GVSTAVI GEORGII ZELTNERI D. P. P. ET P. HISTORIA CRYPTO-SOCINISMI
ALTORFINAE QUONDAM ACADEMIAE INFESTI ARCANA EX DOCVMENTIS MAXIMAM
PARTEM MSSTIS ITA ADORNATA VT CVM HISTORIAE ILLORVM HOMINVM
ILLVSTRANDA TVM DOGMATIBVS IN VNIVERSVM REFELLENDIS INSERVIRE
POSSIT. ACCESSIT PRAETER ALIA VALENTINI SMALCII DIARIVM VITAE EX
AVTOGRAPHO. LIPSIAE APVD JO. FRID. GLEDITSCHIVM M. DCC. XLIV.
MARTINI RVARI ALIORVMQVE VIRORVM DOCTORVM EPISTOLARVM SELECTARVM
CENTVRIAE DVAE NOTIS IDONEIS ILLVSTRATAE PER GVSTAVVM GEORGIVM
ZELTNERVM D. P. P. ET P.
- MARTINI RVARI, ALIORVMQVE VIRORVM DOCTORVM
EPISTOLAE. [note: Extant quidem et aliae
epistolae Ruari, hinc inde sparsim editae, rariores tamen;
cujusmodi in epist. Remonstr. Richterianis et Gudianis, alibi vero
vix una alteraque, habentur; sed quia pleraeque, si a binis
Richteri inter epistolas excusis discedas, ad nostrum hoc
institutum parum afferunt momenti, hos solos a filiis evulgatos
fasciculos, quorum altera pars prorsus fere disparuit, recusas
dare, et subinde annotatiunculis dilucidare visum est, ut, quem
usum in Historia potissimum Ecclesiae superioris aevi praestent, ex
Chronologia quoque rectius, quam ab editoribus filiis factum est,
observata, constare possit. Quam opellam tanto lubentius recepimus,
quo major etiam observationum ac disputationum variarum, bonarum
aeque ac malarum, atque hinc breviter dispungendarum, aut
illustrandarum, copia abundant, nec rerum, ut de Manutianis dici
solet, inanes sunt, verbisque tantum (qua laude vero etiam hae
cumprimis celebrantur) canorae. Caeterum ex primis ab auctore
lineis ductis eas descriptas impressasque esse, et in ipsis
epistolis, ad amicos datis, subinde quaedam auctori addere atque
demere visum esse, jam alibi annotavimus, exemplisque luculentis
probavimus.]. LECTORI CANDIDO J. RVARVS [note: Joachimi nomen huic, cum fratre Davide,
epistolarum editori fuit, a fratre fortassis Martini adoptatum.
Filios curam harum epistolarum praelo subjectarum gessisse, vel
sola, identidem in Praefatione hac repetita, Parentis nostri, verba
comprobant. Quod genus autem vitae, et quae rationes Typographei
fuerint, unde hae prodierunt, aut certe prodiisse dicuntur,
Centuriae, alibi exponendum censemus. Eadem denique mente, quae
patris erat, in religionis negotio utrumque fuisse, vel ipsum
Praefationis hujus argumentum condocet.]
S. ds0001 HTML-Text
- EPISTOLA I. M. RVARVS ERNESTO LVDOVICO
BVRGSTORPHIO [note: Conferenda est cum
hac prima epistola ea, quae Cent. II. n. 7. posita legitur. Ex qua,
Burgstorphii hujus fratris studia tunc moderatum esse Ruarum,
patet, ipsumque hunc generosum Virum, nisi fallor, in Vniversitate
Helmstadiensi sub id tempus studiis operam dedisse, aut certe in
vicinia vixisse, ex eadem porro colligitur. Excusationi de reliquo,
ut ab impacto Socinismo se purgaret Ruarus, destinatam esse, ipsum
argumentum, vel obiter spectatum, demonstrat. Quam candide vero cum
eo, cui innocentiam suam probare laboravit, egerit noster, eventus
luculentissime docuit. Pluribus ea de re dictum est in Hist. C. S.
Cap. II. lit. R. ubi annotatumne sit, nec ne (MStum enim nostrum
inspicere jam non licet) Ernestum hunc Ludovicum a Burgsdorph
Lugduni Batavorum medio hoc anno diem suum obiisse, Heinsiumque ei
parentasse, haud recordamur.] EQVITI
MARCHICO. ds0005 HTML-Text
- II. M. RVARVS JOANNI CRELLIO. [note: 9] [note: Amico et fratri quondam Altorphino, et nuper
admodum, postquam beneficiis Jac. Sienienii, Palatinidae,
aliquantisper sustentatus erat, in Krokierii locum ad Rectoris
Gymnasii Racoviensis munus tandem evecto: ut vitae descriptio
Pistoriana nos edocet.] ds0007 HTML-Text
- III. V. GRVNEWALDVS [note: Cujas ille fuerit Grunewaldus, juxta cum
ignarissimis scio. Germanum fuisse, non est, cur dubitem. Fuit
aliquando tempus, quo Lubecensem dicendum suspicabar; sed haesitat
animus, quo minus illud ausim asseverare. Valentini praenomine usum
esse, ex Epist. Remonstr. ubi n. 515. med. edit. ad eum breves An.
1632. a Ruaro. nostro litterae datae habentur, palam est. Sed
patriam et fata caetera explorare penitus, ut dictum est, nondum
licuit. Theologiae studia excoluisse, ac tandem ad Chymiae culturam
deflexisse, hae ipsae epistolae docent. Quae etiam, quo animo
fuerit, et quam laxa, in rebus ad religionem pertinentibus,
sententia, ut paene omnia ad sanctitatem vitae revocaverit,
addocent. B. Groschuphius libellum illi ingeniosum atque facetum de
Germania milite destituta et eruditis sua ceu mole laborante An.
1677. Cosmopoli evulgatum, et in Nova Libror. variorum Collectione
recusum, per conjecturam adscripsit: Quem tamen, si quidem in
Placciano opere recte rationes initae sunt, diversum ab hoc nostro,
Ruari amico, esse arbitror, et temporum quoque intervallum, paullo
longius intercedens, ita sentire omnino jubet.] M.
RVARO. ds0008 HTML-Text
- VI. V. G. [note:
Epistolae hujus auctor idem est, qui superiorum, Valent.
Grunewaldus: qua ad praecedentem Ruari iterum respondet, novaque
dubia movet; in caeteris vero mentis suae prioribus exposita sensa
dilucidius explicat; ubique autem valde laxam in rebus sacris, et
comparativa, ut nonnulli vocant, Theologia sententiam animo ejus
insedisse produnt.] M. RVARO. ds0033 HTML-Text
- VIII. M. RVARVS CVIDAM ANONYMO. [note: 59] [note: Incertum est, quis ille fuerit; etsi
Noribergensem, ad quem haec data est epistola, fuisse, neutiquam
dubitandum sit; quod verba: Altorphium vestrum testis esse potest;
perspicue produnt. Si quid conjectando assequi licet, Peuschelius
ille fuit, sed jam liberatus a Socinismi contagio: cui tamen nondum
fuisse cognitam Vorstii mortem, post aliquot jam elapsos annos, vix
credibile videtur. Quid si Joh. Cobio, aut C. Marcio, aut alii
veterum in his oris amicorum inscripta dicatur? Sed satius est,
haec in medio relinquere, quam temere
definire.] ds0045 HTML-Text
- X. M. RVARVS NICOLAO DVMLERO. [note: De amicissimo hoc inter paucos Ruari amicos,
Noribergensi, profugo in Poloniam, ibidemque adhuc, in extremis
juxta Marchiam oris, delitescente, plus satis dictum est in Hist.
Crypto-Socin. Cap. II. lit. D. In praesenti nihil succurrit, quod
addamus, quam responsionem ad litteras hasce Cent. II. n. 22.
inveniri, minus bene in eum locum a siliis rejectam. Ex qua etiam
inter describendum quaedam esse mutata, ut solebat facere Ruarus,
praeter alia, quae de titulo monuit Dumlerus,
demonstrant.] ds0055 HTML-Text
- XI. M. RVARVS PETRO BERTIO. [note: Pluribus jam de Bertio in Hist. Crypto-Socin.
Cap. II. actum est. In praesenti Ethices fuisse hoc tempore Lugduni
Batavorum Professorem, sed cum Barlaeo, qui Logicam docuerat, ab
officio isthoc remotum esse, jam annotasse
sufficiat.] ds0058 HTML-Text
- XII. P. BERTIVS [note: Responsio haec est ad proxime praecedentes
litteras reddita.] M. RVARO. ds0062 HTML-Text
- XIV. [sic]
M. RVARVS, JOACHIMO ET PETRO RVARO FRATRIBVS. [note: Alteri, Joachimo, Medicinae, alteri, Petro,
Theologiae, Studiosis: De Joachimo res est extra dubitationem
posita. De Petro autem cur ita sentiam, Affelmanni Collegia
frequentata, et ipsius Candidati Theologiae in Epistolarum harum
altera nomenclatura, credere
jubent.] ds0063 HTML-Text
- XV. MARTINVS RVARVS, JOACHIMO ET PETRO RVARO
FRATRIBVS. [note: Rostochii sine dubio
studiis litterarum operam hoc tempore
dantibus.] ds0067 HTML-Text
- XVI. M. RVARVS HEINONI VOGLERO. [note: Hamburgensi illi et Juris utriusque Studioso,
de quo Hist. Crypto-Soc. Cap. II. quaedam annotata sunt. Quem hoc
tempore, ex Academiis, Altorphina, Tubingensi et Rostochiensi domum
jam rediisse, ipsae hae litterae
condocefaciunt.] ds0084 HTML-Text
- XVIII. M. RVARVS C. BERGIO. [note: 116] [note: Stetinensi patria, et Johannis illius ex,
colloquio Lipsiensi atque Disputationibus cum D. Matth. Hoe
celebratissimi Bergii fratri, Professori hoc tempore Theol., et
fratris, Berolinum inde avocati, in Vniversitate Francofurtana anno
1624. successori, ac denique Bremensi Gymnasio Reform. anno 1630.
adscripto, ibidemque ex febri hectica anno 1642. demortuo; viro de
reliquo valde pacifico, et Vniversalium, quos vocant, hypothesibus
inter primos addicto. Quod pacis studium hae ipsae epistolae passim
spirant.] ds0091 HTML-Text
- XXII. M. RVARVS FRIDERICO SCHOSSERO.
