CAMENA Early Modern Latin Texts

NB: Greek words may not display properly on your browser (Sgreek Greek font installation required; see http://www.silvermnt.com/fonts.htm).

CONRADI SAMVELIS SCHVRZFLEISCHII EPISTOLAE ARCANAE, VARII, POLITICI IN PRIMIS, HISTORICI, ANTIQVARII ET LITTERARII ARGVMENTI, TOMVS II. ET VLTIMVS AD FIDEM MS. AVCTORIS ACCVRATE DILIGENTERQVE COLLATVS, ATQVE SINE VLLIS LACVNIS NVNC PRIMVM FORMIS EXPRESSAE PVBLICI IVRIS FACTVS CVRA H. L. SCHVRZFLEISCHII Cum Priuilegio Poloniarum Regis et Saxoniae Electoris. HALAE MAGDEBVRGICAE APVD IO. GODOFREDVM RENGERVM A. CIC IC CCXII.

PERILLVSTRI EXCELLENTISSIMO ET GENEROSISSIMO DOMINO Dn. OTTONI LVD. A VELTHEIM, Dynastae Clientelarum Harpkae, Osterauiae, Kropstadii et Iahmae. etc. etc.

INter summas virtutes Tuas, Perillustris Domine, singularis Tua, passimque celebrata humanitas, qua omnes ornandos complectendosque suscipis, qui virtutis et eruditionis aliquam habent existimationem, ante omnium oculos, obuersatur, nec tantum bonos omnes Tibi deuinciendi,

prouidentia Dei, attributum studium a quoquam satis, amplissimis etiamsi verbis fiat, praedicari vnquam potest. Quae incredibilis Tua, Perillustris Domine, comitas non tantum apud nos celebratur, sed etiam exteris innotuit, maximumque in primis mouit amorem et admirationem in omnibus elegantioris ingenii viris, vt neminem fore existimem, qui Tenon amet, ac suspiciat, Tuamque beneuolentiam sibi omni studio et obsequio demerendam censeat. Quibus ego me, iure clientis, pro eo, ac par est, adiungo, et nomen meum inter hos, qui Te colunt, et obseruant, palam profiteor, et excelsiorem indolem, et summa animi Tui ornamenta, mecum quotidie contemplor,

et ipse, aliis dicentibus, nec silere ea vlterius, nec, pro fide obseruantiae meae, committere possum, vt summae Tuae erga me benignitatis obliuiscar. Annus est, et quod excurrit, cum me praeter omnem exspectationem, salutatione Tua dignum iudicares, diuique fratris mei bibliothecam pariter non sine gaudio quodam perlustrares, Tuamque in primis in me propensam voluntatem, nullo prouocatus officio meo, multis humanitatis beneuolentiaeque argumentis; declarares. Adhuc recordor, Generosissime Domine, sermonum Tuorum, et iucunda horum recordatione quotidie perfruor, quum disserebas de reconditis literarum antiquitatisque

monumentis, rebusque aliis, arduis sane, ac personam Tuam decentibus, sic apte quidem, et grauiter, vt omnino eximias ingenii Tui facultates, prudentiae exquisitam plane vim et raram compositi animi in tali fortuna moderationem, cum aliis, qui aderant, admirarer. Sunt inter alia, quae tum accurate pronunciabas de Andrea Duchesnio, ipsum videlicet viri probi officio nauiter perfunctum esse, et antiquitatis monumenta ingenue protulisse, et edidisse, non interposito iudicio, quod prudens sciensque lectori reliquit. Hinc a Pradio, de eo statuente, quod non ea, qua par erat, cura operam suscepisset, et codices schedasque

distinxisset, praeter meritum castigatum fuisse, asseuerabas, iungebasque his, Duchesnium eam ob causam, quod bona fide egerit, nihil de ingenio addiderit, nihil detraxerit, laudandum potius, quam vituperandum esse. Equidem haec non casu, aut fortuito, sed vi, et Numine diuino, accidisse arbitror, quod a tanto litterarum Statore inuiserer, qui principem in ordine equestri locum obtinet, longam numerat imaginum feriem, et praeclarissimas res, domi forisque a maioribus gestas, in veterum monimentis late copioseque intuetur quotidie, ac ipse multis Germaniae Principibus est in deliciis, qui eius opera ac dexteritate in arduis negotiis expediendis vtuntur. Accedit,

quod eo praesertim tempore, Perillustris Domine, quo valde perturbarer, aspectu tuo me recreares, et, spe consequendi diui fratris mei accessiones frustratum, animoque prorsus deiectum, erigeres denuo, et meam de Tua erga me beneuolentia opinionem hoc magis confirmares. Magnum hoc sane gratiae genus est, quo me es complexus, vt, nisi hanc pii animi testificationem ad omnem posteritatis memoriam propagarem, indignus hac Tua prolixa in me voluntate merito haberer ab omnibus. Iam cum post discessum Tuum, Perillustris Domine, nulla mihi fuerit data occasio, qua meam Tibi obseruantiam testarer, et, pro honore

isto, quo me affecisti, maximo, animum offerrem memorem non tam referendae, quod a me longissime abest, quam solum habendae, praedicandaeue, gratiae: graue tamen mihi, tot tantisque nominibus Tibi deuincto, fuit; porro tacere, nec pietatem Tibi meam profiteri. Hinc Musae tandem meae tenuem hancce amoris et effusae voluntatis significationem mihi expresserunt, et Tibi, Perillustris Domine, diui fratris mei, Pro fessoris quondam Honorarii Vitembergensis, et Consiliarii Saxo-Vinariensis, Epistolas, nunc primum a me in lucem euulgatas, demisse ac reuerenter offerre sustinuerunt. Quae, Tibi obsequentes, paruo hoc officio defungi

malunt, quam hanc vnam omnium optimam, occasionem, suam in te, tantum Musarum Patronum, pietatem et obseruantiam declarandi, procrastinando amittere. Has igitur serena fronte accipe, et, qui fratris mei viui patronus semper extitisti, eiusdem quoque post mortem lucubrationes, posterorum vtilitati profuturas, tua fide patrocinioque defende. Ita Deus Te, Perillustris Domine, patriae, cui fidem summam et incredibilem prudentiam cum industria et agendi dexteritate coniunctam praestas, litteris, quas raro studio foues, earundemque cultoribus de largis copiosisque sub Tuo auspicio beneficiis prospicis, ac denique clientibus, quos, in fidem

Tuam admissos, firmissimo fauore munire soles, seruet, et ornamenta ac splendorem antiquissimae et illustrissimae VELTHEIMIORVM gentis omni temporum statu tueatur!

PRAEFATIO.

ETsi hunc alterum Epistolarum Arcanarum diui fratris, CONRADI SAMVELIS SCHVRZFLEISCHII, Tomum in lucem emittere, tuisque cemmodare vsibus, Beneuole Lector mihi non fuit animus, propterea quod Epistolas recens, et annis proxime praeteritis, ab eo conscriptas, comprehendit, quas alioqui per aliquot adhuc temporis interuallum scriniis potius asseruandas, quam publici iuris faciendas esse, non sine multis grauibusque causis censui: tamen quorundam Patronorum consilio et rogatu animum mutaui, atque eorum

petitis cessi, victusque precibus, exire passus sum, quod flagitarunt. Quo nomine nunc ad manus tuas perueniunt Epistolae istae, quae ab anno CIC ICC XXCIX. superioris saeculi exaratae, vsque ad annum praesentis octauum, quo diuus auctor rebus humanis subductus, incoelestem patriam intrauit, continuata serie procedunt, Ordinem quippe eundem, quem in priori Tomo obseruauimus, hic etiam accurate consectati sumus, atque hac ratione omnes officii nostri partes im, plesse nos confidimus. Neque hic silentio praetermitti debet Ioannis Hagenbuschii, viri iuuenis multo doctissimi, solertia, quam, pro suo in literas amore, in conquirendis colligendisque beati fratris schedis, mihi probauit, et hac industriae contentione multam laudem est consecutus. Idcirco Beneuole Lector, hoc Tomo nunc vtere feliciter, et nouum Orationum et Dissertationum Academicarum huc vsque nondum editarum, propediem, si Deus dederit, exspecta.

I. NICOLAO L. B. A GERSDORF, SENATVS SANCTIORIS PRINCIPI.

QVaeso, ne mihi succenseas, Domine, tardius, quam vellem, rescribenti, propterea, quod, altera post aduentum cursoris die, Leiserus epistolam tuam ad me, obliuionem praetexens, curauit. Quam simul ac nactus sum studiose ac reuerenter perlegi, et gentis Amatorum origines, quoad fieri potuit, perquisiui. De cuius laude et antiquitate nihil detraho, sed illud suaue doctoris Siculi com. mentum est, quod vulgaribus popularium narrationibus tantum tribuere velit, vt eam a Saxonibus ortam affirmet. Talem enim Saxo Amatanam propaginem ignorant scriptores

Genealogici, etiam illi, qui sine delectu et Historiae subsidiis ad hoc aggressi opus sunt, in quibus seriem amplissimi generis, e fabulis contextam, reperiamus. Non firmiore praesidio nititur migratio Amatorum, quos e Germania in Gotholauniam, quae est Catalaunia, transiisse, credulus iste Calomonacius censet. Etenim, si quid eiusmodi contigisset, non, opinor, fugisset scientiam scriptorum Gothicorum, multo minus Francorum veterum, qui, cum vicini eorum essent, tum res eorum praeclare cognitas habuerunt. Potius, non vana opinione ductus, existimem, in regno Siculo natos, ac deinde, bello propter Siciliam inter Gallos Hispanosque gesto, Hispanis permixtos, vertisse solum, et in Gotholaunia partem eorum consedisse. Sed, vt par est, Tibi, Domine, iudicium permitto, Deumque veneror, ut tuis, quae admiror, salutaribus Saxoniae consiliis libertas Europae, iacto socialibus armis fundamento, firma stabilisque maneat; dominatus contra Gallicus, diu ob Punicam fidem suspectus vicinis atque inuisus, annitente Batauorum Camillo, coerceatur tandem atque in ordinem redigatur. Vitembergae IV. Cal. Iunias A. CIC IC CXXCIX.

II. GEORGIO SCHVBARTO, Prof. Publ. Ienensi.

CVmulate et cum foenore mihi reddidisti officium, fratrisque indolem explorasti, vt multis iam certisque indiciis sciam, neque tibi ornandi eius voluntatem, neque adiuuandi facultatem deesse. Eum serua, quaeso, animum, et suscipe iuuenis curam, patrociniumque diligens, in quo honor commodumque ipsius versancur. Hic tardius processit, neque eum nimis festinare volui, vt paullatim se excitaret ac surgeret, iuxtaque cum firmitate animi robur corporis seruaret, formaeque dignitatem sano et succi pleno corpore, colorisque bonitate, tueretur. Nunc, opinor, ampliora sunt facienda spatia, atque in eo fundo, vbi frater messem sperat, vestigia omnino figenda mihi videntur. Velim tamen, humaniores litteras, et ciuilem illam emendatamque Historiam, dato temporis spatio, excolat, nec quicquam in eo studii genere, quod semper duxi maximum, errore iuuenili et culpa sua, praetermittat. Frustra sit, et operam perdat, si alias instituti rationes ineat, et solo fortasse causidici nomine sibi blandiatur. Libri et codices, quos magno sumptu passim conquisiui, et, vitae meae periculo, in Saxoniam asportaui, non maiori in discrimine

futuri essent, quam si ad heredem non eruditissimum peruenirent. Tu, quid eius intersit, admoneas, et errantem corrigas, atque egentem consilio, tam praeceptis, quam exemplo, confirmes. Dissertatio tua pererudita et grauis mihi visa est, quam multa cum voluptate legi, et, optima accuratissimaque ratione confectam, animaduerti. Si quid legenti se offerat, quod cumulum locupletibus tuis copiis afferat, faciam, vt quamprimum scias. Vale Vitembergae prid. Cal. Maias. A. CIC IC CXXCIX.

III. IOACHIMO FELLERO, Prof. Publ. Lipsiensi.

DOnum tuum perinde, ac cetera tua omnia, permagni facio, et opto, vt semper tibi contingant Maecenates auctoritate et opibus validi, qui carmina tua, quae aetatem ferant, cumulatissime remunerentur. Ex initiis iudicare de futuris licet, au guror plura, quae laboribus tuis obueniant, commoda, nec dubito, quin alii Principes, abs te oratione vorsa celebrari cupiant, exemplumque Friderici munificentissimi, laudis quadam et liberalitatis aemulatione, sequantur. Vnum abs te peto atque contendo maiorem in modum, admittas Hakium, Pomeranum, rectae indolis iuuenem,

ciuem et auditorem nostrum, eumque commendatione tua tuendum beneuole suscipias, qui, Lipsiae celebritate inuitatus, Academiae vestrae nomen dabit. Vale. Vitembergae, Non, Mai. A. CIC IC CXXCIX.

IV. IOANNI CNAVTHIO, Sacrorum Dippoldisvald. Praefect.

Filius tuus, quem ob pietatem amo, iam bene habet, viresque colligit magis, et instaurat deperditum animi vigorem. Omnia Deum colenti prospera euenient, nec virtus eum destituet praemiis, quae forte, nescio qua iniquitatis temporum cogitatione ductus, intercepta esse, dolet. Ita suspicor, quod elicere non possum, nec penitus explorare audeo per eius modestiam verecundiamque singularem. Meo ipsum erexi exemplo in quod inspiciat, et constantiam praeter ceteras virtutes seruet. Misera haec tempora, et inuidiae molestiarumque plena sunt, animos piorum non deprimunt, etsi turbant aliquando, et conatus bonos remorantur. Ego, inter res aduersas, naturae consuetudinique meae seruio, et quoad fieri potest, nullam desero officii partem. Si omnia corrigi, velim, quae stomachum mouent, ex mundo exeam, necesse est, et homines ipsos refugiam, qui licenter soluteque agunt, et

impune faciunt aliis male. Saeculi huius extrema pars, ira Dei, in litteras odio et livore corrupta est, cuius remedium sit, ferre potius, quod Deus imponit, quam obniti. Hac fententia filium tuum confirmaui, et, vt laboris modum habeat, tempestiue suasi. Vale, et filios tuos reliquos nomine meo peramanter saluta. Vitemb. Idib. Mai. A. CIC ICCXXCIX

V. BENEDICTO KRESSIO, Aerarii Misenensis Praefecto.

EOdem tempore duo in me contulisti beneficia; quorum alterum animo voluptatem attulit, alterum rationibus domesticis profuit, ac vitae subsidia auxit. Miri fice gaudeo, et impense tibi gratulor de filio optimo atque eruditissimo, in quo ego et Zieglerus decus patriae promittimus ac pollicemur. Germania longo difficilique distrahetur bello, sedexpeditio Auriaci fortunata conatus Gallicos infregit, fundamentumque iecit retinendae communis Europae libertatis, ac depellendae, quae nobis omnibus imminebat, seruitutis. Plurimum ex Britannia pender, quae sola redigendae in ordinem Galliae sufficit, et nunc, viribus Batauorum tempestiue iunctis, maius potentiae incrementum capit. Omnino Deus

respicit Germaniam, et concordia etiam Principes coniungit arctius et conciliat, vt occasione vtantur, et perfidiam insolentiam que Gallicam tandem aliquando vlciscantur. Venit in partem gloriae Saxo noster, castra castris conferre paratus, cuius consilia Deus fortunet, ac te cum familia saluum florentemque seruet, XV. Cal, Iunias Anno CIC ICCXXCIX.

VI. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, Sax. EL. Consiliario.

SChedius, vir apprime diligens, et doctior, quam vulgo Sacerdotes esse solent, omnem in perseribenda Paulli vita industriam collocat, sed, librorum egens, maiorem in modum rogat, vt feras sibi praesidium, et patefacias bibliothecam, magnis laboribus sumptibusque abs te comparatam Spondeo pro viri probitate, et existimo, id conuenire dignitati ac famae tuae, quae passim doctorum sermonibus vere ac merito celebratur. Tanto minus ab humanitate tua alienum sit, complecti hominera, et spe certiori sustentare labentem, quo tandem vincat acerbitatem inimicorum, et munus sacrum recipiat, quod bona viri indoles et doctrina omnino promerentur. Nihil vulgare ab illo requiras, quem non modo multis,

qui se doctos putant exaequandum, sed quoque anteferendum, iudico, et inprimis erectum viri animum miror, qui dura vitae conditione rebusque arctis non impeditur, quo minus grauiora quaedam et selecta expoliat, omnesque eo cogitationes suas atque consilia referat, vt dignum aliquid studiis promat, lucique exponat. Ego quidem, nullam felicitatis partem ei detrahi velim, si ulla mihi eius vel iuuandi, vel ornandi, facultas esset. Id cum per me fieri iam non possit, tuo eum ductu beneficioque voti sui compotem futurum spero. Fac ergo, intelligat Schedius, tua ope sibi patefieri aditum, et maioris adiumenta doctrinae accessionesque vltro etiam afferri. Ego vel hinc occasionem laudandae benignitatis tuae capio, et nouum clientem adiungo tibi et fide astringo, meque pariter totum beneuolentiae tuae, quae nos contra tyrannidem ignorantiae muniat, permitto. Vale Calendis Iuniis, A. CIC ICCXXCIX.

VII. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

NOn mihi nunc vacat, neque per occupationes licet, expendere subtilitates tuas, quae nihil amoei habent, et nimis steriles

sunt, et nulla suauitate condiuntur. Non Chrysippeo acumine contenta est Iurisprudentia, sed eget humanitatis auxilio, et debet antiquitati plurimum, atque hinc artus recipit ac neruos. Alioquin exsurget vasta quaedam et prodigiosa moles, quae iunctis tantum ossibus insistit, et, sine succo et languine constituta, vix praefert speciem humani corporis, et solo aspectu iniicit terrorem. Quod te facere nolim, memorem meae consuetudinis, quae fugit inquinatum scribendi genus, et a barbarie dudum abhorret. Non tamen plane aspernari ausim illud institutum, si modice et sapienter agas, quod agendum est semel. Multum sane inter Causidicum interest, atque Iurisconsultum: alter vocem iactat, et strepitu obtundit, alter momenta ponderat, et res arduas definit, quem Sacerdotem Iuris et oraculum vrbis merito appellamus. Sed mitto has tricas. Foederati, contra Gallum exciti, mouent, sed parum adhuc promouent, nec quicquam trans Rhenum lacessere audent. Caesaris tamen res bello sociali firmae florentesque erunt. In Vngaria, Seruia et Bosnia, gnauiter omnia disposuit, in Transy luania funestum coniurationis exitum praeuertit. Teckelii, ex Bulgaria tendentis, conatus furorque repressus. est, Ludouicus Badensis, Veterani; Dux Croiae,

Piccolomineus, Heuslerus, ad resistendum parati, impetum excipient, et urgere non cessabunt. Perauspicatus aulae fuit discessus Hermanni Badensis, qui consilia bellica, seu studio in hostes, isue odio in Lotharingum, implicuit erroribus atque impediuit. Turcae quidem, a Gallo excitati, sed, mutata Europae facie, consternati, denuo de pacis conditionibus tractare coeperunt. Galliae vltimus, et cum desperatione coniunctus, conatus se prodit, cum igni vastat, et subuertit tot tamque egregias Germaniae vrbes. Hiberniam, ex qua Anglos distinet, breui recipiet Schombergius, et fortitudini selicitatique suae cumulum addet. Pontifex, cum Liuio suo, spernit minas Galli, nec magis crucentrum. cz, quam clypeo, se munit. Ranuccius Pagos Heluetios ad transitum Caesari concedendum hortatur, iussu Pontificis, qui omni loco, et tempore Gallicis machinationibus obsistit. Lauardinus Roma excessit, eo, quo intrauit, modo, id est, salua Innocentii XI. auctoritate, quam conuellere, per latus immodicae et Pontifici ignominiosae libertatis, cupiebat. Christina, priusquam obiit, Pontifici reconciliata est, Azzolinum ex asse heredem instituit, cuius cimelia numosque perraros cuncti aestimant, et plurimi mirantur. Apud Vbios consilia feruore nimio confundit Sch. nec ferre socium gloriae, neque

aequalem, potest. Batauum praefectum ostendit, et inconsulto animi impetu multa facit, moremque militaris arrogantiae seruat, ob quam Berolini, et ante Budam Principi suo et praefectis erat inuisus. Lotharingus et Saxo Moguntiam tentant, sed expugnatio erit difficilis, neque is tempus in obsidione isthac consumet, sed versus Consluentes et Mediomatrices mouebit. Mons Regalis apud Sarauum, inde Homburgum, tormentis quatietur, his captis, aditus in Lotharingiam patebit. Dux, allato Caesaris mandato, Oeniponte, plenus animi, excessit, iam oblatam vlciscendi occasionem sibi gratulatus. Lis Dano-Gottorpica confecta est, vt a Septentrione iam nihil timeatur. Germania interim vastatur, vt breui nihil, nisi cadauera patriae, et busta vrbium, aspiciamus. Vale. Eid. Iuniis, A. CIC ICCXXCIX.

IIX. GOTHOFREDO VOCKERODIO, Gymnasii Hallensis Pro-Rectori.

TAntum non irascor transeunti tibi, et iter, vel inuito fratre, quem multo honore affeceras, festinanti, quod minime ex animi mei lententia euenit. Sed condono hoc tuis occupationibus, et spero, fore, vt, dato commorandi spatio, inter nos mutuo et amice posthac colloquamrr. In praesens

abs te peto, iuuenem eruditissimum, Lucam Roemerum, ornandum suscipias, eique de hospitio commodo prospicias, et, si occasio benignior se offerat, velim, ad me perscribas Spondeo pro iuuene recti moris et multae doctrinae, quem patriae calamitas eo deduxit, vt priuato labore honestam mercedem, te adiutore, pacisceretur. Ego tale beneficium, ac si in me contulisses, aestimabo et iuuenis optimus nullum grati officii locum praetermittet. Vale. et ope consilioque petentem iuua. XV, Calend. Quinctil. A. CIC ICCXXCIX.

IX. CHRISTIANO FRANCISCO PAVLLINI, Medico Isenacensi.

TVus et sodalium tuorum conatus per est egregius, laudisque plenus, si omnes quidem dignam expectatione operam conferant, et pari industria, magnoqueconsensu, institutum persequantur. Nam communem patriam, cui omnia debeas, negligere, vetat pietas, et non ornare, cum possis, ingratum prope et impium videri potest. De Caesare, in literatos indulgente, nihil dubito, et gratulor Germaniae, eum contigisse Imperatorem, qui tam pius, quam doctus est, et omnes etiam Europae Reges Principesque

pietate ac doctrina vincit, et vtriusque adeo omnibus exemplum praebet, quod posteri admirentur. Sed rationes consilii bello Gallico conturbatae sunt, quas Caesaris fortuna si expediat, et hostes depellat, et fide auxilioque sociorum a finibus reiiciat, in spem venio, magnum huius diligentiaefructum deinceps futurum, Facultas scribendi non deerit, modo sumptus non desint, nec tabulae et membranae veteres destituant, quas Principes, quorum maiores illustrabitis, elargiantur rogati, et auctoritate beneficiisque confirment pariter, ac subleuent, auctores. Sed ratio formaque scribendi aequalis et apta sit necesse est, maxime in Historiae Germanicae argumento, quod exteros sane ipsos auertit ad contemplationem futuri opens, et, cum de scriptis Germanorum abiecte sentiant, expectatione suspensos tenet. Mihi ratio sodalitatis vestrae constabit, et curae erit vestra dignitas, quam augeri, cupio et ornari magis ac illustrari indies, opto, gratiasque inprimis habeo prolixissimas, quod, me non insciente, eruditae Sodalitatis consilium cogitationemque suscepistis, immo, et me socium adiutoremque eius rei, in qua patriae dignitas vertit, habere voluistis. Vale, et me ama. X. Calend. Quinct. A. CIC ICCXXCIX.

X. IOACHIMO FELLERO, P. P. Lipsiensi

EReptum longioris tuae consuetudinis fructum ego in primis doleo, et, cur tanta festinatione properares Lipsiam, vehementer miratus sum, ut prope te in alienatae a me voluntatis suspicionem vocaui. Vix vidi et accepi tam gratum carumque hospitem, cum discessit, immo, se proripuit, me insciente et inuito. Tanto autem maior haec sollicitudo erat, quanto minus resciscere poteram, quorsum iuisset, et quem hospitii locum delegisset, quod diuersorium intrasset. Miserum me, dilapso Achate, et veteris amicitiae, quam semper integre colui, praeter omne meritum meum oblito. Dirnisi nuncios in omnes vrbis regiones, et perquirendum curaui, sed nemo repertus est, omnes frustra cursitarunt. Cum leniendi doloris nullum esset remedium, perturbatus domo exii, vt cum Zieglero pranderem, molestiamque tuae absentiae minuerem quodammodo ac leuarem. Renunciaui huic de tuo aduentu statim, vbi esses, quaesiuit, optare se propius te videre, et alloqui, quod Lipsiae nunquam tui colloquendi occasio sibi data fuisset. Instabat, sciscitans causam, quamobrem te non adduxissem, mox velut mecum expostulans, deserti a me officii suspicione

ducebatur. Ego Deum testari, nihil tale mea culpa accidisse, sed repente abeuntem me inclamasse, dares sermoni spatium, sisteresque gradum, et maneres. Sed, opinione mea citius te euasisse, et alienati forte animi indicium praebuisse, falsus voto meo augur diuinaui. Haec dicenti superueniebas, quasique e coelo delapsus, me pariter, et Zieglerum, breui, sed deliciarum pleno, sermone recreabas. Has lineas aduentus abitusque ducere volui, vt intelligas, neminem te suauiorem nobis hospitem venire vnquam potuisse, praesertim, itinere Berolinensi confecto, incolumem, et, accepto magni Principis dono, felicem ac laetum. De Sodalitate, ad quam Paullinus inuitat, non obnitor, sed rationes instituti confudit Gallus. Litteras ad eum deferri cupio, quas ciui cuidam Isenacensi tradas, licet. Vacuum Quendstedii locum, vt fama fert, ornabit Samuel Schelvvigius, Theologus doctus et pacis amans. Rixosum ambitiosumque hominem non expectamus, sed fugimus et odimus, quamuis saepe res aliter cadat, et opinio nec opinantes fallat. Medicus vester, quem nosti, ex Medicina ludos et iocos facit, ridendique Medicis materiam praebet. Apud Lupeum causae patronos, Hippocrati aeque, ac Galeno repugnantes, inuenire potuisset. De Vitricis Opusculum curabit

Schumacherus noster. Vale, et crede atque confide, me tui esse peramantem. VIII. Calend. Quinctil. A. CIC IC CXXCIX.

XI HVLSEMANNO, Sacerdoti Hamburgensi.

NOn ignoro tuum in bonos iuuenes studium, cuius fiducia me tanta cepit, vt Henningium, probum satis ac industrium ciuem, tibi commendarem. Ducis Gottorpini causa vehementer gaudeo, nec dubito, quin iustitia Imperii vincat, Gallosque perfidiae admoneat, vt intelligant, communem Europae libertatem non esse deinceps lacessendam. Omnia Auriaco maxime nos posterisque debemus, qui Galliae conuertit consilia, et Britanniae recuperauit libertatem. D. Maierum a vobis discessurum, fama fert, cuius fortunam fieri meliorem cupio, optoque, vt in patriam atque altricem terram reuertatur. Sed rationes aulae impeditae, et belli consiliis implicatae sunt, vt de eo reuocando vix quicquam sit sperandum. Schelvvigius vacuum Theologi locum fortasse ornabit in posterum, et Vitembergae nouam laudis segetem prouentum que expectabit. De officio, mihi Hamburgum transeunti abs te nauato, ago habeoque gratias, et vicissim me ad omnia,

quae velis, iubeas, exhibenda obstringo, Vale, et me ama. Prid. Calend. Quinctil. A. CIC IC CXXCIX.

XII. PHILIPPO REINHARDO VITRIARIO, Antecessori Lugd. in Batauis.

VIncit paullatim causa Imperii, pacemque nobis deinceps firmam sub clypeo spondet. Germanis pariter, ac Batauis, tale expedit consilium, depellendae seruituti, quae a Gallico dominatu impendebat, maxime idoneum atque opportunum. Cuius conficiendi causa, omnes Principes nostri in armis sunt, et ablata repetunt, finesque veteres reposcunt. Iacta est feliciter alea: Auriacus fato datus est, vt consilia Gallica disiiceret, et superiores Stuartorum errores, ope Batauorum, feliciter tandem emendaret. Ita vero bene agas, et collegas tuos obseruanter meo nomine salutes, Reichelmium vero, qui ad vos excurrit, beneuole complectaris. Faciam, vt intelligas, non paruam ex eo ad humanitatis tuae gloriam sane accessionem fore. Doctissimi Theologi, Stephani Moyne, iacturam doleo et, vt Spanhemius diutissime supersit ac floreat, precor et opto. Leiserus IC. Tui amans, hic decessit, cuius honori Dissertationem funebrem, a me scriptam, transmitto. Ignosce

festinationi, et inprimis decus praesidiumque Medici Ordinis, Drelincurtium cum delicio elegantioris literaturae, Gronouio, pariterque Rycqio saluere, nisi graue est, perhumaniter iube, Calend. Sextil. A. CIC IC CXXCIX.

XIII. DANIELI BANDECOVIO, Sacerdori Landsberg. March.

NIhil est, quod de Schedio metuas, ad cuius salutem commodumque studia mea confero, et, tua Patrisque causa, carum habeo, et mirifice complector. Nam, simul ac lis coepta est, certamenque exarsit, Rectori, vt de ea cognosceret, denunciauit. Non defuit Schedio, et Lohmannum, in ius vocatum, atque conuictum SC. excedere hinc et alio migrare iussit. Doleo vicem homimum, qui, aetitis vitio, regere se non possunt, tempusque male collocant, et operam perdunt, nihilque exspectatione dignum meditantur. Indulgentia parentum, et mala exempla, corruptaque educationis disciplina multis nocet, multis exitio est, forte, quod libertate sua recte vti non possunt. Res Germanorum lentae sunt, trahiturque tempus in obsidionibus vrbium, quas superiore anno Gallus eripuit, et omnes aditus, quos, peruadere necesse habent, muniuit. Nisi Iacobus,

fuga sua, Britannis spatium recuperandae libertatis dedisset, cum illis pariter, et Batauis, perituri erant Germani, vel subituri iugum, quod a Gallia impendebat. Sed Guilelmus Auriacus, cum regni illius liberator, tum Europae, qua Austriam et Protestantes sequitur, opportunus seruator suit, magnumque momentum attulit ad Danum, pace et aequis conditionibus praeparandum. Vale, et me ama, firmiterque confide, nihil mearum rerum studiorumque tuo honori vnquam defuturum. Prid. Calend. Septembr. A. CIC IC CXXCIX.

XIV. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBAEO, Sax. EL. Consiliario.

IActuram conuictus tui permoleste fero, in quo condimentum quoddam inesse sensi, cum ob graues et doctos, tum ob iucundos et vrbanitate singulari temperatos, sermones. Ingrati scelere me obligauerim, si fateri nolim, quod nes ipsa admonet, quasique necessitatem fatendi imponit. Nam et conspectus, et consuetudo, et colloquia tua, me delectabant pariter, ac recreabant, nec magis oculos, quam animum, pascebant. Et fortasse interdum gaudii fines transii, nimiumque laetamtis animi significationem

dedi, quod si per occasionem amoenioris vitae factum est, indecorum et illiberale esse, cupio, et modeste reuerenterque deprecor qualemcunque errorem. Vitembergam reuerso conuiuia Acadeinica, sumptusque in ea factos, referebant, sed, risi cum audirem, vnam conuictus tui horam praeferens omnibus illis epulis, quanquam sumptuosis, in quibus alii aliis diffidunt, et iocandi materiam in conuitia plerumque et contumelias vertunt. Quare haud scio, an aequo animo ferre possim desiderium illud, quo teneor, fruendi tui conuictus causa, et Deum obtestor, vt te patriae, familiae et conuictui optimo splendidissimoque, diutissime praesidem praebitoremque conseruet, et itinere, quod Hymenae felix et auspicatum sit, Lipsiam confecto, saluum te atque incolumem redire patiatur. Vitembergae Calendis Nouembr. A. CIC IC CXXCIX.

XV. ZACHARIAE ZVVANZIGIO, EL. BR a Secretis.

Nihil est, quod non tua causa libenter faciam, praesertim, si eiusmodi sit, vt, id curae tibi esse, sciam. At nunc veniam mihi dabis, quod expectationem tui desiderii explere non possim, vitio hominum, qui tabernis librariis praesunt. Omnia enim libellorum,

quos expetis, exempla hic distracta sunt, more nostratium, qui, nouitaris auidi, primos quosque libros, recens editos, conquirunt, statimque emunt. Faciam tamen, vt Lipsia adferantur quamprimum, et, simul vt accipiam, tibi transmittantur. Ego de talibus scriptis non laboro, quae, cum noua sunt, quaeruntur ad tempus, postea spreta, negliguntur et exolescunt, maxime, si exemplo peccant, Principesque, summae rerum impositos, offendunt temere ac laedunt. Mosneri imprudentia mihi acerba est. Maleuolentiam enim de Theologo non licet suspicari. Annus est, ex quo hic mecum fuit, specimenque viri cordati dedit, vt vel hoc nomine ego et Zieglerus putaremus, eum et honori, et vsui, patriae ac Principi, cuius pietatem sapientiamque ipse laudabat, futurum. Quid repente illum mutarit, nescio, neque causas scrutari possum. Tempora haec talem. scribendi acerbitatem non ferunt, quippe qua distrahuntur animi et commouentur, quos leniri potius, et coniungi singulari quadam mansuetudine, oportet. Discordia Germanorum venenum, salutisque publicae pestis est, quam vti DEus a patria communi arceat, Electorisque vestri consilia, expeditiones, itinera, fortunet, summa animi religione placari debet. Foeda ineuntis anni omina, tempestates ac terrae

motus, Numen in exitium hostium vertat, et Friderici III. fortitudinem prudentiamque Gailis terribilem et fatalem reddat, vt seruitus tandem, vel eius praecipue ductu, ab amicis, sociis, vicinis, quam efficacissime depellatur. Controuersia Lauenburgica, vereor, ne animos diuellat ac distrahat, nisi remedium afferatur tempestiuum. Tu, si quid noui suppetat, quaeso, ne me celes, praesertim de inauguratione Romanorum Regis, et de statu rerum Germanicarum hodierno, qui, ob cladem in finibus Albaniae acceptam, et ob tempestatem, in mari Britannico exortam, non videtur fore optimus, mortuo in primis Innocentio XI. et regno Hiberniae nondum liberato. Ignosce festinationi, et pristinam mihi beneuolentiam serua. Vale. Vitembergae, Cal. Febr A. CIC IC CXC.

XVI. GEORGIO FRANCO. Sax. EL. Archiatro.

MAria, Iacobi, VI. Scotiae, et Primi Magnae Britanniae, Regis, mater, cum vterum ferret, submissis ab Henrico, Coniuge, percussoribus, Dauidis Rizii, quem perdite amabat, corpus abiecit, et, caede amasii exterrita, paullo post filium peperit, miti ingenio praeditum, et quod maximum est, a conspectu

stricti gladii abhorrentem. Ingeneratum amatre vitium est, quod historici ciuiles, qui ad meae artis argumentum pertinent, ad unum omnes silentio praetereunt, nisi quod Digbaeus, naturae consensus interpres, causam rationemque in librum retulit, quem de Sympathia. inscripsit. Vnus tamen casus hic excipiendus, qui praesentissimo Regis periculo accidit, eumque, cum sicario luctantem, erexit et impulit, vt adorienti resisteret, et imminenti gladium adeo strictum extorqueret. Haec, fiducia patrocinii tut, scripsi, quod tam sanctum quam firmum, mihi polliceor ac promitto. Calend Mart. A. CIC IC CXC.

XVII. ZAZCHARIAE ZVVANZIGIO, EL. BR. a Secretis.

SVppudet me promissi, tardius exoluti, non meae, sed librarii, supina negligentia et culpa, cuius poenam si a me repetis, nimium seueritatis exemplum statuis in amicum, multo plura et maiora officia tibi debere volentem. Schumacheri bibliopolae fortuna tenuis est, Foelgnerus, et Mayerianus institor, refugiunt libros emptu periculosos, atque aulae vestrati inuisos. Thomasii Confutatio in promptu est, sed Mulleri liber consulto supprimitur, iamque in

tenebris delitescit. Ceterum de Germaniae concordia bene spero, et instauratam belli disciplinam miror. Tantum graue stipendiorum onus est, quod inopes multi vix sustinent, et odisse incipiunt paullatim. Angli non assueti stunt tributis, necdum studiis plane coniuncti. Permulti enim Iacobo fauent, et, mutatum Reipublicae statum, queruntur, Bataui, militiae naualis et terrestris imperium a Rege externo administrari, vix diu sinent, etsi Praefecturam Belgii hereditariam Regi adimere non possunt. Amstelodamenses a Rege, dudum suspecto, alieniores sunt, nec vana forsan ratione sibi timent. Sueones, adh uc fidi atque constantes, speciosa Gallorum postulata reiecerunt, sed Regi illi neruus deest, nec vires incepto respondent, si careat subsidiis numariis, quae, iam inde a tricennali bello, sibi comparauit, nuper autem, offenso Galliae Rege, amisit. Rescissae donationes, superiorum Regumt aerario magnam pecurniae vim inferunt, sed magnis bellorum apparatibus sumptibusque non sufficiunt. Permultum tamen in Sueonum amicitia foe dereque Germanist sit um est, hoc tempore, quo omnes erecti sunt ad Galliam reprimeridam, Vitemberg. Calend. Martiis, A. CIC IC CXC.

XVIII. CHRISTOPHORO SCHARSCHMIDIO. Posselium refingenti.

OMnino tuum probo consilium, et censeo rationem instituti abs te suscepti, commodam esse ac vtilem, inprimisque cum laude tua coniunctam; Etsi enim sua praeceptis fides constat, et copia exemplorum in promptu est, tamen permagni refert, ea apte tradi, et suo quaeque loco disponi. Nam, vel praecipuas docendi partes in eo sitas esse, arbitror, vt, quomodo instituenda sit exercitatio, ex ipsa tractandi ratione statim perspiciatur. Quae res confici non potest, nisi apto ordine, cuius magna vis est, et plurimum quoque in linguis ac omni doctrinae genere valet. Dignus ergo laude conatus est, qui eo spectat, ut Grammaticorum regulae distincte magis, et, ad tironum captum, apte simul et accommodate, exponantur. In quo munere dudum pulchre te versantem vidi, industriamque cognoui, cuius testis est hic labor, de quo recte existimo, et tironibus, qui animos ad Graecam linguam alacres afferunt, pro ep, ac par est, commendo. Vale, et incepro non desiste, proque arbitratu tuo statue et colloca, quae ad me capita perscripsisti. Nihil ordini repugnans deprehendo, tantoque magis tibi assentior, et, ut inceptum

XIX. ZACHARIAE ZVVANZIGIO. EL BR. a Secretis.

DVos libellos, quos flagitasti, recte curatos esse, puto, et semel iterumque de mora mittendi me purgo, quod per menon stetit, quo minus ad te citius perferrentur. Apud nos multus sermo est de Academia Hallensi, auspicio EL. Brandenburgici instituenda, quae Saxonicis damnum allatura videatur. Ildictum quoque promulgatum iri, perhibent, quo Iuuenes Marchici, hic studiorum causa commorantes, exire iubeantur sine exceptione omnes. Rumor hic est, fore, vt Bergensis Abbas, nouo exemplo, ducat uxorem, virginemque sibi vitae sociam iungat. Ego, quod restat, Georgium Pruszyekium, Prussum, vitae consuecudine dudum in Batauis mihi coniunctum, et fide officiisque cognitum, tibi, quo par est, studio commendo. III. Idus Martias, A. CIC ICC XC.

XX. BEHMIO. Redituum Prussiae Curatori.

filius tuus in febrim incidit, vitio veris, quod morbos ciet, aut debilitate quadam naturae, quae interdum non obscuris indiciis se prodit. Morbo depellendo omnia artis suae praesidia comparauit Archiater Saxonis Franckius, cuius permagna est fama, et mira inprimis felicitas medendi. Bene sperat ac pollicetur de filio, et iudicio, ratione atque usu, peritiam ostendit. Crebro adit filiumet interuisit, ope et consilio laboranti praesto est, nullumque boni et diligentis Medici officium praetermittit, neque Strauchius, in cura sua quicquam desiderari patitur, neque vlla tandem domestica seruitia ei desunt: Verbo, perinde, ac filius, habetur. Haec scire tua Patris interest, quoniam filius, decumbens, de conditione sua ipse perscribere non potest, firma autem conualescendi spe fretus, minime te Vir Amplissime vultangi. Deus adsit aegrotanti, medicinamque fortunet, vtintali, et tam frugi, filio decus ornamentumque tuae familiae perpetuum concilietur. Vale, et festinanter scribenti ignosce Cal. Maiis. A. CIC ICC XC.

XXI. PASERINO Consiliario Saxonico.

familiae decus passim in monimentis tabulisque celebratur, quod ab iniuria temporum, si otium fuerit, vindicabo. Quo in labore si me praeuenias, non aegre feram, qui omnem operae meae fructum ad te peruenire, cupiam, etenixe optem. Iter tuum felix fortunatumque esse, volo, quod reduci magnam gloriae mercedem rependet. Ego quod ad Bernardi, Ducis Saxo-Meinungensis, propaginem spectat, monitis tuis, vt primum occasio dabitur, morem geram, apteque omnia, vt par est, disponam. Tantum nunc, omnia bene tibi euenire, precor, et, si pace tua licet Viros Amplissimos, Nesselium, Augustae Bibliothecae, et Magliabechium, Mediceae Florentinae, Praefectos, obseruanter colendos, meo nomine saluere iubeas, illorumque patrocinio, qua potes, solertia, me commendes, Idibus Maiis An. CIC IC CXC.

XXII. GODOFREDO VOCKERODTIO. Gymnasii Hallensis Pro-Rectori.

ROemerus, quem proxime commendadaui, constituit secum, proficisci Halas, et coram experiri fortunam. Sed arbitratus sum, iter, quod sumptuosum videri potest, prudentius differri, et responsum tuum, quod flagitat, expectari. Fac, suscipias causam,

et, quid fieri oporteat, rescribas, vt consilia tempestiue ineat, propositumque perficiat tandem. Si enim spe hac cadat, alibi ostenditur occasio, quam elabi non sinet. Igitur maiorem in modum rogat mecum et obsecrat, primo quoque tempore sententiam aperias, et, iuuenem patrocinio tuo ornandum, putes. Celeritas improuida est, sed longior mora inutilis videtur. Rudimenta illa, de quibus scribis, forsan intra initia et conatus manebunt. Alio Apolline tale tantumque negotium eget. Vale. XIV. Kal. Iun. A. CIC IC CXC.

XXIII. IOANNI GEORGIO BOERNERO. Sax. EL. Consiliario.

ERit mihi apud te ignoscendi locus, quod longiori interuallo scribendi consuetudinem intermisi, ego inprimis, qui tot tantisque beneficiis abs te affectus sum, vt digna existimem, quae in litteras et monimenta referantur. Non committam igitur, vt officio meo desim, quod summa fide et obseruantia tueri cupio, vt intelligas, tua auctoritate et beneuolentia mihi nihil sanctius fore. Omnia, quae possum, pro virili ad tuas laudes conferam, et absentem cogitatione complectar, summoque studio, quae velis ac iubeas, semper curabo, non dubitans,

quin me tuendum, vt antea, sic deinceps, suscipias, etillustrissimis Patriae Proceribus, Hauguizio et Gersdorfio, quorum cura et consilio stamus Saxones, tempestiue ac reuerenter me commendes. Patriae fines adhuc hosti patent, principes sero ad arma cunt, demesso fruinaento, desecto gramine, et exustis oppidis vicisque. Passim solitudo est, vt copiae consistere non possint. Annona quidem modica suppetit, sed, aerario Caesaris exhausto, et distractis duplici bello viribus, vix defensioni sufficimus. Omnis spes ex Guilelmo, non Britanniae tantum, sed Europae etiam, liberatore, pendet, cuius expeditio Hibernica omnium animos suspendit, quae si bene oueniat hostisque aditu et exscensione prohibeatur, sociale bellum maioribus viribus, et meliori fortuna, geretur. Consilia haec Deus fortunet et Saxoni, in castra tendenti, praesto sit, vt sub eius tutela atque imperio, tuti omnes florentesque simus. Demum ego tibi promitto atque confirmo, me pro dignitate tua non modo nihil recusaturum, sed etiam partes cliente dignas vltro libenterque suscepturum. Idibus Juniis, A. CIC IC CXC.

XXIV. DAN. SCHEDIO, Consuli Landesberg. March.

meam interposui, cuius liberandae ratio apud bonos valet, et minime omnium labefactari debet. Rogo igitur maiorem in modum, vt iuueni, me crebrius interpellanti, satissiat, cui mora difficilis est, et querela eius mihi pariter ingrata. Absit, vt male suspicari velim, qui multis argumentis sciam, probare te, quod iustum sit, ac veritate nitatur. Zieglerus nuper mortuus est, cui suffectum iri sperant, Strykium, dignum tali viro successorem, si res eius ferat, vt prouinciam, quod optamus, capessat. Vale, et affines, cum filio iuniori, saluta, qui, admonitus, facile recordabitur nominis exoluendi. XVI. Calendas Quinctil, A. CIC ICCXC.

XXV. IOANNI GEORGIO BOERNERO, Sax. EL Consiliario.

QVod ad dignitatem tuam pertinere arbitror, sponte facio, et, facturum me deinceps, recipio, sancteque confirmo. Illud vero mihi acerbum est, quod Valdeccius, cum omnia ad pugnam prompta parataque haberet, apud Sabim, in Comitatu Namurcendi, infeliciter pugnauit, et, fiducia vincendi, spe victoriae cecidit, ac, dissipato equitatu, in quem summo impetu Galli inuaserant, vel inuitus, tandem Nigeuellam se recepit, Alii Caroloregiam dilapsi sunt, et

saluti consuluerunt. Diu hoc malum machinatus est Luxemburgius, cautus callidusque miles, qui, deductis, vt celervime potuit, praesidiis, casitra sua cum Bouffleurio coniunxit, copiasque vehementer, sed fallente numerum fama, vt hostem deciperet, occasioni intentus, auxit. Securior Valdeccius, transeuntes per viarum angusta et pontes, non statim submouit, numero et viribus maiorem se ratus, eaque opinione roboris et potentiae inductus, vt crederet, omnes, transire ausos, deleri posse. Sed haec sententia initium calamitatis ei et cladis fuit quum in tantas difficultates incidit, vt de summa rerum periclitaretur. Laboranti superuenit aliquanto serius Hispanicarum cohortium praesectus generalis, Vaudemontius, et equites H ispanos duxit in hostem, pertinacissime pugnantem, vt vel sic recipiendi spatium Valdeccio daretur. Victoria satis care Gallis constitit, et cruenta maxime fuit. Valdeccio a. Belli consiliis, Rauchbarius, amicus meus, in proximis ad me litteris vix dubitabat, quin Princeps cum tanto nilitum robore profligaturus esset hostes, quippe quorum plurimi signa desererent, sed sua eum ratio fefellit. Longe aliter existimaui, qui Luxemburgii ingenium in Belgio et Gallia, multis sapientum sermonibus indiciisgue, cognoui Deus Saxoni nostro

meliora consilia, et confligendi facultatem, fortunamque prosperiorem, concedat, Caesarique, cum Turcis de pace tractanti, exitum ab initiis non d screpantem largiatur. 111. Calendas Quinctil. A. CIC ICCXC.

XXVI. EIDEM.

RVrsus tibi studium atque obseruantiam profiteor, et, si quid ipse intelligo, quod honori tuo deseruiat, vltro etiam offero, et sanctissime confirmo. Batauis vsu venit, quod valgo aiunt, nullam facile solam esse calamitatem. Nondum resecerunt vires militiae terrestris, quum clades ab Oceano nunciatur, vitio Torringtonii, praetoria Anglici, accepta, in cuius conspectu, et, mirum dictu, prope regni littora, duae et viginti naues aduersus iustam expeditamque classem pugnarunt, Prae se tulit is iuuandi studium, sed sperantes auxilium Batauos de stituit, non sine grauissima suspicionis nota. Guilelmus Rex nondum euasit omne periculum, proxime noua et foeda, partibusque Protestantium in primis metuenda, conspi ratio detecta conatum admittendae hostilis classis elusit. Alioqui non ausurus erat Turuilius certamen, ex quo summa rerum pendet Angli grauiter ferunt, quod Rex, qui summa ratione illis diffidit, exterosbene accicipiat,

eorumque opera et consilio vtatur. Praesules regni occinunt, malle se omnia pati, quam ritus Pres byteriani, quem nouus rex sequitur, instituta. Eo loco nunc Guilelmus est, vt peiore esse non possit. Mussant, indignantur Bataui, nec sine causa perturbantur: nisi res aliter eueniat, consilia ex temporum occasione capturi, et, quod vereor, tandem a bello sociali discessuri. V. aetate grandis, quam potest enixissime, se purgat, certe vires exercitus Luxemburgiani non satis exploratas habuit, qui familiaris est nostratium error. Nec dum castra tunc coniunxerat cum Hispanis, Luneburgicis, et aliis, auxilii causa, si praecauissent, venturis Vaudemontius opinione serius accurrit receptu tamen sibi consuluit opportuno, alioquin de peditatu actum fuisset. In Pedemontio Catinatiusa Padi aditu reiectus est, Del phinatus patet Sabaudis et Valdensibus, initia motuum, nisi hostis praeuertat, breui audientur, intentis in occasionem Hugenottis, ob sacra adempta nullum sane periculum recusaturis. Sed Louuignius, Praefectus Hispanorum, qui, opitulaturus Sabaudo, ad fines descendit, aetate confectus, vix rem feliciter geret, Galli robore et vsu validos obiicient et, vbi impares sunt, proelium declinabunt, vt hoc anno non magna spes sit victoriarum, quas socii exereitus

sibi promittebant Obstat nobis tarditas, et dissimilitudo consiliorum. Sic alii post alios atteruntur et succumbunt, aut nihil quod ex dignitate sit, conficiunt. Saxa noster animum secit aduentu, et fines Rheni ac Nicri, progressurovlterius Bauaro, fortiter aeque, ac feliciter, defendet. Vale. Vitembergae, Nonis Quinctil. A. CIC ICCXC.

XXVII. GEORGIO FRANCO. EL. Sax. Archiatro.

SPero, omnes res tuas esse prosperas, quippe quae cum Martii Saxonis salute coniunctae sunt, et tibi, ad medendi consilia opemque accito, honorem, quem nulla obliuio deleat, promittunt, vel partum anteapotius confirmant. Sta animo, vt soles, et serua nobis Ducem maxi mum, cuius expeditio, quam laetam felicemque opto, omnium erigit animos, et spem victoriae facit. Fortuna V, erroris admissi testis est, qui, non exploratis hostium viribus, neque accersitis Hispanorum Germanorumque auxiliis, in certamen ambiguum descendit. Vix tamen putem, victorias tam cruentas expetia Gallis, quos hodierna rerum facies admonet, vt, quoad fieri potest, defensionis suae satagant, praeliaque declinent. Torring, perfidia, an ignauia, fructum victoriae

naualis eripuit Britannis, Batauosque, fortissime pugnantes, destituit, non impune aturus, si quid praeter et contra officium admisit. Guilelmus, Rex, apud Droghedam Iacobi copias profligauit captoque Dublino regnum muniuit, et factiones periculi plenas sustulit, plura ausurus, quando redibit Londinum caputque rerum firmabit. Quo absente, Maria, eius vxor, officio suo non defuit, et bene sapienterque munia regni sustinuit, ac dissensiones ciuium mira quadam animi solertia, nec sine Dei ope, anteuertit. In Sabaudia res Gallica ad angustias redacta est, Padi aditus a Sabaudi manipulis custodiuntur: Valdensibus grata haec opportunaque occasio est incursandi Gallicum agrum. Sed haec mitto, quae tu in castris et luce vitae propius vides, accuratiusque cognoscis. Filius tuus, quem amo, propter optimam et excitatissimam indolem, mecum est familiariter, et in oculis quotidianoque conspectu meo industriam ostendit. Vale, Maecenas. cum filio, et Saxonem patriae nobisque serua ope, consilio, remediis tuis. Vitembergae, Idib. Quinctil. A. CUCUCCXC.

XXIIX. IO. GEORGIO BOERNERO. Sax. EL Consiliaio.

et prope molestiam milii afferunt, ac studium cogitationemque ad operas diurnas potius, quam ad epistolas, convertunt. De curandis, quae voluisti, negotiis nihil recuso; constitutum enim mihi est, festinare Itiscriptionem tumuli, sed de Oratione edenda nondum polliceri possum, si quidem tempus, quod aliis surripio laboribus, huic tribuendum, id quod abs tua aequitate me impetraturum, spero. De rebus Foederatorum vix aliquid dignum habeo, quod scribam. Gaili de industria fatigant nostroset distrahunt, ac consiliis conatibusque solorter obstant. Si, vt prospera eorum initia. sic exitus erit, vereor, ne pacem Antalcidae praemium operae accipiamus. Seruiae in posterum tuendae exigua spes est Nissiam captam nuncii afferunt, et Trausyluania anxilium non lentum expectat. Ex Sabaudia clades audiuntur, quae angunt nos et acerbitatem augent. Huius Ducis eadem, quae Lotharingi, fortuna erit, nisi rationem sarciendae iacturae inueniat, meliusque rem gerat. Illi tamen aeque, ac iuniori Ducis Lotharingiae filio, diplomate patrocinii et securitatis Ratisbonae cautum est, de restimtione vel pace, vel armis, extorquenda. Deus consilia prosperet, et Brittanniae Regem, confectis belli Hibernici rationibus, in Flandriam traiicere patiatur. Sic [reading uncertain: print faded]

fiet, vt plures victoriae palmas nostri sociique consequantur. Vitembergae, Nonis Septembr. A. CIC ICCXC.

XXIX. EIDEM.

INscriptionem, nomini et memoriae Ziegleri sacram mitto, nec, operam me perdidisse, puto, in viro omni laude maiori, digne ornando. Virtus pigmenta respuit, et suo, non ascito, colore, aspici, gestit, quae causa fuit, cur natiuis, nec a prosa abhorrentibus verbis vsus fuerim, quippe quae non a se, sed a virtutibus Iurisconsulti maximi, lumen accipiunt, et quasi mutuantur. Te iudicem posco, Patrone, cuius hortatu suscepi hoc munus, pietate magis, quam scribendi facultate, inductus Oratio aliquid multo labore et industria elaboratum requirit, tempus autem mihi carum, et in occupationibus scholarum consumendum, quod quidem, doleo, sic abire prorsus et eripi, sed mutari non potest, quia literae nostrae maiore sumptu egent, et sine his adiumentis reipublicae seruire non possunt. Multa quotidie reperio, quae causae Lauenburgicae subsidium comparare possint, sed diurnae continuataeque operae id non sinunt. Libros meos, quos e Belgio nactus sum, magna cum animi delectatione euoluo, quorum plurimos manu sua viri doctissimi

illustrarunt, et notis auxerunt, in quibus videre mihi videor summorum imagines virorum. Alii restant, quos instantibus nundinis spero, quosque Lugduni summo cum delectu emendos curaui. Iam res mea tempusque admonent, vt finem emendi faciam, frustratus spe consequendi beneficii Principalis, quod tamen saepe rogaui, et abs te, cum praesto esses, maiorem in modum petii, vt me ipsi mihi magis et patriae vindicarem Cogitaui tandem vitae modum rationemque aptiorem, si Deus velit, coeptisque benigne adsit. Vitembergae, Id. Septembr. A. CIC ICCXC.

XXX. IOANNI GEORGIO GRAEVIO. Polyhistori Vltraiectino.

ET si graue mihi est, ab oculis, conspectuque tuo abesse, et magno etiam locorum interuallo disiungi, tamen literae et monumenta ingenii tui omnem prope aegritudinem molestiamque mihi demunt. Habeant alii summas in republica dignitates, floreantque opibus, nos inter nos, etiam absentes, Gracearum Latinarumque literarum deliciis fruamur. Reliqua inania sunt, quae vulgus aestimat, et in bonis ducit Frater meus, Academiae pertaesus, aliam init viam et reipublicae, contra, ac ego sentio capessendae

desiderio tenetur. Non probo quidem, sed impedire nolo, quandoquidem, hoc ancipiti Germaniae statu, communis res ferme dilapsa est, bellum ambiguo geritur euentu. Duces legionum magno conatu aduersus hostem tendunt, sed, nulla re gesta, vt Appius quondam, reuertuntur Vnus Europae liberator, Guilelmus, Dei beneficio nobis serutus est, qui, confectis Hiberniae rebus, animos Foederatorum eriget, atque exemplo suo incitabit. Huic tu vnus omnium elegantissimus orator contigisti, qui Belgio simul et Britanniae salutem attulit, vel restituit ereptam Ego monumentum beneuolentiae tuae stabile mansurumque in animo semper et sancte seruabo, ac, donec viuam profitebor, me esse honoris tui cupidissimum. Vitembergae Saxonum, Id. Septembr. An. CIC ICCXC.

XXXI. NICOLAO L. B. A GERSDORF. Heroi in Toga.

SEmper in animo et ore meo sunt maxima et cumulatissima illa merita, quibus nuper, in splendidissimo augusti conuentus theatro, nouum lumen allatum esse, memini, cuius radii ad remotissimas vsque gentes peruenerunt, intuentiumque oculos, ad venerationem intentos, praestrinxerunt, praesertim vero animos admiratione desixos tenuerunt, adeo quidem, vt omnes, excelsae virtuti Gersdorfianae

digne laudandae impares se esse, vltro faterentur. Augustus ipse, iudex et suffragator aequissimus, abs tua incomparabili solertia et dexteritate opem rebus dubiis, et curis solatium, habuit, quod frustra a quouis alio expectasset, etiamsi par locus honorque contigisset Nempe seruata haec nomini tuo gloria est, vt redundaret ad Saxonem, cuius ea in re dignitas agebatur, vt Caesaris maiestas fundamento insisteret, quam artibus hostium peti, constabat, vt vel sic in incerto successor esset, quod ad rempublicam dissoluendam, aut certe labefactandam, spectabat. Occupasti consilium, Domine, et, qualiscunque tandem Caesaris fortuna futura est, occasionem praecidisti motibus ac dissidiis, quae inuoluere ac opprimere tandem Germaniam potuissent. Quod non modo Austria, quae ad fidem amicitiamque tuam veluti receptum habuit, sed etiam grata posteritas, memoriae tradet, monumentisque semper mandabit. Vnum gloriae tuae restat, vt causam Lauenburgicam conficias, veterisque Saxoniae partem nostrati Saxoniae reddas et vindices, Saxonemque nouo praesidio feliciter confirmes. Ego, Domine, mandato tuo obsequar, et omnia, quae possum, conquiram, Deum vero propitium vocabo in partes, vt consilia tua, laudis plena, fortunet, quo coepta illa tandem auspicatissime

perficiantur. Ita cum Illustrissima Heroina, quam arctissimo societatis vinculo tibi Numen coniunxit, et necessitudinibus inclytis omnia bene atque ex animi sententia eueniant, ac exeant, decus, gloria, robur, perpetuo adsint et floreant, nullisque temporum iniuriis vnquam infirmeucur. VI. Iduum Octobr. A CIC IC CXC.

XXXII. ANDREAE SCHVLERO. Transyluano.

IN patriam tuam intenti sunt omnium oculi, et exitum repentini belli expectant, cuius fortuna quidem anceps est, sed res nondum conclamata. Donec enim Caesar Belgradum et Budam tueri potest, fines suos clausos firmatosque habet Nissae et VVidini iacturam sarciet facile, et hosti cladem reddet. Gallus aliquoties vicit, nondum debellauit, tota ferme Europa in armis est, quae Galli vires atterit et frangit. Guilelmus, Britonum Rex, instante anno acrius vrgebit, reprimetque inuisum Europae dominatum. Initia belli dura sunt, exitus, opinor, diuersus erit, quando Gallia se consumit, commercia prorsus iacent, nauigatio passim conquiescit, ci ues regni, velut tabe, conficiuntur. Vestra interest, non praecipitare consilia, et ferre fortunam potius, quam culpa quadam mutare,

aut discrimen adire, cuius poenitere semper possit. Transyluaniae bene cupio, et precor tuta prosperaque omnia, libertatem inprimis et religionem saluam, denique tibi amicitiam, ac patriae fidem obsemantiamque confirmo. Vale, et amicos diligenter saluta. Idibus Octobr. A. CIC IC CXC.

XXXIII. HENRICO A LOESER, Rheinhardiam, Equiti Saxonico.

RAtio meae obseruantiae semper tibi constare debet, et gratulor mihi occasionem dari, qua obsequium, quod genti tuae tibique debeo, testatum facere possim. Obductam prope cicatricem refricare nolo, et opto, vt familia huius tractus praecipua semper floreat, tuisque virtutibus et raris doctrinae studiis subinde magis se efferat, illustriorque reddatur. De VVettino euoluendum est Chronicon Lauterbergense, quod scriptum editumque passim extat, et circumfertur. Conquisiui schedas et dilligenter euolui, sed nihil dum reperi, quo res: ista speciatim definiatur. Faciam, vt prima occasione, si quid reperiam, Rheinhardiam perseribatur. Deus te seruet, et dotes augeat, fratremque, magnum, et illustres necessitudines, tueatur. XIV. Calend Nouembr. A. CIC IC CXC.

XXXIV. ADAMO RECHENBERGIO, Doct. Theol. et Prof. Publ.

VIrum Graecum, et ex Graecia, longinquo itinere, ad nos profectum, commendo tibi per Musas Graecas, quibus nihil sanctius esse vel iucundius nobis potest. Homo eruditus est, et ingenio valet, Graecorumque sacerdotum vulgus doctrina vincit. Ego quoad potui, in eo iuuando ornandoque nihil praetermisi, talemque expertus sum, qualem diligi et laudari, par est. Quare non dubito, quin omni beneuolentia hunc Graecum ipse tu, Graecarum doctor litterarum, complectare. X. Calend. Nouembr A. CIC IC CXC.

XXXV. SCHVMACHERO, Dano.

VIx a culpa absim, nisi tibi rescribam, et, pro amicitia inter nos contracta, honori tuo consulam, officiumque litteris persoluam. Nam et mores, et ingenium tuum mirifice mihi placuerunt, in primis illa litterarum suauitas, quae non minus doctrinam, quam vitam, tuam exornat, carminique, quod scribis, gratiam conciliat singularem. Si rationes meae ferunt, de argumento,

quod flagitas, commentabor aliquid, et materiam sane copiosam suppeditabo Nonis Decembr. A. CIC IC CXC.

XXXVI. NICOLAO NIRNBERGERO, Ratisbonam

RAtio amicitiae, dudum inter nos contractae, postulat, vt, annum, quem auspicati sumus, laetum prosperumque tibi esse, cupiam, officiumque tibi meum, et beneuolentiam, multis antehac indiciis declaratam, persancte confirmem. Nam et industria tua singularis mihi perspecta, et virtus multis exemplis comprobata est, quam magnis etiam accessionibus auctam esse, gaudeo, fruorque amore tuo, cuius apertam luoulentamque significationem mihi dare voluisti. Gratulor tibi, in luce imperii, et conspectu maximorum Procerum viventi, quorum consilia ad tuendam patriae libertatem, reprimendumque externi hostis dominatum, spectant. In hos intueri, horum sermones audire, horumque in primis patrocinio fulcire, priuatem aeque, ac publicam, spem, magni duces, et in summa felicitatis parte pones. Ego Deum veneror, vt omnia, et impedita, patriae negotia bene conficiant, quo suum cuique decus posteritas rependat, et digna meritis praemia

tibi autem multa et egregia studiorum ornamenta tribuantur. Cal. Ianuariis, A. CIC IC CXCI.

XXXVII. NICOLAO L. B. A GERSDORF.

CVm venit in mentem huius temporis, tum religio animumisubit, admonetque in primis, vt parenti et effectori omnium rerum, Deo, gratias agam, quod Principem consilii, Gersdorfium, patriae iuxta, ac saeculo, seruarit, vt, soluti curis, in pace et otio conquiesceremus. Cuius auctoritate stetit Respublica Saxonum et aucta est, cuiusque consilio et virtute etiamnunc fruitur libertate pristina, et in maxima temporum difficultate seruatur. Verba mihi desunt, quibus commune gaudium exprimam, quod omnium animos excitat ac permulcet, me autem praeter ceteros allicit, atque in venerationem et obsequium Gersdorfiani nominis flectit, me, inquam, tot tantisque beneficiis cumulatum, vt non voluntas, quae cum pietate semper coniuncta est, sed facultas ea praedicandi, nec sine magno quidem meo dolore, mihi denegetur. Igitur aliunde causae praesidium peto, Deumque immortalem, statorem patriae, et seruatorem domus Gerldorfiae, quanta animi possum, religione precor, saluum praestet in

toga Principem, cuius salus omni um salutem, charitas omnium charitatem complectitur, quippe quem Deo curae esse sciunt, et, quantum in ipsis est, optant, vt nulla calamitate affectus, firma valetudine floreat, et deinceps quoque conficiendis patriae rebus adhibeatur. Hoc votis contendo, hoc felicitatis genus tibi, Coniugi tuae, liberis, genti vniuersae, proprium ac perpetuum esse, opto, eamque in sententiam Numen assidue obsecro, et diurnis nocturnisque supplicationibus veneror vt maximi, medii, infimi, votorum fructum capiant, et, cum Calendae Ianuariae in orbem redierint, gratulandi locum habeant, atque in Gersdorfio, quo nomine nihil maius mihi et sanctius est, spem fiduciamque gaudii publici confirment. Ipsis Calendis Ianuariis, A. CIC IC CXCI.

XXXIIX. IOANNI GEORGIO RAVCHBARIO, IC. Curiae VValdeccensis Praesidi.

COngruit huic tempori, quod laetum prosperumque esse, cupio, vt consilia patriae matura sint, et arma animique Principum non arctius modo, sed etiam acrius, vt antehac, coniungantur. Caesaris, qui duobus et difficilibus bellis par esse non potest, fortuna conuersa est, Seruia cum Belgrado

amissa, aditus in Hungariam barbaris denuo patefacti, magno regni Christianae damno, quod nulla deinceps prudentia aut fortitudine resarcietur. Doleo vicem Caesaris, rebus secundis nimium confisi, cuius interfuit, pacem, a Turcis oblatam, non repudiare, quae mea quidem, priuati hominis, sententia fuit. Quarerum vicissitudine exciti Transyluani grauiter ferunt imperium, et, iniurias sibi ab Heus lero et aliis illatas, conqueruntur, ad barbarorum vt, ipsi palam pronunciant, vbi possint, partes transituri, vt pote apud quos modus tributorum sit, et religionis libertati caueatur. Hos Vngari, si consilium defectionis successerit, agmine facto, sequentur, nisi Caesar vires redintegret, bellumque felicius gerat. At hunc, aerario exhausto, neruus belli destituit, nec Pontifex hodiernus ingenio Pontificis Innocentii XI. respondet, qui pecuniam prompte submisit, Galliamque magis, quam apertus hostis, afflixit. In Germania, cum morte Caroli, Ducis Lotharingiae, omnis prope felicitas armorum extincta est, cuius spreta Viennae consilia auctorem a temeritate vindicant, aemulosque eius inuidiae et securitatis arguunt, propeque conuincunt. In Germania et Belgio animo et aetate languidi, militiaeque Gallicae impares, non gloriae, sed cupidiuti et quaestui,

seruiunt, hostesque per ignauiam suam crescere patiuntur. Sabaudo, Hispanorum promissis decepto, maior animus, quam vires. Heluetii spectatores sunt, mediosque se partibus praestant. Torringtonius superiori anno gentis suae gloriam obscurauit, perfidia, dubium an inenia, absolutus tamen sententiis iudicum, ad eam rem causamque cognoscendam, delectorum. Victores mirum, Galli erant, et classe victrice mare fretumque Anglicum obsidebant, soli Veneti fortiter perinde, ac feliciter, terra marique barbaros represserunt. Anglis victoria Hibernica care satis constitit, nec dum Insula tota Guilelmo paret, etsi maior eius pars subacta est, Quod reliquum est, omnis Germanorum sociorumque, spes in Guilelmo, Magnae Britanniae Rege, posita est, plura effecturo, si suo res arbitratu in Britannia et Belgio constitueret ac moderaretur. Guius consilia pariter, atque Celsissimi Herois VValdeccii, Georgii Friderici, Deus prosperet, benigneque fortunet, vt vtrisque in gloriam, hostibus in contemptum, aut, si pertinacia eorum mereatur, in exitium, vertat. Vitembergae, Cal. Ianuar, A. CIC IC CXCI.

XXXIX. SCHVMACHERO, Dano.

QVem mihi tot tantisque officiis confirmasti affectum multo prolixissimum, eum permagni facio, et inprimis grati monumentum animi extare tibi cupio, quod tamen eiusmodi sit, vt sola propensae voluntatis significatione censeatur. Opto igitur, et eo meus in te amor me vocat, vt annum, quem proxime auspicatus es, feliciter conficias, et ornamenta virtutis atque industriae, dudum parta, magis cumules, et Regis maximi, quem Saxones quoque suspicimus, auspicio tandem in lucem proferas, ac de Danis pariter, atque Cimbris, magna etimmortali cum laude merearis. Aditus tibi ingenio ad gloriam patefactus est, quem nulla tibi inuidia intercludet, sed Regis optimi benignitas muniet metaeque adipiscendae spem te frustrari non sinet. Ego cum omnibus, qui bene tibi cupiunt, votis certabo, vt, post tot studiorum labores molestiasque itinerum, exitum propositae laudis recte expedias, mihique deinceps gratulandi copiosiorem quoque materiam; subministres. Exercitationes historiae ciuilis non displicuisse tibi, gaudeo, sed, famem tibi excitasse, doleo, quod eo factum est, vt satietatis taedium, quod vitare studeo, jenirent. Donum memoriae tuae seruabo,

et faciam, vt grati animi ratio tibi constare possit. Vale. Vitembergae Saxonum, Calendis Ianuariis, A. CIC IC CXCL.

XL. IO. GEORGIO BOERNERO, Sax. EL. Consiliario.

SAepe quidem, nec sine voluptate animi mecum reputo magna tua in me officia atque merita, quae cum multa in me extant, tum pluribus, quam epistola capit, verbis commemorari debent. Quaeso, Patrone, in hac sententia perseuera, et de me sic mereri perge, vt mihi, vel potius studiis meis benigne fouendis, hoc tribuisse videaris. In causa illa, tibi perspecta, fragmentum reperi, cuius copiam illustrissimo Gersdorsio faciam, et fidem obsequiumque prolixe declarabo. Turbatis vitae rationibus tempestiue consului, et Strykianum adeo conuictum delegi, in quo ex animi sententia omnia mihi succedunt, sermones docti, mores amabiles Hospitis mihi placent, maxime ob grauitatem, cum singulari, neque ascita, vulgi elegantia coniunctam, Thomasius, Doctor Medicus, iam ante me ad hunc conuictum se contulit, cuius consilii eum non poenitebit, mihique in primis, velut inter Gratias, et florem Nobilitatis sedenti, cumulatissimum vtilitatis fructum praebebit.

Talis enim quisque efficitur, qualis est is, cum quo vitae victusque consuetudinem habet. Rex Magnae Britanniae proxime in summum venit discrimen, sed, Deo fortunante, euasit, et Torres quidam, conspirationis auctor, confusus ex senatu regni discessit. De Sueonum apparatu belli vanus rumor est, quasi illis staret, distrahere. Germaniam ac turbare. Vallachiae Regulus Caesari, fidem stipulanti, se alligauit, quod Transyluaniae, in fide et officio retinendae, non postremum erit momentum. V. se purgauit, et, boni prudentisque imperatoris officio partibusque se functum, ostendit, atque idoneis rationibus confirmauit. Omnem culpam in B. conferunt Bataui, qui opinione serius venisset, et veniens deinde nihil confecisset. Totum Belgium his vocibus personat, vt liber ille populus commotior neminis facile existimationi parcit. Vota, tibi nuncupata, Deus, quem obsecro, praestet, neque inania esse velit, sed, quae in optatis sunt, respondere iubeat, vt nihil, nisi ex voluntate tua, eueniat, et familia necessitudinesque amplissimae floreant fortunataeque sint, omnibus denique humanis diuinisque beneficiis cumulentur. Vitembergae, Idibus Ianuariis A. CIC IC CXCI.

XLI. GEORGIO FRANCO, Sax. EL. Archiatro.

NOn eas mihi sumo partes, quas mihi non merenti tribuis, sententiamque hominis, infra tuam expectationem positi, requiris. Censuram enim deprecor, quippe quam tibi, viro maximo, deferunt litterae vitro, et, me etiam interprete, libenter debere volunt et declarare, quanto studio te colant, et quanta veneratione nomen tuum prosequantur. Quod in Batauis mihi erat Drelincurtius, id apud Saxones mihi Francus est, qui, quod alibi quaerit, totum in seipso habet, nouoque doctrinae exemplo cum priscis omnibus, qui litterarum gloria, in ipsa etiam ingeniorum eruditrice Graecia, floruerunt, contendit. Nam Latii opes non tam cumulatae et vastae sunt, quas dudum collectas et partas seposuit sibi, et delectu habito, vindicauit rursus, veteremque artis instaurauit splendorem. Ego hac suauitate pascor, et Francum in acumine, varietate doctrinae, iudicio, passim agnosco, et omnes, quotquot medicinam faciunt, tui similes esse opto, meque tuae beneuolentiae, cuius multa neque obscura signa habeo, permitto. Vitembergae Saxonum, Cal. Febr. A. CIC IC CXCI.

XLII. EIDEM.

QVod de Amstelodamo quaeris, rectene, an secus, ita scribatur, non me fugit, in antiquis Batauorum annalibus fere semper legi et scribi Amstelredamme, vt vel hoc indicio sit, Amstelredamum, si ratio veteris scripturae habenda sit, exarari oportere, in quo diplomata veterum Hollandiae Comitum me confirmant, etsi Ioannes Isaacus Pontanus, qui vrbis historiam descripsit, Amstelodamum scribere consueuit, quod sane mirari in meutem venit. Illud vero, quod de Patria Clarorum Virorum sciscitaris, habeto, Ludouicum Nonnium, et Casp. Barlaeum, patria fuisse Antuerpienses. Stephani Blancardi pater, Nicolaus, Lugduni Batauorum genitus est, cuius natales obscuri sunt, quos ingenio emendauit. Filius Franequerae ortum habuit, si recte quidem recordor. Pechlinum quoque sibi vindicat Lugdunum Batauorum, cuius pater ibi a sacris fuit coetui, disciplinam Lutheri secuto. Tackium superior Hassia protulit, Giessa dubium, an vicina vrbs quaedam. Morhofius est Vismariensis. Vale. Vitembergae, Nonis Febr. A. CIC IC CXCI.

XLIII. SACERDOTI CVIDAM.

NAgelium multo cultiorem, et rationibus conficiendis aptiorem, remitto, et aulae. quanto possum, opere commendo. Fac, intelligam, meam non inutilem fuisse operam, quam in eo et ex colendo, et commendando, sumpsi. Tu, quaeso, aditum ei ad aulam patefacias, et officiis mecum certes, immo et vincas. Deus te seruet, et sacris feliciter ac diu operari iubeat, praemiisque coelestibus te cumulet, ac benigne tueatur. Vale, et mihi fratrique fidem amicitiae veteris praesta. Vitembergae, prid. Id. Febr. An. CIC IC CXCI.

XLIV. PASSERINO. Consiliario Saxonico, Vindebonam.

MIror tuam in me amando constantiam, et vicissim te, ob raras laudes, quibus ornatus cumulatusque es, diligo pariter, ac colo, maximeque tibi gratulor, in ea vrbe, quae omnium Europae vrbium caput, commoranti. Vbi aditus ad principes aulae et purpuratos patet, qui consilio et auctoritate praestant, omniumque oculos in se conuertunt. Illa vero, me iudice, maxima felicitatis tuae accessio est, quod bibliothecae Augustae

copiam tibi facit Nesselius, vir doctrina et humanitate nulli secundus, quem, si occasio dabit, reuerenter meo nomine salutabis. Nunctandem, opinor, intelliges, vera esse prorsus, quaedixi, cum de bibliotheca Augusta inter nos colloqueremur. Abundat libris manu scripris, et seruat nobis ac vindicat Codices optimos, Latinos perinde, ac Graecos, quales nulla in Germania, nec Guelferbytana, possidet, vbi plures, quam selectiores, libri reperiuntur. CaesarisOpt Max. quem Deus seruet, et pium eius iustumque bellum fortunet, duriores esse partes, nemo non videt et aestimat, qui cum duobus, ac praepotentibus, hostibus conflictatur, quorum alter crudelis et barbarus, alter ambitiosus et persidus, ac nunquam quietis patiens, vterque consiliis et foedere conlunctus. In Belgrado regnum Seruiae, immo orbis christiani, praesidium propugnaculumque amissum est, Budae nunc magnoperetimeo, Esseckium fortasse non diu resistet, Transyluania nutabit quoque et vincenti cedet. Quod ne fiat, Numen impediat, cuius causa agitur, quod siue securitati, siue socordiae, christiani militis iratum est, pietate placabit Caesir, et prudentia ac fortitudine sarciet iacturam. Moscorum Magnus Dux, Petrus, in partes vocatus, qui Scytharum vires distrahet, Polonus confirmandus,

vt Transyluania, belli socialis horreum, peripsum e periculo eripiatur. Veneti nullo hactenus stimulo egent, terra marique victores. Tantum Pontisex Caesari aequior optandus, et Innocentii XI. similis auspicato surrogandus est, quem Galli blanditiis suis non capiant, nedum irretire possint. Ianitor Italiae, et Alpium custos, Sabaudus, opem poscit, qui plus sperauit, quam accepit. Excitandi sunt Hispani, et, ne vicinum deserant, vel vicinitatis causa, admonendi. Exorietur, si recte diuinat animus, a Britannia sol, qui nebulas Gallicas dissipet, et, socio Apolline Caesare, Germaniae et Belgio lucem restituat, vltor Gallicae insolentiae futurus. Quae mecum communicasti, gratissima sunt, nisi quod miror acerbum Praesulis Strigoniensis ingenium, consilia nonmoderata, nec temporibus his idonea, et a mansuetudine Caesaris abhorrentia, passimque suspecta et inuila, tantoque diligentius cauenda. Epiphanii MS. codicem require in Bibliotheca Augusta, quem videre et legere cupio, quippe qui in multis differta Petauii editione, Vale. Id, Febr. CIC ICC XCI.

XLV. BITTELMEIERO. Lindauiensi.

sed homini, multis occupatioiubus impedito, ignosces, et pristinam facilitatem beneuolentiamque mihi seruabis. Quem commendasti iuuenem, amo, et omnibus osficiis, complector, vel ideo maxime, quod, tibi carum esse, intellexi. Probus ceteroquin et. modestus, inprimisque diligens est, ac vitac studiorumque consuctudine mihi coniuretus. Quac Vitembergaefaciessit, ex eo cognosces. Europam libertati suae metuentem, seruabit Auriacus, tutamque praestabit, etsiringatur Gallus, et igni ferroque Rheni Mosaeque fines populetur, Res Vngaricas aulae Vindobonensis nimia securitas eum in locum deduxit, vt miserae in praesens et asflictae sint, vitio hominum, qui in prospera fortuna sibi indulgent. Ratio prudentiae admonebat A. vt, Gallo hoste judicato, pacem cum Turcis facerent, aut, si, fiducia elati, hanc reeusarent, solo aequatis minoribus Seruiae oppidis, omnes vires in tuendo minuendoque Belgrado experirentur. Sed eo iam redacti sunt, vt errorem hunc corrigere vixpossint, nec sine causa nunc Vngariae timeant, quam tripartito inusdere volunt barbari, et ex successu nouos animos. sumunt, instigante Gallo, vt praepotentem hostem a finibus suis auertat. Omnis spes in Auriaco, nouo Britanniae Rege, posita est, qui nisi terra marique vincat, Germauia spe

cadet precariamque salutem petet, etpacis conditiones accipiet, quas victor hostis feret. Ne vero id siat, Deum immortalem obsecro, et, vt bene omnia tibi ac familiae tuae eueniant, quibus possum votis, contendo. Vale. Id. Martiis, A. CIC IC CXCL.

XLVI. BETICHIO.

TVam moleste fero absentiam, et reditum peto celerrimum, amicorum vero causa postulo, et, conuictus etiam nomine tibi iniungo Male tibi consules, nisi dicto audiens sis, facilemque te praebeas, et monitis nostris cedas, ac, vel vltro vinci te, finas. Ignosce desiderio, et dolorem aestima, quem nihil, praeterquam tua praesentia, leniet, vel mitigabit. Agant, quae velint, fratres ilii aruales, ament te et amplectantur, nihil id nostra interest, nec tune expectationi respondet. Tu, quaeso noster sis, reditumque festines, et elegantia ac vrbanitate tua recrees amicos, videndi et alloquendi tui cupidissimos, quos non reuisere, Scythicae asperitatis videatur. Hoc poscit herus no, ster et praeeipit, cuius auctoritatem defugere non potes. De Bemstero tibi obnuncio, cuius virentes campos, captis Hannoniae montibus, foeda Gallici dominatus tempe. stas atque hinc orta repente cluuio, obruit et

corrupit. Vale, et Generoso a Gorne ob seruantiam meam confirma, A. CIC IC CXCI.

XLVII. IOANNI GEORGIO GRAEVIO.

QVo res meae loco sint, haud dubieindicauit Behmius, cui, ad vos abeunti, litteras dedi, et, pro sumamo in te studio, fidem obseruantiamque meam confirmaui. In Academia, recepto Strykio, cuius primae in docendo iure partes sunt, Ordo iuridicus magna hominum celebritate floret, excitatis ad cius famam iuuenibus, qui maiori. ac antea, concursu huctendunt, nomenqueinter ciues profitentur. Hic, magnetisinstar, iuuenes trahit et retinet, nec per dierum mterualla, sed in dies singulos, probat industriam, et inusitata quadam dexteritate se commendat. Thomasius iunior, homo elegans, et mihi percarus. Sed ab amieis, qui eum ornare poterant, desertus, spe honoris, Kilonium discessit Hic vaeuum ei absenti locum fecit Prosessor Philosophiae naturalis, si quidem velit et ambiat hoc munus, sed ita nunc eius rationes sunt mutatac, vt vix, eum rediturum, sperem. Non mediocriter eum turbauit Felleri, Poetae Lipsiensis obitus, qui eius sororem in matrimonio habuit. Vir ille probus quidem erat et sedulus, sed interdum poetico impetu ad

omnia alia abreptus, praesertim, cum certamini Graeco sponte se et non lacessitus offerret. Reuera tunc mitioris compositique animi gloriam amisit, et totus in fel mutatus est ille sine felle Fellerus, cum aduersus Clarissimum Gronouium depugnaret, Spenerus, quem natura non magis ad aulam, quam olim Chrysostomum, finxit, missione impetrata, Berolinum tendit, cuius pietas nouae sectae nomen fecit. In circulis Pietistas vocant, homines, vt mihi affirmant, non rixosos, nec malos, sed doctrinae meliorumque litterarum osores. De republica, nescio, quid scribam. Perturbata sunt consilia, Caesar duobus bellis impar, Sabaudus omnibus fere prouinciis mulctatus, montes Hannoniae in conspectu sociorum capti, patefactusque ad vicinos aditus, quem ad arcendas incursiones hostium retineri oportuit ac defendi. Sed praeuertunt Galli, et dum nostri deliberant, distractique sententiis sunt, in castris agunt, et incepta perficiuntur, occasionique imminent, et temporibus insidiantur, Guilelmo, libertatis Europae vindici, multae adhuc obiiciuntur difficultates, nec facile e periculo euadet, nisi tande~ vires frangantur hostium, et arma in Galliae viscera ferantur. Quod an futurum sit, difficile est ereditu, hoc praesertim rerum consiliorum

que statu, quo Caesar, reuocato in Vngarium exercitu, castra cum foederatis coniugere non potest. Sed Deus medeatur tot tantisque horum temporum malis et litteras pariter Graecas, atque Latinas, et veram solidamque, quae ab vtrisque proficiscitur, eruditionem nulla bellorum iniuria, aut malignorum hominum odio et inuidia, eripi nobis aut obscurari, patiatur. Vale. Cal. Mai. A. CIC IC CXCI.

XLIIX. GEORGIO FRANCO, Sax. EL. Archiatro.

PRorsus verum est, quodme admonendum putasti, propterea, quod Graecis Alcmaeon, vel Latinis optimis Alcmaeo, est, qui sequioribus non recte scribitur Alcmeus: In quo tecum faciunt Iamblichus, Laertius, Fauorinus, Clemens Alexandrinus, Tullius ipse L. I. de Natura Deorum, Theodoretus, Stobaeus, Mar. Victorius Art. Gramm. L. I. Alexidis mentio apud Athenaeum extat, L. X. cuius sententia est, [gap: Greek word(s)]. Vale. Vitembergae, Nonis Mai. A. CIC IC CXCI.

XLIX. ANDREAE SCHVLERO, Rectori Bistricensi, Transyluano.

probant ac mirifice collaudant, votisque expetunt, vt in illa honesta et laudabili sententia perseueretis, neque, ancipiti fortuna, deterxeri vos et abduci a partibus Austriae, sinatis. Colligunt Turcae vires, et, Belgrado capto, efferuntur, sed Buda restat, qua non intercepta, frenos Transyluaniae nondum iniicere possunt. Galli quidem initia. fausta sunt, quae vna in bello nauali clades conuertere, et spem Turcis adimere omnem potest. Montes Hannoniae capti sunt, sed vna vrbs, valida quamuis et situ opportuna, totam Hispaniae potentiam non subuertit, quam Angli et F. Belgae summis, terra marique, viribus fulcient deinceps et sustentabunt. Vitembergae Ziegram, Philosophiae naturalis doctorem, amisimus, Ziegleri vero locum summa cum laude iam ornat Strykius, vir ad instaurandum Iurisprudentiae splendorem natus, et praeter ceteros diligens, ac docendi facilitate admirabilis, cuius conuictu consuetudineque vtor. Vale, et me ama, et Fronium, Greisingium, veteres amicos, honorisque mei cupidissimos, perofficiose saluta. Vitembergae Saxonum, Nonis Iuniis. A. CIC IC CXCI.

L. HENRICO MEIBOMIO, Prof. Iuli et Archiatro Guelfico.

elegantes quidem, neque copiosas, sed studio in te et obseruantia insignes, eas famuli culpa non tempestiue abeunti librario redditas, neque recte curatas esse scio. Ne vero tandem me officii admoneas, et iure mecum expostules, cum primis id mihi faciundum, putaui, vt de Supplemento Vogleriano tibi gratularer. Nemo in te eruditionem et diligentiam desiderat, omnes moderationem cum exquisitissimo iudicio coniunctam aestimant perinde, ac admirantur. Nuper ille e pergula censor iactat se potius, quam ostendit, et Graeca Latinaque elogia permiscet, scriptor a Graecis opibus inops, Latinas mediocriter consecutus. Buchnero dicendi genus Ceceronianum tribuit, quod ille neque in Orationibus, neque in epistolis, expressit. Sed haec tibi, viro vni omnium doctissimo et in saeculi decus nato, ac nihil adeo scribere solito, quin se probet mihi, et meam doctorumque exspecrationem tueatur. De rebus patriae communis me scribere pudet, omnes spe cadimus, et iniquitatem fortunae pro eo, ac parest, dolemus. Sabaudus pro. pe euersus est, Montibus captis, Brabantia hosti patefacta, Transyluani nutant, atque ex re et tempore consilia metiuntur. Metuo Budae, cuius iactura Belgrado nobis grauior erit. Capita maiorum ipse tu nosti, Praeterita corrigi non possunt, futura

nihilo meliora speramus, et, nisi nostra Deo curae sint, Bricannique maris Imperium vindicent, leges a victore, necesse est, accipiamus. Vale et ama. Prid. Calend. Imuas, A. CIC ICC XCI.

LI. GEORGIO FRANCO. Sax. F. L. Archiatro.

PRincipis confirmatam esse valetudinem, gaudeo, quem Deus Martio Patri seruet, et industriae, quam in eo tuendo locas, fructum tibi multo amplissimum reddat. Filii tui conatus haud cum mediocri labore coniunctus est, viresque conantis excedit, sed viget tamen eius ingenium, et, vt potest maxime, ad laudem contendit, cui ducem quaero, et ab vtroque nihil vulgare expecto. Veihenmaierus tandem precibus meis victus est, postquam Ludouici, nullo modo exorari potuit, multasque ad exeusandum rationes attulit, quas referre, superuacuum duco. Cuius studia mihi, curae sunt, eique nihil denego, et, quoad per occupationes licet, operam spondeo, tuaque inprimis causa omnia experiri cupio, vt hoc sit mei in te amoris obseruantiaeque argumentum. Vale, et Patrem, Principesque Iuuentutis, in decus saeculi salutemque Germaniae natos, tuis consiliis remediisque saluos praesta. Cal. Iuniis, A. CIC ICC XCI.

LII. IOANNI VAGETIO, Professori Hamburgensi.

REs equidem tuas speraui esse optimas, et defilii indole existimaui recte, ac summa omnia expectaui, imaginemque paternae virtutis in eo conspexi, et subinde recordatus sum, qui opinionem meam, de studiis conceptam non aequauit modo, sed etiam incredibili constantia et probitate, qua nemini concedit, prope superauit. Haec dum cogito, et tibi etiam tacite gratulor, nuncius de incendio, quo aedes abs te conductae et supellex ac libri deflagrauerint, perfertur. Doleo tuam filiique vicem, et, quod casu, neque vlla tua culpa, contigit, pro meo in te studio, et literarum necessitudine, qua tibi coniunctus sum, deploro. Sed cape, mi Vageti, animum et erige, praesertim in ea vrbe, in qua praemia virtuti constituta esse, iudico, quae officium non deseret, nec te destituet, sed immo muniet firmabitque contra aduersam et studiis iratiorem fortunam, Ita volo et opto, et, iacturam sarciri, cupio, eorum ope hominum, quibus nec voluntas, nec vires, desunt. Vale, Vir Doctissime, et filium, quem in oculis fero, in cursu gloriae excita, et magis prouehe, Proceresque vrbis in partem iustae huius solicitudinis voca. Nonis Iuniiis, A. CIC ICC XCI.

LIII. FRANCISCO HESPORNIO, Doctori Medico.

QVod fratris mei causa fecisse te, intelligo, per mihi gratum est, qui tuae quidem sincerae et constanti amicitiae plurimum se debere, haud ingratus aestimator affirmat. Ego, eum denuo, vt possum, maxime commendo, idque summo studio abs tecontendo, vt hominem, patriae et tui amantem, commendatione tua dignum putes. Francus, Archiater, amicus multo coniunctisiimus, in castra eum Saxone discessit, eiusque et Principum iuuentutis, qui Patrem comitati sunt, valetudinem curandam suscepit. Simul atque redibit incolumis, faciam, vt omnes eius Dissertationes sine mora ad te perferantur. Publicus rerum status anceps est, fortuna Regis Britanniae nutat, Caesar in Hungaria sub clvpeo pacem sperat, quae nisi fiat, vincet Gallus, et Turcae maiora audebunt. Britannia discors ipsa se impedit, et hosti se colligendi spatium dat, gloriamque, genti propriam, et, imperio maris defenso, seruatam. amittit. Hispania impar et orbitatis metuens, praeterea, exhausto aerario, inops, suis ipsa viribus nihil potest, Sabaudia tota, prope ab hoste capta, Lotharingiae fatum, nisi res aliter cadat,

sortietur. Germania, absente Caesaris exercitu, vix defensionis su ae satagit, nec lacessere hostem in visceribus suis valet. In exeremo huius epistolae Gomphium, iuuenem politum et bonum, tua ope et auctoritate Rammio, a consiliis, commendari, vehementer peto, cuius diligentia mihi cum in studiis tum in rationibus, perspecta est. Apte scribit, bene computat, et dignus est, de quo optime existiment Patroni. Simul et Bangium, studiosum iuuenem, pietate et diligentia eximium, eumque ciuem Corbacensem, summopere commendo, inprimisque fratris mei causam, ex quo spes et consilia mea in vniuersum pendent, Vitembergae, Id. Iuniis, An. CIC IC XCI.

LIV. IOANNI GEORGIO RAVCHBARIO. VValdecciae Principi a Consiliis aulae et iustitiae.

NVllas abs te literas accepi, alioquin causa esset, cur me reprehenderes, moramque vitio dares. De rebus Principis Valdeccii sic constitui ac deliboraui. Si frater meus, beneficio et indulgentia Principali, muneri honesto, cuius impetrandi spem nactus est, imponatur, futura hieme proficiscendi consilium inibo, et apud fratrem tantisper. dum omnia absoluam, commorabor. Batauia, praesertim hieme, grauioris coeli

regio est, aestate autem impedior, quo minus e Saxonia excedam. Si autem rationes Principis non ferant, vt prouiuciam mea expextatione dignam. capiat, hic dabitur eius potiundae occasio, et mihi profectionis gratiam faciet Princeps, concedetque, vt cum fratre, in Saxoniam reuerso, ad opus denuo aggrediar, finemque ei tandem, vt par est, imponam. Principi autem Optimo Benignissinioque nihil non faustum euenire cupio, cuius prudentia et fortitudo non modo in Batauia, sed etiam in Saxonia, et tota fere Europa, multis gratisque sermonibus passim celebrantur. Luxemburgii vaferrimos conatus incredibili proui dentia elusit, exercitumque, singulari et incomparabili vigilantia ac solicitudine, e periculo, quod imminebat, praesentissimo ereptum, seruauit, De Gothano Duce, nobis bellum conflaturo, inanis rumor est, etsi causa Lauenburgica eum a nostris partibus reddit alieniorem. Alia horum temporum ratio est, quae non sinit, iura Imperii armis disceptari, vt motibus turbisque domesticis occasio praecidatur. Ad extremum Kleinschmidio, summo sacrorum Valdeccensium Antistiti, fratris mei causam haud grauato commendes, eumque auctoritate tua fulcias, et desideria precesque ipsius ad Principem perferas. Vale, et libetati petitionis meae ignoscendum aeque,

LIV. [sic] IOANNI GEORGIO BOERNERO. Sax. EL. Consiliario.

FEro placide, quod mutare non possum, nec meae indoli conuenit, morose petere, et obtundere Patronorum aures, quam consuetudinem tenui semper, et omni fortuna talem me gessi, qualem non videri modo, sed etiam esse, me oportebat. Tantum de itinere, quod suscep turus sum, vehementer rogo, et rogando fidenter insto, in quo et honor studiorum. et valetudinis tuendae ratio versatur. Vitae sedentariae, vt opinor, remedia aliquando in alia terra non otioso quaerenda sunt, et, si occasio sic ferat, tempestiue comparanda. Fac ergo, impetrem sine repulsa vnum illud, quod meo solius impendio constabit, studiisque meis decus atque ornamentum, vtspero, conciliabit. Id facile abs tua et Patronorum aequitate consecuturum me, spero confidoque. Cal. Sext. A. CIC ICC XCI.

LVI. IO. CHRISTIANO LVNIGIO.

gentis, quas a Boiemia repetendas esse, multis nec fallentibus rerum documentis constat. Erit tempus, cum hoc mea sponte suscipiam, et graci obsequentisque animi signum dabo, vt illustris aulae Praefectus intelligas. mihi neque fidem, neque industriam, defuisse. Nonis Nouembr. A. CIC ICC XCI.

LVII. CHRISTIANO LVDOVICO, S. R. I. Comitti de VValdeck et Pyrmont. Augustissimi Imper atoris LEOPOLDI Campimareschallo et summo cohortis peditum Praefesto.

REs et fortuna fratris mei postulat, vt causam eius mea commendatione tuendam suscipiam, honoremque ei et dignitatem impetrare cupiam, si quid tale precibus officiisque possim. Praeterquam vero quod magna fratris mei in patriam pietas est, cui hactenus Culemburgum posthabuit, neque vlla ratione adductus est, vt sententiam mutaret, meae quoque intercessioni dabis Illustrissime Comes, vt praesidio confirmatus fidem industriamque reipublicae, in qua natus est, praestet, vitaeque negotiis adhibeatur. Ego ab aula me disiunxi, etsi in rebus adaulam pertinentibus iussu Saxonis elaboro, et nullum non propensae voluntatis documentum

habeo, laetusque agnosco, non defuturus honori patriae, si quid conferre, vnquam opera vel consilio queam. Ita Te Celsissime Comes, et gentem domumque Deus Immortalis seruet, atque ab omni temporum iniuria benigne indulgenterque tueatur. Vitembergae Saxonum III. Idus Nouembr. A. CIC ICC XCI.

LVIII. HERMANNO VVITTIO. Artium Magistro.

LIbros commodo tibi datos recepi, quos vsui et adiumento fuisse, non dubito, ne qpe id non libens desiderio et diligentiae tuae tribuo, vt de meo in te animo cognoscas. De munere, quod famulus, recti vir moris, attulit, gratias longe maximas ago habeoque. Id, crede, honori memoriaeque tuae seruabo. Exercitationes tuas, fac, quam primum videam, sane operam consiliumque meum nunquam tibi defore existimabis. Cras, ab hora V. pomeridiana, et adeundi, et alloquendi mei, potestas erit. Vale. XVI. Kalendarum Decerabr. A. CIC ICC XCI.

