CAMENA Early Modern Latin Texts

GEORGII RICHTERI JC. Ejusque Familiarium, EPISTOLAE SELECTIORES, AD Viros Nobilissimos Clarissimosque datae, ac redditae. Accedunt I. RICHTERI VITA. II. ORATIONES DUAE, De Arcanis aulae Iustinianeae : De Poëtarum raritate, ejusque caussa. III. MANTISSAE SEX. Quarum prima Epistolas continet Casp. Hofmanni ad Varios; secunda Variorum ad Hofmannum; tertia Andr. Dinneri JC. ad Varios; quarta Variorum ad Dinnerum; quinta Variorum ad Varios; sexta denique Iudicia septem. IV. SPICILEGIUM Epistolarum Illustrium. Opus quaesitis ac responsis Theologicis, Juridicis, Politicis, Medicis, Philosophicis, Historicis, Geographicis, Philologicis, Criticis refertissimum. In quo eminent et elucent eae, quae a Graecis, Italis, Gallis, Anglis, Belgis, aliisque missae fuerunt. Cum indicibus auctorum, rerum, verborum, copiosissimis. NORIMBERGAE, Typis et Sumtibus MICHAELEIS ENDTERI, ANNO M. DC. LXII.

Muretus lib. I. Epist. 1.

Literatorum, ac studiis doctrinaeque deditorum Virorum, inter ipsos, per literas consuetudo quidpiam egregium atque excellens semper habuit; perpetuoque habitura est.

Phil. Melanchthon Epist. ad Camerarium, An. 1532. quae extat in Consil. Latin. ejusd. Part. I. fl. 142.

Si scribimus ita fere ad Amicos, quemadmodum cum illis colloqui consuevimus: fieri nequit, ut quasi a juratis testimonium diceretur, ita omnia exquisite et circumspecte proferantur.

VIRIS Magnificis, Praenobilibus, Perstrenuis, Amplissimis et Prudentissimis, DN. BURCHARDO Löffelholtz, a Kolberg, Praetori, Castrique Imperialis Praefecto, et Eminentissimi Electoris Moguntini Consiliario. DN. CHRISTOPHORO Serrern, ab Unternbürg, Duumviris. DN. LEONHARDO Grundherrn, Triumviro, Ecclesiarum et Scholarum Ephoro. DN. GEORGIO CHRISTOPHORO Behaim. DN. JODOCO CHRISTOPHORO Kressen a Kressenstein, Retzelsdorff, et Dürrenmungenau. DN. PAULO Harsdörffern. Fulgentissimae in Inclyta et Imperiali Republ. Noribergensi SEPTEMVIRORUM Coronae, Dominis meis, ea, qua par est, observantia demisse colendis FELICITATEM!

DE SCIPIONE memoriae proditum est, eum, cum sine ambitione ulla res suas, in sepulchris suis, alii praetereuntibus legendas darent, nihil praeter Ennii Poetae statuam in suo posuisse: Quod existimaret, magna quidem esse, quae gessisset; sed quae sine alterius fama, ingenio, et arte nunquam ad posteritatem essent perventura. Patiamini et Vos, Patriae nostrae Patres semper-merentissimi, ut, dum GEORGII RICHTERI, Consiliarii quondam Vestri, Parentis pie defuncti, Epistolas Selectiores in lucem prodire sustineo; eoque tam memoriae Ejusdem, quam ultimae voluntatis rationem habeo, ad Magnifici Amplissimique Nominis Vestri, summorumque in Rempubl. hanc meritorum, nunquam intermoritura monumenta in praesentiarum confugiam. Unde enim magis commendari hic conatus, unde (praesertim saeculo hoc dentato, quo nemo fere Apollinem

sic habet faventem, quin ei nubes obtendat Livor) honorem ac pretium magis luculentum mutuare potest, quam a Vobis, quos Generis Nobilissimi splendor, merita non tantum Majorum, sed et propria, et, quod omnibus his majus, Vobis autem est gentile, singularis, ac veluti haereditaria prudentia, publicis insignibus ac testimoniis ad rerum optime gerendarum fastigium evectos, ipsa jam in sinu suo FAMA ac AETERNITAS ostendit. Proinde sive ad Illustrem hanc Rempubl. Noricam, quae RICHTERUM Vestrum per annos triginta Consiliarium habuit; sive ad filiam Academiam Altorphinam, cujus, Vestro judicio, per vicennium Pro-Cancellarius fuit; sive denique ad Viros, in omni doctrinarum genere Clarissimos Praestantissimosque, quos praesens Epistolarum catalogus loquitur, jam respiciam, causae se offerunt non indignae, cur opellam hanc Amplissimo et Magnifico Nomini Vestro inscribere praesumam. Siquidem quam diu ille in hac Republ. vixit, egregiam non solum ejusdem Regiminis formam cum

antiqua Legum et Statutorum auctoritate, sed et ordinem in continenda Civium, rerumque Civilium salute, et consonantia, insignem ac prope singularem impense admiratus est; verissimum simul animadvertens, quod ab Alcibiade et Augusto dictum ante annos complures notavit Vir summus et Incomparabilis, H. GROTIUS: Boni quidem esse Civis, praesentem Reipublicae statum tueri, eumque mutatum nolle; interim tamen affectu longe majori eam Rempubl. prosequendam, quam et ipsi habemus, et videmus, Majoribus nostris placuisse aut ut optimam, aut ut ipsis convenientissimam. Cujusmodi Respubl. cum a Majoribus in spem Immortalitatis instituta sit, non potest non ab ipsa aetate vires accipere, et senescendo invalescere; adeo, ut deinceps quoque aliam magis ob causam durare non videatur, quam quia duravit. Et si quis, velut in compendio, Vobis sistere desideret Clarissimorum Virorum, quos Volumen hoc Epistolicum continet, judicia, in laudem Reipubl. Vestrae sine dissensu conspirantia, paucis hisce multa absolvet: Nimirum

Majoribus Vestris, quam diu Reipubl. praefuerunt, non minus quam Vobismet etiamnum ipsis curae semper fuisse, totum Reipubl. corpus curare, atque omnes eadem Aequitate continere, commoda Civium nunquam divellere; nec, dum pars aliqua conservatur, reliquas deserere, et abjicere; aut ad excidium destinare. Profecto quibus illud curae cordique est, Solem imitari videntur; qui non uni aut alteri, sed omnibus in commune profertur.

Universitatem Vestram Altorphinam quod attinet, offerunt se hîc omnium fere Facultatum Professores longe Celeberrimi; qui ex parte olim docendo Cathedram ibidem exornârunt, ex parte etiamnum exornant: E quorum Literis, velut ex indice quodam locupletissimo, cernere licet, quantum hodieque debeatur Heroibus illis, Viris Amplissimis et Prudentissimis, qui non incelebrem hanc Sapientiae aedem primi excitârunt; quantum Vobis, qui non solum in perturbatissimo Germaniae statu, tanquam Atlantes, structuram hanc Academicam hu... [reading uncertain: print faded] Vestris hucusque gestastis; sed et Aerario per

longas calamitatum publicarum difficultates non parum attrito, et penitus exhausto, sumptus nihilominus necessarios, ultra spem et expectationem omnium, suppeditare non dedignati estis. In vos itaque merito redundat tanti honoris perennis recordatio, quod in hac Academia tot eximii, tot summi hactenus vixerunt Viri; ad quam, non sine laudabili successu, e variis etiam dissitis locis, tanquam ad individuam possessionem Sapientiae, Nobilis ac Studiosa Juventus undique confluere, et volupe et maximo suo cum commodo conjunctum habuit. Et, ne hoc singulare praeteream, multi ex Amplissimo Ordine Vestro membra quondam Academiae fuerunt, qui postea processu temporum Patres Reipubl. de se Matri suae ac Nutrici reddiderunt: Adeo, ut vel in primis hîc quoque DEUS Opt. Maximus providentiae suae sedem posuisse, ac fixisse censendus sit; dum non solum florentissimae huic Reipubl. saepe numero ex Academia prospexit, sed et praesentissimum prope emorientium passim per Germaniam Studiorum conatum, quo non raro velut urgente

quadam fatali periodo, totis viribus ad Septentriones converti videbantur, manifeste refraenavit, cohibuitque.

Hae, et aliae causae complures nisi fuissent, nunquam fortasse ad praesens institutum animum applicare sustinuissem; utpote cui nulla neque ab Authore, neque ab argumento fiducia esse potest; praesertim inter tot diversos, eosque non parum fastidiosos scripturientium animos; quibus hodie nisi valde dubia coena nulla placet. Sed erigunt me, bonoque esse animo jubent multi Viri doctissimi, tam in Germanis, quam Gallis, et Belgis, qui partim superiore saeculo, partim hoc nostro idem non infeliciter, nec infructuose tentârunt; quos inter ille, qui Epistolas Selectiores Illustrium et Clarorum Virorum superiore saeculo, vel a Belgis vel ad Belgas scriptas, Lugduni Batavorum edidit, pro instituti sui ratione proferre non dubitavit: Quis non Romanam Rempubl. ex Ciceronis ad Atticum et ad Familiares Epistolis, quam ex Historiarum voluminibus malit discere? Quis non Senecae ad Lucilium Liter as operoso philosophantium

fore, ut utilius haec legerentur, quam quisquiliae et ineptiae nonnullae; quae cum maxima Authorum molestia, nullo Lectorum fructu, infelicibus, ac vel idcirco perituris chartis quotidie illinuntur. Et paullo post, ibidem non minori authoritate inter eruditos praefulgens, et una cum HEINSIO olim suo inter Selectiores hasce a Nobis relatus, P. BERTIUS Lectorem ita instruit: Emicat, inquit, e Literis istiusmodi maximorum Virorum ingenium, multo etiam quam in pictur a aut statua manifestius: licetque fere ex ipso literarum ductu et lineamentis de moribus Authorum facere conjecturam; quum fluentes periodi expeditas facilesque scribentium meditationes; interruptae autem, et intercursantibus lituris fractae, indicant arcanas cogitationes deliber antium, et priores inventiones severiore styli censura castig antium. Quum vero animum subit cogitatio, illas ipsas chartas, quas manibus contrectas, hujus aut illius Viri fuisse, cujus tam multa exstant, et tam praeclara in Rempubl.

merita, non potest non veneratio quaedam subnasci, ex admiratione tot praestantium Virtutum. Nam quemadmodum numum aliquem CATONIS, aut BRUTI, aut AUGUSTI, magis aestimamus ex effigie, quam ex metallo; ita scripta ista non ex vili chartae aut membranae pretio, sed ex iis censemus, quorum spirantem adhuc Virtutem inter illa literarum lineamenta contuemur. Haec, inquam, Viri modo laudati summi, et non modo in hoc, sed in omni literarum genere ad miraculum usque exercitatissimi consummatissimique.

Rationibus modo adductis accedit summus favor, et inaestimabilis propensio, qua Parentem pie defunctum, quoad vixit, indesinenter prosequi dignati estis; cujus nomine quantum ego, omnesque mei, Vobis hodieque obstricti sint, lubens meritoque profiterer in hoc limine, si tanto favori ac benevolentiae Vestrae paria reperire verba possem. Interim, quanquam omnia illa ornamenta ac praesidia

bene merendi de Parente meo, quibus redundavit semper affectus in eundem Vester, nulla oratione assequi liceat; tamen inter omnes bonos, hoc est, Magnificum Nomen Vestrum devote ac sincere suspicientes, laeta non minus quam memori praedicatione circumferam. Accipite ergo, Viri Magnifici, Perstrenui, Amplissimi, et Prudentissimi, postremum hoc, quod Parenti a filio persolvi potest, officium; accipite, inquam, munus per se exiguum, sed quod Immortali Nominis Vestri Famae inscriptum, et ipsum erit immortale. Nos, qui et Parentis nomine obstricti Vobis sumus, et nostro, utriusque in praesentiarum hoc ultimum Vobis persolvimus: In quo ut non tam illius laudes, quam post funera etiam animum, testandae gratitudini devotum ac superstitem; ita nostram simul, ut spero, pietatem probabitis. Quod reliquum est, DEUM Opt. Maximum supplex veneror, ut quam Divus olim Augustus in reddenda Republ. voluntatem prae se tulit, salvam nimirum eam ac sospitem in sua sede sistere, et in ipso mortis articulo ferre secum

spem, mansura in vestigio suo fundamenta, quae jecerat; eam in conservanda Republ. Vestra divinitus Vobis concedat. Ita Majorum, ita Vestram porro sustinebitis gloriam; ita publica Salus posthaec in humeris Vestris conquiescet. Cumprimis vero hanc gaudii intimioris, imo publicae felicitatis usuram ex animo Vobis precor, ut Divina Providentia canitiem Vestram venerabilem in ea tempora benigne proroget, quibus tandem aliquando solvatur nodus ille Gordius tot in Germania nostra non modo restantium, sed in dies singulos fere subnascentium difficultatum, et sub Imperatoria Majestate Divi LEOPOLDI semper Augusti, velut magni Aesculapii, membra, si quae sunt dispersa Imperii, indissolubili concordiae vinculo coadunentur; hocque solum agatur, ut pace, quam Divina nobis concessit Benignitas, continuata, et omni non modo bello, sed et belli metu excusso, aurei saeculi bona coelitus reflorescant. Ita vivite, Civitatis Vestrae Lumina et Columina;

et tum Reipubl. tum Vobis, Vestrisque omnibus quam diutissime incolumes supervivite! Scripsi Noribergae, a. d. XV. Febr. A. C. M DCC LXII.

Joannes Georgius Richterus JC. Reipubl. patriae, aliisque Imperii Ordinibus a Conss.

Laudatissimae memoriae Viri Excellentissimi, DN. GEORGII RICHTERI, JCti celebratissimi etc. Amici incomparabilis.

SI Sophien sacram Themidi quis junxit, et aequi
immotus Custos perpetuusque fuit:
RICHTERUS fuit, augendis dignissimus annis.
Sic meruit Patriae, sic Pietatis amor.
Summus at HUNC vitae pertaesum JOVA fugacis,
ad vitae requiem transtulit aetheriae.
Integra fama tamen constanter in orbe superstat,
viventque aeternum facta decora Viri.
Quid? quod et in Nato Virtus Patris aemula vivit:
cui sit viva diu faustaque Posteritas.

GEORGIUS RICHTERUS JCtus, Reip. Norib. multisque Imperii Ordinib. a Consiliis, et Acad. Altorph. Pro-Cancellarius.

COnsiliis Patriae prodesse salubribus; inde
Literulas scriptis posse juvare bonas,
Usque Tibi, RICHTERE, fuit, Clarissime, curae.
Compos et es Voti factus utrinque Tui.

Vixisti, RICHTERE, diu quam, Academia Tecum
Vixit (vera loquor) floruit in-que-simul:
Sed Tuo ab excessu jam deflorere videtur:
Cultore orbata scilicet illa suo.

Honoris, Officii, Observantiae, et Cultus quo Nob. Virum, Fautorem et Amicum Veterem, et X. paene lustrorum amandum colendum suspiciendum, ante et post fata, prosecutus est, et aeternum prosequetur, exiguum quidem, sed candidum M. H. L. M. Q. P.

JOH. GEORGIUS Richter, Noriberg. U. J. D. et in Patria Republ. Consiliarius et Advocatus inter primos etc. Vir Clariss. Consultiss. Doctiss. etc.

Ingentis, RICHTERE, premens vestigia Patris,
Fers Academiae hinc, hinc Patriaeque decus.
Ast monumenta Patris profers dum lucis in auras,
Vitam illi reddis, Teque morique vetas.

Legibus humanas inter - RICHTERE, severis
- stinxti artes bene quod, clarior inde cluis.
Crescit ita pretium Gemmarum, fulgor ab auro, et
Doctior accedat si manus Artificis.

Honoris, Officii et Affectûs, in CL. Consultissimumque Virum, Magni quondam Fautoris, Amici, et Patroni Filium Unicum contestandi L. M. Q. P.

SIsyphias inter curas, Aetneaque molis
Pondera Noriacae, queîs circumagentia Fata
Fortunam Imperii et vario radiantia casu
Prospera, RICHTERI supponere colla jubebant
(RICHTERI eloquiis et dexteritate valentis
Consilii, qualem Patroclum aut Nestora quondam
Graecia mirata est:) Non dulces ille Camoenas
Ex animo misit, queîs se sacrarat ephebus
Foedere constanti, missâ acceptâque datatim
Nixus amicitiae est flammas animare salute.
Inde Virûm flos atque decus, quotcunque Lyceum
Vel nostrum excierat, vel quos aequaverat astris
Belgica luxuries doctos, ambire disertum
Certatim soliti RICHTERUM, ultroque citroque
Mercurios mutare graves, lenire dolores
Carnificis podagre, et quae tunc incumbere terris
Decrevit Nemesis myrmecia mille malorum.
Felix ille animi, qui tempestatibus actus
Navifragis fati non exorabilis, altâ
Mente sedens lapide in quadrato, despicit extra
Sese miscentem, et prorsum vorsumque tumultu
Omnia complentem Sortem! Vultu ille sereno
Cum Syracusano circlos in pulvere signat
Artifice, aut veterum fastos scrutatus, eâdem
In scenâ varias exire, intrare vicissim
Personas larvis tectas advertit, honorum
Exanimis cinctas umbris: tum quando Choragus
Jusserit, ipse exit, convasatisque cadentis
Corporis exubiis, meritis gravis atque coronis
Nobilis, ob cives servatos, vivit in ore
Cum RICHTERO hominum, superûm plaudente Theatro.

B. Dn. Soceri sui non minus de elegantiore, quam de quavis aliâ eruditione praeclarissime quondam meriti honori litare haec lmque voluit

IN LIBRI HUJUS FRONTISPICIUM EPIGRAPHE.

Consultissimo et Nobilissimo Viro, maximo studiorum Fautori, DN. JO. GEORGIO RICHTERO, Samuel Tennulius S. P. D.

AD tuam curam, Vir Clarissime, ut Dominus Arnoldus bis certiorem fecit, me pertinere, incredibile quantum gaudeo; quod meas aliquid esse putaveris nugas; imo tanti, ut denuo jusseris (mandari enim est, quod a tanto Viro petitur) scribi in [gap: Greek word(s)] patris Epistolas epigramma. En, habes compositum magno magnitudinis detrimento, et majore voluntatis meae damno; sed nullo veritatis dispendio.

In Nobilissimi et Amplissimi Domini, Universitatis Altdorfinae Procancellarii, GEORGII RICHTERI, JC. Selectiores Epistolas.

GEntiius invisum, ac humana per ora volantem,
Quo modo florebat, Richterum saepe putavit
Noris Franca sibi soli periisse: sed errat.
Nam Batavi, mundusque sibi. Sed fallimur omnes.
Redditus hic gnato, nobis post fata superstes
Parte sui vivit meliore, nec occidet omnis.
Hic probat ipsa Viri, fuerit quis, imago libellut;
Hic feret aetatem, hunc venientia saecula quaerent.
Te terrae superent alia licet ubere gentes;
Sed felix utero, et multo facunda virorum
Norica proventu sic vincas Berga, tuisque
Caesaris aeternum sint arma faventia muris.

Malui, ut vides, Doctissime Richtere, cito aliquid, quam diu meditando nihil dare. Tertio enim die, ex quo tua mandata accepi, peracta mitto; quod quidem dicere supervacaneum reor, cum festinationem probet ipsum carmen. Titulum patris mutuavi ab exordio Juris Originum, in quibus CL. Rupertus celebrem habet illius mentionem. Selectiores vos vocastis; Selectissimas vocabunt alii, ad quos datae sunt: Habebunt enim utilia, et non communia. Nam

--- Quid loqueretur Achilles?
Aut quid apud magnum potius loquerentur Achillem!

Quicquid sum, quicquid possum, utere, fruere, tanquam tuo. Iterum vale, et me ama. Daventriae M DC LXII. 12. Cal. Febr.

O Curae inanes, vota superbaque!
Quid, quaeso, homulli, pectora cogitis
Spirare summa, ac ad superos vehi?
Infausta proles ô Clymeneia!
Fulmen Tonantis quam cito senseras?
Cadmaea virgo! nune gere spiritus
Altos Tonantis, par fore Conjugi
Petens: videbas supplicium horridum.
Artes sacratae Palladis innubae
Miscent Diis, et Cynthio Apollini;
lunguntque Nymphis, Thespiadum choro.
Musis ut adstat Thrax Thamyras sacris,
Phoebum canendo Marsya provocat.
Dulces Camoenae hinc ardua culmina
Parnassi amant, ac undae Aganippidos
Fontes tuentur doctae Heliconides,
Quas tunc adorant, hisque tenentibus
Saxosa cliva, et prata comantia,
Praestant honores, tergeminis ferunt
Adusque coeli sidera laudibus
Hi, quorum amoenas lambit imagines
Laurus, sequaces ac hederae caput,
Qui labra docto flumine prolunnt.
Istos amicos Thespia deligit
Cohors, sibi illos foedere et intimo
Jungit, dolosis, qui nec ut Atreus,
Nec ut Thyestes perfidus invicem
Vinclis ligantur; pectora sed sua
Phocaei amoris nexu adamantino
Iungunt, fideles Herculis aemuli.
Quales Avus, qui nunc Superos habet,
Fidos amicos rempus in ultimum
Ducens, perennes enum eraverat.
Testantur id cimelia splendida,
Breves Tabellae, haud marmore Synnados
Factae, politae pumice nec levi,
Nec cedrum olentes hae Libanitida:
Aeternitatem cuncta sed appetunt,
Fortunae iniquas exsuperant vices,
RICHTERE! quae Tu Magne reliqueras,
Relicta nobis, usque habiturus es.

PROOEMIUM.

MAgni semper interfuisse, ac etiamnum interesse ad decus et laudem tum Literarum, tum ipsorummet Literatorum, Memoriam Clarorum Virorum conservari, ut ostendantur posteritati, constans semper inter aequos Virtutis et Honorum arbitros fuit sententia. Quod probe intelligens eximium illud eruditae Bataviaeor namentum, JANUS DOUSA, in Epistola quadam ad PAULUM SCOVARTIUM BUSANVALIUM, Christianissimi Francorum Regis apud Illustres Provinciarum Confoederatarum Belgii Ordines Legatum, vel in primis seculi pudorem periclitari existimavit, si illi, qui multis vigiliis non tam sibi quam Patriae prospexerunt, eoque de Repub. potissimum bene meriti essent, eorum incuriâ vel ignaviâ quasi intercidant, quibus ipsi in vivis singularis industriae exempla fuerunt.

Et quidem, utut haec praesens Aetas nostra suspicienda sit ob foecunditatem, quae tam multos hodie Excellentes Viros, et verâ ingenii sui gloriâ splendidissimos protulit, tamen vel ob solam incuriam Virtutum deflenda videtur, quâ multi hodie diu ignorarentur, et ingrato penitus filentio obruerentur, nisi eos nonnunquam ab indebita oblivione vindicaret felix et religiosa quorundam industria. Ne longe abeamus, decennium fere nunc est, quod non sine publico luctu vivere desiit GEORGIUS RICHTERUS, JCtus, Inclytae hujus Reipub. Noribergensis, et aliorum Imperii per Germaniam Ordinum Consiliarius dexterrimus, Vniversitatisque Altorphinae Pro-Cancellarius quondam laudatissimus; cujus Viri praeclara in Patriam merita ne Famae diutius subtraherentur,

non pauci hactenus fuerunt, qui VITAM ejusdem, quam DEO pro captu imbecillitatis humanae acceptam, Patriae frugifer am, sibi denique ac suis vixit honorificam, Posteritati publice commendandam serio suaserunt, consilio certe non minus benevolo et aequo, quam pro temporis ratione tuto; quippe quod laudes Hominum mortem inchoare, quia cum corpore moritur Invidia, quae cum corpore, velut certa et in discrcta Honorum pedisequa, vivit, ipsa loquatur Experientia. Quo respiciens acuti ingenii magnique judicii Vir, FRANCISCUS PETRARCHA, THOMAE MESSANENSI, Amico familiari, author fuit, ne Famam ante Mortem appeteret, quum a Morte demum hominis vivere incipiat humanus favor, et vitae finis principium sit gloriae, quae si ante coeperit, prore quadam singulari et intempestiva habendam. Quâ sententiâ ut eo melius animum Amici imbueret, cujus Famae simul consulere studuit, Redde Tu, mihi, inquit, PYTHAGORAM, reddam Tibi illius ingenii contemptores. Redeat in Graeciam PLATO, renascatur HOMERUS, reviviscat ARISTOTELES, revertatur in Italiam VARRO, resurgat LIVIUS, reflorescat CICERO; non modo segnes laudatores invenient, sed mordaces etiam et lividos detractores, quod quisque suis temporibus expertus est.

Vt itaque in eo, quod Viris Claris, et qui in spem Reipubl. curarumque ingentium sepositi fuerunt, debetur, pergamus, et id agamus, quod instituimus, spes nos habet, amice Lector, gratam Tibi acceptamque futuram commemorationem eorum, quae de RICHTERI Patriâ, Parentibus, Educatione, Vita, Moribus, Morte, partim ipsinos praesentes cognovimus, partim exploravimus, et certo veroque judicio comperimus. Inprimis vero hîc praefari liceat, quae JOACHIMUS CAMERARIUS, non incelebre inter Literatos Nomen, accuratae suae ac diligenti Narrationi de PHIL. MELANCHTHONIS Vita cautelae loco praemisit, eâdem, quâ ille, spefreti, si quaedam Narrationi huic aspergentur cum negotiorum, tum personarum mentiones huc pertinentes, vel non abhorrentes certe ab instituto, neque hoc reprehensum, sed potius sententiâ bonorum et non inhumanorum omnium iri probatum.

Natus est GEORGIUS RICHTERUS Anno reparatae per CHRISTUM salutis MD XCII. d. IV. Maji, quae dies Patriam eum habere voluit Civitatum Imperialium Metropolin, NORIBERGAM. De hujus Civitatis Amplitudine, Statu Reipubl. Aristocratico, quo inter omnes Germaniae Civitates cum paucis prope haec sola Optimatum Imperio regitur, quum reliquae fere populari sive Democratico regantur atque administrentur Consilio, et in primis de Senatorum Nobilissimorum insigni Prudentia, quâ Rempubl. hactenus gubernârunt et gubernant etiamnum, aliquid impraesentiarum commemorare tanto erit difficilius, quanto copiosius non minus quam elegantius hac de re edita reperiuntur in MELCHIORIS GOLDASTI doctissima Praefatione ad opera Viri et genere et doctrinâ Illustris, BILIBALDI PIRCKHEIMERI, Consiliarii quondam DD. MAXIMILIANI et CAROLI V. IMPP. Equitis Aurati, Senatoris et Patricii NORIMBERGENSIS. Quibus si adjungas CONRADI RITTERSHUSII, JCti, seculi sui PAPINIANI, eruditissimum Commentarium de Ejusdem PIR CKHEIMERI Vita, una cum FRANCISCI IRENICI Germaniae Exegeseos lib. 3. cap. 105. De Nobilitate, Praestantia ac Politia Noribergensium; ut et SCIPIONIS GENTILIS, JCti Celeberrimi, Laudationem Funebrem in obitum Summi Viri, Dn. HIERONYMI PAUMGARTNERI, modo laudatae Reipubl. Noribergensis Duum-Viri primarii, et Praeturae Imperialis Administratoris; et denique intimiori eruditione refertissimam Orationem Nobilissimi Viri, CONRADI HESSE, quam Anno M DC LIII. AltorphI Vtriusque Juris Doctor creatus habuit, merito suo statim publico donatam illico reperies, post Famam publicam, quâ Orbis applausum Respubl. haec pace belloque meruit, plura impraesentiarum dicere velle, nihil aliud esse, quam Soli meridiano radios superaddere.

Patrem habuit Virum Honestum et Integerrimum CONRADUM RICHTERUM, Civem Noribergensem, qui florentissimo tunc temporis opificio, quo pannis Anglicanis poliendis praecaeteris operam dedit, victum sibi suisque necessarium quaesivit.

Civis Anverpiensis Filiam, cujus infantiam Parentum praesidiis praemature orbatam, insuper et Hispanicâ Inquisitione divexatam, ut et reliquam aetatem Noribergae velut in portu exactam voluit Divina PROVIDENTIA; Cui multum se debere praecipue in paullo adultiori aetate saepe professus est, quod licet exilem et ignobilem, honestum tamen ortum Parentum et Avorum suorum memorare liceret; non nescius optimo Iure, et inprimis Sapientum Calculo insuper haberi, qui fortunae beneficio divites, animum habent omnium bonarum rerum inopem, et qui Natalium stemmatis sese venditant, quum alioqui nihil habeant Nobilitatis, praeter Imagines. Hujus veritatis intuitu bina illa Orbis Europaei Sydera, THOMAS MORUS et ERASMUS ROTERODAMUS, olim sibi invicem non semel gratulati sunt, quorum ille satius esse duxit, posteris suis Pietatis Amorem, quam insignium Honorem relinquere; hic vero Magnificentius esse Nobilitatem promeruisse, quam a Majoribus accepisse intrepide asseverârit; quippe quod nunquam desit illi sanguinis praerogativa, cui in suo sibi pectore calet et ad laudem fertur.

Eminuit autem statim in RICHTERO nostro adhuc Puero septem annorum mira ingenii praestantia, quod et celeriter perciperet atque comprehenderet, et quaecunque tradebantur, fideliter meminisset. Quo ipso anno, nimirum 1599. Praeceptoris dexterrimi et fidelissimi, VITI BURGERI informationi publicae quotidianae, Parentum et Amicorum suasu commendatus, brevi tantos studiorum progressus fecit, ut decimo aetatis anno, in Examine publico consueto, praesentibus Nobilissimis Reipubl. Noribergensis Senatoribus et Scholarchis, DN. ANTONIO GEUDERO et DN. GEORGIO VOLCKAMERO, de Vtilitate et Necessitate Grammatices cum laude peroraverit. Quam ob rem, praecipue ob mores simul optimos et suavissimos, certatim amabatur, et in multorum oculis et complexu tenebatur. Quinquennio insuper inter amussitatae Indolis dotes et Praeceptorum domesticorum curas feliciter exacto, ad studia Academica adspirare coepit. Tantum nimirum potest mens sub faustis enutrita penetralibus: eoque Parentum Disciplina ac Severitas pertinet, ut verecundiâ quadam et sanctitate temperata liberorum

natura, ingenti ardore, modo non immaturo, statim praeclarae cujusdam artis altiorumque Disciplinarum famam quaerat. Id quod apprime etiam cessit RICHTERO, quippe qui, Disciplinâ domesticâ rectitudine innatae Indolis cum fructu superatâ, bonam mentem inter studiorum elementa perdere noluit, sed in spem altiorum praeclarâ animi divinatione totus ingressus est, alienissimus simul ab Icaris illis Academicis, quorum rudes animos et imparatos saepe mirum in modum vexat, tandemque perdit spei impatientia ac coeca festinatio, quasi laudi ipsis et non vituperio sit, Aetatis et annorum logitima spatia virium fiduciâ antevertere. Et sane perquam difficile est hac Aetatis simul et ingenii luxuriantis intemperie in medio se continere, hoc est, neque eorum premere vestigia, quos ad veterum imitationem se componcre degeneris animi humilitas et virium desperatio non sinit; neque eos sequi, qui Pueri et Adolescentes in Juvenum, Juvenes in Virorum studia cogitationes suas propellunt, et, ut CUNAEUS, JCtus et Orator longe celeberrimus, alicubi verbo rem complectitur, praecipitant curas.

Tamet si igitur RICHTERUS noster Anno M DC VII. mense Januarii, anno aetatis decimo quinto, Illustrem illam Sapientiae arcem ALTORPHIUM Noricorum adiisset, a Lectionibus publicis tamen tantisper abstinuit, donec Classium ibidem Magistri (quos Academia illa tunc temporis magno discentium fructu habuit) inprimis MAURITIUS et WALDUNGUS, studia Adolescentis studiorum amore flagrantissimi ad majorem maturitatem proveherent. Quod et ipsum Numinis Divini faventiâ perquam feliciter cessit. Quippe qui brevi tempore, et non integro biennio post, cum laude accessit ad Lectiones publicas, tempusque non poenitendum Philosophiae Aristotelicae impendit, simulque inter maxima beneficia DEI Opt. Max. quae in se contulit, laetâ gratulatione habuit, quod tanti Nominis Professores eo ipso tempore, nimirum in Oratoria Facultate MICHAEL VIR DUNGUS, in Logicis et Politicis MICHAEL PICCARTUS, in Ethicis GEORGIUS QUECCIUS, in Physicis et Metaphysicis ERNESTUS SONERUS, ipsi contigissent, quorum curâ etiam tantum profecit, ut primum Philosophiae gradum, Baccalaurei nimirum.

merito suo publice adeptus sit. Adquem honoris gradum studiosi nostri hodie ne semel quidem respiciunt, nisi cum forte aliud agere non possunt, aut cum, ut ille ait, aliquis pluvius inter venerit dies; multisque hac tempestate in tanto omnis Doctrinae apparatu evenit, quodiis, qui dubiis epulis intersunt stomacho fastidioso.

Quantos vero Noster, post collatos Baccalaurei honores, in Philosophia porro fecerit profectus, non tantum variae Disputationes ejusdem Philosophicae publice cum admir atione habitae, sed et tredecim Volumina Manuscripta Philosophica, in praecipuos Libros ARISTO TELIS, quae suâ manu, ac privatâ diligentiâ, summoque studio collecta reliquit, abunde testantur.

Haec necessariâ Philosophiae purioris supellectile instructus, Anno M DC CXI. aetatis decimo nono, ad Jurisprudentiae studium, gradu haut desultorio, animum eo felicius applicuit, quo Excellentiores Juris privati Doctores et Professores, incredibili sua cum voluptate in eodem Athenaeo Altorphino adire licuit; siquidem publice docentes sedulo audivit, praesertim in Institutionibus Justinianeis D. ANDREAM DINNERUM; in Pandectis D. CONRADUM RITTERSHUSIUM, in Codice D. SCIPIONEM GENTILEM, etc. Trigam certe JCtorum Celeberrimorum, et qui si Scaevolae, Vlpiani et Papiniani temporibus vixissent, vel tantis Viris paria facere, eorundemque gloriam adaequare facile potuissent. Medicis olim ad Commendationem Artis suffecisse publice creditum est, si dicerent, se Alexandriae vixisse. Longe certe meliori titulo ac jure potiori tunc temporis variarum Nationum diversarumque facultatum studiosis de Celebri isthoc Sacrario Altorphino judicare, idque pronunciare licuisset, in quo non Medicina duntaxat, sed omnes omnino Disciplinae summâ fide, summâque dexteritate colebantur. Hinc nemo Studiosorum itineris pretium se tulisse existimabat, nisi hinc, ex hac Sapientiae Sede Exemplum petiisset melioris cujusdam cultiorisque doctrinae.

Etsi igitur non nesciebat RICHTERUS noster, in causarum controversiis judicandis, variisque casibus decidendis, quem finem prae ceteris sibi propositum habent Legum Studiosi, vim Orationis, nihil admodum

vel parum valere, quemadmodum in Medicina Celsus elegantiis et Sententiarum Luminibus morbos non curari censebat, ac proinde in Jure, quod JUSTINIANUS Medicinae simile facit, decidendis Litibus, inutilem esse dicendi apparatum; Oratoriam tamen Facultatem, ejusque nutricem PHILOLOGIAM, cum BUDAEO velut alteram conjugem suam impense adamabat, fructus ac dotes hujus studii eximias, licet Fori litigiis inconvenientes, Reipubl. tamen in posterum, cui studia sua potissimum adolescens jam dicaverat, vel in primis conducibiles atque decoras fore sibi persuadens. Intelligebat quidem pro mira ingenii sagacitate, Philologum, quicquid est omnino liberalium artium, haurire debere, Grammaticos, Poetas, Oratores, Historicos, Philosophos qua Graecos, qua Latinos evolvere, neque in his tantum, sed et in Medicorum Aphorismis, JCtorum Rubricis, et Adytis Theologiae, non ut transfugam, sed ut exploratorem deprehendi: Interim tamen tempus per omnia Grammaticorum, Poetarum, Oratorum, etc. pulpita trahere, nunquam animo sedit, neque permittebat hoc principale ejus studium tunc temporis JURISPRUDENTIA, nec Praeceptorum dexterrimorum excoctum consilium. Itaque alterum tantum oculum Literis humanioribus se debere existimavit, alterum Jurisprudentiae, et huic saepe utrumque. In quibusdam Literis consilium secutus est, quo Architecto suo praeivit Vitruvius: Non equidem debet, inquit ille, nec potest Architectus esse Grammaticus, ut Aristarchus, sed volo eum non esse [gap: Greek word(s)] ; nec Musicus, ut Aristoxenus, sed volo eum non esse [gap: Greek word(s)] ; nec Pictor, ut Apelles, sed volo eum esse [gap: Greek word(s)] non imperitum; nec Medicus, ut HIPPOCRATES, sed non [gap: Greek word(s)] ; nec in caeteris Disciplinis singulariter excellens, nec vero parum peritus.

Linguae Graecae prae caeteris assiduam operam navavit, inque ea tantos fecit progressus, ut Orationem Graecam scribere, et, si opus fuisset, non ineleganter Graece loqui potuerit, quam ob rem supra laudato ANDREAE DINNERO, JCto, qui Linguam hanc cum admiratione calluit, longe fuit charissimus. Ex eo siquidem saepe audiverat,

ac suopte etiam ingenio perspectum habebat, neminem qua veterum, qua recentiorum, ad solidae Doctrinae famam pervenisse, nisi Graecarum Literarum auxilio. Sive enim Eloquentiam spectes, fatendum erit, CICERONEM et alios venustatem, gravitatem et acrimoniam, etiam cum Romane scriberent, inde petiisse. Quos imitati Poetae, ita, ut VIRGILIUS ex HOMERO, THEOCRITO, HESIODO; HORATIUS ex ALCAEO, PINDARO, etc. multa ad verbum transtulerint, quod inter eruditos notissimum est, et justo libro demonstrat F. URSINUS. Sive etiam controversias circa explicationes locutionum, rituum, etc. spectes, et versiones Interpretum, et emendationes male habitorum; profecto altero pede ambulabis, nisi Graeca didiceris, imo, sine linguae hujus adminiculo et ornamento, eris alienae ignorantiae, fatuitatis, stuporis ac delirii mancipium. Ita judicabat RICHTERUS noster, ita cum eo omnis Literatorum cohors.

Anno M DC CXII. Athenaeo Altorphino Pestis imcumbere coepit; neque tum Literatorum Ordini pepercit, sed XXX. Septemb. ejusdem anni praematurâ non quoad annos, sed Liter arum merita morte eripuit summum et incomparabilem Philosophum D. ERNESTUM SONERUM, quod ipsi Vniversitati, ad cujus decus pertinere publice existimabatur, si tam grande Nomen inter Philosophos Altorphinos fulgeret, magnae fuit dividiae. Intelligens itaque RICHTERUS noster, quam luculenta et gloriosa reputetur Professorii Ordinis vita, quum occupata sit in iis studiis artibusque, quibus sine ambitione, sine praesentationibus summa Nominis claritudo paratur, quae memoriam magnorum hominum in Secula transmittit, et posteritati eos, quae semper ipsos intuetur, repraesentat; Parentationem, ut vocant, sive Orationem funebrem in obitum tanti Viri, utpote Hospitis sui quondam ac Praeceptoris fidelissimi dexterrimique, Anno M DC CXIII. a. d. 18. Maji publice habuit, et quidem non sine speciali consensu Amplissimorum Academiae Curatorum, qui tanto magis tum temporis requirebatur, quo acerbius linguae Tribunitiae, quibus non raro indigne innocentissimi quique flagellantur, in Existimationem pie Defuncti saevire coepissens. Parentationi

huic una cum Civibus Academicis aliisque Hospitibus, qui Noribergâ advenerant, interfuerunt Amplissimae Dignitatis Senatoriae Viri Prudentissimi, CHRISTOPHORUS et JOHAN. SIGISMUNDUS FÜRERI ab Haimendorff, fratres germani, cujus Illustris familiae gloriâ ac meritis Nobilis Reipubl. Noribergensis Senatus ultra Seculi memoriam resplenduit, gaudetque, DEI beneficio, etiamnum, qui faxit, ut perpetuo.

Septennio, et quod ad mensium octo spatium excedit, AltorphI inter studia Philosophica, Historico-Philologica et Juridica feliciter et egregio suo cum fructu exacto, quemadmodum jam pueritiam Doctrinis liberalioribus imbuisset, ita adolescentiam in literata Peregrinatione apud Exteros consumere animo sedit, compertum siquidem ex concordi et consentiente multorum opinione, veluti Naturae quadam voce habebat, extremae infelicitatis esse, gloriam studiorum, multâ assiduitate longisque vigiliis partam, oscitantia quadam et ignobili rerum praeclarissimarum fastidio intra parietes perdere.

Antequam vero Altorphio discessit, publicum Testimonium a supra laudato SCIPIONE GENTILI, JCto, nomine Facultatis Juridicae, de vita, moribus et studiis elegantissimum obtinuit, quod ita se habebat:

DECANUS et caeteri Doctores Facultatis Juridicae in Academia Noribergensi, quae est AltorphI, Lecturis S.

SI quantum in bello Virtus praestat, tantum innocentia, modestia atque artes bonae in pace atque otio valetent, nulli bono modestoque metuendi essent calumniae aut invidiae ictus. Sed accidit longe aliter, quam oportebat. Quo quisque probior est, vitamque ad certam rationis normam exactius componit, eo pluribus insidiis expositus est, pluribusque

ac vehementioribus circumflatur invidiae ventis. Neque simpliciter verum est, quod Poeta ait: innocentiam murum aheneum esse. Bonorum potius atque excellentium virtute hominum benevolentia ex judicio testimoniisque septa est cujusque vita ac ratio. Quam ob rem prudenter a majoribus institutum fuit, ut in Academiis qui modestam vitam egerit, industriamque suam ac diligentiam in perdiscendo, aliis, praesertim Praeceptoribus suis approbaverit, is earum rerum attestationem publicam laudationemque consequatur. Talis est hic Ornatissimus Juvenis GEORGIUS RICHTERUS, Norimbergensis, Philosophiae ac Juris Studiosus, de quo verissime affirmare possumus, eum singulari nobiscum modestiâ per annos septem vixisse, eamque in studiis diligentiam perpetuo adhibuisse, ut non solum optimae indolis praestantisque ingenii certa nobis argumenta dederit, sed etiam condiscipulis suis praeire exemplo honestissimo potuerit, pulcherrimaque et generi humano utili aemulatione ad Virtutem atque ad decus inflammare. Studia primum Philosophiae sequutus est, tantosque in ea profectus brevi fecit, ut ipsis etiam Praeceptoribus suis, Viris Clarissimis et acutissimis, admiratione fuerit; inde ad Juris Civilis disciplinam se cum contulisset, non minori cum laude diligentiae atque acuminis in ea versatus est, palamque omnibus declaravit, nihil esse, quod industria cupiditasque discendi, cum bonitate judicii naturaeque excellentia conjuncta, consequi et efficere non possit. His causis impulsi, libenter meritoque fecimus, ut ei hoc verissimum Testimonium impertiremur: eoque omnes, ad quos venturus aliquando est, cum debito cuique honore rogamus, ut hunc discipulum nostrum omnibus rebus, quibus poterant, omnique favore ornandum sibi atque adjuvandum putent, paria a nobis officia, sicubi usus poscet, expectaturi et relaturi. Ut autem haec testificatio nostra majoris ponderis sit, eam Facultatis nostrae sigillo muniendam confirmandamque curavimus. Actum Altorphii XXV. Augusti, Anno 1614.

Quod ipsum Testimonium verbotenus huc transferre placuit, partim quod non secundum morem et stylum consuetum, partim quod a tanto Viro elaboratum, qui, ob singularem eruditionem Jurisque Civilis cognitionem, Academiae, quam docendo ac de Jure respondendo diu exornaver at, Nominis perennitatem cum Fama immortali velut ex asse reliquit. Abiturientis animum MICHAEL PICCARTUS, quo Praeceptore in Logicis et Metaphysicis aliquandiu usus est, ad Virtutis exempla firmiter retinenda et custodienda scdulo confirmavit, ne forsan offenderetur, si Virtuti pariter ac bonis Literis pro seculi perversitate debita sua praemia subtrahi animadverteret. Proinde elegans illud Horatianum

Nullus honos Musis, nec sunt sua praemia doctis,
Regnaque jam repetit pristina barbaries.
Utque odio Virtus hodie spectatior Orbi,
Sic fraudi est doctos inter habere locum.
O seclum! O mores! Et quis Cato vellicet aurem.
Aut quod Sal tandem defricet hanc scabiem.
Sed nec proficimus querulis his vocibus hilum,
Narrantur surdis auribus ista diu.
Ergo igitur mens aegratuos tibi quaere recessus,
Et medio in mundo mundum etiam usque fuge.
Virtuti te involve tuae, gratisque libellis,
Pauperiem quaeras et sine dote piam.
Corporis exsuvias donec te ponere mandet,
Et vitae et mortis quem penes arbitrium est.
Tunc tibi erit melius, tunc justâ exacta libellâ
Et pleno modio praemia vera fluent.

Caeterum, quum iis, qui Altorph I inter Alumnos Noricos vixerunt, (quorum duodecim quotannis sumptibus Reipubl. Noribergensis ad sublevandas Studiorum impensas aluntur, interque eos RICHTERUS quoque locum habuit) sine speciali consensu Amplissimorum Academiae

Curatorum peregrinari non liceat, itaque veniam pro innata Modestia sua sequenti libello supplici petiit:

Cum duae sint hominis partes, altera terrenâ mole gravis et iners, altera coelestis originis memoriam motus perennitate servans, quarum hanc animum, istam corpus dicimus: tanto quisque supra alios mortales evasisse semper est habitus, quanto liberior a tarditate corporis exiret, similitudinemque coeli gentilis, unde animos nostros Philosophi delibatos esse ajunt, celeritate et perennitate motus affectaret. Quo factum est, ut maximi quique Viri, quorum nomen posterorum admiratio consecravit, peregrinationibus delectati fuerint: nec est ut annalium memoriam fatigem, et ab antiquitate nebulas colligam ad cogendam eorum nubem, qui vel Sapientiae vel Prudentiae Civilis caussâ remotissimas terras emensi sunt, cum vos ipsi, Viri Mecoenates, Patres Ampliss. Nobiliss. Prudentiss. instar omnium esse possitis, qui cum florentissimam Rempubl. a majoribus Vobis tanquam Lampada in manus traditam non tantum conservandam, sed et illustrandam accepissetis, longissimis susceptis peregrinationibus variarum gentium ritus et mores, instar Ulyssis illius Homerici, ad Spartam Vestram exornandam contulistis.

Ita nimirum Principum exemplis subditorum studia ad imitationem excitari solent, nec nullam esse caussam facile suspicor, quae tot Excellentissimos Viros ad institutum ejusmodi permoverit; proinde et aliorum praeviâ virtute et privato naturae instinctu exstimulatus, nimium quantum animum meum peregrinationis amore accendi, et si me quoque possim tollere humo, ad perfectionem aliquam eo ipso motu eniti me posse ac debere animadverti. Cum igitur octo fere annos in Academia Vestra, quod summum ac Divinum Vestrum in me est beneficium, Philosophiae ac Jurisprudentiae, Vestrâ voluntate Vestrisque sumptibus liberalissimis operam dederim: Coeperunt me magni quidam Viri, quorum auctoritatem nequaquam spernere debeo, adhortari,

ut mutatis castris, tali praesertim occasione, quae modo praeter spem est oblata, alibi paulisper eandem militiam sectarer, et ita variis expeditionibus edoctus, sub Reipubl. Vestrae signa, cui Sacramentum dixi, tanto fortior redirem. Neque enim ipsas Amplitudines Vestras latet, Studioso, Juris praesertim, instar impigri mercatoris, cujus merces una regio non includit, varias Academias, tanquam panegyricas nundinas, adeundas esse, unde thesauros quosque rarissimos ad Rempubl. suam comportet. Quamobrem Vos, Viri Ampliss. Nobiliss. Prudentiss. quia sine Vestre consensu nec debeo quicquam, nec possum aggredi, ac ne cupio quidem, supplex oro atque obtestor, ut proficiscendi veniam pro consueta erga omnes humanitate ac benevolentia Vestra, concedere velitis, meque clientem Vestrum, quem paterno sinu fovendum semel benignissime suscepistis, porro benignitatis Vestrae calore non destituere, spemque segetis herbescentis ad maturitatem provehere dignemini. Spondeo ego et promitto, me omni animi contentione operam daturum, ut nunquam Vos illorum, quae in me contulistis, beneficiorum poenitere possit: Vos absens in oculis semper feram, quid a me fieri velitis, assiduâ cogitatione ruminabor, et quo jure ac vinculo Vobis obstrictus tenear, nunquam non publice profitebor. Valete, Mecoenates omni observantiâ et obsequio honorandi, mihique et in primis toti Reipubl, diu felices vivite!

Quâ licentiâ ex voto suo a praedictis Academiae Curatoribus impetratâ, Anno M DC CXIV. XXVI. Septembr. invocato prius Numinis Divini auxilio, pro felicissimis itineris auspiciis, progressu et fine, Noribergâ discessit, celebrem illam Academiam Juliam, quae est HelmstadI, aditurus; quam propitiis Vialibus XI. Octobr. ejusd. anni primum vidit, et ob Coronam Studiosorum Doctissimorum, quos inter CALIXTUS, HORNEIUS et NIHUSIUS in primis eminebant, impense amavit; praecipue quod cum hisce convictoribus apud CORNELIUM MARTINI commorari, et inter doctas, jucundas et utiles conversationes

prandia et coenulas per agere licuerit. Quo saepius et jucundius postmodum felicissimi hujus convictus memoriam repetiit, nunquam minus otiosum se fuisse existimans, quam si contingeret, cum tam eruditis commensalibus otia tam officiosa, tam jucunda dividere. Vtar ego hîc libcrâ, sed verâ voce, doctas ejusmodi et frequentes juvenum collocutiones plus emolumenti ad Virtutem Literarumque studia conferre, quam serias et viriles cur as eorum, qui domi semper latitant, omniumque salubrium conversationum pertaesi, se et studia sua velut in perpetui Legem silentii indurare solent.

Post integrum prope annum Helmst ad I consumptum, Anno M DC CXV. Lugdunum Batavorum sese contulit, tum ob communem famam, quâ illustre illud Musarum Domicilium reliquis Hollandiae Academiis antecellere credebatur, tum ob exoptatam opportunitatem, quâ, cum Jurisprudentia, studium in primis Politicum et Historicum ope et subsidiis Bibliothecae publicae ibidem, sub manuductione DAN. HEINSII, continuare perquam feliciter contigit. In primis vero admir ari simul ac venerari satis non potuit celebritatcm Professorum, qui tum temporis Academiam hanc Leydensem ad invidiam usque illustrârunt; praedicti nimirum HEINSII, CUN AEI, BERTII, MEURSII, SCHWANENBUR GII, EPISCOPII, SGRIVERII, VOSSII, aliorumque, qui liberiori accessu ob dotes ingenii et doctrinae RICHTERUM dignati sunt, quae occasio ipsius animum discendi ardore flagrantissimum ita commovit, ut integrum biennium augusto huic Literarum Sacrario destinaverit. Quam diligenter vero, imo avare felicitate isthac usus fuerit, vel exinde apparet, quod ibidem non tantum integrum Corpus Juris Civilis, sed et Opera CICERONIS ab initio ad calcem usque legendo absolverit; non dicam jam de variis Disputationibus tam privatis, quam publicis, quibus summâ assiduitate Studium in primis Juris mirifice excoluit. E multis vel sola Disputatio Juridica ad difficillimam l. 57. Heredes mei. ff. ad SC. Trebellian. sub Praesidio D. CORNELII a SCHWANENBURG, Codicis Professoris Primarii, 2. Julii Anno 1616. publice habita, testis sit, quam cum, ad stuporem et admirationem omnium Auditorum, solide et ex fundamento

defendisset, multorum statim encomia insignesque commendationes promeruit, quarum singularem illam P. BERTII literis ad Amplissimum Reipubl. Noribergensis Senatum perscriptam, quibus simul GERMANIAM suam obtulit, et de Successore in locum SCIPIONIS GENTILIS Altorphium evocando rogatus sententiam suam tulit, in forma hîc adjicere visum est; ita autem ille:

Nobiles, Amplissimi, Magnifici Domini.

EX quo mihi Germaniam pleramque, et in ea laudatissimam Rempubl. Vestram videre Divinitus obtigit, cepit me generosus quidam impetus, Regionem Amplissimam Nobilissimamque describendi. Et effeci id tandem non sine ingenti labore et sumptu; editis nuper rerum Germanicarum Commentariis, in quibus si non ex dignitate Inclytae Nationis, saltem pro modulo ingenii mei summa attigi praecipuarum rerum fastigia; nam omnia dixisse me non profiteor. Ejus autem laboris nostri monumentum si offerri N. et A. Vestrae a me nunc dicam, non expressero id, quod res est. Vere enim et ex animo sentio, deberi hoc Vobis, qui me ante hos annos XXIV. Urbe Vestrâ et Academiâ peregrinum comiter excepistis. Quae me res impulit, ut cum alias semper Civibus Vestris apud nos degentibus fores meas officiaque omnia patere voluerim, tum etiam nunc GEORGIUM RICHTERUM, Deus bone, quem Juvenem! quantâ eruditione et modestiâ! aliosque Vestrae Reipubl. Cives, qui adhuc in Urbe nostra et Schola vivunt, pro meis facultatibus comiter producam, et ad ea studia excitem, quibus aliquando Patriae suae inservire possint. Rogo eâ, quâ par est, observantiâ animique demissione, ut munusculum hocce meum, et officium in Cives Vestros aequi bonique facere dignemini. Et quia excessu Cl. Viri, D. SCIPIONIS GENTILIS, Amici, dum vixit, nostri, vacua

facta est AltorphI Cathedra JGti, ignoscite mihi, si, in hac Virorum Eruditorum penuria, de RICHTERO Vestro in ejus locum aliquando surrogando, consilium Vobis suggerere audeam. Ego et SCIPIONEM et RITTER SHUSIUM penitus novi; sed, si me non fallunt auguria, sunt in RICHTERO Virtutes, quibus et hunc et illum cum tempore aequare, imo vero etiam superare possit. Vester est, cur alibi quaeratis operose, quod expositum habetis domi. A Graecis et Latinis Literis insigniter instructus est. Philosophiam exacte didicit, sine qua Juris omnis Scientia exsucca est atque exsanguis. Memoriam habet Divinam et dicendi expeditam facundiam. His ille praesidiis instructus se ad Juris prudentiae studium contulit, in eaque ita profecit, ut nuper cum stupore Academiae nostrae de Jure exacte responderit, nullâ adjutus Praesidis operâ. Non erit mihi, spero, pudori, si hunc talem Nob. et Ampl. Vestrae commendem, praesertim cum ipse, in spem Patriae educatus, co semper sua contulerit studia, ne falleret expectationem Vestram. Multum ego mihi consecutus videbor, si Commentarios meos et Juvenem istum ad magna natum, et mediocria tantum, quâ est modestiâ, spirantem, Vestrae Nob. atque Magnif. probavero. Nobiles, Amplissimi, Magnifici Domini, CHRISTUS JESUS, aeterna Patris Sapientia, Vos Vobis et Reipubl. diu incolumes conservet! Dat. Lugd. Batav. IV. Id. Sept. Anno M DC XVI.

Non pigebit porro huc transcribere Carmen doctissimum, quod idem BERTIUS Lugduni Batavorum, in honorem RICHTERI, et testandi in illum affectus tesseram esse voluit, hisce formalibus:

RICHTERE, cujus artibus Deae novem
Tinxêre pectus, labra Phoebus polluit,
Frontemque Dia Palladis struxit manus;
Cur me tuorum, quos legis, sodalium

Cui non minus elegans adjunxit ipsis Calend. Julii Anno M DC XVI. PETRUS SCRIVERIUS hunc in modum:

SCipio, Virdungus, Piccartus, claraque Vatum
Nomina, quos albo fert liber iste siru.
Sideraque Astreae, Sophiaeque perennia templa,
Norica quae prohibent nocte Lycea tegi.
Et candor, RICHTERE, tuus laudataque Virtus
Praestringunt oculos impediuntque meos.
Quare Tiresiam, aut forsan si Phineas optes
Oedipodasve; istis me cito junge choris.
Fas mihi sit claris nebulam interspergere stellis,
Et liceat doctos inter habere locum.
Quod mihi ne fraudi sit, Musas deprecor omnes,
Barbariae tantum nec licuisse velim.

Statum Reipubl. Batavicae tum ex doctis Virorum magnorum scriptis, potissimum DOUSAE, HUGONIS GROTII, BAUDII, aliorumque tum in primis ex crebris et utilissimis colloquiis cum CORNELIO VANDER MYLEN, Scholarchae Academiae Leydensis, cum JANO RUTGERSIO, Regis Sueciae Consiliario, supra dicto HUGONE GROTIO, tum temporis Syndico Civitatis Roter damensis, et LYCLAMA a Nicholt, cui locus erat inter Ordines Gener ales Confoederati Belgii, incredibili sua cum voluptate hausit, quem colloquendi accessum cum tantis Viris in primis HEINSIUS et BERTIUS conciliaverant; quorum ille prolixam non minus quam eruditam Epistolam ad RICHTERUM scripsit de servitute naturali, quam J Cti negant, Aristotelici contr a affirmant, quosdam nimirum servos esse naturâ; et quidem necessario. Occasionem huic rei dederat Corollarium I. supra dictae Disputationis Juridicae publice Lugd. Batavor. habitae, quo RICHTERUS utrumque verum esse statuit. Edita reperitur haec Epistola in Rutgersii Variis Lectionibus, ut et in HEINSII Orationibus, et novissime denuo inserta ejusdem variis Epistolis ad RICHTERUM scriptis, quas cum aliis hic ipse Tomus Epistolarum continet.

Biennio, quod, ut supra innui, florentissimo Athenaeo huic Lugdunensi, non sine spe praeclarissimi fructus, destinaverat, jam praeterlapso, et quidem eventu exoptatissimo, discessum inde meditari, iterque, per Brabantiam, Flandriam, Angliam, in Galliam adornare coepit. Verum, quum sine publico Testimonio illum discedere Proceres Academici nefas judicâssent, tanto facilius petenti annuerunt; quos inter DAN. HEINSIUS Testimonium proprio Marte et manu, quod rarum erat, conscripsit, ita se habens:

RECTOR ET SENATUS Academiae Lugdunensis apud Batavos Lectoribus S. D.

CUm ea sit Virtutis ratio, ut eam nemo, quamvis animo sublimi et excelso, ita gratis amet, ut non ejus caussâ se probari Viris magnis sollicite appetat, cujus rei illustria in omni antiqua memoria habemus exempla, minime mirandum est, si qui tales nostrâ quoque tempestate sunt, qui praemium in omni vita sibi ac praeclaris suis actionibus propositum deberi existiment. Quare cum hoc idem Juvenis eximius ac rari exempli GEORGIUS RICHTERUS a nobis petiisset, qui quanquam intelligeret Virtutem sibi esse finem Sapientiae pariter et votum, eamque solam per se ad felicitatem sufficere, voluit tamen, aliorum caussâ, judicium suis de Virtutibus extare nostrum. Id nos et lubenti animo et ex officio fecimus. Testamur itaque eundem, cujus jam meminimus, praeclarum Virum, ita toto tempore, quo hîc versatus est, vixisse, ut cum Regina rerum, Jurisprudentia, artes omnes conjungeret ac disciplinas, utque corruptos seculi aspernaretur mores, quo plerique meliores artes, eaque studia, quae merito humanitatis nomine censentur, rejiciunt ac negligunt: linguas nihil ad Sapientiam et Eruditionem conferre arbitrantur: antiquitates et historiam, Civilis prudentiae magistram, insuper habent, studium Philosophiae, sine quo in caeteris frustra desudatur, ne attingunt quidem: quae ille ita excoluit, ut hujus sive judicii sive industriae fructum nuper retulerit maximum: cum luculentas non ex Jure modo, sed ex omnibus fere disciplinis, summa cum omnium admiratione, Theses defendit. Quibus omnibus hoc consecutus est, ut maximam de se in hac Academia expectationem concitârit, neque quisquam

dubitet, quin eximium Patriae suae ornamentum aliquando sit futurus et exemplum omnibus, quantum conjuncta cum excellenti ingenio possit industria. Lugd. Batavor. 28. August. Anno 1616.

Antequam vero Lugduno Batavorum discessit, commendatitias ab HEINSIO ad ANDREAM, Episcopum Eliensem, qui Londini tum agebat; et ad JACOBUM AUGUSTUM THUANUM, LUTETIAM Parisiorum; a PETRO BERTIO vero ad JOHAN. BAPTISTAM GRYMAIUM, Bruxellis in Brabantia commorantem, nec non ad Nob. Dn. ab ASPEREN Ordinum Hollandiae ad Galliarum Regem Legatum, impetravit, saepe mirum in modum praedicans, Liter as hasce magno adjumento, in primis vero familiaris accessus ac licentiae delicias sibi fuisse.

Itaque 1. Junii Anno M DC CXVII. Lugduno Batavorum valedixit, iterque in Brabantiam et Flandriam instituit. Brabantiam videndi desiderium praecaeteris concitavit Lovanium, non solum propter mir andam tot Scholarum et Collegiorum, quae ibidem egregie constructa reperiuntur, frequentiam, sed quod magnum illum ERYCIUM PUTEANUM, JUSTI LIPSII Successorem, publice docentem audire saepe optaverat. Cujus voti sui etiam compos factus, eloquentissimum Virum summa cum voluptate et admiratione in celebri Auditorio Lovaniensi trium Linguarum audivit, cum publice eo ipso tempore ex Flori Historiis explicâsset secundam seditionem Reipubl. Romanae, quam excitavit libido APPII CLAUDII erga filiam VIR GINII. Post finitam Lectionem publicam PUTEANUS, pro summo affectu et humanitate in omnes Literatos, praecipue Germanos, RICHTERUM familiari colloquio dignatus est. Inter varios discursus sermo incidebat de libello quodam, cui titulus, Corona Regia contra Regem Angliae, cujus Auctor

PUTEANUS dicebatur. Cujusrei vero famam ille enixe declinans, velut Apologiae loco scriptum quoddam exhibuit, cui nomen, Perjurium RUFFI et GIBBOSI praefatus: quo delatorum suorum virulentiae ac sinisteritati satis fuisse consultum et obviatum existimabat.

In Flandria, quam post Brabantiam adiit, potissimum admiratus est Vrbem primariam, nullique in tota Europa secundam, GANDAVUM, cujus ambitum intra muros 45640. pedibus Romanis sive septem milliaribus Italicis consistere, ex BERTIO Lugduni Batavorum didicerat, locum hunc visutanto digniorem arbitratus, quod CAROLUM V. Imperatorem Orbi dedisset, simulque non paucos Viros Literatos et hos inter JODOCUM BADIUM, LEVINUM TORRENTIUM, BALDUINUM RONSSAEUM, UTENHOVIUM et DAN. HEINSIUM, cujus memoriam tum ob recentia adhuc favoris beneficia tum alias semper magno honore habuit, insigni seculi felicitate protulisset.

Flandriâ discessurus consilium primo coepit in Galliam se conferre relictâ Angliâ; partim quod statum illius Regni ex libris aeque addiscere posset, prout specimina non poenitenda ex THOMA SCHMIDIO, CAMDENO, Rege Platonico, METTERANO, EUPHORMIONE aliisque hauserat; partim quod Linguae Anglicae non idem, qui linguae Gallicae in Republ. usus; partim etiam, quod varia tum prodiissent omina, quae Regno huic diuturnam serenitatem, et in primis a motibus intestinis omnimodam securitatem, vix ac ne vix quidem promittere videbantur, cum eo tempore longe alia apparebat facies ab illa pristina, quâ sub HENRICO VIII. tanquam coelitus emisso Principe, sic omni genere virtutum effloruisse Britannia credebatur, ut videri possit renata, sic moribus incorrupta, ut ab hac vel ipsa MASSILIA, optimarum olim disciplinarum studiis florentissima legibusque sanctissimis optime constituta, civilis disciplinae exemplum petiisset; sic pietate pollens, ut vel ipsi ROMAE esse potuisset magistra pietatis. [note: Vide Erasm. Roterodam. lib. 6. Epist. fol. 356. Epist. XII per tot.] Caeterum, quum Angliam quoque Viris inomni doctrinae genere abundantem

adiisset RICHTERUS, ita, ut huic etiam ITALIA invidere posset, nisi studiorum aemulatio nesciret invidiam; praeterea etiam Lugduni Batavorum ex doctissimis P. BERTII conversationibus memoriae adhuc superesset, in Anglia Philosophos quosdam nihil non conari adversus PLATONEM et ARISTOTELEM: nihil non in Mathematicis adversus EUCLIDEM; Coelum nimirum stare, terram raptari in Orbem; Solem ipsum non inhaerere suo Orbi, sed vagari, aut instar globi per vastum illudinane discurrere, et id genus alia; mutavit illico consilium, et Comites itineris sequutus, qui vel solâ commemoratione Vrbium per universam Angliam praecipuarum, quas inter floruerunt Londinum, Eboracum, Cantuaria, Bristolia, Glocestria, Cantabrigia, Oxonia, etc. salivam eidem moventes, facili negotio in suam pertraxerunt sententiam, ut una cum iisdem Londinum se conferret, quam Vrbem velut totius Angliae Epitomen saepe deinceps admiratus est. Et quamvis multa ibidem digna visu, de quibus Itinerariorum Scriptores aliique jam indigitârunt, avaro oculo perlustrâsset, non tanti tamen aestimavit, quam quod Londini cum MARCO ANTONIO de DOMINIS, Episcopo Spalatensi, Viro Doctissimo, quem Religioni Pontificiae renunciantem ex Italia sedem ibidem fixisse acceperat, colloqui licuit. Jucunde non minus quam honorifice ab eodem exceptus, multa pariter non poenitenda per discursum audivit, in primis de Hierarchia, quaetunc sub manibus erat; nec non statu Hollandiiae, quem cognoscere enixe desiderabat, tandem etiam de Theologorum Batavorum controversiis. Multi de admissione, quâ RICHTERUM prae caeteris dignatus est, ideo mirati sunt, quod Vir ille semper fuerit paucorum hominum, tantoque difficilioris accessus. Cum Rege Angliae tunc simul in Scotia commoratus Episcopus Eliensis, spem illam, quam commendatitiae ad eundem a DAN. HEINSIO impetratae primum fecerant, exclusit. Jacturam itaque hanc supplevit deinde celebrit as et fama Vniversitatis Oxoniensis, quam videre cum Nobilissimis Juvenibus et Patriciis Noribergensibus, DN. ALBERRTO POEMERO et DN. JODOCO CHRISTOPHORO KRESSIO a Kressenstein, tanto felicius contigit, quanto jucundius erat RICHTERO,

amicitiae jura, antehac Lugduni Batavorum cum Nobilissimis hisce commensalibus feliciter contracta, in Angliae Academia non minus celebriredintegrare, qui uti haud indecorum arbitrabantur in Exteris Academiis innotuisse RICHTERO, ita postmodum magno eundem affectu prosecuti sunt in Amplissimi Senatus Reipubl. Norimbergensis Ordinem adsciti Viri Nobilitatis Doctrinae et Summarum Dignitatum Ornamentis splendidissimi, deque Patria in primis praeclarissime meriti: saepe affirmantes; cum de laude aliqua, Studioso Adolescenti docto et industrio congrua, cogitarent, os RICHTERI ante oculos sibi versari solitum.

Post Oxoniam placuit porro etiam videre alteram Angliae Academiam, Cantabrigiam; diversatus ibidem aliquantisper Candidatum Theologiaepro Gradu, sed non sine Praeside disputantem audivit de Praedestinatione, simulque morem disputandi diligenter notavit, quo primo omnium conclusionem conceptis verbis pronunciant: Ergofalleris, etc. deinde demum propositiones probare incipiunt, qui mos etiam in aliis Angliae locis servatur.

Ineunte aestate Anni M DC CXVII. non multo labore a Parentibus obtinuit, ut liceret sibi invisere Galliam. Appulsus itaque felici sidere in Comitatum Bononiensem XI. Julii ejusdem anni Rothomagum venit, locumque illum non tantum situ peramoenum, utraque parte clausum Sequanâ; sed et Archiepiscopatu et Parlamento celebrem, adde et mercatu satis divitem, magnâ jucunditate perlustravit. Caeterum, quum jam fama Lutetiae Parisiorum, quâ omnium pene totius Europae Vrbium et maxima, et cultissima et populosissima jure suo audiit, videndi desiderium magis magisque accendisset, post aliquot dies Rothomago discessit, et 23/13. ejusdem mensis Julii modo dictam Lutetiam attigit, saepe postea, cumpotissimam Galliae partem magnâ curâ et studio indefesso peragrâsset, confessus, Lutetiam hanc vere totius Galliae compendium esse, sicut Europam Orbis. Et cum plerique, qui locum illum petunt, ad arma, aliaque studia et exercitia soleant divertere, RICHTERUS perrexit requirere res memorabiles, et in primis magnos et eruditos Viros, quibus Gallia semper abundat. FRANCISCI BALDUINI, Jurisperiti celeberrimi, monumentum in aede Maturini vidit, simulque errare eos deprehendit,

qui illud apud Augustinianos inter ROBERTI GAGUINI et JOHANNIS a Sacrobusto monumenta quaerunt. Inter Convictores Parisienses Virum Doctissimum habuit, JOHANNEM BAPTISTAM GROSILLEM, Professione Theologum, cum quo singulis fere diebus de controversiis nonnullis Religionis disputans, alter alteri hanc simul legem dixit, ut, si ex Novo Testamento sententia aliqua probanda veniret, Graecus semper textus peteretur. Commendatitias ad THUANUM quas Lugduni Batavorum ab HEINSIO impetraverat, mors inopina antevertit; extinctum enim est Galliae Lumen hoc incomparabile, cum RICHTERUS adhuc in Anglia ageret. Literas nihilominus liberorum defuncti TUTORI, PETRO PUTEANO, reddidit, qui author fuit, ut non solum aedes, sed in primis Bibliothecam THUANI instructissimam et per totam Galliam celebrem videre licuerit. Vidit itaque aliquoties, et quidem oculo minime transeunte, sed maximopere intento, non parum insuper delectatus tum raritate Authorum, in primis Manuscriptorum, tum quod in tres classes locis separatis tota Bibliotheca ordine congruo ac decenti distincta conspiciebatur, quarum prima libros Juridicos cum Manuscriptis; altera Philosophicos et Historicos; tertia Theologicos, eosque inter varios libros Manuscriptos continebat, interspersis ubique nonnullis magnorum Virorum Iconibus, Scaligerorum nimirum, MURETI, CASAUBONI, CUJACII, FABRORUM, BRISSONII, BUDAEI, ALCIATI, SAVONAROLAE, PETRARCHAE, CASSANDRI, LIPSII; nonnullorum etiam Imperatorum ac Regum. Hujus felicitatis authori ut multum se debere ingenue confessus est RICHTERUS, ita non semel incusavit inexsuperabilem illam Fatorum vim, quae, rerum tot praeclarissimarum cursum invidiose dicam ac praemature abrumpendo, Virum hunc ad summanatum, et bono in primis publico quotidie magis magisque invigilantem, infelici hac in parte GALLIAE superesse diutius haud sinebant. Sed haec est mortalium, imo cogitationum nostrarum periodus. Res saepe magnas parvo tempore molimur, et ingentes animos in angusto pectore versamus; dumque jam ferrum nostrum calere existimamus, ecce praeter expectationem adest decretoria illa hora,

quae, multis praeclaris coeptis, auctoritate voluntatis Divinae imponit finem. Melioris successus erant literae P. BERTII ad supra nominatum Dn. ab ASPEREN, Ordinum Generalium ad Regem Galliae Legatum. Quoties enim ille per Audientiarium, carrucarum satis magno numero et comitatu, ad Colloquium cum Rege sive ad Audientiam, ut vocant, admissus est, toties RICHTERO eâdem carrucâ copiam fecit videndi Aulam Regiam ejusque Proceres; cum quo tunc temporis simul erat GUILIELMUS GROTIUS, HUGONIS GROTII frater, qui, cum RICHTERO eâ occasione per aliquot menses familiarius vivere, honori sibi duxit.

In ipso Galliarum Rege LUDOVICO XIII. internas animi vere Regii dotes longe majores deprehendit quam externum cultum et habitum; qui, licet facundiâ Regiae quidem Majestati haud inconvenienti usque adeo non inclaruerit, nomen tamen Regis CHRISTIANISSIMI a majoribus acceptum itaomnibus numeris implevit, ut, quantis votorum omnimodae felicitatis cumulis omnes boni vivum prosequerentur, tantâ veneratione memoria ejusdem etiamnum, non solum propter eximiam prudentiam tam Civilem quam militarem, sed et potissimum ob Regiae lenitudinis laudem, publice colatur, verissimum saepe expertus aureum illud AMMIANI MARCELLINI effatum: Afflicti solatia status semper esse lenitudinem Principum.

In Collegiis, quibus abundat Lutetia, Viros prae caeteris doctos convenire inter potissima vota erat. Proinde gratissimum accidit, quod primo omnium, in Collegio Sorbonistarum, Monachum eruditum pro Gradu Baccalaurei in Theologia disputantem audire licuit, quem disputandi morem a SLEIDANO Lib. 3. Histor. fol. 60. descriptum antea cognoverat.

In Collegio Lysiae Professorem Artium Humaniorum Virum Doctissimum, JOHAN. BRISSAEUM qui nuper e Gasconia Lutetiam se contulerat, memoriter perorantem, summacum admiratione, audivit de miraculis Seculi XVIImi. quod 1. in Religione, 2. in Rebuspubl. 3. in Eruditione, 4 in rebus mirandis, typographia potissimum et navigatione, prioribus Seculis partim comparavit, partim praetulit. Qui

ut eloquentiâ (quâ non raro Viros Principes ex Aula Regia in attentionem Lectionum publicarum provocavit) vix quempiam habebat parem: ita aemulum suum passus est JOHAN. VALENTEM, Praeceptorem primae Classis in Collegio, quod vocant, Boncour. Hic, quia famam BRISSAEI multorumque discentium concursum frequentem ferre non poterat, ideo in discursus et judiciaplane perversa, coeco aemulandi studio vel potius ardore prolapsus, se, iratum dicebat, intra triduum Oratorem effecturum, ut CICERO JCtum. Si quosdam Jurisperitorum titulo gaudere cognovit, eos vocavit Jurisperditos, et qui CICERONI prae caeteris operam dederunt, Ciceroniasinos. Multos se frustra exercere in definitione Juris Naturalis, quod Natura omnia animalia docuit: posse equum creari Doctorem, quemadmodum CALIGULA equum creavit Consulem: Compendia Historicorum, velut TROGI ex JUSTINO, FLORI ex LIVIO, XIPHILINI ex DIONE, etc. studiosae juventuti plus detrimenti quam veri commodi proferre, constans ejus erat opinio, quam tamen minime recti ac sinceri judicii tenor, sededax illa et inimica semper alienis processibus expressit invidia. Caeterum quanto quis invidentior, tanto plerunque maledicentior, eo ipso vero tanto etiam stultior est, cum, ERASMI ROTERODAMI judicio, nullum gravius supplicii genus excogitari possit invidentiâ, utpote quae ipsa sui carnifex est, et, ut Poeta dixit, supplicium suum. Hinc veteres Epigrammatici invidentissimo cuique extremum malorum, ipsam nimirum invidiam, paucis hisce imprecatisunt:

Non procul Parisiis, cum porro notatu digna observare jam desiderâsset RICHTERUS, ad pontem illum celebrem Charentonium appulit, ubi Echoreperitur, qui non solum decies et ter vocem editam refert, sed et dictionem quadrisyllabam ter quaterque distincte ingeminat. Verum vix tantopereraritatem hanc aestimavit, quam quod eâ ipsâ occasione, inter Reformatos Viros Doctissimos, N. DURANDUM, et PETRUM MOLINAEUM concionantes audire, paucisque diebus post, cum FRONTONE DUCAEO, Viro, CASAUBONI judicio, eruditissimo, colloqui licuit; cujus ad eundem, in Tomo Epistolarum a

GRONOVIO edito, Epistola extat satis prolixa CLXX. Cujus Anno M DC CXI. Londini seorsim editae copiam habuerat RICH. TERUS.

Non destitit porro bonas horas succidere in adeundis et perlustrandis Bibliothecis aliis, quas inter post Regiam, quae multis Manuscriptis singularibus celebris est, animum in primis delectârunt Bibliotheca ad S. VICTOREM, et quae in Coenobio Benedictin. conspicitur, in qua librum vidit notis refertum non literis, sed quarum singulae notae verbum denotârunt, cujusmodi modum scribendi CICERO olim operâ TIRONIS, liberti sui, usurpâsse dicitur.

Lutetiâ Parisiorum XIX. Novembris Anno M DC CXVII. cum comitibus suis, fratribus germanis Landschadiis, discessit, et Aureliam adiit, quae praecaeteris Galliae Academiis animum ipsius adeo affecit, ut linguam Gallicam una cum Statu Regni, cujus studiosissimus fuit, ibidem addiscere secum constituerit. Cujus fiduciae suae postea egregios fecit progressus ex Manuscripto doctissimo, ab Amico quodam impetrato, cujus familiaritatem et favorem singularem colloquiis quotidianis sibi conciliaverat. Zuinquennium eo ipsotempore erat, quod JOHANNES HORDAL, Serenissimi Lotharingiae Ducis Consiliarius et in Academia Ponti Mussana Professor Publicus, Historiam suam edidit de prodigiosae et Mavortiae illius Virginis, quam vulgo Puellam Aurelianensem dicebant, rebus contra Anglos inclyte gestis publice edidit, quae ipsa Historia, contra LIPSIUM argumentis non spernendis egregie defensa, ansam RICHTERO suggessit, ut de ea postmodum in Disputatione sua inaugurali, BASILEAE pro Gradu habita, [gap: Greek word(s)] publicum proposuerit.

Inter Viros Eruditos, quos Aurelia tunc habuit, in primis admiratus est Theologum disertissimum Patrem HARDY, quem tempore passionis aliquoties, ipso vero die SALVATORI nostro Opt. Maximo exequiali, integrum trihorium cum omnium admiratione concionantem audivit. Quae insignis perorandi dexteritas animum RICHTERI Virorum Literatorum consortio flagrantissimum impensius subinde exstimulavit,

ut colloquium quo frequentius et familiarius, eo jucnndius cumtanto Viro ambire non desierit.

Cujus tandem Voti compos factus, sermones de rebus potissimum Theologicis cum ipso miscuit.

Postquam octo menses Academiae huic Aurelianensi indulsit, Lugdunum petiit, ibique JODOCUM SINCERUM, Virum Doctissimum, qui illo ipso tempore Galliae Itinerarium perfecerat, compellavit, placuit vero paullo ante Biturigibus aliquandiu subsistere, quia, ut ex SINCERO cognoverat, genius illius loci traxit nonnihila popularibus nostris, qui in hac Academia ab aliquot Seculis sub privilegiis liliatis magno saepenumero vivere consuêrunt, ut minus quam alibi offendantur incolae, si quis forte magis et Patriae suae quam hujus loci vivat institutis. Lugduni perquam jucundum accidit, quod celebri tum temporis Jesuitae Patri Cotton innotuit, cujus humanitate fretus Bibliothecam et Collegium Jesuitarum, simulque hortum amoenissimum ejusdem Jesuitae saepe perlustravit, varios cum ipso sermones miscens de PLOTIO, M. TULL. CICERONIS, Praeceptore, quem Lugduno oriundum primum Romae Rhetoricam Latine docuisse recensebat, verissimum simul compertus, quod de Nobilissima hac Vrbe SCALIGER scripsit.

--- antiquo novus orbis in orbe
Lugdunumque vetus orbis, in orbe novo.
Quod nolis, alibi quaeras: hîc quaere, quod optas.
Aut hîc aut nusquam vincere vota potes.

Cum hîc inter gratissima temporis spiramenta nonnihil interquiescere accidit, consilium tandem coepit, peregrinationem in Gallia ulterius protendere, sed animo revertendi Lugdunum. Itaque perrexit Valentiam, quem locum SINCERUS eidem a Sedis Episcopalis, Curiae et Academiae celebritate non minus quam JULII PACII, JCti celeberrimi, famâ, qui sub id tempus publice ibidem docuit, summopere commendaverat. Et quemadmodum nec SINCERUM consilii hujus; ita RICHTERUM nunquam postea poenituit obsequii, quippe qui, magno et egregio suo cum fructu, feriis canicularibus PACIUM Authenticas Codicis Justinian. privatim explicantem audivit.

Non multis hîc subjicio, ut interim cum JCto hoc, quoties occasio tulit, privatim porro egerit de Pragmaticis lucro inhiantibus, et ad Studium Juris sine cognitione Philosophiae Artiumque Humaniorum accedentibus, item de vocatione sua in Hollandiam, et nonnunquam de Senectute, quâ Vir ille ad admir ationem multorum usque semper firmâ ac validâ, summosque simul labores et vigilias ferre consuetâ utebatur.

Causa tandem tam vegetae Senectutis, ipso fatente JULIO PACIO, reperiebatur in saluberrimis non minus quam prudentissimis rationibus, quas olim supra laudatus CONRADUS RITTERSHUSIUS ad PHILIPPUM GAMERARIUM, Reipubl. Norib. Consiliarium dexterrimum, elegantissimis hisce Phaleucis perscripsit:

MItem quid faciat, rogas, Senectam,
Morbos quid faciatque rariores,
Constantem faciatque Sanitatem?
Dicam, quam potero, brevi Phaleuco.
Si transacta Juventa temperanter,
Plerunque est etiam Senecta firma,
Et vires retinetque Sanitatem,
Aut aevi minuit sibi ipsa damna,
Atque incommoda leniora reddit.
Mitem quid faciat, rogas, Senectam?
Si quis mente revolvat anteactae
Vitae curriculum bene atque honeste,
Praesumat quoque spe futurâ deinceps
Semper cum superis agenda Vitae,
Nullo gaudia terminanda fine.
Haec sunt, quae et faciunt Tibi Senectam
Juxta cum tolerabilem Juventa.

Varia insuper Galliae loca pro ratione temporis ac sumptuum perlustrans, Monspelium primo, deinde Marsiliam adiit, inde Aquas Sextias, ut et Vallem Clausam, vulgo Vaucluse, quem locum in Gallia FR. PETRARCHAE Meditationes Philosophicae, quibus ibidem vacare solitus, celebrem reddiderunt, et tandem Avenionem se contulit,

ut eo promptior esset occasio redeundi Lugdunum, quo mox feliciter cum duobus Belgis, qui familiaritatem tam docti et facundi comitis diu exoptârunt, reversus est. In itinere isthoc inopinato quidem, sed exoptato incidit in Virum eximiae eruditionis et dignitatis, ANTONIUM THOZO Consiliarium Regium et Senatorem Aquisextiensem, qui non tantum variis honorum acprolixissimi favoris officiis RICHTERUM sibi devincire studuit, sed simulmentione ANTONII GOVEANI et ANTONII FABRI, quos inter praeclara Jurisprudentiae Lumina et Ornamenta aetas illa merito habuit, nostra vero et secutura non minori laude venerabuntur, causa fuit, ut RICHTERUS Sabaudiam videndi, in primis vero Celeberrimum illum modo nominatum ANTON. FABRUM salutandi, firmiter animum induxerit, compertum quippe habebat, Juris-Consultum hunc multae doctrinae et potissimum sincerae Jurisprudentiae splendore multis Antiquis nihilo esse inferiorem. Camberinum itaque, metropolin Sabaudiae, omnibus itineris ac viarum difficultatibus et periculis, quae peregrinantibus ibidem se offerunt, posthabitis, laetis faustisque omnibus adiit, et Praesidem illum Parlamentiomnibus Exteris humanissimum tanto majori voluptate compellavit, quo intimiorem cognitionem ex scriptis JCti hujus eruditissimis tum Lugduni Batavorum, tum in nonnullis Galliae Academiis sibi comparaverat.

Animum RICHTERI jam vellicabant Parentis et Amicorum vota, ut peregrinatione, cui quadriennium magna sua cum laude et fructu impenderat, propemodum defunctus, exsurgentem Virtutis omnibus, qui Virtutem amant, imitandae indolem dotesque ingenii amplissimas, cum studiis feliciter non minus coeptis quam continuatis, Patriae tandem ostenderet et comprobaret. Quod ipsum tanto consultius sibi existimavit, quo laudabilius scopum peregrinationis verae ac fructuosae tum assecutus erat, quem non tantum in nobilioribus Regnis, Provinciis, Ducatibus et Rebuspublicis perlustrandis, sed vel in primis in solida rerum et status publici cognitione haurienda situm esse noverat, compertum simul habens; quod si paullo diutius et ultra debitum Peregrinationis modum trahatur studiosi hominis vita velut desultoria, vaga et incerta, perquam

facile fieri posse, ut tandem inter vana oblectamenta bonam mentem eripiart mores peregrini, qui iis potissimum, quibus peregrinationes temere magis quam maturo suscipiuntur consilio, operosam potius voluptatem quam insignem adferunt fructum; et si omnia ad lubitum vel satietatem usque feceris, illo denique redeundum erit, ubi Animi tranquillitatem fortunarumque sedem quaerere et invenire commodum sit. Ante oculos praeterea erat gravissimum MICHAELIS VIRDUNGI judicium, quod de multorum peregrinantium abusu et errore saepe cum jactura et poenitentia errato Epistolae Dedicatoriae in Taciti Agricolam Anno M DCC XVII. publice inseruit, addito, quod in eandem opinionem olim J. LIPSIUS in Praefatione libelli de Amphitheatris erudite ac prudenter scripsit, quem locum hîc verbotenus transscribere eo minus necessarium, quo frequentius in plurium manibus ac Bibliothecis reperire est scriptum isthoc, ut sunt omnia VIRDUNGICA, politissimum juxta ac doctissimum, ad cujus Lectionem nunquam sine singulari jucunditate et admiratione licet recurrere. Quocirca quum, praeter jam dicta argumenta non exigui ponderis ac momenti, illud insuper persuasum haberet, unicuique homini ad certum genus publicae Vitae, seu pro nascendi conditione, seu ex electione propria destinato, in id praecipue incumbendum, quod institutum postulat, quumque jam una cum studiis liberalioribus Jurisprudentiam, utpote Reginam rerum, ita excoluisset, ut ex ipsis fontibus Juris potius, quam ex Doctorum sive Interpretum rivulis, Legum nitorem conspicuum fieri animadverteret, quam laudem Illustri quondam Viro, NICOLAO CLAUDIO, FABRICIO de Peirese, Senatori Aquisextiensi, non Galliae tantum, sed totius Reipubl. Literariae Ornamento sine pari, ex merito tribuit Vir celeberrimus, PETRUS GASSENDUS in ejus Vita. Iter tandem ex Sabaudia Genevam, inde Basileam instituit, et quidem eum potissimum in finem, ut supremum ibidem in Vtroque Jure Gradum adipisceretur, quo etiam, ex merito suo, d. 26. Novemb. Anno M DCC XVIII. publice insignitus est, una cum quatuor Competitoribus, qui primum ipsi locum, cum sors prius quartum contulisset, ultro cesserunt, ob merita nimirum, quae tam in examine et tentamine consueto, quam Disputatione pro Gradu sine Praeside habita praestitit

sufficientissime, imo ultra spem et expectationem eorum, penes quos honores ejusmodt supremos conferre fuit arbitrium. Tanta fuit in Competitoribus istis integerrimis meritorum conscientia, ut eam iniquo, prout ingenue confitebantur, caecutientis sortis judicio praeferre non dubitaverint. Disputationem, quam pro Gradu Doctorali habuit, elegantissimam de Quaestionibus difficilioribus, ad Veterem Judiciorum formam et hodiernam pertinentibus, continet Tomus IV. Disputationum Basiliensium cum aliis nonnullis publice editus; quam subsecuta deinceps est Oratio ab ipso habita in Actu Promotionis, de causis calamitatum, quibus Europa hoc Seculo premitur, digna, quae cum aliis ejusdem Exercitiis Academicis doctissimis lucem adspiciat, et Censurae eruditorum publicae commendetur.

Peractis itaque non sine laude et elogio publico insigni, quae peragenda Actus ille promotionis in Doctorem Juris solennis requirebat, Basileâ discessit, et, jam reditum in Patriam meditans, non destitit prius adire Spiram Nemetum, quam ob Sanctissimum illud et Augustissimum Camerae Imperialis Tribunal, quod ibidem etiamnum nunquam intermoriturâ incorruptissimi Nominis famâ floret, (floreat, O DEUS, porro inconcussum quam diutissime!) prae caeteris Civitatibus Imperialibus videre, simulque, quae ad processum Juris cognoscendum faciunt, curiosius explorare impense desideravit. Hinc pergens Heidelbergam, in notitiam ibidem venit Summorum Virorum, DIONYSII GOTHOFREDI et JANI GRUTERI, quorum illum Juris Civilis, hunc Antiquitatis Consultissimum, utrumque non tantum in vita, sed et post funera meritissimae famae superstitem praesens quamvis nonnunquam incuriosa suorum suspexit Aetas, et suspiciet Literatorum forte intelligentior dicam an observantior secutura Posteritas.

Posthaec promeritorum honorum, civilium morum, omnigenae denique eruditionis accessione auctus, ornatus, commendatus RICHTERUS, Heidelbergae atque insuper institutae peregrinationi valedicens, Noribergam, Patriam suam suavissimam, educatricem exoptatissimam, XVI. Decembr. Anno M DCC XVIII. Numinis Divini benignâ providentiâ feliciter repetiit, interque Parentis et Amicorum exultantium congratulationes, DEO ter Opt. Maximo gratias ante omnia pro

tutela singulari persolvit devotissimas, vias suas eidem deinceps etiam atque etiam commendans.

Inter curas vero tum potissimas erat Theoriae Praxin Juris, et in primis cognitionem Juris Patrii sive Statutarii Norici feliciter conjungere, quae conjunctio tanto magis judicanda necessaria, quanto minus sine usu et exercitatione, quae secundum CICERONEM omnium Magistrorum praecepta superat, ad veram cognitionem pervenire licet. Nec quisquam enim, inquit eximii Nominis JCtus, JOHANN. CASSELIUS in [gap: Greek word(s)] , Causae Patronus factus est, ex commentariis, vel in possessione casuum, quos in Jure notavit, [gap: Greek word(s)] eruditionis suae unquam posuit. Vt gladiator in arena, sic ex re praesenti saepe capiendum consilium, quid sit judicandum in causa Titii vel alterius, quae neque scribi, neque dici, neque pingi, neque fingi potest. Accessit autem ad Praxin Juris Civilis RICHTERUS eo instructior, eo aptior, eo felicior, quo diligentius antehac, dum adhuc in celebrioribus Galliae, Angliae, Belgii et Germaniae Academiis versabatur, prima tractavit, hoc est, ea, a quibus ad secunda ac deinceps ad altiora ascenditur, sicut fabricanti scalam et fundamentiratio ante omnia habenda est, et primus, quanquam imus, gradus formandus quam valide fieri potest. Sed quam (proh dolor!) a moribus hisce, et a ratione isthac perveniendi ad altiora hodie recessimus! Quam vota sua miseri nonnulli Parentes praecipitant! quam Pueros vix dentientes protrudunt ad sublimem et arcanam Juris scientiam! quoniam nimirum omnibus Artibus antistat spes lucri: et formosior est numus auri, quam quicquid Graeci Latinique delirantes scripserunt. Hoc vero quam minime ferendum sit, sapiens olim quam fidelissime monuit vetustas, cui ut multa alia, ita hoc in primis inter reconditae sapientiae instituta plane Divinum erat, ne quis a gregibus vel armentis veniret ad interpretandum, sed studiorum gradus fierent, neque severiora induebantur pueris adhuc nascentibus, vel matrum judiciis evehebantur dominastri ad facultates, sed severâ primum lege proficiebant in convenientibus aetati suae; neque ad turpissima animalia coronas titulosque corrupta gratia deferebat, sed SOLA VIRTUS GLORIAM PARABAT, prout haec pluribus eleganter persecutus est in doctissimis Animadversionibus

ad ENCHIRIDIUM POMPONII JCti, ejusque Interpretes de Origine Juris, cap. 6. §. 5. CHRIST. ADAMUS RUPERTUS, Professor quondam Historiarum in Athenaeo Altorphino non quidem multorum annorum, sed multae eruditionis rariorisque ingenii, cujus spes nondum totas, famamque sub aur as venturam, intercepit Fati praematuri iniqua et festinata dispensatio.

Sed redimus ad praxin Juris, cujus initium RICHTERO Noribergae capiendum erat a munere Advocati, ad quod nemo nisi praeviâ peculiari licentiâ Amplissimi Senatus ibidem admittitur. Cujus magnifacienda Authoritas, quia ex speciali Decreto hîc intercessit, tanto securius ille varios ac difficiles obtrectationum, invidiae et malevolenttae scopulos, quibus vitae hoc genus prae caeteris, malo prope fatali, obnoxium est, praeternavigavit; quanquam, ut verum fatear, non leves aut spernendae sese obtulerunt rationes, quae nullo negotio institutum poterant evertere, vel saltem nonnihil suffulminare. Modo enim animo obversabatur illud Taciti: Nihil publicae mercis tam venale esse, quam Advocatorum perfidiam; modo argumenta illa ruminabatur, quibus PLINIUS [note: lib. 1. Epist. 23.] POMPEIO FALCONI suo causis agendis abstinendum persuasit: partim etiam ante oculos erant Ecclesiasticae Historiae Authores, qui JOHANNEM CHRYSOSTOMUM Eloquentiae natum, et dicendis caussis aptissimum extitisse, ac primam hanc ei mentem fuisse narrant, ut se foro dederet, et Advocati munus profiteretur. Sedcum ei difficile videretur, probitatem simul, et forenses ac Civiles Actiones praestare, statuit tandem Sacrarum literarum studta excolere, et Ecclesiasticae Vitae sanctitatem sequi, prout refert ANNAEUS ROBERTUS lib. 2. Rer. Judicatar. cap. XIX. fol. 531. Jamque aures animumque vellicabant M. TULLIUS et AMMIANUS MARCELLINUS, qui hoc Vitae genere facile adillam artium scaevitatem deflecti posse existimabant, quâ pauci nefas esse credunt Religionem decipere Judicantis. Quorum ille intelligere non poterat, cur poenâ dignus esse debeat, qui pecuniae judicem corruperit, et qui eloquentiâ laudem etiam ferat; cum tamen nihil tam incorruptum esse debeat in Republica, quam suffragium, quam sententia, ita ut plus mali facere videri

possit, qui oratione, quam qui pretio judicem corrumpit: quod pecuniâ corrumpere prudentem nemo potest, dicendo potest. Dentque non latebant RICHTERUM perversa et male sana judicia quorundam, qui neque JUSTINIANO ob compositos Juris, quo utimur, libros, neque LOTHRIO Imp. ob reductos eosdem in lucem usumque Hominum, multam deberi gratiam arbitrantur.

Verum hisce et aliis rationibus, quae ad Rabulas forenses potius quam ad veros JCtos Causarumque Patronos spectant, nihil ille commotus, neque ob pravos hosce seculi mores et deplorandum Jurisprudentiae abusum, vadimonium tam praecipitanter deserendum statuit, quin potius uti finem studii Juris, quam diu ei vacare contigit, non quaestum vel ambitionem, sed DEUM ipsum sive Sapientiam et Justitiam congruentem cum mente Divina constituit: Ita intelligere, probare ac defendere unice studuit, quae in Judiciis forensibus, in Contractibus, et aliis quibuscunque rerum privatarum vel publicarum Litibus justa, vera et recta fuerunt, et quemadmodum Divus CYPRIANUS de veris Philosophis judicavit, ita ille de JCtis, qui non verbis, sed factis tales sunt, qui non vestitu Sapientiam, sed veritate prae se ferunt, qui virtutum magis conscientiam quam jactantiam noverunt.

Eo ipso itaque anno, nimirum M DCC XIX. quo licentiam Advocandi ab Amplissimo Senatu Norico impetravit 30. Martii, matrimonium iniit cum Vidua honestissima, Morumque et Virtutum splendore commendatissima, MATTHIAE SCHYRERI, qui Anno M DCC XVIII. eandem cum sex liberis, ita ferente Voluntate Divinâ, rcliquerat. Pro sustinendis, quae Marito non tam ex Legum quam ipsius Naturae dispositione incumbunt, Matrimonii oneribus, spem ac fiduciam defixam habuit in solius Numinis Divini providentiam, quae in re familiari, quam tenuis et angusta ea etiam sit, utramque facit paginam, non, ut plerisque hodie solenne est, innumerum Clientum: hoc enim more, morum omnium maxime molesto, teste COMICO, in Menaechm. vivebatur jam olim, et vivitur etiamnum, Clientes sibi omnes volunt esse multos, boni an mali sint, id haut quaeritant: res quaeritur magis, quam Clientum fides. Refert ex DIONYSIO HALICARNASSEO et CORASIO BARTHOLOMAEUS

AGRICOLA in Tract. de offic. boni Advocati, Clientes quasi Colentes appellatos: et Patronos Causarum dictos quasi Patres; Additque ex BALDUINO: Jus et Leges Clientelarum fuisse, ut Patroni suis Clientibus non secus atque Parentes filiis consulerent, in Judiciis adessent, et denique prospicerent; Clientes vero Patronos suos, ut filiifamilias Parentes colerent. etc. Vtrumque in foro maxime, causisque atque controversiis forensibus suo exemplo conspicuum reddidit RICHTERUS, qui incorruptâ fide, industriâ ac insigni dexteritate multorum Clientum, quibus non raro Parentis loco fuit, oculos, spem ac fiduciam in se convertit, ut fructum inde uberrimum ad conscientiam suam referre licuerit. Adversarios si quos habuit mordaces ac rixosos; hoc enim genus hominum tali functione effugere non datur, vicit eos modestiâ, sicque nunquam opus habuit Satyri cerâ, quâ, ut est apud ARISTOTELEM, amici illius, cum litem habuerunt, aures illi obturare solebant, ne cum ab adversariis convitiis afficeretur, propter iram causae cognitio turbaretur. [note: Erasm. Roterodam. Tom. 4. fol. 62. sub med.] Tantum vero abest, ut Controversiis Practicis sive Forensibus unice ac sine intermissione insudaverit, ut potius bonam Horarum partem studii Politici et Historici amoenitates sibi vindicaverint. Perquam sane prudenter. Qui enim morbo hoc insanabiliter laborant, vel potius insaniunt, ut se quibuslibet de causis forensibus valde discrucient, vigilando, peregrinando, sursum ac deorsum cursitando, quasi nihil utile aut bonum agere queant, nisi inanes qualiscunque victoriae spes et gloriolas aucupando perveniant ad ipsa cubilia causarum, per fora omnia volitando, subsidendo divites domos, et, ut Spartanicanes, vestigia sagacius colligendo; in hos (ni fallor) maxime quadrat illud, quod dixit DEMOCRITUS: Si Corpus animum in Jus vocaret, non futurum, ut ille malae tractationis crimen effugeret. Longe alia, imo longe melior mens RICHTERO, qui tempora sua cum otio liberaliori ita dividere scivit, ut inter meditationes forenses alterum oculum ad studia jucundiora reflectere non desierit. Si quis laborum ejusmodt succisivorum documenta desiderat, inspiciat tractatum elegantissimum ANTONII FABRI, de variis Nummariorum Debitorum solutionibus, quem Anno M DCC XXII. ex veteri Editione quasi restitutum, Indice et

summariis auctum, cum docta praefatione Noribergae, sumptibus Typographi SIMONIS HALBMAYERI de novo edidit. Addam ego, sed pace Nobilissimae Familiae Fürerianae, Itinerarium Aegypti, Arabiae, Palaestinae, Syriae, aliarumque Regionum Orientalium, DN. CHRISTOPHORI FÜRERI ab Haimendorff, Equitis Aurati, Reipubl. Noribergensis quondam Duumviri Primarii, et Franconici Ordinis Consiliarii bellici, quod RICHTERUS Anno M DCC XIX. jussu et authoritate praedictae familiae ex lingua vernacula in Latinam transtulit, non sine commendationis publicae gloria, quae Authori in primis ex peregrinationibus tantis tamque laudabiliter susceptis merito surrexit, et per ora non tantum Virorum, sed ipsius Famae sine fine ac termino nova subinde peregrinabitur simili certe, vel citra invidiam, majori elogio, quo olim JULIUS CAESAR SCALIGER BELLONII Itinerarium carmine ad PETRUM NATALEM scripto hunc in modum praedicavit:

IGitur quum dissipârit Natura omnia
Longe lateque, et multis dissecat modis:
Est multâ dignus commendatione, qui
Diu multo labore perfunctus modum
Nostrae expectationi statuit, ac spei,
Confertis commentariis, puro stylo,
Compendiosâ mole, sincerâ fide,
Velut fecit BELLONIUS: qui dum suae
Vitae, suisque commodis tua commoda
Meaque anteponit, Genium defraudans suum,
Haud parcens sumptui, haud metuens periculi,
Everrit maria, effodit radices Syras,
Arabiae monstra pinxit, et rerum novas
Effigies nobis, veteres quae fuerant, facit.
Dignus, cui magnam debeamus gratiam.
Ut ille dignus, tanta qui Nobis dedit:
Ita dignus es Natalis: cui bonâ fide
Tantundem debeatur apponi: mihi
Qui percupienti, nec reperienti uspiam
Fecisti, ut nunc potirer. Quare quicquid est,

Cum itaque per quadriennium, quo vice Advocati et simul Consiliarii extraordinarii functus RICHTERUS, Ingenii sui praestantiam, Doctrinae varietatem, Juris peritiam, Eloquentiae donum, Morum gravitatem, et in primis Pietatis amorem, Inclyto Reipubl. Noribergensis Senatui egregie commendâsset, dignus tandem habitus, qui ab eodem Anno M DCC XXIII. in numerum Consiliariorum Ordinariorum, et simul Assessorum Dicasterii superioris cooptaretur, quorum officium est, statum cujusque causae, quae ad Judicium illud defertur, cum omnibus circumstantiis diligenter ponderare, et ex fontibus Juris, quod rectum et aequum, in medium adferre, eâdem ex Actis Judicialibus referendi et correferendi methodo, quae hodieque in Camera Imperiali servatur. Poterat certe non immerito ad ejusmodihonorum primum ingressum exhorrescere RICHTERUS, et, quasi Daemonio Socratico revocante, retro pedem referre, partim cum ad spinosissimi hujus officii difficultates, laboresque concatenatos, partim ad Antecessorum, qui ante ipsum Illustri huic Reipubl. a Consiliis fuerunt, famam, ipsis etiam Iconibus et Cineribus eorundem hucusque servatam, oculos animumque convertit: Ejusmodi enim veteranorum, quos inter praecipue GUGELII, HERELII, HELDII, SCHEURELII, CAMERARII, REMI, ÖLHAFII eminebant, gloriam qui intuebatur, quibus non Jurisprudentiae tantum, sed ipsi etiam Musarum fontes simul patebant, facile animadvertere poterat, quam iis, quibus in primo Reipubl. aditu pene etiam rivuli sunt occlusi, invidiâ comparationis sit erubescendum. Nonne igitur artus suos artesque melius librare debuisset RICHTERUS, in tantam Reipubl. descendens palaestram, in qua non raro Existimationis damno desudascitur? Verum revocare pedem fas non fuit amplius, neque etiam integrum; jacta erat alea, et jacta non coeco quodam impetu, sed addente animum in primis

Amplissimo Reipubl. Senatu, cujus Authoritas summa, et in eligendis Consiliariis Judicium plane amussitatum, uti praemium laborum et industriae uniuscujusque est amplissimum, ita contra quaecunque obstacula praesidium simul praebet certissimum. Nonnunquam enim in successoribus locum habet illud Poetae:

Et ut in magnis saepe etiam voluisse sat est, ita sedula imitatio eorum, quos Vitae ac Doctrinae consummatione statim exprimere non licet, pro generoso laudeque digno conatu habetur. Non poenitebit hîc imitari DIONYSIUM HALICARNASSEUM, qui, ut refert Doctissimus RUTGERSIUS in Variis Lectionibus, in Arte Rhetorica cap. [gap: Greek word(s)] cum docere vellet, quâ potissimum ratione in legendis Veterum scriptis consequi possimus, ut illis in dicendo quam simillimi evadamus, eleganti similitudine usus est, Faciendum, inquit, nobis id, quod rustico cuidam contigisse ferunt. Is, cum vultu admodum turpi ac deformi esset, vereri coepit, ne et liberos sui similes, hoc est, turpes ac deformes procrearet, quae formido, inquit, eum pulchros ac formosos procreandiartem docuit. Effictis enim simulacris quibusdam venustis ac decoris, ut ea perpetuo intueretur, mulierem assuefecit, ac deinde cum illa congressus, ut liberos ea speciosos pareret, imaginationis vis effecit. Similiter, inquit, in oratione facienda, cujus similitudo tum demum paritur, si quis illud imitari studuerit, quod in unoquoque praestantissimum esse videatur.

Spem itaque tam praeclare de se conceptam minime falli, neque facem ab Antecessoribus suis in officio accensam extingui passus RICHTERUS, post triennium, quod in praedicto Dicasterio Noribergensi velut optimus Consultor, non ad privatum odium aut gratiam, sed ad Justitiam Causae publicamque Vtilitatem Consilia sua attemperans peregit, Anno M DCC XXVI. ab Amplissimo Senatu inde avocatus, gravioribus magisque arduis Reipubl. Negotiis admovericoepit. Habet Respubl. haec inter multa praeclara et hoc, ut, si quid gravioris momenti incidat, ad Senatum, a Senatis

ad JCtos, quorum non semper certus est numerus, referatur. Non ignotum est judicium FRANCISCI ALCIATI, in Epistola nuncupatoria ad ANTONIUM PERRENOTUM GRANVELLIUM, quâ Consiliariorum multitudini prudenter pepercisse ait CAROLUM V. Imperatorem, quod hujus GRANVELLII PARENTEM, NICOLAUM PERRENOTUM GRANVELLIUM, solum rebus omnibus Pace et Bello consultandis pertractandisque praeposuit. Multitudinem enim Consiliariorum saepenumero negotia perdere aut praecipitare, quod, quo plures sunt homines, eo facilius inter se dissentiant. Caeterum ab hac opinione, quotquot etiam alii ei dem suffragari velint, tanto magis dissentire fas est, partim quod hic ipse ALCIATUS, initio praedictae Nuncupatoriae sibi plane contrarius, ingenue confitetur, nihil aeque Principibus vel cuicunque Regali fastigio convenire, quam viros prudentiâ, probitate, justitiâ insignes sibi asciscere, quos semper arduis de rebus oportune consulere, cum quibus Imperii arcana tuto communicare, quorum maturo judicio, labore assiduo, diligenti operâ tantam Regnorum molem recte disponere, feliciter regere et gubernare queant; partim quod omnium temporum Historiae, et magnorum Principum res gestae testatum faciant, longe tutioria et prudentiora fuisse ea Consilia, quae a pluribus tractata, quam quae unius mente agitata fuere, prout exemplis luculentissimis latius demonstrat JOHANNES ZANGERUS JCtus, Praefat. in Tractatum utilissimum de Exceptionibus.

Sed ne forte haec quis ad solos Imperatores, Reges ac Principes referat, in primis de Republ. hac Noribergensi gravissime disserentem audiat supra laudatum JCtum, SCIPIONEM GENTILEM, in Laudatione funebri HIERONYMI BAUMGARTNERI, ubi hoc ipsum vel magnificentissimum in ea laudat et mirifice extollit, quod plurimos praestantissimosque Juris-Consultos a Consiliis habeat, quorum operâ non solum in rebus privatorum controversiisque civilibus, sed in maximis etiam Reipublicae negotiis utatur.

Publicis, ut paulo ante innui, multisque negotiis gravissimis jam destinatus RICHTERUS, Numinis Divini auxilio ardenter implorato, eo deinceps, quoad vixit, curas suas convertit, imo brevi etiam

effecit; ut non magis sibi Patria quam ipse Patriae ornamento foret, multis bonis usui, Reipubl. in primis saluti. Quam dextre haec singula non solum domi Consiliis saluberrimis, sed et multifariis Reipublicae nomine susceptis Legationibus praestiterit, Inclytum praedictae Reipubl. Senatum, quin et ipsam Patriam suam, NORIBERGAM, testes habet, fidem ipsam exsuperantes, omnique penitus exceptione majores; Sique impraesentiarum Legationes omnes ac singulas partim ad multos gravissimos Imperii Conventus, partim ad Augustissimum Imperatorem FERDINANDUM II. gloriosissimae memoriae, partim ad Reges, Electores, caeterosque Imperii Principes ac Status memorare vellem, metuendum esset, ne recensio isthaec ostentationi quam cohonestandae memoriae defuncti, qui inanes omnes jactationum ampullas earumque causas procul semper habuit, propior accederet. Caeterum unius saltem Legationis hîc meminisse sufficiat, quam praesente Nobilissimo DN. SIGISMUNDO GABR. HOLTZSHUHERO, Reipubl. Norib. Septemviro Prudentissimo, Anno M DC XXXVI. mense Octobris, una cum Civitatis Francofurtensis et Vlmensis Legatis, pro earundem, ut et reliquarum sessionis ordine posteriorum Civitatum ex tribus Circulis, Franconico, Suevico et Rhenensi superiori, communi causâ, ad S. CAES. MAJESTATIS et Eminentissimi Collegii Electoralis Conventum Ratisbonam subiit, ubi Directorium ad Civitatem Noribergensem delatum, communi nomine tantâ dexteritate in se sussepit, tantaque coram Imperatoria Majestate facundiâ verbafecit, ut post Audientiam per Ministros inquirere coeperit Imperator de RICHTERI Nomine, de ejusdem Patria et Parentibus. Indicina haec erat, prout eventus docuit, summae gratiae, quam Suada perorantis apud Imperatorem conciliaverat, qui eam testatam porro aliis documentis, Comitis nimirum Palatini, vel Consiliarii dignitate as titulis fecisset, sed nihil tale ambiit modestia ejus, cui summi honoris loco jam fuerat, placuisse supremo in terris Moderatori. Tantum scilicet potest vera Animi Virtus, suaque ipsa ex stirpe nata atque efflorescens, non aliunde et adventitiis ex rebus adsimulata, et collecta Dignitas, ut verissime judicavit supra laudatum illud generis

Humani Oraculum, quem nihil fugit eorum, aut quae fuerunt, aut quae sciri poterant, SCIPIO GENTILIS.

Porro, si quid a gravioribus Reipubl. negotiis, quod tamen raro contigit, temporis superfuit, id libentissime seduloque impendit curis et studiis amoenioribus, in primis in commodum Academiae Altorphinae, quam, quia ibidem prima studiorum alimenta, velut lac ex almae Parentis uberibus, hauserat, semper amore sincero et constanti prosecutus est, Annus erat M DC XXXI. quo a Magnifico Reipubl. Senatu modo dictae Academiae Pro-Cancellarius nominatus, mir â alacritate summaque cum voluptate munus illud per vicennium obiit, variis iisque doctissimis Orationibus, in Renunciatione Doctorum Juris, Medicinae vel Philosophiae publice habitis, quarum adhuc in vivis tres Decades publici Juris fecit, non tam proprio motu, quam suasu et impulsu eorum, qui nonnullas ex iis describendas sibi petierunt. His accesserunt duae postremae, trigesima nimirum prima et secunda, quarum illa de Arcanis Aulae Justinianeae, haec de Raritate Poetarum, ejusque causa, Anno M DC LI. Altorphl habita, quas Epistolis ejusdem selectioribus praemittere, simulque hac vice publico donare placuit.

Incredibile dictu est, quam recreârit RICHTERUM, densissimorum negotiorum mole saepe fatigatum, liberalior quandoque et velut intercalaris in Viretum Academicum secessio. Sed inevitabilis illa rerum humanarum vicissitudo, omnis prope felicitatis pedissequa, quae nostrae dulcedini acorem et amaritiem suam plerunque affricat, etiam RICHTERO nostro felicitatem illam non sinebat totam. Eodem enim anno, quo Vniversitatis Altorphinae Procancellarius eligitur, obruit illum inopinantem, inveteratum illud multisque hodie in primis fatale, et ipsâ appellatione, multis quidem in risum, iis vero, quos tangit, in horrorem desinens malum, Podagra, quam paucis deinde annis post, ne quid aegritudini per se satis calamitosae deesset, secutus est dirus ille, et, experientiâ teste, multo immitior tot eruditarum Animarum Carnifex Calculus, qui duo ac prope individui comites, valetudinem RICHTERI magis magisque reddebant vacillantem. Ita nimirum Homines sumus, quos, cum in consummationem Dignitatis per mille indignitates

ascendimus, misera illico subit cogitatio, nos laborâsse in titulum sepulchri. Vt eos nunc taceam, quorum, ut ait Romanus sapiens, ultima senectus, dum in novas spes ut juventa disponitur, inter conatus magnos, saepe deficit invalida. O felices nos, si, quid in tanta rerum humanarum inconstantia optare, imo, quid sequi debeamus, in promptu sit. Cumque in ipsa etiam expectatione et in votis quaedam vis sit, mortales immortalitati in his terris quasi praeludere discamus, hoc est, omnino et dicere et facere, quae digna DEO, digna Coelo sunt. Hanc viam, imo hanc vitam uti a teneris jam ineundam sibi proposuit RICHTERUS, ita eandem, potissimum ingravescentibus, ut fit, quotidie morbis, secutus est. Quoties per cur as Reipubl. quotidianas licuit, ad Sacrorum Bibliorum non modo, (quae decies, et ultra, ab initio ad calcem usque legendo absolvit) sed et variorum Theologiae Doctorum ac Patrum in primis Lectionem crebriorem divertit. Cui bono sacras ejusmodi meditationes impenderit, loquuntur hodieque partim ejusdem DIGESTA PIETATIS, sive de Cultu Orationis Collectanea Theorico-Practica Anno M DC XXXVI. Noribergae edita; partim nonnulla opuscula magni illius DANIELIS SENNERTI, et incomparabilis ERASMI ROTERODAMI, quorum hujus de Praeparatione ad Mortem et de Misericordia Divina: Illius vero de bene vivendi beateque moriendi Ratione, e lingua Latina, in usum eorum, qui linguam hanc non callent, in Germanicam puriorem transtulit, typisque imprimi curavit. Sunt heredibus ejusdem ad manus adhuc multa e scriptis Theologicis ERASMI hujus ROTERODAMI Germanice translata, sed quae lucem forte tum adspicient, cum melius convenerit Mercurio cum bona Minerva, quod non sperandum, nisi cum ad meliorem mentem redierint illi, qui Lucro et Literis simul operam dare aeque difficile putant ac sorbere et flare.

Post Lectionem SS. Bibliorum et Patrum, impense amavit, et admiratus est, Scripta B. LUTHERI, PHILIPPI MELANCHTHONIS, modo nominati ERASMI ROTERODAMI, et HUGONIS GROTII, quod in iis non solum ubique verae Pietatis Praxisque Theologicae vestigia, sed et animum et Consilia in causis Religionis moderata, frugifera et pacifica, hoc est, ad concordiam Ecclesiasticam

in primis salutaria et vere necessaria deprehendere licuit. Cum CASSANDRO enim, Viro moderatissimo, intrepide statuit, Moderationem et Aequitatem multo plus ad Ecclesiae pacificationem conducere, quam nonnullorum rigorem atque severitatem, qui odium potius partium quam Concordiae studium prae se ferunt. Elegantissime hac de re disserit de la Noüe in Praefat. Discurs. Politicorum: Il faut inquit, esperer, que cest exemple enresveillera plusieurs autres, lesquels voyans, Combien une voix moderee par raison est agreable, aux pris des crieries et invectiues pleines d' aigreur (lesquelles comme clochettes de Corybantes, ne servent qu'a troubler les sens des plus rassis) ils s' efforceront d' engrauer plustost en leurs escrits ce que Dieu leur aura donne pour l' Instruction de la posterite, que la vehemence des desordonnees affections dont nostre aage ne reçoit que trop de blasme et de dommage, etc. Et quae ibidem plura sequuntur. Inter praeclara ejusmodi piae moderationis exempla, modo laudato CASSANDRO Artic. VII. de Ecclesia, et Artic. II. de Peccato Originis, in primis commendantur CYPRIANUS et JOHANNES HOFFMEISTERUS, quod ille, in tanto circa locum illum sententiarum dissidio, Pacis et Vnitatis Vinculum constantissime retinuerit, causamque suam non cum acerba insectatione aliter sentientium, sed summâ animi modestiâ defenderit; cum tamen tot per Africam et Orientem Episcopos idem secum sentientes et facientes habuit; hic vero in excutiendis et explicandis Articulis Augustanae Confessionis, praeter eximiam eruditionem, summum quoque Candorem et Moderationem adhibuerit. Sed quantum, (heu!) quantum recessit a moribus et exemplis hisce praesens haec Aetas nostra, dissidiis et contentionibus Christiano homine indignis feracissima; quam si intuebitur futura aliquando Posteritas, felicem se agnoscet, quod in eam non inciderit, cujus sic illam, tanquam ea vixerit, pudebit. Nos certe, frustra nostris freti confiliis, malorum ac dissidiarum ejusmodi finem nobis haut pollicebimur, nisi in placato DEO JEHOVA nostro, qui, si pejora prioribus adjicere tandem desierimus, precibus nostris unanimi Concordiae studio subnixis exorabilis, litoris hujus Sarpedonii fluctus solus mitigare potest.

Ad supra nominatos Theologiae Doctores, LUTHERUM, MELANCHTHONEM, ERASMUM, aliosque ut redeamus, non opus est multis hîc asserere, quot et quanta singuli scripserint volumina, quaesi dicam obiter nonnunquam consulta aut prore nata evoluta tantum a RICHTERO, injuriam facerem stupendae ac prope incredibili hujus Viri industriae, qui singula haec volumina una cum HUGONIS GROTII scriptis Theologicis, quae tam in vetus quam novum Testamentum extant doctissima, ne pagellâ quidem exceptâ, legendo absolvit, quod ex ipsis Exemplaribus, quae not as marginales propriâ manu scriptas singulis prope foliis continent, doceri posset. Rarum certe in JCto, rarius in Viro Folitico, quotidianis Reipubl. negotiis circumvallato, rarissimum in eo, qui cum morbis saepe conflictatur, et nihilominus sibi, tantoque oneri et tantae lectioni superest. Nimirum hoc solenne est eximiis ingeniis, quae perpetuum laboribus indicere bellum, et sibimetipsis quietem invidere solent, nec unquam torpenti otio cum dehonestamento succumbere. Accedit, quod nunquam graves ipsi, sive noctu sive die id esset, interrumpentium amicorum acciderint molestiae; quiae uti patientissimus erat laborum, ita in hoc eo magis gaudere sibi visus est, quod nonnunquam etiam invidi ejus ope et operâ promptissimâ maxime fuerint delectati. De ISAACO CASAUBONO, incomparabili omnigenae Eruditionis Heroe, memorant, et admirantur hodieque omnes, qui vel legunt, vel audiunt, illum valetudinarium, inter lentos morborum ignes, suspiria, stillicidia, aliaque mortis satellitia, solo animi ardore et constantiâ incredibili fretum, plura elaborâsse, quam alium, qui flore aetatis et valetudinis fastigio excelluit. Quin et longo denique cum laboribus et morbis conflictu fractum non animo, sed membris, non mentis acie, sedorganis, ad ultimum usque spiritum in demandato munere summa cum laude perstitisse.

Idem certe, absit invidia verbo, de RICHTERO lubentisime profitebitur, qui in annos illos potissimum inquiret, quos in declinantis valetudinis statu prope viginti vixit, si vivere est, tanto temporis spatio, in sinu quasi gestare apertae mortis instrumenta.

Ergo, inquies, nullâ omnino recreationis aut licitae voluptatis intercapedine,

continuas hasce laborum, dolorum curarumque miserias, quibus confragosum hoc iter emensus est, sedare contigit? Quanto felicior eorum conditio, qui sub densa latitantes umbra, tenerrimisque cogitationibus, quas tranquillitatem vocant, animi marcentis oblectantes torporem, corpor a ignaviâ pallentia, ut est apud SENECAM, cibis ac potionibus intra hortorum latebras saginarc consueverunt? Sed quid? Incusabimusne hîc miseram RICHTERI plusquam nimiâ, imo pene inhumanâ diligentiâ adeoque propriâ culpâ sibi accersitam sortem? an Fati iniquitatem reprehendemus? Vereor certe, ne hoc non liceat; alterum vero in nostrum recidat dedecus! Quanquam, ut verum fateamur, illum adhuc nobis haberemus superstitem, si parcius usus fuisset laboribus, et parcius etiam aquis acidulis; sedentaria enim vita aquis istis valde inimica, et nimia, quam dixi, diligentia valetudinem pessundederunt, morbosque accelerârunt, quibus tandem extinctus est. Septennium vero ex omni vita ejus memorare licet, quod inter summas amoenitates et lubentias ante obitum transegit, cum Anno M DC XLIV. filium unicum, JOHANNEM GEORGIUM, salvum non modo ex itinere reducem, sed et eodem anno Vtriusque Juris Doctorem, Maritum et denique, biennio post, Reipubl. Patriae Consiliarium, adeoque pari secum in Honoris ac Dignitatis gradu constitutum vidit, eique ad annum usque M DC LI. cum quinque nepotibus summâ voti in pectore pie custoditi felicitate superfuit. Hunc uti semper, ut apud gravissimum Poetam gravissime filium, Parens Ascanium, monuit, ut virtutem ex se, verumque laborem puer disceret, fortunam ex aliis, quo versu nullum dulciorem toto illo poemate QUINTILIANUS asserere non dubitavit: Ita Reipublicae vitaeque hominum communi vel quam maxime prodesse, si inde a succrescente aetate, veluti ad morum cynosuram, virtutum omnium, famae honorumque exempla petantur, cum solertissimis Moralis Philosophiae Doctoribus recte semper censuit. Accessit laetitiarum, quas nemo nisi Parens intelligit, cumulo, quodin quem se totum transtulerat Pietas, in ejus cura et amore conquicscere potuisset aetas Parentis ingravescens, quae dulce solatium sibi spondere solet in liberis bene natis, bene educatis. Verum, in tam brevi felicitatis momento, spes inchoare ulteriores non permittebat

RICHTERO quasi supra caput adstans, decretoria Fati necessitas. Idcirco voluntati Divinae sine murmuratione obtemperandum duxit, praecipue cum jam mali asthmatici aliorumque symptomatum festinata vehementia nil nisi mortis imminentis indicia repraesentaret. Saepe in memoriam sibi revocavit illud SENECAE: Nunquam magnis ingeniis caram esse in corpore moram, aegre potius has angustias ferre et velut ex alto assueta despicere humana. Quid? quod sapientis potius sit toto animo in mortem prominere, hoc velle, hoc meditari, hac semper ferri cupidine, ad coelestia et sublimiora ut tendat. Hisce et aliis meditationibus animum pie praeparando eos, quos superstites lege nascendi optavit, et quos praecedere inter justissima semper vota habuit, sic amore se debere agnovit, tanquam nihil sibi de eorum perpetuitate, imo nihil de felicitatis illius, quâ nati sui unici natos vidit, diutur nitate promissum fuerit.

Magnam et diu discendam rem olim sapientissimi Philosophi existimârunt, cum adventat hora illa inevitabilis, aequo animo obire. Tantum certe abest, ut noster mortem quantumvis sibi jam proximam proiniqua aut terribili unquam habuerit, ut potius paucis, antequam eam oppeteret, horis vocem Christianae constantiae ac fiduciae plenissimam omnibus adstantibus notatu dignam visam ediderit, nimirum tanto se gaudio beatum vitae suae finem anhelare et expectare, quanto praestolari solent pueri anniversaria illa ac Natalitia dona, quibus religiosâ quadam simplicitate venerari ac recolere solent memoriam recens nati SERVATORIS nostri. Saepe in vita optavit, ut in ipso mortis articulo, et ante ultimum vitae spiritum, praesentiâ Viri summi, plurimum Reverendi et Theologiae Consultissimi DN. JOHANN. MICHAELIS DILHERRI, Concionatoris in has Vrbe primarii, et Gymnasii ibidem Directoris prudentissimi vigilantissimique frui liceret, partim ob sincerae et exploratae amicitiae fidem, partim ob praeclara in rem Ecclesiasticam merita, tum vero et velin primis ob rara et eximia dona, quibus Vir ille in erigendis ex verbo Divino morituris et jamjam agonizantibus cum admiratione excellit. Quid fit? Sane peropportune, et quasi singulari DEI Opt. Maximi jussu et providentia accidit, ut DILHERRUS,

qui RICHTERUM nihil de morte ejus vel praesumens inter caeteros amicos invisere destinârat, eo ipso tempore domum aegrotantis intraverit, quo voti ille sui ex asse particeps fieri poterat. Lecto itaque appropinquantem cognoscit, et praedicti voti sui memor amice excipit, salvere et assidere jubet, variosque cum ipso tum de statu vitae aeternae, tum de iis, qui, verbis JOHANNIS in Apocalypsi, vicerint, albisque vestientur vestimentis, non ex merito, sed imputatione ac vi gratuitae promissionis Divinae, sermones miscet; tandem edoctus per multas ac varias tribulationes ingredi nos oportere Regnum Coelorum, annuit consolanti, et lumen, quodjam aderat, accendi petit, ut DILHERRI faciem melius cognoscere posset. Ille hoc sermone indicium deficientium, imo pene fractorum oculorum capiens, precationibus sacris et in primis Oratione Dominicâ ac repetitione et uberiori Symbolt Apostolici explanatione instat, maximeque haec verba: Et vitam aeternam Amen; attentissimo CHRISTI athletae inculcat, quaeinter solatia efficacissima RICHTERUS nulla vel minimi doloris aut cruciatus signa edens, sed dextram suam DILHERRI dextrâ oculos postea placidissime obdormiscentis claudente complicans, die 9. Decembr. circa sextam vespertinam Anno M DC LI. nec dum completo anno aetatis sexagesimo, animam, nemine adstantium prope advertente, in manus REDEMPTORIS sui, pie, beate ac feliciter exhalavit, atque ita vitae pro Reipubl. salute per triginta annos laudabiliter peractae memoriam, summo illo, et ultra, quod nullum est, QUI BENE VIVIT, BENE MORITUR, fastigio, felicissime coronavit, dignus omnium bonorum, hoc est, eorum applausu, qui virtutum et in Patriam meritorum rationem etiam post funera habendam non solum fatentur, sed et reipsa praestant. Multis, quod verum scio, Reipubl. Noribergensis Civibus RICHTERUS noster flebilis occidit, nulli vero flebilior, quam relicto filio et filiae unicis, ut et, quos inter charitates suas praecipuas semper habuit, nepotibus, qui eodem luctu et eâdem voce Parentis et Avi pie defuncti manibus parentare gestiunt, quâ JULIUS CAESAR SCALIGER quondam filio Audecto Caesari parentavit: Profecto lachrymae tollantur, gemitus, lamentationes, sive hoc temporis Imperio, sive alterius fortunae jussu; lugendi tamen nobis erit perpetua caussa atque sempiterna.

GEORGI RICHTERI, JC. ORATIO XXXI. DE ARCANIS AULAE JUSTINIANEAE. Habita d. XI. Martii M DCC LI. cum duo Doctores Juris renunciarentur.

AVditores omnium Ordinum splendidissimi, Domini et Amici bonoratissimi acceptissimique.

