CAMENA Early Modern Latin Texts

NB: Greek words may not display properly on your browser (Sgreek Greek font installation required; see http://www.silvermnt.com/fonts.htm).

CONRADI SAMVELIS SCHVRZFLEISCHII EPISTOLARVM ARCANARVM, VARII, POLITICI IN PRIMIS, HISTORICI, ANTIQVARII ET LITTERARII ARGVMENTI, AD FIDEM MS. AVCTORIS ACCVRATE DILIGENTERQVE COLLATAE, ATQVE SINE VLLIS LACVNIS NVNC PRIMVM FORMIS EXPRESSAE PVBLICI IVRIS FACTAE, CVRA H. L. SCHVRZFLEISCHII ACCESSERVNT QVAEDAM ORTHOGRAPHIAE SVPPLEMENTA, Cum Priuilegio Poloniarum Regis et Saxoniae Electoris. HALAE MAGDEBVRGICAE, APVD IO. GODOFREDVM RENGERVM. A. CIC IC CCXI.

ILLVSTRISSIMO EXCELLENTISSIMO ATQVE GENEROSISSIMO DOMINO, Dn. OTTONI HENR. LIB. BAR. A FRISEN, Dynastae Clientelarum Rothae, Ieschvvizii, et Rubenii etc. etc. POTENTISSIMI POLONIARVM REGIS ET SERENISSIMI SAXONIAE PRINCIPIS EL. CONSILIARIO SANCTIORI ET CANCELLARIO, IVDICII VICARIATVS IMP. DRESDAE INSTITVTI PRAESIDI ET PR. SAX. EL. AD COMITIA FRANCOFVRTENSIA, QVAE ELIGENDI IMPERATORIS CAVSA HODIE CELEBRANTVR, LEGATO PRIMARIO.

MAximis Vestris, et immortalibus, in me fratremque, nunc rebus humanis ereptum, beneficiis, Illustrissime, et Perillustres Domini, iuxta et Magnifici Consultissimique Viri, Maecenates, et Patroni Summi, parum ex officio meo gratiae retulisse viderer, si Epistolas has, a Cliente vestro, dum viueret, religiosissime relictas, et nunc publici iuris factas, maximamque partem cum ad Vosmet ipsos, Gentemque Vestram, gloria natalium, et continuata maiorum serie, inclytam, tum ad splendidissimas familias Vestras, perscriptas,

aliis, quam Vobis, litterarum Statores ac Vindices, offerrem. Quanquam vero me haud fugit, non par, aut dignum Vobis, hoc munus esse, qui longe maioribus estis superiores: nihilominus tamen, cum ferre non possem, vt diutius meum nomen in Vestris tabulis pateret, consilium omnino cepi, gratam minimum meritorum memoriam sanctssimo mentis cultu Vobis probare, animumque eo intendere, vt mei in Vos obsequii, ac declarandae pietatis, extaret qualiscunque testificatio, aut monimentum. Nam pro incredibili beneuolentia, qua mitioribus litterarum studiis addictos homines fouere consueuistis, me, diuumque fratrem, ab omni tempore, quod in hac Academia transegimus, omnibus semper modis patrocinio Vestro summo

complectendos, ornandos, tuendosque adeo suscepistis, ut panegyrin pro me ipso Vobis dicere, nisi temporis angustiis excluderer, omnino deberem. Nullum profecto patrocinii, vel beneuolentiae, vel propensae in nos voluntatis, testimonium excogitari potest, quod a Vobis Maioribusque Vestris ultro libenterque profectum, non fuerimus fratres experti, dum ad Vos, in tanto dignitatis fastigio constitutos, primum adire subuerentes, gratiose et blande, vt auderemus, inuitastis: admisistis postea, quoties opus nobis fuit, libentissime, Epistolas fratris in primis excepistis benigne, ad litteras, quoties Vobis redditae fuerunt, ut documento sunt hae, quas in praesens Vobis, litterarum dignitatis Amplificatores, demisse consecro, pergratiose et amanter respondistis,

et omni gratia et honore cumulastis, studiaque nostra haud in obscuro iacere voluistis: verbo, tantis nos beneficiis affectos a Maioribus Vestris, Vobisque, fuisse confiteor, ut ne Vos quidem, si gratia et beneuolentia in nos Vestra metiantur, maiora tribuere cuiquam possitis, Quin si ab his discesserim, nec has causas esse putarim, cur fratris Epistolas Vobis sacras esse iuberem, moveret tamen me ipsa Respublica, in cuius conseruanda salute, et dignitate, auspiciis POTENTISSIMI POLONIARVM REGIS ET SAXONIAE ELECT. omnem cogitationem et mentem fixistis. Hanc enim, temporum calamitosissimorum iniquitate affictam, Vestra virtute, constantia, et sapientia, restituere quotidie laboratis, et nunquam oculos ab eius custodia deflectitis,

sed omne tempus Vestrum in Saxoniae dignitate amplificanda, in commodis augendis, et felicitate ciuium, pro temporum ratione procuranda, recisis omnibus, quae impedimento erant futura, occupatis, atque singularem in REGIS NOSTRI oculis prudentiam testatam facitis, et in dies nouis exemplis confirmatis, quae in omnium saeculorum memoria vigebunt. Nec intermittitis, pro sanctissimorum munerum Vestrorum auctoritate, ut coetui sacro consulatur, et sapientiae studia, quae Vos Statores ac Vindices habent, et Vestro in primis praesidio fulciuntur, floreant, perpetuisque incrementis augeantur, Haec summa, Illustrissime, et Perillustres Domini, ac Magnifici Viri, Patroni obseruandi, Vestra fides, vigilantia, vis ingenii,

et praesentia consilii admiranda, inuictaque in efficiendis constantia et industria, cum Omnibus cognita sint et perspecta, et disertissimorum hominum praeconia superent, has infinitas laudes, et plus iusto volumine cumulandas, animo meo tacite contemplabor, atque in pietate, quae clientem decet, desinam, et in admiratione Illustrissimi, et Perillustrium Excellentiumque, et fama meritisque celebratorum Nominum, quae nemo in hac studiorum umbra assequitur, religiose acquiescam. Quod restat, Diuinum, Praepotensque Numen, votis precibusque supplex obtestabor, ut hanc felicitatem, Vobis propriam velit esse perpetuam, quo publicam rem praeclare, quod facitis, quam diutissime ornetis, et, quod in extremo optandum,

lumina Gentium Vestrarum, Familiarumque, semper nobis ac uniuersae posteritati luceant, splendoremque omni temporum statu seruent, ac latius se diffundant, et nullo casu minuantur, nulla tempestate laedantur, nulla denique saeculorum caligine obruantur.

PRAEFATIO.

NON male profecto de re litteraria promeriti sunt, qui doctorum Virorum Epistolas, de grauissimis elegantioris doctrinae argumentis exaratas, atque ad idoneos verae eruditionis existimatores perscriptas, solicite collegerunt, collectas in ordinem redegerunt, atque in istum redactas publici iuris fieri curarunt. Etenim in illis selectissima variarum, ac praestantissimarum rerum capita coritinentur, quae varietate et vtilitate sua non modo afficiunt animumi, sed retinent etiam et mirifice delectant. Praecipue igitur commendandae sunt, quae Historiam nostri aeque ac praeteriti temporis tam sacram, quam profanam, egregie illustrant,

statumque diuersorum regnorum, et rerumpublicarum, ac maximi momenti controuersias, de Imperiorum successionibus, aut religionis negotiis, motas, nec cruentis bellis, varia fortuna gestis, sopitas, breuiter summatimque exponunt, magnaque cum libertate iudicandi, persaepe repraesentant. Tum vero prorsus eximiae sunt, quae accuratis de scriptoribus in omni eruditionis genere illustribus, eorumque ingenii monunientis iudiciis refertae sunt, ac de elegantioris doctrinae praesidiis, litterarum incrementis, optimis librorum editionibus, doctorum Virorum vitis, honoribus, fatis, ceterisque, obseruatu dignioribus rebus, nos instruunt iuxta informantque. Cuius generis Epistolae, quae passim extant, tantum abest, vt eruditis, ex aequo et bono de iis iudicantibus, displicuerint, vt communi fere omnium plausu exceptae fuerint, et maiorem in modum commendatae. Quas inter si principe quis loco SCHVRZFLEISCHIANAS collocauerit, iustissimum certe pretium illis statuisse, nec quicquam gratiae, aut

fauori hic dedisse, videbitur. Quod si enim a sermonis puritate, atque elegantia, qua nitent, discedamus, pretiosissimam variae, copiosaeque, ac per amplissimos eruditionis campos longe lateque se diffundentis, doctrinae supellectilem, rerumque maximarum notitiam, cum reconditae antiquitatis peritia non mediocri coniunctam, in illis animaduertimus pariter atque admiramur. Quamobrem gratiae merito habendae sunt Celeberrimo Auctori, quod summa diligentia, ac singulari cura, eas non modo conscripserit, sed posteritatis quoque gratia conseruarit. Neque vero temere existimandum est, eum, temporis fallendi causa, in conficiendis iis occupatum fuisse, operamque hinc et industriam suam male, aut frustra, collocasse, Qui enim ita iudicant, animum, inuidiae stimulis percitum, haud obscure produnt, et temeraria summi Viri sugillatione famam ac laudes suas, quas alioquin mediocres habent, Giganteo, impari tamen et infelici conatu superstruere laborant, Cuiusmodi imperitum; et in iudicando praeceps

eruditorum vulgus, parum moramur, nec dignum iudicamus, in quo verbosius refellendo tempus et chartam perdamus. Ipsa enim Schurzfleischii eruditio, in luce atque oculis hominum sita, iniquos hosce maleuolorum sermones facile dissipabit, quippe de quo nihil tam magnificum praedicari potest, quod eius summae virtutes non superent. Speramus itaque, ac certo nobis pollicemur, fore, vt Epistolae hae in meliores, de magis idoneos arbitros incidant, ac vel sola praestantia sua apud omnes bonos se se tueantur.

ILLUSTRI HERMANNO WOLFRAMSDORFFIO.

PErmultum patriae interestquod Te aulae fastigio impositum. videt, et mea etiam priuati hominis refert, ut eo honore, in quo positum Saxoniae decus est quam diutissime fruaris. Sero autem hunc animum gratise tuae deditum aperio, siue viribus meis per se exiguis, quum partes obsequii explendae sunt, siue studiis mediocribus, quum aliquid expectationi aulicae, effingunt, diffisus. Nunc vero tandem erexisti me prorsusque confirmasti, ut credam, rationes studiorum in umbra delitescentium Illustrissimas Excellentiae tuce non displicere. Nam et comitas tua admirabilis est, et voluntas in literas prope fidem excedit, et dexteritas insuper conficiendi negotia singularis passim celebratur, ut laeter penitusque exultem

quoties recogito, quanta benignitate homines de omni spe deiectos complectaris. Multos fouisti et me ipsum, cum lubrico juuen tutis aberrassem: plures ornasti beneficiis, et commendatione etiam grauissima de omnibus mereris in hunc usque diem, ut nemo non intelligat, abs Te diligi et probari iuuenes in honestis studiis defixos, planeque ad laudem excitatos. Id vero sigillatim ad Io. ChristophorumBergmannum pertinet, quem tuendum suscepisti, mihique perclementer mandasti, ut de exploratis eius dotibus ad Illustrissimum Excellentissimumque Gersdorffium referam, operamque pro eo ac par est, fouendis eius studiis utilem probem. Quod Domine, ita faciam sedulo, itaque curabo diligenter, ut ea in re pietatem animi, religionemque obsequii perspicere possis, Tu praecipue Heros in toga Maxime, qui iuxta cum Illustrissimo Senatu sanctiori mihi perfugium praebuisti, studiaque mea valido patrocinio defendisti, quique demumilli Principi consulis, qui iacentem in ruinis Academiam fulsit, munificeque ditauit, iamque id votis nostris consecutus est, ut sedendo vicerit aemulos paceque triumpharit. Ita vero Deus Immortalis omnia consilia, labores, instituta tua, fortunet, ut quae ego assequi non possum, merita et laudes, ea posteritas verbis exaequet, ac victuris ad aeternitatem

monimentis commendet. Vitembergae Saxonum, A. CIC ICC LXXIX. IV, Calendas Quinctil.

II. IO. ANTONIO SCHURZFLEISCHIO. artis salutaris Candidato.

RAtiones meae ita ferunt, ut te commoneam de variis rebus, quas tibi credo iucundissimas fore. Res Titii versibus persecutus sum, ut intelligant homines, me ab eo studio non esse alienum, ad quod ingrediendum et perficiendum multi et doctrina, et ingenio praestantes viri me semel iterumque cohortantur. Nunc ea quoque me oblectant, quae euagantur liberius, minorique cura metiendi pedes numerosque constant. Nec tamen omitto seria, et LXX. identidem euoluo, et naturam rationemque eius lihguae et dialectorum omnium diligentissime perscrutor, atque exempla ex auctoribus, quotquot occurrunt, praestantissimis peto, Atticam demonstro in Aristophane, Doricam in Pindaro, Ionicam in Homero, Aeolicam in Alcaeo et plerisque aliis monumentis, quae etiamnum sunt in manibus, passimque tibi occurrunt. Cui instituto. per se difficili et tnolesto, lucem afferunt Grammatici atque interpretes veteres, Eustathius, Tzetzes Didymus,

Gaza, Chalcondyles, Moschopulus, quos serius, quam expectatio mea ferret, sum adeptus. Patres etiam, scribendi genere di, screpantes, lego, et pro eo ac possum contendo. A Iustino subtiliter, a Chrysostomo copiose. disseruntur omnia et explicantur. Nec dubito, quin in altero characteris philosophici, in altero imitationis Aristophaneae vestigia deprehendas, Placet etiam mihi Basilius, Caselioque inprimis est amatus, quem cur in suspicionem vocaret Athanasius, non est hic scribendi locus. Tu interim artem inscriptionum, quae Poesin quodammodo imitatur, exerce, atque in eo genere propone tibi sequendos Octavium Boldonium et Carolum a S. Antonio, qui cum laborem praeclare susceperunt. Ex Batavia nunciatur, F. Ordines omni studio operaque pro pace anniti, cupereque, ut Angius in coepto conciliationis munere perseueret. Grseuius ibidem pergit in edendis castigandisque scriptoribus optimis, Florum acuminibus lascivientem summa cura illustrauit, notisque variis auxit, Iustinum pari diligentia elimabit, accurateque recognoscet. Germanos hortatur, ut Germanorum opuscula ne perire sinant, inprimisque videant, ut Reinesu, Rhodomanni, Bosii et Buchneri scripta ab obliuione et tenebris vindicentur. De notis. in Florum et Justinum edendis, magnopere promisit,

fore in iis multa singularia et rara, vulgoque haud obseruata. In Anglia exitura sunt in lucem omnia Iamblichi opera. Suidas Beueregii breui veniet in nostras manus, quem multa diligentia curat vir doctus et laboriosus apud Anglos. Stephanus, de Vrbibus pari diligentia castigatus auctusque, lucem videbit, eruditisque utilitati erit. Catanaei Plinium, diu est, quod desidero, cujus Suidam nuper sum nactus. Hieronymum Graecum Daumii, doleo, Florentiam esse missum, unde forsan non facile repetamus, praecipue me pungit, quod, quum omistus sit in Bibliotheca Patrum, et super eo vertantur. controuersise, nos eo thesauro nimia ejus viri indulgentia priuati simus. Illud vero laudandum est in exteris, quod suorum scripta conquirunt passim atque certatim edunt, nos solierga nostros iniqui sumus, velut obliti virorum, quos habuimus hic, maximorum. Audio Blondelli comparationem Pindari cum Horatio institutam exiisse in lucem, quam vehementer desidero, Omnia enim ejus viri egregia sunt atque elimata, praeterquam in causa Gallorum, quam ita disceptat, ut non pauca in contumeliam Imperii Romanorum composita obseruare liceat Aratum, in Anglia raris ac non dum visis annotationibus auctum, breui spero ad me perlatum iri. Valevsii volumen tertium scriptorum Ecclesiasticorum

ex Gallia curabit VVustius, vir mei amans, et continuationem recentioris historiae a me pactus, cui eo minus defuturus sum, quia valde commodis meis studet. Patinus diligentiam nuper iterum singulari numorum volumine, luculento satis et praeclaro, probauit. Mihi negotiis districto non vacat edere, quae diu affecta habeo, nisi quod opusculum de Vitricis Ecclesiae molior, quod, efficiam, ut breui videas. Vale Vitembergae Saxonum. A. CIC ICC LXXIX.

III. SAMVELI STVRMIO, Med. Licentiato.

LItis nuper coeptae expedita ratio est, si dicas, sententiam, abs te confectam, modum formamque compositionis versibus Comicis adstrictae prae se ferre, propterea quod in eiusmodi inscriptionibus character prosae non ad amussim seruari potest, prsesertim quum notae ad annos significandos adhibentur. Ita vero non difficile est adferre testimonia, quibus probes. nihil admisisse te praeter contraque Latinitatis leges. Plautum dabo, sciptorem classicum et probum, qui defendendi pariter, atque defensandi verbum recte atque eleganter satis, sine praepositione, construxit. Eandem viam ingressi sunt Poetae

praestantissimi, Virgilius et Horatius, ac defendere sine adiectione extulerunt. In tempestiua ergo et inutilis diligentia est, quae ea vocat in dubium ac suggillat, quae certa sunt passimque explorata. Tibi vero apud Viros doctos facile perfugium erit, nec spe tua frustraberis, si consilium sententiamque Ordinis nostri exquiras, cum id eiusmodi negotium sit, ut breui tempore confici explicarique possit. Ceterum in prosa, quum vel oratio, vel historia scribenda effingendaque est, sensus plani et graues, ut sic dicam, exiguntur, adeo quidem, ut ibi ad virtutem indolemque sermonis pertineat, ne aliter, quam cum praepositione, coniungatur, prout habet notionem auferendi et amouendi ab aliquo, de cuius commoda statuque conseruando agitur Eo modo defendere ab inimicis, ab hoste vitam exusu Latinitatis dicitur, non ut vulgus loquitur, contra inimicos, contra hostes. Sine praepositione defendere est repellere, ut, defendere bellum, defendere vim, quae, et huius generis alia, neminem, vel mediocriter eruditum, fugiunt, alioque spectant. A. CIC ICC LXXIX III. Cal. Quinctil.

IV. AMICO CVIDAM.

ADhuc inter spem metumque Europa est, nec dum omnia negotia confecta explicataque

sunt, ut noniterum in periculum venire queat Brandenburgicus resistit postulatis Gallicis: Suedi pariter obfirmati sunt in repetendis iis, quae amiserunt, cupiuntque ut is quam primum ex possessione Pomeraniae dimoueatur. Interim de Caesaris auctoritate multum sane mea opinione deminuitur, quod sinat Gallum progredi in patriae viscera, et auctoritate Imperii abuti, quod praeter consuetudinem est, contraque iura et leges. Summum rerum arbitrium iudiciumqueGermania habet, quod Gallus mira rerum conuersione in se trahit, conniuentibus Caesare et Principibus: Si quid enim expromendum, si quid executioni mandandum est, Circulorum Principes praesto sunt, qui ad eam rem conficiendam adhiberi possunt et debent. Nunc vero externo Regi omnia licent, vult, iubet, moderatur omnia, pro ut ipsi utile videtur. Quod sicuti inglorium est, ita ostendit male constitutas Germaniae res, discordiam, aemulationes, neruum reipublicae incisum Quanquam nec desunt causae inuidiae erga Brandenburgicum, quas religioni promissorum, decretorumque Imperii remitti oportebat, Sed quia potentia vicinos antecedit, his pariter atque exteris suspectus est. Nec inficiari ausim Reformatorum consilia saepe feruida, et exitu misera fuisse, Venit hic in mentem Friderici IV. et V. El. Palatinorum,

qui ex pernicie Austriorum captabant crescendi occasionem. Nuper legi acta Donavvertensia, in quibus multa inueni egregia et obseruatu digna, de quibus si ferat occasio, inter nos aliquando colloquemur. Spinas balaenae, quae in templo arcis suspensae sunt, lapidibus annumero, quoniam nec carie infestari, nec cultro scindi possunt: praeterea deest cauitas, quam alioqui in spinis illis licet reperire, meminique in urbe marina fuisse spinas ceti suspensas, quas mox putredine corruptas auferri oportuit. Sane enim pinguedinis aliquid in meatibus delituit, quod vitiari protinus foedarique coepit. Illud vero ridiculum est, planeque ineptum, quod ex Palaestina nostrae istae, si Diis placet, spinae asportatae dicantur. Nullae enim ibi balaenae capiuntur, sed in mari Septentrionali earum sedes est, ut sic quoque intelligi possit, nullam fabulam esse solam. Ad extremum opto, ut defensor, propagatorque libertatis Germanicae DEus causam communem ne deserat, pacemque in universum, sed honestam et perpetuam instaurari patiatur. A. CIC ICC LXXIX.

V. AMICO CVIDAM.

istam profligatisimam leuitatem, quae tibi, rerum tuarum satagenti, vim iniuriamque attulit, nec parum me senatumque Academicum commouit. Nihil tua causa omittemus, et honorem aequissimo iudicio defendemus, qui cum vitce, tum doctrinae tuae, sane eximiae ac singularis, rationes multo exploratissimas habeamus, Homini isti, a maiorum virtute aberranti, manus iniecta est, nec ignoramus, totum istud factum magis ad fortunam. quam ad culpam tuam, pertinere Nemo enim credat, in loco tam eleganti esse homines tam effrenatos, ut transeuntes inuadant indigneque tractent Quare, pro fide et auctoritate muneris perquirimus rationes, et testimonia, quibus coarguamus hominem, et more forensi conuincamus, conuictumque poena Academica adficiamus. Tibi vero quid ea in re, iam ad magistratum delata, videatur, prima quaque occasione potes rescribere, meumque tibi adfectum multo prolixissimum spondere. Cal. Sextil. A. CIC ICLXXIX.

VI. AMICO CVIDAM.

MAgna amoris vis est, qui homines volumtatum similitudine conciliat, habetque iucundam recordationem, et veram profecto, me iudice, felicitatem praestat. Nam, aliena

appetere, et ad se non pertinentia ambire, miserum est: versari autem inter libros, et explere animum voluptate literarum, Vera laude non vacat, etiam in praedio, astrepitu hominum sciuncto. Plinio, crede mihi, nihil optatius accidere potuit, quam, cum ruri esset, ceram et pugillares sumere, legere, excerpere, munereque liberalis hominis perfungi: eo magis, quod, de sententia Philonis, qui scribendi ratione Platonem aequauit, Claudiique aeuo maxime eluxit, unum sapientis bonum est, recte agendo adspirare ad immortalitatem. Bartoli, Baldique insuaue scribendi genus cur te non delectet, haud quaquam miror. Viri enim illi doctrinae antiquitatisque studiis carebant, quibus nunc quidem abundamus, multoque feliciores sumus. Seckendorfii vero monita et exemplum recte sequeris, Viri in summis reipublicae negotiis iampridem cogniti, et, si virtutem specto, admirabilis, quem Germani mille exteris opponere, eiusque consilio, tanequam scuto Aiacis, inniti possumus, ego vero et tu eius patrocinio spes incertas firmare, fortunamque solari Vale. Eid. Sextil. A. CIC ICC LXXIX.

VII. Illustr. ARNHEMIO, Curiae El. Praesidi.

JUcunda mihi sermonum pariterque mandatorum tuorum recordatio est, propterea, quod multis beneficiis abs Tua Excellentia ornatus sum, vidique coram, quae absens non credidissem. Enim vero, omnia tua instituta, consilia, rationesque muneris, in uniuersum pietate ac prudentia singulari fulciuntur, spondentque mihi laetum ejus voti, quod Pretschii pro te feci, euentum, dum optaui precatusque sum, ut perpetuis heredibus. gentis tuae gloria innitatur, quam expedit. his munimentis firmari, ut Principis Electoris dignitatem, aeque in toga, ac diuus Pater in Sago et castris, defendas, recteque consulas, et quae molesta alias perplexaque sunt. ea omnia dexteritate tua facilia explicataque reddas. Haec scribenti adferuntur literae, quae nunciant, pacem Danos inter et Suedos iam pro confecta haberi, quanquam Franciscus Egon Furstenbergius cupit, suscitari bellum, multumque negotii facessit F. Belgis, cum ob restitutionem Traiecti ad Mosam, ubi Coloniensis quoque ius habet, tum ob Argentorati negotium, aliasque haud plane nullius momenti causas. Eodem tempore perfertur liber Raimundi Lullii, Balearis,

qui reconditas Chemicorum artes continet, Testamentumque, quod ad Carolum Andegauensem, regem postea Neapolitanum perscripsit. Ad extremum, oro Te, Illustris Domine, ut deinceps quoque patrocinio tuo me ornes, clientemque veterem more tuo, id est, benigne et constanter, complectaris. Ego precibus votisque ab Immortali Deo impetraho, ut aeternitatem Stirpi, et gloriam successusque inuidendos ac perpetuos tibi ac genri tuae largiatur, A. CIC. IC CLXXIX.

VIII. JOANNI CHRISTOPHORO FUGMANNO.

DUbitationes tuae nec iniucundae, et antiquitatis nomine mihi imprimis sunt pergratae, propterea, quod Ciceroais Iurisprudentiam peropportune mihi in animum reuocarunt. Existimo autem gentiles recte esse descriptos, quatenus, ex instituto veterum locutus Cicero, deminutionem capitis magnam intellexit, quippe quae cum morte paria facit, iuraque sanguinis tollit, quantum ciuiles effectus denotantur. Itaque omnino dicendi sunt gentiles, qui unius gentis nomen et commune ius retinent, neque aut ciuitatem et libertatem simul, aut ciuitatem solum amiserunt. Qui enim alterutro

modo capite deminuuntur, iureQuiritium non sunt gentiles. Non ergo est, cur scrupulum tibi iniiciat minima capitis deminutio, quae quamobrem illuc non spectet, ipse tu iam causam vidisti satis penitusque explicasti. De testamento Felicis, quod super est, puto ex mente et verbis sequi, alterum eius testamentum, quod, accurate confectum, valere cupiebat, ideo non valuisse, quod, per imprudentiam, aut alia re, morboue, impeditus, praecipuum testamenti actum, qui signatione continetur, omisisset: alterum autem, quod valere non cupiebat, ea sane ex causa valuisse, quod necessaria et praecipua testamenti ratio ex praescripto iuris, pro eo ac par est, non defuisset. Haud enim attinet dubitare, quin ita factum sit, quum facti narratio plana est, quam ex ingenio comminisci aliam, coniecturaque leui aut suspicione mutare, nullo boni interpretis argumento licet, A. CIC ICC LXXIX.

IX. AMICO CVIDAM.

Disputatio, de Anticipatione Numinis, perquirit recondias Philosophiae Stoicae rationes, quas Gassendus accurate eruit, perspectasque maxime habuit Lucas Holstenius, Vir aeuo nostro doctissimus, Gassendum vero plerique tirones describunt, qui,

cum nihil legerint, videri tamen volunt legisse penitusque inspexisse. Non aliter quidam cum historia agunt, et antiqui Foederis antiquitates colligunt, prorsusque compilant, utentes opera Gallorum Anglo. rumque, et Varenii Commentarios in priores libros Mosis intempestiua diligentia exscribunt. Qui Vir Hebraearum litterarum multo est peritissimus, sed libris subsidiisque eget, sensum autem diuinioris Scripturae rimatur egregie, diligenterque interpretatur. Joannes Musaeus, cum in absoluendo contra Theologum quendam opere laboraret, gnauiterque hoc ageret, ut defensio quam primum confecta esset, nec opinato apoplexia impeditus est, quo minus inceptum perficeret, forte, ut sic reipublicae sacrae tranquillitati tandem consuleretur. Nunc enim ratio sarciendae concordiae inita est, ut mutuo silentio coepta ista lis tandem finiatur. A. CIC ICC LXXIX,

X. GEORGlO SCHUBARTO, P. P. Jenensi.

Literas tuas, eleganter politeque scriptas, dudum accepi, et Bielkio, cum Lipsiae essem, salutandi tui negotium dedi, quod quin curauerit, eius in re studium, non sinit

dubitare, praesertim, cum de honesto propoito et laboribus, multa cum laude abs Te susceptis, referret. Ego, quoad tuis commodis, honorique seruire, aut quacunque occasione de studiis tuis bene mereri potero, nihil praetermittam, cum is sim, qui amicis nullum officium negare velit, praecipue tibi, quem una recti voluntas mihi conciliavit. Nuper, neque id diffiteri possum, magnopere laetatus sum, quum audivi, partes Professoris Academici tibi fuisse impositas, quod simulac resciero, pluribus tibi gratulabor. In parte studii, quod in Romana antiquitate collocabis, Pighius, Lentulus, Bisselius, Boeclerus, Viri Clarissimi, multa egregia industriae adiumenta adferent, grauiterque et copiose docebunt. De viris apud exteros, quos vel fama praedicat, ingeniumque magnos fecit, forte non consultum, nec tutum est, distinguere, qui pares esse volunt. Nosti doctorum aemulationes hominum, dissidia, rixas; quanquam inter Gallos Emericus Bigotius, Florentiae Antonius Magliabechius, alii alibi, multum clarent, et nomen, existimationemque in dies augent. Graeuium nostrum ipse tu nosti, Virum ex fide et doctrina Germanis aestimandum. In Anglia foeditas coniurationis multos deterruit, qui maxime alioqui in rebus Geographicis, et Orientalibus atque Ecclesiasticis elaborant. Naturalis

enim scientiae studium hominibus vacuis relinquo, et volo, ut Celeberrimum Schilterum in primis nomine meo salutes. Vitembergae Saxonum, inter alia et inuisentis amici impedimenta, prorsusque. festinanter. A. CIC ICC LXXIX.

XI. ANTONIO MAGLIABECHIO, V. C.

QUod saepe multumque in votis habui, ut literae meaeFlorentiam perferrentur, id hodie fortuna mihi offert, quum de itinere ad vos suscipiendo certum me reddit iuuenis quidam honoris mei perstudiosus, nomine Zeebaurius, patria Ratisbonensis, et ciuis huc dum noster. Is praesens tibi dicet, quid de nomine tuo clarissimo sentiam, quantum amori tuo tribuam, ut credere possis me in ea quidem parte nulli popularium tuorum esse concessurum. Librum, nuper a te missum non aliter. quam sempiternum beneuolentiae tuae pignus, seruabo, passimque praedicabo, relaturus imposterum gratiam, si occasio sit vicissim bene merendi. Illud vero assidue et sine fuco facere soleo, ut quotidianis sermonibus meis publice priuatimque celebreris. Nec disciplicet studium in te meum Viris cordatis, maxime aulae proceribus, qui multum te amant. Ego, ut de meis hoc addam,

his diebus aliquid operae posui in veteri Burgundiae regno, penitusque id perquisiui, quod, simul ac ad exitum perduxero, Florentiam curabo. Diu autem est, quod Cl. Arnoldus nihil ad me perscripsit: nunc vero non dubito, quin lemmata haec pro eo, ac soles, amore, accipias, mihique fauere pergas. Ceterum Doctissimus Vir, Henricus Noris, quem ob variam lectionem, iudici umque ex affe consentiens aestimo, perofficiofe, si id quidem tibi graue non est, salutetur. Cal. Octobr, A. CIC ICC LXXIX.

XII. JOANNI SCHEIBLERO, Sacrorum Iuliaci et Monitum Praefecto.

Filius tuus, Petrus Christophorus, vita, moribus, eruditione egregius, ita hic se gessit, passimque commendauit, ut nullo testimonio egeret. Praeterquam enim, quod virtutem eius per se amaui, et si hic diutius, versaretur, ornandum duxi, literae quoque tuae multum apud me valuerunt, vt magis eum complecterer, qui nomine et animo magni nominis auos paternum Christophorum, maternum Petrum Haberkornium refert, ac nihilo segnius tuas laudes imitatur. Illud vero maiorem in modum abs te peto, Vir Celeberrime, ut filio aulam ingressuro, rationes

ad suscipiendum institutum utilissimas praescribas, ut posthac prudentiam, quae in vita et aulae luce valet, sibi ante oculos ponat, et, quod ibi optimum reperit, sequatur. Fallax, vafrumque saeculum noscere et quotidie explorare licet, ut vitemus insidias, circum specteque viuamus, Saepe enim cum iis fortuna nos coniungit, qui, si nos haud meliores doctioresque, certe cautiores reddunt. Quod utinam lubrica iuuentus in animum demitteret, daretque pariter doctrinae, et prudentiae, operam, prauosque mores, et rixandi studium auersaretur. Longe rectior filio tuo mens contigit, quae sponte sua per optima vestigia incedit, et ingenii gloriam deliciis ac vanitatibus ineptientis saeculi anteponit. Ego et dico ingenue, et sine fuco existimo, si is filius tuus coeptum curriculum uno tenore conficiat, dignum fore quouis amplissimo Academiae munere. Quod ut ei ex sententia eueniat, opto, nec ulla in re ipsi unquam deesse volo. Interim te DEUS cum nobilissima familia diutissime seruet. Non. Octobr. A. CIC ICC LXXIX

XIII. AMICO CVIDAM.

MVlta et varia sunt, quae communicare mecum voluisti, nec me fugit, pleraque obscura esse, et difficultatibus impedita.

Chronicon Samaritanorum, quod plerumque laudat Hottingerus, mulris fabulis refertum, caute legas, suadeo. De Catholicis Armeniorum Doctissimus Petitus, in variis suis Lectionibus grauiter docet, veriusque tradit, quam Micraelius, Cadamusti librum saepe multumque euoluo, nec me pretii poenitet. Historia Iacobitarum, quae A. CIC ICC LXXV. Oxonii in lucem emiffa est, exigua breuisque est, ac praefert auctorem Iosephum Abudacnum, siue Barbatum, ciuem Memphitanum. Dum hoc scribo, venit in mentem Bangii, qui Barbati Meniphitici, forte autem Memphitici legendum, mentionem facit, in Coelo Orient, p. 202. Eius autem liber, ut recordor, A. 1651. Louanii prodiit, Speculumque Ebraicum inscribitur, quod succisiuis horis perlegi, ut cum sacris antiquitatibus, unde digressus iam olim sum, in gratiam redeam, animumque voluptate perfundam. Zagozabi confessio mihi aliquot abhinc annis fuit suspecta, laetorque, Ludolphum nuper id planum euidensque reddidisse, atque adeo me in ea sententia confirmasse. Institutum interpretationis multa, crede, subsidia postulat, quibus ut sufficias, sane vereor. Apparatus linguarum, varii Codices, immensa lectio, diligentia indefessa, iudicium singulare eo requiruntur. De interpretatione scripturae aliquid conatus

est Michael Nethenus. Etiam tibi commendo Cocquii obseruationes Critico-Sacras, succi plenas. Nec ignorare te volo, Gatakeri opuscula apud me in pretio haberi, quae cupio optoque, ut omnia ex Anglico in Latinum conuertantur, iunctimque edantur. Hic enim sacerdos multo eruditissimus fuit, et Hellenismi contra Pfochenium propugnator acerrimus, qui Graecam linguam a Io. Boisio didicit generumque suum FranciscumTaylerum in studiis adiuuit, et versionemTargum Hierosolymitani approbauit. Suiceri Hesychius utinam euulgetur. Schreuelii enim jam diuspem meam fefellit. A. CIC ICC LXXIX.

XIV. PATRONO CVIDAM.

EXorientis huius anni tempus me pietatis et obsequii admonet, pariterque flagitat, ut, formula veterum, faustas felicesque Calendas Ianuarias tibi voueam, haud ignarus, quid facere debeam, quum partes mihi imponit necessitudo, ut magnopere te colam. qui alioquin opto assidue, venerorque DEum, ut saluum te atque incolumem diutissime conseruet. Praeterquam enim, quod id mea obseruantia exigit, ratio quoque meritorum tuorum postulat, ut pro te vota faciam, quia salute tua certe studiorum meorum

salus continetur. Feliciter ergo hunc annum ineas, et felicissime conficias ac finias, Deinde abs te peto magnopere, ut librorum subsidia mihi cures, Principemque enixe roges, uti se mihi facilem praebeat ac indulgentem. Ioannes Strauchius, qui nomen famamque multis et reconditis scriptis illustrauit, Giessae, cum ad faciendam rem diuinam se compararet, ex insperato mortuus est. De bibliotheca, quid constituerit, nescio. Nam filios reliquit aut dissimiles, aut degeneres, qui ea uti non possunt. Audiui, venditurum fuisse Academiae Giessensi, si pretium daret, in quo acquiescere posset, sed conditio non accepta est, hinc Fabro cuidam Francofurtensi destinauit, si vera ad me fama perfertur. Abundauit enim doctrinae et librorum subsidiis, et in ciuili pariter et sacra antiquitate incredibiliter profecit. Vergente aetate aemulum industriae Zieglerum vidit, fassusque est, eum in plerisque sibi praeuertisse, quando ipse hoc tale institutum fuisset suscepturus. Sed aliquid illa opera dignum in. Amoenitatibus Iuris Canonici ostendit, Gratianus autem, quod doleo, nondum est absolutus. Quinque enim, ut recordor, disputationibus constat. Non autem nescio, varia studii adiumenta, librosque selectos et raros habuisse, multisque sumtibus ex Gallia adferendos curauisse, prope enim est, ut dicam

eum libris emendis se exhausisse, ac mo re veterum in re tenui acquieuisse. Proxime in Frontonem Ducaeum incidi, cuius monimenta, quae in pleraque Patrum opera extant, prorsus egregia sunt, et digna, ut ab unoquoque legantur. Non ita pridem mihi allata sunt itinera Asiae a quodam Ioanne Baptista Tauernierio, Barone scutato descripta, quae multa recondita et vulgo ignorata comprehendunt: artes et secreta quaedam Turcarum feliciter aperit, et, cur hodiernus militiae pvaefectus patri, raro quodam et inaudito apud barbaros, exemplo, suffectus fuerit, copiose exponit. Dresdae fuisse, in primi libri aditu videre integrum fuit. Editio, quam quidem ego oculis usurpaui, recusa est apud Batauos, audio vero, quempiam fuisse, qui cum in plerisque refellere sit aggressus, Alioqui fatetur, quadraginta annos se in itinere illo insumsisse. Eodem tempore in manus meas venit liber de veteri et noua, Sparta, cuiusdam non inelegantisGalli, Guilletiere, in quo non pauca a Cragio diuersa extant. De statuis opus et insigne, et luculentum est, optoque, ut, quod est reliquum, diligentia auctoris expleatur. De historia sentio, nec artem esse, nec scientiam, si proprie loquaris, quoniam ab artibus atque disciplinis, et omnibus iis doctrinis, quae ratione

generali comprehenduntur, tota forma atque ratione tractandi seiungitur, prorsusque separatur. Haud absurde vero tu facultatem dixeris, quando non ignoras, adiumenta industriae eximia, nec vulgaria, requiri, quae permultum possunt si apte adhibeas, sed per se non suffectura, nisi vim, facultatemque animi egregiam atque singularem asseras, et dostrina usuque ita expolias, ut totum hoc negotium, quod certe in rebus singulis positum est, dextre perficiatur. Non enim tibi placet, quod ex triuio arripitur, et affectum duntaxat, aut tractatum obiter, neque accurate et omni industria est elaboratum. Locus apud Iosephum dubius vexatusque est, quem docte et diligenter tractauit Ioannes Seldenus, eo in libro, quem composuit de successione in Pontificatum Hebraeorum, et erudita quidem coniectura suppleuit, ac, tribus viginti quatuor, scribendum esse, affirmauit. De Clementis Romani epistpla non dubito, esse veram et germanam, etsi ex nostris id negantHulsemannus, et Calouius: subdubitat Dannhauerus in Christeide in Addendis, p. 1041. pro cuius tamen veritate supra sententiam dixerat, quem sequitur Bebelius, sed non est causa, cur ab usitata sententia discedamus. De Cloppenburgii opusculis nolim diffiteri, multa in iis inesse docta, nec ignoro, eum saepe multumque

legisse, et secutum fuisse Ludouicum de Dieu. Cheitomaei, in primis Gatakeri monimenta et Pfochenii, hortor, ut sedulo peruoluas, Gatakerus Vir quidem eximie doctus fuit, sed in eo ludit, operamque perdit, quod in charactere idiotico latibulum quaerit, ut declinet argumenta, grauiterque eludat, quae a Poetis tragicis repetuntur. Aliud enim est character idioticus linguae, aliud Poetarum, etiam tragicorum, sedita tamen, ut hi quoque et alii Poetae Graeci linguae Graecae indolem seruent. Morini exercitationes non sine voluptate lectitaui, in plerisque reperi, ab aliis seorsim, data quidem opera, sentire voluisse. De Psalmodiis in Concilio Laodiceno alibi disseram, nisi quod de Dionysio Areopagita nunc addam, eum non paucas et insignes aeui sui corruptelas complecti, mysteria autem baptismi et coenae sacrae ita descripsisse, ut satis cognosci possit, illo tempore coenam quoque integre fuisse distributam. Baptismi ritus, ut satis aperte indicat, iis temporibus triplici immersione peractus est. Ita te Deus seruet, et te tuamque familiam coelesti custodia circumdet, diuque felicem et florentem praestet. Calendis Ianuariis, A. C CIC ICC XXC.

XV. NICOLAO L. B. A GERSDORF.

EXsoluo me tandem religione promis si, reditumque multo felicissimum, quem praesens gratulari cupiebam, absens et per epistolam impense gratulor, votorumque communium, quae prote, atque Illustrissima stirpe, et uniuersis necessariis tuis, hic fiunt, interpres opto, uti hunc annum auspicatissime ineas feliciterque conficias, et, applaudente laudibus tuis Europall, diurissime in hoc fastigio perstes. Opusculum nomini tuo maximo inscriptum, quantumuis minimum, et expectationi tuae impar, non dubito, quin pro tuo in me animo perclementer accipias, sinasque ut posthac etiam in fide, clientelaque tua sim et gratia patrocinioque tuo fulciar, constantissimeque defendar, quodres, studia, atque opinio meae qualiscunque industriae, ex te cum primis atque Illustrissimis Frisiis pendent. Quare DEum veneror, ut custodia coelesti circumdatum te et septum conseruet, omniaqne fortunae beneficia perpetuo et cumulatissime largiatur, florentesque et integras in uniuersum res tuas pra estet, glor iamque nullis saeculis tacendam, velut tibi a Frisiis propriam, tueatur. De M. Herzogio, quem saepe admonendum curaui, res, opinor, confecta est, siquidem

ita, Illustrissime Domine, visum est, eum spei Illustrissimi filii admouere, in quo patriae, et tibi, et nobis omnibus certe pluri, mum est situm A. C. CIC ICC XXC.

XVI. AMICO CVIDAM.

DE viris doctis, quorum in literis tuis mentionem iniecisti, breuiter sic habe. Lipsia non perinde doctum virum habuit, ac, Ioachimum Camerarium, Melanchthonis verum integrumque amicum, qui eius studia, actiones, confilia, praeclare cognita habuit. De Melanchthone multa quoque, nec vulgaria, edisserunt Caspar Peucerus, Hub. Languetus, et Abraamus Scultetus, sed, quamobrem de illo male meritus sit Dauid Chytraeus, non inquiro, nec opus est, scio tamen, religionis causam eorum voluntates atque studia diuisisse. Absurdus autem fuerit, qui aliter de utrisque, ac de magnis viris, existimauerit: certe plurima Chytraeus beneficia Melanchthoni accepta tulit, et doctrinae pariter, honorisque, adiumenta illi debuit, in domus conuictusque societatem ab ipso admissus. Conciliauit autem eius sibi animum, quod, cum Vitembergam venisset, Pindarum et intelligere, et explicare, posset. Neminem, enim censebat in cruditis numerandum,

qui Graece nesciret, unde omnis. disciplinae initia proficiscerentur. Io. Kvviatkiev vicii suada ciuilis aequabilem stili usum mihi nondum ostendit, paucaeque sunt in eo conciones, quae veteris eloquentiae gloriam seruant. Aloysii Iuglaris elogia qualia sint, quoue loco haberi debeant, sine monitore potes iudicare. Acidalii in Curtium notae eruditae sunt atque elegantes, quae in noua Curtii editione, apud Batauos euulgata, inueniuntur. De Technologia Theologica C. S. A. non mihi sumo iudicium, omnino autem ad commentationes sacras utilem, idoneamque esse, puto, praesertim cum Ramea Dialectica oratori ecclesiastico magis inseruiat, ac Aristotelica illa, quae acumen disputantis acuit, expolitque insigniter, et in eo gonere sola debet commendari, etsi, nescio quod, mixtum Dialecticae institutum plerique hodie approbant etsequuntur. In Programmate, cuius meministi, spirat Pindarus, quem, censeo. diligenter legas, et omni studio imiteris. A principio tamen Carminis occurrit vocula [gap: Greek word(s)] quam nusquam, nisi in Aeschylo, reperiamus. In unam eiusmodi stropham, concinne grauiterque effingendam, vel aliquot horae insumendae sunt, nec dubito, quin Ostermannus totas quatuor hebdomades impenderit inPindaricum eiusmodi earmen, praecipue illud, quod Frisii honori

XVII. HENRICO L. B. A. FRISEN.

FAllor, aut plane obtorpesco, quod nihil. diu iam ad Te scribo, Domine, velutique studiorum erga te et officiorum omnium non aliter, ac ingratissimus quisque, obliuiscor. Sed, siue molestiae quaedam et subinde emergentes curae, siue reuerentia tui nominis, siue iustus metus perculit me adhuc et retardauit, tamen pietati hoc dandum fuit, ut saluo sospitique tibi gratularer, praesertim Illustrissimi Filii nomine, quem, confectis itineribus, superiori anno in partem curarum vocasti, atque in sinum et complexum reipublicae multo auspicatissime recepisti. Quam fortunam utrique voueo semper prosperam, et diu optatas dulcesque senii tui delicias in perpetuum fruendas habeas, assidue et sincere precor. Ita demum votorum partes expleuisse me putabo, quum audiam, omnia tua florere, et inprimis tuam ac Henrici Iunioris valetudinem esse firmam, qui alioquin haec facere et experiri omni contentione debeo, quae pii et constantis sunt clientis. d. V. Id. Ian. A. CIC ICC LXXX.

XVIII. IO. FRIDERICO VOLHARDO.

REs tuae quales sint, iampridem scire cupio, rogoque te et moneo per fidem superioris amicitiae, uti quamprimum retmittas tot vicibus expetitas Conciones Liuianas, Quod si facias, uti potes opera et auxilio meo cum in vitae, tum in fortunae rationibus posthac ineundis, sin omittas, alia omnia experieris. Consule ergo tibi, et serua promissi leges, et de me plane candideque sic tibi persuade et pollicere, omnia, quae possim, pro tesuscepturum, si pie et rect eagendo colas amicorum officia, moremque priscum et Germano dignum retineas atque conserues. Ea, de quibus scripsisti, vel alia quaeuis mihi utilia, honesta ratione tibi compares, sineque mora transmittas: de pecunia, non est, cur dubites, qui scias, et studia mea ad te iuuandum pertinere, si ita agas, expleasque omnia, vt decet. Vale, et bene feliciterque auspicare hunc annum, et amicos saluta. Vitemb. IV. Id. Ian. Ann, CIC ICC LXXX.

XIX. AMICO.

QVod praetermissum existimas, nondum animo excidit, de quo ita sentio, Leusdenium

non iis abundasse doctrinis, quae ad ferendum de lingua Hellenistica iudicium sufficere posse mihi videntur. Drusius quidem promisit Lexicon linguae Hellenisticae, sed non edidit, neque iure edere potuit, nisi lepide confinxisset. Ingenue dico, illud mihi dudum displicuisse, quod Hugo Grotius Hellenismo applausit, atque ad eius rationem omnes fere interpretationes suas retulit atque direxit. Pfochenius labore multo quidem, sed aetate et iudicio nondum satis maturo, ad hanc controuersiam componendam, accessit. Idque ipsum in causa fuit, cur a Gatakero acri satis censura diatribe eius non indocta excepta fuerit. Proxime Scherzerus sic de Hellenismo disputauit, vt mihi totum istud argumentum haud assecutus videatur. Ac mea quidem. opinione nemo ibi tam Graece doctus est, vt penitus eam controuersiam intelligat, quam pauci, etiam apud nos, diiudicare possunt. A. 111. Id. Ian. CIC ICC LXXX.

XX. CHRISTOPHORO ARNOLDO. P. P.

ILlo paene temporis articulo, quo et Academiae Senatus cogitur, et ad abitum cursor se comparat, literae tuae, sed vellem citius adferuntur, ex quibus sicut voluntatem

studiumque tuum in me pristinum et constans perspexi, ita cupio magnopere et rogo, vt in eo, nec simulato, amicitiae genere perseueres. Onuphrium per occupationes non euolui, nec eius auctoritas fraudi mihi esse potest, quando vel ex Carolo Sigonio, scriptore praestantissimo, antelligere potes, auream fuisse coronam Mediolanensem sed, quia interiore sui parte circulum ferreum intextum habuerit, ferream coepisse appellari. Locus, si recte memini, extat in libro de regno Italiae primo, quemsi otium tibi est, inspicias, diligenterque expendas. De Luthero multa mihi suppetunt ex libris et tabulariis, quae Grimmae, Torgae, et alibi apud nos, asseruantur, sed tam breui momento percurrere omnia integrum non fuit. Celeberrimum Magliabechium saluere iubeas, qui per insignes viros, qui ex Italia huc commearunt, me sane diligenter et perbeneuole salutandum curauit. Historiam Burgundicam, antiquitates Constantini et Francorum, breuiter, strictimque descriptas, illi et tibi misissem, si quidem ita tulisset occasio, pridieque tuas literas accepissem. Quare operam dabo, ut alia epistola scrupulos ex animo tuo euellam. Vale. d. II. Ian. A. CIC IC CLXXX.

XXI. IO. CHRISTOPHORO HEINIO.

EGregium et laude dignum, et tuae in primis industriae consentaneum illud institutum est, quod Norberto, sua quidem laude et meritis, in ordinem vestrum extantibus. magno prorsus atque immortali, hoc tribuere statutum habes, vt nomen laboresque eius ab hominum obliuione vindicentur. Etsi enim illa apud vos deleri non possunt, vbi vita et moribus sanctissimis eluxit, et Caesaris Lotharii Saxonis amicitia vnus iste ante omnes dignus fuit ac floruit, tamen iustum piumque est, vt memoria ipsius pariter apud exteros, atque apud vos, inposterum celebretur. Nam et is Praemonstratensium coetum instituit, et deinceps Saxoniae Pontifex maximus euasit, summoque illo sacerdotio pie et feliciter est defunctus. Parum abest, quin eius cineres Pragae, Boiemorum metropoli, inuideam, scioque, cordatos in malum omen belli, post secuti, accepisse, quod ex vrbe vestra, cui natus consecratusque erat, in vrbem ritu studiisque diuersam transportarentur. Sed hoc prudenter dissimulandum est, et id praecipue tibi agendum, vt nihil praetermittas, quod quoquo modo ad eius viri laudem referri abs te opportune

queat. Neque tibi defuturus sum, et, si huc venias, volumina rerum Germanicarum, quae aurigae credere vix ausim, tecum perlibenter communicabo. Interim libris, ab Oleario traditis, recte uti potes, et instruere hanc penum, feliciterque augere. Si quid te fugiat, vno, alteroque die facile suppleas, licet, cum alioquin sciam, te in hoc genere subsidiis minime esse destitutum, praesertim in eo loco, vbi vixit floruitque Norbertus. Polydori Vergilii, Raphaelis Volaterrani aliorumque, narrationes non vocabo nunc in disquisitionem, sed, pro eo, ac par est, diu tibi lauream philosophicam commerito gratulabor, vt bene vertat propositum, quod, annuentibus patronis, tandem perficies, quodque cum reuerentia erga nos, tum modestia quadam, in hoc usque tempus distulisti Illis autem, volo, vt obseruantiam meam nunciare ne graueris. Prid. Cal. Mart. A. CIC ICC LXXX.

XXII. [correction of the transcriber; in the print XXIII.] M. ELIAE GEISLERO. Reyspergensi Sacerdoti.

SAepe Franckensteinii et Germani tui, quos viuos colui, veneratusque sum, mortem dolui, et mecum pariter Zieglerus, frequenti prope ac quotidiano sermone, testatus est, quam acerbum sibi vtriusque funus

accidisset. Sed defunctorum memoria immortalis est, et viget in monimentis famaque doctissimorum hominum, certe ab obliuione vindicatur. Quare cupio esse particeps aliquot librorum quos habuit posseditque Vir optimus, si quidem rationes auctionis ita ferunt, vt definito eorum pretio mihi transmittantur. Ego statim curabo pecuniam, et beneficium interpretabor, si tua opera eam ad rem conficiendam uti mihi liceat. Indicem Ellingero perferendum dedi, in quo cernas libros a me expetitos. Vellem, vt vna mecum de Salmasii exercitationibus Plinianis quam primum communicares, Meursii, quae ibi extant, omnia non abnuo mihi comparare, si copia eorum fiat. Itaque abs te responsum expecto, et vt, ob veterem, quam Vitembergae contraximus, amicitiam, hoc officium mihi ponas, magnopere rogo, simulque de prouincia sacra, nuper tibi tradita, ex animo gratulor, voloque, vt ea bene ac feliciter, firma et constanti valetudine, perfruaris. III. Id. Mart. CIC ICC LXXX.

XXIII. [correction of the transcriber; in the print XXII.] AMICO CVIDAM.

AD res sacras Politici se applicant, prodito ab Heidelbergicis exemplo, quos deinceps Hassi secuti sunt, vt inter nostros

et suos concordiam sarcirent: nec repugnarunt Principes, rati, pontificiis non posse melius se resistere, quam si cum his societatem inirent: sed auxilio fauoreque adiuti, plusquam par est, moliri coeperunt, quod Saxo vti videt, quam periculosum foret, vnioni a Palatinis coeptae nomen dare noluit. Postea autem quam surrexit Calixtus, partesque conciliare voluit, magis in eam operam politici incubuerunt, praesertim nostri, cum Calouius in Calixtum exarsit. Hinc patres eruunt, et magno studio perlegunt, atque euoluunt, et in antiquitate inprimis ecclesiastica diligenter elaborant. Proxime autem Ioannes Musaeus inter consensuales, quos vocant, et Calixtinos ineundae conciliationis consilium suscepit, quod nostri non ferunt, et acriter refellunt, mediatorem appellantes, qui causam viri Theologi negligat, cum medium partibus se interponat. Id. Mart A. CIC ICC LXXX.

XXIV. ANTONIO MAGLIABECHIO. Magni Florentiae Ducis Consiliario.

ILlustre ac nulla obliuione delendum beneuolentiae specimen abs te mihi datum est, quod, cum scires magni a me fieri eruditionem tuam, tum vicissim hoc mihi dares, uti crederes dignum, quem eo haberes loco,

quo alios doctrinae tuae cultores habere consueuisti. Nam, quod ingenue mihi affirmandum est, nihil gratius mihi euenire potest, quam, si de te loquendi honorifice occasio mihi offertur, datur autem frequentissime in scholis, in conuictu et sermonibus quotidianis. Dum haec scribo, Sennertus, collega meus percarus, nomine tuo salutem mihi nunciat, quo tempore frequens erat senatus noster. Statim gratias egi, palamque dixi, omnia tua, et cum primis doctrinam summam, atque singularem huma nitatem tuam, magnopere mihi probari. Saxonia quidem nostra, quae floret nitore aulae, et abundat ingeniis, iampridem effuse te laudat, et operam, quam in re libraria collocas, praedicat, ac vehementer amat, Illos autem odisse fas est, qui ex liberali studio artem rixandi faciunt, et litibus, quarum causas quaerunt, operam perdunt, vt, quum literis reconditis nullam sane famam aucupari possint, contentionibus eam parare quodammodo, ac ineptiis suis alere in gloriae speciem, videantur. Scio vero, tibi displicere declamationes rixosorum hominum, ac inutiles pugnas, quae, praeterquam quod cum imprudentia coniunctae sunt, de generes quoque animos offendunt. Quare mihi enitendum putaui, vt honestis conatibus excitarem populares meos, praesertim

iuuenes fidei meae commendatos, quorum studia eo spectant, vt in luce reipublicae versentur. Quos non modo non tangere, sed ne inficere quidem, iste litigandi pruritus debet, qui multos nostro aeuo tam caeco et praecipiti impetu rapit, vt nec dicere, nec queri satis possim. Nos vero literae elegantiores, et verae sapientiae suauitas, veluti necessitudine quadam coniungant, atque amorem mutuum virtutis et animorum consensione non aliter, ac vinculo quodam, deuinciant, vt ingeniis optimisque artibus vigeamus. Igitur, pro eximia tua in me voluntate, fac, vt intelligam, literas has, quas denuo ad te perscribo, tibi non displicere. Opusculum de Burgundionibus inscriptum, et dissertationem expectationi tuae imparem, beneuole, opinor, accipies, et schedas quas Academiae nomine conscripsi, ad emendandam iuuentutis nostrae licentiam, pari animo, atque alia sotes, dignaberis meque, pro veteri, amore tuo, complecteris. Id. Mart. A. CIC ICC LXXX.

XXV. CHRISTOPHORO ARNOLDO, P. P.

MAgna voluptate affecisti me, et ad rescribendum perliberaliter inuitasti, quod non possum, quin debere me tibi fatear, qui sciam tamen, te eo esse animo, vt

moram hanc non indigne feras. Buchtaei, an alius, in perferendis literis torporem accusare debeam, non equidem percontari possum, illud vero ingenue dico, affirmoque, superiores tuas literas fere post semestre mihi redditas fuisse Ex postremis autem intellexi, te luculentam filii dissertationem, quae et peracre eius ingenium, et mirificam pariter industriam, mihi probat, ad amicos curandam transmisisse, quod gnauiter feci, et resalutandi tui partes libenter meritoque suscepi. Vtrique saluere te iubent, et Zieglerus quoque comiter dicebat, se in aere iam tuo esse. Ac huius quidem liber, de iuribus maiestatis inscriptus, futuris autumno nundinis in lucem exibit. De Episcopis aliquid multa cum diligentia molitur, et edere constitutum habet. Lancellotum infinitis prope locis auxit, et, si bene diuinare possum, spectat eius consilium ad nouam luculentioremque editionem. Ego in Boiemica incidi, et Caroli IV. vitam adnotationibus illustratam, diplomatibusque, et accurata rerum Boiemicarum epitome auctam, emittere decreui H. Conringii liber de Finibus Imperii emendatior, sed nihilo auctior, prodit. Etsi enim eius supplementum promisit Vir summus, taman, ingrauescente hac aetate, vix licebit sperare. Proxime Lipsia Franckensteinii, viri omnino doctisimi,

res libraria, auctione constituta, in magno licitantium aestu vendita est, unde aliquot libros mihi delegi, quos emerem, sed pretio fere iniquo, quod intendit certamen hominum, qui auctioni interfuerunt. Vnum te rogo, obsecroque, vti fasciculum, qui vna affertur, ad celeberrimum Magliabechium, cuius summa comitas et par doctrina mirifice mihi placent, curare velis, quod per magni faciam, et, officiis certe in posterum demerebor. X. Cal. Apr. A. CIC ICC LXXX.

XXVI. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. Dresd.

COnsilium mihi est, proficisci in Batauos, atque hinc commeare ad Britones, confectoque aliquot mensium itinere, matrem inuisere, ob portionem hereditatis ad me pertinentem, quam ingrauescente illius aetate negligere videar, si non adfuero praesens. Quoniam autem non puto e re mea futurum, ut solum illuc tendam ubi multum ac diu fui, visum est adire exteros, et perquirere codices atque cum eruditis colloqui, et studiis publice ornandis aliquid dare. Igitur te per fidem patrocinii, semel iterumque datam, obtestor, ut meo nomine Potentissimo Principi EL. pro cuius prospera valetudine domi forisque deprecor, supplicare

velis, potestatem itineris mihi feciat, et clementissime hoc concedat, ut mihi cum artis meae doctoribus miscere sermones liberum integrumque sit, vel hoc amplificandae eruditionis argumento, ut de patria quam nunc Saxoniam veneror, semperque venerabor, melius mereri liceat, quippe qui nullos sumtus peto, atque id specto, ut maiores uberioresque fructus Vitembergam adferam, cui seruire, et humaniores literas ornare, et eruere antiquitates, et illustrare diligenter ac perpolire, volo cupioque Tu vero, quaeso, colloca apud metam insigne beneficium, ut eam ad rem conficiendam spatium modici temporis mihi concedatur. Quod sicuti abs te contendo, ita magnopere spero, tuam auctoritatem mihi in eo petitionis genere non defuturam, eo minus, quod de filiis tuis in posterum hanc quoque ob causam bene merebor. Ita te Deus, et nobilissimam familiam seruet, cuius quanta in me sunt merita, tantum studium, obsequiumque tibi debeo, et Vota faciam, ut optima conditione prosperaque valetudine semper fruaris. VIII. Cal. Maii, A. CIC ICC LXX.

XXVII. N. VACKENIO.

SVperiori tempore ad me scripsit nobilissimus socer tuus, Finsingerus, cui multum

debere me fateor, nec postulato ipsius defuturus sum, si quidem eius et filii conditio patiatur, ut aliquot mensium moram interponat. Nam constitutum mihi est, proficisci in Batauos, atque hinc ad fines patriae inire iter, et quantis possum modis, reditum festinare. Quod simulac confecero, affini tuo et doctrinae meae, et domus, quam proxime mutaui, et totius meae bibliothecae copiam faciam, atque ita de eo merebor, ut per omnem vitam ratio exacti temporis ipsi constare possit. Alioqui, si abitum maturare ei visum est, quaeso rogoque, ut optimis monitionibus, veluti scuto quodam, praemuniatur, ne proiectorum, leuiumque hominum illecebris capiatur, atque eam ob causam Zieglero nostro iterum grauiter serioque commendetur. Ego, ut primum redux fuero, omnes opes, copiasque mei studii ultro libenterque ipsi explicabo, ut sentiat socer tuus, me gratum fore, cui de mora me excusabis, propterea, quod itineris consilium, et conducendae domus molestia, et librorum inprimis exportandorum cura me sic impediuerunt, atque retardarunt, ut prius neque constituere sententiae meae rationes, neque rescribere, anceps quippe et propositi incertus, possem. Vale cum socero totaque

XXVIII. CHRISTIANO SCHUZIO, Weissenfelsae Inspectori.

MVltam salutem mihi dixit tuo nomine Perreuerendus vir, Godofredus Cracouius, sacerdos eruditus iuxta et modestus, quem, pro eo, ac par est, honesto et decenti loco ornauimus, et, quibus potuimus, officiis prosecuti sumus. In examine pulchre stetit, ac industriam mihi et collegis probauit, praesertim in antiquitate, et non vulgari notitia librorum, quae a sacri ordinis hominibus fere negligi solet. Ei moram, quam indigne te ferre suspicor, exposui et excusaui, neque dubito, quin admittas, et posthac etiam mihi faueas. Ego in Batauos ire constitui, et in Britones, si quidem Potentissimus Princeps EL. annuat, cui eo nomine supplicaui. Nam et miscere sermones cum artis meae doctoribus pulchrum, utileque fore, existimo, neque bello impedior, quod forte si hic annus abierit, redintegrabitur, quod rationes gentium, nationumque vix patiuntur, unius omnia arbitratu fieri. Rex Gallorum nunc magni, nunc Monarchae nomine a suis appellatur, regem vero eum, diuidendo

socios, arbitrium fere Europae obtinuisse, memorabile est, ac mirandum. Interim ad Senatum ordinis nostri vocor, ubi de sumtibus, in solennia magistrorum factis, statuetur, quae causa est, cur breuior sim, et velim cupiamque te recte valere, atque diu multumque florere. v. Kal. Maii. A. CIC ICC LXX.

XXIX. M. IO. IACOBO STUBELIO.

QVem ultro tibi honorem tribuo, eum eruditio tua meretur, et postulat, ut quoad possum, commodis tuis studeam, quae sita sunt in laude ingenii, et cura effingendaeiuuentutis. Sed praecipitare rationes vix ex vsu tuo erit, propterea, quod occasio melior te expectat, nisi duriori fortuna utaris, quae iubeat fortasse, et cogat, ut incepto ne defistas. De luculento illo dono, quod memoriam tui seruabit inposterum, ago tibi perinde, ac decet, gratias, et volo ut existimes, me tui nominis studiosissimum esse d. III. Kal. Maii. A. CIC ICC LXXX.

XXX. IO. FRIDERICO VOLHARDO.

NVmus is, quem misisti, praefert Licinii Valeriani imaginem, et nomen, sed ignorare non debes, recentiores Italos eum

arte studioque effinxisse, ut probum Valeriani numum mentiretur. De instituto tuo, si quidem id maturare velis, breui rescribas, quos codices, quas tabulas, quae subsidia, ad manum habeas, vt tempestiue eorum numerum rationemque inire possim. Meliorem vero fortunam tibi gratulor, quod vicisti, ut scribis, proximorum acerbitatem, neque aeris indiges, praesertim hoc tempore difficili et calamitoso. Ego, post tres hebdomadas, si Potentissimus Princeps EL. potestatem mihi fecerit, meo sumtu ad Batauos, atque inde ad Britones, excurram, in reditu domesticas in patria rationes confecturus. Prid. Cal. Maii, A. CIC ICC LXXX.

XXXI. LUDOVICO LENZIO. IC. Consiliario Anhaltino.

CRedo quidem, me non satis ex officio fecisse, quum non modo te scribendo non praeuerto, sed ne quidem respondi, et, si recte dicam, in eo genere multo, quam decebat, negligentior fui, quod si maxime tibi displicere possit, tamen eo minus offendet, quod laeta Candidatorum messis ita me distinuit, ut omnem industriae meae partem occuparet. De Blumbergio vellem gratificari potuissem, sed, cum ob impeditas

pecuniae rationes, tum ob itineris, quod nosti, institutum, vel inuitus id omittere necesse habui, ac de eo Morlinum statim submonui, vt acquiesceret, paruumque adeo spatium daret. Mihi enim constitutum est, perficere inceptum, ac commeare ad Batauos Britonesque, et perquirere codices ac Libros, praesertim hoc tempore, quo bellum conquiescit, vt insequenribus annis deinceps maioribus viribus geratur. Caesar enim atque Anglus sibi conciliant pristinos foederatos, non passuri arbitrium Gallicum in rebus Europae hucusque usurpatum Heluetii, Reformati iuxta et Catholici, foedus rursum confirmarunt, sero aestimantes damnum, quod conniuendo acceperunt, Neque multum abest, quin Sedinenses aliosque poeniteat, in fidem ditionemque Suedicam rediisse, ut homines illi non fatis cauti sunt, et externum imperium pati malunt. Samuel Rachelius, qui causam Gottorpinam erudite et grauiter tutatus est contra Danos, hoc anno emisit ius publicum Germanicum, exiguo libello descriptum, et pleraque Boecleri prodierunt opuscula posthuma quae si expetis faciam vt ad te perferantur. Cetera in iter meum differam, si Seruestam transiero, vt summatim intelligas instituti rationes. Nobilissima

atque elegantissima coniux nia diligentissime a me salutatur, cum qua diutissime florere tevolo, Patrone obseruande. Cal. Maii, A. CIC ICC LXXX.

XXXII. IO. FRIDERICO VOLHARDO.

ETsi dolum non debeo temere mihi per suadere, ac sine causa vel leuiter aliquid suspicari, tamen rupti sigilli indicium mouere queat, vt credam, subesse fraudem, nisi cafu acciderit forsan. Vtcunque sit, nihil contra ius, fasque a me scribitur, atque eo patientius ferre id potes, quod neque mea, neque tua, culpa contigit. Libros abs te designatos sane omnes non habeo, Dubrauium autem et Pegauiense chronicon possedi iam dudum et legi: reliquos tu curabis, et quoad licet, plura ad eam rem subsidia comparabis. Iter meum intra hebdomadas aliquot inibo, te autem, vt venias, inducere non ausim, ne sumtus facias nimios. Iunghansio enunciabis institutum, vt, si Illustrissimus Herus noster, quod iniungat praecipiatue mihi, habeat, tempestiue per eum significetur. Idib, Maii A. CIC ICLXXX.

XXXIII. SAMVELI VERCHIO, Gedanensi.

ET vitam, et mores tuos, probaui semper, ac dilexi, fuitque haec causa, quamobrem te eorum numero esse vellem, quibus frequens et liber ad me aditus patet. Magis, crede mihi, de te meritus fuissem, si rem librariam aequiori loco habuissem, quam, explicatam deinceps atque elegantius dispositam, nunc tractare licet. Conduxi enim aedes Strauchianas, atque, ut in professionis munere, ita etiam, quod bene vertat in domicilio, eius successor sum factus. Cuius viri multo celeberrimi memoria in animo meo uiget, nihilque est mihi potius, quam vt, pacata republica, ex tot malis taediisque eluctatus floreat, animique sine acerbitate conspirent in pacem atque cordiam. Neque enim horum temporum rationes, neque hominum conditio et urbium instituta serunt, vt diuturnae ac perpetuae sint calamitates, quas sola tranquillitas finire possit. Et, cum itur in partes, ignoscere et obliuisci saepe expedit, vt repentinae ac mobiles hominum voluntates, comitate concilientur, praesertim, quum vis non tuto adhibetur, neque acre remedium prodest. Habet gloriam

moderatio, ut nemo sibi, vel in summa fortuna, indulgeat, cum a tenuibus, aut modicis initiis, maximae saepe imperiorum conuersiones oriantur, quas nolim vestrae tam inclytae florentique ciuitati impendere. Itaque votorum summa sit, vt Proceres populusque redeant in gratiam, et offenfas ex animo deleant, salutique publicae condonent. Ego, vt hoc quoque addam, hoc semestri Batauos adire constitui, et sodices librosque perquirere, ac de rebus, ad doctrinam antiquitatis pertinentibus, vltro citroque cum viris eruditis conferre. Te autem rogo quaesoque, vt omnia Henrici Nicolai scripta, praesertim historica, conquiras et colligas, de pretio constituemus facile, id quod ciuibus tuis, qui hic agunt, persoluendum curabo. Eid. Maii, A. CIC IC CLXXX. XXXIV.

XXXIV. [correction of the transcriber; in the print ---] IO. CHRISTOPH. HEINIO. Sacerdoti Hohenvvarslebiensi.

HOmo ille nec illiteratus, et probus est, de quo nuper inter nos collocuti sumus, qui in spem venit potiundi muneris, quod tu gessisti adhuc, nescio, a quibus inductus, vt vel id sperare ausit. Dura, fateor, fortuna cogit sane multos, vt petant, quae exspectare mallent, sed facit necessitas, vt saepe aliud, atque placet, constituamus. Fauor, studia, inclinationes voluntatum, offensae,

odia et partes, diuidunt plerosque, et in contraria agunt, nec paucae difficultates et molestiae inde oriuntur, si quis tentare fortunae aleam, et petere honores velit. Vtrolibet enim nomine censeri cupiat, et hanc, an illam, patronorum classem sequatur, haesitabit, ac non nihil offendet. Haud temere idem de Tobia Vlrico praesagio, qui in tuum locum surrogari, optat enixe et rogat. Fortasse, licet praeter suam culpam, in hos scopulos incidet, vt fortuna eum depellat ac deprimat, quem spes erexit, dare tamen illi volui hanc commendationem, ne officium, quod alteris alteri debemus, defugere videar, simul autem petere, ut serio atque omni ope eum iuues. Haec scribenti affertur, Schraderum, amicum de re literarum optime meritum, Helmstadii decessisse. Diu qui dem, et raro felicitatis exemplo, vixit ille Vir, sed, si merita atque eruditionem specto, etiam longiori aeuo dignus fuit. Non enim nascuntur Oratores, sed fiunt, nec opinio iuuenum attingit semper, quod adfectat, neque laboribus constanter assuescit haec aetas; senectus autem, durara inter molestias, consuetudine et patientia facile se firmat, quia occalluit plane et ferendo vicit. XVI. Cal. Iun. An. CIC IC CLXXX.

XXXV. CHRISTOPHORO ARNOLDO.

Bis ad tuas rescripsi, et diligenter abs te petii, vt fasciculum ad Magliabechium, Virum multo amicissimum, curares, Redditae autem fuerint, nec ne, incertus ancepsque sum, neque intelligo ex tuis. Sennerto, quae voluit Magliabechius humanissimus, exhibui, cui nihil gratius accidere potuit, quam insigne ab Italia donum, in quo magnus prolixusque dantis affectus appareret Faciam breui, vt, auctoribus Belgis, id resciscat Vir studiorum nostrorum amantissimus, propterea, qued hanc aestatem itineribus conficiendis impendam, atque id cum vtilitati, tum voluptati, addo etiam valetudini meae, permissu Principis EL., dabo. Zieglerus, et nos cum eo omnes, sicut Norimbergam, ita cum primis te, amamus, de te loquimur, et praeclare existimamus. Filio tuo, in Batauos profecto, reditum precor felicissimum, quippe in quo omnia tua sita sunt, dignumque te filium spondet, atque pollicetur. De Zieglero exsolui, quae debui, neque est, cur me postules de neglecto officio. Dissertatio per famulum allata est, quod occasio alloquendi me deficiebat. Alias enim et opportuniores aedes conduxi, neciam arripi, sed

exspectari, occasio salutandi debet. Ad Carolum IV. quem edere constitui, multa accepi ex Lusatia, nec dubito, quin similia nactus fuerit P. Garmansius, de cuius instituto prius etiam, quam scriberes, audiui. Historiam Saxonum condere multi laboris, et multorum opus erit annorum. Affecta pleraque habeo, sed perficere deinceps ac disponere, cum iustis temporum actorumque interuallis, arduum simul laboriosumque est futurum. Hoc semestre abero ab Academia, si quidem Potentissimo Principi EL. me dimittere placeat. Statutum enim mihi est, proficisci in Batauos, atque hinc traiicere ad Britones. De Lutheri genere scriptos manu commentarios nondum inspicere potui, Theologi autem nostri in eo perstant, Margaretham non coelibem, sed nuptam, fuisse. Ceterum vixalterae tuae literae mihi redditae sunt, quum accepi, Henricum Frisium fatis concessisse, quo viro nihil diuinius patria habuit, ac vnus ille fuit, qui Academiam et viros eruditos hic tutatus est, Grotio, cum Parisiis esset, familiaris et G. I. Vossii, Heinsii, Buchnerique nostri, sectator, maximorumque in Europa virorum alumnus et amicus, in antiquitate, stili elegantia, et Graecis adeo Latinisque literis, nemini secundus, prudentia et vsu rerum, consiliisque dextre susceptis et confectis,

immortaliter de republica meritus. Quae mors non deiecit modo me, sed perculit, multisque praesidiis nudauit, neque Patro num, sed Parentem, mihi et optimo cuique, in studiis versanti, eripuit, omnesque spes et rationes meas consudit. Alios casus deflere liceat, vt leuetur quodammodo animus ac erigatur, nunc lacrimas fundere difficile sit, quum malum lacrimis maius esse sentiam, et dolorem nulla re, nisi ducendis suspiriis, fractus plane expugnatusque prodam. Nam, si tales columnae quatiuntur et cadunt, nemo erit, qui sistat auertatque temporum et studiorum labentium ruinas, nemo defendet atque custodiet posthac eorum dignitatem, nisi spem ex fiducia meliori capiamus. Humana enim omnia nos deserunt, cum, metu luctuque oppressi, orbatis auxilio Musis perfugium quaerimus, nec magnopere speramus, quod tempestates animis prouidemus. Ignosce homini, cuius querula calamitas flendo non nihil mitigatur XIV. Cal. Iun. A. CIC IC CLXXX.

XXXVI. IOANNI FRIDERICO VOLHARDO.

DE morte Illustrissimi HENRICI FRISII quinque abhinc diebus mihi renunciatum est, quae. omnibus, quotquot literis dediti sunt, acerba luctuosaque accidit

valde, et me adflixit inprimis atque conturbauit. Laudabitur ille Heros dum memoria rerum Saxonicarum vigebit, nec fama exolescet, dum literae, quas patria alit ac fouet, florebunt. Martinum Henrici abs te reddi, cupio, quem. edere consilium est, atque accessionibus, ex Philosophia meliori sumtis, augere, quoniam, rigari eius hortulos quodammodo, expedit, praesertim, cum riuuli ex Grotianis fontibus deducuntur. Quare fac, vt transmittatur, ne diffidentiae occasio vel leuiter abs te detur, Scripsisti verbis conceptis, illum transmitto. Stomachatus paene sum, quod non transmisisti. Expostulaui cum auriga, primo ignarus, deinde monitus, abs te nullum librum esse traditum At, si ingenue scribas et facias, amicum habebis iuxta, et retinebis. Simulatum enim quod meministi a me saepe audiuisse, non est diuturnum, Similiter per est molesta mihi ista mora, quam interponis diu, et impedis, quo minus rebus meis fruar. Remitte ergo tandem conciones manu exaratas, et veteris liberalisque amicitiae gloriam serua. Tibi non defuturus sum in perscribendis Silesiae commentariis, si libros tabulasque adferas. De ceteris, opinor, sine molestia constituemus. Optimus Iunghansius noster de Chronico, quod promisit, admoneatur, cuius fidem et

voluntatem in me eximiam merito commendo. Schedam subsignatam remisi, lineolamque subiunxi, quae indicio sit, libros notatos a me possideri. Si colloqui inter nos volumus, sique sumtus tui ferunt, futuro die Iouis apud me sis, oportet. Hoc scias, hoc expendas, atque hac ratione et regula consilia tua metiaris. Nemo alioquin ex me de tuis quicquam percotabitur. Etenim, stolidum esse necesse sit, cui tacere graue est. De Hekeliano numo quid dicam? Si Othonis Syluii numum edidisset, res labore dignior esset: Hunc conatum laudari, non indigne feram, et simulatque rediero, in Graecis Latinisque literis et antiquitatibus quaedam, ac meo munere digna, emittam. Caroli IV. vita nondum exiit, quod Garmansius per Arnoldum me admoneri voluit, se in eo quoque iam esse, vt typis exprimatur. Ego tamen selecta et meis laboribus exprompta habeo, quae suo tempore videant lucem, et confecto itinere Ilustrissimis Dresdae Proceribus studio et pietate se commendent. Ex Italia celeberrimus Magliabechius raros libros, et numum, proxime ad me curauit, cui singulari epistola Saxoniae Proceres et sanctissimae aulae nostrae nomina, tanquam firmamenta studiorum, et maxima aeui reique publicae lumina, exposui ac laudaui, vt intelligat,

quam eruditam florentemque Saxoniam habeamus. VIII. Calend. Iunias, A. CIC IC CXXC.

XXXVII. ALTERIVS NOMINE.

NEque parui aestimo donum, quod nomine Venerandi Theologorum Ordinis mihi obtulisti, et prolixum erga me adfectum magni sane, pro eo ac par est, facio, voloque, vt de amore meo et studio ordinem, mihi multo carissimum, certum reddas, nouisque doctoribus omnia laeta ac fausta, velut animi votorumque meorum interpres, renuncies ac digne gratuleris. Tibi autem, cum ob susceptum alloquendi mei laborem, tum ob officium honori meo datum, gratias ago, promittoque, deinceps omnia me facturum, quae et honori, et commodis tuis, inseruire queant. Id. Iun. CIC IC CLXXX.

XXXIIX. CASPARI ZIEGLERO.

QVod mihi diu constitutum fuerat, perfeci haud infeliciter et cum primisin JBe. gio Hispanico Gallicoque, varias et notatu dignas antiquitates inuestigaui, finesque regionum, et sacerdotiorum, origines item et iura, perquisiui, et Vicognii apud Flandros de S. Norberto aliquid reperi quod nullo

studio rimari potuit sodalitas S. Norberti, quae Magdeburgi floret, patronumque hunc veneratur. Tornaci, quod Scaldis interfluit, Childerici, Francorum regis, tumulum, aut tumuli potius vestigia quaedam ruderaque, vidi, Heristallium, Pipini patriam, Tungros, vbi primum Germaniae nomen haesit, peragraui, et nullos non ritus atque instituta vetera euolui. Ea postquam bene mihi euenerunt, recta Caletum contendi portumque Iccium Caesaris, qui ad Boloniae montes olim vergebat, inspexi, ac dein ex nouo portu solui, Doueramque, vento aduerso et satis tempestuoso, nauuigaui, nec multo post Cantuariam, antiquissimam totius Angliae vrbem, et castellum murumque veterem, et Ecclesiam inprimis, illius regni matrem, diligenter inspexi, cuius Archiepiscopus, Guil. Sandgrafft, fere Londini est, ac semper regem comitatur, vir profecto eruditissimus, et vel ob moderationem, adnitente Iacobo Eboracensi, Comtonio, Episcopo, Londinensi, praelatus. Sed pauci sunt, qui Latine hic loquuntur. In Graecis mihi mirifice placuit Thomas Gale regiae societatis scriba, et Paulinae scholae moderator. Isaacus Vossius Vindsorii se pro dictatore gerit. Brianus Waltonus, Lightfootus, Jac. Duportus, Polus, Theol. vt vocant, Presbyteranus,

Barrouius, multis, nec ingratis sermonibus celebrantur. Pellio, alteri Euclidi, fortuna et fauor Aulicorum deest. Crovvn Medicus est, omni exceptione maior, cuius historia musculorum nihil accuratius exiuit in lucem, adeo, ut Bartholini auditores obstupescerent, cum eum virum audirent disserentem. Nam pauca et cum cura scribunt Angli, et subsidia amplissima doctrinae habent, et conquirunt. Melanchthonem, Camerarium magnopere laudant, extantque epistolae ipsorum nondum editae, quae Heidelbergae delitescunt, huc perferendae et edendae. Grotium etiam in concionibus cum summo elogio nominant, et nihil non agunt, vt doctrinae studia amplificentur, et naturae arcana ex abdito eruantur. Disquisitiones autem pro actis haberi nolunt, et praecipitem H. Oldenburgeri in eo genere industriam queruntur, cuius alioqui dextericatem laudant et mirantur. Interim Aulae et Academiae conatus commenda hos meos, et moram laxiorem excusa, si feriis natalitiis demum colloquamur. Londini. IX. Cal. Sept. A. CIC IC CXXC.

XXXIX. PHILIPPO FRANCISCO EBERHARDO, L. B. A. DALBERG. Praesuli summo in Ecclesia Cathedrali Vangionum et tribunalis Spirensis Praesidi.

NOn quidem ego is sum, qui tantum mihi sumere ausim, vt laudes tuas ac merita, in omni genere maxima, de quibus omnium et voluntates et iudicia consentiunt, vel adsequi me sperare possim, hoc tamen, pace tua, Gratiosissime Domine, mihi indulgere volui, vt exiguis versibus Orthii, Senatoris, causam de integro, et per epistolam Illustrissimo nomini tuo commendarem. Plus alioqui diuina illa virtus tua sibi vindicat, quam aut rependat Orthius, aut ego persoluam, omnino tamen duxi, pro summa illa atque incredibili comitate, quam in congressu et sermone priuato apud Nemetes mihi testatus es, sincero animo et honesta pietatis ratione gratias nuncupare, Deumque venerari, vt maximum illud ingenium, maximasque et admirabiles dotes, et studium constantiamque, in suscipiendis et perferendis pro iustitia laboribus, Caesari et Reipublicae eripi ne sinat, ac denique seruet in fi liis atque posteris tuis, vt eandem hanc multo rectissimam laudandi moris viam pari exemplo, nec minori felicitate, ineant,

partesque suas egregie et luculenter, atque ex dignitate Illustrissimae Familiae pariter, et S. Imperii, tueantur. Scriptum Francofurti ad Moenum IX. Decembr. A. CIC IC CXXC.

Id, quanto potest opere, et summa cum obsequii religione, demissioneque animi, persacra Themidis, perque immortale prosapiae DALBERGICAE decus, atque per duram Orthii fortunam, et gratiam, quam nemini

clausam esse vult, obsecrat mecum enixe et precatur supplex ille et subiectus cliens Tuus.

XL. ERICO MAURITIO. IC. et in suprema S. R. I. Curia, quae Spirae Nemetum est, Assessori.

VEhementer doleo, quod, posteaquam reditus mei in Saxoniam certas atque constitutas rationes habere coepi, repentinum discedendi ex vrbe vestra consilium sumi oportuit, ut tuis deinceps sermonibus et congressu tuo, mihi alioquin utilissimo, frui forte amplius non possim. Nam singulare, fateor, desiderium me tenet repetendi meas partes atque doctrinae meae studia, quae Tibi quoque multum debere se profitentur. Interim Senator Orthius, etsi dura nunc fortuna utitur, domum mensamque mihi offert, et adhuc liberaliter me retinet, ac in quotidiano conuictu et familiaribus colloquiis honori tuo more ac ritu clientium libat, ego simul tacita vota pro salute tua, in qua plurimum reipublicae situm est, persoluo, et cum saluus ad meos rediero, per te profecisse, non ingratus meritorum testis affirmabo. Tantum id iam in extremo epistolae perofficiose et reuerenter rogo, atque te per fidem sanctissimi muneris,

quod in republica maximum geris, obtestor, ut in causa, quae inter Orthium et Fabrum agitatur, exoptatum Orthio suffragium feras, cui alter fraude patrimonium et vniuersas fere fortunas surripuit, et familiae honestissimae omnes neruos sic incidit, vt iam sumtus eum deficiant, quos impendat in curam cultumque filiorum, qui summa animorum contentione ad materni aui, Stenglini, decus gloriamque nituntur. Nec dubito, quin, per cineres et sanctam memoriam illius excellentis, ac tibi quondam, cum viueret, amicissimi, viri, hoc Orthiis, genero atque nepotibus eius, concedas, vt, tua ope et patrocinio erectos se, et, in summo etiam calamitatis gradu in pristinum statum restitutos, iure gloriari queant. Ita te Deus reipublicae, bonis omnibus et mihi, seruet. Francofurti ad Moenum A. CIC ICC XXC.

XLI. ORTHIIS FRATRIBUS. Lutetiam Parisiorum.

SPira Nemetum reuerso, literae tuae mihi ex Lutetia Parisiorum redditae sunt, quae studium in me tuum satis abunde confirmarunt, et mihi beneficiorum, abs te et nobilissimo fratre acceptorum, memori, iucundam sane superioris amicitiae atque consuetudinis recordationem attulerunt.

Cum Spirae essem, plerique illustres viri, in primis Eques Bernstorffius, et Mauritius, IC. de statu et studiis vestris solicite me interrogabant, quibus decenti, et vobis etiam honorifico, responso satisfeci, Parens vester optimus et mihi fauet impense, et vos liberaliter adiuuare studet. Schmidius quidem et aemuli omnibus mochinis eum oppugnarunt, sed iam, consentienti omnium Assessorum voluntate et suffragio, vicit causam, cuius sententiae exemplum breui, ad nos perferetur. Emissarii, homines nequam, subinde veniunt, sciscitantur et inuisunt, ut obtrectent et prodant, sed contra eos taciturnitate et prudentia se praemunit, et salutationes circumspecte recidit, vt haec ratio agendi inimicis maiorem incutiat metum. Qui, cum et vestrae exspectationi, quae passim est, et virtuti, quae subinde celebratur, inuideant, non deprimunt vos sed excitant ad augendas familiae laudes, vos praesertim fratres, una honesti instituti ratione, et una gloriae societate, coniunctos. Tum vero nihil dubito, quin advestram imitationem excitentur reliqui fratres, et sibi commune vestrum decus accurate proponant, ac parentum nobilissimorum desideria expleant, propterea, quod horum auctoritate et vestro exemplo commouentur. Nam, etsi de Hieronymo

Petro dissuasi primum, et, quid vos de eo sentiretis, copiose exposui, tamen aliter consilium cecidit, quod et eius animus, a mercatura abhorrens, et ratio belli in vicino limite in posterum de integro pertime scendi, et dubiae ancipitesque, hoc temporum miserrimorum statu, mercatorum res parentes vestros in aliam sententiam induxerunt. Quae alioqui de Germanica expeditione iactantur in vulgus, risum fere prudentibus, et cordatis stomachum mouent. De Erfurto et Comitatu Gleichensi Moguntinus pro se expetit sententiam, quam nostri iniquam putabunt, et contra obtestabuntur, iure suo et iudiciorum suorum auctoritate freti, et tot historiarum diplomatumue monumentis subnixi. Heidelbergicum orbitas perterrefecit, ut labenti fortunae omnia permittat. De Bauaro spes est, fore, vt consilia cum Austriis coniungat. Ob Amelandiam novae lites, inter Caesarem Frisiosque, recrudescunt, postquam partes ad exsequendum impositae sunt Antistiti Monasteriensi. De Angliae auxiliis res prope ridicula est, quod tamen multi consiliarii, rerum externarum ignari, speciosa credulitate sibi persuadent. Mihi spem facit diuinior rerum administratio, quae non sinit perire imperia et tolli, monetque iam Delphini orbitas regem Europae

maximum, vt spiritus moderetur, quando constat, nunquam tres, et raro duos, continua successione, in primis apud Francos, felices fuisse et praepotentes. De Saxonia bene spero. Heredes Electoratus Vitembergae studiis operam dabunt, eritque haec occasio forsan et de vobis bene merendi, si Deus mihi et vobis valetudinem fortunamque benignam et constantem deinceps concedat. Francofurti ad Moenum, Idib Decembr. A. CIC ICC XXC.

P. S. Fratrem salutabis, et, data occasione Baluzio et Postello officia mea commendabis, et, si alter habeat codices Graecos, quos ad me curare velit, per Zunnerum, ciuem vestrum, faciam, vt ad me perferantur.

XLII. CASPARI ZIEGLERO, IC.

EX quo in Germaniam reuerti necessarium mihi atque honorificum fore putaui, si extimos eius fines, ac totam Austrasiam, ipsumque adeo Palatinatum, percursarem diligenterque perlustrarem. Inde Spiram Nemetum me contuli, et omnibus in suprema imperii curia senatoribus innotescere volui, nec me impensae poenituit, quod multa ibi vidi et vsu didici, quae studia mea ornare possunt. Cum nemine magis familiariter fui, quam cum Iure consultissimo

viro, Erico Mauritio, cuius et rereconditam doctrinam, et humanitatem, vix satis exprimere queo. Abundat numis, gemmis, lapidibus Memphiticis, sigillis veterum tabulisque, et raris antiquitatum monumentis, quorum copiam mihi fecit, ac ita se probauit, vt Carolo Patino eum praeferendum censeam, quem Patauium, vel huius doctrinae causa, in professorum numerum ordinemque elegit. In Gallia Graece doctissimus est Bigotius, qui commodum Parisios venerat, cum ibi agerem, et facile me admittebat, et codices, quos secum adduxerat, certatim mecum legebat, postea, Rothomagum repetens, me Clarissimo Iustello commendabat, qui recepit, se curaturum, vt optimis codicibus mihi in parte historiae Graecae in posterum consulatur. Isaacus Vossius me Vindsorii supra, quam dici potest, comiter habuit, libros codicesque ostendit, et de vera literaturae ratione vel vltra duas horas diligenter atque liberaliter mecum communicauit, de quo literas Londino superiori aestate perscripsi, quas, non dubito, quin Berolino acceperis. Illuc enim perferendas cuidam tradidi, ac vniuersum Angliae statum, quantum eruditionis interest, breuiter strictimque explicaui. Iam id ago studeoque, vt, constitutis domi rebus, et mitigata aeris inclementia,

ad vos redeam, ac, si ita tibi placet, mensa tua deinceps utar. Interim gratulor tibi et Academiae totique patriae, quod Vitembergam nulla contagio infecit, et acre illud validumque frigus semina eius in Misnia quoque opprimit atque extinguit, optimoque Principi EL. Ioanni Georgio III., qui duris sane initiis vsus est, spem firmi et fortunati imperii facit, et Academiae etiam vestrati tutum florentemque statum pollicetur. Alioqui Germaniae, qua Rhenus eam interfluit, conclamata res est. Palatinus omnia labenti fortunae permittit, et, cum prolem optat, sperare non potest. Argentorato scribuntur literae non aliter, ac si iam Gallicae ditionis esset, nec vlla, nisi in diuiniori rerum administratione, spes superest, si forte eueniat, vt, qui armis Germanicis subigi non potuit, Delphini orbitate euertatur, aut saltem impediatur quodammodo, et a proposito Europaei dominatus retrahatur. Vale, Vir celeberrime, et Academiae proceres reuerenter meo nomine saluta, et, si qua occasio datur, Aulae praecipue me commenda, cui pleraque aperire, quae perquisiui et rimatussum, fides quidem et religio me admonet, sed nunc, ob difficiles aditus, et ancipites dubiosque tabellariorum cursus, vix est tutum. Francofurti

XLIII. HENRICO ACHILLI L. B. A. BVVVINCKHAVSEN. El. Saxonis in suprema S. R. I. Curia Legato et Assessori.

NOn potest esse bonus ciuis, qui illustres et de republica bene meritas familias ingrato silentio praeterit, aut maligne odit, propterea, quod iustum atque aequum est, vt, qui plurimum ad iuuandam ornardamque patriam attulerunt, in ore et animis hominum perpetua cum laude versentur. Id vero cum primis ad maiores tuos petinet, Domine Benignissime, quorum et beneficia maxima, et in omnibus vitae partibus negotia egregia, ad posteritatis memoriam extant, quae si tenebris obrui patiamur, profani erimus et ingrati. Itaque ordo temporum, et series rerum constare debet, vt suis quaeque articulis veluti et interuallis partiamur, et, quae fortiter ac recte ab iis facta sunt, in commentarios referamus, ac sincere diligenterque expendamus. Eo minus ego, cliens tuus, committam, vt aliquid dicatur et fiat, quin ad monumenta auitae laudis, et gloriam tuam dirigatur, faciamque, vt, quae fidei meae commisisti,

to cum animo restituam, et, si velis iubeasque, vitam Diui Patris, Illustrissimi Beniaminis, cum serie inclutae gentis tuae, prelo excudendam tradam. Reliqua curabo, cum in Saxoniam venero, et Deum precabor, vt vulnus, quod nuper grauissimum accepisti iactura illustris filii, in quo cum patria, tum familia tua, praesidium sibi destinabat, ope sua sanet praemuniatque aduersus saeculi casus, quos tristes sane ac terribiles nouus cometa denunciat, ac te nobis, reique publicae et iustitiae, quam diutissime seruet. Maxime id mecum optat Senator Orthius, quem vt tuendum suscipias, et, liberis viri optimi, de praesidio deiectis, benigne consulas, ac, pro amore recti, proque auctoritate tua, Fabri effugiis viam aditumque tandem aliquando intercludas, reuerenter et demisse rogo. Francofurti ad Moenum, XVI. Cal. Ian. A. CIC ICC LXXX.

XLIV. IOANNI CHRISTOPHORO LIMBACHIO, IC. et Consiliario Palatino.

MAgna frigoris vis effecit, vt cursum itineris mei sisterem, et aliquandiu hic commorarer, neque melius valetudini

meae consulere potui, quam praecipiti itineris consilio infirmare nolim, praesertim, cum Princeps EL. Saxo tam benigno sit ingenio vt tempori hiberno moram hanc facile concedat. Simul ac vero rediero, honori et vtilitati tuae nunquam non studebo, modo siuerit aeternum ac immortale Numen, vt patria inposterum pace floreat, de qua ferme dubito, si apparatus nostros, et habitum consiliorum praesentium, animo contemplor. Neque bonus augur est cometa proximus, qui funestos casus reipublicae minatur et Liliis Aquilisque triste aliquid denunciat, vnde magnae et terribiles temporum commutationes euenire possunt. Delphinus proxime abest a periculo mortis, et, si rumori fides tribuenda est, iam ad aliam vitam migrauit, fuitque haec iam olim fortuna Francorum regum, vt inter laetos bellorum exitus, miseri interdum domi fierent, atque ad orbitatem redigerentur. Sed, vtinam Germaniae facies esset melior, et concordia duraret pristina, ac maximis finitimisque Principibus inter se conueniret. Namque iam eo res rediit, vt externus hostis omnia consilia, morbos item et vulnera reipublicae nostrae accurate sciat, et conatus nullo negotio anteuertat, nisi Deus nos respexerit, ac aegrotanti propeque in ruinis iacenti corpori tulerit opem.

Dissentiunt plerique Electores, acriterque aemulantur suspicione potentiae, et mutuo metu, vnde intestina dissidia persaepe ex citantur, quae ad conflandum ciuilebellum permultum possunt, vt vereri in mentem veniat, ne ipsi nos prius conficiamus, quam de externo hoste repellendo cogitemus. Ne vero Deus siuerit vt Tradicii vaticinum impleatur, ac tota adeo res Germanica in deterius ruat, dum signa conuersionis haud obscura apparent, nec aliter opinari licet, si quidem pro statu temporum iudicium est ferendum. Ita nunc sero intelligimus in tam magno et dissidenti reipublicae corpore tutius meliusque fuisse futurum, si bello Belgico sese non implicasset, et arma auctoritatis metusque causa ostentasset potius, quam intulisset. Sed, quae facta sunt, corrigi non possunt, nisi quod dolendum est, alieni periculi causa rem Germanicam tantum non fuisse euersam, vt Galli affirment, non iam de finibus, sed de fine Imperii agi oportere. Etsi autem expeditiones nostrae culpa non vacant, et occasiones saepe neglectae sunt, ac pleraque alia se obiecerunt, quae optima consilia mutarent, tamen fatendum est, hanc gratiam nobis retulisse Belgas, vt spinam, ex pedibus suis extractam, in viscera defigerent nostra. Quid vero? actione ingrati

contra ingratum Belgium experiamur? ita quidem plerique, sed periculose satis, et inutiliter quoque, censuerunt. Ego nihil addo, quia non expedit, omnes intimos sensus exprimere, et aequum est, vota facere, vt Deus rempublicam in antiqua sede sistat malaque impendentia a nobis posthac auertat, ac tibi in primis, hoc et futuro anno, omnia fortunae beneficia largiatur. Francofurti ad Moenum, X. Cal. Ianuar. A. CIC IC CLXXX.

P. S. Senator Orthius se suamque causam curae atque diligentiae tuae obseruanter commendat, simul ego enixe peto, vt consultissimus iurisque prudentissimus Bechtius meo nomine salutetur, cui nulla non officia mea constabunt, si quidem aliqua deinceps a me exspectari possunt.

XLV. HVLDERICO EYBENIO, IC. et Assessori Spir.

SPira Nemetum discedenti mihi prima quidem cura fuit, me ipsum pariter, et studia mea, de integro tibi commendare, iamque facturus, quod me decebat, officium, ab aliquo commonebar, rationes muneris tui non ferre, vt quenquam admittas praesertim, cum labores, quos pro iustitia et republica summa cum laude suscipis, ita cumulati sint, vt nullum sane vacuum tempus concedatur,

Ea de causa arbitratus sum, non licere mihi abs te petere aditum per occupationes et curas sanctissimas, quas interpellare intempestiuum est: atque indecorum, mihi praesertim, clienti tuo, cui nihil prius esse debet, quam te colore et venerari. Nam, vt fortuna horum temporum est, multa mihi in tuo, nec simulato, patrocinio sita sunt, quandoquidem de futuro patriae statu, et de rebus meis vix certi aliquid statuere possum Acre enim frigus, sicut spem salubris aeris mihi facit, ita ab itinere me retrahit, propterea, quod passim interclusi aditus tempore alieno et ob coeli inclementiam durissimo, me adhuc non sine causa remorantur. Alioqui nouum sidus cometa funera illustria significare videtur, nec desunt, qui dicant, Delphinum e vita decessisse, qui iam diu cum graui certe morbo est conflictatus. Longitudo caudaeterribilis est, nec proximis superioribus saeculis, aut nostra patrumque memoria, visus est [gap: Greek word(s)] qui tantum coeli spatium caperet et aequaret. Forsan ita fato datum est, vt, quem nostra bella discordantium frangere non potuerunt, deinceps percellat orbitas, vt credat, res Germanicas Deo esse curae, esse vltionem. Interim Numen aeternum supplex inuoco, vt illustre tuum nomen mihi et Orthiis, recti exempli

iuuenibus, in primis autem reipublicae, quam diutissime seruet, qui mecum per omnia sacra, perque obsequii, quod me interprete per literas, ex Gallia scriptas, sanctissime spondent, religionem ac sempiternum nominis tui cultum rogant demisse atque obtestantur, vt in senatu vestro parentis optimi, et omnibus fortunis euersi, causam agas et tuearis. Ita vero te Deus Caesari, senatui supremo, iustitiae et literis, ac nobis clientibus seruet, perpetuoque contra funestos quosuis casus firmet Scriptum Francofurti ad Moenum VI. Calend. Iun. A. CIC IC CLXXX.

P. S. Magna vis frigoris impediuit, quo minus Darmstadium commearem, atque tua imperata facerem, quod pro summa, qua es, humanitate benigne interpretere Simul ac enim occasio feret, et res meas domi apud matrem viduam constitutas habebo, nihil eius intermittam, quod cum honesti obsequii laude coniunctum est, atque vna etiam pro tua valetudine et gloria nominis, et inclutae familiae incrementis, vota faciam, vt hoc et futuro, qui breui nos expectat, anno, et continuata deinceps temporum serie, floreas, et quam diutissime supersis. Id mecum volunt Orthii et vouent.

XLVI. GEORGIO FRIDERICO MVEGIO, I. V. D. et in suprema S. R. I. Curia Aduocato.

FIdes amicitiae nostrae exigit, vt honori tuo studeam, quod et bene pro rectissima voluntate tua de me existimasti, et peregrinum ignotumque comiter ac honorifice excepisti, et mensam hospitiumque optimum commendasti. Quae officia vt egregia sunt, ita nunquam memoria mea excident, vt intelligas, sincerum atque rectum me esse hominem, qui referendae gratiae occasionem enixe quaerat. De Orthii causa, quaeso te, priuatim et tacite diligenterque labores. Crede mihi, labori pretium non in charta, sed in parata pecunia rependet, sponsorque ego huius promissi ero, vt non verbis, sed re ipsa, impleatur. Rumetschio nostro, quem sincere diligo, indicabis, me commodis eius aduigilare velle, si quidem Saxonia nostra placeat, sin aliud consilium capiat, vel Tubingae vel Heidelbergae, gratiam ineat, vt contra aemulos atque inimicos sese tueatur. Nam viro eruditissimo bene cupio, et volo, vt taediosum munus, quod administrauit hucusque meliori permutet. Respublica nostra futuri incerta est, credoque, fore, vt Galliae

regem orbitas frangat, quem discordantis reipublicae arma frangere non potuerunt. Cometa triste prorsus et ferale aliquid Liliis denunciat, flammamque ab occidente spargit maximam versus orientem, et spatium coeli maius conficit, quam nostra patrumque memoria alius quisquam. In Saxonia nostra consilia Martia et belli apparatus spem mihi egregiam faciunt, neque dubito, quin iugum externi hostis tandem aliquando depellatur, si Principes, metu seruitutis, consentiant, viresque coniungant. Nam et potentia nimia nunquam est fida, et Francorum felicitas plerumque in tertio successore defecit, ac nunc quidem non vana domesticae calamitatis indicia apparent. Ita bene feliciterque agas, Nobilissimum ciuem meum, Bruggium, meo nomine per officiose salutes, et, si non graue est, Fuchsium de Masteio curando admoneas, fratremque tuum amicissimum, et Conuictores Spirae optimos humanissimosque, de voluntate et officiis meis quam certissimos reddas. Francofurti ad Moenum, VI. Cal. Ianuar. A. CIC ICC LXXX.

XLVII. HENRICO ACHILLI L. B. A BVVVINCKHAUSEN.

laudem ab officii honestate vindicent sibi, et gloriosa ad posteros exempla transmittant, vt duces auctoresque rerum in republica maximarum ne lateant, aut quoque modo ignorentur. Etenim singularis magnitudo animi, et patientia invicta, et incredibilis prudentia ac pietas, quae a maioribus et diuo patre tuo, sorte nascendi, ac hereditatis quodam iure, in sacrum et venerabile pectus tuum dimanarunt, nulla mea culpa dissimulari, nedum ingrato et turpi silentio obliterari debent. Cum Spenero, qui obseruantiam me interprete nunciat atque confirmat, superiori die locutus sum, qui de tuis insignibus gentilitiis aliquid in commentarios, quos Heraldicos vocant, referre constituit, si copiam ei facias, atque institutum, per se laudabile, assensu tuo comprobare velis. In Saxonia nostra Haugvizius res et negotia aulae summi praefecti titulo moderatur. Miltizius, recenti Saxonis beneficio, Cancellarii munere fungitur. Infidum vulgus externum, pecuniarii accipitres, ex aula exierunt, plerique, rationes reddere iussi, in vinculis sunt. Dux Croiae. qui regi Daniae meruit, et contra hostes subinde fortiter stetit, ad gerendum summi militiae praefecti munus inuitatus est, omnia demum sic administrantur, vt simul egregie emendentur, opesque aerarii

et robur retineantur. De Cometa multi et vsu periti Astrologi iudicant, maximo cuidam Europae Principi obitum significare, atque id haud dubie ad Regis Galliae filium dirigitur, quem lento veneno contabescere aiunt. Vereor sane iam, ne maxima rerum conuersio Europae impendeat, quando ex Gallia perscriptum est, regem de bello Caesari inferendo cogitare, nec legato Mansfeldio in aequis et honestis postulatis adhuc satis fuisse factum. Interim Te, Illustrissime Domine, Sanctum aeternumque Numen a malis et fortuitis casibus defendat, totoque hoc, quem inimus, anno deinceps protegat et seruet, quod mecum precatur Orthius, qui se suamque causam tuo efficaci patrocinio demisse et reuerenter commendat, et clientem atque deprecatorem perpetuum se profitetur. Francof. ad Moenum III. Cal. Ian. A. CIC IC CLXXX.