LIX. IO. GEORG. BOERNERO. IC. et Sax. EL. Consiliario.

et sancte, non modo tua, sed etiam Ziegleri, causa, cuius manibus, quod debeo, libens officium soluam. Laetor autem, certissimam abitus in Italiam spem mihi ostendi, petoque, vt rescriptum Principale ne differatur. Rogo etiam maiorem in modum literas commeatus, quas vt impertiatur Princeps Elector, auctoritate tua efficias, et, vt conscribantur, Bayerus, sanctior scriba, annitetur. De impensis prompte satisfaciam, et vicissim omne obsequii genus praestabo. Epistolam hanc Lunigio tradas, velim, meque de mora purges Cal. Decembr. An. CIC ICC XCI

LX. SAMVELI STRYKIO, Consiliario Sanctiori.

Difficile sumptuosumque iter suscepimus, cuius tamen me non poenitet, et fructus vtilitatis omni labore taedioque potior videri debet, praesertim, quum grata passim officia ab eruditis mihi atque filio tuo exhibentur. Venetiis Bessarionis codices vidimus atque euoluimus, Florentiae omnibus prope horis inuisit apud nos Magliabechius, vir ingenuus, et incomparabili librorum veterum aeque, ac nouorum, in primisque selectorum et manu exaratorum, notitia praeditus, qui bibliothecas inspicientibus

et auctor fuit, Mediceam ipse aperuit, Laurentianam vna adiit, aditumque, conciliato eius curatore, patefecit, quae codicibus non editis abundat, mihique praeter ceteras probatur. Marcianam et alias, appellatis comiter Patribus, inspeximus, Fesulas, antiquissimum Etruriae oppidum, Pratolinum quoque, secessum amoenissimum, animi causa, perlustrauimus, palatium. Vetus et nouum, illius maxime cimelia, et Pandectas Forentinas, oculis vsurpauimus, singulari, fateor, beneficio, cum Magnus Dux, Cosmus III, ab vrbe et aula abesset, quem Pisis, conciliante Vitellio, Purpurato, salutauimus, benigneque excepti et auditi in arce Pisana sumus, tum, vino donati, liberaliterque habiti, Senas discessimus, quae res ex animi sententia est acta. Vtrobique enim viri docti, et domicilia doctrinae publica, quibus mirifice delectamur, incitarunt videndi et alloquendi cupidos, quasique traxerunt. Bartoli memoriam tumulus in Campo sancto, qui augustus et religiosus Pisanae urbis locus est, seruat vindicatque. Socinum et Imolam, praestantes, et de Iurisprudentia bene meritos, velut viuos spirantesque, monumenta Senensia ostendunt, Grifonium, Iurisconsultum, de legatis disserentem audiui, sed vix sustinuit, multo minus superauit, exspectationem meam, tantum abest, vt satisfecerit

filio tuo. Mihi instanti, sermonemque persequenti, non Latine respondebat, Tu me doces, non qui sim, sed qui esse debeam. Hinc egressi, per montem Faliscum, vsque Viterbium, contendimus, quod caput est trastus Pontificii in Thuscia, qui Patrimonium nominatur. Plura ibi, quam credidi, vidi. Curiae Sanctior locus apertus, tabulae prolatae et mecum liberaliter communicatae sunt, Inscriptiones Curiae, facile intellexi, essa Annianas, id est, fabulosas, etsi. Scribarum praefectus dissentiebat, cui contradicere non erat tempestiuum. Superatis viae difficultatibus, salui incolumesque portam Vrbis aeternae Flaminiam ingressi sumus, res sarcinaeque in praetorium, quod Dogana dicitur, e vestigio deferebantur: Omnes, excepto me, statim dimissi, sigillatim me, ob libros, sarcina inclusos, retinuit loci scriba, et Patrem Dominicanum, qui libros meos inspiceret, vocandum esse, commonefecit. Nihil obloqui ausus, exspectaui censorem et iudicem sacri Senatus, siue, vt ipsi vocant, Sacri Officii interpretem, et rei librariae existimatorem delegatum. Is, miratus, quid causae esset, quod libros tales, quorum Romae nullus vsus foret, longo difficilique itinere mecum ferrem, mox sciscitatus est, qualis essem historicus, an criticus? Respondebam,

homnium profecto me liberali animo, litterisque deditun esse. Tu, ille subiicit, si talis sis, interpres esse potes Bibliothecae Vaticanae. Fac ergo, nomen apud Schelstratium profitearis. Subodorabar, quorsum hoc spectaret. Recte affirmabat, Romae nullos fere libros, praeter Missales et Liturgicos, dominari, quod certum erat argumentum, cum Holstenio et Leone Allatio litteraturam prope extinctam esse. Nam nobiles principesque vrbis studia aspernantur, linguae Latinae vsus exolescit, Graeca vix auditur, Maronitae non habent auditores, et negliguntur, cultus externus, aulae studia, tantum in oculis sunt, reliqua superstitio obscurat. Ciampinus desiderio me appellandi tenetur, sed, de industria adhuc viro in vrbe ignoratus, e longinquo omnia video, vrbem tamen quotidie circumeo, montes, pontes, portas, itinera, aquaeductus, rudera et ruinas, antiquae vrbis, accurate contemplor atque hoc nomine Lipsii et exterorum, qui vrbem saepe non ex situ, sed ex ingenio, descripserunt, errores tanto magis, animo intueor, nec non euitare contendo. Kircheri Latium ineptiis plenum est, vulgares libri vulgo sufficiunt, non homini erudito, qui vel mediocrem industriae laudem tueri velit. De publicis habe, Pontificem Max. pacis in Italia retinendae esse cupidum, Principes

Italiae medios partibus se praestare Lichtensteinius nullis artibus elicere aulae arcana potest, satietas eum Romae cepit, mouet, sed nihil permouet. Tantus Italiae metus iniectus est, vt Gallicam metuant excensionem. Commercia iacent, plebs passim misera et exhausta est, Florentia ipsa, turbatis Liburni commerciis, mutata, veteri et florenti dissimilis videtur. Veneti Cornarum ademptum lugent, et Mocenigae fortunam improbant, Ottobonianos ciues, ob aduersa Alexandri IIX. consilia male de se meritos, odio habent. Caesarem omnes amant, iuuare nemo audet, pauci possunt. Expeditiones Germanicae in Sabaudiam irritae sunt, Carmaniolae recuperatio nihil profuit Duci Allobrogum, neque communi causae quicquam attulit. Mons Melianus, fame domitus, non armis est debellatus. Vnus profecto Catinatius belli peritia vincit hostes suos, Padique insigniores aditus in potestate habet. Iam timebat saluti suae Mediolanum, parumque aberat, quin venienti Gallo portas aperiret, nisi anno superiore Carafa in tempore affuisset, malaque urbis ingrauescentia prudenter atque opportune correxisset. Alioquin de vniuersa Italia actum fuisset, Gallica certe praesidia recusare non potuisset, hoc est, imperata victoris facere debuisset. Sed Deus tot et tanta pericula

benigne clementerque auertit, cuius Numini res consiliaque tua votis ac precibus, quibus, fieri par est, commendo, atque, vt Patres meo nomine saluere iubeas, vehementer rogo. Ex Vrbe aeterna Idib. Febr. A. CIC IC CXCII.

P. S. Neapolim cogito, si aditus, vt speoro, aperiatur. Filius per id tempus Romae commorabitur, suarumque sataget rerum. VVichmanshausius fortunam suam consiliis tuis permittit. Literas, ad fratrem exaratas, tuo, Patrone, iussu famulus meus in Belgium curabit. Hic, admonitus, Principi indicabit, longinquitate itineris Italici me impediri, ne hoc anno in Belgium ad ipsum proficiscar, quod vtique eius scire interest.

LXI. HENR. LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO Fratri, Lugdunum Batauorum.

SAluus quidem hucusque iter confeci, et aliquot iam menses in Italia consumpsi, sed ter vitae periculum adii semel apud Athesin, in Comitatu Tirolensi, deinde in Apennini faucibus, Bononiam inter et Florentiam, tum apud Florentiolam, quum fluuius, ponte per eluuionem pridie fublato, traiiciendus esset. Equus etiam, naturae vitio, saepe in terram procidit, sessorem tamen me non excussit, nisi quod apud Primolanam

quae Venetae ditionis fines aperit, descensus ex equo minus mihi commodus accidit. Nunc cogito Neapolin, quae meta erit itineris tam difficilis et longinqui. Si, fortunante Deo, in Germaniam me referam, statim, vt potero, in Saxoniam redibo, cum neque meae, neque VValdeccii Principis rationes ferant, vt in castra Batauorum proficiscar, hoc praesertim anno, quo Galli apparatus bellici, terra marique terribiles passim, et hic in Italia, audiuntur. Pontifex Max. et Italiae Principes caute circumspecteque agunt, et partibus medios se praestant. Mediolanum superiori anno aegre seruatum est. Mons Melianus, fame, non armis, subactus, toti Italiae metum fere panicum incussit. Itali ad me retinendum propensi sunt. Florentiae dixit mihi Magliabechius bibilothecae Praefectus: ego, si eo essem loco, vt Magni Ducis potestate fungerer, omnes vrbis portas clauderom, ne exiret Schurzfleischius, cum: quo viuere et mori optarem. Postea ipse Magnus Dux Pisis ad conspectum alloquiumque me admisit, et multa de gente ac domo Saxonica magnisice locutus est, abeuntemque liberaliter habuit, et vino donauit. Ego ceteroquin bene lauteque viuo, vina suppetunt optima ex montibus Alcino, Pulciano,

Falisco, Albano, quibus me identidem reficio, et curas laboresque itineris lenio temperoque. Ficus, amygdalae, oliuum, vuae passae, mala citrea, aurantia, inter vulgaria et quotidiana fercula ac repotia sunt, quae apud vos vix Principum mensis inferuntur. Illud quoque animi delicium quasique condimentum est, quod omnes ac selectas Italiae bibliothecas excutio, librosque optimos mihi comparo, et supellectilem doctrinae in struo magis et adorno, quae vtinam in Saxoniam asportassem. Tu, quaeso, fac valeas, et Patres Academiae Lugdunensis Batauorum, de te optime meritos, a me perhumaniter salutes. Romae, Idib. Mart. CIC IC CXCII.

LXII. IOANNI IACOBO A CRAZ, Equiti Marchico, et EL Brandenb. Consiliario.

ITer Italicum, quod superiore anno susce pimus, Romam vsque feliciter confectum est, Deo, vt apparet, res consiliaque nostra fortunante. Mestrae, quae lacum maris Adriatici aperit, scaphae rostratae impositi, in vrbem situ amoenissimam, armis commereiisque praepotentem, nauigauimus, portus insulasque Reipublicae florentissimae vidimus, atque inter palatia vrbis, S. Marci in primis, et capacissimum instructissimi armamentarii locum, admirati sumus. Cum ninihil

reliquum fecisset industria, rationes coepti itineris nos admonebant, vt, lacum emensi, aduerso Pado, Ferraram, castrum Pontificis munitissimum, et sedem quondam Atestinae gentis Principum, tenderemus, vbi, sermone cum doctis habito, non diu commorati, versus Bononiam, vrbem amplam, et, vel ob insignes porticus ac domicilia, magnificam, mouere coepimus. In ea quondam vixit floruitque Irnerius, ille Iuris Iustinianei in Occidente celebratus instaurator. Magnus ibi opulentusque ordo equestris, haud vulgare vrbi decus ornamentumque affert, natales etiam Caprarae, Caesarei supremi militiae Praefecti, sibi vindicat, fama quoque Academiae, et celebritate doctorum sapientumque hominum, illustratur. Hinc in numis Bononiae verba leguntur incisa BONONIA DOCET. Ne dicam de monumentis Felsineis, quae Bononiensia eruditi interpretantur, auctore Maluasia, non pridem editis, in quibusdam tamen viri iudicium, me iudice, desideratur. Postea Florentiam, per Apennini iuga, descendimus, atque ea in florentissima Etruriae vrbe campum explicandae industriae habuimus perauspicato. Domicilia vrbis splendida, palatia, vetus et nouum, thesauros antiquitatis, cimelia, rem librariam Magni Ducis, Pandectasque MSS.

raro et memorabili aulae beneficio, inspeximus, Duce Magliabechio, Bibliothecae praefecto, qui patris instar nos complexus est. Hinc, secundo Arno, Pisas egressi, Magnum Ducem, Cosmum Ill, filiumque natu minorem, Ioannem Gastonem, salutauimus, natu vero maior tunc Florentiam redierat, Franciscus Maria, frater Cosmi Romae purpuratus, per id tempus intemplo Pisano sacris operam dabat. Non piguit nos Bartoli domum, quam Academiae legauit, tumulumque in Campo Sancto, id est, loco Vrbis religioso, contemplari. Exinde Senas profecti, nihil non visu dignum perlustrauimus, confectisque incepti rationibus, Aquam pendentem, Montem Faliscum, generoso vino celebrem, Viterbium, tractus Pontificii, quem Patrimonium nominant, caput, Ronciglionem, castrum ex Parmensi Ducatu detractum, transiuimus, metamque ferme itineris adepti, per Flaminiam Portam, veterem, aut potius ex vetustatis ruderibus instauratam, augustamque et nunquam satis laudatam, Vrbem intrauimus, in qua deliciis nostris fruimur, animumque pulchrarum aspectu rerum pascimus quasi alimusque. Paucis post diebus Ciampini perlustrauimus museum, qui pleraque purpurato Patri, Carpini, donauit. Nec Bellorium. praeteriuimus, qui Charites siue Gratias quatuor nobis ostendebat, cum

alioquin tres sint, sed imago quatuor Charitum recentior mihi videbatur. Ab his ad S. Petri descendimus collocuti cum Fabretto, qui Vrbinatem se dicebat, multa ex eo audiuimus. Tria millia Inscriptionum inedita nobis ostendit. Reinesium magnopere laudauit, sed a P. Seruio, qui Roma ei veteres Inscriptiones misit, non semel deceptum, affirmauit, eo, quod mendose interdum descripsisset. Pyrrhum Ligorium appellauit impostorem, Capaccium quoque errores admisisse crebros, testatus. Lucam Langermannum eodem loco, quo Ligorium, habuit, eumque iam a Reinesio notatum, impostoremque nominatum, confirmauit. Suaresium insuper, in Praeneste, neque veterem Vrbis situm calluisse, neque idoneas inscriptiones euoluisse, professus est, Angelonium in numis non in antiquis inscriptionibus, operam posuisse, quamuis nec in numis per omnia erudivis fecerit satis. Gronouium iuniorem non vidisse Romam, et tamen de Romae Vrbis, et vicini agri, situ iudicare voluisse, ob amicitiam inter se Vossiumque contractam, iratum sibi et infensum fuisse. De Burnetti ore procaci, immo mendaci, quaedam protulit, de sanguine Martyrum et de coemeteriis, quae non viderit, et per inuidiam Patrum videre non potuerit, indigne et non reuerenter pronunciasse, quod

facere non debuisset. Ex coemeterio S. Marcelli, ad duas Lauros, dixit, multas ibi et egregias Christianorum veterum inscriptiones reperiri. De formula item pietatis plena et insigni, raraque in christianis monumentis, immo alibi non obseruata, meminit, eamque demonstrauit in veteri lapide, ACERSITVS AB ANGELIS. A prandio S. Petri Bibliothecam, id est, Vaticanam, a Nicolao V. conditam, a Sixto V. in loco eleganti repositam, ingressi, cum Abbate Rasario sermonem habuimus, qui de Tschirnhausio, qualis esset, interrogabat, et aliquanto post de eo sibi constare, fatebatur. De quo addebat, multos eum Codices MSS. in Italia Siciliaque collegisse, quorum partem seruum, ipso abeunte, Italis vendidisse. Perplures etiam Spinosae libros, manu exaratos, eundem sibi comparasse, dicebat, quos commodo dedisset amico, qui, deprehensa impietate, combusisset, id quod Tschirnhausius aegre tulisset. Idem ille Rasarius non minori laude prosequebatur Leibnitium, quem bonum esse Mathematicum, pronunciabat, eumque Codices perquisiuisse de Historia Saxonica, in causa Lauenburgica, dicebat. Sed ne epistolae modum excedam, desino hic, Deumque precor omnino et veneror, seruet semper et custodiat, ac praesidio coelesti Te, Domine, septum muniat, defendatque a temporum morborumque iniuriis,

cui me totum trado et clientem dedo, cum votis atque obsequiis, sancta pietatis lege praestandis. Romae, VII. Calend. April. A. CIC ICC XCII.

LXIII. VVESELOVIO, Episcopatus Osnabrugensis Cancellario, et in Comitiis Ratisbonensibus ablegato.

PRima semper mihi spes desideriumque fuit videndi Italiam, et praecipue Romam, caput orbis terrarum, et prisci etiam Imperii sedem, vnde sacra et leges, ac omnia diuina humanaque iura, accepimus, quibus hominum disciplina, gentiumque moratiorum societas, continetur Profecto enim maiores nostri ab hac vrbe exempla et consilia rerum pace belloque gerendarum petierunt, eamque, pro caritate et obseruantia singulari, adierunt saepe, donisque coluerunt, et, cum opus esset, summo studio, magnisque impensis, tuendam susceperunt. Quare in eam curam et cogitationem semper incubui, vt vrbem aeternam non in libris, qui passim extant, sed in vero loci situ contemplarer. At hanc spem fortuna iniquior mihi eripuit tantisper, dum Strykius me fratremque Tuum coniungeret, coniunctosque arctiore vinculo et copulatos, ad spem videndae Italiae adhortatione sua excitaret. Fruimur ergo aspectu

vrbis, quae in ruinis et ruderibus maiestatem seruat, et, in amplissimo vrbi et theatro, doctos inter et sapientes viros quotidie, nec sine voluptate animi, versamur. Bibliothecas inspicimus, libros, codices cuoluimus, Fabrettum, Ciampinum, Bellorium saepe multumque salutamus, homines nauiter doctos, et, quod caput rei est,, antiquitatis Romanae peritos. Schelstratius, vir doctrina et virtute praestans, diem obiit, qui, dum viueret, Vaticanam curabat, meoque honori praeter ceteros fauebat. Nondum constat, quis, benesicio Pontificis, ei sit successurus. Plerique Norisium praeferunt, cuius doctrina in luce posita est, et Romae non vano iudicio comprobatur. Contra sentiunt Patres, qui societatis Iesu nomen profitentur, vel hoc argumento, quod Norisium, ob eius Historiam Pelagianam, Iansenii partibus deditum, affirmant, quae idonea et sufficiens causa sit, quamobrem a capessendo isthoc munere arceatur. Vincet tamen opinor, Norisius, si, vt Romam veniat, abamicis persuaderi se, patiatur. Pontifex. Innocentius XII. omnes eo neruos intendit, vt paci studeat, et aerarium, quod Alexander VIII, vrbis et Aulae Romanae pestis, exhausit, quanta fieri potest, parsimonia instauret, quas ob difficultates impediri se, queritur,

ne Caesaris desiderio faciat satis. Lichtensteinius, Orator, nihil in suis partibus desiderari, patitur, sed, praeter aulae blanditias, non multum, in lucro ponit. Caesaris vnicum in Italia praesidium est, quia Ducatum Mediolanensem contra incursiones Gallicas firmauit, quod nisi anno superiore curasset, actum de Italia fuisset. Nunc, rebus ibi constitutis, tributa exigit, et Principes Italiae beneficiarios ad nutum flectit, Galloque aditum intercludit. Plura scribere in praesentia non licet. Interea Deus praepotens nutu numineque suo Te, Patrone, seruet, consilia fortunet, labores prosperet, familiam augeat perinde, ac tueatur. Romae Calendis Malis A. CIC ICC XCII.

LXIV. IOANNI IACOBO A CRATZ. Equiti Marchico, et. Consil. Brandenb.

ETiamnunc Romae bona conditione viuimus, et antiquitates vrbis, vel rudera potius et vestigia, quae supersunt, sedulo perquirimus, amphitheatra, theatra, circos, arcus, templa, porticus, statuas, aquaeductus, thermas, balneas, Septizonia, agonas, naualia, Campum Martium, palatia, montes, colles, hortos non sine admiratione inspicimus et vrbis itinera quotidie. obimus, summoque studio et cura, vt par est, omnia contemplamur.

Hortos non sine iucunditate intrauimus, et, lapides vetustatem redolentes in iis conspicati, saepius hac occasione correximus Gruterum ex lapidibus ipsis. Sola certe Villa Borghesiana perplures Gruteri errores nobis ostendit, quorum vnum alterumue hic pace tua, liceat referre. Sic apud Gruterum IC CLXXI, 6, omissum, CVM AEDIFICIO. Legendum enim, CVM AEDIFICIO MACERIA CLVSVM. Item, CIC XXXIII, 5, I, legendum, auctoritate lapidis, DIS, non DIIS, nec sibi semper constat Iacobus Manilli, in descriptione Villae Borghesianae, quem plusquam centies castigauimus, exempli causa, pag. 5. libelli sui, vbi hanc adducit inscriptionem:

Quid cum CHORAVLAE nomine velit Harduinus, id legi potest in eius notis ad Plinium, H. N. XXXVII. 1, p. 357. Praeterea sermones cum doctis, praesertim Ciampino, Fabretto, et Bellorio. mirifice nos recreant, quippe qui res Vrbis libenter et expedite tradunt, venientesque facile admittunt, et ad veniendum visendumque vltro et perhumaniter inuitant. Ciampinus, vt audio, curandae Pontificis Bibliothecae munus, quod Schelstratius gessit, forte breui suscipiet, quamuis alii Henricum Norisium, qui Florentiae sodalitati Augustinianorum praefectus est, successurum, opinentur, virum quidem non Schelstratio imparem, sed minus cordatum, cui antehac multae, cum Pisis

esset, lites cum iuniore Gronouio intercesserunt. Florentini, vt acres in iudicando sunt, vulpem vocant,, nec secus sentiunt, qui in consuetudinem eius veniunt, penitiusque virum norunt. Doctrina tamen ceteris Florentinis praestat, et ingenii monimentis praesertim Cenotaphiis. Pisanis, quae in Pisarum vrbe vidimus, laudem non vulgarem promeretur. Nunc Harduinum, Gallum, e sodalitate Iesu, hominem compilando ambitiosum, merito castigat, et antiquitatis peritia, sacile omnes Italiae, monachos vincit. Pontisex superiori hebdomade, inspectantibus nobis, omnes sacri muneris partes peregit. Ex Vaticano proxime, apparatu magnifico et vere regio, in templum Laterani, magno Praesulum Patrumque Purpuratorum comitatu, processit, cumque eo tenderet, Capitolium, vbi a Senatu vrbis exceptus est, transiit, plausus inter et acclamationes populi, vt benedicto se impertiatur, genu flexo precantis. Nos stantes semper a nemine, ne a stipatoribus quidem Heluetiis, lacessiti vel coacti, solennia vidimus, populus, ad nutum obsequens, religione velut freno regitur ac tenetur. Sapientes et Purpurati hos ritus in vtilitatem vertunt, et rationibus familiae consulunt, ac secure dignitates suas tuentur. Pontifex, ingrauescenti vir aetate trium fere Purpuratorum consiliis totum se permittit,

qui eum, quo volunt, trahunt impune et flectunt. Labem ceteroquin aulae, quam Nepotismum nominant, sustulit penitus atque extinxit, propinquos, ex regno Neapolitano aduenas, benedicto impertitus dimisit, nec pecuniam, neque sacerdotia, conferre voluit, Innocentii XI. exemplum secutus. Quo spectant numi argentei aereique, qui Pontificis Innocentii XII. renunciationem et vota publica continent, in circulo exteriore his verbis insigniti, NIHIL PRO NOBIS, hoc est, quod nihil ex facultatibus Pontificiis pro se nepotibusque, sed omnia pro, bono publico, Ecclesiaeque incremento sit elargiturus. Vel enim huius laudem affectat, vel pietatem reuera aemulatur: vtinam ei liberalitate concederet, Caesaremque pecunia subleuaret, cuius res aretae sunt, et hostes superbi ac praepotentes. Sed Patres in purpura Gallum, omni extrema Ducatui Mediolanensi minitantem, nec obscure vim Magno Florentiae Duci denunciantem, timent, aerariumque largitionibus exhaustum esse, queruntur. Ego certe duo in Italis, miror, temperantiam, qua vires animi seruant, et taciturnitatem, qua consilia celant, vt vix signis indiciisque se prodant. Etiam in re familiari solertes et cauti, dando praeparci et duri erga pauperes, atque inhumani et

inhospitales: si bona verba et pecuniam exteri offerant, blandi et comes, si beneficia aut stipem petant, inexorabiles, videntur. Optima seligenda et probanda, ac imitanda sunt, id quod pietati et prudentiae congruit, virumque bonum decet. In quo nauiter indolem rectam, et natalibus dignam, ostendit generosus filius, et linguam gentis studiaque liberalia, cum prudentia ciuili coniuncta, addiscit pariter, atque excolit, spei illustris Patroni egregie satis facturus. Ita Deus te cum incluta gente seruet. Romae, pridie Nonas Maias, CIC IC CXCII.

LXV. VVOLFFGANGO CASPARO MARTINI, Sanctiori Consiliario.

REtinet me filiumque tuum amor Romae, non equidem nouae illius et superstitiosae, sed veteris, quae maiestatem in ruderibus iam et ruinis seruat, Dabis hoc vtilitati nostrae, ne suscepti bene, sed celerius finiti, itineris nos poeniteat, quando non hora, nedum dies, praeterit, qua non seponamus aliquid obseruatu dignum. Erubesco laudare filium, vita, indole, moribus, egregium, et per omnia tuae exspectatione satisfacientem. Nec ornamenta doctrinae superuacua sunt, et adiumenta ad

vitae communis laudem habent, quibus abundat filius, et in luce Romae congresuque Ciampini, Fabretti, Bellorii, indies se commendat. Quaeso igitur Te, Domine des filii petitioni locum, et vel vnum mensem eius desiderio commodoque concedas, vt Romam, vnde sacra, leges, et omnia diuina humanaque accepimus, non cursim, sed accurate penitusque, mecum exploret. Id enim operae pretium est, et magnopere conatum vtriusque adiuuat perinde, ac ornat. Ita Deus te familiamque tuam seruet benigne ac tueatur. Romae X. Calendas Iunias, A. CIC IC CXCII.

LXVI. DANIELI MAIERO, IC. Augustano.

MAgna sunt beneficia, quae apud me, cum Augustae essem, collocare voluisti, ad quae insignis accessio fiet, si libros, in Italia coemptos, perque aurigam aduectos, accipere et asseruare et pro iis, donec ad Germanos redeam, spondere, haud graueris. Ego Romae, in amplissimo Purpuratorum Patrum theatro, varias humanae vitae rationes contemplor, sed in primis in Roma veteri, cuius maiestas exoleuit et extincta est, curas omnes cogitationesque desigo, vnde, et vbi primus, auctore et parente

Romulo, vrbis sulcus ductus fuerit, vbi templum Iouis Ferretrii Statorisque condiderit, quem montem, quamque montis partem, regno sedem delegerit, vbi auspicia captauerit, quid opera et auctoritate Regum sequentium accesserit, et quomodo vrbs deinceps creuerit auctaque sit, non sine animi voluptate inquiro. Multa, fateor, coniecturis stant, quae tamen non ineptae, neque inanes sunt, multumque ad historiam veterem adiumenti habent, ornamento certe non destituuntur. Haud pauca vrbis monumenta vetustas confecit, et columnae insigniores aliquot fractae, vel amissae, iniuria temporum, et negligentia ciuium, qui ignorabant, vel non aestimabant thesauros a maioribus relictos. Prima religionis Christianae auspicia in monte Coelio vidi, vel potius animaduerti, in quo Constantinus Magnus domicilium habuit, templumque vrbis, quod dignitate omnibus praestat, exstruxit, quod Lateranense appellatur. Cuius ratione praesul vrbis est Pontifex, Caesaremque, si adsit, consecrat, et caput vrbis dominumque agnoscit. Sed cum ceremoniae ius prope intercidit, quod praesules longo iam tempore nimium sibi tribuant, et pace patientiaque Caesarum ita se gerant, vt coram vix rationem habere videamur et si ipsa conscientiae religione

victi, iniustos se esse possessores, intelligunt, sed, dissimulant, callidosque se praebent. Alexander IIX. Pontifex, iniquus in Caesarem, et animo consilioque prauus fuit, qui Sphaeram, non vt numi quidam eius habent, muniuit et vniuit, sed ditescendi artes potissimum spectauit. Quemadmodum enim is signiferum inscite, cum duplici fascia, geminoque signorum ordine, contra morem coeli astrorumque peritorum, dedit conspicuum, positis sub aspectum vnum signis XII, ita ipsius muniendi vniendique rationes non multo firmiores fuerunt aut explicatiores Idem ille neminem, nisi Laurentium Iustinianum, voluit saluare, quem et in numerum retulit diuorum, ac cuius imaginem vnius in suo Pontificis pallio gestare consueuit. Lichtensteinius, in vrbe legatus Augusti, consilio et senili prudentia Purpurati Austrii, a Goes, maximopere adiuuatur. Gallus nouo solertiae genere Pontificem, vt bullas conficeret, atque in manus nuncii Apostolici resignaret, decepit, ridentibus Hispanis et Austriis, qui technam prouiderunt, et eum, vt caueret sibi, tempestiue admonuerunt. Bibliothecae Vaticanae praefectus nunc est Henricus Norisius, quem Florentiae salutaui, Virum, si antiquitatis studia considero, non vulgariter doctum,

quamuis elegantior doctrina in vrbe refrixerit, pristinumque amiserit splendorem, vt viro egeant, qui lumen praeserat, rationemque disciplinae constituat, vt, cum ingenia Italorum excitentur magis, tum litterae ipsae nouorum industria cultorum vindicentur a tenebris et restituantur. Sed hoc illi agant, quorum interest, mihi sufficit Magliabechii confessio, quam veritas ei expressit: Fuimus Troes. Deus vero patriam communem respiciat, vt erepta e difficili bello, honorem dignitatemque ad seros vsque posteros, inuicta semper, et erecta in meliorem spem, tueatur. Vale, decus et ornamentum Augustanae vrbis. Romae, pridie Calendas Iunias, A. CIC IC CXII.

LXVII. GEORGIO FRIDERICO, PRINCIPI VVALDECCIAE S. R. I. ET F. F. O. O. BELGII SVMMO MILITIAE PRAEFECTO.

CAlendis Maiis epistola Tuae Celsitudinis, scripta in castris, prope Montem Hannoniae locatis, Consiliario Sanction Strykio, reddita est, quae in amplissimo Patrum purpuratorum theatro gaudium mihi attulit, clementiamque Herois VV aldeccii abunde confirmauit. Multus hic sermo de Magnae Britanniae Rege, quem

consilio manuque Tua, Celsissime Princeps, nixum omnes sciunt, et exempla ante oculos habent. Equidem Pontisex non sustinet expeditionem Caesaris, et parce pecuniam praebet, causam exhausti aerarii obtendens. Hoc enim expilauit Alexander IIX, patria Venetus, et gente Ottoboniana prognatus, qui sanctitatem sola vtilitate coluit, er, de sede Pontificia pessime meritus, animum ad prauas ditescendi artes rapinasque sanctissimo Patre indignas, conuertit. Hodiernus meliore exemplo praeest, et modestiam comitatemque vultu ostendit, Caesarisque amantior est, sed ad causam communem non magnum certe affert adiumentum, et, quod miror, nouissime a Rege Galliae decipi se passus, sero dolet credulitatem suam, hoc magis, quod praemonitus ab Austriis, sibi et dignitati sedis non prospexisset. Gallum certe, si paucas Gallicarum partium studiosos excipio, vitandum esse. Itali iudicant, vt qui fide pactorumque religione, ambitionis et dominatus causa abutatur. Nunc erecti magis et superiori anno confirmati sunt, quod praerepta est occasio inuadendi Ducatus Medio lanensis, ex quo salus Italiae pendet, et totius terrae eius quies, quam turbari, nolunt illius regionis Principes, et tamen, immisso tempestiue Caesaris milite, pecuniam conferunt, tributaque vel inuiti

pendunt, magno illius commodo, et insigni ad firmandam Augusti potentiam accessione. Magnus Etruriae Dux, ad cuius alloquium Pisis admissus sum, ab incursione maritima, et repentina Liburni oppugnatione, sibi timet, omniaque ad resistendum nauiter comparat, perinde, ac Mediolani, aditu passim intercluso, exquisite omnia muniuntur. Nec Veneti remissiores sunt, quorum incrementis Gallus inuidet, et, si possit, etiam obsistit, propterea, quod Turcicas vires distrahunt, et foedus Austrium, communis securitatis causa, religiose seruant Hoc enim vineulum ad coniungendos Regum Principumque animos insigne et accommodatum est, quod auspicio Guilelmi, Magni, et Tua cura, Celsissime Princeps, vigilantiaque coaluit, Gallorumque conatus in medio ambitionis cursu stitit feliciter ac repressit. Quod ne soluatur, Deus, auctor et parens humanae felicitatis, impediat, Numineque suo consilia optima prouehat magis ac fortunet, Teque, Celsissime Princeps, diutissime seruet, inuictumque praestet, vt fructus tot tantarumque expeditionum ad christianum orbem, qua meliores partes sequitur, perueniat, et nunquam mihi, in tanta omnium gratulatione, occasio desit gratulandi. Romae, ipsis Nonis Iuniis, A. CIC ICC XCII.

LXIIX. SAMVELI STRYKIO. Consiliario Sanctiori.

FIlius tuus, curatis bene, et consiitutis rebus omnibus, Roma discessit, qui, post vnum alterumue diem, vrbe me egressurum Venetiis expectabit. Inde Mediolanum finitimasque vrbes perlustrabimus, praeter ceteras Mantuam, Virgilii patriam, Ducisque Niuernii sedem, tum Parmam, aulae pariter, et Academiae nomine celebrem, vbi non pauca Romanae antiquitatis monumenta superant, quae ne Romae quidem reperiuntur, propterea, quod Farnesii, voluputis atque vrilitatis suae causa, Parmam asportanda censuerunt. Fragmentum Legis Regiae vbi sit, exquirere non potui, nec quisquam, vbi reperiatur, me potuit docere. Nulla profecto eiusmodi columna in vrbe superest, quae vestigium eius ostendat. Suspicantur aliqui, sed nullo indicio argumentoque confirmati, Parmae commodius exquiri, si forte Farnesii ab iniuria temporum vindicarint, Parmamque, iuxta cum aliis rebus, deuehendum curarint. Templa, Capitolium, Pluteos Vaticanos, Palatia vrbis, perquisiui, nihil tale inueni, tacentibus etiam et nescientibus eruditis, praesertim antiquariis Triumuiris, Fabretto, Bellorio et Ciampino, quos

interrogaui. Tollius Parmae, non equidem tanta conditione, viuit, qui dux et auctor ad inquirendum et inueniendum erit, si etiam nunc ibi seruatur. Hic cum Schelstratio, dum Vaticanam inspiceret, doctrinae certamen habuit et reuera in literaturae et antiquitatis profanae partibus superior fuit, ex quo nihil ad hunc, nisi inuidiae et odii fructus, redundauit. Hinc miser et inops, et spe potiundae dignitatis deiectus, liberalitate magni Ducis Florentiae, se aluit ac seruauit. Postea Parmam venit, vbi, modico Professoris stipendio contentus, animo rebus aliis impedito, superioribus, iisque elegantioribus, studiis fere nuncium remisit. Cum Romae eins mentio fieret, doctum ego, sed infelicem, Romani, contra, varium et instabilem in Casanattae palatio appellabant. Ille vero, pro amore in exteros, et pro facilitate sua, commonstrabat, quae videre volumus, vniuersa. Norisius a Pontifice delectus est, qui Vaticanam curet, sed renituntur sodales ordinis Ignatiani, et maledictis eruditum Patrem incessunt, contumelioso Iansenistae nomine vocantes passim et traducentes, At Pontifex in sententia persistit, nec calumniae dat locum. Vale. Romae, XIV. Cal. Quinctil. A. CIC IC CXCII.

LXIX. FRIDER. ERN. KNOCHIO. Equiti Misn. et Sanctiori Consiliario.

Postquam diu Italiam obii, et omnia eius antiquitatis monumenta diligenter perquisiui, Romam in primis veterem, quanto potui, studio inuestigaui, cuius in ruderibus multum superest, quod, veteres non falso scripsisse, indicat, et me, cum in Germania essem, aliquando subdubitantem abunde confirmat. Lipsium, V. C., aliquoties opinione deceptum, intellexi. Pvrrhum Ligorium, cuius volumina apud Ottobonum inspexi, multa ex ingenio scripsisse, cognoui. De primo Vrbis sulco, quem ab eo loco, vbi Anastasiae fanum est, duxit Romulus, coniecturam Ciampino aperui, Tacitumque exposui, qui vitro mihi assentiebatur, cum rationes argumentaque non deessent. Audiebant Patres, qui aderant, diligentiamque externi hominis non spernendam, putabant, nec discere hunc, sed docere disserentem, pronunciabant. De Ligorio consentiebat Fabrettus, et Reinesium a P. Seruio, qui Roma ei inscriptiones transmisit, saepius deceptum, tam libere, quam vere confirmabat. Sed tacebat de Isaaco Vossio, cum quo viro coluit amicitiam, et de industria omittebat censuram, quam tamen, in eo capite, quo incredibilem Romaeveteris magnitudinem

tradidit, effugere non potest. De cetero huius viri doctrinam aestimo, vt par est, et multum ei tribuo, quoad ingenio suo non indulget, quod, studio nouitatis abreptus, plerumque facit, et paradoxa etiam immo et falsa, specie veritatis ingeniose commendat, nauiterque defendit. Doctissimus ille, quem nosti, Batauus Fabrettum inique reprehendit, et acerbe castigauit, quod iste grauiter tulit, et iusto prope libro defensionem suscepit, ac victoria superior e certamine excessit, mirantibus Italis, quod ex Tuscia, vbi tunc is degebat, Romam non venisset, Vrbisque et agri situm propius non inspexisset. Lipsii errorem Casanatta, purpuratus Pater, qui me ad aspectum alloquiumque libenter admisit, consulto dissimulauit, reliqua patienter audiuit, et liberaliter me habitum in corona Patrum Praesulumque circumstantium dimisit, nihil quod affirmabat, recusaturus, quod ad me ornandum pertineret, cuius libros codicesque inspexi, inter quos reperi MSS Libanii Epistolas, non antiquissimas quidem, nec quatuor, vt colligo, saecula excedentes, sed pulchre exaratas. Cuius notae sunt plerique in bibliotheca Ottoboniana. Reliqui enim, prisca fide se et antiquitatem suam tuentes, relati sunt in Vaticanam, quorum alii aliis sunt meliores. Nam Vrbinates non perinde placent, et

facile admonent, in magna rerum copia delectum esse cum primis adhibendum. In eo tamen nimius fuit Iosephus Scaliger, qui de isthac bibliotheca abiecte locutus est, quod Scaligeriana, quae in Batauia nuper editasunt, comprobant satis, et Scaligerum conuincunt. Sed omnia non possidet isthaec bibliotheca, quippe quae non pridem donatione Pontificis, Alexandri IIX, creuit et locupletata est, qui animo ceteroquin prauo, et sordibus inquinato, atque in rem Christianam iniquo, erat. Hodiernus rerum suarum satagit, et, aerarium, ab Alexandro exhaustum, queritur, sed iis, per quos euectus est, indulget nimis, atque infra laudem prudentiae partes suas agit, datoque credulitatis exemplo, a Gallis deceptus, errorem patefecit, mirantibus Austriis, et ridentibus Austriorum aemulis, qui nihil non agunt, vt irritae sint admonitiones et consilia Austriorum. Lichtensteinius, Caesaris Orator, populo gratus est, et pompam Caesare dignam feruat, Gallico, postquam is venit, proripere se coacto. Factiones aulae Pontificiae, et corruptelae passim dominantur et praeualent, rectaquesuadentibus impedimenta afferunt, maximasque difficultates. Purpuratus a Goes in consilio pondus habet, instruitque auctoritate et adiuuat Lichtensteinium, tanto magis nunc erectum, quod Mediolano

tempestiue et caute prouisum est, aditusque, Gallis ex Pedemontio venientibus, passim interclusus. Magnus Etruriae Dux timet finibus, et Galli minas haud spernit, ac in pace bellum sentit, labefactatis passim commerciis, dum oram eius maris Galli infestam habent, Cosmumque III, ob necessitudinem Boioaricam et Caesaris amicitiam, odio habent. Is me, cum Pisis essem, perclementer accepit, et, de Potentissimi Saxonis studio et amore praefatus, multa indicia protulit suae in domum Saxonicam propensissimae voluntatis. Quam Deus praepotens seruet, Teque, Domine, qui tantum Principem patriae firmasti, felicem ac fortunatum esse iubeat, cuius auspicio beneficioque mea fortuna, vt stetit adhuc, sic inposterum stabit. Romae, Id. Mai. An. CIC ICC XCII.

LXX. HIERONYMO LVDOVICO SOLITARIO, IC. Consiliario.

Saluus saluo tibi de parta Consiliarii dignitate gratulor, cuius retinendae praesidium in locuplete matrimonio futurum, spero. Sed vbi hoc circumspicias, in Saxonia, an Marchia nobis vicina, ipse tu, pro ea, qua vales, prudentia iudicabis. Virgo, quam nosti, aegre, e Saxonia excedet,

cum multas ob causas, tum ob assiduos procos, quorum permulti sunt, etiam nobili loco naci. Vidua praesecti locum mutabit, sed quorsum spectet, me fugit, hoc in primis misero rerum Saxonicarum statu. Ego, si fortuna occasionem daret, suaderem, vti neptem tibi A. conciliares, amicosque in patria multos et egregios parares. Mihi enim omnia fere praesidia erepta sunt fraude et perfidia famuli, qui et opes meas euertit, et bibliothecam vastauit, me reuerso, aufugit, et fuga aliisque indiciis prodidit facinus, quod Cyclopico more admisit, Aureos argenteosque numos, sine delectu, abstulit et dissipauit. Hoc debeo commendationi Clisianae. Adiutor consilii quis fuerit, nondum resciui. Valstachius, qui Erfurtum discessit, passim dixit, famulum furem, quem in sinu alui, esse lauta conditione hominem. Ipse fur iactauit, auiam diuitem, quae raros submiserit numos. Alibi, fratrem habere opulentum, dixit nequam, et cordatos ac bene mihi cupientes decepit. Ad Rectorem Academiaevocatus, constantiam prae se tulit, etiam. impudenter locutus, viderent Patres, quid agerent, et cauerent sibi, qui se deferrent. Ita dimissus, impune expilauit herum, non male de se meritum. Nisi redissem totam quoque vastasset bibliothecam, et volumina

magni pretii mutilasset improbe, vel perside abalienasset. Thesauro Stephani quintum tomum detraxit, Goldasti aliquot et Gryphiandri opuscula, librosque alios, non spernendos, surripuit, Caleni etiam cistas plerasque exhausit, famamque honesti hominis foedauit, cruce dignus, si deprehendatur. Parum aberat, quin conciderem, aut apoplexia extinguerer, nisi Deus me itineris labore fatigatum, corroborasset, attonitumque moerore seruasset. Nunc me colligo sensim, et consuetudine ferendi malum fero. Equidem ad Rectorem ea de re submonitum, pertinuit, inquirere in vitam moresque hominis, praesertim, cum passim in circulis et conuiuiis aureos argenteosque numos exponeret, et elatius se gereret, equos conduceret, ac equitando se oblectaret, quin et, conuiuiorum causa, impensas faceret, hospitesque inuitaret, adeo, vt nemo in vrbe, neque nobili, aut illustri, loco natus, eum sumptibus aequare posset. Musicos, tibicines et fidicines, circum se habuit, ac numos subinde in mensam iecit, tum, hilares laetique essent, admonuit, vt vel sic tam liberali et lepido homini nihil deesse videretur. Nunc peracta est fabula, et fur se proripuit, mihique inanes loculos reliquit et maximam patrimonii mei partem consumpsit, Scorcum Muhlmannianum,

quod efflictim amauit, in tanti sceleris cogitationem impulit hominem, et Christophori hospes ac leno subvrbanus. Tu, quid facto opus sit, perscribe, promptumque et salutare consilium imperti. Vale. Vitembergae, Idib. Sextil. A. CIC IC CXCII.

LXXI. DANIELI MAYERO, IC. Augustano Vindel.

IAm aliquot menses sunt, quod ex Italia redii, atque in Forum Iulium, Carniolam Carinthiamque, descendi, tum Stiriam Au striamque peragraui, caput rerum et ipsam Augusti sedem aspexi, prudentes in aula viros, et plerosque legatos, colui et obseruaui. Nesselius mihi bibliothecam Caesaris, et reconditos libros (nam vulgares et passim venales non moror) codicesque selectos ac manu scriptos, eosque perraros, et ex ipsa etiam Graecia aduectos, demonstrauit, desiderioque meo prorsus fecit satis. Hinc iter flexi in Vngariam, Posonium, Comaronium, laurinum, et alia minora regni oppida, vidi propius, et situm, munitiones ac opera, expendi. Budam enim, clauso, proprer morbum, itinere, proficisci non licebat. Reuersus, paulum Viennae substiti, confectisque rationibus, Morauiam, Silesiam, Lusatiamque superiorem, transii, et, exacto

fere Augusti mense, Vitembergae denuo sedem fixi, vbi, quantum possum, tantum deinceps enitar et contendam, vt tarditatem redicus omni studio ac diligentia compensem. De militiae praefecto multus sermo apud vicinos, altum contra apud nos silentium. Duo eum vitia expugnant, auaritia et ambitio, propter quae Viennae, Berolini, et in omnibus fere aulis, inuidiam odiumque sibi contraxit. Si recte assequor aulae Br. ministrum, quem Torgauiae offendit, struente exitium fato, elatum hominem euertit. Rident finitimi in sinu, sed EL. Princeps vim ei factam indigne fert, et liberandi eius causa omnia experitur. Vix dubito, quin, si in tali proposito insistat, tandem dimittatur, si cautio de non vlciscendo processerit, quae, iure iurando interposito, fiet. Hannoueranus Dux spe nouemuiratus cadet, cum tot subinde nouae emergant difficultates, quae Caesarem, per se propensum, auertant. Strykius, opinor, Halas Saxoniae veniet, nouam ibi Academiam auspicaturus, quam Brandenburgicus EL. instituet, ac benigne locupletabit. Vnum abs te peto, vt libros, per aurigam Roma aduectos, Lipsiam non grauato cures, vbi pecuniam VVinclerus, IC. vel VVeissius, mercator, accurate meo nomine persoluet. Vale, et in posterum sub fide silentii plura expecta.

LXXII. PASSERINIO. Consiliario Saxonico.

PEragraui Italiam, in qua vidi regionem Europaecultissimam, et, si antiquitates specto, omnibus terrarum orbis regionibus praeferendam. Graecia quidem soli bonitate aerisque temperie praestat, sed paucissima antiquitatis rudera ostendit et seruat. Pleraque enim et potissima a Romanis auecta sunt, reliqua vel detrita, vel corrupta, et a barbaris in alios vsus versa. Tantum Smyrnam et quosdam Asiae tractus excipio, quorum partem Veneti in Italiam asportarunt. De Bibliothecis nihil addo, quarum ibi maior copia, nec minor delectus, praesertim Florentiae et Romae. Vna apud Germanos Vindobonensis in pretio est, et merito suo aestimatur, De maioribus tuis multa passim inueni et legi. Si libri afferantur, quos tardius, Augusta mittendos, expecto, nihil non tecum communicabo. Nesselius tuae memor consuetudinis fuit. Strykius Halas breui discessurus, te salutat. Vale, et festinanti, pro tuo in me aequissimo animo, ignoscendum puta. Vitembergae, Calendis Octobribus. A. CIC ICC XCII.

LXXIII. DANIELI VVINCLERO. IC. Lipsiensi.

LAetor, te saluum rediisse Lipsiam, molestiaque itineris liberatum, et noua felicitatis accessione confirmatum, florere, in ea praesertim vrbe, quae et amoenitate, et dignitate sua, facile alias vincit, nouaque tibi ornamenta destinat liberaliter et parat, talia certe, quae praesidium virtuti tuae afferant, praemiaque cumulent, et ampliora seruent. Ego ingratus forem, nisi humanitatis consuetudinisque iucundissimae recordarer. Ita enim de me bene meritus es, vt obliuisci non possim, debeam profecto nunquam. Nouus Academiae conditor hodie rediit, confectis rebus, breui abiturus, et vastitatem nobis solitudinemque relicturus. Summo quidem omnes consensu eum obsecrarunt, maneret, manendique gloriam Principi daret, prouinciamque demandatam seruaret, et summa fide administraret. Sed nullis precibus exorari potuit. Abeat ergo, et fortunam experiatur. Instituti rationes sane tibi, vt possum, diligentissime commendo. Nam. quod reliquum est, curabit auriga noster, vir in partibus suis diligens, et voluntati meae audiens, dictisque tuis morem gerens, Enitar ergo, vt, quanta possum, obseruantiae significatione testatum faciam, quid tibi debere

velim, cum ob superiora, tum ob praesens, quod rogo, officium mihi impertiendum. Vale. Vitembergae, Nonis Octobr. An. ICC IC CXCII.

LXXIV. IOANNI GEORGIO RAVCHBARIO, VValdecciae Principi a Consiliis aulae et iustitiae.

POenitet me mutati nuper consilii, quod equidem conficere, et ad vos ab Italia redire, constitui, sed scelus famuli, de quo in reditu Vratislauiae audiui, me a proposito retraxit, cum, vt domesticis consulerem rationibus, tum, vt Codices, libroa et cimelia, quae furtiua manus attingere ausa est, seruarem. Reuerso Strykius obnunciauit, se, nouo Brandenburgici stipendio conductum, non plus aliquot menses hic permansurum. Turbauit me sermo, rationesque meas confudit, Patribus me inclamantibus, si eodem temporis artieulo discederem, non posse aliter fieri, quin Academia pereat penitusque euertatur. Distracto his cogitationibus superuenit nuncius, EL. Brandenburgicum de me auocando statuisse, non sine aulae nostrae stomacho, nec sine inuidia et odio in Strykium concepto. Mox ordo noster me Caput praesidemque appellauit. Si, quod antea volebam, abnuissem, in abeundi suspicionem

incidissem, Itaque Celsissimus spatium mihi dabit, benigneque indulgebit, vt futuro nundinarum Lipsiensium tempore venire, etincepta perficere, liceat, quod tua quidem, Patrone, intercessio efficiet, praesertim conuerso reipublicae nostrae statu, quo dissidia et aemulationes in Senatu Principis aduersa Saxoniae auspicia ostendunt. Caesar temeritate militiae praefecti offensus et captus est, et, si duos excipio, nemine in aula obnitente. Vir equidem manu promptus, sed consilio vehemens, et culpa sua infelix, atque ob superbiam inuisus, nunc, mutato fortunae statu, deiectus et fractus. Cum Vienna essem, Caesar erecto laetoque animo de captiuitate Seiani nuncium accepit, sed aula nostra vulnus nondum sanauit. Nonus denique et nouus Elector, Ernestus Augustus, in ore omnium versatur, vnde eius initium mali, quod aulae consilia conuertit, Pufendorfius historiam Friderici Guilelmi, Brandenburgici, absoluit, quod opus mecum afferam, et cum Serenissimo, qui de eius fide in actis Brandenburgici EL. docebit me et instruet, reuerenter communicabo. Gratum hoc, opinor, acceptumque erit officium, quod ea in re causaque tam ardua et graui deinceps nauabo, ec sine mora impedimentoque

LXXV. IOANNI KLEINSCHMIDIO, Summo Sacrorum VValdeccensium Antistitti.

REdituro in patriam graue insperatumque impedimentum attulit perfidia famuli, qui, mente et consilio corruptus, nomini suo notam sempiternae turpitudinis inussit. Cum enim Vratis lauiam transeunti facinus famuli nunciarent cordati homines, maturindum putaui, vt rebus meis consulerem, damnumque maius, quod timendum erat, auerterem et cauerem. Vix Vitembergam intraui, cum fur, dilapsus, monitore quodam populari compotore, praesidium in fuga quaereret, perturbatis omnibus et attonitis, qui de nequissimi hominis facinore audiebant. Tres hebdomadas consumsi in rebus meis ordinandis, quas furis malitia non parum confudit, libris disiectis, et, quasi nunquam rediturus essem, conturbatis Rationem sensumque homini eripuit prosligatissimum vrbis scortum, cui totum se dedit, nec libidini resistere potuit, cum de prostibulo, et alendo, et ornando, et ducendo, cogitaret. Tres comessanti familiares exstiterunt, duo populares, qui, quemadmodum se purgent, ipsi viderint,

quum res in iudicium deducetur. Sed satis de probro hominis, quae iusta indignatio expressit. Nunc de reditu in patriam, et consilio historiae Celsissimi Principis perficiendae, cogitanti petendum est temporis spatium, quoad, posita Decani prouincia, abeundi facultatem nanciscar. Haec enim certa est mea ratio atque sententia, de qua nullum, neque humanum consilium, neque negotium, quamuis grauissimum, me dimouebit Debeo hoc patriae, debeo hoc Principi, rebus in toga belloque gestis maximo, quem Deus grauiter aegrotantem seruet nobis, votisque omnium condonet. A quo vellem copiarum praefectus Sch. recte, sapienter et moderate, agendi suadendique exemplum petiisset, Principemque EL. non permouisset ad reuocandum a limite Rheni exercitum, quo facto, vires distraxit, legionesque disiunxit, contra, quam sperabat Caesar, qui turbulentum hominem, in regno suo deprehensum, abripuit, in custodiamque duxit. Commotus quidem Princeps, restitutionem flagitat, sed nondum impetrauit, neque, vt opinor, durante bello sociali impetrabit. Impeditae hinc aulae rationes, offensa Caesaris euidens, exitus anceps, neque his temporibus conueniens. Romae duodeuiginti hebdomades exegi, tempusque impendi perquirendis

vrbis ruderibus, statuis, templis bibliothecis. Cum purpuratis collocutus sum, in consessu praesulum verba feci, Pontifici, Innocentio XII, quater proximus steti. et munia obeuntem aspexi. Cum de eo priuatim salutando admonerer, modeste recusaui, quod religioni ducerem, flexis genibus, vel osculo pedum, exhibere honorem Beatissimo, quem nominant, Patri. Ad aditum alloquiumque Italiae Principum facile admissus sum, in primis ad salutandum magnum Etruriae Ducem. Libros, codices, monumenta, numos, magno numero ex Italia attuli, quae vel instructissimam Principis bibliothecam ornare possint. De voto, reduci mihi nuncupato, gratias, vt par est, maximas habeo, fratremque meum magnopere commendo. Vale. Vitembergae Id. Nouembribus. An. CIC ICCXCII.

LXXVI. DANIELI VVINCKLERO. IC. Lipsiensi,

CVra tua fidesque singularis omni, quoad fieri potest, grati animi officio praedicanda est, quam non sermone tantum, sed exemplo etiam, semel ac iterum comprobasti. Numos, quos tam propense donasti ac liberaliter, monumenta benignitatis tuae seruabo, et cum signo liberalitatis tuae recondam bene

ac seponam, sed ea lege, ne velut sepulti iaceant, numerumque tantum augere videantur. Cupio vicissim extare amieitiae meae non vulgare, neque obscurum, pignus, nec vero mecum constituere possum, quid reddere debeam tua expectatione dignum. De Ludekenio tibi affirmo, virum esse modestum ac facilem, ac iunioris etiam Thomasii, cum hic viueret, amantissimum, illud autem me fugit, quamobrem aliquid acerbe scripserit, stomachumque Thomasio IC. mouerit, quem tamen alia occasione ob ingenium doctrinamque aestimauit. Mihi, quod iussisti, curandum fuit, vt videas ipse argumenti caput, in quo rationes forte praecipitauit suas. Noster, quem nosti, vasa colligit, et res ad abitum comparat, tabulasque missionis anxie expectat, Dissertatio tua mirifice mihi placuit, cum ob elegantiam, tum ob doctrinae copiam, quam agnosco, nec reticere possum. De pecunia, ob libros repraesentanda, in posterum, quando opus est, tempestiue me admonebis Vale, et in posterumplura sub fide silentii expecta. Vitembergae XVI. Calendas Decembr, An. CIC ICCXCII.

LXXVII. EIDEM.

cogitantem, interpellant simul et admonent heredes VVolvveinii, vt de libris redimendis asportandisque solicitus sim, et, quod sperent, ita me geram, vt quamprimum Herzio, bibliopolae Veneto, satisfiat Id nutem quin, pro tua in me voluntate et studio, confectum reddas, haud dubito, qui, omnia tua consilia et prompta et expedita esse, norim. Vichmanshausius, quod nescire te nolim, renunciatus est Professor Ertraordinarius literaturae Graecae, me quidem non repugnante. Valdeccio suprema imminencet, credo, iam esse mortuum, quem, reipublicae et belli socialis causa, optem viuere longius, et Guilelmi, Regis Britanniae, consiliis interesse. Vale. Vitembergae, Calendis Decembr. A. CIC ICCXCII.

LXXIIX. ANTONIO MAGLIABECHIO, Magni Etruriae Ducis Consiliario et Bibliothecae Praefecto.

DIuturnum, quaeso te, silentium aequo animo feras, beneficiaque tua, quibus prope me obruisti, haud apud ingratum posita fuisse, credas. Quod ego expertus sum, idem de humanitate tua, vel me sponsore, expecta Archiater noster, Bergerus, cum

nobilissimo comite Romam profecturus. Vir est, crede, artis, quam factitat, peritissimus, et amicitia tua, si quisquam alius, dignissimus, mihi autem vitae consuetudine officiisque multo coniunctissimus, quem cum Achate suo, Meurero., haud secus, ac me ipsum, accipies, idque meae erga te obseruantiae et petendi fiduciae liberaliter, vt alias soles, condonabis, atque hoc in primis officii genus, quod grauissima commendatione mihi impertitus es, haud recusabis. Hoc peto, hoc postulo iure amicitiae sanctissimae, inter nos contractae, vt. Bergerum optimum meique amantissimum. ornandum suscipias, votique compotem reddas. Vale. Vitembergae Saxonum, Nonis Decembr. A. CIC ICCXCII.

LXXIX. CAROLAE CATHARINAE PATINAE, Patauium.

NOn sine voluptate maxima recordor, colloquii, inter nos habiti, cuius memoria meo erit infixa animo, quoad fruar dulcedine eius studii, quod humanitate continetur. Illustris parentis, quem amo vere et colo, desiderium Strykio exposui, cui datum est negotium curandae et moderandae Academiae Halensis. Vellem, ad hunc scriberet, si per occupationes, quibus

distrahitur, fieri posset. De Errico, pariter euocando, laboraui, cui spem fecit Strykius, remque cum Sanctioribus Brandenburgici EL. Consiliariis, Danckelmanno et Fuchsio, communicauit. Ego maturari, opto, quod cupio, nec recuso vllum officii genus, quod a me proficisci potest. Tantum diffieultas restat de erogandis in iter sumptibus, quod audisse memini, cum Strykius, de voluntate et sententia Patrum Berolinensium, referret. Illud vero abs tua humanitate peto, vt, si quando otium sit, Damascium [gap: Greek word(s)] perquiras, et argumenta operis haud grauato perscribas. De Liuio, aeterno Vrbis vestrae ornamento, submoneas, quid Patauinitatis indicio in eius oratione desideretur. Morhofius enim nequicquam mihi satisfacit, nec scrupulos. eximit, sed iniicit, vir ceteroquin haud inscitus. Vocabulum concitor, oris, Gronouius ei tribuit, quod Liuianae haud congruit aetati et orationi. Qui enim Ciceroni, idem Liuio, est concitator. Istud enim non augusti, sed inclinantis, aeui Latinitatis est, si recte iudicare mihi licet. Meridialis cum Vossio non probem, nec vana mendi Gelliani suspicione ducar. Vale, decus Virginum, cum patre optimo et familia vniuersa, conspectuque tuo recrea aliquando nostras Musas. Id, pro eo, ac potest, rogat,

Bergerumque Medicum parenti apud quem diuertit, commendat Zomacreon. Vitembergae apud Saxonas. Prid. Iduum Decembr. A. CIC ICCXCII.

LXXX. ERRICO, Doctori apud Venetos Publico.

DE te, Halas euocando, ego et Strykius laboramus, nisi quod de itineris sumptibus exorari Patres Berolinenses, nolunt. Bergerus, qui cum Meurero apud te diuertet, plura tibi nunciabit. Herzium saluta, ad quem pecuniam curaui, serius quippe redii, et, rationes meas a fure domestico turbatas, cognoui. In ipso temporis articulo veni, alioquin omnia scrinia expilasset nebulo, resti dignus, qui, audito aduentu meo, se proripuit, Bohemiamque petiit, Vale. Vitembergae, Idibus Decembr. A. CIC ICCXCII.

LXXXI. AMICO,

DE fide et cura tua meo nomine suscepta gratias ago, et cupio vicissim testari promptum ad quaeuis officia animum, maxime Deum precor, vt seruet te in muitos annos incolumem, praestetque semper fortunatum. Iter mihi, quod suades, deprecor, hoc in primis tempore, quo commoda

ordinis nostri curo, et vix ac ne vix abesse possum. De epistola, nisi serum est, altera hebdomade, vt conficiatur, operam dabo. Accipe nunc dissertationem meam, et vt potes, grauissime commenda, patrocinioque orna. Vale, Vitembergae A. CIC ICCXCII

LXXXII. EIDEM.

MItto epistolam, vt studium in te amoremque intelligas, quam neque iniucundam, neque oculis tuis indignam spero, festinanter scriptam esse, haud inficiari possum, fide tamen et officio se tuebitur in primis ac defendet. De rebus meis adducor, vt credam, diuturni rem laboris fore, et doleo tot tantasque molestias mea causa tibi exhibitas esse hucusque, rogo autem, vt iis supersedeas, si negotium non possit confici, ne petenti erubescendum videatur. Knauthium resaluta, virum in primis carum et venerandum. Praetor rediit, qui discessurus salutandi tui mandarat partes. Papinianus cum ingeniis conflictatur rixandi cupidis, sed is astu vincit, et euertendi aemuli occasionem quaeret, nisi tandem suis ipse laqueis se irretiat, et [gap: Greek word(s)] tarditatem compensans experiatur. Vale, Vitembergae A. CIC ICXCII.

LXXXIII. IO. FRIDERICO L. B. A. VVERTHERN, Vihae Dynastae.

SVmmo in me amori, quem vix satis assequor, quantis possum officiis, respondebo, et de honore, mihi apud sacrum fontem habito, cuius nunquam recordari desinam, fidem grati, obsequentisque animi praestabo, neque committam, at aliquid in pierate, et votis, pro salute filiolae nuncupatis, desiderari possit. Gratulor incluto nomini, virtute maiorum seruato, et pari gloria propagato ad posteros, quibus tantae gentis memoria iucunda semper erit, et sancta, ex qua, velut ex fonte, non riui, sed flumina maximarum laudum promanarunt. Videbo in posterum, et curabo, vt dignum obseruantia mea monumentum ad manus tuas perueniat, tenue quidem, seda religione dantis aestimandum, Deus vero te seruet cum incluta coniuge, et vtrique longam aetatem perpetuamque felicitatem, cum multa et virilis sexus prole addat benigne, et impertiatur: efficiat demum, vt VVertherii Heroes nunquam Saxoniae neque in toga, neque in bello desint, et serie, et successione perpetua, familiam aeque ac gloriam conseruent, magisque auctam reddant, maiorum etiam, auorumque, et patris, stabile, ac sempiternum decus ad heredes sine

LXXXIV. IONAE PERSONIO, Norcopiam.

SPonsores tuae integritatis colo, et veneror, eorumque auctoritati permultum tribuo, et honores absenti merito, libenterque decerno. Dies, solennibus constituta, est XXVII. April. cuius recordatione suauissima perfrui tibi licebit. Deus vero, quod opto, cum nouis honoribus nouam, eamque auctam felicitatem, maioresque in dies honorum accessiones tibi impertiatur. Testimonii tabulas, et gratulationum exempla, si pecuniam repraesentaueris, curabo. Opusculum tuum, et schediasma antiquitatis patriae abs te mittendum, peto, nec dubito, quin facias, cum honoris tui intersit, et optem liberalia, ac honesta ingenia excitari ad laudem. Vitemb. XIV. Kal. April, CIC ICCXCIII.

LXXXV. IO. GEORGIO CVLPISIO, Serenissimo Duci VVurtembergio a consiliis interioribus et Senatus Audici Pro-Praesidi.

sperarem, tum omnia aduersa votis euenisse, accepi: quae vt sapienter feras, magnumque, et fortem animum Reipublicae praestes, per fidem te obtestor tuam, Patrone. Meliores rerum exitus deinceps exspectandi sunt, tuo praesertim consilio, quod principi, suis auspiciis regenti, opportunum affers, et salutare, nullique labori parcis, neque arduas pro patria legationes recusas, quas summa cum laude hucusqae obiisti. Omnium igitur in te studia non obscura sunt, omnesque, spem salutis publicae in te positam esse, confirmant, atque in communi calamitate ciues, docti in primis, et tuo freti praesidio, ad te confugiunt: inter hos maxime duo illi probi, et eruditi iuuenes, abs te commendati superiore anno, qui in liberalibus doctrinae studiis operam haud vulgarem mihi, patribusque approbarunt. Alter Hamburgum temporis causa discessit, alter iussus redit, vterque tibi dicto audiens, et ad obsequium promptus. Ego vel tua causa, quoad potui, de iis bene meritus sum: neque illos operae impensae poenitebit, quos acri ingenio, et diligentia singulari fuisse, scio, nec sine voluptate recordor. Non desistent ab illa mente, et laudem, hic partam, semper integram seruabunt, si fortuna, quae optimos saepe conatus frangit, et impedit, coeptis

eorum, quod vereor pro eo, ac debeo, non obsistat. Quaeso igitur te, facias, vt, patrocinio tuo subleuati, non in limine consistant, sed, patefacto aditu, felicius progrediantur, et pergant. Deus adsit consiliis tuis, et noui Imperatoris belli auspicia prospera esse, iubeat, ne in fortitudine consiliorum maturitatem, prudentiamque desideremus. Vale, et complectere tuum. Vitemb. VI. Kal. April. CIC ICC XCIII.

LXXXVI. SAMVELI STRYKIO, Consiliario Regio.

COndonabis culpam silentii et minime omnium de obseruantia ac religione obsequii dubitabis. Res meae, vt antea, mediocres sunt, saepe tamen ob taedia in augurationis philosophicae difficultatum non expertes, quas patientia vincendas esse scio. Simul vt occasionem nactus fuero, cultum, reuerentiamque praesens testabor, neque committam, vt aliquid in meis partibus desideretur Patinus, Italiae pertaesus, non recusabit stationem, si offeratur: sed incertumest, an aula accipiat conditionem eius, et probet. Erricus etiam suae dignitatis rationem haberi cupit, neque tamen hoc anno, vt scripsit, ex Italia excedet Prid. Kal. April. A. CIC IC CXCIII.

LXXXVII. PAVLO CONRADO MITTERNACHTIO. a Secretis.

SAepe tuae liberalis, et literatae consuetudinis memini, et optaui, quam potui enixissime, vt praesens eam, quam debeo, obseruantiam probare tibi, et nouo confirmare indicio, pignoreque possem. Ego superiore anno Italiam peragraui, Romamque, caput rerum, et monumenta vrbis vidi; eoque itinere magna est accessio facta ad suppellectilem rei librariae, quam hucusque multo sumptu mihi comparaui. Reuersus, faciem fortunamque Germaniae non optimam deprehendi, Gallis nemine resistente, et, velut patefacto aditu, grassantibusin viscera, et depascentibus, quod restat, maiora ausuris nisi occasiones resistendi, et consilia matura adhibeantur. Vna spes secundum Deum in Guilelmo, Britannorum Rege, quem Deus ambitioni eorum obiecit. Reliquos omnes metu famaque nominis, illos praecipue, qui ad Rhenum incolunt, perculit, ac fregit Ludouicus. Caesar exhaustus vix duobus resistit hostibus, et de Italia, vt par est, angitur in primis. Praeuertit tamen, et res suas opportune firmauit, non sine stomacho, et inuidia Galli, adcuius fere nutum antea Italiae principes circumagebantur Sed

versat belli cardinem Guilelmus, et, quibus potest viribus, Europae libertatem nouo, ac inusitato belli apparatu desendit, nouamque spem in communi periculo praebet. Deus foederatorum consiliis adsit, et poenam violatae fidei, pactionisque, ab hoste expetat, pacemque aequis conditionibus Germaniae, et sociis regnis, regionibusque reddat. Vnum abs te peto, vt Bonackerum, amicum, et conuictorem, eumque EL. quaesturae a commentariis, vel mea causa inter clientes tuos asciscas, ac de eo ornando cogites beneuole, quod omni gratiae referendae studio demerebor in posterum, meque profitebor tuum. VI. Kal. Iun. CIC ICC XCIII.

LXXXIIX. IO. CHRISTOPH. STVRMIO. Prof Publ. Altorffiensi.

QVanta sit tua, et VVagenseilii, V. C. in me beneuolentia, coram expertus sum: sed vnum illud graue mihi acerbumque contigit, quod neque tecum esse diutius, neque sermones audire doctissimos liceret. Cogitaui equidem, neque id inter postremas curas fuit, te honori nostro daturum, vt musas Noricas cum Saxonicis permutares, et in ancipiti belli fortuna tutiori loco familiam collocares. Sedres aliter cecidit, et Deo aliter visum est: quod grauiter fero,

vanamque spem fuisse meam prorsus doleo: nec tamen dubito, quin bene feliciterque agas, gloriamque meritorum apud nos, quam libet locorum interuallo disiunctos, celebrari patiare. Inter haec commodum ad me venit Thomas Scharsius, Media Transyluanus, qui aliquandiu apud vos studiorum causa commorabitur, quem peto, opera, consilio, et patrocinio tuendum suscipias, paternaque charitate nouum ciuem complectaris. Quod ego, qua decet obseruantia, demerebor, et recolam, ac ille etiam summo animi cultu, et pietate agnoscet. Vale. Kalendis Iuniis A. CIC ICC XCIII.

LXXXIX CHRISTOPHORO VVAGENSEILIO. Prof. Publ. Altorffiensi.

CVm saepe quidem pro eo, ac debeo, colloquii tui multo doctissimi imaginem mihi propono: tum laetitia efferor, et Altorfium memoria repeto, inquo te vrbis ornamentum vidi, et praeter ceteros, data alloquendi occasione, salutaui. Tenuisti me sermonibus vrbanis, et doctis, quos omnibus sane deliciis praetuli; sed postquam iter me disiunxit, eorum recordatione fruor, et absens adeo familiaritatis tuae fructum capio, atque in hac sauissima animi cogitatione acquiesco. Rumores de me falsos contempsi,

tanquam si ad alias, et aduersas religioni partes transire constituissem, quos reditu meo confutaui Quis auctor mendacii, et artifex fuerit, non magnopere laboro: illud autem miror, hic plerosque fuisse tam credulos, vt nescio, cuius persuasu et inductu, putarint, me ex Italia, amoenissima terrarum orbis regione, nunquam esse rediturum. De Sempronio quid sentiam, priuatim tibi aperire malim, quam literis mandare, qui de Alethopoli, ad quam ornandam accitus, magnoque stipendio conductus erat, et de me in primis male meritus est, cui tamen nihil reliquum fecit indulgentia Principis, neque mea vnquam officia defuerunt. Ad vltimum ego de nouo atque erudito genero, Mullero, Pannone, tibi, vt par est, familiaeque tuae gratulor, et, vt diu floreas, atque in omni laudum genere, vt vsque huc, sic deinceps admirationem tibi coneilies, et vno eodemque rerum, ac consiliorum tenore serues, opto, meque profiteor tuum. Mense Quinctil. A. CIC ICC XCIII.

XC. IOANNI GEORGIO RAVCHBARIO. Consiliario VValdeccensi.

QVam noui honoris tui causa suscipio gratulationem, eam ab officio meo non alienam duco, et vt haec amplissima dignitas

patriae salutaris, et nomini, familiaeque tuae felix semper, et auspicata sit, pro mea in te obseruantia, vehementer opto, vt cum auctoritate, tum consilio tuo respublica floreat, et bene, sapienterque regatur. De aduentu meo rursus fidem obligo, sed modico temporis spatio, antequam iter suscipiam, opus est. Mense Octobri omnes meae res, rationesque confectae erunt, id quod frater meus accurate indicabit. Quare in ea, qua coepi, religione animi, et obseruantia conquiesco, atque, vt omnia consilia, cogitationesque tuae, et labores, reipublicae causa fausti, fortunatique sint, Deum, cuius nutu, prouidentiaque stant res mortalium, obsecro, meque tuo patrocinio, et fratrem permitto, quem pro eo, ac par est, diligenter commendo. Nonis Sextilib. A. CIC IC CXCIII.

XCI. IO. EBERHARDO RICHTERO, Ecclesiastae Osnabrugensi.

FIdes tua, quam obligasti Academiae, et amor, quo me complecteris, voluptatem mihi, et patribus gaudium afferunt, opinionemque de insigni doctrina, et virtute tua omnibus confirmant. Sed Falckius, cuius auctoritate honores nuper tibi parti sunt, praeter expectationem omnium decessit vir coetui suo deflendus, quem

praeter ceteros, cum ob eruditionern, tum ob pietatem, atque modestiam, amicitiamea dignum duxi. Vides facile, et aestimas, quo in periculo versemur. Gallus infestat rempublicam, et Principes, quos arctior necessitudo coniungit, suspicione ducti, odio, et inuidia constictantur, armisque rempublicam turbant: nec tranquilliores sunt, qui sanctimonia aliis praestare volunt, et pietatis specie rationes sacri studii confundunt. De collega tuo nihil recusat, nec abnuit ordinis nostri praeses, superiori mense eam ad rem constitutus, vt idibus Octobribus summos honores, praemiaque petentibus impertiatur. Commentatio tua, cuius interpres, ac testis sui, mirifice virum, doctrina morumque grauitate egregium, delectauit, praesertim cum intelligeret, matrem almam tibi esse in deliciis, quae, sancta semper, et innocens, firmo in hunc vsque diem vestigio stetit, filiosque fouit, et compiexa est, quorum laude ipsa se recreari pariter, atque illustrari animaduertit, Dignum collega optimo consilium est, quod eius in laudis partem venire, et honores ab Academia nostra expectare voluit, cuius rei eum non poenitebit, qui, te auctore, id facere constituit, quod cum honori nobis sit, tum laudem eius, decusque tueatur. Pretium operae suerit audisse Musaeum, Theologum

ingenio subtili, doctrinaque exquisitissimaet summa. Illud ornando cumulum afferet, quod Bosium, cui parem vix Saxonia habet, studiorum coniuetudine sibi coniunxit. Ego, quicquid possum, pro honore eius annitar, et fidem tibi obstringam, omni in re experiri velle tuae dignitatis causa. Vitembergae Saxonum, Kal. Septembr. A. CIC IC CXCIII.

P. S. Romae, Florentiae, et passim, in Italia, ab eruditis bene liberaliterque acceptus sum, Multos ex ea libros, codices, que asportaui, et pluteis librariis intuli, quos vollem, videre posses, ac perlustrare. Instante Nouembri in Valdecciam proficisci constitutum habeo.

XCII. SENATVI ZVICCAVIENSI.

CVm antiquitatem vrbis, et prudentiam ordinis vestri reputo, tum illud in primis in felicitate pono, quod dignitati litera rum praeclare semper consuluistis, iuuenesque, studiis excultos, liberaliter fouistis. Quo nomine commendo Augustum Lochmannum, ciuem vestrum probum, pariter ac doctum, qui rectam vitae rationem, quam in patria ingressus est, constanter tenuit, profecitque gnauiter, et morum integritatem cum diligentia coniunxit. Ita factum, vt

industriae ornamenta modeste petenti tribuerem vltro, et elargirer, cum missis ad me haud vulgaribus doctrinae speciminibus dignum se honore probaret. Confirmatus sum iudicio patrum, quos audiuit, Lipsiensium, quisine vitio, et labe, partes suas peregisse, indicarunt. Quare non dubito, quin ciuem ea, qua alios soletis, beneuolentia complexuri siti, quippe quem beneficio, quod laudabili exemplo in ciues honore dignos, confertis, cumprimis ornandum esse arbitror: et vt hanc abincluto senatu vestro gratiam ineat, cum ego reuerenter peto, tum ciuis vester, gratissimus semper debitor futurus, submisse precatur. Deus vos sub tutela Saxonis saluos, atque incolumes. omnes et singulos praestet, ac prudentiam, consiliaque fortunet, auctoritatem seruet, dignitatem tueatur. Viterabergae Eid. Septembr CIC ICC XCIII.

P. S. Gratulor vobis, Patroni, merito, laetisque verbis applaudo, quod, empta Daumii bibliotheca, rempublicam nouo, et insigni doctrinae, sapientiaeque thesauro locupletastis, nec minus nomen vestrum, quam decus literarum, a temporum iniuria vindicastis. Praeiuit in hoc laudis genere Princeps, et, quid factu vtile esset, exemplo admonuit, quippe qui Iacobaeos libros redemit,

XCIII. VVOMRATHIO, Concionatori Aulico Dessauiensi.

FAma humanitatis tuae fecit, vt commendare ausim Sacerdotem Graecum, ex vitima prope Graecia in has terras profectum, vt afflictis trium captiuorum rebus consulat, quos, credulitate barbarorum vinculis impeditos teneri, multis, grauibusque antistitum testimoniis confirmauit, qui, laude be nignitatis tuae excitatus, meiam aliquot dies rogauit, vt viam sibi, aditumque ad tuam beneuolentiam munirem, quod officium, sine impietatis labe defugere non potui, cum de itinere, ad vos suscipiendo, constituisset. Quaeso igitur per communia Graecorum sacra, admittas Graecum bonae indolis, et recti exemplivirum, veraeque pietatis studiosum, benesicio dignum existimes, causam que tam necessariam, et iustam, aulae probes, gnauiterque commendes. Nobis optandum est, vt Deus fata Graeciae a Germania auertat, et seruitutem Gallicama ceruicibus nostris depellat, salutemque, et selicitatem communi patriae seruet, neque vlla temporum, bellorumue calamitate eripi deinceps patiatur. Integrum, etincqlumen praestet vobis

principem, vulnusque, nuper optimi patris eius morte acceptum, praelentissimo remedio sanet, vt in tali, tantoque filio non extincta, sed aucta generis gloria videatur. Vale, etaudaciam scribendi obtestationibus Graeci, non Graeca fide hominis, condona. Vitembergae Saxonum, Nonis Octobr. An CIC IC CXCIII.

XCIV. SENATVI SCHNEEBERGENSI

COmmendo vobis ciuem nostrum, M. Chladenium, neque; id temere sacio, sed vt iuuenis honori consulam, quem vestro patrocinio dignum iudicaui, vel eo nomine, quod ad vitae, morisque honestatem, doctrinae, atque ingenii laudem. me inspectante et exci tante, adiunxit. Graecas literas, a quibus multi abhorrent, praeclare didicit, et Ladnis etiam multum temporis tribuit, vt Latino emendatoque scribendi genere vtatur. Paucos vidi Hungaros, qui eum doctrina non dico superare, sed profecto vel aequare possint. Res ergo postulat, vt propter studiorum ornamenta eum, patroni optimi, tuendum suscipiatis, et scholae, in qua spes vrbis vestrae sita est, praeficiatis. Quod per me interpretem, quanta potest: obseruantia, petit, obsecratque M. Chladenius, et fidem diligentiae persancte vobis consirmat. Ego certe hunc vnum petitioni meae fructum constare

volo, cupioque, vt de schola vestrati, cuius non obscura fama est, deque adolescentum studiis bene mereatur. Ita vos Deus seruet et tristes, acerbosque casus a patria, et vrbe vestrati, a tectis, et a familiis, benigne auertat, consiliaque prospera, et rationibus ordinis senatorii profutura largiatur. Valete Patres, et conatum inseruiendi accipite in bonam partem. Vitembergae Saxonum. XVI. Kal. Novembr, A. CIC IC CXCIII.

XCV. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO. Fratri.

SIeiusrei, de qua consultas, facultas detur, confirmabis te sensim, et colliges, mihique spatium dabis me leuandi molestiis, et subministrandi plura tibi adiumenta. Adhuc enim multae me difficultates impediunt, nec remedia praesto sunt, quibus iniquior fortuna corrigatur. Velob superiorem iacturam, meabsente factam, nemini magis, quam mihi partes querendi conueniuat: dissimulo tamen querendi causas, et solatia quaedam doloris quaero in libris. Amici enim fucati sunt, et alieno malo gaudent, quos procul esse velim, et habere, quod domi agant Sapientes autem amo et probos quorum animus sibi constat, et semper idem

est, velut in mari scopulus, qui verberatur quidem fluctibus, sed non frangitur, nec mouetur loco, aut mutatur. Resisto perturbationibus, quae molestiam afferunt, nec opinantem lacessunt saepe, ac turbant. Sed ratio contra eas mihi auxilio est, nec consilium deestin tanto certamine, quod laetus ineo, gloriamque constantiae aufero, vt nullae sint tantae odii, etinuidiae vires, vt me de proposito dimoueant, aut firmitatem animi expugnent. Inaulis nulla pietas, et contraria purpuratorum studia sunt: Belgradi obsidio temere suscepta est, vitio Croiae ducis, tantae rei imparis, vanoque conatu elati. Nihil enim, quod sciam, gessit laude dignum. Dania, eius pertaesa, libenter dimisit. Si consilio respondisset fortuna, Hungari, qui sacra nostra retinent, libertate mulctati fuissent: quanquam Stratemannus, cum viuetet, moderatioris consilii auctor fuit. Veneti consulto nihil agunt, bellumque in Italiae visceribus haerens, timent, Caesarique diffidunt. Dux Venetus nihil damni Turcis attulit, nec classem eorum mari prohibuit, quin laborantibus insulis, vrbibusque annonam inferret. Cum Heluetiis nouum inierunt foedus Veneti auxiliaque pacti sunt, quibus imminente necessitate vtantur. Rhaeti transeuntibus in Italiam Austriis non restiterunt: praelium in Pedemontio fuit atrox,

multi vtrinque ceciderunt Schombergius ex vulnere mortuus est, cuius iacturam, pro eo ac par est, socii dolent. Is fortiterstetit, et laudem sibi peperit. Nec partibus suis Caprara defuit: Commercius, et Germani omnes gloriam ex ea pugna consecuti sunt, Itali autem, distur batis ordinibus, diffugere coeperunt. Duo mihi non probantur. Alterum est, quod foederati intempestiua Pinarolii obsidione vires confecerint: alterum, quod loco iniquo conflixerint, ardente nimis pugnandi desiderio Allobrogum Duce, et rationes praecipitante. Victusnon despondet animum, viresque ex clade reficit, ac nouis supplementis cohortes firmat. Auxilia, et pecunias submittunt Caesar, Hispanus, Anglus, Belgae, et in nouam spem erigunt. Gallus eius belli pertaesus est, et pacis conditiones ciobtulit, quas reiecit, et e seruitute Gallica se eripuit, cum Gaesare foedus in quatuor annos prorogauit. Marchio Badensis praelium recusauit prudens, et callidi, numerosique hostis conatus elusit, castrisque se continuit, eaque tam munita habuit, vt Delphinus, capto inuadendi consilio, admonentibus periculi praefectis, desilieret, nihilque ausus, re infecta, in Galliam rediret, et de mutato consilio ad patrem referret, qui nihilo felicior fuit, cum superiori aestate vrbem Eburonum

intercipere destinaret. Rex Angliae, manu, et consisio promptus, in Has baniae agro certamen multo periculosissimum iniit, Deique ope seruatus, Batauos ad Ploenensem, belli peritum, et sortem, stipendio conducendum induxit: quamuis eum sibi praelatum aegre ferat Nassauius, regis agnatus eiusque inuidia praereptam sibi eam dignitatem conqueratur. Principes Italiae non audent obsistere Caesari, et imperata faciunt, ac tributa conserunt, quia auxilio Galli, intercluso per Caesarem aditu, susrultinon sunt, iamque intelligunt, Imperatorem esse suum, et Italiae Regem. Pontifex cum Caesare rediit in gratiam: Gallo tamen, plus opinione concessit, atque indulsit, annitente Furbinio, qui Estraeo sagacior, certe felicior fuit, vt vel hinc intelligamus, plus posse in rebus humanis audaciam, cum fortuna coniunctam, quam sedulitatem, consilio temperatam, Multa fiunt, quae sapientes non prouident: multa etiam, quae non credas, mcidentibus inopinato rebus, conficiuntur. Nemo autem tam ignarus, aut impius sit, vt nesciat, aut neget, fortuita etiam nutu, providentiaque diuina administrari; sed causas, quamobrem consilio suscepta aliter eueniant, non agnosci ab hominibus, et esse occultas saepe, atque imiolutas. Mirum dictu, ingenia hominum cum fortuna mutare mores:

interdum relanguescere, ac in deterius verti, ac deficere quasi a se ipsis, nec capere negotia, nec pristino iudicio regi: quod Heidersdorfio vsu venit, qui nulla ratione ductus, neque expectato auxilio, dedidit Heidelbergam. Hoc caput malorum omnes esse sciunt: hoc, patefacta hosti Sueuia, captaque annona, quae ibi reposita fuerat, initiura proximae calamitatis. Quae tem porum, hominumque vitia Deus corrigat, et patriae felicitatem, tibi conditionem vitae meliorem, ac suffecturas dignitati opes impertiatur, Vale. Vitembergae, A. CIC IC CXCIII.

XCVI. DANIELI NESSELIO, Consiliario Caesireo et Bibliothecae Augustae Praefecto.

QVam vix promittere mihi potui beneuolentiam, eam rebus, factisque declaras, et sermonibus etiam, litterisque confirmas, ac testimonio in primis tuo conatum meum ornas plurimum, et cohonestas. Laetor interpretem mihi contigisse Seuerinum, rerumdiuinarum peritum hominem, neque a studiis litterarum, et sapientiae alienum, voluntatis meae haud fucatum interpretem, qui, optimis me deditum esse ingeniis nouit, arque tuas laudes praedicare saepius, vere

affirmauit. De Liuio nihil dissimulo, et multa in eo mihi animaduersa esse fateor, quae viri docti multis in locis praetermiserunt. De Patauinitate eius nemo huc usque mihi satisfecit. Purus sane scriptor est, emendatusque, et scribendi vbertate omnes historicos superat, in quo nihil inuidia reperiat, quod arguere possit, si paucas quasdam voces, dictionesque excipio, quae ab augusto, quo floruit, aeuo recedere videntur. Morhofius, cuius similem tota Kilonia non habet, nouissime de eo argumento commentatus est, sedin eo quoque haesitauit. Forsan Augustissima bibliotheca aliquid praebeat, quod scrupulum ex animo euellat. Franckio, Archiatro, qui in publico congressu hono rificam tui mentionem fecit, ad limatiorem edendi Aristaeneti curam forte otium deest. Ita distrahitur vir optimus, et experientissimus, vt parum ei temporis supersit, quod occupationibus subtrahat, et sibi seponat. Ego, cum Romae essem, annotationes manuscriptas Salmasii ex bibliotheca Reginae Sueonum, quae, post decessum eius, ad purpuratum Ottobonium peruenit, excerpsi, non vulgares, et luce dignas notas, quarum libenter fa cerem copiam, si esset, qui recte curaret Graeuius Hipparchum, quem Angli, de integro edituri flagitant, cum notis Iosephi

Scaligeri MS. a me vtendum petiit, quem et communis rei literariae causa denegare non possum. Obrechtus, quem, annis abhinc decem, et tribus, Argentoratum transiens salutaui, prodromum Alsatiae scripsit: de regno Austrasiae, quod sciam, nihil emisit. Quod de edendis aliquod MS. Historiae sequioris opusculis cum Seuerino communicasti, non refugio, si prouinciam hanc, annuente, et assentiente Augustissimo Caesare, mihi tradas. Lipsienses enim recusarunt, intenti edendis nouorum librorum summariis, quae nouitate placent. Quod reliquum est, precor, optoque, vt, auspiciis Augusti nostri. pace, belloque, deinceps bene, ac feliciter suscipiantur omnia, et perficiantur, ac delirium illud, decusque humani generis, Iosephus, sua, et paterna laude nitatur, fixisque altissime vestigiis consistat aduersus Austriae hostes, et aemulos, Ascanius ille, Deo, Patri, et patriae carus. Sub utriusque tutela, praesidioque, te Deus stator seruet, ac tueatur. Vale, et bene de me existima. Vitembergae Saxonum Kal. Decembr. A. CIC IC CXCIII.

XCVII. GEORGIO ABRAAMO VVOLFIO.

respondere non potui: quod pro tuo in me amore haud grauiter feres. Curaui omnia perinde, ac debui: id maxime, quod officii, ordinisque mei ratio poscit. In eo tamen censores industriae paulo difficiliores se praebuerunt, quod absentes ex noui decreti formula tres amplius numos persoluere cogantur. Sed, me deprecante, gratia tibi facta est, onusque in praesidem, et moderatorem ordinis, qui recusare non poterat, omnium consensu reiectum. Illud vero vehementer doleo, schedam forte aliquam intercidisse, qua duo numeri, nisi per errorem scripti sunt, desiderantur. Excussi omnia, inspexi etiam minima, sed reperire non potui, in quo si quid omissum, neglectumque est, totum illud ad culpam famuli, cui partes disponendi dederam, pertinebit. Nihil reliquum est, quam vt honore parto vtare feliciter, et coetum Dei magno pietatis lucro augeas, viamque ad Christum, sine quo nulla salus est, adeundi hominibus, atque auditoribus, Deo supplicantibus, commonstres. Vitembergae, A. CIC IC CXCIII.

XCVIII. G. NOERNERO.

AMo te dudum, et colo, in primis ob religionem animi, et fidem, quam comprobas mihi luculenter, atque confirmas.

De meo in te studio, et summa Noerneriani nominis caritate non est cur secus existimes, quando amor in te meus cum recordatione virtutis tuae coniunctus est, tantoque firmius in pectore meo insedit. Saepius a Saxonia abfui, negotiis, et peregrinationibus, quae arti meae decus afferunt, impeditus. Exteros adii, et salutaui: Romam ipsam vidi, et obii: omnia penitius introspexi, et liberaliter acceptus sum, quamuis me omnes ob qualemcunque doctrinae opinionem nossent, plerique etiam conditionem manendi, et munus offerrent. Sed redeundi sententia firmus, reieci omnia, multis stupore defixis, quid esset, quod Italiam, quae omnibus Europae regionibus praestet, deligere mihi sedem, et in colere, recusarem. Tenebat me Roma duntaxat ad tempus, deliciisque antiquitatum pascebat: sed retinere non poterat, virum salutari religionis disciplina, et recto vitae instituto confirmatum. Ego aliquando optem adesse tibi, et colloqui familiariter, ac testari coram, quam valde te diligam, quem cura sacerdotii, et fides fanctissimi muneris alligatum tenet, arctiusque cum Deo coniungit. Vale, diuinorum interpres oraculorum. Vale, et amantem vicissim, ac constanter ama. Vitemb. Eid. Octobr. A. CIC IC CXCIV.

XCIX. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

NOn possum tenere animum, quin gratulationis formulam, qua par est pietate, concipiam, quando ita ratio temporum fert, vt laetum tibi esse ineuntis anni exordium, cursumque rerum, et consiliorum multo laetiorem, quam superiore anno fuit, esse cupiam, amorique meo non fucato, nec ficto, faciam satis, De libro gratias tibi ago, gratumque animum argumento haud leui testatum esse volo, vt curae, laboresque in patria taediosi, parumque vtiles, praemio, quod Deus, et amici offerent, minime fraudentur, remedioque melioris fortunae leniantur. Ego, quantum facere, enitique possum, opera, consiliisque contendo, vt par votis felicitas tibi contingat. Vitembergae. An. CIC IC CXCV.

C. IOANNI GEORGIO RAVCHBARIO, Serenissimi VValdecciae Principis Consiliario Aulico.

RAtio temporum ita fert, et religio quaedam obseruantiae meae postulat, vt pietatis officium expleam, votisque a Deo contendam, vt omnia nomini tuo honorifica

et laeta euenire velit, ac iubeat, et solidam adeo felicitatem, quam votis expetere liceat, benigne impertiatur. Non committam, vt ingrati crimine me condemnes, sed, quantum in me erit, expectationem tuam sustinebo, ac tuebor. Principis Valdecciae, Matronae sanctissimae, mortem, pro eo, ac par est, doleo, cuius memoriam ab interitu vindicat foedus connubii, quod cum Georgio Friderico, Heroe Diuo, et immortali, contraxit. Immaturus Mariae Britannicae interitus vix digne satis defleri potest, et ferri tamen patienter, ac vinci debet, modo res, consiliaque regis non perturbet. In illo tam forti, et cauto rege, Europae salus sita est, quem Deus conficiendo cum dignitate bello seruet. De me spondeo, confirmoque obsequium Domui Valdecciae non morosum, et obseruantiam tibi, qui me profiteor debitorem gratum, et memorem. Vitembergae, propridie Kal. Febr. CIC ICC XCV.

CI. NICOLAO L. B. A GERSDORF. Sanctioris Consilii Praesidi.

QVod non Saxoniae modo, verum etiam finitimis, remotisque gentibus sanctum fastigii tui nomen est, illud mihi semper praesidio fuisse, grato, obsequentique animo testor publice, et, qua possum religione obsequii, confirmo posteris, hanc in tuendo

vitae meae instituto constantiam togatorum principi, cuius primae in consiliis, et moderanda republica partes sunt, acceptam ferri, semperque celebrari. Constat mihi pietatis ratio, quando laudes tuas summas, et maximas, terrarum orbis loquitur, et Augustus, vicinique reges, sine inuidia agnoscunt, et purpurati omnes, in tanta illustrium Procerum luce, vitro confitentur. Ego, quod discessurus composito ad venerationem animo precatus sum, id per epistolam repeto, vt hanc felicitatem nulla temporis iniuria patriae eripiat, qua saluo consiliorum principi, his praesertim miseris temporibus, fortunam publicam sustentanti, gratulemur, qui ope, munereque eius stamus, et consilio atque industria togati herois, admirantibus felicitatem vicinis, et exteris, res pace optimas seruamus, ac Germania armis concussa, temporum difficultatibus resistimus, et mala, quae impendent, Deo leuante molestias, ac fortunante res maximas, duce inuicto Gersdorfii animo superamus. Vitembergae Eid. Apr. A. CIC ICC XCV.

CII. IO. GEORGIO BOERNERO, Aulae Iustitiae et Senatus Ecclesiastici Consiliario.

veteris tui patrocinii non dubitaui petere, quod ad constituendas vitae meae rationes insigne momentum afferat, ac tibi adeo huius consilii gloria debeatur. Diu quidem dubitaui, an Principem appellarem, cuius de me statuendi potestas, sed fortasse me subleuandi nulla voluntas esset. Vicit tamen pietas, atque in primis me confirmauit tua multis, nec fallentibus indiciis perspecta bonitas, quam pro singulari tua beneuolentia constanter seruasti. Nec mihi defuit affinis tuus, Consultissimus Bergerus, et absentem, nec petere ausum, vitro commendauit, quod certis accepi auctoribus, et miratus sum viri iudicium, et fidem, quem nullo quidem adhuc officio, et opera mihi conciliaui: tantoque magis existimaui de eius prudentia, quam vtilitate publica metitur. De filio tuo, qui non inquinate Latina scribit, praeclare sentio, et consilium do persequendae industriae, quam in Caesare, puro, et aeui Augusti scriptore, ponit. Si ad nos veniat, interiores studii huius ingrediendi rationes commonstrabo. Natu minor facie, forma, quidni et ingenio sanctissimae memoriae avum redder nobis et posteris, maturiori aetate admonitus, vtinrecto, plenoque laudis proposito insistat. Vale cum coniuge, et aulae praesulem, nisi graue est, meo nomine reuerenter saluta. Quin de me ad Gersdorfium

referas, causamque patrocinii adiuues, nihil ambigo, sed penitus confido. Vitemb. A. CIC ICC XCV.

CIII. GEORGIO NITSCHIO, Professori Giessensi.

QVod in votis diu, et optatis fuit, vt Giessae nos conspectu simul, et colloquio recrearemus, id, mutata itineris, et consilii ratione, necdum obtinere possum: et, quia tam libero esse non licet, patienter fero. Aula Saxonica, cum alibi lautior conditio se ostenderet, nouo sibi beneficio me obligauit, et pensione auxit, quae in sumptus librorum attributa est, argumento propensissimae in me voluntatis. Facile ergo benignitate victus animum a migrandi cogitatione auoco, iamque intelligo, multa interuenire humanis consiliis, quae obsistunt nec opinantibus, et propositum subinde frustrantur. Fratri meo honoris iter patet, dummodo vtatur, dignumque se praestet, et rationibus meis, quae Saxoniam repetendam esse admonent, obsequatur. Deus enim haud obscure indicat mihi atque confirmat, sedem hic, praesidiumque rerum, et fortunarum meae gentis fore, qui religionem manendi certe menti meae attulit nouo, et illustri benignitatis exemplo, quod non agnoscere ingraci, repudiare

impudentis esset. Forte nusquam melius operam collocarc possim, quam in loco tuto, et ad tuendam religionis causam delecto, ac beneficiis publicis, literarumque ornamentis florente. Socer tuus, Hannekenius, contractam nobiscum amicitiam, foedusque seruabit, neque signa nostra deseret, cum, diuina ope alleuatus, bene agat, et valeat, aulaque eius honori magnopere faueat, maiora etiam deinceps praemia sanctissimis viri meritis decernat, Vale.