Memoratu dignum est, quod [note: lib. 9. Epist. 27.]Plinius junior, Latinae eloquentiae princeps, a Cicerone secundus, ad Sextilium Lateranum scripsit, cum aliquando liber recitaretur de sceleribus cujusdam, et pars in alium diem reservaretur, obsecrâsse amicos, ne recitarentur reliqua. Nimirum, erubescebant audire, quae nullus pudor perpetrare prohibuerat. Horum sinistram perversitatem recte convincit atque eludit scriptio Historiarum accuratior; cujus studii, eodem teste, tanta est potestas, tanta majestas, tantumque numen, ut etiam ad arcana usque penetrare, et quae clam fiunt, palam proferre cum tempore [note: 3. annal. 65.]queat. Est enim, quod cordate censuit Tacitus, praecipuum annalium munus, ne Virtutes sile antur, utque pravis dictis factisque ex posteritate et infamia metus sit. Atenim etsi arcana Reipublicae, quae saluti publicae adminiculantur, temere vulganda

non sunt: Dominationis tamen flagitia, quibus fundamenta Reipublicae, virtutis simulatione, labefactantur, Historiarum Scriptores incorrupti in tantum celare non debent, ut nisi liberae isto Veritatis studio et amore antecellant, adulatoris, non Historici nomen, publico recte judicantium consensu, mereantur. Equidem non accepti sunt Principibus, qui occulta aulae perscrutantur, ut proferant in publicum; quemadmodum ventorum hi sunt molestissimi, qui nobis revellunt Pallia, [note: de curiosit.]quod Ariston apud Plutarchum ait. Quia vero interest Reipublicae, ut moderatores ejus nigram istam et condensantem se nubem vitiorum fugiant, Historicorum fide faciendum est omnino, ut sentiant illi, tonare ac fulgurare, simul atque eruperit, quod latere cupiebant: Praesertim, ubi nullam emendationis spem relinquunt. Atque hac virtute liberae veritatis splendescit, si quisquam alius Historicorum inter Graecos, Procopius Caesariensis, vir illustris, scriptor severâ gravitate inclytus; qui, cum libris octo, summâ fide juxta atque accuratâ diligentiâ, omnia commemorâsset, quae Justiniani Imperatoris tempore gesta sunt; tandem librum quoque nonum, hoc est, historiam arcanam, de Justiniano Imperatore, ejusque uxore Theodora,

magnâ libertate scripsit, et quicquid uterque conjunx publicae rei damno et in subditorum perniciem peccârunt, accuratiore stylo notavit: Cum prius ad summum Romani Senatus locum, id est, Urbanam praefecturam, evectus esset. Quia vero hanc dignitatem, immo nec vitam sibi salvam fore videbat, nisi librum istum arcanum, soli posteritati destinatum, post mortem usque suam suppressum ivisset, periculum non necessarium sedulo [note: pag. 1. et 9.]et cum ratione vitavit. Ita enim ipse: Hujusce, inquit, consilii, eam habeo caussam, quod illa scribere, quâ maximâ ratione oportuisset, nequaquam expedire tum mihi videbatur, cum etiamnum superstites forent, qui ea perpetrâssent. Certe latere ipse diutius non potuissem, neque supplicio crudelissimo non interire, isthaec si palam et in lucem venissent. Verum, ut optimus Autor, quam diu vixit, librum reconditum feliciter occultavit; ita etiam, multis seculis post, pauci fuere, qui de Justiniano Imperatore, ejusque dominatione flagitiosa, historiam veram cognoverunt. Adeo quidem, ut octo libri priores Historici illustris, aliquoties in publicum prodierint, arcana vero illa historia, quam libro nono descripsit, [note: (anno M DC XXIII.)]post tot secula, ante annos demum viginti octo, ab eruditissimo viro, Nicolao Alemanno, e

Bibliotheca Vaticana, cum privilegiis sacrae Caesa- reae Majestatis, Regisque Christianissimi, Lugduni primum in lucem prolata, Latine reddita, notisque illustrata fuerit. Ubi etiam Procopii fidem, ne quis eam, ob execranda domus Justinianeae flagitia, quae narravit, suspectam habeat, egregie vindicavit. Inter alia, hoc argumento, quod Autorem hunc insignem ipse Justinianus, in Africana et Italica expeditione, nunquam a Belisarii, summi exercituum ducis, latere divelli passus est, cujus fide atque consilio, non minus quam armis ac virtute Belisarii, Romanos fines prolatari atque stabiliri sentiebat. Ex illa historia arcana prolixiore, non adeo multis cognita, pauca nunc, non tam meis quam Historici verbis, proferre constitui; non ut famae Imperatoris, alioquin tantopere laudati, intempestive derogetur; sed ut posteri meliora docti sibi caveant, ne ita ad flagitia proclives, cum aeterna ignominia et Jactura, se aliosque pessundent. Quem scopum, omnium praeclarissimum, etiam Historicus excellens praesixum sibi habuit, hanc [note: pag. 2.]insignem rationem reddens: Quotus enim quisque, inquit, hominum, qui deinde vixerunt, perdit am Semiramidis vitam, vel Sardanapali, vel Neronis dementiam execraretur, nisi haec historiis commendata

fuissent. Aeque autem execrandam fuisse Justiniani dominationem, omnium primo hinc videre [note: Procop. pag. 40. et seqq.]est, quod Theodoram, mulierem scenicam, Acacii cujusdam, bestiis ad amphitheatrales venationes praefecti, quem Ursarium vocârunt, filiam, ridicularum quarundam fabularum actricem, uxorem sibi ascivit. Scenae autem adsuetam qui audit, quicquid flagitii, quicquid obscoenitatis de ea dicetur, facile credet, nihilque nimium putabit. Meretrix enim fuit et prostibulum omnium famosissimum Theodora, cuicunque obvio copiam pulchritudinis suae faciens toto corpore; eamque artem ubique exercens, quam ne nominet quidem, Deum habere qui sibi propitium velit. Eam publice occurrentem, quam diu scenica fuit, omnes sanioris vitae homines, vitabundi, ut avem infaustam, fugiebant, ne vestium contactu, tantum scelus in se derivatum putaretur. Cum vero tantâ formae venustate [note: Aleman. in not. pag. 46.]praestaret, ut eam nullum artificium humanum vel sermone declarare vel picturâ exprimere potuerit, amore ejus ita exarsit Justinianus, ut hac [note: Precop. pag. 45. 47. 49. 60. 68. et 214.]vitae sociâ perdendis populis usus sit, non modo Bizantii, ubi tunc sedes Imperii erat, sed ubique locorum Romanae Reipublicae. Hac vero turpitudinis notâ ille non contentus, quia priscâ lege cautum

erat, ne viris Senatoriis uxorem ducere meretricem, aut mulierem scenicam liceret; Justinum avunculum, senectute confectum, cum quo Romanorum Caesar consalutabatur, prodigiosâ Pietatis [note: Aleman. in not. pag. 37. seqq.]simulatione adegit, ut legem antiquam novâ constitutione everteret, aditu reliquis ad meretricia connubia patefacto: quam constitutionem piacularem, [note: l. 23. C. de Nupt.]sub Justiniani nomine, ut et alias plures in favorem Theodorae latas, hodieque in Codice nostro, non sine dedecore habemus; de quo plures JCti conqueruntur magni nominis, quicquid alii, vel ignorantiâ, vel obstinatione, contra disputare praesumant. Quin et in verba uxoris, non minus ac in sua, jurare Magistratus coegit Justinianus post Justinum solus Imperio potitus: cujus perversae dominationis [note: Novell. 8. tit. 3.]insana vestigia etiam in Novellis extant. Quod tamen eo minus mirandum, cum caeteroquin nullum tam inauditum, tam execrandum piaculum fingi animo possit, quin graviora molita sit impudentissima foemina, et mariti consensu, quem fascinaverat, reipsâ perpetrârit, in Rempublicam, in Senatum, in Magistratus, in plebem, immo in DEUM ipsum; cujus opprobrio, post alias impietates, Eutychianorum quoque haeresin amplexa est. Cum hac enim conjuge, quam ille venerabilem reveren dissimamque appellare non erubuit, a comminiscendis

occasionibus perpetrandi flagitia plurima maximaque nunquam desistebat. Nam ut erat maxima utriusque similitudo cupiditatum, sic etiam morum et improbitatis; licet palam discordiam simularent, ut subjectos impellerent in exitium. Cum enim in re gerenda nihil non in communi actitarent, diu multumque omnibus opinionem fecerant, quasi in diversas irent sententias et contraria studia: erant enim, inquit noster, ambo mendaciorum artifices ingeniosissimi; usque dum deprehensum est demum, eos ex industria hanc speciem simulationis induisse; ne subditi, communicatis consiliis, seditionem agitarent, quandiu de illis opinio esset in ambiguo; quâ quidem arte tyrannidem sibi firmius asseruerunt. Miscebat porro Justinianus, ad clavum Reipublicae solus defuncto Justino sedens, extemplo omnia, et quae priscis legibus prohibita erant, introducebat; contra, quae consuetudine obtinuerant, haec interdicebat; quasi Imperatorium paludamentum induisset, ut aliam rebus faciem induceret. Versabantur sub ejus et uxoris iugo intolerabili omnes cives subditique, nobiles et plebeii, publice privatimque, in squalore, vacua iucunditatis vita, quasi caelitus ingruente malo: sub lare quisque suo, in foro, in templis, nil nisi aerumnas, calamitates, vel portentosos recentis fortunae

casus commemorabant: quae omnia multis exemplis fusius describit Procopius, citra horrorem sane neque legenda neque audienda. Ut vero nos carptim pergamus, sit ita, et demus hoc Jureconsultis nonnullis, qui juris a Justiniano compilati studio nimis perciti, antiqua literarum monumenta minus pertractârunt, temperâsse eum Imperium Romanum legibus, studiumque Juris promotum ivisse haud parum; certo tamen certius est, quod, praeter illas constitutiones, quas in gratiam Theodorae, foeminae perditissimae latas novimus, Triboniani quoque, compilatoris atque adulatoris athei, detestanda avaritia, scientiam Juris artemque aequi et boni sinceram plurimum vitiavit; quodque eo autore [note: Procop. pag. 61.]leges figere et refigere Justinianus veritus non est; dummodo turpi lucro essent, et pecunias luculentiores vel conferrent vel promitterent. Ita nihil certum et fixum erat, inquit Historicus, [note: pag. 64.]sub hoc Imperatore, sed Jus volubile atque erroneum; et aequitatis lances eo propendebant, quo auri graviore pondere deprimerentur. Quo minus vero isthoc, quod de Triboniano refert Procopius, in dubium quis vocare queat, ex Cuspiniano quoque, altero seculi superioris Suetonio, fidem faciam, qui, Procopii libros omnibus historiarum studiosis etiam atque etiam commendans,

hoc ipsum, quod de Triboniano diximus, ex [note: Cuspin. in vit. Justiniani pag. 141.]Suida confirmat, his verbis: erat Tribonianus adulator, fraudulentissimus simul et avarissimus, omnis religionis, praesertim Christianae, contemptor; avaritiae usque eo deditus, ut jus et fas venale haberet. Nam singulis diebus et leges ferebat, et latas revocabat, uti indigentium usus, a quibus pecuniam acceperat, postulare videbatur; tantâ inconstantiâ levit ateque leges tot contrarias ponens, quas posteri, licet anxie inter se digladientur, nunquam tamen concor dare possunt. Ubi et hoc nescire se scribit, majoremne laudem, an detrectationem commeruerit Tribonianus. Nam quot egregia, inquit, Pauli, Modestini, Scaevolae, aliorumque infinitorum docta volumina interiisse credis? qui profecto singularum rerum materiam ad amussim interpret ati sunt, adeo, ut neque Bartoli, neque Baldi, neque Porci, neque Saliceti comment ationibus opus fuisset, et quae sequuntur. Sed ut ad Justinianum [note: Procop. pag. 60. et ibi Aleman. in not. Cuspin. in vit. Justiniani pag. 142.]redeamus, mancipaverat se ille non tantum omni vitiorum generi, sed et de CHRISTO, Servatore nostro, perversam sententiam tuebatur, carnem eius assumtam incorruptibilem, passionis mortisque expertem, tanta pervicaciâ asserens, ut omnes Principes idem sentire voluerit. Ad haec, [note: Procop. pag. 60.]pietatis speciem ita simulare noverat, ut scelera sua pallio devotionis contegere, et quae hominibus rapuerat

truculentius, DEO vel sacerdotibus dicare non dubitârit. Nulla, sub hoc Romanorum Principe, firma de DEO sententia, nulla fides, nulla pactio vel res constans. Praeterea peccavit Justinianus, [note: pag. 35. seq. 46. 49. 53. 59. seqq. 97. 102. 119. 123.]testante eadem Procopii historiâ, non modo, quod afflictorum querelas minime admitteret, sed etiam, quod, in ore atque oculis omnium, sua studia factiosae juventuti, et quidem volenti animo, profiteretur; id omni studio, nullâ dignitate agens, ut publicum aerarium exhauriret. Nam Hunnos, qui saepius adventabant, praeter impensas, magnis etiam largitionibus auxit. Unde Romanorum provinciae frequentibus Barbarorum expositae sunt incursionibus, qui ad Romanas opes, quas semel delibâssent, saepius redibant, ab iisque divelli se non patiebantur; quibus ille totum denique Imperium tributarium fecit. Creditum fuit, tunc temporis Romanorum supra ducentena millia, singulis irruptionibus, qua fusa, qua in servitutem abacta, et in istis provinciis pene Scythicas solitudines visas: In aliis vero regionibus, quas codem modo devastavit, a stirpe periisse hominum ducenties decies centena millia; exceptis iis, qui in Africa perierunt. Veri insuper adeo erat dissimulator Justinianus, ut fraudum tegendarum, et obscure ferendae indignationis, versuteque agendi, et occultandae

animi sententiae esset absolutissimus artifex, inconstans amicis, inimicis inexorabilis. Aurum ardentissime sitiebat et sanguinem: Unde tot innocentium caedes et confiscationes bonorum; quibus ita inhiare consueverat, ut neque illi neque aliis essent pecuniae; quas non avaritiâ solum, sed etiam possessorum invidiâ appetens, Romanorum ditione divitiis exhaustâ, egestatis omnibus autor fuit. Vesanis multorum caedibus pollutus, pluribus jam aliis parabat insidias, contentionum rerumque novarum studiosissimus. Ad scelera perfacile, ad optima nullis suasronibus commoveri poterat. Acer in comminiscendis perpetrandisque facinoribus, honesti vero vel nomen illi insuave. Cum Romani, cum exteris gentibus pacem haberent tranquillam, hic sanguinario furore, standi loco impatiens, Barbarorum populationi fines Imperii exposuit, bellum ex bello trahens, ita ut Respublica sub eo esset quasi lascivientium puerorum regina. His addebat exactiones annuas, nullo humanitatis modo imperatas; cujus vigiliae, labores, conatus in eo verte bantur omnes, ut atrocior indies fieret subditorum calamitas. Mercedem quoque cujusque dignitatis ministeriorum vel ipse vel praefecti intercipiebant. [note: Cusp. in vit. Justiniani pag. 142.]Quin et Professorum liberalium disciplinarum constituta in urbibus salaria adeo subtrahebat, ut quaedam

inscitia et rusticitas urbes invaderet. Si quis autem ejus implorare clementiam supplex niteretur, misereque afflictis patrocinari, animo turbabatur ille, irâque tumescebat in caput civium. Assentatoribus cum primis patefaciebat aures, qui facile fore dicebant, ut sublimis aliquando raptus aera penetraret. Quodam tempore Tribonianus illi assidens, vereri se vehementer affirmabat, ne, ob singularem Pietatem, in coelum improviso surriperetur: Quam laudem, vel potius cavillum, apud animum ille suum constanter habebat. Caeterum, quod non homo, sed sub humana specie, furia visus sit Justinianus, documento quoque esse scribit Procopius, ingentia, quibus affecit homines, mala, quorum atrocitatem autoris immanitas palam fecerat. Breviter, tot Justiniani flagitia fuisse affirmat scriptor integritate eximius, testisque oculatus, ut ad ea numeranda nullum tempus satisfuturum sit: Quae, quia ille integro libro commemorare non potuit, multo minus oratiunculâ nos assequemur: Cujus Imperatoris ingenio declarando, vel unicum Theodorae, scenicae meretricis, conjugium satis esse possit. Nam qui male factis admittere dedecus non veretur, neque gravate fert aliorum ob id execrationem, hic demum nullam interclusam sibi viam putat ad scelera; quin vultum induens audacem, facile jam

in teterrima quaeque ruit flagitia; quo Historici effato nihil verius, nihil praeclarius dici potest De morte igitur Justiniani, quam sine dubio scire desideratis, [note: Aleman. in not. pag. 116.]Procopius vero, quia post absolutam historiam arcanam, vivente adhuc Justiniano, decessit, memorare non potuit, ex Evagrio audite, qui ita scripsit: Justinianus cum omnia omnino turba ac tumultu complevisset, mercedemque his rebus debit am, in extremo vitae suae tempore, reportâsset, ad supplicia, justo DEI judicio, apud inferos luenda profectus est. Ante vero, quam finem dicendi faciam, de uxore ejus, Theodora, ex plurimis, haec pauca, sed horribilia superioribus attexenda, ex eadem historia arcana percipite. Commaculata illa erat non tantum [note: Procop. pag. 46. 73. 77. 99.]libidinibus nefandis, sed etiam execrandis veneficiis atque parricidiis, infantium ultro abortibus egestorum; cujus furibundâ crudelitate nec templorum asyla, nec legum Imperium, nec universae urbis imploratio, nec quicquam rerum omnium eripere poterat, quem ipsa perditum iret. Hac imperitante, caeterarum quoque mulierum mores adeo erant corrupti, ut adulteria non tantum plane multa essent; sed etiam mariti accusantes vapularent, in carcere squalentes; et calamistratas adulteras, libere a corruptoribus constuprari inspectantes, nonnunquam dignitates, mercedem sceleris, consequerentur.

[note: Procop. pag. 13. seqq. 17. 76.]Erant Imperatrici huic reconditae, abstrusae, nullisque finitimae habitationibus custodiae, usque adeo tetrae, ut inde nullum diei vel noctis indicium discernere potuisses. Habebat praeterea in regia carcerem subterraneum, ad quem ibatur per longos anfractus, Tartaro, inquit Historia arcana, similem diceres, in quo vinciebantur, qui illi offensioni fuissent; quos inter ne viris quidem Consularibus parcebat: Immo ne propriae quidem soboli; quod exemplum inauditum ita habet: Cum ea adhuc in scena versaretur, et ex amico gravida facta sero id sensisset, omnia frustra tentans, ut partum (sicut illi mos erat) immaturum enectumque abigeret, parere tandem coacta est. Ut vero amico suboluit, indignari eam, quod foeta, interim meretricio corporis quaestu prohiberetur, proli a matre timens, quam marem suscepit, et Johannem vocavit, in Arabiam secum abduxit. Ibi moriturus, filio jam adulto, de matre, imperium moderante, rem totam aperit. Ille justis paterno funeri persolutis, certo post tempore Bizantium venit, et famulis, qui aditum ad Augustam matrem darent, rem narrat. Hi rati, nihil inhumani matrem molituram, adesse Johannem filium nunciant. Illa in conspectum ingredi filium jubet; sed coram exceptum, ex domesticis cuidam, talium negociorum

praefecto, in manus ita tradit, ut miserum filium nemo postea, etiam matre extinctâ, amplius viderit. Sed ne justo Vos diutius teneam, Auditores, plura de Imperatricis libidine, impietate, avaritia, [note: Aleman. in not. pag. 12.]crudelitate, rapinis, homicidiis, tyrannide, aliisque flagitiis, quot et quanta audita non sunt ex omni superiorum aetatum memoria, nunc non addo, sed de vitae ejus clausula, quam haud dubie, ut antea Justiniani, audire quoque cupitis, hoc tantum, ex Victore Tunensi, illorum temporum aequali, adjicio, qui ita scriptum reliquit: Theodora Augusta, Calchedonensis Synodi inimica, canceris plagâ toto corpore perfusa, vit am prodigiose finivit. Ex his veluti vestigiis uberrimae historiae arcanae succincte collectis, manifestum, puto, cuique erit, verissimum esse, quod Historicus non semel ingenue fassus est, [note: Procop. fol. 29. seqq. 46. 65. 68. etc.]regnantibus Justiniano et Theodorâ, universum Imperium Romanum convulsum fuisse suis sedibus, aliasque gentes, in Africa praesertim et Italia, unum in exitium deturbatas; partim levitate Tyranni, qua nihil firmum erat; partim difficili uxoris scenicae proterviâ, quae peragendis rebus honestis nunquam non officiebat. Cui miseriae illud accedebat aeque miserum, quod Senatus, ut inane quoddam simulacrum, in servilem adulationem degeneraverat, et licet omnes tantam Reipublicae

labem inferri viderent, nullus tamen rem detestabilem prohibere audebat; ita quidem, ut neque sententiae dicendae, neque tuendi honesti arbitrium amplius illis esset; qui Theodoram quasi Deam venerantes, cujus spectatores pridem fuerant in theatro, ejus se tanquam mancipia supinis manibus, per dedecus profitebantur. Haec vero omnia [note: Procop. pag. 21. 84.]tandem prudentissimus scriptor, non casu, sed divinâ providentiâ contigisse censet; eo quod iratum mortalibus Numen, Romanumque exosum Imperium, perniciosis furiis potestatem tantorum malorum fecisset: In quo judicio, pietati Christianae congruo, monitos nos acquiescere, et non temnere DEUM, fas est.

Nunc ad alteram officii mei partem progredior; et quandoquidem par istud Candidatorum Juris eximium, DN. HENRICUS WESTORP et DN. THEOPHILUS SCHREIBER, Mindani, ob virtutem et eruditionem, qua privatim qua publice probatam, digni deprehensi sunt, qui summis Doctorum honoribus condecorentur; de qua felicitate illis publice gratulamur; Tibi, Excellentissime et Consultissime DN. D. WILHELME LUDWEL, Professor Jurium primarie, Illustrissimi Principis Palatini, inclytaeque Reipublicae nostrae

Consiliarie, Decane et Brabeuta spectatissime, Compater et Affinis pl. honorande, officii ratione, quo Amplissimi Senatus jussu et autoritate Nobilissimorum DNN. Scholarcharum fungor, facultatem, quam petis, lubens meritoque tribuo, utque dictos istos Candidatos Praestantissimos, utriusque Juris Doctores consuetâ solennitate renuncies, omniaque privilegia in Augustissimi Imperatoris, Domini nostri clementissimi, Diplomate uberius comprehensa, interposito per Notarium Universitatis jurejurando, illis impertias, concedo; cui laborum Academicorum brabeo aura Divinae clementiae adspiret benignissime.

GEORGI RICHTERI, JC. ORATIO XXXII. DE POETARUM RARITATE, ejusque CAUSSA. Habita in panegyri Petro-Paulina XXIX. Junii M DC LI. cum HIERONYMUS von Cöllen, Doctor Utriusque Juris, et quinque Magistri Philosophiae, et tres Poetae Laureati renunciarentur.

SErenissimi Principis ac Domini, Domini AUGUSTI, Ducis Brunsvicensium ac Lunaeburgensium, Consiliarie et Legate Excellentissime, Vir Nobilissime, Amplissime, Consultissime, Polycarpe Heyland, Hospes honoratissime acceptissimeque, Vosque caeteri Auditores et Hospites omnium Ordinum splendidissimi.

Annus hodie est vigesimus, cum, Amplissimi Senatus Reipublicae Noribergensis jussu, ad hoc officium Academicum, Procancellarii quod vocant, primum in lucem publicam hoc loco sum protractus, quicquid etiam ad mei excusationem, tunc temporis, aliorum Collegarum meorum exemplo, allegaveram timidius. Sed qui me huic muneri praefectum voluit pro voluntate sua incomprehensibili, DEUS Opt. Max. rerum humanarum arbiter supremus, solus sapiens, solus potens, solus bonus, is vires quoque concessit immerenti, ut quod debui voluique, in bonum Universitatis

praestare eo usque potuerim, si non ad eujuscunque applausum, certe bonâ fide studioque boni publici, et non citra bonorum atque eruditorum approbationem, sive Rempublicam spectem, sive Academiam, filiam ejus perdilectam. Pro quo beneficio singulari et Divino, ut Numinis benignitati gratiam, ex intimo pectore, devotâ humilitate debeo, habeo, ago: Ita etiam opem istam caelestem, porro ad finem usque, quam diu DEI providentiae visum fuerit, a Divina clementia, supplici mente etiam atque etiam expeto. Ut vero DEI bonitatem hodie gratus agnosco praedicoque, ita mirari mihi contigit non semel, quei factum hactenus, quod, cum tempore illo viginti annorum muneris mei Academici, quadraginta sex Doctores Juris, duodecim Doctores Medicinae, sexaginta septem Magistri Philosophiae, publice renunciati sint, omnes postea vel Consiliarii, vel Medici ordinarii, vel Professores, vel Pastores Ecclesiarum, vel Scholarum Moderatores, per Germaniam sparsi (de qua felicitatis parte rariore, Academiae nostrae Altorfinae multi magnique Viri cum primis gratulantur) tamen ne unus quidem Poeta laureatus visus sit, vel laurum Poeticam apud nos promeruerit. Tantum abest, ut Poetae, salsugine vulgatiores apud nos

dici queant; quod salse quidam, de dignitatum titulis, jocando, an serio? pronunciavit. In hujus defectus caussam hodie, ubi post Jurisprudentiae Candidatum istum eximium, quem heic cernitis, etiam Philosophiae Candidatos quinque, et tres Poeseos, in publicum productos suo loco mox conspicietis, ita inquirere constitui, ut ex ejus raritatis caussa, praestantia simul Poeseos elucescat, et una Jurisprudentiae nostrae, ut et Philosophiae, honor atque dignitas, quam a Poetis et accipiunt, et eis vicissim concedunt, quibus hodierna solennitas nostra conjunctim assurgit, magis magisque extollatur. Ubi nemo mirabitur, si Poesin vel saepius vel abundantius, vel avidius praedicari hodie audiverit, raritatis nimirum impulsu; quem stimulum amoris esse omnes intelligimus. Mihi certe nemo indignabitur, nec invidebit, puto, quod, gravioribus studiis nunc omissis, ad Musarum amaenitates parumper diverto, animique mitigationem quovis supercilio potiorem habeo; praesertim, cum ex Poetices contemplatione suaviore, aliarum quoque artium et scientiarum, easque inter Jurisprudentiae et Philosophiae splendor illustrior reddatur, oculisque conspiciatur amabilioribus. Atenim ita est, Auditores, ut versus habent trochaici:

Consules fiunt quot annis, et novi Proconsules:
Solus aut Rex, aut Poeta, non quotannis nascitur.

Ex quo Tullius, Oratorum rex sine pari, verum [note: 1. de Orator. 201.]esse ait, ex omnibus iis, qui in artium studiis liberalissimis doctrinisque sunt versati, minimam copiam Poetarum egregiorum extitisse. Erronum vero et vulgarium, ne dicam malorum, genus tam est frequens, quam sunt densae muscae, cum caletur maxime. Ego vero, etsi Poeta nunquam fui,

Memini; utpote, ad quam divinitatem non nisi paucis, quos aequus amavit Jupiter, adspirare datum [note: Orat. pro Sext. 45.]est: Vere tamen et animitus cum Tullio affirmo, me Poetarum ingenia semper dilexisse: Unde [note: 2. Tuscul. 237.]etiam cum eodem versus Orationi libenter admisceo, Poetisque studiose utor. Poetas vero, cum viris erudite doctis, appello illos, qui quasi Divino quodam spiritu afflati, non quomodocunque claudere versum pedibus, sed cogitationum sublimitati rationem, quae sermoni dignitatem, gravitatem, jucunditatem, et quasi Divinitatem quandam sive [gap: Greek word(s)] adjungit, concinne aptare nôrunt; quos Ennius, approbante Cicerone, sanctos dixit; cum quasi Deorum aliquo dono commendati

[note: Horat. 1. Serm. 4. fol. 213.]--- neque enim concludere versum
Dixeris esse satis; neque si quis scribat, uti nos,
Sermoni propriora, putes hunc esse Poetam:
Ingenium cui sit, cui mens divinior, atqueos
Magna sonaturum, des nominis hujus honorem.

[note: lib. 10. Epist. 32.] Hinc Plinius secundus Poeticum ingenium dixit laetissimum altissimumque, hoc est, eruditissimo Catanaeo interprete, divinum. Tanti enim Poesis est, inquit Marsilius Ficinus, ut absque summo Dei favore [note: in Phaedro fol. 443.] comparari nequeat. De quo Plato Jovem suum, sive libellum de furore Poetico scripsit; quem ita definit, quod sit occupatio quaedam a Musis, quae, sortita levem et insuperabilem animam, exsuscitat eam atque exagitat per cantilenas aliamque Poesin, ad genus hominum instruendum. Deinde cumprimis Palingenii illud, Poetae castissimi, mirâ facundiâ nil nisi rosas et lilia loquentis, urgeo, qui ita canit:

[note: Aries 15. in fin. seq.] Quin ego devoveo versus, pariterque Poetas,
Cum video pueros, obscoena docente magistro
Carmina, priores fieri, primumque pudorem
Linquere paulatim, et sceleratos discere mores,
Unde magis possit nativa augerier illis
Nequitia, et citius sub tartara delabantur.

Hos enim merito cum Platone e Republica submovemus; illos, inquam, qui Diis ac Deorum filiis adulteria, puerorum amores, furta, mendacia, impotentes iras, dissidia, aliaque vitia attribuunt; quae nemo bonus Reipublicae gubernator ferret in suis civibus; ut nec vice versâ sanctos illos et Divinos, qui, cygnorum instar, candidi sunt, Phoeboque sacri et canori, nemo nisi demens et tyrannus ejiceret. [note: Vid. Plat. dial. 3. et 10. de Repub. et dial. 2. de legib.] Hanc et non aliam mentem fuisse Platonis, ingenio et doctrinâ principis, cum Poetas in Republ non ferendos censuit, ex eo patet, quod non tantum Homeri laudes in coelum extollit, divinissimum [note: Alcibiad. 2. fol. 134.] sapientissimumque Poetam eum appellat, et in rebus gravissimis testem crebrius producit; sed etiam, in libro de immortalitate animarum, Pindarum laudat eximie, cui alii Spiritum quendam coelestem tribuunt: Quin et in genere Poetas vel patres sapientiae, vel Deorum fiilos, vel eorum interpretes, indigitat Plato divinus, Poesin vero [gap: Greek word(s)] vocat; non aliam ob caussam, quam quod reliquae disciplinae liberales ad eam se habeant, ut singula ad omnia et partes ad totum. Id quod manifestum Vobis erit, Auditores, ubi per exempla ibimus, sed paucis. Et quidem de Philosophia primum, magistra scientiarum nobilissima, res clarior

est, quam ut multis probare necesse sit; cum vel solus Aristoteles, a Platone secundus, in nonnullis etiam primus, libro suo, quem de re Poetica [note: cap. 4. fol. 792. B. et cap. 9. fol. 798. A.]scripsit, illud ipsum satis evincat: Ubi ut Philosophis et Poetis discere aeque jucundissimum ait, ita Poesin rem magis Philosophicam quam Historicam asserit, quia magis circa universalia versetur, historia circa singularia. Platonici vero Poesin et Philosophiam ita distinguunt, quod illa sit antiquior, haec recentior; illa numerosior, haec planior. Ut nihil dicam de Philosophis, qui Philosophiam [note: Lucret. lib. 1. pag. 24.]versibus tradiderunt; qualis fuit Lucretius in Physicis: De quo illud tacendum non est, quod de Empedocle, Philosopho et Poeta, eximie cecinit:

Nihil hoc habuisse viro praeclarius in se,
Nec sanctum magis, et mirum carumque videtur,
Carmina quin etiam divini pectoris ejus
Vociferantur, et exponunt praeclara reperta,
Ut vix humanâ vide atur stirpe creatus.

Ut nihil dicam quoque vel de Theognidis Ethica, quam versibus comprehendit inter Graecos; vel inter Latinos de Palingenio, quo judice,

[note: Aries fol. 12.]Non melior, non virginibus magis apta Camoenis
Materies, quam quaetractat de moribus, ulla est:

caussa est, quod homines, a vera Philosophia alieni vitiisque dediti, Poetas, satyrarum libertate mortalium flagitia notantes, tantopere aversantur. Nam, quod recte testatur Flaccus,

[note: Horat. 1. Serm. 4. 213.]Omnes hi metuunt versus, oderunt Poetas,
Foenum habet in cornu, longe fuge.

[note: fol. 154.]Unde Platonis illa admonitio in Minoe: Si sapitis, diligenter cavere debetis, ne Poeticum hominem infensum aliquem habeatis. Poetae quippe vim maximam in utramque partem, et ad laudandum et ad vituperandum, habent. Ob quam caussam Alciatus Poetas cum Regibus et Imperatoribus triumphali lauro coronari ait, quod tantâ libertate in scribendo utantur, quantâ Reges in regnando. Exemplum habemus nobile in Pindaro, qui primam suam Pythiorum Hieroni, Siculorum Regni, ita inscripsit, ut eum ad virtutem quavis tubâ vehementius impelleret. Idem illud, quod de Philosophia innui, de historiae studio multis adstruere velle, quid aliud, quaeso, esset, quam stellarum numerum inire? Inter Graecos vel solus Homerus, inter Latinos Virgilius, ambo Historici Poetae summi, ambo perfecti, ambo divini, fidem faciunt, de quorum excellentia alius Poetarum:

Ne Lucanum, Statium, Claudianum, Silium Italicum, alios sexcentos, in consortium adsciscamus. De Medicina porro si quaeris, veneranda antiquitas, hoc est, judex incorruptus, abunde respondebit, et utriusque, Poeseos ac Medicinae, unum inventorem, unum antesignanum, Apollinem, monstrabit; quem Melampus, Aratus, Alcaeus, Demetrius, Petronius, Aemilius, Ausonius, pluresque alii secuti, utramque Apollinis artem, Medicinam et Poesin, ita tractârunt, ut eis etiam templa erecta et festa solennia statuta legamus. Jurisprudentia vero nostra, regina rerum, quanti Poesin faciat, ex eo videre est, quod non tantum magni JCti, Musas colendo, carmina fuderunt ipsi; id quod Modestinum in ipsa curia, pro rostris, fecisse scribunt; sed etiam, quod, in decidendis caussis controversis, Poetarum autoritate usi sunt frequentius: Ut [note: l. 1. §. 1. ff. de contrah. empt.]Paulus Homeri, in controversia ista nobili Sabini et Cassii, Nervae et Proculi, cum de contractu emptionis et permutationis quaestio esset: Quam [note: §. Item pretium, 3. Inst. de empt. et vend. l. in tantum 6. in fin. ff. de divis. rer.]sententiam sequutus est Imperator Justinianus, aliique divini Principes anteriores, eodem teste. Sic Marcianus quaestionem de loco religioso cenotaphii, Virgilii autoritate decisam, dedit. Sic cum in Lege Cornelia de Sicariis, de tali appellatione disputaretur,

[note: §. item lex Cornel. 6. Inst. de publ. jud. lib. 4. emendat. cap. 5. l. 9. ff. de R. J.]Imperator noster Graeca epigrammata Xenophontis (ut ibi legendum recte monet Antonius Augustinus) produxit, et ex iis litem finivit. Quid? annon Ulpianus noster, regulas Juris scribendo, versus scripsit? quod, cum etiam illis, qui Jurisprudentiae operam non dederunt, notum sit, pluribus ostendere nihil attinet.

Sisto igitur heic, cum ad JCtos nostros venit Oratio, gradum aliquandiu, et illa, quae de Poesi, tanquam [gap: Greek word(s)] , dicenda supersunt, ad actum mox sequentem, Magistrorum et Poetarum, differo; illud actui huic Juridico non parum honorificum censens, quod non tantum Philosophi, Historici et Medici, sed etiam JCti Poesin amant, colunt, sequuntur, et ex ea artem suam nobilissimam corroborare atque illustriorem reddere laudi sibi ducunt; quin et in auxilium juxta atque ornamentum eam sibi assumere nihil dubitant.

Tibi igitur, Excellentiss. et Consultiss. DN. D. WILHELME LUDWEL, Decane et Brabeuta Spectatissime, Codicis et Feudorum Professor Primarie, Illustrissimi Principis Palatini Reiquepublicae Noribergensis Consiliarie meritissime, Amice et Affinis pl. honorande, ratione officii potestatem facio, ut, Nobilissimorum Dominorum Scholarcharum

assensu, Candidatum hunc Praestantissimum et Eruditissimum, DN. HIERONYMUM von Cöllen, Noribergensem, Reipubl. Patriae Advocatum, qui se dignum tantis honoribus probavit, mediante jurisjurandi formulâ consuetâ, ad verba Notarii Academici jam praestandâ, Utriusque Juris Doctorem publicâ solennitate renuncies, ipsique omnia privilegia Caesarea, quibus Doctores, per Imperium Romanum publice recepti, felices gaudent, modo, quo fieri potest ac debet, optimo, concedas, DEI faventiam implorans, nostra ut successu vota secundet!

Sequitur altera pars Orationis, in promotione Magistrorum et Poetarum recitata.

NUnc quasi de novis est mittenda carceribus Oratio, et quae de Poetarum raritate et praestantia, tanquam [gap: Greek word(s)] , paulo ante coepi dicere, pertexenda; sed strictius, et non, ut spatium panditur laxum. Ad Theologiam igitur, dominam scientiarum, venio, ubi totos libros sacrosanctae Scripturae carmine scriptos constat; quales sunt Psalmorum, Hiobi, Esaiae, Threnorum

Jeremiae, Cantici Canticorum, aliorumque, virorum juxta ac foeminarum sanctissimarum hymni, Spiritus Sancti afflatu pronunciati. Usu enim apud Hebraeos receptum erat, ut ad movendos affectus, aut laetos aut lugubres, carminibus uterentur creberrime. Immo, quod Poetarum excellentiam cum primis splendescere facit, et admirationem omnem superat, ipse Paulus Tarsensis, Divinâ et humanâ eruditione Apostolorum summus, cum rem omnium maximam, veritatem unius DEI, et unitatem veri DEI, eruditissimis Atheniensibus probare vellet, in idololatriam eorum excandescens vehementius, Arati, Poetae Cilicis, versum [note: Hug. Grot. Act. 17. 28. fol. 100.]illis inculcavit, cujus paraphrasin Latinam Festus Avienus ita expressit:

Flos et flamma animae, qui discurrente meatu
Mentis primigenae penetralia dia resolvens
Implevit largo venas operatus amore:

Quae eadem sententia quoque est apud Callimachum, Homerum, Hesiodum. Eodem modo [note: 1. Cor. 15. v. 33. et ibi Grot. 444.]cum Corinthiis suis testatum iret Evangelii Praeco divinus periculosa maxime esse colloquia eorum, qui spem tollunt vitae alterius, senarium adhibuit ex Thaide Menandri; quem Tertullianus, Trimetro [note: Erasm. Eccl. tom. 5. fol. 888.]liberiore, ita transtulit:

[note: Philip. 3. v. 19. Beust. 1. Post. 641. in fest. eonvers. Paul.]Sic Philippenses de hostibus crucis CHRISTI fugiendis provide monens, Euripidis versum illis accommodat, qui, dum carnis voluptatibus indulgent, ventrem pro DEO suo habent, et tamen Christiani audiri volunt. Sic Cretensium vitia, [note: ad Tit. 1. v. 12. et ibi Grot. 767.]multis scriptoribus passim notata, Tito suo, Episcopo eorum indicaturus, ut vitarent serio, Epimenidis versum allegavit; et quidem non simpliciter, sed Prophetam eum appellans, qui tamen Poeta erat Ethnicus: Quem Plato, Dio Prusiensis, Diodorus Siculus, Strabo, Plutarchus, Maximus Tyrius aliique Theologum vaticinantem dixerunt. Ecquid nos igitur Poetis honorem deferre dubitabimus, quos Apostolus sanctissimus, profanos licet, tamen Prophetarum nomine dignatus est. [note: 1. Tim. 2. v. 12.]Sic, cum Timotheo suo mandaret, ne mulieres publice docere permitteret, ad Philemonis versus Graecos respexisse videtur viris doctis: Quemadmodum [note: 1. Tim. 5. v. 23.]etiam ad alios ejusdem versus cum eum modico vino uti jubet. Philemonem enim Comicum Graecum, Pauli familiarem, cui Onesimum tanto affectu commendavit et restituit, versus ejusmodi scripsisse, Scipio noster Gentilis, nunquam sine honore nominandus, in eruditissimo commentario

[note: cap. 6.]Epistolae ad Philemonem observavit. Quanta Spiritus Divini efficacia [gap: Greek word(s)] illam spiritualem, idem Apostolorum Smaragdus, Ephesiis [note: Ephes. 6. v. 13. seqq.]suis, et post eos, nobis omnibus, scriptam reliquerit, nemo Christianorum est, qui ignoret. Sed hoc forsan multi, quod in ejus descriptione elegantissima, autor Divinus ad armaturam illam [note: lib. 3. Iliad. 126.]respexit Paridis et Menelai, apud Homerum, ubi ocreas, thoracem, gladium, scutum, galeam, bellatoribus suis Poeta profanus induit; quem Apostolus imitatus, iisdem armis Christianum, cum Daemonibus sub coelo pugnantem, armaturâ Spiritus omnium fortissime praemunivit. Sed quid tam operose Pauli epistolas, omnigenae eruditionis splendore illustres, excutimus, cum et in Propheticis et in Paulinis scriptis, flores ejusmodi Poetici, non salubres minus quam suavissimi, mirâ sapientiâ [note: Erasm. rat. verae Theol. tom. 5. fol. 69.]sparsi reperiantur? quos Augustinus, magnum Ecclesiae Decus, in his libris, quos de doctrina Christiana inscripsit, diligentius conquirere volupe habuit. Quid? quod ipse filius DEI, Servator noster, omnia pene parabolis convestivit; quod Poetis peculiare esse, nemo nescit, nemo non amat. [note: Plat. Alcibid. 2. fol. 135.]Est enim, quod Plato ait, universa Poesis ipsâ naturâ aenigmatum plena, quam non quivis dignoscit.

Non mirandum igitur, quod Gregorius Nazianzenus, Damasus, Prudentius, Paulinus, Juvencus, aliique Viri immortalitate digni, CHRISTI mysteria Poeticis carminibus tractârunt, sed imitandum hoc potius cunctis, qui pietatem et religionem Christianam diligentius colunt. Possem de Chrysostomo, aureae, hoc est, omnium dulcissimae eloquentiae principe, narrare, ut Aristophanem, Poetam tanto meliorem, quanto a Poetarum ineptiis magis alienum, pulvillo suppositum habuerit. Possem de Hieronymo, sanctissimo juxta ac eruditissimo Ecclesiae Doctore, allegare, qui ejusdem Poetae carmina melliflua puerorum manibus tradidit. Possem de Augustino jam supra laudato dicere, ut Virgilii Poemata non sine admiratione receperit. Sed nolo abuti attentione Vestrâ: neque tempus protrahendo Candidatorum nostrorum expectationem morabor diutius; cum vel ex hactenus dictis manifestum cunctis esse queat, cur tam rari sint Poetae, Viri nempe divinitus afflati; vereque et praeclare dixisse Platonem, Poesin [gap: Greek word(s)] esse, eamque ad omnes disciplinas liberales sese extendere, et in iis haud tralatitie versari; neque ullam vel artem, vel scientiam dari, quae non ex Poesi vel insignem utilitatem, vel eximium

ornamentum capiat. Atque hanc caussam esse arbitramur, quod etiam summi Imperatores ipsi manibus suis Poetas, h. e. omnium scientiarum peritos, homines rarissimos, laureâ coronâ exornârunt: Quam felicitatem summam, in Germania [note: Melch. Adam. in vit. German. Philos. fol. 30. Et Pirckheim. Ep. fol. 116. Et Myl. Hort. Philos. verb. Laurus fol. 280.]omnium primo, Cunrado Celtae, a Friderico III. laudatissimae memoriae Imperatore, ante duo secula contigisse novimus, anno a nato CHRISTO, supra millesimum quadringentesimum octogesimo septimo, d. XVIII. Aprilis; et quidem in arce Norimbergensi; quam honoris praerogativam Patria nostra, multis Caesarum privilegiis inclytissima, literarum amore non ultimam ducit: Laurea vero ejus hodieque Viennae, ubi Celtes docuit, asservari dicitur: De quo honore ipse de se scribit:

Primus ego titulum gessi, nomenque Poetae,
Caesareis manibus laure a nexa mihi.

Quin et Colophonis loco, hoc peculiare addimus, quod, cum in aliis scientiis, non nisi bona et eximia placeant atque grata sint, in Poesi etiam versus quales quales in pretio habentur: quemadmodum de Alexandro Magno Historiae referunt, eum a [note: Erasm. lib. 29. Epist. 27.]Cherylo, Poeta non admodum sane bono, singulos versiculos tolerabiles, singulis Philippicis ex pacto

redemisse. Ita nimirum artis excellentia etiam artificem non excellentem charum reddit acceptumque. Quanti vero Poesin veram, hoc est, Divinam idem Monarcha mundi aestimârit, duo haec ipsius facta egregie docent: Alterum, quod, cum tot regna eorumque divitias expugnâsset, nihil preciosius Homero, quo Praeceptor Aristoteles eum donaverat, habere se professus est: Alterum, quod, cum Thebarum urbem funditus deleri mandâsset, unicam Pindari domum relinquere jussit, tanti Poetae famâ ad hoc iracundiae temperamentum permotus. Sed vela contraho, et cum Palingenio, [note: Arios 16.]Poeta saepius, sed nunquam satis laudato:

Vos moneo, quorum est fidei commissa juventus,
Et quorum est teneras puerorum fingere mentes,
Ceu molles digito ceras: Haec scripta perosi
Deteriora, aliis incumbite, et illa docete,
Arida quae non sint, et non indigna referri.

Nunc ad Te me converto, Decane et Promotor Spectatissime, Clarissime et Eruditissime DN. M. TYDAEE, Poeta Laureate dignissime, Eloquentiae et Poeseos Professor publice, Amice honorande, Tibique in praesentia Nobilissimorum Dominorum Scholarcharum, quâ favorem et consensum suum attestantur, duplicem facultatem, quam petiisti,

officii ratione lubens meritoque concedo; primum, ut quinque istos Candidatos Ornatissimos et Doctissimos, JOHANNEM MARTINUM BRENDELIUM, Noribergensem, JACOBUM SCHWENTERUM, Altorphinum, ANTONIUM REISERUM, Augustâ Vindelicum, GOTTHILPHUM TREWERUM, Besecoviâ-Lusatum, CHRISTIANUM SCHRÖTELIUM, Norimbergensem, post jusjurandum solenne, quod per Notarium nunc praestabunt, Philosophiae Magistros: Deinde tres ex illis Musarum asseclas in Helicone peculiariter excultos, nempe, JOHANNEM MARTINUM BRENDELIUM, Norimbergensem, GOTTHILPHUM TREWERUM, Besecoviâ-Lusatum, JACOBUM SCHWENTERUM, Altdorphinum, Poetas Laureatos crees atque renuncies, illisque Immunitates et praerogativas Magistrorum et Poetarum legitime renunciatorum, in Augustissimi Imperatoris nostri Diplomate uberius comprehensas, largâ manu publice impertias; eo felicius, quo rarius.

GEORGIUS RICHTER, JC. Nobilissimis et ad omnem gloriae et Virtutis laudem excitatissimis Juvenibus, DN. LEONHARTO GRUNDHERRN, DN. ALBERTO POEMERO, et DN. GEORGIO SCHEURL, Patriciis Noricis, Dominis et Amicis suis plurimum honorandis, S. et optatum itineris successum a DEO precatur ex animo.

IUvenes Nobilissimi, iter Vos in exteras regiones instituere audio: Mente, si sapientes audimus, non nisi optimae cuique indoli agnatâ, et quae supra humanam sortem nos extollit. Ut enim Divina, quod Panegyristes ad Theodosium Imperatorem dixit, motu gaudent perpetuo, et jugi agitatione se vegetat aeternitas: Ita altiores illae mortalium animae, quas de meliori luto coelestis ille Spiritus efformavit, non domi residere volunt, aut suae tantum adhaerere terrae, sed motu gaudent, et coelum, hoc est, originem suam unice imitari student. Hoc institutum Vestrum praeclarum, ut cum omnibus cordate judicantibus, summa laude dignum esse censeo: Ita felix faustumque ad eum quem debet finem, eruditionis et prudentiae, Vestro cum honore et utilitate patriae, evenire, ex animo voveo. Et quandoquidem illis, quibus vos curae estis, ita visum est, ut quia ego non ita pridem eadem, qvae Vos nunc cogitatis, loca vidi atque trivi, de iis, quae homini peregrino vel cavenda vel notanda arbitrarer, Vos quasi praemonerem, non debui petitioni deesse illorum, quibus post DEUM me meaque omnia debeo, quorumque nutus pro imperio mihi esse, debet. Praesertim vero quia, ut est apud Julium, hoc natura adfert, ut eis favere debeamus, qui eadem pericula ingrediuntur, quibus nos perfuncti sumus. Hoc autem dum facio,

actum agere nolo, hoc est, ea quae jam pridem alii eruditione et prudentialonge Clarissimi Viri, in commodum studiosorum peregrinantium edidêre, huc exscribere. Esset enim hoc nihil aliud, quam cramben bis coctam apponere, quod hominis insulsi est, vel quod Viri boni non est, aliorum laudes sibi rapere. Quin potius quoad hoc, ad ipsos auctores Vos remitto; inter quos, si quid mei est Judicii, Magnus ille Lipsius merito excellit, in aureâ illa epistola, quam ad Philippum Lanoyum inimitabili stylo exaravit. Ex ea enim non tantum omnium optime cognoscetis, ad quem scopum peregrinatio vestra collimare debeat; ad prudentiam nimirum, scientiam et mores, et quae media ad finem istum ducant: Sed etiam alia praecepta notatu dignissima. Inter quae illud non postremum est, quod peregrinantes frontem apertam, linguam parcam, et mentem clausam habere monet. Haec, inquam, et similia hîc repetere nolo. Ut nec illud, quod tamen scire, peregrinantis vel maxime interest, qui singularum gentium sint quasi genii naturales, qui eas in hos vel illos mores adigant, quidque in his vel bonum et amplectendum, vel malum et vitandum. De quibus omnibus Euphormio ille, in parte 4. Satyrici sui, cui titulus est; Icon animorum, ad Regem Galliarum elegantissime juxta atque prudentissime scripsit: Quem Libellum cum epistolâ illa Lipsii, Vos in itinere circumferre atque lectitare velim. Illud autem faciam, ut, quia nunc e Germaniâ, recta in Bataviam sive Germaniam inferiorem, quam alii Belgium vocant, abire, et primum in ejus Provincia nobilissima, Hollandia, aliquandiu morari constituistis, quid Vobis peregrinis primum in itinere, deinde in loco ipso vel faciendum vel observandum putem, sciatis. Ubi primum de gente ipsa Batavorum sive Hollandorum, ad quam itis, illud Vos nescire nolo, quod Erasmus, Vir divinus, verissime scripsit, si mores spectemus, qui in vita hominis utramque paginam faciunt, aliam gentem non esse, quae vel ad humanitatem vel ad benignitatem sit propensior, cuique minus adsit vel feritatis vel truculentiae, et quae ingenium habeat adeo simplex, et ab insidiis omnique fuco alienum. Item, quod vix in ulla Orbis parte Doctorum Virorum numerus sit frequentior, quam in illo terrae angulo. Quibus laudibus etiam illa addi potest, quae peregrinanti cum primis grata est, quod in vasorum nitore, mensarum lautitia, mantilium atque Lectorum candore, munditiâ denique rerum omnium, gens ista omnes alias nationes vel ad invidiam superet. Quarum laudum ideo memini, quia nonnulli, livore dicam an ignorantiâ? vel quasvis alias regiones, quam Hollandiam, Studiosis Germanis commendant: De qua tamen Chrysostomus quidam Neapolitanus scriptum reliquit, se ex eo, quod Hollandiae oram perlustrârit, multo sapientiorem multarumque rerum peritiorem factum esse. Verum, non est res aut ita obscura, ut testimonium, aut ita dubia, ut laudationem

desideret; quam ita, uti dixi, se habere, Vos ipsi, Amici honoratissimi, cum illuc, propitio DEO, veneritis, experiemini. In ipso autem itinere, quod cum mercatoribus Hollandis, viâ consuetâ, Francofurto primum Coloniam Agrippinam, deinde Ambstelrodamum usque facturi estis, aliud non est, de quo moneri debeatis, nisi ut ad mercatorum comitatum non nimium Vos adstringatis; quippe qui illa, quae hîc vel ibi visenda occurrunt, plerunque insuper habent, et hoc tantum agunt, ut, quaestui servientes, quamprimum domum ad suos redeant. Quin potius, ubi Coloniam perlustraveritis, ad Urbes vicinas excurrite, (si modo nunc per militem vagantem licet) ut sunt Duysseldorp, Vesal, Rees, Emerick, fortalitium Schenckianum, Clivia, Juliacum etc. Ubi postea inviam Ambstelrodamum versus redibitis.

Per Hollandiam vero iter facientes, essedarios, sive veredarios istos observabitis, qui currulem vectationem ex una Urbe in aliam, certo precio, quod Magistratus constituit, exercent; quod hominum genus subdolum est et fraudulentum, in advenas praesertim, quos, moris et rituum ignaros, in petendo precio circumvenire solet, quos tamen facile eludere poteritis, si vel hospitem vel comites Vestros in consilium adhibueritis, et, non nisi pacto ab indigenis prius facto, cum illis contraxeritis. Deinde et illam conditionem semper adoletis, ut Vos in Urbem ipsam ad hospitium usque deferant: Secus enim ante portam Urbis descendendum Vobis erit, et bajulus aliquis novo precio conducendus, qui sarcinulas Vestras in Urbem transportet, aut diversorium monstret: Id quod non tantum in adeundajam Hollandia, sed etiam post, cum inde per Brabantiam et Flandriam, vel in Angliam, vel in Galliam transmigrabitis, notandum Vobis erit. Porro ubi Ambstelrodamiunum atque alterum diem ab itinere respiraveritis (saepius enim postea Leydâ illuc redeundum Vobis erit) non mari, sed terrâ Leydam contendetis: Ubi Harlemum Urbem, quae interjacet, perlustrabitis. Tandem vero, ubi in ipsam Academiam Leydensem, emporium literarum nobilissimum, perventum fuerit, primum in hospitio eligendo, ad quod minister Academiae sive pedellus, pro more solito, officia sua citra moram Vobis offeret, non nimium, festinare Vosvelim, sed prius diligenter explorare, qui et quot ibi sint Commensales, quo Vos ille ducere cogitat; ut nimirum exploratis prius uno atque altero, illud postea eligatis, ubi Germani sunt pauciores: Quo sic a consuetis commensationibus tutiores sitis. Et suaderem ego, ut de Neraei aedibus inquiratis, qui natione Gallus, Illustrissimo Principi Mauritio, tempore belli, a concionibus est. Is enim Vobis non tantum in perdiscenda lingua Gallica, sed etiam in narrandis rebus novis et Politicis, quarum gnarissimus est, gratus utilisque erit; cum quo, meo tempore, egregii aliquot Juvenes, bene et cum fructu vixere.

Fuit et alius tunc temporis Vir in primis honestus et probus, Johann. Conradus Argius, Civis Argentinensis, in cujus aedibus Norimbergenses ut plurimum habitârunt, quem et ego per biennium hospitem habui, optimum sane atque acceptissimum: Sed qui paucis diebus ante, quam discessi, diem suum obiit, relictâ unicâ filiâ, quinquagenariâ, quae num hodieque convictores habeat, ignoro. De co tamen, ut et aliis, Burckhardus Löffelholz noster, qui in eadem Academia moratur, certiores Vos faciet, vel etiam pedellus Academicus: Cum quo tamen, antequam in hospitium certum consentiatis, prius per unum atque alterum diem in diversorio, ut dixi, Vos manere velim, quo sic melius omnia cognoscere possitis. Ubi vero jam hospitium pro voto nacti eritis, Viris doctis familiares Vos fieri e re Vestra erit. Et quia hodie inter Professores Juris familiam ducit Cornelius Swanenburg, inter Historicos vero et Politicos Daniel Heinsius, (cui adjunctas hasce Commendatitias cum officiosa salute reddetis) et Petrus Cunaeus, Viri famâ, virtute et doctrinâ Clarissimi, cum illis conversari, et ab ore eorum pendere, magnam Vobis utilitatem juxta atque jucunditatem afferet. Et affirmo Vobis, incerti eritis, majoremne in eis eruditionem an humanitatem admirari debeatis? Neque enim hîc morem illum, certe stultissimum, aliorum conterraneorum nostrorum imitabimini, qui in exteris locis Viros doctos audire, et familiarius cum illis conversari, vel turpe putant, vel etiam nescio quo rustico pudore erubescunt; cujus tamen verecundiae suae non laudandae, imo vituperandae omnino, hunc fructum tandem ferunt, quod domum redeuntes, de moribus, statutis et aliis, quae apud exteros peculiaria sunt, certius quid referre non possunt; id quod de Vobis, Juvenes florentissimi, nequaquam praesumitur. Praeter illorum vero, quos dixi, conversationem familiarem, domi quoque Magistros mutos, hoc est, libros adhibere, operae pretium erit. Et quia nunc in eo potissimum laborandum est, ut cujuslibet regionis, in qua vivitis, naturam, mores, historias, statum Reipubl. etc. addiscatis, auctor Vobis sum, ut ad generalem cognitionem omnium regionum, sive Germaniae, sive Angliae, sive Galliae, sive Italiae etc. Tabulas Geographicas Petri Bertii, Ambstelrodami impressas, adhibeatis, quem librum Vobis in omni itinere ad manus esse velim. In Hollandia vero, ad specialem singularum Urbium cognitionem, Guicciardini descriptionem legetis, diversis linguis una cum Urbium picturis editam. Ad statum Acad. proderit descriptio Academiae Leydensis, quae diversis vicibus, cum Iconibus Scholarcharum et Professorum, prodiit. Ad historiam vero totius Bataviae, hodiernae praesertim (de antiqua enim, si lubet, Corn. Tacitum lib. 2. Annal. Item lib. 4. histor. et lib. de morib. Germ. ut et c. Caesarem lib. 1. et 2. de bell. Gall. consulere potestis) facient Antiquitates inferioris Germaniae, a Petro Scriverio

editae: Libri item Emanuelis Meterani, et Historia de vita et rebus gestis Principis Mauritii, vulgo Lorbeerkrantz. De bello inter Hispanum et Belgas eleganter et succincte scripsit Joh. Meursius, in libro, cui titulus est: Joh. Meursii rerum Belgicarum lib. IV. De induciis vero Belgicis omnium optime Dominicus Baudius. Quod vero ad statum Reip. attinet, nemo melius Vos docebit quam Hugo Grotius in libello, cui tit. est: De antiquitate Reip. Batavicae: Quos duos postremos, Grotium, inquam, et Baudium, ob singularem eruditionem et prudentiam Civilem eximiam, diligentius Vos lectitare suadeo. Sunt praeterea et alii libri rarioris eruditionis in Acad. ista impressi, illis, qui ad Remp. nati sunt, apprime utiles, ut Petri Cunaei de Repub. Hebraeorum, Centuriae duae illustrium Epistolarum superiori seculo a Belgis et ad Belgas scriptarum; Erasmi vita et Epistolae selectiores a Scriverio editae: In quibus multa praeclara ad Wilibaldum Pirckheimerum, Senatorem olim Reip. nostrae prudentissimum: Item Cluveri Germania: De quo auctore, ut et de Scriverio [gap: Greek word(s)] sciatis, eos quidem in numero Professorum non esse, sed alias functiones Literarias scribendo obire, in quorum familiaritatem, praeter supra dictos, ob exquisitam eruditionem et virtutem praeclaram, insinuare Vos facile poteritis. In perlustranda autem Hollandia, ad Hagam Comitis, quae Cordis instar est, aliquoties divertetis, ubi Ordines foederati, cum Marte suo Mauritio, sedem atque curiam habent. Vivit in ea Philibertus quidam du Bois, Pragensis, aliquot Germaniae Principum Agens, ut vocant; cujus ope aditus ad rariora Vobis patefiet. Inter Urbes vero caeteras, Enchusam non praeteribitis, quae in Hollandia Boreali sita est, in qua admiranda illa Paludani visuntur, ad quem Mercatoris Lamberti von Tweenhuysen, qui ei amicus est, commendatio multum proderit. Verum de his aliisque rarioribus Guicciardinus Vos monebit. Atque haec de itinere Vesto in Bataviam. Eundem vero morem in Anglia quoque servabitis, ubi si Oxonii morari animus est. Clariss. Heinsius, aut etiam Cluverus, qui uxorem habet Anglam, amico cuidam Vos commendabit, ad quod iter praeter tabulas Bertii, quas supra laudavi, cum fructu adhibebitis primum Hentzneri Itinerarium, deinde Cambdeni (qui hodie Vir summus est in Anglia, et una cum eo Episcopus Eliensis Heinsio familiarissimus, et M. Antonius de Dominis, Episcop. olim Spalatensis, qui Viri summi omnino salutandi Vobis erunt) Britanniam, in epitomen contractam: Item Thomae Smidii, qui Elisabethae Reginae a Consiliis fuit, libellum de Republica Anglorum, et Thomae Wacke, Oratoris Oxoniensis, Regem Platonicum; qui tamen auctores, ubi illuc perveneritis, comparandi demum erunt.

In Galliam vero aliquando abeuntes, omnium optime Vos informabit Jodoci Sinceri (alias Justi Zinzerlinus) Itinerarium Galliae, de cujus Regionis historia,

statu Reipubl. et aliis alio tempore plura, si Vobis ita videbitur, lubentissime communicabo.

Haec interim, et si quae sunt alia, quae usus docebit, si in Batavia non negligetis, et in reliquis quoque regionibus continuabitis, absque dubio spem Patriae de Vobis conceptam adimplebitis. Sic igitur ite pede fausto,

Quo Vos parentum vota, quo
virtus favens, Geniique flagrans
ardor, et spes vividae vocant:

Sicque iter Vestrum, cum ardenti in primis invocatione Numinis Divini, DEI ter Opt. Max. instituite:

--- Ut mens Coelestis abundet
Dotibus, et tacito illapsu sapientia crescat.
Hic scopus, hunc Vobis, Juvenes proponite sinem.
Quos inflammat honor:

Neque de successu dubitate; quem ut JEHOVA clementissimus gratia ac benignitate suâ secundet, qui Jacobo Patriarchae inter exteros peregrinanti benedixit, iterum, precor atque voveo. Valete et feliciter redite. Dabam Noribergae ad d. XXIV. Martii, A. C. M DCC XX.

Reverendo Clarissimoque Viro, GEORGIO KÖNIG, SS. Theologiae Doctori eximio, et Inclytae Universitatis Altorphinae Professori primario, Amico suo pl. honorando, GEORGIUS RICHTER, JC. S. D. Reverende et Clarissime Vir,

INter tot tantasque seculi calamitates, quibus Germania, Patria dulcissima, prola dolor! afflicta, sive vicissitudinem rerum fatalem, sive poenas coelitus immissas, hoc tempore luget, haud postremam putare fas est, quod, post alia damna publica, etiam Academiarum easque inter Altorphinae nostrae facies, diuturnis Bellonae furoribus, squalidior apparet, in cujus mali medelam omnes bonos incumbere decet. Quantum enim intersit Reipublicae, docentium et discentium

coetus non dissipari, Virtutum praemia merentibus tribui, et semper medios inter bellorum motus esse, qui pacis studia honestasque disciplinas assidue tractent, et ab interitu vindicare annitantur, [gap: Greek word(s)] sit oportet, et Elephanti contectus corio, qui non agnoscat. Quin et meliore hominis parte destitutus, qui mala illa, quae literarum vel neglectum, vel statum infeliciorem comitantur, aegerrime non ferat. Nos certe hac illarum sorte deplorandâ maximopere movemur, qui non nescimus, quod Academia, in qua disciplinae istae liberales florent, nihil aliud sit, quam, ut magni cujusdam Viri habet elogium, arx sapientiae, templum veritatis, scientiarum thesaurus, omnium liberalium artium mercatus, modestiae et humanitatis palaestra, civilium instrumentorum armamentarium, amicitiae et humanarum virtutum officina, mirabilium animi voluptatum paradisus, fons universae in hac terra vitae beatae, et aurora quaedam communis omnium salutis praenuncia. Ex quo invidendo encomio, quod pace Fascini dixerim, nemo est, qui, praeter alias luctus publici caussas, etiam illam, quam dixi, non intelligat. Ut enim matris viscera acutissime discruciantur, cum filiam dilectissimam male habere videt: Utque navis periclitatur ipsa, cum Cymbula annexa, vi tempestatis, laborat: Ita Respublica nostra Academiae suae faciem tristiorem non potest non ferre molestissime, neque in vado esse se putare, cum illam metu perculsam cernit, quam non minus, atque ancoram, in tanta navigationis incertitudine, necessariam sibi judicat, et cujus salutem, a salute propria, non nisi periculosissime se jungiposse novit. Mearum quid sit partium hac in re, facile intelligo, et utinam vires voluntati pares essent. Non committerem sane unquam, quid in me desiderari, qui Academiae bono studere, nunquam non avidissime gestio. Atque hinc est, quod ab actu isto promotionis Magistrorum, quem die XVIII. Decembr. Academia, officii sui memor, et, inter mala tempora, bona vota servare studens, DEO dante, celebrabit, temporis injuriâ invitus abesse cogor: Cum tamen eo libentius Candidatis istis Philosophiae Ornatissimis gratificarer, quo diutius in aere illorum hactenus fui, utpote quibus, ante semestre, Virtutum praemia tributa decebat. Verum cum, tunc temporis, vis major moram injecerit, et Minervae nostrae filii Martis nepotibus tantisper cedere coacti fuerint; nunc quoque aliae adhuc remorae impedimento sint, quo minus praesens, quod optabam ego illique petebant, officium meum actui tam honorifico impertire possim; excusatum, rogo, me habeat Universitas Inclyta. [gap: Greek word(s)] , et ut animi indicem testemque amoris has literas esse volo, ita corporis absentiam praesentiâ Tui suppleas, vicesque meas, in actu isto publico, haud gravatim agas, et ad Epistolam hanc, incultam licet, publice legendam, quam consuetae Orationis loco exarare volui, mihi vocem

Tuam commodare non dedigneris, amanter rogo. Tantum autem abest, ut ex hac absentia nostra honores istos Philosophicos vel parum a nobis aestimari putent, vel de animo erga se promptissimo dubitent Candidati nostri, sive, qui eos publico sistunt, Philosophi Praestantissimi, ut potius, si per alia Reipublicae negotia hoc tempore licuisset, uberius demonstrare cogitaverim, non minus perniciose, quam perverse sentire illos, qui, cultu humaniorum literarum diligentiore insuper habito, studiisque Philosophiae vix eminus ac ne vix quidem salutatis, ad altiora Facultatum, quasvocant, culmina praecipites anhelant, et literas istas atque artes vere humaniores elegantioresque magno supercilio aspernantur: Quibus invigilare diligentius, tantum non dedecori sibi ducunt; errore incertum, an damno publico majore? Quorum sinistra opinio quantum noceat publice, saepe non citra indignationem experiri cogimur. Verum hac de re, et quam necessarium sit Studiosis omnibus, et sic Juriquoque operam daturis, probe artibus istis nunquam satis laudandis imbui, et contra, scopuli instar, eorum consuetudinem cavendam esse, qui acerba studia ac immatura in Rempublicam, in Forum, in Ecclesiam protrudunt, alio tempore, favente DEO, dicam copiosius. Nunc, in tanta exemplorum magis moventium multitudine, nubem quasi cogere, et Reges, Principes, Duces, aliosque Viros, genere et Virtute Nobilissimos, qui artium istarum et Philosophiae studia, eorumque honores publicos magni aestimârint, in scenam producere nihil attinet. Vel unum hac vice, ad excitandos Studiosorum animos, sufficere poterit, quod de Sigismundo illo ab Herberstein historiae ejus scriptores prodiderunt. Is Vir, literis et armis praeclarissimus, cum egregiam operam tribus Caesaribus gloriosissimis, Maximiliano I. Carolo V. et Ferdinando I. navâsset, et multis gravibus atque honorificis Legationibus, per Europam Asiamque, dextre functus fuisset, non paucis licet honorum titulis clarissimis pro merito insignitus, primusque familiae suae Baro declaratus, eo tamen praecipue nominis sui gloriam extollere voluit, quod, Juvenis XVI. annorum, in Academia Viennensi, prima Philosophiae laureâ ornatus fuerit. Cumque senex jam functionum suarum seriem atque habitum in tabellis, firmioris memoriae ergo, depingi curâsset, eamque picturam aliquando hospiti amico exhibuisset, illam formam, quae Bacculaurei titulum repraesentabat, prae reliquis omnibus plurimi fecit: Ut quae ingenii viribus potissimum conciliata esset, cum reliquae vel generis splendori, vel favori Principum debitae, illi veluti basi inniterentur. Quid, quaeso putas, Virum sapientissimum fecisse, si supremam quoque Philosophiae lauream et Magistri titulum assequi ei licuisset? conjecturam ex eo facere licet, quod, nonnullorum fastum notando, in colloquio cum quibusdam, ita loquutus fertur: Haec mea, inquit, prima est dignitas, ex studiis parta, quam imperiti et insipidi quidam,

Doctoris nomine, mihi exprobrârunt, quo ego nunquam fui dignus, licet, ut essem, saepe optarim. Hoc effatum Viri Summi, de studiis humanioribus et bonorum Philosophicorum titulis magnifaciendis, merito plurimorum secus existimantium inepto judicio anteferri, tantique apud omnium Facultatum Studiosos esse debet, ut sive sacrosanctae Theologiae industriam suam devoveant, sive ad Jurisprudentiam animum applicent, sive artem sectentur Medicam, ad nullam tamen scientiarum istarum sublimiorum illotis, quod dicitur, manibus accedant, sed animum Philosophiâ literisque humanioribus bene praeparatum afferant. Quin et progrediendo assidue excolere non cessent, certoque sibi persuasum habeant, secus honores istos superiores nec adiri dextre, nec usurpari feliciter, nec gloriose retineri posse. Et quia de Medicina, quod dixi, utpote Philosophiae cognatissima, pauciores sunt, qui dubitant, de persuadendi rationibus non adeo laborandum erit. Idem vero de Legum quoque scientia, omnino statuendum esse, suo tempore, spero, quod interim credi mihi volo, evincere licebit facillime. De Theologia autem, omnium scientiarum Domina, cum Tu ipse, Vir Reverendâ dignitate Clarissime, proprio exemplo illud ipsum asseras, firmissimeque Studiosis auditoribus testamentum facias, eo minus de assensu aliorum dubitare licet. Praeclare enim, ut nôsti, Magnus ille Erasmus: Sit sane, inquit, Regina Theologia: Sed nulla Regina tam potens, quaepedissequarum recuset officium: Ab aliis admoneri se patitur, ab aliis comi, et ad suam gloriam pertinere credit, si famulas habeat honestissimas. Ita tamen, admonet idem paulo post, adhibeantur literae politiores, non ut depraventur disciplinae, quae, cum maximogeneris humani bono, traduntur in Academiis, sed ut purgatiores sint, magisque sobriae: Neque enim Dominae ancillam praeferre decet. De Scipione quoque nostro Gentili, piae memoriae, Doctore olim meo Juris Excellentissimo, non ignoras, quam pie et erudite in elegantissimo illo, in D. Pauli Apostoli ad Philemonem Epistolam, commentario, demonstret, et ineptos pariter esse et impios, qui Paulinas Epistolas, quasi ab omni elegantiâ artificioque nudas, fastidiunt, quorum stultitiae refellendae (verba illius agnoscis formalia) judicium maximi illius, et harum in primis literarum, quae ab humanitate nomen habent, intelligentissimi accerrimique censoris, Desiderii Erasmi, (quem jam ante laudavi, quamvis omni laude sit superior) objiciendum censuit. Quin et hoc quoque apud cordatiores liquet, vel potius, teste experientiâ, apud omnes constat, artium liberalium et linguarum intelligentiam non solum ad divinae scientiae cognitionem esse necessariam, verum etiam ad Christianae ditionis pomoeria vel propaganda vel stabilienda plurimvm conducere: Cum nullum unquam regnum aut coaluerit aut diuturnum fuerit absque disciplinarum istarum linguarumque glutino. Atque hoc est, quod Nicephorus et Sozomenus de antiquis

Ecclesiae Praefectis memorant, existimâsse Viros pietate et doctrinâ maxime Conspicuos, liberales artes caeterasque Philosophorum scientias multum ad Theologiae studia conferre. Quae causa etiam fuit, quod, Eusebio teste, Anatholius, Episcopus Constantinopolitanus, Scholae quoque Aristotelicae, omnium Philosophicarum perfectissimae, praefectus fuerit. Et de Carthagine, Urbis Romae aemula, Salvianus, Episcopus Massiliensis, (quem Rittershusius noster, beatae memoriae Sacerdos Justitiae venerandus et literarum grande decus, immortali nominis sui famâ, in lucem redire fecit) illud inter alia potissimum commendat, quod artium liberalim Scholas, Philosophorum officinas et linguarum Gymnasia optime constituta habuerit, ita, ut eam quasi Romam in Africano Orbe nominare non dubitaverit. Quid Chrysostomus, Suada illa ac medulla sacrae eloquentiae, non tantum aureo suo dicendi flumine, sed etiam acumine ingenii Philosophiae studiis probe subacto; quid Hieronymus, ejus Discipulus, Romanae linguae eloquentissimus, magnum et Coeleste Ecclesiae columen, inusitatâ diligentiâ linguarum studiis adhaerendo, praestiterit, notius est, quam ut inculcari debeat. Originis, Basilii, Nazianzeni, Athanasii, Cyrilli, Ambrosii, Hilarii, Augustini, Tertulliani, Lactantii, aliorumque id genus tam Graecae quam Latinae Ecclesiae Doctorum laudes, quas ex Philosophiae quoque et elegantiorum literarum exacta scientia ita consequuti sunt, ut nonnulli ex Philosophis et Oratoribus, Episcopi et Ecclesiae Antistites facti fuerint, vix Volumen, nedum Epistola caperet: De quibus constat, ex Grammaticorum, Rhetorum, Poetarum ac Philosophorum libris adeo operam dedisse, ut quam solam laudem Ecclesiae hostes eâ tempestate sibi vindicabant, eam ipsis, ex propriis eorum scriptis, non minore Utilitate quam animo, praeripuerint atque extorserint. Quid? quod ipse DEI Filius, unus omnes omnis sapientiae atque cognitionis thesauros in se ipso reconditos habens, cum in coelum Homo ascendisset, ubi cum Patre DEUS erat ab aeterno, non prius Evangelii sui praecones; Apostolos Divinos, Verbum fidei Orbi terrarum anunciare voluit, quam a Spiritu Sancto, omnium scientiarum atque artium autore ipso, necessariâ linguarum cognitione coelitus, instructi essent: Nimirum [gap: Greek word(s)] , quia omni humanâ eruditione ante Divinam erant destituti, adeo, ut postea Hierosolymis summus Pontifex, Annas, cum Caipha, Joanne et Alexandro, (at quantis apud Judaeos Viris?) totoque eruditorum Senatu, hominum antea illiteratorum repentinam simul atque profundam scientiam, et dicendi facundiam inusitatam ad stuporem usque admirati fuerint. Sic instrumentum illud a DEO peculiariter electum, Paulus Apostolorum Phoenix, quae ex Poetis atque Philosophis didicerat, Divinis scriptis suis inserere non dubitavit: Qui etiam, ut nullâ re praecipuis Apostolorum inferior, ita non tantum supra caeteros

omnes, linguarum gnarus fuit, sed etiam Philosophis acutissimis, quales in primis erant Athenienses, doctrinam Evangelii Divinam instillare laborans, proprio Philosophiae gladio eos jugulare, neque intempestivum neque professione suâ indignum judicavit, Verum instituti mei non est, in campum tam patentem latius nunc excurrere. Neque illo, Juliani, Christianae veritatis desertoris et oppugnatoris infensissimi, exemplo, fidem dictis astruere volo: De quo novimus, eum astutâ impietate prohibuisse, ne Christiani amplius ingenuas disciplinas studiaque Philosophiae aut discerent, aut docerent, cum bonas literas tam ad interpretationem sacrarum scripturarum, quam ad refellendos impiorum et haereticorum errores, in primis conducere, compertum haberet. Sed illud saltem Studiosorum animis dictum esse cupio, non esse, quod Gratiani palea imponi sibi patiantur, qui Can. 7. distinct. 37. scriptitare non erubuit, Divum Hieronymum (cujus ut eruditionem supra laudatam in scriptis, ita pietatem in vita nemo vel admirari vel praedicare satis potest, ut qui gemitibus ac lachrymis frequentius quam verbis de peccatis suis DEUM compellavit) cum libros legeret Ciceronis, ab Angelo correptum fuisse, quod Vir Christianus paganorum figmentis intenderet. Quae fabula tantum apud nonnullos valuit, ut ad aliud figmentum prolapsi, quod Bartholomaeus Scala ad Angelum Politianum scripsit, aliquando in coronae colloquio, beatissimum illum Virum, quod Ciceronianus fuisset, ante Aeterni Judicis tribunal vapulare dixerint, non impie minus, quam imperite. Quin potius illum canonem audiant, qui, eodem, quem dixi, Gratiano referente, ita habet: De quibusdam locis ad nos refertur, neque Magistros, neque curam inveniri, pro studio literarum. Idcirco in Universis Episcopis, subjectisque plebibus et aliis locis, in quibus necessitas occurrerit, omnino cura et diligentia adhibeatur, ut Magistri et Doctores constituantur, qui studia literarum liberaliumque artium dogmata assidue doceant, quia in his maxime Divina manifestantur atque declarantur mandata. Can. 12. ibid. Sed nolo coram Roscio Comoediam agere, aut facem luci meridianae accendere, in qua Academiae nostrae Studiosis versari licet, dum audire illis datum est eos, qui ab Amplissimo Senatu ad docendum publice sunt constituti, Viri omnium artium, scientiarum atque linguarum peritissimi, re ipsâ exprimunt, quod ego scriptione hac assertum eo. Itaque manum tollo de tabula, praesertim cum videam, me jam dudum, longiore Epistola in leges Grammaticorum (quanquam sine populi suffragio latas) peccâsse: Reprehensione tamen eo minore, quo majore amore erga Academiam, alteram matrem meam, id factum: In cujus gremio, dum haec scribo, cum Viris illis doctissimis, quorum eruditione Respublicae felicitatem discunt, versari mihi videor: Neque vero dubito, quin Juvenes quoque isti, Virtute atque eruditione Ornatissimi, ab inclyto

Philosophorum Ordine in publicum prodire jussi, exemplo suo, quod dixi, comprobaturi sint, et sive Theologiae, sive arti Juris, sive Medicinae, post impetratos istos honores Philosophicos, litare cogitent, studia humaniora et Philosophiae semel adamata, constanter amare perseveraturi; cujus consilii, me sponsore, nunquam eos poenitebit.

Ad illud igitur, quod initio volebam, et res atque tempus postulant, redeo, et Te, Vir doctrinâ et dignitate Reverende, amice rogo, ut, quandoquidem Praestantissimus et Doctissimus Vir, Dn. M. Jacobus Bruno, Ethices et Graecae Linguae Professor Publicus, nunc temporis Decanus Philosophiae spectabilis, Amicus noster honorandus, una cum Collegis suis Clarissimis, Philosophis eximiis, Juvenes istos XIII. privato publicoque examine dignos deprehendit, quibus supremi Philosophiae honores conferantur, meo nomine et ratione officii, a Republica mihi demandati, ipsius petitioni annuas, licentiam ei dando, jam dictos Juvenes, omnes et singulos, nimirum,

Publico solennique more, in nostra aliisque Germaniae Academiis hactenus consueto, Magistros Philosophiae creandi atque renunciandi, omnesque immunitates atque privilegia illis concedendi, quibus, Philosophiae Magistri legitime promoti, ubique locorum frui atque gaudere solent. Ita rem nobis feceris gratissimam, et hoc uno officio obligabis plures: Quod ut DEUS, qui solus omnia potest, pro clementia sua infinita, per Filium JESUM CHRISTUM, Dominum ac Servatorem nostrum unicum, (qui ineffabili pietatis mysterio, omnium confessione maximo, DEUS manifestus factus est in carne) bene vertat, et languentem Academiae flosculum brevi revirescere faciat, gregem, ut audio, Bellonae furoribus dissipatum et pussillum, indies magis magisque augeat et reducat, totumque

Universitatis corpus pristino nitori restituat, vehementer etiam atque etiam a Divina ipsius Bonitate contendo, inque hoc felici omine desino. Vale. Dab. Norib. XV. Decembr. Anno M DCC XXXII.

Ad Magnificum, Nobilissimum, Amplissimae Dignignitatis et Prudentiae Virum, DN. CHRISTOPHORUM FÜRERUM, ab Haymendorff et Wolckersdorff, Inclytae Reipub. Noriberg. Senatorem, tandem et Duumvirum primarium, Praetorem et Castellanum eminentissimum, A. C. M DCC XVIII. d. V. Decembr. Obitum Uxoris, Nobilissimae MAGDALENAE GEUDERINAE, ab Heroltzberga; Et A. C. M DCC XXXIX. Obitum Filii, DN. CHRISTOPHORI FÜRERI, in ipso Aetatis et Honoris flore extincti, lugentem, Binae Consolatoriae GEORGI RICHTERI, JCti.

ETsi, pro singulari animi Tui magnitudine et prudentia, ita Te in luctu Tuo geris intestino, ut omnes Virtuti Tuae gratulari potius debeant, quam dolorem Tuum consolari: Neque, ut Marcus ille Tullius in morte Tulliolae suae, desideras, ut Philosophi ad Te consolandum undique concurrant: Quia tamen amissi boni praestantia Summorum etiam Virorum magnanimitatem interdum obnubilare solet; et a multis jam seculis in luctu viventes consolari, ad communis pene loci legem redactum est: Facere non potui, quin aliorum exemplum, qui pietatis istud officium abunde Tibi praestiterunt, imitarer. Non quod quicquam me allaturum sperem, quod vel Prudentia Tua singularis ignoret, vel magnanima non praestet Virtus: Sed ut animum et cultum meum Tibi probarem, nullique in Te colendo cederem. Quem pietatis affectum quin pie, pro more Tuo, accepturus sis, injurius sim in Virtutem Tuam, si dubitare velim. Optâssem autem, ut a reditu paucos ante dies in Patriam, a qua procul ultra quadriennium peregrinando vixi, alia se mihi obtulisset occasio, quâ primitias, ut ita dicam, grati animi mei, pro meritis non vulgaribus, Virtuti Tuae afferre potuissem. Sed quia parere nos decet Imperatori DEO.

capienda nobis sunt, quae licet, non quae optamus. Tantum autem abest, ut quisquam Christianorum hodie cum plumbeis Stoicis insanire velit, et ne quis occasum amicorum doleat, prohibere, ut potius officii atque pietatis gloriam illis tribuamus, quos pie, ut decet, suorum mortem lugere videmus. Et certe justissimam Tibi lugendi causam esse, omnes nôrunt, qui, quantum bonum amiseris, non ignorant: Uxorem dico optimam, vitae torique consortem fidelissimam, castitatis exemplar singulare: Uno verbo,

tantum Tibi amatam, quantum nulla amabitur Viro: Cujus laudes eximias et Virtutes plus quam foemineas, verbis adaequare velle, nihil aliud esset, quam cum ratione desipere. Hanc amissam quod graviter doles, omnes boni non tantum Tibi ignoscunt, sed etiam pietatem Tuam et amorem singularem summis laudibus depraedicant. Neque ullius livor seculo hoc, alioquin maxime invido, eo usque progredietur, ut voluptatem istam invidere Tibi velit, quam, dum frena laxas gemitibus et dolorem dolendo vincis, ex ipsa percipis miseria.

Verum etsi luctus Tuus tantus videri potest, ut quod in alio nimium est, in Tuo parum esse existimare possis, unusque modus haberi ille, nullum lachrymis novisse modum: Attamen desistendum tandem a dolore esse, et animum tam gravi vulnere saucium consolationis remedio solidandum, illa, quae rectissime a Sapientissimis Viris tradita memoriâ tenes, ambigere Tenon sinunt. Equidem mdlta sunt, quae vulgo in consolationibus adferri solent: Nimirum, legem esse communem, quâ mortales natos denasci necesse sit, limite aut termino nullo nobis fixo, nisi quem DEUS in tabulis providentiae suae scripsit. Item, parcendum esse dolori irrito, qui nos mortuis adjicere factum debere, quod futurum non ignoravimus: Hocque omnibus aeris illum funesti sonum denunciare, quod Natura nulii Necessitatis suae gratiam faciat. Et, cum eôdem nos ire oporteat omnes, quo totus hic orbis et rerum natura eunt; in qua nihil est aeternum, sed cuncta ad hanc conditionem facta, ut, quod coepit, desinat, adeo ut etiam clarissimas Urbes (quarum tamen vita humanam longissime excedit) periisse videamus; non recte illos facere, qui communi mortalitati luctum submittunt, aut privatim sibi dolorem vindicant, cujus causa sit publica. Haec, inquam, et si quae sunt similia, quae ab Ethnicis, ut plurimum hominibus, hanc in rem splendide disseruntur, omnia Tibi et notissima sunt, et reipsâ talia, ut nihil inde purae et in imo mansurae consolationis hauriri possit:

Non ita, quas ratio doctrinaque conscia recti
Formavit gentes, et cultu pectora finxit.

Ultra imus Christiani et, ex Pauli praescripto, non eo modo amicos nostros lugemus, in CHRISTO dormientes, quo illi, qui, spe resurrectionis destituti, suos solent vere mortuos: Sed, spe immortalitatis animorum confirmati, certâ fiduciâ credimus, quemadmodum Filius DEI, Mediator generis humani, CHRISTUS JESUS, e mortuis resurrexit, ita et nos e somno isto mortis evigi laturos tandem esse, et in eam vitam transituros, quae nec temporum metis nec beatitudinis modo circumscribi potest. Ad hanc sempiternam felicitatem ex lugenti campo praemisisti alteram cordis Tui partem; hoc est, Uxorem dilectissimam, quae non obiit, sed ad CHRISTUM abiit; Tibi non erepta est, sed a DEO recepta; non amissa, sed praemissa, et e misera servitute peccati asserta justis vindiciis in libertatem filiorum DEI. Quapropter nequaquam dolendum amplius est, sed

--- Gratulandum sospitae tot e malis,
Rituque Thracum funus exequi decet
Non lesso inani, sed secundis plausibus:
Ceu pressa cum carina jam portu subit,
Puppim coronat laeta navalis manus,
Solvitque vota littoralibus DEIS.

Vulgati illius Te admonere, quod commodato illa Tibi a DEO data fuerit, non mancipio: Neque ad satietatem Tuam concessa, sed ad supremi Imperatoris Legem; nihil aliud esset, quam [gap: Greek word(s)] , aut Soli facem accendere. Quam probe omnia haec noveris, re ipsâ testaris, omnesque in admirationem Tui rapis; qui ita fers malum hoc domesticum, ut curis Reipubl. non anteponas, neque dolore privato a negotiis publicis avocari Te patiaris. Qua in re summorum in Romana, hoc est, optima Republ. Virorum, Marci dico Catonis, Q. Fabii Maximi, Lucii et Aemilii Paulorum, Horatii Pulvilli, Julii Agricolae, maximorum item Imperatorum, Julii, Augusti, Tiberii, aliorumque similium praeclarissima imitaris exempla; qui, ut historiarum habent monumenta, domestico vulnere icti sicut per [gap: Greek word(s)] Stoicorum non ambitiose: Ita neque per lamenta et moerorem muliebriter se gessere, sed ita privatum tulere malum, ut publicum bonum longe habuerint antiquius. Hac virtute vere singulari et Heroicâ macte, Vir Nobilissime; in qua, ut et reliquis, quibus a DEO donatus, Reipublicae nostrae ornamento es, utte DEUS et Servator

omnium, cum prole, quam diutissime salvum atque incolumen conservet, omnique felicitatis genere beet, ex animo precor atque voveo. Dabam Noribergae, ex aedibus paternis d. XX. Decembr. Anno Christi M DCC XVIII.

Consolatoria altera.

ACerbissime perculit me nuncius de obitu Filii Tui; longioris vitae usu, omnium judicio, dignissimi. Quod vulnus eo altius animo insedit quo minus pietatis officium, in funere ipsius prosequendo, per invaletudinem nunc praestare mihi licuit: Quod ut omnino debeam, ita volebam maxime. Certe enim non parum doloribus meis arthriticis, qui illo ipso tempore lecto me affixerant, accessit, quod et mortem illius immaturam audivi aeger; cujus vitam Nestoream publica vota expetebant, et luctum cum aliis communem testari ob caussam, quam dixi, sonticam, nequivi. Scriptione igitur nunc supplere visum est, quod coram tunc perficere negatum fuit. Neque id, post lapsum aliquot dierum, minus commode; cum, ut corporis dolores animi condolentis sensum explicare tunc prohibuerunt: Ita remedio maturo nimis, recens pectoris Tui vulnus tangere, fuisset intempestivum, ne dicam periculosum. Quin et impium plane foret, ob jacturam tam chari capitis, dolori non aliquantisper indulgere. Nam, quod ad Brutum, (qui amiserat, cui simile in terris non habebat) prudenter scripsit Cicero: Dolendum est omnino in tam gravi vulnere, ne id ipsum carere omni sensu dolor is sit miserius quam dolere. Et recte Jul. Caes. Scaliger, in luctu filii ad amicos consolantes: Sinite me, inquit, patrem esse. Acceptum itaque habebis pro tua in me benevolentia, quicquid vel officii hac ratione exsolvo, vel excusationis affero: Quod ita me sperare jubet exemplum illud alterum, quo ante annos unum et XX. in casu domestico simili, Uxoris tuae dilectissimae, quam primam tunc efferri, magno cum moerore vidisti, idem affectus documentum viduitati Tuae observantiae mea exhibuit. Non expectabis autem doloris solamina novi. Nam

Quid Tibi dicemus, Vir nostro celsior aevo?
Quam Tibinos humilis turba feremus opem?
Nil Tibi succurat nisi Tu:

Qui consolationum genera, a variis varie conquisita, non modo ipse cognita habes probe, sed ita etiam exerces usu, ut constantiam Tuam, cum pietate conjunctam, (quae non sinit Te non velle, quae DEUS voluit) mirari potius liceat, quam imitari. Sapientis esse nôsti tempus ipsum, quod plebejorum ingeniorum remedium esse solet, antevenire, et dolori ipsi nascenti occurrere: Cum efficere lacrymis nostris non possimus, ut infecta fiant, quae DEI consilio,

incognito licet nobis, semper tamen aequissimo atque optimo, quomodocunque acciderunt. Neque ignoras, quae Erasmus olim, Pietatis Doctor sine pari, ad Patrem, obitum filii lugentem, inimitabili dexteritate conscripsit. Post quem idem vel amplius quid tentare, nihil aliud esset, quam post Homerum canere Iliada. Quae virtuti Tuae inculcare tantum abest, ut necesse habeas, ut potius ea in DIGESTIS PIETATIS (Tuis, ut audio, deliciis) lecta, ad aliorum depellendam aegritudinem, usurpare soleas. Id quod etiam Filius Tuus, coelo nunc receptus, virtutum Tuarum, quamdiu vixit, sectator strenuus, cordi habere pulchrum duxit. Ejus laudes, quas meruit praeclarissimas, depraedicare nec velim, si possim, ne audiendum mihi sit, quod Antalcidas Spartanus dixisse fertur ad Sophistam illum, qui Herculem laudavit: Non opus esse laudare eum, quem nemo unquam vituperâsset: Neque possim, si velim; cum vitae ipsius integritas non fucata, pietatis studium singulare, prudentia supra annos, eruditio Viro nobili digna, modestia praecellens, humanitas suspicienda (ut taceam virtutum ipsius cumulum reliquarum) omnem laudem amplissimam licet, longe tamen excedant. Quanquam non desunt etiam Viri laudatissimi, quorum Musa filium, immortalitate dignum, illaudatum mori vetat. Eorum amicitiam, post obitum quoque conspicuam, ut ego omnium bonorum applausu dignum censeo: Ita illud unice ambigo, majorine admiratione prosequendum sit, quod filius defunctus tam brevi vitae spatio, tot tantasque laudes, ob quas etiam viro seni invideri possit, promeruerit? an, quod virtus Patris casum tam acerbum, tantâ animi magnitudine, ferre novit? Tam acerbum dico; dum eum, turbato mortalitatis ordine, prius e vita egredi vidisti, qui posterius erat ingressus. Et quod longe est acerbius, dum non tantum primogenitum; sed etiam inter septem, quos genuisti, hunc unicum habuisti (habuisti vero, proh dolor!) superstitem. Et quod omnium est acerbissimum, dum eundem Dicasterii dignitate jam conspicuum, inque ampliorem spem Patriae succrescentem; deinde lectissimae Uxoris maritum; dulcissimorum item filiolorum patrem; denique Virtutum Tuarum aemulum; scipionem senectutis, solatium calamitatum, fulcrum domus, familiae decus, vitae robur, alterum oculum, cordis partem dimidiam; quid multis? nomino et re Te ipsum alterum, incredibili magnanimitate ad sepulchrum praemisisti, funerisque praematuri moestissimus Ductor, heros ivisti adversus omnes fortunae impetus insuperabilis. Atque haec omnia, gloria nominis eo majore, quo rariore: Ideoque simul praedicanda magis, quam Reguli illius, de quo Plinius secundus cum indignatione: Placuit ei, inquit, lugere filium, luget ut nemo. Placuit statuas ei et imagines quam plurimas facere; hoc omnibus officinis agit. Illum coloribus, illum cera, illum aere, illum argento, illum auro, ebore, marmore effingit, etc.

Tales enim vanitatum ostentationes virtus Tua, omnis ambitionis expers, qualem etiam in filium felici naturae ductu derivâsti, plane insuper habet: Imo contemnit, odit, damnat. Si tamen de laudibus defuncti proferre quid vel jussus deberem, vel aptus possem; sane non quae a majoribus accepit, nec quae in vita ipse fecit, exornarem: Sed quae moriendo praestitit, quamque moriendi peritiam sibi comparavit eximiam, (bene enim mori est, libenter mori) omnium imitationi commendare mihi sumerem. Etenim Pietatem, Prudentiam, Fortitudinem; aliaque Virtutum nomina, quae Reipublicae, qua pacis qua belli tempore, honorem afferunt atque utilitatem, cum multis majorum ille habuit communia. Quis enim est, qui in Familia Vestra nobilissima (ut de viventibus nunc sileam) inter defunctos ignoret Christophoros pios, Sigismundos prudentes, Mauritios fortes, aliosque aliis virtutum titulis insignes. Moriendi vero arte, hoc est, omnium difficillimâ, tam inclytum Prosapia Vestra fortasse habuit nullum. Quamvis enim et illi felici morte exspirarint: Plerique tamen jam vitae hujus pertaesi, et postquam Patriae jam satis vixerant, e vita tandem discesserunt, tanquam fessus viator e semita; et mortem, ceu requiem laborum, optârunt magis, quam horruerunt. Hic vero aetatem virilem vix auspicatus, et officia Reipub. vix aggressus, dotesque ingenii, studiis atque peregrinationibus haud vulgariter locupletas, in usum publicum explicare vix incipiens; ecce, quasi flos in primo vere, vix oriri usus, mox flaccescit, decidit, evanescit. Neque ob id ille fata incusavit, aut vicem suam doluit, aut querelas fudit: Quod tam paucorum annorum vel maritus, vel pater, vel tribunalis assessor; tam cito uxorem, filiolos, curiam relinquenda sibi videret, et, in flore aetatis, vitam cum morte commutandam sibi animadverteret: Sed in DEI voluntate solum acquiescens, magno animo pie placideque mortem praeproperam excepit, Spiritumque Creatori suo, citra horrorem pariter atque tergiversationem, memorabili obsequio reddidit; anno aetatis XXXIII nondum exacto. Nimirum, melius longe artem moriendi callens, animo aequiore multo decessit, quam Germanicus ille apud Tacitum, vir caetera laudatissimus: Qui, si fato, inquit, concederem, justus mihi dolor etiam adversus Deos esset, quod me Parentibus, liberis, patriae, intra juventam praematuro exitu raperent: Non ita filius Tuus, DEI jussui obtemperare eximie doctus. Neque hoc citra rationem: Cum mortem non tam claudere vitae januam, quam aperire probe cognitum haberet: Felicius longe (ob spem aeternae vitae certitorem) quam vel Epaminondas ille Lacedaemonius; qui, spiritu deficiens, ad amicos querentes: Non est, in quit, ô charissimi, finis vitaemeae, sed melius et altius initium: Nunc enim vester Epaminondas nascitur, cum sic moritur. Etenim ut satis vixerimus, inquit Romanus Sapiens, nec anni nec dies faciunt, sed animus.

Et si Tullium audimus, nemo parum diu vixit, qui virtutis perfectae perfecto functus est munere,

Non bene de vitae queritur brevitate caducae,
Qui bene confecit, patriae quos debuit annos.
Vitasuas metas actu, non tempore finit.

Neque cujusquam mors est immatura, qui totam vim bene vivendi, in animi magnitudine, et omnium rerum humanarum contemptione ac despicentia, inque omni Virtute positam habet: Quod de filio Tuo vere praedicari, ipsâ invitâ cogitur fateri invidiâ. Cum primis vero Christianorum illud pectori suo infixum habuit profundius, quod Chrysostomi tempore legimus usitatum; cum in CHRISTO obdormientes non mortuos, sed consummatos dicere solebant. Recte igitur, qui cito ita est defunctus, cito habetur consummatus. Omnium autem maximi fecit illud Principis Apostolorum, (nam sacras literas, patris exemplo, diurnâ nocturnaque versavit manu) quod, quam diu sumus in hoc corporis non domicilio, sed tabernaculo, a DOMINO JESU peregrinamur divulsi; propius vero cum eo jungendi post exitum, quem Fidei obedientia obsigillaverit. Sed quo me rapit praeclarae mortis illius consideratio? [gap: Greek word(s)] testari volebam, et, quod praesens exequias ejus celebrare non potui, excusare. Ne igitur de laudibus illius dicere instituisse videar; aut delibare aliquid ex voluptate illa suaviter aspera, (ut cum Attalo suo loqui amavit Seneca) quam Achates defuncti, amicus noster honorandus, in Oratione, quam habuerit, panegyrica, percipere non fecit, heic finio: Praesertim, cum et fines Epistolae transgressum me esse sentiam; nisi legibus Grammaticorum, quas sine populi tulerunt suffragio, solutos nos esse velimus. Vale, Vir Nobilissime, et eo diutius Reipublicae vive, quo citius in filio spes nostra decollavit. E Museo, ad d. XII. Kal. Novemb. A. C. M. DC. XXXIX.

Johann a Blansdorf, Georg. Richtero. Sal. et Officia.

NOn me cohibeo a scribendo, V. Cl. tametsi locus, ubi jam es, et res, in quibus versaris, leviora haec non facile admittant Publicae enim curae Te habent, et vereor, calamo aut verbis obstrepere in hoc, ut sic dicam, negotiorum pelago laboranti. Non indecore tamen heic immodestiam hanc mihi deprecari visum, quod in ipso itineris procinctu, a domesticarum quoque rerum dispositione avocatus, hoc oneris a me receperis, idque per alienam manum, quod fortassis a propria aequiore, si non magis benevolo animo, recepisses. Pudor

obstabat qui dubium haerentemque retro egisset, nisiamicus in partem ruboris succedere jussus, de affectu tuo in commodum meum insperato promtiora retulisset. Quomodocunque igitur negotium hoc confectum dederis, me plurimum Tibi debere fatebor, ut qui beneficia non a successu, sed ab animo metiri solitus, ad impossibilia amicos non adstringo, sed haec de privatis. Publica nostra haud laeta sunt, ut nôsti, et eo minus, quod a pace longinqui sumus, et ab ea paulatim abire videmur. Adeo amplius de ea actio non est, ut vix spes, immo sermo. A nostratibus tamen hesternis literis monitus, spem aliquam iterum affulgere, immane quantum ô utinam serio, fideliter et sincere hoc fiat, et Sol ille pacis tadios suos exserat, bis iterato voto exclamavi! Nam quid si misertus nostri DEUS inopinatam lucem, et quietem post tenebras et insanos hos tumultus tandem donet? quis nostrûm ad pacis illud amabile nomen tot annos pulsae et exulantis non excitetur et exsultet? alias magni et decumani fluctus surgent, quibus mulcendis componendisque in distractione ista animorum, quis tam peritus Oceani hujus Neptunus par fuerit? Omitto igitur V. Cl. sed non illud, ut cum Dominis Collegis, quibus salutem et officium a me deferre non gravaberis, optime valeas, et animo et operâ tuum censeas Tui studiosissimum.

Richterus, Blansdorfio. S. P.

MIre me affecisti Literis tuis mellitissimis, Blansdorfi Nobilissime. Ita enim cum styli elegantia accuratâ, singularem humanitatem et de statu rerum hodierno judicium tuum defecatum spirant, ut incertus sim, quam virtutem in Te potissimum admirari debeam. Certe omnes ita exosculor, ut ceu pignora tum amoris in me tui sinceri, tum etiam affectus praeclari erga statum publicum certissima habeam. Macte hac virtutis laude, Vir literis et prudentiâ eminentissime, et dona DEI tam largâ manu Tibi concessa publico impendere persevera. Literas Tuas ad N. N. in transitu per ministrum ipsi reddidi, et, si fieri poterit, de caussa Tua ipse illum compellabo. Commodius autem et majori cum fructu, si quid mei est judicii, fieret, si literas ad eum dares; quas ipsi redderem, pluribus coram caussam Tuam commendando. Neque dubito, quin acceptas eas habiturus sit, praesertim ubi Latinas viderit, quarum est amantissimus. Nudius tertius a Nobili et Rever. Dn. D. Hoe Literas accepi, in quibus omnem pacis spem in solo DEO ponendam censet, Teque plurimum salvere jubet. Vale, Vir Nobilissime, et me, quod facis, ama. Dabam raptim Francofurti ad Moenum d. 27. Julii A. C. 1633.

Blansdorfius, Richtero.

JUre Tibi quodammodo succenseo, Vir Clarissime, quod in hoc publicorum negotiorum fastigio animum ad communia et privata haec accuratissimo responso demittere voluisti. Tantum enim abest, ut in hoc genere Te paria mecum facere voluerim, ut potius mihi jam venia petenda sit, quod Tibi Viro occupatissimo negotium facessere et meditationum haec sublimia ad leviora ista flectere non dubitârim. Mihi tamen responsum illud cum tanto benevolentiae et officii adfectu conjunctum vel hac de caussa gratissimum fuisse, scias, velim, quod inde respondendi occasionem nactus, Te de desperato N. N. reditu, eaque de caussa jam nobis recta ad magnum illum rerum nostrarum Atlantem, N. N. properandum esse, monendum duxi. Scripsissem equidem eo, quo voluisti, tenore ad Heroem illum, nisi besternâ nuptiarum molestiâ (amicis enim ut nôsti, interdum indulgendum est) in multam noctem producta, accuratiori, ut oportebat, scriptioni importune intercessisset. Adde, quod hae literae cum superioribus, et iis, quae memoriae sublevandae caussâ a me habes, in illius locum, si Tibi videtur, substitui possent. Pluribus, patientiâ tuâ, Vir Clarissime, non abutar, ideoque Te Salvere et valere, neve ad literas hasce tantillum responsi parare ausis, ex lege mandatoque amicitiae nostrae severiore voce edicit, jubetque

P. Scr. Et jam scribendi finem feceram Vir Clarissime, cum me praeposterae tergiversationis poenitere cepit, quod nimirum, posthabitis aequissimis monitis tuis, ad Illustrissimum Virum illum aliquid literarum dare noluerim. Emendationis notam hoc epistolio vides, quod tuo arbitrio, aut datâ occasione reddendum, aut vindicibus flammis abolendum vindicandumque omnino permitto. Illud enim tanti non aestimo, ut velut intra manum natum, augustissimos Herois illius vultus offendat, immo me praebitâ ad denegandum ansâ cum veteri illo sublimianimo dicere potius quam queri discat:

Felicem scivi, non qui, quod posset, haberet,
Sed qui per fatum non data non cuperet:

Idem A. O.

HAerentem me fluctuantemque, an ad Te scriberem, Vir Illustrissime, eaque, quae a Te, N. precibus impetrare vellem, animo diutius; volventem,

Magnanimitas Beneficentiaque Tua, quas in Te cum singulari humanitate conjunctas video, propemodum voti certum reddidit. His fretus stylum avidius arripui, neve spes tantae fiduciae in primo suo flore decidat, Reipublicae hujus gravissimo Consiliario, Dn. Georgio Richtero, in ea alenda et ad maturitatem suam, ut sic dicam, promovenda, omnem culturam permisi. Ut igitur benignissimae admissionis venia Tibi, Vir Illustrissime, de gratitudine, cultuque in Te meo quidvis prolixius polliceri queat, per jam dictam Magnanimitatem, aliaque, quae omnia praeclarissima in Te videmus, et

Blansdorfius, Richtero.

HIs te sciretantum velim, V. Cl. per Illustrem Dn. a N. certum mihi ad mutuum colloquium locum Herbipolim constituisse. Sed propter non condictum inter nos statum diem utriusque desiderium irritum cecidisse. De negligentia quadam mea Vir Perillustris ille non immerito mecum expostulare posset, nisi latissimam, ut vos JCti loquimini, culpam F. literis, quibus de obitu illius ex promisso moneri poteram, imputari cogerer. Inde enim factum est, ut nobis citius prope de reditu Francofurtum constiterit, quam ut de abitu Augustâ certi quicquam habere potuerim. De hoc ideo Te certiorem reddo, ne forsitan negotioli mei curam omnino deponens uberiorem de eo tractationem in meam praesentiam differas, aut differri permittas. Quo minus enim vel ad proximas nundinas, (quem sensum forte meis, quas hac occasione ad illum dedi, literis accommodare posset) illi morem geram, praeter itinerum pericula occupatiunculae quaedam, eaedemque, ut sic dicam, catenatae, volenti quodammodo manus injiciunt, detinentque. Pluribus Te, Vir Cl. alioquin in publicis maximo Reipubl. Christianae commodo occupato, immorari desinit

Richterus, Blansdorfio.

NObilissime Domine Blansdorfi, etc. Nisi prudentia et aequanimitas tua tam probe cognita mihi esset, solicite laborarem, quibus excusationibus negligentiae culpam apud Te deprecarer. Verum, cum de animi mei promptitudine

nihil dubites, neque ignores, quantâ occupationum moles in hoc Conventu, qui praeter spem protrahitur, me teneat, non est, quod diuturni silentii mei rationes anxie conquiram. Literas tuas ad N. altero statim die post, quam eas accepi, Secretario reddidi. Ipsi enim N. in manus tradere non licuit, et quanquam aliquoties sedulo monendo efflagitârim, ut Secretarius, quem dixi, literas tuas praefato Domino afferret, nihil minus tamen hactenus obtinere potui, idque ideo, quia multae aliae adhuc restant literae, quae magni licet momenti, tamen per aliquot jam menses ob infinitam occupationum gravissimarum multitudinem ipsi offerri nondum potuêre. Non intermittam autem pro virili, omnem (quod dicitur) lapidem movere, quo literae tuae tandem certe afferantur, id quod auxilio forsan Perillustris Dn. N. qui ante quatriduum huc rediit, fieri poterit, cui literas et causam tuam primâ occasione quam diligentissime commendabo. Atque hoc ad literas tuas, quas Perillustris Dn. N. nudius tertius mihi reddidit, Te nescire nolui. Vale, Vir Nobilissime, et me amare persevera, 24. Aug. 1633.

Idem, Eidem. Sal. Pl. Nobilissime Dn. a Blansdorf, etc.

EX nuperis meis, cum ad illas Tuas, quas Perillustris Dn. N. mihi reddidit, respondi, non dubito, quin intellexeris, ut literae Tuae ad N. N. tunc temporis per Secretarium, cui eas etiam atque etiam commendavi, traditae nondum fuerint. Interea vero a Secretario, quem dixi, repetii, et nudius tertius illâ occasione, cum de caussa Reipublicae, in audientiâ, quam vocant, cum Ipso coram et oretenus conferrem, ipse tandem in manus N. tradidi, et ut caussam Tuam aequissimam commendatam habere velit, Tuo nomine rogavi: Idque in praesentia Perillustris N. cum quo alias de caussa Tua agere hactenus mihi non contigit. Quid responsi daturus sit N. expecto, qui se lecturum literas Tuas recepit: Neque intermittam ulterius per occasionem sollicitare, et caussam Tuam etiam praedicto Dn. N. Romano more, hoc est, optimo commendare. Id quod hac occasione, cum Dn. N. domum redire cogitat, significandum Tibi duxi, ad cujus officia omni studio semper sum Paratissimus.

P. S. Stateram hisce adjunctam, et paucos ante dies heic impressam, quin gratam habiturus sis, nullus dubito. Lege, et judica.

Blansdorfius, Richtero.

NE occupationes tuas, quibus, V. Cl. ob publicas curas adhuc distineris, iterum interpellarem, hactenus secundas Tuas, (do Tibi Pömerum

nostrum testem) silentio praetermisi. Nunc quoniam hac iteratâ scriptione officii quodammodo admoneor: Stylo protinus arrepto in beneficiorum acceptorum tabulas amicissimi Richteri mei nomen retuli. Maximopere tamen a Te peto, ne tanquam perpetuum debitorem totius summae, sed reliquatorem tantum obstrictum teneas, id quod eâ potissimum ratione obtinuisse videbor, quando promtissimum, quod in me resque meas habes, imperium sequutus, animum potius, quam conatum in his spectabis. Plura his addere nolo, omnem gratiarum actionem in praesentiam nostram (ad Vos enim, Deo dante, cum N. Vestro brevi excurrere constitui) datâ operâ differo. Interea, Vir Cl. cum Dnn. Collegis dictoque Pömero nostro animitus valere et salvere Te jubet Tui studiosissimus

P. S. Pro Statera transmissa gratias ago. Eam eo avidius perlegi, quod cum Autore quondam Mediolani familiarissime vixi. In ea autem omnia aequo examine ita expenduntur, ut Libramentum in neutram partem propendere videatur.

Idem, Eidem. S. V. CL.

DIu est, cum ad Te scripturio, V. Cl. verum ne plane vacuus rerum et inanis ad Te properem, sustinui hactenus manum pronam scribere, dum nimirum ab amico uberiorem scribendi materiam expecto. Longius tamen silentium, ut cum Reip. Vestrae detrimento conjunctum, e re Vestra non esse puto, quo sit, ut fugiente quodammodo calamo memoriam tuam de praecipuis sermonum, quos Illustribus II. Viris Vestris paulo ante discessum meum in aedibus publicis Te praesente mecum conserere placuit, heic saltem requiro etc. Publica non tango. In Conventibus tamen nostris, dum altcr alterum sine fructu hactenus excipit, immo alter in alterum annui curriculi more, quo verno tempori aestas, huic autumnus succedit, alterno tenore desinit, et rursus, incipit, haud magna mihi spes est. Adde, quod omnia, acribus initiis, incurioso fine peragi videmus:

Richterus, Blansdorfio. S. P. Nobilissime Dn. a Blansdorf, etc.

LIteras Tuas Spartanâ brevitate succinctas, sed rebus exuberantes, Nobilissimis Dominis Duumviris legendas dedi, qui affectum Tuum erga Rempublicam nostram gratissimum habet. De Fridlandii metamorphosi stupenda, jam, credo, inaudivisti, quae ficta fabula non est, sed historia certissima, testibus oculatis fideque dignissimis confirmata, ita ut in dubium amplius vocare non liceat. Agnoscis providentem DEUM neque exemplum Aelii Sejani ignoras, eandem fortunam experti aliorumque quos antiqua et recentia Historiarum monumenta loquuntur. Mutationes haut vulgares exemplum hoc magnum portendere videtur. DEUS Opt. Max. omnia in bonum nostrum et pacem communis Patriae dirigat! De Conventibus nostrorum ita est, ut scribis: alius alium, ut dies diem, trudit. Ego vix ac ne vix quidem obtinui, ne hac vice N. denuo ablegarer. Animo pacis negotium cogitanti Salviani illud obversatur: Ideo fit, ut pax contra non sit, quia sic agitur a Nobis, ne expediat rem accipere, quâ deteriores sumus. DEUS tandem per filium mediatorem clementer nobis adsit, cujus tutelae Te commendo. Vale Dab. V. Non. Martii, A. C. 1634.

P. S. Amicus noster haud e multis, Nobiliss. Dn. Pömerus, salutem et officia adscribere jussit, qui nunc occupationum mole distractus ad Tuas respondere non potuit. Dn. Virdungus pro dedicatione, quam nôsti, ooo thaleros accepit. Si quid amplius impetrandum censes, ne, quaeso, cessa.

Blansdorfius, Richtero.

ET ipsae literae tuae, Vir Clariss. mihi gratae, et caussa, quae Te impulit ad scribendum: Nobilissimorum enim Duumvirum hac in me fiduciâ nisi afficerer, inhumanus sim, immo expers omnis adfectus. Igitur tam amice provocatus eodem animi motu, quo hactenus adversa Reip. Vestrae me tulisse nôsti, me jam prospera et commoda illius optimi, ut sic dicam, affectus obviis ulnis amplexurum credas, velim. De publicis an propter itinerum pericula hisce paucula committam, haereo quodammodo. Sed quid in hanc animi mentem apud amicum deponam? Incendio intestino paullatim consumimur, oleumque et opera ad alendum hunc ignem suggeritur passim. Sic nobis ardentibus alii vicinorum rident, alii spectant, alii miserantur, sed miserantur tantum. Numen illud supremum est, qui punitum it nostram noxam. Feramus igitur necesse est, aut nesit, serio emendemus. Privata si nostra introspiciamus, itidem miseriae, confusio, labor et languor. Exploramur nimirum per has afflictionum flammas,

immo a summo illo aurifice exploramur. Ne autem fractis et labentibus utrisque tam publicis quam privatis extremum malorum (ita minatur) accedat, orandum est. Quod si fit, conclamatum est, et exsequias Germaniae nostrae, quibus commodum erit, ire licebit. Vale et Salve, Vir Clariss. et Literarum hoc pelagus (cum Poeta loquor) si quando animi caussâ sulcare placuerit, plenis velis in officii et fidi amoris cursu Te nunquam non pro virili sequi conabitur

P. S. Nobilissimos Dnn. Duumviros, da veniam, ut per Te salutem. Dn. Pömerum autem, ne de responsione admodum laboret, moneas, velim, amicissimamque salutem nuncies, et Dn. Virdungo per occasionem eandem transmittas. Mirari autem satis nequeo ab Heroe illo, Parnassii hujus alumni non eam, quam expectabam, rationem habitam. Ministrorum avaritiae hoc, quicquid est, imputandum censeo. Ut tamen optimus et eruditissimus Vir ille commendationem meam aliquid ponderis habuisse videat, post unam atque alteram de praepostera hac parsimonia apud conscios habitam querimoniam, Noribergam reversus, poenas alienae avaritiae ipsemet luere non defugiam.

Richterus Blansdorfio. Sal. et observantiam, Nobil. Dn. a Blansdorf.

LOngum sileo, fateor, et in aere Tuo sum. Nam ad binas Tibi responsum debeo: Sed quia invitus pecco, facile veniam spero, praesertim apud Te aestimatorem aequissimum. Quod enim hucusque conticui, voluntati meae adscribi non debet, quandoquidem studium nostrum, quod Reipublicae laboribus deditum nôsti, multa impedimenta fortuita fraenârunt. Accedit, quod nihil suppetebat, quod scriberem: Simulque occupato Tibi gravissimarum publicarum rerum curâ obstrepere verebar. Cumprimis vero me Tibi probabit Symmachi illud ad Helpidium: Non ex officii raritate amicorum religio et cura pendenda est, quia plerunque scribendi cupidis defit occasio, nec tamen amicitiae memoria temporali filentio consenefcit. Ita nimirum etiam alieno patrocinio negligentiae macula eluenda mihi est. Amplissimi Dnn. Duumviri cum Pömero nostro honorificentiam salutationis adjungere jusserunt. Quid de reditu tuo spei nobis esse debeat, ni grave est, quaeso, scribe. Negotium remunerationis, de quo scripsisti, lente vel potius omnino nihil procedit: Quâ fati sinisteritate, nescio. Vale Dn. et Amice plurimum honorande, et nos, quod facis, ama. Dab. Norib. XII. April. A. C. 1634.

Blansdorfius Richtero. Sal. et Offic.

IN hoc ipso epistola tua peccat, V. C. quod ob prolatum hactenus responsum peccati quid agnoscit. Nam praeter tuas occupationes aliâ excusatione non opus erat. Si Tu tamen Juris et Aequi sacerdos, (et cur de tali Judice non optime judicem?) sic aequum bonum censes, ut in talibus amici nunquam non habenda ratio sit, non longas a Te epistolas exigo, tria verba sufficiunt, quibus in scribendo quidem, at non in amando, amici posthabitâ memoriâ, cessatum constet. Nam desiderare et meminisse amicitiae quoque cultus est. Adfectu igitur et cogitatione saepe inter nos loquamur, et, si stylo interdum, eâ lege tantum, ut non nisi necessario scribas, cum nimirum valde vacabis, aut, si id rarum, cum valde voles. Ego quidem eam mihi duriorem dico, et non nisi valetudinis caussâ excusari volo, sed non aeque propter argumenti inopiam, quam purum putum salutationis desiderium sublevaverit. Quid quod de ea jam non immerito conquererer, nisi de reditu meo certior reddi velles, de quo tamen nihil adhuc certi promittere ausim? Praeterquam enim quod Reipubl. hujus commodis, quorum caussâ nunc quinque menses heic haerere cogor, hoc tempore deesse nollem, viae praeterea adeo intutae sunt, ut sine aliquo magno praesidio iter jam impune non tentaverim, scilicet hae temporum turbae immani homicidiorum et rapinarum consuetudine in habitum versa inter plurima mala hanc quoque labem morum induxerunt, ut homines nescio quomodo feroces et pravos, immo incuriosos Deorum hominumque reddant. Equidem iis, qui eum imperio praesunt, nihil imputo, unde tamen haec belli flagitia, eorumque caussae, ipsorummet indagini permitto. Sane qui futura prospiciunt, evacuationem peccantium ejusmodi humorum non nisi in celeri medicina ponunt. Sed quod remedium inveterato quodammodo malo par videbimus, nisi pax aliqua salutaris aegro subveniat? Aliquis quidem de ea heic sermo, aliqua spes, caussam spei tamen, aut certi aliquid, nisi quia utrinque expedit, nondum video. Adde quod illa mihi semper ambigua erit. Interea hostis supra spem progressus faciens, immane quantum invalescit, ubi nos e contrario propemodum similes illis, qui Mandragoram biberunt, torpentes jacemus, immo per pacis haec vana simulacra nobis blandientes, tandem (sed faxit DEUS, ut vaticinando errem) in hoc veterno obruemur, nisi fortassis annonae slagella, quae indies acrius ferire incipiunt, utrosque ad eum finem ducat, et hac correctione ad beatam illam Irenen compellat. Sed desino ejusmodi querelarum, cum pleraque in privatis quoque expectationem nostram frustrentur. Nam quod lentorem remunerationum Vestrarum obiter

perstringis, eadem Vobis cum multis aliis communia esse ipsemet exemplo sim. Ipsemet dico, qui praedae certus, (et quo alio nomine appellem) et quam meis cassibus tenere videbar, jam aestu spei tamen et metus, qui duo adfectus vitam nostram semper exagitant, et ut venti mentis hoc mare, alias raro per se quietum, turbant, rapiuntque ita jactor, ut de obtinendo placido portu omnem altiorem cogitationem pone deposuerim, nedum navigio huic firmam anchoram aptârim. Tamen perseverantia tandem haec cunctationum monstra domari et vinci posse, quorundam patientiâ edoceor. A. V. ultimâ Aprilis Anni 1634.

P. S. Ne nihil in hoc otio agere videar, ad ineptias usque dilabor, cujus specimen his adjunctum vides. Pauci versiculi sunt, quos insolito furore amici caussâ nuper effudi. An Musis et Apolline propitiis, Tu videris. His melioris notae scriptum addidi, quod Tibi tam cum Dn. Virdungo nostro, (quaeso optimum Virorum nomine meo salvere et valere, et ad proximam Academiae Vestrae solennitatem tuendae rei familiaris subsidii quid ab Amico praesente, dummodo per praedones illos tuto ire et redire dabitur, expectare jube) commune vellem. Sed tamen pomposa et inania haec titulorum, quos pagina prima praefert, non agnosco, ne quis nescius erret.

Capreolus sylvestris Dn. Philippo Heinhofero, Senatori et Aedili Augustano, die natali dono missus.

CAprina de gente fera est, quae munere parvo,
HEINHOFERE, tuas supplex festinat ad aras.
Hoc tam fastorum quam festorum annuus ordo,
Hoe suadent reducis cognomina sacra PHILIPPI.
Sed malles auro, potiori munere dives,
Expressa ora ferae solertis acumine dextrae,
Si Tibi nota minus belli damna, horrida damna,
Damna, quibus censu divesque et pauper eodem
Jam bene conveniunt, et in aequa sede morantur.
Hinc voto, hinc precibus magis est, hoc muneris aptum
Currere queis vitae tot adhuc Tibi suaviter annos
Adprecor, atque auri tot habere informis acervos,
Arte magistrâque edocti numerare tot orbes,
Quot setis fera terga rigent, quot pectora villis,
Annue, quaeso, meis, quaeso, DEUS annue votis
Solertis acumine dextrae!

Dn. Heinhoferus enim emblemmatibus cuivis metallo artificiose incisis ad admirationem usque delectatur.

Richterus Blansdorfio.

SAlutem et observantiam. Nobilissime Dn. a Blansdorf, Amice honoratissime. Arthritidis dolores, qui me aliquandiu lecto affixerunt, impedimento hactenus fuere, quo minus ad acceptissimas tuas literas singulari humanitate et suavissimâ styli elegantiâ exosculandas, ut debui voluique, rescribere mihi licuerit. Nunc divinâ opitulatione dolorum cruciatu liberatus, invalidus quidem adhuc, sed praefatâ DEI veniâ convalescendi securus, officii mei desideratissimi rationes diutius protelare nolui, et vel hanc valetudinis meae spem conceptam significandam Tibi duxi. Ad publica enim cum sanitas nondum plane in concordiam mecum redierit excurrere nequaquam lubet, quae etiam aliunde Te in publicis quotidie occupatissimum latere non possunt. Illud potius scribo, quod Virdungus noster, cui proximas tuas legendas dedi, Liberalitatis tuae novâ promissione mirum in modum recreatus fuit, id quod ex illis, quas ipse ad Te his inclusas dedit, uberius cognosces. Amicae salutationes, quas Nobilissimor. Dnn. Duumvirorum honori impertis, illis sunt acceptissimae, quas non tantum Tuo nomine dico, sed etiam ex ipsismet literis tuis mellitissimis legendas offero. De Magno illo N. quo Ehingeri erudita pietas virtutem tuam condecoravit, gratiam habeo, pro quo munere acceptissimo vicissim Tibi offerrem, quae nuper in Academia nostra, cum tres Doctores renunciarentur, fortunae Fridlandiae memor, de casibus nov-antiquis similibus disserui, nisi rationes mihi constarent, quae ejusmodi scripta hoc tempore non publicanda suadent. Manuscriptum si aliquando ad nos reversus legere volueris, lubentissime communicabo. Vale, Vir Magne, et quod facis, amare me persevera. Dab. Norib. prid. Kalend. Junii, A. C. 1634.

Idem Eidem. Salutem et observantiam. Nobilissime Dn. Blansdorfi, etc.

UT ante septimanas aliquot Virdungi nostri literas, quibus Liberalitatis tuae fores pulsavit, Tibi transmisi, ita nunc ejusdem ipsius has grati animi testes sereno, ut soles, vultu accipies. Singularem Te mereri laudem fatebuntur omnes, quotquot Virtutem tuam nôrunt, idque tam diu, quamdiu inter homines aestimabitur Virtutis honos. Quin et in coelesti illa domo, aeterna Te edes manet. De rebus nostris bellicis (ô utinam aliquando pacis) multa hîc

sparguntur, mala, bona, mixta. Sed quia rumores sunt, sine certitudine veritatis, nolo quicquam de iis scribere. Quid credere et statuere debeamus, tempus nos docebit. Conventus Francofurtensis etiam nunc protrahitur deliberando, incertum, quo fine aut exitu. Vereor, ne interim capiatur Sagunthum. Multa sunt, quae desiderari in consiliis et actionibus nostris possunt, sed corripienda magis quam corrigenda. DEUS pacis ex machina nos respiciat, et quae sanctissimo nomini suo honorifica, Ecclesiae salutaria, et nobis sunt utilia, pro infinita sua misericordia nobis benigne concedat, cujus patrocinio Te etiam atque etiam commendo. Vale Dab. 19. Jul. Anno 1634.

Blansdorfius Richtero.

NOn dubito, Vir Clariss. quin memoriâ teneas, quae nuperrime expositore sive, ut sic dicam, interprete mearum necessitatum Dn. N. inter nos acta. Propter moras igitur, quas aerarii Praefectos trahere video, Nobilissimos Dnn. Duumviros recta adeundos, eorundemque auctoritatem implorandam cenfeo. Injunxi itaque jam dicto Dn. N. ut ad jussa paratus Tibi in hoc negotio ad eum, quem ex pacto convento mihi persuadeo finem perducendo crastino die deesse nolit. Subactus necessitate fatali quadam voluntati Nobilissimorum Virorum, quibus, ut inaudivi, tertiam summae partem in proximum mensem differre placuit, morem hoc tempore gerere nequeo, alioquin, toties monitus, tam diu ab incepto destitissem. Sed ne V. Cl. otio tuo abuti videar, paucis, et quidem summopere a Te peto, ut praeviâ mei officiorumque meorum studiosissimâ commendatione summos hosce Patronos meos, eâ, quâ polles, dicendi Suadâ, ad consensum totius summae, (quae tamen praesentibus necessitatibus meis adeo non sufficit, ut etiam anni tam praeteriti reliquator sim futurus) ita ut de ea nihil omnino decedat, lubens permoveas.

Idem Eidem. Salve Cl. Vir, et ignosce.

COnfido, me DEUM iratum non habiturum, quod Vobiscum (sontica caussa est) hodie sacris operari non licet. Praeterquam enim, quod propter frigus hoc acriori aeri non impune me committerem, hesternâ praeter omnem opinionem latâ repulsâ totum corpus ex occulta quadam ad nuncium illud commotione adfectam brachii partem hacce nocte, quam non tam inter variarum

cogitationum monstra, quam ob data ad restinguendum incendium inopinata signa ad flammamque accurrentium et rhedarum strepitum insomnem egi, novo tremore ita percussit, ut fomentorum subitaneo auxilio de avertendo majori periculo non immerito sollicitus sim. De mea igitur salute jam secundo admonitus, nescio, an praesagii loco, praesertim cum petiti hujus frustratio etiam accesserit, tam subita earumque caussas habere debeam, aut in quam partem Dnn. tam obstinatam in denegando constantiam interpretari possim. Sed desino harum querelarum, nunquam autem Te colere, amare et aestimare, id quod a me expecta, donec ero, etiam cum hic non amplius ero. Jam enim de alio et ultimo quidem receptaculo corpusculo huic comparando, ubi tandem naturae debitum suum ex compacto solvere queam, et velim, Vobis, quam primum nos cum DEO pax alma reviset, valedictis, (sic enim cogor) serio cogito, immo ut propediem, si lubet, audio, omnino conclusum habet

Richterus Blansdorfio. Salut. et observant. Nobilissime Dn. Blansdorf.

Eâ, scio, polles animi magnanimitate et constantiâ, ut nullus casus, qui humanitus contingere potest, generosam mentem tuam e solio possessionis suae deturbare possit. Unde nihil dubito, quin, ubi primos motus, quos hesterna relatio, primâ auditione Tibi peperit, strenue sedaveris, et, quae Virtus tua est, Te ipsum recolligendo impetum fervoris superatum iveris, facile de Te ipso quasi victoriam reportaturus sis. Praesertim quum repulfa non sit, quam Tu interpretaris, sed amicae dilationis amica petitio, quam N. N. necessitate Reipublicae coacti hoc tempore nolentes significari Tibi mandârunt. Atque ita quidem, ut de mediis satisfaciendi admodum sint solliciti, quibus ego succenturiare porro quoque pro virili non desinam. Et ut heri initium, jussu illorum, haut omnino frustra feci, ita cras, volente DEO, continuabo, propediem, quid effecerim, Tibi significaturus. Interim tuum erit, cum animo tuo ita in gratiam redire, ne quid valetudo tua, nondum usquequaque confirmata de novo, vel ex recidiva, ut Medicorum filii loquuntur, detrimenti quid accipiat. Incendium nocturnum sine dubio multorum animos consternavit. DEUS avertat pericula peccando promerita, et misericordiae suae Divinae, hoc est, infinitae scuto protegere nos dignetur, cujus gratiae Te etiam atque etiam animitus commendo.

Blansdorfius Richtero.

SAlve, Vir Clarissime, et pro bono hujus diei auspicio praeteritae noctis pervigilii deliria mecum ride.

Per anagramma, omissâ aspiratione et I literâ pro Y Graeco, permissione Poeticâ, positâ, quam tamen non nisi nocturno furore sive pervigilii delirio correptis indultam puto.

Non meruit nomen tantum generale per artes,
Quotquot habet Latium, Graecia quotquot habet.
Ast etiam LIRICUS noster Virdungus ad UNGUEM est.
Novit enim, quicquid tota Poesis habet.

Ut autem tui risus quoque particeps fiam, puero nomine meo horâ undecimâ ad prandium promittas, peto. Sobrium illud erit, nec Te tamen cum fame dimissurum. Convivas habebis illustres foeminas duas e tuis Collegis unum, Professorem Altorphinum itidem unum, et Dn. N. Herbipoli nuper reversum. Ut igitur auriga tuo commodo paratus se sistat, eundem puerum tribus verbis monebis. Vale.

Georg. Richterus Georg. Calixto.

S. P. Reverende et Clarissime Dn. D. Calixte. Decennium est, cum in Academia Julia ejusdem convictus apud Cornelium Martini p. m. usus familiari amicitiâ nos conjunxit, quae, tantum abest, ut locorum intercapedine vel silentio longiori cessaverit, ut potius apud me, dum nunquam non memoriam Tui recolui, indies magis magisque confirmata sit. Et sane in virtutem peccarem tuam, si aliud de Te persuadere mihi vellem, et vel tantillum de mutua constantia et humanitate tua erga me dubitare. Fecit autem amor iste, ut dum saepius de pietate atque eruditione tua singulari cum aliis collocutus sum, laudes tuae meritissimae Nobilissimis Dnn. Scholarchis Reipubl. nostrae innotuerint, vel potius jam antea notarum a me facta repetitio desiderium apud illos auxerit, dotibus istis tuis in Academia, quam habent, Altorfina utendi fruendi. Quandoquidem igitur Cathedra Doctoris Theologiae in dicta Academia, quam non ita pridem Sacra Caes. Majest, uberioribus privilegiis motu proprio exornavit, jam vacat, dictae huic functioni primariae Te praeficere vellent, si et animum apud nos cum Tuis vivendi haberes, et dimissio ab Illustrissimo Principe bona cum gratia

obtineri posset: Qua de re, ut et de salario, quanto tibi opus esse putes, per praesentium latorem in hunc finem peculiariter ad Te ablegatum, certiorem me facias, rogo. Vocationi huic Divinae si parueris, de quo Religio tua dubitare me non sinit, in id Nobiliss. Senatus Reipubl. nostrae incumbet, quo minus mutationis istius unquam Te poenitere possit. Commoditatem aliaque ad dignitatem tuam cum frugalitate tuendam necessaria malo reipsâ experiaris, quam pluribus verbis commendare. Si quae alia etiam scire desideras, ubi animi sententiam declaraveris, omnia minima, maxima, medioxuma significabo. Sin vero, praeter spem et votum, ipse forsan locum mutare non potes, alium Theol. Doctorem Tui similem, Augustanae Confessioni addictum, pium, pacis amantem, docendo disputandoque exercitatum, et magni illius Melanchthonis studiosum, haud gravatim denomines, rogo. Vale, et me amare persevera. Dab. Noribergae, 12. Julii, Ann. 1624.

Calixtus Richtero.

S. P. Clarissime et Consultissime Dn. D. Richtere, Domine et Amice plurimum honorande. Quo saepius veteris nostrae familiaritatis recordatus sum, eo gratiores fuerunt tuae ex tanto temporum et locorum intervallo litterae. Quas quum legerem, haut sine magna animi voluptate intellexi, Te non modo pristinae amicitiae memorem hactenus esse, sed omnes veri et sinceri amici numeros explere. Neque enim leve esse duco, quod Nobilissimis Viris Scholarchis per Te commendatus ad Theologicam Professionem in Academia Altorfina obeundam expetor. Equidem, ne quid dissimulem, inclutam Rempubl. Vestram, non nisi ex fama mihi cognitam, tacito quodam adfectu semper sum prosequutus. Nam de pietate, prudentia, virtute, eruditione et humanitate Vestratium, in primis eorum, qui ad clavum Reipubl. sedent, ea sive rumore publico sive Amicorum relatuaccepi, ut non potuerim non amare et venerari. Quin hoc quoque dudum mihi persuasi, quam Vestri in rebus civilibus sunt moderati et publicae tranquillitatis studiosi, tam cupidos quoque esse concordiae Ecclesiasticae, et odisse inutiles rixas et superfluas contentiones, per quas non mitigantur mala publica, sed exasperantur. Malo igitur a Theologo scripturarum sensus perspicue explicari, historiam et antiquitates Ecclesiae illustrari, doctrinae capita solide probari, quam dissentientes quoscunque conviciis proscindi, aut inferis devoveri. Per decennium equidem in hac Academia id egi, ut quantum eruditione tantundem quoque moderatione juventus nostra proficeret, et dissentientes vi potius argumentorum, animique lenitate ad veritatis agnitionem adduceret, quam abigeret contumeliis. Neque vero per Dei gratiam frustra fui. Non desunt autem,

quos male habet, juventutem novisse, quae illi in se potius, quam in aliis amarent, et quum maledicentiae adsueverint, aegre ferunt, altero quoque verbo non ingeminari haereses et vibrari anathemata. Nolo igitur inficias ire, dudum in ea me fuisse sententia, haut temere inveniri, qui Theologiam moderatam juxta et eruditam magis ament aut probent quam Noribergenses. Unde fit, ut ab ea, quam adeo benigne offers, vocatione alieno animo esse minime possim. Sicut autem bene multa sunt, quae adliciant et invitent: Ita contra non desunt, quae retrahant, et morentur. Cum uxore, liberis et familia locum tanto intervallo mutare magni laboris et multarum difficultatum opus fore videtur. Supellex culinaria et reliqua domestica, quae, praeter librariam, DEI beneficio, satis copiosa mihi est, vix videtur transferri posse. Si nova comparanda, magnos fieri oportet sumptus. Possideo aedes dotales satis amplas et elegantes, quas puto Te novisse, proximas portae, qua Magdeburgum itur. In iis aedificavi haud modicis impensis, et aptavi totas, quum ad exercendam mercaturam alias essent comparatae, meis et studiosorum usibus. Illas et matrem sororesque suas uxor aegre videtur desertura. Audio quoque precia rerum multo majora esse, quam apud nos sunt. Quum autem plerasque Germaniae Urbes et Academias viderim, nescio quo factum fato, ut ad Vestram nec Urbem nec Academiam unquam venerim. Neque multum abfuit, quin consilium caperem secreto iter ingredi, et coram locum statumque Academiae contemplari. Caeterum benigne abs Te fit, quod minimorum, maximorum, quae mea scire intersit, Te indicium facere velle promittis. Cupiam vero doceri, num habitaturus sim aedes gratuitas, et quales? Num in iis mensae, scamna, spondae, vel meo aere ista comparanda? Num scripta, quae edere voluero, alicujus censurae subjicienda? Num penes Academiam publica Bibliotheca? Num Professorum viduae et liberi post maritorum sive Parentum obitum immunitatibus gaudeant, et quibus? De stipendio non admodum sum sollicitus. Scio enim Inclutum Senatum commissurum non esse, ut stipendium offeratur, quod vel ipsius Amplitudinem et Magnificentiam dedeceat, vel meae operae, tantaeque mutationis et longinqui itineris aequum precium videri nequeat. Existimo autem minus DCC Thaleris oblatum non iri: Nec me, ut ibi rerum precia esse audio, minore familiam alere vel dignitatem tueri posse. Sed Vos, credo, florenis putatis, non Thaleris sive Joachimicis, ut hîc facimus. Nisi fallor, accepi a non nemine, praeter pecuniam non nihil frumenti, lignorum aliarumve rerum, quae ad oeconomiam faciant, Professoribus apud Vos erogari. Oro, ne graveris perscribere ista, ut si quae fuerint alia, horum similia. Peccem vero in humanitatem et candorem tuum, si existimem, Te minus promte praestiturum, quam benigne promisisti. Interea operam dabo, ut

uxori meae persuadeam. Persuadebo autem eo facilius, quo meliores narrace potero conditiones. Litteras per ordinarios tabelliones Wolferbytum singulis septimanis mitti possunt, et inde nullo negotio Helmstadium. Per me sane non stabit, quo minus desiderio Vestro satissiat. Uxorem autem, ut invita migret, adigere neque nolo, neque debeo: Persuadendo, ut in meam sententiam pertraham, adnitar. Sin omnino frustrabitur eventus, quem meo loco Vobis nominem, vix nunc invenio; praeter unum et alterum discipulum meum, qui per annos septem octove auditores mei ad Professionem obeundam, ut spero, idonei erunt. Quo majore facilitate loco se illi movere possunt, utpote juvenes sine lare et familia, eo quoque minore sumtu et stipendio, si ita videbitur, invitari. Sed ego optime et amicissime mi Dn. D. Richtere, tuum responsum exspect abo, DEUMque orabo, ut Inclutam Vestram Rempubl. Teque in ea florentem conservet, nostrisque his consiliis ad Ecclesiae emolumentum prosperos successus largiatur! Vale, et meo nomine, si apud Vos vivit, officiose saluta Dn. D. Planerum. Helmstadi ex Academia Julia Eidibus sextil. 1624.