XLIIX. IO. PHILIPPO VVITTSTEINIO IC. et Cancellario Waldeccensi.

CVm, ex Gallia redux, apud D. Spenerum et D. Horstium, nominis tui atque honoris studiosissimos, inuiserem, negotium mihi datum est, vt vtriusque literas ad te curarem. Quod vltro libenterque suscepi, et cum officii, tum obseruantiae meae, partes

explere volui, neque dubito, quin me commendatissimum tibi habeas, meisque et et matris viduae rebus consulas, ac, vbi opus opus fuerit, auctoritatem tuam interponas. Consilium mihi est, deinceps patrias res literis mandare, et Illustrissimorum patriae Procerum vitas, acta et exempla, ad posteritatem insignia in commentarios referre, si quidem id perclementer sibi de ciue suo polliceantur. Nihil vel laboriosissimum defugio, fidemque obligo, et omnia facere ac experiri statutum habeo, quae ad illustrandas patriae meae laudes adferri possunt, vt Saxones quoque nostri inpesterum VValdecciae ornamenta, imagines, decora et palmas, intueantur. Quod eo magis faciendum mihi esse, existimo, quod Saxones et VValdeccii felici auspicatoque connubio nuper iuncti sunt, et, difficili hoc propeque conclamato rerum statu, animos opesque sanctissimo foedere colligunt ac deuinciunt, et rectum concordiae Germaniae exemplum tradunt. Nam, vt nunc tempora sunt, noua pericula communi patriae impendent, et, nisi me omnia fallunt magna et memorabilis rerum conversio instat, quam, praeter maxima regum funera et subitos casus, recens cometa forsan etiam significat. Serenissimus Princeps EL. Saxo, Italos, Hussaros, Heluetios,

misit, et robore Germanico legiones suas firmauit, quando id breui eueniet, vt aut pereat libertas, aut armis praesentibus defendatur. Orbitas tamen regi Europae maximo metum iniicit, et res iam eo rediit, vt de valetudine Delphini vel ipsi cordatiores Galli, desperent. Interim me tuo patrocinio permitto, et si quid de repulica agatur ex Saxonia diligenter perscribam, votaque faciam, vt hoc ineunte anno, et sequentibus deinde omnibus, saluus sospesque sis, et consilia patriae salutaria pariter, et honorifica, impertiaris, Ita te Deus seruet, prosperet ac tueatur. Corbachii Nonis Januar. A. CIC ICC LXXXI.

XLIX. N. REINEKE, In Curia Redituum VValdeccensium a secretis.

QUae tua erga meos humanitas est, ea mihi, ex Gallia reduci, non disparem promittit beneuolentiam, et facit, vt magnopere abs te petam, literas has Illustrissimo Comiti, Georgio Friderico, recte fideliterque tradas. Pro quo officii genere, si quid est, quod me flagitas, nihil recusabo, siue honoris siue commodi tui causa, modo tale sit, vt voto vires respondeant consiliaque mea bene ac feliciter vertant. Cupio,

enim, vt intelligas, me, confectis feliciter itineribus patriae honori id daturum, vt res actaque Illustrissimorum Procerum posteris tradam, quando non melius ipsis pietatem meam ad probare possum. Transeunti enim nuper Belgium, atque hinc in Angliam traiicienti, ac deinceps in Galliam nauiganti, saepe data est occasio de iis praeclare dicendi praesertim, in quibus maxima ipsorum virtus eluxit. Igitur non dubito, quin placeat conatus ille meus, quaesoque te, vt de hoc instituto ad eos referas, quod sane eiusmodi esse perspicis, vt haud dubitare queas, quin cum religione ciuis boni ac obsequentis sit coniunctum. Interim toto hoc anno tibi felicia quaeque precor, Deumque oro, ut aerumnas, morbos, bella, a communi patria auertat, et signa irae, quae in coelo monstrat, cum bonis auspicatisque patriae ominibus commutet. Corbachii VValdeccorum, Id. Ian. A. CIC IC CXXCI.

L. EIDEM.

PErpulchre et sapienter censuisti laudabile et excellens esse argumentum, in quo patriae causa vires experiri constituissem. Nam, cum domestica abunde suppetunt, absurde et temere externa quaerimus, quae superstitio quidem multorum animos, prauo

saeculi more exemploque, inuasit, a me tamen tantum aliena est, quantum cogito recti et probi ciuis specimen dare. Atque in ea sententia perseuero, et, vt me constare mihi credas, denuo rogo, vt amplior argumenti huius materia praebeatur. Scripturo enim historiam Diuorum VValdecciae Comitum multa et magna ad eam rem subsidia omnino mihi circumspicienda sunt, pars ex editis annalibus et libris, quibus haud egeo, pars ex codicibus et tabulis manu exaratis, quae superiorum beneficio perquirendae sunt, pars ex publicis rerum actorumque documentis, quae in foro et curia disceptata sunt, reliqua ex literis pragmaticis Caesarum Procerumque nostrorum peti, et a veris domesticisque principiis arcessi, debent. Tum de vita Illustrissimi Domini nostri, Georgii Friderici, attexi aliquid, nec vulgare, oportet, quippe quae eiusmodi est, vt in eam omnes huius et sequentis aeui Duces ac Praefecti militares intueantur. Initia, velutique tirocinia, progressum deinceps et maxima incrementa summi huius militiae Imperatoris in transitu et obiter referre, mihi parirer, et Auctori Celsissimo, inglorium foret. I taque ex fontibus ducendi sunt riuuli, et literae viltro citroque commutatae, et consilia euentaque in toga et bello prudenter expendenda

sunt, vt nihil sine graui momento inseratur, ac operi pretium a grata et sincera posteritate rependatur. Quaeso autem te vt hoc ne des crimini arrogantiae boni, et sine fuco ac lenocinio scribentis hominis, qui nihil aeque cupiat, quam in rebus seriis de Illustrissimis patriae Proceribus mereri. Ita volote saluere, et peto, vt Nobilissimum VValdschmidium, cuius beneuolentiamplus semel expertus sum, de obseruantia et studio meo certum reddas, sique non graue sit, Reuerendum Embdenium, Praeceptorem quondam meum, salute multa impertiaris, Corbachii VValdeccorum. VII. Cal. Febr. A. CIC IC CLXXXI.

LI. HENRICO ACHILLI L. B. A. BVVVINCKHAVSEN.

COndonabis mihi superioris temporis moram, cui et occasionem, et ansam, dedit iter ad Illustrissimum VValdecciae Comitem, in cuius aula de tuo nomine et meritis multi atque honorifici sermones inciderunt. Nunc Saxoniam repeto, et mandata tua cum apud Principem EL. tum apud sanctiores ministros, qui honori tuo fauent, fideliter ac demisse curabo. Omnia nunc nostra aguntur optime, ac Princeps et patriae, et aerario, bene consulit,

consiliaque rectissima adhibet et admittit. Principes iuuentutis accurate instituuntur, magnamque vniuersae patriae spem faciunt, fore, vt per eos Saxonia deinceps in altius fastigium euehatur. Seriem inclutae tuae familiae vitamque diui Beniaminis edam, publiceque cum erudito orbe communicabo. Interim Amplissimus Senator Orthius, se causamque suam Illustrissimo Nomini tuo de integro commendat. D. Spenerus insignia tua, parti III. Operis Heraldici inserenda, petit. Ceterum Te, Domine, Deus ingrauescenti aetate seruet, vigorem animi, robur corporis, fortunam florentem, in perpetuum firmet. Francof. ad Moenum, Non. April. A. C. CIC IC CLXXXI.

LII. IO. GEORGIO ORTHIO, Lutetiam Parisiorum.

VTprimum ex patria, vbi Illustrissimus Comes VValdeccius me ad perquirendum sanctius tabularium adhibuit, bene feliciterque reuerti literae tuae, comitatis plenae, allatae sunt, quas summa cum voluptate perlegi, et de optimo fratris statu cognoui. Mihi consilium est Baroni Gersdorfio vel fratrem, vel te ipsum, commendare, vt regendis filii studiis, qui nunc Vitembergae est, operam nauare possis.

Natu nunimus frater, Hieronymus Petrus, Gymnasio Hanouiensi destinatur. Mater enim perseuerat in sententia, et consentit honoratissimus Pater, vt literas ex colere pergat. Parum ab fuit, quin Geneuam, capiendi cultus causa, dimitteretur, quod dissuasi, quia rationibus eius non conducit, Sauserius tamen prope hanc in sententiam induxerat parentes. Lis Spirensis adhuc pendet, cum aduersarius omnia mouet et molitur, vt mora nectatur in causa tam liquida et certa Doleo vicem et fata temporum iniquissimorum, quae rebus vestris aduersantur. Saxonia, benigniori Dei auspicio, crescit, quando Princeps EL. consilia prudentissime moderatur, tribunos militesque conducit, et sumtibus superuacuis parcit, ac auctoritate suae pariter, et commodo patriae, egregie consulit. Cum Principe EL. Brandenburgico de foedere tractauit, prolixeque Pozdamii est acceptus. Rex Galliae Instrumenti pacis interpretationem non ex Instrumento Neomagensi, sed ex publicis actorum commentariis, vulgo Protocollo adornat, quam Germani contra morem et instituta gentium, contraque pacti conventi sanctitatem, interpretantur. Clarissimos Viros, Baluzium et Postellum, si qua est occasio, saluta. Vale Francofurti ad Moenum, Idib. April. A. C CIC IC CLXXXI.

LIII. PETRO HOMFELDIO. IC.

SEx dies sunt, quum ex Gallia reuerso literae tuae allatae sunt, ex quibus intellexi, quid cum de me, tum de affine tuo minore annis, velles. Ego sicut amori tuo plurimum tribuo, ita faueo conatibus iuuenis, quem elegantia ingenii mihi commendat, adeo, vt nolim vllam probandi officii occasionem praetermittere, si quidem talis offeratur, vt de studiis eius bene mereri vnquam possim. Respublica communis adhuc, velut corpus male affectum, difficili et periculoso morbo laborat Plerique in diuersa ac deteriora eunt. De Germania cis Rhenum conclamata res est. Palatinum pariter periculum, atque orbitas, angit. Saxo noster meliori fato aerarii opes instaurat, et de milite, suis impensis alendo, diligenter consultat. Bauarus vt ferunt SaxoIsenacensem ducet, quod etsi reipublicae expedit, tamen sponsae rationibus, quatenus ad auita sacra diriguntur, vix conducet. Nam, etsi multa in eo genere liberaliter pxomissa sunt, non tamen est, vt credam, a Principe, religionis Romanae tenacissimo, feruatum iri, nec me fugit, quid cum Darmstadina principe actum fuerit, cum a Neoburgico,

vel ipso Darmstadino Antistite non inuito, domum duceretur. Interim disputamus cum Gallo, tractamus, literasque saepe et solicite commutamus, interpretamur, distinguimus, defendimus, ac denique omnem lapidem mouemus, vt iure causam vincamus. Sed rident Galli, perquirunt abditos sensus, diuidunt studia et partes, occupata etiam retinent, Alsatiae incumbunt, et, vbi vel leuissima data occasio fuerit, in visceribus Germaniae bollum gerunt. Nisi benignius fatum nos respexerit, Germania superior iacebit in ruinis, cum nemo Gallum, occupata Lotharingia, prohibere possit, quo minus libere in fines nostros excurrat, bellumque adeo semper in hostico gerat. De reliquo te Deus seruet, Consultissime Vir, cum familia, et florentissimis necessitudinibus. Zieglerus, cuius de iuribus maiestatis opus iam prodit in lucem, te diligenter multumque salutat. X. Cal. Mai. A. ICC LXXXI.

LIV. NICOLAO L. B. A. GERSDORF. Senatus Sanctioris Principi.

DIu, multumque Deo supplicaui, sineret mihi reduci hoc gaudium esse illibatum, vt erepto patriae Diuo Henrico Frisio, cuius gloria in omnes Europae oras penetrauit,

et latissime diffusa est, principem in Senatu maximo teneres locum, reique publicae negotia tuo deinceps ductu ordinares. Neque me illud fefellit votum, et fructum huius spei opinione mea citius cepi, quando apud Gallos consistenti de fama prudentiae, et felicitate tua rumor non fallax allatus est, omnia conspirasse, ad augendam nominis tui auctoritatem, vt Saxoniae rationibus sic quoque consuleretur. Quod, absit, vt velim esse fraudi Illustrissimo Socerotuo, cuius senium, curis fractum, leuamento eget, et, composito in quietem animo, laetatur, extitisse Generum, qui prouinciam eam prompte susciperet, ac feliciter administraret, quum nemo te melius potuisset. Fausta igitur et laeta Saxoniae conditio est, quod, quum Germania coepit esse fastidio exteris, Saxonia tuis consiliis sic iam fulciatur, sic erigatur deinceps ac firmetur, vt omnium prope regum principumque oculos in se conuertat. Plerique satis aperte dicunt, si posthac misera pax honesto bello mutanda sit, egregium defendendae communis patriae libertati apud Saxones praesidium fore, vbi in toga belloque virtuti pretium sit, et prouide omnia agantur. Quare, quum, Rheno traiecto, ad Moenum Lanumque pergerem, nec multo post: domi essem, Illustrissimus Comes

VValdeccius, idemque Foederatae Belgicae militiae Imperator, cum Principi EL. bene precatus est, tum te, Domine, inter singularia virtutis et fortunae exempla memorandum censuit, quod, conclamatis Germaniae Cisrhenanae rebus, Saxonia inprimis, te consilii Principe, robur aerarii et militum opportune compararet. Qui laude tua excitatus, VVetterauicos Comites omni studio ad societatem foederis deuinxit, et, vt de externis viribus tempestiue cogitarent, persuasit. Simul et mihi literas, ad Saxonem perferendas, tradidit, quas tuo praecipue consilio submittit, quum optat Vt de rebus suis inposterum limatum aliquid scribatur, quod totum ex arbitrio Domini mei longe Clementissimi, atque ex tua sententia, pendet. Eadem occasione transmitto Ludolphi Historiam Habessinorum, Iobi Ludolphi, inquam, Viri tua merita summe admirantis, et Aethiopicarum antiquitatum peritissimi, etsi nunquam apud Habessinos fuit. ipse leges, Domine, et iudicabis, et de auctore sic statues, vt eum obsequii sui non poenitere possit, quum id in summa laudis parte ponat, si vel tibi conatus iste se probet. De illustrissimo filio quicquid me facere velis, Domine, nihil defugiam, omnesque doctrinae meae copias illius vsui, studiis, commodo, suppeditabo.

Quod restat orabo Numen coeleste ac aeternum, vt Illustrissimam Familiam tuam, saluo te semper ac sospite, cum Illustrissima Coniuge, et Illustrissimis in vniuersum liberis, eodem in felicitatis gradu feruet protegat ac tueatur. IV. Calend. Maias, A. CIC IC CLXXXI.

LV. [correction of the transcriber; in the print LX.] GEORGIO SCHVBARTO, P. P. Ienensi.

MAgnopere doleo, quod, cum hac transires superiori anno, mutuo colloqui non possemus. Fortuna sane meam tuamque spem frustrata est, ego vero efficiam, vt lenae nos in posterum salutemus. Zieglerus et Stolbergius te amant, ac diligenter resalutant. Graecos Germania habet eruditos, nec laude sua fraudandos, sed codicum subsidia, vnde variae lectiones petendae atque corrigendae sunt, omnino eos destituunt, quorum plures apud vnum Is. Vossium reperi, quam apud omnes nostros. Anglia floret his viris, neque Galli, si hoc tempore Emericum Bigotium excipias, in comparationem referri possunt. Maximam enim huius eruditionis in Henrico Valesio iacturam fecerunt, quem videre quidem et audire vehementer cupiebam, si vitam, vt eius virtus meruit, longius produxisset.

Bielkium de libro ad me perferendo admoneas, qui nundinis Naumburgensibus centum et triginta Imperiales a me accipiet, et, si quid ab eo cognatae Bielkiae soluendum sit, curabo, vt quam primum fiat. Vale, Vir Amplissime, et festinationi meae ignosce. Vix enim scribere coeperam, quum Illustrissimus Gersdorfius Torgauiam, vbi iam aula est, me acciuit. Prid. Id. Mai. A. CIC IC CLXXXI

LVI. ISAACO VOSSIO, Praesuli Vindsoriensi et Polyhistori summo.

PErmultum humanitati tuae debeo, quod superiori anno, cum Vindsorii incognitus te inuiserem, tam benigne comiterque me excepisti, vt existimare debeam, nullum sane tempus melius unquam collocari potuisse. Nam, me haud suppudet confiteri, multa abs te audiuisse, quod scire quidem omnes vere eruditos oporteat, sed, praeter te, pauci sciant. Quare, postquam reuerti ad Saxones, statim ad salutandum in aula Gersdorfium veni, ac de te cum multa, tum honorifica, feci verba. Eum Henrico Frisio, Viro honoris tui studiosissimo, et in Senatu sanctiori Principi, surrogauit Saxo, ac bono quidem reipublicae auspicio, quando

et negotia eius vniuersa prudenter administrat et literarum quoque studia inprimis ornat, ac tuetur, et te sic profecto aestimat, vt Frisio nihil in eo genere concedat, quem alioquin ex asse imitatur. Verum, hoc temporum statu, belli consilia multum molestiae ipsi exhibent, propeque eripiunt otium, quod studiis amoenioribus dare consuerat. Vereor enim, ne dubiam ancipitemque et infidam Germaniae pacem breui magna rerum commutatio sequatur, cum pro certo exploratum sit, in aemulatione et discordia tot Principum sitam esse omnis nostri mali causam. In Thuringia uix dubium est, quin Troiae exemplum habeamus, si perficiatur consilium, de quo fama nunc increbrescit. Interim Francorum ille Romulus exspectat occasionem et captat, pro lubitu interpretatur pactiones et seruat, donec ipsi expedit. Aditus ad Rhenum quaqua rursum nunc patet, limitemque veterem inpotestate habet, neque erit, qui prohibeat, si vel ad ipsum Moenum descendat. In VV etterauia colliguntur manipuli, et, rebus quotidie in deterius labentibus, armantur atque instruuntur, tum, delectu habito, recensentur, quae forte nihil, praeter simulacrum habent. Vicini autem Darmstadini recusant hoc foedus, et tergiuersantur, Cassellani probant, ratumque habent,

reliqui spectant, quam agere nolunt, fabulam siue, quod securi, siue, quod impares sunt, fataque sua exspectant. Etenim non magnum pondus habet potentia, quae sua vi nixa non est, quos fortuna omnibus casibus subiicit, quando per se resistere non possunt. His rebus Saxo noster adductus est, vt cum aerarii, tum militiae, maiorem curam gerat, et vna voluntate ac studio cum Camillo illo Brandenburgico consilia, viresque coniungat, in quo foedere plus inest roboris ac splendoris, quam in apparatu ac subsidiis omnium VV etterauiae Comitum, et eorum, qui Rhenum accolunt, Regulorum, praesertim, quum Caesar rationes motus Vngarici corificere studet, atque adeo res suas tueri certe satis habet. Sed haec alio pertinent, nisi, pro summa tua beneuolentia, hoc amori pariter, et venerationi meae, dare velis, vt non indigne feras hominis, nimis festinanter scribentis, conatum. Recordor enim sermonum, abs te Vindsorii habitorum, quibus et variae eruditionis, et doctrinae etiam ciuilis, fontes copiose aperiebas. Hoc minus nunc aliquid suppetit mihi, quod tuae exspectationi satisfaciat, praeterquam obseruantiae tibi testificandae exemplum. Monimenta ingenii tui, quae res arduas, et vulgo minime obuias, complectuntur, assidue lego, haec verso in dies, haec

meis commendo. Chronologia tua LXX. Interpretum in compluribus lam diu confudit sciolos, ac de ignorantiae praesidiis omnibus deiecit. Nihil dicam de commentationibus in Melam, deque Vindiciis Ignatianis, quae et acumen, et vim iudicii maximam, et immensam lectionem, ostendunt. Reliquum illud de Sibyllis iam peruoluo, atque opto, vt diu reipublicae literariae supersis, et iuuenem hunc Doctoris Lipsiensis filium, politum, et compositis moribus, patriae nostrae ciuem, Lehmannum, ad conspectum, alloquiumque beneuolum admittas, quod ille maximum fortunae suae beneficium interpretabitur, nullis sane non officiis demerendum. Illustriss Gersdorfius, in sanctiore Saxonis Consilio Senator praecipuus, diligenter te salutat. Si non graue est, Peukerum meum saluere cupio. Vitemb. Sax. Eid. Maii, A. CIC IC CLXXXI.

LVII IACOBO RICHARDO, Doctori Theologo, et Sacrorum VValdeccensium Antistiti.

PEr aulae et officii rationes nondum ea quae volui, ex animi sententia conficerepotui. Iam enim Torgauiae me retinet Generosissimus Baro Gersdorfius, in Senatu Sanctiori Princeps. Epistolam Illustrissimi

Comitis Georgii Friderici proinde accepit et resignauit Saxo noster, qui ea de re ad consilium sanctius retulit, atque hinc responsum exspecto. Omnes aulae administri fauent, iuxta cum Principe EL., honori Illustrissimi Comitis, personatque aula plausu et praeconio eius. Tantum mora quaedam exspectanda est, cum, semestre aestiuum hic traducendum esse, perspiciam, vt reflorescenti nunc Academiae, quae prope in vastitatem, metu pestilentis morbi, redacta est consulam, studiisque meis et exemplo adsim. Quare, cum responsum tulero, ad Illustrissimum Comitem, cui, data occasione, pariterque Consiliariis, me commendabis, sine cunctatione pericribam. Calouius, qui honorifice de te existimat, Dassouiusque, conuictor meus, te multum ac diligenter resalutant. Ille etiam literas rescribet, maximoque gaudio tum affectus est, quum de Illustrissimi Georgii Friderici prospera valetudine, in qua et reipublicae, et Ecclesiae, permultum situm est, ex me cognouit. Ita vero te recte valere cupio, et cum vxore ac familia florere opto, demum peto, vt matrem, atque necessarios et patronos meos, multa salute impertiaris. Eid. Maii, A. CIC IC CXXCI.

LIIX. NOBILI CVIDAM.

GRauiter fero conditionem tuam, et tantum non deploro tempus studiorum rationibus aduersum, quod morbus tibi eripit, praesertim in flore iuuentutis, cuius fructum patria mecum haud vulgarem exspectat. Librum mitto, cui Elertus sigilla vrbis, ex fide promissi, addet, tibique inspicienda tradet. Abs te peto, vt mecum communices, quae in Machiauellum praelegi, voloque, vt quamprimum saluus sospesque mihi adsis, cuius conueniendi occasio breui sane luculenta se dabit. XVI. Cal Iun. A CIC IC CXXCI.

LIX. CAROLO L. B. A. FRISEN.

QVae res in itinere ad Belgas, Britonesque et Gallos, mihi proposita fuit, vt viros Europae doctissimos inuiserem, eorumque sententias perquirerem, ac libros atque codices mihi compararem, ea minime spem meam ferellit. Neminem adii, ac de colloquio appellaui, quin comiter me acciperet, et doctrinae subsidia prompte, libenterque communicaret, nisi, quod Hanisius incompositi moris exemplum mihi praebuit, cum forte in manu exaratos Bardeuici annales

inciderem, eosque cursim, ac, velut aliud agerem, inspicere coepissem. Postea abeuntem rogabat, vt apud Anglos de bibliotheca magnifice dicerem, quasi eum iam omissae humanitatis poeniteret. Verum, cum Angli de ea mecum sermonem haberent, non potui non fateri, copia MSS. et bonitate codicum Vaticanae, Pariensi, Monachiensi, Augustanae cedere, reperiri tamen in ea varia et antiqua, quae permultum conferant ad historiam Germanicam, inprimis Saxonicam et Guelficam locupletandam. Lambecii, qui desperanti similis obiit, mortem fere omnes dolore prosequebantur. Isaacum Vossium, V. C. et Frisia gloria dignum memoremque aestimatorem, Vindsorii reperi, qui Illustrissimi Fratris Henrici, iam coelo recepti, obitum grauiter ferebat, atque, in eo maximum patriae Senatorem cecidisse, vix sine lacrimis affirmabat, meque vel eius, vel tua causa, beneuole admittebat, et prope quinque horas mecum disserebat de studiis linguae Latinae et Graecae, ac omnium elegantiorum litterarum, recte instituendis. Galliam, politi moris magistram, et belli Europae eruditricem, talem inueni et vidi, vt iudicare potuerim, si Regis maximi res, quo coeperunt, cursu, procedant; longiusque producantur et crescant, Germaniae salutem

fore desperatam, quando Austriae pariter conuersionem, et Imperii finem, quod detestamur, exspectat. Illud vero foedum omem DEus in hostes vertat, Germaniamque respiciat, et Saxoniam, cuius permagna apud eos designatio est, iuxta cum tua Illustrissima gente, quae nullam conficiendae salutaris rei occasionem praetermisit, benigne atque constanter seruet ac defendat. Vitemb, apud Saxones, XIV. Calendas Iunias, A. CIC ICC XXCI.

Ludolphus per me interpretem tibi, Domine, offert donoque dat Historiam Habessinam. Ego illustrissimae filiae mitto leue ac per incuriam in itinere mutilatum, Ville dieu, idque Gallico nitore confectum opusculum, ac extremo Illustrissimae Henricae Catharinae patrocinio me permitto, tuisque auspiciis dotes ipsius, exterorum sermone celebratas, reuerenter colo admirorque, sed in primis, thermas felices fortunatasque esse vobis omnibus, cupio, et diligenter precor.

LX. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI. IC. Dresdensi et Consiliario.

ETsi superiorum temporum fortuna me, studiorum causa absentem, vehementer perturbauit, tamen subinde collegi animum,

cum ex diuersis litteris antelligerem, te bene valere, et ornare honestissimis laboribus eum locum, quem huc vsque semper magna cum laude tenuisti, ac mihi, etiam apud exteros agenti, non iniquus fuisti. Quibus rebus sicut ad superiora beneficia nouum, idque maximum, adiunxisti, ita apud me repetitam obsequentissimi honoris necessitudinem obtinuisti, vt vel tibi in primis laborum itinerumque meorum ratio debeat constare. Groninge neminem, praeter Oeselium, reperi, cui nostrae Musae tam familiares essent, vt vel in aliquo loco haberentur. Franequerae Nicolaum Blancardum in arce Sicardaea salutaui, cuius doctrina permultum mihi profuit, et in edendo Thucydide, prudentissimo totius Graecie scriptore, operam mea sententia laudabilem collocauit. Vir est profecto Graece doctissimus et in omni sermone affabilis, nec reipublicae prorsus ignarus, propterea, quod Henrico Casimiro Principi Nassouio, in capiendo literarum cultu plurimum attulit, atque ad capessendam rempublicam publica senatus voce excitauit, sed, more gentis, Auriaco infensior quod ille populus quoque in laude sua ponit, et libertatem interpretatur. Lugduni Batauorum iuniorem Gronouium, Patre, Ioanne Friderico, doctrina haud imparem

filium adii, quem, ex Italia redeuntem, prosecutus fuerat vsque in Batauos Antonius Magliabechius, Vir nostra memoria diligens, et perquam curiosus. Traiectum, quod ad Rhenum est, transeunti festinatio tempus salutandi Graeuii eripuit mihi. Cum enim de magno Regis Christianissimi itinere in Belgium audirem, comparatis illico sarcinis, Valencenas proficisci apud me statui, vt viderem Principem Europae maximum, in quem totus prope orbis nunc intuetur. Nec me spes fefellit, et occasioriem sic coepi totius Belgii Foederati pariter, et Hispanici Gallicique, accurate perquirendi. Magno enim desiderio tenebar, propius inspiciendi locum, vbi quondam Childericus, Francorum Rex, conditus fuisset, cuius ornamenta sepulcralia, cum ferro et balteo, Lutetiam post transportata sunt, quam Tornaci reperta fuerunt nuper, donoque Leopoldi, Archiducis, cimelio Gallico cesserunt. Louanii rude sonantes Doctores magno numero inueni, litteratum fere neminem, etiam, qui hoc nomine gloriantur. Leodii aduocatos plerosque, doctrina et vsu eregios, pariterque in antiquitate versatissimos, et inter eos Tornaci praestantissimum, totiusque Belgici iuris et moris gnarissimum, sum allocutus. Inde Gandaui cum Patribus non leuiter eruditis

sermones habui, qui vetera iuxta, et recentia, multum et diligenter explicarunt. Cetera proxima epistola, et sic deinceps, perscribam. Nunc cum nobilissima familia saluere te reuerenter volo et cupio, qui, donec viuam, tuarum in omni genere laudum ero praedicator, et cliens. De Linkio nil defugiam, quicquid praecipere voles. Adriani Valesii opera, et Emerici Bigotii fragmenta, aliaque attuli, de quibus in posfterum plura. XII. Cal. Iun A CIC ICC XXCI.

LXI. ANDREAE SCHVLZIO, IC. Hamburgensi.

CUm itinere confecto meam tibi probare volo obseruantiam, tum beneficii tui, in me collati, tempestiue recordor, et non habendae modo, sed etiam referendae, gratiae occasionem diligenter sane, pro eo, ac par est, quaero. Vnum vero doleo in primis, et grauiter fero, quod sentio, fatis vrgeri Austriam, in cuius salute vsque huc multum Germaniae positum fuit. Nihil enim tam sanctum abditumque est, quod non resciuerit Gallia, quae nihil iam modicum cupit, atque ex fortuna temporum consilia sumit, et callide metitur. Praeterquam enim, quod pax Nouiomagensis vel pactio seruitutis, facta est, etiam frigide et

lente nimis omnia nostra conficiuntur. Credo ego, his rebus fore, vt deinceps in diuersa et deteriora eamus, et rempublicam, superiori et arcta officiorum necessitudine coniunctam posthac in partes et studia diuisam, prorsusque talem, habeamus, vt suis quisque rationibus separatis, res suas administret, qualis ante Carolum M. Germaniae status fuit, ac etiamnum cernitur apud Italos, ac foedere iniquio, quod inaequale vocant, haud inani opera studioque, conseruatur. Proludunt huic conuesioni mores nostri, et scriptores quoque noui speciose applaudunt, ac heris suis, quorum causa agitur, belle blandiuntur. Patres autem. qui a Seruatore Iesu nomen sibi adsciuerunt, ita gnauiter Gallici dominatus negotium tractant, vt sensim prouehant in maius et augeant, Austriamque, pietate sua securam, vafre recipiant, omniaque eius consilia Gallis enuncient, vt hoc tam formidabili et praepotente adiutore vtantur, ad opprimendos, quos vocant, Protestantes. Omnino autem fateri necesse habeo, multos in Gallia reipublicae gnaros expertosque homines me inuenisse, praesertim hoc rege, quem proferendi regni cupiditas incitat, quemque fortuna in maximis conatibus raro et memorabili exemplo adiuuat, vt fato huic fastigio impositus videatur. Fines

sic muniuit, vt aditum exitumque liberum habeat, contra nobis itinera praepedita sint et clausa. Quo fiet in posterum, vt bellum pro libitu in patriae viscera transferat, et vires nostras prius conficiat, quam armis experiamur. Ita, cum rem spemque perisse vident Hispani, expilant sui iuris Belgas, atque hoc tam strenue agunt, vt nullum pessimi instituti modum teneant, ac fortunis clam palamue insidientur. Parum abest, quin Antuerpiam in Antuerpia requiramus, quam vexant insigniter Hispanici quaestores, et prorsus exhauriunt, daturi tandem Gallis in praedam, sires conclamatae fuerint, vt deinceps seruari non possit ille vrbium ocellus, vnde commercia veluti per coloniam ad vos migrarunt. Anglia quae Europae rationibus melius consulere debuit, operam perdidit sane, et perdet in posterum magis, et sibi ipsi exitii causa erit. De Vngaria opinor, si vel maxime vulnera sanentur, cicatrices nihilominus esse mansuras. Transyluaniae res et motus, auctore Beledi coeptos, explicabit Gabriel. Ritterus, Transyluanus, qui ad Batauos excurret, vt videat mores et instituta externae gentis. Numophylacii Luderiani exemplum petit Excellentissimus Gersdorfius, praecipuus in sanctiori consilio Senator, cui Torgauiae per hebdomadam adfui, si quidem id idonea

occasione transmitti posset. Eundem Luderum et Vagelium salute, quaeso, impertiaris. Dassouius noster, valetudinis causa, ad thermal Carolinas in Boiemiam discessit. Orthii lis, quem exitum habitura sit, animi pendeo, quamuis ille, vt solet, spe se consolatur, moestitiamque vino mitigat ac lenit, vir profecto optimus, sed meliori fortuna dignus. Viros in antiquitate et elegantiori litteratura maximos reperi, If. Vossium Vindsorii, et, qui tunc Parisiis agebat, Emericum Bigotium, quo nemo priuatus in Gallia vel meliorem, vel ampliorem bibliothecam habet. Henricus Valesius, Vir sine controuersia maximus, iam ante aditum meum e vita discesserat. Quod superest, voueo, vt cum Magnifico fratre Consule, et filio haud vulgaris exspectationis, diu floreas et supersis, meque veteri amore complectaris, cuius profecto insigne documentum abs te datum mihi fuit, cum Hamburgi essem, vbi cum prolixe me accepisti, tum omni comitatis officiique genere prosecutus es, liberaliterque ornasti, et perpetuum adeo grati animi monimentum apud me reliquisti, praesertim, cum tot elegantibus et festiuis sermonibus epulas condires, vt vel iucundissima eius conuictus recordatio mihi esse debeat, quoad viuam. Vale. Cal. Iun. A. CIC ICC XXCI.

LXII. CHRISTIANO SIGISMVNDO VVOLFIO, Doctori Theologo.

PAucis abhinc diebus ex Anglia Galliaque redux literas tuas gaudii plenas reperi, illud vero prorsus atque omnino doleo, occasionem gratulandi per itineris occupationes mihi ereptam fuisse. Adhuc te nihilominus diligo, et merita dotesque tuas veneror et colo, tum quoque, pro mea in te voluntate, cupio, atque inspem venio, fore, vt summis illis honoribus, quam diutissime fruaris, ac de re in primis sacra summa et sempiterna cum laude merearis. Eget enim Viris doctrina et vsu praeditis Dei coetus, in quorum prudentiam et mores vel maxi me omnes intuentur, et inde exempla petunt, vnde caritas amorque promulgantur. Nam, qui doceat tantum nec frugi sit, vitamque emendet, is parum merebitur de regno Christi, nec proteret hostes, qui insidiantur animae, sed alliciet magis ac fouebit. Proinde in eo genere opera tua permagna est, quod faciendo doces, quae alii docendo non faciunt, et rectissimis sane exemplis muneris tui dignitatem ornas, vt non aliter summa tua eruditio, ac gemma quaedam in annulo, exsplendescat in opere et illustretur

in dies, ac rebus factisque declaretur. Quem laborem tuum ne sinat Deus esse inanem ac irritum, sed fortunet omnia, quae agis, vt nihil aggrediaris, quin feliciter atque ex vsu rei sacrae perficias et absoluas, Ita voueo, vt bene valeas, et patrocinio tuo me deinceps ornes, qui cupio omnia tibi bene euenire. Vitemb, Saxonum Cal. Iun. A CIC ICC XXCI.

LXIII. RVDOLPHO CAPELLO, Doct. Theol. et Histor. P. P.

NOndum mihi ex animo excidit comitas illa tut haud vulgaris, et cum primis honorifica, quam mihi, ad inuisendum venienti, prolixe libenterque exhibuisti, et vel hoc ipso etiam cumulum quendam ad superiora officia accedere voluisti, quod me, tua commendatione ornatum, ad venerandum Schelhammerum vsque in Batauos beneuole ac liberaliter dimisisti. Is enim prout sensus atque cogitationes eius intelligere potui, te valde diligit, gratumque sibi accidere iudicat nuncium, qui de bello ac florenti rerum tuarum statu perfertur. Prudentiam eius viri cum senii veneratione coniunctam, et sententiam quoque, ac insigne de rebus sacris iudicium, non. facile obliuiscar. Nam, quae vellem, accurate

mihi enarrauit omnia, et caussas rationesque superiorum temporum pulchre aperuit, vt nihil non illi debere velim, si occasio sic ferat, vt de eo bene mereri possim. De Numophylacio tuo ago habeoque gratias, petoque, vt Illustrissimo Gersdorfio, exemplum eius habere cupienti, ne refrageris. Scripsi eandem ob causam consultissimo Andreae Schulzio, qui Luderum habet familiarem, et honori commodisque eius vna recum fauet. Da hoc mihi, propter patronum maximum, qui praecipuus in sanctiore consilio Senator est, et de vniuersa Saxonia optime meretur, et studia conatusque nostros insigniter adiuuat ac tuetur. Alioqui nolim te celare, magnam numorum in Gallia esse copiam, pluresque ibi reperiri, qui in eruendis explicandisque operam insumant, quam apud Anglos et Belgas, nec paucos mecum attuli, et plerosque etiam Graecos nactus sum, et in spem venio, fore, vt insignes aliquot medii aeui Imperatorum numos accipiam, qui siue lucem aliquam, siue ornamentum, ad res Germanicas adfetent, vt vel sic quoque Gallorum ambitioni, dubium, an curiositati, satisfaciamus. Illud etiam te rogo magnopere, vt bibliopolam Schulzium, cuius praenomen non succurrit, conciliare mihi ne graueris, a quo libros Anglicos, praesertim Zosimum editiones Anglicae, et

Schmidium de statu Graeciae, aliosque codices, redimere statutum habeo, si eo more agere et pacisci mecum velit, quo egit pactusque est antehac cum Schneidero et Greenio. Pecuniam per mercatorem huius loci repraesentandam curabo, nihil dubitans, quin aequum iustumque pretium semper constituat, et Lambecii Syntagma rerum Germanicarum transmittat, cuius et habendi, et legendi desiderio me teneri, fateor, prorsusque amori tuo confido, vt tuae fidei haec committi cupiam, si non graue fuerit laborem hunc suscipere, mea et litterarum causa. Iuuenis, qui hanc epistolam fert, Transyluanus est, ex quo de illius regionis statu multa et obseruatu digna cognoscere queas. Hamburgo iter faciet ad Batauos, vbi si quid nomine tuo expediendum sit instructus paratusque erit ad has partes, quas obseruantia postulat suscipiendas. Vitemb. Saxonum, A. CIC ICC XXCI Non Iun

LXIV. ADAMO CHRISTOPH. IACOBI, IC. Dresd.

AMplius tibi insigne obseruantiae munus praestabo, et, quale deinceps iter fecerim, strictim, ac prout id iucunditatem quandam habet, enarrabo. Cum Gandaui

nitidam vrbem, et natalem Caroli V. locum, quem in arce ibidem, ruinas fere, nec sine omine, miname, inscriptio demonstrat, oculis collustrassem, Teneramundam adii, quam docte et eleganter descriptam reliquit Dauid Lindanus, et situm profecto vliginosum, ac praestanti aquarum claustro operibusque munitum oppidum, conspexi, quod priori in Belgium expeditioni destinabat Gallus, Antuerpiam occupaturus, si eo quidem potiri potuisset. Patres illic superstitiosos atque indoctos inueni, nec dignum iudicaui. locum, vbi diu subsisterem, et tempus inutili fallerem sumtu. Igitur Antuerpiam, ocellum illum vrbium, sed commerciis prope vacuum, videre cupiebam, perque Scaldim inuectus, cum Anglis, religionis Romanae causa exsulibus, in conuictu eram. Mox in consuetudinem Patrum veni, et eorum in primis familiaritate delectatus sum, qui a Iesu societatis nomen sibi adsciuerunt, quorum bibliothecam, illustre fanum accurate vidi, postea ad castellum ab Albano structum accessi, quod laceri, nec adeo multi, misites cum praesidio firmabant, vallum circumuiui, et munitiones, operaque spectaui, quae haud aequanda duxerim arci Dunkerkanae, qua in toto Belgio firmiorem nullam potui obseruare. Res autem Hispanicae in dies labuntur, postquam morbi

Austriae sic iam Galiis cogniti sunt, atque a Patribus Ignatianis vafro studio detecti, vt credam ibi in posterum omnia ad Regis Gallorum sententiam constitutum iri. Hinc Mechlinium, vbi magnus Regis Cathoici Senatus est, secundo Scaldi peruectus. Iam prope meae profectionis Belgiae finem statueram, cum mox omnium Belgii regionum accurate videndarum cupido me incessebat. Forte enim in Patrem Brabantiae haud indoctum incidi, qui, ex me sciscitatus, quas vidissem in Belgio Eccclesias, responsum sane promptum tulit, cumque audiuisset, Vicognium non peruenisse, vbi Builionius nunc Praesul est, ingenue dixit, Vicognium non vidisti, nihil vidisti. Itaque iter huc non inani labore direxi, et multas ibi antiquitates, structuram profecto admirabilem, contemplatus, non adspectu modo, sed doctissimis etiam sermonibus, animum, diuturna molestia fatigatum, refeci, mox ipsum, qui commodum eo venerat, Bullionium conspicatus sum, patres certe omni liberalitate et benignitate me complectebantur. Plura inposterum perscribam, tuaeque beneuolentiae res meas ultro libenterque permittam. Vale, summe Vir, cum amplissima familia atque necessitudinibus tuis, VI. Id. Iun. A. CIC ICC XXCI.

LXV. ILLVSTRI CVIDAM VIRO.

SImul ac Vitembergam reuerti, omnem adhibui curam, vt intelligerem reque ipsa experirer, quantum filius iis in studiis, quae ex eius vsu esse possunt, et societati hominum vitaeque seruiunt, profecisset. Nec id moleste tulit, et vltro mandatis, quorum interpres atque internuncius eram, paruit, ac erectum se minimeque perturbatum ostendit, atque totum hoc Tibi institutum, Illustrissime Domine, reuerenter probauit, Illud vero non sine dolore suo mihi affirmauit, Misenae parum diligenter secum fuisse actum, vbi moderatores studiorum multa quidem ediscenda proposuerint, vsum autem atque exercitationem neglexerint, in quibus tamen omne stili fingendi momentum debuerint collocare. Nunc vero non posse, quin stomachetur, si illius temporis, inutiliter per sex annos collocati, in mentem sibi veniat, nec repugnare, quo minus omissa ferme studia repetat, tantum spem ad summa enitendi sibi ereptam, nunc reputare, Viro in republica versaturo, exquisitae eruditionis suppellectilem non ita esse necessariam, vt sine ea virtus in actu rerum et bello exsplendescere non possit. Interim pro viribus operam dare velle, vt

paternae exspectation satisfaciat, et palmam alibi quaerat et ferat. Huius rei non mediocre subsidium fore, si eo, quo coepisset, more palaestram frequentaret, et corpus ad decorum animi componeret atque exerceret, ceterum ab inertia et turpitudine vitae, ac perdita luxuria, omnino se abhorrere, tum nihil permittere sibi in voluptatibus, et recta monentibus obtemperare, adhaec non leuitatis, sed valetudinis, causa deambulare, atque in hoc etiam modum tenere, vt temporis et impensae rationem habeat, ac rebus suis male non vtatur. Cupere, et amplecti, quae se deceant, etsi in studiorum cura non possit plane defigere animum, ne fatiscens fatigatusque deprimatur aliquando et succumbat. Petere denique, vt iratus animus ille Tuus demulceatur. Facile vero perspexi, litteras proxime missas eum vehementer perturbasse, et obsequii certe religionem animo per se excitato attulisse. Iam tum enim pleraque, quae tibi displicere possint, mutauit, et promissa rebus confirmauit. Priuatim docenti mihi diligentiam satis comprobauit, sed eo nomine indignor, quod iis magistris vsus est, qui nihil operae ad sermonem Latinum expedite intelligendum, aut prompte, cum opus est, habendum, magna et nullam adeo excusationem habente culpa, attulerunt.

Nam, siue enarrandum, siue explanandum aliquid sit, patrio dictionis genere vti necesse habeo, vt penitus, quae dico doceoue, assequatur. Error autem est maximus, cum quis instituitur ad memoriam excolendam, spreto imitandi et loquendi vsu, in quo insignis inest vis ad stilum expoliendum, cum dicta praeceptaue sterilia sint, nisi exercitatione vigeant, atque cum exemplis coniungantur. Conatum tamen, quem adhuc prae se fert, iure probo, ac de ceteris eius actionibus bene spero, neque dubito, quin sponte sua generosissima indoles excitet se atque erigat, et tot inclurorum sane maiorum, in primisque tuis, Domine, vestigiis insistat, rectisque et insignibus factis gloriam Illustrissimae gentis alat digne, augeatque, id volo, pariterque submisse voueo, qui pro Illustrissimo tuo nomine Numen aeternum, qua decet pietate, deprecor, meque iure ac merito clientem profiteor, V. Idus Iunias, A. CIC IC CXXCI.

LXVI. NICOLAO L. B. A. GERSDORF.

LIbellus, quem Gallia quidam profugus et exsul scripsit, in vernaculum sermonem conuersus, et priusquam de argumento constaret, Lipsiae venditus, multas Gallorum artes aperit, quibus Austriam superiori

bello circumuenerunt. Auctorem capitis anquirit, Christianissimus Rex, dedique eum sibi postulat, aliorum criminum esse reum. Accepi Rebenacium comitem, ac diu legatione functum hoc egisse nuper, vt sibi traderetur in Galliam mittendus. Non schedas, quas etiamsi contumeliosas, ridet et aspernatur, sed scelus viciscetur. Nam res transactas, licet cum vitio coniunctas, hodierno more non morantur Galli, et solertiam interpretantur. Futura tegunt, callideue dissimulant, moresque nostros et studia ac partes acriter disputantium inspiciunt, et quod dolendum est, decreta imperii, cum adhuc deliberatur, norunt. Principatum Bipontinum, qui lege beneficiaria spectat ad Sueonum Regem, Birckenfeldio attribuit, donoque dedit. Ille contra ius esse, opem a Caesare petit, quod an serio fiat, multi subdubitant, occasionem vero quaeri Caesaris nouo bello implicandi. Et fateor, hoc agunt plerique et student, vt domum Austriam, quam norunt posthac regnatricem, iure imperandi priuent. Rex Galliae sane omnes eius morbos peraccurate cognitos habet, pro libitu omnia facit et molitur, Ordini Equestri Alsatiae, omnibusque eius regionis incolis ius prouocationum iuridicarum in mome Bresaco constituit, Argentoratenses Professores ad tribunal ibi institutum

per litteras ac praecones citat, nec paucas Palatinatus praefecturas eodem loco habet, et contendit adhuc plures eis Rhenum tractus ad se pertinere. Interim Obrecltus prodromum historiae Alsaticae euulgauit alieno, opinor, tempore, nec alio euentu, quam vt Rex praepotens magis magisque irritetur. Anhaltinus Seruestanus ob Ieueram nouas cum Dano experitur difficultates. Vereor ad vltimum, ne Emdae negotium vicinis periculum, vrbi exitium acceleret. De Vngaria enim nihil addo, vbi consilia post res afferuntur, et vulnera aegre coeunt, cicatrices certe manent, Interim tua sanctissima consilia omnium sermone celebrata fortunet Deus immortalis. IV. Id. Iun. A. CIC IC CXXCI.

De Historia Erfurtensi priuatim succisiuis horis laboro, eamque ad rem Nicolai Serarii res Moguntinas, quas Moguntiae reperire non potui, mihi comparaui: de summo Imperii iure pariter disquiram, et si quid dignum aspectu tuo, Domine, reperiam, obsequentissime indicabo. Generosissimus Kanizius, Brandeus Administer et Praefectus honorificum heri sui iudicium, de meritis tuis ingenue hic retulit, et multa alia praeclare dixit, Domine, quae nunc silenda sunt, vt alibi copiosius dicantur.

LXVII. PATRONO CVIDAM.

NOn possum non tibi significare meum ex Gallia reditum, et breuiter strictimque aliquid de meo itinere commemorare. Eruditos equidem in Gallia florentes, sed ita paucos reperi, vt facile mirarer, quid esset, quod tanta et tam subita rerum, ingeniorumque conuersio extitisset. Petauios, Sirmondos, Sammarthanos, Puteanos, Valesios nemo iam aequat, nisi quod Bigotius Rothomagi litteris pariter atque doctrinae subsidiis abundat, et vnus omnium, maxime in Graecis excellere mihi videtur. Augustinus Lubinus, sacri ordinis Vir, et Regis Christianissimi historiographus non obscure affirmabat, Regem hoc tempore stipendia non doctis, sed militibus dare. Nam ex quo Germania tot proditores habuit, Austriaque ipsa a sacris emissariis circumuenta est, occasione vtitur, parumque abest, quin occupandum Europae Imperium sibi destinet, limitemque vltra Mosam et Rhenum proferat, quod in tot Germaniae dissidiis, aemulationibusque haud quaquam difficile foret. De Magliabechio vellem me scribere posse litteras, qui te aestimat valde ac salutat. Iosephus studio nimis lento Oxonii accuratur, sed vetus et mendosa paraphrasis

retinetur, quod statim mihi displicuit, cum viderem. Auctor huius instituti fuit Bigotius, quem tamen posthac fere consilii poenituit, atque id vltro fassus est, cum conueniendi sui locum daret. In Anglia sane Isaacus Vossius prorsus mihi satisfecit in omni doctrinae genere, Vindsorii praesulem agit, et amplissima bibliotheca vtitur, selectissimos, eosque MSS. codices magno numero habet, et si de externa tessera loquendum est, inter Hierarchicos regis causam agentes non est postremus. Nunc tandem valere te volo, et cupio, rogoque, vt amplissimus D. Ferberus, et iunior etiam, qui hic mecum in conuictu fuit, reuerenter, officioseque salutetur. M. Iacobaeus migrauit in saeculum, et se ad aliud, quam coeperat, studium, mira sane propositi commutatione, vix autem te assentiente, applicauit. IV. Non. Iun. A. CIC ICC XXCI.

LXIIX. ALTERIVS NOMINE.

PRaeter opinionem meam accidit, quod cum proximo tempore litteras ad te destinarem, tabellarius praepropere abiret, occasionemque scribendi eriperet, ac spem meam omnino frustraretur. Nunc vero pietatis et officii filium decentis, memor, in recta sententia persisto, et pro captu studia

excolo, occupationesque superuacuas recido. Illud vero inprimis facio, vt pro recta valetudine tua, prosperaque rerum et consiliorum omnium fortuna, Deo vota nuncupem, ac sperem, tua ope et praesidio omnia mea incepta felicem exitum esse habitura. Quo nomine rationes vitae et studiorum bene diligenterque constituo, nullus dubitans, quin id mihi ex animi sententia succedat, ac me adeo huius instituti minime poenitere possit. In hac cogitatione defixus repeto votum, et omnia felicia ac fausta tibi saepe ac iterum precor. IV. Non. Iun. A. CIC ICC XXCI.

LXIX. VIRO ILLVSTRI.

SVperiori tempore binas litteras ad te perscripsi, quae, noa dubito, quin redditae fuerint, quarum alterae rationem instituti nostri aperuerunt. Ego partes meas ago diligenter, et priuatim moneo hortorque, si quid facto opus est, neque haec alieno animo accipit, facilemque se filius praebet. Scribenti epistolas omnino adiutor fui, quod haud feres grauiter, cum in eo multa filii vtilitas versetur, vt vim rationemque imitandi vsu magis expoliat, viresque ingenii deinceps experiatur. Hoc tempore Nepotem et Caesarem, scitissimae latinitatis

scriptores, legit, morum capita, et insigniores imperiorum euentus a meridie audit. Bene spero, si occasio sodalitatum constanti sententia praecidatur, sub vesperam domo egredi, ac diutius abesse, quidam mihi affirmauit, quod vitari, cum honoris, tum securitatis, quam hox euntibus saepe eripit, magnopere interest. Cum de his aliisque rebus interrogarem, simulque ab incepto haud decoro ipsum dehortarer, pernegauit hoc abs se factum. Mea tamen sententia, haud erit superuacuum, si admonitionis tuae grauitas, Domine, accedat, indolemque, pro aetatis conditione variam, nec satis firmam, ad recta, constanterque tenenda exempla conuertat, atque sic in iis defigat, vt ea quodam gentilitio suo iure aequare videatur. Quod vt Deus euenire iubeat, mentemque eius in dies ad gloriae tuae, quae iam toto orbe effulget, aemulationem accendat, ac non mediocri hoc gaudio te familiamque tuam vniuersam perfundat, opto. Vitemb. Saxonum, III. Eid. Iunias. A. CIC ICC XXCI.

LXX. PATRONO CVIDAM.

REflexo itinere, Bruxellas, magnificam palatiis vrbem, et ab incolis Paradisum Brabantiae dictam, adii, atque insigniores

vrbis regiones ac domos, in quibus pleraeque illustrium familiarum origines pictae erant, oculis vsurpaui, in primis Egmondi, qui a Francorum regibus duxit genus, et, caesis ad fanum S. Quintini Gallis, maiorem Galliae terrorem, quam quisquam alius, nostro aeuo intulit. Locus, vbi Albae Dux eum capite mulctauit, etiamnum ostenditur, quo tempore non mitius cum Hornano Comite actum fuit. Itaque Hispanicas res tunc saeuitia, nunc perfidia admmistrorum, euertit. In aula, vbi pro duce regebat Villa de Hermosa, nihil splendidum, nedum insolens, videbam, pecuniae conquirendae vna cura erat, nec aliud, quam querelas et calamitates populi, audiebam. Non pauci de Auriaco, tanquam de proditore Hispanorum, loquebantur. Iuris periti qui in Curia Brabantina ibidem experiuntur, erudite de variis rebus, ac in primis de iurisdictionis finibus et beneficiis, seu feudis, inde pendentibus, mecum disserebant, ac eo quidem tempore, cum VValdeccius, ob aliquot clientelas a Florentio Culenburgico ad eum deuolutas, in ius vocaretur. Patres neque libenter latine, neque multum supra domestica et quotidiana, loquebantur. Vltra igitur progrediendum ratus, per Flandriam tendere ad mare, et traiecto, quod inter Caletanam Doueranamque

vrbes est, freto, magnam sane operam adhibui, vt vetus illud Albion, quod alti colles modice assurgentes, passim circumdant et muniunt, contemplarer. Reputaui apud animum iter et TraiectumCaesaris, qui primus Romanorum inhospitales Britannos adiit, posteaquam ex portu Iccio apud Caletum soluerat. Cantuariae, cuius antiquitates nemo ex monimentis Parkero melius eruit, Romani moris vestigia, haud profecto obscura, deprehendi. Archiepiscopus, idemque totius Angliae Primas, nunquam a Regis societate discedit. Vir non est mediocri doctrina praeditus, et plerosque insignes ac veteres codices habet, in primis Herodoti luculentum, in quo antiquam, de regni Assyriorum diuturnitate. lectionem inueni. Attamen eam doctissimus Angliae Eques, Marshamus, multis, nec inanibus, mihique tantum non displicentibus, coniecturis emendauit. Quid vero deinceps Londini et Oxonii acceperim, viderim et legerim, proximae litterae significabunt. Ego sicut nunc ita in posterum, vt bene constanterque valeas, iuxtaque cum nobilissima familia floreas, omni studio et pietate, precibus votisque a Deo conteadam IV. Eid. Iunias, A, CIC ICC XXCI.

LXXI. CHRISTIANO SIGISMVNDO VVOLFFIO. Doctori Theologe.

MVltum fiduciae mihi facit bencuolentia tua, quae cum mihi nota satis et explorata sit, tum magnopere rogo, vt Zimmermanno eam ne deneges Homo probus est, et in pio honedtoque genere vitae versatur, quem iure huc vsque et complector, nec dubito, quin eius honori fauerevelis Hic aliquandiu in convictu Calouii fuit, ac aetate optime vsus est, et litteris pariter, ac bonis moribus, omnes nostri ordinis homines sibi conciliauit. lter ad Batauos destinat, de quo si vel consilio bene merearis, omnem, crede, gratiae referendae occasionem quaeret XIV. Calend. Quinctil. A. CIC ICXXXI.

LXXII. IOANNI SCHELHAMMERO, Theol. Hagae Comitum Augustano.

MVltae et satis graues mihi causae sunt, cur mei officii ratio constare tibi debeat. Nam vel hoc vno beneuolentiae argurnento me tibi deuinxisti, quod de statu Belgii Foederati, rebusque sacris, praeclare me commonuisti, et, quibus modis agantur omnia et fiant, vltro edisseruisti. Calouius

noster multum te amat, cui piuribus enarraui, quae abs te accepi. Neque eo secius excellentissimus senator Gersdorfius placere sibi ostendebat, quae, abs te communicata, eandem in sententiam dixi Nostrae res impense iam florent, et summo consilio omnia aguntur, vt vires ac neruos habeant et ad omnem fortunam parati, instructique simus. Vnum te rogo quaesoque, vt Zimmermanno religionem nostram amplexo faueas, et in constituendis fortunae rationibus operam, consiliumque praebeas. Ita te Deus, cum optima coniuge, patriamque seruet, vt res sacra et profana simul incrementum capere queat. XIV. Cal. Quinctil. A. CIC ICXXCI.

LXXIII. NOMINE ALTERIVS.

QVam a me requiris diligentiam vitaeque cultum, studebo, vt exemplo et vsu probare possim. Ac quidem domi assidue me continebo, vt consulam saluti meae, quam nox eripere permultis solet. Pericula, quae in Nepotis et Caesaris imitatione subinde facio, testari possunt, me tempus bene collocare. Rationes nondum perfecit ephorus, et moram nonnullam concedi sibi eam ad rem, petit Quod reliquum est, id unice

spectabo et agam, quod tuae ac matris litterae volunt ac iubent, Deumque venerabor, vt te perpetuo seruet reipublicae, et mihi in primis ac familiae vniuersae. VII. Cal. Quinct. A. CIC IC CCXXCI.

LXXIV. SACERDOTI CVIDAM.

VIx dubito, quin tibi displiceat mea tarditas, ac prope accuso negligentiam superioris temporis, quod, dum saepe multumque scribere cogitaui, sero tamen id tandem perfeci consilium, vt vel qualitercunque de vitae meae rationibus constare posset. Transii varia ac diuersa regna, virosque eruditos passim salutaui, paucos autem reperi, qui satisfacerent exspectationi meae, iamque sensim apud Batauos exolescit pristina laus ac deficit, splendorque doctrinae nimia quaestus cupiditate tantum non obscuratur. Apud Anglos mea opinione litterae Graecae magis florent, et plura rei litterariae subsidia sunt, nisi quod turbida gentis ingenia, optimos conatus interdum remorantur. Vereor, quorium euadat Anglica res, quae nunquam peiori loco fuit, ac nostra quidem memoria esse coepit. Rex omnem in moderanda Galli potentia operam perdidit, quum Fratri Iacobo nimium, nec sine periculo suo, indulget. Interim

magnum Europae Christianae imperium molitur Ludouicus, cum, senescentibus Germaniae rebus, Austria suis vrgetur fatis, et Hispania vix ipsa se seruare potest Omnes patriae morbos iam cognitos habet, quod pluris est, quam si iusta acie Germanos viciiset. Nihil. praeter Dei vltionem, ad frangendam eius regis potentiam reliquum est, quod iam patres Loiolitae in votis habent, cupiuntque Regem, qui sacra et libertatem, multo sanguine a maioribus partam, eripere nobis queat. Ita sortem nostram, futurorum incerti, cxspectamus Germani, qui antehac non Galliae modo, sed orbi etiam, dare poteramus leges. De cetero pacti inter nos conuenti fidem, ea qua decet ratione, seruabo, nihilque defugiam, quod eiusmodi sit, vt vel ad merita tua recte aestimanda, vel ad laudes digne ornandas, referatur. VI. Cal. Quinct. A. CIC IC CXXCI.

LXXV. NICOLAO L. B. A GERSDORF.

IVs natu maximorum, quod primogeniturae nominant in Electoratibus, qui iure saeculi continentur, fundatum sane firmatumque est, nec solam Caroli IV sanctione, quam Aurea Bullae nomine celebrauit, sed etiam VVenceslai ac Sigismundi tabulis, egregie roboratur, illud autem ad ceteros

saeculi Principatus porrigere vix liceat eo quod Carolina constitutio stricti iuris sit, solosque Electores, et eorum iura ac succedendi rationes complectatur. Ex quo sequitur, vt Br. -- Hassorumque Primogenitura aliunde praesidium petat, quippe quae hanc ob causam in pacis VV estphaliae tabulas relata est satis vtiliter et circumspecte. Haud vero impedit, quin rationis paritate vtamur, et more institutoque iuridico has omnino partes agamus. Nam nostras ille Saxonicus Electoratus, postquam in gentis Saxo VVettinensis Patrimonium addictus est, robur pristinum, quod, deminutis Ascaniorum rebus, amiserat, ex instituto Imp. Sigismundi recipere debuit, vt non minus Imperiiquam Boiemiae, firmamentum esset. Ex hoc fonte pactum vnionis, quod inter Reges Boiemiae et Electores Saxoniae est, quodque ad mutuam defensionem spectat, dimanauit Cumque ita ad suscipiendum Saxoniae Electoratum circumspiceretur idoneus et habilis Princeps, nemo vel situ commodior, vel viribus instructior, occurrebat, quam Marchio Misniae Fridericus, quem cognomine bellicosi posteritas insigniuit. Itaque, cum Electoratum conferret in tam inclutam et praepotentem in limite Boiemiae stirpem, pro fundamento etiam non leui habuit coniunctionem potentiae, quam augeri, vel stabiliri, expediat, vt dignitas Imperii

et robur, in Electoribus, tanquam columnis, innitantur. Ea vero ratione noluit, vt lineae regentes multiplicarentur, viresque adeo frequenti diuisione exhaurirentur. Sed, quia hoc longius petitum videri potest, Domine, certe argumentum magis validum, ad asserendum primogeniturae ius, a continuata inde ab Alberto Animoso successione repetamus. Namque is voluit, ac supremis tabulis cauit, vt in propagine atque linea sua regenti, ius penes vnum, eumque primogenitum, aut, si hic naturae vitio ad regendum prorsus inutilis foret, penes fratrem aetate proximum esset, atque haec ratio succedendi deinceps seruaretur. Extincto cum heredibus Georgio, vsu euenit, et ab Henrici filiis pariter approbatum est, valuitque hoc succedendi ius ex capite primogeniturae semper, in iure primi instituentis nondum valere desiit, cum diuisio alienationi similis sit, quam omnino praecauere voluit Albertus, vt lineae suae, cui superior transanctio cum Ernesto fraudi fuerat, in tempore consuleret, viresque adeo prouinciarum florentes, et coniunctae permanerent, nec vlla posthac noua diuisione minuerentur. Haec ratio induxit Albertum, omnesque eius posteros, vt hereditatem primogenitus quisque indiuiduo iure cerneret ac retineret,

nec ambigi debet, quin, contemplatione huius primogeniturae conrtenter ieruatae, Diuus Ioannes Georgius 1. ius pacis et belli, id est, potestatem iure suprematus competentem, Ioanni Georgio 11. veluti primogenito et Electoratus heredi, reSeruarit. Quod enim iure transferre non potuit, iure primogeniturae relinquere debuit, adeo, vt in eius potestate non fuerit mutare vel alienare hanc suprematus praerogatiuam. Quae ratio pro suprematu, eadem pro iure indiuiso ex primogenitura competente valet. Tu vero, Domine, tanquam ab oraculo sumsisti haec, tamque euidenter demonstrasti, vt ineptire et caecutire videar, si vel verbum addam. Cal. Quinct. A. CIC IC CXXCI.

LXXVI. IO. GEORGIO GRAEVIO.

TEndenti ad vos Mayero, bibliopolae, non potui non litteras ad te dare, qui vir apud nos inter praecipuos est, et exteros libros summo studio colligit, et perquirit, tuamque operam et auctoritatem eam quoque ad rem sibi pollicetur. Ex instanti auctione Elzeuiriana peto magnopere, vt quidam libri, quorum adfert indicem, mihi seponantur, et Codices in primis Graeci, quorum apud nos sane inopia est,

maiori cura perferantur, quin et te, pro eo, ac par est, rogo, vt, si quid abs te editum est, id eo auctore mittas in nostras oras, quae absenti permultum quoque debent. Proxime fui Torgauiae, et Excellentissimum Gersdorfium inuisi, qui multos et honorificos de te sermones habuit, iussitque, vt quamprimum te falutarem. Neque eo secius Zieglerus, secundum viduus, cuius conuictu et consuetudine iucundissima vtor, cuius et liber de Imperii ciuilis, quod maiestatis vocant iuribus, non ita pridem est emilius, in quo magno post se interuallo reliquit vulgares iuridicos viros, qui profecto Iureconsultorum nomen nullo suo merito sibi sumunt. De reliquo veniam dabis superioris anni festinationi, cum Belgium vestrum transirem, et tui alloquendi occasionem enixe quaererem, sed, nescio quo vrgente iniquo fato, non obtinerem. Interim, si ita tibi placet, litterae inter nos commeabunt, vt vel eo nomine intelligas, me cum officii, tum obseruantiae, tibi multis modis testandae, longe cupidissimum esse. Peto enixe, si occasio detur, litteras has vt ne graueris Antuerpiam curare, vnde perferantur in Italiam, nostroque amico, Magliabechio, reddantur. Eid. Quinctil. A. CIC IC CXXCI.

LXXVII. ANTONIO MAGLIABECHIO. Magni Etruriae Ducis Consiliario, et Bibiothecae Praefecto.

LItterae tuae multo suauissimae recte mihi redditae sunt, nec verbis exprimere possum illud gaudium, quod illae admirabiles tuae elegantiae, et, si proprio nomine appello, Gratiae Italicae, attulerunt. Sine suco loquor, et scribo, et Assyrio-Chaldaeorum primordia mitto, quin immo censurae tuae submitto, vt intelligas, quanti a me fiat, quod abs te scribitur et iudicatur. Superiore anno, cum transirem festinanter Belgium, librosque perquirerem ignoratus, crebra et honorifica faepe tui mentio facta est, et his rebus veluti quidam cumulus ad alias, easque magnas laudes accessit. Redux statim veni Torgauiam, ab Excellentissimo Gersdorfio, qui in senatu sanctiore princeps est, accitus, benigneque habitus, qui inter conuictum et frequenter, et praeclare, de summa industria tua memorauit, moxKanizius, qui Serenissimo Electori Brandenburgico a seruitiis est, me accersendum curauit, ac incredibilem doctrinam solertiamque mirifice commendauit. Vir est antiquae gentis, et imaginibus maiorum suisque meritis pariter, fulget. Ita conspiramus in

tuam laudem Germani, et gratulamur concordiam, et praedicamus benignam illam sortem, qua nobiscum communicas, quae decora ingenia meditantur ac edunt. Si qua est: occcasio, Bibliothecam Volantem Cinelli, quaeso, ad me cures. Nos alioquin hic, procul morbis pestilentibus et contagiosis, belle habemus, et floremus. Prid. Eid. Quinct. A. CLCLCCXXCI.

LXXVIII. ADAMO CHRISTOPH. IACOBI, IC. Dresd.

VEniam superiori negligentiae dabis, atque de Anglia cognosces, multa et decora ibi esse ingenia, quae, si melior fortuna e tumultu et bello ciuili eripiat, maximum et sibi et litteris ornamentum afferant, et Graeca cum primis studia illustrent. Londini crebro cum Thoma Galeo, Paulinae Scholae moderatore, collocutus sum, qui pleraque Photii, nec dum edita, monimenta possidet, et Archiepiscopi Londinensis familiaritate intima vtitur, et subsidiis praecipue MSS. abundat. Huius doctrinae fundamenta iecit Cantabrigiae, et Bosbeii ac Duporti sedulus auditor fuit, tantamque deinceps laudem sibi comparauit, vt suffragiis popularium Graece doctissimus habeatur. Nec puto, nostra memoria quenquam fore,

qui Hesychium aeque castigare ac restituere nobis possit, ac Galeus, quem nullae difficultates impediunt, quo minus hoc digne et feliciter assequatur. Decoxit enim spei Schreuelius. et promissa non perfecit, Suicerus autem iam diu hoc pollicitus est quod anxie satis exspectamus. Vtinam vero Lexicon Photu MS emitteret, quod habet, et multas Patrum orationes, quas in scriniis asseruat, iuxta cum poetarum monimentis, quae lucem nondum viderunt. Nunc in lamblicho industriam atque studium ponit, cuius omnia, quae inueniri possunt, conquisiuit, ac nihil solertiae, eo quidem in doctrinae genere, omisit. Medicos et Mathematicos, Londini florentes, non enarrabo, quorum magnus ibi numerus, et diligentia singularis est, qui omni honore me ornarunt. Oxonii Bernardum salutaui, qui in edendo losepho multus est, et Samuelis Petiti [gap: Greek word(s)]. nactus est, ac varia Bosii eam ad rem adhibet, quamuis tanto par operi vix mihi videatur. Nam, quod tibi scribo, non respondet ingenio, nec opes copiasque tantas, quae instituto sufficiant, comparauit Emericus Bigotius, Vir in Gallia doctissimus, ipsi auctor fuit, ad laborem hunc suscipiendum, sed, quod ipse vix aegreque diffiteri poterat, iam minus de eo sperat me tamen omnibus modis dilexit, et prosecutus saepe euntem est, saepeque

me in tali opere adiutorem optauit, ratus, me in nulla statione esse collocatum, quando ignoratus explorare doctorum virorum sententias volebam. 10. Fellus, Episcopus Oxoniensis, Cyprianum magna cum cura emendat, quem breui opinor, litterati adspicient, et auctoris operam, impensamque pro eo, ac decet, collaudabunt. Eid. Quinct. A. CLCLCCXXI.

LXXIX. NICOLAO L. B. A. GERSDORF.

INterest reipublicae, et antiqui iuris est, vt non modo principatus non diuidantur, sed ne bona quidem et possessiones separentur, vt cum saluti imperiorum, tum familiarum dignitati consulatur. Hinc diuisio res Francorum veterum euertit, et Hugonem deinceps Capetum admonuit, vt afflictae superiorum temporum fortunae remedium prudenter adhiberet, regnumque diuisum adhuc et collapsum vniret, quod regno bene vertit, nec mediocriter potentiam firmauit, atque in tantum fastigium prouexit, vt regnorum, quotquot in Christiano orbe sunt, jure suo florentissimum habeatur. Neque dubito, quin Carolus M. ad generale orbis Christiani Imperium, quod in scholis atque vsu rerum Monarchia Vniuersalis dicitur, contendere potuisset, si pro

eo, ac decebat, cautior fuisset, et intempestiua diuisione abstinuisset. Non meliori fortuna vtebantur Merouei regis posteri et successores, propterea, quod regni diuisionem, qua regni robur confectum est, non euitarunt, neque gloriae suae, nec vtilitati publicae seruierunt, cum, quod coniunctum stare poterat, regnum, in partes tributum, amitteret vires, et vix nomen tueretur. Longum foret, reputare errores diuidentium, et adferre exempla, quae moneant, non floruisse, sed periisse respublicas, quae diuisionis instituto vterentur. Quamobrem Constantinus et Theodosius, Magni Imperatores, nulla re minus satisfecerunt sapientibus, et nulla re magis sibi ac Imperio fraudi suerunt, quam, quod diuisionem approbarunt. Gentes populique Asiae sagaciores erant, et vel hac vna ratione regna sua quam diutissime tuebantur, nec minus florebant Macedones, quoad ab vno regebantur. Prudenter Sueones regni bona et possessiones abalienatas repetunt, et Francorum siue legem, siue mores, legis vim habentes, imitantur, et prouentus emolumentaque regia eodem loco et numero, quo illi dominium habent. Estenim respublica pupilli instar, ac in omnibus damni accepti casibus restitutione indiget, ad eum sane aequitatis modum, qui iure praetorio continetur.

Namque, ea redituum portio, quae apanagium nominatur, ius proprietatis et summam potestatem non transfert, atque adeo a diuisione rationes seiunctas habet, et regum, atque principum consuetudine et exemplo, vel in ipsa Gallia, vtilissime seruatur. Quicquid extra hanc aut vltra est, perniciem adsert, et imperiorum principatuumque saluti obest, nec in Germania contra primi instituentis voluntatem, contraque consuemdinem. recipi ac probari debet, praesertim, quum Fridericus III. Imp. alienationem pariter, atque diuisionem, principatuum benesiciariorum, prohibuit, quod more maiorum Saxones diligenter obseruarunt, nec alii, quam primogenito, successionem addixerunt, idque eo magis in propagine Alberti Animosi locum habet, quoniam hanc filiis successoribusque legem dixit, vt primogenitus ius successionis habeat, a quo instituto primi lineae conditoris recedere non licet. Etenim, quod suo. iure, fecit et sanxit Albertus, et diuturna consuetudine non aliter ac lege firmatum est, id nullus descendentium iure mutare potest, etsi forte persuasus mutare velit, proprerea, quod facta non valent, vbi ius er primi instituentis sanctio aestimatur. Verum haec et tui arbitrii et iudicii sunt, Domine, in quo patriae et mihi omnia sita sunt, necquicquam

restat, quam vt pietati meae satisfaciam, et rem spemque tuam votis ac precibus Deo Immortali et Benignissimo, commendem. XVI. Cal. Sextil. A CIC CI CXXCI.

LXXX. PHILIPPO IACCBO SPENERO, Doctori Theologo.

CItius equidem de statu meo perscribere debui, sed, quoties id sane volui, toties profectoconsilii mei rationes mutatae sunt, nec potui resistere occupationibus, quae me ab incepto dimouerunt. Illustrissimus Gersdorfius honori tuo in primis fauet, et impense laudat volumen Insignium illustrium, nec quisquam in aula dissentit, praesertim quod iuris et vtilitatis Saxonicae ratio nes, magno cum nostratium applausu, confectas dedisti. Calouius, pro ingenuo animo, bene tibi cupit, et gratiae referendae occasionem quaerit, cui de modo et ratione institucae abs te scholae pietatis multum diligenterque commemoraui. Nescio tamen, quamobrem Scherzerus a te alienior sit. Siue enim ingenio suo indulget, siue, morum emendationem non arduam, putet, non assequor tamen satis, quid ipsi eo in genere displicere possit. Vtinam plerique tui aduersarii legerent Chrysostomi homilias, quibus vitam moresque instituit, aliter, opinor,

sentirent. At saeculum est, reprimere conatus optimos, more hominum, qui in minimis plusquam par est, furiosi, ac prope lyncei esse volunt, in magnis autem negligentessunt, nec prouident errores, nedum agnoscunt. Parum abest, quin aliqui, pietatis studium superuacuum esse, censeant, rati, solis disputandi praesidiis muniri Theologiam. Hinc vocabula captant, et aliorsum interpretantur, mox se in praelia accingunt, et, priusquam de bello consultant, discrimen subeunt, ac intempestiue tumultuantur. Iam studet Calouius, vt Tunzelius Ienae in Musaei locum surrogetur, contra illic Theologi nituntur, et, ex vsu suo esse putant, si quisquam Musaeo obnoxius succedat. Interea Stengerus scriptum, conuiciis refertum, emisit, nec mediocriter Calouium perstinxit et Hartnaccium. De altero horum audiui, dixisse Pufendorfium, qui curiae Bremensis rationes moderatur, hominem nimis esse iuuenem, quod, ambiguum est, de aetate, an de iudicio, intellectum voluerit. Scherzerus dedicationem continuati Micraelii syntagmatis tam indigne tulit, vt prope conuicium illi dixerit, nec rescripserit. Causam non inuestigare potui, nisi quod Scherzerus non vult immisceri eius controuersiis, et de Ienensibus profecto benignius sentit ac loquitur, et, quod maximum

est, Calouio non vult postponi, minusque putat, nominari se Nazianzenum, quam Augustinum. Atqueis tamen Budissinensem in superiori Lusatia praesulatum nactus est, quod didicit inseruire tempori, et, si opus est, cedere fortunae, aulicos et demereri. Quo nomine Fellerus singulari epistola, quam ad Calouium scripsit, conquestus est, vt iam intelligam, nos nihilo fieri meliores, et aemulationem contentionemque in consuetudinem nostram vertere, nec falli me, si credam, isto temporum statu domum certe ruinam minari. Aula in constituendas belli rationes incumbit, atque ea de causa a bibliothecis emendis alienior est, Illustrissimusque Vir ille, quem tu nosti, etiam ab hoc instituto abhorret, quoniam filius animum ad belli artes conuertit, neque ex instituto litterarum studia persequetur. Hinc in aulam Brandenburgicam perscripsi, placeretne consilium, quod de Iungiana Bibliotheca proposui? sed Kanizius, cum quo rem communicaui, nihildum respondit. Hoc circiter tempore Amstelodami insignis erit auctio, cuius exitum solicite exspecto. Historia vestratis Ludolphi a me curata est, quam sanctiores Consiliarii, praecipue illustrissimus Carolus Frisius, et Nicolaus Gersdorfius, summa laude ornarunt ac ille etiam velut itineris comitem

ad thermas vsque Carolinas secum sumsit, et, vt per internuncios accepi, familiariter legit saepeque in conuictu et sermone commendauit. Imagines, ab incluto viro promissas, quoque expetunt, atque omnem illi beneuolentiam promittunt, magnopereque confirmant. Non displiceret Proceribus, si morborum late grassantium periculum non obstaret, accessus Viri, de antiquitate Habessina immortaliter merentis. Contagio Oschazium miserum et finitimos pagos denuo infestauit, nec tamen meliores euadere solemus. Pauci nunc corrigi se sinunt, quibus poena imminens sensum rationemque eripit, nec studiosi nostri iuuenes, etiam, qui ad sacra se comparant, vitam in melius fingunt, plerique perpotant et rixantur, alii irritum ingenii acumen, paucisfimi pietatem, exercent. Inter optimos et mihi amicissimos ad te venit Difenbachius, iuuenis probus, ac modestus pariter, et doctus quem tibi, quo decet, modo diligenter commendo. Res Imperii quotidie magis ad perniciem inclinant. Domum Austriam fatalis sane casus, Germaniam nouum, idque terribilius, bellum exspectat. Hinc Galli, illinc Turcae, aquilas prement, ac depilabunt. Nobis vna in contemptu mundi fiducia superest, qui, omnia consilia conuerti in perniciem exitiumque, videamu. Ita te

Deus seruet, et ab omni temporum iniuria benigne ac constanter defendat. VI. Eid. Sextil. A. CIC IC CXXCI.

LXXXI. AMICO CVIDAM.

REditum tuum laetus intelligo, et impense gratulor, ac voueo, vt fratri optimo eadem felicitas eueniat, et difficilis illa atque impedita iuris controuersia tandem bene ac optato finiatur. Nae Senatores illi praemiis se conduci patiuntur, et pollicendo faciunt, vt nihil perficiant, litesque aut non expediant, aut statum repente mutent ac impediant, si donis conciliantur, Cum adessem, facile olfeci omnia, et pleraque vidi haud optima, nec me isthaec opinio fefellit. Ipse tu experieris, promissa ipsorum specie, quam vsu, potiora esse. Iam simulant, iam tergiuersantur, quibus rebus permolestam moram ducunt, quam eo minus iniustam putant, quia vtilem censent. Vix Volterus, Calendariorum institor, venerat illuc et inuiserat, quum omnia bona consilia protinus conuertit. Nec pauci a parente tuo alieniores facti sunt, quod non eadem, aut non aequalia, dona acceperunt. Haec scena ibi instruitur, et auctore Stahlio adornatur strenue, vt parens in senatu ne fiat nimis potens,

populique studio ne extollatur. Itaque crede mihi, huius rei exitum tam esse ancipitem, quam tardum eius initium fuit, necicio, an senatus vestri auctoritate moueantur illi ipsi Patres, qui nihil posthac possunt, quam premere magistratus vrbium. Potentiores non admodum teneri volunt, horumque plerique plane liben sunt atque immunes a sententiis illorum hominum, atque adeo parum de commodis ipsorum laborant, quorum opera non vtuntur. Priuatos etiam deludunt, et, quem ostentant promptum cupidumque iuuandi animum, contrario odio callide satis occultant, quod Rumserus vsu et exemplo suo cognouit. Haec saeculi prudentia est, fallere incautos et iuuare eos, vnde vtilitas ostenditur, a quo deprauato more longissime absunt cordati homines, praesertim amici ingenui, quales erimus, nec esse desinemus. V. Id. Sextil. A. CIC ICEXXCI.

LXXXII. AMICO CVIDAM.

VIde, vt quamprimum recipias libellum, hominis negligentia amissum, et, quanto potes pretio, licitare. Soluam protinus, atque hunc sane fructum amicitiae nostrae maximum putabo. Parum abfuit, quindomum remitteremignarum et immemorem,

sed condonandum id pro necessitudine fuit. Libelli auctor est Valentinus Andreae, si bene memini, nec alio pertinet consilium, quam, vt viri nobilissimi honori seruiatur. Abs te peto, vt CL. Fabro, Gymnasii Collegae, renuncies ac dicas, si velit sex numis vncialibus Chronicon VVirtembergense, MSS. venum mihi dare, promptum me, paratumque emptorem fore. Cum primis autem cupio rogoque, vt Maffeii historiam, a Zeznero emenedam perferendamque ad me cures. Summa erit, secundum meas quas confeci, rationes, octo numi vnciales, siue, vt vulgo putant, octo Imperiales, quos soluet Orthius, quam pecuniam Vitembergae rependam, vbi filius eius contraxit aes alienum, quod dissoluendum suscipiam, si haec quidem conditio ipsi placeat. Alioqui cum Schumachero agam, vt sine mora promissos numos repraesentet. V. Id. Sextil. A. CIC ICC XXCI.

LXXXIII. CHRISTOPHORO ARNOLDO. V. C.

TRanseunti vrbem vestram Gleretio litteras dare volui, vt rationem superioris amicitiae ducerem, reditumque in Saxoniam sic tandem tibi significarem. Etsi enim dubii aduersique rumores me tenebant

aliquandiu et impediebant, tamen sumsi animum, neque ea res male mihi euenit, praesertim, quum patrono studiorum Gersdorfio vtar, qui omnibus modis studia mea ornat, patriae cum primis solicitum animum praestat. Dicere non satis possum, nec epistolae modus recipit, quantum ineo virum respublica habeat, quippe qui omnia consilia ad instaurandas belli et aerarii rationes confert, nec valetudini suae parcit. Octo diebus cum eo Torgauiae fui, vbi plura ab eo didici, quam multis mensibus meo quidem Marte, praesertim in reconditis negotiorum rationibus, discere potuissem. Itaque erigimur in spem omnes, hoc auctore et duce rem nostram non modo saluam, sed etiam longe meliorem fore, eo in primis tempore, quo Germaniae ad Rhenum seruitus ab oc dente impendet, nec vlla spes reliqua est, nisi Germania vel Saxonum veterum, vel Italorum, instituta sibi sequenda proponat, ac deinceps iniquose foedere coniungat, vt externus iste dominatus saltem intra Rheni fines coerceatur, nec Germaniae nostrati Transrhenanae incumbat Augustam domum sua, nec satis deploranda, fata vrgent, nec Vngariae exitus melior est futurus ac fuit adhuc, quum nulla ratio expediendae ipsorum salutis inueniatur. Conflarunt hoc malum Patres

Ignatiani, dum Optant, vt vna ruina omnes Respublicae prosternantur, quae ipsorum placitis obtemperare nolunt. lam vero intelligit Anglia, se operam perdidisse, et errores suos agnoscunt Bataui. De Germanis erumpens indignatio prohibet, quo minus verbum addam. Vtinam vero falsus augur sim, nec deterior rerum nostrarum conditio sequatur. Vtcunque autem eueniat, nos totos in litteras abdamus, nec, de consuetudine nostra abduci patiamur, qui priuatum et innox um vitae genus, humanitati et Musis dicatum, retineamus. In Anglia cetero quin multus et honorificus de te sermo erat, quum ego et Hackius, ille optimus et officiosissimus, de doctis Germaniae Viris inter nos colloqueremur. Vindsorii magnam Vossii polymathiam iure aestimare debui, etsi ego non aliter, ac transfuga, idemque ignoratus, ipsum inuisi, et multa humanitatis eius argumenta perspexi. Nec tamen vitio mihi ac dedecori sit, a viro doctissimo interdum recedere, ac, salua amicitia, dissidere. Cuius indicium sit disputatio, quam tibi transimitto, et magnopere peto, vt quemadmodum olim ita deinceps, fauere mihi pergas IV. Eid. Sextil. A. CIC IC CXXCI.

Epistolam quam scripsi ad Magliabechium, velim, cures, Is enim hoc genere officii

LXXXIV. ANTONIO MAGLIABECHIO.

NOn dubito, quin doctissimus Graeuius vel sponsor sit, vel curator officii, quod proxime tua causa vel maxime suscepi, quoniam ipsi litteras dedi Traiecto Antuerpiam perferendas. Commodum enim quidam bibliopola noster tendebat in Belgium, vt auctioni Elzeuirianae praesto esset, qui spondebat mihi, futurum, vt inuiseret apud Graeuium, Virum nostri amantem, qui has partes eo minus recusabit, quod tua res in eo negotio versatur. Antuerpiae autem non defutura sane est occasio, vt in Italiam vsque sine impedimento nostrae litterae commeare possint. Daumius magnopere clarissimum nomen tuum aestimat ac veneratur, sed, veluti excusatione aetatis, priuilegium langueutis industriae postulat, qui tamen mea sententia de contentione animi et diligentia pristina nihil remittit. In Dufresnii Glossario iuxta mecum multa desiderat, neque spes est fore, vt vnus homo tali, et tam immenso labore fungatur. De Vitricis Ecclesiae nihil ille auctor attulit, nec tamen in superioribus Saxo Ascaniorum MSS. tabulis vlla dictio frequentior extat

ac reperitur. Vt de sexcentis aliis nihil dicam, quae priuatae cuiusque industriae reseruantur. Proxime in aula nostra iterum fui cum de prolixo tuo in bonos litteratosque animo multa, et tibi honorifica, passim in conuictu doctissimorum hominum dicerentur. Vitemb apud Saxones III. Eid. Sextil. A. CIC IC CXXCI.

LXXXV. IO. FRIDER. REINHARDO. IC. Dresd.

NOn recusaui, quod imposuisti, munus, vt vel hic conatus meae pietatis atque obseruantiae erga socerum tuum pignus sit, maneatque sempiternum, non in aere magis, quam in animis hominum, duret, qui aequo animo iudicant, et suis quemque meritis distinguunt. Ego, dum has partes exsecutus sum, nimiam sane industriam non adhibui, delegi autem apta, et, quae cum antiquitati tum grauitati, conueniant, verba, siquidem ea fastidium lectori pariunt, quae inflata et tumentia sunt, ac potius ex ingenio quam ex inscriptionibus veterum, accersuntur. Vulgus quidem, nescio quam calamistratam orationem expetit et affectat, nouaque subinde commiscitur, pulchraque haec iactat, quae cordati sane et humanitatis periti omnes vitant ac merito aspernantur.

De reliquo admirator Veckii ero, et, si quid possum, ad eius laudem conferam, ac venerabor nomen, fastisque inseram. Quanquam non satis assequor omnes viri laudes, quas inter secreta consilia, et arduas reipubilicae curas, expromere consueuit. Illustrissimus Gersdorfius, Iuris consultissimus Iacobaeus, et vtrorumque applausor Zieglerus, ingenium, labores, iudicii vim atque vsum rerum, pro merito aestimant, quibus me adiungo, non, vt mea conspiratione et assensu pondus accedat summorum procerum auctoritati, quae per se maxima est, suaque et natiua luce effulget, sed, vt clientis locum tenere mihi liceat, cui satis est, in sententia virorum in republica maximorum conquiescere, ac ab eorum praeconiis petere materiam vberioris laudis. Ita bene agere te volo, et cupio, vt omnia laeta tibi et vniuersae Veckiorum familiae eueniant, et cuncta denique incepta et consilia tua fortunentur. XV. Cal. Sept. A. CIC IC CXXCI.

LXXXVI. ILLVSTRI KANIZIO.

PRimum ac perpetuum mihi votum est, vt incluta Kaniziorum familia sub rutela Principis Europae maximi floreat, ac suis ipsa praesidiis nitatur et crescat, atque hoc

et proprio iure habeat, vt nemini gloria et meritorum amplitudine, concedat Nam, etsi multa et egregia maiorum tuorum decora in fastis sunt, passimque celebrantur, tamen ibi non consistunt, sed longius se diffundunt, ac tuae praecipuae laudis accessione in dies augentur, praesertim eo in loco, vbi velut orbis theatrum atque compendium est, et exemplorum in toga belloque optima sedes ac officina explendescit, cuius instituta egregia et sancta nulla aetas ignorabit, aut. obliuiscetur. Multi quidem tantas aulae vestrae laudes non assequuntur, neque is ego sum, qui ex asse aestimet res tota Europa maximas, quas et cogitauit et confecit Martius ille Elector, quem Rex nostra memoria maximus suo merito celebrat, militemque appellat. Nihil dabo auribus, nec popularium et Germanorum, sed hostium, sermones repetam, quos neque gentis suae amor, neque Principum indigenarum auctoritas, deterruit ac impediuit, quo minus tantae fortitudinis ornandae cupidos se praeberent. Mirabitur omnia et seponet grata posteritas, et mansuris atque sempiternis monimentis consecrabit merita, nullo orationis genere aequanda, quorum ea est: ratio, vt sibi ipsis pretium sint, nunaque obliuione deleantur. Itaque in eum Principem Gallia in primis intuetur,

eiusque amicitiam sibi spondet, dum in fatalem et formidolosum Europae dominatum incumbit, quando Austriam sua fata urgent, ac in praesentissimum discrimen vocant. Quod reliquum est, summis peto a Deo precibus, vt cum vires tibi integras seruet, tum res consiliaque tua fortunet, et familiam pariter illustrem, ac necessarios inclutos, quam diutissime florentes praestet. Vitembergae apud Saxones, XIV. Calend. Sept. A. CIC IC CXXCI.

LXXXVII. N. HVBNERO.

COnsilium pariter, atque desideria tua multo honestissima, intellexi quorum vt fructum capias, sane pro autoritate muneris efficiam, prorsusque enitar, vt locus sacri ordinis dignitati congruens, meo et collegarum suffragio, tibi decernatur. Summi, celeberrimique Doctoris Theologi, Alberti, testimonium, quo ornatus es, tantum apud nos omnes momentum habuit, vt tuo absentis honori faueamus, ac vno studio et voluntate petitioni tuae assentiamur. Tantum monendus es de faciendo sumtu, qui triginta numum, quos thaleros dicimus, pretio constabit. Quos si persoluas, a reliquis impensis plane immunis ac liber es, et expeditam adeo facilemque ad summos magistri

honores viam habes. Quid igitur facto opus sit, in tempore aestimabis, vir perreuerende, ac de me polliceberis, animum dignitatis tuae amantissimum, vt nemini vel in te amplectendo, vel ornando, concedere posthac velim. Summum Virum, ac de sacris profanisque litteris egregie ac immortaliter merentem, D Alberti, diligenter ac perofficiose saluta, neque eo secius reliquos Professores, qui me norunt, ac studia mea amant. Vitembergae XIII. Calend. Octobr. A. CIC IC CXXCI.

LXXXVIII. IEREMIAE HAHNEVALDIO.

ACcepi, rationes muneris atque studiatua iam diu mereri honores et ornamenta publica, nec mediocri gaudio affectus sum, postquam intellexi consilium hoc egregium, et doctrina vigiliisque tuis dignum, cuius perficiendi iam prompta et luculenta occasio tibi datur. Nam de me et collegis, quibus data examinis prouincia est, spondeo tibi propensam voluntatem, quam re ipsa, nec obscuris signis, sed certis apertisque indiciis cognosces, si res tuae ita ferant, vt nornen inter candidatos profitearis Age igitur, capias tandem tot labolum vigiliarumque tuarum mercedem, et praemia atque testimonia laudis expetas,

quorum facile impetrandorum nunc sane tibi est facultas. Ego vitro libenterque cum te, tum virtutes tuas, amplectar et ornabo, Deumque venerabor, vt inceptum honoresque benigne et constanter fortunet. XIII. Cal. Oct. A. CIC IC CXXCI.

LXXXIX. IO. FRIDER. REINHARDT, IC. Dresd.

ETsi tuae sponsio beneuolentiae satisfacere mihi potuit, nec praeter eam ali quid desiderare volui, quod Veckianae necessitudines, quibus virtus et fortuna te inseruit, plus sane debeo, et omni deinceps occasione testatum facere cupio, quanti eae a me fiant. Tamen insigne luculentumque benesicium tam propensae in me voluntati addendum censuisti, neque obnitor, quo niam sic placuit, ne videar non aestimare donum per se eximium, praesertim ab ea familia, cuius in omni genere decus enituit, cuiusque in rempublicam merita sunt multo pulcherrima, et in omnium ore animisque versantur. Atque optimus ille socer tuus inter has patriae curas, a quibus nunquam ei licebat esse vacuo, Academiae nostratis negotia haud neglexit, et commoda procurauit enixe ac diligenter, illud etiam magno et sapienti consilio effecit, vt, quum

superiori tempore salus eius, nescio per quas turbas, in discrimen adducta esset, ipsius ac tuo singulari fauore nostris omnium rationibus bene ac tempestiue consuleretur. Itaque huius eruditissimae societatis ego velut internuncius ac interpres hoc elogio talem tantumque virum fraudare non debui, vt intelligeret posteritas, qualem consilii administrum curia sanctior, qualemue Patronum Academia nostra amiserit. Ego, quoties aeternum historiae Dresdensis monimentum animo reputo, toties in eo Varronem, quo viro nihil maius Roma habuit, contemplari mihi videor, defixusque adeo in laude eius acquiesco. Sed nunc denuo tibi ac necessitudinibus amplissimis pro dono tam insigni gratias ago habeoque maximas, Deumque precor, vt familia perpetuo floreat, maioraque incrementa capiat in di es splendoremque solidae nec fucatae laudis teneat ac tueatur sempiternum. XIII. Cal. Sept. A. CIC IC CXXCI.

XC. NICOLAO L. B. A GERSDORF.

TVum principisque reditum in vrbem felicem fuisse ac prosperum, varii ac diuer nuncii attulerunt, quem deinceps fortunet Deus, ac sinat, vt non modo nunc cum saustis acclamationibus prosequamtur,

sed in posterum quoque sacrum semper, et solemnem habeamus. Vota igitur concipienda et nuncupanda sunt, vt res nostras benigne reficiat, pristinisque beneficiis frui concedat, rectamque aeris et firmam temperationem largiatur, ne sinat, vt dura initia, quibus usi sumus, diutius durent, poenaeque in nos continuatae exemplum statuatur, cuius finem modumque poscimus, vt cum opes, tum commercia, inuiso et noxio morbo intercepta, sic tandem restituantur. De Italia non paruus metus omnium mentes animosque incessit, videntque iam Heluetii, cesso Burgundiae comitatu, cui patrocinium praestare debuerant, magnam securitatis partem libi ademptam fuisse. Neque eo secius periculum Imperatori impenet, si quidem causam comrmunem, et officium domini beneficiarii deserere non velit. Sane, Casali intercepta, non tantum Mediolanensis Ducatus in praesenti discrimine est, sed etiam tota Italia proxime abest a iugo, nec satis praesidii habet aduersus omnes belli casus. Magnus Florentiae Dux non absurde aestimat periculum, quum filiam Caesaris nurum sibi destinat, atque eo connubio amicitiam ac necessitudinem prudenter firmat, In Vngaria res quidem valde turbatae ancipitesque sunt, sed vereor, ne posthac Poloniae deterior conditio sit.

Eo minus de Germania superiori dubitandum est, quin Galli arbitria et leges sequatur. Namille perstat insententia vindicandi accessiones siue, vt vocant dependentias, quas, ait, sibi competereex capite sacerdotiorum, vulgo dioecesium, Metensis, Tullensis et Virodunensis, pariter propter Alsatiam, unde multos nec ignobiles terrarum tractus repetit, ac iuri ditionique suae adscribit. Longi equidem temporis possessio inter gentes valet, atque huic ambitioni obsistit, sed regi ius in armis ferenti non potest obtendi, cui fortuna temporum et occasio sane dant repetendi titulum ac rotur. Quae res Deo committenda est, qui saepe, non cogitantibus nobis, expedit, quae on sperabamus posse fieri, ac in tempore adest, et oppressis affert auxilium, et miseros laborantesque seruat, neque eo secius imperia ruentia sistit, ac principatus per se innalidos defendit et firmat, fluxamque et fragilem potentiam sua vi et consilio tuetur. At enim tu patriae consule, Domine, et commoda publica diligenter procura, conatusque Principis optimos adiuua, ac de nobis omnibus sic merere, vt inter multas alias laudes hanc certe maximam posteris recolendam, pariterque imitandam relinquas. Vitembergae XVI. Calend. Octobr. A. CIC IC LXXXI.

XCI. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI IC. Dresd.

QVod hucusque intermisi nunc breuiter expediam munus, et quid in Gallia acciderit, summatim ac velut per extremas lineas indicabo. Adukus erat mensis Augustus, quum nauem conscendere cogitauimus, sed Anglorum erga Gallos inuidia eam, quam conduxeramus, nescio quid suspicata, detinuit, quo fiebat, vt quarto die Septembris ex portu Londinensi solueremus. Lentum ac difficile iter nos merito solicitos anxiosque habuit, ac saepe etiam nauis nostra in periculum venit, parumque abfuit, quin apud littora Picardiae puluinis illideretur. Vicesimus erat dies Septembris cum ad sanum S. Valarici exponeremur in terram, et, obliti molestias, certa iam visendae Lutetiae spe duceremur. Igitur, conspecto Abbatis fano, ad oppidum, quod Abbatis Villa dicitur, recta contendimus, et, adito Mariae templo, in patres non admodum doctos incidimus, atque hinc in Ambianos mouimus, et vrbem Ambianensem intrauimas, ibique Ecclesiam Petro, Apostolorum Principi, dicatam, et splendore et cultu egregiam, perlustrauimus. Res vrbis et originem Ecclesiae ex instituto descripsit

Morlierius, Vir minime spernendus. Episcopi munere fungebatur Franciscus Vaur, vibi Picardiae moris et linguae imaginem velut in compendio videbamus. Canonicos, quos vocant, humanitas magis, quam doctrina commendabat. Vrbi arx adiacet, quae cum praesidio tenebatur. Exinde Bellovacum, vbi Picardia incipit esse cultior, profecti, Ecclesiae monumenta et inscriptiones pariter atque Ambiani contemplati sumus. Episcopus eo tempore legati partes obibat, etapud Polonosversabatur, vt gentis eius animos in amicitiam necessitudinemque Gallicam inclinaret. Dici non potest, quantopere conspectu illius terrae laetatus fuerim, in qua Caius Caesar castra habuit, et arma virosque exercuit, atque per eam oram ad Belgas descendit. Nam apud Bellomontium veteris Romanorum militiae operumque non pauca, nec fallentia extant vestigia et signa. Cumque hic aliquandiu constitissem, cepit me amor visendi. S. Dionysii fani, cuius origo multo est antiquissima, et magno Dagoberto, Franciae regi, accepta fertur. Monumenta, tumuli, gaza Ecclesiae, et cimeliorum apparatus, tanta ibi cernuntur, quanta, qui non viderit, certe non credat. Dionysii nomen a Dionysio Areopagita tulit, quia Clemente, huius nominis primo, eodemque

Romae Episcopo, in Galliam missus, laeto animo has suscepit partes, nullumque, Dei causa, periculum refugiens, coelestia oracula promulgauit, ac tandem, praefecto Galliae Fescennio Sisinio, Martyr ad posteritatis famam insignis decessit. Commodum aderam, cum memoriae et honori Ludouici XIII. sacrum anniuersarium institueretur, rituque solemni perageretur. Postea me in viam dedi, et Parisiorum vrbem, omni nitore et cultu, ac nihilo secius maximis ingeniis florentem, accessi, et, vix ingressus, de Emmerici Bigotii praesentia audiui, quem adii, et merito veneratus sum, ac pleraque eius Chrysostomi MSS. vidi et legi, quem vnum apud Gallos aestimabat Vindsorii Vossius, ac post Valesios seruare veterem eruditionis gloriam affirmabat. In extremo tibi commendo, Patrone Magnifice, Christophorum Adolphum Durerum, Liebenvverda Saxonem, qui, quantis potest precibus, stipendium petit, ac profecto meretur. Vitembergae XII. Calend. Octobr. A. CIC ICC LXXXI.

XCII. EIDEM.

DEditio Argentorati fidae Imperio vrbis, omnes Germaniae rationes conturbauit, aditumque ad regiones Rheno Moenoque

adiacentes patefecit, in qua vna vrbe plurium sane vrbium, imo et prouinciarum, iacturam fecimus. Rex, cum adhuc in Gallia esset, occupationi diem dixit, vt fortunam non modo habere benignam ac prosperam, sed etiam regere arbitrio suo videatur. Post voti compos, arcem, qua ciues in officio contineat, aedificare constituit, tormenta iam eripuit et auexit, templum Germaniae maximum augustissimumque ritu Pontificio inaugurandum curauit, in quo omnia Alsatiae templa, et praedia possessionesque sacerdotiorum, amisimus. Iam Lotharingia non limes, sed Galliae pars est, Rhenusque victoris imperio ac ditione continetur, et munitissianus Bresaci mons, huius accessione castri auctus, maiorem finitimis metum infert, Regisque potentiam exquisitius firmat. Iam fere circumsepti sunt Heluetii, ante hac socii, ac deinceps aut clientes, aut serui, Gallorum futuri. Rex siue serio, siue simulato, per Rebenaccium deditionis inuidiam iuris praetextu purgauit rogauitque Brandenburgicum, vt suas, aequasque et iustas rationes Caesari approbaret, ad Moenum nolle tendere, aut quicquam vltra turbare, de Philippoburgo cupere, vt solo aequetur. Ita Rex ille illudit nobis, et arbitratu suo agit cum Germanis, et pacem vel rumpit impune, vel ex vtilitate

sua interpretatur. Iura, leges, omnibus scribit, alios cogit, alios terret, plurimis minatur. Iam ducit in Hispanicos Belgas, et vrbes occupat, iam Italis metum incutit, armaque ostendit, iam Rheni oram subigit, vicinosque frenat. Accepi, Brandenburgicum futuri prouidum et cautum perlato deditionis Argentoratensis nuncio, aliquot noctes prope insomnes duxisse. Vitembergae, prid. Id. Octobr. A. CIC ICC LXXXI.

XCIII. EIDEM.

PArisiis varios magnarumque rerum scientes viros passim salutaui, et bibliothecas prorsus egregias codicesque manuscriptos vidi et perquisiui. Baluzium in aedibus Colbertianis litteris et bibliothecae pulvere abditum deprehendi, sed ingenio acri sane et prompto, qui plerasque Carolinae antiquitatis membranas mihi ostendit, et de multis atque incidentibus rebus verum accuratumque iudicium tulit. De Bigotio, Menagio, Bullialdo, et perpluribus aliis nihil addo, quorum monimenta, quae reliquerunt, de vbertate ingenii atque iudicii praestantia testari possunt. Reliquum tempus in perlegendas describendasque inscriptiones, quae inportis columnisque incisae erant, impendi; eae enim admonere

possunt, quid Galli de Germanis, ac superioribus eorum foederatis existiment, quorum Reges et Principes fracti, dissipati, et victi, quasique iam precaria imperia tenentes, non obscuris imaginibus et simulacris ibi adumbrantur. Legato Caesaris, Mansfeldio Comiti, illudebant sapientiores, cum priuatim inter se colloquerentur, illum petere et obtestari, Regem facere, quae vellet. Absurdam esse austriae pro Lotharingo intercessionem, qui, cum a Rege Franciae fiduciarium Ducatum recipere noluisset, iam omni sua spe excidisse, quod euentus comprobauit, cum inter concordiae pacisque meditationes pax Neomagensis rupta, et ianua claustrumque Germaniae Argentoratum maximo cum patriae damno, ereptum fuit. Vix Campaniam, Verodunum, et Mediomatrices transieram, cum, Argentoratum delatus, homines nostri ordinis plerosque securos inueni. Obrechtus, in prodromo, quem vocant, Alsatiae, elaborabat, sed eo tempore, quo non rationes, sed arma, sumi oportebat. Hoc est infaustum seruitutis Germanicae initium, nec minus iam libertas, quam religio, in discrimen vocatur, quando in vna vrbe omnes Rheno finitimas regiones, atque in vno vrbis templo omnia Alsatiae templa sacra et sacerdotia, amisimus, iamque recogito illud, quod

Patres subinde mihi dixerunt, adduci se in spem Germaniae in vnum Christi ouile colligendae. Illi etiam, qui sodalitati suae nomen Iesu praescribunt, non poterant diffiteri, Regis eam voluntatem sententiamque esse, vt vna lege et religione Europa Christiana, pro cuius arbitro se gerit, deinceps vtatur. Austris imminere fatum, impendere orbitatem fatalem, solem ab occidente venturum, qui haereticos dissipaturus sit, omnia in posterum eo loco fore, vt in vnum Franco-Gallicum nomen conflentur. Nam, quod Germani de instaurando Austrasiae regno tradunt, id tale est, vt inepte sibi blandiantur. Sub Franciae nomine copulari vult prouincias, adeo vt quicquid ad Francos quoquomodo vnquam pertinuit, aut eo vel antiqui, vel noui iuris specie referri vlla ratione potest, nomine ditioneque Francica coniungere cupiat, quo pacto neque Thuringia et Hassia, neque vlla Germaniae regio, tuta erit et salua, praesertim, quum patientia Germanorum in iocum Gallorum transierit, et victoria victoriam hosti pepererit, vnoque die Argentoratum Germaniae, et Casalim Italiae, intrauerit, nec minora in Belgio Hispanico moliatur, vt intelligamus, quid Reipublicae et Ecclesiae magni et formidolosi isti conatus ferant. Ad vltimum, Patrone maxime,

Barthelium, Mariamontanum, tibi commendo, si qua de eo in petendo sacerdotii vel alio muneris honore, bene mereri possis, vt tu vnus omnium maxime potes. Vitembergae, XIII. Cal. Nou. CIC ICC LXXXI.