[note: Silesio, et in religione
Evangelica, quod epistolae hae docent, admodum vacillante, erudito
ut videtur homini, de reliquo autem mihi haud noto; de quo etiam,
utrum in castra Socini posthaec transierit, nec ne? minime
constat.] ds0114 HTML-Text
- XXIV. M. RVARVS HENRICO HVDEMANNO.
[note: Quis ille fuerit, ex ipsis hisce
litteris, consanguinitate videlicet junctum Ruaro et consobrinum,
patet. Nec obscure, etiam Crempae publico officio praefuisse,
incertum sacro, an politico? ex iisdem colligi potest. Aliunde vero
nihil de eo nobis innotuit.] ds0120 HTML-Text
- XXV. M. RVARVS EVGENIO. [note: Jo. Ludov. de Wolzogen, Baroni Austriaco, e
Messingdorffiana gente, hoc est, linea, ut vulgo loquimur, orto; ex
qua etiam natales suos repetiisse celeberrimum illum Trajectinum et
Amstelodamensem denique Pastorem eloquentissimum, Ludovicum a
Wolzogen, tot suspicionibus propter L. de Ratione Interprete
Scripturae, ab ipso quoque hinc refutandum, suis obnoxium ferunt.
Illum, ad quem epistola haec Ruari scripta est, ex Comment.
potissimum in Script. S. Biblioth. Frr. Polon. insertis, sed Latine
redditis, celebrem, e patria in Poloniam, ob caussam religionis
exulem, et maximam partem in Silesia hospitantem, placitis vero
Socini istic demum imbutum, atque tandem anno 1658. juxta
Vratislaviam vita defunctum, intelligi jam alibi docuimus; ubi
rationem etiam nominis, hoc loco ei inditi, inter alia hujusmodi
[gap: Greek word(s)]
reddidimus.] ds0123 HTML-Text
- XXVI. M. RVARVS HVGONI GROTIO. [note: In Gallia et primaria regni urbe Parisina,
postquam anno 1621. e carcere Lowensteinensi, pietate uxoris Mariae
Reigesbergiae, ut constat inter omnes, evaserat, adhuc commoranti,
sed de abitu jamjam, post elapsum sere decennium, intra quod,
praeter alia, Apologeticum et Libr. de Jure belli et pacis
evulgaverat, regis munificentia et amicorum aliorum liberalitate
sustentatus, cogitabat.] ds0126 HTML-Text
- XXX. M. RVARVS J. GREVINCOVIO. [note: Rectius Grevinchovio, non alio videlicet, quam
Roterodamensi quondam Ministro V. D. Remonstrantium a partibus
nunquam non strenue stanti, atque hinc etiam inter primos ante
Synodum nationalem anno 1618. cum Vytenbogardo exauctorato; inde,
postquam Episcopii fidum semper [gap: Greek
word(s)] in praecipuis certaminibus egerat, cum eo,
aliisque sodalibus, exuli et modo huc, modo illuc, Coloniam etiam
aliquantisper digresso, ac tandem Fridericopoli sibi sedem inter
caeteros Pastores novae coloniae figenti; ubi anno 1626. vixisse ex
epist. ad Episcopium n. 443 Epp. Remonstr. typis excusa constat, et
h. a. 1632. illic adhuc commoratum esse, non obscure significatum
est. Vtut etiam non desint, in hac epistola haud spernenda indicia,
e quibus, hac tempestate Hamburgi eum ad tempus vixisse, effici
queat.] ds0130 HTML-Text
- XXXI. M. RVARVS HVGONI GROTIO. [note: Hamburgum jam ingresso atque hinc fata meliora
praestolanti.] ds0132 HTML-Text
- XXXII. HVGO GROTIVS M. RVARO. [note: 168] [note: Resp. est ad praecedentem epistolam
reddita.] ds0134 HTML-Text
- XXXV. HVGO GROTIVS JOHANNI CRELLIO.
[note: 180] [note: Non alia est, nili haec ipsa epistola, quam
resignandam, quia mortuus interea, dum mitteretur, Crellius fuerat,
permisit Grotius Ruaro. Quae sine dubio visa est filiis Ruari
anteponenda caeteris, ne periret.] ds0144 HTML-Text
- XXXVIII. H. GROTIVS [note: Superiori anno Francofurtum ad Moenum
invitatus, et Legati Suecici dignitate per Comitem Oxenstiernium
auctoritate regia ornatus, atque medio hoc anno 1634. Lutetiam
Paris. missus. Vnde et haec scripta est sequenti anno incunte
epistola.] M. RVARO. ds0155 HTML-Text
- XLIII. M. RVARVS ABRAHAMO CALOVIO.
[note: 203] [note: Theologo celeberrimo et hac tempestate in
Acad. Rostoch. docenti, eodemque etiam anno honores Doctoris ibidem
adepto, atque paullo post Prof. Regiom. Theologiae extraordinario
creato; in quam forte Vniversitatem patriam (erat enim Morunga
Borussus) nuperrime reversus erat.] ds0164 HTML-Text
- XLVIII. M. RVARVS CVIDAM ANONYMO.
[note: Frustra, circumstantiis omnibus
probe pensitatis, quisnam iste fuerit, inquisivimus. Gregalem tamen
fuisse et Socini placita sectantem quisquis fuit, communia illa,
quae sub initium epistolae statim memorata sunt, librorum nostrorum
lectio, inimica nobis castra et similia non obscure
significant.] ds0187 HTML-Text
- XLIX M. RVARVS MARINO MERSENNO. [note: Monacho, ordini Minimorum, qui Francisci a
Paula instituta sectantur, adscipto, perquam celebri et rara
eruditione, inter homines id genus, tam in philologicis, quam
mathematicis studiis, spectabili, anno 1588. Oesii, qui vicus est
Cenomanensis Ducatus, nato, et anno 1648. Parisiis denato. De quo
non est, quod mireris consuetudinem litterarum cum Sociniano homine
Ruaro coluisse. Neque enim hunc tantum compellavit, sed quoscunque
fere cruditione celebratos Viros, cum Comment. praesertim suum in
Genesin, permultis digressionibus scatentem, adornaret, consuluit.
Et, si recte recordor, ad alios quoque eidem sectae addictos,
nominatim Florianum Crusium, litteras scripsit; quarum nonnullae in
Brantiana illa, ante paucos annos evulgata, Variarum Epistolarum
collectione extant. Sorbierius in epist. de Vita et Moribus
Gassendi, quam Wittius in Memor. Philos. Orator. etc. recudi
curavit, commune tersius Lutetiae Parisiorum Philosophantium
centrum appellat.] ds0191 HTML-Text
- LX. M. RVARVS BARTHOLOMAEO NIGRINO.
[note: Gedanensi, primum Evangelico
Lutheranae Ecclesiae addicto, deinde Reformati coetus in templo
Petrino Pastori, ac denique ad Pontificios, quorum doctrinam in
comitiis publice et solenni ritu prosessus est d. 25. Mart. anno
1644. transfugae. Cui [gap: Greek
word(s)] et omnium horarum homini cuncti, quotquot de
Thoruniensi Colloquio commentati sunt, Historici primum de eo
instituendo consilium Vladislao Poloniae Regi suggestum adscribunt:
quemadmodum etiam ejus inter colloquentes addita Secretarii Regii
dignitate, qua conspicuus fuerit, nomen comparet. Plura de eo
comperire non licuit. Quod enim nonnulli partes etiam Socini ad
tempus sectatum esse ferunt, incertum et procul dubio ex confusione
hujus Bartholomaei cum Georgio Nigrino, Rect. Racoviensi, ortum
est.] ds0223 HTML-Text
- LXI. MICHAEL GITTICHIVS [note: Plura de hoc Sociniani coetus primipilo, jam
in Hist. C. S. cap. I. dicta, nolumus heic repetere. Vbi vero hac
tempestate vixerit, in Lithuania videlicet et Raphaelis Kosii agro,
ipsemet in subscriptione epist. 63. professus est.]
VENECIANVS M. RVARO. ds0228 HTML-Text
- LXV. M. RVARVS PELSIO. [note: Curatori rerum ad Foederatos Status seu
Ordines Belgicos pertinentium, Gedanum misso, et Dantisci h. t.
viventi, sive, ut vulgo loquimur, Residenti, epistolam hanc bis
impressam, et in Cent. II. locum quoque ultimum occupantem, heic
retinuimus, istic vero aliam, commode repertam, substituemus. Hoc
tamen non possumus, quin breviter moneamus, immemores translationis
hujus filios, novam ibidem adornasse, eaque propter hanc cum ista,
si quid obscuri occurrat, componi haud sine fructu
posse.] ds0234 HTML-Text
- LXVI. M. RVARVS FR. LIMBVRGIO. [note: Quis ille fuerit, malumus Celeberr. Clerici,
quam nostris enunciare verbis, qui in vita seu Orat. funebri Phil.
Limburgii, recentissimae editioni Theol. Christianae anno 3715.
praemissa: Franciscus, inquit, Limburgius horum (Francisci,
Philipp, Simonis fratrum) studiis operam dare instituerat, sed
consilio soceri, Remberti Episcopii, mercaturae se eo vivo
tradidit; cui tamen mortuo socero, mox valedixit, et ad studia
iterum conversus ad Jurisprudentiam animum appulit, primum
Vltrajecti, dein Lugduni, unde tandem Amstelodamum rediit, ubi
Jurisconsultum professus causas agere non sine felici successu
coepit. His ergo animo recte reputatis, quid verba sibi velint,
quae epist, 28, supra habentur, Limburgius, Amstelodamensis
mercator, intelligi poterit, vix alioquin cum Consultissimi viri
compellatione concilianda.] ds0239 HTML-Text
- LXVIII. M. RVARVS GEORGIO CALIXTO
[note: 295] [note: Theologo Helmstadiensi: Ad quem Ruarus
nuperrime ex Colloquio Thoruniensi, ubi cum Calixto saepius
collocutus erat, Straszynium reversus has litteras adhuc illic
commorantem, quod subscriptio docet, dedit. Extremo enim Novembri
demum Calixtum ad suos, postquam Colloquium sine fructu d. 21. jam
finitum erat, rediisse scimus.]