Idem Eidem.

SAl. et Officia Clarissime et Consultissime Vir Dn. et Amice plurimum honorande, Spero jam redditas, quas ad Te dederam, ipsis Eidibus sextilibus. Interea Norimbergâ venit peculiaris homo eadem de caussa a Vestris ablegatus. Nollem factum. Plene enim totam animi mei mentem Tibi exposui. Et etiamsi maxime velim, hodie tamen calamitas domestica non sinit me certius aut accuratius quicquam respondere. Oro litteras vel earum argumentum cum Reverendo Viro M. Johanne Fabricio et Clarissimo D. Noesslero communices. Nam isthoc quoque pacto illis Viris nostri amantibus et perquam humaniter amiceque scribentibus responsum fuerit. Oro id etiam, ut quam primum fieri potest, ipse mihi respondeas, et quod benigne promisisti, quae mea scire refert, exponas. Persuasum habeo, Te non minus praestando promtum, quam promittendo, et si aliter existimem, peccem equidem in humanitatem et Virtutem tuam. Nolo igitur pluribus rogare, ne tuam fidem videar vocare in dubium. Vale, et me, quod facis, ama, Helmstadi in Academia Julia XIII. Kal. Septembr. 1624.

Richterus Calixto.

SAl. et Offic. Reverende et Clarissime Vir, Dn. et Amice plurimum honerande. Si vel nuper sponte meâ de tua ad nos vocatione scripsissem, vel etiam hasce literas sine jussu Superiorum ad Te darem, sollcitâ, fateor, oratione diuturni

silentii culpa deprecanda mihi esset: Jam enim tertius fere effluxit mensis, cum ad binas literas tuas (quas praepostere et priores multis diebus post secundas accepi) responsum Tibi debeo. Verum cum omnia autoritate Amplissimi Senatus nostri, cujus nutus pro imperio mihi esse debet, et tunc egerim, et etiam nunc agam, non opus erit, credo, ad consueta excusationum diverticula confugere, praesertim cum pro Prudentia tua ignorare haud possis, eorum, quos dixi, moram, dum ad clavum Reipubl. sedent, propter incredibiles curas publicas, hoc in primis tempore, non nisi justissimam esse. Ne autem diutius animi penderes, significare tandem jussus sum, non esse, cur diutius de mutatione stationis tuae cogites. Postquam enim Inclytus Senatus noster ex literis tuis, quas non tantum ad me, sed etiam ad Clar. Dn. D. Remum, M. Fabricium et D. Noesslerum dedisti, intellexit, quam difficilis, imo impossibilis ferme discessus tuus, charissimae uxori tuae cum liberis et familia, ex causis a Te allegatis, futurus sit, quodque pro stipendio apud nos consueto pristinam conditionem tuam relicturus non sis, nec etiam, utut velis, citra plurima incommoda possis, noluit praedictus Senatus tantis difficultatibus Te involvi, aut uxorem, partem animae dimidiam, vel persuadendo cogi, satiusque esse duxit, de vicino aliquo cogitare: id quod pro Virtute tua aegre non feres, utpote cui non minus quam antea Respubl. nostra, abs Te tantopere amata favere perseverabit, quae hoc ne nescires voluit. De me porro certus sis, velim, quandoquidem coram Vobis esse pro voto non licet, quaecunque officia ab amico absente desiderari ac praestari possunt; me animo promptissimo effecturum esse, quod ipsum re praestare malo, quam sermone proletario ambitiose polliceri. Vale, Vir optime, et me, quod facis, ama. Dab. Norib. VI. Idus Novemb. An. 1624.

Calixtus Richtero.

S. P. Clarissime et Consultissime Vir, Domine et Amice plurimum colende. Cum ante bimestre Jenâ ad nos et in meas quidem aedes commigraret civis noster Felix Schallerus, Theologiae Studiosus, ex eo semel atque iterum de Te tuisque rebus sciscitatus sum. Is vero quum referret, quae cuperem audire, haut mediocriter laetatus fui. Inter calamitates enim, quas nunc integro triennio perpessi sumus, solatio mihi magno fuit recordatio Amicorum, quos olim studiorum societate nobis conjunctos diversis in locis quasi sepositos mihi habere videbar. Collegae mei plerique Brunsvigam et ad alia loca tutiora se receperunt, ego fere solus in statione mansi, quam mihi deserere religio fuit. Divinae vero benignitati gratias maximas, et quibus persolvendas nunquam ego par ero, debeo, quod in media belli flamma me incolumem et indemnem praeftiterit, ita

ut nunquam cessaverim officio fungi, et usibus Academicae juventutis, quantulacunque adesset, inservire. Collegae, qui supersunt, (sunt enim interea alii fato suo functi, alii conditiones alibi adepti) superiore auctumno, postquam triennium abfuerant, redierunt: Ex eo celebrata est promotio 4. Doctorum Juris et unius in Medicina, ut ita paulatim reflorescere, et ad se redire incipiat Academia. Una est insignis molestia, quod tanto tempore stipendiis caremus, praesertim cum in modum vastatis et exhaustis Provinciis, ut persolutionis nondum aliqua certa spes affulgeat. DEUS nostro tandem misereatur, et auream pacem universae Germaniae restituat! Te quoque, amicissime mi Richtere servet et sospitet, quem quin hac occasione salutarem intermittere non potui, quum Felix, cujus memini, litteras se curaturum promitteret. Salve et Vale. In Acad. Julia. V. Kalend. Januariis ineuntis anni 1629. quem Tibi tuisque faustum et felicem apprecor.

Idem Eidem.

SAl. Amplissime, Clarissime et Consultissime Vir, Domine et Amice plurimum colende. Quum durante hoc apud nos decennali bello ex occasione aliquando ad Te scripserim, num literas acceperis, equidem nescio. Imo, quae temporum est perversitas, suspicari licet, non accepisse: Nihil enim hodie frequentius, quam literas in via perire. Ego sane in hac nostra, quin communi totius Germaniae calamitate Tui aliorumque, qui procul absunt, Amicorum saepe recordatus sum, et Deum, ut eos servaret, precatus. Vos e malis et praesertim bellica tempestate nunc emersisse, laetus lubensque accepi, atque eo nomine Vobis ex animo gratulor. Nos adhuc densae cingunt nebulae et dirae circumstrepunt procellae. N. die superioris mensis 24. totum Suedicum exercitus, qui in vicinis provinciis hactenus fuerat commoratus, et incumbenti Electorali Saxonico locum dabat, ad Urbem nostram adduxit, et prope moenia castra posuit. Meas aedes 40. equis et totidem hominibus opplevit, quos integrum triduum alere coactus sum, ferocientes interim et noctu non minus quam interdiu pergraecantes. Duxit etiam hac exercitum Tillius, duxit Pappenheimius, neuter mihi molestus fuit. Primus in meas aedes ejusmodi homines immisit N. Evangelicus scilicet mihi pro defenso hactenus pro mea virili Evangelio mercedem rependens. Caeterum uti ad cum modum primus vim mihi fecit N. ita spero gloriam eam, solum illum manere, nec temere repertum iri, qui istam comitatem cupiat imitari. Sed hisce narrandis molestiam Tibi forte creo: Delectationis sane nihil adfero. Quod has autem scribam, in caussa est Reverendus et Praestans Vir M. Justus Gesenius, Brunsvici ad S. Magnum Pastor, auditor olim

meus, et ex iis quidem unus, imo inter praecipuos, qui cum fructu audiverunt, et de quibus mihi, utpote discipulis minime poenitendis, gloriari liceat, si libeat. Quid illa petat, inclusa Te docebit epistola. Postquam enim me Tibi amicum esse audivit, plurimum sibi profuturum existimavit, si causa, quae ipsum et socrum concernit, a me Tibi commendaretur. Quae spes et opinio ne eum fallat, seriis precibus a Te contendo. Est enim mihi propter eruditionem et eximias dotes carissimus: Nec aliter, quod ipsi praestiteris, habebo, quam si mihimetipsi praestitisses. Pluribus vero non petam, ne de tua virtute et humanitate videar addubitare. Nam quum nihil petatur, nisi quod est aequissimum; etiam absque mea commendatione foret, quin Viro bono libenter gratificaturus sis, nullus ambigo. Nunc autem, si haec quoque aliquid momenti adjecerit, multum me Tibi cum meo, tum amici nomine debere nunquam diffitebor. Vale. Ex Academia Julia. Nonis Octobr. 1635.

Richterus Calixto.

S. P. Reverende et Clarissime Dn. D. Calixte, Amice plurimum honorande. Anni sunt decem et unus, cum ad ultimas meas nihil literarum abs Te accepi. Neque dubito, quin si quas ab eo tempore ad me dedisti, injuriâ belli intestini, quo nihil hactenus tutum fuit, perierint. Quanquam vero exinde de amore tuo erga me dubitare nunquam mihi contingit, tamen nova illius significatio, quam proximis tuis literis in caussa Dn. Gesenii dedisti, non potuit mihi non esse acceptissima. Atque eo magis ad [gap: Greek word(s)] obligatum me Tibi sentiens vehementer doleo, quod ita pridem ab illis, qui Religionis ac libertatis Germaniae vindices haberi volunt, tam gravi injuriâ affectus es. Ita, proh dolor! nonnulli Pseudo-Evangelici caussam bonam non citra impietatem male agunt; ut eam plane perditum eant. Faxit DEUS, ut castigationem illam acerbiorem seriâ emendatione vitae cessare faciamus. Quod vero attinet caussam Dn. Gesenii, quam dixi, et quae nunc potissimum ad scribendum Te impulit, nihil mihi ante literas tuas de ea innotuit. Sed postquam exhibitis literis tuis apud illos, qui aerario Reipublicae praesunt, mentionem feci, rem ita se habere cognovi, ut ille scripsit, nempe pecuniam istam, quae Dn. Gesenio vel Socrui ipsius ex haereditate Kauffmanni, typographi olim nostri, publico nomine debetur, ab Amplissimo Magistratu Brunsvicensi exsolvendam esse, quandoquidem istud aliquot millia Reip. nostrae bonâ fide teneatur: Quod genus assignationis sive delegationis JCti brevi manu solvere dicunt. Et sane non frustra confidunt, qui Rempublicam administrant, modum istum solvendi acceptum fore tam creditoribus quam illis, qui debent hoc praesertim tempore, quo ob diuturnas belli calamitates, quas

cumprimis Respublica nostra hactenus perpessa est gravissimas, pecuniam paratam numerare prorsus est impossibile. E re itaque erit Dn. Gesenii, delegationem istam, prout nunc res sunt, haut recusare, et in loco potius, ubi degit, quam in alieno solutionem urgere, cum debitum illud Brunsvicense per confessionem sit liquidum et bonae fidei. Id quod jussu Superiorum in caussa ista pecuniaria respondere debui, etiam atque etiam rogans, ne vel Dn. Gesenius vel ipse, quod aliter hoc tempore non licet, sinistre accipiatis, quibus pro virili alias gratificari semper ero paratissimus. Vale. Dab. Noribergae Non. Decembr. A. C. 1635.

Calixtus Richtero.

S. Amplissime, Consbltissime et Excell. Vir, Domine et Amice honorande. Equidem fateor, me officio literis veteres Amicos, quos inter praecipuos Te sane cum paucis aliis numero, invisendi non admodum diligenter fungi. Quin hodie indiligentiam eam vel fovet, vel auget, quod per iniquitatem temporum multae literae frustra scribuntur et mittuntur, neque in manus eorum, quibus destinatae sunt, perveniunt. Quum tamen nactus modo sim, cujus operâ recte redditum iri nullus dubitem, nempe eximium juvenem vestratem Johannem Kreiselmannum, nolui intermittere, quin hac occasione, si nihil aliud, Te saltem salutarem, veterisque amicitiae memoriam refricarem. Quanquam alias nunquam eam intermorituram esse prorsus persuasum habeam. Gratulor autem Vobis statum rerum haut paullo meliorem, ut ex vestratibus intelligo, quam fuit ante aliquot annos. Faxit DEUS, ut brevi Vobis integra felicitas redeat, et toti Germaniae sua tranquillitas! Nos quidem quiete modo fruimur: Quam tamen certam et diuturnam promittere nobis non possumus. Turbant subinde commeantes hinc inde Legiones: Turbabat in primis superiore hieme [gap: Greek word(s)] exercitus Suedici: Sollicitos autem semper habent incerta eventuum. Extremae miseriae linea est, post tot urbium et gentium excidia, et postquam nihil fere superest, quod pereat, belli tamen exitum nondum ullum apparere. Sed nos DEI misericordiâ confisi recte ejusdem providentiae committimus, quam nec ratione adsequi nec consilio mutare possumus. Kreiselmannus vester hîc se gessit, ut carus fuerit omnibus nobis, videamurque in eo agnovisse indolem Patriae suae celebritate non indignam. Nolo dubitare, Tibi jam pridem commendatum et carum esse: Si quid tamen benevolentiae vel eo nomine, quod mihi quoque carus sit, accesserit, erit, quod amicitiae nostrae imputem: Cujus si in eum fructus aliquis redundet, gaudebo, et occasioni, si qua fluerit, paria referendi nunquam deero. Vale. Ex Academ. Julia Non. Quinctil. 1639.

Richterus Calixto.

S. P. Reverende admodum et Excellentiissime Vir, Amicorum honoratissime. Menses nunc sunt decem, quum literas tuas per Kreiselmannum nostrum accepi: Ad quas etsi serius, nunc in valetudine, nunc Reipublicae occupationibus impeditus, respondeo, ejus tamen non uno nomine acceptissimas mihi fuisse scito. Tum quod veteris amicitiae nostrae memoriam tam jucunde mihi refricabant, quam non in ultima folicitatis parte positam semper habui. Tum quod civem nostrum, quem dixi, LL. Candidatum doctissimum, tam diligenter mihi commendâsti, cujus studiis et conatibus laude dignis, quamvis ipse meâ sponte faveam, tamen vel tuo etiam nomine pro virili nunquam deero. Equidem non parum in promovendis ejusmodi ingeniis melioris luti publicae calamitates, in quas infelicissimi belli intestini diuturnitas nos praecipitavit, pertinacius nos morantur, et fere spem omnem eluctandi magis magisque nobis adimere volunt. Sed Numinis auxilio operam dabimus, quantum lic et, ut etiam hac in parte contra malorum lernam audacius eundo vel vincamus, vel ne vincamur prorsus, Divino praesidio fulti constanter laboremus. Faxit DEUS, ut serio nobis curae sint, quae ad pacem nostram faciunt: Ne toties ad meliorem frugem temporariis poenis provocati, Servatoris misericordiâ abutamur, et tanquam deplorata mancipia collecto adversus verbera collo, minus quam Phryges, sapiamus. Quin potius tot tantisque plagis afflicti, ut etiam Aegyptii videri possimus, vel tandem ad manum Domini percutientem respiciamus pariter atque resipiscamus. Ad hunc vero scopum feliciter attingendum utinam plures tui similes misera Germania nostra antistites haberet, quorum sale populi stultitia condiri posset! Sed haec [gap: Greek word(s)] . Nos, officii nostri memores, DEI nostri omnipotentiae et misericordiae commendemus omnia: Ipse faciet. Mitterem lubentissime Digesta Pietatis, h. e. de cultu orationis collectanea Theorico-practica ante triennium a nobis edita, ut et Orationum Decadem, quam ante annum publice prodire passus sum, si commode et absque majori impendio, quam uterque libellus constant, fieri nuncliceret: Non quod tanti sint, aut judicium tuum accuratissimum ferre possint, sed ut pignus aliquod habeas animi nostri erga Te promptissimi. Dabimus tamen operam, quantum fas erit, ut ad Vos commode perferantur. Quod si citius fieri nequit, Serenissimorum Principum Vestrorum Legati, Viri Magnifici, nobisque amicissimi, qui menses quinque nunc apud nos morantur, ubi domum redibunt, se hoc oneris in se recepturos promiserunt. Nunc hoc potissimum Te rogatum volo, Vir Cl. ut Johannem Fabricium nostratem, Philosophiae Magistrum Doctissimum et Theologiae sincerioris studiosum non

e multis, optimi quondam apud nos Theologi filium, qui solidioris doctrinae caussâ in Vestram Academiam non ita pridem se contulit, habeas commendatissimum: Cui si quid e penu doctrinae tuae rarioris simul atque inexhaustae impertieris, poteris autem plurimum, nobis factum imputabimus. Interim vale, et nos, quod facis, ama. Dabam non occupatus, sed obrutus negotiis publicis, raptim. Noribergae ad d. 18. Junii 1640.

Idem Eidem.

EN Reverende et Excellentissime Dn. D. Calixte, Amice plurimum honorande. Praesto nunc, quod ante octiduum ad Te et Cl. Dn. D. Hornejum scribebam, et cum occasione ista, quâ Serenissimorum Principum Vestrorum Legati hinc domum proficiscuntur, (faxit DEUS, ut quam fortunatissime!) argumenta illa amoris in Vos mei mitto. Digesta, inquam, Pietatis, et Orationum mearum Decadem: Quae ut pro vestra in me benevolentia boni consulatis, rogo. Volo enim, ut altera duo exemplaria Viro, quem dixi, Reverendo et Excellentissimo D. Hornejo reddi cures, eumque, ni grave est, a me salutes. Salvere Vos jubet noster Lampadius, Principum Legatus Amplissimus, qui Collegis suis domum euntibus ob caussas publicas gravissimas, etiamnum heic moratur, expectans, quid de Comitiis Ratisbonensibus futurum sit. Vale. Dab. calamo admodum festinante. Noribergae ad d. 6. Kalend. Julii A. C. 1640.

Calixtus Richtero.

SAl. Amplissime, Clarissime et Consultissime Vir, Domine et Amice longe carissime et plurimum honorande. Si quid aliud hoc certe, quod ingenii et pietatis tuae monumenta et quidem a Temetipso transmissa, videre et legere licuit, gratissimum fuit. Gratias ago relaturus, si qua fuerit referendi opportunitas. Utinam autem post tot tantasque strages et calamitates Germaniae sua tandem redeat tranquillitas, per quam et studia literarum recte excoli et collapsum Pietatis exercitium restaurari possit. Vestras M. Johannes Fabricius, quem mihi commendâsti, sinon alio, velhoc solo nomine, quod a Te commendetur, mihi foret carissimus: Caeterum ea est illo in Juvene animi probitas, ea modestia, discendi cupiditas et industria, is denique in optimis sacrisque literis profectus, ut nequeat amore et benevolentiâ indignus haberi. Agit apud nos alius quoque civis vester, M Balthasar Seuffertus, et ipse etiam tantae arboris neque degener, neque poenitendus surculus. Gratulor equidem Urbi vestrae tales alumnos, quos ci aliquando et ornamento fore et emolumento certo mihi videor posse promittere.

Nescio autem unde hic emanavit rumor, eos a Vobis hinc evocatum iri. Quod sane si siat, haut sine detrimento studiorum, quae tractant hactenus, fiet, et spem fructus, quem exspectamus, aliqua ex parte imminuet. Tu vero pro tua prudentia et in ipsos juvenes benevolentia id operam dabis, ne quid decernatur, quod ipsis vel eorum studiis fraudi sit. Bene feliciterque vale, et me, quod facis, amare perge. Ex Academ. Julia. Non. Septembr. 1640.

Richterus Calixto.

REverende admodum et Excellentissime Vir, Amice plurimum honorande. Ex animo Tibi opto [gap: Greek word(s)] , neque dubito, quin animi hanc significationem gratam habiturus sis, qui me olim amare non dedignatus es, tuamque benevolentiam neque semel, neque tralatitie postea quoque declarâsti, quod gratâ mente nunquam non profiteor. Qui has Tibi reddit, juvenis est honestus, M. Johannes Buggelius, SS. Theologiae Studiosus, qui uberioris doctrinae ergo ad Vos venit. Et quum sciret commendationes meas apud Vos ante hac non parum ponderis habuisse, id quod vel unus Fabricius noster, Academiae Altorphinae Diaconus, nunc Gener meus percharus, grato animo testatur, noluit absque meis ad Vos abire. Ut igitur consuetâ humanitate eum excipiatis studiaque ipsius curae habeatis, etiam atque etiam rogo: Te, inquam, Vir, venerande, et Hornejum nostrum [gap: Greek word(s)] : Cui has communes esse volo, eumque una Tecum hoc aliisque annis plurimis ex animi sententia vivere et valere animitus opto et voveo. Plura de statu nostro harum lator, quem commendavi, coram significare poterit, cumprimis vero, ut Vos in oculis feramus, quanquam [gap: Greek word(s)] nescio quid sinistri, certe laevâ mente de Vobis spargunt, [gap: Greek word(s)] : Quorum [gap: Greek word(s)] merito magno animo insuper habetis. Vivit nunc heic divinitus nobis datus Dilherrus noster, Theologus et Philosophus, ut nôstis, eximius et apud nos sine pari, quo utor familiarissime, cujus pietatem et doctrinam exosculari satis nequeo. Mentionem Vestri facimus saepissime, sed nunquam sine honore Vestrique desiderio. Dabit, ni fallor, et ipse literas ad Te, ut et ad Cl. Hornejum: Quem iterum iterumque salvere jubeo, et ut ei alterum exemplum Orationis, quam heic adjunxi, reddas, rogo. Vale, et nugas nostras boni consule. Dab. Noribergae ad d. 21. Januar. A. C. 1643.

Calixtus Richtero.

SAl. Amplissime, Clarissime, Consultissime et Excellentissime Vir, Domine et Amice multis nominibus amande et honorande. Si, quantum Te amo et

aestimo, toties scriberem, vix unquam manus a meis literis vacuas haberes. Sed publicae calamitates et raritas internunciorum facit, ut quando vel maxime scribendi accesserit lubido, desint, per quos mittantur. Nos enim hîc perpetuis quodammodo motibus et tumultibus agitamur, incerti, quid tandem de nobis, imo totâ Germaniâ futurum sit. DEUM tamen Opt. Max. suâ singulari gratiâ et potente dextrâ Oppidum et Academiam hanc tuetur, ut studia nostra disjicere et conculcare ferocibus Martis pullis nondum licuerit. Summorum belli Ducum erga nos comitatem et benevolentiam merito praedicamus, quorum auctoritate compescuntur inferiores, quibus absque hoc esset, Musas pellere et domicilium earum evertere nulla foret religio. Caeterum, ut ad priora redeam, Tu eâ es virtute et prudentiâ, ut raritate aut frequentiâ literarum amicitiam non metiaris, quam nôris altiores egisse radices, quam ut oblivione vel temporum lapsu evelli possit. Pro scriptis tuis accuratis et elimatis, quae transmisisti, magnas ago gratias: Remitto Responsi mei Moguntinis oppositi partem priorem, quae si judicio tuo probata fuerit, vel saltem non displicuerit, gaudebo. Accessisset pars altera, si per tempestates, quae fundamenta totius Germanicae Reipubl. quatiunt, tranquillo licuisset esse animo. Dn. M. Buggelium, qui hasce reddet, ut commendatum habeas, et porro aliis commendes, oro. Nobis enim ita pietatem, modestiam et in studiis assiduitatem probavit, ut bonorum omnium favore et patrocinio dignum judicemus. Vale feliciter. Ex Academia Julia Kalend. Febr. 1645.

Conr. Hornejus Georg. Richtero.

S. P. Magnifice, Amplissime et Consultissime Vir, Domine et Amice plurimum honorande. Anni plusquam XX. sunt, ex quo inter nos primum contracta est notitia, cum una hîc ad summum Virum Cornelium Martinum viveremus. Etsi autem ex eo tempore litterarum nihil alter ad alterum dedimus: Non dubito tamen veteris illius amicitiae nostrae memoriam etiamnum apud Te conservari. Ego quidem Te, quem, ob insignem doctrinam et virtutem, olim magnifecerim, postea ex animo elabi meo nunquam passus sum, cujus rei testes habeo cives vestros, quotquot interea hîc nobiscum vixerunt: Nam et quid ageres, diligenter sciscitatus fui, et cum ea referrent, quae optaveram, non levem inde voluptatem percepi. In primis autem Reipubl. Vestrae gratulatus sum, cum eam tua operâ in maximis negotiis feliciter saepe usum esse cognoscerem. Necex alia quam hac occasione post tot annos mihi nata est haec epistola: Nam cum Johannes Kreiselmannus saepe haec eadem ex me audivisset, jamque reditum in

patriam meditaretur, nihil sibi gratius futurum esse mihi ostendit, quam si aliquid litterarum ad Te secum ferret. Quanquam autem Te in tantis occupationibus non temere interpellandum existimarem: Facile tamen ejus petitioni annui, tum quod egregio juveni nihil denegandum arbitrarer, tum quod Te pro tua humanitate veniam mihi haud gravate daturum confiderem. Et sane ita hic civis tuus toto, quo apud nos vixit, tempore non ingenium tantum et eruditionem suam, sed et morum vitaeque integritatem nobis omnibus probavit, ut carissimum eo nomine haberemus. Nec ipse aliter judicabis, scio, si porro Tibi innotuerit, quem ut non solum benevolentiâ tuâ complectaris, sed ornandum etiam suscipias, vehementer Te rogo; nihil enim rectius fieri potest, quam si tales prae aliis curae cordique nobis sint, quorum et doctrina et virtus in spem certam patriae succrescit. Pluribus hoc a Te petam, et insignem juvenem Tibi commendem, nisi id supervacaneum esse existimem: Nam nec de tua in cives vestros egregia voluntate dubitare possum, et Kreiselmannus is est, qui alienâ praedicatione non eget. Gratum tamen erit, si is senserit etiam has litteras aliquid apud Te ponderis habuisse, ut eo cupidius hominem complectereris meo rogatu, quem ultro alias inter tuos recepisses. Vale. HelmaestadI 3. Eid. Quinctil. 1639.

Richterus Hornejo.

SAl. et Off. Vir Reverende admodum et Excellentissime, Amice plurimum honorande. Literae tuae perquam mihi fuerunt jucundae, quas mense Augusto anni praeteriti Kreiselmannus noster mihi reddidit. Sed cur tam sero, inquis, respondetur. Certe ingratus sim, si amicitiae nostrae immemor, quam ante annos 26. in Academia Julia bono DEO contraximus, virtutem tuam rariorem insuper habere velim. Haec igitur excusationis meae summa est, quod non voluntatem, sed occupationes meas antevertisti, cui porro invaletudo quoque accessit, quae me ab eo tempore, quo tuas accepi, aliquoties lecto affixum tenuit. Dolores sunt arthritici, qui me ante annos novem, cum Lipsiae Ordinum Evangelicorum Conventui Reipublicae nomine interessem, primum correptum, singulis postea annis magis magisque afflixerunt et etiamnum affligere perseverant, reliquiis articulorum robur debilitantibus maximopere. Sed ut DOMINO placuit, ita factum est, fiatque etiam posthac: Sit nomen DOMINI benedictum; cujus favorem et clementiam ut Tu quoque, Amicorum charissime, exorare mihi ne dedigneris, oro. [gap: Greek word(s)] , nôsti verba Apostoli. De mea in Te animi prom. ptitudine, quicquid pro virili licebit, et ab Amico expectari potest, nunquam non certo Tibi persuadeas, velim. Et quidem eo magis, quo arctiore vinculo

interim me Vobis obstrinxit Serenissimi Principis Vestri, GEORGII, Domini mei Clementissimi, Celsitudo suspicienda, utpote qui me nihil tale vel ambientem vel expectantem Superiore anno Consiliarii titulo et stipendio dignatus est. Ut ego Principibus placuisse Viris non ultima laus est: Ita omni animi contentione gratiam illorum promereri decet, id quod mihi curae erit, quamdiu animam in suo tabernaculo divertere supremus Imperator permiserit. Hactenus cum Legatis Amplissimis Principum Vestrorum Serenissimorum, qui hodieque apud nos morantur, familiariter viximus, quos inter magnus est Lampadius, quem, ut nôsti, itidem Academia Vestra olim Amicum mihi fecit, cujus amor erga me, ut video, cum annis crevit. Eum heri tristi nuncio de obitu filioli recens nati graviter perculsum dolemus. Sed quae ipsius pia est magnanimitas, non nisi quod DEO visum est, sibi quoque bonum videri pectus vere Christianum sinit. Ita enim in Divina voluntate nunquam non acquiescere praeclare didicit. Tui et Calixti nostri, Doctorum Theologiae, quos Germania hodie habet, summorum (patere, ut pro libertate mea sincere dicam, quod vere sentio) mentionem facimus saepissime, eamque non nisi, ut debemus, honorificam: Quibus colloquiis, crede mihi, nihil habeo jucundius, nihil acceptius, nihil optabilius. Misissem Tibi dudum, quae semel iterumque in lucem prodire permisi potius quam curavi, nisi Bellonae tam diu occasionem omnem commode munuscula ejusmodi mittendi ademisset. Speramus tamen fore, ut vel cum abitu Legatorum, quos dixi, Nobilissimorum, quod diu volui, efficere tandem possim. Nunc hoc Te rogatum eo diligenter, ut nostratem M. Johannem Fabricium, quem in numerum convictorum tuorum, ut audio, non ita pridem recepisti, favore tuo ita complectaris, ut olim a Cornelio nostro, Viro incomparabili, erga nos factum meministi. Mereri hoc mihi videtur ardor juvenis ornatissimi, qui Patris, Theologi antehac apud nos sine pari, filius haud degener. Theologiae studere cupit solidius, more, quo Tu et Calixtus docere magnâ nominis Vestri gloriâ hactenus consuevistis. Neque beneficium conferes homini ingrato, quem Romano more, hoc est, optimo commendatum Tibi volo. Quin et ego me Tibi ob id debitorem fatebor lubens. Vale, Vir Clar. et nos ama. Dab. Noribergae ad d. 18. Junii A. C. 1640.

Hornejus Richtero.

S. P. Amplissime, Consultissime et Excellentissime Vir, Domine et Amice vetus, ac plurimum honorande. Mirifice me delectârunt litterae tuae, tum quod insignem in nos spirabant amorem, tum quod ea nunciabant, quae magnae voluptati erant: Nihil enim cognitu jucundius esse potuit, quam quod de tua et

Excellentissimi nostri Lampadii familiaritate scribis, cum quo a tot annis mihi etiam non intima tantum amicitia, sed summa necessitudo intercedit. Nec privato tantum nomine hac de re gaudeo, sed publico praecipue: Tanta enim est utriusque Vestrum et tam eximia doctrina, virtus ac prudentia, ut nihil Reipublicae utilius esse possit, quam animis etiam conspirare, quos tam praeclaris ingenii dotibus Divina benignitas aequavit, praesertim cum Illustrissimus Princeps noster Te quoque inter Consiliarios suos adlegerit, qua de caussa tam Tibi quam patriae nostrae gratulor. Venit hîc in mentem ejus, quod apud Philosophum tantopere praedicari scis: [gap: Greek word(s)] . Quapropter DEUM precor, ut non tantum illa inter nos animorum conjunctio, id quod spero, perpetua sit, sed similiter per totam Germaniam Viri prudentes et boni consilia tandem denuo ad communem salutem consocientur: Nec enim ullum aliud remedium tantis malis superest. Dicam etiam, non leviter me adfecisse praeclarum tuum de Clarissimo Calixto et me judicium, nisi, quod ad me quidem attinet, egregium tuum in me affectum hîc non parum Tibi imposuisse videam: Sed utut hoc sit, gratum tamen est, non tantum, quod laudari a laudatis Viris delectet, sed cumprimis, quod hic quasi clypeus malevolorum sycophantiis objici possit, quibus expositi omnes esse solent, qui ignorantiae bellum indixerunt: Verum haec sane aliter non constant, nec tam bene cum rebus humanis agitur, ut meliora pluribus placeant. Quocirca ad alia venio. In primis gratias magnas de doctissimis et piissimis lucubrationibus tuis ago, quas non longo post litteras tuas intervallo submisisti. Et utinam tales multos habeamus, quales illis describuntur juventuti JCti, [gap: Greek word(s)] , non adeo, ut nunc fit, laboremus. Sed et devotionem animi tantam omnibus exoptem, qui sacro Ordini adscripti sunt, quanta illis exprimitur: Ita enim futurum sit, ut plus etiam pietatis apud eos existat, quibus illi praesunt. M. Johannem Fabricium, doctum et insignem prorsus juvenem, quem mihi commendas, ita amo, ut non possim magis: Id enim virtus ejus et animus optimorum studiorum cupidissimus meretur. Tanto enim est ingenio, ut si pertexere, quod pulcre instituit, queat, non dubitem, Virum aliquando eximium fore. Et ipse ita hoc cupit, ut nihil supra. Nec alio animo est alter civis vester M. Balthasar Seuffertus: Nam uterque mecum vivit, et in utroque omnia sic probo, ut paucos habeam, quos eis comparem. Eo magis autem nos tales complecti oportet, quod tam rari alias sunt, qui solidi aliquid discere cupiunt, vel tantam morum integritatem cum studiis conjunxerunt, quanta in illis est: Nam caeterorum, qui vulgaria tantum sectantur, [gap: Greek word(s)] passim [gap: Greek word(s)] , qui maximus Ecclesiae nostrae nunc morbus est. Ne itaque dubites, velim, Vir Amplissime,

Cl. Calixtum et me in duos hos praestantes juvenes omnia collaturos esse, quae possumus, ut aliquando ad Vos tales redeant, quales et Vos cupitis eos esse, et ut hinc Ecclesiae expedit. Tantum Tu auctoritate eos juves, quaeso, ut justum eis tempus nobiscum commorandi concedatur: Scis enim illo ad hanc rem opus omnino esse. Vale, et nos porro ama. Helmaestadii, Eid. Sept. 1640.

Just. Gessenius Georg. Richtero.

MAgnifice, Consultissime et Excellentissime Vir, Domine ac Fautor plurimum observande. Et merita in me tua et singularis studiorum Theologicorum ac pietatis amor non concedunt, ut quandoquidem facultas datur, Te Exercitationis meae de Igne Purgatorio expertem esse patiar. Et quid magis optem in quaestione tam nobili et tanti momenti, quam ut accuratioris judicii tui hîc particeps reddar, ut cognoscam, quid in ista materia adhuc ulteriori disquisitione indigere censeas. Sane hac fini ad Te, quicquid est hujus industriae meae, mitto, etiam atque etiam rogans, ut nisi molestum est, quid adhuc requiras, et de Tota exercitatione censeas, certiorem me reddere ne graveris. Caeterum de recuperata valetudine etiam atque etiam Tibi, Vir Excellentissime, gratulor, et ex animo voveo, ut clementissimus Pater coelestis Te patriae ac familiae tuae diu sospitare ac servare velit! Vale, Fautor venerande, et iterum atque iterum salve, quin etiam, nisi grave est, Excellentissimum ac Celeberrimum Virum Dn. Dilherrum verbis meis quam officiosissime salvere jube. Hannoverâ proprid. Palmarum Anno 1643.

Georg. Richterus Justo Gessenio.

SAl. officiosissimam. Reverende admodum et Excellentissime Vir, Amice venerande. Cumprimis de supremis honoribus, quos in Facultate, quam vocant, Theologica non ita pridem es consequutus, jam diu vero est, quum meritus es ante coeteros, etiam atque etiam Tibi gratulor, et ut diu istis salvus, laetusque fruaris, ad gloriam Servatoris nostri Jesu Christi, inque Ecclesiae ipsius, quam proprio sanguine sibi vindicavit, emolumentum, animitus opto, voveoque. Pro dissertatione etiam tua Inaugurali gratias, quas debeo, ago magnas, et affectum tuum in me toties jam ante mihi probatum, nunc vero tam luculenter demonstratum denuo, unice exosculor. Quo vinculo Tibi vicissim sim obstrictus, probe novi, operam daturus sedulo, ne de grato hoc animo unquam Tibi dubitare liceat. Nequaquam vero is sum, qui, quod putas et petis, de Differtatione illa tua Theologica, quam de Purgatorio accuratissime scripsisti, judicare

queam: Nisi ultra crepidam velim, et alieno choro inferre pedem, quod a me est alienum. Quin vero palmam sis meriturus apud omnes Ordinis tui pie et erudite doctos, nemo sanus, credo, dubitabit. Ita solide, ita nervose, ita perspicue docuisti, nec sanctum DEI verbum, nec veteris Ecclesiae, sive Graecae sive Latinae, antistites summos Purgatorium istud agnoscere, neque etiam subsistere, quae assertores illius seu antiqui seu recentiores proastruendo dogmate fictitio laboriose afferunt, magno conatu hoc agentes, ut nihil agant. Quam eruditionem tuam praeclaram maximopere commendat atque exornat modestia tua et mansuetudo erga adversarios singularis, virtutum tuarum condimentum eximium, quum hostes tractas ut amicos, illisque bene dicis, qui nobis male; in quo velim tui similes haberemus plures: Certe feliciorem successum in multis augurari et sperare liceret. Neque dubium est, quin Julia Academia Illustris, quae tales nobis Ecclesiae Doctores producit, et ubi nunc Calixtus et Hornejus Theologorum par absque pari, inusitatâ pietate et doctrinâ ad invidiam fulgent, laudem prae caeteris mereatur singularem: Rumpantur ilia momis. Redhostimenti vero loco pro dissertatione illa tua, quum aliud nunc non suppetat, Oratiunculam hanc Tibi mittere visum est, quam affectus nostri significationem pro virtute tua boni consules. Diomedis enim instar [gap: Greek word(s)] accepi. Vale, et, ni grave est, Amplissimum D. Lampadium quam officiosissime a me saluta. Dabam Noribergae ad d. 4. Nonas Junii Anno [gap: Greek word(s)] 1643.

Dan. Heinsius Georg. Richtero. DE SERVITUTE NATURALI.

QUaesivisti nuper ex me, Eruditissime Richtere, quomodo a Jurisconsultis contra naturam esse servitus dicatur: Cum Philosophus Politicorum primo, servos nasci et naturâ esse, dicat. Cujus rationibus (ut est naturae quidam quasi genius et idea rationis Aristoteles) ita commoveri Te memini, ut illi subscribendum putares. Ad hanc ego quaestionem, toties et voce et scriptis ab omnibus vexatam, ut respondeam, quemadmodum oportet, utriusque prius institutum, tum Philosophi tum Jurisconsultorum, erit expendendum, ut intelligatur, quomodo tam hic quam illi servum considerent et servitutem. Quia multis est persuasum, simpliciter pugnare id, quod dicitur ab Aristotele, cum eo, quod verissime est dictum a Consultis Legum. Alii ita frigide conciliant utrosque, ut Neronis thermas celebrare videantur. Nostro autem tempore ulium aegrê aut

Politicum reperias aut Jurisperitum, Cui non dictus Hylas puer: Hoc est, qui non quaestionem istam attigerit, sine ullo, quantum ego quidem judicare possum, successu, quamvis non sine animis et contentionibus. Quare quia difficultas potissima in mente est Philosophi, eam primo ostendemus, ac deinde cum Justiniano et reliquis conciliabimus. Aristoteles quemadmodum in libris Politicorum agit de Republica, ita libro omnium primo, quia methodo procedit ibi analyticâ de civitate tantum deque partibus illius agit. Hartes civitatis, quoad materiam, (nam de forma, quae est Respublica, libro primo non agit) sunt hae: Servus, Dominus, Maritus, Foemina, Pater, Liberi. Ex quibus totidem imperia nascuntur: Herile, Nuptiale, et Patrium; quae primo statim capite, adversus Platonem ostendit, a Politico, Regio et aliis specie differre. Hoc ut probet, id, quod fieri in Physicis consuevit, (ubi nisi res ex naturae initiis compositae in partes dividantur minimas, eaeque partes considerentur, quam vim habeant, intelligi non potest) composita, ut ejus utar verbis, usque ad ea, quae jam amplius composita non sunt, dividit secatque. Et in primis ipsa elementa sive partes illas, tum per se consideratas, tum collatas inter se, a natura esse docet. Per se, exempli gratiâ, foeminam naturâ, servum naturâ esse: Collatas inter se, ut si ea jungas, quae disjungi in familia non possunt; foeminam cum mare, servum cum domino. Nam ut a natura est foemina, et qualitatibus a mare separata est foemina, ita et a natura est servus, et a Domino separatus qualitatibus est servus. Collatas inter se, ut si ea jungas, quae conjungi in familia oportet: Foeminam cum mare, servum cum Domino. Nam ut a natura est foemina, ita a natura est, quod foemina conjungitur cum mare: Et ut a natura est servus, ex opinione Aristotelis, quam explicabimus, ita a natura, quae nihil frustra agit, hoc quoque est, quod servus conjungitur cum Domino. Rursus quemadmodum a natura est, quod, quae propria sunt foeminae, mas appetat: Ita a natura est, quod, quae propria sunt servi, qui ad serviendum a natura factus est, requirat Dominus. Talis autem servus est, de quo primo libro agit Aristoteles. Ad conjunctionem illam spectat illud axioma, [gap: Greek word(s)] . Id est, primo conjungendos esse, qui non possunt a se mutuo distingui. Ad partes ergo singulas quod attinet, ipsumque totum, cujus causa partes sunt et quod esse prius dicitur quam partes, (quemadmodum civitas prius esse dicitur quam domus, domus quam servus aut foemina: Quia, toto sublato, tolluntur partes, partibus quibusdam sublatis, non tollitur totum) singula eorum esse a natura docet Aristoteles: Ac de civitate quidem: Omnis, inquit, a natura est civitas. De Servo aliquoties, in primis sex capitibus, aliquem naturâ esse ser vum. Et haec de singulis. Quae cum iterum conjungit, hanc conjunctionem esse probat a natura. Idque in societate prima, quae â natura est;

familia nimirum. Quae societas ad maximam societatem hac conjunctione sensim nos deducit; quae et ipsa a natura est; civitatem nempe. Dicit ergo, foeminae et maris, procreationis ergo, Domini et servi, conservationis sive utilitatis causâ esse. Quare, ut caetera intelligamus, videamus, quid in primo vocet Aristoteles naturâ esse. Natura ab eo dicitur nonnunquam naturalis impetus et inclinatio, aut [gap: Greek word(s)] . Sicut Graeci omnia felicius. Ita accipitur secundo capite, cum dicitur, conjunctionem foeminae et maris a natura esse. Huic praeelectio opponitur ab ipso. Negat ergo, hanc conjunctionem esse a praeelectione, sed a naturali impetu, qui non tantum homini, sed et reliquis communis est animalibus; imo et plantis. Ut nimirum mas et foemina mutuo se appetant, suique simile desiderent relinquere, ut ipse ait. Ita servi quoque et Domini esse a natura videtur conjunctio. Videmus enim, caetera quoque animalia, (praesertim quae [gap: Greek word(s)] ab Aristotele dicuntur et societatem imitantur humanam, sicut dicis causâ, apes,) et utilitatis suae atque conservationis habere rationem. Ideoque, si quae valent corpore, infirmioribus succurrere: Sollertiora ingenio, stupidioribus. Imo, quae stupidiora sunt, non posse conservari, nisi alieno ingenio utantur. Videtur igitur et illud esse a natura, ut cum alii sint corpore robusti, tardi ingenio, qui robustiori sunt corpore, ab iis gubernari conservarique desiderent, qui ingenio et ratione valent. Sicut iis ipsis, quod praeclare a Philosopho notatur, servit corpus. Contra, ex naturae constitutione, qui ingenio et ratione valent, operam expetunt eorum, qui robusto sunt corpore, ad ministeria videlicet: Manus ergo Domini est servus. Servus naturâ (hoc est, qui ad ministeria est natus) Domino subjicitur. Quemadmodum et corpus a natura, quae nil frustra agit, rationi. Atque haec est causa, quare sexto capite, ubi utitur hoc simili, servum partem esse dicat Domini. Servum item esse Domino, quod animae est corpus; instrumentum nempe necessarium. Sicut instrumentum animatum, servus, ab eodem illo nostro non minus eleganter dicitur. Aliter ab Aristotele natura finis dicitur. Quemadmodum et finis rei alicujus, et perfectio natura. Ita accipi naturam capite secundo docet, ubi ait: [gap: Greek word(s)] . Quo axiomate demonstrat, civitatem a natura esse, quia reliquae societates, quae minores sunt et hanc constituunt, sunt a natura. Cui germanum illud axioma, quod ibidem extat, [gap: Greek word(s)] . Unde et probat, siquidem natura nihil agit frustra, sed et singulorum singulos vult esse fines, singula non multis usibus et finibus, verum uni a natura destinari in familia. Quo et spectat illud eruditum: [gap: Greek word(s)] . Hoc est, Nihil siquidem sic efficit natura, quemadmodum ferrarii Delphicam conficiunt machaeram parce ac restricte: Verum unum causa unius. Foeminam et marem, procreationis;

dominum et servum, mutuae utilitatis causâ. Sive ergo servum consideres per se, talem esse apparet a natura. Nam ad ministerium et operas corporis nascuntur quidam. Quales totae saepe nationes sunt; ut Dai, Syri, alii: A quibus servis quoque nomina indebant antiqui. Nam sicut paterfamilias singula instrumenta singulis destinat usibus, cum ea curat fieri: Ita singulis natura in familia destinavit hominem. Hunc ad procreationem, illum ad utilitatem et naturae usum. Et utrumque est a natura. Quod non tantum, in familia habere locum, sed in multis quoque aliis inductione longâ quinto capite probatur. Ita enim anima corpori, intellectus illi parti imperat, quae paret perturbationibus: Ita animalia mansueta feris et agrestibus: Ita vir foeminae; respectu nempe ipsius rationis, quae ubique ad imperandum suo quasi jure constituta est. Quare? quia melioris in deterius imperium est naturale. Sicut ergo naturale est et utile, ut anima corpori, ratio imperet libidini: Ita naturale est et utile, ut qui ratione excellit, illi imperet, qui nullâ utitur, aut admodum pusillâ. Sicut iterum, si servum cum domino conjungas, discrimen utriusque esse a natura videbis. Nam ut omnia instrumenta fiunt causâ domini, ita servus ejus causâ nascitur tantum. Et ut singula instrumenta singulis sunt destinata usibus, (culter enim est acutus, ut scindat, harpago incurvus, ut apprehendat) ita servus manibus et pedibus totoque corpore a natura sic est factus, ut serviat: Tardo autem ingenio, ut alterius ingenio regatur. Jam si instrumenti essentia est usus, et qui sequitur hanc actio, et si usus iste est a natura, sequitur et servum nasci servum, et hoc ipsum esse a natura. Neque aliter loquimur: Dicimus enim, hunc ad servitutem nasci, illum ad imperium. Praeterea: Servum hunc natum, ut coquat; illum ut currat; illum ut bajulet: Nemo autem dicet, talem natum esse, ut imperet. Hoc est iterum, quod quinto capite a Philosopho dicitur: Corporibus naturam servos distinxisse et dominos. Et ibidem: Multo magis distinxisse ingenio, sicut hominem et belluam: Nemo enim dicet, equum aut bovem esse natum, ut imperet homini, verum ut serviat: Natura enim illis tale corpus dedit: Tale autem homini ingenium. Unde bos et equus, quia ratione destituti, corpore autem plus quam homo possunt, servi loco sunt hominibus, qui servo carent, ait Aristoteles. Quare et qui tantum cedunt reliquis ingenio, quantum bos aut equus homini, tantum corporis vi superant, quantum ista hominem, servos a natura factos esse dicit Aristoteles. Quare? Omnia definiuntur facultate (inquit idem Aristoteles) et actu, sive, naturali potentiâ et actu. Ita avis a natura facultatem accipit volandi, piscis natandi, homo ratione utendi. Et in domo, dominus imperandi, servus serviendi. Eodemque; modo in Republica. Talis erat ille Pelopidas Plutarchi, quem ad imperandum fuisse comparatum a natura, idem ait: Aut

potius, natum fuisse imperatorem, facultate scilicet, non actu. Apud eundem Themistocles hoc uno fere argumento a suspicione defectionis ad Persas fe purgat, quod non ignoraret, ad imperandum esse se natum. Idem, Philopoemenem, non semel, natum fuisse ad imperandum, profitetur: Atque hanc fuisse causam, cur Megalopolitani eum sequerentur: Quia scilicet ad imper andum iis natus videretur. Quod profecto multum, imo plus, quam dici potest, valet apud omnes. Nulla res tam violenter movet nos in scena, quam cum Hecubas, Andromachas et omnes illas [gap: Greek word(s)] , verba pristinae fortunae loqui audimus. Nam quid aliud quam naturae vim fieri queruntur, idque a fortuna: De cujus insolentia, immanitate ac vi ad spectatores provocant. Talis erat, et ante omnes quidem, Jason ille, cujus libro tertio Philosophus meminit, qui se esurire ajebat, cum non imperaret. Ex hac facultate naturali sive forma, quam in servo esse ait Aristoteles, (unde et naturâ esse servum ait) formae operatio, id est, actus serviendi aut imperandi, emergit. Ex hoc actu de forma judicamus. Et cum operationem intuemur, hunc aut illum hujus aut illius dicimus habere facultatem: Hoc est, natum esse dominum aut servum. Ita Plato III. de Leg. aurum imperantium animis in prima generatione admixtum fuisse ait: Cum caeteri aut aes tantum aut ferrum acceperint. Ita Stoici dicebant, pro defectu rationis, omnes stultos esse servos: Ex Operatione enim judicabant de potentia et facultate. Tale nihil Imperator, titulo De jure Personarum: Tale nihil Jurisconsulti, titulo De statu hominum, concludunt aut statuunt. Rursus Aristoteles, cum esse suum, ait, qui est ratione praeditus, ut imperare sibi possit, et se ipse conservare: Alterius, qui ratione regitur et conservatur; ejus nempe, cui parer. Eodem modo servum esse dicit, qui, licet homo nascatur, non suus nascitur, sed ejus, cui paret; sive non suus, sed alterius: Sic enim prope ad verbum. Ita et cum ait quinto capite, naturâ esse servum, qui alterius potest esse: Talis enim nisi servit, interit, aut aegre conservatur. Sicut asinis et bobus, homini parere et ab eo regi, tam est salutare, quam cum hominis utilitate est conjunctum, operâ illorum uti. Et haec est communis illa utilitas, quam ponit Aristoteles. Nam duobus quidem hisce fundamentis tota nititur Philosophi sententia. Primo, quod naturae convenit cujusque, naturale cuique dicitur. Secundo, quae ad commodum naturae, aut utilitatem pertinent cujusque, cuique naturalia dicuntur. Etenim alterius natura sunt, quae sua esse non possunt. Atque hoc ipsum a Platone quoque dicitur, a quo illud Stoici, ut reliqua, sumpserunt. Et nos vulgo ebrium aut furiosum dicimus non esse suum. Sicut hominem uxorium non suum, sed uxoris esse dicimus. Ita quoque servus, qui vel nihil vel pusillum a natura rationis impetravit, est alterius, non suus, et naturâ quidem, non lege. Atque haec quidem

capite secundo, tertio, quarto et quinto. Sexto, cum alia tractantur, tum Divisio servorum ponitur: Alium naturâ esse, alium lege. Hinc jam quaestio oritur: An qui lege servit, jure quoque serviat; quod plerosque affirmare, neque ab opinione ista dimoveri posse, ait Aristoteles. Pro affirmante ponitur: Legem esse jus aliquod. Contra: Nihil, quod est violentum, esse justum. Iterum pro affirmante: Licitam vim esse, quae virtute constat: Talem autem esse bellicam. Ergo talem servitutem esse justam. Contra opponuntur tum alia, tum illud: Qualis est causa, talis est effectus. Fieri autem potest, ut injusta belli sit causa. Talis ergo erit quoque haec servitus. Potest quoque fieri, ut servitute sit indignus, dignus libertate, qui in servitutem sic redigitur; prudens nempe vir aut sapiens. Talis autem erit indignus, qui serviat. Huic tandem argumento Aristoteles respondet et ostendit, eos, qui hoc dicunt, nihil aliud adferre, nisi quod jam dictum a se esset: Alium naturâ nasci servum, alium vero nasci liberum. Ideoque amicitiâ potius quam vi dominum conjungi et servum. Atque ita concluditur, haec disputatio. Quid autem tale dicitur in jure? ait Imperator: Libertatem esse naturalem. Institut. De Jure Person. et Florent. ff. De Statu Hominum. Unde ea definitio, in qua hoc dicitur, desumpta est. Idem ait Aristoteles. Hominem nimirum, qua est homo, esse liberum. Quia [gap: Greek word(s)] hominis, quod nôrunt Philosophi, in ratione est: In qua ratione, libertatis notam ponit Aristoteles. Imo ait ille: Hominem, quo magis est homo, eo magis esse liberum; et quo minus, eo magis esse servum: Est autem homo eâ parte homo, in qua dominatur ratio. Sicut ea dominatur in homine, qui nimirum homo verus est et absolutus. Nam qui talis non est, non ad servum abit tantum, sed ad belluam. Quis autem eas negat inservire hominibus? Et idcirco a natura factas; imo tales nasci? idem ait, servos nasci. Et hoc ajunt pugnare cum eo, quod dicitur. l. Quod attinet. ff. De Reg. Jur. Quia quod ad jus naturale attinet, omnes homines aequaeles sunt. Et a Justiniano Institut. De jure naturali. Et civili jure et natur ali omnes homines initio liberi nascebantur. Quod omnino nusquam, ut opinor, Aristoteles negavit. Nam quis nescit, aliud naturae jus esse, ut accipitur ab Ulpiano, aliud naturam, ut accipitur ab Aristotele? Jus naturale dicitur ab Ulpiano, Lex, quae cum homine coeteris est animalibus communis, ut Plutarchus illud vocat. Quemadmodum non tantum homines, sed aves quoque et pisces libertate istâ naturali fruuntur; quasi ex naturae lege. At Aristoteli Natura est facultas naturalis; ex qua actus postea extunditur. Ex hac Aristoteles definit servitutem. Quid igitur in mentem venit Vasquio, Jurisconsulto, cum impietatis Aristotelem accusat, qui naturâ, hoc est, facultate naturali inter se distinguit homines? Cum praesertim mentem Aristotelis aut non inspexerit, aut scopum ejus non expenderit.

Quod subindicat vel ipse. l. 1. Contr. c. 10. n. 3. Ubi servitutem introductam ab Aristotele concedit; negat tamen servitutem esse, quia in invitos non cadit. Quasi aut de jure, aut de vi, aut de invito agat Aristoteles. Equidem quod avis apta ad volandum nascitur, et hoc ei a natura est proprium, non est naturale jus, sed naturalis potius facultas; idque sane suâ sponte non invita facit. Aristoteles non negat, homines aequales esse jure naturali, sed aequales esse naturali facultate, sive naturali potentiâ: Et idcirco actu in familia atque operatione plurimum differre. Ideo cum dicit: Servum aliquem naturâ nasci; hoc vult: Aliquem naturâ magis aptum ad servitutem nasci. Id vero est, quod Graeci dicerent; [gap: Greek word(s)] . Exemplo, mentem Aristotelis, si placet, illustremus. Ait alibi: Naturam voluisse, ut Barbari servirent Graecis, quia Graeci a natura liberi nascuntur, servi autem Barbari. Idque ex Euripide, qui dixerat: [gap: Greek word(s)] . Quod de Asiaticis Agesilaus, de Jonibus pronunciabat Callicratidas; de Syris Cicero et Julianus. Quis existimabit ergo, eam esse mentem Aristotelis, ut neget, quod ab Ulpiano dicitur: Jure natur ali neminem servire? Si quidem ipse opponit id, quod vi fit, et quod jure, idque in hac quaestione. Ut cum ait sexto capite: Iis, qui in servitutem rediguntur, si praesertim nati sint ad libertatem, vim inferri. Ex quo manifestum est, hoc eum velle: Graecos propter naturales facultates comparatos esse ad libertatem, Barbaros ad servitutem. Quia, quod Sallustius praeclare, animi imperio, corporis servitio magis utimur. Qui ingenio excellit, sicut Graeci, nascitur ad imperandum: Qui corpore, ut Barbari, idoneus ad servitutem. Quot nascuntur bajuli, qui corpore stupenda faciunt: Quot illustres animae, quarum omnis vis in parte praestantissima consistit? Utri ad imperium nascuntur? Utri facultatem serviendi a natura habent? Tales erant servi Scytharum, de quibus Herodotus: Qui, cum bellum dominis inferrent, flagro monebantur, cui rei essent nati. Sed illustrius exemplum libro decimo et octavo Justini habes, de Stratone: Qui, cum solus inter servos viveret ingenuus, solus omnes, tanquam Deus quidam inter homines, solertiâ excedebat. Quid quod idem Aristoteles agnoscit servum lege, sive [gap: Greek word(s)] , de quo agunt legum consulti: Et ab eo separat [gap: Greek word(s)] , hoc est, qui naturâ servus est, quem solum considerat Philosophus? Statim enim IV. cap. initio: [gap: Greek word(s)] : De altero autem agit passim. Novit ergo et Jus Gentium, quod [gap: Greek word(s)] ibidem vocat. Novit et famulum, qui jure servus sit, sed alium considerat. Atqui dicat aliquis: Quid, an non diserte ait imperator: Libertatem esse facultatem naturalem; sicut in eadem definitione Florentinus? Ita sane: Sed

non eo sensu, quo ab Aristotele facultas usurpatur, a qua, ut a forma, omnis actus prodit; sed pro libera potentia aut potestate. Sicut alias in legibus non semel. Sed in viam redeamus; hoc est, titulum de Jure Porsonarum videamus; de quo agitur potissimum. Longe aliter personas in hoc titulo considerat Justinianus quam Philosophus. Personae, de quibus libro primo agit Aristoteles, non sunt pars Reipublicae, de qua etiam primario, ut supra dicebamus, ibi non agitur; sed societatis primae, e qua constituitur Respublica, materies. Quae non est pars quidditatis proprie, ut loquuntur vulgo barbarorum filii. Adde, quod nec jus earum respicit, sed opus; sive operationem, cui quisque nascitur idoneus. Idque totum nititur hoc axiomate: Naturâ civitatem esse. Quod ut probet, [gap: Greek word(s)] ab homine incipit, quem naturâ esse ait animal politicum: Hoc est, societati natum. Jam, cum in duobus, [gap: Greek word(s)] , societas consistat: Hoc quoque a natura esse probat. Idque primo in familia. In qua alii sic a natura comparati sunt, ut imperare possint: Alii sic comparati sunt, ut debeant servire, et velint. At Justinianus de personis instituti sui causa agit. Sicut personarum causâ totum jus est constitutum: Siquidem et ff. De Statu Hominum, Hominum causâ omne jus constitutum esse dicitur. Et carum causâ etiam de Rebus agitur et Actionibus. Ideoque servitutem non considerat, ut ministerium; neque dominium, ut imperium; quod ab Aristotele est factum. Sed considerat jus illud, quod in servitute et in libertate est. In quo jure rursus non consideratur servi qualitas, natura aut proprietas: Non consideratur servi officium, ut in familia, actus aut operatio; sed conditio et status. Hoc apparet satis ex V. lib. 1. Pandect. tit. e quo iste, qui de jure personarum, quod, ad definitionem servitutis, etymologiam attinet et modum, est desumptus, qui inscribitur, De Stat. Hom. Agit ergo Aristoteles de qualitate Servi, quâ est servus: Florentinus, Cajus, Marcianus, Ulpianus, Imperator, de conditione servi, seu de statu. Apparet hoc ex definitione servitutis, in qua Constitutio vocatur: Servitus est constitutio. Atqui qualitas, de qua jam agimus, et quo intendit Aristoteles, non constituitur: Sed contra innascitur. Quippe ut in oculo facultas naturalis ad videndum; sic in famulo, ut eum Aristoteles considerat, facultas naturalis est ad serviendum. Eam constitutionem contra naturam esse dicunt. Item servum, qui naturâ liber est, constitutione ista juris gentium, (quae sunt verba Florent. ff. De Statu Hominum) alieno contra naturam subjici dominio. Quod ex origine ipsa vocum, et quam vocant veritate, probat. Servi ex eo appellati sunt, quod imperatores etc. Et: Mancipia vero dicta, quod ab hostibus manu capiantur, qui a Graecis vulgo [gap: Greek word(s)] vocantur; neque quicquam faciunt ad servum naturalem Aristotelis. Apparet ex divisione servi et liberorum, Uterque enim negat, servum dividi.

Et Justinianus quidem: In servorum conditione nulla est differentia. Marcianus: Et servorum quidem una est conditio. Negat uterque servos dividi. Quomodo? quod nimirum ad conditionem quod ad statum. Ex quo satis planum est, quod dicebamus. Nam quis neget, servos facultate dividi? Alius enim nascitur, ut currat: Alius, ut bajulet; Alius, aliud ut agat. Neque minus actu differunt et opere: Alii enim coquunt; alii pinsunt; alii verrunt; alii aliud agunt. Et hoc est, quod Aristoteles: [gap: Greek word(s)] . Hoc est: Alia aliorum servorum sunt opera, nonnulla magis necessaria, nonnulla magis henesta. Quod et hoc vulgato probat versiculo: [gap: Greek word(s)] . Et in Paradoxis Tullius: Sed ut in familia, qui tergunt, qui pinsunt, qui verrunt qui spargunt, non honestissimum servitutis locum tenent: Sic in civitate, qui se istarum rerum cupiditatibus dederunt; ipsius civitatis locum pene infimum obtinent. Et paulo ante: Atque ut in magna familia sunt alii lautiores, ut sibi videntur, sed tamen servi; Atrienses ac Topiarii, etc. Ita Athenaeus notat, quosdam ex Romanis decem, alios viginti servorum habuisse millia. Alios nimirum Balneatores, alios Nomenclatores, alios Offarios, alios Structores, alios Praegustatores, alios Ostiarios, alios Cursores, alios Lecticarios, alios Arcarios, et similes. Quid? an non Columella, in singulis villarum operis, singularem animi ac corporis requirit habitum. In magistris pecorum, sedulitatem et frugalitatem: In bubulco, praeter mentis indolem, vocis vastitatem pariter et corporis. Jam proceritatem in aratore cum ob causas alias, tum, ut arando, inquit, stivaepene rectus innitatur. Contra vero in vinca, non altos, verum lacertosos, sicut ipse loquitur, et latos, exigit. Atque, ut sedulitatem in pastore ac frugalitatem curâ aliquis fortasse efficaciat ac educatione: Ita vastitatem bubulci, aratoris altitudinem, vineatoris latitudinem, nemo efficit, sed a natura accipit, et pro singulorum naturali aut potentia aut corporis habitu singulis admovet operibus, eodem omnes jure et conditione, non eodem modo a natura comparatos. Alius ergo est conditione servus, de quo Imperator: Hoc est, factus jure gentium, quem non minus Aristoteles agnoscit; alius naturâ, de quo Aristoteles. Qui nec jus in libertate spectat, nec in servitute, sed in homine et familia (quae prima est societas) potentias ad imperandum, aut ad serviendum naturales. Sicut et easdem locum in Republ. habere ostendit. In qua alii ad parendum, alii ad serviendum nascuntur; hoc est magis a natura sunt idonei. Jam quod attinet ad servos, quas considerat Justinianus, ii ratione [gap: Greek word(s)] opponuntur liberis, (quod ex titulis De Jure Personarum et de Statu Hominum apparet.) Aristotelis contra opponuntur dominis. Nam quem vocat liberum Philpsophus; cum propius se explicat, [gap: Greek word(s)] vocat: Sicut famulum [gap: Greek word(s)] . Quod ubique in hac disputatione apparet.

Et hoc sane ratio familiae requirit. In qua servus illi non opponitur, qui statu liber est, verum illi, qui imperat. Atque hoc sensu foeminas et liberos servire quodammodo, dicit Aristoteles. Ideoque imperium in domo Regium appellat et Monarchicum. Quia penes unum summa est potestas. Jam cum Aristoteles, ut ante diximus, sexto capite servum dividat, in servum lege et naturâ: Quod ad servum lege, de hoc disputant Jurisconsulti. At quem servum naturâ vocat, de hoc nihil tradunt Jurisconsulti. Quia totum hoc Philosophi est, quaerere nimirum, quis naturâ sit servus; hoc est, proprie ad serviendum idoneus. Praeterea, cum quaestionem tractat, quae ex ipsa hac divisione nascitur; prudentissime eam tractat: Nec, si recte ejus mens intelligatur, quam jam supra fuse exposui, cum Jurisconsultis pugnat. Quaerit enim: An qui lege est servus, hoc est, qui in bello capitur, servus quoque jure sit et merito: Non, an talis servitus sit naturalis, quod Justinianus negat (qui naturâ ait omnes esse liberos) ut et Ulpinianus, qui aequales omnes ait esse jure naturali. Hoc autem ipse negat Aristoteles, qui bis libro primo, eos, qui sunt lege servi, [gap: Greek word(s)] , hoc est, coactos, ait vivere. Tandem autem sic concludit, ut ad primam illam suam dilabatur [gap: Greek word(s)] : Neminem magis naturaliter servire, quam qui natus est ad serviendum: Hoc est, qualitates a natura servo proprias accepit. Quae definiuntur a Philosopho, negliguntur a Jurisconsulto. Qui de jure tantum agit; primum naturali, quo censentur omnes liberi: Tum autem gentium, quo constituuntur quidam servi. Quibus Marcianus addit Jus civile, ff. De Stat. Hom. l. V. Jus autem illud Jurisconsultus accipit [gap: Greek word(s)] , ut justum: Neque injuriâ servire quenquam putat, (nisi si quis a latronibus sit captus, et hoc etiam improprie loquendo: Quia nec de eo disputatur) Aristoteles hoc jus ad suam exigit hypothesin, quae erat: Aliquem ad servitutem, aliquem ad imper andum nasci; sive: Nasci servum, nasci dominum; vel: Naturâ servum esse et dominum. Ait enim istâ lege fieri interdum, ut, qui natus sit ad imperandum, serviat. Exempli gratiâ: Cum Caesar Julius Dictator captus fuit a piratis; pone a Scythis fuisse captum: An quis dubitabit, nisi plane stolidus ac demens, Caesarem ad libertatem, istos Barbaros ad servitutem potius fuisse natos: Atque ita vim naturae fieri, quae nihil agit frustra? Ut Platonem, ut Diogenem, ut Epictetum, aliosque veterum omittam, quos injusta atque violenta servitus oppressit, cum ad libertatem essent nati, quot praeclari hac aetate viri ad triremes et servitium a Turca sunt damnati? Ut infelix Magius, vir magnus et excelsi animi, qui in servitutem ab eodem hoste primum est redactus; mox excoriatus. Quare non pauci quoque ex recentioribus, inter quos Bodinus, qui libenter bellum Aristoteli indicit, hoc concedunt. Concludamus! Omnes naturali jure esse liberos, vult Ulpinianus. Aristoteles hoc nusquam negat. Homines differre qualitatibus,

et hoc a natura in societate humana fieri, quae nihil frustra agit, ait Aristoteles. Nusquam hoc Jurisconsultus negat. Nam negaret, Paridem et Herculem, Alexandrum et Sardanapalum, qualitatibus differre: Aut, ut accedamus propius, servum stolidissimum et solertissimum dominum. Ait Imperator, Jure naturali omnes nasci liberos: cum hoc autem jure constitutionem juris gentium pugnare, quae captivitates introduxit. Aristoteles de jure naturali hîc non agit: Interim captivitatem, quae conditionem mutat jure gentium, pugnare cum naturae facultatibus ostendit. Ut si Hercules serviat: Sosia et Davus imperent; aut hominem naturâ liberum captivitate premant. Servitutem proprie esse contra naturam, Jurisconsulti dicunt. Servitutem saepe esse contra naturam, hoc est, contra institutum naturae et finem, ait Aristoteles. Aristoteles, servum ait nasci; hoc est, idoneum ad serviendum. Hoc ne quaerit quidem Jurisconsultus. Qui ostendit, jus, quod domino competit in servum, a natura non esse. Idque apparet ex titulo, De his, qui sui vel alieni sunt juris. Quae inscriptio excludit omnes facultates, quas Philosophus considerat, negligit Jurisconsultus. Qui de jure, de conditione ac de statu cum agat, omnes, qui non tali ratione servi sunt, excludit. At Philosophus eos quoque, qui conditione sui sunt, considerat. Quales sunt, quos [gap: Greek word(s)] vocat, qui nihil ultra operam obstringunt. Sicut libro tertio Politicorum. Ubi eos quoque, quos [gap: Greek word(s)] dicit, hoc est, quos nunc operarios vocamus, inter servos ponit. Servum nasci etiam Jurisconsultus ait, Instit. De jure Personarum. Hoc non uno loco ait Aristoteles. Pro Justiniano respondet Marcianus ff. De Statu Hominum; id naturali jure fieri. Pro Aristotele respondet ipse Aristoteles: Qui le ait intelligere, [gap: Greek word(s)] , hoc est, eum, qui servire dignus sit. Ille autem est, qui corpore et animo ad servitutem est comparatus. Sicut pluribus ostendit quinto capite. Imperator ait, nullam esse differentiam servorum. Verum addit, in conditione; quod et Marcianus addit. Igitur excludit, cum hoc dicit, facultates naturales, et officia servorum, quae Oeconomus considerat; ipsi quoque Jurisconsulti, aliis in locis passim agnoscunt. Ita habes in Digestis, Atrienses, sive, Atriarios, ut eos vocat Ulp. ff. Nautae, Caupones, Stabularii. Ita Dispensatores, Insularios, Villicos, et alios, apud Alphenum. l. in lege censoria ff. De Verb. Sig. Ita Topiarios et Saltuarios apud eundem. l. cum quaereretur. ff. De Legat. et Fideic. tertio. Ubi et eosdem, conditione, re, usu ac ministeriis distinguit. Ait enim, Topiarium ornandi, Saltuarium autem tuendi et custodiendi fundi magis quam colendi, paratum esse. Ita Notarios, apud Paulum. l. Lucius Titius ff. De milit. testa. Ita Diaetarios, non semel, ut et alios non paucos passim. Ut Aquarios, Suppellecticarios, Nomenclatores, Fornicatores, Muliones, similesque sine modo. Quorum nemo

est, qui negat, alios naturâ ab aliis differre; sive, potentiâ ad obeundum munus suum, hunc aut illum, magis a natura esse instructum. Sicut Aristoteles diserte ait, magnam esse differentiam servorum in familia. Sed ad actum et officia servorum respicit, quae a natura oriuntur. Atque hoc iterum confirmat illud, quod jam dixi, agere Aristotelem de servis, qui potentiâ et actu tales sunt. De quibus, proprie et per se non loquuntur Jurisconsulti. Itaque quemadmodum ad Jurisconsultorum servos non pertinent leges, quod ab illis dicitur: Ita Aristotelis servus non pertinet ad leges. Caeterum, si illud, quod de servis dicitur ab Aristotele in familia, extra eam ad Remp referas; tum demum esse oraculum fateberis. Nihil enim mutat magis et mutavit semper Rerumpublicarum formas quam diversae, ut sic dicam, qualitates. Quas contrarias nonnunquam a natura accepêre, qui in iis imperant et parent. Sed de eo alias: Est enim prorsus admiranda consideratio, ut sunt omnia in Aristotele. Quem qui non legerunt aut intelligunt, frustra ad eximiam atque excellentem ullo in genere scientiarum eruditionem, meo quidem judicio, contendunt. Imponamus aliquando finem disputationi. Sicut jure gentium, ea, de qua loquitur Jurisconsultus, introducta est servitus: Ita rursus jure eodem solvitur haec servitus. Manumissione, inquam, quam a jure gentium esse ortam, sicut servitutem, Justinianus ait. Atqui servus Aristotelis, quemadmodum non fit hoc jure, ita neque hoc jure manumittitur. Vertigo quippe unica Quiritem non facit. At in servo, qui naturâ talis est, nihil tale locum habet. Ideoque nec Vindicta, nec Epistola, nec Testamentum, neque Codicilli, neque Ecclesia hanc libertatem confert. Nullos enim unquam libertinos habuit Natura. Neque gentium jus aut civile Davum unquam fecerit ex Oedipo: Aut, ut ille, qui ad servitutem natus est, (quod fieri quotidie videmus) ad hanc ipsam non sit aptus; vel ad imperandum fiat subito idoneus. Manet ergo: Alium naturâ esse servum; alium fortunâ et lege. Negat Philistio naturâ unquam fuisse servum cum Jurisconsu tis; sed eundem intelligit, quem illi.

An idcirco pugnat hoc cum mente Aristotelis? An idcirco locum nullum habet ille Euripidis?

Hoc est, qui ad libertatem natus est, cum sit servus statu? Adde, quod jus illud, de quo loquitur Justinianus, ante annos 400. fere apud Christianos defecit: Quae ab Aristotele tractantur, nostris moribus et consuetudine, etiam nunc locum habent. Natura enim non mutatur: Ut nec illud, quod ab ea initium atque

originem trahit. Haec ergo obiter ad quaestionem; ad quam ita subito respondi, ut vix relegendi spatium concederetur: Tu illorum vicem mecum dole, qui quaecunque non intelligunt in Aristotele, traducunt: Ne exceptis quidem illis, quae communis sensus probat et Natura dictat, cujus ille unicus sacerdos ac consultus fuit. Vides autem, quam nil juri scripto derogaverit. Vale, praestantissime ac doctissime Richtere. Lugd. Batav. Anno 1616.

Idem Eidem.

DOctissime Richtere. Cum variae sint scientiae, quarum cognitio humano generi divinitus concessa videtur, tum nulla est nobilior, nulla dignior homine eâ, quae non frustra a Philosophorum principe prima Sapientia vocatur. Vel quod sine ea reliquarum perfecta esse cognitio non potest, ac ne verba quidem, quibus reliquae utuntur, sine hac commode intelligi queunt, ut quae hujus causâ ab hac ipsa exponantur; vel quia longe supra caeteras est posita, mentis humanae fastigium et contemplationis apex, quam quod capite secundo hujus disciplinae a Philosopho dicitur, [gap: Greek word(s)] primi mortalium excogitarunt. Ut quae circa ens, qua est, ejus species, substantiam et accidens, affectiones item, unitatem nempe, multitudinem et caetera primaque principia, sive axiomata, naturam denique divinarum mentium versatur. Quae scientia cum post Chaldaeos ac Aegyptios a primis Graecis, multis fabularum involucris, tanquam sacrosancta et indigna, quae profanis mentibus exhiberetur, tecta ac velata, atque in publicum hoc habitu producta esset, (quod Platonis quoque scripta indicant, qui non pauca a Pythagora, Homero, Zoroastre aliisque, quod ignorat nemo, et non raro ipse innuit, desumpsit, hos praesertim in scribendi ratione fabulosa illa et allegorica secutus) primus eam methodo et arte Aristoteles donavit. Quae cum ad Latinos derivata rursus esset, quae illius temporis erat infelicitas, non solum barbare, sed et ita diffusa ab illis est tradita, ut, paulatim quaestionum pelagus ingressi, quicquid in tota Philosophia disputatur, hujus ambitu concluserint; contra ac in libro hujus scientiae tertio fecit Aristoteles, qui totius disciplinae quaestiones secus, ac in aliis ab eo factum est scientiis, libro uno comprehendit. Ex qua re non tantum tenebrae inextricabiles, quas Aristoteles discusserat, qui semel eam ab aenigmatum ac allegoriarum nocte vindicârat, sed immensa quoque consecuta est confusio; ac postremo admodum perniciosa [gap: Greek word(s)] , comitata est [gap: Greek word(s)] . Adeo ut sacrosanctam Theologiam, quae est [gap: Greek word(s)] et revelationum disciplina, ista quoque invaserit contagio, ejus quoque invaserint vocabula, eam quoque infinitam efficiat, hujus quaestionum infinitus numerus. Quod ut fugiatur, optime eos semper judicavi,

tum de juventute, Itum de aliis scientiis, cuae sine aliqua cognitione hujus aut non addiscuntur, aut non absolvuntur, esse meruos, qui vestigiis Philosophi insisterent, mentem ejus explicarent, et quantum posset fieri, inutiles racemos, ut sic dicam, illos quaestionum amputarent. Quod cum faciendum sibi duxerit et accurate praestiterit praeclarus vir Ernestus Sonerus, Praeceptor olim tuus, cujus commentationes mire nobis placuerunt, sicut olim, ita nunc e re communi esse judico, ut cum cura ac diligentia edantur. Illustrabit enim iste labor eos, qui in Aristotele vagantur, revocabit eos, qui in vasto illo quaestionum fluctuant Oceano, ad portum eruditionis et conclusiones definitas; eos denique, qui compendium requirunt Philosophi, brevitate illâ instruet, ac praeclara illa disciplina, quae tot Professores nunc, quot candidatos, habet, informabit. Quod si, praeter hoc judicium, nostram insuper requiris operam, quicquid possum vel consilio vel re, libenter eo conferam, ut scriptum hoc typographorum arte et industriâ cum publica utilitate [gap: Greek word(s)] in lucem prodeat. Vale, praestantissime juvenum, et nos ama. Anno 1616.

Idem Eidem.

NEque is ego sum, Richtere praestantissime, ut Amicorum cum illorum absentia memoriam ex animo deponere soleam; neque eae sunt virtutes tuae, ut vel negligentibus excidere possint: Ad has autem virtutes singularis quoque tua in scribendo accessit diligentia, ut mihi, quod ad singulas non responderim hactenus, una tantum supersit excusatio; quae, si quid judicio, multarum instar est. Quippe cum ex Anglia primum mox discessurus, deinde autem ex Gallia, incertus, quam diu mansurus eadem in urbe, literas ad nos dedisses, malui officio supersedere scribendi, quam ut meae aut errarent, aut in aliorum manus pervenirent. Qua de re quidem, quanquam ne nunc quidem certi quicquam habui, malui quicquid ejus esset futurum, semel experiri, quam amori meo, quo Te semper prosecutus sum, insigni atque in primis singulari, vim inferre. Hac lege, ut si alibi Te istae deprehendant, certo scias, me, ubi de adventu in patriam tuo certi quid cognovero, neque officio scribendi, neque omnino ulli, quod eximia a nobis tua expectare possit indoles, defuturum esse. Expectabo igitur, ut bonâ fide hoc e tuis intelligam; ne uterque saepius, ego frustra scribendo, Tu nequicquam nostras expectando, operam ludamus, hoc praesertim tempore, quo et multa sunt, quae scribam de hac subita mutatione nostra, et omnino utriusque interest, ut quae ab utroque scribantur, tuto ad utrumque perveniant. Mi suavissime atque eruditissime Richtere, iterum atque iterum vale, et nos ama. Lugd. Bat. 14. Octobr. Anno 1618.

Richterus Heinsio.

EAm silentii tui caussam fuisse, Heinsi Excellentissime, quam ego semper suspicatus sum, videlicet non mei oblivionem, sed quod, ignorans ubi locorum degerem, errare tuas aliorumve in manus pervenire noluisti, ex literis tuis, quas 21. Januarii Stylo Juliano in patria accepi, singulari cum laetitia intellexi; ignosce, quaeso, si liberius paulo urgentiusque tuas desideravi; meoque in Te amori imputa, cui excusando, si quid tamen excusationis opus habet Plinii illud ad Paulinum suum, usurpare mihiliceat: Iniquus est amor interdum, impatiens saepe, [gap: Greek word(s)] semper. Nunc vero, cum ante bimestre in patriam reversus fixam sedem habeam in aedibus paternis, injurius sim in constantiam amoris tui, si ut literarum colloquio amicitiam nostram ab interitu vindices, pluribus te rogare velim: Quanti literas tuas faciam, neque Tu sermone adulatorio ex me cognoscere cupis, neque ego significare sincere et re ipsâ animum hunc ut praesens olim, ita absens quoque testari Tibi malo. Porro subitam istam Hollandiae mutationem admirari satis nequeo, de qua quia tuto nunc ad me scribere potes, largiores literas a Te expecto, in primis vero de Hugone Grotio, admirandae eruditionis et scientiae Viro, certi quid ex Te cognoscere cupio, cujus fortuna iniquior, incredibile est, quantum me afficiat. De Synodo etiam Dordracensi omnium optime tuae me certiorem reddere poterunt. Apud nos nulla nova sunt, nisi nonnullis praeclaris Viris magnaeque in Republ. nostra authoritatis Academia Vestra prae aliis quam optime commendata est, qui unice desiderant, ut pax et concordia Bataviae tandem reddatur, quo tuto pignora charissima Scholae Vestrae concredere possint. Ego, ne meum statum nescias, nunc hoc ago, ut patriae advocando inserviam. De Soneri Metaphysica quid fiat, scribas, velim, et quid expectare debeamus paraphrasi tuâ, quam Aristotelis Politicae debes ex promisso. Adjunxi hisce exemplar Disputationis meae inauguralis, quam, quia a me venit, gratam habeas, et si bonas horas aliquando non bene collocare libuerit, perlegas, rogo. Suas etiam meis adjunxit D. Remus, mi charissime et observandissime Heinsi, iterum atque iterum Vale, et me mutuo amore persequi perfevera. Noribergae 29. Januarii secundum fast. Julian. Anni novi 1619. quem Tibi totique Bataviae faustum ac felicem ex animo opto, atque voveo.

Idem Eidem.

DUm ad proximas meas, quas ante duos menses ex patria ad Te misi, responsum expecto, Burckardus Löffelholtz, a Kolberg, Adolescens genere, virtute et amore bonarum artium Nobilissimus, Patricius Noribergensis, Amicus

meus singularis, qui Tibi has tradet, Heidelbergâ, ubi aliquandiu studuit, ad me scribit, et ut sibi, ad Batavos proficiscenti, ad HEINSIUM, et quem ille jam diu coluit, quo me familiariter usum antehac cognoverat, quasi viam et aditum munirem, magnopere me rogavit. Annui lubens optimi Juvenis honestae petitioni, cujus vel solus amor et cultus, quo Te prosequitur, hoc a me impetrare debuit. Commendo eum Tibi more Romano, quem si inter dum, quod commodo tuo fiat, ad amicam conversationem admittes, et in studiis, Politices praesertim et Historiarum, juvabis, summam felicitatem se assecutum arbitrabitur. Neque in ingratum beneficia conferes, quae ego non minus quam ipse grata habebo, et reliquis tuis, quibus me Tibi aeternum obligâsti, annumerabo. Ad illa, quae proxime, ut ad me scriberes, â Te petii, de Synodo Dordracensi et Hugone Grotio incredibili desiderio responsum expecto. Beabis me non vulgariter, si quam primum scripseris. Porro vitae meae mutationis nescium Te esse nolui, cui omnia mea nota esse cupio. Ante paucos enim dies Dei auspicio, Parentum consilio, uxorem mihi despondi, viduam honestissimam, floris nondum attriti, animi juxta et corporis dotibus praeclaram, Susannam nomine, cum qua intra sedecim dies, volente DEO, nuptias celebrare constitui. Tibi si per locorum intercapedinem praesto esse liceret, ego in coenacula maxima Divum ascendere et cum Jove ipso epulari mihi viderer. Si Remum et Piccartum imitaberis, et Epithalamium amico et cultori fido mittes, sponsi gaudiis ingentem cumulum addes, novoque beneficio pristinorum haud immemorem obligabis. Vale literarum seculique decus, et Musis tuis Sponsum hunc exorna. Noribergae 24. April. Styl. Julian. Annno 1619.

Idem Eidem.

EXpecto hodieque responsum ad binas meas, quas ab eo tempore, quo in patriam reversus sum, ae Te, Heinsi Excellentissime, exaravi, quibus nunc tertias addo, et ut Tu de una tandem, quod dicitur, fideliâ plures parietes dealbes, rogo, praesertim, quia in illis, quas ante annum ad me misisti, cum me adhuc Lutetiae haerere putabas, promisisti. Te, si de reditu meo in patriam certi quid cognoveris, et qui tuae commode ad me peryenire possint, frequentiores ad me missurum esse. Scripsi autem, ni fallor, jam semel atque iterum, ut literas tuas vel Elzeverio, ad nundinas Francofurtenses abeunti, dares, vel quod singulis septimanis, imo diebus abs Te fieri potest, ad Lambertum van Tweenhuysen, mercatorem Ambstelrodamensem, transmitteres, quod ut facias, et nomen hoc expungas, molestus creditor denuo Teinterpellare nihil vereor. In primis vero,

et quod harum argumentum est praecipuum, vehementer, etiam atque etiam abs Te peto, ut per amanuensem tuum vel alium, qui Tibi videbitur, notas Gerarti Falkenburgii in Galenum, quod ille ad oram exemplaris Aldini, quod in Academiae Vestrae Bibliotheca adservatur, annotavit, exscribi curare velis. Desiderat illas Clariss. Vir Casparus Hofmannus, in Acad. nostra Altorfina Medicinae Doctor primarius, qui novam Galeni editionem molitur cum accurata versione ad genuinum textum Graecum, ad quod undique conquirit subsidia, et jam non vulgaria ex Academ. Heidelbergensi aliisque impetravit. Hujus conatum honestissimum quin et Tu adjuvare velis, et vel amicitiae nostrae tantum tribuere, injurius sim in Virtutem tuam, si dubitare velim. Significavit ille modum in scheda inclusa, quo fieri hoc quam commodissime possit, et pretium laboris recepit, pro quo ego me sponsorem offero. [gap: Greek word(s)] . Obligabis autem Virum haut ingratum eo arctius, quo citius beneficium praestabis. Adjunxi strenae loco exemplar Epithalamiorum, quibus Amici nuptiis meis gratulati sunt, quod ut gratum habeas, rogo. Vale, literarum princeps, et nos amare persevera: Noribergae 14. Januarii Anno 1620. quem Tibi quam felicissimum etiam labi comprecor!

Idem Eidem.

VEniunt ad Vos, Heinsi Excellentissime, Domine et Amice plurimum honorande, tres Studiosi, Juvenes Noribergenses, nomine Leonhartus Grundherr, Albertus Poemer et Georgius Scheurl, in quibus Tibi commendandis M. Tullium imitabor, qui cum Lacedaemonios Sulpicio suo commendare deberet, scripsit: Lacedaemonios commendatione apud Sulpitium non egere. Ita ego (ut parva magnis comparem) non inepte: Noribergenses commendatione apud Heinsium non egere. Sic enim benevolentia tua singularis, quâ erga me aliosque patriae meae cives usus es, de Te sentire jubet, cujus recordationem apud nos nulla temporis longinquitas, nullave fatorum offensio delere poterit. Sunt autem isti, quos vides, Senatorum e patricia familia in Rep. nostra filii, genere, virtute, ingenio clari, et, quod caput rei est, liberalium disciplinarum amantissimi, qui amore scientiae exules inter extera literarum emporia Lugdunense Vestrum omnium primo eligere voluerunt. Hos, quin non tantum singulari benevolentiâ excepturus, sed etiam, quacunque in re opus suerit, ope et consilio adjuturus sis, injurius sim in virtutem tuam, si dubitare aut longiori sermone abs Te petere velim. Atque illud quidem non tantum, quam diu nobiscum vivcnt, sed etiam, ubi plus ultra aliquando progredientur, in Angliam dico, ubi amico cuidam Oxoniensi, Romano more, hoc est, optime abs Te commendari

petunt: In quibus omnibus ut non minimum hac meâ commendatione se consequutos arbitrentur, efficias, rogo. Hoc si praestiteris, nostram de tua erga nos benevolentia spem confirmabis, et ipsos hos, quos commendavi, paratissimos, officiosissimos optimosque Juvenes ad tuam necessitudinem tuo summo beneficio cum singulari Nominis tui gloria adjunges. Vale, mi Heinsi charissime, et ad proximas nostras, quibus pro Hofmanno, Medico Altorfino, Falckenburgii notas ad Galenum e Bibliotheca Leydensi petii, rescribe. Dab. Noribergae IX. Calend. April. Stylo Juliano. Anno 1620.

Heinsius Richtero.

CLarissime Richtere, quos commendâsti nuper mihi nobiles Adolescentes, eos, vel commendationis tuae causâ, vel quia id merentur, omni comitate ac benignitate habebo. Scio enim fieri non posse, ut qui Tibi placent, ulli probo aut erudito displiceant. Eas literas, quas nuper studioso cuidam ad me perferendas dedisti, decimo post mense accepi. Ex eo nôsse potes, quam tradantur nobis diligenter, quae a Te mittuntur. De Galeno merus error est. Magnus Vir fuit Falckenburgius, et qui plurima in iis libris annotavit, qui in Bibliotheca nostra publica servantur. De Galeno noli credere. Exemplar, quod habemus, nunquam ille vidit. Professor ejus gener meus fuit: Magni illius in Anglia, qui exemplo suo docuit, quam fragili loco starent potentes: In ea autem nihil annotatum praeter illa, quae in ipso Galeno observatione digna sunt: Et si quae occurrant ex Autoribus, aut si quae ex antiquitate, qualium ille plenus est, observat, [gap: Greek word(s)] immiscet. Nôsti nihil hîc extare, quod non usu tuum sit. Ipse ne haberem fidem aliis, expertus sum, quod scribo et expertus coram sum, oculis. Puto saepius lustrâsse Te, quae hîc servantur. Ex his, quos nobis commendâsti, nemo est, qui aditum non facile impetrare possit. Nos jam longum tempus nostri non fuimus, et adhuc quotidie, jussu Ordinum, nonnulla aut privatim aut publice concipere cogimur, in quibus nihil spectamus, nisi ut iis placeamus, quibus curae, ne quid detrimenti Resp. capiat, et qui hactenus cum gravissima seditione paria fecerunt. Brevi plurima, ut spero, non sub alieno, sed sub nostro nomine edemus. Quaedam habebamus his nundinis parata; sed elapsum est tempus. Itaque solae Orationes nostrae auctiores parte non exiguâ jam lucem videbunt. Caetera proximis, ut spero nundinis. Viro magno Dn. Remo ex animo me commendo. Vale Vir Clariss. Lugd. Bat. 22. Juni, A. 1620.

P. S. Scito nuper me titulo et stipendio Consiliarii aulici a Sereniss. Suecorum Rege donatum esse.

Richterus Heinsio.

TRiennium est, ni fallor, cum Adolescentes aliquot ex patria nostra ad Academiam Vestram abeuntes virtuti tuae commendavi, et quidem, ut postea cognovi, non frustra, siquidem pondus habuisse apud Te commendationem istam, tum per literas tuas tum aliunde mihi innotuit. Etsi autem pro officio isto nullas Tibi hactenus scriptione gratias egi, animo tamen habui maximas, illamque virtutem tuam apud alios, quotiescunque occasio sese obtulit, debitâ laude depraedicavi, adeo quidem, ut nunc alii, quibus itidem apud Vos aliquandiu commorari animus sedet, idem a me petere non dubitârint. In primis vero harum lator Georgius Hieronymus Marstaller, Noribergensis Juvenis, tam genere quam virtutis atque eruditionis laude apud nos cumprimis conspicuus, Virtutum tuarum praeconio, ut ille Miltiadis trophaeo excitatus, me quasi proco, aditum sibi ad Humanitatem tuam aperiri voluit, id quod, tum quia ille re verâ dignus est, tum ut ego diuturno silentio meo aliquando finem imponerem, animumque hunc in Te colendo atque amando constantem testarer, Juveni optimo mihique amicissimo denegare nec debui, nec volui. Rogo itaque, ut eum pro consveta humanitate tua excipias, et ad conversationes familiariores interdum admittas, quo facto ipse perspicies, quam non proletario more illum commendârim. Jam semel atque iterum in Philosophia Jurisque studio in Academia nostra Altorfina singulari cum laude publice disputavit, et nunc cum arte Juris privati, Historiarum atque Politices studium, hoc est, alteram Juris nostri partem conjungere satagit, in quo Te ductore non vulgares sibi profectus pollicetur. Cognatus est Clarissimo Remo nostro, ex cujus commendatitiis plura forsan intelliges. Familiae etiam Baudewinorum, quae Coloniae, et in Urbe Vestra moratur, notus, et ni fallor, affinitate junctus est. Quicquid officii huic praestiteris, non ingratum, nec unum, sed multos, quos inter et ego, Tibi obligabis. De statu Germaniae nostrae proh dolor! jam diu nimium quam turbulento, ut et de Republica et Academia nostra, si quae scire cupis, hic ipse abunde Tibi narrabit. Quae apud Vos nunc sit rerum facies, quam bella et conspirationes deformare conando pergunt, certi quid ex Te cognoscere velim: Vix credis, quam falsa veris fama eundo misceat, unde beneficio me afficies singulati, si certi quid de statu Vestro ad me perscripseris. Jam antea, si memoriam recte consulo, Tibi significavi, ut ego ante reditum in patriam Basileae in decurias Doctorum Utriusque Juris, postea domi in numerum Advocatorum receptus fuerim. Interea etiam in numerum Consiliariorum Reipublicae nostrae adscitus sum, in quo munere, ut nôsti, raro mihi ad priora humaniorum literarum studia recurrere,

et vix quasi postliminio interdum redire licet. Itaque incultas literas boni consules, praesertim cum earum negligentiam etiam Viti Docti quandoque pro cultu habere soleant. Vale, literatorum Princeps, et amorem tuum mihi conserva. Dab. Noribergae postrid. Kal. April. Anno 1623.

Idem Eidem.

ETsi nihil responsi ad nonnullas commendatitias meas abs Te, Vir Amplissime, accepi; haud tamen negligentiae vel officii oblivioni, sed negotiis potius gravissimis, quibus nunquam non destineris, tribuo, cujus rei vel hoc Tibi fidem faciat, quod literis meis Te interpellare unumque post alterum virtuti tuae commendare non cesso. Et hos enim, quos vides [gap: Greek word(s)] , Erasmum Ayrmann, Noribergensem, et Praeceptorem, Benjamin Schüzium, Misnensem, Jurium atque Politices Studiosos, sine literis meis ad Te venire nolui, tum ut illis gratificarer, qui hos quasi aditus ad benevolentiae tuae fores praemuniri sibi rogârunt, tum ut nullam occasionem ad Te scribendi elabi mihi sinerem. Excipias igitur eos humanitate solitâ, studiaque illorum atque conatus adjuves, rogo, quâ benevolentiâ tuâ non ipsos tantum homines gratissimos, sed et me novo quasi vinculo Tibi obstringes, reque, confido, experiêris ipsâ, eos favore tuo non indignos esse. Novi nihil addo, nisi hoc triste, quod magnus ille Philippus Camerarius, octuaginta sex annorum senex, superiori mense, ut fessus viator, e semita decessit, cui tanquam Pro-Cancellario Academiae nostrae Altorfinae (audi et hoc laetum) Clariss. Remus noster successit, qui nunc primas inter Consiliarios Reipublicae nostrae obtinet, quique non ita pridem datariam salutem a Te mihi nunciavit. Statum Germaniae publicum, heu! turbulentissimum neque ignoras, neque epistola capere posset. Nunc tota quasi Europa attonita expectat, quo res cum Illustriss. Ordinibus foederatis evasura sit, contra quos vigilantissimos jam diu arma parantur clanculum et palam: Sed DEUS pacem tandem exoptatissimam [gap: Greek word(s)] restituat; in quo felici omine desino, et a Te responsum aliquando expecto. Vale, Vir magne, et in amore haud temere coepto persevera. Dab. Noribergae 12/22. Julii, Anno 1624.

Idem Eidem.

CUm ante biennium Georgium Hieronymum Marstallerum, concivem meum, Tibi, Vir Nobilis atque Amplissime, commendârim, factum est, ut Pater illius, Vir optimus, scire nunc desideret, quam bene filius officio suo in studio literarum functus sit, et num eâdem diligentiâ, quâ Altorfii coepit, in Vestra quoque Academia sit versatus. Rogavit itaque, ut hac de re apud Te inquirerem,

utpote cujus testimonio certo confidere possit, nihil dubitans, me facile hoc abs Te impetraturum esse. Ne igitur Virum honestissimum spes fallat, et ego aliquando literarum aliquid abs Te videam, vehementer etiam atque etiam Te rogo, ut haut gravatim scriptione aliquâ Amicum Tui observantissimum digneris, et de vita ac studiis praefati filii, de quo nil nisi optima quaeque speramus, certiorem me facias. Si quid est, quod tui caussâ vicissim curatum velis, jube et impera, experieris amici studia atque officia promptissima. Longiori Epistolâ nunc tempora tua morari, inque publica peccare commoda nec volo, nec, si vellem, possem: Scribam autem plura, ubi prius tuas accepero. Vale, literarum decus immortale. Dab. Noribergae Pridie Kal. Martii, Anno 1625.

Heinsius Richtero.

AMplissime Vir, Gravissima, quae fere annum integrum grassata hîc est lues, me, cum aliis quibusdam, Hagam Comitum ad menses aliquot ejecit. Quo, etiam reversus, gravibus de causis, saepius redire sum coactus. Ita factum, ut ad tuas nihil hactenus responderim, quem et veneror, ut debeo, et diligo, ut soleo. De praeclaro Juvene et rarissimi exempli Marstallero noli dubitare, quin et valeat et vivat, et, si quisquam in hac nostra Academia, patriâ Parentibusque dignum se praestet. Praeter enim summam morum elegantiam ac suavitatem, quam in eo cives quoque nostri admirantur, eâ est industriâ atque eâ assiduitate in studiis, ut cum alii nonnulli [gap: Greek word(s)] hîc agant [gap: Greek word(s)] , atque hoc unum videantur dare operam, ut nihil sciant, noster in exemplum caeterorum missus videatur. Quare et de commendatione gratias, quas debeo, Amplissime Vir, Tibi ago; et Parenti, filii tam rari nomine, ex animo ac prorsus gratulor. Habeo nonnulla mea, quae cum apud Vos non extent, (meis enim sumptibus paucisque exemplis a typographis descripta sunt) libenter, cum occasio se dabit, quae nunc plane deest, (nam qui ista curet, neminem habemus) ad Te, Vir Amplissime, et summum Virum, Remum nostrum, mittam, cui nos cum cura ut commendes, et in primis ipse commendatos habeas, officiose a Te peto. Lugd. Bat. 21. Junii, Anno 1625.

Richterus Heinsio.

ETsi pluribus annis literarum officium inter nos cessavit, nihil minus tamen quam amorem mei apud Te desiisse aut diminutum suspicor. Persuadet hoc mihi virrus tua singularis, quâ, quos semel amare haut temere incepisti, non nisi constanter amare perseverare soles, fidemque faciunt monumenta ingenii tui

omni laude majora, quibus amicitiam nostram etiam pluribus declarare Tibi placuit; epistola, inquam, illa tua aeternitate digna, quam ante annos XX. et quod excurrit, ad me scriptam, primumque in Variis Lectionibus Rutgersii, Herois incomparabilis p. m. editam, postea cum Orationibus tuis divinis publico donâsti. Quin et uno ore idem loquuntur illi, quos antehac, studiorum gratiâ ad Vos euntes, virtuti tuae commendavi, nunc Senatores Reipublicae nostrae ornatissimi, qui Te summis laudibus, ut mereris, extollunt, mihique, quod illos Tibi commendavi, gratias agunt maximas. Quibus recens adstipulatur praestantissimi ingenii Juvenis Johannes Fredericus Gronovius, elegantiorum literarum studiosus haut e multis, qui, nunc apud Vos degens, semel iterumque memorem affectum tuum haut tralatitie mihi commendavit, bonâ fide testificans, me Tibi hodieque animo, ut olim coram, conjunctum esse: De qua felicitatis meae parte etiam atque etiam mihi gaudeo. Atque, hac fiduciâ benevolentiae tuae constantissimae fretus, porro quoque alios commendare Tibi nihil vereor: Nimirum Juvenem istum Illustrem et Generosissimum Dn. Ottonem ab Herberstein, Baronem; qui postquam ultra annum in Academia nostra Altorphina ita vixit, ut non tam splendorem a majoribus accepisse quam ad eum amplificandum natus videri possit, nunc in Athenaeo vestro aliquandiu commorari constituit. Matrem apud nos habet viduam Illustrem, ut et Generosos Dominos Tutores a Teuffenbach, qui una cum Patre, in Urbe nostra defuncto, ante aliquot annos, patrio solo in Austria, ob Evangelicae religionis professionem, relicto, domicilium heic elegerunt, vel ob hoc unum pietatis documentum peculiare omnium bonorum favore digni. Eum igitur ut cum suis quam commendatissimum habeas, et hac quoque ratione amorem tuum erga me testatum ire perseveres, maximopere rogo. Si responso has digneris, curabit illas Gronovius vel etiam Baro iste Illulustris, quem commendavi. Vale, Vir Excellentissime, et Cl. Dn. Salmasium, Collegam tuum, alterum Europae ornamentum decusque literarum maximum, ni grave, officiosissimâ salute a me imperti. Noribergae Kalendis Septembris, A. C. 1637.

Heinsius Richtero.

NObilissime et Amplissime Domine. Nunquam ex hoc animo gratissima, suavissima ac etiamnum post tot annorum absentiam praesens Richteri mei delebitur memoria. Cujus rei, quoties occasio se offeret, rem ipsam testem, hoc est, promptam voluntatem studiumque bene de Te tuisque merendi, semper exhibebo. Illustri Baroni ab Herberstein, quem commendare nobis visum Tibi fuit, omnem operam, officia omnia, quicquid denique expectari a me poterat,

prolixe obtuli, neque tuâ causâ patiar, ullum ejus in me claudi commodum, qui hoc ipso nomine felicem me existimo, quod me meaque, vel utcunque, probare Tibi possim. Haec nunc obiter, cum is, quem studiis praefectum habet, urgere tabellarium, qui subito discessurus esset, semel atque iterum monuisset. Proxime prolixius, ut spero, nunc et serius ob absentiam, quam debui. Nobilissime et Amplissime Domine vale, ac nos ama. Lugd. Bat. 7. Decembr. Anno 1637.

Richterus Heinsio.

VIx credis, quantum voluptatis ex literis tuis, ante trimestre ad me datis, perceperim. Etsi enim ob tabellarii properantiam verbis erant breviores, affectum tamen antiquum prolixe satis, imo abundantissime spirabant, quem ego gratissimum longe ex intervallo quasi ardentius amo, et simul exosculor animitus. Et plane mihi accidit, cum eas legi, quod illis solet, qui Amicos ex longo itinere reduces avidissime amplectuntur. Nam diuturnum amici silentium peregrinationi longinquae comparari nôsti, quâ finitâ eo magis gaudere solent amantes, quo diutius desiderio capitis dilectissimi tenebantur. Quibus verbis vero gratias Tibi agam, quod commendationem nostram tantum ponderis apud Te habere sinis? Certe animum gratissimum Tibi spondeo, quem nunquam non ad officia quaecunque pro virili experieris vicissim promptissimum. O utinam occasio nobis daretur, hoc ipsum praestandi facto potius quam verbis. Sed virtutis tuae est interim animi promptitudinem boni consulere. Annotationes tuas in Testamentum Novum, de quibus salivam nobis movit Gronovius noster, amoris in nos tui virtutumque praeco felicissimus, propediem videre summopere gestio. Quid sperandum inde sit omnibus, quibus sincerae pietatis et literarum elegantiorum studia cordi sunt, ex Aristarcho tuo sacro, DEUM immortalem, quantae eruditionis libro? conjicere licet. Neque ignoras ipse, in omni genere scientiarum nil nisi eximium ab ingenii tui rarissimi divinis dotibus expectari. Ita enim omnia, quae hactenus abs Te prodiere monumenta publica, sperare jubent omnes, qui illa non nesciunt: Nescit autem nemo, nisi qui virtutem et literas; quarum splendori et emolumento ut quam diutissime inter mortales vivas, DEUM veneror affectu calidissimo, ejusque tutelae Te tuosque etiam atque etiam commendo. Vale, literarum decus et praesidium sine pari, [gap: Greek word(s)] . Noribergae XIV. Martii 1638.

Idem Eidem.

ALiquot jam sunt anni, quum literarum inter nos commercium cessavit. Sed sine cessatione amoris: Quodquidem de meo in Te affectu certo

persuasum Tibi habeas, velim; cujus constantiam, ante annos XXV. quum Lugduni Batavorum jucundissime una viveremus, semel feliciter radicatam, nullâ temporis longinquitate, nullâ locorum intercapedine labefactatam sancte Tibi affirmo. Et sane injurius sim in virtutem tuam, si aliter de mutua vicissitudine tua sentirem. Ut enim nihil nunc dicam, quod animum tuum erga me semel nec vulgariter testatum ivisti hactenus, quando Orationibus tuis denuo editis, quibus nihil elegantius magistri eloquentiae vere pronunciant, epistolam illam tuam rariorem de servitute naturali, olim ad me scriptam, honorificâ nominis nostri mentione adjunxisti; certe Gronovius noster, Vir Clarissimus, quem non tralatitie abs Te amari scio, illud ipsum de amoris in me tui sinceritate et constantia saepius mihi affirmavit, testis omni exceptione major. Amorem igitur istum dulcissimum conservemus porro, et quacunque occasione quasi renovare studeamus. Id quod mihi nunc faciendum putavi maxime, quum Adolescens iste patricius, qui has Tibi reddit, Georgius Marcus Pömerus, Septemviri Nobilissimi et Militiae apud nos Praefecti supremi filius haut degener, ad Vos ire, et in Academiâ Vestra aliquandiu morari (faxit DEUS ut quam felicissime!) constituit; quem pluribus Tibi commendarem, nisi ipse virtute propriâ omnem commendationem alienam superaret. Amplectere igitur illum, ama et juva, mi Heinsi, quacunque re poteris; eo magis, quo plures Tibi devincies, quum has commendatitias nostras ponderis aliquid habere sines; Juvenem, inquam, magnae expectationis, Parentem dignitatis summae, et me ipsum. Imo ut eo ipso, quod illos, quos olim Tibi similiter commendavi Juvenes Nobilissimos, nunc Senatores gravissimos, fovisti diligentius, ipsam nostram obligatam habes Rempublicam; ita non minus ex hujus commendationis pondere meritis tuis praestantissimis accedet. De Exercitationibus tuis sacris, ut hoc addam, non nescire Te volo, eas a Theologis nostris ut thesaurum aestimari maximum, quo splendidissimo ingenii tui partu, si quid mei est judicii, Te ipsum superâsti, qui aliis tuis monumentis jam pridem superâsti alios. Mearum rerum statum si nôsse cupis, Pömerus ille noster Tibi significabit fusius. Vale, Vir incomparabilis, et antequam vivere desinamus, scriptione aliquâ denuo beare nos, quaeso, ne dedignare. Dabam Noribergae ad d. XVI. Kal. Octobr. A. C. 1640.

Idem Eidem.

QUae olim, quum ante annos XXVII. una suaviter viveremus, mihi auditori tuo Doctor summus, qua publice qua privatim, officia praestitisti, quaeque postea aliis, quos Tibi commendavi, Studiosis, nunc partim Senatoribus Reipublicae nostrae declarâsti ulterius; ambigere me non sinunt, qui nunc quoque

eadem filio meo unico, dilecto, Johanni Georgio, qui has Tibi reddit, praestiturus sis largâ manu, quam diu apud Vos studiorum gratiâ meo exemplo vivet. Amplectere, mi Heinsi, pignus hoc meum longe charissimum et benevolentiam tuam ac humanitatem, quam toties a me praedicatam audivit, ipsi quoque coram cognitam redde. Spondeo Tibi tuisque vicissim cuncta, quae a viro bono et grato expectari debent ac possunt. O felicem me, si aliquando Heinsiadem videre, eique paria referre mihi contingeret: O utinam fiat, fiat! Vixit hic noster per quinquennium in Athenaeo nostro Altorfino, ibique in literis humanioribus Philosophiae ac Legum scientia ea specimina publice edidit, quae Patrem merito delectant, et ad sperandum majora, DEO favente, animum addunt. Comites habet duos, Carolum Tezelium, Patricium magni apud nos Senatoris filium, et Johannem Jacobum Keget, honestissimis Parentibus natum, qui omnes, Batavorum invidendis laudibus accensi, ingenia sua apud eos excolere uberius, et quae vel audiverunt, vel legerunt hactenus, oculis nunc usurpare unice in votis habent. Quâ fini cumprimis in Musarum ac gratiarum sacrario Vestro augustissimo commorari aliquandiu (faxit DEUS feliciter!) constitutum ipsis est. Eo minus vero spes illorum decollabit, quo magis tuâ virtute potissimum ad alios quoque Viros eximios accessus ipsis patebit; quod ut haut gravatim efficias, etiam atque etiam rogo. Swanenburgium et Cunaeum, JCtos eminentissimos, a quorum ore me pependisse olim, hodieque gaudeo gloriorque, vitam cum morte, imo mortem cum vita commutâsse, ex Orationibus, quas Cunaei filius non degener edidit, intellexi: Quorum animae ut in coelum sunt receptae, ita in illustri cathedra apud Vos quin successores habeant famâ suâ dignos, nullus dubito. Eorum vero nomina, quum ignota mihi sint, per Te, quaeso, filii sociorumque cupiditas discendi illis innotescat. Quid porro Hofmannus noster, Medicus [gap: Greek word(s)] , abs Te fieri velit, ex literis ad Te, quas inclusi, ut et, quid eam ob causam mihi quoque scripserit, percipies. Juva eum, si potes, et de optimi senis grato animo me Sponsorem accipe. Vale, literatorum decus immortale, et responso tuo, quod filius ad me curabit, nos dignare. Dabam Noriberg. ad d. X. Kalend. Junii, A. C. 1642.

Heinsius Richtero.

VEnit ad nos vera et expressa eximii Parentis effigies, filius tuus, Te dignus. E cujus subito conspectu dici non potest, quantam praeter expectationem voluptatem coeperim. Petii, ac, si fas est, et pateris, mandavi, jussi, saepe ut nos accederet: Daturum me operam, ut quanti Parentem ejus merito semper fecerim, coram ipse ac praesens intelligeret, de quo brevi pluribus, ut

spero. Nunc, oblatâ subito scribendi hac occasione, Castigationes paucas in Theophrastum, quas ad nos olim summus Vir Casaubonus misit, in gratiam Hofmanni tui, qui ab utroque nostrûm id petit, ad Te mitto, cui ipse brevi, volente Deo, scripturus sum. Nunc ut me illi commendes, vehementer rogo. Nobilissime et Amplissime Vir, Vale, ac nos ama. Lugd. Batav. XII. Julii, Anno 1642.

Petr. Bertius Georg. Richtero.

VIdi, Ornatissime Richtere, specimen typographicum Commentariorum Soneri in libros Aristotelis Metaphysicos; fuitque jucunda mihi ejus partis inspectio. Probo autem consilium tuum in divulgando tam insigni opere. Lustravi enim, ut scis, totum; neque id indiligenter, tum ob argumenti praestantiam, tum ob Soneri, quem juvenem hîc olim novi, famam; tum ob Scherbii memoriam, cujus tanquam Praeceptoris vestigiis insistere Sonerum opinio fuit. Sed miror praeposterum quorundam judicium, adserentium Photiniani erroris fundamenta Metaphysicis istis contineri: Neque enim id magis in hac doctrina verum est quam in Logica, Rhetorica, Poesi. Et revocantur istiusmodi offuciis bona ingenia ab honestis sapientiae studiis: Fit enim, ut verum fugiant, dum falsum vitare student. Certe non magis Socini in faustis erroribus patrocinatur Metaphysica Aristotelis, quam ad Metaphysicas subtilitates explicandas faciunt ineptiae Photinianorum: Nihil enim habent commune. Quocirca recte facies, si Commentarios illos edi cures. Vale.

Idem Eidem.

QUerulos esse eos, qui arcte aman, tum ante prudentium Virorum monitu certaque experientiâ didici, tum nuper ex tuis quoque literis cognovi; quarum jam bis hoc fere unicum argumentum fuit. Bene habet, quod praeverteris: Quid enim me facturum fuisse censes, si certi alicujus tabellarii copia mihi facta fuisset? Nam in incertum mittere litteras, insaniae proximum est. Tu, qui stabili loco non es, et modo Britannos, modo Gallos invisis, atque incertis sedibus vagaris, petis a me, ut ad te dirigam epistolas meas. Ignosce mihi, amicissime Richtere. Non possum operam ludere. Tu Te praesta fixum, et vide, an muneri meo defuturus sim. Sed satis querelarum, [gap: Greek word(s)] . Dn. Cellarium libentissime vidi, et qualem descripsisti, agnovi, Virum eruditum, gravem, pium. Is de rebus nostris multa Tibi significabit, quae et meminisse piget, et scribere.

Ipso illo tempore, quo instituebatur hujus scenae apparatus, habuit me Gallia. Et si scîssem, Te nunc temporis esse Aureliae, vel ipse Te evocâssem, vel ad Te semel excurrîssem. Ex Dn. Legato intellexi, quam gratus ipsi fueris: Adfirmavit enim mihi saepius, toto tempore legationis suae non vidisse se hominem magis ad ingenium suum. Ita est, mi Richtere. Habet hoc virtus, ut ubique placeat, in primis illis, qui ipsi virtute praediti sunt. Sola illa est [gap: Greek word(s)] , semperque sui similis: Neque id unquam magis deprehenditur, quam si in aliquem sui similem incurrat. Haec scripsi subito, inter varias occupationes distractus. Tu ignosces, meque tui amantissimum amabis semper. Dab. Lugd. Bat. VIII. Octobr. Anno 1618.

Richterus Bertio.

VErum esse, quod vulgo de amantibus dicitur, eos, si quid offendiculae obtigit, oblato auctario vel pusillae basiationis redire solent in gratiam, litesque eorum amoris redintegrationem esse, ipse nune in me acceptis literis tuis sum expertus. Querulus ful, fateor, et [gap: Greek word(s)] nonnihil iratus, quod ad trinas meas ne [gap: Greek word(s)] quidem respondisti: Sed nunc, tali veteris amoris tui indice accepto, indignus sim amore Boni, si placari nolim. Exosculor, BERTI CHARISS. humanitatem tuam, et in amando candorem et constantiam, cujus non adumbrata signa, sed expressa vestigia ex literis tuis deprehendi, facileque excusationem silentii tui accipio, praesertim, quia si fixam me habere sedem cognoveris, officio tuo nequaquam Te defuturum recepisti. Age igitur, conservemus per literas, quam praesentes contraximus amicitiam, quo nihil jucundius et acceptius mihi accidere posse omni asseveratione Tibi confirmo. Mensis nunc est, ex quo patria me recepit, cui permissu Magistratus (impetrari enim prius in Republica nostra solet) advocando inservio, ita, ut nunc certus esse possis, quo literas tuas mittere debeas. Illas, quas dixi, Cellarius noster Lutetiâ ad me misit, quas VII. Januarii accepi, in posterum vero occasio mittendi eas Noribergam Tibi non deerit. In primis autem rogo, ut de Synodo Dordracensi, Dn. Barneveltio et Hugone Grotio certi quid ad me scribas; vulgaribus enim, quas vocant, Novellis, quia saepissime fallunt et ex affectu loquuntur, fidem non habeo. Incredibile est, quam me status iste Academiae et Reipublicae Vestrae afficiat, in primis vero Hugonis Grotii, Viri omni laude et admiratione majoris, cujus dotes quando cum praesenti ipsius fortuna comparo, cum Neptuno apud Homerum exclamo: [gap: Greek word(s)] . Faxit DEUS O. M. ut discordiae istae plus quam Theologicae tandem dirimantur et Synodi eventus sequatur felicissimus, secus quam D. Nazianzenus

de reliquis Synodis testatur, quando nullam se vidisse scribit, quae non magis accenderit discordias, quam diremerit. Academia Vestra prae aliis omnibus de meliori nota multis magnis Viris in Republica nostra commendata est, qui filios suos ad eam mittere gestiunt, at hoc unice expectant, aut brevitates istae, quo secure apud Vos vivere liceat, componantur. Rem mihi feceris gratissimam, si de illis, quae petii, certiorem me reddideris. Si quae sunt, quae a me scire aut me in gratiam Tui facere desideras, jure tuo postula, et officiam, ut me vere Tibi amicum esse, re ipsâ cognoscas. Adjunxi hisce exemplar Disputationis meae cum programmate Decani invitatorio, munus exiguum, ni potius onus, quam, si otio aliquando abuti et bonas horas non bene collocare placuerit, perlegas, rogo. Vale, Vir Clarissime et me tui observantissimum amare persevera. Noribergae 12. Januar. Stylo Juliano Anni novi 1619. quem Tibi tuisque omnibus faustum et felicem opto.

P. S. Dominum Heinsium et alios mihi amicos, si placet, a me saluta. Ad illum, ubi finitâ Synodo liberior erit, Dn. Remus et ego literas mittemus.

Mich. Piccartus Georg. Richtero. Salutem et Amorem.

DIsputationem tuam, Praestantissime Juvenis, cum honorifica mei nominis appellatione ad me missam, magna cum animi voluptate accepi, majore legi, et maxima subinde eam revolvo. Non enim potui non vehementer animo commoveri, et prae gaudio exsultare etiam, quod, quae de tuo ingenio ominatus semper fueram, ea hoc aetatis vinci abs Te et superari agnoscam, et agnoscant juxta mecum alii, non iniqui, non etiam temerarii rerum judiciorumque censores: Legi enim et testimonium Academiae Lugdunensis Tibi meritissimo tuo tributum, et agnovi non stylum modo, sed et in stylo affectum Heinsii nostri, sibi ipsi in laudibus tuis vix satisfacientis. Macte Tu animo isto, florentissime virtute et doctrinâ juvenis, macte his praeconiis, quae Tibi tot labores diurni et lucubratae noctes peperere, et illis porro sic utere, ut quantum Tu Academiis et Praeceptoribus tuis Te debere gratissimus discipulus profiteris, tantum suo civi debeat Patria, cujus commodis et saluti procurandae Te natum esse juxta mecum intelligis; cui etiam eam de Te jam spem excitâsti, quae de bono cive haberi, a rarissimis autem sustineri potest: Sustinebis autem Tu, si quisquam allus, et ita sustinebis, ut nihil tam arduum, tam difficile aut laboriosum futurum sit, quod virtuti tuae non sit promtum, ingenio facile, industriae expeditum. Vitam Tibi

modo suppeditet fons vitae et vinces quanquam avarissima tuorum Parentum et Propinquorum vota: Id autem omnibus precibus ab ipso contendo. Porro quod ad honoratissimam illam dedicationem attinet, quae, ut dixi, jucundissima mihi accedit, cogitâssem de praemio equidem aliquo, nisi Tu illas cogitationes meas statim in frontispicio Antelogii tui interrupisses, et veluti sicilice aliquâ ineidîsses. Itaque pro aureo et argenteo munusculo, quorum metallorum parum scis apud Philosophos reperiri, [gap: Greek word(s)] visum mittere chartaceum, quod, si recte novi, ab amico candidoque pectore missum non aspernaberis, ut tamen id facias, petere etiam abs Te lubet etiam illud, ut hoc animo adversum me esse pergas, paria Tecum facturum non modio solum, sed toto etiam, si ita opus sit, horreo. Clarissimos Academiae Vestrae Professores a me reverenter et officiose saluta, in primis D. Heinsium et D. Meursium, quorum constantiam in amando desiderare possem, nisime infra ipsorum affectum constitutum nôssem: Sed fortean occasio potius illis deest, quae nisi diu jam mihi defuisset, neglecti saltem, si non omissi officii reos postulâssem, non ad Minois aut Rhadamanthi alicujus tribunal, sed ad ipsum Aequitatis aut DI Fidi fanum: Sed satis Te moror, Richtere doctissime, Amice suavissime; itaque sisto hîc, et valere, Te ac bene rem gerere volo voveoque. De obitu Nobilissimi Scipionis Gentilis inaudivisti, credo, quae res quam gravis non modo Academiae, sed et mihi privatim luctuosa acciderit, velim Te ipsum aestimare qui conjunctionem nostram non ignoras. Unde literas ab eo expectare non debes. Ego moestissimae viduae, quae destinata erant, reddidi, illa cum lachrymis accepit, salutari Te jussit et filiolo suo Aegidio Alberico, donec adolescat, servaturam dixit: Mortuus est autem Vir summus 7. Aug. sepultus in templo prope ossa Donelli, Amici incomparabilis sui. Hunc secutus est Dn. D. Schopperus 12. Sept. sepultus 16. ejusd. Hodie, quo haec scribo, h. e. 28. Octobr. sepelivimus optimum senem D. Praetorium, qui heri intra 7. et 8. matutinam animam DEO Servatori reddidit. Sed et charta jubet me hîc sistere. Vale iterum et salve a tui studiosissimo. Anno 1616.

Richterus Piccarto. Salutem et observantiam.

IN Te, Piccarte Clarissime, quid potissimum admirari ac laudare debeam, dubius haereo, benevolentiam dico erga me singularem, an vero liberalitatem eximiam. Illam enim, etsi jam per multos annos probe mihi cognita atque perspecta fuit, nunc tamen literis humanissimis ad me missis novo argumento declarâsti, ejusque non adumbrata aliqua signa, sed expressissima vestigia mihi ostendisti,

quod quantâ me laetitiâ afficiat, cogitando citius quam enarrando assequi possum. Neque tamen sufficiebat Tibi hoc illustri licet literarum documento affectum veterem significâsse, sed qui summus tuus in me amor est, donum etiam addendum esse judicâsti, et pro Disputatione mea Observationes tuas Historico. Politicas reddidisti, [gap: Greek word(s)] , quod quanquam Tu pro modestia tua atque humanitate chartaceum appellas [gap: Greek word(s)] , ego tamen vere anreum donum, aut si quid hoc praestantius, appellare possum: An enim quicquam nobis tali sit munere majus, ex quo incertum, majoremne quis voluntatem, an vero utilitatem percipiat? Revera (dico ex judicio gravissimorum Virorum) si quis unquam utile dulce miscuit, quod utramque paginam facere dicunt; Tu certe heîc fecisti, dum lectorem mones pariter atque delectas, de quo elegantissimo ingenii tui partu plura scriberem, nisi vel temeritatis argui possem, si de ejusmodi rebus judicare mihi sumerem, vel assentationis, si Te in os laudarem. Hoc duntaxat addo, si non minorem metentur gloriam, qui res aliorum praeclare gestas scripsere, quam qui fecere ipsi; illi autem omnium maximam, qui, cortice, h. e. nudâ simplicique narratione non contenti, in ipsum nucleum inquirunt, et quod in primis ad prudentiam civilem informandam facit, hujus vel illius facti caussas atque eventus accuratius examinant. Tu certe, Vir Clarissime, immortalem gloriam hoc labore tuo meruisti, quem, ut cum laude, tuo et fructu posteritatis (quae, si qua modo futura est, incorrupte de Te judicabit) continues, etiam atque etiam a Te peto. Porro casum Academiae nostrae miserabilem, qui tam brevi temporis spatio tribus eam Professoribus Clariss. orbavit, ex animo doleo, neque ignoro vulnus tuum, quod obitus Nobilissimi Scipionis Gentilis pectori tuo inflixit, cum quo summa Tibi studiorum, voluntatis atque sententiarum fuit consensio, ita, ut merito et publico et privato nomine lugendum Tibi fuerit. Ejus occasum cum Heinsio nostro, Viro Clarissimo, nunciarem, vehementer una mecum doluit, Vir Opt. et in primis dura elegantioris literaturae fata conquestus est, quae paucis annis tot clarissima Reipublicae literariae lumina extinxerunt, adeo ut nisi DEUS aliquis [gap: Greek word(s)] respiciat, periculum sit, ne vetus literarum barbaries elegantiores disciplinas invadat: Praesertim vero est, quod Regina illa scientiarum Jurisprudentia sibi metuat, cujus forma elegantissima, quam Scaevolae, Sulpitii et his similium habebat temporibus, nimium quantum barbarorum Interpretum (J Ctorum enim nomen non merentur) immundâ eruditione maculata sit, ita ut Alciatos, Cujacios, Brissonios, Budaeos, Fabros horumque similes magno cum gemitu ceu Hercules aliquos desideremus, qui stabulum istud repurgare pergant, quorum conatus strenue juvisse Scipionem nostrum probe nôsti: Illum enim non ut plerique hodie (absit invidia dicto) purum

putum legulejum, sed in omni elegantiori literatura tam Graeca quam Latina non leviter tinctum, sed plane imbutum fuisse, eruditissimi ipsius libri, quibus clarus volitat per ora Virûm, abunde satis testantur. Sed nolo vulneris tui cicatricem, quam tempus obduxit, querelis meis refricare. DEUM O. M. potius veneror, ut Te tuique similes, quorum humeris fama Academiae nostrae innititur, diu salvos atque incolumes mortalium coetui interesse sinat! De me nunc et Illustr. Academ. Batavor. pauca quoque adnectam et in primis Te scire volo, me, ut petiisti, Clarissimis Lycei hujus Professoribus D. Heinsio et D. Meursio salutem a Te dixisse, et quem ad Judicem illos, ob intermissum literarum officium vocaturus sis, significâsse. Illi amorem in se tuum exosculantur, et omni se vacare culpâ asseverant; uterque enim, ut mihi confirmârunt, ad ultimas a Te missas responderunt, tuumque hactenus ad eas responsum expectârunt; de suo tamen in Te animo certum Te esse jubent, idem Tibi primâ oblatâ occasione per literas significaturi. Clarissimus Heinsius, qui hactenus libero lectulo nihil putavit esse jucundius, hoc nunc agit, ut et ipse, os tamdiu frustra renuens, matrimonii capistro praebeat, lectissimamque Virginem; quae soror est Jani Rutgersii, Viri Amplissimi, qui Serenissimo Regi Suecorum a Consiliis est, thalamo sibi propriam jungat. DEUS annuat coeptis, et prolem aliquando Parenti similem literatorum choro jungat. De Academiae hujus incendio, et quomodo prudentia as Magnificus Curatorum animus calamitati isti subvenerit, jam, credo, fando ad aures tuas pervenit. Ut Tullius olim Capitolii flammas divinitus extitisse dicebat, non quae deleret Jovis O. M. templum; sed quae praeclarius magnificentiusque deposceret: Ita forsan non absurde quis de flamma ista dixerit, quam Nobilissimi Domini Curatores pro singulari prudentia sua virtutis sibi fecerunt occasionem. Caetera antiquum obtinent, nisi quod nova ista atque insperata matrimonia Angli atque Dani Regum cum Hispani filiabus omnium animos in admirationem rapiunt, [gap: Greek word(s)] jubent. Ante octiduum, ne et hoc nescias, quod scriptione dignum esse etiam apud veteres Historicos observavi, balaena sive cetus stupendae magnitudinis in litus maris duobus milliaribus ab hac urbe ejectus et a piscatoribus captus est, vel potius se ipse cepit, dum harenae ita se immer sit, nullo ut nisu amplius se inde extricare potuerit, vidi ipse beluam horrendam, quam 52. pedes longam putant et 12. latam, cujus pares, interdum etiam majores, ut audio, saepius antehac Hollandi ceperunt. Hunc sine dubio ventorum flatus vehementissimorum ad litus provexerunt, nam supra consuetum modum per aliquot nunc septimanas phrenetici illi Septentrionis filii in hac regione debacchati sunt, qui utinam ne pro more suo, portenti quid mortalibus significarent! Verum diutius Te, Vir Cl. quam par est, nugis meis detineo,

et certe si ad Gramaticorum tribunal me vocaveris, sine dubio me Cassiani isti judices tanquam transgressorem epistolae finium condemnabunt. Sed Tu pro humanitate tua, quem antehac saepius in praesentia nugantem non rejecisti, nunc per literas Tecum confabulantem aequis auribus accipies. Amor est, qui me apud Te garrire fecit, cui hanc impudentiam tribuas oportet. Verum statim finem imponam, si hoc tantum, ne statum meum ignores, addidero, me non infeliciter (DEO sit gratia) per integrum fere biennium in hoc Illustri Batavorum Athenaeo, tanquam in mercatu quodam optimarum artium atque scientiarum, vixisse, et in primis hoc operam dedisse, ut studiis et observantiâ meâ istorum Heroum, Heinsii, Bertii, Meursii et Scriverii, nôsti quanta haec nomina, amorem allicerem, cujus me voti compotem esse factum, imo in amicitiam conjunctiorem, quam vel dignus sum, vel sperare audebam, ab iis receptum, nunquam gloriari desinam; neque hoc sine ratione: Talibus enim placuisse Viris non ultima laus est, quod eam ob caussam significandum Tibi duxi, quia nunquam fere Viris istis adsum, quod saepissime fit, quin perhonorificam Tui mentionem faciant, suumque in Te amorem luculenter declarent. Inter caeteros testatus est summae humanitatis juxta atque eruditionis Vir P. Scriverius in carmine suo, quod albo meo Amicorum inscripsit, ubi inter clara Vatum nomina Te quoque collocat. Animus nunc mihi est, si DEO placuerit, et aura favoris sui Amplissimus Senatus noster me prosequi perseverabit, post hyemem, (quam tamen nullam adhuc hoc anno in his locis vidi) Galliam peragrare, et exinde quoque, quae studiis meis usui erunt, depromere. Idem opto de Italia. Sed [gap: Greek word(s)] . Tu interim Vale, Vir Clarissime, me ama, et me, indignum licet, eruditissimis literis tuis beare perge. Dab. Lugd. Batav. 2. Februarii styl. nov. Anno 1617.

Piccartus Richtero.

DOmum DEI et Vestro beneficio salvi rediimus, memoriam officiorum Vestrorum et splendidissimae tractationis animo referentes. Gratiis agendis imparem me esse testor, testabor etiam deinceps, etiam illud, victum me non inhonorâ etiam victo victoriâ, hoc est, humanitate Vestra. DEUS Te, Vir Clarissime et Excellentissime, Dn. Affinis amicissime, cum tua Susannula sospitet, et larem Vestram multâ prole augeat, et pleno semper copiae cornu domum Vestram coronet. Ad nugas has nostras divertes suo tempore; nunc enim, scio, non vacare. Tu, Vir Clarissime, et cum Dn. Socero, Dn. Parente et Patruo plurimum a me salve. Tuae Cajae eadem cum osculo nunciato. Raptim titubante ex nuptiis manu. 13. Maji, 1619.

Idem Eidem.