XCIV. M. ABRAAMO FLIESBACHIO Sacerdoti.

FIxum mihi deliberatum est, gratulari tibi praemia summosque honores, quos petiisti, ac merito tuo impetrasti. Res ea omnibus visa est memorabilis, quod pater et filius, eodem tempore, eandem dignitatem, pari et, aequo iure, susceperunt. Ego id, pro eo, ac par est, meoque doctoris historici, muneri sane convenit, in ordinis nostri commentarios referre volui ac debui, vt posteritas de exemplo tam laudabili nunquam apud nos, quod ego quidem sciam, edito cognosceret, idque secum recogitaret. De impensarum rationibus iam ita mihi satis factum est, vt gratiae referendae locum occasionemque quaeram. In primis Deum veneror, vt res consiliaque tua fortunet, et sacerdotium tuum laboresque in vniuersum felices esse iubeat, vt hoc tempore, quo Gallicus Hannibal nihil non ad perdendam polluendamque sacram pariter et ciuilem rem molitur, difficili fortunae

resistas, et pietate atque constantia partes tuas obeas, teneasque hoc multo sanctissimum institutum, quod hostibus placere non potest. Sed dimicent illi de vita et fortunis, eripiant templa et vrbes, lacessant nos et persequantur, pietate, velut scuto, nos armabimus, et hanc vnam vincendi rationem putabimus, fore, vt Deus, fallendi nescius, non destituat peculium ab se dilectum, exitumque rei ferme conclamatae expediat, Ecclesiam tueatur et propugnet. Sed, cur haec scribo? qui honores tuos gaudio et gratulatione celebrandos suscepi? Itaque vota nuncupo, Deumque obtestor, vt patriae, familiae ac tibi, annuat, et plura maioraque incrementa, cum nouis, iisque recte partis honoribus tribuat ac perpetuo largiatur. Vitemb. apud Saxones XII Cal. Nou. A. C. CIC ICC LXXXI.

XCV. SACERDOTI CVIDAM.

NOn opinor, feres grauiter, quod filium tuum, modestia in primis ac diligentia mihi conciliatum ad capiendos Magistri honores inuitaui, vel eo non contemnendo persuasionis argumento, quod minori, ac alias, impensa conficere rationes posset. Me enim annitente, aditus ipsi ad beneficium patuit, quod, ob frequentem

Candidatorum numerum, tunc erat vacuum, cuius impertiendi occasionem vt arriperet, sane ipse auctor fui. Eam ad rem consequendam inter nos conuenit, vt duodetriginta numos, quos vnciales, siue Ioachimicos nominant, aerario nostro inferendos, soluat. Cumque inter nos diu collocuti essemus, placebat tandem conditio, si quidem tibi hoc institutum commendarem. Etsi autem cupiebat in primis, tuam interponi auctoritatem et consensum, tamen res tempusque non ferebat moram, nec erat, cur de assensu tuo dubitarem, in causa praesertim honesta, et ad ornanda pariter, ac amplificanda studia pertinente. Rogo igitur magnopere, vt, si quid nimis maturatum est, id non filio, modesto et obedienti iuueni, sed mihi, tribuuas, atque, ex ro eius fore existimes, quod cum laude doctrinae et commodo filii est coniunctum. Incitandi enim iuuenum animi praemiisque alendi sunt, vt nostra et Ecclesiae exspectatione dignos se exhibeant, ac incitati virtute sua altius enitantur, deque republica sacra magis ac melius mereantur. De me ipsi amicum adiutoremque ad ingredienda antiquitatum sacrarum studia spondeo, nec ignoro, in reliquis doctrinae partibus eum magna industriae contentione ingenium exercere.

Ita DEUS Immortalis omnia filii incepta prosperet, ac tuo et familiae honori solatioque eum adolescere porro iubeat, vt hoc noui decoris monumentum ei commoda afferat, vitamque longam pariter et floridam, perennemque famam, praecedat atque comitetur. Nos, pro ea, qua decet, religione venerabimur aeternum Numen, vt pericula ab Ecclesia et republica litteraria, quae, astu et molitionibus Pontificiorum conflantur, benigne auertat, Regemque Gallum, nihil non hostile molientem, et sacris salutique imperii insidiantem, re pellat et confundat. Vitembergae A. CIC ICC LXXXI. V. Cal. Nou.

XCVI. NICOLAO L. B. A GERSDORF.

NVnc tandem eius controuersiae, quae, de stirpe et iure Anhaltinorum annis abhinc decem moueri coepit, rationem diligenter nobiscum considerauimus, ac eruendae eius rei studium laboremque hoc magis collocauimus, quod Potentissimi Principis EL. dignitas pariter, atque vtilitas, eo in negotio certe maximo, versantur. Subsidia iuris et historiae, quantum fieri potuit, ego et Consultissimus Zieglerus inter nos contulimus, et plura mihi restant,

in posterum latine perscribam, et sigillatim exsequar, accurateque explicabo. Etsi enim scriptores editi fere omnes, quos quidem sciam, Anhaltinos ex Bernardi Ducis Saxoniae sanguine deriuant, nec ignoro, Conringium istud Anhaltinorum A. CIC CCCCLXXI euulgatum scriptum causae eorum palladium censuisse, tamen, opinor, ea res sic iam confecta est, vt credam, hunc velut Aiacis clypeum deinceps non ampli us obtendi posse. Nam vt accepi, omnes prope Luneburgici Principes et finitimi Dynastae eam in, sententiam adducti sunt, vt putent, cum Anhaltinis saltem iniquissime agi, si de praesidio obtinendi Ducatus Lauenburgici, qui iure sanguinis ad eos tanquam agnatos spectet, deiiciantur. Nec posse ipsis fraudi esse in vniuersum, quod simultaneam, quae in foro dicitur inuestituram neglexissent: morem Imperii et subtilitates iuris a Saxonum consuetudine arcessitas, non posse delere iura sanguinis et necessitudinum, ampliusque constat, iis hac in parte Brandenburgicum et Luneburgicos tacite patrocinari. Quanquam idapertum manifestumque est, sanguinis iura, quantum ad ciuiles effectus, vtpote successionis, facto quodam interueniente, intercipi posse ac tolli, tamen hic cauto opus est, ac in tempore rationem iniri expedit,

vt si quid Duci Lauenburgico Iulio Francisco humanitus accidat, ope auxilioque Daniae Regis eius Ducatus possessio obtineatur. Optandum est sane his miseris propeque conclamatis temporibus, vt Saxoniae nostrae accessio perantiqua fiat, et consilia hominum Germanos ad vnum Christi ouile reduci cupientium, dissipentur, viresque patriae nouo et auspicato exemplo firmentur, quae non potest esse tuta, si obtentu iuris dependentiarum et reunionis cum Regno Francorum omnia et vsucapionum et dominiorum iura conuellantur. Primo enim Thuringiae metropoli metuo, et vereor, ne in ea, si res iratiore fato sic prolabantur penitus, alteram Germaniae Troiam habeamus. Omnino enim Franco-Gallus ex capite praedicti et speciosi iuris, atque ex persona Francorum Regum Clodouaei, Dagoberti et sequiorum vult atque cupit in ius nomenque Francorum omnia et singula conflari. Hoc ipsum apud Gallos ex Patribus et Aduocatis audiui: haec sane alea luditur, haec scena iam ab An. CIC ICC LXVII. instruitur et astute paratur. Lacrimis temperare non possum, quum recogito in vnico illo Argentorato non modo totam Alsatiam, sed etiam totam superiorem Germaniam amissam, aut profecto praesentissimum periculum ac discrimen

adductum fuisse. Agitur religio, agitur dignitas Principum, et salus omnium, vt nisi Germania conspiratione consiliorum, et consensu aduersus tam horribiles conatus se armauerit, non secus, ac quondam Graecia, perire teneatur. Detestor omen, et comitia, quae nunc habentur, et omnia consilia tua, Domine, bene feliciterque euenire volo, Deumque precor, vt immortale gloriae tuae lumen nunquam extingui nobis patiatur. Mens. Nou. A. CIC ICC XXCI.

XCVII. PETRO HOMFELDIO, IC.

CAlamitas Germaniae et iactura Argentorati omnes nos conturbauit, nec fere numerum inire possum malorum communium, quae nos circumstant. Imminet occasioni iste Hannibal, et spem longius profert, et iura accessionum, siue dependentiarum, quotidie cumulat, specioseque adornat. Quo pacto sancta, nec quondam in dubium vocata, longaque temporis. possessione, et a multis inde saeculis firmata iura connuellentur omniaque tandem in Franco-Galliae nomen ditionemque conflabuntur. Nec tutiori loco Bataui, Belgae et Frisii, posthac erunt, si repetendi iste nouus ac periculosus adeo praetextus valebit, ac deinceps in immensum vsque relinquatur.

Nam diu est, quod toti Belgio inhiat, et coniungi denuo omnes prouincias cupit, quas nunc deuolutionis, nunc dependentiae et reunionis, vt loquuntur, titulo facile destinabit. Tantum, more suo, occasionem exspectat. De Cadouio nostro addo, eum, me hortante Magistri honores suscepisse, beneque stetisse, et vitam probe gnauiterque emendasse, vt praeclare de eo deinceps sperem. Ordini nostro XXX. numos vnciales, nomine impensarum, soluere necesse habet. Honori atque indoli et necessitudini id tribuendum duxi, vt excitaretur magis, atque a vulgo studiosorum virtute praemiisque distingueretur Ita valere te cupio et saluere. Prid. Cal. Decembr. A. CIC IC CXXCI.

XCVIII. CHRISTIANO SCHVZIO, Consil. Weisenfels.

MVltae quidem, nec ignotae, tibi causae sunt, cur de meliori temporum fortuna vel parum, vel nihil, sperare debeamus. Vix tempero mihi, quin dicam, cum antiquis moribus pristinam temporum felicitatem esse mutatam, quando ea nos omnia destituunt, quorum rationes expeditissimas haberi, oportebat. Profecto vrgemur fatis, et patiendo ignauiam, resistendo imbecillitatem,

ostendimus hosti. Nihil autem perinde doleo, ac Argentorati iacturam, in qua vrbe robur et praesidium insignioris Germaniae partis amissum est, neque modo glotia, sed etiam salus nostra, iam in periculo versatur, et, quod caput est, religio quoque nouo telo petitur, et inauspicato repetendi titulo omne diuinum humanumque ius conuellitur et conturbatur. Nunquam enim modus finisque erit vindicandi armis aliena, si tandem ista ab accessionibus, et, vt vocant, dependentiis, sumpta ratio sufficiat, vt nouum gentium nationumque ius conficiatur. Et tamen veterno suo indulget Europa Christiana, trepidatque Belgium, et circumspecte diffidit Anglorum Regi, Germaniaque prorsus exterrita et exhausta, et voluntatibus studiisque diuisa, ac nuper admo dum sic denudata est, vt resistenda esse nequeat. Italia ipsa iam sero agnoscit, quam periculosum sibi fuerit consilium recepti in Italiam Gallici sanguinis, qui in Niuernensibus domicilium, non animum, mutauit. Forsan tamen Europa barbara excitabitur in vltionem, et distinebit maximas vires, neque permittet, clientes, suos regulos, in maritima Africae ora tam impune vexari, multo minus imperium Archipelagi eripi sibi patietur. Cum legato Gallico iam tum indignissime actum est, nec dubito, quin haec

distrahendarum virium occasio sit futura. Sed nos neque consilia tempestiua asserimus, neque subsidia et neruos belli inpromptu habemus, et patientia discordiaque sinimus perdi polluique rempublicam, Sed, cum huius sortis me, sane bonum ciuem, miseret, tum vulnus, quod in Serenissimo Duce Mauritio accepimus, satis deflere non possuum, in quo pietas, constantia, et propensa in litteras voluntas, certe nostra memoria familiam ducebant. Miseros nos, qui tanti Herois funus non digne deplorare possumus, cuius virtutes per se lucent posteris, quarum lumen Saxoniae ademptum nunc maxime desideramus. Sed stabimus fidenter, et sortunam exspectabimus, Deoque permittemus rerum exitum, et caducas humanasque res spernendo vincemus. Ceterum Vngariae pax, nuper confecta, Caesari animum addit, propterea, quod Turcae inducias prorogarunt, turbidaque ingenia fouere ac stimulare desierunt. Sensim quoque Poloni et Sueones a Galiis redduntur alieniores, et, quorsum tanti regis consilia euasura sint, cum animis cogitant, nec tam facile, vt antehac, credunt. Genesius, quiscripsit [gap: Greek word(s)] libros est in mea manu, et libenter eius copiam tibi faciam. Illustri Procancellario me commenda, cuius summae virtutes aeternum in animo meo, monimentum

XCIX. GVIL. ERNESTO TENZELIO.

SPero, fore, vt breui inter nos de loco illo Clementis Romani colloquamur, ac nihil quidem attinet dubitare, quin de veteri et moribus aeui Apostolici recepta Ecclesiae disciplina capiatur. Sed, quantuscunque etiam fuit ille rigor, omnino a iurisdictione ciuili abfuit, quippe qui tantum intra fines ecclesiae mansit, ac nihil adeo cum legislatione et coactione externa commune habuit, adeo, vt Christiani omni magistratu et honore gerendac reipublicae arcerentur. Ius tamen coercenai et prohibendi communione sua lapsos permissum est, neque alio ex fonte arcani disciplina manauit. Sed Patris ipsiusmet inspiciendi otium mihi non fuit, propterea, quod aliae quaedam, et non spernendae, occupationes ab ea cura me disiunxerunt. Tantum tibi et summe reuerendo Parenti tuo, et vniuersae familiae, felicem anni coepti cursum, felicissimumque in Saxoniam aduentum pro eo, ac par est, affectu saneprolixissimo, precor. Prid. Id. Dec. A. CIC IC CXXCI,

C. NOBILI CVIDAM.

FIdes promissi et ratio obseruantiae meae exigit, vt de filii vita, moribus et studiis, perscribam. Etsi autem speraui, fore, vt ipse partes suas recte agat, tamen res aliter, ac putaui, cecidit, et ab officio immane quantum recessit. Ignosce mihi, liberius Scribenti, Patrone maxime, quod scio, iussis tuis in primis esse obtemperandum. Nam, inscio et inconsulto me, et patrono mensae vix appellato, hinc abiit, pluresque hebdomadas Halis traduxit, reuersusque sodalitati cuidam, furtiuos amores captanti, se addicere voluit, et non modo iuris, sed etiam humanitatis studia prorsus neglexit. Monitus quidem, modeste se gerit, et obsequium spondet, ac inter coenandum nihil illiberale facit aut loquitur, sed, vbi surreximus, domo exit, et tempus inutiliter consumit, Tuae auctoritatis est, resistere licentiae, et conatus haudquaquam laudabiles seueriori quadam comminatione deinceps inhibere. Mihi alioquin omnis diligentiae ratio in eo posita est, vt bene ei cupiam et consulam, si quidem velit esse audiens, et vitam instituere pro eo, ac par est, familiaeque illustris splendor requirit Interea me summo patrocinio tuo commendo, Deumque, quantis possum, precibus votisque,

rogo, vt Te Domine, cum incluta gente et necessitudinibus, quam diutissime conseruet. Vitemb. Sax. IV. Ian. A. CIC IC CXXCII.

CI. ADAMO CHRISTOPH. IACOBI, IC. Dresd.

NOn ignoro, summam rerum consiliorumque tuorum dignitatem cum salute omnium esse coniunctam, et scio fateorque, neminem perinde esse de studiis noltris meritum, ac te, virum omnino his litteris et ornandis et fouendis, benigno quodam sidere genitum concessumque. Nam hoc coelestis cuiusdam auspicii est, et ad gloriam tuam in primis pertinet, ac vota precesque nobis exprimit, vt hanc tibi felicitatem sane perpetuam esse cupiamus. Itaque volo, Deumque oro, vt omnes vitae munerisque tui partes fonunet, et valetudinem prosperam esse iubeat, omniaque laborum taedia et curas leniat, suauiterque temperet, ut, quae tua merita praesens aetas non assequitur, posteri celebrent, atque in beneficii parte ponant. Illud in primis expeto, vt filius natu maximus laudis tuae retinendae pariter, et propagandae, materiam quaerat, et recte agendi constantiam seruet, atque adeo in spem successionemque paternae glcriae feliciter veniat, ac viribus denique

omnibus, ad augendum hoc tam illustre et nullis saeculis periturum decus, auspicatissime annitatur. Reliquis tantundem precor, et opto, vt nobilissima lacobaeorum gens nunquam male agat, ac nulla fortunae tempestate deflectat in praeceps, nulloque inuidiae impetu moueatur. Vitemb. IIX. Id. Ianuar. A. CIC IC CXXCII.

CII. NICOLAO L. B. A. GERSDORF,

PRaesto sum inter clientes fidei tuae deditos, et felix faustumque omen fero, vota etiam pio ac composito animo, vt par est, soluo, Deumque veneror, vt omnia consilia laboresque fortunati sint, et res secundae nulla deinceps acerbitate perturbentur. Nam, quis nostra memoria Gersdorfium, ab ingenio, ab arte et vsu instructum, aequauerit, quem non fortuna, sed meritorum gloria, cuexit, vt in summo splendoris faltigio stantem nemo citra admirationem contueri, ac digne satis venerari, queat. Pauci, et in pari felicitatis gradu positi, huc anniti, vix vnus et alter assequi, nemo certe aequali dexteritate id contingere potest. Ingenue dico, tua vnius laude omnes saeculi laudes contineri, in quibus non familiam, sed agmen ducis, et capacem vbique animum, et omni negotiorum

moli sufficientem, ostendis et vsu probas. Igitur, quantis possum, peto a Numine aeterno precibus, vt felicitas haec longe maxima, nec finem, neque modum, habeat, et valetudo prospera perpetuaque sit, et Gersdorfiae atque Frisiae necessitudines, nulla temporum calamitate frangantur et pereant, contraque aduersa nitantur et vigeant, atque arduis pro republica certaminibus ipsam temporum iniuriam vincant, ac ea denique auctoribus praemia rependant, in quae rerum aeternitas assidue et sancta cum veneratione intueatur. Id quod nunc tibi, coniugi tuae omnes lautes supergressae, socero, necessariis vniuersis, ea, qua decet, pietate, feliciter euenire opto, cupio et precor. VII. Id. Ian. A. CIC ICC XXCII.

CIII. ANTONIO MAGLIABECHIO, Consiliario, et Bibliothecae FlorentinaePraefecto.

AMbrosium, nomini tuo nuncupatum, vidi libenterque legi, et cum primis stili elegantiam in viro sacri ordinis miratus sum, nec dicere satis quaeo, quam gratum id munus mihi fuerit, quo tam multae, tamque insignes, res continentur. Nam pulchre et diligenter omnia commemorat, pariterque

delectat, et scite instruit, exemplisque docet, neque modo Eugenii Pontificis, aeuum illustrat, sed etiam ad Mediceas Venetasque res peropportune digreditur; et prudentiam vsumque rerum haud vulgarem ostendit. Tuum ergo beneficium, et Nicolai Bartholini, Viri certe doctissimi, labor, iure meritoque commendantur, et apud me plurimum valent, laetusque fruor his deliciis, quae animum explent sine satietate ac demulcent. Pergite in hoc laudis curriculo, et vindicate ab obliuione famam meritissimorum hominum, et date hoc nobis et posteris, vt in abditis ingenii monimentis effigiem sanctissimorum praesulum et antistitum deinceps frequentius intueamur. Nihil est quod reddam tibi, nisi leue et ludicrum, spondeoque, data occasione, aliquid de Medis et Persis, quod iam operas distinet, breuique in lucem veniet, ac gratiam abs te inibit, id quod peto, et tempestiue admoneo, bis me nuper ad te scripsisse literas cum fasciculo, quas non du bito perlatas esse. Nostri te salutant, et beneuolentiam laudant, optantque mecum, nunquam te mori, quem virtus ipsa quoque iam diu reddidit immortalem. Ipsis id. Ian. A. CIC ICC XXCII.

CIV. GEORGIO FRIDERICO MAGNO, Gymnasii Augustani Rectori.

HAbendae pariter et referendae, tibi gratiae occasionem nactus sum, nec mihi excidit amor tuus, speroque vt Spizelio deinceps amico vtar, cuius et eruditio et humanitas, iam dudum erudito sane orbi est perspecta. Tantum veneror Deum, vt rem Romanam, iniuria temporum prolapsam, fortunet in posterum, Germaniamque in antiqua sede sistat, et gaudium hoc nobis perpetuum esse iubeat, et praecipue sacra, quae nuper periculum adierunt, seruet benigneque tueatur. Simul ab vtroque vestrum peto, vt, si quid sit, quod ad me Florentia curatum velit Magliabechius, id libenter ad me destinetis, de que me, vt amico vero, et tu etiam, vt veteri et explorato, sentiatis. Vitembergae, festinantissime. XIX. Cal. Febr. A. CIC ICC LXXXII.

CV. AD PATREM NOMINE ALTERIVS.

OMnem curam in obsequium et venerationem tuam intendo, et quia conceptae de me exspectationi satisfacere non possum vel in secundis tertiisque consistere conabor, et faciam faciam vt non omnino male

collocasse operam videar, tum studebo pietate et diligentia res meas ornare, ac tibi in primis obseruantiam animique cultum filio morigero dignum, approbare. Praeterquam autem quod scio et fateor, omnem meam felicitatem cum salute tua esse coniunctam, cupio quoque testatam facere pietatem, praesertim quum temporis ratio me admonet, vt vota mea cum ceteris clientibus tuis coniungam, Deoque supplicans quanta possum religione contendam, vt rebus prosperis semper vti fruique possis III. Non. Febr. A. CIC ICC LXXXII.

CVI. PETRO HOMFELDIO, IC.

Discessus Cadouii me admonet, vt de aere alieno, quod hic contraxit, perscribam, cum primis, quia id Academiae interest, quae, etsi detinendi eius consilium inibat, tamen, me deprecatore, factum est, vt dimitteretur. Honori quidem familiae, et existimationi iuuenis consulendum est, nec dubito, quin pro auctoritate tua hoc efficiendum suscipias, omnemque diligentiam adhibeas, vt nomina, quae M. Cadouius fecit, quantocyus dissoluantur. Ordo sapientum, cuius magistratum gessi adhuc, in vniuersum duos et triginta imperiales poscit, in quos consensit, fidemque dedit

fine tergiuersatione soluturum. Hamburgi opinor, subsistet aliquandiu, et parcius viuet, ac honesta in primis ratione sumptus vitabit. Academia te salutat, et petit magnopere, vt eius causam ne deseras, quippe quae cupit leuari interpellantium molestiis, et tuae dexteritati prudentiaeque confidit. Si autem moram interponat, tempusque Saxonicis legibus receptum ac praestitucum negligat, in ius vocabitur, non passuris creditoribus, vt spem exspectationemque suam frustretur. Alioqui res Germanicae, praesertim conuentus Francofurtensis, omnium animos suspendunt. Caesar, emendato Vngariae statu, ad nouum idque necessarium bellum se comparat. Copiis eius cum summo imperio praeerit Lotharingus, Imperator militiae acris, sed non satis maturus. Rident Galli lentos apparatus, et sciunt, Germanos aut trahere aut cauponari bellum, quod superiori tempore nauiter fecerunt cohortes quaedam, magnamque apud Germaniae Principes inuidiam sibi concitarunt. Saxo noster Golzium ad summam belli praefecturam inuitauit, et nuper adsciuit, magnoque sumptu militos iam conscribit. Alius pacis studio vtilitatem metitur et numos Ludouisios libenter accipit, sarcitque superius damnum. Valde autem

vereor, vt Argentoratum, in quo tota superioris Germaniae salus sita est, consiliis copiisque nostris recipiatur. Interim ferendum est malum, quod communi patriae impendet, nec alia ratio constare sapienti potest, quam contemptus vicissitudinum, quas mutari et corrigi, non est humana opis. Ceterum Deo supplico, vt seruet Frisones, auertatque pericula et bella, ac tibi, et egregiae familiae tuae, omnia prospera et felicia largiatur. Prid. Non. Febr. A. CIC IC CLXXXII.

CVII. IOANNI IACOBO STVBELIO.

PEto abs te, pro veteri inter nos amicitia, commodo meo seruias, operam que sumas, atque in auctione publica partes licitantis meo nomine agas, Fuhrmannumque adeas, eique mea desideria exponas. Cupio emere Adrichomii Theatrum terrae sanctae, et codicem Athanasii in Psalmos Graecos, siquidem potiundi vtriusque occasio nondum amisisa sit, quod facile perquires. Pecuniam statim curabo, si de pretio certum me reddas, et prima quaque occasione perscribas. Vicissim annitar, vt de te bene mereri possim, ac, mea quidem culpa, nihil omittam, quod eiusimodi sit vt cum honori, tum vtilitati

tuae, consulatur. Quin cumulabis superiora beneficia, quae nondum animo exciderunt, et subinde memoriam librorum abs te donatorum refricant, totumque in aere tuo esse iubent. Quid Iunghansius noster agat, quid moliatur, quaeso, facias, vt sciam. Vol, hardus antiquum obtinet, et, fidei oblitusextra patriam errat, nimiumque sibi indulget. IV. Id. Febr. A. CIC IC CLXXXII.

CVIII. AMICO CVIDAM.

PErit tempus, quod paci impenditur, quum pacis nomine Germanis illuditur, nec vlla spes, nisi in armis, superest, postquam de animo Regis, nihil reddere cupientis, constat. Omnes Germaniae mosbi Gallis explorati sunt, et tota rerum nostrarum salus in defensione tempestiua versatur, quanquam Iudo vincit Ludouicus, et eluuio, quae aliis damnum, ipsi commodum attulit, vt materiam et lapides commodius adueheret, et nouas munitiones eo diligentius celeriusque adornaret. Belgium contra ex maris fluminumque inundatione, magnum detrimentum cepit, parumque abfuit, quin tota Seelandorum regio submergeretur. Rupti passim aggeres sunt, quos ingenti sumptu reparari interest. Plus amissum, esse, fama attulit, quam hostis depraedari

potuisset. Apud nos omnia fere consilia ad bellum spectant, sine quo libertas posthac retineri non potest. Quid Francofurti agatur, ipse tu optime; nosti, Gallorum blanditiae venenum tegunt, nociturae magis, si negligenter agamus. Iam diu habent, quod videant, quum meminerunt, deliberationes Germanorum esse frigidas, et subsidia belli exigua nimisque tarda. Quanquam occasio resistendi iam opportuna esset, si Brandenburgicus armorum societate se coniungeret Saxoni, pariterque Lunehurgici reciperentur in foedus, conatusque nostros adiuuarent, quorum alter a tergo sane tutus est, postquam ipsi Sueones bona et, salutaria, consilia amplectuntur: alteri, situ, et viris viribusque validi, amorem patriae firmis et constantibus animis seruant Saxoni difficile tempus et diuturna contagio multum aduersatur, Lipsiamque impedit, quo minus cursores, more iam recepto expediat, nec dum ommercia, florent libereque exercentur, propterea quod aditus plerique adhuc interclusi sunt, et Luneburgici cupiunt Brunsuigam, aere alieno oppressam, erigi, Batauorumque commercia eo transferri, quae huc dum Lipsiam opibus auxemut. Finitimi nostri animus passim cernitur, quanquam id non prohbet, quin consilia eius publice placeant,

praesertim, quum de bello agitur, quod suadet nobis, dum pacis studium praefert. Ipse, opinor, occasionem exspectat gerendi belli, neque patriae salutem deseret, si nullo Sueonis metu impediri se sentiat, atque ceteros etiam paratos videat, et societare consilii armorumque coniunctos. Nuper tamen in comitiis, circuli nomine, Lipsiae habitis iudicari potuit, nondum inter eum et Sueones oblitteratam esse superioris temporis offensam, quando, ob Pomeraniam vlteriorem, Meindersius et Hartmannus subtili ratione vetera et vltro citroque illata damna mutuo sibi exprobrarunt. Quid Bauarus agat et moliatur, omnes nunc solicitis animis exspectant. Nam Argentorato intercepto, fines eius aperti sunt, Galloque patent, et Francia, Sueuiaque et Boioaria, in pari atque eodem discrimine versantur. Sumit iste Rex sibi pacis bellique in Europa arbitrium, et rerum ad se non pertinentium rationes exquirit, et, quid sibi velint Germanorum apparatus delectusque militares, ambitiose interrogat, non aliter, atque si pro auctoritate dictatoria impedire aut vlcisci vellet. Ipse contra pro lubitu faci moderaturque omnia, pacem frangit, quum, seruare se, ait, accessiones dependentes, nemine obnitente, amplificat et speciose instruit, ludoque vincit. Conniuet Anglus,

pacis sponsor inutilis aut subdolus, et vicinorum iniurias negligit, ac nihil non ambitioni Gallicae indulget. Etsi autem res miserae afflictaeque sunt, tamen Lipsienses in erudita societate, quam nuper inierunt, perseuerant, et libros ab A. CIC IC CLXXXI. editos, diligenter recensent, sed iudicio et elogiis consulto abstinent, indicesque et summam librorum non inscite complectuntur. In quibus si Photii limam requiras, saeculi moribus, qui censuram non ferunt, ad scribendum putauerim. Acta stilo non semper aequabili, et nitido, sed plano tamen satisque apto, describunt, sumptusque non inutiles faciunt, etiam tum viros horum temporum praestantissimos, artificesque non inglorios, Heuelium, Titelium, ac rei librariae peritissimum Leibnizium, adsciuerunt. Vale XVI. Calend. Mart. A. CIC IC CLXXXII.

CIX. OTTONI MENCKENIO, P. P. Lipsiensi.

INstitutum societatis vestrae egregium est, idque libenter probo, cum, quia ad aeui huius laudem pertinet, tum quia vel praecipue diligentiam oommendat exteris, et prodest pariter ac delectat. Eo minus dubito, quin auctoribus rependat insigne decus,

quorum consilio et labore hoc agitur, vt respublica litteraria incrementum. capiat, magisque deinceps floreat, et exemplis elogi isque, pulchrum modum feruantibus, ornata impensius illustretur. Amplius tibi gratulabor, qui feliciter agis has partes, et Germanos in certamen ingenii vocas, et diligenter excitas ad aemulationem externae laudis Nihil posthac nostri concedent Gallis, Italisque et Anglis, et decora gentis suae nomina, haud minus in togae studiis quam in belli artibus, ostendent. Ac tametsi quidem illi saepe declamant in multitudinem Germaniae eruditorum, et requirendos nunc potius esse milites, non obscure innuunt, tamen inuiti intelligent neutrum in nostrate Saxonia omitti, ingeniorumque delectum haberi. Nec gentis, sed discordiae vitium est, si aduersa fortuna patriam vrgeat, vt tantam nuper potentiae iacturam fecerit, quantam alias nunquam. Patientia, fateor, tandem in contemptum vertetur, quum non quidem fortitudo, sed patriae caritas, friget quumque Germania, distracta in partes, mauult periculum exspectare, quam praecauere. Id vero nos, quorum studia ab hac culpa prorsus remota, sunt, haud quaquam deterreat, animosque contra fortuita muniamus, et, quantum innobis est squalorem barbariemque imminentium

temporum a nostris temporibus, omni studio contentioneque mentis, arceamus Deus vero, reipublicae huius praeses et arbiter, fortunet societatis vestrae laudabile inceptum, prouehatque conatus et prosperet, vt salui sospitesque diu et multum laboribus perfungi, ac de acuo in primis nostro bene mereri, queatis. Exemplum, quod voluisti, Illustrissimo Gersdorfio obtuli, qui hoc dono mirifice laetatur, et per me interpretem, magnas agit habetque gratias, er enixe cupit, occasionem dari beneuolentiae vobis comprobandae. Pro me ipso loquor, et nihil, praeter duas, easque non aequantes beneficium tuum, disputationes addo, magnopere opto, vt iuxta cum societate diutissime valeas, spemque et exspectationem rei tam pulchrae firmiter sustineas, et virtute tua constantissime fruaris. Vitembergae Saxonum, XV. Cal. Mart. A. CIC ICC LXXXII.

P S. Zieglerus mecum honorifice sentit et loquitur de instituto hoc vestro, fortunatumque esse iubet.

CX. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. Dresd.

NOn modo non libens, sed quoque inuitus, negotia tua, multo grauissima, interpello,

nec recuso, quo minus iuste abs te reprehendar, et confido tamen summae tuae passimque celebratae beneuolentiae, qua concilias tibi et foues eos omnes, quotquot litteris se tradunt. Fidem excedit, nec tacebic grata posteritas, quantum ordini liberalium hominum tribuas, quantumque horum aequissimis petitionibus concedas. Igitur, sicut me adhuc, non merentem, nec ulla oratione tua beneficia aequantem, benigne complexus es, ita rogo et obtestor, vt pari et eodem beneficii genere fratrem meum ornandum tuendumque suscipias, proque tua auctoritate efficias, vt honesto deincepsstipendio subleuetur. Patre dudum orbatus, quem amisit quadrimus, ipse sibi ferre opem nullam potest. In matre, quod destinat, praesidium non inuenit, nec habet. Mihi quoque, rerum mearum satagenti, non licet meis opibus adolescentem, discendi cupidum, leuare, propterea, quod te non fugit difficultas horum temporum, praecipue autem rationum Academicarum, quae tam perturbatae sunt, quam miserum est aerarium ipsum. Tota haec fortuna nostra ex te pendet, Patrone maxime, nec speramus, sed plane confidimus, te ea in re non esse petitioni nostrae defuturum. Existimaui autem prius de hoc instituto ad te perscribendum esse, quam frater Illustrissimo Senatui vestro

eam in sententiam supplicaret. Aliquis Ephororum paruam quidem spem fecit, ratus, externum esse hominem, qui petat. Fateor, sed mea, clientis, causa tuetur audaciam, et, velut indigena postulat, optimamque spem tenet. Recorder hic superiorum temporum, quibus Ephori beneficium mihi promissum alieniore animo praeripuerunt Vix enim extraordinariam docendi prouinciam cepi, quum id Senatus vester decernebat, et, vt primo quoque tempore fruentium numero adscriberer, per epistolam mandabat. Sed nihil inde ad me peruenit, quoniam, ipsorum arbitratu, forte alius multo dignior censebatur. Tuli, pertuli indignationem timui, neque ad Illustrissimum Senatum retuli, vitamque honestis et continuis laboribus toleraui. Nunc demum spero, fore, vt, quod siue inuidia, siue odio, tunc ademptum est, in fratrem meum clementissime conferatur. Hac spe erigit et solatur se adolescens musteus, et pro tua, ac illustrissimorum summorumque Patrum salute, mecum semper et religiose deprecatur. Ita Deus te et familiam longe nobilissimam asserat ab iniuria temporum, et a casibus fortunae, atque ab omni noxa, defendat, Iacobiosque perpetuos bono publico largiatur, continuetque decus in filiis, honoremque deriuet in seros nepotes ac posteros,

vt nomen honosque tuus nullo vnquam tempore oblitterentur. Vitembergae. Vl. Cal. Mart. A. CIC ICC LXXXII.

P. S. Luneburgo ad me perscriptum est, fuisse ibi Consiliarios Guelficos, qui de me ad Academiam Iuliam inuitando inter se collocuti essent, modo de voluntate mea scirent: de lauto salario rem expeditam fore, si quidem de animo abeundi constaret, Sed nihildum respondeo, et tacendo consilium manendi ostendo, nec dubito de gratia patrocinioque Senatus vestri constanti. Bielckius Mirandulae et Holsteinii epistolas Ienensi praelo recudendas curabit. Wagenseilius in numis euulgandis operam ponet. Ambrosii Moralis hodoeporicon, si placet, ad te curabo.

CXI. EIDEM.

DE animo in me fratremque meum tam propenso, quantas possum, ago habeoque gratias, et spondemus vicissim vterque cultum et parem obseruantiam., votaque concipiemus certatim, vt longi felicisque aeui fructum feras, et tot benignitatis exempla ad seros posteros transmittas. Hodoeporicon Ambrosii benigno animo accipias, peto, vnde pleraque ad quinti decimi saesuli historiam pertinentia, desumere liceat,

quae, vel ob digressiones satis nitidas, placeant, vel ob res Italicas, et congruentes temporum rationes, vsui esse possint. Aelredi insigne et perantiquum monumentum est, multaque prodit, quae historiam Anglo-Saxonum vel praecipue illustrant. De cetero consilium tuum probo et veneror, planeque ad nutum tuum me fingo, optoque, vt in merita tua recte aestimanda non oculos magis conuertant omnes, quotquot virtutem per se ac sine fuco considerant, aptique sunt, vt hoc tam iusto, et tibi honorifico officio, persungantur. V. Non. Mart. A. CIC ICC XXCII.

CXII. NOMINE ALTERIVS.

FElicitate tua merito gaudeo, et, diuturnum atque constantem hunc votorum meorum fructum esse, cupio, Deumque pio et reuerenter oro, laetitia haec mihi assiduo contingat, stabilisque permaneat et fixa. In studiis quantum assequi possum, pergo, et Ciceroni Caesarique geographicas tabulas adiungo, quas Doctor meus iuxta cum vtiliori nouaque historia, diligenter explicat atque illustrat. In hac mediocri rerum mearum fortuna obseruanter peto, vt, cum decori causa, tum ob conuentus, praesertim publicos et sacros, et faciendam, et mittendam,

mihi tunicam holosericam cures. Ego nihil dubitabo, quin omni pietate et obsequio prosequar hoc beneficium, Numenque venerabor, vt te, vna cum matre, protegat diutissime et conseruet. III. Id. Mart. A. CIC ICC XXCII.

CXIII. NOMINE EIVSDEM.

ITerum se dat occasio declarandae meae pietatis, grati asque habeo pro voluntate in me propensissima et paterna, quam non ita pridem noua et insigni benignitate ornasti, pecuniamque curasti, vt impensae, in mensam factae, recte soluerentur. Conabor deinceps pro virili agere meas partes, et tueri vitae studiorumque decus, nec de industria committere, vt quidquam dispereat, quod in me confertur. De aui valetudine angor, quae afflicta esse dicitur, metumque et curam mihi pariter, atque amicis, auget. Ceterum te rogo, vt causam meae petitionis diligenter commendes patri, ego, quod mei muneris est, facio, Deumque inuoco, vt te diu, feliciterque propitius tueatur. III. Eid. Mart. A. CIC ICC XXCII.

CXIV. PATRONO CVIDAM.

DVdum ratio meae pietatis flagitat, vt de filii studiis perscribam, quae non prorsus

quidem remissa sunt, sed cetera eius nihil minus placent. Etenim cum militibus nimium familiariter est, et captat occasionem coenandi cum ipsis, quae vita sicut mihi probari non potest, ita facile degenerat in licentiam, et leues ac lepidos sermones, moresque eius dignitati haud quaquam consentaneos, quibus istud hominum genus impense delectatur. Tum fallacibus fucatisque horum blandimentis captus quasi atque irretitus mihi et Stempelio dehortantibus non dat locum, atque eam viuendi rationem in honore positam, iuuenili credulitate deceptus, putat. Igitur pro humilima pietate quaesumus vterque, id summa benignitas tua concedat nobis, vt a via, quam ingressus est, praecipiti, ad rectam et periculo vacuam, revocetur. Francofurti res friget, in pace dedecus damnumque, in bello periculum metusque animis tractantium occurrunt. Et tamen pacis consilia praefert, cuius specie Germanis illudi putat hostis: bellum interim incruentum secure gerit, dum repetit, et vindicat, quae libido suggerit. Anglus cunctando, simulandoque spem fallit. In Tekelium Vngariae Camillum percussor immissus dicitur, more Hispanorum artes has vsurpantium, quum aliter redintegrandae tranquillitatis ratio iniri non potest. In extremo Deum rogo,

tuae prudentiae meritorumque lumen his terris aut nunquam, aut serissime eripi, nulla autem fatorum acerbitate extingui vnquam patiatur. Proprid. Id. Mart. A. CIC ICC XXCII.

CXV. IOANNI VVALTERO, Senatui Luneburgensi a Secretis.

INter varias rerum temporumque horum molestias, permagnam mihi voluptatem litterae tuae attulerunt, et, quam propenso in me animo esses, satis dilucide significarunt. Iactura quidem Conringii, Viri summi, vehementer affectus sum, in quo non Iulia modo, magnum ingenii lumen, sed etiam Germania immortale decus, amisit. Sed nunquam animis hominum, qui litteras amant aut aestimant, excidet viri gloria, quae omnibus, in doctrinae partibus tam exquisita erat, vt vnum praecipue eum haberent exteri, quem mirarentur. Isaacus Vossius, quo, mea quidem sententia, vix doctiorem nunc Anglia complectitur, sic praedicabat, merito suo, Conringium, vt infra eum reliquos omnes haberet, sapienterque sic censor ingeniorum maximus iudicaret. Lutetiae Parisiorum effuse gaudebat Stephanus Baluzius, cum, saluum esse, ex me intelligeret, quin dixit et fassus est,

neminem perinde ab se aestimari, ac Iulium hunc doctorem. Alibi eum Socraticum, non minori sane praeconio, appellabant, quippe in quo industria et iudicium paria facere viderentur. Pars gloriae est, succedere tali Viro, sed, eum exprimere et imitari, est inusitatae laudis, aequare, difficilimum, vincere, ne hominis quidem. Gratulor autem mihi, non deesse fautores, qui efficere cupiant, vt vacuam ab eo relictam prouinciam capessam. Sed nunc mihi gerendus Academiae magistratus, restantque alia, quibus ante semestre defungi non possum. Tum non constat de salario, quod hic modicum est, etsi non semper tempestiuum. Id vero in deterius mutari, nolim, praesertim, cum ad professionem meam facta sit accessio, quam benignitati Pr. EL. singulari acceptam fero, Constare ergo oportet de modo stipendii, et rerum neruo, de professionis ordine, totaque ratione, quae institutis Academine continentur. Adhaec, quam late pateant illius muneris fines, porriganturne pari et aequo iure ad res Ecclesiasticas et civiles, an beneficio singulari sit opus, ad obtinendum id, quod Conringio sine vlla dubitatione licebat Hic enim velut in acie semper mihi standum fuit, ob tot et tam multas aemulationes hominum, studiis male volentium, vt meminisse etiam graue

videatur. Sed ita res humanae sunt, vt externi hominis fortuna nunquam non aegre introspiciatut. Quod si quisquam, ego certe meo exemplo didici, parumque abfuit, quin tribus quatuorue annis abhinc de statione mea decessissem, nisi Coelo receptus Conringius, idonea et grauitatis plena epistola, me erexisset. In hac tam difficili rerum conditione semper cauendum duxi, ne libertati meae vincula iniicerentur. Mansi ergo hucusque coelebs, futuri anxius et prouidus simul, omnesque opes et copias in bonos exquisitosque codices emendos praesenti animo impendi, censuique id vtilius, quam seruituti superbientis Helenae totum me mancipare. Nam res spesque hic ita misera est, vt mora prae inconsulto impetu mihi probetur. Ne de aliis dicam impedimentis, quae subinde se, offerunt, nec paruum ad mutandas res momentum habent. Has aliasque curas tuo saepe consilio leuarem, si propiori esse liceret. Nunc autem meae mihi solicitudines molestiaeque priuatim mussandae, quasique deuorandae sunt, vt aemuli ac inuidi nihil eorum, quae destino, resciscant. Quo circa Dassouio, collegae meo, iam Hamburgum tendenti, epistolam apertius, liberiusque, et sane tibi, scriptam tradidi, vt certo perferret, Aliam quandam, sed, obscure de industria

exaratam, iam diu ante misi, ratus, hanc sane tutissimam occasionem esse exspectandam. Vnum te rogo enixissime, vt libellum de vita Buvvinkhausii, Luneburgi praelo excusum, et a Theologo Io. Valent. Andreae, si recte memini, editum, ad me quam primum cures, Nobilissimumque Laffertium, patricii ordinis virum, multo obseruantissime salutes. Prid. Id. Mart A. CIC ICC XXCII.

CXVI. IOANNI SCHEDIO, Sacerdoti Staricensi in Misnia.

PErmagni aestimo tuam amicitiam, sineque fuco te complector, et diligo, ac probo etiam singularem industriam, quam in antiquitate elegantiori, magna cum laude, hucdum collocasti. Illud autem te fugere non potest, dissidere Ebraeorum magistros subinde, et, more suo, nugari, quum sermonem animantibus, rationis expertibus, vindicant, idque serpentis, Heuam, primam illam et communem nostram matrem, allocuti, indicio probare cupiunt, vehementerque contendunt. Princeps auctorque huius sententiae est Aben Esra, Iudaeus alioqui non indoctus, et magnae inter ciues suos atque socios, existimationis. Sed fal litur, et absurde iudicat, nec dignus est, cui

hac in re assentiamur. Proinde R. Saadias ad eum refellendum aggressus est et, sermonem rationis esse comitem, recte tradidit atque confirmauit. Verus quidem et naturalis serpens fuit, qui Euam alloquebatur, sed causa altius perquirenda est, vt modus loquendi intelligatur, recteque distinguatur. Absit enim, existimemus, serpentem sua et insita vi fuisse locutum, nam, qui loquitur, intelligit et ratione vtitur. Dabat igitur sine mente sonos, quum diabolus fraudis pariter, sermonisque huius architectus erat, sinente quidem, sed non approbante, aeterno ac iusto numine, quod Heuae ambitionem et erga se diffidentiam prouidebat, nec multo post, non obsequentem suae legi, puniebat, Non leue peccatum fuit, cum vel dubitaret de veritate Dei immutabilis et immortalis, grande autem et capitale crimen admisit, quum serpenti, id est, diabolo, per serpentem loquenti, indulgeret, persuasionumque illecebras audiret pariter et assensu exciperet, legemque Dei veram et iustam praefracte violaret, neque sola peccaret, sed Adamum quoque in eam sententiam falsa persuasione induceret, sibique et posteris culpa sua accerseret mortem. Apposite Theologi dicunt, verum quidem, sed non merum, fuisse serpentem, qui tam callide fallaciterque sermocinaretur.

Christiani quod fciam, non ita delirarunt, vt putarent, bestias fuisse locutas, alienumque est, quod de magno religionis nostrae interprete et instauratore, Lutherro, affertur, qui non de sermone, sed de incessu, serpentis tradit. Psittaci, picae et corui, non loquuntur proprie, sed figura quadam imitantur loquemes, quum redunt species, vsu et assuefacientium instituto, easque, non menti, qua carent, sed memoriae, impressas, sine iudicio promunt, quas deinceps ope phantasiae, non rationis auxilio, sibi reuocant, nec proprie loquuntur, nec intelligunt, quod loqui videntur. Exempla ergo adducta non fraudi sunt nobis, et facile diluuntur, quippe quae ad artes praestigiasque daemonum certe pertinent, probantque, esse malos genios, qui spectra exhibeant, et simulacra, fallendi terrendique causa, adornent, callideque moliantur. Asina Balaami etiam per se nihil locuta est, sed motor magisterque loquendi Deus fuit vocemque modo, naturae vim excedente, elicuit, vt Balaami stupor vel sic tandem castigaretur. Hic disputauit quidam Hilligerus, Chemnicensis, de Asina Balaami, nec absurde de plerisque, absurdis Hebraeorum commentis, sententiam dixit, cuius deinde copiam tibi faciam, si facias, vt intelligam, tibi placere.

Etiam Kunadus de serpente, Heuam allocuto, aliquid commentatus est, si recte memini, de quo in posterum perscribam. Aben Esrae verba in Latinum conuersa, haec sunt: Mihi rectissimum videtur, textum hunc accipere secundum litteram suam, ita, ut purus serpens sit haec locutus, idemque ante illam poenam incesserit erecto corpore, et, qui posuit intellectum in homine, etiam in serpente potuit tale quid ponere, et hanc meam expositionem comprobat textus, dum dicitur fuisse astutior, siue callidior, prae omnibus agri bestiis. Nunc demum opto, vt belle valeas feliciterque agas. Vitembergae, Id. Mart. A. CIC ICC LXXXII.

CXVII. AMICO CVIDAM.

PVlchra et magna, atque, quod praecipue aestimo continua sunt beneficia tua, quibus et me ornas, et, quanto potes studio rem litterariam auges. Liber itinerum Ambrosii, Abbatis mihi fuit multo acceptissimus, nec aliter, quam thesaurus elegantiae sapientiaeque, aestimari debet. Et profecto mihi se commendat illa, quam transmisisti, P. Fassei docta et luculenta dissertatio, quae non somniis ac simulacris fallentibus, sed veris et euidentibus argumentis, conficit rationes temporum, vt non modo certus

baptismi diui Augustini annus nunc plane intelligatur, sed accurato etiam quodam charactere definiatur. Modus scribendi placet vtrinque, cum ob nitorem stili, quem amant hae litterae, iureque sibi vindicant, tum etiam ob variam lectionem. Habitant apud vos Musae, et natiuam habent seruantque elegantiam, nec amant stribliginem et sordes, quas multi, nescio qua subtilitatis scholasticae affectatione, consectantur Pleraque exempla misi Dresenam, et consiliariis, quorum in me extant merita, statim reddenda curaui, vt haberent quo leuarent molestias, quibus tunc patriae causa, distinebantur. Nihil opinor, praeter voluntatem tuam feci, et Sennerto pariter, quod velles, approbaui. Hekelius prope inops et exspes agit, quod res eius cum patrono quodam insigniter conuersae sunt, ac nondum apparet ratio, qua conuenienter et recte deinceps emergat. Lipsienses nostri, honesta quadam externae industriae aemulatione, nuper Acta Eruditorum ab A. CIC IC CLXXXII. auspicati sunt, sed in sententiis dicendis perparci sunt et abstinentes, et disparis quoque notae sunt libri et scripta, quae ibi tractant et expendunt. Aula tota est in explicandis belli consiliis, quae res ipsa postulat, et summa exprimit, necessitas, neque alia constat ratio depellendae seruitutis,

quae nunc quidem Germaniae impendet, nisi armis se expediat, gloriamque maiorum et fines tueatur. Inter hos strepitus turbasque nihilominus. litterae diligenter commeabunt, et pacem otiumque retinebunt studia et artes, vel maxime Reges Principesque collidantur et pugnent. Ita bene agere te volo, et decus tuum aeternum esse opto, quod Dresdenae ac Berolini, inter summos maximosque reipublicae proceres, celebratur. Vitembergae apud Saxones, Id. Mart. A. CIC IC CLXXXII.

CXVIII. EIDEM.

ROmanae curiae odium tibi gratulor, quod virtute conflatum est, nec frangere te potest, sed iure erigere debet, vt nihilo remissior sis, quam antehac fuisti. Dabis hoc reipublicae et nobis, ac prouinciam hanc laudis deinde trades filio, cuius itinera et labores praeclaram mihi spem faciunt, et hortantur, vt credam, tibi non dissimilem fore. Apud nos de Theologo ad partes Professoris capessendas multum diligenterque deliberatur. Aula, quantum perspicere possum, de Bebelio bene sperat, et praesulis vna munus in templo arcis, quod hic est, spondet atque affert. Patres etiam votis expetunt viri aduentum, et suffragiis

nominarunt, Principique commendarunt. Helmstadii e vitae gloriaeque theatro excessit ille summus Conringius, cuius obitum non mediocriter doleo, nec scio, quem successorem habiturus sit Vir nullis saeculis tacendus. Annotatis, quae in librum de Finibus Imperii Germanici moliebatur, gloriose immortuus, nec sine omine sinistro, quum prope finis, aut tristis luctuosaque seruitus, imperio iam impendet. Itaque e republica visum est belli consilium, quod summa industria perficit Serenissimus Princeps EL., militesque conscribit, et supplet cohortes, delectusque habet, quae vna et necessaria libertatis seruandae ratio est, Iniqui enim in nos posterosque simus, si patiamur ignaui obsolescere prorsus et intercidere maiorum gloriam, sanguine bellisque partam, et diu, semperque strenue, defensam. Agitur praeterea religionis causa, et sacra, ob templa passim intercepta, periculum adeunt, et pari atque eodem iure accessionum censentur. Pontifex ab Austriis non quidem alienior est, sed Patres, qui se a sodalitate Iesu nuncupant, suasores impulsoresque sunt ad has tristes formidolosasque res conficiendas, non aliter, ac si effoeta iam Austria nec sibi sufficere, neque consiliis resistere, in posterum posset. Primus credo, impetus in Sueiuam effundetur, cui et vicinis

regionibus vincula iniecta sunt, vt tuto libereque de libertate sua non audeat consultare. Sero tamen et prudenter sapit Br. Sueonesque nunc malo intelligunt suo. Deus nos respiciat, et consilia ambitiosa dissipet. Vereor enim vel bellum triste et luctuosum, vel pacem quoque bello deteriorem. Ita valere te volo, celeberrime Vir, quem iure amo venerorque. Vitembergae IIX. Cal. Apr. A CIC IC CLXXXII.

CXIX. PHILIPPO IACOBO SPENERO, DOCT. THEOL.

REs nostrae in veteri statu sunt, nisi quod Meisnerus vacuam reliquit prouinciam, nouo deinceps successori capessendam. Pro te, quantum in nobis fuit, multi ac in te propensi sententiam diximus, sed Theologi, nescio, an consulto, ne verbo quidem tui mentionem faciebant. Suspicor, quosdam abs te esse alieniores, quanquam Calouius afferenti librum tuum omnia amicitiae officia significabat atque confirmabat. Ex aula mihi affertur, de Bebelio ad nos inuitando, deliberari, quod consilium fortunet Deus, ac postea te nobis exhibeat, benigneque impertiatur. Praesulis in templo arcis munus sine dubio, cum accessione Professionis Theologicae, in

eum conferetur, tum, si decesserit Calouius, Antistitis generalis dignitas nouum successorem exspectat, quam tibi cedere, beneque euenire, cupio, si Bebelius te, virtutis meritorumque consensu, huc inuitet ac trahat, quo nihil prius mihi, nihil felicius Academiae accideret vnquam. Rogo te magnopere, vt in litteris, ad VVittsteinium perferendis, me de mora rescribendi ad Illustrissimum Comitem, Georgium Fridericum, purges, cui prima occasione scribam Consulatus Academiae, quem Rectoratum vocant, mihi, ad conficiendum Historiae Waldeccensis negotium, Arolsam profecturo, velut vincula iniicit. Quomodo me expediam, ignoro. Si recuso, odio non vacat, si accipio iter ad semestre differetur. Orthii vestri res, vt audio, nondum meliori loco sunt. De Illustrissimo Gersdorfio consilium non fuccedet, quoniam, vt nunc saeculum est, belli artes pretium habent, quae tam sunt necessariae, quam amor est libertatis. Satis diu veterno indormit Germania, et malo suo laborat, discorsque est ad vltimam vsque perniciem, et, nimis speciose falli se, patitur, ac sero damna fua intelligit et aestimat. Vtcunque res cadat, aut bellum geritur anceps, atque luctuosum, aut, pace decepti, paciscemus foediorem seruitutem. Quid agamus priuati homines?

Inter temporum miserias pietate nos firmabimus, et pacem quietemque studiis tuebimur, et votis, quasi armis, in acie stabimus, quibus modis in spem venio, fore, vt hostis praeualidus et insolens desinat infestare rempublicam, et, fato metuque confusus, iustas vel sic poenas, non aliter, atque olim Nabuchodonosor, pendat, fabulamque in communi hoc rerum humanarum theatro, exitu tragico et infelici, claudat absoluatque. Ita te Deus cum nobilissima familia seruet, protegat, tueatur. Xl. Cal. Apr. A. cIc Ic CXXCII.

CXX. IOANNI GEORGIO ORTHIO. Patricio Francofurtensi.

BEne tibi cupio et sincere volo, vt res tuae meliori loco sint, et in primis paternae floreant, quod omnes prope in Saxonia mecum optant. Illustrissimus Vir, quem nosti, missa faciet litterarum studia, totumque se belli artibus tradet. Nec male, sibi Procerum filii consulunt, quum Principem El. propenso in milites animo vident, cogitantque, hanc opportunam facilemque esse emergendi viam. Aut enim Graecos imitabimur et seruierimus, aut bellum gerendum est, vt seruitus depellatur. Tu vero serua animum, et proposito insta

ac fac, vt redeas ad nos, et mecum sis, vnaque domo et mensa vtaris, nisi mauis, vt prius ad vos veniam, quod credo futurum, si, itinere Arolsam confecto, idonea expe ditaque occasio detur. Inuitat enim me, et, iure quodam suo, iubet, Illustrissimus VValdecciae Comes, ad se vt veniam, et rationes historiae Valdeccensis perficiam, an nuit Saxo meus, et magni aestimat pruden tissimum, fortissimumque hunc bellatorem. Sed vix licebit, priusquam consulatu Academiae decedam, etsi adhuc dubius incertusque sum, onus mihi tam molestum imponi patiar, nec ne? Librum actorum itineris compingendum curaui, et reliqua ad meum iter sigillatim pertinentia, collegi et conglutinaui, quaesimul omnia libere vsurpabis, et non magno negotio describes. Ignosce huic postulato, vt mea opinio est non iniquo, quod si nolis probare, seiungam rursus, et te non frustrabor, Vale, ac patrem, fratrem, necessariosque, saluere meo nomine iube. Id. Xl. Cal. Apr. A. cIc Ic CXXCII.

CXXI. CORNELIO DE LVKOWIN, In suprema prouocat. Curia Sax. EL. Senatori.

moris, et, quantum diuinare possum, litterae illae seueriores, quas Dresda misisti, permagnum habent momentum. Pflugii, optimi ac diligentissimi iuuenis, consuetudo multum ei prodest, qui praeberquam quod lau dis exemplum praebet, cohortando quoque instat. Virae morumque praefectum, nescio, an patiatur eius indoles, quae paullatim comiterque flecti, potest, sed reprehensioni durisque verbis obnititur ac resistit. Quanquam per se vtilis foret haec ratio, et moderationi rerum omnium conduceret magis. In scholis luridicis L. Pompeii omnem adhuc operam ponit, sed amoeniora studia humanitatis ac historiarum remissius tractat, ratus, suo se Marte proficere in his posse. Sed longe alia mens est Pflugio, qui pari diligentia coniungit necessaria et iucunda, agitque sedulo has partes, et recte putat, ornamenta haec non esse negligenda, praesertim iuueni Equestris Ordinis, qui his praecipue se distinguit a vulgo, atque ad fastigium reipublicae contendit. Hospes D. Zieglerus in reliquis vitae partibus modestiam et decora colloquia spectat, et seria interdum iocis temperat, excitatque conuictores et recreat, cuius latus apud mensam claudit. Tantum rogo te, Domine, et obtestor, interdicas ipsi nocturnis deambulationibus, quas, inscio hospite,

instituit, et, me ex aedibus egresso aliorsum dilabitur, sodalesque quaerit. Haud dubito, quin, semel iterumque grauiter monitus, tandem lubrico incepto desistat, et omnes vitae studiorumque partes ad voluntatem et iussa tua conformet. Id quod ego vehementer cupio et opto, atque te cum incluta gente, felicem fortunatumque esse, omnibus votis precibusque a Deo immortali contendo. V. Cal. Apr. A. cIc Ic CXXCII.

CXXII. BENEDICTO KRESSIO, Aerarii EL. Sax. praefecto.

GRatulor tibi partes in curando principali aerario susceptas, et, qua ducor religione animi, vota facio, vt diu et feliciter. munus hoc geras, meque in primis tuae beneuolentiae commendatum habeas, ac de me ita sentias, vt fama te fert et aestimat ab animo in eruditos propenso, Hac fiducia fretus, qua decet, peto obseruantia, vt salarium auspiciis Serenissimi dudum mihi ar tributum, et huc usque perceptum, quo per annum iam careo, pro summa in litteras voluntate et amore singulari, maturare ne graueris. Annitar pro virili rependere hoc beneficium, et, quia nihil est, quod a mein tua merita extare possit, dabo operam, vt in filiis tuis, si quando huc venient, instruendis

nemini concedam. In extremo Deum veneror, vt nobilissimae familiae, et, Misenensi reipublicae, et patriae, ac sigillatim Academiae nostrae, quae nouum benefactorem sibi expetit, et non vano omine exspectat, felicem sospitemque te seruet, Prid. Cal. Aprilis A. CIC IC CXXCII.

CXXIII. SAMVELI HEMSDORFFIO.

SOlemnia ordinis creandis Philosophiae artiumque Magistris sacra instant, et te socium honoris expetunt, ac, me interprete, nunc perquam comiter inuitant. Da ergo hoc meis precibus, et profitere nomen inter candidatos. Mihi prima cura erit et iuuare te, et commendare Decano, et omni studio efficere, vt honestissimo loco orneris. De pretio ita conueniet, vt XXV. numis vncialibus omnes impensarum rationes conficere queas. Opinor, hoc te non defugere, et spero Patronum ab ea sententia non esse alienum, et sumptus non grauato suppeditare. Vale V. Eid. Apr. A. CIC IC CXXCII.

CXXIV. CHRISTOPHORO ARNOLDO.

ILlo ipso temporis articulo, quo tuae multo suauissimae litterae cum fasciculo perlatae sunt, Io. Christoph. Langius, e vestigio

abiturus, mihi indicauit, se Norimbergam esse transiturum. Igitur non potui, quin aliquid tibi mitterem, quod nullo quidem, nisi grati animi, indicio aestimabis. Rara, et prope inusitata, filii tui felicitas magnopere mihi placet. Recte enim prudenterque facit, quum occasione utitur, et virum tota Europa doctissimum demeretur. Non pigebit te impensae, nec temporis poenitebit filium, quod nunquam, mea opinione, vtilius sane collocare potuisset. Magliabechius Italiae suae lumen est, et radios ingenii sui iam diu mittit trans Alpes, Germanosque et Belgas collustrat. In posterum ei et tibi, de Imperii Carolini diuisione, veniet aliquod animi propensi pignus, quod testetur, quam praeclare de vtroque sentiam. Decima prosa transmissi ex Italia opusculi ingenlum prudentiamque ostendit, et apprime placet, ac singulare nouumque, et his temporibus aptum sane argumentum complectitur, et quaedam non vulgo obuia rerum ciuilium capita declarat. De Patriarcha apud Gallos constiuendo suaue cometum est, quod, non dubito, quin per se intelligat, quisquis consilia istius regis, et acta in parte regiminis Ecclesiastici, et regalium siue, vt vocant, regaliarum, nouit. Neque id non officit prudentiae et securitati regis, et exemplis superiorum regum aduersatur,

quae ad Pontifices in ordinem redigendos, pertinuerunt, vel intra minas saltem manserunt. Franci enim Romanae sedis defensores et vindices fuerunt semper, et, fuisse, gloriati sunt, et extorres eos tuendos susceperunt, non autem Ecclesias ab iis se iungendas eximendasque, censuerunt. Nam, subducere se Romanae sedi, et adsciscere Patriarcham, non intelligitur, qui vult et cupit, vt regimine saltem moderato fungatur quod Galliarum libertati minime fraudi sit, quodque cum superioribus et antiquis earum priu ilegiis non pugnet. Id. April. A. CIC IC CXXCII.

CXXV. PETRO HOMFELDIO.

SEueritati Patrum intercessi, causamque Cladouii quanta potui, diligentia insenatu egi, etplerisque renitentibus, effeci, vt poena relegationis ei ne irrogaretur. Nam, existi mationi familiae id dandum esse, cum primis censui, vt eum gnauiter tuendum susciperem, in quem publica doctrinae praemia contulissem. Peto autem magnopere, non meo solum, sed praecipue totius ordinis nostri, nomine, vt pecunia, quam debet in folidum, soluatur. Versatur in eo dignitas Cadouiani nominis, et meafides, quam dedi Academiae, fore, vt creditoribus satisfaciat,

praesertim Ordini, qui sumptu suo eum adiuuit, benigneque ornauit. Ego, quoad possum, enitar, vt sentias, me nullo non tempore et auctoritatis, et officii tui, rationem esse habiturum, uenerorque DEum, vt florentem te saluumque patriae tuae seruet, et pericula impendentia clementer auertat. De rege Daniae huc fama affertur, quae metum iniicit noui belli, habentque Sueones, cur a vicino et affine sibi timeant, quem Gallus sibi deuinctum habet. Francofurti postulata quidem mitiorem in partem adornantur, sed fucus est. Incauti sumus, vereor que, ne, blandis speciosisque promissis decipi nos, patiamur. Ideas Platonicas, in apparatu et effectu consiliorum Germanicorum, quis prudens non intelligat? Male agitur cum patria communi, quae diu deliberat, et tandem exsequitur nihil. Prid. Non. Iun. A. CIC IC CXXII.

CXXVI. AMICO CVIDAM.

POstulas a me, vt rescribam, quid mihi de Simonis historia critica videatur, quod non admodum difficile est, quando ex rebus ipsis deprehendi, scriptorem hunc sibi nimis indulgere, et mouere veteres terminos, Hebraeique codicis veritatem vocare in dubium, et corruptelas obiicere plurimas,

Latinamque veterem versionem nimiis ornare ptaeconiis, et primo etiam diuinoque anteponere instrumento Res haec ingenium scriptoris ostendit, et nititur coniecturis certisque monimentis probari non potest, et viam munit ad Scepticismum, in sacris valde periculosum, neque a cordato Critico ferri, nedum laudari, debet Miror autem, Theologum quendam apud Batauos eximium, discessisse fere in eius sententiam, et, vel eo nomine multum de fama opinioneque sua detraxisse. Hugonotii in Gallia, et ceteri reformatarum partium, prope detestantur nouum criticum, et deplorant audaciam hominis maximam atque inauditam, quippe qua et sanctae linguae, et veritatis coelestis, firma et vera fundamenta subruuntur. Sed agam de eo alibi, et, quid de Mabillonio Lipsienses sentiant, referam, strictimque explicabo. Non. Iun. A. CIC IC CXXCII.

CXXVII. OTTONI MENKENIO, Prof. Publ. Lips.

ADhuc strenue desudas, et superiora incepta diligentissime persequeris, et magnum felicemque eruditorum prouentum tempestiua sedulitate ostendis, saeculumque hoc tibi grauiter deuincis. Etsi enim perpauci

sunt, quos Socratici ingenii gloria commendat, tamen non plane negligendi sunt, quorum doctrina modica et vtilis est, quos aliquo saltem loco esse patiamur. Et in his saepe aliquid reperimus, quod alibi legisse non meminerimus, neque id non variae eruditioni expedit, quam tot tamque diuersos, et instituto successuque dispares, scriptores in vna veluti tabula, cum iudiciis congruentibus, intuemur. In quo negotio et boni, et docti, iure tibi suffragantur, et, ex relitterarum effe, per se intelligunt, ac vltro confitentur. Vnum doleo, quod, cum multa bonitati tuae accepta referam, tum in praesens non habeam, quod tibi reddam, Sed impeditae ac permolestae consulatus Academici rationes omne prope tempus, quod studia sibi vindicant, vel inuito mihi eripiunt, vt nihil ad specimina publica relinquatur. Interim vale, et amorem, quem, pro eo, ac par est, magni facio, constanter inposterum serua. Idib. Iun. A. CIC IC CXXCII.

CXXVIII. NICOLAO L. B. A. GERSDORF.

NOn deserui, sed intermisi, hucusque partes meas, quas agere diligentius eupio, et iure debeo, si molestiae cessauerint, quibus subinde impedior, et ab incepto retrahor,

cuius perficiendi desiderium toties animum meum incessit, quoties de infinitis tuis in Academiam, atque in me ipsum, extantibus plurimis maximisque meritis, cogito, quae nostris venturisque aetatibus et saeculis omnino et digne praedicabuntur. Saluianun, diu expetitum, Illustrissimae Coniugi mitto, libenterque dono, cuius comparandi difficultas me de mora purgabit. Ipse enim meo exemplo carere non possum, ubi varia ad oram annotaui ac emendaui, quae priuatim seponi, et mihi seruari, oportebat. Pars in eo inest historiae Burgundionum, Illustrissimo nomini tuo a me inscriptae. Qui vimrationemque diuinae prouidentiae pie sapienterque explicauit, et alienas improbasque paganorum sententias docte et gnauiter confutauit. Inclinata Imperii Romani fortuna, et, conuersis populi Martii rebus, multi et velut ad desperationem redacti homines affirmabant, non esse Numen prouidum et regens, quippe quod, omnia perturbari et ad peius recidere, patiatur. Id vero culpae religionis Christiane datum est, cum qua felicitas Imperii senescere coeperit, vt friuole audacterque pagani calumniabantur. Quod praeclare refellit venerandus ille Presbyter, et in mutatum Christianorum vitam inuehitur, grauiterque per omnes partes tractat hoc insigne argumentum.

Ne vero Saluiani tempora nobis redeant, orandus est Deus, quando impietas fere regnum tenet, et petulantia in Academiis nimia grassatur. De sunt Saluiani, postquam ex Theologia ars facta est, pietasque ab hominibus pietatem profitentibus tantum non contemptim habetur. Itaque non potui, quin delatum ad me Academiae Consulatum, iusta seueritate temperarem, vomica a corpore rescisa. Nam, vbi patientia augetur malum, leges expromendae sunt, vt aequi honestique disciplina conseruetur Hanc in rem edidi exemplum, et Silesium Equitem, de sententia Patrum, relegaui, qui nihil non tentabat, vt siue lites sereret, siue ciues contumeliose tractaret. Patrimonium fere profudit, propeque ad incitas redactus est, cuius exitus vtinam homini potius, quam ferae, conueniat, salutique suae consulat, ac tandem melior fiat. Interea proincolumitate Illustrissimae tuae Gentis, et pro gloria fortunaque tua, vota facio supplex, vt bonitate tua semper fruar. XVI. Cal. Sextil. A. CIC IC CXXCII.

CXXIX. PETRO HOMFELDIO, IC.

SVmma aeris alieni, quod conflauit Cadouius, continetur hac schedula, quam vna mitto, quia creditores omnes cum syngraphis

apparuerunt, et rationes perspicuas manifestasque mihi fecerunt. Triginta numos vnciales, quos ad Heberum curasti, repraesentandos, iam certo accepi, ad quos illi quatuor pertinent, quos sub titulo ordinis Philosophici designatos vides, Non enim in meo arbitrio positum est, de pecunia, decreto Patrum constituta, quicquam remittere, nec te fugit, quam accurate exigant Patres, quod iure ad eos spectat. Impensae, quas facere me oportuit, sexcentis aureis constant. Praeter has aerarium Academiae, censores studiorum, quos examinatores vocant, ministri Academiae, homines mercenarii, et ad apparandas epulas publicas conducti, petunt postulantque bonam partem. Vnum solatium est, quod hi sumptus honestae laudis causa facti sunt, quibus sensim paulatimque se liberabit, et, nihil amissum esse sentiet, quod in talium expensarum codicem refertur. Interim reipublicae nostrae administrandae ratio fere deperit, et miseriae publicae nondum finis modusque est. Ciues quotidianis vectigalibus exhauriuntur, militesque ad onus potius, quam ad defensionem, conscribuntur. Controuersia restitutionis Francofurti haeret, caputque firmandae pacis VVestphalicae et Neomagensis commouet animos, non componit. Erit tandem haec Germaniae ratio,

ut, si ipsa deinceps sic agat, vel male affecta concidat, vel iugum infelix perferat et patiatur. Nisi forte Deus nos respiciat, et pericula ac probra in hostem, sua felicitate insolentem, vertat, remque publicam labentem fulciat, et benigne tueatur. d. v. id. Aug A. CIC IC CXXCLL.

CXXX. IO GEORGIO ORTHIO Patricio Francofurtensi.

VIx dies abit, quin de te cogitem, quin optem et voueam, vt quamprimum inter nos colloquamur. Volo enim, cupio que facere tibi satis, et stare promissis, ac prouehere tua studia altius, et spectare meliorem tuam fortunam. Nunquam amor familiae tuae animo meo excidet, si ferat occasio, vt ostendam rebus voluntatem in te propensissimam. Tempora quidem, nunc ancipitia et calamitosa, multos conatus impediunt, sed te, laudi et commodis reipublicae natum, non frangant, nedum prosternant. Spes vtrumque teneat cumulandae fortunae, quae nondum ita benignam se praebet, vt arcta officiorum necessitudine et aspectu mutuo fruamur. Scio constantiam tuam, et vim excitam meritis, quae dudum a vulgo te distinxit. Vide, vt hanc serues, ne langueat industria tua cuius fructum

abs te sperant boni, aequique omnes. Zieglerus saepe de te loquitur honorifice, et, quid agas, quaerit, et, vbi nobilissimus frater sit, sciscitatur. Cui pro dignitate familiae tuae respondi, rationemque reddidi, quae tibi praesertim et fratri non minus decora videbatur Tantum de lite Spirensi, fac, vt certiora sciam, cuius, exitum precor optimum fortunatissimumque. Est in eo negotio situm gentis tuae decus, et quid non? Ego, si laeta prosperaque fata resciscam, nisi venias, positis fascibus, ipse te visam et anteuertam. Destino enim iter in Batauiam, Celsissimi Principis VValdecciae gratia, cuius vitam suscepi scribendam, si institutum ex animi sententia succedat, Cal. Sept. A. CIC ICC XXCII.

CXXXI. OTTONI MENKENIO. Prof. Publ. Lipsiensi.

NVnc me iterum mihi vindico, postquam magistratu abii, atque ad litterarum studia, quod praefiscine dixerim, me referre coepi. Tanto frequentius deinceps ad te commeabunt epistolae, quanto liberior sum, ex quo me reuocaui ad pristinos labores, quorum pars quoque mutuo literarum commercio continetur. Nulla enim, opinor, excusatione opus est, praesertim

apud te, quem, scio, esse aequissimum, et condonare superioribus molestiis grauem, et probe liberalem moram. Quod de Kunckelio voluisti, libenter et vltro facturus eram, si praesens cum illo conferre potuissem. Non autem nescio, promptum fore, si, vlla in re probare studium queat. Multa enim et exirnia habet adiumenta, quorum aliqua apud nos, Annaeburgi et Dresenae, sibi comparauit, et argumenta operarum Augusti tractauit et perquisiuit, quarum ratio, iudice Vulcano, ipsi constat. Intuentur in eum Angli, et artis exempla aestimant, in qua opinione nuper admodum Pragestus, ex Italia redux, me confirmauit, qui, Berolinum transiturus, apud Kunckelium inuiset, propiusque eius res explorabit, et deindeHamburgo in Angliam traiiciet, ad societatem relaturus. Nam et ipse huic arti plurimum indulget deditusque est, et in aula Lichtensteinii Principis experimentum fecit, Romaeque acceptus fuit, ac Regina etiam Christina de ipso retinendo cogitauit, si ab eo saneimpetrare potussset, vt ritui Romano nomen daret. Libros quoque raros et nouos, praesertim in Italia et Anglia editos, in numerato habuit, et magnopere mihi satisfecit, ac de eruditorum in me studio plura dixit et asseuerauit, librosque optimos ad me curaturum

se, recepit. Nunc mihi, de reddenda tibi vice deliberanti, nihil suppetit et in promptu est, practer dissertationem de Diuisione Imperii Carolini, quambeneuole vt capias, enixe rogo. L. B. Gersdorfius, iunior, pariter te salutat, et, deuinctum se tibi magnopere, fatetur. d. IIX. Cal. Nov A. CIC ICC XXCII.

CXXXII. IOACHIMO FELLERO, P. P. Lips.

NOn me continere potui, quin subriderem, postquam bellam sacetamque tuam de Hercule comparationem legi. Vide autem, quomodo te expedias, cum de regula similitudinis nimium deflexeris, Herculique cothurnum aptaris, Sed bene res habet, et scio, te salibus delectari, iocisque etiam seria prudenter temperare. Ego vero iam gratulationis tuae fructum capio, et litteris, a quibus me negotia strepitusque litium seiunxerant, me totum vindico et trado, saepeque opto tecum esse et confabulari. Interim per epistolam inter nos collo quamur, et animos, temporum miseria propemodum fatiscentes, erigamus. Demum accipe disputationes, et benigne inter tuas repone, et collegas tuos diligenter saluta, inprimis Albertium, Virum in curandis suis

CXXXIII. MATTHIAE ZIMMERMANNO, Doct. Theologo et Antistiti Misen.

MAgni sunt mihi litterae tuae, et, repetita vice, beneuolentiam significant atque confirmant, nisi quod ego negligentiae et tarditatis culpam deprecari debeo, quam tamen mihi, hucusque impeditissimo, crimini non dabis. Posiquam enim magistratu Academiaeabii, multae, vt fieri solet, molestiae me exceperunt, praesertim tales, quae ad consiciendas rationes gesti muneris pertinent, quibus operam tempusque impendi. Nunc, vbi liberior factus, quasique in libertatem vindicatus, studiis me reddo paullatim, commerciaque litterarum cum eruditis rursus instituo, ac tibi, quod debeo, munus do, largiorque exiguum, et accestione auctumlibenter transmitto. Opus tuum cupio videre, et opto, ut quamprimum edatur, petoque, ut ad Schumacherum de eo perscribas, qui, etsi temporum difficultates conqueritur, et obtendit, tamen ad ultimum, vinci se, patietur, et petitioni meae concedet. In primis autem Inscriptiones et Graecae lectiones veterum, corrigentis operam requirunt, ac de me polliceor omnem

diligentiam, quantam quidem eo in genere nauare tibi possum Sine dubio autem Graeciam Latiumque priscum illustrabis, et antiquitates thermarum balneorumque egregie ac erudite explanabis. Ex numis quoque multa colliges, et imagines ut, fieri par est, designabis, totumque hoc laudis et industriae plenum inceptum perficies, pluraque litterato orbi, diligentiae tuae testi et suffragatori, feliciter dabis. Ita bene agere te volo, meque tibi commendo, qui sum et honoris tui cupidus, et laboris tui aequissimus aestimator. A. CIC IC CXXXII, XIIX. Cal. Ian.

CXXXIV. IOANNI CHRISTOPHORO BECMANNO, Prof. Publ. Francofurt.

EVnti ad vos Philoni litteras dare volui, ut propensae tuae in me voluntatis memoriam renouarent, quas tibi non displicere confido. Nec tamen hucusque te oblitussum, sed iuuenes, ab vrbe vestra profectos, semper de rebus tuis interrogaui, et, cum, florentes esse, intelligerem, ingens sincerumque ex eo nuncio gaudium cepi. Disputationem de Diuisione Imperii Carolini, Meyero ad te perferendam tradidi, etiamThiloni Iustinianum

Orthodoxum addidi comitem, vt, amorem tui nominis penitus mihi insitum esse, cognoscas sentiasque. Is, tibi commendari, gestit et petit, nec patrocinio indignus est, rogoque, vt eum beneuolentia tua complectaris, et aditum ad Nobilissimi Strykii amicitiam aperias, ac, quantum in te est, benigne consulas, et opituleris. Pater ipsius, Corisul, dignitate Syndici hic fungitur, et iureconsultus est, sed, vt durissima iam nostratis reipublicae tempora sunt, et vectigalia tributaque frequentius exiguntur, rationes vitae tenere arctius et circumscribere necesse habet. In Graecis Latinisque mediocriter versatus est, et historiae meliorisque philosophiae rudimenta sic didicit, vt iam in scholis Iureconsultorum stare cum laude possit. De republica communi incerta alioqui spes est, recuperatio Argentorati difficilis, aut nulla erit. Omnia prope Germanis desunt, concordia diu periit, fines hosti aperti sunt, consilia et morbi aularum patent. Quid agamus? fatum nos vrget et ira Numinis, dolendum que litteratis est periculum sacrorum. Principes de libertate videant, qui nullo loco in Gallia sunt, et passim ridentur. Caesari ipsi non parcitur, resque eo redit, vt ferme nos suppudere debeat, incidisse in ea tempora, dum Germani Gallorum ludus iocusque

sunt, dum vnus omnibus dictatoria auctoritate praescribere regulas, et definire pactorum tempora, contra libertatem gentium audet. Legati enim Regis, omnia pro nutu agentis et ordinantis, conuentum, pacis gratia Francofurti institutum, dissoluerunt, quod classicum noui belli est, nisi Ratisbonae tractandae pacis ratio suscipiatur. Sed priuatis haec mussanda sunt, et rerum consiliorumque exitus Deo permittendus, tibi vero nihil non precandum optandumue est, quod cum samae, tum familiae tuae, conducat, neque dubito, quin Thilo noster tuam beneuolentiam sibi colligat et conciliet, conciliatamque seruet, gratus, pro modo facultatum, suturus. X. Cal. Ian, A. ICI ICC XXCII,

CXXXV. OTTONI MENCKENIO, P. P. Lips.

SVpplementum actorum liberalitati tuae acceptum fero, voloque, existimes, libenter et iucunde legi, praesertim contemplationum natura ium coelestiumque arcana, quibus nemo offenditur aut laeditur, atque eo magis placent, quia securius adornantur. Germani quidem plerique has delicias non magnopere aestimant, et in munere quaestuoso versari malunt, ipsasque etiam litteras,

quibus continetur humanitas, aversantur. Quod etsi nos, hac temporum difficultate, impedire quodammodo ac retardare potest, non tamen franget deprimetque animos, in doctrina rerum optimarum defixos Pragestus Londini agit, laboremque sumit in collegio operarum chymicarum, a quo libros et litteras exspecto, quae simulac perferentur, faciam, vt copiose omnia scias. Me inuitauit, vt altera vice transirem in Beatorum Insulam, si quidem id a Principe et studiorum rationibus impetrare possem. De Tschirnhausio, equite, iam diu ante audiui, et luculentam conditionem illi gratulor, dubito autem, an exemplum hoc nostros accendat, qui, laudem, doctrinis Mathematicis partam, ad Scholasticos pertinere, dicent, et gradum potentiae dignitatisque aulicae, et, vt nunc tempora sunt, bellicae, tenere cupient magis. Non multos Maecenates Virosque munificos Germania habet, et vix splendori domestico sufficit, subsidiisque caret, quibus exteri plane abundant. Sed conabimur tamen, quantum in nobis est, operam studiumque conferre, et id regnum nostrum existimabimus, quod interior eruditio nos a vulgo seiungit. Nisi quod rerum domesticarum cura tangit eruditos, ne communem cum Platina et Caselio fortunam habeant,

quos ob inopiam tenuiter vixisse, er ab imperitis, sed diuitibus, propemodum derisos fuisse, constat. Incertae temporum vices, impeditaeque commerciorum rationes, tributa immodica, nouique metus belli, et tot ante oculos positae calamitates, exiguam, aut nullam, spem melioris reipublicae faciunt, et fata ipsa communem certe patriam vrgent. Stabimus tamen et feremus, partesque impositas tuebimur, innixi in scuto diuinioris prouidentiae, quod non sinet, hoc nostrum decus nobis eripi, elegantiamque situ et barbarie confundi. De libris ex Gallia volo, vt Sammarthanorum opera meo sumptu cures. Faciam, vt, quod eo nomine impendes, ex asse tibi soluatur. Deus te seruet, et, bene te agere, diuque vitam producere in longum tempus, velit VII, Cal. Jan. A. CIC ICC XXCII,

CXXXVI. NICOLAO L. B. A. GERSDORF.

NOn magis consuetudine, quam pietate, moueor, vt quicquid incolumitati et consiliis tuis felix fortunatumque esse potest euenire tuo nomini meritisque cupiam, cum id tuae curae, quae ad salutem omnium spectant, a me postulent, pluraque exigant, quam mea conditio recipit, quae infra tuam magnitudinem est, et in votis adeo

conquiescit. Sed maxime honori tuo gratulor, quod in generoso filio moderandae indolis notae appareant, quae lumen familiae afferunt, atque eum omnibus nobis sic commendant, vt iam ipse se regere posse videatur. At vero Stamplicius morum praefectus quotidie mutatur in peius, et dignitate illustris filii abutitur, ac libidinis suae modum non tenet, litesque serit, et, nulla legum ratione habita, gladio vltore decidit. Quin et seruum concitat ad inuadendos tenuis fortunae ciues, et tot impotentiae specimina dat assidue, vt tandem ea reticere non possim. Sermones eruditos ferre non potest, doctosque conuictores odio habet, nec modo ingenii cultum, sed moris honestatem, spernit, ac per itinera vrbis discurrit, effringit ianuas et quaerit, quos stricto ense persequatur. Amoribus quoque indulget, et omni labe se inquinat, vt pudor me prohibeat, quo minus referam, quae agit et molitur. Nudius tertius malitiae mensuram impleuit, nec Ziegleri auctoritati pepercit, noctemque illi miseram reddidit ac insomnem. Artes et astus, calumniasque singulas, quibus me et innoxios, atque in veneratione et cultu tuo, curaque optimi filii, defixos, petere consueuit, vel inuitus praetereo, et tibi, Domine, supplico, hominem, cruditionis et honestae disciplinae

osorem, auctoritate tua coerceas, vt vel sic in se descendat, et tempestiua poenitentia mutetur. Ego vero Deum immortalem oro, generoso filio, hanc mentem, digne se in virtutis tramite explicantem, seruet, et illustrissimae tuae genti, coniugi omnibusque, qui te necessitudine contingunt, meritaque pariter aestimant, ac venerantur, fortunam prosperam, salutem propitiam, gloriamque in terris illibatam et sempiternam, concedat atque largiatur. Non Ianuar. A. CIC ICC XXCII.

CXXXVII. ADAMO CHRISTOPH. IACOBI, IC. Dresd.

PRoximis Calendis votum solui, sacrumque pro te feci, quod bene euenit, auspicatumque omen datum est, cum Musae nostrae applauderent, laetisque verbis omnia prospera adiutori sane et vindici Iacobaeo suo praecarentur. Nihil enim tam insigne pretiosumque est, quin tibi offerre cupiant, quem inter ornamenta ac praesidia sua habent atque id, me interprete, petunt, quantis possunt, a DEo precibus, vt omnia feliciter agas, belleque valeas, et, more tuo, cum de Academia, tum de patria quoque, sic deinceps merearis, et nomen memoriamque his rebus posteritati commendes,

quam nulla vnquam obliuio delere possit. Neque vero sinat propitium Numen, vt vlla te calamitas tangat, aut turbet, quo perenne propriumque gaudium ex te respublica nostra capiat, quam tot meritis ornasti, vt vberius non posset alius quisquam. Ergo ab vna tua virtute ductuque pendet maxima spes nostra, et ipsa etiam litterarum Salus, quam circumspecte et iuste moderaris et seruas, nec valetudini tuae parcis, quum se dat iuuandi occasio, quam non omittis, sed quaeris, nec seiungis auctoritatem a propensa in nos voluntate, cuius et plurima et periucunda exempla semper oculis animoque meo obuersantur. Itaque, in eo, genere desinit pietas, vnde coepit, et hoc agit expetitque, vt sine languore et valetudinis infirmitate floreas, teporque, vt sic dicam, vernus aetatis tuae idem maneat, familiaeque tuae multo nobilissimae vernantes pariter arbores serat, gloriamque paribus et felicibus incrementis propaget. Hoc vult, hoc vouet, et omni studio contendit eliens. XIV. Cal. Febr. A. CIC ICC XXCIII.

CXXXVIII. NICOLAO L. B. A GERSDORF.

gratuler, haud vanam fuisse sententiam, quam laetus felixque euentus confirmauit. Academia etiam honori suo ducit, quod filium tibi saluum atque incolumen remittat, quin immo reipublicae transmittat, cui se is praeparauit, et multas quidem naturae munere consecutus est dotes, sed, eas virtute et industria augendas, putauit, nec minus docere corpus, quam ingenium, hic exercuit, et apte digneque finxit. Quo fiet, vt illa diuina et admirabilis stirps tua, et illud tot tantisque meritis auctum ornatumque genus Gersdorfium, floribus nunquam marcentibus, et contra turbinem tempestatemque firmis, simile sit, radicibusque alte defixis perstet immotum, ac, ducto semper ab integra vigemeque radice succo, colorem odoremque non mutatum retineat, et diffundat ex magna tua arbore in omnes descendentes Gersdorfios, Frisiosque surculos, et constanter adeo ac perpetuo se felicissimis auctibus propaget. XIII. Cal. Febr. A. CIC ICC XXCIII,

CXXXIX. AMICO CVIDAM.

TErruit me rumor de morte Nicolai Heinsii, cuius ingenii elegantiam saepe miratus sum, sed luctum minuit spes de Gracuio, qui iusta et graui oratione vindicabit

eius memoriam ab ingrata saeculi obliuione. Vauassoris iacturam nemo satis defleat, qui tam bene merebatur de litteris, vt optarem, eum nunquam mori. Sed Lutetiae Menagius floret, sarcitque damnum, et melioribus studiis quotidie enitescit, atque horum gloriam in iurisprudentiam infert. Carmen, Michaeli Amelot, Christianissmi Regis Oratori apud Venetos, scriptum, legi, quod in arguta suauitate ostendit grauitatem, et natalis Delphini aeternam memoriam seruat, laetumque omen dat Franciae, quae iam nouo insistit munimento, nec metuit deinceps sibi ab orbitate. Vna haec reliqua erat, futura hostis maximi Regis, nisi eam benigno Numinis auspicio vicisset. Haec est uero non illa Romanorum, sed Francorum, AVGVSTA IVNO, quae in ore omnium est, et faustis passim auguriis celebratur. Priuatim abs tepeto Nubiensis Geographiam, Aristidis Orationes a Guil. Cantero editas, Medicos Scriptores Graecos Stephani, quos Reinesius omni studio versauit, Melchioris Goldasti seniorem, item opera doctissimorum fratrum Sammarthanorum. Si occasio ferat, vt emi conquirique possint, non dubito, quin id amicitiae et desiderio meo concedas. IX. Cal. Febr. A. CIC ICC XXCIII.

CXL. GVILIELMO ERNESTO TENZELIO.

QVod de meo, in te studio persuades tibi, non falleris, propterea, quod rationibus tuis libenter consulo, voloque, vt id certissime de me credas. De Nuraniensi, caue, existimes, eo denotari Noram Cappadociae, quae ab hoc instituto prorsus aliena est. Sine dubio dynastarum scriptor Noram Sardiniae intellexit, quae et Nura scribitur, in Itinerario Antonini Hinc oritur gentile Noranus, siue Nuranus, quod Abul Pharaius flexione diduxit, et Nuraniensis extulit, et apte conuenienterque appellauit. Nora Cappadociae non Nura, sed Nereassus quoque, dicta est, quam Strabo Geograph. XII. memorauit. Sed Noram, siue Nuram Sardiniae V. Geograph, consulto praeteriit, eamque plurium Sardiniae vrbium appellatione intellexit, duas tantum praecipuas eius insulae vrbes nominasse contentus, quas iam diu uetustas oblitterauit. Nec fugere te potest, Nuram iacere in ruinis, et multis abhinc saeculis fuisse deletam, vt fata vrbium sunt, et saepe a fundamentis euertuntur. Quod de scriptione restat, certum habeas, in omnibus antiquis codicibus, et ipso etiam Mediceo,

quo vsus est Isaacus Vossius, legi Ignatium, et ab Eusebio, Euagrio, aliisque constanter retineri. Neque tamen ignoro, eas litteras interdum commutari, facilisque hic est librariorum lapsus, qui veterem veramque scribendi rationem mutare non potest. Valde autem amplector et probo, quod existimas, Abul Pharaium Ignatii patriam tradere voluisse. Id enim more Arabum confirmare licet, qui, cum illustrium hominum nominibus, patriam fere exprimere solent, ratioque expedita est, quamobrem non dubitem, quin locus iste, de patria Ignatii capiatur. Omnino autem coniectura tua probari potest, nec ratio falsa est, quam a more Arabum petiisti, etsi auctore veteri opus erat, quo fidem faceret iste alioqui fabulis indingens Arabs. VI. Calend. Febr. AcICICCXXCIII.

CXLI. IO. GEORGIO L. B. A GERSDORF.

SIngularem tuam industriam magnopere probo, et spero planeque confido, fore, vt in posterum patria te in oculis ferat, maximi in toga herois filium, et propria virtute ad summa quaeque nitentem. Adhuc videre mihi videor, vitae tuae sanetimoniam, qua non tantum aequales tuos, sed etiam multos sapientes superasti. Prudentiae

incrementa cumulosque peregrinatio tibi spondet, quam praecipue vsus confirmat et auget, vt non vulgaris sit, sed Socratica plane haheatur. In hoc genere Maluezzi, Caimi, Parutae, scripta valent et eminent, quorum tibi nunc copia est, et talia adiumenta afferunt, quae animum in omni fortuna sibi similem, et prorsus egregium, praestant. Historiam veterem duntaxat tibi degustandam esse, memineris, noua autem illa, et a Maximiliano I. ducta, atque hinc continuata, quasique rebus praesentis aeui coniuncta, tuam praecipue ac reipublicae utilem diligentiam exspectat. Similiter Geographiam recentiorem, prout in Gallia excolitur, vehementer commendo, neque dubito, quin, si huius interpretem magistrumque habeas, breui sis maior iis futurus, qui ex instituto apud Germanos docent. In his et aliis recte ordinandis salubre et tempestiuum cosilium capies ab ephoro tuo, viro et elegante, et erudito, qui nihil eorum ignorat, quae ad huius muneris partes requiruntur. Ego vero nunc et deinceps absens pro te vota faciam, et hoc agam atque experiar precationibus meis, vt omnia consilia atque res tuae bene et recte vertant, neque vlla vnquam aduersa valetudo conatus optimos impediat, aut frangat. Ita vero cum Illustrissima Gente,

cum Excellentissimo Patre, et incluta matre, et vniuersa domo vestra, sospes sis maneasque, et feliciter habeas, ac felicissime reuertaris. Cal. Februar. A. CIC IC CXXCIII.

CXLII. IO. GEORGIO ORTHIO, Patrit. Francof.

DE incepto conatuque tuo iam diu nihil audiui, nec tamen non bona spes me erigit, vt credam, tecum non male agi, qui cupiam primo quoque tempore te ad nos venire. Illud autem me in primis solicitum habuit, quod de consulatu Nobilissimi Patris res aliter cecidit, atque mea opinio fuit. Ex eo, opinor, pendet Scabinatus ampla et perpetua dignitas, quam et familiae vestrae conditio, et merita pariter, requirunt. Dum ita angor et perturbor, DEO approbante, euenit, quod saepe multumque volui, et iam ab aliquot annis mecum cogitaui. Praefectus Gersdorfio muneris rationes solutiore vita mutauit, et loco motus est, eamque prouinciam meliori sane successori reliquit. Non dubito, quin fratri tuo iam patefactus sit aditus ad eximios honores, et intelligo, senatus sanctioris principi omnia eius instituta, morisque elegantiam probari. Opto, vt nutu consilioque diuino, pari nec irrito successu tibi

prouideatur, virtusque tua excitatior secunda fortuna quamprimum confirmetur. In publico statu rationes adhuc impeditae sunt, et Gallus facile obtinebit, vt postulatis eius detur locus?. Argentoratum habuimus, non recuperaturi, quamuis arma capessamus. Pax nihilo tutior erit, maiorique periculo nostro frangetur, si deinceps iniqua facta et vim iure pactionis perpurget. Mox enim bello ardebit Italia, magnoque impetu Genua lacessetur, quo fiet, vt aut Caesar iterum in eum moueat, aut omnem prorsus in Italia auctoritatem suam exolescere patiatur. Data hac occasione Gallus nouos repetendi titulos adornabit, pactumque cessionis regnandi libidine molietur, neque se continebit, quin trans Rhenum Moenumque progrediatur. Francofurtum ad componendam pacem non auspicato delectum est, et saepe alias spe pacis frustrari consueuit, vt superiora tempora testantur. At vero benignum Numen auertat hanc tempestatem respiciatque patriam, et nobis omnibus benigne opituletur. Kal. Mart. A. CIC IC CXXCIII.

CXLIII. PASERINO, IC.

BInae tuae litterae, cum dissertationibus luculentis, mihi redditae sunt, ac tuum

in me studium non indicarunt primum, sed clarius confirmarunt. At enim controuersia illa antiquitatis ecclesiasticae, quae Theologos tangit, dudum confecta est, nec potui non mirari naenias auctoris, qui carpit, quos non assequitur, et in eo genere tantum non sibi placet. Libido rixandi cum imperitia sane coniuncta est, neque dubito, quin is se vindicet, qui nimis audacter, et disparibus quoque armis est oppugnatus. Modestiores sunt Angli, et parcius talia obiiciunt, cursimque et sine in scetatione attingunt, propiusque ad nos accedunt, in primis hierarchici viri cordati, et nostris gladiatoribus doctrina et prudentia superiores. Interim, per me licet, otio abutantur, qui eo abundant, nos partes nostras tranquille agamus, et amicitiam veteri lege animorumque coniunctione seruemus. Consultissimi D. Schulzii institutum laudis plenum, operamque eximiam et diligentiam probo, et iuuentuti gratulor, de viro, iuris pariter, et antiquitatis iuridicae, perito. Contracta inter nos est amicitia conciliatore Pabstio, et recordor auspicatissimi temporis, quo inter nos collocuti, sermones habuimus, et in vesperam usque traximus. Eum, si graue non est, diligenter saluta, et obseruantiam nuncia, prolixissimumque animum confirma. In consiliis

patriae communis dubiam periculosamque, et tantum non paciscendae seruituti, pacem exspectamus. Miseret me Germaniae, dum fortuna melior cum omni prope instrumento suo in Galliam migrauit. De Turca non est, quod metuamus, et latet forsan aliquid diu cogitatum, quod breui sed vtinam feliciter, erumpat. Sed vrgent fata Austriam, nec minus premunt Germaniam, iamque Italiae instant, et mirandam pariter, atque miserabilem, rerum temporum que conuersionem moliuntur. Cal. Mart. A. CIC IC CXXCIII.

CXLIV. BENEDICTO KRESSIO, EL. Aerarii Misen. Praefecto.

ALiquot hebdomadae sunt, quum abs te petii, vt attributa mihi pensio aliquanto ocyus soluatur. Interpellant enim me librarii, qui multos pertiososque codices ex Gallia, armorum et elegantiae parente ac magistra, ad me curarunt. Fac ergo, patrone optime vt acipiam, quod beneficio Saxonis mihi ad studiorum sumptus constitutum est, vnde dissoluendi aeris alieni subsidia petam. Pro viribus annitar, vt honori pariter, et vtilitati tuae seruiam, neque vllamde filiis bene merendi occasionem negligam, quando prima mihi cura est, vt ratio

officii et obseruantiae meae tibi probetur. Non dubito, quin, pro voluntate tua in me propensissima, hoc mihi tribuas, et Hanischio nostro negotium des, vt ea quidem, et valde opportuna occasione, pecunia ad me perferatur. In publicis speramus pacem, non honorificam, sed necessariam, quam rerum temporumque fortuna postulat, cum Ludouicus eo loco sit, vt pacis faciendae et interpretandae arbitrium, vix quoquam repugnante, sibi sumat. Morbi Germaniae, quos parit disordia, et afflictae aerariorum res, vetant, quo minus Germania tam praepotenti, et omnibus belli neruis abundanti Regi, deinceps resistat. Spes nostra in DEO sita est, qui non sinet inultam istam regnandi libidinem, patriamque nutantem fulciet, ac praesidio suo defendet. Te vero cum familia et sobole Deus benigne seruet, et nutu consilioque suo omnes vitae munerisque tui rationes benigne moderetur, III. Non. Mart. A. CIC IC CXXXCIII.

CXLV. SACERDOTI CVIDAM.

DVdum mihi grata est beneuolentia iila quam non merenti conciliauit tuus, quem iure amo, et gaudeo eum esse, qui stirpis suae vestigia referat, et vera ingenii laude cum omnibus certet. Modestus est,

nec minus ipsum commendat probitas, digna studiis virtus, atque eo gratior, quod cum moribus compositis coniuncta est, et iuuenem egregie institutum decet ornatque. Disputauit nuper, stetitque fortiter, et de rebus obiectis eximie diligenterque respondit, et auditoribus, praesertim intelligentibus, et Professoribus abunde fatiffecit. Nihil dabo auribus tuis, et has dotes consecuto tantum optabo precaborque firmam valetudinem, quae sufficiat laboribus, quibus ingenium sine languore, ac sine intermissione, exercet. Inter haec gaudia exspectationemque de filio tuo maximam, occisio causaque publici doloris se offert, praesertim ob libertatis et religionis discrimen, quod sensim adit patria, et nisi me fallit coniectura, in perniciem seruitutemque Germaniae omnia sane iratiora fata conspirant. De pace inter Caesarem Gallumque coalescente vix dubito, sed ea magis necessaria, quam tuta vtilisque, erit. Cum Arrentorato periit finium securitas, et gloria Germanici nominis, quam iacturam nulla forsan posteritas sarciet, et mirabitur discordiam socordiamque maiorum. Non quidem nolo putare, nos inuidia temporum fatoque vrgeri, quod concordiae fructum eripiat, et insidiis hostium obiiciat, qui aperto Rheni aditu nihil non moliri possunt.

Iam sero vident Sueones, quorsum spectent consilia, quae diu multumque, ratione quadam ciuili, fouenda susceperunt, nunc vero ne cum sociis quidem foederis dissipare simul possunt. Bebelio, librum de ritu missae edituro, interdictum est luculento artis specimine, quod rationes afflictae ecclesia non ferunt. In Silesia et Vngaria adhuc. sibi indulgent, qui specie religionis pacem pactaque conuellunt Ignatiani, quorum fere consilia in eo sita sunt, vt religionem vi et armis moderentur, suasque opes et auctoritatem firment. Sed quorsum haec refero? nota haec sunt vulnera, et a te in specula sacra cernuntur, praesertim sut Principe magnanimo et pio, qui, quantum in ipso est, nihil omisit, nullique operae pepercit, quam sciret ad decus et libertatem patriae esse vtilem, et laudi suae conuenientem. Veneror Deum, hanc gloriam optimo Principi seruet, vt sub eius tutela, et procerum sanctiorum prouidentia atque condilio. omnes perpetuo floreatis. Vnum abs te peto, Venerande Vir, vt tua et senates ecclesiastici ope et auctoritate, Georgius VVilhelmus Ditericus redigatur in ordinem, et vt pecuniam mihi ordinique nostro debitam soluat, eo modo et honesta ratione, qua sancte et stipulant Decano promisit. Videbo vt hanc operam omnibus

officiis, atque cultu et obsernantia resarcire diligenter queam. Ita Deus te, cum florentissima familia, seruet, vitamque pariter loneam, et felicem, impertiatur. Non, Mart. A. CIC IC CXXCIII.

CXLVI. VVILH. ERNESTO TENZELIO.

MInus accurate et nimis tenuiter, tractandum suscepisti, Apophtegma Ignatii, dignum alioquin summa et exquisitissima industria argumentum. Nimis diu, et parum abest, quin morose, dicam, recensuisse te editiones Ignatii varias, quae ad istud tuum institutum non magnopere pertinebant, et, dum his immoraris, indicio te prodis, non legisse Halloixii de vita Ignatii dissertationem. Neque in omnibus tibi assentior, nisi quod recte se habet, quod ex Aristophanis Comoedia Auium te commonendum duxi, cum de perquirendo [gap: Greek word(s)] vocabulo laborares. In ea cogitatione defixum te confimauit Vindelius, Medicus Anglorum pereruditus, qui, mea quidem opinione, prorsus expleuit tuum desiderium, et, [gap: Greek word(s)] etiam de re subsistente dici, ex principe Atticorum poeta annotauit. Te autem id decebat probare amplius, et inuentis aliquid addere, ac nouam Vossii lectionem vel expungere, vel elimare. Sed

prudenter diffidis ingenio, et praecipitas nihil, si quid statuendum est semel, quod recte cogitatum esse oportet. Locus Iosephi, me iudice, a Suida, Graeculo, multis saeculorum interuallis ab illius aetate disiuncto, confictus est, neque in vllo codice, quem ego quidem viderim, extat, neque in ipso veteri et probo Basileensi reperitur. Deceptus est credulitate rhapsodus, nec sibi constitit, cum id scriberet, atque deinceps aliis errandi occasionem dedit. V. Id. Mart. A. CIC IC CXXCIII.

CXLVII. IOACHIMO FELLERO, P. P. Lips.

DIu quidem nihil abs te accepi litterarum, idque, existimaui, tuis occupationibus, quas scio esse maximas, tribui oportere. Nam, quin belle valeas, non dubito, quod sera Poetarum fata esse debent, vt diu suauiterque, more tuo, canant, et in primis Cygnei illi veterumque similes, etiam viui gloria sua perfruantur. De Daumio, quid agat, quid moliatur, dudum nihil audiui. Rumor enim falsus, et initio mihi acerbus superiori mense de obitu eius afferebatur. At enim vero, Heinsium, Danielis filium, litteris ereptum deflemus, cuius vitam cum recogito, imago rerum humanarum, dissimilium

semperque fluxarum, animo meo occurrit. Sed gloriam nomini aeternam auguror, nec de ingenii laude unquam inuidia detrahet, etsi inter eum et plerosque alios virtutis sane aemulatio fuit. Dignus laudum praedicator erit Graeuius, et vitam, opinor, scribendam sumet, ac posteris saeculi tradet commendabitque. Vix dum omisi dolorem, quem ex tanti tamque incomparabilis viri morte cepi, quum alia nec minor, dolendi causa se offert, propeque stupor me incessit, quando iam intelligo, Michaelem Ethmullerum, rei medicae decus et lumen, non modo Academiae et suo ordini, sed etiam societati vestrae, et quod caput rei est, toti reipublicae litterariae esse subtractum. Cuius amicitiam mihi saepe multumque testatam, et beneficia in Io. Antonium, fratrem meum, praemature defunctum, in cuius ore is semper erat, cumulate libenterque collata, nunquam obliuisci possum. Iratum, credo, Numen est, quod votis placabimus, vt ibi tandem sistat, unde coepit, vosque omnes diu florentes seruet. IV Id. Mart A. CIC ICC XXCIII.