THEOLOGO. ds0242 HTML-Text
- LXIX. EX M. RVARI AD FLORIANVM CRVSIVM
[note: Quis fuerit Medicus ille, et quae
fata per omnem fere vitam singularia subierit, cap. IV. Hist.
Crypto - Socin. commemoravimus. Vbi vero locorum, Gedani, an alibi,
quando haec, quae heic comparet, pars epistolae, exarata sit, nemo
puto divinare poterit. conf. Cent. II. epist. 64.]
EPISTOLA. ds0246 HTML-Text
- LXX. D. Z. [note:
Daniel Zwickerus, Gedanensis, Frid. Zwickeri, Pastoris ad D.
Bartholomaei filius, Medicinae studiis inde ab adolescentia (natus
jam anno 1612.) deditus, deinde a Floriano Crusio, Medico, de quo
paullo ante, Socinismo imbutus, atque hinc, postquam turbas
plurimas, scriptis etiam contra Calovium publicatis, dederat, ex
urbe patria anno 1643. ejectus. Quo facto hinc inde diutissime
vagatus est, et tandem in Belgium abiit, ibidemque anno 1678. ex
hac vita excessit. Homo ambiguae, ut vitae sedisque ac fortunae,
ita quoque religionis verique nominis Indifferentiae in religionis
negotio patronus, quod vel Irenicum Irenicorum, et Vindiciae
ejusdem a Jo. Amos Comenii censuris oppositis. iterum iterumque
evulgatae, aliaque scripta, quae longa serie enumeravit Sandius,
condocefaciunt. Ipse certe Socinianus, quorum tamen primarios in
doctrina errores tuebatur, videri dicique nolebat, sed peculiari
libello, a pristina illa societate se discessisse, professus est.
Cujus rei caussam ex hac sequentibusque epistolis omnium optime L.
B. perspiciet.] M. RVARO. ds0250 HTML-Text
- LXXV. M. RVARVS MIERZYNIO. [note: Abrahamo, ut opinor, Miercenio, Serini
Morstinii, Philipoviensis Satrapae, genero, et forte eidem, cui
etiam in Cent. II. epistola 69., tanquam Viro in Regis pariter
atque Principis Radzivilii aula, ex fratribus Polonis unum DEVM
Patrem confitentibus plurimum valenti, praeter alios, inscripta
legitur.] ds0302 HTML-Text
- LXXVII. M. RVARVS, SAMVELI NAERANO.
[note: Dordraceno patria et Sedanensis
primum in Gallia, Gymnasii anno 1608, quod epistolae Is. Casauboni
in Brantiano fascic. docent, Rectori, sed non diu post hoc tempus
Amersfortensi, eo usque, dum suborti motus Arminiani turbas in
Belgio darent, Pastori, hinc vero inter eos, qui Remonstrantium
caussam vehementius egerant, decreto Synodi Dordracenae deinde in
exilium ejecto. In quo, dum vixit, (vixit autem ad annum usque
1642.) postremis annis vitae exceptis, hinc inde oberravit, et
primum cum caeteris in Belgium Hispanicum commigravit, non multo
post tamen in patriam rediturus: posthaec Friderichstadium
concessit, aliquando etiam Rostochii et alibi quoque commoratus
est, donec post varias jactationes in patriam rediit, et
Amersfortii officio, nisi sallor, pristino paullo ante obitum
recuperato, tandem ex hac vita excessit. Poeta de caetero fuit
eximius; at tantopere ob Remonstrantium sententias approbatas, ad
extremum, Belgii foederati proceribus exosus, ut carmen aliquod ab
eo sibi aliquando dicatum, hanc solam ob caussam, ne receperint
quidem, sed cum significatione animorum suorum ab ipso
abalienatorum illico reddi
jusserint.] ds0304 HTML-Text
- LXXXI. M. RVARVS RHENANO. [note: Obscurum hoc nomen est, quemadmodum et ipsa
epistola quaedam continet, quae aenigmatum similiora sunt, quam
historiarum. Si quid conjecturis assequor, amicus ille fuit su
vicinis Mechlenburgicis terris vivens, et Arminianorum placitis
favens, a Socini autem doctrina alienus, et Evangelii veritatem,
cum admixtis quibusdam singularibus opinionibus, professus.
Epistola eo tempore scripta videtur, quo Francofurtana Academia
aliquando disturbata fuit, quanquam editores filii, huc ordine
epistolam hanc quando retulerunt, ad Racoviensis magis Scholae
dissipationem videntur respexisse. Caetera cum ignarissimis
scimus.] ds0315 HTML-Text
- LXXXII. EX M. RVARI AD JOANNEM NAERANVM
EPISTOLA. Gedani IV Maji, CICICCXXXVIII. ds0319 HTML-Text
- LXXXIII. [note:
399] JOANNES NAERANVS [note: Samuelis filius, idemque ille, cujus tanquam
adolescentis pater epist. 78. meminerat, Veteramnensium in Batavis
h. t. Pastor, Remonstrantium doctrinae addictus: quam ob rem exosae
professionis hominem, ad Abr. Heydanum, quum an. 1656. scriberet,
se appellavit in Epp. Remonstr. n. 604. et p. p. in vicino pago
(Oudewater videlicet) ministrum se agere apud Remonstrantes
addidit. Ejus epistolae in Collect. ante memorata extant tres n.
604. 608. et 610. in quarum postrema characterem animi
praefervidum, et cumprimis in Hornbeckium odio agitatum, paullo
liberius patefecit.] M. RVARO. ds0319 HTML-Text
- LXXXIV. [note: Conf
Cent. II. n. 47. ubi eandem epistolam, nescio qua oscitantia, denuo
recusam omittemus. Id vero ex inscriptione illus repetere juvabit,
non esse hanc epistolam solius Ruari, sed communi fratrum nomine
exaratam.] M. RVARVS AD MATTHIAM RHAWVM [note: Hoc de Rhauio pluribus actum est in Hist.
Crypto Socin. cap. II. lit. R ubi, quo nomime inter Altorphinos
quoque, ubi studiis aliquandiu non minus, quam animis Neo -
Socinianorum confirmandis, operam dedit, appellari confireverit,
exposuimus. Quem in patriam rediisse, et haeresi suae immortuum
esse, ex hac aliisque documentis, nominatim Cent. II. epist. 46.
ibidem collegimus.] ILLIVSQVE ASSECLAS, NE
SEMIJVDAIZANTES [note: Quinam illi sint,
nempe Francisci Davidis adstipulatores et sectatores, vid. l. c.
fusius explanatum.] IN TRANSYLVANIA
PERSEQVANTVR. ds0324 HTML-Text
- LXXXV. STEPHANVS CVRCELLAEVS [note: Genevensis patria, (ubi anno 1588. natus est,)
inque schola et Academia domestica educatus, post iter Germanicum
Fontis bellaquensis, deinde Ambianensic, ac denique Vitriacensis
Pastor, sed, Remonstrantium hypotheses cum approbaret, abdicata
tandem functione postrema, in Belgium transgressus, ubi postquam
vitam utcunque scriptis et typographicis maculis in Blaviano
typographeo ad tempus transegit, atque se suosque honeste
sustentavit, donec tandem anno 1643. cujus sub initium mortuus erat
Episcopius, Remonstrantium Gymnasio praeficeretur eidemque, non
tamen sine suspicione nimii in Socinianismum favoris usque ad annum
1659. ex hac vita excederet. Hoc anno 1659. ex hac vita excederet.
Hoc anno 1641. seq. Correctorem, ut vocant, Blavianum adhuc egisse,
ipsae rationes temporum evincunt.] M.
RVARO. ds0325 HTML-Text
- LXXXVIII. EX M. RVARI AD ST. CVRCELLAEVM
EPISTOLA. [note: Extat ea integra in
epistolis Remonstrantium, sed sub Roberti Eustachii nomine ad N. N.
perscripta, quem [gap: Greek
word(s)] Curcelloeum fuisse, ex hac filiorum Ruari
interpretatione discimus.] CICICCLVII, 17,
Martii. ds0328 HTML-Text
- LXXXIX. M. GITTICHIVS Conf. epist. 61.
VENECIANVS M. RVARO. [note:
411] ds0328 HTML-Text
- XCVII. EX LITERIS M. GITTICHII AD M. RVARVM.
XIV Julii, CICICCXLIII. ds0350 HTML-Text
- XCIX. [note:
443]M. RVARVS VINC. FRISIO. [note: Cujas fuerit, nondum expiscari licuit, JCtum
ipsa epistola vocat. Vratislaviensem autem, ut opinemur, fuisse,
circumstantiae quaedam suspicari
jubent.] ds0351 HTML-Text
- C. M. RVARVS PHILOMATHAE. [note: Philomatham hunc non alium fuisse, quam Joach.