QUod diu jam Tibi debebam, Clarissime et amicissime Vir, id nunc tandem exsequor, postquam enim a Vobis ad nostra reversus sum, vix potui me recolligere, et delicias illas concoquere, et cum stomacho ac valetudine in gratiam redire. Adeo videlicet verum est, quod Pindarus olim argute, cuivis bono duo mala semper colligata esse, et quod Lucretius suavius -- medio de fonte leporum Surgere amari aliquid, quod in ipsis floribus angat. Interim dum corpori restituendo ancillor, animus suavissime sese refecit, cogitatione colloquiorum tuorum jucundissimorum et testificatione affectus tui, quem omni parte, imo singulis pene verbis spirabas. Is quam mihi gratus sit, malo apud alios quam apud Te jactare. Tu constanter feceris, si illum mihi servaveris, et tanto majori cum tua laude, quanto rarius est hoc seculo eundem in omni fortuna vultum tenere, aut prisci candoris regulam observare. Mentiri amorem et speciem pro corpore amicitiae ostendere hodie solent, qui seculo se probare gestiunt, apage! Larvas illas odi ut claustra Erebi, et proximis diebus exemplum hujus improbi moris dedit quidam Noribergae, qui perreptavit domos Patriciorum, et captavit coenulas, ut ibi se magnificaret, ac discipulos ac commensales sibi pararet, mihi eriperet, non invito quidem, sed tamen non probanti has technas. Facile Tibi erit hominem conjicere, qui medius nobis sedit, et aliquoties, cur subtristior essem, ex me quaesivit, neque tamen vel sic obtinuit, quod voluit; sed valeat ille: Nos amemus inter nos sine fuco, et eo more, quem nobis literae nostrae praescribunt. Id quod Tibi ex animo spondeo, testere licet, signate Quirites! Verum audi, Clarissime Richtere. Est, quod Te velim, quodque tuo commodo fieri velim. Accepi nuper Familiarum Patriciarum Norimbergensium insignia cum effigiebus veteris habitus, opus elegans et insigne, id curavi interjectâ chartâ purâ compingi, ut quae de singularum Familiarum origine jam dudum conscripta haberem, eodem referrem, ut sic in conspectu essent. Intellexi autem Origines illas maximo studio et summâ industriâ collegisse Virum Ampliss. cognatum tuum Dn. Molitorem, Reipublicae Nostrae a Secretis Consularibus, Fautorem meum honorandum: A quo si tuâ operâ et autoritate ad dies paucos habere possem, ut quae dam meis adderem, maximo me ab ipso et Te beneficio affectum censerem. Confirmo autem Tibi, nemini communicatum quidquam illorum iri, sed omnia summâ fide apud me futura arcano aeterni silentii obsignata. Fac, sodes, quod potes, sic tamen, ut neminem offendas si invitus id faciat, aut per Superiorum jussum non debeat, carere possum illo, quo dudum carui. De Erycio Puteano memini nobis fuisse sermonem, et scripto illius pro sui defensione adversus

duos calumniatores; ejus videndi desiderio teneor, si grave non est, communica, sed et redibit ad Te sine omni damno: Si item alia quaedam attulisti, quae me doctiorem facere possunt, qua de re non dubita. Recipies omnia sarta tecta, et gratum experiere. Nugas quasdam nostras hîc Tibi mitto, si per otium ad illas divertere voles et censere, gratum fuerit, sed jam ad coenam inclamor. Itaque sisto, et Te cum optimo Dn. Parente et Dnn. Kandeliis quam rectissime valere cupio. Filium meum, qui in aedibus Dn. Compatris agit, si videris, hortare sodes ad bonam frugem. Bene vale. Altorfio 18. Junii 1619.

Idem Eidem.

QUid moliatur, Vir Clarissime et Consultissime, Domine et Affinis plurimum honorande, Clarissimus Hofmannus noster, puto Te ex relatione aliorum jam intellexisse, novam scilicet editionem Galeni cum accurata et emendata ad genuinum Graecum textum versione. Ad eam rem conquirit undique subsidia. Intellexit autem in Bibliotheca Leidensis Academiae asservari Exemplar Aldinum, quo usus olim fuerit Gerardus Falckenburgius, ad cujus oram multa Vir summus correxerit et annotaverit, ea unice desiderat, modo, quo hîc in scheda notatum vides. Nunc Terogari, Vir Clarissime, per me vult, ut tantum et ipsi et mihi et bonis literis tribuerevelis, uti per aliquem notum aut amicum id procures et exefficias, spondet pretium laboris, nec in mora erit, ubi voti sui compos factus fuerit. Habes breviter, quid petamus, et eo quidem brevius, quando minus de praeclara tua erga nos et studia nostra voluntate dubitamus. Memores tamen spondemus nos hujus beneficii futuros. Tu vide, Clarissime Vir, quid posis, nam quin velis, nihil ambigimus. Scio, Heinsium in hac re vel esse duriusculum, vel inofficiosum; nolo enim illi invidiae notam impingere. Itaque si posset aliâ viâ conficires, velim; sed Tu videris ea de re. Addo his literis Carmen meum pro Te et Dn. Socero, quod uti ne ingratum habeatis, rogo: Salvene, Viri amicissimi et a nobis tua quoque salveat Uxor cum familia. Bene Vale. Altorfio 1619. 13. Decembr. stylo festino.

Cl. et Excellentissimo Viro, DN. GEORG. RICHTERO, JCto et Consiliario Norico, Domino et Affini plurimum honorando.

RICHTERE, ô nostri dudum inscribtissime fibris
Pectoris, atque globo cordis servande per aevum.

Idem Eidem. Salutem et felicissimum appetentis anni auspicium.

REmitto Tibi, Clarissime et Consultissime Dn. Affinis, aeternum mihi honorande, Carmina nomine Amplissimi et Nobilissimi Füreri mihi transmissa, quae perlegi, et quia ita velle videbamini, judicium meum de toto negotio candide ad Vos in charta notavi, quaedam etiam alia, quae videbantur. Vos libertatem hanc aequo animo accipite, et ignoscite: Nihil tamen Vobis istâ meâ censurâ praescriptum volo: Vos de omnibus statuite, ut visum fuerit. Addidi et Epigramma in commendationem operis, Tui mentionem in eo facere nolui, quia ignorabam, an nomen tuum Itinerario praescribatur, quod si ita est, rogo

Te pro amicitia et conjunctione nostra, ut mihi significes, et addam Epigramma: Quod uti facias, etiam atque etiam maximopere Te rogo. B. V. Vir Clarissime, et omnia, quae a mea tenuitate proficisci possunt, Amplissimo et Nobilissimo Dn. Fürero, Dn. Patrono et Compatri plurimum honorando prolixissime offer, Tibi quoque eadem oblata existima. Saluta Dn. Socerum, Dnn. Parentes et Lectissimam Uxorem tuam, cum venustissimis deliciis ejusdem et tuis, quibus omnibus felicissimum anni appetentis auspicium, medium et decursum ex animo opto, Altorfio 27. Decemb. moriente jam et inclinante Anno 1619.

Johan. Duraeus Georg. Richtero.

SPero negotium illud, Amplissime Dn. Richtere, quod tanto omnium applausu fuit approbatum in Comitiis Francofurtensibus et publico Ordinum decreto confirmatum meo rogatu, jam non esse e memoria depositum, aut fore posthae: Nihil sane est, quod ego hisce in locis requirere in tam pia causa possum, quod non obtinere queam; si modo appareret inter Theologos Vestros illa, quam vovere licet, animi in causa tam sancta propensitas: Nescio, quo animo litteras meas, quas ante discessum scripsi, exceperint Ecclesiae Vestrae. Utinam non alio, quam quo scriptae fuerunt, affectu! coram DEO hanc causam agimus, qui secreta cordium novit: Ergo etiam in illo spem habeamus repositam, quae fideles nunquam confusos relinquit. Caeterum de conatu meo, velim, hoc scias, tam apud supremos quam infimos in Ecclesia nostra Ordines, insignem apparere affectus propensionem in hoc proposito; atque magnum in negotio promovendo praeparatis atque inclinatis animis futurum incitamentum; si resciverint nostrates, Ecclesiae Vestrae Antistites a consiliis et deliberationibus de concordia prosequenda, capessendis et communi consensu tractandis non abhorrere; quod fieri poterit, si permittente Magistratu piam in tam sancto studio voluntatis suae declarationem exstare apud nos voluerint: Tanta enim res sine partium mutua quadam compromissione atque amica in eodem scopo conspiratione serio suscipi non posse videtur: In causa hac theologica, nisi et a Theologis et spontaneis motibus et propter conscientiam erga DEUM et per apertam veritatis, quae in corde est, professionem, et ad mutuam denique in charitate studiorum confirmationem atque aedificationem, res intendantur et suscipiantur ab utriusque partis corypheis pari affectu, vix unquam sperare licebit successum, quem vovere convenit. Ergo mihi in primis constitutum fuit atque erit in posterum in re theologica a Theologis ad theologicas res in Pacis consiliis tractandis necessaria dirigere; atque illa procurarc inter partes mutui

commercii media, quae nullis praejudicent, sed omnes vel humanitatis vel conscientiae quadam lege ad officium pertrahant. Si quid in Comitiis Erfurti celebratis in hac causa tractatum fuerit, quod rei ad ulteriorem gradum promovendae adjumento esse possit; id a Vestra humanitate rescissere cupio; forsan confiliis nostris, quae Vobis in reditu ad Vos meo coram patefient plenius, magno usui esse poterit informatio, quam Vestra Prudentia suppeditabit de rerum in hoc genere statu: In Daniae Regno propensissimos habemus omnes tam in Ecclesia quam Politia status publici Ductores, id literis nuper inde acceptis a Domino Ansterutheri, Serenissimi nostri in istis locis Legati, Sacellano mihi constat; atque ea de re ad Reverendissimum Archiepiscopum nostrum Cantuar. etiam litteras dedit. Vale, Vir mihi omni honore colende, et, nisi incommodum fuerit, Dn. Jaubertum Vestrum, Virum Reverendum, et si quos habetis alios Pacis filios, meis verbis amanter saluta. Dabam raptim Westmonasterii 8. Idus Febr. Anno 1634.

Idem Eidem. Gratiam et Pacem in Christo Jesu.

AMplitudinis Vestrae Magnificae litteras, quas Nobilissimis Senatus Vestri jussu ad me dare voluisti, testes constantis Vestri in studio persequendae pacis propositi cum gaudio accepi; ex iis pergratum fuit intelligere, et mea Vobis vestrisque Theologis probari studia et de Republica Vestra illustri, cujus inter reliquas superioris Germaniae permagna est authoritas, optima quaeque sperare licere. Nihil aliter unquam judicavi, neque dubito, quin Vestrae pietatis exemplum alios excitabit ad eandem in sancto hoc studio Charitatis promptitudinem: Quid de meo conatu ulterius spondere debeam, incertus sum; non desistam equidem ab officio; nec infrugiferus hactenus labor meus apud nost ros exstitit, quod suo tempore Vobis testatissimum fore confido: Consilium Vestrum de negotio, eo, quo ante triennium, modo coeptum fuit Lipsiae; porro continuando authoritate Superiorum atque in primis Electoris Saxonici, nostris hîc, quibus id communicavi, probatur, inter quos est status hujus Secretarius uterque. Exhibui porro Reverendissimo Dn. Archiepiscopo Cantuar. et aliis in hac Ecclesia Reverendis quibusdam Episcopis et Theologis, Recessus Lipsiensis Colloquii inter Theologos utriusque partis, habiti formulam, ut de illa sententias mihi suas opportuno tempore impertiri possint, quod etiam futurum intelligo: Interea Legationis hujus eventum, de quo magna spes est, avide exspectamus. Heri tertiâ vice Sereniss. Regem nostrum Excellentiss. Dn. Oxenstiernus compellavit,

et responsum, ut audio, ad Propositiones, quas fecit, propediem accipiet: Ex effectu hujus tractationis Politicae magna ex parte pendebunt mea consilia, neque de Legato hinc ad Comitia, quae Francofurti indicta sunt, ablegando quicquam certi resciscere possum; forsan Dn. Anstheruthero, qui adhuc Hamburgi haeret, hoc officium demandabitur; ergo de meo ad Vestras partes reditu nihil adhuc certi statuere possum: Publicae hujus consultationis exitus lucem hisce rebus afferet; de quibus Amplitud. Vestram certiorem reddam, si quid accidat Vestrâ notitiâ dignum. Rettulit mihi in litteris suis Dn. Poemerus egregium Amplitudinis Vestrae studium in moderando Theologi cujusdam affectu; qui innoxium hunc in quaerenda sanctorum inter pios communione conatum meum non minus veritati quam paci propagandae dicatum traducebat; ago Vobis eo nomine ingentes, ut par est, gratias: Quamvis enim de mea aestimatione parum ego sim sollicitus; tamen dolerem causam tam piam tot insignium Theologorum atque Illustrium Ordinum judiciis approbatam, tot denique piorum votis expetitam per latus meum vulnerari; feeisti ergo, Magnifice Richtere, quod justum in causa Dei et pium decuit Judicem, proque tua hac in Ecclesiam pietate aeternam mereris laudem et gloriam, quam cum omni temporali et spirituali in hac vita felicitate Tibi voveo. Dabam Westmonasterii 4. Non. April. 1634.

Richterus Duraeo. [gap: Greek word(s)] .

LIteras tuas, Reverende et Clarissime Domine Duraee, V. Kalend. Martii mihi redditas, paulo post Nobilissimo Senatui, ut decet, exhibui. Placet studium tuum Pacis indefessum, de quo, ut et de illis, quae superiore anno, in Conventu Francofurtensi, Statibus corumque Legatis communicasti, etiam tunc mox a reditu nostro plura Amplissimo Senatui narravimus. Is re cum Theologis deliberatâ consultum putat, si negotium istud Pacificationis, modo, quo ante triennium Lipsiae, praeter multorum spem et expectationem, non absque singulari gratia Divina fuit coeptum, porro quoque favente Numine continuetur, et ad finem tam diu a multis avidissime exoptatum, autoritate Superiorum et in primis Serenissimi Dn. Electoris Saxoniae perducatur. Huic obtinendo non parum spei accedit, quod non tantum de Vestrorum Ordinum promptitudine singulari, sed etiam de assensu Procerum Regni Daniae scripsisti, quae media divinitus oblata non insuper habere convenit. Nam, vel me tacente, nôsti, quantum autoritas tantorum Regum in re tum magnimomenti possit. Faxit DEUS,

Pater Pacis, ut omnia ad gloriam Filii sui unigeniti et salutem animarum aeviternam, cujus causâ ille sanguinem suum pretiosissimum effundere non recusavit, vergant atque eveniant! De Republica nostra, quae caussam communem tam piam et Ecclesiae Christi apprime utilem, pro virili, juxta tenorem in literis sacrosanctis praescriptum, conjunctim, modo, quo dixi, adjuvare cupit, optima quaeque persuasum habeas, velim. Praecipui Theologorum nostrorum pie et prudenter de hoc negotio judicant, et quid de mediis tam generalibus quam specialibus a Te propositis sibi videatur, Inclyto Magistratui aperuerunt, de quo coram aliquando, aut ubi propior nobis fueris, per literas commodius plura. Erfurti nulla, ut putas, Comitia fuere, sed Francofurti ad Moenum nunc iterum Conventus habebitur, non tantum Confoederatorum, sed aliorum quoque Statuum Evangelicorum, tam Germanorum quam Exterorum, ubi etiam Serenissimi Regis Daniae Legati, ut Pacis arbitri, expectantur. Citra dubium etiam Magnae Britanniae Rex Serenissimus Legatum illucmittet, cui Tu, adjunctus comes, negotium illud Pacis, Ecclesiasticum praesertim literis publicis instructus, haut parum forsan promovere posses. Mihi hac viceper valetudinis excusationem interesse non licet. Literis tuis, quas ad Theologos Academiae nostrae Altorfinae Francofurto dedisti, jam pridem illi respondere debuissent. Sed nescio, quâ remorâ impediti responsum tam diu distulerunt, donec Amplissimus Senatus visis literis tuis ad me nunc exaratis hoc officii mihi tandem demandavit, quod eo lubentius in me suscepi, quia Pacem et mutuam Charitatem concernit, quam Servator generis humani discipulis suis legavit, et hoc uno fideicommisso utramque testamenti paginam implevit. Beati, qui eam sancte observare student, inter quos Te cum primis eminere, ingenui sermones tui et actiones haut fucatae satis arguunt. Salutem, quam Reverendo Dn. Sauberto nostro adscripsisti, gratissimam ille habuit, qui cum aliis nostris, Pacem veram et veritatem pacificam sectantibus, Te vicissim plurimum salvere jubet, quod et ego ex animo voveo atque opto, et in hoc omine desino. Dab. Noribergae prid. Kalend. Martil A. C. 1634.

Joh. Saubertus Georg. Richtero. [gap: Greek word(s)] .

Excellentissime et Consultissime Vir, Domine Affinis carissime, recepisti in me laborem eo errore, quem proverbio exposuerunt veteres, Dulce bellum inexpertis. Credideram enim sub tanto historicorum Sole omnia mihi perspicua

fore, et obvia plus satis, sed aliter nunc demumres habet, neque unius dieculae negotium mihi facesso. Dum enim nihil eorum adducere huc constitui, quae classicâ historiarum fide certisque auctorum titulis destituuntur; magnam certe argumenti illius partem, ut vulgo hactenus nota et jactata est, insuper habere atque praecidere: Alia vero aliunde et ex diversis eruere scriptoribus cogor. Atque haec causa est, cur non omnes pagellas hodie praeter opinionem meam sistam. Sequentur autem reliquae propediem, si per officium publicum supplere eas licuerit. Interim T. E. rogo, ut hîc lectionis facere initium et amoris indicium (etiam obeliscis atque unguibus, sicubi opus fuerit) ostendere mihi velit, ad omnia officia T. E. praestanda pro virili paratissimo. 23. Nov. 1630.

Idem Eidem. Salutem a Servatore CHRISTO.

COmmodum accidit, Magnifice Domine Procancellarie, ut ad me partem Thesauri precationum Latinarum eâdem pene horâ mitteres, quâ Sigismundi Evenii, Viri Clarissimi, scriptum [gap: Greek word(s)] Germanicum accepi. Utrumque dici non potest, quantâ me animi voluptate affecerit. Et sane vix caeperam mirari in homine scholis dedito religiosam hanc in Deum pietatem studiumque flagrantissimum aetatem teneram ad omne Virtutis genus flectendi: (nimirum dum silent alii plerique et in occulto latent veluti cochleae, dum caletur.) Cum tu insolito exemplo in admirationem me rapis etiam majorem, plus satis egregio sacrarum lucubrationum specimine testatur, quod

Quapropter Beustii olim et Heugii operas similes demirata sit Saxonia, notum est: Et alterum quidem istum in praefatione ad meditationes ipsius sacras [gap: Greek word(s)] ille Theologus tanti fecit, ut ingenue sit fassus, non par esse ingenium suum tantis laudibus, quas Homo Politicus insigni pietate suâ meruisset, non minor Romano Minutio Felici, quem Lactantius Firmianus et post hunc Div. Hieronymus ob excellentem sacrae doctrinae cognitionem impense commendârunt. Eandem Tibi palmam debebit posteritas Christiana, a qua, si haec et alia id genus edideris, meritissimo tuo optimoque jure nomen JURISCONSULTI PII obtinebis. Nolo hîc fusius ista exponere, vitandae suspicionis [gap: Greek word(s)] . Dicentur alibi. Interim ecce pagellas has, et simul gratias! quas etiam maturius accepisses, si per negotia hujus septimanae licuisset, ubi ne ad aures quidem calpendas, quod ajunt, otium fuit. Feliciter vale, Magnifice Vir, cum Conjunge et liberis suavissimis, et mihi, quod facis, favere perge.

Dab. ex Museo a. d. 21. Sept. A. C. 1634. quo Germaniam fere totam ingenti eventurorum metu suspensam, proh dolor! videmus.

P. S. Obitum Compatris mei Dn. Rinderi (si modo rumor certus sit) deplorare satis nequeo. Viri acris ingenii multaeque in literis industriae Hebraice, Graece Latineque doctissimi, ut non videam, quem ex ordine in hac laudum semita cum eo conferre possim.

Idem Eidem. S. P. D.

MAgnifice et Amplissime Vir, Dn. et Affinis carissime, heri literas accepi Vinariae ab Evenio datas, quibus significatur, Clar. Dn. Duraeum hîc propediem nobiscum futurum esse. Si ita res habet, ut ex adventu Legatorum Anglicorum conjectura est, nihil magis in votis habeo, quam ut in tempore cum illo sermones amicos conferre possim. Non desunt istius desiderii causae praegnantes. Itaque ut T. M. (ad quam ille procul dubio statim viset) de occasione vel me vel ipsum certiorem facere velit, vehementer etiam atque etiam rogo. De Hugone Grotio idem Evenius et istud inseruit, Er habe sich gantz zu unserer Religion et ad sensa Lutheri gewendet, dahero er auch von ihrer Fürstl. Durchl. den Hertzogen von Weinmar, einen Stipendiarium und gelehrten Studiosum Theologiae zu einem Pastorn erhalten, [gap: Greek word(s)] . Valeat T. M. cum tota domo felicissime. 12. Maji 1636.

Idem Eidem. [gap: Greek word(s)] .

MAgnifice Dn. Procancellarie, Affinis et Fautor honorande, incidi ante menses aliquot in Epistolas Dn. Phil. Melanchthonis ad Vitum Theodoricum exaratas, prout eas Vitus Burgerus olim ex autographo ipsius Philippi eleganter transcripsit. Has contuli cum omnibus Epistolarum libris editis, ut secernerem, quae lucem jam antea viderant. Reliquas istas centum et decem facile patiar in manus hominum venire, nisi T. M. aliter visum sit. In hunc enim finem judicium tuum expeto. Urget editionem Dilherrus noster, ut ex adjectis ipsius literis apparet. Feliciter valeat T. M. cum tota domo! 12. Febr. 1640.

P. S. [gap: Greek word(s)] multorum saepe amicitiis obfuisse, Aristoteles et experientia docent. Utinam saepius convenire et de gravissimis rebus conferre Sermones liceret! Ausim asseverare plurimum id emolumenti Ecclesiae et Scholis nostris allaturum. Sed haec sunt fata invaletudinis utriusque. etc.

Richterus Sauberto. [gap: Greek word(s)] .

VEl ex hac salutatione mea jam agnoscis Antistes Reverende et Charissime, Affinis et Amice plurimum honorande, me Epistolas illas male hactenus occultatas PHILIPPI MELANCHTHONIS, Viri multis divinis dotibus, quam diu vixit, ornatissimi, nudius quintus mihi missas, perlegisse. Quod enim ille in Epistola CVII. ultimo suo ex Philomene Graeco Poeta antiquo verbis istis optavit: Idem Tibi iisdem comprecor animitus. Epistolas vero statim cum accepi, lecto licet arthritide affixus, tamen ventriculo quasi famelico, ut epulas mellitissimas, omnes devoravi, mentis, crede mihi, voluptate maximâ. Pro quo beneficio magnas Tibi habeo gratias, habiturus quoque, quas potero maximas, ubi eas publico, quod cogitas, donaveris. Quam grata futura sit opera illa tua Bonis omnibus, multis Tibi persuaderem, nisi ipse longe melius me intelligeres. Quin et Viros jam habes Excellentissimos Hortlederum, Frantkium, Tobiam Adami et Dilherrum, arbitros harum rerum prudentissimos; quorum desiderio non citra moram satisfacere, religio, scio, Tibi erit. Nihil igitur attinet currenti equo calcar addere, aut [gap: Greek word(s)] . Cum primis vero singulares Tibi gratias debebit Respublica nostra, et quae in ea est Ecclesia, CHRISTI sub vexillo militans: Cum epistolae istae omnes et singulae centum et viginti ad Antistitem nostrae, quam dixi, Ecclesiae quondam integerrimum VITUM THEODORICUM sint exaratae. Atque ita quidem, ut de sebus agant ad Ecclesiam ac Politiam pertinentibus non vanis, sed gravissimis, et nulla simul sit, quae non vel sincerae pietatis, vel praeclarae eruditionis, vel prudentiae singularis, vel amoris plane pater ni vestigia habeat expressissima, ita, ut quarum lectio vel erudire vel consolari vel delectare lectorem possit, eumque nonnisi vel doctiorem, vel meliorem, vellaetiorem demittat. Bene sit animae VITI BURGERI, pueritiae quondam nostrae informatoris fidelissimi, qui thesaurum istum manu suâ ab interitu vindicavit: Bene sit illis, qui eum Tibi obtulerunt: Bene sit Tibi, qui praestantiam ejus nemini invides, sed quae Bonorum est natura, omnibus communem esse cupis: Quod certe cum Nominis tui fama immortali fiet. Unicum restat, quod Te rogatum velim, ut quandoquidem multa Graeca sunt immixta, ea in gratiam illorum, qui linguae omnium elegantissimae juxta atque suavissimae sunt ignari, Latine vertas et ad finem libelli imprimi cures, quod idem in Epistolis ejusdem ad CAMERARIUM factitatum nôsti, idque ad exemplum Epistolarum Ciceronis, Plinii, aliorum. Res ut

Tibi, [gap: Greek word(s)] , erit facillima, ita illis, quos dixi, acceptissima. Vale et Salve cum costa et pignoribus dulcissimis. E Museo, quod lecti molestia nonnihil liberatus hac ipsâ horâ gradu testudineo iterum sum ingressus, d. 13. Kal. Mart. A. C. 1640.

P. S. De [gap: Greek word(s)] quod recte mones, fateor et doleo. Atque utinam fata uterque, quantum ad hoc haberemus clementiora. De fructu publico neque ego dubitarem. Sed cum nobis tam saepe, DEO ita volente, sit decumbendum, alios ex Collegis tuis, qui firmioris sunt valetudinis, non frequentius nos invisere, ut fatear, quod res est, non parum miror, cum aegrotos visitare illis ante alios curae esse debeat. Gratum erit, si vel [gap: Greek word(s)] interdum, quod hactenus ob nescio quam causam ab illis intermissum, ad nos divertere placuerit: Ut nihil nunc dicam de charitate Samaritani celebratissima.

Joh. Mich. Dilherr Georg. Richtero.

MAgnifice et Nobilissime Dn. Procancellarie, Domine suspiciende, mihi jamjam Jenâ abiturienti, et ad praedia Academica, quorum mihi, a Dominis Collegis meis, demandata est inspectio, proficiscenti, Juvenis egregius Dn. M. Fabricius M. Vestrae obtulit decades Orationum, quas in hoc Tusculano hac vesperâ avaro oculo perlustravi, et praefiscini dixerim! seculo Augustaeo dignissimas aestimavi. Miratus fui summopere in Viro Politico, mille negotiis circumvallato, tam molliter nostras habitare Musas, quae mori M. T. nunquam sinent. Optârim ex animo, mihi inter M. V. amicos locum concedi. Non equidem mereor; magni tamen illos facio, iisque esse similis cupio, qui merentur. Quo sim in litteras adfectu, Vester novit Saubertus, [gap: Greek word(s)] . Mitterem aliquid lucubratiuncularum mearum, si in hac solitudine possem, potero forsan proxime. Interea M. V. optime valeat, et faveat. Dabam in arce Apoldana. 12. Octobr. 1638.

Richterus Dilherro.

SAl. et Officia. Clarissime Vir, Amicorum exoptatissime. Quod diu in votis habui, ex voto tandem tam abunde mihi contigisse, ipse mihi gratulor, et gaudeo vehementer. Amicitiam dico tuam, quam merito magni facio. Eam enim, (ita arbitror) spondent mihi litterae tuae, ante bimestre ad me exaratae, in quibus humanitatem tuam, cum eruditionis suavitate certantem, etiam atque etiam amplector et exosculor. Fabricio etiam nostro, Juveni laudatissimo, singularem gratiam debeo, quod, nescio quo fato, tam insigne bonum inscio mihi

comparavit. Equidem quae ex inspectione oratiuncularum nostrarum Academicarum tribuenda mihi censes, quanquam de judicii tui dexteritate probe mihi constat, attamen ipse mihi omnium optime notus, non agnosco: Affectum tamen, quem simul prodis haud vulgarem, ingratus sim, si non omni studiorum genere et amore mutuo prosequendum mihi ducam. Quod igitur a viro amico et meliorum litterarum amantissimo expectari potest, bonâ fide Tibi recipio. Plura prohibet ingenii mediocritas, quae inter Reipublicae occupationes, plurimas juxta atque gravissimas, augescere nequit, et utinam tantum non labasceret. Ut nihil nunc dicam de invaletudine, cum qua hactenus conflictandum mihi fuit saepius, hoc praesertim anno, ad finem nunc vergente: Ita ut corpore ex arthritidis primum doloribus, deinde ex renum calculo aliquoties aegrotante, animus quoque ob conjunctionem arctissimam aegrotare cogatur, et sic ad studia reddatur ineptior. Quae etiam causa fuit, cur non citius, quod volebam, ad acceptissimas tuas litteras responderim. Quantos litterarum fructus a Te expectare debeamus, ingenii tui monumenta, etiam ultra Germaniae Oras cognita, publico pollicentur; cui diu Te prodesse omnes vovent boni: Ita merentur vel Contemplationes tuae et Suspiria Pietatis, ut non fucatae, ita doctrinae elegantioris argumenta illustria. Saubertus noster, Theologus inter rariores, calculi doloribus acutissimis lecto iterum affixus, pl. Te salvere jubet. Qui has Tibi reddet, Dn. M. Sebastianus Jacobus Kraus, S. S. Theologiae Studiosus industrius, Tibi quoque modestiae atque diligentiae nomine notus, dignus mihi videtur, qui favore tuo in studiis suis fruatur cum aliis. Itaque Romano more eum Tibi commendatum volo; quod licet in limine amicitiae nostrae audacius forsan videri possit, facit tamen animi tui promptitudo erga Studiosos bonae mentis, ut nullam apud Te sive audaciae sive impudentiae culpam verear. Si quid est, quod me vel tui vel aliorum gratia facere cupis, impera: Experieris animnm gratificandi paratissimum. Vale, et, ut coepisti, amare nos persevera. Dab. Noribergae ad d, 19. Decembr. A. C. 1638.

Dilherrus Richtero.

QUod diu debui, Magnifice Domine Richtere, Patrone magne, vix tandem solvo; metuo, ne inter mala nomina commemorandus. Sed aliquot me itinera abripuerunt: quibus Universitati nostrae, publico nomine, a nonnullis belli ducibus incolumitatem expetebam, successu quidem votis nostris non omnino respondente. Proinde aegrotare coepit tot florentissimorum adolescentum mater blandissima. Quod si quis nobis Aesculapius subveniret, non gallum, sed totam Hecatomben mereretur: sin; patientiâ, quicquid incurrerit,

mitigabimus potius; quam resistemus: et litteris tribuemus, quod superest otii: qui est unus suavissimus pastus animorum. Earum amorem qui, si res adversae incidant, et corpori aegre sit, abjiciunt, Divinam partem sepeliunt: ut plane in veterno cubare, ac praesorbere Lethaeum poculum videantur: dum adscititiâ oblivione semetipsos ac doctrinam mergnnt. Hi non meditatum habent, similes se navis esse: quam si, periculo tempestatis, ad carinam exonerant, saepe citius mergunt, quam si onustam furentibus undis objiciant. Etenim tempestas, quaevis est adversitas; onera, litterae: quibus qui se ipsum spoliat; in potestate aegritudinis est, et ad omnem malorum curam agitur: qui vero, tanquam saburra, iis utitur, periculi securus est, et mediis tranquillus in undis. Vestrates, M. Fabricium et M. Crusium, consalinos et inquilinos meos, non est, quod T. M. mihi commendet: habent me ad nutus suos. Quantum Vobis et Vestris Athenis debeam, saepius perpendo: atque eo nomine Vobis ac Vestris me sane quam lubens impendo. Non dubito, quin M. V. innotuerit J. P. P. adolescens, quem ad omnia excellentia excellens armavit ingenium: illum, sub mea manu, talem spero sementem facturum, ut Vos copiosam aliquando messem inde metere possitis. Mittebatur ad nos, quasi effrenis licentiae adolescens: et, quasi lupi catulus, loris coercendus, mihi commendabatur: ove autem mansuetior factus, ante annos animumque gerit, curamque virilem. Haec nimirum vis est dextrae manuductionis. Ingenia qui non discernit, sed omnia discrimine agit nullo, pessumdat: quod quidem vitium huic seculo est familiarissimum, ubi [gap: Greek word(s)] , ut Galenus loquitur; et eodem collyrio omnibus mederi conantur. Hei! totus docendi ordo hodie inversus est: ut jam olim exclamârunt Doctores nostri, Scherbius et Piceartus. Felix ille, cui vel in capulari senectute mentis oculi aperiuntur. Sed non jam tempus philosophandi. Amor in V. M. meus, et fiducia singularis, liberius me scribere jusserunt. Vale, Amplissime Dn. et me redamare ne desiste. Deus Vos sospitet, ac Rempubl. Vestram, turbulentâ hac tempestate clementer tueatur! Nobilissimum Dn. Grundherrum, et Generum ipsius, Joh. Erasmum Dilherrum, optârim per occasionem officiosissime a me salvere. Dab. Jen. proprid. Calend. April. 1639.

Richterus Dilherro.

SAlut. officiosissimam. Lentum nomen me habes: Fatendum enim est, Dilherre Clarissime, at non malum. Etsi enim quintus nunc labitur mensis, quum ad acceptissimas tuas responsum Tibi debeo, nulla tamen fere effluxit dies, quâ non satisfacere Tibi gestiebam. Quia vero nunc invaletudo, nunc publicarum occupationum moles animum scripturientem saepius retraxerunt, facilem

Te mihi, spero, praebebis: Praesertim quum et ego in exigendis Amicorum literis nunquam rigidior esse soleam. Tantum abest, ut Tibi ullâ silentii diuturnioris excusatione apud me sit utendum. Pergratum autem fuit cumprimis, quod P. nostrum, adolescentem antehac, aliorum potius quam suo vitio, a virtutis via male declinantem, dexteritate tuâ redactum, tum ex tuis, tum ex ipsiusmet literis intellexi, quod gaudium et nobis pariter, ac matri, matronae honestissimae, ut et Vitrico Cl. H. Amico nostro, non e multis, perpetuum DEUS esse velit. Nimirum multum refert, quo pacto animum juvenilem tractes, plurimumque, vel Poeta teste, interest

ut patriae aliquando sitidoneus. In qua arte omnium praestantissima industriam tuam excellere,

merito Tibi gratulamur, et gratias habemus ingentes. Ipsum vero adolescentem, quem salvere jubeo plurimum, etiam atque etiam hortor, ut illam ire viam pergat, et eidem incumbere sectae nunquam cesset. Atque sic de studii nostri promptitudine erga se, nihil est, quod dubitet. Nam ut hactenus, ita porro quoque nihil intermittam, quod e re ipsius fore videbitur: De quo matrem et vitricum, quos dixi, testes ipsi dabo. Quod quidem, quantum ad ipsius attinet literas, quas binas habeo, nunc credo, ipsi sufficiet. Tibi vero alio quoque nomine est, quod gratias agam. Pro M. Krausio, inquam, viro pietatis atque eruditionis laude praestantissimo, qui salvus ante quatriduum ad nos rediit, et post salutem a Te dictam, benevolentiam tuam erga se, ut debuit, admodum praedicavit. Cumprimis vero, quod Nobilissimo Dn. Grundherro tam diligenter eum commendâsti; id quod non parum ponderis habiturum confidimus. Est enim Ecclesiarum ille atque Scholarum Ephorus primarius, Tui longe amantissimus, et salutem, in tuis ad me adscriptam, omnium habuit acceptissimam. Ut vero Krausium, Virum probum et doctum, non parum hac ratione Tibi devinxisti: Ita et nos vicissim omni officiorum genere habebis promptissimos. Lauru quoque tuâ Martiâ, antehac nobis transmissa, novo Tibi nexu nos obligâsti. Et quanquam gratias, quas pro isto quoque munere Tibi debeo, nondum exsolvi, tamen ut et sic nos beare porro, et ingenii tui monumenta plura publico donare velis, rogare nihil vereor. Ita enim frontem ponere, affectus tuus in me singularis facit, vel jubet etiam. Vale, Amicorum charissime. Dab. Noribergae idibus Sextil. A. C. 1639.

Dilherrus Richtero.

PRopterea, Magnifice et Nobilissime Domine, responsionem distuli, quod sperarem, post aestivam diem, auctumnitate semet in temperiem dirigente, me ad Vos excursurum, et tot animos, sanctâ necessitudine mihi copulatos, salutaturum, amplexurum, compellaturum; sed non plurima solum avocamenta, sed et ingravescentia viarum pericula, me retrahunt, spemque meam in proximam veris viriditatem rejiciunt. Interea, qui corpore non possumus, mentibus juncti maneamus, et Deum nostrum, quasi manu facta, precationibus ambiamus; orantes, ut, qui navigamus inter scopulos et sinus, inter vada et freta, rectum cursum teneamus; nec ab aliquo aestu absorbeamur. Statum nostrum harum lator Johannes Krumphar, Altorfii litteris operaturus, poterit recensere, cui dedi libellum N. M. V. reddendum. Non scripsi quidem eum pro Viris doctis; sed pro juvenibus ad doctrinam euntibus: Mitto tamen, ut, quae mea sit in tyrones cura, N. M. V. inde perspiciat. Bene vale, et vive Deo, Reipublicae ac nobis. Dab. Jen. Non. Octobr. Ann. 1639.

Richterus Dilherro.

SAl. Officiosissimam etc. Clarissime et amicissime Dn. Dilherre, Fiat, quod probe monuisti, mentibus, inquam, maneamus conjuncti, qui corpore hactenus non potuimus. Et quandoquidem autumni injuriâ spes nostra decollavit, veris auram faventiorem expectamus, et, ut per eam voti compotes, si Numini ita videbitur, fiamus, simul comprecemur. Pro donariis tuis acceptissimis magnas habeo gratias: Quae, ut juvenes erudire possunt eximie: Ita Viros quoque doctos, si quid mei est judicii, non parum delectabunt. Habent enim Theologi, JCti, Philosophi, atque Philologi, quod inde depromant atque observent. Tam late nimirum ingenii tui felicissimi insignis foecunditas sese diffundit. Deberem, fateor, non verbis duntaxat, sed re ipsâ quoque gratum animum Tibi declarare. Sed ob agelli nostri tenuitatem, quam publicarum occupationum moles sterilescere magis facit, ex alieno mutuare, non puto vituperandum, vel tuae certe aequanimitati non omnino ingratum erit: Praesertim, cum non prorsus alienum videri possit, quod pater ex filii fundo exhibet. Accipe igitur hos adolescentis foetus, immaturos licet, et tuae eruditionis suavitati insipidos: ob amorem tamen nostrum, cui et per se non suavia dulcescere solent, non aspernandos. Nobilissimus Dn. Grundherr salutem abs Te dictam habet gratissimam, Tibique felicitatem etiam atque etiam optat perennem. Fiat. Atque ita

epistolam, ut auspicatus sum, finio. Vale. Dab. Noribergae festo D. Thomae A. C. 1639.

Dilherrus Richtero.

S. Relligioni ducebam mihi, Magnifice et Consultissime Richtere, Patrone magne, nostrum ad Comitia Legatum Dn. Georgium Franzke, Consiliarium Saxo-Vinariensem, Virum supra seculi nostri sortem et sordes emendatum, et quasi quendam nostrorum temporum Catonem, abstinendo vitiis, alios exemplis formantem, Amicum meum charissimum, meis fasciculis non viaticatum hinc ad Vos dimittere. Tu, Vir Mague, libellum parvulum eo, quo soles, animo, i. e. benivolo accipe, et editorem amare ne cessa. Facies Academiae nostrae aliquamdiu fuit funesta. Nam, praeter calamitates belli, vel potius latrocinii, in nostris finibus durissimas, abierunt a nobis in aeternam illam mansionem Dn. Hortlederus, cui ante octiduum, oratione funebri, justa persolvi; Dn. Petrus Theodoricus, et Dn. Ortholphus Fomannus, JCti, ille Decretalium P. P. et Scabinatus ac Curiae provincialis Ordinarius; hic Codicis P. P. Viri clarissimi. Sit vero mens nobis solida, et fides firma, animaque devota; quae ad praesentis adflictionis copiam non moveatur; sed tanquam petra fortis et stabilis, turbidos mundi impetus ac violentos seculi fluctus frangat potius ipsa, quam frangatur; nec tentationibus vincatur, sed probetur. De filio, Dn. Johanne Georgio, ad magna nato et surgente, ac tam pulcris minis praeclara minante facinora, ex animo Tibi gratulor. Omnipotentia coelestis Te ipsi ac ipsum Tibi servet! Perplacuerunt Oratio et Disputatio. Pennescat, adultâ aetate, haec aquila, et firma olim volatu sidera petat! Quod in Epistola ad nostrum Saubertum, [gap: Greek word(s)] , honorificam mei mentionem facere volueris, gratias ago singulares. Uno quasi spiritu libellum perlegi. Quantum discesserunt multi Theologorum a magni Melanchthonis moderatione! Si nonnullorum juvenilem virulentiam cogito: fugit timido sanguen, atque exalbescit metu. Nobilissimo Dn. Grundherro officiosissimam salutem repono: amicissime etiam salvere jubeo filium. Vale cum tota familia, Domine honoratissime. Libellum alterum peto Amplissimo Dn. Doppelmajero, cum salute plurima, per famulum mitti. Iterum vale. Dab. Jen. 9. August. 1640.

Idem Eidem.

QUos amo et veneror, Richtere Magnifice et Nobilissime, Patrone magne, illos nonnunquam, negotiis licet plurimis obrutos, nec opinantes soleo accedere: ut vel Musis gravioribus aliquantisper dent commeatum; vel amicitiae

arctioris recordati exhilarentur. Ne igitur, ô charum et sanctum caput meae interpellationi indignare: cujus causam non invalidam, ut spero, praemisi. Abit ad Vos, visurus suos, M. Daniel Wülferus, juvenis non vulgarium, sed exquisitissimorum studiorum; quemsive in Philosophia, sive in Philologia, sive in Theologia feceris periculum, solertem dabo. Huic bene ego volo facere, si Tu non nevis. Nempe de tuo, inquias. De meo utique ajo. Nam quod tuum est, si amicus es, ut esse scio, meum est. Omne meum est autem tuum: ut inquit ille apud Comicum. Nihil, praeter favorem expetimus: quem nemini unquam denegâsti merenti. Commentatiunculas meas in epithalamium Regium accepisse, nec ingratas habuisse, est, quod gaudeam. Utinam majora dare, vel ingenium, vel tempus, vel statio satis operosa, permitterent! Nam si hoc agere volo, ut debeo; nihil fere horarum possum comparcere. Sine taedio tamen et nausea, quicquid officii ratio imponit, exsequi adnitor, memor illius apud Satyricum: quem te DEUS esse jussit, et humanâ quâ parte locatus es in re, disce. De Teraphim orta inter quosdam concertatio. Per discipulum, Cancellarii Isennacensis filium, juvenem alacrem, tenebris aliquid lucis adfundere conatus sum. Quid praestiterimus, per otium N. V. M. libeat dispicere, nec non columbas Herodianas lustrare. Valde laetor, Crusium nostrum petito suo non excidisse. Spero, hominem non exiguo Ecclesiae emolumento futurum. Vale, Nobilissime Domine, Patrone magne, cum Tuis: et vive hunc pluresque annos alios felicissime, mihique favere perge; amare etiam, si merebor. Iterum vale. Dab, Jenae prid. Calend. Febr. 1641.

Richterus Dilherro.

SAlutem et felicitatem perennem hoc aliisque annis sequuturis quam plurimis, Tibi, DILHERRE Reverende et Clarissime, Amice pl. honorande, ex animi sententia fluere, etiam atque etiam animitus opto, voveoque. Et profecto fateor ingenue, tantum non ad ruborem usque pudefio, quod superiore anno neque literis tuis dulcissimis respondi, neque pro donis tuis saepius transmissis, libellis, inquam, acceptissimis, gratias, quas debeo, persolvi. Nisi ergo hoc unum accipis, quod mente nunquam illud peragere cessavi, quod verbis tam diu intermisi, nihil habeo, quo culpam deprecari queam. Neque enim occupationes Reipublicae crebriores simul gravioresque, quae, ante annum, apud nos in Conventu, quem vocant, Electorali coeptae, nunc Ratisbonae in comitiis continuantur, neque invaletudinem, quae hactenus semel iterumque solenniter me invasit, ulterius allegare apud Te volo; nempe, ut caussas vel vulgares nimis, (quanquam non injustas) vel tales certe, quae non semper amicis temere amantibus

usquequaque probantur. Quicquid sit, ut ingentes me Tibi, pro nominibus jam dictis, gratias debere agnosco et profiteor, easque quam cumulatissime a me exsolvi posse vehementer opto, ita per [gap: Greek word(s)] rogatum Te volo, DILHERRE dilectissime, ne in animum inducas unquam, quasi parum gratae literae tuae mihi accidant, quas non minus, quam donaria adjuncta, semper mihi esse foreque acceptissimas, bonâ fide, Tibi recipio. Juvenem commendatissimum, M. Danielem Wulferum, a quo tuas accepi, et qui has (faxit DEUS feliciter!) Tibi reddit, ut porro quoque in Ecclesiae nostrae emolumentum, quod facis, manu quasi obstetriciâ fovere, et in eo spes nostras, quod Ennius ait, implere velis, pluribus rogarem, nisi ipse hoc idem, quod scio, jam diu est, quum facis promptissime. Perge ita de Republ. et Ecclesia nostra mereri tam praeclare: laudem et gloriam (nullam enim aliam mercedem virtus tua postulat) apud DEUM reportabis ante coeteros. Quin et Senatum populumque Noribergensem in aere tuo habes haut vulgariter. De Teraphim, columbis Herodianis coeterisque rebus obscurioribus, quas plerique vel male vel nunquam intellexerunt, Tu vero ex eruditionis tuae penu egregie enucleâsti, si quid mei est judicii, palmam feres ab omnibus cordate doctis. Nunc haec potissimum caussa mihi est scribendi et materia. Haud ita pridem terrae matri reddidimus corpus M. Joachimi Willii, Theologi et Antistitis apud nos, ad D. Mariae, inter rariores vel paucissimos, cujus anima coelo recepta, cum Christo Servatore vitâ fruitur beatarum mentium sempiternâ. De qua Divina felicitate unice optanda omnibus; ut animae viri DEO charissimi merito gratulamur: Ita cathedrae ipsius multorum luctu hactenus vacuae, alium successorem, qui Reipublic. et Ecclesiae nostrae ita praesit, ut cum ornamento prosit quam diutissime, maximopere desideramus, Numinisque, benignitatem veneramur devote. Spes autem habet bonos, quos inter praecipue vir Nobilissimus D. Ulricus Grundherrus Triumvir, et Ecclesiae Scholarumque Ephorus supremus, (qui Te in oculis fert, jubetque salvere plurimum, cujus jussu haec ad Te scribo) fore, ut per vulnus istud Ecclesiae nostrae, quam optime, quam pulcherrime curari possit, si in locum pie defuncti sanctissimum juxta atque honestissimum succedere non abnueris. Equidem non ignoramus, quo loco nunc sis, et quas vocationes Magnorum Principum hucusque insuper habueris. Sed nec illud nescimus, animum tuum vitae Academicae non ita deditum, multo minus ita Principibus obnoxium, ut non potius in Ecclesiae tandem functionem inclinare sataget, vel non aeque Reipublicae, quae non moritur, ac Principibus, quorum cum vita saepe multa concidunt, addicere sese velit. Multis hoc Tibi persuadere quid attinet, quum ipse omnium optime scias, eundum non quo fata dubia, sed DEI voluntas certissima trahit.

Quid si vocationes istas Principum, ob hoc ipsum, DEUS annullari voluit, ut patriae tandem Reipublicae praesto esses? Rem, quaeso, sancte et accurate pondera, hoc est, nil nisi gloriam JESU CHRISTI, quod facis, ejusque Ecclesiae salutem perpende, et quorum usui potissimum talenta Tibi credita impendere debeas, probe deprehendes. Quanti Lutherus olim et Philippus, censores dexterrimi, fecerint, Ecclesiae in Republ. nostra a concionibus esse, pluribus scriberem, si apud Te, quem nihil in historiis latet, opus esse putarem. Cumprimis vero nôsti verba Philippi crebrius repetita: O Vos beatos, qui in Aristocratia vivitis. etc. Hoc tandem Te rogatum volo, ut quid animi Tibi sit, quam primum mihi respondeas, quo, quid ulterius nobis hac in re sit perficiendum, illis significare possimus, a quorum mandatis, post DEUM, seria haec dependent. Vale, et optatissimis literis tuis nos exhilara. Dabam Noribergae 4. Idus Martii A. C. 1641. altero die post, quam cum pristina valetudine in gratiam redire Divinâ clementiâ coepi. Iterum Vale.

Idem Eidem.

SAlutem Officiosissimam, Clarissime et Excellentissime Dn. Dilherre, Amice plurimum honorande. Quas ante octiduum tandem ad Te misi, redditas nunc Tibi spero: Ad quas quid de functione illa Theologica apud nos, quam jussu superiorum Tibi significavi, responsurus sis, magno desiderio expectamus. Si amorem tuum erga patriam nostram, et quos in ea habes Agnatos, Patronos et Amicos recte novi, repulsam nequaquam feremus: quanquam non nescimus, quot quantaque obstacula remorasque objecturi sint Jenenses, aliique, qui tantum bonum nobis invident: Quorum conatus tamen omnes irritos sperare lubet, modo cum Numinis providentia, cumprimis animum tuum propensum habeamus. Sunt praeter illos, qui Te nôrunt, amant atque colunt, cives tam nobiles quam plebei apud nos quam plurimi, qui solum nominis tui fama incensi, Te Antistitem apud nos videre maximopere desiderant. Non pauci etiam statim post, quam Willius noster Spiritum DEO reddidit, Te successorem ominati sunt, in votis habuerunt, nominârunt, moxque rumor heic et alibi, quasi jam res esset plane certissima, increbuit. Quae omnia, quum non semper erret fama, sed interdum Jove judicet aequo, firmiter ut credamus, faciunt, hoc non citra voluntatem Divinam ita contingere, nec etiam absque DEI O. M. benedictione singulari eventurum; quam Tibi animitus etiam atque etiam optamus et vovemus. Si quos scrupulos contra injectos Tibi sentis, libere, quaeso, in sinum hunc effunde: Dabimus operam, quantum licet, ne quid amplius ambigere Te faciat. Quâ fini haud abs re foret, si quod ante hac semel iterumque

constitueras, hac veris amaenitate efficeres, hoc est, animi ergo ad nos dies aliquot exspatiatum ires; ubi unâ septimanâ plura coram peragi possent, quam per literas aliquot mensibus, aut etiam temporis spatio longiore. Adventum tuum multis optimis Viris, doctis et indoctis, literatorum tamen amantibus quam acceptissimum fore, bonâ fide, Tibi spondeo. Vale, Dilherre Clarissime, et nos, quod facis, ama, qui Te in oculis ferimus. Noribergae, postridie Kalend. April. Anno [gap: Greek word(s)] . 1641.

Idem Eidem.

FElicitatem perennem, Clarissime et Excellentissime Vir, Amice plurim. honorande. Post binas meas, quas de functione Ecclesiastica Reipubl. nostrae, ante dies XV. primum, deinde ante octiduum ad Te dedi, quasque M. Wülferus, curaturum se recepit, en nunc tertias. Et has quidem non unius aut alterius, ut antea, sed totius Amplissimi Senatus jussu, qui heri ita per Decretum censuit, nimirum ut mihi amico, amicâ fide, prius quid animi Tibi sit, quamprimum aperias, ut, si a concionibus huic Reipubl. esse Tibi placuerit, (id quod unice optamus) posthac publico Senatus nomine legitime invitari queas, simulque, quid ad Illustrissimos Principes Wimarienses et Altenburgenses, quorum absque consensu ab ista, quam nunc habes, Profcssione Academica discedere nequis, scribendum hac de re sit, inclytus Senatus decernere possit. Ut igitur certi quid ad Senatum de responso tuo referre mihi liceat, proxime fac, rogo. Eandem hanc Senatus voluntatem Saubertus quoque noster, Antistes et Amicus venerandus, ut Tibi amice significet, in mandatis habet, qui, ut audio, ad Te jam quoque hac de re scripsit, et quid responsurus sis, praestolatur. Si quid monendum habes, quo Illustrissimos Principes tuos Tui caussâ compellandos, ad assensum facilius permotum iri putes, bonâ fide nobis suggere. Dominum JESUM [gap: Greek word(s)] oro, ut cepta nostra adjuvet, et modis omnibus Te fortunet! Vale. Dabam raptim, more meo. Noribergae ad d. X. April. A. C. 1641.

Dilherrus Richtero. Salutem et felicitatem perennem!

NOn opus est, Magnifice Domine Pro-Cancellarie, Patrone magne, silentii excusatione illi, cujus amor supra omne dubium est positus, et manet inexstinctus, tanquam sub cineribus Vestalis favilla. Agnosco autem animo humiliter grato S. P. Q. Norimbergensis in me, tantillum! favorem et honorificum

illud tuum de me testimonium, quod quidem omnia mea merita longissime supergreditur. Amavi, fateor, a teneris Remp. Vestram, ad gravitatem Romanam veterem sapienter comparatam: colui PATRES PATRIAE laudatissimos; dilexi cives honestissimos; quorum alii honore, alii amore, alii beneficiis, alii denique sanguine, me, hominem, certe nec aetatis, nec rarae eruditionis auctoritatisve ascititiae nomine, aut vultus gravitate memorabilem, suum jure meritoque adpellant. Quapropter ut, quo vicissim in ipsos essem affectu, intelligerent, liberos ipsorum, ad nostram hanc Salanam, quaerendae eruditionis caussâ profectos, non humaniter solum excepi; sed, si in domum non potui, in animum tamen recepi, et, quâ esset viâ, ad

contendendum, praecepi; nec quicquam eorum unquam praetermisi, quae e re ipsorum, et in manu mea esse, perspicerem. Nutu hinc Divino fieri existimo; quod, ad proponenda Vobis mysteria coelestia, et docenda dogmata salvifica, me ex hac Universitate, in qua juventuti ultra decennium ad bonam mentem et doctrinam praeeo, in locum pie sancteque defuncti Willii, Amici, atque antehac Auditoris mei desideratissimi, evocare constituatis. Sequar DEUM, DUCEM MEUM; si quem Aulas, Academias, et Urbes alias intrare noluit, ad Vos migrare ita jusserit, ut auspicio Ejus haec geri, deprehendam. Spero autem, Vos hujusmodi conditionibus me vocaturos; quibus, discipulo Praeceptorem surrogaturos, indicetis, et, quibus, ab Illustrissimis Principibus meis, dimissionem ego honeste possim expetere. Optârim insuper haec agi in silentio. Quae enim per cursores Vestros jam in vulgus dimanârunt, multum mihi pariunt molestiarum. Quae Cives, quae Studiosi, quae Collegae, quae ipsi denique Nutritii nostri meditentur, pudor meus aperire non permittit. Hinc, quo longior mora trahetur, eo majoribus mei dimissio impedimentis implicabitur. Summa necessitas, haec non silere, me jubet. Ad excursionem ad Vos, hoc vere, faciendam, Nostri sexcentas essent causas adlegaturi, quibus inhiberent. Quamobrem haec non aliter, nisi per sacra litterarum colloquia, agi posse video. Eo liberius haec ad Te, Richtere Eminentissime, perscribo, quo tenerius abs Te amari me cognovi. Tu, pro singulari tua prudentia, et propensissimo in me adfectu, haec placide accipies, nec a pristino amore tuo quicquam remittes. Precibus pro tua et tuorum salute excubare, et, quibus-potero-cunque officiolis adesse, nunquam cessabo. Vive in JESU nostro, DEO, PATRIAE, et mihi, diu ac feliciter. Dabam Jen. XI. Idus April. 1641.

Richterus Dilherro.

SAlutem Officiosissimam. Clarissime et Excellentissime Dn. Dilherre, Amice plurim. honorande. Quantopere me responso tuo, aliosque exhilararis, dum pro voto et desiderio nostro animum tam promptum ad nos veniendi tandem declarâsti, verbis exprimere satis nequeo. Pro mutui autem amoris nostri magnitudine, vel me tacente, laetitiam haud vulgarem intelligere Tibi licebit, quae ut mox tota nobis contingat, Numinis benignitatem, omnis sincerae felicitatis fontem, etiam atque etiam deveneramur. Hac fini nunc literas simul ab Amplissimo Senatu accipis, quibus, ut ante octiduum fore scribebam, ad functionem istam Ecclesiasticam Reip. nostrae, solenniter neque tralatitie invitaris. Quin et Illustrissimi Principes tui, ut bona cum gratia Te dimittere dignentur, eâ, quâ decet, observantiâ, una rogantur maximopere, quorum dissensus ne spem nostram irritam reddat, sedulo curare tuum est: Et quidem eo majore cum cura, quo magis quasi sinistri quid literae illae Principum, quarum exempla ad Agnatum tuum, Dn. Erasm. Dilherrum, Virum optimum misisti, minari nobis videntur, dum nimirum donis et pollicitationibus detinere Te laborant. Nobis contra in hoc anniti incumbet, ne mutationis istius, quam bene propositam habes, unquam Te poeniteat. Quod ne ullo modo fiat, summus rerum moderator et arbiter, qui hoc negotium ex voto tuo porro quoque dirigere velit, exorandus nobis est, cujus Divinae gratiae et protectioni animitus Te commendo. Vale. Dabam Noribergae ad d. XVII. April. A. C. 1641.

Dilherrus Richtero.

S. Abundantem tuae in me voluntatis significationem, Magnisice et Nobilissime Domine Richtere, Patrone magne, tum ex litteris, tum ex transmissa Inclyti Senatus Vestri Vocatione, evidenter perspexi. Optârim, facultatem mihi eam ab Omnipotente concedi, qua liceat demonstrare, tuorum meritorum me sanctam conservare memoriam, et remetiri ea gaudere. Quid Inclyto Senatui Vestro eâ, qua par fuit, observantiâ et humilitate, a me fuerit responsum, certo N. M. V. constare, existimo. Si, quali statione hîc mihi fuerit decedendum, et cujusmodi munia antehac lubens praeterierim, pensitaverit: non mihi meisque petitis defuturum, spero. Rogo autem Te, Magne Patrone, ut, si quae difficultates, mihi ignotae, hanc spartam circumstent, eas mihi, tanquam Pater filio, significes, nec me quicquam eorum, quae scire me oportebat, celes. Vivo hîc, nemini molestus, nemini adversus, nemini invisus; bonis omnibus (quod praefiscini dixerim, et citra ullam jactantiae, a me alienissimae, suspicionem) desideratus

gratusque; nec quibus me honeste sustentem, fortunulae desunt: quid censes, Amice, filiali cultu observande, si alibi vita mihi, fortassis spe meâ asperior fuerit transigenda? Proinde per omnis tui in me adfectus viscera Te obsecro, totum Te mihi, hoc in negotio, aperias, et Dilherrum ex Te procreatum proponas. Lapis ero: tum quod aeternum haec tacuero, tum quod firmissime haec mihi incidero. Vale in JESU nostro, et ocyus responde, Patrone Magne. Dab. Jenae 2. Maji 1641.

Richterus Dilherro.

SAl. P. Ut nonnullis conditionibus, Dilherre Clarissime, quas literis tuis ad Senatum, haud malo animo, inspersas voluisti, multos, imo plerosque, ne dicam omnes Reipubl. nostrae Proceres, de voluntate tua erga nostram Ecclesiam, dubitare, praeter spem plane fecisti: Ita me aliosque, qui adventare Te tantopere hactenus desideravimus, et vocationem istam rariorem singulari studio (fatendum enim est) curae habuimus, subtristes reddidisti. Amabis autem, credimus, (quae virtus tua est) libertatem hanc nostram et candorem, et quo affectu teneamur erga Te, absque interprete ulteriore, intelliges. Quandoquidem vero illud impetravimus, ut denuo, praeter morem, Sanatus hodie ad Te scripscrit. Tuum nunc erit, eâdem libertate, quid animi Tibi tandem sit, propediem declarare. De conditionibus istis, quas dixi, nobis omnino insperatis, ita velim sentias, ut ex literis publicis haud obscure deprehendes. Quibus illud addo amplius, quod posterioribus tuis, heri opportune mihi redditis, desiderare mihi videris, nimirum nihil esse, quod in tuae spem gratiae non sim facturus. Ut ergo omnia certo scias, quae scire tuâ interest, salarium annuum singulorum apud nos Antistitum ooo. non excedit. Tantundem vero, quandoque extra ordinem, sive ut accidens, quod vocant, contingere, bonâ fide affirmant illi, quibus vere hac de re constat, praesertim si persona, quae a concionibus est, pronunciatione aliisque donis sit accepta, quod de Te certo nobis pollicemur. Conciones vero singulis septimanis habebis binas, die Solis et Mercurii, utrasque mane: Quarum hae, ut frequentiores longe sunt, quam illae: Ita majora etiam commoda eum, qui habet, a civibus, qui audiunt, exinde consequuntur. Impetravit quidem Saubertus noster valetudinis ratione, quum in supremum locum fuit suffectus, ut non nisi unam, die solis nimirum, concionem habeat. Sed et simul, quantum ob hoc ipsi apud cives, qui eum audire amplius non possunt, decedat, sentiendo experitur. Equidem quantum Tu nunc in Academia singulis annis habeas, hodieque nescimus. At tamen nec illud, (quod nequaquam fraudi mihi fore sines) nonnunquam ibi plus promitti, quam praestari: Secus heic, ubi plura

saepius praestantur, quam promittuntur, et ubi quod ministris debetur, justo tempore, etiam durantibus his belli difficultatibus, exsolvitur. De aedibus liberis, et ad studia tua commodis, nihil est, quod dubites. Ipsas enim inhabitabis, quas olim Willius pie defunctus, non ita pridem reparatas, locoque peramoeno sitas. De sumptibus etiam ad iter necessariis, et ne quid ob mobilia nonnulla relinquenda detrimenti patiaris, curabitur. Civilia vero onera, quin aliorum Tui similium, antiquorum juxta et modernorum, exemplo subiturus sis, vel illud Servatoris exemplum omnium maximum, pro se et Petro Staterem solventis, Tibi persuadebit: Subscriptio tandem librorum, quos vocamus, Normalium, quod omnium primum et praecipuum postremo loco ponitur, citra scandalum nullâ ratione omitti potest, quod ne [gap: Greek word(s)] videar, pluribus apud Te demonstrare supersedeo. Hos, quin bonâ fide et salvâ conscientiâ subscribere queas, illa omnia, quae hactenus publice scripsisti, ut alios nullo modo, ita multo minus Te ipsum dubitare sinent. Quanquam ne quid dissimulem non nemo est, qui sub hoc pallio tuo alios male feriatos latitare, et sic per cuniculos adventum tuum, quum aperte non possunt, impedire velle autumet. Atque haec libere et candide, mi Dilherre dilectissime, pro meo in Te amore haud vulgari, ad tuas, ne nescires, volui. Vale, et, quod facis, amare nos persevera. Dab. Noribergae ad d. VIII. Maji A. C. 1641.

Dilherrus Richtero.

S. et O. Quae scripsi litteris superioribus, Magnifice et Nobilissime Domine Procancellarie, Patrone magne, ea fuisse animo accepta commotiore, vehementer doleo. Conditiones istae fuerunt hujusmodi visae, ut quidam haud difficulter obtineri posse, existimarent. Concionem die Mercurii habendam alteri non necessario adhaerere, sed, pro placito Superiorum cum isthac conjungi; subscriptionemque quibusdam antehac ademtam; audiveram. Ab oneribus denique civilibus cum (consuetudine ubivis alias receptâ) immunes sint hîc omnes, qui bona non possident civilia; eâdem immunitate gaudere me posse sperabam. Cum ratio tamen apud Vos longe sit alia: nolim ullam novitatis periculose inducendae occasionem praebere. Crede mihi, Domine honoratissime, ex animo optimo et aperti candoris amantissimo, profecta sunt omnia: qui technas et vafra machinamenta penitus ignorat. Inclyti Senatus Vestri litteras juxta cum meis, ante dies plusculos, ad Aulas deferendas curavi, et interea temporis a Consiliariis responsum crebro et serio petii, nondum vero obtinui. Nil me jam remoratur, nisi Illustrissimorum Principum meorum consensus: sine quo, ut initio M. N. V. monuit, abista, quam nunc habeo, Professione Academica

discedere nequeo. Impetraturum confido, et mihi firmiter persuadeo. Postea Vobis me totum habebitis. Hanc interea moram, quam praecidere non possum, animo benivolo ut feratis, etiam atque etiam rogo atque oro. Vale, Magnifice Dn. Procancellarie, atque inter tuos mihi locum aeternum concede, Dab. Jenae X. Calend. Jun. 1641.

Richterus Dilherro.

SAlutem officiosissimam. Mi Clarissime Dn. Dilherre, Amice honoratissime, dilectissimeque. Dubitationem istam ac incertitudinem, quam priores tuae literae de animo tuo ad nos veniendi prae se ferre videbantur, posterioribus tuis dextre sustulisti: De quo nobis gaudemus Tibique gratulamur. Et quandoquidem nunc consensus duntaxat Illustrissimorum Principum adventum tuum remoratur, propediem et hunc sequuturum confidimus, et sic nostrum Te fore, cum DEO, nobis pollicemur. Faxit Numinis benignitas, ut omnia ex animi sententia succedant, Tibique eveniant quam fortunatissima! In mora modici temporis magnum damnum non esse, ait Ulpinianus. Quamprimum igitur consensum istum, quem necessarium esse scimus, significaveris, quod ut cito fiat, exoptamus, de iis, quae in literis ad Amplissim. Senatum desiderâsti, citra moram certior, votique compos ut reddaris, curabitur. Quod interim ne nescires, ad Te sum scribere jussus. Vale, Vir Excellentissime, mox Antistes, a nobis salutande, et de animo hoc amorisque in Te nostri constantia, quaeso, dubitare noli. Etenim amator non est, perpetim qui non amat. Vale iterum, et, ut mox consensum istum intelligamus, pro amore tuo mutuo, diligenter cura. Dabam Noribergae ad d. IV. Kalend. Junii A. C. 1641.

Idem Eidem.

SAlutem et Offic. Cl. Dilherre, Amice honorande. Diuturnum meum silentium ad literas tuas ante quadrimestre, et quod excurrit, mihi redditas noli interpretari sequius. Praeter impedimenta enim mea solennia, occupationes, inquam, Reipubl. quotidianas, quae, finitis etiam Comitiis, finem non habent accessit invaletudo, proh dolor! familiaris, arthritis molestissima, quae per aliquot septimanas ad omnia officia me pigrum, tardum, et ineptum reddidit, ita ut etiamnum, propter reliquias contumaciores, mihi nondumplane sim restitutus. Sed quod DEO placet, nobis quoque ne displiceat, par est. Neque vero etiam hoc tempore aliud, quod ad tuas respondeam, habeo, quam quod caussas excusationis tuae, cur, quod avide sperabamus, et Tu cupide volebas, tam honorifice vocatus, ad nos non veneris, sufficientes agnoscimus. Si enim preces Principum

insuper habere non licet, quid facias contra jussiones? Legi, quas ad Senatum, ad Duumviros et ad Grundherrum, Senatus Principes, hac de re dedisti: Qui omnes, quod spes nostra de adventu tuo decollavit, aegre mecum ferunt. Ferunt tamen, quod mutare non possunt. Interim absentes licet amorem inter nos servemus mutuo, eumque colloquiis litterariis stabilire ne cessemus. Fabricius noster nunc concionando se exercet, indoctis pariter doctisque acceptus, quem et ad cathedram et ad suggestum foreidoneum, dextre judicâsti. Neque commendationes tuae frustra erunt. In me certe si quid erit, quod optimo Juveni promovendo conducere poterit, lubens meritoque impendam. In locum Tibi destinatum suffectus nuper est M. Johannes Leonhardus Frisch, antea ad D. Jacobi Pastor: Cui nunc alius est surrogandus, adhuc Soli Deo notus. Faciat Dominus JESUS, Ecclesiae caput unicum, ut omnia eveniant feliciter, cujus tutelae Te commendo. Vale, et, quod facis, nos ama. Scribo Noribergâ ad d. XVIII. Decembr. A. C. 1641.

Wilh. Ludwell Georg. Richtero.

MAgnifice et Amplissime Vir, Domine Affinis et Compater plurimum honorande. Is, qui hasce Tibi tradet, Candidatus Juris est, Georgius Ludovicus Frölich, Domini Philippi Andreae Frölichs, JCti celeberrimi et Reip. Ulmensis Consiliarii gravissimi, filius, qui, postquam per integrum quinquennium tam apud nos quam in inclyta Marpurgensium Universitate humanioribus studiis et in primis Jurisprudentiae non contemnendam impendit operam, ante Menses duos quasi postliminio ad nos reversus, nomen suum heri apud me professus est, et commendatitias ad Te petiit. Cujus honestissimae petitioni uti vel officii ratione deferre omnino debui, ita Tibi eundem de meliori, quod ajunt, nota lmque commendo, obnixe rogans, ut ipsum favore solito complecti, laudabiles ejus conatus authoritate tuâ juvare, et mihi Collegisque meis facultatem, ea, quae leges nostrae hac in re exigunt, peragendi, concedere non dedigneris. Quo beneficio non tantum Candidatum, qui gratâ id agnoscet mente, sed etiam Ordinem nostrum, jam antea obstrictissimum, arctius Tibi devincies. Vale, Vir Magnifice, et me, quod facis, ama. Dab. Altorf. XI. Calend. Decembr. Anno M DCC L. Ipso natali meo sexagesimo primo.

Richterus Ludwell.

EXcellentissime, Consultissime et Spectatissime Domine Decane, Affinis et Compater plurimum honorande. Ut de Candidato isto, Georgio Ludovico

Frölich, Amici nostri veteris honoratissimique filio non degenere, nullus dubito, quin per quinquennium istud, quod in nostra, et Marpurgensium Academia Jurisprudentiae studio impendit, tales profectus fecerit, quales in Candidatis, qui se publice probari contendunt, requiruntur: Ita certe gaudeo, Amplissimo ipsius Parenti felicitatem istam contingere, ut in filio eosdem honores videat, quos ille tot jam annos maxima cum laude gessit. Lubens itaque meritoque petitioni Vestrae annuo, et ut Candidatus iste praestantissimus ad examina privata publicaque juxta praescriptum Legum nostrarum, admittatur, officii ratione concedo. Quod quam felicissime evenire animitus opto, Tibique natalem tuum sexagesimum primum, cum multis sequentibus, quam fortunatissimum comprecor. Vale, dictabam e lecto podagrico die 23. Novembr. A. S. M DCC L. Norimbergae.

Ludwell Richtero.

QUamvis hi duo Candidati, Henricus Westorp et Theophilus Schreiber, Mindani, qui nudiustertius nomina sua apud me professi sunt, commendatione indigere magnopere non videantur: Attamen petentibus ad Te commendatitias negare vel officii ratione non debui. Nam ut morum elegantiam et natalium honestatem taceam, vixerunt in diversis Germaniae Universitatibus, Rintelensi, Helmstadiensi et Altorfina nostra ultra quinquennium, et ita vixerunt, ut tempus non compotationibus, debacchationibus aut digladiationibus, more, an errore hujus seculi maxime pudendo, consumserint, sed lectiones qua publice qua privatim frequentando, ut et opponendo ac respondendo verae, non simulatae Philosophiae, id est, Divinae Jurisprudentiae nostrae haud vulgarem impenderint operam, eaque ediderint specimina, ut summos in Utroque Jure honores non immerito ambire videantur. Quare majorem in modum Te rogatum volo, ut Candidatos hosce et ipse pro solita benevolentia voti damnare, mihique et Collegis meis facultatem, ea, quae Leges nostrae requirunt, exequendi, concedere haud gravatim velis. Quod non tantum Candidati gratâ mente agnoscent, sed et ordo noster non exigui beneficii loco habebit. Vale, Vir Magnifice, et Reip atque Universitatis bono perenna. Dab. Altorf. postridie Calend. Decembr. Anno M DCC L.

Richterus Ludwell.

DIgnos esse Candidatos istos duos, Henricum Westorp et Theophilum Schreiber, Mindanos, commendatione tuâ amplissimâ, quâ virtutem et eruditionem eorum in nostra aliisque Germaniae Academiis publice probatam

contestaris, ipsi quoque alloquii sui elegantiâ et dexteritate coram demonstrarunt. Atque ita simul fidem fecerunt, ut nullus dubitare queam, quin obtinere mereantur, quod honeste petunt, et legitime ambiunt. Cum igitur mearum partium sit, conatus ejusmodi laude dignos pro virili adjuvare, et spem gloriae quam Candidati tales ex studiorum laboribus sibi pollicentur, fovendo promovere, licentiam consuetam, ut se Facultati Vestrae ad examina consueta, qua publice qua privatim sistant, officii ratione lubens concedo, simulque votum meum solenne addo, ut haec omnia, DEI Opt. Max. benignitate, quam felicissime perficiantur! Vale, et, quod facis, nos ama. Dictabam e lecto podagrico, quo me hactenus extricare nondum potui. Norimbergae 3. Decemb. A. S. M DC L.

Ludwell Richtero.

GRatulor Universitati nostrae, quod dum alibi Studiosi tumultuantur, aedes oppugnant, caedes committunt, nostri studiis invigilare, et qua publice qua privatim egregia edere specimina malunt. Cujus rei evidens exemplum habemus, non tantum in promotione Baccalaureorum propediem celebranda, sed etiam in Facultate nostra, dum quartus Candidatus, Martinus Heider, Freystadio Silesius, heri nomen suum apud me professus est. Postquam enim is per integrum octennium in diversis Germaniae Universitatibus, Francofurtensi, Regiomontana, Jenensi, Lipsiensi et Altorfina nostra sedulam humanioribus literis, et in primis Jurisprudentiae navâsset operam, tandem jussu Parentum atque propinquorum consilio summos in Utroque Jure honores modeste ambivit, et ad consucta examina se admitti petiit. Cujus honestissimae petitioni uti ego, quantum in me fuit, lmque detuli; ita nullus dubito, quin Tu quoque conatus ejus authoritate tuâ probaturus, nobisque licentiam, desiderio ipsius secundum Leges nostras satisfaciendi, promte concessurus sis. Idque ut facias, nomine Facultatis nostrae eâ, qua par est, observantiâ etiam atque etiam rogo; simulque gratum animum et ad quaevis officiorum genera paratissimum bonâ fide promitto. Vale, Vir Amplissime, et Universitatem nostram, hoc in primis tempore, quo invidia non mediocri absque culpa sua premitur, Tibi habe quam commendatissimam. Dab. Altorf. III. Non. Decembr. Anni M DCC L.

Richterus Ludwell.

UT specimina ista publica Studiosorum diversorum, laude digna, eosque inter Candidatorum praesertim doctissimorum, Academiam nostram non possunt non exornare plurimum, ejusque famam, a variis invidiae ventis, quibus

hoc tempore male feriatorum nonnullorum, ignorantia dicam, an malitia? circumflatur, egregie vindicare: Ita sperandum nobis est animo excelso, fruftra tandem fore conatus istos malevolorum, et vel invidiam ipsam tandem ingenue manus daturam, atque officinam nostram literarum celeberrimam, quam e medio tollere non potest, amore et honore denuo prosecuturam esse liberalius: Quâ fini, quicquid est mearum virium, DEI O. M. ope adjutus, nunquam non impendam. Faxit Numinis clementia, ut id tam feliciter quam prompte nunc Candidatum hunc quartum, Martinum Heiderum, ad Te remitto; de quo quin dignus sit, qui, voti compos, ad examina consueta pro summis in Jure nostro honoribus legitime consequendis admittatur, et literae tuae commendatitiae, et alloquium ipsius eruditum, ambigere me non sinunt. Licentiam igitur istam se sistendi, officii ratione lubens meritoque concedo, ad alia quoque officia Vobis paratissimus, cum voto successus fortunatissimi exoptatissimique. Vale. Dab. per DEI gratiam, post morbum VI. hebdomadum, meliuscule habens. Noribergae ad d. XIV. Decemb. A. S. M DCC L.

Ludwell Lichtero.

NOn fefellit spem nostram Georgius Ludovicus Frölich, J. U. Candidatus praestantissimus, sed ita tam in tentamine quam examine (quod vocant) rigoroso nobis eruditionem suam et scientiam Utriusque Juris probavit, ut merito suo etiam ad tertium, Disputationem videlicet publicam sine Praeside habendam, admissus fuerit. Is itaque Disputationem suam de Transactionibus hisce diebus mihi obtulit, quam juxta praescriptum Legum nostrarum perlegi, et perlectam censurae tuae gravissimae lmque submitto, obnixe etiam atque etiam rogans, ut quemadmodum in concedenda licentia singularem favorem erga Candidatum satis declarâsti, ita hac quoque in re conatus ejusdem juvare et promovere velis. Quod grato animo tam Candidatus, quam nos agnoscemus. Vale, Vir Magnifice, et me Tui studiosissimum ama. Dab. Altorf. XVIII. Calend. Januar. Anni M DCC LI. quem Tibi Tuisque felicissimum ex amimo precor.

Richterus Ludwell.

QUod Dn. Frölich profectus suos in Studio Juris cum laude Vobis probavit, ipsi gratulor. Disputationem ejus Inauguralem de Transactionibus, quam heri ante caenam cepi et suffragio Vestro dignam deprehendi, imprimendam publiceque habendam remitto. Si de tempore promotionis, aut Candidati proposito, certi quid habes, ut mature mihi significes, rogo, quo de Oratiuncula

aliqua commoda quia per occupationes publicas non semper licet, cogitare, et si DEO O. M. visum fuerit, actui publico, vel in honorem Dn. Parentis, mihi amicissimi, ipse, cum Dnn. Scholarchis, interesse queam. Vale. Dab. Noribergae XVIII. Decembr. A. S. M DCC L.

Ludwell Richtero.

QUod in nuperis tuis jusseras, ut, si de tempore promotionis, aut Candidati proposito, certi quid haberem, mature significarem, id hisce quam brevissime expediam. Accepit a Dn. Parente suo hisce diebus Candidatus literas, quibus ipsum hortatur, ut promotionem suam, si fieri posset, sub exitum Januarii imminentis, certas easque gravissimas ob causas, instituat. Quod propositum ante triduum cum Nobiliss. Dnn. Scholarchis, Dn. Im Hofio et Dn. Kressio, praesens in curia communicavi; quorum uterque annuere huic proposito nostro videbatur: Erat mihi tam animus et Te quoque accedere et consensum tuum coram explorare, sed negotiis nonnullis et in primis praesentiâ Dn. Baumgartneri impeditus id intermittere coactus fui. Quapropter praemissâ excusatione solenni, Te etiam atque etiam rogo, ut si commodo tuo fieri possit, et ipse tempus istud approbes, et communicatis cum Nobiliss. Dnn. Scholarchis etc. consiliis, de die quoque (27. vel 28. Mensis Januarii) certum quid statuas, mihique quamprimum vel tribus verbis indicare ne graveris, quo et ipse de iis, quae ad hanc rem pertinere videbuntur, mature cogitare possim. Optarem cum Nobiliss. Dnn. nostris, et Te quoque solennitati huic interesse posse. Quod ut fiat, Divinum Numen supplex veneror, ejusque protectioni Te cum tuis charitatibus, me vero favori tuo commendo. Dab. Altorf. VII. Calend. Januar. Anni M DCC L.

Richterus Ludwell.

PErgratum fuit, quod de proposito Dn. Frölichii, Candidati praestantissimi, qui ad finem Januarii actum promotionis suae instituere cogitat, certiorem me fecisti. Quod tempus ubi Nobilissimis Dominis Scholarchis, ut audivi, commodum fuerit,, mihi quoque, si DEUS vitam et valetudinem concesserit, placebit. Quanquam de adventu meo, ob vitreae valetudinis fragilitatem, nihil habeo certi, quod asseram: In votis tamen hoc habeo unice, ut officio meo fungi ipse queam. Neque quicquam intermittam, quod ad id obtinendum pertinet. Faxit Numinis clementia feliciter; cujus protectioni Te animitus commendo. Vale. Dab. Noribergae ad d. XXVIII. Decembr. A. S. M DCC L.

Ludwell Richtero.

QUamvis non dubitem, quin, vel me tacente, Candidatum hunc Hieronymum a Cöllen, Norimbergensem, habeas Tibi quam commendatissimum, attamen quia Leges nostrae id exigunt, et ipse commendatitias ad Te a Facultate nostra petiit, vel officii ratione id negare neque potui, neque debui. Quippe cognita mihi est ipsius modestia et in studiis, in primis Juridico, adhibita diligentia, dum in diversis Germaniae tam inferioris quam superioris Universitatibus, veluti apud nos Altorfii per integrum quinquennium, Gröningae, Lugduni et Lovanii per triennium vixit, et ita vixit, ut certa me spes teneat, ipsum summos in Utroque Jure honores omnino merito suo ambire. Quare majorem in modum Te rogo, ut, pro solito favore erga nos et Candidatos nostros, mihi Collegisque meis facultatem Candidati hujus profectus explorandi, et alia, quae Leges nostrae requirunt, exequendi, haud gravatim concedere velis. Quo beneficio tam Candidatum quam Ordinem nostrum, jam antea multis nominibus obstrictissimos, arctius Tibi devincies. Vale, Vir Amplissime, et me, quod facis, ama. Dab. Altorf. pridie Calend. Februar. Anno M DCC LI.

Richterus Ludwell.

QUem, a reditu suo in patriam, a multis commendari audivi, ejus virtutem et eruditionem tuo quoque praeconio condecorari dignumque censeri, qui ad probationes Academicas, pro consequendis honoribus summis, admittatur, ex literis tuis intellexi. Fidem quoque fecit Candidatus ipse, Hieronymus, inquam, a Cöllen, alloquio suo erudito, ex quo ut ambitum ejus legitimum, ita et merita digna ad id, quod cupit, deprehendi. Lubens itaque merito, officii ratione, facultatem, quam petit, sistendi se examinibus consuetis concedo, successus felicitatem, quam spero, animitus etiam comprecans. Vale. Dab. publice et privatim occupatissimus, Noribergae ad d. V. Februarii A. S. M DCC LI.

Ludwell Richtero.

NOn fefellêrunt spem nostram Candidati praestantissimi, Dn. Henricus Westorp et Theophilus Schreiber, sed tam in examine rigoroso quam tentamine ita nobis eruditionem suam et Juris Utriusque scientiam probârunt, ut ad examen quoque publicum, sive Disputationes sine Praeside habendas, merito admissi fuerint. Disputationes igitur suas (ille de Mero Imperio, hic de Homicidiis eorumque Paenis) hisce diebus mihi obtulerunt, quas ego perlegi, nec quicquam

vel bonis moribus vel principiis Juris contrarium in iis deprehendi, ideoque eo lubentius censurae tuae gravissimae, ex praescripto Legum nostrarum, submitto, obnixe etiam atque etiam rogans, ut quantum per valetudinem et occupationes publicas (quibus districtissimum Te esse non ignoro) licet, et ipse eas perlegere atque authoritate tuâ approbare non dedigneris. Praeterea Candidati jussu Parentum suorum supremos in Utroque Jure honores assumere in animo habent, ideoque a Facultate nostra petiêrunt, ut dies promotioni quamprimum, et, si fieri posset, adhuc ante Festum Paschatos praefigeretur, ut ex Dn Schreibero, qui hasce Tibi reddet, ipse pluribus cognosces. Verum cum haec res a consensu tuo et Nobiliss. Dnn. Scholarcharum ratihabitione potissimum dependeat, ad Te Candidatum remittere simulque rogare volui, ut consilio et auxilio ipsi adesse, et, quantum in Te est, voti compotem reddere haud graveris. Id quod Candidati gratâ mente agnoscent, et ego quoque pro viribus demereri studebo. Vale et me Tui studiosissimum ama. Dab. Altorf. IV. Idus Febr. A. M DCC LI.

Richterus Ludwell.

REmitto Disputationes duas Inaugurales, Westorpii et Schreiberi, Candidatorum Doctissimorum, de mero Imperio et Homicidio, in quibus nihil est, quod publicam editionem impediat. Neque dubito, quin quaestiones nonnullas difficiliores illi probe defensuri sint, licet nonnunquam contradicentes habeant JCtos magni nominis. De tempore promotionis cum Domino Schreibero plura contuli, quae ex ipso intelliges. In me, volente DEO, nulla erit mora. Sed num ante Paschatis Festum fieri possit, ex caussis, quas Candidato probavi, dubito. Immo scire me hoc certo, quod omnino fieri non possit, non frustra existimo. Itaque suadeo, ut octiduo post Pascha publica solennia, ubi DEO O. M. ita visum fuerit, instituant; quod tempus et Nobilissimis Dominis Scholarchis, et mihi, spero, commodum accidet: Quod ut feliciter fiat, numinis clementiam etiam atque etiam oro atque veneror. Quid tandem statueritis, tempestive ut mihi significetis, rogo. Vale. Dab. Noribergae XII. Febr. A. S. M DCC LI.

Ludwell Richtero.

LItteras tuas una cum Disputationibus Inauguralibus recte accepi, easque ut mature typis exscribi possent, Candidatis Statim reddidi. Tempus promotionis quod attinet, retulit quidem Dn. Schreiberus consilium tuum fideliter, sed simuladdidit, consilio tuo etiam cum Nobilissimo Domino Proto-Scholarcha locutum fuisse, eique tandem diem undecimum vel decimum tertium Mens. Mart.

(quem Candidati mallent, si commodo Vestro fieri posset) non omnino displicuisse. Quapropter Te Candidatorum nomine majorem in modum rogatum volo, ut, communicatis cum Nobilissimo Dominorum Scholarcharum Collegio consiliis, certi quid hac de re statuatis, mihique vel per puerum hunc vel per ordinarium tabellarium nostrum id significare haud gravatim velis. Vale, Vir Amplissime, et me amare persevera. Dab. Altorf. Idib. Febr. Anno M DCC LI.

Richterus Ludwell.

QUod per famulum, qui tuas hodie mihi reddidit et nunc Altorfium rediit, fieri non licuit, nunc per tabellarium, ut petiisti, significo. Nimirum, a Nobilissimis Dominis Scholarchis hac ipsâ vesperâ per Amanuensem intellexi, placere illis diem XI. Martii, quo, volente DEO, actus promotionis, ad quam Candidati Praestantissimi, Westorpius et Schreiberus, anhelant, institui debeat. Quod nec mihi displicet, quamvis octiduum post Pascha commodius putârim. Sed quia Dominis nostris ita videtur, qui laudatissimis Candidatis merito gratificandum censent, et ego in voluntate eorum acquiescens, cum DEO operam dabo, ne quid morae per me injiciatur. Quanquam vero invaletudinis, vel reliquiarum ejus continuatio diuturnior, nec ante nec post Pascha certi quid sperare, multo minus promittere me sinit: Attamen DEUM Opt. Max. veneror et oro, ut voluntati satisfaciendi officio meo facultatem quoque addere non dedignetur; et, ut omnia quam felicissime perficiantur, pro benignitate suâ nobis concedat. Vale. Dab. Noribergae XI. Februarii, A. S. M DCC LI.

Ludwell Richtero.

PRaestantissimus Juris Candidatus, Dn. Hieronymus a Cöllen, tam in examine quam tentamine ita nobis probavit suam in Utroque Jure scientiam, ut ad Disputationem quoque publicam sine Praeside habendam merito admissus fuerit, Is itaque Disputationem de Redditione Rationum erudite conscriptam hisce diebus mihi obtulit, quam ex Legum nostrarum praescripto perlegi, et perlectam censurae tuae gravissimae lmque submitto, obnixe etiam atque etiam rogans, ut et ipse, quantum occupationes tuae (quas prolixiori hac Disputatione invitus interrumpo) permittunt, eam perlegere, et authoritate tuâ approbare, eamque vel mihi remittere vel Candidato, qui hasce procul dubio ipse redditurus est, restituere non dedigneris. Id quod summi beneficii loco habebit Candidatus, et datâ occasione grata mente agnoscet. Vale, Vir Magnifice, et me Tui studiosissimum ama. Dab. XII. Cal. Matt. Anno M DCC LI.

Richterus Ludwell.

DIsputationem istam Inauguralem, de Redditione Rationum, singulari diligentiâ conscriptam, publice imprimendam habendamque remitto. Neque dubito, quin Auctor eruditissimus illud ipsum eâdem dexteritate defensurus sit, quâ laude et industriâ materiam juris utilem atque necessariam hinc inde conquisivit. Fiatfeliciter. Vale. Dabam Noribergae, XXVIII. Mart. A. S. M DCC LI.

Ludwell Richtero.

ITerum Tibi in eadem causa molestum me esse officii cogit ratio. Obtulit enim mihi hisce diebus Martinus Heider, Candidatus Juris eruditissimus, Disputationem suam Inauguralem de Pudicitia ejusque Juribus etc. Eam igitur statim perlegi, et diligentissime quidem conscriptam, sed non pauca satis difficilia, nonnulla etiam admodum controversa, continere deprehendi. Quae omnia ut et ipsam Disputationem ex praescripto Legum nostrarum censurae tuae gravissimae merito submitto, obnixe etiam atque etiam rogans, ut et ipse, quantum per valetudinem et occupationes licet, eam perlegere et quamprimum remittere non dedigneris. Id quod non tantum Candidatus, qui reditum ad suos parat, summi beneficii loco habebit, sed et ego omnibus modis demereri studebo. Vale, et me amare persevera. Dab. Altorf. V. Calend. April. Ann. M DCC LI.

Richterus Ludwell.

ITa est, ut scribis. Non pauca satis difficilia, nonnulla etiam admodum controversa, in Disputatione ista Inaugurali de Pudicitia ejusque Juribus continentur. Quia vero Candidati eruditionem laude dignam arguunt, ingenio ipsius defendenda ea relinquimus, quae contra bonos mores et principia Juris passim recepta non impingunt, neque veritati manifestae repugnant. Haec, ut decet, considerans, illa verba, quae CHRISTI sunt, non Pauli: Qui aspexerit mulierem etc. in thes. XXXIV. correxi. Sic ferendum non est, quod in fin. thes. XLI. ex Sanchez. asserit, matrimonium in solo primo gradu ascendentium et descendentium irritum esse, in caeteris non item; quod juris naturae ductu nec Ethninici saniores permittunt. Itaque expungendum. Eodem modo et A. in thes. XLIII. ubi de Abrahamo per FOR TE statuit, quod citra dubium verissime dicendum in principio thes. LIX. errore pennae scripsit, de pluribus foeminis uni viro jungendis, quod de pluribus viris uni foeminae jungendis, scribere voluit et debuit. Haec si emendantur, reliqua, ut dixi, ipsius defensioni publica relinquenda,

ubi ingenium, quod ostendit, exhibebit. Vale. Dab. Noribergae postridie Calend. April. A. C. M DCC LI.

Georg. Richterus Nic. Rittershusio.

S. P. Clariss. et Consultissime Dn. D. Rittershusi, Amice plurimum honorande etc. Paucas istas pagellas (pluribus enim Te simul obruere incivile, ne quid amplius, foret) curarum mearum indices, quibus animum hunc, temporis injuriâ officiique difficultatibus saepe non leviter perculsum, sublevare soleo, ut haut gravatim perlegas, et judicium tuum, quod ob insignem pietatem et eruditionem excellentem tanti facio, quanti Parentis tui praeclarissimi p. m. fecerunt boni et cordati quique, uno alterove disticho adscribas, etiam atque etiam rogo. Bene vale, et hanc impudentiam amori in Te singulari tribue, qui Virtutum tuarum sum amantissimus atque observantissimus. E Museo Cal. Junii 1635.

Rittershusius Richtero.

VIr Magnifice et Amplissime, reverende Fautor. Ex transmissis pagellis, quas magnâ animi voluptate legi, perspexi, quibus studiis perculsum gravissimi officii difficultatibus animum sublevare soleas, quo animi mentem referas, quaeque leniendo dolori, quem ob tristem et miserabilem Ecclesiae patriaeque faciem juxta Tecum omnes boni capiunt, remedia adhibeas. Nihil potest a Te fieri melius, efficacius, fructuosius ad excitandam, alendam, augendamque pietatem hoc tempore tantum non intermortuam. Quam esset optandum, ut hodie, qui vel esse vel audire saltem, non dico magni pietatis magistri, sed Christiani volunt, eodem Spiritu ducerentur, neve pietatem verba, ut lucum ligna putarent. Similem et maxime geminum laborem olim suscepit Cl. Vir Rutgerus Rulandus JC. Amicus meus magnus p. m. ediditque libellum, quem Planetas Christianos inscripsit ob formidolosum illum titulum a Casp. Finckio Theologo reprehensus. Verum tua haec industria tantum illius laborem superat, quantum Sanctissimi veteris Ecclesiae Doctores et pii Patres, quorum precationes et vota Tu collegisti, Juris Consultos et Politicos nostri aevi, alias magnos Viros, Carol. Paschalium, Mynsingerum, Beustium, Heigium, e quibus ille suum opus construxit. Itaque Magnif. et Ampliss. Vir Te oro, ut librum sanctissimum et vere gemmeum ad publicam utilitatem in lucem edas. Testimonium pectoris tui Christianâ pietate incensi ad posteros praebebit sempiternum. Quod inter tantos Viros Parentis etiam mei p. m. honorificam facis mentionem,

ita mihi profecto cor feriisti, ut lectioni illius lo ci illacry marer. Rem gratissimam fecisti non mihi solum, qui illi similem me esse opto (ea fuit illius pietas, virtus, eruditio) sed et ipsis manibus Doctoris quondam tui. [gap: Greek word(s)] , ut inquit Poeta. Non omissurus eram uno atque altero disticho cultum meum testari, si vel mediocris Poeta essem. Naturâ ad haec studia factus non sum: Naturae autem defectum industriae supplere jam nunc, et etiam pauculos ac male tornatos versus extundere si velim, nequeam, quin et Tibi, Amplissime Vir, et mihi maxime dedecorum videtur, ut meam in hoc genere imperitiam apricer. Liberior tamen a gravissimis et molestissimis curis, videbo, num expectationi de me tuae voluntatique satisfacere queam. Bene Vale, Magnifice et Amplissime Vir, reverende Fautor, meque, ubi mereri videbor, amare perge. Scrib. 4. Junii 1635.

Richterus Rittershusio.

SAl. et Officia. Mi Clariss. et Consultissime Dn. D. Rittershusi. Ex epistola illa eruditissimi Gronovii nostri, quam non ita pridem arthritidis doloribus lecto affixus, et ad omne scriptionis officium ineptus per Johannem Fabricium, Juvenem Ornatissimum, legendam Tibi misi, intellexisti, credo, quid Gronovius, quem laudavi, supra aetatem mire doctus, abs Te desideret. Nimirum ut Casauboni, literatorum Principis, epistolas, quas olim ad Dn. Parentem tuum, Virum maximum, p. m. exaravit, ipsi communicare velis, quo editio dictarum epistolarum, quam Lugduni Batavorum adornare studet, plenior atque commendatior succedat. Ad quam petitionem, ut mihi videtur, non insuper habendam, quid Tibi videatur, ut paucis mihi significes, rogatum Te volo. Animus enim est, postquam morborum cruciatus (non enim unus tantum me invaserat) per DEI gratiam nonnihil remiserunt; quanquam hodieque reliquias sentio pertinaciores et tantum non recidivas quasi concatenatas; ad epistolam illam propediem respondere; ad quod animi tui explicatione opus mihi est, quam ut maturare haut graveris, iterum rogo. Vale, Amice honoratissime, et, quod facis, amare nos persevera, qui, dum vivam, ero Tui omni amore studiosissimus.

P. S. Filium unicum quem nuper coram Tibi commendavi, brevi, volente DEO, ad Vos mittam, vel adducam ipse. Interim responsum tuum ad has expecto. Noribergae 19. April. A. C. 1637.

Rittershusius Richtero.

SAl. et observantiam. Nobilis, Amplissime et Consultissime Vir, reverende Fautor. Exhilarâsti mihi animum epistolâ tuâ, quae ex morbo convaluisse Te declaravit. Sed hoc gaudium meum Clariss. Collega meus, D. Ludwell, temperavit, referens, Te nondum satis confirmatum a morbo, quod ut brevi fiat, unice optamus, ardentissimis votis DEO salutem tuam commendantes. Ex literis Gronovii, quas nuper legendas misisti, libenter intellexi illum, memorem mei, veteris amiculi, vivere et valere. Ego certe sic erga hominem affectus sum, ut optârim plurimos soles cum illo condere, jucundissimaque colloquia perpetuare, ita me cepit suis dotibus, quas ex supervacuo Tibi commemorem, quippe qui multo me penitius eas noveris. Et re literaria facit, quod provinciam suscipit colligendi et edendi literas magni Herois, Casauboni. Possem augere editionem non exiguo numero epistolarum ad Patrem meum p. m. Remum, Caselium, Scip. Gentilem, lumina seculi hujus, sed illae haerent apud fratrem Georgium in cella arcis Onoldinae putrescentes, blattarum et tinearum epulae, quibus eam eripiam, quamprimum ille Culmbacho Onoldum redierit. Sunt enim dignae legi a quamplurimis et ad posteritatem propagari. Equidem, ut Tibi Nobilissime et Ampliss. Vir, animi mei sensum aperiam, ipse jamdudum consilium cepi colligendi magni Casauboni literas ad Germanos scriptas [gap: Greek word(s)] , quarum esse tantum numerum scio, ut justum corpus facile queant efficere. Sed de hoc tuum esto judicium, et plura coram, ubi ad nos veneris cum filio, cujus studia et mores curae mihi summae fore, scito certus, quemadmodum benevolentia erga me tua et sollicita commendatio postulat, illum amare cupio. Vale, mihique favorem tuum perenna. Altorfii 24. April. 1637.

Idem Eidem.

NObilis Amplissime et Consultissime Vir, Fautor suspiciende. Singularis tua in me benevolentia fiduciam meam firmat, ut non verear reprehensionem brevitatis, quam imbecillitas virium impetrat. Necessitatem scribendi fecit Candidatus noster Cl. Kobius oblatâ Disputatione suâ Inaugurali, quam ego, memor moris et officii mei, Amplitudini tuae mitto. Gratam eam fore constantia amoris erga illum sperare jubet. Non est socordiae, quod nihil de illo addo: Occupatissimi uterque sumus, ille in amore, ego in curanda valetudine. Amor illum perendie ad Vos trahet, ut repetat Disputationem, ut exhibeat jucunditatem praesentiae suae. Bene et feliciter vale, Nob. et Ampliss. Vir, meque, ubi mereri videbor, amare perge. Altorfi 5. Cal. Sept. Anno 1637.

Richterus Rittershusio.

ETsi literae tuae, ut Ciceronis Orationes et versus Aristophanis, quo longiores sunt, eo magis acceptae esse solent: In tua tamen excusatione longe aequissimâ, quâ invaletudinis reliquiae brevem Te esse jubent, vel Rhadamantho sim durior, si acquiescere nolim. Quin integram plane firmamque, ac diuturnam maxime sanitatem animitus Tibi comprecor, et ut valetudinem tuam omnibus bonis desideratam quam diligentissime cures, hortor atque obsecro. Cl. Kobii, Candidati nostri rarioris, Disputationem Inauguralem de constituto possessorio, quod pragmatici nostri vocant, dum perlegi, in memoriam venit, quod nuper de Candidato isto dicebas: Nos nescivimus sub hoc Philosopho talem latere JCtum; quod dictum oraculo verius esse vel Disputatio ista demonstrat, in qua nihil est, quod monitore me opus habeat. Repetiit eam a me author, Amicus noster singularis, quem amor mox in aliam possessionem constituet, de qua tamen ille in Disputatione sua egregie silet, credo, quia nec Tiraquello, nec Menochio, nec Zasio, nec Giphanio, nec aliis Legum interpretibus fidem habet ea in re, de qua solus ipse, remotis arbitris, omnium optime judicare potest, nimirum ille amare et sapere novit, quod alias vix Diis concessum esse ajunt. Sed nos Sponso simul et Candidato faveamus porro, et nos invicem mutuo amore vincere certamine pulcherrimo connitamur. Vale, mi Rittershusi charissime, et me, quod facis, amare persevera, qui Te amare non nisi cum vitâ desinam: Noribergae postridie Kalend. Septembr. A. C. 1637.

Rittershusius Richtero.

NObilis et Amplissime Vir, suspiciende Fautor. Qui Amplitudini Tuae has reddet, Johannes Nesmann, Vir erudite doctus, nudius quartus quintusve ad me adiit, et desideria sua exposuit, nimirum se, fiduciâ studiorum suorum magnâ diligentiâ ipsis undecim annis cultorum, consilium cepisse, publicum illorum testimonium petendi et summum honoris gradum ambiendi. Id ut cum Cl. Dnn. Collegis meis, a quibus non solum prima Legum cunabula, sed et solidiorem Jurisprudentiae doctrinam acceperit et didicerit, communicarem, rogavit, simulque commendatitias ad A. T. requisivit. Non potuimus non probare hoc ejus consilium, cum rem omnium pulcherrimam, nullo pretio nummario aestimandam, appetat. Proinde a me systaticas literas petenti, conservandae consuetudini hucusque observatae, libenter annui, non tam ut Candidatum hunc A. T. commendarem, quippe qui vivam animo commendationem sui secum circumfert, quam ut A. T. etiam atque etiam valde rogarem, cum ipsa de eo fecerit

judicium, dignumque statuerit, qui ad Examina consueta admittatur, facultatem pro summa auctoritate, quâ valet et floret, nobis concedat, eundem examinandi, ut ubi sese sic eruditum ostenderit, quemadmodum spes nos pulcherrima fovet facturum, fructum rectissimorum studiorum et legitimi operis perfecti consequatur. Quod si ab A. T. impetraverimus, si observantia, cultus et virtutum praedicatio aliquam referendae gratiae partem obtinet, sedulo in id incumbemus, ne ullum ofsicium desideres, quod a gratissimis hominibus proficisci queat. Vale. Dab. Altorfii 7. Idus Novembr. Anno 1637.

Richterus Rittershusio.

SAl. officiosissimam, Excell. et Consultissime Vir, Decane spectatissime, Amice pl. honorande. Qui systaticas tuas mihi reddidit Johannes Nesmann, Jurium Candidatus doctissimus, dignus mihi videtur, cui, quod appetit, officii ratione concedatur: Ita enim industria, quam tot annis tum aliis artibus, tum legum scientiae cumprimis impendit, ita commendatio tua officiosa, ita illa, quae ipse mihi exposuit coram, haut tralatitie promittunt. Sistat igitur se Vobis examinandum, reliquaque praestet, quae Universitatis nostrae leges ab illis, quibus ad supremos in utroque jure honores adspirare animus est, ante publicum honestamentum requirunt. Atque sic conatus illius felicitet justitiae arbiter supremus, qui

cujus tutamini Te tuamque valetudinem etiam atque etiam commendo. Vale, et Salve cum Collegis tuis clarissimis, Amicis nostris honoratissimis. Noribergae V. Idus Novembris. A. C. 1637.

Rittershusius Richtero.

SAl. et Obs. Nobilis et Ampliss. Vir, Fautor suspiciende; ut in arduis praefatione utimur, ita in pronis et facilibus prolixum esse, supervacaneum. Breviter igitur, quid Cll. Candidati nostri expectent et de Te petant, adverte. Gerlachius, cum applausu omnium Disputatione Inaugurali habitâ, jam totus est in promovendo negotio, et votis ad felices et optatos exitus ducendis. Idem facit, qui primo loco nominandus erat Cl. Cobius. Itaque diem solenni renunciationi nos constituimus 14. Decembris, nisi Nobiliss. Dnn. Curatoribus et Tibi, Vir Amplissime, secus videtur. Illorum igitur assensionem consiliique nostri approbationem expetimus et expetimus et expectamus, multum Tibi debituri, si votis Dnn. Candidatorum cura tua profuerit. Vale Altorfii II. Cal. Decemb. 1637.

Richterus Rittershusio.

REtuli Nobilissimis Dnn. Curatoribus, quid Candidati Vestri petentes expectent. Eorum desideria aequissima morari diutius, ob merita illorum nefas fuerit. Placet igitur dies, quem constituistis, 14. inquam, Decembris, quem etiam Numini placere, in cujus manu nostra sunt, vovemus: Cum primis vero, ut Tu Brabeutes actum hunc muneris tui primum firmâ et constanti valetudine celebrare queas. Fiat, DEO nobis propitio, cui commendatus. Vale. Noribergae VI. Calend. Decembr. A. C. 1637.

Rittershusius Richtero.

ALlatus est tandem ad me dispersus rumor, quo insimulor in nupera Panegyri et promotione Doctorali, non togâ, sed plumis alienis amictus incessisse, Dissertatiunculam, quam habui, transscripsisse, labore alieno partam gloriam in me transmovere voluisse, breviter, epistolam quandam Bartholdi Nihusii pro mea recitâsse. Desinit esse rumor, dum auctor habetur, qui ut fidem invenirent dicta, epistolam, ut audio, protulit, et Proto-Scholarchae obtulit, quâ corniculam omnibus deridendam propinaturum sibi persuasit tenebrio, qui saevum et [gap: Greek word(s)] ingenium suum cohibere nesciens in me innocentem invehitur. Itaque facere non potui, quin ad Te totam negotii historiam perscriberem, ut scires, nullo meo merito me traductum et quam nullius pudoris sit detractor iste. Ignosces autem, Vir Amplissime, si forte alieniori tempore et gravioribus negotiis deditus, quibus Te Reip. patriae difficultates perpetuo districtum tenent, hanc accipies. Res ita habet. Cum Anno 1619. Flechtingae apud Nobiles Schenckios haererem parandis necessariis ad iter Gallicum cum illis suscipiendum, venit eo et apud veteres amicos ac discipulos suos divertit Clariss. Nihusius, atque dies complures, quos in Bibliotheca Schenckiorum bonis libris sic satis, instructa consumsimus, nobiscum mansit. Ibi renovatâ amicitiâ Helmaestadii contractâ inter alia epistolam illam suam ad Johann. Maximilianum zum Jungen, Patr. Francofurtensem, mihi ostendit et legendam dedit. Ex peregrinatione Danica Helmaestadium reversus, cum forte apud Amicos illius epistolae mentionem jecissem, reperio esse impressam, mihique statim exemplum datur. Illius memoriam refricavit mihi Consul Francofurtensis zum Jungen ante sesquiannum cum literis suis amicitiam in dicta Universitate initam restauraret. Itaque inter chartas meas rejectaneas diu quaesitam inveni, et de ea saepe mihi sermo inter prandium coenamve cum Faustio, Kelnero, Stalburgero, cognatis illius, convictoribus meis. Ante aliquot menses, cum gravis morbus lecto

me affixum teneret, ac omni lucubratione, adde et lectione interdiceret Medicus, ubi paullulum me collegi, ne plane brutescerem et sylvescerem, cepi in libris peregrinari, et nulli certae lectioni inhaesi, praeter Pomp. Melae; quem totum perlegi. In illo cum in [gap: Greek word(s)] Hannonis incidissem, simul in memoriam revocavi epistolam, cumque mense Novembri certus dies promotioni Doctorali praefiniretur, licet vires attritae et abjectae essent, nec manus scribendo nec oculi legendo sufficerent, vim tamen mihi feci, epistolam denuo legi cum iis, quae ipse collegi, contuli, et de iis, quae Hanno in navigatione ista sua mira refert disserendi, consilium cepi. Illud omnibus probatum et laudatum iri, si mihi persualissem stolidus fuissem; Damnari autem nunc a malevolis hominibus, qui ex alienae famae morsu famam captant, si aequo animo ferrem, betâ insipidior essem. Ego certe ut ex mustaceo isto lauream non affectavi; ita ferre non possum, hominem, quem variis et detestandis vitiis ad malum ingeniosa coinquinavit improbitas, fraudulenter in me insidias suas intentare, me ludibrio habere, aliisque exponere, dum impudenter daemoniacus furti me insimulat et oratiunculam transscripsisse dicit. Insignis calumnia, cui obviandum omnibus modis et ulcus hoc congruentibus remediis sanandum censeo. Quod igitur detractorem attinet, occultos meatus, quibus quasi cuniculis ad ruinam bonorum utitur, multi agnoscunt, simulque sciunt, illum detrahendi terminum non habere; quasi nesciat, hoc vitium Deum impugnare, eumque, qui detrahit aliis, se ipsum prodere vacuum istâ virtute, quae sola hominem Christianum abunde [gap: Greek word(s)] : Quasi ignoret, unde nomen hosti gentis humanae. Equidem mirari satis nunquam potui, tam apud veteres Graecos et Latinos, quam superioris seculi Viros magni nominis aliena scripta tota transscripsisse, sine ulla immutatione aut mentione auctorum, pro suis edidisse. Bodinus lectiones Turnebi in Oppianum pro suis vulgavit. Quid Scioppius Giphanio harpagârit, notum est doctis. Hoc non aeque omnibus. Davidem Origanum Mathematicum libros Georgii Rollenhagii de Prognostico Calendariorum et Nativitatum pro suis edidisse. Arnoldus Clapmarius hoc nomine accusatur ab Eberhardo a Weihe. Optimi Piccarti nostri p. m. scripta in furaces hujusmodi manus incidisse, nemini hîc ignoratur, ut nec illud, ejus lectiones in Tragaed. Senecae hanc ipsam ob causam publicam lucem fugere. Verum tantum abest, ut me tueri velim his exemplis, ut pot us furta haec litteraria execrer. Epistolam, fateor, me legisse, cumque viam qua devenirem ad mare, nescirem, amnem hunc ducem quaesivisse et habuisse jam ante annos XIX. Fontes nec mihi nec ulli alii obstruxit Nihusius, et cuilibet integrum puto aquam inde petere ad irrigandum agrum ingenii sui. Quid si non legissem illam, et tamen in historias et exempla a Nihusio allegata incidissem? Quasi

difficile sit eventu, ut diversorum etiam longe dissitorum hominum animi nonnunquam in eadem incurrant? id quod accidisse multis scimus, qui adeo similia scripserunt, ut unus alterius scripta sublegisse et compilâsse videri queat, quod de duobus magni nominis Medicis, Francisco Vallesio et Thoma Roderico de Utiga dicitur. Nos quoque de eadem materia, dissimili licet stylo, disseruimus, nimirum Juris civilis disciplinae cognitionem perfectam sine Philosophiae notitia haberi nullo modo posse, eadem Ciceronis verba citavimus, Q. Scaevolam laudavimus. Quod si non licet verba auctorum ab aliis allegata usurpare, sane plurimos accusemus, oportet, claros Viros, quorum Orationes pleraeque conflatae sunt ex historiis, quas alibi apud varios deprehendimus. At ingenui pectoris est, fateri per quos profeceris. Tu Nihusii ne semel quidem mentionem facis. Fateor, nec causa fuit, cur allegarem, cujus verbis non utor, sed semper auctorum, quos ille citat, et illa ipsa verba non ex Nihusio, sed ex ipsis auctoribus exscripsi, excepto Hieronymo et Transylvano anonymo: Illum ad manus non habui, hunc videre nunquam contigit. Reliquos auctores, ex quibus Dissertatiunculam concinnavi, plerosque laudavi, Lactantium, Jornandem, Diaconum, Laeerium, Junium etc. Quod si nec ex his excerpere, quae libuit, licuit, cui bono tandem bonos auctores nobis comparamus et legimus? cur varios flores carpimus, si serta ex iis texere non licet? Cur adolescentibus ea discenda proponuntur, quae viri facti attingere non audent. Sine pennis volare nemo potest. Hoc mihi video agendum in posterum, si forte occasio erit publice dicendi, ad Dictatorem hunc cogitata et pro mediocritate ingenioli mei scripta deferenda, ut ex immenso illius sapientiae scil. latifundio succum bibant, et robur accipiant. Ego vero censorem hunc ex fallaciis et versutiis consutum, imo lutum stercore maceratum, ferre nullus possum, quem video detrectationis vitio exardere, dum virus maledicae suae linguae in me emovit. Et mirari satis nequeo, saepe et multum ab ista vipera deceptos, aures etiamnum praebere, et peccati hujus participes sese facere. Ex patre meo b. m. de turbis excitatis a N. N. oppidi hujus, saepius mira audivi: Nonnullos etiam Professorum, qui lumina et columina hujus Academiae fuerunt, illorum injurias ferre non valentes, hinc abiisse, et trans flumen ripam habitabilem et commodam invenisse. Et hoc malum fatale huic oppido, inde a non nemine [gap: Greek word(s)] dicto, credo. Noster enim hic quas non concivit turbas! Quis Professorum non sexcentas ab illo accepit injurias, et mussans patientiae suae vim non facit? Mirum si Comoedia aut Tragoedia ageretur, in qua non Momum aut histrionem feliciter, sic satis, repraesentaret, quovis histrione pejor. Nihil ego hîc fingo, vera scribo, nec longiori excessu verborum utar,

cum festive et pulchre illum descripserit Scipio Gentilis b. r. Hominem instructum omni viatico ad turbandam Rempublicam. Verius etiam Poeta:

Da mihi fallere, da justum sanctumque videri,
Noctem peccatis et fraudibus objice nubem.

Desino plura addere de homine vili, ne illius vituperatione laudem quaerere, quique meo merito non possum, in comparatione malorum placere velle videar. Adversus vituperonis calumnias clypeum suggero innocentiam, cujus fiducia securus patienter eas hactenus feram, dum impressâ et typis exscriptâ Dissertatiuncula mea una cum epistola Nihusii calumnias istas disjectas videant Viri boni, quibus studia actionesque meas probari cupio, Tibi praecipue, Vir Ampliss. Fautor colende, cui haec coram malueram. Verum cum valetudo in urbem excurrere nondum permittat, eadem per literas significare volui, ut scires, quid consilii in hoc negotio mihi sit, et Te brevi lecturum Dissertationem meam, quam coram audivisti. Hac enim solâ ratione confessionem erroris detractori exprimere, innocentiam docere et omnibus probare me posse puto. Vale, meque, ubi mereri videbor, amare perge. Altorfii 13. Cal. Febr. 1638.

Richterus Rittershusio.

SAlutem officiosissimam, Clariss. et Consultissime Vir, Amice perpetim amande et honorande. Fatear, oportet; mentiri enim nunquam didici, miratum me esse, cum primum Nihusii epistolam de historia Hannonis apud Melam festo D. Thomae [gap: Greek word(s)] mihi missam, raptim legi, visumque tum mihi, nam et hoc fatendum est, me eadem plane legere, quae paulo ante ex Te perorante audiveram. Quin nec hoc diffiteor, indignatum me esse haud parum, famam atque existimationem tuam, quam ob dotes ingenii tui eximias omnes boni una mecum magni faciunt, exinde nonnihil imminui, praesertim apud eos, quibus Te semper commendatissimum esse volui maxime. Verum cum indies rem, quae mihi etiam aliud agenti sae pissime obversabatur, accuratius quasi ruminor, atque Rittershusium cum Nihusio, et hunc cum illo, utpote utrumque jam diu mihi notos, comparo, tuamque eruditionem in literis ejusmodi elegantioribus Nihusianae vel aequandam vel anteponendam perpendo, id quod absque adulatione pariter ac sine injuria dictum volo, tandem magis magisque aliud quidvis potius quam sinistri quid de ingenii tui dexteritate persuadendum mihi putavi, sicque mirari, in opinione esse atque indignari, quo supra dixi, tandem desii. Adjuverunt hanc persuasionem meam meliorem primum Cl. D. Noeslerus, deinde Cl. quoque D. Kobius, Amici candidissimi, quorum ille statim, quâ pollet sagacitate, technas odoratus est [gap: Greek word(s)] ; hic vero Te jam

totam fabulam apprime habere cognitam, et defensionem meditari publicam nudius quintus narrabat: Quod cum ita esse literae tuae longe acceptissimae, heri a meridie mihi redditae luculenter nuncient, non possum non haetari, Tibique de fama etiam publice mox restituenda gratulari animitus. Equidem Davum Comoediae, cujus ingenium ceu Apellis penicillo ad vivum, quod dicitur, depingis, probe novi, ut et illud, quam homines illâ dignitate praelucentes utplurimum vitia sua tanquam fumum lychnorum morientium pati percupiant, plane ut olim occidentibus lucetnis homines superstitiosi non afferebant manus, ne ignis scil. divinitatem violarent. At qui divinis literis addicti potissimum aut certe prae aliis videri volunt, cur non audiunt Apostolum divinum, hortantem, ut abjecto mendacio loquamur veritatem cum suo quisque proximo? An non confingere, quae mox vanitatis coargui possint, non minus habet stultitiae quam malilitiae? Tantane calumniandi libido hominibus inter Christianos primis, ut pudore perpetuo redimant brevissimae voluptatis usuram? O piscatores hominum! (nôsti verba magni Erasmi nostri) Apostoli piscabantur malos ad salutem: Isti bonos piscantur in exitium, linguam calumniatricem habent pro rete, quâ, quos volunt, attrahunt, et attractos quocunque genere sycophantiarum opprimunt etc. quae tamen autori summo de malis duntaxat dicta sunto, quos cavere par est, de bonis, quos veneramur, nequaquam. Sed quid attinet monere memorem? expressit haec mihi ad tuas elegantissimas, quas semel iterumque avidissime perlegi, perversitas nulli bono ferenda, quâ homines male feriati, quique nihilo plus frontis habent quam mentis, occultis delationibus favorem sibi conciliare pulchrum ducunt, et pro obsonio habent male loqui de melioribus, cum potius candida eruditio et erudita simplicitas praecipuum autoritatis fulcrum illis esse debeat. Tuum erit, ut apud nos, ita et publice famam atque existimationem tuam, postulante sic muneris tui dignitate, modo, quo innuisti, assertum ire [gap: Greek word(s)] , et ne dum forsan moves unum, moveas omnes; sunt enim ut Dodonaei lebetes. Ut igitur foetus, quem parturis, pulchre prodeat, et feliciter, et quidem citra moram, cujus impatiens est cupido famae ardens ac tenera, vehementer opto. Interim Nobiliss. Dnn. Patronis bonitatem caussae tuae suggerere, quotiescunque dabitur occasio, non cessabo. Perplacuit illis Oratio tua prima, quam ante quadriennium habuisti. Eamque publice extare, et illis gratum certo scio, et Tibi honorificum fore maxime. Quid si utramque nunc edas simul? Me suasore conjunctionem istam non negliges. Vale, et me Tui amatorem perpetuum constanter quoque amare persevera. Noribergae 7. Calend. Febr. A. C. 1638.

Rittershusius Richtero.

NObilis, Amplissime et Consultissime Vir, Fautor suspiciende. Heri sub noctem a typographo accepi Dissertationem in promotione Cl. Dn. D. Cobii habitam. Hanc edidisse nec Tibi nec cuiquam bono impudens videri velim, sed ita interpretari, quasi quae a male feriatis hominibus vi mihi extorta, absque quibus fuisset, inter reliquas rejectaneas chartas delitesceret. Probe novi mihi maxime dedecorum existimationique meae damnosum, quod meam in hoc genere imperitiam apricor. Docendae innocentiae aliter facere non potui: Nec cupio hac Dissertatione placere doctis, quod etiamsi mihi persuaderem, plane ridiculus forem. Si probavero nullo meo merito, nullâ injuriâ lacessitos crabrones sua in me spicula intentâsse, sat erit, nec poenitebit sumptuum, quos alias, ut difficillimis his temporibus, melius collocare potuissem. Certe egregie ad miseriam ego natus sum. Nuper conflictatus cum periculosissimo morbo, vix me colligo; nunc injuriis me convitiisque proscindunt homines nequam. Bene et feliciter Vale, et amare perge Virtut. tuar. strenuum cultorem Rittershusium. Altorsii 6. Non. Mart. 1638.

Richterus Rittershusio.

IN fatis, credo, erat, ut quam Orationem eruditâ elegantiâ fulgentem publico invidisses, [gap: Greek word(s)] spicula publicandam Tibi extorserint: Quo sane nomine hominum genus omnium bonorum odio dignissimum, amandum tamen nobis venit, ut qui per se mali, boni tamen quippiam vel nolentes efficere possunt. Etenim non eruditionem minus, quam innocentiam tuam, quam ultam ivisti praecipue, ex illo ingenii tui rarioris foetu elucescere nemo doctus, nemo bonus non videbit. Tibi vero, quod aliter, quantum ad eruditionis encomium attinet, videtur, modestiae tuae tribuendum est, quam reliquarum virtutum Tuarum condimentum habes suavissimum. Simul etiam exemplo tuo comprobatur divinum illud Apostoli effatum, [gap: Greek word(s)] . Nam famae tuae, qui frigidissimâ illâ calumniâ maculam inurere cogitabant, haut vulgari nomine illustriorem eam reddiderunt, bono tuo egregie proficui, dum nocere studebant maxime. Pro exemplis transmissis ago Tibi gratias. Plura nunc scribere ex morbo languor residuus et, quae cum sequi solent, molestiae plures invitum prohibent. Vale, Noribergae ob morbi reliquias adhuc extra Museum ad d. V. Martii 1638.

Rittershusius Richtero.

NObilis et Consultissime Vir, reverende Fautor. Exilui gaudio, ubi ex litteris tuis cognovi, Te de me contra calumniam judicare, et verba non invenio, quibus digne satis gratiam Tibi agam. Operam dabo, ne Amore tuo, quem litterae tuae spirant, egoque pluris quam Croesi opes aestimo, indignus sim. Sed audi, Poetas, genus hominum valde irritabile, huc usque credidi, quod illorum proprium erat, jam suum faciunt N. N. et praecipue noster N. Hunc ego tetigi, quia ante me laeserat et salvâ existimatione ac opinione meâ dissertationis editionem sive defensionem omitti non posse judicavi. Ratio habenda est famae, quam ille probris et calumniis lacerare tentavit, et fecisset, si tacuissem. Huic ego post conscientiam maxime consului, et tanti eam facio, ut non tam grave futurum sit prae illa honoribus et patriâ carere. In illo multos se offensos clamare et conqueri audio. Pacificos in epistola ad Consulem zum Jungen excepi, hos veneror et colo. Qui se laesos dicunt, eo ipso ne pacificos ostendunt, ejusdemque farinae esse, cujus invidus lividus perditissimus bipedum. Itaque contra furorem N. patrocinio tuo me subleva, Vir Amplissime, et verum Amicum Te ostende, quod sanctum nomen Tibi tribuere non desinam, dum vitam retinebo. Vale, Vir praestantissime rarum solidae virtutis specimen. Salutant Te Excell. Dn. D. Noeslerus et Cobius. Altorfiii 9. Martii 1638.

Idem Eidem.

AD Procancellarium Universitatis Decano nomine Facultatis scripturo [reading uncertain: print faded] non censeo altiore exordio utendum, praesertim quando pro commendatione virtutis et studiorum agitur. Id vero nunc mihi facere videor, dum Johannem Christianum Amling, Coburgensem, virtute et eruditione seniorem quam aetate, Tibi commendare laboro. Incubuit ille Jenae, Argentorati et in hac nostra Academia impigre per integrum sexennium studio Juris, ut nunc fiduciâ profectuum suorum publicum diligentiae et assiduitatis testimonium petere et summos in utroque Jure honores ac privilegia ambire cogitet. Haec animi sui sensa cum ille mihi, ego Clarissimis Dnn. Collegis aperuissem, non potuerunt non probare pulcherrimum consilium, et quod exactissimum discipuli quondam sui ingenium cognitum haberent, eo facilius consenserunt, ut, more recepto, cundem A. T. commendarem, quod accuratius facerem et pluribus argumentis uterer, si in honestissima re ad bonos et sapientes opus esset. Hoc etiam atque etiam, Amplissime Vir, Te rogo, Candidato nostro faveas, et, ubi dignum judicaveris, qui ad consueta Examina admittatur, pro summa, quâ vales,

autoritate facultatem nobis concedas, eundem examinandi, ut ubi conceptae de se spei satisfecerit, fructus quoque optatissimos exantlatorum studiorum percipiat. Hoc si ab A. T. impetraverimus, unice nobis gratulabimur de constantia benevolentiae in nos tuae, si non munes, saltem beneficii memores nec ingrati futuri. Bene et feliciter Vale, Nobilis et Amplissime Vir, mihique favorem tuum perenna. Altorfii 5. Id. Octobr. 1642.

Richterus Rittershusio.

QUae de Candidato isto Legum, Johanne Christiano Amling, Coburgense, mihi scripsisti, dubitare me non sinunt, quin dignus ille sit, qui, quod uterque petiistis, impetret. Nimirum ut ad Examina consueta qua publice qua privatim, pro summis in utroque Jure honoribus consequendis, ex Legum nostrarum praescripto, admittatur. Virtutem igitur et studia quia mihi commendâsti, quibus omnes bonifavere debent, volunt amantque, injurius sim et in officii mei rationes et in virtutem vestram, si aliud respondendum mihi putem, quam fiat, fiat, Fiat igitur, quod honestâ ambitione ille desiderat, et Tu intercessor laudatissimus efflagitâsti. Quo Laconismo non altius longiusve responsum ab homine nunc, ob Conventum Ordinum Franconiae, occupatissimo Vobisque deditissimo expectabis. Vale. Dabam eâdem horâ, quâ Candidatus iste me compellavit. Noribergae ad. XI. Octobr. A. C. 1642.

Rittershusius Richtero.

REpetenda mihi apud Te nupera petitio, occasionem praebente Nicolao Christophoro Hunefeldio, Arnstadiense, qui has, intervenientibus Clarissimis Collegis, de me litteras, non tam sui commendatione quam officii ratione, impetravit. Exegit quinquennium in Illustri Salana, ubi primos Philosophiae honores adeptus est. Ultra annum jam apud nos vixit, et anhelat supremos. Factum volumus Optimo viro, quando vitae merita cogitamus. Modestiâ et probitate bonorum amorem sibi conciliavit. Eruditionem explorabimus solitis Examinibus, ubi facultatem a tua Amplit. obtinuero. Favor, quem Facultati nostrae impendes, proficiet toti Academiae. Stabit gratia beneficii. Feliciter vale. Altorfii 5. Decembr. 1642.

Richterus Rittershusio.

S. P. Quod officii mei est, et nunquam non, ex petentium voto et meritoa me lubentissime conceditur, id nunc quoque plurimas inter gravissimasque

distractiones prompte largior. Nimirum ut Candidatus iste Nicolaus Christophorus Hunefeldius, Arnstadiensis, quem mihi commendâsti, pro consequendis in Utroque Jure honoribus summis, ad consueta Examina, publica et privata, admittatur: In quibus quin probaturus se Vobis sit, illa, quae significâsti, et quae ipse quoque ex alloquio ipsius intellexi, dubitare me non sinunt. Faxit JEHOVAH, ut quam felicissime; cui Te commendo. Vale. Deproperabam ad alia etiam atque etiam festinans pridie Nicolai. Noribergae A. C. 1642.

Rittershusius Richtero.

SI studium et amor erga nos tuus perseverat, ut firme mihi persuadeo, credo, quod libenter accipias a me litteras, quibus Tibi commendo eos, qui, toto legitimo opere absoluto, praemia studiorum suorum expectant, quae absque authoritate et concessione tua conferre nefas est. Nuper pro Hunefeldio, Arnstadiense, oravi: Nunc ejusdem civem Philippum Ernestum Forsterum, clarissimis Parentibus natum, more Romano, Tibi commendo, et rogo, petitionis honestissimae eum compotem facias. Cupit se sistere Examinibus consuetis, fretus studiis ante quinquennium Marpurgi et Jenae ingressis, apud nos per sesquiannum sedulo et cum laude continuatis. Profectus et merita Examina docebunt, quae cum absque authoritate Pro Cancellarii instituere non liceat, eidem dextram submisse porrigo, etiam atque etiam valde rogans, ut epistola a Te relata promptae voluntatis tuae impetrationem declaret. Vale-Salve Nobilis et Amplissime Vir, et favere perge. Altorfii 26. Decembr. 1642.

Richterus Rittershusio.

FAcile et perquam libenter, imo jure meritoque concedo, quod officii mei ratio, virtus petentium et commendatio tua singularis, nunquam non acceptissima exigunt, postulant, requirunt. Et hunc igitur Candidatum Philipp. Ernestum Forsterum multis nominibus commendatissimum ad consueta Examina, pro praemiis studiorum Juris rite consequendis, sistendum Vobis remitto, et, ut, quod bene coepit, bene absolvat, voveo. Id quod citra omne dubium sperare me jubent, quae de illo ad me scripsisti nudius tertius, quibus hac ipsâ horâ mihi redditis ita respondere debui, volui. Vale, et, quod facis, nos ama, ad d. 28. Decembr. A. C. 1642.

Rittershusius Richtero.

CUjusmodi mea de Candidato Forstero fuit opinio, talem Clarissimi Dnn. Collegae mei in Examinibus deprehenderunt, litterarum scilicet et Juris Civilis dote divitem. Hinc dignum judicârunt, qui exantlatorum laborum fructus et praemia percipiat. Restat ergo actus Disputationis Inauguralis: Hanc ex Legum fontibus depromptam comperi legendo, officioque meo exigente Ampl. tuae censurae submitto, an recto stet fabula talo, dignaque sit, quae typis, et publicae concertationi subjiciatur. Itaque [gap: Greek word(s)] tuum expecto, quod ne nobis deneges, etiam atque etiam valde rogo. Vale, Vir Nob. et Amplissime, meque, quod facis, amare pertende. Altorfiii 3. Non. Febr. Anno 1643. quem Tibi [gap: Greek word(s)] , quam praeteritum habuisti, ex animo precor et opto.

Idem Eidem.

UT unda undam trudit, sic meae Te trudunt importunitates. Nudius tertius misi Disputationem Forsteri, nunc alteram Hunefeldii mitto; invitus certe, utpote non ignarus, quantum laborum mare Te circumdet. Sed sive humanitas tua facit, sive officii mei ratio et necessitas exigit, velim, nolim, nolis, velis, operâ et censura tua est opus in utraque Disputatione, in quibus duo ego probare non possum, Candidatos nostros allegare Doctores, quos nunquam viderunt, nec unquam forsan oculis usurpabunt, et authoritatem sibi parare conari, authoritatum et allegationum numero. Saepe a nobis monentur, satius esse ex textibus Juris, verisque et fundatis rationibus, quae lege firmantur, pendere, eisque haerere, quam authoritatibus doctorum, praesertim illorum, quorum aedes fama nondum est egressa, sed illi laureolam in mustaceo quaerere et ineptire malunt. Alterum, quod concoquere nequeo, est neglecta latinitas, quae ut oves Aegonis Virgiliani vix ossibus haeret, quamvis ipse tyro sim latini idiomatis, neque id me callere profiteri ausim, sed [gap: Greek word(s)]

nec me si dextro raptum pede Parca sepulchro
mergat, adhuc aliquid discere poeniteat;

tamen inimicus ignorantiae alienae, ut inimicissimus propriae ferre non possum taelia, et ringor correctiones admonitionesque nostras rideri, quod illi aliquando serio, sed sero nimis agnoscent et deplorabunt. Tu Nobilis et Amplissime Vir Vale, et Nestoris annos bono Reipublicae litterariae supera. Altorfiii 6. Idus Febr. 1643. Disputationes commodo tuo leges et remittes; neque enim in mora salus Graeciae periclitatur.

Richterus Rittershusio.

AD binas tuas, quibus non ita pridem Disputationes duas Inaugurales legendas mihi transmisisti, per morborum (plures enim erant) dolores acutissimos, respondere hactenus, quod volebam non minus quam debeam, mihi non licuit. Quam moram nequaquam Te sinistre interpretari, praeter amorem tuum solitum etiam commendatitiae istae, quas privignus tuus, Justus Hieronymus Kaestelius, Legum Candidatus eruditissimus, hac ipsâ horâ mihi reddidit, dubitare me non sinunt, utpote in quarum limine de valetudinis coepta recuperatione, quam Numinis benignitate indies augescere sentio, calide mihi gratularis: Quem affectum tuum, ut debeo, amicâ mente amplector, omnem corporis animaeque salutem Tibi vicissim comprecans animitus. De privigno vero, quem dixi, quod a me petis, quia non tam ex affectu domestico, quo magis Tibi amica veritas est, quam quod ille se dignum honoribus istis, quos legitime ambit, publicâ fide significavit, facile, imo quam lubentissime meritoque Tibi concedo. Neque ambigo, quin ut idem ex Parentis pie defuncti et vitrici non e multis, quem diu nobis DEI clementia servet, Clarissimorum Virorum exemplo, clarescere puchrum ducit, ita utriusque quoque vestigiis laudatissimis aemulo cursu ingressurus sit perpetim. Sistat se igitur ille, cum bono Deo, explorationibus consuetis et exoptatam metam feliciter attingat. De pessimo illo more allegationum copiosissimarum, quo vulgus Candidatorum in conscribendis Disputationibus stolide se effert, quod in nuperis tuis ad me prudentissime notâsti, ne ad tam praeclarum monitum taceam, jam diu est, cum me Tibi consentientem habes. Nam ut sinisteritatem istam etiam juvenis olim, non absque ratione, detestatus sum serio, deque ea mentem meam semel iterumque declaravi publice, meliora longe a Praeceptoribus nostris, quos inter Parentis tui incomparabilis memoria nunquam non sacrosancta mihi est, edoctus: Ita de privigno tuo idem vulgi odium, una Tecum, mihi promitto, utut apud alios aethiopem dealbaturus videatur, si quis vanitatem istam, tam pertinaciter radicatam, plurimorum animis eximere velit. Sed Tu, Vir amicissime, vale, et cum Clarissimis Collegis tuis, quos officiose salvere jubeo, rem bene et feliciter perage. Dictabam e lecto, cui menervorum nondum profligata infirmitas etiamnum affixum tenet. Noribergae ad d. 21. Martii A. C. 1643.