CXLVIII. ADAMO CHRISTOPH. IACOBI, IC. Dresd.

QVam superiori anno testatam fecisti propensissimam in me voluntatem, et rebus factisque etiam comprobasti saepius atque confirmasti, eam, peto, nec aliter tua consuetudo postulat, latius patere sinas, fratremque meum Henricum Leonardum, pariter admittas, et clientibus tuis adicribas. In quo paulatim se explicat vis ingenii, et, superato, cum quo diu conflictatus est, morbo, sensim se colligit, modicisque spatiis in doctrinae curriculo pergit, et quod caput rei est, piam castamque mentem ad studia affert, atque in hac vitae ratione sibi constat, scholasque suas diligentissime obit. Da itaque adolescenti vel mea causa, vt alumnorum fruentium numerosit, animumque tuo beneficio erigat, magisque enitatur. Vix bimus Patrem amisit, qui suprema voce eum mihi, studiorum causa absenti, commendauit, atque eo minus ipsum destituere potui, memor curae, quam, parente auctore, suscepi. Nec minus vidua mater eum fidei meae credidit, totumque litteris consecrandum duxit, ne vltima patris verba non reuereri forte videretur. Non deerant, qui inuitarent ad genus vitae quaestuosum,

mercaturamque offerrent, sed ei ratio bene sapienterque viuendi prae arte ditescendi placebat, vincebatque, vt in sententia perstaret, non repugnante filio, cuius vtilitas agebatur. Ego quidem temporum difficultates non ignoro, et subinde aestimo studiorum neruos, et cupio, me seiunctum esse a molestiis, quarum pars redundat, ad Patronos, quos fratris nomine interpello. Tota vero huius rei ratio in te posita erit, capiamque ex euentu consilium, propterea, quod circumspicienda sunt fortunae adiumenta, si quidem volo, vt ad solidam eruditionem contendat, et meas res copiasque, et libros codicesque omnes in posterum nanciscatur. Erit ille memor patrocinii, et assecutus, quod sperat, beneficium in animo infixum seruabit, et in tuo nomine colendo pariter mecum certabit, neque in parte referendae gatiae cuiquam concedet, et pietate, plurimos etiam clientes tuos, superabit. Ita bene agas, et nutu consilioque diuino sospes agas, firmusque sis contra inuidiam temporum, atque omnes saeculi calamitates, quae te nunquam tangant, multo minus obruant, vt in ore famaque omnium posterorum tua benignitas versetur, VII. Cal. April. A. CIC IC CXXCIII.

CXLIX. OTTONI MENCKENIO, Prof. Publ. Lips.

QVem mihi grauiter commendasti patruelem, eum libenter admitto, et eius parenti talem filium impense gratulor, qui cum dotibus ingenii, tum elegantia morum iampridem effecit, vt digne abs te laudari posset. De pretio facile, licet, inter nos conueniamus, modo sciam, in quo doctrinae genere opera mea requiratur, temporisque spatium labori deinceps suscipiendo constituatur. De me, si quid possum, polliceor humaniores litteras, historiam ciuilem et Grotianam belli pacisque philosophiam Hinc transituro expedit audire veram solidamque iuris prudentiam, quam, mea sententia, auspicabitur duce Hebero, qui multum diligenterque in arte sua elaborat, et quod caput rei est, facilitate docendi magnopere se commendat. Quod reliquum est, iussa Maecenatis exspecto, et nihil recuso, quod eiusmodi sit, vt de eius tam magnae spei filio bene mereri quaeam. Domus, quam conduxi, ipsi patet, eligat, quod libet, hypocaustum. De couictu nihil possum ego constituere, nisi quod eum suadeo, ad quem propiori itinere veniat, ne cum viae molestiis, praesertim hiberno

tempore, conflictetur. Vtcunque sit, assentior et pareo, voloque, vt Patrono do obseruantia curaque, meo nomine, spondeas, et obsequium cultumque diligenter confirmes. Prid. Cal. April. A. CIC ICC XXCIII.

CL. THEODOSIO LEHMANNO, IC. et Consiliar. Merseb.

OMnes, quos ego quidem nouerim, inprimis tibi dant laudi, quod litteratos benigne accipias, honoribusque augeas, ac nullum erga eos officium praetermittas. Cuius tam propensae voluntatis saepe interpres fuit Clarissimus Stolbergius, et perinde mihi confirmauit humanissimus Blechschmidius, cum a me peteret dissertationes, quas aliquo in pretio haberi, valde laetor gaudeoque. Nunc paulum me ab historia contineo, et in Henrici Frisii laudatione elaboro, quam simulac effectam reddidi, curabo vt ad teperferatur. Vnum quaeso concedas mihi vt Buchnerus, Augusti nostratis filius, tuo praesidio muniatur, in causa difficili et ardua, ex qua tota eius spes vitae fortunarumque pendet. Ego pari studio et obseruantia te venerabor et colam, Deumque orabo, vt te quam

CLI. PATRONO CVIDAM.

SEptem abhinc diebus litterae tuae prandenti mihi redditae sunt, quod scribere debeo, vt intelligas, quid causae fuerit, quod non statim responderim, rationesque consilii mei significarim. (De connictu Ziegleri habeas, ad eum patere aditum, si quidem singulis hebdomadibus triginta asses Saxonici persoluantur. Stolbergii quatuor et viginti assibus, nec pluribus mensa praefecti quaesturae, Hahnii, constat. Igitur pro arbitratu statuat per illustris Maecenas, et quid factum velit, renunciari mihi iubeat, vt omnia apte ac tempestiue curentur. Illud autem consilium valde probo, quod Graecis quoque litteris operam nauabit ille tantae exspectationis patruelis tuus, in quo doctrinae genere Stolbergius nihil in se desiderari patietur, nec ego committam, vt huius instituti vtilitatem in imitandis Latinis concionibus pari fide, atque diligentia, ostendam. Prid. Cal. Maias, A. CIC ICC XXCIII,

CLII. IOSIAE A. VELTHEM Equiti Saxonico.

COnfido summae tuae beneuolentiae, nec erubesco scribere amici causa, quem valde diligo, et, quoad possum, magnopere commendo. Non, quia id mihi sumo, vt, vllo meo merito hanc gratiam inire me, posse, existimen, sed, quoniam honesti iuuenis gratia hoc officium suscipio, qui tuum sane clientem se profitetur. Is est Trandorffius, ciuis Academiae nostratis, iam pridem mihi cognitus, et doctus idem modestusque homo, ac, suasore Dassouio, et studiorum sapientiae moderatore, insignibus Magistri auctus. Petit autem, quantis potest, precibus abs tua liberalitate, vt stipendium sibi decernatur, quod maiores tui monimentum suae pietatis et munificentiae esse voluerunt. Nec minus sperat, fore, vt confectis studiorum rationibus, consilio beneficioque tuo honestum aliquod munus capiat, sacerdotiumque consequatur. Totum eius studium in re diuina positum est, vt nunc sunt iuuenum ingenia, recta ad metam proficisci volentium, et difficilia tem pora sumptusque reputantium, qui, cum subsidia Sibi constituta non habent, tum facile, et in ipso etiam doctrinae quasi aditu,

deterrentur. Ipsi Professores, qui in parandis doctrinae instrumentis omnes prope fortunas nostras consumpsimus, id quotidie videmus, nec sine dolore experimur. Saeculum anceps et miserum, distractaque Principum coniilia et belli discrimen, metusque ingens, erectos animos ferme deprimunt atque confundunt. Quare comitas tua mihi spem fiduciamque facit, vt audacior sim, et pro affine studium iuris ingressuro, experiri cupiam, reuerenterque petam, vt tuo quoque auspicio tanti, tamque insignis, beneficii compos fiat. Simul atque hoc intellexero, in aere et clientibus tuis erit, et Academiae Iuliae, quam semper colui, ciuem dabit, si quidem tua sententia fuerit, vt ad capiendum ampliorem animi cultum eo discedat. Nullus dubito, quin Illustris Tua Genero sitas temporum calamitati, et hominis amori, et meae etiam in summum nomen tuum obseruantiae, concedat, aut saltem audaciae meae, quam necessitas exprimit, ignoscat. Ego pietate, et obsequii religione affinis, eniti studebimus, vt intelligas, nos non ore solum, sed etiam publicis monimentis, hoc tale, si assequamur, patrocinium benignitatemque esse celebraturos. Ita Deus aeternus perillustrem tuam familiam sobolemque

CLIII. IO. GEORGIO GRAEVIO.

LItteris tuis valde confirmatus sum, non improbari tibi desiderium, quo teneor, vt per epistolam ratio officii et obseruantiae tuo praecipue nomini reddatur. Reputo saepe comitatem, nec animo excidunt merita, quibus ornasti rempublicam, quatenus litteratorum ambitu continetur. Iam Nicolai Heinsii panegyricum abs te expeto, et, nisi iniquus sum, plane exspecto, vt summi viri doctrina laudesque per te illustrentur magis atque explendescant. Ego, quantum surripere occupationibus possum, tantum confero ad Henricum Frisium digne ornandum. De Philostrato scias, eius mihi copiam esse factam, cuius omnia mihi placent, et ratio dicendi elegans, etcharacter sophistam decens, nitidusque, Codices manu exaratos quaero, quibus tu abundas, et librorum bonitate cum omnibus aeui doctissimis facile certas. Neque tibi inuideo sane gloriam, cupioque extare plura ingenii tui monimenta, atque in spem venio, fore, vt tandem aliquando inter nos colloquamur. Hic belli Turcici, et, quod magis curam patriae intendit, Gallici, exspectatione

omnium animi suspensi sunt, Principumque consilia tantum ad arma et aerarium spectant. Lipsienses tamen nostri perquam seduli sunt, et non inutilem laborem sumunt, multosque ad notitiam librorum excitant et instruunt, ac de mediocriter doctis optime merentur. Modeste iudiciis parcunt, et varios atque exteros scriptores conquirunt, et faciunt, vt nostra iuuentus ab altercationibus Theologorum ad solidam eruditionem reuocetur. Non dissentio et probo conatus, optoque, vt, distractis bello regibus, litteratis inter se conueniat, quoniam, vt ille ait, nullum est regnum sine regno litterarum. Ita valere te volo, et florere familiam, semperque belle habere. Non. Maii A. CIC ICXXCIII.

CLIV. ADAMO CHRISTOPH. IACOBI. IC. Dresd.

NOn libenter scribo, quae tibi displicent molestaque sunt, nec tamen recusare possum, quin amicorum preces ad te perferam, eorumque causam modeste tuendam suscipiam, nec minus aliis commeni datam esse velim. Habeo quidem ipse, quod agam, nec scio satis, quemadmodum propinquo studium iuris ingressuro, consulam, dum prospicio sumptus in doctrinam,

tam amplam, tamque insignem, faciendos, quorum ratio in eo posita est, vt publico beneficio ornetur, aut cito desistat incepto, cuius exitus difficilis est ac longus. Qui magnam abs te iniret gratiam, si auctor esses, vt tandem cooptaretur in societatem alumnorum fruentium, aut stipendium obtineret iuridicum, quale, opinor, breui hic vacabit. Alioqui consilium cepi, eum ablegandi ad Iuliam, vbi spes mihi facta est potiundi stipendii, et, si eo se conferat, non difficulter impetrandi. Princeps eius voluntatem in iuuanda eius studia perbenigne mihi significauit, sed volo, eligat domum suis opibus validam, et plerosque maiorum meorum complexam, nec a nostra familia alieniorem. Quare, si mea petitio forsan irrita fuerit, pro indigena, Io Theodoreto Fliesbachio, apud te intercedere visum est, cum quo iam diu amicitiam contraxi. Iuuenis est modestus ac sedulus, et vita studiisque consentiens, qui in examine sapientum bene stetit, sineque nota hic ciuem egit. Dabis hoc mihi, et bene mereberis de homine optimo, ac secundum Deum omne fortunne honorisque prsesidium in tua summa auctoritate ponenti. Faciamego, et mecum Fliesbachius, vterque cliens tuus, vt ex rerum tuarum successibus intelligas, vota er, voluntates nostras in supplicationibus,

pro vita et omni felicitate tua faciendis, sincere ac serio conspirasse. XIV. Cal, Iun, A. CIC IC CXXCIII,

CLV. SALOMONI FRIDERICO LINCKIO, IC. Consiliar. Saxon.

Saepe mihi gratulatus sum, quod filium tuum iussu tuo ornandum suscepi, in quo omnia mihi probantur et placent, et doctrina pariter atque vita consentiunt, ingeniumque et mores, arcto et indisso lubili quodam foedere, conspirant. Tantum de valetudine eius angor, quae interdum vigoxi ipsius non respondet, ac infirma est, et forsan nimiis laboribus frangitur, quorum modum habere inposterum debet. Plus ab eo exspectat patria quam vt vires tam repente consumat, credoque, per te stare, quo minus tam acri contentione pergat. Dandum est animis aliquid, vt magis excitati surgant, corporeque non affecto vtantur, quod, temperando industriam obtinebunt. Auctor itaque et suasor sum, paternam auctoritatem interponas, et moderandi laboris rationem filio tuo praescribas. Alioquin in omnibus eius vitae partibus acquiesco, et probo conatum ad summa nitentis, qui elegantes quoque litteras et ornamenta varia ad iuris prudentiam affert, ac spondet

reip. virum idoneum et integrum, seiungitque se ab eruditorum vulgo, et comparat instrumenta, quae in luce versaturo expediant atque conducant. Habenda enim est ratio talium ingeniorum cum primis, quae spem nostram ex asse aequant, tantumque non vincunt, et singulari erudiditione se ab aliis distinguunt, nec mutantur in pestes ac degenerant, sed vnam. eamque non confragosam viam tenent, atque in hoc instituto laudis plenissimo perseuerant. Inter hos praecipuo numero est filius tuus, et, verbis meis commendari, recusat, dum rebus factisque praestat vltro, quod multi saepe commoniti non solent. Nihil do auribus tuis, Patrone, Deumque veneror, vt sub eius tutela in dies nouis accessionibus haec filii tui studia augeantur, et tua quoque consilia, ac omnes nobilissimae familiae rationes, perpetuo fortunentur. XII. Calend. Junii A. CIC IC CXXCIII.

CLVI. IOANNI GEORGIO GRAEVIO,

PRomissi nuper panegyrici exemplum mitto, petoque, beneuole accipias, atque existimes, non experiendi ingenii, sed testandae pietatis meae causa, scriptum fuisse, Nam praeter voluntatem meteam accidit,

quod rhetori nostro haud datum idnegotium sit, qui expedite praestat has operas, et opinione celerius absoluit, tarditatemque in vicio ponit. Sed, qui meus animus est, moram saepe interpono etiam non arduis negotiis, et lente ago has partes, quas saepe inuito mihi imponi patior, vt tot, tamque repetitis obsecrationibus causam occasionemque praecidam. Forte etiam pietatis laudem habet conatus, qui eo pertinet, vt non viri modo, sed etiam mortui, in primis bene meriti, atque in litteratos propensi, vltimis sane officiis colantur. Nam, vt mea opinio est, in Henrico Frisio doctissimum totius patriae senatorem amisimus, et fateor ego libens, me permulta ab eo didicisse in omni humanitatis genere, et variis reconditisque doctrinis. In prosae latinae cultu, ciuilique elegantia, et omnium saeculorum antiquitate, nemini impar, et ad amussim expolitus erat, ac te ipsum eo loco habebat, vt, nisi verecundiae tuae memor essem, litteris adscriberem tuis. Sed nihil auribus tuis dabo, neque teste opus est, vbi rerum testimonia episto laeque supersunt quibus multas atque eximias tibi defert laudes, Albertus quoque, Doctor Lipsiensis, sed aeque, ac ego, ab Henrico Frisio iuniori interpellatus, cupidus sane fuit ipsius ornandi Stilum exercet, et amoemtate

non parum delectat, cuius laudationis nondum mihi facta est copia, nec dubito, quin Lipsia ad te perferatur, si finem exitumque habitura sit, pro eo, ac spero. Per me licet, diligentiae nostrae existimator sis, ac me eorum numero esse sinas, qui te amant pariter, et colunt. 10. Conradus Cnauthius, patria Misnicus, et historiae Saxonicae non languidus cultor, ad vos transibit, atque inde in Angliam traiiciet, qui aliquot hebdomadas hic exegit, nec prius abire voluit, quin pignus meae suaeque obseruantite simul afferret. Eum tibi commendo, ob necessitudines et studii dignitatem, vt reuersus in aula gloriari possit tua humanitate et doctrina plurimum se profecisse, et varios eruditosque scriptores quos percontatur, cognouisse. Ita Deus te seruet, et nobilissimam familiam fortunet. Vitemb. apud Sax, X. Cal. Iun. A. CIC IC CXXCIII.

CLVII. EDOARDO BERNHARDI, Profess. Oxoniensi.

SEmel iterumque amicos in Angliam profectos monui, irent Oxonium, industriamque tuam in curando Iosepho accenderent, nec minus studium, obseruantiamque meam tibi confirmarent. Crede, mihi, nuiltum debituros tibi esse Germanos, si facias

vt maturetur. Exspectat abs te saeculum luculentam sane hanc operam, et pollicetur magnum antiquitati ornamentum, nec dubitat, quin de communi eruditione et vniuersa litteratorum societate bene merearis. Parcas tamen valetudini, ne corpus, in quo residet diuinus ille animus, laborum taediis morbisque affligatur. Vtinam vero tam felici esse mihi liceret, vt vel te coram, vel expressam ingenii tui imaginem, videre possem. Sed vacationem a Principe non ausim petere. ne clementia eius abuti videar, multo minus coniectura assequor quando operis tui finis, quem votis poscimus, sit futurus. Fellus Cyprianum emisit, aeuumque hoc sibi deuinxit et accuratissima pariter castigatissimaque, editione se commendauit, cuius Lactantium, nisi fallor, etiam videbit nostra aetas, gratissque auctori persoluet. Ego iam nihil fere habeo, praeter exemplum panegyrici, quem Illustrissimo Baroni Frisio iussu publico dixi, cuius lator Ioannes Conradus Cnauthius, patria Misnicus, hanc a te gratiam, me intercessore, inibit, vt et eruditos tuos sermones audiat, et exquisitos libros videat ac percontetur, Fauent conatui iuuenis plerique et egregii aulae Saxonicae Proceres, qui cupiunt, vt in patria, et in nostrati antiquitate, collectis hinc inde subsidiis vires

aliquando experiatur. Ita vero Deus res consiliaque tua fortunet, et te nobis reique publicae eruditorum seruet. Vitemb. Sax. VI. Cal. Iuniis A. CIC IC CXXCIII.

CLVIII. IACOBO GRONOVIO. Polyhistori Eximio.

ETsi nondum inter nos ea est notitia, quae ad contrahendam amicitiam valet, tamen audaciae, aut potius meo in te studio, concedes, vt litterae breues, et ab amico, ad vos transeunte, prope inuito mihi expresae, ad te perferantur. Nam et amo te, juxtaque aestimo, ob doctrinam et opes ingenii non vulgares, et vereor, ne, si intempestiue scribam, rationes tuas, in litterarum dignitate positas, conturbem. Cepi tamen, aut quodammodo collegi animum, a Ioanne Conrado Cnauthio submonitus, qui, me sponsore, obseruantiae abs te hanc inire vult gratiam, vt sermonem sententiamque tuam de vno atque altero historiae argumento audiat, atque vel ex eo insignem laudis materiam quaerat. Facies, opinor, iuueni, mihi, et quibusdam aulae Proceribus charo amatoque, hanc tui conueniendi potestatem, et humanitate incitabis diligentiam eius singularem. Nolui autem vacuum venire in tuum conspectum, sed arbituro

panegyrici, Illustrissimo, Frisio dicti, exemplum tradidi, quod cum dissertatione, a me habita, reddet, et, quo in te sim animo, commemorabit. Monimenta ingenii tui et reconditae Graecorum litter ae, et tot gloriae tuae pignora, in meis et eruditorum manibus vertantur, et paternam abs te famam non modo aequari, sed etiam superari, plus satis confirmant. Quaeso te, sinon grauaris rescribere, studiumque hac benevolentia accendere, Cnauthium diligas, qui me hac dulcedine permulceat, et saltem lineolas aliquot, si litteras exspectare non ausim, velut in Saxoniam comites, ferat. Ita te Deus Batauiae, litteris, aeuo nostro, ser uet, et sospitem florentemque praestet. Vitemb. Sax. Cal. Iun. A. CIC IC CXXCIII.

CLIX. ISAACO VOSSIO, Praesuli Vindsoriensi, et Polyhistori Celeberrimo.

SVperiori anno obseruantiam tibi meam professus sum, de qua nihil detractum esse volo, neque dubito, quin me et vix mediocria studia veteri nec immutata beneuolentia complectaris. Etenim doctrinae regnum tenes, et apte prudenterque moderaris, saeculumque ornas et de omni sapientia egregie mereris. Multade Nilo recontida

qui dem vni tibi debemus, et iudicium industriamque omnibus numeris perfectam certatim ac merito admiramur. Musset vulgus, et more suo inuideat, ringatur et saeuiat, non mouebit tamen, vt non optime nobis tecum conueniat, cuius merita in omni genere maxima sunt, passimque doctissimorum sermonibus et litteris celebrantur. Ego sane, pro meo in te incredibili studio, nihil committam, nihil fieri patiar, quod famae tuae fraudi sit, atque autoritati tuae non respondeat. In quam sententiam panegyricus, Illustrissimo Heinrico Frisio dictus, tibi se commendat, et a tuo patrisque tui doctissimi nomino Iaudem doctrinae mutuatur, vt Saxonia intelligat, quo loco numeroque is haberi debeat, quem Vossiorum par amauit. Ingenue fateor, Henricum, dum viueret, saepe de te, et honorifice, vt par erat, ac suauiter, vt sine exemplo solebat, locutum fuisse. Nec animo excidet, et me auctore, neque, vt opinor, te repugnante, in Saxonis aulam perlatum, omnis profecto cultus humanitatis que plenum verbum, cum mihi, Vindsorium profecto, diceres, magnum patriae meae virum esse mortuum, qui sermo ad Henricum spectabat, et monimentis Saxonum mandabitur, et in animis hominum vigebit. Plura tibi de nostris, et statu aulae, et

apparatu belli et de studiorum rationibus doctrinisque nostris, narrabit Ioannes Conradus Cnauthius, iuuenis modestus, et patria Misnicus, quem plerique aulae nostrae Proceres tuendum susceperunt. Gestit venire in tuum conspectum, et sermonem doctrinamque vel semel audire, vt vel vna hac re deinceps gloriari queat. Is, quanto potest, studio conquirit Scriptores medii aeui, et trahitur voluptate historiae gentis Misnensium, et Saxonum ac modeste reuerenterque has partes agit. Alioquin fines nostri cum magno bellorum periculo coniuncti sunt, Luneburgici Germanos animos, et Germanam fidem iuxta, atque herus meus, Saxo, tuentur. Caesar in foedere Polonorum, et connubio Boioariae reguli, magnum labentis potentiae praesidium. ponit. Fulmen belli, Sobieskium, Turcae formidant, et cladis, apud Chocimum acceptae, non sine perturbatione recordantur. Argentorati iactura totius Germaniae odium constauit Gallorum Regi, et plerosque, nihil ausuros, excitauit ad arma foedusque pangendum. Libera gens, et iugi non patiens, vix domesticos Reges fert, muito minus, externo arbitrio se regi, patietur. Vt in conuentu Francofurtensi ad Moenum res acta fuerit, te non fugiet: admissus mea opinione error est, quod

Galli putarent, intercepto Argentorato fractos perculsosque Germanos statim ad, nutum Galliae se inclinaturos, et iure in Argentoratum cessuros. Sed aliud euentus docuit, et obfirmatos Principum animos satis superque ostendit. Habet versatque saxum diu Austria, et lenta consilia instruit, vt fortius quasi in neruum erumpant. Plura non audeo, neque opus est, cum tibi in luce aulae versanti nihil possit esse obscurum. Mirantur tamen Principes nostri, quid sit, quod Augustissimus Carolus vester, interposita auctoritate, tot tantisque funestis Europae dissidiis causam non praecidat, et aequabilem Regum potentiam reddat, quasique pondere exacto libret. Indulge libertati, vir summe, et in patriam amori. De cetero non odi Gallos, et elegantiam ingeniorum aestimo, sed Peuuios Valesiosque desidero, Abbati autem doctissimo, Emerico Bigotio, plurimum tribuo, et inter Gallos in eruditione Graeca principatum. Nostrates in recensendis libris oporam ponunt, sed ex praefationibus et summariis pleraque elogia decerpunt, cetera non attingunt, et mediocriter doctis prodesse volunt. De Simonis historia critica, et aliis, saepe non dextre iudicant, neminem tamen offendere cupiunt, atque in conatu acquiescunt, ignaros autem plerosque et inertes ad librorum notitiam exemplo suo incitant, et libros argumenti

grauis a proletariis interdum non separant, neque delectum habent, sed omnino de Saxonia et Germania, litibus Theologorum alioquin obnoxiis, forique studio nimium deditis, et nunc in arma ruentibus, bene merentur. Multa tacitus praetereo, quae tu vel coniectura assequeris, vel, me non monente, perspecta habes. Ita te Deus seruet et vires firmet, et consilia fortunet. Vitemb. Sax. Cal. Iun. A. CIC IC CXXCIII.

CLX. N. PRAGESTO, Societ. Regiae Angl. Socio.

TRaiecit, meo consilio, in Angliam Ioannes Conradus Cnauthius, Misnicus, qui tuam sibi spondet amicitiam, et sperat, aditum patere ad doctissimos quosque Londini Viros. Simul affert tibi panegyricum, quem Illustrissimo Henrico Frisio dixi. Quaeso, eum beneuole accipias, et honori meo faueas, et librum Seldeni, et si quid aliud in promptu habes, non grauato mihi transmittas, et, constituta pretii ratione, Cnauthio tradas. Vicissim, quam possum, tibi nuabo operam nullumque tua causa officium negligam, sed immo totum me tuae et Anglorum laudi dabo, neque in te amando, neque in his colendis, vlli hominum, saltem eruditorum et merita aestimantium,

concedam. Vale, et partes membraque societatis nomine meo reuerenter et prolixe saluta. Vitemb. Saxon. III. Cal. Iun. A. CIC IC CXXCIII.

CLXI. THEODORO HAAKIO, Societ. Reg Angl. Socio.

INdustria tua, in excipiendis atque ornandis exteris, passim nota celebrataque est, atque spem mihi non ambiguam facit, et alios crebro inuitat, meque iam admonet, vt Ioannem Conradum Cnauthium maximopere tibi commendem. Iuueuis est recti animi, et proceribus plerisque aulae carus, et, nisi fallor, Principis Saxonis bibliothecae imponendus. Schedulas illas, fac, vt accipiat, quae ad linguae Graecae, velut per coloniam ex Anglia transmissae, dignitatem speabant, et liberaliter abs te, cum Londini essem, communicabantur. Multum mihi in eius antiquitatis parte situm est, et laudi nationis ducitur, et in tempore ac loco a me commemorabitur, si, altera vice rogatus, tandem ipse copiam facias, et me tibi sic maxime etiam obstringas. De meo in te animo, de studio et obseruantia in eruditissimos Anglos, Pragestus, Ludolphus iunior, ciues Academiae, et litterati omnes, quibuscum mihi consuetudo est, affirmabunt

ac testabuntur. Vnum id, atque inter vota mea potissimum est, vt omnibus fortunae beneficiis, et doctrinae ornamentis quoque deinceps in Anglia, fortunatorum sane insula, abundetis, et artes machinasque Pontificiorum satellitum, fide et officiis inter nos coniuncti, superetis. Boylaci mors non Angliae modo, sed etiam Saxoniae, immo litterato orbi, luctuosa fuit. Bechererus, vt audio, decessit tempestiue, et vel sic vtcunque famae suae consuluit, qui multos Germaniae Principes spe delusit, alios promissis inanibus exhausit, solos autem. Opinor, Anglos decipere non potuit, et virtutes malis artibus sane mixtas habuit, et persaepe ex fulgore fumum dedit. Sed mortuo quietem, ne manes irritentur. Ad extremum, tibi laeta, prosperaque omnia esse, cupio, vires praecipue integras, valetudinemque firmam precor. Crounium, Galeum, Detl. Cluuerum, Cl. viros, reuerenter saluta, quorum saluti plurimum libo, et praedico humanitatem Hookius, Celeberrimus Mathematicus, semper, vtinam, floreat, ac de saeculo bene mereatur. Praestantissimus Lipsiae medicus Etmullerus, Linguae vestratis, et librorum apud vos editorum, insigniter peritus, decessit, quem viri docti multo dolore prosequuntur. Heidelberga nihil dum accepi In te solo posita est ratio consequendi

eius, quod peto. Vale, et inusitata comitate de me et aduena Cnauthio merere. Cal. Iun A. CIC IC CXXCIII.

CLXII. OTTONI MENCKENIO, P. P. Lips.

IN reddendis hucusque litteris tardior fui, non mea, sed Pragesti, culpa, cuius responsionem auide exspecto. Bis scripsi in Angliam, sed nihildum ab eo accepi. Certiora mihi spondet Cnauthius, qui paucis ab hinc diebus secundo Albi Hamburgum, atque hinc in Angliam, me consilii auctore, nauigabit. Si quid eius liberalitate consequar, faciam, vt te non fugiat, pro nostra officiorum necessitudine, quae studiorum similitudine, animorumque consensu, alitur et fouetur. Memor etiam crebro tuae benignitatis sum, et suppudet me conditionis aut fortunae potius, iniquioris, quod nihil habuerim, vnde intelligeres, me referendae gratiae cupidum esse. Accipe tandem panegyricum, Illustrissimo Frisio sacrum, in quo si quid infra tuam exspectationem reperias, veniam auctori dabis, qui sstudium conatumque, aut certe pietatem nam, probare voluit, cum sua meritorum gloria Frisius ab interitu vindicetur, repetamque animo voces externorum hominum,

qui, audita eius morte, dicebant, magnum patriae nostrae virum fuisse extinctum. Me sane vt clientem semper complexus est, nec vnquam cogitassem de sede in Saxonia figenda, nisi tanti Senatoris praesidio fultus fuissem. Didici ab eo multa, quae ab alio nullo audiui, et in elegantia litterarum omnes nos, etiam professores, vicit. Neque id negauit Isaacus Vossius, et summo iudicio grauitateque de illius profunda et interiori eruditione commemorauit. De ceteris parum, aut ita modice, vt vni Henrico omnem doctrinae principatum tribuere videretur. Non alia fuit sententia Conringii, quem vnum iste aestimabat potissimum Vindsorii Praesul, atque haec de ipso opinio litteris sermonibusque celebrata est, vt iam vel carendo intelligamus, qualem habuerimus virum, id est, eruditione, moris elegantia, consiliis, industria, iudicio, prudentia maximum, suisque adeo meritis immortalem. Sed eo me pietas abripuit, vt fere opistolae modum excedam, quod aequo feres animo qui videas, quam vbique partes meae pietatis tueri velim. Tu vero hoc praeconis laudum munere defungi potes melius, iamque id egregie, suauiterque et argute, praestitit Albertius. Vale, et res tuas feliciter age, et societatem meritis orna, et valetudiuem quoque tuam, de qua

nuper aduersi aliquid allatum est, diligenter cura. VI. Eid. Iun. A. CIC IC CXXCIII.

CLXIII. AMICO CVIDAM.

ALios rumor, alios odium, in eam mentem impulit, vt Diuo Iustiniano obtrectarent, et, licentia saeculi, temporumque iniuria, nimis sane multum sibi iudulgerent. Facundus, Episcopus Hermianensis, quem Sirmondus edidit, in pietate Imperatoris nihil desiderat, et doctrinae ac definitionibus Concilii Chalcedonesis per omnia capita applausisse, grauis auctor, et incerta Nicetii interpretatione melior est, neque sibi constat, qui Patres VI. Synodi Imp. aequales falsi accusare audet. Fuit Nicetius apud Treuiros constitutus, et ab iis seductus, qui tria capitula propugnarunt, pro animo in Iustinianum iniquo, cuius multa indicia profecto nimis luculenta extant. Versio inepta, et contra illius saeculi stilum, prodit riuulos impuros, etsi de sententia Nicetii non dubito, fuisse a nostrate alienam. Chronici Alexandrini sequioris, et ex multis laciniis a Graeculo contexti, nulla fides est, cum non possit te fugere, quanta sit Synodici et publici testimonii auctoritas, quae vel sola in lucem honoremque vindicat Iustinianum, De Maruania haud falleris,

quod post aetatem mediam a sordidis circumcellionibus, in re per sacros institores exercita, adhiberi coepit, atque eam ob causam in glossariis omitti solet. Plura non addo, et de Meisneri, in collegium adscriptorum cooptati, benigniore fortuna te per occasionem commoneo, tibi proxima spes iterum data confirmataque est. Heroldus prouinciam Rectoris Reualiensis capessit, nec honorem deinceps prensat. Fuit sententiarum diuortium, et, me tandem annitente, negotium est confectum. Tu, quaeso, nihil secius spera, et summe reuerendum Patrem, quo decet cultu, saluta, quem e discrimine morbi creptum, gratulor, et diu florere, et ad nos etiam venire, opto. d. XIV. Cal. Quinct. A, CIC ICC XXCIII.

CLXIV. IOANNI FRIDERICO HEKELIO. Scholae Reichenbacensis Rector.

MVltum apud me valet amicitia tua, et recordatio consuetudinis tuae mihi longe iucundissima est, nec abnuo litterarum commercium, si tuae rationes id ferant, occasionesque non desint. Nuptiis tuis tacite precatus sum quaeuis prospera, cum per consulatus Academici oc cupationes non liceret aliquid extundere, quod te

dignum esset. Nam, carmen expoliri subinde oportet, et castigari, quod tuae spei exspectationique satis facere possit. De summo viro, Antonio Magliabechio mihi gratulor, eum mea faltem aliquo in loco habere. Non vidi delicias illas bellas, quarum iam aliquis gustus est, te auctore. Bibliothecae volantis, scitissimi castigatissimique operis, pars quarta ad me peruenit, reliquas desidero, et obnixe peto, vt earum deinceps, vel te conciliatore, exemplum ad me perferatur. Dissertationem funebrem, quam publico nomine scripsi, ad te curabit Vinterus, Prorector oppidanae scholae apud nos, et mei amans. Ita vero bene rem agas, et diu floreas. [gap: Greek word(s)] Idib. Quinctil. A. CIC ICC XXCIII.

CLXV. SENATUI LANDESBERGENSI IN MARCHIA.

DAbitis mihi veniam, et commendationem Stephani Valteri, docti et modesti iuuenis, aequo animo feretis, cuius ingenium semper complexus sum, nec dubitavi, quin virtute sua emergeret, meritisque gratiam a patronis iniret. Quod commodum ei accidit, quum beneficio vestro locum in schola vestrati consecutus est, vt deinceps habeat, in quo et vires experiri, et

doctrinam testari, possit. Sanctitate animi, industria, officiisque honestis, cum optimo quoque certauit, tempusque care habuit, ac benc vtiliterque collocauit. Nunc, allaturo vigiliarum fructus, tota spes in vobis posita est, vt quem ei aperuistis aditum, deinceps ne intercludatis, clientemque hunc vestrum omni beneuolentiae genere, tuendum suscipiatis. Saepe quidem, dum laudamus, falli possumus, sed de Valtero promitto sponsorque sum eum et muneri et fidei satisfacturum. Non difficilis, non rixosus est, sed quod plerique negligunt, eruditionem elegantia vitae, et moribus praecipue pulchris, cohonestauit. Recte enim existimat, litteras humaniores disciplinasque liberales expolire simul et mitigare animum, et firmum tranquiliumque praestare. Longe aliter, quam vulgus, statuit, et, errore deceptum, credit, sufficere studiis, si tantum in acumine exercendo, et inutilibus controuersiis defigantur. Diuersa et melior mens est Valtero, quem similitudine morum, et societate studiorum, et, quod caput est, laudabili pietatis aemulatione, coniunctum sibi habuit reuerendus Bandecouius vester, cuius vitae virtutumque recordatio omnibus iucunda est, laudesque in animis nostris vigent. Mihi vero, Patres Amplissimi, causam optimi iuuenis agenti, id date, vt

vestro patrocinio defendatur et floreat, incitatusque hac beneuolentia, tanto alacrius de spe vrbis vestrae, de flore familiarum, mereatur. Deus tandem aeternus omnia vestra consilia, sub auspiciis et tutela magni Brandenburgensium Principis Electoris, benigne prouehat atque moderetur. Non. Sextil. A. CIC ICC XXCIII.

CLXVI. ANTONIO MAGLIABECHIO. Magni Etruriae Ducis Consiliario et Praefecto.

NOn possum fatis aestimare eximiam in me beneuolentiam, et singularem pariter liberalitatem tuam, cuius ego saepe fructus capio, et quamuis magno locorum interuallo disiunctus, effigiem ingenii atque iudicii elimatissimi perspicio, laetorque, te iis et animi et fortunae donis abundare, quibus tota iam Italia illustratur. Nec minus tuum est beneficium, quod doctissimus Cinellus, cuius amicitia mihi magni est, et doctrina a vulgo remotissima, aliquod laudis testimonium mihi tribuere voluerit, summamque adeo humanitatem, quam vires meae non capiunt, testatam fecerit. Gratulor mihi, vobis auctoribus eo me loco esse, quo docti sunt, nec tamen id mihi sumo, vt, aequare iam me posse vestram

exspectationem, putem. Sed hoc saltem existimabo, vestro tam accurato sententiosoque scribendi genere me excitari, vt aliquid spe vestra dignum moliar, totumque me ita fingam, vt ad aequissimam gentis vestrae voluntatem studia mea conformentur. Iam diu ante me Ioannes Caselius, Socratici vir iudicii, et de vicina Iulia litterisque praeclare meritus, idem Victorio et Sigonio, Clarissimis Viris, debere se, fassus est, quod vobis omnino debeo, qui, tot tantisque monimentis, ex caligine Germanica in lucem Italici coeli me producere voluistis. Non equidem hanc facultatem consecutus sum, quam de me exspectatis, efficiam tamen, vt, homini non degeneri, nec ingrato, officium honoremque vos exhibuisse, sentiatis. Praeconia vestra exquisita, neruosa, non longe petita, elimata, et prorsus Socratico sale perfusa sunt, quod vel vnum Mabillonii vestri, et vero iudicio incomparabile opus, apertissime confirmat. Multi nostratium redundant in superuacuis, et non necessaria afferunt, et, vagantes per abrupta, lectionis aliquid, iudicii nihil, ostendunt. Vos paucis multa et solida, reconditaque omnia, complectimini, et non alienam, sed viuam, cuiusqueingenii speciem redditis, idque pari industria et dexteritate praestatis. Profecto statim frangitis corticem, nucleumque

expromitis, si quis in eo delitescit, et vno missu omnes opes copiasque exhibetis, inutilemque et fastidii plenum apparatum scite prudenterque vitatis. Verbo dicam, non verbis sed monimentis cuncta ponderatis, et, in quibus summa rerum posita est, statuitis ac pronunciatis. Nihil do auribus vestris, et sine studio, quid sentiam, aperio, iamque vobis panegyricum, Illustrissimo Henrico Frisio, et gentis et societatis vestrae, dum viueret, amantissimo, dictum, inscribo, petoque, non tam mea, quam togati herois, et, si addere licet principis El. Sax. causa, cui a seruitio et consilio fuit, aestimandum et recognoscendum libenter suscipiatis. Ego pro gente, pro patria ornamentis vestris, Deo immortali supplicabo, vt aeterna sint, diuque floreant, nec metu minisque barbarorum, qui Austriae limitem ruperunt, vnquam percellantur, rabiesque et furor, placata Dei ira, desinant, tandemque compescantur. Ita te Stator rerum cum illustri Societate hominum longe eruditissimornm, seruet, atque a saeculi iniuriis defendat. Cal. Septembr. A. CIC IC CXXCIII.

CLXVII. PHILIPPO IACOBO SPENERO. Doct. Theolog.

PRoximis tuis citius respondere volui, sed finitimus Austriae limes metu nos omnes perculit, quod barbari, in cum effusi, igni ferroque saeuierunt, sedem Augustam occupaturi, nisi Dux Lothariensis, paucis ante horis, praesidium viribus validum vrbi immisisset. Res, proditione Serinii tentata, Deo prohibente non successit, nec ambigitur, quin Galli consilia fouerint, quorum consilia in eo posita sunt, vt per exitium Austriae ad Germaniae dominatum grassentur. Conducti sunt Turcae et inuitati, pensionibusque et pecuniis solicitati, vt vim faciant, Caesaremque distrahant, Gallo interim paces legis dicturo, si nemo, resistere possit, turbatis Germaniae rebus. Adhuc Regem pungit, neque id dissimulat, quod Caesar Belgico bello occupatum se distinuisset, vnde suis consiliis remorae, difficultates, et alia ex aliis impedimenta, obiiciantur. Periisset, fateor, cum Belgio non Germaniae modo, sed Europae Christianae, libertas. Nunc, rebus ibi instauratis, Hispaniae res vtcunque sustentantur, et Austria sensim se colligit, ac Vienna se strenue defendit. Effeminatus Rex est Mahometes

IV. qui sola multitudine non vincet, nec metu minisque robur nostrum franget. Sexaginta millia Turcarum in acie stare possunt, ceteri imbelles, turba potius, quam exercitus, sunt. Scythae ad populandum apti, non ad pugnandum. Praetorianorum flos, in obsidione consumptus, admonet, vt de secunda proelii fortuna bene speremus. Ex his aduersis rebus felix patriae initium auguror, si Turcae, clade accepta, pacem fecerint. Bella diuturna sane cum Europaeis non gerunt, nec gerere aequis viribus possunt. Interim robur Brandenburgici integrum est, Luneburgici cum Dano reconciliati, Saxo cum instructo et exercitato milite reuersurus, Boioariae Princeps a Gallo alienior, et libertatis amans. Videt Ludovicus, causae diffidit, pacem iniquis conditionibus, aut armistitium paci non dispar, extorquet, et artes Turcicas egregie exercet. In parte regalium Pontifici Innocentio XI. crucem figit, et, quod ius Imperatores per socordiam discordiamque amiserunt, tuetur ac retinet, deinceps fulmina Romae aspernaturus. Nostra, quae ad Academiam spectant, incerta, iamque in D. Bebelium rursus aliqui nostratium eriguntur. Quid futurum sit, nescimus, et animo suspensi solicitique eventum exspectamus. Ita vale

cum nobilissima familia tua, et me, vt soles, beneuolentia complectere. Vitembergae Saxonum. Cal. Sept. A. R. G. CIC IC CXXCIII.

CLXVIII. THEOPH. SPIZELIO, Theol. et Philol. Augustano.

PEto quantis possum precibus, panegyricum IIlustrissimo Frisio dictum, Magliabechio transmittas, operamque et officium pro aequissimo in me animo probes. Faciam, vt prima quauis occasione cum studia, tum obseruantia mea tibi constare possit. Deo immortali demum supplicabo, vt te coetui fidelium, et reipublicae litterariae quam diutissime seruet Vitembergae Saxonum Cal. Sept. A. CIC IC CXXCIII.

CLXIX. IOANNI GEORGIO ORTHIO. Patricio Francof. ad Moenum.

PRoxime omnes consternati sumus, cum barbari ad oras usque nostras grassarentur. Nunc recipimus sensim animos, et de Viennae defensione bene speramus. Saxo cum exercitu ad Caesarem perrexit, Brandenburgicus moram trahit, iamque id agit, vt Luneburgici cum Dano in gratiam redeant,

quod Germaniae rationibus conducit, et futurum omnes sperant. Funesta Gallorum consilia sensim perlucent et in fumos abeunt, ac vento meliore dissipantur. Danus, in perniciem armatus, conquiescit, Suedi metu et periculo liberantur, Vngari, a Gallo impulsi, aestuant, Tekelius vltione ardec, pecuniis promissisque incitatus. Turcae furorem effundunt, auctore Christianissimo, ad perdendam Austriam inflammati: sed, Vienna seruata, omnes Caesaris res tuto loco erunt. Damna, direptiones, incendia, caedes, captiuitasque et seruitus tot innocentium hominum aequo placitoque animo ferenda sunt, quorum poenam expetet in barbaros vltor Deus. Quid cum Patre tuo agatur, qui litis tam diuturnae exitus speretur, quibus adiutoribus eam moueat, vrgeat, impellat, scire cupio vehementer. Librarii nostri praeter meam exspectationem abierunt, vt nihil temporis fuerit ad panegyricum transmittendum. Fratris eximia fortunataque conditio mihi perplacet, et honorem ipsi amplissimum spondet. Tu, quaeso, effice, vt omnia ex te intelligam, neque prius belle habere possum, quam accurate de his singulis perscribas. Non. Sept. A. CIC IC CXXCIII.

CLXX. SACERDOTI CVIDAM.

MAgni facio propensam in me voluntatem tuam, quam aperte satis perspexi, quod in causa Dieterichiana nullum mei iuuandi locum praetermiseris, atque, vel hoc argumento, rursus ad obseruantiam gratumque officium me excitaris. Syngrapham bona fide misi, vt cognosceres, me nihil petere, nisi quod mihi debetur. Artes malas, consilium fallendi, auaritiam, procul habeo, tantum repeto, quod omni iure ad me spectat. Non dubito, quin, tua et illustris Senatus auctoritate, homo diu terginersans in ordinem redigatur. Aegre quidem adducor, vt duos numos vnciales de summa remittam, nisi, te soluendi reliquos sponsore, id fiat. Filius tuus breui iterum specimen dabit, cuius in antiquitate et temporum exemplis studium cum laude coniunctum est, nec minus ingenio industria respondet. Spero, dignum fore, qui doceat historiam, si deinceps sic eo conferat operam, vt hucusque solet. Quare optimorum ciuium loco eum habeo, et, te, opinor, non repugnante, hortor, vt in hoc tam egregio proposito persistat. De reliquo temporum conditio melior est, postquam barbari, ab

Augusta Vrbe reiecti, inclinantis sane Imperii indicium praebuerunt. Ego non diffiteor, Polonis Germanisque, Saxonibus pariter, et Francis vestratibus, victoriae tam insignis fructum ferri acceptum. Metu solutus, de foedere Polonico, quod innocentius XI. conciliauerat, bene speraui, quod feliciter euenit, cum vsu et arte bellandi contra Turcas vnus ille Ioannes Sobieskius omnes Europae Reges antecedat. Barbari incaute et confuse belli obsidionisque munia obierunt. Saxo noster Mauritium imitatus, non minori animo, quam cura, per aditus Calenbergicos, ab hoste neglectos, contendit, faustumque pugnandi mitium fecit. Quae expeditio Gallum, ex occasione consilia captantem, confudit ac perturbauit, vt magis comiter agat cum Germanis, quibus iam leges pacis cum iactura libertatis daturus videbatur. Is auctor et impulsor scelerati belli non vane creditur, poenam ambitionis tandem pari exitu pendat, qui societate consilii Turcas sibi coniunxit. Sed respiciat Deus Vngariam, qua sacra emendata amplectitur, quae libertas mea quidem opinione conuelletur. In Silesia nostrates affliguntur, non cessantibus sacrificulis, vbi ecclesiae propagandae occasio se ostendit. V. Non. Oct. A. CIC IC CXXCIII.

CLXXI. ALBERTO FRIDERICO SYBVRGIO. IC. et Consuli Magdeburgensi.

LItteras tuas, superioris recordatione amicitiae iucundissimas, sed non subscriptas, indicio sigilli facile agnoui et recte accepi. Commendatus ille iuuenis nondum me adiit, cuius gratia nullum, quod a me quidem exspectari potest, officium recusabo. Neque animo excidit, quod in causa aeris alieni, a Hausherio contracti, auctoritatem, pro eo, ac par erat, interposuisti. Vellem, id porro meis precibus dares, vt consilio iussuque tuo ad persoluendum, quod eo nomine reliquum est, moueatur. Ego vicissim honori et vtilitati tuae seruiam, et, pro veteri amicitia ac dignitate tua, partes officii tuebor. Tantum abs te peto, vt memoriae tuae monimentum Rixneri librum, de torneamentis inscriptum, bibliothecae meae inseras, idque audaciae humanitate tua fretae concedas. Opus iuridicum, vel quod tibi placet cunque aliud redditurum me polliceor, atque huius promissi fide epistolam et animum honori tuo addictissimum obsigno confirmoque. Id. Oct. A. CIC IC CXXCIII.

CLXXII. BENEDICTO KRESSIO, Quaesturae Misenensis EL. Praefecto.

SEro quidem, at sine dolo, apocham, manu sigilloque meo firmatam, summa cum grati animi significatione tibi mitto, petoque, vt moram voluntati in me propensissimae condones. Simul atque enim ex filio tuo, morato et bono iuuene, intellexi, nobilissimum Iauchium, capessendi summi honoris causa, ad nos venire constituisse, rem eo vsque differendam putaui, vt iste simul interpres meae erga te obseruantiae, et non vacuus aliquot pagellarum lator rediret. Munus, fateor, tuae exspectationi impar, sed, quod, in aere tuo me esse, testetur. Filius tuus recta consilia sequitur, et studia sapientiae doctrinarumque nauiter excolit, et vitam moresque ad praecepta pariter, et honesta exempla, conformat. Alumnus idem Ziegleri, qui meus auditor sedulus, elegantiam litterarum, et artes humanitatis, ac monimenta in omni genere eximia, versat, luxum, aleam, ignauiam, vitat. Quare de eo bene spero, et tibi patriaeque de idoneo filio gratulor, quem praestantissimus ingeniorum existimator, hospes meus, diligit, commendatumque habet. Tantum oro,

venerorque Deum, vt iuxta cum tali et tam rectae indolis gnato, diu supersis, et saluus incolumisque florentem eius olim fortunam, etiam Metello felicior, intuearis. VII. Cal. Nou. A. CIC ICC XXCIII.

CLXXIII. HENRICO IVNIORI L. B. A FRISEN.

GRatulari, an gratias agere, Illustrissimo Nomini Tuo debeam, incertus sum, sed, dum me colligo, vtrumque fieri, par est, etsi forte serius ago has partes, et, vel reditus proximi tui causa, scio, esse mihi gratulandum. Non silebit posteritas, et patria, vehementer gaudebit illa tua fortitudine, quam Saxoni, Caesareae expeditionis socio, vltro ac praesenti animo in castris aduersus barbaros, atque in primo periculi aditu, solo gloriae auctoramento, et, quod rei caput est, voluntarius miles, demonstrasti. Vulgus quidem togam a belli artibus seiungit, neque capit fastigium, in quod virtute tua prouectus es, temporumque praesentium fortunam statumque reputas, et, bellum paci anteponendum esse, censes. Fata Graeciae imitabitur Germania, et decus libertatemque, armis partam, cum tristi seruitute tandem commutabit, si, vt Graeciae Principes, arma negligat, et languore fatali, sola pacis

non firmae et iniquae spe, in exitium in cauta ruat. Quam patientiam maiores tui ignauiam interpretati sunt, atque, ex rerum temporumque occasione, pacis bellique studia simul reip. probarunt. Per eorum vestigia incedis, et comitem Principi manu consilioque exhibes, quod nunquam magis, ac nuper in tam dubio ancipitique armorum periculo, perspectum est, cum, fide in Saxonem, et amore in Caesarem, versus Danubium tenderes, atque ad libertatem Christiani orbis tuendam, omnia consilia referres. Quod inceptum, gloriae immortalis plenum, fortunatus pariter tanti laboris exitus consecutus est, cuius fama vigebit in animis hominum, donec Austriae nomen durabit. Nec vero mihi non perfungendum est munere obsequentis et grati clientis, quem redux magno et inusitato beneficio affecisti, ac sane praeter meritum ornasti, pudoremque simul, et metum incussisti, quod mea sors non fert, vt gratiae reddendae locum mihi promittere aliquando ausim. Quare votis precibusque annitar, vt secunda valetudine et prospero rerum successu gloriam nominis gentisque augeas, et, Diui illius Patris in hereditate laudis successor, solidam ac aeternam famam in altissimo reipublicae gradu serues, et illibatam,

nihil obnitente inuidia, in posteros, felicitate admirabili, semper propages. Cal. Dec. A. CIC ICC XXCIII.

CLXXIV. IOANNI VVALTERO, Senatui Luneburgensi a secretis,

MAgno metu liberati sumus, postquam barbari in fugam acti, caputque rerum in Danubii limite, magno cum orbis Christiani gaudio, nuper est defensum, Erigit denuo se gentis nostrae virtus, et successu prospero magis excitatur, quum Principes, non sedendo, sed pugnando, fata Graeciae auerti posse intelligunt, et sese ad resistendum comparant, ac libertatem tuentur. Saxo noster castra sua cum Caesaris coniunxit, atque inter primos ordines dimicauit, specimenque dedit auitae virtutis. Nec minus Guelfi vestrates patriae claustra firmarunt, bellumque ciuile, iam gliscens, velut in initiis suis restinxerunt, Gallorumque foeda et perniciosa consilia, immortali cum prudentiae fortitudinisque laude, dissiparunt. Non tacebit posteritas, nec mirari desinet hanc animi praesentiam, quam in tot tamque multis et difficilimis patriae rebus, identidem et vltro demonstrarunt. Quare, vt fieri par est, exoptamus, vt benignum Numen porro

haec consilia fortunet, gloriamque victricis et Martiae domus asserat, ac maioribus in dies praesidiis firmet. Quod ad meas rationes priuatim attinet, nihil perinde cupio, quam vt tibi studia officiaque honestissima semper probare possim. Propinquum meum tuo deinceps patrocinio traditum commendatumque volo, qui iurisprudentiae se consecrauit. Ego pro virili illum iuuo, et Iuliae verstrae eum destino, speroque, fore, vt, si aliquando ad te veniat, auctoritate tua efficias, quo vitae moribusque cuiusdam iunenis nobilis praeficiatur. Nam, confectis studii Academici rationibus, iter in Galliam facere, hoc tali muneris auctoramento, constituit, si quidem occasio apud vos se daret. Nostri homines plerumque lubrico aetatis a via aberrant, et illecebras potius externas, quam virtutem sectantur. Ita vero te bene agere volo, optoque, vt Iunone propitia, nouam nuptam felici fortunatoque foedere tibi adiungas. Ita, inquam, bene agere te cupio et belle habere. Non. Decembr. A. CIC ICC XXCIII.

CLXXV. IOANNI CNAVTHIO, Rerum Sacr. Dippolidsvald. Praefecto.

tribuo, quod in vario doctrinae genere explicatum reddidisti. Nam doctrinae condimentum prudentia est, quam multi negligunt, et affectibus potius, quam vtilitati publicae, seruiunt, ac intempostiuis contentionibus forte etiam gloriam quaerunt. Morbus hic eruditorum est, qui late serpit, et multorum animos incessit, vt omnem in eo laudem ponant, si strenue possint rixari. Longe melius de studiorum dignitate existimat Samuel tuus, et infra se ducit hunc illiberalem morem. Scriptores veteres legit diligenter, et scite imitatur, iamque eo peruenit, vt stilum effingat ad optimam dicendi formam. Aditus illi ad me semper patet, et tempus bene collocat, ac re atque exemplo constantem se praebet. Rationes imitandi selectiores illi et fratri meo tradam, si dies erunt longiores. Iam enim vespertino tempore inter nos colloquimur, et proficimus, mutuoque excitamus. Ioannis Conradi, egregii atque eruditissimi iuuenis, reditum auide exspecto, et valde opto, vt laetus incolumisque ex Britonibus Batauisque reuertatur. Munus tuum insigne, et meritis meis maius, animo meo nunquam excidet, et, quantum familiae tuae debeam, commonebit. De cetero belle valeas, et reipublicae sacrae magna commoda afferas decusque partum in filiis, stirpe sua dignissimis,

CLXXVI. SACERDOTI CVIDAM.

FIlius tuus, omni officio a me cultus, iam repetit patriam, et, nisi me coniectura fallit, Academiae nuncium remittit. Malebat quidem cum sodalitate nostra copulari, diutiusque coniungi, sed iussis tuis obniti non potuit, et obsequii pietatem vltro testatam fecit. Vnum quidem abs te petit, vt itineris sibi ad exteros faciendi potestatem concedas, quod non dissuadere ausim, si rationes tuae ferant. Nam haud illiberaliter existimat, se vsu et ope peregrinationum doctrinae cumulum facile additurum, quam spem fixam locatamque habet, in Principis vestri gratia, speratque fore, vt suae aetatis ratio habeatur, aut digno certe in loco, qui meritis eius congruat, collocetur. Altera vice egregie instructus praeparatusque hic disputauit. Adfui audiui, et probaui omnia, quae dixit, et in graui antiquitatis argumento expedite decidit, ac dubitantibus ex asse, vt antehac, et apte satisfecit Itaque virtus ipsi praemia decernit, quae fortunata esse ipsi cupio, vt senium tuum honestis eius laboribus inposterum fulciatur. Stemus execti et firmi, atque Europae

imminentes conuersiones Deo moderandas mutandasue committamus. Sane Principes, dum cauent, ne metuant, efficiunt profecto vt metuantur. Duo Emerici Austriae fatales, consilia de Buda et Belgrado intercipiendo impedita, et effectu ardua, et nisi Veneti in barbaros se arment, vix facultatem habitura. Hispanus, Gallo impar, existimationis tuendae cupidus, bello aperto potius quam pace dubia et probrosa, reliquias Belgii amittere cupit, vt Bataui vel sic a veterno excitentur, qui superiori tempore ingrati erga socios extiterunt. Deus interim optimum Principem vestrum, patriamque, et tuam sigillatim sub tutela laetiori familiam, tueatur. X. Cal. Ian. A. CIC ICC XXCIII.

CLXXVII. ADAMO CHRISTOPH. IACOBI, IC. Dresdensi et Consiliario Elect.

SAepe multumque opto, liceat mihi esse tam felici, vt omnes officii numeros absoluere, votique mei fructum capere queam, vt saluum te semper florentemque audiam, et tuis praecipue consiliis respublica fulciatur. Nam pauci sunt, et vix vnus atque alter nominari potest, qui plus ad communem Saxoniae elegantioris vtilitatem afferre valeat, quique tot annos ita se gerat, vt

nulla difficultatea curatione amplissimi muneris sese abstrahi, patiatur. Omnes sciunt et sine assentatione summam laudem tibi tribuunt, ac hoc etiam mirantur, quod nihil te retardare consulentem in publicum, multo minus negotiis defessum auocare queat. Multorum sane animi facile languescunt, et labore obtunduntur, sed tuus ille diuinior semper in luce est, et in rerum varietate vires sumit, magisque se erigit, atque ex hoc reficitur, vnde alii remollescunt, et franguntur. Quam animi vim vigoremque perpetuum habeas, et aetate similiter firma valetudineque prospera, quam nulla calamitas inclinet, constantissime vtaris. Temporum aduersa, quae instant, tuo consilio saltem lenientur, minus que tangent studiis deditos, qui sub tutela, tua, quasi vmbone quodam, conquiescunt. Nemo non praeuidet rerum Germanicarum ancipitem fortunam, dum, qui cauent, ne metuant, vltro efficiunt, vt metuantur. Omnia lenta, ambigua, et tristibus laetisque mentibus varianda, se offerunt, quae ne grauius noceant, permultum in te positum est, qui vsu rerum, et summa prudentia, ante alios polles, et amore in litteras nomini concedis. Austria quidem frangendi barbarorum dominatus spem facit, Budaeque recuperandae desiderio tenetur, atque, occasionem

hanc sibi datam esse, intelligit, si quidem id molitiones Galliae non prohibeant, quae, nisi fatum intercesserit, improuisum et ingens periculum Germaniae conflabunt. At enim non sinet Deus perire patriam, et meliore loco res nostras constituet, si Caesari non desint officia Principum, bellique artes valeant, quibus acque ac legibus, magna imperia continentur. Itaque dignam aeuo nostro personam sustinet Saxo noster, et, auctoribus consilii optimis, hanc praecipuam regiminis sui curam existimat, vt patriam, fortunasque ciuium et imperii dignitatem tueatur. Cuius specimen fortitudinis superiori anno datum est, cum, Caesari ad extrema redacto, auxilium ferret, ac diu noctuque in pellibus ageret, et inter primas cohortes staret, acriterque pugnaret. Non capit laudes haec pagina, et iam toto orbe peruulgatae sunt, novumque et aeternum decus principi, virtute sua maximo, rependunt. Quem seruet Numen, et res cogitationesque eius fortunet, ac, nihil eorum, quae agit et destinat, in deterius mutari patiatur. Illud vero, Patrone Summe, omni cura videas, vt inter negotia ardua, quibus semper districtus es, valetudini tuae parcas, quod magis tibi, quam reipublicae, quae nunc maxime tuis consiliis eget, tribui par est, idque ego

cum primis abs te peto, et iure quodam clientis postulo, atque omnia laeta et prospera tibi et familiae tuae longe nobilissimae precor. Propridie Epiphaniorum, A. CIC ICC XXCIIII.

CLXXVIII. NICOLAO L. B. A. GERSDORF.

SAepe consilia et curae tuae longe grauissimae animo meo obuersantur, quibus propitium intersit Numen, et ancipites temporum euentus, te omnium deliberationum principe, coelesti et benigna prouidentia moderetur. Totus enim prope orbis ad bellum spectat, motusque Gallorum denuo Belgium perturbat, et vix tuendae libertati Germania sufficit, Caesare belli Turcici cogitatione distracto, et rebus tantum non vbique adflictis, et fere conclamatis. Iusta tamen causa, et tua incomparabilis indefessaque diligentia nos, de omni spe deiectos, erigit, et frangit solaturque dolores, quando malis publicis, quae nunc prorsus vitari non possunt, leniendis operam adhibes, atque hac animi solertia, omnes in admirationem tuam conuertis. Multa, a Diuo Henrico inchoata, feliciter perfecisti, quaedam etiam, tunc nondum coepta, suscepisti, et impedita quaeuis negotia tibi explicanda seruasti, et plurima

etiam, quae alii abiicienda censebant, perfecta reliquisti. Cetera, quae formidolosum hunc annum reddunt, Deus expediet, et curas conatusque arduos adiuuabit, nec sinet perire laboris tui fructum, et vitam valetudinemque prosperam confirmabit. In hoc vertit salus reipublicae, et Principis El. dignitas, et fortuna omnium, quae, hoc tam misero conturbatoque saeculo, tua vnius opera et consilio, nituntur. Itaque cupio, et, vt par est, coelestibus supplico, vt difficultates temporum, tuo praesertim ductu, corrigantur, minimumque, si auerti non possunt, temperentur, et Saxonica libertas, legesque et litterae, laetis auspiciis fundatae firmataeque, nunquam conuellantur. Hoc abs tua regendi arte, et prudentia omnibus numeris absoluta, exspectat haec aetas, et, me voti interprete, vt quam diutissime consilii clauum teneas, et, cum illustrissima coniuge ac gente natisque omnibus, perpetuo et constanter floreas, precor. Id. Ian. A. CIC ICC XXCIIII.

CLXXIX. IOANNI FRIDERICO HEIGIO, IC. et EL. Sax. Consiliario.

POstridie Epiphaniorum redditae mihi sunt litterae, quas Ludolphus iunior ex Anglia perscripsit. Nescio causam quamobrem

serius curatae fuerint. Vix autem dubito, per incuriam mercatorum negligentius habitas, aliquandiu jacuisse. Simul atque vero ad me perlatae sunt, munere meo perfunctus, statim et sine mora mittendas, censui. Homo scitus est, et rerum, quae publice aguntur, haud ignarus, antiquitatis etiam et notitiae librorum perquam studiosus, et in locorum mensuris ac Geographia non mediocriter versatus. Quem, hac transeuntem, eruditio selectior, et familiaritas cum Anglis contracta, mihi facile conciliant, et paulo ante eum Pragestus mihi adfuit, cui negotium dedi, rariores plerosque libros illic coemendi. Non paucos ipse epportaui, et singularem Anglorum Londini et Oxonii beneuolentiam expertus sum, ac saepe audiui eos Saxonum cognatione et consensu libenter gloriari. Hierarchici id sane agunt, vt nobis accedere propius, et rationes doctrinae similimas tueri, velint. Valde amo illud regnum, ob litteras, et summam doctrinam sapientissimorum hominum, dum modo motuum semina non tam crebro ibi spargerentur. Ego vero Deum oro, vt annum hunc, pericula maxima imperio minantem, benigne moderari, et Saxoniae cum primis ac tibi vtilem, et in explicandis quoque arduis

patriae consiliis felicem et salutarem esse velit. Idib. Ian. A. CIC ICC XXCIIII.

CLXXX. HENRICO HAXTHVSIO. IC. Serenissimi Hassorum Principis Cancellario.

SAepe mihi in mentem venit magnae comitatis tuae, quam, ex Gallia redux, Aroldesiae perspexi, eo praesertim tempore, quo velut in voluntario exilio versari mihi videbar. Etsi vero tunc sustinebas personam publicam, tamen nescio qua facilitate me appellabas, et benigne humaniterque etiam Cassellas vsque inuitabas. Fidem, fateor, dedi itineris eo faciendi, et optaui, euenire mihi hoc fortunae beneficium, atque id omni studio egi conatusque sum, vt vel in transitu apud te inuiserem, obseruantiamque approbarem. Sed litterae e Saxonia missae, et abeundi celeritas, et cum primis nuncius de incendio in vicinia aedium mearum oborto allatus, ita me conturbarunt, vt mihi ipsi non constarem. Quare festinandum duxi, et, quantis potui, itineribus, Francofurtum contendi, vbi schedas et libros reliqueram, ex Anglia Galliaque asportatos. Mox ad Moenum profecto, bibliopolae Saxonici renunciarunt res meas, et sumptuosam praecipue

bibliothecam, esse saluas, ignemque non paruo discrimine restinctum. Ita demum collegi animum, et Cassellas cogitaui, quarum imago identidem occurrebat, sed, cum de Saxonico itinere maturando interpellarer, necessitati cedendum duxi, et, corpore seiunctus, in conatu pietatis conquieui. Ex eo tempore varios Academiae magistratus gessi, et priuatim bene habui, nisi quod superiori anno barbari, Gallicis artibus concitati, ad fines vsque nostros grassaturi timebantur. At enim hoc metu iam liberati sumus, et Ioanni III, Regi inuicto et Martio, permultum debemus quod vrbs Augusta seruata est, et fusi fugatique hostes procul Germaniae limite retrocesserunt. Actum de communi patria erat, si Turcis coniuratisque impia et ambitiosa consilia ex animi sententia successissent. Interim quasi in sinu gaudere Gallus, et per Bethunium Silesiae adipiscendae spem facere Polono coeperat, nec occasio deerat, si rex ille sibi indulgere, et rem Christianam negligere voluisset. Quem Pont. Max. Innocentius XI. ea, qua decebat, cura, partibus Austriis conciliauit, futuri prouidus, Gallumque formidans, quippe quem ex Austriae ruinis crescere nollet in Italiae perniciem, regnumque trans Alpes moliri. Vellem, pari exemplo Germania

sibi consuluisset, Regisque potentiam a Rheni finibus auertisset, quae nunc eo progressa est, vt vix sisti, multo minus frangi, possit. Argentoratum, dignam Rheni Imperio Vrbem, et vltimis Francorum temporibus ditione reipublicae coniunctam, sub imagine pacis intercepit, domum Palatinam attriuit, cum Bipontino Principatu, velut peculio suo egit, finitimos Comites sacramento adegit, et, pro lubitu, quae voluit, nullo armis obnitente, imperauit. Inter alios, ad resistendum validos, dissidia alit, quosdam pensionum auctoramento deuinctos habet. Hispania, ad incitas redacta, vix regni sui molem sustinet, Caesar rerum suarum satagit, et pe riculo domestico ad suam ipsius defensionem auocatur. Interim Batauia, erga superiores socios ingrata, more suo tergiuersatur, breuis morae, vt auguror, datura poenas, si, vicinum Hispanicae ditionis Belgium prorsus sic occupari patiatur. Iam proxime a periculo abest Luxemburgum, nec tutiori loco sunt mons Hannoniae et Namurcum, si Hispani, per se impares, destituantur. Angliae Rex, Galliae obaeratus, et Anglis ipsis inuisus, multum de Henrici VII. et IIX, et Elisabethae consilio deflexit, nec praestat Europae, quod Nouiomagi spopondit. Heluetii, non minus irretiti

laqueis, tragoediam securi adspiciunt, atque in Septentrione Regibus in se concitandis, noui stimuli adhibentur. Quanto generosius constantiusque Optimus Hassorum Princeps, tuo et senatorum aulicorum consilio, in tuendam patriae libertatem incumbit, et necessariis saeculo nostro belli artibus Germaniae ostendit, vnam et dignitatis, et libertatis propugnandae spem in armis esse sitam. Sane tota aula nostra personat Principis vestri laudibus, et curam operamque praedicat, quam ad publicam patriae defensionem, insigni et laudabili exemplo, confert. Ego, in epistolae extremo, Principi Optimo vitam diuturnam et gloriam perpetuam, tibi autem et nobilissimae familiae valetudinem firmam, et fortunam fecundam, res denique omnes florentes, precor. IV. Eid. Febr. A. CIC IC CXXCIV.

CLXXXI. HENRICO GVILIELMO LVDOLFO, IOBI F.

MAgnis et illustribus Viris abundat Anglia, quorum monimenta vehementer expeto, et, si quid edatur, scire aueo, praesertim, si ab Isaaco Vossio, Bernardo et Gale, et hominibus antiquitatum peritis, expoliatur. Ex Italia luculenta opuscula ad me

curauit Magliabechius, humanitate plenus. Lipsienses in recensendo bellum laborem sumunt, et a veterno excitant semidoctos, et doctis inseruire student, dum libros in notitiam perferunt, quos multi ignorant, plures negligunt, et, ad se non pertinere, existimant. Saxonia vero nunc schola belli est, et Saxo cohortium, quas in Austriam duxit, supplementa scribit. Aestas erit dissicilis, vtinam, non Germaniae funesta et luctuosa. Ita vero Deus Angliam, beatorum insulam, et Litterarum parentem a motu et turbis integram florentemque seruet. Id. Febr. A, CIC IC CXXCIV.

CLXXXII. N. PRAGESTO, Societatis Angl. Reg. Socio.

INgenium dotesque tuas, et magistram doctrinae experientiam valde probo et aestimo, litterasque tuas, nondum redditas, auidissime exspecto, Ornamenta Angliae, et in litteras merita, omnino maxima et immortalia, veneror, cupioque, vt crebro perscribas, qui rei litterariae status sit, quales libri apud vos edantur. Palmam habet Anglia, beatorum insula, et, Medicis, Mathematicis, Philologis, abundat. De Theologis nil dixerim, nisi quatenus de antiquitate merentur. Horum et

multos, et egregios esse, scio, et monimenta laudo, et in recensendo fidem, atque in commentando iudicium, admiror. Floreat per me diues, fortunataque insula, et regnum sapientiae teneat, et, procul motu metuque antiquam laudem tueatur. Ita te Deus et vrbem, rerum dominam, et studiorum parentem, et te, nuper adscriptum ciuem alumnumque, seruet. Idib. Febr. A. CIC IC CXXCIV.

CLXXXIII. AMICO CVIDAM.

ANceps de instanti bello spes et ambigua fama, multis et metuendi, et sinistra credendi, materiam praebet, litterisque, pace florentibus tristia obnunciat, et inertiam ingeniis, vulnera imperio, minatur. Gallia tamen inter belli artes se erigit, et certamine gloriae aduersus omnes contendit, inuidiamque Anglis excitat, quos alioquin et ingenio valere, et doctrinae subsidiis abundare scio. Thomas Galeus in Graecis desudat, et multa ac luculenta, castigatiusque edenda, promittit, Thucydidis, Dionysii Halicarnassensis, Diodori Siculi, Luciani, Philostrati opera diligenter recenset. Scholae Londinensi praefectus est, quam non vulgari, nec protrito docendi genere illustrauit. Cum ei praesens essem,

omni amore et officio me prosecutus est, et de quibusuis scriptoribus, praesertim Graecis, pulchre disseruit, inter Germanos Reinesium maxime, Gudiumque in Cimbris, collaudauit. Additamenta Clodii in Synopsin Criticorum Poli non auide exspecto, propterea, quod minora sunt exspectatione mea, hominis quippe vltra Hebraeorum litteras non multum progressi. Henrici Norisii epistola consularis breui ex Italia ad me perferetur. Abbas Fabrettus, qui antiquitates Romanas multa suauitate perfudit, et de aquis atque aquae ductibus vrbis aliquid politum et elegans emisit, obseruationes sane luculentas et raras de Columna Traiana Romae edet. Graeuius Theseum Meursii, ac Paralipomena libri de populis Atticis, et epistolas ad Atticum, nouo industriae specimine curabit. Stephanus le Mayne aliquot Patrum fragmenta illustranda suscepit, sed promissum de Iosepho non exsoluit. Langueti epistolae quaedam non editae, et lectu vtiles, et ad Thuani, superiorisque saeculi historiam pertinentes, prodibunt. Lutheri famam et merita vindicabit Seckendorfius, ac multa ex Gothano tabulario depromet, quibus vera actorum capita constituantur. Quod reliquum est, si studia mea, quamuis exigua aut modica, vel vsui, vel ornamento tibi esse possunt,

recipio, me omnia facturum, in quibus operam industriamque meam flagitare possis. XVI. Gal. Mart. A. ICI ICC XXCIIII.

CLXXXIV. PETRO HOMFELDIO, IC.

IVre te amo atque in oculis fero, sed patriae tuae vicem doleo, quam repentina Dani arma perterrefaciunt ac perturbant et, intercepta Ieuera, vix aegreque conquiescunt. De Germania crede mihi, actum fuisset, si Vienna Austriae periisset, ex qua Galli et socii alii, consilia suspendebant, omnia pro lubitu ausuri, si barbari Vrbem Augustam expugnassent. At enim benignius fatum omnes hostium molitiones conuertit, nec dum Germania lacessita et conturbata, nec Hispania euersa est, ac, Sueo vtriusque labantis adiutor, firmo animo rerum Danicarum euentus exspectat. In Polonia Ioannes III, Stephani Bathorii similis, et barbarorum terror, omni ope se comparat ad expeditionem, adulto vere rursus suscipiendam. Iamque exitium Turcae imminet, et Cosaci vsque ad vltimos hostium fines peruadunt, et Barbaros fugant ac fundunt. Res prospere eueniet, nisi Bethunius, in Poloniam redux, nouas inter regemremque publicam discordias moliatur. Forsan etiam Germani difficiles erunt, non relatae

gratiae, nec persoluti praemii, hucusque sibi conscii, nisi odium, et inuidia laudis, pro praemiis habeantur, Herus meus, Saxo, suarum imperator cohortium, id est expertus. Plura enim scribere non audeo, Amstelodamenses, vicini vestri, tricantur interim et tergiuersantur, Miror, quorsum res sit euasura. Principi diffidunt, cuius potentiam occasione belli nimiam reddi putant. In extremo a te peto, Cadouium de numis, pro me et Academia persoluendis, admoneas, quod reliquum debet, Schepelero, patriam repetenti, commendau. Deus vero te, familiamque tuam seruet. XV. Cal. Mart. A. CIC ICC XXCIII.

CLXXXV. ANTONIO MAGLIABECHIO; Magni Etruriae Ducis Consiliario et Bibliothecae Praefecto.

SVmma tua beneuolentia vincit exspectationem meam, nec dandi modum habet, et tot, tamque multis, ac nullo sane pretio aestimandis muneribus efficit, vt ingenue fatear, me praeter cultum atque obseruantiam nihil reddere tibi, vicissimque largiri. Litterae tuae nectare Etrusco stillant, et suauitatem plane incredibilem effundunt, vt melle et mulso non imbuere solum, sed etiam irrigare animum videantur.

Germanus sum, sincere loquor et sentio, et tuo vnius iudicio plus tribuo quam mille aliis, quorum studia odiaque a vita et ingenio meo abhorrent. Norisii, patris elimatissimi, epistolam auide expeto, cuius magnam doctrinae copiam, et eximiam iudicandi facultatem, mirifice aestimo ac probo. Scripsi ad Arnoldum, qui pro sumptibus spondebit. Nullis enim profecto impensis parcam, dum modo in curando facilem se praebeat Arnoldus, amicus communis, et multo officii genere de me meritus bene. Frisii panegyricum Spizelio tradidi, iam Arnoldo Meisneri vltima submisi, Theologi quidem nostratis, sed mitis, cordati et lenis, circumspecti item, pacisque et sarciendae concordiae cupidi, ac nulla certe maleuolentia sussusi. Quare, ab Academia et defuncti familia inuitatus, supremum illud officium prorsus non potui recusare. Nam et Dissertatio funebris a me elucubrata, et oratio pariter habita est, vt scripto et voce congruerent inter se laudes. Lites, dissidia, factiones imperitorum hominum summo studio declinauit, pacique consuluit, et faciendo docuit, Theologiam non tam arte, quam religione contineri. Morungensis historia certo consilio suppressa est, nec placet Principi EL. Martio vetus ista et procax rixandi libido.

Rationes horum temporum non ferunt tam inutiles perniciosasque dissensiones, ne his contentionibus Principum animi in contrarias partes distrahantur. Quid Theologum deceat, multis verisque indiciis patefecit Ioannes Bona, purpuratus, cuius testamentum, abs te editum, aut potius edendi causa, ex bibliotheca vestra expromptum, facile doceat rixosos, plus in vita, quam in vitiligationibus esse situm Interim Pont. Max. prudentiam, solicitudinem et curam miramur Saxones, qui spem compositionis Ecclesiasticae nondum abiecit, et pro re Christiana sedulo annititur, consiliisque aduigilat suis. Iam alia me admonent, vt epistolae finem faciam, tuasque res fortunatas esse cupiam, vt qui me profitear obseruantissimum tui. V. Id. Mart. A. CIC ICC XXCIII.

CLXXXVI. IANO CHYTRAEO.

IAm diu te amo, et aequum tuum in me animum satis exploratum habeo, voloque vt intelligas, me tuae vtilitatis esse cupidum, et honestissimae etiam petitioni locum dare. Sed nondum se occasio offert, et conditiones scire exspecto, quibus inuitari cupias, cum, non omnibus idem aliquid probari, nouerim, vt studia hominum diuersa sunt,

quae vna lege non metiaris. Opto, vt inter nos colloqui possimus, quod non erit difficile, ac tibi aliquando opportunum, praesertim, cum tanto locorum interuallo non disiungamur, vt spes cogitatioque haec abiicienda mihi videatur. De me non labores, quaeso, charum caput, nec mea causa te in discrimen offeras, inuidiamque subeas, quae fraudi tuis conatibus sit, damnumque afferat sero poenitendum. Ego id mihi non sumo, vt nolim infitiari me esse hominem, qui vel modicis doctrinae praesidiis causam suam tueatur. Hoc tamen scio, partes me agere pro eo, ac decet humanitatis et historiarum doctorem. Codices, artis subsidia, mihi in numerato sunt, et multa in omni genere affecta habeo, quae sensim expolio, paulatimque elimo. In Grotium, eruditorum principem, iam pridem aliquid commentatus sum, quod magni quidam aulae Proceres exspectant. Sed premo nec praecipito incepti huius rationes, et Consultissimi Rhetii institutiones Iuris Publici ad fontes et capita historiae ciuilis reuoco, ciuibusque nostris vltro et libenter soleo inseruire. Non me deterret inuidia, et recte agendo tutum, opinor, perfugium apud bonos habeo, iniquis et malis placere non volo, propterea quod rationes instituti egregias pietate et constantia

tueri decet. Ita Deus te seruet, animumque firmum et vires integras praestet, ac patriae communi tempora multo benigniora impertiatur. Vitembergae festinanter, XVII. Cal. Apr. A. CIC ICC XXCIII.

CLXXXVII. CHRISTOPHORO ARNOLDO, Polyhistori Norico.

QVae mihi toties nauasti officia, ea non modo versantur mihi ante oculos, sed prope efficiunt, vt erubescam. Itaque tecum constituenda est ratio, vt propter litteras, a Clarissimo Magliabechio transmissas, libellosque ad me plus simplici vice curatos, tibi satisfaciam. Iniquus sim, si numos pro labore et vectura non soluam, tantum de pretii modo certum me reddas, superioribusque officiis cumulum addas. Aliquandiu molestias leuare tuas volui, et opera Spizelii, egregii et bencuoli viri, quaedam ex Vindelicis accepi. Nunc ignosce audaciae Noricos iterum pulso, et te in iis, praecipuum Italicae elegantiae con ciliatorem, veneror, rogoque, vt animum, iuuandi voluntate promptum, ne immutes. Anglorum in Graeca studia, et in antiquitate Ecclesiastica sincere tractanda industriam et sidem, iure aestimo, multaque ab iis exspecto. Nuper Ludolfus, iunior, et Pragestus,

Londino ad me scripserunt. Zieglerus noster aliquid de Clerico renitente composuit, et, pro auctoritate sua, neglectas muneris rationes, disiectamque acerbitate rem ecclesiasticam notauit, vehementerque perstrinxit. Nunc tertium sponsus est, teque humaniters salutat. Prid. Cal. April. A. CIC ICC XXCIII.

CLXXXIIX. SAMVELI VERCHIO, Gedanensi, ordinis sacri Candidato.

EX quo te in amicorum numero duxi, non mea quidem opinione deceptus sum, et vitam indolemque tuam diligenter exploraui, et mores rectos, ac veram solidamque doctrinam, vel praecipue in te aestimaui, cum simulatam semper et fictam, vel ineptam et ridiculam a te quam longissime abesse putares. Nec male cecidit consilium, quod melior effinxit animus, vt mox industria et opera a vulgo te distingueres, et hominum in vrbe nostra doctissimorum voluntates studiarue tibi praeter ceteros conciliares. Adhuc tui similis es, et litteras, quae humanos et elegantes reddunt, priuatim doces, speique iuuenis admotus, partes bene agis, optimamque sobolem praeceptis fingis, nec de vno adolescente, sed de patria, quae virum sibi spondet, bene

mereris. Qui labor tibi, certis gradibus ad sacras dignitates ascendere cupienti, non potest esse fraudi, cum, me non monente, intelligas. quantum praesidii haec studia adferant, quae melioribus litteris et antiquitatibus continentur, Rixari, turbare incautos, impellere imperitos, omnia sursum deorsum mouere, nemini placeat rerum intelligenti. Moderatos et sapientes studia nostra praestant, et pietati decus rependunt, ne, pietatis obtentu, muneris doctrinaeque rationes praecipitentur. Morbus est scholarum, vbi iuuenes de acumine potius, quam de cura animi, laborant, atque, in hoc dignitatem suam verti existimant, si laqueis sophistarum se irretire possint. Longe alia tibi ratio semper ac merito probata est, neque cius diligentiae te poenituit, cum iucunde meminisses. Nunc, opinor, ad sacerdotium adspiras, et recta adillud via niteris, et pietate ac doctrina prensas, nec frustra speras. Ego, quibus possum, votis officiisque te prosequor, et inceptum bene euenire cupio, veteremque amicitiam tibi confirmo. Zieglerus tertium sponsus, Boerneriam virginem breui domum ducet. Ego tam sancto instituto obnunciare non ausim, ipse tamen his legibus vitam nondum circumscribere volui, aliarum mores me deterrent, aliarum exempla ante oculos

sunt, quae animum auertunt. Puella, quae se ipsam non regat, pudoremque pro nihilo ducat, tantumque ineptiis indulgeat, et rem familiarem profundat, neruosque studiorum incidat, facile in deliciis non sit sapienti. Accipe quales sint conatus mei. In Rhetii Institutiones Iuris publici commentor, et Taciti Germaniam de integro nunc adorno, Zosimum quoque illustro, et in omnes fere scriptores aliquid destino expolioque. Sed tempora nunc difficilia, et hic in primis misera sunt, melioremque fortunam, arbitro rerum Saxonicarum lo Georgio III. exspectant. Limes imperii magno sane periculo expositus est, et, nisi Deus sub foedere Polonico Vngariam tuetur, magni funestique casus Caesaris fortunam conuertent. Gallus per Bethunium in Polonia, perque alios alibi, pessima, et in vltimam Germaniae perniciem eruptura. machinatur. Interim Deus remp. vestram florentem seruet, et pericula insidiasque depellat, proceresque vertros, et saeculi nostri Ptolomaeum, Heuelium, benigne respiciat, semperque tueatur. Cal. April. A. CIC ICC XXCIII.

CLXXXIX. CHRISTIANO am ENDE, Scholae Calbensis ad Albim Rectori.

in eo doctrinae genere, quod amplum diffusumque est, et plurima industriae adiumenta desiderat, nec, nisi a paucis, recte excolitur, ac digne ornatur. In constituendis temporum rationibus per vestigia Dionysii Petauii incedas, nec, opinione tua deceptum te, putes, si Lucam Osiandrum, Ioannemque Laetum, coniungas. Alter vero horum multa non vidit, quae ad Graecae Ecclesiae monimenta pertinent, alter decus historiae non exquisite seruat. Rerum momenta et causas vix attingit, nec idoneis auctoribus nititur, si quaedam sententiarum diuortia sunt, id quod saepe hic vsu venit. Boxhornii historia vniuersalis opportune mihi in meutem venit, quae, mea quidem opinione, digna est, in qua neruos contendas mos, Annales et fasti rerum singulares ingentem bibliothecam postulant, de quibus alias inter nos commentari licet. Concilia, opinor, Labbeana in conciliis versaturo expediunt, aut, si horum copia non est, Gralliana Biniana, commodiori forsan occasione afferentur. Non te spes frustrabitur, si Iustelli Canones, Cotelerii monimenta, et Sirmondi Bossuetique opera, ad huius accessionem studii adiungas. His rationibus tempestiue subductis, et animo lectione confirmato, quid profeceris, rescribas. Ego, si forte deinceps adiicere

queo cumulum, nihil in me desiderari patiar, et efficiam, vt intelligas, me et honoris et laudis tuae semper studiosissimum fore. V. Cal. Maias, A. CIC ICC XXCIV.

CXC. IOANNI ERNESTO BAHNIO, Iuris Candidato.

SI tua quidem opera fieri potest, vt nanciscar libros plerosque designatos, veterem, crede, amicitiam noui, accessione officii confirmabis. De patrono Dresenensi nihil dubites, velim, cuius ad nos aditum omnes nuper certatim expetebamus. Sed fefellit opinio, quando per negotia factum est, vt ab aula retineretur. Peto abs te, vt mihi copiam facias Gregorii Nyssenii, a Frontone Ducaeo editi, et Dauidis Lindani, qui Teneramundam edidit, et Eustratii, cuius in Aristotelis Ethica commentarii extant. Bonifacii Martyris epistolas habere gestio, quas commoda occasione curabis. Neque cura subeat animum de pretio, spondebit enim tabellarius, et primo quoque tempore pecuniam adferet, tu vero accuratas esse nosti promissorum meorum rationes. Gleditschium meo nomine appellabis, et quaeres, an Cotelerii Monimenta possideat, quae Francofurto perlaturum se recepit. Menckenio epistolam exhibeas,

CXCI. BENEDICTO KRESSIO. Quaesturae Misenensis EL. Praefecto.

IAm pridem cogito, quemadmodum tuis in me beneficiis respondeam, sed nihil inuenio, quod eiusmodi sit, vt, acceptum haberi, mereatur. Pensionem, a Saxone mihi attributam, opinione citius persoluisti, et, quod alii differunt ac morose trahunt, anticipandum, benigne censuisti. Magno tibi aere obstrictus sum, quod si non dissoluam, pro tuo in me amore, velut solutum in accepti tabulas referes, meque in loco et numero clientium tuorum habebis. Filius tuus, Godofredus Benedictus, excitato perspicacique ingenio passim se commendat, et diligit amplectiturque eum Zieglerus. De vita eleganti, moribus compositis et rectis, superuacuum est scribere, quando nihil causae est, quamobrem assentari velim. Tantum abs te peto, vt ingenii publice experiundi copiam ipsi facias, atque his conatibus eum magis magisque accendas. Academia nunc ornamentum sibi ab equestri exercitio pollicetur, si Principis sumptu, sine quo nihil in hoc genere fiet, adiuuetur. De pace in vtraque Saxonia bene spero, et,

hoc misero rerum statu, armistitium Germanis aeque, ac Hispanis, probandum esse iudico, atque in hanc sententiam Caesar ab Electorum Senatu deuuo rogatur et admonetur. Ita vero te Numen propitium custodiat, florentemque familiam praestet. V. Cal. Maias A. CIC ICC XXCIV.

CXCII. IO. CONRADO CNAVTHIO, Iuris Candidato.

FOrte poenam diuturni silentii a me repetes, quam si commereri tibi videar, pro tuo amore, occupationibus priuatisque molestiis condonabis. Mercurio, an Aesculapio, sacrificium rite soluendum debes, si licet hoc dare fabulis, vt in seria reditus gratulatione ad fungendum amici officium assumere ausim. Deus te patriae redditum litteris seruet, et honoribus dignis auctum florere iubeat, vt cum de litteris, tum historia Misenensi sigillatim, bene merearis, De Pragesto, ad quem bis scripsi, miror, non curatum esse fasciculum, facietque sane vt cum eo expostulem de mora. Ituro in Angliam Comiti Vrangelio prouinciam exquirendi et vrgendi tradere habui necesse, Frater tuus Samuel, fere in litteras se abdidit, quem subinde hortor, in lucem prodeat, diligentiaeque habeat modum. Vale, et

Hundio, Patrono, obseruantiam meam sponde atque confirma. Id. Maii, A. CIC IC CXXCIV.

CXCIII. IOANNI GEORGIO BOERNERO, IC. et Sax. EL. Consiliario.

ETsi, te diutius hic retineri, cupiebam, tamen voti mei compos fieri non potui, sed immo citius opinione mea discessisti, neque sic vero a cogitatione mea te disiunxisti. Haeret in animo meo tua humanitas, et, quod iam pridem in te aestimavi plurimum, id nunc prope admirationem efficit, et laudem conciliat immortalem. Tum vero te absente soror in patris affinisque disciplina sanctissime educata, pietate et prudentia regendae domus praestat omnibus, et noua atque moderandi ratione omnium in se animos conuertit. D. Mayerus altera vice rediit, atque in ordinem Patrum receptus est, quanto ciuium gaudio dicere satis non possum. Qui facem nobis ad pietatem praefert, et ore exemploque nos docet, ne prauis affectibus obsequamur. Consuluit tandem Deus, et respexit Academiam, et pro sua benignitate et sapientia virum egregium et sancto coetui idoneum oratorem dedit. Confluunt magno numero homines, et desiderium noui Doctoris

ferre non possunt. Vale cum nobilissima vxore, et sobole suauissima. Eid. Maii, A. CIC ICC XXCIV.

CXCIV. OTTONI MENCKENIO, P. P. Lips.

IVre mihi dicam negligentiae scribas, quod, abs te prouocatus, me continuerim, et respondendo tardior fuerim. Plerumque enim hora illa, qua stilum sumo, velut ex insidiis molestiae subeunt, nec opinantem ab incepto auertunt. Amorem ceteroquin tuum, pro eo, ac par est, magni facio, et voluntati tuae libenter obsequor, et facile intelligo, non esse tantas meas occupationes, vt cum tuis longe grauissimis aequari conferrique possint. Stolbergius noster, Graecae delicium elegantiae, sensim vires colligit, ac iam de eo bene sperat Sennertus noster, cuius iudicio permultum tribuo, ac desino esse in metu. Superiori hebdomade tandem Pragestus ex Anglia Ianum Seldeni ad me curauit, et alia pererudita opuscula, sed lingua eius gentis scripta. Mallem Latine edita legere, sed Angli sibi indulgent, et vernaculam frequentius adhibent, taedio linguae peregrinae, et multo studio laboreque comparandae. Paucos vidi Anglos, qui Latine sciant, qui pure

scribant, qui scite componant, sed Graecam linguam exacte callent, et rationes formasque omnes exquisite norunt. Vsu meo didici, et miratus sum morem, ab ingeniis multo limatissimis abhorrentem. Ludolsus, iunior, de repertis nouis quaedam perscripsit, Boyliique historiam sanguinis promisit, quem decessisse, falsus rumor tulit. De Richardo Haines aliquid attexuit, sed, eius simile aliquid. Vidua Augusti, Administratoris, conficere gnara, Damae, in finitimo nobis oppido, commoratur. Ceterum Europae mala Deus corrigat, etvtramque Saxoniam concordia muniat, vt ne ex vnius imperio ac libidine omnia gerantur, et studia atque leges pace foueantur. XIV. Calend. Quinct. A. CIC ICC XXCIV.

CXCV. IOANNI CHRISTIANO AB ARNIMB, Dynastae pretschenae, Consil. Saxonico, et Curiae El. Iudici summo.

FEci imperata, et inscriptionem contraxi ad pauciores lineas, quas columna sepulchralis capit, si recte assequor modum abs te definitum. Cetera, nisi me fallit animus, ex sententia mutaui, atque in spem veni, fore, vt omnia bene congruant, apteque incidi possint. De homine, qui partes

praeceptoris demandari sibi passus est, iussa tua exspectat. Affirmo, probum esse et eruditum, laborisque patientem. Animi cultus bonique mores eum commendant satis. Fortunae bona sperat, et honorem non ambitiose quaerit, nec fructus industriae recusat. Spondeo certe frugi hominem, cuius appetitus rationi seruit, et doctrinae exemplo comprobatur. Sed de eo nihil vltra ausim, ne modum laudandi excedam. Res Europae adhuc variae sunt, Luxemburgum hosti fortiter restitit, sed ad vltima redactum cessit. Genua, reiects ab ora maritima Gallis, strenue se defendit: In Catalaunia, Gerunda et Rhoda impetum sustinent, animosque capiunt Hispani, et tot tamque ambitiosis postulatis obnituntut, armorum facturi periculum, quum papacis imagine deludi se vident. Germani, opinor, tandem cum finitimis Batauis expergiscentur, et formidolosae potentiae se obiicient, sed Luxemburgo laboranti forte auxilium non ferent. Omnis culpa in Rege Angliae residet, qui, accepta rursus ingenti pecunia, indormiit, partesque sponsoris ita agit, vt nunquam peius agere potuisset. Sed de his facile me iudicium faliit de quibus tu, Vir Generose, optime pronuncias, et consilia deliberationesque publicas, accurate perspicis, et mealiosque studiis

deditos, longo post te interuallo relinquis. Ego demum in pietate expressam obsequii imaginem offero, Deumque oro, vt te, cum per illustri stirpe, coniuge, sobole, et necessariis omnibus diutissime seruet. VII. Cal. Quinct. A. CIC ICC XXCIV.

CXCVI. ADAMO CHRISTOPH. IACOBI, IC. Dresdensi Saxonis EL. Consiliario.

Partes mihi demandatas suscepi, et ingenium doctrinamque filii, altero ab aduentu eius die, protinus exploraui, et, aliqua in Latinis Graecisque licteris spatia fecisse, summa cum voluptate intellexi. Indoles excitata et docilitas non vulgaris in eo apparet, stilus deinde maiori cura fingendus est, quem Velleius scitis passim formulis expolit, et suauitate acuminum Curtius distinguit. Vterque ad condiendam sane orationem apte potest adhiberi, sed orationis formam habitumque Cicero, Caesar et Nepos, suppeditant et copiose largiuntur. Aequabilis dicendi ratio altius petenda est, quam ab aeuo Traiani, quo vixit floruitque Rufus, qui non semper optima, nec tamen pessimae notae, vocabula, vsurpat, elegans alioqui tersus et suauis. Dein vero, regnante Vespasiano, scripsisse Curtium nihil id meliorem scriptoris aetatem

facit, qua Cicero et aequales praestant, IIlud quoque, pace tua, probare non potui, quod ad ingrediendum Graecae linguae studium ducem accipit Graecum Eutropii interpretem, cuius diligentiam etsi non reprehendo, tamen inter eruditos conuenit, in parte linguae discendae fontes ipsos esse aperiendos. Ego quidem, anentiente consultissimo hospite, legendum ei commendaui Herodianum, qui Atticos veteres eosque optimos, diligenter secutus est, et pari industria expressit. In philosophia, praesertim rationali et morali, alios consulet, nec tamen ipsi deero, si cumuhim forte adiicere possim. Multi enim ad inanem scientiae opinionem rationes studii referunt, sed ad veram solidamque eruditionem, vitio saeculi, non connituntur. At enim, te, prudenti ingeniorum existimatore, eae cogitationes suscipiendae sunt filio, quarum fructus cum vtiliate publica coniunctus sit, et nomini ac stirpi tuae decus atque immortalitatem paret. Ita Deus, meo quidem voto, efficiat, ac litteras nostras, sub tua in primis tutela, nobis florentissimas seruet, ac demum prohibeat, ne vnius libidine et arbitrio Europae negotia dubiis difficilibusque bellis distrahantur. Inter hanc spem metumque temporum te colimus, te amplectimur, tua consilia sequimur

et admiramur, tua suffragia excipimus, tuo arbitrio stamus. V. Cal. Quinct. A. CIC ICC XXCIV.

CXCVII. EIDEM.

IN labore, quem iussutuo sumsi, nihil desiderari, patiar, tantum abs te peto, vt conatus filii egregios auctoritate tua defendas, monitisque grauioribus confirmes. Multi enim, per causam nescio cuius libertatis, nimium sibi indulgent, et facile ab incepto reuocantur, nec scio, an tibi placeat equos exercendi studium, quo filius delectari videtur. Dandum aliquid animo esse, intelligo, sed ita, vt casus prolapsioque vitetur. Idcirco hunc ardorem temperauit dehortatio consultissimi hospitis, qui ipsum in filii modum diligit, et munus suum diligenter explet. Eximia quoque ingenia inanium specie capiuntur, quae non tam acerbitate, quam comitate, flectenda sunt, vt monentibus obtemperent, partesque suas agant. Omnia maxima de filio spondeo, si, quod ab studiis conceditur otii, id lubrica et mobili aetate non praecipitetur. Tenerae mollesque plantae caute et molliter tractandae sunt, priusquam in fastigium arboris crescant, et sensim durentur. Commodum aduenit D. Mayerus, qui corruptos

mores, deprauatamque disciplinam pro concione perstringit, et omnes ecclesiastici oratoris maneros implet, Chrysostomumque Saxonicum refert. Non dubito, quin vociferantium libido eius concionibus refrenetur, qui, cum non sibi solis peccent, tum maxime coarguendi sunt, ne bonos facti licentia in exitium praecipites trahant. Ex Vngaria laetum aliquid, de parta iterum victoria, nunciatur. In Anglia motus gliscit, cuius exitum subuereor tristem ac funestum. Luxemburgum, in conspectu exercitus Bataui, occupatum, aditum in Treuiros patefecit. Moenia Vrbis Treuirensis diruta sunt, nec reperitur, qui obsistat. Bataui inducias, opinor, fatales et perniciosas pepigerunt. Principi diffidunt, Anglum subtiment, qui sponsoris partes non bene agit. Tota Italia diras imprecatur Gallis, ob Genuam, nullo quidem bello denunciato, torinentis foedatam, eo praesertim tempore, quo vrbs triremes aduersus barbaros instruere, Venetorum exemplo, cupiebat. Ita Gallus ominia pro lubitu moderatur, et, quos Austria amicos, eosdem ipse hostes, habet, et ad imperium Europae paulatim contendit. Genua tamen et Gerunda in Catalaunis strenue fortiterque restiterunt. Nunc vero admodum metuo Coloniae Agrippinae, Confluentiae, immo et arci

Hermansteiniae, quibus iam pridem insidiatur. Deus coerceat dominatum, et rei Christianae consulat, ac hostes pertinaces euertat, tuas autem deliberationes faustas esse velit, et familiam multo splendidissimam contra omnes casus, saeculique iniu rias, firmet. IV. Non. Quinctil. A. CIC ICC XXCIV.

CXCVIII. EIDEM.

FAcimus, quod fieri par est, et argumentis ad incitandum idoneis vtimur, et exempla ad sequendum prodita intuemur, cuius disciplinae fructus erit, vt alumni atque auditores nostri cum institutione doctiores, tum vitae ratione meliores firmioresque, euadant. Anteit spectata digiutate hospes, et suadendi prudentiam graui tate pariter, et comitate, temperat, et vel adspectu suo mouet, atque inuitat, iamque sensim, deferuescente impetu, rectum viam tenet filius, et, de hospitis sententia, Philosophiae rationalis tirocinium ponit, offerente libenter operam Academiae consule, quatenus ei a republica otium datur. In percipiendo promptus et acris est, et perceptorum rationes optime reddit, atque omnibus in partibus ingenii felicitatem testatur aperte et probat. Cum nuper, admonitus, parceret

in epistola et oratione prouerbiis, a udiuisset D. Mayerum pulchre verba facientem, domum reuersus, immo, inquit, hodiernus orator sibi non temperauit, quin multas sane paroemias pro concione afferret. Perspexi acumen, et modeste iudicandum, dixi, si argumentum forte sacrum aliud posceret, et prouerbiis locum relinqueret, quippe quod auctoritas vsusquo patrum tueretur. In republica, et foro, et vita ciuili vniuersa, aliam dicendi rationem esse ingrediendam, vbi sola persuasio humana pondus habeat, ac dominetur. Quo responso acquieuit, et monenti cessit. Magna profectus pars est, velle proficere, et audire patienter, qui doceant et suadeant, quod multi recusant, et vana opinione se deludunt. Quae ambitio plerosque ex insidiis inuadit et occupat, vt, subsidiis litterarum destituti, virgulam sibi sumant, corrigant et expungant, homines de reliquo leuiter eruditi, et sola ignorantia audaces, vt est vulgus illud, quod laurea Academica superbit. Ex quo numero quidam, nuper de Ioachimo Camerario abiecte locutus, nunquam discet, nedum assequetur, reconditam Camerarii doctrinam. Has ineptientis turbae blanditias auersatur, et indolis egregiae ac modestiae elegantis specimen praebet, vt quod de multis opto, de eo sperare possim,

De sodalitate ita moderatur res suas, vt ne odisse sodalitatem videatur. Vnus est, qui in conuictu nostro aetati suae aliquid indulget, cum quo vitae consuetudinem parce et sapienter iungit, et, dum expedit, occupationes tempestiue recidit. De corpore Imperii male affecto et aemulationibus, contrariisque studiis dissidente, quis bene speret? Foederati Belgae Spartanorum Ephoros sequuntur, qui reges suos sibi obnoxios habuerunt, et, quandocunque opus erat, in ordinem redegerunt. Non aliter illi cum Auriaco agimt, ditescendi, quam bellandi, cupidiores, quod ferri poterat, nisi veterum simul beneficiorum obliuiscerentur. Hispani satis cauti sunt, sed viribus destituuntur, malunt tamen iacturam facere aliquot Belgii vrbium, quam vel vnius vici in Catalaunia et Italia, vbi periculum imminet e propinquo. Luneburgici interim opes exhauriunt, et ad omnem impetum propulsandum intenti et expediti sunt, quos Gallus, cum vi non possit, artibus suis sensim frangit, ac, veteri Tissaphernis instituto, simul et sociorum, et hostium, vires labefactat. Nuper in numo incidendam curauerunt quidam illius gentis sententiam toti Europae haud negligendam Quod libet, licet. Profunda haec ambitio: quorsum euasura sit, non mihi, priuato homini,

praesagire licet. Quare hic finem facio, et, tua ad bene et tranquille viuendum instructa consilia, diuinitus fortunari, cupio, vt cum laboris fructum immortalem capias, tum aeternum in familia et filiis decus inspicias, et omni atque sincero gaudio perfundaris. Id. Quinctil. A. CIC ICC XXCIV.

