CAMENA Early Modern Latin Texts

IOAN. GEORGII STYRZELII, Augustani Vind. Rotenburgi ad Tubarim Consulis Primarii, Philologi et Poetae eximii, EPISTOLAE quaedam SELECTAE ad CHRISTOPH. HOEFLICHIVM, Reip. Norimb. Syndicum, et NIC. RITTERSHVSIVM, Jureconsultum Altdorfinum, quas cum notis et vita Auctoris et adiectis DVABVS ORATIONIBVS CONRADI RITTERSHVSII DE LEGIBVS, ex autographis edidit GE. THEODOR. STROBELIVS. NORIMBERGAE, IMPENSIS MART. JACOB. BAVERI. A. C. M D CCLXVIII.

PRAEFATIO, VITAM STYRZELII CONTINENS.

Permultos nostra inprimis aetate libros typis mandari, quibus facile carere possemus, quibusque bibliopolia magis onerantur, quam ornantur, nemo certe, catalogos nundinales fugitiuo tantum ocilo inspiciens, inficias ibit. Haec animo uohens, consilium hasce epistolas edendi paene deseruissem; attamen suasu Amicorum permotus illas cum orbe erudito comnunicare uolui existimans, aliquibus forsitan istas fore utiles et iucundas quippe que magnum uirum agnoscunt auctorem, quemque omnes tunc temporis eruditione clari uiri maxime coluerunt.

Sed ati saepius homines optime meriti et haud uulgari praediti eruditione obliuioni traduntur, sic etiam nomen nostri JOANNIS GEORGII STYRZELII perpaucis notum est [note: Inde Cl. Heumannus in Poeciles T. II. p. 410. ubi epistolarum eius ad Boeclerum exaratarum mentionem facit, et excerpta quaedam adfert, uirum quidem doctissimum eam nominat, sed qui uulgo ignotus esset.] FREHERUS quidem in Theatro

et JOECHERUS in Lexico eruditorum eius mentionem faciunt, at paucis tantum uerbis. Non inutile igitur duco, dum litteras nonnullas STYRZELII edendi mihi animus est, memoriam uitae eius simul renouare. Fecit hoc quidem iam Vir aetate meritisque Grauissimus, ingenii excellentia et mira in docenda iuuentute dexteritate Celeberrimus ANDREAS SAMUEL GESNERUS, ultra quinquaginta iam annos Gymnasii Rotenburgensis ad Tubarim Rector Fidelissimus, Frater dignissimus JO. MATTHIAE GESNERI, Ornamenti olim Academiae Goettingensis, Programmate quodam singulari Rotenburgi A. 1731. 4. plagg 2. edito; sed quoniam parua eiusmodi scripta oculis se facile subducunt, et a paucissimis conspiciuntur, constitui mecum, hoc Programma in exponenda uita STYRZELIANA potissimum sequi, illudque annotatioribus quibusdam illustrare.

Natus est noster A. C. 1591. d. 12. Aprilis, AUGUSTAE VINDELICORUM, patre M. JOANNE STYRZELIO, [note: Genus Styrzelianum et antiquum et clarum fuit. Cf. Gabr. Bucelini Germ. Top. Chron. Stemmatograph. P. IV. f. 477. Conradus Styrzelius J. V. Doctor et Maximiliani I. Imp. in Comitatu Tyrol. Cancellarius fuit. Matthaeo Styrzelio, ciui Lauingensi, Carolus V. diploma gentilitium renouauit.] Jurisconsulto

et per triginta annos reip. Augustanae Syndico, [note: Libellorum Magister vocatur in Epitaphio, quod ad illustrandam uitam. Jo. Styrzelii ex Praschii Epitaphiis Augustanis P. I. p. 172. hic adiungere uolumus. D. O. M. S. Johannes. Styrzelius. Holzhemius Matthaei. et. Catharinae. Borschiae. F qui quum. in. Tubing. et. Ingolstad. academ eximios. fecisset. progressus primum. apud. Elenbogenses. syndic. an. IV post. Lauingae. archigramm. an. III. egit exinde. reip. Augustanae Libellor. Mag. constitutus. est cui. prouinciae. an XXX summa. fide. et. solertia. praefuit tandem morbis. ipsoque. an. climact. LXIII. fractus XIII. Kal. Nouembr. anno. p. Chr. n. CIC. IC. CIIX pie. desiit. esse. mortalis ill. Cariss. ac. bem. mer Margaretha. ux. orig. Schenecia cum. lib. V superstitib Matthaeo. V. I. D. et. consiliar. Palatino Joan. Georg. Joan. Philippo Maria. et. Maria. Magdalena ] matre uero MARGARETHA SCHENCKIA. A teneris amore liberalium artium flagrans traditus est informationi

uirorum laude eruditionis elegantioris celeberrimorum. GEORGII HENISCHII et DAVIDIS HOESCHELII, [note: Infra p. 12. ubi ex Hoeflichio de epicediis in obitum Hoeschelii edendis quaerit, dicit eum Praeceptorem etiam post obitum uenerandum. Huius uiri, cui etiam Styrzelius in codicibus manuscriptis graecis conferendis operam nauauerat, merita in rem litterariam, praecipue graecam debemus S. R. V. Jacobo Bruckero, qui de illis in dissertatione epistolica egit, quae impressa est Aug. Vind. 1738. 4.] qui hunc iuuenem ad altiora nitentem optime ad studia academica praepararunt. Noster quoque per totam suam uitam grata mente hanc felicitatem agnouit, quod ei tam fidelibus studiorum moderatoribus frui contigerit. Bonis artibus in patria iam probe imbutus adiit A. 1609. cum fratre JOANNE PHILIPPO [note: Joh. Philippus, frater, felicissimae fuit memoriae, adeo, ut singula N. T. capita et uersus in lingua graeca memoriter eloqui potuerit: uitam in coelibatu finiuit.] et JEREMIA ERHARDO, in patria postea celeberrimo Medico, Academiam JENENSEM, ubi biennium exegit et se totum studiis philologicis et philosophicis dedit. Probe enim gnarus, quantum lucis et ornamenti elegantiora studia iurisprudentiae foenerentur, philologiae studium cum iuris scientia amico iunxit connubio. Quae studia usque

in senectutem semper impense amauit. Doctoribus ibi usus est ELIA REUSNERO, WOLFGANGO HEIDERO, et THOMA SAGITTARIO. THOMA REINESIO autem, qui ibidem studiorum gratia morabatur, amico utebatur familiarissimo et intimo. Cum uero haec Academia peste, quae multi studiosi perierunt, laboraret, commutauit eam cum TUBINGENSI A. 1611. ibique lectionibus praestantissimorum uirorum, CHRISTOPHORI BESOLDI, THOMAE LANSII, JOH. HALBRITTERI aliorumque assiduus interfuit. Demum A. 1613. uenit ALTDORFIUM, fama eruditissimorum uirorum, qui tum istam Musarum sedem illustrabant, allectus, et CONRADUM RITTERSHUSIUM, [note: Infra in epist. p. 58. sic loquitur: ipse in non postrema felicitatis meae academicae parte pono, eundem illum Patrem tuum uldisse, et in lecto quamuis decumbentem profitentem audiuisse. Obiit enim iam C. Rittershusius tabe d. 26. Maii, 1613.] SCIPIONEM GENTILEM [note: Hunc p/ 3. uocat JCtorum Coryphaeum et Praeceptorem suum fidelissimum.] ANDREAM DINNERUM, trigam Celebers morum JCtorum, [note: Dolendum est, cum iam pridem Theologi in Zeltnero, Medici in Baiero, et Philosophi in Apino Scriptores nacti fuerint Celeberrimos, Jurisconsultorum Altdorfinorum uitas peculiari scripto nondum esse illustratas. Maximis enim semper Altdorfium gauisum est in hac facultate Viris (quibus pares uix ulla Germanicarum Uniuersitatum uidit aluitque) inter quos eminent Gifanius, Gentilis, Donellus, Rittershusii, Dinnerus, Ludvvellus, Linckii, Rinckius, Heumannus de Teutschenbrunn et alii quam plurimi. Promisit id quidem Cel. C. G. Schvvarzius, sed morte praeuentus promissum praestare non potuit. Hanc ob causam ualde optandum est, ut Dn. Car. Seb. Zeidlerus, reip. Norimb. a secretis, impleat, quod adhuc desideramus. De hoc enim uiro legitur in Lexici Eruditorm Norimbergensium T. IV. p. 328. se editurum esse Vitas JCtorum, qui doctrinae famaeque celebritate Academiam Altdorf. illustrarunt. Jam dedit nobis hic Vir Doctissimus specimen industriae suae singularis in edendis uitis. Prodiit nempe Lucae 1766. 8. m. Spicilegium Obseruationum uitam Hugonis Donelli, magni quondam Jurisconsulti, illustrantium.] MICHAELES PICCARTUM et

VIRDUNGUM, ac PHILIPPUM CAROLI, Doctores et Praeceptores ueneratus est. NICOLAUM uero RITTERSHUSIUM, WILHELMUM LUDWELLIUM, [note: Quem infra p. 56. ultra totos 50. annos sibi amicissimum uocat. Tum Gubernator studiorum diuersorum Nobilium Altdorfii commorabatur Ludvvellus.] GEORGIUM RICHTFRUM, [note: De intima eius cum Richtero amicitia testatur epistola in Richteri epistolis p. 245. quibus etiam uersus Styrzelii adiecti sunt, ubi eum amicum ueterem X. paene lustrotum nominat.]

JOH. KOBIUM, commilitones et studiorum aemulos habuit. Tres cum dimidio annos in hac academia, transegit [note: Hoc ipse ait Styrzelius in epist. ad Rittersh. cf. infra. p. 63.] atque omni scientiarum genere et imprimis studio iuris conducibili bene instructus uitae academicae denique ualedixit domumque reuersus est. In patria caussas agere coepit et cum matre [note: Quae octuogenaria obiit. Hoc ex epist. Styrzelii ad N Rittersh. d. 26. April 1642. scripta patet, quae etiam testis est pietatis Nostri in matrem, sic autem ibi inter alia scribit: reliquis nostris aerumnis et miseriis nuper etiam tristissimus de beato quidem, sed mihi nihilominus admodum luctuoso transitu Matris meae pientissimae et mihi unice carissimae octuogenaria maioris accessit nuncius.] dulcissima (pater enim iam 1608. mortuus erat) priuatus sine officio et coniuge per aliquot annos uixit [note: Haec scripsit ad Hoeflichium, cf. infra p. 9. uiuo adhuc priuatus cum matre uidua etc. etc. Saepius etiam per aliquot menses commorabatur Neoburgi ad Danubium, ubi frater Matthaeus, et affinis Mumprecht Consiliarii Palatini uitam tunc gerebant, quibus ducibus addiscendae juris praxi se dederat.] Licet enim Pater optime de patria meritus fuerit, et filius magna cum utilitate officio

cuidam publico praeesse potuisset, patria tamen meritorum Patris sui oblita nulli eum admouit muneri. [note: Infra p. 9. scribit: hoc scio, neminem Prophetam in patria acceptum, nec multa et magna Parentis mei p. m. in remp. nostram merita iam respici.] Quam ingratitudinem et iniuriam haud aequo tulit animo, ideoque pertaesus patriae eam cum ciuitate imperiali, ROTENBURGO AD TUBARIM, in Franconia sita, A. 1624. permutauit, ibique ad mortem usque suam consedit. Quae ciuitas sibi de tanto uiro summopere gratulabatur, merita et dona eius egregia melius quam patria agnoscebat, in numerum ciuium illum referebat, et maximis grauissimisque muneribus dignissimum iudicabat. Hic commodam fortunarum sedem inuenit, paucisque annis per consuetos honorum gradus ad consulare usque fastigium iam A. 1635. adscendit. Hanc prouinciam rarissimo posteris exemplo quindecies inter maximos belli, quo per triginta annos flagrabat Germania, tumultus, et inter extrema reip. pericula, summa laude ac dexteritate, licet iam grandaeuus administrauit, [note: Vide epistolam ad Rittershusium nonam p. 62. in qua inter alia sic loquitur: inter uarias euras, sollicitudines, angustias, molestias, taedia, odia, moerores, dolores etiam, et aegrores, paucis difficultates et aerumnas tempus contriui etc. etc. integrum semestre et quod excurrit (horresco referens) consulatus mole LXXV. annorum senex grauatus sum.] Vir tanto magis praedicandus,

quanto pluribus et rarioribus uirtutum ornamentis praefulgebat. Erat in eo prudentia singularis cum perpetua suum cuique tribuendi uolutate et magna uitae innocentia coniuncta: oris praeterea tanta facundia, morumque tanta suauitas, ut feroces militum animos saepius uerbis molliuerit, utque minori noxa per urbem transirent, effecerit. [note: Prudentia et eloquentia Aiacem in terrorem, et Hectorem in fauorem deduxisse eum, ait Henisius Cent I. epist 79. Magnam etiam bonorum suorum passus est Styrzelius, cum Rotenburgum bis ab hostibus captum et direptum fuisset.] Nuptias [note: Occasione harum nuptiarum impressa sunt carmina uaria uariorum Amicorum gratulantium, e. g. Ge. Remi, Matth. Styrzelii, P. A. Froelichii, J. G. Forstenhauseri, G. Mundii, C. Hoellichii, J. Henisii, M. Banzeri, E. Geiselbrunneri, W. Ludvvelli, El. Ehingeri et aliorum, quae prodiere Vlmae, 1624. 4. plagg. 3.] celebrauit d. 16. Februarii A. 1624. cum MARGARETHA, filia GEORGII GUCKENBERGERI, tunc uero uidua MARTINI MYLEGGII, Rotenb. Senatus numerosioris Assessoris, cum qua per triginta quatuor

annos sine querela quidem, uerum etiam sine prole uixit. Hac autem d. 18. Iulii 1658. mortua, rursus d 6. Decembr. huius anni in matrimonium duxit ornatissimam uirginem BARBARAM, [note: Natam d. 3. April 1638. (uiginti annos tunc habuit haec coniunx, Styrzelius uero iam 67. nuptias celebrans) Post obitum mariti thoro Dan. Ruckeri, LL. Cand. postea Consiliarii Caes. et reip. Rotenburg. Consularis Senioris sociata fuit.] filiam JOHANNIS HENRICI RISII, P. L. C. Ecclesiarum Hatzfeldicatum Superintendentis, et Decani Haltenbergstettensis. Ex qua senex admodum duos adhuc liberos procreauit, filium scilicet, d. 27. Jan. 1664. JOHANNEM PHILIPPUM, qui matrimonium iniit cum Augustana, ANNA CHRISTINA EBERSBACHIA, et A. 1704. improlis Senator reip. Rotenb. decessit, et filiam ANNAM ELISABETHAM d. 28. August. 1667. quae nupsit DN. JOH. BALTH. DE STAUD, J. V. Lic. et Consiliario Rotenb. meritissimo. Tandem plenus meritis in grandaeua senectute, septuaginta septem iam annos habens maximo omnium luctu d. 17. April. anni 1668. uitam cum morte commutauit.

magno artuum tremore subito inuasit. [note: In Epistolis Daumii p. 68. huius morbi fit mentio his uerbis: A Styrzelio, qui ad bimestre nephriticis itidem doloribus decubuit et morti proximus nuntiatus fuit, nullas accepi litteras, nec scio, uiuatne an iuerit, quo Diuus Paulus et Adam.] Domum ducebatur et optima quaeque pharmaca adhibebantur, sed sine optato effectu, et orto horrore febrili, qui omnia viscera hostiliter aggrediebatur et omnes plane uires debilitabat, inter summos cruciatus summa constantia pie et placide obiit animamque Creatori, quem per totam uitam coluit et ueneratus est, reddidit

Concio funebris, quam habuit JOH. BAPT. ZIERLINUS, cuique titulus est: Hierarchiae Politicae Clauus ex Jesaiae Cap. XXII. v. 20. sqq. impressa est Rotenburgi, 1668. 4. cui uaria uariorum Eruditorum et Amicorum STYRZELII Epicedia subnexa sunt. Ex quibus quosdam tantum nominare placet. Sigism. a Birken, M. D. Omeis, G. M. Koenig, J. M. Dilherr, Dan. Wulfer, C. Arnold, Ad. Zanner, C. Daumium et alios plurimos.

STYRZELI! Eusebies columen, Themidosque corona!
Carminis arte Maro, consiliisque Cato!
Nil Tibi mors adimit, nisi mille grauamina uitae:
In coelis tantum uita beata datur.
Nominis in terra magni bona fama superstat;
Neque mori nunquam turba nouena sinet,

Omne tempus hoc ornamentum reip. Rotenburgensis, quod a publicis laboribus liberum habebat, impendit studiis elegantioribus. inprimis uero dulcedine et amore poeseos inescatus plurimum et legendis et pangendis carminibus dedit STYRZELIUS. [note: Hanc ob caussam Henisius Styrzelium titulo Poetae laureati Caesarei ornauit, quem inuitus admisit, et nunquam etiam, in libris suis, quos edidit, litteras P. L. C. nomini suo adscripsit.]

Nullus fere erat Poetarum ueterum aut recentiorum, quem non legisset, perlustrasset, examinasset.

De eius haut infelici dono poetico testantur multa quae edidit, scripta ligata, quae hic recensere placet.

Elogia Reuerendi Ministerii Euangelici Augustani, Aug. Vind. 1652. in 4to. 1 1/2. pl.

Lusus metrici. Nihil, Omnia, Aliquid, Multa, Parum, cum appendicula gemina, priore Psalmodiae Dauidicae, posteriore Monostichologiae gnomicae, utriusque Trochaicae specimine, Nordlingae, 1652. in 4to. pl. 8 1/2.

Ablegmina Epigrammatica, Aug. Viud. 1652. subiunguntur carmen de Monosyllabis Ausonio in Technopaegnio neglestis, item Centuria gnomica monostichorum Trochaicorum miscellorum, in 4to. pl. 7 1/2.

Ablegminum Epigrammaticorum Pugillus, Nerolingae, 1655. pl. 2. Pugillus alter, ib. 1656. pl. 3. Pugillus tertius, lib. 1657. pl. 4. Pugillus quartas, ib. 1658. pl. 3.

Quinque eximia et quantiuis pretii poemata, [note: Continent Ludov. Castrel - vitrei Picturam: C. Rittershusii Spongiam, eiusdem Famam de pestilentia Altdorfina: Simonis Simonidae imagines Diaetae Zamoscianae: Andr. Lucii chartam. De hoc libello loquitur Styrzelius, in epist IX. t ad Rittershusium p. 65. et se optime excusat, quod inscio eo ediderit.] ex museo J. G. Styrzelii qui et singulis admonitiunculas subiecit, Aug. Vind. 1665. 4. pl. 4.

Excudi praeterea curauit Paraenesin uotiuam pro pace ecclesiae ad Theologos A. C. auctore RUPERTO MELDENIO (Petro Meuderlino) s. l. et a in 4. pl. 8. sed ut coniicit Cel. Gesnerus Rotenb. 1626. editam: porro TH. SEGETHI diss. de contemnendis imperitorum uocibus. Inter affecta eius scripta numerantur Elogiorum suorum [note: Prima centuria Elogiorum a Styrzelio adhuc in lucem edita est; misit enim illam Rittershusio, uti ex ep. nona p. 65. patet, quae scripta est d. XI. Aug. A. 1666. quibus ea firmantur, quae GESNERUS suspicatur in nota 24. Programmatis sui. Affirmat hoc quoque Daumius in epistolis suis p. 65. scribens: Eius (Styrzelii) Elogia Claror. Virorum quorum Centuriam edidit, plures adhuc editurus, nescio, an videris. _Plures centuriae an lucem viderint, dubito ex eo, quod paulo post Styrzelius obiit.] quae binis singula tetrastichis constant, centuriae, Franconia afflicta, et alia.

De STYRZFLII poematibus [note: Ipse Styrzelius modeste de iis sensit: sic enim scribit infra p. 50. mitto metricas meas, poeticas enim uocare, uilitas earum non sinit, nugas.] tale fert iudicium CEL. GESNERUS in Programmate: scripsit uersus non paucos haud inuita sane Minerua, etsi non eiusdem omnes omnino census. Sunt in epigrammatibus

eius plura non inficeta et lepore tanquam sale respersa, neque in reliquis desunt generibus, quae uel fastidioso lectori probentur: in Trochaico uero excellere amicis uidebatur.