CIV. IOANNI A LOESER, Equiti Saxonico, et EL. Sax, haereditar. Mareschallo.

Fateor, in curandis mandatis me suisse tardiorem, et culpam deprecor, datoque breui spatio satisfacturum me recipio, fidemque noui promissi religione adstringo. De cetero res foederatorum prosperae sunt. Tullonium in ora maris mediterranei verberatum igni, vastatumque est: Maclouium, Granuilla, Rupella, idem fatum, fortunamque subierunt. Casalis dedita, compedes seruitutis soluit, et metu Gallico liberata est, nisi quod porta Italiae, Pinarolium restat. Nicaea, Villa Franca, Mons Melianus, victoriae cursum, et victoris arbitrium sequentur. Namurci obsidio perdifficilis futura est. Si expugnet

Guilelmus, virtutem ostendet: sinre infecta abeat, obsidionemque soluat, odium, et offensam Anglorum incurret, quippe viribus iam Gallo maior, et omnibus idoneis, sufficientibusque subsidiis instructus, sed cum hoste exercitato, et pertinace, regisque sui causa nihil non ausuro, conflictans. Deus fortunet inceptum, et haec via erit ad exprimendas aequiores, celerioresque pacis conditiones. Vitemb. VII Kalend. Sextil. A. CIC ICCXCV.

CV. VVILHELMO ERNESTO TENZELIO, Gymnasii Gothani Directori.

AMicitiae nostrae interest, et rei litterariae expedit, vt alter alteri amorem, et. studium probet, praesertim in causa, nostris partibus non spernenda, cuius ratio te non fugit, qui tuendam suscepisti, vt susceptam deserere non possis. Neque id e re tua videatur. Labor in perquirenda praesulis sententia haud modicus, sed adhuc frustra susceptus est. Schedae enim, in quas multa huius argumenti conieceram, nescio mea, an alius culpa perierunt. Ne id ergo, quaeso te, grauiter molesteque feras, quod de auctore sententiae, quem indicari postulas, nihil in praesens affirmare possum, Mihi

occupationes multae tempus eripuerunt, famulis, quorum fluxa fides est, potestatem perquirendi facere non ausim. Constitui accire fratrem, vt librorum, codicumque rariorum, quos possideo, numerum ineat, et, quid post tot insidias, absenti structas, reliquum sit, praesens videat, et omnia idoneo ordine, modoque constituat, ac disponat: tum nomina librorum, tam editorum, quam manu exaratorum in commentarios referat, et suo quosque titulo inscribat. Multa, crede, quae delitescant, reperiamus: sed premo hucusque et sine inuidia celo, ob solum amittendi metum, in tanto numero insidiantium, qui aliena cupiunt venditare pro suis. Adhuc autem velut in sylua versor, et, quoad possum, in sepquendis maxime necessariis operam pono. Frater meus, vt te obseruat, confecto indice, aut catalogo, nihil te celabit, cuius superiori aestate aduentum expectaui, sed, impeditus, curiae, priuatisque negotiis, in aliud tempus distulit. Is, quo in te animo sit, coram declarabit Io. Auentini ad Fridericum Ill. Electorem Saxonem, et Greg. Spalatinum, literas an videris, an, vbi prodierint, cognoueris, an, vbi extent, indicare possis fac sciam. Mihi earum spes a fratre facta est, et causae me, quanobrem legere cupiam, mouent non vnae.

De iuuene, quem commendasti, nihil recusabo, vel maxime ideo, quod ex coetu Gothano, et tuis adeo scholis profectus est, cuius honori faueo, tibique certe omne studium, operam, amicitiam confirmo. Vitembergae A. CIC ICCXCV.

CVI. VICHMANSHAVSIO, Consiliario.

QVod iam pridem facere constitui, vt fidem obseruantiae meae praesens declararem, id nondum me consecutum, et occasione veniendi frustratum saepius esse, doleo: nec tamen a proposito, cuius multae, et graues mihi causae sunt, desisto. Interim, fidum nactus hominem, gaudeo, habere me interpretem rerum, consiliorumque, a multis in te annis integrum, et diuturno vsu probatum, qui exponat, quae sentio, et obsequium meo nomine confirmet. Frater, Io. Christophorus, vita, officio, consuetudineque coniunctissimus, bene habet, et studiis praeest, quae sapientiam, et eruditionem ornant: certe talem se gerit, vt neque ornandi, neque amplificandi facultas deesse videatur. Ego, quoad possum, rationibus eius libenter consulo, et opera praestosum, vt intelligat, amicitiae nostrae fructum esse perpetuum, quem nulla vel leuissima

suspicio eripiat, ac interuertat. Mihi demum nihil antiquius est, quam, vt prospera semper valetudine, omnia negotia, quae ad familiae pariter, ac reipublicae salutem, commodaque pertinent, conficias, et firma adeo valetudine, superatis seculi iniuriis, vtare, A. CIC ICCXCV.

CVII. IO. GEORGIO RAVCHBARIO, Consiliario sanctiori Darmstadino.

GRatulor nouo honori tuo, et Valdecciae vicem doleo, quae nescit bona sua, aut non aestimat, pristinaeque dignitatis oblita misit senatus iuridici principem, cui praeter ceteros ratio regendae reipublicae, et impertiendi salutaris consilii maxime constabat, quod animo prouidi, sed futurum non speraui. Hassiae tamen partam feliciori sidere felicitatem non inuideo, et Deum, quo auctore stant, caduntque omnia, oro, quaesoque, vt in splendido honoris gradu patronum diutissime seruet, nec modo augeat, sed etiam confirmet felicitatem, ac defendat, doloremque, ex morte fratris tui conceptum, leniat, nec tristi casu, aut clade familiam affligi unquam, aut conturbari patiatur. Me, quoad fieri potest, enixissime tibi commendo, totumque permitto: in primis obsecro vehementer, ac peto, vt

pristinam mihi beneuolentiam serues: de mum frari meo, in fidem patrocinii abs te recepto, vel mea causa id tribuas, vt consilio, et auctoritate absentis etiam, vt confido, muniatur. Aula militaribus regitur consiliis, quibus praeest Marchicus, quem nosti Princeps, diffidit ceteris, nec ratio deest, quam ob rem se illi permittat, qui alios obseruat, nec belli magis, quam pecuniae, et vectigalium rationes moderatur. De Ellenbergio tam diuersae, et repugnantes proferuntur sententiae, vt multi eum sceleris absoluant: non tamen dubito, quin magna in culpa sit propterea quod, Dixmuda capta, tota moles in Bruxellas incubuit. Vaudemontius tempestiuo receptu sibi consuluit, viresque Villaregii distraxit: Guiselmus immortalem nomini famam comparauit. Sic fiet, vt hostis tandem ad persequendum bellum reddatur impotens, et accipiat conditiones, ac leges pacis. Veteranius se praecipitauit, ab officioque discessit. Viennae fortis magis, quam prouidus celebratur: barbaris victoriam non reliquit incruentam, et parua manu impetum exercitus sustinuit. Caprara vtilius in rem consuluit, et, adiutore Saxone, Transyluaniam, quae, fide nutans, expectabat barbaros, liberauit. Ea erepta, vt Hungariae penu et horreo, actum est de regno prope

vniuerso. Vim sacris, et libertati afferunt Cesarei, ac sacerdotibus suis indulgent, quos Transyluani metuunt, et odio habent Vitembergae A. CIC IC CXCV.

CVIII. IO. HENRICO BERGERO, IC. et Consiliario Saxonico.

REctum est, quod impertis, consilium, cuius amplectendi rationes permultas esse, fateor, quae cum apud animum meum valent, tum praecipue ad patriae honorem spectant. Sed tua quoque suadentis auctoritas mihi persancta est, maximeque grauissimum illustris Bornii iudicium me confirmat, qui nostras quoque litteras patrocinio suo ornat, et adiuuat, in altissimo reipublicae gradu constitutus, in cuius prudentia, fide, et diligentia, amor Saxonis, et curae procerum conquiescunt. Tantum opto, vt laboris mei aliquis fructus sit, et expectationis, de me conceptae, exitus felix, tantoque patriae senatore, qui in maxima fortuna clientibus se aequum, indulgentemque praebet, dignus habeatur. De auctione Starkiana gratum fecisti officium Erat vir ille, cum viueret, diligens in conquirendis singularibus, et selectis libris, praesertim mathematicis, etiam historicis, si ex vsu suo esse iudicabat Zimmermanniana

forte non exquisita, nec tamen spernenda est. Famulus meus, qui nomen inter alumnos professus est, stipendium petit, quod, adiutore Boernero, facile consequetur, si tua commendantis ope iuuari possit. Ignosce fiduciae amici, pro homine misero deprecantis. Quod reliquum est, ad reditum tuum, patrone, differam, et obseruantiae meae testem epistolam, fretus voluntate tua, in praesens relinquam. Vitemb. XIII. Kal. Febr. CIC ICCXCVI.

CIX. IO. VVELLERO,

DIu, et deliberato, te vnum selegi, cui partes has traderem, quibus cura locupletandae rei librariae, quoad eam necessitas postulat, continetur. Non te fugit, conferendas esse editiones, quarum plagae subinde sanandae sunt, quarumque maculae abstergendae penitus, ac delendae, vt verum natiuumque litterae recipiant splendorem. Quam ad rem digne conficiendam apparatu, et subsidiis doctrinae permultis opus esse, tibi, humanitatis perito, in primis constat. Quare magnopere te rogo, vt in proposiro, quod vtilitatis meae causa suscepisti, grauiter insistas, accessionibus nouis bibliothecam meam, si tamen hoc nomen merebitur, augeas, laudemque superioris

diligentiae absoluas. Multa, fateor, comparaui literaturae adiumenta, sed multa adnuc ad augendum fastigium, quod operi destinato imponendum est, supersunt. Ego, qua possum grati animi significatione, laborem tuum prosequar, et rebus, factisque te stabor, officium te apud amicum veterem, et tui maxime honoris studiosum, collocasse. Vale. Vitemb. Eidib. Mart. CIC IC CXCVI.

CX. IO. IACOBO KRAMERO, Tigurino.

NVllum apud te collocaui beneficium, sed promptam accipiendi hospitis voluntatem hoc argumento comprobare volui, vt intelligeres Heluetiam virtutem non ab armis tantum, sed etiam doctrinae studiis in Saxonia magnopere aestimari. Me conatus inseruiendi defendere potest, et vel aequissimo tuo iudicio absoluere, qui summam ex colloquiis eruditis voluptatem capio, magnamque ab iis gratiam me inire fateor, qui, tanta instructi doctrina, tantaque modestia ornati, veniunt subinde, ac me salutant. De tabernaculis scripturo vehementer, ac merito gratulor, viresque, et otium, itinere feliciter confecto prorsus exopto, vt maiore, quam alii, industria, partes has velut eruditorum consensu delatas

tibi, atque impositas, nemine reclamante, aut impediente, suscipias auspicatoque geras. Non dubito, quin multa certe amoena, et legentium palato grata, ex profonae etiam literaturae penu, admisceas, illosque adeo corrigas, et modeste perstringas, qui, nescio qua, imperitia abrepti, pro tabernacullis templa in scriptorum, ad quos illustrandos aggressi sunt, contextum receperunt. De Theone scias, velim, nihildum esse editum, quod titulum [gap: Greek word(s)] ostendat vt vel hoc indicio carum esse debeat opusculum, quod in Vagenseilii museo delitescit. Cuius vt copiam eruditis faciat, illum, quaeso, admoneas, cunctantemque excites, et acriori, si opus sit, stimulo moueas, atque impellas. Vale cum itineris sociis, et magnas opes, hac erudita peregrinatione collectas, patriae inferre feliciter, constanterque perge meque, crede, imo confide, tuo honori esse deditissimum. Vitemb. A. CIC IC CXCVI.

CXI. MARCO FRONIO, Transyluano.

VAria rerum humanarum conditio est, amicitiae interdum fallaces: promissa raro sincera, et, vbi vtilitas ostenditur, haud diuturna, Sed melius spero de Austria.

per se benigna, et pactorum memori, mansuetudinisque laudem apud hostes tuente, vt ibi cum primis iusti imperii expressa imago, et publica fidei seruatae exempla conspiciantur: quanquam durior imperandi ratio suspicionem dominatus tibi praebet, labentisque reipublicae indicium: quam iniquam sortem ne subire vos Deus sinat, populumque praestet incolumen, neque eo redigi vnquam patiatur, vt ex fortuna fidem aestimet, ex euentu minus prospero animum mutet. Perfidi mores, et subdoli, ad Poenos, eorumque similes, Gallos, pertinent, quorum felicitatem ambitio conuertit. Ipsi iam pecuniae inopes, et fracti: Britanni contra, et Bataui, praediuites, terra, et mari, hostem premunt: Iacobo omnis spes reditus in Britanniam praecisa est, seditio in conatu oppressa: reliqua Europa, exceptis barbaris, Guilelmo studet, et Moschus Scythis imminet, ac Septentrio, nisi erepta Galli reddant, bellum contra eos molitur. Is habitus animorum temporumque est, vt par omnium metus odiumque sit aduersus Galliae, Thraciaeque reges, quorum alter alterum concitat, et fouet. Gallia quidem fatigauit vicinos, regnum exhausit, Hugenottos plus, quam Neroniana crudeliate, euertit: Thracia nihilo felicius bellum gessit, opes perdidit, florem praetoriani militis amisit.

Si Gallus, ad extrema redactus, pacem faciat, magis deceptam se, delusamque agnoscet. Vitemb. CIC IC CXCVI.

CXII. IO. GEORGIO GRAEVIO, Polyhistori Batauo.

QVanquam non possum refiragari honori tuo, nec omittere, quae confecta velis: tamen in eo tergiuersatus sum, quod scriptas in Hipparchum notas certa de causa non transmisi. Nam viro magno idem, quod aliis, vsu venit. Multa ex ingenio addidit, et audaciori censura vsus est, quam vt perito rerum mathematicarum interpreti conueniat, apud quem argumenta, non coniecturae valent. Haesitat in erudito puluere, et longius a subtilitate illa abest, velut marcente animo, et satietate quadam obrepente. Igitur Scaligeri principis eruditorum honori consulendum duxi, qui minore cura in hoc versatus est, industriamque sic fatigauit, vt remisisse etiam de pristino acumine videatur. Francus, Archiater, tui amans, ad Danos abiit, qui facilem quidem, ac indulgentem Principem habuit, sed spe maioris stipendii missionem petiit, ac facile impetrauit, eodem fortunae exemplo, quo Strykius hinc discessit. De reliquo feliciter agas, diutissimeque rebus mortalium supersis

vt ornandae reipublicae causa plura in te suscipias, recte et absoluas. Vitemb. An. CIC IC CXCVI.

CXIII. IO. GEORGIO BOERNERO, ICto, et Consiliario Saxonico.

AFficior calamitate pauperum, et maxime tangor miseria honestorum iuuenum, liberalibus doctrinis, virtutumque studiis deditorum, quos omni beneuolentia, officiisque meis confirmandos, vestra autem, procerum, auctoritate sustentandos puto. In his nomen profitetur Vegnerus Saxo, in hoc oppido natus, et educatus, recta indole, bonismoribus, doctrina eleganti: sed fortunae praesidiis eget, patre dudum orbatus, et mea omnino commendatione dignus, iamque in alumnorum numerum relatus: cui in summa rerum difficultate vltro consulere, et patrocinium tuum, quod submisse petit, exorare volui, nullum eius ornandi locum praetermittendum ratus, quem patriae non inutilem fore confidam. Dabis ergo pro summo in literas amore operam, vt fructum petitionis suae capiat, meaque commendatio vel eius viduae matris causa pondus habeat. Ipse gratus erit, et pietate etiam boni ciuis partes tuebitur, ac votis adeo precibusque contendet, vt Princeps Elector, in quo salus

reipublicae nititur, fortis, et felix belli imperator, non Augusti modo, cuius signis praeest, sed Europae etiam spem maximam susti neat, victisque barbaris materiam perennis gloriae nanciscatur. Haud secus, tua, procerumque causa, Deo, vitae, et omnis felicitatis arbitro, supplicabit, vt consiliis maturis, et rectis, quam diutissime Saxoniam, religionis, et doctrinae parentem, ornetis. Quod eadem fide, nec minori pietatis contentione precor. Vitemb. Non. Ian. CIC ICC XCVI.

CXIV. GEORGIO REVSNERO. Patricio Cibiniensi.

BEne, sapienterque fecit iudex regius, Valentinus Franckius, Vir summa dignitate, et in patriam fide, quod, pro summo, quo pollet, iudicio, eam historiae partem sibi seponeret, in qua vnus omnium optime, et accuratissime elaboraret. Egebatis hoc iuris, honorisque vindice, Saxones, veterum posteri Saxonum, et multis abhinc saeculis ciuitate donati, et pari, aequoue iure cum Hungaris, ac Siculis, praediti, multisque Geysae II. et sequentium Hungariae regum priuilegiis ad hoc vsque tempus confirmati: quas rerum, originumque vestrarum ignari deducunt a Getis, et exteri plerique, haud rectius edocti, cum Gothis permixtos fuisse,

arbitrantur. Haec dignitas vestra libertasque, cura Dei, et beneficio regum, vobis seruata, et firmis, si res posceret, argumentis comprobata, atque inconspectu Procerum, et comitiis defensa, turbulentisque Daciae temporibus non imminuta, honorem vestrum illustrat, et fidem, operamque, regibus gratam, testatur. State his vestigiis, non lubricis, sed alte pressis, et fixis, sub clypeo, ac praesidio Augustae, et Austriae gentis, qua nulla, post natos principes sanctior est, et indulgentior: nulla rerum gestarum laude maior: ad cuius felicitatem cumulus, imperante Leopoldo Pio, accessit. Vale, et illustri iudici, socero tuo, obseruantiam meam profitere, cuius sapientia, et in patriam amor, ab omnibus, patriae vestrae amantibus, merito probantur. Vitemb. CIC ICC XCVII. Kalend. Ian.

CXV. IOANNI GEORGIO RAVCHBARIO, Consiliario sanctiori Hasso-Darmstadino.

SVperiore anno nouam dignitatem gratulatussum: at Valdecciae vicem dolui, quae tuo maxime consilio indigebat, vt audacia hominum male consulentium vel tua in primis auctoritate infringeretur. Non dubito, quin ea res, si intercessisset Comes, familiae ipsius saluti futura fuisset. Mallem, aliter euenisset miserae illius regionis causa,

quae cura, et patrocinio tuo nitebatur. At postquam secus accidit, fratrem, ni exheres esse vellet, exire iussi, et Saxonico assuescere coelo, quod aura benigniori ingenio foret et, quum vsus venit, adaustam altitudinem prouehit, vt maturitate suafructus illi cumulatissimos reddat. Non capiunt hos angusti fines, vbi pecuniae et consilii inopia est, erepto Principe optimo, cum quo multus Valdecciae honor est extinctus: cui, quod religio promissi postulat, mortuo fidem et supremum officium exsoluam, si reliqua mihi ad eam rem subsidia ope, auxilioque tuo constituantur. Ita te Deus seruet, et consilia, conatusque, et labores, pro republica susceptos, fortunet. Vitembergae, Eidib. Mart. An. CIC ICC XCVII.

CXVI. SAMVELI VERCHIO, Sacerdoti in Prussis.

DIu, et multum de fortuna tua cogitaui, quam prosperam semper esse volui, et eruditione tua dignam. Sed, cuiusmodi esset, ne suspicari quidem potui, cum nullae abs te literae mitterentur, quae me certiorem redderent, et, quid ageres, significarent. At nomen mihi tuum haud excidit, etiam ad exteros profecto, et coeli Italici longinquitate disiuncto, propterea quod amicitia sincere

inter nos contracta, et culta, penitusque in animis infixa, et virtute, studiisque, in Ziegleri aedibus conciliata. Laudes tuas non dubito, quin tempus in lucem proferat, doctrinamque monumentis confirmet. Sed, in eo genere te esse tardiorem, non miror, et facile iudico, te in re contrita nolle versari. Patriae tuae conditio, qua ad Poloniam spectat, omnino est misera: Senatorum animi, qui rempublicam quaestui habent, distracti, multi ad spem Gallicam inclinati, et pecunia, qua egent, callide empti: saniores tamen officium non deserent, et in Piastum, vt vocant, eligendum incumbent. Secus si faciant, in periculum venient, et vicinorum odium, quando tota iam Europa ad depellendum Galliae dominatum armis, et animis erecta est, auctore consilii Guilelmo, Rege forti, et sapiente Pacem remoratur successio Hispanica, quam Carolo II. morbis confecto, Caesar, Britanni, et Bataui, Austriae eripi non patientur. Vale. Vitembergae, Pridie Kal. April. A. CIC ICC XCVII.

CXVII. ELIAE MARTINO, Eyringio.

QVae res tibi bene eueniat, et dignitati atque emolumento sit: cessisti tandem meis recta suadentis amici rationibus,

et Patrum auctoritate victus, sententiisque confirmatus, et quod huius consilii caput erat, eruditione, ac rerum optimarum scientia instructus, in locum numerumque doctorum sapientiae peruenisti. Haud enim e re tua fore existimabam, vt recusares honorem virtuti debitum, aut mora interposita, serius reciperes, praesertim cum aliter ferret occasio, et tempus eam ad rem esset commodum, quod aspernari temere non poteras, negligere autem sine desidiae nota vixaudebas. Cunctatio equidem saepe in laude ponitur, si idoneam et grauem causam habet, sed improbatur merito ac reprehenditur, si non est iusta cunctandi ratio, et cessat in cursu is, qui proxime a meta abest. Qua in re tuum non requiro officium, neque ignoro rectum vitae genus, quod a constantia non seiungis, et tam diu persequeris, dum voti compos, quicquid coepisti, sine vitio absoluas. Haec ergo certa spes est tuendae laudis, quae non vana commutabilisque est, et alit ingenium, veraque voluptate animum perfundit. Cuius praesidium in te ipso habes, nec aliunde petis ornamenta, quae iure tuo possides, et possidentis propria ac perpetua sunt, ac tuis omnino laboribus debentur. De vita et fortunis nihil dicam: satis amplum nactus es Patrimonium, in paterna auitique

nominis honore constitutum: sed non satis tibi erat, seruare integrum, nisi amplius per te fieret, quod degeneres filii dissipant, ac disperdunt. Ipsi te mores tui secernunt ab aliis, quorum vicem doleo, quod siue temeritate quadam haec nostra studia deserunt, siue libidine et leuitate animi a consuetudine literarum se disiungunt, siue dulcedine voluptatis et desidiae capti, artes disciplinasque omnes praefracte aspernantur. Deuium hoc et periculosum iter est, quod comitantur magni saepe, et praecipites casus, in quibus euitandis industria tua maxime occupata est, quoniam prouides Scopulos, et caute praeteris, vt habeas, vbi tuto insistas, firmumque vestigium ponas. Quam viam minime lubricam ingresso, certus dux peropportune contigit, Georgius Fridericus Schroeerus, delectus sapientissimi Ordinis moderator, vt praemia honoresque merentibus dilargiatur Is te arcessiuit in senatum, explorauit indolem, probauit mores, exquisiuit industriam, coslaudauit eruditionem. Nemo tibi aduersatus est: Patres vltro suffragati, obtinendae dignitatis adiutores se praebuerunt. His repugnare nefas duxi, nec dissensionis vllam, neque discessionis causam habui, nisi ab iure officioque meo discedre voluissem. Sed aliae mihi partes traditae sunt, quae facilem

et aequum desiderant industriae iudicem, qui eo sit animo, vt iuuenes optimos, quibus virtus viam aperuit, nullo honoris aditu intercludat. Igitur me perlibente, inuitante et hortante, praemium tibi decernitur merito ac persoluitur, cum nemo tam iniquus reperiatur, vt studiis sructum honoris ereptum velit, nemo tam durus, et ab omni humanitare abhorrens, vt materiam gloriae inuidere ausit, quam neque auferre tibi inuidia, neque debere vlla vnquam obliuio potest. Vale, et semel atque iterum recordare sermonum, de variis doctrinae argumentis, sacris aeque ac profanis, vltro citroque inter nos habitorum, quippe quorum et iucunda mihi, et suauis tibi memoria esse debet. Vitembergae Saxonum A. Dionysiano Eidib. Aprilibus A. CIC IC CXCVII.

CXIIX. LOTH. SIGISMVNDO A MINCKVVIZ, EQVITI LVSATO.

PErmagni refert scire, quanti quisque sit, et quantum prodesse reipublicae possit, cuius administrandae munus difficile est prorsus et arduum, quod nemo suscipit digne ac sustinet, nisi. omnes suos in ea neruos contendat, vulgaremque industriam a conatu summo longissime disiungat, et vix

aliquo esse numero patiatur. Quae tua sententia est, ratione et consilio optimo constituta, neque ab officio suo declinans, et nomine tuo in primis digna, hoc maxime temporis spatio, quo animus tuus viget, maturusque et negotiorum capax est, quamuis de tota aetatis summa non plures anni decedant, vt plurimi deinceps ad conficiendum gloriae cursum relinquantur. Nescio magis tibi, an Saxoniae nostrati gratuler: tibi, quod in hoc iuuentutis flore non aequales, sed etiam aetate prouectos et natu grandes, cultu animi, atque ingenii celeritate anteuertis: Saxoniae, quod ex equestri ordine te in mores suos formatum huc misit, qui in certamen laudis. venire queat cum Saxonibus, et Germanis omnibus, nec impar sit exteris, nobili loco natis. Haud facile dictu est, quantopere gaudeat ordo iuridicus, qui non sibi potius, quam sedi domicilioque litterarum Academiae ornandae te datum, aut profecto commodatum fuisse, vitro affirmat, ac publice, me voluntatis suae interprete, testatur. Omnes de honore tuo, et admirabili virtute commemorant, atque absentem mente animoque intuentur, et sermone quotidiano praedicant specimen, quale Vitemberga, post natos ibi homines, non vidit, cuius recordatio iucundissima est, praesertim patribus diuini

humanique iuris societate coniunctis, quorum maxima erga te officia extitisse, cumulumque tot et tantis meritis, opera et auctoritate optimi hospitis BERGERI, accessisse, vltro confiteris. De reliquis non secus existimas, quippe quos consuetudo vitae, munerisque necessitudo deuinxit, vt voluntate similes in te ornando certarent. Ciues in coetu nostro praecipui, et summis nobilissimisque familiis orti, vt decus a studiis, sic abs te exemplum virtutis petunt, et facundiam pariter ac doctrinae elegantiam magnopere mirantur. Quorum, me suffragante, verissimum est testimonium tuae laudis, nec displicere potest bonis, qui summo te consensu defendunt, non magis integri, quam viui videntesque rei gestae testes. Ego quod addam, non habeo, iniqui tamen silentii notam effugere conabor, et posteritati tradam, te superiori mense, vt disputationi publicae praeesses, delectum, praestitisse ea omnia, quae Professores solent, qui more passim recepto, praesides eruditorum congressuum appellantur. Nam in abstruso iuris argumento versatus es, et abs te dissidentes in viam, de qua deflexerant, reduxisti, atque omnibus genere nobili prognatis lumen, quod nulla inuidiae caligo extinguat, praetulisti: mihi denique ipsi, veritatis perquirendae causa,

diu repugnanti scrupulum exemisti, ac de omni re proposita, siue ad Quiritium ius, siue ad Germanorum rempublicam, siue ad mores gentium, siue ad rationes temporum, siue ad morum argumenta pertineret, accurare et prompte, sententiam dixisti, non vsitata hominum frequentia, et concursu audiendi causa ex tota vrbe facto, quod priusquam audiui et expertus sum, incredibile mihi, id enim fateri debeo, videbatur. Quamobrem hic dies, qui septimus decimus Kal. Mai. in Romanorum fastis est, omnino est dies natalis nouae dignitatistuae, quae consuetudinis Academicae finem affert, aperitque campum virtutil, in vitae, et aulae luce, et maiori cum accessione laudis palam ac in domiciliis regum et principum, atque in ipso velut terrarum orbis, theatro, in posterum declarandae. Age ergo felix fortunatumque iter suscipias, et gentes nationesque externas, praesertim foederatas et socias, propius cognoscas, earumque consiliis et moribus exploratis, sermonibusque cum maximis quibusque Europae viris identidem habitis, in altissimum, aulae gradum peruenias, et vsu rerum famam prudentiae, ac felicitatem stirpis augeas magis et euehas, confectoque peregrinandi negotio, atque illustri patre ex solicitudine itineris tui recreato, Dresenam

Saxonis regiam auspicato ingrediare, ad capessendum, quem virtus deposcit, locum, inter purpuratos Principis, quorum multi te amant, nec pauci necessitudine te attingunt. Vitembergae A. CIC IC CXCVII.

CXIX. BRAVNIO, Patricio et Senatori Ratisbonensi.

AFfinis tuus, Theophilus Agricola, iuuenis eruditus, et modestus, tenetur desiderio videndi Belgii, praesertim hoc tempore, quo frequentissimus Europae conuentus pacis causa institutus, ibi celebratur. Si quid preces meae valent, et rationes tuae sic ferunt, vix dubito, e re ipsius fore, quod animo proponit, iter. Frater meus, a quo vitae, studiorumque rationem exigo, eodem proficisci constituit, quanquam negotii, quod lente procedet, exitum haud expectabit. Rex Sueonum, Carolus XI. conciliator dissidentium bello partium designatus, aetate integra, regno bene, sapienterque constituto, decessit, alienissimo tempore, quo eius auctoritatem foederati maxime requirebant: Danus, debilis, et languens, diuturno conficitur morbo. et parum confert: Polonia agitatur turbis, et in Iacobo formam, rege dignam desiderat, Gallis odia in eam inflammantibus, sed, ne Gallum eligat,

vel ipsa libertatis cura egentes, et miseros senatores, nobilesque, admonebit. Branden burgicus, illos fines transiens, in vitae, salutisque discrimen venit, concitatis, aut conductis ab legato, nomini Germanorum infesto, turbulentis hominibus, qui capiti Principis Electoris insidiarentur. Radziuiliana hereditas, et tutela, eius nomine suscepta, iram, et inuidiam excitauit iampridem, et commouit inuidos illius nationis homines, fortunisque suis euersos. In finitimo Mecklenburgicae ditionis principatu rationes suas praecipitauit Baro Eckius, et, contra leges patriae, ac libertatem publicam, multa ausus, offendit plerosque vicinos, maxime illius circuli membra, quae honori, et dignitati suae nullam vim, neque aperte, neque per latus, afferri patiuntur. Caesaris perspecta moderatio in suspicionem vocari non debet, sed negotiorum administri saepe excedunt fines, et recedunt a mandatorum praescriptis formulis, et vltra, quam ius, atque imperium sinit, vtilitatis suae causa, progrediuntur. Ceterum te Deus cum florentissimo vrbis senatu seruet. De affine tuo omni asseueratione confirmo, decus patriae, si vitam produxerit, futurum esse. Vitembergae. XI. Kalend. Mai. A. CIC ICC XCVII.

CXX. VALENTINO FRANCK A FRANCKENSTEIN. Illustris Gubern. Reg. Consiliario Intimo, Saxonicae Nationis Comiti et Ciuitatis Cibiensis Regio Iudici.

MAgno te, et merito honore prosequor, cum obillustre ingenii tui monumentum, quo me, necopinantem, donare voluisti; tum ob veteres illos Romanorum numos, quibus thesaurum antiquitatis, conciliatore genero, perliberaliter auxisti. Connitar, quantis potero, viribus, vt nullam officii partem in me desideres, maxime ob singularem illam, reconditamque doctrinam, quam in historia patria raro exemplo, et via, paucis trita, mihi, opusculum de originibus nationum, et sigillatim Saxonicae in Transyluania, perlegenti, comprobasti. Vim perspicacis iudicii, et prudentiam, ac scribendi grauitatem, in eo semel, iterumque contemplor, nec sine gaudio contemplari possum, propterea quod, veram hanc, et viuam animi tui imaginem esse, intelligo, quae in limato industriae argumento relucet. Nam historia, quantumuis diffusa, et copiosa, si iudicii ciuilis, quod te commendat, expers est, pro centone haberidet, et nullo Ioco numerari. Atqui tuum illud opusculum plane est exquisitum et omnibus doctrinae

grauis, et seriae partibus, numerisque expletum, tantoque mihi carius, et pretio suo magis aestimandum. In Germania est permagna spes componendae pacis: Rex Sueonum decessit: munus conciliandi regis filio relinquendum. Diuturna ceteroquin eo in regno est annonae caritas, et fortuna praeceps ac conuersio prope fatalis. Vale, et breui expecta pignus obseruantiae, amanter, prolixeque reddendum, quod honori tuo, et aliorum Transyluaniae procerum est a me dicatum. Deus rempublicam Vestram a vi, et periculo, et incursione hostium defendat, ac te, familiamque, et omnes necessitudines tuas omni fortunae statu tucatur. Vitembergae Saxonum. A. CIC IC CXVII.

CXXI. IOANNI THEODORO LEVBSCHERO, Brega Silesio.

QVod praeter meam expectationem accidit, reuocat te patria, et repetit, dimissumque ad tempus vindicat sibi, et nihil minus, quam de abitu cogitantem, reposcit. In quo haec quidem iure suo vtitur, et ciuem, eruditione singulari praeditum, reddi postulat, sed inuitis Academiae patribus, qui vitae, fortunarumque tuarum sedem in Saxonia propter Albim constitui

optabant. Tam multus sermo erat de te, honesta conditione retinendo, et in amplissimum ordinem, qui sapientiae studiis praeest, cooptando: iamque omnis patrum deliberatio ad id spectabat, vt Academiae, ad te ornandum propensae, fructus officii sui constaret. Vix congressi sunt, et consilium eius rei causa ceperunt, quum nuncius affertur, patriam honoris tui cupidam, redeundi necessitatem imposuisse. Dici non potest, quantopere te absentem desiderent, et, si quidem per ipsos liceat, reuocare velint, vixque sibi temperent, quin praecipitatas abs te rationes querantur. Verum Deo, res humanas moderanti, morem geramus, et in tua, boni ciuis, voluntate, recteque de patria merendi studio conquiescamus, prouidentiamque coelestem confiteamur vltro, et admiremur, ac virtutem, doctrinam, industriam, quibus nemini concedebas, grata semper memoria prosequamur, nec Vratis liauiae, quae aluit tua studia, et excoluit, te inuideamus, nedum exprobremus. Plura iubet amor, sed occupationes vetant. Vale, Vitemb, Eid. Mai. A. CIC IC XCVII.

CXXII. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

et vehementer opto, vt, quem virtute, et doctrina, suffragioque sapientum, promeruisti locum, eum diutissime maxima cum felickatis accessione teneas, ac perpetua nominis laude, famaque exornes. Ego, vt possum, in omni fortuna adiutorem me tibi profiteor, et in eo naturae meae pareo, quod fratris officium deserere non possum, ac amore in te sincero, quod vulgus fratrum miratur, nemini concedere vnquam volo. Pecuniam, quoad fieri potest, curabo, et colligam, qua te non abuti scio, sed suppellectilem rei librariae conslare, et augere in dies, nec libidinem explere, sed animi voluptatem sine dolore suauissimam consectari, Cetera lubrica sunt, et commoda, quantumuis maxima, virtuti seruiunt, ac honestati cedunt: nos autem fratres aliterarum amplexu diuellere non debent, quae tandem et vsui, et ornamento vtrisque erunt, si omne in iis tempus ponamus, et Deo, consiliorum arbitro, et rationi, rerum pariter, ac studiorum moderatrici, obsequamur. Hoc parens de me sperauit, cum viueret, optimus, si in vitam sreuocari posset, nouum vitae robur, vigor emque animi pristinum ex conspectu, honoreque tuo recepturus, maxime, quod te amaret tenerrime, sed, fatis proximus, dolorem premeret, ac prudens dissimularet, et, quid de te statui vellet, rogatus, verbo quidem

responderet, precibus, suspiriisque, vt eius in te animus erat, patri maximo curam, educationemque tuam commendans, quae non dubito, quin beata mens in coelum pertulerit, vbi luctum, et lacrymas abstersit Deus, Sed ille pius genitor, infanti puero tibi praereptus, haud dubie inter coelites pro te deprecatur. Res tandem multas inter molestias prospere euenit, maiores deinde cumulos fortuna benignior afferet; quod si quis alius, ego in primis, pro fraterno in te animo, votis, quibus possum, consequi studebo. Quid dedicationis nomine debeam, praesens exsoluam. Vale. Vitembergae. IV. Kalendar. Iulii. A. CIC IC CXCVII.

CXXIII. IACHESIO, Bibliothecario Regio, Holmiam.

PLures anni sunt, quod ad vrbem, religionis, et doctrinae principem, venisti, factoque industriae periculo, multa ingenii laude floruisti, et in conspectu patrum, atque in ipso eruditissimorum hominum congressu, bene, fortiterque stetisti, et in corona ciuium non aduerso pectore ictus excepisti, ac plane loco illo dignus, et certamini par, optimarumque rerum praesidio munitus, omnium in te oculos, animosque, re bene gesta, victoris instar, conuertisti, nec multo

post ad Gothos, Sueonasque, adipiscendi honoris causa, discessisti. Quaeres, vt augurabar, eo spectabat, vt non angustos virtuti tuae fines praescriberes, quod hominum est, desidiae, otioque se dantium; sed, vt animi, scientiaeque lumen in Septentrionem vsque diffunderes, digneque, pro eo, ac decet, expectationem nostram sustineres: vbi benigne, liberaliterque habitus, et, ad regiae bibliothecae curam adhibitus, ab turba vulgarium hominum te disiunxisti, nouamque vitae rationem iniisti, comprobante operam Rege, in cuius summo, sanctissimoque iudicio erat acquiescendum. Vere igitur, meritoque, serius licet, quam vellem, eam adepto prouinciam gratulor, quam, vt tua indoles est, ornas quotidie, et noua elegantium librorum accessione, optimus rei librariae existimator, auges, et non aetatem, sed saecula, neque vnum populum, sed regna, nationesque tibi deuincirestudes. Quo in felicitatis gradu positum te obsecro, vt librorum, Holmiae, Vpsaliaeque editorum, copiam mihi facias, et, vt tu vnus omnium optime, opportunissimeque potes, Koernerum iuuenem quem commendo Velmea causa, officiis, et amicitia complectaris, quide instituto meo, ac statu nostro, metuque, et periculo communi quo Deuspatriam liberet, viuus, viderisque testis commemorabit, Frater

meus in Batauis est, optimosque ibi, et care emptos libros colligit, ad me perferendos. Franequerae doctor iuris renunciatus est: in historia, et iuris publici monumentis, summo, quoad poterit, studio elaborabit, cui suprema voluntate bibliothecam meam addixi. Normannum, quaeso, saluere iubeas, eique Koernerum, cuius honori faueo, enixissime commendes. Vale. Vitembergae Saxonum. Mense Sext. A. CIC IC CXCVII.

CXXIV. IO. GEORGIO BOERNERO, Consiliario Saxonico.

FIlius tuus optimo ingenio recte vtitur, et docti, modestique ciuis exemplum praebet: nec magis mihi carus est, quam officiis, vsuque vitae coniunctus. Eo minus defensione mea eget, qui certat mecum industria, et studiis, spemque aliorum perinde sustinet, et animum, institutis elegantibus formatum, declarat. Domi suae recta videt exempla, et sequitur, in meo conspectu, congressuque, disciplinae causa nihil refugit. et quaerendo ostendit solertiam, dum omnium, quae audit, causas sciscitatur. Knauthii laborem probat, nec fides eius mihi suspecta est: sed quos fines eruditio habeat, intelligit, et plura, nec vulgo trita, explorat, ac iudicem alienae industriae deposcit. Quae ratio proficiendi, et mihi iucunda est, facitque,

vt credam, optimum, felicissimumque huius rei exitum fore.. Nihil amplius dico, ne adulari videar, sed causas tibi reddo ingenue, vt omnem mali moris suspicionem ex animo tuo euellam. Haud tamen praeter tuum patris officium feceris, si cum litteris quotidie confirmes, vt in flexu hoc aetatis firmo gradu insistat, nec malis, quae nunquam desunt, exemplis abripiatur. De me spondeo operam, viro bono, et fideli adiutore dignam, maxime in hoc genere, quod ad meam artem, curamque spectat. Cetera curabit affinis tuus, et viuo exemplo, conuictuque eleganti non magis excitabit filium, quam confirmabit. Nam, quod scio, nihil horridi moris admittit, et licentiam, vitio inquinatam, et cum leuitate permixtam, detestatur. De epistolis, quas multi edendas flagitant, res ad fratris mei aduentum differenda est, qui, me interprete, pietatem, obseruantiamque profitetur. Vale, et bene, feliciterque in publicum consule, his praesertim temporibus dubiis, et, pace etiam coalescente, formidolosis. Vitembergae A. CIC IC CXCVII.

CXXV. HENRICAE CATHARINAE FRISIAE, Nicolai L. B. Gersdorfii Coniugi,

auctoritate positum est, vt viri, ad forenses exercitationes idonei, laboris, et. industriae praemia capiant, honoresque consequantur. De vtriusque vestrum sententia id sibi faciendum putauit Heberus iunior vt confidenter peteret, tuaque commendatione, qua vales plurimum, obtineret munus Aduocati prouincialis, in superiori Lusatia gerendum. Dabis id mihi, Domina, pro singulari humanitate, et gratia, vt exorem eius causa beneficium, viro digno, et grato impertiendum: quod, me sponsore quidem, bene collocabis. Nam, praeter doctrinam, et fori vsum, recti mores permultum abs tua bonitate impetrare possunt, et hominem, bene sperantem, confirmare, omnique solicitudine adhuc subdubitantem liberare, praesertim, quum omnes existiment, abs te neminem dimitti tristem, qui nomen clientis profiteatur. Quod reliquum est, Deus saluam te seruet, et mala prope desperata, quibus, vix homines medicinam adhibeant, morbosque, abs tua gente propitius auertat, vulneraque reipublicae praesenti reraedio curet. Qua in re cum magni sit opera illustrissimi mariti tui, tum, aetatem illi semper integram, et vires, negotiis pares, constantiamque, in perferendis laboribus diuinam, et cum solida feilicitate

CXXVI. IOANNI ZABANIO, Vrbis primariae et Metropol. Cibiniensis Consuli atque Consiliario intimo.

PIetatem, et obseruantiam, pro eo, ac debeo. ciuitatibus Saxonicis, diuini, humanique iuris societate nobiscum coniunctis, epistola, nuper emissa, testatus sum: quam vt bono, et aeque animo accipias, ordinibusque earum ciuitatum, quarum nomina praefert, haud grauato commendes, obnixe et perhumaniter rogo. Non enim committere potui, vt vestras. maiorumque laudes reticerem. Hoc enim vetat cognatio gentis nostrae. et animorum consensus, non diuturnus modo, sed etiam inuiolatus, et sanctus, omnique aetate confirmatus. Quare Deum immortalem precor quaesoque, vt Transyluaniam, in primis Saxonicam, curae esse sibi velit, et tueri pristinam libertatem fortitudine partam, et constantia seruatam. His rebus fiet, vt ciuitates, piis, iustisque legibus constitutae, quam maxime floreant, nullaque temporum calamitate perturbentur, consilia fortunata sint, exitusque prosperi, et genti vestrae, nominique

Saxonico, percommodi, et semper exoptati. Frankii a Frankenstein consiliarii regii, et axonicae nationis comitis, mortem doleo acerbe, et defleo: sed, te intanta prouincia successore, laetor merito recreorque, nec dubito, quin, pro summis in patriam meritis, capessas. Ita Deus, tibi magnum in patria magistratum gerenti, omnia ex animi sententia largiatur. Vitembergae Saxonum, Eid. Octobr. A. CIC IC CXCVII.

CXXVII. FRONIO, Transyluano.

PRo tuo in me animo curabis inscriptam Zabanio epistolam, libellis superiori aestate editis subiunctam, sero quidem, sed nulla mea, in quamuis occasionem intenti, culpa, in cuius suspicionem venire haud possum, cum in eo officii genere, quod argumenta inscriptionum complectitur, semper ita paratus, expeditusque sim, vt moram duci nolim, et probare studium, ac obseruantiam statim, ac fieri potest, annitar. Tu fac, disponas omnia, et instruas ex animi sententia. De sumptibus nihil refugio, et fidem reddendi obstringo tibi persancte, confirmoque, vt gratum me intelligas, et dissoluendi aeris, quod contraxero, cupidum, dummodo te exorem, vt laboris te

non pigeat, quem nomine meo tibi impositum sentis. Amplius rogo, vt Fritschium de mittendo Gebvvilero quem possidet, submoneas, beneficiumque noui accessione beneficii cumules, deque me existimes, nihil vicissim, vbi opera mea vsui esse possit, tua causa recusaturum. Omnia abs te in auctione Menckeniana probe curata sunt, quo nomine vt alius, sic nunc multum tibi debeo: si occasio ferat, gratiae referendae memor ero. Frater meus adhuc in Batauia commoratur, caros, et pretiosos pro me libros emit: te in primis amat; et saluere iubet. Franequerae doctor iuris renunciatus est: operam deinceps in iure publico, et historia ciuili, ac philosophia Grotiana, ponet, de foro non laborabit, si meum valet consilium. Nam seruitia aulica periculo non vacant, postquam pietas, et recti mores in exilium migrarunt. Res patriae quorsum spectet, victis supino errore suo barbaris, nec multo post mortuo Transyluaniae Catone, Franckio, vix diuinare possum, nisi Zabanius, aetate, et vsu, in prouincia tantae dignitatis par, succedat. Quod vt eueniat, faxit Deus immortalis, et libertatem patriae tuae propitius conseruet. Vale. Vitembergae Saxonum Eid. Octobr, A. CIC IC CXCVII.

CXXVIII. IOANNI VIVIERIO, Bibliopolae Lugdunensi.

REcte curasti, quod volui, negotium, et libros comparasti egregios, plerosque dudum expetitos: Graecos autem pauciotes, quam vellem. Qua in re me culpae reum esse, fateor, propterea, quod rationes pretii non constitui, quas tuo quidem aequissimo arbitrio permittendas iudicaueram, vt hoc argumento intelligeres, totam eius negotii curam, potestatemque tuam fore. Cupio nobis perpetuum esse hoc gaudium, et mutua intercedere semper officia, quae nulla belli calamitas finiat, nullusque repentinus casus eripiat nobis, aut mutet. Thesaurum Stephani Latinum, si eius copia sit, nolis esse infra tuam solicitudinem, vt maxime fratris mei causa, qui te vehementer amat, solertiamque, in tanto licitantium certamine, collaudat merito, et probat, ac, pro aetate sua, his adiumentis eget. De Saxoniae tranquillitate bene spero. Nam, vicinorum interest, seruari Saxonem, regno turbulento impositum. Caesar pro Germanis pacem fecit, necessariam magis, quam aequam, Nouiomagensi, si pauca excipias, deteriorem: quae causa erit multorum deinceps malorum, sensim ingrauescentium. Iratus patriae Deus

hanc dedit, in qua est nouum diffidentiae initium inter illum, et principes, alimentum dissensionis et invidiae perpetuum. Arx, propugnaculumque Rheni amissum est: aditusque liber in fines interioris Germaniae patefactus. Iacturam Argentorati omnes, pro eo, ac par est, dolent: complures etiam qui nostratium sunt partium, remotiores quoque, et diuersam ab Romano coetu disciplinam sequentes, ingemiscunt. Metu perculsi. Nec meliore loco eritis Belgae, si res in posterum sic processuras cogitabitis, vt tot, tantaeque finitimae regiones in Galli regnum conflentur, viresque eius immodica accessione augeantur. Nouus eius, de quo hic multus sermo. Apparatus ad bellum, si Rex Ibericus decesserit, Hispaniae inferendum, spectat. Velitis, nolitis, in belli societatem veniatis, necesse est, Bataui, et Belgae. Quod ne fiat, opto, et res vestras, pace facta, laetas, florentesque, tuas sigillatim prosperas esse volo. Vitembergae Saxonum pridie Natalitiorum Christi. A. CIC IC CXCVII,

CXXIX. SERENISSIMO PRINCIPI ANHALTINO, IOANNI LVDOVICO.

sobolemque celsissimam litteris ad humaniorem doctrinam informaturus. Homo, est, mea sententia, eas ad partes maxime idoneus, et recti moris, mihique dudum cognitus, etiam diligens, et modestus, quanquam aulici cultus haud perinde gnarus, et nulla labe mali exempli deprauatus. Per te Celsissime Princeps, stabit, quid facto opus sit: ego, pro fide mea, hominem in studio informandi haud cessaturum, spondebo. Pacem Germania necessariam magis, quam aequam habet. Rheni claustrum Gallo cessit, aditus ad accotas Rheni principes infestandos, et opprimendos, patefactus est: nescio, quid fatum de nobis statuat. In Sarmatia Saxonis tamen causa vincet: alia nos mala circumstant, et maiora deinceps sequentur. Quod reliquum est, me, et hominem, seruitio paratos, tuo arbitrio, iudicioque permitto, et in pietate, ac obsequio libens, tacitusque acquiesco. Vitembergae Saxonum. CIC IC CXCVII.

CXXX. PASSERINIO, Consiliario Saxonico.

REligio mihi sit, aduersari familiae tuae ornamentis, quae historia Mantuana passim ostendit, et comprobat, vt nullus iam dubitationi locus sit maiores tuos non recens

ortos a Lusatis, sed ab Italia profectos. Conquiram deinceps monumenta, et praestabo tandem, quam obligaui fidem. Greenius me admonet identidem, et interpellat, volentemque excitat, et, iussa tua praefatus, noua quadam voluptate perfundit. Orationes Polonicas superiori mense accepi, hoc gratiores, quod absentis tui desiderium leniebant. Meo vicissim munere, quamuis exiguo, legas, licet, gratulationem, nuper habitam, sed vix luce, et expectatione publica dignam, mei nihilominus obsequii testem, praesertim, cum, patrum voluntate confirmatus, susciperem has partes, quas sine ingrati nota recusare non audebam. Saxo maiorum imaginibus, et antiquitate generis cum regibus contendit, regum cognatus et affinis, et regio nomine, honoreque dignus, quem vel inuidia eius stirpi detraxit, vel repentina temporum calamitas immerenti eripuit, vel posterorum modestia, commutatis Saxoniae rebus, declinauit prudens, et oblatam denuo, tranquillitatis causa. recusauit, Augustus tandem suffragiorum auctoritate permotus in regione, quamuis externa, sed Saxonum amante, suscepit. Seruet Deus Regem, et frangat consilia seditiosorum hominum, vt, auspicio, ductuque eius, hostes Christiani nommis debellentur omnes, ac deleantur: demum tibi nouos,

promeritosque honores fortunet, vt laudes tuae gentis, per te instauratae, ab interitu vindicentur. Vale. Vitembergae Saxonum. A. CIC IC CXCIIX.

CXXXI. GREGORIO NITSCHIO ICto, et Consiliario sanctiori Holsato Eutinensi.

REs nostra in eum locum adducta est, vt Rex iure suo in ducatum Lauenburgicum cesserit, saluo tamen agnatorum iure, quorum obnunciatio, praesertim Gothani Ducis, nihil profecit. Vngaria sub iugo gemit: Transyluania proxime a seruitute abest, maximeque propter sacra angitur, et exempla vicinorum ante oculos habet. Silesiae non melior conditio futura est. Mausoleum Lignicii cum templo ereptum: Teschinensibus eadem conuersio est: pertimescenda, Tricae negotii Gustrouiensis Caesarem offendunt, animumque eiusexulcerant, vt in Protestantes durius consulat, nec a proposito facile desistat. Vereor, ne initium hoc semenquesit multorum deinceps malorum, mirorque, directores circuli non seruasse in tractando Caesaris legato morem maiorum. Si comoedia tandem in tragoediam desinat, flebile carmen, funestumque concinetur. Confectis Vngariae rationibus, Caesar altas potentiae radices

aget, nec valde sibi a Suedis metuet. Guilelmus Caesaris honori fauet in causa successionis Hispanicae, nec Gallos ibi rerum potiri sinet, quippe quod totam Angliae, Batauiaeque fortunam conuerteret, et nauigationem, atque commercia, ex nutu arbitrioque Gallico constitueret, imperiumque maris ei addiceret in seruitutem. Sane pax nouissima aliquid ex iniquo habet, nec diu duratura est, si Hispanus decesserit, quamuis Pontifex quaerat rationes conciliandorum inter se regum. Te vero Deus seruet, et Hannekenianas necessitudines ope, atque auxilio defendat, et florere omni felicitate patiatur. Pridie Kal. Mai, A. CIC IC CXCVIII.

CXXXII. IO. HENRICO A KAYN, Equiti Misnico, Aulae, Iustitiae et Curiae Episcopalis Consiliario, Episcopatus Naumb. et Cizensis supremo Capitaneo.

QVem summo amore prosequor filium, gente sua dignissimum, et edito industriae specimine, cum ob exquisitissimam ingenii vim, tum ob singularem orationis suauitatem, incredibilemque facundiam, Academiae commendatissimum, eum et patriae et tuae expectationi satisfacturum, confido. Nam, praeter moris elegantiam,

quae maxime aulam decet, rectissimam vitae rationem constituit, et a rebus ludicris. leuibusque constanti sententia abhorret. Nudius tertius animi plenus in arenam de scendit, et pulcherrimo disputandi certamine defunctus est, magnamque ea re laudem sibi conciliauit. Sic enim stetit, sic tela argumentorum excepit fortiter, ac repulit, vt mea defensoris ope non egeret, et suis adeo viribus in illa tam erudita pugna niteretur. Iudicii acumen, respondendi solertiam, dicendique copiam, omnes, etiam, qui aliquod in litteris nomen habent, merito collaudarunt, qui me interprete, praesertim patres, et Academiae proceres, de nobilissima progenie, et immortali generis ornamento, gratulantur: ego sigillatim, qui filio ad ingrediendum historiae campum auctor fui, in quo spatia tam magna confecit, et abdita quoque ac recondita omnia attigit, aut perlustrauit. In colendo iuris fundo nihilo remissiorem se praebet, et Principi maximo, quem nostra aetas litterarum in Saxonia statorem admiratur, spem facit luculentam ornandae patriae, et amplificandae dignitatis. Quod vt bene ei, tuaeque genti, maiorum fama, et virtutum splendore illustri, prospere, feliciterque eueniat, magnopere opto, qui me, quam possum diligentissime, beneuolentiae,

ac patrocinio, quo literatos ornas, commendo. Ita Deus illustre nomen tuum seruet nobis diutissime, et aeternum decus reipublicae tueatur, filiumque porro per tua patris vestigia sine casu, et prolapsione in cedere iubeat, vt in dies magis ad summam inclutae familiae laudem efflorescat. Vitembergae Saxonum. Idibus Maiis. Ann. CIC IC CXCVIII.

CXXXIII. IO. GEORGIO BOERNERO, Consiliario Saxonico EL.

FIlium constitutis feliciter studiorum rationibus, omni doctrina excultum, multisque ornamentis auctum, redire laetor, et industriae, atque laudis accessiones non magis ipsi, quam tuae genti, cuius in eo decus positum est, gratulor, ac spero fore, vt hoc ingenii lumen longe lateque in posterum diffundat. Benigne, ac liberaliter domi habitus est, in scholis passim constantiam probauit, nec vacuam horam praeterire passus est, quoad recordari possum. Optimos mores, et praecipuam in iuuene virtutem, cum temperantia modestiam, quotidianis fere exemplis confirmauit. Ego, vt elegantis ingenii existimator sum, sic Deum veneror, vt in hoc laudis cursu ne deficiat vnquam, aut relanguescat: quae summa est

votorum, cogitationumque mearum, imo et vel tua, familiaeque causa, omnium curarum. Deus, cuius ope, et auxilio omnia fiunt incepta haec prosperet, ac moderetur, teque cum vxore, et liberis seruet indulgentissime, ac tueatur. Vitembergae, CIC IC CIIC.

CXXXIV. EIDEM.

MAgnae mihi curae est salus Augusti VVolfii, viri pietate, doctrina, moribus optimi, cuius vitam integram, et rationes agendi honestissimas, multis in rebus, quae ad ordinem nostrum pertinent, et in hac in primis studiorum luce, perspexi satis, et probaui. Commendo eum, quanta possum contentione animi, et sacerdotio Zahnensi, quod submisse, et reuerenter petit, dignum iudico, cum, quod in rebus sacris summa cura, atque industria versatur, tum, quod sanctitate, et integritate animi, ac modestia, patribus se commendat. Superiore anno functus est munere decurionis philosophici, et prudenter gessit has partes, sed spe adipiscendi sacerdotii Iessenensis, repugnantibus Theologorum sententiis, excidit, nulla tamen sua culpa, aut labe. Hoc magis confidit clementiae, et patrocinio Regis, et summi, qui de negotiis sacris praecipit,

senatus, ac suppliciter rogat, et obse, quii religionem sanctissime profitetur. Vaussettia, miserabilis vidua, me interprete, gratias, quas animo concipere potest, agit, et pietatem declarat, mille votis precibusque, pro gloria, et honore Regis, nominis que vestri repetitis Beneficium Basileae, et Lausannae, vbi necessarios habet, constanter praedicabit. Ita finio, et te, atque coniugem, familiamque vniuersam, bene agere et omni semper florere felicitate cupio. Filius, vt solet, omnem diligentiam adhibet, et nihil partium suarum praetermittit: in quo vere, meritoque gratulor, et meam pro eo, ac par est, obseruantiam tibi confirmo. Vitemb. Idibus Quinctil, CIIC.

CXXXV. CHRISTOPHORO VVAGENSEILIO, P. P. Altorffino.

CAspar VVaserus ad studia Hebraearum, antiquitatum feliciter se contulit, doctrinamque in illis, et diligentiam probauit. In Villaloando, quantum ad numos, et veteres mensuras pertinet, interdum requiro iudicium, quod hodie in quibusdam desidero, mirorque imagines, non ad fidem historiae expressas. Valuit ingenio, nec minor iudicio fuit seldenus, Talmudis multo scientissimus, cum quo neutiquam comparandus

est Bernardus, laude tamen diligentiae non fraudandus. In Iosepho nihil absoluit, imo ad metas haesit. Vasmuthius rationes temporum expedire non potuit, inops a doctrinae subsidiis atque in profana historia peregrinus, tantoque instituto impar, quem temporis, et impensae poenitere debuisset Minus feliciter cum Conringio luctatus est, in ipsa quoque arena Hebraeorum, vbi parum abfuit, quin succumberet, quamuis linguae eius longe peritissimus esset, palmamque facile obtineret. Opusculum de numis Hebraeorum placet mihi, et Socraticum scriptoris iudicium ostendit, Illud vero quidam, cuius nomen reticeo, Sauberto, eius genero, qui totum se Hebraeorum litteris dederat, tribuendum putauit. Id refero tantum non affirmo, De papae vocabulo te submonebo post singulari epistola, si vacuum a labore tempus erit. Non is sum, qui cuiquam obtrectare velim, fructumque eripere promeritae laudis. Hoc magis isti stomachum mihi mouent, qui, Iosephum Scaligerum negant excogitasse artificiosam periodum temporum, eumque gloria inuenti priuare audent. Nolim quidem inficiari, simile aliquid, cognatumque cum ea habere periodum Constantinopolitanam, sed alteram ab altera differre multum, et in supputandi ratione omnino discrepare

scio. Nam Petauius, inuidia, et odio incensus, dissentit, laudemque hanc non Scaligero deberi contendit. Vale. Vitembergae A. CIC IC CXCVIII.

CXXXVI. NICOLAO L. B. A FRIESEN.

MVltis, grauibusque rationibus adducor, vt procerum filios, reipublicae natos, diligenter commendem, officiisque complectar, eos maxime, qui singulari virtute maiorum ornamenta augent, et, illustri loco orti, hac in primis laude se se a vulgo hominum distinguunt. Qua in re neruos omnes contendit, rectoque vitae genere, et industria, principem facile locum tenuit perillustris, et generosissimus Nicolaus, Baro a Frisen, qui leuia oblectamenta contempsit, et inanissimas voluptates constanti ratione auersatus est: illa tamen, quae ad moris elegantiam, et corporis dignitatem pertinent, haud neglexit, vt vitae magis, aulaeque se praepararet. In historiae ciuilis et literarum studio, tanquam in fundo suo, versatus est, et sapientiam, quae res humanas consilio, et ratione moderatur, non in libris tantum, sed in omnium aetatum exemplis, quaerendam putauit, atque hoc magis turbulenta, et temeraria negotia sibi vitanda duxit, vt vel hoc modo referret maiores suos, et copia ingenii agros fertiles

imitaretur, qui non reddunt solum, quod accipiunt, verum etiam plus bonitate soli, et cultoris industria largiuntur. Nec tamen falsa quaedam, et vulgi opinio in animum eius obrepere potuit, vt modestiae nuncium remitteret, et ambitione, quae familiare in magna fortuna malum est, delectaretur. Cumque hoc summa ratione faceret, tum ea, et rara quidem moderatione, maxima gentis Frisiae ornamenta retinuit, et summis, infimisque, cultu, amore, officiis respondit. Quamobrem non modo non dubito, sed, certo quoque iudicio ductus, spero, planeque confido, hunc procreatoribus dignissimum filium, hoc gentis suae decus, et alterum iuuentutis nostrae principem, his gradibus eo tandem peruenturum, vt patriam quouis temporum statu iuuare, consiliis ornare, et res in senatu difficiles, atque impeditas, explicare, ac suis quaeque momentis examinare, familiumque perinde immortalibus ornamentis cumulare felicicer, et amplificare quam diutissime possit, Vitembergae Saxonum. Eid. Decembr. A. CIC IC CXCVIII.

CXXXVII. CHRISTOPHORO VVAGENSEILIO, Professori Altorffino.

iure versaris, et Gemancos ritus multa cum diligentia inuestigas, quo in doctrinae genere omnes vicit Constantinus Imperator, cuius iudicio libens acquiescam. Nostri homines, etiam litteris Ebraicis docti, vix cum ilio comparandi sunt. VVasmuthius, cui non ea vis, et facultas, contigit, in Grammaticis institutionibus testatam fecit diligentiam; sed forum Ebraeorum gentis non attigit, neque prima Talmudis capita scrutatus est. De tonis, siue accentibus, omnia fere debet Lehdeburio: reliqua non magni sunt momenti. Chronologia eius, stomachum mihi mouet, quia rationes temporum, et notiones ipsas artis peruertit, neque ab disciplinis subtilibus, et reconditis instructu, quarum in dimetiendo coelo, et supputando siderum motu vsus est, sine quibus nihil conficiamus, recte, et in concordiam redigamus: vt vellem, thesaurum hunc, domi suae abditum, tenebrisque clausum, et obrutum habuisset: Nunc enim pro thesauro carbones vident, qui thesauri potiundi spe ducebantur. Noua Sebastiani Schmidii Bibliorum interpretatio aliquot dies sunt, cum in manus meas venit, quae ceteris quidem accuratior est: sed per omnia exipectationi meae non respondet, et in plerisque sic obscura est, vt auctor diuini scriptoris sensum non assequatur,

praesertim in Leuitico, et Numeris, vbi explanatio eius dubia, et anceps, vel difficultatibus implicata est, quas idoneus, accuratusque interpres, expedire potuisset. In Hackspanio, aequitatem, et moderationem requiro: doctrinam alioquin et judicium probo; sed nimiam castigandi licentiam permoleste fero, quae in eo, velut in torrente quodam, redundat, aut amne, qui, pluuiis auctus, extra ripas diffluit, circumiacentes campos demergit et aquis, paludibusque corrumpit. Dickmannum nescio quid incitarit, vt Germanicam, qua nulla tersior est, interpretationem refinxerit, eamque operam non minus difficilem, quam molestam sumserit, quippe Sauberto, et Schmidio, qui ad hoc aggressi sunt, impar, atque ab omnibus interpretandi subsidiis imparatus. Consulto in praesens omitto Hebraeorum editiones Bibliorum. Omnes enim, quotquot nostra memoria prodierunt, inquinatae sunt, in Germania perinde, ac Belgio, culpa hominum, ad cauendos operarum errores conductorum. A CIC IC CXCVIII.

CXXXVIII. SENATVI ZVICCAVIENSI.

haud paruo dolore me affecit, nec mediocriter perturbauit, non solum ciuitatis vestrae, quam recta consilia muniunt, et meliores litterae ornant, sed etiam Scholae vestratis causa, quae praeter ceteras semper floruit, optimosque viros protulit, qui corruptis saeculi moribus occurrerent. Fortuna haec me tangit, honoris vestri cupidum, et officii, quod obseruantia expressit, memorem, vt bene cupiam scholae, et virum, qui recte ei praesit, Vinterique industriam exaequet, vestra auctoritate constituendum, omnes mecum eruditi magnopere sperent. Dum haec scribo, nomen, me interprete, apud vos profitetur Christophorus Mecklenburgius, ex vicina regione Brandenburgica oriundus, vir et multa doctrina et emendatis moribus, et docendae, quod, rei caput est, iuuentuti dudum assuetus, et mihi, Professoribusque, amicitia coniunctus. Honestum viri desiderium est, quod pro meo in vestrum ordinem animo, celare non debui, Deum immortalem obtestatus, vt consilium vestro loco, et literatorum expectatione dignum capiatis, et successu rerum prospero, adiuuante consilia Numine, quam diutissime floreatis. Vitembergae Saxonum, XIII. Kalend. Mart. A. CIC IC CIC.

CXXXIX. PASSERINIO, Consiliario.

REs nostrae mediocres sunt. Meliores enim his temporibus expectare non possumus, praesertim in Germania, quae non quidem nunc cum hoste, sed certe cum difficultatibus numariis conflictatur. Nouum ab Gallia periculum, mortuo Boii filio, impendet: nec dici potest, quantopere eo casu perturbetur Austria, quae nullum minus, quam Gallum, in regno Hispanico successorem feret. Attoniti Belgae proxime a periculo absunt, et soli tam potenti vicino resistere non possunt, quando Anglia Regem, Galliae infestum, missione militum prope exarmauit. Causa malorum est eius gentis auaritia, quae optima Regis consilia remoratur, et impedit: maxime in eo regno, vbi auctoritate, et lenitate magis, quam imperio regitur populus, qui facile inclinat proceres, et voluntarios trahit. Caesar locum, tempusque, induciis opportunum, nactus, reficit vires, et potentiam firmat, nouoque, et auspicato Iosephi connubio Augustam domum munit contra orbitatem, hoc felicior superioribus Augustis, quod Transyluaniam denuo cum Vngaria coniunxit, et Vngariam quoque Austriae

Germanicae peculium fecit. Melioribus nunc, atque olim consiliis vtitur, et magnam huius prudentiae, prosperique successus partem Guilelmo debet, qui, euerso fortunis Iacobo, omnia Gallorum consilia euertit simul, et vires dissipauit. Rex noster, Augustus II. haud secus Contio se ob, iecit, et, sua, vicinorumque causa regnum Poloniae suscepit, ac liberauit, subsidiaque potentiae contra odia, et factiones turbulentorum, hominum singulari. prouidentia sibi comparauit: quae vt nunquam conatus eius magnos destituant, vehementer cupio, et sancte exopto. Nam et iusta metus ratio est, et mores gentis, vt occasio se dat, mutabiles: studia, et odia vtilitas facile conuertit, et in animis eorum nihil non simulatum inest; sed Regem cautum, prouidumque nonfallent. Ita Deus Regem seruet, et consilia tua, Regis causa, fortunet, iterque in Heluetias Alpes prosperum, nec difficile concedat, vt felici rerum tuarum cursu intelligas, quod de iis quondam dixit Bentiuolius, vir vsu, et prudentia confirmatus, naturam Alpes condidisse Heluetiorum causa, et Heluetios Alpibus dignos finxisse. A. CIC IC CIC.

CXL. CHRISTIANO GOTTHELFIO BLVMBERGIO. Sacrorum Zvvicauiensium Antistiti.

LIbellus ille, cuius mittendi spem feci diu quaerenti nondum occurrit, vt subuerear, furtim ablatum esse, aut incuria mea deperditum, qua iactura, necm ediocriter, tua quidem causa, doleo: eo magis, quod nec solertia, nec viribus sarcire possum. Multa videntibus obliuio eripit: alia multitudo ipsa ne cogitantibus quidem subducit; sed liber iste, quamlibet paruus, tamen instituto opportunus, et vtilis, de multis te admonere, aut confirmare potuit. Nunc prodesse tibi, et promissum praestate non licet. Si eius exemplum alibi forsan nancisci, autinuestigare queam, sine mora perferendum curabo, eoque numerum librorum tuorum augere haud grauabor. Vtinam vero disputationes duae, quas Tokosius perferet, desiderium eius interea lenire possint. Polonus quidam, Ohlinskius, humanitatis professor Cracouiensis, et sacro ordini adscriptus, inpanegyrico, quem Regi Augusto dixit, his verbis et Poloniae sententiam, et votorum summam comprehendit: illam indubie concipere fiduciam, vt regis as exemplum totus componatur Saxonicus

orbis, tuis (Regis, quem alloquitur) auspiciis ad communionem Ecclesiue accessurus A. CIC ICCIC.

CXLI. IO. HENR. A KAYN. Equiti Misnico, Aulae iustitiae et Curiae Episcopalis Consiliario.

FIlium natura firmum, et ingenio promptum, maiorumque suorum similem, et omnibus percarum iussu tuo discedentem, honore prosequor, cui amplior, illustriorque locus in vitae luce, et republica debetur, quando plurimum temporis hic in optimis studiis, et honestissimis laboribus consumpsit: reliquum exercendo corpori tribuit, non leuitatis causa, vt vulgus solet; sed propter decus, quod re equestri comparatur: quo instituto nihil est rectius, nihil elegantius, nihil denique vtilius, praesertim equiti, patriam omnibus, etiam externis ornamentis, in posterum cumulaturo, vt omnes intelligant, inertiam ab eo semper fuisse alienissimam, qui rebus suis perfunctus voluntarios quoque labores sibi iniunxit. Proxime disputans victor a certamine discessit, vt cumulum superiori laudi, quam mihi, et omnibus probauit, nouo doctrinae iuridicae specimine afferret. Tota vita decus paternum recte agendo consectatus

est, vt omnes aequales in vitam eius velut exemplum, intuerentur. Rebus ergo bene, feliciterque confectis, non magis filio, quam patri incluto gratulor, qui certis iam argumentis cognoscat, partas ab se, et maioribus laudes magnas, atque immortales, in hoc Ascanio non disperire, et minui, sed augeri quotidie, et illustrari. Ita Deus nutu tuo efficiat, et spem optimis successibus confirmet, nec tua merita, neque filii summas dotes vnquam exolescere patiatur. Quod auctoritate tua Principi commendatus sum, id in parte felicitatis pono, et me gloriae eius deuoueo, totumque dedo. Deus huic, et consequenti saeculo, maximum, indulgentissimumque Principem seruet. A. CIC ICCIC.

CXLII. ERN. BENIAM. CNOLIO. Vratislauiensi.

AMori tuo, vt par est, amore respondeo, et officiis, si qua a me proficisci possunt, certare paratus, nihil tua causa recunsare volo, praesertim in studiorum rationibus, quas explicatas esse confido. Nam, praeter ornamenta doctrinae multa naturae munera haud vulgaria tibi concessa sunt, quae diligentia, et assiduitate iam feliciter adauxisti, et expectationem summam multis

egregiisque exemplis in priuato congressu mihi confirmasti. Ea demum virtus est, quae radices habet, et maturitati proxima, vbertatem promittit, ac cumulate elargitur. Carpzouii, aedilis, iacturam dolore prosequor. Multa in eo Lipsia, addo et Saxonia, et per huius latus Germania, amisit: cuius et humanitate, et varia, multiplicique rerum scientia, nemo erat, qui delectaretur: quem virum defendet fama, et gloria in dies latius manabit mansura in monimentis, quae nulla tempestas conficiat deinceps, atque consumat. Magno, crede, quaestui erit, quaestui, dico, laudis consuetudo eius viri, amicitiaque sanctissima, in quo omnis sapientiae, et liberalis doctrinae lumen quoddam eluxit. Dabo honori eius, quod me decet, et viri meritis congruit: si non par omnino tantae virtuti, et laudibus, in literatura summis, tamen eiusmodi, quod non longissime a dignitate eius recedat. Quod reliquum est, donum tuum mihi pergratum accidit, et integrum, obsignatumque ad me peruenit: quod, vt spes me tenet in alio quodam, nec illiberali genere, quanto possum maximo studio, in posterum remunerabor. Vitemb. Saxonum, CIC IC CIC.

CXLIII. HERMANNO A BEICHLING, Consiliario sanctiori, et summi senatus Sax. EL. Eccl. Praesidi.

SVperior epistola, gratiae et grauitatis plena, spem mihi facit patrocinii, quo meae Caiique res opportune fulciantur. Fuit ille mecum septem annis, et amplius, libros, codices, et schedas meas peruolutauit: in clarissimis Belgii Academiis versatus est: Graeuium, et Gronouium, viros saeculi doctissimos, doctrinae, et studiorum consuetudine, sibi coniunxit, et in antiquitate, ac poesi multam, et professore dignam operam posuit, vt non dubitem, quin partes eas cum dignitate in posterum sustinere possit. Abundat subsidiis etiam manuscriptis, et magno sumptu comparatis, quae alii non viderunt facile, nec profecto legerunt, nedum specimen, dare potuerunt, Neminem scio, qui in hoc genere paria cum eo faciat, siue elocutio. nem poeticam, siue artis ornamenta specto. Nam de versificatoria, quae ad tyrones pertinet, non laboro: de poesi loquor, quae magnam eruditionis partem continet, et summa humanitatis adiumenta praebet. Haec veterem, mediam, et nouam comoediam distinguit: haec

multorum generum carmina diiudicat, heroum rude, atque inficetum Ennii a Virgiliano discernit: haec Horatiani carminis fontes in Luciliano fundo quaerit: haec a Graecis initia ducit: haec vestigia imitationis expressa habet in Homero, Hesiodo, Theocrito, Aeschylo, Pindaro, Sophocle, Euripide, ex quibus omnia Latini deprompserunt. Quae Poesios discendae ratio fugit versificatores et admonet, vt prouinciam, quam ipsi non possunt, aliis ornandam relinquant. Nisi faciant, rempublicam, et se ipsos fallunt. Quod hoc magis fieri solet, quum huius artis imperiti imperitos plerumque commendant, et, priuatis rationibus ducti, peritos aditu procerum intercludunt. Sic ni, de praesidio deiecti, fortunisque euersi, cedunt aliis, qui, postquam se impares vident, et suo marte proficere non possunt, torpent deinceps, et otio marcescunt, morbum celantes, quem sanare non possunt. Sed vitio saeculi venire vsu solet, vt docere velint, quos discere par erat, aut, quae didicerant, confirmare audiendo, et quotidiana industria non tueri modo, sed etiam augere decus, ex quo summa vtilitas in vitam et liberalia studia dimanat. Artis quidem huius dignitas fere in Germania exolescit, et in Academiis plerumque spernitur, ac

pro nihilo habetur: sed incauti homines non intelligunt sua bona, et impetu quodam rapiuntur ad sacras, et fori exercitationes. Caput malorum est, quia desunt, qui commonstrent viam. Quomodo enim doceat, qui ipse non didicit, et aetate, vsuque confirmatus non est, aut omnia alia agit, quam ratio studii requirit. Quamobrem, Domine, per religionem obsequii, quod Regi, et summo Principi, atque Electori debeo, per fidem, quam reipublicae literariae dedi, per sanctitatem seruitii, quod tibi profiteor, obsecro, oroque, vt vir, artis gnarus, muneri, reconditae eruditionis pleno, imponatur: hoc magis, quod exteri etiam Poloni, hauc artem in oculis ferant, et carmina, ad omnem elegantiam Romanae grauitatis exacta, pangant, et panegyricos nihilo inferiores, oratione numeris astricta componant, quorum vnum et alterum non sine voluptate animi et laetitia Regis honori scriptum perlegi. Nolim, Saxones hac industriae parte vinci a Sarmatis: et, ne id fiat, auctoritas summi, in quod euectus es, fastigii impediet, vt posteritas intelligat, quid maximo Illustrissimoque Praesidi communes litterae debeant, et emendatae artis poeticae studia, integritasque ac nitor omnis, ab ignorantiae maculis in pristinam dignitatem

vindicentur. Ita DEVS Immortalis, qui aeterno imperio res humanas moderatur te, Domine, omnibus malis creptum, diutissime conseruet, gentemque inclutam, cum omnibus nominis, famaeque heredibus, defendat semper, ac benigne tueatur, patriae communis bono, et solatio piorum clientum, qui id mecum optant et precantur. Vitembergae Prid. Id. Sextil. A. CIC IC CXCIX.

CXLIV. SENATVl FREIBERGENSI,

ROgauit me vir eruditissimus, Seuerinus, ciuis noster, in literis praeclare versatus, atque ea de causa in ordinem sapientissimum cooptatus, vt so amplissimo Senatui vestro, commendarem. Quod refugere non potui, pro meo in doctrinam amore, qui dubitantem diu, et tergiuersantem impulit, vt virum, apprime doctum et omnis labis expertem, et regendo Gymnasio idoneum, testimonio ornarem. Illud omni asseueratione affirmo, neminem hic inter eius aequales esse, quem ei anteponam. Sed crimen audaciae pariter, atque arrogantiae effugere studeo, et modeste ad vos perferre huius petitionis summam, vt intelligatis meam erga vos obseruantiam

et Seuerini obsequium, si ei Rectoris Gymnasii prouinciam decernatis. Quod vt fiat, per honorem studiorum vos obsecro, vehementerque rogo. Deus Immortalis, cuius nutu respublicae, et ciuitates florent, diutissime vos seruet, et consilia optima sub Regis, atque EL. auspicio fortunet! Vitemb. Saxonum Eid. Sextil CIC IC CXCIX.

CXLV. NICOLAO L. B. A GERSDORF, Sanctioris Consilii Principi.

QVi consilio, et auctoritate rempublicam tuetur, et praesidio litteras firmat, et aequo semper, indulgentique animo in clientes est, in primis autem ope, et auxiliis egentes iuuat, constanter, ac defendit, is, animo maximus, optimas partes implet ac bonis benesperandi causas affert, vota certe, et caritates omnium complectitur. vt vnum eum omnes saluum, atque incolumem exoptent, quo res et fortunae omnium nituntur. Haec cogitationum mearum summa est. vt Gersdorfiana, quae in Saxoniam extant, immortalia ac plane diuina merita, litteris sermonibusque concelebrentur. Haec mea, ciuisque religiosissimi pariter clientis, sententia est, quem splendor maximi tui nominis in has terras traxit, vt eodem deinceps beneficio, patrocinioque perfruatur.

Is, meae disciplinae alumnus, et, in Gallia, Belgioque litterarum, et antiquitatum causa versatus, raros, libros codicesque sibi comparauit, et omne prope patrimonium in libros effudit. Pollicitationibus Strykianis in Marchiam inuitatur: at, meo hortatu, pioque instinctu, mauult Saxoniam elegantibus studiis ornare, si in hanc spem perclementi patrocinio commendationeque tua erigatur. Nihil petit, nisi vacantem professionis prouinciam, quam et ego quondam nactus ope, et auctoritate illustris simi nominis tui ad eruditionem, omnibus partibus explendam, contendi. Quam vt obtineat rogo per sanctitatem obsequii, per fidem seruitii, per religionem obsequentissimi clientis Deus immortalis, qui nutu suo omnia moderatur, et regit, te, Domine, viribus semper nouis instruat, et augeat, vt in te gubernatorem Deo similimum nauis reipublicae habeat, cursumque rectissimum teneat, nec tempestatibus agitetur vnquam, aut commoveatur. Numen propitium de annis nostris ad annos tuos addat, a teque omnes casus, pericula, morbos auertat, et eodem semper vestigio res Gersdorfianas foedere Frisio stare iubeat, omnibusque aerumnis, et miseriis eximat, ac perpetuas, et perpetuo

CXLVI. OTTONI HENRICO L. B. A. FRISEN. Consiliario sanctiori et Cancellario.

QVod vnicum mihi secundum Deum semper in domo Frisia praesidium fuit, id pariter mecum exoptat, et supplex exorat frater meus, et meae in primis disciplinae alumnus, et litterarum causa in Belgio diu versatus Graeuii, et Gronouii, Clarissimorum hominum, antehac familiaris, iisdemque amicitiae, necessitudinisque litterariae vinculo coniunctus, sed ita verecundus, et timidus, vt ipse, quod petit, petero non audeat mihique adeo partes submisse petendi imponat, hoc magis in spem erectus, quod te pariter, ac propinquos tuos a se non alienos habeat, maxime ob notitiam Geographiae veteris, et nouae, atque ob selecta antiquitatis studia, quibus maximopere delectantur, et perraros omnis generis libros, quos apud exteros sibi comparauit, in quibus emendis omne patrimonium, non pessimo errore, effudit. Pollicitationibus exterorum inuitatur, sed malim, propter res meas, maximeque propter bibliothecam, cuius ex asse heres erit, eum,

stipendio conductum, in Saxonia retineri, ac pietatem obsequii nostri erga illustrissimam Frisiorum gentem in his terris continuari. Quare eius nomine peto, quam possum enixissime tribuas hoc indulgenter fratribus, atque concedas, vt vacantis professionis prouincia, beneficio, et commendatione tua, candidato, omnibus subsidiis instructo, clementissime decernatur. Faciet ille quod pium, religiosumque clientem decet, et mecum obsequii religione erga illustrissimum Frisiorum nomen certabit, et vna Deo Immortali supplicabit, vt summas in republica partes quam diutissime teneas, et omni maximaque felicitate, prospero rerum consiliorumque cursu augearis, gloriaque nominis, non circumscripta Germaniae regionibus, ad remotissimas quoque regiones proferatur, non sine admiratione populorum, in cultu et veneratione Frisiae gentis defixorum. A. CIC IC CIC.

CXLVII. MEHLFVHRERO, Seniori Suobacensium Antistiti.

FIlius tuus auspicato ad nos venit, quem mihi, et omnibus bonis, in amore, ac deliciis confirmo: in cuius summa laude pono, quod maximos in recondita Ebraeorum antiquitate profectus fecit, magnoque cum

applausu disputauit. Operae pretium facturus est, si priuatas scholas aperiat, et Vagenseilium, Dassouiumque, Ebraeorum duumuiros, imitando consectetur. Dignus est, qui Academicam prouinciam capessat, et arcem huius studii teneat, omnium eruditorum sententia, et ciuium voto qui non more vulgi rudimenta Grammatices, sed interiores litteras, ac viuas doctrinae opes quaerunt. Tantum illi molestiam exhibuit Sempronius, sed explicatum est negotium, et sine strepitu confectum. Acerbitas viri caute, circumspecteque vitanda, aut mitiganda est. Odit enim hanc doctrinae partem, quam non didicit, et de studiis humanioribus non minus absurde, quam abiecte existimat, et loquitur: quod viro impotenti, et seni, facile condono. Filio auctor sum, vt industriam perinde Academiae, ac aulae probet: quod fiet speciminibus publicis, quae ab eo omnes expectant. Sic proceribus aulicis commendatus, locum hic, aut Lipsiae, discessuro Gedanum Grodeccio, obtinebit. Ego, vt omnia ei bene eueniant, opto, et amicitiam, officia, operam promitto, Deumque precor, vt in hoc Ascanio pio Aeneac praesidium sit, nec modo tuam patris expectationem sustineat. sed etiam vincat, vt Vagenseilios, Dassouiosque saeculo

CXLVIII. CHRISTOPHORO VVAGENSEILIO, P. P. Altorffino.

ETte valere gaudeo, et Mehlfuhrerum quotidie aspectu, et colloquio meo recreari patior, vt intelligas, quantum com mendationi tuae tribuam, qua singularem in bonos amorem ostendis, et patrocinium disciplinae alumnis confirmas. Amo enim hunc iuuenem, qui dudum vulgo se exemit et hac laude supra ceteros se extulit, vt mea sententia publico docendi munere dignus videatur: hoc magis, quod in reconditis Ebraeorum antiquitatibus liberale otium, tempusque contriuit, tuo in primis excitatus laudabili exemplo, quod, nescio qua saeculi culpa, perpauci Germanorum imitantur. Vitemberga, amisso Dassouio, forsan ad pristinam barbariem recidet, nisi aliquis, tui similis, caliginem ignorantiae dissipet, pristinumque Orienti vindicet nitorem. Multi hoc rerum statu non laborant de litteris, nec capiunt, neque aestimant earum dignitatem. Multi siue odio, siue aemulatione laudis contemnunt haec studia, quae ipsi ignorant, literarum initiis contenti, aut suspicione nouitatis

ducti, quod in dies, nec sine dolore animi, experimur. Quo circa te Deus, vindicem huius literaturae vnicum et principem, seruet, vt omnis posteritas ex tuis monimentis fructum capiat huius studii perpetuum, et, plurimum tibi se debere, grato semper, memorique animo deinceps agnoscat. Vale Vitemb. A. CIC ICCXCIX.

CXLIX. ABRAAMO A SCHOENBERG, Summo rei metallicae praefecto et tractus Montani Freibergensis Capitaneo supremo.

MVlti iam anni sunt, quod, in illustris Schoenbergicae domus veneratione defixus, vnum illud potissimum in votis habui, vt religionem obsequii approbare coram, et publice confirmare possem. Sed per rationes muneris praesenti esse non licet: spero tamen, pietatem clientis haud displicere, etiam absentis, et ignoti, quae per epistolam declaratur: praesertim quum alii clientes quasi foedere obsequii se coniungunt, inter quos est eruditissimus Seuerinus doctrina, et vita integer, qui partes regendae scholae dari sibi petit, et tua Domine auctoritate consequi se posse sperat. Quo nomine a me efflagitauit, vt obsecrarem, quanta possem reuerentia, patrociniumque

exorarem, maxime hoc tempore, quo delegati Freibergenses propter comitia, et consultationes publicas Dresdae versantur. Non dubitat Seuerinus quin vno verbo rem conficias, si Albertium, Consularem virum, eam in sententiam adducas prorsus, et flectas. Pro tanto, tamque insigni beneficio vterque Deo Immortali supplicabimus, vt te, Domine, cum illustri gente, patriae, et publicae vtilitatis, causa, nobis omnibus, et posteritati quam diutissime incolumem conseruet. Vitembergae Non. Septembr. A. CIC IC CXCIX.

CL. CASPARI FORBIGERO, Capituli ac Praesulatus Saxo-Merseb. Synedrii Assessori et fani S. Maximi Sacerdoti.

CVm res nostrae ita ferant, vt solennia ordinis nostri postridie iduum octobrium instituantur rite, et peragantur, tum iuuenes vita, moribusque integros seligendos mihi duxi, quibus digna, et honesta praemia tribuantur. Inter hos referri cupio filios tuos, ab ingenio, et doctrina mihi commendatissimos, si petitio mea valeat, et auctoritate, suffragioque tuo comprobetur.

Ratio petendi aequa est, et suspicione fraudis, ac fallaciae vacat, quando non corrogandos puto candidatos sed iudicio virtutis doctrinaeque conquirendos. Quod si impetrauero, efficiam, vt et tuae expectationi, et filiorum desiderio quam primum satissiat, et nominis Forbigeriani decus nouis filiorum ornamentis publico, lactoque auspicio, augeatur Ita te Deus seruet, et coetui diuino, et familiae, et nobis quam diutissime saluum praestet. VI. Non Octobr. A. CIC IC CXCIX.

CLI. EIDEM.

FIlii tui, doctrina, moribusque egregii, et mihi, patribusque commendatissimi, in conuentu eruditorum, qui de studiis iuuenum recte existimabant, bene steterunt, talesque se probarunt, vt honorifi cum eruditionis testimonium iis merito tribueretur. Gratulandi partes meae sunt: fructus gaudii ad te pertinet, familiamque tuam, virtute, et meritis, in rempublicam sacram extantibus, insignem. Quam felicitatem Deus perpetuam esse velit, et, quae mea amici vota sunt tandem in filiis augeat, serisque in posteris cum nominis tui, immortalitate perpetuam consoruet. Haud falsus augur sum, et patefacto laudis

campo filiis optimis, et eximia doctrina praeditis, palmas, quae semper vireant, polliceor, laurosque victoriae, quae non manu, sed ingenio parantur, sancte promitto, Deumque obtestor, vt te patriae, et diuino coetui, et nobilissimae familiae, bonis que omnibus, quam diutissime tueatur. Hoc precor, et exopto. Vitemb. Eid. Octobrib. A. CIC IC CXCIX.

CLII. MAGISTRIS RECENS CREATIS.

VErum sapientiae studium in cognitione Dei positum est, quo mens humana se excitat, coelumque intuens originem suam scrutatur, et quia cernit, quod optimum est, diuino quodam lumine collucet, illudque, abducta a caducis rebus cogitatione, quoad fieri potest, imitatur. Tantum est immortalitatis desiderium, quod munit eam contra illecebras, et contra cupiditates armat, vt proposita victoriae spe, exardescat acrius, et altius se tollat, pulsoque et dissipato hoste, tenebras fugiat, atque ad lucem sempiternam se conuertat. Omnino enim haec est summa vitae, et consilii vestri, vt rationibus virtute constitutis, rectum internoscatis a prauo, eamque iam adepti facultatem, verum illud bonum, quod in se vno sua habet omnia, adipisci

tam expedite, quam feliciter possitis. Non attinet, plura eam in rem dici, nec refert, vos admoneri, varia quippe doctrina excultos et perpolitos, atque hac de causa ad summum honoris gradum prouectos, et concordibus patrum, qui de eruditione existimant, suffragiis ornatos, ac in sede et domicilio eruditionis et sapientiae collocatos. Quare mihi iusta applaudendi ratio constat, et ampla gratulandi materia nunc maxime suppetit, quod mea de vobis opinio patrum assensu testimonioque comprobata est, quorum consilio et auctoritate praemia vobis decreta, et tributa sunt vobis praesertim honesto genere ortis, et multa doctrinae laude cumulatis, qui recta parentum, et praeceptorum exempla constanter secuti, doctrina, moribus, vita similes, non de ambitu rei, sed virtutis iudicio delecti, praemia a me oblata modeste suscepistis, vt hoc quoque instituto alios ad idem virtutis et sapientiae studium accenderetis, decusque labore et vigiliis partum, non ad ambitionem, sed ad Immortalis Dei gloriam, coetusque pii, et emendatam religionis disciplinam sequentis, vtilitatem conferretis. Hoc vestra cogitatione et cura dignum est, hoc patria sibi deposcit, hoc grata posteritas expectat, hoc cari parentes vestri volunt, et iure sibi vindicant,

hoc propinqui et patroni, qui parentum partes agunt, merito efflagitant, hoc ego pro muneris, quo fungor, auctoritate postulo, hoc de vobis bene promeriti doctores, pleni fiduciae sperant, hoc denique omnes boni cupiunt, votisque certant, vt perpetua ac stabili felicitate florentes, in hoc laudis, et nouae dignitatis cursu ne concidatis vnquam, nec deficiatis, atque hoc consecuti, ne leui quidem vestigio declinetis incaute et langueatis: id quod sincere optant mecum, et vt plene omnia cumulateque vobis, nullo temporum casu perturbatis, ex animi sententia eueniant, pro suo quisque in vos amore et studio, persancte comprecantur. Vitembergae postridie Iduum Octobris A. CIC IC CIC.

CLIII. ANTONIO MAGLIABECHIO, Magni Etruriae Ducis Consiliario, et Bibliothecae praefecto.

NOn dubito, quin permolestum tibi sit silentium, in quo officia mea, quae virtutibus tuis debeo, non sine ingrati hominis suspicione tacuerunt. Culpam in fortunae iniquitatem. et temporum iniuriam confero, quando rationes meae domesticae, variis casibus conturbatae de scribendi proposito me deduxerunt. Frater

meus, eruditus iuuenis, quod intermisi, deinceps sarciet, et cumulate omnia compensabit, Copam tibi, carmen vetus, notis illustratum, missurus nominique tuo consecraturus. Addam ego epistolam, grati animi testem, et laudes, quoad possum, pro meo in te studio et amore, praedicabo. Delector Tenzelii opusculo, honoribus tuis dicato: sed in eo credulitatem viri miror, quod lapidem pro osse venditauit, contra rationem, et argumenta philosophiae naturalis. Nihil tamen repugno, et suo quemuis sensu abundare patior. Franckius, archiater, qui te amabat et eruditionis criticae gloriam affectabat, Hafniam discessit, vt fortunas locupletaret: fortuna an optatis responderit, haud satis scio. Fridericus Carpzouius vnus omnium Lipsiensium doctissimus superiori anno obiit, cumque eo ornamentum sodalitatis eruditae, quae tota est in componendis eruditorum actis. In extremo tibi commendo generosum Oppelium, iuuenem, natalium dignitate in his terris praecipuum, qui de mutato patriae statu, de rerum difficultatibus, multa, et quae vix litteris mandare audeam, commemorabit. Vale. Vitembergae, A. CIC IC CXCIX.

CLIV. MEYERO, VVestphalo.

Res illa, nescio, quonam fato, accidit, vt, pridie solennium oblitus tui nominis, neque a populari admonitus, te in serie renunciandorum omitterem, cum schedula, in quam nomina Candidatorum relata ennt, inter occupationes vespertinas, quum de tribuendo cuique loco agerem, intercidisset. Dolui meam, tuamque vicem, et, altero die a Sibelio submonitus, errorem agnoui, quem culpae popularis, et obliuioni meae pro tua aequitate condonabis. Ego, si quid inposterum pro te anniti, et experiri possim, non defugiam, et proximo pachatis die efficiam, vt locus eodem pretio a nouo decurione, qui prouinciam hanc suscepit, tibi concedatur. Deus optimas studiorum tuorum rationes fortunet, et plene, cumulateque sua beneficia impertiatur. Vitemb. CIC IC CXCIX

CLV. AMICO CVIDAM.

Non reprehendes cunctationem, qua in respondendo vsus sum, propterea quod alia ex aliis negotia eaque permolesta, et in temporum fortuna, casuque posita,

me retardarunt. Postea vero, quam rationes muneris confectae sunt, scire te, quid inter nos actum sit, oportet. Duo enim et triginta vnciales tibi persoluendi restant, deductis triginta, qui ex superiori pacto inter nos sancte inito, reliqui erant: quod exigere inuerecundum, et illiberale duxi. Nunc autem de iis te commonefacere honestum, et amicitia, quae mutuis continetur officiis, haud indignum iudicaui. Nam quis non credat viro spectata virtute, fide sincera, et promissorum religione sancto, quem gentilitiae laudes, summa semper integritate comprobatae mirifice commendant. Qua de causa per fidem amicitiae te rogo, vt epistolam, honori tuo scriptam, Dresdae exquiras, quam in epistolas meas referendam, pro meo in te amore, curabo. Fratermeus, qui de his nihil cognouit, neque eius haec cognoscere interest, personam delegati, tibi impositam, merito gratulatur, vehementerque officia probare studer Vide, quam pro eius causa nihil possim, mutata temporum, etingeniorum facie, cum ruis rebus, cosiliisque melior fortuna adspiraret. Ego illi auctor sum Vindobonam, honoris sedem, quaerat, Strykius illum, quo nunc inme animo est, stipendio Brandenburgico deuincire conatur. Non repugno, Tunc demum ostendet, quid in

arte mea valeat. Non scholae, sed aulae, sed vitae, sed in summisrerum controuersiis, momentisque publicis, demonstrabit, in quibus nunc totus est. Quod his subtrahit, artibus mathematicis, et chronologiae, quam Germani dediscunt, eruditae, quam rationes coeli, siderumque motus suffulciunt, impendit. Ceterum tecum sentio, quod Iacobus Sirmondus Petauio, si Graeca spectamus, inferior sit, qui perperam multa ex Graecis in Latinum conuertit, nominatim Theodori Studitae testamentum, in quo et a Iacobo Tollio reprehensus est. Samuelis Bocharti, viri praestantissitni, et inconiecturis sagacissimi, de Paradiso liber intercidit, magno antiquitatis damno. An Huetius eum nactus sit, nemo temere dicet, aut credet, qui in eodem argumento versatus est. Orator noster aliquid huius rei attigit, sed concise nimis, et, quod tanto operi non sufficiat. Tiraquellus, qui et peritus iuris, et literis eruditus fuit, multos liberos genuit, nec pauciores libros fecit, abstemius quidem et generando hoc magis felix. Vocabulorum significationes caue, ex lexicis tantum exquiras. Haec adiuuant, sed non sufficiunt. Neque tamen iexicographorum diligentiam reprehendo; sed in eorum explicatione non semper acquiesco.

VVagenseilius, a Chronologiae subsidiis inops, ceteris historiae Iudaicae adiumentis facile abundat: sedmaxime priorem ob causam a Iosepho edendo deterretur: id quod Mehlfuhrero, disciplinae suae alumno, fessus est. Barlaeus in carmine heroo Heinsium vincit; in prosa, nec purus, nec aequabilis. In vitis, ab Henningo VVittenio editis, non paucos errores reperias, quos castigari opto, easque partes tradi cupio Mollero, viro diligenti et docto. Vitembergae postridie Non, Nouembr. A. CIC IC CIC.

CLVI. IO. GEORG. RAMMOLDO.

Svmmos honores, meritis, et eruditione tua dignos, superiori mense, die solenni, qui postridie Iduum Octobris in fastis erat, in publica patrum, ciuiumque Corona, tibi collatos, iure gratulor, et, vt diuino coetui felices, prosperique sint, vehementer cupio, ac Deum, Saxoniae, et sacrae in primis rei statorem obtestor. Tabulas ad te non perlatas esse, doleo, ac permoleste fero, quando in me nulla eius rei culpa residet, cum Schellerus eas partes sibi deposceret, sidemque curandi negotii daret. Is vero me non repugnante hinc discessit: sed ea lege, vt quam primum

rediret, et aes alienum, quod apud me contraxit, dissolueret. Sed, quodmiror, nondum rediit, nec liberauit fidem. Non tamen dubito, quin promissi rationem habiturus, et mihi, ac fociis consilii, et curae patribus, digne satissacturus sit. Nam id honestis Schelleri necessitudinibus, et Gleichianae commendationi tribuendum duxi. Ceterum Deus immortalis, a quo exorsus sum, damna, calamitates, pericula et vastitatem a patria auertat, hostesque Saxoniae, reprimat: pestes reipublicae arceat, ac faces discordiarum, bellorumque Germaniae funestorum propitius restinguat: te denique, et familiam, ab omnibus malis, et temporum iniuriis defendat. Vitemb. XIV. Kal. Decembr. A. CIC ICCXCIX.