Rittershusius Richtero.

HOc erat, quod optabamus et votis supra omnia vota precibusque contendebamus, ut confirmatum ex morbo et valentem audiremus. Itaque

cum sciam, plurimos Tibi de recuperata sanitate gratulari, idem mearum etiam partium esse putavi, quod nunc et profecto toto animo facio, Deum orans, ut solidas corporis vires Tibi proprias esse velit! Caeterum cum Justus Hieronymus Kaestelius, privignus meus, legitimum opus studiorum se absolvisse sibi persuadeat, in animo habet, publicum testimonium et honores, quorum spes studia alit, petere et ambire. In eum finem me accessit, propositum hoc suum aperuit, et systaticas ad A. T. Procancellarium Universitatis nostrae petiit. Ego non ignarus domesticum testimonium reprobatum, rem ad Clarissimos Dnn. Collegas meos detuli, qui sine affectu ex privatis, circularibus, publicis Disputationibus ab illo habitis judicarent, quid facto opus esset. Hi non ambigentes bonae doctrinae copiâ instructum, dubitantem me confirmârunt et animârunt, eum A. T. commendarem, simulque facultatem pro summa, quâ valet et floret, auctoritate impetrarem, publica Examina instituendi et profectus illius explorandi, ut si dignus reperiatur, supremi honores, praemia studiorum, ei conferantur. Tu, Vir Amplissime, qui alias tantorum Virorum judicia non improbâsti, spero, nec has illorum sententias fucos putabis, aut fumos, quos Musae non vendunt. Itaque impetraturos nos spero, quod cupimus, et novo hoc beneficio tuo gaudebo magis, quam quae a singulari humanitate proficiscitur benevolentia tua, quâ tamen gaudeo maxime, imo triumpho. Vale, salve, Amplissime Vir, ita et nos valebimus et salvi erimus: nostra enim salus ex parte a tua dependet, omnium autem a suprema, quae Te sospitet! Altorfii 13. Calend. April. 1643.

Idem Eidem.

NOn de nihilo Te interpellatum venio, quem districtum distractumque, vel unum maxime, gravissimis negotiis non nescius esse possum. Ante duos menses, facultate a Te impetratâ, consuetis Examinibus exploravimus profectus in Jure Michaelis Uhlenii, Candidati nostri. Ut valet ingenio, expectationem sui egregie sustinuit, ita ut spes nos pulcherrima foveat, illum publice disputando omnium opinioni satisfacturum. Disputationem, quam de Transmissionibus conscripsit, officii ratione mitto. Non gravabere vel non rogatus a me tantillum decerpere de tuis occupationibus temporis, quantum his paucis Thesibus perlegendis sufficere possit. Tantum erat. DEUM Opt. Max. quotidie oro et exoro, ut Te Reipubl. Universitati nostrae sospitem servet! Magnif. Dn. D. Cobius et D. Ludwellus Teplurimum salvere jubent. Altorfii 14. Calend. Augusti 1645.

Richterus Rittershusio.

SUffuratus sum tantum temporis inter occupationes Reipublicae periculorum varietate gravissimas, ut Praestantiss. Dn. Candidati Michaelis Uhlenii Disputationem Inauguralem, quam vocant, de Transmissionibus perlegere licuerit. Quam quia typis publicis idoneam deprehendi, imprimendam remitto, Teque cum Rectore Magnifico, caeterisque Collegis tuis consultissimis plurimum salvere jubeo. Vale. Dabam raptim ad d. 21. Julii A. C. 1645.

Rittershusius Richtero.

MAgnas Tibi gratias agere me jus fasque imperant pro labore, quem inter gravissimas occupationes lectioni Thesium nuper impendisti. Nunc N. Disputationem mitto, et censuram tuam unice expeto. Mihi, ut, quod res est, dicam, non probatur, quod toties ad nauseam alleget tractatus, nunquam publici juris factos. Equidem magnifacio immortales ingenii dii partus, extra aleae controversiam seculi nostri doctissimi Jurisconsulti Ludwelli, Collegae et Amici conjunctissimi; verum scripta illius inedita in Disputationibus Inauguralibus toties citare, absurdae adulationis videtur, et in eo Te [gap: Greek word(s)] mihi esse puto. Agmen adulantum solâ haud procedit in aula, etiam ad scholas penetravit, quod cum mutari nequeat, ferendum. Tantum erat. Deus Reipublicae, Universitatis, Familiae, Amicis Te servet incolumem Pylios in annos! Hoc mecum vovent omnes boni. Hoc ratum habeat votum OPT. MAX. DEUS! Altorfii Non. Augusti 1645.

Richterus Rittershusio.

SAl. et Off. Adulandi artem, quae apud vulgus aulicorum utramque paginam facere solet, a scholis eliminandam una Tecum censeo. Eam si Candidatus ille de se dici quam monitis tuis cedere non vult, judicio suo relinquatur. Caetera Disputationem ipsius Inauguralem de Virorum praerogativis non indiligenter conscriptam, quam legi, imprimendam remitto, Teque cum Collegis Consultissimis etiam atque etiam salvere jubeo. Dabam Noribergae 13. Augusti 1645.

Rittershusius Richtero. Sal. Pl.

CUm meos Fautores velut ex albo quodam recenseo, Te, Vir Nobilis et Amplissime, primos inter ac praecipuos collocare soleo, qui toties ineffabilem

animi tui affectum nobis declarâsti. Eâ re nunc moveor, ut nomine Dominorum Collegarum pro Johanne Leonhardo Linckio, Viro Praestantissimo, Te compellare audeam. Is probitate morum, vitae modestiâ et in litterarum studiis incredibili diligentiâ et assiduitate toto illo tempore, quo hîc vixit, paucos habuit pares, superiorem fere neminem scimus aut meminimus: Industriâ et multis suis vigiliis id praestitit, ut Jurisconsultum aliquando egregium praestare possit. Hoc enim agit, fiduciam sui habens, anhelat praemia et honores virtuti debitos, et ad hos consequendos censurae nostrae Examinibusque consuetis se submittit. Haec sine authoritate tua, Vir Amplissime, cum instituere nobis religio sit, enixe et cum dubita reverentia Te rogo, hac quoque vice eam facultatem nobis concedas. Pro quo beneficio munes nos senties, hoc est, constabit Tibi gloria et constans laus apud Universitatem et praecipue Collegium nostrum, cujus salutem Tu unice curas. Bene vale, Vir Amplissime, et me, quod facis, amare perge, caetera forsan haud magni mortalem pretii, sed tamen colentem Te et amantem [gap: Greek word(s)] . Altorfii 7. Id. Novembr. 1645.

Richterus Rittershusio.

QUod in album Fautorum tuorum me quoque recensendum putas, non meritis meis, sed amori tuo in me adscribo, illud operam daturus, ne quidquam amoris mutui in me erga Te desiderare queas. Quae hactenus officii ratione lubens meritoque praestiti, talia sunt, ut potius in Leges et virtutem peccarem, nisi facerem, quam ut exinde multas gratias laudesve merear. Atque sic nunc quoque citra piaculum recusare non possum, quod de Joanne Leonhardo Linckio, Legum Candidato meritissimo, me rogâsti. Novi ipsius probitatem morum, novi industriam vix imitabilem, novi eruditionem laude dignam. Fiat igitur, quod petiisti, admittatur ille ad Examina consueta, et agatur cum eo, prout Leges nostrae praescribunt, et dexteritas Vestra hactenus consuevit: Id quod felicitare dignetur Numinis benignitas, cui Te etiam atque etiam commendo. Vale, amicissime Virorum. Dabam Noribergae ad d. 12. Novembr. A. C. 1645.

Joh. Frid. Gronovius Georg. Richtero.

SAlutem et observantiam. Amplissime et Consultissime Vir. Quamdiu vivam, non excidet mihi suavitatis illius memoria quâ quotidie, quicquid erat adversi, condiebam, cum apud Vos haerere nescio an ab infesta ac saeviente, an vero respiciente fortunâ cogerer. Aut enim quoties domesticis meis Musis non secesseram in Senatus Nobiliss. Vestri Bibliotheca abigebam fastidia:

Aut invisebam ad magna illa nomina Ulricum, Saubertum, Rittershusium et, quem primo loco nominatum oportuit, Te ipsum, Vir maxime. Qui omnes tantâ benevolentiâ hunc hominem, quae vestra erat comitas, non meritum meum complectebamini, ut irascar perpetuo diei illi, qui a vestris oculis me segregavit. Interim in mentibus vestris focum favoris, Vestali similem, cujus ignis nunquam deficiet, nunquam tenue et extremum lumen sparget, me reliquisse, consolari me soleo, et hac amabili opinione mihi blandior. Eaque de causa fronte perfrictâ ausus sum denuo per inficetas hasce literas tuae Amplitudini memoriam mei commendare: Tanta Fiducia mihi est perseverantis tui affectus, paene non satis reveritus sanctissimas occupationes tuas importunâ allocutione aurem Tibi vellere. Utinam vero esset ea fati mei felicitas, ut iterum quandoque coram adorare liceret benignos oculos tuos, et osculari dextram tot nobilissimarum divinae mentis tuae cogitationum signatricem. Coelum Jovis tenere me arbitrarer et votorum summam consecutum esse. Quorum sane utcunque ea fuere levia nec improbas spes foventia, parce admodum me compotivit, ex quo a Vobis absum, superba illa hera, quam supra nos negotium curare ait Arbiter. Francofurti incidi in Joan. Narsium, et Hamburgi obtigit mihi magnum illud universae eruditionis decus ac Phaenicem seculi Hugonem Grotium salutare. Nihil tam magnifice dixero, quod humanitatem istius Viri exhauriat, nisi forte jactem et glorier sic me ab illo exceptum, uti sum a Vobis solitus. Gratissimum illi fuit de Amplitudine tua et honoribus, quos certatim in Te post usum familiaritatis mutuae vestrae virtus tua congessit, audire, et mihi in partem apud ipsum commendationis cessit RICHTERO placuisse. Cum Heilbronnae ageres, misi ad Te lessum, quem extorserat mihi justus dolor ob obitum magni VOLCAMERI! Eum an acceperis, nullo genere cognoscere mihi licuit, quia ante reditum tuum Noribergâ vestrâ jam frivola mea moveram: Scire tamen habeo et praeterea severum illud judicium tuum: Ut tu calculum feres, ita ego illum aut agnoscam aut damnabo. Reverendum et Cl. Dn. Saubertum officiosissime salvere jubeo. Virdungus an valeat et vivat, cupio cognoscere, cujus litterario alloquio me viduatum post discessum meum gravissime fero. Salve et Vale, Vir summe, et nostri curam gerere ne intermitte! Quod credam, si quam primum duas lineas tresve responsionis tuae videro. Salveat reverenter a me et valeat omnis familia tua. Scripsi Bremae in aedibus maternis XIII. Cal. Decembr. Anno 1633.

Richterus Gronovio.

QUam acceptae mihi fuerint literae tuae, Gronovi eruditissime, quovis nectare et ambrosiâ suaviores, ex tarditate responsionis cave aestimes. Occupationum publicarum frequentia saepius calamum e manu excussit, et scribere satagentem non semel repulit, adeo ut ex indignatione remorarum vix ipse mecum in gratiam redire queam. Ex animo enim atque singulari cum laetitia futurae inter nos familiaritatis auspicem voluntatem, sive potius jam factae constantem significationem et perseverantiam amplector. Atque operam dabo, ut, quod per Te exordium sumsit, me annitente sumat augmentum. Ita viget apud me recens jucunditas conversationis tuae mellitissimae, ut ejus sitim literarum tuarum elegantiâ haut levem excitatam, in me sentiam: Remedium tamen faciunt amoris tui non adumbrata vestigia, quae sectari curae mihi erit, ne officiis vel amore vincar. Has enim partes mihi reservatas video; literas tuas priores, quas ante annum cum Epicedio in obitum Senatus nostri Principis Volcameri [gap: Greek word(s)] scripsisti, Heilbronnae in legatione accepi, ad quas rescribere tunc, utut voluerim, non licuit. Quamprimum autem domum redii, de Gronovio meo quesivi, ejusque causa ad Virdungum nostrum scripsi, qui his verbis respondit: Gronovius superioribus nundinis Francofurtum, ut aulio, cum quibusdam mercatoribus abiit. Quo deinde porro, me fugit, nisi fortassis Argentoratum. Hinc spes mihi facta, fore, ut Te Francofurti, ubi ante semestre per decem septimanas iterum in legatione degi, videre mihi contingeret. Quod vero ibi Narsium, literarum decus haut vulgare, et postea Hamburgi Magnum illum Grotium literatorum Principem, salutâsti, tandem vero in patriam salvus sospesque rediisti, etiam atque etiam Tibi gratulor, eamque felicitatem, quâ Tantis Viris placuisti, quae non ultima laus est, perennem opto. Grotio nostro, cujus virtutes divinas atque incomparabilem eruditionem jam multos annos veneror, salutem et optima quaeque per occasionem, quaeso, dicas. O utinam tam beato mihi esse liceret, ut conspectu ejus denuo frui possem, quae felicitatis pars Anno 1617. Hagae Comitis mihi contigit. Nisi Gustavus, Regum maximus optimusque, tam cito a DEO in coelum receptus fuisset, forsan nunc propior Vir laudatissimus ille nobis esset, utpote quem Rex non tantum plurimi fecit, dum ejus libros de jure belli et pacis ipse mihi, cum Reipublicae caussâ apud Maj. ejus verba facerem, allegavit, sed quem etiam historiae suae scriptorem unice desideravit. Si Te mediatore familiaritatis redintegrationem et literarum quid ab eo, quem tantopere amo et colo, obtinere possem, summo beneficio me Tibi devincires. Rittershusius, cujus meministi, in locum Dinneri, qui ante aliquot septimanas vitam

cum morte commutavit, in Academia nostra Professor Juris designatus est, qui mox summis honoribus consuetis decorabitur. Virdungus noster, quod scire habes, valet atque vivit, et non ita pridem Orationem habuit de virtutibus Regis supra laudati, quae typis est excusa, titulo, Alexander nov antiquus. Epicedium quoque tuum, de quo superius cum Orationibus in obitum praedicti Volcameri, quas inter etiam Virdungi extat, a reditu meo fuit impressum, quae omnia, ubi significaveris, qui commode possim, lubentissime Tibi remittam. Si quid de Wenceslao Clementis, qui libros IX. Gustavidos edidit, Tibi constat, et num post obitum Regis, etiam reliquos tres ad pleniorem imitationem Maronis additurus sit, certiorem me facias, rogo. Vale, Gronovi praestantissime, et literis tuis beare nos persevera. Quo enim plus est in eis, quod gaudeam, hoc magis superest, quod requiram. Vale iterum et salve. Dab. Noribergae III. Erdus Januar. A. C. 1634. quem Tibi faustissimum comprecor.

Gronovius Richtero.

SAlutem et observantiam, Amplissime et Consultissime Vir, Domine ac Fautor magne. Eo gratius mihi fuit tuarum litterarum libare delicias, quo serius eas mihi sublimes Vestri Ordinis occupationes non inviderunt. Jam coeperam silentium tuum mihi excusare, cui per illas non liceret, id quod cuperem, benevoli affectus exemplum statuere. Jam apud me ipsum rubore suffundi et increpare temeritatem meam, qui onerâssem acervum cumulo et nihilominus id mihi gratiae apponi postulâssem. Cum quasi de transverso supervenit tua Epistola, non tacta leviter, sed plane madida multiplici Gratiarum rore et isti pavori repudium nunciare jussit. Respiravi, et ut defectis obsipatâ aquulâ vigor solet redire vitalis; ita eluctatus sum e cogitationum divortiis. Equidem amabili imagine saepe obludunt mihi dulcissimâ gravitate tincti sermones tui, quos auscultando, cum praesens eram, non semel defoecatum animum recepi, et ruminando absens, ut qui suavi concentui interfuerunt, etiam, postquam ille desiit tinnitu aurium gaudium meum regustavi. Istius felicitatis instar reddidit mihi jam inaestimabilis comitas tua, quam submisse exosculatus paria facturam cum cultus religione, quem T. Amplit. sacravi, hoc est, perpetuam mihi fore opto et auguror. Nihil est, in quo nunc magis acquiescam, postquam revolvimus odiosam seriem calamitatis, quae dum domo absum et fata in has oras saeviunt, non solum Parente abrepto, unico in his terris auxilio, verum maximâ parte patrimonii absumptâ et cum malis nominibus deperditâ, me heu! tetigit, et triste hoc peperit studiorum justitium. Tum demum compono omnes animi motus, cum meditor judicia et applausus Vestros, nonnunquam dolens, vix fore,

ut spei, quam feci, satisfaciam, nonnunquam me incitans, ut invitâ fortunâ efferam caput et meliora sperem. Academiae Vestrae vulnus dolerem, nisi pulchre id esset sapientissimâ curâ correctum. De Hugone Grotio verissimum judicium tuum: Est sane Vir ille miraculum seculi et

Cumque incomparabilem eruditionem, cujus omnes partes, omnes numeros implevit; humanitate incredibili miscuerit, nunquam ab ipso recedo, nisi doctior, nunquam adeo, nisi meditatus, quid doceri velim. Ei gratissima fuit, quam hoc mane detuli, salutatio tua, adeo, ut quidvis Tui causâ velit, et obsidem sui studii humanissimam salutem remittere me tibi jusserit. Si quid ad eum litterarum daturus, beneficium putabo, si meam operam experiri tibi placuerit. De W. Clementis consilio nihil habeo certi, neque est hîc, unde explorare possim. Utinam vero Virdungi nostri Alexandrum Nov - antiquum contemplari liceret, quem ille procul dubio pictor Apelle sagacior vivis coloribus expressit. Reperietur aliqua via, quâ hujus voti compotire me queas, modo exemplar interea asservetur, quae distrahi solent. Epicedium meum vererer, ut tot clara nomina adjunctum infuscarent, nisi in T. auctoritate praesidium mihi esset. Inclusas magnopere oro, ut nisi molestum est, ad Dn. Virdungum curari jubeas. Tanta mea est de A. T. favore fiducia, ut pene verecundiae limites migrem. Salve et vale, Vir magne, cum omni familia, et nostri memoriam ne omitte. Scripsi Hamburgi VIII. Cal. Febr. A. M DCC XXXIV.

Richterus Gronovio.

NIsi de animi tui sinceritate, Gronovi doctissime, jam mihi constaret, vererer equidem, ne de silentio meo, cujus culpam ultro in me arguo, sinistri quid Tibi obreperet. Verum cum amicitiae nostrae fides non tam infirma sit, ut proletario sermone opus habeat, affectum nostrum non tam ex frequentia literarum quam ex re ipsa aestimare convenit. Neque etiam Te fugit, ut occupationes publicae, hoc praesertim tempore, indies, ut videtur, ingravescente, et caput et circa saliant latus. Quam igitur in scriptione non semper praesto vicissitudinem, in amore reddo, majorque mihi est in amandis amicis constantia quam in negligendis epistolis voluntas. Tu vero literis tuis elegantissimis animum hunc nonnunquam curarum mole languescentem refocillare persevera. Vix enim credis, quam me proximae tuae literae delectârint, in quibus, ob singularem earum et amorem et elegantiam, [gap: Greek word(s)] vel in ipsa bruma [gap: Greek word(s)] , pulcerrimeque ridere visum mihi est, ita eas Tulliano segmentâsti auro, animique tui nitidissimi indices dedisti quâvis luce splendidiores. Fati tui sinisteritatem, quae

conatibus tuis praeclarissimis obstare nititur, aegre fero. Neque tamen dubito, quin novercantis fortunae infestationes virtute tuâ vel eludere vel superare possis, DEI praesertim ope adjutus, qui suos deseruisse nescit. Quin etiam invidendâ illâ felicitate, qua cum Grotio nostro, Viro omni virtutum et scientiarum laude revera maximo familiariter vivere Tibi contigit, quicquid adversi, evenire poterit, facile compensabit, a quo scio, nunquam nisi vel melior vel doctior discedis. Quam velim istius Viri de Republica Christiana praestantissime meriti virtutibus praeclarissimis par gratia redderetur. Scripta ejus divina nunquam e manibus depono, et ut olim manum ejus praesens: Ita nunc absens mentem avidissime exosculor. Tu nunquam cum ipso sermonem conferes, quin amoris mei atque observantiae testimonia proferas. Mihi honori atque gaudio est, quotiescunque de facie et scriptis ejus gloriari datur. Num historiâ Gustavi Magni occupatus sit, aut quae alia publico, in cujus commodum et ornamentum natus est, meditetur, scire cupio. Virdungi nostri statum literae ejus inclusae Te docebunt. Metamorphosin illam Fridlandii stupendam, qui XV. Februarii Egrae cum aliis quatuor antesignanis noctu a militibus Caesarianis interfectus est, paulo ante a Caesare proscriptus, jam, credo, inaudivisti. Fabulam Sejani aliorumque id genus, quos fortuna evexit, ut lapsu graviore ruerent, cum eo actum agnoscimus. Quid casus iste repentinus et inopinatus statui Imperii turbulentissimo allaturus sit, [gap: Greek word(s)] , cujus nomen Tibi propitium comprecor, inque eo Te valere et salvere jubeo. Norib. VIII. Non. Mart. A. C. M DCC XXXIV.

Gronovius Richtero.

QUoties memoriâ multiplicem humanitatem Vestram remetior, toties pro parte experior veritatem illius verbi veteris, quod Regibus delirantibus Achivos plecti monuit. Quum enim abunde materia scribendi esset, mihi gratus animus et Vestra beneficia, ut primo tarde scriberem, cum metus esset, nihil recte curari, tandem silerem prorsus, cum frustra opera sumeretur, patriae communis calamitas et itinerum difficultates fecerunt. Annus nunc est, cum tuas unas, quae annum ipsum varias inter manus moratae fuerant, accepi, seras quidem rerum, quarum cupidissime notitiam anhelabam; nuncias, vel sic gratas tamen. Post id temporis saepe respexi ad Vos, saepe dolui, praecisam omnem mihi viam esse tam egregias animas, tam amantes mei tralatitiâ saltim salute adeundi, sed omne desiderium inter vota consumebam, donec hanc in Urbem, amicos salutandi causâ invitatns, ingressusque civem Vestrum praestantem juvenem Heigelium inveni. Is ante biennium initâ mecum, Groningae amicitiâ, cum me hîc esse

et inaedibus incomparabilis Viri Dan. Heinsii diversari cognovisset, renovatâ familiaritate officium suum obtulit, si quid ad Vos vellem. Amplexus hominem simul sum, simul autem occasionem: Et hoc quicquid est impolitarum literarum festino sub oculos Vestros accuratissimos, fretus affectu potius Vestro quam meis meritis. Ille si Vos de meis quicquam rebus quaerere jubebit, narret. Haec epistola Tibi quidem, Amplissime Richtere, inscripta, caeterum si poteris [gap: Greek word(s)] ornamentis illis Vestrae Urbis et Academiae, (vivatis utinam et valeatis!) Sauberto, Rittershusio, Virdungo me quidem nunc ex animi sententia (sit proprium et placitum Numini!) agere. Hagae Comitis fixisse sedem allectum comitate praestantium hominum, qui et fori secreta melius ibi perdisci monebant, et sua consilia bibliothecasque liberalissime mihi reserabant. Inde excurri ante paucos dies, silentio fori et rebus prolatis, invitatu praecipue D. Heinsii; itaque cum hanc Palladis aedem visere instituerem, in non minore templo, domo inquam [gap: Greek word(s)] Herois, quem nominavi exigo, die perendini lares meos consuetaque tecta repetiturus. Facile suspicaris non paucos nobis sermones consumi in iteratione tuarum laudum, quas concludebat nuper stupendae Vir et doctrinae et comitatis adeo benigne et vere, ut Te ex praestantissimis nostrae gentis ingeniis, quae unquam cognoverat, facile primum fuisse contestaretur. Studia literaria nostra dudum jacuerunt. Sed non ita pridem alterum oculum eo retulimus factâ copiâ typographi, quo cum hactenus careremus, protrudere aliquid nugarum omisimus. Proximis igitur nundinis videbitis Diatriben in P. Papinii Statii Silvas, si DEO placuerit. Etiam Is: Casauboni Epistolas magnâ pietate per Galliam, Angliam, Belgium a Riveto collectas in ordinem digessimus, et nunc edi curamus. Ex Germania nullas fere habemus, propter quas dixi difficultates itinerum et nunciorum: Secus non poenitendâ accessione excresceret opus egregium ac plenum variae eruditionis. Rittershusius posset nobis cum ad [gap: Greek word(s)] Parentem suum scriptas communicare, si ulla ratio iniri a Vobis potest, quâ transmittantur. Quod Vos rogo per genium Vestrum et communia studia: Nam de optimi Rittershusii benignitate sive ipsa autographa sive exempla curate et diligenter collata tradere velit, nullum dubium mihi est. Exercitationes sacrae Dn. Heinsii ad Novum Foedus nunc datae sunt prelo, opus maximae et rei et expectationis, sed expectationem superaturum. Salmasius ex Gallia redux Brielae nunc est, et simul venti erunt paulo pacatiores, Leidae et studiis suis reddetur. Arnobius, quem commentariis eruditissimis illustravit, jam editus est: Itaque summo cum desiderio adventum ejus expectat typographus, ut notae prelo dentur. Parat idem librum de Militia Romana, linguâ Gallicâ conscriptum, in gratiam Illustrissimi Principis Auriaci, in quo plurima eruentur, quae

Lipsius et alii, qui hanc materiam tractarunt, pervidere non potuerunt. Vir prorsus est sine pari: Adeo cognitione Orientalium, Latinae Graecae linguarum cum antiquitatis et gentium et Ecclesiasticae, Juris, Botanicae, Philosophiae, ut verbo complectar, omnia, quae humana mens assequitur, si in unum cadere possunt, cognitione conjunxit. Itaque qui Scaligeri vicem eam subire voluerunt magnifici Acad. curatores, verissime tanto de Viro judicârunt. De publicis addere lubebat quaedam, sed vereor, ne nimius sim, et tum tua, tum publica morer commoda. Desinam igitur, ubi rogavero, ut de tuis amicorum, quos nominavi et Nobiliss. J. Ulrici, si Tibi cum illo familiaritas intercedit, rebus sitientissimum me quamvis longâ et accuratâ epistolâ doceas: Item num quae spes sit aliquarum Casauboni Epistolarum accipiendarum. Virdungi Commentarius in Taciti Agricolam an prodierit rursum, aliaque, quae putaveris grata scitu mihi esse. Vos pace jam frui audio: DEUS det, ut solida et constanti! Vale, Virorum summe, et me ama. Salutat Te peramanter Dan. Heinsius. Leidae Non. Januar. Anno 1637. Rumor hîc est Comitem Arondellium, Sereniss. Britanniae Magnae Regis ad Caesarem legatum, Bibliothecam et cimelia Pirckheimeri Noribergae coemisse: An verus?

Richterus Gronovio.

QUod ad literas tuas suavissimas longe acceptissimasque nihil hactenus rescripserim, Eruditissime Gronovi, in causa fuit, praeter Reip. labores quasi concatenatos, invaletudo diuturnior, arthritis nimirum saepius recidiva, quae me per aliquot septimanas lecto affixum primum ex bipede tripedem fecit, deinde in scribendo alioquin inpromptum, ne dicam pigrum, adeo intertem, adeo squalidum, oscitabundumque reddidit, ut nihil quam de fera, quod ajunt, comedisse videri possem. Nunc ipse mecum in gratiam redire incipiens silentii hanc culpam apud Te deprecandum mihi esse putavi, quam pro amore in me tuo, facile spero, mihi condonabis. De Heinsii, Herois nobilissimi, constanti affectu erga me mirum in modum me exhilarâsti, a quo amari magnam certe felicitatis partem duco, cujus virtutes divinas omni cultu suspicere non prius desinam, quam Atropos fatale filum secuerit. Tu, quaeso, fac, ut Decus illud literarum splendidissimum quam diligentissime et quam officiosissime nomine meo salutes, id quod vehementer etiam atque etiam Te rogatum volo. Ejus Annotationes in Novum Foedus, de quibus salivam movisti, avidissime, ut vere amantes solent, desidero, et quid expectandum inde sit orbi Christiano ex sacro illius Aristarcho (bone DEUS, quantae eruditionis opere, ut alia ejusdem monumenta aeternitate dignissima nunc taceam) facile conjicio, Magnâ etiam expectatione

optimos quosque suspensos tenet, quae stupendae eruditionis Vir Salmasius, in omni scientiarum genere admiraculum excellens, elegantiori literatorum choro minatur, a quo non nisi omnibus numeris perfectissima sperare fas est. O Te beatum, mi Gronovi, cui inter tanta lumina versari, numinis benignitate, contigit, quam fortunam tuam, scio, non cum opibus Crassi aut Croesi regnis commutares. Macte felicitate istâ rariore, quâ ingenii tui dotes praeclarae Te dignum bonisque omnibus acceptum reddunt. Literas tuas Rittershusio et Virdungo Viris clarissimis, legendas misi, quorum uterque Te amore complectitur singulari, et nisi Virdungus noster per aliquot nunc menses ita decumberet, ut vix spes vitae diuturnioris supersit, literas etiam nunc ab ipso haberes. Interim salutare Te jussit peramanter. De Rittershusii vero affectu calidissimo literae illius ad me, quarum exemplum his inclusi, dubitare Te non sinent, simulque, quid de Epistolis Casauboni ad Germanos constitutum ipsi sit, docebunt. Ego quamprimum in praefatione Epistolarum Scaligeri, cujus autorem Heinsium nostrum credo, spem etiam de editione Epistolarum Casauboni factam animadverti, magno illarum desiderio laborare coepi, cui tuâ tandem operâ satisfieri mihi gaudeo, Tibique gratulor. Virdungi Commentarius in Taciti Agricolam, jam denuo prodiit. Ante annum Digesta Pietatis in lucem venire passus sum, quorum ut et illius exemplaria mittam, ubi, quâ ratione fieri possit, significaveris. Reverendus Dn. Saubertus tui amantissimus vivit, sed ita, ut singulis fere mensibus semel iterumque vel cum Calculo vel cum Podagra conflictandum ipsi sit, qui non ita pridem Orationem habuit publicoque donavit de innocentia Calculi et Podagrae in innocentibus: Amare etiam Te perseverat, Cl. JCtus Johannes Ulrici, qui salutem Tibi adscribere jussit, ut et Dn. Saubertus, plura addere volentem occupationum moles prohibet. Vale igitur Amice ex optatissime, et, quod facis, nos ama. Dab. Noribergae V. Idus Junii A. C. 1637.

Gronovius Richtero.

AMplissime et maxime Vir. Non possum verbis describere magnitudinem gaudii mei, quod pectus mihi et intimas fibras pertentavit, simul vidi, accepi, legi gratissimas [gap: Greek word(s)] literas tuas. Nec definio, utrum magis sim laetatus, quod Vos valere atque in quiete et pace, (utinam hoc proprium Vobis bonum velit Deus Opt. Max!) res Vestras ordinare cognovi, an quod mei memores, immo amantes. Jam dudum enim quia responsi dies usque diffinderetur, arbitrabar, aut meas ad Te periisse, aut iis Vos attineri negotiis, quae ad nos respiciendi copiam Vobis negarent. Itaque nuper ad Cl. Virdungum unas dedi, quibus repetii preces meas ad Cl. Rittershusium, inclusique paginam

unam, ut exemplum videret elegantissimae editionis Epistolarum incomparabilis Viri, et isto conspectu permoveretur ad partem thesauri istius, quam possidet, nobiscum communicandam. Eas una cum publicis misi, usus gratiâ Nobilissimi cujusdam Viri, ex Illustriss. Ordinibus, qui missurum se eos Coloniam ad Bilderbeccium, agentem ibi in rebus, eique in mandatis daturum receperat, si quae venirent nostro nomini inscriptae, eas confestim acciperet, et huc ad se destinaret. Nunc rursum, quanto potest studio atque observantiâ, Te obtestor, ne desinas optimum Rittershusium urgere quamprimum, quicquid illius habet, quo illustre id opus augeri ornarique possit, ut componat et transferendum ad nos det. Qua de re et has, quas vides, ad ipsum, et si cum maxime valde districtus, properavi. Non oportet vero missionem differri ultra Francofurtenses nundinas, ne prius absolvatur liber, et postea commodâ occasione deficiamur. Eâdem viâ expecto desideratissima tua Digesta Pietatis, et Virdungi Commentarium repetitae lectionis in Taciti Agricolam, quae pro solita comitate tua promittis, praecipue tua illa Digesta, quae non dubito, quin sanctissimarum eruditissimarumque Meditationum sint refertissima. Nos dabimus [gap: Greek word(s)] Diatriben nostram in P. Papinii Statii Silvas, quae ante mensem ex officina exiit. Exercitationes sacrae [gap: Greek word(s)] Heinsii nunc sub prelo sudant, et ni fallor jam XL. folium est absolutum. Ad eum epistolam tuam misi, ut cognosceret, quam grata apud Te tantum Virum, esset recordatio familiaris olim conversationis, quod, non dubito, quin ei longe gratissimum sit futurum. Responsum nondum accepi, quia occupatissimus est et [gap: Greek word(s)] . Quare et Dn. Curatores tantisper, dum ille munere distenditur, legendi publice ei gratiam fecerunt. Ego vero tertio, postquam redditae mihi tuae essent, die haec scripsi. Salmasius ex Galliis rediit. Is nunc edit Commentarium doctissimum de Foenore, in quo tota historia et jus Foenoris Graeci et Romani explicatur, multae leges juris Civilis illustrantur, multa ad rem nummariam pertinentia aliter atque a Budaeo, Hotomanno, Scaligero docentur, multa alia antiqua, sepulta eruuntur. Quod mihi de familiaritate cum summis illis Viris gratularis, gratias ago Tibi, et agnosco particulam aliquam felicioris fati. Nec nos desumus colligere et referre in condita inter tam opimas messes, quae si Deo placuerit, profutura aliquando posteritati ad eam prodantur. Specimen videbitis in Diatribe, quam dixi, quae utcunque scriptiuncula levis, tamen mirabimini interpretes, plerosque doctissimos homines, tam parum in tam altae eruditionis scriptore vidisse. Vix enim ullum locum tetigimus, praeterquam, ubi illi errârunt, aut mentem ejus non sunt assecuti. Sed haec Vos judicabitis. Te tentatum esse invaletudine, invitissimus legi. Credo placuisse ita Numini, ut cujus virtutis praecepta tradidisses,

ejus patientia ad paternam hanc ejus [gap: Greek word(s)] exemplum esses, opereque scriptum doceres. Quod tamen supplex veneror, ut eam corpusculo tuo tam sanctae et divinae animae [gap: Greek word(s)] , ut loquebantur veteres, sanitatem concedat, eam animo alacrem hilaritatem in Nestoreos annos praestet, quibus indiges, ut Reipublicae atque Academiae Vestrae ex tantis angustiis pulchrius caput erigentibus perennem gloriae juventam sapientissimis consiliis tuis reddas! Archiepiscopatus noster Bremensis, sub optimo Principe Regis Daniae filio Frederico, nunc tandem revirescit. De cujus pietate, prudentia, clementia in subjectos miseros atque oppressissimos nihil potest dici, quod non eis minus. Sed longâ die opus est, ut corporis illius Hippoliti aut Penthei ritu discerpta membra sub hoc Aesculapio in redivivum Virbium componantur et coeant. Affectum Reverendi et Clariss. Sauberti, tum Nobiliss. Ulrici omni observantiâ et amore [gap: Greek word(s)] . Iis, rogo, ut datâ occasione officiosissimam meo nomine salutem impertias. Sauberti et Virdungi valetudinem communi sensu doleo, et ut isti Soles Academiae atque Urbi Vestrae diu luceant, Deumprecor! Vale, Vir magne, et nos solito amore complectere. Hagae ad III. Id. Julias stil. n. Anno 1637.

Richterus Gronovio.

PEracceptum nobis est literarum tuarum commercium, Gronovi dilectissime, tum ob eruditionem elegantissimam, quam usquequaque spirant, tum ob affectum, quo nos prosequeris, singularem, cujus non adumbrata signa, sed expressa vestigia in illis videre licet. Atque hanc serram ut reciprocare perseveres, rogo. Nos ut nihil eruditionis mutuae, praesertim inter Reipublicae munia gravissima, quae animum hunc a studiis amoenioribus nunquam non avocant, praestare Tibi possumus, ita de amoris nostri erga Te constantiâ certum Te esse jubemus, nemini in Te amando secundi. Literas tuas ad Cl. Rittershusium, quamprimum accepi, Altorphium misi, ad quas nunc responsum et una Epistolas incomparabilis Casauboni, quas desiderâsti, his nostris inclusas vides. Scripsit etiam ad Te Cl. Virdungus, et Commentarium suum denuo editum in Agricolam Taciti Tibi mittit, cui fasciculo Digesta nostra Pietatis adjunximus, quod amoris in Te argumentum boni consules. Diatriben in Papinii Statii Silvas expecto, ingenii tui haut vulgaris monumentum sine dubio omnium laude dignissimum. Quam ardenter quoque videre desiderem, quae duo illa Europae lumina, Heinsius et Salmasius, orbi Christiano donabunt, nuper fusius Tibi declaravi, quibus Heroibus divinisut observantiam nostram et amorem officiosissimum quam diligentissime testeris, etiam atque etiam Te obtestor. Et certe ut Heinsii, Viri summi, favorem saepius mihi declaratum, gloriam meam singularem

hactenus duxi, de cujus constantia injurius sim in virtutem illius, si dubitare velim: Ita haut parum nos beabis, si et Salmasii, Viri maximi, amorem nobis conciliaveris. Tibi si quid vicissim studia nostra promereri poterunt, non rogare, sed imperare licebit. Vale, Gronovi eruditissime, et si quid habes de obsidione Bredana vel aliis rebus, quae ad statum publicum pertinent, scribe. Apud nos nihil nunc scriptione dignum occurrit. Noribergae pridie Idus Sextiles A. C. 1637.

Idem Eidem.

AMicitia nostrâ fretus peragendum quid Tibi commendare non dubito. Vivit Leidae virtute atque eruditione clarissimus Johannes de Laet, qui ad Georgium Hieronymum Marstallerum, J. U. D. antehac apud nos Advocatum, hactenus familiariter scripsit; et nuper quidem Amstelodamo d. IV. Augusti, simulque salvere nos jussit. Pro quo officii genere acceptissimo ut gratias ago, quas possum, maximas, et vicissim Virum, quem dixi, honoratissimum, olim cum Leidae haererem, nobis vicinum, quam optime cum suis valere voveo, ita tristis hac vice nuncius esse cogor, dum obitum Marstalleri, Amici nostri desideratissimi, significare debeo. Extinxit n. eum febris ardens Francofurti ante paucas septimanas cum vix ante semestre Consiliarii munus apud Francofurtenses suscepisset. Uxorem Augustanam, foeminam honestissimam, quam gravidam reliquit, postquam filium sospitem in lucem edidit, idem fatum inevitabile paucis diebus post, quam maritus decessit, terris eripuit. De qua praematura pariter atque utriusque inopinâ morte et praestantissimum Dn. de Laet certiorem reddere haud grave Tibi sit, rogo. Vale et vive Amicorum exoptatissime.

Gronovius Richtero.

AMplissime et summe Vir, Domine ac Fautor maxime. Silentium meum, quod mihi primo aegerrime accidit, meditatâ apud Te oratione excusarem, qui apud neminem magis officii mei rationem constare cupio, nisi justissimam et sonticam causam aequo animo Te accepturum sperarem. Ante duos fere menses dederam typographo, qui librum meum excudit et hîc habitat, fasciculum, in quo literae et levidense munus, Diatribe nostra: Quem ille actoribus patris sui ad Francofurtensem mercatum profecturis, ut ipse mihi dixerat, commendaret, inde ad Vos curandum. Jamque securns et judicia vestra exspectans, cum ante paucos dies Leidae negotii causâ essem, cognosco, neminem a Mairio (id nomen Bibliopolae) ad nundinas missum et fasciculum meum ibidem reperio. Quae me res vehementer conturbavit, co maxime, quod pro tanto Vestro

beneficio puderet me tam sero agi gratias. De Epistolis Casauboni loquor, quo quidem egregio augmento nequaquam opus nostrum carere volueram. Et hoc igitur feramus [gap: Greek word(s)] . Te vero, Amplissime Domine, etiam atque etiam obtestor, ne, meam hîc aliquam noxam esse, existimes, et hanc ingratam moram simili ulciscare. Tuas ad praestantissimum Latium statim misi, qui in haec verba respondit: Vix explicare possum, quantopere me afsecerit nuntius de obitu singulat is Amici D. Marstalleri, certe gaudium, quod merito capiebam ex humanissimis tuis literis, et Amplissimi D. Richteri perhonorificâ salutatione plurimum interpolavit, ne dicam paene corrupit. Non possum enim non dolere Virum tam praeclarum, tam bene de me meritum ipso in flore aetatis extinctum esse, atque eo potissimum tempore, quum jam ad diu meritos honores fausto passu ascenderet. Sed ita sunt humana, et credo bene cum ipso actum in hac summa Germaniae calamitate: Id unum me consolatur. Caeterum quaeso, ut Amplissimo Viro, Dn. Richtero, quum occasio sese offert, significes, me et famae ipsius prolixe favere, et semper paratum fore omni obsequio ipsum colere. D. Heinsius, cum haec scriberem, Urbe aberat, simul atque autem fuerit reversus, ostendam, Te hoc officium memori commendâsse. Epistolam Dn. Richteri remitto etc. Lugd. Batav. VI. Septembr. Non diu post easdem ad [gap: Greek word(s)] Salmasium allegavi, qui sic respondit: Tarditatem responsi ad tuas posteriores si incusaveris, excusabunt facile variae occupationes, quibus districtus fui. Puto jam Te defunctum esse molestiâ illâ [gap: Greek word(s)] , quâ Te vexari tunc querebaris. Opto certe ex animo, eâ Te liberatum. Expertus scio, quanti doloris sit illud malum, quod solet ab illis, qui eo carent, aut contemni aut irrideri. Literas Amplissimi Consiliarii Noribergensis D. Richteri ad Te remitto, quem meo nomine plurimum, si placebit, jubobis salvere. Nihil mihi optatius est nec acceptum magis quam hujusmodi Viris, doctrinâ et probitate ac dignitate conspicuis, innotescere etc. Leidae XVI. Cal. Octobr. Cum vero nuper essem ibi pauculas horas, pranderemque apud [gap: Greek word(s)] Heinsium, mentionem tuarum injeci, partemque et praelegi: Tum ille exorsus laudes tuas, de quibus lubentissime loquitur, veteri more etiam honori tuo poculum libavit vini, jussitque humanissimam salutationem suam Tibi rescribere. Caeterum scito, inter duos illos summos Viros pessime convenire et magnâ arte nobis esse opus, ut utriusque gratiam partibus non permixti retineamus. De quo alias latius. Nudius quartus redii Bredâ, quo excurreram, ut et castra Illustriss. Principis et Urbem contemplarer. Juvabat enim videre illud fortitudinis et prudentiae militaris miraculum: Urbem, quam ideam et exemplar hujus seculi munitionum solitus est dicere Mauritius [gap: Greek word(s)] , quam prudentissimus imperator Spinola vi capere se

posse desperavit, et decem mensium latissima per castella obsidione fame tandem in potestatem redegit, cujus illa obsidio Hispanicas opes et potentissimum inter Christianos Reges Monarcham ita fregit, debilitavit, comminuit, ut postea nihil [gap: Greek word(s)] in hos infensissimos suos hostes potuerit moliri, eam, inquam, Urbem vi apertâ et coactu, septimâ postquam contra eam muniri ceperat hebdomade, servante eam forti sane et hostibus etiam laudato Praefecto expugnatam. Venlonam tamen proditione, Ruremundam vi (neque tamen ullam ferre poterat) amisimus, sed damnum minus fama est. Digesta tua et Virdungi Commentarium avide exspecto. Librum meum propediem spero officio D. Bilderbeccii, qui Coloniae Ordinum procurator est, habebis, nunc ille Vir illustris, cujus gratiâ mittere ad illum possem, in provincia est, cujus hic vices gerit. Vale, Vir summe, et me ama. Hagae a. d. VIII. Cal. Nov. Anno M DCC XXXVII.

P. S. Quod praecipuum fuerat, festinatio paene omiserat. Quod Epistolas Casauboni tuâ potissimum gratiâ et officio ab amiciss. Rittershusio accepimus, immortales habeo habeboque Tibi gratias. Rogo autem, ut monere eum non desinas, ut caeteras, quas in schedis suis habere se scripsit, et tunc non erant obviae, omni curâ conquirat, et ad nos mittat. Erit enim opus pulcherrimum et nobilissimum: Tum lente proceditur, ut facile exspectare eas possimus.

Richterus Gronovio.

MI eruditissime Dn. Gronovi, Amicorum dilectissime. Scito, multas me Tibi debere gratias pro llteris tuis longe suavissimis acceptissimisque, quas quinto abhinc mense ad nos dedisti, quibus quae de Heinsio, Salmasio et Latio, Viris summis trigaque literatorum splendidissimâ, quos ego in oculis fero, inseruisti, ita me abs Te beatum Tibi affirmo, ut gaudio etiam exilierim. Tam jucundum nempe fuit ex literis tuis, quae alias etiam solius tui nomine semper mihi sunt gratissimae; istam quoque felicitatis partem haud vulgari accessione intelligere, pro quo certe nuncio longe exoptatissimo singulari nexu me devinctum Tibi fateor. Obsecro autem, ut gaudium istud nobis perennare et affectum tam benignum tantorum Heroum, erga me immerentem licet, conservare studeas. Mihi nihil unquam erit antiquius quam ut amore illo, si non aliâ ratione, saltem singulari observantiâ animique promptitudine non fucatâ dignum me, quantum licet, reddere possim; quod Tu pro tua, qua polles, facundiâ coram melius inculcare noveris, illis omnibus et singulis (quos salvere jubeo peramanter ac devotissime) quam ego literis explicare. Fasciculum et Diatriben tuam, cujus meministi, nondum accepi, ut rectius igitur curare ea velis, atque sic desiderium, quodaccendisti, restinguere rogo. Digesta nostra, spero, jam Tibi sunt reddita:

Sin minus, et eadem forsan eorum est fortuna, quae tui fasciculi, significabis, ut de impedimentis inquirere possim, curavit ea mercator nostras Heigelius ad fratrem in Athenaeo Leidensi Studiosum. Nunc accipe, quae de Virdungi nostri, heu! non amplius nostri, sed [gap: Greek word(s)] , obitu et successore discipulo, quem ipse jam pridem designavit et succenturiari sibi optavit unice, nescire Te nolo. Ingrata ea Tibi fore injurius sim in amorem tuum, quo defunctum prosequutus es haud tralatitie, si dubitare velim. Neque, credo, displicebit successoris, Viri-Juvenis eruditissimi pariter atque modestissimi, ingenium praeclarum Virdungo olim tantopere placitum et amatum. Sed et hoc audi. Ex quo tempore Procancellarii munus Academ. nostrae imponi mihi passus sum, in promotionibus publicis pro more Lycaei nostri Orationes mihi habendae sunt, quarum decadem priorem Amicorum efflagitationibus assiduis, propediem edi permittam. Quo eventu, viderint illi, qui me saepius renitentem tandem expugnârunt. Designationem his inclusi. Vale et, quod facis, mutuo amore nos prosequi persevera. Noribergae prid. Id. Mart. M DCC XXXVIII.

P. S. Si vena tua elegantissima carmine editionem exornare dignabitur, (non enim tam cito absolvetur, quod nondum est inceptum) pristinis tuis erga nos meritis et istum cumulum annumerabo. Quid de Casauboni Epistolis sperandum nobis sit, scire aveo. Ut et illud, quo pretio Athenaeum cum commentariis Casauboni, Solinum cum commentariis Salmasii, et Eusebium Scaligeri, et quae de emendatione temporum edidit, Lugduni Batavor. emere liceat. Ubi significaveris, quod rogatum Te volo maxime, scribam Tibi, quid velim amplius. De Heinsii annotationibus in Foedus Novum, responsum ab ipso expecto, ad quem nunc iterum scripsi. Quae a Rittershusio nostro desideras, jam, credo, ipse Tibi respondit. Statim enim tuas ad illum misi. Vale iterum [gap: Greek word(s)] , et amici importunas petitiones affectui in Te nostro singulari tribue. Orationis, de qua supra quatuor exempla accipis, de quibus tria tribus illis Viris, quos supra laudavi, colendissimis, vel Virdungi non ignoti nomine cum salute pl. offeres. Addidi unum de ruina nobilitatis Romanae, quod gratum Tibi fore nullus dubito. Raptim ut supra.

Gronovius Richtero.

S. P. Amplissime Vir. Cum in procinctu essem, ut Amsterodamum irem, quo ad se plus vice simplici me invitavit Vossius [gap: Greek word(s)] , supervenit optimus Heigelius et [gap: Greek word(s)] fasciculum tuum inque eo duplex munus mihi tradidit. Utriusque [gap: Greek word(s)] ingentes ago gratias, Tequeoro, Vir magne, ut apud Cl. Virdungum id meo nomine facias, qui nisi occupatissimus essem et stans pede in uno

haec chartae inlinerem, hoc munus non delegarem. Ipse non ut [gap: Greek word(s)] praestarem Vobis; quod enim [gap: Greek word(s)] ? sed ut debitum pridem expungerem potius, e vestigio reddidi duo exemplaria illi Diatribae ad Silvas, Tibi unum, alterum Cl. Virdungo inscriptum, quando post tres dies se castra moturum et patriam repetiturum ajebat. Qui propter officia plurima carus mihi est, ei hoc quoque nomine felix iter ipsi rebusque ejus opto, ut ista [gap: Greek word(s)] meae erga Vos observantiae ad Vos salva perveniant. Plura misissem exemplaria, si plura in mundo habuissem, aut tantum mihi Heigelioque fuisset otii, ut ego ab typographo petere, ille me petentem exspectare possemus. Nunc cupidus sum intelligendi judicii vestri, haec principia sunt, quibus omina inesse canit Vates, Fastorum descriptor: Ea si cum plausu excipientur, habebimus in posterum, cur audeamus ipsi, et habebunt eruditi, cur quippiam de studiis nostris sperent. Sin, a risu et ludibrio liberabimur maturo silentio, et amabimus illud, [gap: Greek word(s)] . Epistolae Casauboni bene procedunt. Erit opus egregium et spectabile. Mirabar fasciculo tuo nullas additas Cl. Rittershusii literas, qui perbreves illas, quamvis prolixis, se redempturum erat minatus, et simul, quae penes fratrem essent, Casauboni missurum pollicitus. Si super est spes nanciscendarum illarum, urge, oro, Virum optimum, ne nos illis carere sinat. Nam consilii istius de novo opere Epistolarum dando quae ratio? aut quando id opus apparebit? ne dicam nullo genere sive amplitudinem, sive typorum elegantiam, sive chartae nitorem, spectes, id cum nostro fore comparandum. Autor essem potius ipsi, ut ex Epistolis diversorum ad [gap: Greek word(s)] Parentem ejus scriptis, selectum volumen daret. Sic et melius merebitur de re literaria, et Famam Nominis reddet illustriorem. Sed et liberum tuum habebit non publicare ullam, in qua non aliquid doceatur. At in dandis unius clari Viri Epistolis fieri non potest, quin multae interjiciantur, quae praeter salutationem nihil ferant. Cl. Salmasius partem primam de Usuris edidit. Vellem videres jam, aut mihi nunc eam mittere liceret. Aut solus ille Vir [gap: Greek word(s)] est, aut nemo est. Vale, Vir Amplissime, in gloriam patriae nate, et, nisi grave est, Cl. Rittershusium aliosque, quibus curae nomen nostrum, salvere jube. Hagae post diem III. Eid. Mart. Anno M DCC XXXVIII.

P. S. Quid audio de Bibliotheca Im Hofiorum, quae a Pirckheimero descendit? Verumne est, Legatum Regis Magnae Britanniae Comitem Arondellium emisse eam, uti hîc fertur. Amabo Te, fac, id sciam. Cum rescribes, poteris Coloniam destinare tuas ad Bilderbeccium, Agentem Dnn. Ordinum. Is libenter ad me curabit.

Idem Eidem.

AMplissime Vir. Festinatio optimi Heigelii nostri effecit, ut, cum ille mihi redderet vestra [gap: Greek word(s)] , tuum, inquam, et Cl. Virdungi, Vobis gratias agendi copia non esset. Postea aliquot dies inter catenata negotia et varios discursus mihi effluxere, sic, ut parum de studiis cogitarem. Ubi inde me explicui, nihil mihi antiquius, quam ut gustum caperem duorum egregiorum scriptorum, quorum alterum doctiorem me faciet, alterum religiosiorem, qui apex Christianae sapientiae est. Quid vero quantumvis magna eruditio est sine arte colendi et placandi Numinis? Vere ille olim primas mortalibus scelerum caussas fuisse naturam nescire superorum: Et magnâ mercede didicimus, discimusque cum maxime in misera patria, quid sit in ista re vel imperitiorem vel omissiorem esse. Utinam hoc tandem serio agnosceremus! Utinam multis illorum

facundissima tua et cordata praefatio persuaderet! Tangis enim ipsum fontem mali, et unicum propinas remedium, quo tanta malorum lerna ab imo usque exuratur. Atque ego, dum apud animum meum meditor, quas Tibi laudes gratesque agam, sic mecum constitui, verius gratias agi non posse Tibi, quam si illâ arte, quam gravissimus autor nos doces, utamur. Itaque in sinu posthac geram illum lepidum novum libellum. Aridâ modo pumice expolitum, et pietatis officium gratamque [gap: Greek word(s)] Te mystagogo exercebo. Diatriben accepisse Te, puto. Aveo de ea cognoscere tuum, hoc est, severum ac forte judicium. Epistolae Casauboni tandem respiciunt finem, ac fortassis post mensem [gap: Greek word(s)] erunt absolutae. Earum, curabo, simul prodierint, exemplaria habeatis. Elzevirii parant alteram editionem Epistolarum Scaligeri. Vidi hisce oculis apud Cl. Rittershusium plusculas ad Parentem ejus ab illustri illo Viro scriptas: Vix una edita est. Quod si eâdem comitate, quâ fecit in Casaubonianis, illas descriptas huc mittere volet, curabo, ut illud augmentum eximio nunc operi addatur. Salmasius primam partem de Usuris dedit, opus omni genere doctrinae refertissimum. Nuper etiam, cum Florus recuderetur, addidit scriptorem antehac [gap: Greek word(s)] Lucium Ampelium elegantem satis, et, quem mirum est, tam diu latere potuisse. Libellus est instar Polyhistoris Soliniani: Auctor a descriptione partium Orbis ad historias progreditur, et multa habet, quae alibi non leguntur. Ad Cl. Virdungum unas de eodem oleo parabam: Sed avocor. Itaque rogo, quod commodo tuo fiat, ut meo nomine officiosissime eum salutes, et pro munere aureo gratias ei gratissimas agas. Quae spes in lectionibus illius in Eutropium? Hofmannum quoque salvere velim: Qui Vir praestantissimus nuper responsum a me

petiit ad epistolam suam, quam ego nullus vidi. Vale, Vir Amplissime, cum tuis, et me ama. DEUS Te Reipubl. et Academiae [gap: Greek word(s)] servet. Hagae a. d. III. Cal. Majas Julian. Anno 1638.

Idem Eidem.

AMplissime Domine. Graviter adflixit me tristissimus nuntius de obitu Cl. Virdungi, in quo Academia Vestra magnum decus literae [gap: Greek word(s)] , omnes Amici Virum optimum [gap: Greek word(s)] amisimus, in tanta praesertim penuria sane sapientium et doctrinae morum vittutisque curam adjungentium. Gaudeo tamen, ut, per dolorem licet, ex [gap: Greek word(s)] potissimum disciplina subnatum praeclarum ingenium, quod defuncti et funus laudaret et vicem bonis omnibus sortiretur. Cujus vim expectationemque ex egregiis speciminibus animo concepimus, quibus ille eruditionem juxta et pietatem erga Praeceptorem suum luculentissime probavit. Optamus longos ei et felices annos, ut spem, quam dedit, tantam impleat, et multis etiam parasangis superet. Gratia vero sit Prudentissimis illis Viris, qui Te expugnârunt, ut docta tua dicta pronunciata ad aures coronae praestantissimae omnium oculis exponere dignareris. Sane si discessio facienda sit, quomodo concedere ego aliam in partem possim, qui cum primam ex facundissimo ore tuo excepissem, [gap: Greek word(s)] aestimans exinde admirari Te coepi et notitiam tui ultro ambire? Equidem salivam motam mihi fateor, et oportere omnes vates concurrere ac conferre lauros suas ad tantum munus cohonestandum. Quos inter ego comparere non possum, nisi suffragio tuo, qui nec unquam ad Heliconis fontem admissus sum, et si quam habui venulam, ea in usu longo exaruit. Ex quo enim his in oris undique tot praestantibus Poetis circumfusus vixi, conticui, et multis annis vix ter quaterve tentavi chelyn. Memineram quippe legisse apud Comicum: Strenuiori si quis suas pugnas narrat, de illius ore fiunt sordidae: Pulsavi tamen jussu tuo spretus toties neglectusque Musarum fores, et epigrammation velut ex quercu exsculpsi, cujus omine jus tuum erit: Sive abolere illud et Veneris marito tradere, sive, quia ars in eo nulla est, amorem boni consulere velis. De libris quod mandaveras, inquisivi. Eusebius Scaligeri Leidae Hagaeque venalis non est. De emendatione temporum venditur florenis Belgicis 16. hoc est, sex imperialibus et baziis, puto, octo aut novem vestris. Salmasii Solinus 18. flor. h. e. imper. septem et baz. duobus an tribus. Athenaeus cum comm. Dalecampii et Casauboni flor. 16. si quid praeterea vis, nihil tam magnum est, modo sit in viribus meis, quod non lubens Tibi, magne Richtere, debeam, impera modo, et factum puta. (Salmasius, Heinsius, Latius merito tuo in oculis Te ferunt, virtutes ingentes

amant et benignitati gratias agunt.) Vale, Vir Amplissime et uti amare me ostendas, utere, quasi aere tuo emptus essem. Hagae a. d. III. Cal. Jun. Julian. Anne 1638.

P. S. Casauboni Epistolae lente procedunt non operarum magis, quam typographi ignaviâ, quod genus mirifice eruditis illudere nôsti, quia ex se famam illorum pendere putant. Diatriben accepisse Te puto. Quia optimo Virdungo non potuit munus nostrum contingere, si ita placet Tibi, Rittershusio id dicatum esto, qui tamen antiquum obtinet, hoc est, nostri obliviscitur.

Ad Amplissimum et singularem Virum DN. GEORGIUM RICHTERUM, JC. Noricae Reipubl. Consiliarium, Academiae Procancellarium gravissimum, cum, post DIGESTA PIETATIS, ORATIONUM DECADEM ederet.

DElicium Patriae, quo se probat inclita Noris,
Ac Pirckheimerum non superesse vetat,
Et quos innumeros victurae nomina famae,
Aut parit aut ingens matris adoptat honos,
Post clar as artes et magni jussa Senatus
Et cur as patrium queis Helicona beat.
Exemplo docet ille suo, quo pondere vocis
Pertractandi homines, quâ pietate Deus.
Sic RICHTERVS agit, sic dividit ocia tantum
Et vacuas horas: Desidis illa quies.
Quem colitis cives, Academi templa verentur,
Autore a tanto quis didicisse neget?

Richterus Gronovio.

S. P. Mi eruditissime atque exoptatissime GRONOVI. Lentum nomen, fateor, me habes, sed non malum. Agnosco enim bonâ fide tarditatis culpam, quam ad ternas tuas jam diu silendo contraxi, ad easque, sero licet, responsa,

quae debeo, nunc fimul, quantum fas est, exsolvo. Et quidem ad postremas tuas III. Kal. Junii datas, omnium primo, quibus carmen affectus in me tui, ut et ingenii rarioris argumentum (nunc publicum) adjunxisti, pro quo, ut et aliis tuis officiis, in me promptissimis, gratias Tibi agere debeo, sed, qui satis dignas, nescio. Tantas igitur ago, si non quantas volo et debeo, saltem quantas possum: Relaturus, quod spondeo, nunquam non, quoties per occasionem licebit, quam studiosissime. Diatriben tuam, quam nondum accepi, eo avidius quotidie expecto, quo diutius tanto munere, per nescio quas remoras, carendum mihi est. Ubi accepero, exemplum alterum, Virdungo olim, nostro destinatum, Rittershusio, ut jubes, reddi curabo, quem, ut petitioni tuae aequissimae in mittendis Epistolis Scaligeri et Casauboni satisfaciat, non ita pridem coram monui: Quo effectu ipsius ad Te literae loquentur. Interim Orationes nostras his adjunctas ita Tibi mitto, ut eas duntaxat amoris nostri habeas indices, nequaquam vero, quasi tanti eas faciam, quae a magnis ingeniis, quibus tuum citra adulandi studium (quod detestor) annumero, diligentius legi mereantur: Quâ animi testificatione etiam reliqua tua tria exemplaria magnis istis literatorum Ephoris, Viris summis, Salmasio, Heinsio et Latio, cum pl. salute offerri cupio. Judicium illorum sublime extimesco potius quam desidero: Neque ignoro Heroas istos ad mediocria (si modo et inter mediocria nostra ponere licet) non descendere. Argumenta haec solum habeant affectus, quo illos prosequor, amantissimi. Nunc ad alteras tuas accedo, quibus, III. Cal. Maji exaratis, salivam de Lucio illo Ampelio movisti, quem Salmasius [gap: Greek word(s)] cum Floro edidit. Eum, ut et ejusdem partem primam de Usuris, quam scribis, nimium quantum videre gestio: Nec non Heinsii Annotationes in Novum Foedus, simulque Epistolas Casauboni, quas, Te feliciter obstetricante, in lucem prodituras jam diu est, cum expectamus, et alias magnarum istarum animarum foetus, quorum pretium nuper significâsti, de quibus commode ad nos mittendis apud mercatores nostrates inquiram, et, si quid certi mihi innotuerit, ad Te scribam proxime. Ad primas denique tuas, III. Eid. Martii scriptas, illud saltem est, quod nunc respondeam (Diatribe enim tua, ut jam supra dixi, nondum nobis est reddita) verum omnino esse, quod de Pirckheimeri Bibliotheca, Legato Magnae Britanniae Regis vendita, audivisti: Quod ut Tu non absque causa miraris, ita multi sunt apud nos, qui hanc felicitatem exteris invident. Sed ita, credo, erat in fatis, quo Rectori, DEO O. M. Te commendo, Teque, Amice jucundissime, ex animi sententia valere cupio. Dab. Noribergae Calend. Septembr. A. C. 1638.

Gronovius Richtero.

OGratas mihi exspectatasque tuas, Amplissime Virorum, quas a. d. IV. Cal. Jan. Jul. demum accepi. Jam tabellarios accusabam, jam metus fingebam mihi et caussas diuturni silentii atroces: Nam de amore tuo dubitare nefas. Eas igitur vanas fuisse, solisque occupationibus tuis, quas gravissimas esse scio et debere omni privatae curae praeverti, me cessisse laetor. Magnas etiam gratias habeo Tibi pro praeclaro tuo munere, in quo omnia egregia [gap: Greek word(s)] , praeter solum meum inconditum [gap: Greek word(s)] . Obtuli etiam Triumviris illis, quae misisti, exemplaria, qui gratias agunt ingentes, in primis D. Heinsius [gap: Greek word(s)] , cujus literarum ad me exemplum inclusi. Diatriben meam tandem Vobis redditam existimo. Nunc accipe alium libellum fratre non meliorem. Qui etsi dignus non sit, qui a Te legatur, dignum tamen est affectu, quo me complecteris, ut etiam tenuium curarum nostrarum non sis ignarus: Dignum est observantiâ meâ, ut pro eximio dono, quale possum, Tibi redhostiam, hoc est, [gap: Greek word(s)] ! Libenter addidissem exemplar ad Cl. Rittershusium: Sed non ausus fui fasciculum gravare; praesertim cum alium forte crassiorem ab ipso exspectem. Proximis nundinis una cum Epistolis Casaubonianis id certo mittere constitui. Interim aurem vellas ipsi, rogo, de Alexio, quem per me Salmasio promisit, isque non exspectat, sed [gap: Greek word(s)] . Ejus pars secunda de Usuris una cum Heinsii Exercitationibus mense, puto Martio aut Aprili ex Elzeviriana officina prodibunt. Si quid me tuâ caussâ hîc vis curare, ingentem mihi feceris injuriam, si id fidenter mandare mihi pigreris. Vellem plura sed et aliis occupationibus avocor, et plusculae epistolae scriptae jam me defatigârunt, et scribendae integrum redderent breviorem. Vale, Vir magne, et meama. Hagae a. d. III. Eid. Jan. Jul. Anno 1639. Quem Tibi, tuis, Vestraeque Reipubl. laetissimum precor.

Heinsius Gronovio.

VIrorum Amicissime. Inter praeclaras, quas semper admiratus sum, animas Richterum nostrum habeo: Cum quo suaviter ante annos plures hîc egisse memini. Quo gratius eximium ac vere tali Viro dignum, quod nuperrime misisti, munusculum fuisse fateor. Cujus nomine, quantum illi debeam, apud Virum Amplissimum occasione primâ testabor: Quod ut per Te fiat, interim obnixe rogo, qui quantum Tibi quoque hîc debeam, et candide et lubentissime agnosco. Amicissimo Fabricio me ut commendes, peto: Ad quem ante dies aliquot, cum adhuc Trajecti esset, scripsi; quas recte illi traditas non dubito:

Per Te tamen, nisi grave id, certior de eo velim fieri Praestantissime ac Clarissime Vir, Vale. Lug. Batav. 6. Jan. Anno 1639. Totus et ex animo tuus [gap: Greek word(s)] .

Gronovius Richtero.

S. P. Amplissime et magne Vir. Nactus occasionem dandi illuc aliquid literarum, Te praeterire religioni habui, praesertim cum de discessu meo ex Hollandia Te monere negotia et festinatio me prohiberent. Ultimas meas, quibus Heinsianarum exemplum, nî fallor, adjunxeram, spero recte Tibi redditas. Libellos etiam meos quin tandem acceperis, non amplius dubito. Ego, cum ita exigeretres praesens, aegre a tot praestantibus ac amicis animabus, ut fieri assolet, divulsus, relictis sarcinulis et librorum suppellectile, quam paullo ampliorem, dum ibi haereo, comparavi, ex Belgio produxi peregrinationem meam in hanc insulam, et inde in Galliam quoque trajecturus sum. Cui videndae et ibi capiendis in Jure Civili honoribus aliquantum temporis destinavi, antequam patriae me reddam gremio. Promiserat Cl. Ritttershusius, se missurum ad me Alexii Regis de re militari Commentarium, quem Salmafio traderem, atque ille exspectat impatienter. Dedi in mandatis familiari cuidam, ut, si me absente fasciculus ille Hagam adferretur, secure eum resignaret, et librum ad summum Virum destinaret ocius. Nunc, rogo, salute dictâ meo nomine, quam humanissime moneas optimum Rittershusium, ut si nondum itineri commissus est thesaurus iste, recta cum literis suis eum ad Salmasium per Elzevirios, aut si quos habere potest Amsterodami fideles hujus negotii procuratores, mittat. Confirmo, eimeâ fide gratissimum futurum id munus, et quam primum responsum a maximo et ad humanitatem nato Viro habiturum. Nam Illustris Dominus de Tienhoven, cujus comitas olim inserviebat mihi in literis ad Vos per Bilderbeccium mittendis ingenti Reipublicae, et literarum damno paucis ante abitum meum diebus extremum diem clausit. Si quid his respondere otium est Tibi, potes tradere id Nobiliss. Dn. Ulrico, a quo has accepisti. Nec enim proximis duobus mensibus ex Britannia discedam. Et filius ejus libenter ad me curabit, etiamsi in Galliam jam ivissem. Atque ibi, si qua in re inservire Tibi potero, invidebis observantiae erga Te meae, nisi fidenter mihi imperabis. Vale, Vir Amplissime, et vive nostri memor. Scripsi raptim Londini postrid. Id. Maji Julian. 1639.

AMplissime et Consultissime Vir. Vide, quam sim importunus et nugarum mearum Te semper faciam testem. Non erat satis semel Papinii Silvas attigisse: Vix prodiit liber meus, et subito adversarium invenit. Is est Emericus

Cruceus, Monachus et, nescio, in quo Collegio Parisiensi paedagogus. Qui cum impar Achilli ante me congressus fuisset, non temperavi mihi, quin locis quibusdam insubidum hominis judicium redarguerem. Ille quasi conflictus cum Gevartio bene ei cessisset, integro anno vix tandem Antidiatriben sive Frondationem, ut appellat, exsculpsit, in qua omni genere convitiorum in me debacchatur et praecipuas observationes nostras succo lolliginis adspersit. Cum Roterodami commodum conscendere vellem, id futile scriptum redditum est mihi, missu magni Salmasii, ad quem exemplaria aliquot destinaverat Puteanus. Ego, dum Angliam viso, festinato calore ex itinere respondi. Nec ille dignus erat, cujus ratio ulla haberetur, nec noster ille abortus lucem merebatur. Ut tamen Lutetiam veni, eruditionis matrem tantum apud me potuerunt praestantissimorum Virorum stimuli, ut haud invitus typographo darem. Caeterum per absentiam meam opusculum ita deformatum est, ut me ejus pigeat poeniteatque. Nihil est in eo, quod lectionem tuam allicere possit, ubi tamen ridere voles, suadeo primam hanc materiam ne dedignere. Sane dum meditabar, freno potius quam calcaribus indigere mihi videbar, tam luculenter ubique reperiebam jocandi ansas. Si hoc quoque scire vacas. Pridie Cal. Majas honores summos hîc in Jure utroque suscepi. Nunc in procinctu sum, ut ver aestatemque proximam [gap: Greek word(s)] in celebrioribus Galliae Provinciis Urbibusque consumam. Quanquam nihil est, non dico in toto hoc regno, sed in omni terrarum orbe, quod Parisiis queat comparari. Ibi eruditio, ibi humanitas, ibi mores habitant: Ibi perpetuae elegantium hominum nundinae, nec uspiam magis ingenium et virtus minore cum invidia aestimatur. Itaque omnia mihi prae illa Urbe sordent, et hoc properabo magis, quo citius tam candidarum animarum amplexu, reddi me posse sperabo. Illustrissimus Legatus Grotius recudi curavit librum de Veritate Religionis cum additamento egregio notarum. Ejusdem in N. Testamentum Observationes perfectae sunt, nec quicquam praeter typographum desideratur, quem tamen vix ibi ingenti bonorum cum dividia inveniet. Libri LX. Basilicon, qui post Cujacium periisse credebantur, denuo reperti sunt, ingens thesaurus Jurisprudentiae et maximo pretio a Rege redemti, qui Annibali Fabroto stipendium annuum eâ solum fini constituit, ut iis vertendis edendisque operam daret. Desiderius Heraldus sub incude habet eruditissimum opus de autoritate rerum judicatarum. Salmasii parens summus nobilissimusque Vir, Praeses Parlamenti Burgundici Ditione, non ita pridem [gap: Greek word(s)] caepit, quod ejus adventum in hoc regnum causabitur, qui ut est exspectatissimus, ita tantum temporis, quod cernendae haereditatis causâ hîc aget, publicis curis eripi jure

doleo. Habebam alia: Sed avocor. Vale, Vir magne, et me ama. Juliomagi Andium Nonis April. Anno 1640.

P. S. Puto, accepisse Te, quas Londino ad Te dedi. Exemplaria duo curavi tradi civi vestro egregio, juveni Hectori Poemero: Alterum, nisi grave est, Cl. Rittershusio cum multa salute tradi curabis. Vale, Vir summe.

Richterus Gronovio.

S. P. Clarissime et Consultissime Vir, Amice non e multis. Annus nunc est quartus, quum nihil literarum ad Tededi, abs Te vero accepi ternas; ex Hollandia, Anglia et Gallia, simulque donaria tua acceptissima; Diatriben, inquam, in Papinii Statii Silvas, libros Observationum et Diatribes elenchum: Ingenii tui magni monumenta praestantissima, et quae certe seculum ferent, pro quibus haut vulgatiter obstrictum me Tibi agnosco. Duplici etiam nomine gratulandum a me Tibi esse sentio, tum quod summos in Utroque Jure adeptus es honores tuo merito, tum quod contra Diatriben tuam talem nactus es antagonistam, qui calumniando hoc boni nobis procuravit, ut et eruditionis tuae ac virtutis specimina dares uberiora, et amor egregius Nobilissimi Salmasii, literatorum principis sine pari, in Te tam luculenter constaret publice. Macte hac felicitate Virorum praestantissime, ad tanti amatoris virtutes inusitatas adaequare ne cessa. Cum primis vero cave, ne diuturnum silentium nostrum sequius interpreteris. Praeter occupationes meas Reipubl. gravissimas, quae tempore hoc belli in Germania plus quam intestini magis magisque augescunt, etiam invaletudinem meam frequentiorem, qua cum conflictandum mihi est quotannis, puto, non ignoras. Nolebam praeterea ideo ad Te scribere, quia inscius eram, ubi locorum hoc vel illo tempore haereres, dum nunc cum Belgis, nunc cum Britannis, nunc cum Gallis vitam transigebas: Praesertim quum Te, post Galliam peragratam, etiam Italiam perlustrâsse inaudiverim; atque ita quidem, ut Romae etiam summo Pontifici non ignotus bene vixeris; licet Casauboni Epistolae (thesaurus ingens, pro cujus publicatione Orbem literatorum in aere tuo habes) ut liber haereticus, Vulcano ibi traditus dicatur. Sed non opus erit operosâ excusatione apud amantem. Ad alia igitur. Praeter Salmasii libros de Usuris, ut et [gap: Greek word(s)] Grotii Annotationes Evangeliorum, quibus se ipsum nunc, ut ante alios, superavit. Si quid nôsti, quod Viri isti divini publico ulterius donârint, certiorem me, quaeso, redde. Illorum enim scripta accuratissima unicum post sacrum codicem contra horum temporum calamitates solatium habeo. At vero et statum rerum tuarum, et quid amplius ab ingenii tui rarioris dexteritate expectandum nobis sit, brevi, fac, sciam. De me si quid audire velis, ille, qui has

Tibi reddet, filius meus unicus et dilectissimus, Johannes Georgius, coram Tibi significabit, quem Lugdunum Batavorum studiorum gratiâ, faxit DEUS feliciter, mitto; cui, quum Hamburgum, ubi Te nunc vivere audivi transecundum sit, nefas putavi, eum absque meis ad Te literis illuc ire, et in emporio Germaniae florentissimo eum non videre, cujus flores, fructusque ingenii longe praestantioris ibi nunc potissimum virescere una mecum non nescit, et a quo exinde amari desiderat maximopere. Fac igitur, mi Gronovi, ut voti sui compos reddatur, quod fiet, ubi eum discedentem familiaribus tuis Salmasio, Heinsio, Boxhornio, Barlaeo, et quos alios Amstelodami, Leidae et Hagae habes Viros eximios, Romano more, quod rogo, commendabis. Vixit Altorphii per quinquennium haut incola degener, et in Philosophiae Legumque scientia, literis humanioribus eo tempore diversa specimina publice edidit, pro quibus Numinis benignitati gratiae nobis maximae sunt agendae. Ego versum illum Maronis:

nunc demum vere intelligo, quod et Tibi aliquando contingat, opto. Injurius vero sim in virtutem tuam, si de affectu tuo erga nos dubitare velim. Igitur Vale, Amicorum exoptatissime, et ad has quam primum, quaeso, responde. Sed excidit, quod omnium primo scire Te volebam. Itaque nunc addo: Nactus sum Papinii Statii codicem manuscriptum antiquum, quem forsan gratum habuisses, quum scriberes Diatriben tuam. Sed et nunc, quid cum eo velis, expectat: Jube igitur quicquid volueris, et parebit. Vale iterum, et, si me amas, filium quoque cordis mei dimidium, ama. Dab. Noribergae ad d. XIV. Maji A. C. 1642.

Gronovius Richtero.

AMplissime et Consultissime Vir, Domine et Amice maxime. Quas a. d. XIV. Maji scripsisti gratas ter et amplius Idibus Decembris accepi, sed videndi latoris voluptate fraudatus. Quod non tam ipsius quam meâ causâ doleo. Quippe ipsum nomen paternum claris hominibus satis commendat mihi egregia occasio et officii in partem testandi et tanti Viri Amicique sobolem complectendi periit. Sed ut utrumque damnum resarciatur, ego primis meis ad Leidenses mentionem ipsius dignam tuis meritis faciam, et Tu jubere ipsi potes, ne ex his provinciis me insalutato discedat. Bidui itinere distamus ab Hollandico Athenaeo, nec ipsum poenitebit susceptae tam parvae molestiae. Ne enim ignores, mihi ex ambitiosa peregrinatione reduci Daventrienses Transilvaniae, ut nôsti, civitas gratos compedes injecerunt, et Professionem Historiarum ac Eloquentiae stipendio DCCCC flor. Holland. demandârunt. Romae agens in ipsa domina rerum Urbe primum ab ipsis honorifice invitabar: Sed gratias agebam,

quod destinatum cursum rumpere nollem, nec ipsos me exspectare diu adhuc vagaturum opinabar. Post octo menses denuo sollicitabant Lutetiam reversum; denique tot Amici in Belgis auctores erant, itaque quamvis nolentibus cognatis, manum illis dedi. Sed secreto me impellebat, quod refugerem turbines, negotiorum et quietem literariam captabam ad exasciandam illam materiam, quam in peregrinatione ex variis, ut ita dicam, silvis cecidi. Andegavi octo menses substiti, et maxime vetus meum Juris studium recolui, inque maxima frequentia non modo juvenum, sed civium honoratorum, ut Adsessorum Curiae Praesidialis, Advocatorum, aliorum Magistratuum, quibus innotueram, et respondi et donatus honoribus sum. Alibi curam literarum egi. Sic Livium plus mille locis integriorem emendatioremque ex Regiis, Puteanorum Fratrum, Pletavianis, Mediceis, Barberinis MSS. reddidi. Tragicum Senecam quoque ex venerandae vetustatis libro locis plurimis, in quibus Heroes illi Lipsius, Scaliger, Gruterus, ut alios taceam, haeserunt, emaculavi. Nactus sum praeterea Alexiadem Annae Comnenae doctissimae et Atticissantis Principis triplo auctiorem, quam David Hoeschelius edidit. P. Papinium denuo cum sex aut septem MSS. contuli, et magnam Silvam observationum [gap: Greek word(s)] in eam collegi. Quas juvabit, spero, codex tuus, et erit mihi gratissimum, hanc nancisci occasionem amicitiae nostrae ad posteritatem transmittendae. Cave enim, moreris eum librum ad me mittere, vel per ipsum tabellarium, qui ordinarie Noribergâ Hamburgum venit: Nisi nimis est magnus. Nam sumtum ego vecturae non recuso. Multa sunt, de quibus libenter latius agerem Tecum, agamque proximâ occasione. Nunc rogo, ut me ames, et memor sis mittendi, ut poteris, Papinii. Vale Amplissime Domine. Scripsi Daventriae ad d. VI. Cal. Jan. Anni C. 1643. quem felicissimum vobis precor.

Richterus Gronovio.

QUam gratae mihi venerint XI. Cal. Februarii, quas VI. Cal. Januarii ad me dedisti, verbis exprimere nefas mihi est. Neque tam diu ad eas siluissem, nisi vis major, arthritis, inquam, et calculi dolores acutissimi, qui corpusculum hoc tantum non enecârunt, hactenus Deo ita disponente, obstitisset. Nunquam enim neque gravius neque diutius aegrotavi, quam hoc anno, ante dies non ita multos morti proximus. Sed quae me percussit manus DEI Omnipotentis, tandem quoque eo usque iterum sanavit clementissime, ut museum nunc denuo, tanquam gradu testudineo, ingredi valeam. Misericordiae altissimi sit laus et gloria sempiterna. Tibi vero de honoribus tuis, quos scripsisti, etiam atque etiam gratulor et gaudeo, eosque Tibi a Deo O. M. magis magisque fortunari animitus opto et voveo. Filium meum unicum et charissimum JOHANNEM GEORGIUM, qui has Tibi reddit,

quin commendatum habiturus sis, injurius sim in virtutem tuam, si dubitare velim, aut ancipiti curâ multis rogare. Novi affectum tuum, mi opt. Gronovi, haut vulgarem nostrique amantissimum, quem demereri curae nobis erit, quamdiu Spiritus hos regit artus. Quaeso Te, qui Gallicum iter, ut alia felix superâsti, quid observandum ipsi sit, quid cavendum, ut secure his belli tumultibus cum sociis illuc abire queat, haut gravatim communica. Nôsti illud Tullii: Hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opltulari, ubi et Ennianum illud commendat: Ut homo, qui erranti comiter monstrat viam,

Quasi lumen de suo lumine accendat, facit:
Ut nihilominus ipsi luceat, cum illi accenderit.

Certe devincies nos Tibi maximopere, et ne ingrati habeamur, uterque cavebimus. Papinium meum manuscriptum mittam, ut petiisti, Hamburgum, quamprimum per rhedarios consuetos erit occasio. Major enim est, quam ut per tabellarium portari possit. Si quid aliud quoque apud nos est, quo animi nostri promptitudinem Tibi significare licet, impera, et parebimus prompte. Plura filius coram, si desideras, Tibi narrabit, quem ut et Hugoni Grotio et Claudio Salmasio, Viris summis et Literatorum Duumviris, in Gallia, et si quos alios ibi Amicos habes, Romano more commendare velis, obnixe Te rogatum volo. Vale, Vir Excellentissime, et literis tuis jucundissimis saepius exhilarare me ne cessa. Dab. Noribergae V. Non. Maji Anno [gap: Greek word(s)] Dionysiano 1643.

Idem Eidem.

OCtiduum est, quum Tibi, mi Clarissime et amicissime Gronovi, scripsi, me Papinium meum manuscriptum, quem desideras, per occasionem Tibi missurum. Eam nunc praeter spem per thedarios Hamburgenses ad Paulum Langermannum, avunculum tuum, nactus en citra moram liberare me promisso volui, et Te voti tui, utinam, pro voto tuo, participem reddere. Si palato tuo sapit, est, quod gaudeam, et de monumento amicitiae nostrae ad posteritatem, ut ais, transmittendae utrique gratulor. Sin vero animum hunc erga Te pro virtute tua aestimabis. Filium meum ex Hollandia in Galliam abiturientem jam spero, vidisti: Scripsit enim mihi proxime, se, statim a Disputatione Lugduni Batavorum habita, ad Te Daventriam abiturum. Si quid officiorum ipsi praestitisti, praesertim, quo melius tutiusque iter suum Gallicum instituere possit, ibique Viris magnis per Te innotescere, de quo Virtus tua dubitare me non sinit, ad gratias non tantum debitas maximasque sed ad omnia etiam officia atque studia, quae amicum amico praestare par est, vicissim me Tibi nullo non tempore pro virili devinctum experieris, ut et filii animum perpetuo gratum Tibique peculiariter

obnoxium. De Grotio et Salmasio, Literatorum Smaragdis, quorum illum ob Appendicem ad Novum Foedus, Antichristum revelatum, hunc vero ob illa, quae hactenus contra Heinsium inculcavit, rixarum calumniantur magistrum, si quid habes, et quid Tibi de hoc vel illo videatur, nî grave est, quaeso, ad me scribe. Scripta illorum publica, ut et quae Rivetus et Maresius, contra Grotii studia pacis indefessa nuper ediderunt, vidi: De quibus, quia judicium meum superant, illos, qui non ultra crepidam, audire velim. Ego, multi jam sunt anni, quum Erasmi et Cassandri scripta ob pietatem et eruditionem rariorem, cumprimis vero ob studium pacis vere Christianum, mirifice amo et amplector: Quem animum publice etiam aliquoties jam testari aliisque idem suadere nullus dubitavi. Quum ad Grotium scripseris, cujus humanitatem me ante annos XXVIII. Hagae Comitis expertam gloriari soleo saepius, ut eum quam officiosissime a mesalutes, etiam atque etiam rogo. Beati erimus, si et filium meum, Te parario, humanitate suâ dignabitur. Tu Vale, Vir Excellentissime, Amice impense mihi chare et honorande, et quod nuper petii, ut literis tuis suavissimis delectare nos saepius digneris, nunc ingemino. Dabam Noribergae ad d. III. Idus Maji A. C. 1643.

Gronovius Georgiis Richteris. Patri et Filio, Viris Nobilissimis atque Amplissimis.

VIvere Vos et me amare, Venerande Senex, tantoque Patri probatissime Fili, nuntii mihi beati et quorum, dum fata permittent, nunquam satias erit. Mitto hîc libellum subitarium, deproperatum invitatu magni illius Viri, cui inscriptus est Neque enim materiam illam collegeram, ut aut separatim aut tam cito eam ederem. Caeterum occasio mihi proprium meum consilium extorsit. Et tamen spero non intempestivum hunc laborem esse. Vos judicabitis. De Statio quaeritis? Exspectatis et sustineatis, necesse est. Livium nostrum tantus favor lectoris prosequutus est, ut alteram editionem adornent Elzevirii. Itaque omnes ille meas lucrativas horas tenet. Eâ diligentiâ utar, quasi nunc primum eum tangerem. Et operae pretium, Deo volente, erit. Hunc cum dimisero, Tragoediis Senecae curam impendam. Hinc vacuas manus, [gap: Greek word(s)] , occupabit Papinius. Caeterum literario me otio satis inhaerentem his diebus ad rem publicam rapuit fortuna. Habemus eam ex Aristocratia et Democratia temperatam, Magistratus et Senatum annuum. Civitas divisa est in octo tribus. Secundus ordo singulis in tribubus. Seviri Jurati (geschworne Gemeins-Männer) omnes XLVIII. Viri repraesentant civitatem, horum comitia sunt, lectioque Senatus et Magistratuum creatio: Ea modestia, ut plerunque omnibus in Senatum lectis

prorogetur honos, sed si quis displicet, nullâ redditâ causâ potest praeteriri, et alius ei suffici: Ubi quis obiit, aut praeteritus est, ex his in Senatum leguntur: Sine his neque tributa indicere, neque novas leges ferre, neque bona publica obligare, neque de bello aut pace, aut foederibus statuere Senatui licet. Quater in anno ex lege praeter diem comitialem Magistratibus creandis (qui est D. Petri ad Cathedram) saepius extra ordinem convocantur ab Senatu: Nec per viatorem aut apparitorem, sed Senatores ipsi per se singuli tres Seviros, domi convenientes, ad constitutum diem citant. Congregati ubi ad relationem Senatus responderunt, et ipsis, quicquid in publicum conducere existimant, referendi postulandique jus est. Denique haec via ad honores, Provincias, Legationes Hagam usque ad Concilium Ordinum Generalium, si cui fortuna et gratia civium propitia fuerit. In hunc ordinem proximis comitiis, me nihil tale cogitantem, neque verbulo ullo vel per me vel per meos aucupatum primum omnium Professorum, dum hoc Gymnasium stetit, et quidem in praerogativam seu primam tribuni legerunt. Hoc judicio delector, etiamsi nihil subsequatur corum, quae alibi augurantur, aut spe praesumunt. Ego enim hactenus, si quae habeo, ornamenta mea omnia pudore promerui, et quicquid bonorum favor ad me detulit, citius fere adeptus sum, quam aut ipso destinari aut ab aliis destinari mihi compertum habui. Neque hanc rationem mutabo, postquam ad eam aetatem perveni, quam nihil magis quam constantia decet. Labitur enim mihi annus quadragesimus. Valete. Decora Patriae, cum omnibus vestris. Daventriae postrid. Eid. Martii Jul. 1651.

Joh. Georg. Styrtzelius Georg. Richtero.

SAlutem, Cultum et Observantium. Nob. Exc. Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Fautor et Patrone plurimum colende. Amanuensis tuus, propinquus vero meus, ........ etsi dum hîc nuper esset, desiderium meum ex parte acceperit; mentem tamen animi minus recte percepit. Nolim enim, me quisquam tam rusticum arbitretur, qui Tibi tali et tanto Viro petitione tam imprudenti, ne dicam impudenti, gravis esse sustineam. Non equidem diffiteor, me, Orationum tuarum mentione factâ, mirabili extemplo illas et videndi, et quamprimum, non alterius cujusdam, nedum tuo dono, sed meo potius aere, adquirendi, accensum cupiditate. Quam ut Tibi per ......... nostrum expositam intellego, ita, num id, adhibitâ, quae decebat, cautione factum sit, nescio, et parum abest, quin dubitem, maxime quod pulcherrimae materiae non tantum manum tuam, sed et ligaturam (quam vocant) doni pretio magismagisque augendo, addidisti. Quod a Te sicubi ultro profectum, tanto majori me

afficit gaudio, quanto majori, intempestivitate forte procurantis extortum, perfundat rubore. Quicquid sit, ego, in dubio, mihi ipsi blandiri, et meliora polliceri malo, quam sequius quid de uno alterove suspicari. Hinc et eo majores Tibi grates me debere agnosco, qui ultroneâ liberalitate me ad veteris (sic enim Tibi indigitare placuit) Amicitiae memoriam et perennitatem, vel provocare, vel revocare dignatus es. Quod et ipsum magni mihi instar est muneris. Quanti enim Viri, in isto honorum et dignitatum fastigio constituti, pectori non solum nondum elabsum; sed humanâ insuper compellatione et amicâ manu honoratum esse, de minorum gentium tribu, hominem, faciendum ducam, non facile dixerim. Unde et debitum, quo, Vir Nob. tam insperato facto tuo, me obstrinxisti, tanto majus cluet. De quo exsolvendo tamen, hoc tempore, non dicam, nec laborare, sed ne cogitare licet, addo et (in illis angustiis versamur) libet. Referes igitur me tantisper, dum melior nos respiciat Fortuna, in nominum tuorum album, ne quando Tibi excidam. Quod si chirographum desideras, has ejus vicem sufficere velim. Sin et testem requiris, ecce! Omni exceptione majorem, Virum, quo humaniorem et candidiorem (nam, quae de Eruditione ejus feruntur verissima, orbem jam dudum replêrunt utrumque) Sol hic, credo, neminem adspicit, HENISIUM meum, quem minime, ita confido, respues. Si ne hoc modo Tibi satis cautum arbitraris, age! ostende meliorem, fortiorem, et in me nihil erit morae, quo ex toto Tibi satis fiat.

In quo miseriarum et calamitatum pelago jam natitemus, imo in quem adversitatum abyssum praecipitati simus miselli ........., explicare nec unius Epistolae, imo nec unius annalis res sit: Sub specie insignis Clementiae et memorabilis Gratiae, ad incitas redigimur; nec, sub onere fatiscentes et jamjam animam agentes, vel mussare audemus. Heu! indignissimam conditionem nostram! cujus descriptione prolixiori Tibi, publicis Patriae occupationibus nimis quam implicito, molestiam facessere, sit et patientiâ tuâ abuti, et nullam cultus, Tibi debiti, rationem habere. Finio proinde, et Te, Fautor et Patrone honoratissime, cum tuis, in omne aevum, quam felicissime agere DEUM precor, etiam etiamque cogitans, huic, Te literis compellandi, audaciae, cui ansam ipsus, comitate tuâ, praebuisti, uti facilis ignoscere velis, et me Tibi porro commendatum esse sinas. Rotenb. Tub. XXII. Decembr. Jul. anno a partu Virgineo M DCC XL. cujus et, jamjam adproperantem, exitum, et insecuturi initium, medium et finem Tibi quam feliciss. quam faustissimum animitus opto et voveo!

Richterus Styrtzelio.

S. P. et anni hujus initium, quem ante octiduum Numinis benignitate auspicati sumus, curriculum quam felicissimum! Nobilis, Amplissime et Prudentissime Vir, Amice honorande. Peracceptum mihi fuisse credas velim, ex literis tuis amicissimis, constantiam amoris tui cognovisse: De quo etsi nunquam ut dubitarem, nisi in Virtutem tuam peccare velim, mihi contigit, nova tamen illius vestigia tam luculento testimonio expressa, mirum quam me confirment, afficiant, delectent. Amorem tuum agnosco, non meritum meum. Mereri tamen amoris vicissitudine studebo, ne quem nimium laudas, minus amare perseveres. Ex eodem affectu tuo laudabili venit, quod qualiacunque mea tantopere Tibi arrident, quae abs Te aestimari, tuoque ingenio haud vulgari non displicuisse, est, quod mihi gratulor, quanquam qui ita amant, parum recte judicare solent. Quicquid sit, amore Tecum certare curae erit, caetera operam daturus, ne Viri boni officium in nobis unquam desideres. Pro Henisii effigie, Viri rarioris, gratiam habeo. Haec pauca occupatissimus, quam omnino nihil ad suavissimas tuas scribere malui. Tu ut properantiae huic atque brevitati ignoscas, rogo. Publica ex Literis ad Senatum intelliges. Rempublicam, ut nôsti, aliquam potius quam nullam ut habeamus, omnes patriae amantes etiam atq etiam laborare par est. Vale, et nos, quod facis, ama. Dabam Noribergae ad d. V. Idus Januarii Anno C. M DCC XLI.

Casp. Hofmannus Georg. Richtero.

AMplissime et Consultissime Dn. Procancellarie. Qui has Tibi exhibet, JOHANN-GEORGIUS SAUBER, Rotenburgo-Tuberanus Medicinae Candidatus est, et heri professus est apud me nomen suum. Hujus in Facultate nostra profectus quam luculenti sint, cum ex conversatione semestri, et quod excurrit, abunde didicerim, de sistendo Tibi illum nunquam equidem dubitavi, sed ingessit se subito difficultas, quam absentia Jungermanni peperit. Quam cum exponerem quibusdam e Collegis nostris, responderunt mihi, Tres quidem facere Collegium: Sed duos conservare. Hujus rei exemplum attulerunt JCtorum nostrorum Collegium. Hoc enim abitu Ungebaueri attenuatum, nihilo minori cum autoritate de jure responsa dedit petentibus, etiam ante suffectionem Rittershusii. De Marpurgensi Academia refert Candidatus, Mortuo hoc anno in militia Müllero, reliquos duos de consensu Prinopis, examinâsse et promovisse Tilemannum quendam, qui etiam in locum defuncti

successerit. De Argentinensibus scio, non nisi duos ibi esse Medicos, qui olim in examinibus assumserint tertium, Rixingerum, Logicum, sed nescio, an mortuo illo assumserint alium. Ego vero oppono voluntatem Dnn. nostrorum. Cum Anno 1623. examinandi essent primi DD. Noribergâ illi submiserant Queccium p. m. Cum Anno 1634. de voluntate eorundem DD. nostrorum, captivo tum Noeslero, stitissem Tibi tanquam Vice-Decanus, M. Georgium Mair, et ille vellet a me quoque et Jungermanno examinari, Consulti Dnn. rescripserunt, Tres facere Collegium. Hoc rescripto nisus ego in proximo Candidato nolui praesens-absens vim facere consuetudini jam apud nos firmatae. Quicquid sit, sisto Tibi praenominatum Candidatum, et exspecto arbitrium et nutum tum Nobiliss. Dnn. Scholarcharum quam tuum super examine. Bene vale, Ampliss. et Consultissime Vir, ex Altorfio nosto 24. Jan. 1638.

Richterus Hofmanno.

CLarissime et Spectatissime Dn. Decane. De Candidato Artis vestrae, quem commendâsti, Johanne-Georgio Saubero, Rotenburgo-Tuberano, paucis, quae petiisti, simulque scire desideras, accipe. Potestatem sistendi se examinibus pro gradu summo consuetis et profectus suos, quorum praemia petit, ad praescriptum Legum nostrarum demonstrandi, cum caussam abnuendi, nullam videam, lubens concedo. Tertii vero Collegae Vestri nunc absentis Cl. dico D. Jungermanni, ita volentibus Nobilissimis Dnn. Scholarchis, quorum sententiam hac de re rogavi, vices pro tempore peragat Cl. Vir Dn. D. Fabricius, Medicus praestantissimus. Etsi enim exempla, ubi etiam Collegae duo in ejusmodi casibus interdum pro sufficientibus habiti sunt, non deficiunt: Legibus tamen Domini nostri stare et sententiam amplecti tutiorem malunt, praesertim cum jam semel iterumque, ut ipse allegâsti, etiam antehac prudentiae illorum, quos dixi, haud abs re ita visum fuerit neque heic, ut aliis forsan locis, succenturiati desint. Vestrûm itaque erit, uno vel altero die ante, quam examen instituatis, de tempore, quod praefinire Vobis placuerit, certiores nos reddere, quo praedictus Dn. D. Fabricius ad Vos excurrere possit, quod ut prospere succedat, opto. Vale. Noribergae 26. Januarii 1638.

Hofmannus Richtero.

AMplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie. Quod paucis retro diebus dubium fuit apud nostros, utrum, si contigat, ut ex Collegio jam constituto ex tribus, vel absit unus, vel moriatur, reliqui duo tueri possint autoritatem Collegii? ejus pars affirmativa jam coepit ita convalescere, ut ego quoque

cum illis sim. Nam quod pro fabula habebam, Tres constituunt Collegium, duo conservant: Id illi mihi explicant tanquam juris certi regulam, natam ex diuturno Academiarum consensu, cui contra iri non possit. Hunc confirmant novo Dn. D. Althoferi exemplo. Is enim examinatus et promotus est a duobus, Himmelio et Majore. Cum hoc in Medicina promovit, uti loquimur, Ratisbonensis quidam, qui pariter a duobus, Brendelio et Rolfinckio, honores habet, tertio Collegâ vocato quidem, sed in Italia adhuc haerente. Quin scribit ad me idem Rolfinckius. Nos (non potest autem alios intelligere quam duos dictos) spatio sex septimanarum 6. Medicinae Doctores renunciavimus. Imo vero testibus evincunt, Calixtum Helmstadii, solum ex tribus reliquum, binos Theologiae Doctores creâsse. Quicquid hujus sit, de duorum autoritate occentatur Candidato nostro, si ille contemnat, et patiatur superinduci Noribergâ tertium, fore ut maximam subeat invidiam. Hanc adeo ob causam venit ad Vos, rogatum, uti mitigetur sententia nuper dicta. Qua in re, quia scit ab A. T. se plurimum adjuvari posse, voluit me uti internuncio. Ego ut non magnopere contendo: Ita velim, si possim, vitare incommoda, quae inde pullulascere possunt. Plura Candidatus ipse. Bene Vale, Vir Ampl. et Consultissime. Scribo Altorfiii 3. Febr. 1638.

Richterus Hofmanno.

CLarissime et Spectatissime Dn. Decane. Legibus potius quam exemplis indulgendum esse, jam nuper Domini nostri, in casu illo Candidati Vestri, absente Collegâ tertio, examinandi, non absque ratione statuerunt. Atque illorum jussu ita ego respondi, certus, sententiam istam juri et aequitati esse consentaneam. Et quis scit, si exempla illa contraria, nisi casu necessitatis nitantur, in disputationem forsan aliquam vocari contingat, saniorum judicio non reprehendenda magis quam imitanda censeantur? Licet etiam rationes persuadendi in contrarium non desint, dubium tamen non est, quin tutius longe sit, a tribus quam a duobus approbari. Reliquae rationes tanti non sunt, ut propter eas vadimonium deseratur. Quicquid vero sit, aequum fuisset pariter atque conveniens magis initio statim, quid animo Vobis sedeat, significare, quam sententiae semel dictae mutationem efflagitando calculum quasi reducere, [gap: Greek word(s)] . Verum ne Artis Vestrae honori, qui merito curae nobis est, favere minus videamur, et ne Academia nostra odioso singularitatis nomine male audiat, permittunt tandem Domini, cum quibus hodie rem denuo contuli, ut et Vos, nisi ad absentis reditum examina differre Vobis placet, et Candidatus festinationis suae caussas idoneas Vobis adfert, citra adjunctionem tertil negotium

perficiatis, et volenti officium Vestrum ne denegetis. Vale, Noribergae VII. Februarii 1638.

Hofmannus Richtero.

SAlutem et observantiam cum voto serio, ut annus hic novus A. T. felicibus auspiciis ineat, felicioribus procedat, felicissime exeat, et saepius redeat, semper felicior. Nobilissime et Consultissime Vir, Pro-Cancellarie dignissime, Domine et Patrone colendissime. Quo inexspectatiores fuerunt mihi literae tuae, eo gratiores, vel ideo, quia a lectissimo juvene, domus tuae fulcro unico, reddebantur. Verum, ut dicam, quod res est, lectis illis non parum perturbatus sum. Quid enim? Mihine seni commendari thesaurum tuum? hoc rerum statu? his studiosorum moribus? Habeo in convictu meo aliquot bonae indolis juvenes, quos si onerari video sumtibus non necessariis, vita mihi acerba est, quod mederi nequeam. Accedit hoc alterum, quod de longinquo videam, quam ista mutatio sit mihi invidiosa futura! Sed et hoc facile ominari possum, non diu gratam fore filio tuo vicissitudinem hanc a splendidiore ad tenuiorem mensam. Quo minus conjectare possum, quid spectârint isti consultores Medici, quicunque illi fuerunt. Quidquid sit horum, recepi filium tuum meritoque, lubensque libensque, sed cum protestatione mea solita, si possit contentus esse tractatione modicâ, quae haec duo bona habeat, quod et munda sit et certae horae affixa. Quod impetraturum me persuadet mihi modestia illius jam satis perspecta nobis, et saepius depraedicata mihi a Ruperto nostro. Et quanquam scio regi illum paterno potius consilio quam externo, tamen si quid [gap: Greek word(s)] acciderit, credat, me non minus illi velle quam filio proprio, si quem haberem. Promissio amoris et benevolentiae tanto mihi acceptior est, quo tristiora incipiunt ire tempora, quibus VIS, non JUS obtinet. Vel nuperae molitiones Tyranniculorum nostrorum quales erant. Mihi vero tanto minus ab illis metuo, quo sapientius a Vobis in ipsa herba appressae sunt. Crede mihi, non facile quiescent, adeo propellit illos AMBITIO. Sed injurius sum in tua tempora. Bene vale, et bene age, Patrone colendissime. Scribo ego Altorfii 14. Jan. 1640.

Idem Eidem.

NObilissime et Consultissime Vir etc. Cum his diebus Patavio ab ipso autore acciperem duo hujus libri exempla, non fuit diu cogitandum, cui ex Amicis deberem alterum? Quia enim scio, inter gravissima Reipublicae nostrae negotia non minus Te delectari curiosis istis, quam quilibet e grege Scholarium, adeoque non raro interponere curis tuis haec gaudia, ut ita accommodem

Poetae versum: Volui hac fortuitâ mihi praebitâ occasione quasi obviam ire hoc donariolo et testari affectum meum. Bene Vale, Vir Amplissime, et contra vitilitigatores me defende. Scribo Altorfi 16. Maji 1640.

Richterus Hofmanno.

SAlutem officiosissimam! Clarissime et Excellentissime Dn. D. Hofmanne, Amice plurimum honorande. Tu vero duplici me beneficio obruis, et ante quam pro priore, quo benevolentiam erga filium ante trimestre, et quod excurrit, tam prompte declarâsti, gratias Tibi ago, alterum nunc adjicis, et Tomasini, Autoris eruditissimi, donaria et tabellas votivas, scriptum elegantissimum, mihi donas: Donum revera acceptissimum, quod inlecto, ob articulorum imbecillitatem, post dolores arthriticos decumbens, quam primum nudius quartus accepi, devoravi. Gratias igitur Tibi et ago et habeo maximas, relaturus quoque, quâcunque occasione licebit. Cumprimis autem perplacuit illud antiquum, quod scriptor antiquitatis peritissimus de votis pro aegrotantium salute erudite refert, laborantes nimirum olim variis in templis detineri solitos, Medicos vero in aede pacis tantum disputâsse remotis aegris. O utinam et mihi vel remoto a Medicis salubris tandem contingeret disputatio, optanda certe magis quam speranda. Quin illud Apostoli potius habendum nobis [gap: Greek word(s)] etc. Verum ubi et illud nunc oleum? Quo si quisquam, ego certus opus haberem omnium maxime, quem ventriculus frigidus hepar et cerebrum calidum, articuli podagrici et renes calculosi (tot simul hostes acerrimi) tam saepe, proh dolor! in lectum dejiciunt. Sed haec ita ex DEI O. M. providentia nunquam nobis non amanda, toleranda, colenda. Quo videlicet mortalitatis hujus pertaesi ad veram illam et coelestem vitam eo lubentius atque rectius adspiremus. Sed quid tam multa ais? ut Tecum garriendo amorem meum Tibi testatum eam et simul, quod hactenus, vel per occupationes [gap: Greek word(s)] , quae etiam in lecto, hoc praesertim tempore, circumvallatum me tenent, vel per invaletudinem tam diu ad priores tuas silui, usuram quasi morae exsolvam. Caeterum nec illud mihi tacendum, Medico Te absente in morbo meo, qui ultra dies 17. lecto me affixum tenuit, usum me esse non citra voluptatem. Miraris forsan, et quomodo, inquis? Dum Theses Scherbianas ante annos 26. cum examine Panaceae Anwaldinae absque Te editas (proh fidem! quantas delicias) deinde diatribam tuam eruditissimam de usu cerebri, quam Anno 1619. ad Gregorium Horstium V. Cl. scripsisti, magna cum ingenii admiratione perlegi, et quam dextre Aristotelis sententiam saniorem contra Galeni limsteritatem,

magna nominis Tui gloria, ad struas, pro tenuitate mea deprehendi: Quorum libellorum usu Cl. D. Hornius Medicus, qui Te merito tuo in oculis fert, ad tempus me beavit, qui etiam hac ipsâ horâ vespertinâ, quâ haec scribo, visendi causâ ad me veniens, salutem plurimam Tibi dicere jussit. Et haec hactenus. Contra vitilitigatores quod Te Virorum optime defendi cupis, securum Te esse jubeo. Ipsa enim virtus tua tam alte radicata omnes hominum vaniloquorum ineptias vel superat, vel contemnit. Si quid tamen opus fuerit, ne quid in me, amico tuo certissimo, desideres, curabo. Vale Senex venerande, et nos amare persevera. Dab. Noribergae ad d. 22. Maji A. C. 1640.

Hofmannus Richtero.

AMplissime et Consultissime Vir. Donaria mea cum tabellis votivis fuisse grata adversum Te, valde gaudeo. Facio autem Tibi indicium, omnes, qui isthuc veniunt, negare, esse hoc scriptum praesbyreri illius, ut et alia, quae nomen ejus praeferunt: Sed Joh. Rhodii, cujus inter alios fit mentio in ipso vestibulo. Danus is est genere, qui ante hos 16. annos hac transiens in Italia, ad me visit, fecitque amicitiae initium. Cum valetudine esse Tibi iras, [gap: Greek word(s)] . Facile autem intelligo, quae sit origo mali, quod non sis tuae spontis, ut Celsus loquitur. Qui enim in [gap: Greek word(s)] illo vitae genere versantur, vix possunt sibi satis consulere etiam, dum consulunt sibi. Ego vero, abjectis omnibus conviviis, composui me fere ad nomen Amplissimi Viri, (sic Muretus vocat Notis in Senecam) Aloysii Cornelii, Patricii Veneti, quâ usus ad 90. evasit annum. Multa praeclara in eam rem habet Antonius Lessus, Jesuita, in [gap: Greek word(s)] suo, Antverpiae in 8. Mihi quoque meditatum est tale quid in quarta Oratione de illo, Medice vivere esse optime vivere: Quomodo scilicet is, qui errorem ex alieno arbitrio in convictu commisit, quotidie emendare possit et debeat culpam. Judicium tuum de scriptis meis magnifacio: Verum vide etiam atque etiam, ne sit ex amore, quin Hornius noster instillârit Tibi? Quo minus id credam, faciunt Amici, qui, ex variis Europae partibus reduces, (patere, quaeso, hoc [gap: Greek word(s)] !) ajunt, HOFMANNUM tanti foris esse, ut, quoties mentio ipsius, caput aperiatur. Patere et hoc. Vocationem habui ante biennium Patavium ad Theoricam Ordinariam in primo loco, cum stipendio mille Thalerorum in specie et liberâ praxi. Pateris et hoc, quoniam huc venimus. Verba sunt Amici de 13. Maji proximo. Miratur non tantum Germania, sed etiam Italia, Gallia, Anglia et Belgium, singulares animi tui dotes et studium augendi Rempublicam Medicam. Nisi ratio senectutis habita fuisset, jam dudum ab Illustriss. Ordd. Hollandiae amplo constituto stipendio professoriâ provinciâ decoratus fuisses. Hoc adeo ille fecit

occasione nuncii, quod affert ad me, de iterata editione trium mearum tractationum de Liene, de Cerebro, de Ichoribus, Leidae, hoc ipso anno. Verum mihi videre nondum contigit has opellas. Quid VITILITIGATORES mei? vide, si placet, ipsus, in philura hac Variarum Reinesii, et quid responderim ego. Scribo 7. Calend. Junii 1640. Altorfii.

Richterus Hofmanno.

NOn occupatus, sed obrutus negotiis publicis gravissimis, raptim et paucis nunc respondeo. Quod et de valetudine mea et de statu tuo significâsti, per-mihi fuit-gratum et jucundum. Quantum vitae meae status permittit, consilium tuum omnium prudentissimum sequar, et normae illi optimae de victu accuratiore assuescere discam. Ni grave est, velim locum illum Mureti ad Senecam de Aloysio Cornelio adscribas, vel filio significes, qui ad me scribet. De nominis tui fama per totam Europam celeberrima, jam ante quoque inaudivi, Tibique et Academiae nostrae etiam atque etiam gratulor, et ut bonum hoc eximium per annos tuos Nestoreos diu possideamus, animitus opto. Vitilitigatores tuos mihi hactenus ignotas divinâ illâ tuâ epistolâ ad REINESIUM egregie ultus es, quam, ut et alia ingenii tui praestantissimi monumenta rariora, publico ne invideas, oro. Remitto eam cum Variarum lectionum doctissimarum ipsius pagellis. Vale. III. Cal. Junii Anno Chr. 1640.

Hofmannus Richtero.

NObilissime, Amplissime et Consultissime Vir. Cum his diebus cogitarem mecum in strato meo, ecqua causa fuerit veteribus sapientibus, cur suspicionem vocârint nequam: Coepi dubitare de metu meo, de quo in proximis. Nec mora, cum illo ipso die negotiolum aliud esset mihi apud vicinum, Cl. Dn. D. Kobium, feci, ejus rei obiter mentionem; qui subridens, libero, inquit Te, totâ molestiâ: Scio enim non venisse N. hoc sub mentem. Si ex animo loqueris, reddebam, praesta mihi solidam quietem, hac ratione, ut ipsemet se exculpet apud me! Lubentissime, respondet. Et fecit. Hoc ipsum volui Tibi significare, et rogare, ne vitio mihi vertas, quod istis nugis onerârim Te. Piscator enim bis ictus sapit, si modo SAPIT. Cujus additamenti rationem fortassis dabo aliquando coram. Ex Italia habeo literas, in quibus cum mercatoribus Bozanensibus jubeor exspectare Petri Servii ferias juveniles, cum Epistolis Ceretae et Bibliothecis Patavinis, in quibus si quid offendero, quod condire possit curas tuas publicas, videndas dabo, si volet, DEUS. Venere etiam ad

manus meas tres tractatuli mei, Leidae recusi, in forma manuali, literâ et chartâ eleganti, ad quorum intuitum dixi: (Tu vero ignosce.) Non sum adeo informis etc. Consilia etiam agitant amici Veneti et Patavini de edendo GALENO meo Graeco-Latino, cujus [gap: Greek word(s)] , librum de Offibus, vidistine? Sed desino plura. Bene vale, et bene age. Scribo Altorfi prid. Id. Junii 1640.

Richterus Hofmanno.

SAlutem et officia. Clarissime et Excellentissime Vir, Amicorum honoratissime. Quod non statim ad binas tuas respondi, equidem excusarem me Tibi eo diligentius, quo majorem gratiam me Tibi debere magis magisque deprehendo; nisi labores meos in Republica concatenatos jam ipse probe nôsses: Nihil igitur sinistri ex silentio meo diuturniore, pro candore tuo, unquam suspicaberis, sed hoc semper, ut certissimum, habebis persuasum, me, etsi verbis gratiam, quam debeo, non statim repono, animo tamen habere constante semper et parato. Mureti, illa nota notabilis de curanda valetudine exemplo Aloysii Cornelii valde mihi placet: Sed ita cibum ad pondus et potum ad mensuram sumere, neque unquam, ne tantulo quidem, modum praescriptum ex cedere, deinde modicis corporis exercitationibus uti, curas omnes procul ab se ablegare, et animum sermonibus amicorum atque honestis oblectationibus hilarare, vix centesimi, immo ne millesimi quidem hominis esse reor. Quanquam et hoc fateor, ideo etiam fieri, ut e mille vix unus et morborum expers vivat, et diu Medicis suis fuperstes ad extremam senectutem perveniat, quod ipsi contigit cum paucissimis; sed ita homines sumus plerique. Attamen si etiam omnia illa praecepta saluberrima observare mihi daretur, nefas tamen esset homini Reipublicae servienti illud, quod primum non immerito dicas, curas nimirum omnes procul ablegare, id quod vix in Academia, ne dicam in Republica fieri posse putarem, nisi exemplum tuum staret in contrarium, quod et miror atque amo ita ut porro quoque ad metam vitae sero et feliciter pertingas, opto voveoque. Etsi vero nobis non licet esse tam beatis, ut exempla illa rariora tam exacte imitemur, quantum tamen per officii rationem licebit. Numinis faventiâ nihil non conabimur. Cura illa Decanatus, quam habuisti, liberatum Te esse gaudeo. Et ut verum fatear, vix persuadere mihi poteram, tam iniquos fore illos, quorum animum non incognitum mihi putabam. Sed haec hactenus. Petri Servii feriis juvenalibus, Epistolis Ceretae et Bibliothecis Patavinis salivam mihi movisti, sitim ardentiorem. Feram tamen eo fortius, quo magis experior animum tuum tam promptum sponte. Galenum tuum Graeco-Latinum jam diu est, quum eruditi magno desiderio expectant, quos voti tandem compotes fieri artis Vestrae interest.

Librum tuum de Ossibus videre nondum mihi contigit, de qua materia Pavium olim, Medicum Clar. cum ante annos 26 Lugduni essem Batavorum, scripsisse memini, ubi Virum disertissimum in Botanicis et Anatomicis animi ergo audivi aliquoties. Tractatus tuos tres tam elegantissimâ formâ Leydae excusos, vix unum alterumve diem heic venales fuisse a Bibliopola, quum emere vellem, cum indignatione intellexi. Sed ita fieri solet, ut quae pulchra sunt, et cito et a pluribus ambiantur, obtineantur vero a paucioribus, quos inter et ego me esse doleo. Vale, et hanc oblectationem meam, quam ita Tecum garriendo percipio hilarius, furtimque quasi rapio, literis tuis acceptissimis porro quoque mihi ne invide. Noribergae ad d. 18. Junii A. C. 1640.

P. S. Sed ecce oblitus pene fueram illud, quod volebam omnium primo, nimirum pro libello Lessii me interim habere gratiam, quem ubi perlegero; hactenus enim tantum temporis suffurari nondum licuit, quam primum remittam. Vale iterum et nos ama.

Hofmannus Richtero.

NObilissime et Amplissime Dn. Pro-Cancellarie. Consilium tuum secutus, scripsi, in negotio Tibi in arte heic proposito, literas ad Dnn. Scholarchas, quas, rogo, amice tradi illis cures per actuarium, nec non, ubi res tulerit, juves me, si qua pote. Heri cum haberentur rationes Academicae, recensui praesentibus consilium tuum de discinctis nostris militibus. Itum fuit in sententiam meam: Non posse nos efficere quidquam, nisi manus nobis porrigantur hinc Noribergâ usque. Inter nos Argentinensesque hoc esse discriminis, quod ibi Rector in ipso palatio civili sit. Si quid igitur amplius me agere voles, imperabis. Varias lectiones Reinesii mei inspiciendas heic mitto, scio abstersuras multum molestiae, ex negotiis hujus seculi turbulentis conceptae. Ubi remiseris, mittam etiam P. Servii ferias juveniles, quas solas ex promissis libellis accepi. Ceretae Epistolae, quod ignorabam, sunt Laurae illius, quam tantopere Petrarcha adamavit. Petrarcha ipse redivivus ab Ill. Tomasino nostro figuris aeneis adornatus desiit haberi posse. Ideo recuditur, quod ex judicio Rhodii nostri habeo. Sed jam Te dimitto. Salve et vale, Vir Nob. et Ampl. Scribo Altorfii 16. Calend. Sextil.

Richterus Hofmanno.

S. P. Excell. et amicissime Dn. D. Hofmanne. Quod deliciis ejusmodi, quales sunt Reinesii tui Variae lectiones, beare me Tibi sedet, gratiam quam debeo, humanitati tuae etiam atque etiam habeo. Non minorem quoque ago

pro Leonharti Lessii libello, quem hisce Tibi remitto, cujus Hygiasticon utinam tam diligenter factis assequi mihi liceret, quantâ voluptate rationem valetudinis longe optimam atque suavissimam perlegi, conatibus vires addat Archiater supremus, CHRISTUS JESUS, benedictus in secula! Adjunxi, ne verbis duntaxat Tecum agam, Johan. Francisci Spirae catastrophen mundi, cujus exempla duo hisce diebus Amicus quidam mihi misit, e quibus alterum cui rectius donem quam Tibi, qui me elegantissimis tuis aliorumque scriptis recreare non desinens ultra illa, quorum illud de Petrarcha, quod innuisti, avide expecto, utpote quem Virum optimum et suâ aetate doctissimum a Thuano, at quanto Censore! appellari memini. Ni grave est, de catastrophe illa, ubi commodo tuo legeris, judicium tuum gravissimum intelligere velim: Sed haec bactenus. Literas tuas ad Nobilissimos Dnn. Scholarchas curavi, operam daturus, quantum licebit, si modo causa ista ad me venerit, ne voto tuo excidas. Vale. Dabam Noribergae ad d. 12. Calend. Sextil. 1640.

Hofmannus Richtero.

IGnosce mihi, Vir Amplissime, si brevior sum. Nam ut negotia tua id volunt. Sisto Tibi heic Candidatum nostrum duplicem, et Medicinae et Veneris, Dn. JOH. EBNER, Noribergensem, qui ob id aperiri sibi cupit a Te fores Meditrinae, quo apertior illi sit aditus ad adyta Veneris. Sperat autem se tanto facilius id impetraturum a Te, quo majoris nominis intercessorem invenit Nobil. Dn. CHRISTOPH. AGRICOLAM, Equitem etc. utriusque nostrûm Affinem honorandum. Caeterum Reinesiana nunquid ad palatum tuum? Vix credam, sunt enim tetrica magis, nisi legentem valde aequum invenerint. Bibliothecae Patavinae Tomasini nihil aliud sunt quam Catalogus librorum, qui hinc inde in amplissimae Urbis, qua Caenobiis qua privatis aedibus, cum pulvere et tineis luctantur. Laura Cereta longe alia est a Laura Petrarcha. Illa non nisi Epistolas habet cothurno Sophocleo superbientes, quales erant in mea juventute Ravisii et Sol Pantheri: Haec historiam continet amoenissimam et florentissimam duorum caste se invicem amantium, quâ per horas subsecivas incredibiliter delector. Horum si quidquam velis, tuus est,

Bene vale, Vir Amplissime, et favorem tuum mihi perenna. Scribo Altorfii XI. Cal. Novembr. 1640.

Richterus Hofmanno.

ITa est, mi Hofmanne, Medicorum Excellentissime, occupatissimus sum, ut innuis, hoc praesertim tempore Comitiorum, quibus ut non praesens intersim, etsi propter valetudinis, quam nôsti, inconstantiam ab Amplissimo Senatu nostro impetravi, nulla tamen abit septimana, quin publico nomine literas illuc exarandas habeam complures: Tantum vero abest, ut Tu ob hanc caussam in tuis ad me debeas esse brevior, ut potius ejusmodi delitiis, quibus literae tuae nunquam non abundant, animum, gravioribus negotiis defatigatum, mirum in modum recreari sentiam. Quod enim ille de Orationibus ait Tullianis, eo suaviores esse eas, quo sunt longiores, idem ego de tuis epistolis. Lubens vero meritoque petitioni tuae annuo, et ut Candidatus iste duplex Johannes Ebner, quem Apollo, Medicinae Vestrae Pater Venusque stimulant, adeoque duplici hoc nomine duabus commendationibus, Tuâ et Agricolae, Equitis Nob. mihi laudatus, ex praescripto Legum nostrarum examinandum se, qua privatim qua publice, Vobis sistat, officii ratione concedo. De Reinesio tuo hoc habeo. Modicus variarum ipsius lectionum gustus ita salivam mihi movit, ut ante pleniorem ejus fruitionem, quae per occupationes frequentiores nondum mihi contigit, eum ad Te remittere nolim. Faxo autem, ut cum DEO fiat propediem: Sed ita, ut Tu deinde ad tempus participes nos facias amoris illius castissimi, quem ex Petrarchae historia floridissima mihi laudas. Gratum etiam erit, alteram illam Lauram Ceretam videre. Tu vero hanc libertatem meam vel impudentiam potius petendi pro amore tuo dextre interpreteris, rogo. Illud tandem Te nescire nolo, innotuisse mihi de Pathologia tua, non ita pridem edita, utpote quam nudius quintus Cornelius Marci, Antistes noster venerandus, pro concione publice laudavit, dum in historia filii, malignâ febri laborantis, [gap: Greek word(s)] de variolis, (quibus et ego filiam unicam decumbentem nunc habeo, grassatur enim apud nos vehementia nunquam audita ante) quid sint, ex illa allegavit: Ita nimirum volitas per ora Virûm: Sed satis inter tot avocamenta. Vale igitur quam optime. Noribergae d. festo Simonis et Judae A. C. 1640.

Hofmannus Richtero.

REinesii Variis, Vir Amplissime et Consultissime, tam potui carere hactenus, quam non possum carere favore tuo. Non erat igitur opus excusatione ullâ, multo minus gratiarum actione, [gap: Greek word(s)] . Quod ipsum volo dictum de Pathologia-parva et Rejectaneis meis. Utramque enim hanc opellam praemittere volui [gap: Greek word(s)] , operi grandiusculo, ut

intelligant amplius boni sapientesque MUNDUM OPUS HABERE LIBRIS HOFMANNI, quantumvis ringantur et indignentur osores mei, qui ipsi VERITATIS jurati sunt hostes. Cum enim ipsi nihil agant serii, sed, otio et luxu fracti, praeconceptis opinionibus adeo pertinaciter insistant, ut nihil magis oderint, quam si jubeantur discere. Hanc adeo ob caussam obviam quasi venit illis Pathologia haec parva, tantum non supplex illis facta, et cum gemitu orans: Nolint porro quoque VERITATEM quidem contemnere, DEUM ipsum autem irridere. Ita enim est, ut versus vetus ait.

Hanc in vestigio subsequens ADRASTEA porrigit iisdem Rejectanea, uti agnoscant, nullum MENDACIUM veterascere. Moverunt hoc saxum ante me optimi maximi quique, ê quorum numero selegi TRIARIOS tres, quos vides, ut illi quidem pugnent pro me; ego autem invidiae declinandae spectator tantum sim. Est inter hos SONERUS olim noster, tanto major [gap: Greek word(s)] veritatis, quanto despectiores sunt velites illi pulverulenti, qui quidvis malunt, quam legere aliquid lectione dignum: Sed et habeo privatam causam, cur velim illum militare pro me, quod sciam, amâsse quidem illum me, respondisse autem me illi [gap: Greek word(s)] . Hoc audiant illi, qui secus heic sentiunt, [gap: Greek word(s)] . Petrarcham, uti vides, mitto, quo uteris securê, quamdiu voles. Praemoneo autem offensurum Te ad lapidem, ubi ultra medium progressus fueris. Typographus enim insigni scelere non turbavit tantum ordinem foliorum quorundam, sed et integram philuram omisit. De Post-curis meis literas a Rhodio habeo, esse ibi Coloniensem quendam, qui publicare velit. De GALENO, [gap: Greek word(s)] . Neque novum hoc mihi aut inexspectatum. Jamdiu enim cogitans mecum haec tempora, scripsi ad Amicos fore, quod in proverbio dicitur:

Accedit ad publica mala jam hoc proprium, quod generum amisi Isenaci, D. Christoph. Kern, qui neptem mihi reliquit, quam vellem ad Vos quamprimum translatam: Sed quid faciam in Riphaeis istis frigoribus? Tenella est, et ab utero colica, jam septennis. DEUS misereatur nostri, qua publice qua privatim. Ubi enim nos exitum nullum invenimus, habet ille infinitos. Scripseram haec mane: Cum prandio superveniens Candidatus noster, Dn. Ebnerus, exhibuit mihi literas, quas ante 14. dies scripsisse Te ais. Cui cum significarem, videri Te non leviter offensum istâ morâ, sancte affirmavit: Non licuisse sibi per catarrhos et alia incommoda iter facere! Quin, cum indicerem illi tentamen in crastinum, deprecatus est, tantopere recruduisse fluxiones propter hesternum frigus, ut opus sibi sit quiete et calore aliquot dierum: Feci igitur illi potestatem

elegendi diem, quem statuit proximum Jovis, qui erit, cum bono DEO, 26. Novembr. Tum vero ubi [gap: Greek word(s)] . de Scorbuto absolverit et typographus obsecundatus fuerit, videbimus de die promotoriali juxta et nuptiali. Vereor etiam, ut ante Natalitia res confieri possit, cum nostris moribus post Adventus festum diem nuptias celebrare non liceat. Quo loco cum res sint. Spero me excusationem inventurum silentii mei. Caeterum, cum ex his intelligam, velle Te floridissimo scripti Petrarchiani generi additas Laurae Ceretae epistolas, ecce eas tibi, ut accepi, sine titulo. Has dum perquiro inter chartas meas, invenio tuas quoque Orationes nondum compactas, uti loquimur. Causa morae est exspectatio Virdungianarum ejusdem argumenti delitiarum, quas in diem esse affirmat Rupertus noster, ob mutabiles N. mores. Quem in potestate habere Te cum sciam, compelle hominem quaeso, vel cum pipulo. Et quia Ruperti mentio, significo Tibi, me cooperante gratiâ divinâ per hoc semestre eripuisse illum ex orci faucibus, non minus quam Orpheus olim Euridicen suam. Quod si non respexerit, spero nos per aliquot annos frui posse divinitus illi concessis bonis. Miraris! Venit in convictum meum hypochondriacus tantum non absolutus, nec levis metus erat scorbuti ad posticum stantis. Verum accuratus ille victus, quo utitur mecum, cum paucissimis medicamentis, eo provexerunt illum, quo esse illum omnes boni gaudent. Nam fictos et pictos legatos non curamus. Rev. et Cl. Dn. Compatri meo, CORNELIO MARCI, cum salute mea legenda dabis Rejectanea mea, vel propter epistolam praeliminarem, ut videat et intelligat uberius fortunam meam adversam, quam VERITAS mihi conciliat. Exempla quo minus mittam, inopia fecit. Non enim nisi paucissima accepi Helmstadio, cum submonitione: Non posse nunc plura mitti ob vias intutas. Eidem nunciabis quoque obitum sui Compatris, D. Kernii: Sed abrumpo. Ex prolixitate si taedium aliquod obrepsit, imputes Tibi. Est enim Tibi negotium cum homine credulo. Bene vale. Ampliss. et Consultissime Vir. Scribo Altorfiii X. Cal. Decembr. 1640.

Richterus Hofmanno.

SAl. officiosissimam. Cl. et Excell. Dn. D. Hofmanne, Amice plurimum honorande. Modo Galenum tuum, quem tam diu Medicorum filii abs Te solo expectant, in lucem tandem edas. Soneri nostri, Philosophi quondam ac Medici longe acutissimi, memoriam tam sancte abs Te coli, quod candoris tui est, mirum, quam me afficiat: Sed ita decet veritatis, quam propugnas, sectatores. De Petrarchae Ceretaeque delitiis transmissis multum Te amo, restituturus eas, quam primum per occupationes gravissimas quasique concatenatas inspexisse

eas, licebit: Ex literis vero tuis, ut et illis, quas libellis tuis eruditissimis de usu Lienis, de usu Cerebri, de Ichoribus, Rejectaneis, item Pathologicis, ut et Pathologiae parvae praemisisti, litem Tibi esse, dum VERITATI studes, cum Antagonistis nonnullis, animadverto, quos dum egregie ultum is ignotos mihi, (neque nôsse meâ interest) vicem tuam doleo, quod a laboribus tuis eruditissimis meliorem gratiam non reportas, sed hanc fortunam novimus omnium Tui similium, hoc est, de publico bene mereri satagentium: Tu vero praeclare facis, quod generoso spiritu obtrectatorum latratus contemnendo audentius ire contra perseveras. Habebit gratiam incorrupte judicans posteritas, quam nunc viventes agere vel nolunt vel non possunt: Moram Candidati tui, Dn. Ebneri, non est, quod excusandam putes: Mihi enim perinde est, ante vel post ferias Natalitias solennia sua peragat, modo de die, qui Vobis placuerit, mature nos certiores reddatis, ne ad Vos veniamus imparati. De Orationibus Virdungianis jam saepius N. frustra sollicitavi, id quod haeredes viri optimi et cum eis Cl. Rupertus tuus, imo noster, (nihil enim in amando eo Tibi cedere me puto) ignorant. Itaque alius quaerendus est typographus, quem utinam jam dudum nancisci licuisset: Ita desiderio teneor monumentorum istorum praestantissimorum. Rupertum nostrum, quem dixi, Numinis benignitate, tuâque ope morborum gravissimorum invasionibus feliciter repulsis, nunc firmiore valetudine uti, et de vitae longaevitate cum DEO bene sperare posse, vehementer etiam atque etiam gaudemus, literisque elegantioribus gratulamur animitus. Faxit Medicus supremus, Dominus noster et Servator JESUS, ut ingenii illius praestantia orbis eruditus quam diutissime fruatur! Raptim Noriberg. VI. Cal. Decembr. 1640.

Hofmannus Richtero.

QUas vides Animadversiones meas, eas scito praecipitatas esse ab Amico quodam Belgâ, cui censendas miseram. Ejus rei indicium, quod nulla adsit dedicatio. Ejusdem rei dum nuncium Te esse volo (vide quam confidenter loquar) apud Amicos, inter quos familiam ducit Rever. Dn. SAUBER TUS, rogo simul excuses typographum, Virum bonum, cui ut scribit Schefferus Francofurtensis, nec animadvertenti erepta e manibus fuêre exemplaria etiam illa, quae mihi destinârat. Adeo diversi eunt Galli, Itali, Britanni, Belgae, reliqui Germani, a nostris hominibus, qui dicunt: Mundum non indigere libris Hofmanni! Mirâris nostros! Sed haec et alia, digna, indigna relata fortassis coram. Bene et feliciter vale, mi exoptatissime, Scribo Altorfii 6. Idus Octob. 1641.

Richterus Hofmanno.