Omnia uero scripta STYRZELII, quippe quae ex paucis tantum pagellis constant, inter rariora iure referri et a paucissimis hodie conspici, quilibet confitebitur. [note: In Heumanni Poeciles T. III. p. 404. epistola quadam ad Lotichium queritur Styrzelius de male impressis libellis suis ita: De me nihil dicam, cuius etsi pauca passim edita sunt, ita tamen pleraque sublesta typothetarum fide corrupta et turpata apparent, ut pro meis agnoscere non possim.] Prolixum eius commercium epistolicum cum celeberrimis et doctissimis sui temporis Viris satis testatur de summa, qua apud eos ualuit, auctoritate, quos uariis rebus iuuit. Praeter alios inprimis RITTERSHUSIO in edendis suis Genealogiis [note: Testantur hoc Epistola I. ad Rittershusium, et VIta.] multum profuit, illique crebris admonitionibus auctor fuit, ut multa Patris inedita in lucem proferret, quae sine STYRZELIO in hunc usque diem tenebris et blattis mancipata mansissent. Quosdam tantum nominabo,

qui eum saepius litteris honorarunt. Inter Norimbergenses et Altorfinos eminent SIGISM. a BIRCKEN, JOH. MICH. DILHERRUS, GE. PHIL. HARSDORFERUS, CASP. HOFMANNUS, GE. MATTH. KOENIGIUS, GE. REMUS, GE. RICHTERUS, NIC. RITTERSHUSIUS, JOH. SAUBERTUS, DAN. WUELFERUS: ex aliis uero JO. VALENT. ANDREAE, MATTH. BERNEGGERUS, JOH. HENR. BOECLERUS, CHRIST. DAUMIUS, JOH. FREINSHEMIUS, [note: Hic in Indice Curtiano, uoce Curtius, ubi, quae Styrzelius de eo scriptore iudicia ipsi suggesserat, adponit, uocat illum eruditionis et humanitatis eximiae uirum.] JAN. GRUTERUS, JOH. HENISIUS, JOH. PETR. LOTICHIUS, ANDR. LUCIUS, JOH. BALT. SCHUPPIUS, JOH. WEIZIUS, MART. ZEILERUS et alii bene multi.

Litteras, quas ad alios misit, STYRZELIUS, ut erat laboris patientissimus, sua ipse manu accuratissime et nitidissime, descripsit, ac, ut CL. GESNERUS coniicit, futurae editioni parauit. Extant etiamnum tria circiter millia epistolarum [note: Asseruauit has in bibliotheca sua Vir generosus Jo. Daniel de Staud, Senator Rotenb. ex filia Styrzelii nepos.]

quas ipse ad alios exarauit, et amicorum quoque ad eum scriptarum non paucae. Cum hae litterae multa scitu non indigna et uaria ad illustrationem historiae litterariae Saeculi XVII. contineant, sane optandum esset, ut grauiores saltem et selectiores illarum in lucem ederentur. [note: Promisit id quidem Cel. Gesnerus saepius cit. Programmate, sed cum hic grandaeuus Jubilaeus Gymnasii Rotenb. Rector hactenus promissum non seruarit, uix in posterum aliquid sperandum erit.] Nonnullas tamen excerptas ad Boeclerum exaratas cum orbe erudito iam communicauit Cel. C. A. Heumannus in T. II. Poeciles p. 414. et ad J. P. Lotichium l. c. T. III. p. 403. 407. 409. et 412. In uolumine quoque epistolarum Ge. Richteri, Norimbergae 1662. 4. edito sequentes impressae leguntur: una ad Ge. Richterum p. 245. una ad Christoph. Adam. Rupertum p. 772. et tres ad Casp. Hofmannum p. 618.

Redeo ad id, cuius caussa haec praeloquor. Liberalitate et benignitate Amici cuiusdam mihi Amicissimi et Obseruandissimi uariae uariorum eruditotorum litterae [note: Inter has sunt praecipuae Conradi et Nicolai Rittershusiorum, Georgii Remi (cuius epistolarum maximam habeo copiam, quaeque omnes circiter trecentae ad Conr. Rittershusium ab Anno 1610-1612. exaratae sunt,) Johannis Weitzii, Matthiae Berneggeri, Simonis Stenii aliorumque.] in manus meas peruenere,

inter quas mihi praecipue Styrzelii dignae uidebantur, quae typis mandarentur. Styli enim elegantia et nitor, animi Auctoris candor, studium iuuandi doctos, res ad illustrandam historiam litterariam illius temporis spectantes, et alia, quae in illis occurrunt, lectionem harum epistolarum Lectori beneuolo optime, credo, commendabunt.

Priores scriptae sunt ad CHRISTOPHORUM HOEFLICHIUM, Comit. Palat. Poet. Laur. Caes. Syndicum et a secretis Inclutae Reip. Norimbergensis, Virum carminibus uariis editis nomen aliquod sibi comparantem. Ob coniugem suam REGINAM HOLZSCHUHIAM uinculo affinitatis CONRADO RITTERSHUSIO et ANDREAE DINNERO, Jureconsultis Altdorfinis iunctus erat. Posteriores uero exaratae sunt ad NICOLAUM RITTERSHUSIUM, celeberrimum Academiae Altdorfinae Professorem, CONRADI filium, cum quo STYRZELIUS, studiorum, gratia adhuc Altdorfii degens, amicitiam contraxit, quam in mortem usque suam sanctissime continuauit.

[note: Per LV. annos, rarum exemplum! amicitiam inter se coluerunt verissimam, cf. infra p. 58.] Non omnes quidem, quas posideo, epistolas STYRZELII tecum hic communico, Candide Lector, sed studio quosdam omisi, quae nimis leuis et nullius paene momenti erant; et forsitan inter has quoque nonnullae adhuc erunt, quae tibi minime arrident. Hanc ob causam ab initio eas excerptas modo tibi tradere volui, ut Celeberrimi STRUVIUS, RITTMELERUS, FFLLERUS, HEUMANNUS aliique fecerunt, sed animum mutaui, integrasque eas, ex autographis tibi sisto, perpendens, quae ELSWICHIUS in praefatione Fpistolis familiaribus praefixa ait: "Leguntur nonnunquam in epistolis quaedam, quae nullam mihi quidem tibique, aliis tamen egregiam afferre possunt utilitatem. "

Notas perpaucas addidi, in quibus res uel personas aliquibus obscuras clariores reddere studui. Praeterea argumentum cuiuis epistolae praeposui, et denique indiculum (qui in minimo etiam libro non inutilis est) composui, memor eorum, quae LILIENTHALIUS in Selectis hist. et litter. p. 294. dixit: "ea indicum est necessitas, ut libri (inprimis uero epistolae) illis destituti

anima quasi careant, neque magis lectoribus, quam uuae pictae passcribus prosint, "

Si haec parua collectio epistolarum tibi haud displicuerit, Lector beneuole, breui alias expecta. Animus enim est, RITTERSHUSIANA, scilicet Epistolas adhuc ineditas CONRADI, GEORGII, et NICOLAI RITTERSHUSIORUM edendi, quas tam ob nitidum et uenustum stilum, quam ob grauitatem rerum in iis occurrentium dignas iudico quae imprimantur. Scrib. Norimbergae, d. XII. Sept. A. C. MDCCLXVII.

EPISTOLARVM IOH. GEORG. STYRZELII ad CHRISTOPH. HOEFLICHIVM Prima. ARGVMENTVM. Lepido et iocoso modo hortatur Hoeflichium ad edenda scripta. Dolet mortem Scipionis Gentilis. S. P. D.

Non ignoras, Vir clarissime, affinis, is enim iam es in re, qui antea fueras tantum in spe, et frater amicissime, eum, qui tardius soluit, quam soluere deberet, minus soluere intelligi; atque ob id ab eo, qui damnum passus est, actione, qua et rem ipsam, et illatum sisus mora damnum, quale quale sit, petere queat,

conueniri posse. Miraris, quid sibi sermo iste uelit et quorsum spectet? Ad te, ad te, mi Vir, itur, qui fidem tuam ante multos menses mihi obligatam, imo obstrictam ad hunc usque diem liberare neglexisti. Nescis? Aut reuocari tibi uis in memoriam promissa mihi abs te stipulata manu facta, de uariis ingenii tui elegantissimi in hanc lucem edendis partubus loquor, nec tamen praestita? Audi quaeso; aut non promittere, aut promissa exequi debuisti. Quia uero promisisti, iure meo uti me scito, si, utpote creditor (qui enim alicui quid promittit, eo ipso, quo promittit, debitor efficitur, et alter creditor) una cum damno et Interesse, ut loquuntur Jcti., quod mihi debetur, postulo. Atqui nullum meum hic damnum uerti dices. Aliter te sensurum scio, si meam mentem perceperis. Priuasti me. hactenus uoluptate illa eximia, quam ex lectione illorum tuorum scriptorum cepissem, quam et ego magni aestimo, et sic etiam ab aliis uel te dissentiente aestimanda est. Quid enim quaeso magis hominis animum afficere et reficere potest, quam uoluptas ex eleganti aliquo scripto percepta? Tu mihi crede, qui aeque hoc, quam ego, expertus es. Si taces, uictum te sateris. Si contrarium dicis, conscientia tua re clamat. Quaeres iam, qua ratione damnum illud resarciri possit? Facilis est responsio. Alia simili uoluptate compensetur. Nec rei huius mate ria tibi deesse potest, proinde nec modum praescribam, sed tu discretioni ista committam, nec etiam instantius debita petam, ne me minus

ciuilem aut urbanum putes. Haec tamen uel per iocum te monere uolui, ut quam ualde tuas lucubrationes desiderem, coniicere ualeas.

Quid retum agas, numque suauissima tua uxorcula [note: Fuit haec Regina, Pancratii Holzschuchii praepositurae Bambergicae quondam Administratoris et Nobilitatis Franciae Aduocati relicta filia, cum qua nuptias celebrauh Altdorfii die XIX. Decemb. A. 1615. de quibus etiam. cecinit Matth. Zuberus, cf. eius Poematum Partem alteram, Franc. 1627. 12. p. 636.] te pulcra prole [note: Primogenito Hoeflichii filio nomen erat Johannes Hieronymus, cf. Zuberum l. c. P. 672] bearit, scire gestio, ut et quem in locum uacantem Nob. et Cl. Viri Scipionis Gentilis [note: Moriebatur d. 7. Aug. 1616. et in eius locum suffectus est Erasmus Ungenauer, qui Professor Juris Jenae A. 1659. d. 29 Aprilis obiit. Vita et scripta huius Jureconsuiti recensentur in Lexico Eruditorum Norimbergensium.] Jctorum nostro tempore coryphaei, Praeceptoris mei, cum hanc lucem cernere dabatur, fidelissimi p. m. Successurum putes. Oculos habeo pene pumiceos, non tamen adeo atidi fuerunt, ut non inde lacrumae manare inciperent cum ipsius abitio mihi indicaretur, sed nolo hanc cicatricem, quae nondum recte ceivit, tefricare. Tu si quid noui scis, mecum communica. Pisci dixeris, nec unquam,

nisi te uolente, septum hoc dentium ullum uer bulum transiliet. Vale, et coniugi tuae lectissimae salutem a me et suavium, pudicum tamen, quale decet affinem affini dare, ferto. Saluta etiam, ni molestum, meis uerbis Cl. Dn. Cellarium, collegam tuum, et Dn. M. Vestnerum, Iterum vale et me tibi commendatum esse sine, Dab. Neob. ad Danub. quae patria amicissimi tibi Matthaei Zuberi, Pustrid Kal Octobr. A. C. 1616.

L. Reique Publicae Norimb. a Secretis Dno. Amico Affini ac fauto. ri meo plur. colendo

Epist. II. ARGUMENTUM. Se excusat ob nimis dilatam responsionem. Recensentur editi et adhuc edendi libri Hoeflichii, nec non scripta Ge. Mundii. Postremo Styrzelius statum suum describit.

Utrasque litteras tuas, Gel etc. recte curatas noueris. Priores tamen aliquando serius, utpote Kl. Nouembr. st. v, proxime praecedentis

anni scriptas, mihi uero demum mense Januario praesentis traditas. Quod vero iis non continuo responderim, duo impediuerunt. Primo tarditas, ne quid grauius dicam, pictoris, cui membranulam a te missam, ut scilicet emblematis aliquid et insignia mea eidem adpingeret, concredidi, qui me diu spe lactauit inani, diutiusque, credo, lactasset, ni tandem me ipsi dictam membranulam ablaturum aliique eiusdem picturae gratia traditurum minatus essem, quo denique, quod uolui, expressi. Alterum, quod resonsum differre fecit, fuit iter Ulmense, quod propter instantes fratris mei germani Mathaei [note: Matthaeus Styrzel, natus Aug. Vind. 1579 d. 5. April Creatur Doctor iuris Tubingae 1601. dein 1608. Consiliarius Cancellariae et Eccles. Princip. Philipp; Jacobi, Com. Pal. Rheni. Sed 1617. hoc splendidum munus ob religionem reliquit, et sequenti anno intet Consilia rios reip. Vlmensis receptus, obiit A. 1640. d. 16. April. Tres ei fuerunt coniuges. Prima fuit Walpurgis, filia Christoph. Mumprechti D. et Princ Pal Neoburg. Consiliarii, denata 1616, Secuuda, de qua hic noster loquitur, erat Agatha, filia Leonh. Krastii, Consil. Furstenberg. et Vlmensis, desponsata d. 16. Febr. 1619. Tertia denique Anna Maria, Christophori Henischii, Consiliarii reip. Augustanae, desponsata d. 18 Jul. 1637.] V. J. D et inclutae reip. Ulmensis Consiliarii nuptias mihi suscipiendum erat, cui me totis 12. diebus ante tedarum illarum celebrationem graues ob caussas. dare coactus fui, unde

etiam. paucos ante dies domum redii. Puto sa tis urgentes has esse, caussas morulaeque, si modo ulla in: me adparuit, commissae purgandae sus ficientes. Proinde nullam aliam excusationem addo, sed ad tuas priores, (nam posteriores nil nisi. admonitionem continent) redeo, quibus primo negas, te praeter proximas meas IX. Aug. datas ullas alias uidisse. Atque ego, ut ia Kalendariis. meis adnotatum reperi, postridie Kal. Octobr. A. 1616. Neoburgo ad te scripsi et sorte adhuc illarum. copia (ut loquimur) inter schedas meas et reiecta latet, sed tempus iam. non est, diligentius illa excuriendi Et licet, perierint, iactura tamen non est adea magna, ut ideo ualde dolere debeanu Gratias agis pro transmisso tibi Poeta, et epigrammatiis meis, quibus. epitheton, satis quidem pace tua. liceat dixisse, poetice, politissimorum tribuis. At non opus fuit ista gratiarum actione, et talist tu reposuisti, de quibus merito illud usarpare que am [gap: Greek word(s)] pro quibus me multo aequius est: tibi gratias non solum agere sed et referre, mearum si esset uirium, Sed illud iam, solum possum de hoc tamen, non desperabo. Uerum audi tamen, quid sibi uult illa Laureae [note: Haec laurea poëtica edita est Norimb. 1615. 4 Hunc honorem ei impertiuit D. Urb. Hantschmannus Dresdae, 1614. qui erat Com. Palat et Consil. Elect. Sax.]

tuae Poeticae Cl. Virorum et amicorum gratulationibus celebratae subiuncta promissio de plurimis aliis addendis et luci committendis? An iam

id factum? cur ergo et ego non habeo? An propediem futurum? vide, ne nequicquam illa diu expectemus, nec nonum premas in annum, quae hodie digna legi. Quid porro transmissaa Musarum tuarum Lyricarum promulsis? Salivam haec mihi mouit. At ubi caetera fercula, ipsaque adeo tota coena? An iam adposuisti? Cur ergo et mihi non gustare licet? Quid item Tristium tuorum dono missae Primitiae? Auiditati mei explendae non sufficiunt? Vbi ergo manet ipsa messis? An iam facta? Cur autem ego ab illa excludor? Quid etiam Epigrammatum tuorum muneris titulo huc ablegatus Prodromus? Animum meum dextre concitauit ad spectandam reliquam turbam, Illa autem ubi delitescit? An iam producta est? Cur ergo et meis non ostensa oculis? Quid Scematum tuorum Nomico-Philologicorum Aparchae bliotheculam meam augere iussae? Desiderio inenarrabili residuorum me incenderunt. Ubi igitur illa latent? An Seculo iam exposita? Cur ergo et mihi illis non frui datur? Quid denique tua de Theopisto comoedia, de Pseudoglottophilo Tragoedia, de Emblematis, de Psalmodia aliis tuis operibus aliquot ante annos iam publice facta promissa? Dicam tibi, quod res est, talia aut non promittenda, aut praestanda. Jam publicus factus debitor dispicere debes, qua ratione fidem tuam liberes. Equidem aperiam tibi pectus meum. Ocusi mihi dolent, et animus desiderio, et expectatione, quotiens tot et tam egregia opera promitti uideo, tenetur; quotiens uero effectui non dari, parum abest, quin plane enecetur.

Factum id mihi cum inciderem pauculos ante annos in Gasp. Barthii animaduersiones in Claudiani opera, quibus praefixus index scriptorum ibi citatorum etc. ubi ingens numerus recensetur librorum partim a Barthio adfectorura, partim plane perfectorum, quorum tamen paucos admodum usque huc editos deprehendere potui. Factum mihi et alias saepius Sed spero, te promissionis tuae multo obseruantiorem futurum. Hisce remitto tibi membranulam, cui emblema aliquod una cum explicatiuncula duobus distichis a me inclusa meisque insignibus adpinxi Qua; tu pro candore tuo boni consules, praesertim quod ad epigrammation attinet. Nosti ego, quam raro ad scribendos uersus accedere soleam, quamque inuitis Musis et Apolline id, si quando libido animum accendit, faciam. Addidissem etiam ad insignia mea lubens carmen aliquod, sed retraxit me iam cogitationes illuc intendentem sinistrum quorundam iudicium, quod inde mihi metuendum foret. Ipsum etiam membranulae spatium a pictore relictum exiguum hoc non ferre uisum est. Mitto tibi etiam epithalamia in fratris mei nuper Ulmae, de quo supra, cum bono Deo celebratas nuptias scripta, inter quae et meos lusus reperies, uere tales, cum reliquis nec acumine inuentionis, nec numerorum grauitate comparandos. Et facile poteram, forte et debueram, ego intermittere, ni amor et obseruantia in fratrem aliud suasissent. Malo igitur minus elegans poemation hoc meum uideatur, quam ut ego officio defuisse existimer. De

Mundio, cui de Doctoris in utroque iure insignibus adeptis ex animo gratulor, si quid certi habes, uelim ad me perscribas, cuius etiam Disp. inauguralem cum reliquis praeter Parodias ad libr. I. Horaetii scriptas, Amores, Thaleucor. libellum, Manes Gentilianos, Manes Praetorianos, Praetori um [gap: Greek word(s)] quae omnia habeo ab, ipso editis opusculis, prout. promiserat, cupide expecto. Illi has proxima occasione ut curesut et si quae alia addidero, ualde te oro: et tamen uereor, ne. nimis tibi molestus futurus sim. Sed habebis me. ad similia et maiora officia, si forte ita se res feret, uicissim paratissimum. Sub finem nunc aliquid da meo statu. Is adhuc est quietus et tranquillus. Viuo enim adhuc priuatus cum matre uidua, omnis muneris publici et thori coniugalis, expers. O uitam iucundam! procul a cura, procul a curia. Sed utut iucunditate sua me teneat, tamen de illa deserenda cogito, illud mente agitans, nos non nobis solum natos esse, sed ortus nostri partem patentes, partem amicos sibi uendicare, Deus de me quid statuturus et an in patria, an alibi locorum sedem mihi certam fixamque daturus nescio Hoc scio, neminem Prophetam in patria acceptum, nec multa et magna Parentis mei p. m. in remp, nostram merica magnopere iam respici. Sed quorsum ista? Huius certe nequaquam loci, Et tempus iam est, ut desinam, nec te diutius mea detineam loquacitate, cui ut ignoscas, etiam atque etiam rogo. Hisce, amice exoptatissime, una cum lectissima tua coniuge et

prola a me multum salve valeque, amoremque in me sancte conservare perge, et quam potes citissime de his receptis responde, omnibus etiam mihi bene dicentibus falutem a me perquam humanam et officiosam ferto. Iterum vale, Dab Aug. 4. Maii. st. Gregor. A. C. 1619.

Epist. III. ARGUMENTUM. Significat moestitiam suam ob mortem Joh. Cellarii et mittit Elegiam. Ingressus recens coronati Imp. Ferdinandi II. Augustae, et omina quaedam infausta. S. P. D.