Peuschelium existimamus. Is enim, ut amicissimus fuit Ruaro, ita
quoque eum perinde, ut familiares alios, quaestionibus hujusmodi
atque dubiis exercere solebat. Noribergensem certe fuisse,
quemadmodum obscurius Chronici Noribergensis significat facta
mentio, ita clarissime demonstrant verba, quibus Durerum vestrum
haud longe ante finem commemoravit epistolae hujus auctor. Caeterum
ipsum prius illum, ad quem datae sunt hae litterae Philomathae
nomen assumtum subscripsisse epistolis fuis, Ruaro inscriptis,
multa sunt, quae suspicari jubeant. Vtrum vero epistolae hae omnes
amoebaeae, antequam ad Ecclesiam Evangel. redierat Peuschelius,
exaratae sint, an post illum, publice demonstratum, reditum, quod
ex occultatione nominis, novaeque larvae fictione colligas, non
definimus. Post id tempus autem haec scripta esse, ex mentione in
hoc commercio litterarum de Rathmanniana controversia facta, quae
anno 1621. coepit et per aliquot annos continuata est,
colligimus.] ds0354 HTML-Text
- M. RVARVS DE MAGISTRATV. [note: Est hoc fragmentum ejus epistolae pars, quam
ut responderet Brenio, ad interrogata ejus integris illis litteris,
quae sunt Cent. II. num. 35. excusae, perscripsit. Eam proinde
epistolam, ut Resp. hoc tanto rectius intelligi possit, consuli
velim.] ds0365 HTML-Text
- M. Ruari rationes, cur Romanae Ecclesiae
asseclae non deberent adeo infensi esse Vnitariis, quos Socinianos
vel Arianos vocant. [note:
462] ds0367 HTML-Text
MARTINI RVARI ALIORVMQVE VIRORVM DOCTORVM
EPISTOLARVM CENTVRIA ALTERA [note:
Eademque rarior. Epistolas continens, quae propius agitata
Socinismi, et recepti in animum et proserpentis etiam clanculum,
consilia pandunt, atque hinc ad historiam Socinianam illustrandam
magis, rerumque, Altorph I praesertim, gestarum historiam
contexendam, quam dogmata, unam alteramque si excipias
disquisitionem, faciunt. Quibus commodis tamen illud accessit
incommodum, quod, cum priores litterae raro cryptica nomina
exhibuerint lectori, heic nonnullae eorum plenae occurrunt, eaque
hinc a nobis. qua par erat, et quanta fieri potuit, industria
substitutis genuinis explanandae erunt.] ET
VLTIMA ds0377 HTML-Text
- LECTORI S. TYPOGRAPHVS [note: Vt non obscure ex hac Praefatione patet,
Joachimum Ruarum, a quo prior adornata videtur ad Lectorem
commonefactio, interea, dum fasciculus hic secundus in lucem
prodiit, mortalitatem jam explevisse: Ita diligentiam quoque parem,
tantamque, quantam in priori observavimus, in nova collectione hac
adhibitam jure desideravimus, et subinde quasdam hinc annotare
cespitationes necesse habebimus. Caetera, neque Davidem hunc Ruarum
ineruditum fuisse, abunde docent.] ds0377 HTML-Text
- EPISTOLA I. M. RVARVS HEINONI VOGLERO.
[note: De quo Cent. I. epist.
16.] ds0378 HTML-Text
- II. EIDEM. [note:
Eo tempore, quo litterae hae scriptae sunt, post peregrinationem
per Germaniam superiorem, Rostochii adhuc commorato, aut saltim
illic ex mente Ruari commorari
viso.] ds0382 HTML-Text
- III. BONGARSIVS [note: Ipse celeberrimus ille Jacobus Bongarsius,
Gallus, non multo post anno 1612. denatus. Ex Legationibus, quibus
ad Principes Germaniae a Rege Galliae Henrico IV. et nuper admodum
ad Electorem Saxon. missus, saepius perfunctus est laudabiliter,
variisque scriptis, nominatim Comment. in Justinum, Gestisque Dei
per Francos sequenti anno 1611. public. et similibus, Epistolis
praesertim, quae prostant, ad diversos scriptis, nemini ignotus.
Amicitiam cum tanto Viro in Mecklenburgensi Ducatu, qua occasione
etiam Dav. Chytraeus in ejus notitiam superiori jam seculo
pervenit, videtur Ruarus contraxisse, cum Oratoris ad Principem
Mecklenburgicum munus ille denuo obiret. Eruditorum enim Virorum,
quoscunque noverat eximiis quibusdam dotibus praecellere, nunquam
non studiis oblectatum esse Bongarsium, nemo ignorat, neque Ruarum,
ullam occasionem, talium benevolentiam captandi, neglexisse,
incognitum est.] RVARO. ds0396 HTML-Text
- V. HVSWEDELIVS [note: Male hanc epistolam bis in eadem hac Cent. II.
hoc nimirum num. 5. et infra denuo n. 24. typis exscriptam esse
atque inutiliter repetitam, cum alibi jam commonitum sit, et res
ipsa facile edoceat omnes, nolumus h. l. conqueri, inque his diu
haerere, atque editoris, filii Ruari, oscitantiam culpare. Majori
enim reprehensione dignum est, quod innocentissimo Huswedelio has
litteras adscripsit, nomenque, ejus, nescio quo fato, aut qua
[gap: Greek word(s)], praefixit,
quae tota Leuchsneri fuit, hominis intus et cute, uti in Hist
Chrypto-Soc. c. II. ostendimus, Sociniani. De quo tamen, ipsoque
adeo epistolam hanc scribendi consilio, h. l. nihil addimus, sed ad
n. 24. quae forte annotanda videantur, rejicimus.]
RVARO. ds0399 HTML-Text
- VI. [note:
29] G. MEIERVS [note:
Georgii Mejeri nomen fuit viro huic perquam docto; Magisterii autem
dignitatem in Rostoch. Vniversitate ei collatam esse, ex superiori
epistola, et ipsis quoque Diptychis Acad. Altorph. quibus advena
novus nomen suum d. 24. Septembr. anno 1613. inscripsit, didicimus.
In quibus etiam patria Duderstadiensis Saxo appellatur. Caetera
latent. Socinisim nec vola nec vestigium in eo
apparet.] MART. RVARO. ds0399 HTML-Text
- VII. [note:
30]M. RVARVS BVRGSTORPHIO. [note: Conferenda est cum hac, quae Cent. I. n. 1.
collocata, ad eundem Ernestum Ludovicum Burg storphium, legitur
epistola; ubi, quis ille fuerit, et quae fata porro subierit,
pluribus docuimus. Haec, de reliquo, quae in praesenti Cent. II.
legitur, illa tempore priorem esse, ex argumento utriusque collato,
proclive est cognoscere.] ds0400 HTML-Text
- VIII. M. RVARVS JOACHIMO ET PETRO FRATR.
[note: Integrae hae sunt litterae, quarum
partem tantum priorem Cent. I. n. 14. excusam habes, L. B. quod
fragmentum, utut heic omitti potuisset, videbatur tamen repetendum,
partim ne cohaerens totius orationis textura incommode
divelleretur, partim etiam propter Scr. S. loca heic citata, quae
in priori illo fragmento neglecta fuere.] GRATIAM ET
PACEM A DEO PATRE ET DOMINO NOSTRO JESV CHRISTO. ds0405 HTML-Text
- IX. M. RVARVS JOACHIMO PEVSCHELIO.
[note: Theol. Studioso, Noribergensi
patria, sed ad partes Socini jam prorsus abrepto, de quo in Hist.
Crypto-Socin. copiofissime actum, haec epistola Jenam missa est,
totaque crypticis nominibus
scaret.] ds0413 HTML-Text
- X. [note: Antequam
hae legantur epistolae, quae sequuntur quatuor, praemittenda est
Moscorovii ad illud suscipiendum iter invitatio seu epist. Cent.
II. n. 34.] M. RVARVS [note: Scripta est haec epistola in eo, quod clam
omnibus aliis fratribusque h. e. sociis ejusdem, in religione,
mentis solis haud ignaris, in Poloniam susceperat, anno 1614.
itinere, et prima fuit inter omnes, prioribusque quibusdam
praemitti debuisset.] JOHANNI COBIO. [note: Amicissimo Ruari, Juris h. t. utriusque
Studioso Altorphino, de quo vid. Hist. Crypto-Socin. cap. II lit.
C.] ds0426 HTML-Text
- XI. M. RVARVS JOACHIMO RVARO. [note: Rostochium, sine dubio, quo cogitaverat
Altorphio egresssus, jam devecto, Germano Martini fratri, et Socini
inter asseclas familiter nomen suum jam
professo.] ds0427 HTML-Text
- XII. M. RVARVS JACOBO SIENIENSKI [note: 70] [note: Socini doctrinam itidem approbanti et
sectanti, caeterorumque ejus asseclarum patrono primario; cujus
etiam patrocinio Racoviam, quae tota imperio hujus potentissimi
ditissimique Satrapae parebat, haec secta, inde ab initio hujus
seculi, insedit, Ecclesiamque collectam mediocris amplirudinis
illic in templo publico placita Socini inde ab initio seculi XVII.
libere docuit, inque Gymnasio pubem scholasticam erudivit magna
illuc frequentia concurrentem. Valedictoria de reliquo haec ost
epistola, quae absenti evergetae, (in cujus aula liberaliter
sustentatus fuerat, dum Racoviae vixerat) per litteras summas
demissasque pro beneficiis acceptis gratias egit Ruarus. Facultate
de caetero dicendi et verborum copia quantum valuetit, demonstratum
dedisse hac mutila licet heic excusa scriptiuncula gratum hospitem,
nemo, credo, qui vel supersiçarie eam perlustraverit,
diffitebitur.] A SIENNO, PALATINIDAE
PODOLIENSI. ds0429 HTML-Text
- XIII. [note:
73] M. RVARVS JOANNI CRELLIO. [note: In Jacobi ejusdem Sieninii, Palatinidae
Podoliensis, aula nullo hucdum munere vel privato solum onerato,
utcunque adhuc viventi, et sola hujus patroni munificentia
sustentato, otiumque, quod habebat, inde ab adventu e Germania ad
profectum majorem Smalcii et Stoinii familiaritate in opinionibus
praeceptis infeliciter adhibenti; donec anno 1616. in Paulli
Krokierii locum, qui cum juvenibus Polonis peregre abiit.
subrogatus et Rector Gymnasii creatus
est.] ds0431 HTML-Text
- XIV. [note:
80] M. RVARVS GEORGIO RICHTERO. [note: Hoc tempore et animo et religione fratri, a
quo tamen fraternitatis consortio postea recessit. Helmstadii tunc,
quando epistola haec scripta est, vixisse Juridicis studiis deditum
Richterum, jam supra observavimus. Hae ipsae vero litterae inter
Richterianas f. 386. sq. habentur procusae, nisi quod prima verba:
Mi frater, ne quid incommodi attraherent Richtero, prudenter ab
editore filio omissa sunt.] ds0436 HTML-Text
- XV. [note:
84] M. RVARVS MICHAELI PICCARTO. [note: Haec ipsa illa est epistola, qua Piccarto ad
gravem, ut vocat, correptionem ejus, cujus memoria occurrit ep. 9.
f. 60. ed. prioris, respondit Ruarus, et quod fecerat, more hominum
male sibi consciorum, strenue negat. Piccartus, quis fuerir, nihil
caussae est, cur multis h. l.
exponamus.] ds0439 HTML-Text
- XVI. LIBELLVS MEMORIALIS [note: Non denotat h. l. haec nomenclatura vulgari
sensu usitate sic dictum libellum supplicem, sed eorum, quae
proponi vellet Synodo, Indicem, de quibus, ne quid oblivisceretur,
commonesaciendum esse Smalcium, Ruarus censuit.]