CXCIX. EIDEM.

LItterae tuae non mediocre gaudium mihi afferunt, et instruunt pariter, ac delectant, et de optimis quibusque scriptoribus sententiam meam confirmant, et insitum cognoscendi desiderium excitant mirifice atque augent. Illud in primis legentem magna voluptate tenuit, quod Ioannis Imperialis Museum historicum, ob quaedam singularia, quae alibi non legimus, commendandum putasti. Non tamen infitior, saepe elogiorum scriptores discrepare ab accuratis rationibus, laudisque modum excedere, et nimium amori dare. Meursium digne euehit, sed quotusquisque est nostra memoria, qui vel partem eruditionis Meursiatiae vindicare sibi iure possit. Omnes scire volunt Graece, ego vix vnum et alterum noui, qui technicam, vt loquimur, Graecorum intelligat, ac de ea recte intelligenda

laboret. Omnes Critici, omnes antiquarii, esse cupiunt, qui ex artis lege nihil existimare possunt, et tamen id sibi sumunt, vt lacessere alios velint. Qui nuper de Polycarpo commentatus est, nihil expedire potuit, cum diem, in fastos relatum, eumque Martyris supremum inuestigaret. Mox de natalibus Episcoporum simulacra venditat; si pauca excipio, et multis atque intempestiuis digressionibus scientiae opinionem praebet, et audendo, quam perficiendo promptiorem se ostendit. Vtinam vero id ex animi sententia agere potuisset, et [gap: Greek word(s)] distincte explanasset, dictionesque [gap: Greek word(s)], et [gap: Greek word(s)], et Gregorii Nazianzeni [gap: Greek word(s)] euoluisset. Colligere ex nouis, et ab aliis obseruata pro suis ducere, atque in his doctrinae laudem ponere, hominis est otio non bene vtentis. Miseret me hominum, qui ita se in litteras abdunt, vt litterarum initia causasque ignorent. Contra quorum conatus munienda est sapientiae sedes, ratione et consilio ducibus, sine quibus nihil exspectatione dignum agamus. Aliam filio viam pracimus et commonstramus, atque cum eo vel vnam horam libentius ponimus, quam cum sciolis, latina et Graeca spernentibus, vnum horae quadrantem. Hortamur, certatim, ego et hospes optimus,

nec omittit partes suas D. Mayerus. Pensa interdum citius, et id praecipitantis aetatis vitium est, absoluit. Ad historias et exempla, et philosophiam illam non simulatam et ciuilem, sensim paulatimque est inuitandus, vt pluribus distineatur animus, prudenti comitate flectendus. Vngariae res adhuc prosperae sunt, et Budae deditionem pollicentur. Induciae nec serio conuentae, nec firmae stabilesque iudicantur, ita omnia cum Alcibiadis animo statuuntur et geruntur. Cal. Sextil. A. CIC IC CXXCIV.

CC. EIDEM.

GRatulor tibi, Patrone, noua illa et luculenta bibliothecae tuae incrementa, quorum magnopere me desiderium tenet, nec dubito, quin magnam a posteritate gratiam ineas, et fausta omnium acclamatione plausuque excipiaris. Thomasini Elogia, multis sane luminibus distincta, satis mihi probantur, sed nihilominus elogia sunt, et enumeratione singularium Imperialis Museo concedunt. Riccio seu fidem, seu varietatem rerum, spectes, antefero Victorium Syri, modo facie Latina prodiret, atque novo hoc cultu inter Latinos locum obtineret. Epistolas, et codicillos Actorum miscet, nec dici potest, quantopere instruat

ac delectet, Holstenii notas videre cupio qui et Graiismi peritia interiori valuit, et cum diligentia iudicium adhibuit summum. Nostri plerumque nimis [gap: Greek word(s)], nec veteres Graecos excutiunt satis. Petrum Petitum, audio, elegantis litteraturae esse medicum, neque argumentum mihi displicet, si ex instinui dignitate tractauit. Nam id inopia non laborat, et multa eam in rem ipse olim poeta obseruaui, quorum vsus tunc mihi erit, quum in scriptores rei poeticae aliquando cummentabor. Nemo sine poetis intelligat Tertulliani plerasque dictiones, quod tam apertum est, quam quod apertissimum. De statu Imperii bonam spem faciunt litterae a Danubio et Albi allatae, et sane temporum necessitas, reique aduersus barbaros gerendae opportunitas cessationem armorum versus Rhenum postulare videntur. Danus iam in eo est, vt plerasque cohortes abs se dimittat, qui precarium belli imperium a Gallis habiturus videri poterat, nisi de induciis conuentum fuisset. Hamburgum et Lubeca extra discriminis aleam sunt. Luneburgici tandem negotium anceps diu et incertum confecerunt, et Fridericum, Electoratus Brandenburgici heredem, auspicata connubii necessitudine, partibus suis deuinxerunt. Rabenacius ex aula secedere iussus, quem plerique

alii comitantur. Filio tuo, ob incomparabile ingenium, summa quoque polliceor, sed reprimi debet cupidicas equitandi et ludendi, quae in ista tam lubrica aetate plurimum potest. Paucis abhinc diebus certamini se immiscere voluit, et aegre retractus est, donec serio admonitus aestusanimi deferuescebat. Deus vero tibi semper et in consiliis et rebus maximis indulgeat, filiosque crescere iubeat in gloriam suae stirpis, Non. Sextil. A. CIC ICC XXCIV.

CCI. EIDEM.

TAm pridem opto mihi euenire, vt, quo diu carui, tandem fruar adspectu tuo, ec audiam sermones mihi iucundissimos, ec, quod votorum caput est, libros copia et varietate instructissimos peruoluam. Nihil te fugit rarissi morum ingenii operum et solida eruditio tibi ante alios curae est, nec minus eruditos patrocinio ornas, et propensa voluntate, consilio atque opera, iuuas Velim, hac conditione tam laeta semper vtamur, et florentera nihilo peiori valetudine adspiciamus, et veneremur Nicius, de quo accurate doces, cultu, et nitore linguae se commendat, atque in libro, qui Pinacotheca in scribitur, multa aperit, quibus varia eruditorum ingenia, et rationes vitae studiorumque

diuersae, quin et controuersiae, artes atque actiones singulares, continentur. Vir enim fuit prudens, et in aula Romana haud peregrinus, multa vidit, et multa obseruauit, quae alii, quasi ad se non pertinentia, neglexerunt. Reinesius eum pungit, et epistolas, ab eo scriptas, nullo numero habet. Sed vt hoc nihil de Nicii laude detrahit, sic Reinesio, epistolas duntaxat criticas aestimanti, potest condonari. Non idem Rosso erat consilium, nec ideo in hoc scribendi genere quod ab instituto Reinesii discrepat, reprehendi debebat. Facile tamen concesserim, cum Graiorum litteras non habuisse cognitas, sine quibus enticum, seu vt veteres loquuntur, Grammaticum, acumen nihili putandum est, in quo ceteroquin Reinesii industria eminebat. Venit hic mihi in mentem editionis Epiphanii, apud nos instauratae, sed ita multis scatet mendis, vt me eius taedeat pigeatque. De Fello Oxonii Antistite, accepi, in Iustino Martyre nunc edendo, elaborare. Meiero, bibliopolae, ab incepto desistat suasi, qui de eo rursum excudendo cogitabat. Budae expuanatio per litteras, Praga et Berolino missas, indicata, immo confirmata est. Adhuc animi pendeo, nec facile possum assentiri. Venio tamen in spem castri illus potiundi. Reguius Boioariae, et Sueui

Francique Germani, subsidio ibunt. Artes Bethunii se produnt, Rege paulum cunctante, et tantum non tergiuersante. Pontifex monitione et pecunia incitat, et spem animumque addit. Ita vero Numini supplico, bene agas, et belle valeas, et omnia ex animi sententia absoluas. Id. Sextil. A. CIC ICC XXCIV.

CCII. EIDEM.

GRaecismos passim esse fusos per Latinorum monimenta, tanquam riuos ab Graeciae fontibus ductos, praeclare cognitum habes. Omitto Ciceronem, in quo plures sunt, quos si assequeretur vulgus, melius saepe Latiniusque loqueretur. Ex Tacito sumam, quod Histor. V, 5, 7, extat, quando Ebraeorum ritus scribere exorsus ait: Corpora condere, quam cremare, e more Aegyptio Expressum Graecismi vestigium haud quisquam peritus abnuat, si reddenda est sensus ratio, quae eo spectat, vt memoriae tradat, Ebraeos potius sepelire, quam comburere, cadauera suorum. Particula potius [gap: Greek word(s)] Nam quaedam, et profecto facinorosorum, corpora in vallem Hinnon proiecta, exurebantur. Interdum vero [gap: Greek word(s)], quod durius quidem est, nec vsu Tullii probatur. Plautus tamen, Virgilius,

Florus, Iustinus, huiusmodi pleonasmos vsurparunt, et magis ac minus cum gradu comparandi iunxerunt. Nihil hic addam de discrimine condendi et componendi, quod plerique negligunt, ex Tertulliano admonendi, quanto haec spatio distent. Sed non ausim his te quisquiliis obtundere, quem totum respublica sibi vindicat, ac demeretur. Buda adhuc resistit, et Ebraei in busto vrbis, iuxta, atque barbari, pertinaciter pugnant. Eam si occupari contingat, perinde, ac spero, magni cognomine ornabitur Leopoldus, et versus orientem Augusti auspicia ostendit, ringente ad occidentem aemulo, qui nihil minus optat. Ceterum, quod res tempusque postulabat, inducias Caesar fecit, vt auxilia ab Imperio quantocyus mittantur. Veneti in Chio, maris Aegei insula, magnum aliquid moliuntur. Deus rei Christianae propitius sit, et benigne inposterum opituletur, tibi autem omni, nec desinenti, felicitatis genere vitam longissimam, laboris pro republica et nostrati Academia praemium, largiatur, XV. Cal. Sept. A. CIC IC CXXCIV.

CCIII. OTTONI MENCKENIO, P. P. Lips.

praesertim quum recentia tua merita aestimo, et, praeter exiguas dissertationes, nihil ad manum esse, inteiligo, et iure vereor, ne mihi non deinceps talium donorum copiam facias, in quibus multum voluptatis pono, et animi delicias quaero. Si quid ingenio meo consequi possum, fruar muneribus tius, et libenter efficiam, vt tantae te beneuolentiae, et liberalitatis non pigeat, si vlla quidem inseruiendi occasio se offerat, quam sane iamdudum exspecto. Iam non angor, securusque sum, et plane scio, te a tardo et tenui debitore reposcere datum non velle, et concedere cunctanti aliquid, si quando, non suo vitio, sed temporum difficultate, impeditus, nihil referre, atque eo minus satisfacere danti, potest. CeterumThomasii, V C. mortem, pro eo, ac par est, doleo, cuius laudi multum debet Lipsia, et mihi, vel ob autiqiutates selectas, et historiam philosophorum, eius memoria iucunda est, atque in animo haeret. Funera nostratium detestor, et ex litterarum foedere opto, vt vestra vrbe procul sint morbi, et ingrati rumores exolescant, auctoresque maleuoli confundantur. Apud nos Clarisfimus Stolbergius nondum conualescit, metumque Academiae iniicit tantus periculosusque morbus, qui sedatur interdum, sed profligari nequit. Valde me tangit

grauis ista valetudo, quaetandem vires visceraque consumet, si nullum ab arte medendi praesidium est sperandum. Multi quidem sunt, qui, dignos se fore successores, putant, sed qui Graecas litteras ne a limine quidem salutarunt. Non Grammatica sufficit, sed linguae indoles tenenda est, ratioque esse debet constituta Dialectorum, Glossariorum, Etymologicorum et Scholiastarum, de quibus imperitum vulgus audiuit, sed non didicit, neque euoluit. Ernestus quidem in spem potiundi muneris venit, sed huius doctrinae, vel ipso fatente Stolbergio expers est, quod congressus nostri, et colloquia subinde patefecerunt, vt mihi, scientiam exploranti, nihil redderet exspectatione dignum. Scriptores antiqui et puri, iique in fontibus et scholiis perquirendi sunt, non carptim ex nouis et Graeculis scriptoribus ducendi veniunt, vt noster faciebat, cum belle valeret. Qui secus facit, non Graecum se profitetur, sed pictam, vt iocari soleo, eruditionem praefert. De Morelli conatu iam pridem ad me perlatum est, maxime ab iis, qui e Gallia reuersi, ipsum salutarunt. Multa desidero innumis Graecis, et Germanicis aeuo medio procusis, in quibus nemo hucusque erudito orbi ab omni parte satis fecit. De aliis in posterum perscribam, et, quibus possum,

votis, pro honore et constani valetudine tua annitar. Vitembergae, V. Cal. Oct. CIC IC CLXXXIV.

CCIV. OTTONI FRIDERICO BRANDIO, Londinum.

MAgni aestimo conatus tuos, multumque gaudeo, te appulisse in Angliam, in sulam commerciis pariter et ingeniis felicem. et in omni doctrinae genere summum decus consecutam. Miror saepe tot in uenta, quibus illud regnum se commendat, et artes scientiasque expolit ac mirifice exornat. Rarum quoque et omnibus saeculis ignotum Fitzgeraldii experimentum miratur orbis, de quo multa audiui, sed tu, misso tam scito libello, certiorem fecisti. Tuam vero in rimandis quibusque rebus industriam probo, cuius te nonpoenitebit, si viros dostrina vsuque rerum maximos tibi conciliare pergas. Opportuna, crede mihi nunc proficiendi occasio est, quam arripere te velle arbitror, nunc maxime, quum Londini versaris, id est, in ea vrbe, quam iure dixeris gentium scholam. Boyleum non Angliae, sed Europae lumen, tot naturae arcana aperuit, vt nemo sit, qui eius merita assequi posse videatur. Nihil Croonio elegantius, nihil Hookio subtilius,

nihil Detleuo Cluuerio, populari tuo, humanius, qui omnes ope et consilio te iuuabunt. Ingenuus et intemerata fide Haakius omnes exieros, atque inter hos maxime Germanos, quibus pocest officiis, demeretur. Nemini concedit beneuolentia venerandus sacerdos Martens, cui nihil tam prosperum eueniat, quod non ex animo velim. Auctoritas, sapientia, et humanitas inco sane certant Pragestus et Ludolfus, iunior, nihil in se desiderari patientur. Apud nos Stolbergius octo prope menses aduersa vtitur valetudine, nec medici bene augurantur de turnore, qui torum eius corpus infestauit ac oppressit. Induciae inter Caesarem Gallumque conuentae, Caesari Budae occupandae spem saciunt, quam si recuperauerit, regnum diu a barbaris interceptum, vindicabit, sed res Protestantium cum ibi, tum in silesia, deteriori loco erunt Compositio pacis Itzehoensis vtinam Holsatiae fausta contigisset. Ego sane et patriae, et tibi tranquillitatem fortunamque optimam precor. Vitembergae, Id. Octobr. CLC LCCXXCIV.

CCV. IOANNI CONRADI. Mechlenburgio.

REdditus mihi liber est, quem tot votis expetitum, tua sane diligentissimi hominis

opera, tandem recepi. Vere affirmo, ab illustrissimo Heroe Frisio permagni esse aestimatum: parum quippe abest, quin VVolsio praeferam, cuius tamen commentarii omnium eruditorum consensione approbantur. Vnsum in eo requiro, quod fontes Graeciae dispari cura perquisiuerit, vnde omnes eius doctrinae riuuli sunt ducendi. Ego si quid reliquum praetermisit, resarciam, et quibus par est modis, ornamenta conquiram. De Suida scias, Hubnerum esse appellandum Duo quidem exempla nactus sum, sed Porti recentior editio a me desideratur. Multa in eo reperi, et ante me alii, quae vel castiganda, vel in stauranda et supplenda erunt. Stolbergius satis concessit, hic neminem scio, qui Graecam linguam ita animo teneat, vt Graece in posterum docere possit. Vale, et Patronum tuum Raschkium saluta. XVl Cal, Nouembr. CLC LCCLXXXIV.

CCVI. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. Saxonis EL. Consiliario.

MAgnum animo gaudium cepi, simul ac mihi significatum est, te collocasse Doctori Bergero filiam, indole et animi ornamentis, nobilissimam virginem generis perinde,

ac fortunae dignitate, nulli aequalium secundam. Quod consilium tibi pariter, et genero fortunatum esse cupio, vt familiae tuae splendor magis se diffundat in posteros, nec finiatur vnquam felicitas quae virtutis pretium in tuarum honore necessitudinum ponit. Nam, qui filias bene moratas, viris bene merentibus, nuptum dant, honesto quidem et recto consilio nituntur, sed in primis de vniuersa republica, summa quadam vtilitatis ratione, merentur. Quo maiori laetitia assicior, postquam consilium diuinitus perfectum est, vt Bergerus Iurisprudentiam in theatro sapientiae et legum, Anna Sophia Bergeri familiam in domicilio castissimae virtutis, ornaret. Laetor et plaudo, ac, bene cum vtrisque actum esse, affirmo, optoque, vt mente semper placida inter se colant et diligant, et suaui sinceroque gaudio, sine taediis ac perturbatione, penitus fruantur. Illud maxime volo, vt hac aetate tua semper deliciarum talium sementem ac materiamhabeas, tuique similes generos adsciscas, qui nullam non reipublicae partem attingant, et laudum tuarum exempla certatim sequantur. Ego sic nihil insuaue et acerbum mihi polliceor, qui sciam, quantum mihi in te praesidium sit, quod, non dubito, quin in tuis affinitatibus et necessitudinibus mihi relinquatur.

Plura non addo, quia verba me deficiunt, quibus summum et ineredibile gaudium, quo exsultat animus, in praesens exponam. Illud tantum dico, illud precor et enixe contendo, Deus te seruet, et siliae nuptias fortunet, omnibus gaudiis, omnibus Gratiis persundat! Vitembergae V. Cal. Nov. CLCLCCLXXXIV.

CCVII. EIDEM.

PRaeter religionem obsequii, quod semper tibi constare debet, etiam hoc significari, par est, quod profitear meum studium ad ornandas Graiorum litteras, praesertim hoc temporum statu, quo omnes, quos sciam, Candidati Graecae litteraturae peritiam prae se serunt. Subsidia librorum, et adiumenta doctrinae, et praesidia artis mihi constituta sunt, habentque eae litterae maximam cum historia cognationem, et Lipsiae, Gieissae, atque apud exteros, saepissime sunt coniunctae. Multum certe interest inter Graecam Grammaticam, et Graecas litteras, quarum prior exiguis finibus continetur, si Criticam demas, altera autem per omne doctrinae veteris genus patet, spatiumque sibi amplissimum in historicis Graecis designat. Ipsa Latina Lingua sibi constare non potest, nisi opes copiasque

a Graecia petat. His fontibus Cicero rigauit hortulos suos, et honorem Graecis habuit, vt Graecos per omnia imitaretur. Vsu meo hoc didici, et a summis eruditissimisque viris alias audiui, non scire Latine, qui Graece non sciat. Hoc vulgus ludimagistrorum ignorat, et eam ob causam passim litterae hanc calamitatem ceperunt. vt, inter tot Graecos, Graece doctum quaeramus. Ne vnum quidem noui, qui interpretes Graecos, et scholiastas Thucydidis, Demosthenis, Euripidis, Sophoclis, etante omnes Homeri, legere et interpretari possit. Nullus vero eorum Latine expositus in lucem exiuit, quorum ope tamen maxime nitendum est, quum origines et propriae tralataeque vocabulorum significationes perquiruntur. Lexica non sufficiunt, falluntque saepe suos auctores, nec praebent omnia, quae promittunt. Veni itaque in spem, fore, vt Illustrissimo Senatui vestro non ingrata, nedum impudens, haec petitio mea videatur, maxime, quod ante me plerique diuersas, et interdum dissimiles, doctrinae partes opera et labore coniunctas habuerunt. Erasmus Schmidius magna cum laude mathematicas pariter, et Graecas litteras docuit, quarum non est tanta cognatio, quanta artis Graecae et historiarum Sed Illustrissimo Senatui vestro

iudicii gloria, mihi obsequii necessitas, relicta est, de te autem, Magnifice Vir, spondeo praesidium causae, propterea, quod summa tuae mentis acies, et aequissima voluntas est, quae ab honesta et demissa clientis petitione non abhorret. Ceterum approbet Numen, quod in eam rem consulis et destinas, et vigorem animi perpetuum, valetudinemque corporis non inclinatam, ac praemia laboribus maximis immortalia, quae supra inuidiam sint, impertiatur. Vitembergae, Id. Nov. A. CLC LCCXXCIV.

P. S. Galli factis in viginti annos induciis, sic agunt, et res suas ordinant, limitemque muniunt, ac annonam comparant, horreaque exstruunt, quasi instanti anno bellum conflaturi sint. Forte ab Vngaria, vbi alea male cecidit, belli moles ad Rhenum transferetur: Heluetii dissidunt et timent, Itali perculsi sunt, Bataui rixantur et dissident, Rheni tractus fatis suis vrgetur. Hic aliquandiu in Consultissimi Ziegleri conuictu fuit Ioannes Godofredus Bergerus, artis salutaris Doctor, in quo et elegantia moris, et ingenii nitor, et artis medicae decus atque ornamenta emicant, et doctrinam pariter vsumque commendant. Vtinam talis tamque dexterrimus Vir superiorem D. Lossii iacturam sarciret. Rector

Academiae Doctor Mayerus, pro causa et sententia Theologorum acriter disputauit, sed in tempore desedit disputandi impetus, primo experimento prolatus, vt aemulis ostenderet, etiam in arena acriter disputantium consistere se posse. Mox insequenti hebdomade placide comiterque partes egit, et diligentia atque assiduitate omnes in admirationem rapuit, concionandi laude omnes vicit.

CCVIII. EIDEM.

SI aliquae meae partes esse possunt in eo pietatis genere, quo publica spes, et patriae charitas salusque continentur, mihi vni omnium maxime hoc impositum esse sentio, vt fidem obseruantiamque solenniter patesaciam, et voti opportune nuncunandi, occasionem sumam. Abs te enim litterae nostrae robur et subsidium petunt, solatiumque exspectant, abs te remedium fortunae quaerunt, et, si quid audacius postulant earum cultores, ignosci sibi, cupiunt, et ad obsequium tuum se inclinant, aut, si mauis, seruitium profitentur. Omnes ad sumus, fidi clientes tui, omnes hanc felicitatis nostrae possessionem arbitramur, si hoc bene precantes assequi queamus, vt valido diuinae opis praesidio firmatus robur virile

et vires integras serues, et omnibus saeculi malis secunda fortuna et consilio optimo resistas, et in ipso rerum temporumque disorimine viam inuenias, atque hoc fastigium gloriae teneas, nullis temporum vicissitu dinibus mutandum. Has opes copiasque votorum et offerimus tibi, et, exponimus, has supplicationes etiam priuato religionis sensu decernimus, vt firma aetas et summa felicitas pari et aeqvo foedere te complectantur. Nihil te laedet, quin nos adfligat, nihil te adfliget, quin nos prosternat, utrumque vero odimus et detestamur, Deumqve poscimus, ut omnes res spesque tuas fortunet, et labores atque consulta tua prosperet, taedia et omnes fortunae acerbitates propitius auertat. Ne totius quidem annus votis explicandis sussiciat, si recte fungi officio, et digne partes clientis exsequi velim, hoc tamen pace tua subiicere mihi liceat, vitam producas, et famam perferas ad seros posteros, vt te per omnes meritorum gradus egregium et magnum, perinde reipublicae ac familiae causa, saluum pariter, et sospitem, inter firmas florentesque necessitudines et inter liberorum munimenta, nepotumque amplexus et gaudia, nullo adspectu satiatum, nullo fastidio, calamitate et morbo impeditum, benignissime Deus tueatur. Quod pro se quisque optat, et sigillatim sperat,

votisque certat, et precibus a Numine contendit tuus obsequentissimus IV. Cal. Ian, CLC LCCXXCIV.

CCIX. HENRICO HAXTHVSIO, Cancellario Serenissimi Hassorum Principis.

INtelligo, mearum esse partium, vt rationes obseruantiae denuo confirmem et Grauio, Allendorfiensi, homini artis salutaris perito, litteras ad te perserendas tradam. Mihi quidem mea con displicet, sed fortunam temporum, et fluxas Germaniae res, vehementer doleo, et, nisi alias, nunc omnino fatum, quod magna imperia vrgeat, agnosco. Stant Gallo consilia, vi et astu delendam esse Austriam, vt, qua cadente, ceteri facile praecipites agantur. Hispanos inopia et orbitas deprimunt, et perfidia quorundam in vulgus est nota. Caesar sub onere resistendi barbaris probe fatiscit. Vna Budae obsidio irrita omnes spes consumsit, retracto per Bethunium Sobieskio, vt tergiuersando traheret tempus, falleretque Caesaris exspectationem. Veneti non magis a Turca, quam a Gallo, sibi timent, non ignari, quam grauiter ferat prosperam superioris expeditionis famam, quippe non passurus, vt in mari lonio potentiam augeant uimisque firment. Bataui

vix pace libertatem suam tueri possunt, quibus suspectus et inuisus est Auriacus Princeps, vulgus ibi mobile, Proceres studio et gratia, artibus Auauxii corrumpuntur. Aula Britannica largitionibus et blanditiis Gallicis retinetur, externorum secura, dum modo domi dominetur. Video, quorsum ea res euasurasit, si Rex fatis concesserit, ausuro omnia populo, et arma ciuilia sumpturo. Heluetii pretio, promissis, imo et metu, continentur. Italia, illa omnis reconditi consilii magistra, non habet remedia tuendae salutis, atque ex euentu belli Germanici sortem suam aestimat, Sabaudum laqueis constrictum videt, Mantuanum et Mutinensem Gallicis consiliis innexos nouit. Genuae negotium, curam formidinemque, intendit, etsi Pontifex, temporum et consiliorum gnarus, se interponit, ac pium demissumque animum praesert, quum magnis conatibus est obnitendum. Non sibi vtiliorem Roma eligere, neque Italia callidiorem expetere potuit, praesertim hac aetate nostra, vbi Rex, discordia et veterno finitimorum praepotens, omnium sane Principum libertati insidiatur. Iam res eo rediit, vt barbari non coniectura, sed apertis indiciis, noscere incipiant, rerum Christianarum arbitrium esse penes Christianissimum Regem. Hinc tot legationes, tot

praeconia et priuilegia, a Turcis, Persis ac Siamensibus, concessa Gallis. Nuper Londino Ludolsus, iunior, perscripsit, iactasse Gallum, legationis Siamensis Principem, octoginta millia barbarorum Mahomedanae superstitioni nuncium misisse. Hoc suae industriae acceptum serunt, annitentibus Ignatianis sodalibus, vt Gallia suis legibus ritibusque totum terrarum imbuat orbem. Ferri posset, nisi iugum in Protestantes animis molirentur. Non pridem Natalis Alexander, Iacobita, acriter scripsit in Pontificem, et Regi ius sacrorum, quod Galli regaliarum vocant, intrepide asseruit: Maimburgius et libere et aspere inuehitur saepius, nec Pontificis auctoritatem veretur, Rege patrocinium praestante. Res Reformatorum in Gallia miserae sunt, neque vlla spes est, fore meliores. Pacem Antalcidae et pactionem seruitutis, ita pacem Neomagensem Interpretor, nihilo sinceriores firmioresque induciae sequentur. Absit foedum omen! Deus vero respiciat. Germaniam, et consilia spesque tuas fortunet, vt Hassi, ad venerationem cultumque Principis compositi, procul externo dominatu floreant, et suis legibus liberi et inuicti vtantur. Ad vltimum te, familiam, filiosque, in spem patriae natos, cum vxore et filiabus charissimis et vniuersis adeo necessitudinibus,

benigne seruet, et, hoc ineunte anno, ac deinceps, contra omnia saeculi mala, nunquam lubrico rerum statu, et nunquam inclinata temporum fortuna, tueatur. Vitembergae Saxonum, Cal. Ian. A. CLC LCCXXCV.

CCX. L. MEISNERO.

NOn dubitaui, quin petitioni meae dares, et fidem promissi liberares, cum propter veterem et sancte inter nos cultam amicitiam, tum, quod, summam mei studii in antiquitate Graeca positam, nosti. Nunc aliquid de Ensiferorum Ordine commentor, quod primo quoque tempore ad te perferendum curabo. Nec Basilius Latinus tuam spem fallet, si Graeci copiam feceris quem quidem a te vehementer exspecto. Ignosce vero audaciae, et de me sic existima, in omni gratiae referendae genere me promptum paratumque fore. Tempora sane misera, et tristes foedique ab Gallia nuncii iterum me perturbant. Induciae vix coaluerunt, quum, ob nouam finium controuersiam, rumpentur. Bataui discordiis, Germani aemulationibus et contrariis consiliis, se impediunt atque atterunt, et, dum singuli imperare volunt, vniuersi opprimentur. Barbari dernuo rebus prosperis erecti, instanti

anno, Caesaris, prope sub onere fatiscentis, regiones infestabunt, Deus saluti orbis Christiani consulat, et te familiamque diutissime seruet, ac demum efficiat, vt ex eo loco, quem ornas, ad altius fastigium ascendas. Vitembergae. Non. Ian. A. CLC LCCXXCV.

CCXI. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBAEO, IC. Dresdensi et Saxonis EL. Consiliario.

SVmma et incredibili benignitate tua iacentes clientum animos excitas, et, temporibus etiam duris, in spem cogitationemque meliorem erigis, gloriamque patrocinii vni tibi maxime vindicas, et constanter seruas, vt affirmare audeam, te omnia ea, quae alii sigillatim possident, vniuerse complecti, magnumque esse laudis fructum, si abs te laudari quis mereatur. Quare tuam de mea diligentia opinionem demisse veneror, neque id mihi sumo, vt me tuae exspectationi satisfacere posse, credam, certe tamen omnem meam operam laboremque eo conferam, vt intelligas, verba tua non aliter, ac praecepta, a me suspici, quae si per omnia me assequi posse crederem, veniret vsu mihi, quod arrogantibus solet, qui vitium vana spe alunt, et

nemini magis, ac sibi ipsis, nocent. Longe alia mihi mens est, et, quanquam, a doctrinae studiis totum me possideri, affirmo, tamen vel singula verba tua accuratiorem industriae rationem continent, et, quid facto opus sit, exemplo sanciunt, vsuque declarant. Omnino, me in felicibus numerandum, existimo, quod vel soli conatus nei summo ac perspicacissimo iudicio tuo probantur, etsi, ab aliis superari, me fateor, et doctioribus libens concedo, ac tibi etiam plane palmam hanc trado, et obsequii gloriam relinquo. Quando autem virtus tua ver bis meis non eget, vnum id mihi sufficit, a diuino Numine hanc inire gratiam vt preces et vota mea, pro salute tua his Calendis Ianuariis concepta, valeant, vtque, hoc perturbatissimo Europae statu, sine animi molestia, nullis implicitus morbis, diutissime floreas, et virttves, nullis temporum sinibus terminandas, mihi autem et posteris sempiterna admiratione prosequendas, tradas. Vitembergae, VI. Id. Ian. CLC LCCXXCV.

P. S. Rector Academiae Scherzero Theologo Lipsiensi egregie et eleganter panegyricum dixit, et hodie incomparabili facundia pro sacris nostris vota nuncupauit. D Bergerus secundum locum inter candidatos tenet: eum si aliquid votis nostris tribuendum sit, prae omnibus aptum idoneumque

CCXII. CAROLO L. B. A. FRISEN, In senatu sanctiori aetate et meritis principi.

QVod pietati meae congruit, in ea cura atque cogicatione noctes diesque versor, vt vota mea, pro salute tua concepta, perennis et sinceri gaudii fructum afferant, acomne feiicitatis genus impetrent et impertiant, quod nullo, quarmus perturbatissimo, temporum statu tibi eripiatur. Nam tua incredibilis benignitas iacentes subleuat, miserosque erigit, et, labentibus patriae rebus praesidium est, vt nemini plus, quam tibi, Domine, se debere, vltro fateantur. Ego, si obliuiscar, non culpam, sed scelus, admittam, quod vnus tu sis litterarum stator, cui omnia, quae cum dignitate coniuncta sunt, libentissime accepta feramus. Siue animo meo Atlantem fingam, praestas nobis beneficium, et Academiam patrocinio fulcis, siue Herculem recogitem, certe haud minus tibi debemus, cum monstra ignauorum et inertium hominum ope et consilio tuo arceantur. Felicem vero patriam. quam grauitate iudicii moderaris, quae statim, vt tui nominis sanctissimi mentio sit, gaudio perfunditur, et optat,

non alios esse consilii principes, quam tuos heredes. Hos poscit rerum agendarum auctores, hos publicae felicitatis duces alta voce pronunciat, hos veneratur et suspicit hos denique in altissimo reipublicae gradu positos cupit, neque exspectatione sua frustratur. Quare maiorem in modum gaudeo, et patriae gratulor, quod illustrissimo filio tradita legati prouincia sit, vt negotia patriae in comitiis conficiat, et in publicum conisulat, atque in illo orbis theatro omnia ex animi sententia agat, et summam adeo prudentiae dexteritatisque laudem sibi paret. Patria ei palmam deferet, et posteritas ab vna tam florenti gentis tuae radice perpetuos, nostra opinione votoque, surculos propagabit. In hanc sententiam obtestor Numen, vt te Domine, firmum valentemque, prospera rerum temporumque fortuna, seruet, Coniugem, heredes, necessitudines, praesidio firmet, et societate consilii ac vinculo concordiae coniungat, et omnes res spesque tuas, omnia instituta et desideria, moderetur, vires semper nouas indulgeat, et mala saeculi, calamitates et molestias omnes, abs tua domo benignissime auertat, etornamenta splendoremque pristinum Frisiae gentis, nostra, et reipublicae, et Academiae, causa tueatur. Quod sperat, optat et precatur, qui in illustrissimae

Excellentiae Tuae admiratione defixus est, et parendi lege ac religione se profitetur humilimum et obsequentissimum clientem. Vitembergae Saxonum, ipsis Calendis Ianuariis, quas felices, et felici auspicio coeptas, felicissimo rerum cursu deinde continuari precor: haec enim vna votorum meta est, vt nullis temporum finibus tua felicitas circumscribatur CIC ICC XXCV.

P. S. Dabis petitioni meae, vt nomen meum inter candidatos appareat, quod iri his literis maximam aetatis meae partem consumsi, a quibus omnis doctrina liberalis proficiscitur, et a quibus historiae et antiquitatis initia sunt petenda. Nemo Latine scit, qui Graece nescit: Tullius omnia sua ab his fontibus duxit, Graecos oratores, philosophos assidue legit, cum iis in Graecia et Italia versatus est. Ego, qui ex instituto litteris humanioribus me tradidi, et subsidiis Graecis abundo, eadem opera de antiquitate et Graecis litteris mereri me posse confido. Graecorum doctrinae copiosae, et litterae per varias dialectos fusac, inter verbera et plagas Orbilionum discuntur, et vsu atque exercitatione, et amplissimis codicum librorumque adiumentis perficiuntur.

CCXIII. CHRISTIANO ZAHNIO, IC. et Quaest. Vitemb. aerariique Praefecto.

GRatulor, hunc illuxisse diem, quo saluo tibi et sospiti bene precor, et valde gaudeo, quod meam causam nobilissimo Herzogio a secretis commendare coeperis vt, vel hoc patrocinii tui argumento, sperem, fore haud inanem instituti mei exitum, praesertim te annitente, vt summi et illustres Patroni eo certius mihi concilientur. Non dubito, quin assentiatur tibi Magnificus Rector, et, fiducia officiorum, quae iure sibi a me vindicat, me pari studio prosequatur, et intercessione me adiuuet, tuenumque, pro auctoritate sua, suscipiat, et rationes totius incepti bene sapienterque moderetur. Ego non committam, vt ingrati crimen vnquam mihi obiiciatur, et in omni obseruantiae genere efficiam, vt cognoscas, homini obsequenti et fido beneficium te tribuisse, nec spondebo, sed re factisque praestabo, quod iure tuo exigere a mepotes. In primis autem, hanc pietatis legem traditam mihi, putabo, vt Deum venerer supplex, quo metam tibi itinerum labarumqve difficilimorum tandem ostendat, et curae solicitudinisque leuamentum, augendis, tuendisque familiae rebus, perutile et auspicatum largiatur. Hoc debes posteritati,

ne memoriam tui posteris surripias, et vel hoc nomine etiam, de genere tuo et pariter republica, quam consilio et sobole ornabis et munies, bene mereare, Ipsis Kal. Ian. CIC ICC XXCV.

P. S, Rectori pignus obsequii abs te nunciari cupio, et epistolam ei commendatione et patrocinio ornandam tradi obnixe peto. Is votis pro concione nuncupatis erexit nos, et incomparabilem cum religione animi coniunctam facundiam certe testatam fecit. Deus virum patriae, Ecclesiae, Academiae, bono publico seruet. Iam ceteris quoque palmam dubiam fecit, S herzerum pro rostris Academicis grauiter et magno cum applausu laudauit, mensuram impleuit. Deus virum, et fidum Achatem tuum, et patronum meum vna tecum seruet/ IV. Id. Ian, A. CIC ICC XXCV.

CCXIV. SACERDOTI CVIDAM.

MAgnopere me commouet pertinacia sacerdotis Conradsreitensis, et Patres Academici, immo et Senatores aulici satis mirari non possunt istam malcuoli pectoris tergiuersationem, Copiam tibi feci cautionis chirographi, fiducia patrocinii tui, quod, nescio cuius culpa deperditum est, nec fpes recuperandi assulget. Tua autem manu

nitor, et peto, vt res ea tandem, iustitiae et honesti exempli causa, consiciatur. Fallendi artes detestor, et in spem venio, fore, vt iustissimo Principi vestro firma et essicax iuris reddendi ratio circumspiciatur. Vindico mihi, quod meum est, quod omni iure mihi debetur, nec obruo debitorem, ingratum hominem, quem diu admonui perhumaniter, fidem liberaret, dissolueretque aes alienum. Quare iterum te interpello, pro iustitia annitare, operamque conferas, vt mihi quamprimum satisfiat. Ego Deum precor, vt tibi Kalendas Ianuarias fortunet, et diuina humanaque omnia beneficia cumulatissime impertiatur. Contra inuidiam, contra iniurias, et mala temporum, sub tutela et auspiciis optimi Principiste tueatur. III. Id. Ian. CIC ICC XXCV,

P. S. Filio tuo quem saluere volo, non inuito partes dedi admonendi huius debitoris, sed quo statu res sit, nondum cognoscere potui, nec responsumtuli, ita omnia apud nos frigent.

CCXV. MARTINO WENDLANDIO, IC. Consiliario Brandenburgico.

QVem mihi commendasti silium, eum valde amo, et, quibus possum, officiis, prosequor, atque in eo viuam paternae indolis

effigiem intueri mihi videor, quoniam diligens et plane frugi est, ac ea praesertim curat, quae veram solidamque laudem complectuntur. Elegantioris studii, quod ab humanitate appellamus, rationes, me auctore, confectas habet, et Historiam, qua ad ciuilem vitam pertinet, haud remissius tractat, nec a Graecis litteris abhorret, quas vulgus iuuenum negligit, ac prope auersatur. De Philosophia morum scribere supersedeo, cui se totum tradit, Grotiumque paullatim auspicatur. Haec via ipsi est ad Iurisprudentiam, vt rerum consiliorumque fontes aperiat, quorum riuuli in patriam dimanabunt. Superiori quidem tempore non belle habuit, ac saepe ea de causa perturbatus sum, nunc vero commoda vaetudine vtitur, et vires colligit, etomnia ex animi sententia agit. Seruet tibi Deus hunc gnatum, decus et praesidium familiae, et omnia laeta prosperaque cumulatissime concedat, vt pariter ad familiam, et patriam digne ornandam, permultum afferat, et suis ipse bonis securus fruatur. Ita vero, spe plenus, bene feliciterque agas, et diu superstes valeas, ac de PR. El. Bandenburgico, qui libertatis Teutonicae murus et propugnaculum est, rectissime merearis [reading uncertain: page damaged], Vitembergae Saxonum, III. Id. Ian A. CIC IC CXXCV.

CCXVI. NICOLAO L. B. A GERSDORF. Senatus sanctioris principi.

ITerum venit mihi in mentem huius temporis, quo sua quisque vota nuncupamus, et, certamine quodam pietatis, laeta omina perferimus, et obsequium pariter declaramus, vocesque mittimus religione plenas, et Deum, reipublicae Saxonicae custodem, ac praesidem, oramus, seruet patriae, seruet nobis, summam diuinamque virtutem, quam in principe consiliorum, Gersdorfio, admiramur. Non melius rationibus publicis prouisum esse, Saxonia intelligit, et omnes aulae atque atria Principum his acclamationibus personant, atque in te spem praesidiumque temporum collocantabs tua ope opem et subsidia exspectant. Est profecto perturbatissimus Europae status, et fortuna belli anceps, et minae barbarorum, irrita Budae obsidione, terribiliores, apparatus etiam maior armorum, quae inter spem metumque omnium animos supensos tenent. Induciae cum Gallo, ex ecceasione temporum facile rumpendae, resque passim afflictae, et perinde annonae te pecuniae dissicultates, plane de primum fortissimum quemque et percellunt. Sed tuo consilio; sub Dei Principisque

tutela auspicatissimo, omnia temporum mala cedent, vastitas et solitudo desinet, et miseriae calamitatesque cessabunt. Inter hos labores vigiliasque tuas una haec nobis clientibus consolatio occurrit, quod nemo patriae carior floreat, quam princeps moderatorque consiliorum Gersdorfius, in quo spes nostrae fixae, in quo decus salusque fortunarum est sita, cuius Illustrissima Coniux, generosi heredes et liberi, eadem felicitate, et pari prosperaque fortuna, et firma semper, neque leuiter inclinata, valetudine fruantur. Vitembergae Saxonum, prid. Idus Ianuarias, A. CIC IC CXXCV.

CCXVII. MIRENIO.

FIdes tua et promissi religio non modo te admonet, sed coarguit planeque conuincit, non stetisse te pactis. Remedio igitur iuris necessitate expresso vtendum est, vt intelligas, rem iam eo rediisse, vt neque ludificationi, neque tergiuersationi locus sit. Misi tabellarium non prius abiturum, quin pecuniam soluas, et sumtus eo nomine cures, nisi facias, Dresenam te in ius vocet. Fortunae tuae faber sis, et contra huius anni atque honoris tui auspicia nihil admittas. Vale, et quod te decet, age.

CCXIIX. IO. GEORGIO BOERNERO, IC. Consiliario Saxonico.

SEra etiam, sed pietate plena, vota non reprehendes, quorum haec summa est, vt tu tuique semper firmi sitis et valentes, et omni adeo felicitatis genere in perpetuum floreatis. Merita tua, et tuarum sane nobilissimarum necessitudinum, in me constant summa, atque eorum memoria menti meae infixa est, et religionem animo affert, ac pro grato officio quasi spondet. Si vero, pace tua, audaci mihi esse licet, cumulumr quaeso, adiicias superioribus illis beneficiis, et, nisi graue est, pro mea causa apud Magnificum Patronum, eumque affinem tuum, intercedas, vt prouinciam Graeci Professoris, doctrinae meae aptam et consentaneam, morte Stolbergii vacuam, nanciscar. Nemo inter Candidatos Graecae linguae professos est Graecus, quod ipsi non dissimulant, ipse etiam Holsatus, vir quamlibet variae eruditionis, nullum, quod sciam, in Graecis litteris specimen dedit, quas ego aeque, ac Latinas, percalleo, et, si vana spes me non tenet, subsidium studii magis excolendi hac accessione exspecto. Si tamen Vir ille, quem nosti, non abnuat capessere has partes, flagitare desinam, ceteris autem, Graece indoctis ne postponar,

tua auctoritate permoueas Maecenatem magnum, Iacobaeum. Vale, Patrone, et cum nobilissima vxore, sobole, assinitatibus prospere feliciterque age. Deus te seruet, et omnia temporum mala abs te auertat. Id. Ianuar. A. CIC IC CXXCV.

CCXIX. [correction of the transcriber; in the print CCXXIX.] IO. HENRICO BERGERO, IC.

ESt quaedam diuina abditaque vis, quae homines consensu virtutis inter se conciliat atque coniungit, vt honestis laboribus certent, et partes suas mutuis sanctisque officiis tueantur. Etsi autem in me nihil est tam eximium, quod tuae exspectationi respondeat, tamen insignis illa summi Patroni de me opinio effecit, vt aliquid meis studiis concederes, quae Iurisprudentiam aliqua ex parte ornant, et certe humaniorem reddunt. Magnopere igitur probo tuam industriam, optoque, vt facultatem illustrandae Iurisprudentiae, quam consecutus es, nullus deinde casus tibi eripiat, et magnum adeo Socerum, in quo omnes animi dotes summae ac sine exemplo sunt, in omnibus vitae munerisque partibus feliciter et recte imiteris. Mihi certe nihil tam gratum euenire potest, quam, si de rebus tuis florentibus, et maiori in dies dignitatum accessione, audiam. Poscit hoc necessitudinum

Iacobaearum gloria, quae cum admirationem habet, tum omnium ore celebratur. In tantae laudis partem receptus, egregiorum sane hominum oculos in te conuertis, qui multa et luculenta monimenta abs te in illa Academiae luce exspectant. Experientissimi Fratris causam Patribus commendaui, atque eius ratio habita est, vt inter Candidatos locum teneret. Valde cupio, vt haec prouincia, quae successorem eximium desiderat, Fratri tuo apta explicataque tradatur, quam ad rem permultum potest Magnificus Socer, nec quicquam in eo genere praetermittit Zieglerus, qui te saluere iubet. Ad extremum Deo immortali supplico, vt toto hoc anno, cum suauissima vxore, bene valeas, et sine animi aegritudine et molestiis negotia tibi credita conficias, Iurisque prudentiam diligentia et meritis constanter et maximopere ornes. Vitembergae Saxonum, XVI. Cal.Febr. CIC IC CLXXXV,

CCXX. GEORGIO GASSITIO. Gymnasii Carolini Bremensis Rectori.

NOn me certaminis arbitrum interpono, nec mihi sumo, vt alterutri parti studeam, neque id rationes meae ferunt propterea, quod subuereor, ne inter nos,

vel leuissima dissentiendi occasione, committamur. Speciosis, nec omnino improbabilibus, argumentis causam tuetur Clarissimus. Eggelinus, cuius non insuaue ingenium, et varia lectio, nec minor eruditionis copia, et antiquitatis peritia non vulgaris, mirifice mihi placent. Nec fraudi sit doctis, si alii vincant alios, et feliciori coniectura praestent, ac fagaciori ingenio abundent, atque obscura quaeuis et difficultatibus implicata rectius assequantur. Fortasse in huius curae partem vocari potest celeberrimus Henricus Meibomius, qui, vt in omnibus antiquitatis partibus, sic etiam in numariae rei scientia, praeclare versatus est, et humanitate pariter, ac doctrina, cum omnibus facile contendit. Mihi in praesens integrum non est dicere sententiam, hoc tamen fateri licet, eum et diligentis, et docti viri, nomen tueri. Illud vero modestiae lege deprecor, quod mihi, pro summo amore tuo, tribuis, quasi is essem, qui Scaligero et Lipsio se aequare ausit. Multa quidem a doctissimis praetermissa vidi et castigaui, in Graecis et Latinis Scriptoribus passim, sed ideo nemini grauisero, et cuiusuis honori parcam atque cum omnibus ita agam, vt contentionis studium a me alienissimum videatur. Rixandi Libido turpis est, nec conuenit eruditis, et dedecet

modestos, quorum affectus maxime rationi seruire debent. Mitto tibi dissertationem, sub initium huius anni scriptam, vt videas, quam modeste a me tractetur Hartknochius, ne impediam, quo minus iste otio suo fruatur. Feramus omnes, qui, veritatis causa, dissentiunt, et gratias iis agamus, si meliora docere possint. Vale, et toto hoc anno feliciter res tuas age. Vitembergae Saxonum, XV, Cal. Febr. A. CIC IC CXXCV.

P. S. Hamelmanni Chronicon Oldenburgicum, si eius potiundi occasio sit, fac accipiam, nec dubita quin pecunia statim persoluatur. Winckelmannum Bremae, et Mislerum Stadae, ac VVillimerum collegam tuum salutes. VValckenriedense hoc temporis articulo nactus sum, de eo non labores velim. Eimbeccense Chronicon adhuc quaero

CCXXI. L. MEISNERO.

DOno tibi do dissertationem, breuem illam quidem, sed multos tamen aetatum saeculorumque euentus complectentem. Cernimus, in his fortunae temporumque vicissitudinibus, magnam Dei prouidenciam, quae, cum poenas sumere constituit, consilia hominum opinione citius corrumpit. Equites isti, libidine soluti, et

ambitione elati, ad vltimum Russorum populo, in vltionem diuinitus excitato, resistere non poterant, ab imperio autem destituti, tandem deditione sibi consulebant, et suae etiam vtilitati dabat Kettlerus, vt nouum, eumque clientelarem, Ducatum ab rege et regno Poloniae pacisceretur. Eum dehortati sunt magnus Teutonici ordinis Magister, et Clemens VII, Pontifex Romanus, sed surdo narratur fabula, et interim religio emendata inter has conuersiones caput effert, sedemque in limite, ringentibus Pontificiis, figit. Haec Dei abdita consilia sunt, quae nulla arte eludi possunt, quorum nihilo obscurius exemplum praebet soluta Budae obsidio, quam si occupasset Caesar, tota Hungaria Protestantes exulassent. Mutat Deus pro lubitu, quae homines vtilitatis causa sibi destiuant, vt moneantur, aliam ciuitatem mortalibus esse circumspiciendam. Omnes Principes vel infelices sunt, vel foede pereunt, qui in sacra acerbius consulunt, quod vel historia Romana satis confirmat. Ego hic desino et valere te iubeo, et desiderio teneor gratiae referendae. Basilii editio saepe mendosa est, nec magnopere a me aestimatur, sed Iustini illa Stephani mirifice mihi probatur, qamuis ab ea dissentiat Sylburgiana,

CCXXII. GERARDO MARTENS, Sacerdoti Lonidinensi apud Anglos Luther ano.

TVum in me studium amoremque singularem magni facio, et valde cupio optoque, vt rei Christianae commodo quam diutissime valeas, coetumque fidei tuac creditum doctrina et exemplo instruas, ac laudi tuae superiori plane cumulum addas. Saepe tuae humanitatis eximiae mihi in mentem venit, atque in conuictu et congressibus quotidianis sermonem habeo de tuis in sacram rempublicam meritis, nec maiori laetitia afficior, quam si, res tuas ex animi sententia euenire, intelligo. Zieglerus, Roehrenseus, Dassouius, omnes te obseruant et aestimant, neque ipsis in hoc genere concedo, tantum doleo vicem meam, quod, cum superiori anno in Germaniam traiiceres, nullus te reuisendae Saxoniae amor ceperit, quippe quae neminem magis, quam te hospitem exspectabat. Quoniam vero rationes tuae fortasse non aliter tulerunt, quam vt celerrime redires in Angliam, valde gaudeo, te saluum et incolumem rediisse, ac eo nomine mihi gratulor, quod, tua opera libros plerosque seletctiores nancisci

me posse, considam. Maxime autem volo, copiam mihi facias Michaelis Ephesii, Graeci interpretis, et Ptolemaei, Geographi, a Petro Bercio Graece editi. Joannis Seldeni Fletam curauit Pragestus vester, sed Latinum codicem malim, quam Anglicum, etsi alioqui non abhorreo ab Anglica lingua. De Iosepho sentio, me spe falsum, et acquiesco meis obseruationibus, quas in commentarios manu exaratos retuli, studioseque collegi. Natalis Alexander Graece non est doctus, atque ex Pearsono et aliis passim omnia compilat, partibusque Regis enixe studet, atque in argumento iuris sacrorum ingenue pronunciat ac decidit. Quorsum spectant scripta Gallica eiusdem instituti, nuper emissa, ad quae subinde indicem digitum intendit Alexander. Sane floret illud regnum litteris pariter, et armis, fato quodam Europae Christianae, ad seruitutem Gallicam se inclinantis. Germania, qua Rheno adiacet, iam subacta est, Belgium contrariis studiis distrahitur, Heluetia, resistere non audet, Caesar apud Danubium rerum suarum satagit, et Italia dudum magnam illam ab Occidente potentiam pertimescit. Res patriae dissicilimae sunt, nec inter postrema horum temporum mala est annonae caritas, quae plurimos ciuium affligit penitusque consumit. Vestra illa insula,

quoad concordiam seruat, firma est contra omnes casus, et optimis ingeniis abundat, ac inuentorum gloria omnibus nationibus praestat, Gallosque ipsos vincit. In vna regni vrbe sedes potentiae et regnum eruditionis est, et imperium commerciorum cernitur, nec vnius populi, sed gentium schola Londini frequentatur. Quam felicitarem Angliae Saxonia nostra non inuidet, sed omni studio et gratulatione prosequitur, et Societatem Regiam tot illustrissimorum nominum obseruat et colit, ac vt perpetuo floreat, vehementer cupit. Vale cum ornatissima vxore et sobole, et honori meo faue XIII. Cal. Febr. A. CIC IC CXXCV.

P. S. Vossium, Crounium, Hookium, omnes faluere cupio. Pecuniam pro libris, praecipue Graecis, qui ad antiquitates Ecclesiae spectant, et similibus aliis, Hamburgum curabo, si ad rae, designato pretio, perferantur.

CCXXIII. AMICO CVIDAM.

ETsi nemo dubitat, quin conatus tuus laude dignus sit, tamen, faciundum mihi arbitror, vt pietas diligentiaque tua incluto vestro senacui sine fuco et adulatione commendentur. Nam, ex quo te ad interiora

admisi, et vsus sum familiariter, agnoui indolem rectam, et ingenii facultatem eximiam, studiumque indefessum. In quo non magis mihi, quam patriae tuae, gratulor, optoque, vt tui similes semper habeat, qui partes suas pie et fideliter agant. Illud vero inprimis tibi curae est, vt Deum sincere colas, et diuinum codicem assidue legas, et pie eruditeque explanes. Quibus rebus facis, vt consilium coeleste, prouidentiaque aeterna ab omnibus perspiciatur, adeo, vt egentibus etiam saepe praesidium sit in conuictore coruo. Dignam ergo te operam simis, et industria hac pro mereris, vt incluti patres ampliora tibi subsidia constituant, et liberalitate sua te magis excitent ac foueant, his praesertim temporibus, quo litterarum amor exolescit, sed in republica vestra magnopere valet, et plurimum adiumenti habet. Vale. XII Cal. Febr. A, CIC IC CXXCV.

CCXXIV. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. Dresdensi et Saxonis EL. Consil.

PErelegantes abs tuo genero accepi litteras, quae animum tuis necessitudinibus dignum, atque inceptum vsu egregium, consiliumque laudis plenum, abunde mihi ostendunt. Est enim omnium artium doctrinarumque

similitudo et cognatio quaedam, et ipsa adeo Iurisprudentia non recusat, nedum reiicit, ornamenta, quae ab humanitate et bonis artibus prosiciscuntur. Guilielmus Budaeus, Iacobus Cuiacius, Iacobus Gothofredi, Carolus Annibal Fabrottus, hac elegantia se commendant, et erubescendos aliorum errores castigant et arguunt, nec minus Graecorum auctoritate sententias firmant. Hos, opinor, imitandos sibi proponit, et Graecae linguae peritiam mihi approbat, humanioremque Iurisprudentiam feliciter essingit, et Iacobaeum Zieglerumquae, Duumviros, perauspicato consectatur. Vulgo quidem iuris Philosophiam ex Hobbedii ideis, et inanibus controuerdiis aestimant, et ab irrito acumine, nescio quam, ingenii laudem quaerunt, sed frustra sunt, et oppido se fallunt. Vtinam hi vero Graecas Latinasque litteras in animum demitterent, et Graecos poetas, in quibus tota morum philosophia est, manu versarent, rationibusque suis et reipublicae melius consulerent, Grotiique vestigia sequerentur. Sed ab istis, subtilitate scholastica ineptientibus, de industria se disiungit gener tuus, et quid vitae pariter, et doctrinae, expediat, accurate circumspicit, ac artis suae dignitatem omnibus litterarum praesidiis tuetur. Ne vero id omittam,

quod ad fatris eius Io. Godofredi Bergeri causam pertinet, cuius honori abs te prouideri cupio, qui multa iam perfecta habet, quae in lucem Academiae proferat, si illustrissimi Senatus beneficio locum hic tenere possit. Multum in tali successore situm est, qui iudicio polleat, et hnmanitate placeat, et suauitate confuetudinis delectet. Rector Academiae Mayerus, heri pro concione tam grauiter et ornate dixit, vt in admirationem raperemur: Id vel inuidia de eo non tacebit, quod toto hoc tempore, quo hic docuit et prosuggestu ad populum conciones habuit, Vitembergam ad meliorem cultum traduxerit, et barbaros mores, qui legibus vinci non poterant, oratione triumpharit. Ego autem, sicut alias, ita nunc ad nutum voluntatemque tuam me conuerto, et Numini supplico, honori tuo faueat, et omnibus inceptis consiliisque tuis adspiret! Vitembergae XI Cal. Febr. CIC ICC XXCV.

P. S. Castigatissima Conciliorum editio est Philippi Labbei et Cossartii, quae XVII. voluminibus constat, et A. cIC ICC LXXI. integre lucem adspexit. Binii nouem tomi exierunt, ded prior illa magis mihi probatur, nec minus Bailii synopsis mihi se commendat.

CCXXV. IO. ANDR. QVENSTADIO, Doct. Theolog. et P. P. Vitembergensi.

IPse mihi succenseo, et prope, dedecus admisum esse, fateor, quod cunctatione mea factum est, vt tam sero ad ea, quae abs te quaesita sunt, respondeam, mandatisque demum aliquoties interpellatus morem geram. De primo, quod sciam, nihil praeter X. Tomos in lucem venit. Alterum quod attinet, certum habeo, omnium recentissimam esse Conciliorum editionem, quae Philippo Labbeo et Cossartio accepta fertur. Ad postremum Garsiae Loaisae Concilia Hispanica, et Anglicana Henrici non Sauilii, sed Spelmanni, A. CIC ICC XLIV, ex officina regia, prodierunt, quibus addita sunt Concilia Gallicana Sirmondi. Post Narbonensia Baluzii, nulla huius argumenti recentiora extant, nisi quod iste auctor magnum denuo opus maioris librorum ordinis molitur, idque affectum mihi Parisiis commonstrauit, quod, nisi fallor, reliquorum supplementum haud paruae molis est futurum. Totum breui exspecto, et, si quid de eo ad me curabitur, nihil celare volo. Ita vero Deus te faluum et incolumen praestet, vt volumina tua quam primum laeti florentesque videamus. Id. Febr. A. CIC ICC XXCV.

CCXXVI. MARTINO WENDLANDIO, IC. Consiliario Brandenburgico.

OMnino iussa tua comprobo, nec obnititur voluntati tuae filius, et intra triduum discedere constituit, iamque in eo totus est, vt amicis et Professoribus gratias agat. Cuius iter faustum, et valetudinem semper prosperam, esse cupio, vt tuam patriaeque spem sustineat, et reuersus, auspicio Principis, dignos labore honores capiat, et praemia sane optima consequatur. Mirifice eum semper dilexi, quod virtuti et industriae eius a me datum est, vt, liberum ad me aditum sibi patere, antelligeret, et liberali hac consuetudine magis magisque excitaretur. In litterarum studiis multum profecit, et aequales contentione industriae vicit, maximeque id sibi laudi duxit. Cuius operae eum non poenitebit, et multa. opinor, doctrinae adiumenta adiuris scientiam afferet, vt vel hoc praesidio decus dignitatemque suam tueatur. Nihil auribus tuis dabo, propterea, quod assentationem fugio, nec tamen committere possum, vt vlla mea culpa ac dissimulatione, aliquid de laude filii tui detractum videatur. Mirum dictu, quod constanter obiret has partes, et doctrinae studia non circumscriberet angustius, sed vitae

usu et iuris dignitate metiretur. Hinc et in scholis iuridicis perpulchre versatus est, tirociniumqne tale posuit, vt arbitri iudicesque diligentiae nihil vulgare ab eo exspectandum, putarent. Ego magnam etgaudii, et honoris mei, partem in eo positam, arbitrabor, si consuetudinem hanc seruet, neque incepto desistat. Quod spero fore, et opto euenire feliciter, atque oro Deum Immortalem, ut egregiis filli conatibus adsit, et benigne opituletur, ne non fortuna omnibus eius optatis respondeat, et maiori indies accessione cumuletur. Haec votorum summa est, quibus et pietatem, et obseruantiam, tibi commendo, voloque, vt cum nobilissima familia diutissime floreas, nec spe optimi filii frustreris, Cal. Mart. A. CIC IC CXXCV.

CCXXVII. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. Dresdensi et Consiliario Saxonico.

NE quid in partibus meis desideres, dissertationem, de Ordine Ensiferorum inscriptam, transmitto, sed mihi omnino temperaui, finiumque controuersias de industria omisi. In quo genere ab Hermanno Conringio dissentio, quem saepe in argemento derelicti liberaliorem esse video, facile autem intelligo, huius industriae fructum

meliori temporum occasioni seruandum esse. Omne ferme praesidium Germaniae ereptum est, nec rationibus nostris conducit, vt de finibus imperii disceptemus, quum Gallus eam sibi operam sumat, vt pro arbitratu eos circumscribat, exemplum Sigismundi Augusti secutus, qui ex capite Sarmatiae Europaeae, in qua eius regnum situm est, omnes Sarmatiae regiones, et ipsam adeo Liuoniam Curoniamque, sibi vindicabat. Sic Rudbeckius in Suedia ex migratione Gothorum ab sedibus suis facta ius adstruere conatur in Daniam et Germaniam, castigatione dignus et acriori censura, scripsit ea de causa Collyrium Rudbeckianum Borrichius. Nihilo angustius definit Galliam Ludouicus, qui per discordiam et socordiam finitimorum eo se euexit, vt totius prope Europae Christianae arbitrium sibi sumat, et nutu iudicioque suo omnes finium lites decidat. Veneti et omnes fere Itali erecti sunt, bellumque barbaris intulerunt, ne imparatos opprimeret Ludouicus, cuius tanta iam in mari mediterraneo potentia est, vt Italia omnis metu et suspicione tam periculosi dominatus commoueatur. Si tamen Genua prudentia et moderatione bellum declinat, Heluetii, mea opinione, infestabuntur. Nam tot Alsatiae horrea apparatusque militares omnino dant

belli significationem. Ceterum liber de quo haud ita pridem scripsi, accessione annotationum auctus est, sed fractam nonnihil superioris iudicii vim ostendit: Aegrituao domestica, et stipendii Gallici conscientia, animum auctoris haud mediocriter afflixerunt, quanquam is vltra eruditionem non facile progressus est, nec consilia Gallica adiuuit. Obrechtus in Galliam discessit, et, conuersis Argentorati rationibus, animum a patriae amore auertit. Haec litteratorum fata sunt, dum fortunae suae diffidunt, et, leuationem solatiumque eius quaerentes, nihil medium eligunt, vt Marcellus quondam, eruditus Romanorum eques, cum Caesar orbem terrarum arbitrio et potestate sua complecteretur. Peto autem, rationibus meis consulas et, more tuo, patrocinium litteris, miseria temporum perculsis, essicacissimum praestes, vt habeamus, quod reipublieae, te florente, semper gratulemur. Vitembergae Saxonum, Non. Mart. A. CIC ICC XXCV.

CCXXVIII. OTTONI MENCKENIO, Prof. Pub. Lipsiensi.

CVnctationi meae veniam dabis, et, quoquo modo res meae se habeant, aequum in me animum, omni etiam temporum fortuna,

retinebis. Ego honori tuo faueo, et, quanquam in certaminis Eggelingiani partem vocatus sum, tamen prudens abstinui, ne, vel leuissima dissentiendi occasione, dissidia non decora et inutilia excitarentur. In Anglia, vbi Iacobi VII. successio diuino coelestique nutu fortunata et firmata est, Hookius, nescio, rixandi libidine, an gloriae studio, de Heuelii meritis detrahit, laudemque eius, in puluere illo partam, conuellit. Permultum Hookio tribuendum esse, duco, et laboris diligentiaeque ipsius facile testis oculatus sum, sed id, pro eo, ac par est, grauiter fero, quod tam illiberaliter agat cum meritissimo viro, quem aeui nostri Ptolemaeum existimo appellandum: Nolim, tamen mihi de his iudicium sumere, aut Hookium, Londini beneuolehtia mihi cognitum, irritare. Tantum abs te peto VVendlandium, ciuem hucusque nostrum modestum et doctum, Consiliarii Colbergensis filium, et disciplinae meae adsuetum, clientis loco habeas, et, nisi graue est, ad conuictum consuetudinemque tuam admittas, quin et Bergero, IC, cuius doctrinae cupidus est, maximopere commendes. IIII. Non. Martias, A. CIC ICC XXCV.

CCXXIX. IOANNI HENRICO BERGERO, IC.

NOn dubito, quin superiores litterae tibi redditae sint, nec vereor, ne tibi displiceat officium, quod testatum facere cupio, praesertim, si in eo honor vtilitasque tua versantur. Est aliquis ingenio et more permodestus iuuenis, nomine VVendlandius, me, quod hic vixit, familiariter vsus, et iussu patris, in meam disciplinam traditus, nunc Lipsiam, studii iuridici causa, discessurus. Cuius honori faueo, et commodis pariter studeo, voloque, vt tua ei beneuolentia concilietur. Non te pigebit operae, et accurate expedireque soluet, quod doctrinae nomine pacisci voles. Ingenuus atque diligens est, et, constituto tempore, fidem liberat, ac specimen in posterum dare conatur, quod, te auctore, arbitro et iudice, fieri opto. Pater Colbergae Pomeranorum Consiliarii dignitate fungitur, atque secundas res moderate fert, fortunisque amplioribus dignitatem tuetur. Vnicus illi filius, et eo magis curae cordique est, vt hunc commendandi laborem sumam. Duos audio esse Lipsiae, qui eum ad se allicere cupiant, sed ego pro te sententiam dixi, quamuis, et mensam, et institutionem, coniunctam esse, desideret

postuletque. Vale, et audaciam aequo animo accipe, et, more tuo, patrocinium serua III. Non. Mart. A. CIC ICC XXCV.

CCXXX. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. Dresd. et Consil. Saxon.

QVos Dio [gap: Greek word(s)] vocat, eos Zosimus [gap: Greek word(s)] appellare coepit, eo modo, quo [gap: Greek word(s)] Dio extulit, et a [gap: Greek word(s)] distinxit. Ineptiunt, qui [gap: Greek word(s)] legunt, lib. 1. cap. 29, quod arti et vsui pariter repugnat, neque miror, id vulgo negligi, quando plerique alii vim artis Graecae non assequuntur. Nam, lib. 1. cap. 3, [gap: Greek word(s)] non intelligunt recte interpretes, nec recentior Anglus mendosam interpretationem emendat. [gap: Greek word(s)] Latine valet, apud sese, quod Graece imperiti, coniunctos, vertunt. Ignaros Graiismi homines, qui artis perinde, ac suae dignitatis, obliuiscuntur! Illud tamen fateor, Zosimum, diligentissimum quamuis [gap: Greek word(s)] Xenophontis imitatorem, noua saepe ac superioribus Graecis non recepta vocabula vsurpasse, vt [gap: Greek word(s)], quo tamen de stilo eius nihil detractum volo. Nam saepe id nouae res inuitis scriptoribus imperant, quasique extorquent, vt nomina peregrina

adsciscant, quod tamen caute, nec nisi necessitate coacti, facere consueuerunt. Elegans alioquin Atticista est, et verba dictionesque Atticorum retinet, vt [gap: Greek word(s)] et alia passim obuia exempla, demonstrant. Scite suauiterque dixit, [gap: Greek word(s)], quod non aeque significanter expressisse, si dixisset, [gap: Greek word(s)], propterea, quod, praeter significantiorem quandam rationem, Attici continuationem rei actusque sic denotant, et formam artis et vim linguae decenter seruant. Vulgus pleonasmos, imperita audacia, ingeminat, et doctorum aures ineptiis talibus prope obtundit. Vnum, pace tua, quod ad sacra pertinet, adiiciam. Zosimus dicit, [gap: Greek word(s)]. Quaerat aliquis, cur, [gap: Greek word(s)], scribat? Ratio expedita est, quia designatur [gap: Greek word(s)] Longe aliter Ioannes I, 14. vbi [gap: Greek word(s)] plane aperteque describit, et, propter [gap: Greek word(s)], sic euidenter perfecteque describi, necesse erat. Sed alibi plura, cum Noui Foederis vocabula stilumque, ex optimis atque classicis Graecis scriptoribus, explicandum tuendumque mihi sumam. Dum haec scribo, velut aliud agens, incido in Virgilium, qui Aeneidos VIII, 77, de Tiberi fluuio canit,

Nihil adnotat Taubmannus. Casus nominandi pro casu vocandi positus, imitatione Graecorum, praesertim Atticorum, qui in prosa quoque id facere solent, Similiter Homerus [gap: Greek word(s)], vbi [gap: Greek word(s)], ad regulas Grammaticorum scribendum fuerat. Sed Graeci id sibi sumunt, et id peculiarem aliquando sermoni gratiam conciliat. In Floro lib. III. cap. V, de Pompeio, iure belli Hierosolymam, et vrbis sanctissimum templum ingresso, haec leguntur; Et vidit illud grande impiae gentis arcanum patens sub aureo vti coelo. Graeuius noster, sub aureo vtique velo. Non assentior, nec stilo Flori conuenit, sub aureo vtique velo, quod alibi, quum otium est, pertexam. Ingenio tamen et subtilitate se commendat ista lectio, sed codicum fide, et auctoritate, usuque stili Floriani, haud fulcitur. Dissertationes, de Atlantide Platonis, neque ingenio, neque iudicio, mihi probantur, ex Rudbeckio et Iano Bircherodio compilatae. Nuper Eggelingius Brema ad me scripsit, et collectoribus Lipsien sibus litem mouere constituit, meamque sententiam de censura aliqua ipsorum perquisiuit, sed prudens abstinui, ne vel tenuissima dissensione litem aleremus. In Anglia

successio Iacobi VII. fortunata firmataque est, quod regno illi, vel eruditionis causa, gratulor, et opto, vt nouus Rex animum fortuna sua dignum capiat, et conatibus consiliisque Gallicis obnitatur. Sed quid speremus de eo, qui dudum auro Gallico emptus, et laqueis his ita irretitus est, vt consilia fratris, adhuc viuentis, in commoda Gallica flecteret ac versaret? Quoquo modo autem ista eueniant, te, consiliorum moderatore, omnia laeta prosperaque speramus. Ita propitium Numen nobis et litteris te quam diutissime custodiat, et ope auxilioque suo fulciat, vt, vel sub tutela et patrocinio tuo, quamuis euersam funditus fortunam fortiter patienterque feramus. Vitembergae, pridie Nonarum Martiarum, A. CIC ICC XXCV.

CCXXXI. ADAMO RECHENBERGIO, P. P. Lips.

TVum in me studium beneuolentiamque intelligo, atque ea de causa permultum tibi debeo, nec minus de transmisso librorum Thomasianorum indice gratias ago, et, si quid abs te petere audeo, certe venio in spem, fore, vt plerique, fide abs te interposita, ad me deferantur, nominatim, Phrynichus de Atticis dictionibus, Meursius,

cuius lectiones Atticas, et Glossarium Graeco barbarum designaui, Portius de ponderibus et mensuris, tomus IV. Hispaniae Illustratae Schotti, in quo postremo vel maxime de me potes mereri, quoniam tres priores tomi iam dudum a me possidentur. Pecunia statim a me curabitur, eo modo, quo licitaberis nomine meo. Id enim totum et prudentiae, et dexteritati tuae permitto. Si quid vicissim mea opera tibi praestare possim, quod vel honoris, vel vtilitatis tuae causa, interesse, intelligam, non petes, sed iure tuo postulabis, planeque mandabis, Clarissimum Pufendorffium Conringio surrogatum iri, fama fert, quod si ita est, salvum eo venire, cupio, vt Iuliam meritis exornet. Angli rebus tranquillis maximopere lactantur, Gallorum autem pleraque consilia conuertuntur: Italia nunc securitatem sibi spondet, Belgae et Heluetii, quod metuant, habent, neutri tamen metuere volunt, et hi etiam missione cohortium vrgent In Alsatia et finitimis tractibus religio astu et insidiis petitur, et promissa minaeque miscentur. His rebus consequitur Innocentius XI, quod diu cum animo statutum, non passurus, opprimi Austriam, in qua salus Germaniae agitur, passurus autem, euerti emendata sacra, vt sua auctoritas illustrior, et Romana Ecclesia multo amplior,

euadat. Magis eo adnituntur sodales, Iesu nomen professi, quorum consilia armis et potentia magni Regis fulciuntur. Interea Principes vel distrahuntur contrariis studiis, vel contra insidias non satis cauti sunt, vel opes profundunt, aerariumque negligunt, vel dubias miserasque res ancipiti fortunae committunt. Deus sacra, litteras, libertatem, seruet, Saxoniamque tueatur, te Lipsiae diu florentem praestet. Vitembergae, Non. Mart. CIC ICC XXCV.

CCXXXII. PHILIPPO IACOBO SPENERO, DOCT. THEOL. Sacrorum Francofurtensium Antistiti.

RVmor ad nos de valetudine tua allatus est, quem vanum esse, cupio, et arbitror, non inania vota pro te fieri, tua autem refert, vt laboris modum habeas, nec, preces obtestationesque nostras plane irritas esse, patiare. Illustris Schotti obitus toti patriae grauis luctuosusque accidit, nec quisquam repertus est, quin magnam spem in eius singulari atque incomparabili prudentia reponeret, atque ab ea opem et praesidium rebus Germaniae afflictis speraret. In consiliis et congressibus publicis vnus ille optimam viam rationemque suadendi inuenit, cum ceteri parum constituerent,

aut nihil conferrent. Eheu vero, ereptus est, qui tantas res summa cum laude confecit, et non minus a Saxone, quam a Caesare, desideratur. Virtus aeterna est, et memoria meritorum in animis viget, ac tacito pietatis sensu omnes ciues patriae amantes mouet. Longe aliam institit viam Obrechtus, et patriae iuxta, atque religioni, nuncium remisit, nec solum sibi non bene consuluit, si vincula, quibus cum Deo iungitur, considero, sed etiam exemplo nocuit, patriamque in maius periculum adduxit. Interea res sacra per Alsatiam, Ducatum Bipontinum, Mompelgardicum, finitimasque regiones, vehementer afflicta est, alibi vi et insidiis petitur, alibi luditur dolis. Procerum plerique voluptatum laqueis irretiti, de religione haud magnopere laborant, Theologi rixantur, et animis indulgent suis. Miseret me fortunae horum temporum, quibus nulla spes emendationis affulget. Pontificii, hoc rerum statu, reipublicae vicissitudinem leuius ferunt, quod religionis suae incrementa ex ruinis nostris vident, nos tot exilia et repulsas hominum, religionis societate coniunctorum, siccis oculis adspicere non possumus. Aduersus barbaros, quanto conatu potest, vires instaurat Caesar, et Pontifex adnititur, et Germani opitulantur. Sed, quot errores in obsidione

Budae admissi sunt, quos vident Galli, et Principes exteri, bellorum periti, mirantur. In Anglia, mirum, omnia tranquilla sunt, fato quodam potentiam Iacobi stabiliente, cum ad sacra et priuilegia gentis confirmanda tam facilem promtumque se offerret, et omnia eo statu, quo antea fuissent, relicturum polliceretur, commodumque tunc abesset Monmouthius, dux aduersae factionis futurus, si occasio et materia turbandi se dedisset. Gratulor ibi coetui, nostratia sacra amplexo, qui non exiguus est, et floret mediocriter, litterati etiam multi sunt Londini nostrarum partium, in primis Physici, Medici, qui vitae fortunarumque sedem illic constituerunt. Hierarchici quoque maiori rituum similitudine nos imitantur. Cetera Deus expediet, cum humanae opis non sit, mutare aduerla, cui maxime his miseris temporibus confido, speroque, fore, vt Ecclesia inter pericula et insidias duret, praesidioque coelesti muniatur. Kampmannus, ciuis pius et bonus ac obsequens, ip patriam rediturus te alloqui gestit, cuius pater non tuto est loco, nisi mutet locum, adeo timoris luctusque illic omnia plena sunt, iamque ad summam omnes fere desperationem rediguntur. D. Mayerus te salutat, et concionibus vitam, quantum in ipso est, instruit, emendat, impellit, terret, solatur.

De Sulzbaco mira quaedam audio, de cuius statu peto, perscribas, et Horbium perhumaniter salutes. Ita vero Deus te diutissime Ecclesiae seruet, et consilia laboresque sacros fortunet. Vitembergae. Id. Mart. A. CIC ICC XXCV.

CCXXXIII. AMICO CVIDAM.

OBrechtus, oratione pro Delphini filio habita, a Gallis gratiam iniit, quae deinde in Gallicum versa aulae placuit, auctoremque commendauit. Hinc Bresaco in monte causam Academiae egit, et praesidis beneuolentiam sibi conciliauit, inde ad reipublicae munus arduum accitus, et, Ginzero adiutore, Reges consiliarios sibi deuinxit, et, sacra Pontificia professus, altissimum ciuitatis Argentoratensis gradum tenere coepit, praetorque inauguratus est, vt omnium magistratuum caput esset. Exinde diuitias, auctoritatem et commoda familiae maxima parabit, proceres nascendi forte insignes aequaturus. Heidelbergae quidem Hachenbergius ingenio floruit, parique felicitate contendit, et professoris prouinciam cum sanctioris consiliarii dignitate commutauit, sed non diu tenuit, et aliquando post e vita, in spe conatuque maximarum rerum, excessit, felicior Obrechto,

quod de patrio ritu non deflexit, et honores sibi oblatos non reiecit, nullos autem prensauit. Vir ille, de quo scribis, diligens est, et multa perquirit, sed iudicio non abundat, nec eleganter componit, quae litteris mandat. Imhofius, ei multa se debere, fassus est, nec volo de ipisus laude quicquam detrahere, nisi quod imprudenter aliquid de Episcopis emisit, atque horum offensam incurrit, et, iussu Principis, mulctatus est, vt quidam perscripsit. Sueones in eam Theologiae partem, quae de moribus inscribitur, sedulo incumbunt, atque inter eos hominum sermonibus celebrantur Paulinus Gothus, Archiepiscopus, Vinstrupius, Scaniae Antistes, Michael Guldenstolpius, Fennorum Doctor, Iosephus Matthiae, Fougdonius. Extat 10. Schefferi Suecia Litterata, quae digna est lectu, quamuis aliqui eruditorum Scheffero indignam sane gratiam retulerint, ambitionis, opinor, vitio, quod externa virtus Sueonibus stomachum moueat, si imitari non possint. Lambertus Velthusius auctor est dissertationis epistolicae, de principiis iusti et decori, quod ex eius ceteris operibus licet, intelligamus. In Anglia, praeter ceteras artium doctrinas, grauiter tractarunt Sethus VVardus, Thomas Temson, ille etiam saepe castigauit Balduinum, Theologum nostratem,

nec immerito, vt obseruaui. Alibi florent Adrianus Houtuyn, Iacobus Batelerius, Guilielmus Blunberg. De ritibus officiisque Ecclesiae Romanae, post Durantium, inprimis legatur Antonius Pinettus. In Gallia princeps est doctorum iuris Pontificii Baluzius, Colbertinae bibliothecae praefectus. In eo placet mihi Gallorum industria, quod Ecclesiam regi cupiunt eo imperii genere, quod vno plurium curam solicitudinemque exposcit. Hoc solum quippe priscis institutis conuenit, et aristocratia designatur, quae tamen aliquid ex democratia addit. Imperium vnius optimum vtilissimumque reipublicae est, quia non melius celeriusque consilia et magnae res, quam vnius arbitrio, peraguntur, id quod experiendo discimus, si intuemur in Galliam, quae nunc maxime superbit, quum cetera imperia discordiis labefactantur. XVI. Cal. Apr. A. CIC ICC XXCV.

CCXXXIV. ADAMO RECHENBERGIO, P. P. Lips.

QVid de auctione futurum sit, noli me celare, et fac, accipiam quartum volumen Hispaniae illustratae, cuius desiderio teneor, nec dubito, quin eius licitandi facultatem sis habiturus. De Pufendorfii aduentu,

intelligo, vanam esse spem, quae ceperat multorum animos, parumque aberat, quin ipse crederem, nisi te mutandae opinionis auctorem habuissem. Meursii Glossarium, vellem, venisset in tuas manus: crede mihi, vel eius causa ad te proficisci voluissem. Quanquam Clarissimo Graeuio non inuideo, si eius copiam fecerit patronus. Pleraque a me obseruata sunt, quae in edito exemplari non reperiuntur. Tanto magis cupiditas me incessit videndi codicem manu exaratum, si nancisci possis. De historia, ab excessu Gustaui Adolphi scripta, aliunde ad me perlatum est, quam videre aueo, vt de industria, fide et iudicio, auctoris existimare possim. Obrechti defectio a sacris nostratibus me adeo perculit, vt statim cohorrescerem, cum de ea audirem. Rationes domesticae, et emergendi occasio, et spes honoris noui ac multo amplioris, sub Rege Europao maximo consequendi, imo et vlciscendi inimicos patris ardor, facile animum viri, ceteroquin compositi et eruditi, expugnarunt. De rebus Protestantium haud bene auguror, si Gallia semper hodiernis consiliis, potentia et successu armatis, regatur. Hispaniae Regis orbitas Austriae curas intendit, solicitosque omnes finitimos habet. Quo rerum statu Austria inducias panget cum

barbaris, et militem expeditionibus duratum opponet, Batauique non patientur, to, tum, quod reliquum est, Belgium Hispanicum occupari. Brandenburgicus nihil contra audebit, neque tamen postulatis eius locus dabitur heredem autem metus finitimorum admonet, vt patri mitiora persuadeat, cuius sane connubium deuinxit Principes, magnis viribus fretos, et Gallo exterisque maxime formidatos. Vale. Vitembergae, V. Cal. Apr. A. CIC ICC XXCV.

CCXXXV. IOANNI GEORGIO BOERNERO. IC. Consiliario Pr. EL Sax.

FIdem obligaui mittendi muneris, quod ad Vernerum meo nomine curares, si petitioni meae locus daretur. Nunc ea res felicem exitum sortita est, teneorque religione promissi, cupioque fignificare gratum animum, cuius, quaeso, interpres eris, et, nisi graue est, confirmabis, me ex interuallo plura gratae mentis pignora daturum. Te vero obtestor, nihil secius de me existimes, clientibusque tuis adscriptum, auctoritate et patrocinio tueri pergas, simul et magnifico Patrono me de mora purges, cui, vt par est, sequenti hebdomade pietatis meae ratio constabit. Ego omnibus sane votis expeto, vt omnes res

tuae fortunentur, ac tota adeo incluta familia tua floreat, et sua meritorum laude contra quosuis casus muniatur. Nobilissima soror Ziegleria bene habet, cui felicem Lucinam precor, vt tandem optimus et egregie merens maritus filio augeatur. Haec spes nostra, haec vota sunt, in quibus multum familiae est situm. Vale. Vitem. bergae III Cal. Apr. CIC ICC XXCV.

CCXXXVI. IOANNI GEORGIO GRAEVIO. Polyhistori Vltraiectino.

AD vos ire onsituit Rosteuscherus, Stolbergii, cum viueret, auditor, et Graecarum perstudiosus litterarum. Eo minus dubito, quin hominem compositi moris adrnittas, cuius pater litteras Graecas docet, et Gedani operam locat. Magliabechius Florentiae commotus est, nescio, ob quam disputationem apud nos a Tenzelio habitam, de disciplina Arcani inscriptam, qua Schelstratium oppugnauit. Inde sibi metuit vir optimus, ob litterarum commercium, quod inter nos est, suspectus. At hoc ad litteras elegantiores et historiam spectat, de Theologorum controuersiis non laboro. Audiui, te manu exarati Glossarii Meursiani participem fore, quod, fac, quamprimum tua cura edatur. Ego, si

quid officii et operae tibi hic nauare possim, libenti animo polliceor, et tibi me spondeo obseruantissimum fore. De verbo [gap: Greek word(s)] quid molitur Gronouius? Ego pro hac causa etiam apud optimos Graecos praesidium inueni. Sed haec tilbi, neque me litibus immisceo, neque arbitrum interpono, calumnias detestor, tuum certe iudicium posco. Vale. Cal. Apr. CIC IC CXXCV, festinanter.

CCXXXVII. IOANNI GEORGIO ORTHIO, IC Patricio Francofurtensi.

SCripsi ad te curandi saepe quid em con silium cepi, sed, quia subueritus sum, ne id fraudi periculoque mihi esset, differendum putaui, non ira et odio, sed, quia metus prudentiaeque ratio id suadere; mihi videbatur. Multa in itinere, inter itot molestias strepitulque hominum, excidunt, quae formam accuratioris scripti non seruant, multa rumoribus potius, quam cer tis rerum auctoribus, colliguntur. Haec vero limam desiderant, et, rectene se habeant, cognosci probarique debent, ne idem mihi eueniat, quod plerisque iudicii expertibus, qui sola fama et vulgi sermonibus nituntur. Ego me non difficilem praebeo, et inseruiendi oecasionem exspecto, tantum abs te peto, ne stomachere.

Quae inter nos acta conuentaque sunt, implebo, Hodoeporicon, crede, recipies, si penitus descriptum fuerit, inquo iam totus sum, vt proximis Lipsiensium nundinis sine mora vitioque ad te perferatur. Si iure repetas, actionemque intendas, rem non expedies, sed impedies magis, quod de prudentia tua existimare nolim. Fac, rationes sumtuum ineantur, pro mea parte satis faciam, etsi nostra conuentio ad operam studiorum spectat. Raro expediunt vio lenta consilia, et mihi displicent, memori amque superioris beneficii in te obruunt sed, vtrumlibet velis, honorem tuebor. Vtinam, hic esses, vtinam, domus et mensae societate coniunctum te viderem, plura acciperes, quam sperares. Sed fortuna, malum, nos disiunxit. Tu, quaeso, vale interim, et, me nominis familiaeque tuae cultorem fore, persuade. Cal. April. A. CIC IC CXXCV.

CCXXXVIII. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. et Saxonis EL Consiliario.

QVae tua in me extant merita, verbis explicare non possum, nec quicquam reperio, quod magnitudini tot tantorumque beneficiorum respondeat, nisi in pietate sola praesidium ponam Cum enim cetera, quae ad facultatem referendae gratiae pertinent,

me destituant, tum votis id consequi me posse, spero, vt eodem felicitatis cursu dignitatis possessionem constanter teneas, et patriae rationes constituas pariter, et conficias, et consilia, litteras, leges, sapientissime deinceps quoque modereris. Omnia mea honori tuo seruiunt, et id ingonue profiteor, quia debeo plus, quam profiteri et polliceri possum, sola gratiarum actio non absoluit clientis munus, multo minus liberat debitorem. Confundor, nec intelligo, quemadmodum me expediam, tatum opto, Deumque rogo, meam clientis causam suscipiat, et omnia, quae ex vsu tuo, quaeque ex dignitate inclutae familiae sunt, perpetuo largiatur. Quod ceteroquin de patriae rebus, et amplissimis eius facerdotiis, quae recepto vocabulo Episcopatus dicuntur, pro grauitate tua, censuisti, captum meum excedunt, et summo tuo iudicio a me relinquuntur. Recordor autem hic familiaris tui sermonis, quo me, cum Dresenae essem, docebas, explicatasque origines reddebas, tam apte et expedite, vt nemo melius posset. Ego tamen memor dictorum, aliquid experiar, stilo simplici et incomto, atque ad res graues reddendas accommodato. Misnia Eckhardo I. ab Ottone III. Imp. iure beneficiario attributa est, cum dominio et superioritate

vniuersali in territorium Marchiae competente, eo modo, quo tenebatur antea ab Augustis Saxonibus, qui nihil exceperunt, quia, saec. XI et XII. Marchiones ad comitia Imperii vocatos, lego, Antistites et Episcopos Misnenses nunquam. Sequioribus autem saeculis aliquando inuitati sunt, quod errore factum est, vnde Praesules asserendae libertatis et immedietatis occasionem ceperunt. Sed hoc nihil probat, nec vitiosae tabulae, siue matriculae, pondus habent, in quibus multae et prouinciales vrbes descriptae saepe reperiuntur, Misnia ingenua, siue exempla, cur nominetur, causa ratioque aperta est, illam immunitatem de iurisdictione metropolitana intelligi, neque extendi posse ad iurisdictionem saecularem, Electori Saxoniae, tanquam Marchioni et Principi Misnensi, competentem. Tum vniuersa Misnia Daleminciis, Serbis et vicinis populis Vendicis, tanquam vsur patoribus et iniustis inuasoribus ab Augustis Saxonibus, a sylua Hercynia ad superiorem Albis ripam progressis, iure belli erepta, et in patrimonium territoriale conflata est, salua supremo iure, ad Imperatores pertinente. Hoc modo deuoluta est concessione feudali et vtili dominio perpetuo ab Ottone III. ad Eckhardum I, et, huius filio, Eckhardo II, sine liberis mortuo, ab Henrico

IV. ad Timonem stirpis VVethinensis, et postremo a Lothario II, Saxone Supplinburgio, ad Conradum M. Timonis filium, delata et deuoluta. Episcopi, motibus turbisque contra Henricum IV. excitatis, magis se efferre, necdum aperte pro Imperii Principibus se gerere, coeperunt, donec Principes saeculases Pontificis tyrannidi concederent, cum, Imperatoribus parci, non viderent, maxime XIII. saeculo, vbi bella ciuilia et ignorantiae labes vniuersam prope Germaniam oppresserunt. Laudandi autem Electores et Duces Saxoniae, iidemque Principes Misniae et Thuringiae, qui, saeculo XIV et XV, Pontificum Monarchiae conatibusque nimiis strenue restiterunt, et grauamina, quae vocant, opposuerunt atque ingeminarunt, et tandem, saeculo XVI, se in veram veteremque libertatem vindicarunt. Ita te Deus seruet, et omnibus tuis longe vtilissimis consiliis faueat, ac cuncta ex animi sententia ire patiatur. Vitembergae, CIC ICC XXCV.

CCXXXIX. PRAESIDI ET ASSESSORIBVS SENATVS ECCLESIASTICI ARNSTADIO-SCHVVARZBVRGICI.

hanc scribendi fiduciam in vitio ponatis, nisi humanitas vestra non mediocriter me erigeret et confirmaret. Duxi autem, hanc operam nauandam esse ciui vestro Ioanni Laurentio Staubero, cuius amori permultum tribuo, quod pie et honeste, et, quae rara iuuenum virtus est, prudenter, hic vixit, ac maxime D. Ziegleri beneficio sustentatus, in meo nobilissimorumque hominum conspectu accessit ad mensam et discessit. Omnibus, fateor, eius modestia perspecta probataque est, nec quicquam in eo desiderauit hospes, acerrimus ingeniorum censor. Nunc, vbi res tenuis abitus necessitatem ei imponit, sarcinulas componit, et, vestri exspectatione patrocinii fretus, reuertitur, quem non tam meo et Ziegleri nomine, quam virtutis pietatisque causa, tuendum suscipietis. Ego, si quid de me polliceri habeo, efficiam, vt obseruantia et studio in vos summo nemini concedam. Ita vos Immortale Numen patriae saluos et incolumes feruet, fortunatosque praestet. Vitembergae, Non. April. A. CIC ICC XXCV.

CCXL. IOANNI HENRICO BERGERO, IC.

CVi plus, quam tibi, debeam, video neminem, praesertim, cum Iacobaeis necessitudinibus Dei prouidentia et virtus te

coniunxerint, quas sic aestimo, vt paternas non magis possim. Vere gaudeo, et simul tibi gratulor, hanc laudis felicitatisque materiam tibi esse seruatam, vt virtus, quae sine Procerum patrocinio obscura impeditaque est, multo insignior noui splendoris accessione fiat. Doctrina iuris summa, et diligentia incredibilis, nomen tuum a vulgo distinguunt, segetemque gloriae in dies maiorem promittunt. Quare meum in te studium nec obscure, et sincere, testor, et cupio, vt nulla tempestas de huius laudis possessione te dimoueat, cuius sane fructus est amplissimus, decus immortale et sempiternum. Optarem, si id commodo tuo fieri posset, Lipsiam cum vrbe nostra commutares, sponsione cum quouis certarem, id si expetas, perfacile factu esse, quando professio Martini vacat. Lipsia quidem splendore tenet oculos, sed Vitemberga omnes Iureconsulti partes, munia, honores, uno professoris nomine tituloque coniungit. Erit hoc in tuo voto, et arbitrio summi patroni, soceri tui, positum. Vale, et copias ingenii, quibus abundas, explica feliciter, et diu feliciterque nostram et patriae exspectationem sustine ac vince. VII Id. April. A. CIC ICC XXCV.

CCXLI. ADAMO RECHENBERGIO, P. P. Lips.

QVod, pro tuo in me animo, suscepisti officium, summa ratione et prudentia abs te confectum est, nec verbis explicare possum, quid eo nomine tibi debeatur. Conditionem libens accipio, quam de auferendo Gobelini libro tulisti. Eum iam dudum possideo, nec mitti cupio, et per omnia in voluntate tua acquiesco. Pecuniam auriga transportat, cuius fidei eam commisi. Si quid ceteroquin habeas, quod monendum existimes, tuo iure facias, ego totum me ad voluntatem, immo arbitrium tuum compono, nullam referendae gratiae occasionem praetermissurus. Vale, et beneuolentiam, tam luculento amicitiae documento testatam, serua, et honori commodoque Academiae quam diutissime superstes age. Vitembergae, VI. Id. April. A. CIC ICC XXCV.

CCXLII. DECANO. Cum de Sallustio praefatus solemnia ritus petitionis perageret.

ASsentior tibi, et laudis Sallustianae vindici gratulor, optoque, vt absurdae opiniones indoctorum hominum abs te apte

conuellantur, calumniaeque dissentientium frangantur. Quod reliquum est, iuuenes nomina professos intromitti cupio, dignosque puto, qui causam agant suam, nec repulsi abeant, et spe fiduciaque consequendi honores dimittantur.

CCXLIII. FRIDERICO VVEIDLICHIO.

SAepe fluctuanti similis, tandem cepisti animum, patrumque suffragio muniisti viam ad capessendos honores, quos sapientiae praesides hic dilargiuntur. Illos vero, ex merito tibi decretos, iure gratulor, et felices adeo fortunatosque esse cupio, et, quod rei caput est, Deum, religionis sapientiaeque statorem, quanta maxima possum, religione veneror, hanc litterarum sedem seruet nobis, domiciliumque recens dedicatum, quod post hominum memoriam hic non vsu venit, benigne tueatur. Festinantissime, ex museo Cal. Mai. CIC ICC XXCV.

CCXLIV. IOANNI GEORGIO ORTHIO, IC. Heidelbergam.

PEcuniam nundinis, quae in autumnum incidunt, proximis, Schumacherus affert, et si aliter inter nos conuentum est, nec iure teneor soluendi. Faciam tamen, vt intelligas,

me abs te non esse alieniorem, sed immo semper gratum fore, si tu, aut quispiam alius, tuo nomine, apud nos versetur. Res familiare afflictas doleo, et, causam nondum Spirae iudicatam esse et victam pro eo, ac par est, acerbe fero. Tibi autem decretam meliori fortuna prouinciam gratulor, et cupio, vt incrementa honoris capias, magisque prouehare. Ipse satis, me tacente, vides, quantum periculi patriae finibus impendeat, et quibus fatis vrgeatur. Ego his rebus inductus sum, vt Saxonia excedere verear, et manendi consilium. capiam, propterea, quod Potentissimo Principi Saxonum sic rationes meae superiori mense probatae sunt, vt me accessione fortunarum augeret, et Stolbergii, nuper defuncti, munere simul ornaret. Rem librariam magno impendio amplificaui, quae difficultas obstitit, quo minus statim, quod in optatis erat, curarem. Partem Hodoeporici cuidam Francofurtuml tendenti tradere volui, reliquam cum pecunia adsportabit Schumacherus, cuius non suspecta est fide. Nactus sum Codices manu exaratos Gallicos, rariores plerosque, quorum, si hic esses, copiam facerem libens. Iis totus Galliae status continetur, sed mihi tempero, quo minus exeant atque emanent in vulgus. Tibi crede, omnia paterent, expositaque essent,

nisi tam ingenti locorum spatio disiungeremur. Cauto opus est, etexempla in propinquo te monent, multa sciri, pauca scribi, oportere, hoc tam ancipiti et calamitoso aeuo. Ea de causa haec omnia induxi, quae manu mea ad oram scripta sunt, ne auctori periculum crearent. Varia rerum humarum scena est, et multos ludit ac decipitpriusquam experiantur. Plus nunc prudentiae, quam eruditioni, debetur: Vtraque valet, sed haec caligo est, nisi illa praeferat lumen. Tu, quaeso, mihi faueas, et moram patienter feras. Vitembergae, Id. Mai. A. CIC ICC XXCV.

CCXLV. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. et Saxonis EL. Consiliario.

NVlla, fateor, morae excusatione me defendere possum, nec sine causa iam sub vereor, ne ingrati crimine me arguas, qui tam diu, quamuis respondere iussus, conticescam. Haud scio, an quid vnquam grauius admiserim, nisi quod, aequitatis tuae spe duci me, sentio, et compertum habeo, laudem ignoscendi vel maxime tibi esse relinquendam. Distinebar occupationibus examinum, et auspicio nouae professionis, cuius specimen mitto, industriam, quanto possum, conatu probaturus. Adnitar, vt

tuae in primis exspectationi satisfaciam, et ornandas suscipiam litteras, quae abs te aestimantur iuxta, et fouentur. Quod insigne tuum patrocinium mandaui litteris, et, pro eo, ac par est, laudandum duxi, praesertim in epistola Exercitationibus Stolbergianis praemissa, quae hoc mense exiit in lucem. Consultissimo generi tuo gratulor prouinciam, et opto, vt bene feliciterque agat has partes, et doctrina meritisque hic floreat, laudesque, nullo impediente, disfundat. Hoc si votis assequor, et te simul incolumem intelligo, felicem me putabo, optimeque mecum agi, existimabo. Seruet te cum incluta gente Deus, et hoc supplicanti largiatur, vt nihil tibi, nisi quod expetis, eueniat, et familia tua per omnia saecula atque aetates duret. IV. Cal. Iun. A. CIC ICC XXCV.

P. S. Quae mandasti, proxima die Veneris curabo. Caroli Electoris Palatini mors insignem obnunciat conuersionem. De Hispano nihil laetius breui audiemus. Libertas Germaniae, religio Protestantium adfligetur magis et magis. Deus meliora pressis!

CCXLVI. ADAMO RECHENBERGIO, Prof. Publ. Lipsiensi.

EXpedio me tandem ab occupationibus, et redeo ad officium, et praedico libens tuum in me aequissimum animum, ac valde peto, eum mihi non immutatum serues. Magnam abs te inii gratiam, et, quae volui, tuo studio operaque impetraui, et vltimum Monarchiae Hispanicae librum nactus sum, cuius potiundi spes me iam pridem deficiebat. Non id animo meo excidet officium, sed illud me grauiter tangit, quod nondum pactis steti, et Gobelinum non remisi. Nolim exscindi librum, ne foedetur, rumpaturque compages. Meierus autem recepit, se curaturum Francofurto exemplar, quod nondum sit compactum. Si haec mora tibi grauis sit, protinus eximendum curabo. De sententia Nobilissimi Heilandi quod aperuisti, gratulor mihi honorificum illud iudicium, nec diffiteor, me promptum paratumque futurum fuisse ad capiendam prouinciam, nisi, nouo beneficio auctus, religione quadam animi inhiberer. De quo in posterum plura. In praesens abs te peto, Scherlogi Antiquitates et Aduersaria Cerdae, pro me licitari ne graueris. De reliquis, quae ibi sunt, non laboro.

CCXLVII. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI. IC et Saxonis EL. Consiliario.

SVmmam nominis tui dignitatem amo iuxta, et veneror, et ingrati crimen subterfugere studeo, nullam tamen meritorum tuorum partem assequor, etsi par est, relinqui aliquod pietatis et obseruantiae meae argumentum. De Sagittario recte pronuneias, virum esse apprime diligentem, et in rebusThuringicis gnauiter elaborare: vellem tamen humanitatis et Pragmatiae illius, quod leges artis requirunt, subsidia plura et selectiora sibi comparasset. Multa, fateor, Chronica sibi comparauit, quae fortuna ipsi obtulit, pleraque a vicinis sacer. dotibus nactus est, aliqua etiam ex aula Gothana accepit. Proxime Lipsiam commeauit, constituitque venire ad nos, nisi eum nuncius de vxoris morbo allatus reuocasset. Audiui, de plerisque mecum voluisse communicare, neque ei vllum denego officium, praesertim in communi causa, ad ius dignitatemque Saxoniae stirpis attinente. Ego autem nunc occasione vtar, et, ne nescias, Patrone, cum VVerthero, iuniore, VVieham Thuringiae petam, et, nisi impediar,

Ienam usque excurram, praesens, quae sentiam, dicturus, et quid edere instituat, pariter auditurus. Haud, opinor, abnues, quia iam per ferias haec opportunitas mihi offertur. Illud autem fundamentum toti operi substruendum, omnes Saxoniae nostratis Episcopatus, post conditam ab Henrico Aucupe Marchiam Misnensem, ab Ottone M. eius filio, repetere originem suam. His auspiciis surrexisse, et sub ditione imperioque Principum solemni Caesarum beneficio, fuisse iure primorum acquirentium in eorum territoria descriptos hac lege, et quasi diuino consilio, ad VVethinenses peruenisse hoc rerum statu semper, etiam Praesulum Romanorum temporibus, mansisse, adeo, vt Thuringiae Principes publice, ante Lutherum, Pontifici in parte iuris sui repugnarint, et aperte reclamarint. Hinc diu latere odium, et cum auaritiae ambitionisque modum non faceret Pontifex, gliscere sensim, et Luthero pro veritate religionis adnitente, magis excitari, coepit, quod, res, fortunas, iura peti viderent, et, cum Ecclesiu rem publicam explicari, intelligerent satis. Ipsi Carolo V. graues erant institutae passim nundinationes, nec iudicio et ratione ciuili regebatur Leo X. cum vitia Romanae aulae clerique non emendaret. Sed quorsum delabor? Saxones semper

Episcopos pro territorii principibus habuerunt, ex quo territorium hoc tractum que, Marchiae Misnensis nomine insignitum, tenuerunt. Ceterum Deus omnibus rebus integrum in columemque, cum illustri familia, te seruet, et nobilissimum generum feliciter venire iubeat, cuius fidei et amicitiae totum me permitto Vale Vitembergae. Non. Iun. CIC ICC XXCX,

CCXLVIII. OTTONI MENCKENIO, P. P. Lips.

GRatulatio tua per mihi iucunda accidit, et optatis meis prorsus fortuna respondit etsi non tam mea in hoc litterarum genere merita, quam res tenues istam, sane nouam luculentamque, accessionem postulare videbantur. Tibi eo magis bene cupio, sincereque applaudo, et, vt amici tui litteratorumque omnium exspectationem perpetuo sustineas, maximopere volo. Nescio, qua obliuione tua factum sit, vt supplementum non submitteres vestratium Acrorum. Nunc eo supplemento auctus sum, nisi quod desidero superioris anni Octobrem, Nouembrem et Decembrem, huius item anni Ianuarium expeto. Ignosce audaciae, quam exprimit tua liberalitas, quae tanta est, vt omnia me assequi posse, intelligam.

Quid cum Magliabechio actum fuerit, ignoro. Insidiantur ei multi, et, nisi fallor, in suspicionem religionis haud sincerae vocant. Omnium maxime iniquiorem Schelstratii animum expertus est, quam vicem eius doleo, sed laetor magnopere, quod scio Magni Ducis praesidio eum niti. Parua scintilla cuiusdam disputationis Tenzelianae, a me, cum prohiberi non posset, probatae, excitauit incendium, et Florentiam vsque traiecit. Nam homo iste, quietis impatiens, per lites et iurgia emergere statutum habuit, sed, opinione falsus, sero intel ligit, consilium praeceps cum prospera fortuna non coniungi. De Anglia quid futurum sit, scire aueo nec spero, fore, vt insula spe libertatis tuendae cadat. Argilius sinistro Marte pugnauit, et captus est. An resistendo sit Monmouthius, breui docebit euentus. Bantifex et Gallus turbas ibi optant et quaerunt, alter religionem suam, alter regni, si bello ciuili concutiatur, infirmitatem. Putaui inter ea secure lucrum captabunt. Vngariae apparatus nihil, nisi simulacra, sunt. Gallus vtique consilio et pecunia dominatur. Vale, Id. Quinctil. CIC ICXXCV.

CCXLIX. MIRENIO.

GRauiter fero moram, etiam multos menses exspecto, quod missurum te receperas argentum. Ne vero vlla consilii mei pars deinde tibi ignota sit, efficiam, vt intelligas, res meas mihi curae esse. Id quorsum pertineat, ex. labore cognosces, Vale, et nominis dignitati consule, promissorumque religionem serua.

CCL. CAROLO L. B. A FRISEN.

OPportunam et idoneam scribendi occasionem nancisci mihi videor, quod Iustinum hic meo hortatu recudendum sumit bibliopola noster, antiquissimum eundem, sanctissimumque inter Graecos Doctores. Negotium corrigendi datum est, VVintero, cura mendosarum lectionum ad me pertinebit. Spero, Domine, conatum hunc tibi probatum iri. Stolbergii de Soloecismis opusculum, iam viuo auctore coeptum, et, mortuo nuper, absolutum est, quod praefatione ornandum censui, in qua de tua et illustrissimi soceri laude commemoraui, vel eo praesertim nomine, quod vterque Graecas litteras curae cordique vobis esse patiamini. In Anglia res Monmouthii sunt conuersae. Vterque regni

Senatus fide et obsequio erga Regem constans est, comitiorum decreto omnia Iacobo ex animi sententia successerunt. Martens sacerdos emendati coetus, qui Londini est, tibi, Domine, se, qua decet, pietate, commendat. Ego, qui sciam te non discedere a pristina consuetudine,

oro, vt par est, obseruantissime, velis quod tu vnus maxime potes, Ziegram, iuniorem, Ordinis nostri Adscriptum, tuendum ornandumque suscipere, et, sicut petit, Franckenbergense sacerdotium elargiri. Faciet ille, quod clienti conuenit, et pro salute tua omnique felicitate, votis impetranda, omnes neruos contendet. Ita Deus te, Domine, ab omni pernicie tutum patriae et saeculo praestet! XVI. Cal. Sextil. CIC ICC XXCV.