Posterioribus tuis Cl. iuxta et cariss. Adfinis XIX. Sept. st. v. ad me datis, KL. uero praesentis mensis redditis, te mirari innuis, quod prioribus, quas ipsa Dominica SS. Trinit. ipsa in curia tu exarasti, V. uero Junii ego accepi, nondum responderim. At ego alias tuas et quidem uberiores insecuturas, sic enim iubebas, sperabam, proindeque etiam meas differebam, alias maturius respondissem. Quod autem de obitu imo abitu Joh. Cellarii [note: De hoc uiro consuli potest Lexicon Eruditorum, Norimbergensium.], heu! non amplius nostri, scripsisti, uix efferre possum, quantum animum meum concusserit, Virum tantum, tanta eruditione,

uirtute bonorumque omnium fauore ornatum in ipsa aetatis [gap: Greek word(s)] extra patriam peregrina in terra nobis abreptum! Nempe mors nullius personam respicit, non est [gap: Greek word(s)] : sed cuiuscunque fatalem aduenisse horam PARCARVM a tabulis cognoscit, ad choreas suas abducit. Temperare mihi a lachrymis non potui, quas subiungendae Elegiae tibi inscriptse potius concredere uolui quam mihi prorsus perire. Tu lege et cense. Eandem enim ob caussam ad te gradum dirigere iussa. Noui, quod bonum sit, nihil noul, et non dubium est, quin Imp. Mai. Augustanum introitum cum omnibus circumstantiis iam pridem ad satiem usque cognoueris. Neque etiam tanta pompa fuit, ut quis in illa describenda calamum lassare uelit. Hon tamen ingratum tibi accidet, puto, si, quae tum Viennae, tum hic, omina, uereor ne non optima, obseruauere curiosi, adscribam. Illic enim, cum in honorem Francofurti electi Imp. Ferdinandi II. tormenta aenea maiora disploderentur, haec accidere: in munimine iuxta arcem, Germ. Burgpasten, marmorea corona Aquilae Rom. Imp. insignibus imposita sola, reliquis omnibus illaesis, decidit. In munimine a studiosis nominato, uernacula Gtudentenpastey, ex insignibus Caesarum Austriacorum affixis sola insignia regni Ungariae, ac si studio et opere summo caeteris auulsa et execta fuissent, decidere. Haec Viennae, quae, utpote ab indubitatae fidei uiro uisa, et hic multis magnis ac praecipuis uiris narrata, referre uisum. Hic, biduo ante Caes. Mai. aduentum,

cum aurei numi Imperatori inter caetera Reip. nostrae munera offerendi, cuderentur, forma siue typus seu matrix, qua numi cuduntur, media fracta est, non propter adhibitam uim, sed nobis occulto modo. In ipso introitu unum e fulcris, quibus tollebatur et gerebatur tegmen illuc, sub quo Imperatores pro ueteri more equitare solent, fractum est, quod eo magis notandum, quia illi insignia Regni Bohemiae supraposita ferebantur. Haec extantiora et notiora sunt. Quid autem praesagiant, meum non est explicare, et si esset, tutum non esset. Eligat sibi quisque hinc, quod uoluerit. Intellexi iamdudum, Cl. Dn. Remun conterraneum meum doctissimorum in Europa orbe uirorum in obitum Cl. Viri Dni. Dav. Hoeschelii Praeceptoris mei etiam post obitum uenerandi collectorum lacrymas et funebria carnina, eaque, sic collecta editurum. Sed nihil amplius hac de re audio Quid caussae est? an poenituit illum suscepti? Nolim. Si enim quisquam hoc honore dignus, est meus Hoeschelius. Sed faciet ille fortasse adhuc, et quod differtur, non aufertur. En tibi iterum quaedam ad Mundium et alias quosdam amicos meos. Satis pol tibi negotii exhibeo; uelim autem te idem mihi. Paratissimum enim, si qua in te usui esse potero, tibi inseruire experieris. Edita sunt hic anno 1617. Carmina gratulatoria amicorum in feliciss. iter etc. Dni. Phil. Hainhoferi, P. A. ad aulam Stetinensem etc. nec non acclamationes ac gratulationes conscriptae ab amicis in honorem eiusdem ex Pomerania in patriam reuersi, ubi doctissima non pauca doctissimorum

uirorum carmina leguntur. Liber in folio excusus uiginti duabus chartis constans. Eum Mundio nostro hic mitto, quodsi et tu nondum habes, et gratum cognouero, propediem mit tam. Plura non addo, quamuis et haec forte nimia. Restant enim tibi adhuc multa in meis IV. proxime praeteriti Maii die ad te literis, quibus respondeas. Vale, amice magne, adfinis et frater colendissime, amoremque istum in me tum continuare perge. Aug. Vind. d. 25. Octobr. 1619

In obitum Cl. et Eruditissimi Viri Dom. Joh. Cellarii, Jcti., Philologi et Poetae acutissimi Reip. patriae Syndici Grauissimi, Domini et Amici, dum uiuebat, atque etiam post fata plrimum colendi, Genuae in Italia mortui ibidemque sepulti Elegia funebris Joh. Georgii Styrzelii, Augustani ad Cl. Dn. Christophorum Hoeflichium etc.

Junge meis lacrymas lacrymis, cultissime vates.
Junge meis fletus fletibus, oro, tuos.
Hinc procul este Dei Risusqne Iocusque faceti,
Hocce loci haut uestris sit locus atque sacris.
Nam uale supremum noster communis amicus
Heu! dixit terris, heu! uale luctiserum.

Epistola IV. ARGVMENTVM. Queritur de diuturniore Hoeflichii silentio et bello praesenti.S. et amorem uere fraternum.

Tot meas ad te, Nob. etc. literas nihil effecisse vix est, ut credam; et tamen credere cogit pertinax tuum silentium. An in me aut meis aliquid, quod tibi displicuerit? Mone, mone et audacter mone. Emendabitur, si in mea est potestate: quanquam si in litteris meis quid peccatum res amplius integra non sit. Nescit vox missa jeuerti. Saltim posthac in eundem lapidem non denuo impingetur. Sed quo citius signincaue ris, hoc gratius futurum et alias caussas tuae istius philosophiae Pythagoricae excogitando animus meus non parum macerabitur.

Noua, quae scribam, hac uice non habeo, praeter quod Aduersarii nostri se iam rerum dominos putant ob res tam in Bohemia quam in Palatinatu tam infeliciter gestas. E nostris etiam quidam, ut mollissime dicam, eandem ob caussam ualde fluctuant, et fortiori adhaesuros palam prae se ferunt; quanquam id non tantum hic fieri soleat, sed etiam et magis pene apud uos Noribergae a non paucis. Nam omnes dicere, aut plerosque imprudentis, an impudentis? esset. Sed ita comparatum est cor hominis, in secundis effertur, in aduerlis concidit. Deus O. M. nostri misereatur et te, cum dilectissimis animulis tuis, uxore

et liberis ab omni malo perpetuo saluum et sanum conseruet. Vale et si me amas, quamprimum rescribe, postulatisque meis morem gere. Aug. XVI. Dec. 1620.

Ignosce inconcinnitati characterum. Nimia enim festinantia et calamus ineptior elegantius pingere non permiserunt.

Epist. V. ARGUMENTUM Apprecatur felicem annum et mittit strenae loco Jo. Bonefonii Pancharida.

Breuiter, quod te modo uolo, expediam. Auspscati sumus hesterna Iuce diuina benignitate iterum nouum annum. Is tibi, coniugi, liberis, tuis omnibus optimus et felicissimus illucescat, procedat, finiat, faxit Deus trinunus. Qui etiam, quae de isto novo anno mala et tristia scribunt et dicunt nostrae aetatis Astrologi, auertat inque bona et laeta pulcerima metamorphosi conuertat. Ita faciat Ille. Et faciet, non dubito, si et nos pari transmutatione antiquam nostram securitatem et diuinorum praeceptorum neglectum in christianam attentionem et uerbi Dei cultum conuertemus, quod ut fiat, efficiat in nobis sanctus ille Spiritus, tertia in Trinitate, quam ueneramur, adoranda persona. [gap: Greek word(s)]

Mitto tibi hic exiguam strenulam Joh. Bonefoni [note: Joh. Bonnefons, Aduocatus Parlamenti Parisiensis et postea sub Henrico IV. et Ludovico XIII. Locumtenens Generalis Barii ad Sequanum, obiit 1614.] insignis absque omni dubio et sine comparatione ferme, Poetae Galli Pancharida opusculum, quod cum quolibet praeclarissimo opere elegantia, eruditione suauitateque certet. Pretio exiguo quidem uenit. Sed an tibi uisum nescio. Huc certe ultra tria aut quatuor, puto, non adlata exemplaria, inter quae et istud unum est. Sed nolo laudare munusculum meum. Rectius multo tu iudicabis et haec boni consules. Verum audi, an et hasce meas responsione tua non dignaberis? Caue faxis. Scis, quid ultimis meis tibi scripserim? Quo diutius siles, eo diutius torqueor. An studio ita tortorem imitaris? Ignosce nomiui isti, quod semi irato mihi excidit Sed nunc illa mitto. Nouus annus novam diligentiam, spero, adferet. Vale. Aug. Festino calamo, d. 2. Jan. A. C. 1621.

Epistola VI. ARGVMENTVM. Laetatur de transmissis litteris et emblemate. Quaedam de Jo. Christoph. Mumprechtio.

S. et amorem petpetuum. Inter praecipua gaudiorum, Nob. etc. amicorum numero littetas amoris et adfectus in me indices, quas inter tua vel prima subsellia tenent. Dedisti modo tales ad me, quales uix unquam sperassem, nec petere ausus fuissem, tot et tantis muneribus graues. Accipio et exosculor omnia et singula, magis tamen Emblema mihi dicatum, quam distichon illud ad insignia patriae tuae Patrum, licet elegantissimum et artificiosissimum et insuper argento expressum. Quanto enim unusquisque se quam alium magis amat, tanto carius etiam emblema illud mihi est. Per hoc enim uiuit et uiuet etiam, spero, post fata et magnis doctisque quibusuis uiris innotescet Styrzelius. Quo quid in hisce terris mihi gratius accidere queat? Verum unum est, quod te omisisse uelim, insignes nimirum illos titulos. Scio probe, quam sit mihi curta suppellex, nec ita mihimet placeo, ut non potius a nimio amorc quam a recto iudicio ortos existimem, et sic quoque alios existimare uelim. Sed quid ego tibi nunc rependam? quid reponam? Nihil certe impraesentiarum mihi est, et uenula mea una cum fontibus nostris per hoc frigus pene tota exaruit aut potius

congelauit. Carebo tamen, ne ingratus moriar, cauebo. Exiguam moram non moleste feres. Sororius meus Dnus. D. Joh. Christoph. Mumprecht (quem ubi uiuet, scire cupis) ad huc dum agit Lauingae, Consiliarius est Com Palatini Neopyrg. et Reip. Lauinganae aliorumque opidulorum Aduocatus. Frater uero eius Joh. Fridericus Schorndorfii in Ducatu Wurtenberg. ubi uiduam bellam et opulentam superiore anno in matrimonium duxit, cui epithalamio quodam gratulatus sum, quod, quandoquidem nugis nostris delectari videris, hisce subieci. Verum tu uicissim mihi ad iam diu et aliquot epistolis quaesita, quae iam repetere nolo, responde. Praesentes etiam has ad D. Mundium nostrum spectantes, ut cures, rogo. Tantum est. Vale, deque meo in te amore ne tantillum quidem dubita. Iterum uale salue tuisque a mo debitam falutem etc; Aug. d. II. Febr. 1621.

Epist. VII. ARGVMENTVM. Mittit varios Pasquillos pro et contra Fridericum Palatinum editos. De animo bellum spirante Ducis Boici. Quid in posterum sibi inuicem scribere uelint.

S. a Saluatore Christo. Nuncio tibi tandem, amicissime Dne. Adfinis, litteras tuas cum

pecunia pro transmissis libris adiectisque chartis recte mihi traditas. Illam e uestigio bibliopolae, cui debebatur, numeraui, pro his magnas tibi ago gratias. Sed quid reponam? nihil certe auribus oculisque dignum. Verum enim uero occurrunt iam quaedam, ut spero, gratiam apud te inibo. Petiisti nuper Pasquillos editos tam pro et contra Fridericum Palatinum, quam pro et contra Ferdinandum Imperatorem, prout scilicet res ferret. Huius generis nihil vidi, nihil legi, res etiam periculi plena in eiusmodi chartas inquirere. [note: In alia epist. sic scribit Styrzelius: Ad Pasquillos quod attinet, publice eos uenum proponi apud nos grauissimis indictum est poenis. Man muß nur sonst seheu, wie man haimblich darhinder kommt.] In iliius uero generis pauculos non ita pridem forte, fortuna incidi, quos auidissime coemptos tibi nunc transmittere uolui. Tu boni consule nugas et stultissima maledicentissimaque figmenta. Verum nosti, quid auctor dialogi von dem jetzigen vorgeloffenen Böhmischen wesen Adam Lurfueß fabula hac sua sibi uelit? nempe ciuitatibus imperialibus Vlmae praesertim et Norimbergae inuidiam Imperatoris conflare conatur bipedum nequissimus ille Lügenfur. Bohemica tragoedia, siue colloquium inter Caesarophilum, Ducem Bauariae, Fridericum Palat. Palatini coniugem et unionem Bohemicam. Macaronicum non tam indignationem quam risum mihi mouit. Lamentarius uituli Caluiniani mugitus, Triumphalis aquilae rom. cantus, Comes Palat. palans sine comite, nec. non die gehaime andeutung

vber den vermeinten könig a pestilentissimis hominibus, si modo sic uocari digni sunt, confecta et conficta adparent. Omnia autem Monachio huc perlata, et quod miror, publice uendita sunt. Quid uicinus noster Dux Boicus. animatus sit, occultum adhuc latet. Petiit nuper a Senatn nostro XXIV. balistarios Büchsenmaistee illosque impetrasse dicitur. Quid ego hinc coniiciam, non audeo proferre: certe frustra non est, et aliquid magni illum animo uersare quilibet facile intelliget. Rumor nuper huc perlatus, dimittere cundem ad IV. M. militum. Ego. pro fabula habui et adhuc habeo. Cur enim tantam exercitus sui partem dimittat, qui de parandis nouis balistariis tam sollicitus existit?

Denique iubes me, si prolixiores et uberiores a te efflagitem litteras, certam scribendi et nos inuicem exercendi materiam eligere. Velim quidem sed ecce isthaec, quae modo scripsi, iam in iustam pene epistole magnitudinem exereuere. Fac igitur tu, quod a me fieri postulas, quanquam iquid opus est longa deliberatione? si priores mens aliquot epistolas euolues, multa inuenies, que scriptionis materiam tibi suppeditabunt. Nam nihil fere aut paucissima sane ad plurima mea quaesita respondisti. Deinde quot diebus imo quot horis fere noua scribendi seges nobis enascitur, ita ut de defectu conqueri nemo possit, et copia nos potius quam inopia premat et tantum non opprimat. Quod si tamen certum aliquod stadium, in quo epistotari hoc cursu decertemus, eligere tibi placet,

age paratus sum certamen subire, quamuis imbecillitatis meae mihimet probe conscius non obscure te victorem futurum prouideam. Quicquid sit, etiam dulce mihi erit, a te vel sic superari. Vale etc. August. XXII. Junii. A. 1621.

Epist. VIII. ARGVMENTVM. Suspicatur, priorem epistolam esse amissam. Iterata mentio uariorum Pasquillorum.

S. et officia. Scripsi nuper, Nob. Dn. Affinis, XXV. Junii ad te epistolam satis prolixam, cui adiunxeram muneris alicuius uicem chartas aliquot siue Pasquillos in Frid. Pal. confictos, nimirum Dialogum et cet. [note: Hic recensentur Pasquilli, quorum mentiofit in priori Epistola, et ideo hic nolui repetere.] Haec inquam omnia episcolae illi adiunxeram. Verum cum tabellarius, cui tradita, in via a militibus, qui uiciniam uestram tot damnis affecere, dispoliatus sit, quin fasciculus ille inter alia etiam direptus sit et perierit, uix amplius dubito, praesertim cum interea a te responsum de receptis illis nullum acceperim. Jacturam, licet non valde ingentem, tamen eo molestius fero, quod non omnia illa, quae forte fortuna tum ego offenderam

et tibi destinaueram, amplius parabilia sint. Pleraque enim omnia tribus illis carminibus, quae nuper, sed alicubi mutata, recusa et aliis quibusdam nugis adiecta, iam distracta sunt. Interea. plures Pasquilli, imo integra decas (es wögen wohl mehr vorhanden seyn, sed plures ego non uidi) pasquillorum aeri incisorum cum explicationibus suis ad nos peruenit, quos inter etiam unus sub tit. Des Pfaltzgraffen Scharwerth bey den Staden, et alius sub lemmate, deß geweßten Pfaltzgraffen offene Schuldt, rursus alius sub tit. Palatinischer Catechismus, et alii. Quis enim omnium illarum nugarum et sarcasmorum recordetur? Quod si hos vel alios desideras, innue, opera dabitur, ut quamprimum habeas, antequam omnia euanescant et diuendantur, dann die leuth reissen sich darumb als wann mans wegg schenckhe, licet satis care ueneant: nam integra scheda, ein gantzer Bogen non minus quam VI. Kr, dimidia uero III. Kr. uenit. Tuum igitur erit, monere, meum tibi obtemperare. In dicta deperdita epistola mea materiam scriptionis eligere liberum tibi esse scripli, id nunc repeto, quanquam illa satis superque suppetat, si modo illis, quae anterioribus aliquot meis epistolis ex te quaesiui, repondere dignaberis, Evolve illas, et uerum me scribere videbis. Quodsi aliam materiam, incipe tute prior, sequar et uestigia vestra. Nam et haec iam, licet nil utile, nil iucundum contineant, uerum uoluntatem meam tibi inseruiendi duntaxat ostendant, nimia sunt. Vale, dulcissime animule cum animulis illis,

uxore puta et liberis, intimissimis, et meus esse perpetuo pergito, mutuumque a me expectato. Iterum vale et plurimum salve. Aug. IX. Julii, A. 1621

Epist IX. ARGVMENTVM. Gratias agit pro transmisso Itinerario Füreriano, eique mittit Raihingii Laqueos Pontificios contritos.

Breuissimas tuas et uix sex lineolarum literulas, anime mi, una cum Itinerario Fureriano [note: Patritios Norimbergenses ab antiquo iam tempore peregrinas et longissime remotas terras et regiones peragrasse, ut legibus, moribus et consuetudinibus aliorum populorum probe perspectis aliquando muneribus in Patria admoti, ciues suos prudenter moderari possint, notum est. Titulus Itinerarii Christophori Füreri est hic: Itinerarium AEgypti, Arabiae, Palestinae Syriae, aliarumque regionum Orientalium etc. Norimb. 1620. 4. Prodiit quoque uernacula lingua ibid. 1646. 4. Recensetur a Fabricio in Hist. Bibliothecae suae P. V. p. 208. Qui vitam vero Christophori Füreri nosse cupit, legat Lexicon Erudit. Norimb. et Museum Noricum, quod Altdorfii 1759. 4. prodiit, cui a pag. 403. - 413. inserta est Oratio de Christophoro Fürero, Primario Senatus Norimb. Duumuiro.], et litteris quibusdam ad Sororium meum

D. D. Mumprecht scriptis, recte accepi. Has Lavingam recte curatas scias. Pro illo uero dono sane eleganti et caro gratias tibi ago maximas, sed audin' tu, an non metuis, ne breui propter prodigalitatem Curatores accipias. Ego tibi nugas quasdam, imo chartas nihili, Pasquillos aliquot futilissimos et contumeliosissimos misi; tu egregium et tanti uiri Füreri manibus dignum opus mihi reposuisti, siccine Glaucus eras? Mitto tibi hic Laqueos D. D. Raihingii [note: Jacobus Raihingius Principis Neoburgici Sacellanus et Jesuita haud ineruditus fuit, cuius conuersio omni plane attentione digna manet. Omni enim modo antea Lutheranos uexabat, et uoce et calamo eorum doctrinam impugnabat; vidensque, Manuale Euangelicum, quod Matthias Hoë edidit, Ecclesiae Catholicae plurimum obesse, peculiari illud scripto refutare conatus est. Sed argumentis aduersarii sui propius perspectis et deliberatis, subito ueritatis luce collustrata tenebras Papatus ipse agnouit, et in castra nostra transiit. Postea Professor Tubingensis factus pie obiit d. 5. Mali, A. C 1628. aetatis suae 59. De hoc uiro conferri possunt Fischlini Mem. Theolog. Wirtemb. P. II. p. 105. et G. H. Goetzii Schediasma de Conuersis Pontificiis ex lectione librorum Lutheri et Lutheranorum Doctorum.] Ex-Jesuitae Pontificios Contritos; aliud enim modo non occurrit. Tu exiguum donum ne asperneris, quaeso. Magna fuit diu in expectatione Palinodia

haec [note: Totus titulus huius libelli hic est: Laquei Pontificii contriti, quibus adiuuante Domino Liberatus Liberatori suo T. O. M. libenter merito publicas gratias in Acad. Tub. dicere uoluit, Tub. 1621. 4. Campiduni etiam, germanice prodiit.]. Tu lege et de illa iudicium tuum fac sciam. Antehac sofitus sum multa et uaria ex te quaerere: quia uero tu ad quaesita eiusmodi nunquam quicquam respondisti, placet nunc uerbis parcere. Metuendum enim mihi est, ne tibi ineptiis istiusmodi meis molestiam aliquam progenerem, quod sciens uolens, tanta est modestia, facere nolim. Vale. Augustae; 15. Dec. St. Greg. A. C. 1621.