VALENT. SMALCIO. ds0443 HTML-Text
- XVII. M. RVARVS JOACHIMO PEVSCHELIO.
[note: Haec responsio est supra promissa,
ad calcem epist. 10. eademque pro data occasione satis prolixa.
Caeterum epistolam non Altorphium, unde superiori aestate abierat
Pruschelius, sed Jenam, ubi tum commorabatur, missam esse, notari
volumus.] ds0447 HTML-Text
- XVIII. M. RUARUS PETRO RUARO [note: Domum ad suos jam ex Academ, Rastoch. reverso,
sed eo redituro.] FRATRI, SALUTEM A DOMINO NOSTRO
JESU CHRISTO. ds0484 HTML-Text
- XX. M. RUARUS ULRICO RUDIGERO [note: Quemadmodum tota haec epistola aenigmatico
nomine non uno, vix spem aliquam, nisi levem admodum, semel
iterumque eam relegentibus, de sensu plenius investigando,
reliquit: ita quoque quis Rudigerus ille, homo ad Socini partes jam
procul dubio a Ruaro propemodum perductus, sed in quibusdam forte
adhuc haesitans, fuerit, cum ignarissimis scimus. Francofurti tamen
h. t. vixisse, verisimile est.] SALUTEM ADEO PATRE ET
DOMINO NOSTRO JESU CHRISTO. ds0494 HTML-Text
- XXI. CHRISTOPHORUS LUBIENIECKI [note: Christophorus hic Lubienicius, junior fuit,
Christophori Sen. filius: qui hoc tempore circiter viginti annos
natus, studiis atque itineribus operam dabat, et post haec Racov.
coetus Minister, atque, Racovia Socini scholae erepta, Lublinensis
factus est Ecclesiastes, diemque suum anno 1648. obiit. Tota haec
ejus epistola, uti juvenile sacundiae donum, quo etiam postea
polluisse dicitur, ubi publicis muneribus praefuit, prodit: ita
varia infortunia apud exteros recenset, eademque quae passus sit,
jacturam praesertim pecuniae, incertum quo fato perditae,
deprecatione Ruari apud parentes parciores et paullo duriores,
forte nec opulentos admodum, sarciri rogat. Patrem fuisse Stanislai
Lubieniecii, doctissimi illius exulis Cometographiae et Hist. Ref.
Eccl. Polon. auctoris, qui Hamburgi ut ferunt veneno, incertum a
quo propinato, dicitur periisse, aliis satis constat. Quae causa
est, cur brevibus tantum haec attexenda putaremus.] A
LUBIENIEC M. RUARO. ds0497 HTML-Text
- XXII. N. DUMLERUS [note: Haec Nic. Dumleri epistola responsio est ad
litteras Cent. I. n. 10. excusas: quod perfacile utriusque
comparatio docebit. Eam itaque cum hac contendere necesse
erit.] M. RUARO. GRATIAM ET PACEM A DEO PATRE PER
CHRISTUM DOMINUM. ds0500 HTML-Text
- XXIII. GABRIELI COENERDINGIO [note: Haec illa ipsa est epistola, quae inter
Epistolas Remonstrantium edit. med. et tertiae anno 1704. ordine
num. 378. locata legitur, ita tamen ut Coenerdingii nomen in
Thrasylli, et Ruari in Eustachii ficta cognomenta mutata sint.
Cujus larvae assumtae, nisi periculum fuerit intercipiendarum forte
litterarum caussa, ferventibus tunc litibus Arminianis, metuendum,
rationes nos latent. Ex utriusque vero nomine genuino, ut nata sint
et formata haec integumenta, in Hist. Crypto-Socin. Cap. II. lit.
R. ostensum est.] M. RUARUS. ds0503 HTML-Text
- XXIV. G. LEUSCHNERUS [note: Inter primos Soneri, Medicinam Noribergae
adhuc facientis, pullos et Socinismi asseclas numerandus, idemque
subdolus ejusdem haerescos amplificator. De quo Advocato Reipubl.
Norib. pluribus jam in Hist. Crypto-Socin. actum est. Quibus nihil
in praesentia addimus, quam per cuniculos, quantum poterat, caussam
illam, quod praesens etiam specimen commonstrat, promovisse, et
tamen re comperta Curios egregie simulasse, strenueque negando
omnem inquisitionem elusisse. Caeterum idem ille fuit, qui et
Crellium in Poloniam clam se subducentem amicis eadem sentientibus,
ut habetur in vita Crellii, commendavit. Epistolam denique hanc
eandem esse, [gap: Greek word(s)],
quam supra n. V. jam monuimus, per injuriam grandemque
[gap: Greek word(s)] editoris
Huswedelio adscriptam et bis typis excusam esse, non est, quod
copiose h. l. iterum conqueramur. Hoc tamen inde colligimus, neque
filium hunc Ruari Davidem, cui forte pater puero morte ereptus
erat, notitiam rerum, a patre gestarum olim,
habuisse.] M. RUARO. ds0507 HTML-Text
- XXV. GEORGIUS KONIG [note: 171] [note: Professor Theol. publ. et Eccles. Pastor
Altorphinus. Qui, cum amicitia Ruari et sodalium quondam usus esset
in Acad. Altorphina, ab eorum licet errore nunquam participans, et
sine omni dubio, quid monstri alerent, priusquam in lucem
protraherentur machinationes clandestinae, etiam ignorans, postea
quoque occasionem, libros per eum Socinianorum impetrandi, eadem
amicitia viam parante, praetermittere noluit. Neque etiam puto, si
inter hos modestae communisque amoris limites substitisset, id
vitio verti viro bono potuisset: quemadmodum excessu e via regia,
in hac quoque nonnihil deslectendo epistola factum esse, et in
sequentibus multo magis praevaricando, graviter cum deliquisse non
possumus, non cum dolore etiam h. l. profiteri.] M.
RUARO. SALUTEM ASALUTE. ds0510 HTML-Text
- XXVI. M. RUARUS HUSWEDELIO. [note: Conrado Husvvedel. ex schola Hamburgensi et
Acad. tam Rostochiensi quam Altorphina, in quarum utraque
commilitones erant, cognito et intimo amico, hoc tempore,
quemadmodum in addendis et corrigendis Hist. Crypto-Socin.
monuimus, Ecclesiastae Rostochiensi, et Sam. Naerani
hospiti.] ds0511 HTML-Text
- XXVII. G. KÖNIG [note: 180] [note: Idem, qui ante ad Ruarum non minus et nimis
amice scripserat, Theologus Altdorphinus.] JOANNI
CRELLIO. [note: Hoc anno, nisi jam ad
ministerium Eccl. Racoviensis in Rectoris munus, quo adhuc
defunctus erat, Ruaro succedente, vicario nomine evecto, propediem
tamen evehendo. Etenim illud primum, ut Christ. Lubienicium senem
juvaret et sublevaret, obire jussus est, donec huic p. p. ex hac
vita evocato penitus furrogaretur, Pastorque ordinarius
constitueretur.] GRATIA TIBI ET PAX A DEO PATRE
NOSTRO, ET DOMINO JESU CHRISTO. ds0517 HTML-Text
- XXVIII. M. RUARUS SAMUELI NAERANO.
[note: De quo exule, inter Remonstrantes
docto inprimis et moderato, vid. Cent. I. Ep. 77. Unde in Belgio,
antequam e patria ille cum caeteris sodalibus ejiceretur, Ruarum
amicitiam cum eo contraxisse, patebit. Caeterum epistola haec bonam
partem jam supra l. c. Cent. I. impressa legitur. Quam tamen, quia
plenior in hac altera centuria exhibetur, h. l. non truncare, sed
potius repetere, et observationibus subinde necessariis amplius
illustrare placuit.] ds0521 HTML-Text
- XXIX. FLORIANUS CRUSIUS [note: De quo jam ante, in Cent. I. ad ep. 69.
observavimus, medicum fuisse, fata autem breviter, quoad licuit, in
Hist. Crypto-Sec. Cap. IV. descripta dedimus. Eo tempore, quo
epistola haec scripta est, vagam adhuc inter variorum juvenum
ephorias, hinc inde commutatas, sectabatur vitam.] M.
RUARO. ds0526 HTML-Text
- XXX. M. RUARUS JOANNI KIRCHMANNO.
[note: 197] [note: Lubecensi n. anno 1575. Poeseos, adhuc in
Acad. Rostoch. Professori, et proximo anno 1613. Rectori Gymnasii
patrii constituendo, atque anno 1643. demum pie denato, insigni
Polyhistori.] ds0530 HTML-Text
- XXXI. EIDEM. [note:
201] [note: Haec quoque
epistola inter Gudianas excusa habetur f. 262. sq.]
SALUTEM A SALUTE. ds0534 HTML-Text
- XXXII. FLORIANUS CRUSIUS [note: Non tam epistola haec est, si molem spectes
atque longitudinem, ipsamque adeo rerum variarum tractationem, quam
Disputatio. Eaque de causa non est, quod annotationes ad eam
prolixas expectes B. L. sed subitaneas quasdam, quae in ea perlecta
mihi occurrebant meditationes. Hoc tamen ex specimine isthoc dato
patere putamus, non male rationes iniisse, quicunque Crusium inter
Philosophos Socinianos praecelluisse caeteris perhibuere. Ut
omittam Ruari quoque, quanta fuerit in hujusmodi contemplationibus
Metaphysico-Mathematicis et Moralibus, (cum eo enim disquisitio
haec ex Ruari etiam dubiis nata et instituta fuit) notitia, inde
non obscure colligi posse.] M.