CCLI. IOANNI CHRISTOPHORO BERGMANNO IC.

GRatulor tibi de conatu egregio, mercedem laboris spondeo, sed, pro mea amicitia, cupio, vt abstineas ab argumento periculi pleno praesertim his temporibus, quae veritatem non ferunt. Non conuenit inter Principes, nec oleum igni addendum est, lites finium et certamina domestica accendi, nolim, Vsu rerum hoc didici,

et ideo te admonendum putaui, quia fata vrgent patriam, et prope interitum minantur. Germani sequimur Graecos, et collidimur singuli, vt euertamur vniuersi. Malim, stilum in Gallos vertas, et iura in Alsatiae vrbes defendas, inter quas Argentoratum, in vrbe regnum et communis libertatis propugnaculum amisimus. In Vngaria nostri meliora sperant, Neuhuselii deditio breui exaudietur. In Anglia Monmouthius, seditionis auctor, victus, captus et supplicio affectus est. Protestantes vbique adfliguntur. Vale, et feliciter rem gere XV. Calend. Sext. A. CIC ICC XXCV.

CCLII. ADAMO RECHENBERGIO, P. P. Lips.

DOleo conditionem meam, quod neque diu tecum esse liceret, cum transirem, neque satis probare officium possem, cum festinanter salutarem. Erubesco magis, quod moram corrigere non possum, quam Ordo iuridicus, aliis impeditus, interponit. Excusari se petit Zieglerus, et, proxima die Mercurii omnia confecta habiturum, adfirmat. De Actis, per illustrem Pufendorfium submissis, postulo Iureconsultos, qui moram ipsi purgabunt, et dicent ingenue,

se prius de iis cognoscere non potuisse. Hodie, ab hora x, Zieglerus, per famulum exhiberi iussit, et pretium indicauit, quod, simulac mensam adiero, persoluam. Saepe eum appellaui, appellando institi, et tantum non inuerecunde obsecraui, at, excusari se petiit, et necessitatem, contra quam luctari non possit, obtendit. Ego autem prius respondere nolui, quam totum, quod mihi curandum mandaueras, negotium perficeretur. De Gobelino, faciam, ne tua spes frustretur. Scholiasten Euripidis, nisi graue est, exspecto. Fraudare te nolim meliori exemplo, sed Basileensi isto forsan carere queas, non magno incommodo tuo. Pauli Stephani editio melior cumulatiorque mihi videtur. De Scherlogi Antiquitatibus non admodum laboro. Plus, si recte assequor, promittit, quam praestat. Menckenio, Fellero, carissimis mihi nominibus, salutem dicas. Ad extremum commendo tibi Conradum Adamum VVinckelmannum, virum doctum et probum, non aliter ac meum, fide et officio cognitum satis. Zieglerus te salutat, iterumque se excusat. Vale, XIV. Cal. Sext. A. CIC ICXXCV.

CCLIII. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. Dresd. et Saxonis EL. Consil.

REdiit filius tuus, et vitam recte instituit, iamque veteres istas, quae primum venienti obstabant, difficultates feliciter vicit, Mecum est familiariter, et, praeter Zieglerum, gener tuus, exquisitissimi vir ingenii, de eo prorsus bene sperant. Primo quidem, nec id improbo, humanioribus litteris se tradit, tum Geographiam, et Historiam imperiorum, me duce, audit diligenterque pertractat. Mores varios perauspicato mutauit, et iis finibus, quos ratio modestiae praescribit, se continere tandem coepit. Opto, haec ei mens perpetua sit, vt Patri, meritis maximo, et Affinibus, summa dignitate praeditis, satisfaciat, et locum natalibus dignum, quo par est, modo tueatur. Eximiam sane eius indolem amo, et pro ipso, quoad possum, annitor, cupioque, ut tui quam similimus euadat. Hoc autem a Deo Immortali opto, cui omnes operarum consiliorumque rationes constant, et acceptae referuntur. De Neuheusela, per vim capta, non Caesari magis, quam Christiano orbi, gratulor sacra nostratium Deo curae erunt. Quod reliquum est, id vnum praecipue in votis habeo, vt bene valeas, et

prudentia tua patriae rebus consulas, et inprimis Academiae, quae te suscipit maxime, faueas auxiliumque impertiaris. De incendio Dresenae veteris sum perculsus. Deus respiciat afflictos et miseros, ad quos damnum immane pertinet, casusque funestos a tectis et domiciliis vestris auertat. Gener tuus Bergerus summo cum applausu, auspicii causa, disputauk. XI. Cal. Sept CIC ICC XXCV.

CCLIV. GEISLERO

MAgna calamitas peruenit ad humanissimum virum, Christophorum Geislerum, in vrbe veteris Dresenae hucusque commoratum, cuius fortunae omnes incendio consumptae sunt, adeo vt nullum, praeterquam in Dei et hominum benignitate, subsidium habere videatur. Vestra autem tefert, ciues, vt viro afflictissimo, non suis deinde, sed alienis, opibus sustentando perliberaliter subueniatis. Quod vt fieri par est, sic dubitare non licet, quin coelesti beneficio, quod erogatis, quam cumulatissime recipiatis.

CCLV. IOANNI CHRISTIANO, L. B. A. VVERTHERN.

meae partes absoluerem, et laeto obseruantiae genere animum testarer, sed, quod praeter meam sententiam accidit, doloris explicandi causam attulit obitus generosi filii minoris, quod vt alios, sic me clienten tuum haud mediocri sane luctu confudit. Quare Numen, pro eo, ac par est, pie rogo et oro, arceat ab illustrissima gente tua funestos casus et virtuti, quae in magno fastigio nomen tuum posuit, fausta fortunataque omnia concedat. Eo magis dolorem tuum lenies, et, Deo res tuas curae esse, intelliges, qui saepe humana consilia dolore temperat, vt gaudia deinde maiora excitentur. Tum varo expertus sum maiori natu filio eam esse mentem, quae non vulgarem ipsi laudem afferat, et summum stirpt decus promittat. Cuius ornandi voluntas nunquam mihi deerit, quod sciam, omnem domus tuae spem in eo esse sitam. Tanto promptius tibi morem gero et perquiro doctum hominem, qui instuendi prouinciam capiat, nec minus de gente tua, quam de patria vniuersa, bene mereatur. Spatium vero huius rei apte conficiendae abs tepero, nec dubito, quin primo quoque tempore idoneum et moratum quempiam nanciscar. Quod reliquum est, nihil prius in votis habeo, quam, vt cum illustrissima. domo tua diutissime floreas, et

immortali cum laude prudentiam in luco Germaniae, et summis patriae consiliis, saluus sospesque ostendas. Ita te Deus Principi, clientibus, atque inter hos mihi, seruet. V. Cal. Sept. A. CIC ICC XXCV.

CCLVI. ADAMO LVDOVICO L. B. A VVERTHERN.

ADhuc summam comitatem, et magne tua in me collata beneficia quorum numerum inire non possum, memoria teneo, atque omnibus modis cupio, vt tu, Domine, firma deinde valetudine vtaris. Idem optat mecum Consultissimus Zieglerus, qui crebris sermonibus de statu et conditione tua sciscitatur, et vterque nostrum iure arbitratur, magnam nostrae felicitatis partem tua ec agnatorum salute contineri. Degeneroso filio non est quod metuas: iam res confecta est, et modica etiam mulcta penitus expiata. Simulac ea causa feruebat, hospes atque ego, vt par erat, nos interposuimus, Senatu Academico non admodum obnitente. Res, quoad recordor, ita gesta est. Filius acerbiori verbo a conuictore offensus, per honoris rationem sibi temperare non potuit, quin ei alapam infringeret: hic iniuria affectum se ratus, ad condistum locum certaminis ineundi causa inuitauit.

Non abnuit filius, nec recusauit duellum, et cum aduersario congressus, e certamine saluus euasit. Forte autem per id tempus, cum ense lis transigeretur, praeteriit quidam Academicus, homo rimarum plenus, qui Prorectori Mayero protinus indicauit. Submonui filium, caueret has rixandi occasiones, quod facturum se recepit, ac bene me sperare iussit. Interea hic in pristino industriae curriculo pergit, et vna mecum optat a Deo Immortali, vt prosperam valetudinem et omnia fortunae beneficia tibi largiatur, Pridie Cal. CIC ICC XXCV.

CCLVII. CASPARI SAGITTARIO, P. P. Ienensi.

QVanto me dolore affecerit coniugis tuae obitus, verbis exprimere non possum. Fuit enim matrona, dignitate nascendi sexusque ornamentis eximia, et omnibus partibus, quibus elegantioris vitae ratio continetur, maxime insignis. Iactura autem haec tibi grauior est, quod, cum viueret, plurima tibi fortunarum adiumenta suppeditarit. Non ignoras, quid in proba et prudenti coniuge situm sit, si rationes domesticas subducis. Volo igitur, dolorem istum tempestiue lenias et de hoc damno, in posterum sarciendo, bene speres.

Mullerus, conuictor tuus, excitatissimi ingenii iuuenis, sine dubio meum in te animum confirmabit. Illud autem valde solicitum me habet, quemadmodum Egerlandus ad dissoluendum aes alienum adigatur. Dudum Vitemberga excessit, et Praesidi, cuius auspicio disputauit, nihil soluit, res ibi misera, spes nihilo melior affulget. Rumor est, modico temporis spatio rediturum, quod si fiat, faciam, vt manus ei iniiciatur. Alioquin tibi opem promittere non possum, nisi res deferatur ad aulam. Ipse, malo meo, didici, quam difficile sit, exigere nomina, et compellere ad soluendum debitores. Fauet tibi Academia, et causa tua angitur, sed viam rationemque explica, qua tibi subueniat: Absentem in ius vocare molestum, opinor, negotium erit. Affinis ipsius, iam tendit Lubecam, parum superesse innuens, vnde creditoribus satisfiat, spem tamen facit pecuniaetardius reddendae. Atque hi sunt ingratorum mores hominum, a prisca fide deficientium. Semper tamen omni studio pro te annitar, et in omni officiorum genere me promtum paratumque exhibebo, non immemor futurus prolixissimi affectus, quem es Ienae testatus. Quaeso subducas te grauioribus negotiis, et, amici causa, in

CCLVIII. MATTHIAE BRANDIO, Sonderburgo Holsato.

EXcelsum et sublime fastigium est, in quo Reges positi magna terrarum orbis imperia gerunt, et suo atque summo arbitrio res humanas moderantur. De quorum potestate potius tacere, quam scire, liceat, nisi facultate sciendi modeste, et, quatenus ciuis officio congruit, vtamur. Nihil vero te prohibet, quo minus de pleno summoque Regum imperio, innoxia libertate, disseras, atque insiti iuris disciplinam testimoniis sapientum, ec suffragiis populorum, confirmes. Vnus inter omnes prudentissimus Maecenas rationes in hanc sententiam multo grauissimas attulit, quae pro summa et regia potestate valent. In quogenere facile princeps fuit Imperator Antoninus, et, idoneis ac repetitis ex philosophia ciuili argumentis, grauiter et copiose disserens, egregiam sane operam collocauit Vtrosque imitando consequens, et ingenii tui vim, doctrinaeque copiam in luce ponis, atque in conspectu omnium maxima cum laude, et successu felicissimo ostendis. Nec alia otii ratio tibi constat,

quam, quae fugit illecebras, ac resistit voluptatibus, animumque remittit aliquando ac recreat, sed non deprimit et frangit. Pauci sciunt, vbi opes copiaeque litterarum reconditae sint, sed tibi nihil est arduum, nihil tam difficile et asperum, quin exitum inuenias et elucteris. Tum in eo quoque a vulgo te seiungis, quod non modo ex praeceptis et doctrinae regulis, sed etiam ex optimis quibusque monimentis, et omnis aeui annalibus, sapientiae riuulos elicis, quorum fontes multi obstructos cupiunt, vt in speciem et dicis causa sapere videantur. In Platone, Aristotele, Epicteto, Porphyrio, Hierocle, Iamblichio, sic versatus es, vt simul cetera doctrinarum ornamenta coniungeres, et instituti constantia, ac moris amoenitate omnibus placeres. Non minor dicendi facultas tibi contigit, quam labore et industria consecutus demonstras, et suauitatem Caesaris, ac vbertatem Liuii, Sallustiique grauitatem, et quum expedit, Curtii acumen, non repugnante ingenio, et expedite imitaris. De vitae morumque sanctitate nihil addo, et humanitatem modestiamque probo, ac omnia consilia bene tibi cadere cupio, quorum ratio in eo posita est, vt, cum decus studiis, tum splendor reipublicae, accedat demum volo, vt magnorum altrix virorum regio,

quam nascendi sorte colis et suspicis, te reuersum libenter excipiat, ac benigne complectatur. Vitembergae Saxonum III. Cal. Sept. A. CIC ICC XXCV.

CCLIX. ANTONIO MAGLIABECHIO, Magni Etruriae Ducis Consiliario et Bibliothecae Praefecto

SEmel iterumque tuis litteris mirifice recreatus sum, nisi quod schedae istae famosae dolorem mihi pariter ac tibi, attulerunt. Velim, earum mihi copiam facias, et causam occasionemque absurdae litis edisseras, nomenque rixosi et impotentis auctoris perscribas. Tenzelius, cuius disputatio ad vos perlata est, me repugnante, lacessiuit Schelstratium, et nouas plerasque eius sententias perstrinxit, maledictis tamen abstinuit, et, vt par est, modestiae leges seruauit, si tamen is modeste fecisse putandus est, qui meam amici dehortationem spreuit. Ego quidem dissentientes non iniquo animo ferre soleo, calumnias vero detestor et fugio, et, in capita auctorum reiiciendas, existimo, si innocentes petant. Te defendit innocentia, quam velut Gorgonis clypeum maleuolis obiicias, atque impetum obtrectandi constantia tua frangas. Abiecti et parui animi telum est calumnia,

quam facile retundit, qui, suae virtutis conscius, adspernatur. Bene tecum agitur, si videas impares aemulos, qui, cum ad tuas sane maximas laudes adspirare non possunt, in conuiciis obsolescunt. Quare non est, cur moueare his clamoribus, quibus te improbi quidam oppugnare cupiunt, vt ab honestissimo exteros iuuandi instituto te auertant. Vnum abs te peto, prius quam finem epistolae faciam, Mederum, quendam Transyluanum, diu in scholis meis versatum, perinde, ac Comitem VVrangelium comiter accipias, et vel meo nomine de ipso, si per occupationes tuas licet, bene merearis. Opuscula, diu intermissa, simul in praesens capias, et in posterum plura exspectes, mihi autem favere pergas. prid. Cal. Sept. A. CIC ICC XXCV.

CCLX. GEORGIO FRIDERICO MVEGIO, IC. Spirensi.

GAudeo, contractam inter nos amicitiam adhuc esse integram quam si ex mea parte relan guescere patiar, negligens sim, sin dissolui cupiam, improbus tibi videar, oportet. Consuetudinis tuae saeperecordor, et comitatem non sine animi iucunditate repeto, tuos autem et affinis

Limbachii labores meritaque sic aestimo, vt certe magis non possim. In quo omnium recte intelligentium voluntates et iudicia consentiunt, maxime illustrium Procerum, Buvvinckhausii, Mauritii et Eibenii, qui de vtroque vestrum praeclare existimant, ac honorem commodaque vestra in primis curant. Illud vero acerbe fero, quod limes vester, multis obiectus periculis, spem diuturnae pacis mihi non facit. Omnium oculos mentesque in se conuertit causa Palatina, cuius exitum soliciti omnes exspectamus. Philippi Aurelianensis nimia et iniusta postulat sunt, et iure diu quaesito pactisque gentilitiis aduersantur. Sed Gallos huius rei non pudet, dum modo fines proferant, et circumiecta Rheni ora potiantur. In vna vrbe, fateor, non prouinciam, sed totius patriae praesidium, et regnum, amisimus, hoc initium mali eius quod Germaniae seruitutem minatur. Caesar vires exhausit, Principes aemulatione et discordia se atterunt, parum abest, quin Germaniae idem, qui veteris Graeciae, exitus sit futurus. Saxo noster cum Agnatis in senatu Imperii iamdudum iure contendit. Brandenburgico Sueones ob cessum pace Nouiomagensi tractum, qui trans Viadrum iacet, iam longo tempore inuisi sunt, quae res tamen nunc ad concordiam spectat.

Cetera scribere non ausim. De Rumetschio valde angor, et, si quid in me est, opem auxiliumue spondeo. Auctor illi sum, dissertationes, quas Programmata in scripsit, in Saxoniam transmittat, quas Dresenam curabo, et, pro eo, quanto possum, studio, annitar. Lubecae vacat prouincia Rectoris Gymnasii, postquam de statione sua decessit Hinckelmannus. Vellem, appellaret Scholae Ephoros, et viam sibi muniret. Certe doleo viri vicem, fortunamque eius corrigi volo, si quid de me polliceri possum. Sed partim cauto, partim maturato, opus est, cum multi sint, qui ambiant ac prensent. Tu si in aula quidpiam vel expediri, vel commendari velis, quod e re tua sit, efficiam libens, vt intelligas, me cui studiosissimum nominis esse. Superiori mense tabularium in arce nostrae vrbis reclusum est, cui negotio interfui, et tabulas Imperatonim, Regum et Principum, rara felicitate, et Saxonis beneficio, vidi et perlegi. Claues illius Elector, et Agnati Duces Regentes simul habent, et simul delegatos mittunt. Quod reliquum est, causam veteris amici, Orthii, tibi et Nobilissimo Affini, quem faluere iubeo, enixe commendo. Cal. Sept. A. CIC ICC XXCV.

CCLXI. IOANNI GEORGIO ORTHIO, IC.

QVae tua conditio sit, post tam insignem aulae et vrbis Palatinae conuersionem, nondum cognoscere potui, nolim tamen dubitare, quin nouus Elector egregia et fideli tua opera vtatur. Meas, opinor, superiores litteras accepisti, ex quibus intelligas inseruiendi studium, ac bene merendi voluntatem. Frater tuus Stolbergiae adhuc debet, cui pro eo soluam, si quidem ea conditio tibi placeat, vt compensare in posterum velis. Quod isto nomine reliquum est, deinde ad te curabo, si aperias sententiam, et consilium meum probes. D. Muegio et Limbachio parentis causam enixe commendaui. Optarem, vt vel modicum commorandi spatium fortuna tibi daret, crede mihi, id e re tua fore. Superiori mense hic reclusum est tabularium, quod in arce afferuatur, quorsum aditus mihi patuit singulari beneficio, multa ibi vidi et legi, quae nullis libris continentur. Lis, quam Palatino Gallus mouit, patriam nouo bello implicabit, nisi incepto desistat, qui tam iniqua postulat, Philippus Aurelianensis, Fratris potentia velut scuto innixus. Austria res prospere hoc anno gessit, quod pungit Gallos, non facile passuros, vt Buda quoque

in Caesaris potestatem redigatur. Spero, fore, vt pax inter Caesarem et Turcas breui ineatur, cum ambitio et cupiditas, regnandi, quae Gallum incessit, satiari non possit In limite nostro inter Sueonem et Brandenburgicum denuo pax firmabitur, et controuersia de cesso trans Viadrum tractu, aequis et moderatis conditionibus finietur. Multum in Iacobo, Angliae Rege, positum est, si is, aequabilem inter Gallos Hispanosque potentiae rationem seruandam esse, duxerit, quod vnus ille omnium maxime potest, nec minus ipsi vtile, quam Europae cultiori necessarium, videtur. Plura non licet perscribere, presertim tibi, qui sagaci et prudenti animo instantia prospicis, et de rebus praesentibus iudicas apte. Tantum abs te peto, mihi faueas, et credas, tibi ac nobilissimae familiae tuae me, quantus quantus sim, omni studio, cogitatione et officio, addictum fore. Meierus bibliopola exponet sententiam copiosius, et, quo in te animo sim, quid velim, renunciabit. III. Non. Sept. A. CIC ICC XXCV.

CCLXII. IOACHIMO FELLERO, P. P. Lips.

in omni re nauandae, quam sciam et vsui, et honori, futuram. Maxime autem laetor, te, confectis splendidi muneris partibus, modice valere, et cupio, vt firma tua valetudo sit, ac multa, te auctore, litteris commoda afferantur. Mihi sufficit tarde conniti, et id conditio mea postulat, nec ignoro, probari moram cum ratione et consilio coniunctam. Litteras Graecas, nemine hic repugnante, ornandas suscepi, in quibus mihi Veneres se offerunt, atque omne adeo gaudium in iis positum est. De Graeca, quae oneri esse possit, non cogitaui, libertatem mihi vindicans, quae maxime semper mihi grata ac iucunda fuisset. Nec tamen mihi displicet aequum animi tui iudicium, qui tam multa et praeclara documenta tui erga me amoris dedisti, vt plane tibi coiifidam, Gratiasque tuas, quae solae mihi placent, ad certamen gratulationis prouocare velim, si me aliquando illis molestiarum vinculis adstringi patiar, quibus arctissimum vitae foedus continetur. Sed iocari tibi placet, fortasse quod existimes, ferio rem agi: caue, in hanc sententiam adduci te patiaris. Libertas mihi auro carior est, in qua tuenda poetae veteres etiam philosophis concedere noluerunt. Equidem in omnibus veterum gloriam aequas, atque hoc elegantiae genere elegantissimam

patriae vrbem mirifice exornas, nisi quod non ferendam poetis seruitutem libertati, mirum, praetulisti. Vicissim iocor, quod in amico feras, si ad seria veniendum est, orbi Christiano de repetita victoria gratulor, et res melius, atque superiore anno, confectas, in summi gaudii parte pono. Illum Deus votis quasi cumulum addat, vt, fractis barbaris iste ab occidente insidiator libertatis tandem aliquando coerceatur. Multum in Britannia positum est, vbi pondus librandae potentiae haeret, quod flagitant Europae regna, et de Iacobo VII. bene sperant. Germani sensim a veteruo excitantur, Poloni, Gallicis pensionibus innexi, adhuc more suo, tergiuersantur, Non recepta Neuheusela, Marti et Apollini, nisi id valetudini tuae graue est, certatim libemus. Prid. Non. Sept. ICC XXCV,

CCLXIII. ANTONIO RAMMIO, Consiliario Tonnano.

SAepe recordor tuae in me propensissimae voluntatis, et magni facio in primis amicitiam, cum patre meo contractam, quae nunquam animo meo excidet, sed ad omnia honoris officia exhibenda semper inuitabit. Frater Ioannes Antonius, cui

ad sacrum fontem sponsor fuisti, ad coelestes abiit, qui te patris loco duxit, et in conatu rerum pulchre gerendarum decessit. Vnicus mihi frater superest, homo ingenuus, et ingenio satis capaci praeditus, quem tibi magnopere commendo. Mihi ab exteris Regibus et Principibus conditiones oblatae sunt, quibus Saxo meus intercessit, nec me dimittere voluit, et nouis etiam beneficiis praeter exemplum me auxit. De reliquo sum liber, curis, quae ad familiam pertinent, vacuus, libris omni doctrinae genere refertis instructus. Nuper Generosus a VVerthern me acciuit, et prolixe accepit, quae, fateor, occasio fuit apud te inuisendi, sed, opinione citius, negotia Vitembergam retraxerunt. Apertum enim tabularium est, quod in arce vrbis nostrae asseruatur, cuius perquirendi locus mihi datus, cumulusque meae doctrinae prope adiectus fuit. De Principe VValdeccio non te fugit, aetate affecta non recusare belli discrimen. Ex Gallia redux, diu et familiariter cum eo fui. Postulauit a me, vt vitam eius conscribam, sed rationes muneris id adhuc non ferunt. Caesari gratulor optimos in Vngaria successus, qui Galli audaciam frangunt, maxime, quum Iacobus VII. nimiam eius, et reipublicae nostrae metuendam,

potentiam prudenter in posterum temperabit. Multa, quae ad statum patriae spectant, alibi, et, si forsan fortuna adfulgeat, coram explanabo: Haxthusius sanctior Consiliarius aliquoties Cassellasme inuitauic, si fieri possit, in transitu te appellabo. Vale. Non. Sept. A. CIC ICC XXCV.

CCLXIV. FRIDERICO GVILIELMO PLEZIO, Sacerdoti Quedlimburgensi.

GRatae mihi acciderunt tuae litterae, amoris iuxta, ac humanitatis plenae, vel eo potissimum argumento, quod vna olim mensa, et arctissima vitae studiorumque consuetudo nos, dum hic esses, coniunxit. Petitioni tuae, vt honestae sic aequissimae, locus datus est, quod me virtutis tuae testem habes, et honor muneris tui testimonium laudis tuae praebet. Rationes impensarum confectas schedula, quam vides, indicat, tibique sane eligendi ius est, vtris conditionibus stare velis. Dies solemnibus dictus est aextus decimus Octobris, si copiam tui facias, mihi et collegis multo gratissimus hospes eris, sin occupationes tuae id vetent, pecuniam, quaeso, mittas, in schedula rationum consignatam. Quod reliquum est, cupio, vt cum de re sacra, tum de coetu Quedlimburgensi, bene semper mereare. Deus

te seruet cum familia, et commoda successusque optimos ex animi sententia largiatur. Non. Sept. A. CIC ICC XXCV.

CCLXV. HIERONYMO A DORNE, Patricio, Senatori, et Scholarchae, Lubecensi.

QVi Latine et Graece sciat, forte neminem reperias, si suo ac vero pretio litterae aestimentur. Aegre commendo homines, et facile reputo periculum, quod multi secure adeunt, et maiori fiducia, quam iudicio, partes has capessunt. Horum, opinor, consuetudinem improbas, atque in vitio ponis audaciam, quae sola commendationis auctoritate nititur, et fallendo etiam praemium quaerit. Longe alia mihi mens est, et simulandi causas procul habeo, nec id mihi sumo, quod tuae prudentiae est permittendum. Vnum tamen, pacetua, meo testimonio ornandum duxi, virum sane doctrina et bonis moribus praeditum, Hartschmidium, Argentoratensem, Obrechti, si humanitatem spectas, discipulum, bonis artibus apprime eruditum. Hebraeorum litteras auctore Schmidio hausit, Graecas mediocriter callet, dato sub Stolbergio specimine, mihi notus. Quod in orationis eultu desidero, vsus et exercitatio sarciet, si intelligat, aperiri sibi campum, in quo deinceps

industria eius se exerceat ac probet. Res patriae aduersas, vim sacris illatam, licentiam, contumelias vexationesque emendatae religionis, pertimescit, adeo, vt aliam, nec conscientiae grauem, patriam quaerat. Haec ad vitam, studiaque et fortunam, optimi hominis pertinent, quae celare te nolui, victus amicorum obtestationibus, qui honori eius fauent. Quod reliquum est, Deum obsecro Immortalem, tuas res florentes esse iubeat, patriamque tuam, quam summopere ornas, praesidio coelesti defendat, et contra insidias impetusque hostium tueatur. Vitembergae Saxonum, Id. Septembr. CIC ICC XXCV.

CCLXVI. ASARELI MEDERO, Transyluano.

SImul vt intellexi, te rediisse ex Anglia, et intrasse Galliam, magnopere laetatus sum, cum, quod, in hac peregrinandi diligentia multum tibi sane positum esse, sciam, tum, quod, patriae tuae spem expleri, cupiam, quae paucos tui similes habet, et in tuam praecipue virtutem intuetur. Macte animo pergas, et Italiam obeas, illam prudentiae magistram, laudisque maiorem accessionem speres. Habent Itali pleraque cum Anglis communis, praesertim, si animorum

latebras abditosque recessus considero. Rex hodiernus Italica prudentia res suas moderatur, Monmouthii seditionem compressit, aemulos distraxit et vicit, Angliam Scotiamque pacauit, Galli conatus et consilia vnus ille animaduertit, non passurus, vt omnia vnius Ludouici arbitrio agantur. Caesaris res, in Vngaria prosperae, decus auctoritatemque Austriae firmant, et animos Germaniae Principibus addunt. Tekelius in angustias compellitur, sed Caesaris gratia forte consumpta est, nisi inusitato quodam modo de Austria mereatur. Cupio meas dissertationes ad te perferri, sed occasio deest. Tu, quaeso, interim vale, et ama tuum amicum veterem et constantem. Id. Sept. A. CIC ICC XXCV.

P. S. Ad Magliabechium, Ciampinum. Frabrettum, Bellorium, tua causa perscripsi. Litteras ex Anglia abs te nullas accepi.

CCLXVII. NOMINE RECTORIS ACAD.

QVoniam omnes Ioannis Starckii res funesto nuper incendio consumptae sunt, a benignis quibusque hominibus inire studet gratiam, et durae sortis quaerit solatium, maxime autem in vestra liberalitate: praesidium collocat suum. Proinde quaesumus vos per calamitatem viri, nulla sua

culpa miseri, detis id conditioni eius adflictae, et vltro promteque stipem erogetis, nulli dubitantes, quin Deus cumulatissime remuneretur ac reddat, quod ei, collato aere, libenter largiterque tribuetis.

CCLXVIII. FRIDERICO GVILELMO PLEZIO, Sacerdoti Quedlimburgensi.

RAtiones confectae, et a praeside Ordinis approbatae sunt, tantum abs te postulat, vt primo quoque tempore venias, et solemnia praesens vna celebres, multumque exornes. Dies constitutus est quintus decimus huius vertentis mensis, quem per leges mutare non licet. Igitur tempestiue adsis, et negotium expedias honoris plenum. Examen Ordinis paullo ante subeundum est, quod ita instituendum existimo, vt simul calculi cum studiis tuis sacris ponantur. Ego me ad reliqua nomine tuo curanda promptum offero, et aeternum Numen obsecro, vt hoc institutum, coetus diuinioris et tuae felicitatis causa, fortunet. Vale, et quem amas dudum, eum amare deinceps perge. XVI. Cal. Oct. A. CIC IC CXXCV.

CCLXIX. IOANNI VVALTERO, Reipublicae Luneburgensi a secretis.

MAgnum Dei beneficium est, quod victi fugatique sunt barbari, etsi Galli id aegre ferunt, et, Austriae vires distrahi atterique, optant. Colligit vires sensim Austria, et decus prope amissum instaurat paullatim, vt, vel hoc nomine, Christianus orbis sibi gratuletur. Plurimum in Iacobo, VII. Angliae Rege, situm est, qui, dissipata Monmouthii factione, nunc pleniori auctoritate regnat. Qui si Austriae commodis faueat, Francorum ambitio coercebitur, et vicennales induciae seruabuntur, sin, blanditiis donisque vinci se, patiatur, de salute vicinorum actum, putabo. Hactenus animum auertit, et rationes prudenti consilio moderatur, Auriacus a rebus Gallicis sane alienior, est, et, annitente cognato Rege, Principatum Arausionensem reposcit. Nouus Elector Palatinus, causae suae confisus, et, victoria Caesaris erectus, de iure suo nihil detrahi, sinet, pactis gentilitiis et sanguinis propinquitate nixus. Carolus, qui eum praecessit, veneno sublatus dicitur perfidia aulici sacerdotis, et medici, ad eam rem subornati, quod

quale sit breui tempus et certiores litterae me docebunt. In Gallia prorsus opprimuntur Reformati, elaborantibus in eo genere sodalibus Iesu, vt, in quo Regis honorem verti, existiment, si pro summa potentia et auctoritate efficiat, vt Hugonottis in vniuersum religionis vsu interdicatur. Mulctantur innoxii homines rapiuntur ad fana, truduntur ad audiendos Ecclesiae Romanae ritus, manibus pedibusque constricti trahuntur, liberi ante ora oculosque auferuntur ad superstitionem, et inuiti retinentur in regno, migrare volentes damnantur ad triremes. Haec est ista conciliationis larua, quam sacrae tyrannidi in Alsatia obtendunt. Stolati patres, Chaisius et Maimburgius diu saxum hoc voluunt, et, magni praepotentisque Regis auxilio armati, magnum et Ecclesiae, et statui Protestantium periculum moliuntur. Monstra reunionum Gallicarum indicant, quae et qualia consilia agitentur. Interim petunt auctoritatem Pontificis, Regis auctoritati grauem, qui Episcopos eligit, instituit moderatur. Sorbona libere disputat contra Pontificem, et non fallendi praerogatiuam negat. Pontifex callidus est, multa callide dissimulat, et Regem perinde, ac Ignatianos Patres emissarios, timet. Austriae

consulit, pacem Italiae procurat, pecuniam, belli sacri causa, liberaliter erogat, quam ex vacantibus purpuratorum dignitatibus conflat, alioquin a coetu nostro alienior, et acerbius in Vngarorum gentem consulens. Sed sacra Deo curae erunt, dummodo limes muniatur contra barbaros, etvalido iterum praesidio firmetur. Ex his, licet, colligas, Vir amplissime, quo consilio cupiant Galli, vt in gratiam redeant. Nam id agunt, vt incauti simplicesque alliciantur, ac tanto speciosius decipiantur. Noua quidem, et a veteri crassaque Pontificiorum secta multum discrepans cernitur doctrina Gallorum. Concilium Tridentinum Rex non admittit, Pontificis auctoritari in regno suo obicem ponit, directo et per latus sedem Romanam petit, sed cetera et ad fundamentum pertinentia capita, quae Lutherus repurgauit non probat, et reuera est Ecclesiae hostis, ac vi astuque eam persequitur et premit. Longius me, quam volebam, diffundo, et ideo, quod res postulat, effectum dare cupio. Iussis tuis obsequor, et Michaelem Caesarem, Burga Saxonem, ad capiendam docendi filii prouinciam mitto commendoque. Homo rectus et probus est, dlligens et mediocriter doctus, matheseos haud expers, et humanitatis studio deditus, ac Iuris perindustrius cultor. Eum, quaeso,

suscipias et foueas, spero eum de filio tuo bene mereri velle et posse. Ita te Deus seruet, et florentem vna felicemque familiam praestet, ac diutissime tueatur. Cal. Octobr. A. CIC ICC XXCV.

CCLXX. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI. IC. Dresd. et Saxonis El. Consiliario.

PArum forte abest, quin existimes, notam criminis mihi esse inurendam, vel, quod tam sero ad tuas respondeam, vel, quod diligentiam in ornando et erudiendo filio tuo praetermittam, quoniam cunctandi rationes habeo, et exploro interim, quid agat, quid moliatur, mutetne, an feruet, superiores laudes. Nondum quidem recessit a pristina consuetudine, sed interdum mobili animo est, monitis tamen cedit, quod bonae indolis est, et patitur se reuocari. In temperantia omne felicitatis praesidium certe positum est, quam ipsi magnopere commendo, vt sibi constet, neque impetu ad intempestiua officia rapiatur. Volo eum mihi esse affixum, et statuo, hoc me ipsi, vel tua causa, debere. Praemium non posco, ne imprudentis nomine male audiam, tam multa in me contulisti beneficia, vt nullum reddere par queam. Certas horas constituam praeter eas, quas cum aliis communes

habet. Faciam, experiar omnia, vt cum eruditioni, tum vtilitati eius, consulatur. In conuictu, in nobilissimum Generum tuum, in consuetudine et congressibus, in clientes hospitesque Zieglerianos intuetur, qui omnes et modestiae, et doctrinae frugalitatisque imaginem ei ostendunt. Iam, te, opinor, volente, disputationem ingredietur, auctore Sibero, homine industrio et erudito, quamuis maluissem, desumi argumentum ex Demosthene, vel Lysia, vt simul linguae et fori Attici specimen daret. Non tamen repugnare volui, cum, vel sic diligentiam comprobari posse, intelligerem. De exitu conatus et fructu, simul, ac disputauerit, ad te perscribam. Siberus, partes sibi in schola mandari petit, tuumque, me conciliatore, patrocinium ambit. Faueas, quaeso, et, nostra litterarumque causa, bene agas, semper floreas, et, si id in mortalitatem cadit, nunquam ex conspectu mortalium migres. Ita optat, fouet, precatur tota mente et animo, Iacobaei Nominis cliens. Non. Nouembr. A. CIC IC CXXCV.

CCLXXI. PATRONO.

EXplorata mihi est Dauidis Lohde, ciuis nostri, diligentia, et vitae morumque ornamentis probata, quae etsi meo testimonio

non eget, tamen dignam censui, quam honesto et maturo iudicio comprobarem. Spero, fore, vt me nec meae commendationis poeniteat, et patria eius studii fructum capiat, atque meae adeo petitioni aequae pariter, et iustae, hoc tribuat, vt eum constitutis studiorum subsidiis prouehat, benigneque complectatur. Vitembergae Id. Nouembr. A. CIC IC CXXCV.

CCLXXII. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. Dresd. et Saxon. EL. Consil.

DIsputauit non indecore tuus filius, et probauit erectum animum, vt me continere non possem, quin ipse assurgerem, et conatus eius eximios publica gratulatione cohonestarem. Tantum in vitae modo desidero constantiam, et abs te peto, vt quodammodo aberrantem graui adhortatione in viam reducas. Ab eo tempore, quo disputauit, raro mihi adfuit, quotidie tamen inuitatur. Obtendit mutati hospitii causam, quae ratio quale pondus habeat, tuum est, existimare, benignissime Patrone. Ego nihil omitto, quod quidem eiusmodi sit, vt seu studiis, siue commodis eius, facere videatur. Heri consultissimus Gener tuus saluus sospesque ex Lusatia rediit, in quo decus ornamentumque summi iudicii, et

exquisitae modestiae, nec minoris prudentiae, quotidie experimur. Sine adulandi suspicione scribo, et id clienti tuo, per obseruantiae leges, semper sancteque concedes. Prid Cal. Decembr. A. CIC IC CXXCV.

P. S. Funestum Albini facinus Academiam adflixit, et foedauit. Homo sacris deditus tantum scelus patrauit, sed istud hominum genus pessime viuit, quod pietatem profitetur. O tempora, o mores! Non bene coniiciat de sacris nostris, quisquis, homines tam improbos sacris innutriri, videat audiatque.

CCLXXIII. EIDEM.

QVas obseruandi nominis tui rationes habeam, nemo perinde nouit, ac ego subunde aestimo, quem semel et iterum, ac saepius, pietas mouet, et tot tantorumque beneficiorum cogitatione acrius mentem excitat, atque ad tuendum grati animi officium perenni et continuata amoris vi impellit. Vt enim omittam cogitare de singulis, quamuis nec istud sine crimine facere possim, vnum, idque maximum, praeter ire iam nequeo, quod vno adspectu omnes recti exempli homines intueri possunt, quum alacres laetique recogitant, quam bene velis Academiae, praesertim funestis casibus

adflictae, ac prope iacenti, quae abs te famae, saluti, fortunis omnibus praesidium petit. Nihil dissimulo, et ingenua mihi indoles est, quae nihil minus ferre solet. quam in agnoscendis beneficiis languorem et culpam Et tamen multi tam remisso ac lanquido sunt ingenio, vt non modo ad has partes se non cohortentur et incitent, sed intempestiuo quoque silentio iustis aequisque patronorum laudibus obsistant Abest hoc a natura, abest a consuetudine mea, plurimum, id vero in me non esse, fateor, vt meritis tuis, tam egrogiis et immortalibus, pari orationis facultate respondere possim: industriam forte in iis, pro modo virium praedicandis, exercere mihi bonitas tua concedet. Insistam igitur in sermone hoc, et, quoad licet, verba non tam ad elegantiae, quam ad pietatis, formulas traducam, et incepta mea fidenter perficiam, vt, votis etiam perfici absoluique posse, arbitreris. Omnes clientum voces conspirant atque consentiunt, conueniunt et congruunt voluntates Generi Affinumque tuorum, quippe quorum recti, et puri integrique animi sunt, se peti, seque tangi, affirmantes, si quid praeter spem eueniat tibi. Sed Princeps ipse, reipublicae nostratis moderator summus et arbiter, patria vniuersa, te ferunt in

oculis, te sententiam rogant, tua consilia poscunt, atque in tuis demum laboribus et vigiliis plurimum ponunt. Quid Academia sentiat, quae vota nuncupet, quo loco numeroque te habeat, faciam, vt ex me, eius interprete, quodammodo cognoscas. Vult, petit precibus et postulat, vt diutissime floreas, ac mensuram felicitatis tuae impleas, clientesque innumerabiles, et arctissima animorum coniunctione deuinctos, virtutis consensu tibi concilies, et, approbante Deo Immortali, conciliatos retineas ac serues. De constantia tua nemo dubitat, tantum optamus et precamur omnes ac singuli, homines recti simulationumque ignari, vt nullo iniquo fato vel minima pars felicitatis tibi eripiatur, quem vnice diligimus, quem voluntatibus iudiciisque consentientibus admiramur. Deus aeternus te familiam, coniugem, liberos, generos, affines, clientes gaudio, honore. solatio, voluptati, obsequio tuo seruet. Molestiae, difficultates temporum, dubia ac infirma valetudo, res aduersae omnes, abs te ope atque auxilio coelesti arceantur. Haec summa est religionis, quam profiteor ipsis Calendis Ianuariis, anno, quem auspicamur, CIC IC CXXCVI.

CCLXXIV. CAROLO L. B. A FRISEN.

CVm superioris anni recordor, tum verbis exprimere nequeo gaudium, quod is felix fortunatusque abiit, et ductu consilipque tuo patriae Principi El. et saluti fortunisque omnium bene vertit. Religio, leges, iudicia, litterae, florent, et tuis certe vigiliis id debere se intelligunt, palamque confitentur. Nulla in templis solitudo, nulla in foro vastitas, cernitur, respublica eodem, quo ante hac, vestigio stat, et praesidem auctoremque capiendi et exsequendi consilii celebrat, huiusque auctoritate seruatam se, affirmat. Omnes iudicio aequo et iusto regimur, nec magis iussa, quam exempla tua, intuemur. Saxo, magnus ille et Martius, periculo se obiicit, et a pia Caesaris causa non recedit, barbarosque, virtute sua reiectos a finibus, adhuc fama fortitudinis suae terret, maiora ausurus, si patriae libertas in posterum conuellatur. Quae gloria ad tuum nomen redundat, quod rationes sanctissimi tui consilii expeditae sunt, et in causa tam bona valent, Principemque, curis distractum, confirmant, vt armatus contra hostes tendat, atque omnium recte existimantium studio excipiatur. Quem vna expeditio fecit immortalem, et

vna eius victoria omnes nostra memoria victorias obscurauit, cum se in barbaros inferret, et primus pugnae signum daret, eius vero pugnae, in qua totius orbis Christiani salus versabatur. Donec erunt homines, Saxonem, et consilii socium, Gersdorfium, memori animo et grato sermone praedicabunt. Opto, qua par est, religione animi, et peto, quibus possum, a Deo precibus, hanc industriam, tot tamque multis exem plis comprobatam, ac iamdiu totius, qua cultior est, Europae opinione aestimatam, tuis meritis perpetuam seruet, eamque cum perenni felicitate, et prospera valetudine tua, coniungat. Nihil Illustrissimam domum, quae ex Gersdorfianis et Frisiis necessitudinibus coaluit, perturbet, nihil a veteri fastigio moueat atque eam affligat, nulla difficultas conatibus consiliisque tuis se obiiciat, omnia, quae velis, etiam effectu arduo, ad nutus tuos parata sint, omnia denique, quae vel cogitando assequi licet, expeditissima fortunatissimaque sequantur. Haec est nulla simulationis arte obducta pietas, hoc studium voluntasque omnium est, vt tua gens, coniux, virtute et animo similimi heredes, nullo fortunae casu, nulla temporum iniuria, abs te diuellantur, nulla dies tam foeda sit, quae foederis Frisii vinculum rumpat, aut illius gaudii fructum eripiat

aut minuat, sed, quod votis expeto, arctissima sanctissimaque animorum consissiorumque inter vos coniunctione firmi, florentes et inuicti, persistatis, generosumque filium, cum Principe iuuentutis reducem, paribus gaudiis excipiatis, Id Deus velit, iubeat, perficiat, moderetur. Vitembergae, ipsis Calendis Ianuariis, A. CIC IC CXXCVI.

CCLXXV. ANTONIO MAGLIABECHIO, Magni Etruriae Ducis Consiliario et Bibliothecae praefecto.

DIu me rerum tuarum status angit solicitumque habet, nec mediocriter doleo, quod cum tot tantisque aemulis tibi sit conflictandum. Quos prudentia et comitate vincendos putabis, nec sines, te frangi iniuriis, quae pertinent ad suos auctores. Schelstratius commotior stilum, quasi ferrum, in Tenzelium quendam distrinxit Mirari subit, quam ob rem sibi hunc aduersarium sumpserit, et refellendum existrimarit, quem silentio contemnere potuisset. Exemplum scripti ad me non perlatum est, rogo, si per rationes tuas liceat, facias, vt ad me quamprimum curetur. Zieglerus noster in expurgando Iure Pontificio versatur, librum, de Episcopo inscriptum, emissurus. Baluzius, vt accepi, idem agit, dissimili

tamen tractandi ratione. Superioribus nundinis multas dissertationes ad te curaui, vtrum acceperis, nec ne, aueo scire. VVrangelium, Mederum, amicos meos, prolixe abs te acceptos, gaudeo, nunc rursus peto, Olaum Odhelium, Sueonem, nihilo peiori loco esse patiare. Expeditiones contra barbaros terra marique Caesari et Venetis faustas euenisse, laetamur omnes, et impense, salutis Christianae causa, gratulamur. Opto, vt Budae expugnatio tandem sequatur, vtque Caesari a tergo nihil timendum sit, profecturo ad Rhenum, et iustos imperii fines recuperaturo. Id Germaniae necessarium, et Italiae simul vtile est, sed, Vienna occupata, de vtraque actum fuisset. Pontifex Polonos praesenti pecunia excitauit, alioquin haud venturos opportune. Audita liberatione, Francus dixit, victi sunt foederati nostri, et, proiecto in terram pileo, dolum apertissime testatum fecit. Lotharingus vrget restitutionem suam, Imperium de Argentorati recuperatione laborat, Heluetii, etiam Catholici, a Franciae Regesensim abalienantur, nec leges ferunt, et profugis perfugium praebent, non passuri, infestari Geneuam, cui minatus est magno insolentiae indicio, ex qua causa Heluetii sunt offensi. Proximus annus multas Franciae destinationes conuertit. Regina Hispanica

procuratam arte sterilitatem corrigere non potest, eamque sponsa doluit, quum, ingressura Hispaniam, dixisse fertur, quid mihi Hispania? Quasi eo nomine indignatura, quod ita secum actum fuisset, vt damnum Hispaniae rependeretur. Haeartes sunt Francorum, non futurae tandem inultae. Magnus tamen, puto, error ab eo Rege admissus est, quod sacris Hugenottorum vim intulit, tam inaudito crudelitatis exemplo, vt prope ipsi Catholici execrentur. Ita Gallia amisit multa millia hominum, et commerciorum florentium iacturam fecit, vt de aliis incommodis non dicam. Quod reliquum est, opto, vt quam diutissime valeas, et reipublicae litterariae bene consulas, nihil tamen sine valetudinis honorisque accessione agas, mihi autem faueas, et pristinam laudis tuae possessionem retineas, amoremque tuum nobis et ingenuis nominis tui cultoribus serues. Vitembergae ipsis Nonis Ianuariis, A. CIC IC CXXCVI.

CCLXXVI. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. Pr. EL. Sax. in summu prouocationum Iuridicarum et Consil Eccles. Curia Senatori, incl. ciu. Dresen. Syndico.

et cogito, tum eorum profecto numerum inire non possum, nec reperio facile, quod reddam, nisi quod acceptorum memoria semper ante oculos versatur. Rubori mihi est fortuna tenuis, quae facit, vt remunerando impar sim, et, si nulla re alia, certe obsequii constantia, me sustentem. Circumspiciam vero aliquid, et enixe quaeram, vt gratiae referendae voluntatem studiumque profitear, atque in hoc officii geliere cum omnibus tuis clientibus, etiam dignitate praestantioribus, contendam. Liber ille, quoad viuam, de incredibili beneuolentia me commonebit, ac simul documento erit, summam illam tuam atque incomparabilem virtutem, non solum peti a libris, quanquam nechoc infra tuas laudes est, sed in primis ex diuina indole, et animi excellentia, quam cum paucissimis maximisque communem habes, oriri, omniumque sapientissimorum hominum laudes complecti. Monimenta omnium aetatum in numerato habes, et, si quid arduis patriae negotiis subtrahere licet, non amitti ac perire sinis, sed scolligis ac bene collocas, vt ipsi etiam, ad ornandum litteras conducti homines, magnam capacissimamque mentem tuam admirentur. Ipsa, opinor, posteritas agnoscendo praemium tibi persoluet, et meritorum, quae cumulatissima sunt, subinde recordabitur, et puro nec simulato animo

aget has partes, et tibi perenne ac perpetuum decus rependet. Tantum oro supplex Deum Immortalem, vt haec gloria tuae stirpi, coelestibus auspiciis in fastigium euectae, nunquam eripiatur, nec desint, qui in locum tuum succedant filii, quique eo loco sint, vt, te simul florente ac superstite, adolescant, et laudis principatum inter aequales retineant, atque, vel vno hoc nomine, ab aliis se distinguant. Hoc euenire opto, haec est voturum summa, hoc pietatis in te meae argumentum esse volo. IIX. Id. Ianuar. A. CIC IC CXXCVI

CCLXXXVII. PATRICIO LVBECENSI.

MEae commendationis aliquam fuisse rationem, gaudeo, et vehementer opto, vt suffragia bene cadant, et homo vtilis atque idoneus regendae illi tam illustri Scholae imponatur. Nam pauci sunt humaniorum litterarum intelligentes, nec fiducia ingenii tamen aliis cedere volunt, nec se magis decipiunt, quam alios frustrantur. Omnis sane vera solidaque sapientia ab his elegantioribus studiis ducit colorem et habitum, nec quicquam exspectatione dignum est, quod his et talibus doctrinae praesidiis caret. Faueo autem tanto magis honori vestratis Scholae, quod superiori

tempore quidam ciuis meus, Henricus Bangertus, in illa cum laude versatus est, cui cum Patre meo vsus et necessitudo intercessit. Nihil dixerim de Kirchmanno vestro, cuius laudibus nec addi aliquid, nec demi potest. Tantum cupio, vt par vtrique successor contingat, et peritus in primis ac tersus dicendi artifex, qualis non potest esse, nisi idem Graecis litteris sit excultus. Hebraeorum lingua, fateor, inseruit interpretibus diuini Codicis, sed Graecorum litterae latius patent, atque ab his omnis doctrinae liberalis fontes dimanant. Vulgus tamen, nescio qua, vi trahitur ad amorem solius Hebraeae linguae, et, dum breuius iter quaerit ad famam, mea profecto sententia, ineptit, et initia causasque verae eruditionis ignorat. Haud facile quis emendauerit homines persuasione deceptos, nisi Rectoris et Magistri scholarum aliam in animis tironum opinionem inserant, viamque meliorem docendo teneant, ac rectius de adolescentia mereantur. Ceterum reipublicae et tibi de anno superiore, auspicatissime transacto, gratulor, votaque nuncupo, vt in eius tranquillo et suaui sinu quam diutissime conquiescas, et viuam prudentiae imaginem posteris relinquas, et, inter tot molestias laboresque pro patria susceptos, et legationes crebro obitas, eodem

laudis tenore tibi constes, ciuibusque tuis lumen gloriae praeferas, quod per petuo imtentur. Postulat hoc tua virtus, nec vlla tam ingrata est futura posteritas, quae iustum, vt par est, decus tibi non rependat. Illud ad extremum admonet me officii religio, vt Deo Immortali supplicem, patriamque tuam, tot illustrium et egregiorum virorum parentem, vi coelesti numineque diuino tueatur et seruet, iura, leges, libertatem, ope sua defendat, vitae fortunarumque discrimen ab incluto Senatu et vniuersa vrbe arceat, insi dias molitionesque hostium benigne auertat. Hanc pietatem obseruantiamque reipublicae et tibi, ea, qua, par est, profiteor lege clientis. VI. Id. Ian. CIC IC CXXCVI.

CCLXXVIII. CHRISTFRIDO VVAECHTLERO, IC.

NOlo deesse petitioni tuae, ne officium amici deseram, quod tibi fortasse molestum, nec mihi honorificum, videatur. Rogas meam de supremis Caroli M. tabulis sententiam, quae eo spectat, vt credam, eius auctoritatem nullis certe solidis rationibus labefactari posse. Non quidem me fugit, quosdam testamenti codices, in numerando regni Carolini anno, discrepare, ac plerosque omnes aberrare. Venit quoque in

mentem recordari insignium sacerdotiorum, quae metropolium nomine in Gallia celebrantur, eodem in testamento praetermissorum. Nihil ibi de Aquensi et Narbonensi reperias, quamuis semel, iterum saepius, semper euoluas. Addo, quod pleraeque vrbes ibi commemorentur, quae imperio ditionique Carolinae minime omnium tunc subiectae erant. Neque tamen haec, quamlibet speciosa, tanti sunt, vt me de sententia deducant, aut vel in contrariam partem impellant. Illud, fateor, mendum est, quum annus regni in Italia XXXVI. Carolo adscribitur, propterea, quod non fallentibus temporum indiciis confirmare in expedito est, annum regni huius non congruere anno vndecimo imperii Carolini, quo testamentum hoc factum esse, licet, colligamus. Respondet annus Christi DCCCXI, peracto tam illustri et arduo negotio, ad omnes vsque posteros insignis. VVimphelingum non excussi, neque otium fuit, cuius diligentiam, pro eo, ac par est, magni facio, sed in hac causa aliis profecto armis pugnandum est, nec, puto, graue tibi fore, si locum tibi patefaciam, vbi firmiores lacertos moueas, et Eginhardum, testamenti perantiqui testem, et suffragatorem locupletissimum, perlustres. Id quod monere te volui, vt tibi de meo in te animo

constaret. Vtcunque autem velis et sentias, breui experiar, nec animo cadam, si vel plura etiam tela contra meam, antiquitatis consensu subnixam, sententiam abs te dirigantur. Vale, et communem Patronum Boernerum, cum suauissima coniuge, meo clientis nomine, obseruanter saluta. Idib. Ian. A. CIC IC CXXCVI.

CCLXXIX. DANIELI ERASMIO, D. et Prof. Publ. Iuris Extraordinario.

HOnori dare voluit, cui mea quidem oratione nec addi aliquid, nec demi potest, cum ob virtutem doctrinamque omnibus modis perfectam, tum ob sermones iudiciaque summorum atque sapientissimorum hominum, qui suauitatem sine fastidio, elegantiam sine molestia, perspexerunt, et auctoritate atque testimoniis ornarunt. His accedit, meritoque suffragatur, et consiliis institutisque egregiis applaudit, monumentaque ab eo victura exspectat, nec minus fructum promittit aliis, et auctori gratulatur. CIC IC CXXCVI.

CCLXXX. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI. IC.

militari laudem petit, et in hoc spatio integrae florentisque aetatis subire labores, et experiri vires suas, statuit, et iter, quod tirocinium ponentibus restat, tanto melius celerinsque confecturus. Annuat Deus, et consilium prudentiamque, militari viro dignam, ei concedat, nec minus incrementa atque insignes ad gloriam accessiones largiatur. Quod agere quisque vult, hoc agat tandem, et ingenio haud inuito vtatur. Optimus quisque mortalium in bello laudis materiam quaerit, nec insignior virtus est, quam, quae paratur armis. Si prudentiae et vtilitatis ratio habenda est, malim in toga, quam in bello, aliquid desiderari. Hispaniam euertit Philippus II, quum omnes prope Hispanos pacis togaeque institutis assuefecit. Hinc initium tot Hispaniae malorum, quae adhuc illam gentem vrgent. Enitantur et contendant Germani, etiam Procerum filii, de quibus melior spes est, quo parentum virtutibus insistant. Haec tempora, quibus libertas petitur, Martios omnino homines postulant, quos Deus excitat et mouet. Abiturum, signaque iam secuturum, omnes admonuimus, omnes et singuli praemuaiuimus aduersus licentiam et leuitatem militarem. Non dubito, quin dictorum talium venerationem in animo infixerit, quae, sane recepit,

summa animi contentione se obseruaturum. Quare in spem venio, fore, vt haec mutatio ei ad Vitam bene constanterque agendam proficiat, nec video, cur id te adfligat, Patrone, quod diuinae cuiusdam prouidentiae esse, iudicaui. Quid si Vienna barbabaris cessisset in praedam, omnes etiam litterati ad saga ire necesse, habuissemus? nihil te agat et discruciet, obsequitur naturae suae filius, et haec recte agendi dux est hominibus colentibus Deum. De pietate eius bene tibi et inclutae familiae spondeo, votaque tecum coniungo, vt repentina illa, sed diu ab eo cogitata mutatio ei aditum ad gloriam felicitatemque aperiat sempiternam. Ita bene agas, Patrone maxime, sine molestia et aegritudine de filio bene sperans.

P. S. Dauid Gottlob Silligius, Misenensis, et Cnauthius iunior, stipendium abs te petunt, meaque intercessione adiuuari se posse, confidunt, quibus mea commendatione nolui deesse Maecenas. Daniel Erasmius, elegantis ingeni vir et doctrinae singularis, obseruanter resalutat. CIC IC CXXCVI.

CCLXXXI. EIDEM.

FRater meusiuxta, atque ego, tibi obsequens, vota pro salute et solemni tuo gaudio concepit, vt cum obaerato debitori indulgeas, tum alii intelligant, quam benigne eum tuendum susceperis, quantoque beneficio hominem, patre et auxilio inde ab vltima pueritia orbatum, locupletaris. Nihil male abs te collocatum est, nec longum eius silentium cum vitio coniunctum esse, ipse ego testari possum. Gratulandi partes occupauit, honesto pietatis certamine, in quo iuniori cedere volui, vt ad hanc ingrediendam doctrinae rationem magis excitaretur. Spero, fore, vt in posterum tuam exspectationem sustineat et facili expeditoque gradu pergat. Omne studium ad tuas laudes referet, et, supplicandi assiduitate a nemine clientum tuorum vinci se patietur. Ego, vt par est, vota iungam, et, vt omnes heredes tuos et generos in fastigio felicitatis honorisque summo positos videas, libenter et perpetuo precabor. Maxime nunc optabo, vt sincero fruare gaudio, et munimentis familiae insistas longe firmissimis, atque, in his temporum difficultatibus et periculis, semper coeleste praesidium habeas, semperque enitare et

vincas. Audiet Deus has supplicationes, et faciet, vt euentus iisdem respondeat, atque omnes tuae res, spes, destinationes, consilia, ex animi sententia succedant, et stabili ac firma, et expleta atque omnibus numeris absoluta, quoad ea in terris expeti et possideri potest, felicitate nitantur. Vale, et nouo genero, et suaui solemnium adspectu, laetare diu et constanter. Nullus casus gaudium auserat, nulla calamitas socerum, nulla molestia generum, turbet, vterque vtrique placeatis, consensu virtutis, omnes necessarii cum noua nupta gaudeatis et floreatis. Nonis Februarii, A CIC IC CXXCVI.

CCLXXXII. [correction of the transcriber; in the print CCLXXII.] CHRISTFRIDO VVAECHTLERO, IC.

DVo Testamenta a Carolo M. confecta sunt, quorum alterum Eginhardus, alterum Monachus Egolismensis, commemorauit. Neutrum ab eruditis in dubium vocatur, si vnicum fortasse excipiam Pithoeum, acri ceteroquin iudicio virum, sed hic imbecillitate lapsum, et, vt existimo, nomine Imperii deceptum, ac, vt opinor, de Charta diuisionis istius tam libere confidenterque pronunciantem. Mihi longe alia mens est, haud ignaro temporum Carolinorum

quibus persaepe imperium et regnum paria faciebant, non secus, atque hodie, tradito a priscis more, Germania imperium vocatur, quae per se regnum appellari debet. Grotius de hac re adeo non dubitauit, vt, in parte iudicii modorum deferendi regnum Francicum, prouocarit ad Caroli M. Testamentum. Tantum abest, vt de eo dubitarit, vt quoque hic collocarit praesidium causae. De Imperio Romanorum alibi pronunciauit aliter, quippe ex diuersa causa quaesito, adeo, vt a Romanis repeti posset, nec, alia lege concessum collatumque, videretur. In quo genere vulgo sibi somnia fingunt imperiti historiae profundioris, cuius reconditae rationes Grotium non fugiebant. Diuersum est Testamentum memoriae proditum ab Eginhardo, ad Caroli M. amicos et ministros spectans, quod inuenies etiam in Eginhardi nupera editione, Argentorati recusa, cumplerique alii scriptores antiqui ibidem ederentur. Tantum vero tunc in lucem emissus est Monachus Egolismensis, sed testamentum Caroli, quod Pithoeus subiunxit, nescio, quo consilio, omissum fuit, quod magnam luculentamque antiquitatis partem sane continebat. Vix dubitauerim, eum, qui edendi laborem suscepit, Pithoei iudicio territum, quanquam non bona satis fide hic egisse

mihi videtur. De Pagio, non est, cur angaris, quippe qui non respicit Testamentum Carosi, nec prius, Ego ismensi subiunctum, nec alterum, quod descripsit Eginhardus, quinque post annis confectum. Ita, mea opinione, confecta res est. Caue enim, putes, eo anno, quo iste obiit, Testamentum esse scriptum. VVimphelingus, quem, ne sic quidem molestiis vacuus, euolui, annum diuisionis Imperii nondefinit, in anno mortis designando aberrauit, quem Pagi recte constituit DCCCXIV. Eginhardum primus, quod sciam, optime et castigatissime edidit Hermannus Comes Nuenarius, quem exquiras et inuenias, licet, apud Greenium Amicum nostrum. Vale, et saluta Nobilissimum Boernerum obseruanter, litterasque ad Illustrissimam Frisiam cura. VII. Idus Febr. A. CIC IC CXXCVI.

CCLXXXIII. HENRICAE CATHARINAE FRISIAE.

CRimen sit oblitterare diuturni et constanter repetiti tui beneficii memoriam, et non fateri vltro tot propensi et clementis animi signa, quae non semel, sed iterum atque saepius, data et patefacta sunt, vt ea, sine summo et pietate expresso gaudio, recordari non possim. Illud vero non culpam, sed imbecillitatem meam demonstrat,

quod nihil hucusque exspectatione tua dignum exsoluerim, etsi, quomodo id facerem, identidem cogitaui. Hinc taedium me subiit, dolorque incessit, vt prope me suppudeat meae conditionis, in qua partibus atque officio clientis ex asse non sum, perfunctus. Noui curas tuas, supra sexum tuum graues, et prorsus fastigio tuo pares, et, nisi id recusas, quod merita postulant, etiam viriles, ac moris mentisque similitudine, et sancto foedere, cum Illustrissimo Coniuge tuo coniunctas atque consociatas. Concede mihi, Domina, vt, quod grauissimus scriptor de Agrippina Augusta dixit, id sine assentatione laudibus tuis tribuam, quae tanta sapientia et sanctimonia, integro gentis tuae statu, eluxerunt, vt nunquam, nisi honorifice, appellari, a me autem reuerenter et demisse recogitari, debeant, etiamsi digne appellandi et assequendi facultas desit. Illud votis posco, vt Tua Illustrissimique Coniugis firma, et viuida florens que, aetas, integrum robur, vires animi, cum felicitate perpetua ec summa, ne minima quidem ex parte langueant, saeculumque hoc sine clade et luctu superent, vt invtroque vestrum Germania perinde, ac Saxonia, decus et praesidium habeat, ac spe non minus certa, quam consilio salutari, fulciatur. Hoc, corruptis aeui moribus, gloriae

et sanctitati vestrae debetur, hoc animis votisque coniunctis sponte nostra, sine fraude et fallacia, optamus a Deo, hoc volumus atque speramus, huius rei causa perpetuo suplicamus, vt semper vtrisque vobis florentibus et saluis, sincerum laetandi argumentum, mihi atque omnibus clientibus Gersdorfiae et Frisiae domus relinquatur. De iuuene, quae scripsisti, genere et ingenio nobili auctor sim, vt Praesecto Quaesturae Vitembergensis, homini cordato et pererudito, Zahnio, commendetur. Victus ibi liberalis quatuor et viginti assibus constat, et Endii equites ibi perliberaliter habentur, recloque exemplo viuunt. De me, peto demisse, Domina, illustrissimo Coniugi obtestationem VValdecciae Principis exponas etcommendes, qui, quatuor vel sex hebdomadibus me tabulario Culemburgensi admoueri, cupit, vt vita eius perscribatur. Fac, propitia Domina, vt a Serenissimo id impetretur. Institutum hoc quoque ad gloriam tuae gentis pertinebit, et simul his, rebus fatri meo ad interiorem saeculihistoriam via hic munietur. Ante mensem Augustum nihil suscipietur, si quid tale liceat impetrare. Calouius noster pridie diem obiit suum. A. CIC ICC XXCVI.

CCLXXXIV. EIDEM.

OBtemperat iussis tuis Zahnius, et Mezeradio, Equiti, conuictus sui copiam facit animo libenti et prompto, ac putat, hanc testandi sui obsequii peropportunam esse occasionem. Tantum hoc celare non potest, quod locus non sit hospitio idoneus, vereatur autem, vt ratio viuendi commodior id ferat. Ceterum in voluntate et studio eius nihil desideratur, aperit offertque mensam pretio haud nimis magno, neque excedente quatuor et viginti asses, cum alioqui triginta poscere soleat, sex tuo honori remittit, et obseruantiam, quanto potest, officio declarat. Per te stat, Domina, conditio haec admittatur, nec ne, si tamen ex graui causa forsan displiceat, summi tui iudicii ratio habenda erit. Per hiemem, fateor, molestum est vespertino tempore exire aedibus, et interdum, ob clamores concursationesque nocturnas, periculo non vacat. Ita vero demissus suasor essem, vt Sennerti conuictui adhiberetur. Ibi et hospitium et mensa, eodem quatuor et viginti asstium pretio patet. Nec carior conuictus est D. Bergeri, qui in vicinia nostra habitat, et summa fide ac voluntate curat gentis tuae mandata. Quod reliquum est, partes, quas iussu tuo imponi mihi, sentio,

nullo temporis articulo deseram, et mihi gratulabor, si Illustrissimae Tuae necessitudini et patriae, in expoliendo Mezeradio, operam diligentiamque probare, possim. Deus domum inclutam, cum Illustrissimo Capite, seruet, atque eius consilio salutem publicam rata et intudenda felicitate tueatur. Instant Germaniae pericula, et comparantur insidiae aduersus libertatem, et incomparabilis Herois prudentia, velut solsparso radio nebulas, feliciter dissipabit. Id. Febr. A. CLC LCCXXCVI.

P. S. In posterum supplicabo spe meliore fiduciaque impetrandi abitus, vel tua etiam summa maximaque commendatione, nixus

CCLXXXV. AMICO CVIDAM

REmitto librum, titulo Quietis spiritualis inscriptum, et duobus ac viginti capitibus comprehensum, quartum Romae, sub auspicio Casparis Campegnae, purpurati Principis, editum, multorumque, vt fama tulit, plausu exceptum. Genus scribendi ascetico homini conuenit, et blando quietis nomine securitatem, Christianis perniciosam, commendat, atque hoc sibi indulget, viamque ad ingredienda Enthusiastarum vestigia speciose satis munit. Vellem, Spencro Viro cordato et modesto,

copia fieret eius libri. Mihi enim iudicium non sumo, nec terminos aliorum mouere audeo, qui irati infestique sunt, si vel de. hoc studio conatuque suspicari possint. Ego mihi prudens tempero, et hominibus, in certamine laudem quaerentibus, relinquo. Loschii Genealogiae, Italice scriptae, mihi perplacent, maxime ob breuitatem, legenti gratam, et, quia ad recentiores familiarum vicissitudines spectant. Victorius Siri res egregias ad hodiernam Europae faciem pertinentes, mea quidem sententia, peropportune inseruit. De Eugenio Garmunino, qui familias Tusciae et Vmbriae nobiles reddidit, audiuisse te puto. Alios non paucos, et valde diffusos, magnaeque molis, libros ad hoc institutum comparatos, nuper ex Italia secum adsportauit Princeps Anhalti nus Iunior, dequibus alia et opportuniori occasione inter nos colloquamur. Hic, ne nescias. Calouius superioribus diebus e vita, excessit, cui amplum funus decretum, nec multo post est elatum. Controuersia in vicinia. a iuuene Transyluano moueri coepit, quae, Theologis ibidem crucem fixit, argumentum ex Philosophia Morali sumptum erat, hac formula conceptum: Vtrum et quare Deus prae se ferat aliud, aliud animo destinet? illi statim monstra, haereses, exsculpunt,

neque materiam obligationum perspectam habent. Non sane omnis simulatio in vitio ponenda est, quod homines doctrinarum talium expertes non assequuntur. Sed ferendus est feruor, mala tamen exempla sunt vitanda. Homo incautus in Spinosae scripta incidit, atque, hoc duce, in praecipitia delatus videtur. Vale. XVI. Cal. Mart. CIC IC CXXCVI.

CCLXXXVI. CONSILIARIO CVIDAM, Sax. EL.

DIfficilis impeditaeque sunt VVittekindeae stirpis origines, quas nemo eruditorum, quos quidem ego sciam, satis explicatas reddidit, vt prorsus acquiescere possimus. Henningisii tabulae vitiis scatent, et Reusnerus eum plerumque sequitur, nec, vt par est, rationes et momenta affert, cuius librum nactus sum, in quo manu sua non pauca emendauit. Quare ab hoc scribendi consilio recedendum est, nisi tabularia et codices antiquitus scripti suppetant, atque idonea et fide digna testimonia afferantur. Saepe quidem obscurius expressa sunt vestigia historiae veteris, sed diligentius perquisita quaerentem non fallunt, maxime, si Principum tabularia excutiantur. Inter huius rei exempla

est propago VVittekindeo-Ditgremica, quae dudum eluxit, et, tot gentis nostrae scriptorum consensu nixa, antiquitatem suam tuetur. Quamuis de iure et auctoritate familiae Saxo-VVettinensis nihil detrahatur, si origines eius ab alia, quam a VVittekindea, arcessantur. Pauci enim hodie Principatus sunt, qui hanc felicitatem sibi vindicant, vt continuata primorum acquirentium successione fulciantur. Argumento sunt Billingia, Supplinburgia et Ascania, gentes, quae in beneficiariam Saxoniae possessionem a Caesaribus inductae et confirmatae sunt, etsi recta et virili serie a VVittekindo non descendebant. Ipsa etiam Saxo-VVettinensis nostra ad Ducatum et Septemuiratum Saxoniae euecta non fuisset, si Ascania diutius stetisset et floruisset. Hac extincta, Sîgismundus, Caesar; non tam ius postliminii, quam alias graues valentesque causas, respexit, et magis singularem Friderici bellicosi, VVettinensis, fortitudinem, ac fidem studiumque erga rempublicam, quam alias antiqui generis VVittekindei rationes aestimauit, praesertim, cum Lauenburgicus in Caesarem admisisset. Conringio, ceteroquin egregio et iudicii subacti viro, non fraudi sit, haesitasse in nostrati familia explicanda, qui alibi non melius accuratiusque de Thuringia

iudicauit, quam patrimonio D. Martini obnoxiam censuit, tabulis in tabulario nostrae arcis, quae etiamnum hic extant, ac superiore anno mihi visae sunt lectaeque, refellendus. Taceo de aliis, quae neque ad institutum spectant, modo id consequar, vt ab vnius dissensu non pendeat momentum causae. Alioqui mihi probatur haec generis VVittekindei series, vt Dirgremus, VVittekindi II, iunioris filius, Friderici frater, Tetmari pater constituatur. Quae in aularum parietibus et porticibus descripta sunt nomina et imagines plerumque a recentiori manu veniunt, et documentis tabularum iure cedunt, et merito deseruntur. Haec, Patrone, perpauca et vix adspectu tuo digna sunt, quae, pro summa in te obseruantia, respondere volui Deus te, cum familia nobi lissima, diutissime seruet, et contra saeculi mala firmum tueatur. XV. Cal. Mart. CIC IC CXXCVI.

CCLXXXVII. PHILIPPO IACOBO SPENERO. Doct. Theol.

MAgna spes tui in Saxoniam aduentus est, nec dubito, quin Principis voluntati, patriaeque desiderio satisfacias, et Deo, te inuitanti morem geras. Calouius, ille propugnator acerrimus, diem obiit, cuius

funus oratione, vt par erat, celebraui. Ante eum decessit Lucius, cuius summa pietatis fama, opinor, ad tuas aures permanauit. Deliberamus, angimur de successoribus, nec, te praeter vnum, reperimus, qui vacuam Lucii prouinciam capessat. Sanctitastua omnes trahit et excitat, hoc praesertim tempore, quo virum habeamus, in cuius exempla intueamur. Nam perplures sunt, qui prudentiae tuae sacrum fructum capere gestiunt, votisque te poscunt, diligunt et colunt. Obsequere fatis, et pleno gradu ingredere. Saxoniam, ac pietatem non scriptis solum, sed etiam rebus factisque, instaura. Non stabit antiqua domus, nisi pia prudentique opera tua admini stretur. Tanto hic tutior, quanto remotior a Rheno, eris, et Deum hominesque conciliabis, si facias, vt tuis consiliis ne careamus. Quod ad pacis bellique negotia spectat, omnes Gallis finitimi metu perterriti sunt, Heluetii et Bataui incerta euentus exspectatione suspensi fortunam suam aestimant, Palatinus Manhemio timet, cuius occupandi non vana spes Gallos tenet. Anglia religionis causa discruciatur, et prospicit Iacobi II. consilia atque conatus, libertati graues prorsusque inuisos, sed Regi Gallorum, amicitia foedereque subnixo, resistere non audet: si aperte vim moliatur, omnes

insurgent, neque vero sic spe frustrabitur Gallus, sed Anglo etiam, factionibus distracto, nemine impediente, in vicinos ducet, potentiamque augebit. Vngariae quidem res stomachum ei mouent, recepto Noui castello, et fugatis barbaris, propterea, quod his rebus Caesar vires collegit, fortunamqne correxit. Neque, id non Dei beneficio accidisse, putandum, vt magno et terribili regno, vel vnus iste obex obiiciatur. Haec, quae, non monente me, animo tuo prouides, quale capiendum sit consilium, ostendunt, vt, pietati tuae condonatum, existimes, idque adeo consolationi esse tibi debeat, cum in tam ancipiti rerum temporumque fortuna iam via atque aditus in Saxoniam muniuntur. Deus te familiamque seruet, et ope praesidioque coelesti firmet. Vale, decus, et spes solatiumque, Christiani orbis XII. Cal. Mart CIC IC CXXCVI.

CCLXXXVIII. IOANNI GEORGIO ORTHIO, Patricio Francofurtensi ad Moenum.

ACcepi litteras tuas, et, quale consilium capias, intellexi, quod vt rectum fortunatumque tibi sit, opto, meamque in te amando fidem obstringo. Vnum miror, quod syngrapham non cures, qua idoneo

modo mihi caueatur. Itaque sic statuas, velle me his nundinis sexaginta florenos imperiales Lipsiae tibi repraesentare, quorsum ibit frater meus, et apocham exspectans, pecuniam sine mora dinumerabit. Reliquum nundinis alteris Lipsiae persoluetur, si mercatorem ea potestate instruas, vt denuo apochae copiam faciat, et nomine iussuque tuo confectum negotium reddat. Per te stabit, eligas, nec ne? sin aliter res cadat, ac puto, difficiles et implicatae erunt rationes. Prudens haec scribo, et modeste moneo, vt meo timori non tribuas, quod beneuolentia expressit. Causa vero, quam ob rem integra summa ad te non perferatur, celari te non debet. Celsissimus Princeps VValdeccius a Serenissimo Saxone impetrauit, vt Culemburgum ad tempus me conferam, tabulariumque eius perquiram, in quod itermagni sumptus sunt faciendi. Non enim animus in te iniquus, neque a commodis nobilissimae familiae tuae alienior, est, cum mihi nihil profecto gratiusaccidere possit, quam, si audiam, te et digrtitate; et fortunis omnibus, florere. Calouius e vita excessit, Spenerus autem vester, iudicio et iussu Saxonis, in locum demortui Antistitis Dresenensis surrogabitur, primo deinde Sacerdotum ordine consilia sacra moderaturus. Mihi nihil prius, est, quam vt tibi

in posterum magna honoris munerisque accessio contingat. Vale, et Magnificum tuum Parentem, nobilissimumque fratrem, saluta. Non. Martiis, A. CIC IC CXXCVI.

CCLXXXIX. DAVIDI PEVCKERO, EL. Palatino a Secretis.

MAgni facio tuam amicitiam, cuius fructum sane insignem cepi, cum in Anglia essem, et tuum in me studium amoremque satis intelligerem, cuius in regia Vindsoriensi multa, nec obscura, indicia protulisti. Haackii, viri ad iuuandos exteros prompti, voluntatem et officium, pro eo, ac par est, aestimo, vel eo nomine, quod inter me et D. Camerarium conciliandae amicitiae rationes inire voluit, ac de litteris adeo et liberalibus doctrinis bene mereri. Peto abs te, quantis possum precibus, vt Patronus ille humanissimus, interposita fide tua, copiam faciat Codicis, quo commemoratur, Saxoniam ab Anglia accepisse Graecas litteras, iisque rem litterariam constituisse et expoliuisse. Ioachimus, ille magnus, Germaniae, iuxta cum Melanchthone, praeceptor, Papenbergae, quae hodie Bamberga est, natus, inde Lipsiam missub, atque in Petri Mosellani disciplinam traditus, ingenio et summa industriae contentione

ad eruditionis fastigium se euexit. A quibuisdam feruidi animi Viris male habitus, et in suspicionem vocatus est, neque melius cum Melanchthone actum, cui summa familiaritas cum Ioachimo intercessit. Quae tu opportunius et plenius ex Patrono cognosces, ac, si occasio sic ferat, haud grauato perscribas. De dignitate, Heidelbergae parta, iure tibi gratulor, et opto, vt, sub auspiciis noui Electoris, facili et expedito itinere ad maiores deinceps honores contendas. Mihi, quod serius rescripserim, veniam des, et iustae excusationi locum relinquas. Breui ex Saxonia nostra Equites, Bodenhausius et Vizthumius, ad vos studiorum causa commigrabunt. Patriae status, victore barbarorum Caesare, indies melius constituitur, praesidioque firmatur. Tantum finibus vestris metuo, quod vicinus iste praepotens, non patiens quietis, omnes eo vires conferat, vt vltra citraque Rhenum latissime dominetur. Sed, a veterno tandem excitati Germani passim ad resistendum promti armatique sunt, cum, de libertate agi, videant, quam summis viribus opibusque tuebuntur. Id. Martiis, A. CIC IC CXXCVI.

CCXC. MATTHIAE MOLLERO, Ephoro Isenburgensi.

FIlius tuus Ioannes auspicato redit, vitmoribusque integer, quos mihi et senatui nostro, qua par est, industria, comprobauit, memor officii et partium, abs te impositarum, quas ita egit constanter ac sedulo, vt mea commendatione haud egere Videatur. Quam vitae doctrinaeque rationem si deinceps sequatur et teneat, sponsor ero laudis non vanae et semper mansurae, cuius fructus ad patriam perueniat, et auctus cumulatusque ad sacram rempublicam redundet. Illud vero vt quamprimum eueniat, et gratulandi occasio mihi non desit, magnopere cupio, et hoc etiam pietati tuae vltro debere volo. Vitembergae, Id. Martiis, A. CIC IC CXXCVI.

CCXCI. COLLEGAE CVIDAM.

SI hoc fortunae beneficio mihi eueniat, vt petitioni meae locum relinquas, laetabor, te datum delectumque Ordinis nostri Praesidem, qui me frustra petere non sinat, praesertim, quum ea res boni exempli est, et optimos quosque mouet, atque in primis ad ingenii gloriam pertinet, et honesta

ratione excusatur. Hoc argumento ductus, commendo tibi iuuenem, rectae indolis, nec doctrinae vulgaris, gente, insigni, genere honesto, Erfurti apud Thuringos natum, qui magnum tibi dat munus, et, velut Aeschines Socrati, se ipsum offert, vt fructum laudis industriaeque tibi seruaret, testatumque faceret aliis, quantopere te coleret, atque obseruaret. Quare ei viam aditumque ad honores patefacias, et conatum voluntatemque adiuuando confirmes. Non fallet, crede, opinionem tuam, nec committet, vt huius beneficii vnquam obliuiscatur. Age vero, defendas dignitatem Ordinis, et instituto aequissimo assentiare. Quod si cadat, vt opto, et abs te confectum reddatur, vt par est, cuncti affirmabimus, te non secus, atque eximium artificem, insigni et egregio opere laetari posse. XVI. Cal. Apr. A. CIC IC CXXCVI.

CCXCII. ALTERIVS NOMINE.

QVod familiare propriumque tibi est, de rebus magnis perapte et grauiter disserere, id praeclare abs te factum est, et vehementer placuit gratumque accidit, quod iuuenem lectissimum mihi commencatum reddidisti. Optandum quidem esset, vt Socrates meo munere sungeretur, qui Aeschinem

reciperet, sed tamen Socratici sunt sermones nostri, et quae a maioribus accepimus, libenter impertimur, neminem inuidendo reiicimus, neminem negligendo impedimus, omnes adhortamur et erigimus consilio et opera, si res facultatem habitura est, facimus, quod Socratici solent, et quod optimo cuique propositum esse debet, Vitembergae Saxonum An. CIC IC CXXCVI.

CCXCIII. COLLEGAE CVIDAM.

NOn fraudi tuis negotiis sit, quod semel atque iterum te appello, cum, id esse causae, intelligas, quod honestae iuuenum petitioni deesse non possim, sciamque, te eo esse animo, vt adiuuando potius confirmare, quam negligendo impedire quemquam, velis. Consilio vales, et amplissima auctoritate fungeris, et opera studioque praesto es omnibus, quotquot occasioni imminent, et suo atque opportuno iudicio reguntur. Res, crede, facultatem habitura est, si auxiliis et copiis tuis eum adiuuare velis. Non vero is committet, vt maximam tuorum in se meritorum gloriam vlla obliuionis suae culpa in posterum corrumpat. XV. Cal. April. A. CIC IC CXXCVI.

CCXCIV. FRIDERICO RVDOLPHI. Duci Saxo-Gothano a secretis, et sanctioris tabularii praefecto.

GRatum mihi officium est, quod in curandis ad me litteris nauasti, et superioris nostrae consuetudinis sermonisque recordari benigne voluisti, cuius fructus tuo beneficio maximus ad me peruenit, adeo, vt nihil maius luculentiusque mihi tribuere potuisses. Opto, Deumque obsecro Immortalem, vt te quam diutissime felici fortunatoque rerum statu seruet, et aulae patriaeque ornamento esse iubeat, ac ipsa etiam posteritas laboribus tuis, quibus nomen famamque illustras, non ingrata perfruatur. Libellustuus argumenti et ordinis dignitate mihi perplacet, doctisque merito suo se commendat, et imaginem perpoliti ingenii relinquit. Vix quisquam alius magna orbis terrarum regna tam breui accuratoque scribendi genere tradidit, quod iure in laudis parte tibi ponendum, existimo, qui tam succincta et eleganti scribendi ratione exspectationem fere meam. vicisti. Tantum hoc audaciae, aut potius amori in te meo, concede, vt quaedam monere liceat, de quibus vel dubitandum, vel dissentiendum, mihi videtur. Quod ne grauiter

feras, peto, et, sequentia abs te recognosci, cupio, si denuo in lucem illud tam insigne et elegans opusculum emittatur. P. 25, Imperium Romanorum non condidit Augustus, sed C. Iulius Caesar, victo in campis Pharsalicis Pompeio, cum S. P. Q. R. in verba eius iuraret, tanquam veri Imperatoris. Hinc coniurati non Tyrannum, sed verum atque legitimum Imperatorem, occiderunt, propterea, quod pactione, iureiurando firmata, ei fidem obsequiumque adstrinxerunt, quod auctore Dione Cassio liquet. Fundauit ergo Caesar, vindicauit et ampliauit Augustus. P. 44, Francorum nomen iam ante Probum, vltimis Alexandri Seueri annis, coepit, id quod colligitur auctoribus Lampridio et Vopisco, scriptoribus historiae Augustae minoribus, illo quidem in Alexandro Seuero, isto in Aureliano. P. 45. primus Francorum Rex non fuit Marcomirus, sed Pharamundus, qui nomen titulumque Regis A. C. 417. accepit, quod argumentis certis, ex ipsis antiquissimis scriptoribus, possum confirmare. Iste Pharamundus recta serie descendit a Priamo, Franco, Patrem habuit Marcomirum, vt scribunt, et causae meae suffragantur, Rorico et Prosper, quorum magna est auctoritas, et fides non suspecta. Vulgus autem Priamum Francorum, nescio qua mentiendi licentia,

a Troianis, nullo idoneo historiae argumenta, deduxit. P. 60, Iacobus IV. non coniunxit omnia Britanniae regna, sed Iacobus VI, nimirum in serie Regum Scotiae, Primus in ordine Regum magnae et coniunctae Britanniae, quae ratio causaque est, quamobrem Iacobus hodiernus appellari debeat II in magna Britannia, qui VII est in Scotia, per se considerata. P. 47, Francia Germanica et Gallica, quae sub Carolo M. coaluerunt, ab eius nepotibus diuisae ac diuulsae sunt, vt Ludouicus Germanicus in linea separata Franciae Germanicae, Carolus Caluus Franciae Gallicae, Rex esset, neutra in alteram ius haberet, suis vtraque legibus vteretur. Ex propagine Ludouici Germanici vltimus fuit Ludouicus IV, Arnulphi filius, quo mortuo, Conradus I, Rex Germaniae, non Imperator, est consaluta tus. Imperium Romanum ductu et auspicio Ottonis M. partum est A. 962. cum superiores Franci diu antea hoc ius Caesareum amisissent. P. 52, pro telonibus, scribatur, teloniis s. vectigalibus. P. 53, Alsatiam excepto Argentorato et X. liberis Imperii Ciuitatibus, nuper contra pacis conuentae formulam occupatis. Nam supremum Aduocatiae ius, et cessio ad eum modum facta, quo Alsatia penes Austrios fuit, non potest dare ius et supremum dominium in dictas

et nominatim exceptas vrbes. Quorsum legatur Pactio Pragmatica Monasteriensis. Hic pace tua, finem facio, et pro Principe vestro, aula, senatu vniuerso aulico, pro te ipso et familia, vota, quanta possum pietate, nuncupo, totumque me tibi ad obsequia trado. XIV. Cal. Apr. A. O. R. CIC IC CXXCVI.

CCXCV. ADAMO RECHENBERGIO. Doct. Theol. et Prof Lips.

VEhementer doleo superiorem negligentiam, et tarde fidem libero, quam promissi religione adstrinxi, et nemini magis, quam tibi, obligaui. Meierus noster, bibliopola, me lactauit spe potiundi Gobelini, nec dum voti me compotem fecit Quare rogo, vt in auctione Scherzeriana eum liciteris, et spondeo de pecunia mittenda. Aegre enim adduci possum, vt compago libri, quem ad me curasti, dissolvatur. Ius statuendi tibi relinquo, et, si aliter fieri non possit, necessitati cedo. Illud autem magnopere peto, cumulum addas. benignitati, et ex bibliotheca Scherzeriana mihi compares Apollonium Alexandrinum, Eunapium, et, si res facultatem habitura est, Espencaeum. Simul, atque res confecta erit, pecuniam sine mora transmittam.

Vale, et tuo me patrocinio orna. Vitembergae Saxonum, XIII. Cal. Apr. A. CIC IC CXXCVI.

CCXCVI. IOANNI CHRISTFRIDO SAGITTARIO, Sacrorum Altenb. Antistiti.

EXpressas numorum tuorum effigies non sine laetitia vidi, industriamque tuam in colligendo maximam valde miratus sum, cuius rei exitum promitto tibi prosperum, et summa cum nominis tui dignitate coniunctum. Nam, qui meus animus est, ingenue fateor, decus afferri patriae hoc tam insigni diligentiae genere, quod in eruendis et exornandis Caesarum, Principum, Antistitum, monumentis vtilissime versatur. Nemo certiorem historiae fidem faciat, quam numus, qui titulos, insignia, ostendit, temporumque vicissitudines non fallente indicio demonstrat. Non errauerit, quisquis viuum temporum actorumque testem dixerit, cuius approbandum permagna vis est, et ad ornamenta doctrinae cumulandae plurimum confert. Historiam persaepe corrigit, et scriptores negligentiae seu arguit, seu admonet, quod in historia Henrici Aucupis vsu venisse mihi, recordor. Index et auctor mihi numus

est, Henricum, Aucupis cognomine celebratum, non alio, quam Regis, titulo vti consueuisse. Huius filius Otto I, ante annum DCCCCLXII, perpetuo Regis titulum sumpsit, hoc vero anno, Imperatoris nomine, primo omnium mutauit. Haec atque talia ex numis didici, atque eo magis in pretio habui, quo certiora veritatis argumenta praebent, magisque ornant et instruunt rem litterariam, quae, si illis careat, non modo non culta et ampla satis sed etiam prope mutila, mihi videtur. Numi, imaginem pomi praeferentes, aetatem fuam produnt, nec Saliquorum tempora praecedunt, aeuo autem Hohenstauffiorum, Friderici I. Aenobarbi, et Friderici II. in primis sunt perfrequentes. Francorum numi, mea opinione, distinguendi sunt, ne Franco Germanici, qui a Ludouici Germanici tempore cusi expressique sunt, cum numis Regum Franciae Gallicae confundantur. Gratulor tibi de tanta numorum copia, et spero, confectum iri negotium, quod cum aliis usui, tum praecipue tibi ornamento, esse possit, vt sciat, aestimetque posteritas, tua cura, studio, labore, rem numariam, qua antiquitati seruit, maxime auctam fuisse ac nobilitatam. Deus te nobilissimamque familiam seruet, vires, firmitatem,

vt labori egregio sufficias, largiatur. Vitembergae, Non. Apr. A. CIC IC CXXCVI.

CCXCVII. BENEDICTO KRESSIO. Aerarii Misenensis Praefecto.

PEcuniam, beneficio Principis in annuum sumptum mihi attributam, superiori tempore tua ope auxilioque accepi, fortunasque meas ista tam luculenta accessione, in ipso rerum articulo, firmaui. Tantum in eo culpam meam agnosco, quod serius ad te litteras perscripserim, quae nominis cautionisque vim habere possint. Sed quia de filii tui optimi discessu intellexeram, non existimaui, esse fraudi, si vel longior mora interponatur, et apochae conficiundae obligatio in aliud tempus differatur. Quare me purgo de mora, et doli, a quo longissime absum, suspicionem deprecor, aequamque sententiam peto, ac tuae me benignitati totum permitto. Filius tuus hic bene moderateque vixit, temperatione, moderatione, diligentia, nemini concessit, plerosque assiduitate vicit, ad extremum abiturus egregie stetit, ac disputans talem se probauit, qualem volui diuque optaui. Promptum in loquendo et elegantem perspicacem et accuratum in iudicando, memorem rerum, peritumque

doctrinarum, audiuimus omnes et collaudauimus, libentes etiam diximus fassique sumus, ingenium habere in numerato. Fac, Patrone, in posterum subleues filium, sumptibusque iuues, vt ad summum vsque laudis fastigium recte ac feliciter contendat. Ego nullam eius vel ornandi, vel praedicandi, occasionem facile omittam, vota demum ad Deum faciam, te familiamque, cum filio tam egregio et solide erudito, diutissime seruet, consilia tua, res, actiones, prosperet atque fortunet VI. Calend. Mai. A. CIC IC CXXCVI.

CCXCVIII. HENRICO MEIBOMIO, Professori Iulio et Archiatro Guelphico.

QVae mihi tecum sancta officiorum necessitudo est, saepe cupio votisque expeto, vt labori tuo, qui ad decus patriae pertinet, fortuna respondeat, nec vlla tam ingrata posteritas sit, quin diligentiae laudem tibi rependat. Credo, magni aui tui cineres laetitiae quodam sensu affici, quum sentiunt, te auctore memoriam renouari tot superiorum laudum, tot meritorum in omni doctrinae genere cumulatissimorum. Par auo nepos, et idoneus adeo laudator, contigit, a quo nihil vulgare, nihil mediocre exspectamus. Fac, in huius incepti

gloria insistas, spemque nostram ita confirmes, vt superiora aeui monimenta etiam cumulatiora exeant, et, insigni accessione facta, magis magisque locupletentur. In hoc studio atque industria tua pono fiduciam, et acquiesco libens, ac, nisi fallor, iam tum praesentio gratae iudicium posteritatis. Nostrae ceteroquin res hic modicae sunt, Calouii, in cuius funere dixi, neque enim officium defugere potui, iacturam sarciet Bebelius, Sacra Principis EL. moderabitur Spenerus, vterque virum moderatum Saxoniae nostrati spondet, vt vel sic longae istae et difficiles superiorum temporum lites opportune tandem finiantur. Dissertationes tuas, scite accurateque scriptas, magnopere aestimo, et, vt par est, crebris sermonibus vsurpo, ciuibusque semel et iterum commendo, vt non vanam, elimatamque eruditionem consequantur. Vtinam vero, gratiae referendae mihi locus esset! sed haec me spes frustratur, quando obruor priuatis laboribus, taediaque haec praesenti animo nunc fero, spero autem, fore, vt in posterum, superatis huiusmodi molestiis, par pari referatur. Ita te Deus Immortalis familiamque tuam seruet, augeat, fortunatamque praestet. Vitembergae Non. Mai. A. CIC IC CXXCVI.

CCXCIX. ADAMO RECHENBERGIO. Doct. Theol et Prof. Lips.

OMnia, quae volui, nauiter et recte abs te curata sunt, nec habeo, quod vicissim tibi gratum faciam, occasionem tamen vehementer exspecto, qua et referre gratiam, et amorem tuum digne aestimare, possim. De Apollonio Alexandrino mihi prorsus satisfecisti, cuius et habendi, et legendi, desiderio iam diu tenebar. Scholiasten Sophoclis possideo, nec veterem illam editionem refugio, pecuniam soluet auriga. Gobelinum, quaeso, sere meo emas, vt fidei meae ratio tibi constet. Angor et doleo, cum moram recogito, sed tuae humanitatis est, accipere in meliorem partem. Fefellit promissa noster, qui comparandi eius spem fecit in quem, velim, culpa transseratur. Ziegleri de Episcopis librum recensere, vt primum licet, exopto. Religio enim sit, negare quicquam tibi, et nobilissimae societati vestrae, pro summa animorum voluntatumque nostrarum consensione, et mea etiam fide obseruantiaque, nullo temporum statu oblitteranda. Pufendorfii Historiam oculo fugitiuo percurri. Minas, opinor, non timet, ipse causae

CCC. BALTHASARI BEBELIO, Doct. Theol. et Prof. Publ. primario designato. Nomine Academiae Vitembergensis.

SImul ac litterae tuae ad nos perlatae sunt, magno, vt par est, gaudio affecti sumus, cum, quod plenum humanitate animum, tum, quod institutum quoque tuum ad nos proficiscendi significarent. Erigit nos spes aduentus tui, quem laetum fortunatumque esse, volumus, nec dubitamus, quin e re Academiae sit, si tam vsu et consuetudine vitae, quam mutuis inter nos officiis, arctissime, in posterum coniungamur. Nos igitur, pro eo, ac decet, fauemus honori tuo, daturi operam, vt intelligas, nos et complectendi, et recipiendi, tam exoptati hospitis atque Collegae desiderio teneri. Id prosperis aeque tuis, ac nostris, rebus eueniat, vt coetus Dei in his regionibus, nulla corruptela deprauatus, tuo pariter, et religiosi Speneri, consilio integer floreat, ac maiora deinceps incrementa, auspicio Saxonis nostri, consequatur. Vitembergae VII. Cal. Quinctil. A. CIC IC CXXCVI.

CCCI. AMICO.

LIbrum superiori die non sine quaerendi molestia repertum, tibi reddo peramanter et promte, nec idonea semper accurataque temporum ratione confectum, et quod non grauato audies, ex Christiani Matthiae Theatro, atque ex Boxhornii Chronologia descriptum. Tantum abs te peto, ne moram mihi in vitio ponas, et in amore erga me tuo perseueres. De me statuas, nullam inseruiendi occasionem praetermissurum. Vitembergae Saxonum, A. CIC IC CXXCVI.

CCCII. PHILIPPO IACOBO SPENERO, Doct. Theol. Sax. EL. a Sacris, et in summo Senatu Eccles. a Consiliis. Nomine Ordinis Philos. Vitemb.

VIcit pudorem nostrum gratulationis officium, cuius cum multae rationes, grauesque causae, nobis extiterunt, tum in primis summa tua humanitas, aequissimusque erga litterarum studia animus, nos erexit, vt obseruantiam nostram aliquo saltem et euidenti, eoque publico, argumento notam testatamque faceremus. Praeterquam enim quod felix aduentus tuus incredibile

gaudium nobis attulit, altissimus quoque dignitatis gradus, in quo diuina ope collocatus es, nos recreauit plurimum, atque in spem nouae felicitatis, tuo ductu consilioque obtinendae, omnes adduxit. Communis haec laetitia est, sed maxime ad ordinem nostrum, pertinet, qui cum suauitate litterarum, et mansuetioribus studiis, rationem habet, vnusque praecipue tuo praesidio eget. Patiaris ergo, summe. Venerande Vir, nos eo esse loco, quo fuerunt omnes, quotquot ante nos doctrinas liberales pari fide, ac diligentia, hic tradiderunt, quippe qui beneuolentia ac suffragio Antistitum Senatus vestri fummopere floruerunt. Enitemur, vt quam docendi rationem ingressi sumus, tuo in primis iudicio approbare cupiamus, nemini certe in te colendo vnquam concedamus. Seruet Te Deus Immortalis, ac nihil praeter optatum euenire sinat, vt cum Dei coetus, tum Academia nostra, perbenigno tuo, quod sperarnus, auxilio fulciatur, fructusque curis atque laboribus tuis multo cumulatissimus reddatur, nec minus ab aetate nostra, quam a grata posteritate, dignis consentientibusque sermonibus celebretur. Vitembergae, Prid. Cal. Sextil. A. CIC IC CXXCVI.

CCCIII. THEOLOGO CVIDAM.

NOn possum deesse Heineccio, Gedanensi, qui, me spei petitionisque suae interpretem esse, voluit, viam aditumque ad Te, Magnifice Vir, me adiutore, sibi muniturus. Equidem praeclare scio, me non eo esse loco, vt meae commendationi permultum tribuas, qui nulla officiorum parte te mihi deuinxerim, spero tamen, fore, vt iuueni, honestis natalibus orto, et pio modestoque ciui nostro, ac meo etiam auditori perquam gnauo, bene cupias, eumque ornandum pariter, et tuendum suscipias, vsumque studii sacri, vt obnixe petit, commonstres. Hominem aeque gratum, et clientem sempiternum, tibi permitto, qui nihil non velit et agat, quod sciat tibi esse acceptum. Ita Deus te, Magnifice Vir, reipublicae sacrae, et intemeratae religionis parenti Saxoniae, quam diutissime. seruet, et nihil, nisi ex sententia tua euenire sinat ac iubeat, omnia demum voto maiora tibi et nobilisssimae familiae constanter ac perbenigne largiatur. Vitembergae Saxonum, Id, Sextil. A. CIC IC CXXCVI.

P. S. Budae expugnatio optanda et metuenda est, sed optanda magis, vt limes Chrissiani orbis contra barbaros muniatur.

CCCIV. IOANNI GEORGIO ORTHIO, Patricio Francofurtensi ad Moenum.

EXistimo, res tuas adhuc esse prosperas, et nihil de meo in te amore imminutum volo, tantum peto, vt haud grauato formulam mutes, et, qua par est ratione, tuarum nomine expensarum tibi satisfactum, declares. Nam, ex quo capite non coactus soluam, id sigillatim et expresse definiri oportet, nec ferri potest vocabulum, quod nostro loquendi more publica negotia complectitur, et priuatorum rationibus non perinde accommodatur. Tibi vero id excidere nolim, me ea lege; quod reliquum est, soluere constituisse, vt verba apochae mutentur, et, prout in schedula Germanica scripsi, ordinentur. Caput et causa debendi perspicue nominari debet, vt morae tergiuersationique occasio praecidatur. Buda capta, Caesarem deinde in spem belli, contra Gallos felicius gerendi, erigit, nec dubito, quin ex huius expugnatione vrbis pendeat recuperatio Argentorati, quo Rheni pariter et Germaniae, sines, aperiuntur. Filius Pr. EL. vestratis in obsidione fortiter stetit, Boii, Saxones et Brandenburgici,

nihilo segniorem Caesari operam probarunt. Quod bene vertat Austriae, pium iustumque aduersus barbaros bellum gerenti, vt alias super alias Augusti victorias audiamus. De Hamburgo, non est, quod metuamus, vicini Principes pro sua quisque parte parati sunt, nec committent, vt tam pinguis bolus deuoretur a Danis. Falluntur, si Gallico se metiuntur modulo, et idem apud Albim destinant, quod Galli apud Rhenum confecerunt. Dissimiles vtrinque vires, nec successus par futurus. Quid de Geneua futurum sit, omnes anxii exspectamus, nec facile adducimur, vt credamus, Heluetios tam ignauos fore, vt, claustrum hoc, quod aditum ad ipsos munit, eripi patiantur. In Anglia res conuersae sunt, Londinum, populus, fasces summisit, religio, libertas, nutant. Sueonum Rex pleno imperat iure. Vngari, capta regni sede, in modum prouinciae habebuntur, rescissis priuilegiis, quae tumultuando amisisse censentur. Religionem Deus respiciat, et, nihil conscientiae eorum graue ac repugnans fieri sinat. Populus, qui libertate sua vti non potest, in obsequium redigendus, ac, nisi aliter fieri potest, armis coercendus, et libertatis possessione mulctandus, religio, qua is cum Deo coniungitur, non auferenda, quae non hominis, sed Dei, imperio continetur.

Plus nocet Gallia, quam quis nocuit vnquam quippe quae religionem Protestantium, ex Gallia eiecit, nec melius agit cum locis tractibusque in Germania occupatis. Sententia Furstenerii, ita statuentis: Satius esse, amitti Viennam, quam recuperari Budam, ob inualescentem Galli potentiam, et metum communem, nunc plane mutata est, et recte mecum sentit Vir quidam harum rerum peritissimus, quod cum arbore Austriae omnes rami, id est, omnes Principes, decidant, si illius tam altae radices excidantur. Vinculum amoris erga Caesarem, et metus erga Gallum est Argentoratum. Spenerus hic et in aula summopere colitur, et conciones eius quasi oracula aestimantur, passimque describuntur. Tu, quaeso, faue et vale. Vitembergae Saxonum, Nonis Sept. A. CIC ICC XXCVI.

CCCV. PAVLO BORNEFELDIO, Patricio Lubecensi.

BElle cecidit, quod tam celeriter finitum, quam inopinato coeptum est Hamburgense bellum. Caesaris melior fortuna magnam patriae spem facit, et Galli sociorumque eius, consilia conuertit. Ne Deus sinat, vt claustra Imperii et propugnacula libertatis Germaniae eripiantur. Si pauci

de plebe peccant, non continuo in omnes, vindicandum. Murus libertatis, et munimentum aequabilis iuris, est magnus et peramplus ille inferioris Saxoniae tractus, in quem descripti, distributique sunt praepotentes, et consiliis viribusque coniuncti, Principes, non passuri, vt vnus tanta, et tam opulenta vrbe potiatur. Cum primus eius rei nuncius afferretur, Antiochi et Philippi, regum, res gestas, consilia, mores, instituta, euentus, ex Polybio edisserebam, et similitudine quadam hodiernas imperandi rationes, et imperantium exempla, illustrabam. Quid priuatim sentiam, proloqui fas non est, sed coram aliquando audies, si Deus volet. Buda capta Caesar frenos barbaris iniecit. Restat, vt castrum Esseckianum cum ponte in Caesaris potestatem redigatur, aditusque regni muniatur, et Transyluania regno veteri, a quo secessit, coniungatur, Danubii ac Tibisci, Draui item et Saui, imperium prospere ac plene recuperetur. Illustrissimi Rosencranzii schedas haud grauato mitte, et, si libet, coram Roscio, vt iocaris, non timide in posterum salta. Frater tuus, bene liberaliterque habitus, de statu nostro et conuictu plura nunciabit. Finem igitur facio, et me tuae, quam expertus sum, beneuolentiae permitto. Deus te seruet. Vitembergae

CCCVI. IOANNI VALSTADIO.

TVus et bona indole, et praestanti ingenio, Constantinus, iussu tuo patriam repetit, nec sine laudis et diligentiae fructu ad vos redit. Nihil, quod sciam, in se vnquam desiderari passus est, ac piam modestamque vitam, iuxta cum populari suo egit tam constanter, quam circumspecte. Nunquam in senatu nostro stetit, quia nihil admisit, quamobrem in ius vocaretur. Scholas, quanta potuit industria, obiit, et viros in omni genere clarissimos insigni ardore animi audiuit, et dicta eorum libens excepit, atque in animum demisit, neque hic quisquam ex Patrum ordine fuit, qui non vltro eius vtilitati deseruiret. Pridie, quam hinc discessit, festo solemnique ritu Caesaris victoriam celebrauimus, fusis fugatisque barbaris insignem. Actum, crede, fuisset de vestris finibus, nisi iste rerum Austriarum successus ambitiosa Galliae consilia conuertisset. Venio in spem, fore, vt in posterum communis patria bonis et salutaribus coniunctisque consiliis erigatur, ad depellendos, qui libertati insidiantur, hostes, patientia hucusque et discordia nostra elatos.