Epist. X. ARGUMENTUM. Praeter apprecationem fausti anni queritur de rarioribus litteris. De conscriptione militum Noribergae, et technis Papicolarum. Fausta gratulatur erigendae Universitati Altdorfinae. Sal. et amorem.

Ingressus noui istius anni, Nob. et cel. vir etc istius, inquam, noui anni, quem cum reliquis insecuturis omnibus et singulis tibi tuisque totum faustissimum felicissimumque animitus adprecor,

ingressus me ad officium scribendi reuocat, utinam et te. Optem enim raritatem illam posthao crebritate litterarum compensari et diuturnum istud silentium nostrum aliquando tolli. Ad me quidem quod attinet, nunquam in respondendo defecisse me puto, et saepius telam aliquandiu intermissam de novo iterum exorsus sum; uerum ex tua parte, ex qua paria uicissim fieri aequum erat, cessatum est: quod non moneo, ut te neglectae amicitiae accusem; non enim una cum cessatione scriptionis et amicitiam cessasse existimo. Potius rei istius culpam aliis impedimentis casibusque fortuitis, mortalium saepius libertatem et voluntatem frenantibus alioque abducentibus, imputabo, modo te ad uicissitudinem istam colloquii epistolaris in posterum redire paratum intelligam. Audio apud uos diuersis in locis militem conscribi et tympanorum sonum audiri. Pro quo, obsecro, aut cui bono? Sunt, qui proheroe Mansfeldio id fieri asserant, sed ego non credulus illis. Nam Amplissimi Senatus uestri singularis prudentia hoc numquam permissura. Pro quo igitur, si Germaniae nostrae nec pax nec tranquillitas adhuc speranda, et adhuc ubique locorum arma et bella parantur? Deplorandum, atque eo magisque, quod tam pernitiosos comites Mars secum trahit, famem nimirum, omniumque rerum inopiam et caritatem et omnis generis morbos ipsamque adeo horrendam, quae non procul abesse uidetur, pestem. Quid Reginoburgi (ubi tandem etiam vicinus noster Boicus Dux adpulit) tractetur, in occulto est: hoc unum patet

patriae communis non tam quam priuata commoda innocentiumque exspoliationem et oppressionem quaeri. Notae sunt technae Papicolarum et Loyolitarum, notae machinationes Iberorum. Quibus si qui ex orthodoxis mascule seu uerbis seu factis resistunt, extemplo laesae Maiestatis accusantur. Nempe eo iam res deuenit, ut, quod olim concessum erat, in libero imperio liberas linguas non amplius habere liceat. Mox etiam cogitationibus hominum, credo, leges scribentur. D. O. M. oculis diuinae misericordiae et clementiae suae nos iterum respiciat et consilia Achitophelica confundat eorumque autores pessundet.

Panegyris Vniversitatis uestrae introducendae quando futura sit, scire cupio, uobisque de adeptis istiusmodi Priuilegiis gratulor, Deumque oro, ut perpetim et magno uestro, et totius rei litterariae cum bono illis uti frui liceat. Nam si unquam post renatas bonas litteras, nunc vel maxime iterum barbaries nobis imminere uidetur. Caritas enim ista annonae et confusio monetaria, ut bella et motus istos Martios taceam, quid Scholis, Gymnasiis, Academiis, Vniuersitatibus aliud, quam meram solitudinem et uastitatem minatur? Proinde bonis et prudentibus Magistratibus serio in id incumbendum est, ut, ne quid res litteraria detrimenti capiat, utque abiturientibus Musis de commodo hospitio, donec haec nubecula transeat, prospiciant. Id quod uester ut et reip. Argentoratensis Amplissimus Senatus probe

considerans non prius conquieuit, quam Vniversitatis Priuilegia uterque consecutus est, quae uestra uestigia pone legens uicina Vlma et ipsa Gymnasium suum, quibuscunque potest, modis illustratum et auctum cupit. Ad omnem certe memoriam et posteritatem factum et certamen laude dignissimum, tres potentissimas Germaniae ciuitates non odio, non ambitione, sed bono publico inductas de bonis litteris et artibus ingenuis promouendis certamen suscepisse! Macta Germania his animis, his uiris, qui inter medios belligeros tumultus et armorum strepitus non Bellonae sed Palladi, non Marti, sed Arti, consilia et opes suas impendunt! non dubito, quin et breui te Bona Fortuna iterum respectura sit, ita faxit Deus omnium bonorum fons et origo, atque in hoc nomine et omine finio, et te opt. et amicissime vir, una cum tuis, mihi aeternum uiucre, ualere et saluere opto. Raptim Augustae, ipsissimis Kal. Januariis styli, (quem uos obseruatis) Jul. A. C. 1623.

IOH. GEORG. STYRZELII EPISTOLAE ad NICOLAVM RITTERSHVSIVM

Epist. I. ARGVMENTVM. Mittit stemma Synshemianum correctum. Commendat pupillum suum Geyssium Altdorfii commorantem. Bellum litterarium inter Salmasium et Taborem. [gap: Greek letter] et [gap: Greek letter] A quo et in quo Vita, Salus et Sortes nostrae.

Diffidentiam aliquam, Nob. et Exc. Dn. Rittershusi, Adfinis et amice honoratissime, diffidentiam, inquam, aliquam tua diuturnioris filentii excusatio tam operosa sapere videtur, qua apud ueterem (ne plus dicam) amiculum opus non fuerat, maxime cum, ceu nuper scripsi, uel ad solam poenitentiae tuae mentionem omnis illico sublata fuerit suspicio, omnis illico euanuerit metus: resque tota iam in tranquillo et in ipso quasi vado consistat. Pergamus modo (ubi

Stemma Seynshemianum ex meo, ubi opus uidebatur, correctum, suppletum, auctum, hic accipies. Dum vero in eo fui, tuo exemplari usus, an abusus? sum non aliter, quam si mea res ageretur, totumque negotium ad me spectaret, quod uitio non uertes, spero. Licebit uero iam hinc totam istam Genealogicam restituere arborem, qua exactiorem nos non habemus, nec scimus, hoc Catone plusquam contenti, Comitum uero in Castell stirpem in hunc modum descriptum ego non habeo, quod si tamen alicunde eruere dabitur, faxo. ne meum, uel hic, uel ullibi alibi, desideres studium. Tuis enim tam honestis cupitis, quocunque gratificari potero modo, lubentiae mihi sit et laetitiae.

Epistolium Voelckero Argentina (quo ante tres septimanas rebus ita ferentibus profectus est) reduci tradam.

Cl. Dn. Ludwello nostro pro salute transmissa gratum me, tandemque plenis buccis rependere nunciabis. Quod vero ad senos illos Collegio vestro Juridico adhuc debitos unciales attinet [note: His uerbis monet Rittersh. de hac re Styrzelium: Cl. D. Ludvvell te salutat peramanter. Superiori anno Amplissimo Senatui Vestro Responsum misit Collegium nostrum in caussa Jo. Conr. Raab, et pro studio, ut loquuntur, 6. imperiales petiit, quos nec dum accepit. Quod tibi Senatus Principi indicandum duxi Decanus Collegii.], de eo securus hactenus in aurem dormiui

utramque, non aliter ratus, quam dudum iam numeratos esse. Quod uero cum factum sit nondum, Dominis Quaestoribus nostris insinuaui, quibus curae erit quamprimum soluere. Nihil enim hic malitiosae subest (sancte tibi adfirmo) procrastinationis: siquidem bonus ille uir, cuius gratia responsum exigebatur, sumtus facere debuerat, quod in hunc diem pertinaciter negat; nihilominus tamen aequum est, uobis pro labore satisfieri. Pro xeniis debitas ago grates; sed narro tibi Excell. Dni. Fratris Soliloquium [note: Titulus huius libri sic est: Soliloquium eucharisticum et uotiuum ad D. T. O. M. Ge. Rittersh. Jcti. Curiae Narise. 1644.] mutilum esse: quaecunque enim litteram G. sequuntur plagulae, ibi desunt, quas proxime submittes, ne sanctissimum opusculum imperfectum teneam.

Pupilli nostri Geyssii in tuum conuictum, tuam mensam propediem (ut lubens intellexi) recipiendi, uti cum tutelam et defensionem, qua, contra pestilentissimae illius (quam adeo nominare nolo) quae nimis altas proh dolor! iam radices egit, consuetudinis prosecutores et propagatores potissimum opus habet suscipere, tum et studia nimis adhuc (mollibus uerbis hic uti placet) dubia et incerta; et mores, satis uereor, incultos, manuductione et informatione tua regere et dirigere, fingere et refingere uelis, etiam

atque etiam rogo. Praesta hoc, amabo te, tenerae, cuius bono omnia tua consecrasti, aetati, praesta tuo, omnibus uere bonis hactenus probato et laudato mori, praesta etiam antiquae, quae inter nos est, amicitiae. Ego, quicquid in homuncionem (absque tuo, quod ubique fieri uelim, incommodo) contuleris, mihi acceptum feram.

Obsecro cur nihil uel de Dni. Parentis [gap: Greek word(s)] adhuc dum inter priuas schedas iacentibus (de quibus cum nuper, tum antehac, credo, non semel) uigiliis; vel de tuis tot annorum decursu elaboratis operibus? ede, ede, quid spei?

Noui, incruenti quidem illius sed interim uehementissimi inter Salmasium et D. Taborem [note: Placet hic quaedam ex responsoriis litteris Rittershusii ad Styrzelium; quae ad manus sunt, de hac lite inserere: Quod de lite inter [gap: Greek word(s)] Salmasium et D. Taborem quaeris, [gap: Greek word(s)] , nec etiam quicquam istorum legi praeter epistolam ad Ducem Augustum qua Semonem illum Grammaticum et Sophistam Leidensem, Equitem Calamarium uocat. Vellem intra [gap: Greek word(s)] modestiae continuisset Dn. D. Tabor, nec irritasset crabrones: neque enim Ille taciturnitate aut obliuione conteret grauissimas has iniurias. Ego Salmasum femel atque iterum salutasse Lutetiae in magna parte felicitatis meae pono. Taborem non novi.] sine feciali (credo) suscepti belli litterarii (quando

tam arduam rem impedire nostrum non est) progressum et euentum quidem expectare eogimur, non tamen absque expensis, quae in utrinque emissa tela erogandae: quae uereor, ne spectatores citius quam bellatores fatigent.

Ego certe nondum decreui meam illis cognoscendis et diiudicandis et pecuniam perdere et aetatem. Litigent, certent et belligerent illi, quousque, quamdiu uelint: ad alia me longe magis necessaria adde et sanctiora uocat in dies augescens senium, cuius incommoda magis magisque me grauant, quibus tamen recensendis supersedere, quam te senili lamentatione delassare malo. Vale, vale, vir magne, adfinis et ami ce aeternum colende cum tuis in omne aeuum ex tui meique animi uoto et me amare perge. Raptim Rotenb. Tub. postridie Kal. Aprileis. A. C. 1646.

Multiplicis eruditionis, Singularis virtutis, et copiosorum in remp. litter. meritorum tuorum amator et cultor studiosissimus

Nob. Clariss. Excellentiss. Doctissimoque Viro Dno. Nicolao Rittershusio etc. Jcto, Philologo et Polyhistori insigni etc. SS. LL. in alma Altdorfina Prof. Publ. et Antecessori vigilantissimo, Juridicaeque

Facultatis p. t. Decano Spectab. Reip. Norib. Consiliario fideliss. Dno. Adfini et Amico meo plur. aeternumque colendo

Epist. II. ARGUMENTUM. Se excusat ob diu intermissas litteras. Hofmannus, Medicus Altdorf. moritur. Koenigius Ruperti Successor. De Hippolyto a Lapide. Styrzelius morbo laborabat grauissimo. Hortatur ad edenda Patris scripta.

Ubi meas perlustro ephemerides, totum ian annum tuo me silentio indulsisse inuenio, et merito quidem indulsi, ne scilicet. secundos tuos (quos, ut numero, ita re quoque tales tibi peipetuo precor!) amores [note: Fuit secunda Rittershusii uxor Regina Catharna, vidua Joh. Henr. Müleggii, Senatis maioris et Decurionis Norimbergae, ex qua unicam genuit filiam Annam Reginam, quae Ottonis, Mercatoris Hamburgensis conux facta est.] inofficiosa interpellatione et frigidis interturbarem affaniis: cum aequissimum sit, annuum, quod primitus nuptis, siue more, siue statuto siue humanitate, conecditur,

otium et immunitatem, etiam ad [gap: Greek word(s)] extendere, quo tanto plenius quietiusque in Veneris suae sinu gaudere possint et isti. Sed nunc mensium circumacto orbe, quid uetet ad ueterem, nisi tibi mens alia, nisique tuus in me, quod nunquam fore confido, mutatus sit affectus, redire consuetudinem? Ecce! ego prae eo, tu, ubi uidebitur, ubi uacabit, sequeris.

Academiae uestrae multo aliam iam quam anno apparere faciem suspicor: ad nos quamuis nihil istius iam diu pertingat, quandoquidem et aliquot menses de alterius Galeni, magni uestri Hofmanni [note: Obiit d. 3. Nou. 1648. aetatis suae 76.] transitu ne gry quidem cognouimus, id quod multas ob causas aegre tuli. Nemone inventus est; hactenus (dic mihi) qui principi Medico solemniter parentarit [note: Fecit hoc J. G. Volcamer oratione in laudem C. Hofmanni quae praefixa est Hofmanni Praxi medicae curiosae. Vitam eius prolixe descripsit. J. J. Baierus in Biographiis Professorum Medicinae, qui in Acad. Altdorf. unquam uixerunt, Nor. et Altdorf, 1728. p. 36. - 65.]? valde enim talibus eapior Panegyricis. Videmini (quod bona tua dicam cum pace) vos Altorphini a plusculis iam annis. exiguam uestrorum rationem habuisse Professorum: quando pie denatis debitum Publicorum Justorum uel plane negari, uel multo quam fas est, cum serius, tum segnius, persolui constat honorem. An non habetis, quibus istiusmodi uel per Senatusconsultum demandari possit

prouincia, Rhetores, Oratores, Eruditos? Scio vos horum, illorum, istorum minime egere: unde uel desidiae uel invidiae intermissum istud pietatis imputandum ueniet officium. Hoc in b. Hofmannum animi mihi effutire persuasit propensio, quam recte tuo permitto arbitrio, scio tamen, non inofficiose factum censeri posse.

Dn. Koenig [note: J. G. Koenigius, filius Joh. Koenigii, Theologi, pauca quidem scripsit (inter quae tamen Bibliotheca eius uetus et noua, Altd. 1678. 4. annotari meretur, sed permulta inedita reliquit, quae de summa euis diligentia testantur. Haec mamilcripta numero 64. recententur in Apini uitis Profress Philosophorum Altdorf. p. 195.] Cl. Ruperti successor aet ernumne tacebit? nec unquam ad famam publico grassabit labore? Recordor, te mihi Dissertationis. de ratione status in imperio Romano - Germanico iam dudum commendasse Auctorem, quem postmodo Hippolytum de Lapide cluere didici; sed in hunc diem uidere non contigit. Nuper uero inauguralem accepi Disp. Hippolyti istius Definitioni Jcti diametraliter (ut loquuntur) oppositam, ab ipso Auctore, amico meo, dono missam, quam quia te uix arbitror uidisse, libuit hic diiudicandam tibi communicare, ea tamen conditione, boni ut consulas. Dic mihi, sis, ubi CL. nunc agat Gronovius tuus, cuius praeter tua comitate inspectam, in Statium Diatriben, et Antidiatribes (Freinshemii mei munere nactum) elenchum nihil hactenus ocus utiirpaui, plura tamen

edidisse non dubito. Sed melioris eiusmodi commatis raro quid huc adfertur, quo ni crudelis Bellona et iniquissima Contributio et inhumanissima Executio militaris (tres orco prosatae Erinnyes) nemo fere humanior, cultior doctior aliunde uenit, penetrat, certe sedem figit, nisi rarissime, tantum abest, ut talium quandoque per errorem adlati radices agant foetus.

Ex nostris uero iam hic agit Dn. Adfinis Crusius, nouus Q. F. F. Q. S. et Doctor et maritus, etiam Dn. Geyssius, superiori anno Tybinga redux, moribus quidem, ut adparet, lenioribus et comtioribus aetatemque suam et statum belle decentibus. Eruditionem uero exploratam non habeo, spero tamen et ibi profecisse certe satis sumtuum in Academicam expendere uilus est uitam.

Caeterum ut et quomodo ego interea egerim, noris, hoc habe: sub exordium proximi anni me non procul a morte abfuisse, morbo quippe grauissimo affectu periculosissimo extrema senili corpori minitantibus praesensque exitium struentibus. Sed divina miseratione et imminens aversum est periculum, et morbi, nonnihil cessit, non penitus tamen abscessit tyrannis, suos aliquot, qui me sine fine inquietant, fatigant, fodicant, uellicant, mordicant inhumanissime, mihi relinquens comites odiosissimos: quod Sparta mea iubet, et quod necessitas exigit, munus pro uiriculis obeo, quam feliciter, penes alios esto iudicium. Ego, quod possum, uolvo

Si uoti compos fieri in mea sit potestate, B. tui Dni. Parentis [gap: Greek word(s)] labores, [note: Cur plurima scripta [gap: Greek word(s)] Conr. Rittershusii. lucem non uiderint, indicat Nicolaus Rittershusius in epistola quadam ad Styrzelium hoc modo scribens: Lectiones in Ausonium, Serenum, et reliquas lucubrationes parentis p. m. non est, quod a me expectes: delitescunt omnia apud fratrem, qui illis. tanquam hesperius draco incumbit: solas lectiones sacras easque magna parte mutilas habeo: ita ut multa paternorum scriptorum alii mecum communicent, ius publicum uero nuspiam nancisci possum.] priusquam mihi quid humanitus, typis expressos publicis uidere percupiam. Lectiones. nimirum Ausonianas, Commentarium in Anti-Claudianum, nec non in Serenum Sammonicum et alia istius notae: Nisi fallor, de istis et similibus etiam antehac tibi aures uellicare an obtundere? ausus sum. Scilicet epistola conficienda est, quae tamen, ne sua laboret prolixitate, etiam cavendum. Subsisto. Vale, vale, Exc. Vir, Aeademiae lumen, melioris eruditionis columen, Juris prudentiae genuinae lucerna, Inclyte Rittershusi, amor et delitium meum, cum tua tuisque ex animi sententia, Excellentissimosque Viros, Ludvvellum, Kobium etc. ueteres fautores et amicos a me amantissime saluta, et me amare perge. Rotenb. Tub. Dom. Palmar. A C. 1650.

Epist. III. ARGVMENTVM Rogat, ut nepotis studia et mores dirigat, quo aliquando Vir, qui Patriae utilis sit, euadat.

Quem mihi hisce diebus misisti librum (Stephani Vinandi Pighii Herculem Prodicium) recte quidem accepi, sed quia nihil addidisti litterarum, cui fini, comminisci non potui, neque enim illum unquam petii, imo cum nuper ad te scripsi, nec in mente fuerat; unde quouis certare ausim pignore, te aliud tum egisse, aliud uoluisse et codicis compari siue magnitudine siue ligatura siue alia similitudine deceptum hunc, qui ad manum forte erat, arreptum pro desideratorum uno, chartae festinanter inuolutum et obsignatum mihi reddendum curasse, unde remittere uolui, etiam etiamque rogans, ut, petitorum, si habes, librorum communicatione desiderio meo ne deesse uelis: pergratum etiam feceris, sicuti tuum de meis larga manu impertitis affaniis mihi exposueris, meum exinde formare et informare parato, iudicium.