CLVII. IOANNI PAVLO VVESTHOFIO a Secretis,

Non libente animo te dimitto, et valde afficior disceisu tuo, nec fieri aliter, pro nostra coniunctione, potest, quin manere te cupiam, et mecum esse quotidie, et scito varioque sermone loqui, et huius rei causa, statuere tandem migrandi finem, et firmam deligere fortunis sedem, domiciliumque collocare. Cum enim bene et decore ageres tua et confiecres, tum omnesinte retinendum studia conuertebant,

et eadem sententia ac voluntate ad hanc viuendi conditionem hortabantur, et vel officiis te obsecrabant. Nihil enim vero illis iucundius accidere potuit, quam frui tua amicitia, et sine vllo nocendi studio, elicere sententiam, ac sermones audire politissimos, de quauis re sapienter institutos, praesertim eos, qui ad rationes peregrinandi, et pernoscendos externarumnationum mores pertinent, et argumenti dignitate se commendant. Videbantur enim sibi transiisse Alpes, et superum inferumque mare traiecisse, qui praesto erant, et quae diceres, auribus acci piebant, nec vero vulgari illa, sed Etrusca disserentem audiebant, et admirari solebant. Alii, velut in Galliam delati, operam tibi dabant haud minoriaurium, quam animorum oblecamento, perinde ac si patria egressi, propter Sequanam et Ligerim consislerent, et suauitatem eius linguae, qua nemini hic cedis, tanti facerent, vt nominis tui fama permoti, etiam summo genere et loco nati iuuenes, alloquendi et audiendi tui causa slagrarent. Hi capti omnes et victi humanitate tua tenebantur, nec solum in moris venustate sed in primis elegantia sermonis, et interpretandi facultate desixi, collaudabant operam, et vitae consuetudine, atque emendata loquendi ratione delectabantur. Hoc

magis, quod non de rebus ineptis et friuolis, sed de vtilibus et seriis, ex tempore, et accurate, nec sine prudentiae laude verba facientem, magno concursu sacto, et certamine quodum industriae audire gestichebant. Nam qui rot Europae regna viderat, tot regiones et terras peragrauerat, omnino multa cognorat, et memoria antelligen tiaque comprehenderat, quae alios fugiunt, et raro ad nos perferuntur. Id circo praeter egregia ciuitatum instituta, aperiebas peregrinaturis viam, qua situm cuiusque loci et aditum, atque opera vrbium et praestructas moles, fossasque et aggeres, maritimarum quoque portus et naualia, populorum denique cultiorum ingenia, fortunas, vitae morumque rationes, commer cia, vires, vectigalia, et imperiorum neruos, regendi artes, et adiumenta potentiae, statumque omnem cognoscerent, et omnes ad casus, atque euentus parati essent, quos vsu periti Jonge prouident, et tempestiue deuitant, Perpauci tamen eam docendi rationem ingrediuntur, linguas velut a sapientia remotas tradunt, quibus certe cognatio quaedam et necessitudo esse debet cum vitae negotiis, et rectis in republica exemplis, quae et doctrinae studiis copiam praebent, et scite loquentibus laudem asserunt, praesertim quum vsus et consuetuco,

intercedit cum sapientibus, et in amplo ciuitatis gradu collopatis. Non ergo te pigeat huius industriae, quam politiores exten, vno omnes consensu, approbarunt, et praeter ornatum orationis genus, quod in hanc vrbem, literarumque sedem intulisti, iucundum quoque et delectationis plenum, quo Principes oblectasti, in parte laudis tibi posuerunt, Nam haud illiberalis ista hilaritas est, qua animi curis et laboribus defessi recreantur, quaue publica procerum gaudia, si tempus, et locus poscit, signisicantur. Haec omnem sane vim suam in numeris, elegantiam fere totam in modis habet, quibus multum natura, et ipsa adeo humana societas debet, quum principia causasque rerum ab illis deduci, facilc cum Pythagora intelligamus, et animos etiam, per se diuinos, his moueri admodum, et alacriores reddi, et velut omni metu deposito, permulceri, animaduertamus. Cuius artis, nescio, an quisquam peritior sit, quam non in comessationibus et conuiuiis, sed in templis domiciliisque sanctissimis, quorum parietes sacerdotum vocibus personant, magna pietatis contentione testatam fecisti. Qua aditus tibi ad Reges Principesque, a negotiis vacuos, patuit, qui fidibus canentem mirati sunt, et praemiis affecerunt, partes in aula tradituri, nisi in

nostratem Saxoniam cogitasses. At peruicit tandem maximi Principis auctontas, vt aulam, cui natus es, Academiae praeferres, multisque rationibus adductus existimares, in vitae luce, atque in conspectu sanctissimi Principis, et procerum grauissimorum congressu virtutem enitere magis, et nouis quotidie laudibus cumulari. Vale, et nostri peramanter recordare. Vitembergae Saxonum A. CIC IC CIC.

CLVIII. MEHLFVHRERO, Senior.

LItteras tuas, amoris, et officii plenisimas, magna cum animi voluptate, et gaudio perlegi, cum, propter vltimam consuetudinis nostrae, et amicitiae, hic contractae, memoriam, tum propter curam filii haud degeneris: cui quem doctrinae laude inter ordinis sui homines praeferam, hac in vrbe iam reperio neminem. Locus illi in amplissimo ordine debetur, et superiori hebdomade consenti entibus denuo sussragiis confirmatus est: tantum possessio differtur, vt plenum voti fructum capiac, et more maiorum inauguretur. Inuidiam non est, quod pertimescat, quae altius nitendi materiam assert, et Dei ope, constantiaque superatur. Socii ipsi laborum

ignaui praesertim, et rudes, moderatione, et constantia franguntur, quamuis dolent, se ea non didicissc, quae filius tuus intelligat, et doceat. Fieri tamen plerumque solet, nec mihi aliter vsu venit, vt, tegendae inscitiae causa doctos premant, malisque artibus oppugnent: sed his machinis non euertunt bonos, nec de praesidiis deiiciunt eruditos quin Dei offensionem sibi concitant, et partium suarum obliuiscuntur. Quod pietas sectae nomen est, malis moribus adscribo, quae contumelia moderate ferenda est, nec filio tuo notam inurit, sacris, et litteris erudito, vt verium a falso internoscat, et suis se finibus circumseribat; baute tamen in explicationibus agat, ne viros, doctos, temere lacessere videatur. Surenhusius aetate iuuenili magnum opus molitur, et vulgares Ebraeorum magistros longissime superat, veterumque monumenta edit, et in Latinum conuertit vnus omnium aptissime. Dassouii Maimonides diuturna exspectatione me conficit, cuius imagines semper suspectae mihi visae sunt. Lineamenta vixearum aspexi, quum indignatus sum, et inviro credulitatem deprehendi. Vellem magis seria captaret, et Talmudem, Gemaramque scrutaretur. Sed ille Hylam, Hylam vocat, et interim nos suspensos valde, solicitosque tenet. Opitius

omnia in angustos Grammaticae fines cogit, neque Dassouium exaequat: Francius ex Corradi quaestura multa delibauit: Burmannus, ex Graeuii discipulo collega, et nisi fallor aemulus erit. Deus consilia tua, et honores filii fortunet, laudesque porro augeat, vt non vnam duntaxat aetatem, sed plura saecula memoriae generis tui propagare, nomenque ab obliuione vindicare, et magis in posterum illustrare possit. Vale. A. CIC ICCXCIX.

CLIX. VVOLFGANGO DIETERICO A BEVCHLINGEN Poloniarum Regis summo Status Ministro et Cancellario Magno.

DIcto Excellentiae audiens, mitto disputationes, vno volumine coniunctas; sed magis a religione obsequii, quam a facultate ingenii, et copia doctrinae commendatas. Non, quid possim, sed quid debeam, reputo, et iudicii aequitate fretus, quaeso oroque, vt haud aliter atque pietatis meae testes, in bonam partem accipiantur. Hoc assecutus enitar deinceps, et contendam, vt partes clientis summa fide, et, quanta fieri potest animi demissione, agam, votaque pro tua incolumitate faciam, vt Polonia, per te seruata in pristinumque

splendorem vindicata nullos hostes extimescat, et Saxonia pariter eadem felicitate floreat, et pace, ac securitate pristina fruatur. Hocomnium interest: hoc salus publica exposcit: hoc clientes, nomini tuo supplices, ego, et frater meus precamur. A. CIC ICCC.

CLX. EQVITI SAXONICO AB OPPEL, Romam,

ROmae teversari in luce urbis, et videre veteris Quiritium populi monimenta, non in libris tantum, sed in tot, tantisque operum vestigiis, quae extant, et pristinam vrbis magnificentiam demonstrant, id vero suauitatis plenum est, et tuo equitis Saxonici nomine omnino dignum, vt nihil magis ad laudem tuam addi posse videatur. Nam ad res serias, in republica gerendas te natura finxit, et maiorum exempla te admonent, vt ludos et iocos aliis relinquas, et omnia summa tibi consequenda proponas. Hoc Corolouicii superiore aetate egerunt, nec minus Saxoniam quam Germaniam sibi deuinxerunt: hoc nostra memoria Beuchlingius iunior summa cum laude efficit, Regisquc nostri consilia haud secus, atque alter Maecenas, moderatur, quum raro, et insigni ad posteritatem exemplo,

Regiam in Saxonia familiam fundarit: quod pluris est, quam diu fundatam firmare deinceps, et conseruare. Hic nullius auxilio sretus, suo labore, et solertia se euexit, et maximus rerum administer factus est, et vix triginta annos natus obtinuit, quod alii ne senes quidem consequuntur. In cauendo prudens, in prospiciendo sagax, in perficiendo promptus, in omnibus fere negotiis felix, parum somno tribuit, vt reliquum patriae impendat. Has agendi rationes nusquam melius, quam in Italia, prudentiae magistra, percipias, si artes regendi aulicas, et momenta rerum, quae in vitae vsu valent, perquiras in ceteris, et antiquitatis causa iucundis, adeas, et alloquaris, licet, Ciampinum, Bellorium, et Fabrettum, antiquarios vrbis summos, et in eo doctrinae genere principes, maximeque mihi caros, et, cum Romae essem, falutatos: quorum nomina toties veneror, quoties cogito, cogito autem saepissime, et colo multum, atque obsecro. Fabretti Ichnographiam Romanam abs te desidero, si per res tuas fieri possit. Norisius, antehac Florentiae Abbas, nunc Vaticanae bibliothecae praefectus, et purpuratus, haud praetereundus est: similiter atque Casanattius, vir humanitate, et elegantia moris summus: cuius doctissimi sermones adhuc in animo meo insident, Ita finem

facio, et vt initia sic itineris cursum, exitumque felicem, et fortunatum precor. Vitemb. Kal. Februar, CIC ICCC.

CLXI. IO. FRIDERICO REINHARDO, Regio atque Electoral. Consiliario Saxon.

QVod mihi, sincero clienti tuo, in votis erat, quodque tua in Saxonem fides, et singularis virtus requirebat, vt rationibus patriae consuleres, et principi, qui pro Saxone rempublicam administrat, curarum socius, adiutorque esses, id me, et omnes bonos in optimam spem erigit, et in hac rerum, temporum vicissitudine merito conslatur. Quare ego, et frater meus, res, atque fortunas omnes, tibi commendamus, et laetamur magnopere, quod paterna, auitaque virtus in filio elucet, et ingenii vim illustribus notis prodit, nouum certe genti tuae splendorem pollicetur. Nam ab his doctrinae studiis, quae nomen ab humanitate habent filiumque tuum in primis ornant, vera eruditio proficiscitur, ea praesertim, quae cum vtilitate elegantiam coniungit. Hoc maiori laetitia afficior, quod praeter emendatam scribendi rationem ilam philosophiae partem, quae de moribus praecipit, excolendam sumit, quae cum ad regendos praecipue animos valet, tum orationi

eam sane dignitatem conciliat, vt suo, et proprio nomine morata appelletur. Illud consecuto ciuilis restat, quac, consecto hoc cursu, aetati maturae reseruatur, et in publico, gentiumque iure, et interioribus historiae partibus occupata, rectum iter ad iurisprudentiam constituit, auctaque his subsidiis in vitae luce ipsa se a contemptu vindicat, et opes, atque copias suas expromit. In hac frater meus, ex Gallia, et Belgio redux, totum se defixit; sed, vt fieri solet, inuidia hominum, qui dominatum hic affectant, premitur, qui malunt, iacere studia, et frigere industriam, quam excitari praemiis, et foueri. Strykius ei in vicinia conditiones offert, relicto adhuc deliberandi spatio, quamuis ego optarem, aequis rationibus eum retineri, et munere professoris perfungi. Qua in re auctoritate tua permultum potes, et commendatione hominem, studiis perutilem, Beuchlingio praesidi comendare. Ego, et frater, qua possumus pietate, et obseruantia, nauabimus operam, vt gratos nos fuisse omnes sentiant. Deum profecto intimis animi sensibus obtestabimur, vt te, et nobilem, meritisque inclutam familiam, diutissime seruet, consilia fortunet, et omnia ex animi sententia euenire propitius velit. Vi temb: menso Februar. A. CIC ICCC.

CLXII. EIDEM.

STatim suscepi, quod mandasti, negotium! sed ea celeritate, qua fieri debuit, non confeci, quamuis omni studio, conatuque id vellem et rationes etiam multas in hanc sententiam afferrem. Nam homo ceteroquin facilis, et obsequens, morae veniam petit, et iter vsque in solenne Christi resurgentis sacrum differri rogat, certoque sperat. Nullam ego culpam sustineo, et negligentiae suspicionem fugio maxime in hoc officii genere, quod ad patriae vtilitatem, atque ad familiae tuae honorem pertinet. Neutra enim floret, si litterarum studia contemnuntur. Multa quidem naturae beneficio assequimur; sed, quantacunque illa sunt, non sufficiunt, neque certa ratione innituntur. Excitanda ergo, et firmanda est indoles praeceptis, atque exemplis. Ista ad sapientiam, haec ad vitam magis valent: vtraque adiuuant homines, et perpoliunt, certe ad humanitatem informant. Multi iuuenes pereunt, operamque perdunt, quia se ipsos non norunt: haec autem doctrina animos a sui ignoratione vindicat, et, vt se nosse incipiant, efficit, certumque, et rectum agendi modum definit: et nunc vitae ducem, socraticam

philosophiam, nunc veritatis lucem, et prudentiae magistram, historiam, ante oculos ponit. Reliquam philosophiae partem, in nugis, et ineptiis positam, liberali homine indignam censeo, quae cum vitae, tum litterarum elegantiam corirumpit, quippe non ad bene viuendum, neque ad prudenter agendum, sed ad rixandum ab otiosis inuenta. In Graecis maior inest dignitas, a quibus fontes sapientiae in Latium dimanarunt, ad quos aditus vulgo iurisconsultorum interclusus est. Nemo enim omoium, quos sciam, in Germaniae Academiis ita felix, fortunatusque fuit, vt Graecam illam, et veterem iurisprudentiam consectaretur. Vulgus autem, et turbam forensem necessitas temporum excusat, et consuetudo haud optima defendit. Magnum hoc reipublicae vulnus est, cui non priuati homines, sed principes medeantur, quibus has partes beus imposuit, vt rempublicam integram, florentemque seruent, ac litigandi licentiam praecidant. Quod Serenissimi Principis consilium, patriae falutare, Deus fortunet, et tuas in tantae expectationis filio curas felices, prosperasque esse iubeat, vt auitum, paternumque decus cum sempiterna nominis laude tueatur. Vitembergae XI. Cal. Mart. A. CIC IC CC.

CLXIII. IO. FRIDERICO REINHARDO. Regio atque Electoral. Consiliario Saxonico.

EXpugnaui tandem Dopperti animum, et, vt ocyus se in viam daret, persuasi. Iuuenis est honesto loco natus, et rectis moribus praeditus, et plurimis, atque optimis artibus ornatus, certe dignus, qui illustri scholae aliquando praeficiatur. Latini sermonis munditiem, et vsum polite scribendi percallet: in Graecis scriptoribus nihilo secius verfatum esse scio: morum praecepta cum exemplis, quae historia suppeditat, hortatu meo coniunxit. Quare de labore, et industria eius bene spero, et, vt optimae indolis filii, hoc duce, ad summa nitantur, exopto. Munus illud sanctioris tabularii arduum, cui ab Rege impositus es, vere, meritoque gratulor, et latissimum denuo campum, in quo summa virtus excurrat, apertum esse, vehementer gaudeo, et mirifice laetor, vel eo maxime, quod subsidia per te comparari possunt, si res Saxonicae perscribantur. Titulus olim eo nomine mihi tributus est; sed nullum operae causa stipendium est constitutum Quinquaginta vnciales numos, ex praefectura Misenensi persoluendos mihi curat Princeps, cuius benignitaris fructus adprofessionem

redundat, et mihi cum aliis huius loci professoribus est communis. Paucis abhinc annis Brandenburgicus eam ad operam me conducere velle haud obscuro nutu videbatur: sed, quia prouinciam deserere minus commodum arbitrabar, consilium haesitauit. Videbo, quorsum res cum fratre meo euasura sit, in quem aula inclinat, Strykio adnitente, vt rem librariam curet, meisque subsidiis vtatur: qui se tibi commendat, et, vt in maximo laudis publicae theatro quam diutissime partes sustineas, mecum precatur. Vitembergae. XI KAL. Mart. A. CIC IC CC.

CLXIV. IO. CHRISTIANO SAVERESSIGIO. Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

DOleo nostratium vicem, et minus faustam expeditionem, Rigam versus susceptam, animo et consilio, quam viribus, maiori, nescio cuius culpa praecipitato. Receperunt se nostri, annoua, et apparatu bellico destituti, Polonis societatem militiae recusantibus, et Moscho ob pacem, cum Suecis factam, ac nouissime confirmatam, nihil ausuro. Fenni milites Rigas laboranti subsidio venerunt, et aduentu suo obsidentes perterruerunt, mox Koberanum propugnaculum receperunt. Dunaemunda

salua, nihil timent Rigenses praesertim cum hoc tempore glacies soluitur, et Duna rursus nauigatur. Bellum in comitiis decerni, vt ferunt, oportuit, si legibus Polonicis standum est: Sueci, grauissime offensi, vltionem parant: Caefar in illosinclinat, et Principes Germaniae fere omnes, in primis nostrarum partium, nescio quid subtimentes, Externi etiam reges pacem seruari optant, Gallia ipsa alienior, vulneris, quod, Contio reiecto, accepit memoriam refricat, nec Britanni, et Belgae, e re sua esse ducunt irritari Suecos, qui futura prouident, et repentinos Hispaniae casus non sine causa pertimescunt. Deus, et fortuna Regem e periculo expediant, ac Saxoniam in antiqua sede sistant, quod pia, et Saxonica mente precatur, S. Vitemb. pridie. Kal. April. CIC IC CC.

CLXV. IO. CHRISTOPH. L. B. A. LIMBACH, Consiliario Sanctiori Hannouerano, Ratisbonam.

QVam summis in rempublicam meritis, et legationibus, magno cum applausu, et omnium admiratione obitis, nomini tuo conciliasti gloriam, eam immortalem esse, ac perpetuam, et vigere in posteris, atque ab omni labe integram propagari

cupio, splendoremque generis maximum, iuaicio Augusti approbatum, seruari, qua decet sanctitate animi, exopto. Ita enim fiet, vt omnes aetates, et saecula gratulentur Germaniae filios, nepotesque et sempiternam tuae gentis progeniem, magno rerum consiliorumque fastigio impositam, quae tuum secuta exemplum, deuinciat sibi Electores, et Principes, dissidentesque mutuis denuo officiis coniungat, ac de vniuersa patria bene mereatur. Horum enim facies temporum misera est, et repugnans sibi, ac discors, plurimisque difficultatibus implicata vtraque Saxonia hoc magis, quod commotis vicinorum regum animis, noua Septentrioni tempestas impendet. Sed haec vulnera tibi cogitanda, et sananda relinquo, qui grauissimas reipublicae partes in comitiis sustines, rebusque inclinatis opportune consulis, atque in extinguendo ingrauescentium patriae malorum fomite nihil praetermittis, quod ad omnem posteritatis memoriam insigne, quodque ad tranquillitatis defensionem vtile videatur, Ceterum curaui mandata tua, et iuuenem, doctrina, ac moribus egregium, literisque humanioribus, et eleganti doctrina liberaliter institutum, Philippum Theodorum Verporten, Francum, prae ceteris idoneum duxi, quem inclytae soboli praeficiendum commendarem. Expectamus

ergo, quid factum velis, quibus legibus, et quo tempore eum venire velis, ac iubeas. ipse enim confecto studiorum cursu, paratus est, quandocunque tibi placeat, suscipere iter, et maturare inceptum. Nisi enim ea in sententia persistas, Berolinum discessurus est, vitae, morumque nobilissimi iuuenis rector futurus. Pietatem, diligentiam, modestiam sane Verportii, cum solida eruditione coniunctam, omni asseueratione tibi affirmo, speroque prorsus, et confido, talem futurum, qualem splendor illustris familiae, et gloria meritorum, in omni genere maximorum, deposcunt. Hoc enim caput omnium meorum profecto votorum est, vt ego, et Verportius, expectationi. tuae cumulatissime satiffacere, et fidem, obsequiumque, vt par est, testari queamus. Ita Deus te cum illustri coniuge, et inclyta sohole, propitius conseruet! Vitemb. Id, April. A. CIC IC CC.

CLXVI. CHRISTOPHORO HENDREICHIO, Brandenburgico El. Consiliaro

MVlti quotidie ad me veniunt, qui humanitatem tuam mirifice praedicant, quam ipse expertus sum, et saepe vel bibliothecae causa mihi gratulatus. Vtinam vero

haec Berolini felicitas perpetua sit, et Roma ista Brandenburgica, hoc praesertim tempore, floreat, adiuuante maximi Principis indulgentia, quae spem nostram, et eruditi orbis sustentat. Quod reliquum est, Verportenium, bibliothecae principalis visendae cupidum, tibi commendo, et me simul profi eor ad omnia, quae mandabis, officia, promptum iuxta, ac paratum Kalendis Maii. CIC IC CC.

CLXVII. IO. FRIDERICO REINHARDO, Consiliario Regio atque Electorali Saxonico.

PErmolesta mihi fuit Dopperti cunctatio, cuius culpam ego non sustineo, qui quantum in celeritate momentum sit, reputo, et vehementer doleo, eum, nescio quibus difficultatibus impeditum, serius aduentare. Sed ipse, vt spero, purgabit se, et morae causam dicet; iacturam vero temporis maiori diligentia sarcire studebit. Meum ad vos iter differam in aliud tempus, maxime propter nundinas, quae proceres ab aulae negotiis auocant, Lipsiamque inuitant, Iuuenem doctum, et ad rationes tabularii peraptum, exquiro. Perpauci enim in hoc studium incumbunt, Praesens de hoc plura dicam, et consilia, utque cogitationes aperiam; in primis de tabulario

Vitembergensi, quod totius Saxonicae domus commune est, et antiquissimas inde a Friderico II. tabulas asseruat. Multas ibi schedas vidi, quae situ et puluere conficiuntur paulatim, et corrumpuntur, quia negiectae iacent, et curatore destituuntur. Igitur huius rei constituendae munus ad te pertinet, cui summas dirigendi partes Rex imposuit, vt maximus patriae thesaurus digne custodiatur, et historiae etiam conscribendae causa honestum, et labori par stipendium attribuatur. Non dubito, quin, tuo in primis consilio, atque auctoritate, res bene successura sit, quae et gloriam Regi, et patriae vtilitatem affert. Deum in extremo epistolae veneror, vt vota praestet, et saluum te seruet, omnique felicitate impertiatur: tum nobilissimam quoque familiam, suo praesidio tectam, a morbis, et malis temporum volens, ac propitius defendat. Vitemb, pridie Kal, Maii, A. CIC IC CC.

CLXVIII. IO. CHRISTOPH. L. B. A. LIMBACH. Consiliario sanctiori Hannouerano.

MOrem gessi tibi, et mandata, quam potui diligentissime curaui. Verportius, quem ad me arcessiui, ad itet Ratisbonense

expeditus est, qui virtutis, et doctrinae rae testem habet, ac, vero laudis studio ductus, nihil vulgare quaerit, et summo, atque illustri loco natis operam, me integritatis sponsore, locat. Litteris eruditus est, et imitandi viam, ac rationem non ignorat. Historiam praecipue Germanicam, meo suasu, ductuque, praeclare cognouit, neque in dimetiendi scientia peregrinus est, quae in primis illustrem adolescentiam ornat. Pro sumptu, in iter saciendo quanta potest obseruantia, et submissione animi, quinque, et viginti numos argenteos deposcit. Ne moram faciat, ipse prouidebo, et abiturum, si ope mea egeat, instruam. De stipendio quinquaginta numum inter nos conuenit, quandoquidem in hoc negotio partes tuas suscepi placitisque steti. Ego, pro mea cum bonis ingenua consuetudine, et pro amore in eruditos, omni eum beneuolentia complexus sum, vtpote qui, mihi, fratrique meo studiorum socictate coniunctus, ita se gessit, vt meam, illiusque expectationem non minus cumulata eruditione, quam emendatis moribus sustineret. Magnam enim hi vim habent ad mouendos animos, et mutandos, atque expoliendos. Cum vero a Deo Immortali omnis agendi felicitas proficiscatur, tum eius beneficio futurum spero, vt omne hoc

institutum ex animi sententia succedat, tuque, Domine, firmo semper gradu in altissimo dignitatis fastigio consistas, et maxima consilia, negotiaque in primis ardua, celeriter, ac prospere conficias, exitumque difficilimarum rerum expedias, et noui spem saeculi vincas, atque immortali dexteritatis gloria Caesarem, atque El. Principem, tibi deuincias magis, et arctius coniungas. Vitemb. VII. Kalend. Iun. A. CIC IC CC.

CLXIX. IO. GEORGIO PRITIO, Professori Seruestano

VEre te amo, quia vera scientiae fontes aperuisti, nec magis doctrinam, quam pios reconditao doctrinae sensus exprimere voluisti. Quae digna munere tuo opera est, et quam proxime ad veterum laudes accedit doctosque tibi conciliat, et merito obstringit. Vellem, adhuc viueret Fridericus tuus Carpzouius, vir bono publico, et iuuandis litterarum cultoribus natus. Series librorum, quos reliquit, confecta, et proxime edita est, in qua multos et bonos libros desidero, quos non possedisse miror; aut, si possedit, in catalogum non relatos esse, prope indignor. Vale, et aequi, bonique consule, quas mitto, dissertationes.

CLXX. IO. CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Theologo et Sacrorum Graefenhamichensium Antistiti.

SVeci in caput Ducis G. detestantur et causam malorum merito in eum conferunt. Dano opportuna vlciscendi occasio data est, et Slesuicensis ducatus ad pristinam denuo conditionem redigendi. Ambitionis fructum capiet Pincierus, suasor, impulsorque consilii. VVedercopius non tam suasit, quam momenta, quibus causa niteretur exposuit. Regis nostri cursum fortuna et Moschi inconstantia sistit. In viginti enim annos inducias fecit cum Turcis; sed pacem cum Suecis rumpere noluit. Promisit equidem Regi nostro auxilium; sed non praestitit. Fenni, longo itinere confecto, appropinquant: non dubito, quin pax breui restituatur. Caesarei a finibus recesserunt: omnia consilia ad pacem spectant. Dassouius Hamburgum concessit, qui male fibi consuluit et Academiam viro, linguae Ebraicae perito, orbauit, quem aliquoties dehortatus sum; sed dignitatem, et fortunas ampliores quaerentem de sententia deducere non potui. Itaque abiit,

et res suas, atque rationes amplificandas duxit. Vitembergae postrid. Kal. Iun. CIC IC CC.

CLXXI. SAMVELI STRYKIO, Consiliario Sanctiori.

Non ignoro, Patrone, maximis, te distineri occupationibus, et eo parcius scribo, quo grauiora sunt negotia, in quibus te versari oportet. Quia tamen aliquid impertis clientibus, locum petendi datum mihi existimo, vt Hausmannum, qui in te praesidium ponit, tuendum suscipias, et, linguae Gallicae peritum, atque in hoc genere vtilem, siue aulae, siue Academiae commendes. Nam vir est probus, et honesto loco natus, ac munere liberali dignus, gratiae in primis reserendae studiosus. Pro hoc patrocinio ipsum me debitorem spondeo, ac veteri lege me profiteor, totumque cum fratre meo solenni formula dedo clientem.

CLXXII. VVILHELMO ERNESTO TENZELIO, Gymnasii Gothani Directori.

ACtorum, capita, quae efflagitas, in tabulario arcis, suo reposita loco, asseruantur,

quae vidi, et perlegi sed non descripsi. Illud recordor, in causa publici Kauffungiani criminis sententiam dixisse Iureconsultos Lipsienses, Fridbergenses in Veterauia, et Halenses, atque vno omnes animo, et voce, capitis damnasse. Rei iudicatae argumenta addita sunt, quae Kauffungi scelus ac perfidiam, et historiae veritatem confirmant; certe scrupulum dubitandi eximunt, et fidem rei gestae augent, Ego ceteroquin nihil recuso, aut denego quod eiusinodi sit, vt ex rebus fortunisque meis meis suppeditari possit. Rudolphus, et Mullerus, alter apud vos Gothae, alter Vinariae, fidem tibi facient, me nihil ex actis illis descripsisse, et in commentarios retulisse, aut excerpsisse. Vale. A. CIC IC CC.

CLXXIII. HIERON. AMBROSIO LANGMANTELIO, CANONICO AVGVSTANO.

MVlta de tua in me propensa voluntate accepi et, auctore, Mehlfuhrero, in ea opinione confirmatus, magnaque in primis laetitia sum affectus. Multum tibi debent eruditi omnes, quod, pro summa ornandi litteras facultate, consilio, auctortate, opera, doctos iuuas, atque in eo humanitatis

genere nihil cuiquam reliqui facis. Ego me tuis clientibus adiungo socium, et, propter summas virtutes exquisitissimamque doctrinam, absentis imaginem quotidie ante oculos pono. Peto autem, quam possum diligentissime, vt insigni amoris, beneuolentiae, et patrocinii significatione etiam deinceps me prosequaris. Quod reliquum est, vitam incolumem, splendorem familiae perpetuum, gloriao nouas in dies accessiones, prosperos denique omnium rerum successus exopto. Vitemb. CIC ICCC.

CLXXIV. IO. CHRISTOPHORO L. B. A. LIMBACH. Consiliario Sanctiori Hannouerano.

VEnit auctoritate, et mandatotuo iuuenis, qui in aere tuo est, ingenio, et diligentia eximius, Verportenius iunior, homo sine labe, et probus, auspicia tua secutus. In hoc enim fidem dedit, vt de studiis filiorumbene mereatur: quos labores Deus nutu, et auxilio coelesti fortunet, et semina magnarum rerum nouo cultu, atque industria magistri augeat, vt ab his nonsurculi tantum, sed arbores surgant, reipublicae vtiles, et posteritati profuturae. Mihi semper, quoad viuam, erit gratulaudi locus,

et fructus etiam votis constabit, si illustris familia tua, comparato ad immortalem gloriam praesidio, contra omnes casus firma sit, et perpetuis nixa radicibus, sine metu amittendae felicitatis floreat, ac splendorem aeternum inclyti nominis famaeque seruet. Vitemb. V. Idus. Iun. A. CIC IC CC.

CLXXV. IO. FRIDERICO REINHARDO, Consiliario Regio atque EL. Saxonico.

Dici non potest, quanta me voluptate affecerit pereruditus ille, et recondita variarum rerum doctrina refertus commentarius in quo et industriae singularis, et summae sapientiae lumen clarissime elucet. Dignus conspectu publico liber, cui nullum alium huius argumenti praefero, quemque omnibus adhuc editis antepono: ita me suauitas eius capit, ita varietas eruditionis me legentem tenet. Gratulor tibi tantam scribendi facultatem, et copiam, praesertim in difficiii, et ardua aulae prouincia, multis laboribus, et curis impedita. Tantummodo fortiinam vrbis, et inopiam operarum doleo, quod neminem hie esse intelligo, qui sumptus, ad excudendum suffecturos, conferre possit. Zimmermannus, in quo spem repositam habui, obrutus est multitudine Brunnemannianorum, qui recuduntur,

librorum, alioquin facilem, et promptum se declarabat. Quenstedius ab vrbe abest, et pro ea Dresdae curat. Si redeat, quid cum animo cogitet, percunctabor. Quanto enim conatu possum vrgebo hoc, et efficiam, vt liber commentarius in lucem exeat, et ad vicinos, exterosque perferatur. Si nostri me destituant, Lipsiae haud defuturi sunt, qui eius rei causa sumptum praebeant, et de bono publico bene promereantur. Illustris Beuchlingii aduentus, et noua dignitas, mein bonam spem erigunt, et patrocinium mihi fratrique meo promittunt; hoc magis, quod abs te Serenissimo Principi commendatus, ea in spe ac fiducia quotidie confirmor. Danckelmanno vt breui eueniat, quod scribis, vehementer opto, et rationibus adducor, vt credam, restitutum iri in pristinam dignitatem. B *** et F ** purpurati, aemulatione Vartembergio, nouo Comiti, admodum infensi, summa ope nituntur, vt minus in aula possit, polleatque. Accedunt ad eorum partes Philippus, et Guilelmus, Marchiones, qui studia, et animos in Danckelmannum inclinant, et consilia isthaec sua in primis auctoritate iuuant. Sed haec tu in luce aulae propius cognoscis, et melius iudicas: mihi in obseruantia, et fide, primae partes relictae

sunt, et honoris tui celebrandi, colendique nominis perpetua facultas, Vitembergue A. CIC ICCC.

CLXXVI. GEORG. CONRADO HILDEBRANDO, Consiliario Ranzouiano.

Doleo Holsatiae vicem, et iniquam Regis Daniae fortunam, tergiuersantibus amicis, et repugnantibus Britannis, ac Batauis, qui omnes vires suas ad pacem, in Septentrione restituen dam, conferunt, maximumque in hoc negotio pondus habent. Gallus sane ex his dissidiis vtilitatem captat, et raro ape aua excidit, quia res suas bene conatituit, et tempestiue exaequitur; cum quo ceteri paria non faciunt, et voluntatum, studiorumque dissimilitudine saepius impediuntur. Caesaris cura omnis in eo posita est, vt Insubres, et Apuli, in fide, et clientela Austriae retineantur, quibus demptis tota Caesaris auctorttas in Italia exolescet; Gallus certe nouos exercitus, et classes, in Italia ad Italiae, et Imperii perniciem conflabit. Martinizius equidem Romae pro iure Caesaris in Italiam strenue verbis, et stilo depugnauit, vt Itali de foedere contra Caesarem cogitarent. Postea vero, quam Gallus regniun Apuliae,

et Calabriae affectat, magna consiliorum mutatio facta est, et opes, copiasque in euentum Caesari offerunt, et iugum Gallicum auersantur, Germania, qua Rhenum et Galliae limitem respicit, secura est. Mons Bresacus, Philippi castrum, Kehleranum munimentum praesidio, et annona laborant; Ita omnia negliguntur, veterno patriam occupante, vt in tanto discrimine, et metu, non expergiscatur. Suecos prope ipsos decuritas perdidisset, di hostes fortunam in consilio habuissent. Res sane mira, etdifficilis creditu, nisi comprobasset euentus. Si Moschus trahi potuisset in partes, dexteram manum, qua se defenderent, amissuri fuissent: si Scaniam Danus eripuisset, mutilum corpus, et inerme, vix ipsum se sustinuisset. Sueci enim nauali potentia impares, alienis viribus Danos lacessunt, et superant. De igne, classi iniecto, multus hic rumor, quae calamitas Danum franget, vt inuitus pacis conditiones accipiat, et arma ponat. In Italia Magliabechius noster etiamnum floret: Romae Fabrett us, Bellorius, et Ciampinus, vrbis almae triumuiri eruditi, decesserunt. Nesselius Viennae obiit, et locum bibliothecae ornandae vacuum fecit. Baudrandus, Geographus, in Galiia concessit fatis At Deus Immortalis te quam diutissime seruet,

atque ab saeculi inuidia, et iniuriis defendat. Vitemb. prid Nonas Sextilis, A. CIC ICCC.

CLXXVII. G. C HILDEBRANDO, Consiliario.

QVod subito coepit, celeriter confectum est bellum, iniquis licet Regis vestri conditionibus, praesertim in regni auspiciis, quae ad famam Regum, et auctoritatem plurimum valent, et maxime a Regibus ipsis aestimantur. Sed quid vnus Rex contra tot Reges potuit, desertus a foederatis, et ab amicis destitutus, tum viribus per se impar, et praecipitatis consilii rationibus haud quaquam felix? in hoc rerum discrimine fortunae cedere pars sapientiae fuit, quamuis Galli subrideant, et bellum, quod gestum est, bellum ciuilitatis salse quidem satis appellent. Nunc quid de altero futurum sit, solicitus expecto. Bellum quidem breui sopitum iri, certum habeo; sed conditiones subtimeo longe duriores, quando Moschi, pace antea cum Sueonibus facta, in partem eius belli venire noluerunt, qui claustra Borysthenis, et Ponti Euxini habent, et Scythis, Thracibusque formidolosi nouum si fortuna velit, in Oriente imperium moliuntur, Ab occidente

Galli nouam tempestatem effundent, nisi Caesar in eorum postulata, et propositas de erciscunda Hispaniae hereditate conditiones consentiat, maxime cum Britannos, Batauosque, ad causam suam adiungant. Miror magnum Regem hanc pacis firmandae rationem constituisse. Quamuis enim vicinarum gentium intersit seruari tranquillitatem Christiani orbis: tamen id cum damno alterius haud fieri oportet: praesertim ob periculum, quod non modo Austriae, verum etiam Imperio, qua Romam, et Italiae principatus complectitur, praesentissimum impendet. Solum Apuliae, Calabriaeque regnum magnos exercitus conflare, et centena millia hominum in aciem educere, ac classem instruere, et emittiere in mare potest: hoc magis, si regnum Siciliae praepotens, atque opulentum coniungatur: tum si Nauarra vlteririor accedat, et via Gallis trans Pyrenaeos montes in ipsam vsque Hispaniam aperiatur. Britanni quidem cum Batauis arbitrium rerum proxima pacis pactione adepti sunt, sed id non debet esse fraudi iusto Hispaniae Regi, et legitimo eius heredi, Carolo Archiduci, in spem regni nato At vero huius rei maturitas nondum venit. Guilelmus magno dolore affectus est ob repentinum ducis Glocestrii interitum,

successioni destinatum. Iacobus in nouam spem erigitur filii causa, quem multi, in primis pontificios ritus secuti, in Britannia regem exoptant. Sed enim vero de his rectius existimare, et sententiam dicere tibi licet; ego tuo sane, et exquisito iudicio acquiescam. Romae adhuc gratia Pontificis florent, et omni dignitate praestant Spada, Panciatiuus, et Albanus, consiliorum arbitri, et moderatores summi. Casanattius, literatorum patronus. decessit, et bibliothecam sodalitati sacrae, quae apud Mineruam est, legauit. Hodiernus pontifex multus est in exstruendis palatiis: a bello abhorret, in Gallum propensior tamen, quod Austria eum offendit, cum nuncii dignitate fungeretur. In sacro saeculari eius vices tenuit Bullonius, quamuis ista perfunctio ad Barberinum, Romae purpuratum, et aedis Vaticanae archipresbyterum, pertineret: ille vero gratia regis excidit. Iura Caesaris summa cum nominis, et constantiae laude defendit Martinizius, legatus Augusti summi vrbis domini: cuius auctoritate subnixus minas, atque indignationem Pontificis contemsit. Ad extremum vt quam diutissime supersis, ac floreas, nec minus feliciter in publicum consulas, Deum qua par est religione, precabor, et mecum, qui summe

te colit, precabitur frater meus. Vitembergae, pridie Kal. Septembr. A. CIC IC CC.

CLXXIIX. HENRICO L. B. AB HVYSSEN, Hussorum Caesari a Consiliis intimis bellicis et iustitiae.

SEro, nec sine dolore meo, tibi respondeo, quod multo citius facere volui, et pro meo in te amore, et obseruantia debui; sed, quin id fieret, parua quaedam, sed varia, maxime sub nundinarum tempus, me impediebant. Quibus confectis effuse laetor, et litteras tuas, quae nihil vulgare habent, perlibenter lego, et legens mira quadam animi iucunditate perfundor. Miror, quendam tot, et tantis se implicuisse difficultatibus, quae non modo Europam distrahant; sed ab aequo etiam, rectoque dessectant. Austria, proposito firma iure suo, sanguine, pactisque quaesito, non cedet, nec leges ab alio Rege accipiet: tantum abest, vt ad deteriorem priuato conditionem redigise patiatur. Quod de partienda viui Regis hereditate negotium cordatiores ipsimet Angli non probant, et Germani, Italique, ad quos maxime spectat, detestantur. Id vero non est sopire bellum, sed excitare, et gentes in perniciem, mutuasque clades armare, ac ficta vtilitatis specic omnem conuellere iuris sanctitatem.

De Batauis nihil mirum vicino obnoxiis, et superiorum Austriae officiorum vt videtur, oblitis. Circumspectiores Heluetii sirenum cantu non permulcentur quicquid agat, moliaturue Valckenierius. Occentauit enim vetus carmen, ab his temporibus, et praesenti Hispaniae statu alienum. Fallet, opinor, vtrosque Gallus, et, Glocestrio mortuo, in nouos laqueos induet Britannos, qui, quantopere huius consilii auctori diffidant, vel solius Portlandii conditio in Britannia admonere omnes potest. Ego huic aequiorem sane animum precor, et doleo, tam iniustis, praecipitibusque consiliis, neque magis coro Austriae quam cum Germaniae, et Italiae periculo coniunctis, superiorem eius gloriam non parum laedi, et obscurari. De Rege nostro haud vana ratione ductus spero, pacem breui coalituram, et apud vos nouum regni lumen in gente Brandenburgica, sigillatim in Friderico Sapiente, cooriturum. Ita vero noua Marchiae Roma Regium montem tanquam noui Regni sedem, breui haud dubie superabit. Vitembergae, Nonis Septembrib. A. CIC IC CC.

CLXXIX. GODOFREDO THOMASIO, Doctori Medico.

FElicem ex Francia, et Norico reditum tibi gratulor, et, noua sobole auctum, firmasse domum praesidio, et amplificasse fortunam, mirifice laetor. Res in Liuonia ancipites sunt: pacis expectatio maior, quam persequendi belli: milites haud pauci signa deserunt, et annonam pecuniamque flagitant. Caesar, Angli, Bataui, pacem vrgent: Gallus ipse, tanquam sponsor Oliuensis pacis, et qui Rhenum potius, quam Dunam, turbari optat. Principes Germaniac exulceratis sunt animis; nec multum abest, quin rebus nouis studeant, ob perplexum noui EL. Principis negotium. Frustra, et nimis sero. Consilia interim Ratisponae frigent: Brandenburgicus Regio insigni ornabitur Prussiae Venediaeque Rex ab Augusto renunciandus vtilissimis, credo, Austriae conditionibus. Vitembergae, Nonis Nouembrib. Anno CIC IC CC.

CLXXX. PATRONO CVIDAM,

venio, fore, vt diuturni laboris, quem in Larinae linguae studio posui. fructum capiam, et in petendo oratoris Academici munere, praecipue tua auctoritate, et arbitratu, primas feram. Plures enimanni sunt, quod publicum scribendi negotium pro Franco administraui, et in eo genere Academiae dignitatem sustinui, atque honorem eius ftudii a solitudine, et silentio, quantum fieri potuit, illo absente, et peregrinante, vindicaui. Taceo de orationibus, et dissertationibus, publice habitis, ac editis, quas exteri non ignorant, et eruditi passim legunt, atque in epistolis me professorem humanitatis vocant. Non ergo temere quicquam peto, et iure meo vtor, ac summa aequitate causam petendi defendo; certe si dicere licet, laboris, quo perfunctus sum, conscientia me sustento, et rerum quas gessi, veritate nitor. Magno enim constat haec dicendi facultas, et multis doctrinae subsidiis indiget, nec breui tempore, sed multo vsu paratur. Quare operam, et omne aetatis meae tempus in his studiis consumpsi, et optimis, emendatissimisque veterum libris vsus sum, vt fontes Tullianae in primis, et Liuianae elocutionis aperirem. Coniunxi historiam, ne res, vitae exempla, deessent; praeiui semper, et viam, qua me sequerentur, commonstraui,

maximeque iuuentuti, loco nobili natae, quibus potui doctrinae adiumentis commodaui. Vitembergae, A. CIC IC CC.

CLXXXI. PATRONO CVIDAM,

OMnia vestra libenter lego, praesertim quum ab occupationibus me vindico, atque epularum, id est, grauiorum studiorum delicias, quaero. Tantum in quibusdam maiori delectu opus est: interdum maior cautio adhibenda, praesertim in negotio erciscundae hereditatis Austriae Hispanicae, quale vix fando auditum est, vt Rex a Rege leges accipiat, et, mirum dictu, suam viuentis hereditatem alii, et externo Regi disponendam permittere cogatur. Non errore, sed animi libidine, factum est quod specie tranquillitatis gentium firman dae, iura sanguinis et successionis conuellit Caesar, crede, firmus proposito, etiure fretus, neutiquam approbaturus est tam iniustam, quam sibi ignominiosam pactionem, maxime quod Rex Hispaniae nihil admisit in societatem gentium, vt tam inique cum eo agatur. Scilicet id non est sopire, sed suscitare bellum, si talis diuidendi ratio ineatur. Sueonum res, et consilia male constituta sunt: securitas, et negligentia procerum, vitia aulae, imperitia belli,

superbia nouorum hominum, difficultates numariae, causae sunt tantorum, quae Sueones premunt, malorum, Animi quoque vicinorum metu suspensi, qui vident, quorsum res euasura sit, si Moschus Narua, vicinisque locis potiatur. Sic initia noui Prussiae regni subitus facile casus turbare potest. Ftater meus historiam Ensiferorum ad te mittit, et se vehementer commendat.

CLXXXII. HERMANNO L. B. A BEVCHLINGEN, Consiliario sunctiori et summi senatus Sax. Elect. Eccles Praesidi.

PLures anni sunt, quod publicum scribendi negotium pro oratore Academico administraui, et onus illud libens sustinui, operamque, et omne aetatis meae tempus in studiis, quae ad artem dicendi pertinent, consumpsi, et, quibus potui doctrinae subsidiis, iuuentuti, in spem patriae, et posteritatis natae, commodaui. Quare confido, fore, vt diuturni laboris fructus capiam, et in petendo eo, quod vacare coepit, munere primas feram, meamque Graeca docendi prouinciam cum Latina, quae historiae propior est, publica. vt supplex rogo, auctoritate, et auspicio commutem.

Ego, quantum in me est, enitar, vt expectationem Regis, Principisque maximi sustineam, si eius nutu, ac tuo, Domine arbitratu hae partes mihi prae aliis tradantur. Faciam, vt omnes rebus, factisque experiantur, me et doctrinae subsidiis, et diligentiae adiumentis nemini facile in hoc loco deinceps concessurum. Ad extremun Deo Immortali supplico, vt te Domine, Saxoniae, et familiae, meritis inclytissimae, tum in primis coetui sacro, et erudito orbi, qui tuo auxilio se muniunt, quam diutissime seruet, idque meis, et bonorum omnium precibus, votisque propitius concedat, et largiatur, Vitembergae, A. CIC IC CC.

CLXXXIII. SAMVELI BENEDICTO CARPZOVIO, Theologo patriae praecipuo, et Oratori Ecclesiastico.

FIducia aequitatis tuae spero, fore, vt partes oratoris Academici tuo in primis suffragio mihi, permodeste petenti, prae aliis tradantur. Id semel iterumque, et saepius, abs te peto per decus studiorum, per honorem Academiae, perque spem iuuentutis, quae meum in his litteris, quas viuo oratore ornaui, auxilium expectat.

Dabo operam, vt collocati apud clientem beneficii te haud poenitere possit. Sane eloquentia historiae propior: Graeca autem prouincia sacro studio coniunctior est, hoc praesertim statu, quo studiosi iuuenes in explicatione Noui Instrumenti acquiescunt. Fac, concedas precibus meis, et auctoritate, qua Praesidi secundus es, pro causa mea nitare. Ego, beneficium adeptus, nulli in partibus pietatis, et industriae concedam: Deumque Immortalem exorabo, vt tot, et tantorum, quae in patriam extant, meritorum fructum capias, et his maxime acerbis, dubiis, atque afflictis temporibus coetui emendato quam diutissime praesis, ac nostrum praecipue ordinem summa, vt antehac, sic deinceps beneuolentia complecti pergas, maximisque etiam districtus negotiis, et curis adeo publicis impeditus, singulari atque inuicta animi constantia, et firma semper valetudine, ac prospero rerum successu vincas. Vitembergae, A. R. G. A. CIC IC CC.

CLXXXIV. AMICO CVIDAM.

REs nostrae superiori tempore, ob belli metum ancipites, effecerunt, vt pristinam scribendi consuetudinem plane intermitterem, quam nunc paulatim repeto, ac vehementer

rogo, vt libros, meo nomine emptos, Holnero tradas. Si codices quosdam rariores, et selectiores, quos addas, in promptu habeas, pecuniam ad te curabo. Frater meus historiae Liuonicae specimen, addidit, qui in eo doctrinae genere vires suas experietur. Pactum erciscundae hereditatis Hispaniae non sopiet bellum, sed magis suscitabit. Vix tale vnquam fando auditum est, quod omnia sanguinis successionisque iura conuellit, vt alia taceam, quae mei non sunt instituti, nec priuatas rationes tangunt. Vale, etofficia mihi, fratrique meo nauare diligenter perge. Forte frater meus, si auctioni locus sit, ad vos migrabit. Vitembergae, Idibus Nouembr. A. CIC IC CC.

CLXXXV. ANDREAE BEYERO, ICto Consiliario Saxon. Electorali.

ETsi te, Domine, saepius interpellare volui; tamen ob graues causas id intermisi, et subueritus sum, ne audaciam permoleste ferres, praesertim cum grauissimis districtum negotiis nemo temere adiret, et alloqueretur. Feci tamen, et curaui omnia, quae publico nomine Academiae iniunxisti, et quaecunque a me sieri, ac scribi pro auctoritate muneris voluisti, Itaque spero, fore,

vt in summo senatu meam clientis causam agas, et suffragio tuo efficias, vt, in petenda Oratoris Academici prouincia, aetatis, doctrinae, et meritorum ratio habeatur. Eam enim viuo, et praesente, ac, semel, iterumque absente, et peregrinante, administraui: maxime nuper, cum visendis scholis operam daret, atque hinc ad exteros, vt saepe solitus est, commearet. Enitar, quam possum maxime, vt perpolitum scribendi studium patriae, et Academiae, magis deinceps testatum faciam, partesque illas tanto diligentius sustineam, quanto historiae propiores videntur. Ita vero Deus te propitius seruet, tum patriae, tum in primis Academiae, quae patronum veneratur, causa. Hoc enim votis precibusque contendo, nec, quod debeo, pietatis officium intermitto, qui me vitro profiteor clientem. Vitembergae CIC IC CC.

CLXXXVI. CHRISTOPHORO SCHRADERO. Doctori Theologo et sacrorum Dresdensium Antistiti.

PRofiteor nomen meum inter candidatos, et vehementer rogo, vt pro aequissimo in me animo, et propensissima in literatos voluntate, suffragio tuo, et auctoritate, causam clientis, suppliciter demisseque

petentis, adiuues et pristina, ac singulari beneuolentia me complectaris. Vicissim ego a Deo Immortali votis precibusque contendam, vt saluum te semper, et incolumem coetui diuino, et reipublicae conseruet: consilia, et labores, pro dignitate patriae susceptos, fortunet: omnia denique prospera et felicia, secundo, et aequabili rerum, sine vlla offensione, cursu largiatur. Vitemb. CIC IC CC.

CLXXXVII. IO. CHRISTOPHORO VVENZELIO, Doctori Medico, et Lycei Altenb. Rectori.

KOchius, disciplinae tuae alumnus, adolescens bonus, et honesto apud nos loco natus, patrocinio tuo eget, quem vehementer commendo, gratumque fore confido. Quod si fiat, in parte beneficii ponam, et vicissim, quibus possum modis, honori tuo seruiam, neque in officiis, tibi tribuendis, cuiquam facile concedam. Nostrae res ita se habent, vt aequo animo feramus: praesertim hoc statu temporum misero, quo Rex noster in armis est, et nouum, si Hispanus decesserit, bellum Gallia meditatur, quae viui Regis hereditati inhiat, et plures iniquissimo diuisionis pacto sibi coniungere studet. Moschus Naruam

obsedit, bellumque difficile magis reddidit, et perplexum, vt anceps animi sim, prospere, an secus, eluctari possint Sueones, tot impediti malis, quae domi, fo risque regnum premuni. Quod reliquum est, opto, vt firma valetudine, et prospero rerum omnium cursu, rationes laboriosi muneris conficias, nec minus de arte salutari, quam de litterarum ornamentis bene merearis. Vitembergae, CIC IC CC.

CLXXXIIX. IO. GEORGIO BOERNERO, Icto, et Consiliario Saxonico.

STat mihi sententia cedere de prouincia doctoris Graeci, et referre me ad eas litteras, quas historiae propiores esse censeo, et, nisi fallor, magis iucundas, propter inscriptiones, et numos, quibus Latium maxime abundat. Tum omnes elocutionis Romanae fontes multo labore, et longo vsu perquisiui: libros, codices, membranas contuli, vt alienis oculis videre infra me duxerim, comparatis in omni genere praesidiis, quae veras, emendatasque legendi, scribendi, et imitandi rationes tuentur. Quo negotio vestra auctoritate confecto iter faciam, tibique Domine, bona fide coram, quid mihi videatur de ceteris, aperiam, vt honori Academiae vel vtilitati publicae consumlatur.

Frater meus totum se ad studia antiquitatis, et historiae conuertit, et de gratia procerum, tuoque patrocinio bene sperat. Ex longinquo exteri quidam haud male ei cupiunt, opemque ostendunt: sed meo hortatu auxilium in Saxonia expectat, cui vel mea causa, si benigne annuat, se studiaque consecrabit. Deus haec, quae opto, nutu suo confirmet: Saxoniam, Rege saluo, conseruet, pacisque consilia fortunet, et te, atque insignem familiam in dies augeat, esincero semper gaudio perfundat, Vitembergae, CIC IC CC.

CLXXXIX. ADAMO RECHENBERGIO, Doctori Theologo, Prof. Publ. Primario Lipsiensi.

VIncor beneficiis tuis, quibus et dignitatem, et fortunas meas amplificasti, et quae est naturae tuae bonitas, hoc petitioni meae, et studiorum ornamentis tribuere voluisti. Nam eo te in loco summa virtus constituit, vt amicis, et clientibus nihil mediocre praestares, quo videant, et alii simul intelligant, te non minus doctrina, quam auctoritate ceteros anteire, Tanto fidentius ad opem tuam confugio, quanto certius exploratum habeo auxilium in re dubia promptum. et honore tuo, quem tot,

et tanta benignitatis officia nobilitant, apprime dignum. Vnum illud opto, Deumque supplex veneror, vtin optimo, et felicissimo statu diutissime valeas, clientibusque paratam semper beneuolentiam ostendas: mihi etiam, nouo munere aucto, et honestato, id concedas, vt accessione, quae ad oratoris Academici prouinciam pertinet, vel tua in primis commendatione fruar, Successionis Hispaniae casus Europam excitat, magnumque Austriae bellum minatur. Gallus non sinet, vt tota hereditas ad Austrios deferatur. Noui motus in Lithuania me angunt, quibus fieri possit, vt rerum Polonicarum orbis conuertatur. At vero Deus Regem, remque publicam, et patriam seruet; molestiam, moerorem, morbos, abs te, et familia tua auertat, florentemque te omni temporum fortuna praestet. Vitembergae Non. Decembr. CIC IC CC.

CXC. SAMVELI BENEDICTO CARPZOVIO, Theologo Saxoniae praecipuo, et Oratori Ecclesiastico. fama ac meritis suspiciendo.

MAgnum est tuum, quod in me contulisti, beneficium, qui honestam clientis tui causam suffragio tuendam suscepisti: quam beneuolentiam magni facio, et

auctoritatem veneror, qua me excitasti, et cohortatus es, vt in omni genere dicendi vires meas deinceps magis experirer. Facio, quod iubes, et vltro tibi obsequor, Patrone Summe, fidemque do ita administrandi huius muneris, vt dignitati patriae, et Academiae vtilitati consulatur, quae tuis quidem consiliis plurimum refert acceptum, et vehementer gaudet, si intelligat, res suas abs te probari. Ego, qui in minimis clientum tuorum numeror, omnem curam, industriamque, vt par est, ad cultum, et venerationem nominis tui refero, et nouam superioris beneuolentiae accessionem spero, ac supplex peto, vt pensio, muneri ornando constituta, et quotannis Misenae persoluenda, mihi ne eripiatur. Conabor, quam possum maxime, et connitar, vt tuae expectationi, mandatisque satisfaciam: in primis vero Deum, sacrorum, et literarum statorem, precibus, votisque obsecrem, vt morbis horum temporum medicinam faciat, patriamque propitius respiciat; te vero praecipue, Patrone, seruet, vt tuis consiliis, laboribus, curis, pro salute publica maximis, Saxonia, et sigillatim Academia, cuius fidei, et obseruantiae testis, ac sponsor sum, quam diutissime fruatur. Ita deinceps firmo semper vestigio consistas, et spem gentilitiae laudis in filiis, quorum virtus

efflorescit, augeri quotidie videas, atque in eorum amore, et tua pariter immortalium meritorum conseientia acquiescas. Quod persancte cupio, et Numen religiose obtestor, cumulatissime vota mea praestet, et plura etiam, quam animus clientis capit, largiatur. Vitembergae, Non. Decembr. A. CIC IC CC.

CXCI. IO. GEORGIO BOERNERO, ICto, et Consiliario Saxonico.

AVctoritate suffragii tui adiutus, quam rogaui prouinciam, obtinui: quo nomine cumulum ad superiora beneficia addi. disti. Illud rogo amplius, vt pensio, muneri huic constituta, summo gratiae, et benignitatis argumento, relinquatur, Filius tuus, heri disputans, optime stetit, et locum. respondentis praeclare ornauit, meaeque, et omnium expectationi cumulatissime satisfecit. Efflorescit virtus nobilissimi Ascanii tui, et spem firmam patriae, meritis condecorandae, praebet. Artium Magister Riche, quem Doctor Mayerus haud secus, ac filium, ama, et Tottius, Hamburgenses, casu turbis impliciti, cetera probi, et diligentes, ad te confugiunt, et opem, atque auxilium implorant, quos commendo, vi meos, et in scholis meis diligenter versatos. Deus ceteroquin

te saluum, et sospitem seruet, et filios, ad paternam laudem, atque ad auorum exempla excitatos, sine casu, et offensione pergere jubeat, ac propitius velit. Vitembergae A. R. G. CIC CI CC.

CXCII. IOANNI GEORGIO SCHERZIO, Argentoratensi.

Per mihi iucundae fuerunt literae, quas proxime ad me dedisti. Priores enim mihi redditae non sunt, et ideo me solicitum habent. Illustris Obrechti iudicium vehementer probo, atque in eo, vt par est, acquiesco, et merito huius consilii auctorem, qui non magis honori studiorum, quam vtilitati publicae consulit, in luce eruditi orbis collaudo. Actorum, quae edidit, supplementum vehementer expecto, quod biliopolae iniunxi, vt quamprimum ad me perferatur curet. Vir ille mihi in praecipuorum numero est, qui et de litteris existimare, et pondus addere earum dignitati possit. Gratus ero debitor, et faciam, vt omnes intelligant, nouas illas, quarum spem facit, ad Liuium accessiones, patrono haud vulgari acceptas referri. Tantum doleo vicem Germaniae, et angor metu noui belli, quod successio Hispanica excitabit. Augustus noster maxime spectat ad Insubres

in officio, et imperii clientela retinendos ob eamque causam praepotentes vicinos ad societatem suam adiungit: Rex Christianissimus suis se viribus, opibusque firmat: neuter iure suo cedet, et magnum adeo, formidolosumque conflabitur bellum: quod in peramoeno litterarum otio auersamur quidem, sed auertere non possumus, defixi in cogitatione rerum, quas tranquillitas alit, et conseruat. Boecleriana de integro edenda non sine voluptate animi intelligo, et valde cupio, vt festinantibus operis res feliciter, et sine mora procedat, cum multa eius, quae passim distracta sunt, desiderentur. Opusculum, de notitia librorum confectum, sed ab aliquo surreptum, et insciis heredibus editum, in primis expurgari, atque in lucem denuo emitti velim. Tua, et Doctoris Kuhnii limata omnia, et perpolita, quin ad me cures, fiducia amicitiae tuae nullus dubito, et desiderio eorum prope conficior. Vale. Vitemb. Sax. ipsis Kalendis Ianuariis, quas tibi et Academiae, et om nibus, tui amantibus faustas esse volo. CIC IC CCI.

CXCIII. HEVPELIO. Doctori Theologo Argentoratensi,

beneficiorum memores, patronis, optime meritis, pietatem profiteri solent, et precari, vt felicissimam agendi rationem ingrediantur. Quam legem, a Deo, et natura, mihi impositam esse sentio, in diesque pietatis meae augendae causas quaero, hoc magis, quod omni asseueratione confirmare possum, fratrem quoque meum summae huius in te obseruantiae hereditate creuisse, ac, tuorum, quae in me extant, meritorum ratione ductum, eadem religione obsequii sese vltro obligare voluisse. Numen Coeleste, cuius nutu omnia fiunt, praestet uota mea, et splendorem nominis tui indies augeat: curas, et consilia, quae ad ornandam patriam confers, nostra omnium causa fortunet, nec finat, harum memoriam in animis ciuium extingui. Ego, et frater meus, nullas vnquam piorum, gratorumque clientum partes in nobis desiderari patiemur, et, quantis possumus precibus, a Deo petemus; vt omnia prospere tibi et clarissimae coniugi, et filiis, indole optimis. eueniant, horumque virtute, et laboribus, summae laudes, atque ornamenta luceant posteris, et a temporum iniuria vindicentur. Quod fieri publice interest, et mea priuatim refert, vt cogitata, et conatus omnes ex sententia procedant, maximisque praemiis cumulentur,

atque, has felicitatis partes assecuti, dignitatem generis, et famam, nullo casu molestiaque turbati conseruent, longiusque progrediantur. Reliqua Deus perficiat, et nobilissimum illud par fratrum coelesti benedicto impertiatur, gaudioque parentes solido, et semper mansuro compleat, annisque eorum perplures annos propitius addat, vt nouum, quod ingressi sumus, saeculum vitae spatio exaequent, et rebus secundis simili semper, et aequabili fortuna vtantur. Vitembergae Saxonum, pridie Epiphaniorum A. CIC IC CCI.

CXCIV. IO. GEORG. DREHERO, Consiliario Hohenloico.

Etsi iam dudum exoptaui tecum colloqui, et testari, quam debeo, obseruantiam: tamen per rationes itinerum meorum id fieri non potuit, cum occasio ad te excurrendi semper deesset. Alioquin omnes meos sensus cognitos habes, et in officio amici tui nihil iure requiris, qui alios etiam amicos, et cljentes, ac virtutis tuae admiratores conciliare tibi, et commendare velim, in primis ciuem modestum et sedulum, eumque disciplinae meae alumnum, Antonium Samuelem Ludouicum, qui et mea, et fratrismei consuctudine erudita

plurimum delectatur. Fac tua auctoritate, ei subsidia vitae, studiorumque ampliora constituas, et sponte currentem incites porro, et confirmes: quod quidem tua opera, et hortatu fieri potest, si Illustrissimo Comiti, tanquam patriae patri, iuuenem doctrina, et ingenio praestantem, commendaueris, quem pro meo in litteras, amore dignum iudico, cui deinceps lautius stipendium attribuatur. Consulo enim, quantum in me est, bonorum ciuium commodis, Deumque precor, vt patriam communem, cui noua pericula, et grauis certe, nouique belli ab Gallia tempestas impendet, pace firmam, florentem conseruet, et huius, quod auspicamur, saeculi auspicium Germaniae prosperum euenire sinat. Prima certe belli sedes in Italia erit, nisi Gallia moderatioribus consiliis postulata temperet, et aequas arbitrorum conditiones admittat. Britanni, et Belgae, pari in periculo versantur: Lusitani non diu resistent: Iacobus ex euentu consilium capiet, et paccti diuisionis auctori, merces consilii non optimi constabit. Nam Hispani omnia potius in Galliae Regis filium, aut nepotem conferre, quam regni prouincias diuidere maluerunt. Exedat ille, quod intriuit, dumodo Germania ex eo nihil sentiat mali. Sed omnia stant in praecipiti, et, nisi Deus

nos respexerit, bello impliciti fortunas aegre tuebimur. In Septentrione breui pax coibit: caesis Russis e periculo euasit Carolus XII. nutu profecto Dei, et prouidentia coclesti, exiguae copiae terribilem exercitum proffigarunt. Ita vero omnia tibi ex animi sententia succedant, fataque mitiora Comitem, patriae defensorem, a periculo, et saeculi iniuriis defendant. Vitemb. A. CIC IC CCI.

CXCV. ADAMO RECHENBERGIO, Doctori Theologo, et Prof. Publ. Primario Lipsiensi.

Orationem sacram, pro Baxtero habitam, perlibenter legi: hoc maxime dubio rerum statu, quo praesidium rebus aduersis a Deo petendum est, vt suos quisque labores vtiliter collocare possimus. Bellum a Gallia formidolosum; impendet, quod omnes Hispanorum aeque, ac Germanorum fortunas in discrimen adducet, Nam aut seruitus Europae extimescenda, aut testamentum, siue potius additus testamento codicillus pro inani, irritoque habendus est. Cuius causa mali confertur in Hispaniae praesulem maximum, et purpuratum, pacto diuisionis offensum, vt vel sic regnum Hispaniae integrum, atque

indiuiduum permaneret. Rex, territus metu conscientiae, et reuerentia crucis, quam morienti pater stolatus ostendit, facile prauo monitori cessit, animumque auertit ad Gallos, qui regnum non diuisum tueri possent, et temere vellent. Nisi Guilelmus cum Anglis et Batauis se obiiciat his conatibus, tum de regno eius actum erit. Germania breui a fastigio antiquae potentiae decidet, si res eius domi forisque non corrigantur eo fere modo, quo Graecia vetus pristinum robur et ornamenta, vrgentibus fatis paulatim inter acmulationes mutuas. et ambitionem externam amittet, et exolescere futuril ignara patietut: documento est concertatio infausta, quae Principes et Electores distraxit, vt illi potius Gallicum arbitrium, quam Caesareum sequi cupiant, et indies magis in partes eant, ac seorsim rationes ineant, quae res est mali exempli. Nisi Deus Suecos respexisset, Moschorumque inconstantiam castigasset, Septentrio breui in ruinis iateret; Deus vero sub auspicium noui saeculi res melius feliciusque constituat, ac te in primis reipublicae sacrae et litterariae bono seruet. Vitemb. Eid. lanuar. A. CIC IC CCI.

CXCVI. IO. GEORGIO BOERNERO, IC. et Consiliario EL Saxonico.

Redit filius tuus mea patrumque con suetudine doctior, et in flore aetatis iam prope maturitatem suam consecutus. Quem ad paternum auitumque decus amplificandum natura impellit, vt hic diutius consistere non possit, quando in vitae luce maior ei campus, in quo industria eius excurrat aperitur, vt perpetuam laudis segetem ac materiam habeat, et in rebus multo grauioribus vim animi deinceps, et lumen quoddam patriae ostendat. Nihil illum, neque vlla difficultas retardare potest, quam constantia vincit, ab eaque laudem sibi deposcit singularem. Nullus dubito, quin haec ornamenta magis; augeat, et ab Academia seiunctus, in peregrinatione et aula, ad imitandas illustrium virorum laudes acrius contendat, maximasque virtutes in amplissimo vitae theatro indies cumulet, atque omnes adeo officii partes incomparabili diligentia, et exquisitissimo, si aetate confirmatus fuerit, iudicio, in cursu gloriae pleno, ad metam usque nullo temporis articulo deficiens tueatur. Quod optat, et a Deo Immortali efflagitat cliens. Vitembergae A. R. G. A, CIC IC CCI.

CXCVII. IACOBO RICHARDO, Doctori Theologo, et sacrorum Meinungensium Antistiti.

Res tuas esse prosperas, et valetudinem adhuc satis commodam, laetor valde, et acceptum diuinae bonitati refero, quod Principi optimo, et coetui sacro florentem te seruet. Filius tuus meam opinionem non fallit, recte vicit et multus est in litteris, diuinis humanisque: subtilitates missas facit, quae plerumque merae sunt ieiunaeque curiositates. Laurea dignum esse iudico, et aduentum tuum longe iucundissimum expecto: de publicis patriae negotiis melius spero, quam credo: Hispanicae successionis controuersiam arma ex pedient, Caesar iure, Gallus viribus potior, et studiis procerum Hispanicorum valentior, nisi his intercedant Angli et Bataui, quorum res agitur: neutri enim tuti erunt, et in commerciis ac nauigatione plurimum damni facient, mala certe omnia in caput intempestiui consultoris recident, qui pacto diuisionis Hispanos offendit, quando regnum seruari integrum et indiuisum cupiebant. Viderit, quomodo se extricet, et periculo eximat, quod non quidem in eius auctoritate positum est, si Caesarem

foedere secum coniungat, sed ita Germanos nouo et luctuoso bello implicari necesse est, quicquid fiat, et deinceps eueniat, in Dei tutela sumus, et vt certamina ecclesiae conquiescant, optamus, anxiequelaboramus. Ita diutissime floreas, et optima, vt soles moderatissimaque consilia impertiaris. Vitemb. Saxon, Kal. Febr. CIC IC CCI.

CXCVIII. MEHLFVHRERO, Sacrorum Suobacensium Antistiti.

Probare tibi iam pridem volui officium, et petitioni honestissimae illud in primis dare, vt filii, quem ob doctrinam amo, causam agerem, patresque in sententia aequissima confirmarem. Omnes in meam iuerunt sententiam, illi etiam, qui a proposito redeundi eum deducere maluerunt. Sed faueo virtuti, et voluntate suffragioque meo, quoad possum conatus optimos iuuo et praesidi eum haud secus commendare perseuero. Gr. prouincia ad Caium delata est, in quo negotio misericordia vicit, quamuis Academia obsisteret, et alia omnia cogitaret. Ego si quid in me est, filio prodesse conabor, et causam eius haud aliter, quam meam deinceps suscipiam, et libenter sustinebo. Tantum Deus id commodo Academiae fieri velit, iubeat. ac te ipsum

coetui diuino, et optimae familiae diutissime seruet. Res nostras breui fortuna expediet, vt cum Suecis in gratiam redeamus, quando Moschorum impetus ad Naruam fractus est, velim nihilo iniquior fortuna vos respiciat, ne belli, quod gliscit, incendium denuo ad vos traiiciatur. Nunc quantum in vnius vrbis iactura periculum patria fecerit, intelligimus: alienam culpam Germani luunt, nec tamen illis promissa praestantur, nec nostris integra priuilegia pactaque seruantur. Cum auxilio egent, liberaliter et cumulate pollicentur, sed rebus e periculo ereptis, non laborant de nobis, nec iustis precibus locum relinquunt. Vitembergae Saxonum A. CIC IC CCI.

CXCIX. IO. GEORGIO BOERNERO, ICto, Consiliario EL. Saxonico.

Tantum commendatio tua valuit, quantum ego eam valituram esse confisus sum, quippe quae permagnum in senatu pondus habuit, et spem industriamque languentem fratris mei denuo excitauit. Non equidem alibi eius ornandi occasio defuit, ne in Batauia quidem et Frisia, sed malui eum cum rebus et exiguis fortunis in Saxonia permanere, vt idem illud abs

Te, quod ego quondam, beneficium acciperet gratumque pariter se probaret. Haec enim summa et plurima in se officia non tacebit, quamuis vix partem tuorum, quae extant meritorum assequatur, efficiet tamen, vt pietatem eius non reprehendas, sed certe religionem animi et obseruantiam summo pere amandam putes. Sponsor ego sum, quem multis abhinc annis, etiam in primo studiorum conatu, non modo tuendum, sed etiam honestandum et amplificandum suscepisti, adiutore inprimis illustri Iacobaeo, Saxoniae olim Sulpicio, siue mauis, Catone. Ego quidem gratiae referendae cupidus, in parte doloris mei pono, quod rationes meae non ferant, vt dignum aliquid clientis expectatione in hunc vfque diem afferre possim: sed nihilominus spero, me et fratrem semper apud te gratiosos fore; qui, sola tenuitate conditionis nostrae excepta, nemini clientum tuorum cessuros esse, cum summa testificatione fidelis et persancti obsequii profitemur. Deus autem praestet, quae optamus fratres, vt omnes res maximas, quas non solum fortuna, sed incomparabilis quoque virtus tibi elargita est, omni temporum statu integras habeas, imo quotidie augeas, et profecto in pristino splendore, nec minori gloriae accessione conserues, magisque

firmes, et ea edem illae laudes summae atque immortales non detractae tibi aut demptae, sed cumulatae etiam, et pari felicitate ornatae in filios transferantur. Vitembergae A. R. G. CIC IC CCI.

CC. IO. CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Theologo et Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti,

Foederati Belgae, quantum in ipsis, bellum nolunt, et rationem conciliandae pacis in belli apparatu sperant, si Rex Galiae se abstinereta Belgio Hispanico, vix se immiscerent. At longius spectat finitimus ille Rex, et per causam testamenti, viam sibi et maiorem potentiam opportune muniendam putat. Testamentum, ipso iure et facto nullum esse, ait Caesar, Gallus in testamento insistit, et Caesari aduersatur. Itaque bello controuersiam iudicari necesse est. Itali medios partibus se praestant, et trepidanter timideque agunt. G. in summum venit periculum, nec regni, quod orbitatem suam videt, securus esse potest. Ipse intempestiui auctor consilii offendit Hispanos, quod imbecillitatem Caroli II. contempsit, et viuo illo ad pactionem Hispanico nomini ignominiosam cum Gallis descendit. Itaque Hispani

omnia perpeti, quam regnum diuisum habere maluerunt, et Regem moriturum sub sacrae crucis clypeo in partes Gallicas traxerunt, vt alienis opibus et auxilio se contra inuisam diuisionis regni machinam firmarent. Senatus regni Britannici difficilis est ad bellum, plurimi pacem praeoptant, Scoti tantum non turbant: Caesar suis per se viribus mari parum potest, omnia ex sententia Anglorum pendent. Germani alienam culpam luent, et noua belli tempestate ad Rhenum obruentur. Et male tamen Catholici de nostris merentur, nec gratiam reserunt auxiliatoribus contra barbaros et Gallos. Sueci animos collegerunt, et fracto Moschorum conatu, pristinam vindicarunt famam. Rex noster animum ad pacis conditiones inclinat, Deus adsit Regi, et consilia eius fortunet, Polonia iuit in partes, et tumultuari coepit. Habet Rex, quod agat, quem ex malis et instantibus periculis, vt fortuna expediat, omnes iure et merito optamus. Vale A. CIC IC CCI.

CCI. SEBASTIANO MVLLERO, A Secretis.

tuorum insignium meritorum, quae in Saxoniam extant, et ita cumulata sunt, vt paucos tecum exaequandos putem. Commentarios, quos edidisti, Saxonicos, iure collaudo, et diligentiam perspicio singularem. Tantum doleo, tabulas, quarum tibi copia est, non fuisse subiectas, quibus res actaque confirmares plenius atque ornares. Frater meus in meum viuentis locum, me volente, subrogatus, historiam contexuit Liuoniae veteris, cuius exemplum ad filium tuum misit, vt argumento esset veteris, quae hic contracta est, amicitiae, fide et officiis in posterum continuandae. Multa hic in tabulario latent, quibus eget historia, sed in caligine, ac tenebris iacent, quando non aliter iis placet, ad quorum curam ea res spectat. Natu minor filius recte hic vixit, et modestiam industriamque mihi comprobauit, ae a petulanti grege se disiunxit. Vellem, ei multa praestare potuissem, quae vel tua causa ipsi debere volui, sed nondum ea fuit occasio, quam deinceps, si redeat, opportunam fore credo. De patria communi nemo est, quin hoc. rerum statu solicitus sit, rebus quippe eo deductis, vt ambitio Gallica nec finem habeat, nec modum. Par Germaniae et foederati Belgii periculum est, quod Hispani, qui regnum noluerunt diuidi, vtrisque

conflarunt. Inter nostrum Sueonumque Regem breui pacem constitui speramus omnes et optamus. lta vero Deus te et familiam tuam in sua tutela praesidioque esse velit, ab iniuriisque temporum defendat, ac benigne in seros annos conseruet. Kalendis Martiis A. CIC IC CCI.

CCII. IO. GEORG. BOERNERO, Consiliario EL. Saxonico.

Solicitudinem tuam in mea fratrisque causa satis perspexi, et grauitatem atque constantiam in tuendis clientibus admiratus sum, in quibus ornandis, aut adiuuandis nihil intermittis, plurimos etiam opera consilio et auctoritate confirmas. Seruatum se ope tua agnoscit frater, et vnus profecto sensus est bonorum omnium, qui et praesidio et ornamento te esse litteris, vltro affirmant. et patrocinium laeti expectant. De stipendio res Regis arbitrio permittenda est, in cuius clementia nihil desideramus, et tenues fortunas paruo sumtu tueri perfeueramus. Tantum ego accessionem in Misnensi aerario constitutam, et eloquentiae doctori attributam submisse peto, auxiliumque tuum, cuius spem Dresdae fecisti, imploro. Nam quod praesensi et suspicatus

sum, nunc vsu venire intelligo, quando eius curator aerarii rescriptum Regium flagitat, priusquam eo nomine quicquam persoluat. Id vero hoc libentius te facturum esse confido, quo magis id mea causa, vel fratris etiam subleuandi gratia, efficere potes, vt quam impetrauit Francus summam, eam mihi denegari ne sinas quando preces meae summa aequitate nituntur, consiliaque et studia ad Regis gloriam, scribendamque Saxoniae historiam spectant. Spero igitur tabulas, et benignitate tua fretus, eam in sententiam scribendas rogo atque exopto, id quod summa et singularis tua bonitas, et incredibilis in musas nostras amor, ac magna in primis auctoritas tua cumulate mihi pollicentur. Ego vicissim in fide et diligentia, et religione obsequii omnes clientis partes numerosque explebo. Vitembergae Saxonum A. CIC ICCCI.

CCIII. HERMANNO L. B. A. BEVCHLINGEN, Consiliario sanctiori et summi senatus Sax. Elect. Eccles. Praesidi.

Venio in spem potiundi eius beneficii, quod Misenae constitutum, et professori eloquentiae, titulo accessionis, singulari indulgentia attributum est, quod vt

mihi decernatur perinde ac conferatur, in summa auctoritate tua positum esse scio. Supplex igitur quaeso, vt mei, in primis ratio habeatur, maxime vero vt onus, quod eo nomine sustineo, alleuare omni meliore modo possim. Hoc enim vero a singulari bonitate et clementia tua haud alienum fore confido, idque eo magis mihi promitto, quod praesenti nouum indulgentiae signum praebuisti, atque in hac impetrandi fiducia me confirmasti. Quorsum accedit, quod fratri meo, vt digne partam ornet prouinciam, exmeo labore etiam fructus aliqui debentur. Stabit id per te, Domine, vt voti compos fiam, et deinceps cum fratre meo pro patria curas interpellare non ausim, Deum tamen obsecrare nondesistam, vt te Domine cum inclyta gente, et vniuersa domo, et vtriusque fulcris, praecipue filiis, in summa patriae, imo totius Europae luce, atque excelsissimae dignitatis fastigio constitutis, nutu ac numine suo ab omni contagione, et morbis, ab infortunio et damnis volens propitius, veteri formula, defendat, vitam proroget, felicitatem perpetuam impertiatur. Vitembergae. A CIC IC CC.

CCIV. IO. FRIDERICO REINHARDO, Consiliario Regio et Electorali.

HAud dubie meam erga te obseruantiam per litteras confirmauit frater meus, et mandata pro clientis fide curauit, alioquin tua non obscura in se studia collaudat merito, et mecum in amore ac veneratione certat. Nam, quo sumus animo, patronos, persancte colimus, et in sententia hac constanter permanemus tantum vires testificandae voluntati et confirmandae pietati deesse nobis querimur, in eo tamen numero nos esse profitemur, in quorum animis fixa est integritas et fides. Quod per nos, quippe in eo felicitatis gradu non locati, non possumus, votis consequi studebimus, vt gratos in posterum nos ostendamus. Nec frater meus tam hebeti est inge. nio, vt non intelligat, aut tam ingrato est animo, vt non agnoscat, quantum in adipiscendo Professoris substituti munere posueris beneficium. Nunc enim fundus, quem colat, illi traditus est, in quo habet, quid agat, et de iuuentute, vel patriae causa, deinceps bene mereatur. Vtinam vero has felicitatis partes numerosque assequatur, v. de filiis tuis in hoc studiorum genere. quod sperat, aliquando bene merendi facultatem

dari sibi intelligat, eaque data commode vti possit, totumque se tibi deuinctum profiteatur. Quod reliquum est, in opere tuo, si Zimmermannus excudat, praestabo me sedulum, iis in partibus, quas suscepturum bona fide me recepi, et pro honore tuo, quanta possum industriae contentione, enitar, dummodo Knauthius officii sui satagat, et subinde admoneatur. Illud rogo, si distractus ego non scribam, fratri meo scribenti, vt mihi, credas, fidem habeas, et in negotiis ad prelum, aut adalia, quae velis aut iubeas, pertinentibus, nihil in nobis morae futurum, quin mature conficiatur. Deus Immortalis te cum familia, coniuge, liberis seruet, atque omni felicitatis accessione cumulatum ab omnibus malis temporumque iniuriis defendat, Vitembergae A. CIC IC CCI.

P. S. Graecas litteras filiis commendo, sine quibus nulla eruditio est, quod ipse intelligo, postquam Graeci professoris munere me abdicaui. Doppertus vir eximius, et Graece doctus nihil in se desiderari patietur. De rationibus meis non dubito, quin ad eas te adiungas, et pro meis stare partibus velis. Hoc magis in spem impetrandi erigor, quod frater meus, qui omnia ad tuum arbitrium confert, sine stipendio, operam locat suam, cui me subue

nire par est, aequitati enim sane comuenit, hoc beneficio me quodammodo alleuari: magnum ea in re tua auctoritas pondus habet.

CCV. ANDREAE BAYERO, Icto Consiliario EL Saxonico.

SVmma et singularis beneuolentia, quam ego et frater meus coram experti sumus, animum mihi addit, vt grauissimas tuas pro republica curas interpellare ne erubescam Promitto enim mihi tuum patroni suffragium, in causa quippe aequa, et ad rationes meas pertinente. Nam beneficium Misenae professori eloquentiae constitutum, et munifice indulgenterque collatum, mihi deinceps continuandum supplex peto, maxime ob onera quaedam et labores extraordinarios, a professore huius artis, quum res poscit, publico nomine suscipiendos. Praesta clienti opem, et qua polles auctoritate, vt senatusconsultum in meam sententiam fiat, annitere, Maecenas magne. Sic fiet, vt noui accessione beneficii sentiam, me quodammodo alleuari, praesertim, quum fratri, prouinciam sine stipendio recens nacto, ex industriae meae fructibus subuemire cogor. Hoc, quaeso, pro aequitate tua cogites et non obscuram in me liberalitatem publico

benignitatis exemplo confirmes. Deus omne id, quod litterarum doctoribus tribuitur, et pari constantia relinquitur, cumulate reddit ac remuneratur, qui nutu praesidioque suo te cum inclyta familia, nobilissima coniuge, sobole vniuersa fulciat, atque incolumem quam diutissime conseruet. Vitembergae Idibus Martiis Ao. CIC IC CCI.

CCVI. SAM. BENEDICTO CARPZOVIO, Theologo Saxoniae praecipuo, et Senatus Ecclesiastici Consiliario.

Ad superiora tua, quae in me contulisti, beneficia. id vnum, quaeso, accedere patiaris, vt pensio Misenae constituta, et. oratori, dum partes suas obiret, concessa, mihi quoque pari liberalitate atque indulgentia, decernatur. Efficiam omni diligentia vt tuo de me aequissimo iudicio satisfaciam, et fide atque obseruantia talem et tantum patronum colam, cuius et consilio et auctoritate me adiuuari scio, magnopereque laetor. Aequa, vt existimo, ea res est, et facit, vt confidenter petam, maxime ob spem eo nomine, cum Dresdae essem perbenigne mihi datam, a plerisque etiam, non repugnante Magnificentia Tua, confirmatam. Conducit hoc alleuandis, quae eo nomine extra ordinem sustinenda sunt,

oneribus, speciatim Panegyricis, sii res ita poscit, publice habendis, Principes et proceres, quorum honos agitur, idipsum elargiri voluerunt. Deus in cuius arb itrio et potestate omnia sita sunt, reddet cuimulate ac remunerabitur beneficium, quod apud idoneos litterarum doctores coll ocatur. Ego sigillatim, vt Tua Magnificentiia ecclesiam immortalibus meritis ornare pergat, vberrimosque laborum fructus, floret ite semper etincrementa capiente familia, nitentibus etiam ad paternam auitamque gloriam filiis, corisequatur, votis assidue efflagitabo, precibusque et suspiriis, qui pietatis meae sensus est, Numen maximum, quod Saxoniam quoque afflictam respicit, expugnabo. Vitembergae A. R. G. CIC IC CCI.

P. S. Frater meus demisse se tibi commendat, et ego vadem Sponsoremque do clientis persancti et obsequentis. Erit tempus, quum sua ipse formula gratum memoremque patrocinii animum declarabit, et mecum in eo pietatis genere certabit.

CCVII. CHRISTOPHORO SCHRADERO, Doctori Theologo Senatus Eccles. Assessori et sacrorum Dresdensium Antistiti.

professori Misenae constitutum, mihi fruendum relinquatur. Quod eo magis spero, quia id abs Te, Vir summe Reuerende, pronnisso mihi, cum Dresdae agerem, confirmatum est, vt vel hoc argumento iam adeptum me arbitrari possim. Stabo enim te auctore, Vir Magnifice, Deumque venerabor, vt tibi omnia vicissim summa maximaque beneficia tribuat, valetudinem commodam fortunam omni rerum statu prosperam, incrementa familiae perpetua, maxime expeditas consiliorum ecelesiae salutarium rationes, successus denique in omni genere optimos impertiatur. Vitembergae A. R. G. CIC IC CCI.

CCVIII. OHRINGIO.

VIoleor mihi adhuc intueri praesentem in dustriam, quam absens scribendis quoque litteris confirmas, idque sponte tua facis, et multis quoque signis pristinam beneuolentiam declaras, qui et litteris me lacessis quasi, et prouocas, vt meas simul elicias, et per epistolam mecum colloqui, et sensa animi exprimere possis. De pacto diuisionis, anno superiore facto existimaui, non conducere temporum illorum rationibus, quod eiusmodi sit, vt Hispanos offendat, qui regnum diuidi nolint nec leges ab aliis,

et externis diuisoribus ferri sinant. Ita factum est, vt animos et studia in Gallos potius, quam in Austrios, qui suis viribus mari parum possint, et praeter longinquitatem aliis etiam difficultatibus impediantur, contra quam isti expectarunt, pessimo exemplo, et contra pacta maiorum inclinarint, testamentumque moribundo Regi extorserint, et imagine crucis nolentem expugnarint. Galli hoc fundamento iacto, conciliatis per munera primoribus, quorum dux et antesignanus Portocarrerus fuit, gradum sibi ad regnum nouo artificio muniuerunt, promissis, vt solent, litteratissimis, additisque hastis aureis, quibus auri cupidos, callidissimam ingressi viam, subegerunt. His rebus cicatricem proxima pace obligatam refricuerunt, et male sibi vicinisque consuluerunt. Quo iam sit statu G. quanto in periculo versetur, quae calamitas impendeat Batauis, quae immineat Germanis, nemo ignorat, foeda coniuratio nouissima docet, quid Galli, conuersis Europae rebus, moliantur, Deus respiciat communem patriam, quae alienam culpam luet, et nouo implicabitur bello, ac grauissimam accipiet plagam. Regi vestro hoc nouos Saeculo noua felicitatis auspicia euenire iubeat, et saxones atque Brandenburgicos Prussos Polonosque arctiori foedere coniungat, vt libertas

nostra a Gallis ne opprimatur. Vale, et Spenerum obseruanter meis verbis saluta. Vitemb. A. R, G. VIII. Kalend, Aprilis CIC IC CCI.

CCIX. AMICO CVIDAM.

REs eo rediit, vt Foederati Belgae seruitutis vincula perfringant, nisi patriam prodant, et deserant, cuius suprema lex est propugnatio finium, et defensio libertatis, Heluetii more suo ignaui, montibusque septi, se tutos credunt, vicinorumque res negligunt. P. more suo infidi et discordes, et seditiosi arma in defensores suos vertunt. Gedanensium delegati in Gallia detinentur, vix redituri priusquam Regi caueant de pecunia Contio soluenda. Praecipitauit causam senatus et Gallicis artibus deludisse se passus est, Rex noster a Moscho se disiungere non potest, qui denuo pugna experiri constituit, et tentare fortunam si prospere res cadat, maioribus deinde viribus bellum geret. Vereor, ne Sueci, exaggerando omnia, postulata immodica, duras, et intolerandas conditiones ferendo, grauius periculum adeant, praesertim hoc turbato Europae statu, vbi eorum auxilio Foederati Belgae egent. De instituto edendi vitas Theologorum non probo, quod quidam meditatur intempestiue, molitur.

Non conuenit rixoso illorum saeculo hoc scribendi genus, si idoneum accuratumque et sine studiis partium expecto. Candens istud ferrum vix extrema manu attingere ausim. Vale et Christi resurgentis sacrum feliciter perage: ego heri die emortuali ab hora tertia oratione solenni pietatem meam declaraui. Vitembergae A. R, G, CIC IC CCI.

CCX. IO. GEORGIO BOERNERO, Icto Consiliario EL. Saxonico.

VErba mihi deesse sentio, quibus non dico referre gratiam, sed praedicare tuam benignitatem possim. Facio tamen, quod pii clientes solent, et fruor tacitus noui beneficii conscientia, quando mihi fortuna eripuit omnem remunerandi facultatem. Si qua tamen apud filium beneficia collocare potero, semper ipsi mea constabunt officia. Delector enim huius indole optima, et incomparabili, ac vehementer gaudeo, et deinceps futurum spero, vt ab his initiis assiduo laudis cursu, ad metam vsque feliciter perueniat, propositumque laboris constantia assequatur. Tum vero doctrinam eius morum suauitas et modestia exornant, et recta vitae instituta lumen animi haud obscurari sinunt, maioremque mihi spem

faciunt comparandae prudentiae, et augendae dignitatis, ad vtramque enim paterna et auita simul exempla tritum, nec difficile iter relinquunt. Opes et copiae virtutis eum a vulgo distinguunt, et nostram omnium expectationem confirmant: ego praeterea, et frater meus longissimam ei vitam precamur, vt omnia fortunata et perhonorifica ipsi eueniant, et pares voluntati vires respondeant, vt illustrem familiam, cui ortum debet, curis et vigiliis, industria et integritate florentem ac inclytam, magnis grauissimisque rebus illustret, et sua sponte ad optimas partes excitatus, rectam ad laudes sempiternas viam conficiat, et sine molestia atque impedimento persequatur, maiorum similis, et sanctissimae Boernerianae Geierianaeque gentis verus germanusque heres, natura, vsu et disciplina confirmatus. Ita Deus te seruet, et votis maiora etiam tibi et filiis sigillatim impertiatur, ac benedicto coelesti efficiat, vt optimam filiorum tuorum par omnes felicitatis, vitaeque diuturnitatis, et gloriae numeros assequatur: Vitemb. A. R. G. CIC IC CCI.

CCXI. GEORGIO CONRADO HILDEBRANDO, Consiliario Ranzouiano.

Gallico corrupti, toti fere Europae metum seruitutis incusserunt, quod periculum maxime spectat ad Foederatos Belgas et Anglos, nisi enim hi obsistant, et America Hispanis erepta, neruos potentiae incidant, vix, aegreque res suas et pristinam libertatem seruabunt. Galli nihil, praeterquam armis coacti, restituunt, Mediolanum cum Insubria Caesari praereptum, Brabantia Flandriaque, deductis Batauorum praesidiis, in potestatem redactae, sine vllo impendio et armis, quae iactura tanto grauior est, quanto praesentius est damnum, Itaque optandum et enitendum, vt distineantur eorum vires, a Germanis apud superiorem et inferiorem Rheni tractum, a Batauis apud Mosam, Anglisque foedere coniunctis; custodiendum maris Britannici fretum, totumque mare, qua regnum illud alluit, classibus occupandum. Videt partitor artes Gallicas, quem sero iam poenitet pacti diuisionis, quod Gallorum cupiditatem incitauit magis, quam certis finibus circumscripsit. Hispani titulorum et opum appetentes, regnum diuidi noluerunt, ex eoque offensi sunt, quod Angli et Bataui, quos haereticos vocant, de alieno regno disponendi potestatem sibi sumerent, Caesarem vero remotum nimis, et Turcico bello exhaustum scirent, Gallum

vero vicinum, et dandis pecuniis, mittendisque auxiliis promptum, nossent. Alea tandem iacta est, magno ludentium periculo maxime Portocarreri, conuertitque ea res consilia purpuratorum Romae, vt eligerent Pontificem aetate integra, et viribus firmum, a quo veterani alioquin vtilitatis suae causa abhorrebant. Dux Monacensis, Galli legatus, turbatis Romae negotiis, ex moerore animi decessit. Itali bellum, quod declinare student, auersantur, superioris tributi memores, quod Caesari in Italia bellum gerenti pendebant, sed, omnino graue illis perpessu erat. At secundae Gallorum res ista pacis consilia facile conuertent, si dominatum Gallicum experiantur et sentiant, vt vel ea ratio Regem Lusitaniae admoneat, ne vicinum Gallum habere velit. Philippus plerosque Hispaniae primores loco mouet, quos suspectos habet, Reginam quoque viduam ex aula excedere iussit, consilio nimis aspero, et ab initio, quod regnantes vix probant, parum vtili, et plerumque pernicioso. Nihil addo de omine, cum vrbem introiret, infausto, quod multi frequentia circumstantium, et importune se inferentium oppressi sunt, atque extincti. Bellum Liuonicum omnes finiri optant, quorum interest vicinorum maxime, qui Suecos hostes nolunt, Poloni disident,

et Regis tamen causam probant. Moschus durus et difficilis est, nec pacem conditionibus Danicis exoptat, nouum decretoriumque praelium commissurus, si cum Suecis ei conuenire non possit. Caesar. Angli, Bataui, Galli ipsi, tanquam pacis Oliuensis sponsores, pacem instaurari volunt, et nobis sane inprimisque Septentrioni, expedit, firmari tranquillitatem, et vires omnes ad impediendos Gallorum conatus in posterum conuerti. Superiore die, qui memoriam mortis Christi renouat, arx Dresdensis dimidia fere parte, incendio consumta, absente principe, qui pro Saxone administrat. Quod reliquum est, Deus efficiat, vt semper bene valeas, et saluus in Saxoniam redeas, ac nouis fortunae muneribus vtare Vitemb. CIC IC CCI.

P. S. Magliabechius communis amicus noster Florentiae grauiter ex pedibus laborat. Heri aliquis Florentia redux attulit mihi libros Italice scriptos, plerosque selectos et insignes, inprimis nouam historiam litteratorum Academiae Florentinae, in qua multa singularia, nec passim vulgata animaduerto. Vitembergae Saxonum. A. R. G. CIC IC CCI.

CCXII. REINHARDO, Iuniori.

AD verum illud paternumque decus te excitari, vehementer gaudeo, et Graecis quoque litteris deditum, id est, solidae eruditionis amore incensum esse, admodum laetor, atque vt ea in cupiditate permaneas, pro meo in te animo cohortor, eoque magis carum te habeo, quo acriorem et constantiorem in hoc genere studii te futurum confido. Habes Patrem, summa Virum doctrina, singulari prudentia, auctoritate maxima meritis in patriam cumulatissimis, qui rationes meas comprobat, nec fidem clientis aspernatur. Vteris magistro diligentia et doctrina pariter eximio, viro ita ingenuo, vt tuam vtilitatem, in qua honor familiae vertit. omnibus rebus anteponat. Non te fugit, Ciceronem vix intelligi, si quis a Graecis litteris imparatus ad eum legendum accedat. Hoc vsu cognosces et exemplis, si opus est, ostendes. Nam sermonis Latini parens, siue princeps, sane multis Graece loquentium formulis refertus est, neque in orationibus abstinet ab his Graecorum deliciis, quibus sermonem quasi gratum quendam cibum condire solet. Multis sordet haec dictio, in magna potentia esse, quos meminisse oportuit, Ciceronem hoc a Graecis mutuatum, qui perite et scienter

dicunt, [gap: Greek word(s)], id quod Attici te submonere possunt, Ciceronis locus extat pro Muraena, quem optimus Doppertus nullo negotio tibi commonstrabit. Illud magis reconditum et doctis etiam saepe obscurum est, quod Graeci in soro, praesertim Attico singularem elegantiam demonstrant, quam Cicero, cum oratores Graecos legeret, imitatus, ad Quiritium grauitatem pro rostris accommodauit, rectissimeque expressit. Has autem vulgus interpretum non assequitur, et auctori alienos sensus affingit, cui poena ex capite legis Aquiliae constituenda esset. Vnum in tanta festinatione proferam, quod apud scriptorem [gap: Greek word(s)] legas, [gap: Greek word(s)], quod non est, existimare rata esse, sed rata habere, penitusque probare, id quod Graeci alioquin per [gap: Greek word(s)] interpretantur, atque in supremis hominura tabulis scite et recte vsurpant, In reliquis doctrinae partibus accensam a Dopperto facem in obscuro et impedito eruditionis itinere sequaris, et veram, neque inanem fapientiam animo complectaris, vt non minus familiam egregiam, quam patriam percaram ornes. De incendio quod insignem arcis Dresdensis partem consumpsit, conturbatus sum, Deus auertat haec mala a Rege, a Regis sede, a patria vniuersa, a familiis denique omnium

et singulorum procerum, qui pro Regis dignitate curant. Patri fidem obseruantiamque meam et fratris, quaeso, confirma: postridie Kalend. April, CIC IC CCI.