RUARO. ds0538 HTML-Text
- XXXIII. C. BERGIVS M. RVARO. [note: Integras has litteras, exceptis appen dicibus
tribus, jam ante in Centuria I. n. 21 excusas esse cum
perspiceremus, omittendas h. l. existimavimus: ita tamen, ut, quae
in additamentis habentur, paucis simus
illustraturi.] ds0571 HTML-Text
- XXXIV. HIERONYMVS MOSCOROVIVS [note: 263] [note: Consule de eo Cent. I. epist. 89. et Cent. II.
13. ipsamque Crypto-Socin. Hist. Cap. II. lit. M. Haec epistola de
reliquo prae caeteris notabilis est ideo, quod non solum de
familiaritate et commercio litterarum cum Sonero, certiora nos
docet, sed etiam invitatio illa fuit, qua Ruarus ad deliberandum de
causae Socinianae amplificatione in Poloniam evocatus est. Vnde
jure meritoque hae litterae illis, quae n. X. XI. XII. XIII. et
XVI. locatae sunt, anteponendae fuissent, certe componi cum illis
debent.] A MOSKORZOW M. RVARO. ds0572 HTML-Text
- XXXV. DANIEL DE BREEN [note: Conf. Cent. I. Append. I. f. 460. sqq. Vbi eum
ipsum Breenium, cujus extant a Franc. Cupero e sorore Breenii nato
edita A. 1664. opera, in quibus Annott. in V. et N. T. omnes
libros, et tract. de Regno Christi glorioso praecellunt, scriptorem
esse hujus epistolae, docuimus. Hoc loco paucis, officio publico
illum non esse perfunctum et correctorem forte in typographeis
egisse monemus, atque illam denique, quae heic exhibetur, epistolam
illam esse, ad quam supra resp. Ruarus, observamus.]
M. RVARO. ds0575 HTML-Text
- XXXVIII. FLORIANVS CRVSIVS [note: Est haec epistola prolixae illius, quae num.
32. p. a. exhibita fuit, quasi apologia. Valde tamen dolendum,
Ruarianam, quae intercessit, atque ad Crusium data fuit, ex qua lux
aliqua huic responsioni affulgere potuisset,
periisse.] M. RVARO. ds0589 HTML-Text
- XXXIX. M. RVARVS [note: 290] [note: Hanc epistolam, quam patri suo David Ruarus
Cent. II. editor h. l. adscripsit, ego valde dubito, ab eo scriptam
esse. Cum enim non constet, quamobrem, et qua occasione is
Ratisbonam sub id tempus pervenerit, qui sequenti demum A. 1631.
Wissowatium, non tamen hac via peregre abeuntem, comitari
ailquousque coepit; tum vero maxime illud, quo minus credam, ab eo
profectam, prohibet, quod Romano - Catholicos, constanter fere
scriptor hic, ut suos commemorat, eorumque causam Lutheranorum
rebus oppositam nostram (f. 292. et 293. marg.) appellat. Neque
enim de patria Ruari Germania istic sermonem non esse, obscurum
est: cujus etiam perexiguam ille, extra eam alioqui degens,
rationem habuisse, mihi videtur. Accedit etiam stylus, qui neque,
ita tersus atque purus, ut solet esse Ruarianus, neque tam svavis
et concinnus, qualis in reliquis epistolis passim observatur, heic
occurrit usurpatus. Parum ergo abest, quin suspicer, epistolam
hanc, ab alio forte scriptam, eo nomine, quod fata t. t. singulatia
quaedam Germaniae [gap: Greek
word(s)] delineata exhiberet, manu Mart. Ruari
descriptam, atque a filio hac de causa, quod patris illam esse
opinaretur, caeteris per errorem interpositam esse. Ab amico ad
Ruarum equidem datam aliquando existimaveram, sed cum preces
hominis Sociniani expetitas, et titulum Reverendi expenderem animo,
eam facile opinionem missam feci.] N.
N. ds0594 HTML-Text
- XL. M. RVARVS JOANNI NAERANO. [note: 296] [note: Samuelis filio: de quo consule Cent. I. ep. 82
sq.] ds0599 HTML-Text
- XLI. D. SAPMA [note: Dominicus Sapma, Hornanae quondam Eccl.
Pastor, et Remonstrantium caussam constanter adhuc agens, postquam
pristinae Ecclesiae, ut ex subscriptione epistolae hujus patet,
tolerato interim fortiter exilio, redditus erat.] M.
RVARO. ds0602 HTML-Text
- XLII. KITZIKPF [note: Fictum procul dubio nomen, sub quo J. A.
Poemerum latitare voluisse, filius editor in Indice huic Cent. II.
subjecto affirmavit. Esse tamen, cur dubitemus, caussas, in notis
subinde adjectis indicabimus. Inter quas princeps est, quod auctor
hujus epistolae palam Remonstrantismum profitetur. Probabilius
videtur, Sam Naeranum hoc sub involucro, ab ipsomet ficto,
delitescere.] M. RVARO. ds0604 HTML-Text
- XLIII. N. N. [note:
Quisquis fuit, Fridericopoli hoc tempore commoratus, Socini tamen
opinionibus valde deditum fuisse, ipsa haec docet
epistola.] M. RVARO. ds0610 HTML-Text
- XLIV. TRIBANDER [note: 313] [note: Laurentius Stegmannus, Joachimi sen. et
Christophori Stegmannorum frater, a Graeco [gap: Greek word(s)], quod semitam notat, German.
einen Steg sic cognominatus, et postquam Racoviana schola, cui ille
praeerat, eversa esset, et ipse proscriptus hinc inde vagaretur, ut
tanto minus agnosci posset, constanter eo cognomine appellatus.
Quae, quando paucis commemoravit Lubieniecius in Hist Reform.
Polon. L. III. C. XII. f. 240. Fribandri nomen substituens, nisi
culpa penes typographum sit, emendandus est.] M.
RVARO. Salutem a salute. ds0615 HTML-Text
- XLV. M. RVARVS AD SENATVM CLAVDIOPOLITANVM:
NOMINE FRATRVM POLONORVM. [note:
316] ds0617 HTML-Text
- XLVI. M. RVARVS AD EPISCOPVM [note: 319] [note: Idem, qui Ecclesiis su Transylvania
Socinianorum praeerat, quorum ingens h. t. adhuc fuit multitudo, ut
vel ex una parte, quod epist. 45. docet, coetus centum et
quinquaginta numerarentur, Superintendens, et ordinaria quidem
nomenclatura, appellari solebat Episcopi ergo nomine Ruarus videtur
vel per jactantiam vel elegantioris sermonis studio usus. Plebani
quoque Socinianorum Claudiopolitani interdum fit mentio; incertum
vero est, utrum ab Episcopo fuerit, quod putamus, distinctus.
Aliter tamen sensit, et pro eodem urrumque habuit scriptor ep.
96.] CAETEROSQVE PASTORES ECCLESIARVM VNITARIORVM:
NOMINE FRATRVM POLONORVM. ds0619 HTML-Text
- XLVII. M. RVARVS AD MATTHIAM RHAWVM
[note: Eadem haec epistola supra jam n.
84. Cent. I. impressa fuit, atque observationibus a nobis
illustrata. Quae caussa fuit, cur h. l. eam omittendam esse
consultius existimaverimus.] ILLIVSQVE ASSECLAS.
NOMINE FRATRVM POLONORVM. ds0622 HTML-Text
- XLVIII. M. RVARI SVPPLEX LIBELLVS AD
MAGISTRATVM DANTISCANVM. EX GERMANICO TRANSLATVS. Nobilissimi,
Amplissimi, Spectatissimi, Prudentissimi Domini. [note: 324] ds0622 HTML-Text
- XLIX. EXEMPLVM LITERARVM CASTELLANI
CRACOVIENSIS [note: Ejusdem, cui in
sequenti epistola respondit Senatus illustris
Gedanensis.] AD CONSVLEM PRAESIDENTEM
GEDANENSEM. ds0626 HTML-Text
- L. PRAECONSVLES ET CONSVLES CIVITATIS
GEDANENSIS ILLVSTRISSIMO ET EXCELLENTISSIMO DOMINO, DOMINO
STANISLAO A KONIECPOLE [note: Fortissimus
hic Polonici exercitus Dux supremus, jam inde ab anno 1630. summae
rei militari praefuit. Idemque ut e nobilissima gente ortus, ita
etiam Vladislao Regi inprimis charus, multasque ob res praeclare
contra Turcas, Tartaros atque Moscos gestas clarus extitit; non
tamen ex alio rei feliciter gestae specimine magis inclaruit, quam
e Scythico bello brevi tempore et fausto successu anno 1644.
peracto. Caeterum vivendi finem fecit anno 1646. quo inclinato
subitanea morte periit.] KONIECPOLSKI, CASTELLANO
CRACOVIENSI, EXERCITVVM REGNI POLONIAE SVPREMO GENERALI, BVSCENSI,
BARENSI, COVELIENSI, BITOVIENSI, PLOSKIROVIENSI, etc. DOMINO NOSTRO
GRATIOSISSIMO. ds0627 HTML-Text
- LII. EXEMPLVM LITERARVM SENATVS GEDANENSIS AD
FRATRES SVBMONTANOS. [note: Non alii hi
sunt, quam undecim illi paullo ante enumerati, ita dicti, quod in
tractu submontano h e. eo, qui Cracoviae vicinus est, et in quo
celeberrimum Luclavicium, postremum ipsius Socini hospitium, erat
situm, vel convenerant, vel plerique praedia sua
habebant.] ds0634 HTML-Text
- LIII. EXEMPLVM LITERARVM PRAECONSVLVM ET
CONSVLVM CIVITATIS GEDANENSIS, AD SIGISMVNDVM DE GRVDNA, PALATINVM
CALISSIENSEM. ds0635 HTML-Text
- LIV. M. RVARVS ILLVSTRISSIMO DOMINO, DOMINO
SIGISMVNDO DE GRVDNA GRVDZYNSKI, PLATATINO KALISSIENSI, DOMINO SVO
CLEMENTISSIMO. [note:
342] ds0636 HTML-Text
- LV. M. RVARI ANIMADVERSIONES [note: Sintne Animadversiones hae Ruari, nec ne?