SAl. officiosissimam! Quod serius, quam debebam juxta ac volebam, ad acceptissimas tuas respondeo, et pro Animadversionibus in Montanum et Erastum, peritorum judicio, eruditissimis debitas gratias persolvo, arthritidis dolores, hostis annuus, effecêre: Qui primum pedem leviter, genu deinde gravius, tandem manum gravissime in sinistro latere huc usque ita afflixerunt, ut manum etiamnum occupatam malum teneat, et lentissime atque difficillime expelli se patiatur, quicquid etiam remediorum adhibeatur. Accessit, ne calamitas ista maneat sola, lienis affectus omnium molestissimus, arthritidem vel generans, vel sequens, vel, quod firmiter credo utrumque: Medicum igitur supremum, Servatorem nostrum, CHRISTUM JESUM, [gap: Greek word(s)] , ut vel verbo mederi dignetur, supplex veneror. Si quid opis aut consilii suppeditare Tibi non grave est, devincies amicum virtuti tuae non tralatitie: Inter alia lenimenta vero libellum quoque tuum habet, in quo VERITATEM immortali nominis tui gloriâ, magno Reipublicae honore, vindices, lectorem in admirationem rapiens, quod non minus Philosophus praestantissimus quam Medicus experientissimus Aristotelem et Galenum, antiquae eruditionis principes haut vulgariter enucleando ita in aere tuo habes, ut dubium relinquas, uter Tibi gratiam majorem debeat, illene, quem ut plurimum defendis, an hic, quem non raro mones, id quod etiam in libellis tuis de usu Lienis, Cerebri et Ichoribus observavi; ita semper et ubique Tui es similis, hoc est, assertor veritatis strenuus, ad nullius authoritatem alligatus. Sed ne sutor ultra crepidam aut palpum obtrudere, quod detestor, videar, quid alii de laboribus tuis eximiis, praesertim vero de manu tua medica in Galenum judicent, quod nudius quartus depellendae melancholiae legisse mihi contigit, his adjungere visum est: De qua felicitate Tibi et Academiae nostrae etiam atque etiam gratulor. Vale, et, quod facis, amare nos persevera. Dab. Noribergae prid. Idus Novembr. A. C. 1641.

Hofmannus Richtero.

HEsternaetuae literae mirifice me delectârunt, partim, quod a morbo sensim Teconvalescere nunciarent, partim, quod instituti mei ratio, cur scribam libros, Tibi probari senserim. Quod ad valetudinem tuam, utinam aliquid in me sit, quod illi stabiliendae serviat! Res eo processit, ut visera omnia, praesertim lien, insigni [gap: Greek word(s)] laborent, cui emendandae quis Aesculapius sufficiat? Accedit genus vitae [gap: Greek word(s)] , quod Graeci dicunt, et quod non patitur Te suum esse, neque apud Te, et domi tuae, neque apud alios. Et quid non designatur in

conviviis istis nostris intempestivis? vidi in proxima Promotione cum stupore, neque possum etiamnum abducere animum. Quamobrem hoc solum superest consilii mihi, quandoquidem non potes abesse conviviis, idque ratione officii, uti Te par est cautelis illis, quas Lessium Jesuitam suggessisse Tibi, meminisse potes. Quae si malum non tollant, incredibiliter tamen lenient. Accedit, quod ob debilem calorem ad iram pronior es, quod amarescere, ni fallor, vocat Cicero. Hanc vita omnibus modis. Nihil sub sole est, quod ita moveat humores quam ira. Istos vero excrementitios humores quiescere satius erat, et per quietem concoqui, [gap: Greek word(s)] . Quod ad res meas, gaudeo equidem ex animo, persuasisse me Tibi praefatione istâ emblematicâ, (ita appello) id, quod volebam, scribere me libros non [gap: Greek word(s)] motum, sed VERITATIS amore,

Qui igitur agnoscit se factum esse ad imaginem DEI, non potest aliter quam VERITATEM omnibus modis persequi: E contrario, Mendacium odisse non minus quam Satanam ipsum. Uttumque cum fecerim hactenus ex fide, quidni exspectem bonorum favorem. Sed quod sequius accidit, quid aliud dicam quam hoc: Malos esse adeoque Diaboli socios, qui hujus consilii mel hostes se declarant? Non ego nunc descendo ad particularia, quin gratias ago DEO meo, qui bonorum numerum ita auxerit, ut necesse habeant typographi, non requirere tantum in mea [gap: Greek word(s)] , sed et prelo reddere dudum edita, quod scio, quam molestum sit complicibus Diaboli! Exempla sint tractatuli isti tres Leidae impressi denuo: Exemplo sint Animadversiones in Montanum, quas nondum manumissos a me quasi per vim corripuit Jansonius, et sine dedicatione publicavit. Has ipsas cum videret Francofurti certatim emi, accepit a Dn. D. Scheffero tres alios tractatus, quos sperare nos jussit proximis vernalibus. Hac ego promptitudine hominis motus veni in eas cogitationes: Quid si hic GALENUM quoque recipiat? Cum ultro, ipso die natali meo septuagesimo, divertit ad me N. visum GALENUM meum. Cui cum obsecundatus essem in omnibus, ita quidem discessit, quasi vellet alia mea opera, GALENUM nollet, ob sumtuum magnitudinem, causatus apud Rupertum nostrum, triginta millia vix sufficere tanto operi! Cui ego: Eho, media pars suffecerit! Interim apud alios [gap: Greek word(s)] professus est, se cogitare de mediis, quibus possit pervenire ad publicationem hujus operis. Quae cum ad animum revocârim, rogare Te volui pro amicitia, quam mihi ostentas. Compelles illum per occasionem, constituat secum mature, quid velit aut nolit. Rationes non deerunt Tibi, et primo,

GALENUM esse tantum autorem, qui duraturus sit, quam diu hic mundus. Si accidat, ut intra decennium exempla omnia non vendantur, fore tamen, ut intra 20. vel 30. annos. Deinde laudabis aequitatem meam, qui non passurus sim, ut pretium nimis incendam. Pluris enim facere me nominis celebritatem, quam nummos paucos, qui intra biennium trienniumve apud haeredes meos mansuri non sint. Hanc in rem promittes operam illi tuam, qui certo scias, si contractus ineundus sit, futurum Te mihi Advocatum, una forte cum Dn. D. Oelhafio, quem non minus mihi favere noveris quam Te Tertio exaggerabis illi famam propriam, quanti scilicet sit post codicem Graecum Venetum et Basiliensem citari Noricum, et quidem in utraque lingua! in ordine librorum tam concinno! cum notis undique conquisitis. Quarto, non esse, quod metuat aemulos Parisienses. Certum enim esse, ut praesenti etiam dixi, nihil ibi praestitum esse quam correctionem errorum typographorum, incertum apud me utrius exemplaris Veneti an Basil. vix certe utriusque. Praeterea habere me ex Amico, qui in re praesenti fuerit, ad dimidium quidem operis pervenisse Morellum typographum: Sed jam destitutum sumtibus haerere in luto. Si fortassis institutus ab aliquo dicat. Tanti non esse mea, quanti videri velim, qui Galeni, capitalis hostis sim: Responsio fuerit in his ipsis literis. Compertum esse Tibi, Veritatem me [gap: Greek word(s)] , ut verbum habet Arist. a qua si discedat alicubi Galenus, me tantum MONERE. Hoc enim uteris et ME et RE consentientissimis. Haec ego nunc volui: In quibus si peccatum quid sit, Tibi (ignosce) imputabis, qui humanitate tuâ eo me provexeris. Fortassis non debui rationes in digitos ponere? Hominibus occupatis singularia saepe non sunt obvia. De transmisso Dieterici gratiam habeo, si praestat apud vos oratio, quaeso, eme meo aere. Refundam libenter. Sic bene Tibi sit et bene valeas. Scribo Altorfii 17. Cal. Decembr. 1641.

Richterus Hofmanno.

S. P. Venerande senex. Gratulor Tibi cumprimis, quod septuagenarius non tantum, DEI beneficio, ita vales et vivis, sed et nuper ipso die tuo natali, quem merito dulcissimâ elegiâ sancte celebrâsti, de Galeni tui, quem reviviscere facis, editione cum N. conferendi occafionem nactus es, spemque nobis fecisti fore, ut quem Galli, Itali, Hollandi diu jam prensando certatim desiderârunt, postquam tuas accepi quid enim in re tanti momenti, et cujus moram nullam non longam putant, eruditi, diu cessem? Cum illo, quem dixi, quasi sponte meâ, egi, et vel uno hoc ariete, quod nullo modo lucrum et honorem peregrinis concedere fas sit, quo civem beare possimus, animum ipsius ad consensum

permovi, ita ut nullum amplius obstaculum supersit, quam defectus periti Correctoris textus Graeci. Hunc igitur ubi suppeditabis, mox ille specimen dabit, et Tecum contrahet. Ego cogitaturum et de hoc me dixi, et quidem eo diligentius, quo minus ipse Tu, quod ille mihi significavit, vicem istam, aetatis impedimento, obire Te posse jam ipsi affirmâsti. Mihi vero unus atque alter heic succurrunt, quorum opera forsan uti licebit, quos propediem hac de re compellabo, atque utinam non frustra aut infeliciter. Tuum erit huic quoque succurrere, et idem simul generi tuo, Cl. Dn. D. Lauxio, curandum dare, quo vel heic vel Altorphii tandem Correctorem Graecum habeamus. Hoc si effectum erit, jam contractum Tecum puta. In me certe nihil, quod ab amico expectare possis, desiderari patiar. Imo felicem me putabo, si publica promovere commoda, quod unice amo, hac quoque in parte mihi dabitur, praesertim quum opus istud tuum non nisi cum Medicinae, hoc est, cum mortalibus ad finem mundi interiturum haud ignorem. Et tantum de eo, quod cum Galeno tuo a me fieri voluisti. Quod ad valetudinem meam attinet, operam dabo sedulo, ut quae de hostibus illius certissimis amice monuisti, pro virili nunquam non cavere queam. Verissimum autem esse, quod ex Aristotele de usu Lienis, (libr. de usu Lien. cap. 23. in fin. ex lib. 7. ethic. cap. ult.) aliquando allegâsti, vel meo exemplo comprobatum ibis, nimirum [gap: Greek word(s)] : Attamen, insanas conviviorum leges, ceu Erebi portas, jam diu nos odisse planeque abhorrere scito. Et quanquam ad iram, naturâ sim proclivis, hanc tamen, ut affectum detestandum, abominor, et cum Achille apud Homerum non raro iratum me fuisse animitus doleo, licet nunquam ita tumultuantem irâ quisquis me viderit, ut Pythagoram aliquem spondaeos occinere, et me mihi restituere necesse fuerit. Primos vero motus in potestate nos non habere non nescis, uti nec illud gentium Doctoris divini: [gap: Greek word(s)] cum quo tamen supplex genua flecto, ut gratia JESU CHRISTI, Domini ac Servatoris nostri, non tantum [gap: Greek word(s)] , sed et [gap: Greek word(s)] largiri velit, [gap: Greek word(s)] , cujus misericordiae gloria sit in aeternum. Nunc hoc Te rogatum volo, ut de Scheda his inclusa judicium tuum defecatum, et in quo libro Galeni tui historia ista allegata habeatur, significes, simulque Galeni verba Craeco-Latina haud gravatim adscribas. Constitui enim, nisi Tu aliter sentis, remedium istud contra tophum, quem digitus medius in laeva manu exigui, aut nullius fere usus jam diu tumidus minatur perpetuum, ipse quoque adhibere. Mitto Orationem Dieterici quam petiisti, de felicitate seculi prioris in Graecarum literarum

ignoratione, quod munusculum, scio, boni consules. Vale, et rescribe. Dabam Noribergae ad d. XII. Kal. Decembr. A. C. 1641.

Hofmannus Richtero.

AMplissime Vir, Beaveras me heri per semihoram literis tuis: Cum subito incidit mihi unum et alterum, quod difficile faciat negotium, quod prae manibus habemus. Incidit mihi et dixi Ruperto [gap: Greek word(s)] , quod cauto opus esse, qui velit cum illo pacisci: Imo vero, dum quis cavet, saepe cautorem capi. Quare libenter video, Te, quasi parietem intergerinam, interponere Te inter simplicem et vafrum, et propterea gratulor bono etiam publico. Ubi eo cum DEO venerimus, nisi secus videbitur Tibi, ut paciscendum sit, exorabo forte Dn. D. Oelhafium, ceu scripsi, ut Tecum se conjungat. Accedit, quod in dandis conditionibus non satis firmus est. Quid enim Hofmannus quaerat Correctorem. Imo quaerat ipsus apud [gap: Greek word(s)] Francofurti, quo confluere solet illud hominum genus de tribu Levi. Quin obeat Scholas Noribergae, et videat, si possit inveniri adolescens, huic provinciae aptus. Ego certe, cum ejus aetatis essem, libenter suscepissem tale onus, ut me sustentarem, sed DEO aliter visum fuit. Sed ne heic etiam desimus ei, placet communibus operis inquirere in tale subjectum. Memini, cum ante triennium heic esset eruditus et egregius adolescens, nunc Medicinae Doctor D. JACOBUS ZEAEMANNUS, Neuburgensis Palatinus, sed cujus Pater nunc Ulmae pharmocopaeum agit, viso opere Galenico valde exsultare et superaddere. O si haberemus typographum? Novi ego Marpurgi Studiosum pauperem excellenter instructum et Graecis et Latinis literis, solitarium, inimicum omnis levitatis, et quo melior Corrector non esset sub sole. Ad hunc ego, si volet Deus, scribam his diebus. Scribam etiam ad Weitzium, quod sciam, Scholam GOTHANAM semper habuisse alumnos Graecos. Interim explicet se ille, quale velit dare specimen; integrum aliquem librum, an unam philuram, qualem vidit apud me Parisiensium. Si illud velit, dicam, nullam ejus rei necessitatem esse. Jam enim habent boni viri librum de Ossibus. Si hoc, parum illum profecturum exhibitione manci operis, sed sinamus illum uti suo consilio, ne turbemus quid. Ubi igitur indicium fecerit, ego agam, admovebo scriptioni adolescentem meum amanuensem, notas in margine adscribam, omnia agam, quae decent Patrem facere, ut filium habeat quam ornatissimum. Quibus verbis includo etiam ultimam correctionem. Et haec quidem de GALENO: Locum ejusdem de caseo putrido hem Tibi! Verum cave, utare, sine Medicorum tuorum consilio! posset enim inflammationem insignem causari, nisi purgato bene corpore adhibeatur. De victu accuratiore gratulor Tibi ex

animo. Super oratione abunde risimus ego et Rupertus. Gratias ago et habeo grates. Nullum ego Amicum novi, cujus literae initiales M. G. Idem Rupertus multum salutat et Te et [gap: Greek word(s)] Salomonem, cui ego quoque omnia fausta. De versibus operose me excuso. Quantumvis enim conanti nihil succurrit. Bene valete utrinque. Scribo Altorfii XI. Cal. Decembris 1641.

Idem Eidem.

AMplissime Vir, Patrone observande. Rariora sunt colloquia nostra propter negotia decumana, quibus tantum non obrueris quotidie. Sperabamus praeteritâ septimanâ adventum tuum, ut inspiceres profectus filii tui, sed frustra. Profecto, rarae felicitatis est hoc tempore nancisci talem, qualem a DEO Opt. Max. habes, et pium et industrium, ut duobus verbis multa complectar. Sub pietate erga DEUM comprehensam volo modestiam erga homines, qua superiores inferiores, aequales, sub industria, peritiam juris hac aetate haud vulgarem fundatam ingenio juxta et judicio minime proletario. Quid plura dicam? Conservet illum Tibi et Nobis DEUS, faxitque, ne peregrinatio, quam instituit, aliquid mali affricet! Haec volui occasionem praebente scripto hoc levidensi, quod ad Te mitto non alia de causa, quam ut publice Te obligem promovendo GALENO nostro. Tanto magis, ut autoritate tuâ absterreantur calumniatores mei, qui vociferantur: Humano sensui incomprehensibile esse, quomodo benevolentia erga illum stare possit, contra quem toties disputem, nec sine acerbitate! Tu omnium optime nôsti, et expressi in Epistol. praeliminari ipsissimis tuis verbis, quae volo, tanquam bolum objecta medicatum draconibus istis flammivomis, ut crepent. Hoc meum factum sinon displicuerit, rogo, commendes. E. sub conditionibus in praesentia initis, ut ante nundinas vernales publicet; sin, nihil obstat, quo minus aeternis tenebris damnetur totum commentum. Nihil a Te exspecto honorarii, qui instar Erebi odi mendicabula ista, quae hoc agunt, satis mihi serviisse, ex scientia et conscientia mea DEO et VERITATI: Si quos momorderit crambe, ut vocabunt forte, toties recocta, illis mortalium sapientissimus, Socrates, quem aemulatur Gal. ipse EADEM DE IISDEM, [gap: Greek word(s)] , ut omnibus, si pote, innotescat VERITAS, et si quae alia dici in hanc rem possunt. Optime vale. Scribo Altorfii X. Cal. Martii 1642.

Richterus Hofmanno.

S. P. Excellentissime Medicorum. Quam dulces laetitiae motus sub pectore senserim, quum [gap: Greek word(s)] istud de filii mei Disputatione Juridica, quam

publice habuit, et quae testis gravissimus de ejus vita et studiis addidisti, ex literis tuis nudius quartus mihi redditis intellexi, facilius cogitatione assequeris, quam verbis exprimam. Neque ignoras vim [gap: Greek word(s)] illius [gap: Greek word(s)] , et quod gaudia domestica majora sint, quam dici queat. Certe, ut impedimenta, quae interesse me actui isti tum prohibuerunt, etiamnum taedio mihi sunt: Ita me non parum recreat, quod absentitantâ fide cognoscere mihi contigit, quae praesens audire unice optabam. Exosculor etiam votum tuum et affectum amicissimum, argumentum amoris nunquam non memori, gratâque mente tenendum, Teque vicissim omnibus numeris absolutâ felicitate cum tuis frui opto. Exaudiat firmumque faxit, quod uterque invicem vovemus, Numinis ter O. M. clementia incomprehensibilis. Sed quid de Relatione tua dicam historica judicii contra Galenum acti? proh fidem! tantam venustatem in sene, tantam juris judiciorumque peritiam in Medico, tantam Veritatis [gap: Greek word(s)] in argumento jocoso; imo in re maxime seriâ (VERITATIS inquam) tantos sales, tantas voluptates, tantas delitias. Affirmo Tibi nequaquam blandiens, (quod detestor, et res ipsa loquitur, me tacente) ut lectorem doces et delectas mirifice, ita incertum relinquis, quid in Te admirari potissimum debeat? Eruditionis ne praestantiam, an disputandi dexteritatem, an candorem in tractandis Philosophis Medicisque summis, verique amorem inusitatum? [gap: Greek word(s)] Ita nimirum et [gap: Greek word(s)] celebraris, [gap: Greek word(s)] es [gap: Greek word(s)] . Quanquam vero judicium mihi de scriptis ejusmodi seculum ferentibus non sumo; multo minus tam sufferus mihi sum, ut, quae in Epistola praeliminari mihi tribuis, vel accipiam, vel in me agnoscam; non possum tamen amorem in me tuum uberiorem, ex quo fonte ista manant, non amplecti ardentius, et, ut perpetim nos ita ames, optare. GALENO tuo ut orbis Literatorum gaudere tandem possit, utinam tam feliciter juvare mihi sit, quam cupide hactenus desideravi. Ut vero calcar equo currenti addis; ita nihil non, quod merito cupis, et artis Medicorum interest, porro quoque curae mihi erit. Scriptum etiam illud tuum elegantissimum, quod misisti, ut ante nundinas vernales medicorum filii publice videant, aestiment, ediscant, curabitur. Abest quidem peregre nunc typographus, sed ante abitum suis etiam hanc operam mandavit, de qua plura coram. Animus enim est proximâ septimanâ, DEO volente, ubi tam diu Spontis meae esse mihi dabitur, ad Vos excurrere. Interim Vale [gap: Greek word(s)] . Dabam Noribergae ad d. 4. Calend. Martii Anno [gap: Greek word(s)] Dionysiano 1642.

Hofmannus Richtero.

COnor iterum pultare fores humanitatis tuae, idque ob causam duplicem. Alteram, quia a typographo Ambstelodamensi passus sum imponi humeris meis correctionem Theophrasti; didici vero hisce diebus ex epistolis Ill. Casauboni, misisse illum correctiones ex MSS. ad Cl. HEINSIUM, quae non apparent in Theophrasto ipsius: Rogo Te vehementer, pro tuo in bonas literas studio, sis mihi una cum his literis interpres et Mercurius. Spondeo Tibi juxta et illi MEA FIDE, candide et amice me acturum h. e. unicuique tributurum SUA. Alteram, ut datâ occasione compelles N. dicat tandem, quid velit et nolit. Sic Tibi filius unicus bene eat, et redeat, auctus virtutibus paternis plurimis.

Idem Eidem.

AMplissime et Consultissime Vir, etc. B. F. praescribo more Veteri, et tuâ veniâ subito descendo ad narrationem. Venit superiori Solis die ad me N. noster, et habitâ oratione satis bene compositâ, duo exposuit, alterum de editione Galeni, alterum de suo quodam consilio. Quod ad prius, ajebat, Duo in primis sibi obstare, quo minus procederet Galenus, hinc quidem immanitatem sumtuum: Illinc autem difficultatem horum temporum. Facile enim aestimatu esse, non sufficere mille florenulos, aut thalerulos quin aliquot, quorum tamen numerum non inibat. Sed vincat utilitas et honestas: Quos emtores habebimus temporibus his Martialibus, quibus non victus tantum gemit, sed victor quoque. Ne de intutis viis dicam, dicebat, quis vel bibliopolarum vel doctorum ita instructus est a pecunia, ut subito exponere possit tantam summam, quanta heic requiretur? Haec difficultas quasi alteram in sinu habet, erit Morellus Parisiensis quasi aemulus meus, deprimendo quidem nostro opere, praedicando autem suo. Haec omnia nimis vera esse, ne ipse quidem diffitebere, mi Hofmanne. Tamen, ut aliquo modo juvem bonum tam publicum quam privatum: Quid si opera tua omnia, qua edita, qua non edita conjungam uno alterove tomo? Hac in re tui quidem arbitrii erit disponere libros, quomodo voles: Mei autem pacisci Tecum, non in singulas philuras, quo modo nuper fecimus, sed summatim. Haec fere ille: Cui ego. Non possum inficias ire, vera esse omnia, quae de negotio librario conquereris: Agnosco etiam benevolentiam tuam in aestimio laborum meorum, et cupio Tecum agere, ut honestum virum decet. Quod ut facilius credas, jubeo Te protinus deponere suspicionem avaritiae omnem, si quam de

me concepisti, ex sinistris sermonibus ingratorum quorundam hospitum, qui, sed motos praestat componere fluctus, quando ipsos quoque poenitere incipit admissorum. Dabo Tibi duos honestos viros, de quorum dexteritate ne ipse quidem dubites, qui ipsi pronunciabunt de honorario mihi debito, cum quibus meo nomine ages, et literas publicas conficies de non fallendo. Haec ego vicissim: Ille, cum consensisset, extractis loculis, solvit mihi, ex inito pacto, quod debebat pro libellis nuper editis, de Loc. aff. et Relatione fictitia, Tibi dicata. Quibus inter nos ultro citroque actis abiit, relictâ admonitione, quam primum conficerem indiculum laborum meorum, et quo collocatos vellem, ordine significarem. Tum vero meditari mecum coepi, quâ ratione consulerem rebus meis, et, cum Ruperto nostro in hortum Medicum profectus, exposui illi omnia, simul consilium et operam suam requirens. Respondit ille:

--- Tuus, ô Cognate, quid optes
Explorare labor, mihi jussa capessere fas est.

Addidit etiam: Vehementer probo consilium tuum de exorando Amplissimo D. Richtero, ut adsit nobis. Habet enim omnia, quae in Amico vero requirit Muretus. Et quia duo esse oportet, cave, de alio cogites, quam de Dilherro nostro, qui et amat Te, (quod publice testatus est) et non minus pollet prudentiâ cum auctoritate junctâ: Cras, inquit, adero Tibi in constituendo numerandisque philuris: Jam, ne coena corrumpatur, cautio est. Et video Te non amplius sequi me aequis passibus: Eamus igitur, inquam, etiam gressu testudineo.

Audi, inquit, mi Cognate, quid compellit Te ad numerandas philuras? ut aequum obtineam. Quod ut intelligas, ita habe. SENNER TUS olim noster, Vir profecto bonus et honestus, praeterquam, quod a dedicationibus capiebat emolumentum, exigebat a typographo pro singulis philuris singulos ducatos, sed fuerint aurei Rhenenses, quod N. certo se scire putat. Cogita, sodes, Tecum, quam inepte, quid si dicam inique? res compara sit, si adolescens studio Medico dicandus cogatur duplex pretium solvere pro Institutionibus suis? alterum autori, alterum bibliopolae? Quo minus ego cogitare unquam potui vel de unico fl. sed accepi, vel quantum, ipsi typographi ultro dederunt, vel dimidium flor. eumque in libris, in quibus illi vicissim lucrari potuerunt. Nunc quia et fraus mihi subolet, et vero librorum satur sum, nec habeo, quibus dedicem: Cogitationes instituo de erudiendis adstitibus meis, ut iniquum petant, quo felicius habeant aequum. Pone igitur, petatur integer florenus? Atqui ego nolo? Quanquam ô! Defalcetur tantum, quantus medius Joachimicus valet. Si ne hoc quidem successum habet, fiat, quod fieri potest. Certum enim

est, amitti nolle occasionem vel tantilli lucri, conjunctam cum honestissima nominis mei fama. Ridebat clare Rupertus ad hoc ratiocinium. Ego vero ferio ago, et puto probari me posse ipsi invidiae. Recte subjiciebat ille, qui puto, ne ipsum quidem DEUM, qui justitiae caput est, improbare. Mitto heic, ut et ad N. designationem omnium, quae hactenus commentatus sum, de quibus ita statuo, Vobis quidem servire numeros philurarum, ut recte judicare possitis de laboribus meis: Typographo etiam ad aestimandam magnitudinem uniuscujusque tomi. De quibus ita constitui, consentio quidem ut tres illi 1. 2. imprimantur in fol. de 3. dissentio. Velim enim seorsim excudi, cum propter alia, tum propter hoc, ut qui se primum mancipant arti, seorsim possint habere, nec deterreantur sumtibus. Sed et ideo, ut discant in primo aditu, quae vera sunt, et possint discernere a falsis: Ita enim comparatae sunt hae Institutiones, ut opus habeant diversâ literâ, quarum alterâ scribantur ea, quae per totam vitam usui sint futura, deducta quippe ex ipsa rei natura, adeoque longe dissita a metu dediscendi: Alterâ Aberrationes dictae, quae propriae sunt septem illis Institutionistis, quos damno, et quorum errores si imbiberint, necessario multa dediscant, nisi in ipso artis usu falli velint gravissime. Hoc in praefatione tam clare ostendo adolescentibus, ut nisi caeci esse volent ipsi, errare non possint. Sed de his aliquando praesens cum praesenti. Dicis: Quid rerum nunc agis? Scio enim Te nihil minus posse quam otio putrescere. Non deterritus infelici Gal. successu emendo Theophastum, in cujus Angiae stabulum, ut Heinsius tuus vocat, hac occasione incidi. Scripsit aliquoties Scheferus, Medicus Francofurtensis, se propediem missuram mihi novam Autoris dicti editionem, iconibus pulcerrime adornatam. Hujus fabulae finis fuit. Mortuus est Amstelodami ille, qui prelo praeerat: Typographus implorat tuam operam. Respondi, mittat effecta, visurum me, an operi par sim. Ego vero nihil hactenus vidi. Cur ergo laboras incassum? Labor in vinea Christi omnibus nobis imperatur, sed non omnibus constituuntur praemia in hac vita. Sennertus p. m. erat in occasu horum, quibus constituta sunt: Apud me totum est contrarium. Interim ita me compono, ut dicere possim,

Quam late patet, ah, in me tuae gratia JOVA!
Ut nequeam totâ prendere mente meâ.
Nemo est me patribus natus mage tenuis unus,
Nemo est, qui nunc sit ditior atque ego sum.
Non equidem numero positos in foenore nummos,
Non armenta amplis conspicua agminibus,

Catalogum librorum imprimendorum rogo, communices cum Dn. DILHERRO, venerorque DEUM cum voto veteri FELICITER. Ad N. scribam, arbitris Vobis seponat singula exemplaria, et mihi sex. Dabam in vigilia D. Matthaei 1642.

P. S. Item moneo, curetis, quantum potest, ut Institutiones seorsim haberi possint, et quidem ut doctrinalia aliâ literâ scribantur, aliâ aberrationes.

Idem Eidem.

B. F. Quas minabar anno, Amplissime Dn. Pro-Cancellarie, in Theophr. Animadversiones, eas [gap: Greek word(s)] absolvi heri. Remitto igitur Castigationes Casauboni abs Ill. Dn. Heinsio submissas, una cum literis, de quibus statues, quod voles, vel inquam, ablegabis quâvis datâ occasione, vel reservabis usque ad vernales proximas Francofurtenses. Neque enim in mora periculum est nullum. Caeterum, quia tanto cum fastidio expectavi hactenus, quid velit aut nolit trico N. officiosissime rogo, significes, mihi tribus verbis, quae mihi supersit spes? Plura non habeo. Scribo Altorfii Propridie Cal. Decembr. 1642.

Richterus Hofmanno.

S. Pl. Venerande senex, Amice plurimum honorande. Accepi, quas nudius quintus ad me dedisti, ut et adjunctas ad [gap: Greek word(s)] Heinsium, cum castigationibus Casauboni, quas commodâ occasione curabo. Interim de tuis in Theophrastum Animadversionibus, quas absolvisti, Tibi et Theophrasto gratulor; quas quin acceptas habituri sint Medico-Philosophi praeclara tua in Aristotelem et Galenum merita publica neminem dubitare sinunt. Egit cum N. Dilherrus noster, Vir usquequaque Excellentissimus, qui Te officiose salutat. Egi et ipse cum eo ante octiduum. Sed uterque nihil aliud responsi retulimus, quam animum sibi esse ad Vos eundi, quamprimum per militum ferociam, quae vias intutas reddit, licuerit. De reliquis, quae ipsi jussu tuo significavimus, mire vel silet, vel celat: Ad priores tuas longiores, quas in vigilia D. Matthaei de eodem negotio ad me scripsisti, cur hactenus non responderim, ex amicissimi nostri Dilherri literis, ut et quas ego ad Cl. Rupertum nostrum non ita pridem dedi, jam, spero, intellexisti. Vale, et, quod facis, nos ama. Saluta, quem dixi, Rupertum charissimum, Dabam Noribergae III. Decembr. A. C. 1642.

Hofmannus Richtero.

NObiliss. Ampliss. et Consult. Vir, Dn. et Patr. obs. Scribo invitus, sed quia ita vult Pennalismi pater, Diabolus, obsequor. Res gesta ita habet. Turbones nostri hactenus hoc egerunt, ut invenirent, quem protruderent, tanquam hominem foeneum, Noribergensem aliquem. Invenerunt. Ortâ enim liticulâ fortuitâ inter duos consobrinos A. et P. miserunt faecialem ad A. denunciantem. Nisi provocaret P. habiturum se illum pro INFAMI. Paruit infelix adolescens, et secutum est hodie, quod leges volunt. Verumenimvero cum vita innocentissima A. per triennium hactenus nobiscum acta, ne dicam, species facti commiserationem mereat: Ausus sum A. T. alloqui et rogare. Exponas negotium Nobb. et Prudentiss. Dnn. Scholarchis, ut, si alia ratio non est, obtineas literas ad Senatum Academicum, quibus ille jubeatur exponere rem totam. Spes enim est d. Ampliss. Dnn. cogitaturos de restitutione in integrum d. A. Haec ego perturbatior et stans pede in uno. B. V. Nob. et Ampl. Vir etc. Altorfii 18. Septembr. 1643.

Idem Eidem.

CUm vel tandem Institutiones hae meae Lindavio quasi ex captivitate aliqua diuturna, exiissent, prima mea cogitatio debuit esse et fuit, quomodo Tibi, Vir amplissime, Patronorum meorum principi, quoquo modo satisfaciam. Licet enim a studiis et laboribus tuis res ipsae sint alienissimae: Pertinent tamen ad Te, ratione mei, ut defendere me possis a vitilitigatoribus. Non est autem opus defensione aliâ, quam eâ, esse me inter literatos in censu illorum, qui NON RARO MONENT, ut loquebaris olim in literis tuis ad me. Hoc officium Tibi si molestum esse dices, quod non intelligas ista, ut modestiae causâ praetendes forte, respondebo, scire me et vere scire, plus Te posse hac in re quam 100. rauci Medico-Philosophi. Accipe igitur munusculum, quod do laetâ fronte, et porro quoque fave mihi. Caeterum, ut ex fama publica novisse potes, quia indies magis magisque debilitat me paralysis dextra, quod vel ex pictura hac agnoscis, unica fere haec cura me coquit. Quid post mortem meam futurum sit de GALENO meo? Quod enim fortassis nescis, tam invidetur mihi ejus rei fama, ut submissus fucrit manticularius, qui sectionem istam, quae [gap: Greek word(s)] continet, clanculum subtraxerit, ut hac ratione opus fiat mancum et inutile. Hanc ob causam, cum evertendi mihi domum totam superveniret Rupertus noster, adeo credere noluerit, ut paulo minus pro deliro me haberet. Hui vero! dicebam. Hem Tibi claves, ô sapiens, excute, si vis, omnes forulos, omnes

arcas, etiam illas, in quibus libri non sunt, et experire fortunam tuam! Fecit, sed nihil profecit, adeo ut jam non credat propriis oculis. DEUS vero meus tam bene voluit Galeno, ut submiserit vetus exemplar, e quo refarcivi damnum. Hoc si evenit me vivo, quid denique fiet me mortuo? Et hoc quidem nunc temporis in sinum tuum deponere volui, alio tempore, et cum meliuscule habebo, fortassis de consilio meo aliquid. Bene et feliciter Vale, Virorum optime. Scribo 17. Cal. Octobr. 1645. Altorfii.

Richterus Hofmanno.

S. P. Medicorum Excellentissime. Cum literis suavissimis etiam Institutiones tuas Medicas accepi, donum rarum et eximium, cui gratiam condignam referre nequeo; interim tamen ago et habeo amplissimam. Sane obruis me affectus in me tui signis quam plurimis luculentissimisque, ita, ut quomodo me vinculis istis extricare debeam, nisi amorem mutuum accipies, videre mihi non contingat. Ita vero est, mi Hofmanne, ut verissime divinâsti, quidni enim fatear, aliena illa dico a meis studiis et laboribus, (quanquam valetudini vitreae non omnino forsan incongrua) non intelligo talia, nec, quod mihi ex amore nimio tribuis, agnosco. Defensione etiam meâ non indiges, qui divinis ingenii tui monumentis immortalitate donatis, etiam juridicam ipsam superas, et vitilitigatores tuos humi repentes, quin et prostratos vides, audis, spernis. Quod ad Galenum tuum, optandum esset profecto, ut fortuna labori et industriae tuae immutabili responderet, dum adhuc mortalis inter mortales degis, sed [gap: Greek word(s)] , cujus providentiae imperscrutabili nos nostraque committere par est. Multis post fata justissimo DEI regimine contigit, quod in vita fuerat denegatum. Sectio vero illa Tibi clanculum subtracta providum magis Te reddit posthac, et bonum factum, quod DEO propitio ex veteri exemplari, quod ille submisit, damnum resarcire Tibi licuit, cujus tutelae labores tuos nunquam non commendatos opto. De N. hoc habe, cum ipsi Dedicationem tuam et Praefationem Universalem, quae eruditionem et experientiam senilem undique spirant, in manus dare vellem, omnia ad Doctorem Nicolaum retulisse, quasi ipse nihil horum desiderârit, vel quid agendum cum iis habeat, plane nescius sit. Accersivi igitur Doctorem, quem dixi, humanissimum, qui Tui observantissimus rem sedulo se curaturum recepit, id quod uberius ex ipsius ad Te literis intelliges. Vale senex venerande, et Rupertum nostrum meo meorumque nomine quam diligentissime saluta. Deproperabam Noribergae ad d. XV. Novembr. A. C. 1645.

Georgius Noesslerus Georgio Richtero.

AMplissime et Consultissime Domine Pro-Cancellarie. Feci, quod mearum erat partium, et studiosos nostros ad capessendam primam Philosophiae lauream superioribus diebus evocavi. Sic mihi dictus Hylas. Nam velut in deserto nemo inventus fuit, qui expectationi nostrae responderet, et forum, ut sic dicam, nostrum calefaceret. Ita hac seculi hieme studia bonarum artium refrixerunt. Neque enim possum, quin hoc quoque, quicquid est, pignus habeam publicae calamitatis. Quod ad Ampl. T. referre volui, ut et officii nostri et meae erga eam observantiae ratio nobis constaret. Dab. XVI. Decembr. A. 1633.

Richterus Noesslero.

EXcellentissime et Spectatissime Dn. Decane. Salutationem generalem, quam familiaris sermo solet praemittere, ego, cum Symmacho ad Flavianum, impensius Tibi voto optare studeo quam stylo dicere. Quod vero artium liberalium studiosos ad primam lauream non ita pridem evocando, ut infelix Hercules Hylam frustra quaesivisti, est, quod vices seculi doleamus. Si enim plantulae nos deficiunt, quae spes erit aliquando de arboribus? Et si Philosophiae nemo litat, quam tamen non insuper haberi non tantum Academiae, sed etiam Reipublicae interest, ecquid de sublimioribus, quas vocant, facultatibus tandem fiet? Est certe defectus iste haut postremum publicae calamitatis pignus, quod etiam sequuturam barbariem posteris minari vidêtur. Supremus rerum arbiter avertat omen, et humaniora studia a rabie Bellonae vindicet! Interim nos, qui post tot miserias patientiam discimus, rationes officii publice probare perseveremus. Id quod lubens citius ad tuas respondendo praestitissem, nisi negotia publica animum semel iterumque retardâssent, per quae etiam epistolam necessario stringo compendio. Vale, Vir amicissime, et, quod facis, nos ama. Dab. Norib. prid. Natal. Christi Servatoris [gap: Greek word(s)] Anno 1633.

Noesslerus Richtero.

S. P. Henricum Sigismundum Schillingium, Sigismundi Schilling I, olim Medicinae D. et P. P. Lipsiensis, [gap: Greek word(s)] , filium, cum ante menses aliquot in Academiam hanc venisset, liberalis statim fama excepit et Medicinae Candidatum salutavit. Ex quo tempore ita etiam nobiscum vixit, ut omnino

visus sit os populi mereri. Heri vero id nominis ipse apud me professus est, petiitque, quamprimum ad consuetas probationes admitti. Ostendi illi jussu scituque Amplitudinis T. nobis opus esse, ut salvis auspiciis res ista geratur, eumque literis meis veluti manuducere ad Vos volebam. Neque defugit obsequium, sed periculum et molestiam itineris deprecatus facilitati meae persuasit, ut de tua non dubitarem. Praesertim, cum et aliis gratiam profectionis istius factam aliquando fuisse meminerim, et illi in nupero convivio Doctorali se jam innotuisse et locutum esse Amplitudini T. asseveraret, neque non de valetudine tua incerti essemus. Quapropter Amplitud. T. eâ, quâ par est, observantiâ rogo, ut pro ea, quâ pollet potestque, muneris autoritate potestatem nobis facere velit sine mora de studiis illius cognoscendi. Dabimus operam, ne comitatis atque commoditatis istius erga nos unquam Te poeniteat. Interea mitto quatuor aureos Rhenanos Amplitudini T. debitos. Deum veneror, Reipublicae et Academiae bono eam quam diutissime incolumem, aut servet, aut praestet! Dab, raptim 8. Febr. A. 1636. Altdorphii.

P. S. Nobilissimo Dn. a Blansdorf, Dn. Compatri meo colendissimo, salutem plurimam hîc adscribere fas sit.

Richterus Noesslero.

S. P. Qui tuas mihi ante horam reddidit, praesentium lator, Henricus Sigismundus Schilling, Medicinae Candidatus, coram etiam a me petiit, quod Tu pro illo literis mihi acceptissimis. Quantum ex ore, charactere animi, conjicere licet, non indignus videtur, qui honores Facultatis Vestrae supremos ambiat. Et quandoquidem Legibus Universitatis nostrae parere animus ipsi est, libenter petitioni Vestrae annuo, et ut profectus ipsius secundum praescripta Superiorum cognoscatis, ratione muneris mihi demandati concedo. Utinam vero dum Medicis Viris [gap: Greek word(s)] , quos inter, ut scis, Te haut vulgariter amo, laetus morem gero, vicissim manum illorum propitiam experiri mihi contingat, qui arthritidis doloribus jam tertia septimana est, cum discruciari coepi, quos tamen non nihil diebus hisce remisisse, et lecto remoto obambulationem trium pedum nunc concedere gaudeo, ut et illud, quod Tu quoque pristinae sanitati restitutus diceris. DEUS clementissimus, qui Medicum creavit, faxit benigne, ut hac ipsius creaturâ nobilissimâ vel nunquam vel raro utamur, eum vero nihilominus, ut decet, honoremus, etiam cum valemus optime. Quod quin et Tu, Medicus inter primos, una mecum optes, nullus dubito. Vale, Amicorum exoptatissime, et me, quod facis, ama, remque feliciter auspicare, quam

ut more solenni tandem bene absolvamus, et nos invicem sani laetique amplectamur, etiam atque etiam opto. Dab. Noribergae 9. Febr. A. C. 1636.

P. S. Nobilissimus Dn. a Blansdorf, cui tuas legendas misi, pro salute adscripta gratiam habet, Teque vicissim salvere jubet, cum hoc nuncio, neque se ex animi sententia usquequaque valere. Virdungum nostrum lethaliter decumbere vehementer dolemus. DEUS illum diutius nobis commodet!

Idem Eidem.

SAlutem et felicitatem perpetuam. Excellentissime Dn. D. Noesslere, Amicorum exoptatissime. En mitto libellum, consilium Antipodagricum, de quo non ita pridem inter nos conferebamus. Serius fateor, quam putabam, sed nôsti occupationum molem, ut et illud, quod coram fassus sum, animum hunc, si juxta Democriti sententiam a corpore in jus vocaretur, fore, ut malae tractationis crimen vix effugiat. Quin et alia Plutarchi praecepta de tuenda bona valetudine omnium utilissima atque optima tam circa negotiorum curas quam alia animi in corpus regurgitantia mala saepius a me insuper habita confiteor. Equidem [gap: Greek word(s)] . Libere enim Tibi et Medico et Amico ita confiteri fas est, et, nolim velim, cogor dicere, esse verissimum, nisi animus tam male sibi consuleret, etiam corpus melius habiturum. Neque ignoro artis Vestrae esse etiam animo mederi, et, nisi memoria me fallit, ipse in Oratione tua elegantissima, quam nuper de nonnullis Medicorum erroribus habuisti, haud postremam animi curam in curandis morbis Medico incumbere demonstrâsti. Scio, quod cumprimis vis et voluntas Numinis utramque paginam faciat, in cujus manu est, animum vel tranquillum reddere, vel diversis affectibus abripi, et sic corpori vel prodesse vel nocere sinere, indeque fieri, ut qui Creatorem suum offenderit, juxta Sapientissimi Siracidis effatum, in manus Medicorum incidat. Quandoquidem vero tanta est DEI O. M. clementia, ut, iratus licet, tamen humiliantibus se coram Majestate sua, de remediis prospexerit, et Naturae hac fini plurima concesserit beneficia. Certe citra impietatem ea negligere non licet. Atque sic recte post implorationem auxilii Divini ad Medici fidem atque peritiam accurrimus. Morbi historiam, qui me ante quinquennium, in Conventu Lipsiensi, primum aggressus est, aliam nullam habeo, quam quod illa, quae animus diu male collecta concoquere nequivit, tandem frigoris injuriâ et gravissimarum lucubrationum continuatione tempore verno in corpus, et quidem in partes ejus extremas, pedis sinistri digitum majorem, eruperunt, quae tunc per evacuantia et sanguinis missionem, aliaque topica lenientia pariter

atque corroborantia semel depulsa, post annum bis et quidem multo gravius utriusque pedis dictas extremitates invadendo rediere, id quod etiam tertio, quarto quintoque annis, mutatis vicibus, partim domi, partim in itineribus, nunc gravius, nunc levius, saepius tempore verno et aestivo, semel, hoc est, ante quadrimestre, hyemali, et altero mense post, paraxysmo recidivo, sed ut leviore, ita et breviore, contigit. Ut plurimum cum morbus rediit, semel iterumque frigore quasi febrili me correptum sensi, quo mox cessante, calor vehementior, nonnunquam cum capitis dolore, successit. Num vero haec omnia ex nimio sanguine, an vero ex frigida pituita, vel ut mihi videtur, ex utrisque male convenientibus oriantur, et quamnam caussam podagrae meae, quam author libelli c. 6. triplicem constituit, potissimam dicere debeam, pro certo affirmare vix possum. Videtur tamen, ut dixi, et sanguis et pituita conjunctim malum accersere. Igitur quid Tibi videatur tum de libello, tum de me, DEO bene favente, curando, ut judicium tuum gravissimum, quod ut et reliquas tuas virtutes eximias haut vulgariter amo, meritoque plurimi facio, haut gravatim aperias, amice rogo. Praesertim vero, quid Tibi videatur de scarificatione pedum, quam libelli autor toties et tantopere pag. 44. 92. 120. 127. 139. et 234. commendat, mihique tum ob commendationem istam diligentiorem, tum ob exemplum cujusdam septuagenario majoris, qui eo se liberatum credidit, maxime arridet. Deinde quid existimes de sanguinis missione, quamprimum paroxysmus sentitur, ejusque iteratione. Tum etiam quid de thermarum usu putes. Et tandem quae inter tot remedia Autoris, si quid meijudicii, non indocti, omnium praecipua judices, et annon aqua illa balsami pag. 103. 116. 146. et 181. ut et altera sudorifera pag. 113. quas ille arcanas sibi reservavit, et instar omnium commendat, aliunde haberi possint? Ad haec si ut amor meus in Te singularis mihi persuadet, respondere non dedignaberis, magno beneficio me Tibi, jam ante licet devinctissimum, obligabis, gratumque Amicum senties. Vale, mi Noesslere, amicissime, et me, quod facis, amare persevera. Dab. Noribergae 21. Maji Anno Salutis 1636.

P. S. Reliquias podagrae nunquam diutius sensi quam hac vice. Velim itaque remedii quid significes. Hactenus quotidie mane et vesperi usus sum aquâ arthetica, quâ pedes locis affectis inungere soleo. Si quid novisti rectius, quaeso, imperti.

Noesslerus Richtero.

SAl. et Observ. Redditae mihi sunt litterae tuae nudius tertius, Amplissime et Consultissime Vir, Dn. et Amice magne, sed librum transmissum non nisi transeunte oculo legere hactenuspotui. Legam autem porro diligenter, et

et hoc et omne bellum Tibi militabitur, ut ait Flaccus, plane pro genio hujus seculi, quo nihil nisi bellum spiramus. Utinam vero Concilium Ratisbonense an Norimbergense (dubitari enim video) pacem nobis conciliet! Angliae quidem Regis Legatum, qui nuper nobiscum fuit,

Ratisbonam jam abiisse accepimus, eodemque, notore fratre meo, die nonâ hujus Majiproficisci voluerunt Serenissimi Electoris Brandenburgici Legati, inter quos honoris et amicitiae Vestrae causâ nomino Nobilissimum Dn. Levinum a Knesebeck. Sed ad Te redeo, qui reliquias podagrae nunquam diutius sensisse ais quam hacvice. Tumore an dolore? id non explicas, neque quae sit aqua illa arthetica, quâ uteris. Ego Balsamum antipodagricum Crollii profuturum existimo, si mane locum affectum eo inungas. Id autore D. Horn in officinis quibusdam Noribergensibus prostat, sed optimum ibidem reperitur apud Pharmacopaeum Suabacensem, qui in platea alutariorum habitat prope viduam Hetzelianam. Memini Te eo usum esse aliquando, sed multum interest, in principio an declinatione morbi medicamentum adhibeatur. Si hac ratione non cedat malum, scarificationem infra vel juxta articulum affectum fieri curabis, et ceratum diapalmae, ut vocant, impones. Ita Te valere jubeo et festinationi ignoscere. Dab. Altorphii 23. Maji A. 1636.

P. S. Spero me intra paucos dies commendaturum Vobis novum Candidatum. Nobiliss Dn. de Blansdorf, nisi grave est, in occasione salutatum cupio.

Richterus Noesslero.

S. P. Mi Excellentissime et amicissime Dn. D. Noesslere. Reliquias Podagrae, quas praeter solitum diuturnas me sentire nuper scripsi, non tumoris, sed doloris esse scito; sive ex dolore potius sensiculi corrupti, si cum Quintiliano ita appellare licet. Verum illo ipso die, quo tuas exarâsti, hoc est, nudius tertius pridie Novilunii Scarificationis remedio, quod suades, usus sum, neque, ut mihi hoc tempore videtur, primâ istâ vice infeliciter: Compunctiones enim persentisco remissiores, pondusque pedum levius. Neque vero id frustra, cum cutis semel tantum percussa tantam sanguinis copiam reddiderit, ut ego et chirurgus mirati simus. De iteratione num post octo aut quindecim dies aut lapso mense futura sit, quas vices D. Pansae consilium sub finem, ni fallor, innuit, nihil adhuc certi habeo, sed quem DEUS successum daturus sit, videbo.

Interim pedes aquâ artheticâ inungi persevero, quae a D. Hainlin praescripta est in hunc modum: [gap: Greek word(s)] Elix. vit. Matth. [gap: Greek word(s)] . Aq. Salv. compos. [gap: Greek word(s)] . Spir. Rosmar. [gap: Greek word(s)] . Terebinth. [gap: Greek word(s)] . Balsamum antipodagricum Crollii non memini me antehac audivisse, multo minus usurpâsse, nisi illud forsan sit oleum, quod heic autore D. Horn, apud Pharmacopolam Oellingerum, prostat, cujus ego nec foetorem gravissimum nec calorem nimium tunc ferre potui. De libello isto nuper Tibi transmisso Rev. D. Saubertus hodie inaudivit, qui calculi doloribus p. t. liber nunc utroque pede ob multiplices doloris arthriticos decumbit, et quia libelli, quem dixi, copiam sibi fieri petiit, me quam lubentissime ipsi gratificaturum recepi. Sed haec hactenus. Rumor de translatione Conventus Ratisbonensis Noribergam inde ortum suum habet, quod initia sebris contagiosae ibi esse scribant. Sed quantum ex literis ipsius Caesaris, tum etiam Senatus Ratisbonensis constat, quas nudius quintus legi, Senatus iste hunc honorem videlicet multis rationibus frustra deprecatus est, Caesarique locus semel electus placet. Quid vero de morbo, quem dicunt, contagioso futurum sit, dies dabit. Quicquid sit, oranda est Numinis benignitas, ut ubicunque locorum Concilium istud augustissimum habebitur, ea quae ad pacem faciunt, serio peragantur, bonoque cum effectu in statum Germaniae tranquilliorem cedant. De Nobilissimo Dn. Levino a Knesebeck quod scripsisti, gratissimum fuit. Novi animum Viri candidissimum, dotesque divinas, cujus similes si plures Conventus iste habiturus sit, feliciora longe augurari licebit, quam quae Phil. Melanchthon olim de Conventu Wormatiensi A. 1557. ad Seldium scripsit:

--- ut littora surda non procellis,
Nil vadis scopuli moventur alti:
Sic non inflecti inimica corda paci
Ulla posse opera vides bonorum.

Sed DEUS nunc tandem largiatur prosperiora, cui valetudinem tuam commendo, quam impedivisse audio, quo minus cum Legato Regis Magnae Britanniae, (Angliae enim dicere per edictum Regium amplius non licet) nuper esse potueris. Vide igitur, ita eam cures, ut et aliis in arte omnium praestantissima diutius prodesse valeas. Atque sic vale et vive Amicorum honoratissime. Dab. eâ ipsâ horâ, quâ tuas accepi 25. Maji A. 1636.

Noesslerus Richtero.

SAl. officiosissimam. Dedi ad Te, Amplissime et Consultissime Vir, Dn. et Amice observantissime colende, nudius quartus, sed ita res nata est, ut heri demum, si forte, accepisse Te putem. Statim igitur ad gratissimas tuas respondi, quamvis in partem tantum, qua de reliquiis morbi tui opus esse videbatur; satisfacturus Tibi in solidum, ubi librum, quem legendum misisti, absolvero. Nunc quod minatus fui, Candidatum hunc artis Medicae Tibi commendo, Teque eâ, qua par est, observantiâ rogo, ut autoritate muneris tui potestatem nobis facias legitimis probationibus cum ipso experiundi. Nomen illi est Georgio Ludovico Kirchen, patria Kittinga, mater studiorum Lipsia et Marpurgum. Ac in Botanicis quidem et Chymicis versatissimum esse novimus, ex quo de caeteris quoque bene augurari liceat. Patrem autem habuit D. Georgium Kirchen, Poliatrum Kittingensem, p. m. qui uti ex Programmate apparet, cum Pansa tuo et aliis quatuor competitoribus A. 1606. Basileae supremos honores accepit. Hoc igitur quoque bonum omen sit ad valetudinem tuam curandam. In quo finio, et me pariter etiam atque etiam Tibi commendo. Dab. Altorphii raptim 26. Maji A. 1636.

Richterus Noesslero.

NAe perseverus es Tu, Decane spectatissime, [gap: Greek word(s)] , qui quod paucis ab hinc diebus minatus es, tam cito das effectum, Georgium hunc Ludovicum Kirchen, Medicinae Candidatum, commendans, et ut legitimis probationibus cum ipso experiari Vobis liceat, petens: Quas alteras tuas literas ante sesquihoram in curia accepi. Ego vero officii ratione illud ipsum ex caussis dictae commendationi annexis et merito et lubens concedo. Neque ille patris Medici filius videtur degener, quod etiam ex sermone ipsius deprehendisse me puto. Fiat igitur, quod desideratis, et num dignus sit, quem ambit, honore, solenni more juxta legum praescripta explorate. Quod ut prospere succedat, etiam atque etiam voveo, simulque ut omen hoc, quod auguraris, valetudini nostrae curandae bonum sit. Quin et Tibi quoque quam felicissima haec omnia contingere comprecor animitus! Vale. Dab. raptim 27. Maji A. C. 1636.

Tuus ut in literis, quas antequam obsignarem, et hanc postmodum scriptionem adjungere ut contigit, ita quoque placuit.

Noesslerus Richtero.

S. P. Rediit ad nos Candidatus noster cum litteris tuis, Amplissime et Consultissime Dn. D. Richtere, et nunc Pansa tuus cum meis ad Te redit. Nolui enim diutius detinere amores Vestros, cum etiam Reverendum et Clariss. Dn. M. Saubertum ejus desiderio moveri intellexerim. Quanquam et ego amo atque aestimo autorem non contemnendae eruditionis, nec vulgariter in Praxi Medica versatum. Ipse autem, nisi fallor, nimis se et sua amavit, cum medicamenta quaedam tantopere extollit et celat. Veruntamen facile nos illis carere posse et apud alios Medicos non inferiora reperiri, puto, sed an Noribergae in Officinis prostent, dubito. Balsamum antipodagricum Crollii idem omnino praestabit, quod ille de suo promittit, eademque ratione usurpari potest. Si calorem metuas, Aqua verbasci nonnihil dilui et temperari amat. Miscetur enim nec super natat, ideoque neque oleum est, licet et nomine apud vos vulgo potius quam a Clarissimo Horn appelletur. Foetorem autem, non est, quod accuses, si recte paretur. Constat Uncia an Semiuncia (neque enim satis memini) 4. baciis. Et vero foetor, si quis est, aliâ etiam ratione corrigi atque emendari potest. Quod video fecisse D. Hainlinum in aqua illa arthetica, quam describis, non tantum aeque calida sed odoris etiam non jucundi propter Spiritum Terebinthinae, nisi aliorum admixtione commendetur. Quâ fini in primis Elixir vitae Matthioli addidisse puto, quod alioquin ad cordis et cerebri adfectus eleganter intra corpus propinatur. Propediem autem ipse quoque coram medicamenta quaedam Tibi communicabo. Nunc enim spatiis exclusus iniquis festinare cogor. Ut verum fatear, ridere debui, cum legi apud Pansam de aqua ipsius antipodagrica has laudes, quod ea in articulos sese insinuat, eosque occupet et repleat, ne locum inveniat humor morbificus. Mirum enim quomodo non ipsa quoque hoc modo continuum in illis partibus solvendo dolorem inferat. Et cum haec ad praeservationem, ut loquimur, spectare videantur, quid in curatione fiet, in qua potissimum aquam illam celebrat? Tunc enim jam adest humor, et locum occupavit. Quem si medicamentum quoque affectat, cum penetratio corporum non detur, partes illas adhuc magis divelli et dolorem augeri oportet. Ne dicam, quod, si humoris praesentia, in curatione non impedit, quo minus locum inveniat, aut faciat sibi medicamentum, neque hujus praesentia impedire posset in praeservatione, quo minus humor influat. Sed nolo nunc Aristarchum agere. Itaque id quoque non nisi obiter tango, quam inconstans et varius sit de Scarificatione pedum, itemque de venae sectione et purgatione, quarum hanc saepius simpliciter praemittendam, paginâ vero 122. interdum postponendam, nonnunquam

plane omittendam censet, solâ alvi lenitione contentus pag. 109. et 181. Et quam falsus sit in [gap: Greek word(s)] illo sanguinis pituitosi, quem talem dicit post scarificationem pedum, in aqua apparere. In quo vulgo etiam Medici et Chirurgi decipiuntur sectâ venâ pedum aut manuum, ubi similiter, immissis, ut solet, in aquam cruentatam virgulis mucosum et pituitosum quid adhaerescere videtur, quod nihil aliud est quam fibrae sanguinis concreti. Praeterquam quod in scarificatione pedum sanguis, qui exit ad naturam partium illarum exanguium, quas alere debet, jam alteratus et necessario minus floridus est, quam cum in venis adhuc continetur. In reliquis fere consentio. Itaque ut ad quaesita tua nunc respondeam; ipse quoque venaesectione et purgatione Tibi opus esse existimo. Venaesectione quidem semelin anno, tempore verno: Purgatione vero bis, Vere et Autumno. Sequatur autem Venaesectionem purgatio, sed, quae primas vias expediant, praemittenda sunt. De solenni purgatione loquor, quam vel El. caryocostino, diaturbith, c. Rhabarb. vel alio aliquo medicamento, quod Hermodactylos recipiat, institues. Interea vero familiari aliquo remedio, singulis minimum mensibus, expurgabis cruditates circa viscera collectas, antequam in venas et habitum corporis erumpant. Quod propter hypochondriacum quoque affectum negligere non debes. Qua de causa etiam studiis et lucubrationibus Te moderari convenit. Ita enim inserviendum est Reipublicae ut diu inservire possis. De curis atque animi adfectibus parcius Te moneo, quorum medicinam et Philosophia et Theologia Tibi facient. Haec et alia, quae autor habet de praeservatione, Tibi confirmo, exceptis, ut intelligere potuisti, illis, quae de scarificatione pedum tradit. Si podagra omnis a congestione esset excrementorum, quae in parte affecta propter debilitatem concoquentis generantur, facilius in sententiam suam de evacuatione hac me pertraheret, quanquam sic quoque verendum est, ne pars exanguis, sanguine toties mulctata, ulterius debilitetur. Nunc vero, quia praecipue ab influxu humoris alienigenae malum illud oritur, quod, ut de aliis nihil dicam, horror et calor veluti febrilis cum capitis dolore, qui paroxysmum antecedunt, de te testantur, id quoque metuendum est, ne materia peccans per ipsam consuetudinem ad pedes trahatur. In declinatione autem paroxysmi adeoque in curatione, ad reliquias exhauriendas, Galenus ipse cucurbitulas cum scarificatione proponit 10. de compos. med. sec. loc. c. 2. Porro initio paroxysmi si per venas fluat humor, et vires ferant, etiam sanguis semel atque iterum ex brachii venis mitti potest, gratiâ revulsionis, sicuti in praeservatione tempore verno evacuationis ergo vena tunditur, ut non utrobique eadem sit hujus auxilii ratio. Quanquam cum revulsione hac evacuatio quoque conjuncta est, ut propterea semel tantum in anno evacuationem

praeservatoriam instituere sufficiat. Eadem autem Topica in praeservatione ac curatione vix conveniunt, cum in ipsa quoque curatione temporum articulis distinguantur. In praeservatione hoc unice agimus, ut pedes roboremus et muniamus adversus influxum: In curatione vero si dolor urgeat, ille mitigandus; materia vero ab initio repellenda, postea discutienda est, etc. De Thermis igitur, cum in praeservationem potissimum adhibeantur, hoc quoque moneo, si adstringendi facultate simul praeditae sint, pedibus eo magis profuturas; totum autem corpus immergendum non esse, ne insensilis, quam vocant, perspiratio et evacuatio materiae morbificae per cutim, in qua plus, quam credi potest, situm est, impediatur. Sed haec hactenus. De Candidato nostro, quod voti compotes fecisti, gratias agimus, atque ille pecuniam, quam de Legum sententia debebat, coram Tibi persolvisse ait. Cras tentamen subibit, bono suo, ut auguror, periculo. Bene vale, Vir colendissime, et scriptioni tumultuariae ignosce. Malui equidem festinatâ operâ observantiam quam moroso studio solertiam Tibi meam testari. Tu, quem animi causâ amare coepisti, porro quoque ex animo amabis. Nunc enim constantiae tuae est, quod non est meriti mei. Iterum vale. Dab. Cal. ipsis Junii Anno 1636.

Idem Eidem.

S. et Off. Mitto Tibi, Amplissime et Consultissime Vir, massam pilularum de aloe rosata. Ea enim requiritur ad pilulas illas, quas in usum menstruum nuper praescripsi, neque satis scio, an sic, ut debent, paratae inveniantur in officinis Noribergensibus: Possunt autem pilulae illae ex hac dosi bis parari, earumque singulis vicibus sumi undecim aut tredecim, biduo ante novilunium mane cum jusculo. Candidatus noster perendie Disputationem Inauguralem habiturus est de Apoplexia. Expectamus, quem diem Nobilissimi Dn. Scholarchae Actui Doctorali dicturi sint, utrum ipsum illum D. Petro et Paulo sacrum, an alterum subsequentem. Qua de re ut cum illis agas, denuo etiam atque etiam Te rogo. Non dubitamus, quin praesentiae suae honorem nobis commodaturi sint, atque ubi de tempore certiores erimus, Candidatus per litteras, ut moris est, eos invitabit. Tunc plura, ut spero, coram. Interea lege sis Anagrammata Hofmanni Tuberani, de quibus nuper. Videbis, quem ille locum Decanis, quem cognomini suo assignârit. Cui locationi nemo homo hactenus intercessit. At nunc in me cuditur faba, et tantum non laesae Seniorum Majestatis accusor. Tuvero, Vir Amplissime, quod facis, mihi fave, et vale. Dab. Altorphii 18. Junii Anno 1636.

Richterus Noesslero. Mi Clariss. et amicissime Dn. D. Noesslere etc.

S. P. Pro massa illa pilularum, quam misisti, gratias habeo, relaturus, quantum licebit, bonâ fide. Verum pilulas istas, in usum menstruum a Te praescriptas, statim a discessu tuo, in officina Vollandi praeparari curavi, et heri, pridie novilunii (citius enim oblitus sum, et non vacavit) mane cum jusculo sumpsi, pro quarum primo effectu est, quod DEO gratias agam, Tibique me denuo obligatum confitear. Diem Actui Doctorali Nobilissimi Dn. Scholarchae, cum quibus hac ipsa horâ egi, dixerunt illum ipsum, qui Divis Petro et Paulo Sacer, et Universitati nostrae festus est, ubi mane ante concionem, volente DEO, ad vos veniemus. Altero die Rector novus pro more eligetur. Faxit DEUS ut omnia dextre cadant et succedant felicissime! Anagrammata Hofmani Tuberani, de quibus ante hac nihil mihi innotuit, vel sola a crimine illo Laesae Seniorum Majestatis etiam apud Rhadamanthum aut Minoem Te absolvent, alterâ licet parte invitâ: Jus enim nostrum in invitum redditur: Quin etiam in invidum. Interim [gap: Greek word(s)] , inter quos Te numeramus meritissimo, amaturi virtutem tuam, donec Lumine adempto animam moribundo corpore fundam. Id quoque ne nescires, volui, etiam atque etiam Te valere jubens optansque animitus. Dab. 22. Junii 1636.

Idem Eidem.

SAlve, mi Cl. Dn. D. Noesslere, Amice honoratissime. Scripsit ad me gener meus, Dn. Iberer, Te nepoti meo ex sorore, Joanni Stamlero, apud alumnos Studioso, multo gravius nunc quam antehac nunquam, morbo suo comitiali laboranti, ope et auxilio, quantum licebit, ad futurum; pro quo officio tuo et affectu in meos singulari gratias Tibi habeo, et me haut vulgariter Tibi devinctum profiteor. Verum scire quoque ex Te velim, quid Tibi videatur de remedio illo, quod Principis Palatini, Ottonis Henrici, Viduam Hilpoltsteinii, praesentissimum habere ajunt, et quâ ratione illud obtinendum putes. Nam et in hoc, si quid operâ tuâ praestiteris, mihi factum imputabo. Incidit, cum haec scriberem, quod non ita pridem apud Plinium legi, qui lib. 28. cap. 6. (mihi fol. 19. tom. 3.) ita memorat: Clavum ferreum defigere, in quo loco primum caput defixerit corruens morbo comitiali absolutorium ejus mali dicitur: Quod an Medicis probetur et quî fieri id commode possit, ni grave est, paucis, quaeso, significa. Non desperandum omnino esse de salute hominis ejusmodi, ut ut malum sit inveteratum, legisse me memini apud Illustrissimum Josephum Scaligerum,

qui lib. 1. epist. 19. de Leoniceno, Medico, ut nôsti, praestantissimo, refert, eum ab ipsis incunabulis ad 30. annum morbo comitiali adeo tentatum, ut cum ad se redierat, pertaesus vitae, pene sibi manus afferret. Sed post 30. annum plane eo malo defunctum, omnibus membrorum ac sensuum officiis integrum nullâ morbi suspicione, ad 94. annum pervenisse. Velim etiam remedium indicâsset, sed quia ille tacet, Tu, quaeso, si quid nôsti, misero imperti, vel quid tandem putes, paucis aperi. Ego per aliquot nunc dies ob cruditates ventriculi, ut mihi quidem videtur, compressiones circa pectus sensi, non nunquam cum calore nimio semel atque iterum etiam cum gravedine capitis. Quatriduum nunc est, cum dolores istos ventriculi non tam frequentes, neque etiam tam vehementes, sed tamen aliud malum gravius, compunctiones nimirum in latere sinistro, et exinde interdum respirationis impedimenta persentisco. Nolo de pleuritide sinistri quid ominari, sed catarrhos frigidiores ex nimio cerevisiae Bohemicae potu, quo nunc abstineo, causam putârim; principiis tamen obstandum. Ubi Noribergam veneris, quod procul dubio hisce feriis canicularibus fiet, copiam Tui mihi facias, rogo. Vale, Dabam 19. Julii Anno 1636.

Idem Eidem.

MEministi, quid nuper, cum heic una essemus, ex Philippo Melanchthone, de doloribus hypochondriacis Tibi legerim, quâ descriptione ille acu, quod dicitur; res meas tetigisse mihi visus fuit. Unicum illud male me habebat, quod post morbi narrationem nihil de remedio addidisset. Sed ecce, dum altero die post, quam a nobis discessisti, in vita Melanchthonis, quam Joachimus Camerarius, ut nôsti, accuratissime descripsit, nescio quid de historia Reipublicae nostrae, cujus multa ibi mentio, investigatum eo, in locum quendam incido, ubi et de motbo et de remedio haec habentur, fol. 168. Et Philippus hypochondriacis doloribus est conflictatus, quo usu herbae chamaeleontis mitigavit, ut scimus efficacitatem illius remedii eum praedicâsse. Haec Camerarius. Quid Tibi videatur, quaeso, paucis significa. Apud Plinium haec legi lib. 24. cap. 15. Chamelaea similitudinem foliorum Oleae habet. Sunt autem amara, odoratu, in petrosis, palmam altitudine non excedente. Alvum purgat, detrahit pituitam, bilemque, foliis in duabus absinthii partibus decoctis, succoque eo cum melle poto, et quae sequuntur. Sed exactius naturam atque esum herbae scire haveo. Electuarium tuum jam bis sumpsi. Primum illo ipso die, quo accepi ante coenam, ubi intra horas 24. sexies me exoneravit. Deinde heri mane, quia nuper ante coenam noctem parum tranquillam mihi fecerat, et semel iterumque tormina cum aliquo calore. Heri vero nihil tale sensi, et tribus operationibus defunctus sum.

Cras, volente Deo, et die Sabbati iterum sumam mane, quia malum podagricum, quod nuper pedem dextrum invaserat, nunc sinistrum occupabit, quae quarta invaletudo intra novem septimanas quarta recidiva est. Utinam et ultima! Causam puto, quod nudius quartus convivio interfui, tantum non coactus, et quidem per sex horas integras, antequam semel surgere liceret. Ab eo statim mali principium sensi. Vivam posthac vel stoicâ constantiâ medice. Faxit DEUS, ut et optime! Disputationi Vestrae, ne et hoc nescias, quam Johannes Fabricius, Juvenis Ornatissimus, mihi dedicavit et elegantissimâ oratiunculâ obtulit, quâ tamen vel propter suavitatem epistolae praefixae supersedere potuisset, Numine favente interesse constitui, prout ille pluribus Tibi referet. Interim cum tuis quam optime vale, et si vacat, de chamaeleonte responde. Dab. Noriberg. 19. Aprilis A. C. 1637.

Noesslerus Richtero.

AMplissime et Consultissime Vir, Domine honoratissime. Plane non est ejusdem generis herba chamaeleon, quâ in doloribus hypochondriacis Melanchthonem usum fuisse, in vita ejus notat Camerarius, et chamelaea, quam ex Plinio describis. Illa Carlina vulgo dicitur, cujus radix etiam adversus venena celebratur. Haec laureola alio nomine vocatur, quod laurum assimilat, a qua Germani etiam denominant, sed [gap: Greek word(s)] , quam honeste dicere non est. Purgandi vehementiam exprimere voluerunt, quâ insignis est. Nullus autem dubito, quin Carlinae radicibus ipse quoque in affectu hypochondriaco bonis valetudinis tuae rebus uti possis, cum ad obstructiones viscerum tollendas plurimum valeat. Sunt autem plurima etiam alia conducibilia, quae tamen non statim atque omni tempore eundem hominem juvant, nedum diversos. Nam neque in medico neque in medicamento est, semper relevetur ut aeger. Tu vero podagrâ quoque laboras, et cautio est, ita medicinam fieri alteri malo, ut alterius etiam ratio habeatur, quod jam antea monui. Et plura de his coram, ubi ad nos veneris, filium, ut intelligo, adducturus. Disputationi autem nostrae, quam Respondens nomini tuo inscripsit, quod interesse cupis, deprecor. Nam neque nos tanti dignamur honore, neque studia juventutis nostrae ita se nunc habent, ut aures tuas mereri possimus. Et nôsti urere, si fulgore suo quis praegravat artes infra se positas. Interim bene vale, et, quod facis, fave. Dab. praefestine Altorphii 23. April. Anno 1637.

Idem Eidem.

SAl. et observant. Bonâ omnino fide praesagiit animus, fore, ut parum grata Tibi esset epistola Mathematici nostri. Veruntamen cum per invaletudinem ipse scribere non possem, malui illum hoc officii fungi, quam plane silere Musas nostras. Id quidem recte monuit, stellam illam falso creditam novam ipsissimam esse Venerem. De caeteris ita existimandum est, quasi in albo spatio alba extet linea. At quod Tu de valetudine tua scribis, merum atramentum est, ut omnes nobis stellas obnubilavit. DEUS illam in solido locet! Ego quidem melius nunc habeo, sed nescio quam diu! Talis enim est morbus iste, ut spem vetet inchoare longam. Orationem tuam de valore Medicorum hîc remitto, ut cum reliquiis novem quamprimum typis excudatur. Quo nomine magnam inibis gratiam apud Senatum populumque studiosorum. Ego jam dudum Tibi debeo pro honorifico testimonio, quo in Oratione ista adfectus tuus me ornavit. Quanquam vero neque eam laudem agnosco, quam in literis tuis mihi tribuis, neque libello illi opus est hederâ; tamen quia ita jubes versiculos aliquot proxime mittam, vel ipse afferam diebus his, quos feriatos habituri sumus. Non omnino praeter rem erit eos praefigi et prius audiri in cultum;

Bene vale, Vir Amplissime, et qui has fert Kobius noster, bene ambulet! Dab. raptim 22. Martii Anno 1638.

Idem Eidem.

ACcipe, Vir Amplissime et Consultissime, promissum carmen, sed non, ut ille ait, Jambos. Quanquam hos quoque officii ratione ad Te mitto. Visum enim fuit hac arte excitare studiosos nostros ad capessendam supremam in Philosophia lauream, sive Magisterii insignia. Et omnino futurum spero, ut Candidatos nanciscar. In primis vero super Decade Orationum tuarum Academicarum aliquid panxi, sed ut ne pangerem: Autoritatem enim hanc defugio. Tuum est, qui nos amas, observantiam nostram agnoscere et ignoscere. Bene vale. Dab. Altorfii 10. Aprilis Anno 1638.

Richterus Noesslero.

SAl. et Off. Ad binas literas Tibi, Excellentissime et amicissime Dn. D. Noesslere, responsum debeo. Sed ad priores functus jam officio videri possum, utpote de quarum contentis coram inter nos colloquuti sumus, ante,

quam eas accepisse. Imo prius, quam ego eas Te dedisse, Tu vero accepisse me, sciremus. Paucis enim horis post, quam nuper mecum esses, Cobius noster eas demum mihi reddidit, caussam nescio quam morae allegans; in qua tamen facile acquiescere potui, quia nihil aliud detrimenti ex mora ista moratoris nobis accidit, quam quod Tu eas redditas credidisti, ego vero eas exaratas tune nesciebam: Quoad alteras igitur, quibus et carmen et Jambos mihi misisti, gratias Tibi agerem pro hac humanitate tua operosius, si vel Tu eas, requireres, vel ego digne possem: Ingratissimus tamen sim mortalium, si tantum affectum tuum non demereri et divinam istam Musam tuam non venerari quam diligentissime studerem. Equidem non tam sufferus mihi sum, ut ea in me agnoscam, quae Tu amori nimio mihi tribuis. Non possum tamen non gaudere cum Hectore Naeviano, tantopere me laudari a laudato Viro. Fortasse invenient Orationes nostrae lectores, qui bonas horas non male collocari existimabunt, quia Te talem nactae sunt praeconem, et fieri potest, ut credat posteritas alicujus pretii nostra esse, quod a Noesslero ita laudata sint. Sed nôsti, quid petierit M. Tullius a L. Lucceio, historiarum scriptore, nimirum ut res in Consulatu a se gestas memorando leges historiae negligeret, amorique plusculum etiam, quam concedit veritas, largiretur: Quae illius epistola inter rariores, etiam me adolescentem olim nimium quantum cepit: Quanquam non ignoro, Aristotelem tuum in adolescente laudare, quod in viro reprehendendum non absque ratione censet: Sed si hoc in amico Historiographo excusandum putavit consul prudentissimus, quis in poeta nimium istud amoris studium reprehendet? De Jambis vero tuis quid dicam! Certe beatos puto, quibus Te institore Philosophiam virtuti et doctrinâ venalem pretio isto comparata fas erit. Institore inquam,

et qui dotium tuarum judices dubios reddis, Medicum ne peritiorem, an acutiorem Philosophum et eloquentiorem ne Oratorem, an Poetam elegantiorem Te pronunciare debeant. Ego sane Jove aequo eos judicare arbitror, qui omnia illa conjunctim in Te eximia admirantur. Quae in aliis etiam singula laudem mereri possent non vulgarem. Sed rectius in Te quadrare sentio, quod de Carthaginis exemplo Musa tua melliflua nobis adaptavit. Itaque de laudibus tuis taceo, et alio novo vinculo me Tibi obstrictum profiteor, quod nimirum etiam filii mei valetudinem non ita pridem curâsti, quod, quin porro quoque, ubi opus erit facturus fis pro effectu tuo in nos amicissimo, injurius sim in virtutem tuam, si pluribus rogare Te velim. Quin potius operam dabimus, ut haud ingratos abs Te amari nunquam non intelligas. Vale. Noribergae ex hortulo, quo me animi causâ abdideram. XV. Calend. Maji 1638.

Noesslerus Richtero.

SAlutem cum observatione plurima. In ruborem me dedisti, Virorum Amplissime, literis tuis humanissimis, nec sustineo respondere. Certe tenuitas vel, si omnino ita vis, mediocritas nostra nunquam respondebit laudibus illis, quas plena manu benignitas tua in me congerit. De Candidatis non vanus fuit meus augur Apollo. Quatuor enim nomina sua professi sunt juvenes moribus studiisque commendabiles,

Sed hic postremus, quod ab alumnis requiritur, Nobilissimorum Dnn. Scholarcharum assensum prius impetrare debet. Eos igitur omnes et singulos Amplissime dignitati tuae sisto, ac veluti de manu in manum trado, ut si mereri videbuntur, jussu scituque Vestro ad consuetas probationes admittantur. Erit id nobis non solum gratum, sed et honorificum, et nos Amplissimae dignitati tuae hoc quoque nomine plurimum debebimus. Bene vale, Vir colendissime. Raptim e Museo, VI. Calend. Maji Anno 1638.

Richterus Noesslero.

S. P. Ad Commendatitias tuas, Docane spectatissime, occupationum mole, per quam etiam aures vix scalpere licet, Laconice respondeo. Quatuor igitur istis Candidatis tuis probationes consuetas subeundi potestatem facio. Nihil enim ambigo, quin et moribus et eruditione in Philosophiae studiis ita eos deprehensuri sitis, ut ad honores istos, quos ambiunt, supremos, cum laude sint grassaturi. Ita sperare nos jubet, quae de Philosophia in limine coram dixerunt. Ita promittit tua commendatio, quam, ut omnia tua, merito facio plurimi. De convivii sumptibus minuendis, quod obiter illis dixi, (bis enim Academiae curatorum princeps jam me hac de re compellavit) quid monere potes, ut paucis aperias, rogo. Dabimus operam, ne quid invitis Vobis statuatur. Vale, Vir amicissime. Raptim 4. Calend. Maji 1638.

Idem Eidem.

S. P. Mi amicissime Noesslere, Medicorum optime honoratissimeque. Calculi dolor recidivus etiam me nolentem ad scribendum compellit, ita tamen ut simul scriptionem breviorem, hoc est, non nisi necessariam imperet. Calculi,

inquam, dolor. Ita enim latro, hactenus latitans, nudius sextus tandem e latebris suis magno cruciatu prosiliens sese prodidit: Quo viso gaudio simul atque terrore sum affectus haud vulgari. Gaudio quidem, quia tortorem meum, (figurâ et magnitudine ut granum hordei) plus albi quam rubri coloris trahentem, manibus prehendere licuit: Terrore vero, quia plures ejusmodi carnifices sequuturos timebam. Idque non frustra. Vix enim triduo immunis fui, cum fragorum esu liberiore, quem tamen non nemo Medicorum suaserat, alios dolores, plane ut antea, primum in latere sinistro, deinde infra umbilicum, tandem in Urinae profluxu sonsi: Hos enim gradus successive magis quam simul malum istud hactenus in me excarnificando observavit, ita ut et nunc, urinam reddens, quod unâ horâ decies vel amplius stillicidii instar fieri solet, ingentes cruciatus patiar. In urinis autem non tam sabulum quam pituita conspicitur. Si quid igitur remedii habes, ut impertire digneris, rogo: Simulque, ni grave est, significes, quid Tibi videatur de illo remedio Erasmi, de quo ad Guilhelmum Copum, Medicum et Amicum suum intimum, ita scripsit: Ex quo coeperam diluere vinum aquâ ex glycyrrhizo decoctâ, mitius me tractavit calculus etc. quae epistola digna mihi videtur, quam et aeger et Medicus integram legant. Deinde et, de illo quid sentias, scire velim, quod Euphormio in Satyrici sui parte prima de virga aurea, calculi hoste infensissimo pariter ac felicissimo, tantopere commendat; quâ plantâ vere aureâ ita Fibullium calculo laborantem triduo curâsse se ait, ut puduerit, tam facili remedio calculum timuisse. Si autor mihi es, non detrectabo aureum istum pulverem ad drachmam mero delibutum, vel ovo levissime cocto permixtum, prout author iste suadet, sumere: Modo ita mihi praescribas, ut a pharmacopola pro more habere queam. Aquarum acidularum usum, antequam tuas acciperem, indies minuendo absolvi: Sed, ut verum fatear, invitus. Vix enim credi potest, quantum materiae istius mucosae, quae me nunc in renibus et vesica tantopere excruciat, singulis diebus ad finem usque aquae istae nobilissimae ejecerint, ita ut injuriam illis, nisi me omnia fallunt, fieri putem, si eas mali mei caussas dicere quis velit: Quod tamen vulgo fieri solet. Sed eas semel finitas nunc repetere non licebit. Itaque denuo Te rogatum volo, ut consilio tuo porro quoque mihi succurras. Dabo operam, ut amicum nunquam non gratum me Tibi probem. Siquid etiam de Actu Promotionis certi quid habes, num plures vel unus futurus sit, mature, fac, sciam. Quo magis enim valetudo mea affligitur, eo plus temporis ad meditandum opus mihi erit, si modo per dolores istos meditari quicquam, officioque hac vice, ut decet, fungi licebit. [gap: Greek word(s)] . Vale, et me, quod facis, ama. Raptim Noribergae prid. Kalend. Junii 1638.

Noesslerus Richtero.

S. P. Quâ utinam re ipsâ Te impertire possim Amplissime et colendissime Dn. D. Richtere! Equidem,

Imque imputarem. Sed absenti Medico non plus licet, quam liquet. [gap: Greek word(s)] . Praesens igitur omnia rectius et cognoscere et curare queam. Illud certum est, non arbitrarium, dolores, quos sentis, colicos esse, vel etiam hypochondriacos, non nephriticos. Itaque disputatione illâ, an acidulae nephriticis conveniant, nec ne, multoque magis medicamentis, quibus contra calculum usi sunt, supersedere poterant Medici Vestri. Neque illud dubium esse potest, ab acidularum potu tormina Tibi excitari, sive frigiditate suâ et abstersione ac vellicatione insigni intestinis noceant, sive hoc fiat, dum humores viscidos ac lentos intestinis adhaerentes aut venis mesaraicis infarctos commovent. Ego ab utraque causa fieri existimo, praesertim cum noctu infestet malum. Noctes enim sunt frigidiores, eoque tempore quietem medicamenta movent potius. quam promovent. Itaque autor Tibi sum, ut deinceps horis solum matutinis bibas aquas illas, et si sponte suâ exitum non inveniant, medicamento aliquo solvente addito, viam illis commonstres, atque ita paulatim, uti fieri consuevit, ab eorum usu desistas. Haec praesens Medicus porro moderabitur, atque ita valetudinem tuam curabis. Faxit DEUS, ut quamprimum laeto nuncio de felici successu me beare possis! In quo voto vel boni ominis causâ desino. Dab. raptim. ut vides, Altorfii 25. Maji A. 1638.

Idem Eidem.

SAl. officiosissimam. Hac horâ, quae est sexta vespertinâ, tuas accepi, Amplissime et Consultissime Dn. D. Richtere. Itaque statim respondeo, et si consilio non est amplius locus, [gap: Greek word(s)] saltem meam Tibi testor. Altero enim jam calculo excreto melius Te habiturum

Caeterum ita res habet. Calculi dignotio a colicis doloribus nimis quam difficilis est, nisi ille prodeat, et suo, quod de sorice dicitur, indicio se prodat. Igitur Galenus noster in se ipso judicii aliquando falsus fuit. Quo minus absens Medicus, aut qui semel tantum ad aegrum viserit, certi aliquid statuere potest, praesertim si aliae causae interveniant, quae ambiguum faciant judicium, ut potus acidularum. Mihi quidem hactenus alternanti potior sententia visa est, colicos esse dolores, cum quibus conflictareris. Nunc quin conjuncta sit nephritis, non

magis dubitare licet, quam de Sole lucente in meridie. Acidularum potus hac ipsâ ratione Tibi profuit, quod moverit loco et finibus propulsaverit hostem. Neque enim interea, dum illis usus es, si vel maxime cruditatum aliquid e ventriculo secum deduxerunt ad renes (horis scilicet quatuor a prandio repetitae, nec satis temporibus divisae) calculi isti generari potuerunt. Educta enim fuit illa ipsa quoque materia porro per urinas. Certe satius est, calculos exiguos et parvos cum dolore aliquo exturbare viis laxioribus jam redditis transitu aquarum, quam relinquere eos in corpore cum certa aegripernicie augendos. Quo nomine neque fragorum esus accusari debet: Erasmi et Euphormionis remedium, de quo scribis, utrumque Tibi proderit; sed alterum praeservationi, ut loquimur, alterum curationi magisaptum est. Nullum autem in universum alicui morbo remedium proprium ac perpetuum est. Si esset, non jam ars aliqua foret Medicinae faciendae,

Si modo de medicamento aliquo vel fando audivisset. Ut Jus Vestrum, ita Medicinam variant circumstantiae, consilioque in arena capiendo opus est. In calculo nunc purgandum est, nunc vena secanda, nunc atterendus et comminuendus calculus, nunc propellendus, nunc viae laxandae, nunc dolor demulcendus, nunc renum intemperies corrigenda, atque haec omnia modo levioribus, modo vehementioribus auxiliis peragenda sunt. Ut nihil hîc certi definiri possit. Quod si his (quod DEUS avertat!) denuo refricent dolores, evacuato jam satis corpore, enema fieri poterit ex decocto Veronicae, additis unciis duabus aut tribus olei lumbricorum terrestrium. Hoc dolorem leniet, et vias laxabit. Tuum aliquoties oleo sive liquore (ut vocant) crystalli uteris cum jure carnis, in quo radices et folia petroselini decocta fuerint. Oleum illud crystalli â Pharmacopaeo Suabacensi nancisci poteris, si in officinis publicis non prostat. Ejus quidem variae ut praeparationes, ita doses sunt. Sed decocti petroselini bonum omnino haustum sumere oportet, calidi adhuc et ventriculo vacuo horis quatuor ante prandium. Soleo eodem modo aegris meis per dies aliquot jusculum exhibere, ex hoc decocto radic. et fol. petroselini, additis et incisis iis ipsis radicibus et foliis coctis loco panis, et salis vicem, tartari crystallo, ut appellant, ad gratam usque aciditatem mixto. Quod medicamentum adversus hypochondriacum quoque morbum plurimum valet. Alii ad praeservationem grana sive semina quinque lappae majoris plusculis diebus deglutita tanquam secretum laudant. De Actu Promotionis nihil habeo, quod affirmem, unus an plures futuri sint. DEUM rogo, ut quicquid ejus dederit, Te nobis salvum et incolumem commendare velit. Dab. praefestine prid. Cal. Jun. 1638.

Richterus Noesslero.

S. Pl. Mi amicissime Noesslere, Vir Excellentissime. Reipublicae negotiis ad languorem usque octiduo compluries occupatus ad acceptissimas tuas respondere hactenus non licuit. Quin et nunc laborum publicorum mole districtus, ex via quasi parumper divertens haec scribo. Ita autem contigit, ut auguratus es. Ex quo tempore calculum, de quo nuper, peperi, melius DEI benignitate habui: Ideoque nullâ Medicinâ interea sum usus. Remedia autem abs Te significata, pro quibus gratias magnas ago, diligentissime observabo. Illud Te nescire nolo, me hac septimanâ bis, post motum ante coenam, pro urina sanguinem reddidisse, aut certe urinam sanguine mixtam, cui et aliquid sabuli adhaesit: Quod an ex venularum laesione aut aliunde proveniat, ignoro: Neque tantopere aestimo, quia citra dolorem fieri solet. Post coenam, ut et noctu, item mane ante etiam et post prandium, nihil tale conspicitur, sed urina profluit, ut ex homine sano, nisi quod interdum materiam pituitosam simul trahit, interdum etiam aliquid sabuli. DEUS dolores porro quoque clementer avertat! Praecipuum vero, cur Te nunc interpello, mihi est, quod mea scire refert, an unum aut duos Actus Promotionis proximâ panegyri habituri sitis, quo de officii mei partibus, quantum licet, mature cogitare possim. Hac ipsâ horâ ex filii literis intelligo, Decanum Medicinae pro certo ipsi affirmâsse, Candidatum Vestrum venturum, et promotionem suam institurum esse, modo per militum latrocinia liceat. Quod si fiet, ita, spero, rem peragatis, ut Candidati tui quatuor loco inferiore: Candidatus vero Medicinae medio consistentes, Vos vero Decani duo, loco supremo pro more sedentes, unus statim post alterum Orationes vestras habeatis, ad quas ego unicâ Oratiunculâ respondendo, unâ quasi fideliâ, quod dicitur, duos parietes dealbare queam. Quo peracto Doctor Medicinae pronunciari et ad Decanum suum in cathedram superiorem evocatus colophonem Actui suo imponere posset. Tu vero tandem Candidatis tuis honores solitos redderes, et omnia ut soles, quam optime et quam pulcherrime absolveres. Sic Candidatorum sumptibus, qui uno convivio defungi poterunt, parcetur, simulque per pauciora fiet, quod per plura fieri nulla exigit necessitas. Ut nihil nunc dicam, vix possibile fore, ut ego tot occupationibus hoc tempore obrutus, et cum valetudine vix in gratiam redire incipiens, tam brevi temporis spatio, duas Orationes, quales quales etiam, effingam. Itaque per amicitiam nostram Te rogo, ut non tantum, quid Tibi videatur, haud gravatim mihi aperias, sed etiam, ubi Actus tuus Philosophicus, quod optâssem hac vice solus non erit, ut res eo modo, quo innui, perficiatur, efficies: De quo responsum tuum ideo quamprimum

expecto, quia quamdiu de Actu uno vel pluribus sum incertus, tamdiu meditari nihil possum. Aliam enim Orationem cogito, ubi Tecum duntaxat et cum Candidatis tuis Philosophiae res mihi erit; aliam si in Medicina et Philosophia simul honorum praemia persolvenda nobis erunt. Prius autem, ut dixi, quam certi quid sciam, verbum nullum, quod dicendum mihi erit, chartae committere possum. Vale, et importunitatem hanc, ad quam Officii necessitas nolentem me compellit, amori meo in Te singulari tribue. Raptissime IX. Junii 1638.

Noesslerus Richtero.

SAlutem cum observantia plurimam! Valde me exhilararunt literae tuae, Amplissime et Consultissime Dn. D. Richtere, nihilque gratius mihi accidere potuit, quam quod de recuperata valetudine tua scitiorem me fecisti. Hoc bonum proprium perpetuumque DEUS Tibi esse velit! Urina, quam his diebus cruentam reddidisti, licet calculi adhuc in corpore restibilis suspicionem aliquam adferre possit, spero tamen meliora, et motui vehementiori, quo usus es, id imputare malo. Itaque in posterum Tibi cavebis. Levior autem motus proderit. De Candidato Medicinae nihil certi Tibi affirmare possum. Decanus nihil mecum communicat. Ex Studiosis autem nostris intellexi, spem illi esse de Saubero, nisi intuta viarum reditum ejus impediant. Si venturus est, intra paucos dies veniat, oportet. Sive autem unus Promotionis Actus futurus est, sive duo, unâ tantum Oratione Tibi opus erit, et Magisterii actus eo modo procedet, quo definivisti. Et nunc quidem in summa festinatione tantum est. Bene vale iterum atque iterum, Vir Amplissime,

Richterus Noesslero.

SAl. officiosissimam! Magnifice Dn. Rector, Amicorum ocelle, praesentium lator, Johannes Boschet, e Burgundia oriundus, qui heri Francofurto huc venit, linguarum exoticarum, Gallicae praesertim et Italicae, eo usque peritum se profitetur, ut privatim eas docere praesumat. Hac fini ab aliis mihi commendatum (alias enim nihil mihi de eo constat) Tibi quoque commendo, et ut voti compos redditus privatim linguas, quas dixi, docere queat, rogatus rogo. Interim fortasse de stipendio aliquo vel beneficio, quod vocant, communis mensae, prout specimina, quae promittit, merebuntur, ipsi prospicere licebit, cujus

voti ut compos fieri queat, Nobilissimis quoque Dnn. Curatoribus per occasionem commendabitur. Vale. Dab. raptim ob festinationem hominis. Noriberga ad d. XIII. Octobr. A. C. 1638.

Noesslerus Richtero.

SAlut. officiosissimam! Mitto Tibi, Vir Amplissime atque colendissime, pulverem (de quo nuper) prophylacticum adversus destillationum progeniem, dolores tuos nephriticos et podagricos. Ejus per hanc hyemem sumere potes cochleare unum alternis diebus mane, vel seorsim, quod melius est, vel cum jusculo aliquo, sed sine pane. Si lubet, saccharum etiam miscere, integrum est. Alternis vero diebus simul uti Te velim pilulis, quas in scheda descriptas vides, ne uni medicamento nimis familiariter natura assuescat. Has Noribergae parari curabis, cum pulverem illum certis de causis in nostra officina fieri voluerim. Utrique autem medicamento praemitti debet electuarium lenitivum, quod ad hypochondriacam affectionem cochlearis mensurâ in principio prandii vel coenae sumendum anno Tibi repraesentâsse memini. Sufficit semel atque iterum eo usum esse. Postea singulis vel septimanis vel quatuordecim diebus repeti et reliquis medicamentis duobus interponi postulat. Quod si interea in victu (ut fit) paulo indulgentius aliquando peccatum sit, altero statim die ad illud confugiendum erit, ne cruditates cumulentur, et omnia turbent. Atque illo die domi manendum est, et valetudo curanda. Pilulis autem et pulvere uti lic et sine cura vel custodia, ut Practicorum filii loqui amant. Faxit DEUS, ut cum pristina sanitate quamprimum bonâ fide in gratiam redeas! Studiosi nostri his diebus tumultuati sunt contra novitium quendam, cujus ostium occentârunt et flagellârunt fenestras. Sed tempora tua diutius morari nolo. DEUM iterum iterumque precor, Te nobis firmum et valentem quantocyus redonet, et mei sic amantem quam diutissime servet! Dab. Altorphii 15. Decembr. A. 1638.

P. S. Post cibum a studiis et laboribus, quantum potest, abstinebis, saltem per bihorium.

Richterus Noesslero.

SAl. officiosissimam! Magnifice Dn. Rector, Amice magno amoris et honoris cultu mihi prosequende. Gratias Tibi agerem operosius, si aequales pro tuis in me et filium meritis haberi unquam posse existimarem. Quod igitur licet, facio, et me Tibi ad finem usque vitae devinctum fore lubens meritoque profiteor. Interim tuum erit sostrum hoc qualecunque redhostimenti loco non aspernari, et significationem potius animi Tibi deditissimi quam rem ipsam perpendere.

Medicamentis abs Te praescriptis utar [gap: Greek word(s)] , quamprimum per occupationes hoc tempore gravissimas juxta ac plurimas, quae me tantum non enecant, licebit, quod hac septimanâ fore confido. DEUS benedictionem adspiret saluberrimam! Pretium pulveris, quem misisti, filio mandavi, ut a Pharmacopola sciscitetur: Nolo enim Te praeter consilia etiam sumptus impendere. Vale, et me Tui amantissimum perpetim ama. Deproperabam Noribergae ad d. 18. Decembr. A. C. 1638.

Noesslerus Richtero.

SAl. cum observ. plurimam! Acceptissimae mihi fuerunt literae tuae, Vir Amplissime et Consultissime. Non ita autum, quod misisti pro sostro. Nolo enim amicitiam nostram

Sed si quid a me proficisci unquam poterit, quo amorem erga me tuum demereri liceat, id ipsum in lucro ponam. Itaque remitto pecuniam, quae licet animum revertendi non habuerit, fera tamen bestia esse metuit. Bene vale, Amicorum optime maxime, et si ingenuitatem nostram non contemnis, hoc Catone contentus esto. Dabam raptim Altorphii 22. Decembr. A. 1638.

Idem Eidem.

NUllus dubito, Vir Amplissime et Consultissime, quin nuperas meas una cum adjunctis ad Nobilissimos Dnn. Scholarchas recte acceperis. Quid de tumultu illo studiosorum nostrorum censeatis, vehementer etiam atque etiam expectamus. Tota Academia quasi sedibus suis commota [gap: Greek word(s)] , et eventum praestolatur. Atque is demum, quicunque futurus est, utramque paginam faciet, et disciplinam publicam aut in integrum restituet, aut funditus evertet. Omnia nostra Decreta, Pacta, Programmata in spongiam incumbent nisi executione sustineantur. Ego, quod mearum est partium, sedulo operam dabo, ne quid detrimenti res Academica patiatur, neque unquam adducar,

Cujus animi mei testem has literas ad Te mitto, inque hoc omine desino. Dab. Altorphii 27. Decembr. 1638.

Idem Eidem.

QUi has fert, Georgius Christophorus Dreher, Berolinensis, Vir Amplissime et Consultissime, Candidatum Juris apud Te profitebitur. Quo nomine

a Decano Facultatis suae conceptis verbis Vobis commendatur. Non possum autem ego facere quin partes quoque meas explicem, eundemque ut qui maxime, nec una de causa, Tibi commendem. Est enim meus ex Sorore nepos, vel si affectum nostrum spectes, alter filius meus. Pro filio, inquam, illum a puero fere educavi, bonisque literis innutrivi, ut studiorum quoque suorum Parentem me agnoscat. Ante sexennium igitur a me discessit, Jenae, Rostochii, Regiomonti Borussorum, nec non Lugduni Batavorum interea commoratus, donec Angliâ perlustratâ ante triennium,

Et vero jam tum in Academia illa, quae est ad Viandrum, impetratâ publice facultate, privatim docuit. Caeterum ingravescente illic bello ante annum quasi huc reversus est, ut imposito tandem studiis Academicis colophone ad Rempublicam se converteret. Equidem valde velim illum hoc patriae statu apud nos manere, si modo idem Tibi visum fuerit, tuique consilii pondus accesserit. Neque enim tui favoris aurâ subvecti, alios nobis ventos, alios remiges quaeremus. Bene vale, Vir Amplissime atque amicissime. Ego, quod scis, decumbo. Altd, 20. August. 1639.

Idem Eidem.

CUm his diebus praesens Noribergae Tecum locutus fuerim, Amplissime et Consultissime Dn. D. Richtere, brevior nunc ero literis, nec tempora tua morabor, ne denuo in publica peccem. Non fefellit me spesmea de Candidatis primae in Philosophia Laureae. Professi sunt sua apud me nomina tres adolescentes, duo Noribergenses et Diaconorum Noribergensium filii, tertius Altorphinus. Paulus Weer. Christophorus Ayerschöttel. Michael Gegkius. Eos igitur, quod bene sit, ad Te mitto, et de meliore nota commendo, ut jussu scituque tuo ad probationes et examina consueta admittantur, ac si MEREBUNTUR, honorem, quem petunt, statuto tempore consequantur. Facies hac in re, quod Autoritate juxta atque Humanitate tuâ dignum est, et nos grati esse studebimus. Bene vale, Nestor noster, Nestoreos in annos! Dab. Altorphii raptim propridie Calend. Decembr. Anno 1643.

Richterus Noesslero.

SAl. officiosissimam! Excellentissime Noesslere, Decane Spectatissime. Qui tales nobis nunc mittis Candidatos laureae in Philosophia primae, quales igitur

post semestre, volente DEO, abs Te expectabimus secundae? [gap: Greek word(s)] si rogâsses, ut ad Philosophiae honores secundos, sive summos admitterentur, non habuissem, nisi me omnia fallunt, quod denegarem. Ita perplacuit mihi alloquium adolescentum istorum trium suavissimum, ita Oratio perpolita, ita petitionis major, ne dicam, elegantia an modestia? certe utraque singulari laudis praeconio digna. Nam ex sermone primi secundum quoque et tertium aestimo, vel facie et gestibus idem promitentes. Nimirum quo pauciores sunt, eo habes praestantiores. Fiat igitur. O Amicorum decus, quod jure magis (ita enim statuo) debetur, quam vulgari more petitur. Admitte illos ad examina consueta, et, quum ex Leonis ungve de fortitudine reliqua facile conjicere liceat, ad honores istos gradu primos, quos legitime ambiunt, feliciter eos promove, et Academiam nostram, quod facis, cum emolumento ornare persevera. Ita vive, ita vale et salve. Noribergae pridie Cal. Decembr. 1643.

Idem Eidem.

SAlutem officiosissimam! Excellentissime Vir, Amicorum Ocelle. Utinam vero fas mihi foret fortibus solatiis lenire aegtitudinem tuam, in quam non ita pridem inopinatus uxoris tuae obitus Te praecipitavit. Immo, quo fato miserabili et repentino, ceu ictu fulminis de coelo, animum tuum tactum, et tantum non simul cum illa Te extinctum novi: Ita nimirum Parca illa dura etiam Costae tuae parca non fuit. Tentabo certe,

Si quod ego possim solando afferre levamen,
In partemque mali veniam saevique doloris.

Amicis enim dolentibus, si aliter non licet, vel verbis succurrere par est: Quam amicitiae legem moerori tuo denegare affirmo Tibi, religio mihi sit. Neque quod necessitudinis nostrae est, hactenus distulissem, nisi vel arthritis mea saepius nunc recidiva, ut nôsti, et cumprimis chiragrae molestia scriptionem omnem impedivisset, vel etiam si vulneris tui gravitas maturam nimis Medicinam admisisset. Ut enim, quod recte quidam ait, musto tempus damus, quo despumet: Sic moesto animo ut aegritudinis faeces ejiciat, diesque paulatim leniat, quod ratio vel non sola, vel non statim potest. Amisisti scio, et condoleo Tibi, mi Noesslere, thori vitaeque sociam castissimam juxta ac dulcissimam, Conjugem optimam, oeconomam fidelem, affixam domo, ut testudo solet suae cochleae, vegetam, plenam sanguinis, viriumque, et quae calamitates tuas domesticas ferre Tecum, easque leviores Tibi reddere probe didicerat, quaeque nihil antiquius habuit, quam placere Tibi, animo tuo morigerari, Te amare et nunquam non in oculis ferre. Hujus indies Tibi obversatur imago; hanc in animo circumfers; hanc loqueris,

cogitas, spiras; hanc votis tuis quotidie comitaris; a quo animae tuae dimidio Te divelli, morte ipsa Tibi est acerbius. Equidem ita Te hominem et maritum esse, eccur non sinamus? Quin et tam sanctum amorem tuum miramur etiam, laudamus, praedicamus, et quidem eo magis, quo plures calamitates, ut fluctus fluctum subsequentes caput tuum invadunt. Verum modum lugendi requirimus, quem non Christiani solum, sed et Philosophi inculcant, ad quorum praecepta Te, Philosophum non e multis, revocare, intempestivae sapientiae esset. Hoc unum Te meminisse velim, non esse supremi illius Patris et Rectoris universi contractam manum, neque illum curam Tui filiolique tui pignoris charissimi posuisse, ut qui Tutor est et Pater Viduorum Pupillorumque singularis, certus, immortalis. Ad hunc oculos mentis flecte, et in hoc maeroris tui deliquio ab eo robur sume. In numerato ille habet lacrymas tuas, et de abstergendis eis pro clementia sua infinita paterne cogitat. [gap: Greek word(s)] quoque eo vehementius, quo plura sunt, quae animum tuum, piâ fide subnixum, luctu obfuscant, et damnis, aerumnis, calamitatibus inhorrescere faciunt haud vulgaribus. Hujus nutui, qui omnia ista bono tuo permittit, si Te totum, quod facis, semperque commiseris, nihil tam acerbum erit, in quo non aequus animus tuus solatium inveniat. Hoc divinioris sapientiae pedamento, hoc piarum consolationum statumine, animum tuum tristitia labentem surrige, alliga, confirma. Memento, quod statim mihi succurrebat, cum coram heri [gap: Greek word(s)] Tibi testatum ibam: Illius, inquam, quod Philippus Melanchthon, Philosophus et Theologus omni laude et invidiâ superior, ad Amicum ex obitu conjugis animo dejectum ex Regis vatidici Psalmo praeclare monuit: IPSE (JEHOVAH) fecit nos, et non ipsi nos: Non nisi hujus providentiâ nos et nasci et denasci, divino illo testimonio mirâ dexteritate, ut solet, demonstrans. Neque parum etiam dolorem tuum mitigabit spero, si cogitaveris, Penelopen tuam longe dilectissimam non amissam Tibi, sed praemissam, non occidisse, sed coelo receptam esse, non mortuam, sed ex mortali peregrinatione ad immortalem patriam demigrâsse, et quam per mortem ad tempus nunc relinquere velis, nolis, necesse est, Te perpetuo recepturum, quando beata aeternitas Te illi iterum conjunget, a qua nunc brevi temporis intercapedine sejungeris. Etsi enim illa non tantum gaudii veniens tulit, quantum abiens peperit doloris, majore tamen longe gaudio Te afficiet denuo, quam abitus ipsius ex hoc mundo Te perturbare potest cum eam immortalitate donatam iterum aspicies, amabis, possidebis aeternum. Quae porro ut nunquam, quam quod decessit, Te offendit, ita Te recreabit multo suavius et diutius, quam vel animo concipere, ne dicam verbis exprimere ulli mortalium fas sit. Hanc Tu catastrophen ruminari ne cessa. Ego vero afflictiones illas

tuas plures cogitans cum illo, quod non nemo scriptum reliquit, hos affectus in Te mei argumentum obsignare volo: Ut maria navigantibus periculorum frequentia contemptum eorum tandem inducit: Sic Tibi malorum ingruentium crebritas patientiam. Vale, Amicorum charissime, et valetudinem tuam, si unquam, hoc jam tempore etiam atque etiam cura. Dabam e lecto pedibus aeger. Noribergae prid. Non. Maji A. C. 1644.

Noesslerus Richtero.

AMplissime et Consultissime Vir, Fautor et Amice colendissime. Alienâ manu, sed meâ fide commendo Tibi quam diligentissime, juvenes tres praestantissimos et doctissimos, Sebaldum Schnellium, Lucam Fridericum Reinhardum, et Conradum Hofmannum, Noribergenses, qui omnes et singuli nomina sua apud me professi sunt, et supremos in Philosophia honoribus, quos Magisterii vocamus, cohonestari cupiunt futuro annivetsario Petro Paulino. Rogo itaque, ut pro muneris tui auctoritate potestatem mihi facias eos ad probationes consuetas admittendi, et, si recto talo steterint, voti compotes faciendi. Volebam ipse eos ad Te deducere, sed valetudo me attinet domi, et nescio, quid mali gravioris minatur. Fiat, quod Domino DEO visum est. Tu vero vive et vale Nestoreos in annos! Raptissime Noribergae ex lecto 7. Junii A. 1644.

P. S. Pauci sunt Candidati nostri, sed fortesque bonique. Ita non ex affectu, sed judicio censeo.

Richterus Noesslero.

EXcellentissime et Amicissime Virorum. Quod ante semestre, cum primae laureae Candidatos mihi commendares, ominatum me memini, fore nimirum, ut, quemadmodum illos honoribus gradus primi cum primis dignos deprehendimus, ita aliquando gradu quoque secundo sive supremo dignissimos abs Te habituri simus; id nunc vere et ultra spem quoque, avaram licet valde, evenisse, vere Tibi affirmare possem. Ita me affecit metrica compellatio Snellii Juvenis doctissimi, cujus similem a nullo Candidatorum, nisi memoria me fallit, antehac mihi auditam recordor. Et certe vel raro vel nunquam me fefellit, quod ex sermone unius de caeteris ferre soleo judicium. Fiat itaque bonis avibus, quod Te parario legitime petunt et admittantur ad probationes consuetas, qui tam egregia minantur ulterius. Cura vero simul valetudinem tuam afflictam quam diligentissime, cujus successum non Tibi minus, quam ipse mihi, etiam atque etiam opto, et ut uterque pro tempore constituto officio nostro fungi valeamus, mente et corpore sani Numinis clementiam devote veneror.

Vale, Amicorum grande decus. Dabam Noribergae e Museo, in quod jam triduum est, cum gradu testudineo repere incipio eâdem horâ, qua tuas accepi. Ad d. 7. Junii A. C. 1644.

Noesslerus Richtero.

TRes omnino Candidatos Medicinae habemus, Vir Amplissime et Consultissime, ut multum jam plorare jubeamus eos, qui vix totidem Studiosos Medicinae Palaecomen nostram possidere volunt. Tibi vero, ô et praesidium et dulce decus nostrum, uti gratum id fore nullus dubito, ita bonum omen esse cupio ad valetudinem firmam et constantem. Itaque nunc alterum hunc Candidatum M. Johannem Röderum, Noribergensem, qui heri nomen suum professus est, commendo, ut pro amplissimi muneris tui autoritate facultatem mihi concedas, eum ad consuetas probationes et examina, quae vocant, Academica admittendi, et, si mereri videbitur, voti sui compotem faciendi. Quod si impetraverimus, magnum quidem cumulum tuis erga nos ante beneficiis adjicies, neque nos grati, quod promisimus, animi vadimonium deseremus, aut Candidatus noster, dum memor ipse sui, memoriam hujus Obligationis deponet. Ego certe etiam Cognati mei nomine, quem comitate et commoditate morum tuorum peculiariter Tibi devinxisti, plurimum Virtuti tuae me debiturum semper profitebor. Bene vale, et, quod facis, nos ama. Raptissime Altorphii 9. Octobr. A. 1644.

Richterus Noesslero.

EGo quidem nudius quintus chiragrae doloribus in manu dextra obrutus, et nudius tertius gonagrâ in sinistro genu magis afflictus, lecto nunc affixus haereo: Hanc ipsam tamen invaletudinem meam, plus quam annuam, et non vere tantum, sed autumno quoque redire solitam, eo facilius fero, quod non tantum promotioni publicae filii mei unici, sed et sponsalibus, quae singulari DEI providentiâ mox secuta sunt, Numinis benignitate interesse mihi licuit. Quin et bonum omen mihi interpretor, quod ut Ego Medicinae vestrae auxilio nunc opus habeo, ita et ea abundante Candidatorum proventu operam nostram requirit, quam ut Ego lubens meritoque impertio, ita felicem successum ab eadem arte vestra DEO benedicente spero. Atque sic facultatem admittendi hunc Candidatum ad examina consueta, quam petiisti, officii ratione promptissime concedo, cum voto successus quam felicissimi. Vale. Dabam raptissime XI. Octobr. A. S. 1644.

Noesslerus Richtero.

SAlutem et cultum! Fui superioribus diebus Noribergae, Vir Amplissime et Consultissime, et volui ad Te visere, sed neque negotia me dimiserunt, neque valetudo pedem domo efferre sivit. Itaque Cognatum meum delegaveram, qui officio illo fungeretur, sed eum occupationum tuarum solennia excluserunt. Quin igitur veniam jam dederis, nullus dubito. Nunc vero gratiam quoque tuam ambimus. Venit enim hic ad Te tertius Candidatus noster Christophorus Nicolai, Noribergensis, qui heri quidem Disputationem publicam, me Praeside, habuit, hodie autem mihi Decano nomen dedit. Illi igitur Pro Cancellarius quoque opus est, cujus suffragatione ad probationes consuetas dignus digne admittatur. Quapropter eâ, quâ par est, observantiâ maximoque opere Te rogo, ut pro illo ipso munere, quod meritissimo tuo geris, ejus rei potestatem nobis facias. Eo enim beneficio nos plurimum Tibi devincies. Valetudinem tuam meliorem esse speramus. De Sponsalibus Clariss. Dn. D. filii tui ex animo utrique Vestrûm gratulor. Sed et Dilherrum nostrum Junoni litâsse nunciatum est. Feliciter. Ego invisam prius amo solitudinem. Have et fave decus ac praesidium nostrum. Raptim Altd. 7. Novembr. A. 1644.

Richterus Noesslero.

SAl. officiosissimam! Cum et tertius iste Candidatus, Christophorus Nicolai, quem dignum digne mihi commendâsti, Vos non frustra artem salutarem in Universitate nostra docere, perfecto testimonio comprobat, neque sine praesidiis legitimis, multo sudore sibi comparatis, ad honores istos summos nunc adspiret, sane et in hoc Vobis lubens meritoque, quin et laetus quoque annuo, et licentiam admissionis ad probationes praescriptas officii ratione tribuo. Tibique simul de felicitate ista rariore gratulans animitus. Invaletudo mea podagrica ut frequentius nunc corripere me solet, ita dolores adfert leviores, neque ita diuturnos. Nimirum juxta JCtorum illud, qui gravatur in uno, sublevatur in altero. DEUSO. M. omnia pro clementia sua plus quam paterna porro quoque dirigere dignetur, et quae ipsi gloriosa, nobis salutaria, largiatur benignissime, cujus tutelae Te etiam atque etiam commendo. Vale et solitudinem tuam olim invisam nunc ita amare stude, ut quae de sponsalibus tuis futuris rumor communis nudius quartus heic vulgavit, bono tuo et illius, quam in vicinia jungendam, Tibi praedicant, eveniant quam felicissime. Dab. Noribergae d. Martini 1644.

Noesslerus Richtero.

SAlutem officiosissimam! Cum Altorphii deberem, Noribergae literas ad Te dare cogor, Vir Amplissime et Consultissime. Negotiosissimo scilicet et molestissimo in otio hîc diurnandum mihi fuit hactenus, atque interea valetudo quoque compedes injecit, ut coram Tecum agere non liceret. Itaque manus officium facit, atque adeo nihilominus de manu veluti in manum Tibi trado ac commendo Praestantiss. atque Eruditiss. Virum hunc Juvenem Dn. Johannem Martinum Uhl, Suinfurto-Francum, qui Medicinae Candidatum hoc meridie apud me professus est. De quo solennia porro Terogo, ut pro amplissimi muneris tui autoritate potestatem mihi Collegisque meis facias, eum ad consuetas probationes admittendi. Hoc enim mereri mihi visus est, cum Socratico more illum vidi, et valde fallor, aut dignum se praestabit spartâ, quam ambit. Tu vero, Vir Magnifice, de nobis omnibus bene mereberis, cui me quoque ipsum quam diligentissime commendo. Raptim 23. Maji A. 1645.

Richterus Noesslero.

SAlutem et officia! Amicissime Virorum, Decane spectatissime, idem cum Candidato isto praestantissimo Johanne Martino Uhl, Suinfurto-Franco, mihi, quod Tibi, accidit: Nimirum audiendo illum recte vidi, et quod non indignus venire videatur honoribus istis, quos legitime ambit in Medicina summis, Socratis exemplo vel cognovi, vel certe mihi persuasi. Ut igitur qua publice, qua privatim ad examina consueta eum admittatis, et cum illo secundum leges nostras Academicas agatis, officii ratione concedo, cum voto successus optatissimi, simul ut Tu quoque otio Tuo negotiosissimo non minus quam molestissimâ invaletudine liberatus ad musas tuas recreatrices ex animi sententia propediem revertaris, DEUM etiam atque etiam venerans! Vale. Dab. in urbe, in qua et tuas dedisti. Feriâ secundâ Pentecostes. Anno Christi 1645.

Lud. Jungermannus Georg. Richtero.

S. Necessitati imputabis, Vir Magnifice, Amplissime, Consultissime, Fautor et Patrone multo maxime, quod hisce meis insubidis literis T. Amplit. obstrepere volui, quas, si absque officio Dccanatus pro tempore mihi delegato foret, vix etiam sollicitâ Oratione excusare possem. Quia vero muneris istius instinctu hasce ablegare coactus sum, prolixam T. Amplitudin. voluntatem perinde atque aliis mei Ordinis obviam mihi aeque expositam fore nullus dubito, et

hac fiduciâ fretus paucis me expediendum duco. Novi Candidati res agitur, qui etiamsi coram paucis abhinc septimanis T. Amplitud. honorificâ salutatione sese compellâsse affirmârit, simul tamen nostram commendationem a Facultate Medica desideravit. Natione Francus est, Suinfurti honestis Parentibus natus; G. C. W. Ille post nostram Universitatem in una atque altera Academia Argentorati nempe et Basileae, aliquot annis commoratus, tandem exantlatis studiorum laboribus ad primam nostram Altorphinam rediit, a qua veluti a matre et genitrice sua gradum supremum Medicae dignitatis petere satagit. Cum vero sine suffragio Amplit. T. nec tentamen nec examen illi ullo modo aperiri queat, nec nostrae Facultati pro more et Legum valore hîc aliquid peragere integrum sit, autoritatem ejus et conniventiam ejus implorare debuimus. Quicquid de illo statuerit et jusserit fieri, gratum et ratum habituri. Superest tantum suam sententiam benevolenter nobis quamprimum exponere dignetur. Quâ impetratâ post illius gratitudinem reipsâ declarandam, simul et nos antea sibi plurimum obligatos etiam hoc officii genere obaeratos reddere poterit. Ita confidimus et promittimus, pariter et Amplitud. T. nos unice commendantes, eam feliciter ex voto et virtute sua quam diutissime valere jubemus. Dabam 3. Februar. Anno 1634 Altorphii Noricorum.

Richterus Jungermanno.

S. P. Clarissime et Spectatissime Dn. Decane, Amice plurimum honorande. Bonum augurium interpretor, quod hac ipsâ horâ, quâ medicinam valetudini meae expecto, in re medica occupari, et cum Medicis Viris [gap: Greek word(s)] agere mihi contingit. Faxit DEUS, qui Medicum creavit, ut quam lubens ego operam meam Vobis impertio, tam propitiam Aesculapii manum sentiam. Candidatum istum Medicinae, Georgium Christophorum Wolfarth, Schweinfurtensem, quem hesternis literis tuis, noctu mihi redditis, commendâsti, non ita pridem me salutâsse, suique consilii rationes breviter coram exposuisse memini. Quandoquidem igitur non dubito, quin honores illos, ad quos adspirat, mereatur, officii ratione facile concedo, ut eum ad illa, quae leges Universitatis nostrae requirunt, admittatis. Plura nunc per artis Vestrae praecepta non licet. Vale, et cum Excellentissimis Dnn. Collegis tuis, quibus salutem et officia dico offeroque, rem feliciter perage. Raptim e Museo 7. Februar. A. C. 1634.

Jungermannus Richtero.

S. P. Vir Magnifice, Amplissime, Fautor, Patrone et Amice plurimum honorande. Ratio muneris mei etiam alteras hasce ad Amplitud. T. me literas scribere coegit, et mihi tantum non inde notam importunitatis, sed aliter Candidati nostrirebus hoc exigentibus consulere non potui. Qui etsi utroque explorationis genere tam tentaminis quam examinis (ut vulgo vocamus) non usquequaque nostrae expectationi et suis partibus satisfecerit, talem tamen se exhibuit, ut non prorsus a voto suo et spe gradus Doctoratus, quem constanter ambit, arcendus videatur. Superest tantum Disputatio solennis sustinenda, quae cum ea promptitudine eloquii et facultate, quâ par est, ab illo vix probe et decenter peragi posse censeatur, necipse suo modulo et pede se metiri dubitet, an non ad cursorias lectiones remitti possit, cogitamus, idque potissimum hac de causa, quod res nostra Academica per tempestatem illam temporum eo redacta sit, ut nemo studiosorum in nostra Facultate reperiri queat, qui digne opponentium vices praestare valeat. Quia vero negotium illud unice a suffragio et arbitrio Amplissimorum Dnn. Scholarcharum pendere satis constet, rursus ad T. Amplitud. consilia et auxilia aeque ad Musarum fores semper apertas redire cogimur, eamque implorare, ut pro perspecta sua in nostram Facultatem prolixâ voluntate, autoritate et gratiâ istâ, quâ plurimum apud Amplissimos Dnn. Scholarchas nostros pollet, interpositâ, nostro nomine pro dicto Candidato intercedere dignetur, ut lectionibus cursoriis acquiescere velint. Quo modo et ratione nos antea debitâ observantiâ sibi devinctos T. Amplit. simul et Candidatum perpetuâ gratitudine obligatum et devotum reddere poterit. Ita eam salvere et valere jubemus, et magni muneris sui onera feliciter et diu in emolumentum et votum Universitatis nostrae sustinere precamur. Dab. 17. Februar. Anno 1634. Altorphil Noricor.

Richterus Jungermanno.

S. P. Clarissime et Spectatissime Dn. Decane, Amice plurimum honorande. Quod de lectione cursoria Candidati istius, qui has Tibi reddet, nomine Facultatis Vestrae petiisti, Nobilissimis Dnn. Scholarchis retuli, et quidem praesente Clarissimo Dn. D. Noesslero. Quamvis igitur Leges nostrae Disputationem pro gradu supremo haut facile intermitti velint, tamen Amplissimi Dnn. Curatores pro tempore in hoc casu, ex caussis allegatis, lectionem istam cursoriam permittunt, quod etiam antehac in Facultate Juridica factum memini. Plura coram referet Collega tuus, Amicus noster honorandus, quem dixi, quam ob

Jungermannus Richtero.

S. P. Etsi, Vir Magnifice, Nobilissime, Ampliss. Fautor et Patrone serio honorande, virtutis et dignitatis observantior sim, quam ut Magnif. tuam velim ullis commissionibus aut negotiis obsolefieri, aut quasi profanari; cûm tamen boni Academici ratio non postponenda urgeat, pariterque ille, cujus res agitur, instet, eam hisce literis interpellare coactus sum. Nempe Magnif. tuae, tanquam magno Mecaenati, conciliabo Clientem, scilicet Virum virtute et literis praestantissimum, Dn. JOHANNEM GERLACHIUM, REUTLINGENSEM, qui ad continuandum studium Medicum, postquam aliquot Germaniae Academias visitaverit, in nostra quoque plus quam per annuum spatium commoratus fuit, satisque amplam virtutis et eruditionis opinionem et famam apud omnes retulit. Nunc autem nomen suum apud me pro tempore Facultatis nostrae Decanum professus ad utramque explorationem, quae vulgo tentaminis et examinis nomine indigitatur, et Disputationem publicam absque Hercule vel Praeside habendam, admitti postulat. Quia vero sine T. Magnif. calculo et suffragio id nullo modo fieri poterit, illum pro more Academico consueto hanc adire jussimus, eamque serio rogamus, ut petitioni suae annuere dignetur, pro quo beneficio T. Magnif. eum alias sibi devotum et mancipatum, aeque ac nostram Facultatem, arctius, imo et in aeternum devincire poterit. Hisce bene valeat! Dabam Altorphii 18. Jun. Anno 1637.

Richterus Jungermanno.

S. P. Excellentissime et Spectatissime Dn. Decane, Amice plurimum honorande. Praestantissimae artis Vestrae Candidatum Dn. Johannem Gerlachium, Reutlingensem, virtutis atque literarum nomine commendatissimum, non indignum judico, cui facultas, quam uterque petiistis, concedatur, sistendi nimirum se explorationibus quâ publicis quâ privatis, quibus se ad honores artis, quam laudavi, summos jure meritoque adspirare testatum eat. Lubens itaque et officii ratione, et pro meo amore singulari, quibus Vos artemque Vestram omni laude majorem complector, Vobis annuo, utque omnia peragatis quam optime quamque felicissime, animitus voveo. Vale, cum Clarissimis Dn. Collegis tuis, Amicis nostris honoratissimis, plurimum salve. Dab. raptim Noribergae 20. Junii A. C. 1637.

Jungermannus Richtero.

SAlutem et observantiam! Venit ad Magnific. T. Vir Amplissime et Consultissime, Fantor et Mecaenas observandiss. Epistola haec mea, utinam eandem publicis et serioribus rebus minus detentam ostendat. Venit autem caussâ et instinctu praesentis Juvenis, Praestantissimi et Doctissimi Dn. PAULI FREHERI, Noribergensis, cujus Parentis magnum nomen a proprio splendore, simul atque a Camerariana cognatione satis innotescit, qui postquam annos ab hinc aliquot in hac Universitate Altorphina in studio Medico peregit, etiam peregrinationem Italicam ob conversationem doctiorum ibidem adjungere voluit, unde ad nos reversus, nomen suum Doctoralibus honoribus insigniendum apud me pro tempore Decano professus est, simul ac gratiam et suffragium T. Magnific. ad utramque tentaminis et examinis explorationem Facultatis Medicae nostrae sustinendam observanter et submisse petiit. Hîc autem ut illius concessu speremus nos impetrabiles fore, facit et impellit perspecta ejusdem comitas et solita benevolentia, quae tam publice quam privatim crebra et insignis in nostram Universitatem esse solet. Omitto reliqua humanitatis officia, quibus omnibus exploratis non dubitabimus, quod benigne adeuntem excipiet, haerentem audiet, abiturum cum gratia et benignitate dimittet, nobisque ea, quae petimus, concedet. Id quod in debitam meritorum praedicationem et Magnif. T. erga nos favorem solitum referemus. Ita eam DEUS ter: opt. max. omni felicitate et gloriâ florentem rebus Academicis diutissime interesse et praecsse sinat! Bene et feliciter valeat. Dabam 13. Novembr. Anno 1638. Altorphii Noricorum.

Richterus Jungermanno.

SAlutem et Officia. Excellentissime Dn. Decane, Amice plurimum honorande. Virtus et eruditio illius, quem mihi commendâsti, Candidati Medicinae Praestantissimi, Pauli Freheri, dubitare me non sinunt, quin dignus ille sit, qui, ad suptemos artis Vestrae nobilissimae honores aspirans, voti sui compos reddatur. Neque degenerabit, opinor, Juvenis eximius ab illa celebritatis gloria, quam utriusque Parentis familia laudatissima, Freherorum dico et Camerariorum, jam diu quasi propriam magis magisque ad posteros suos propagavit. Dulcis etiam mihi est memoria amicitiae singularis, quam cum Patre ipsius, Jurisconsulto haud e multis, olim habui suavissimam. Licentiam igitur, quam uterque petiistis, lubens meritoque Vobis concedo, et omnia quam felicissime evenire etiam atque etiam opto! Plura addere publicorum negotiorum impedimenta,

quibus ob Conventum Statuum circuli Franconici nunc distineor, prohibent. Vale. Dab. raptim Noribergae ad d. XIV. Novembr. A. C. 1638.

Georg. Phil. Harsdörfferus Georg Richtero.

EXcellentissime Vir. Excellentiae T. novissimum studiorum meorum argumentum offero, ratus litteras ut Imperia iisdem, quibus partae sunt, artibus servari; indefessa quippe industria quotidianâ exercitationum accessione et, quod primum est, rectis consiliis. De his interrogare Sapientem (Ebraeorum verbo) dimidia sapientia est, et tuum judicium, quod omnium maximum est, mihi erit instar omnium. Vale, et, quid de his videbitur, expone lubens. 8. Aprilis 1640.

Richterus Harsdörffero.

S. P. Nobilissime Vir. Remitto Catonem tuum Noricum, quem illâ ipsâ horâ accepi, quâ chirurgus venam mihi secabat. Ergo in tempore; quo animum in [gap: Greek word(s)] , quod fieri debere ajunt Medicorum filii, recreare licuit. Etsi enim casus iste Catonis nostri, quem laudas, dum memoria recolitur, non nisi tristitiam movere potest: Perjucunda tamen est illius [gap: Greek word(s)] . Quam dum per centonem ita composuisti, majore dicam diligentiâ, an dexteritate? utrâque certe non parum lectoris animum delectas. Ita nimirum, dum viros immortalitate dignos moriprohibes, ipse ad immortalitatem pulchre grassaris. Unicum est, de quo moneri debes; defuncti inquam, Collegas, in restauratione Gymnasii Aegidiani, nondum fuisse illos, quos memoras; quod facile emendabis. Vale, et, quod facis, amare nos persevera. E Museo 11. Aprilis 1640.

Mich Virdungus Georg. Richtero.

S. P. Saepe imperium cepi ad Te scribendi, Magnifice, Amplissime et Consultissime Dn. Procancellarie, ex quo scilicet e Legatione Norimbergam Te retulisti: Sed calamum scripturientem repressit rumor ingratus, qui de valetudine tua infestiore me non semel percussit. Nunc vero, quum eam in melius isse confidam, malui, fretus tuâ erga me benevolentiâ, semel hanc interpellandi tuas occupationes aleam subire, quam diutius torqueri. Sed et nimis quam durum telum est Necessitas, quae hasce literas expressit. Utimur enim hîc, Amplissime Domine, (quod Te minime fugit) gravissimo, ac ferme in his quoque

locis, ubi nunquam ea, quae alibi, vilitas est, inaudito, pertot jam menses, annonae incendio, sive potius paene comburimur. De nobis Academicis potissimum loquor: Nam Civium complures adeo malum hoc non sentiunt, ut inde potius ditescant, illi nempe, qui verbis Nazianzeni [gap: Greek word(s)] . Hi enim tales nunc vere auream messem metunt, gallinae scilicet illius albae filii. Nos pulli miseri, nati infelicibus ovis, esurimus, sitimus, reculis et fortunulis nostris evertimur, denique [gap: Greek word(s)] jamjam [gap: Greek word(s)] . Ego certe eo jam redactum me sentio, ut quomodo diutius rei meae familiaris miserrimas hasce reliquias tuear, non videam. Olim enim, quum adhuc de pleno promebatur minus ejusmodi damnis angebar, adeoque centum, immo et ducentos florenos in annos singulos hîc de meo, utcunque frugaliter viverem, expungi, modo non, spe futurorum, susque deque habebam. Hoc vero tempore, quum nullus omnino annus (excepto duntaxat uno) ex quo Professorem hîc egi, de meo non aliquid abraserit, ingentibusque sim insuperictus infortuniis, quo me vertam? aut quidnam inceptem, quo extremam a me meisque inopiam propulsem? A frugalitate (dixerit fortasse quispiam) auxilium petas. Et quis Frugalitati magis hactenus hîc litavit? Victu cultuque propemodum ludibrium aliis debemus. Nec tamen hac indignitate valde excrucior: Jamdudum enim didici [gap: Greek word(s)] , ex quo sum Pila atque lusus, ludicrumque Fortunae. Illud magis me torquet, quod, quum [gap: Greek word(s)] et Natura et DEUS ipse in Sacrosanctis Oraculis nos jubeat; quomodo non meos, si quid mihi acciderit, in summis miseriis hîc sim relicturus, non videam. Siquidem (ut nunc quidem res sese habent) nullius Sutoris orphanorum et viduae non melior hîc est conditio, quam alicujus Professoris affectuum, qui moriens, unde se sui deinceps alant, non reliquerit. Et quomodo relinquat, cujus (paene dixerim) sanguinem omnes quotidie exsorbeant? Haec non sine ingenti dolore ad Te, Amplissime Domine, scribo: (ac, rogo, ignoscas huic meae sive libertati, sive audaciae, quâ utinam uti non cogerer!) Scribo autem ea de caussa, ut T. Ampl. pro singulari illo suo erga me, quem non semel expromsit, affectu et favore, si quae dabitur occasio, apud Magnificos ac Nobilissimos hujus Universitatis Curatores, Dominos et Patronos meos plurimum observandos, caussam meam agat, utque ipsorum Amppl. hoc durissimo et difficillimo tempore meis meorumque necessitatibus subsidio aliquo extraordinario, pro more suae munificentiae, succurrant, quam humillime ac demississime etiam atque etiam me rogare indicet, etiam ostensis hisce, si ita opus est, literis. Quod si impetrâro; procul dubio et DEUS Opt. Max. largissimus compensator omnis ejusmodi beneficentiae, et Fama publica quoque in posterum id comprobabunt. Te, Patrone magne, etiam atque etiam

obtestor obsecroque, ut meam meorumque incolumitatem commendatam Tibi habeas. Bene ac feliciter vale et vive cum tuis, O et praesidium et dulce decus meum! Altorphii Nonis Juniis Anno M DC XXXIII.

Richterus Virdungo.