Bellum Hamburgense quam inopinato coepit, tam repente confectura est, non passuris Saxoniae Principibus, vt tam opulenta et valida vrbs in potestatem Dani redigatur. Plura aliquando, coram, si ad vos, vt spero, saluus et incolumis veniam. Vale. Vitembergae, Nonis Oct. A. CIC ICC XXC VI.

CCCVII. PHILIPPO IACOBO SPENERO, Doctori Theologo Pr. EL. Sax. a concionibus aulicis primariis et a Consiliis Eccles.

DVae mihi causae sunt, quamobrem tibi, Vir Magnifice, gratulari debeo, altera, quod partam in hac regione summam sacri ordinis dignitatem, aliquot abhinc mensibns susceptam, firma cum felicitate ac valetudine teneas, altera, quod filiam optimo amplissimoque Viro elocaris. Cuius gaudii sructum quam diutissime capias, et patriae sacris rectissime praesis, nec minus honori studiorum faueas, quae praesidio egent, ac tuae in primis bonitati se commendant. Sed vna de causa maxime doleo et angor, quod decus Academiae, et exemplar pietatis ac modestiae, nec opinantibus nobis, ereptum est, Bebelium dico, quem Deus ostendit nobis, et iratior

abstulit, magno tuo incommodo, et rei Christianae damno. Haud scio, an vulnus tam acerbum emendatus Dei coetus acceperit vnquam. Enim vero, amisimus virum, cum quo pietaset selicitas Academiae coucidisse propemodum videtur. Sed ferendum est, quod Deus, a moribus nostris alienior, constituit, cui repugnare non licet. Vnicum in te solatium nobis superest, quem DEus seruet ad tuendum rei Christianae statum, quatenus pietate et sanctitate continetur. Illud ad vltimum abs te peto, Magnifice Vir, causam meam agas in senatu sacro, et, pro facienda itineris in sex hebdomadas potestate, suffragium feras. Rogat, qui bene tibi cupit, Princeps VValdeccius, qui mihi perbenigne scripsit, et, quinque abhinc annis, eam in sententiam Saxoni supplicauit. Admouebit me reuisendis Culemburgi tabulis, et litteris sanctioribus excutiendis, quam operam et vtilem et honorificam mihi fore, credo. Deus te ab iniuria temporum, malisque omnibus, asserat, consilia denique, et spes resque cunctas, fortunet. Vale, coetus sanctioris praesidium et decus. Ordo noster obseruantissime se tibi commendat, et praedicat singularem in respondendo beneuolentiam, cuius in gratulatione nuper interpres fui Vitembergae Id. Oct. CIC. IC CXXCVI.

CCCIIX. PATRONO CVIDAM.

IOannes Conradi, Megapolitarius, vitam pie actam diligentiae et modestiae laude, vt Patribus, sic mihi, quem in antiquitatis studio elegit ducem, sigillatim approbauit, nec modo artes liberales, quas in patria auspicatus est, sed etiam sacra litteras, sedulo didicit, atque his praecipue totum se tradidit, cuius instituti perficiendi causa, huc potissimum venit. In scholis Theologorum assidue versatus est, quod doctores meritissimi Quenstadius, Deutschmannus et Mayerus, eius industriae testes et arbitri, ingenue mihi affirmarunt. Quo testimonio ornatur, viros quosque grauissimos sibi conciliauit, eaque de causa Zieglerus, ICtus noster, ipsum, cultus vitae capiendi causa, Dresdam dimisit, et Raschio, principalium negotiorum curatori, obnixe commendauit, perspectaque eius indoleac doctrina effecit, vt filiorum studia regeret, exemplisque instrueret et ornaret. Quo munere, vt par est, functus, patriae reuisendae consilium cepit, fructum, quem in Saxonia et Misnia, Vitembergae et Dresdae collegit, magno laudis quaestu in patriam relaturus, et Serenissimo Principi pietatem aeque, ac obsequium, testaturus. Nemo Patrum dubitat,

quin magnum exinde commodum ad coetum Dei, ducatumque Megapolitanum, deinceps redundet, id quod Patres Academiae, nemine excepto, volunt ac optant, et ciui huc vsque suo, in Omnibus vitae doctrinaeque partibus, integro et recto, bene precantur. Vitembergae Saxonum. XVI. Cal. Nouembr. A. CIC IC CXXCVI.

CCCIX. AMICO CVIDAM.

TVam potissimum sequor auctoritatem, et simul expono consilium itineris, quod desugere nequeo, versus Culemburgum suscipiendi. Annitere, quaeso, auctoritate tua, et Principem idoneis rationibus moue, vt potestatem mihi faciat. Scholao tuae, quas repetis, Mathematicae meis mixtao schedis, confusaeque, iacent, quas explicare simul et ordinare tam breui temporis spatio non possum. Igitur moram concede, et negotium hoc fidei popularium tuorum, quihic versantur, committe, quibus tradam, quicquid reliquisti. Frater meus, qui idem optat et vrget, saluere te iubet, et in patriam reuersuro nihil non furtunatum tibi, tam egregio et veteri amico, precatur. Rectoris tabulas, ad commendationem tuam pertinentes, curassem libenter ac prompte, si quis ciuium tuorum me interpellasset.

Semper, vbi opus erit, potestatem huius rei impetrandae tibi facio, et quicquid laudis tuae causa possum, vltro suscepturum me recipio. Steinheilius, dignus te successor. petit, vt omni, quo par est, modo eum iuues et instruas ad prouinciam, qua decedis, capessendam. Est modestus, et Graece doctus, et mihi percarus. DEus te seruet. Vitembergae XVI. Cal. Nouembr. A. CIC IC CXXCVI.

CCCX. AMICO.

FELix fortunatusque rei Christianae annus fuit, quo domi et militiae respublica bene administrata est, barbari hostes disiecti sunt, ac dissipati, nec Rheni Mosaeque fines turbati. Cum vero laetum faustumque litteris honorem haec tempora promittant, accipe omen neg tii prospere successuri, et crede, Musas tutum hoc tempore praesidium habituras. Caio gratulor, et tua causa gaudeo, idque me facere, aequum est, ob summas et singulares tuas virtutes. Nunquam committam, vt vel in agnoscendis, vel in colendis, tuis meritis alicui concedam Si qua iu re gratum facere tibi potero, enixe id agam, nullamque tui ornandi occasionem deinde praetermittam. Vitembergae Saxonum. IIX, Calend. Nouembr. A. CIC IC CXXCVI.

CCCXI. AMICO.

GRatulor solennia nuptiarum feliciter peracta, et Deum oro ac veneror, vt sine numero ac fine tuam cumulet felicitatem. Quid actum continuatumque sit, vide, vitio describentis famuli ignosce, et mihi faue. Vitembergae Saxonum A. CIC IC CXXCVI.

CCCXII. PAVLO BORNEFELDIO, Patricio Lubecensi.

VAlde laetor, te, multis officiis et familiaritate mihi coniunctum, studere meis commodis, et cupere enixius, vt libri, quos dudum expeto, tua in primis cura et labore primo quoque tempore ad me perferantur. Vicissim, sise dat occasio, gratum tibi faciam, et quoad omni studio possum, habebo rationem tuae dignitatis. De iustitia belli Danici, quid prorsus sentiam, scribere. non facile ausim, hoc tamen affirmabo, rationes vrbis, quas ego quidem cognitas habeo, longe esse firmiores, quam vt vlla iuris specie conuellantur. A Schauenburgicis, idoneo et habili gentium titulo, empta libertas, ac deinde tabulis Imperii confirmata est, in quorum ius Dani Oldenburgicae gentis successerunt, nec plus obtinere

potuerunt, quam illi, cum cederent, habuerunt. Nulla quies inter populos sit, nulla tranquillitas vnquam speretur, nisi pacta sancte inita valeant, maxime ea, quae cessione voluntaria nituntur. Multae vrbes, a potestate imperantium exemptae, et recto iustoque modo in libertatem vindicatae, vel sola possessione ac diuturnitate temporis se defendunt. Argumentis et exemplis supersedeo, ne epistolae modum excedam. Fratrem meum generoso Domino a Borne commendabo, de quo non magis spero, quam spondeo, virum omni liberali doctrina instructum, qui illustri reipublicae operam probet, grato et obsequenti cliente dignam. Primum conatus specimen in tabularioCulemburgico, me auctoreet duce, edet, tu fac, honesto abs te simul vitae et indolis tostimonio ornetur. Ita te propitium Numen benigne respiciat ac tueatur. Vitembergae IX. Cal. Nouerabr. CIC IC CXXCVI.

CCCXIII. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. Dresd. et Consiliario.

DVdum quidem peregrinandi me taedium cepit, siue satietas tenuit, nec tamen possum, quin ipse mihi resistam, et vnum oc ab Illustrissimo senatu vestro petam, vt potestatem mihi faciat itineris, Culemburgum

versus instituendi. Vrgeor litteris ac fatigor, nec scio, quemadmodum me expediam, praesertim, cum, sub conditione missionis, ad breue tempus impetrandae, iturum me, receperim superiori anno, cum saepius ea de causa interpellarer. Offert aperitque mihi Princeps VValdeccius omnes schedas et epistolas in tabulario Culemburgico perspiciendas, nec minus ad bibliothecam, ab Henrico V. Volrado olim non paruo pretio comparatam. Videtur mihi tandem, etsi alieno et difficili huius anni tempore, occasio haec arripienda, quam in adultum vsque autumnum differre vorui, finitis omnibus tam publicis, quam priuatis, commentationibus, quae me adhuc impediuerunt. Fratrem mihi comitem adiungam, vt, me duce et magistro, sensim quoque his interioribus studiis praeparetur. Concede mihi, Patrone summe, vt quinque vel sex hebdomadum interuallo abesse a Musis mihiliceat, vt maioribus subsidiis ornamentisque cumulentur. Faciam, vt nihil fugiat, si quid reconditum impetrauero et selectum. Multa, fateor, ab illo Principe didici, qui me familiariter, ob litterarum historiarumue elegantiam, amat. Quae ipse gessit, a primis vsque annis, in Septentrione, in Germania, Belgio et Hungaria, ipse

mihi rerum suarum interpres enarrauit. Tabularium VValdeccium aperuit, in quo multa reperi, et contemplatus sum, quae alibi frustra sperem. Princeps aetate consectus, et de Germania consilio ac manu bene meritus, iam A. CIC IC CLXXX. in hanc sententiam Potentissimo Saxoni, Hero meo, supplicauit, quarum, opinor, litterarum exemplum redux ad aulam misi. Ego vicissim, si quid possim, gratum faciam, et pietate atque obseruantia tuum, vt par est, nomen etiam foris colam. Deus Te, Magnifice Vir, cum nobilissima familia, incolumem, et bonis omnibus affluentem seruet. Vitembergae, X. Cal. Nouembr. A. CIC IC CXXCVI.

CCCXIV. CHRISTIANO KOCHIO, In Regio Vismariensi Tribunali Assessori.

QVod mihi superiori mense negotium mandasti, id libenter suscepi, et, qua par est, industria curaui, hominemque eruditum pariter, et moratum, delegi, qui, mea quidem opinione, has partes ex animi tui sententia, et ex filiorum vtilitate, agat. Ciuis est Torgauiensis, multa familiaritate officiisque mihi coniunctus, litterisque humanioribus mediocriter excultus, et in historia ciuili diligenter versatus, ac iuris etiam studio deditus, sine mora, si velis et iubeas, Vismariam abiturus.

Exemplum epistolae, quam ad me perscripsit, mitto, copiamque iudicandi facio, ne quicquam temere statuam, totiusque adeo rei huius arbitrium tibi permittam. Quod reliquum est, nihil enixius cupio, quam, vt commodis filiorum, in quibus spes tua sita est, consulere queam, cum, vt tuae voluntati prompte obsequar, tum, vt dignitatis tuae rationem habeam, quae prorsus ad cultum obseruantiamque tuae gentis spectat. Seruet te Deus rei christianae propitius, sub auspicio et tutela fortissimi Regis, qui summo et incredibili consilio, et pari ac diuina magnitudine animi, regnum, superiori tempore afflictum instaurauit, et potentiae inter vicinos aequabili modo tenendae exemplum praebuit, nec se a partibus Imperii disiunxit, cum maxime praesidio egeret, barbaris ad exilium Christiani orbis, conspiratione Gallorum, excitatis. Quae tempestas, fortunante Deo, transiit ac dissipata est, Buda capta, et nomen Austrium victricibus signis prolatum, vt, qui, funditus illud perire, optabant, meliore iam successu attoniti, alieno paullatim abstinere, et cupiditates continere quodammodo et coercere, metu magis, quam studio et amore nostro, videantur. Respiciat Deus aequissimum fortissimumque Regem vestrum, in meliori causa adiutorem et socium, ac pleno

auspicatoque iure nunc demum regnantem. Dubiae temporum rerumque vicissitudines Martium iustumque Carolum flagitant, ad cuius felicitatem spes, studia nostra, spectant, vota omnium diriguntur. Vale, Magnifice Vir, et honori meo faue. Vitembergae Saxonum, Nonis Nouembr. A. CIC ICC XXCVI.

CCCXV. AMICO.

REliquum laboris transmitto, petoque, vt aequi bonique consulas, et, quod libenter suscepi, nec tamen sine mora, inuitus licet, confeci, recenseas, mihique, Culemburgum abituro, faueas, et conatus atque studia mea probes. Si reuertar, de itinere, et rebus aliis, vt par est, te certiorem reddam. Vale, et, nisi graue est, data occasione, has pagellas ad Tenzelium cura, ac diu prospere et feliciter ex animi sententia age. Vitembergae Idib. Nouembris, in ipso procinctu. A. CIC ICC XXCVI.

CCCXVI. IOANNI GEORGIO GRAEVIO, Polyhistori Batauo.

PEracerbe doleo, colloquium, inter nos. Traiecti coeptum, opinione citius finitum,

propterea, quod, a nauta interpellatus, non poteram non vti commoda abeundi occasione. Aliquoties in congressu, cum nostratibus consiliariis instituto, honori tuo, vt par erat, libaui, Fratri meo, quaeso, auctor sis humanitatis porro excolendae. Nolim festinet iter, quod ad iurisprudentiam ducit, spretis sane litteris, quibus solida et vera iurisprudentia continetur. Tua verba ipsi oracula erunt. Ego prius, quam abeam, nisi, animi causa, ad nos excurras, certo te. visam et salutabo. Maxime aueo de rixoso illo tecum loqui, qui, nisi fallor, somniat in libero et litterali sapientiae regno dominatum. De morte Electoris Coloniensis persertur fama, vtinam fausto rerum Germanicarum omine! Caesar, fortuna et victoria. firmus, aduigilabit. Burcardus, ludi Culemburgici moderator, tibi sua studia approbare cupit, quem, vel ob Camerarianam prosapiam, commendabo, si putes, eum esse, qui mereatur. Vale, cum familia nobilissima, et me ama. Dens te, Calendas Ianuarias feliciter auspicatum, benigne seruet. Ex noua arce apud Testerbantios, ipsis Nonis Ianuariis, A. CIC IC CXXCVII.

CCCXVII. EIDEM.

OMnino tricae sunt, quae me in dies implicant magis et impediunt, iamque diu inuitum retinent, et, nescio quid, inamoeni habent. Sed omnia prius experienda sunt, quam e tricis me expediam, quibus autparum suauitatis inest, aut non magna cum artibus necessitudo intercedit. Tranquillitatem animi in studiis et quiete pono, et, quoad licet, a negotiis recedo, ac penitus abhorreo, si quidem taedio aut periculo non vacant, Saepe tamen aliquid suscipiendum est, quod honesta ratione recusari non potest, u vel maxime periclitemur fortunam, et iniquam adeo conditionem subeamus. Libri, res, fortunaeque meae omnes, vnius hominis fidei creditae sunt, per cuius imprudentiam ac desidiam multa mihi perniciosa euenire possent. Iam menti occurrunt subiti incendiorum casus, iam insidiae furum, et odia maleuolorum, qui ex aliis malis quaestum sperant. Pauci dies sunt, quod famulus meus. Ioannes Clisius, scripsit, rumorem de facto naufragio, et meo fratrisque interitu, perlatum, plerosque, velut in communi gaudio, exultasse, id est, vt interpvetor, artium et litterarum rudes, et vana ac inani arrogantia

elatos. Credo iam de hereditate adeunda cogitasse, alienis, vt suspicor, laboribus laudem sibi paraturos, accipitres, seu mauis, Harpyias. Ignosce commoto animo, quem litterae tuae, commodum allatae, non mediocriter leniuerunt. Sed Principis VValdeccii aduentus bonam mihi eluctandi spem facit, vt, rebus confectis, repetam stationem, de qua decessi. Prius autem tecum confabulari aueo, tuos, multo doctissimos, fermones audire gestio, tecum esse, opto, et hoc omni felicitate potius duco. Fac tandem, visendi mei causa, Culemburgum venias, eodem tecto et mensa, sine strepitu, solius animi gratia, excipiendus. Ego et Leonardus, frater meus, qui inusitatam humanitatem tuam praedicat, et dicta praeceptaque tua repetit ac veneratur, soli prandemus, et soli coenamus. Neque id fraudi erit officio meo, quod, rebus ad exitum perductis, omnino tibi, prius, quam abiturus sum, persoluam. Litteras, quas ad me curasti, scripsit Nitschius, Dresdensis IC frater eius, qui Ephemerides eruditorum Galliae virorum Latinas secit. Inuitauit me ad auctionem, Lugduni Batauorum instituendum, sed catalogum non misit. Frater mens summopere et sancte tibi se commendat. Vterque optamus, vt de tuo, magnae exspectationis, filio bene mereri queamus.

Epulo vrbis publico non ita pridem exceptus, prolixa obseruantiae significatione honori tuo libaui, et, cum VVagnero, Sacerdote, collocutus sum, qui, filium tuae disciplinae traditum, affirmabat. Sacerdotes hic modesti et moderati sunt, et abstinent a foedis factionibus. Vale, et pristinam mihi fratrique beneuolentiam serua. Culemburgi Non. Febr. A. CIC ICC XXCVII.

CCCXIIX. NICOLAO L. B. A GERSDORF.

DVdum mea clientis fides postulabat, vt rationes absentiae redderem, veniamque tardioris reditus peterem, ac moram, mea opinione, longiorem tibi in primis reuerenter excusarem. Fretus enim tuo, quod aequissimum est, patrocinio, inceptum feliciter perficiam, atque ad studia me referam, et locum, qua coepi, diligentia in posterum ornabo. Post longas itineris ambages, hiemisque molestias, adulto Nouembri Amstelodamum veni, hinc Traiectum ad Rhenum discessi. Vtroque in loeo conquisiui libros, et salutaui doctos viros, Graeuium ante alios, qui vnus maxime Traiectum ornat. Paullo post, quam ad uerso Lecco Culemburgum accessi, Henricus, Londini Episcopus, huc commigrauit, nec pauci ex Anglia et Scotia iuuenes; studiorum

causa, ibi commorantur. Parum abest, quin exules dicam, quippe quos afflicta religio permouit, vt, Batauiam quaererent, et, quorsum noua tempestas euasura esset, soliciti exspectarent. Bataui interim securi sunt, et, florence Indiae Orientalis Societate, non admodum timent, et spem munimentumque in diuitiis ac hominum multitudine habent. Terra fines exquisitissime muniti sunt, Nardenae, Traiectoque ad Mosam, noua, eaque validissima, opera praestructa sunt, vt nihil ab eo limite metuant, de vrbe Luxemburgo Germanis solicitudinem relinquant. Mari classes instructissimas obiicere possunt, ac de Angliae dominatu fortasse non absurde iudicant, non fore diuturnum, nisi Presbyteriani, er populari ex statu homines, penitus fortunis suis euertantur. Neque, hoc rerum statu, ei Regi bellum expedir, quo Anglos taedet praesentis fortunae, repente turbaturos, si vel semel foris rem gerat male. Proceres plerique, et aulae coniuncti homines, sacra deserunt, populus, adhuc constans, patientia se firmat praeter consuetudinem suam. Belgium, quod Foederatum dicitur, dissidia Theologorum perturbant, et, nisi fallor, fatali eorum malo proludunt. Cocceiani et Voetiani in se declamant, et altera pars alteri odium conflant, reuera vulgus

concitant atque confundunt. Auriacus, quanto potest, conatu tuetur et ornat Voetianos, Spanhemio pro his annitente. Cocceiani quorum VVittichius Lugduni Batauorum princeps est, et propugnator sectae acerrimus, idemque philosophiae Cartesianae scientissimus, tamen, doctiores, vt existimo, sunt, et iudicium rationemque Cartesii sequuntur. VVeihenus Franequerae varie et insolenter agit, patrocinio Henrici Casimiri, Nassauii Principis, confifus. Proximo mense emisit libellum, in quo contendit et pugnat contra diuini Codicis auctoritatem, atque illius verum interpretandi modum non aliunde, quam ex ratione naturali, petendum, affirmat. Non sum litis eius iudex, sed illud tamen affeuero, his rebus religionem Christianam peruerti, et cum philosopha ac pagana veteri prorsus commutari. VVitsius, Theologus Traiectinus, VVeiheni quondam collega et amicus, non veretur, ipsum dicere Atheum, et sententiam castigat impiam, cuius exemplo accensus Vlricus Huberus, Iureconsultus elegans et eruditus, reiecit foedas istius Theologi propositiones. Exculpitur hinc secta Arminianorum, quae rebus Nassauiorum minime vtilis est, et causam motibus dedit. Vnum illud VVeiheno laudi ducitur, quod hereditariam Frisiae

Occiduae praefecturam Henrico Casimiro conciliauerit, et nuper Auriacum cum eo redegerit in gratiam, quod fieri posse, multi et sapientes viri desperarunt. Quamuis. nec illud paribus studiis voluerint Frisianes, nec hoc perinde optauerint Amstelodamenses, qui libertatem potentia muniunt, et soli Principi Auriaco obnituntur. Sed de his plura perscribam, cum in Saxoniam fuero reuersus. Breui cum Principe VValdeccio. Hagam Comitis ibo, adulto vere in Saxoniam rediturus, et libros codicesque magno numero mecum allaturus. Nunc in pietate acquiesco, Deumque oro, vt ce, Domine, eadem, atque antehac, felicitate vti iubeat, coelestique praesidio tuam, inclutis necessitudinibus fundatam, domum fulciat, et plane efficiat, vt, tuo ductu atque consilio, honor Saxonis, vtilissima patriae conditione, in maius in dies fastigium crescat, atque in immensum augeatur. In vrbe Testerbantiorum Id. Febr. A. CIC IC CXXCYII.

CCCXIX. IOANNI GEORGIO GRAEVIO, Polyhistori. Vltraiectino.

ADhuc recordor suauissimi colloquii, quod in multam noctem extraximus, et de varia ac vera eruditione inter nos collocuti

sumus. Nunquam id animo meo excidet, et in Saxonia cum primis materiam dabit praedicandae humanitatis tuae. Res fortunaeque meae saluae et incolumes sunt, quod litterac, quas diu exspectaui, hodie allatae, significarunt. Princeps VValdeccius cras Hagam Comitis tendet, cuius sermones mihi periucundi sunt, et rationes optimas vtilissimasque complectuntur. Quod reliquum est, peto abs te, fungaris officio beneuolentissimi hominis, et Burcardum nostrum tuendum ornandumque suscipias, qui tua commendatione se assecuturum sperat munus Rectoris Bredanae scholae. Si quid apud te valet Camerarii sanguis, roga te quaesoque, faueas honori ipsius, et efficias, vt sibi et rebus domesticis commodiorem rationem. inire possit. Vale, cum ornatissima familia tua, et filium tuum elegantissimi moris, meo fratrisque nomine, saluta. Culemburgi, Nonis Martiis, A. CIC ICC XXCVII.

CCCXX. CAROLO L. B. AB APPELBOOM.

NOndum. excessi e Belgio, partim salutantium officiis, partim auctione Goesiana, impeditus. Summam rei frater meus exponet, significationem obseruantiae datuxus. Vis coelestis Numenque diuinum

illustre nomen tuum fortunet, et quam diutissime in terris florere velit iubeatque. Haec vota nuncupo, et me profiteor clientem. Lugduni Batauorum. Ipsis nonis Aprilis CIC ICC XXCVII.

CCCXXI. GEORGIO FRIDERICO MIEZIO, Sacerdoti Culemburgensi.

Cessi postulatis Lugdunensium, et longius, quam vellem, substiti, auctioni Goesianae interfuturus. Haec, fateor, me tenuit, et ab itinere, quod ingredi cupiebam, retraxit, nec defuerunt salutantium officia, praesertim Academiae Patrum, qui summo honore me affecerunt. Sic aliquoties pransus sum apud Vitriarium, praesentibus Rectore Magnifico, Spanhemio, Moyne, Drelincurtio, Ryckio, et ciue meo, Doctore Nitschio. Quin et Rector Academiae, Spanhemius, ipse mihi adfuit, et Calendis Maiis in praedium vrbi vicinum solenniter inuitauit, vbi plurima, in primis de statu Eccesiae, de studio moderationis, de spepacis et concordiae, itemque de rebus ad eruditionem pertinentibus, collocuti sumus. Inter alia mentio fiebat Salmasii Notarum in Nouum Foedus amissarum, quod

non dubitabat Stephanus Moyne consilio nutuque diuino accidisse. Multos enim Instrumenti Noui locos, secus, quam par est, interpretando, aliorsum detorsisset, et Theologis, vt acumine pollebat, crucem fixisset. De Petauio dicebat, cum solide non didicisse Graecas litteras, idque ostendebat, de loco Epiphanii, vbi, [gap: Greek word(s)], legendum, contra, quam legit Petauius. Porro de vestra Testerbantiorum ora sermones cum Antonio, Matthaeo contuli, atque multis argumentis probaui, oram Tester bantiorum non Geldriae Ducatus esse partem, sed omnino S. R. Imperii clientelam haberi debere. Idem asserebat ius in Leccam statui Traiectino, eique tribuebat ius prohibendi in flumine, idque ab Episcopo Traiectino repetit, inde a saeculo XI, postea etiam Praepositum Diui Ioannis Traiecti obtinuisse ius in flumen, affirmabat. Sed regessi, Testerbantios regulos fuisse liberos, et ratione castri Culemburgici, non agnouisse Episcopum Traiectinum. Ille hoc dicere pertendebat, fuisse Comites Traiectini Episcopi Clientes et Vasallos, Ego negaui dixique, castrum a portionibus et accessionibus quibusdam distingui oportere. Postea haec bello et insecutis parcionibus mutata. Ille contra, ab Hemo ad Schonhouiam portam ius in Leccam habere Traiectinos

Ordines, dicebat, id quod rurss negaui. Is, Instrumentis publicis niti se, referebat, et, inuestitur am Comitis habere se, asseuerabat. Ego reponebam, etsi quid, belli tempore mutatum sit, ac Culemburgicus clientelam Traiectino fuerit professus, tamen postea Praesules Traiectinos ius neglexisse, et non vtendo amisisse, atque sic Comites Culemburgicos se occasione belli inter Geldriae Comitem et Episcopum Traiectinum orti, seiunxisse. Postea, rebus foedere Traiectino mutatis, nihil de iure in Culemburgicos motum, atque adeo pristinum ius neglectum fuit, idque agnoscebat ipse iureconsultus Batauorum Antonius Matthaeus. In Bibliotheca Goesiana plerosque antiquos Frisiae scriptores reperi, et emi, forsan causae VValdeccensi contra Frisones, profuturos. Indica, quaeso, Pichelio, et, vt certa capita designet roga. Consiliarios, Ettelinum, Boeschium, Klughofium, Lithium, Viros de mebene et insigniter meritos, prolixe et humaniter meo nomine saluta. Lugduni Batauorum, ipsis Nonis Maiis A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXII. BVRCARDO, Rectori Culemburgensi.

DIutius, quam, vellem, Lugduni Batauorum commotatus sum, nec salutantium officia, quae modeste refugere volui, defuerunt. Tuam causam Spanhemio, Rycquio, Graeuio, aliis, quam potui, enixissime commendaui. Tanto magis studiosiusque hocagam si venero Cassellas. In auctionem Goesianam quadringentos, et plures aureos impendi, nec me facti poenitet, quandoquidem Codices, Scaligeri, Vulcanii, Xylandri, Heinsii, manu subnotatos accepi, et cum licitantibus strenue certaui. Frater meus aperiet, quae, tempore exclusus, perscribere non possum. Suauissimae coniugis tuae litteras accepi memorque sum eius et tuae humanitatis, neque animo excident officia tua. Tantum opto, vt occasio det, quod, honoris tui causa, efficere cupio et ingenue promitto. Morbum, de quo coniux tua mihi obnunciauit, abs te superatum, spero Deus te seruet, et omnibus adeo beneficiis, quae ad constituendas fortunae tuae rationes pertinent, ornet atque augeat, gaudiisque perpetuis et cumulatissimis te perfundat. Traiecti ad Rhenum, V. Idus Maias, A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXIII. AMICO,

SAluus tandem e Belgio redii, et libros egregios in auctione Goesiana emptos, mecum attuli, plerosque manu principis litteratorum, Iosephi Scaligeri, distinctos et subnotatos. Quosdam etiam manu exaratos Codices Graecos et Latinos sum nactus, qui cum bibliothecam meam ornant, tum industriam in primis adiuuare possunt. Graeuius, Gronouius, Rycquius, magna mihi familiaritate coniuncti erant, qui et litteris et humanitate, politissimi mihi videntur. Gronouius, aetate et ingenio magis feruidus, cum Fabretto, Abbate, et Isaaco Vossio, vehementer disputat, et huius, mirum, notas in Melam inanes atque nugatorias vocat. Belgae ceteroquin commerciis et pace florent, et decora ingenia fouent atque inuitant. Regem Galliae lacessi, nolunt, et Auriaco, bellum cupienti, multum acriterque aduersantur. Nihil est, quod, hoc rerum statu, ab Anglia sibi metuant, quae, rebus domi nondum plene firmatis, nihil audebit. Me Lugdunum Batauorum nitore et elegantia sua maximopere tenuit, praesertim, quum Professores mei amantissimos vidi. Rector Academiae, Spanhemius, ipse me inuisit, salutauit et prolixe accepit. Me abeunte, decessit VVittichichius,

subtilis et praestans acumine Cartesiano rerum sacrarum interpres, Si quid deinde futurum est, frater meus accurate perscribet. Fac valeas, Patrone, et patrocinio tuo me ornes. Vitembergae, IX. Cal. Quinct. A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXIV. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri, Lugdunum.

TArdius opinione mea rescribo ad binas tuas litteras, non, quod tam male tibi cupiam, vt aegritudine te conficias, sed quia tardior meus in Saxoniam reditus onmes propositi rationes conturbauit. Duae hebdomades in nauigatione consumptae sunt, tertia Hamburgi extracta est, quod Meyerus, quem fortunae suae taedet, me inuitum atque recusantem ibi retineret. Loescherus in Bebelii locum sublectus est, VValtherus Mayero succedet. Patronus noster non ea, qua antea, auctoritate pollet, propterea quod arbitratu suo res moderatur Knochius, sanctioris Praeses Senatus, a cuius nutu et voluntate litterae et consilia nostra pendent. Vacantem Ephori Alumnorum prouinciam multi iam prensant, petamne ego, nec ne, incertus sum atque animi anceps. Nescio, an rationibus

pecuniariis me impedire debeam, quae plerumque exitus dubios miserosque habent. De connubio res perinde implicata est, neque id tu nescis, qui mores captantium aliena abunde perspectos habes. Quenstedius, me absente, salarium semestre rapuit, contra, quam volui, quod cur factum sit, facile intelligo. Animum ei fecit rumor de me submerso in Saxoniam allatus. Iam cunctatur, iam tergiuersatur, quum rationes posco. Meyerus, bibliopola, mussat aliquid, et dolore afficitur, quod tam multos, tamque egregios, libros emptitaui. Eam ob causam tota Saxonia sermonum plena est, nec paucos torquet rumor de successu meo. Nullus liber amillus est, nec scheda vlla desideratur. Codices, quos attuli, quam potui diligentissime disposui et ordinaui. Praeferunt paruae bibliothecae faciem, et superiorem apparatum augent perinde, et ornant. Leiserus, iureconsultus, heri super mensam, cum tui mentio incideret, bene de conatu tuo sentiebat, et, nisi vanum omen sit, magnam quoque dignitatem tibi promittebat. Quod ne non eueniat, opto, et, vota publica pro te fieri, iubeo, sed consilium tuum non probo, quod existimasti, commodum mihi fore, si Roemeri aedes emptionis iure mihi cedant. Reputa animo insidias furum,

et malas hominum artes. Nihil consituo te absente. Coci filium, qui Culemburgi remansit, multi flagitant, et, seruitiis suis adscribi, optant. Quid facto opus sit, ipse tu iudicabis. Rudelius pedibus captus est, et ex aqua intercute laborat, praeter, eum nemo est, qui Mathematici famam dignitatemque tueri possit. Velim, horis succisiuis Clarissimum Volderum adeas, Lugdunumque teneas, vrbem peramoenam, et cultu egregiam, litterarumque studiis, et omnibus sane rerum copiis, affluentem. Clarissimus Gronouius a sciolo quodam audace, et Graece indocto, prorsus indigne tractatus est, cuius vicem doleo, etsi is sibi constat, nec aduersarium pertimescit. Tam impudentes sunt, qui rudes mihi videntur. Anglos Batauosque tam bene mihi velle, gaudeo, et, quae possum, studia ad ipsorum laudes confero, idque cupio, vt meo nomine ipsis sancte confirmes. Dissertationes Academicae iam me obruunt quasi tempestates. Prius quam redii, Graunius, excusante se et deprecante Oratore, Principis EL. matri panegyricum dixit. Vizthumii nostro conuictui se adiunxerunt. Hermundurus iacet, amoris, quem infeliciter coepit, pertaesus. VVolfhardus, Abhas Bergensis, sincerus integerque est, qui amat colitque Spanhemium tuum, litteras ad eum, nisi grauiter

ferat, propediem missurus. Pollet is gratia Brandenburgici, et Brunsenio per carus est, nec Spanhemio fraudi esse potest, cum tali viro litteras commutare. Cura, vt valeas, et leges diaetae, accurate, quoad fieri potest, serues. Vitembergae Saxonum, VII. Calendas Quinctil. A. CIC ICC XXCVII.

P. S. Spanhemium, Voetium, Vitriarium, Drelincurtium, Hermannum, Gronouium, Rycquium, tum conuictores tuos nobilissimos atque amantissimos, itemque hospitem tuum, salutes. Parum abfuit, quin cum ferme nauigarernus in portu, e regione Gluckstadii naufragium fecissemus. Nisi per tuam curam Amstelodami mansissem, aliquot dies amplius, cum nauta Hamburgensi rerum iacturam fecissem apud Enckhusam.

CCCXXV. PATRONO CVIDAM.

DIutius, quam vellem, apud Batauos, mei amantissimos, substiti, et confecto Valdeccii negotio, Traiectum ad Rhenum, Lugdunumque Batauorum, augendae rei librariae causa, discessi. Eodem tempore aduentauit Bergerus, Doctor Medicus, gratus vtique hospes, et, ob doctrinam atque experientiam, aestimatus impense et amatus. Cum Drelincurtio, Hermanno, bis in Indiam

versus Orientem profecto et reuerso, vixit tam familiariter, atque si eorum necessarius eisset. Inde ad Brabantos, Flandros et Gallos, se contulit, et doctissimos passim sermones habuit, dignusque eorum amicitia iudicatus est, quorum meritis respublica litteraria permultum debet. Ego, quoad potui, libros mihi comparaui, plerosque manu Iosephi Scaligeri, Xylandri, Heinsii, subnotatos, scriptores etiam Graecos haud paucos, Aldino prelo excusos, qui tam castigati sunt, vt parum absit, quin manu exaratis aequentur. Historicos, Scardeonium, ex quo Morhofius aliquid ad excusandam Liuii Patauinitatem afferre potuit, Vredium, aliosque permultos, in primis raros, pretio non iniquissimo, emptitaui, Iosephum item et Aratum, cum scriptis manu Scaligeri ammaduersionibus, quod sane cimelium putarim. Nullus prope Orator, Poeta, aut Historicus est, quem non possideam MSS. annotationibus distinctum. Quae ad mediam aetatem pertinent, in tabulario Culemburgico, quod totum peruolui, et arbitratu meo excussi omnia mihi patuerunt. Non libros, sed thesauros politioris doctrinae, in Saxoniam intuli, quo rum fructus ad Academiam redundabit Eo magis causam clientis ages apud Herum meum Saxonem, Illustrissimosque aulae puratos,

et sigillatim apud Excellentissimum Senatus Sacri Praesidem, apud quos tua longe grauissima auctoritas plurimum valet. Vnum, si pace tua dicere ausim, abs te demisse, vt par est, peto, ne, vacante Ephori loco, spe potiundi cadam, vel eo maxime argumento, quod Latinae Graecaeque litterae hoc munus praecipue ornant. Schmidius, Buchnerus, Ostermannus, iidem Ephori, et magni litteratores, fuerunt. Tuo et Illustrissimi Senatus vestri praesidio me fulciri, confido, et pro tua salute vota precesque assiduas nuncupo, vt te, litterarum statorem, quam diutissime feruet. Vitembergae, Prid. Nonas Quinctil. A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXVI. ERNESTO GOCKELIO, IC.

QVem mihi commendasti iuuenem, libenter accepi, neque vlla ei officia denegaui, si qua sint eiusmodi, vt exspectationi ipsius faciant satis. Me ex Belgio reducem multae, fateor, occupationes impediunt ac distinent, neque te celare volo, multos ex eo libros codicesque MSS. in Saxoniam me asportasse. Florent commerciis Belgae, et in India versus Orientem, ringentibus Anlis, triumphant. Rex beatae illius insulae minatur, hoc certe anno nihil ausurus,

nec ratio eius imperii ita constituta est, vt nunc quidem aliquid audere possit. Caesar, Buda capta, Rex est, in qua Turcae plus, quam regnum, amiserunt. Venetorum incrementa grauiter ferunt, sed multo grauius iacturam Budae, arcem propugnaculumque contra Germanos olim. Veneti tantum non suffecturi sunt tantae moli. Caesari illud optandum, vt Esseckio potiatur, quod aditum barbaris munit. Citerior pontis apparatus breui, vt ominor, in nostra potestate erit. De sacris quidem Vngari queruntur, nec Transyluani dissimulant vexationes Caesarei militis, ex quo capta est Buda. Sunt haec belli mala, tam diu ferenda, donec bellum durat. Quod reliquum est, gratulor Sueuis vestratibus, manu et consilio ad reprimendum barbarum promptis. Si de prouincia regendi Sapientiae Ordinis decessero, votis tuis annuam, et spei desideriisque tuis respondebo. Nonis Quinctil. A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXVII. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO [correction of the transcriber; in the print SCHVRZFLEISCIO], Fratri.

QVinquaginta numos Imperiales ad te curaui prima vice, altera accipies totidem, tertia iterum quinquaginta Fac, aureum

cimelium recipias, et, si quid alibi reperis, bene sapienterque constituere nitaris. Libri in auctione Amstelodamensi plerique erant egregii, sed nimis disiuncti sumus, vt statim in ipso temporis articulo non suppeditare possim, quod velis. Princeps iuuentutis, Io. Georgius IV, nisi rumor fallit, ducet filiam Daniae Regis. Lotharingus strenue molitur Esseckii obsidionem. Stipendium Lubecense, de quo multa fabuatus est Bornefeldius, prensat Masius, quem nosti. Is, opinor, Ziegleri et Syndici Lubecensis, Pomereschii, commendatione adiutus, impetrabit. Nec tamen desponde animum, et Deo fide, studiaque, qua potes, contentione animi excole. Non deerunt tandem patroni. Ipse tu ad Rauchbartium scribere potes, et moram aduentus purgire. De auctione Oeseliana me in tempore admone, et vale. Vitembergae Saxonum, prid. Id. Quinctil, A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXIIX. ERNESTO STRVNZIO, Sacerdoti.

FIlius tuus, pereruditus et frugi iuuenis, mihique percarus, rogatus comiterque accersitus, ad me venit, quem, exploratis ingenii et doctrinae profectibus, cum bona

spe potiundi honoris, quem philosophia confert, dimisi. Magna me eius laudis exspectatio tenet, nec dubito, quin hoc decus, quod diligentiae praemium est, ei iure debeatur. Nihil, quantum in me est, recuso, quod eius dignicati feruire possit, si quidem tuo consilio et sumptu honestissimum filii conatum iuues. Quod quin abs te impetret, non ambigo, Deumque obsecro Immortalem, vt hoc institutum reipublicae sacrae perinde, ac litterariae, bene vertat. Ita volens propitiumque Numen te, cum florente familia, seruet ac benigne tueatur Vitembergae, Id. Quinct A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXIX. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

VTrum litterae, tribus abhinc hebdomadibus perscriptae, recte commearint, scire aueo, nec sine causa dubito, propterea, quod de meo tam diuturno silentio conquestus sic acerbe es, vt prope indignari videare. Litteras, quaeso, meo semper nomine inscriptas, mittere pertendas. Ego enim soluo, et ideo hanc praerogatiuam mihi sumo et seruo. Citius etiam ad me, quam ad quemuis alium obscuri nominis hominem, curantur. Cum magistro cursuum,

Elstermanno, expostulaui de mora, qui se purgat, et, curatas esse deierare audet. In posterum Lipsia accipies, minori tua impensa, quando Amstelodamum vsque ego, quod cursus nomine debetur, persoluo. Duodeuiginti numos vnciales dinumeraui mercatori Lipsiensi, Kaesio, quos, repraesentandi argenti causa, flagitauit, Nihil denegaui, vt abs te auerterem onus, quod me in Batauis premebat, cum Apella Samuel nihilo minorem summam flagitaret. Trium spatio hebdomadum rursus quinquaginta numi ad te perferentur, et deinde videbo, vt nulla re necessaria destituaris. De reditu, constituta et peracta auctione Oeseliana, pro arbitratu tuo agas atque disponas. Gratus mihi acceptusque eris hospes, et, si Vitembergae te satietas capiat, Francofurti ad Viadrum sedem studiis figas, vel, si ea quoque conditio tibi displicet, Ienam te conuertas, et ibi aliquandiu subsistas, vt ex propinquis locis litterae ad nos perferantur Vale, et bene, pro solertia prudentiaque tua, res age. Vitembergae, XIII. Cal. Sext. A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXX. ZACHARIAE ZVVANZIGIO, Principi EL. Brandenb. a Secretis.

et cupio, hanc felicitatem tibi esse perpetuam, praesertim in aula maximi Principis, qui, praeter ceteros Europae Principes, opibus, copiis clientelisque, abundat. Cuius fama omnes terrarum orbis regiones peruasit, et sociis venerationem, hostibus metum, expressit. Mihi, tot tantasque res aestimanti, verba idonea et magnitudini eius suffectura desunt, vt animo, in admiratione defixo, quaedam silentii religio afferri videatur. Bataui, a quibus non ita pridem redii, robur praesidiumque in huius salute Principis ponunt, neque Caesar non agnoscit fortitudinem, multis felicissimisque expeditionibus demonstratam. Hostes ipsi, quod foris audisse memini, magni Herois imaginem in eo circumspiciunt, et, quanquam, vt inuidi infensique Germanis, aliorum facta deterunt saepe ac minuunt, tamen ipsum vel inuiti laudant atque admirantur. Magnum hoc Dei beneficium est, quod patria communis in hoc Martio Principe EL. tanquam in libertatis fundamento, insistat, et summi huius possessione gaudii fruatur. In Vngaria res lente, et dubia ancipitique fortuna, cunt, nec dum ex animi sententia succedunt. Poloni, more suo, tergiuersantur, tempusque fallunt et perdunt, ac nihil suo nomine et exspectatione Caesaris dignum

gerunt Moschi versuti, ostentant milites, non pugnant, etsi pugnae desiderium prae se ferunt. Polonia, qui antiquus regni morbus est, distrahitur consiliis, idque finitimis saepe expedit, hoc maxime tempore, quo Regis potentia nimium adolescit. In Anglia res valde conuersae sunt, et, specie libertatis, ipsa libertas et sacra Protestantium opprimutur. Apud Vngaros purum proficietur armis, si, vt queruntur Vngari militum licentia haud coerceatur. Recordare, quaeso, quod ex Taciti Agricola dixi olim, cum inter nos crebro in museo colloqueremur. Vnum in ponte et propugnaculo Esseckiano praesidium est, quo non capto, non magni forte huiu anni expeditio erit Sed Deus meliora Caesari, et rei Christianae, cuius hoc negotium interest, largiatur. Tu vero in luce aulae et conspectu Illuitrissimorum atque excellentissimorum Procerum, certius accurat usque haec cognosces. Mihi, quaeso, vt antehac, sic in posterum faue, et Generosissimum a Caniz reuerenter et demisse meo nomine seluta, et, si qua mihi et Fratri meo vsui esse potes, consule, et pro vtroque experire. Vitembergae, Calend. Sextil, A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXXI. GVIL. ERNESTO TENZELIO.

IVcunda mihi est tua gatulatio, optoque, si tempus sic ferat, vicissim gratulandi occasionem, quamquam id mihi ad explicandum gaudii sensum nunc sufficit, quod, saluum te esse, intellexi. Itineris cura liberatus sum, et libros codicesque permultos ex Batauia attuli, remque librariam, vt nosti, modicam, laeto prosperoque successu magis auxi. Iam noua quaedam solicitudo me afficit, et molestum Decani munus angit, quod, crede mihi, longiori absentia declinare cupiebam. Sed vel inuito subeundum fuit, quod leges et instituta Ordinis postulant, quibus repugnare sit nesas. Iuuenis studiosi, de quo scripsisti, desiderium, faxo, vt leniatur. Cuius honori faueo, si epistolam, Doctoris Theologi auctoritate munitam, ad me curet, speciminaque, vt moris est, quam primum edat. Cupidum iuuandi animum meum satis exploratum habes, tuaque sola commendatio petentis causam tuetur. Loescherus et VValtherus hodie in ordinem Theologicum cooptantur, alter hesterno die auspicii causa in concionem ascendit, gratissimamque ad populum habuit, alter superiori die Iouis magno cum applausu disputauit. Lipsiensis

reuertendi desderio tenetur, sed spes eum frustrata est, renitente aula, et poenitendi occasionem spatiumque dante. Frater meus te salutat, qui Lugduni Batauorum agit. De epistola, quam a me petis, excusabunt negotia muneris, quo leuatus, in omnibus, quibus potero, rebus, gratum tibi faciam. Vitembergae Idib. Sextil. A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXXII. ADAMO RECHENBERGIO. Doct. Theol. et Prof Publ Lips.

OMnino permultum tibi debeo, et munus donumque tuum inter carissima sepono mihi ac seruo. Votum, quod abiturus solui, reuersus pie repeto, iterumque persoluo, et Deum posco, vt solido prorsus stabilique gaudio perfruaris. Illud quoque per epistolam precor, vt tandem familiae tuae heredem sufficias, dotesque tuas in filios atque posteros cumulate feliciterque propages. Vacuum D. Bebelii locum ornabit Loescherus, vir religiosus pariter, et doctus morisque Academici haud ignarus. VValtherus, Meieri successor, Theologum nihilo inferiorem spondet. De Pufendorfii aduentu hac transeuntes narrant, rem aliter cecidisse, ac putemus, postquam Rex, a consiliariis submonitus, nolit permittere discessum. Frater Esaias,

a Rege offensus, Hamburgi priuatus agit, melioremque fortunam exspectat. Haec est vicissitudo et iniquitas rerum humanarum. De Sagittarii conatu licet bene sperare, si multos veteresque ineditos scriptores nanciscatur. Patronum, opinor, Gothae inueniet Fridericum Principem, qui Patres, Hierohymum et Augustinum, edendos curauit. De recensendo quarto Ziegleri libro nihil recuso, tantum peto, moram concedi exiguam, propterea, quod Decani prouincia me impedit et turbat. Abs tua humanitate contendo, vt iuuenes quosdam mihi concilies, beneuolentiamque pro more tuo praestes. Vnum, ne accidisset, Optarem, Gronouianum innuo certamen, quod, vtinam falsa augurer, multas lites ciebit, quas extingui, quam excitari, maluissem. Sed factum infectum reddi non potest. Menckenium et Fellerum saluta. Vitembergae VI. Cal. Sept. A. CIC ICC XXCVII.

P. S. Celeberrimus Graeuius optime vobis cupit, et recte sentit, ac honori vestro semel iterumque libauit, vir cordatus et egregius, et immortali vita dignus.

CCCXXXIII. IOANNI FRIDERICO MAYERO, Doctori Theologo.

POenam diuturni silentii deprecor, et studia atque officia mea, veteri lege, denuo

per epistolam confirmo. Rationes aulae immane quantum conuersae sunt, et carendo intelligimus, quanto nuper patrocinio orbati simus. Feramus, quod fato imponitur, et nihil recusemus quod mutari non potest. Loescherus auspicalem concionem habuit, nec sine applausu disputauit VValtherus, omniaque iam confecta sunt, quae curas aulae intendere videbantur. Tui desiderium scita oratione leniebat Heberus, Academiae Rector. Omnes audiebant, atque in spe tui reditus defixi erant, Non loco, neque officio suo, Academia defuit, sed auersus quorundam animus consilia meliora impediuit. Caesar in Vngaria victor barbaros profligauit atque exterruit, vt iam in spem totius regni potiundi veniat, fractis, qui resistunt, Vngaris, et Transyluanis ad obsequium redactis. Impendet vtrisque seruitus, Germanis nouum robur contra hostes paratur. Tinniunt, opinor, tibi aures, ciui libero, et patrono libertatis. Donec Caesar floret, neminem timeatis, iterum opex positus est insidiantibus libertati Danis. Mihi communis est laetandi causa, et recordatio tuorum sane beneficiorum sempiterna. Aes alienum dissolui, Nobilissimoque fratri tuo numos mutuo acceptos reddidi, ac fidem liberaui. Non opima adfulget Candidatorum

messis, nisi Lipsia me soletur. Hic omnes, quotquot tuas eximias summasque dotes aestimant, salutem impertiuntur. Vale. Festinanter, Vitemb V. Cal. Sept. A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXXIV. BENEDICTO KRESSIO, Aerarii Misenensis praefecto.

CVm ex litteris, abs te missis, intelligrem, nuptias te apparare filiae, virgini multo florentissimae, tum scribendi, vel potius gratulandi occasionem nactus mihi videor, voloque fortunatum esse, quod agis atque destinas, vt tuae, per se egregiae et amplae, necessitudines crescant pariter, et firmiori praesidio muniantur. Gaudet mecum Academia, tui in primis amans, et laetum explicat animum, officiisque tuis permultum iuuari se et ornari, libens fatetur. Donum, quod dare voluit, ne respuas, petit, animumque propensum dato hoc, quantumuis exiguo, pignore sancte confirmat. Bene cadant, quae molaris, omnia, et, volente propitio Numine, felices, prosperosque exitus habeant, quae ad conciliandum foedus filiae tuae castissimum spectant. Res Christianorum ex animi sententia eunt, barbari fusi fugatique sunt, et in Vngaria, Dalmatia, Peloponneso, laeti vbique

nuncii de victricibus palmis circumferuntur. In partem laetitiae veniamus Saxones et Miseni, tu ante alios in dignitatis et honoris sede stabilis firmusque insistas, et in filiis atque filiabus generistui munimentum habeas firmum iuxta, ac sempiternum. Vitembergae, IV. Cal Septembr. A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXXV. IOANNI SCHEDIO.

PRelum Henckelii lente festinat et proposita tua moratur, nescio, quam ob causam, neque id te celabit Peiskerus, amantissimus tui. Res meae in arcto sunt, et valde angor, quod nullus abs te veniat, qui nomen profiteatur. Quid Mirenius agat, quare spem meam deludat, praesens apparitor meus perquiret. Fac, sciam, quid velit, et quo ingenio sitmorosus iste debitor, qui nullam fidei datae rationem habet. Moneas hominem, vt pecuniam iuueni, quem ad vos misi, persoluat, tandemque, fidem suam liberet, mihique, vt par est, faciat satis. Id honos et religio promissi ab eo postulant, qui nisi faciat, in extrema incurret, et de ingrati crimine ac mora accusandus erit. Vitembergae, Cal. Sept. A CIC ICC XXCVII.

CCCXXXVI. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

HEsterno die litterae, Vienna missae, spem mihi faciunt adipiscendi muneris consiliarii et bibliothecae praefecti. Magna haec est, splendidaque dignitasi, capessenda prorsus, nisi religio obsisteret iacepto. Nomen, famam, genus, si, altius efferri, cupias, non recusandum. Mosnerius Berolinensis quondam Sacerdos, affectat, et paratus est mutare sacra, si consequatur. Strykius, in quo viua spirat Iurisprudentia, conditionem in Aula Brandenburgica mihi obtulit, simulatque constituam relinquere prouinciam, et nuncium remittere Vitembergae. Pufendorfius, ne veniat, grauiore Regis consilio impeditur, quod omnes alioqui credebant, et Lipsienses, gaudio aduentus excitati, certatim cupiebant, et pro certo compertoque affirmabant. Strykius recepit, se sore tibi auctorem ingrediendi et prosequendi Iuris studii, quod his maxime rationibus conducet. Apud vos sunt veterani plerique et desides, omnia vigent contra in Strykio corporis et animi ornamenta. Victoria Caesaris spem Turcarum denuo infregit, praenique narrationem ad

me curauit Duderstadius a bellicis secretis. Multa huc perscripta sunt de piratis, a Gallo et Anglo, ad infestanda Belgarum nauigia, conductis atque excitatis, ex quo periculo eluctati sunt ope Numinis, mala hostium consi ia in commoda Batauorum vertentis. Nam Gallus, Anglus et Danus, hoc agunt, vt Batauorum rebus noceant, et commercia ipsorum pariter, et Hispanorum, disturbent. Libri, quos designaui, curam solicitudinemque meam intendunt. Tu fac, accipias, et, quos parasti, retineas omnes. Proceres Viennae a me postulant descriptionem familiae Vrsinorum, qui ex Germania in Italiam, hinc in Carinthiam et Carniolam, migrarunt, quibus Rosenbergii sunt innexi. Quando vtrique coniunctim eo nomine appellari coeperint, solicite perquirunt. Henninges, Spenerus, Ritters husius, tacent. Zazora mihi commendatus est, qui de familiis scripserit, quem circumspice diligenter, etiam, si fert occasio, cum Vitriario communica, simulque explora, num illi quicquam ea de re et necessitudine amplissima constet. Brandenburgicus tractum Suibusii, cum accessionibus eo pertinentibus, titulo Ducis a Caesare accepit, et titulo Ducis Iegerndorfensis cessit. Tu, quaeso, si facultas est, in primis tibi compara scriptores, qui iuris prudemiam criticam

illustrarunt, quibus abundabat bibliotheca Goesiana, quos, vbi potest, inuestigat Iacobaeus, et bonam eorum partem possidet Graeuius Traiecti. Vale. Vitembergae Nonis Sept. A. CIC ICC XXCVII.

CCCXXXVII. BENEDICTO KRESSIO. Aerarii Misenensis praefecto.

BEneficia, quae in me contulisti, vt permulta sunt, sic animo meo fixa manent, quibus cumulum addes, si petitioni meae, cuius interpres fuit Starckius, locum des, atque efficias, vt decretum attributumque mihi stipendium citius persoluatur. Multos ex Batauia libros codicesque attuli, in primis manu exaratos, et Scaligeri Manutiique cura perscriptos. Belgae e magno periculo eluctati sunt, quod classi eorum, ab India, versus Orientem sita, reduci, impendebat. Angliae, specie libertatis, iugum impenitur, quum omnes religiones permittuntur, vt sensim repurgata opprimatur. Ferunt, perserunt Angli, et ex obitu Regis consilia destinationesque suspendunt. Galli conatus conuertit prospera fortuna Caesaris, quanquam expeditio versus Petri Varadinum non commoda Caesareis fuit, sed Transyluanis opportuna. Deus reipublicae Christianae salutem moderetur

et Saxonia floreat, fataque seraper benigna experiatur. Vale, et filium natu maiorem, laude doctrinae officiisque mihi coniunctum, saluta. A. CIC IC CXXCVII.

CCCXXXVIII. AMICO CVIDAM.

CVrabo, quanto possum studio, res tuas, et honori, vt par est, consulam, vt intelligas, verbis congruere facta, et promissis respondere euentus. Deus fortunet, quod agam, et patriae familiaeque tuae feliciter euenire sinat. Quaeso fac, vt litterae hae Benedicto Kressio reddantur. De conuen to inter nos res bene habet, de meo animoni hilsas est dubitare. Occasione vini deuehendi vteris, vt iusto commodoque tempore praesto sit. Non rixabimur de pretio, sed facile atque ex aequo omnia fient. Ita vale, et non spera modo, sed confide etiam voluntati meae. Vitembergae Saxonum, VII. Idus Sept. A. CIC IC CXXCVII.

CCCXXXIX. NICOLAO L. B. A GERSDORF, Senatus Sanctioris Principi.

MErita, quibus ornas et auges rem publicam, per totum fere orbem, magno omnium consensu piausuque, celebrantur, in primis apud Belgas, qui, praesidium consiliis

litterisque in te redditum, affirmant. Princeps VValdeccius super Culemburgi mensam Principis EL. tuoque honori, data obseruantiae et amoris significatione, assidentibus et complaudentibus cohortium praefectis, libauit. Lugduni Batauorum et Traiecti ad Rhenum doctissimi homines, non sine veneratione et cultu, nomen tuum appellarunt, quod vnus tu esses communis doctrinae fuicrum, quo studia liberalia niterentur. Vicisti causam difficilimam, et explicasti negotium arduum, propter quod suspensa fuit diu Germania, omnium oculis in te defixis. De Anglia nihil perscribo, quae cum Belgis animos ciuium sociorumque aduertit, ad gloriam tuam. Referet de huius statu Molesvvarthius, nobilissimus Anglus, qui orauit me obsecrauitque permultum, vt aditum commendatione ad Te liberioremque congressum sibi patefacerem. Habere, quae de patria exponat, multa et singularia, quae non grauato vt audiantur, petit reuerenter. Ego deprecor audaciam, et votis precibusque Deum posco, vt Tibi, Domine, et genti tuae, Illustrissimae Coniugi, liberis in exemplum saeculi natis, semper indulgeat, et quaeuis ex animi sententia benignissime largiatur. Vitembergae, Idib. Sept. A. CIC IC CXXCVII.

CCCXL. HERMANNO HAXTHVSIO, Hassorum Principis Cancellario.

Diu est, quod Cassellas cogito, et obseruantiam praesens Tibi approbare cupio, sed nec opinanti molestiae et difficultates obiiciuntur, quae me identidem impediunt et remorantur. Apud Belgas nuper substiti longius, et versatus sum inter clarissimos litteratissimosque homines, qui nulla non honoris significatione me exceperunt. Frater meus etiamnum ibi commoratur, et, iussu arbitratuque meo, veteres ac reconditos codices perquirit, quorum multos, careque emptos, ipse curaui per mare deuehendos Hamburgum, in quo itinere adii periculum, et proxime abfui a metu naufragii, sed Deus me eripuit, cum rebus fortunisque omnibus, vt saluus atque incolumis exscenderem in continentem. Germania, firmatis Austriae rebus, magno metu liberata est, non sine perturbatione Gallorum, qui, per clades ruinasque Austriorum, dominatum in communi affectabant. Sueones meliora tutioraque consilia iam capiunt, et, a superiore Foederato delu sos deceptosque se, animaduertunt. Vicini eorum prope in eadem extrema incurrissent, nisi tempestiue obstitissent Guelfi,

Caesarisque prospera fortuna obicem posuisset. Nam, Buda capta, demum Rex est Leopoldus, regnum amiserunt barbari; iacturam Peloponnesi non perinde grauitet ferunt, ac vnius Budae vrbis. Tantum in eo castro situm est Christiano orbi, et Austriae sigillatim quae fines aperit munitque. Quid de Anglia agatur, ipse exponet Anglus, nobilissimus Molesvvorthius, qui aulam vrbemque vestram visere desiderat, obitis Germaniae prouinciis, domum rediturus, quod ei bene cessurum, spero, cuius gratia litteras ad illustrissimum Gersdorsium perscripsi, eumque Principi Senatus sanctioris commendaui. Ego, vt alias, ita nunc me tuae beneuolentiae permitto, nobilissimaeque familiae tuae clientem spondeo me et confirmo. Vitembergae, XVI. Cal. Oct A. CIC IC XXCVII.

P. S. Nobilissimo filio, Consiliario Principali salutem nuncio, et commendo quendam Burcardi, Rectorem scholae Culemburgicae, virum doctum, et varia eruditione ornatum, qui munus scholasticum apud vos prensat, et omnino meretur.

CCCXLI. IOANNI ANDREAE DANZIO, Prof. Publ. Ienensi.

sis loco, et, dignus Frischmuthio successor, pari conditione, et fortuna in posterum meliori, vtare. Sed, quomodo tibi consulam, non habeo, nisi oculos animumque in Belgium conuertas. In Germania prope omnia sunt misera, et stipendia magnis conatibus imparia, nec tamen sine inuidia saepe et amittendi metu. Venio in spem meliorum temporum, si recto maturoque iudicio expendant Proceres, nemo studiorum inciso, studia exolescere et contemni. Ego, quoad possum, honoris tui rationein ducam, atque hoc tanto magis efficiam, quod scio, te esse doctrina et industria nobis omnibus magnopere commendatum. At enim, non est vacuus locus qui ad te pertinere queat, VValtheri prouinciam, ab instituto tuo alienam, noui. Dassouius, more suo, incumbit in concionandi artem, et ipse animi pendet adhuc, spondetque tandem sibi sacerdotium pingue et amplum, si mora ei longior videatur. Vale, et Sagittarium, ac Schubartum in primis, saluere iube. Vitembergae, XV. Cal. Oct. A. CIC IC CXXCVII.

CCCXLII. OTTONI MENCKENIO, Prof. Publ. Lipsiensi.

Anglus, aditum alloquiumque tuum pecit, et, facilem te promptumque ad hoc genus officii fore, confidit. Ab eo gnulta audies de statu Angliae, et rebus eius regni Iacobi II. calliditate perturbatis. Libertati suae non timent Angli, multitudine et potentia sua freti, consilia consiliis eludunt, vel praeuertunt. Quid de Vossii et Grououii certamine tantiem futurum sit, me fugit Neuter non acerbus est ac vehemens, alter iratior, pertinacior alter. Volui me interponere pacis componendae causa, sed, ne id consequerer, iracundia commoti vtrinque animi impediebat. Haud aliter in Fellerum exarsit, qui, vellem, certamine abstinuisset. Nam, certare nunc, arduum periculique plenum est, quum nulla spes in moderatione residet, sed summa inter partes contentione disceptatur. Valde me offendit acerbitas Pufendorfii, et doleo vicem reipublicae litterariae, cuius vulnera exteris aperiuntur, et seria adeo in iocum ludumque vertuntur. De libris codicibusque, ex Belgio allatis, alibi seorsim ad te perscribam. Vale, Vitembergae, XIV. Cal. Oct. A. CIC IC CXXCVII.

CCCXLIII. ADAMO RECHENBERGIO. Prof. Publ. Lipsiensi.

VIx quisquam sit, qui moderate accipiat acerbum vehemensque scriptum, proxime emissum, et, nisi me ratio mea fallit, aculeis illiberalibus refertum. Non me immisceo, et talia, tamque erubescenda, certamina grauiter fero. Illud autem scribendae Historiae Brandenburgicae studium meliorem mihi spem facit, in quo decus patriae, et dignitas auctoris, veriantur. Sed haec tibi forte liberius aperio, cui otium pacemque oppido placere, scio, Neque enim me interpono iudicem, et mearum satago rerum. De Esaia quaedam mihi nunciata sunt, quae profecto innocentia eius diluet prorsus Sagittarii quidem conatus laudem habet sed vt coniicis recte et colligis, in fumum abit. In magnis tamen voluisse sufficit, et, nisi res succedat, consistere quam progredi, est tutius, Gronouio, nisi nos petat, indulgeamus, vsque dum impetus deferuescat. Iudicium Viti, inuitis Musis, non audiamus, siquidem eo spectat, vt homines Academici nihil industriae conferant ad Historiam scribendam. Vsu refellitur, et euentu coarguitur, nec me perterrefaciunt ista simulacra, maxime,

quum Potentissimus quidam Princeps ad perficiendum industriae curriculum non obscure inuitat. Vale. Vitembergae Saxonum XIII. Cal. Oct, A. CIC IC CXXCVII.

CCCXLIV. SIMONI FRIDERICO VVOLFHARDO, Abbati Bergensi.

ERubesco, recogitans humanitatem, qua me ex Belgio reducem accepisti et prosecutus es, pro animo et innata bonitate tua, quam semel iterumque sum expertus. VValtherus, in locum Mayeri surrogatus, non leuiter et cursim, sed serio, rem agit, et vere Theologum profitetur. Loescherus quoque superiorem sanabit plagam, et vitae grauitatem cum doctrina coniungit, adeo, vt, iam cicatrice obducta, mortem obitumque Bebelii mitius feramus. De Spanhemio crede pariter, et confide, prompta beneuolaque mente litteras tuas excepturum. Vir doctus et modestus, ac sigillatim antiquitatis gnauiter est peritus. In Anglia non timent nimis, sed cauent sibi, Protestantes. Rex spem Ecclesiae Anglicanae, et senatus regni fefellit vnde sibi prouident ordines, nec latum vnguem a libertate recedunt, Cum exercitu nihil audet, cuius maior pars Protestantibus coniuncta est.

Auriacus et Georgius, Principes, retinent sacra, et flecti non possunt. Pontisicii etiam, eruditione impares, et iinguae Anglicae imperiti, in certaminibus religionis succumbunt. Bataui, recepta feliciter classe, triumphant diuitiis, et recreantur nuncio rerum Anglicarum, quae in India versus Orientem non optimo loco suntet passim laborant. Caesar, profligatis barbaris, exultat, Veneti, subactis Naupacto et Conrintho, totam Peloponnesum imperio ditioneque sua complectuntur. Ita res Christianorum bene eunt, male affecto Christianissimo, quippe a gaudio communi et partibus nostris auerso. Vale. Vitembergae XII. Cal. Oct. A CIC IC CXXCVII.

P. S. Eckhardus opem patrociniumque tuum poscit: Viros Ordini Sacro adscriptos saluta, et nisi graue est, apud nos inuise, solenniaque ordinis nostri praesens orna.

CCCXLV. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri, Lugdunum.

TVa in comparandis libris diligentia mihi placet valde ac probatur de pecunia non est, quod solicitus sis, quam proxima hebdomade curabo, Si Vbiorum

consilia desiderio tuo non respondent, fac in Saxoniam redeas, et specimina industriae, vt par est, edas. Stipendium, vt audio, absentibus non persoluitur, nisi concessu beneficioque Principis singulari, Intelligo, quorium id spectet, neque id moror. Annus effluxit, ex quo nihil acceperunt alumni; mittamus ergo hoc negotium, et aliam emergendi rationem viamque circumspiciamus, Vale, Vitembergae A. CIC IC CXXCVII.

CCCXLVI. ILLVSTRISSIMAE DOMINAE HENRICAE CATHARINAE GERSDORFIAE.

LIbenti demissoque animo imperata facio, et Vulpio, qui illustrissimae proli a studiis est, examen remitto, et a vita, moribus atque doctrina, commendatum in tabulas Candidatorum refero, exemplumque testimonii mitto. Illud ei ad laudem satis est, quod, tua commendatione ornatus, petat postuletque honores, quos humanitatis et sapientiae studia merentur. Felix fortunatusque est iuuenis, qui togati Herois exspectationem sustinet, et desobole, illustri loco nata, meretur in dies, atque in vna adeo familia totam omnino patriam sibi deuincit, Nam omnium, vota et charitates

Gersdorfiae et Frisiae necessitudines complectuntur. Cum in Batauis essem, Clarissimi Lugdunensis et Traiectinae vrbis viri, audito Henrici et Caroli, Diuinorum fratrum, nomine, capita sua, reuerentiae causa, aperiebant, in quibus, velut columnis, litteraria res innixa stetisst. Non mentior, sed ingenuus testis loquor et scribo, quae praesens vidi et audiui. Per horum vestigia incedit dudum Illustrissimus coniux tuus, et parem sibi laudem vindicat, nostrisque votis ac precibus respondet, ac dignus est, vt viuere nunquam desinat in. ter mortales, suaque gloria viuus in perpetuo tecum foedere arctissimo perfruatur. Hoc optat, sperat, precatur cliens. Vitembergae, Cal. Octobr. A. CIC IC CXXCVII.

P. S. Ex Batauia frater meus raros curiososque libros afferet, qui simul atque redierit, copiamque fecerit, curabo aliquod exspectatione dignum monumentum. Quos ego attuli, maiorem partem Graeci et manu exarati sunt, a Scaligero, Heinsio, Vulcanio, et clarissimis viris subnotati.

CCCXLVII. CONSVLI OSNABRVGENSI.

CVm superiori anno tenderem ad Batauos, constitutum mihi erat apud vos in visere, et petere alloquium, et officio, quod

transeuntes exhibent, perfungi, Maxime ideo, quod vestrae vrbi, sapientia litterisque florenti, bene cupio, et in parte gaudii pono, si intelligam, res vestras eo esse loco, vt ex animi sententia ire videantur, Sed cursor publicus, vt importunum est id hominum genus, retineri non poterat, vt commorandi spatium mihi daret. Testandae obseruantiae ratio dilata, et in aliud tempus reiecta est occasio salutandi. Audeo nihilo minus alloqui per epistolam, et intercedere pro amico, vita, moribus studiisque, mihi cognito, qui abs te, et prudentissimo senatu, prouinciam Rectoris Gymnasii vacuam reuerenter et obnixe petit. Versatus est probe in unguis, et mo destia, sobrietate ac diligentia, nemini concedit aequalium fuorum. Est is Gerardus Meyerus, Hamburgensis liberalium ingenuarumque artium magister, Vir perquam doctus, et editis doctrinae disputationumque exemplis, clarus. Spondeo pro eo confidente animo, nec magis hominem, quam eruditionem atque probitatem, amo. Ego vero, audaciam hanc vitio mihi dari, nolim, quam et obseruantia, et veritas, mihi expressit. Dens te seruet. Vitembergae prid Nonas Octobr. A. CIC IC CXXCVII.

CCCXLVIII. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

SVpplementum pecuniae, quod flagitas, curaui, iamque tempus et rationes domesticae admonent, vt quam citissime redeas, et taedia molestiasque hiemis anteuertas: si tamen ante Parisios visere cupias, per me licebit facias, et iter ex animi sententia tandem absoluas. Sin autem per Hassiam redeas, Haxthusium salutabis, ad quem scripsi et Burcardum enixe cummendaui. Libros, quos, abs te emptos, gloriaris, videre cupio, sed aurei numi iacturam vehementer doleo, non tam ob materiae praestantiam, quam ob antiquitatem. Fero, quod prospicere non potui, qui tu. is litteris, quae redemptum nunciabant, omnino habui fidem. Ioanni Culemburgio duo numi unciales, me iudice, sufficiunt pro labore. Liberalitas tua claudenda, aut in aliud tempus differenda est, dum modo coetui sacro pro me exposueris, quos promisi, numos. Volo, vt de Origenis Commentario in Iobum labore non magno dispicias, et, an haberi possit, perquiras. Mentitur, enim auctorem et sola raritate aestimatur. Thesaurum Stephani forte alibi

reperiamus. Etiam de nouis Liuii supplementis videas, quae in Gallia edita esse, affertur. Caroli a S. Paulo Geographia Sacra, et Petri Puteani opera, cum se occasio dabit, comparanda sunt, ex illa Spanhemius, ex his Obrechtus, sapit. Bedae editio nouissima, cum notis, alio commodiori tempore haberi potest. Dartis Ius Canonicum, et Andreac du Chesne opera, dudum a me desiderantur, sed nemo his suppeditat, nisi, quod Bielkius affirmauit, apud Batauos extare, quod expertus sum Hagae Comitis, in bibliopolio aulae Principis vicino. Aldini Rhetores, A. CIC IC VIII editi, Aristaeneti epistolae, Porphyrius Holstenii, Angeli Caninii Hellenismus, Mekerchus de recta pronunciatione Graecae Linguae, Ennii fragmenta, Henrici Stephani, Simeonis Bosii, Leonis Make spinae et aliorum, animaduersiones atque castigationes et annotationes, in Epistolas Ciceronis, et cetera eius opera, saliuam mihi mouent, summo quodam habendi desiderio, quod verbis exprimere non possum. Interpretes Graeci in Aristotelem, Castellii Variae Lectiones, Berterii [gap: Greek word(s)] Diatriba, et Gallorum Italorumque opuscula, ad Iuris prudentiam Criticam pertinentia, quem non inuitent et accendant? Hos possidet Noodtius vester, et

Graeuius Traiecti, qui, cum subsidiis abundent, magni fiunt, et merito celebrantur. Binii et Labbei Concilia in antiquitate Ecclesiastica vtramque faciunt paginam, sed quotus quisque sibi vindicatilla? Quenstedius priora Zieglero vendidit, iam riuulos consectatur, et Casalium, Suicerum, Montacutium versat. De Vicecomite, quem expilauit Casalius, videas, diligenterque explores. Cyrillum Hierosolymitanum et Cyrillum Alexandrinum Isidorum Pelusiotam, Nazianzenum, Gregorium Nyssenum, Ephremum Syrum et Oecumenium inutili et vano labore hic quaeramus. Dadini res Aquitanicas et de Comitibus prouinciae, Lurbei Chronicon Burdegalense, Altasserrae et aliorum praeclara ingenii monimenta, multi ne viderunt quidem. Boxhornii Theatrum Hollandiae, Schreuelii Harlemum, Alex. Donati Roma vetus et noua, Nardinus, Bosius, Aringhus, vel solo nomine desiderium excitant. Omnia Meursii et Henrici Canisii opera, vbi simul hodie inueniantur, ignoro, Bruschii de Episcopatibus, Chiffleti Vesontium, Budaei tria volumina, et Gyraldi opera, Scriptores rerum Septentrionalium Lindenbrogii, Antonii Augustini Numismata, tua forte industria ementur, meam certe spem exspectationemque fallunt. Dictionaria et

Glossaria Antonii Nebrissensis, Roberti Constantini, obuia et vsitata Belgis passim, hic ignorantur fere, et Critici tamen esse volunt. Opuscula Bulengeri, Dresdae in pretio sunt, et a plerisque aestimantur. Langlaei Semestria, et Leopardi quaedam, solicite quaerit Iacobaeus. Lambecii Prodromum et Teschenmacheri Annales Cliuiae, vt accipias, vide. Libros illos nouos, de rebus Sinensibus et antiquitatibus Hollandicis, non refugio, si rationes tuae ferant. Vale, et Professores vestros, Graeuiumque, saluta, litterasque, abs te reduce et me simul mittendas, sponde. Vitembergae Saxonum, Cal. Nouembr. A. CIC IC CXXCVII.

CCCXLIX. EIDEM.

NOn equidem reprehendo tuam in libris conquirendis industriam, sed volo iubeoque vt modum statuas, Germaniamque repetas, et insequenti anno, si fortuna benignior affulgeat, denuo Batauos inusas, solertiamque tuam mihi probes. Neque id non monont rationes studiorum ne ab instituto cursu prorsus alio rapiaris. Quid agamus et moliamur, spectant atque obseruant inimici nostri, miraturi, si facultates tantas, librorum causa, profundamus. Multa fert tempus, et incepta fortunat, neque

vno statim anno perfici potest consilium, quod ratione magis, quam impetu maturatur. Non, quae volumus, sed, quae possumus, accipiamus, et Dei opem prouidentiamque compositi exspectemus, quae nostros conatus non destituet, tuosque egregios labores iuuabit et prouehet ad exitum bonum atque optatum. Tantum opus est moderatione et patientia, cuius fructus saepe ad non opinantes redundat. De meis rebus ne angare, prouideo, quoad possum. Sciscitantur, quid agam, sed nihil experiuntur. Masio resistere non potui, cuius consilium fouebant Lipsiensis et Pomereschius, Syndicus Lubecensis. Quod cum praesentirem facile, consulto factum est, vt prae me ferrem, non peti abs te beneficium, non, quod ita sentirem ex animo, sed, quia intelligebam machinationes inuidorum hominum, qui fundamentum pettioni Masianae praestruxerant dudum Non nullos male habet fortuna tua, et rebus tuis inuident, ac meam in te beneuolentiam et fidem prorlus admirantur. Vide, vt perquiras Galliam Christianam Fratrum Sammarthanorum, et Pabebrochii Fastos Sanctorum, in primis Miraei Bibliothecam Ecclesiasticam, ex qua Cointe, vir summus, didicisse se, fatetur. Tu vero genus scribendi vitae ciuili accommodatum sectare, et diligenter

excole, quod perpauci nostra memoria solent, vix vnus condigne potest Vitembergae, IV. Idus Nouembr. A. CIC IC CXXCVII.

CCCL. EIDEM.

FAc, quam primum reuisas Germaniam, et, comparata librorum supellectile, in Saxoniam redeas, mercibusque expositis, fructum operae non inanem speres. Hic simulatque repetieris superiora doctrinae studia, fundamentumque ieceris solidum, edito specimine, discedes Francofordiam, et, Strykii ductu, ornamentis in Saxonia Batauiaque partis, cumulum addes. Nec tamen prohibeo, quin Saxoniam transeas autiquam, et, quod ad concinnandum opus restat, conquiras et asserues. Quod si nullo tamen responso te, dignentur, silentio transmittes omnia, et iter alio vertes, vt inter nos et colloqui, et de instantibus constituere, possimus, Mater benignissima de studiis tuis non sine gaudii sensu scribit, spemque bonam concipit, et impense sibi gratulatur, nec dubitat, si quid ipsi humanitus contingat, nos concordes fore. Nihil hic, opinor, subuerendum est, quando meam hereditatis partem tibi donaui et cessi, hancque meutem non mutare statui, consilio

maturo pariter, et firmo. Librorum indicem perlegi, nec recusarem emere plerosque, si temporum fortuna sineret, et rationes tuae ad abitum comparatae. Tantum volo, vt Artemidori Onirocritica, quibus egeo, Chronicon item Alexandrinum Raderi, Purchassii opera, in Batauum, vt puto, sermonem versa, Conringio non ignorata, cum in Batauia viueret, locupletemque librorum notitiam sibi pararet, Sirmondi Concilia Galliae, Scotiam Italiamque illustratam, Chesnii opera, Themistium editionis Petauianae, Aristophanem Aldinae, Diodorum Siculum Stephani, Casauboni de lingua Saxonica antiqua, circumspicias, et aequa conditione emas. Quaedam Chrysostomi Homiliae, separatim Lutetiae Parisiorum editae cum notis, magno me desiderio afficiunt, ex quibus Graeuius multa et egregia desumpsit, Atticumque genus in Lueiano perapte et opportune illustrauit. Museum VVormii apud Schelhammerum Hagae Comitis extat, liber certe perutilis et curiosus. Ad Magliabechium scribas, cui fasciculum submisi, an acceperit, dubito, quem fidei bibliopolae commisi. Verneri Norimbergensis liber, manu exaratus, de triangulis Sphaericis, non est, quod sciam, euulgatus. Aristotelis Mechanica, cum annotationibus, a Viuierio petatur, quae dudum

prenso, tu licitaberis, pecuniamque expones. De Geneuensi studioso gratum est, quod nuncias. Murisa capta, Posega iugum subiit, Agria dedita est, Alba regalis fortunam suam exspectat. Quod reliquum est, feliciter ad nos reuertere, et, priusquam abeas, omnes viros clarissimos multum diligenterque meo nomine saluta. Vitembergae, prid. Cal. Dec. A. CIC IC CXXCVII.

CCCLI. EIDEM.

QVod semel iterumque scripsi, vt quanta possis celeritate redeas, id tertium volo, serioque hortor, vt, confectis rationibus viae te des, moramque praecidas. Libros codicesque conquisiuisti diligenter, et comparasti enixe, quod laude dignum est, meumque in te studium auget, amoremque confirmat. Sed modus, vt prudentia admonet, tenendus est, ne emendo nimis, vires nostras exhauriamus. Caesaris successus secundi et prorsus ad mirabiles sunt. Vngari, etsi paullum tricati sunt, tamen Caesari armato, Turcarumque victori, regnum, lege hereditaria pro maribus feminisque descendentibus, adscito in iuris partem Rege Hispaniae, nec Lotharingorum Duce excluso, concesserunt. Hoc est, quod a

saeculo in de quaesiuit, et tandem obtinuit, Austria, magnum terrae spatium complexa domus. Iosephus natu maior Caesaris filius regni Candidatus, nec minus Pater eius, Latina oratione Vngaros allocuti sunt, obstupefactis, qui adessent, et in admiratione loquentium Principum defixis. Sane eruditissimus omnium Europae Principum est Augustus noster Catalogum Oiselianum non vidi, vbi haereat, ignoro. Tu laborabis, vt quam primum afferatur. Chesnii Scriptores Francorum, et Lindenbrogii Scriptores Septentrionales, in primis abs te curari, oportuit, quos Conringius et Boeclerus habuerunt, et hic inter praecipuos bibliothecae suae historicae numerauit. Sed, quia tot tantisque impensis vix sufficiunt res meae, hoc instituto supersedeas, et in aliud tempus reiicias, velim. Credo alioquin, eos ne in Saxonia quidem nostrate reperiri, quos solicite inuestigant Lipsienses aeque, ac Ienenses. Isidorus Pelusiota hic XIV veniit numis. Oecumenio carere possum. Magliabechius ad me scripsit de secta Molinae, et mihi bene cupit. Vellem te, studio Iuris perfunctum, ipsi praesto in Italia esse. Non dubito, quin data occasione, bene de te promereatur. Vale. Vitembergae, pridie Nonas Decembr. A. CIC ICC XXCVII.

CCCLII. EIDEM.

Sisyphius ille tuus conatus, et consillum prorsus inane est, quum te tali struenda bibliotheca cogitas, cuius similem nemo priuatus in Germania habet, aut facile non sit deinde habiturus. Sed, nisi tibi Suffenus es, non recusabis, admoneri, et, subducta ratione, aliter statues, sententiamque tuam mutabis. Vnus Italiae angulus plures possidet codices scriptos, quam vniuersum, cuius litterarias opes iactas, Belgium vestrum. Michaelem Ephesium Graece vbi reperias? Dic, quaeso, vbi nancisci queas Plotinum, Steuchumque Eugubinum, in quo tantopere sibi quidam hic placet? Commentatores Graecos in Aristotelem, Thomam Magistrum, ne vidisti quidem. Scriptores Duchesniani non integri perfectique extant in bibliotheca Oiseliana. Petri Puteani opera, vix audias, venum exponi. De Gallia Christiana Fratrum Sammarthanorum altum apud vos silentium est. Launoii Epistolae iam dudum irrito labore abs te quaeruntur. Eusebius de Praeparatione et Demonstratione Euangelica, editionis Vigeri, nondum abs te conspectus, nedum repertus est. Graecae Constitutiones Nouellae Iustiniani, quas

separatim editas desidero, nunquam tibi visae, nedum emptae sunt. Galeni et Hippocratis opera simul edita Parisiis, fugiunt tuam scientiam, nec subeunt oculos librariorum. Procopii opera vniuersa Graeco Latina a Gallis emissa, an videris, dubito valde, et, nisi aperto indicio fidem facias, vidisse te affirinanti non credo. Plato Serrani, de quo scripsisti, non hic perrarus est, etsi eum mihi fortuna hucusque inuidit. Quoties abs te postulaui et petii, vt copiam mihi faceres scriptorum Septentrionalium Lindenbrogii, sed, spe frustratum me, sentio, et Hylas, Hylas, abs te occini, audio. Budaeum, Nicium, Boxhornium, ingeminas, et tantum non his nominibus me obtundis. Dartis empti fama huc permanauit, ita omnis tuus sermo de Darte est, vt breui omnes Magistri Dartem empturi videantur. Tollius, vir clarissimus, Florentiae commoratur, et codices perquirit, quem credo in vicinia vestra mansurum fuisse, si apud Belgas reperisset, quae in Italia reperturum se, sperat, planeque confidit. Mazarinus in Italia, non in Belgio, libros codicesque emendos curauit. Gudius, Cimber, Tolosae, et alibi in Gallia atque Italia, Graeuius Coloniae Vbiorum plura nactus est, quam in Belgio, vbi tot emptores, quod homines, sunt; multo pauciores

Italia habet librorum et litterarum admiratores. Haec recogita et reditum festina Fons exarescet tandem, nisi tantundem recipiat, quantum exhauritur. Sera in fundo parsimonia est, quod tempestiue reputes, velim, modumque teneas emendi. Oiselii Bibliotheca longe est infra Heinsianamet Goesianam, si libros manu exaratos expendo, illic perpauci sunt, nec his pretio et dignitate aequandi. Arbibitror, centum, vel ducentis numis, si licitari velim, potissimos eius bibliothecae libros, quibus ego quidem indigeo, ad me peruenturos. Merceri Forneri, Alberici et Scipionis Gentilium, Contii, Caroli Malinaei, Langlaei, opuscula emere cupio, quippe quae erudita sunt, et variae doctrinae copiam praebent. Vossii Historia Philosophica, Ennii Fragmenta, Gaudentii et Filesacci scripta, Gatakeri Antoninum, Raderi Chronicon Alexandrinum, Concilium A. M. CCCCXXXIX. Florentiae habitum. et in Anglia editum, ac Hagae Comitis recusum, Descriptionem Concilii Nicaeni, vel auctiones tibi crebrae offerent, vel officinae librariae suppeditabunt. Quotusquisque est, qui Victorii Siri historiam legit? Laeti historia hic in omnium manibus est. Vulgares, nec admodum raros libros, frustra sis, si adferendos

putes. Quae abs te fieri, velim, ex, Clisii epistola intelliges satis, et sine mora te viae dabis. Vitembergae Idib. Decembr. A. CIC ICC XXCVII.

CCCLIII. EIDEM.

MVlta in te ornamenta sunt, quae vsu et diligentia auges magis et excitas, magnamque mihi laudis parandae et amplificandae spem facis. Haud exiguam vero curam sustineo, quod nihil dum litterariae supellectilis; de qua tam praeclare promittis et scribis, ad me est: curatum. Illud me inter incerta erigit quodammodo et sustentat, quod, alieno anni tempore, viae perquam difficiles et lubricae impediant remorenturue aurigas. Nisi haec seri aduentus causa sit, operam perdideris tuam, ego sumptus frustra fecerim omnes. Digna haec esset audaci consilio poena, si quid secus accideret, quam cogitasti. Sed bene spero, et foedlim ineuntis anni omen detestor, venerorque Deum Immortalem, omnibus tuis honestis conatibus adsit et annuat, teque custodia sua defendat, ac laeta feliciaque tuis praecipue studiis benigne largiatur. Ex te mea et familiae nostrae spes pendet, matris quoque praesidium vnicum, cuius retinendae cura tibi vel maxime

incumbit. De mea fide et auxilio, quoad fieri potest, non dubitabis. Tantum pie et prudenter res tuas age, modumque emptionis habe. Nam in hoc negotio praeferuidus es, et ruis in officinas perinde, ac si currenti quisquam calcar addidisser. Quem ardorem impetumque rationes domesticae non ferunt, quando occasiones interdum occupandae, si periculum in mora est, aliquando exspectandae, sunt, si minor est licitantium numerus aemulatioque. De Suiberto, praesule, falleris, quippe qui, sacris Ferdensium apud Vestphalos praefectus, sedem amplissimi sacerdotii iuxta Alleram, quae Visurgi iungitur, habuit, non apud Rhenum, quae tua coniectura est, consedit. Ratio tua longius petita est, quandoquidem Visurgis lintrium, et nauigiorum patiens est, atque ex Oceano in Visurgim, et hinc in Alleram, commeare licet expeditumque est satis. Te iudice aut arbitro nihil hic recte constituam, quoniam te ratio interpretandi commoda fugit. Ignosce libertati, quam veritas mihi exprimit, vt reducam te in viam a qua logius aberrasti. Oppidum, de quo scribis, nullum habuit Antititem, quod te praeterire non potuit, si Fastos Antistitum, cum scriberes paulo diligentius euoluisses. Vicissim ex te scire cupio, quo tempore

Frisia, quae Hollandiae, qua Septentrionem spectat, iuncta erat, abrupta, et mari diuisa atque disiuncta fuerit, quod si non doceas, vt par est, accurate, poeniteat te, vixisse inter Batauos, originum suarum non ignaros. Sed illud in primis te posco, quid Ciceroni territorium sit, quaue notione capiatur. Nam Romani prouincias in territoria descriptas non habuerunt, Verba Ciceronis extant in Philippica II. Venit hic quoque in mentem Alpheni, qui affirmat, medicum Libertum, si liberti sui medicinam non facerent, plures imperantes sibi habiturum, vt legere tibi licet sexta et vicesima lege in Pandectis, titulo, qui proditus est de Operis Libertorum. Cuius notae sint hi imperantes, edissere mihi, si potes. Ego ex Tacito exponere consueui, locus, an tibi succurrat, ignoro. Quare, humaniorem Iuris prudentiam cordi esse tibi, volo, et, quae legum rationes causasque ex philodophia et recta ratione depromit. Vtraque vulgo neglecta est, et eo magis cura laboreque tuo digna. In publicis lux Historia est, cuius opes copiasque, licet, apud me inuenias, si libet. Auctor tibi sum, circumspicias, an apud vos extent, et haberi possint, Charondae Verisimilia, Antonii Goueani Variae Lectiones, Freymonii crepundia, Guil. Ranchini Variae Lectiones,

Petri Perrenonii Animaduersiones, Scipionis Gentilis Opuscula de Iurisdictione, Fornerii Selectiones, Longouallii Commentationes, Canisii et Duchesnii opera, quae me tenent desiderio et torquent, Thomas Magister diu spem deludit. Si in antiquam Saxoniam venias, fac accipias Epistolas Lipsii nondum editas, quas daturum se, recepit Rauchbarius, excutias vbique pluteos, Solderi er Funcii, quorum alter habet libros plerosque selectos et bonos, alter non paucos furtim surripuit nobis, quos, data occasione, repetas et serues. Themistii editionem castigatissimam, in forma ordinis maioris quaesiui dudum, nec facile, credidi, apud vos reperiri, cuius si copia tibi sit, velim sine mora emas, mihique transmittas. Vale, et caute circum specteque res tuas age. Vitembergae, A. CIC ICC XXCVII.

CCCLIV. NICOLAO L. B. A. GERSDORF.

SAncta mihi est recordatio Calendarum, quae praeterierunt, Ianuariarum, quippe quae me admonent, vt votis publice factis cumulum addam, optemque a Deo Immortali, et, quanta possum, animi pietate contendam, vt Numine suo, cuius nutu reguntur omnia, caput fortunasque tuas praesidio

et ope sua defendat, arduaque consilia fortunet, et bene semper patriae euonire patiatur. Tempora difficilia pariter, et dubia, res passim miserae afflictaeque, sunt quae abs te idoneum et sufficiens remedium, quod alibi destinant quidem, sed non reperiunt, fiducia bonitatis tuae exspectant, non opinione sua et spe concepta frustrantur. Indulget hoc tibi rerum Parens et Moderator aeternus, vt, corpore animoque vigeas, magna cum admiratione omnium, qui curas occupationesque tuas multo grauissimas, atque in primis arduas, circumspiciunt, et attoniti vident aestimantque maximos et plane incredibiles pro salute publica labores. Quae gloria tibi relicta est, vt sciat mireturque posteritas, nihil abs te suscipi et inchoari, quin perficias recte, et operi columen addas, fastigiumque imponas. Ne rero Deus sinat, vt haec tua, meritisque tuis digna, felicitas vnquam haesitet, tempoxumque iniuria minuatur. Hoc ciues petimus, hoc clientes precamur, hoc votis expetimus, hoc publico consensu poscimus, et poscendo instamus, vt coelesti praesidio fultum te diutissime habeamus, laetosque oculos et animos ad cultum venerationemque tuam aduertamus, domumque tuam florentem et firmam, Coniugem valentem et saluam, heredes validos, atque ad paternam

maternamque laudem erectos, aspiciamus, aspectuque hoc, tanquam gaudii nostri parte, fruamur, et fruendo intelligamus, vnum Musis praesidium decusque esse nomen tuum, in quo respublica innixa est fulcrumque habet, quod patria amat, colit, admiratur. Vitsembergae Saxonum, ipso die Epiphan. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLV. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

LIbros, quos Amstelodamo Lipsiam currasti, sine vitio integrosque accepi, quamuis minori numero, ac speraram, nec omnes perinde selectos, atque cupiebam. Nihil tamen de industria tua detraho, propterea, quod licitantium strepitus saepe oculos animumque perturbat, vt, quid eligat, nesciat, turbae clamore impeditus. Inter omnes optabam Dufresnii Historiam Francorum, Lindenbrogii Scriptores Septentrionales, Michaelem Ephesium, Thomam Magistrum, sed spe cecidi, nec fortuna mihi arrisit. Roberti Stephani N. T. Codicem, maiori forma editum, ignorasti, et Henrici Stephani Thesaurum, Rhetoresque Graecos Aldinos, omnino praetermisisti, in quibus plus, ac in aliis omnibus, mihi

situm erat. Themistium liberalius, quam verius, promisisti. In Espencaeo Ziglerus sibi placet, et plaudit. Opuscula Filesacci apud Viuierium, de quibus submonui, excidisse memoria nullus dubito. Halloisius qui Vitas Orientalium Scriptorum multo studio conscripsit et edidit, hic passim notus, hominibus etiam proletariis tritus, notitiam tuam fugit. Launoii epistolas irrito labore perquiris, Hammondi pleraque ad Historiam sacram, et hierarchiam pertinentia, eaque in vulgus nota, et nostris familiarissima, vbi apud vos delitescunt? Multa eiusmodi, de occasione, origine et progressu, hierarchiae Anglicanae, suggeret et admonebit Theologus multo doctissimus, Spanhemius, qui abituro Opuscula sua premisit. Patres, in primis eruditi, Nazianzenus, Nyssenus, atque, non postremus, interpretum, Oecumenius, et plures, iamdiu exspectaniur. Vitembergae Saxonum, Cal. Febr. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLVI. ASARELI MEDERO, Transyluano.

SAluum te esse, vehementer gaudeo et manopere cupio, vt, inter has temporum vicissitudines, diutissime floreas, et vsu rerum consiliisque de patria bene merearis.

Non dubito, et prorsus opto, nouas Vngariae conuersiones vobis esse prosperas, et libertatem pariter, ac sacra, nihil capere detrimenti. Litteras tuas laeto libentique animo perlegi, maxime ob confectas itinerum molestias, quae decus tibi afferunt maximum, fructusque cumulatissimos reddunt. Turcae nihilo meliora auspicia sub Solymanno habent, atque sub Mahomete IV. experti sunt. Id quod rei Christianae expedit, et vobis etiam, vt spero, conducit. Vale, et veteri amico beneuolentiam serua et confirma. Vitembergae, Prid, Non. Febr. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLVII. FRONIO. Transyluano

SAepe recordor iucundissimae studiorum consuetudinis, qua inter nos coniuncti, vulgus, in studia iniquum, adspernati sumus. Nihil fraudi sit nobis, quod ignari hominis, furentium similes, debachentur in litteras, quas ipsi non intelligunt, et odio potius, quam merito nostro, commouentur. Infra iram tuam est censura hominis absurdi et impotentis, qui in lingua, non in animo, praesidium habet, tantoque est audacior, quanto imperitior iudicatur. Erigit te conscientia recte factorum, et contra saeculi

inuidiam firmat, propterea, quod hic mihi, et omnibus bonis, qui de virtute recte existimant, cumulate satisfecisti. De numis, quas possum, ago habeoque gratias, et, si qua in re possum, studia officiaque mea promptissime offero consecroque. Vale, et honorimeo faue. Vitembergae, Non. Febr. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLIIX. SEBAST. HENR. TRESCHIO, I. V. D. Magdeb.

EX superiori tuo colloquio, et consuetudine multo iucundissima, mirificam et prope incredibilem cepi voluptatem. Quo magis te videre et amplecti cupio, aut, si hoc assequi non possum, libenter curare omnia, quae ad dignitatem tuam quoquo modo spectant. Magistrum erudiendae sobolis, vt potui, diligentissime quaesiui, tuaque imperata prompte ac libenter feci, vt intelligas, omnia, quae fieri velis, curae mihi cordique fore. Professus est inter ceteros nomen Carolus Guilelmus Calbius, Palaeosedinensis Pomeranus, homo probus, solers et doctus, qui, honesta mercede se conduci, patietur, venturus ad capessendum hoc munus, quando mandata tua perferentur. Quem eo magis commendandum, duxi, quod biennium hic exegit, et aliquanto

post priuatim docendi partes suscepit, ac pietatem diligentiamque omnibus probauit. Hunc, quaeso, admittas, et, qualis sit, venientem explores, quem ego idoneum existimo, et credo, in hac industriae laude perseueraturum. Quod reliquum est, opto, vt consilium hoc tibi et soboli tuae bene vertat, commodisque expediat, curasque tuas soletur. Nam decus parentum in moratis liberis situm est, quod volo tibi esse perpetuum, et cum gaudio ac dignitate tua semper coniunctum. Ita te Deus propitius seruet, et familiae tuae omnia prospera ac salutaria largiatur. Vitembergae Non. Mart. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLIX. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

DE felici tuo in Germaniam reditu sic afficior, vt prosperitatem hanc velim tibi esse perpetuam, quae mihi periucunda est, et singulare gaudium affert. Nullam alienati animi suspicionem habet, quod scripsi, neque fidem et industriam tuam in dubium vocaui, sed omnino desideraui in te moderationem, quam adhibere atque citius in Germaniam reuerti debuisses. Nam, quae mea fuit sententia, superiore anno

redire te oportuit, vt sub initium mensis Maii iter reflecteres Groningam. Sed, facta iam infecta reddi non possunt. Pufendorfius, Berolinum accitus, et mercede ad scribendam historiam conductus, atque inter sanctiores consiliarios est relatus. Saxo, visendae Batauiae causa, viae se dedit, natu minor filius Galliam Italiamque obit, Heres dignitatis versus Italiam iter parat. Anglus, vt ego quidem iudico, nihil ausurus est contra Batauos, quibus Hildebrandus, in epistola ad Zieglerum scripta, exitium praesagiuit, haud aptus augur et verus, quandoquidem Regis illius rationes ita comparatae sunt, vt, regno nondum ad nutum formato, bellum non ferant. Polonia contrariis trahitur studiis: Caesari expedit bellum continuari, vt per illam gentem Tartari distineantur. Pontifex sibi in iure suo constat, ne latum quidem pilum Regi Franciae cessurus. Nititur, vt mea opinio est, Regis Angliae praesidio, cuius cum eo consilia arctissime sunt coniuncta. Rident in sinu Hispani, et auctores litium molestiarumque perhibentur. Vir doctus, Epistolam scripsit de ea controuersia, sed non satis rem intellexit, et ineptas a Francorum Regibus, olim de se bene meritis, rationes contra sedem Romanam adduxit. Iure gentium, et argumentis grauissimis se tuetur Pontifex

et, ratione firmus, non timet vim, scelerisque asylum submouet confidenter. Vnus Romae Princeps, vna Principis iurisdictio, quae in vno capite insistit, atque insociabilis est, quam si Legati nomine Regum sibi vindicare coeperint, regna pariter, et regnandi iura, confundentur. Ne Caesar quidem, summus vrbis Dominus, Pontificem impedire potest, quin iurisdictione sua vtatur, quam, donatione Imperatorum, pleno summoque et non repetendo in vrbem iure praeditorum, accepit, multorumque posiessione saeculorum retinuit atque confirmauit. Nihil habent, quod sibi arrogent Franci. qui nihil in vrbem iuris habent, quo osto abhinc saeculis exciderunt Quod reliquum est, res tuas feliciter age, et vale. Vitembergae Saxonum, VII. Id. Mart. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLX. IOANNI GEORGIO ORTHIO, Patricio Francofurt.

REs tuas esse prosperas. valde gaudeo, et volo, vt credas, me et seruire honori tuo, et studere commodis, si possim. De postulato tuo, si rationes liquido consectae fuerint, non dubitabis, me curaturum, vt tibi honesta ratione satisfiat. Tantum minas omitte, quae amicitiam dissoluunt ac

tollunt, nec inclinant, sed irritant magis. Tres et triginta numos ex promisso liberali petere tibi licet, amplius poscere, non est integrum. Dabo tamen amicitiae nostrae, vt vel tandem nonaginta tibi persoluantur. Si neque sic acquiescas, per te stabit, mihi, superiore pactione freto, nihil erit metuendum, Adnumerarem plures, si conditio mea ferret, vt largius exponerem numos. Iter in Batauiam, et munus Decani, quod vocant, proxime susceptum, nimis care mihi constant. Si paullo ad me ipsum redierim, spatiumque colligendi habuerim, plura potioraque officia apud te collocabo. Schedas frater meus conquiret, quae hinc inde dispersae iacent, nec mihi vacat solutas colligere, et describendas curare. Vale. Vitembergae VI. Id. Mart. A. IC IC CXXCVIII.

CCCLXI. GVIL. ERNESTO TENZELIO.

INsTitutum laudis plenum est, quod nuncias, nec dubito, quin ex animi sententia succedat, si simile studium operamque socii conferant, etpatrocinio magni praepotentisque cuiusdamPrincipis nitantur. In capite, quod sodalitati eruditae praesidium decusque afferat, omnia sita sunt, Praeses in magna florentique vrbe constituatur, qui tanto

sit par muneri, rationesque sapienter conficiat, et cum laude ac dignitate Collegii res moderetur. Si praesto sit patronus, si praeses aptus et dexter, qui omnia distribuat sapienter et ordinet, nemo ambigat, quin digne tandem Germania illustretur a ciuibus, quibus haec ratio officii omnino constare debet. Non abnuo nomen dare collegio, aut fratri meo vicariam delegare operam, qui, me annitente edet aliquid huius argumenti, et simul, atque ex Batauis redierit, vobis submittet. Opusculum tuum purpuratis probari gaudeo, et magnopere opto, Vt labores tui permulti atque egregii fortuuentur, et quae virtus tua poscit, praemiis ornentur. Vale, Vitembergae Saxonum V. Id. Mart. A. CIC IC CXXCVIII.

P. S. Dissertatio pro Rege Galliae contra Pontificem scripta, ac deinde in sermonem Teutonicum conuersa, mihi non satisfacit, nec statum quaestionis recte definit, nec causas attingit, sed rationes ad suadendum comparatas adducit, neque has ad caput arcemque reipertinentes. Ego in duobus argumentis elaboro, sed quae non edentur, in re causaque publica, de qua coram aliquando, sed haec tibi in aurem, salua viri fama, cui nihil detractum volo. Rudolphi asecretis salutetur.

CCCLXII. ANTONIO MAGLIABECHIO, Magni Etruriae Ducis Consiliario et Bibliothecae praefecto.

RAtio officii praeter ceteros tibi constare, debet, cuius et permulta in me extant merita, et dona etiam grata, mihique periucunda asseruntur. Quo nomine vicissim fidem meam libero, et animum declaro promptum, honorisque tui studiosum, ac beneficii memorem, atque in tua etiam veneratione defixum. In Belgio honori tuo libaui apud Graeuium et Gronouium, clarissimos viros. Causam litis, inter Pontificem et Regem Galliae vertentis, non intelligunt nostrates; et perperam defendunt Regem, sed ego a partibus Pontificis stare malim, quam Regis. Tu doce et da, si quid habes selectum, aut tabulas. mecum communica, quae me penitus erudiant atque informent. Superiore anno fasciculum misi, quem credo, recte curatum esse. Vale, et, quo soles, amore complecti me perge. Vitembergae apud Saxones, prid. Id. Martias, A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXIII. RECENS CREATO MAGISTRO.

NIhil non honoris causa experiuntur mortales, nec dubitant perferre molestias, adeuntque pericula et sustinent, neque opinione sua falsi, vnicum hoc decus praemiumque esse arbitrantur. Quos tu in optimo sapientiae certamine sequendos putas, nec ferro, sed ratione disceptas, ac quotidie doctior meliorque euadis, et nostram in primis societatem studiis atque indefesso labore ornas. In quo proposito insistis feliciter, er summe Reuerendi Sagittarii patrocinio fretus, dignum te exspectatione nostra praestas, honoresque suscipis dudum promeritos, quos Deus fortunet, neque vlla temporum labe foedari sinat. Festinanter Vitembergae Saxonum III. Id. Mart, A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXIV. DECANO.

REs tuae ex animi sententia. consectae sunt, quas non ad questum, sed ad Ordinis dignitatem praeclare sapienterque retulisti. Industriam, dexteritatem, iudicium probo, quae cum in aliis saepe negotiis, tum in hoc maxime munere perspici debent atque aestimari. Quare bene tibi

cupio, et gratulor tot ornamenta et laudes, quae non ab amore meo, quo tamen nemini concedo, sed omnino a tuis meritis proficiscuntur. De meis in te studiis nihil dubita, et statue, me sequi auctoritatem tuam, et nihil in eo genere cuiquam reliqui facere, quod sciam prodesse tibi, commodoque fore. Vitembergae IV. Id. Mart, A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXV. ERNESTO GOCKELIO, IC. Vlmensi.