valde dubito. Etenim non solum de se ipsemet haud loquitur, sed
tertia persona utitur constanter: nisi de fratribus communiter
sermo sit, iidemque plurium nomine commemorentur; sed etiam
eruditionem morumque commoditatem iste suam non videtur tantopere
praedicasse, quemadmodum factum est in hac ipsa scheda. Si quid
ergo conjicere licet, Florianus Crusius potius eas consignavit
litteris, eum in finem, ut si opus esset ipsi quoque Senatui tradi
possent, hactenus vero Patronis, ad excusandum utcunque Ruarum
inservirent.] IN LITERAS CONSVLVM GEDANENSIVM AD
ILLVSTRISSIMVM. CASTELLANVM CRACOVIENSEM, GENERALEMQVE EXERCITVS
DVCEM SCRIPTAS. ds0637 HTML-Text
- LVI. STANISLAVS A KONIEKPOLE, etc. AD SENATVM
GEDANENSEM. Spectabilis amplissimeque Senatus Domini amici carissim
etc. ds0642 HTML-Text
- LVII. PRAECONSVLES ET GONSVLES CIVITATIS
GEDANENSIS ILLVSTRISSIMO ET EXCELLENTISSIMO DOMINO, DOMINO
STANISLAO A KONIECPOLE KONIECPOLSKI, CASTELLANO CRACOVIENSI,
EXERCITVVM REGNI POLONIAE SVPREMO GENERALI, BVSCENSI, BARENSI,
COVELIENSI, BITOVIENSI, PLOSKIROVIENSI, etc. PRAEFECTO, DOMINO
NOSTRO GRATIOSISSIMO. Illustrissime atque Excellent. Domine, Domine
gratiosissime. [note:
349] ds0643 HTML-Text
- LVIII. EXEMPLVM LITERARVM AD SENATVM
GEDANENSEM. Magnifici, Spectabiles et Amplissimi Domini Proconsules
et Consules Civitatis Gedanensis, Amici
Honorandi. ds0644 HTML-Text
- LIX. EXEMPLVM LITERARVM STANISLAI
KONIECPOLSKI, CASTELLANI CRACOVIENSIS SVPREMI MILITIAE REGNI
POLONIAE DVCIS. Spectabiles et Famati Domini amici carissimi.
[note:
353] ds0645 HTML-Text
- LX. STANISLAVS A KONIEKPOLE, etc. AD SENATVM
GEDANIENSEM. Spectabiles et Amplissimi Domini Proconsules civitatis
Gedaniensis: Salutem plurimam cum voto omnis felicitatis.
[note:
354] ds0646 HTML-Text
- LXI. PROCONSVLES ET CONSVLES CIVITATIS
GEDANENSIS ILLVSTRISSIMO DOMINO, DOMINO CHRISTOPHORO DE BNIN
OPALINSKI, PALATINO POSNANIENSI, PRAEFECTO STREMENSI, etc. DOMINO
GRATIOSISSIMO. Illustrissime Domine, Domine gratiosissime.
[note:
355] ds0646 HTML-Text
- LXII. EXEMPLVM LITERARVM SENATVS GEDANENSIS
AD D. CASTELLANVM CRACOVIENSEM. [note:
357] [note: Eundem, qui
supra tantopere causam Ruari egit, Stanisl.
Koniecpolium.] Illustrissime et Excellentissime
Domine, Domine gratiosissime. ds0648 HTML-Text
- LXIII. CHRISTOPHORVS DE BNIN OPALINSKI,
PALATINVS POSNANIENSIS, REGNI SENATOR, etc. PROCONSVLIBVS TOTIQVE
MAGISTRATVI CIVITATIS GEDANENSIS. Spectabiles et Amplissimi Domini,
Amici Honorandi. [note:
359] ds0649 HTML-Text
- LXIV. EXEMPLVM LITERARVM SENATVS GEDANENSIS
AD PALATINVM POSNANIENSEM. Illustrissime Domine, Domine
gratiosissime. ds0650 HTML-Text
- LXV. EXEMPLVM LITERARVM SENATVS GEDANENSIS AD
PALATINVM POSNANIENSEM. Illustrissime Domine, Domine gratiosissime.
[note:
363] ds0651 HTML-Text
- LXVI. EXEMPLVM LITERARVM SENATVS GEDANENSIS
AD GASTELLANVM CRACOVIENSEM. Illustrissime, Excellentissimeque
Domine, Domine gratiosissime. [note:
365] ds0653 HTML-Text
- LXVII. EXEMPLVM LITERARVM PALATINI
POSNANIENSIS [note: 368]
[note: Ejusdem, cujus epistola prior n.
63. posita occurrit.] AD SENATVM GEDANENSEM.
Spectabiles et Amplissimi Domini, Amici
honorandi. ds0654 HTML-Text
- LXVIII. PRAECONSVLES ET CONSVLES CIVITATIS
GEDANENSIS MAGNIFICIS AC GENEROSIS DOMINIS JOANNI BLONSKI A
BIBERSTYNA, NICOLAO SVCHODOLSKI, STANISLAO ORICHOVIO, [note: Horum etiam alibi tanquam celeherrimorum pro
Sociniano coetu propugnatorum fit mentio, et nominatim quidem Joh.
a Biberstein in subscriptione ep. 51.; Orichovii in Hist. Pol.
Ref., Lubieniecii L. III. cap. XIII. f. 254. ubi Lublinensem
Eccles. Socin. exulem eum cum uxore in domum suam recepisse
narratur atque praedicatur; ac Suchodolii denique, Chelmensis
territorii Dapiseri, in vita Wissowatii f. 240. cujus auctor,
Lublinensibus civibus, ut in pago suo Siedliska ad sacra
congregarentur, potestatem eum fecisse, annotavit.]
etc. DOMINIS OBSERVANTISSIMIS. Magnifici ac Generosi
Domini. ds0655 HTML-Text
- LXIX. M. RVARVS MAGNIFICIS ET GENEROSIS
VIRIS, DOMINO KVROSZ, D. MIERZYNSKI, [note: 372] [note: Abrahamo Mierzinio: Ei forte, ad quem scriptae
sunt Cent. I. epp. 75. et 76. Christophori Morstinii Satrapae
Philippov. genero.] ETSI QVI SINT ALII VEL IN
SERENISSIMI REGIS VEL IN ILLVSTR. PRINCIPIS RADZIVILII AVLA
[note: Qui, quamvis ipse religionem
Reformatorum profiteretur, per Przipcovium tamen, quo Consiliario
usus est, qui et Apologiam pro isto hero suo scripsit luculentam,
multis eadem, quae ille, sentientibus receptum praebuit.
Quemadmodum etiam inter primos fuit, qui contra edictum
Warsorviensium Comitiorum, adversus Racovienses latum, protestatus
fuit. Vt taceam subscriptionem superius inter caeteros deprecatores
pro Ruaro epist. 58. comparentem.] EX FRATRIBVS
POLONIS VNVM DEVM PATREM CONFITENTIBVS. Magnifici et generosi Viri,
Domini, et amici plurimum mihi colendi. ds0657 HTML-Text
- LXX. EXEMPLVM LITERARVM EQVITVM PALATINATVS
POMERANIAE VNVM DEVM PATREM, EJVSQVE FILIVM VNIGENITVM CVM SPIRITV
SANCTO CONFITENTIVM, QVOS VVLGO ARIANOS, QVANQVAM INJVRIA, VOCANT,
AD GERARDVM COMITEM DOENHOFF, [note:
Hujus jam supra num. 58. legitur nomen inter deprecatores pro Ruaro
primo loco positum.] PALATINVM POMERANIAE.
Illustrissime Domine Palatine, Domine omni obsequio nobis
colende. ds0660 HTML-Text
- LXXI. PROCONSVLES ET CONSVLES CIVITATIS
GEDANENSIS ILLVSTRISSIMO DOMINO, DOMINO CHRISTOPHORO DE BNIN
OPALINSKI, [note: 382]
[note: Conf. epist. 61. et 63. Add.
epist. 76. Qui utrum clam faverit doctrinae Socini, non audemus
definire. Mirum in modum patrocinio suo illum asseclas ejus
juvisse, multa profecto sunt, quae addocent, suspicionesque gignere
possunt.] PALATINO Posnaniensi, PHAEFECTO SREMENSI,
etc. DOMINO GRATIOSISSIMO. Illustrissime Domine, Domine
gratiosissime. ds0665 HTML-Text
- LXXII. STANISLAVS A KONIECPOLE KONIECPOLSKI,
CASTELLANVS CRACOVIENSIS, EXERCITVVM REGNI POLONIAE SVPREMVS
GENERALIS, BVSCENSIS, BARENSIS, COVELIENSIS, BITOVIENSIS,
PLOSKIROVIENSIS, etc. PRAEFECTVS, MARTINO RVARO. Spectabilis
Domine, amice carissime. [note:
386] ds0667 HTML-Text
- LXXIII. STANISLAVS A KONIEKPOLE, etc. M.
RVARO. Spectabilis Domine, amici carissime. ds0669 HTML-Text
- LXXIV. STANISLAVS A KONIEKPOLE, etc. M.
RVARO. Spectabilis Domine Ruare, amice carissime. [note: 390] ds0669 HTML-Text
- LXXV. STANISLAVS KONIECPOLSKI, CASTELLANVS
CRACOVIENSIS, SVPREMVS MILITIAE REGNI POLONIAE DVX, etc. M. RVARO.
Spectabilis Domine Ruare, amice carissime. [note: 391] ds0670 HTML-Text
- LXXVI. LVCAS OPALINSKI [note: Christophori de Bnin Opalinski, de quo sub
finem epistolae, et supra in ep. 61. atque 63. frater. Quae
difficultates ex inscriptione epist. 78. nascantur, inferius
annotavimus] M. RVARO. Clarissime Domine
Ruare. ds0671 HTML-Text
- LXXVII. STANISLAVS A KONIECPOLE, etc.