Porro libens intellexi, meum cx fratre nepotem, Joh. Henricum [note: Hic ex fratre nepos natus Ulmae d. 19. April 1635. Patre suo mortuo Rotenburgi sub curatela Patrui J. G. Styrzelii adoleuit. Finito curriculo classico adiit Altdorfium 1652. ibique per triennium studium iuris a Ludvvello et Rittershusio didicit. In patriam redux per uarios dignitatum gradus ad summa prouectus. Factus Consul 1679. Consistorialis 1682. obiit d. 28. Febr. 1697.] in uestram nuper Academiam

missum maxime uero in tuam mensam et conuictum receptum esse: quo nomine homuncioni non possum non gratulari, animitus optans, ut tam optata commoditate bono suo diu fruatur, utque te, Virum tantum, debita ueneratione et cultu prosequatur, ex ore tuo eruditionem, uitae uero exemplo uirtutem discat, et hauriat: te uero impense oro, ut recto, ni fallor, ingenio natum, tibi quam commendatissimum esse sinas iuuenem, cui ego per totum, quod apud me egit, octennium, regulas modestiae et morum; et monita pie, recte atque ceu decet, vivendi dictare et instillare non cessaui, quas si curae cordique habuerit, non dubito, quin in uirum sibi, suis patriaeque olim utilem euasurus sit, egoque illius quoque rationem habiturus sum: sin autem reponet, flocci faciet et spernet, tum iam ipsi edico, ne de me, patruo suo, uel glorietur, uel sibi quidquam polliceatur. Sic stat sententia. Malo degenere, prorsus carere, quam memet cruciare, nepote. Videtur naturali quadam inclinatione ad humaniores maxime uero poeticas ferri litteras, et probo, modo, ne, quod [gap: Greek word(s)] esse debet, ipsi sit [gap: Greek word(s)] : modo ne posthabitis, quorum gratia ad vestrum eruditionis quasi emporium amandatus est, grauioribus studiis totum sese amoenitatibus illis (quae plus oblectationis et

tranquillitatis, quam de quo hodie maxima pars hominum, quam recte, aliis iudicandum relinquo, maxime sollicita est, emolumenti et lucri parere solent, h. e. quae, ut rem turpis lucri cupidis consueto exprimam dicto, ad machinas farinarias conficiendas parum conducunt, aut, ut simplicius adhuc eloquar, non sunt de pane lucrando) proluat ac dedat. Neque enim uel uerosimile uel credibile, futurum illum aliquando humanitatis alicubi Professorem, nisi fortasse Alphabeticus amet fieri Doctor. Ob oculos hic mihi quod obiter ingero) tui convictoris, Joh. Henrici mei, eadem plane, quam Parenti eius [gap: Greek word(s)] contigit fortuna. Quemadmodum enim hic B. tui Dni. Parentis se aliquot annis extitisse gloriatus est auditorem, ita meus ille tuum tanti parentis tanti filii discipulum se olim (si eo usque praesens durabit saeculum) non minus gloriabitur, sat scio. Neque enim Rittershusium nomen aeternitatis plus quam marmoreis, plus quam aereis unquam eximetur tabulis, quod certissimus sum. Satin tibi molestus existo? imo plus, quam satis. Finio proinde, et te rarioris eruditionis et uirtutis [gap: Greek word(s)] , Rittershusi inclytissime, cum tuis in omne, quod restat, aeuum, ex animi uoto uiuere, ualere, saluere et me amare uoueo. Raptim Rotenb Tub. 18. Octobr. Jul. 1652.

Epist. IV. ARGVMENTVM. Gratias agit pro uariis transimissis. Quaerit de habita disputatione nepotis sui sub praesidio Rittersh. Iterum hortatur ad edenda Patris scripta. Rogat, ut sibi Hantvvilensis Archithrenium mittat.

Pluscula abs te interea quam a uobis Licent. noster, Dn. Albrecht rediit, accepi, grata mente agnoscenda et amplectenda beneficia. Nam et elegantime mactasti dono (gemino nempe Gifaniano tractatu) et frequenter per dictum communem nostrum me salutasti, et publicum nepotis mei tuo, (ut audio) praesidio dignatus es Exercitium: quo de quidem quid dicam, quid pronunciem, non habeo, cum quod illud ipsum (aliis longe remotioribus dudum licet communicatum) ego nondum uiderim; tum quod, quo oscine exorsum, quo fato perfectum, quo adplausu exceptum fuerit, ne tantillum dum cognouerim; unde nihil impedit uereri, ne lubrica illa aetas cruda adhuc sua studia non quidem (cum Petronianis illis audaculis) in forum, in cathedram tamen, praecipitarit, et hinc temere suscepti quam feliciter expediti ausus famam reportarit, nisi quod, si tuum, ceu par erat, audiuit consilium, non plane cum ignominia

negotium peractum sit. Sed quid ego tibi invicem? Amicissimis quidem tuis salutibus totidem non minus calidas, manu et opera quamuis uicaria, me remunerasse scio. Gifanianis uero libellis mea quaedam (aureis plumbea) reposuisse memini epigrammatia, quibus de, si hoc liceat, tuum multo limatissimum expostulem iudicium. Qui uero quem praememorabo nepotulo exhibuisti eximium sane rependam honorem? qui, quam Juueni, ingenii quidem ut spero, non plane nullius, interim tamen eruditionis tanto proposito imparis, qui inquam, quam Juueni isti contulisti, digne referam gratiam? Nescio sane, nec comminisci queo: hinc etiam atque etiam orandum habeo, ut reliquis tuis in ueterem amiculum collatis hoc quasi superpondium adiicere uelis meritis, id quod enixe factum uolo. Si B. Dni. Parentis cum publica tum priuata excutias scripta, non dubito, quin saepius mutuae, quae inter illum tuum, et patrem fratremque meos multos annos fideliter exculta fuit, amicitiae deprehendas [gap: Greek word(s)] . Hunc affectum porro et tu et frater tuus Magnif. Dn. Georgius [note: Georgii Rittershusii uariis officiis functi splendidis uitam vide in Lexici eruditorum Norimbergensium T. III. p. 363. Infra dabimus epistolam huius Georgii Rittershusii ad fratrem Nicolaum, ex qua Lector cognoscere potest, quae itinera hic vir fecerit.] in me bona fide conseruastis hactenus, et saepe demonstrastis, fac ergo,

ut meus, de quo sermo, de tua in se beneuolentia et fauore pariter gaudete et gloriari queat nepos, atque ita, quae inter maiores fuit, amicitia et samiliaritas, in minores etiam siue posteros prorogetur et quasi transplantetur. Sed quid tam operosa opus prece? quid opus est tot perdere uerba? cum si recte te noui, tute ad hoc uirtutis exercitium sponte tua pronus clueas et procliuis, ipsoque opere tuam in meum istum abunde declaraueris animi propensionem, eaque ratione nouum tibi, nescio quam bellum paraueris mancipium: nam quod ad me attinet, iam diu totus uester fui, aeternumque futurum sum.

Jam aliud te. volo. Diu est, cum Corippum [note: Editus est demum Corippus ex rec. N. Rittershusii, Altdorsii 1646. 4. quem ob raritatem Andr. Goetzius Altdorsii 1743. 8. rursus imprimendum curauit.] praefati Dni. Parentis tui [gap: Greek word(s)] , publico es pollicitus; sed hoc tantum: nondum enim rarissimus et uix sexcentisimo cuiquam ex litteratorum numero uisus, pluribus nec auditus, non tam poeta, quam historiae Augustae scriptor ille comparet. Hinc facere non possum, quin aurem tibi denuo uellicem, ut istud, quantum pote, matures negotium. Meae si commendasses operae, dudum fortasse iam lucem adspiceret bonus ille Corippus. Sed non hac fine mea adquiescit aviditas, ualde enim praeterea optem, eiusdem magni tui Parentis cum

in Anti-Claudianum Alani, tum in alios non ita uulgo tritos Autores, maxime uero in Ausonium Poetam doctissimum, uigili studio elucubratas uidere operas. Absque enim sequiori nota (non dicam macula) non licebit istos publico ulterius inuidere foetus, haut dubie eruditissimos iuxta et elegantissimos: neque, (nisi omnia fallar) uel bibliopolae deerunt, uel chalcographi celebriores, qui in talium operum editiones debitas parati sint facere impensas: tu modo exactissimas nimis diu domi detentas et fors cum blattis et tineis rixantes ex armariis depromtas curae et industriae fidelioris alicuius typographi committere sustineas uigilias. MEMINERIS.

Scire uelim, an non in locupletissima tua bibliotheca Johannis Hantwilensis (cui Archithrenii nomen fecit) opus ante aliquot annorum centenarios scriptum et ante sesqui seculum (credo) publicatum, sed paucis, uti nec mihi uisum, habeas. Si inibi extat, etiam etiamque oro, ut ad temporis aliquod meis concedere ne graueris usibus. Promisit Archithrenium hunc hominis illud daemonium Barthius una cum pluribus aliis consimilis farinae scriptis poeticis peculiari uolumine comprehensis et belle recenlitis, in lucem denuo producere, sed (quod dolendum) morte praeuentus, praestare non potuit: licebit ergo alius ex choro doctorum vacuam istam suscipiat provinciam, et Autorem, uti credibile, non aspernandum, luci, qua hactenus male privatus est, restituat. Nouorum hic loci

nihil habemus, et si quid habemus, ex Norico uestro ad nos demum emanat, a uestratibus prius examinatum, castigatum, mutatum, correctum, et pro re nota, siue auctum siue imminutum, uerbo censum et recensitum. De Gronouio si quid nosti, comiter imperti. Optem eius, quae hactenus edidit, potiri posse, sane ad meliorem litteraturam adprime facientibus scriptis: sed delitiae istiusmodi ad nos non perferuntur.

Sed manu serendum, non sacco, et in aliud tempus, si ita tibi uidebitur, aliquid reseruandum est. Interim Vir omnibus numeris absolutissime, et meliori saeculo dignissime, fautor, amice et adfinis desideratissime, cum tuis vive, vire, vige, vale in aevum, plurimumque salue, et me, si mereor, amare perge. Dabam Rotenb. Tub. uariis negotiis intentus d. 6. Maii, 1655.

Epistola V. ARGVMENTVM. Petit ueniam ob silentium longum. Queritur de suis miseriis. Commendat Hartleuthnerum.

Tot et tantae diuturnioris mei silentii praesto sunt siue causae siue excusationes, ut prolixam conficere queant epistolam uel solae: quid ergo opus tibi lecturo taedium, mihi scripturo negotium facessere? Sed nec in externis (inter quae litterae) sed potius internis (perenni scil.

et fida fide et amore) uera consistit amicitia; licet interim, (quod minime infitias iuerim) scriptiunculis quasi fomite quodam foueatur, quo tamen felici et fideli auspicio conceptus, ille mutui affectus non indiget, natiuo et se ipsum sufficienter nutriente calore contentus ignis. Exempla non allego eorum, qui multis millibus absentes absque mutuis tamen eiusmodi fomentis amicitiam per omne uitae tempus sartam et tectam conseruarunt. Tute mihi instar omnium esse possis, de cuius fide nemo bonus dubitet, cum omnibus interim constet, egoque [gap: Greek word(s)] testis esse queam, quam rarus et parcus in scribendo existas, aliis quippe multo arduioribus et publicam omnium utilitatem quam priuatam pauculorum oblectationem spectantibus intentus et distentus. Missis igitur inaniis ad rem ipsam. Principio uero debitas, utinam et condignas! tibi pro Basilico tuo doro ante annum et amplius reddito, ago gratias. Seras adeo inquis? ita, reuera seras, sed et serio serias, illas quod paullo ante tristem status mei mutationem accepi; qua de, quin edoctus sis satis, quis ambigat? si nondum, ex adiectis, mendosissime quidem excusis, rem gestam tamen narrantibus pagellis abunde cognoscere licebit, quibus praeter unum nihil addo, tot interea interuenisse, quae, me nunc huc, nunc illuc impellentia a debiti solutione abstraxerunt, de quibus tacere quam pauca nugari praestet, quando, quae nouo marito praeter spem subinde obueniant, tute omnium optime nosti: has, quod magnum ex tam nobili tua liberalitate

bibliotheculae meae accessit ornamentum, quod tuae mihi semper basiandae manus accessio multo reddidit acceptius; et me aliquando magnis uiris nec ignotum nec fors ingratum fuisse ostendet. Ecce similem superbiam! Verum, quod ego reponam, praeter metricas meas, poeticas enim uocare uilitas earum non sinit, nugas, magnis parua, multis pauca, pretiosis friuola; sed quibus meliora in mundo meo non inuenio, isto unde, meliorum defectu, te contentum esse oportebit Catone. Pergo. Qui has tibi tradet, adulescens, bonis, honestis, honoratis etiam et praecipui tum apud suos tum apud extraneos, nominis Parentibus natus, Andreas Hartleuthnerus, Gymnasii nostri per aliquot annos assecla, cum permissu parentum studiorum suorum hic non male, spero, iacta fundamenta, magis etiam magisque confirmaturus et promoturus, ad nobilius bonarum artium parandarum emporium, celebrem aliquam Academiam, tendere cogitaret, in biuio haerens, quoque pedem ferret dubius, nunc his Argentoratenlem, nunc aliis aliam ingerentibus, meo tandem almam uestram studiorum matrem suadendi consilio adquiescens, a me enixe contendit, ut et uiam sibi et rationem tam laudabile propositum feliciter prosequendi praeirem, et cum eminentis autoritatis tum praecellentis eruditionis uiro mihi olim noto et amico de meliore commendare uellem, qui cum melioris doctrinae tum solidioris uirtutis adita ignaro fideltus panderet, tum et alia ex prisca et irradicata Academiarum patriarum consuetudine

(de solennissimo illo potissimum Depositionis me loqui, facile diuinabis) uel facienda, uel ferenda planius monstraret, doceret, explicaret: quod homuncioni in schola nostra diu alto, et hominibus nostris noto, negare nefas du. xi. Cum uero ego longo iam tempore nec ullibi fere te uetustiorem, apertiorem, sinceriorem, fideliorem, uerbo amiciorem habeam, sciam, inueniam ullum, hinc eo audaciae processi, ut tibi, quem ad studiosae iuuentutis commodum omnes tuas actiones dirigere in confesso est, hoc oneris deferre, et Studiosum hunc tuae curae, disciplinae, manuductioni et informationi commendare sustinuerim, minime dubitans, quin tam eximium Doctorem et Ductorem nactus ille tam in ingressu quam in progressu studiorum et uitae academicae honeste et ceu ordinem tam bellum decet, se gesturus, eoque unice elaboraturus sit, ne, uel Parentum et Propinquorum, uel Praeceptorum et Amicorum, uel Patriae de se conceptas spes Iudificasse unquam dici mereatur. Ego nihil exinde mihi uendicabo, quam ubi meum cum consilium, quale quale sit, tum commendationem feliciter cecidisse et optatos fructus tulisse, olim laetus cognouero. Tu uero, o anime mi, et discipulo et cliente et sectatore et cultore nouo mactabere, maxime si tanto etiam honore dignaberis, ut a Beanismo ipsum absoluas ipsus, consecuturum ita, quo sibi domi placeat, et foris semper glorietur: quod si fors etiam uel in aedes (sicubi musaeum uacat) uel in conuictum recipere commodum

sit, ulterius, uel hunc, uel illud quaerendi, laborem illi, mihi uero sollicidutinem minues. Tantum hac de re. Facere hoc loco non possum, quin ex te quaeram, ubi tandem D. Parentis tui maneat Corippus? diu iam promissus, diu expectatus est frustra. De reliquis humanioris notae adhuc latentibus lucubrationibus paternis nihil monere iam audeo, Si in bibliotheca tua habes uel Torquati Tassi a Scipione Gentili Nostro b. r. in latinum conuersos Boullionei libros; siuo Joh. Hantvvilensis Archithrenium, siue Petri de Riga Auroram, siue Simonis Simonidae Joelem, etiam etiamque rogo, ad aliquantum temporis eorum mihi liberaliter indulgere uelis unum, bona fide et sine noxa, ita uiuam! restituturo. Si quid praeterea ad doctas Musas spectans habes, pariter uel non rogatus uelim impertias curioso et in his talibus refici quaerenti Senecioni. Tantum est. Vale. Rotenb. Tub. d. 16. Octobris. 1659.

Salutant te peramanter et officiose nepos ex fratre meus Joh. Henricus, D. D. Albrecht, D D. Krauß, uterque affinis, uterque Compater meus, uterque reip. Syndicus.

Epist. VI. ARGUMENTUM. Quaedam de Hanns Paul von Embß et edendis Corippo et aliis operibus.

Quod praeter spem obuenit, plerumque gratius solet esse: ita tuum diu quidem optatum, sed tandem fere desperatum quam me affecerit,

et refecerit, dici non potest alloquium: maxime quod leuicula res (iconis meae, uel laruae potius senilis ad amicorum instantiam, deformatae transmissio) ansam dedit, et ueteris tui in me affectus scintillas insimul suscitavit, cui fieri potest, ut Vester (quem multis ex caussis amo et aestimo) Dn. Scheferus, Vir. Cel. fomitem addiderit, cui propterea me debere agnosco. Quod uero non extemplo responderim, sed diutius rem distulerim, ideo factum, quia constitueram mecum, cupitis tuis aliqua prius ex parte, satisfacere: unde accidit, ut tum nunc hunc, nunc illum prenso, et ubicunque aliquid spei ostendebatur, inquiro, negotium in hoc tempus protractum sit: neque tamen solidi aliquid vel auiditati tuae fufficiens extricare licuit, uix paucula et quae parum ad rem expiscatus, quae germanicis uerbis, uti accepi, referam. Hanß Paulus von Embß ist anno. 1590. im Eußern Rhat an der Zahl ober Ordnung der 22te gewesen. (notandum uero exteriorem istum Senatum ex 42. uiris consistere) Anno 1591. ist es Euß. Richter worden. Ists geblieben 1592. 1593. 94. 95. et 96. in welchem letzten Jahr es unzweifenlich gestorben, weil Ihn im Euß. Richter-Ampt Georg Neurhat succedirt: sonsten auch weiters nit gefunden würdt. (ubi rursus obseruandum, antiquitus munus istud Praeturae exterioris frequenter Nobillissimis et Equestribus demandatum esse familiis, et propterea apud vulgus nomen accepisse deß Junckern Aemptleins, quippe quod tum temporis parum laboriosum, interim tamen fructuosum

putabatur) Praeter haec relata vix scriptione digna ulterius penetrare aut plura consequi non potui, alioquin lubentissime communicaturus. Recordor, te mihi ante hoc octennium spem fecisse breui una cum doctissimis b. Dn. parentis tui notis edendi Cresconii Corippi. Ex illo tempore auidissime polliciti exspectaui fidem nequicquam, quia arduioribus fortasse occupatus isti operae minus uacasti, aut quia ab aliis huius Poetae publicationem praeoccupatum iri putasti. Certe memini in Catalogis promissam, et ut diu post comperi, praestitam, sed a me, qua fati sum infelicitate, per celeberrima etiam bibliopolia diu et anxie sed frustra quaesitam, donec non ita pridem ope amici in Misnia, bona Fortuna obstetricante, istum Justini Minoris Jmperat. praeconem sed nudum tantum, sine ulteriori accessione, ut est a Doctore Riuino ante septem uelocto annos editus, consecutus sum, nihilomnius impense laetatus, quod tot annis desiderati Auctoris et Poetae suorum temporum tantum non Principis uel textum duntaxat, ut vocant, ad extremum nancisci et frui contigit. Id quod tibi significandum duxi, ut si forte meliora hac de re habes, pro comitate tua impertias. Nactus praeterea nuper sum Bironis Comitis supplicium ingentis spiritus et ipsissimam Genii Bironiani uehementiam graphice exprimentis, Carmen incomparabilis illius Casp. Barthii f. r. foetum nondum editum, edi tamen dignissimum, quod, quia praeterea ad manum iam, tuum quod mereatur

intutum, nihil est, mea manu descriptum, adiicere uolui, indubia spe fretus non ingratum tibi fore, quo vix talium auidiorem et peritiorem inuenire liceat censorem.

Tandem laudatissimas tuas cum Consiliorum Altorfinorum, tum Adagiorum selectiorum aliorumque et sacrorum quidem laborum Dni. Auunculi tui Bergii, p. m. propediem edendorum omnimodis probo, et uotis meis iuuo molitiones. Prius tamen praedicti Dni. Parentis tui merita in Ausonium, Alani Anti-Claudianum, Serenum Sammonicum, et cet. ex tenebris, in quibus hactenus male cum blattis et tineis rixantia latuerunt, retracta et in lucem hanc protracta optem. Dii coepta secundent! Compluria sunt, quae de litteris et litteratis tecum garrire liberet. Sed quia te mage seriis, quorum ratio merito habenda, intentum noui, et parcissimum temporis dispensatorem dudum intellexi; nec in publica commoda absque peccato peccetur, quin et ipse uariis districtus sum curis et occupationibus, quibus uix ac ne vix quidem me parem sentio, satius est me nugandi finem facere, et si quid restat, in aliam opportunitatem reservare. Vale igitur. Rotenb. Tub. d. 15. Mart. 1662.

Epist. VII. ARGVMENTVM. Optat, ut [gap: Greek word(s)] Patris edat. Pietas Styrzlii in Ludvvellium et Rittershusium.