PErmultum tibi debeo, cum ob propensam in me voluntatem, tum ob egregia Iuris publici specimina, quibus me donas pariter, atque rem litterariam auges. Planum est scribendi genus, quo vteris, nec implicas verbis ambiguis, quae explicare constituisti, id vero te decet, et arti iuris congruit, cuius tu luculentus es interpres. Nemo igitur hoc nomine iniuriam tibi faciat, quod perspicuam, simplicemque et nudam, scribendi rationem tenes, propriamque tibi vindicas, et doctrinae magis, quam delectationi, inseruis. Etenim tua ad rem publicam spectant, et ad vsum vberiora sunt, ac rerum varietate in primis delectant. Qua in parte tibi et patriae gratulor, de qua tam bene mereris, vt nemo

melius possit. Ferme autem tibi succenseo, quod argumentum, de Legatis et Religione inscriptum, mihi subtraxeris, nec miseris simul cum aliis, sane pereruditis, opusculis tuis. Omnia enim libenter lego, animumque, aliis distractum, saepeque laboris pertaesum, erigo tuis et excito, quasique pasco. Ignosce vero libertati, et in illo laudis tuae curriculo perge, saeculumque monumentis ingenii perpul chris orna. Sueui, et sigillatim Vlmenses, qui hic sunt, et studiorum causa commorantur, dignos se tua patriaeque exspectatione praebent, quibus vel tua causa faueo, et, quantum in me est, cupio prodesse. Princeps EL. Brandenburgicus superiori hebdomade decessit, magnumque Sui desiderium reliquit. Quid proxime ab Imperio, satisfactionis causa, postularit, te non fugit. Res Caesaris pii et iusti Principis, prosperae sunt, quas Deus porro fortunet, et Belgradum, tot victoriis speratam metam, benigne addat. Gallus in sinu non ridet, sed dolet et angitur, sed inuidet et moerore quasi contabescit. Consilium occupandae Cretae melior aura discutiet, quod Alastor quidam improbo adulationisque pleno carmine stimulauit. Angliae securitas pace retinetur, Bataui cum ea bellum, quam pacem, malunt: Galliamolitur potius, quam

audet. Deus te et nobilem familiam, cum illustri libertatis sede, Vlma vestra, regat diutissime et seruet. Vale. Vitembergae, Idib. Martiis, A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXVI IOANNI GEORGIO GRAEVIO, Traiectum.

MVlta et eximia, quae in me extant, beneficia tua saepe multumque aestimo, et, plurimum me tibi debere, fateor, ac libens agnosco. Vellem referendae gratiae occasio suppeteret, vt, cum animum, tum studia mea, tibi approbare possem, Sed non is sum, qui tuam exspectationem sustineat, etsi hoc vehementer cupio, et de tua conditione, quam opto esse prosperam, aeque Solicitus sum, ac de mea. Brandenburgicum, qui tuo in primis honori fauebat, alieno reipublicae tempore, amisimus, Principem summae auctoritatis, et soli Caesari secundum. Pufendorfius in aula est, de quo non omnes eadem ratione existimant, nec dum lites confectne sunt, quae ipsi cum Seckendorfio intercedunt. Lipsiensis summis calculo doloribus affectus, quo se vertat, nescit. Vnus Francofurti ad Viadrum Strykius viget ac floret, quem ei successorem plerique destinant simul et optant. Tu vero bene agas, et diutissime

supersis, ac de re litteraria, vt soles, porro bene merearis, Gronouium, Rycquium, Spanhemium, Drelincurtium, Vitriarium salutari, peto, omnium maxime coniugem, filiumque indolis praeclarae, et animi ad gloriam erecti. Audream Christianum Eschenbachium, ciuem Noricum, tibi commendo, cuius mores et industriam, ac discendi cupiditatem probo. Vitembergae, Idib. Maiis, A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXVII HENRICO MEIBOMIO, Achiatro et Historico Guelferbytano.

EFfusa tua bonitas est, qua me, nec opinantem, prosequeris, et magnum nominis Meibomiani monumentum vltro tribuis, et meae adeo bibliothecae infers. Scelus sit, obliuisci hoc beneficium, quo me affecisti indignum, sed laudis tuae omnino studiosissimum, sanctissimumque cultorem. Velim, me esse eum, qui paria referre possit, meritisque respondere sumnis, quae mihi quotidie, nec sine pudore meo, ante oculos versantur. Etsi autem nihil tale suppetit, quo tuae in me propensae voluntati satisfaciam, tamen, quod possum, studebo atque annitar probare omnem industriam, quae cum in officio et obseruantia sane, posita est, tum in primis ad honorem

cultumque tuum spectat. Venit in mentem recordari sermonum, apud batauos habitorum, qui quanti te facerent, multis amplisque praeconiis identidem testatum fecerunt, inter hos praecipue Graeuius, ocellus noster, Gronouius iunior, paternae laudis aemulus, Rycquius, et, qui nemini in te amando concedit, Drelincurtius, qui te permultum diligit et colit. Libauimus honori tuo, et optauimus, vt tibi eueniat, quod Iamblicho quondam, optimo sapientissimoque viro, qui et decus ornamentumque erat terrarum orbis, et longissima etiam vita fruebatur. Quod perinde mecum cupit Zieglerus noster, Academiae vestrae pariter, atque tui, amantissimus, qui senectutis taedia fert grauiter, et lectione operis Meibomiani peropportune lenit actemperat, et salute sua te impertitur. Ita vero Deus omnia nostra vota praestet, rataque esse iubeat, vt non magis Iuliam, quam rempublicam litterariam, meritis diutissime superstes et florens, ornare, fructusque tam vberis cumulataeque doctrinae nobis aeque, ac posteris, largiri feliciter, queas. Hoc mihi semper cordiest, hoc inter vota summum maximumque erit. Vale. Vitembergae, III. Cal. Iunias. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXIIX. PHILIPPO REINHARDO VITRIARIO, IC. Lugdunum Batauorum.

Dvdum aestimo singularem illam comitatem tuam, sermonibusque celebro familiaribus, recoloque crebra et repetita beneficia, quae apud me tam prompte, quam liberaliter, collocare voluisti. Personant vestrae laudes omnium ore Saxonum, Principemque nostrum videndae Batauiae cupiditate traxerunt. Brandenburgicus o, quantus Heros! decessit, quem finitimi amarunt perinde, ac timuerunt, cuius ea fuit fortuna, vt nulla vnquam obliuione deleri possit. Repentinus Ludouici, filii, Carolique Mecklenburgici, generi, obitus, aemulationes item et dissidia quaedam in aula praeter spem exorta, Principem, Regibus metuendum, afflixerunt grauiter, ac perturbarunt. Fridericus, successor, Patrem refert ingenii mansuetudine, et benignitate aequat, nec amore in litteratos ei concedit. Iam tum nouo benignitatis exemplo rigorem tribunalis beneficiarii, in quo fortunae et praedia Nobilium periclitabantur, temperauit ac sustulit, vt intelligant, auspicium regendi a clementia petendum Diuus Elector A. CIC IC CXXCVII. tractum Silesiae,

finibus Suibusii comprehensum, titulo Ducis Suibusiensis accepit. A. CIC ICC XXC. Ducatus Magdeburgici hereditatem adiit, extincto sublatoque iure, quo antea continebatur. Insignem tractus, qui trans Viadrum patet, portionem adeptus est A. CIC ICC LXXIX, pace in Fano Germani ad Leyam inita, qua errores, a suis in pactione Sedinensi A. CIC ICC LIII. admissos, provide sapienterque correxit. Nuper admodum in Comitiis, tradi adiicique sibi in patrimonium, petiit, ac, satissactionis causa, postulauit vrbes Imperii, Northusam. Mulhusam, et Tremoniam in VVestphalis, decies item millena millia aureorum numum, quin et succedendi ius in Principatum Frisiae, versus orientem sitae, si quidem tota haec familia interitura esset. Quod grauiter tulerunt Saxo, qui patrimonium clientelare habet Northusae et Mulhusae, tum Guelfi, inter hos maxime Cellensis, Georgius Guilelmus, metu potentiae maioris, quam vicini aegre introspiciunt, et plerumque auersantur. Caesar in Pannonia Sauia belli sedem statuet, breuique toti regno, quod limitem eius muniat, imperabit. Ex hoc spes recuperandi Argentorati pendet, si, Danubio in potestatem redacto, securus sit a tergo, Rhenumque versus tendat Expedit hoc Batauis,

Galloque, ad Europae imperium nitenti, fatalem sane obicem ponit. Classes vestrae et exercitus gloriam vobis afferunt maximam, hostibusque iniiciunt terrorem. Ab Anglia, quae suarum rerum satagit, nihil timendum. Sacra artibus et astu petuntur. Vale. Vitembergae Saxonum, III. Calend. Iunias, festinanter. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXIX. ZACHARIAE ZVVANZIGIO, Principi EL. Brandenb. a Secretis.

TVum in me studium, pro eo, ac par est, magnifacio, et maturum illud exquisitumque iudicium aestimo, laudisque plenum duco, omnesque rationes tuas, sapienter confectas, probo, quas ad honorem Principis referre te, scio, meritoque laetor. Decessit quidem Fridericus Guilelmus, Regibus par, aut, certe proximus, summae grauitatis fortitudinisque exemplum, decus saeculi, et Christianae reipublicae lumen, sed magnum illud acerbumque vulnus tempestiue sanat exoptatus successor et heres Fridericus III, sapientia et benignitate non inferior Patre Filius, qui reparatae temporum felicitatis significationem ipso imperii sui initio dedit. Sub quo decus praesidiumque tibi auguror,

quod res fortunasque tuas prouehat, nec minus cumulet, quamfirmet honores tuos, fide ac virtute partos. De scriptore nouo perinde sentio ac tu scripsisti, plura additurus, si facultas alloquendi tui esset. Lipsiensis cetera doctus et diligens, ad eam, quae inter Gallum Pontificemque intercedit, controuersiam, nihil nomine suo dignum, attulit, miratusque sum rationes tam infirmas, et a cardine quaestionis plane aberrantes. Si intra suadendi fines se contineant, non reiiciam prorsus, sin arcem causae caputque rei tangere debeant, nihil solidi praebent, et auctoris imperitiam testantur. Res controuersiasque gentium non callet, nec publici iuris momenta satis perspecta habet, et modeste se excusat, quod dissertationi repentinae ac tumultuariae materiam quaesiuisset. Ex Anglia sinistra quaedam nunciantur. Rex iratior premit Antistites, qui auctoritatem et suffragio ipsum euexerunt. Septem, audacius Regem callocuti, detinentur in turri Londinensi, si vera est fama. Regina abortum fecit, quod erigit confirmatque Anglos, qui nihil magis timent, quam regiae domus munimentum. Caesarei Transyluanos in sententiam obsequiumque traxerunt, qua noua accessione magnum robur Caesari paratur. In eo Principatu regnum

recepit Leopoldus, quale olim fuit cum Decebalus Transyluaniae praecesset, Breui nutabunt Valachia et Moldauia, ad nutum Caesaris flectendae, si Belgradum victori cedat, Rex Galliae, animo et corpore aeger, indigne fert haec Austriae in crementa. Furstenbergius quam; scenam instruat, breui experiemur. Hannoueranus nouum cum Gallo foedus iniit, quod perplures mirantur. Breui etiam Sueones ad Galli partes accessuri dicuntur. Vobis erx firmamentumque in pacto, vt vocant, primogeniturae situm est, quod metuendam adhuc vicinis potentiam ostentat, et gloriam successori maximam circumdat. Tuhaec plenius accuratiusque, vt potes, perscribas, et me veteri sinceraque beneuolentia complectaris. Vitembergae, IV. Idus Iunias, A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXX. IOANNI GEORGIO KVLPISIO, Duci VVurtembergico a consiliis interioribus et Senatus Aulici Pro-Praesidi.

DOnum tuum ex argumenti dignitate protinus cognoui, ac tanto accepi libentius, quanto apertius mihi tuum auctoris iudicium approbat atque ostendit. Elogia bene appositeque scripta sunt,

et cum ratione tractandi apprime congruunt, mihique satisfaciunt prorsus Caleno non inuideo meliorem fortunam, qui carminis pangendi admodum gnarus est, ac dudum hic prensat professionem poeticam, si Dassouius muneri sacro, quod pari industria gerat, imponatur. Duo iuuenos, patrocinio tuo freti, nihil non a me impetrabunt, vt intelligas, omnia mea ad voluntatem nutumque tuum conuerti. Fratrem meum, proxime ex Batauia reuersum, commendo tibi maiorem in modum, qui et pietate, et obseruantia, nemini clientium tuorum concedet. Res Batauae firmo stant loco, et nihil ab Anglo metuunt, sed consilia eius merito suspecta habent. Angi ipsimet, qui sacrorum ritu ab rege dissident, salle locuti sunt de Regina praegnante, quasi vota nuncupare iussi essent pro puluinari Reginae. Quod quale sit, me non admonente, intelligis, et, quibus artibus omnia constituta et peracta fuerint, nemini difficile est indicare. Galli postulato, de exigendis profugis, grauiter obnunciarunt. Amstelodamenses, proni alioqui in Regem, metu cum primis Auriaci, cuius potentiam nolunt esse nimiam, et aegre introspiciunt frugalitatem inter immodicis opes. In Gallia res valde conversae

sunt, et solitudo commerciorum, si cum Batauis comparentur. Caesar, Buda capta, regnum recepit, fortunamque domus nouo et feliciore regnandi auspicio firmauit, et Mursa, quam Essecciam vocant, occupata, fines Pannoniae, Sauiae Seruiaeque aperuit felici victoriarum cursu, quem hostes attoniti vident et mirantur. Sic a tergo securus Caesar, res rationesque suas aliquando tandem iunget cum Principibus ad Rhenum, quos tantum non vasta illa et terribilis Monarchia Francorum absorpsit. De metropoli Vbiorum bene speramus, vincit numero studiisque Furstenbergius, sed dandum aliquid paci temporumque necessitati. Brandenburgicus Princeps EL. Fridericus III, benignitate Patrem aequat, subiectos leuat ac reficit, nec Gallis extorribus omne subtraxit beneficium, quod Pater impertiebatur. Pufendorfius, ex Suedia exetus, Historiae scribendae incumbit, sed, velut conductus, et ab Rege Suediae nondum dimissus. Ita vero me inuitum abripuit argumentum scribendi, et studium cum obseruantia coniunctum. Vale, Magnifice Vir, et faue. Vitembergae Saxonum, Calend. Quinct. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXXI. IOANNI GEORGIO GRAEVIO. Traiectum ad Rhenum.

NVlla dies praeterit, qua non recolam nominis tui, quod persancte aestimo, memoriam, aut non repetam luculenta illa, quibus me ornasti, beneficia, quae tot ac tanta sunt, vt eorum vix inire numerum possim. Piget me tenuitatis virium, quae tuae spei non satisfaciunt, nec me tamen ita mei oblitum esse finunt, vt maxima tua merita ex animo meo euellantur Celeberrimum Collegam tuum, pro loci conditione liberaliter accepimus, tuo et Procerum vrbis honori libauimus, vt taedium itineris quodammodo leuaremus, qui omnia ad voluntatem nutumque tuum vltro conuertere soleamus. Epistolam dedi nuper ferendam iuueni cuidam Norico, quem saluum aduenisse, credo, et attulisse quasdam schedas, quas abs te non sperni, confido. Nobilissimum filium tuum exspectamus, et taciti precamur omnes, vt laetus auspicatusque eius aduentus sit, in quo magni Patris spem repositame esse scimus, certatimque cupimus et fouemus, vt nobilissimae familiae tuae omnia ex animi sententia succedant, et, te arbitro et duce, in omnibus vitae honorisque rationibus fortunetur. Vale, decus praesidiumque nostrum.

CCCLXXII. [correction of the transcriber; in the print CCCLXX.] GEORGIO SCHVBARTO, P. P. Ienensi.

ALiquot anni sunt, quod Ienam transeunti, nullum amicitiae officium denegasti, et abeuntem omni honoris genere affecisti, nec opinantem munere ornasti tam eximio atque insigni, vt, ob auctoris memoriam, nullum mihi maius aut carius tribuere potuisses. Hoc recogitanti venit in mentem Colloquii Vinariensis, quod tua pariter liberalitate ad me peruenit, et honori tuo sacrum in bibliotheca mea diligentissime asseruatur. Vnum illud, post tot beneficia tua in me collocata, reliquum est, vt de fratre meo, pro summa humanitate tua, bene in posterum mereare, Nisi tamen petendo audacior sum, quod amori in fratrem, vt aequissimuses, condonabis. Iuuenis est discendi cup idus, et, meo iussu sumptuque, aliquandiu apud Batauos commoratus, nihil partibus suis dignum omisit, sed variis rebus studiisque ita se distraxit, vt vix de meta studiorum sapienter cogitarit. Itaque spatium, intra quod progrediatur, ei circumscribendum, quod tu quidem et Sleuogtius omnium potestis

optime, neque recusabitis, vt spero valdo et rogo. Quibus enim doctrinae industriaeque subsidiis egeat, et quibus deinde adminiculis anniti possit ac debeat, vobis etiam ducibus, auspicato experiatur. Vos iudices arbitrosque dabo, vt virum doctum, et iurisperitum elegantem, familia et patria mea nancilcantur, vobisque acceptum ferant tale beneficium, in quo nemini concedent, et faciam ego, vt intelligatis, nihil tale apud ingratum hominem collocaturos. Date hoc meis precibus, et operam conferte. Is nouus auditor atque discipulus vester ita se probabit et geret, vt nihil in eius obseruantia et grato officio vnquam possit desiderari. Vale, et feliciter age, Salanamque, vt soles, orna. Vitembergae, Nonis Quinct. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXIII. GREGORIO NITSCHIO, I. V. L. Tubingam.

MAgna me reditas tui exspectatio tenuit, eoque maior solicitudo me affecit, quo carior coniunctiorque mihi amicus semper extitisti. Nunquam mihi excident officia tua, humanitatis plenissima, quorum dulcissima cogitatione perfruor, nec possum aliter, et vereor tamen, vt dignam iis gratiam referre possim. Vnum

id inter cetera maxime cupio, vt, Saxoniae redditus, dignitate floreas, patriamque exornes, quae adiutorem laudis suae poscere te cum primis videtur. Hoc mecum Bergerus iunior optat. Palma, vt nosti, in medio posita est, quam tibi capiendam melior fortuna adhuc reseruat. Quid Helena vna possit, quantumque roboris in aula habeat, non ignoras. Vacat hic munus Prosyndici, quod alius enixe prensat: si conditio placet, eripies facile et vinces. Nolim, te carere diutius, nec dubito, tandem molestum tibi fore atque acerbum, si patriam procul adspicias, quae te suscepit, vt sibi vindicaret. Sed te virtus tua consolatur, desideriumque tuum lenit, quam quaelibet tellus alit, inuitat et remuneratur. Frater meus, quanta potest, obseruantia te colit, et, ex Belgio reuersus, Ienae, studiorum causa, agit. Kulpisio, apud quem gratia vales, meam, quaeso, obseruantiam approbare ne graueris. Dignatus me litteris est, ad quas superiori mense respondi. De conditione illa nihil constituere possum, cum nec de salario, neque de ceteris, quicquam mihi constet. Nisi conditionem muneris insigniter meliorem fecerim, nihil audebo. Offeruntur mihi dignitates hinc inde, et apud nostras, et diuersae religionis, partes, malim tamen apud Principem,

iisdem sacris praeditum, munere perfungi. Hermundurus spe professionis Mathematum cecidit, et spe potiundae Helenae est frustratus. Mysteria sunt, scrutare, iocanti ignosce: Properat fortuna et ruit, volentes amplectitur, fugientes sugit, quos olim sequebatur. Prudens se temporum fortunae accommodat, et occasione data vtitur libens. Tu deligas, quod expedit; ego, quod ipse non facio, alios facere volo et hortor. Vale, et, pro amore in me tuo, rationibus meis bene consule, fratremque. cultoribus tuis adscribe. Vitembergae Calendis Sextil. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXIV. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

QVid Ienae agas et destines, quae tua studiorum auspicia sint, quem hospitem desegeris, quam vitae rationem inieris, quo denique conuictu vti coeperis, certior fieri cupio, et ex te ipso scire in primis volo. De tuis studiis bene spero, nec minus tibi de nouis eorum auspiciis gratulor, quam gaudeo, quod intelligo, te amari a viris doctis, quos omni honore prosequendos, scias, atque, his adiutoribus ad summa eniti polle te, confidas, et tandem eluctari. Viro

intelligenti et bono virtus praesidium est, in quo insistas et permaneas, etiam rebus aduersis et dubiis, quae molles frangunt, constantes nihil mouent aut turbant. Praeter cetera rectus studiorum ordo tibi seruandus est, nec bene proficit, qui apto ordine non vtendum, censet. Ab Institutionibus, quas vocant, initium laeto animo capias, cum his idoneum et elegantem interpretem coniungas, et fontes eius iuris simul in Grotio perquiras, Grotiumque diligenter euoluas et audias, quo duce Zieglerus, se et acuisse iudicium, et doctrinam locupletasse, affirmat. In hoc omnia magna et solida sunt, in hoc fundamenta Iuris posita inuenias, quae alibi frustra quaeras. Simonis ductu id facias licet, et consulas Slevogtium pariter, qui philosophiam illam, vulgo spretam, pulchre suauiterque docet. Commentationes Obrechti manu exaratas velim perquiras, forte aliquando venient in tuas manus, desideriumque lenient meum. Pro-Rectoris Mulleri scholas non improbo, nec dissuadeo, sed Linckeri in primis commendo. Vir est multae doctrinae, et Iuris publici scientissimus, maxime in Saxonia, vbi vix vnus est, qui eum hac laude aequet. Illius auditores exquire, et nomen inter eos profitere, qui virum colunt et admirantur. Giessae cum noui propius, et dotes ipsius

peradolescens aestimaui, nec minus ille meas, cum aliquanto post Corbachium transret. Sagittarium quoque diligenter inuise, et modum rationemque eius, quam in docendo tenet, percontare. Abundat Chronicis Teutonicis, praesertim Thuringicis, quorum ibi magna est copia, et interdum venalia nec opinantibus offeruntur. Lectionem eius variam pro eo, ac par est, aestimo, et a Linckero, vt audio, diligitur, sed iudicio non perinde valet, et nimiis diffusisque narrationibus spatium implet, atque optimam historiae ciuilis partem, quae prudentiam instruit, praetermittit. Tu vtilissima, apis instar, seliges, et in rem tuam, quo par est, studio, vertes, in primisque ad Iurisprudentiam Struuianam, quae apud vos praelegitur, totum te finges. Sagittarii quaedam Opuscula flagito, quae simul, ac mittes, praesenti pecunia redimentur. Illius conuictoribus te iungas, auctor sum, si tamen Bielckianum praeoptas hospitium, non recusabo discedere in opinionem tuam. Schelstratii Opuscula, quae Tenzelium inflant ad classicum, Iosephi Vicecomitis, ex quo ritus sacros nostri transcribunt, fac, accipias libros. Fortasse enim hos et alios libros explorabis, vt felix es in inquirendo. De electione Furstenbergii, quid sentiant vestri, quid tibi videatur, exprome.

Neoburgicus Iunior praeuertit Iacobum, Poloniae Regis filium, et Radziuiliam duxit, pinguemque adeo praeripuit bolum. De expeditione Caesarea proximo loco et occasione scribam. Viuierius Batauus, apocham misit, libros exspecto. Vale, et de meis beneficiis nihil praedica, quae vltro libenterque confero, et, donec viuam, inseruire tibi constanter et sincere volo. Vitembergae, Id. Sextil. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXV. VASMERO HAMBVRGENSI, I. V. L.

LAeta et opportuna mihi fuit occasio renouandae nuper veteris amicitiae, quae arctiori inter nos vinculo contracta est, quam vt vllo vnquam tempore dissoluatur. Abiturus quidem promissis non steti, sed culpae me absolues facile, si repentini discessus causam intelligas, et, quid facto opus fuerit, cognoscas. Cum enim de te salutando cogitarem, interpellabat auriga et, constituti temporis, memor, excundi necessitatem vel inuito imponebat. Nihil ceteroquin prius mihi in votis fuisset, quam de rebus tuis cognoscere propius, et familiam inuisere optimam, in primisque cum VVincklero, Horbio et Hulsemanno, conferre sermones, quorum vitae

doctrinaeque rationes maximo pere tibi probari, scio. Sed immo plane ignoratus discessissem, nisi indicio cuiusdam iuuenis, qui hic me nouerat, agnitus, per aliquot dies substitissem. Dare hoc tandem volui D. Mayero, postquam, e Belgio redux, rationes missionis eius confectas esse, intellexi. Iam vacat professio quarta, quam suo merito impetrabit, si eum amor reuertendi capiat teneatque. Suffragiis Academiae Saxoni nostro commendatus est, sed, an id commode fieri possit, per vos, quorum sumtu venit, stabit. Si meo res arbitrio ageretur, mallem secundus esse Hamburgi, quam primus Vitembergae. Vna haec urbs est, quae, cum ob situs commoditatem tum ob commercia, mirifice semper mihi placuit, adeo, vt communis libertatis sedes praesidiumque esse videatur, hoc magis, quod iam soluta metu, atque ex superioribus erepta miseriis, veterem suam dignitatem tuetur ac seruat, et, Caesare, victoriis pristinam dignitatem adepto, consilia salutis explicata habet, magisque floret in dies, et, seiuncta ab insidiis, laetatur. Breui, opinor, Belgradum superiores Augusti victorias confirmabit, vt, qui, Buda capta, Rex verus et plenus Vngariae, mea sententia, appellatus est, Belgrado intercepto, Rex

Regum iure meritoque appelletur. Transyluania ad obsequium rediit, Valachi Moldauique nutant, barbari ipsi plane sunt perculsi. Ludouicus ab occidente adspicit, miratur, inuidet, et tantum non aegritudine conficitur, nos plaudimus Caesari, pio et iusto victori, et, patriae causa, tot tamque prosperas, expeditiones gratulamur. Vale. Vitembergae, XVI. Calendas Sept. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXVI. CHRISTIANO FRIDERICO IANO, Consuli Torgauiensi.

SAepe mihi in animum reuoco perpulchros sermones tuos, quos non sine gaudio audisse me, fateor, speroque, occasionem fore, vt quam primum laeti liberique inter nos colloquamur. Nunc, etsi absens, te alloquor, petoque maiorem in modum, vt superioris amicitiae rationem habeas, et meam commendationem valere sinas. Degit quidam vir eruditus, et probus Conradus Adam VVinckelmannus, Latinae in primis ac Graecae linguae peritus, praeterea modestus et ad docendum peraptus, nec mihi commendatus modo, sed etiam cognitus planeque perspectus. Is rogat, vt, sua causa, auctoritatem interponas, atque intercessione

tua, multo grauissima, efficias, vt amplissimus vrbis senatus vacantem Rectoris Scholastici prouinciam ei decernat. Geret se pro eo, ac par est, nec pietatis et diligentiae laudem, quam hic constanter retinuit, adimi sibi aut imminui deinde, patietur. Ego sane preces eius ad te perfero, meoque amplius nomine rogo, vt VVinckelmannum commendandum pariter, atque tuendum, suscipias, quippe omnibus dotibus praeditum, in quibus ad impetrandum exornandumque illud munus praecipuum inesse momentum, credo. Sane puro dicendi genere vtitur, et stili sordes accurate distinguit ab ornamentis optimae aetatis. Scriptores aureos, quod perpauci hic possunt, legit ac bene exponit, abundatque subsidiis, quibus meliores doctrinae continentur. Statuas, quaeso, me nihil dare auribus, sed penitus atque ex animo probare VVinckelmanniani studii rationes, semperque velle eo anniti, vt, cum Tibi, tum amplissimo senatui vestro, obseruantia mea constet. Vitembergae, prid. Cal. Sept. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXVII. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

BElgradi deditionem breui certiores nuncii afferent. Barbari enim Semendriam vsque retrocesserunt, Caesari amplis conditionibus pacem offerunt, aut petunt magis, belli dudum pertaesi, quod aduersis imperio suo auspiciis gesserunt. Gradiscia, quae Bosniam aperit, potitus est Ludouicus Badensis animo et audacia Boiorum regulo similis, quos fotuna adiuuat, vt admoneatur posteritas, Deum stare pro meliore causa. Praesul Argentoratensis, etsi numero suffragiorum vicit, tamen spe excidet potiundae dignitatis, postquam Caesar, de pace securus, et a tergo in posterum tutus, spernit Gallorum minas, et bellum mauult, quam Episcopum Gallo obnoxium, cuius mores, consilia et actiones, magno suo Imperiique damno perspexit. Leges Germaniae non sinunt, eligi principem hosti coniunctum, quam in suspicionem venit, et argumento graui conuictus est, quod is, tanquam Antistes Argentoratensis, fidem dederit Gallo, quem, nemo ignorat, esse patriae hostem, etsi actus hostiles, facta induciarum pactione, cessant.

Sed hos quoque, vt libet, vtilitate et temporum fortuna metitur. Agit enim, prout expedit, seruat pacem, donec metus eum retinet, frangit, dum a periculo longius abest. Disceptat causam, et decidit, nec partem se, sed iudicem, fert, Caesarisque auctoritatem infringit, dum eius iura inuadit, et de aliena republica statuere conatur. Haud nescis, quantum possit ille nobis finitimus Praesul, quibus viribus polleat, qua situs opportunitate praeditus sit, siue de tuenda Germania, siue de inuadendo Belgio, agatur. Si memoria te fallit euoluas, quaeso, Thuanum, et supremas Caroli V. Tabulas inspicias, ac verba repetas consideresque diligenter. Nec enim velim, nec te deceat iste studii iuridici apparatus, qui te in odium contemptumque adducat. Semper tibi comites adiunge litteras, quae elegantiam tibi conciliant, si excolere pertendas, sin abiicias et negligas, nullo apud viros doctos et graues loco eris. Quod dedecus abs te auertat Deus, nec patiatur exolescere honorem nominis, quem in Belgio parasti feliciter et amplificasti. Graeuius, senior, magniete, facit, vir sane aeui nostri maximus, cui litterae meliores iudicii gloriam vltro tradiderunt. Filius eius mihi adfuit, honorique tuo libauit, et infrequenti hominum congressu

praeclare de te locutus est, spemque non mediocrem de facultate ingenii tui concepit. Hem, frater, quid abs te exspectant viri sapientes et eruditi, ad quos fama cum doctri nae, tum bibliothecae meae, permanauit. Aditus tibi iam tum patefactus est ad gloriam, occasio praesto est, materia crescendi suppeditat, doctissimus quisque te inuitat Vismariensis, iactat se in notitia auctorum, Vir Latinae et Graecae pariter linguae haud exquisite peritus, et Buchneri Epistolas, quasi ex Cicerone delibatas commendat, sed nescius vitiorum Latinitatis, quae in eius scriptis passim se produnt, tam frigide iudicat vt ne legisse quidem putem. Sic, in Dissert. seu Programm. Academ. Passio, pro morbo. Puritas, pro sanctitate, p. 784, Regere cancellos, pro regere consilia, moderari summam consiliorum, arbitrum esse arcanorum, consilii sanctioris rationes administrare, p. 717. E contra pro, conrra, p. 440. Habere opus, pro, necesse habere, p. 405. Numerarius, p. 404. elegantius rationum artifex. Nullibi, pro, nusquam. Creatura, pro, res condita, p. 456. 692. Saluator, pro, Seruator, p. 688. Consistoriis, pro aulis, vel, curiis, p. 689. Paulo post, in curiis Senatorum, pro, in congressibus senatorum, eadem pag. Promptitudo, p. 465. pro actione,

vel officio prompti animi. Ignauia, pro Iglauiu Morauiae, nisi tamen error hic sit operarum. Orare, pro orare Deum. Bene operando concinnamus fauentem, pro, conciliamus nobis, p. 724. Ditiones, pro, regiones, p. 641. Firmata vndique sancitaque pace, pro, sancita vndique firmataque pace, ibid. Licet, pro, quamuis, p. 272. 275. Licet est verbum cum ellipsi coniunctionis vt, concedit ac permittit; licet facias, pro, licet, vt facias, quo tamen vtitur Maffeius Histor. rerum Indic. L. I. et alibi, castae ceteroquin dictionis studiosus. Fide et caritate salutem adipisci, item in fide et dilectione saluari, p. 275. pro, in fiducia hereditatis coelestis spem figere, nec frustrari. Amore Dei, pro amore in Deum, amore in Deo defixo. Medicamentarius, Partitudo, p. 274. Inspectio rectius, contemplatio terrarum et gentium, p. 276. Alibi Inspectio pro censura siue praefectura Septimana, pro, hebdomas, p. 277. caterrhus suffocatiuus, p. 272. pro destillatione suffocante. Sacramenta, pro mysteriis, p. 689. Eiuraturus pro eieraturus, ibid. quamuis nec hoc significatione Latina. Dum, pro quod, p. 269. Addere mentem, alias, indere, pro impertire salubre consilium, p. 29. Cum vita comparatum est, non Latine, nec eleganter. p. 352. Aliter et extra vitium, p. 51. septimus

dies ipse est, imitatione expressit auctor in Oratione Kilonii habita, neque id a stilo Ciceroniano alienum est. Stilus Schubarti vestri purus est, sed vires non mouet, nec maiestate Ciceronis se tuetur. Quanto rectius in proposito, laudis pleno, persistis, et eloquentiae principem firmo vestigio sequeris neque ab illo recedis cum imprudenti vulgo. Nam et dictio purissima, et compositio elegantissima, passim in Cicerone dominatur. Historicos tamen caue oderis, Nepotem, Caesarem, Liuium: Ille natiuus et purus, iste scitus et perelegans, hic copiosus et grauis est, et vbertate se commendat praeter ceteros, ac historiam scripturo dictionis copiam largitur. Tacitus prudentiam instruit, cuius permagnum in quauis re scribenda momentum est. Tantum enim scimus, quantum recte iudicamus. Nam, facta solum narrare, et, quae gesta sint, referre in litteras, est hominis mediocriter sapientis, sed, causas, expromere abditas, et rationes afferre prudentiae grauitatisque plenas, hoc est demum historici munere perfungi. Nunc cogita, quantum recesserit ab hoc scribendi genere Sagittarius vester, qui diligentia nemini cedit, sed veram exquisitamque historiae laudem non sustinet, neque iudicium, nec dictio eius probatur, Vnus Cominaeus, aut,

si Italiam cogitas, Guicciardinus, plus docet vna pagina, quam ipisso volumine Historicus vester. Multa tamen, praesertim in rebus Germanicis conquirit et eruit, quae viro sapienti prodesse possunt, si recte adhibeat, iudicioque temperet, et condiat quasi prudentiae sale. Pufendorffius perspicax est in expromendis rerum auctorumque causis, sed non aequat scribendo Romanae dictionis gloriam, et vocabula, faeces olentia, immiscet saepe, et acumen eruendi ostendit, prudentiae tamen non vsque quaque inseruit, nec liber in scribendo, sed dicax est, et impotens plus semel. Confecta, quam molitur, Historia, in Suediam redibit. Magno animi impetu declamat in aduersarios, et Velthemium vestrum gryllis campestribus, Sleuogtium nescio quibus annumerat. More non humanissimo, et insuaui prorsus, ac illiberali disputandi ratione, vtitur, et, acutius, quam fructuosius docet, atque longissime abest a Grotii doctrina. Hic grauis est, et omnibus viris eruditis satisfacit, hunc tu sequendum putabis. Libri Bielkiani aut mutili sunt, aut non rari, quos si cupiam, in me ipsum iniquus sim, nec tu suadeas, pro solertia tua. Suaresius, de quo scripsi, non est Franciscus, inficetae Latinitatis Philosophus, sed Iosephus Maria, vir ingenii multo elegantioris. Gaudentii

opuscula, quae de moribus saeculi Iustinianei, et de philosophicis opinionibus veterum Patrum, edita sunt, vehementer desidero, sed vbi inueniatn, quando te fugiunt, et frustra quaeruntur? Libanii epistolas Graecas circumspice, et alios ex veteri Graecia scriptores perquire, cum primis Rigaltii Oneirocritica, quae spem meam adhuc fallunt. Mallincrotii quaedam de Archicancellariis, de Typographia, disputationes selectas de ritibus, quas Bataui in pretio habent, fac, accipiam. De Stephani thesauro, nolim, te esse solicitum, qui ex Batauia perferetur. De Chronicis etiam videas, quae apud Bielckium latent, sed care vendit sua, ideoque emptoribus est inuisus. Viuierius ex Batauia scripsit ad cuius litteras meo nomine responde cum, non satis assequar omnia, quae scribit. Libros, vbi se dabit occasio, transmittet. Si plures colligat, efficiam, vt pretio soluto acquiescat. Libros non tam care vendit, quam Bielckius, apud quem omnia magno licent. Artem hanc noscendi et aestimandi libros a Bosio didicit, et, tu si eo aliquid afferas, et quae apud Batauos, me monitore, intellexisti, edisseras, vendet carius pretiumque intendet. Ceterum de conuictu Bielckiano constituas, quod libet. Aditus ad Sagittarium difficilis erit, si mensae

eius te non adiungas. Scribam post octo dies, et, cur ad eum non dederim litteras, indicabo, meque purgabo. Credidi, ipsum abesse ab vrbe, cum audissem, molestiis implicatum, quas sua sibi culpa accersiuit. Duces Vinarienses inter se dissident, ob tutelam vestri Principis cuius rei causa Vindobonam abiit Linckerus. Vale Vitembergae, Cal. Septembr. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXVIII. EIDEM.

BElgradum virtute Boioariae reguli captum est, barbari, qui pertinaciter restiterunt, caesi omnes nec mulieribus liberisque parcitum, magni seueritatis exemplo, quod barbaros commonefaciat superiorum iniuriarum, quas orbi Christiano dudum intulerunt. Abfuit Lotharingus, neque hunc obsidionis socium habere voluit Boioarus, secutusque disciplinam belli Gallici, continuato impetu fregit vires hostium, et vrbem, olim proditione Solymanno deditam, magno animo iustisque armis expugnauit. Discruciatur animi Gallus, et sero nimis molitur bellum. Praesul Argentoratensis causa cecidit, et ipsum se decepit fiducia Gallicarum virium, quibus metiri consilia solebat. Iosepho Clementi veniam aetatis fecit Romanus Pontifex,

nec se opposuit Senatus Collegiumque Ecclesiae Coloniensis, sed facile admisit ac recepit. Hoc iure parto, nouem suffragiis electus est, quae plus valent, quam tredecim Furstenbergio data, propterea, quod is dignitate Canonici se abdicarat, vt Adiutoris titulum munusque consequeretur. Porro, vt iure Pontificio loquimur, postulatus Adiutor suffragia duplo maiora habere debuit, si in spem vincendi venire vellet. At vero, tredecim quid possint, nunc facile intelliges, et, quonam animo scripserim, vicisse Furstenbergium, iudicabis. Caesar, Pontisex, pro Iosepho Clemente annituntur sedulo, nec repugnant Electores, quibus grauis ec suspecta est potentia Galli, tum omnes quoque Principes conspirant ad depellendum Galli iugum, hoc praesertim tempore, quo vires Gallicae fere sunt exhaustae, profugis metu Hugenottis, qui fide et fortitudine labentem antehac regum potentiam firmarunt. Caesaris legatus libere nimis et acerbe dixit, Galliae regem similem esse canum, qui plus latrent, quam mordeant: auderet aliquid, si vellet, et fortiter faceret, si posset: Caesarem nihilo segnius defensurum imperii fines, et dignitatis suae salutisque patriae rationem habiturum. Ita sensisse et pronunciasse, accepi, Hofkirchium, Caesaris legatum, virum acris

ingenii et praesentis. Veterani Gallorum Duces, Condaeus, Turenius, Crequius, sunt extincti: Anglus, eorum foederatus, vix domi tutus, nihil audet: Danus suis tantum viribus hoc rerum statu nihil potest, et conantem aliquid distinebunt Sueones. Schombergius inuitatur a Rege ad praefecturam belli suscipiendam, sed eius animo fixa manent superiora acta, vt malit dignitatem partam tueri apud Germanos, quam dubiam periculique plenam recuperare apud Gallos. Brandenburgicus magnam de eo spem habet, et, in eius fide victoriam suam consistere, arbitratur. Proxime Berolini Magno et Martio Electori, Friderico Guilelmo, parentatum est, sumptuosa et solemni pompa, Regumque magnificentiam aequante. Tribus Academiis, Francofordiensi, Regiomontanae, et Duisburgensi, tributus honor est praecedendi ordinem equestrem, contra, quam fieri solet in Saxonia, vbi ne quidam ad solemnia inuitantur. Graeuius iunior quinque dies hic commoratus est, cuius mores perplacent nostris, cum ob loquendi libertatem, tum ob gestus, grauitatis et elegantiae plenos. De te locutus est praeclare, Ienae, quo tendit, veterem in Batauis inter vos contractam amicitiam renouaturus. Feci, quam potui diligentissime, vt intelligeret, conuictum eius

mihi esse iucundum. Notas Scaligeri MSS. Achilli Tatio additas, patris iussu, apud me quaesiuit et inuenit, miratusque est copiam et praestantiam librorum, quos ego et tu in Belgio collegissemus. Vale. Vitembergae, Nonis Sept. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXIX. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, Sax. EL. Consiliario.

ETsi petitiones meas saepe fortuna destituit, et commendationes interdum periculosae sunt, ac, mutato, vt fieri solet, hominum ingenio, certe offensa non vacant, tamen voluntati iunioris Thomasii repugnare nolui, de quo optime spero, et, in primis eius studiorum rationem habendam, puto. Ingenio solerti, doctrinaque eleganti, et vitae consuetudine, delectatus est Graeuius, vir clarissimus, qui de eo apud Batauos retinendo cogitabat. Sed patriae amor eum ad ornandam Saxoniam reduxit, vt tanto magis eius causam suscipiendam esse existimem, quanto propius animum moresque perspexi. Nullus dubito, quin opera, consilio, re, Thomasium iuuare cupias, idque cum patris, cuius merita te non fugiunt, tum ipsius, causa facias perlibeuter. Tempora haec per se misera sunt, et patronis egent, sed tam raros docti inueniunt,

vt litterae prope ipsae odio esse videantur. Germaniam nouus hostis lacessit, Anglia bellum ciuile metuit, Belgiumque, cuius causa communis est, vocat in partes. Solam Italiam ferme otium conficit, neque arma, nec litterae, perinde ac olim, florent. Quid agamus Germani? sortem quisque suam exspectemus, et de nouis Austriae auspiciis, Principumque Germaniae concordia melius, atque antehac, ominemur. Berolini solemnia exequiarum peracta sunt, nihilque, quod illis magnificentiam conciliare posset, defuit. Magnae opes, vt fundatae ibi, sic relictae, sunt, nec diuisae regiones aut distractae, sed coniunctae inter se colligataeque, manent. Tanto minus sibi timet a Gallo, et auxilia comparat strenue, sociumque Saxonem exoptat, et castra mouet. Praesto sit consiliis Deus, et tibi totique familiae summa maximaque omnia ex animi sententia impertiatur. Vale. Vitembergae apud Saxones VII. Id. Septembr. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXX. [gap: Greek word(s)].

CCCLXXXI. DANIELI SCHEDIO, Consuli Landsbergensi in Marchia.

NOn sine voluptate animi et gaudio recordor humanissimi conspectus tui, et iucundissimae familiaritatis, in corona

propinquorum et affinium tuorum, in primis generi, qui multo sale dicta adspergebat. Mihi quidem tunc molestiam attulit metus amittendi schedam, sed vix Berolino excesseram, cum Baronis Molzanii praefectus, eam, diligenter conquisitam, bona reddidit fide. Filius tuus commoda hic conditione viuit, et diligentia ita se commendat, vt non possit magis. Illud vero maiori dignitati foret, si mensae Professoris cuiuspiam se coniungeret, et conuictu pariter, atque colloquio, erudito frueretur. quod meum quidem consilium est, sed tuo iudicio arbitrioque libens permitto, quandoquidem haec occasio hic nunquam deest, si tuo iussu et auctoritate res agatur. Galli iam se hostes profitentur, et limitem Rheni lacessunt, infensi Palatino, quod pacis, cum Turca faciendae, Caesari auctor fuisset. Conatus intercipiendi Philippiburgi fuit irritus, detecta proditione, qua vti voluit ad castrum Caesari eripiendum. Nec vires ei, nec cohortes, Germaniae cis Rhenum subigendae, sufficiunt, neque duces veterani supersunt, quorum ductu plurima ex animi sententia confecit. Batauos tempestas et venti prohibuerunt, quo minus in Britanniam exscenderent, Rex interim propugnandi spatium nactus, Proceres sibi conciliare studuit, propositis conditionibus,

quas vellent. Bataui feruide nimis, impulsore Auriaco, causam hanc egerunt, alieno anni tempore, et rebus adhuc ambiguis, nec dum consiliis sat maturis. Clerus ipse, qui hierarchiam tuetur, nutare coepit, populus etiam si pace frui possit, bellum ciuile, quod commercia dissipat, auersatur. Sed breui haec certioribus nunciis intelligemus. Tu, quaeso, familiam tuam nomine meo saluta, et vale. Vitembergae Saxonum, Id. Octobr. A CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXXII. ASARELI MEDERO, Transyluano.

LItterae tuae a Schulero mihi redditae sunt, quas auide arripui, et libenter perlegi, vel ideo maxime, quod gratum de rebus tuis prosperis nuncium afferebant. Patriae tuae bene ominor, quae non belio victa, sed pacto, Austriae se coniunxit, et priuilegia immunitatesque nouo et solemni titulo asseruit sibi et confirmauit. De Gallicis motibus, nihil est, quod metuamus, cuius vires attritae et opes exhaustae sunt, veterani duces dudum extincti, conatus intercipiendi astu Philippiburgi irritus, omnia denique, ira Dei in rem Gallicam, conuersa et prorsus mutata. Concors Germania,

conspirantibus cum Caesare sententiis, militem educit, Bataui exscensionem quoque in Angliam meditantur. Quae res vt bene cedat orbi Christiano, et vobis, iustum moderatumque Austriae Imperium amplexis, felix fortunataque sit, opto, et tuam beneuolentiam mihi promitto perpetuam et constantem. Vale. Vitembergae Saxonum, Id. Octobr. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXXIII. IOANNI IACOBO PERLSHY, I. C.

GRatum mihi pariter et iucundum, fuit alloquium, quo rae Vitembergae dignatus es, et, cum facultas prolixe accipiendi tunc deesset, in voluntate prompte inseruiendi acquiescere voluisti. Illam vero tuam comitatem in primis aestimo, honorique mihi duco, quod Patronos mihi conciliare studes, qui et iuuare me, et ornare possint, maxime in rebus Germanicis, in quibus gloria illustrium, et liberorum Franciae equitum explendescit. Faciam profecto, vt gratum memoremque huius tam luculenti officii me intelligas, deditumque me tibi, et vinculo semper arctissimo habeas deuinctum. Amplissimi Brodvvolffii fama ad me peruenit, quam, insigni beneuolentiae documento, confirmasti, vt

verbis eam digne satis exprimere non possim. Mox beneficiis cumulum addis, et simul industriam excitas, atque specimina, de priuilegiis Nobilium liberorum edita, libenter et vltro offers. Obsecro te, si fieri possit, copiam Monumentorum Lendersheimii et Sixtini mihi facias, et, quanti constent, beneuole perscribas. Ita te Deus seruet, et litteras, studia et leges, sub iustissimo magni Imperatoris auspicio, semper florere iubeat, armaque benigne fortunet, ut, rebus apud Danubium ex animi sententia confectis, Rhenum quoque pius Caesar cum imperio et ditione sua denuo coniungat. Vale, carissime Fautor, et me complecti perge: Vitembergae Saxonum, Idib. Octobr. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXXIV. MOESERO, Sacerdoti Osnabrugensi.

OMnis fere humanitatis expers forem, nisi litteris tuis humanitate plenissimis, responderem. Nondum animo excidit propensa et insignis beneuolentia, quam Hamburgi prolixe mihi declarasti. Adhuc videre mihi videor auum matremque tuam decore laetantes, et, honoris mei causa, nullum officium recusantes. Vtinam is essem, qui par pari referre posset, et, quo in

te animo sim, apertiori indicio significare. Tuos ceteroquin nouos ac splendidos in re sacra honores, laetos tibi semper fortunatosque, cupio, vt, quemadmodum Lipsiae et Vitembergae omni laude doctrinae floruisti, sic fructus deinde cumulatissimi in amplissimam, quam illustras, VVestphaliae vrbem redundent. Princeps noster, irruptione Gallorum facta, se ad arma comparat, conscribit militem, delectumque habet, ad Rhenum, nisi alia obstent, profecturus. Caesar, capto Belgrado, firmus et magnus, non sinet, Praesulem Argentoratensem intrudi, inimicum veterem, et litibus serendis natum. Germania concors passim suos armat, militesque parat ad expeditionem Gallicam, Philippiburgum, alieno anni tempore obsessum, et loco paludoso situm, strenue constanterque resistit. Batauorum in Britanniam exscensio irrita erit, cum Rex, vt prudens est, consilia anteuerterit, et venti tempestatesque impedierint conatum. Anglis omnia priuilegia Iacobus II. reddiditatque confirmauit. Danus naues Hamburgensium lacessit et detinet, cum vrbi nihil damni inferre ausit. Vale. Vitembergae, XVII. Cal. Nouembr. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXXXV. HENR. LEON. SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

GAllus, cui nihil, neque ad cupiditatem, neque ad audaciam, deest, ab Austriis, aut potius a factione Neoburgica, irritatus, rupit inducias, magnamque Germaniae partem subegit. Rheni, Moeni et Nicri, oramperuasit, finitimosque debellauit, priusquam fama belli ad eos peruenit. Caesarea Luthera, Spira Nemetum, Oppenheimium, Vormatia Vangionum, Moguntia, Heidelberga, et multae aliae opulentaeque vrbes praesidium eius receperunt, aditus Sueuiae, Franciae et Hassiae patefacti sunt, nisi quod Philippiburgum adhuc impetum sistit ac remoratur. Miseret me Germaniae vicem, cui plerique Proceres male consulunt, et laborantem auxilio destituunt, ac hosti spoliandam relinquunt. Ille interim secure arma circumfert, et vrbes vicosque, nullo resistente, occupat, tributa imperat, et, cunctantibus nostris, etiam inultus iniurias infert. Germani, more suo, post res consultant, Boiaros, Francos et Sueuos, Hungaria expeditio fatigauit, quosdam credulitas sua decepit, imparatosque reddidit, quosdam inopia ab incepto retinet, reliqui, fatali patriae malo, cunctantur. Interim peribit

Saguntus, omnis spes ex Philippiburgo pendet, quod, situ loci, et operibus validum, sed praesidio sufficienti non firmatum, tanto et tam acri hosti ad vltimum non resistet. Metuo saluti huius vrbis, et omnium Rheni accolarum. Praestat equidem dubiae paci, aut incertae induciarum pactioni, apertum bellum, si tempus rebus idoneum, et consilia matura sunt, at, vbi haec se non dant, satius est, vtcunque seruare rempublicam, quam, inconsulta temeritate perdi. Haud expedit, vno atque eodem tempore cum duobus hostibus formidolosis et praepotentibus, Turcis et Gallis, bello experiri. Semper ita statui, et in aula Principis VValdeccii libere dixi, ac, repugnante Principe, reuerenter defendi. Idem antehac suasit Brandenburgicus, et, vera ratione ductus, auctor fuit paciscendi XX. annorum inducias, sine quibus Caesar nihil exspectatione dignum confecturus fuisset. Credidi ego, Austriam certas pacis conditiones constituisse cum Turcis, antequam irritaret et offenderet Gallum, qui suspicione et coniectura facile assecutus est, quorsum Austriae de pace facienda consilium spectaret. Non sane haec iusta bellandi causa est, sed Regum ambitioni seruit, qui oblatam quamcunque occasionem arripiunt, et magnum in celeritate, ac praeueniendi opportunitate

momentum ponunt. Nostri nimium consisi sunt Augustano foederi, quasi, hoc obice obiecto, Gallus nihil ausurus esset. Sed foedera tam firma et sancta non sunt, vt metum demant, muniantque contra insidias, quas Galli parant, perniciemque moliuntur. Armis opus est, et fraude vti licet contra fraudes, quippe quod solertiae genus est apud Gallos, bellandi cupidos, et alienae ditionis valde appetentes. Asserunt nuncii, Turcas, in pacem antehac pronos, insolescere paullatim, et duriores ferre conditiones. Magnum in Boiaro praesidium est, qui a superiori Germaniae parte veniet cum robore copiarum, Saxo versus Franciam, Moeno proximam, tendet, vt castra coniungat cum Marchione, Christiano Ernesto His se iungent Hessi et Vetteraui, reliqui ad inferiorem Rheni tractum arma ferent, inter quos Brandenburgici erunt praecipui ad pugnandum, si occasio detur, incitati. Batauorum apparatus maior, quam effectus, sed classis eorum valida, et supra modum instructa, celebratur. Aduerso vento, nihil suscipient, neque in continentem Angliae Scotiaeque exscendent. Philippiburgum vix sustinebit continuatum hostis impetum, quanquam id maxime defendi, oportebat, cum ob dignitatem Caesaris, tum ob securitatem Rhenani tractus. Sed omnia

praeripiunt Galli, et horrea belli passim constituunt, praedas et tributa ex finitimis regionibus cogunt et efferunt, Argentoratum spoliis replent, ac prouident, vt multis annis sufficiat annona militaris, Haec sunt fata, imo funera, Germaniae, Rheno Moenoque coniunctae, quae sub iugo gemit, neque liberatur. In conuentu Magdeburgico acerbius locutus est Saxo, sed neruus hoc rerum statu deest. Caesar obsecrauit, vt sine mora occurrat Gallis, causamque communem tueatur. Hessia superior, Francia et Sueuia, praedationibus Gallorum patet. Virtembergensis Ducatus pariter eorum iniuriis expositus est, omnia trepidant, consilium mutandi locum feliciter dilatum, reputo, nisi Gallus ex Alsatia pellatur, mediocris conditio in Saxonia retinenda. Deus adsit consiliis, et fortunet expeditionem contra Gallos, qui funditus omnia delebunt, nisi arceantur quam primum, armisque profligentur. Vale. Vitembergae, XVII. Cal. Nouembr. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXXXVI. OTTONI MENCKENIO, P. P. Lipsiensi.

KNorrio bene cupio, viro permodesto, et optimis artibus ornato, et reconditae etiam illius doctrinae, quae principatum

in philosophia tenet, gnauiter perito. Tua praeterea commendatio plurimum dignitatis ei attulit, magnoque ipsi et ornamento et vtilitati, fuit. Rudelius equidem, veteranus ciuis, et Magister artium, laudem huius studii digne tueri poterat, sed eum mors eripuit, vt vacantis gloria muneris forte Knorrio relinqueretur. Rosgerii mores, patronis, vt audio, displicent, et ratio eius docendi minus expedita creditur, seu vitio linguae, verba praecipitantis, siue conatu difficili morosae subtilitatis, se ipsam impedientis. Caleno auguror Poetae fortunam, si spem non abiiciat, praemiumque meritis dignum exspectet. Qua in re mira omnium consensio est, qui vident et aestimant, poeticam nostratis Academiae iacere sterilem, et in extremum prorsus deductam esse discrimen. Sed redeo ad Knorrium, cuius causam aget Zieglerus, et ego in posterum tuendam libenter suscipiam, quando eum summo, vt par est, studio Patronis commendabo. Ex superiori Germania nihil, nisi pericula et calamitates, nunciantur, Magnum et difficile bellum patriae impendet, quod litteris quoque graue ominor, et, inciso studiorum neruo, luctuosum. Multum ex Batauorum apparatu pendet. Concordia Principum pariter me erigit, et iusta etiam belli nostri causa solatur. Philippiburgum

adhuc resistit, impetumque sustinet summa fortitudinis laude. Collegium Historiae Germanicae magnum vix nascitur, quum extinguitur, conatusque laude finitur et consummatur. Vale et beneuolentia me complectere, Vitembergae prid. Non. Nouembr. A. CIC IC CXXCVIII.

CCCLXXXVII. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBAEO, IC. Sax. EL. Consiliario.

ETsi rationes meae ita ferunt, vt, quid de aliorum doctrina sentiam, scire, quam dicere, plerumque malim, tamen ea auctoritatis tuae vis est, vt consilia et cogitationes meas aperiam, moremque in primis tibi geram. Etenim, nihil prius mihi faciendum puto, quam, vt scholis, quarum salus agitur, bene sapienterque consulatur, hoc praesertim tempore, quo perpauci sunt, qui de iis recte et existimare, et recte mereri, possunt. Vinterus equidem vir probus et diligens, et disciplinae Daumianae assuetus, ac mihi, ob litteras, praecipue Graecas, semper commendatus atque coniunctus, piano satis puroque scribendi genere vtitur, et quotidie proficit, nec vana opinione se effert, neque ineptiis ac nugis indulget. Grammaticum doctum iure dixerim,

et Latinae Graecae linguae peritia nemine facile hic secundum, sed exactam eloquentiae formam ipse sibi non vindicat, ad aequalem autem scribendi rationem, quanta potest studio, adspirat. Egenolphum aequat, sed tenuis fortuna prohibet, quo minus doctrinae subsidia sibi comparet, et maiora moliatur. Si conditio eius melior fuerit, ingenium excitabit magis et ornabit. In corrigendis Graecorum libris multam vtilemque operam posuit, et Epiphanium Iustinumque, prelo Meyeriano exeusos, non pridem expurgauit. Knorrius spem mihi facit illustrandae eius doctrinae, quae cum subtilitate, tum iucunditate, ceteris philosophiae partibus praestat. Acrem perspicacemque animum in congressu mihi probauit, et in Batauia etiam non ignotus vixit, vbi clarissirno doctore vsus est, et partum Altorfii decus, duce in Batauis Voldero exquisitissimo, amplificauit. Gledischii libros care emi, sed occasioni imminendum erat, quando non alibi, neque in ipsa Batauia, offerebatur. Duchesnium plenum integrumque nec in Gallia, neque in Belgio, inueni, taceo de Graecis plerisque ex vrbe aeterna aduectis. Me conscientia muneris, et voluptas doctrinae, sustentant, cetera Deus et fortuna expedient, vt spero. Ad vltimum tu

Dei ope praesidioque floreas semper, et bene foliciterque agas. Vitembergae, eadem die et anno.

CCCLXXXIIX. EIDEM.

TVum, de ornando Knorrio, consilium Academiae prosperum fortunatumque esse, cupio, quod pro auctoritate, qua plurimum potes, facile confectum dabis. Ilud tamen pro humanitare tua honori Academiae tribues, vt Patrum commendatione testimonioque opinionem doctrinae confirmet. Quod hi libenter facient et liberaliter, si, vt consuetudo tenet, per epistolam commoneantur, ne non sumant exquirendi operam, quam in recepto nominandi more positam esse, sciant. Omnes ferme Knorrium de facie et animo norunt, plerique etiam disputationes, ab erudito puluere profectas, dono auctoris possident, qui tanto minus honesto eius petito repugnabunt, quanto expressiorem eius ingenii imaginem intuentur. Vir sane modestus, et studiis tam reconditis deditus, nemini, vt opinor, stomachum mouebit, potestas iubendi statuendique penes senatum est, nos obsequii gloriam pietate tuemur. De Thomasio iuniore, si placet probaturque conditio, nihil dubito, quin

et sibi laudem, et scholae vestrae vtilitatem cumulatissimam, sit allaturus. Nihil enim sines fieri illiberale et praeposterum, neque, id non faciendum tibi, putabis, quod nostra omnium interest, quodque Patres vehementer optant, et anxie exspectant. Ad extremum Deus Saxonis expeditionem fortunet, iustamque imperii causam propitius defendat, fractaeque fidei poenas ab iniusto et quietis impatiente hoste expetat, patriamque communem, atquein primis Saxoniam, et in hac etiam praeter ceteros te, conseruet, omnique gaudio perfundat, vt, laetos semper nuntios ad te perferri, audiamus. Vitembergae, V. Id. Nouembr. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCLXXXIX. AMICO.

MVltum amicitiae tuae tribuo, planeque confido, nec quicquam iucundius mihi accidit, quam, cum laeti de tuis rebus nuntii afferuntur. Cum vero multa tibi debeam, tum illud quoque acceptum tibi ferre cupio, vt Hobnerus tergiuersandi finem faciat, chartamque vacuam, et chirographos, sigillatim traditos, quam primum remittat. Vertit in eo honor meus, et salus quoque rerum domesticarum, quas negligere non possum, et quotidie solicitum

habent. Delusit me ter, et, nomine meo rogatus, promissis nou stetit. Quonam id animo faciat, ignarus sum, licet tamen suspicari, subesse fraudem, ideo que hoc negotium tibi conficien dum trado, et, vt iuris praesidio causam iustissimam fulcias, obsecro. Vale. Vitembergae Id. Nouembr. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCXC. HENRICO MEIBOMIO. Prof. Iulio et Archiatro Guelfico.

CVpio tibi et memorem, et gratum, probare animum, cum, quod singulari beneuolentia me semper prosecutus, tum. quod inexspectato nuper beneficio me ornandum putasti, quo nomine permultum tibi debeo, et praedico, vt par est, humanitatem tuam, quaeroque materiam laudis ex propenso illo in me animo, cuius tam insignem luculentamque significationem mihi dedisti. Superiore mense perraros plerosque libros, ex Italia et Gallia aduectos, a Gledischio emi, quorum bona pars ex Collegio Romano deprompta erat Duchesnii scriptores omnos, quotquot de rebus Francorum tradiderunt, magno tandem studio curaque mihi comparaui, quos, non dubito, auita hereditate ad te peruenisse. Haec agentem turbat irruptio Gallica,

et vires animosque adimit iuuenibus nostris: studia frigent, vt vix nostram exspectationem tueantur. Erit Deus persidiae vltor, et in virtute atque concordia Principum, rebus quotidie labantibus, praesidium constituet, feliciterque firmabit. Ita Deus patriam respiciat, Saxonumque et Guelforum expeditionem benigne fortunet, et te, illustrandae Iuliae natum, pariter, cum parente studiorum optima, quam diutissime conseruet XIV. Cal. Decembr. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCXCI. ERNESTO GOCKELIO, Reip. Vlmensis Consiliario.

DOleo patriae communis fortunam, et detestor perfidiam hostis, qui, nulla pacis, pactionumque ratione habita, spreto Iuris fecialis ritu, bellum Germaniae intulit, totumque Rheni tractum, securm plane et imparatum, in potestatem suam redegit, patefacto in Suessiam Franciamque aditu, in Nicri et Moeni atque ipsius Dinubii, acco las impetum facturus. Sed breui vt spero, desinet tempestas, recidetque in caput auctoris, qui, nullius sereni patiens, nebulas offundere Austriae, et vi atque inaudita crudelitate onmia obruere, in animo habet.

Caesar, pius et iustus, neminem laedit, et in Principes Ordinesque Protestantium aequus, stat pactis, leges et iudicia custodit, munusque suum, vt par est, administrat. Neminem opprimit, innocentes desendit, labentes erigit atque confirmat, ac liberas vrbes, defensione suae impares, vt potest maxime, tuetur. Nihil acerbius in sacra nostra consulit, et religionis causa nemini vim facit, sed suum cuique locum relinquit, nemini inuidens, et nihil alieni concupiscens. Gallus contra, rebus domi secundis, omnia sibi licere, putat, et vicinos, nulla data offensae significatione, inuadit, et male mulctat, vt plane iam Punica fides parum a Gallica distet. Sola suspicione ductus, arma cepit, et Palatinum Principem, moderatum ac bonum, de omnibus praesidiis deiecit, in quem tanto acrius exarsit, quanto indignius tulit, eo consilii auctore, reiectum esse Praesulem patriae suae infestum Principem, pacemque cum barbaris coepisse tractari. Talem belli causam speciose comminiscitur male sibi conscius Rex, atque hanc praeuertendi rationem prudentiae suae conuenire, omnino arbitratur. Quod versute magis, quam iuste, facit, et cupiditati suae seruit, atque, acquirendi et occupandi occasione arrepta, de improuiso finitimos lacessit, deque

aliena republica, velut sua, statuit, et pacta ex libidine ingenii interpretatur. Caesar, deceptum ac delusum se, videt, iamque, patriae calamitate admonitus, vires neruosque omnes ad repellendum hostem intendit, sed, bello Turcico impeditus, modica auxilia submittit, quo confecto, maioribus deinde copiis, imperium defendet, Vobis, tam benigno iustoque Imperatore, nihil timendum est, qui Vlmam in oculis gerit, vrbem ab omni perfidiae labe liberam et fidam. A violatore induciarum, Gallo, breui Deus poenam expetet, et Regem Anglum, qui Gallica consilia fouit et coluit, a foedere Gallico seiunget. Fortunet Deus Batauorum piam iustamque expeditionem, et perfidi hostis insolentiam vlciscatur, vt eum factae irruptionis poeniteat, et de occupatis prouinciis vrbibusque cum clade et ignominia decedat, vestram denique rempublicam sub iusto Caesaris imperio benigne constanterque conservet Vale Vitembergae XIII. Cal. Decembr. CIC ICC XXCVIII.

P. S. Bataui exscensionem fecerunt in Hantoniam, vel insulam Hantoniae proxinam, portusque ostium, quod Portsmuthum dicitur, deditione ceperunt, nihil prohibente Anglorum classe, et, annitentibus incolis, Iacobum, Regem, in libertatem et sacra

gentis iniquum, armis petierunt, Hispanis non inuitis, qui, hoc adiutore, creuisse potentiam Gallicam, sciunt. Prospero isto rerum cursu, in Galliam quoque exscenderunt, Boloniamque, operibus et portu nobile oppidum, eripuerunt. Ad vltimum, quaeso, Veielium salutes, et de ciuibus tuis credas, eos mihi omnes curae fore. Europaeos Reges tuos auide exspecto.

CCCXCII. FRIDERICO IVLIO SEYFERTENIO, Halensi Saxoni.

REmitto tibi, quod tradidisti, opusculum, quod libenter perlegi, tuamque ex eo industriam, in perquirendo et animaduertendo non vulgarem, perspexi. Velim tamen, causas plerasque factorum accuratius edisseras, et momenta ea cum primis addas, quae prudentiam rectoriam, in qua plurimum sane positum est, illustrant pariter, atque confirmant. Cuius notae illud est, quod ex scriptore sagacissimo, quem vulgus non intelligit, deprompsisti in hanc sententiam, non schedas et commentarios, sed vim necessitatemque, ac metum adeo, vineula esse fidei inter Principes seruandae. Hic arduum aliquid se offert, quod praeteriri abs te, nolim, vt lectori, Causas rerum scire volenti, facias

satis. Quae munimenta sint Principum quid mutuus metus possit, quae obligationum repagula praesto sint, quae foederum firmamenta suppetant, qui obices perfidiae opponi debeant, adhuc tuam, mea opinione, industriam requirunt. Sponsores foederum vt saepe partibus studeant, experiendo cognoscimus, et fiduciae securitatisque poenas damus. Nec nullum sit laboris tui pretiumi, si Sanctium, vt Lebleus olim solebat, peruoluas, qui praeterquam quod in libros Regum commentaria edidit, cuncta quoque eius historiae capita exponenda sumpsit, multaque non spernenda adduxit. His et talibus doctrinae subsidiis opus est, quo negotium ex animi sententia confectum reddas, dignumque aliquid te et posteritate relinquas. Ego temporum fortunam doleo, maxime ob Gallos, qui Germaniam denuo infestam habent, totumque Rheni tractum armis tenent, neque pacis induciarumque religione impediuntur. Vale, et, pro eo, ac soles, bene de rebus meis existima, honorique meo faue Vitembergae XII. Cal. Dec. A CIC IC CXXCVIII.

CCCXCIII. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

A Gledischio libros reconditos ac raros, ex vrbe aeterna aduectos, care quidem emi, sed occasione vtendum fuit, qua amissa, perpetuam aegritudinem contraxissem. Duchesnius nusquam integer haberi potest, qui dudum in tabernis librariis Galliae et Belgii quaesitus, sed non repertus est a quoquam. Labbeus contempsit Maresium, quod ignorasset Annales Bertinianos, quasi hoc crimen esset in homine erudito non ferendum. Nusquam autem hos Annales, quos Conringius Boeclerusque triuerunt, nisi apud Duchesnium, inueniamus. Talem reprehensionem prudens effugere volui, cum, vt existimationi meae consulerem, tum, vt ampliora doctrinae subsidia mihi compararem. Iacobaeus emendi studio flagrabat, sed, pretio deterritus, paruum Leonis Allatii librum, qui inscribitur, Apes Vrbanae, care satis redimebat postea, quum, a me emptum fuisse intelligeret, velut tacite exprobrans, scribebat, tam care se libros emere non posse. Rescripsi, nihil timens, conceptis his verbis, me conscientia muneris, et voluptas studii sustentant, cetera Deus et

fortuna expedient. De Dassouio scias, eum multos et insignes libros, praesertim Commentarios sacros, emptitare, et Stolbergii libros luculenta accessione auctos habere, plurimaque ad ritus pertinentia sibi comparare, suspicor tamen, aemulatione Mayeri ductum id facere, quem omnes prope libros a Bielkio accepisse, compertum habet. Spes eum tenet professionis Theologicae consequendae, nisi Mayerus praeripiat, qui Hamburgensis sacerdotii est pertaesus. Calenus modeste fert aduentum Knorrii, qui muneri prosessoris Mathematici imponetur, reiecto competitore Sempronio, qui nihil minus, quam repulsam, sperabat. Linckerus vester Ius publicum recentius in aula Isennacensi didicit, et cum vsu iuris Romani feliciter coniunxit, reconditaeque eruditionis, et librorum veterum monumentorumque perquam gnarus est, quod facile intelliges, si cum eo vitae consuetudinem iunxeris arctiorem. Me peradolescentem ipse iuuenis Giessae aestimauit, et Corbachii aliquando, te adhuc puero, amanter inuisit. Litteras Feciales a Caesare Gallo oppositas, vellem, emendatiores edidisset Bielkius. Multa enim irresperunt, perperam expressa, quae sensum quidem non turbant, sed legenti fastidium creant Prudenter et moderate scriptas esse, agnosco, tantoque libentius

lego, quas in tempore ad me curarasti. Germanicae non perinde mihi placent. Vigeriani libelli editionem Parisiensem, abs te exspecto, Batauam teneo, cui priorem illam omnino praeferri, par est. Iosephum Graecum Latinumque in posterum a Bielkioemam, quem, libros ei redditos vt compleat integrosque mittat, rogabis. In Batauiam serius scripsi, et consulto quidem id feci, ne duobus in locis simul vires exhaurirem meas. Pufendorfii Hagogen Berolini quidam fecit Latinam, quam nondum legi. Huberi de Iure Naturae et Gentium opus nondum ad me est perlatum. Imhofii Genealogiae multum tibi profuturae sunt, quas commodo dabit Hospes tuus. De Bisciola, Frassenio, aurem ei vellica, Villanium item, Rubeum, historicos, perquire. In Iurisprudentia Critica, Cuiacius tibi sit instar omnium, quo, vt et Grotio, ducibus, studium hoc ingressus est Zieglerus, cuius vestigia persequi te volo, vt ab eodem initio et labores, et laudes tuae, proficiscantur. Morem obsecro geras mihi, et in magno etiam id bono ducas, quod, auctore fidelis consilii, amplum Iurisprudentiae cursum expedite conficias, et sine errore ac impedimento, aetate adhuc florente ac integra, cumulatum doctrinae fructum capias retineasque. In hac Noodtius et Huberus apud

Belgas facile excelluht, cum Germani festinent nimis et forum spectent. Nouellas Iustiniani Graecas Bielkio extorque, quas dudum mihi promisit. Disputationem Landgrauii de Oraculis Gentilium, cuius partem transmisit, plenam curabis. Vale. Vitembergae Saxonum, prid. Cal. Decembr. A. CIC ICC XXCVIII.

CCCXCIV. IVNGHANSIO, Iuris Candidato.

MAgna solicitudine me liberasti, nec modo pristinam erga me voluntatem beneuolentiamque conseruasti, sed etiam pluribus cumulasti officiis, et, pro tuo in me animo, idoneum cautionis modum rationemque mihi tradidisti. Varios hominum animos, flexibilesque voluntates, et crebras fallendi artes, audio saepe et lego, tantoque magis tibi obstrepere audeo, vt charta vacua tandem quoque eliciatur. Consilii huius auctores sunt librarii institores, qui norunt hominem, et, in rationibus conficiendis sibi non constare, mihi affirmarunt. Quae iusta timoris mei causa est, quam tibi, iuris perito, aperire debui, vt contra insidias, quas suspicatus sum, remedium inuenirem. Male enim mihi consulerem, si, me laqueis irretiri, paterer, ex quibus moleste saltem me

expedirem, si callide et vafre quicquam aduersus me excogitaretur. Illud me in primis terruit et perculit, quod nihil tale cogitanti, paucis abhinc annis, chirographum mihi ostenderet, quo soluendi fidem dederam. Quae res diu ante acta, et plane confecta mihi videbatur. Ego ferme attonitus manum agnoui meam, et solui, quod ex chirographo petebat, non sine fraudis suspicione, quasi cum datis a me chirographis non bona fide, sed veteratoria arte, egisset. Haec vero tibi ingenue edissero, vt, qua ex causa mihi metuam, plane intelligas, etsi non diffiteor, suspicione me posse falli. Reliquum tuae prudentiae fideique committo. Gallos breui poenitebit perfidiae, si omnes Europae vires contra eos commoueantur. Terribilem infestumque vicinis dominatum omnes fere pertimescunt, atque odio habent, iam tempus et occasio est recuperandi omnia, per iniuriam erepta. Auriacus feliciter in Angliam exscendit, ex quo successu omnia Caesaris Germanorumque consilia pendent. Quid Paserini agat, scire cupio, Volhardus vbi sit, rescire non possum, sed suspicor, sacris nuntium remisisse. Is, quem nuper commendaui, iuuenis, an exspectatione dignum se gerat, ipse tu optime iudicabis. Quando futura sit Leickeriana auctio, et, quid de ea constituas ac sentias,

CCCXCV. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO. Fratri.

DE animo in me tuo, non dubito, et votum, quamuis serum, pietatis tuae amplum satis certumque testimonium habet. Studia et exercitationes tuae cum multae et laudabiles sunt, tum magna me laetitia perfundunt. De bello, nihil est quod extimescas. Galli breui toto Imperio cedent, ab Anglo profugo auxilium nullum. Dani nihil temere facient, et suae ipsorum saluti in primis consulent; aula sublato Greiffenfeldio, homines rerum consiliorumque peritos quaerit, cum eoque fortuna Danorum concidit prorsus. Sueonum Rex armatus et cautus est, suoque iam auspicio regit sapienter. Poloni diuersis inter se studiis certant, et nihil pro Gallo possunt, Caesaremque vicinum, ex Hungaria terribilem, adspiciunt, superioris belli tama et auctoritas ferme exolescunt Rex Gallo morem gerit, et filio, qui spe Radziuiliae cecidit, huius ope et patrocinio, nouam sponsam quaerit. Maiores Poloni student partibus Brandenburgicis, minoris

Poloniae ordines cum fortuna amorem transferunt et inclinant, vicino cuidam, et nisi me fallit animus, Brandenburgico, si cogat necessitas, accessuri. Rebus in hunc locum deductis, Gallus imprudenter lacessiuit Germanos, cum spectare debuisset apparatum finitimorum, et operiri euentum Hollandicae expeditionis. Illud etiam non perapte factum, quod Delphinum expeditioni versus Rhenum praeficeret, et, magni molem odii in eum deuolui, cuperet, vt clare viderent Germani, hereditariim illud odium fore. Crassa et praeferuida Gallorum consilia nunc tandem se produnt, quae viribus et armis potius, quam prudentia, nituntur. Caesaris pietatem fortunat Deus, hostis, fugienti similis, de Sueuia et Francia Orientem versus, ac Ducatu Virtembergico, decessit, praesidiaque de vrbibus deduxit, omnia ex animi sententia geruntur. Saxo venit in laudis partem, sed praefectus militiae, impar muneri videtur, et a quibusdam non admodum aestimatur. Quae causa est, quod Saxo ipse in castris versari pertendit. Brandenburgicus omnes ad resistendum vires eomparat, et consilio atque auctoritate permultum potest. Guilelmus III. confudit Galli consilia, et tantum non disturbauit apparatum magnae et terribilis Gallorum monarchiae,

perinde, ac Guilelmus I. disiecit vastam illam, ab Hispanis praeparatam, toti prope terrarum orbi metuendam. Fatale hoc nomen magnis Regibus est, et posteris memorandum, quod liberator Anglorum, Auriacus, fundamentum iecerit libertatis, et exitium auerterit ab illis pariter, ac Belgis. Iam Hispaniae et Batauiae Gallus et Anglus, vicini coniunctique Reges, insidiabantur, et foedere, animis, viribusque ad vtramque subigendam conspirabant. Sed nec Auriacum in Anglia successorem ferebant, consiliaque, instrueutibus Patribus, eo referebant, vt incertus, et aliunde surreptus filius substitueretur. Verum alter ad angustias redactus, alter profugus, poenam dabunt consilii praui, Ad res vero nostras vt veniamus, tu, quaeso, de libris Bielkii videas, an multa sint adscripta praesertim Onuphrio, et aliis, qui non vulgares, sed conquisiti sunt et selecti. Zieglerus grauiter diuque aegrotat, sed fortiter dolori obsistit, et patiendo vincit calculum tortorem, quo vocabulo vir constans appellat morbum. Lambertus historicos Ecclesiasticos conquirit solicite et comparat, indicesque me poscit, velut successor futurus, cui graue molestumque est, quod spe sua diutius viuat. Calenus te laudauit, ob scriptam Gallice epistolam, vir ingenuus qui fortuna

vtitur non optima, cum spe ceciderit mathematicae professionis. Viuierius ex Belgio ad me scripsit, multolqne et insignes libros designauit, quos venales exponit. Difficilis hic est pecuniae colligendae ratio, quam si confectam reddidi, multos et bonos mihi parabo, Orator vester varius est, cuius mores et ingenium miror, cum viro graui expediat esse constanti. Vale. Vitembergae Saxonum, Idib. Febr. A. CIC ICC XXCIX.

CCCXXCVI. ZACHARIAE ZVVANZIGIO, EL. Br. a Secretis.

IPse mihi testis sum mei in te animi, quem multis exploratum habes indiciis, quae meam in te voluntatem obseruantiamque abunde confirmant. Felicem Principis EL. e Cliuia reditum omnes laeti libentesque audiunt, et patriae, ob fidem constantiamque eius, gratulantur, qui cum hosti, successibus elato, fortiter obsistit, tum Caesari fideliter suadet. Praesidium Galli, quod is quidem in Iacobo II. posuit, auctore Auriaco, et adiutore Brandenburgico, deiectum ac dissipatum est, et Europa, inprimisque Belgium, cui per Angliam insidias parabat, seruitutis metu liberata, nouo hoc auspicio ad depellendum iugum se erexit. Cuius rei fructum capiet

et posteritas, beneficiumque agnoscet, quo nullum maius extare potuit, si meritorum rationem ineamus. Breui, opinor, persidiae poenitebit Gallum, qui, tali fundamento iacto, cecidit spe potiundi Europa dominatus. Hispani sensim se colligunt, et Regi viduo, nouas, atque coniunctioni regnorum idoneas, in Lusitania nuptias destinant ac meditantur. Caesar breui Vngariam vniuersam, cum accessionbus prouinciisque olim coniunctis, iusto belli pacisque titulo vindicabit. VValdeccius adhuc nihil audet, occasionem temporis locique aequioris exspectans. Boioariae Princeps EL. magnum aliquid molitur, cuius sane interest, Gallos finibus summoueri, et a Philippiburgi, imo et Argentorati, possessione depelli. Semper ita censui, ex prospero belli Vngarici euentu, etr Buda, Mursa Belgradoque, receptis, ipem fore, taudem recipiendi Argentorati, in quo non vrbem, sed regnum et propugnaculum, Germania amisit Vale, et de hodiernis Angliae et Europae rebus, consiliis, destinationibus, foederibus, speciatim de connubio Radziuiliano, aliquid perscribe. Vitembergae, Nonis Martiis. A. CIC IC CXXCIX.

CCCXCVII. IOANNI FRIDERICO ARZBERGERO, Sacrorum Antistiti.

QVod, de voluntate iussuque Generosissimi Schoenfeldii, liberi et Imperialis Dynastae, ad me perscriptum beneuole est, id, qua par est obseruantia, accepi, et, in parte felicitatis ponendum, iudicaui. Nam mereri de sobole tam illustri, quae decus patriae tuendum augendumque suscipit, vna erit maximaque mihi voluptas, cum, vt Domino Patronoque obseruando exp ressa ratio obsequii mei constet, tum, vt tibi amicitiam studiumque probare possim. Historiam rerum toto terrarum orbe insigniorem, et notitiam Imperii Germanici, regnorumque exterorum, disciplinam item iuris naturae et gentium, cum apparatu omnium elegantioris doctrinae subsidiorum, tradere paratus sum, et exempla industriae, quandocunque placet, dare. Sed mensa et conuictus alibi sunt quaerenda, quorum aditus, me iudice, perfacilis apud Ledererum patebit, qui suos liberaliter habet. Mea coelibis conditio id non fert, quandoquidem Zieglero me adiunxi, ab itinere Gallico reuersus. De cetero statuat inclutus vir de me, quod velit, nihil recusabo, sed opes copiasque doctrinae et librorum filio, ad

magna nitenti, libenter ac prompte suppeditabo. Hoc mei pignus animi, hoc perpetuum obseruantiae monumentum, Patrono extare volo, et Tibi Venerande Vir, omnia, quae a me proficisci possunt, officia promitto confirmoque. ValeVitembergae Saxonum, Idib. Mart. A. cIc Ic CXXCIX.

CCCXCIIX. IOANNI BERNARDO FRISIO, IC. Ienensi.

QVod mihi in primis honori. duco, illud, fratri meo quoque gratulor, talem ei contigisse ducem, qualem voto semper expetii, et enixissime hucusque quaesiui. Eam vero laudem Iena sibi vindicat, quam auspicato vitae studiorumque sedem Germanus delegit, et, praeter ceteros, industriam dexteritatemque tuam expertus est singularem, et spe sua maiorem. Optata haec ei proficiendi occasio erit, si consiliis tuis, quae viam dubitanti muniant, ob sequens, firmo pede fidentique animo iuris pariter, atque humanitatis, scholas ingrediatur. Diem ex die ducere, et moram facere inutilem, nec fratri expedit, neque mihi probatur. Philosophiam, iuris perito vtilem, foroque accommodatam. quin magis excolat, non prohibeo, nec salubribus et

opportune datis consiliis repugno, philosophiam vero insuauem ac nimis subtilem, eamque scholasticam, et plane spinosam, ab eius instituto alienam esse, duco. Me auctore, Historiam ciuilem, et humaniores litteras, cum Mathesi non illiberaliter iunxit, Batauisque harum rerum magistris, Graeuio, Gronouio Volderoque, pro aetate et captu suo, approbauit. Sed haec fateor, ornant, victumque comparanti non sufficiunt, et maius animo gaudium, quam vitae praesidium, afferunt, ac voluptatem nulla, vel exigua, vtilitate circumscribunt. Itaque in eo fundo, vbi magna et locuples conditio offertur, vestigia tandem Agenda sunt, vt ad vitam forumque instructior accedat, vsu et exercitatione tua confirmandus. De pacto inter vos conuento non obnitor, sed prorsus ratum habeo, et ita soluendi sponsor sum, vt soluere pro fratre velim. Finitis Lipsiae nundinis, prima portio sine mora impedimentoque perferetur, et idem ordo soluendi, ex pacti lege, vt fieri par est, deinde seruabitur omnino atque constanter. Adsit Deus incepto perquam honorifico vtilique, ac tuo ductu consilioque efficiat, vt frater meus in illo studiorum curriculo sine prolapsione pergat, spatioque confecto, sub tuo auspicio victor, extremam operi manum imponat.

Id, quanta possum contentione, opto, et omnia secunda tibi euenire cupio, simulque precor, vt seri anni, sempiternaeque laudes, meritis tuis multo cumulatissimis rependantur. Vitembergae, Calend. April. A cIc Ic CXXCIX.

CCCXCIX. HENRICO LEONARDO SCHVRZFLEISCHIO, Fratri.

ARgus sit, qui tam accurate omnia dispiciat, vt non aliquando rationes suas non exquisitissime constituat, et opinione sua fallatur. Nec credo facile, nec fido omnibus, sed, quos suspectos habeo, diligenter exploro, et tempus occasionemque explorandi de industria exspecto. At vero, sic quoque circumueniri me posse, non inficior, praesertim hoc aeuo, ad fallendum idoneo, et subdolis hominibus pleno. Dictatorem inter prudentes me non fero, neque haec stultitia meum incessit animum, qui ipse mihi modestiae testis est, et recto atque ingenuo more delectatur. Adinertes tamen et rudes me asgregari, non patiar, nec sinet, opinor, tua verecundia, vt aliter de me statuas, et iudicando fines prudentiae transeas, quin potius animum in me aequum serues. Aduena hic et peregrinus, in

Deo et virtute spem posui, amicos, necessarios, habui nullos, sensim, nec sine inuidia creui, omnesque fortunae iniurias conditione mea inferiores duxi. Velitatio quoque litteraria in gloriam vertit, Proceresque mouit, vt contra machinationes inimicorum firmi, de me retinendo cogitarent. Professores omnes in exitium meum conspirasse videbantur, sed vnus contra omnes stabam, tanta firmitate animi, quanta viro sapienti opus erat. In vrbe inimicos, in Academia aemulos, in domicilio et mensa proditores habui vaferrimos, qui vt vellent maxime, tamen me opprimere non potuerunt. Etiam inter has molestias, quae me circumdabant, cogitationes meas non abieci in res humiles ac pudendas. Patris sunus, et bonorum illa quam nosti, iactura, vno eodemque tempore nunciabantur. Sustinui impetum et superaui. Postea alios contra me armarunt, telumque inuidiae acrius in me intorquere coeperunt, excitatis tota Germania eruditis, vt bellum mihi denunciarent. Excepi ictus, et retudi, et, cum periculum a potentibus impenderet, acquieui, studia nulla intermisi, noctesque insomnes duxi, et corpus laboribus vigiliisque exhausi. Opes meae non amplissimae erant, mater vidua suppecitas fere non poterat, cum sibi familiaeque

prospicere cogeretur. Propinqui in patria laudem meam, studiis partam, moleste ferebant, hic peregrinus aeque, ac inuisus eram. Sed exteri me amabant, et, oblatis stipendiis, non obscure inuitabant. Moguntinus per Meznerum, fouente consilium Illustrissimo Boineburgio, Brandenburgicus, per Becmannum, Interpretem studium gratiamque mihi confirmabant, alia alibi melioris fortunae indicia se prodebant. Sueones, Bataui, Itali, atque inter hos Magliabechius, spem nouam ostendebant, propensamque voluntatem indicare gestiebant. Nunquam deiectus sum, sed inimici mei, morte, aut morbo, deiecti iacent, quorum alteri nocere non possunt, alteri rationes nocendi conturbatas vident, Deique auxilio me eluctatum, fatentur. Omnes a me auersi erant, famuli parum fidi, et fures, libros, pecuniam, surripiebant, ab iis etiam instigati, quorum auctoritate refraenari debuissent. Hinc tandem aedes mutaui, et fato benigniori damna auerti, plenus animi, et firmus contra offensam heri, quem et nocendo subtiliorem, et premendo efficaciorem, cognoram. Sed vix egresso, aliud impendebat malum, longiusque serpebat, atque ex Boiemia in Misniam vsque progrediebatur. Quare abeundi cogitationem suscepi, comite et adiutore peregrinationis

Orthio, quo in Gallia relicto, in Germaniam redii, et itinere ad VValdeccios conuerso, in patriam ire coepi. Sed, quomodo acceptus fuerim, non ignoras. Mater ipsa de filio, subdubitabat, statusque controuersiam prope iam mouere cupiebat, cumque me agnouisset, subtimere incipiebat, quasi ideo venissem, vt rationes ab ea teposcerem paternae hereditatis. Omnia. fortiter tuli, sed illud inprimis, repentinae tempestatis instar, me percellebat, cum tristis Francofurto affer retur nuncius, aedes, a me conductas, incendii periculum subiisse. Verebar enim, ne id male euenislet rebus meis, si periculi causa fores effractae, et libri exportati ac distracti, fuissent. Mox, Arolsa discessuro, noua difficultas obiecta est, cum equitans a via aberrarem, et in syluis montibusque, ignarus itinerum, vagarer. Omnes, quide profectione audiuerant, in praesentissimum vitae discrimen me venisse, tunc affirmabant, ob latronum insidias, quos ibi delitescere, et in homines irruere, comperissent, In Saxoniam reuerso, negotium facessebat valetudo tua, cuius recuperandae causa, nihil omisi. sumptibusque nullis peperci. Inuidia et, factio inimicorum, malitia famulorum, et conspiratio furum, qui, absente me et coenante, iauuam aperiebant, eamque ad rem

adulterinis clauibus vtebantur, et schedas MSS. inspiciebant, librosque expilabant, et, indicio per Krikouium, prodito, Professorum consilio se fretos esse, fassi sunt, quae tamen omnia frangere me non poterant, sed morbus tuus plane me conficiebat, cum Lossius de humana ope, et arte sua, desperaret. Conspirationem, ab Vngaro coeptam, et a Burcardo Cracouio, et Reutero, improbe continuatam, non magis euitare potui, ac Caesar Teckelianam. Ego, viros bonos, et integra fide praeditos, existimaui, quibus me credidi, sed varios et versutos deprehendi, tantoque magis arcendos duxi, Veteranus ille Carnutensis, et, huic postea coniunctus, Balthasar, prope in exitium me adduxerunt, sed Michael, vt accepi, Hungaro dissuasit, et, dolum bonum, quem hi suggerebant, honesta ratione non excusari, dixit. Abraamo, qui, ob litteras, Helmstadio missas, studiumque in Calixtum et Conringium, me oderat, non indignam gratiam retuli, atque in eius funere verba feci. Balthasar, aemulatione studii infestus, nocuit subtilius, et Georgium, historicum, Guilelmo, Iurisperito, obnoxium, Michaelem et reliquos societate odii coniunxit. Sed supremo eius honori pridem scripsi, orationem prudens recusaui. Melchior aegrotantis Iurisprudentiae non

adumbrata, sed, expressa signa, habet et, mutao aulae temporumque statu, mitius agit, minusque resistit. De te, quod audiam, nihil abiecte pronunciat, et, quae tua conditio sit, perquirit, etsi offensam dissimulat, et moleste fert, quod ante abitum non salutasti, quod vt faceres, te admonebam. Sed non moror haec, et de instituto libros emendi hoc te scire volo, non modo iucundum, sed etiam necessarium, esse ampliorem rei librariae apparatum, cum, vt opinionem aulae, tum, vt exspectationem eruditorum sustinere possim. Vna haec animi mei voluptas, et vna existimationis meae tuendae ratio est, vt libros optimos selectissimasque conquiram, sine quibus nihil magni in doctrinae studiis efficias, neque muneris dignitatem ornes. Multa subsidia viro erudito in omni genere comparanda sunt, vt, posteritati, se vixisse, testetur. Olearius Arnstadio, quorsum se contulit, numos mihi transmisit, quos, forma et imago produnt, non esse Romanos Cum Vitembergae esset, aereum monstrabat, sed is cuiuspiam Pontificis Romani erat, nota numeri annum Pontificatus designabat. Cum Daumio illi fuit commercium, et Abacum scripsit adolescentibus vtilem, ac modica laude dignum. Libros, varios, in Bibliotheca Halensi repositos,

legit atque inspexit, et numos plerosque collegit veteres ac peraros, quos ei non inuideo. Sagittarius, Antistes Altenburgensis, numos, medio aeuo cusos, multo, nec superuacuo, labore conquisiuit, eosque gnauiter illustrauit. Imagines rudius expressas mihi transmisit, quas in aere incidi, necesse est, vt pulchriores extent. Auctor ei fui, Henrici Aucupis et Ottonum numos inuestiget. Ego. Aucupis quendam in cimelio Seideliano vidi. In Batauia Graeuius et T. doctrinae aemulatione aduersus se contendunt, alter doctus et prudens, alter, ineptus ad vitam, et prope stolidus, pecuniae indigens, Italiam peruagatus est, et multa more stultorum fecit. Magliabechius ad me scripsit, iussitque, vt Tenzelium salutarem, quod tu facias nomine meo. Nam a rixis Tenzelianis studio abhorret, et inquisitionem censuramque Pontificis pertimescit. Graeuius, totam. fere Italiam illo certamine excitatam, dicebat, in cuius partem veni, cum epistolam dissertationi Tenzelianae subiicerem, quae ad Schelstratium missa, fax controuersiae fuit. Auctor disputationis nihil non agit et destinat, vt per certamina et lites famam consequatur. mihi alia mens est, et tempus omnino melius collocare possum, quam illi solent, qui rixis delectantur. Schelstratius, in sacra

profecto antiquitate, operam docti et diligentis viri approbauit, sed humanitatis et historiae ciuilis minus peritum esse, animaduerti, et in capite, de duplici Baptisino Constantini ab illo semper dissensi, causasque exposui in epistola, quam ad Tenzelium scripsi. Tollius, qui nuper ex Italia rediit, de eo, vt audio, abiecte Iudicauit, et, codices librosque duntaxat Ecclesiasticos ab illo sibi commonstratos, dixit, vbi iudicium Batauus interponere non potuit, quod in reliqua ahtiquitatis parte voluisset enixe, et vtique potuisset. Coloniae, cum bibliothecam et numos viseret, non magnam, audaci censura gratiam retulit, et sine praemio, quod sperauerat, est dimissus. Ego modestius de codicibus numisque sententiam dixi, Quod ad tuas res attinet, videris ipse, quid facto sit opus. Scholae priuatae apud vos non magno pretio constant, et, in tanto docentium numero, facile aperiuntur, Vale. Vitembergae, Nonis April. A. CIC IC CXXCIX.

CD. EIDEM,

SI, quam expedita, tam certa esset interpretationis tuae ratio, facile locum darem, nunc, cum placendi verbum de depresso tantum consensu, quod sciam, legetur

apud Scriptores Latinos et probos, fac, edas testimonium auctoris prisci, vbi placuit, de consensu tacito efferatur. Hoc operae tuae pretium sit, alioqui non est, cur iudicium tuum interponas, si genus dictionis, exemplaque veterum, quae causae tuae praesidium afferant, ignores. Tum, quaeso, edisseras, num latine dicatur, contructum aut venditionem in scriptis fieri, de quo dubitauit Leiserus, et a me petiit, hoc sibi darem, et non grauato aperirem. Porro vsus. qui in foro dominatur, tuae sententiae repugnat, quippe qui expessum omnino requirit consensum, si recte quidem contrahatur in scriptis, vt obligatio sic efficax pariter, ac firma. Vismariensis, cuius diligentiam non reprehendo, magnopere a quodam laudatus est, sed locus communes edidit, et dispari laboris successu ordinauit, quos expolire magis et. ornare potuisset: sed, vt priuatim dictauit, sic protulit in publicum ac protrusit. Multas eius digressiones, et vulgares nouosque scriptores, passim laudatos, non probo. Salmasius tanto operi suffectutus fuisset, nostes Graecae litteraturae non satis peritus, nihil tale quod aestimem, polliceatur. Francus more critico commentatur ad Institutiones, iratis, sed non renitentibus, Iuris peritis, multa vult, plura molitur, nihil digne

perficit et absoluit. Anglus Duglassius Mayero, Theologo, Hamburgi capita religionis exponenti, contradixit, sed hic palmam disputandi Anglo praeripuit, et victoriam reportauit. Titium, quem nosti, ratio destituit, quum proxime ad nostrum ordinem scriberet, se cum quouis Mathematicae Professionis Candidato et certare, et vincere paratum. O stultitiam hominis, tantum sibi tribuentis, vt cum Knorrio certare et experiri velit: Te aptiorem iudicarem, veteranum Mathescos auditorem. Vicit Knorrius, Volderi et Sturmii discipulus, patria Halensis, idemque meus conuictor. Tua vero spes, de re facienda, ne inanis sit, opto. Multi quidem connubio locupletare fortunas volunt, sed falluntur. Otiosi homines festinant saepe, et frustrantur atque excidunt, dum, lubrico in solo vestigia se figere, arbitrantur. Valdeccia, argenti inops, fundos, prata, vaccas, pro dote reddit. Amplius praemium Tubinga mihi datura fuisset, si quieuisset, Gallus, pacemque seruasset. Septingenti numi vnciales a principe decreti mihi destinatique dicebantur, cum munere amplo, et accessionibus aliarum dignitatum claro. Sed regio opima et fertilis nunc exhausta est, nec Deus consilium migrandi approbauit, neque, ab vrbe hac et otio me abduci, voluit, idque

in vtilitatem meam vertit, Ita Arbiter ille Optimus res nostras moderatur ac temperat, et cogitationibus ipsis interuenit, propositumque mutat. Cuius beneficio omnes rationes tuas fortunatas felicesque esse, cupio, et precor tibi robur Herculeum, et ingenium Socraticum, quod iudicio et prudentia aliis praestabat, sola autem pietate carebat, quam Deus, Vade Christo, et Sponsore suo Spiritu, in te augeat atque confirmet. Nam ab hoc initio omnis vera solidaque felicitas proficiscitur, et hoc fundamento nititur, atque hac radice alitur et conseruatur. Vale. Vitembergae, VII. Id. Apr. A. CIC IC CXXCIX.

image: as004 PERILLVSTRI EXCELLENTISSIMO ET GENEROSISSIMO DOMINO, DN. NICOLAO LIB. BAR. A FRISEN, Dynastae Veteris Ranstadii etc. POTENTISSIMI POLONIARVM REGIS ET SERENISSIMI SAXONIAE ELECTORIS AVLAE ET IVSTITIAE CONSILIARIO ITEMQVE CVRIAE ELECTORALIS VITEMBERGENSIS ASSESSORI.

image: as005 PERILLVSTRI EXCELLENTISSIMO ET GENEROSISSIMO DOMINO, DN. GOTTLOBIO FRIDERICO LIB. BAR. A GERSDORFF, Dynastae in Baruth, Buchvvald et Rackel, etc. POTENTISSIMI POLONIARVM REGIS ET SERENISSIMI SAXONIAE ELECTORIS AVLAE ET IVSTITIAE CONSILIARIO.

image: as006 MAGNIFICO ATQVE EXCELLENTISSMO DOMINO, DN. IO. GEORGIO BOERNERO, ICto POTENTISSIMI POLONIARVM REGIS ET SERENISSIMI SAXONIAE ELECTORIS AVLAE IVSTITIAE ATQVE SENATVS ECCLESTICI CONSILIARIO.

PRAEFATIO.

ILLUSTRI HERMANNO WOLFRAMSDORFFIO.

II. IO. ANTONIO SCHURZFLEISCHIO. artis salutaris Candidato.

III. SAMVELI STVRMIO, Med. Licentiato.

IV. AMICO CVIDAM.

V. AMICO CVIDAM.

VI. AMICO CVIDAM.

VII. Illustr. ARNHEMIO, Curiae El. Praesidi.

VIII. JOANNI CHRISTOPHORO FUGMANNO.

IX. AMICO CVIDAM.

X. GEORGlO SCHUBARTO, P. P. Jenensi.

XI. ANTONIO MAGLIABECHIO, V. C.

XII. JOANNI SCHEIBLERO, Sacrorum Iuliaci et Monitum Praefecto.

XIII. AMICO CVIDAM.

XIV. PATRONO CVIDAM.

XV. NICOLAO L. B. A GERSDORF.

XVI. AMICO CVIDAM.

XVII. HENRICO L. B. A. FRISEN.

XVIII. IO. FRIDERICO VOLHARDO.

XIX. AMICO.

XX. CHRISTOPHORO ARNOLDO. P. P.

XXI. IO. CHRISTOPHORO HEINIO.

XXII. [correction of the transcriber; in the print XXIII.] M. ELIAE GEISLERO. Reyspergensi Sacerdoti.

XXIII. [correction of the transcriber; in the print XXII.] AMICO CVIDAM.

XXIV. ANTONIO MAGLIABECHIO. Magni Florentiae Ducis Consiliario.

XXV. CHRISTOPHORO ARNOLDO, P. P.

XXVI. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI, IC. Dresd.

XXVII. N. VACKENIO.

XXVIII. CHRISTIANO SCHUZIO, Weissenfelsae Inspectori.

XXIX. M. IO. IACOBO STUBELIO.

XXX. IO. FRIDERICO VOLHARDO.

XXXI. LUDOVICO LENZIO. IC. Consiliario Anhaltino.

XXXII. IO. FRIDERICO VOLHARDO.

XXXIII. SAMVELI VERCHIO, Gedanensi.

XXXIV. [correction of the transcriber; in the print ---] IO. CHRISTOPH. HEINIO. Sacerdoti Hohenvvarslebiensi.

XXXV. CHRISTOPHORO ARNOLDO.

XXXVI. IOANNI FRIDERICO VOLHARDO.

XXXVII. ALTERIVS NOMINE.

XXXIIX. CASPARI ZIEGLERO.

XXXIX. PHILIPPO FRANCISCO EBERHARDO, L. B. A. DALBERG. Praesuli summo in Ecclesia Cathedrali Vangionum et tribunalis Spirensis Praesidi.

XL. ERICO MAURITIO. IC. et in suprema S. R. I. Curia, quae Spirae Nemetum est, Assessori.

XLI. ORTHIIS FRATRIBUS. Lutetiam Parisiorum.

XLII. CASPARI ZIEGLERO, IC.

XLIII. HENRICO ACHILLI L. B. A. BVVVINCKHAVSEN. El. Saxonis in suprema S. R. I. Curia Legato et Assessori.

XLIV. IOANNI CHRISTOPHORO LIMBACHIO, IC. et Consiliario Palatino.

XLV. HVLDERICO EYBENIO, IC. et Assessori Spir.

XLVI. GEORGIO FRIDERICO MVEGIO, I. V. D. et in suprema S. R. I. Curia Aduocato.

XLVII. HENRICO ACHILLI L. B. A BVVVINCKHAUSEN.

XLIIX. IO. PHILIPPO VVITTSTEINIO IC. et Cancellario Waldeccensi.

XLIX. N. REINEKE, In Curia Redituum VValdeccensium a secretis.

L. EIDEM.

LI. HENRICO ACHILLI L. B. A. BVVVINCKHAVSEN.

LII. IO. GEORGIO ORTHIO, Lutetiam Parisiorum.

LIII. PETRO HOMFELDIO. IC.

LIV. NICOLAO L. B. A. GERSDORF. Senatus Sanctioris Principi.

LV. [correction of the transcriber; in the print LX.] GEORGIO SCHVBARTO, P. P. Ienensi.

LVI. ISAACO VOSSIO, Praesuli Vindsoriensi et Polyhistori summo.

LVII IACOBO RICHARDO, Doctori Theologo, et Sacrorum VValdeccensium Antistiti.

LIIX. NOBILI CVIDAM.

LIX. CAROLO L. B. A. FRISEN.

LX. ADAMO CHRISTOPHORO IACOBI. IC. Dresdensi et Consiliario.

LXI. ANDREAE SCHVLZIO, IC. Hamburgensi.

LXII. CHRISTIANO SIGISMVNDO VVOLFIO, Doctori Theologo.

LXIII. RVDOLPHO CAPELLO, Doct. Theol. et Histor. P. P.

LXIV. ADAMO CHRISTOPH. IACOBI, IC. Dresd.

LXV. ILLVSTRI CVIDAM VIRO.

LXVI. NICOLAO L. B. A. GERSDORF.

LXVII. PATRONO CVIDAM.

LXIIX. ALTERIVS NOMINE.

LXIX. VIRO ILLVSTRI.

LXX. PATRONO CVIDAM.

LXXI. CHRISTIANO SIGISMVNDO VVOLFFIO. Doctori Theologe.

LXXII. IOANNI SCHELHAMMERO, Theol. Hagae Comitum Augustano.

LXXIII. NOMINE ALTERIVS.

LXXIV. SACERDOTI CVIDAM.

LXXV. NICOLAO L. B. A GERSDORF.

LXXVI. IO. GEORGIO GRAEVIO.

image: as004
PERILLVSTRI EXCELLENTISSIMO ET GENEROSISSIMO DOMINO, DN. NICOLAO LIB. BAR. A FRISEN, Dynastae Veteris Ranstadii etc. POTENTISSIMI POLONIARVM REGIS ET SERENISSIMI SAXONIAE ELECTORIS AVLAE ET IVSTITIAE CONSILIARIO ITEMQVE CVRIAE ELECTORALIS VITEMBERGENSIS ASSESSORI.

image: as005
PERILLVSTRI EXCELLENTISSIMO ET GENEROSISSIMO DOMINO, DN. GOTTLOBIO FRIDERICO LIB. BAR. A GERSDORFF, Dynastae in Baruth, Buchvvald et Rackel, etc. POTENTISSIMI POLONIARVM REGIS ET SERENISSIMI SAXONIAE ELECTORIS AVLAE ET IVSTITIAE CONSILIARIO.

image: as006
MAGNIFICO ATQVE EXCELLENTISSMO DOMINO, DN. IO. GEORGIO BOERNERO, ICto POTENTISSIMI POLONIARVM REGIS ET SERENISSIMI SAXONIAE ELECTORIS AVLAE IVSTITIAE ATQVE SENATVS ECCLESTICI CONSILIARIO.