S. P. Clarissime et Praestantissime Dn. Virdunge. Quod non statim literis tuis acceptissimis rescripsi, occupationibus meis, quas hinc cognoscere potes, adscribas, velim. Neque prius etiam volebam, quam certi quid de eo, quod petiisti, impetrarem. Quamvis enim statim, postquam illas accepi, caussam tuam egi quam diligentissime, tamen heri demum percepi, decretum jam esse, ut florenioo. Tibi persolvantur. Tuum nunc erit, significare, Altorfii, an heic et per quem eos accipere velis, et hoc, quicquid sit levaminis, pro tempore boni consulere. Quod neque citius neque plus obtinui, summae difficultates, quibus Respublica funestissimi belli diuturnitate laborat, impedimento sunt. Per militum stipendia, et quae bellum, bestia insatiabilis, quotidie exigit, absumit, devorat, tandem fit, ut nihil carius nunc constet, quam pecunia. Sed quid facias, ubi ferendum, quod fati necessitas, sive DEUS potius, non mutandum, imponit. Quod fortunam, mi Virdunge, novercam experiris, quam tamen benignissimam matrem habere dignus es, etiam atque etiam [gap: Greek word(s)] doleo. Et utinam cum voluntate facultas mihi esset remedendi: Operam darem, qualem ab amicissimo desiderare posses.

Verum macte Tu istius animi, et adversus fortunae sinisteritatem obdura, non Stoicâ aliqua [gap: Greek word(s)] , sed [gap: Greek word(s)] ob oculos ponendo, ad quem non aliâ ratione propius accesseris, quam ferendis tot malis. Sed illud porro de bonae mentis tuae sorore cogitanti mihi succurrit, quod Berneggerus tuus, in fine anni praeterlapsi, Orationem funebrem de laudibus GUSTAVI, Regis SUECORUM habuit, eamque Illustrissimo Militiae Ipsius Duci, Gustavo Horn, dedicavit, et sine dubio caput unctius inde retulit: Quod exemplum alii quoque imitati sunt, suasque laudationes Illustrissimo Dn. Axelio Oxenstiern, etc. inscripserunt. Quid si igitur et Tu ingenii tui felicissimi foetum aliquem praeclarum ederes, atque sic Viris istis Principibus, literatorum amantissimis, innotesceres? Mihi tam libere monenti ignosce, et de me animum Tui amantissimum certo Tibi persuade. Atque sic vale, Vir praeclarissime, meliori fortunâ dignissime, et literis tuis cum pietate rariore eruditionem exquisitissimam spirantibus, me, quaeso, saepius exhilara. Vix enim credis, ut me occupationibus gravissimis nonnunquam tantum non succumbentem, deliciae ejusmodi erigant. Vale iterum, et meama. Dab. Noribergae V. Calend. Julii A. C. 1633.

Virdungus Richtero.

S. P. Difficile est, Magnifice Dn. Pro-Cancellarie, ut verbis exprimam, quantam perceperim laetitiam legendo tuas literas; in quibus ipsae Musae loqui, ipse Humanitatis Genius spirare mihi visus est. Felicem vero nostram Academiam, quae his infelicibus temporibus talem nacta [gap: Greek word(s)] ! Sed et me quoque, utut alias infelicissimum, tanto talique Patrono jam felicem! A quo quum omni praedicatione majus beneficium modo acceperim; quomodo condignas agere gratias me posse sperem, qui tanti mensuram meriti vix satis animo capiam? Itaque ad vota confugio, ac DEUM Ter Opt. Max. supplex animitus veneror, ut et Tibi, Patrone benignissime, pro hac tua prothymia ac benignitate, quâ me commendâsti Superioribus, meamque tam sollicite caussam egisti, et ipsis Nobilissimis ac Prudentissimis hujus Universitatis Curatoribus, etc. pro isthac munificentia, quâ pene extremis meis necessitatibus, hoc difficillimo tempore, subveniendum esse decreverunt, salutaria ac prosperrima quaeque perpetuo affluere, adeoque bonorum omnium copiâ circumfluere Vos velit: Utque [gap: Greek word(s)] hujus calamitosissimi belli [gap: Greek word(s)] Reipublicae et universae Germaniae quamprimum contingat. Fiat, fiat! Caeterum de Consilio etc. quod, Amplissime Domine ac Fautor aeternum observande, amicissime adjungis, ac rebus meis consultum is, sic habe: Jamdudum Musas meas tale quippiam parturiisse (scit praeter alios Gronovius noster, cui ante sesquiannum animum meum de hac re aperui) sed metu periculi deterritus. Sunt certe bellorum casus mirabiles, atque istae nubes, quae etiam procul a nobis coguntur, nemo scit, ubi nimbos suos rupturae sint: Nos autem hîc, propter infirmitatem Opidi, praedatorias etiam manus perhorrescimus. Si igitur tale quid rursus; profecto fraudi capitali mihi meisque foret, ubi quid tale panxisse convincerer. Videbo igitur prius, quorsum haec praesentia fluant, et tunc, pro re nata, Consilium capiam. Habeo enim in mundo quaedam, quae si istorum Procerum alicui, Praefatione additâ, inscribam, fortasse (si non sit [gap: Greek word(s)] ) favorem ejus promerear. Tuae vero Ampl. pro tam propenso Summatibus quoque istis mea studia, commendandi studio, maximas, ut par est, ago habeoque gratias. Signum enim clarissimum singularis erga me favoris hîc etiam dedisti. Porro Orationem Dn. Berneggeri heri primum mihi videre ac legere contigit; demirorque adeo, quod superiore hieme, quum alia quaedam mihi mitteret, eam non simul miserit. Caeterum epistolam extendo, parum memor occupationum tuarum gravissimarum. Quare vale et ignosce. Raptim, Altorphii IV. Cal. Julias Anno M DCC XXXIII.

Richterus Virdungo.

S. P. Clarissime et Praestantissime Dn. Virdunge, Amice haut e multis. Non meritis meis, sed virtuti tuae tribuam, oportet, quod homo gratissimus, omni dico virtutum genere condecoratus, pro qualicunque isto meo officio, tantas mihi gratias agis. Certe in tuae spem gratiae, ô Virdunge Eruditissime, qui majora longe promereris, non hoc tantum, sed omne militabo bellum. DEUS Opt. Max. [gap: Greek word(s)] , omnia Tibi Tuisque quam felicissime evenire velit, vel, ut iterum cum Apostolo loquar, [gap: Greek word(s)] faciat, Teque nobis et melioribus literis quam diutissime sospitem conservet. Huic Patientiae sequestro Optimo fidere, certumque ab illo auxilium etiam in difficultatibus maximis expectare, fraudi nunquam erit. Sui enim amantes, ut nôsti, deseruisse nescit. Rationes tuae, cur, turbulento hoc rerum statu, animi sensa in publicum edere intempestivum, et non absque periculo ducis, non leves, fateor, sunt, neque eas omnino vanas puto.

Berneggerum Virum [gap: Greek word(s)] forsan locus fortem reddidit. Sed quid si boni illi, qui rebus ejusmodi se non immiscent, apud hostes ejusdem habeantur juris, ut alii, aut certe citra respectum tractentur. Securius autem, credo, in publicum scriberes, si jussu et authoritate Ampplissimi Senatus nostri munito Tibi esse liceret, de quo forsan brevi plura. De Gronovio nostro, jam aliquot menses sunt, cum nihil vel vidi vel audivi. In Legatione mea Heilbronnensi unicum Epistolium, cum carmine elegantissimo, in obitum Volcameri, heu! quanti qualisque Viri, ab eo accepi, cui tunc respondere publice dies noctesque occupatissimus non valebam. Si Tecum nunc vivit, plurimâ salute juvenem doctissimum impertias, rogo. Pecuniae summam - - filia tua a me accepit, quam Nobilissimus Dn. Ulricus Grundherr, Scholarcha Primarius, Tui amantissimus, statim persolvit. Deus filiam, quam dixi, salvam ad Te reducat, cujus providentiae benignissimae Te Tuosque etiam atque etiam commendo. Vale, et literis tuis me beare ne, quaeso, desine. Dab. raptim Norib. prid. festi nostri Academici, Divis Petro et Paulo Sacri, quod utinam DEUS aliquando pristinâ solennitate et laetitiâ celebrandum nobis concedat! Anno 1633.

Idem Eidem.

S. P. Meministi, Vir Clarissime, ut non ita pridem, aurem Tibi vellicaverim, de apotheosi aliqua, sive id genus alio scripto publice edendo, quo Regis in coelo nunc triumphantis honor illustrior reddatur, et Reipublicae nostrae Pietas, cum nominis Tui fama et rei domesticae sublevamine, pluribus innotescat.

Quod tunc sponte meâ, ut amicus Tui amantissimus, feci, id nunc Superiorum jussu facio. Interea enim Senatus-Consultum accepi, quo Nobilissimi Dnn. Scholarchae jubentes, ut per me Tibi significent, placere Inclyto Senatui, ut quidem Respublica Argentinensis per Berneggerum suum officio illo functa est, ita et per tuum praeconium publice constet, nostram quoque Rempublicam nulli in hoc curriculo Pietatis cedere. De animo tuo promptissimo, et quin omnium optime hoc effectum dare possis, nulli dubitamus: Praesertim cum jam specimen hujus rei dederis maxime egregium, in laudatione illa tua funebri, omni laude majore Volcamero Nostro, Senatus Principi [gap: Greek word(s)] , dictâ: Ubi tandem Germaniae, Patriae dulcissimae, faciem, proh dolor! deformitate nunquam satis deplorandâ maculatam, tam graviter depingis, ut dubium lectorem relinquas, pietatem, an eruditionem, dexteritatem judicii, an ingenii acumen, in Te mirari magis debeat. O utinam vel illud Lanoy, Gallorum Ducis laudatissimi, a Te allegatum omnium animis infixum sederet, fieri nimirum, ut dum pro Religione bella gerimus, religionis obliviscamur. Perge, quaeso, Virdunge Praestantissime, signum hoc aliis tollere, et quae ad Pacem faciunt, inculcare ne desine, quod nemini cordato, ne dicam Christiano, post tot annorum bella civilia, intempestivum videri poterit. Nôsti illud Servatoris, DEI filii: [gap: Greek word(s)] . Mihi a Republica mandatum est, ut proximâ septimanâ, volente DEO, Francofurtum Legatus eam, ubi Status Confoederati inter alia etiam de mediis Pacis deliberabunt. Ita enim Illustrissimus Vir, Axelius Oxenstiern, Conventum ad d. 22. Julii indixit, quem DEUS, Pater Pacis, felicem esse jubeat! Sed verendum forsan, quod Salvianus, author Divinus, inquit: Ideo fit, ut ipsa Pax contrae nos sit, quia sic agitur a nobis, ne expediat rem accipere, quâ dexteriores sumus. Faciamus tamen nos, quod nostri est officii, et DEO successum precibus commendemus. Quae in Jambis tuis et de Concordia ante annos 25., me audiente, perorando fulminâsti, acu, quod dicitur, rem tetigisti, Vate ipsâ Cassandrâ verior. Vale, Literarum decus eximium, et ad binas nunc meas (ecce Creditorem rigidum) rescribe. Me absente Uxor curabit, ut tuae mihi reddantur. Heinsii Panegyricum Regi Maximo dictum, item quae Valentinus Andreae, de Restitutione Reip. Christianae in Germania nuper edidit, an videris, nescio. Certe interest Tua vidisse, ut et Erycii Puteani Stateram Belli et Pacis ad J. Woverium noviter scriptum, quâ inducias Belgicas prudentissime expendit. Vale iterum, et nos ama. Dab. Norib. III. Id. Jul. A. C. 1633.

Virdungus Richtero.

S. P. Non meis, Magnifice Dn. Patrone, sed tuis potius occupationibus tribuas, rogo, quod ad nuperas tuas hactenus non rescripsi. Quum enim a summo mane in ipsam usque noctem tot tantisque distineri Te negotiis, complurium relatu, cognoverim; improbns profecto, non solum importunus sim, si molestiarum tuarum molem temere meis quoque ineptiis oneratum eam. Verum enimvero das me in ruborem summâ prorsus hac et singulari humanitate, quâ meas ultro, tanto praesertim cum honore verborum electas. Rescribam igitur, sed ut ad occupatum paucis. Ac primum de Senatus-Consulto, quo mihi injungitur [gap: Greek word(s)] , vel tale, quippiam memoriae Regis GUSTAVI ADOLPHI etc. totum me cohorruisse, quum, quae scribis, legi. Quid enim post HEINSIOS, BERNEGGEROS, FREINSHEMIOS et similes, nisi ludibrium, debebo omnibus? Quanquam Heinsl Panegyricum, item Valentini Andreae Consilium et Puteani Stateram etc. nondum vidi, nec hîc me nancisci posse arbitror; ac proinde rogo, si ea scripta ad manum Tibi sunt, eorum copiam ad paucos dies facias. Caeterum desino putare, me posse justas excusationis caussas afferre, quum eam rem tantopere et Tibi, Amplissime Dn. Pro-Cancellarie, et Inclyto quoque ac Prudentissimo Senatui cordi esse intelligam. A vobis enim ratio exigetur: Me obsequium fortassis excusaverit. Accingar igitur huic operae, [gap: Greek word(s)] , simul ac necessariis ad id quibusdam instructus fuero. Porro quod meam Laudatiunculam funebrem, etc. tantis fers laudibus; in eo quoque, Vir et Fautor summe, omnem pene modum humanitatis excedis. Neque enim ad id fastigium unquam vel ausim aspirare, in quo me collocatum is. Etenim, ut alia taceam, longa desidies (cujus caussam sustinet tot annorum languor et infelicitas) me tantum non loqui dedocuit: At Tu etiam aerumnis meis ita [gap: Greek word(s)] , eâque verborum dulcedine dolorem meum permulces, ut equidem flens hunc tuum in me meosque affectum (qui nisi in pectus verâ Pietate fervens cadere nequit) exosculatus sim. O quam hodie pauca supersunt hoc genus [gap: Greek word(s)] ! Ex hac tamen nota nuper eripuit nobis illa somni homicida soror inter caeteros Reverendum et optimum Virum Dn. M. Ritterum Ecclesiasten, etc. eâ in me ac meos prothymiâ, sed et erga omnes probos, quantum ipsius vires paterentur, benignitate (quod quidem superiori aestate apud ipsum hospitatus non sine admiratione compluries animadverti) ut ictus superiori hieme tristi nuntio ejus obitûs, non secus ac fratrem germanum vel etiam Parentem luxerim, et adhuc lugeam. Te vero, Patrone incomparabilis, DEUS Ter-Opt. Max. quam diutissime salvum, incolumem florentemque Reipublicae

bonisque omnibus conservet, ac Legationem hanc tuam maximi momenti fortunet et sospitet! Eas, redeas ad nos quam prosperrime, quamque maxime ex sententia omnibus confectis, ô ET PRAESIDIUM, ET DULCE DECUS MEUM! B. V. AltorphI XVI. Julii Anno M DC XXXIII.

Idem Eidem.

S. P. Remitto hîc, Amplissime et Consultissime Vir, Domine et Patrone aeternum observande, quae misisti nuper scripta adminiculandae Oratiunculae meae, cum maxima quidem gratiarum actione. Siquidem HeinsI ille Panegyricus prorsus Heinsium, id est, daemonium hominis spirans, magno mihi usui in nonnullis fuit, ut ipse procul dubio jam animadvertisti ex Oratiuncula, quam superiore septimanâ Nobilissimo et Consultissimo Doctori Oelhafio, etc. hîc dedi. Serius ad eam pangendam animum appuli, propter terrores illos bellicos, a quibus diu nulla nobis septimana vacua et immunis hîc fuit. Plura jam, propter catarrhum et tussim recrudescentes vix possum: Et constitueram ipse propediem Noribergam excurrere, ac coram caetera. Vereor, ne frustra, ob valetudinem cuivis aurae tristiori obnoxiam. Etenim isti, quos modo dixi, [gap: Greek word(s)] apud me fere sunt [gap: Greek word(s)] ac dirissimarum suffocationum, quibus minimo minus aliquoties jam interii, nisi valetudinem male cogitantem quam diligentissime tuear. Eapropter rogo, me etiam Magnifico et munifico meo Patrono, Nobil. et Strenuo Viro Dn. a Blansdorf, etc. diligenter excuses, quem, ut et caeteros meos ibi Patronos et Amicos magnos, quam officiosissime saluto. Bene et feliciter vale, Patrone colendissime, ac salve ab eo, qui Tibi aetatem tuis beneficiis devinctus est. Altorphii V. Non. Octob. 1633.

Idem Eidem.

S. P. Mitto hîc, Nobilissimo et Consultissimo Dn. D. Oelhafio, quam nuper hîc ei petenti promisi, Oratiunculam meam de Concordia, etc. Catarrhus et tussis me adhuc domi attinent: Sed, ut spero, propediem commodior ero; et tunc, si tempestas, arriserit, et per Harpagos istos, quibus nihil est fanctum, licuerit, ipse excurram Noribergam, et praesentium gustabo humanitatem, etc. Bene et feliciter vale, Patrone magne, et salutem quam officiosissimam a me Nobilissimo Viro Dn. a Blansdorf, caeterisque meis [gap: Greek word(s)] . Raptissime Altorphii Non. Octob. Anno 1633.

Richterus Virdungo.

S. P. Clarissime Dn. Virdunge. Nolim, vitio mihi vertas, quod hactenus nihil responsi ad binas tuas dedi. Per occupationes enim a reditu nondum libero mihi esse licuit. Heinsii Panegyricum et alia non eo animo communicavi, ut remitteres. Tantum abest, ut ullam gratiam mihi debeas. Orationem tuam de Laudibus Gustavi Magni legi, eamque remitto, de qua, si libere dico, quod sentio et debeo, et Heinsium et Berneggerum, et id genus alios rerum ejusmodi aestimatores praestantissimos in testimonium vocare non vereor. Seculum feret Oratio illa tua, in qua nemini, quos hactenus vidisse mihi contigit, cessisse Te, omnes, qui legent vel audient, vere perhibebunt. Illud unicum mirari quis posset, quod ut vitam, non ita etiam mortem Gustavi praedicâsti, cum tamen non minus moriendo, quam vivendo, Heros ille noster Alexandro superior extiterit, utpote, qui, in praelio fortissime pugnans victoriamque praeclarissimam reportans, genere mortis, quod Imperatorem decet, occubuit, cum hic lecto affixus vel fato vel veneno extinctus sit. Ut taceam nunc supremum illum et perfectissimum amoris Christiani gradum, ad quem, dum animam pro fratribus expiravit, pertingere Regi nostro datum. Sed Tu, pro judicio tuo defecato, statues, quod visum fuerit.

Recitatio autem istius Orationis tuae, volente DEO, ex Sententia Nobiliss. Dnn. Scholarcharum, fieri posset die VI. Novembris, quo ante annum Rex Inclytissimus vitam cum morte commutavit, eumque diem nigro notandum lapillo omnibus bonis luctuosum fecit. Cui actui recitationis etiam nonnulli ex Ordine Senatorio, cum Dnn. Scholarchis, una mecum, [gap: Greek word(s)] , intererunt. Fortassis etiam Nobiliss. Dn. a Blansdorf, comitem habebimus, cui salutationes tuae sunt acceptissimae, qui Te ex animi sententia valere etiam atque etiam optat, tuumque adventum habebit in deliciis. Vale, Virdunge literatissime, et nos, ut facis, ama. Dab. raptim d. 16. Octob. A. C. 1633.

Virdungus Richtero.

AMplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Dn. Benefactor plurimum observande. Appetit jam dies VI. Novembris, quem Oratiunculae meae hîc recitandae publice nuperis tuis destinabas: Idque tempus sollicito mihi de his, quae fluunt, imprudenti propemodum obrepsit. Etenim novis aliis super alia de cladibus navis percussus; quid agerem, admodum haesitabam: Sed et adhuc haesito. Caeterum haec fortasse, quae sparguntur, aut falsa aut minora sunt vero, sicut pleraque in hisce talibus Fama solet inflare. Quid igitur Tui consilii

sit, rogo, me quamprimum edoceas. Ego enim, si omnino sedet, ut proxime recitem, non reluctabor. B. V. Raptissime Prid. Cal. Nov. Anno 1633.

Richterus Virdungo.

S. Clarissime Dn. Virdunge. Ita est, ut scribis, pleraque, quae sparguntur de cladibus navis, aut falsa sunt, aut minora vero. Quamvis enim in Silesia res minus prospere successerint, non ita tamen in arcto sunt, ut ideo, quod pietas et officii ratio postulant, intermittere debeamus. Non est igitur, quod de recitatione Orationis tuae, ad proximum d. VI. Novemb. dubitetis, quas laudes etiam hostes ipsi justissimas agnoscunt, adeo, ut Roma ipsa non siluerit. Ex mandato igitur Nobilissimorum Dnn. Scholarcharum, actum, quem dixi, recitationis, praedicto die, celebrabitis, quo die, ut et sequentibus duobus Mercurii, hîc et per totam Provinciam Noricam Supplicationes per Senatus-Consultum decretae sunt. Faxit Jova, ut omnia bene et feliciter succedant eveniantque! Quod autem recitationi tuae non interesse possumus, Supplicationes istae in causa sunt, quas Amplissimus Senatus solenniter vult peragi. Oratio autem post recitationem statim publice edi debet. Id quod jussu superiorum Te celare non debui, et ad proximas tuas respondere volui. Dn. a Blansdorf, ante octiduum Francofurtum abiit. Vale. Dab. raptissime 2. Nov. 1633.

Virdungus Richtero.

S. P. Literae T. Ampl. mihi modo redditae sunt, id est, circa horam noctis octavam, a vestro tabellario, qui se in itinere spoliatum queritur, et statim urget responsum. Quo minus igitur mandato superiorum de habenda ad diem dictum VI. hujus mensis Oratione pareatur, per me non stabit. Illud tamen T. A. celare non possum, haec Nova etc. Usque adeo non neminem hîc meorum Collegarum perculisse, ut propemodum perniciem et Opido et Universitati e recitatione, etc. ominaretur. [gap: Greek word(s)] . Sed DEUS malefaciat istis Novellatoribus, qui mendaciorum has tubas inflant! Nam quin omnia, quae geruntur, nobis in alia ista specula notiora sint, quam cuiquam ex hoc genus rumigerulis, ne dubitare quidem fas puto. Cras igitur Dn. Rectori hîc indicium faciam de voluntate et jussu Superiorum, ut officio pio ad constitutum tempus fungamur.

Haec, volui, nescia ne essent T. Ampl. B. V. Raptissime. Postridie Cal. Novembr. Anno 1633.

Idem Eidem.

S. P. Parui, Magnifice et Consultissime Vir, Domine et Patrone aeternum observande, mandato Superiorum, adeoque hodie, post preces matutinas finitas, Orationem, etc. habui, frequenti Auditorio. Quam quidem Orationem etiam illi plausu exceperunt, qui eam haberi prius valde noluerant, ob periculum scilicet, quod inde et Opido et Universitati ominabantur. Restat, ut, quoniam quamprimum typis subjicienda vobis videtur, circumspiciamus Patronum idoneum, cui eam dedicemus. Si mentem T. Amplitudinis ex prioribus aliquot Epistolis satis perspexi; auctor eris, nisi fallor, ut Illustrissimo Oxenstiernio vel Hornio, vel utrinque. Quod mihi T. A. dederit consilii, id libenter sequar, seu potius tanquam oraculo editam vocem excipiam. Bene et feliciter vale et vive, Amplissime et Consultissime Dn. Patrone optime merite, meque tuo favore porro complectere. Raptissime Altorphii VI. Novemb. A. 1633.

Richterus Virdungo.

S. P. Non dubito, Virdunge Eloquentissime, Amice plurimum honorande, quin Oratio tua etiam illorum plausu excepta sit, qui eam haberi prius valde noluere: Quia eximio eloquii nitore ita Te auditorum animis insinuare nôsti, ut nemo sit, qui invitus licet, tamen nolens volens nervis Eloquentiae tuae haut vulgaris, moveri se non sentiat. Programma non minus quam Oratio Majestati rerum est conveniens, gravitate sensuum, verborum proprietate, et dexteritate judicii Virdungo dignum. Patroni electio, cui eam dedices, tui est arbitrii, neque prudentia tua quid consilii mei eget. Teipsum igitur, hoc est, Consultorem optimum sequere, cujus sententia etiam Nobiliss. Dnn. Scholarchis non displicet. Vale, et, quod facis, nos ama. Dab. VIII. Novembris A. C. 1633.

Virdungus Richtero.

S. P. Mitto hîc, Amplissime et Consultissime Vir, Domine et Patrone summe observande, duo exemplaria Oratiunculae meae; quarum alterum compactum Serenissimo Principi, etc. per occasionem offerendum erit. Quum vero caussam inscribendae ejus Celsitudini Orationis satis loquatur epistola dedicatoria; dubito, annon supervacuum sit aliâ insuper scriptâ epistolâ a me bellicis ipsius occupationibus etc. obstrepi.

Quicquid tamen tuae Ampl. in hac re visum fuerit, faciam. Interim ut inter curas tuas gravissimas hoc quoque meum negocium curae Tibi habeas,

quo scilicet Celsissimi Principis hac dedicatione animum promereamur, gratiamque ineamus, a Tua Ampl. quam enixissime etiam atque etiam peto precorque, ac meam meorumque incolumitatem simul commendo. Bene et feliciter vale. Altorphii Eid. Decembr. Anno M DCC XXXIII.

Richterus Virdungo.

S. P. Clarissime atque Eloquentissime Dn. Virdunge, Amice inter literatos charissime, inter charissimos literatissime. Quanam fati mei sinisteritate fieri dicam, ut ad singulas literas tuas, auro contra chariores, singillatim, quod debeo et volo, respondere mihi non liceat. Binas enim iterum abs Te accepi, priusquam ad priores rescripsi. Videtur quidem vulgare Tullio, et non admittendum, occupationum multitudine raritatem literarum excusare. Sed quid faciam? [gap: Greek word(s)] , nolim velim ego, ad vulgi illud cogor confugere: Quandoquidem difficultatibus publicae occupationis ita constringor, ut nec mei meorumque curam habere concedatur. Unde etiam fit, ut nec corpus nec animus ex voto semper valeat. Non itaque de silentio meo grave suspicaberis, praesertim cum etiam, dum differenda aliquantisper responsio mihi est, Tui tamen nunquam oliviscar, et quae e re tua atque Academiae videntur, petendo, monendo, urgendo efficere, et pro Vobis quasi excubando omnem [gap: Greek word(s)] (quae utramque paginam facit) observare non cessem. Atque sic rebus Vestris intentus, Alexandrum tuum novantiquum (ut [gap: Greek word(s)] ad tuas respondeam) Serenissimo Principi statim, acceptis literis tuis, ita offerri curavi, ut spes sit, gratiam inde ad Te redundaturam, quam mereris. Neque intermittam etiam alios [gap: Greek word(s)] isto munere tuo ceu proxeneta afficere, et animi tui dotes praeclarissimas, quas vel Oratio illa, Tulliano segmentata auro, satis superque prodit, ex abundanti tamen commendare. Interea temporum oportunitates praestolando de successu bene praesumendum existimo. Pro exemplari mihi transmisso gratiam habeo: Atque una Tecum supervacuum puto, occupatissimum Belli Ducem, praeter dedicationem, etiam aliâ epistolâ scriptâ fatigare. Quantum ad priores tuas, retulerunt mihi Academiae querelarum legati, quam grave Vobis sit, vectigal istud novum solvendum. Quem statum Vestrum, heu deplorandum, Tu quoque nitore literarum ita illuminâsti, ut quicquid explicat affatus tuus, id noster quodammodo visat affectus. Probe novi, Virdunge literarum decus eximium, quam non ulterius gravari mereamini, sed remedio potius atque allevamento indigeatis. At utinam pro affectu erga Academiam rem, uti vultis, effectam dare possim. Certe non ita avide quicquam a me desiderabitis unquam, ut ego promptissime semper gratificari Vobis gestio. Sed heic iterum

Sophoclis illud tenendum; [gap: Greek word(s)] . Attamen eo usque profecimus, ut literae Universitatis in Senatu lectae ad deliberandum datae sint, ita, ut de sententia, quam optatis, bene sperare ausim: Equidem Respublica quae Academiam suam amare nunquam desinet, duro necessitatis telo, ita compellitur, ut pro tempore et ejusmodi inconsueta et tam indistincte praeter votum a suis efflagitare necesse habeat. Operam tamen, spero, dabit, ut Vos oneri ferendo impares libertate Vestrâ fruamini, cui fini caussam Vestram agere porro quoque pro virili annitar. Atque haec ad tuas literas.

Nunc, quid Gronovius noster nuper Bremâ ad me scripserit, percipe. Virdungus, inquit, an valeat et vivat, cupio cognoscere; cujus liter ario alloquio me viduatum, post discessum meum, gravissime fero. Hactenus ille. Tu valetudinem tuam diligenter cura et vale. Noribergae d. 23. Decembr. A. C. 1633.

Virdungus Richtero.

SAlutem ac felicem novum hunc Annum animitus precor. Amplissime et Consultissime Dn. Procancellarie, Dn. Fautor et Patrone aeternum observande, diutius, quam vellem, ad proximas tuas silui; in quibus tamen, ob singularem earum et humanitatem et elegantiam, [gap: Greek word(s)] , vel in ipsa bruma [gap: Greek word(s)] pulcherrimeque ridere mihi visum est. Caeterum adeo per has aliquot septimanas omnia his in locis infesta fuere latrociniis, ut, nisi summâ urgente necessitate, aliquid Noribergam mittere, vel illuc ituro committere, temerarium duxerim. Plures enim uno tempore spoliatos non meminimus, ac ne tum quidem, quum hostes visceribus nostris inhaererent. Nam sane et Tillius et Holkius, quantumvis hostes, magis a maleficiis suos hic continuerunt, mitiusque et humanius nobiscum egerunt, quam isti nostri, si DEO placet, custodes. Quae quidem effraenis militum licentia, vereor, ne tandem in eorum quoque exitium erumpat, qui nunc fortasse alienis damnis malisque (sic est enim ingenium hominum) minus anguntur. Etenim, ut res optime cadat; Saguntina aut Numantina fames ex desolatione agrorum nos hîc et alibi locorum manebit, si diutius haec manserint. Absque bobus enim equisque quinam agri coli poterunt? At hi ut et caetera omnia cum pulvisculo quotidie eripiuntur miseris colonis. Quid? quod metuendum, ne Canes isti, qui nunc adeo saevi infestique sunt, qua viatoribus qua agricolis, tandem ubi nihil amplius in agris, quod invadant, invenerint, [gap: Greek word(s)] aperiant de Actaeone, et in ipsos suos dominos famelici dentes afferant? At enim de hisce viderint, quorum ea cura est, ac quibus coram Tribunali Dei de tot innocentibus spoliatis caussa dicenda erit, etc. Opto autem, ut tandem his malis finem afferat hostis e vicinia exactus: Quod quidem jamjamque

futurum plaerique sperant. Tibi porro, Magnifice Dn. Patrone, quas condignas gratias agam pro hac eximia singularique et in Academiam, et in me quoque indignum immerentemque faventia ac prothymia? Verumenimvero quum, quicquid dixero, minus futurum sit tuis erga nos meritis; parcam in praesentiarum verbis, DEUM Opt. Max. interim animitus venerans, ut Te, nostrum Sospitatorem, sospitem florentemque, cum Tuis quam diutissime conservet! Quam vero in partem a Serenissimo Principe accepta sit nostra Oratiuncula, nihil dum audivi; et si quid; scripsisses procul dubio. De Gronovii nostri erga me affectu laetor. Diu nescivi, ubinam locorum ageret. Rogo, si Tua Ampl. ipsi scripserit, a me quam amicissime falutet. Sed et salutem officiosissimam adscribo, tum aliis meis illic Fautoribus et Benefactoribus, tum praesertim Nobilissimo et Strenuo Viro Dn. Johanni a Blansdorf, etc. Patrono ac Maecenati meo munificentissimo, cum precatione itidem felicis novi anni: De quo tamen, an Noribergam redierit, aut ubinam nunc agat, proximis literis certiorem me, rogo, T. A. faciat. Bene ac feliciter vale, Amplissime Domine, et his ignosce. Raptim Altorphii XIII. Januarii A. M DC XXXIV.

Richterus Virdungo.

S. P. Hodieque expecto, Virdunge Clarissime, ut laeti bonique quid ab illis, quibus Alexandri Nov-antiqui dedicationem commendavi, accipiam, quo te exhilarare tandem possim. Vix credis, quam mora ista me discruciet, quae etiam causa est, cur ad proximas tuas respondere hactenus noluerim, ne me fumos Tibi vendere putes. Verum occasiones singulas porro quoque aucupari non desinam, donec ab occupatissimi Principis [gap: Greek word(s)] aliquid in Te redundare faciam. Inter alios proxenetas etiam Nobilissimus Dn. a Blansdorf, operam suam pollicitus est, qui etiamnum Augustae haeret, et exemplar, quod ipsi transmisi, acceptissimum habuit. Militum effraenem licentiam, quam Tu, pictor, Apelle sagacior, vivis coloribus expressisti, deplorare potius quam corrigere licet, praesertim, cum maxima pars stipendia non accipiant. Utinam praesagium tuum vatis alioquin non vani, de fabula Actaeonis in vanum abiret! Sed virga haec est DEI, per quem ideo fit, ut Pax contra nos sit, quia sic a nobis agitur (quae olim Salviani querela fuit) ne expediat rem accipere, quâ deteriores sumus. Nequaquam enim, eodem teste, uti meremur prosperis, quia non corrigimur adversis. Rogamus itaque Filium DEI, qui per Spiritum suum corda hominum nova creare potis est, ut nostri tandem misereatur, et animos verbo suo obedientes reddat, quo per gratiam ipsius scribere nobis liceat, quod magnus ille Thuanus ante XXXVI. ad Sofredum Calignonem, Navarrae Cancellarium, exaravit

his verbis: Raptim ex Musaeolo nostro VII. Idus Octobr. Anno R. S. M DC XCVIII. quo Pax post atrocissimi et plusquam civilis belli decennium, insperato DEI beneficio, universae Galliae restituta est. O utinam sic quoque Germaniae nostrae: [gap: Greek word(s)] , et opis indulget [gap: Greek word(s)] . Fiat, fiat! His inclusas nudius tertius a Gronovio nostro accepi. Si quid responsi dabis, ad me mittas, et curabo. Vale, et nos, quod facis, ama. Raptim VII. Id. Februar. A. C. M DC XXXIV.

Virdungus Richtero.

S. P. Quod inter curas tuas occupationesque gravissimas, Ampliss. et Consultissime Dn. Procancellarie, Fautor et Patrone magne, tantopere curae habes negotium meum; sentio quam eo quoque nomine sim tibi devinctus. Nisi enim valde Tibi incolumitas mea (huc enim redacti sumus) cordi esset, id nequaquam faceres. Caeterum assentior tuae Ampl. captandum esse tempus, nihilque tentandum, nisi quum apte poterit tempestiveque tentari, in tantis praesertim occupationibus pro salute communi excubantis Serenissimi Principis. Quem quidem Principem, quum vi apertâ non possint, vereor, ne dolis circumventum eant nunc adversarii. Quis enim in Historicis adeo hospes, ut, qui ludum similem luserunt olim, eum fugiant? Quis, inquam, nescit vel Zopyrum illum, qui Babylonios, vel Mithridatem, qui Datamen; vel Sextum Tarquinium, qui Gabinos; vel denique (ut alios taceam) majorum aevo Sphanzen illum Palaeologum, qui Syrgiannem Andronico juniori, Imperatori Graeco, rebellem, hoc genus histrioniâ in fraudem illexerunt? At nunc etiam de interitu illus, quem innui, vulpionis rumor dissipatur. Si verus, agnosco DEI manum adversus impios. Sin; tanto magis cauendum, quanto plures fabricas faciunt adversarii. Ac de publicis quidem hactenus. De meis vero privatim rebus; sunt eae quidem rursus valde in arcto, ob gravissimum isthoc ac nimis quam diuturnum annonae incendium, quo penitus comburimur, valetudine interim quoque (namque per hasce complures septimanas catarrhus aliaque symptomata non parum me in languorem dederunt) utut eam curem, infestâ. Caeterum quum paternam DEI Opt. Max. pro me ac meis curam hactenus semper excubuisse senserim; non est, ne nunc quidem, cur animum despondeam, aut cur immensae atque inexhaustae ejus bonitati ac misericordiae diffidam. Bene ac feliciter vale, Magnifice et Amplissime Domine, Fautor et Benefactor aeternum observande, et hisce languidâ manu exaratis ignosce. Altorphii V. Cal. Mart. Anno M DC XXXIV.

plurimam et officiosam salutem adscribo; ut et caeteris illic Fautoribus meis et Benefactoribus. Inclusas hasce rogo, T. A. per occasionem ad Gronovium curet etc.

Richterus Virdungo.

S. P. Clarissime Dn. Virdunge. Ab eo tempore, quo author Tibi fui dedicationis Alexandri tui Nov-antiqui, non destiti curae habere, ne Te consilii amici poeniteret, sed res tuo commodo prospere eveniret. Illud non undequaque voto respondere et post moram satis longam, non tantum, quantum ego sperabam, et Tumereris, Tibi contingere, doleo. De technis hostium est quidem, quod solicite timeamus, et exemplis a Te allegatis cauti esse discamus. Verum, quod die XV. Februarii Egrae Fridlandium, militiae imperatorem supremum, vi et clam e medio sublatum fama vulgavit, non fabula vana, sed historia est verissima, per testes [gap: Greek word(s)] ante triduum denuo confirmata, adeo, ut dubitare de hac metamorphosi amplius non liceat. Qui AElium Sejanum et alios ejus farinae in antiquis et recentioribus historiarum monumentis cogitat, non adeo fortunae hoc ludibrium, vel [gap: Greek word(s)] potius [gap: Greek word(s)] , mirabitur. Providentiam et vindictam divinam piâ devotione agnoscere atque vereri nos, fas est. DEUS, cujus nutu etiam pessima quaeque fidelibus in bonum vergunt, miserae Germaniae nostrae intestinis bellis ad supremum usque spiritum conquassatae tandem misereatur ex gratia per Filium unigenitum, qui Patris tram solus avertere novit! Ejus tutelae Te Tuosque commendo. Vale, et valetudinem tuam eo diligentius cura, quo majorib. et frequentioribus infestationibus hoc anni tempore est exposita. Raptim Cal. Martii A. M DC XXXIV.

Virdungus Richtero.

S. P. Sic est, ut scribis, Amplissime Patrone. Hodie nullus, vel perexiguus certe, honor habetur literis, a quibus tamen verus omnis honor: Nam sine iis quae fama diurnet? Mihi tamen animus iste in me tuus carior antiquiorque est quovis donativo. Quamvis igitur rerum nunc mearum, postquam spes isthaec ex parte nos fefellit, valde satagam in hac dirissima jam non caritate, sed fame: Tamen animo non succumbam. Vivit enim DEUS, qui fortassis, unde minime jam spero, facem salutis allucebit. Sed et Senca mihi aurem pervellit, hoc suo dicto sane quam magnifico:

proferas, si in medium projicias, quicquid thesauri tegunt, avaritiâ iterum sub terras referente quae male egesserat; omnem istam congeriem dignam non putem, quae frontem viri boni contrahat. Haec ille cap. 33. lib. tertii de Ira, quae utinam hodie animis imbibant illi, quibus Mammon DEUS est, et omnia prae divitiis vilent et sordent! At enim quanta sit clementia, vel [gap: Greek word(s)] vel [gap: Greek word(s)] (sicut Apostolus loquitur) [gap: Greek word(s)] , praeter alios innumeros Fridlandius nunc quoque iste praebet exemplum; qui exstructis in altum opibus, adeoque aureis follibus incubans, non nisi Regna, credo, jam somniabat. Ite nunc mortales, et magnis cogitationibus pectora implete: Et ut cogatis atque corruatis divitias, omne fas abrumpite, Miscete cuncta, rapite in exitium omnia! Caeterum pacemne an bellum ejus interitus nobis portendat, DEUS novit: DEUS summe misericors tandem nostri misereatur! Teque, Vir et Fautor summe, propitius cum Tuis conservet! B. V. Raptim Altorphii III. Nonas Martias Anno M DC XXXIV.

Richterus Virdungo.

S. P. Vicem tuam, Clarissime Dn. Virdunge, Amice omni cultu et amore dignissime, dum remuneratio ista militaris nec voto nostro nec meritis tuis respondet, animitus doleo. Sed tamen ex hoc ipso dolore nostro illud boni provenire laetor, quod Te tam pie, cordate atque generose smisteritatem illam seculi fortunaeque injurias injustissimas ferre video. Virtutem etiam tuam magis splendescere facis, quod non tantum cum Divino Apostolo, [gap: Greek word(s)] nôsti, sed etiam sapientissimorum una cum exemplis inculcando, aliis quoque imitationis signum tollis. Ita nimirum animus, piâ in DEUM fide munitus, iniquis fortunae casibus mutari nescit, eodemque semper vultu constans virtuti suae se involvit. Macte donativo isto, ô Virdunge praestantissime, non a Principe aliquo, sed Spiritus Sancti gratiâ divinitus Tibi concesso, et aliunde facem salutis sperare ne desine. Nobilissimo Dn. a Blansdorf, qui apud Serenissimum Principem caussam tuam commendaturum se recepit, nudius tertius, quid obtinueris, scripsi. Non cessabimus pro virili in commodum tuum vigilare ulterius. De casu Fridlandii prudenter judicas, meque adstipulatorem habes. DEUS tyrannorum Dominus omnipotens ab aliorum quoque hostium furoribus clementer nos vindicet, Teque, Amice exoptatissime, cum Tuis benignissime conservet! Vale. Raptim Norib. prid. Non. Martii Anno M DCC XXXIV.

Virdungus Richtero.

S. P. Amplissime et laudatissime Dn. Pro-Cancellarie, Domine Fautor et Patrone aeternum observande, quum omnes et curas et cogitationes tuas in publica salute defigas, perquam invitus facio, ut eas privatis meis negotiis obturbem, nedum onerem. Verumenimvero haec res, quae me ad scribendum modo impellit, non tam ad me nonnullosque Collegas meos, et alios quosdam Academicos privatim quam publice ad omnes pertinere videtur. Siquidem omnium, ni fallor, interest, vel FIDEM PUBLICE DATAM SERVARI, vel MALEFICIUM PRO BENEFICIO BENE IN PUBLICUM MERITIS NON REPONI. Caeterum quoniam, quicquid id est negotii, jam pridem Tuae Ampl. innotuisse arbitror, ex quo scilicet ad Nobilissimum et Prudentissimum Senatum Noribergensem etc. de eo Universitas nostra supplex perscripsit; in pauca conferam, adeoque plaeraque tantum perstringam. Ante biennium igitur, quum adventu hostilium Ducum et copiarum summe periclitaretur istud Opidum: Oratu meorum, qui tunc hîc substiterant, Collegarum ipsiusque Rectoris, qui tunc erat, M. Georgii Mauritii, p. m. literas publico nomine supplices, binas quidem (si recte memini) ad HOLKIUM, ternas vero ad TILLIUM, diversis temporibus exaravi, quibus salutem et incolumitatem non solum Universitatis, sed et ipsius Opidi summopere illis commendavi. Hisce literis satis humane ac benevole illi rescripserunt, seque in gratiam Universitatis ipsi Opido parcere velle tunc ostenderunt. Quod quidem reipsâ mox praestiterunt, adeo quidem, ut cum nullo Noricae ditionis Opido mitius humaniusque actum fuerit: Quamvis secundo hostium adventu ALTRINGERUM, convocatis in Arcem Opidi decurionibus, dixisse constet, eos, quod, recipiendo contra TILLII interdictum praesidio militum, fidem eo nomine datam violâssent, meruisse, ut omnes omnino Opidani simul cum conjugibus ac liberis contrucidarentur, ipsumque Opidum, a suis militibus direptum, incenderetur. Caeterum tunc quoque in honorem Universitatis delicti ejus Opidanis gratia facta est, navante tunc (ut alias quoque) eximiam, praeter alios, operam Clarissimo optimoque Virorum, Dn. D. LUDWELL. Quo quidem ingenti merito obstricti Decuriones promisêrunt nobis (res est notissima, adeo, ut vix quenquam illorum, qui tunc hîc fuerunt, eam fugere existimem) sese, quôd salutem hujus Opidi et suam et suorum soli, secundum DEUM, Universitati ferrent acceptam, ab omnibus erogationibus, expensis et sumtibus bellicis immunes nos habituros, illisque oneribus sese solos cum civibus Opidi succubituros etc. Atque ea quidem dere, praeter jus commune, satis jam paullo ante cautum fuerat Academicis

Interdicto severissimo ipsius hostilium copiarum Summi Ductoris TILLII, qui capite sanxerat, si quis ullo vel sumtu vel quocunque alio pressurae concussionisque genere vexâsset, gravâssetque civem ullum Universitatis, nedum Professorem. At enim, dummodo miseris Professoribus, et vix animam prae inopia (plaerisque certe) modo trahentibus insultetur, et quicquid calamitates, qua publicae, qua privatae reliquum fecerunt sanguinis, aerumnosis et infelicibus exsorbeatur, haec et id genus alia cum summo dedecore et labe honestatis publicae facienda sunt scilicet! Quid? quod hac ratione efficiunt, ut jam egenorum et stipem quotidianam rogantium eam, quam hactenus, rationem habere plaerique prorsus nequeamus. Nam quod ad me quidem attinet, eo jam alias quoque redactus sum, ut ne quidem me ac meos, quamvis novarum vestium valde indigentes, vestire hoc tempore possim, nedum ut centena aliquot capita meo pane amplius pro virili alere queam. Et horum quidem mendicantium a summo mane usque in ipsam noctem prope continuis clamoribus obstrepimur et inquietamur. Neque enim recedunt ante, quam id, quod petunt, importunitate suâ extorserint. Equidem (ut et alii quidam meorum Collegarum) certam septimanae diem et horam illis constitui, quando quidem mecum bene agitur, quum novem vel decem batziorum panis in catervatim tunc affluentes distribuendus sufficit: Sed nihilosecius tamen per totam septimanam ab iisdem et turbamur et exhaurimur. Quae quidem non idcirco refero, quod me fame praesertim contabescentibus etiam supra vires subvenisse, pro mea parte, poeniteat: (absit haec a me impietas; ac sum per DEI gratiam, si quis alius, ad misericordiam pronus ac propensus.) Sed ut incitem hujus loci incolarum, exceptis paucis, etiam hac in parte, mores a Christana pietate et caritate nimis quam alienos. Etenim quum eorum non pauci in his aliorum miseriis sese collocupletârint, adcoque large illis suppetat, quod dent pauperibus, nihil omnino dant. Hinc isthoc quoque onus in jam ante ad incitas redactos et extremam inopiam anhelantes Professorum plerosque et Academicorum prope solos incubuit. Denique (ut paucis absolvam) non jus non aequitas, non honestas, non famae ac fidei memoria, non cura saltim publicae, imposterum salutis apud quosdam hîc amplius locum habere videntur. Etenim [gap: Greek word(s)] , caeterisque vitiis pene omnibus, vel cum ipsis paganorum Ethnicorumque deterrimis certatur. Haec non sine ingenti dolore, plurimisque cum lacrymis, ita scripsi. Te vero, Magnifice Patrone, Fautorque ac Benefactor aeternum observande, nunc quoque (quod ipsum etiam summopere doleo) sollicitum habere cogor, omnibusque precibus quaerere et obsecrare, ut literis Universitatis iterum nunc de eadem re ad Superiores missis pro more tuo suffragari velis. Quod procul dubio DEO

OPT. MAX. gratum erit: Cujus ira, vereor, ne adversus hunc locum accensa sit. Nam si praevalebit haec quoque iniquitas, forsan nostris auribus insonabit vox COELESTIS, MIGREMUS HINC, etc. Bene et feliciter vale, Patrone incomparabilis, et Christianae pietatis exemplar; meamque et meorum incolumitatem Tibi porro cordi esse patere. Altorphii 12. April. Anno 1634.

Richterus Virdungo.

S. P. Literas tuas, Virdunge Clarissime, in quibus tum Academiae vicem sinistram ad lacrymas usque et ipse doles, et alios dolere facis, tum vero opidanorum mores non agrestes tantum, sed infidos plane et nefarios, vivis coloribus depingis, Nobilissimi Dnn. Duum-Viri et Scholarchae, quibus exhibui, cum admiratione et non absque [gap: Greek word(s)] legerunt. Quamvis vero alterae, quas Academia ad Inclytum Senatum dedit, per nescio quae impedimenta, publice hactenus nondum lectae sint, ex eo tamen, quod tuae iam illud, quod dixi, effecerunt, de remedio et successu, quem optatis, bene spero. Et quia brevi ad Vos, ad promotionem Doctoralem, ut vocamus, excurrendum nobis erit, coram, volente DEO, plura etiam hac de re peragemus. Quod interim, prodromi loco, et ne ex diuturniore silentio in negligentiae suspicionem inciderem, ad Te exarare volui. Vale. Dab. Cal. Martii A. M DCC XXXIV.

Virdungus Richtero.

S. P. Amplissime et Laudatissime Dn. Pro-Cancellarie, Fautor et Patrone summâ observantiâ colende. En literas, de quib. nuper coram, ad Moecenatem meum optime meritum merentemque Blansdorfium! citius scribere volui, et certe debui: Sed terrores isti Panici calamum scripturientem represserunt hactenus. Nunc quoque obsessâ Ratisponâ, mire animis hîc pendemus. Sed et vercor, si bellum ducitur, ne spes de adventu Patroni illius mei incomparabilis decollet. Quis enim prudens itineri sese committat, insessis et infessis pene omnibus viis? De liberalitate tamen ejus spem minime abjicio. Mitto hîc simul Criticas quasdam notulas cujusdam mei Auditoris, adolescentis boni et eruditi, in quibus equidem judicium supra aetatem admiratus sum. Est ille bonus, sicut dixi, bonisque prognatus, Pater Consiliarius Illust. Comitum a Leonstein, avus Advocatus Reipublicae Swinfurtensis et Nobilitatis Franconicae; Avia materna e gente Füreria, uxor D. Busereuti, sed iniquitate fortunae etiam eo redactus, ut sine Patronorum subsidio telam suorum studiorum pertexere non possit. Optat igitur Tuae Ampl. innotescere: Quo fine haec ipsius Critica misi, ut ex illis, tanquam ex unguibus, Leonem aestimares. Rogo etiam, si quae

occasio ipsius studia adjuvandi affulserit; morem illum tuum, qui mihi jam videtur Tuae Ampl. in naturam vertisse, serves, in literarum ac virtutis cultoribus tuendis ornandisque, ac praesertim ejusmodi ingeniis, quae frugem prae aliis, si gratia Numinis aspirârit, factura videntur. Ipse quidem jam se studio Jurisprudentiae consecratum it: Ad quod nactus est praeclarum Instrumentum, partem Bibliothecae paternae. Sed enim sine aliis quoque pennis volare ei difficile fuerit, hoc est, sine sumptibus idoneis. Nuper mihi quidem dixit, si ad alia subsidia, quorum sibi jam spes sit facta, accederet stipendium a mercatore aliquo Norico, tunc se, [gap: Greek word(s)] , caeptum opus exaedificaturum. Caeterum an tale aliquod stipendium indipisci possit, ignoro. Tu, Magnifice Patrone, dispicies: Cui ipsum, utpote auditorem meum, jam ab aliquot annis longe diligentissimum, etiam atque etiam commendo. Bene et feliciter vale, Amplissime Domine, et hisce raptim exaratis ignosce. Altorphii V. Cal. Junias Anno 1634.

Richterus Virdungo.

S. P. Quod literarum istarum Criticarum, Virdunge Excellentissime, quas elegantissimi ingenii juvenis, Christophorus Adamus Rupertus, ad Te dedit, lectorem me esse voluisti, gratissimum mihi accidit. Mirum enim quam me, publicis curis distentum, amoeniores ejusmodi Musae delectent, capiantque. Et cum jam aliquot dies molestissima arthritis ingenti dolorum cumulo lecto me affixum tenuerit, aegritudinis reliquias (Numinis enim gratiâ eo usque convalui, ut gressus tantum adhuc mihi sit infirmus) lectione talium elegantiarum, ceu suavissimâ medicinâ, depellere volupe mihi est Utinam vero fas mihi foret, tam prompte rariora ejusmodi ingenia fovere, quam ex animo illis faveo, et conatus eorum honestissimos utilissimosque promovere cupio. Non enim me latet, quantum Respublica pariter atque Academia de illis sibi polliceri debeat, qui non illotis manibus ad altiora studia adspirant, sed non nisi debita cum reverentia, hoc est, animo humanioribus studiis probe imbuto, sublimiores illas scientias, easque inter cum primis Jurisprudentiam nostram, reginam caeterarum, accedere student. Gratulandum itaque publicis commodis censeo, quando tam felices ingeniorum cultus provenire videmus, omnique animi contentione eo magis annitendum, ne ad literarum decus necessariis cultores illi destituti marcescant, quo plures hodie sunt, qui curam istam eruditionis solidioris omnium maxime necessariam insuper habent, eamque vel honorificam minus vel parum utilem perversâ censurâ autumant. Ab illis ego, divisum imperium habens, Philologos linguarumque peritiores semper Academiarum fulcra luminaque judicavi. Neque me judicii istius etiamnum poenitet, cujus autores habeo non

quidem numero multos, attamen dexteritate gravissimos. Quapropter persuasum habeatis, velim, me serio operam daturum, quo istius, quem commendâsti, juvenis egregii, quem etiam, ob Parentes olim mihi cognitos, amo studia optime coepta commode allevari queant. Equidem de mercatorum stipendiis, quod innuis, nihil est, quod speremus, pleraque enim, et potius omnia, Theologiae Studiosis destinari solent. Non intermittam tamen, pro virili [gap: Greek word(s)] , aliunde prospicere. Literas tuas ad Blansdorfium curavi, idem, si quid responsi nactus fuero, effectum daturus. Nuncius ille de soluta obsidione Ratisponensi suavis potius quam certus huc usque fuit. Non nihil tamen levamenti obsessis contigisse affirmatur. Faxit DEUS misericordiarum, ut incendium illud nobis proximum, cito et feliciter restinguatur, ne flammae latius evolantes periculum nobis, quorum res nunc agitur, accersant. Vale, Virdunge clarissime, et inter mala tempora bona vota servare ne cessa. Dab. prid. Calend. Jun. A. C. M DCC XXXIV.

Virdungus Richtero.

S. P. Amplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Dn. Patrone aeternum observande. Languor e defluxione etc. etiamnum me habebat: Nec tamen scriptiunculam istam ad Dn. Blansdorfium, Moecenatem meum benignissimum, diutius differre potui, ne forsan animi ingrati suspicionem longiore silentio incurrerem. Rogo igitur, si quae paulo tutior occasio affulserit, hasce literas ipsi transmittendas cures. Id tamen fortasse tam cito fieri non poterit. Omnia enim latrociniis infesta etiam hîc apud nos sunt. O misera Germania, quae conversa es in speluncam latronum! Sed jam plorando fessi sumus. Bene et feliciter vale, Amplissime Dn. Patrone optime merite, meque tuo favore porro dignare. Raptim. Eidib. Quintilib. Anno 1634.

Idem Eidem.

S. P. Non dubito, quin mireris, Amplissime Pro-Cancellarie, Patrone aeternum observande, quod tamdiu nihil a me literarum. Sed praeterquam quod mihi occupationes tuas, quibus, scio, quam distinearis, temere interpellare religio fuit, eadem semper cantando tuam Ampl. obtundere suppudebat. Quid enim in hac tristitia ac diritate temporum nisi triste ac lectu ingratum quisquam scripserit? Et vero is rerum status, post deditam nuper Ratisbonam, hîc nos exceperat, ut terroribus, aliis super alios, ingruentibus, quodammodo terra, mare, coelum in nos irruere viderentur, jamjam tantâ malorum mole opprimendos, nisi Divino auxilio, ut jam saepe, res sufflaminatae fuissent. At nunc, spe

Pacis (utinam fidae firmaeque) rursus oblatâ, paullulum respirare incipimus, si modo per morbos aliasque calamitates, qua publicas qua privatas, liceat. Me quidem appetens etiam multarum rerum indiga Hiems valde nunc excruciat, localis incendio hoc saevissimo juxta ac pertinacissimo annonae penitus exhaustis, atque aere insuper alieno conflato, ob crebras praesertim infirmitates aegrotationesque meas ac meorum, e quibus uxor adhuc in morbo cubat. Nescio autem, quo pacto fiat, ut semel hîc intenta alimentorum caeterorumque utensilium pretia vix unquam remittantur. Ea est vel loci hujus infelicitas, vel incolarum potius [gap: Greek word(s)] : Quos quidem veluti canes a corio uncto, sic semel gustatâ lucri immoderati injustique dulcedine absterrere aegerrime possis, ut non suo ingenio utantur. Quare T. Ampl. quam enixissime etiam atque etiam rogo obtestorque, ut, quamprimnm se obtulerit occasio, caussam meam agat apud Nobilissimos Prudentissimosque hujus Universitatis Curatores, quo necessitatibus meis subsidio aliquo extraordinario (quod jam ante annum, aut tale quippiam, hîc in arce Opidi mihi promitti memini) modo subveniant. Equidem in angustiis hisce aerarii, quam diu potui, ipsorum Amplitudinibus peperci, partim ipsas necessitates frugalitate restringendo, partim labantes meas fortunulas aliorum ope ac liberalitate fulciendo. Caeterum nunc, extremâ urgente necessitate, quum, quo me vertam, prorsus non habeam, ad Ipsorum Amplitudinum opem auxiliumque confugere cogor; quod, Te Patrone, spero mihi non defuturum. Faxit DEUS Opt. Max. ut tandem, malis istis exitialibus Fame, Peste Belloque Civili sepultis, Pax longe exoptatissima rursus, unaque saeculum aureum miserrimae et infelicissimae huic nostrae Germaniae quamprimum illuceat, nec amplius viscera sua, exedenda et exurenda stygibus istis furiisque bellicis praebeat! Idem coeleste numen animitus veneror, ut Te, Magnifice Patrone cum Tuis omnibus salvum sospitemque conservet! Bene ac feliciter vale. Raptim Altorphii III. Non. Octob. Anno M DCC XXXIV.

P. S. Nobilissimo ac Strenuo Viro Dn. a Blansdorf, salutem officiosissimam adscribo, ubi ubi est.

Richterus Virdungo.

S. P. Tantum non ad ruborem usque me pudet, me ad proximas tuas nondum respondisse. Sed quid facias, tot tantisque impedimentis tempore hoc exulceratissimo nunquam non distractus. In aere tuo me esse, fateor, et, vel ob hanc ingenuitatem, aequiorem Te, mihi spero. Atque eo magis quidem, quia silendo hactenus caussam tamen tuam egi, ut petiisti, ita ut spes sit, Te et hac vice et in hac penuria pecuniarum publicarum maximâ voti compotem futurum.

Id quodne nescires raptissime volui. De Blansdorfio nostro plura ex ipsius literis inclusis cognoscas. Vale et nos amare persevera; quod fieri putabo, cum literis tuis, semper mihi acceptissimis, insuper habitâ raritate meâ, beare me perrexeris. VIII. Cal. Novemb. Anno M DCC XXXIV.

Virdungus Richtero.

S. P. Amplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Fautor et Patrone summe observande. In procinctu erant nostri ad Vos ituri, cum stilus mihi in manu. Quare festinationi harum ignoscas, rogo. Caeterum Tuae Amplit. immortales ago habeoque gratias. Rursus enim maximum sinceri et constantis erga me favoris amorisque dedisti, caussam meam adeo diligenter apud Universitatis hujus Curatores agendo. Etenim, licet in summa rei nummariae difficultate spem prosperi successus facis; Ita quidem DEUS faxit! Nam quo me in tantis hisce angustiis alias vertam, prorsus non habeo. Venit heri ad me auditor meus Christophorus Adamus Rupertus, diligentissimus et pro captu aetatis doctissimus juvenis, quem superiori aestate Tuae Ampl. commendavi. Is se, prope flens, a quodam suo consalaneo, in odium ingens Amplissimi et Nobilissimi cujusdam sui Patroni, calumniis vocatum de sua incolumitate summe periclitari querebatur. Obsecrabat igitur, ut earum calumniarum ipsum purgarem apud Magnificum Nobilissimum ac Prudentissimum Virum Dn. Christophorum Fürerum etc. Reipub Duum-Virum; ad cujus auxilium, tanquam ad sacram anchoram, in hac extrema sua necessitate confugere cogatur. Esse autem criminibus hisce se petitum: I. quod esset studiorum suorum negligens. II. quod prodigus et profusus III. quod licet omnis doctrinae rudis, nihilominus Thrasonem ageret etc. Ad quae ego nunc breviter: Primum testificor, me jam per aliquot annos auditorem magis sedulum magisque assiduum non habuisse II. De prodigentia miror illi objectum, quum, quod prodigeret, prorsus non habuerit. III. de ejus in studiis hisce, ad quae natus et factus est, profectu vel Tuam Ampl. testem laudare possum: Ex paucis enim illis scriptiunculis, quas nuper mihi, puto, tanquam ex ungue leonem, cognosci potuisse. Denique si ex omnibus hîc mihi aliquis esset Successor in Professione futurus destinandus; non alium nominarem. Thrasonicam autem illius jactantiam nullam unquam audivi, quum potius summam et singularem apud me modestiam meique, tanquam Praeceptoris sui, reverentiam prae sese semper tulerit. Haec ego, ut Veritati testimonium perhiberem, et ut falsis criminibus circumventum sublevarem: Quae ad Ipsum Magnificum et Nobilissimum meum Patronum Dn.

Duum-Virum scripsissem, nisi occupationes ejus, in salute Reip. defixas, temere interpellare veritus essem. Etenim, ut ait Poeta:

Te vero, Amplissime Dn. Pro-Cancellarie, rogo pro illo affectu, quo omnia bene nata ingenia, et praesertim, quae frugem jam fecerunt, prosequeris, ejus patrocinium, datâ occasione, suscipias, ac si res ita poposcerit, vel hasce literas magno Illi Patrono meo legendas des. Bene et feliciter vale, et ut initio scripsi, festinationi ignosce. Altorphii 27. Octob. Anno 1634.

Richterus Virdungo.

S. P. Nudius tertius spem Tibi feci, Clarissime Dn. Virdunge, fore, ut et hac vice voti compos fieres. Spem illam haut vanam esse, nunc Tibi nuncio. Annuerunt enim tandem Nobilissimi, Dnn. Curatores petitioni nostrae, eosque inter cum primis Amplissimus Dn. Grundherr, qui [gap: Greek word(s)] , virtuti atque eruditioni tuae haut vulgariter favet. Significabis igitur, ubi et cui subsidium illud tuo nomine persolvi velis. De auditore tuo, non e multis, quod rogâsti, operam dabo, ut et ille innocentiam suam contra calumnias invidorum, quibus patulae sunt mortalium aures, defensam gaudere possit. Tuas ad Blansdorfiium curavi. Vale, Virorum optime, et nos ama. Raptim Noribergae V. Cal. Novemb. A. C. M DCC XXXIV.

Idem Eidem.

S. P. Clarissime Dn. Virdunge, Amice omni studio et honore mihi complectende. Subsidium pecuniarum, quod Nobiliss. Dn. Grundherr publico nomine persolvit, Filia tua, harum latrix, accepit. Faxit DEUS, ut illa secure ad Te redeat, et hoc, quicquid est levaminis, Tibi Tuisque prospere eveniat! Gratia mihi debetur nulla, qui pro commodis tuis utinam tantum efficere possim, quantum Virtus et Eruditio tua merentur, et ego velim. Pro virili nunquam non, favente DEO, me habebis promptissimum. Priores tuas, quibus famam N. contra calumnias invidi cujusdam commendâsti, Nobiliss. Dn. Fürero, Duum-Viro Magnifico, ut petiisti, legendas dedi, qui nihil sinistri vel de moribus vel de studis auditoris istius tui doctissimi hactenus se audivisse dixit. Gratum autem habuit testimonium istud tuum haut vulgare, cujus exemplum poscenti communicavi, caussam etiam istam apud Nobilissimos Dnn. Curatores agere, datâ occasione, non intermittam, operam daturus, ne innocentia atque

veritas, invidiae telis expositae, indefensae relinquantur, aut juvenis ad magna nati commodis officiatur. Vale. Dab. III. Cal. Nov. A. C. M DCC XXXIV.

Virdungus Richtero.

S. P. Verba mihi desunt in praesentiarum, Amplissime et Consultissime Vir, Dn. Fautor et benefactor aeternum observande, quibus et pro tuis in me maximis meritis, et pro singulari Nobilissimorum et Prudentissimorum hujus Universitatis Curatorum beneficentia gratias condignas agam. Caeterum id quidem fiet alio tempore uberius. Nunc enim tempus me non habuisse scribendi; ex filia ista mea cognosces; cui ut subsidium illud extraordinarium etc. tradi jubeas ad me perferendum, rogo. Plura ex ipsa. Nunc enim, nostris cum praesidio proficiscentibus, et in ipso articulo profectionis oppressus, abrumpere cogor. Bene et feliciter vale, Patrone optime merite. Raptissime. Altorphii 29. Oct. Anno 1634.

Idem Eidem.

S. P. Amplissime Vir, Fautor et Benefactor summe observande, citius ad tuas debui, sed ob terrores Panicos partim, partim ob valetudinem fluxionibus infestam, per hos aliquot dies, vix meae spontis fui. Primum igitur nuntio, filiam meam salvam cum subsidio illo ad me rediisse: Quo nomine DEO Opt. Max. summas, ut debeo, gratias ago. Ejus enim manifestâ ope e latronum manibus evasit, non solum in itu, sed etiam in reditu. Quod vero meâ caussâ tantum annisus es, Magnifice Patrone, sentio, quantum Tibi eo nomine debeam; ut et Magnifico Nobilissimoque Viro Dn. Udalrico Grundherro, Patrono meo optime, non semel de me merito; cujus paternam pro me curam nunc quoque vel in primis excubuisse, e proximis tuis cognovi, Caeterum quum tantis beneficiis, ut antiquo verbo utar, redhostiendis minime par sim futurus, licet totum me Vobis impendam; DEUM Vobis delego debitorem, qui procul dubio hanc Vestram beneficentiam large, suo tempore, remunerabit. Bene et feliciter vale, Amplissime Patrone, et harum festinationi (lator enim in ipso momento rursus me oppresserat) ignosce. Raptissime. Altorphii VII. Novembr. Anno 1634.

P. S. Nobilissimo ac Strenuo Viro, Dn. a Blansdorf, officiosissimam salutem ascribo. Utinam vel tantillum temporis suppeteret ad ei scribendum: Sed proxime.

Idem Eidem.

S. P. Non dubito, Amplissime et Consultissime Domine Pro-Cancellarie, Fautor et Benefactor aeternum observande, quin maximis et gravissimis in hoc perturbatissimo statu rerum distinearis occupationibus. Quo magis, ignoscas, oro, quod in tali tempore Consilium a T. Ampl. expetam meis rebus: Quod certe, nisi summâ urgente necessitate, nunc non facerem. Imminent hostes rursus hisce Noricae ditionis Opidis: Jamque de dedito Hersbrucco rumor hîc sparsus, verus ne an falsus, nescio. Quidam tamen eos, ut melius resistant hosti, vicinum montem occupâsse ajunt: Sed certe verendum est, ne propediem omne nobis, praesertim Noribergam, iter intercludatur. DEUS nostti misereatur: Teque Patrone optime merite, ac Rempublicam nosque propitius conservet? Bene ac feliciter vale. Raptim Altorphii 25. Feb. A. M DCC XXXIV.

P. S. Magnificum ac Nobilissimum meum Moecenatem Blansdorsium officiosissime resaluto, simulque indico, me, quamvis sedulo inquisiverim, non potuisse ejus ad me literas, (quibus ad proximas meas sese rescripsisse, et nescio cui huc iter facienti ad me perferendas dedisse significari mihi jussit) eruere aut indagare ullo modo.

Richterus Virdungo.

S. P. Clarissime Dn. Virdunge. Inter alia, quae calamitosissimis hisce temporibus animum meum affligunt, haut minimum illud est, quod Academiam ita languere video, neque remedium sufficiens humanitus invenire queo. Verum ubi desinit auxilium humanum, praesto futurum credimus divinum, id quod Tibi et toti Academiae ex animo comprecor. Quod ad inclytae Academiae literas humanissimas non ita pridem, manu tuâ exaratas, et sic hac quoque ratione mihi longe acceptissimas, nondum hactenus rescripsi, nolim vel negligentiae vel oblivioni imputetis. Absit talis erga Matrem venerandam filiae haut degeneris impietas. Quin, postquam, quae petiistis, ex parte impetrata animadverti, de reliquo vero etiam, quamprimum fieri poterit, promissionem accepi, de responsione verborum, ubi res quodammodo loqueretur, non adeo laborandum, mihi esse putavi: Praesertim semel iterumque a scriptione, quam cogitaveram, aliarum occupationum impedimentis revocatus. Interea tamen in meis ad Reverend. Dn. D. König, quasi prodromum praemisi. Vale, Virdunge amicissime, et, quod facis, nos ama. Dab. Noribergae 2. Martii 1635.

Virdungus Richtero.

S. P. D. Amplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Patrone summe observande. Exprimere verbis non possum, quantum me commôrint et eximia haec ac singularis Tuae Ampl. in matrem Universitatem Pietas, et erga me, quamvis immerentem, benevolentia simul et beneficentia: Quae quidem omnia e literis, heri mihi circa nonam nocturnam redditis, non fine lacrymis prae gaudio manantibus recognovi. DEUS Tibi benefaciat, Vir et Fautor ac Benefactor summe, ut et Nobilissimo ac Prudentissimo Viro, Dn. Ulrico Grundherro, etc. Curatori hujus Academiae optime merito merentique: A quibus equidem Domum hanc Musarum, ne prorsus corruat, secumque Rempublicam trahat, paene solis hoc miserrimo tempore fulciri arbitror. Caeterum de publicis alio tempore. Nunc filiam hanc meam mitto, ut reliquum salarii petat. Bene et feliciter Vale, Magnifice Patrone, et harum festinationi ignosce. Altorphii IV. Martii Anno 1635.

Idem Eidem.

S. P. Diu distuli ad Te scribere, Amplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Fautor ac Benefactor aeternum observande, praeter alias caussas, quod ipse quamprimum illuc ad Vos excurrere decreveram, si vel tantillum mihi commeatum dedisset valetudo. Sed, praeter catarrhos, quibus velut assignatus sum, ea subinde me symptomata exceperunt, ut tam imbecillum caussariumque corpusculum crudo huic et immiti, qui nos hactenus nimium quantum exercuit, aeri, sine praesentissimo vitae periculo, committere nequiverim. Nunc quoque diutina haec [gap: Greek word(s)] ita me in languorem dederat, ut vix hisce exarandis sufficerem. Interea tamen mala ingravescunt, et inopia me et familiam in dies acrius urget. Quo me igitur vertam? Hîc enim e pumice citius aquam expresserim, quam a quoquam incolarum, in hisce summis plaerorumque omnium difficultatibus et angustiis, quicquam nummorum: Frumentum vero, vel farinam vel panem denique, nisi repraesentatis nummis, nemo daturus est. Unde igitur vitam mihi meisque prorogem, nisi illinc subvenitur? Etenim spero, me eam Reipublicae Noribergensi (praefiscini dixerim) cum alias tum superiori praesertim hieme fidem praestitisse, ut cum meis perire non debeam. Caeterum de hoc coram, si DEUS volet. Te interim, Magnifice Patrone, quibus possum precibus, quâque debeo observantiâ, per omnia sacra rogo obsecroque, ne meam caussam (impudens sum, qui toties T. A. fatigem, sed ignoscas, oto, supremae necessitati) rursus apud Superiores agas, ne ab ipsorum Ampp. in hisce vere feralibus

angustiis deserar ac dejuver. Plura prae infirmitate vix possum, nisi ut salutem meam meorumque quam diligentissime Tuae Ampl. etiam atque etiam commendem. Si, quale spero et opto, responsum accepero, quamprimum filiam meam (dummodo paullo tutior videatur occasio) illuc mittam. Omnino tutius erit per cambium. Sed hactenus neminem hîc reperire potui, qui id mihi officii praestaret. Bene et feliciter vale. Altorphii Non. Jun. A. 1635.

P. S. Nobiliss. Blansdorfio, Patrono meo optime merito, plurimam et officiosissimam salutem ascribo.

Idem Eidem.

S. P. Magnifice Dn. Pro-Cancellarie, Fautor ac Benefactor aeternum observande. Valde animi pendeo, quorsum haec praesentia fluant, vel potius quorsum tandem erumpant. Adhuc enim hirudines istae loco huic inhaerent, et si quid reliquum est sanguinis, miseris incolis accolisque exsorbent. Quod si diutius fit; vereor, ne plaerisque, (praesertim qui non sunt dardanarii) re cum pulvisculo ablatâ, solum vertendum sit. Nam finis aliud atque aliud poscendi ab ipsis non fit, (ut heri ipse mihi Dn. Praefectus conquestus est) quum jam maxima pars et Opidanorum et agrestium ad incitas sit redacta. Prorsus eveniunt, quae metueram. Superiori enim hieme, quum haec ipsa futura prospicerem, magnopere contendi, ne hostile fraenum, inconsultu injussuque Superiorum, reciperetur, neve committeretur, ut hinc quoque intercluso commeatu civitas Noribergensis ad Augustanam famem redigeretur. Quae quidem res magnam apud non nullos invidiam mihi conflavit. Adeo enim stulti erant quidam, ut in sua manu fore dicerent, jugum, quod tunc subîssent, simulac vellent, hoc est, quum importato frumento sibi prospexissent, excutere: Quos jam stultorum magister eventus coarguit. Caeterum de hisce et aliis rebus coram aliquando melius, si DEUS voluerit, ac si valetudo, adhuc male cogitans, ac velut in vinculis me etiamnum habens, illuc ad Te excurrere me permiserit. Interea pudet me totiesque Tibi molestiam exhibere. Sed ignoscas, Te rogo, ultimis plane, quae me hoc aetatis circumstant et urgent, premuntque, miseriis. Equidem fortunam novercantem ab ineunte aetate, nescio an supra plaerosque mortalium expertus sum: Sed tamen, quantumvis mihi irata, alimenta tamen semper praebuit: Nunc senectâ, morbis miseriisque fractâ, ea quoque deesse incipiunt? Bene et feliciter vale. Raptim Altorphii die Laurentii, Anno 1635.

P. S. Nobilissimum Dn. Blansdorfium quam officiosissime saluto. Retulit mihi ante XIV. dies filia, quam Noribergam, negotii caussâ, miseram, illum

tunc male valuisse: Sed [gap: Greek word(s)] spem eo concepi firmiorem, quod interim nihil audivi.

Richterus Virdungo.

S. P. Clariss. Dn. Virdunge, Amice exoptatissime. Vix credes, quam ipse mihi succenseam, tuamque vicem cumprimis doleam ex animo, quod ad ternas tuas literas acceptissimas hactenus neque respondere, neque id, quod petis, vel potius jure tuo postulas, et ego etiam atque etiam cupio, effectum dare potui. Reipublicae ex diuturno bello intestino admodum languescentis calamitatis quasi secundinae, et exinde occupationes gravissimae pariter atque frequentissimae, quae me dies noctesque mancipem habent, huc usque, quod volui, impetrare prohibuerunt. Et quamvis literas tuas singulas aliis legendas dederim, ipseque causam tuam coram egerim pro virili, voti tamen, ut antea, compos hac vice nondum fieri potui, sed aliquantisper adhuc moram solutionis aequo animo ferendam significatum mihi fuit. At, inquis, venter caret auribus, et res ad incitas redactae omnem moram respuunt. Scio et fateor, doleoque vicem istam acerbissimam animitus. Sed eadem, si non graviora, etiam heic obstant publice, praesertim hoc tempore, quo solutionem tot mille aureorum vi pacis, quam scis, Imperii heri demum exsolvi oportuit. Non desinam tamen, mi Virdunge, pro Te laborare amplius, quantum et quotiescunque licuerit. Interim e re tua esse putârim, si ipse quoque, quantum egeas ad alios, perscripseris: Tum et ego, quicquid mearum partium, imo virium erit, porro quoque lubentissime addam, id quod per harum latorem, qui me nunc tertio interpellat, respondere Tibi volui debuique. Vale, et de animi hujus erga Te promptitudine nunquam dubita. Raptim d. 23. Augusti Anno 1635.

Idem Eidem.

S. P. Meministi, puto, Clariss. Dn. Virdunge, me, cum non ita pridem coram Altorfii confabularemur, inter alia mentionem fecisse, meditationum mearum sacrarum, quibus exulceratissimis nostris temporibus animum hunc, ob calamitates multiplices, haut parum nonnunquam ex immensa tristitia vacillantem erigere curae mihi est, et petiisse, ut conatus istos qualescunque, quos, multorum pietate atque eruditione praestantissimorum Virorum suasu, publice edi permisi, saltem ex parte perlegere et judicium tuum, quod, pro dexteritate et candore probe mihi cognito, merito maximi semper feci, paucis aperire velis. Ecce igitur pagellas istas impressas (plures enim, quia typographi opera lente procedit, nondum habeo) cum titulo et partitione libelli manuscriptis, quae

omnia, ut quando commodum Tibi erit, inspicere haut graveris, et vel uno alteroque disticho una excudendo, quid Tibi videatur, significes, pro amicitia nostra, quâ haut vulgariter mihi gaudeo, etiam atque etiam rogatum Te volo. A me nihil desiderabis, quod non pro virili effectum dare gestiam. Ex autoribus partitioni bonâ fide adscriptis perspicies, praeter studium colligendi nihil fere meum esse, sed omnia maximam partem Virorum antiquo recentiorum, qua publice, qua privatim de Ecclesia praeclarissime meritorum. Unde nihil est, quod praeter conatum promovendae pietatis vel tantillum gloriolae exinde mihi arrogem, multo minus aliud quicquam vulgo more aucuper. Mundi immundi ista sunt, a quibus me alienissimum esse unice exopto. Vale, et si quid respondere placuerit, fasciculum istum una remitte. Vale. Noribergae pridie Idus Octobr. A. C. 1635.

Virdungus Richtero.

S. P. Amplissime et Consultissime Domine Pro-Cancellarie, Fautor et Benefactor aeternum observande, remitto hîc pagellas impressas Tuae Pietatis. Ita enim jure appellem; quae me quidem animitus affecit. En hujus mei affectus testes versiculos, quos in languore hoc meo natos, rogo, boni consulas. Rursus enim valetudo fluxionibus infesta misere maleque me habet. [gap: Greek word(s)] , nôsti caetera. Bene vale. Altorphii XIX. Octobr. Anno 1635.

P. S. Saluto quam officiosissime Nobilissimum Blansdorfium, caeterosque Fautores et [gap: Greek word(s)] .

Idem Eidem. IN AMPLISSIMI ET CONSULTISSIMI VIRI DN. GEORGII RICHTERI, etc. DIGESTA PIETATIS etc.

QVum, RICHTERE, doces spirantia fundere vota,
Et dîae motu mentis adire Deum:
Vtque animos puros accendat Numinis ardor.
Quod jussit sanctas pondus habere preces:
Arma, quibus Furiasque fuget, dentesque retundat
Tartareos, animae suggeris, ecce, piae:

Idem Eidem.

SAlutem et quam felicissimum hunc annum novum, id est, [gap: Greek word(s)] animitus precor. Amplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Fautor et Patrone plurimum observande, et corporis et animi aegritudine urgebar etiamnum: Attamen quia paullulum, quam superioribus diebus commodior videbar, scriptionem istam ad Tuam Amplit. diutius differre non potui. Utinam vero haec cum aetate ingravescens mea valetudo non nunc prorsus imparem me faceret oneri isti, quod extra ordinem mihi imponitur, corrigendarum Orationum singulis (si fieri possit) septimanis hîc Altorphii habendarum! Fuit quidem tempus, quum adhuc juvenis et validus Herculem imitari possem in Augiae stabulo purgando. Nam me aliquando a meridie usque in mediam noctem corrigendae, nescio cui, Orationi assidere memini, tantum (salvo honore) stercoris exhauriendum fuit. Quae res me senem nunc et invalidum in hac perpetua gravedine capitis, tussi saevissimâ, catarrhis suffocativis, orthopnoeâ aliisque symptomatis, (quibus nuper [gap: Greek word(s)] quoque accessit) procul dubio ad mortem daret. Sed et hisce nugis impeditus Professioni meae Historico-politicae litare et sacrificare omnino non possem. Quanta vero hujus Professionis sit dignitas simul et difficultas, judices fero totius Europae doctissimos et clarissimos Viros. Nec Te, Vir Amplissime, fugit hoc ipsum, qui praesertim Lugduni Batav. D. Heinsio operam dederas. Eorundem de me et Commentariolo meo in Taciti I. Agricolam (quem novis Accessionibus locupletatum, si idoneum typographum nactus fuero, cum aliis scriptiunculis iterum publicare paro) judicia, quo minus hîc expromam, verecundiâ praepedior. Accedit huc, quod istud extraordinarium onus non mearum partium est, sed Oratoriae Professoris, quae provincia ante multos annos a me in M. Mauritium ac dehinc in ejus generum translata fuit. Huic vero sufficere debet, quod obtrudi mihi passus sum ante quadriennium vel circiter munus concinnandorum Programmatum, onerosius profecto quam fructuosius, et ad illius Professionem item magis quam ad meam pertinens. Nec tamen vel ipsum, vel quemcunque alium meorum Collegarum tam iniquum esse arbitror, ut suae Professionis commoda sibi fruenda, mihi vero tantummodo incommoda deleganda putet. Quod si alius excusat valetudinem oculorum et senectutem, quanto justius ego: qui morbis, miseriis, aetate fractus intra hos novem menses adeo hebescere oculis coepi, ut ad

lucernam amplius, nisi prorsus excoecare me velim, studere non possim. Sed et interdiu paullo minutiores characteres nimium quantum facessunt negotii legenti. Itaque pene dimidia pars librorum meorum mihi facta est inutilis, nisi forte specillum aliquod nactus fuero, quod hîc aliqua ex parte subvenerit. Jam et post unius et triginta annorum servitium, quidni [gap: Greek word(s)] aliquam potius merear quam novi oneris cum praesenti periculo vitae meae impositionem? Dardanarii nostri id moliuntur, ut Professores eos, quos jam ante ad incitas redegerunt, omnibus suis reculis et fortunulis eversos ad extremam mendicitatem redigant. Caeterum de hac barbarie quorundam Opidanorum alius et apud alios erit conquerendilocus. Interea si quae rursus vis bellica ingruerit, (quod, nisi pax mature coeat, profecto metuendum est) quaerant sibi alios deprecatores quam eos, in quorum gratiam bis huic Opido parcitum fuisse, nisi omnium, quos coelum tegit, ingratissimi simul et impudentissimi haberi volunt, diffiteri non possunt, et quos beneficio ab ipsis hostibus concesso per summum nefas spoliatum nunc eunt. Caeterum me longius, quam vellem, summus animi dolor, et qui ante duas septimanas in hac mea infirmitate, jacturâ vitae, mihi paenissime constitit, evexit. Redeo igitur ad Rhetorculos nostros, quos ut e Dn. Rectore et Tydaeo his diebus accepi, (his enim plerique eorum qua publice, qua privatim operam dant) discere prius oportet Grammatice, ac dehinc Latine scribere, quam ad Eloquentiae hoc studium et stadium aspirent: Alioquin hae recitationes Oratiuncularum ab aliis compositarum plus habiturae sunt pompae quam usus. Caeterum haec, ut dixi, mea curatio non est, et quibus possum precibus onus, sub quo succumbam, necesse est, etiam atque etiam deprecor. B. V. Altorphii III. Non Januar. Anno aerae Christianae vulgari 1636.

P. S. Salutem et felicem novum annum precor etiam Nobiliss. Dn. Blanedorfio, caeterisque illis Patronis et Fautoribus meis.

Richterus Virdungo.

SAlutem et in CHRISTO pacem, hoc est, malorum medicinam cunctorum bonorumque omnium fontem, hoc anno Tibi contingere, perpetimque fluere etiam atque etiam opto atque comprecor. Clarissime Dn. Virdunge, Amicorum exoptatisfime. Quot et quantis rationibus officium illud directionis, quod Nobilissimi Dnn. Scholarchae, juventuti Academicae in habendis Oratiunculis, quas vocant, circularibus necessarium pariter atque fructuosum arbitrantur, deprecatum iveris, ex literis tuis, III. Non. Januarii ad me datis, intellexi, ad quas, ut volebam, citius respondere labores concatenati prohibuerunt: Quam quidem excusationem meam solennem nôsti, et pro tua in amicitiam

nostram aequitate valere sinis. Non est autem, quod quicquam molestiae ex illa, quam dixi, directione posthac metuas. Nemo enim est, qui non excusatione istâ tuâ justissimâ lubens meritoque acquiescat. Neque animus fuit Nobilissimis Dnn. Curatoribus vel tantillum oneris novi Tibi imponere, quem tantopere de Academia nostra meritum quovis modo potius levatum atque honoratum unice cupiunt. Multo minus Professioni tuae Historico-politicae omnium, fatemur, gravissimae atque laudatissimae vel hac vel aliâ quacunque ratione remoras objicere volunt. Omni igitur hujus rei solicitudine liber, in utramque, quod dicitur, aurem dormies, et spartam, quam nactus es, ornare perseverabis. Porro, quo successu caussam Universitatis dilectus gener, Dn. Iberer contra Dardanarios vestros, homines ut imperitos, ita injustissimos, heic egerit, ad Magnif. Dn. Rectorem rescripsi, simulque obitum Schwenteri [gap: Greek word(s)] et ex eo jacturam Univerfitatis haut vulgarem deploravi, quo Te nunc brevitatis ergo remitto. Vale, Virdunge praestantissime, et nos, quod facis, ama. Raptim Noribergae XIV. Calend. Februar. A. C. 1636.

P. S. Literas et salutationes tuas mutuas ad Nobiliss. Dn. a Blansdorf, et me hinc inde, ut solemus, communicavimus, et perquam gratas habuimus.

Virdungus Richtero.

S. P. Magnifice et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Dn. Fautor et Patrone aeternum observande. Cum suffocationibus longe teterrimis per has aliquot septimanas colluctatus et in asperrimo frigore cum summa paene rerum omnium inopia conflictatus valde etiamnum languebam. Rogo igitur. huic meae breviloquentiae ignoscas, et ut filiae meae, ob hoc ipsum a me Noribergam missae, salarium labentis trimestris numeretur, pro more tuae erga me benignitatis allabores. Idem spero facturos Dominos Patronos meos ibi Nobilissimos et Amplissimos Dn. Scholarchas, etc. ut ne in tam necessario tempore deserar. Quo enim miseriarum redactus sim cum meis, filia indicabit, et plena studii voluntas mihi semper ostensa fuit. Bene et feliciter vale, Fautor optime merite, et hisce languenti manu exaratis ignosce. Altorphii 25. Febr. A. 1636.

P. S. Salutem officiosissimam Nobilissimo Dn. Blansdorfio caeterisque Maecenatibus meis adscribo.

Richterus Virdungo.

S. P. Clarissime Dn. Virdunge, Amicorum charissime pariter ac optime. Salarium Tibi debitum filia tua jam accepit, et spes est, fore, ut posthac Inclytae

Universitati certi reditus annui assignentur, quo singulis trimestribus salaria vestra rectius accipiatis: Quod Senatusconsultum ad optatum effectum perduci DEUS faxit! Suffocationes tuae et arthritis mea, quae iterum aliquot septimanas lecto me affixit, utinam exularent apud Indos! CHRISTUS JESUS, [gap: Greek word(s)] Opt. max. mentem utrique conservet sanam in corpore sano! Digesta meae Pietatis, quae filiae tuae dedi, ut pro amore tuo in DEUM singulari grata habeas, rogarem, nisi jam ante de animo tuo, tum in argumentum libelli, tum in me Tibi addictissimum constaret, idque vel ex carmine isto tuo, cujus gratia me Tibi obligatum profiteor, quo libellum istum honorâsti, in partitione Class. 6. cap. 29. videbis, quanti Orationes tuas faciam de annona, quas cum reliquis tuis omnibus, ut et carmina tua cuncta denuo publico dones, velim. Vale, et nos, quod facis, ama. Raptim 27. Febr. 1636.

P. S. Salutem Nobiliss. Dn. a Blansdorf adscriptam, hodie nunciari curabo, a quo interim mutuam adscribo, quia de hoc animi illius nullus dubito.

Virdungus Richtero.

S. P. Amplissime et Consultissime Vir, Fautor ac Benefactor aeternum observande, maximas ob missum muneris superiori septimanâ librum non uno nomine mihi longe gratissimum, et quem jure contra aurum aestimem, gratias Tuae Ampl. et ago, et habeo. Sed et pro caetera tua in me benignitate (cujus, quoquo me verto, vestigia agnosco et exosculor) ecquando referam gratiam? Nunquam, ut vereor; nisi animum hunc Tuae Ampl. devotissimum in solutum accipis. Optârim tamen quamprimum hujus mei in Te affectûs et observantiae publice testificandae occasionem et facultatem dari, et quidem, si typographum aliquem idoneum, qui suo sumptu mea excuderet, nancisci possem; rem minime procrastinarem. An vero Noribergae sit hoc tempore, quem eo nomine sollicitare possim, me latet. Halbmayerus enim ante quadriennium, aut praeter propter, id promiserat: Sed mox interventu armorum resimpedita est: Et paullo post, ipso morte intercepto, cum haerede per M. Brunonem frustra ante biennium eadem de re actum fuisse intellexi. Unde factum ut ne fidem quidem, quam dederam Nobilissimo Blansdorfio de Commentario meo etc. ipsi inscripto rursus publicando, adhuc liberare potuerim: Quod tamen nomen etiam expungere, idque quamprimum animo ardeo. Eheu, Martem Musis nostris infestum! Sed quid publicam Aten in hoc accuso; nec privatim de valetudine potius mea conqueror, quae me ex homine paene cadaver reddidit hactenus. DEUS misereatur, et Te, Amplissime ac laudatissime Dn. Pro-Cancellarie, arthritide tuâ (cui ex animo [gap: Greek word(s)] ) liberatum a morbis deinceps, caeterisque

malis immunem Reipublicae Scholaeque nostrae bono quam diutissime sospitem florentemque conservet! Bene et feliciter vale. Altorphii IV. Non. Mart. Anno 1636.

P. S. Quam salve, quaeso, nobis agit Nobilissimus ac de me optime meritus Patronus ille meus, quem supra nominavi. Metuo enim, ne et ipse Hygeîam hoc anni tempore parum habeat fautricem ob catarrhos etc. qui me quidem, DEI beneficio, nunc minus infestant et suffocant; sed [gap: Greek word(s)] tamen adhuc, praesertim nocturno tempore, valde urget et angit, ut interdiu quoque non parum hinc langueam.

Idem Eidem.

S. P. Mitto hîc, Amplissime et Consultissime Dn. Pro - Cancellarie, Fautor ac Benefactor aeternum observande, Praefationem Commentariolo meo in Taciti Agricolam (si idem Tuae Amplit. videtur) praefigendam. Siquidem, id Maecenati meo optime merito Magnifico Dn. Blansdorfio dudum pollicitus, fidem meam nondum liberâsse, nec nomen istud expunxisse, valde doleo. Caeterum haec temporum potius culpa est quam mea vel cujusquam alterius. Quid autem Dümlero animi sit, et an, inspecto libro, permaneat in sententia, suis sumptibus eum imprimendi, etc. cupio, quamprimum certior fieri. Porro, si placet, eum praelo subjici, Titulo Commentarii adjicienda erunt haec verba: AB AUCTORE, NUPER RECOGNITUS AUCTUSque. De Poematis Orationibusque scribam alio tempore, quum in melius ire ceperit valetudo. Nam et asthma et gravedo capitis adhuc valde me in languorem dabant: Sed et aegritudo animi non parum urgebat corpus, ob et morbum uxoris, et summam rerum domesticarum difficultatem, et importunitatem praesertim eorum, quibus hîc Altorphii ex necessariis caussis adhuc debeo. Quum enim antehac semper curârim, ut apud eos mihi esset fides, adeoque Genium meum meorumque potius defraudârim, quam ut non quamprimum aes alienum luerem; nunc idem a me in hisce summis rerum omnium difficultatibus putant fieri debere, quum sim exhaustus nummisque destitutus. Quod si igitur res ferrent Munificentissimi mei Patroni Nobilissimi Dn. a Blansdorfen,ut huic meae jamjam deficienti lucernulae (sicut nuper humanissime rursus promisit) oleum propediem infundere posset, tantumnon a limine mortis ab ipso me reducendum arbitrarer. At enim nimis quam impudens sim, si quid contra commodum ejus: Et tamen (heu quam durum telum es necessitas!) frontem perfricare cogor, ac rogare, ut Tua Ampl. suas quoque preces meis apud ipsum jungere dignetur.

Bene et feliciter vale, Amplissime Dn. et hisce languidâ manu exaratis ignosce. Raptim Altorphii III. Nonas Julias Anno 1636.

P. S. Num illîc quoque immite et turbidum coelum? Hîc continuae fere tempestates per aliquot jam dies noctesque saevierunt. Etiam proximo die Veneris inter continuum coeli fragorem grando dejecta est prodigiosae magnitudinis.

Richterus Virdungo.

S. P. Commentarium tuum in Taciti Agricolam, Virdunge Clarissime, Dümlero typographo inspiciendum dederam, antequam tuas cum praefatione ad Nobilissimum Dn. a Blansdorf, accepi. Ille praedecessoris sui Halbmayeri dissimilis, nescio quid excusationis praetendit, quo minus librum hoc tempore suis sumptibus imprimere possit. Tandem vero nervum, hoc est, pecuniam et impensas necessarias sibi deesse haut obscure fassus est, adeo quidem, ut typographiam omnem mox relicturum se dixerit, quandoquidem hoc belli tempore literae, et quicquid eruditionem literatorum sapit, frigere videamus. Nolui itaque homini obtrudere, quod neque voluntatis neque virium ipsius esse deprehendi, sed, illo relicto, cum alio, nempe cum Wolfgango Endtero, egi, qui et animum et vires de literatorum libris et per hos de bono publico bene merendi habet, is librum hac ipsâ horâ vespertinâ a me accepit, et, eo inspecto, paucos intra dies, quid sibi videatur, se mihi relaturum, promisit, hoc addito, nihil nisi ministrorum manus sibi deesse, ita ut ante hyemem vix initium facere possit. Quam moram nisi gravem habiturus es, non puto Viri boni operam nobis defuturam. Ubi igitur post dictam inspectionem certi quid statuerit, statim significabo. Interim epistolam tuam pariter ac praefationem Nobilissimo Dn. Maecenati, quem dixi, legendas misi, cum quo etiam pridie, antequam tuae mihi fuerunt redditae, de statu rerum tuarum pluribus contuli; qui non tantum, pro suo erga Te amore singulari, bonae mentis tuae sororem et fortunam novercantem animitus dolet, sed etiam pro liberalitate sua erga virtutem tuam atque eruditionem omni laude sublimiorem, florenos quinquaginta Tibi persolvet. Et quidem nunc statim per Nobilissimum Dn. Pömerum, Praefectum Oppidanum, ad quem ideo hasce literas inclusas exarari curavit, quibus redditis, summam illam pecuniae citra moram accipies. De hoc igitur oleo lucernulae tuae nunc infuso, ut modestissimâ elegantiâ et modestiâ elegantissimâ tuâ utar, etiam atque etiam Tibi gratulor. Neque dubito, quin plura additurus sit Evergetes maximus, ubi liber publicum videbit. Hanc enim summam promiserat, antequam tuas, ut dixi, acciperem, mihique affirmavit, nisi et ipse hoc tempore praeter solitum

aliis teneretur, ac Bellonae injuriâ reditibus suis honam partem careret, se etiamnunc statim plura additurum fuisse. Tu hac spe fretus illud, quod ipse nunc donat, pro tempore boni consules, et amplius quid porro quoque [gap: Greek word(s)] exspectabis. Vale, mi amicissime Dn. Virdunge, et a Dn. Patrono laudatissimo plurimum salve, tuamque et uxoris valetudinem cura. Dabam occupatissimus 6. Julii Anno 1636.

P. S. Et jam heic ab eo tempore, quo Altorfio discessimus, continuos fere imbres habuimus, et aliquoties magno misceri murmure coelum incepit, non tamen ut apud Vos, commistâ grandine. Hodie vero, ut et heri, major coeli serenitas affulsit. Quam clementiae divinae indicem porro quoque nobis concedat Numinis benignitas. Cui [gap: Greek word(s)] .

Virdungus Richtero.

SAlve, Amplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Fautor ac Benefactor aeternum observande. O gratas mireque opportunas literas Tuae Amplitudinis, quas nudius quintus, appetente jam nocte, accepi, tunc quidem, quum mei illud Euripidis lamentarentur: [gap: Greek word(s)] . Idcirco quasi coelo missam sospitatricem mihi meisque epistolam illam, simulque constantissimam hanc et Nobiliss. Blansdorfii et Tuae Ampl. erga me benevolentiam benignitatemque flens prope exosculatus sum. Deus Vobis, Patroni optime meriti Evergetaeque incomparabiles pro hac invicta vestra in afflictos miserosque pietate, benefaciat! Interim non minus conciliatori Tibi, Vir Amplissime, quam datori hujus muneris obstrictum me esse, sentio. Nam et cura ista ac labor, quem ob novam editionem Commentarioli mei cepisti, quem erga me sine fuco affectum, quamque in amore constantiam spirat! Deus Opt. Max. coeptis aspiret, ut tandem foetus iste meus, qualis qualis, lucem aspiciat, ne culpae et quidem non unius reus agar ab illis, qui temporum excusationem hactenus non admiserunt. Caeterum de hoc plura, quum, quae, inspecto libro, sit Dn. Endteri voluntas, amplius cognôro. Interim vale quam felicissime, Vir summe, Fautorumque columen, et hisce a nondum valente scriptis ignoscas, rogo. Raptisfime Altorphii III. Idus Julias. Anno 1636.

P. S. Uxor mea adhuc in morbo cubat: Sed spero [gap: Greek word(s)] , quod febris incipiat paroxysmis et temporibus variare. Hisce diebus ingens nos terror hîc afflârat adventantium ex diversis partibus, ut ajebant, Polonorum. Is rumor jam paene evanuit, ajuntque, eos iter retro convertisse. Faxit Deus, ut bonâ fide nos illos aqud J. Caesarem Tenchteros et Usipetes imitemur. Caeterum Vobis haec procul dubio exploratoria sunt.

Richterus Virdungo.

S. P. Nulla abs Te, mi Clariss. Dn. Virdunge, pro illo qualicunque officiolo, quod apud Nobilissim. Dn. nostrum a Blansdorfen, Tibi praestiti, mihi gratia debetur. Multo enim plura ac majora virtuti tuae et debeo, et in tuaespem gratiae debere cupio. Ipse etiam, quem dixi, Vir laudatissimus absque mea interpellatione sponte suâ, quae ipsius virtus est maxime insagnis, amorem in Te suum testatum ire gestit, quod quidem pluribus Tibi assererem, nî ipse animum Viri Magnifici candidissimum cognitum satis atque perspectum haberes. De libro tuo denuo edendo cum typographo Endtero ulterius egi, qui operam suam Tibi pollicitus est, et, post nundinas Lipsienses circa Festum Michaelis initium se facturum, recepit, ita quidem, ut circa alteras, quas Lipsia, sub auspicium anni novi, celebrat nundinas, absoluturum se opus [gap: Greek word(s)] speret. Dixit etiam mihi, se propediem forsan Hagenhusam iturum, quod ubi fiat, Te [gap: Greek word(s)] compellabit, et eadem de re coram Tecum conferet. Quod ne nescires, volui. Vale et a Nobiliss. Dn. a Blansdorf, plurimum salve, qui Te, quod hac vice ad tuas non responderit, excusatum se haberi rogat, proxime ad Te scripturus. Raptissime inter occupationes quamplurimas. Noribergae XVI. Julii Anno 1636.

P. S. Poloni, quos rumor fuit, Rhenum transiisse, et Franconiam petere, retro cessisse dicuntur, unde etiam terror injectus cessit. Tenchteri et Usipetes, quos Caesar praedandi frumentandique caussâ et Rhenum et Mosam transiisse scribit, haud inepte cum illis abs Te comparantur. Sed fabulae, quae eadem mutatis agitur personis, catastrophen laetiorem concedat DEUS, Imperator omnium supremus, cujus tutelae Te Tuosque commendo.

Virdungus Richtero.

S. P. Amplissime et Consultissime Vir, Fautor ac Patrone summe observande. Convênit me ante aliquot dies hac transiens Dn. Endterus, primoque ex me quaesivit, an recepissem Commentarium meum in Vitam J. Agricolae? Negavi. Tum ille, sese modo verba fecisse cum Universitatis typographo Scherffio, ut ejus operâ, suis vero impensis, imprimeretur ille liber, quem adhuc apud Tuam Ampl. haerere existimet. Illum vero nescio quae praetexentem abnuisse. Permirum hoc mihi visum de illo, qui praesertim toties ante hac operam suam ultro obtulerat. Caeterum ex praesente postea cognovi, eum plane propter et infirmitatem valetudinis et solitudinem quoque, ex quo semigravit a genero suo M. Brunone, huic provinciae imparem futurum. Sed et adjiciebat, Correctores probos Dn. Endtero non deesse putare, et praesertim Matthaeum

quendam, qui pulchre manum meam calleat, usui esse posse. De hoc igitur ejus responso ut certiorem Tuam Amplit. perque eam Dn. Endterum facerem uno alteroque verbulo, visum. Alioquin optatissimum mihi fuisset, ut hic Altorphii Dn. Endteri impensis excuderetur ille liber, quod ipse correctioni aliorum ultimam veluti manum addere quivissem. Bene et feliciter vale, Ampliss. Patrone, et festinationi ignosce. Raptissime Altorphii die 12. Augusti. Anno 1636.

Idem Eidem.

S. P. In ruborem me dedisti, Vir Amplissime, Fautor ac Benefactor aeternum observande, istos nescio quos pullos adeo large lauteque remunerando. Gratias igitur maximas ago habeoque pro isto Cretico anthosmia, quo vires languentis etiamnum non parum refici sentio, dum panem intingo. Ipse quid pro hoc et innumeris aliis tuis beneficiis nisi verba Tuae Ampl. rependam?

Nam frustra officiis contra certare laborem:
Semper erunt meritis inferiora tuis.

DEUM igitur Tibi, Patrone optime merite, debitorem delego: Is Te quam diutissime incolumem florentemque servet, omnibusque bonis augeat Reipublicae et Universitatis, bonorumque omnium bono! Raptim Altorphii pridie Calend. Septembr. Anno 1636.

Richterus Virdungo.

S. P. Ad binas Tibi, Virdunge Clarissime, responsum debeo, ideoque lentum deprecarer nomen, nisi officia non amicitiae negligentiâ, sed obstrepentibus cui is retardari nôsses. Atque hoc cum probe scias, mirari mihi contigit, cur silentium meum, et quod mihi comisisti negotium Endterianum pullis tuis expugnandum putâris, et quasi galli cantu stertentem me excitare. An vero [gap: Greek word(s)] permovere me voluisti, non ignarus, quod [gap: Greek word(s)] sed falleris, si me cum Philosopho illo trahis, qui, teste Senecâ, omnium dulcissimum accipere esse putavit. Quin potius illud mihi arridere persuasum Tibi esse debebat: [gap: Greek word(s)] , quod non tantum Philosophorum Phoenix, Aristoteles, sed etiam, juxta D. Pauli testimonium, quod B. Lucas refert, ipsa Patris Sapientia dixit. Quicquid sit, in aere tuo me esse sentio, tantum abest, ut, qui pullos dedisti, pro tantillo vini accepto gratiam ullam debeas, quam mihi non tam agere quam referre curae erit. Sed ad rem. Librum tuum Dn. Endterus ut primum recepit, post nundinas Lipsienses (quarum successus [gap: Greek word(s)] ) imprimet, quam operam Scherfium vestrum, cui ille sumptus et alia necessaria lubens suppeditaret,

respuere, una cum illo miror. Sed quid facias cum sene moroso. Operam dabit Endterus, ut et heic, quam fieri potest, liber emendatissimus prodeat. De mea opella nihil habeo, quod pollicear. Significatum enim mihi jam est semel atque iterum, fore, ut non obstante excusatione meâ Reipublicae nomine ad Conventum Ratisponensem abeundum mihi sit, quod multis de causis grave mihi accidit. Si DEO et Senatui ita videretur, mallem nunc domi haerere. Sed haec hactenus inter occupationes plurimas. Tu interim vale, et me, quod facis, ama. Dab. Norib. Cal. Septemb. A. C. 1636.

Idem Eidem.

CLarissime Dn. Virdunge, Amice inter paucos, annum hunc novum Tibi Tuisque ex animi sententia quam felicissime exoriri atque procedere, Teque nunquam non [gap: Greek word(s)] et valere, etiam atque etiam voveo, quod votum firmum faxit CHRISTUS JESUS [gap: Greek word(s)] , nostri caussâ in tempore natus, qui ab aeterno erat, hodieque est, et in aeternum erit apud Patrem DEUM, DEUS benedictus in fecula! Cum hoc voto proaemiali nescire Te nolo, Virdunge charissime, Endterum et nudius tertius et nunc hac ipsâ horâ de Tacito tuo apud me quaesivisse, num librum ad manus habeam; velle enim se jam facere initium, et editionem, quam antehac semel iterumque recepit, citra remoras ulteriores procurare. Ut igitur exemplar quam primum hodie vel cras ad nos mittas, rogatum Te per nos cupit, quod quin facturus sis, nullus dubito. Vale, et valetudinem tuam, quam non ita pridem afflictam cognovi, et dolui, diligenter cura. Raptim postridie Calend. Januar. A. C. 1637.

Virdungus Richtero.

S. P. Amplissime et Consultissime Vir, Fautor ac Benefactor aeternum observande, exosculatus literas, quas a Tua Amplit. III. Nonar. Januar. noctu primâ face accepi, statim rescripsissem, si per valetudinem aliaque impedimenta licuisset. Caeterum pro voto illo tum orthodoxo et pio, tum non tralatitios in me favoris igniculos jaciente, ecquid aliud reponam quam votum monetâ percussum simili? Nempe ut [gap: Greek word(s)] , propitius Te conservet, [gap: Greek word(s)] , non in hunc modo, quem cum maxime ingredimur et aufpicamur annum; sed in omnes, quotquot DEUS dabit, secuturos; nec solum conservet, sed et bonis omnibus augeat, qua temporalibus, qua spiritualibus sive sempiternis! Porro Commentariolum in Agricolae vitam pridie, quam tuas acceperam, M. Felwingero, Alumnorum inspectori, itidem a me nomine Dn. Endteri

illum reposcenti jam dederam, qui et confestim se, adjunctis suis literis, Noribergam ad ipsum typographum transmissurum ostendit. Quin igitur tempori librum cum Praefatione ad Nobiliss. Dn. a Blansdorf, etc. ille acceperit, nullus ambigo. Plura per orthopnoeam vix possum, quae nunquam pertinacius quam per hos aliquot menses contumax adversus omne remedium, noctu diuque, sine ulla paene intermissione, me vexavit, ut de aliis symptomatis taceam. DEUS misereatur! cujus gratiae T. Amplit. cum suis ex animo commendo. Altorphii VI. Eidus Januarii Annoaerae vulgaris 1637.

P. S. Hisce scriptis, venit ad me Inspector, et quid Tuae Ampl. de Praefatione ad Nobiliss. Blansdorfium videretur, ut primo loco poneretur etc. exposuit: quod omnino ipse quoque approbo.

Richterus Virdungo.

S. P. Pro votivo pignore tuo, [gap: Greek word(s)] , affectus tui in me indice longe mihi acceptissimo citius Tibi gratias dixissem, si, quoties Amicorum literis respondere cupio, arbitrii mei essem. Reipublicae enim dum servimus, liberis nobis esse non licet, quanquam haec demum vera libertas est, quemadmodum regnare est servire DEO. Quae animi mei promptitudo cum Tibi, amico haut e multis, probe satis, ut opinor, constet, non est, quod de morae excusatione admodum laborem, quam nec virtus tua a nobis postulat. Ut vero literis tuis jucundissimis perlectis statim grates debitas habui, ita nunc ago, quas possum maximas relaturus, quotiescunque occasio tulerit. Interim ut vota nostra mutua confirmet Filius DEI [gap: Greek word(s)] , clementiam illius divinam devote obsecramur! Typographi operae jam coeptae in excudendo Agricola tuo (quidni ita appellem, utpote qui Tibi non minus quam vel Tacito suo debet) sedulo atque recte procedunt, quod ut porro quoque fiat, pro virili curabimus. Sed haec ad tuas. Nunc aliud Te velim. Scripsit ad nos eruditissimus juvenis, Christophorus Adamus Rupertus, et de nescio quibus conqueritur sycophantis, seque non eleganter minus quam cordate ab illis maculis purgat, quas candori suo adspergi inaudivit. Eum cum Tu antehac, et ob rariorem humanioris eruditionis profectum, et ob morum integritatem haud frustra commendâris, nolim virtutes ipsius herbescentes sinistro ventorum afflatu detrimenti quid pati. Si quid igitur de actionibus istis, contra quas in foro Academico, ut audio, reus se defendit. Tibi constat, ut bonâ fide, quâ soles omnia, paucis, ubi vacat, certiores nos reddas, rogo. Neque dubito, quin autoritate tuâ, ubi opus erit, adjuvare velis illum, cujus innocentiam antehac assertam ivisti haut tralatitie. Nos querentem, quantum licuit, responsione animavimus. Vale, Literarum Decus Clarissimum,

et eum, qui se amore in Te vinci non patitur, ama. Noribergae XXVIII. Januar. A. C. 1637.

Virdungus Richtero.

S. P. Ignosce, Te obsecro, Magnifice Dn. Pro-Cancellarie, Fautor et Benefactor aeternum observande, quod scribendi vel potius rescribendi ad T. A. nuperas officio tam diu desim. Valetudo enim per has aliquot septimanas ita me non uno genere excarnificavit viresque afflixit, ut vix huic tantulo epistolio scribellando satis etiamnum sim. Ago autem habeoque gratias Tuae Amplit. quas animo concipere possum, maximas, quod tantae curae Tibi esse pateris editionem Commentarioli mei in Agricolam Taciti, in quo tamen imprimendo nescio quousque progressus sit typographus, aut quando sese putat absoluturum. Rogo igitur, ut Dn. Endterus uno alteroque verbo id mihi indicet. Interim, ne bellum recrudescat in his locis, valde metuo; et [gap: Greek word(s)] quaedam sparguntur. DEUS nostri misereatur! B. V. Raptissime Altorphii 10. Martii Anno 1637.

Idem Eidem.

SAl. officiosissimam. Magnifice et Amplissime Dn. Pro-Cancellarie, Fautor et Benefactor aeternum observande, assiduis meorum querimoniis ac lamentationibus incensus, quamvis aeger ac vix animam trahens, tandem stylum arripui, ut ipsorum potius voluntati quam meae morem gererem. Ego enim, si omnino stat Superioribus, ut in ista Contributione eodem loco ac jure habeamur e numero Professorum, et qui e quaestu aliquo opidano rem faciunt, et qui salariis vix suis famem propulsant, atque insuper morbis miseriisque adflicti misericordiâ alienâ indigent; nihil contra amplius hiscendum arbitror. At illi, nec mentem hanc esse Nobilissimi et Prudentissimi Senatus Noribergensis contendunt, et, Tuae Ampl. erga me favore freti, facile hoc onus longe nobis hoc tempore gravissimum, Te deprecatore, amolitum iri confidunt. Expresserunt igitur tandem his et similibus aures meas cum gemitu lamentisque obtundendo, ut vim verecundiae meae inferrem, tuaeque Amplitudini, (cujus parcere debebam gravissimis occupationibus) quantumvis invitus, molestiae onerique essem. Rogo igitur, ut datâ occasione (si modo spes ulla aliquid impetrandi superest) apud Summatum aliquem T. Ampl. in hoc negotio mihi adesse dignetur. In primis autem favere mihi arbitror Magnificum, Nobilissimum et Prudentissimum Virum Dn. Fürerum etc. Duum-Virum, qui et [gap: Greek word(s)] erga me suam, ut his diebus retulit mihi Dn. Iberer, nuper quum esset Noribergae, pluribus declaravit. Sive igitur ipso, sive quibus aliis e numero Procerum suffragantibus T. A.

sperat aliquid obtineri posse, ut meam meorumque salutem et incolumitatem per occasionem iis quam diligentissime commendet, enixissime etiam atque etiam oro. Haec vix praeter caeteram valetudinem longe miserrimam etiam catarrho et tussi saevissimâ vexatus. Bene et feliciter vale, Vir et Patrone summe, Altorphii 20. Aprilis Anno 1637.

Richterus Virdungo.

SAlut. et Officia. Mi Clarissime Dn. Virdunge. Dolorum meorum cumulum, quo me arthritis vaga, comitante malo hypochondriaco, ante bimestre excarnificare coepit, (ne haec calamitas esset sola) haut parum mihi auxit, quod et Te invaletudine affligi, et iniquo contributionis onere premi, semel iterumque intellexi, tum quod ad scriptionis officium ineptus ad priores tuas respondere hactenus nondum potui, sed ut malorum istorum remedia [gap: Greek word(s)] , ita Numinis clementiam pro statu utriusque feliciore supplex veneror. Hesternas tuas, quamprimum accepi, statim ad Nobilissimum Dn. Fürerum, Senatus Principem, quem non frustra Fautorem singularem laudas, cum commendatitiis meis misi, sicque caussam tuam egi, uti actam vellem, si ipse Patrono ad illud, quodvis obtinendum, indigerem. Et quanquam caussa est plane odiosa, et ob Senatusconsultum nobis contrarium, vix ac ne vix quidem moderatio aliqua hoc tempore speranda, tamen rationes, quas pro Te allegavi, non omnino absque effectu fore, confido. Praesertim, cum Fautor iste summus, heros incomparabilis, et heri vespere, cum tuas illi misi, et hodie mane, antequam in Senatum iret, per amanuensem, quem Tui observantissimum nôsti, mihi significavit, se diligenter rem curaturum. Faxit DEUS, ut laeto cum successu, quem singulis momentis nunciari mihi nunc expecto. Et forsan audiemus Senatum annuisse, antequam harum lator hinc discedat. Sin minus, ut primâ occasione, quid decretum sit, resciscas, curabo. Ob Senatusconsultum enim, quod dixi, hoc negotium non nisi in Senatu expediri potest, in quo et tuae, credo, et quas ego Romano more, hoc est, optimo, adjunxi, legentur. Haec interim nenescires, volui. Pro Agricola Tuo Taciti nuper mihi misso gratiam habeo maximam, nunquam non referre quum licebit promptissimus. Vale, Virdunge charissime, et valetudinem tuam cura diligenter. Raptim e lecto, cui me morborum reliquiae pertinaciores hodieque affixumtenent. Noribergae XXII. April. A. C. 1637.

Virdungus Richtero.

SAlutem et Officium. Invitissimus haec ad T. Amplit. scribo, tum ob occupationes tuas gravissimas, tum quod mihi semivivo nec manus nec mens apposita

sit ad scribendum. Ante horam ab Archigrammateo rursus schedulam accepi, quâ contributione etc. pro mea portione rursus exigor. Interim morbus pertinaciter saeviens ita me afflixit, ut de me jam conclamatum crederem, ac de pio ex hac vita miserrima discessu magis quam ulla alia de re sollicitus essem. Mei vero interim nihil omisêre, nec ulli pretio parserunt, ut mihi vitam prorogarent: Unde adeo exhaustus sum, ut nec aes alienum, quod per hanc valetudinem contraxi, magna ex parte luere possim, nec contributionem istam persolvere. Rogo igitur, quod si omnino spes ista, quo minus exigar etc. decollavit, ut certiores hujus meae necessitatis et ipse, et alii mei Patroni summâ observantiâ colendi, per Tuam Ampl. vel hisce, quamvis incomtis literis missis reddantur, quô subsidium pecuniarium decernatur. Id ego precibus pro Ampp. ipsorum incolumitate fundendis in hoc periculosissimo statu, et coeteris grati animi testimoniis pro viribus, si DEUS Opt. Max. vitam concesserit, nisi declarâro, ipse me luce indignum judicavero. Bene et feliciter vale, et vive, ô et praesidium, et grande decus meum; hisque ab aegroto vel semi-animi potius profectis ignosce. Altorphii XII. Junii Anno 1637.

Richterus Virdungo.

NOn abs re fuit, mi Virdunge Clarissime, quod contra exactionem contributionis, quâ opidani de novo gravatum Te ire volunt, querelam tuam reiterâsti. Ita enim factum, ut ad literas tuas denuo ad me scriptas, quâ cum occasione heri causam istam tuam aequissimam Nobilissimis Dominis Septemviris iterum commendavi, Dn. Praefectus mandatum Tibi tuisque parcendi (hactenus dilatum audio) vel nunc acceperit, vel certe cras accepturus sit. Qua de re plane certum Te esse volo, sicque omnino posthac molestiae istius Te securum esse jubeo, ita quidem, ut erga Praefectum ipsum literas istas Amplissimi Senatus tuto pro Te allegare, citra ullum metum possis. Quod superest, valetudinem tuam afflictissimam curabis diligenter, quâ Te vel elegantiorum literarum bono, quam optime quamque diutissime frui animitus etiam atque etiam Deum veneror. Vale igitur feliciter, et, quod facis, nos ama. Dabantur inter plurimas occupationes raptim Noribergae XV. Junii A. C. 1637.

Virdungus Richtero.

S. P. Quantopere me nudius quartus confuderit nuncius de obitu Maecenatis mei omni praedicatione majoris, vix est, ut verbis ullo modo exprimam. O vere nuncium horribilem! cui tanto magis et inhorrui, et ingemui, quod nullus omnino de adversa ejus valetudine rumor praecesserat. Itaque inexpectato ejus

malo, prorsus ut fulguritus, obstupui. Sed de illo quidem bene actum judico, imo vero optime, cui, ut omnino speramus, pie defuncto

Nos alia ex aliis fata manent miseros. Nam quod ad me attinet, cui non mors optabilior videatur tali vitâ? Si vita dicenda est tam diu infelicem animam inter tormenta trahere. Veruntamen Dei Opt. Max. immensâ bonitate et misericordiâ ita sum fretus, ut sperem, me meis mox redonandum, quamvis a plaerisque omnibus conclamatum, praesertim tam diuturno et adversus omnia, quae hactenus adhibui, remedia contumaci morbo. Bilis exundans omnes has creavit aerumnas mihi, ut nuper Tuae Amplit. amanuensi referre memini. Tuam vero, Vir summe et Fautor incomparabilis, in me ac meos humanitatem ac benevolentiam singularem qui satis praedicem? Qui proxime, quum hîc Altorphii esses, plane paternum in nos animum expromseris: Idcirco adhuc lacrymantes identidem ego et uxor reminiscimur tantorum meritorum, quantis et tunc et saepe alias nos cumulâsti, libenterque fatemur, si Parentes nostri reviviscerent, plura ac majora ab eorum erga nos benevolentia exspectare vix potuisse. Quare minime dubitamus, quin ubi primum commoda occasio, caussam nostram apud Superiores iterum acturus sis. In ista longinquitate gravissimi morbi, non me fugiunt summae angustiae aerarii: Sed quo in his summis meis miseriis aliorsum confugiam? praesertim spe tam benigne ultro ostensâ. Deus Vobis benefaciat, Viri et Patroni summi, ob hunc paternum, quem toties expertus sum, erga me ac meos affectum! Bene ac feliciter vale, Magnifice Patrone, et aegrâ manu exaratis ignosce. Altorphii 17. Julii 1637.

Richterus Virdungo.

SAlutem officiosissimam. Quantum vulnus inopinatus Blansdorfii nostri (heu! non amplius nostri) obitus animo tuo, Virdunge amicissime, inflixerit, facile cogitabit, qui, quam charus ipsi fueris, quod omnes novimus, non ignorat. Audivimus hac de re testimonium in funebri concione publicum. Et certe Patronum atque Benefactorem amisisti haut vulgarem. Sed vivit DEUS O. M. qui illum Tibi dedit, alium defuncti loco vel ex lapide suscitare potens. Feramus igitur, quod mutare nefas, et DEO vias nostras commendemus, ipse faciet. Apud haeredum, quos ille scripsit, Matrem heroinam Generosam et Illustrem Dominam Kevenhülleriam, Matronam sine pari, impetravi, ut ex bonis defuncti quinquaginta florenos numerari Tibi consenserit, quos jam per dictos haeredes filios, qui heri ob ritum depositionis, quam vocant, Altorphium se contulerunt, ut audio, accepisti. Sed et hoc Te celare non debeo, quod amicus quidam

in aurem mihi insusurravit, ultra florenos istos quinquaginta, etiam aliud honorarium expectandum Tibi fore, si defuncto p. m. solenni Oratione sive edi tantum cures, parentaveris, et illustrium haeredum nomini inscripseris: De quo quid animi Tibi sit, certiorem me reddes. Si ita visum Tibi fuerit, et tantum per vires invalidas licebit, illa, quae de vita defuncti ad hanc rem pertinent, citra moram ad Te mittentur. Nudius tertius literas a Gronovio, juvene literatissimo, accepi, qui Te salvere plurimum jubet, et nunc Lugduni Batavorum editionem Epistolarum Casauboni, Viri incomparabilis, singulari studio curat. Scribit, se nuper literas ad Te dedisse, et promittit diatriben suam in P. Papirii Statii Sylvas, quae ante mensem ex officina exiit, tuumque Commentarium repetitae lectionis in vitam Julii Agricolae videre satagit. Si exemplar Tibi ad manus est, curabo, ut accipiat. Vale, et Salve cum Tuis, et valetudinem tuam cura diligenter. Dab. Noribergae d. Festo Jacobi A. C. 1637.

Virdungus Richtero.

SAlutem officiosissimam. Ego vero, Magnifice Patrone, etsi perinfirmus adhuc, paullo tamen inpraesentiarum, quam hactenus, commodior et meliusculus cupio quamprimum nomen istud expungere, ut scilicet memoriae defuncti Maecenatis optime meriti diutius ne debeam, funebrem istam laudationem. Eapropter, quae de genere, de patria, ac parentibus, vitaque mortui huc pertinent, quamprimum mihi mitti desidero. Interim Tuae Amplitudini gratias ago habeoque, quas animo concipere possum, maximas pro hoc plane paterno in me mesosque affectu, meritisque maximis et plurimis. O fidem, constantiam, benignitatem in fovendo amiculo miram, vel potius hisce temporibus inusitatam; cujus, quoquo me verto vestigia agnosco et exosculor! Sed desino laudes in os Tibi. Animum tamen meum Tibi notum esse confido. Deus Opt. Max. Te salvum, sospitemque quam diutissime conservet, [gap: Greek word(s)] ! Raptim Altorfii 27. Jul. Anno 1637.

Richterus Virdungo.

QUae de vita, Parentibus, genere et patria Nobilissimi Dn. Blansdorfii, [gap: Greek word(s)] , ad laudationem illius funebrem, desideras, Virdunge amicissime, nunc demum mitto, non tam meâ quam illorum morâ, a quibus haec petenda fuerunt. Tu, quantum per valetudinem licebit, rem perficies, haeredibus testamento scriptis, quos nuper dixi, haud dubie gratissimum, neque Tibi infructuosum. Ad quem finem opera nostra in posterum quoque Tibi non deerit. De animi mei promptitudine non committam, ut quicquam dubitare Tibi liceat.

Fasciculus tuus ad Gronovium curabitur. Vale, raptim Noribergae pridie Julias Sextiles A. C. 1637.

Virdungus Richtero.

S. P. Mitto hîc, Magnifice Dn. Patrone, literas Dn. Gronovii, quas superiori septimanâ demum mihi redditas et subinde missas ad Clarissimum Dn. Rittershusium, ad quem maxime pertinere videbantur, ante biduum recepi. Ubi tamdiu haesitârint, (nam ante tres septimanas de iis aliquid inaudieram) ignoro. Cupit autem, (ut videbis) quam primum sibi rescribi. Sed hoc (ut spero) mox praestabit ipse D. Rittershusius, modo per valetudinem possit: Nam et ipse graviter jacuit per hosce complures dies. Me autem diuturna valetudo ita afflixit, ut hisce quatuordecim, et quod excurrit, diebus non homo mihi visus sim, sed cadaver, adeo morbus recruduerat! Itaque petitionem illam de iis, quae ad genus vitamque benignissimi illius [gap: Greek word(s)] Patroni mei Nobilissimi Dn. Blansdorfii pertinent, huc mihi mittendi iterare supersedi. Caeterum suo tempore et ipsius memoriae et voluntati Illustrium haeredum litabitur. Bene et feliciter vale, Vir Amplissime, Patrone summe observande, et hisce aegrâ etiamnum manu exaratis ignosce. Altorphii XIV. Augusti Anno 1637.

Richterus Virdungo.

S. P. Quae nuper de necessariis ad parentationem [gap: Greek word(s)] Blansdorfii aliorum morâ mittere non potui, nunc tandem mitto, utpote quae heri demum accepi: Et quidem illo modo theologico, quo in concione funebri heic sunt prolata. Plura haeredes Illustres nec ad manus habent, nec sciunt. Tu pro dexteritate tua parentationem adornabis, et quid pie defunctum deceat vel non, facile videbis: Quod ut commodâ valetudine perficias, diuque salvus cum Tuis vivas, animitus opto. Gronovii literas heic iterum mitto, qui propediem, spero, accipiet quae Clariss. Dn. Rittershusius et Tu ad eum misistis. Curata enim a nobis sunt diligenter. Vale Noribergae raptim XVII. Augusti A. C. 1637.

Virdungus Richtero.

SAlutem officiosissimam. Ignosce, Te obsecro, Amplissime et Consultissime Vir, Fautor ac Benefactor summe observande, harum literarum brevitati. Nocte enim superiori inter cruciatus et anhelitus gravissimos perpetuis vigiliis actâ, adeo me debilitatum sentio, ut longioribus exarandis par non sim. Quod superest igitur, quam enixissime etiam atque etiam rogo, ut hisce inclusas simul ac commodum videbitur, meo nomine Nobilissimo Amplissimoque Dn. Grundherro,

Scholarchae et Trium-Viro offerendas cures, eique negotium et salutem meam meorumque quam diligentissime commendes. Plura jam non possum. Proxime igitur. Interim vale quam optime, Patrone optime merite. Altorphii. Kal. Septembr. 1637.

Richterus Virdungo.

S. P. Clarissime et amicissime Dn. Virdunge. Ad literas tuas, quibus subsidium tuum annuum petiisti, prius quam re ipsâ gratificari Tibi liceret, respondere hactenus nolui, ne verbis duntaxat Tecum agere viderer, ubi facto opus esset. Occupationum etiam molestissimarum impedimenta, quae jam ante nôsti, illud, quod nolebam, quo minus etiam, etiamsi voluissem, potuerim, obstiterunt. Interea non intermisi, quoties licuit, causam tuam commendare, idque tamdiu, donec tandem subsidium illud impetrôrim, cujus moram, etiam quoad Dominos nostros, non tam voluntati quam facultati imputabis. De salario et tuo mox sequuturo spes mihi facta simul. Non est igitur, quod corporis invaletudinem animi aegritudine auctum eas; quin spera, dum spiras, et in Deo confidere, quod facis, quaecunque etiam facies in contrarium apparere videatur, strenue persevera. Ego certe nullam occasionem Te tuosque commendandi intermitto, illudque Tibi assevero, et Dominos Duumviros et Dominos Scholarchas Nobilissimos Vobis constanter favere juxta, atque rebus vestris afflictis condolere haut vulgariter. Neque intermittent illud ipsum porro quoque pro virili facto contestari. Vale, et, quantum per valetudinem licet, quam etiam atque etiam Te curare volo, quid de parentatione Blansdorfii sperandum nobis sit, significa. Raptim Norib. XXVI. Octobr. A. C. 1637.

Jacobus Bruno Georg. Richtero.

SAlutem, pacem et gratiam Domini nostri JESU CHRISTI perennem! Eunt ad Te, Vir Amplissime, Consultissime atque Excellentissime, faustis, quod opto, vialibus, septem primae laureae Philosophicae Candidati, juvenes ornatissimi. Quorum unus, qui Orator electus, hoc, quod literis hisce officiose observanterque rogaturus sum, omnium nomine modeste petet. Et quae mea in singularem tuam erga ordinem nostrum humanitatem et benevolentiam est fiducia, orando exorabit. Sero quidem illi veniunt, et, uti vulgo dici solet, post festum: Verum neque meâ neque illorum ipsorum culpâ. Nôsti, Vir faventissime, quae tubae, qui armorum strepitus nos interpellârint, eo ipso tempore, quando ad honores hosce petendos invitare debuissem moribus et eruditione

commendabiles adolescentes? Quam non uno vento agitata, conquassata, et tantum non decumanis fluctibus et procellis obruta Academiae hujus navicula? In qua cum starem, saepe mihi tanquam infelici naviculario in mentem venit illud Pindari: [gap: Greek word(s)] , destituto vento secundo, quantas et fortunae et temporum videmus mutationes. Nunc quae sint tempora, qui venti, mihi, homini in pacis artibus inque Musarum circulis occupato, non adeo notum est. Neque meum esse arbitror haec curiose rimari, quin potius omnem, quae nocere possit, fortunam, omnes motus et procellas a magna illa inclytae Reipubl. Noricae navi atque cymbulâ hac sua Academia votis humilibus ardentibusque deprecabor. Interea tamen cum desideria optimorum adolescentum mihi nota essent, et pridem cogitarem de illo Themistii Philosophi et Oratoris Euphradae, qui in Oratione pro gloria Philosoph. Constantii Augusti ita ad Senatum: Num si debito Vos defraudare velim, jure mihi Philosophi nomen tribuere videbor? Lentum quam malum nomen videri malui: Et de consilio et consensu Spectatissimi Ordinis nostri, ante duarum hebdomadarum dies, eos, qui suo merito sperare possent, ad petendos dictos honores invitavi. Et hi quidem adolescentes, more usitato, per Clariss. Collegii nostri testes mihi commendati; quos et Tibi, Vir Eminentissime, de meliore nota commendo, enixe orans et obsecrans, ut non modo benigne cos audias, sed et mihi potestatem tribuas, quâ ad consueta examina admitti, audiri et, si recto steterint talo, Bacularii creari et publice renunciari possint. Pro quo beneficio Tibi, Vir Magnifice, Clariss. Dnn. Collegarum nomine gratitudinem, observantiam et cultum sancte polliceor. Vale, Vir humanissime, et petitioni huic meae pondus inesse jube. Dabantur Altorphii d. 2. Februarii Anno post Chr. natum 1632.

Richterus Brunoni.

SAl. et pacem a Domino nostro JESU CHRISTO, [gap: Greek word(s)] . Septem istos juvenes ornatissimos, quos, ob morum honestatem et liberalium artium studia indefessa, ut Candidatos primae Philosophiae Laureae mihi commendâsti, Vir Spectabilis, a prandio hodie audivi, prius enim per negotia Reipublicae non licuit. Eorum vota et literae tuae et ipsi illi coram luculenter mihi declarârunt, et quidem sat cito, quia bene satis. Eo autem lubentius desiderio vestro satisfaciam, quo majorem laudem merentur, qui inter Bellonae turbas pertinacissimas Musarum dignitatem sartam tectam conservare annituntur, quod etiam media inter tympanorum murmura licere, Tu aliis signum tollendo demonstrare persevera. Audacius enim contra ire decet, cum Martis nepotes bonis literis vel vim inferre vel interitum minari animadvertimus. Gaudeant illi armorum strepitus,

DEI fiduciâ fretis et in muneris statione permanentibus, laus sua et praemia [gap: Greek word(s)] nunquam non constabunt. Utigitur juvenum, quos dixi, conatibus honestis adsis, in profectus eorum cum Clarissimis Collegis tuis examine consueto inquiras, et ubi dignos eos deprehenderitis, primam Philosophiae Lauream, et, quae eam comitantur, praerogativas illis tribuas, atque sic Philosophiae Bacularios publice eos renuncies, vigore muneris, ab Amplissimo Reipubl. Senatu et Academiae Curatoribus mihi demandati, potestatem Tibifacio, non dubitans, quin quae Leges Academicae requirunt, et Tu, Vir humanissime, ex officio observaturus sis, et illi examinandire ipsâ demonstraturi. Vale, Dabam Noribergae d. 3. Februarii A. C. 1632.