Pericula Critica Piccarti, f. m. uti nuper recusa, si praeter primam editionem. nihil continent, non expeto; optem potius Rittershusiana [gap: Greek word(s)] . Lectiones; nimirum Ausonianas. Commentarios in. Anticlaudianum Alani, et Serenum Sammonicum, etiam Cresconium Corippum, Carmina item conquisita et in unum librum, ad. normam Hofmanniorum, congesta: alia it atque alia, praelo adornari et publicis subiici typis.

Exc. D. D. Ludwellii [note: Cum haec scriberet Styrzelius, iam mortuus et sepultus erat Ludwellius; obiit enim d. XIII. Sept. h. a. quo hae litterae exaratae sunt.] iam ultra totos. 50 annos mihi amicissimi fatum dolorem et moerorem; quem ob nuperum per-mihi-acerbum coniunctissimi adfinis Dni. Georgii Nagelii; Mystarum Noribergensium Senioris et Primarii transitum, accepi, plurimum auxitl: et exasperauit, quem fortasse mox secuturus sum et ipse; Fiat uoluntas Domini! interim memoria utriusque sit [gap: Greek word(s)] ! D. O. M uero alterum

Altorf. Acad sidus, magnum illum Nicol. Rittershusium. meum diutius adhuc diutiusque superesfe et superare velit faxit! hoc enim etiam, quod coelum auertat, extincto, quid erit obsecro, cur studiosa iuuentus ultra eo confluat, Atlantibus scilicet cum humaniorum, tum Grauiorum studiorum iacentibus! sed hoc in simum tuum, ne [gap: Greek word(s)] quisquam abinde offendatur. Me ita sentire et scribere absque ullius hominis iniuria mea iubet conscientia, alius suo abundet sensu. Tu uero carum caput optime aetatemque salue, Vale et me ama. Rotenb. Tub. d. 20. Sept. 1663.

Epist. VIII. ARGVMENTVM. De intimiori familiaritate et consuetudine Styrzeliorum cum Rittershusiis. Mittit Genethliaca filioli sui. Gratias agit pro misso Corippo. Gratulatur Schaefero munus Professoris. Laudatur C. Barthii Commentarius in Pap. Statium. Magnifice Nobiliss. Clariss. Excellentiss. Consultiss. Doctissimeque Dn. D. Rittersbusi, Amice, Fautor, Adfinis et Patrone Tris-Megiste, Ingens animi mei solatium et curarum leuamen.

Libet enim hoc elogio te adpellare et compellare, quando tui (supremum testor Numen)

sine iucunda etiam in sequioris fortunae insultibus interiorum meorum sensuum refectione numquam (et tamen frequentissime hoc fit) recordor. Aliquot et quinquaginta annos est, cum melior sors in tui beatique Dni. fratris notitiam, familiaritatem, amicitiam paullo post etiam adfinitatis quoddam uinculum me duxit: ex quo ita meis insixus fuisti medullis, ut mei meorumque, quam tui obliuisci uellem. Nam et beati nostri Parentes multos annos sinceram inuicem coluerunt et aluerunt amicitiam, et frater meus germanus Dr. Matthaeus, magni tui Genitoris Auditoren se et discipulum fuisse per omne uitae tempus grata mente agnouit, quin gloriatus est. ipseque in non postrema felicitatis meae academicae pono parte, cundem illum Dn. Patrem tuum, (uirum in quo probitas et eruditio utraque summa de prioritate certarunt) virum vidisse et in lecto quamuis decumbentem profitentem audiuisse. Paucis exprimam. Rittershusio nomine et meritis mihi meisque nihil prius nihil antiquius unquam fuit est et erit. Quamuis uero rarius hoc mutuae scriptionis iam diu exaremus aequor, tamen in ore et corde meo nunquam exterminandus perpetuo haeres. Memini quidem frequentiores antehac dedisse, sed cum animi tam corporis uires indies deficientes litterarum scribendarum assiduitatem magis magisque negant, sed nec tu, Vir tantus, et tot Principibus, tot Magnatibus, tot Rebus publicis, tot aliis nobilissimis Clientibus, uerbo Publicae Vtilitati destinatus et addictus logis et nugis meis,

nisi in publicum peccare uelimus commodum, crebrius interpellandus et a mage necessariis actionibus reuocandus uideris. Nihilominus quando me per unum atque alterum ex uestratibus ab aliquanto tempore et peramanter salutare et nuper Cresconii Corippi, poetae sui aeui praestantissimi, nouam Rittershusianis operis auctiorem et illustriorem editionem liberaliter dono mittere dignatus es: factum istud quasi suscitabulum et ad diu intermissam redordiendam scribendi consuetudinem stimulum accepi et interpretatus sum: proinde rem ulterius protollere nolui, sed hac occasione denuo ueteri more adire constitui, persuasus, te serena fronte seniles lecturum affanias, quae ut tanto gratiores tibi esse queant, comitatum addidi fitioli mei Genethiiacorum non improbi bonam partem commatis, quorum publicatio non tam mihi, quam Dno. Susceptori, Viro Magnisico, debetur, qui hunc prosilium suum eodem psene quo ego pater com lectitur amore. Faxit D. O. M. ut tot Clarissimorum uirorum pia uota optatum fortiantur effectum! Ego quidem per aetatem id spectare non potero, sed sunt plusculi meorum aetate longe minores, qui ex tot bonis uerbis non possunt non de uenustissimo puerulo bona quoque concipere omina et hi, confido, uidebunt et gaudebunt. Ut ut uero haec sint Genethliaca, tanti tamen ponderis etmomenti, sat scio, non sunt, ut munus tuum Corippianum ulla in re exaequare possint Quod igitur hic deerit, gratus suppleat oportebit animus, quem ego tibi,

Sane non parum tibi denuo litteratum demeruisti saeculum, eruditum locupletasti Parnassum, dum hunc, diu absconditum, in lucem produxisti thesaurum, atque utinam et caetera, quae penes te sunt, pretiosissima cimelia, quantocyus pariter liberalis promus condus cum talium amoenitatum cupidis, viris doctis communices! Intelligis, me de praememorati Dn. Parantis p. m. loqui commentario in Anticlaudianum Alani, Ausonianis item lectionibus, nec non in unum uolumen congestis carminibus, aliisque quas haut dubie etiamnum latentes et ineditas condis, lucubrationibus. Omnia ista, dum diutius premuntur et piis innocentissimi patris manibus et reip. musicae et quicunque illi sunt, qui harum rerum notitiam habent, quin et tibi ipsi et toti nomini famaeque Rittershusiae insignita fit iniuria. Videmus quam friuola quotidie edantur scripta, quibus facile et absque ullo incommodo res carere possit litteraria, ista uero, de quibus etiam doctissimi plura et non poenitenda discere, inque usum suum pulcre conuertere possint. Ita sentio ego candide, et iuro sancte. Utinam in mea fuissent potestate, dudum, non dubito, solem istum intuerentur! Ego enim quieturusnon fuissem prius quam uidissiem edita. Non uertes, spero, uitio, uir summe, optatissime mi Rittershusi, ueteri, pectoris intimos recessus tibi pandenti, amico et adfini, quem, si nihil aliud uel extremum tueri ualeat senium, cuius inter

alia priuilegium est, aperte quod sentit eloqui, an effutire? Rogauit me nuper Cel. Dn. Schaeferus [note: Jo. Christophorus Schaeferus, Rotenburgi, d. 7. Febr. 1629 natus est. A. 1665. creabatur Altdorsii Professor Institutionum extraordinarius, et sequenti iam anno d. 22. Febr. tabe confectus obiit.] quem officiose saluto, uersus in honores suus Doctoreos, uerum litterae adeo sero redditae sunt, ut diu post festum rebus omnibus iam peractis uenturum fuerit, quicquid comminisci licuisset. Non ergo uir amicissimus (cui de utraque tam Doctorea quam Professoria dignitate fibritus gratulor) in sinistram accipiet partem quod petitioni tam amicae non satisfeci, cuius uicem illi Filii mitto Genethliaca, insimulque mea omni tempore promta et parata offero officia, quae utraque boni opto consulat! Aliquot iam annos magni illius et incomparabilis Barthii p. m inaltissimi spiritus poetam, Papinium Statium commentarius publico promissus, auidum lectorem naso fuspendit adunco. Sed tandem foras exiuit, usque ad indices perfectus, quos copiosos in ingens opus confecit Cl. Daumius meus, qui tamen et ipsi dubio procul propediem prodituri. An uideris nescio. Immensi laboris egregiae utilitatis, variae lectionis, omnigenae eruditionis est opera, qua infiniti in omni litteratura auctores explicantur, illustrantur, emendantur, uerbo iuuantur. Sed annon tua abutor facilitate, qui tam longis meis tibi negotium facesso

Epist. IX. ARGVMENTVM. Significat, se per totum annum uariis morbis et aerumnis obrutum fuisse. Gratulatur de munere Rectoris Magriifici. Commendat Hartmanum, Rotenburgensem. Mittit Centuriam primam Elogiorum suorum et Cimelia uariorum.

Ex quo ultimas meas ad te dedi, longe annuum excedit tempus, quod mihi inter varias curas, sollicitudines, angustias, molestias, taedia, odia, moerores, dolores etiam et aegrores, paucis, difficultates et aerumnas, contritum, ita ut pauci sereni dies, paucae mihi hilares illuxerint luces; sed extrema per omnia uitam potius traxerim quam peregerim. Nam et integrum semestre et quod excurrit (horresco referens) Consulatus mole, postquam iam per aliquot menses uicario nomine etiam gessissem, LXXV. annorum senex grauatus sum, quo seniles indies augescentes infirmitates et affectus multimodis promoti et cumulati, plurimorum, qui agminatim quasi successere, morborum et cruciatuum causae. Quarum rerum si opus sit, longam contexere possem historiam. Sed nec tibi o ter carum corculum,

maxime Rittershusi, interea fortunam aequam semper fuisse moestus intellexi; quando praeter carissimae castulae b. r. praematurum et triste fatum crebrius etiam cum infestissimis illis tuis nodosis hostibus tibi conflictandum fuit, quod Deum testor, ingens mihi peperit cordolium, dum, ne et tu solus paene probatorum Academicorum meorum amicorum. supertes mihi eripereris, et me solum relinqueres, metuo. Ita duplici nomine afflictus sum, nihilominus diuina benignitate superamus uterque. Tu uero (Q. F. F. Q. S.) etiam Sceptro Rectoris non eburno sed aurato illo insignis, rem Altorsinae regis, et gubernas Academiae, quae ingens decrementum hactenus passa, ut sub tuis auspiciis uires reassumat et pristino flori ac uigori restrituatur, faxit D. O M. Ego certe nihil aeque lubens auditurus sum, quam almam illam studiorum matrem, (in qua tres cum dimidio annos in consortio et amicitia plurimorum eximiorum nominum non sine suauissima temporis illius recordatione lubentem laetumque me transegisse memini) antiquos tuo sub ductu recepisse spiritus et robur, Deumque supplex ueneror, ne unquam ultimum illud tnum mihi perferatur Vale! haec jn antecessum.

Qui has tibi tradet, Dominum Johannis Georgii et Johannis Hartmannorum, Patris et Filii (praestantissimorum apud nos uerbi coelestis praeconum, Poetarum insuper et Philologorum domi forisque celebratissimorum, adfiniuim meorum coniunctissimorum b. r.) natus et nepos, suorum,

(maxime uero Dni. fratris Superintendentis nostri meritissimi., Amici pariter et adfinis mei honoratissimi) suasu et consilio suam ad uos affectat uiam; sua arti Asclepiadeae cum bono Deo mancipaturus studia. Hic cum in mea aliquid praesidii quaereret recommendatiuncula, rogauit, ut tuae Magnisicentiae paucissimis se commendarem. Cuius in meis quippe aedibus post b. Parentis obitum in hanc diem, gratis alti, nutriti, et educati, petitioni tam enixae, tam confidenti, cum deesse religiom ducerem, quod nihil aliud quam faciliorem admissionem, benignam audientiam, et, ubi opus, prudentis in studiis et rebus subitis consilii impertitionem, exindeque huic aetati necessariam manuductionem, et informationem expetat, et in uotis habeat, te compellare, et pro ueteri in te fiducia mea etiam etiamque rogare sustinui ut iuuenculo rerum et hodiernorum morum ignaro, istis, quae tetigi, cum eruditionis augendae tum uitae recte instituendae regulis et praeceptis adesse imo praeesse digneris, et hoc absque caetero tuo incommodo, A doctrinae et rei litterariae, etiam quali quali peritia non ausim commendare a moribus tamen (qui in hac iuuenili aetate potissimum attendendi) modestia puta, subiectione, promtitudine, fidelitate, sobrietate, praeprimis taciturnitate uerbo, bona mente, nihil uel parum (nisi cum libertate animum mutet) a quoquam in illo desideratum iri, spondere non uerear. Licebit facere gericulum. Quicquid uero in illum conferatur,

bonae et fertili glebae commissum iri spero, Deumque precor, et grata mente a nobis, quos ille quacunque necessitudine attingit, recoletur. Non consueui hactenus, quemquam eorum, qui meum in eiusmodi casibus implorant officium, ultra quam decorum praedicare specimen ab ipsis edi uelim.

Ecce tibi hic primam centuriam Elogiorum meorum Auspicalem illam inter supra memoratas cruces et aduersitates non sine labore et nausea constipatam atque a compluribus, dignitate pariter et eruditione praepollentibus uiris non solum adprobatam sed et [gap: Greek word(s)] exceptam: quam si tu quoque placido intuiturus es uultu, quod serio sibi gratuletur, et caelo imputet foetus iste habebit. Deinde etiam mitto non tam ex meis quam Rittershusianis thecis desumta et partim tuo fratrisue p m. munere ante seculum, ut aiunt, prius liberaliter donata, partim aliunde priuato studio adquisita [gap: Greek word(s)] quae cum in tanto apud omnes, qui eorum habuere notitiam, animaduertissem pretio, ut non nisi cum publica reprehensione diutius latere posse censerentur, nemo tamen esset, qui aliquid inibi auderet, ecce! ego rem adgressus sum, et clarissimi etiam uiri in hac re secutus consilium, publici iuris facere, quam ut a blattis et tineis penitus prius erosa et depasta misere tandem perire sinerem, mecum constitui, tui animi, tui diffesus ne dicam reprehensionis in isto facto plane securus; quippe tuum in consimilibus raris et caris eximiorum virorum monumentis producendis

potius quam defodiendis iam diu cognitum haberem iudicium. Singulis uero breuiculas addidi admonitiunculas, quae ab omni me liberarent crimine. Accipe igitur, Anime mi, accipe et tuo etiam quicquid hic a me patratum adproba calculo, aut si ita uidebitur, si meruisse putaueris, audaciam minime uero temeritatem hanc meam, qua dignam censueris uel correctione uel correptione castiga, imo etiam poenam sed qualem amicus potest, dicta ad. omnia subeunda parato. Utinam uere atque utinam plura comparis commatis ex uestris aliorumque armariis depromta, penes me essent pretiosa non uererer ausus tales continuare. Sed et diritas temporis et senii granditas, quod mens optat, perficere uetant. Ne uero putes ingens in me hinc redundasse emolumentum, sci, to praeter exemplaria, quae inter amicos liberaliter potissimam partem distributa sunt satis multa, nihil retulissie, nec sane id mihi propositi, contento, ueteribus in patria fautoribus meam data tam opportuna occasione declarasse, quam a longo tempore debeo, gratitudineni. Quicquid sit, iacta est alea, nec scit uox missia reuerti.

Quod superest, supremum debite denuo ueneror numen, ut longo adhuc tempore uiuus, ualidus superes, inaestimabiles tuas beatique Dni. Genitoris uigilias manifesto rei litterarias bono tutemet ipse in lucem producas, tum huius iterato tibi meritissimo collati Rectoratus munere et auctoritate uestram prope iam, ut innui, collapsam

scholam restaures, et magis magisque amplifices, exornes, illustres, aeternes. [gap: Greek word(s)] ! atque ita haeres et Hercules litterarum inclyte, Fautorum et Amkorum trismegiste, Adfinis obseruanter colende, suspiciende, cum tuis aeternum mihi uiue, uale, et si dignum reputas, amare perge

Epistola X. ARGVMENTVM. Praeter alia luget obitum matris. Expetit lectiones sacras b. Parentis Rittersh. et mittit Jambos earundem editioni adprimendos. S. P. D.

Tuas, Nob. et Cl. D. D. Rittershusi, adfinis et amice aeternum amande, ad communem

uolente et iubente, resignaui, et una cum elegantissimo Gronouiano, pro solita comitate tua, mihi communicato Phaleucio (pro quo Musicas ago grates) cupide legi et pellegi. Quam uellem tuae petitioni, tuo desiderio satisfieri queat! Quia vero Colonellus Mumprechtius non amplius in his oris agit, quippe qui, nobis ualedicto, ante sex septemue menses, hinc cum tota familia alio concessit; et nescio quo; nisi quod in Alsatiam uel Brisgoiam aliquo, ex coniectura magis quam certa rei scientia, creditur; neque etiam id scire anxie laboramus, quandoquidem ipse nos scire nolit. Si quid tamen ipsi notifisicandum, iussit ad Dn. Henricum Rühlen, wirth in der Straßen Argeutorati dirigi. Hunc enim. negotiorum eiusmodi gestorem constituit, suis certe denominauit. Videris ipsa, qua tatione, qua uia, uoti tui particeps reddaris; in me si quid consilii, vel auxilii, nihil uel a te, uel a quoquam tuorum desidetari patiar Gronouiani uersus, si quid delectationis in me capax, non leue momentum eo contulissent: quia uero reliquis nostris aerumnis et miseriis nuper etiam tristissimus, de beato quidem, sed mihi nihilominus admodum luctuoso transitu Matris meae pientissimae et mihi unice carissimae, octuogenaria maioris matronae, accessit nuntius; quod obsecro, sit, quod animum tam afflictum afficere queat? Omnium pene quae uideo, audio, ago, me cepit taedium, nisi quod a sanctioribus litteris solatium quandoque peto, non frustra! atque utinam B. Parentis tui Lectiones

Sacrae; [note: Has lectiones sacras, quae Altdorfii 1643. 8. prodiere, Nic. Rittersh. dedicauit Joanni Rossavv, Senatori Gedanensi, qui Vir ei pro hoc honore quinquaginta Thaleros dono dedit. Hoc enim ex litteris ad eum scriptis patet, ubi sic: für die oberauß stattliche Verehrung pro dedicatione werbe ich die tag meinet lebeno danken, und auf alle begebende gelegenheit Munificentissimi Mecoenatis inauditam beneficentiam mit vorweisung beßen, so ich vor die 50. thlr. gekaufft, rbünun und preisen, ut haec tua tam rara uirtus cum laude et admiratione adspiciatur et inspiciatur ab omnibus.] iam lucem adspicerent! haut dubie enim istis mentis perturbationibus, exinde aliquid petere liceret medii et remedii. O uero te hominem callidum! qui, quo mei me officii commonefaceres, ipse ne gry, ne my quidem; Interim tamen ex alterius pietate, quid olim Auditorem et Inquilinum (quod me fuisse glorior, semperque, sine uitio, spero, gloriabor) deceat, me sponte mea arbitrari vis. Minime modo aptus sum ad tolerabile saltem aliquid meditandum et commentandum: tamen ne cuiusquam criminis argui merito a quoquam possim, ecce! tibi pluscuios Jambos [note: Hi uersus Lectionibus Sacris non adiuncti fuerunt, quod Styrzelio non ingratum erat, qui in epistola quadam ad Nic. Rittershusium d. 24. Febr. A. 1644. ita scribit: Rectissime atque adeo ex uoto meo fecisti, quod nugas meas cum reliquis eruditissimorum Virorum cimeliis prostare, insimulque famam meam prostituere noluisti. Gratias tibi proinde ago debitas.] mitere quidem

extortos, cultus uero et deuotionis meae, quam nomini Rittershusio aeternam juraui, indices! quos, nisi praemissa insipidissimi, quem in Musaeo habes, uersificis lectione, ne inspicias, etiam atque etiam rogo: hac enim ratione fors aliquo ferendi uidebuntur modo, alias extemplo etiam spurcissimis damnandi usibus, quod equidem mimime deprecor, tantum abest, ut aliorum oculis obiectos cupiam insulsissimos uersiculos: satis mihi erit, si intra priuatam nostram, fratrum nimirum Rittershusiorum et meam conscientiam maneant, imo intereant. Mea enim impertitione, mea ostensione nemo preterea uidebit.

Diatriben Gronouianam, tuam, nisi graue relinquere, adhuc aliquamdiu retinebo: libeat enim, ubi animus futurus paulo defecatior, eam curiosius perlustrare, cum lectionem requirere uideatur attentiorem et non ita superficiariam. Utinam alicubi prostet liber uenustissimus, meo quo aere mihi comparare possem, nec ulum eius aliunde emendicare opus haberem! Inquisiui hactenus uaiis locis, ubique nequicquam, tanta nostrorum stultitia bibliopolarum, qui, de tam selectis autoribus importandis, parum sunt solliciti. Feramus! Vale-Vale, Rittershusi mi, anime mi, cum tuis omnibus, in omnia secula quam optatissime, et me, qui te

[gap: Greek word(s)] , pariter amare perge. Raptiss. Rotenb. Tub. 26. April. Jul. A. C. 1642.