CASTELLANVS CRACOVIENSIS, EXERCITVVM REGNI POLONIAE SVPREMVS
GENERALIS, BVSCENSIS, etc. PRAEFECTVS M. RVARO. Spectabilis Domine
Ruare, amice carissime. ds0672 HTML-Text
- LXXVIII. ABRAHAMVS OPALINSKI, [note: Existimaveram primum, cum in hanc epistolam
inciderem, successisse hunc Abrahamum, in eodem munere
splendidissimo, supra aliquoties memorato Posnaniensi Palatino
Christophoro Opalinski; sed, postquam et annum mensemque, quibus
hae literae scriptae sunt, et Christophori eas, quae d. 27. Maji
ejusdem anni exaratae num. 80. inspexi, haesitare coepi, et ne nunc
quidem, quid de gemino hoc Palatino habendum sit, eodem tempore
eodem quoque officio fungente, nisi error sit aliquis commissus, me
intelligere fateor.] PALATINVS POSNANIENSIS, etc. M.
RVARO. Clarissime Domine, Amice honorande. ds0673 HTML-Text
- LXXIX. STANISLAVS A KONIECPOLE, etc.
CASTELLANVS CRACOVIENSIS, EXERCITVVM REGNI POLONIAE SVPREMVS
GENERALIS, BVSCENSIS, etc. PRAEFECTVS M. RVARO. Spectabilis Domine
Ruare, amice carissime. ds0673 HTML-Text
- LXXX. CHRISTOPHORVS OPALINSKI [note: 398] [note: Aut deseruit et ultro abdicavit munus Palatini
Christophorus iste, servatis sibi titulis, aut eodem tempore duo
fuere Palatini Posnanienses, collata subscriptione cum inscriptione
ep. 78. Concilient haec, quicunque poterunt. Ego Davum me profiteor
esse non Oedipum.] PALATINVS POSNANIENSIS M. RVARO.
Clarissime Domine, amice honorande. ds0674 HTML-Text
- LXXXI. STANISLAVS A KONIECPOLE, etc. M.
RVARO. Spectabilis Domine Ruare, amice carissime. [note: 399] ds0675 HTML-Text
- LXXXII. STANISLAVS A KONIECPOLE, etc.
CASTELLANVS CRACOVIENSIS, EXERCITVVM REGNI POLONIAE SVPREMVS
GENERALIS, BVSCENSIS, etc. PRAEPECTVS M. RVARO. Spectabilis Domine
Ruare, amice carissime. [note:
400] ds0675 HTML-Text
- LXXXIII. STANISLAVS A KONIECPOLE, etc.
CASTELLANVS CRACOVIENSIS, EXERCITVVM REGNI POLONIAE SVPREMVS
GENERALIS, BVSCENSIS, etc. PRAEFECTVS M. RVARO. Spectabilis Domine
Ruare, amice carissime. ds0676 HTML-Text
- LXXXIV. STANISLAVS KONIECPOLSKI, etc. M.
RVARO. Spectabilis Domine Ruare, amice carissime. [note: 403] ds0677 HTML-Text
- LXXXV. LVCAS OPALINSKI [note: Vid. ep. 9a.] M. RVARO.
Clarissime Domine Ruare. [note:
404] ds0677 HTML-Text
- LXXXVI. M. RVARVS PETRO RZECICIO.
[note: 405] [note: Adolescenti nobili, ex gente in Polonia
celebrata genito, et Evangelicae, ut videtur, religioni addicto,
atque ad iter in peregrinas terras suscipiendas jam accincto.
Lubieniecius certe in Hist. Ref. Polon. L. III. e. XIII. f. 267.
Georgium Rzecicium, Vrendorffiensem praefectum, hoc inter
connumeravit, et ex ipso quoque consilio studiorum rite
tractandorum idem colligi posse videretur, nisi Croquieri jun.
praeceptoris a patre accepta haud dubie religio aliud suspicari
juberet.] ds0678 HTML-Text
- LXXXVII. M. RVARVS CHRISTOPHORO RVSSANOVIO.
[note: Obscurum nomen, cujus, quae fuerit
vitae aut dignitatis conditio, investigare nondum potuimus. Nobilem
fuisse Polonum, et quidem e Polonia majori vel minori ortum,
itemque Socinianae cohortis partem non ignobilem, tota epistola
haec condocefacit. Caetera veto, quoniam, quantae quantae sunt hae
litterae, in exhortatione ad pietatem sinceram, ex Ruari tamen
mente, occupantur, facile ignorare licet. Nisi forte extra patriam
eum h. t. quo epistola scripta est, vixisse, paucis adhuc
subjiciendum videatur.] ds0682 HTML-Text
- LXXXVIII. VLADISLAVS [note: 414] [note: Vt Dissidentibus quibusque aequissimus fuit
Rex iste, ita ut ab initio suspicionibus etiam, ac si Biblia
Lutheri clam legeret, aliisque magis, quam Romano-Catholicis
faveret, oneratus sit: ita procul dubio, sub id tempus, quo Ruarum
inter Ministros suos publicis bis literis recepit, a Koniepolio,
Opalinio aliisque, id ur faceret, inductus est. Ipsi tamen Ruaro
apud Gedanenses solennis haec declaratio parum
profuit.] REX POLONIAE SERVITORIO M.
RVARO. ds0684 HTML-Text
- LXXXIX. SERVITORATVS M. RVARO. JOANNES
CASIMIRVS [note: 417]
[note: Nuper admodum anno 1648. ex
Cardinali, nomine tamen magis, quam animo tali, in locum fratris
Vladislai IV. elestus Rex. Quo deprecatore vero haec confirmatio
superioris declarationis impetrata sit, cum Rex ipse generatim
tantum Consiliariorum Regni certorum meminerit, et rigidissima
alias contra Socinianos, seu Arianos, statuta promulgaverit, dici
non potest.] DEI GRATIA REX POLONIAE, MAGNVS DVX
LITHVANIAE, RVSSIAE, PRVSSIAE, MASOVIAE, SAMOGITIAE, LIVONIAE,
SMOLENSCIAE, CZERNICHOVIAEQVE, NEC NON SVECORVM, GOTHORVM,
VANDALORVMQVE HAEREDITARIVS REX. ds0686 HTML-Text
- XC. M. RVARO F. BETHLEN. [note: 420] [note: Archi - Mareschallus Principatus, seu, ut male
Sandius scripsit, Regni Transylvaniae a Zwittingero mihi, dum inter
nos viveret, amicissimo, in Hungaria literata vocatur. Ex gente
illustri Bethlenorum, ex qua Principatui ipsi praefectus est
Gabriel Bethlen, vulgo Bethlen Gabor, more Hungarorum, qui cognomen
praeponere solent, dictus, haud dubie ortus, sed aliunde, quam ex
his epistolis non cognitus. Socinianae sectae de reliquo si non ad
dictus fuit, oppido tamen favit. Eo certe illum retert
Sandius.] ds0688 HTML-Text
- XCI. M. RVARVS COQVO. [note: 421] [note: Hoc de Coquio consulatur Diarium vitae
Smalcianae, ubi plura de eo, Socini quoque placita approbante,
annotata reperies. Heic Gallum fuisse, non Polonum, at in Polonia
vixisse, et jam Smalcii aetate inter suos claruisse, ex epistola
hac, atque Diario ante memorato,
repetimus.] ds0688 HTML-Text
- XCII. J. A. P. M. [note: Haec demum epistola a Jo. Alb. Poemero,
Noribergensi Patricio, scripta est, postquam e peregrinatione in
patriam redierat. Cum qua conferatur Centur. I. epist. 31. Eam
enim, quae Cent. II. n. 42. posita legitur, male illi adscriptam
esse, supra jam observavimus.]
RVARO. ds0690 HTML-Text
- XCIII. CHRISTIANVS MARTINVS [note: Cujas fuerit iste, non liquet. Hoc tamen ex
hac epistola elucet, partibus Ruari atque sodalium in Religione
apprime deditum fuisse, et Regiomonti h. t. vixisse, ipsa
subscriptio commonstrat. Elegantioris latinitatis studium
affectavit magis, quam probavit. Luxui enim magis indulget et
obscuris argutiis, quam nitidae perspicuitati. Si quid judico,
studiis adhuc Regiomonti operam t. t. dedisse, probabiliter
affirmandum existimem. Non certe levia sunt indicia, quae juveniles
conatus et factis et verbis declaratos, sed minime maturos, prae se
ferunt.] M. RVARO. ds0693 HTML-Text
- XCIV. F. BETHLEN [note: Idem ille, ad quem supra num. 90. posita
extat, a Ruaro perscripta epistola, Legati h. t. munere ad Polonos
perfunctus; cujus tota haec scriptio constat meris amicitiae et
officiorum humanissime oblatorum testificationibus.]
M. RVARO. ds0696 HTML-Text
- XCV. F. A LIMBORG [note: De quo Philippi a Limborg patre, conser Cent.
I. epist. 66. et 67. Quarum postrema haec ipsa est inutiliter hoc
loco repetita.] M. RVARO. ds0696 HTML-Text
- XCVII. M. RVARVS N. N. [note: Non alius suit, ad quem hae litterae e Belgio
scriptae sunt, quam Valent. Smalcius. Id namque totius epistolae
argumentum, testatur, et vel patris titulus
confirmat.] ds0698 HTML-Text
- XCVIII. M. RVARVS JOACHIMO FRATRI.
[note: 436] [note: Jam tunc Berolini, ut circumstantiae docent,
degenti. Conf. epist. 92.
extremam.] ds0699 HTML-Text
- C. [note: Omisimus
epist. Centesimam, quae in priori editione comparebat, ad Pelsium
scriptam, eo quod jam supra Cent. II. partem illa constituerat.
Quam vix per oscitantiam, sed, quia ad explendum numerum aliae
deessent, arbitrati sumus, a filio, nova versione e Gallicano
protographo, ut alia videretur, vestitam accessisse. Hanc vero ex
epist. Remonstr. n. 609. positam substituere prae caeteris lubitum
est, quia si non extrema omnium fuit, novissima tamen Ruari fata
enarrata continet, et inter postremas, quas, dum vixit, scripsit,
haud injuria numeratur.] STEPHANO CVRCELLAEO MARTINVS
RVARVS [note: Eustachii nomine ad NN.
data I. c. legitur; sed Ruari eam esse, jam demonstratum est
alibi.] ds0700 HTML-Text