CCXIII. ELIAE VEIELIO, Doctori Theologo et sacrorum Vlmensium Antistiti.

HEnselerus, qui inter Doctores sapientiae locum consecutus est, et magistri titulum virtute et litterarum studiis ornauit, hinc discessurus, vitae sine vitio hic transactae testimonium me rogauit, quem tibi magnopere commendo. Auctor quidem fui, vt propter dubiam temporum fortunam diutius Vitembergae subsisteret, aut Dresdam, me diligentiae eius sponsore, se conferret. Sed patriam praetulit, et dictis consiliisque tuis audiens, in viam se dedit, vt patrocinio tuo se propius muniat, et omnes ingenii sui opes patriae deferat consecretque. Nouum quod a Gallia vobis impendet periculum, nos praecipue angit, fide imperii, et arctissima societate coniunctos. Quod Deus auertat, et superiorum errores temporum corrigat, patriamque confirmet, hostes arceat, et a finibus longissime repellat, Te vero rei sacrae bono

CCXIV. IOANNI VIVIERIO, Bibliopolae Lugdunensi.

REcte curasti libros meos, et partes explesti tuas, meaeque expectationi prorsus iam satissecisti. Est recti moris parens Batauia, et felix commerciorum sedes, quam videre gestit Gabriel Eluers artis medicae intelligentiam assecutus, sed vsu magis, quam praeceptis confirmatus, cuius rationes ita ferunt, vt summos honores, qui doctos ornant, et titulo distinguunt, modeste petat. Fac adiuues virum et amplissimo Medicorum ordini gnauiter commendes, vt omnia, quae volet, rite consequatur. Non enim docendi prouinciam deposcit, sed locum in vicini principis aula obtinebit. Auctor Eluersio fui, Lugdunum iret, et medicos vrbis clarissimos ad rationes suas adiungeret, eorumque amicitia et consuetudine aliquandiu perfrueretur. Ceterum communis patriae saluti timeo, quae maximum adibit periculum, nisi repagula nouae feruitutis perfringantur. Quid sit meus sensus facile intelligis, quid moliatur poliorcetes Antigonus, nemo est tam hebes, qui non videat, tantum praefentibus animis

opus est, maxime autem foedere, quod non dissimile sit, illorum temporum conditioni, quibus ille de mittenda sub iugum Asia cogitabat. Infaustum diuisionis pactum, hanc isti ab Occidente Antigono parauit famem, quam ne deuorato quidem Belgio Hispanico, sedabit. Sed haec ad eos pertinent, qui potiuntur rerum, praestaturi vota, quae libertatem complectuntur. Nobis sane otium, quum arma foris vigent, exoptandum, quo litterae ab iniuria temporum defensae floreant, atque firmis innixae praesidiis, flatores suos habeant et vindices, pristinisque ornamentis, quae nulla vobis calamitas eripiat, glorientur. Nos breui pacem, expugnata pertinacia, cum Suecis futuram speramus. A. R. G. X. Kalendar. Maii. A. CIC IC CCI.

CCXV. IO. CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Theologo et sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

Litterae feciales ad indicendum Gallo bellum confectae, nondum editae sunt, certe ad me non perlatae. Andlerus Vindobonae has suscepit partes, conquirit omnia et peruestigat. Testamenti Hispanici exemplum passim legitur, quod classicum est horribilis belli in Europa deinceps

gerendi, Bataui summa alacritate se comparant ad bellum, Angli in America magnum aliquid moliuntur, si successus respondeat, pestem et exilium Hispaniae parabunt. Primum Italia impetum sustinebit, Dux Mantuae fidei suae oblitus, praesidium Gallicum, indignante Caesare, admisit, Sabaudi vxor iure suo in Angliam, decreto Senatus regni excidit, quod alioqui subuerendum sit, ne tria Europae regna in Galliae arbitrium imperiumque redigantur. De pace inter nostrum et Suecorum Regem adhuc bene speramus. Beckius optimus Germaniae Arabs in vrbe Vindelicûm e vita excessit. Strausius crastino die renunciabitur Academiae Rector. Consultissimus Sueuus honorem deprecatus consuetam soluit mulctam, et iure suo se abdicauit Vale. Kalend. Maii. A. CIC IC CCI.

CCXVI. IACOBO RICHARDO, Doctori Theologo, Oratori Saxo - Meinungensium praecipuo et sacrorum Antistiti.

FIlii tui suapte indole et rectis exemplis excitati, lauream summam sapientiae et litterarum studiis constitutum, in magno patrum ciuiumque concursu non inane,

sed verum debitumque labori praemium, me teste et approbatore susceperunt. Natu maior tertium, qui eruditionis dicitur, locum ornauit: proximum ab eo tenuit natu minor filius, contentione industriae laudabili, et aemulatione vitii experte, quando neuter eorum quicquam praetermisit, quo industriam tueri posset. Ipse ego vidi, et reputaui omnia, quae in eo genere molirentur, et agerent, propterea, quod existimatoris doctrinae partes mihi traditae fuerant, more atque instituto huius Academiae, auctoritate Principis Electoris, et vsu patrum ad hunc vsque diem confirmato. Igitur, quoad possum, a Deo Immortali contendo, vt tua patris vota praestet, filiosque ad augendam et exornandam familiam natos, dato crescendi loco inter litteratos crescere magis, et caput efferre possint, vt maxime docto et diuino coetui, confecto hic curriculo, vsui et adiumento esse queant, quo senectus tua in his, vt fulcris praesidiisque innixa, nullo labore, aut molestia deprimatur, sed renouato aetatis flore tuta sit, et in dies fulciatur. Ita fiet, vt ope, consilio, prudentia, assiduitate tua sacris maximi atque optimi principis, atque honori diuinioris reipublicae per te in primis consulatur. Quod pro meo in te animo valde cupio, et vt res

tuae semper prosperae fortunataeque sint, persancte opto: publicis temporum malis, bellisque gliscentibus, si per ambitionem Gallicam aliter fieri non potest, tempestiuo apparatu rerum, et maturitate consiliorum ac foederum, idoneae et suffecturae vires terra marique obiiciantur. Nam fallendi artes Ludouico familiares per se dilucent, nec facile Caesaris et Guilelmi oculos praestringunt, si secus fiet, mala in ipsorum capita recident, qui tarditate, et nimia cunctatione fortunam, si Gallus vbique praeuertit, corrumpunt. Praestat enim certum bellum, quam dubia pax, quae proxime abest a metu seruitutis Europae, et periculo vicinorum praesentissimo, aequali certe Italorum, Germanorum, et Belgarum foederatorum damno. Romani traiecto quondam Hellesponto facile Asiam perdomuerunt: Galli contra in transitu Alpium minas imperii quacrunt, Belgium Hispanicum sine teli iactu occupatum in potestate habent. In Italia, opinor, res breui Caesaris auspicio et armis commutabuntur, et libertas, honor dignitasque imperii defendentur. Copiae Augusti transitum Padi moliuntur, Apuliam versus per Istriam mari tendent, si Vencti in portu non difficiles se praebeant. Vale, et curas tuas ad Principis gloriam, salutemque

confer, ac de familia domoque Saxonis optimi et religiosissimi maiorem in modum promereri perge, mihi beneuolentiam pristinam serua. Vitemb. Nonis Iuniis A. CIC IC CCI.

CCXVII. MARTINO DIFENBACHIO, Theologo Francofurtensi.

QVi ad vos proficisci statuit Fulius, fama nominis tui permotus, consilium patrociniumque tuum sibi pollicetur. Fac tuendum suscipias hominem, et viris auctoritate pollentibus commendes. Non praetermittet is, quod suarum partium est, et gratum nomen profitebitur, qui ex hoste amicus, ex Iudaeo factus est Christianus. Res meae pro statu temporum mediocres sunt: bellum Regis nostri iusta me cura et solicitudine afficit, Hispanica successio magis discruciat, foediusque bellum minatur. Priuatim me angunt lites discordiaeque nostratium, quarum causas, quantum in me est, praecidi velim, auersosque illorum animos componi. Deus cum optimis ecclesiae duumviris te et illustrem rempublicam, quam diuinioribus meritis ornas, perpetuo propitius seruet. Audio Iosephum cum notis aliquot manu exscriptis apud te extare, quem ego cum

notis manu exaratis Iosephi Scaligeri possideo, vtinam vero emendatiorem edere liceret. In arte critica Ioannis Clerici praeclaram illam et eximiam critices perfectae speciem videre non potui, multa passim obuia vsuque contrita sunt, multa consulto et callide corrupta, quae nemo sincerus probat. Acerbitatem ingenii passim prodit, et in patrum merita iniquus est, neque Imperatorum famae parcit, quorum dignitatem et curam in componendis litibus, et discordiis eleuat, Socinum Sandiumque imitatus, qui non tantum patrum, sed ipsorum quoque conciliorum auctoritatem in dubium vocant, et nihilominus studium veritatis profitentur, et prae se ferunt. Guilelmum Caueum lacessiuit non impune, qui ostendit errores, et morbos animi eius detexit: nunc euagari longius, nunc ad aliena delabi, nunc testimonia veterum nimis cumulare, et obruere patientiam legentis, nunc inutilia consectari, atque in rebus ad institutum haud necessariis versari, omnia conquirere, et vndique arripere, quae sibi ex vsu fore, sciret, dummodo causae feruirent, et ad redarguendos alios pertinerent. Theologos contemnit, et quandoque se dat occasio, proterue insectatur, neque Imperatoribus, et Regibus parcit, qui religionis tuendae causam susceperunt.

Alioquin acre ingenium, et multam variamque eruditionem in libris, quos edidit, non obscure perspexi, sed animus, vellem, sincerior ei contigisset, iraeque temperasset, et in reprehendendo modum tenuisset, ac patribus aequiorem se praebuisset, laudemque moderationis seruasset, neque patribus bellum indixisset, et in castigando immodicus fuisset. Vale bonorum amor deliciumque nostrum. Vitembergae Idibus Iuniis A. R. G. A. CIC IC CCI.

CCXVIII. IO. CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Theologo et sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

AB Austria nihil Angliae Belgioque Foederato metuendum est: causa periculi communis, Galliae fides lubrica omnes metu suspensos tenet. Guilelmus tentatur tumore, et non leuiter laborat. Ne fata sinant interire libertatis Europae defensorem. Foederati Belgae centum et viginti millia militum educere in aciem possunt. Aut bellum gerant, aut seruitutem patiantur. Vanus metus est, quem homines rerum imperiti ab Austria expectant: disiuncta locorum interualla, vires diuisae, aut distractae, vicini potentia nauali superiores, ex eaque perpetua belli

instrumenta et nerui; Austriae conatum nocendi facile eripiunt, sed Gallia magis vicina, situ et oportunitate loci praestat, et consiliis viribusque Hispaniae coniuncta, nec opinantes, nisi obsistant, opprimet. Ex Italia breui magna rerum conuersio nunciabitur, postquam Caesarei aditum nacti, Athesin traiecerunt, Veneti nihil se immiscent, et consilia ex euentu capiunt, nec Gallos in Italia dominari volunt, nec Caesarem crescere vltra modum. De Suecorum in Saxoniam irruptione, nihil est, quod timeamus, Vitembergae A. R. G. CIC IC CCI.

CCXIX. DANIELI BANDECOVIO, Theologo Berolinensi.

BErolinum sibi ad excolendas artes Mathematicas delegit Modelius, natione Francus, patria Vindesheimensis in pulchris doctrinae studiis versatus, cui quin ad te aditus pateat, non dubito, propterea quod mea dignus commendatione est, et spero, fore, vt hunc locum libens relinquas. Nostri in Liuonia cladem acceperunt, plures tribuni, atque ordinum ductores desiderati, quia viribus et numero impares decertarunt. Maximum ex eo Curoniae periculum impendet. In Belgio lenta sunt consilia, haud secus, ac si vigor Martii Regis quodam

modo elanguescere videatur. Vnus ille vix resistit tot tantisque curis, quac facta rerum Hispanicarum conuersione eum fatigant, et premunt. Quorsum accedit tenuis valetudo Regis, et pactum diuisionis Hispanicae, quo rationes consiliorum praecipitauit, non sine tocius Europae periculo, nec sine offensa Hispanorum, quod Regi, non consulto regni senatu, non licebat per leges. In Italia Caesarei prospera sibi pollicentur, sub imperatore belli cauto et vsu rerum confirmato. Mutinensis ex faucibus fati Gallici ereptus est: nisi Caesar maturasset expeditionem, praesentissimum amittendi Italiae regni periculum adiisset. Ego in extremo nouam tibi secundamque sub nouo Rege fortunam precor. Vitembergae A. R. G. CIC IC CCI.

CCXX. GEORGIO ADOLPHO RHEIN, Serenissimae Viduae Electorali Palatinae a sacris.

QVi humaniter et beneuole abs Te exceptus est, propensam in me volunta tem tuam mihi confirmauit, qua fretus commendo Christianum Arenarium, Hamburgensem, cuius fortuna, quam meliorem esse cupio, me in primis solicitum habet Vir est pius, et ideo plerisque litium amantibus

inuisus, cumque hic sacerdotium peteret, a senatu vrbis praeter meam expectationem, neglectus, in templo arcis Diaconi munere perfunctus. Quem inuidia depressit, Dei prouidentia erexit, et ad munus Diaconi Pretinensis, nec opinantibus inimicis, prouexit. Tantum rogat, vt honori suo faueas, et Principi viduae eum commendes, vt ratum habeat negotium, virumque tuendum suscipiat, qui sacro coetui et doctrina et vita prodesse possit. Ego obseruantia, ille precibus votisque animi, religionem atque obseruantiam declarabit. Vale Vitemb. Saxonum A. R. G. CIC IC CCI.

CCXXI. GIRBERTO.

PErquirenti tibi origines Francorum respondeo, eas repetendas esse a Germanis, quorum posteri sunt, et gloriam gentis etiamnum tuentur. Ab his Franci occidentales profecti, Galliam occuparunt, ex eoque appellati sunt Francogalli, maxime sub tempora Clodouaei Magni, qui firmam et perpetuam regni sedem in Gallia collocauit. Franci autem, qui sedes patrias tenuerunt, et inter Rhenum Moenumque consederunt, vere meritoque nominantur Germani, et situs ratione orientales appellantur, Recentius est Franconiae vocabulum,

et Karolinis temporibus ignotum. Non rationes tuae te fallunt, quum argumento veteris linguae, et prisci Teutonicique moris, et antiquissimarum in Germania sedium hoc confirmas. Auctoritate Prosperi Aquitani probare licet, Pharamundum extitisse primum Franconiae Regem, et in Francia regnasse. Illud autem in controuersia positum est, vtrum apud paludes Rheni, an apud Moenum primas sedes fixerint: illud affirmat Procopius, hoc vulgo defenditur, et a Conringio comprobatur. Neutrum fraudi est origini gentis Germanicae, propterea quod Geldria, vbi sunt Rheni paludes, prouincia fuit Germaniae magnae, vnde Franci olim egressi sunt, et colonias quoquo versus, et in superiorem quoque Germaniam duxerunt, aut si ab eo discesseris, Francia Moeno et superioris Germaniae tractu ad ripam Rheni inferiorem descenderunt, Saliorumque nomen a Sala, vestrae regionis amne, inditum quam diutissime retinuerunt. Haec monenda duxi, ceteris dubitationibus facile occurres, si legas scriptores Duchesnianos. Vale et haec aequi bonique consule. Vitembergae Saxonum, Kal. Sextil. CIC IC CCI.

CCXXII. GODOFREDO THOMASIO, Doctori Medico, Norimbergam.

FIRma te esse valetudine, et affluere rebus omnibus, valde gaudeo, et nuncius ille mihi plurimum voluptatis affert. Frater meus commutauit vitae genus, et totum se Historiae tradidit: nuper de ordine equestri Liuoniae commentariolum emisit in lucem: dissertationem auspicalem dono afferet Reizius, ciuis noster, alloquendi tui cupidus, iuuenis bonus atque eruditus. Nostrae res tutiore loco sunt, postquam Rex ad pacis consilia adductus nos metu irruptionis leuare coepit, Caesar et Guilielmus Sueonas a vi per litteras nun ciosque dehortati sunt, alioquin acerba omnia et misera fuissent. Italia noui sedes belli est, Pontifex merito Gallis diffidit ad magnum denuo Europae imperium connitentibus, culpa G. cum fecisset diuisionis pactum, et scelere Hispanorum, qui Gaslorum Regi se obnoxios reddiderunt, auctores molorum omnium, quae nostra et patrum memoria contigerunt. Nouus B. Rex Polonis adhuc inuisus est, nec respublica titulum et honorem regium ei decernit. Causam belli fore hanc repulsam, non pauci augurantur. Regi ceteroquin nostro

cum eo bene conuenit, et ideo reipublicae suspectus. In Foederato Belgio nisi caueatur securitati finium, et satisfiat Caesari, omnia ad bellum comparata et expedita sunt, nisi Auancius consuetis fallendi artibus consilia foederatorum distrahat et turbet, sed Guilielmum multis abhinc annis offendit, cum in Belgio esset, et Amstelodamenses ab eo callide abalienaret. G. consilia, auctore Geldro nonnihil frigent: breui enim desinet esse comes, siquidem Angli poenam mali consilii contra hunc ministrum persequentur. Rex tumoribus tentare dicitur, quae res curam metumque iniicit multis, in eo recte consuluit regno, quod in constituendo post extinctam Iacobi propaginem successore, ad familiam Hannoueranam respexit. Deus patriam seruet, et Norimbergam semper tutam praestec, finesque vestros, si bellum conflabitur, numine suo defendat. Vale [gap: Greek word(s)] et meis verbis Imhofium saluta. CIC IC CCI.

CCXXIII. PASSERINIO. Consiliario.

TVum in me amorem litterae tuae, et sermones hominum, qui istinc veniunt, satis confirmant. Quae ad manum sunt, ad te perferenda iam curo. Fortuna Regis

conuersa est, culpa militum, qui hostes, Dunae transitum molientes, arcere debuissent. Multi caesi, multi sauciati aut capti, reliqui diffugerunt, aut se in Prussiam receperunt, alioquin multitudine hostium obruti, machinisque bellicis prorsus deleti fuissent. Mitauiam Sueci in potestate habent, horreum belli quoque ab iis interceptum est, quod; maximum nostris affert detrimentum. In Italia Caesareos annona destituit, nisi Belgae foederati mari opem ferant, insidiis Cattinatii, et inopia conficientur. Bellum aduersus Gallum Hagae Comitis breui decernetur, postquam tot ludificationes opportunitatem nobis et resistendi occasionem eripiunt, periculumque Foederatis augent, et seruitutem Europae minantur. Rex Magnae Britanniae ab iis superiori anno deceptus, in posterum cautior erit atque circumspectior, vt suae et vicinorum saluti consulat, quem Deus, etsi languentem, seruet communi bono. Festinanter haec scripsi, in posterum plura. Vale Vitemberbergae A. R. G. CIC IC CCI.

CCXXIV. CHRISTIANO GVILIELMO GRAIO, Praefecto Plauiensi.

IGnosce festinanter scribenti, et pro veteri beneuolentia patrocinium mihi praesta.

Gener tuus Hickmannus hac transiit et mihi optatum accidit, quod ex Gallia Belgioque redux me salutauit. Vir est optimus, et virtute doctrinaque praestantissimus, amore tuo et praesidio dignus, qui de Europae negotiis plura commemorabit. Cladem in Liuonia acceptam doleo, et prudenter dissimulo, praefecti culpam vix inficiari possum, maiores copias, et instrumentum bellicum desideramus. Horreum Mitauiense est interceptum. Rex Sueciae, mirum, pro Poloniae protectore se gerit. Caesar et Foederati Belgae pro pace, quae rebus nostris prodest, annituntur. Vitembergae A. R. G. CIC IC CCI,

CCXXV. PETRO AMBROSIO LEHMANNO, Actorum Hamburgensium Directori.

PErcarum mihi munus fuit, quo abs te affectus sum, et ad me in primis pertinere iudicaui, vt statim fruerer his deliciis, quae grata quadam nouitate, et peramoena varietate se commendant. Imhoffii vigor relanguescit, quem aetas sua defendit, et te admonet, vt munus hoc suscipias, in quo me tibi non defuturum esse recipio, atque hoc magis tibi curae et cordi fore spero. Res nostrae in Liuonia conuersae sunt, et nihil boni ominantur, omne bellicum instrumentum, et horreum Mitauiense, et robur

cataphracti militis desideramus. Iactura verbis exprimi non potest, defleri certe nunquam satis potest. Vitembergae A. R. G. A. CIC ICCCI.

CCXXVI. MICHAELI RICHEIO, Hamburgensi.

NOn potui non moleste ferre tuum abitum, et speraui, quod feliciter eueniat, quam primum te rediturum. Sandmanno ciui tuo auctor. suasor, adiutorque fui potiundae apud Albim in oppido Pretinensi sacrae dignitatis, quam breui in vicina vrbe consequetur. Solus illi, quod miror, obstitit Holsatus ille, sed mea et patrum aequissimorum commendatione vicit: doctorem Mayerum saluta et festination meae ignosce. A. R. G. A. CIC IC CCI.

CCXXVII. [gap: Greek word(s)]

CCXXIIX. HENRICAE CATHARINAE GERSDORFFIAE, Natae Frisiae.

CAusam ago viri boni et pereruditi atque ab amicorum officiis deserti Planeri, qui tredecim abhinc annis Philosophiae doctor renunciatus, omne tempus in docendo consumpsit, nec tamen labore et diligentia res suas eo perduxit, vt dignitatem publici muneris consequeretur. Vitio sane temporum, et inopia patronorum, qui egentes plerumque destituunt, et miseros relinquunt. Vixit probe et sexdecim annos in Academia studiorum causa expleuit, ad humaniores litteras totum se conuertit, et diuturna consuetudine vitae mihi coniunctus fuit. Rectis est integrisque moribus, et diligentiam probat singularem, in Collegio docentium, quos vocant, Adiunctorum senior in partibus suis nihil praetermisit. Artes fallendi profecto non exercet, et id ei a callidis plerisque in vitio ponitur, qui ambitu et donis viam sibi ad honores muniunt; quo perturbatiore animo eius fortunam

cogito, in quo prima illa consolatio est, quod Deum timet, et religiose colit, tum partes suas recte obit, et priuatim ac diligenter docet. Nouem disputationes habuit vt moderator, octies respondentis munere est perfunctus, in Portensi schola sex annos exegit, inde huc venit, et perpetuus meae doctrinae alumnus, scholarum vtilitati se deuouit, neque vnquam munus ecclesiasticum prensauit. In Theologiae studio pietatem consectatur, et religionem vita testatur, atque a certaminibus abhorret vehementer. Quare per Deum Immortalem rogo, demisseque oro, vt tuendum suscipias virum doctissimum, cui nihil aliud quam patrocinium domini potentis deest. Ego certe pro eo spondeo, virum scholae, et speciatim Grimmensi, quorsum aura gratiae tuae aspirat, perutilem futurum, beneficiique tanti in votis et precibus memorem permansurum. Numen, quod nutu suo regit omnia et moderatur, illustrissimum in toga Heroem, et consilii principem in sanclissima connubii tui societate firmum vigentemque tecum, illustrissima domina, conseruet, clades et funestos casus auertat, quod quanta possum pietate, a Deo auctore felicitatis contendo. Vitembergae A. R. G. A. CIC IC CCI.

CCXXIX. HERMANNO L. B. A. BEVCHLINGEN. Consiliario Sanctori et summi senatus Sax. Elect. Eccles. Praesidi.

SVpplicat tibi Planerus et per me, quanta fieri potest animi demissione rogat, vt stationi scholasticae Misenensi cum dignitate rectoris imponatur. Vir est probus et diligens, Adiunctus senior amicitia et consuetudine professoribus nostri ordinis deuinctus, aetate matura, et tricennario superior, sed calamitate eo redactus, vt totum diem in lectionibus priuatis consumat. Nihil dicam de solertia et dexteritate, qua in docendo vtitur, singulari, neque in vita discinctus, neque a iudicio inops, sed modestus et sapiens, tum indigena, et ingenuis parentibus natus, Obsecrat per Deum, et mente memori gratiam praedicat, atque secundum Deum et Regem omnia in te ponit, submisseque et sancte petit, vt summo tuo praesidio muniatur. Quod omnia cumulate remuneratur Numen, pro tanto beneficio reddet diuina, humanaque praemia, et augebit clientum numerum, qui pro te, pro tua domo, pro gente vniuersa mecum deprecatur. Vitembergae Id. Septembris A. R. G. A. CIC IC CCI.

CCXXX. ADAMO RECHENBERGIO, Doctori et Professori Theologo Lipsiensi primario.

PErturbat me Regis fortuna, et clades vitio et securitate nescio cuius accepta vires attritae, instrumentum bellicum cum horreo Mitauiensi interceptum: in Britannis et F. Belgis forsan causa est, cur nimiam patientiam et cunctationem arguamus. Eugenius bene rem gerit, cautus et forris, breui, si ita pergat, Insubres in ditionem Caesaris redacturus. Mantuani perfidia multum impedimenti attulit, more Ducum Niuernensium, quorum plerique ab officio suo longius abfuerunt. De meis rebus Drefdae, quoad superiori tempore potui, celeriter confeci, et negotia explicaui, praesertim cum de tabulario, absente Rege, nihil statui posset, vt non obscure significabat Illustrissimus Gersdorffius. Princeps quidem Furstenbergius, qui pro Electore administrat, aliter sentire mihi visus est, et rem maturari voluit, sed has difficultates studio euitaui. Illustrissimus VVolframbsdorffius insigni beneficio ornauit nostratem Academiam, quod semel et iterum mirari in mentem venit. Thomasius iunior cras disputando vires experietur, vt summam in

ordine iuridico lauream consequatur: nondum me salutauit, carus alioquin mihi ac ceptusque futurus hospes: Schubartus Ienae decessit, vir mei amantissimus, et laudis tuae cupidissimus, calculi, vt accepi dolore oppressus. Per est modestus, quem mihi commendasti, iuuenis Schuckellus, quem vel tua solius causa, si quid in me est, iuuabo et ornabo. Valecum coniuge, et cum filio, quem amo, et spero eum fore, qui decus paternum seruare pariter ac propagare possit Vitembergae A. R. G. A. CIC IC CCI.

CCXXXI. ANDREAE SIBELIO, Ministerii Susatensis Seniori.

REs tuas, hoc dubio temporum statu, prosperas esse arbitror, et filium tuum versari in rebus optimis, eo minus ambigo, quo propius eum in vitae consuetudine, et congressu studiorum cognoui. Nam et crebro hic disputauit, et me praeside, bene stetit, et ipse etiam, me audiente, praesidis munere feliciter perfunctus est, solertiamque mihi, et omnibus aequis doctrinae existimatoribus testatam fecit, mihi denique eruditam dimicationem ingresso eruditionem probauit, adeo vt nemo iure quidquam in eo desiderare possit. Nisi illud in vitio

ei ponas, quod opiniones et sententias acriter defendic, cessurus tamen, si rationum pondere de praesidiis deiiciatur. Atqui in his et aliis nemo dictatoriam sibi sumet potestatem: nam et idem mihi vsu venit, tyrannidem ignorantiae oppugnanti, quae in maleuolorum animis insedit, vt omnia potius experiri, quam veritati victas manus dare velint. Nisi fidem mihi habeas, vir venerande, publico Academiae testimonio accusatores arguam et integritatem, rectosque mores, et optima doctrinarum studia filii tui defendam vltro, et efficiam, vt iniquos homines pudeat ac poeniteat improbitatis suae. Te vero cum plurimum reuerendo fratre bene valere cupio, tuumque me profiteor. Vitembergae A. R. G. A. CIC IC CCI.

CCXXXII. IO. SAX. DE HARTENECK. S. R. I. Equiti, Ciuit. Sax. Comiti,

NOn queo dignas tibi persoluere gratias, propter tot egregia et plane Illustria tuae in me voluntatis signa, quae mihi quotidie ante oculos versantur. Etsi autem, quam debeo, referre gratiam non possum, tamen connitar, vt honoris tui causa

nullam testificandae pietatis occasionem praetermittam. Res nostrae ceteroquin graues et impeditae sunt, vicinus vester perducis sui culpam vno et inauspicato conflictu fortunam perdidit, potentiamque infregit. Caesar Augustus aequa et iusta causa subnixus, meliore successu, et vt ominer, secundiore rerum exitu bellum in Italia geret conficietque. Haud recte sibi consuluit Gallus, quod pacto diuisionis, quamuis in Augusti partes iniquo, non staret. In eo enim Rex parum cautus, excitauit aemuli famem, vt integrum mallet regnum, quam eius partem. Omnia nunc sub casum fortunae ambitio subiecit, quando Britanni et Foederati Belgae classium suarum robora auspicio Caesaris emittent in mare, et Philippum Andegauensem Regem ab auo inductum de vastis coniungendae Galliae et Hispaniae consiliis deducent, nisi faciant, illis pariter ac Germaniae, et ipsi etiam Septentrioni vicino dominatus impendebit, commercia, in quibus regnorum nerui sunt, vnius nutu constituentur, hoc est, cum libertate nauigationis et negotiationis simul Europae libertas peribit, quod ne Deus euenire sinat, votis armisque pariter contendamus necesse est:

Sed haec tu melius existimare potes, illustris domine, priuatorum est videre et pati, etiam quae errore et culpa regentium fiunt, quorum, vt hodie mores sunt, consilia ad maiorem aulae cultum splendoremque, saepe periculo virium, diriguntur. Deus vero consiliorum fortunarumque arbiter te cum patria, cum antiqua libertate gentis propitius seruet, mansuetudinisque et bonitatis Caesareae fructus perpetuos esse iubeat, votisque maiora concedat. Kal. Octobr. A. CIC IC CCI.

CCXXXIII. HERMANNO A VVOLFRAMSDORFF, Regis Polon. et EL. Summo Aulae praefecto, et Consiliario intimo atque Ecclesiae Cathedralis Merseburgensis Praeposito.

DEmisse humiliterque te, perillustris domine rogo atque obtestor, vt me, quemadmodum antehac, sic deinceps gratia tua complecti pergas, et quae numeris versibusque contexta sunt, aequo animo accipias, et fiduciae meae perindulgenter ac beneuole ignoscas. Vicit enim verecundiam pietas, et stimulum mihi admouit,

cuius vim tantam esse sentio, et libens confiteor, vt non dubitem, te interpellare litteris, et praedicare merita, quae non minus in patriam, quam in hanc litterarum sedem extant. Impius sit, qui ea dissimulet, quae omnium linguis ac litteris concelebrantur. Templa vrbis, et Academiae pulpita iam fama tuorum beneficiorum personant, et illustrissimi conditoris memoriam ad omnes vsque posteros conseruant. Quod patrum vires excedit, quodque meus animus non capit, Deus in remunerando largus, pro nutu, quo omnia potest efficiat, et liberalitatem inauditam munificentiamque singularem benignissime remuneretur, cumulumque perpetuae felicitatis, longissimaeque aetatis spatium addat et tribuat, florentissimamque domum cum illustrissimis necessitudinibus et affinitatibus, procul omni molestia et casu, defendat, neque eius ornandae, augendae et firmandae, vnquam finem faciat, saluamque semper et votorum compotem praestet ad summam gentis gloriam, et aeternam posteritatis recordationem. Kal. Octobr. A. CIC IC CCI.

CCXXXIV. IOANNI BALTHASARI A BOSE Regis Polon. et EL. Sax. in Tribundli Redituum prouincialium et Metallicorum Consiliario, et Sereniss, Regiae Coniugis Polon. supremo Aulae Magistro.

DEmisse obseruanterque peto, faueas honori meo, et beneuole accipias, quod nunc offero munusculum, tenue et aspectu tuo indignum. Sed ita factum oportuit, vt nomen exsoluerem, aut potius exsoluendi finem darem, et vel extremis digitis attingerem merita, quae in patriam publico Regis et Reginae nomine extant, et summa omnium consensione celebrantur. Deus, cui supplico, te, Domine, in omne tempus florentissimum seruet, domumque gentilitiam firmet et augeat, consilia fortunet, illustrissimasque necessitudines et affinitates ab omni casu et iniuria fortunae defendat, ac propitius tueatur. Kalendis Octobribus A. R. G. A. CIC IC CCI.

CCXXXV. VVILHELMO ERNESTO BERNARDO VIZTHVMB. Ab Eckstedt in Rotenhain. Polon. Regi. et EL. Sax. arerum Cameral. et Prouentuum Metallicorum Consiliis.

tuo apparere volui, pietatis meae non quale debui, sed quoad potui, monimentum. Erit tempus, quum maiora proferam, et meam clientis pietatem libenter prompteque confirmem. Exoro Deum quam possum maxime, Excellentiam tuam cum illustrissima gente, cum inclyta familia, et necessitudinibus vniuersis, in omne tempus florentissimam seruet, et a casu atque a fortunae iniuriis tutam praestet, ac benigne tueatur. Kalendis Octobribus A. R. G. A. CIC IC CCI.

CCXXXVI. IOANNI FRIDERICO REINHARD, Poloniarum Regis et Saxoniae EL. Consiliario.

OMni semper, quoad potui, certe enim meritorum tuorum conscientia victus, omni, inquam, obseruantiae, cultu, et officiorum genere, Magnificentiam tuam colui, atque vel hanc ob causam dare operam volui, vt aliquod grati memorisque animi testimonium extaret. Nam quia poetam me non profiteor, in Zimmermanni nomine apparere volui, et exorare patrocinium deinceps conseruandum mini et beneuole continuandum. Eiusdem voti compotem se fieri optat rogatque frater meus, qui numeris versibusque obsequium superiori solennium

die confirmauit. Vterque Deum, vt par est, et clientibus conuenit, obtestamur, vt nouos illius matrimonii honores inclytae genti bene euenire sinat, familiaeque robur his necessitudinibus firmet, splen doremque nominis augeat, ac diuina ope efficiat, vt maxima patriae negotia, pari felicitate et dexteritate tua laudabilem fortunatumque exitum habeant, et patriam tibi magis deuinciant, quam summo consilio et prudentia ornandam suscepisti. Vitembergae Saxonum A. R. G. A. CIC IC CCI.

CCXXXVII. CHRISTOPHORO BEHRIO, In illustri Gedanensium Athenaeo Humanitatis Prof. Publ.

AMo viros, elegantioris doctrinae vindices, maxime eos, qui munditiem orationis seruant, et Graecas simul latinasque litteras in soluta perinde ac vincta oratione gnauiter exornant. Hoc magis tibi gratulor, in vrbe opibus et ingeniis florente nato, vt verae et veteris eloquentiae nitorem et cultum in loco ad laudem et libertatem gentis delecto instaurares: Vnum illud, cum hac transires, graue mihi fuit, quod festinatio tua longioris colloquii fructum mihi eripuit, quem omnium rerum consiliorumque participem reddere voluissem.

In tua enim fide, in tua, inquam, liberali industria, in tuo sane ingenuo pectore omnia litterarum arcana tuto deponi posse sciebam. Sed quia id per tuas rationes fieri non potuit, dabimus vterque operam, vt absentes, missis vltro citroque litteris, amore mutuo nos complectamur, contractamque amicitiam studiis semper et officiis sedulo ac sancte tueamur Poemata, quaeso, aspectu eorum, qui artis poeticae facultate praestant indigna, in lucem exixe permisi, inuitus plane et repugnans, sed culpa iuuenis, qui corrigenda sumpsit, tnendose edita, vt prope mihi stomachum moueant, nec tuam poetae censuram reprehensionemque effugere possint. Tu meliora in lucem proferas, et grauius limatiusque huius argumenti opus erudito orbi relinquas. Ita te Deus sub auspicio et tutela florentissimae ciuitatis, depulso, quod metuebam, periculo seruet Eid, Octobr. A. CIC IC CCI.

CCXXXVIII. GOTTLOBIO FRIDERICO L. B. A. GERSDORFF, SarmatarumRegis et Sax. EL. aulae et iustitiae Consiliario.

quod spem mihi faciunt tuendae, vel etiam augendae paternae laudis, quae tanta, ac tot meritis cumulata est, vt perinde Saxoniam atque vniuersam Germaniam ad cultum admirationemque conuertat. Ego nulla re magis laetari soleo, nihil prius in votis habere, cupio, quam pietate officiorum paternae voluntati respondere, et confirmare obsequium, nulla temporum varietate interruptum, sed scribendi munus, a me praetermissum esse fateor, non obliuione maximorum, quae in me extant, beneficiorum, sed religioso metu quodam, ne grauissima herois togati consilia curasque audacius interpellaxem. Consolatur tamen et sustentat me religionis animi conscientia, quod nihil in me negligentiae, aut culpae residere passus sum, quo votis precibusque cum omnibus paternis clientibus certarem. Nisi facerem, impius forem in patriam, quae illius consilio se erexit et firmauit: exempla vbique nota sunt, et in omnium animis vigent. Macte animo, his sequere vestigiis patrem, qui totum fere aetatis tempus in difficilimis reipublicae negotiis consumpsit, adeo vt Gersdorffianum nomen non hominis, sed virtutis nomen iure meritoque existimetur. De ingrediendo historiae studio auctor sim,

vt indigenae cuiusque gentis scriptores, si per occupationes fieri possit, euoluantur, Gallici in rebus Gallicis, Italici in Italicis, Germanici in Germanicis, Belgici in Belgicis, et sic deinceps. Maxime commendo eos, qui instrumenta actorum publicorum, vno volumine complexi sunt, quod magno patriae historiae commodo conatus est Lundorpius sed minore iudicio vsus, quam ante eum in rebus Saxonicis Hortlederus. Hodie sed dispari a diuersis opera solertiaque continuatur, labore haud inutili, maxime ob nouum et generalem totius operis indicem, qui omnia sub vno aspectu ponit. Nam et iuris publici notitia cum historia arcte coniuncta est, ex qua fontes illius manant, et vltima tam necessarii in fortuna publica studii principia capitaque repetuntur. Nec de manu deponendus est Grotius, qui gentium populorumque controuersias non magis ex disciplina iuris, quam ex historia et exemplis sapientissime pertractat, vt de similibus similiter, inprimisque de hodiernis negotiis Hispanicae successionis Insubrici ducatus, et implicitis cohaerentibusque aliis iudicare possimus. Quorsum valent praecipue res praeiudicatae inter gentes, legato futuro vtiles, si apte grauiterque in senatu, in comitiis, in congressu Regum et Principum dicere velit,

eamque personam sustinere iubeatur. Fratris mei qui parem mecum obseruantiam spondet persancte et confirmat, sententia est innixa fundamento libri veteris, cuius auctor tradit, Kersdorffium e Saxonia veteri, Allim inter et Visurgim, prodiisse, in qua illustrissimam gentem vestram non consedisse, arbitratur, cessurus tamen vltro, si melioribus familiae vestrae documentis erudiatur. Venit hic in mentem illustrissimi Haugwizii, qui mihi in Italiam profecturo partes scis citandi imposuit, vtrum gentis suae origines cum Obriziis Bononiensibus aliquid commune habeant, quod illi visum est affinitate nominis, sed mihi, cum inuestigarem, nullis indiciis exploratum. Quod reliquum est, Deum obtestor, vt illustrissimum patrem, illustrissimamque matrem, gentemque vniuersam perpetuo nobis et patriae et litteris, sine casu, sine temporum morborumque iniuria, consistere in pristino et stabili vestigio, immutabili quadam felicitatis lege, velit ac iubeat, omnia mala propitius auertat, atque illustrissimo inpectore tuo vim excitet, vt gloriosa familia non tantum abs te fulciatur et corroboretur, sed etiam quotidie exornetur magis atque augeatur, id quod exoptat cliens. Vitembergae Saxonum A. R. G. pridie Kalendarum Nouembris CIC IC CCI.

CCXXXIX. IO. CHRISTOPHORO BECMANNO, Doctori et Professori Theologo in Academia Viadrina primario.

SVperiora, quantulacunque extiterunt, officia non minus grata, quam iucunda fuisse, laetor effuse, et mihi gratulor: plura autem et cumulatiora praestare volui, si per rationes temporis, cuius breue spatium circum scripseras, commode id fieri potuisset. Sed nouus ad laetitiam accessit cumulus, quod consuetudine congressuque meo ita delectatus es, vt vel eo nomine propensae in me voluntatis significationem dares, et pereleganti epistola quoque confirmares. Vellem, quod vicissim debeo, exsoluere tibi possem, sed a viribus et fortuna deseror, neque id polliceri possum, in quo mihi ipse non fatissacio, quamuis satisfacere omni conatu et industriae cotentione velim. De Bassevvizio, equite Mecklenburgico, quem non modo natales, sed etiam vitutes nobilitant, affirmo. ingenium acre, mores perpulchros, modestiam in ampla fortuna singularem non sine gaudii sensu me animaduertisse. Quae res cum summa conuictus Becmanniani laude coniuncta est, in quo doctrina cum humanitate et moris elegantia certat. Conciliaui nobilissimo iuueni

Tschirnhausium, Saxonici Archimedis gentilem, et nunc omni studio et cogitatione in iurisprudentia defixum, quem disputantem audiuit, et doctorem eius atque in exercitatione iuridica ducem et moderatorem, aliosque liberaliter salutauit, templa, domos publicas, collegia inspexit, locum tabularii in Saxonia eminus vidit, propius adire non potuit, propterea quod nemini eo aditus patet thesaurusque patriae reconditus manet, in quo vix ignosco dolori meo. Henrici VValdeccii Comitis facinus auctori stetit regionis exitio, de quo legas licet Zachariae Vietoris quaedam in opusculo, quod vindicias inscripsit. De Gerone mihi suppetit scheda, quam si reperiam, veniet in manus tuas. De tabulis Ottonum et Ascaniorum tecum communicatis, maxitnopere gaudeo, quarum copia vt tibi fieret, dignitas principum, et reipublicae honor requirebat, Spanhemium decessisse, non mediocriter doleo, et Deum obtestor, vt tequam diutissime seruet et berugnissime tueatur. Vitembergae Saxonum A. R. G. CIC ICCCI.

CCXL. IACOBO RICHARDO, Doctori Theologo, Meinungensium Sacrorum Antistiti, et Concionatori aulico primario.

REdit, quem reposcis, Emmanuel tuus, spes patriae, deliciumque litterarum, fiducia recti moris firmus, et integer, doctrina locuples et elegans, et voce exemploque tuo in verae laudis possessione confirmatus. Dimisi eum, manantibus prope lachrymis; tam aegre auelli potuit a meo et Academiae complexu ac sinu, in quo delituit, animumque studiis recreauit, Sed vicitamor tuus, et vt reditum, disputatione habita, maturaret, permouit, quae res ex animi sententia successit, cum in concertatione erudita, et exedra disputantium meam patrumque expectationem, non argutiis inanibus, sed grauibus argumentis sustineret, Dignus est munere publico, quod gerat, praesertim in Academia, aut Gymnasio, in quo industriam exerceat, et in omni doctrinae genere, ac linguarum elegantia de iuuentute inposterum bene mereatur. Itaque iustam petendi causam obtinet, et Serenissimo Duci Bernardo, Diuum patrem pietate et sapientia referenti, totum se permittit et tradit, mandata, pro

eo, ac par est, diligenter curaturus. Quod vti prospere ac bene patriae, et honori tuae stirpis eueniat, votis contendo, et me profiteor tui nominis clientem, et fiater meus persancte obseruantiam meis quoque verbis testatur. Vitembergae VIII. Kalend. Dec. CIC IC CCI.

CCXLI. GOTTLOBIO FRIDERICO L. B. A GERSDORFF, Poloniarum Regis et Sax. EL. aulae et Iustitiae Consiliario.

SAepe reputo mecum humanas vicissitudines, quae nos vehementer perturbant, maximeque angunt, praesertim in curis rerum fluxarum defixos. At sapienti, et pure sancteque Deum colenti, haec fortunae varietas nullam afferre aegritudinem debet, qui recti moris fiducia, tanquam scuto, nixus, non vulgi opinione rapitur, nedum vagae multitudinis iudicio mouetur, Ego, quoad fieri potest, in rebus aduersis aequabilem aninium seruo, ambitiosis libenter cedo, et tenuem vitae conditionem frugalitate sustento, hoc etiam difficili et misero tempore, quo pensiones exiguae, praemia fere nulla litteratis constituuntur, Quae res auget patrum solicitudinem, sed meam constantiam non expugnat, ne tunc quidem,

cum ciues nec litteris erudiri, neque legibus emendari volunt, Plurimi recta suadentibus morem non gerunt, alii in tabernis versantur, et tempus male collocant, alii pecuniam temere profundunt, et mercedem docentibus aegre persoluunt. Quo accedunt lites, certamina et aemulationes eorum, qui auctoritate praestant, sed malis exemplis nocent, iuuenesque in perniciem trahunt, Quem morem semper improbaui, et in extremis malorum duxi, quum alii de aliorum studiis abiecte sentiunt, et quaestum magis, quam vtilitatem et decus consectantur. Nemo his malis remedium inueniat, nisi mercenarii esse desinant et liberale ingenium vita moribusque ostendant. In vitae luce maius periculum ante oculos versatur: multi ad vim dominatumque spectant, et ideo malos plerumque consultores sequuntur. Hos vbi impetu reprimere non licet, cauto opus est, et sine pertinaciae suspicione, consilio obnitendum, sic tamen, vt cedendo interdum vincamus, haud secus, ac gubernatores nauium, coorta tempestate solent, vt e periculo euadant, et e syrtibus enauigent, portumque teneant, tutoque consistant. Moderate agere, nec praecipitare rationes suas, et tolerare prudenter quaedam, ac maturitatem consilii, idoneamque agendi occasionem

expectare protenusque arripere et tenere, nec, ea quae incidunt, negligere, et vertere in vtilitatem suam, seduli est ec futura prouidentis, Nam vt turpe est fallere, sic fallendi artes scire, et cauere ac anteuertere, non est in vitio, neque a munere sapientis alienum, Maxime aulici in agendo tecti, et iudicando acres, et efficiendo prompti atque expediti sunt, inter quos versaris, qui primum auctoritatis et prudentiae locum tenent, Habes patrem nostri aeui maximum, fide, industria et dexteritate summum, grauitate ac iudicio vel insis Romanorum Catonibus anteponendum, parentem consilii publici, et purpuratorum principem, Saxoniae laudis amplificatorem, reuera litterarum, quod omnes non ingrati fatentur, statorem, in cuius exempla intueri, est conniti ad perfectam diuinamque virtutem. Hic Muciani instar bene fideliterque Imperatori et Imperio consuluit et accurate diligenterque quae honori essent, prouidit, atque ad communem vtilitatem vsumque transtulit, hic in curia Principis et comitiis versatus, rempublicam feliciter administrauit, nullis laboribus vigiliisque defatigatus, siue domi esset, siue reipublicae causa abesset, et legationibus fungeretur. Hic inter plurima et maxima, quae confecit, negotia, libertatem

defendit, et sacra a labe vindicauit, hic litteras et leges constanter tutatus est, hic naturali quodam impetu incitatus, totum se patriae consecrauit, et vim a natura inditam vsu rerum auxit semper et aluit, vt rebus consiliisque maximis Saxoniae expectationem sustineret. Quem Deus porro et continenter in tanto fastigio seruet, et decus illud gentile perpetuum ac hereditarium esse velit, vt ab radice sanctissima integrae et continuatae propagines surgant, et oriantur, illisque etiam in hoc ineuntis tuae aetatis flore, maiores quotidie vires accedant, et lumen splendorque gentis nulla temporum caligine impediatur, atque in arctissima Gersdorffianae et Frisiae familiarum societate effulgeant magis et illustrentur, ac posteri mirentur exemplar sanctimoniae speculumque virtutis. A. CIC IC CCI.

P. S. Matri, matronae incomparabili aliquando, nisi me fallit memoria, submisi librum Saluiani Massiliensis, quem et Macarium, et Maximum, erigendi et confirmandi in dubiis difficilibusque rebus animi causa vtiliter legas. Id enim facio more meo solens, eorumque exempio fortiter fero, quae corrigere non possum. Nihil addo de asceticis Scriuerii et Speneri scriptis, quae veterum pietatem sauctimoniamque aemulantur.

Frater meus eadem, qua ego, pietate, clientem admiratoremque illustrissimae gentis tuae se profitetur, Mullerus iunior studiorum causa hic versatur, adolescens pius, sed auxilio et pecunia egens, incomparabili patris matrisque beneficio subleuatur. Doctor Mussigius, priuatus Doctor et Theologus rogat, me interprete, supplex, vt apud illustrissimum praesidem commendetur, qui partes Antistitis, Belzigensis substituti titulo nomineque demandari sibi petit, Non est contentiosus, sed modestus vir et pius, pro quo sane spondeo: non defugere officium potui, quod persancte rogauit.

CCXLII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

POloni pacem volunt, et Suecos habere amicos, quam hostes malunt, quibus gloria toto orbe parta, vitio et veterno militum, quorum eo in bello primae partes erant, est erepta. In Italia meliore au spicio et consilio res geritur, Galli ad Carbium, Carum et Cassianum reiecti: iusta causa non deteriorem promittit exitum, Rex Britanniae magno foedere, quod Gallum percellit, icto, in illam felicem insulam

rediit, comitia regni, opinor dissoluet, non prorogabit, quod erepublica ducit, vt procul sint, qui bona consilia intempestiuis litibus morantur. Rex Portugalliae breui sentiet ab Gallia se deceptum, aut alia, et meliora, certe moderariora consilia inibit. Rex Daniae et Sueciae in socieratem maghi foederis pro iure Caesaris, et Europae libertatis venient, dummodo ab senatu regni Britannici ratum habeatur. Moschus aduersa fortuna territus, non abhorret nunc a pace, Polonos, crede, nullis minis adiget, vt bello ancipiti et formidoloso se immisceant, vident illi vires Britanniae et Batauiae, et tem pestiue reputant, quid rationibus suis conducat. Bataui animos erigunt, et nihil sibi ab hoste finitimo timent, copias, terra, classes mari obiicient, pecunia et omnibus rebus ad bellum necessariis instructi: Vbiorum et Eburonum Antistitem merito suspectum habent, sed paruos illos principes, et turbulentes sacerdotes, qui discordias moliuntur, neutiquam timendos, sed armis frangendos putant, Caesaremque vel Galli odio, et suae securitatis, commercio rumque vtilitatis causa tuentur. Vbiorum Eburonumque sacer regulus, praesidia Gallica recepit, et Batauorum consilia praeuenit, aut peruertit, Meanium sacri collegii principem captiuum

fecit, nec minus Caesarem, quam Guilielmum, et foederatos grauiter offendit. Vitembergae Saxonum Kalendis Decembribus A. R. G. CIC IC CCI,

CCXLIII. RVDOLPHO MARTINO MEEHLFVHRERO. Ord. Philosoph. Assessori.

Iniquum tempuste nobis eripuit, et longiore interuallo disiunxit secus atque optaui hactenus, id accidit quando tua consuetudine doctisque sermonibus delectatussum, atque eo celeriorem reditum speraui. Alii aequiore forsan animo te careant, mihi absentia tua grauis est, sed per me non stetit, quo minus aliter fieret, et status vitae fortunaque mutaretur. Consilium, opinor, cur a me discederes, assecutus es, sed iter Franci fecit, vt nullus operae consilioque fructus constaret. Dictum sapienti sat est. Procerum rationes impeditae, difficultates numariae maiores, quam credas: consilia bellica, et maxime propter nouum Galliae dominatum feruida, cum non patriae tantum, sed Europae libertas in discrimen adducta sit: Vbiorum Antistes nomini suo et honori inussit perfidiae notam. Pereant mali consultores, et patriae pestes, quorum exemplum posteritas detestabitur.

Cum Suecis pax redintegranda nunciatur interponentibus se Caesare, Guilelmo Magnae Britanniae Rege, et F. Belgis. Superiore anno pacem maturari oportuit, cum victoriae iure conditiones ferre, et Durae mundae arcem retinere possemus. Nunc res conuerae sunt, necessitas vero durum est telum. Rex alioquin Caesaris partium studiosus, et antiqua Saxonica fide firmus, domui certe Brandenburgicae necessitudine, amicitia, foedere coniunctus. In Italia Eugenius Caesaris et Imperii auctoritatem armis felicibus tuetur. Ego nudius quartus dixi in funere praefecti generalis Erici Dieterici Baronis Rosae, qui octo et viginti praeliis interfuit, ac fortitudinem suam militiae comprobauit, Clarissimo Graeuio omnia ex animi sententia succedere gaudeo, neque illi inuideo modicam pecuniae vim, sed cupio, vt talenta ad eum in singulos annos mittantur. Nihil reliqui est, quam vt absentes per epistolam saepe et ingenue inter nos colloquamur. Frater meus maiorem in modum se commendat. Vale, et [gap: Greek word(s)] Thomasium, [gap: Greek word(s)] Imhofium, ceterosque amicos, et inprimis patrem tuum perofficiose verbis meis saluta. Festinanter, Vitembergae Saxonum A. O. R. CIC IC CCII.

ad saeculi decus, nihil differens et procrastinans, vt multa perficias, quae doctis et posteritati relinquas.

CCXLIV. GOTTLOBIO FRIDERICO LIB. BAR. A GERSDORFF. Poloniarum Regis et Sax. EL. aulae et iustitiae Consiliario.

Praestabo clientis sidem, et laetitiam animo conceptam, cum praesens non possim, per epistolam significabo, maxime sub hoc tempus, quo Kalendas Ianuarias, saluis Gersdorffiis, recens auspicati sumus, principem senatus maximi valentem vigentemque patria intuetur, cuius consiliis plus, quam aliorum armis debet, Senatorem Catone religiosiorem, cuius vita nobis vivendi disciplina est, et perfetum quoddam numerisque omnibus absolutum prudentiae exemplar. Quem in toga heroem sine suspicione adulationis, praesidium patriae, et salutis publicae munimentum appellamus, qui non a fortuna, sed ab natura et virtute nomen immortale adeptus, Regum Principumque iudicio tantam, et tam diuinam dese opinionem confirmauit. Omnino enim exemplo docuit, quae in magna perfectoque consiliario requirantur, quantumque, et quam arduum munus sit, persuadere

cum Nestore, prouidere cum Vlysse, consulere cum Lycurgo, et cum Pericle tueri grauitatem, imo et hunc constantia et integritate in rebus patriae dubiis et periculis superare, nemini certe horum vsu rerum, et experientia innumerabilium, quae suscepit et confecit, negotiorum cedere, in quo nihil nisi longiorem, quam ei certatim precamur, vitam desideramus, vt lumen Saxoniae, a quo spiritum ciues iuxta ac clientes ducunt, semper luceat nobis et posteris, splendoremque, nulla interposita nube aut caligine, cum omnibustogati Principis ornamentis perpetuum seruet. Quare Deum veneror, vt ab eo, et matre illustrissima, radii gloriae duplicati, ad illustrissimam sobolem perueniant, et magnum adeo gloriosumque Gersdorffii nomen meritaque ab inuidia et obliuione vindicentur, in quorum possessionem felicissima nascendi conditio te induxit, atque in hac etiam aemula summorum parentum virtus: confirmauit, vt nihilo minores ab animo tuo fructus in patriam redundaturos speremus, quod fieri, cumulatissimeque augeri et continuari opto, vt in hoc incitatissimo laudis cursu nihil magnos mentis tuae impetus retardare possit: ad hoc enim illustrissime Domine, Te natura finxit, industriaque inter signa et maiorum imagines, quae ante oculos

sunt, excitauit, imitacio denique corroborauit. Vitembergae Saxonum Kal. Ian. CIC IC CCII.

CCXLV. IO. GEORGIO BOERNERO, Aulae, Iustitiae atque senatus Ecclesiastici Consiliario.

Pro suscepto fratris mei causa officio, quod referam, non habeo, nisi quod cultum et voluntatem obsequendi constanter officioseque declaro, fratrem quoque pietatis suae commonefacio, vt pro falute tua, et pro domus ac familiac incrementis vota faciat, et Dei praepotentis clementiam imploret. Is dicto tuo audiens, nihil recufat, iussisque obtemperat tuis, tantum abest, vt aegre molesteque ferat, si quid de eo statuat, sanciatque senatus vester. Nudius tertius finiit recitationes priuatas, in Cocceium habitas, ductis ab vltima historia argumentis, vestigia auctoris persecutus est, multa in eo vidit et animaduertit, quae propius inspecta, accuratissimum censurae genus exposcebant, ne patriae non deberet officium, Slauicique nominis maculam deleret. Decepit illum in positionibus Schutzius, et coniecturae ex ingenio sumptae plus semel auctorem frustratae sunt, quod sine viri contumelia, et modeste ostendit.

Historiam Romanam publice edocuit, adhibitis collatisque inscriptionum et numorum adiumentis, nec professorem pudeat a veterano subsidia mutuari, penumque instruere quotidie locupletiorem. Priuatim denuo Geographiam Italiae et Galliae Belgiique illustrabit, historicis perinde ac mathematicis artibus, quas in Batauia didicit, confirmatus. Quod reliquum est, Deum votis propitium oportet faciamus, vt te, Domine cum vxore nobilissima ad decus patriae familiaeque ornandum genitis atque educatis, felicem saluumque in longissimos annos praestet. Quae summa est obtestationum mearum et fratris sanctissimarum, quas Deus nunquam irritas fieri sinet et quod per nosmet ipsi non possumus, remunerabitur cumulatissime et reponet. Vitembergae Saxonum A. R. G. A. CIC IC CCII.

CCXLVI. GOTTLOBIO FRIDERICO L. B. A. GERSDORFF, Potentissimi Sarmatarum Regis et Sax. EL. Aulae et lustitiae Consiliario.

Nihil tibi ad felicitatem deest, et ardor studiorum aetati tuae conuenit, quem comitate, et moris aulici consuetudine

temperas, nec laudem ingenii et doctrinae abs tua conditione alienam putas. Recte id quidem et vtiliter, quoniam instrumenta luxuriae tibi inuisa sunt, et paternae virtutis exemplo, quod semper inter posteritatis exempla erit, singularem animi industriam defendis. Litterae ornant et adiuuant, plerumque etiam contra fortuitos casus firmant, et perturbationibus animorum quodammodo medentur. Sed moderatione, vt in omnibus aliis rebus, sic et in studiis opus est, ne morosos et pertinaces reddant, praesertim eos, qui reipublicae dignitati consulunt, legationesque obeunt, et ad vitae simul elegantiam spectant. Eo minus obruendus est animus, sed sensim paulatimque excitandus ad ardua patriae negotia, quae nisi a diu praeparatis, et valde exercitatis confici non possunt. Maximo patri tuo non fuit pudori, ad haec se demittere studia, et praestare aequalibus, qui ad rempublicam sapienter regendam accesserunt. Idem hoc abs tua iuuentute, quae ceteris exemplo est, expectamus, qui res publice expetendas et fugiendas tempestiue discernas, patrisque vestigiis insistas. Caput sapientiae est, non se credere fortunae, sed rationem in consilium adhibere, nec committere, vt vtilia honestis cedant. Fallunt, qui aliter faciunt et sola calliditate

nixi, vtilitatem iustitiae et honestati praeponunt. Occultos saepe, non subdolos prudentia requirit, in rebus aliis interdum ab euentu consilia sumit, et occasioni imminet, cauteque curas publicas saluti patriae impendit, nihil denique contemnit ac negligit, quod eiusmodi est, vt securitatem imperii communire videatur. Vides quotidie errores et mala exempla, quorum deinde poenitet auctores ac pudet. Ceterum Deus recte cogitata et consilia conatusque tuos maximos nutu prouidentiaque coelesti fortunet. XIX. Febr. A. CIC IC CCII.

P. S. Illustrissimae matris mandata ipse curabo, et bibliothecam ingrediar, exquiram omnia et excutiam, sirnul ac inuenero, festinantissime faciam, vt transmittatur desideratus bibliorum Vandalicorum liber.

CCXLVII. CHRISTIANO LVDOVICO S. R. I. Comiti A VValdeck et Pyrmont.

Proximae, quas superiori mense accepi, litterae virtutis atque industriae tuae testes sunt, quas summa cum animi voluptate perlegi, quod me in spem erigant gloriae maiorum per te conseruandae, magisque amplificandae. Habes, quos imiteris, Henricos fortes, VVolrados sapientes, Christianos pacificos, Philippos animosos,

Georgios Fridericos et Iosias bellicosos, Videkindi vestratis magnanimi exemplum secutos, omnes imperio fidos, consilio, manu promptos, sententia firmos, qui languentibus Imperatorum rebus constantiam probarunt. Francisco quidem Monasteriensium Praesuli inertiam obiecit Antonius Maria Gratianus, sed iniuriam fecit optimo Principi, quem nec ignauiae labes, neque vlla turpitudo polluit, nedum posteris inuisum fecit. Henricus in crimen vocatus, culpam caedis Friderici Caesaris vere meritoque contulit in Ioannem Moguntinum, cuius nomine in tractu Eichffeldiae curabat, neque is sed Hardingshusius quidam caedis admissae reus erat. Quanquam ea res prope fortunam gentis tuae euertit, funesto ciuili bello, quod patriam incensis vltione Brunsuicensium animis, afflixit, et prope aere alieno oppressit: ita factum est, vt maiores necessitati cederent, liberumque a clientela Hessica Comitatum beneficiaria lege agnoscendum offerrent, temporum iniquitate eo adducti, quum alioquin origine et generis antiquitate cum Principibus certare potuerunt. Accessit noua belli Mauritiani calamitas, quod tempestatis, instar VValdecciam obruit, vires confecit, tabulas Isenbergenses dissipauit, libertatem tamen eripere non potuit, vt vel hoc

argumento iactura illa mitius ferenda videatur. Ipse haec sua et patriae, fata mihi exposuit Celsissinuis Princeps Georgius Fridericus, cui auctor fui, vt patrirnonium comitatus Culemburgici cum VValdeccia coniungi, et constituto maioris aetatis pacto, aretius necti pateretur, sed aemulatio, nes quaedam aulicae, ne id fieret, impediebant, maxime offensa ob Tonnam quae certe Saxoniae expediebat, Friderico Duci venditam, propter quam in consiliarium quendam inclementer dixit, eumque perfidiae, circumstantibus aulae ministris, postulauit. Vides, Illustrissime Comes, magna, et quae vix sarciri possunt, incommoda detrimentaque apcepta, quae te moneant, vt quae per imprudentiam quorundam in patriae bonum peccata sunt, corrigas, prouideasque mature, ne tot tantaeque res vno quasi et vehementi turbine commotae praecipites eant. Si qua mei vsus esse poterit in scribendis patriae annalibus faciam, vt neque in officio, nequein diligentia mea aliquid desideretur. Nihil enim in VValdecciae arcanis est, quod non viderim, legerim, excusserim et expenderim, a Principe ad omnia admissus adhibitusque. Fratremmeum destinaui expediendis VValdeociae negotiis, iuuenem quidem sed omnibus doctrinae subsidiis auctum, bibliothecae

fortunarumque mearum heredem, nullus tamen ei gradus obsistentibus externis hominibus et aemulis, patuit: quare Saxoniam benignam mihi fratrique matrem repetiit, et volente me ac petente, muneri Professoris historiarum ordinarii, aliis dignitatibus mihi relictis, impositus est perclementer. Cui, vt occasitet facultas data fuerit, mecum quoque absens patriae nihilominus prodesse, et historiam Principis VValdeccii, a me concinnatam, edere constituit: id enim quo minus factum fuerit, hucusqueper VVormatiensem stetit. Quod reliquum est Deum obtestor, vt omnes res, spes atque cogitationes tuas patriae commodo, reique publicae incremento feliciter euenire sinat. III, Kal. April. A. CIC IC CCII.

P. S. Illustrissimum fratrem, qui superiori aestate hac transiit, et perhumaniter me salutauit, reuerenter officioseque saluere cupio.

CCXLIIX. GOTTLOBIO FRIDERICO L. B. A. GERSDORFF, Aulae et iustitiae Consiliario,

PArendum naturae parenti Deo est, qui omnia nutu suo constituit et moderatur, ac repetit sua pignora, quandocunque

ei libet, cuius decreto standum est, voluntatique obtem perandum. Mors vitam adimere potest, sed caducam iliam et miseram, morbisque et periculis implicitam nullas tamen partas animi laudes aufert vnquam et expugnat. Satis vixit soror, quae ab gente Gersdorfia nascendi decus accepit, et pietatis atque industriae matris, matronae vt persanctae, sic incomparabilis filia et imitatrix fuit. Consolandi partes mihi non sumo, nec tanta mihi facultas est, vt sumere ausim, qui omnia eam ad rem constituta domi praesidia habeas, ac sponte tua dolori obsistas, et luctum lacrimasque cum spe meliori commutes, dummodo illud votis consequamur, vt patre et matre saluis, omnem fortunae acerbitatem vincas. Pontificis, de quo scribis consilium Caesari gratum, et, Palatino vtile, arbitrium certe aequum et iustum fuit, quandoquidem cum pactis familiae congruit et moribus Germanicis comprobatur, quicquid senserit contra et dixerit in conuentu Francofurtensi Obrechtus, Gallo obnoxius, et amoris in patriam oblitus. Res Polonicae adhuc turbulentae sunt, Senatores dissident, nobiles aliis disfidunt atque in libertate sua feroces optima consilia more suo impediunt, aut peruertunt ac Romanorum tribunos exemplo non meliori imitantur, Paccius comitiis Varsauiae habitis intercessit, primo inter

Lithuanos E quites loco, et multa nimis audacter pronuneiauit; sic comitia abrupta sunt, et Polonia imparata atque inermis Suecis indulget, hostelque in sinu alit, Rege auxiliis destituto, et nihil prohibere auso. Moschi interea se colligunt, et maiores ad resistendum vires comparant, si respublica se adiungeret sociam, Sueci facile e tota Polonia exterminarentur. Sed discordia procerum, et dissidentiasociorum consilia iratiore nostris partibus fato corruperunt. V. Kal. April. A. CIC IC CCII.

CCXLIX. IO. CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

De intereepta Hispanorum classe, vanus rumor est: Lusitanus breui intelliget, quanta rerum conuersio in Hispaniae regnis futura sit: videor mihi videre speciem quandam Austriae reuiuiscentis, vt Italia, imperii viridarium, a Gallorum iniuriis, et Europa a metu seruitutis Gallicae vindicetur. Res ad Cremonam gloriose magis, quam vtiliter gesta est, Nisi Mantua deditionem fecerit, bellum Italicum aegre conficietur. Quod si Cremona venisset in Caesaris potestatem, de Mantua et Mediolano actum fuisset: Consilium tentandae vrbis Neapolitanae hoc rerum statu difficile

est, cuius expecto maturitatem: nihil ibi proficiet Caesar, nisi classes Anglica et Bataua adueniant, et rerum in illo mari, quod oram Italiae alluit, potiantur. Sed de hoc fortuna viderit. Philippus Andegauensis, ambitione aui tractus in belli Gallici sociecatem, famae et fortunae periculum adiit: amissis, vt speramus fore, Italiae regnis, ludus erit vicinorum Regum: tenui est valetudine, et animo tantis rebus non maturo, nec par aemulationi finitimorum, qui maris imperium, ringente Gallo, tuebuntur. Nam quisquis mari praeest, arbitrium Europae rerum habet, in quo obtinendo multos annos laborauit Gallus, sed spe excidet, donec vicinas foederatasque nationes moderabitur Guilielmus, potens perinde ac prudens, consilii auctor idem et effector, quem Gallus malo suo irritauit, Iacobo VIII. in proscenium adducto, nec caute a pacto diuisionis discessit, quod in loco beneficii ponere debuisset. In Lusitano nullum habiturus est praesidium, cui pax expedit, vt secure Indiam teneat, insulasque noui orbis. Suecus pecunia destitutus, Batauis obaeratus, nisi cedat melioribus consiliis, in exitium ruet, Tantum Poloni Regem fide et officio colant, copiasque iungant, non erit opus Danico, quo ad pacem cogatur, auxilio, Moschus

diuersa partemouebit, Torpatumque versus ducet. Piperus, et ardentes vltione Sueci, fortunam sibi stabilem promittunt, sed videant, ne sibi exitio suo biandiantur. Regem nostrum Deus seruet, et cum Caesare concordem praestet: de reliquis nihil timeamus: Vitembergae Saxonum pridie Iduum Martii A. R. G. CIC IC CCII.

CCL. IOANNI DIETERICO ET HAVBOLDO ERICO F. F. A. MILTIZ

Dignas equestri ordirie, et nostra patrum expectatione partes sustinent perquam generosi et nobilissimi iuuenes Ioannes Ditericus, et Hauboldus Ericus, fratres a Miltiz, animo, indole, diligentia, moribus pares; atque ad ornandas familiae laudes natura, et vsu prompti; in studiis sapiehtiae et humanitatis assidui, nec minus in scholis iureconsultorum frequentes, quos non potui; quin diligenter Regi, et maximis, qui pro Rege curant; proteribus patriae commendarem; quoque iis; si in hoc laudis curriculo pergant; publico eruditi coetus nomine sponderem. Vitembergae Saxonum ipsis Id. Mart. A. CIC IC CCII

CCLI. GOTTLOBIO FRIDERICO L. B: A. GERSDORFF, poloniarum Regis et Sax. EL. aulae Consiliario.

Codicem, quem illustrissima mater efflagitauit, bibliorum, quae vocantur, Vandalicorum, breui curabo mittendum, nullam, crede, grati obsequentisque animi publice priuatimque declarandi occasionem deinceps, si qua pietas mea vsui esse possit, praetermittam. Longiores in posterum a a me expecta, et VVernherum in illustrissimi patris conspectum alloquiumue, si per eius valetudinem et occupationes fieri queat, admittere ne graueris: habet, quae exponat, desideria, et nomen tuae gentis sanctissime mecum reueretur et colit, Fratrem meum ordinariae professionis candidatum enixissime commendo, qui mecum pietate, cultu, religione, officiis certabit, et conatu, Vitembergae Saxonum XIV. Cal. April. O. R. A. CIC IC CCII.

CCLII. CHRISTOPHORO BEHRIO, in illustri Gedanensium Athenaeo Humanitatis Professori Publico.

expedit, des vero operam, vt iuuentutis rationibus quam primum per te consulatur, nouaque illa, quam promittis, editio sine mora impedimentoque curetur. Omnes enim quotquot Ciceronem ex vocabulorum commentariis, formulisque dictionum in librum, aut lexicon redactis, aestimant, falluntur admodum, et damno suo errorem experiuntur, nisi in viam redeant, et Ciceronem in Cicerone quaerant, totamque compositionem imitando effingant. Nemo alius tanti oratoris vestigia recte consectabitur, nisi totum oratoris corpus inspiciat, neruosque dicendi adhibeat, vt verba selecta sint, et apto nexu partes sibi respondeant, et iucunda circumducendi ratione perpolitae, insistant in clausulis, formamque et speciem sine vitio seruent. Itaque lacertos moueat, vt pondus oratio habeat, neque arida, nedum ieiuna sit, et in tenui etiam genere grauitatem tueatur. Haec tu percalles optime, et doces vtilissime, et de republica, quam litterae ornant, libenti animo, ac magna cum laude, quam nulla tibi inuidia cripiat, mereris. Arma haec sunt, quibus hosti inficeto occurras, et barbariem arceas, veramque Latinitatem a contemptu vindices, et quid in eo genere valeas, magnopere in hac luce litterarum ostendas. Poloniae interest restitui concordiam

et pacem: vires omnes resiquas et cogitationes conuerti oportet ad dominatum Galliae, qui Italiae et Belgio imminet, repellendum, metuque seruitutis et miseriae Europam terra marique liberandam. Aequissimum de versibus meis iudicium ego et frater miramur, maxime amoris tui abundantiam et beneuolentiam, qua haec inania mea prosequi tu vnus omnium poeta optimus voluisti. Vitembergae Saxonum IIX. Cal. Aprilis. A. R. G. A. CIC IC CCII.

CCLIII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

Tota rerum facies qua ad Europam spectat, mutata est, postquam Regem, Britanniae amisimus, Regem, dico, quem Europa, meliorum partium studio ducta, merito deplorat. Aemulationem inter Anglos Belgasque Rex prudens repressit, quae facile gliscet in posterum, ac denuo incendium, quo finitimae regiones deflagrent excitabit. Deus pestem exitii a nobis, et Galliae vicinis auertat, vrgente rempublicam fato decessit Rex optimus, vnicus ille Gallicae ambitionis obex. In tractu Saxoniae inferiori res ad compositionem spectat.

Nec minor spes de pace inter Regem nostrum et Suecos redintegranda affulget iterum et erigit nos: maluit praeuenire Guelphus quam expectare ictum. Tu facile, qui habitus animorum Vindobonae, Berolini, Hagae, Londini futurus sit, per te ipse diuinabis, sed Deo curae sumus, qui patriam respiciat et seruet. Vitembergae Saxonum IV. Cal. Aprilis A. O. R. A. CIC IC CCII.

CCLIV. KIRSTENIO, Artium Liberalium Magistro.

Relegi disputationem tuam, et dignam censui, quae nomen tuum in luce poneret, et doctis etiam ac doctrinae intelligentibus carum redderet, ac vehementer commendaret. Quae res, vt certe iam sentio, bene cecidit, quando, prouincia, quam multis difficultatibus impeditam, me consiliorum moderatore et socio suscepisti, magna cum industriae laude, celeriter perinde ac feliciter, abs te explicata est, multisque ingenii ornamentis, et honorum insignibus cumulata, vt sensus etiam nostros atque animos ad gaudium et gratulationem excitare videatur. Habet enim hoc virtus, vt arboris instar radices agat, et adminiculo, fulta, se corroboret magis, et firmiori

solo nitatur, ductoque velut succo, alatur et vigeat. deinde cultu adiuuetur, et fructus proferat, non magis vberes, quam vtiles cultori et salutares Hinc verae laudis seges oritur, quam laetae ac perpurgatae fruges ab semine virtutis promittunt, et nihilo minorem animi foecunditatem confirmant, certe nihil noxium ferunt, et vel eo nomine maius pretium habent. Quare honor tibi, in doctrinae certamen vocato, habendus est, quod non superior modo, verum etiam locupletior discessisti, et cum quaestu laudis compendioque sementem fecisti, atque agrum optime consitum subegisti nauiter et coluisti, ac nihil denique antiquius habuisti, quam vt idonea labori merces in tam opima et fausta messe persolueretur. Hoc industriae genus nemo adhuc spernere ausus est, quod decus tibi fortunabit, et praemia afferet, patremque Optimum, qui aetatem, et omne studiumin litteris consumpsit, prospero successu tuo permotum summa laetitia afficiet deinceps et confolatione permulcebit. Id vero vt ueniat, pro eo ac meretur eius viri integritas, et exquisita doctrina, vehementer cupio, et magnam simul ac perpetuam felicitatem vtrique vestrum, pro meo in vtrumque amore exopto. Vitembergae Saxorom, III, April, A. R. G. A. CIC IC CCII.

CCLV. EMMANVELI, IACOBI FILIO, RICHARDO.

Qvae mea de ingenio et doctrina tua existimatio sit, publice dixi, et pridie testatus sum, cum quid disputando posses, in loco, ad congressum liberalem constituto, experirer. Nam eruditionis copia, et iudicii maturitate spem commouisti maximam, et comprobasti industriam patribus exquisitissimam, rerumque omnium, quas exquirendas proposuisti intelligentiam singularem. Ita vero tibi constat fructus laboris, quo perfunctus es, et digna tribuitur merenti merces, quam doctrina desiderat, et virtus suo quodam iure deposcit. Vidi, quae ageres quotidie, et omnes actiones tuas propius inspexi, integritatem vitae, mores optimos, contentionem ingenii praesens exploraui. Nunc tot tantisque molestiis perfuncto, curisque liberato gratulor, et vsus consuetudinisque meae te haud poenitere autumo, si recordari libet sermonum cum de sapientiae studiis, in quibus facile palmam tenes, tum in primis de varia et eleganti eruditione inter nos habitorum. Nemo enim crebrius me interuisebat, nemo diligentius rationes et argumenta exquirebat, nemo familiarius mecum

de omni antiquitate loquebatur, nemo denique constantius me sectabatur. Siue enim de vitae officiis praeciperem, siue de rebus gestis traderem, siue de ornatu adderem, siue devbertate admonerem, primus affuisti, et postremus exiisti: quosdam exemplo tuo inuitasti, et: ingredientibus lumen praetulisti, quosdam constantia et assiduitate, vt sequerentur, confirmasti, nunquam ne leuissime quidem ab hoc officio, discessisti, Quae diligentia neutiquam vulgaris, neque cum mediocri studio coniuncta, breui te distinguet ab aljis, atque in publica honoris sede collocabit, vbi sine metu consistas, praesidioque doctrinae, rebus semper florentibus, nitare, auspicio maximi Principis Bernardi, quem pietas, de coelo deduxit, vt de coetu diuino, reque publica Teutonum, saluberrimis patriae consiliis, mereatur. Quem Deus seruet in principalis fortunae fastigio, vt sanctissimo regendi munere quam diutissime in terris fungatur, rebusque laborantibus auxilium a coelesti virtute repetat, atque in hac rerum tempestate patriam a naufragio et ruinis. defendat, Ambrosioque suo vehit alter Saxoniae Theodosius, constanter faueat, atque vel bis rebus incomparabili eius pretati et prudentiae vera diuinaque mercer persoluatur. Vitembergae Saxonum

CCLVI. CHRISTIANO BALTHASARI SPECKHVNIO, LL. Artium Magistro.

Mvita, et prorsus digna memoratu sunt, quae Patrum tibi beneuolentiam deuinciunt, et ciuium amicitiam arctissima laudis societate confirmant. Inter omnes conuenit, moueri se et quodammodo impelli ad te diligendum, cum propter doctrinam non Vulgarem, tum propter modestiam, quae in te elucet singularem, quam qui vident, et animis reputant, summa voluptate et laetitia afficiuntur. Neque enim indoles tibi tarda est, nec segnis animus, quem labor frangere ac debilitare possit: Suapte enim vi resistit languori, et vim diuinam assiduitate sua prodit, cogitationesque suas, et omnes ingenii vires ad res duntaxat optimas conuertit. Tales, sed perpauci sane, omni memoria extiterunt, quibus non licuit esse otiosis, propterea quod coelestis quaedam vis eorum permouit mentes, vt commearent ad exteros, et quanti artes facerent, industria sua testarentur. Non exemplis te obruam quando id vltro tibi faciendum existimas, vt ad veterum, qui

aetate nos praecesserunt, laudes propius accedas. Praeclaram indolem, acre iudicium, doctrinae copiam, nemo est nostrum, qui in te requirat. Integritas generis familiam tuam extulit: honestas vitae ab omni te suspicione defendit: merita patris ipsa se ab obliuione vindicant, et in omnium, quotquot recte existimant, ore versantur. Hunc non priuati folum, sed etiam lauti, et in fortuna publica homines amant certatim et collaudant. Prius vero quam is rempublicam attigit, fidemque et prudentiam Principi in amplissimo praefecturae munere probauit, signa mihi virtutis dedit, quae non ex fortuna pendent, sed doctrinae pariter atque innocentiae praesidiis munita, ex statu suo nunquam dimouetur, Venit mihi in mentem quotidianae consuetudinis, qua inter nos studiorum causa vsi sumus, neque ex animo excidit Viri industria, qua praestabat aliis, quasique praelucebat. Vt aurora exorientis diei, sic in dustria eius antelucana indicium laudis diurnae, ex exercitationis cuiuscunque liberalis, publice priuatimque instituendae, neutiquam leue, nedum fallens, signum fuit. Postea, vt aetate, ita honoribus processit, et virtutis fiducia nixus, arctissima Lipsiae patribus familiaritate coniunctus, vicinae in. primis principali aulae, qualis futurus esset,

ostendit, nec verbis, vt multi simulatione virtutis solent, sed rebus factisque, tam dextre, quam luculenter comprobauit. Ab huius sanguine virtutum semina accepisti, ab hac tali indole salutaria vitae instituta hausisti, et Lipsiae, adiutoribus in omni doctrinae genere egregiis, auxisti magis et excoluisti: inde ad nos profectus, nouam laudis sementem fecisti, et amplam mihi patribusque honoris tui concelebrandi materiam reliquisti. Quamobrem vt fausta tibi et fortunata sit summa ordinis philosophi laurea, crescatque in dies, et nouos ramos ab radice sua diffundat, maioraque semper incrementa capiat, atque altius se efferat, et firma sit, malorumque expers, vota ad eum facio, cuius nutu ac numine res diuinae ac humanae continentur, et a quo in primis bona animi, quae aeterna sunt, atque ipsa adeo ingeniorum ornamenta. quae nos in veram libertatem vindicant, cumulatissima aeque ac vtilissima proficiscuntur. Vitembergae Saxonum ipsis Kalend. April A. R. G. CIC IC CCII.

CCLVII. IOANNI OLESIO Cibiniensi Transyluano.

cum laude versantur, eo magis ornandi, et spe praemiorum confirmandi sunt, quo acrioribus animis ad virtutis cultum, et veram ingenii gloriam contendunt, His enim praesidiis tuto nituntur, et plura eruditionis adiumenta parant, nec tantum famae et existimationi suae consulunt, sed etiam commilitones exemplo suo admonent, ac ratione agendi optima vtuntur, illi praesertim, qui ad iura et leges se conferunt, remque publicam capessere, ac in foro. et iudiciis, atque in senatu et patriae negotiis versari cupiunt, et probare industriam, viro sapiente dignam. Quo consilio se abaliis distinxit, suamque studiis merxedem constituit, florentissimus Iuuenis, maximaeque expectationis, IOANNES OLESIVS, Cibiniensis Transyluanus, qui emendatissimo vitae genere sibi deuinxit patres, et nomen vindicauit a turba obscurissimorum hominum, et ciuis boni atque elegantis sustinuit partes, et quae sibi necessaria essent, prouidit ante et comparauit, imitatus quippe medicos, qui prius morbos cognoscunt, quam remediis experiuntur. Nam cupiditates, et praui mores legibus sanantur, et regendi prudentia ac moderatione omnia, etiam perturbato rerum statu, felicissime administrantur, Quanto enim quisque praeceptis doctrinae, et vsu instructior est,

tanto plus pollet, et consilio potior est, viresque ad sanandum praesentes magis ac paratas habet. Hoc secum reputauit noster, et mea patrumque consuetudine confirmatus, multum profecit, variaque institutus doctrina, et omnis historiae peritus, necessaria cum iucundis coniunxit, et quanti humanitatem faceret, testatus est. Neque hanc male collocauit operam, et disertos perinde ac eloquentes viros elegit, quibus se excolendum traderet eorumque elegantiam consectaretur. Nam et domi bonis artibus eruditus, hic non destitit incepto et maturitatem assecutus est, calore quodam industriae, quae in animo eius vigebat. Cum vero elegantiae studeret et in amoeniores litterarum hortos diuerteret, tum in eam in primis disciplinam, quae animos hominum regit, toto animo incubuit; neque hoc secius ad historiam et dicendi artem se contulit, cum et mihi aliquid tribueret, et praeter ceteros amaret doctorem bene meritum Christianum Roehrensee, eius philosophiae, quae de moribus praecipit, interpretem multiplici rerum scientia atque vsu insignem. Arti iuris deditum summo amore prosecuti sunt iureconsulti, auctoritate praecipui, Doctor Heberus, et Doctor Hornius, qui Olesium in auditoribus diligentissimis numerarunt, ardoremque animi, et

ingenii celeritatem summopere dilexerunt, Non enim vt deprauati iuuenum mores sunt, doctus videri voluit, sed patres modestia et cultu omni atque officio reueritus, honestissimum in coetu nostro locum tenuit, ac nihil, cuius enim poeniteret, illiberaliter admisit. Amplius institutione et consuetudine Doctoris Seebachii et Martini delectatus est, quorum alter etiamnum floret, alter vigiliis et laboribus, parta nuper immortalitate, imposuit finem. In ea arte, quae terrae locorumue mensuras definit, Vichmanshausio duce vsus est exoptato. Iuris publici studium eo minus contempsit, quo melior illius excolendi occasio se obtulit, cum fratrem Henricum Leonardum Schurzfleischium ex Belgio reuersum, et Historiae prudentiaeque publicae deditum, vnus ille ad hoc opus incitaret et cohortaretur. Omitto, quod medicos animi causa adeundos putauerit, vt vires rerum naturalium exploraret, hortumque Academiae obiret et herbas cognosceret, nec sine voluptate animi vices temporum et varietatem fructuum spectaret. Itaque Doctorem Vaterum et Doctorem Sperlingium, viros longe meritissimos, atque in amplo et admirabili naturae theatro versatissimos vsu amicitiaque sibi deuinxit, qui discendi cupidum non magis

rationibus, quam experientia confirmarunt. Rem poeticam, consilio et hortatu magistri Ioannis Peiskeri, ornandam suscepit, et scitum illud argutumque carminis pangendi genus, admonente, hoc magistro, imitatus, ac probe assecutus est, vt vim ingenii omnes perspicerent, et numerorum suauitatem haud improbarent. Liberales enim disciplinae et praecipue humaniores litterae exornant iuuenes et instruunt, vt in Regum Principumque conspectum prodeant, et in luce orbis terrarum dicant, nec solum diserti, sed etiam eloquentes videantur. Illud quoque pietatis studio dare voluit, vt res diuinas humanis praeponeret, et capita religionis controuersiasque paulo accuratius sciret, et testimonia atque argumenta veritatis certissima, in ipsis etiam Theologorum scholis, audiret. Quare Loescherum iuniorem, ordini sapientissimo adscriptum tam egregio, tamque salutari instituto adhibuit, ab eoque ad tranquillitatem animi, et veram sapientiam informatus, summa probitatis laude floruit, atque in sacris quoque lucubrationibus multum temporis ac studii consumpsit. Nemo iam dubitat, quin multi vberesque fructus ab hoc tam bene consito fertilique agro patriae expectandi sint, quod cultor optimus diligentissimusque contigit, qui a lolio

et vitio expurgatum, Deo reique publicae consecraret. In extremo vota facio, vt tanta ingenii foecunditas perpetua sit, et plurima Daciae Saxonum commoda afferat, maximoque cum Cibinii, et ciuis huius, quem commendaui, Cibiniensis honore stabilo ac sempiterno coniungatur. Vitembergae Saxonum ipsis Kal. April. A. R. G. CIC IC CCII.

CCLIIX. PETRO AMBROSIO LEHMANNO, Actorum Hamburgensium Directori.

IN historia illustrium familiarum, qua ad nostra tempora, et faciem Europae nouissimam pertinet, diligenter accurateque versanti tibi omnino gratulor, et vt totum hoc negotium nobis, sicut non frustra confidimus, explicatum reddas, per decus studii, et honorem patriae te obtestor. Superiori die a consiliario Solmensi hac traniseunte interrogatus, quid ageres et quo loco esses, amanter et officiose respondi, nec magis operam tuam commendaui, quam consilium mentemque in tractandis et ornandis rei genealogicae studiis ingenue patefeci. Commodum is priusquam abiret, submonebat, Comiti suo, et aulae pariter vniuersae vehementer placere curas tuas ad explicanda nouissima Europae

negotia comparatas, quae eo spectant, vtrerum hodiernarum capita breuiter strictimque intelligantur, sic multa deinceps et egregia tua in rempublicam officia extabunt. De Beuchlingiis te admonendum duxi, eius Aborigines in Turingia, quod veteres tabulae me docent, vere meritoque esse collocandos. Qui a Romanis arcessunt, inanes fabulas narrant. Kunouizius in Comitum numerum a Leopoldo relatus, et necessitudine matrimonii cum Lippiae Comstibus iunctus, Cassellis fuit praeses, cum viueret, senatus Sacri, et consiliarius sanctior, vir rei genealogicae et studiosissimus et peritissimus, cuius maiores in Silesia floruerunt, tu nouo Germaniae vocabulo Ministrissimum appellare voluisti. Non reprehendo, sed morem Germaniae, et conditionem aulae Principalis spectandam, haud grauato existimes velim. Iacobus hodiernus, qui se pro herede Britanniae gerit, in serie huius nominis Scoto-Britanniae Regum est octauus, in Britannia, si iure niteretur, tertius foret, initio ducto inde a Iacobo, qui Elisabethae successit, primo Magnae Britanniae Rege, sed in regno Scotiae sexto. Prudens adiecisti, tertium in regno Francogalliae nominari, nam Regis Guilielmi regnique decreto, et Senatus consulto vtriusque domus facto, iam pridem

successio inpropagine protestantium, vt vocant, constituta, omnes in vniuersum, deinceps ritus Pontificii propinquos et posteros excludet. Praesidium communis causae in Britannia positum est, quae si laqueis Gallicis irretiri posset, de Protestantium salute actum esset. Itaque Rex per Hispaniae coniunctionem inire viam studet ad dominatum, quem affectat, Europae obtinendum. Doleo Regis Britannici casum, quo tristius nihil accidere potuit, et doleo simul Austriae satum, quod qui plurimum afferre rebus omnibus momenti et ponderis poterat, opinione citius e vivis est exemptus. Sed consilia tamen, vt spero, et ex negotiis colligo, Rege mortuo vigebunt, vt senatus Regni curet omnia et consiciat, quae publicae securitatis intersunt. Nouae Galli machinationes ad foedus dissoluendum comparantur, speciosae conditiones, vt fallat et distrahat, denuo offeruntur. Non meliorem nuper Rexscenam apud Vbios et alios instruxit: auctores malorum, instrumenta Gallicae seruitutis, architecti neutralitatis, specioso titulo, vt Germaniam turbarent, reperto, Batauos auxilio nudarent, bellumque ciuile in Germaniae visceribus excitarent. Vale, et in proposito laudis pleno perseuera, festinanter scribenti pro bonitate tua, ignosce

P. S. Holzhausius ciuis noster litteras has affert, iuuenis probus, et mihi ob probitatem carus. De libro, quem dono dandum curasti, multas et magnas tibi gratias ago. Orationem pro Beuchlingio habendam statim, vt edita fuerit, accipies, et leges,

CCLIX. GOTTLOBIO FRIDERICO L. B. A. GERSDORFF, Poloniarum Regis et Sax. EL. Aulae et Iustitiae Consiliario.

KAlendis Maiis Regius Princeps, et EL. Sax. heres, renunciatus est Rector Academiae Magnificentissimus, cuius diei memoria altissime in omnium animis insidebit coetusque noster beneficium praedicabit. Res Polonicae vtinam meliores fortunatioresque essent, Sueci, Vilna, vrbe Lithuaniae principe capta, tributa imperant, agros vastant, ciues fortunis euertunt, nostris finibus, qui Lusatiam inferiorem aperiunt, periculum et irruptionem minantur. Temporum calamitate, et pecuniae inopia eo redacti sunt, vt inclinatione voluntatum propendeant in Gallos: quorum si erunt foederati, Anglos, Batauo, Danos

in se concitabunt: Pomerania est exhausta, qua eorum ditionis est: Bremae Verdaeque ducatus premuntur quotidie et exhauriuntur. Publio consilia moderanti auaritia eripit saniorem mentem. Caesar, capta Caesaris insula, felix bello sociali auspicium praebet, ingratus improbusque Vbiorum praesul contra fidem et dignitatem fecit, recepto Gallorum praesidio, litteras pro defensione sua edidit, quas legi, duris, et tantum non in caput Imperii contumeliosis verbis conceptas; fax malorum est Kargius, vehementi vir ingenio, qui tantam commouit tempestatem. In Italia Vindocinensis numero vincit, et Germanos Padi Olliique fluminum aditu intercludere est conatus: illinc ex Istria subuehenda annona, hinc milites ex principatu Tirolensi auxilii supplementique cuusa adducendi, Sed solertia Eugenii obsistit Gaslis, potissimam belli sedem in Italia constituere volentibus, nisi a foederatis terra marique distrahantur, viresque Ludouici frangantur, cuius ambitionem nihil nisi tumulus tandem satiabit et finiet. Quod reliquum est, faustum in Austriam iter quanta possum pietate precor, felicem reditum ex illa potentiae sede spero. Mandata curaui, et pecuniam Mullero dinumeraui, codicemque sacrum, siue volumen bibliorum,

vt vocant, Vandalicorum recepi, et bibliothecae inferendum remisi, Pridie nonarum Maii A. CIC IC CCII.

P. S. Illustrissimis parentibus omnes pie tatis meae partes expromo, Deumquesta torem patriae veneror, vt custodiat semper, saluosque praestet.

CCLX. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sucrorum Graefenhainichensium Antistiti.

REgis optimi fortuna magnas mihi conficit solicitudines: Poloni nec Suecis obsistere, neque confusas regni partes corrigere volunt. Rex hactenus ab auxilio eorum desertus, consulendo, et ad concordiam excitando, inanem operam sumpsit. Nobis, quod nemo Vitembergae inuideat, Rectorem Magnificentissimum constituit filium vnicum, spem solatiumque Saxonicae gentis, et praesidium labentis litterarum dignitatis. In Vbiis res bene geritur, Caesaris insula iam capta, in ruinis iacet. Praesul ille ingratus. et improbus, vltima forsan expectabit, pertinaciamque declarabit. In Italia, vt res poscit, defensioni est intentus Dux Eugenius, et omnia ad reiiciendos, si castra

inuaserint hostes, comparat, diligenterque componit. Philippus Andegauensis in Italiam tendit, Princeps audacia furens, quem foeda ambitio aui impulit in eam meutem. Hispani hoc rerum motu nec fidem nec famam tueri possunt. Amissa Italia viles et sordidi erunt, erepto Belgio, aditu Germaniae interclusi, adempta demum America, intelligent causas probrosae egestatis, Caesar hanc, vt serunt, in praemium proposuit et addixit foederatis Anglis et Batauis, vt praeriperet inhiantibus Gallis, eaque ratione ad imperium Europae aspirantibus. Res Br. confecta est, vel in gratiis V. factio tota dissipata, ringente Boio, et offensam dissimulante. Expedit Caesari, et interest Germaniae, vt concors et quieta sit, atque animis et viribus inter se coniuncti Principes contra Galli dominatum se muniant, pristinamque fortitudinis gloriam recte factis conseruent. Vitembergae Saxonum, ipsis Nonis Maii A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXI. ADAMO RECHENBERGIO, Doctori Theologo et Professori Primario Lipsiensi.

ille quidem verbis et vultu constantiam praefert, sed ego saluti eius metuo, multas grauesque ob causas. Deus eum quae mea vota sunt, seruet, atque e periculo eripiat, cuius benignitate factum est, vt Filium Magnificentissimi Rectoris titulo, praesidem reipublicae propugnatoremque habeamus Laetum hoc auspicium laetissimus, opto, sequatur exitus, vt omnis Saxonia pristinam recuperare felicitatem possit. In Italia Eugenius nondum omnibus periculis perfunctus est, Galli immane quantum auxerunt vires, potissimam belli sedem ibi deinceps constituent, vt Mincius, Padus et Ollius victoriae, aut cladis testes futuri sint: si quid secus eueniat, viderint Veneti Italique quomodo Galli dominatum a ceruicibus depellant. Ne sinat Numen, vt Guilelmo Rege mortuo, consilia artibus Gallicis, insperata rerum vicissitudine, conuertantur. Caesaris insula laetiore belli socialis auspicio expugnata est, Vbiorum praesul, quem minae perterrefacere non possunt, armis cogendus est, ac de sententia depellendus. Rex Porussiae auspicio et exemplo praeit foederatis, Patrem acquaturus, si fide et fortitudine depulsis Imperii hostibus patriam defendat. Negotium G. difficile antea et periculosum, feliciter compositum est, De salutando purpuratorum principe

rationes tuae placent, et prudenter confectae sunt, vt libens morem geram. Praefationem iussu auctoris concinnaui, rectene, an perperam fecerim, tuum est existimare. Vernero in ordinem Iureconsultorum ascripto, Mathematicum desideramus. Equidem Planerus Ordinis nostri decurio munus illud prensat, si per auctoritatem fieri possit, vt commendetur Illustrissimo Praesidi, Academiae secundum Deum Statori. Sexdecim, et amplius, annis hic vixit sine labe, honore dignus est, dummodo vires ingenii respondeant: Non obnitar, si tibi Patrone obseruande videatur. Roeschelii propinquus Heucherus est Medicus, Vir sane eruditus, et in seuerioribus hiscc studiis apprime versatus, dignusque, qui in collegium honestissimum cooptetur. Brendelius nulla pariter macula notatus est, inque puluere erudito perinde atque in fundo artis suae, quem supellectile medica instruxit, versatus, hunc ornandum Bergeri suscipiunt iuxta et fouent. Clausingius praesidio hospitis Roehrenseii nititur, vir est sedulus et artis dignitati forte suffecturus. Virum desideramus rationum Tychonicarum et Keplerianarum peritissimum, hoc magis, quod Strauchius prouectiori est aetate, qui obseruationibus siderum instituendis, et

rationibus motuum coelestium ineundis operam probauit, maxime quum defectus solis et Lunae in orbem redeunt, et in coelo aspectabiles fiunt. Vel Tschirnhausii iudicio standum puto, qui eam facultatem consecutus est, vt inter praecipuos aeui nostri Mathematicos referatur. Vel, si ita videbitur, exquirenda Leibnitii sententia est, cuius summa vis ingenii in subtilitatibus ad Geometriam et analysin pertinentibus elucet. Condonabis haec facile audaciae amici, et pro summa animi aequitate ac beneuolentia decus Ordinis nostri et artis ab iniuria temporum vindicabis, Quare omni ope efficies, vt studium hoc in pretio sit, et te patrono dignitatem suam tueatur, quem in sacro et solenni Academiae saeculari socium et testem communis gaudii expectamus, ac te nobilissimamque familiam diuino coelestique auxilio firmari omnes boni certatim optamus. Vitembergae Saxonum, ipsis Idib. Maii. A. R. G. A. CIC IC CCII.