M et eruditiss. Viris, Acad. vestrae luminibus et columinibus, D. D. Ludvvello D. D. Agricolae, D. D Cobio, D. D. Hofmanno, D. M. Hackspanio, et si qui praeterea ex vestris mei memores et amantes, plurimam, officiosiss amantiss. verbo, debitam adscribo Salutem, Iterum iterumque Vale, et quanta potes celeritate, si me amas, responde.

D. D. GEORGIUM, et D. D. NICOLAUM, RITTERSHUSIOS, JCtos, Philologos et Polyhistores insignes etc. Fratres etc. etc, DN. Parentis sul. CUNRADI RITTERSHUSII etc. etc.

Sacrarum Lectionum opus posthumum edentes Amicos et Adfines plur. perpetimque colendos.

EPISTOLA GEORGII, RITTERSHUSII ad Fratrem NICOLAVM RITTERSHUSIUM, agens de suis itineribus. S. P.

In peregrinatione Gallica in Oras Lugdunenses delatus ex Paulo Burckardo Argentinensi Te, Nicolae frater amantissime, Geueuae cum Nobili quodam Schenckio uiuere inaudiui: sed aliquanto tardius quam ut hinc ad Te excurrere potuerim; expectanda namque mihi erat commoditas ordinaria redeundi Parilios, quos ante trimestre reliquimus et haec interim Nobiliora Galliae loca salutauimus: Aureliam, Blaesiam, Turonium, siue Caesarodunum, Salmurium, Andegavum, Leodunum, alias Juliodunum, ubi tum temporis Hugenotae, quos uocant, conuentum agebant, Pictauiam, Rupellam, Burdigaliam, Aginnum, Patriam Julii Caef. Scal. Tholozam, Carcassonam, Narbonem Martium, Montispelium, Nemaulum, Arelatum, Massiliam, Aquas Sextias, Avenionem, ubi pascha celebrauimus, Valentiam, Viennam. Et has quidem hactenus urbes. Geneua nobis uisa est Mense Octob. anni superioris, cum Heluetiam lustraremus. Maluissem alicubi in Gallia haerere linguse Gallicae perfecte addiscendae ergo: Verum frequentia Eggeberti mei Curatorum monita quietem illam mihi inuident. Ex Gallia in Angliam tendimus, indeque per Belgium Francofurtum patrios Eggeberti mei lares repetituri:

fieri tamen potest, vt Ciuitates etiam Hansaticas adeamus, si per valetudinem aliosque casus maiores fieri possit. Peracta ista peregrinatione omnes ingenii neruos intendam, ut ea quae tantum non obliuioni a longo iam tempore tradidi, in memoriam mihi reuocem, atque in usu habere. discam: Cui otio quem secessum electurus sim, nec dum mecum constitui. Tibi quo. que ut studia cur sint hortor moneoque. Stimulum addat nomen parentis, quodab interitu ut hoc etiam modo vindicemus, pietasa nobis exigit: ne de Bibliotheca instructima, quae iam iacet, dicam. Quod spero facies, et spartam quam nactus es, probe ornabis: Quis rerum nostrarum status sit, ni tu melius scias quam ego, parum certe tibi constabit: Vltimas litteras a Queccio ante semestre habui, quae tamen nihil eorum, quae desiderabam, continebaut. In fine uidebitur cuius toni. Nostrum interim erit in id incumbere, ut sartam tectam beneuolentiam eorum, qui reculas nostras administrant, conseruemus. Balthaiarus Consobrinus noster Parisiis eodem quo ego tempore fuit, mihi tamen non salutatus neque visus etiam. Parentis tamen eins literas ad ipsum datas apud Mercatores Noricos reperi. Gregorius in Italia versatur: Reditum ipsius Amasia, quae Argentinae est, anxie expectat. Quibus de amoribus si Parentibus constaret, procul dubio haberent, de quo gauderent. Sed ipse uiderit: Nos nostra cureraus. Haec breuiter tecum per literas communicare necesse habui, ut coram plura tecum conferrem, angustia temporis

non sinebat. Salue ab Eggeberto meo: qui Dno. Tederingo bene etiam per te precatur. Vale Nicolae frater et rem bene age, Dedi raptim. Kal Mai. st. Julian. Anno 1620.

Ad illustrandam uitam Georgii et Nicolai Rittershusiorum huic loco non inconueniens esse iudico, quaedam ex epistola quadam Nic. Rittershusiid 25 Martii, 1639. Scripta excerpere, ubi sic inter alia scribit: Ego quoque ante annos decem ex Prussia in Patriam rediens haereditatis et bibliothecae paternae diuidendae caussa nihil minus quam matrimonium cogitans, nihil magis, quam reditum Gedanum, inueni canditionem gamicam non aspernandam, et anno 1630. duxi Laurentii Kaestelii, JCti et Conusiarii Norici uiduam, Hieronymi uero Besleri Reip. Norib. Medici filiam, quacum etiam num [gap: Greek word(s)] uiuo. Anno insequenti apud Illustr. Marchiones Brandeburg. in Onolzbach honesta conditio et locus inter Consiliarios Principales mihi oblatus fuit. Malui tamen hanc, quam nunc tueor in Patria prouinciam suscipere prae illa, quod et fratris natu maioris Consiliarii et Imperialis Dicasterii ibidem Assessoris exemplum me deterreret, qui iam tum lentis maxillis comedebat, et quod rerum publicarum uigor perpetuus, Principatus contra subinde mutationibus obnoxii essent. Hic uiuo sorte mea contentus quam diu placebit supremo Imperatori.

CONRADI RITTERSHVSII ORATIONES DVAE DE LEGIBVS.

CONRADVS RITTERSHVSIVS, Rector Academiae Altdorfinae S. D. omnibus, qui iurisdictionem suam recognoscunt.

Res est admodum periculosa, saepenumero etiam perniciosa reipublicae, et cuiuis adeo humanae societati, in arbitrio cuiusque ponere, quid facere, quid item omittere uelit. Quotus enim quisque est, qui sibi relictus non creberrime uel iudicii et electionis infirmitate caecutiens, uel cupiditatum uehementia abreptus, erret, impingat, labatur, in uia officii? non aliter quam si quis caliginoso in loco absque lucerna uel face praeuia oberret? Ex quo et sacrae litterae aliquando, cum [gap: Greek word(s)] et extremam rerum confusionem denotare uolunt, hac utuntur formula ut dicant: Faciebat unns quisque, quod sibi rectum uidebatur. Ne idem et nobis, qui in hac Academica societate congregati uiuimus, forte contingat, neue de nobis uere praedicari possit, LEGES ab Inclyto Senatu Reip. Norimbergensis Dominis ac Patronis nostris obseruantia colendis, prtescriptae sunt nobis iam olim, secundum quas uiuere oporteat. Earum hoc quoque unum caput est, ut uno quoque

semestri Rector eas publice recitare curer, ne quis forte legum ignorantia sibi persuadeat, se in ipsas impune peccare posse. Huic igitur legum nostrarum capiti nos quoque hoc in tempore parere aequum est. Quare priori huius anni recitationi diem proximum Jouis destinaui. Cui hora octaua matutina frequentes aderunt, quicunque se non uolent pro anomis uel etiam antinomis sed potius pro legum honestarum amatoribus et obseruantibus haberi, P. P. die lunae 2. Augusti MDCII.

CONRADI RITTERSHVSII ORATIO DE LEGIBVS.

Notario nostro leges Academicas iterum recitaturo audientiam ego apud uos more sollemni facturus, Auditores, commemorabo uobis pulcerrimam sententiam, qua Imperatores Valentinianus et Martianus Nouellam suam de matrimoniis Senatorum exorsi sunt, relatam et a Justiniano in l. 9. C. de LL. et const. princip. et a Joanne Sarisberiensi lib. 4. Policratici cap. 6. repetitam. Ea sententia est: leges sacratissimae, quae constrintrant omnium uitas, intelligi ab omnibus debent, ut uniuersi praescripto earum manifestius cognito uel inhibita declinent, uel permissa sectentur. Pauca sunt uerba, sed profundi

sensus. Quare faciendum uidetur, neque huic loco et tempori alienum est, ut paulisper singulorum uim excutiamus et ponderemus. Aut enim ego uehementer fallor, aut ad institutum nostrum ualde facient. Primum uocantur leges sacratissimae eadem ratione, qua et Imperator sacratissimus Princeps passim dicitur propter diuinitatem uidelicet, quae utrisque inest, et quae utrumque consecrat, et Principem inquam, et legem. Nam ut Princeps ac Magistratus est Deus quidam terrenus secundum illud Psalmi: Ego dixi: Vos Dii estis (etenim nihil est, quo homo propius ad Deum accedat, quam imperium et potestas) ita et lex omnis est inuentum quoddam et donum Dei, ut ex Demosthene in Aristogitonem noster quoque retulit Martianus lib. I. Institut. Nihilque est aliud lex, nisi recta et a numine Deorum tracta ratio, imperans honesta, prohibens contraria. Venerandas igitur nobis leges existimemus, et ceu diuinitatis cuiusdam partieipes, etiam sacrosanctas atque inuiolatas habeamus, earumque uiolatione rem laedi sacratissimam nobis persuadeamus, quam Deus non sit impunitam relicturus, ut maxime quis forte omnium mortalium animaduersionem effugerit. Aiunt deinde Imperatores, leges constringere omnium uitas, quod ad officium, uim ac potostatem earum pertinet. Quid enim aliud sunt, quam uinculum quoddam, quo societas hominum inter ipsos adstricta continetur? Quo sublato solutove facile ea difflueret ac dilaberetur. Significatur etiam uerbo constringendi necessitas

atque coactio. [gap: Greek word(s)] ut apud Aristotelem legimus et est uerissimum. Quomodo et apud Modestinum lib. I. Regularum: Legis uirtus est imperare, uetare, punire. Permittere enim et suadere minus proprium est legis. Tametsi haec quoque interdum a nonnullis legum latoribus usurpata uideamus, et haec ipsa nostra constitutio Permissorum faciat mentionem. Et idem Modestinus lib. 2. Regul: lege, inquit, obligamur, cum optemperantes legibus aliquid secundum praeceptum legis, aut contra facimus. Sed unde haec existit obligatio, qua sic necessitate adstringimur? Vnde? nisi ex communi reip. sponsione? Sic enim ex Papiniano lib. I. Definitionum didicimus. Quae uero ista est communis reip. sponsio aut quae pactio? Nimirum qua ii, qui in unam cinitatem conuenerunt, sese ad obtemperandum legibus obstrinxerunt, et in leges quasi compromiserunt. Quodsi enim; priuata cuiusque sponsio hanc uim habet, ut promittentem obliget stipulanti, qui minus publica idem ualeat? Neque uero ad paucos tantum aliquos hoc uinculum pertinet, sed omnes eos, quibus latae sunt leges, complectitur, et constringit eorum uitas omnium. Vnde et Cicero praeclare hoc, ut omnia, scripsit: leges una et communi uoce loqui cum omnibus: et Demosthenes in supradicto loco: [gap: Greek word(s)] . Chrysippus denique summus ille Stoicae sapientiae Philosophus in libro quem [gap: Greek word(s)] fecit, legem omnium rerum diuinarum

et humanarum reginam esse dixit. Omninoque quam late patet recta ratio: tam late etiam leges honestae uim suam porrigunt, cum (uti diximus) nihil aliud sint, quam recta ratio aut certe riuuli ex illo perenni fonte deriuati. Quare si qui legum excutere iugum aut frenum uoluerint, eos hoc ipso certum est rectae rationi repugnare et tanquam Gigantes [gap: Greek word(s)] h. e. Deo bellum inferre conari: quod genus hominum sacrae Hebraeorum litterae filios siue uiros Belial appellare consueuerunt, q. d. absque iugo, effrenes, peruersos atque improbos. Nec uero est, quod quis putet, quoniam D. Paulus ad Timotheum scribens ait: legem iusto non esse positam, sed iniustis et contumacibus, impiis, et peccatoribus, sceleratis et contaminatis, idcirco leges ad bonos uiros nihil quicquam pertinere, id quod antinomis quibusdam placuit. Nam hoc uult Paulus: Viro bono et iustitia Christi donato nihil metuendam esse legis condemnationem, quae ad improbos tantum et infideles pertineat; non etiam expeuare eum, dum cogatur ad officium minis poenarum, ut serui nequam et cessatores ad opus faciendum scutica et stagello adiguntur. Sed ultro suaque sponte et alacri animo facere, quod se deceat, quodque legum praecepta et iussa imperent, a uetitis autem abstinere non poenae formidine sed uirtutis et recti amore. Agitur enim intus dei spiritu, a quo ad omne officium impellitur, sibique ipsi lex est. Ita fit, ut quemadmodum equo mansueto et obtemperanti nihil

opus est freno, neque ei, qui iam seipsum regere suaeque uitae modum habere nouit, paedagogo atque institutione puerili: Sic etiam uiro bono iustoque legum coactione minime sit opus: hac enim duplici comparatione D. Chrysostomus ibidem utitur ad explicandum Apostoli [gap: Greek word(s)] ; sicut et alterius loci Paulini collatione eundem illustrat rectissime. Vis non timere potestatem? Quod bonum est, facito, et Iaudem ab ea consequens. Quid quod etiam Aristoteles melioris uiri proprium esse ait, nullam ob necessitatem. iustum esse. Cum igitur, ut iam demonstratum est, leges pertineant ad omnes et omnium uita constringant, omniumque regina rerum sit lex et cum omnibus una atque communi uoce loquatur, neque innocenti propter simultatem obstringillans, neque nocenti propter amicitiam ignoscens, ut doctissimi Pom. Varronis uerba faciam mea: consequens est, ut etiam intelligi debeant leges ab omnibus. Quibus uerbis Imperatores illam legum uirtutem insinuant, quae est perspicuitas ad intelligendum facilis atque obuia. Neque enim Sphingis aenigmatibus aut Delphici Apollinis dictionibus similes esse debent leges, cum ambiguis obscuris et captiosis legibus, quas merito decipulas quasdam esse dixeris, nihil fieri queat uitiosius, nihil reipublicae perniciosius. Etenim boni legislatoris ac magittratus est, uel Platone teste, id potius dare operam, ut ne quid a suis ciuibus poena dignum committatur, quam commissum ut puniatur, praecauere inquam futurapeccata, ne fiant, quam amissa punue, quando iam facta infecta

fieri nequeant. Ideoque boni Nomothetae planas et perspicuas et cuiusuis intelligentiae obuias esse leges suas volunt, ac palam in omnium conspectu ciuium proponi, uel etiam publica praeconis uoce proclamari. Quorsum id? nempe ut uniuersi praescripto earum manifestius cognito, uel inhibita declinent, uel permissa sectentur: ut habent extrema sententiae imperatoriae superius relatae uerba, quibus duo legum genera indicant. Omnis enim lex est aut [gap: Greek word(s)] , h. e. aut facienda praecipit, aut fugienda prohibet. Permissa enim hic latius accipere debemus, ut etiam iussa comprehendant. Vnde Philo quoque Hebraeorum ille Plato, in libro de praemiis et poenis: [gap: Greek word(s)] . Sic igitur, ut aiebam, bonus legislator Suas leges imlt esse comparatas, quo nimirum ab omnibus intelligantur, et ab omnibus secundum illas uiuatur. At sequior aliquis, qui, ut Claudianus ait, poena fruitur, legumque uidetur uindictam pnestare sibi, is de industria oecultat leges, omnihoque Sic eas fert, ut quam plurimis in cas delinquentibus materiam ipSe ac fegetem copioSiorem habeat exercenda; crudelitatis suae in puniendo: qua re nihilo melior fit reip. conditio. Cuiusmodi fuisse legislatorem accepimus C. Caligulam, quem scibit Suetonius, cum diu leges suas occultasset, quo plura per ignorantiam scripturae commissa fierent, tandem flagitante Pop. Rom. proposuisse quidem legem, sed et minutissimis litteris scriptam

et angustissimo loco affixam, uti ne cui describendi esset facultas. Hoc uero tyrannicum est atque improbum. Sed eiusmodi fuerunt plerae que eius Principis actiones, plenae uidelicet furoris atque amentiae. Erat enim monstrum hominis conflatum ex diuersissimis uitiis, summa confidentia et contra nimio metu, ut ex eodem Suetonio didicimus.

Nostrarum legum alia prorsus est ratio. Planae sunt, perspicuo stylo scriptae sunt, toties sese relegi uolunt, ne quis eorum ignorantia peccans in poenarum cassibus haereat, tanquam ferae in retia labentes improuita. Rem ipsam uobis argumentum dabo, Auditores, nec diutius uettram earum auscultandi cupiditatem longiore anteloquio remorabor. HOC igitur AGAMVS, ut est uetus formula sacrorum. Tu Henrice Heuskeli, partes tuas exequere, et clara uoce recitta nostras Leges Academicas, quatenus quidem hoc loco recitari consueuerunt.

CONR. RITTERSHVSII RECTORIS MAGNIFICI ORATIO II. subiecta priori recitationi Legum, opposita maxime duobus uitiis, immodicis sumtibus et digladiationibus ex prouocatione.

Qui aggeris custodiae praefecti sunt, qua parte maxime tumultuatur aquae impetus et aggerem perrumpere omniaque inundare tentat, illi ea maxime parte satagunt ad occurrendum impendenti diluuio adque ad obstruendum firmandumque aggerem. Similiter qui in obsidione urbis arcisve murorum et propugnaculorum tutelam susceperunt, in eius potissimum partis defensionem aut refectionem omni studio incumbunt, quae hostilibus machinis maxime concussa laborare et ruinae proxima esse uidetur. Leges quoque, quas recitari audiuimus, et quarum custodiam profitemur, quid aliud sunt, quam aggeres quidam, quibus uita hominum munitur et continetur, in quam alioquin omnis generis licentia et dissolutio et petulantia, atque ex his pullulantes uariae calamitates exundarent? Leges quid aliud sunt, quam murus innocentiae et honestatis, violentiae holtili uitiorum oppositus? Quare et nobis ea cura incumbit, ut qua parte hic agger et hic murus uitae honestae maxime periclitatur, ei parti nos maxime opponamus

et rupturam (quantum quidem in nobis est) farciamus. Jam si oculos circumferamus, ruptura fere gemina se offeret, quae legum academicarum muro et aggeri hoc loco et hoc in tempore maxime infesta sit: immodici sumtus et Digladiationum pugnarumque crebritas. Equidem cum apud animum perpendo utrumque, non habeo dicere: utra res harum rerum plus damni in hanc Academiam importet. Atque ut de priore malo prius dicam, potestne cuiquam esse obscurum, quantum ex eo detrimentum ceperit hactenus res Academica? Neque enim in sumtibus modum excedentibus simplex et unius modi uersatur malum, profusio scilicet pecuniarum et rei familiaris ac patrimonii iactura, dum bene parta patrum fiunt anademata, conuiuia, Judi, pocula crebra, unguenta, coronae, sertae, mitrae, et quae plura huius generis sunt luxuriae exempla apud suauissimum poetam Lucretium. Pecuniae namque fortassis recuperari possent, aut certe tolerabilis esset earum amissio. Sed cum hac coniuncta esse solent plura et grauiora: ut omissio studiorum et exercitiorum honestorum: ut iactura temporis, rei irrecuperabilis: ut damnum ualetudinis, saepe etiam famae aegrotantis ac vacillantis et uitae discrimen: aut fuga degener ac turpis, persecutio atque ex ea retractio aut carcer ob oes alienum. Quisquamne haec leuia esse arbitratur? Vnde autem oriuntur, nisi ex profusione et impensarum non necessaria magnitudine, grandia cum tenues superant impendia census? Quid dicam de diffamatione

Academiae, quae nullam fere aliam ob causam apud exteros nonnullos male audit, quam hanc ipsam, quod magni et minime necessarii hic fiant sumtus a studiosa iuuentute, quodque inde multiplices corruptelae consequantur. Qua ex re non paucos antehac deterritos fuisse certis nuntiis accepimus, quo minus vel ipsi huc venirent, vel suos mitterent, Unde profecto Academiae raritatem ac tandem, quod Deus omen avertat, vastitatem existere necesse est. Haec et huiusmodi alia cum a viris gravissimis ac prudentissimis nostrique amantissimis obiiciantur nobis (sicut obiecta fuisse meminimus in loco celebri) quomodo nos talibus probris affici existimatis, optimi et dilectissimi Studiosi? Etsi enim aliena fere et paucorum quidem culpa haec aliquando acciderunt, tamen cum innocentibus quoque non sine gravi aurium et animorum vulnere ac dolore communicata fuere, et quibus fortasse non debent (ita ut fit) imputata. Scio, quid dicam, et sciunt mecum, Charissimi Collegae mei, nec utar pluribus ad ea vel declaranda uel probanda. Quin potius id agamus omnes, ut haec probra amoveamus et re ipsa refutemus, h. e. sobrietate et continentia et frugalitate vitae et victus. Satis alias sumtuum faciendum est his difficillimis annis et hoc in loco: nec est necesse, ut ipsi nobis accersamus materiam aliarum expensarum, sine quibus sat honeste et commode vivere possumus. Nescit ista vestra plerorumque aetas, nescit, quid valeat nummus, quanto sudore paretur, quam facile prodigatur. Nolite vel patrimonia

tota, vel bonam magnamque partem abligurire in isto oppido; diutius vobis vivendum erit, quam istis paucis annis, quos hic degitis. Reservate aliquid in futurum tempus. Peregrinationibus etiam aliis aliquid reseruate. Multum deposcet sibi Italia, multum Gallia, multam Hispania, multum aliae regiones exterae, si eas adeatis. Haec de sumtibus immodicis, quos quidam faciunt: de quorum multiplici incommodo in Academiam et ad singulos redundante plura dici possent, nisi vererer, dum loquor de iis, qui in impensis modum excedunt, ne ipse aliquibus videri queam orationis iustum modum excedere. Venio ad Digladiationes et pugnas ex prouocatione, quas nimis profecto crebras haec Academia vidit, et ne plures videat, ideo haec dicam praecavendi causa, quam in bonam partem ab omnibus accipi postulo. Neque enim in aliam dicentur a me, quam in optimam: tametsi mallem haec ab alio proferri, qui plus et auctoritate et gratia ae vi dicendi ualeret. Quoniam autem mihi nunc hae partes impositae sunt, exsequar eas, ut potero, si minus, ut debeo. Scitum est Impp. Valentiniani, Theodosii et Arcadii: Gravis hae videtur iniuria, quae inani honestatis colore velatur. Quod ipsi de alia re protulerunt, id mihi ad rem praesentem liceat accommodare: liceat dicere, quod res est. Etiam digladiationes et pugnae grauem continent iniuriam, quae inani honestatis colore velatur. Quid enim? annon gravis est iniuria, rem legibus et edictis seuere prohibitam et interdictam, ita tamen frequentare atque exercere, quasi legibus et edictis

esset imperata? Annon grauis est haec iniuria, spreta legum et magistratus auctoritate vindictam illis debitam et relinquendam sibi arrogare, et in sua caussa, quod nemini licet, ius dicere velle? Annon grauis est iniuria, alterius corpus saepe et vitam appetere, suam in discrimen adducere? Cum verissime dicatur, quod nemo sit dominus membrorum suorum, sed quisque natus sit reipublicae, quae etiam eiuem sibi adimi non impune patitur, Aristotele quoque teste. Annon gravis est iniuria, sic de membris suis aliquando et vita, quemquam decernere, quasi haec sua ac propria cuiusque essent? Nemo haec, opinor, negabit ita, ut sunt, atrocia esse. Cogit nimirum. ista quemque fateri proprium sanae mentis iudicium, Quod ne in scelaratissimis quidem usque adeo extinguitur, (tametsi sit secundum Aristotelem [gap: Greek word(s)] ) quin etiam inter ipsa flagitia uelut sol interdum inter nebulas se exerat atque interluceat; ut ex morsibus animi et furiis, quibus scelerati et improbi agitantur, uidere est. Quis autem est color, quo haec velantur et pinguntur? Honestas. Quid ita? videlicet honor, quem pari passu aiunt ambulare cum ipsa vita, defendendus est bono viro, omnibusque rebus anteponendus. Cruadelis est, qui famam, qui honorem, qui existimationem suam negligit, nec laesam vindicat. Hic ego vos obtestor, mei iuvenes, ut agnoscatis tandem artificium antiqui illius hostis generis humani, qui cum sciat, voluntatem hominis per sui naturam a malo abhorrere, nihilque nisi sub specie boni probare et amplecti, etiam rebus

malis speciem boni obtendit, ut sub hac larua voluntatem ad eas alliciat et impellat. Quod quidem longe plurimis in rebus uitae humanae contingit. Latissime namque hic locus patet, quam late fere ipsa uita. Ergo hic quoque laruam honestam fabricat, qua rei foeditatem abscondat. Facta est alicui iniuria vel vere vel apparenter (contingit enim aliquando, ut factum reuera contumelia vacuum alius ad suam contumeliam errore opinionis rapiat) Sed facta est alicui quoquomodo iniuria, illico ille suggerit: Honor tuus est laesus: dimica pro eo: provoca istius auctorem iniuriae: manus cum eo consere: sic vindicabis honorem tuum: sic ille tibi integer constabit. Nisi prouoces aduersarium, nisi cum eo confligas stricto gladio, periclitabitur honor tuus: etiam tuus, qui prouocatus es, nisi ad constitutum veneris, et ictus vel exceperis, vel etiam inflixeris. Audito hoc veluti classico et sublato signo honoris periclitantis quis non excitaretur? Itaque concurritur utrinque infestis animis et armis quasi in praelio, idque vel in campo, si furor vel certe calor animi tantum relinquit ad eligendum spacii, vel in ipso oppido. Scinditur astantum studia in contraria turba. Habet hic fautores et stimulatores suos, habat et ille suos: quo sit, ut ex uno interdum plura nascantur praelia. Haec omnia honestatis colore, sed inani, profecto inani velantur, ut Impp. verbis iterum utar. Agnoscimusne fraudes Satanae, qui hanc laruam fabricauit? Agnoscimusne, quae res sub hac persona lateant? Latetcontemtus

legum, edictorum et magistratuum, quibus incredibile dictu est, quantum isti conflictus pariant molestiarum. Latet omni iure diuino et humano uetita privatae cupiditas ultionis, res exigui et impotentis ac muliebris et puerilis animi propria, si Aristoteli et Juvenali credimus. Latet alteri nocendi peruersum studium. Latet alterius corpus mutilandi, saepe et vitam laedendi eripiendive animus. Latent alia, quae commemorare omnia longum ac taediosum foret. His igitur rebus speciosa honestatis larua tectis cum eripitur persona, manet res, ac penitius intros spicitur: quisquamne est tam sui oblitus, tam caecus et amens, qui res usque adeo horrendas amare, sectari, amplecti atque in deliciis habere sustineat? Sane honorem cuique suum ego etiam carissimum in rebus humanis esse debere contendo: et qui eum vilem habeat, nec sartum tectum conseruare studeat, hunc ego dignum non habebo consortio bonorum virorum. Rectissime enim ab Augustino dictum est: bona conscientia opus est mihi propter me ipsum, bona fama propter proximum. Etiam illud addo: si cuius honor laesus sit, vindicandum ei esse. Verum sunt alia remedia conservandi redintegrandique honoris legitima et iusta: nec est, quod ad istud provocationis et conflictus remedium iniustum, h. e. ad privatam ultionem decurramus idque inani honestatis colore uelemus: nisi forte honestum esse existimamus, alterius delictum delinquendo depellere et honorem sua sibi manu asserere:

honestum, proximi corpus ac uitam appetere et quantum in nobis est, laedere. Quorsum enimaduersario ictum intentas? nonne ut laedas? nonne ut animum uindictae cupidum ac sitientem sanguinis expleas? nisi [gap: Greek word(s)] et aerem verbarare velis. Quod autem non quamlibet pugnam sequitur, aut vulnus aut caedes, et saepe utrinque integra cute reconciliatis etiam animis antea dissidentibus disceditur (quo nomine aeternas Deo gratias merito agimus, cum insidias Diaboli irritas esse iubet) num ob id pugnas istas, quae tam prope a periculo vulnerum aut caedium absunt, permittemus, laudabimus, victorem tanquam in ludis Olympiacis coronabimus? Annon satis esse debet nobis, aliquando conflictus istiusmodi in vulnera et caedes desiisse? ac etiam nunc, nisi severe occurratur, desinere posse? Jam cogitate vobiscum, optimi Juvenes et Adolescentes, quanti Iuctus materiam carissimis parentibus vestris ceterisque necessitudinibus praebituri essetis (quod Deus clementer avertat) talia vel patiendo vel etiam faciendo. Occiditur aliquis, aut graviter vulneratur? omnia moeror et luctus occupat. Occidit quis alium, aut letaliter vulnerat? Clauduntur portae, quasi hostis adesset. Latitat inquisitus: occultatur ab amicis et sodalibus. Interim cor ei palpitat metuenti, ne ad supplicium meritum ex latebris protrahatur: si qua detur exitus, fit profugus, omnia circumspicit, omnia formidat, sub quovis

lapide ipsi dormit scorpius: etiam folii cadentis strepitum pertimescit: etiamsi evaserit, tamen poenam semper cogitat: semper carnificem sibi ob oculos versari putat. Quodsi quis ita nihilominus sit securus, nihil ut ulla re commoueatur, imo etiam de facinore glorietur (neque enim desunt, qui glorientur, cum male egerint, et exultent in rebus pessimis) tandem tamen sua ipsos inuenit Adrastia suaque Nemesis; et ut Horatius ait, culpam poena premit comes. Nam ut est apud eundem. Raro antecedentem scelestum deseruit pede poena claudo. Exempla quid est, quod procul quaeramus? Utinam non huius ipsius Academiae matricula nobis aliqua suppeditaret! Mihi quidem ex animo nunquam effluet imago tristissimi illius temporis, et Academiae huic prope funesti, quo adolescens nobili oriundus familia ex prouocatione congressus cum civis filio et aetate et viribus et mole corporis longe superiore (ne quis viribus ac lacertis suis confidat) eum confodit, ut in ipso paene momento, quo vulnus acceperat, exanimis concideret, infelicemque animam cum fremitu horribili exhalaret. Meminimus omnes, qui tum hic fuimus quam fuerit tristis atque abominanda rerum facies, quam describere oratione nostra non lubet: namque animus meminisse horret luctuque refugit. Evasit post dierum complurium occultationem reus equo ad portam oppidi impositus sub crepusculum nemineque animadvertente elapsus.

Nemo profugum perfecutus est, nisi forte post equitem sedit atra cura, ut rursum verbis Horatii utar. Expectatis fortasse, dum uobis commemorem, quae signa ediderit doloris et poenitentiae, et quo pacto se ob hoc admissum afflictarit, macerarit, ut vitam sibi acerbam duxerit, ut te a conspectu coetuque hominum tanquam recenti caede pollutus subduxerit? Nihil minus Ille vero se, quasi re bene gesta hominibus ostentare, conventibus honestissimorum hominum immiscere, etiam a solemnitatibus ac festivitatibus et hilaritatibus non abesse. Paucis post caedem illam interpositis dierum hebdomadis cum in aula cuiusdam Principis magna esset ob illustris infantis baptismum celebritas, ibique et Principes aliquot peregrini et plurimi ex Nobititate convenissent, ille quoque homicida publicae laetitiae se omnino interesse debere existimauit. Et ne forte ignorabilis lateret, ipsemet se prodidit. Nam conversus ad Collegam quendam nostrum, qui eodem tunc mecum una profectus fuerat; agnoscisne, inquit, me, qui sim? Cum is annuisset, nullum de se doloris aut poenitentiae vel minimum indicium praebuit, ac ne exeusavit quidem vel facinus vel fugam. Quam vere et quam graviter hoc scripsit Cyprianus? Ne nos moveat quorundam aut error improvidus aut stupor uanus, qui cum teneantur in tam grandi crimine, percussi sunt animi caecitate, ut nec intelligant delicta, nec plangant. Indignantis Dei maior haec plaga

Paulo post in Gallias ablegatur infelix adolescens, commendatus disciplinae eius ipsius, a quo hic occultatus et ita, ut dixi, clanculum abductus fuerat. Recte an secus? aliorum esto iudicium. Hoc enim praemium ista, ut putabatur, fides mereri videbatur adolescentis parenti, ut qui ex periculo praesentissimo filium suum seruasset, idem ei ad exteros misso studiorum ac morum formator adiungeretur. Vix annum in Gallia fuit, cum iam immanes faceret sumtus, quique parenti intolerabiles fore uiderentur. Itaque domum revocatur Reversus in patriam cum iam omnia tuta et sopita uiderentur, (nemo enim de caede reum faciebat, omninoque dormire videbatur lex Corn. de Sicariis) ecce tibi Iupiter diphtheram inspexit, quod dicitur, et vindicta ex insperato fuit praesto, quam uerisimile est poposcisse sanguinem occisi de terra in coelum clamantem. Cum interesset is, de quo loquor, adolescens sollemnitati nuptiarum nobilium, rixa inter ipsum et patruelem coorta, ab hoc confossus est, agnato, inquam, proprio, et fratre. Nam cuius patris ipse erat filius, eiusdem pupillus fuerat is, qui eum occidit. O iudicia Dei saepe oeculta, at nunquam iniusta! Quod si quis haec ita casu evenisse

putat, nec diuina providentia disponente, ad exemplum et terrorem aliorum, ab eo equidem vehementer dissentio. Videtis, quis fructus sit pugnarum istarum et digladiationum? Qui si non statim sequitur omnes, et quod Deo gratias agamus, cuius maior est bonitas in hominibus seruandis, quam astus et malitia Satanae in animabus perdendis. Interea cogitemus; quod cuiquam euenit, cuilibet evenire posse. Cum sis homo, esto sortis communis memor. Cogitemus horrendam istam comminationem sacrarum litterarum; viri sanguinum et dolosi non dimidiabunt dies suos. Cogitemus, qualium hominum sit hoc elogium in iisdem diuinis litteris perscriptum: veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem idque remis et velis fugiamus. Contendamus potius omnibus nervis ac viribus ad illud elogium longe pulcrius: Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram. Beati pacifici, quoniam ipsi filii Dei vocabuntur. Ne omnia ab aliis dicta factaue, quae saepe commoda interpretatione sanari possunt, ad contumeliam nostram rapiamus, habeamus in potestate animum nostrum, nec ab ira pessimo consultore nos vinci sinamus. Ne simus etiam ungues in ulcere, quod dicitur: nec ipsi susurrones simus, nec aliis temere aures animosque aperiamus: Imo etiam revera et manifesto laesi iniuriaque affecti, ne omnia ad vivum resecemus, aut omnia pro iure persequamur,

illud cogitantes, quod est apud Cyprinum in epistolis: non qui audit, sed qui facit conuicium, miser est, nec qui a fratre vapulat, sed qui fratrem caedit, in lege peccator est. Et cum nocentes innocentibus iniuriam faciunt, illi patiuntur iniuriam, qui facere credunt. Et quid mirum, hoc scribi ab ecclesiae Doctore, cum et Plato extra ecclesiam Dei hoc professus fuerit dogma: Beatius esse iniuriam accipere quam inferre? Huiusmodi cogitationes ad moderationem et mansuetudinem animos nostros flectant, ut tandem pugnandi illam proclivitatem dediscamus, a qua inprimis quoque nos deterrere debet cum summa rei foeditas, tum discrimen maximum, quod exemplo recenti huius ipsius Academiae uobis ob oculos statuere volui, non insultandi caussa misero illi cuius et actioni et perpessioni nemo paulo humanior non ingemiscat et illacrymetur) nec quasi iudex in ipsum sedeam, sed alios monendi deterrendique. Ex alterius enim infortunio sapiens emendat suum. Quanto autem praestabilius est, alieno malo quam proprio fieri cautiorem? Haec habui, Auditores optimi et humanissimi, quae de gemina ista ruptura, quae in leges nostras inuasisse ab aliquo tempore animaduersa fuit, breviter commonefactionis necessariae ergo dicenda mihi existimavi. Quod restat, Deum veneremur ut Academiam hanc adeoque et Rempublicam

Noricam et universum orbem Germanici Imperii tutela sua clementer complectatur et conseruet, ut calamitates tam publicas quam priuatas leniat ac mitiget, sanetque vulnera tam ecclesiarum et scholarum, quam rerumpublicarum ipse Jehova Medicus noster et Seruator O. M.

PRAEFATIO, VITAM STYRZELII CONTINENS.

EPISTOLARVM IOH. GEORG. STYRZELII ad CHRISTOPH. HOEFLICHIVM Prima. ARGVMENTVM. Lepido et iocoso modo hortatur Hoeflichium ad edenda scripta. Dolet mortem Scipionis Gentilis. S. P. D.

Epist. II. ARGUMENTUM. Se excusat ob nimis dilatam responsionem. Recensentur editi et adhuc edendi libri Hoeflichii, nec non scripta Ge. Mundii. Postremo Styrzelius statum suum describit.

Epist. III. ARGUMENTUM. Significat moestitiam suam ob mortem Joh. Cellarii et mittit Elegiam. Ingressus recens coronati Imp. Ferdinandi II. Augustae, et omina quaedam infausta. S. P. D.

Epistola IV. ARGVMENTVM. Queritur de diuturniore Hoeflichii silentio et bello praesenti.S. et amorem uere fraternum.

Epist. V. ARGUMENTUM Apprecatur felicem annum et mittit strenae loco Jo. Bonefonii Pancharida.

Epistola VI. ARGVMENTVM. Laetatur de transmissis litteris et emblemate. Quaedam de Jo. Christoph. Mumprechtio.

Epist. VII. ARGVMENTVM. Mittit varios Pasquillos pro et contra Fridericum Palatinum editos. De animo bellum spirante Ducis Boici. Quid in posterum sibi inuicem scribere uelint.

Epist. VIII. ARGVMENTVM. Suspicatur, priorem epistolam esse amissam. Iterata mentio uariorum Pasquillorum.

Epist IX. ARGVMENTVM. Gratias agit pro transmisso Itinerario Füreriano, eique mittit Raihingii Laqueos Pontificios contritos.

Epist. X. ARGUMENTUM. Praeter apprecationem fausti anni queritur de rarioribus litteris. De conscriptione militum Noribergae, et technis Papicolarum. Fausta gratulatur erigendae Universitati Altdorfinae. Sal. et amorem.

IOH. GEORG. STYRZELII EPISTOLAE ad NICOLAVM RITTERSHVSIVM

Epist. I. ARGVMENTVM. Mittit stemma Synshemianum correctum. Commendat pupillum suum Geyssium Altdorfii commorantem. Bellum litterarium inter Salmasium et Taborem. [gap: Greek letter] et [gap: Greek letter] A quo et in quo Vita, Salus et Sortes nostrae.

Epist. II. ARGUMENTUM. Se excusat ob diu intermissas litteras. Hofmannus, Medicus Altdorf. moritur. Koenigius Ruperti Successor. De Hippolyto a Lapide. Styrzelius morbo laborabat grauissimo. Hortatur ad edenda Patris scripta.

Epist. III. ARGVMENTVM Rogat, ut nepotis studia et mores dirigat, quo aliquando Vir, qui Patriae utilis sit, euadat.

Epist. IV. ARGVMENTVM. Gratias agit pro uariis transimissis. Quaerit de habita disputatione nepotis sui sub praesidio Rittersh. Iterum hortatur ad edenda Patris scripta. Rogat, ut sibi Hantvvilensis Archithrenium mittat.

Epistola V. ARGVMENTVM. Petit ueniam ob silentium longum. Queritur de suis miseriis. Commendat Hartleuthnerum.

Epist. VI. ARGUMENTUM. Quaedam de Hanns Paul von Embß et edendis Corippo et aliis operibus.

Epist. VII. ARGVMENTVM. Optat, ut [gap: Greek word(s)] Patris edat. Pietas Styrzlii in Ludvvellium et Rittershusium.

Epist. IX. ARGVMENTVM. Significat, se per totum annum uariis morbis et aerumnis obrutum fuisse. Gratulatur de munere Rectoris Magriifici. Commendat Hartmanum, Rotenburgensem. Mittit Centuriam primam Elogiorum suorum et Cimelia uariorum.

Epistola X. ARGVMENTVM. Praeter alia luget obitum matris. Expetit lectiones sacras b. Parentis Rittersh. et mittit Jambos earundem editioni adprimendos. S. P. D.

EPISTOLA GEORGII, RITTERSHUSII ad Fratrem NICOLAVM RITTERSHUSIUM, agens de suis itineribus. S. P.

CONRADI RITTERSHVSII ORATIONES DVAE DE LEGIBVS.

CONRADVS RITTERSHVSIVS, Rector Academiae Altdorfinae S. D. omnibus, qui iurisdictionem suam recognoscunt.

CONRADI RITTERSHVSII ORATIO DE LEGIBVS.

CONR. RITTERSHVSII RECTORIS MAGNIFICI ORATIO II. subiecta priori recitationi Legum, opposita maxime duobus uitiis, immodicis sumtibus et digladiationibus ex prouocatione.