CCLXII. HERMANNO A BEVCHLINGEN, Poloniarum Regis a Consiliis sanctioribus, et summi senatus Sax. Elect. Eccles. Praesidi.

nomine a me celebrata est, quam perpetuam esse, precantur omnes et quanta par est pietate vota mecum coniungunt. Princiconsiliorum filio, superiori hebdomade, Lipsiae coram gratulatus sum, qui me perclementer accepit, et vt curatio tabularii EL. et Principalis, quod hic est, fidei meae demandetur, effecturum sel recepit. Nam situ et carie conficitur, quod Saxoniae fraudi est, tabulisque damno, quas custodiri, et avitio seruari integras, publice interest omnino. Decurio ordinis nostri Planerus, munus professoris mathematici permodeste, et sine ambitu rogat demisse et sperat. Ingenio sane et industria valet, totosque dies in docendis priuatim artibus consumit Amplius indigena est: praeterea per octo vsque annos Regis indulgentissimi alumnus, et antehac in ludo Portensi beneficiarius, parentibus admodum puer orbatus, septendecim fere annis in nostrate Academia versatus, adiunctorum primicerius et senior, quatuordecim abhinc annis studio mathematico deditus, quod aliquandiu intermisit, non deposuit plane et neglexit, quin imo priuatas interdum in hoc genere studii nominatim Geographici et Chronologici, aperuit scholas. Nouissime specimen edidit, et praeceptorum Strauchii, Knorrii, et Roeschelii, vestigia diligenter

persecutus est, sine labe vixit, callumque laboribus obduxit, non tantumaliis, nunc enixe petentibus, par, Sed etiam actatatemaior etdoctrina nihilo inferior: si voti compos fiat, per aliquot menses, impetrata a Rege venia, ad exteros commeabit, et Sturmium Volderumque, Virosxlarissimos, ialutabit. Parce duriterque vixit, cum egestate conflictatus est, quem munere docendi publico facile dignum putauerim, si constitutis meliori ratione fbrtunis, totumfe ei studio tradet. Deus gratiatn referet, et felicitatem illustrissimae domus augebil magis et cumulabit, vt non modo patriae delideria expleas, sed etiam vota spesque nostras, incolumi semper fortuna, vincas, gentisque tuae aeternitatem constituas, cuius praefidio patria, omni temporum statu muniatur. Hoc exorabimus certatim, hoc obsecrabimus assidue, statoremque patriae obtestabimur, vt illustrissitni proceres togatique principes Beuchlingii Semper, et prosperis Saxoniae rebus, consiliis publicis praesint, litterisque vt hactenus, sic deinceps honorem Seruent. Vitembergae Saxonum. Non lan, A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXIII. ADAMO RECHENBERGIO, Doctori Theologo et Professori primario Lipsiensi.

OMnes beneficiorum numeros impleuisti, ac ducem te ad constituendas fratris mei fortunas praebuisti, mihi ipsi quoque nouissimum beneuolentiae monimentum, cum Lipsiae essem, reliquisti. Idem hoc abs te expectat Planerus noster, cuius emendati mores, et doctrina locuples, industriaque singularis reticeri non debent, sed ab inuidis dissimulantur, nam bonos interdum fortuna, saepe etiam inuidia fatigat, et frangit, vt vix vnius et alterius ope ac patrocinio nitantur. Haud aliter cum Planero agitur, qui ab amicis desertus, ad te confugit, auxiliumque exposcit, hoc praesertim tempore, quo aliqua emergendi spes, tua vnius commendatione, ei affulget. Heri cum apud me inuiseret, actum est de me, inquiebat, si Academia me destituit Statim, deposita de curionis prouincia, vrbe excedam, quo tandem cunque fortuna me deduxerit, cum omnia mihi aduersentur. Hos dolores, perturbato similis, in sinum meum effundebat, erexi illum et consolatus sum, Vaterumque medicum, qui patrum suffragia perquiret, obsecraui, vt aliqua eius

in nominando duntaxat ratio habeatur. Credo hoc vel Soceri Deutschmanni causa effecturum, is enim honori ipsius sane vnus inter omnes maxime fauet. Scripsi ad Excellentissimum praesidem litteras, quibus submisse, ductis ex rerum veritate argumentis, eum commendaui. Penes te est, pondus addere, quod mea tenuitas non potest. Hic omnium animos metus incessit irruptionis Suecicac, quam Dous auertat, et saniora Regi Sueonum consilia impertiatur, si Guilelmus etiamnum viueret pax illa, quam coalescentem Heron disturbauit, iam confecta esset, StetRegia domus firma ad uersus hostium machinationes, floreatque Beuchlingia gens, et pacem nobis ac tranquillitatem patriae praestet. Vale cum coniuge, et cum filio suauissimo, ad veram virtutem excitato, in quo aetas grauior, tanquam in munimento, insistat. Vitembergae Saxonum III. Id. Iun. A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXIV. IOANNI CIRISTOPHORO HEINIO, Theologo Magdeburgico,

REcte curauit Mollerus, quae eius fidei ad me perferenda commisisti: dissertationem Clarissimi Meibomii accepi libenter et perlegi, amo virum doctrinae causa, et propter patris, quem dilexi semper et

colui, merita per se magna, ac nulla temporum obliuione delenda. Frater meus in ordinem professorum cooptatus, constantia sua inimicorum acerbitatem vicit, Beuchlingius summam consiliorum tenet, patronus indulgentissimus, disciplinae meae alumnus, cui parta S. R. I. Comitis insignia gratulatus sum, panegyricum breui ad te mittam Res nostrae dubiae ancipitesque sunt, sed nihil Saxoniae timeo, nec tamen prorsus periculum sperno. Regis vnicus filius Academiae Rector Magnificentissimus solenniter constitutus, et in templo Arcis inter plausus et patrum ciuiumque acclamationes renunciatus est. Academia floret, et nouae dignitatis accessione aucta est, oratoris prouincia, voluntate et arbitratu aulae, ad me delata est, historici munus fratri meo obtigit, honorarii professoris dignitas cum nouo stipendio mihi cessit. Saeculum Academiae secundum ipso die Galli, qui in fastis est, celebraturi sumus, venias, quaeso, etgaudii publici compos fias Sueci eius fructum nobis non eripient. Recuperata in finibus vestris pace laetor, et rebus Brandenburgicis meliores sucessus, et benigniora apud Rhenum fata precor. Vitembergae Saxonum ipsis Id. Iun A. O. R. CIC IC CCII.

CCLXV. VVOLFGANGO DIETERICO S. R. I. COMITI A BEVCHLINGEN, Summo Status Ministro et Cancellario Magno.

REtuli ad patres, quanta et quam singulari beneuolentia Lipsiae abs te acceptus fuerim, qui summa cum reuerentia, et animorum religione audiuerunt, et sibi omnino gratulati sunt confirmatam denuo gratiam, cuius nouum et stabile pignus habent. Ego in parte felicitatis pono, tueri domino maecenatique meo perpetuas clientis partes, Deumque familiarum illustrium statorem obtestari, vt illustrissimam, et vltimis Germaniae saeculis fundatam gentem, praesidio coelesti muniat, consilia, curas, labores tuos, pro Caesare et Rege maximos fortunet, valetudinem in tot, tamque arduis occupationibus et vigiliis saluam praestet. Id mecum precatur Planerus Ordinis nostri decurio, vir apprime eruditus, qui meo hortatu aliquid pro honore gentis, quod posteritas in manibus habeat, meditatur, et deprecatore Doctore Rechenbergio, munus professoris, quod apud nos vacat, auctoritate patrocinii Regii, cuius in sublimi Excellentiae fastigio pondus est, sanctissima obsequii lege rogat, hoc maiori fiducia

quod gratiam illustrissimi patris iam tum exorauit, Vterque certabimus religione votis, precibus, pro incolumi domus et Domini mei fortuna prosperaque valetudine continenter faciendis. In eandem sententiam se obligat frater meus, et publico etiam monimento pietatem testari gestit, haud aliter Calenus, in amicis meis non postremus, professor antehac Coburgensis MS. illustrissimae gentis Beuchlingiane apud Vertheros nactus est, quod exhibere, et deinceps edere constituit, ego tabulat quasdam in tabulario Arcis vidi et legi, in quibus scribuntur Comites de Beuchlingen, vt vel hac ratione non mancam, et sine iudicio pragmatico, sed iustam ciuilemque historiam gentis illustrissimae condamus. Ita, quod optamus, Te Deus seruet Vitembergae Saxonum X. Cal. Iul. A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXVI. IOANNI FRIDERICO REINHARDO Poloniarum Regis et Sax. EL Cameral. et rerum metallicatum et Archiui Electoralis Consiliario.

FRuctum gloriae immortalis iure tibi gratulor, et theatrum prudentiae elegantioris summo splendore abs te constitutum, non sine admiratione industriae tuae

aspicio, atque vt veram laudiset doctrinae tuae imaginem posteris praebeat vehementer opto. Omnes, qui hic et Lipsiae mecum locuti sunt, etiam peregrini qui hac transeunt, mirantur operis formam et praedicant, ac laborem tanti faciunt, quanti eos facere par est, qui de tantis, et tam reconditis ingenii monimentis recte existimant, et dignitatem assequuntur. Magnum tabula rio EL. praefecti munus, quod nemo rectius sustinere, nemo dignius ornare potuit, auspicato collatum, patriae fortunatum esse cupio, vt thesaurus ille locupletissimus opera et labore tuo a caligine, in qua iacet, et situ carieque conficitur, in lucem aulae vindicetur. Res ceteroquin meae tibi curae sint, peruelim, quod Beichlingius, consilii publici princeps, in spem adipiscendi eius, quod peto, muneris, Lipsiae me erexit, et honorificam tuae dignitatis mentionem intulit, cum inuiserem, orationemque pro eo habitam offerrem. Rectene Vero mandata tua curauerim, praefationemque idonem concinnauerim, pro tenuitate mea statuere non possum, tuum est, spectare clientis animum et fidem. Deus te in possessione gloriae et perpetuae felicitatis confirmet, Vt patriam meritis semper, et tui similis, integra valetudine, et secunda nominis fama, illustres, mihique fauere pergas, haud secus

fratri meo, et CL. Doctori Brendelio, qui in numerum clientum tuorum ascribi desiderat, et professoris munus, tuum rogans patrocinium, opportune prensat, in certamine tot competitorum et candidatorum, qui communem petendi causam habent, te adiutore, benesperat, et ad petendum magis excitatur. Vale, et meam clientisque causam age, Deus pro tua, et domus tuae salute excubet, et maiora in dies dignitatum insignia ornamentaque tribuat, ac benigne largiatur. Vitembergae Saxonum IV. Cal. Iul. A. O. R. CIC IC CCII.

CCLXVII. IOANNI FRIDERICO MEISIO, Doctori Theologo et Sacrorum Schleusingensium Antistiti.

IVcunda est mihi recordatio itineris, in quo inter nos conciliauimus amicitiam, similitudine moris, et consensu virtutis firmatam. Nam et iugenio, et doctrina tua mirifice delectatus sum, vt facile animo praeciperem, quae tua deincep conditio futura esset, si dignam a patronis gratiam inires. Non fides augurio, nec voto meo fides defuit, quando cum vigiliarum, tum itinerum tuorum iam fructum cepisti, coetumque sacrum fidei tuae creditum, opera et consilio ornare voluisti.

Quod suscepti ratio muneris abs te postulat, qui a certantium turba prudenter te disiungis, reique publicae sacrae docendo potius, quam rixando et altercando confulis, secus atque hodie perplures faciunc qui summam dignitatis sacrae in certaminibus positam arbitrantur. Quo magis te in oculis fero, et simul quantis possum precibus peto, vt Ernestum Christophorum Hartmannum, iuuenem modestum, diligentem ac probum, studiorum causa huc dimissum, sed a fortuna desertum, et pecunia omni destitutum, patrocinio ornes, beneuolentiaque complectaris. Academia satis floret, et auspicio Rectoris Magnificentissimi, Friderici Augusti iunioris regitur, propter secundum quod instat Academiae saeculum, adulto Octobri solenniter celebrandum, In Italia male res geritur, Mantua a Gallis, transito Ollio, liberata est, Caesaris insula, diutius quam sperabamus, resistit, Landauii obsidio difficilior erit, Sed Deus a Caesare stabit, causamque iustam de fendet, vt vasta Galli spes, formidolosusque dominatus reprimatur, Vale, et fratrem, amicum veterem, nisi graue est, meist verbis saluta mutuaque semper humanitatis officia a me expecta. Vitembergae Saxonum III. Cal, Iul. A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXIIX. IOANNI FRIDERICO REINHARDO, Poloniarum Regis et Sax. EL. Cameral. et rerum metallicarum et Archiui Electoralis Consiliario.

PArtes denuo petendi imponit mihi necessitas, et amici causa rursus te interpellandi, quaseo minus recusare potui, quo aequiores duxi, et magis pro communi studiorum vtilitate susceptas. Hodie enim mihi affuit Planerus; ordinis nostri decurio, et per Dei amorem me obsecrauit, vt commendatione mea ei viam ad beneuolentiam patrociniumque tuum munirem. Vir est sane doctus, et in Misniae solo natus sexdecim, et amplius annis studiorum causa hic versatus, labore Herculeo contra mollitiem et desidiam firmatus, philosophiae gnauiter peritus, atque humanioribus etiam studiis perpolitus, sed minus fortunatus, certe a fortuna desertus, ab amicis destitutus, a patronis neglectus, nihil vt sibi tam necessarium esse sentiat, quam vt causam suam aequissimo iudici commendet, eiusque inprimis auctoritate et praesidio nitatur. Ex his praecipue, afflicto rerum statu, te selegit, precesque in eam sententiam perferendas rogauit, vt doctrinae eius, et bonae existimationis ratio habeatur. Nihil a fortuna

consequi audet quoniam opibus caret, et soso, ingenii labore vitam sustentat, nulla tamen turpitudine deprauatus, sed integer et innocens, atque. in officiis vitae constans, et munere honesto dignus. Quaeso igitur te, subuenias. viro, quem sola calamitas miserum fecit. Doctoris Brendelii honoribus non aduersor nec tamen Planero deesse volo, vt miseriae onere leuato melior fortuna contingat, cum alii aliis modisse tueri possint, ipsi vero nihil praeter munus docendi, reliquum esse, videatur. Ita Deus te seruet, et coelesti benedicto impertiatur. Vitembergae Saxonum ipsis. Cal. Iul. A. O. R. CIC IC CCII.

CCLXIX. IOANNI CASPARO PASSERINIO, Consiliario Saxonico.

QVod res. fratris mei curae tibi cordique sint, probo quidem, et gratus praedico, sed connubium eius rationes non ferunt, et multa ante circumspicienda, ac deliberanda sunt, priusquam de re tam ardua, quicquam statuatur. Conditio patriae misera, et publicae temporum difficultates, maxime nos admonent, vt nihil in eo genere praecipitemus. Causa cunctandi huius negotii in patronos reiicienda est, quos qui non consulit,

facile offendit, et molestiam odiumque sibi conflat. Reinhardus noster, a consiliis censuum, et tabulario Principali praefectus insignem, et praestanti doctrina refertum librum edidit, diligentiae testem, qui nomen eius ab interitu vindicabit. Alia quaedam alii, sed leuiter eruditi in lucem emiserunt. Ferrariensis tenui vir iudicio, et nullis instructus subsidiis, classicos scriptores recenset, Caii simius, cuius notas pro tironibus scriptas, neque ex codicibus, sed ex editionibus sumptas, omnium in hoc studio principum notis praefert. Satius esset, tales in otio considere homines, et latere potius, quam cum famae discrimine prodire, in lucem, et regnum sapientiae ac litterarum foedare monstris. Sed siue ambitio, siue spes lucri illum, vt antea Hartnaccium excitauit, vt scribendi periculum faceren, et ab exteris hoc nomine exploderentur, aut negligerentur. Hunc iam pridem castigauit Stengerus, et Latinitatis ignarum, subicitis inscitiae exemplis, demonstrauit. Cuius notae est quidam Ioannes Nicolai, qui compilando antiquitates, non ornat rempublicam, sed quisquiliis et centonibus polluit, ac plus satis ingenii ieiunitatem ostendit. Vitembergae Saxonum III. Non. Iul A, R. G, CIC IC CCII.

CCLXX. MARCO FRONIO, Theologo Transyluano.

MEditationes tuae nitorem orationis praeferunt, et subtiliter arguteque conceptae pariter atque confectae sunt, quas multa cum animi voluptate perlegi: exemplum hoc sequantur alii, et tersum accuratumque scribendi genus afferant, partesque suas recte agant. Pietas, moderatio, solidaque doctrina in paucis reperiuntur coniunctae, illam quoque multi non putant esse tanti, vt de ea laborent, rati, praecipuam in certaminibus et rixis quaerendam esse laudem, sed contra existimationem suam faciunt, et caritatis obliti, sacram perturbant rempublicam, quae certantium dissidiis, quasi fluctibus, agitatur. Sed in horum animis nulla pietatis opinio insedit, quando litterarum studia negligunt, et bonis moribus aduersantur, vitio, vt reor, mentis. ambitione deprauatae, vt inimicitias exercere, quam officii se admonere, et rediremutuo in gratiam malint, Saeculum est paradoxorum amans, eaque libertate in licentiam degenerans, vt nouis opinionibus suum quisque nomen clarum efficiant, et aliorum laudes meritaque obscurent. Res ipsa loquitur, et vicina Academia, recens instituta

comprobat, aliquid monstri alere Titium, et iuuentutem minus cautam scuocare a rebus necessariis, vt vanis persuasionibus, quasi laqueis, irretiatur, Doctores plerique contra Sempronium depugnant, sed de vitae emendatione parum cogitant, linguas, studia antiquitatis omittunt, iuuenes spe decepti horum. scilicet ducum vestigia consectantur. Tibi meliorem prouinciam ratio et fortuna tribuit, quam omnibus, quibus potes doctrinae subsidiis ornare pergas. Vitembergae Saxonum ipsis Nonis Iulii. A. R. G. CIC IC CCII.

P, S. Difficilimas patriae res benignius fatum temperet et corrigat, malisque temporum ingrauescentibus remedium, afferat, patriaeque libertatem tueatur.

CCLXXI. STENGERO, Sacrorum Stendaliensium in Marchia veteri Antistiti.

GRaue tuum sincerumque de Hartnaccio iudicium est. quod argumentis stili, et indiciis non fallentibus, reiecta scriptoris noui barbarie, comprobasti, et aliis, qui de humanitate existimant, quantum doctrinae melioris thesaurum possideas, spectandum proposuisti. Assentior tibi, et Vires exopto integras, vt spatiis recte confectis

egregium laboris fructum capias audaciamque viri, solido scribendi genere emendes tum exemplo quoque pietatis tuae et sanctimoniae ad modestiam et meliorem sententiam adducas. Multa scribit, quae refingere, non potest, et pleraque bona, ab aliis mutuatur, quod pro tua aequitate ei condonabis. Nam compilandi libido inuasit hoc saeculum, et animos pluri morum incessit, quam vix reprimas, si consuetudo rationem vincit, et licentia passim dominatur. Ne vero quid grauius tibi accidat, neu casu aduerso, turberis, his praesertim temporibus, difficilimis, quae toti facile Europae conuersionem portendunt. Cum callido hoste nobis, res est, Caesaris sumptus vix bello suffecturi, cum Guilielmo Rege praesidium sociis et patriae ereptum, nobis a Sueonibus, propter implicatum Poloniae negotium irruptio timenda, quam Deus benigne auertat, patriamque seruet. Vitembergae Saxonum IV, Iduum Iulii. A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

expresserit ROMA CECIDIT quisquis ille fuit, ex Italia perscripsit fabulam, neque Italus tam ieiune quicquam meditari, aut tam crasse nugari, aut tam ridicule vaticinari potuit. Germanum fuisse suspicor, fabulae huius auctorem. Sueci nunquam armati venient in Italiam, neque his adiutoribus Caesar conficiet bellum, quorum corpora Italicus calor languida reddet, ac vires resoluet Ex Polonia varii afferuntur de Oginskio rumores. Illud vero propius est, Suecos postulatorum acerbitatem mitigaturos, aut Britannos Batauosque mitigandi consilia omni acriore industria inituros, quae res cum in maxima expectatione sit, tum felicem Regi nostro consilii exitum speramus. In Italia nunc fortuna Eugenium Principem manu et consilio promptum, deserit, vitio proditorum, et persidissimorum hominum, quos sub signis habet Si ex ea eiecti sumus, sera erunt consilia, ridiculi conatus, et vanae expeditiones, aut minus fructuosae, ad superiorem et inferiorem Rheni tractum. Italos a Caesare abalienabit metus potentiae Gallicae, Pontifex, Veneti, magnus Dux Mediceus non accedent ad Caesaris partes, Germanis minuetur animus, Britanni et Bataui languebunt, auctoritas et nomen sacrum Augusti euilescent. Caesaris insulam tanto

sanguinis impendio captam Colonia Vbiorum accepi. Singularia expectamus in posterum. Illa si tam diu restitit, quid de Landauio sperabimus, situ, operibus firmiore? Athlonus, instante et vrgente Buffleurio, se Nouiomagum vsque recepit. Eugenius nihil promouet, et inopia pecuniae atque annonae laborat, oppida ad aditum opportuna praesidiis nudat, ceditque hosti, et grauissimas rerum conuersiones pertimescit. Vitembergae Saxonum propridie Id. Iulii A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXIII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

SVecos, a quibus Saxoniae nihil metuendum est, breui poenitebit consilii, quod spe defectionis Polonorum nixi, omnes pacis conditiones recusarunt. Nulli Regum haec potestas data est, vt Reges, legitime constitutos, etiamsi hostes, de regni sede deiiciat: armis licet experiantur, et amissa recuperent, sed tandem aequas pacis rationes admittant, et ab acerbitate, qua exitium struitur, desistant. Nisi faciant, bellum iuste coeptum, iniuste persequuntur, et a vicinis odium, a Deo vltionem expectant. Mea opinione omnes suas vires periclitabuntur Sueci,

clade accepta, intercludi reditu possunt et profligari: si vincant, Danus, et alii, ne Bataui quidem secure spectabunt ruentis Poloniae fata, qui Suecorum auxilia ex foedere postulant, et velut minantes vrgent. Suecos ad partes Galli accessuros nemo sapiens credat, nisi vltro in exitium incurrant. Deus auertat consilia, quae patriae damnum afferunt, Polonosque Regi fidos et obsequentes efficiat: hic laceras Suecorum cohortes facile e regno exterminabit. Athlonus in Belgio insigni receptu Nouiomagum e periculo eripuit, Gallosque in fugam vertit, alloquin se ni Tranisalaniam et Batauiam effudissent, totamque belli socialis fortunam conuertissent. Landauia expugnatu perdissicilis erit. Italiae porior cura esse debuit, Rheni limitem desendi, satis erat. Frustra enim est expeditio, nisi hostis de Italia, et Belgio Hispanico decedere cogatur. Vitembergae Saxonum ipsis Idibus Iulii A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXIV. OTTONI HENRICO L. B. A FRISEN, Poloniarum Regis et Sax. EL. Consiliario Sanctiori et Cancellario.

CLementia, quae gentile et proprium Frisiae domus bonum est, excitauit bibliopolam huius vrbis Zimmermannum, et in

spem erexit, vt credat, fore, vt aedes, auctione facta, ab se redemptas, et vero iuris titulo sibi debitas, habere sibi, et possidere liceat, submoto aduersario, qui virum premit, fortunisque ipsius insidiatur. Nam fretus auctoritate tua, patrocinioque corifisus, domicilium, rationibus recte confectis, assignari quam potest humilime petit, et obsequentissimi ciuis nomen eo quoque summi, quod sperat, beneficii argumento profitetur. Ad haec Deum patriae statorem pie mecum obtestatur, vt te, Illustrissime Domine, cum vniuersa gente publicis Saxoniae consiliis quam diutissime saluum florentemque prae esse iubeat, tuis vt maxime auspiciis Saxonia, nullo repentino casu turbata, ab omni damno et periculo, in magna rerum vicissitudine tuta sit, et saluis fortunatisque rebus fruatur. Vitembergae Saxonum XIII. Cal. Augusti A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXV. IOANNI CHRISTOPHORO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

BOius fregit pacem, inuasit et occupauit Imperii vrbem, in Sueuis sitam, et longe distantem a Boiis, ac libertatem Sueuiae ordinum, qua ad foedera, eaque cum Imperatore, Imperii capite ineunda pertinet, contra

fidem, et fidelis Imperii Principis officium oppugnauit temere et violauit. Eum Caesar, nisi praesidium de vrbe deduxerit, proscribere constituit, legatus Boii spatium referendi ad Principem EL. petiit, quid futurum sit, docebit euentus. Perfidiam Tassilonis Boii imitabitur, et poenam haud dissimilem luet, si contumax erit, et Gallicas partes sequatur. Classes foederatae Gades obsident, tormentisque verberant: vrbs est permunita, et clauis claustrumque regni, qua capta, actum est de Hispanis, in primis de classe, quam ex America expectant. Anna Britannica alienior fit a Suecis, et Foederati Belgae pecuniam mutuam dare petentibus, nihil concedere voluerunt. Regis pertinacia tandem auctori, ni sapiat, exitium conflabit: Brandenburgici milites versus; Prussiam ibunt, et breue foedus ad sistendos Sueci progressus inibitur. Bellum vtrinque funestum, nec bellantibus fructuosum est. Deus respiciat Saxones et Suecos, Regibus parentes, pacemque reddat, et calamitati publicae medeatur. Ex Italia Philippus breui excedet, et Hispaniam, bello in viscera trans lato, repetet, siquidem secure eam repetere ausit. Libido Ludouici et ambitio tandem finem terminumque habitura est, irariori Numine, et Christiani sanguinis causam agente, atque in Regem, tot malorum

auctorem, acerbius etiam hoc belli auspicio vindicante. X. Cal. Augusti A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXVI. ANTONIO MAGLIABECHIO Magno Etruriae Duci a Consiliis et Bibliotheca.

DOleo tuam et Italiae vicem, quod magnum terribileque bellum in regione amoenissima et optima exarsit. Gallum sua ambitio perdet, Hispanos mala, quae ceperunt, consilia praecipites agent. Male sit auctori, quem fama nunciauit Portocarrerum, cui iustus vindex constituet perfidiae poenam. Cuius quale sit ingenium, vsus docet, et animus erga Austriam ingratus declarat, quem religio officii impedire debuit, quo minus male consuleret, tabulasque supremas pro studio et odio mutaret. Sed auro Gallico corruptus, suam Hispanorum nationem Gallorum arbitrio potestatique subiecit, liberos certe homines ad seruitutem detrusit. Stat Augusta domus, altis defixa radicibus, quam liliorum odor non conuellet, aut minuet, Germanica natio fide et armis inuicta, pro dignitate eius et iure propugnabit, foederatae Britannorum Batauorumque classes breui obsidebunt Hispanos, portusque regni occupabunt, nec

resistet tantae potentiae Lusitanus. Boii fratres Tassilonis fortunam moribus suis sibi fingent, si irretiri se laqueis Gallicis patiantur. Fidem frangere, pacem publicam turbare, ciuitates liberas inuadere, et occupare, atque liberis ordinibus ius foederis ineundi adimere, et principes Imperii a societate capitis retrahere velle, non decet fideles bonosque Principes, et Imperatori pro eo, ac par est, obsequentes, Perfidiae merces exitium, siue proscriptio erit, constantiae praemium gloria immortalis. Quod vellem in animum venisset Ferdinando Carolo, fructusque pacis a Caesare officii submonitus expectasset paritet ac retinuisset, sed serum est corrigere, quod pertinacia inualuit, malum nunc enim non dubito, quin artibus Gallicis se delusum fateatur. Res humanae non a coeca fortuna, sed a rectis consiliis pendent, quae non temporum, sed hominum iniquitas conuerlit, quum illi bona sua ignorant, et ambitioni, quae regnorum pestis est, obsequuntur. Vale vir optime et ama, Vitembergae Saxonum VII. Cal. Augusti, A. R. G. CIC ICCCII.

CCLXVII. SPECKHVNIO, Sacrorum Antistiti.

et culta est, firmior a te putari debet, quam vt eius vnquam obliuio me capiat, etsi amicitiae officia non praestare semper possum, propter loci, quo disiuncti sumus, interuallum. Gaudeo tamen vehementerque laetor, filium tibi ab Deo Immortali datum, vigentem animo, et aetate florentem, qui instante sacro saeculari honores doctrina dignos capessat. Fidus ei adiutor ero, et omni honore prosequar nouum hunc gratissimumque mihi candidatum, epistola etiam ornabo iuuenem apprime cultum et elegantem. Faciam, crede, quod mearum est partium, et officii eum commonebo, suffragioque meo, dum locus assignabitur, iuuabo. Res Germanicae saris fortunatae sunt, Landauio Gallis erepto, quod castrum est longe munitissimum, a Vaubanio exquisite firmatum, Boii fratres breui redigentur in ordinem, qui Gallorum fraudibus irretiti, pacem turbarunt, familiamque ab Austriis euectam, perfidiae crimine inquinarunt, ingrati erga augustos dignitatis et fortunarum amplificatores. Eugenius in Italia Gallos Hispanosque ad Luceriam fortiter repulit, classis foederata in Vandalitiam exscendit, portum S. Mariae occupauit, Gadibus imminet, fixis in castello vicino Augusti insignibus, quem Deus seruet, et Iosephi Regis

Romanorum consilia expeditionesque fortunet. Ita te Deus, et coniugem, et optimos ad decus gloriamque nitentes filios custodiat praesidioque suo coelesti tegat. Vitembergae Saxonum VI. Cal. Augusti A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXIIX. GODEFRIDO RVHLEMANNO, Res Lauchenses scripturo.

BEne sibi et posteritati consulunt, qui res originesque Germanicas, praesertim patrias, perquirunt diligenter et inuestigant, Rationes tuae apud me valent, et procerum, qui subsidia praebent, auctoritate confirmari debent, quippe qui eum locum obtinent, vt non minus adiuuare, quam ornare institutum possint. Aperiendae sunt bibliothecae veteres, excutiendi manu exscripti codices, peruoluendae Portensis monasterii monachorum membranae, numi quoque nostrae gentis bracteati, qui extant, inspiciendi, rerumque documenta, et temporum notae monimentaque sedulo componenda. Quod abs tua singulari diligentia promitto patriae, et vt conatus tui quam laudis pleni, tam fortunati expeditique sint, his certe difficilimis patriae temporibus, opto. Vitem bergae Saxonum V. Cal. Augusti A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXIX. CAROLO CHRISTIANO LVDOVICO, S. R. I. Comiti de VValdeck et Pyrmont.

QVores nostrae loco sint, renunciabit Hagenbuschius, subiectus ditioni tuae ciuis, hic studiorum causa aliquandiu versatus, recti moris, et ingenii exquisiti in VValdecciam reuersurus. Nostri in Polonia haud feliciter pugnarunt, ex loco non satis aequo, securius omnino, quam cautius, praefecti cohortium, vt ferunt, culpa. Nam contemptus hostium, et nimia securitas, plerumque officiunt consiliis, et calamitates afferunt saepe ac clades. De receptu ante pugnam nihil minus cogitarunt et consultarunt, quod nullae rationes militares sinebant, vt abs tuo Agnato Georgio Friderico VValdecciae Principe in Belgio quondam accepi, et euentus praeliorum me docuerunt. Sueci in summo discrimine fuerunt, sed eluctati sunt, quod equitatus non diu restitit, et languorem fuga testatum fecit. Capita querelarum ad Regem retulit praefectus copiarum equestrium Baro Flemmingius, fortis pariter ac prouidi militis officio functus. Superiori mense cum eo, et Excellentissimo Comite Iorgers, Legato Caesaris, Lipsiae pransus sum, vbi plenus

animi ad expeditionem Polonicam se comparabat. Regis nostri fortitudo satis perspecta est, Suecus affinem et cognatum desiderat Fridericum, Holsatiae Ducem, sclopo maiore in ipso pugnae initio interfectum. Doleo Regum vicinorum cognatorumque vicem, et mutuam animorum acerbitatem, quae nondum placari potuit, neque offensa mitigari Rex Prussiae per pactorum religionem se ad Regis nostri societatem adiunget, Curoniamque vindicabit. Suecus vlciscendi excedit modum, et res suas in pericutum adducit, inopia illi tandem causa nouae calamitatis erit, nisi pax ope et auctoritate Caesaris, Regis Angliae et Foederati Belgii ordinum restituatur. Vulgus hic sibi metuit, sine metuendi causa, neque est, cur irruptionem metuamus, ipsi habent, quod agant, nec foederatos nostri Regis in se concitabunt, nec Regem, quod non est in eorum potestate, de sede vnquam dimouebunt. Res haec maior est, quam vt a vicinis Regibus permittatur, quorum interest, Poloniam in antiquo statu seruari, et vires omnium ad reprimendos Gallos Hispanosque conuerti. Quamuis Heron legatus Gallicus astu et insidiis omnia alia moliatur, sed illi non audebunt accedere ad partes Galli, alioquin de nauigatione et commerciis regni illius actum

esset. Tenentur Sueci ex foedere Foederatis Belgis et superioris auxilii contra Danum missi haud dubie recordantur, et id etiam ingenue per legatos Ratisbonae ac Hagae Comitis profitentur. Rex Romanorum Iosephus breui potietur Landauio, et in Alsatiam Lotharingiamque Germanis aditum muniet, pristinosque, vt spero, patriae fines recuperabit. De silentio, quo vsus sum, et mora facile ignosces, propterea quod occupationes et itinera mihi impedimento fuerunt. Bis in publicis Academiae negotiis ad Comitem Beuchlingium profectus sum Lipsiam, deinde alia ex aliis me distraxerunt, et a proposito deduxerunt. Superiori hebdomade hac transiit Meisenbuchius, in Senatu prouinciali Hesso? Marpurgensi assessor, vir rerum ciuilium, et iuris publici gnauiter peritus, magnum aliquando in aula locum ornaturus. Librum tibi dono non magnum, sed animi obseruantissimi testem. Vitembergae Saxonum III. Kal. Augusti A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXX. HERMANNO A BEVCHLINGEN Poloniarum Regi et Sax. EL. a Consiliis sanctioribus, summi Senatus Sax. EL. Eceles Preasidi.

OMnes boni, praesertim litteris dediti, Illustrissimae Excellentiae Tuae auxilium

implorant, non Saxones modo, sed illi etiam, qui ex longinquis regionibus adueniunt, in gente domoque diuinitus ad ornandam patriam delecta, praesidium rebus fortunisque quaerunt et inueniunt, curasque leniunt, et miserias consolantur. In his nomen profitetur Ioannes Christianus Vlichius, Vitembergensis Saxo, ludi moderator Belticensis, obsequentis animi religione firmus, et ob multam egregiamque doctrinam mihi commendatus, sed nulla alia re, quam tua ope confisus, vt in spem obtinendi muneris sacri veniat, si Tua Excellentia se exorari patiatur. Hoc magis pro eo deprecari necesse habeo, quo diligentius rogat pater eius Ioannes, quinque et quadraginta annos, in schola huius oppidi, voce et fidibus Musici munere perfunctus. Excipiat, quaeso, perclementer virum, ad pedes Illustrissimae Excellentiae se abiicere paracum, certe votis, precibus, lacrymis Deo supplicaturum, vt excelsae domus Beuchlingianae perpetua et sempiterna felicitas sit, quae neminem bonum et pium ab aditu suo repellat, clientumque misericordia capiatur. Non odit scholam, sed laboribus scholae fractus prope fatigatusque, leuationem sperat, Deoque obligat fidem, vt in publico eius cultu reliquum vitae tempus consumat, talemque se probet,

qualem Excellentia Tua desiderat, qui in publico priuatoque loco semper cum Deo loquatur, pro Rege et magno Regis administro vota faciat, et illustrissimae samiliae secundissimos omnium consiliorum rerumque exitus comprecetur, atque in ea pietate, et precandi studio ad vltimum vsque vitae spiritum perseueret. Vitembergae Saxonum pridie Kal. Augusti A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXXI. IOANNI GEORGIO BOEERNERO, Poloniarum Regis et Sax. EL. Aulae Iustitiae et Senatus Ecclesiastici Consiliario.

OPtimus amantissimusque filius tuus, natu minor quidem, cum superiori die Academiae causa Lipsiae essem, multa amicitiae et officii signifi catione data, me salutauit, et de studiis recte instituendis mecum locutus est, de quo pulchram spem reipublicae facio, et si ita pergat, non dubito, quin voto meo exitus respondeat, fidesque haud absurdi vaticinii extet, vt re ipsa alterum in eo olim Geierum experiare. Quod sicut perinde sperat frater meus, sic votorum pietate vterque certabimus, Deo supplicantes, vt omnia laeta felicissimaque tibi et familiae euenire propitius velit. Praeterea tibi commendo iuniorem Vlichium, qui

munus sacrum petit, postquam molestias scholae per multos annos deuorauit, fessusque iam optionis gradum exorare intendit. Faueas, quaeso, honori eius, et a patronis desertum complectaris. Supplicabit pro felicitate tua, et Deum vocabit in partes, vt quam diutissime viuas in terris, et posteritatem videas cumulatissimam honoribus et florentissimam, quibus ego et frater obsequentium animorum religione nos coniungimus sancte et consociamus. Vitembergae Saxonum ipsis Kal. Sept. A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXXII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO. Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

EX Vindelicis affertur nuncius, Gallos ab Eugenio profligatos. In Liuonia Slippenbachium esse victum, Berolino scribunt: contra Sueci negant, et quinquagies mille Moschos cecidisse, in litteris Regiomonte scriptis gloriantur. Rex noster, qui huc usque Cracouiae commoratus est, nunc Casimiriam se recepit, impetum hostium expectaturus. Sueci plura destinant, quam tueri possunt, et porro euntes, retro omnia amittunt, non pugillum terrae in Polonia retinebunt. Rex Prussiae e Curlandia eorum

exiget reliquias, et haec pacis breui instaurandae ratio erit. Britanni et Foederati Belgae robore pedestris exercitus valent prae Gallis: magna classis littora Portugalliae tenet, et hostibus terrorem affert. Vitembergae Saxonum III. Non. Septembr. A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXXIII. EIDEM.

BOius futuri solicitus, fratrisque causa anxius, nihil aget audebitve pro Suecis, quinimo contra eos educet copias, si Caesar fratrem, fidei et pacis fractae reum, recipere in gratiam velit. Dux Andegavensis foedauit, dicam, an funestauit auspicia regia, dum belli inexpertus, temere praelium commisit. Eugenius consilio magis, quam armis vicit. Moschi vires redintegrant, nouum vt impetum faciant in Suecos pecuniam Gallus subministrat, vt bellum trahant: alioquin a Gallo seiungent causam suam et saluti suae consulent. Rex Prussiae mitiora consilia secutus, non bellum inferet, si Curoniam restituant, et rempublicam oppugnare desinant. Landauium ad vltima redactum est, quo subacto, propugnaculum Ludouici in Rheni insula, et Huninga in Basileae limite expugnabuntur. Venloa in Geldris iam tum obsessa est, Gallis

nihil prohibentibus. Foederata classis maiori successu littora Hispaniae Italiaeque infestabit. Vitembergae Saxonum ipsis Nonis Septembr. A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXXIV. IOANNI GEORGIO HVGENIO Doctori Medico.

CVraui, quod voluisti, negotium, sed quia postulata ordinis nimia mihi visa sunt, non confeci. Affirmauit mihi Sperlingius, qui ordini medico titulo Decani praeest, rationes sumptuum ad solennia pertinentium sic esse constitutas, vt vnusquisque inaugurationis suae causa, sine exceptione, octoginta numos persoluat Fac rescribas, quid sentias perinde ae statuas, ego, quod velle te intellexero, ita agam, vt honori tuo et vsui fore existimes, cum propter multas, eximiasque virtutes tuas, tum ob singularem beneuolentiam, qua prosequor eruditos praesertim amicos et populares. Itaque fidem meam, si in sententia honoris petendi persistas, libens interponam, vt stipulatione inter nos confecta, de soluendi termino conueniamus. Fratrem tuum commendaui praefectis cohortium Flemmingio et Rosae, ac Bironio tribuno, vt his volentibus et adiuuantibus, sacerdotio castrensi fungatur. Vaterus Doctor, medendi causa Cothenas

profectus nihil dedit ad te litterarum. De Suecis non est cur metuamus, nisi Rex modum vlciscendi habeat, conditionesque accipiat, nouum breui foedus inter vicinos Reges ad eum reprimendum inibitur. Caesaris expeditiones prosperae spem faciunt patriae communi, vt formidolosi Gallorum conatus frangantur in posterum, et Europae libertas, Germaniaeque dignitas non iure modo, sed etiam armis defendantur. Vitembergae Saxonum III. Iduum Sept. A. R. G. CIC IC CCII.

P. S. Nagelius de curandis libris admonebitur, vt fidei amicitiaque rationes, more suo veteri, et laudis pleno mihi comprobet, et Hagenbuschio, si rediturus sit, perferendos tradat.

CCLXXXV. HERMANNO A BEVCHLINGEN, Poloniarum Regiet Sax. EL. a Consiliis sanctioribus, et summi senatus Sax. Elect. Eccles. Praesidi.

IN summi loco beneficii reponit Academia, quod Regis, et tuo patroni auspicio, solennia Academiae ex dignitate ordinis confecta, Iaetum fortunatumque exitum habuerunt. Deus quod precati sumus, remunerabitur Regis beneficium, eumque ab insidiis seruabit saluum patriae et incolumem,

nos positis humi genibus, supplicabimus, vt Regiam Principalemque domum custodiat, et genti Beuchlingiae praesidium constituat sempiternum. Hoc mecum volunt omnes, praesertim patres, et literati pariter vniuersi. Ad hos se adiungit Vlichius Lipsiensis, vir grauis ac pietate firmus, vrbi a cantionibus, et pro filio, qui vacans sacerdotium petit, submisse deprecatur. Assentiaris petitioni, Domine, et locum clienti pro summa benignitate concedas. Vir est modesto ingenio, sanctis moribus, exemplo vitae rectissimo, industria singulari, animo autem in Dei, et tua, qui pro Deo et Rege curandi munus geris, voluntate defixus. Vtrique spem et fortunam committit, perque omnia sacra rogat et obtestatur, vt sine tristi repulsa abeat, votique compos fiat. Idem iste. et Pianerus collega sigillatim supplices ad Deum manus tendimus, et vt omnia tibi, ac genti tuae bene feliciterque eueniam, proiecti ad pedes precamur. Vitembergae Saxonum IIX. Kal. Nouembris A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXXVI. C. F. B.

LOcuples diligentiae tuae testis est oratio abs te conscripta, quae ingenii tui vim et amplificandi studium mirifice mihi commendat. Color omnis a Latio ducendus

est, quod fecisti nauiter, et veterum similis esse voluisti, interdum ab vsu consuetudineque deflexisti. Exmplo sit locutio tua, depresserat penitus humique afflixerat. Longius a verbi proprietate discessisti, scribendum fuerat ex dignitate Latii depresserat penitus et afflixerat. Nam verbum affligendi per se eam significationem habet, et valet idem, quod dare praecipitem, et detrudere in terram. Plauti tanquam Comici formula est summo studio vitanda, praesertim in oratione prosa. Tranquillus et Tacitus solo affligere dixerunt, sed neque id quadrat, neque est optimae aetatis. Eo minus probo Graecismum cui victus Ister. Vinctae enim potius, quam solutae orationi congruit. Rectius dixeris, a quo deuictus, et ita deinceps. Illud vero durius est, constrictus compedibus, tu exprimas concinnius, armis domitus. Praeterea subiugatus mihi non probatur, quamuis vulgo putent esse Ciceronianum, sub iugum missus, mea sententia dici debuit, sub iugum rapi, in veteribus inscriptionibus me sponsore, legas. In Lexicis, enim multae sunt lacunae, quas imperitia scriptorum efficit, a doctis, si eo nomine appellari velint, explendae. Tum vires tua oratio non semel desiderat, morata satis est, sed ciuilis iudicii, quod aetas tua non

capit, limam desiderat. Ingenue scribo, neque id moleste feras, peto. In principio orationis tuae satietatem parit traiectio, et orationem non quidem inquinatam sed inornatam, certe inamoenam reddit. Quod crebro fit culpa recentiorum, longas periodos affectantium, sed horum, qui artem ignorant, auctoritas nullum pondus habet. Vocabula pleraque inseris, quae doctorum vulgus pro Ciceronianis venditat, sed vel Herenniana sunt, vt tuum conspicari, vel in alio, vt technici loquuntur, charactere, et diuersa orationis forma valent, vel a poetis sumpta, et a Cicerona in libros relata, cum Ciceronianis, et inprosa vsitatis saepenumero permiscentur. Alioquin probo conatum, et gratulor specimen, maximeque gaudeo, si intelligam, or namenta litterarum non modo abs te non minui, sed quotidie augeri magis et confirmari. Vitembergae Saxonum III. Nonarum Nouembris A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXXVII. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

GAlli inter Regis arma studiis vitam oblectant, et in omni doctrinarum genere assiduitatem probant, maxime anter eos

senex Baluzius, cuius noua collectio prodiit, ita enim viri ingenium se habet, quod industria alit semper et exercet pristinamque laudem auget. Praefectura bibliothecae Colbertinae se abdicauit, prouinciamque Chenaeo reliquit, duos vero tomos ad Concilia Labbeana adiecit. Est Lutetia sedes eruditionis, est profecto vrbs, ad quam tanquam vnum in locum omnia ingenia confluunt, opesque animi suas conferunt certatim et cumulant, cuius vrbis aspectus, et consuetudo liberalium hominum, Menagii, Baluzii, Iustelli saepe et mirifice, cum ibi agerem, me recrearunt. Viget ibi industria Ioannis Boiuini, qui duobus nouissime tomis auxit bibliothecam Byzantinam. Theodericus Ruinartus studiorum similitudine, et laudis societate se adiunxit ad viros vrbis doctissimos, neque inermis et nudus, sed varia multiplicique doctrina instructus accessit. Petrus Varignon egregia artium mathematicarum cognitione se ad fastigium extulit, Malebranchus inter philosophos elegantes, et acri ingenio praeditos merito numeratur. Bernardus Montfauconius in colligendis inscriptionibus elaborat, nec frustra, vt opinor, suscipit hunc laborem. Origines Francorum inuestigauit Gabriel Daniel, sed vellem scripsisset Latine, accuratiusque eruisset. Anglia Bentleium

ciuem doctrina eximium possidet, quem propter ingenii et litterarum ornamenta amo. Grabium nuper in sinum comptexumque Oxonia recepit. Dodvvellus non elementarius, sed eruditus omnino senex, omnes cogitationes et curas in antiquitate defixit, totumque se his studiis tradidit, quae vulgo negligunt Theologi, aut infra se ducunt, sed ostendit ille exemplo, quantum ingenii solertia valeat, quantumque eruditionis copia, et iudicii acumine aliis praestet. Begeri modum rationemque scribendi per dialogos non probant Bataui, nec sine fastidio legunt. Ipse ego rectius meliusque facturum fuisse arbitror, si a dialogis, qui remorantur legentem et distrahunt, se se abstinuisset, Sed Antonii Augustini exemplo is se defendet, quanquam eius dialogi sunt concinniores multo et argutiores. Vitembergae Saxonum V. Iduum Nouembris A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXXIIX. EIDEM.

HIspani clade accepta perturbati, incertum belli exitum anxia quadam animorum aegritudine expectant. Galli in partem doloris veniunt, qui non sperauerant, non tutam classem in portu futuram. Quaedam naues captae, quaedam exustae, aut demersae,

magna etiam vis argenti reperta, et rapta, cum impetus hostium, ne obiectis quidem catenis, et defixis humi stipitibus, sisti arcerique posset. Portus undique septus, dispositis in littore machinis, defendebatur, sed classiarii perfractis repagulis, in hostium naues inuecti, et secunda fortuna vsi sunt, ductoribus audendo promptis, et exequendo impigris, quibus bene coepta prospere cesserunt. Bauari spes languet, quod aditu nigrae siluae, vallisque Kinzingensis interclusus, castra cum Gallis conuingere non potest. Regnum prensans in amittendi ducatus periculum veniet, ac Tassilonis fortunam moribus suis sibi finget. Vitembergae Saxonum XIII. Kal. Decembris A. R. G. CIC IC CCII.

CCLXXXIX. EIDEM.

CAssinus senilem industriam probat, et fruitur suauitate studii, quod diuinum semper, dignumque regibus existimaui. Praeses Academiae est Bignonius, vir sicut in omnibus fere artibus, ita in mathematicis praecipue versatus. Frater eius Regi ab interioribus consiliis est, quem ornamenta virtutis et industriae commendant. Huetius sibi viuit et suis Musis, si vera est fama, commentabitur in rerum Norman nicasum scriptores, a Duchesnio editos,

operamque conferet ad patriam, quae nascentem excepit, accurate describendam. Montfauconius praeter varias antiquitates et inscriptiones, indicem bibliothecae, quae Florentiam ornat, Laurentianae edere constituit, quem videre aueo: Angeli Rocchae est infra meam expectationem. Kircheri Latium non est tanti, iter Etruscum non vidi, Bellinus in Etruria floret, et medendi scientiam per regulas artis mechanicae explicat apte et tractat, quem morem Romae, Neapoli, Florentiae, Pisis, medici fere omnes nostra memoria tenent. Ruinartus bene est de historia meritus, et muneresuo recte functus est, quum Gregorium Turonensem edidit, antiquissimum Francicae gentis scriptorem. Harduinus interdum mordax est, ac pro dictatore se gerit. Sed Mabillonius cur tantum sibi sumeret, elatus et procax, a quodam interrogatus, dixit, no non stamus iudiciis Harduini. Cellarius eius in Plinium commentarios ad coelum extollit, sed nimius est, et nimio amore incensus scribit, forte quia multa ex eo depromsit, et in Geographiam suam retulit: In numis tamen Herodiadum ab eo dissentit. Vitembergae Saxonum IIX. Kal. Decembris A. R. G. CIC IC CCII.

CCXC. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

TOta iam Gallia aduersis rebus perturbata est, classis in Vigi portu deleta, aut capta, res Galliae Hispaniaeque miseras efficit. Nostri victores sunt, et maris imperium tenent, hostis contra sic afflictus et debilitatus est, vt classem ad inuadendos hostes vix deinceps educere in mare possit. Tremit Gallia et exhorrescit, attonitus est Portocarrerus, praui auctor consilii, et Gallicarum certe partium in aula Hispanica ante signanus. Nunquam Galli crediderant forest classis in portu opprimeretur, sed male re gesta, ita confusi metu sunt, vt eos belli poeniteat, neruo naualis potentiae inciso. Nec melior est conditio Mantuani Ducis, quem e periculo et calamitate non eripiet. Vindocinus, quanquam tertia exercitus parte. maior Eugenio. Andinum expeditionis suae poenitet, qui allato cladis nuncio, se proripuit: Hispaniam prius munire, quam Italiam intrare debuiflet. Sed ambitio aui, perdidit Andegauensem, vt ab Italis sagacioribus iam derideatur. Rationibus Mispaniae non bene prouisum est, quod Iacobus praetermisit patroni officium, cuius in

Gallaecia fanum est, iratior forsan, et a Portocarrero alienior, tanquam a purpuratorum vaferrimo, et fructu patrocinii indigno. Rex Sueciae etiamnum viuit, et volentibus vrgentibusque Batauis in pacis conditiones tandem consentit. Vitembergae Saxonum ipsis Kal. Decembr. A. R. G. CIC IC CCII.

CCXCI. SENATVI SCHNEBERGENSI.

CVm sciam, vos ornare litteras, patrocinioque subleuare, tum graui causa me adductum fateor, cur Io. Doppertum in litteris humanioribus exercitatissimum vobis commendem. Cui ad regendam bene sapienterque scholam omnia eruditionis adiumenta suppetunt, quae hic et Lipsiae idoneis auctoribus sibi comparauit. Genere honesto ortus Francofurti propter Moenum, domi forisque vitam sine vitio transegrit, laudibusque cumulauit adeo, vt nihil non a benignitate procerum aulae nostratis impetraret. Idem illud vestri ordinis patrocinium, me interprete, data obseruantiae significatione exorat, vt quando in constituendis lycei oppidani rebus, subrogando in locum clanssimi Siberi successore vos occupatos fama accepit, eum sibi deinceps pietate ac doctrina ornandum tribuatis pariter ac beneuole tradatis. Dignum

se vestra expectatione geret, et cultu, honore, officio, vt par est, vos prosequetur. Ita enim pro eo spondeo vobis, Deumque precor, vt Senatum vestrum, ordinemque amplissimum perpetua felicitate, ac summa tranquillitate et concordia florentem praestet. Vitembergae Saxonum Eid. Ianuar. A. R. G. CIC IC CCIII.

CCXCII. IACOBO RICHARDO, Doctori Theologo et sacrorum Meinungensium Antistiti.

CAesaris et sociorum rationes ita constitutae sunt, vt capto, quod Galli non sperauerant, Landauio, hostes Alsatiae finibus summoueantur, et redacto ad officium Bauaro, victricia arma ducatui Insubrico, qui ad transalpini imperii ditionem pertinet, maiore vi, et meliore successu inferantur. Vaferrimus Pontifex studium prodit in Gallos, et in Italia vicinos mauult Hispanos, quam Austrios, illos vero non suis viribus fretos, sed Galliae obnoxios, atque eo magis Austriae, et sociis, ob tantam potentiae accessionem, terra marique metuendos. Clam conspirauit cum Bauaro, vt aditus itineraque Tirolensis principatus versus Italiam clauderet, atque expeditionem Italicam his rebus turbaret pariter ac Germanicam

impediret. Queritur Bauarus, malam sibi relatam a Caesare gratiam, opes in Belgio, cum pro Hispano regeret, exhaustas, nihil sibi vsquam relictum, quo curas laboresque pro Austria superiori bello susceptos lenire posset: res dotales cum mundo muliebri repetitas, nullam amplius familiae suae rationem haberi, neque in ditione ex capite successionis in euentum caduci obtinenda, neque in dignitate altiori consequenda: haereticorum antesignanos auspicio et auxilio Austriae Reges esse factos: sibi tam pulchre merito omnes emergendi occasiones praecidi, tum iuuari in primis et foueri eos, qui a Catholicis discessionem fecerint, et Antistitum Romani coetus sacra profitentium iura ac dignitates labefactarint. Haec omnia impulsore Gallo, et suffragatore etiam ob religionis odium Pontifice Romano, qui Hispanos Gallo addictos, et plane iam obaeratos nouit omnes sane Antistites obtestatur, vt causam Romani coetus ne deserant, neque consiliis foederibusque Protestantium implicari se patiantur. In Gallo Hispani praesidium collapsae auctoritatis potentiae ponebant, vt se a seruitute Britannorum et Batauorum, qui commerciorum regna tenent, vindicarent: Gallum contra thesauris ab America exportatis, ad illud potentiae fastigium eveherent, vt vtrosque populos,

apud quos sectarum refugium esset, de opum possessione deturbatos vel opprimeret, vel ita labefactaret, vt precaria deinceps commercia exercererit, his autem euersis, Germani haud meliore loco essent, et ad Galli nutum arbitriumque circumagerentur. Sed pessima isthaec consilia dissipauit foederatorum concordia, Galliaeque neruos apud Vigum Gallaeciae vrbem incidit, captis, aut demersis hostium nauibus, quas non tam facile reficient, ne sub tutela quidem et patrocinio patroni Iacobi, qui naues in portu stantes ab impetu foederatorum defendere non potuit, religionemque Portocarrero iniecit, vt nesciat, quomodo se expediat, quippe attonitus tantarum conuersione rerum, quae Hispaniae exitium afferent, si in foedere Gallico persistans Caesarem iustitia belli, et sociorum fortitudo erigit, cuius fortuna, occupato Germaniae claustro, satis prospera superiori anno fuit, quae gloriosum losephi conatum adiuuit, Principesque Germaniae bonarum partium illustrauit, et vestrum quoque Principem Ernestum Ludouicum in partem gloriae recepit. Sueci nisi armis coacti non facient pacem, quibus obicem Anna Britannica deinceps ponet, si naues bellica et in mare Balticum emittat. Illi per se et suis viribus nihil possunt, sed Poloniam per discordes

Polonos infestant et vexant. Deus foederatis concordiam praestet, et Augustum Augustique filium, ac socios seruet. Vitembergae Saxonum, postridie Non. Februar, A. R. G. CIC IC CCIII.

CCXCIII. IOANNI CHRISTIANO HOFFMANNO, Icto et Tribunalis redituum Procuratori.

IVcundissima superioris colloquii recordatio fiduciam mihi affert impetrandi patrocinii, non mihi tantum et fratri meo, sed etiam amicis, opis tuae indigentibus, et per auctoritatem, qua polles, rogantibus, vt tuendos suscipias, et praesenti auxilio laborantes erigas ac defendas. In his nomen profitetur Baumgartnerus, iuuenis pereruditus ac modestus, idemque natione Francus, et honesta familia natus, sed a patronis, etiam in iusta petendi causa, desertus. Nam fructum stipendii a maioribus eius constituti sperat, sed nihil dum percepit, et petendo atque obtestando frustra se fatigauit, Vnicum ei praesidium in praeside illustrissimo restat, quem fac concilies iuueni optimo, vt deinceps habeat, vnde liberaliter viuat, et beneficio, quod veritate

nixus petit, fruatur. Deus, quod eo nomine facies, remunerabitur cumulatissime, certe preces clientis non sinet inanes esse et irritas, quae votorum quoque meorum summa est, vt quam diutissime floreas, et de aula, ac redituum tribunali optime merearis. Vitembergae Saxonum ipsis Nonis Februar. A. R. G. CIC IC CCIII.

CCXCIV. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

RHenobercam a foederatis captam esse vehementer gaudeo, quae res nouum et felix bello acrius persequendo auspicium praebet. De Hispania actum est, quoad Gallicarum partium erit. Iacent ibi commercia, desiderantur classiarii et epibatae, accedunt difficultates numariae, cum quibus tota Hispania. intercluso Americae aditu, conflictatur. Anna Britannica Guilielmum celeritate et felicitate vincit: plus vno illa anno, quam Guilielmus toto expeditionis tempore, effecit. Auguror, si tamen augurari licet, Philippo funestum ex Hispania exitum, quando, auus aliena appetens,

iam de suis dimicare cogitur, id quod magno cum suo malo breui experietur. Vale, et Hugenium, quibus potes officiis, iuua. Vitembergae Saxonum III. Iduum Februar. A. R. G. CIC IC CCIII.

CCXCV. MEINHARDO, Sacrorum Antistiti.

SEcundus rerum tuarum cursus magnum mihi gaudium attulit, quod dignum summa virtute et doctrina locum nactus es, sub Principe regio animo et genere praedito, cuius in sacra amor, et in sacerdotes propensa voluntas ac indulgentia passim et merito collaudantur. Quem Deus cum altrice libertatis patria seruet, et fines ab iniuria perfidi Tassilonis Boii defendat, vt nouus in eo Achilles cornmuni patriae, quae tali praesidio eget, in posterum reddatur. Nostrum idemque secundum Academiae saeculum feliciter transactum est, solennia auspicato coepta et perfecta sunt, acta, si praelo excusa fuerint, ad te curabo. Nunc pro vetere inter nos amicitia, animorumque coniunctione commendo tibi Modelium, Vinshemio Francum, iuuenem optimum et eruditissimum, sed Cotbusii iniquiore fortuna vsum, et sola virtutis inuidia, quod Vitembergae. studiorum causa versatus

est, acerbo et inclementi edicto de prouincia prorectoris decedere nuper iussum. Huic, quaeso, consulas, et pro eo auctoritatem interponas, qui omnibus meis rebus vsus est, vt suis, sed patris rationes non serunt, vt sumptus deinceps necessarios praebeat, alioquin gradus eius dignitatis, quam Ascripti nostrates tenent ab ordine sapientissimo ei decretus fuisset. Non dubito, quin ornandum suscipias Modelium, et quae tua felicitas est, beneuolentia eum complectare. De me et obseruantiam vi cissim polliceor, et fidem, quae velis iubeasque, curandi libenter ac perficiendi. Acternus et Immortalis Deus te cum familia seruet quam diutissime sacri coetus causa florentem: inter occupationes festinanter. Vitembergae Non. Mart. A. CIC IC CCIII.

CCXCVI. MARCO DORNBLVTHIO, I. V. Doctori et Consuli Dresdensi.

DIgna est tuo Consulis munere cogitatio, quam confers ad ornandos iuuenes, vita liberali, et multa doctrina praeditos, ob camque causam commendatione dignos. Quo in genere fidem semper, euentum vix ac ne vix praestare possum, sed Beckerum ita explorate cognitum habeo, vt de eo, quin vberes ingenii fructus

ferat, dubitare nolim. Superiore anno commendaui ex sodalitate nostra Schoningium, virum eruditione et iudicio eximium, et cum id a me peteret, non inanem dimisi, neque operam defugere potui, quoniam hic inuentus est nemo, qui eam prorectoris prouinciam flagitaret. Knauthius enim, vt suas rationes instituit, vacantem apud vos prorectoris scholae prouinciam recusabit. Itaque hoc non imprudens feci, neque officium viro, in primis sapienti et cordato, denegaui, vestro autem ordini totius negotii curam permisi. De Beckero melius spero, si munus dignitati studiorum parsit, et expectationi eius satiffaciat, atque in ipsa vrbe ei decernatur. Decem annos in Academia confecit, vitam moresque omnibus probauit, Viegleri familiae necessitudine coniunctus, et vel hoc nomine dignus, cuius ratio habeatur. Ignosce fiduciae, et ornandum suscipe Beckerum, quem tempora per se misera et aerumnosa de spe professorii muneris in Liuonia obtinendi deiecerunt. Suecos tandem credo in sententiam meliorem adducendos, auctoritate vicinorum, quorum in potentia nauali maximum inest pondus. Kehla obsidionem fortiter sustinuit, et Villarsii spem elusit, Boii consilia in auctoris perniciem vertent, quis illum iudicem constituit inter

Caesarem et Gallos Hispanosque? iusta Caesaris arma, gloriosam Iosephi expeditionem, conatus, cogitationes, res destinationesque omnes Deus fortunet, et te cum nobilissima familia, vxore, liberis, genero quam diutissime conseruet. Vitembergae Saxonum IIX. Kal, April. A. R. G. CIC IC CCIII.

CCXCVII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

GOdofridus a Iena, vir consilio et auctoritate grauis, Ratisbonae feruidus et vehemens, offendit Austrios, et magnum inuidiae incendium excitauit. vt legatus Caesaris, tanquam Archiducis, certaminum pertaesus, petita et impetrata missione, Oenipontem rediret. Postea hero illius placato reuocatus, et regendo tribunali Magdeburgico adhibitus, viri iusti famam tutari voluit, neque ab religione demandati muneris declinauit, nec facultates luxu profudit, sed de alendis virginibus, nobili stirpe ortis, sapienter cogitauit, de augendis vero Academiae commodis, quod miror, non laborauit, vt VVolframbsdorffius Saxo noster, de coetu nostratis Academiae bene meritus, et collato in conuictum

pauperum ciuium beneficio, post mortem factus est immortalis. Bauari apud Dietfurtum profligati sunt a Stimmio; Schlickius ab Oeni limite regionem Bauari ingressus, aliquot minora oppida intercepit, Kehla obsidione liberata est, qua in re Badensis virtus eluxit, Foederati Belgae auxilio venerunt, copiasque auxerunt et corroborarunt. Vitembergae Saxonum VII., Kal. April A. R. G. CIC IC CCIII.

CCXCVIII. OTTONI HENRICO L. B. A. FRISEN, Poloniarum Regis et Saxoniae EL. Consiliario sanctiori et Cancellario.

GLoriosum est tibi, et Frisiae gentis proprium, auctoritate et gratia subuenire miseris, nec magis polliceri verbis auxilium, quam, rebus factisque praestare. Huius beneficii memoriam retinet Zimmermannus, ciuis oppidanus et bibliopola noster, beneuolentia tua seruatus. Eadem spe fretus aduena Ambrosius Torelli Comensis Italus, qui impetrato per vxorem cinitatis iure, commercii causa domicilium hic collocauit. Is quanta potest animi demissione, supplices manus ad gloriae tuae fastigium tendens rogat, vt sibi more antea recepto, domos obire, et mala aurantia citreaque,

et alias minoris momenti merces venum exponere integrum sit, liberumque relinquatur. Hoc praeterquam quod facit ad augenda Regis commoda, rationem quoque petendi idoneam habet, et superioris etiam temporis consuetudine firmatur. Ego et ille voluntates nostras tuo togatorum principis arbitrio subiicimus, et vitam quam maxime longam, felicitatem perpetuam in summo rerum consiliorumque fastigio exoptamus demisse et comprecamur. Vitembergac Saxonum IV. Kal. April. A. R. G. CIC CIC IC CCIII.

CCXCIX. ADAMO BRENDELIO, Doctori Medico.

VAlde mendosa est Vanderlindeniana Hippocratis editio, quam ad me, superiori die, misisti. Scito [gap: Greek word(s)] cum casu accusandi in Graeca ciuitate esse monstrum. Legendum est, [gap: Greek word(s)], quae dictio Atticis maxime vsitata est, et notione aduerbii vsurpatur. Orationis nexus, totusque sensus hanc recipit, et iure suo postulat interpretationem. [gap: Greek word(s)], conuertas ad verbum: in id, vnde constat (com positum, conflatum est) vnumquodque, eo (eodem) cert etiam secedit, siue, vt reddit Foesius,

se recipit. [gap: Greek word(s)] non est hic ratiocinantis, sed confirmantis, orationemque explentis, nota. Galenus, quamuis [gap: Greek word(s)], illa voce rarius vtitur, crebriusque, sed alio significatu, dicit [gap: Greek word(s)], sequente, [gap: Greek word(s)], pro [gap: Greek word(s)], quae te [gap: Greek word(s)] fugere non possunt. Extremo libri de herba Britannica inscripti memor esto. Vitembergae Saxonum pridie Kal. April. A. R. G. CIC IC CCIII

CCC. IOANNI A DVRFELD, Equiti Misnico Poloniarum Regis et Sax. EL. Cameral. et rerum Metallicarum Consiliario.

QVae abs te, Perillustris Domine in me collata sunt beneficia, iure praedico, et maiora esse fateor, quam vt dignam referre gratiam possim. Alteri filio natu maiori felix tyrocinii bellici auspicium precor, nec dubito, quin virtute, et industria maiorum laudes exaequare velit. Alter aetate, non animo inferior, ardet studio gloriae, et singularem in proposito constantiam declarat. Vsus rerum temperabit ingenii impetum, prudentiamque inter pericula instruet, et exemplis firmabit. Schlickius apud Schardingam parum caute, et minus prospere rem gessit. Bohemicus aer militares animos non

semper format, Saxones in solo feliciori nascuntur, acriusque depugnant, si nationes suas a Polonis et Bohemis seiungant. Ceterum Deus fortunet Regis consilia, vt hostium conatus frangat, Caesarisque causam adiuuet, et magnum foedus nouis quotidie et fortunatis successibus confirmet, in primis autem te, Domine cum perillustri familia diutissime seruet, atque ab iniuria temporum, et funestis easibus potenter defendat Vitembergae Saxonum, ipsis Kal. April. A. R. G. CIC IC CCIII.

CCCI. IOANNI ADAMO BIRNBAVMIO, Poloniarum Regis et Sax. EL. Consiliario Aulico et Procancellario.

PRo mea fide et obseruantia colo illustre nomen tuum, et quoad possum, demisse rogo, vt preces meae benigne accipiantur. Habitat in vicinia mea Comensis Italus, vir more gentis suae frugi satis, et in rationibus domesticis accuratus, aliquot abhinc annis ius ciuitatis legitime adeptus. Petit sibi facultatem dari merces suas minores ostiatim circumferendi, venalesque exponendi. Preces, vt puto, aequitate nituntur, et superiori consuetudine petentis causam tuentur: res ea quoque ad commodum Principis nostri pertinet, neque ciuibus eo mercandi

genere damnum infertur. Accedit, quod mercatores oppidani hoc mercium Italicarum genere vltro abstineant, et nuper edicto Regis onere domorum suarum leuati, cum ascripto ciue et aduena mitius agete, aequitatis officio admoneantur, nec iure prohibenti nec legibus, nec moribus recepto hic vtantur. Quare pro tua et Senatus aulici auctoritate efficias, illustris Domine, vt in causaltali pro aequitate statuatur, et pristinum vicino ius reddatur, qui mecum pro te, ac tua vita, et felicitate, familiaeque incrementis Deo Immortali sancte et semper supplicabit. Vitembergae Saxonum XIV. Kal. Maii A. R. G CIC IC CCIII.

CCCII. IOANNI FRIDERICO REINHARDO, Poloniarum Regis et Sax. EL. in Tribunali redituum, fructuumque metallicorum Consiliario et Archiui Electoralis Directori.

FEci, quod mearum partium est, et iuuenem delegi, doctrinae et vitae integritate eximium, Mullerum, sed, quod ingenue fateor, cum Dopperto non comparandum: vix quenquam huius similem in vrbe reperio, si Knauthium excipio, qui aetatem suam in litteris consumpsit, et omnes priuatim

docendi numeros impleuit. Praeter hunc Cygneus quidam nomen apud me professus est, ingenio pariter ac moribus multam in coetu nostro laudem adeptus. Mullerus prudentia et vsu praestat, ac modestiae in primis temperantiaeque studet, nec geographiae, neque historiae ignarus: in scribendo genus orationis non inquinatum consectatur, neque illud copiosum nimis, sed cultuin tamen ac minime mendosum, morumque disciplinae accommodatum. De publicis patriae negotiis multus vbique sermo est, quae vt cura Principis constituantur bene et corrigantur, omnes boni ciues optant, votisque merito precantur. De pace Poloniae restituenda maiore animo nunc spero et auctoritate Anglorum Batauorumque Sueci pertinaciam expugnatum iri autumo. Magnum illud sociale bellum maioribus geretur viribus, et rationes Gallicas ita conuertet, vt spe coniungendi Hispaniae regni cadant: commercia Galliae iacent, nauigatio propter infestas classes difficilis est ac periculosa, tumultus in regno orti a paruis iniciis excitati magnum deinceps incendium alent, nouum denique Portugalliae foedus ipsi exitium afferet, aut vastitatem. Hanc sibi ambitione sua et quintae orbis monarchiae destinatione finxit fortunam, commotis omnibus vicinis, quibus cordi est sua libertas.

Deus te et familiam tuam seruet. Vitembergae Saxonum A. R. G. postridie Kal. Mai. CIC IC CCIII.

CCCIII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

REs Gallorum, qui Cemmenium tractum incolunt, incertior, an periculosior sit, nescio, aut exponere non queo. Pro libertate propugarunt fortiter, nunc auxilia ab Ang lis Batauisque mari versus stagna Volcarum, vbi nouus Magalonae portus est, submittenda expectant. Villarsius temeritatis suae poenam dedit, et repulsus est, Tallardus quoque reiectus, Germanorum pariter ac Batauorum, qui tempestiue cohortes suas iunxerant, virtute. Rex Portugalliae ad magni foederis societatem accessit, conditionibus sane luculentis eam in sententiam adductus: Ita Gallicis Hispanicisque commerciis exitium, regnis vtrisque vastitas imminebit. Frangenda est potentia, quae modum excessit, totamque fere Europam perterruit diu ac perturbauit Boii conditio nihilo melior futura est, tota eius regio antehac tranquilla, et opum pecorumque diues, prope ad interitum redacta, belli sedes

manet; male sibi consuluit, discessione ad partes Gallicas facta, odioque Austriae et Germaniae conflato. Non resarciet iacturam Gallus, nec subleuabit oppressum. Vale, et ex animi sententia res tuas cura. Non. Maiis CIC IC CCIII.

CCCIV. CHRISTIANO FREITAGIO, Schneberga Misnico, de primis duobus Augustis commentanti.

BEne sibi, et iuuentuti litteratae consulunt, qui a negotiis remoti, totos se litterarum studiis tradunt, et vitam quietam amant, otiumque liberale, et tranquillitatem fanctiore quodam instituto consectantur. Quorum animos noua semper voluptate perfundi necesse est, quoniam vsu quotidiano proficiunt magis, et ornamenta virtute parta augent, nec tamen elati lasciuiunt, sed pulchram laudis materiam nacti, recte factorum conscientia se sustentant. Quin sponte sua excitati, abdita quaeuis et retrusa scrutantur, et diuinitatis in mentibus impressae vestigia ostendunt, atque opificis maximi effigiem vel solis ingenii conatibus, quibus nihil difficile inuestigatu est, declarant. His rerum quoque praeteritarum memoria est periucunda, et vitae rationibus, conducit, doctisque prodest, et sapientibus exempla, quae intueri possint, cumulate praebet.

Quare illam doctrinae liberalis magistram excolere, te iuuat, et operae pretium est, propterea, quod historia docct, quae vnius hominis aetas non assequitur, et morum praecepta factis demonstrat, et virtutem exemplis ostendit, quo docendi genere nihil dici iueundius potest, nihil sane vtilius excogitari. Facis ergo, quod tuo fieri commodo omnes intelligunt, et singulari contentione industriae, quam patria abs te postulat, incumbis ad res optimas et litterarum studia cum ornamentis historiae coniungis, praesertim eius, quae complectitur res terrarum orbis maximas, et pariter ad dicendi facultatem plurimum confert. Via haec ad comparandam eruditionem tibi patuit, auctore consilii optimo Patre tuo, cuius saepe consuetudinis in mentem venit, cum in domo Catonis Saxonici, quo nihil maius aetas nostra vidit, vna essemus, atque ex sapientissimis togati herois sermonibus, et rerum, quas in memoriam reuocabat, similitudine futuram saeculi, quod inchoauimus, imaginem non colligeremus tantum, sed prope cerneremus. Neutiquam deflexisti de curriculo paternae laudis, sed perrexisti alacriter, et huius itineris, quod ad veram, nec sucatam laudem ducit, rationem iniisti commodissimam, atque omnia antiquitatis instituta, et Romanorum praecipue,

Graecorumque monimenta, mente et animo perlustrasti. Nullum tempus luxuria tibi eripuit, nullam turpitudo labem nomini tuo aspersit, ne tarditas quidem currenti obesse potuit, quae saepe in perniciem ac languorem vertit, et multos etiam in ipso rerum cursu remoratur etimpedit, ne longius progrediantur. Non assentari soleo, quod illiberale vitium est, sed hoc nihilo minus omni asseueratione confirmo, te inductione quadam animi, et ingenii, quod in te non vulgare est, ardore incendi ad summas liberalissimasque doctrinas, quae ad excolendam, et expoliendam in primis iuuentutem spectant. Quod plenum laudis propositum est, dignumque expectatione Patrum florentissimae vrbis, quae nascentem te excepit, ciuemque fouit, et aluit quorum existimo in te oculos esse conuersos, nec dubito, quin te ornandum suscipiant, idque patriae dignitati tribuendum putent, vt viros, in sinu gremioque suo educatos beneuolentia, quae proceres decet, prosequantur, eos praesertim, quos pari modestia ac eruditione praeditos, nulla vnquam labes de possessione laudis deiicere potuit ac deturbare. Vitembergae Saxonum VIII. Iduum Maii A. R. G. CIC IC CCIII.

CCCV. IOANNI DOPPERTO, Moeno-Francofurtano, Lycei Schnebergensis designato Rectori.

QVod dudum mihi faciendum existima ui, vt non magis tibi de insigni doctrina, quam litteris de singulari ornamento, quod per te partum habent, gratularer: id hodie laeto libentique animo a me susceptum est; quum demandatum docendi munus te capessere intelligo, peroptato huius rei nuncio confirmatus, Consilium, fateor, literarum studiis perutile, et vrbi, fama ac vetustate nobili, honorificum, Dei auspicio, et amplissimi senatus auctoritate est inchoatum pariter ac perfectum. Id vt fieret primarii homines, quibus ingenuae artes curae sunt, mecum enixe cupiebant, votisque te expetebant, qui et grauiter ornateque diceres, et in ipsa quoque dicendi facultate, doctrinae copiam insigniter declarares. Quae laudes omnino in te conueniunt, quippe quem scio omnibus animi bonis instructum, et veterum recentiumque exemplorum nauiter peritum. Haec causa inter nos conciliauit amicitiam, firmissimo, Vt par erat, vinculo contractam, et quotidiana consuetudine, cum hic esses, ac subcesiui temporis aliquid litterato congressui

tribueres, confirmatam, quam nulla vis durissimorum, in quae incidimus, temporum dissoluet vnquam, aut debilitabit. Saepe, quod meminisse non piget, in certamen eruditae antiquitatis et historiae causa descendimus, armis contra barbariem, et contra vetustatis ignorationem muniti. Itaque haud facile, vt opinor, Vitemberga excessisses, nisi Illustrium auctoritas Procerum Zechii et Reinhardi ab hac te cogitatione reuocasset, et ad discendi consilium adduxsset, quod eo spectabat, vt in aulae luce viueres, et tantis tamque splendidis nominibus deseruires. Quin ipsa etiam Francofordia tali proposito intercessura videbatur, et repetitura ciuem, quem Saxoniae formandum commodauerat, vt, vel patria renitente atque inuita, retineret. Vicit tamen dignitas togatorum procerum, qui de sententia ad Moenum redeundi te deductum, reginae vrbium Dresdae propter Albim commendarunt, vt ab hac deinde ad vicinas quoque vrbes litterarum elegantia ornandas commeares. In his prima te delegit Schneberga, et delectum beneuole excepit partesque docendi honestissimas imposuit, constituto eam ad rem liberali stipendio, vt patribus fidem gerendi muneris obligares. Quod vt prospere feliterque tibi cadat, magnamque dignitatem laboribus pro letterarum

honore susceptis afferat, et fama tuae diligentiae studiorum alummos permoueat, quo ex vicinis remotisque locis magno ad te numero confluant, pro meo in te amore exopto. Te vero Deus coelesti praesidio seruet et muniat, non amicum modo, quod parum est, sed carum cordi meo virum, et qui patrum vrbis amore et gratia floreat, dignissimum, et quod tuum in primis singulare decus est, modestissimum, atque erudiendae iuuentutis multo cupidissimum, atque in hoc pleno laudis proposito constantissimum, et quod omnium rerum humanarum caput est, praesenti auxilio Numinis subnixum, quod optimos conatus tuos, et rationes instituti vtilissimas, non modo non in irritum recidere sinet, sed etiam adiuuabit, vt grata posteritas intelligat, tuis in rebus non casum, sed consilium, nec coecam fortunam, sed sapientiam cum pietate coniunctam, et recti moris minime expertem, dominari. Vitemb. Saxonum, ipsis Id. Maii A. O. R. CIC IC CCIII.

CCCVI. MATTHIAE HENRICO OTTONI,

IN magna gratulantium contentione, ego magnopere tibi gratulor, et ciues eruditos praecipue ad gratulationis ac gaudii societatem, meo quodam amicitiae iure, accerso.

Nam exempli interest, bonos ciues excitari praemiis, et decerni honorem merentibus, vt amari se a nobis, intelligant, rectissimisque porro consiliis, in hac liberalium studiorum societate, vtantur, Quae res ad tuendam litterarum dignitatem pertinet, et magnam quoque ad mouendos animos vim habet, quum alii alios, velut signo sublato praecedunt, et facem sequentibus praeferunt, non ad libidinem, sed ad veram solidamque virtutem. Miltiades excitauit Themistoclem, et ad fortitudinem accendit: quin imago Achillis inflammauit Macedonem, vt ad eum plane imitandum sese erigeret, talemque se praestaret in bello, qualem Homerus illum praedicasset, Socrates in hanc rationem consuetudinemque induxit Platonem, vt suauitate doctrinae leniret animum, constantiam que sibi probaret, neque ab illa cogitatione se auocari, neque a religione officii et integritate deduci se ac dimoueri pateretur. Quorum exemplis confirmatus, omnes neruos contendis, et pro honore, quem virtus tibi elargita est, tuendo, nihil laboris, aut studii praetermittis, et meam patrumque expectationem ita fustines, vt te in siuu suo collocatum velint. Praeter hos, amant te ciues, et optimumvitae genus collaudant, doctrinam plurimi faciunt, et facile tibi industriae palmam concedunt.

Testes sunt tuae laudis ing enui, et intelligentes liberalium artium existimatores, Michael Strauchius, Christianus Rohrenseius, et M. Erdmannus Daschizkius, sapientissimo ordini merito ascriptus, ac linguarum, sacro maxime studio vtilium, apprime peritus, monitor idem doctorque tuus in hoc genere studii opportunus. Haud secus tuam comprobauit solertiam Henricus Leonardus Schurzfleischius frater germanus, qui te cupiditate perdiscendae antiquitatis et Geographiae incensum, rationibus argumentisque confirmauit. Hoc familiariter vsus es, nec male puta sti, tali duce, varios persaepe libros, et monimenta veterum recentiumque exemplorum offer ri, quae inspicere ucundum est, legere omnino fructuosum. Quod reliquum temporis fuit, non consumsisti in otio, et sermonibus ludicris, sed operam studiumque ad salutarem Dei recte colendi disciplinam contulisti. In hac eos delegisti moderatores, quorum vestigiis insisteres, Philippum Ludouicum Hannekenium i Io. Georgiura Neumannum, et Gottliebium VVernsdorffium, qui nullo temporis articulo tibi defuerunt, et alacriter sequendi non languide praeiuerunt. Quod vt faceres, toto pectore in eam curam atque cogitationem in cubuisti, et rebus in casu ac fortuna positis,

diuinas aeternasque praetulisti, atque animum pietate firmum, et pudoris officiique retinentem, ratione, moribus, disciplina composuiti, vt te ab illis disiungeres, qui a coelesti sapientia remoti, imaginem duntaxat sapientiac amplexantur. Hoc te decet, filium DEo, Principi et Patri obsequentem, et honestissimas necessitudines nouis honorum insignibus exornantem, Quare in hoc rerum cursu pergas feliciter, et laudes has con tinenter augeas, atque enitaris in posterum, vt confecto ex animi sententia curriculo, in patriam reuersus, Serenissimi Principis gratia valeas, et maioribus aliquando praemiis honoribusque afficiaris. Quod pro amore paterno abs te sperat venerandus genitor, vt constitutis auspicato rebus, alleuare illius labores et curas, propitio, ac iuuante conatus tuos Deo, bene et expedite, vtiliterque possis. Vitembergae Saxonum XVI. Kal. Iun. A. R. G. CIC IC CIII.

CCCVII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

LAeti vndique nuncii afferuntur: Bauari passim a rusticis Tirolensibus caesi, arces montanae, quae aditum regionis muniunt,

receptae: Vindocini frustrationes animum faciunt nostris: Eugenius corruptum rei militaris statum diligenter emendat: de pacis Polonicae compositione prosperum expecto successum: interposita vicinorum auctoritate, placabitur Suecus. Moschorum Dux versus Tanan, imminentibus Scythis et Thracibus, arma vertet: Rex noster in Saxoniam, rebus Poloniae tranquillis, veniet, conspectuque suo nos recreabit. B. causa qualem exitum habitura sit, docebit euentus: vtcunque fiat, de honore detractum est nimis, nec spes recuperandae inposterum dignitatis. Vitembergae Saxonum X. Kal. Iun. A. O. R. CIC IC CCIII.

CCCIIX. EIDEM,

Oppugnatio Bonnae non diu foederatos tenuit, industria Cohornii, architecti militaris, longo vsu periti. Ad Rhenum Gallis creuit animus spe auxilii, quod Boius ex foedere promisit. Sed huius vires obruet obteretque Ludouicus Badensis, redituque Villarsium intercludet. Schouclius classem in mare medirerraneam educet, portusque Apuliae et Calabriae obsidebit, prospero, vt opinor, successu. Rex Portugalliae aditum Hispaniae aperiet Anglis Belgisque

foederatis. Vindocinus magnum aliquid in Hispania molitur, cui occurret Eugenius, et vim impetumque ab vrbe Brixello arcebit. Ego Dei beneficio etiamnum viuo, nec vano rumore moueor, praesertim Gallorum, qui vnum illud in me desiderant, quod patriam amo, et Austriam colo, assentationi infensus, et a spe captandi praemii remotus, vt qui maxime. Ceterum Geldria breui se dedet, et Bonnae fortunam sequetur. Hispani quo se vertant nesciunt, a Gallis reguntur ad nutum, opes, Americanas Galli rapiunt, et aequum id, quod vtile arbitrantur. Bauarus Gallicis artibus captus, pertinacia se et regiones suas perdit. Nisi tandem sapiat, eandem quam frater sortem subeat oportet. Vitembergae Saxonum IIX Kal. Iun. A. CIC IC CCIII.

CCCIX. IOANNI VIVIERIO, Bibliopolae Batauo Lugdunensi.

ANno superiori centum et viginti numos aureos ad te curaui, quos Elero medicinae candidato perferendos dederam, sed is prope Magdeburgum, repentino quodam casu, ex equo praecipitatus interiit; quibus rebus factum est, vt pecunia cum litteris a seruo Eleri seruota, Vitembergam remitteretur. Postea occupationibus

sacri saecularis Academiae districtus curam transmittendae pecuniae frater omisit, et commodam occasionem, si forsan aliquis nostratium hominum ad vos commearet, solicite expectauit. Nunc vero se tandem occasio obtulit, sed serius, quam vellem. Stephanus enim patria Holsatus, cinis noster eruditus et integer, ad perferendam hanc pecuniam vltro paratus promptusque fuit, cum iam tum Lipsiae res confecta esset, pecuniaque tibi destinata, fidei curaeque VVeissii mercatoris Lipsiensis credita fuisset. Ceterum, vir optime, propensum tuum in me animum, pro eo, ac par est, magni facio, et si quid amplius tibi debeo, efficiam in posterum, vt recte accipias, atque honoris et commodi tui cupidissi mum me esse intelligas, ac re ipsa experiare. Nostras alioquin rationes vehementer turbauit bellum. Polonicum sed speramus fore vt interposita illustrissimorum Foederati Belgii ordinum auctoritate mox componatur. Iilud in primis nos erigit, quod Belgae Anglique concordes terra marique ad coercendam intra fines Galliam conspirant, terribilemque Europae dominatum submouere student. Ni enim hanc curam susciperent, de religione et libertate patriae actum esset. Bauarum, opinor, inconsultae temeritatis breui poenitebit, et quamuis castra

Villarsius cum eo coniunxerit, tamen mali eum mores vlciscentur, et fratris exemplo admonebitur, dignam errore et audacia mercedem fore. Proxime de libris rarioribus ex Italia ad me perscripsit Magliabechius; quid apud vos reperiatur, tua refert, vt pari modo quamprimum nobis aperias. Loydium. Anglum Chronologum abs te flagito, et, si ad manus est, Stephano ciui nostro tradendum cura, et delibris, de quibus scripsisti, constituto pretio, nos certiores redde. Vitembergae Saxonum VII. Id. Iunii A. O. R. CIC IC CCIII.

CCCX. DANIELI BANDECOVIO, Theologo Berolinensi.

MAgno abs te beneficio affectus sum, quod negotium, cuius causa angebar, librarium probe diligenterque curasti. Quo nomine pecuniam filio debitam recte et tempestiue persolui, quem spero audientem mihi, et officii retinentem fore. Me vtitur familiarissime, et recitationibus historicisinterest diligentissime, quid priuatim et domi agat non perinde exploratum habeo: credo tamen eum nihil facere illiberaliter, et tempus, quod carum esse debet, vtiliter collocare. Ego quid consilio, diligentia,

auctoritate possim, experiar, sane monitor vbique tempestiuus ero. Bauarus obfirmauit animum, et nihil ad pertinaciam reliqui fecit, cui ab initio belli idem, quod ducibus aliis, vsu venit: plus enim animi est inferentibus bellum, quam propulsantibus; id quod recentiora veterumque exempla confirmant. Caesar longiori patientia dissimulauit iniurias, et nimia lenitate ducis superbiam auxit Ex dignitate et salute Heluetiorum est, vt Lindauiam, Bregentiam, Constantiam, et quatuor ciuitates siluestres, Gallis obiectas, fortiter tuendas suscipiant, ni fines suos praesidiis nudari patiantur. De Lindauia per Gallos intercepta, falsus fictusque rumor est, quae vrbs situ loci et operibus valida, et Acroniani lacus propugnaculum, viam aditumque in tractus montanos principatus Tirolensis munit, Brixellum, quod Mutinae Ducatum iuxta Gabellum defendit, summis viribus, duce Valdemontio, Galli oppugnant, quo capto, vix vbi tuto consistant, Caesarei habent. Alioquin festinata Bonnae expugnatio Gallicas res insigniter conuertit; hic annus, opinor, Galliae dominatum in Alsatia aut constituet magis, aut tandem finiet; venio in spem fore, vt Argentoratum denuo cum ditione Germanica, prolatis patriae finibus, coniungatur, ductu Iosephi Regis, destinati diuinitus

communis patriae liberatoris: Ad extremum tibi commendo Hermannum Mullerum, Riga Liuonum, patriae calamitate miserum, virum pium iuxta ac doctum, quem vt patrocinio subleues, et de conditione ei apud vos prospicias, maiorem in modum contendo: quod illi benigne facies, mihi factum putabo, Alibi promissa eum fefellerunt, vt aulicorum mores sunt, qui vel Liuonicum nomen his temporibus odio habent. Vitembergae Saxonum VI. Id. Iunii CIC IC CCIII.

CCCXI. PETRO AMBROSIO LEHMANNO, GODOFREDO STRASBERGIO, Actorum Hamburgensium Directoribus.

INstitutum, quod suscepistis, cum vestra amborum laude coniunctum est, praesertim hoc tempore, quo magna est ingeniorum vbertas, quae varios cumulatosque doctrinae fructus praebet, et vestram in iis liberaliter promendis industriam magnopere commendat. Mihi autem nimis occupato ignoscite, veniamque silentii date; serius enim, quam vellem, respondi, et curas conatusque iuuandi rem literariam per epistolam approbaui, ciues nihilominus eruditos in proposito disputandi, his etiam miseris temporibus, confirmaui, plerosqu, et tardos

aut tergiuersantes voce et exemplo accendi. Tantum vos rogo quaesoque, vt in recensendis disputationibus, quae ad religionis certamina pertinent, cauti circumspectique sitis, quoniam partes eligere nec vobis expedit, neque est semper tutum, maxime quum controuersiae in nostratis ecelesiae visceribus mouentur, quas sopiri praestat quam ali contentionibus et foueri. Ceterum si qua vobis prodesse, aut honori seruire possim, efficiam, vt intelligatis, me commodi honorisque vestri esse cupidissimum, atque in tuendis amicitiae officiss constamtissimum. Eid. Iun. CIC IC CCIII.

CCCXII. GEORGIO LVDOVICO GOLDNERO, Ruthenei, quod Gerae est, Rectori,

CVm venit mihi in mentem superioris nostrae consuetudinis, tum laetor magnopere, eam tibi obtigisse prouinciam, in qua magnam laudis et laboris materiam inuenires. Graue quidem munus, sed plenum suauitatis est, quod geris, animo ad superandas etiam molestias obfirmato. Alii otiosam et inertem vitam agant, ac litterarum studia contemnant, tu rectius existimas, et multa cum nominis dignitate Athenaeum, quod semper amaui, Ruthenicum exornas, nec tam de adolescentibus ingenuis,

quam de ipso genere humano, quod sine litteris obscurum et mortuum est, bene mereris, serens arbores nequicquam steriles, et posteritati profuturas. Petrotyroni, quaeso, facilem te praebeas, neque priuatae institutionis vian aditumque praecludas. Pater re tenui est, vt nunc ciuium nostrorum fortunae tenues afflictacque sunt, ingenium tamen nactus est filius perliberale, quod intellexi, propiusque cognoui, cum proxime apud me inuiseret, et propensam in se voluntatem tuam, atque in docendo industriam, multis sermonibus concelebraret. Persoluet tibi mercedem DEus, et laudem gratus quoque alumnus debitam rependet, spatioque Gerae confecto, doctori optimo felicitatem referet acceptam. Quod reliquum est, sub auspicio ilhistrissimorum procerum Ruthenorum feliciter agas, et stemma eius ac perantiquae gentis a Beclero in litteras redactum, sed mea pecunia, quam curabo, redemptam, haud grauato trausmittas, ac me pro humanitate tua amare pergas, 111. Id. Quinctil. CIC IC CCIII.

CCCXIII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainchensium Antistiti.

profligati sunt Galli, victoria diu anceps et difficilis, neque incruenta fuit, Ludouicus Badensis prope Gallos consistit, ad pugnam paratus, et multis belli casibus prudens, ac locorum insigniter peritus. Baua rus breui se recipiet, siue inopia annonae, siue difficultate itinerum, quae longius eum progredi non sinunt: si bellum in viscera regionis ipsius transseratur, reducet copias, et sibi consulet: praestat Oenipontem esse captum, quam Norici montem: Caesarei tantisper dum annonam ex vrbe Tergestina in mare Adriaticum, ex eoque in Padum et Italiam transportabunt, interclusi Oenipontis aditu. Eugenius belli consiliis praesidet, et oblataro melius agendi moderandique militaris consilii occasionem habet, quae res prosperos belli successus Germaniae promittit. Aditus Danubii nostris occupandus est, alioquin nihil expectatione dignum gerent. In Italia Padi itinera adhuc nostris patent, et breui affuturus est Eugenius, qui sero experitur, Villaregium minus timendum fuisse, quam Vindocinum. Saepe enim fortuna alterum altero magis adiuuat, et maxime in consiliis humanis valet. Vitembergae Saxonum, pridie Id. Quin ctil. A. O. R. CIC IC CCIII.

CCCXIV. CHRISTOPHORO BEHRIO, In illustri Gedanensium Athenaeo humanitatis Professori publico.

HAukio ad vos redituro panegyricum tradidi, vt hoc signo, qui meus in te amor sit, existimare possis. Virum ob multas atque eximias virtuces dilexi, quod opportunus mihi tuae voluntatis interpres esset, praeterea fidus et diligens, curandisque mandatis promptus, et cum quadam animi religione erga doctores suos gratus. Alium ergo velim constituas, vt eo monitore intelligam, quas me res facere iubeas, ut mutua inter nos semper et nunquam interrupta officia constent. Carmen, quod epistolae subiecisti, mirifice mihi placuit, quod semel et iterum ac saepius, cum prandenti afferretur, relegi. Deus te honori vrbis, et litterarum seruet. Festinantissime ipsis Id. Quinctil. CIC IC CCIII.

P. S. Galli in Belgio profligati sunt, victoria diu dubia, et valde cruenta fuit. Quid de comitiis Lublinen sibus futurum sit, omnes expectatione suspensi, solicite expectamus. Oeniponte intercepto, Austria versus Italiam aditu interclusa est, sed Tergeste Caesari ad res in Italiam transportandas patet.

CCCXV. BALTHASARI GERARDO HANNEKENIO, Lubecensi.

MIrifice capior suauitate ingenii tui, quod cum ceteris artibus, quarum permagna dignitas est, tum praecipue humanitatis studio, cuius momentum in omni vita cernitur, praeclare enituit, et amplificata litterarum laude, semel atque iterum in hoc publico laudis domicilio eluxit. Id vero gratulationi meae materiam praebet, et patrum in te amorem quo tidie accendit, atque omnium de industria tua opinionem vehementer confirmat in primis autem patriae magnopere te commendat, te, dico, spectata virtute iuuenem, et a vulgo quam longissime abductum. Hoc enim Lubeca, illa altrixtua, et fortunae parens, et omnium veteris Saxoniae vrbium princeps, tibi et cunctis, qui in mores maiorum formantur, ciuibus beneficium dedit, aut Deus certe, magnarum stator vrbium, volens propitius tribuit atque impertitus est, vt abundaret ingeniis, quae ratione et consilio non minus vitam quam studia doctrinae moderantur. Nam vigentes animi, velut fruges, bonitatem soli referunt, et Procorum, qui proxime ad

Dei numen accedunt, benignitate, velut solis calore fouentur, vt depulso sterilitatis metu, cumulatos fructus praebeant, et agrorum fertilitatem copia et vbertate sua vincant. Nemo est, qui non videat, segetem laudis tuae esse largissimam, quam nec ventorumvis disiicere, neque tempestates corrumpere potuerunt. Multos piget inertiae; te labor alit: multos lapidi et statuae potius, quam viro similes aspicias, qui non auscultant monentibus, et rationibus etiam grauissimis non mouentur: at in hoc ingressu iuuentutis tuae, omnia boni ciuis officia te vltro explere. sine vlla assentatione profiteor, et rebus factisque cognosco, quo animo sis, qui sponte ad laudem exciteris. Cumvero complures, quid deceat, intelligant, sed Protei instar, varias continenter formas mutent, capti illecebris, ob eamque causam in obeundis partibus tardi ac segnes: tu contra animo firmus, et dignitatis tuae retinens, quae inchoasti, perficis, nec de possessione virtutis et constantiae deturbaris, idque existimas, tuarum esse partium, vt haud secus agas, quam periti artifices solent, qui nihil mendosum faciunt, propter ea quod non distorta faciendi regula vtuntur. Adiuuant te, et incitant, quae oculis obuersantur, illustria patruorum Philipp Ludouici et Nicolai exempla, quae non modo

familiae tuae splendorem augent, verum etiam ab iniuria temporum vindicant, et immortalem generis gloriam conseruant. Omitto Menonem auum vita et meritis sanctissimum, cuius diuinus coelestisque animus iampridem ex horninum vita, ad Dei coelitumque societatem et sanctimoniam demigrauit. Nihil iam causae est, cur venerandum patrem Balthasarem Gerardum curae impensaeue poeniteat, qui spem in te repositam habet, et bonum sapientemque filium non dubie expectat. Assentior ei libens, neque auguror tantum laeta quaeuis et ominor, sed multis quoque nec fallentibus indiciis permotus ingenue promitto, et fiducia bonae, perspectaeque mihi indolis, confirmo, pium hunc Ascanium, omnia obsequentis filii officia curaturum, doctrinaeque et religionis interpretem, ac diuinae veritatis vindicem, gratum Deo et piis hominibus, futurum, Velim nolim, fatear necesse est, perpaucos vidisse, ea praesertim, nec tum corroborata aetate iuuenes, qui industria et eruditione tecum exiequari possint Nihil addo de humanitate, et vitae officiis, quae animum in reous arduis constantem, et perturbationibus vacuum ostendunt. Enim vero litteris docti, et artibus instituti reprehensionem incurrunt, quandocunque a temperantia

discedunt, et moderationem aspernantur. Quod iis venire vsu solet, qui velut in prima segeti corrupti, ad nullam deinde perueniunt frugem. Rectior mens a natura tibi data est, quae bonarum rerum semina huc asportauit, et cultu ac diligentia se excitauit ad laudem, quaea studiis sapientiae proficiscitur et vsu maxime adiuuatur. Neque enim fabulas inanes hic consectatus es sed ipsa doctrinarum mysteria, et reconditae anti quitatis capita perquirendo, testatam fecisti assiduitatem tuam. Hoc vidit coetus hoster et approbauit, hoc patruus, alta mente praeditus, in laude tibi posuit, hoc sapientissimi ordinis decurio et praeses vtile et honorificum duxit, hoc denique noua honorum insignia merenti attulit, virtutemque nobilitauit, Omnes ergo quotquot recte existimant, bene precati mecum, gaudio exultant, votisque religiose nuncupatis, exoptant, vt tot tantaque laudum ornamenta per te augeantur in dies, et auitae paternaeque virtutis similitudine, aut successione potius, et continuata posterorum serie, prorsus integrae, ac sine labe, et sine metu senescentis familiae retineantur, perinde ac propagentur. Illud certe te poscimus, atque obtestamur serues dignum fortuna animum et sustineas familiae expectationem, et patriae tribuas

potissimum, quod natura duce, ei tribuendum est, ad quam ornandam ipsa te genuit et educauit, nostraque Vitemberga te in stituit sedulo et informauit: sic enim fiet, vt quod parenti tuae debes, non imparatus, neque inops, magno cum foenore persoluas; id enim te praeter ceteros omnino decet, qui in proximo doctrinae certamine fortiter stetisti, et in prima acie pugnans, non retulisti pedem, sed eruditionis eloquentiaeque tela quasi et fulmina vibrans, lauream, victoris insigne, omnium suffragio suscepisti, vt patria intelligeret ac praesentiret in posterum, te nihil nisi arduum, et sacro victore dignum et reuera sempiternum aliquid spectare. Vitembergae Saxonum pridie Kalendarum Sextil, A. CIC IC CCIII.

CCCXVI IOANNI HECTORI A. STALBVRG. Patricia Nobili Francofurtano.

QVum nobilis cuiusque familiae originem repeto, et antiqui generis splendorem contemplor, nihil vel ad patriae existimationem aptius, vel ad posteritatis memoriam iucundius, vel ad vtilitatem efficacius, vel ad laetitiam opportunius litteris mandari posse confido. Praeterea haec res dignitatis plena est, et publicae laudis

partem attingit maiorumque ornamenta in conspectu omnium ponit, vt quo quisque loco natus, quibusque maioribus ortus fuerit, vbi adoleuerit, et vixerit, quae pro salute patriae gesserit, non magis vni aetati, quam posteris notum sit atque testatum. Quae res vt ampla, sic ad gratulandam percommoda est, et in tuas maiorumque laudes intuenti, magnam scribendi materiam praebet, et in summa rerum expectatione, singularem fiduciam affert, sed audaciae, quae sine consilio est, scribentem absoluit. Idcirco silentium vetat admiratio virtutum Stalburgianarum, quae non in vulgari et obscuro quodam municipio, sed in vrbe, totius Germaniae principe, et prima regni Germanici sede, ita floruerunt, vt in memoria altius haereant, et litteris, sermonibus ac monimentis passim celebrentur, maxime ob fidem et vigilantiam, quam in toga ac praetexta, in praetura et consulatu vrbis summa constantia et fortitudine proceres Stalburgii comprobarunt. Haec vero insignia non speciem gloriae habent, neque inania sunt, sed maximis in rempublicam meritis parantur, praemiaque sunt summae virtutis, in illa praesertim libertatis luce ac sede, quae magistra est consilii, et recti moris. Nam omni temporum statu etiam bellis ciuilibus perturbato, senatus auctoritas

eorum ope stetit et seruata est, legumque sanetitas quasi domicilium collocauit, cum Stalburgii, siue rerum factorumque principes essent, siue socios se adiutoresque praeberent. Ignauiae est, negligere periculum: imprudentiae, aut potius stultitiae est, nihil metuere, neque animum aduertere ad ea, quae imminent, reique pulicae impendent. Non id vsu venit maioribus tuis, quod illis, qui soluti curis, et opere vacui, in rerum ignoratione versantur, et nesciunt, qualis quantusque senator sit, qui fortunam reipublicae in consilio habet Hoc enim saepe et diligenter reputarunt, suisque et idoneis ponderibus examinarunt illustres familiae tuae conditores, qui in praetorio et consulari imperio, gentilitium decus tenuerunt, et mori potius, quam a fide et officio discedere voluerunt. Quare ab Imperatoribus et Regibus ornati euectique, ad dignitatem patriae, atque ad amplitudinem augustae vrbis, omnia consilia retulerunt, atque in eam cogitationem ingressi, rempublicam e periculo ereptam, nihilo magis pace, quam amore ciuium tutali, ratione, consilio, sapientiaque admirabili, dignas nomine suo partes obierunt: erecti semper, et longa saeculorum serie, in altissimo honoris gradu collocati, certe in antiqua natalium dignitate semper confirmati.

Quibus rebus factum est, vt Diui, et diuinitus dati Principes gentem Stalburgiam diligerent, eique testimonium laudis impertiendum existimarent. Nihil dicam de Maximiliano I. et Carolo V. Augustis, quorum temporibus Stalburgii in gerenda republica, veluti lumine accenso, praeluxerunt, nec minus vrbi, quam communi patriae vsu rerum, et maturitate consiliorum profuerunt. Ex hac familia domoque. tot tantisque rebus nobilissima, exierunt ciuitatis principes, et ad tractandam feliciter rempublicam accesserunt Nicolaus, Christophorus, Hieronymus, Daniel, quos Deus exciuit, atque in lucem eduxit, quosque natura eximia ad laudem formauit, educatio adiuuit, disciplina erexit, peregrinatio expoliuit, vsus denique confirmauit. Sidus profecto illud vrbi faustum illuxit, et prouidentiae omnia regentis opus extitit, quod arcem quandam salutis publicae in genere tuo, constituit feliciter et collocauit, quam tot maiorum praesidiis communitam, et magno inclyti Patris auctoritate fultam, pari constantiae exemplo corroborabis, et in ea ornanda omnem vim ingenii ac virtutis tuae ostendes. Etenim vulgares et peruagatae res ad te nonpertinent, nec de inutilibus et ineptis, quae tempus fallunt, laboras, et noxias, quae mores

corrumpunt, vt vitae et bonae existimationisp estes odisti. Haec est illa indo les tua, quam exploratam habent patres, illi maxime, qui sacrorum interpretes, et iuris sacerdotes sunt, quibus cara existimatio tua, et consuetudo iucunda, et tota studiorum ratio summopere commendata erat. In historia ciuili, doctrinaque selecta viam non vulgotritam, sed illustribus duntaxat ingeniis patefactam ingressus es, et populari iudic io haud contentus, litteras, in quibus nitor et cultus inest, et philosophiam, quae ab imanibus rerum cupiditatibus homines auoc at, ac de moribus et republica inscribitur, summa cum vtilitate excoluisti. Nullus di es tibi otiosus abiit, nec palaestra tempust udiis necessarium eripuit, quod perpauci faciunt, et plurimis difficilimum videtur. Illud quotidie me videre memini, et ideo semel iterumque in memoriam reuoco, quodimihi patribusque, in docendi cura, et renum vtilium meditatione defixis, plenum quoque grauitatis et sanctimoniae animum attulisti, et gestu, moribus, vultu leuitatem auersatus, modestiam inprimis et verecundiam ad doctrinae studia adiunxisti. Locup letissimi testes adsunt, et coetus noster his vocibus personat, neque vllus, quem quidem eruditi habitant, vrbis huius angulus est, in quo non acclamationes et plausus felicis tui discessus causa exaudiantur.

Iungunt se, et perinde gratulantur haud obscuri honoris tui suffragatores, inter quos vt magnus est amicorum tuorum numerus, sic frater meus Henr. Leonardus Schurzfleischius I. V. Doctor. et. Historiarum Professor Publicus eorum nemini fide in te, et obseruantia in familiam concedit, tua quippe et aequalium tuorum iuuenum vtilitate adductus, vt superiore anno, arduas et difficiles historiae Germanicae, qua capita et fontes iuris publici continet, controuersias, ab ipsis rerum factorumque principiis et causis repetitas, copiose explicaret. Haud secus mihi frequens, et familiaris congressus tuus fuit in deliciis, cum propter celeritatem animi expeditam et incredibilem, tum propter vim iudicii valde exquisitam et singularem. Vtroque enim modo, anteibas ceteros, et quaerendo sermones doctissimos facile eliciebas: audiendo, rationes et sententias ad vitam vtilissimas mira quadam solertia et attentione percipiebas, vt vel his non languentis industriae signis indicares, qualis, confecto studiorum cursu, euasurus esses. Sic omnes prope difficultates superatae iam et sublatae sunt: tantum suauis in peregrinatione labor restat, quem omne, qui prudentiae student, iucunde perserunt, et vias, sine vlla remorandi causa persequuntur Hoc facis, et

vsu probas, paternaque et auita vestigia in illa ipsa diuinis auspiciis ad Moenum condita et conseruata vrbe, imitaris, existimans tales fore ciuitates, quales futuri sunt, qui eas regunt, neque animo suo indulgent, et in maximis temporum difficultatibus ne minima quidem regendi molestia afficiuntur. Vitembergae Saxonum Kalend. Sextil. A. R. G. CIC IC CCIII.

CCCXVII. IOANNI CHRISTIANO [correction of the transcriber; in the print CHRITIANO] SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainchensium Antistiti.

QVid non machinantur stolati patres, vt ambitioni et vtiliati suae seruiant, Gallumque sibi consiliis et officiis coniungant. Bauarus ad Pyrenaeum Rhaeticum repressus est, pleraeque arces montanae aditum munientes receptae, Itali metu liberati, quorum Principes ad magni foederis societatem accessuri sunt, aduentante Anglorum Belgarumque classe, quae magnum Pontifici metum iniicit. Badensis more suo cunctatur, indignantibus prope militibus, pugnamque haud obscure deposcentibus: Bataui acrius celeriusque res suas exsequuntur. Eugenius, ex quo factus est senatus bellici praeses, vitia belli corriget, fortunamque Boii conuertet, et rei bene

gerendae occasionem causamque dabit omnibus militiae Caesareanae praefectis, stipendia accurate persoluet, et omnia, quae neglexit M. curabit. De Plozio nuper capto non idem omnes sentiunt, cuius redemptio per erit difficilis ob numarias praesertim patriae difficultates. Nunc maior, atque antea, pacis in Polonia componendae spes affulget. Conciliatio duarum et diuersarum religionum frustra, quibusdam annitentibus, suscepta est, res haec ad omnes vtriusque religionis coetus pertinet, nec vnius Regis Principisque arbitrio continetur. ipsis Kalendis Sextil. A. CIC IC CCIII.

CCCXVIII. IOANNI GEORGIO PRITIO, Doctori Theologo et sacrorum Slaizensium Antistiti.

SEcundis rebus tuis laetor admodum, et cupio magnopere, vt incommoda, quae discessus forsan attulit, sarciantur inposterum, et cum insigni foenore reponantur. Ego in praesenti rerum Saxonicarum perturbatione pacem spero, inclinato Regis Sueonum animo ad tranquillitatem Sarmatis Saxonibusque restituendam. Bauarus seditiosa consilia fouet, ne Caesaris quidem reuerentia ducitur, quod pessimi est in Germania exempli, et imperii maxime conuellit

auctoritatem. Quid moliatur, expeditio Tirolensis docet, in qua arces montanas, et omnium opinione inuictas expugnauit, Kuffsteinium, Ehrenbergam, Scharnizium subegit, et dedito Oeniponte, ad Pyrenaeum Rhaeticum vsque processit, vbi meta improuidi ducis fuit Foederati Belgae et Britanni vigore et viribus vincunt Germanos, secus atque olim res nostrae gentis esant, sed de his dixi satis. Berolini noua religionum conciliatio instituitur, frustra, vt autumo, dissentientibus vtrinque partibus, neque eam conciliandi facultatem habentibus, nisi omnes consentiant coetus protestantium, quorum communis est causa, et ab omnibus tractari atque approbari debet. Sed tu tota hac re diligenter cogitata, melius statues, et fauebis tuo Zomacreonti. Vitembergae Saxonum Nonis Sextilibus A. CIC IC CCIII.

CCCXIX. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainchensium Antistiti.

IN Vngaria est magna rerum conuersio, impulsore Ragozio, quem Neapoli Austriorum diligentius custodiri oportuisset. Bauarus cum eo conspirauit, sed fracto iam

impetu, retrocessit. Fama tenet captum aut caesum; ita delicti mercedem Deus per soluit, et aliis recte faciendi exemplum tradit. Rustici Tirolenses fortiter pugnarunt, et iugo depulso, laudem sibi pepererunt, maioribus priuilegiis digni, quae indulgentia Caesaris tribuantur. Brixellum Ducis Mutinensis castrum a Gallis captum, frenabit illum Ducem et deprimet, nisi nouum Caesari robur afferat classis Italiae formidolosa, Principesque Italiae ad officium et amicitiam Caesaris adducat. Christianus Iunior apud Eslingam periit, nescio maiori aulae commodo, an damno. Princeps enim fuit pertinax, et Maximiliano fratre durior, fortis tamen et magnae in bello expectationis. Badensis cunctatur, quamlibet copiis maior, et ea de causa multis inuisus, quod hosti spatium dedit castra exquisitius firmandi. Burgundionis conatus irriti sunt. De Rege nostro, et pace inter Polonos Sueonesque futura adhuc bene spero, propterea quod Sapiehae Regi fasces submiserunt, et in gratiam recepti sunt, quos Pazius, qui superiora comitia dissoluit, non dubie sequetur. Vitembergae Saxonum. IV. Iduum Sextil. A. R. G. CIC IC CCIII.

CCCXX. EIDEM,

Vngari perduelles proxime cladem acceperunt, et bis profligati sunt: faex ista hominum breui delebitur: Valachi se recipiunt, scelerisque socii diffugiunt passim. Solarius rem bene gessit in Tirolensi principatu, Bauari eiecti, praedisque mulctati, nunc versus Italiae fines ille tendit, eodem modo Vindocinenses cohortes excepturus, Vides Bauari, vides Prilmaieri vesaniam; iste Romae a Pasquino dictus est mancipi um libidinis Gallicae, In Brabantia et Flandria iniquior foederati exercitus. fortuna fuit, Cohornius plus suscepit, quam praestitit, pluuia et tempestate impeditus. Vitembergae Saxonum ipsis Idibus Sextilibus, A. R. G CIC IC CCIII.

CCCXXI. EIDEM.

REs Anglorum et Batauorum in vtroque mari fortunatae sunt, classis foederata fretum Calpes feliciter, transiit Melgarius omnia Hispanorum consilia aperuit Austriis, eorumque foederatis: aduentus Caroli Archiducis omnia Portocarrerii vafre consulta in auctoris perniciem vertet. Tantum B. suspectus cuius fama in hoc bello dignitasque versatur: omnia obseruant, qui pr ope eum sunt, et Eugenius Vindobonae palam, sed in speciem laudat, priuatim aliter sentit, et cunctationem veterani ducis

non probat. Bauari si vera afferunt nuncii, nouam acceperunt plagam: Arcous ignominiosam subiit mortem, perfidiae poenam: Dux gentis sauciatus dicitur, anex vulnere interiit, nondum satis liquet. Rotenberga tandem a Francis capta aditum in superiorem Palatinatum munit. Sola restat Amberga, regionis caput: Dani in Bauariam inferiorem impressione facta, vrbem Vilhofiam ad Vissae et Danubii confluentes, Schardingam ad Oenum flumen, interceperunt, nunc Straubingam versus et Lands hutum tendunt. Prilmaierus auro Gallico corruptus, Carrigii, qui non melius Coloniensi suasit, fata experietur. Vitembergae Saxonum VIII. Kalendarum Septembris A. R. G. CIC IC CCIII.

CCCXXII. FRIDERICO CRISTIANO BVCHERO, Theologo Gedanensi.

PRo veteri amicitia dudum inter nos, cum vna essemus, contracta, studui semper honori tuo, et pariter necessitudines tuas dilexi, quarum reuerentia ductus, non potui defugere officium, quod vltima voluntate mihi imposuit socrus tua, persancti moris matrona. Sepositis, crede, occupationibus curabo, vt oratio funebris excudatur

prelo, etperferatur Gedanum. Nostrae equidem res miserae, vt vestrae difficiles, et periculi plenae sunt, Torunii deditionem accepimus, cuius vrbis fortunam doleo, et spero fore, vt vicini Reges societate ac foedere coniuncti, pro libertate Gedani feruanda annitantur. In Bauaria est magna rerum perturbatio, ambitione Principis, Gallica fraude circumuenti. In hac rerum vicissitudine Saxoniae gratulor, quod his laqueis se irretiri passa non est, auctore melioris consilii, dum floreret, Beuchlingio. Carolus III. nouus Hispaniarum Rex, superiori hebdomade Lipsiam transiit, relicto Austriae comitatis clementiaeque exemplo. Nunc tota Hispania commouetur, Sicilia fluctuat, classes foederatae mare mediterraneum obsident, Pontifici ab Austriae commodis auerso, terrorem iniecerunt. Tirolensis principatus sua se fortitudine vindicauit in libertatem, pulso Boiorum regulo, et cum ignominia excedere coacto Vindocinensi duce, qui iam Tridentum vsque mouerat, et Rhaeticas Alpes, Athesisque tractum occupaturus videbatur. Bresaci montis iacturam Augustae defensio resarciet, tum Limburgi expugnatio Iuliaci fines munit, Gallus tandem terra marique tot foederatorum copiis succumbet. Sed haec missa facio, et tua necessitudinumque

causa nullum laborem atque officium recuso. Deus te quam diutissime seruet, familiamque omni felicitate augeat, florentemque praestet, defendat ac tueatur. Vitembergae Saxonum, ipsis Kalendis Semptembr. A. R. G. CIC IC CCIII.

CCCXXIII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

QVantum te amem, et quanti te faciam, vel exeo intelligis, quod nihil praetermitto eorum, quae placere tibi audio, et valde vehementerque probari. Fratris opusculum, de quo praeclare existimas, multo labore confectum est, in quo totam fere aestatem consumpsit, et se ad artes mathematicas, aliquandiu intermissas, meo inprimis hortatu reuocauit. His enim praesidiis temporum doctrinam fulciri oportet, si ex vera dignitate sua aestimanda est, atque a vulgi contemptu vindicanda. Consequente anno, si Deus consilium fortunet, annum Graecum pari diligentia ab vltima gentis memoria repetitum explicabit. Buchneri explanationes Liuianae manu exscriptae ad vsum iuuentutis idoneae sunt, at Criticae artis subsidia non habent, quoniam Codices virum optimum eruditissmumque

destituebant. Carolus III. Hispaniarum Rex forti fidentique animo iter facit, quem permulti Hispaniae proceres, qui secessionem ab Andegauensi meditantur, iam pridem expectant. Paucis abhine diebus Limburgum vetus validumque castrum, inter ducatus Luxemburgicum et Iuliacensem, opportuno ad arcendos hostes loco situm, a foederatis captum, in verba Caroli iurauit, Gallici milites, quod pertinacius restiterunt, ad captiuorum conditionem redacti. Geldria vrbs permunita, et ducatus eiusdem nominis caput, glebis igneis verberatur, non diu sustinebit impetum: haec fines Cliuiae defondit, vt illa Iuliaci aditum custodit. Bauari furorem franget Badensis, postquam conatus intercipiendi principatus Tirolensis fuit irritus, ex quo tota spes conturbandae Austriae, et excitandi confirmandique rebelles Vngaros, pendebat. Clades, quam Stymmio attulit, bellum ex Bauaria non transferet, potius nostrorum odia intendet, vltionemque maturabit. Badensis vt caute, sic feliciter omnia moderatur. Foedus inter Sueciae Prussiaeque Reges mouet vicinos Danos, Batauosque, vt Gedani curam suscipiant, et illi etiam nauibus mare Prussicum peruagentur. De munere, quo me affecisti, gratias pro eo, ac par est, ago maximas, at que in

vineam profecturo faustum iter precari, me decet, fratremque meum. Vitembergae Saxonum III. Nonarum Septembris A. R. G. CIC IC CCIII.

CCCXXIV. CHRISTIANO GOTTLIEBIO SCHVVARZIO, VVolframsdorffianarum Virtutum praedicatori.

HOmines ambitiosi et futiles aucupantur gratiam, et malis saepe artibus eum, quem ornare non possunt, locum tenent. At hi tales aliquanto post in caligine iacent et negliguntur a posteris, quod nihil neque in toga, neque in bello expectatione dignum gesserunt. Diuersam in VVolframsdorffiis indolem rerum monimenta, et factorum exempla, Principumque testimonia demonstrant. Quibus Augusti Imperatores et Reges ac Boii pariter atque Saxones munera, congiaria, honores clientelas, praedia, constantiae et fortitudinis praemia assignarunt: Saxones, dico, fiede et amicitia quondam illis coniuncti, cum praesidia ab vtrisque Imperii contra patriae hostes apud Danubium Albimque constituerentur. Consilio prompti, auctoritate graues, moribus sancti, meritis summi, rerum gestarum gloria immortales sua

et maiorum virtute eluxerunt. Vt nihil tam amplum, nihil tam illustre sit et magnum, quod non VVolframsdorffiorum honori debeatur, Maxima demum in suam gentem ornamenta intulit heros in toga maximus, Regis praetorio in Saxonia praefectus, consilio, auctoritate princeps, diuus Hermannus, omnia honorum, quos respublica merentibus decernit, ornamenta complexus, et post funus etiam raro heroum togatorum exemplo felix, quod filios reliquit inclutos amplificata domus suae dignitate sibi similes, qui iam tum in amplissimis Saxoniae magistratibus versantur, et consilia, cogitationes, instituta, officia, rationes suas atque actiones vniuersas Regis et patriate vtilitate metiuntur. Qui vt in excelso gradu locati, paternos honores nouis meritorum accessionibus augeant, maiorumque suorum splendori maius in dies lumen afferant, mecum precantnr Saxones, qui florentem Saxoniae statum exoptant. Illi enim, quam Regi obligarunt fidem, paterno et sancto more comprobant, ac rebus tactisque praestant, vt quoties opus fuerit, pro sua erga Regem religione, nullos labores, neque difficultates recusent, multo minus suae vtilitatis et compendii causa ab officio discedant. Huius ergo familiae ortus a coelo aut coelesti origine repetendus

est, cuius in bene consulendo, et prospere agendo felicitatem omnes in patriae negotiis agnoscunt, et quotidie in vitae luce experiuntur. Vitembergae pridie iduum Septembris A. CIC IC CCIII.

CCCXXV. GEORGIO LVDOVICO GOLDNERO, Ruthenei, quod Gerae est, Rectori.

DEprona propensaque tua ad me amandum voluntate nunquam dubitaui, et misso nuper ad me libro, aperte intellexi, te multis certare mecum officiis, et amicitiam dono confirmare. Efficiam, vt breui dissertationes meas accipias, illas praesertim, quae partem humanioris doctrinae complectuntur: tumvero commentationem fratris in orationem Ciceronis, quae titulum pacis. praefert. Petrus Becklerus in vltima Ruthenicae gentis historia haesitauit, operam mihi tamen industriamque probauit satis. De Philippo Hispaniae Rege Maximiliani I. silio, scias, cum pulchri nomine haud appellatum, sed Philippum Galliae Regem eo titulo ab aliis suae nationis Regibus distingui. Purgandi tui causa dices, te [gap: Greek word(s)] scripsisse, et Principem a dignitate formae etiam commendare voluisse. Tardum alumni. tui ingenium labore excolendum, quasique tundendum est, dummodo rationi seruiat

et virtuti studeat, cui doctrina concedit, et ornamentum duntaxat praebet. Tu demum id tuae in me auctoritati tribue, vt commendationis meae ratio habeatur. Vale, XII. Ka. Nou. CIC IC CCIII.

CCCXXVI. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO. Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

LAndauiam seruari interest, qua amissa, tractus omnis Palatinus hosti patet. Ex ea re metus Moguntiam vsque peruasit, Francofurtum vix extra periculum erit. Sabaudus proxime Gallicas res et consilia maximopere conuertit, et Valdenses ac Seuennenses in meliorem spem erexit, Vindocinum iam toti fere Italiae imperitare volentem. in maius periculum adduxit. Foederatae classes maris imperium tenent, India Hispanica nouum ex Gallia dominum breui mutabit. Magnum et terribile bellum tota Europa conflatur, Gallus ad vltimum senectutis auctoritatem amittet: Bauarus audaciae iuuenilis poenam luet, Sueco tandem pertinacia in probrum et perniciem vertet. Torunium deplorat fortunam, et detestatur acer bitatem victoris. Dux rationes suas cum coetu Romano coniunget, nisi falsus est rumor et temere confictus, Omnia iam fiunt

et ambitioni nihil arduum est, nihil inuium ad summa tendentibus, qui malunt cum periculo maxima, quam tuto mediocria et firmiter mansura consectari. Idibus Nouembr. CIC IC CCIII.

CCCXXVII. IO. CHRISTIANO KNAVTHIO, Illustris Scholae Grimmensis Collegae.

FEre tibi euenit, quod hominibus in causam fori ingredientibus, qui tametsi res suas auctoritate et argumentis confirmant, tamen lacessuntur saepe ab aliis, et immerito oppugnantur. Quod placate seras, et eruditionis praesidio nixus, non cadas animo, sed aemulum contemnas. Nihil in epistola tua reperi, quod redarguam: vitio caret, et ideo ista reprehensione vacat. Inscriptio liberior est, at nihilominus soloeci expers. Perge vero, et animum sume, sciolisque occurre fortiter. Vitembergae Saxonum XII. Kalendarum Decembr. A. R. G. CIC IC CCIII.

CCCXXIIX. IOANNI VIVIERIO ET SEVERINO. Bibliopolis Lugdunensibus Batauis.

REs vestrae et recte consulendo, et bene agendo prospere succedunt, et cum reipublicae gloria coniunctae sunt, felicemque

iustae causae exitum promittunt. Reprimenda est impia Galliae cupiditas, quam contra salutem vestram habet, perque ruinas vestras perniciem et exitium vicinis remotisque Europae gentibus molitur. Vobis florentissima terrarum orbis commercia inuidet: Indiam iam dudum, spe deuorat, maxime noua Hispaniae coniunctione subnixus, vt amplissimi Americae thesauri in Galliam deinceps perferantur. Bauarum in Austriae cladem exciuit, Suecos magno rerum Saxonicarum damno fouet, Polonosque distrahit, Turcas ipsos ad rumpendas cum Caesare inducias solicitare coepit: Ragozium commouit, et Hungariae vastitatem attulit. Itaque concordia opus est, vt magnum illud mole bellum, terra marique annitentibus praecipue Britannis et Batauis, felicissime conficiatur, et communis Europae libertas ab iniquitate dominatus Gallici fortissime defendatur. In occidente senilis aetas rationes conturbat: In septentrione iuuenilis ferocia modum non habet, nisi pondus sit in auctoritate illustrissimorum ordinum, vt dura consilia conatusque frangantur. Bellorum finis honesta pax est, quam Rex non recusat, sed rite electus, inauguratus et confirmatus, de solio se deiici non patietur. De Hispano longe alia res est, quia Austriae successio, contra ius quaesitum,

contraque pacta est praerepta. Vt vnum illud in Diuo Guilielmo Rege desiderem, quod diuidendi Hispaniarum patrimonii rationes inire auctore consilii Geldro, reuera autem occasionem Gallis praebuerit circumueniendi Austrios, vicinosque omnes. Sed priusquam decessit, fraudem sensit et expertus est, et Annam officii moriturus admonuit prudens. De nostris rebus iam laborandum est. Multum debet humanitati tuae Stephenus, qui pecuniam non tempestiue curatam soluere potuisset: nudius tertius ex Holsatia reuersus, non soluisse doluit. Illud quoque in Stephano officium requiro, quod Spanhomiani operis alterum volumen non asportauit, neque Aelianum. Perizonii integrum attulit, quod vt facias, et in posterum curae tibi esse velis, rogo te quaesoque peramanter. Frater meus edidit opusculum insigne Chronologiae argumentum complectens, quoniam in artibus mathematicis haud vulgariter est versatus, neque aliis doctrinae subsidiis destitutus. In orationem Ciceronis de pace aliquid commentabitur, et data occasione ad te perferendum curabit, si quid elucubrauerit. Vitembergae Saxon. Vll. Kalendarum Decembr. A. R. G. CIC IC CCIII.

CCCXXIX. AMICO CVIDAM.

AEtius, Galeno recentior est, in quo et Galeni epitomen habes, et effigiem illius intueri potes. Ab Aldo Venetiis 1534. editum possideo et lego, forma operis pulchra est, ac duobus tomis continetur. Cellarius in Geographia vetere aliquid conatus est, vir scribendo assiduus, ac valde laboriosus. Notae eius pro tyronibus scriptae sunt, et explicationem iuuant, in variis lectionibus nihil aut parum praestant, propterea quod notas ex libris, non ex codicibus refingit. Legit tamen et excerpsit aliquas Reinesii annotationes manu exscriptas ad scriptores, in bibliotheca Mauritii Guilielmi asseruatos, cum Cizae esset, et scholae ibi regendae operam daret. Hubnero geographia vulgaris et Germanica plures conciliauit emptores, quam Sagittario, qui pleraque omnia desumpsit ex aliis. Hartknochii Chronicon diligentiam redolet, et subsidia comprobat auctoris: prior editio melior est ac limatior, altera vsui aptior, quia minori forma. Scriptores a Culpisio emissi, MDCCII. a Schiltero recusi sunt, aut potius nouo titulo et praefatione aucti, nihil praeterea accessit. Vitembergae Saxonum ipsis Kalendis Decembr. A. R. G. CIC IC CCIII.

CCCXXX. AMICO CVIDAM.

AVgusta Vindelicum quarta decima die huius mensis deditionem fecit, dilapso antea ex finibus praefecto militiae summo, receptus enim fugae similis, et fatalis praefectorum languor ante oculos versantur. Vna aestate bis cladem accepimus, duas vrbes munitissimas amisimus, Bresacum et Landauiam: Augusta Vindelicum non resistere ausa, et Kampidonae fortunam secuta, Norimbergae vix melior conditio erit: Philippiburgum et Heilbrunna pari vicissitudine statum commutabunt. Nisi Princeps Eugenius praesentia sua res Vngaricas componat, Caesar precarium Vngariae regnum a Ragozio tenebit. Deus emendet animos perduellium, et tempora in melius mutet: tibi concedat, vt sacrum Christi natalis anniuersarium bene feliciterque transigas, et exoptata tranquillitate perfruare. Vitembergae Saxonum VIII. Kal Ianuar. CIC IC CCIII.

CCCXXXI. GILBERTO LEIDINGIO. Hamburgensi.

PAtres vna mente et animo te in societatem eruditissimi ordinis cooptarunt, et sinceri integrique testes doctrinae perinde ac virtutis tuae esse voluerunt Idcirco nouos

honores tibi partos gratulor, et vt digna meritis prouincia decernatur, opto, praesertim in illa vrbe, quae vt omni felicitate et commerciis floret, sic pristinam constantiae laudem in fouendis et ornandis vsque quaque eruditis seruat. Vale et patronos tuos meo etiam nomine reuerenter saluere iube. Ipsis Kalendis Ianuariis, quas felices fortunatasque esse tibi volo. A. CIC IC CCCIV.

CCCXXXII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti

EGo et frater meus pro nostro inte animo volumus, et precamur Deum Saxoniae statorem, vt te cum familia saluum florentemque seruet, et liquido sinceroque gaudio frui patiatur. Patriae res miserae sunt, et Gallo hosti omnia ex animi sententia succedunt: Solum est in foederatis Angliae et Batauiae opibus praesidium, quae tales sunt, vt exhauriri non possint, nisi Deus omnia iratior conuertat. Germani ictibus fortunaeque casibus admoniti sapient, et futuro, vt spes me tenet, anno, melius rem gerent. Bellum ad Rhenum ac Danubium maioribus deinde viribus est gerendum, Augusta Vindelicum ditissima Germaniae vrbs Gallis Boiisque seruitutem est pacta. Rex

noster ex Polonia rediit, sua patriaeque causa milites coacturus. Non. Ian. CIC IC CCIV.

CCCXXXIII. AMICO.

NOuae et acerbitatis plenae disputationes non modo nihil voluptatis, sed etiam multum fastidii dolorisque mihi attulerunt. Magna est Dei bonitas, et nullis temporum finibus circumscripta, quae nemini, ne in extremo quidem vitae, reditum in gratiam praecludit, dummodo admissorum veniam petat, et vere, nec simulato peccata sua doleat, ac deploret, in sola Dei benignitate se sustentet, in Christi Seruatoris merito, quo ira Dei placata est, innixus. Recte Cyprianus scripsit: nullam in hac vita poenitentiam esse seram, et patere ad indulgentiam aditum, et quaerentibus atque intelligentibus veritatem, facilem accessun esse, in libro ad Demetrianum extremo. Idem, vel quisquis alius auctor est sermonis de Coena Domini, confirmat ingenue et docet, tantam esse Dei benignitatem, vt neminem aspernetur, ne in illo quidem temporis articulo, quo iam anima festinet ad exitum, et egrediens ad labia expirantis emergat.

CCCXXXIV. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

BAuari impetus breui residebit, si Germani inter belli tempora abstineant ludis Gallorumque solertiam imitati, ne hyeme quidem belli munia intermittant. Ex Hispania res meliores nunciantur; populus ibi difficilis, et Philippi pertaesus: tributa augentur, commercia iacent, Veneti quoque haud obscuris indiciis Caesari fauent, Mutinensis partium tenax, Sabaudus adhuc constans, et quum tempestiue pecunia ac milite iuuatur, hosti metuendus. Belgae etiam Hispanici nutant, multa sub Philippo perpessi, et in Austriam proni. Nam intolerandum est Galliae iugum, praesertim genti mitioribus imperiis assuetae. Tantum ducibus nobis opus est, qui consilio valeant, et res expectatione dignas agant. Perduelles vero Vngari in tempore placandi, Passauio nouissime erepto, quod Austriam superiorem aperit hosti ad excursiones prompto. Si Tirolis etiamnum in Bauari potestate esset in maximo Caesar periculo versaretur, nec deesset perduellibus occafio castra cum Bauaris coniungendi. Vale, et fratri in causa iusta aequum te praebe. XII. Cal. Febr. CIC IC CCIV.

CCCXXXV. IOANNI HENRICO BERGERO, ICto et Consiliario Saxonico Electorali.

COmmendo tibi Collega obseruande, Ioannem Muschium, quem quoad hic fuit, multo semper amore prosecutus sum, cum propter singularem diligentiam, tum propter humaniores litteras, quas cum historia ciuili, et iuris publici doctrina coniunxit, meoque consilio vsus, nullam officii partem praetermisit. Postquam hinc discessit Clarissimo Meibomio a me commendatus, non deseruit has partes, patresque Iulios sibi deuinxit, modestiam et moris elegantiam illustribus quoque viris comprobauit. In Batauia diu cum Graeuio et Gronouio, Perizonioque versatus est, et insigniori librorum notitia decus addidit studiis atque ornamentum. Fac igitur vt intelligat meam commendationem sibi apud te magno adiumento fuisse. Idib. Martiis, CIC IC CCIV.

CCCXXXVI. GOTHELF FRIDERICO A SCHOENBERG, Poloniarum Regis et EL. Sax. Consiliario Sanctiori, summi Prouocationum Iudicii et Senatus Sax. El. Ecclesiastici Praesidi.

omnis felicitatis parentem atque effectorem precamur supplices ac obtestamur, vt quam diutissime tuis consiliis Saxonia fforeat, et in singulos annos nouum gratulandi argumentum habeat, praesertim his temporibus, quibus litterae abs tuo Praesidis auxilio tutelam ac praesidium expectant. Quae spes me, et pariter mecum alios erigit, maxime autem excitat Paulum Bergerum, Ord. Phil. Ascriptum, virum studiis liberalibus summopere deditum, et docendo assiduum, ac munere honesto iampridem dignissimum, et ideo noua stipendii, aut subsidii propter litterarum studia constituendi accessione subleuandum. Hoc petit, et confidit, fore, vt egenti subuenias, et quo stipendium augeatur, pro summa auctoritate efficias, quod beneficium cumulatissime Deus remunerabitur, et felicitatem augebit, vitamque longissime producet, ac secundo semper vitae cursu restuas constituet, vt omnia adeo consilia, curae et labores tui pro Deo et Rege felices prosperosque exitus consequantur. Haec est meorum et Bergeri votorum summa, cum sempiterna animi religione et obsequio coniuncta. Vitembergae Saxonum IV. Kalendar. April. A. CIC IC CCIV.

CCCXXXVII. IOANNI CHRISTIANO KNAVTHIO, Illustris Scholae Grimmensis Collegae.

QVod de verbis quarti ordinis speciatim de eorum supinis exquirendum putasti, operae pretium est cognoscere, moram in his essebreuem, si ab io discesserint, vt abeo, adeo, exeo, abeo, praetereo, secus atque se res habet cum ambio, cuius supinum moram sane mediam habet longam, quia prima eius positio est ambio, technici chracteristicum praesentis vocant. Non ergo id est contra naturam horum verborum, si media in supino ambitum producitur, sed regulam verborum in io exeuntium retinet, moramque longam habet. Quae enim eo asciscunt omnia corripiuntur sic venio in supino, si malogiam specto, habet venitum, ex quo contractum est ventum, nam venum est a veneo, cuius supinum si esset venitum, breue foret, sicut illud a venio, si vsus recepisset, longam coustitueret moram. In Fabri Lexico non placet, quod scriptum lego: miror a Schmidio et Buchnero hoc non animaduersum. Aluarus hoc praeterit neque Schmidius noster explicatum reddit, Vossium ipse tu euoluas. Apud Ciceronem nendose extat, irrauserit, pro irraucuerit. Verbum praesens habet, irraucesco,

Aluarus mauult irrauceo. Sed elucesco veteris Latii auctoritatem non tuetur, quod tantum abest, vt Ciceroni tribuas, vt potius ab eo remouendum exterminandumque sit propter peregrinitatis vitium ac labem. Quid sit defugere auctoritatem, vulgus non intelligit, neque assecutus est vetus Terentii interpres. Probo enim explanationem Mureti, in primis eruditi, et humanioris iurisprudentiae non ignari. At enim quod directum et vtile dominium, eiusque distinctionem improbat, oculum intendit ad iurisprudentiam veterem, quae eam ignorat, sed ideo fines terminosque iuris Longobardici mouere non debuit ac mutare. Illud pro certo affirmandum est, dominium significau iuridico non aliter sumi, quam pro iure in re constituto: quanquam prudentiae ciuilis doctores latius sumunt, et ea ratione dominium eminens vocant. Verbum credendi interdum apud idoneos scriptores idem valet, quod mutuum dare, auctoribus Plauto et Terentio, veterum iuris verborum et formularum insigniter peritis. Salmasium nihilominus modeste accipias, cujus in aliis doctrinae partibus est exquisitissima vis ingenii, et copia eruditionis summa, ac industria singularis. Philosphiam vulgarem non triuit, sed artes mathematicas ab eo neglectas

doleo, in quibus ne tyrones quidem adaequauit, in historia ciuili nihilo felicior, et in Anglica etiam Miltono impar. III. Kalendar. April. Vitemb. A. CIC ICCCIII.

CCCXXXVIII. IO. CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

REX Hispaniae Carolus III. in portum Vllyssiponensem feliciter inuectus est, cuius nomine in regno Britanniae curabit Comes Vratis lauius, Caesaris orator, apud Britannos gratia et auctoritate egregius, consilio pariter ac rerum gerendarum peritia spectatus. Vngari perduelles cladem acceperunt, qui animos nihilominus obfirmant, a Gallo Bauaroque incitati. Aditus Gallo Sueuiam versusdifficilis, et obiectis aggeribus prope interclusus. In Italia et Pedemontis principatu cursus rerum felicior est, atque antehac fuit. Cebenicos erigit, et in proposito inuadendi Delphinatus et Prouinciae confirmat Dux Allobrogum, quem Britanni Batauique pecunia et pensionibus iuuant. Danus breui Suecos pertinaces in Scania distinebit. Lithuani cum Sarmatiae Rege sentiunt perplures, a Radziouskio alieniores. Deus Regis causam secundet hostesque confundat. Vitembergae Saxonum III. Nonar. April. A. R. G. CIC ICCCIV.

CCCXXXIX. DANIELI BANDECOVIO, Theologo Berolinensi.

QVanto possum studio tibi commendo Zieglerum, recti moris iuuenem, patria Transiluanum, qui in magna rerum Vngaricarum perturbatione abiecit spem reuertendi ad suos, tantisper dum tumultus componantur. Vixit cum filio tuo familiariter, et res suas curauit probe, Berolini propter aulae decus, et vitae exempla aliquandiu commoraturus. Auctio Begeriana cur refrixerit, nondum certis auctoribus intellexi, forsan, vt suspicor, licitantium culpa. Editiones in vsum Delphini non sunt per omnia accurate multa ignorarunt Galli, multa praetermiserunt, quaedam ex aliis sublegerunt, et pro suis venditarunt.

Quae iudicas de Spanhemio his vltro subscribo tecumque affirmo, hunc in rei numariae antiquitate palmam obtinuisse nec huic parem doctrina esse Andream Morellium, quamquam fateri necesse habeo, Morellium plures numos inspexisse, et manu versasse, vsuque potiorem videri posse. Hic lacessere ausus est Spanhemium in specimine edito, quod eruditi non probant et proxime eum Gronouius perstrinxit. Nec tamen errorum expers est Spanhemius a Valente, Harduino, Massouio notatus, tum a Norisio, qui

Florentiae errorem mihi demonstrabat, castigatus. Vale, et affinem saluta, et cum solennia erunt, nos inuise Vitembergae Saxonum IV. Iduum April. A. R. G. CIC ICCCIV.

CCCXL. IOANNI CHRISTIANO KNAVTHIO, Illustris Scholae Grimmensis Collegae,

STomachum mihi mouet incuria hominis, praelum exercentis. [gap: Greek word(s)], est apud, Sophoclem in Frachiniis, et omnino retinendum. Locum miror Scapulae expilatori ignoratum, neque a Stephano animaduersum. Verbum [gap: Greek word(s)] etiam sine vlla praescriptione construi, ne dubites, et idem illud te doceat auctor tragoediae iam dictae,

Apud illum ipsum [gap: Greek word(s)] est [gap: Greek word(s)], quod de quercu pronunciauit Vox [gap: Greek word(s)] legitur in Orphicis, et vsitata est in veterum sacris, vsuque trita in Pythagorae et Platonis philosophia: primum latine extulit Apuleius metamorph. l. XI. In Lycophrone [gap: Greek word(s)] est Zona, siue fascia, Scapulae ignota. Nullis enim naturae viribus fieri potest, vt homo in clibano ardente inclusus, etiamsi herbae succo contra vim ignis

se muniat, spiritum ducere, vitamque seruare possit. Perinde vt Romani a Campanis quondam in balneis, intercepto per aestum spiritu, suffocati interierunt, vt Liuius grauis auctor est lib. XXIII. c. 7. Vale. Vitembergae Saxonum pridie Iduum April. CIC IC CCIV.

CCCXLI SAMVELI SCHELGVIGIO, Doctori Theologo et Illustri Gedanensium Athenaeo Professori Publico.

AEgre filium tuum, mihi commendatissimum, dimitto, sed cedendum est tuae patris auctoritati, et optandum, vt curriculo Gryphisvaldiae confecto, redeat, maiores de sententia Collegii honores suscepturus. Diligentiam probauit omnibus, et emendatas vitae rationes modestia confirmauit. Discessuro publice gratulatus sum, cum disputatio, quam habuit, gratulandi locum mihi aperuisset. Behrii, Viri Clarissimi, mortem doleo, vix parem illi in hoc studiorum genere reperiatis. In soluta pariter ac vincta oratione res feliciter confectas habuit, et mihi vel ea de causa percarus fuit. Vale cum tuis, et praesertim Collegis vitae laborumque consuetudine coniunctis. Vitembergae Saxonum, ipsis Idib. April. A. R. G. CIC IC CCIV.

CCCXLII. IOANNI CHRISTIANO KNAVTHIO, Illustris scholae Grimmensis Collegae.

ALteras abs te accepi litteras, amoris plenas, et pulchre scriptas, et lauto etiam munusculo ornatas, quibus me in certamen officii et industriae vocasti. Quo nomine efficiam, vt intelligas, non verbis, sed re bus honori tuo me studere, elegantiamque doctrinae, cui totum te tradidisti, merito collaudare. Vindica in pristinum honorem litteras, et fidem diligentiamque in his dextre confirma. Nam inuidia cedit virtuti, et constantia frangitur istud vitium, in cuo conatus nocendi inest, et venenum insidiis paratum latet, vt vires suas effundat in bonos, praesertim nec opinantes et minus cautos, contra quod robore et praesidio litterarum iam pridem te muniuisti. Tantum Deus rempublicam respiciat, Regemque seruet, et Gallos, ne saltum nigrum peruadant, Numine suo impediat, hostesque arceat, et potenter a Sueviac Franciaeque finibus depellat Pielzius vester, spectatae vir pietatis, et, animi praesentis, multaeque doctrinae, optime stetit, et concionando ac disputando omnes sibi deuinxit studii sacri existimatores. Vitembergae Saxonum VIII. Kal. Maii. A. R. G. CIC IC CCIV.

CCCXLIII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

GAlli nondum peruaserunt, sed in eo sunt, vt ferro viam faciant, totamque Sueuiam et Franciam depopulentur. Thungius, imminentibus Gallis, se in tempore satis caute recepit, castra cum Virtembergico Duce et Marchione Baruthino coniuncturus. Prima tempestas in opimam, quam Nicer interfluit, regionem effundetur, ni Marlborougius Anglus magnum militiae sociali momentum afferat, Gallosque apud Mosellam, capta Trarbachii arce, distrahat, cum firmae sint Germanorum vires, et sera, aut non suffectura auxilia, mirantibus languorem exteris, et res suas fortunae permittentibus, nec quo loco, aut modo, aut tempore hosti resistendum sit, expendentibus. Ita fit, vt alii post alios opprimantur. Vitembergae Saxonum pridie Kal. Maii. A. O. R. CIC ICCCIV.

CCCXLIV. IOANNI GEORGIO BOERNERO, Poloniarum Regis et EL. Sax. aulae Iustitiae atque Senatus Ecclesiastici Consiliario.

conditione miseri et inopes ad te, velut ad sacram anchoram confugiunt, et commendationis, quam efflagitant, causa, me saepius interpellant. Quibus cum sine impietatis nota deesse non possim, officium apud eos ponere volui, vt spei atque desiderio optimorum hominum responderem. Plures sunt, quibus bene cupio, sed duos praecipue ex iis seligendos putaui Gottfridum Sigismundum Schonher, Misnicum, et H. stipendio vtique principali dignos, quos omnibus in rebus, quibus possum, ornandos iuuandosque duxi: alter sacri studii fructum sperat, alter totum se tradit litteris, et in schola omne vitae tempus consumere exoptat. Ille nascendi beneficio facile tuetur causam, hic venit mecum in partem Saxoniae veteris, et fiduciam in tuo vnius patrocinio reponit. Proauus eius Giessae professoris munus obiit, auus paterque ei praemature erepti, in Hessia superiori, cum rebus humanis interessent, sacerdotio fungebantur. Dum hos tales commendo, simul in mentem venit Langii Vngari, nihilosecius opem atque auxilium tuum implorantis. Dresenae commoratur, Posonii iuuentutem docuit, vir est profecto doctus, pius, et sine vitae labe, sed fortuna tenui, ingenio autem et natura mitiore, quam ceteri eius populares. Quod reliquum est, Deus te seruet, vt patriae rebus

diu feliciterque consulas, et de litteris bene merearis, litteratos vero contra illiberales querelas imperitorum hominum, quorum nullae in coetu erudito partes sunt, tuendos suscipias: homines isti ad stiuam, quam ad curiam praesertim in qua de praemiis studiorum sententiae dicuntur. Hi iudicium sibi sumunt et potestatem existimandi de nostris rebus, et nobiscum de nundinatione honorum expostulandi. Abhorreo certe a quaestu sordido, et mea me, vt alii collegae, frugalitare his difficilimis temporibus sustento, adeo nihil indigne a nobis actum est. Viri illi in ordinem cooptati, sunt pereruditi, vt cum vicinarum magistris Academiarum certare doctrina possint. Honestoetiam loco nati, meisque ocnsiliis et adiumentis formati, aliqui etiam ad exteros, vt ornamenta augeant, profecturi. Deuste cum nobilissima familia benigne protegat ac tueatur. Vitembergae Saxonum, Nonis Iuniis A. CIC IC CCIV.

CCCXLV. IOANNI VIVIERIO, Bibliopolae Lugdunensi Bataue,

LItteras tuas officii plenas cum libris accepi; quo nomine magnam habeo gratiam,

industriamque tuam collaudo. Tantum te submoneo, Corradi librum abs te non transmissum, fore per incuriam: de fide alioquin tua et solertia nihil suspicari fas est. Basileensis editio in mea manu est, quam non magnopere aestimo, sed Bononiensem abs te peto postuloque. Gronouii notas in Polybium et Manethonem primo quoque tempore ad me curandas exspecto. De Philippo non laborare velis, quoniam aliquot eius opuscula nactus sum, quae sunt infra meam exspectationem, sed Dod vellus cumulate mihi satisfecit, in vno tamen et altero capite iusta est mihi causa dissentiendi a viro acris ingenii, et multae lectionis. Eiusdem annales Velleianos, Quintilianeos et Statianos legere vehementer cupio, propter rationes temporum, quas diligenter confectas habet Dodvellus. Neque eo in hoc genere studii inferior est Nicolaus Guilielmus Loyd, in rationibus temporum accurate versatus. Nunc tibi in sumptum suppedito centum et duodecim numos argenteos, vt reliquum aes alienum dissoluatur. Ita enim intelligo rationes expensarum abs te subductas, vt totidem soluendi restent numi, quos vocant, unciales. De bello sociali contra libertatis Europae hostes gerendo bene spero. Bauarus breui ad officium redigetur: nostrae tamen res incertae sunt et

periculi plenae: Saxoniae tamen nostrati firmam stabilemque pacem promitto, no vaticinii superstitione, sed ratione ciuili adductus. Hermannum Silesium, cinem hactenus Academiae nostratis, in castra utinam Musarum profecturum magnopere tibi commendo. Academiae vestratis professores saluere iubeo, pariter atque frater meus, qui te mirifice amat, et opusculum Chronologicum libenter mittit. Vale Idibus Iuniis CIC IC CCIV.

CCCXLVI. IACOBO RICHARDO, Doctori Theologo, et sacrorum Meinungensium Antistiti.

FIlius tuus optimus, et vitae studiorumque consuetudine familiarissimus, fratrique meo coniunctissimus, ingenio et aetate florentissimus, Bartholomaeus Christianus labore disputandi magno auditorum applat su perfunctus, explicatis tandem collegii, in quod rite meritoque cooptatus est, negotiis in viam se dedit, tuae patris voluntati obtemperaturus. Omnes, quotquot hic de litteris existimare possunt, eum amant, quem eo progressum esse perspiciunt, vt publicum docendi munus, si aetate processerit, sustinere cum laude possit. Quod velim in tuum patris animum defcendat, vtte adiutore

cursum, quem coepit, nulla impeditus difficultate eo usque teneat, dum plane conficiat, feliciterque absoluat. Qupd vt pro mea in te fide, officio et cultu ingenue scribo, sic futurum magnopere consido, Deumque veneror, vt consilium tempori accommodatum, et rationibus studiorum filii consentaneum, ac honore familiae dignum capias, eumque deinceps auctoritate et sumptu libenter ac liberaliter iuues. De rebus Imperii melius, atque antehac, spero, annitentibus simul Eugenio et Marlborugio, vt Bauarus in ordinem redigatur, et error supino praefectorum languore superiori anno admissus corrigatur. Nihil nisi hoc perdomito, nostri ad Danubium Rhenumque agent, quem facti poenitere existimo, si reputat secum fortunae vicissitudinem et vastitatem regioni suac illatam. Idem ille Gallorum impulsu commouit Vngaros, qui priuilegia et immunitates restitui cupiunt et patres Ignatianos, praediis possessionibus que attributis, mulctari postulant. Nec dum in Hispania sunt laeta expeditionis initia, nec melior in Italia successus; Germani hoc rerum statu plus animiefl, quam virium, neque consilia inceptis respondent. In Polonia res turbulentae sunt, nec Sueones ulciscendi modum habent, quorum ferociam si vixisset, imflammaturus fuisset Dux Gottorpinus.

Interim isti tributis expilant Poloniam, et suas quoque vires conficiunt, fructumque auxilii ex foedere debitum vicinis sociisque eripiunt. Vale, Vitembergae Saxonum XIV. Kalend. Iulii A. R. G. CIC IC CCIV.

CCCXLVII. ADAMO RECHENBERGIO, Doctori Theologo, et Professori Lipsiensi Primaria.

DIu te forsan litterarum, quas ad binas tuas debeo, expectatio tenuit, sed iustaeas differendi causamihi suit, maxime propter Richardi amicissimi hominis, et hono ri tuo deditissimi abitum, quem opinione mea longius retardauit, sed tandem, consectis rebus, abiecta cunctatione, ad vos commeauit, omnia, quae hic agantur, enarraturus. Ego, quod iure postulas, exsoluo, et fidem obseruantiae confirmo, nullumque officii genus tua causa recuso. Libros, quos tradidit Hussenius, non puto esse dignos, qui denuo edantur: alter eorum continet historiam Polonicam, rudiori stylo scriptam vsque ad tempora Sigismundi Regis: alter ad historiam Siculam pertinet, et in volumine scriptorum historiae Siculae continetur. Vellem essent Codices, sed exponet praesens Richardus, honori tuo deditus dicatusque.

Frater meus de anno Graeco aliquid molitur et meditatur, etiam in historia nostrate, sed aliquandiu aegrotauit, et vitam sedentariam sibi grauem expertus est, ad balneas ire cogitat, valetudinem curaturus. Quae et qualis hic rerum conditio sit, docebit Richardus, in patriam rediturus. Hic ceteroquin omnia tranquilla sunt, de rebus Imperii, noua rerum facie, aliquando melius spero. VII. Kal. Iul. CIC IC CCIV.

CCCXLIIX. GEORGIO LVDOVICO GOLDNERO, Ruthenei, quod Gerae est, Rectori.

MVltis, quaemihi vitro tribuisti, officiis adductus, explicatis tandem, quae me distinuerunt, negotiis, exspectationi tuae satisfaciam, et respondebo amori tuo, et quaesita per epistolam declarabo breuiter, et enitar atque efficiam, vtintelligas, quid de tua sententia statuendum sit ac pronunciandum. De Petro Becklero scias velim, in historia Ruthenorum recentiori, pluribus auctum subsidiis, accuratius scripsisse, quam in veteri, a qua vt longius abfuit, sic semel et iterum haesitauit. Id quod eo libentius condonabunt eruditi homines, bene memores, quam arduum sit, thesauros veteres in tabulariis reconditos, quasique defossos eruere etinuenire, vt taceam, multos incendio belli

tricennalis absumptos, quibus inuite caremus. Quod ad Philippum Austrium attinet, Gerardus Roo te ab erroris suspicione vindicabit, quippe qui res Augustae gentis praeclare cognitas habuit, et immortalitati commendauit, et, quod sequitur, scriptum reliquit: Erat Philippus ipsi corpore satis robusto, pleno pectore, concinnis membris, decorafacie, ex qua, cum admixta grauitate, ingenua animi liberalitas elucebat. Illud opinor, ad causam absteidonea ratione tuendam, et ad coarguendam aduersarii pertinaciam satis sore arbitror, et tibi iam in arena stanti sirmitatem animi constantiamque precor, commodumque submoneo, Philippum fuisse pulchrum, sed nequicquam pulchricognomine appellatum, sistili ciuilis et pragmatici ratio habeatur. Vitembergae Saxonum IV. Kal. Quinctil. CIC IC CCIV.

CCCXLIX. IOACHIMO HENRICO EICHOLZIO,

REm gratam doctis, et tibi honorificam, maxime autem sapientiae cultoribus vtilem facies, si decem et quatuor Aristotelis libros, qui primae diuinaeque philosophiae fontes aperiunt, a sordibus interpretum repurgaueris, et spretas iniuria temporum litteras contemptu a vindicaueris, quod multa animi industria, et emendato scribendi

genere consequi te posse confido. Versantur ante oculos exempla Argyropyli, Bessarionis, Sepuluedae, et aliorum, qui sumpta explanandi prouincia, nomen immo talitati commendarunt, sed multa tibi expolienda reliquerunt. Nec vero verba semper verbis reddi necesse est, cum de re constat, et sensus apte accurateque, collatis aliorum interpretationibus, exprimuntur. Illud a principio doceas recte et constituas, philosophiam illam principem capere summa omnia et complecti, illa praesertim, quae sola ratione, et intelligentia percipiuntur. Fac ergo proprias vocabulorum significationes diligenter exponas, et vim cuiusque inuestiges, vt subtilitati elegantia respondeat, et natiuum scientiae tali ac tantae decus, quod barbaries eripuit, restituatur. Quid vsu veterum valeant [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)], hoc enim medicorum verbum est, quid [gap: Greek word(s)] in compositione significet, in ipso operis ingressu explicatum reddes. Doleo vicem nostram, et fata illius disciplinae, quam vulgus contemnit, et Aristoteli conuitiatur, quod ne fiat, caueamus sedulo, et pro sua quisque parte nitori studeamus, honorique literarum consulamus. Non. Quinctil. A. CIC IC CCIV.

P. S. In promptu sunt mihi variae lectiones in Aristotelis moralium et Politiscorum

CCCL. NICOLAO CHRISTOPHORO S. R. I. LIB. BAR. ET EQVITI A LYNCKER, Consilii sanctioris Duc. Sax Vinariensis Praesidi et summae Cur. prouincial. vt et dicasteriorum, quae Sereniss. Duces Sax. Ernestinae Lineae Ienae habent, Directori, Ordinario.

ETsi vehementer doleo, nullum mei clientis in te extare officium, tamen merito et magnopere gaudeo, non excidisse e memoria clientem pristinum, nulla temporum vicissitudine mutatum. Tantum occasio mihi defuit comprobandi, quod meis partibus conuenit, obsequii, in quo nihil quicquam desiderari volo, praesertim ob summa tua in Saxoniam Germaniamque merita, quae in animo meo semper infixa sunt, et publicis priuatisque sermonibus celebrantur, haec fama exteras quoque peruasit oras, et Vindobonae in splendidissimo legationis negotio, nomen tuum Augusto carum reddidit, et suffragante purpuratorum senatu, mirifice commendauit. In tanta rerum tuarum Iuce haud a me impetrare potui, vt curas, quas patriae, et maximis

Saxoniae iudiciis continenter impertis, audacter et intempestiue interpeliarem. Quanquam nihil mihi prius in votis fuit, quam praesto esse tibi, et propius intueri splendorem tuum, omnesque persancti obsequii numeros implere. Sed venio ad fratrem, in demississima iuxta mecum veneratione et cultu Domus Saxonicae defixum, quod clementissime respexerit seruum, et muneri professoris historiarum imponere haud grauata fuerit. Is sine mora veniret, et gratias ageret, partesque susciperet, si per honestas rationes imposito recens muneri renunciare posset. Nam vno abhinc anno Regi et EL. obligauit fidem, et vix munus rite auspicatus est, vt missionem petere, sine summa ingrati hominis nota vix ausit. Votis tamen et constanti pietate pro vita et felicitate Serenissimorum Ducum, cum indigenis quibusque et in solo natis certabit. Quos commendem, vix vnum et alterum habeo, qui exspectationi Serenissimae Domus faciant satis. Hic praeter ceteros Bartholomaeus Richardus in meis fratrisque scholis egregie profecit. Tum Ioannes Balthasar Bebelius, Balthasaris Theologi filius, eruditus perquam, et multa etiam peregrinatione confirmatus, cui patris bibliotheca suppetit, locuples profecto et insignis, maxime ob res ecclesiasticas, quam

vellem Serenissimus Dux vester emeret, et cum Logauiana, quam Vratislauiae vidi et peruolutaui, coniungeret, nam vidua egens vix ac ne vix eam seruare potest. Versatur hic quidam ordinis Philosoph. Assessor Paulus Bergerus, vir apprime doctus, et sacro praecipue studio deditus, non dubitarem, quin extraordinarii Theologiae Professoris ornare prouinciam posset, si ratio eius in posterum haberetur. Qui apud vos sint, non laboro, neque illi mea commendatione egent, quorum ingenia et vires longe accuratius perspexisti. Multus hic sermo est de communi Sereniss. Domus Saxon. tabulario in posterum aperiendo, quod negligi, et situ puluereque obrui, grauiter doleo, operamque meam Serenissimis Ducibus, si illis cum Rege et El. nostro conueniat, vltro suppliciterque offero. Quod reliquum est, Illustrissimam Excellentiam tuam cum omni et maxime indyta familia prospere semper agere, et nostram communemque patriam immortalibus meritis ornare et augere cupio, et persancte opto Numenque diuinum cum fratre meo ea de causa veneror IX. Kalend. Septembr. A. CIC IC CCIV.

CCCLI. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

ILlustris plane et vix post hominis memoriam audita victoria Caesari et Imperio parta, mortuos prope et metu exanimatos Sueuos Francosque, imo Germanos omnes recreauit. Amisit superioris gloriae fructum Tallardus, et fato rerum Gallicarum, quod hostes dissimulare non possunt, captiuus factus, conuersa belli fortuna, sibi ipsi displicet, vitamque in custodia grauem sibi et acerbam putat. Non meliorem fortunam Tallardi gener et filius experti discruciantur, damna et iniurias patriae maiores illaturi, si vicissent. Qui Norimbergam, et Norimbergensium diuitias spe sua deuorauerant, nunc captiui eo venient, et in Caesaris potestatem redacti, vrbem videbunt. Gratias Deo agamus, et laudes eius publice concinamus, qui Germaniam a seruitute Gallica, et perfidia Bauarica vindicauit. IIX. Kal. Septembr. A. CIC IC CCIV.

CCCLII. NOMINE ALTERIVS.

consentiunt, et honores abs te suscepti prorsus exspectationi meae respondent. Non enim ambitione, quam refugis, sed auctoritate sapientissimi Ordinis, qui multo te amore complectitur, adductus, in contentionem industriae, certamenque laudis venisti. Omnium, ad quos ea res pertinet, sententia stetisti bene, et pericula molestiasque sustinuisti constanter, vitam denique egisti integre, sic ut a prauis te temper disiungeres, et deliciis illecebrisque nihil, ne minimam quidem temporis partem, dares Quod cum certissimis domi argumentis ostenderes, tum alibi nihilo obscuris declarasli, et praeceptores assiduitate ac obsequendi studio tibi singulariter deuinxisti. Torgauiae praeter ceteros delegisti Virum Clarissimum Godofredum Gymnasii Rectorem: ad hunc venisti, hunc ducem doctrinae perauspicato adhibuisti. Nullus vnquam dies abiit, quo non cum illo esses, quo non ab illo disceres, et in dies proficeres. Fecisti, quod illi solent, qui cum nauigant, tum prudenti peritoque gubernatori se credunt, vt scopulos caueant, et naufragium vitent. Neque tua ratio te fefellit. Animus est probitate firmus, et linguarum artiumque scientia perpolitus, quem a consuetudine oculorum, et a cogitatione rerum inanium abduxisti, et quicquid illiberale

est, non modo indecorum, sed etiam conditione tua alienum putasti. Inde Vitemberga studiorum mater te in sinum recepit, ac benigne fouit, et honoribus impertiuit, postquam diuinae humanaeque sapientiae thesaurum vltro tibi tanquam caro ciui patefecit. Agnoscis beneficium et praedicas, sine quo proficere in litteris, neque animum ad res optimas, et animo salutares adiicere potuisses. Ab his praesidia sapientiae arcessiuisti, et discussa, quam perturbationes saepe excitant, tempestate tranquillitatem ratione magistra confirmasti. Theologi mystoria tibi aperiunt: Philosophi reconditas arres te docuerunt, nec quicquam in natura aut vita obscurum reliquerunt, viamque vulgo interclusam ingenue commonstrarunt. Quibus, vt auguror, gradibus inniti firmiter, et ascendere altius, et peruenire tutius ad summa potes. Quod laeta quidem patria abs te expectat, et samilia nostra magno perfusa gaudio sperat, omnesque boni mecum ingenue precantur. Vitembergae Saxonum IV. Iduum Septembris A. R. G. CIC ICCCIV.

CCCLIII. SAMVELI SCHELGVIGIO, Doctori Theologo et in illustri Gedanensium Athenaeo Professori publico primario.

perturbato Sarmatiae statu, legibus et litteris floret, atque inter Regum factiones libertatem suam tuetur. Hoc minus dubito, quin proceribus vrbis, et Gymnasii statoribus curae sit, vt vir eruditus, et humanitatis studio excultus, honestis conditionibus ad capessendam Clarissimi Behrii prouinciam accersatur. Ego quidem hoc in loco neminem, qui id muneris recte subire et sustinere possit, digniorem iudico, quam Iaenichium, hominem multa et insigni doctrina praeditum, et in prosa ac vorsa oratione exercitatum, et mecum quotidie liberaliterque versatum, quem illustribus patronis merito ac magnopere commendo, in primis autem inclyto Gymnasio vsui et ornamento fore confido. Nos hic animo tranquillo sumus, victoria bis parta, erecti et confirmati, Gallis tota prope Sueuia eiectis, et Danubio in libertatem vindicato ope Britannorum et Batauorum, quibus adiutoribus Austria, et vna meliorum partium Europa rationes potentiae aequabiles constituit, et Gallicam depellit seruitutem. Haec gloria debetur his gentibus, quae viribus terra marique valent, et Gallum citra montes Pyrenaeos regnare volunt, neque vltra proferre imperium, nedum vltra columnas Herculis vsque in nouum orbem. Gibraltaris portum in potestate habent, classibus fretum

Hispanicum obsident, attonitis vbique Gallis, qui ex Hispaniae coniunctione quintum terrarum orbis imperium moliebantur, quorum fracti conatus sunt, vt vix se colligant, et multa timoris perturbationisque passim signa edant. Tu quaeso mecum laetare, et Iaenichium complectere, qua potes beneuolentia, patronosque ei conciliare deinceps perge III. Id. Septembr. CIC ICCCIV.

CCCLIV. ADAMO RECHENBERGIO, Doctori Theologo et Prosfessori Lipsiensi Primario.

Ignosce, quaeso, cunctationi meae, et fidem amicitiae integram serua, meque, pro summa humanitate tua, illustrissimo Cantuariensium praesuli commenda. Non committam, vt te officii poeniteat, quamuis vix habeam, quod eiusmodi sit, vt tuae de me expectationi facere satis possim, Mendorum, quae in carminum, renitente me, editorum, libellum irrepserunt, multitudinem vel ex cuses velim, vel nomine meo depreceris. Communi patriae de partis duabus victoriis gratulor merito, ac laetor. Nam superior fortuna mihi somnum excussit, verenti, ne maiora deinde vulnera acciperet patria, Gallicaeque seruitutis periculum adiret. Vlma ex faucibus Boiorum erepta, in Landauii

hoc autumno recipiendi spem venio: Rex noster paulatim colligit vires, et omisso caute praelio, magis hosti nocet ex insidiis, et annona intercepta. Rex Romanorum praemiis ornabit duces, maxime praefectum cohortium Anglicarum, quarum ope seruati sumus. Coniux tua superiori hebdomade hac transiit, cui felicem reditum gratulor, et optimi affinis tui, quem vere amo, consuetudine in primis me delectatum esse, confirmo, gaudeoque recuperata soceri tui valetudine, quem Deus quam diutissime seruet, et tibi prospera omnia, ac secundam in primis valetudinem, largiatur. Fratri meo prouincia Ienensis historici per illustrem Linckerum oblata, sed me consilii auctore per epistolam recusata est, quamuis res hic miserae sint, propterea quod iam hic nerui Saxonum inciduntur capitaque nouo more censentur. Idem is te salutat et pignus obseruantiae dat confirmatque XIII. Kal. Octobr. CIC ICCCIV.

CCCLV. IOANNI GVNTHERO, Doctori Theologo Lipsiensi.

SAepe mihi venit in mentem coenae illius iucundissimae, qua me Lipsiae agentem pro summa humanitate tua excepisti, et viros

etiam eruditissimos, quos vehementer amo, interesse voluisti. Nulla res maiori mihi gaudio, et ornamento atque oblectationi esse potuit, quam sedere inter conuiuas doctrina et dignitate praestantes, qui epulas gratissimis doctissimisque sermonibus condiebant. Speraui quidem hoc genus amicitiae et officii Vitembergae tibi et suauissimae coniugi vicissim me comprobaturum, sed spe frustratus, doleo occusionem defuisse testandae meae erga par carissimum obseruantiae, qua nemini tuorum amicorum deinceps concedam. Illud vero rogare instituo, et impetrare etiam me posse confido, vt fratrem meum pari beneuolentia complectaris, qui te patris loco habet, ac diligit, fiduciaque tui patrocinii commendationem modeste ac reuerenter in causa et re multo difficillima petit. Omnes Silesii nomen tuum colunt, auctoritatem tuam suspiciunt, et in sanctissimo, quem amisimus, socero tuo vindicem diuini coetus admirantur, in cuius laudis laborisque partem te venisse gaudent, et voluntati iudicioque tuo morem gerunt. Fac desiderio fratris respondeas, et in meo illiusque animo veternum pietatis et obseruantiae monimentum relinquas, ac de coetu Dei vniuerso, immortaliter merearis, ob eamque causam

diutissime rebus humanis intersis, et omnia ex animi sententia peragas, bonosque patrocinio tuo subleues pariter ac sustentes lll. Kal. Nouembr. CIC IC CCIV.

P. S. De oratione, quam meo professoris auspicio Langstadius habuit, ita iudicauit Verdingius, omnia praeclare inuenta, apte disposita, et varie figurata, commendare castam oratoris dictionem, et vindicare nationis Danicae honorem.

CCCLVI. CAROLO CHRISTIANO LVDOVICO, S. R. I. Comiti a VValdeck et Pyrmont.

EXcelso te decet esse animo, maiorumque tuorum simili, qui summos in republica honores et imperia gesserunt, et pacis bellique studiis floruerunt: alii in maxima praesulum dignitate constituti, rem sacram amplificarunt, et Paderbornae, Osnabrugae ac Mindae Antistites Principesque extiterunt, alii armis Germaniae libertatem defenderunt, ordinesque duxerunt. Habes, in quae intueri possis, exempla, quae moueant, vt tantos heroas summa ratione consecteris. Praetermitto VVidekindos, Adolphos, Hermannos, Volquinos, Henricos, Ottones, Philippos, quorum extant summa in patriam merita, quae breui epistola complecti

non possum. Splendorem generis antiquissimi, et necessitudines cum Principibus contractas, nemo ignorat, praesertim eas, quas cum Brunnouicensibus, et Hessis cum Cliuensibus et Holsatis quondam, et cum Saxonibus nouissime iunxerunt, praetereo Palatinas, quarum vltimae origines ad Francorum Teutonum Reges haud obscuris monimentorum indiciis referuntur. Haec profecto connubiorum foedera, haec tot tantaque illustrium familiarum decora oculis tuis obuersantur, quorum gloriam nulla vnquam obliuio delebit: in his omnia, quae vitam felicem, maiorumque institutis dignam efficiunt, reperias, religionem animi, fortitudinem, prudentiam contempleris, et tales tamque egregios fuisse existimes, vt Hector et Achilles Proceribus VValdecciis concedere videantur. Quorum vestigiis insistas, maiorumque decus pari mentis ardore et constantia vindices, eaque conditione te natum putes, vt vel consiliis, vel manu derepublica bene merearis, neque tot et tanta a Deo et natura tibi cumulate tributa ornamenta obsolescere patiaris. Vitam saepe mala temporum solicitant valde est affligunt, sed virtus quoque, vim fortunae eludit, et in grauissimo rerum cursu non retardari, nedum impediri potest: sic constantia eluctatur, et pericula depellit, aerunasque

vincit. Frater tuus Illustrissimus pro patria cecidit, et moriendo immortalitatem est consecutus. Auus tuus apud Iancouizium Boiemiae spiritum reddidit, proauus Valdecciae Cato, aut Nestor fuit: vterque constituto immortalitatis praemio gloriatur. Auctor consilii essem, venires in nostratem aulam, et Saxonicis auspiciis virtutem saeculo comprobares. Sed per hoc tempus aulae rationes conturbatae sunt, vt vel hac de causa in aula Palatina, aut Brandenburgica via ad fastigium facilior expeditiorque mihi videri possit. Maiores certe tui Deo Caesarique fidem constanter probarunt, et seruato virtutis officio, consilia semper ad decus et salutem Imperii retulerunt: hoc idem Princeps VValdeccius, agnatus tuus, paterque optimus, et patruus losias exemplo confirmarunt. Ab horum sententia, et pleno laudis instituto discessit Boius, maiorumque gloriam perfidiae labe inquinauit, qui ex Tassilonis, antiqui Boiorum Ducis, casu, quod vitaret, aestimare et cognoscere potuisset. Fallendi artes Deo inuisae, nunquam felices habent exitus, et malos auctores atque machinatores vita plerumque ac sortunis euertunt. Victoria ad Hochstadium vafra hostis patriae consilia feliciter tandem conuertit: Caesar Augustus audaciam castigabit. Rectius praemuniuit

VValdeccios Proceres Zacharias Vietor, qui plus domui inclytae praestitit, quam alii cogitarunt. Si tales omni aetate Consultores habuissent maiores tui, Comitatum Sualenbergium, partem Comitatus Itterani obtinuissent, Vlotam ad Visurgim retinuissent, fines vitra Dimolam protulissent, nec praesuli ad Paderam tam incautos se praebuissent: nihil de comitatu, quem Svvalma rigat, addo. Causa malorum fuit imprudentia hominum, iudicio ciuili carentium, et ius publicum praepostere tractantium, aut plane ignorantium, de historia Germanica ne cogitantium quidem. Sed haectalia dolore prosequor, corrigere deinceps nulla solertia potest. Curae haec sint posteris, nihil vt inconsulte agant, et cautos intelligentesque rerum consiliarios adhibeant, quorum rectas et salutares sententias omni temporum statu sequantur Ita Dcus Immortalis Te VValdecciamque Domumseruet, et omni ac perpetua felicitate impertiatur. Vitembergae Saxonum XIII. Kal. Decembr. A. CIC IC CCIV.

CCCLVII. AMICO.

POiretus multa ex Malebranchio suffuratus est, Clericus interdum in iudican do non est ingenuus, Bailletus plane et apte

scribit, Gallicismus eft facilior, lectuque iucundior, in quo genere vincit Clericum, qui rerum varietate fastidium leniuit. Georgius Cunaeus de vita Mariae Stuartae scripsit, et areliquis in eo argumento scriptoribus, praesertim Anglis, maximopere differt. Cuiuseditio Romae prodiit, ignotavulgo, et a conspectu nostratium remota. In rebus Polonicis vtilitati seruiat Vincentius Kadlubko, praesul Cracouiensis: in Boiemicis antiquissimus est Cosmas Pragensis: Prussicas omnium primus attigit Petrus Dusburgius, ordinis Teutonici sacerdos. Pomeranicas optime cognitas habuit Otto Bambergensis, ad cuius lectionem adiungas, quaeso, Helmoldum. De ciuitate Gedanensi quatuor libros conscripsit Reinoldus Curike, scriba senatus, et rerum Gedanensium diligens inuestigator. Multa ex C. Schuzio petas, Bruno Querfurtensis Episcopus nominatur ab Hartknochio, sed errauit, quum Ottonem de Quenorde putauit praesulem fuisse Querfurtensem: nihilo rectius docet, Polonos Venedicae esse originis, cum potius Venedi a Polonis siue Sarmatis oriundi sint: Haud verius tradit, Gothos, Gutos et Getas pro vno eodemque populo habendos, quanquam non ignoro, eos plerumque confundi, abipso etiam Iornande. Alioquin Gethae, Scythicae

sunt originis, eta Sarmatis quoque diuersi. Vale Vitembergae Saxonum, XIII. Kal. Martii A, CIC IC CCV.

CCCLIIX. IOANNI VIVIERIO, Bibliopolae Lugdunensi Batauo.

REs nostrae quamuis miserae turbataeque sint, tamen studiorum cogitationes ex animo non abiicimus, et in belli discrimine etiamnunc pacati quietique sumus. Suecus cum Rege bellum gerit, Saxoniam non lacessit, nec foederatorum id rationes ferunt. Sacerdotum artes facile animaduertimus: non sacra, sed fortunas Saxonum petunt. At nos constantia velut scuto nos munimus. Abs te accepi libros, et pecuniam per Zehium mercatorem curaui: si quid porro habeas, vel in meis partibus desideres, ingenue aperias: omnia vel ad teruncium vsque persoluam. Saturnium Vossio lectum, et quod miror, nunquam laudatum, fac ad me mittas quamprimum. Sebastiani Corradi quaesturam expeto non Basileensem, sed priorem, quae apud Italos prodiit in lucem. Vale et schediasmata fratris libens accipe, professres quoque vestrates, data obseruantiac signisicatione

CCLIX. ERNESTO SALOMONI CYPRIANO, Doctori Theologo, et Gymnasii Coburgensis Directori.

SEro, negotiis distractus, respondeo, et de Thoma Campanella quid sentiam, strictim breuiterque perscribo. Fuit patria Calaber, homo acriingenio praeditus, sed animo tam elato, vt res conditione sua maiores affectaret, cum Romae viam ad honores interclusam cerneret. Itaque ad regnum Apuliae capessendum aspirauit, et consilio sceleris per indicem enunciato comprehensus, ac quaestioni subiectus, dolores sustinuit exquisitissimos et superauit. Id circo proregis Neapolitani sententia in vincula coniectus est, in quibus tantisper mansit, dum vitam miseram ignominiosa morte siniret. Scripta eius diuersi sunt argumenti, quaedam ad philosophiam naturalem pertinent, quaedam ciuilem doctrinam complectuntur. In vtrisque versatum scio, et Naudaeo laudatum haud ignoro. Rerum Hispanicarum apprime fuit peritus, et opportune docuit multa atque aperuit, saepe tamen ineptiuit, et cum regnum animo agitaret, barbarosque ad societatem auxilii,

et ad occupandum Crotonis portum inuitaret, slagitio se contaminauit. Multa de eo tradidit Caesarius Banchidauria, turpitudinemque propositi notauit. In libro de monarchia Hispanica rempublicam certe. Platonicam effinxit, aut Chimaericam, si ita loqui fas sit, somniauit. De Aristotele existimauit abiecte, vt sinitimi quidam, philosophiae ignari, et verae eruditionis expertes. Plura non addo, nec addere angustia temporis nunc sinit. Vale. Kal. Maiis A. CIC IC CCV.

CCCLX. SCHILLINGIO, Doctori Medico.

REdii superiore Saturni die ex regia Berolinensi, et solennia funeris in maximo hominum concursu admirabundus vidi, postea pluteos excussi, et libros prouolui, sed nihil perinde admiratus sum, atque Bellorii thesaurum, cimelio Regis illatum. Romae emptus, et mari in Belgium aduectus, inde Berolinum, curante Begero, allatus, quem Maschius discipulus quondam meus, cum Romae tunc ageret, per amicos et literas submonuit, quod a me, qui Romae videram, accepisset, quanto in pretio habendus esset. Nostri enim talia aut non intelligunt, aut negligunt: in Batauia et

Anglia silius tuus, ob litterarum studia mihi carissimus, tam selecta antiquitatis monimenta non videbit: libros tamen et codices MSS. in Anglia praesertim inspicere poterit ac perlustrare. Cui felicem exopto reditum, et spero, fore, vt cumulatus magnis doctrinae opibus in patriam reuertatur. Illud porro te obsecro, vt Ambergeri Saxonis, et municipis nominatim Vitembergensis, sacerdotium ad Elysterem prensantis, causam suscipias, et auctoritate iuues: quod cum ille obsequio, tum ego obseruantia et cultu, quanto possum maximo, compensare in posterum cupio, fidemque officii deuincio. Ita Deus te cum familia seruet, patriamque miseram et metufluctuantem respiciat, atque ab iniuriis domi forisque his maxime temporibus benigne et constanter defendat. Vitembergae Saxonum V. Iduum Iulii. CIC IC CCV.

CCCLXI. CORNELIO DIETERICO KOCHIO, professori Iulio.

PRobo constantiam, qua in asserenda philosophiae munditie vtenis, auctorque sum, vt inceptum perficias, maleuolorum voces praesenti animo spernas. Ringantur, aut rumpantur inuidia litterarum hostes; nos rideamus, et antiquam ac veram

emendate scribendi possessionem teneamus. In his operam mihi suam approbauit Eicholzius, vir optimi moris, et multae elegantisque doctrinae, praeterea modestiae singularis. Trunius iam discessurus me salutauit, vel eo nomine mihi gratus, quod abs te commendatus fuit. Quod prius me conuenire non potuit, iter Berolinense fecit, et opinione diutius retardauit vel inuito me efficit, moramque attulit et impedimentum. Nam praeter solennia funeris, rem librariam Regis vidi, et Bellorianum, quem Romae aspexeram, thesaurum oppido miratus sum, quem alibi in tota Germania non reperiamus. Vale, et Martini, Caselii exempla animo reputa, qui caste philosophati sunt, et sordes feliciter expurgarunt: denique Collegas tuos, inprimis Boehmerum, qui orationis suae mihi copiam fecit, meis quaeso verbis, peramanter saluta. Ipsis Idibus Iulii. A. CIC IC CCV.

CCCLXII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

MAiestatem aulae Berolinensis Regiae, vidi nuper et miratus sum, magnitudinem animi clementiamque Regis mecum

omnes praedicant: splendor procerum intuentes tenuit, atque in cultu et veneratione confirmauit. Me neque itineris, neque impensae poenitet, vel maxime ob Regalem et vix antea conspectam Berolini pompam, in qua oculos et animum defixi: tum vero me contemplantem omnia et perlustrantem recreauit bibliotheca multis accessionibus locupletata, praesertim ob multos selectosque libros Spanhemiana, quae vix publicae concedit. Taceo de Belloriano, quem in alma vrbe aspexi, thesauro, Romae empto, et mari flumineque Albi in Brandenburgicam oram deuecto. Iosephus Augustus Donauerdam, deiecto Boii iugo, in pristinum restituit, atque in libertatem, qua ciuitates Imperii gaudent, laudabili, et quod posteritas grata sermonibus celebratura est, exemplo, vindicauit. Vitembergae Saxonum XIV. Kal Augusti A. CIC ICCCV.

CCCLXIII. DANIELI BANDECOVIO, Theologo Beronensi.

PEr mihi iucunda est Berolini recordatio, cum propter aulae magnificentiam, tum propter sapientiam Regis, summo animi consilio res maximas administrantis. Amplitudo vrbis et splendor, prolata recens

pomoeria, publicae et sumptuosae aedes, omina ad aspectum pulchra magnopere me oblectarunt. In aeterna vrbe tunc agere mihi videbar, cum Bellorii, vrbis antiquarii, multis mihi officiis cogniti signa, imagines, monimenta contemplarer. Tuo autem beneficio vsus sum, et summam illustrissimi Baronis comitatem agnoui pariter ac suspexi: virtutes principe dignas ab eo patria exspectat: eo gratiores, quo a fastu remotiores, in eo dotes elucent, quarum fructus ad posteritatem redundabit; tam praeclare de ipso meretur Eichornius vir nobilissimus, doctrina, more, cultu, elegantia ad vitae ornamenta excultus, quibus obseruantiam, honorem, officia, sponsor fidei meae confirmabis. Frater meus illos mecum colit, et mirifice obseruat, in primis pro tua et illorum felicitate vota facit: si ego et Daschizkius rationes dispunximus, pecuniam filio optimo persoluam, curabo omnia, quae velis iubeasque. Eugenius Ollium et Abduam traiecit feliciter Insubresque petiit. Malrborougius in Brabantia, superatis castrorum aggeribus, rem ex animi sententia gessit. Lotharingica expeditione prohibitus, cum proprer fluuios montesque obiectos, tum maxime vero propter circumductos communitosque castrorum aggeres, quos expugnare supra

humasnas vires fuisset. Vale, et faue sincero et persancto cultori, qui totum se tuum profitetur, Zomacreonti: postridie Kalendar. Augusti A. CIC ICCCV.

CCCLXIV. FRIDERICO ROSTGAARD, Equiti Dano et Regis Consiliario.

IN luce et splendore aulae Regalis tibi versanti gratulor, remque publicam tractanti, omnia feliciter euenire cupio, sic vt nullus tristis casus consilia tua regno salutaria interpellet. Ego praeter ceteros nomine litterarum, quas suauissimas elegantissimasque esse iudico, abs te peto ac postulo, vt Libanium integrum nobis praestes, et epistolas, quas nunquam editas, multo labore ac magno sumptu collegisti, in lucem exire tandem patiaris. Nam Attica illa Siren ita me tenet ac permulcet legentem, vt nulla me legendi satietas capiat, et rarus ille reconditusque thesaurus animo semper oculisque obuersetur. Proxime Bellorianum Berolini cimelium, Romae emptum, atque in has oras deuectum, vidi, quod summo quidem gaudio me perfudit, intuentem signa et imagines veterum, quibus Roma abundat, Germania vero, si Vindobonam et Monachium excipio, prorsus eget. Quod reliquum est, me inter clientes tuos habeas

ac diligas, in primis dignitati litterarum, vt maxime potes, consulas auspicioque Regis cuncta feliciterque agas, mihi autem faueas tuo Zomacreonti. Vitembergae Saxonum Idibus Sexcilibus. CIC ICCCV.

CCCLXV. GEORGIO LVDOVICO GOLDNERO, Ruthenei, quod Gerae est, Rectori.

DOleo tuam patris vicem, quod filiam obedientem et piam, atque omni virtutum genere cumularam amisisti. Sed ne amisisti quidem, quam ex complexu tuo ereptam, Deus coelo intulit, et in eum profecto locum perduxit, quo nullus tranquillior, nullus sanctior inueniri vsquam potest. Exeretationes tuae recte institutae, et bene comparatae, mihi non displicent, et tuam scribentis diligentiam haud obscure ostendunt. Librum Petiti, qui desiderium tibi commouit, passim quaesiui, sed talem, qui de ingenio inscriptus sit, nullum inter meos inueni: si qua eius copia mihi fiat, tuam, crede, spem non frustrabor. Meus frater te salutat, et me interprete solatur, librum mittit, qui curas leniat amoenitate argumenti elegantis, et humanarum rerum vicissitudinem quoque in magna fortuna declarantis: ego simul trado disputationem fortasse haud

CCCLXVI. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

DE Eugenio plures victorias Augusto polliceor, profligata Vindocini iunioris agmine, et aditu Abduae Olliique in potestate victoris relicto. Leiningensis Comes pugnauit acerrime, et pugnans cecidit maximo cum dolore exercitus, et familiae, quae in eo nouum sibi praesidium fore sperabat. Marlborougius interclusa Louanii via, omnem diligentiam adhibet, vt alibi Diliam flumen transeat, siue ad pugnam denuo committendam, siue ad obsidionem rursus instituendam. Regi nostro in Poloniam mouenti se obiiciet Ehrenschildius, Rex versus Lithuaniam ducet, repressurus Moschos, et Rigam e periculo erepturus. Badensis etiam sero aliquid molietur, postquam e morbo conualuit, et valetudinem Sualbaci confirmauit. Virgo princeps Onolsbacensis cum fratre. et quinquaginta cataphractis Hannoueram se contulit. nuptura heredi Ducis et EL. Hannouerani. Vitembergae Saxonum ipsis Kal. Sept. A. CIC IC CCV.

CCCLXVII. SENATVI DRESDENSI.

CAusam ago hominis multa doctrina praediti Io. Christophori Langii, Vngari, Saxonicis moribus dudum perpoliti, et in scholis meis, cum hic esset, assidue versati, nunc demissi clientis vestri auctoritate et gratia vestra vnice subnixi. Dignus est, patroni optimi, quem regendo ad S. Annam ludo praeficiatis, pro cuius fide et diligentia spondeo, experietur quibus poterit, viribus, vt expectationem vestram sustineat, et de schola suburbana omni opera et studio bene mereatur. Ceterum vos Deus melioribus patriae auspiciis seruet, Regisque optimas partes ope sua defendat, quem recte electum, rite inauguratum, et a Regibus Europae agnitum, et Thracibus Scythisque cultum merito atque honoratum Numen porro tuendum suscipiat, Saxoniamque a calamitatibus in pristinam felicitatem vindicet, ac benigne tueatur. Ita vos omnes, quod patriae conducit, consiliis, auctoritate, officiis in rempublicam maximis florere cupio vehementerque opto. Kal. Nou. CIC IC CCV.

CCCLXIIX. NICOLAO CHRISTOPHORO S. R. I. LIB. BAR. ET EQVITI A LYNCKER, Consilii sanctioris Duc. Sax. Vinariensis Praesidi, et summae Cur. prouincial. vt et Dicasteriorum, quae Sereniss. Duces Sax. Ernestinae Lineae Ienae habent, Directori Ordinario.

MAgna et prope infinita sunt beneficia, quae abs Tua Illustrissima Excellentia, cum Ienae essem, in me collata sunt, quibus non modo non remunerandis, sed ne praedicandis quider mea susficere tenuitas potest. Sed in eo tamen omnes pietatis et industriae neruos contendam, vt quod non queo officiis, id religione obsequii efficiam, eoque aut vincam clientes tuos, aut profecto nulli eorum concedam. Tam alte mansuetudinis et beneficentiae tuae memoria in animo meo insedit, quantam neque vlla temporum vicissitudo, neque ingratae mentis vitium delebit. Germaniae omni, Saxoniae praesertim expedit, vt in Illustrissima Tua Excellentia exemplum virtutis et consilii suspiciat, in quo iuris et dignitatis propugnatorem habet. Nunc intelligimus, et ingenue reputamus, quale in Te Saxonia Principalis praesidium sibi constituerit, quo nullum ad res gerendas maius, nullum ad asserenda patriae iura firmius constituere

potuisset Hoc vellem vsu probasset Caius et exclusa assentatorum turba, te in amicorum recte consulentium numerum retulisset, rerumque maximarum momenta tecum communicasset, aut tua sibi exempla ad imitandum proposuisset. Quae, fateor, causa me adduxit in primis et excitauit, vt Illustrissimam Tuam Excellentiam propius adire, et opportunius deferre, quae sentiam, possem, qualis ratio cognoscendi optima, mihique expeditissima in grauibus rerum argumentis esset, fidem certe meam Illustrissimo Maecenati ad omnes casus paratam semper ac firmam aretius deuinciret. In hoc maxime illud mihi dubitationem affert, quod, si de statione decedam, fratris mei conditio durior futura sit, et in discrimen veniat, si librorum, quos comparaui, subsidiis destituatur: si adiutore studiorum careat, qui eum in difficilioribus doctrinae capitibus submonere possit: Si denique mecum cogito, quod maior dignitas non fortasse maiorem ad fortunas meas accessionem habitura sit, quemadmodum venire vsu solet, praesertim in repentinis mutationibus, quarum euentus ignorantur. In hoc rationum mearum conflictu, opto summopere et peto, vt pro emenda Gudii bibliotheca, in qua thesaurus codicum MSS. inest, Munificentissimum Principem interpellare ne recuses: digna est

profecto quae illius palatium ornet. Nulla est in Germania inter priuatas bibliothecas praestantior, nulla instructior, si codices reputo, quibus multas Principum bibliothecas vincit. Fac imitetur Ptolemaeum Philadelphum, et regiae liberalitatis exemplum domui Saxonicae praebeat, subsidiumque litteris hac tempestate labentibus constituat patriae et confirmet. Ex quo tantus gloriae cumulus accedet, quantus vix ex alio quopiam accedere ad regiam propius dignitatem posset. Quam in spem venio, fore, vt maximi Principis beneficio, atque tua in primis cura et consilio id consequamur Rex Daniae Fridericus IV. decem millia numum Gudii filio persoluenda offert: ille quatuor et viginti millia efflagitare perhibetur. Pertentandus est viri animus, periculumque faciendum, an XII. millia ei suffectura sint, si maximo Principi descendere ad conditiones, et tractare cum herede placeat, priusquam in Daniam, iniquiore Germaniae fato, deuehatur. Permitto id summo, quo abundas, iudicio tuo, Illustrissime Maecenas, Deo dilecte, et diuinitus mihi date, vt aetatis paulatim ingravescentis praesidium habeam, et tanto rerum mearum defensore nitar. Ita in pietate et cultu illustrissimi nominis tui conquiesco, et Deum, quanta possum religione

imploro, seruet Excellentiam Tuam, et consilia fortunet, et illustrissimam vtri usque sexus sobolem, fratresque inclytos, perpetua felicitate augeat, contraque casus temporum muniat, et coelesti benedicto impertiatur. Vitembergae Saxonum VII Kalend. Decembr. A. CIC IC CCV.

CCCLXIX. GVSTAVO FRIDERICO FRANCISCO LIB. BAR. A BLVDOVVSKY.

MAgnam ingenii vim, et dicendi copiam in literis proxime ad me datis perspexi, magnitudinem beneficiorum, quae in me extant, adaequare non possum, hoc magis te ex omni procerum numero felicem praedico, qui non magis dignitate generis, quam ornamentis animi ceteris praestas. Etenim sanctitas morum decus omne virtutis confirmat, et diuinam mentem ostendit, cui nihil tam difficile et arduum est, quod constantia non vincat. Gratulor patriae et saeculo, quibus tantam virtus tua exspectationem commouit, vt ad summas reipublicae partes te admouere gestiat, tuoque consilio, opera et fide deinceps meliora speret. Eo maiori quidem fiducia, quod auspicio Iosephi Augusti Silesia post triste fortunarum naufragium se colliget tandem et in portu collocabit. Vngari pilis et gladiis

de iure suo disceptant, et turbulento rerum statu difficiles sunt ad accipiendas pacis conditiones, impulsore Gallo, qui populum per se mobilem ad bellum ciuile incendit. Nisi auctoritas Britannorum et Batauorum pondus habitura est, bustum regni videbiti posteritas, et solitudinem, vastitatem, interitum dessebit, certe diras Ragozio imprecabitur, si non desistat incepto, et aequis rationibus moueri se et flecti patiatur. Catalaunia se ad Carolum III. conuertit, Barcinone capta, insanabilem plagam accepit Philippus, Valentia, Arragonia facile sequentur, et Ibero patefacto, verum iustumque accipient Regem. Nec prius aequalitas potentiae inter Reges Europaeos constituetur ac firmabitur, quam Gallus nepos de Hispaniae possessione decedat. Inter Italos vt cautus et futuri prouidus est Allobrogum regulus, sic animo praecipit, Gallos, si Insubres domitos habeant, breui latius, et in ipso Alpium aditu, Italiaeque claustro regnaturos. Pontificis Romani consilia Pauluccii corruperunt, qui Furbinio vaferrimarum artium magistro, voluntati Gallorum morem gerunt, perniciemque rebus Austriorum conflant. Si quid humanitus, quod nolim, Carolo III eueniat, Allobrox in spem regni Hispaniae potiundi veniet, foederatis pro

eo terra marique arma sumpturis, vt Gallicus et metuendus Europae dominatus communi Regum auxilio in posterum depellatur. Tantum Deus Augustum Imperii caput seruet, et efficiat propitius, vt diuinae humanaeque res sub eo floreant, et in perpetuum conseruentur. Vitembergae Saxonum Non. Deecembr. A. CIC ICCCV.

CCCLXX. HERMANNO VVITTIO, Doctori Theologo et sacrorum Sedinensium Antistiti.

SAepe in te intueri mihi videor, et quoties tua in me officia repeto, atque in memoriam reuoco, reuoco autem quotidie, toties in tuam absentis imaginem oculos animumque defigo. Nouissime Berolini multo me amore et beneuolentia complexus es, et pleno vrbanitatis sermone exceptum, monumento aureo liberaliter auxisti, quod nominis memoriaeque caisa diligenter custodiam, sancteque, dum vitam, seruabo Negotium, quod ad bibliopohm pertinet, sedulo diligenterque curaui de quo plura enarrabit Reuterus, titulo Diaconi munere suo functus, inprimisque mihicarus, propter locupletissimam eruditionem sacram, et rectissimam quoque viuendi rationem, quam mihi et patribus vniuersis probauit. Quem

tuendum ornandumque suscipias, et praemium operae a Deo, et officium a grato homine exspectes. Ad extremum tibi secundam valetudinem, et perpetuam felicitatem quanta possum pietatis contentione precor, vt legatus Die dignam legato prouinciam obeas, et tanquam viuus vigensque palmes viti, vitae salutisque conseruatrici, coniunctus, dulcissimos in diuino coetu racemos proferas, qui maturitatis suae vim omni tempore animis religiosorum hominum impertiantur. Efflorescat quotidie honor tuus, et dignis labore praemiis, quae nullus casus eripiat, augeatur. Hoc voueo, et fieri cupio tuus veteri lege Zomacreon IV. id. Ian. A. CIC ICCCVI.

CCCLXXI. IOANNI GEORGIO EICHORNIO, I. V. Licentiato.

QVae proxime abs te missa sunt, amicorum optime ea studiose perlegi, quippe quae eiusmoci sunt, vt ex actorum fontibus desumpta mihi videantur. Viro enim prudenti et rerum perito non ad artem duntaxat e praecepta, sed ad iuris vsum praecipue omnia sunt reuocanda, vt in vitae luce digrum aliquid expectatione agat. Ita supra vulgus te euehis, et illustrissimo, quem monitis exemplisque confirmas, Baroni

viam sane togato heroe futuro optimam praeis. Non enim consistis in forensibus controuersiis, vt Academici solent, sed aciem mentis ad res multo grauiores et principum negotia intendis, atque in conspectu purpuratorum quotidie versaris, vbi nullus contentioni scholasticae locus est, sed Regum Principumque momenta ponderantur. Quae porro scribis de Iano a Costa Cadurcensi Gallo, vera omnino sunt, nec te amplius dubitare sinunt. Hic enim Cuiacium et Langlaeum in politiori iuris prudentia imitatus, in patria et Cadurcensi Academia, sapientiae et litterarum studiis animum excoluit, nec minus Graece quam latine doctus, renascentem in Gallia iurisprudentiam, Cuiacii praeceptoris exemplo instaurauit quanto conatu potuit, primum Academiae Cadurcensis, deinde Tolosanae antecelssor, omnibus modis studuit, vt ciuile et Pontificium ius illustraret, nec opinione falsus, dignas has sustinuit partes. Cum Petro Haberto Cadurconum praesule, et Hieronymo Bignonio Aduocato totius Galliae doctissimo, coluit amicitiam, et bonos consilio, opera, re ipsa iuuit. Anno 1630 fatis concessit. Vale Vitembergae Saxonum Id. Mart. A CIC ICCCVI.

CCCLXXII. EIDEM,

De Francisco Florente Iureconsulto sic habe: Fuit is ortu Gallus, et Antecessor Aurelianensis et iuris Pontificii Professor, historiae et iuris apprime narus: in hanc operam maxime incubuit vt de ordine et auctoritate collectionis Gratiani commentaretur. Secutus est Ainonium, Augustinum, et monitore Ioanne a Costa pleraque accuratius inuestigauit. Hunc imitati sunt Mastrichtus et Zieglerus, qui antiquitates ecclesiasticas cum iuris Pontificii disciplina non inutiliter coniunxerunt. Extant eius opuscula Lutetiae Parisiorum edita, inter quae insigne est de vsu et auctoritate Pallii. Nec praetereunda est eius disquisitio historica de praerogatiua Allodiorum in prouinciis Narbonensi et. Aquitanica, quam nouissime recudendam curauit Argentorati Ioannes Schilterus. In conciliis diligenter versatus est, non tantum in generalibus, sed etiam in Gallicanis, vbi ducem Sirmondum habuit, et iura ecclesiae eiusdem regni modeste, ac sine Pontificis insectatione defendit, adhibitis etiam historiae adiumentis, sine quibus obscura est ratio explicandi huius iuris. Inprimis acta innocentii III. ac Philippi Augusti eiusque diuortium et poenam interdicti ecclesiastici

exquisiuit, rationibus et rerum argumentis cum antiqua Galliae consuetudine collatis. Vale.

CCCLXXIII. MARTINO HANKIO, Prof. Publ.

Frater meus te merito obseruat, ac virtuti et doctrinae denegare non debet, quod per se ipsa meretur, et iure sibi vindicat, et constanti laudis possessione contra inuidiam et temporum vitia tuetur. Ego et ille longam tibi precamur vitam, et simul optamus, vt famam labore ingenii partam in dies augeas, eaque felicitate ad antiquorum gloriam proxime accedas. Quanquam id iam consecutus es, et dudum posteritati nomen tuum commendasti, vt de meritorum immortalitare haud dubitare possis. Cl. V. Gryphii obitum doleo, et grauem mihi accidisse fateor, verum te superstite et saluo, dolorem leuius feram Meum penus numarium, qua id antiquitatis interest, duo fures nocturni expilarunt, auctore consilii homine domestico, quem beneficiis alui, non meliori fato, quam quod ex Italia reuersum excepit me et valde afflixit. Superiori die hac transiit Graecus quidam Seraphim Arion, qui multas Euro pae regiones vidit ac perlustrauit, Graecorum

vulgo doctior, et Grammatica, quam edidit, Graeco-barbara industriam testatus, quem, si apud te inuisat, magnopere commendo. Tum Langiumciuis oppidani filium eo apud te loco esse volo, quo ceteri sunt illustris Gymnasii alumni, quorum recta exempla imitabitur, et nullas pietatis suae et officii partes in se desiderari patietur. Ita te Dei benignitas diutissime seruet, nobis valentemque confirmet, atque amplissimam vna familiam ab iniuriis temporum defendat, in ea praefertim vrbe, quae sedes est elegantiae et boni moris VII. Kal. Mai. A. CIC ICCCVI.

CCCLXXIV. HERMANNO COCCEIO, Borussiae Regis et Brandenb. EL. in Ducatu Magdeburgico Consiliario.

Carum eruditis venerabileque gentis tuae nomen, et summa, quae passim laudatur, humanitas me crimen audaciae deprecantem excitauit, vt litteras tabellario Andreae perferendas darem, et in grauissima, quibus te distineri scio, negotia quodammodo peccarem. Sed necessitas, quae legem non habet, in praesentia me defendit, maxime quod afflictis Saxoniae rebus, etiam fortunae meae cladem acceperunt. Duo enim scelerati homines,

perditique fures, effractis nocte musei mei foribus, omnem mihi supellectilem numa riam abstulerunt, et antiquitatis, quae ad or nanda studia permultum confert, penum vniuersam expilarunt, relictis tantum signis veterum, quae cum Romae essem, a Bellorio et Ciampino mei amantibus accepi. Fabrettus enim opusculis ab se editis me, locupletauit. Norisius praeter Italicae gentis consuetudinem nullo me tali munere affecit, quem Florentiae salutaui, aduentumque eius in almam vrbem praestolatus, denuo uisendum in Vaticano duxi. Bellorianum, quod te non fugit, museum, annitente Begero, potentissimus Borussiae Rex opportune emit, quod superiori anno vidi, commonstrante Clarissimo Schotto, quem thesauro antiquitatum Rex praefecit. Etsi autem fructus laboris mihi ab infami furum sodalitio ereptus est, tamen, spero, foxe, vt sceleris auctores resciscam. Quamobrem abs te peto, velis Iudaeorum magistro negotium dare, vt huius rei causa diligenter inquirat, religionemque animis leuissimorum hominum iniiciat, ne artibus veteratoriis vtantur, neque distrahant numos, aut conflandos curent, si quos forte ope consilioque furum nacti fuissent. Pro hoc labore beneficioque omnia grati hominis

officia tibi constabunt, et his preces ac vota mea pro incolumitate gentis tuae continenter respondebunt. Nonis Maiis, A. CIC ICCCVI.

CCCLXXV. OTTONI HENRICO LIB. BAR. A. FRISEN, Poloniarum Regis. et Sax. EL. Consitiario Sanctiori et Cancellario.

Regium est, irae tenere modum, et ignoscere miseris, praesertim sacerdotibus, qui imbecillitate quadam peccant, et officiialiquando obliuiscuntur. Hoc magis in ipso irae calore amor se prodit, et moderatio in ipsa etiam seueritate elucet, vt commoti principum animi precibus leniantur. Quod abs TE petunt demisse atque contendunt Lixiuiensis filii Ioannes Fridericus, et Ioannes Bernardus, vt suae salutis causa patri culpam remittas, si qua fuit, quae iram prouocare possit. Ego quamuis furum iniuria afflictus, pro filiis tam probis, modestis eruditis deprecor, et Illustrissimae Excellentiae tuae totum me deuoueo, Deumque, vt aetati tuae saeculum addat, persancte. Obtestor. III. Eid. Mai. A. CIC ICCCVI.

CCCLXXVI. IOANNI GEORGIO BOERNERO, Poloniarum Regis et Sax. EL. Aulae Iustitiae et Senatus Ecclesiastici Consiliario.

FAustum filii reditum ex animo gratulor, maxime ideo, quod multos atque insignes libros ex Britannia Belgioque aduexit, vt rem litterariam, quae multis eget doctrinae subsidiis, opportune locupletaret. Ciuis noster Ambergerus, qui Dresdae commoratur, vacans in tractu nostrate sacerdotium petit, cuius velim ratio habeatur, matrique viduae consulatur. Barcino cum Gallicam obsidionem sustinet, res Caroli III. confirmat. Foederati iam Castellae ex diuersa parte imminent. Ab Italia breui meliores nuncios expectamus, reuerso ad expeditionem Eugenio, in quo vno illius belli stat salus, praesertim in tanto Italiae discrimine, et populorum excidio, quod vicinos omnes conturbat. Neapolitani, si classis affutura est, desciscent, et Gallorum pertaesi Neapolin dedent: interdiu conclamant, et nihil Proregem formidantes, vitam victoriamque Carolo precantur. Insubres nihilo secius in Austriam inclinant, et data occasione ad defectionem spectant. Ex Alsatia nostri pedem referunt, non Badensis vitio, sed culpa Principum, serius auxilia mittentium: Bauarus, cum fratre

proscriptus, Deo et Caesari poenam perfidiae luit. Regi nostro expedit, vitare pugnas, et mora frangere hostis impetum, ac more belli distinere, quoniam cum perfidis conflictatur Polonis. Me fures afflixerunt, et omnibus prope fortunis euerterunt. Sed tibi prosperiora euenire cupio, et vitam cum omni felicitate longissimam precor, vt seros nepotes pronepotesque aspicere laeto vultu possis. Vitembergae Saxonum VI. Kalendarum Iunii A. R. G. CIC IC CCVI.

CCCLXXVII. FRAVENSDORFFIO, Consiliario Saxo Cizensi et Consuli Naumburgensi.

ROmam te vidisse, certo auctore accepi, et ideo gratulandi causam nactus sum, quod in fundo antiquitatum, quas aeterna vrbs possidet, constitisti, et confecto Dei ope hoc itinere, feliciter rediisti. De libris abs te in vernaculam conuersis praeclare existimo: delectarunt me rerum argumenta, et subtilitas ingenii Britannici, et genus scribendi egregium, quod viuam spirantemque illius gentis imaginem praebet. Sed Theologi nescio quem Platonismum in plerisque scriptis quaerunt, et stomachum legenti mouent. Id vero te abs tali instituto ne dimoueat, nedum deterreat, quaeso;

breui aliquid eorum, quae curabo, in solutum accipies. Nunc enim ob expilatas res meas, inquirendi sceleris occupatione distineor, propterea quod vnus furum Dresdae comprehensus est, qui nomini suo infamiam, mihi dolorem aegritudinemque conflauit. Verum publica temporum felicitas, et Barcinonis seruatae gloria me erigit priuatim miserum, et fortunae iniuria depreissum. In Alsatia nonnihil se colligunt nostri, et res lapsas in Italia restituit Eugenius, in Belgio ad Mosam laetiorem belli exitum speramus, prid. Kal, Iun. CIC IC CCVI.

CCCLXXIIX. IOANNI VIVIERIO. Bibliopolae Lugdunensi Batauo.

ANnus est, ex quo nullas abs te litteras accepi, fortasse cunctatio mea tibi stomachum mouet, sed culpa in cursore fuit, qui non curauit recte, quod fidei eius comisi. Pecunia plus anno Lipsiae delituit, quam nunc Zehius mercator a me per amicum admonitus curabit, fidemque meam liberabit. Doleo temporum vices, et negligentiam cursoris, quae rationes meas omnes conturbauit. Quaeso te, rescribas ocyus, et pro aequitate tua me a culpae suspicione absoluas. Ego per hoc tempus multos, et selectos, eosque Italicos libros ex Begeri bibliotheca,

quae Berolini erat, mihi non pridem comparaui. Irenaeum nouissime editum transmisit Fritschius, praeterea Dionysium Halicarnasseum in Anglia auctum et recognitum Lipsia accepi. Superiori anno Vinariam profectus sum, et tabulanum Ducis vidi, et bibliothecam, quam instruit, nouam. Gudianam Rex Daniae empturus est: Vindobo nensis etiam nunc curatore et praefecto caret, quae multis et optimis abundat manuscriptis et primas in Germania tenet. Res foederatorum feliciter euenire gaudeo; liberatae Barcinonis gloria ad vos pariter atque ad Britannos redundat, vt fortunatam consiliorum rerumque cursum Europae, qua meliorum partium est, promittit. In Alsatia vires reficiunt nostri, in Italia Eugenius fortiter obsistit Gallis, patriam iratius fatum premit. De Vngaris ad Caesarem redituris magna me spes tenet, annitentibus etiam foederatorum legatis, Britannico et Batauo. Carolus, Philippo in Galliam reiecto, Mantuae Carpetanorum triumphabit. Henricum Dahlium, medici et antiquarii vesratis propinquum, et patria Liuonum magnopere tibi commendo. Vale vir optime, et meo ac fratris, qui proxime Orientium edidit, honori faue. Pridie KaL. Iun. CIC IC CCVI.

CCCLXXIX. CAROLO XII. SVEONVM REGI.

MIsera horum temporum conditio, et exigui. Academiae nostratis prouentus, afflictaeque professorum res praesidium nobis auxiliumque a Regia Maiestate pollicentur. Qua fiducia nixi demisissime petimus, et humilime rogamus, vt cumulum ad superiorem clementiam addat, et Academiam prope ad vltima redactam, curae esse sibi velit, eamque ab onere hospitiorum militarium proi singulari indulgentia liberet, et pagis etiam Academiae contributis immunitatem. atque exemptionem glorioso maiorum exemplo concedat benignissime ac largiatur. Nos pro religione ordinis nostri Deum venerabimur supplices, vt tantum tamque incomparabile Regiae Maiestatis beneficium omni felicitatis genere, in primis vita longa, et bonorum, quaecunque diuinitus eueniunt, perpetuitate Christiani orbis gratia volens propitius remuneretur Vitembergae Saxonum IV. Non. Octobr A. R. G. CIC IC CCVI.

CCCLXXX. OLAO HERMELINO Sueonum Regi a sanctioribus consiliis et epistolis.

decus, quod Sueci Gothique seruant, obsecramus Excellentiam Tuam, vt salutis nostrae rationem habeat, et afflictae, professorum conditioni opituletur, precesque nostras ad Regiam Maiestatem perferat, et auxilium nobis, et omnibus nostrati Academiae officio ac fide coniunctis, tum pagis quoque iurisdictioni Academicae contributis, vnde sanguinem et spiritum ducimus, praesidium exoret. Quam gratiam beneuolentiamque summam nulla posteritas quaecunque tandem futura est, obliuione delebit, et exolescere patietur. Ita Deus Immortalis Excellentiam Tuam cum magno Suecici consilii statore illustrissimo Maecenate nostro seruet Regi Martio, orbique Christiano florentem semper et valentem, Idibus Octobr. CIC IC CCVI.

CCCLXXXI. SAM. BENEDICTO CARPZOVIO, Theologo Saxoniae praecipuo Regiae Polonicae et Serenissimae Saxonicae Electorali Aulae a Sacris primariis Consiliario Ecclesiastico et Seniori.

CVmulas beneficia, et studia singulari beneuolentia foues, ac iunenes doctrina sacrorum excultos patrocinio tuo ornas, sine quo languent ingenia, et temporum in iuriis depressa iacent, Erexisti Maecenas,

Zeigerum, nunc in conspectum tuum prodit Rauius, iuuenis doctus et probus, a Doctore Theologo Pertschio tibi commendatus. Hic tecta et parietes miseriam vrbis loquuntur, dura Suecorum ingenia experiuntur omnes: cogunt pecunniam, neque expugnari acerbitatem suam lacrimis sinunt; nihil vota, nihil preces valent, sacros profanosque ordines iuxta habent, verbis exprimere calamitatem Academiae non possum. Pacem habemus confectam, sed immensae tributa pendere cogimur, promissa in speciem magna, re inania sero nimis intelligimus et comploramus. Sed Deus te, Magnifice Vir, cum omni familia et necessitudinibus quam diurissime saluum nobis, et florentem praestet. Vitembergae Saxonum VIII. Kalend. Nouembr. A. R. G. CIC IC CCVI.

CCCLXXXII. GODOFREDO CHRISTIANO A RAPPOLD, Serenissimi Ducis Saxo-Vinariensis Consiliario Intimo et Cancellario.

VLtimo Iulii die Hamburgum intraui: Kalendas Augusti Gudium iuniorem allocutus sum, qui intra biduum MSS. Gluckstadio Hamburgum deuchenda curabit, Illud vero ingenue dixit, nullum ex

bibliotheca codicem priuatis diuendi, cum talis tantusque thesaurus solis Principibus debeatur. Omnes profecto exteri mirantur, eum ex Holsatia exportari, de quo Roma ac Vienna certant, et Angli Danique haud obscure aemulantur. Equidem Regi Daniae tanquam Principi et Domino suo pro sex millibus imperialibus bibliothecam vendere constituerat, si munere Consiliarii se ornaret. At repulsam passus, auctionis instituendae, consilium cepit: libros autem collatos et codices, bibliothecae Principis destinauit, si praesenti pecunia redimantur. Quatuor et viginti millibus imperial. constare patri suo mihi affirmauit: si duodecim millia imperial. accipiat thesaurum sibi venalem futurum. Cum subiicerem, nullum tam care empturum, respondit, pro octonis millibus venditurum, reposui, ne id quidem futurum. Ergo, inquit retinere malo quam vendere: mox regessi, sic cum tineis et blattis conflictari codices, quod ab eo temere non sit exspectandum, cuius etiam intersit vt in magni Protestant um Principis bibliotheca reponatur, quod veritate victus approbauit. Magnus, fateor, et dignus Principe thesaurus est, sed carus nimis, et nulli priuatorum in Germania redimendus. Solum Photii Etymologicon duobus voluminibus constans mille florenis aestimatur. Inscriptiones

quidem communicatae sunt cum Batauis, sed ipsum et manu Gudii auctum emendatumque opus etiamnum ibi asseruatur. Omnes scriptores Latini, et multi etiam Graeci magno illic numero reperiuntur. In aliquibus tamen aliquot paginae deficiunt, et iniuriam temporum loquuntur. Quoad coniicio, infra sex millia vix a Gudio vendetur, nam et alia sunt MSS ta in indice non expressa, ob grauem, vt intellexi causam, quam epistolae committere non ausim. Libri excusi tanto non veneunt pretio, quos non species externa, sed bonitas pariter ac raritas commendant. Id, quaeso, illustris tua Excellentia ad Serenissimum Ducem referas, et quid mutato auctionis statu faciendum sit, praecipias clienti ac iubeas. Mihi enim obsequii gloria est relicta. Ita Deus illustrem tuam Excellentiam longa vita et perpetua felicitate augeat et benigne tueatur. Hamburgi A. R. G. CIC IC CCVI.

CCCLXXXIII. IOANNI CHRISTOPHORO AB HOFFMAN. Primario Status Ministro Consiliario aerarii sanctiori atque senatus sacri Praesidi.

et in id iam incumbo vt de MSS. siue codicibus manu exaratis accurate dispiciam, quorum aliqua mutila sunt, aliqua per iniuriam temporum, et incuriam hominum ab excessu senioris Gudii vitium fecerunt. Magnus tamen adhuc eorum apparatus superest omnibus priuatorum bibliothecis, quas in Italia, Gallia, Anglia et Belgio vidi, praeferendus. Inter Graeca MSS. eminet Photii Etymologicon, quod Angli captant: duobus voluminibus continetur, in quo opere nihil deest. Liuius integer est duobus voluminibus manu exaratus, Vergilius et poetae fere omnes, historici etiam Romani, illi in primis, antiqui sunt et bonae notae. Leibnizius Consiliarius Hannoueranus quater millibus imperialibus aestimauit, et praesenti mihi affirmauit, dignum Principe thesaurum hic asseruari. Idem miratus est Holsatos, gloriae cupidos, nunc gloriam nominis deserentes, quod tam raros codices exportari patiantur. Sed forsan benigniori fato datum est, vt Serenissimi Ducis Dominique nostri bibliothecae inferatur. Totus prope litteratus orbis in codices manu ex scriptos oculos conuertit, Romae, Viennae, Londini, Hafniae talem tamque luculentum eruditionis thesaurum, qui vere priuatorum opes excedit, mirifice presant, quem Isaacus Vossius, cum viueret

Germaniae praereptum voluit, et patruelis fraude surreptum auexit in Belgium, venditurus, nisi ex eo per Gudii necessarios et auctoritate regiminis Gluckstadiensis opportune in Holsatiam retractus fuisset. Multa sane accepit ab Antistite Paderbornensi Ferdinando Furstenbergio Gudius senior, cum nomine Christiani V. Daniae Regis legatione ad eum fungeretur. Non pauca ex monasteriis Italiae Galliaeque in manus Gudii peruenerunt, praesertim quae ad patres Ecclesiae, doctores Graecos, latinosque spectant. Ab Rottendorffio haud pauciora nactus est rei litterariae adiumenta, beneficio Antistitis, quem laudaui, Paderbornensis. Singulos codices manu exscriptos distrahi non sinet Gudius Iunior, quod ego quidem optaui. Idcirco supplex Principem, qua possum animi demissione, rogo, vt mentem suam clementissime aperiat, et quid factum velit, constituat benignissime ac decernat. Equidem libri in lucem editi facilius parantur, sed MSS, si occasio neglecta sit, parandi nulla deinceps fortasse spes affulget. Selectissimas editiones antiquas, maxime Graecas et perraras, Latinas etiam et optimas summo delectu, seposui in vsum et ornamentum bibliothecae Principalis. Dici non potest, quanto licitantium aestu, missis vndi

quaque ex Anglia et Batauia litteris, empti fueriut. Quae res, meam fratrisque curam intendit, vt praesto essemus, librosque, cum aestimarentur, inspiceremus sedulo et diiudicaremus. Quod restat, Deo Immortali supplico, vt Serenissimum Principem ecclesiac et reipublicae quam diutissime conseruet, vt illa Theododsium, haec Ptolomaeum in eo habeat, quem postera saecula gratis animis sermonibusque praedicent, et perpetuo admirentur. Demum Excellentiae Tuae valetudinem prosperam, vires integras, consilia patriae optima, et secundos in omnibus negotiis successus precor. Hamburgi A. CIC ICCCVI.

CCCLXXXIV. NICOLAO LIB. BAR. A LYNCKER, Consilii sanctioris Duc. Sax. Vinariens praesidi, et summae Cur. Prouincial. vt et Dicasteriorum, quae Serenissimi Duces sax. Ernestinae lineae Ienae habent, Directori ordinario.

QVod initium quiue cursus, qui denique exitus auctionis Gudianae fuerit, superiores litterae Hamburgo scriptae haud dubie nunciarunt. Libri, quos emi adrem potissimum antiquariam spectant. Manu exarati codices Gudio ad vnum omnes relicti

sunt, propterea quod ingenti pretio, qui eos licitari volebant, deterrebantur. Vna spes Gudio superest in Anglis et Batauis thesaurum prensantibus: pro solo Photii Etymologico, quod duobus voluminibus constat, millia numum offeruntur. Romae quidam purpuratus, vt fama tenet, emere codices gestit, siue ambitione, siue inuidia ductus erga Germanos, quibus eripere haec ornamenta externi homines student. Sed fortasse Angli multo locupletiores vincent, quorum ambitio cum emendi impetu coniuncta est, vt in certamine licitantium semel et iterum expertus sum. Principis nostri rationes irruptione Suecorum conturbatae sunt, quas Deus expediat, pacisque consilia fortunet, alioquin de Saxonia nostrate actum erit. Sueci enim pecunias, frumentum, alimenta, pabulum cogunt, nec sacerdotibus parcunt, professores eodem loco habent, et hospitiis militaribus onerant, ac nemini quicquam indulgent aut remittunt. Ferendum est seruitutis iugum, quod iratiore fato nostras Saxonia subiit, nihil pro nobis se interponentibus vicinis, et Anglis Batauisque consulto tergiuersantibus, Caesare Augusto rerum suarum satagente, et Vngaris auxilia perduellionis in Thracia circumspicientibus. Nisi Augustam Taurinorume faucibus hostium

ereptam seruasset Eugenius, et Insubres ad officium redegisset, res vtique in peiorem locum adducta fuisset Suecorumque Rex maiorem profecto animum sumpsisset, quem proxima apud Callischiam clades non franget sed irritabit, quippe vlciscendi cupidum, et omnia prius ausurum, quam leges ab Rege nostro accipiat, putem. In hoc temporum motu Numen Immortale, tuis, illustrissime Domine, consiliis adsit, vt legatione feliciter peracta, cum immortali nominis gloria patriam repetas, atque illustrissimos filios ad propagandum familiae decus exemplo tuo accendas, et sempiterna laudum possessione domi forisque, omni periculo vacuus, vigentibus animi corporisque viribus perfruaris. Vinariae A. CIC ICCCVI

CCCLXXXV. LYDERSIO, Doctori Medico Hamburgensi.

GRata mihi fuere officia, quae cum Hamburgi essem, semel iterumque mihi testata fecisti. Causam auctionis Gudianae, quatenus ad codices manu exscriptos pertinet, Serenissimo Principi, pro eo, ac par fuit, commendaui. Quatuor millia numum, thaleros vocant, per me voluntatis suae interpretem offert, nec titulum Consiliarii aulici

denegat, postquam confirmaui, Nobilissimum Gudium conditione vitae et natalium dignitate titulum hunc promereri. Libros, quos emi, tantisper in Voltheri aedibus vult asseruari, dum tractauerit de manuscriptis, si quidem aequis rationibus id fieri deinceps possit. Rescribe, quaeso, et pro tuo in me studio negotium cura diligenter et confice, certoque confide, Principem in nulla re tibi defuturum. Aeterno Gudiani nominis honori locum in bibliotheca dicabit, tabulamque cum inscriptione apponi curabit, si res ad felicem fortunatumque exitum perducatur. Litteras, nisi graue est, Volthero negotiatori perferendas dabis. Fortasse etiam Serenissimus Hinckelmannianos codices MSS. emet, simea porro consilia apud Herum valebunt Vale. Vinariae A. CIC ICCCVI.

CCCLXXXVI. IOANNI GEORGIO NEVMANNO, Doctori Theologoet Professori Publ.

ASsentior tibi Pro-Rector Magnifice, et magnum religionis vindicem, tertium Saxoniae Eliam, Martinum Lutherum, in sepulchro templi arcis conditum, et eo in loco, vbi humatus est, situm, neque alii tumulo, ac hodie ostenditur, illatum fidenter asseuero. Non audebat Imperator

quicquam acerbius statuere in sepultum, cum Mauritius esset in castris, et videret omnia, quae ageret, nec volebat, qui tam aequo in Lutherum animo, tam miti mansuetoque ingenio erat, vt viuorum se iudicem ferret, mortuos Deo iudicandos relinqueret, Hispanosque redargueret, vt e sepulchro erueretur, obtestantes. Excussi tabulas, vidi actorum commentarios, inspexi pluteos, nusquam inueni sanctos viri cineres effossos, et alio delatos. Equidem affirmauit mihi Spoorius curiae prouincialis iudex, se ex ore Ioannis Georgii II. audiuisse, ossa Lutheri a praefecto castri in vicinum quendam pagum, Carolo V. trans Albim consistente, transportata fuisse, et sepulturae mandata, sed quo sum ad inuestigandum promptior, eo minus vel leuia quidem huius rumoris vestigia inueni, Spooriumque auribus deceptum haud futili argumento iudicaui. Vitembergae A. CIC IC CCVI.

CCCLXXXVII. SAMVELI BENEDICTO CARPZOVIO, Doctori Theologo, Consiliario Ecclesiastico et Oratori Saxoniae praecipuo.

aduersis praesidium pollicentur. Obsecro igitur te, Patrone obseruande, quam possum enixissime, vt petenti, quod morte optimi clarissimique Collegae vacare coepit beneficium, tua in primis et procerum auctoritate communique consensu decernatur, eoque calamitas, in quam scelere furum incidi, quodammodo leniatur. Quod fretus bonitate tua confido futurum, et quod demisse rogo haud difficulter me impetraturum. Ego vicissim noctes atque dies pro incolumuate tua Deum Immortalem deprecabor, et easdem mecum partes eadem religione animi suscipit Zeigerus, vir doctus, et pii rectique moris, sacerdotium Segrenense suppliciter petens, et qua est pietate, secundos omnium consiliorum successus vouens. IV. Kalendarum Nouembris. A. R. G. CIC IC CCVI.

CCCLXXXIIX. BERNHARDO ZECHIO, ICto, Poloniarum Regis et Sax. EL. Intimo status Ministroet Consiliario.

Magnum apud me collocasti beneficium. quod inter grauissimas patriae curas. non spernendum duxisti clientem, precibusbue locum dedisti. Cuius memoriam retinebo, quoad viuam, et side officiisque sanctissimis nomen tuum gentemque colam. Deum simul venerabor, vt Excellentiam Tuam quam

diutissime patriae saluam praestet, vulnera et plagas abs tua illustri domo et familia auertat, et necessitudines inclytas ab iniuriis temporum defendat, demum efficiat, vt recuperatae pacis fructum tuis maxime laboribus vigiliisque tribuamus, certe omnes ac singuli debeamus. Vitembergae Saxonum IV. Kalend. Decembr. A. R. G. CIC IC CCVI.

CCCLXXXIX. ZECHIO. Poloniarum Regis et Sax. EL. Consiliario.

INgratus sim, ni beneficium tibi acceptum referam, quod luculenta quadam fortunarum mearum accessione continetur. Illustri autem parenti tuo me tantum debere fateor, quantum ab homine tenuis fortunae deberi patrono maximo potest. Nihil eo sanctius, nihil te amabilius esse mihi queat inposterum, qui sentiam vestro vtriusque patrocinio me ornari, studiaque his praesertim difficilimis temporibus in Saxonia fulciri. Adiumenta mihi honesta passim quaerenda sunt, etiam in finitimis regionibus, vbi aditus ad publicas quasque bibliothecas patet. Ex auctione Gudiana permultos et selectos libros emi bibliothecae Saxo-Vinariensi inferendos. Exteri alioquin omnes praeripuissent, atque in Insulam omnibus

rebus affluentem deuehendos curassent, Anglos intelligo, qui nullis in eo genere sumptibus parcunt. Bigotiana nuper in Gallia veniit, infra quam sunt priuatae omnes, si Heinsianam excipio: nec de Gudiana aliquid detractum volo, maxime quum libri humaniores et plerique MSS. aestimantur: Graeuiana longissime abest, Triglandina MSS. Orientalibus vincit, cum qua tamen Hinckelmanniana certat. Spizeliana cum prioribus non est comparanda. Vale cum illustri familia et Excellentissimo parente, litterarum statore immortali, quem Deus, nobilissima filia orbatum conseruet nobis et consoletur. Vitembergae Saxonum III. Kalend. Nouembr. A. R. G. CIC IC CCVI.

CCCXC. OLAO HERMELINO. Sueonum Regis Consiliario sanctiori.

QVae nos premat necessitas, vix vllis exprimi verbis potest, vt prope de nobis actum sit, nisi tuo deprecatoris praesidio nitamur. Est profecto nostra conditio durior, quam antea vnquam fuit: stipendia per se exigua calamitas temporum intercepit, adiumenta fortunarum aliunde non suppetunt, res familiaris angusta et misera est, vt vix habeamus, vnde nos familiasque nostras commode alamus. Vnicum nobis in tanto

rerum naufragio perfugium et portus est in Regis clementia, quae tanta est, vt nos omnibus fortunis euerti ne sinat. Hunc per sanctissimos maiorum cineres demisse rogamus, et moerore ac luctu deiecti enixissime obtestamur, suo vt nos impendio subleuare, et pensiones militares remittere nostro ordini propitius velit. Id quod adiuuante et deprecante Excellentia Tua speramus, fore, quando pro tua, qua apud Regem vales, auctoritate efficies, vt litterae ab iniuriis temporum defendantur, et ab exilio, quod rebus difficilimis Musae metuunt, tutae maneant, et asqualore vindicentur. Ita fiet, vt maximo Regi immortale beneficium debeamus, et Martiae Suecorum genti amicitiam deuinciamus, tibi denique pro deprecandi munere, quod abunde et largiter Deus remunerabitur, perpetuas et constantes gratias agamus, cuius fauori et beneuolentiae se permittit ac studiose commendat Academia Vitembergensis. VIII. Kal. Ian. A. O. R. CIC IC CCVI.

CCCXCI. SAM. BENEDICTO CARPZOVIO, Theologo Saxoniae praecipuo, Regiae Polonicae et Serenissimae Saxonicae Electorali Aulae a sacris primariis Consiliario.

Tuam sincere colunt, et venerantur, tum singulari voluptate afficior, si prosperas res tuas fama et auditione accipio, et id mecum omnes tui clientes optant, patres Academiae in primis, qui summa, qua possunt caritate, nomen tuum complectuntur, Omnes certatim precantur, summum vt dignitatis locum quam diutissime teneas, coetumque diuinum ab insidiis defendas, et aliis secure dormientibus in specula Saxoniae vigilias armis Dei tectus agas. Sic fiet, vt miseriae temporum leniantur, et certamina conquiescant, hostiumque conatus frangantur. Eadem mente et animo Numini aeterno supplicat Io Henricus Stulpnerus Vitemberga Saxo, et ut Kalendae Ianuariae denuo et in posterum felices illuceant, nouumque robur praesidiis coelestibus munito afferant, cum omnibus bonis et sinceris clientibus vota facit, ac tuo Maecenatis auspicio gradum sibi ad sacros honores fore sperat, sacerdotium Bulzigense, in dioecesi Zanauiensi situm reuerenter et submisse petens, et vota mecum repetens. Deus te familiamque volens propitius seruet. Ipsis Kalendis Ianuariis CIC IC CCVII.

CCCXCII. IO. GEORGIO BOERNERO, Poloniarum Regis, et Sax. EL. Aulae Iustitiae et Senatus Ecclesiastici Consiliario.

FElicem ex Norico reditum gratulor, et quaecunque ad tuam et gentis tuae incolumitatem pertinent, sincere exopto maximeque Deum obsecro, vt paterni amoris et charitatis suae sinu te complectatur, domumque irruptione Gothica turbatam, in fidem tutelamque pristinam recipiat, ac molestias horum temporum leniat, doloremque patriae consoletur. Acerbae pacis conditiones ferendae sunt, quoniam mutari non potuerunt, aduerso Saxoniae fato, quod Gothos nostrosque inter se commisit. Haud meliores sunt nostrae priuatorum res, nec videt, quomodo se ex miseriis expediat Academia, interceptis calamitate temporum stipendiis, ciuibusque Academiae diapsis. De me pro accessione nouae pensionis ago habeoque gratias, simulque ciues opem tuam petentes, stipendiaque ab Rege precantes. Augustum Mullerum Ord. sapientum Ascriptum, et Varlizium iuniorem commendo, qui iuxta mecum pro tua et nobilissmae familiae felicitate Deo Immortali supplicant, et benignitatis tantae memores dies ac noctes vota persoluent.

CCCXCIII. NICOLAO CHRISTOPHORO LIB. BAR. A LYNCKER, Consilii sanctioris Duc. Sax. Vinariens. Praesidi, et summae Cur. Prouincial. vt et Dicasteriorum, quae Serenissimi Duces Sax. Ernestinae lineae Ienae habent, Directori Ordinaro.

NOn meo clientis vitio, sed temporum iniuria factum est, quod serius, quam fieri oportuit, scribere instituo, et ardua ad Augustum legatione perfuncto tardius gratulor, cuius fama omnes Germaniae regiones peragrauit, nec modo priuatos homines, qui summas virtutes tuas colunt, sed etiam magnos Principes, qui merita tua reputant, tibi deuinxit. Multus de Tua Excellentia sermo erat, cum Hamburgi agerem, et indigenas externosque homines alloquerer, sponte sua ad cultum nominis tui excitatos. Omnium vna voxerat, tuo praecipue consilio animum Principis inclinari ad bibliothecam rarioribus libris locupletandam. Ceteras laudes, ne assentari videar, omitto, et cum aetate augeri felicitatem opto, vt saluo tibi parem curis et laboribus gratiam Saxonia reforat,

et omnia maxima se tibi consiliorum principi debere vltro fateatur. Haec certe mihi atque clientibus tuis fixa semper in animo et memoria nullum tempus eripiet, sed pietas nostra in dies confirmabit. Ceterum qui nos casus maneat, incertum est: pactio apud Lipsiam in pago Altranstedtensi facta iniquissimis patriae conditionibus, caput est malorum, quae nos premunt, omnium, quae vt perpessu difficilima sunt, sic nullum nisi in patientia remedium quaerunt. Apud nos Vitembergae Finnones, agreste hominum genus, cum praesidio vrbem tenent. Lipsia Galliae legatis et Imperii hostibus patet, vbi commoratur Pesiualius, ab Rege Galliae missus, ad Gothos a partibus foederatorum abstrahendos. Sed nihil dum effecit: foederatos nihilominus ea res solicitos habet, quoniam amico armato prudenter diffidunt. Anna magnae Britanniae Semiramis arduum coniunctionis Angliae Scotiaeque negotium feliciter perfecit, quod nemo ante ipsam potuit. Carolum III. saluti suae tuentem, classe submissa, denuo erexit, Rhaetos Heluetiosque Italiae propiores ad amicitiam et cultum Austriae inflexit paulatim: Galli tota iam Italia citeriori, qua Insubrica dicitur, excedunt [correction of the transcriber; in the print dicitu, rexcedunt]: arx Mediolanensis, quae magnae et florenti eius nominis vrbi imperat,

Cremona, Finarium Imperatoris Augusti cohortes receperunt. Mantua, proscripto duce, a Gallis dedita, et Mirandula candem subiit fortunam: regnum Apuliae, et quicquid trans Pharum superest, non dubito, quin appulsa foederatorum classe, in ditionem Austriae redeat, et mansuetudine illius domus, quae nullum tyrannum genuit rursus refoueatur. Moschus tota prope Polonia Prussiaque, Polonicae ditionis dominatur, et arma circumfert. Pomeraniam Suecicam lacessere armis coepit. Stanis laus expeditionem vrget, cunctantibus Suecis, et pacis imagine bellicam seueritatem exercentibus, tributa secure imperantibus et exigentibus. Maturius et melius Serenissimi Ducis nostri consilium est, auream pacem retinentis, et non tantum ornamenta palatii, sed etiam instrumenta sapientiae, quae nunquam intercidant, comparantis, et Reges imitantis, ac liberalitate non ad spectacula et ludos, sed ad vsum posteritatis accommodata, rarissimo Principum exemplo aequantis. Tantum de MS. Gudianis et Hinckelmannianis restat, vt cogites, Domine, et rem causamque Serenissimo commendes diligenter et efficias, vt ad superiores libros nouus ille cumulus accedat. Principio mensis Maii praesto futurus sum, et operam iterque eius rei

causa, si Serenissimo ita visum fuerit, suscepturus. Ita Deus maximi Principis gloriam augeat, et tuis adeo consiliis domum eius fulciat, vt in tanto Principe praesidium patriae perpetuum habeamus: demum illustrissimae familiae tuae nihil aduersi incidere sinat, et omnia, quae felicitatis possessionem confirmant, tribuat cumulate et concedat, id quod pia mente optat, et pietate sua voti se compotem fore sperat, S. Vitembergae Saxonum III. Kal. April. A. CIC ICCVII.

CCCXCIV. PROCERIBVS VNGARIAE, Nomine Academiae,

CVm rei publicae intersit, honestos iuuenes, qui patriae et vsui, et ornamento sint, beneficiis excitari, tum nostra inprimis commendatione adiuuari debent, vt in pleno laudis proposito confirmentur. Quaesumus ergo proceres in maxima dignitate constitutos, vt, pro summo in literatos amore, ciues suos et populares, qui studiorum causa hic commorantur, aut deinceps commoraturi sunt, ornandos tuendosque suscipiant, et honesti victus causa beneficium cis tribuant, atque idonea vitae subsidia impertiantur. Certe speramus, fore, vt gratiam a patronis ineant, et beneficiis ornati,

alacrioribus animis in studia incumbant, reducesque de patria bene mereantur. Quod liberalitatis genus praedicabit posteritas, et studiosi iuuenes grati agnoscent, et nos ipsi nunquam eius rei memoriam exolescere patiemur, quin votis precibusque a Deo beneficiorum remuneratore contendemus, vt tales tantosque adiutores et patronos, fortunarumque amplificatores quam diutissime saluos praestet, et rebus etiam prosperis semper florentes contra temporum iniurias muniat, ac propitius tueatur. Vitembergae Saxonum pridie Kal. April. A. CIC ICCVII

CCCXCV. NICOLAO CHRISTOPHORO S. R. I. LIB. BAR. A LYNCKER, Consilii Sanctioris Duc. Sax Vinariensis Praesidi, et summae Cur. prouincial. vt et Dicasteriorum, quae Serenissimi Duces Sax. Ernestinae lineae Ienae habent, Directori ordinario.

PErcussus sum litteris abs Tua Illustrissima Excellentia scriptis, quae tuum ex Saxonia discessum, de quo antea nonnihil audiueram, plane confirmarunt. Praesidium, fateor, mihi ereptum est, in quo omnem meam spem posui, rebus perinde secundis

atque aduersis, sed secus euenit, ac cogitaui, omnia quae destinaui, me fefelle runt. Quid faciam? Deo repugnare non possum, et me tuae absentis fidei per mitto, ac supplex rogo, vt quemadmodum instituisti, sic beneuolentia et charitate me complecti pergas, et in maximo auctoritatis fastigio positus, ne deseras vnquam et destituas clientem, ad facienda imperata promptum, et ad capessenda mandata semper paratum. Talem me profiteor, et talem me rebus factisque praestabo, laetoque et libenti animo nouam ab Augusto Imperatore mandatam Tibi prouinciam gratulabor, Deumque Praepotentem pro secunda valetudine et omni felicitate deprecabor. Saxoniam, quaeso, his praesertim difficilimis temporibus, respicias, et pro amoris in illam tui abundantia, consiliis, quibus potes, saluberrimis iuues, Principumque in aulis causam agas, qui fide et officiis Augustum colunt, et honori tuo meritisque maxime confidunt Amplius diligenti tua commendatione apud Augustum efficias, vt non prius in pacem cum Gallo faciendam consentiat, quam recipiat se Argentorato cessurum, vt reddito Germaniae claustro, et Rheni superioris propugnaculo, patriae saluti consulatur, tum vt, mortuo Collonitschio, placabilem in se Imperatoris animum experiantur

Vngari, sic enim cum Rege suo redibunt in gratiam, et arma in eius hostes vertent, magnoque beneficio se affectos rati, tributis, fructibus metallorum et pensionibus Augusti aerarium locupletabunt, et Silesiis querendi occasiones praecidentur, quae Suecis hoc maxime rerum statu tanto gratiores sunt, quanto enixius causas turbandae Germaniae quaerunt, in eaque re suo et Galliae commodis student. Haec Tibi Domine, curae et cordi erunt. De Gudianis MSS. nihil dum certi aula statuit, pretium quod Gudius poscit, nimium est: quinque millia numum imperialium ad vltimum persoluenda scripsit: litteras meas Vindobonam missas intercidisse doleo, animaduersiones in Cocceium vix tanti erunt, vt in tuum conspectum veniant, quas praesens si placet, perlustrandas tradam. Quae demum meae, quam debeo, pietatis summa est, Deum precor Immortalem, Illustrissimam Tuam Excellentiam cum illustrissima gente tua Imperatori, patriae, omnibus consilii egentibus quam diutissime conseruet, quod votorum meorum cum fratre meo certamen erit. Vitembergae Saxonum III. Nonarum Aprilis A. R. G. CIC ICCCVII.

CCCXCVI. STEPHANO PILARIKIO, Doctori Theologo et quinque Comitatuum Antistiti.

GRata mihi fuit epistola, quam superiore anno scriptam, recte curasti, praemioque dato, propensam animi voluntatem comprobare voluisti. Vtinam vero hic annus turbulentis Vngariae rebus finem afferat, et patriam e periculo ereptam sedatis motibus tranquillamque reddat, ne in maiores, quas subuereor, difficultates, continuato bello, delabatur. Hodi ernum Europae statum, me non admonente, intelligis. Galliae vires fractae sunt, Britanniae recenti regnorum Angliae et Scotiae coniunctione auctae magis et confirmatae: opes Batauae Gallis formidolosae, et terra marique validae: simul Portugalliae odium, Rege nouo Petro II. vehementius in Gallos incensum: Germania concors, et ad reprimendum hostem excitata: Sueci nihil audent; de capite fortunisque Regis actum esset, si contra Germaniam, vel Austriam se commoueret: breui e Saxonia, quam tributis afflixit, cum exercitu, supplementis aucto, excedet. Thraces et Scythae a Gallis decepti, bello vestrati se non immiscent, cladium acceptarum memores, et regionum tributis

exhaustarum damna sentientes. Ragozius tantae moli impar, Austriae ad vltimum succumbet, quamfoederati non deserent, et omnibus modis tuebuntur. Exemplum Boii ante oculos est, cuius consilia impetu non ratione constabant. Vestra vt cauta et exitu prospera sint, opto, et Deum pacis auctorem veneror, vt cum Rege vestro in gratiam redeatis, et aequis conditionibus pacem firmam ac perpetuam faciatis, et vices rerum casusque incertos prospiciatis, Demum in votorum pietate conquiesco, et Ioachimum Knepelium persancte commendo, virum quippe doctum et probum, temperantem et modestum, coetui diuino sane vtilem, et in primis in vero Dei cultu, et emendatae religionis studio defixum. Vale et amicitia complectere tuum Zomacreontem. Pridie Non. Maias A. CIC ICCCVII.

CCCXCVII. DANIELI KERMANNO, Doctori Theologo et quinque Comtitatuum Antistiti.

Roganti opem tuam Knepelio, doctori philosopho, deesse non potui, quem v mirifice amo propter virtutes, sic tibi maximopere commen do, prudentiae etbonitati tuae confisus. Patriae nostratis miseria omnes tangit, cuius maiores quotidie difficultates,

quas vereor, et ruinas, quas prouideo, benignius Saxoniae fatum auertat. Multi equidem student consolando lenire nostrum dolorem, sed renouando magis augent, et refricant, quod sanare vulnus volunt. Quid vos maneat, nescitis aut negligitis, quoniam pace cum Gallis facta, aegre pacem ab Caesare impetrabitis, aut grauem libertati et duram accipietis, certe ad congressum pacis generalem Ragozianos admitti non sinet. Vitembergae Saxonum ipsis Nonis Maii A. R. G. CIC IC CCVII.

CCCXCIIX. EIDEM.

CVm praeclare sciam, omnes bonos et eruditos iuuenes abs te amari, officiisque iuuari, tum mearum praecipue partium esse duco, vt honori commodisque Ioachimi Knepelii studeam, eumque tibi et Pilarikio maximopere commendem. Dignus est, quem tuendum vterque suscipiatis, pro cuius bona indole, et integris moribus spon deo: religionem animi et doctrinam mihi et patribus in censura, examen vocant, probauit. Res nostrae, Suecis in Saxonia commorantibus, miserae sunt: ciues de tributorum acerbitate conqueruntur, cetera Germania armis et opibus floret, Sueuia, Francia, Moeno coniuncta, tractus Rheni,

finitimaeque regiones, depulso Gallorum iugo, animos erigunt, et quanta vi possunt, hostes a se repellunt, atque in fide et clientela Imperii manent, ac sedem fortunarum seruant. Gallia, ni pacem maturauerit, ad interitum ruet, in Italia, deductis praesidiis, decoxit, aerarium exinaniuit, vires terra marique confecit, maiorem Belgii partem amisit, clades tot et tantas accepit, vt pacem foederatis offerat, vel potius petat, nedum vero obtinere possit, foederatis prospero successu erectis, et belli acriter persequendi cupidis, vsque dum nepotem Hispania exire iubeat, et Caesari Augusto Argentoratum, Germaniae et Rheni propugnaculum reddat, quem sane apparatus classium Britannicarum et Batauarum deterret, vt nusquam tuto nauiget, et vix domi seipsam sustentet. Iam fines Galliae foederatis patefacti sunt, vt vel sic irruptiones ambitiosi Regis in posterum a patria arceantur. Virago virilis animi plena, diuinitus ad hoc delecta, quae Regem Europae imperio inhiantem in tantas redegit angustias, vt expedire se viribus suis non possit. Hispani discordes languent, et aegre aduehunt thesauros Indicos bellorum neruos, sine quibus iacent omnia et perdita sunt, praesertim opulenta gentis commercia, quibus regni salus continetur. Rex Sueciae cautus,

et a Boii crimine abhorrens nihil pro Gallo experiri audet, ressuas retinere contentus, neque ignarus periculi, quod adibit, si quicquam turbauerit: vna enim opera Germanos vniuersos, Britannos, Danos, Prussos, Batauos lacesset, omnes occasioni intentos: nihil addo de Moscho, in foederatos propenso, et Caesaris amico, magnis imperii, quod in Asiam patet, viribus subnixo, Thraces ipsi, quo res euasura sit, spectant, et a perfidiae crimine abhorrent. Agnoscis ancipitem belli fortunam, et dubios rerum casus, quos vt Vngaria prospiciat tempestiue et caueat, et aequis conditionibus ad pacis consilia descendat, magnopere opto, Deumque rogo, vt Christianus orbis tot tamque sunestis bellis fatigatus diu et fessus perpetua deinceps tranquillitate perfruatur. Vale amicissime Kermanne. Vitembergae Saxonum III. Iduum Maii. A. R. G. CIC ICCCVII.

CCCXCIX. IOANNI IACOBO REDVVIZ, Equiti Polono.

Aequum est vt subueniamus viro optimo, et doctrina vsuque confirmato Ioanni Iacobo Redvvitz Equiti Polono, Regi quondam Poloniae Ioanni III. ab Epistolis,

ore et animo nomen apud nos in publico Dei coetu professo, et sacra per Lutherum emendata toto pectore amplexo. Quem testimonio, vt par est, ornamus, et patronis auctoritate praeditis, maximopere commendamus. Eget auxilio nouellus sacrorum socius, et per Christi nomen beneficium rogat, pietate, cultu, obsequio omnibus, bonis et beneficia impertientibus satisfacturus, et si res facultatem habitura sit, gratiam relaturus. Deus remunerabitur cumulatissime, quod dabunt viro egenti, et ope auxilique et amore nostro, vel religionis repurgatae causa, digno. A. CIC CICCVII.

CD. EIDEM.

Qvem superiori anno vere meritoque commendauimus Ioannem Iacobum Redvvizium, Equitem Polonum, Virum et singulari modestia praeditum et constantia animi firmum, eum nec patriae vulnera et luctus neque excidia et clades de praesidio deiicere potuerunt. Id circo existimamus, hunc maxime fouendum, beneficiisque ornandum, vel religionis emendatae nomine et doctrinae etiam non vulgaris, qua nemini popularium suorum concedit. Videmus in eo imaginem rectae et

nobili homine dignae indolis expressam, quam longa aerumnarum patientia confirmat, et praeter ceteros hac de causa subleuandus ac viatico muniendus est, vt fructum aequissimae commendationis nostrae capiat, et sine repulsa, quod honeste desiderat, assequatur. A. CIC ICCCVII.

CDI. COLLEGAE SVO,

ROgat, quantis potest precibus, Caesar Marinus, patria Romanus, vt te annuente, et suffragantibus Academiae patribus, ad societatem conuictus publici admittatur Nam vir est egentissimus, et non habet vnde inposterum viuat. Si fortuna coeptis affuerit, et quod supplex petit, impetrauerit, linguam Italicam, absente Marciano, docebit, et Academiae commodis magnopere studebit. Fac adiuues miserum, et pro auctoritatetua efficias, vt per hoc semestre spatium, quod enixe petit, beneficium capiat, et conuictu publico fruatur. A. CIC ICCCVII.

CDII. MATTHIAE VVISNOVSKIO, Vngaro.

MAgna est nobis voluptati, commendare viros bonae mentis et rectae indolis, emendatique moris, praesertim diuino

coetui vtiles, et doctrina in primis salutari, quae felicem tranquillumque animum praestat, excultos. Quorum non magna quidem vbertas est, praesertim his temporibus patriae miseris, quibus multi studiorum cultores languentet praesidiis fortunae destituuntur. Vicit tamen has difficultates praestantissimus ornatissimusque iuuenis Matthias VVisnouskius, Vngarus, qui praeterquam quod a Viro maxime Reuerendo Daniele Kermanno, quinque insigniorum Regni Comitatuum Antistite in spem potiundi sacerdotii adductus, et in patriam litteris beneuole scriptis accitus est, nobis etiam ita se probauit, vt dignum habeamus, qui graue arduumque munus pietate, constantia fide geret, et omnibus boni sacerdotis partibus rectissime fungatur. Vitembergae Saxonuni IV. Kalendarum Quinctil. A. R. G. CIC ICCCVII.

CDIII. GVSTAVO SCHILLINGIO, Sacerdoti Castrensi.

OPinione mea tardius negotium, quod suscepi, confectum est, sine vlla quidem ostentatione, quam veritas non desiderat, vbi rerum testimonia adsunt, quibus boni omnes vltro assentiuntur. Ego praeter ceteros honori tuo faueo, et vel maxime ea de causa gaudeo ac laetor, quod iucundam

nominis tui memoriam hic reliquisti. Vitae genus, muneris dignitas, morum suauitas mirifice omnibus placent, et tuam inprimis eruditionem patribus commendant. His talibus praesidiis fultus nemo angi, nec perturbari temere debet, ne tu quidem qui fama et existimatione integra Martii Regis gratia flores, et firmo fortique animo labores et molestias domi ac militiae, per. fers. Plurimum facis et minimum de te loqueris, quorum alterum industriae est, alterum modestiae, quae sacrum ordinem decet, singularis. Eo libentius tibi gratulor, ab ea gente oriundo, quae belli gloria praestat nec luxui neque ignauiae se corrumpendam tradit. Hoc decus volo cupioque esse perpetuum et posteris quoque in maiorum exempla intuentibus gloriosum. Ita Deus Regem proceres et purpuratos benigne tuendos suscipiat et Saxones cum Gothis concordiae et pacis sempiternae officiis mutuo coniungat, nec dissidere vnquam aut distrahi diuellique patiatur. Vale et me ama. Vitembergae Saxonum pridie Kaleadarum. Quinctil. A R. G. CIC ICCCVII.

CDIV. CHRISTIANO PESCHECKIO, Zittauiensis Gymnasii Collegae.

consecuto, et vt commendatio mea pondus habeat, magnopere opto, quoniam ingenue, quid de te sentiam, litteris festinanter scriptis declaraui. Ingenii vim, eruditionis copiam, mores et instituta optima perspexi, integritatem, fidem, diligentiam exploraui, Quare inclytus Zittauiae senatus haud dubie te fouendumornan dumque suscipiet, et Clarissimis Collegis nouus honor tuus gratus acceptusque erit: illi obseruantiam, his amorem meum confirmabis. Deus qui omnia nutu et numine suo potest, adsit tibi in omnibus doctrinae partibus, et coelesti te benedicto impertiatur. Ipsis Kalend. Quinctil. A. R. G. CIC ICCCVII.

CDV. SAMVELI STRYKIO, Borussiae Regis et Brandenburg. EL. Consiliario sanctiori.

POtentissimi Borussorum Regis de me iudicium omnibus rebus humanis antepono, et quantum eius clementiae debeam, animo et cogitatione complector, et consilia domi forisque maxima prosperos habere exitus, mirifice gaudeo, et merito admiror. Ita vero in eam se extulit altitudinem, vt prudentiae lumen Regibus praeferat, qui ab ipso et consulendi, et agendi exemplum

petant, ceteri Principes vestigia, quae reliquit, sequantur. Idem animus est purpuratis et adiutoribus consiliorum atque administris, in altissimo dignitatis gradu positis. qui summa fide ac diligentia ardua Regis negotia procurant, quorum apud te auctoritas valet, et mihi persancta est, quorum ope et auxilio leges ac litterae florent, quorumue beneficio eruditi magnopere excitantur. His placere et obsequi, nihil mihi antiquius esset, si missionem daret, et fide me exsoluereret Saxo EL, sed id non tam promptum effectu est, quam fortasse spero. Tum alia se nec opinanti offerunt, quae impetrandi difficultatem augent, praesertim cum paucis abhinc mensibus nouo affectus sim beneficio, nec talem prouiderim humanae vicissitudinis casum. Tota res, si mora interponi potest, differenda est in reditum ex aula Vinariensi Halam versus instituendum, vt rationes instituti explicatiores fiant, maxime ob stipendium, quod ei, quo hic conductus sum, non respondet. De quibus coram plura, nunc de officio et obseruantia mea te securum esse iubeo, Deumque veneror, vt omnia saluo tibi atque incolumi prospera euenire iubeat, famliamque inclytam ab iniuriis temporum asserat, nobilissimam in primis coniugem et dignum stirpe tua filium ad seram vsque

posteritatem benignissime conseruet. Vitembergae Saxonum ipsis Kalendis Quinctil. A. R. G. CIC IC CCVII.

CDVI. EIDEM,

Si pro eo, quantum sanctissimae coniugi tuae debeo, explicare verbis tibi possem, dignas vtique supremo officio partes explerem, et magnas cumulatasque matronae virtutes, quas epistola non capit, publice praedicarem. Nunc cum ea facultas mihi data non sit, vt laudibus eius par praeconium a me tribuatur, saltem pietate mea tibi Domine, satiffaciam, et Catharinae ad exemplum casti sexus natae, sed praeter tuam meamque exspectationem mortali conditione perfunctae memoriam, quoad vita suppetet, gratus colam. Tuam vero vidui vicem pro eo ac par est, acerbe doleo, nec modo tristitia afficior, verum intimis etiam sensibus angor, quod plagae, quam accepisti, tam grauis tamque luctuosae remedium non facile in his terris reperiatur. Haec fide et charitate tuum sibi animum conciliabat, haec curas tuas leuabat, haec laboribus fessum recreabat, haec in superiore morbo succum et calorem tibi reddebat, haec denique domus tuae, quam

ornabat, praesidium erat, quo nuper erepto in miseria et solitudine delitescis. Damnum, fateor, fecisti maximum: at enim vero pro tua, qua polles, coelesti sapientia, collige animum, et ipsum te tibi vindica, reique publicae vires tuas serua, ne lacrymis luctuque confectae detrimentum, quod nemo sarciat, Academiae Halensi et Aulae Regali afferatur. Te saluo, nihil amittemus, et mortem coniugis nobilissimac eo moderatius feremus, quo magis in domestica calamitate tibi temperabis. Sic fiet, vt posteritati et gloriae diutius seruias, ac decus immortale, quod consiliis et vsu negotiorum atque incredibili industria partum habes, nulla tibi inuidia eripiat, nulla tibi saeculorum obliuio adimat vnquam, vel deleat, sed fama tot tantisque meritis fundata per terras gentesque omnes peruadat: hoc argumentum est pii in te amoris, et obsequii constantis. Pridie Id. Septembr, A. R. G. CIC IC CCVII.

CDVII. IOANNI STVBELIO, Gymnasii prouincialis Misinensis Rectori.

SAluum te esse, et litterarum tueri decus, ac fouere ingenia, beneficiisque ornare, vehementer gaudeo, quam prouinciam vt omnium bonorum suffragatione adeptus es,

sic diutissime teneas, et summa cum laude administres, opto. Illud porro abs tepeto, Brendelium adolescentem iurisconsulti optimi perspicacissimique filium curae esse tibi velis, et praeter ceteros tuendum suscipias, patrisque honori faueas, veteris praesertim amicitiae inter nos studiorum necessitudine contractae memor sis: ego vicissim officiis te colam. Nunc Halas lauto me stipendio inuitat Rex Borussiae: tu quid sentias, Brendelio Iurisconsulto et amico sanctioriingenue velim exponas, Vale. Festinanter Id Septembr. CIC IC CCVII.

CDVIII. SALOMONI FRANCKIO, Serenissimo Duci Saxo-Vinariensi a secretis.

Dlutius me a vobis abesse doleo, maxime ob Principem pium et sapientem, qui raro patriae exemplo, Principum litteratorum, quos perpaucos esse constat, numerum explet. Gudius nullis adduci rationibus potest, vt codices minori, quam quod obtulit, pretio vendat. De Hinckelmannianis quid Serenissimus constituat, me fugit. Ego MS. Homerum ex bibliotheca Kuhniana proxime nactus sum, quo rem librariam locupletaui, etiam tabulas quasdam: vtrisque opus est: ad conciliandum bibliothecae decus, saltem opinione eruditorum,

qui litteras et historiam tractant. Numi quoque Romani et Graeci studiose conquirendi sunt, quorum superiore anno iacturam feci. Spes mihi tamen Berolini facta est plurimos recuperandi, quando fur, qui aeraria et arcas expilauit, in scelere nouo deprehensus, multos secum numos habuit, quos in iudicio mihi demonstratos, certis indiciis notisque meos esse cognoui, et liquido confirmaui. Lingua prodit Saxonem, prompta in respondendo, celeritas versutum hominem. Rex Borussiae maximis me inuitat praemiis, et aula certatim expetit in primis Danckelmanni fratres et Ilgenius, sed amor in Saxoniam vicit, et Regi summa cum benignitate me euocanti huc usque obstitit, certe impedimento fuit. Etsi enim hic iniquiore fato amisi, quod multorum certe annorum laboribus comparsi, tamen ferendum est fortiter malum, quod coniurati fures, annitentibus, opinor ex faece vulgi perditis hominibus, machinati sunt, vt me fortunis euerterent prorsus. Saxoniae nostrati denuo pax et otium contigit, sed miseriarum vestigia supersunt. Vale, et Principi pietatem, sanctioribus consiliariis obseruantiam meis, quaeso, verbis confirma. Postridie Nonar. Octobr. CIC IC CCVII.

CDIX. SAMVELI STRYKIO, ICto, Borussiae Regis et Brandenb. EL. Consiliario sanctiori.

TRibus abhinc diebus Berolino redii, et numos furtim ablatos in iudicio mihi rite vindicaui, praetore ipsomet approbante, et nullas muneris sui partes, cum praesto essem, recusante. Fur legatum militiae mentitus, multorum serinia expilauit, VVolffio Naumburgensium ciui ter mille et quadringentos numos vnciales surripuit, centurionem haud procul Lipsia sclopo prostrauit, et alia impia atque infanda etiam facinora admisit. Nunc ex vinculis causam dicit, et capitis reus agitur; confectis probationibus, tormentis quaestio habebitur; fateatur, an inficietur crime, mea refert: si cruciatus in equuleo pertulerit, scelus scelere augebit: ita enim conuictus est, vt me sperem numos recuperaturum, auspicio iusti, sapientis et pii Regis, quem nulla posteritas, quae sincere iudicat, satis laudabit. Litibus implicitus, et futuri incertus, non inuisi, nec salutaui sanctiores consilii administros, vt me contra insidias nostratium, nocendi occasiones quaerentium, caute munirem. Cetera, quae ad me pertinent, Deo permittam, et quicquid etiam fortuna de me statuerit in

posterum, fidelem semper tibi clientem me profitebor, Deumque orabo, vt te patrono et amplificatore quam diutissime res meas fuleire labentes queam. Nonis Octobr, CIC IC CCVII.

CDX. BARTHOLOMAEO CHRISTIANO RICHARDO, Serenissimorum Ducum Saxoniae Lineae Ernestinae in Academia Inensi Biblithecario.

DE meo in te amore non est cur dubites, quando vere teamo, et prope in fratris loco diligo, vel eo in primis nomine, quod non homines e vulgo, sed doctrinae principes tibi familiares reddidisti. Quod animi decus industria partum serua, et talem omni fortuna te praesta, vt ab infimae sortis hominibus te porro disiungas et vindices, litterasque et antiquitatis studia non excolas modo, sed etiam ornes perpulchre et augeas, Sic omnes boni et docti viri laudes in teconuenient, et, ampliorem Ienae prouinciam capesses. Nuper Berolinum excurri, etdato mihi furum indicio ad repetendos, quos mihi eripuerunt, numos operam industriamque contuli, quorum multos vidi, et in spem veni, fore, vt bonam partem breui recipiam, auspicio Regis Borussiae iusti

et sapientis, qui honorifico me stipendio inuitauit, sed non accepi prouinciam, in amore Saxonici nominis defixus. Vitembergae Saxonum III. Iduum Octobris A. R. G. CIC IC CCVII.

CDXI. IOANNI SIGISMVNDO VVINDIO, Comitis Lynariensis Consiliario et Iudici Aulico.

PEr mihi iucundum fuit tuum Berolini colloquium, et gratum in primis officium, quod in desecribendis Mediceorum tabulis, et conquirendis rerum documentis, quae ad illustrissimam familiae Lynariensis dignitatem pertinent, beneuole collocasti. Multum ca ex re voluptatis cepi, quando otium mihi erit, haud pauca vicissim communicabo tecum, gloriamque gentis pro eo, ac fieri poterit, amplificabo: nunc breues vindicias Imperatoris in Prouinciam et Delphinatum iuris legendas offero tradoque. Si Telo Martius, qui vulgo Tolonium dicitur, in fidem potestatemque foederati exercitus, submisse opportunius classe, venisset, argumentum copiosius tractandum suscepissem. Illud tamen noserigit, quod Caieta regni Neapolitani claustrum, sine quo Neapolis seruari non potuisset, deditionem fecit, Vt non dubitem, quin Apuliae

fatum breui Calabria sequatur. Vrbs Segusianorum cum arce valida in Pedemontii Ducatu ab Eugenio intercepta, Sabaudo animum auget, et aditum in Delphinatum fines aperit, non prohibere auso Tessaeo, Sed haec cursim, alibi fortasse commodior occasio se ostendet Gallos denuo, vt superiori anno contigit, premendi. Nunc gratulor vobis seruitute Gothica, qua vix vlla peior aut foedior, vt ipse scribis, fuit, liberatis. Vestigia dominatus, libidinis, auaritiae passim relicta sunt, non Thraces acerbius nobiscum, quam Gothi, agere potuissent: quicquid habuimus, et comparsimus, rapuerunt, neque Academiae pepercerunt: et tamen multi indigenarum Gothis adiutores, sub signis eorum militare coeperunt, ac depatria male meriti sunt, digni, quibus aqua etigni, si redeant, interdicatur. Disciplinam nihilominus militarem non tamen vtique eandem seruarunt, praedis, furtis abstinuerunt. Vale et illustrissimo Comiti mea clientis seruitia haud grauato commenda, Vitembergae Saxonum Ipsis Id. Octobr. A. R. G. CIC IC CCVII.

CDXII. OTTONI HENRICO LIB. BAR. A FRISEN, Poloniarum Regis et EL. Sax. Consiliario sanctiori et Cancellario.

si tuo Maecenatis auspicio leges et literae florent, quas Gothica irruptio prope euertit, rationesque studiorum conturbauit. Quo nomine patriae gratulor, que saluo consilli principe se erigit, et fortunas suas, aut fortunartum reliquias denuo tuetur, Idcirco fide nostra stamus, stipendiisque fraudati ac miseri, in religione officii perseueramus, et mecum omnes gentis tuae clientes, in quibus nomen profitetur Christianus Iacobus Heilius, Iessenensis Saxo, vir honesto loco natus, in foro assiduus, et rectis officiis constans, et ideo iuris lauream, approbante patrum Senatu, adeptus. Petic quantis protest precibus dignam studiis Aduocati prouinciam, in curia arcis sibi decernendam, petit autem tam demisse, quam religiose clientes debent, et cum Temmio, quem tua nuper benignitas euexit, vota pro tua incolumitate facit, Deoque supplicat, vt salutaribus, quibus abundas, consiliis Saxonia quam diutissime felicissimeque regatur. Vitembergae Saxonum ipsis Nonis

CDXII. IOANNI FRIDERICO BRANDT A LINDAV, Aulae Anhalt. Seruest. Praefecto.

studiis deditum conspectu adituque tuo prohibes, et clientes audis propitius etadmittis, illos etiam, quos verecundia impedit, et ab alloquendi fiducia deterret. Id circo me siue petitionis suae interprete, siue gratiae conciliatore vti voluit, Paulus Bergerus, ex finitimo tractu Magdeburgico oriundus, ordinis sapientum assessor sacri studii iampridem Candidatus, vir publico, quod in coetu Dei sustineat, munere praeter ceteros dignus. Eruditionem disputando, docendo, concionando probauit: recta indole, emendatis moribus, emditione solida, vitaque integra se omnibus bonis commendauit. His talibus praesidiis fretus, praesertim temporibus Academiae difficilimis, suffragante Serenissimo Principe, spem adipiscendi muneris, quod vacuum reliquit Kunadus, in te et aulae purpuratis, reponit, et vt consilio, auctoritate, patrocinio vestrae opis egenti subueniatis, quam potest enixissime rogat, et mecum vota ad Deum facit, vt seruet domum principalem et augeat, teque in primis cum vniuersa aula tam diutissime, quam felicissime tueatur. Ipsis idibus Nouembr. CIC IC CCVII.

CDXIII. SAMVELI STRYKIO IC. Borussine Regis et Brandenb. EL. Consiliario sanctiori.

PErutile mihi et salubre consilium est, quod tua Excellentia clienti impertiuit, obtemperabo voluntati tuae, et curabo, quae sapientissimo vtique consilio suasisti, aut verius praecipere potuisti. Mea enim refert, vt Regis maximi offensionem effugiam, cui, quandocunque libuerit, paratus ero ad seruitia, quae possim in meo studiorum genere praestanda. Quem parentem fortunae et consilii publici Deus communi patriae seruet, vt perfecto Neocomensi negotio, regni fines auspicato proferat, famaque rerum orbem terrarum impleat, et labentem patriam suo Regis praesidio fulciat ac firmet, ab iniuriis temporum defendat propitius et custodiat Fridericum Sapientem et magnum. Tibi ad vltimum, quem in patris germani loco diligo, colo et veneror, Numen vitam longam et felicitatem perpetuam largiatur. Vitembergae Saxonum VIII. Cal. Decembris, A. CIC IC CCVII.

CDXIV. IOANNI GEORGIO BOERNERO ICto, Poloniarum Regis et Sax. El. Aulae iustitiae et Senatus ecclesiastici Consiliario.

aetate florentissimum, industria et studio ad literarum decus maxime excitatum, qui omne tempus in liberali doctina collocauit, atque in hoc proposito ad hunc vsque diem permansit. Auctor ei suscipiendi itineris fui, vt nulla interposita mora se tibi sisteret, et obseruantiam obsequendique voluntatem comprobaret. Deus immortalisfidem commendationis meae impleat, et prospero successu consilium, quod cepi, confirmet, vt cum nobilissima soboles tua quotidie incrementa capiat, tum ab gnaro hominum vulgo se longissime disiungat, ac tua inprimis exempla spe solidae et sempiternae laudis excitata, intentis ad tua vestigia oculis, sequatur. Iuuenis ceteroquin, cuius memini meae scholae alumnus, Knauthio etiam perfamiliaris fuit, ad historia m quoque studium et operam contulit, et in omnibus doctrinae vitaeque partibus se probauit. Quod reliquum est, vota mea ad Tuam Magnificentiam et illustris familiae gloriam spectant. CIC IC CCVII. III. Id. Dec.

CDXV. CHRISTIANO VVIHELMO VOLLANDO. Ordinis Philosoph. Assessori Ordinario.

Qvam in Saxonia rerum fortunarumque sedem [correction of the transcriber; in the print tsedem] constitui semper et collocaui, alio transferre, et commigrare in viciniam, remea non duxi, quamuis Borussiae Rex bonis

conditionibus inuitatum, lauto quoque stipendio conducere me, et maiori titulo auctum accersere Halam pro suo in literatos animo statuerit, sed dissentiebant aulae proceres, et dissua debant prouinciae ordines, et repugnabant patres, Theologi ipsimet, mala quaedam mihi, si discederem, augurantes. Imo quod miror, praefecti militiae, et ductores agminum, obnitebantur, tum, cuius maxime apud me auctoritas valet, religiosissimus Princeps Guilelmus Ernestus religione officii me retinebat. Nunc id ago et meditor, vt fratri meo consulam, eique de conditione vxoria prospiciam, quippe heredi meo vnico, et in spem familiae augendae nato, atque educato. Tu vero cura vt valeas, et breui nos reuisas: Doctori Eilmaro sacrorum antistiti et patri tuo venerabili, studium, officium obseruantiam meam confirmabis. Ipsis Kalendis Ianuariis, quas felices tibi illucere opto. CIC ICC CCVIII.

CDXVI. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO. Sacrorum Graefenhainichensium Antstiti.

QVod munere diuino tibi contigit, vt sine morbo et perturbatione animi superiorem annum transigeres, ea re admodum laetor, et vt pari felicitate omnia deinceps

tibi eueniant, Deum obtestor. Quae perpessi sumus, aequo animo ferenda sunt, Sueci in Polonia laborant, Moschus certaminis copiam non facit, sed vastitatem hosti et solitudinem relinquit, Turcis quoque formidolosus, qui bellum ei pracualido et nimis crescenti comminantur, nisi eorum apparatus, instigantibus Gallis, ad inuadendam Vngariam spectet. Caesar Augustus Montisferrati ducatum Sabaudo addixit, duci Mantuae perfido ereptum. Eugenium Catalaunia exspectat, nisi in Hispaniam traiiciat, de Hispania, ex qua salus Europae pendet, actum erit. Vitembergae Saxonum, III. Nonarum Ianuarii A. R. G. CIC IC CCVIII.

CDXVII. SAMVELI STRYKO ICto, Borussiae Regis et Brandenb. EL. Consiliario Sanctiori.

SI quae tibi debeo, referre beneficia aliquantulum possem, non tantum nomen tuum, quod sanctum mihi et venerabile est, honore cultuque prosequerer, sed etiam monumentis, quae non intereant, commendarem. Nunc cum alii hoc officio melius fungantur, omniumque linguae ac literae summa, et toto terrarum orbe laudatissima quaeque merita concelebrent, in pietate conquiescam, et vel hac sola augebo numerum

tibi deditissimorum, qui te colunt, clientium; reliquos certe vincam, aut minimum exaequabo. Itaque Deum verae felicitatis statorem supplex venerabor, vt illustrissimam Tuam Excellentiam diutissime conseruet, vires firmas, valetudinem integram, res omni temporum statu prosperas benigne largiatur. Quod toto pectore tibi filioque iurisconsultissimo in his patriae miseriis precor hoc ineuntis anni auspicio. Vitembergae Saxonum ipsis Nonis Ianuarii. CIC IC CCVIII

CDXVIII. IOANNI CHRISTOPHORO BECMANNO. Doctori Theologo et Professori Publico Francofurtano Primario.

HVmanitate et officiis abs te vinci me fateor, et nihilominus tuum in me amorem agnosco, tum in negotiis te versari publicis, et res Anhaltinas ab vltimis repetere initiis, ac tradere posteris facta principum, vehementer gaudeo, quem tanto munere praeter ceteros dignum semper accepi. Omnes quotquot ad opus tantum aggressi sunt, aut profecto narrarunt fabulas, aut rationes temporum perturbarunt. Nec Sagittarius, a proletario scriptore, aut scriba potius imperito deceptus, expedire potuit

magno quidem illius familiae, quae in tota olim Germania eminuit, detrimento. Stoschium Medici Regii silium amo, iuuenem ingenio, doctrina, virtute eximium, et vel hoc argumento abs tua disciplina profectum, qui in posterum, si per aetatem liceat, saeculum, te felicium ingeniorum adiutore, ornabit. Nos interea casus Regum miramur, et vicissitudines rerum, quae, impendent, animis securi contemplamur, sperantes fatis Gallicis terminum dari, sic v. t Borbonii Austriis cedant, et Hispaniam atque Indias restituere inuiti vrgentibus foederatis et adnitente Prussorum Rege cogantur. Hoc scio, mecum optas, hoc volo tecum et cupio, vt Germania, communis patria, tuta liberaque sit, et Europa in pondere aequalis Regum potentiae constituatur. Vale Vitembergae Saxonum XIII. Kalendarum Martii CIC IC CCVIII.

CDXIX. PETRO IAENICHIO. Rectori Thoruniensi et Prof. literarum ac sapientiae Doctori.

DElector suauitate ingenii tui, et humanitate literarum abs te eleganter scriptarum, ex quibus tuum in me perspexi studium, beneuolentiamque singularem. Respondebo officiis, et faciam, vt intelligas, me

nihil laboris, quo commodare tibi, aut seruire honori tuo possim, siper vires meas liceat, praetermissurum. Rechenbergium, Thoruniensem quem commendasti, in oculis fero, cum ob indolem stirpe sua dignam, tum ob insignem, qua aliis praestat, diligentiam, addo modestiam, qua commilitones plerosque omnes vincit. Recti haec res exempli est, et te literarum ac sapientiae doctorem maximopere decet, vt iuuenes non imperitos et rudes, sed moratos cultosque in Saxoniam mittas, qui laude sua saeculum ornent, famaque deinceps Prussiam impleant, et de vniuersa adeo patria bene mereantur. Politissimo iuueni, optimo tuae disciplinae alumno multum debeo, quod perpulchro sane penicillo colores duxit, et scite eleganterque lineamenta faciei meae expressit. Libros inprimis epistolarum a me editos illi dono dare constitui, prima quaque occasione Torunium perferendos. Nostrae Saxonum res miserae sunt, aerarium academiae exhaustum, opes imminutae, reditus tenues, vsurae creditoribus soluendae, tempora patriae difficilima, in quibus etiam nunc versamur. Ita Sueones de nobis meriti sunt, vt nemo ne pace quidem hospites in posterum exspectet. Abeant longe, et in faucibus montium suorum consistant, nunquam reuersuri, nisi mitiores in Germaniam

mores afferant, et religionem in mansuetudine ostendant. In Hispania, summis viribus experientur belli fortunam nostrates foederati perinde ac Galli, cedat regno Philippus, et Carolo restituat, quod per vim eripuit, ereptumque possidet iniuste ac detinet, alioquin nulla spes faciendae pacis erit, vel maxime ob Indiam, quae classibus aurum aduehit, Hispaniamque et finitimas regiones ditat. Inre literaria quaedam edita videas, nec magni momenti, et litibus fere implicita, quas suauiores Musae refugiunt, et sua dignitate aliena ducunt. Locum Plinianum nondum excussi, quoniam disputatio, quam dono dederas, intercidit, si aliud offeratur eius exemplum, curabo vt Doctoris Medici quaesito quamprimum satissiat. Frater meus saluere te iubet, et prospera omnia precatur. Vitembergae Saxonum XII Kalend. Martii A. R, G. CIC IC CCVIII.

CDXX. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

Hic annus, quem faustum esse patriae opto, regnum Hispaniae Carolo aut constituet, aut finiet: tanto hostis apparatu in Hispaniam mouet. Gallum premit numaria difficultas, nec dum classis Indica

ab occidente redit, quam Rex Borbonius solicite exspectat, quoniam stipendia militibus persoluenda Regem angunt, et schedulae illis vulgatae non placent, qui more belli numeratam pecuniam poscunt. Villarsius de spe intercipiendae per fraudem Freiburgae Brisgouiae deiectus, retrocessit. Neocomum Burgundicum Gallo in oculis sudes est, pro Rege Prussiae Heluetii meliorum partium, et foederati praepotentes annituntur. Eugenius in Hispaniam, ab Anna exoratus, et Regia mercede conductus, Caesare non refragari auso, descendet. Sardinia, quae magnam frumenti vim praebet, se Carolo regendam permisit, Sicilia non diu cunctabitur et mansuetudini Austriae locum dabit, iugumque Gallicum depellet. Optimi Doctoris Schmidii vicem doleo, qui dignus prouincia erat, quam alii traditam demandatamque accepi. Vale Vitembergae Saxonum, pridie Kalendarum Martii A. R. G. CIC IC CVIII.

CDXXI. IOANNI GLEICHMANNO, Quaesturae Scholae prouincialis Portensis praefecto.

Post Gothicam tempestatem felix patriae sidus illuxit, et sratri meo spem meliorum patriae temporum fecit, quando ex superiori fortunarum naufragio paulatim colligimus

tabulas, et graui auarae ac superbae gentis iugo liberati, aequissimum Saxonis nostri imperium colimus fide ac veneramur. Eo magis tua singularis beneuolentia me erigit, et fratrem in proposito confirmat, qui sine opportuno monitore vix habet, quod secum constituat, suspenso exspectatione animo, praesertim in re tam ardua, ex qua vitae omnis felicitas pendet. Tuae consultoris integritati vterque confidimus, et fortunam adeo domus nostrae tuo vnius consilio permittimus: tantum abs te quanta fieri contentione potest, petimus, vt prospicias omnia diligenter et peruestiges. Etenim magnae vrbes plus ostentant saepe, quam praestant, et quos iuuari oportet, inanibus promissis tenent. Sic deinceps friget amor, nec firma inter coniuges manet amicitia, quae sanctissimo foedere deuincitur. Haec, quaeso, altius in animum demittas, et protua aequitate ac prudentia tempestiue expendas, vestigia eorum, cum quibus callide actum est, fratrem meum terrent, quorum aliqui in propinquo consistunt, vicemque suam dolent, specie externa, ac spe incerta circumuentos se haud obscure queruntur. Fac ergo, patrone, dispicias, quid ere sit, et sluctuantibus consilium imperti, vt tua vnius opera rem bene gestam gloriari possimus. Constabunt in

officia sanctissma, quae nulla exanimis nostrisobliuio delebit. Vitembergae Saxo num pridie Id. Martii A. R. G. CIC IC CCIIX.

CDXXII. IOANNI CHRISTIANO SAVERESSIGIO, Sacrorum Graefenhainichensium Antistiti.

FAlsa eos opinio tenet, qui nescio quibus vanorum hominum vaticiniis credunt, et futura, quorum ratio explicari non potest, diuinantibus temere assentiuntur. Sapienti quidem coniectura saepe ducuntur homines, sed res in fortuna et casu positas, quarum incerti sunt exitus, praenunciare non audent. Veruntamen id sibi sumpsit Isaacus Bickerstaff, et vulgus hominum falsa imbuere persuasione conatur, siue vt ludos faciat, siue vt ineptiendi materiam praebeat credulis, quibus tales nugae placent. Consilia et causas perquirat necesse est, qui praedicere futura, et de instantibus iudicare, instituit, et hoc labore defunctus, quomodo praestare vaticinii euentum potest? saepe talia excogitantur ad confundendos eorum animos, qui in bello aduersis partibus student. Eadent mihi fabula, cum Hamburgi essem, ab legato quodam ordinario Burchardi narrata est, quem experientia arguit, vt postea vix effugeret credulitatis

culpam. De pusionibus Silesiis quid sentiam, nihil scribere nunc attinet: exempla Gothorum viderunt et imitati sunt, quorum pietas disciplinae speciem praefert: facta non respondent ritibus, et mores a doctrina dissident Non haec nesciunt, qui propius viderunt, neque Germani tam stupidi sunt, vt non intelligant. Silesios, vtinam mentiar, poenitebit instituti, quod Augusti aulam precibus. epistolis, legationibus fatigauerint, et subclypeo Gothico nihil inexpertum intentatumue reliquerint. Patres fremunt, et nihil non minantur, hactenus mussant, et vlciscendi tempus exspectant. At Deus illis meliora, quam auguror, tribuat cumulate et impertiatur. Vitembergae Saxonum Ipsis Id. Martii A. R. G. CIC IC CCVIII.

CDXXIII. MATVRINO VEISSIERE LA CROZE, Borussiae Regi et EL. Brandenb. a Consilis et Bibliotheca.

REs foederatorum rursus fluctuant, et omnium incerta euentus expectatione a nimos suspendunt. Quid de expeditione nauali futurum fit, Deus consiliorum moderator viderit, cuius nutu omnia fiunt et reguntur. Arctior Angliae Scotiaeque

coniunctio celerius, quam felicius perfecta est, Scotorum voluntates parum inter se congruunt, et sacerdotes illius gentis praesulibus Angliae diffidunt. Carolus III. si fortuna coeptis Ludouici affuerit, in extremum discrimen veniet, et aegre Catalauniam, intercluso auxiliis aditu, seruabit. Vngari, vt mea fert opinio, nouis promissis stipendiisque Gallicis confirmati, in prauitate et contumacia perstabunt. Turcae alios, quam se ipsos immiscere malunt, si famae creditur, qua Gothos excire studuerunt. Sed haec tu melius propiusque ex sermonibus iudiciisque vestratis aulae cognosces. Halensi, quod te non fugit, negotio difficilis temporum fortuna tot tantaque impedimenta attulit, vt me expedire non possem. Ego pro ea, quae inter nos est, amicitia commendo tibi Verportium, iuuenem rectum doctum etingenio praestantem, videndae illustris bibliothecae Regiae percupidum, cui vel mea quoque causa optimus Schottus fauebit, iuuenisque industriam officiis et comitate sua excitabit perinde ac adiuuabit. Vale, et mihi fratrique meo beneuolentiam, fructusque elegantis doctrinae imperti, neque Harduinum nouandi aestu abreptum extimesce, si enim ita pergat, et a vero antiquarii officio discedat, totum delebit nomen latinum, et inquinabit

decus, quod ornandis litteris librisque vecerum continetur: Tale autem et tam iniquum fatum deprecamur omnes, et vt pater ad se redeat, optamus. Ipsis Nonis Aprilibus CIC IC CCIIX.

CDXXIV. ACADEMIAE VIADRINAE.

GRatum illud acceptumque donum fuit, quod tam amice, quam prompte nobistribuendum censuistis, pristinamque beneuolentiam nouo officii genere confirmare voluistis. Erit hoc amoris vestri monimentum, quod seruabimus posteris, vt intelligant, secundum vestratis Academiae saeculum nos excitasse ad gratulationem, cuius interpretem deligimus consultissimum Virum et Collegam multis nominibus percarum, Doctorem Ioannem Henricum Bergerum, praesidem iuridici ordinis, et Consiliarium Regium, certe humanitatis vestrae, qua eum excepistis et dimisistis, grauem luculentumque testem. Quare pro eo, ac par est, propensam in nos ordinis vestri voluntatem agnoscimus merito et collaudamus, non verbis tantum, sed rebus etiam factisque, si occasio se dabit, declaraturi. Id quod vltro promittimus, et solenni gratiarum formula spondemus. Sic valete Patres, et feliciter, quod optamus, agite, et quam testati estis amicitiam constanter seruate

CDXXV. IOANNI VIVIERIO, Bibliopolae Lugdunensi. Batauo.

DIuturnum miror silentium tuum, cuius finem melior Saxoniae status afferet, quum iugo Sueonum liberati vires sensim, recipimus, pristinumque robur. Catalogum Brockhusianum abs te flagito, et indices quosdam librorum, qui ad te perseruntur. Superiori anno auctioni Gudianae irterfui, et pro Saxone Vinariensi multos et egregios rarosque libros emi. Irritam Gallorum expeditionem Scotiam versus susceptam, laetor perinde ac Britanniae Belgioque foederato gratulor, et confido tandem fore, vt formidolosus, qui Europae impendebat, dominatus, victricibus sociorum armis depellatur. Rex Borussiae heri in conspectu omnium Albim transiit, thermarum in Boiemia Carolinarum ope sanitatem recuperaturus, morte Nepotis admodum conturbatus est, erepto rebus humanis Principe Arausionensi. Nunc tibi commendo Auschvvizium, patricium Toruniensem in alma Lugdunensi vestra, studiis operam, si fortuna coeptis affuerit, daturum. Quem consilio tuo adiuuabis, aditumque

patefacies ad clarissimos vrbis vestrae doctores, qui leges litterasque ornant Frater meus te saluere iubet. Vale Vitembergae Saxonum VIII. Kalendarum Iun. A. R. G. CIC IC CCVIII.

CDXXVI. BERNHARDO ZECHIO ICto, Poloniarum Regis et Sax. EL Intimo Status Ministro et Consiliario.

PRospera Excellentiae Tuae valetudine et secundo rerum successu tota mecum Saxonia laetatur, et faustos porro laetosque consiliorum exitus vno ore atque animo precatur. Interalios, qui clientes tuosse profitentur, referri gestit Paulus Bergerus, in collegium ordinis nostri adscriptus vir ad docendum Dei coetum peraptus et munere Ephori, qui sacris praesit, dignus, atque ea de causa demisse ac suppliciter Tuam Excellentiam rogat, vt sacerdotio Barbiensi, quod tuo quidem et laudabili consilio Potentissimus Rex auspicabitur, primo quoque tempore imponatur. Spondet sidem et obedientiam Regi, obseruantiam tibi perpetuam, fructum denique pietatis suae sempiternum. Multa mihi cum illo officia communia sunt, atque hoc magis eum commendo, ne in virum, qui plures quam decem annos hic transegit, iniquus esse videar, quando is vnum in te, Domine,

si a Deo et Rege discesserim, praesidium ponit. Quod sicut speramus vterque et considimus fore, ita Deo supplicabimus, vt Excellentiam Tuam familiamque meritis splendidam, diu et feliciter patriae, et nobis clientibus infimis propitius conseruet, atque ab omnibus temporum iniuriis defendat. Vitemibergae Saxonum, ipsis Kalendis Iunii A. R. G. CIC IC CCVIII.

CDXXVII. IOANNI GEORGIO BOERNERO Poloniarum Regis et Sax. EL. Aulae Iustitiae et Senatus Ecclesiastici Consiliario.

AEgre quidem tuas interpello curas, et miserias temporum ferre malo, quam intempestiue queri, et obtundere precibus tuas aures, quae nonnisi grauissimis patriae negotiis patent. Sed, quando calamitate iuuenum, fidem opemque tuam implorantium, moueor, non mihi temperare possum, quin eorum causam, quae veritate nititur, pro viribus agam, quos vel solo aspectu tuo recreabis. Illud etiam in hac petendi fiducia mihi dabis, Maecenas optime, vt audiantur beneuole, et bona cum spe dimittantur, inter quos pietate, doctrirta, morumque modestia ceteris praestat Christianus Godofredus Mullerus, Schopa Misnicus, in quo nihil, praeter meliorem fortunam, requiro.

Vixit hic, et Lipsiae studiorum causa versatus est, nunc temporum iniuria mifer, et omni spe destitutus, priuatim adolescentes docuit, et mea commendatione adiutus, Berolinum se contulit, ac ibi integro fere biennio commoratus, egestatem sustentauit. Inde excessit, intercluso honoris aditu peredicta noua, jussu Regis Borussiae rursus promulgata, quibus iuuenes, praesertim nostri, omnibus fere sacris dignitatibus arcentur. Quare erigas afflictum, et pro auctoritate tua plurimum eo conferas, vt munus, si quod vacare coeperit, tuo Maecenatis praesidio consequatur. Nos Deum quaesumus et oramus, vt te iuuandis bonis natum, quam diutissime patriae commodo seruet, et inclytam, quae tuis praecipue meritis floret, familiam contra omnes, inprimis funestos casus firmet, tutamque praestet. Vitembergae Saxonum III. Idus Iunii A. R. G. CIC IC CCVIII.

PERILLVSTRI EXCELLENTISSIMO ET GENEROSISSIMO DOMINO Dn. OTTONI LVD. A VELTHEIM, Dynastae Clientelarum Harpkae, Osterauiae, Kropstadii et Iahmae. etc. etc.

PRAEFATIO.

I. NICOLAO L. B. A GERSDORF, SENATVS SANCTIORIS PRINCIPI.

II. GEORGIO SCHVBARTO, Prof. Publ. Ienensi.

III. IOACHIMO FELLERO, Prof. Publ. Lipsiensi.

IV. IOANNI CNAVTHIO, Sacrorum Dippoldisvald. Praefect.

V. BENEDICTO KRESSIO, Aerarii Misenensis Praefecto.

VI. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, Sax. EL. Consiliario.

VII. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

IIX. GOTHOFREDO VOCKERODIO, Gymnasii Hallensis Pro-Rectori.

IX. CHRISTIANO FRANCISCO PAVLLINI, Medico Isenacensi.

X. IOACHIMO FELLERO, P. P. Lipsiensi

XI HVLSEMANNO, Sacerdoti Hamburgensi.

XII. PHILIPPO REINHARDO VITRIARIO, Antecessori Lugd. in Batauis.

XIII. DANIELI BANDECOVIO, Sacerdori Landsberg. March.

XIV. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBAEO, Sax. EL. Consiliario.

XV. ZACHARIAE ZVVANZIGIO, EL. BR a Secretis.

XVI. GEORGIO FRANCO. Sax. EL. Archiatro.

XVII. ZAZCHARIAE ZVVANZIGIO, EL. BR. a Secretis.

XVIII. CHRISTOPHORO SCHARSCHMIDIO. Posselium refingenti.

XIX. ZACHARIAE ZVVANZIGIO. EL BR. a Secretis.

XX. BEHMIO. Redituum Prussiae Curatori.

XXI. PASERINO Consiliario Saxonico.

XXII. GODOFREDO VOCKERODTIO. Gymnasii Hallensis Pro-Rectori.

XXIII. IOANNI GEORGIO BOERNERO. Sax. EL. Consiliario.

XXIV. DAN. SCHEDIO, Consuli Landesberg. March.

XXV. IOANNI GEORGIO BOERNERO, Sax. EL Consiliario.

XXVI. EIDEM.

XXVII. GEORGIO FRANCO. EL. Sax. Archiatro.

XXIIX. IO. GEORGIO BOERNERO. Sax. EL Consiliaio.

XXIX. EIDEM.

XXX. IOANNI GEORGIO GRAEVIO. Polyhistori Vltraiectino.

XXXI. NICOLAO L. B. A GERSDORF. Heroi in Toga.

XXXII. ANDREAE SCHVLERO. Transyluano.

XXXIII. HENRICO A LOESER, Rheinhardiam, Equiti Saxonico.

XXXIV. ADAMO RECHENBERGIO, Doct. Theol. et Prof. Publ.

XXXV. SCHVMACHERO, Dano.

XXXVI. NICOLAO NIRNBERGERO, Ratisbonam

XXXVII. NICOLAO L. B. A GERSDORF.

XXXIIX. IOANNI GEORGIO RAVCHBARIO, IC. Curiae VValdeccensis Praesidi.

XXXIX. SCHVMACHERO, Dano.

XL. IO. GEORGIO BOERNERO, Sax. EL. Consiliario.

XLI. GEORGIO FRANCO, Sax. EL. Archiatro.

XLII. EIDEM.

XLIII. SACERDOTI CVIDAM.

XLIV. PASSERINO. Consiliario Saxonico, Vindebonam.

XLV. BITTELMEIERO. Lindauiensi.

XLVI. BETICHIO.

XLVII. IOANNI GEORGIO GRAEVIO.

XLIIX. GEORGIO FRANCO, Sax. EL. Archiatro.

XLIX. ANDREAE SCHVLERO, Rectori Bistricensi, Transyluano.

L. HENRICO MEIBOMIO, Prof. Iuli et Archiatro Guelfico.

LI. GEORGIO FRANCO. Sax. F. L. Archiatro.

LII. IOANNI VAGETIO, Professori Hamburgensi.

LIII. FRANCISCO HESPORNIO, Doctori Medico.

LIV. IOANNI GEORGIO RAVCHBARIO. VValdecciae Principi a Consiliis aulae et iustitiae.

LIV. [sic] IOANNI GEORGIO BOERNERO. Sax. EL. Consiliario.

LVI. IO. CHRISTIANO LVNIGIO.

LVII. CHRISTIANO LVDOVICO, S. R. I. Comitti de VValdeck et Pyrmont. Augustissimi Imper atoris LEOPOLDI Campimareschallo et summo cohortis peditum Praefesto.

LVIII. HERMANNO VVITTIO. Artium Magistro.

LIX. IO. GEORG. BOERNERO. IC. et Sax. EL. Consiliario.

LX. SAMVELI STRYKIO, Consiliario Sanctiori.

LXI. HENR. LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO Fratri, Lugdunum Batauorum.

LXII. IOANNI IACOBO A CRAZ, Equiti Marchico, et EL Brandenb. Consiliario.

LXIII. VVESELOVIO, Episcopatus Osnabrugensis Cancellario, et in Comitiis Ratisbonensibus ablegato.

LXIV. IOANNI IACOBO A CRATZ. Equiti Marchico, et. Consil. Brandenb.

LXV. VVOLFFGANGO CASPARO MARTINI, Sanctiori Consiliario.

LXVI. DANIELI MAIERO, IC. Augustano.

LXVII. GEORGIO FRIDERICO, PRINCIPI VVALDECCIAE S. R. I. ET F. F. O. O. BELGII SVMMO MILITIAE PRAEFECTO.

LXIIX. SAMVELI STRYKIO. Consiliario Sanctiori.

LXIX. FRIDER. ERN. KNOCHIO. Equiti Misn. et Sanctiori Consiliario.

LXX. HIERONYMO LVDOVICO SOLITARIO, IC. Consiliario.

LXXI. DANIELI MAYERO, IC. Augustano Vindel.

LXXII. PASSERINIO. Consiliario Saxonico.

LXXIII. DANIELI VVINCLERO. IC. Lipsiensi.

LXXIV. IOANNI GEORGIO RAVCHBARIO, VValdecciae Principi a Consiliis aulae et iustitiae.

LXXV. IOANNI KLEINSCHMIDIO, Summo Sacrorum VValdeccensium Antistitti.

LXXVI. DANIELI VVINCKLERO. IC. Lipsiensi,

LXXVII. EIDEM.

LXXIIX. ANTONIO MAGLIABECHIO, Magni Etruriae Ducis Consiliario et Bibliothecae Praefecto.