Bruno Richtero.

SAlutem cum observantia et officiis debitis. Etsi nunc quoque satis audacter facere videor, Vir Amplissime et Consultissime, Pro-Cancellarie dignissime, Domine et Fautor honoratissime, quod literulis meis Te interpello: Tamen dum et tempus et officii ratio admonet, ut in publ. negotio opem et benevolentiam tuam rursus implorem, mihi propter catenatas occupationes tuas intempestivo interpellatori veniam dabis, spero. Ipsi quatuordecim dies sunt, quando pro more ad petendos summos in Philosophia honores publice affixo programmate invitabam adolescentes et juvenes modestos et eruditos, qui insignem MAGISTERII titulum et honorem illum suo merito ambire famamque illam publ. cum laude sustinere possent. Et eam quidem in spem commendati mihi a Clariss. atque Doctissimis Dnn. Collegis meis tredecim hi juvenes, quorum unus et sua et reliquorum competitorum vota et desideria Tibi, Vir Eminentissime, eâ, quâ par est, reverentiâ et modestiâ exponet, quorum haec summa est, ut benigne mihi concedas, quo omnes et singuli hi juvenes ad consuetas probationes et examina admitti, et, si recto steterint talo, testimonio publico ornari, et Philosophiae Magistri renunciari ritu solenni possint. Quae ipsa jam mea quoque est officiosa petitio, in primis cum de plerisque mihi constet, eos cum magna laude personam hanc ornaturos. In aliquibus mediocritas satis fecerit, quam fortassis satis parati sunt, qui ad Christi Prophetarum et Apostolorum Sapientiam diviniorem illam et sublimiorem indefesso cursu pergant. Utrisque facilem Te praebebis, Vir Excellentissime, et quae singularis tua erga Ordinem nostrum est humanitas et benevolentia, optato responso nos beabis. Quam fidem benevolentiam Tuam juvenes isti gratâ mente agnoscent et depraedicabunt: Quin et Ordinem Philosophicum novo beneficio Tibi devincies. Vale, Vir faventissime, Reipublicae, Patriae Musisque Altorphinis

diu superstes. Dabam in Museo d. 26. Maji Anno post Christum natum 1632. Altorphii.

Richterus Brunoni.

S. P. Ex hesternis literis tuis, ut et, quae juvenes isti 14. modestiae atque eruditionis laude commendati per oratorem doctum et disertum coram apud me perorârunt, quid a me petatis, luculenter intellexi. Isti voto vestro ego et ex munere mihi demandato, et pro meo in Philosophiam amore haut vulgari lubens meritoque annuo, et quidem non absque admiratione cum gaudio quodam conjuncta, quod Numinis providentiâ singulari, ut ego quidem arbitror, accidit, ut inter tot damna bellorum publica, quae doctos cum indoctis diminuunt valde atque consumunt, tantus tamen Candidatorum numerus sese offerat, quantum ego, ullo pacis tempore, in Athenaeo nostro non memini. Neque fortassis frustra erit, quod nuperorum Baculariorum laurea prima ad tempus per crudeles Martis nepotes dilata nunc Magistrorum laureâ supremâ aucta reddatur duplo, ita nimirum omni animi contentione Minervae alumnos niti decet, ut quod temporis morâ Musarum honori deesse videri potuisset, quantitate novâ quasi resarciendo adimpleatur. Non possum igitur non petitioni tuae honestissimae deferre, ac proinde Tibi, Vir Praestantissime, potestatem facio, ut cum Clarissimis Dnn. Collegis tuis, Philosophis, Viris mihi amicissimis, in juvenum istorum 14., quos dixi, studia pietatis atque Philosophiae modo, quo par est, et leges nostrae Academicae praescribunt, inquiratis, et, si eos dignos supremis humaniorum artium honoribus deprehenderitis, in publicum ad capessenda meritorum praemia consueto tempore sistatis: Quod ut feliciter et absque Bellonae remora in honorem DEI Ter Opt. Max. et Ecclesiae atque Reipubl. emolumentum, ut et Candidatis istis omnibus et singulis prospere eveniat, atque pulchre succedat, etiam atque etiam ex animo voveo! Vale Amice acceptissime. Noribergae d. 28. Maji Anno Christi 1632.

Bruno Richtero.

SAl. et pacem Domini nostri JESU CHRISTI! Salvos ad nos rediisse captivos captivasque reliquos, excepto unico Dn. D. Noesslero, Pro-Rectore Magnifico, cujus reditum tot bonorum desideria exoptant, ex nuperis generi dilecti literis Te jam ante certiorem factum existimo, Vir Amplissime, Fautor honoratissime. Redierunt illi et corpore et mente, quae nostra erant vota, salvi: Sane praesentissimo Dei praesidio eas munitas et servatas fuisse prorsus mihi persuadeo; sine quo si fuissent miserae, nescio quid non perpetrâssent impurissimi isti nebulones. DEO itaque immortali immortales agimus gratias, qui ex unguibus

harpiarum istarum nos eripuit, in quos qui deveniunt, aut sanguine aut grandi lytro suam luunt innocentiam, vel potius culpam illam, quâ DEUM nobis reddidimus infensum. Diu est, quod hiantes isti corvi per mediam Germaniam, patriam nostram dulcissimam, artium quondam nutriculam celebratissimam, volantes, sanguine et lacrimis pauperum pascuntur, quorum vindex erit DEUS. De Pro-Rectore nostro nihil audimus praeter ea, quae prodigiosae, ut cum Poeta loquar, vel potius dubiae fidei N. perscripsit: Dn. D. Noesslerum opinione nostrâ mitius tractari. Tubicinum caduceum salvum Noribergam rediisse speramus, modo juris gentium gnara fuerit gens barbara et immanis. Sed fortassis plus satis de his, quae Tibi, Vir optime, lectu ingrata et mihi memoratu luctuosa sunt. Unicum restat, Vir faventissime, quod nunc etiam atque etiam Te rogo sciscitorve: Ignosce liberius interpellanti. Appetit, quod nôsti, tempus, quando mihi non modo de argumento oratiunculae, sed etiam de aliis ad solennitatem renunciationis Magistrorum futurorum cogitandum est. Et quia tot nunc interpellant milites, nec locus, nec tempus, alius panegyri destinatum, satis nobis commodare videntur, tribus, quaeso, verbis ad me perscribi jube, quid hac de re Nobilissimi Scholarchae captent consilii. Retulit mihi hodie Dn. D. Dinnerus, et reliqui JCti, etiam in sua Facultate honores summos petere vel potius suo merito expectare duos Viros praestantissimos Dn. Baumgertnerum et Dn. Schillerum U. J. Candidatos qui antehac in probationibus inque Disputatione inaugurali bene stetisse dicuntur. Utramque renunciationem ubi et quando fieri velint Domini nostri Magnifici, ut me edoceas, rogo. Teque, Vir Eminentissime, cum tota Domo divinae protectioni fideliter commendo. Dabam in Museo d. 17. Junii Anno 1632.

Idem Eidem. [gap: Greek word(s)] !

PRodierunt tandem in lucem panegyrica nostra, Vir Amplissime et Consultissime, Fautor et Promotor aeternum colende, et ni fallit opinio, [gap: Greek word(s)] . Id enim operam mecum dedit Rev. Dn. D. König, Compater meus honorandus. Non dubito tua, Vir Eminentissime, et hujus quoque felici sidere! De meis quid sperandum vel metuendum, nondum constat. Forte Themis obliquis metuebitur hirquis, cui tamen longae Deae a me nunquam male! Vivunt interdum Doctores, qui in luce Academica versari non patiuntur Magistellum, nisi [gap: Greek word(s)] , quem pro arbitrio, si possunt, tractant et premunt. Sed enimvero haec premenda tantisper alto animo, donec in nervum erumpat livor, ubi palam testabor, si opus fuerit [gap: Greek word(s)]

[gap: Greek word(s)] , hac editione nihil aliud quaesivisse, quam ut adolescentes studiosi haberent proceleusma sive incitamentum, Evergetae vero mei gratae mentis hostimentum vel potius debiti mei syngrapham. Quae in praefatione vel Epistola dedicatoria mea ad complendam paginam addita sunt, neminem, nisi judicem valde iniquum, offendere poterunt. Generalia sunt, nihil ad Titium vel Sempronium. Nemo est ni fallor, ex omnibus Dnn. Professoribus Publicis (dicam sinelivore) qui tam tenue habeat salarium quam ego in pari cum aliis labore. Impar tamen ad ferendum annonae excandescentiam. Nisi odiosa foret Magnificis Dnn. Duum-Viris cantilena vel petitio, Te intercessore, Vir faventissime, tentarem aliquid libello supplice, fortassis justâ condolentiâ, si non aliâ caussâ moti vel subsidii vel auctarii loco aliquid darent. Qua in re propediem, cum in urbem venero, tuo mihi opus erit consilio. Certe antehac utrumque, in primis Magn. et Nobiliss. Dn. Andream Im Hof, Patronum habui faventem optime. Fortassis et operâ Nobiliss. Dn. Pömeri, qui est a Secretis Duum-Viralibus etc. eruditissimus ipse eruditorum Fautor, aliquid impetrarem. Si fert occasio et patientia Procerum illorum benevolâ intercessione juva, en fidem! non feceris immemori. De redemptione [gap: Greek word(s)] nostri pene despero, non tamen desperante Consultiss. Viro Dn. D. Agricolâ, qui, ni fallor, amotis arbitris et periculi vel damni ejusdem sociis, sibi, si potest, vigilabit. Verum non permittent inclyti Domini nostri, ut excludamur, quibus forte constat de sententia Serenissimi Regis gloriosissimae memoriae Herois etc. pro rata nos participaturos de futuro hoc, si quod sperandum iterum commodo. Sed quid hisce jam Te detineo, Vir optime? Vale diu patriae Tuisque meisque superstes! Altorphii in Museo d. 26. Januarii Anno 1633.

Idem Eidem.

SAlutem cum observantia debita. Adamum Staden, juvenem ingenuum eruditumque, qui has Tibi, Vir Magnifice, Domine et Patrone meritissime, exhibet, vel Parentis in arte sua celeberrimi, nomine diligis, scio: Ut autem eundem et suo merito ames, si opus est hoc rogare, vehementer etiam atque etiam rogo. Neque enim ille paternam solum artem, sed et nostras egregie didicit, deditque nudius tertius specimen publicae eruditionis haut contemnendae. Exinde de Parentis et Patronorum, ni fallor, consilio ad facultatem Juridicam aspirat. In quo conatu eum stipendio Nobiliss. Dnn. nostrorum indigeat, Tu, quaeso, Vir eximie, verbo, si fert oceasio, adolescentem in spem meliorem natum juva, quo non modo honestissimus Parens ex reliqua sobole in hoc praecipue Senii delicias, sed et Respubl. vel Scholae aliquando sibi habeant Organon salutare.

Ego, ut intelligis, eundem valde amo, dignumque optimorum Virorum amore judico, ideoque et Tibi ipsum tanquam meum commendo. In materiis, uti vides ad castra Tulliana, idque ex praescripto Legum Dominorum nostrorum, transimus, sed ita, ne desertores Lycei Aristotelici videri possimus. Ideoque quicquid Clarissimi Virorum D. Scherbius, Giphanius, Piccartus, vel potius quicquid erudita Graecia in hoc genere condidit, grata [gap: Greek word(s)] in usum [gap: Greek word(s)] philosophantium conjungimus. Probavit hoc meum studium non nemo in hac Universitate Doctor, quod mirabar. In quo tamen judicio etiam atque etiam videndum, ne, quae Medicorum alias cura est, in oculis meis humor sit, qui majora mihi mea exhibeat, quam revera sint. At enim haec bonâ conscientiâ fretus testor, me nullo alio consilio haec suscepisse, quam ut salivam moverem adolescentiae studiosae meisque auditoribus, quibus ex officio, et, ut dixi, ex Lege Ciceronis officia interpretor; utque relictis putidis Scholasticorum lacunis et turbidis recentiorum nonnullorum rivulis, ad limpidum Philosophiae castae fontem per laudatas dicendi artes assurgeret. Hoc meum votum, cui ut par sim, Deum ex animo veneror. Sed enim et hoc nunc mihi cogitandum, quomodo Tibi, Vir eximie, Inclytisque Reipubl. Noricae Patribus ex debito vel saltim facultate meâ redhostiam. Fecissem primo die, nisi ruminanti mihi beneficium in tempore exhibitum ex die in diem videretur majus. Videbo tamen, an aliquid praestare possim tantis meritis non omnino indignum. Salsâ molâ litandum, sithus domi non fuerit, facetiarum Magister me pridem docuit. Si gratiam Gratiae et Musae denegaverint, muginabor, quod in triviis blatit Menalcas, modo agnoverint Evergetae, me nunquam fuisse ingratum. Vota secunda optimae viduae G. ut vere secunda sint et Sponso et Sponsae, ex animo precor. Nisi enim praesagium fallit, rata erunt ex parte contrahentium suffragioque eorum, quorum interest consentire. Vale, Vir eminentissime, quemque semel amare coepisti, amplius patrocinio dignarine desine. Salvento, quotquot in domo vel extra eandem mihi studiisque meis favent. Altorphii dabam festinans in Museo d. 14. Octobr. Anno 1633.

Idem Eidem.

SAl. cum observantia. Diu cogitavi de argumento, quo commode Magnificis et Munificentissimis Dominis nostris gratias agerem, et sub manu erat [gap: Greek word(s)] vel comparatio duorum magnorum Principum, Gustavi Erici avi cum Gustavo Magno nepote, utrique victoriosi et gloriosi. Memineram enim me legere in Saxonia Chytraei, at cujus Viri! lib. 9. singulari DEI ductu priorem illum in patria hoc egisse, quod posterior in Germania etc. Et hanc quidem

commemorationem, non tamen sine T. A. consilio, praedictis honoratissimis Dominis meis inscripsissem. At enim sunt causae, quae in isto me proposito impediunt. Ne vero necessarium gratitudinis officium neglexisse viderer, bucolicum [gap: Greek word(s)] hostimenti loco exhibeo. Placuit enim Cl. Dn. Virdungo meo, cujus fides et eruditio Tibi, mihi aliisque satis perspecta; nisi forte aliquid datum affectui. Me enim ut filium amat candide et constanter. Utut vero fuerit pinguius hac tempestate hostimentum, promi non potest ex fundo [gap: Greek word(s)] , ex quo, ut Ennius quondam scripsit, ipsa egreditur calamitas. Imo, quod tristia signant praesagia, ingreditur. Quae, ni fallor, ratio est, quare praedictus Dn. Virdungus hactenus de tua Oratione nihil responderit. Sibi, ut colligo, et Universitati valde metuit. An vero frustra hoc? cum adeo ipsi hostes Herois illius gloriosissimi virtutes non sine praeconio agnoverint? sic sumus homines ridente herâ fortunâ securi nimis, novercante meticulosi. Quanquam nunquam isti nostro bona mens desit, et in multis aliis vidi, quam arcte teneat illud Socraticum: Non moveri. Stateram Eryci Puteani reddidit, egitque gratias plurimas, quam una cum versiculis meis accipies. Et horum quidem si plura exemplaria pro amicis, qui non abhorrent, admitteres, darem libens. Epithalamia Dn. Sponso (quem plurimum cum dilecta gaudere jubeo) tempestive mittentur, dabo operam, ne quis sit in mora. Faveat DEUS votis secundis! Dn. Wolffg. Francum, qui est a Secretis Academicis per literas rogavi, ut versiculos meos cum Epistola Magnif. Senatorum Ordini exhibeat. Fecerit haut dubie libens, cum mihi meisque totus faveat. Spero alios me et in posterum benignos habiturum Magnif. Dnn. nostros propter Te Mecoenatem, imo Parentem. Quem, ut et Nobiliss. Dnn. Ordinem DEUS conservet incolumes, donet vitam prolixam, et felicem consiliorum successum! Vale, Vir faventissime, divinis auspiciis cum tota domo incolumis etc. Dabam festinans in Museo 3. Non. Novembr. Anno Christi 1633. Altorphii.

Idem Eidem.

S. P. D. Amplissime Dn. Pro-Cancellarie, ipsi vix quatuor dies sunt, cum seriis Te negotiis devinctum coram interpellarem. Ecce Tibi denuo meae, me ipso minus verecundae, interpellant literae. Tua certe humanitate invitatae ad Te crebro ire gestiunt, etiamsi scribendi argumentum novum non sit praeter illud, quod de inopia mea pridem Tibi innotuit. Equidem de propensissima Dominorum nostrorum voluntate nullus dubito, quam adeo mitissimâ responsione ad nuperam petitionem meam declarârunt, tamen ne memoria ipsorum propter contiguas easque difficilimas occupationes effluam, tuâ adhuc intercessione mihi

opus est. Nôrunt ipsi, qualia nunc, proh dolor! sint tempora, quamque curta mihi supellex; imo quanta in fundo meo calamitas! Agnoscunt Sapientissimi illi Philosophi nostri oraculum [gap: Greek word(s)] . Prudentissimo itaque consilio suffragioque benigno, post varias miserias et curas meas, antevertent, spero, confidoque, ne in mentem mihi veniat illud Oveni Guntheri, Philosophi Aristotelicae quondam Professoris in Academia Julia: Cum aliarum Facultatum Professoribus de affluentia rerum omnium tam vitae usum cultumque continentium, quam personarum dignitatem illustrantium affatim prospectum sit, solius Philosophiae cultoribus ita tenuis deputatus est victus, ut lautiore conditione stipularum lectrices, aut testas et ollas divaricatis cruribus totam torquendo culinis celebrantes vivere videantur, quam qui animi vigore foras eminentes veritatis et justitiae perquirendo momenta rei cujusque optimae in vita ponunt fundamenta, nec aliudquicquam contendunt, laborant, etc. ut ignor antiae et pravitatis evulsis radicibus sibimetipsi restituatur homo. Unde paulatim liter as negligi, paullo post scholis, omnino excludi, et una vum illis, quidquid est uspiam in universa humanitate, praeclarum existimatur, collabi continget. Haec quidem Vir ille doctissimus haud paullo confidentius pro veritate locutus. Mihi quidem [gap: Greek word(s)] praeclara semper visa virtus est; sed tamen necessitate cogente una cum aliis adversus famem, quâ non potest atrocior esse hostis ullus, arma movenda, non quidem ferrea, sed placida et philosophica, qualibus et ipsa se vinci, patitur humanitas. Et ita quidem vinci Tibi, Vir eminentissime, et ipsis Nobiliss. Dominis nostris honorificum erit, et ad aeternam famam gloriosum. Vale Reipublicae et Universitati incolumis, semperque foelix, Vir faventissime, et calidae magis, quam eruditae scriptioni ignosce. Altorphii VII. Calend Maji Anno Christi 1634.

Idem Eidem.

ANnare et perennare feliciter! Veteris formulae votum hoc in ipso plurimorum malorum, qua publicorum, qua privatorum quasi incendio per gratiam et misericordiam altissimi repeto; quaeque odiosa, dira, tristia, infortunata, deprecor. Grata vero laeta, salutaria, amica, Tibi, Vir Consultissime, Patrone honoratissime, tuisque imo omnibus omnino Ordinibus DEO gratis, Ecclcsiae, Reipublicae, Scholis ex toto corde opto et precor! Pridem hoc fecissem coram (eram enim nuper in urbe) si tempus quod propter festinantes comites solstitiumque hyemale vix uni et alteri negotiolo expediendo vel efficiendo sufficiebat, permisisset. Abusus utique fuissem iterum tuâ humanitate, quâ occupatissimus ipse semper me saepe interpellatorem intempestivum non solum admittere,

sed et indignum omni officio dignari consuevisti. Quam quidem facilitatem et benevolentiam tuam, Vir optime, erga me singularem tacitus ruminor, meamque ipse interdum audaciam indecoram damno. Ante bimestre vencrant mihi literae nomine Nobiliss. Dnn. Scholarcharum ad me perscriptae, quibus evocabar in urbem. Quando vero eo ipso tempore nos Altdorfenses in praesentissimo versabamur periculo, ita ut civium alii trucidarentur, alii caperentur, veniam emansionis et morae humiliter precabar. Quam excusationem uti literis et verbis certiorem me reddidit Rev. Dn. M. Cornelius, Compater meus honorandus, non modo approbârunt Inclyti Domini nostri, sed et consilium de mea persona mutârunt. Venerant eodem tempore mihi literae Lipsiâ ab amico, qui inter alia in negotio pacis publicae quam tot-labentia ventis. folia nunciârunt hactenus, de diffidentia mea mecum expostulaverat, nescio quid de Illustrissimi cujusdam Principis fide praefatus omnia de pace rata et transacta confirmans. Utinam vero! Mihi profecto nuncium de pace aliquid monstri alere videtur. Non propter eos, quorum fides perspecta; sed propter alios, qui tantisper hac [gap: Greek word(s)] uti videntur, donec in diutina et magnifica deliberatione inque veterno plerisque consilium deficiat et pecunia. Quid ergo facturi? An quod aucupes, qui, postquam incautas et cantu dulci allectas in nassam aviculas constrictas detinent, eas non dimittunt, sed enecant? Idque cum sarcasmo, quali usus accipiter in apologo apud Hesiodum, Poetam et veterem et sapientem, cum lusciniam curvis unguibus correptam necaret. Certe saepe mihi in mentem venit artis cujusdam, quam graphice depingit D. Chytraeus, Vir de patria mea et plerisque aliis provinciis egregie meritus, in epist. ad Illustriss. et Eloquentissimum Wenceslaum a Budowiz, Legatum Caesareum etc. ita scribens: Hispanus Belgas, institutâ per spem pacificatione, Coloniae ingentibus copiis in ordinem redigere satagit. Opitulares sociis magis, quam hostibus, molesti sunt. Status sunt statuae: Civitates plebis inconsultaeimpetu agitantur, omnia perturbationum et irae DEI plena: Quae verba nisi ad sua tempora retulisset prudentissimus autor, vaticinium nostrorum fuisse dicerem. Quantumvis hoc omnino dicendum, mundum mutatis personis exercere histrioniam. Sed manum de tabula, ne mihi homini Scholastico objiciatur illud: Tu vero cucurbitas pinge, quandoquidem horum nihil scis. Precor Principem pacis aeternum, Dominum et Redemptorem nostrum Jesum Christum, ut ipse suam nobis largiatur pacem, quam mundus dare nequit, utque mentes nostras per spiritum sanctum ad beatam migrationem ex turbulentissimo hoc mundi salo praeparet, inque fiducia illa recta confirmet! Vale et salve, Vir honoratissime, Altorfii scribeb. Anno Christi 1635. V. Idus Januar.

Richterus Brunoni.

S. P. Eruditissime Dn. M. Bruno. Quod non ita pridem, cum heic esses, me insalutato discesseris, excusationem tuam facile accipio. Praesertim, quum quicquid tunc praetermissum videri poterat, nunc abunde satis, et quasi cum foenore, quod bona nomina solent, literis tuis mihi longe acceptissimis praestiteris. Atque ita quidem, ut gratiam me Tibi debere lubens meritoque agnoscam: Tum pro voto illo tuo amicissimo, tum pro adjunctis Exercitiis istis Academicis, quae virtutis atque diligentiae vestrae testimonia gratissimorum xeniorum instar habeo: Tum vero et pro illo, quod ex D. Chytraeo tam prudenter et apposite attulisti. Quod tantum abest, ut pro Scholastici hominis sive effato sive consilio accipi debeat, ut optandum potius sit, talibus monitis Scholasticis, hoc est, sapientissimis, locum, quem merentur, in aulis atque Rebuspublicis concedi. Certe non tam frequenter vapularemus publice. Ut nunc taceam Hesiodum tuum, cujus Alcaeum [gap: Greek word(s)] , et qui, teste Pindaro, ante alios Sophiâ praestantior omnes, vel ut ipse [gap: Greek word(s)] , dulcius suaviusque suâ linguâ [gap: Greek word(s)] . Tu, quaeso, cum tui similibus Viris optimis atque literatissimis in amore ipso erga nos persevera, et ejusmodi literis, quae utile dulci miscent, animum hunc beare ne desiste: Id quod pro virili demereri nunquam non studebimus. Nisi graveris, velim Epistolam illam D. Chytraei, ubi extet, significes, ut integram legere possim. Ex particula enim illa, quam allegâsti, ut ex ungue leonem agnosco, et autorem, cum ista scriberet, laurum manducâsse existimo, ita vates fuit nequaquam vanus nostri hujus temporis, proh dolor! exulceratissimi, quo [gap: Greek word(s)] . Agnoscis Ascraeana, ad quae salivam mihi movisti, [gap: Greek word(s)] illo accipitris et lusciniae ad hodiernum imperii statum accommodatissimo, cujus lectio ut delectat; ita experientia pungit. Sed Tu vale, et Virtuti tuae ulterius quoque Te involve. Dabam Norib. X. Calend. Februar. Anno 1635. quem Tibi, tuisque, ut et toti Academiae quam felicissimum comprecor, animitus optans, ut pace per Principem pacis, CHRISTUM JESUM, DEI Filium, Dominum ac Servatorem nostrum, tandem restitutâ, Academiam salvam atque florentem et vos omnes exultantes, videre nobis contingat! O utinam, Utinam! Vale iterum, Amice exoptatissime, et salve.

Bruno Richtero.

S. P. D. Redditae mihi heri vespere a tabellario literae tuae, Vir Magnifice et Consultissime, Domine et Patrone honoratissime, ad quas nunc quidem

responderem prolixius, modo abiturientium festinatio permitteret. Praecipuum fuerit de locorum Epistol. D. David Chytraei. Habui in excerptis meis editae alias Hanoviae Anno 1614. in Octav. Quarum quidem usuram mihi concessit Dn. Tydaeus, Collega honorandus, qui illum ipsum librum pro thesauro habet, quique dono pridem me dignatus caro et grato, nimirum Orationibus illustribus de Carolo V. Ferdinando, Maximili. II. et plaerisque aliis Heroibus et Principib. Megapolitanis, qua Viris qua Foeminis etc. Epistolae illae curâ filii Davidis editae Hanoviae, Anno, quo dixi. Estque illa ad Wenceslaum a Budowiz in medio cum responsoria erudita ejusdem Illustrissimi Legati. Haec habui jam respondere festinans, ubi tamen non possum non pro favore et propensissima tna erga me voluntate et benevolentia gratias agere maximas, Vir eminentissime, quem, plurimorum beneficiorum memor reverenter colam, dum vivam [gap: Greek word(s)] ni [gap: Greek word(s)] . Vale, Vir omnium optime. Altorfii Anno 1635. d. 29. Jan.

Idem Eidem.

AMplissime Consultissimeque Dn. Pro-Cancellarie, Fautor honoratissime, Evergeta bene merentissime etc. Cum Alexander ille Magnus ad Lampsacem urbem animo hostili et implacato accederet, Anaximenem, Virum sapientem, prudenti consilio eundem a Patriae suae excidio avertisse accepimus. Imminere nunc exitio nostro audimus non quidem hostes, sed amicos, (tales enim haberi volunt) decuriones et cives opidi hujus, qui ipsi toties totiesque Academicorum ope et consilio adversus hostem usi, si non omnino salvi evaserunt, mitiorem tamen semper hostem experti sunt, hi, inquam, tot beneficiorum immemores beneficium immortali cum laude nobis ab Illustri et Generoso copiarum Bavaricarum Duce WAHLIO concessum, summa cum injuria praeripere acriter contendunt. Qua de re cum literae nostrae ad Inclytum Senatum Noribergensem, tum ipse Tibi, Vir Eminentissime, dilectus referet Dn. Ibererus, gener. Rogamus itaque, Patrone faventissime, ut nunc quoque nobis Anaximenes sis, id est, consilio fideli adsis et intercedas, ne quid horum per ob- et subreptionem [reg: obreptionem et subreptionem] possit accusatio. Et quando pridem plerique nostrûm per Dardanarios istos ad mendacitatem redacti, Pararius, quaesumus, esse digneris, ut finito propediem semestri salarium, et quod aliquibus Dnn. Professorum restat repraesentetur. Quod quidem beneficium, si reliquis iisque maximis, quibus obstrictos nos sibi reddidit T. Amplit. adjunxerit, gratiam nobis debitam, in primis vero votum sincerum piumque pro felici Anni hujus, quem auspicati sumus, successu offerimus. Vale, Vir faventissime, et petitioni huic geminae

nostrae pondus inesse jube. Dabantur Altorphii d. 18. Januar. Anno Christi 1636.

Richterus Brunoni.

SAl. et Offic. Magnifice Dn. Rector, Amice plurimum honorande. Nihil opus fuit, in Academiae postulatis aequissimis, Anaximenem illum, cujus exemplum allegâsti, imitari, qui, referente Pausaniâ, patriam Lampsacem contra hostis Alexandri Magni saevitiam vafro consilio, hoc est, contrarium illius petendo, quod Rex iratus jurejurando minatus fuerat, ab interitu vindicavit. Ipse enim Senatus noster Inclytissimus ejusque Viri principes, quibus caussam vestram prudenter commendâstis, postquam literas Universitatis a genero charissimo, Dn. Iberero, debitâ fide atque diligentiâ oblatas perlegerunt, facile petitionibus vestris annuêre, votique compotes Vos reddere aequum judicârunt. Id quod ex literis Amplissimi Senatus plenius intelligetis, et, quem dixi, gener haut frustra a Vobis ablegatus pluribus referet. Est igitur, quod de successu isto DEO agamus gratias, et Academiae nostrae gratulemur, etiam atque etiam optantes, ut Numen Favonium istum constanter spirare sinat, et quod bene decretum est, bono cum effectu perfici largiatur! Sed ecce, dum laeta haec scribimus, tristis advenit nuncius de casu Schwenteri, heu! non amplius nostri, repentino; quem paulo post obitum uxoris, geminorum puerperae, et infante altero denato, prius, quam in lucem edito, decessisse, magno cum dolore cognovimus. Quis enim fatum hoc triste funeris triplicis non doleat? Quis jacturam Viri istius in linguis orientalibus et Mathematum scientiâ vere incomparabilis, et ad miraculum usque docti non lugeat? [gap: Greek word(s)] sit, oportet, qui vulnus hoc Academiae non sentiat, non aestimet, non exhorrescat. Sed ita rerum humanarum sors est, miscentur tristia laetis, et quae saepe minime putamus, eveniunt insperata: Fruuntur autem illorum animae nunc beatitudine aeternâ. Confirmemus ergo et nos animos nostros perpetuitate rerum divinarum, ad quam adspiramus aeternitatis alumni, cujus illi jam Candidati facti sunt, et Rectorem omnis Universitatis omnium supremum, DEUM Opt. Max. rogemus, ut salutari remedio damnum hoc nostrum resarcire non dedignetur, cujus providentiae M. T. cum Universitate, Anno hoc novo et plurimis cum DEO sequuturis, animitus commendatam volo. Vale Dab. Norib. d. 19. Januar. A. C. 1636.

Bruno Richtero.

S. Observantiamque cum officiis debitis! Amplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Fautor et Patrone plurimum colende, Effectu (quod

unice proximis et optaveramus et rogaveramus literis) non consilii modo Anaximeni apud Pausan. Elic. 2. recepto, caussam nostram in Senatu Nobilissimo Urbis defensam ad votum, imo supra votum, et Tibi et nobis multum gratulamur. Quae res quoque feliciter vertit Dn. Ibero nostro, in hoc negocio parario: Sed enim infelices nos, orbatos Collegâ et Compatre, imo, quod gratus profiteor, Praeceptore bene merito, quem in promotione ad honores Academicos laudatorem, in nuptiis meis [gap: Greek word(s)] , inque vita et munere cum publico tum privato fidum Parastatam habueram. Qui annos aliquam-multos Academiam hanc pul lice privatimque docendo celebraverat ornaveratque. Ideoque quem Tu Amicum, Vir honoratissime, nos lugemus ut Collegam et Parentem SCHWENTERUM, heu! quondam nostrum. Enimvero

Aurem vellunt casus isti, ut colligentes reculas ipsi quoque de migratione in coelestem Academiam cogitemus, quod Tu quidem, Vir optime, pie non minus quam sapienter mones. Nobilissimum Scholarcharum Ordinem casus iste et decessus Viri celeberrimi haud dubie valde commovit, ideo in primis, quod non facile habituri in posterum Virum, qui utramque Spartam (Orientalium linguarum et Matheseos Professionem) pari felicitate ornaverit. Precamur vero aeternum et sapientissimum bonorum ordinum omnium autorem et conservatorem, ut misereatur nostri, et hanc Universitatem cum Inclyta Republ. Norica salvam et florentem post tot et publicos et privatos casus et clades praestet, conservet, tueatur! Vale, Vir faventissime, et praefestinae et ineruditae scriptioni huic et nuperae per humanitatem tuam singularem ignosce. Dabam Altdorphii 20. Januarii A. Chr. 1636.

Idem Eidem.

MAgnifice et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Patrone plurimum suspiciende. Quatuor Candidatos nostros supremam Philosophiae laurum rite prensantes, Guolfgang-Jacobum et Georg. Christoph. Mülleros, fratres Germanos, Noricos, et illum quidem Opidi Cantorem: Nec non Danielem Wülfferum et Johannem Fabricium, Norimberg. a Cl. Dnn. Collegis de meliore, quod ajunt, nota mihi commendatos, Tibi jam de eadem etiam atque etiam commendo, rogoque, ut pro innata humanitate tua non modo benigne illos audias, sed et mihi coeterisque Dnn. Collegis meis potestatem facias, ex legum praescripto censurâ haud paullo accuratiore mores eruditionemque eorum explorandi: Et si digni deprchensi fuerint, supremos iisdem in Philosophia honores

conferendi. Quod quidem pluribus nunc verbis rogarem, si fas esset, Tibi, Viro in multiplicibus et ad patriae salutem pertinentibus negotiis occupatissimo, odioso multiloquio obstrepere aut interpellare. Plura pro me dicat ipsius caussae nostrae honestas, quae quidem Te nunquam habuerit Patronum benevolentiorem aequioremque. In recenti memoria est, ut alia nunc taceam, gratâque commemoratione nostrâ dignissimum testimonium luculentum et publicum tuum, quo non ita pridem in Disput. quadam Philosophica, quantistudia artium, quae bonorum fontes sunt, ipse facias, admirandâ humanitate ostendere dignatus fueras. Et quidem illi ipsi Fabricio nostro, qui ad T. Magn. lubens libensque venit orator et, de quo non dubito, exorator. De cujus, ut et coeterorum Competitorum studiis et moribus (ut hoc quoque breviter addam) ex multis argumentis bene spero. Instar omnium illud sit, quod in eximio virtutis amore et studio non vanum et insubidum imperitae multitudinis judicium, multo minus proprium, quod, teste Philosopho, nunquam [gap: Greek word(s)] esse solet, sequi, sed eorum censurae se submittere gestiant, quos DEUS ordinum bonorum autor et conservator per Magistratum prudentem arbitros constituit, ut ita accedente alieni et publici testimonii authoritate, conscientiam virtutis suae confirment, animumque ad uberiorem ejus cultum accendant atque inflamment. Quem commendabilem Candidatorum nostrorum conatum uberrimumque honoris Academici fructum, ut pro summa humanitate tua, benignâ concessione promoveas, et meo et Dnn. Collegarum nomine denuo obtestor. A quibus officiose et unice salutatus bene feliciterque Vale. Dabam in Museo Altdorphii XI. Calend. Junii Anno a Christo nato 1637.

Richterus Brunoni.

SAlutem et officia amicissima. Quod et Tu, Spectabilis Dn. Decane, Vir amicissime, literis acceptissimis Romano more, hoc est, optimo commendâsti, et Candidati isti Philosophiae per oratorem Fabricium eleganti Oratiunculâ apud nos ambiverunt, ut nimirum per officium nostrum ipsis liceat ad capessendos Philosophiae honores supremos, quâ privatim qua publice examinandos se sistere, id sane tale est, quod et ipsa caussae honestas et juvenum istorum virtus atque diligentia apud quemvis etiam [gap: Greek word(s)] , si non facile, saltem jure tandem meritoque suo exorare queant. Ut nihil nunc dicam de meo erga Philosophiam amore singulari, haut temere olim, ut puto, mihi concepto, cujus studii jucundissimi usum frequentiorem etiamsi nunc ob Reipublicae curas perquam molestas quasi sequestrare, et inter Philosophos, occasione datâ, balbutire me oportet; attamen Philosophiam et cultores ejus strenuos constanter amare,

adjuvare serio, atque pro virili exornatum ire nunquam nisi cum vita desinam. Non igitur concedo tantum lubentissime, quod vultis, sed etiam, ut omnia rite recteque peracta eveniant, quam felicissime animitus voveo. Atque utinam plures omni tempore existerent, qui acetum in pectore haberent, et Philosophiae ac humaniorum literarum fructum incredibilem probe perpendentes majori cum affectu atque industria manuductrici isti ad virtutum atque scientiarum sublimiorum apices felicius attingendos, vel aetatis flore litarent. Sed ita nôsti mores hodiernos, h. e. omnium pessimos, ut de majori parte eorum, qui studiosi audire volunt, optandum potius quam sperandum, quod dixi, videatur. Nos tamen favere perseverabimus illis, paucissimis licet, atque rarissimis, qui meliorem potius quam majorem partem sequendam sibi ducunt, idque exemplo Tui et Collegarum tuorum, Philosophorum Clarissimorum, quos Amicos honoratissimos una tecum et salvere et valere peramanter jubeo. Raptim Noribergae in usu aquarum acidularum, quas nudius tertius bibere coepi. X. Calend. Junii A. C. 1637.

Bruno Richtero.

MAgnifice Ampliss. et Cons. Vir, Fautor atque Patrone honoratissime. Etsi in gravioribus pro salute Reip. subeundis occupationibus Amplit. tuae obrepere mihi religio est; tamen in honesto muneris, quo nunc fungor, negotio quoque studiosae juventutis ornamenta provehere debeo cupioque, veniam mihi datum iri, confido. Ita profecto mihi nota singularis Ampl. tuae erga Ordinem nostrum, ut et Candidatos nostros est benevolentia, erga illos etiam, qui primam sapientiae vel diligentiae lauream petunt. Unus et alter praeteriit annus, quando nulli hîc creati Baccalaurei. An hoc praeter votum et institutum majorum, qui ex sententia Themistoclis negârunt, diem festum esse posse sine profesto! Nunc quod bonum, quod et utile sit et honorificum omnibus [gap: Greek word(s)] philosophantibus! Evocati denuo mihique commendati proximis diebus a Cll. Dnn. Collegis de meliore nota quatuor isti adolescentes ingenui, Candidati nostri, Johannes Röderus, Melchior Ferberus, Lucas Fridericus Reinhartus, et qui apud Amplit. tuam orator erit Christophorus Stephani, Norimbergenses. Hos omnes et singulos Tuae rursus Magnific. et Ampl. de manu, quod dicitur, in manum commendo, enixeque rogo, ut non modo illos benigne audiat, sed et potestatem mihi tribuat, ut propediem ad consuetas probationes cum morum tum diligentiae admitti, et si, quod speramus, meritis suis honorem istum aequaverint, praemio et testimonio public. ornari et Baccalaurei renunciari, alii vero ad honestam aemulationem accendi atque inflammari possint. Quod beneficium prolixiore sermone

Te rogarem, Vir Amplissime, si de propensissima voluntate tua fas esset dubitare. Bene feliciterque vale, et nos meritorum tuorum memores constanter amare et fovere perge. Altorfii prid. Non. Debembr. Anno Aerae Christianae 1639.

Richterus Brunoni.

S. P. Clariss. et Spectatissime Dn. Decane, Amice pl. honorande. Bonum fatum interpretor, quod adolescentes isti quatuor, quos mihi commendâsti, tuis auspiciis prima Philosophiae praemia a nonnullis hactenus insuper habita, ne dicam neglecta, ambire nihil dubitant, et ab aliorum fastu (ita enim arbitror) secessionem facere non verentur. Has dico honorum Academicorum primitias, quas, uti nôsti, et a nobis alibi fuit inculcatum, etiam olim Viri Nobiles et Barones non parum ad gloriam nominis sui facere existimârunt. Non possum igitur non laudare illorum propositum, eoque lubentius petitioni vestrae annuo, quo rarius illam audire hucusque mihi contigit. Sistant igitur se Ordini vestro ad probationes legum nostrarum tabulis praescriptas usuque receptas, et si merentur, de quo nullus dubito, primâ Philosophiae laureâ, quam rite ambiunt, publice condecorentur. Certe, si omnes ita in examine stabunt, quemadmodum oratoris, qui verba apud me fecit, facundia spem fecisse videtur, brevi ad altiora non infeliciter progredienter. Faxit DEUS, ut omnia quam felicissime peragatis! Vale. Dab. Norib. Non. Decembr. A. Chr. 1639.

Bruno Richtero.

MAgnifice, Amplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Patrone honoratissime. Peractâ renunciatione Baccalaureorum solenni nostrâ, pro benigne-tributa potestate promotoriali gratias ago habeoque maximas. Pecuniola ex promotione Amplit. Tuae debita ad filium Joh. Georgium pervenit, qui in proxima disput. publ. habita bene stetit: Et quod ingenue, remoto omni palpo, scribo, multorum exspectationem superavit, in difficili illa et minime protrita materia, qua theses qua corollaria secutus ille duces peritos et fideles ad alia feliciter progredietur. Ita Praeses artium supremus fortunet caetera ipsius studia, ut eximium aliquando virtutis et gloriae habeas haeredem, longis parasangis [gap: Greek word(s)] mores et moras eorum, quos affixo, ut vides, Programmate serio et sine contumelia adhibito proprio exemplo inhortari, et officii commonefacere debuimus. Est enim adolescentia nostra admodum prona ad temeritatem, quâ inferiora contemni, superiora vero cupidissime desiderari et adfectari animadvertimus. Quamvis nonnullos inopia, alios aliae caussae excusare

possint exulceratissimo hoc rerum statu, vel potius [gap: Greek word(s)] malorum, ex bello illo civili diutino proficiscentium. Quibus ut Clementissimus DEUS sanis Magnatum consiliis repagula opponat, nocentissimum bellum vanasque contentiones omnes sapiat, pacemque ingenuam reducat, animitus more Christiano precor, labente anno veteri, et imminente novo, quem ut arbiter temporum coelestis Tibi quoque, totique domui, et quicunque, studiis nostris favent, felicissimum largiatur.! Dabam in Museo ipsis genethliis Dominicis Anno Sal. H. M. DC. XXXIX.

Idem Eidem.

AMplissime Dn. Pro-Cancellarie, Fautor et Patrone aetatem colende. Gravis quidem interdum debitoribus, aequa tamen vox est, censore Senecâ, et jure Gentium introducta: Solve, quod debes. Quisquis enim temere recusat data reddere, in censum impiorum refertur a Psalte regio: Sed tamen longe maxima debitorum est differentia. Nonnnlli suâ culpâ luxu et intemperie aes alienum contraxerunt, quo per moram crescente exonerare se amplius nequeunt. Alii non tam suâ quam aliorum culpâ, vi, fraude, infortunio aliquo aut temporis injuriâ obaerati, meliores vitae dies curis, quantumvis vanis, impendunt, ut ante annos seniumque canescant. Horum, nisi fallor, caussa olim ab Athenarum principe et legislatore sapientissimo [gap: Greek word(s)] introducta legitur. Cum itaque et ego ante septennium captivitate, et priorum temporum injuriâ, quibus supra modum auctis rerum preciis, salarii mei auctarium non impetraveram, in extremas difficultates pervenissem, Te et aliis summis Viris et Patronis ab Inclyto Nobilissimoque Senatu Norimbergensi [gap: Greek word(s)] et mutuum quidem CC. fl. impetravi. Et quamquam data obligatione refusionem debiti spondere jussus fueram; perspiciebat tamen facile tum Amplit. et reliqui Proceres et Patroni Magnifici honoratissimique eâ quasi versurâ me non liberatum, sed vinctum iri arctius, secundum illud Plutarchi de vitando aere alieno: [gap: Greek word(s)] semel involutus vel obaeratus [gap: Greek word(s)] pro aere gratitudinem et fidem in officio, Te benignissimo interprete, se exspectare testabuntur. Quam uti spero, pro virili mea praestiti exhibito carmine Eucharistico, ut mea ferebat ingenii hebetudo et tenuitas. Quamquam autem isto officio tenui nequaquam satisfactum plerisque Patronis scio; tamen non putabam hisce temporibus aliquâ interpellatione novas curas et tormenta, ita locuti sunt veteres, mihi injectum iri. Debere enim admoneri, nec esse, unde des, insepulta mors est, inquit pater Scaliger. Accidit tamen praeteritis diebus, cum eram in urbe pro salute filiorum meorum sollicitus et supplex; Nobilissimus Vir, N. N. per Dn. Francum,

qui est a rationibus Tutelaribus, et isto quoque nomine debitorem me interpellabat. Aut igitur honoratissimus ille Vir ignarus est eorum, quae gesta et promissa fuerant, aut quidam male animatus afflicto afflictionem augere non dubitat. Est profecto mihi alia et satis magna calamitas ex infelici meo conjugio. Post obitum enim socrus meae nulla mihi alia relicta haereditas quam lis intricatissima cum Creditoribus, quae adhuc pendet utque clementissimus Deus ex illa quoque me liberet, saepe ardentissimis suspiriis eundem veneror. Sed enim conjugium est illa crucis Schola et Academia, quae iniquitatem et stultitiam nostram corrigit, et in qua nemo satis se didicisse putet, ut canit optimus nostri seculi Poeta Stigelius. Interea, cum in ista perturbatione nesciam, quid agendum vel respondendum sive Nobilissimo illi Viro, sive aliis Proceribus Magnificis, ad tuam Ampl. supplex denuo confugio, eandemque etiam atque etiam rogo, ut consilio suo me juvet. Dn. Francus supplices literas ad totum Inclytum Senatum exarandas dixit, quod propter multas caussas consultum jam non videtur. Magnifici quidem Dn. Grundherri, Proto-Scholarchae et Patroni summi patrocinium non despero, ad cujus Magnif. supplices literas dedissem, sed non praecipitandae cogitationes meae saepe insubidae. Quin potius a T. Ampl. salutare aliquod exspecto, cujus ut indicium faciat per amanuensem Salomonem amore mihi junctum, vel ad me vel ad Dn. generum Ibererum, (qui horum inscius non est) adhuc omni reverentiâ peto. Et quamquam nunc temporis neque pro hoc neque pro aliis tuis meritis, Vir faventissime, hostimentum dignum habeam, dabo tamen operam, ut intelligas, homini grato non frustra exhibita talia. Bene feliciterque vale, Patrone, cum tota domo. Altdorphii 3. Non. Martias Anno 1640.

Richterus Brunoni.

S. P. Clariss. Dn. M. Bruno, Amice honorande. Quod tardius Tibi respondeo, publicarum occupationum moles, quae me, hoc tempore publicorum apud nos Conventuum, quasi circumvallatum tenent, efficit. Sed nôsti illud vulgi, sat scito, si sat bene. Nequemeum erga Te Tuique similes animum ignoras. Bene autem satis negotium tuum aeris alieni mihi commendatum curâsse me existimo, quando hodie commodâ datâ occasione apud Nobilissimos Dominos Duumviros impetravi, ut pro tempore et hoc rerum tuarum statu, quem eleganter depinxisti, solutionis interpellatione afflictionibus Tuis parcatur. Eruditio tua et diligentia, quam inculcavi, non parum commendationi meae addidit. Tuum erit, promptitudinem Tuam bene merendi de juventute Academica, porro quoque testatum ire, et benevolentiam istam Nobilissimorum Dominorum

nostrorum omni animi contentione et industriâ conservare. Plura volente Deo coram. Interim Vale. Dab. raptim 14. Martii A. C. 1640.

Bruno Richtero.

MAgnifice, Amplissime et Consultissime Dn. Pro. Cancellarie, Patrone, Fautor et Evergeta honoratissime. In moderato et commendabili honoris studio duo praecipue notanda, pridem docuerunt eruditi. Unum est, ut honor iste proficiscatur a Viris honoratis et intelligentibus, qui non solum ipsi in laude vixerunt, sed et probe noverunt, quid distent aera lupinis. Ita Hector apud Naevium se a cordato vel laudato Viro laudari laetabatur. Alterum est, ut virtus et merita honorati honorantis testimonio respondeant, et mens illius isto quasi autoramento ad praeclariora magis magisque incendatur et inflammetur. Est enim honor non solum [gap: Greek word(s)] , sed et [gap: Greek word(s)] , qui ingenuos, qua viros qua juvenes, ad honestam aemulationem mirifice excitet, stimuletque, teste castissimo et sapientissimo vatum Pindaro in insigni Oda, quâ Diagoram Rhodium (de cujus obitu mira refert Gellius) tunc temporis Olympionîcam celebrat. Utrumque observâsse mihi videntur eruditi hi et morum probitate commendabiles Octo juvenes et Candidati nostri, quando, non suâ, sed laudatissimorum Virorum et Collegarum Clarissimorum commendatione et testimonio freti nomina Candidatoria apud me professi sunt. Pridem semetipsos studio et virtute, quantum potuerunt, commendabiles fecerant. Singulis, opinor, haec praestituta ruit meta, licet fortassis non una et simplici iverint viâ. Ita enim fert fortunae vel conditionis humanae ratio, nonnullis [gap: Greek word(s)] vel plana, aliis contra [gap: Greek word(s)] aspera et angustior, ut est apud Themistium Euphradam. Restat, ut amplius audiantur cum in morum tum ingenii probationibus. Sed quî fieri hoc posset sine speciali tua concessione? Rogo itaque officiose, ut benigne eos vel unum coeterorum nomine non solum audias, sed et potestatem mihi tribuas indicendi examen qua privatum qua publicum. Caetera, ad honores omnium et singulorum, si recto steterint talo, pertinentia futurâ panegyri, (quod propitius volet Christus!) praesens praesentem orabo, et, quod confido, per notam mihi humanitatem tuam, exorabo. Interea bene et feliciterque vale, Vir honoratissime, Patrone [gap: Greek word(s)] , et, si meremur, huic curae meae tum Candidatorum nostrorum petitioni pondus inesse jube, a Cll. Dnn. Collegis meis plurimum salvere jussus, quos una mecum nova hac vel iteratâ beneficiorum accessione multum Tibi devincies. Altorfii IV. Idus Maji A. C. 1640.

Richterus Brunoni.

S. P. Clariss. et Spectatissime Dn. Decane, Amice honorande. Ob dolores arthriticos, qui me hoc tempore lecto affixum magis magisque excruciant, [gap: Greek word(s)] apud Te cogor. Itaque tribus, quod dicitur, verbis defungendo respondeo, h. e. petitioni tuae aequissimae, officii ratione, lubens meritoque annuo, et ut Candidatos istos octo, quos mihi commendâsti, omnes et singulos ad examina consueta qua publica qua privata, pro consequendis Philosophiae honoribus supremis, admittatis, concedo; Deum Opt. Max. submisse venerans, ut labores vestros faustos et felices esse jubeat, et successum largiatur optatissimum! Vale et Collegas Tuos, Viros Excellentissimos et Clarissimos, Amicos nostros plurimum honorandos, amicissimis verbis saluta. Dab. Noribergae XIII. Maji A. C. 1640.

Bruno Richtero.

MAgnifice, Amplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Patrone honoratissime. Quaecunque hoc annitempore Christiano more optare et precari solemus benefactoribus, ea, ut Tibi tuisque coelesti [gap: Greek word(s)] gratiâ et misericordiâ cumulatissime eveniant, Collegae una mecum animitus optant et precantur. Cum pridem ante ferias natalitias Domini in Consilio Nobilissimorum Scholarcharum officium inspectorium, quod vocant, Noricum eâ integritate et modo, quo hactenus eo functus fuerat Consultissimus Dn. D. Kobius, nostro denuo Ordini decretum, intellexerunt Collegae mei ad maturam ejus decreti promulgationem tuâ, Patrone faventissime, benevolentiâ et aequitate nobis opus esse, quam ut Ordininostro et iis, quorum interest, benigne tribuas, etiam atque etiam rogamus. Imo confidimus, nunquam illam nobis defuturam propter singularem tuum amorem erga inferiora ista nostra studia, quae sine docentium dignitate salva esse nequeunt. Scimus quidem experientiâ edocti officium istud satis molestum et invidiosum esse, in quo fortassis calumnia speranda pro lucro; tamen Ordinis publici causâ ista talia interdum ferenda, permanendum in statione, neque committendum, ut quidquam dignitati Ordinis nostri decedat. In qua caussa justa cum pridem ipsum quoque Dn. D. Kobium assertorem constantissimum habuerimus, eo nomine merito ipsi gratias agimus speramusque, eundem ne nunc quidem nobis adversarium futurum, sed amicum permansurum: Quod nos quoque a Zygomachia et vana contentione alieni certo promittimus. Deumque Ter Opt. Max. bonorum ordinum conservatorem precamur, ut Spiritu suo sancto nos regat atque gubernet, Teque

Universitatis Patronum meritissimum plures annos alios incolumem conservet, ut salutaribus consiliis plures Ordines cumprimis docentium et discentium heic juves, et ornes ad gloriam nominis divini et incrementum Reipublicae et Ecclesiae Christianae! Dabantur Altorphii d. 9. Januarii A. O. R. 1642.

Idem Eidem.

MAgnifice, Amplissime et Consultissime Vir, Dn. et Patrone aeternum colende. Pie et sapienter ut omnia, Siracides [gap: Greek word(s)] , ut Isidoro et aliis quibusdam Ecclesiae Christi patribus dictus fuit, alicubi sic scribit: In manu DEI ita gubernatio terrae est, ut det nobis bonos et salutares Magistratus et Cancellarium laude dignum: Beatus Lutherus ita reddidit: Das Regiment auf Erden stehet in Gottes Händen, der gibt zu Zeiten einen richtigen Regenten, und einen löblichen Cantzler. Quod dictum si uspiam locorum et temporum fidem invenit apud mortales, certe temporibus hisce turbatissimis Inclytus Magistratus noster, Senatores et Scholarchae nobilissimi, et Tu Vir honoratissime, Pro-Cancellarius eorundem vivo et praelustri exemplo comprobatis. Ut enim, divinâ benedictione cura, favor et benevolentia illorum in fovendis et ornandis bonarum literarum cultoribus toti mundo notus: Ita Tu quoque, Evergeta benignissime, licet crebro saevissimis hostibus interpellantibus dolore arthritico et Lithiasi, solicitam bene de bonis literis eorundemque cultoribus merendi curam nunquam deponis. Quin [gap: Greek word(s)] , cum neque pedes neque manus satisfacere possunt officium; mens tamen Divina tua et vivida ea struit et celebrat, quae vix alii possent [gap: Greek word(s)] . Testor intercessiones crebras, testor alteram istam orationem panegyricarum tuarum decadem, quam [gap: Greek word(s)] , me quoque honorare voluisti. [gap: Greek word(s)] interpretor et veluti tesseram quandam pristinae istius benevolentiae et amoris, quo me persequi tot nunc annos pergis, Patrone honoratissime. Utinam tandem digno aliquo officio vel hostimento demereri vel prosequi possim benignas istas et humanas tuas Gratias meritorumque tuorum cumulum! Adsunt exercitia moralia nostra, sed quid isti panni ad tuam purpuram? Veritus, ita me summa veritas amet! ut nunc quidem temporis ista talia grata esse possent Tibi coeterisque Patronis meis summis, quibus vitam debeo et omnia. Ideoque Amico pridem ex consuetudine studiorum mihi charo inscripsi, exemplo Dn. Antecessoris et aliorum. Quia vero tuâ jam dedicatione quasi erecto, sed illustri signo ostendis, quid faciendum nobis obscurioribus, in posterum tua sequi conabor vestigia, sed gressu et successu

prorsus dispari. Tua enim ubique Tibi aequalis suavis et jucunda sine anfractibus defluit oratio, habetque [gap: Greek word(s)] quandam et rerum et verborum in omnibus, in quibus ego sudoque diu, frustraque laboro. Et ut nunc quidem candide Tibi exponam meas ineptias, publice disputare cogito de nova materia, ut videri possit: De Usu nempe et abusu doctrinae eivilis vel morum Aristotelis in Theologia, aliisque scientiis, modo non inutile hoc visum Inclytis Dominis nostris et tuae Amplit. Ansam mihi pridem praebuerat Nobilissimus et Amplissimus Vir Dn. Wolffgangus Jacobus Pömerus, patriae, quod nôsti, et gentis suae decus, eruditorum eruditissimus ipse Fautor, et Patronus meus meorumque non e multis, cum, pro singulari erga doctos benevolentia, me, licet nullâ doctrinâ clarum, mensâ suâ dignaretur. Et in his quidem coeterisque studiis omnibus tuo me favore et patrocinio fideliter commendo, nec non filios meos, quorum salus ita mihi cordi, ut Tibi unici tui: Quem ut laetum salvum et florentem ipse laetus et foelix ad patrios lares reducem brevi videas, foveas, ornes, animitus opto! Et ita Te omnibus animi et corporis et fortunae bonis beatum coelitus aeternum salvere et valere jubeo. Et rogo tandem, ut inconditae scriptioni, quam, remotâ adulatione, testor fidem! veritas et gratitudo expressit, ignoscas. Altorphii VII. Calend. Majas A. O. R. M. DC. XLIV.

Idem Eidem.

MAgnifice, Amplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie. Cum panegyres et promotiones Academicae non ideo solum institutae credantur, ut literarum et artium conservetur dignitas: Verum etiam ut summi Promotoris et Musagetae coelestis celebretur benignitas: Laetor utique et ipse mihi gratulor in officio isto meo, et nunc quidem rigente brumâ, coelitus tributam occasionem ornandi studia public. et celebrandi bonitatem Divinam erga hanc Universitatem prorsus singularem. Hunc enim in finem geminum ante paucos dies a Clariss. Dnn. Collegis meis commendati mihi quatuor adolescentes honesti.

Johannes Conradus Dürr, Norimbergenses.
Samuel Spörl, Norimbergenses.
Johannes Scultetus, Norimbergenses.
Cornelius Bruno, Altorfi filius natu major.

Omnes et singuli Inclyti Senatus et Magistratus benignissimi Alumni. Et hos quidem omnes et singulos Magnificentiae tuae rursus tanquam de manu in manum commendo, formulâ mihi consuetâ, h. e. brevi et restrictâ, ne de propensa tua in me benevolentia dubitare videar: Cumque in bona, quod dic itur, causa tria verba sufficiant: Audi, quaeso, nos benigne, ut soles, mihique jam

Decano cum Dnn. Collegis, potestatem tribue, inquirendi in mores et profectus eorundem, ut, si digni, ornentur publico testimonio et renuncientur Baccalaurei. Pro quo beneficio et aliis meritis tuis animum perpetuo memorem et gratum offerimus. Bene feliciterque vale, Vir honoratissime, nosque amare et favere studiis istis perge. Altorphii postridie Cal. Decemb. A. M. DC. XLIV.

Phil. Carolus Georg. Richtero.

VIr Nobilis et Amplissime. Jam eo fortunarum latus videbar, ex quo spectabili huic functioni sum auctoratus: Ut et me modice habere, et Matri viduae graviter ex paupertate et senecta laboranti, medicam manum addere possem. Sed ea temporum est asperitas, ut salarium omne meum sal et mensa (quod ajunt) deglutiant: Nec fuerit hactenus, unde vel togam compararem. Petam auctionem? Onerabo Conscriptos: Qui cujusmodi assueverint plerique didactris, nôrunt illi, qui numerare discipulos maluerunt quam operose informare, petam quadringentos? et quod excurrat? nec tum certa meta. Quis enim tempori omnia abligurienti calculum ponat? meo exemplo fidem facio, cui [gap: Greek word(s)] jam convictus exasperatur. Iterum atque iterum lacessendi erunt Parentes, quos videbor mendicando prius fatigare quam docendo. Et quis non intelligat, quicquid meo demenso ponderis accesserit, institutionis decessurum auctoritati. Quamobrem cum benevolus ille Patronus Dn. J. K. singulari quadam in studia mea propensione et viduam matrem [gap: Greek word(s)] convictum tolerabili hostimento indulserit. Videtur sane DEUS ipse meis hoc modo rebus consultum, et Conscriptorum simul Collegii nostri alacritatem conservatam voluisse: En facili tot monitionibus remissuram. Veruntamen consilium omne Ampl. VV. et, qui in rem haud invitus consulere videbatur, Reverendo Dn. M. Sauberto permitto. Vale, Vir Nobilissime.

Idem Eidem.

OCulus in sceptro, princeps decus Noribergensis Reipublicae, Excellentissime Dn. Doctor, et belli ea et pacis artibus inclyta jam dudum regina, si tam Fortunae quam Virtutis filia fuisset. Rem literariam contemplemur: Quam bene prospectum, novo jam consilio juventuti, (quae praesidii a natura minusculum accepit) ne tener ille robur Virtutis et bonae spei fidejussor, incultu atque socordiâ torpesceret, sed ad gloriam Disciplinae viâ grassaretur: Recens collegium sive [gap: Greek word(s)] intelligo, ubi suis relicta studiis pueritia: Ne videantur prudentissimi

Patres Naturam arguere, quae hanc aetatem imbecillem esse jussit, et intempestivâ semente sapientiae nondum praeparatum ingenium corrumpere: Et ut semel dicam, eo nutriendo perducatur adolescentia, ut bonam frugem libertatis maturis postmodum viribus ferre possit, quod de Romanis Historicus loquitur. Locum spectas? in solitudine est, ubi nemo interpellare possit cogitationum ludum dulcissimâ libertate errantium. Hîc plantaria quietis illud pabulum, et ab aura puriore velut inspiratio novae vitae. Tempus studiorum? matutinum est, ut nimirum tempora somni arctiora sint quam noctis, velut in castris Alexandri apud Curtium. Cura ea et Prudentia Magnifici Dnn. Scholarchae Dn. Christophori Füreri, cui posteritas aeternitatis obelisco parentabit. DEUS illud terris diu commodet! Acta hîc D. Augusti aequet, annos vincat: Quam diu inter mortales erit, nihil ex domo sua mortale esse sentiat: Curionem Reipublicae filium longâ fide approbet, et ante illum Consortem Patris quam successorem accipiat: Sera et nepotibus demum nostris dies nota sit, quâ illum gens suo coelo asserat! Salus Te sospitet, magne Fautor, cujus faventi calculo mihi quoque ad hanc provinciam vocatio.

Consultissime Bartoli nepotum
Quot sunt, quotque fuêre Consulares:
Gratias Tibi maximas Philippus
Agit pessimus omnium Poetas.
Quanto Tu optimus omnium Patronus.

assuevi paedagogio a multis jam annis: Nec ulla statio locorum, ubi hujus muneris ferias egerim. Et vere quam vellem cum Comico, etiam noctu bonis ingeniis mos sit operam dari. De familia notus mihi Consultissimus Vir Dn. D. Tuschelin, Nor. Reipublicae Consiliarius, cujus Exc. cognitus meus Parens p. m. ejusdem Aulae Neoburgicae adscriptitius. Patria Neoburgum, quae multis in pueritia beneficiis vectigalem me sibi reddidit. Inde literarum causâ Lavingam perveni, emensus fere sexennium in Illustri Collegio: Donec tales quales, (ita Jesuitas vocatos memini) reformationem plenis velis in pomeria invexerunt. Quanta tum fuga bonarum mentium? Augustam mihi mox animus festinabat, quae ob multa praestita commoda latum sibi apud me memoriae spatium constituit. Quadriennium nunc abiit, cum inde Altorfium me recepi: Ubi adhuc, DEI munere, modicus incolatus. Quae quidem hoc nomine recenseo, ut nubem demam calumniis, quae me Jesuiticae societatis discipulum arguerunt.

Quod si itaque Magnificis et Amplissimis Dn. Curionibus gratiosis meis Mecaenatibus animus est, operam in hoc Collegio meam qualemcunque accensere: Ecce offero me Excellentissime Dn. D. et tuae in primis Excellentiae, quae comes mihi fuit, viam ad hoc mare nescienti. Vale, Vir Excellentissime Altorfii III. Cal. Sextil. Anno ERA CHRIST. 1622.

Richterus Carolo.

S. P. Ut Theseus olim, cum vinculis exutus primum solem aspexit, eâ exundantis laetitiae magnitudine obrutus fuit, quae pectoris dedignata latebras, etiam candida foris prominuit. Sic Tu Carole,

Cujus artibus Deae novem
Tinxere pectus, labia Phoebus polluit,
Frontemque dia Palladis struxit manus,

nos beâsti literis tuis, cum operam tuam erudiendae juventuti nostrae recepisti. DEUS, omnium, quae extant, Pater conditorque expendens

honestis coeptis bene faveat, et pro jucundis, quod Poetae votum est, aptissima quaeque tribuat! Tuum nunc erit [gap: Greek word(s)] ad diem Lunae Te hîc sistere, et altero mane ingeniis discipulorum explorandis adesse, ubi et de aliis, quae ad institutum nostrum adhuc reliqua sunt, ut et de itinere, quod scis, honorario certior fies. Interea de successore idoneo, quo priorum Mecaenatum tuorum exaestuantes fortassis animos aptitudine suâ placare possit, serio cogitabis. Atros invidorum dentes, quae hujus seculi labes est et macula, non est, quod pertimescas: Nôsti Tullii illud: Si laboramus, quis erit tam invidus, ut alienae modum statuat industriae: Terentius Chremes novum vicinum

non voluit, verum sibi, non aliis nocens. Nunquam virtuti tam bene fuit, quin eam multa comitarentur adversa, invidia, calumniae, insectationes, et illa toties Appio celebrata Canina facundia: Nam ut eos, qui in luce Solis ambulant, umbra comes: Sic virtutem invidia sequitur, quod ideo addo, ut videas, quibus armis adversus malevolos illos boni nominis obtrectatores concertandum Tibi sit, nimirum conscientiâ recti et virtutis perseverantiâ. Et quanquam patulae sunt mortalium aures [gap: Greek word(s)] , ex Historici tamen sententia relinquendum rumoribus tempus, quo senescant plerunque innocentes, recenti invidiae impares. Sed abrumpere me cogunt fures temporum. Vale, et ad diem constitutam expectatus veni. Dab. Noribergae IV. Non. Sextil. Anno 1622.

Carolus Richtero.

S. P. Ita meis rebus Te lassas, Vir magne: Qui ante in laborum, quos Reip. clavus vendicat, gravissimo nexu. Gemina ad me scriptio, benevola, bene longa, et quae sinistram legentis manum implebat, ut est apud Senecam. Subnascens mane, cum vix aurora roseum quatiens lacertum Coelo inequitâsset, (indulge Apuleii verbo) lator ad me cum salute et missa

Vere pedamentum es jacentibus Musis [gap: Greek word(s)] , quae ferent olim pennâ metuente solvi. In Collegio laxatum mihi locum, gratulor: Debitas gratias fide et industriâ exsolvam, et macram illam spem (ut adolescentiam Persius nuncupat) medicâ manu roborabo:

Dignitarium iter Magnifici et gratiosi Mecaenatis mei procedere, avide percipio: Non ego in mora: Quin Jovis quadrigas, Comici suasu, inscendam, ut praesto sim. Vernaculis interim Musis ita providebo, ut plantentur, rigentur, et oleum illud misericordiae (ut Caroli V. emortuati verbo utar) denso imbre impluat. Reliquum est, ut in crastinum me sistam: Quod faxo,

Vale, Vir Excellentissime: Nec inclementer habe meam in scriptione confidentiam, pudorem meum ipsa T. E. ordiendo solvit. Altorfii III. Non. Sextil. Anno ERA CHR. 1622.

Procurrit hoc ipso [gap: Greek word(s)] ex typis mea Canicula, cujus T. E. offero exemplar. De Oratione nihil suppetit, nisi typis denuo commendem: Quod grave mihi. Ita miser sum, si salutem spectes argentariam, cui hodie ferme iter non nisi ad jam Opulentos V. magne Fautor. Alterum exemplar Magnifico Dn. Scholarchae libatum.

Richterus Carolo.

S. P. Heri ad auspicium Scholae et, quod praemittendum erit, examen discipulorum Te evocavi. Nunc hoc addendum est, ut, quando quidem itineri, quod scis, honorario certus de novo dies constitutus est VI. nimirum aut ad summum VII. hujus mensis, non tantum die Lunae Te heic sistas, sed etiam ita res tuas Altorfii disponas, quo minus remora aliqua ab itinere, quod acceleratur, Te avocet, aus districtum teneat. Nam recta priusquam Altorfium redire possis, abeundum Tibi erit. Interea autem, ne negotium scholae quasi pro derelicto habeatur, aut ulteriori morâ detrimenti aliquid capiat, jussu Amplissimi etc.

Dn. Füreri M. Arnoldum Hausmannum die Lunae Tecum adduces, qui, dum Tu Viennâ redeas, vices tuas in erudienda juventute nostra aget. Hujus ne nescius esses, per peculiarem hunc nuncium significandum Tibi fuit. Vale ac salve cum Arnoldo, et uterque certo venite. Raptim Noribergae III. Non. Sextil. Anno 1622.

Carolus Richtero.

S. P. Viam qui nescit ad mare, amnem comitem quaerat, Plauti mei consilium est. Statum Collegii nostri avare sitio, Amplissime Vir: Quae causa mihi literarii hujus ad Te itineris, verum Atlantem, cujus humeris ista moles innititur. Coeptum esse propitio DEO idoneis auctoribus, cognovi: De reliquo conjectura judicat. Equidem de successu quasi sponsor est erectus Discipulorum animus, et ad frugem cum quadam contentione festinatio. Nec de Praeceptore cura, si facilior sit in consilium quam progressionem. Certus et a divino illo Sole radius, cui cordi pueritia, ne velut monstrum adolescat, astu et vitio prius robusta quam aetate. Nos quod attinet, haeremus adhuc Viennae, mensem jam integrum emensi. Quid si vineam nobis pro aenea statua in monumentum edecument sagenarii isti incolae? Paradisus utique Germaniae haec regio, si tam clementem Martem quam Bacchum et Cererem sentiret. Sed quid mirum frequenti milite inquietari? Babylonios putes, quibus temperantia summi Boni injuria. Ut heliotropium facie est semper ad solem obversâ: Sic gens ista ad lagenam. Nova scribo: Regem hîc videmus Macedoniae, sed exulem, cujus purpuram et auguralia sordes et obscuritas commutârunt. Fortunam ejus qui spectat, cogitet huic et ad se liberum iter esse: Neminem eo provexit, ut non tantum illi minaretur, quantum permiserat. Epigramma mihi expressit:

De Te diversas in partes scinditur Aula:
Est, qui Te Regem dicat, et esse neget.
Si Rex es: Tecum lusit fortuna, tridentem
Neptuno, et fulmen quae rapere ausa Jovi:
Sceptra Dionysii tabulae ferulaeque fuerunt:
Et docuit pueros Rex elementa miser.
Rex non es? Tua Te ludit praesumtio vana:
Estque opus hellebori sensibus asse tuis.
Sis quicunque, mea est, Macedo, sententia: Nones
Magnus Alexander, sed Minor esse potes.

Augustalis fastigii Candidati Electores! Ut tandem ulcera si non penite convaluerint, serpere desinant: In primis vero aeruscatores, quorum domos varius lapis gentis alienae construxit, infelici cespite luant! De Halberstadio sopitus ferme rumor: Nimirum temeritas ubi primum impetum effudit, velut quaedam animalia, amisso aculeo, torpet. At Hispanus (nisi illa mihi illusit, quae conficere bellum solet fama) machaeram et clypeum valide in Germaniam instruit. Quis uspiam fluvius est, quem non recipiat hoc mare! Quem non sitient avarae illae fauces. Utut felicitas aspiret, tamen ad ultimum temeritati non sufficit, ait Persa apud Historicum. De Generoso Dn. N. anceps fama: Squalet adhuc inter custodias, magno familiae luctu: Cui utinam Caesar sit, quod Alexander Dario, qui matrem, conjugem liberosque, nisi quod sine ipso erant, captos esse non sensit. Verum pluribus tuam Excell. onerare indignum arbitror, et avocat me ad spectaculum Legatio a Porta Ottomanica, jamjam hîc appulsura. Vale, Vir Amplissime, cum honoratissima familia, diu sospes Reipublicae, et fac, benevolentiâ et amore tuo ulterius fruar. Viennae a. d. XII. Septemb. A. C. 1622.

Idem Eidem.

S. P. Primus ecce miles, Vir Consultissime, Tibi se offert, qui ex Equo nostro prosilit. Scripsit hoc octiduo Dissertatiunculam de Laudibus Poeseos, spiritu, quod judicat Cl. noster Virdungus, Musis non indigno; eam Tuae Amplitudinis limatissimo judicio subjicit, juxtaque quod ager non ingratus solet, munus offert. Hinc sequetur agmen reliquum, si minus pari felicitate, tamen diligentiâ eâdem, et prout cuique Dives ille Evangelicus contulit. Citius non debebant, ne viderentur literas suas, ut Satiricus inquit, ambitioni donare, et cruda adhuc studia in publicum propellere. Ernestum illum amat mecum Cl. noster Virdungus, et bene ominatur, fore Virum [gap: Greek word(s)] sane studia quaeque gravissima ingenii acie pervidet, conciliaturus Collegio nostro decus et immortalem famam, si quidem haec juventus bene prospereque deflorescat. Eum Tuae Amplitudini observanter commendo certâ fide, nisi quicquam aliud, tamen quantum Poeta potest, persolvet, nimirum monumentum aere perennius. Vale, Vir Amplissime, et meae confidentiae ignosce. Altorfii Cal. Novembr. Anno Gratiae M. DC. XXIV.

Richterus Carolo.

S. P. Cessavi hactenus ad literas Tuas, Carole doctissime, respondere, non oblivione, multo minus negligentiâ, sed occupationibus crebrioribus detentus, et quia invitus peccavi, etiam apud judicem Cassianum, spero, veniam

merebor. De primitiis publicis, quas Ernesti tui ingenium non e multis, ut ager felicissimus, Te cultore in Academicorum coetu protulit, utrique Vestrûm etiam atque etiam gratulor, et Te vel tali discipulo celebrem, illum vero tanto Praeceptore beatum praedico, ambosque fidelitatis atque diligentiae fructus uberiores indies magis magisque carpere exopto. De Poeseos divinitate atque praestantia judicium mihi non sumo, utut mihi ex amore nimio deferas, fed sacra illa religioso silentio veneror, mystasque pro virili colo. Atque hoc mihi credas, velim, nimium in modum ex lectione dissertatiunculae istius me delectatum fuisse, quam voluptatem, rogo, mihi faciatis perennem: Neque enim dubito, quin reliqui Ernesti commilitones, quibus ille signum tollit, utili humano generi aemulatione, eadem vestigia premere gestiant, quorum votis Jehova faveat! Morsus furiosorum quorundam, quos inaudivi, audacter, quod facitis, contemnere perseverate, et quod virtutis est, frigidas ejusmodi calumnias spernendo, etiamsi patulae sint mortalium aures, generositatem Vestram declarare ne desistite, triumphabit tandem mens conscia recti, et invidiam virtus opprimet. Sed cesso memorem monere, vel etiam coram Roscio gesticulare. Spiritus Altissimi praeclaros conatus vestros in bonum publicum secundet! Vale, mi humanissime Dn. Carole, et cum toto Collegio tuo felix vive. Noribergae 19. Nov. 1624.

Michael Conrad. Ernestus Georg. Richtero.

DIssertatiunculam nostram de Heliconis laudibus typis nunc exscriptam ad Te mitto, Vir Excellentissime et Amplissime: Minus fortasse dignam, quae censuram tuam subiret, nisi ipsa vaticinaretur sibi haec, Excellentiam tuam velut in transitu libaturam. Cujus utinam amoris mei praemium illud mihi DEUS ferat, ut deterso adulationum fuco intelligas, quam tnm fortunam in Te tuam, tum eruditionem et virtutes veneror. Cui cum infinitis nominibus omnia, tum etiam Musarum gratiâ debeo, quas Tu tam familiariter in secretum admittis, ut nostrae etiam de illis meditationes ad Te ire non dubitarent. Gaudeo, quod judicium tuum expertus sum: Cui si probabor, non temere spem concipiam alicujus famae: Si improbabor, fructum capiam benevolae correctionis. Erunt, qui carpent, imo corripient, non corrigent, si quid peccatum est, imo si quid non peccatum: Ut scilicet suae medelam desidiae alienis culpis faciant. Tu vero Vir Amplissime, quem doctrinae excellentia verum in alienis dijudicandis facit, sine affectus ullius suspicione confirmare sententiam recte sentientis potes, vel opinionem damnare perperam conjectantis. Quod Te rogo, et salvere jubeo, magnum Noribergae decus XVII. Cal. Decembr. 1624.

Richterus Ernesto.

S. P. Perplacuit Oratio tua, Erneste ornatissime, quâ Poeseos divinitatem atque praestantiam non cordate minus quam mascule vindicâsti, ex quo totum Poetarum chorum in aere tuo habes, quod ne ipse quidem Scaliger, hoc est, aestimator harum rerum summus, si viveret, credo, negatarus esset. Macte hac ingenii et diligentiae laude, et hanc virtutis atque literarum viam ambulare persevera, de praemio, quod Te manet, haut vulgari, certus. Est quidem nunc ea hominum severitas, ut non mala tantum Poesis displiceat, sed ipsa Poesis, ut mala, multoque gravius videtur, et [gap: Greek word(s)] , forum aleatorum calefacere, quam libera verba vinculis includere non necessariis. Verum contemnenda est sinisteritas ista seculi, quo optima plurimis non placent. Multo minus vero calumniis lividorum quorundam cedendum, quin contra eundum audentius, et tempus rumoribus relinquendum, quo, ut est apud Tacitum, senescant innocentes, recenti invidiae impares. Doctorem atque ductorem habes egregium Philippum Carolum, Virum doctissimum, quem, ut facis, venerare et sequere, tuisque commilitonibus signum tollere perge. Neque conatibus vestris promovendis reliqua Academiae lumina sese subtrahent, de quo vel Clarissimi Virdungi applausus publicus fidem facit. Ego si quid pro tenuitate mea possum, pro virili operam dabo, ne amici officium in me desiderari possit, de quo Vos certos esse jubeo. Interea Exercitiis vestris, quae non voluptati tantum, sed et usu esse possunt, et merito in secretiorem familiaritatem admittuntur, bene coepta palam facere, ne cessate. Vale et Commilitones tuos pl. salve. Raptim Noribergae 19. Novembr. 1624.

Martin. Ruarus Georg. Richtero.

S. P. a DEO Patre et Domino nostro Jesu Christo. Quibus avibus officium meum, quod ante superiorem hiemem susceperam, Noribergam reditu vel potius accessione factâ peregerim, et quantâ animorum, certe linguarum [gap: Greek word(s)] sim receptus Altorphii, ex Cobio Te nostro jam habere didici: Quomodo vero Argentinam pervenerim, et quâ ibi fortunâ hactenus utar, nobilissimo Burgsdorfio, alumni mei germano, ante sesquimensem scripsi, eumque rogavi, ut Tecum illa communicare vellet. Non est igitur, quod de rerum Tibi mearum statu amplius significem, nisi actum agere velim, aut si quid fortasse sit, illud ne his quidem literis audeo committere, quae cum incertorum hominum manibus vexandae sint, antequam ad tuas pertingant, facile nobis

perire possunt, aut nullâ aut nimiâ alicujus curâ. Ratio studiorum meorum eadem est, quae pridem, nisi quod in Hebraeis nunc plusculum esse soleam, non exigua sane cum molestia, quod ea quae olim didiceram, longinquitate temporis obliterata, de integro cogar in memoria ut ita dicam insculpere, idque magistro nemine. Is enim, cujus ad hoc studium opera publico stipendio conducta est, tantummodo circa quaedam elementa mihi trita versatur, et in his etiam tanquam callipedes recoctus (tardipedem verius dixeris) ipso anni quadrante vix cubitum ullum processit. Sperabam, cum primum huc venirem, multis me non inutilem fore, quod in tanta hominum frequentia vix defuturi viderentur, qui meâ opellâ in iis rebus, quibus Altorphii potissimum vacabam, juvari vellent: Sed ea spes fere decollat, ut mores hosce video, nisi quod eam insigni cupiditate rem promovendi communem erigam, et obstinatione quadam animi sustentem. Animadverti quidem, non satis hîc esse tutum [gap: Greek word(s)] , aut alieni, ut quidam interpretantur, officii satagere: Quam in rem fabulam narrabo, Tu assem para; imo historiam, non fabulam. Fuit hîc quidam Joachimus Everhardus, Philosophiae Magister, quem Tibi quoque de facie non ignotum credo, cum Altorphii vixerit, et in cathedra aliquando publice apparuerit: Is divino, ut ipse ait spiritu afflatus a d. X. Cal. Augusti Juliani in templum, quod vocant cathedrale, venit, cumque baculo in pulpitum Cantoris ter excusso audientiam sibi fecisset, eo tempore, quo concionator pro suggestu verba jamjam facturus erat, clarâ voce populo testatus est, missum a Deo se legatum habere, quae pro salute eorum nunciaret: Eratque, ut postea comperi, Magistratum, Sacerdotes et plebem libere perstricturus, vitiisque passim grassantibus cauterium adacturus, atque adeo poenam quoque praesentissimam, nisi pacem a Deo precibus et emendatione vitae impetrarent, comminaturus. Sed quidam e circumfusa turba correptum e templo ad aedes Consulis abduxerunt, cum ille nihilo secius per plateas inter confertam plebem civitatis morbos liberrimâ voce proscinderet, cumque Consulem domi non invenissent, in turrim custodiae nomine, quae tamen a carcere non multum aberat, compegerunt. Ego captivum non semel visitavi, ut turbatae mentis notas, quas vulgo ferebant, deprehenderem: Sed nullum vestigium inveni, quod alium mihi, faceret hominem, quam pridem cognoveram. Ipse vero nihil, nisi divino se imperio fecisse, constanter asseverabat, quamvis interim, quâ ratione illud acceperit, ne caussam in carcere deteriorem sibi redderet, aperire nemini vellet: Nec temere se facinus tantum ausum ajebat. Utpote quod aliquot ante diebus, imo mense integro maturâ deliberatione pensaverit et post multas ad DEUM preces novato iteratoque jussu demum sit aggressus. Egerunt cum illo Senatores et Concionatores aliquoties, volueruntque libenter molestum

prophetam, (sic enim a nonnullis vocari audio) a suis manibus bona cum gratia dimittere: Sed cum ille tergiversaretur, et Caesarem, Pauli, ut ajebat, apostoli exemplo, appellaret, ac ne carcere quidem, nisi civitate sibi permissâ, exire vellet, interdicto primum, ne quis ei cibum praeberet amplius, facile expulsus domicilium Musarum suarum repetivit, nullo tum quidem duriori imperio accepto, et suâ opinione jam immunis a metu; post paucos tamen dies errorem hominis, ut mihi videtur, religiosi lictores irreligiosi correxerunt, qui per vim arreptum medium currui, ante illius aedes adducto, imposuerunt, et extra fines territorii Argentinensis avexerunt. Habes fabulae catastrophen, quam Tu vel presso vel verso pollice, prout libuerit, istic excipere potes: Ego judicium meum suspendere malo, nec in illos audeo scribere, qui proscribere possunt. Tu si vales, si bene rem geris, tanto magis gaudebo, si id aliquando ex tuis ipsius literis cognovero, quas tamen, non ut debitum exigo, sed ut munus ad otium et commoditatem tuam remitto. Id tamen si fieri possit, ante ver proximum, ut ex Te resciscam, opto, quo apud Vos pretio ad minimum vivatur, et an non aliqua sit ratio, quâ Bona mens sororem suam sustentare possit: Hoc igitur vel ad me vel ad Noribergenses nostros perscribas, velim. Optimo Viro, Caspari Willichio, contubernali tuo salutem et Amorem a me nuncia, aut hunc confirma potius. Tibi si qua possim gratificari, lubens fecero: Si nihil possum, Tu nihilominus affectum meum agnosce, et Vale, eruditissime mi Richtere, pr. Non. Septembris Juliani anno aerae Dionysianae 1615. Argent. in aedib. M. Adam. Folsii, Prof. Classici.

Idem Eidem.

S. P. Si in dono, cum non praestatur, reprehensio quidem nulla est, plerunque tamen laus inest, cum praestatur, quemadmodum ex Mariano de Te scite, refers: Tu certe, amicissime Richtere nec reprehendi potes, quod literas ad me exarandas aliquandiu distuleris, et nunc, cum exaras, laudem eximiam apud me promereris; eas enim non ut debitum exegeram, sed tanquam munus ad otium et commoditatem tuam remiseram. Vellem munus [gap: Greek word(s)] aliquod ad Te simile; in quo parva quidem laus est, cum praestatur, siquidem, quod merito fit, gratiae non apponitur; reprehensio tamen non parva, cum omittitur: Nec vellem modo, sed et possem in tanta rerum novarum segete, quae nimiâ soli luxurie vehementer horno succrevit, et cum lactescere primum deberet, jam aristis flavescentibus horret, et falcem messorum propediem exspectat. Veruntamen cum in tanta locorum intercapedine semper incertus esse cogar, an so tempore, quo Lugdunum hae literae venient, ibidem certo sis adhuc ruturus,

non audeo chartis loquacibus omnia committere, quae vel Tu scire velles, vel ego scribere: Ne tamen desiderium tuum penitus destitutum, nonnulla prout in solum venerint, suspenso vestigio perstringam, quasi gallus per prunas ingrediens, ut est in nostrate Proverbio: sequar vero literarum tuarum ductum. Plura Te ais de itinere meo exspectâsse, quam scripserim. At illa Te partim ex Nobilissimo Burgstorfio quaerere jusseram, partim ex Cobii literis rescivisse, suspicabar: Et miror, si, cum de reditu meo certiorem Te fecerit, non etiam addiderit illa pauca, quibus nec ipsimet plura referre velim. Ea tamen nunc habe: Scilicet ivisse me et rediisse satis utrumque commode partim pedibus, partim equo, quem in reditu mihi comparaveram: Salvos et incolumes reperisse omnes eos, quos volebam, et sic etiam reliquisse, quanquam invitos; cupiebant enim, ut qui maxime istis me attinere et sufficere Scholae suae Rectori, qui in Academias Gallicas Germanicasque non tam Medicinae quam domi pulchre hausit, quanquam et hujus sane, sed magis tamen tituli pileique solennis caussâ recogitat. Plura nunc non addo de itinere, et fortassis ex Cobio coram disces, si modo istuc, ut speras, ablegabitur: De Everhardo vero illo, de quo superioribus literis scripseram, illud amplius. Videri mihi, postquam altius inquisivi, illum, quo se afflatum jactabat, non Christi Spiritum, sed Zelum quendam Phineae, de quo est apud Mosen in Numeris, fuisse. Cum enim, praeter epidemica malorum irritamenta, populus hîc praecipuâ laetissimi soli fiduciâ plurimum otio se dedat, et ex eo, quod nihil agit, male nonnunquam agere discat, in stupra et adulteria profusus: Vir bonus Everhardus id inde solum manare putans, quod haud satis severe in noxios animadverteretur, cum in quasdam Mosis rigidiores leges incidisset, nescio, quo animi instinctu (nam externum visum, quod primitus augurabar, ipsemet non agnoscit) nimis, ut opinor, calide minas et in Magistratum concepit, qui gladio rubiginem permitteret, et in concionatores, qui maledictis in Magistratum propterea non fulminarent. Quaeris fortassis, quo eventu? quo successu? Eventus sine proventu: Recessus pro successu. Cogitur enim hactenus ab urbe exulare, adeoque cum semel rediisset, timore defunctus, iterum a lictoribus de improviso avectus fuit. Concionatores quidem ex eo haud paulo gravius de suggestis eundem Mosis rigorem nunc intonant, licet hoc ab Everhardo didicisse videri nolint: Quo profectu, nondum satis liquet. Ego quidem jam diu nullam vel Altorphio vel Noribergâ epistolam accepi, quod valde miror: Ultimas ad me dederunt Piccartus et Virdungus, quibus multa immerito mihi tribuuntur. Caspar ille tuus (si modo tui nomen adhuc eum habere pateris) ad nos venit eo fere tempore, quo jam aliunde intellexeram, quam parum fideliter consortium tuum et promissa sua deseruisset: Itaque serio cum homine Tui caussâ

egi, qui licet haud satis utilem tuam sibi operam fuisse, aut etiam esse potuisse (ignosces hoc mihi illius verba narranti) quereretur, honestis se tamen conditionibus Tecum transacturum pollicebatur, aut si Tu nullas admitteres, integrum, quod ab initio Tibi constituisset, precium depensurum esse. An facturus sit, nescio: Voveo quidem, et id nuper etiam literis ad eum datis ursi. Cum enim hic in disciplina Viri cujusdam literatissimi, Justi Kypii amici sui ac mei, aliquandiu vixisset, primum quidem Basileam ad petendam Juris lauream, sed postea quasi poenitens consilii cum eodem Marpurgum, unde luculentiorem sibi famam sperabat, profectus est, atque inde paucos ante dies Disputationem pro Doctoris gaudu habitam, ad me misit, addiditque, nunc quidem in patriam se tendere, sed Marpurgum circa IV. Non. Julii Juliani ad inducendum capiti tiaram reversurum esse. Quid prius mirer, nescio, confidentiam hominis, an fortunam: Vix certe credidissem, Marpurgenses tam faciles his fore, idque illi vaticinatus eram, sed vanus, ut apparet, augur, quia laurum non comederam. Multum sane Tibi debet ille, si a tua institutione tam brevi tempore ad tam augustos titulos ascendit: Multum etiam Kypio, qui suâ eum eruditione, quantum potuit, adjuvit sedulo, et auctoritate suâ, quâ plurimum pollet, Marpurgensibus commendavit: Nec nihil fortassis mihi, qui et praefationem Disputationis, quam vides, confeci, praeter cothurnum quatuor ultimarum linearum, huic pedi non satis aptum, allocutionem, praeterea Jureconsultorum in ambiendo honore, prologum et epilogum recitandum, cum Disputatio haberetur, ipsam denique Orationem in solenni renunciatione habendam, quam fortassis aliquando videbis cum typis describetur. Est autem de haereticis capitali supplicio non afficiendis. Sed haec Tibi dicta puta, qui mihi lapis eatenus esto, quamquam verius alias gemma nominandus. Miraris Tu fortassis meam quoque facilitatem: Sed quid faciam? ita teneram habeo frontem, ut contra pervicaces preces durare nequeam. Imo ut scias, Tui quoque caussâ hominem mihi nonnihil devincire volui, ut tanto plus haberem in eum juris ad urgendam fidem Tibi datam. Meum quidem exiguum est hactenus ex immenso labore compendium, praeter styli si fortassis ab exercitatione profectum. Donavit heic mihi Casauboni Exercitationes contra Baronium, quae duobus florenis nostratibus veneunt, et Politiani Epistolas, cum eas atramento conspurcâsset, tanquam sibi inutiles reliquit. Promiserat tamen, se mihi donarium Marpurgo curaturum, adeoque novem nuper florenos numerari jusserat per sartorem suum, cui jam antea aere se alieno ad quadringentos quasi florenos obligavit, sed illius jussus eventum adhuc exspecto, et non admodum quidem requirerem, si modo id, quod sancte mihi recepit, praestiterit, ut fratri meo Joachimo, cui res jam ad incitas poene redibit, de conditione honesta

prospiceret. Spem Tibi de patriciis discipulis factam, de qua etiam Caspar ille nonnihil retulerat, decollâsse, tam diu Tecum doleo, quam diu non alia similis vel melior se Tibi ostenderit. Mihi quidem hîc non male multa succederent, nisi, nescio, quid obstaret, quod calculos scite positos non parum conturbat. Nuper discipulus meus a tutoribus domum quam primum redire jussus est, ob caussam, quae literis non exprimitur, sed mihi tamen, nisi fortassis gravedine laboro, non nihil subolet. Cum autem ante triduum de discessu meo significâssem cuidam Professori Viro, in quo candorem praecipue laudare, injuria eruditionis fuerit, nisi vulgatior hujus laus illius raritati precium fecisset: Is, ut est mei supra modum studiosus, post dolorem, quem hoc meo sermone caperet, consilium mihi suum aperuit, quod jam pridem de me (quod sine jactantia dictum velim) ad publicam professionem evehendo cepisset, si modo aliquandiu pedem hîc figerem, aut ad manum sibi, primo quoque loco vacante, forem. Offerebat etiam jussu Theologi itidem Professoris Comitem mihi quendam Carinthium illustri loco oriundum, cujus auspiciis Italiam interea lustrare possem, idque non sine stipendio amplissimo. Nihilominus adhuc ipse trepido, nec ad spei tam blandientis auram antennas audeo solvere, sive quod ipse naturâ timidior tranquillo quoque mari tempestatem metuo, sive, quod non desint fortassis in coelo praesagia turbinis sidera, quae cymbam meam in portu terroribus alligant. Hactenus quidem omnium primum id mihi sedet, ut, quoniam hunc adolescentem itineri tam periculoso solum committere nequeo, in Marchiam ipsum comiter, ubi consilium, quod dicitur, in arena, instar gladiatoris, capiam, an cum hoc eodem discipulo Lugdunum ad Vos ablegari mihi contingat, an Argentoratum bonis avibus reverti possim, an Parentibus ad non minus me splendidas in patria conditiones vocantibus obsequi debeam, an denique ad illius Scholae, de qua supra, fasces, si nemini fortassis alii commissi sint, redire, semelque tandem cum fato meo transigere velim. Ubicunque futurus sim, Te, mi eruditissime Richtere, nunquam celabo, id modo mihi constet, ubi meae Te literae invenire debeant in posterum: Ut autem ad me tam incerto consilio vagantem tuae prius tuto pertingant, optimum factu videtur, si eas ad Joachimum fratrem meum Rostochium mittas; ad illum autem rectissime deferentur, si eas Hamburgensi cuidam mercatori Melchiori ab Huda transmittas. De Commentario Soneri [gap: Greek word(s)] in Aristotelis Metaphysica propediem edendo per-mihi-gratum, quod scribis fuit: Veruntamen cum optimi Viri fama, propter opiniones quasdam philosophicas, hoc tempore praeter aequum laborare ceperit, cavendum erit, ne levi occasione crabrones irritentur. Nollem equidem alienae manus injuriam ad castrandum tanti Viri laborem, imo nec ad castigandum accedere: Sed tamen

cum nonnulla, quantum memini; satis ibi periculose, et, si mihi judicium hîc sumere debeam, paulo magis peripatetice quam Christiane disputentur, invidiae declinandae optimum mihi videretur, si praefatione modestâ scopus authoris detegeretur, qui, ut nos scimus, minime fuit religionis Christianae dogmata convellere, quod perversi quidam illius voluntatis interpretes autumant, sed ostendere, quid et quantum de summis rerum caussis, ipsoque primo ente, naturae lumine, Philosophorum Coryphaeo Aristoteli constiterit, aut nobis in illius vestigio haerentibus constare possit. Sed videor mihi [gap: Greek word(s)] : Quasi Tu pro tua prudentia non multo me melius haec et videre et providere possis. Dominus Jesus, [gap: Greek word(s)] , Spiritu suo nos regat, ut et intelligamus, quae vera sunt, et faciamus, quae sunt optima, cui Te, mi amicissime Richtere, ex animo commendo. Argentorati a. d. III. Non. Maji Juliani. Anno aerae Dionys. 1616.

Georg. Güttlerus Georg. Richtero.

PIetatem i. e. Lucem in tenebris. Jam dudum, iterum iterumque, mi Amice, malum nomen apud Te audio, ut qui migrârim fidei datae memoriam, nec cum nugis meis Tibi me stiterim. Culpâ castum me esse, citra ruborem non dixerim, et quod prohibendis cerulis miniatulis (nôsti antiqui judicii secretum suffragium) obtendam, praeter fatalem ignaviam meam nihil habeo, quae usu ita me suum fecit, ut vix tandem tristis imperii pausam exorare potuerim, et, desidiae somno paululum excusso, narrare somnia Sabinorum, qui olim dicti ea somniare, quae volunt. Cum a vobis primo digrederemur, formicino gradu promovimus. Ventus enim nobis non satis benevolus et assiduis pluviis terra aqua facta erat, ut (absint Philosophi, qui nec pugnam nec puritatem elementorum admittunt oculis obviam) conspirâsse in moram nostram Elementa viderentur. Soluta tamen est, contumaciam fatalem, urbium et munimentorum sepes contigua, quae a Bono nostro Deo posita Hispanum ostracismo pepulit, et aeterni imperii (ne vetus verbum pereat) spem non floribus, sed maturis fructibus ostendit. Exemplum desperatae necessitatis, quae, abdicatâ purpurae veneratione, docet calcare Regum minas, et ridere mortem, quam quidam terribilem existimant, cum ad coelos sit certissimus aditus et extra damnatas insulas, ubi fluctus sine pausa et tempestates perpetes, portus. Fuêre et alia quae voluptatem ferme Epicuream afferent; Belgae infrunitâ fronte negabant Benzium nostrum, ad eam, quam promere ipsis videbatur, aetatem, oberrare in castris Musarum posse, et virgineum intacto servare in corpore florem; cum ille, ut ipsius fert ingenium,

paulo religiosius adfirmaret, hoc tulit responsi sive oraculi plus quam Apollinis, permolendis (nôsti Comici illud) aliorum uxoribus aetatem ipsum contrivisse. Non ero prolixus in nugis recensendis, quae quotidie plus quam Africâ monstrorum fertilitate se offerebant. Adjiciam hoc. Cum Bredae in Illustrissimorum Nassoviorum proavita arce oberraremus, Barones N. cum prodigo pietatis praefecto (nôsti et veterem dictionis indolem) nos oppressêre, unde turmatim movimus et Selandiâ, Flandriâ, (quam ego superiore suâ parte iram Martis, ob miseram et miseriâ miseriorem vastitatem, Poetica licentiâ dicerem) visâ, plus quam satis, cum Gallo nauclero, quos ego si lapides, ferrum, plumbum, stipites dicerem, in imperitiam ipsorum peccarem, in Angliam favente Coelo et terrâ, non stultitiae, sed miseriae nostrae appulimus, quod Regnum absolutissimae felicitatis, (quam vulgus opinatur) dicerem, nisi odium laboris et luxuriae, gemina Germana soror superbia, maculam quandam inurerent. In alta enim pace et exactionum Angli, (quae alias rem Europae cum pulvisculo liguriunt) securi in utrumque oculum sedulo stertunt, Ventris sacrifici, et tot unguentis, vestimentorumque quasi militaribus copiis variegati et delibuti, per omnem aetatem animam agunt. Omiseram Necotianam, (Taback) quam tota provincia olet, ut existimares Fato constitutum OPTIMUM ET SINE OMNI FRAUDE, ET FASTU REGEM, qui conniventibus oculis has omnes curas despiceret, et Symbolici Lemmatis sui, Beati pacifici, memor, hoc magno conatu ageret, ne quâ nubeculâ solem voluptatis Anglicae interciperet. Forte anquiris de Christiana Fide et Vita; in privatam Jovis diphteram non inquiro, quam nobis spectare nefas, illis, nescio, an liceat, qui, per annos plus quam centum nihil aliud quam DEUM occultum explicantes, lites serunt et metunt. Bataviam nôsti, ubi orare existimarem et pie vivere plurimum plurimos, nisi nihil aliud olerent, quam lucrum mercatorum, de quibus quid concilia sancta, et Dii, qui moriuntur, Pontifices dicant, in promptu Tibi est. Certum et hoc mihi in vasto Oceano et portubus, quos salutare datum est, nihil visum navium nisi Batavarum, qui honestâ quasi custodiâ mundi divitias possident. Sed extra oleas curro. In Anglia Rex pius, quid de caeteris proceribus dicam, non habeo. Hoc ipsus coram vidi. Cum aegrotos tangeret, (gentilitium Anglorum et Gallorum Regum miraculorum donum) neque adessent omnes momento, qui manum et munificentiam Regiam ambirent, et aulici exclusos cuperent Regem jussisse, ut plures coram sisterent; in mensa devote orari vidi Episcopos tres coram astantes ex veteri, si recte puto, instituto; cum illis plurimum sermonem miscuit, non cum Ducibus et Comitibus, qui barbaricâ supplicatione tanquam Deum colunt, sed antiquos hos ritus non visus est attendere, testor fidem, occurrit in ipso Regis

cubiculo illud Comici mortuo ad sepulcrum jocum dictum esse; vultus ipse plus quam Euclid et Aristotelicis demonstrationibus arguit Regem plane harum rerum, quae in oculos incurrunt, minime curiosum. Misertus sum animitus, quam ob causam vitâ exutum cuperent, et toties novis machinis tentarent, cum prima hominis facies a crimine satis et odio defendere posset. Hoc tamen non possum augurari, quî fiat, quod eos, qui Jesum Dominum nostrum socii et sanctorum audiunt, plus quam vatiniano odio prosequatur. Episcopum unum novi sane modestum, qui et ipse non abnuit, posse Civem bonum esse, qui non Christianus bonus, stat tamen verbum Regis. Quid porro dicam in Anglia, literas domo nostrâ habuimus: Non in Bataviam, sed Galliam continuato itinere ire jussi sumus. Pax conclamata est, quod proclama Galli plus quam bellum timere soliti sunt. Rediimus hodie coelo, terrâ, mari, faventibus, omnibus incolumibus, nisi quod natu major Nothafft valetudinem tabaco decoxit, et Medicorum opem inclamat, qui antea existimabat frustra Medicos conditos, qui ebibunt succos et pecuniam mortalibus. Est et alia res, sed seria, quam Te volo, primo, ut quaeras, an Lambertus, linguae Gallicae Magister, meas acceperit, secundo, ut suppellectilem librariam meam curae habeas, hoc modo, si Bonaventura Elzevir Francofurto quid librorum meorum Argentinâ ad se missorum detulit, ut sedulo compactos et contra injuriam coeli et terrae defensos mihi sistas. Et Bruxellis sistas cum literis destinatis in das Wirthshaus zu den 3. Römern (seyn 3. Weingläser) ipse Dominus Bonaventura, qui caetera, quae ipsi in negotiis dederam, rectissime curavit, et experientiam librorum mittendorum habet, et haec curabit. Misissemus pecuniam, sed literas eâ prodi posse existimabamus. Literas ad me dabis, sed Bruxellas, ut dixi, destinatas, ubi, si quae voles sciscitari, ad Te perscribam. Quid mirabiliarii tui Norici fecerint, scripserint, non curo. Hoc tamen animitus mihi Tibi imprecor, ut Domini gratiam et justitiam operemur hilares, sed cum timore. Quaeso, fac, ut compareat in negotiis meis et faciendis et festinandis opera tua. Jurare jussi non sumus, imo prohibiti, sed quinquagenarium Ethnicorum juramentum puta, me vivere Tibi semper amicum, imo et mori et pietati, de qua utinam et ter utinam non disputaremus, sed ipsam faceremus, consuleretur rectius rebus humanis, quae si animam haberent, jam agerent. FILIUS ENIM HOMINIS CUM VENIET, VIX REPERIET FIDEM. O utinam ego Te sospitem et corpore et animo vernantem et florentem, quod an et ubi sit futurum, non liquet. Hoc tamen abunde me tuum totum ac mancupio emtum semper solide sobrieque amicum, quod DEUS novit, quo teste haec scribo. Ulissingae 9. Maji Anno 1616.

Idem Eidem.

OInanes, mi Richtere, Ennii verbo, speres meas, quibus non instar amantum somniando, sed vigilando Te amplexabar, imo et de rebus quibusdam exertim fabulabar: Quae autem calamitas spei meae animum abstulerit, nondum animus obscaevat. Bruxellis enim dum haereo, nullibi compares; dum Lovanium excurro, neque ibi mica Richteri. Quicquid sit causae, penes me calamitas est, quae effronte pervicaciâ inclementer hac vice me habuit, et tui inspiciendi copiam non dedit. Tune inquis Lovanii? ego vero sum, mi Amice, dum literas domo meâ et alteras habeam; invitissimus enim in Galliam per hunc aestum exerro; sed jam habeo, et cras invitis Musis, Gratiis, sed Deo, crede, benevolente praecipitare iter cogor, et invisere meos Germanos, quos inibi comperio, hodie epotâ mente et Massici montibus plebiscitum tribunitium condidisse, ne quis audiatur Gallorum linguâ, nisi convicium pascere et pecuniam suam jugulatam cupiat. Ibo tamen et Lovanio relicto, ubi ferme ob Sophismatum nubem, quâ bonas artes et praecipue Theologiam obnubunt, mei memoriam amisi, audiam, quid dici velint Galli, et quod palmarium, suis turbonibus decernant. Ubi futurus sim et larem meum habiturus, praeter DEUM novisse neminem. Ubi Lutetiam pervenero, institutis in animo consiliis et argumentis quid decernam, quod ad Te primâ occasione sedulo perscribam. Jam amplius non garriam, et Comici verbo Te jubeo valere, atque adjuvare, ut Te juvet salus. Visne, ut verbosâ gratiarum actione aures tuas obtundam? non credo, Te velle, ut migrem amicitiae leges, et promtitudinem tuam in rebus meis procurandis apud Te commemorem, praesertim cum paria facere, imo quod in rem tuam est, impigre capeslere cordicitus amem. Bonaventurae tamen Elzevirio amicissimam salutem, velim, nuncies, et pro ea, quam in res nostras sumsit, opera gratias agere. Quod apud nos ipsi est reliquum, curabimus, ut per mercatorem nostrum nundinis autumnalibus satisfiat. Sed audi, quid nostra hospita emolitur furiarum, illane affirmare venefica audet, nos conduxisse cubicula. Crede hoc mihi et fidei quam nunquam violavero, nunquam id a nobis factum, nunquam in mente nobis fuisse: Quae enim necessitas hoc a nobis exigeret. Nonne hospes ipse nobis cubiculum curare cogitur, qui nos pascit? quam ob causam argentum inutiliter domo egurgitaremus. Non ea nobis mens, etsi redire per fata licuisset in Dn. Conradi aedibus satis loci habuissemus: 36. florenos exigit, non omnia ejus cubicula toto anno tanti aestimarem: Non ego ita fungus, ut rem sic curatam cupiam. Audi porro, ipsa cum Cameras vacuefaceremus, et suppellectilem domo efferri vellemus, dicebat, non opus esse, in inferiore aedis

parte satis loci, donec asportare in patriam aut quo vellemus, liceret. Quaeso, mi Richtere, hanc causam meam et meorum suscipias, nec vetulae ludum absentem me fieri patere, ô si liceat coram adesse, quam forte parum grata sacrilegissima audiret, sed digna nefariâ machinatione, quae famam meam ludificari audet. Non hic mos meus est, Annos aliquot inter peregrina Musarum emporia combussi, omnem pecuniam, quam debui, cum ramento redegi incolumem: Neque, cum abirem a Vobis, aurum nostrum omne occupatum erat, poteram (si voluissem, quod debere illi mulieri triobolari) expungere nomen, neque suppellectilem opponere pignori; scripsi etiam ad Dn. Bonaventuram, ut fratrem in nostrum auxilium, gnarum harum rerum, asciscat, et nundinis autumnalibus mercatori reculas nostras sistat: Spero enim hanc rem bona cum gratia a Vobis decidi posse. O quam hae lites meo stomacho non ita, ut Theosophis quibusdam, conveniunt, quos Besoldus in Theatro sistet in Hercule suo, nisi in spongiam jusserit venustissimam partem incumbere. Quid Joves patriae e sublimi machina murmurent, averem scire, et si literis Lutetiam ad Dnn. Fürmberg, sympatriotas tuos, meorum nobilium nomini literis inscriptis crederes, procul dubio volupe mihi esset. Gallinam haec scripsisse, credo, credes, ita in summo animi et corporis calore effudi: Necesse tamen est, ut praeterea nostri Lamberti nomine quid attexam. Ille Lovanii parumper egit, et in Germaniam ire parat; nôsti hominem bonum et diligentem, qui literis tuis Altorfii se juvari posse confidit, quaeso, hanc operam vicariam sumas, et apud aliquem, qui rem ipsius juvare velit, et possit, sedulo juves, et literas tabellario Antverpiensi credas, ille ab ipso exiget, et feliciter utetur. Facies certe et diligenter, uti ego confido: Non credo, Epistolam meam lautitiem aliquam olere posse; exaruit enim et ambusta a sole vapescit, et Lovanii praeter Puteanum credo homines lapides loqui, non verba. Priscianus omnibus exemplis misere publicitus vapulat, nec nisi Brutiani manu medicina fieri posse videtur. Graecas literas ne per transennam quidem viderunt. Jurisprudentiam nostram tot portentosis nescio, quorum nebulonum commentariis onerant, ut Elephanti ab India vix ferant, disputationes habent satis crebras, sed nihil ibi, quod Papinianum aut Africanum oleat; unus tamen atque alter est, qui Wesenbeccium velit legisse videri. Lovanii 26. Junii Anno 1616.

Ignosce festinanti, nec relegere licuit, ita praecipitanda rerum mearum cura. Salvere jube meis meorumque verbis omnes BONOS, quos novimus, amavimus, imo amamus.

J. Cellarius Georg. Richtero.

S. P. Nec succenseo Tibi propterea, mi RICHTERE, nec communi nostro Amico EHRNREUTERO hanc felicitatem invideo, quod doctissimis tuis literis ipsum ante dies plusculos beâris, me neglexeris. Dandum erit hoc affectui, quo in illum, nec fortassis absque caussa ferris paulo ardentiori: Secus enim una fideliâ duos parietes dealbâsses, calomoque tunc Lutetiam cogitanti vel lineolam unam et alteram Musis meis consecrandam imperâsses. Ego fidei datae memor Tibi nuncio nos et sospites Parisios pervenisse, et substituros hîc ad festum usque Paschatos. Rex pridem ad aulam rediit. Habemus et MORNAEUM (quantum Virum!) e Comitiis Rothomagensibus isthâc reducem: Cujus praesentiam ego quidem haud permutarem cum vel Regis vel Reginae. Hospitium idem excipiet nos in crastinum, ubi Tu ÖLHAFIO nuper bene fuisse ajebas. Noribergae intra maenia urbis nata esse, gemellorum XVI. paria Dn. REMUS scribit, idque non nisi VII. hebdomadarum spatio. Unde nostros bene ominari dicit. Academia Altorphina tribus Professoribus aucta est, Dn. Christiano Matthiâ, Theologo, Giessâ accersito; Georgio Noesslero, Medico; et Petro Saxonio, Mathematico. Fac, ut habeam catalogum sive indicem Privilegiorum Nationi German. Aureliae concessorum; neque omnium tamen, sed praecipuorum. Bene vale et Salve cum familiaribus tuis utriusque sexus tam ex meis quam ex ÖRTELIIS meis Tui amantissimis, quorum natu minor has Tibi commendat, quas includam, Avaricum Byturig. curandas. Raptim Lutetiae postrid. idus Januar. 1618. secundum fastos Julianos.

Idem Eidem.

S. P. Praecellentissime et Eruditissime Dn. Richtere, Amice singularis. Non a mea quidem destinatione, sed desectu hominis fidei probatae factum credas, quod argentum tuum tardius accepisti, id quod tamen vel jam tandem Tibi recte traditum esse, nullus dubito, de quo certior fieri cupio primâ quaque occasione. Quanquam vero tuae me dehinc Lutetiae non sunt offensurae, tamen quin respondeas, et Heinsianas cum aliis submittas, nihil impedit. Habes operam paratam Dn. Christ. Boschii, qui officii nihil in se desiderari patietur. Perinde autem fuerit, sive literas tuas Londini seu Ambstelrodami inveniam. Matura id, Te obsecro, quantum potes. Nos perendie discedemus. Andreas Baier nobiscum est in hunc diem, abiturus tamen et ipse post bihorium: Is Parisios ingrediens,

et, in hospitio ad signum crucis ferreae divertens, equum reddidit puero cuidam sibi nec deinceps viso, nec videndo forte in posterum; eâ causâ, quod se missum asserebat ab eo homine, ad quem equus pertineret, quemque ipse vero nomine appellabat. Si quid doli commissum est, indigne fero oscitantiam civis nostri. Neque puto tamen tuum hîc versari, quod averruncare velit Averruncus, sive damnum, sive periculum. Quicquid fuerit, fac, ut sciam. Bene vale cum Nobilissimis convictoribus tuis et familia universa, quos salvere singulos et florere cupimus, mei Örtelii et ego, neque renuit Pellerus. Lutetiae XIV. Cal. Maji 1618. Ignosce, quaeso, festinationi.

Idem Eidem.

S. P. Praecellentissime et Amicissime Dn. RICHTERE. Tandem valediximus Angliae, posteaquam Regem et Carolum, ejus filium, infixo utriusque dextrae osculo salutavimus. Neque vero Archiepiscopum Spatatensem, Virum nulli pietate et modestiâ secundum, praeterivimus, neque magnum illum Regni Cancellarium, eloquentiae laude plane incomparabilem. Deum testor, mi Richtere, me in isto Europae angulo nullos invenisse homines, nullos, inquam, sed profecto meras GRATIAS. Fallitur et fallit, si quis aliam Phaebi et Musarum sedem sibi fingit. Nunquam audivi omnis generis instrumenta Musica doctius pulsari, quam a Nymphis Londinensibus. Heu quam abitus isthinc mihi fuit gravis et difficilis. Sed ferenda sunt, quae mutari non possunt, etiamsi premant. Discessimus ergo ex aula III. Eidus Junias, Caletumque repetivimus, unde fossam freti Britannici spatio trihorii cum dimidia superavimus, indignante quidem Neptuno, sed favente nobis aliqua ex parte Aeolo. Hac horâ, ut filum abrumpam, (sic me summa cogit temporis angustia et literarum scribendarum multitudo) quâ Antverpiam ingredior, tuae mihi ut eruditissimae et humanissimae, ita longe jucundissimae per Mercurialem quendam offeruntur, una cum epistola Praesidis Camberiacensis, Dn. ANTONII FABRI, Viri summi. Gratam praestitisti operam, dum ad HEINSIUM et BERTIUM scripsisti, ego munere meo fungar non apud illos tantum, sed et coram MEURSIO et SCRIVERIO. Fezerus, civis noster, et ipse contrario itinere Angliam modo petit, habitâ prius Disputatione Doctorali Basileae, quam mihi exhibuit. Resalutant Te tuasque puellas cum Nobilissimis Dnn. Landschadiis ORTELII mei, quibus Salutis vestrae dictio fuit longe acceptissima. Pellerus quoque noster Vos salutat centies millies. Alter mensis elabetur, antequam in Galliam revertemur. Baierus pridem abiit in patriam, cujus mater nupsit Linckio, Archigrammataeo Werdensi, (sive scribae potius suburbii istius, ne quid loquar insolentius)

Nosocomii jam Magistro designato. Pömerus quoque ex Anglia in Belgium sese contulit, rei militari, ut ajunt, operam daturus: Cum Oxoniam venissemus, narratum nobis fuit, ipsum paucis ante diebus urbe egressum rectâ viâ Londinum properâsse; ubi tamen reditum nostrum aliquandiu, quanquam frustra, praestolatus est. Speramus, nos fruituros ejus adspectu apud Batavos. Bene vale, imo bene Vos VALETE ac SALVETE, quotquot supra nominavi, a CELLARIO VESTRO, qui haec raptim Antverpiae prid. Joh. Bapt. Stylo Juliano. 1618.

Idem Eidem.

S. P. Clarissime et Charissime Richtere. Quo momento tuas Lugduni Gallorum XVI. Cal. Octobr. datas accipio, ecce eodem Tibi respondeo. Frustra autem es, Amice candidissime, si speras, Te de minimis Rerum Belgicarum, ne dum maximis medioxumisque, certiorem fieri posse unâ epistolâ. Dies citius me deficiet quam oratio, si vel obiter Tibi illa saltem recensere velim, quae de eruditione et virtute tua inter me et Proceres Academiae Batavae ultro citroque acta sint, SCRIVERIUM dico, HEINSIUM, CUNAEUM, MEURSIUM, JACHAEUM, BERTIUM et NERAEUM, hospitem meum, aliosque, quorum nomina haud succurrunt properanti, ut RUARUM taceam et infinitos isthic magno numero degentes, Tibi olim nec ignotos nec ingratos. Dn. Bertius, a quo literas has habeto, hîc Lutetiae haerebat, cum Tu Nymphis suis Aureolis valediceres. Ego vicem illius doleo. Brevi actum erit de omnibus qui detectâ jam prodigiosâ Arminii (nôsti sectam) factione ad infamiam propemodum redacti sunt. Vidistine picturam illam currûs Arminiani? Illic venator quidam primas, noster vero hîc secundas tenet, eheu! Sed, quod restat, nam abrumpere filum cogor, Te salvere et honores JCti Tibi felices esse jubent una mecum mei Ortelii, adolescentes bonae notae et affectu peregregie facientes. Bene vale. Raptim Lutetiae die D. Thomae sacro 1618.

Idem Eidem.

GEmino Te mactabo gaudio, mi Cl. Dn. RICHTERE. Hinc seorsim Tibi mitto hasce HEINSI nostri literas. Alteras enim a Dn. BERTIO vel paulo ante accepisti, vel eodem accepturus es fasciculo, gemino tamen involucro. Nihil addo, praeterquam me hoc ipsum scribere Aureliae eâ horâ, quâ ingressi sumus urbem, imo, ne quid Tibi mentiar, momento. Simul autem is, qui litteras meas capit, iter suscipit Lutetiam. Quare nihil aliud exspectabis quam salutem perquam officiosissimam a meis Orteliis et Pellero, qui

nobiscum adhuc strenue proficiscitur: Probo dictum. Hodie XXVII. milliaria commode perfecimus, nihil obstante viâ inviâ propemodum B. V. Ex altera, quam agnoscis, patriatua. Ipso festo Nativit. secundum fastos Gregor. 1618.

Matth. Zuberus Georg. Richtero.

SAlve, Nobilissime et Consultissime Dn. D. RICHTERE, per hoc mihi solenne et familiare salutationis signum et, quam mitto, Dedicationem, placido suscipe vultu, VIR et DOCTOR EXCELLENTISSIME, Domine ac Promotor exoptatissime. Hujus vero mei erga Nobilissimam T. Excellentiam et Claritatem cultûs et affectûs caussa est princeps fiduciae magnitudo, quâ omnes bonos ac literatos prosequeris: Cur ergo excluderer ego numero ab universali, qui forte in eo, ratione venerationis, primis aequandus sum? Audivit haud dubie Nobilissima T. Excellentia de me recepto ad tempus in numerum Municipum sive Adsessorum, donec probatis et perspectis m eis moribus altius promoverer: Interea vero solis mihi heic vivendum esse Musis ac Dedicationibus, quas saepe invitus foras do, propterea quod perpauci sint, qui Musas et earum cultores (Poetas) honorent. Plerique mihi materias, quae magnô constant e typographica officina, aut illectas, aut alias remittunt inhonoratas: LL. Dd. semper et singuli erga me fuêre benigni, nec oleum facile aut operam perdidi, quanquam alius alio liberalior fuit et benevolentior. De T. Nobilissima Excellentia non dubito. Scit enim ea, quantum sit pretium typographi, et quid Laureatas deceat Musas. Quibus vale, Juris et Justitiae Sacerdos sanctissime, et votis meis, [gap: Greek word(s)] aequus succurre, et plures per tuam Suadam mellifluam mihi Patronos redde.

Sic Tibi restituat, quae toto insumpseris anno,
O decus Eunomies, unicus aera Cliens.

Idem Eidem.

QUam miseranda sit mea, Nobiliss. et Cl. Dn. D. INSPECTOR DIGNISSIME, conditio, plaeraeque meae dictant Praefationes. En novam habes, eamque miram. Rogo autem, immo obsecro, hac epistolâ, ut facundâ tuâ intercessione apud Nobiliss. et Ampliss. Dn. Fürerum meam agas caussam, quo ordinariam consequar lectionem et stipendium accipiam auctius. Ex eo enim tempore, quo caepi extraordinarius apud Vos esse Lector, nescio, Fatone an

Invidiâ aliorum schola mea privata fuerit collapsa: Certe collapsa est, nec sperat instaurari posse. Quocirca seriam porro mei habete rationem, siquidem Vobis satisfaciam meâ institutione: Tantillo enim stipendio alere me non possum. Neque vero Poesis, quam prostituo potius quam exstituo, magnum mihi parit lucrum: Immo jacturam et dispendium saepius facio quam compendium. Vivo domi inter multiplices curas et cruces, necessariis destitutus lignis, saepe etiam panibus, ne quid de carnibus dicam, nec potibus scribam lautioribus, contentus interdum frigidae aquae haustu, quod senectuti meae admodum obest. Effice, effice Nobiliss. et Consultiss. Dn. D. quo intelligam tuâ promotione me emersisse e coeno paupertatis et ad splendidiorem fortunam evectum esse. Ego omnibus viribus ingenii enitar, ut scholae novae prosim, et honori sim: Vos etiam date operam, quo honesto alar stipendio, nec posthac Poesin tam turpiter cogar prostituere. Tandem rogo, ut primam partem Progymnasmatum Pontani T. Excellentia mihi per uxorem mittat, et ad tempus commodet: Immaculatam restituam. Feliciter vale, ô decus et praesidium meum nobilissimum. Dab. Norimb. 19. Nov. 1622. ex aedib. Hülsianis.

Joh. Ludov. Pönlein Georg. Richtero. [gap: Greek word(s)] .

NUllus plane mihi stili cultus, rarum prorsus sterileque seminium scriptionis. Quae igitur audacia, quae impudentia, hac literarum mearum ruditate ad Te, Cl. et Exc. Dn. D. Herculeis antea, ut ita dicam, laboribus obrutum, non irrepere tantum, sed etiam irrumpere? Dignus certe sum, qui elogio quodam mittar temeritatis: Fateor, sed necessitas huic meae petitioni patrocinatur, adjuvat eam Cl. et Excell. T. humanitas, quae non tam verborum blanditiis vultusque serenitate vestita, quam ab ipso pectore nuda conspicitur, hac, inquam, ceu acri quadam thyrso, instigor. Ulysses igitur mihi sis rogo, et, non ut ille Sirenib. clausas, sed vacuas Minervae meae, licet rudi, aurium aedes praebeas, rem unâ, quod dicitur, perticâ admetiar. Quoties, bone DEUS! in bivio virtutum vitiorumque constituti, sinistrorsum solo errore abimus? quoties, relicto Gratiarum choro, Sirenum sectamur cantum? aetatis nostrae causa est lubricitas, quae ceu agilis cymba aestu adhuc et fervore sanguinis fluctuat, inque mari circumagitur omni vento. Quis autem Galenus aut Aesculapius huic morbo subveniet? Ecce offert se Romanus noster sapiens Seneca: Aliquis Vir bonus, inquiens, ante oculos habendus, ut sic tanquam ipso spectante vivamus, et omnia, tanquam

illo vidente, faciamus. Ex Apollinis certe ore consilium hoc destillâsse videor. Sed ubinam locorum reperitur vir bonus? certe.

Catonem quidem nobis proponit, monstrat Laelium: Sed vixerunt, abierunt jam, et reverti debent. Horum interim loco Cl. Dn. Dinnerum, Antecessorem Universitatis nostrae primarium, habere, inter prima mihi et calida vota est. Quam enim opto conversationis ipsius dulcedine frui! quam sitio humanitatis doctrinaeque ipsius liquorem, cujus pauculae stillae mihi aliquando palatum irritârunt, uberius degustare! Sermones certe eos (ô Nectareos) toto animi alveo corporisque sinu exciperem, ad quos tanquam Orphicum trahor concentum: Ex hac enim scaturigine multa me haurire posse, non publici saporis, certo certius est. Te igitur Cl. et Exc. Dn. D. per genua tua oro, commentatione quâdam viam mihi ad hunc Virum variae reconditaeque scientiae (laudem ei hanc debeo) sternes, liberumque ad Exc. ejus aditum aperias, ut ad eum, tanquam Flaminem Dialem seu Augustissimam Imperatoris statuam, confugiam, ejusque ductu et auspicio immensi Juris Oceani nuper ingressi vias quodamado cognoscam, quae sc. persequenda ac tenenda; quae vada, quive scopuli effugiendi, ne errore consilii in eos delatus, temporis et laborum jacturam faciam. Haec si impetravero, repudiabo omne felicitatis meae caput, hocque Clar. et Excell. T. officium, imo beneficium animo non exuam, usque dum

Vale Cl. et Excell. Dn. D. petitionique huic meae benevolentiae tuae auram adspira. Dabam Altorphii die 21. Octobr. A. C. 1625.

Richterus Poenlein.

SAlut. et Observantiam. Amplissime et Consultissime Vir, Domine et Amice plurimum honorande. Exemplar literarum quas inclusi, et nudius tertius a matre illius, qui scripsit, vidua honestissima, accepi, tum animi tui observantissimi affectum singularem, tum bonam juvenis indolem, ejusque propositum laudabile clare significant. Sufficient Tibi, sat scio, haec duo ad obtinendum, quod ille petit: Tertium, commendatio mea non nisi ex abundanti accedit. Sed quia superflua non nocent, honestae petitioni ipsius deesse nolui. Rogo itaque, ut eum, quem dixi, juvenem Romano more commendatum habeas, et hasce quasi aditum ad Te esse sinas: Neque dubitabo, quin ut olim mihi, ita et nunc huic Praeceptor fidelissimus futurus sis, quippe qui non uni aut alteri, sed omnibus auditoribus tuis per plurimos annos singularem tuam benevolentiam

animique promptitudinem cum immortali nominis tui et Academiae nostrae laude declaraveris, quâ felicitate Te quam diutissime frui opto, et in hoc felici omine desino. Vale, Academ. nostrae decus, et me, quod facis, ama. Dabam raptim Noribergae Nonis Novembr. Anno 1625.

Poenlein Richtero. [gap: Greek word(s)] .

QUod a Natura quibusdam terris concessum, Cl. et Exc. Dn. D. ut suâ sponte fruges ferant, id tuo quoque animo. Beneficium enim accipere existimas, cum in alium confers. Veneror certe candorem, amplector benefic entiam, quâ, vel ut lacte me nutritum is, quasi unicam prolem. Quis equidem quantusque sis, e publica fama, quis vero in me ex praestito mihi officio, pridie et postridie profuturo, apparet. Reclusit mihi Exc. T. Cl. Dn. D. Dinneri et aedes, et animum, quem digitulo tantûm si tetigero, reperte apertum ut habeam. Miror certe, quae Gratiae et Veneres ipsi verborum hanc suavitatem dictitent! facundiae quaedam Dea labris Exc. ejus insidere videtur, ita ab ore ejus mellitissimi orationis promanant rivuli, et suaviter me imbuunt. Plane indigebam isto rote, ad foecundandum studiorum meorum agrum. Utar probe, et (nefas quidem dicere) abutar; fructus enim inde non modio tantum aut trimodio, sed toto horreo me ablaturum, certus sum. Sed justo, Hercle, pudore suffundor, quod Exc. et Cl. T. summis erga me meritis respondere minime possim. Vires enim ad referendum Excell. T. redhostimentum, non animus, desunt. Accipe igitur animum gratum serenumque erga Exc. T. affectum, quem firmum et immutatum retinebo,

hoc me facturum, voveo per hanc dextram, et per hanc sororem laevam. Cl. Dn. Dinnerus ipse literis Exc. T. significâsset, quantum ponderis isthaec commendatio tua habuerit, sed tantus negotiorum quotidie ingruit imber, ut vix otii sit aures scalpendi, quibus si se aliquo modo liberaverit, ipsus Noribergam ibit, ibique Excell. T. visitabit. Interim vale, meque in posterum benevolentiae radio fove. Dabam Altorphii 7. Novembr. A. S. 1625.

Christoph. Adam. Rupertus Georg. Richtero.

SAlutem et observantiam humillimam, Vir Magnisice, Nobilissime, Amplissime, Maecenas ac Patrone semper colende! Quae tua, Vir Amplissimae Dignitatis, jam pridem in me fuit benevolentia, facit nunc, ut coram Magnifico

tuo vultu sine metu importunitatis compaream. Accedunt, aureum atque eximium munus, DIGESTA PIETATIS, pro quibus gratias ago maximas. Habeo certe tanquam immensi favoris testimonium, et in his, quae me nunc circumscribunt, angustiis solatium. Ut enim apertius dicam, calumniam in domo M. T. hucusque mihi faventissima proximis hisce diebus adversus me debacchatam, amici quidam retulerunt. Bonum omen scilicet sub novi anni auspicium! Sed non moveor, quum morbo atque odio id sciam factum, non judicio. Caput obtrectationis erat, Rupertum tempora spargere, foris caenare, Ciceronis filium, ut ita dicam, [gap: Greek word(s)] imitari. Caeterum quod ipsi nunquam viderunt, alius forte dixit, sed alius mihique inimicissimus, et cui non domos solum, sed aures quoque patulas ij praebent. Jam igitur salva res est: Non enim de facto, quod, ut JCti loquuntur, per aliquem sensum corporis recte et vere perceperunt, sed ex auditu testimonium perhibent. Miror autem inimici eos esse satellites, et nunc, in mei defensionem illam bonae mentis sororem innoxiam paupertatem adduco. Etiamsi enim, verbis Paterculi, ubi negotia locum fecissent otio, liberaliter lauteque eo abuti velim; dicant, quaeso, unde mihi pecunia? Alterum erat, eundem Rupertum male moratum esse, immemorem se officium quoddam hîc locorum sperare. Risi affatim, (quod ingenue fateor) adultos homines tam puerilia sibi somnia fingere! Sed (ut ad Te me convertam) quos mores appellare soleas,

An mellitis verborum globulis simulatores Italos imitari? mi mos Gallos agere? Germaniam exuere, aliorum criminationibus gratiam aucupari? et, ut Gruterus alicubi loquitur, constare ex elementis Simulationis ac Dissimulationis? Haec nempe fabula toto jam orbo luditur. At apud bonos cana fides, nuda Veritas, DEI et proximi amor optimi mores sunt. De tota re dico, quod Aristotelem ajunt, cum absenti sibi maledici audiret, lepide profatum: Ne flagellis quidem absens coedi metuo. Immo nihil novi mihi accidit, quum omnes in favore magnorum Virorum constituti hoc discere debeant, mittendum esse sanguinem Invidiae. Caveant interim susurrones, ne justam DEI iram lacessant, et dum paupertatem meam premunt, ipsi cum suis in perpetua egestate vivant. Vigilat enim Ultoris DEI oculus, et calumnia maximam veneni sui partem bibit, nec unquam Hesiodeum illud irritum fuit,

Ut ut vero, si bene nolunt, male loquantur: Tamen inimicis nihil adversi imprecor, DEO res meas ita gubernante, ne vita mea mare mortuum sit, sed in hoc mundo solitis ventis agitetur. Apud Persas scribit Stobaeus, si quis verberibus

flagrisve, Regis jussu, caederetur, gratias ei agebat, praeclare secum agi existimans, quod Rex eum in memoria habere se hoc facto testatus esset. Ita ego immissas a Divina Providentia aerumnas non gemens, (id enim inobedientis est) sed lubens hilarisque accipio, gratiasque eidem ago, quod, quam munitum pectus advorsus hominum injurias habeam, probare voluerit.

Meam in indagandis familiis Romanis operam non remittam, si DEUS T. O. M. studiis meis porro adspiraverit. Desunt tamen, quod in prolixa nuper epistola ad ALBERTUM meum ostendi, varia recentiorum monumenta. Fulvii Ursini Familiarum Opus cum Numis, Hub. Goltzius, Fasti Onuphrii Panvinii, Gruterianarum Inscriptionum Opus, in primis autem Stephani Vinandi Pighii Annales posthumi, quos Doctissimus ille Andr. Schottus edidit. Tu, VIR MAGNIFICE, pro insigni illa tua prudentia susurris ne moveare, sed in hoc Antiquitatis genere studia mea commendata Tibi habe. Vale, MAECENAS MAGNE, et anni hujus ineuntis auspicium, progressum, exitum felicissimum experiare, carmenque annexum boni consule! Dabam Altorphii VI. Januarii A. C. 1637.

Richterus Ruperto.

ITa est, mi Eruditissime Ruperte, expositi sunt, qui virtuti serio student, malignitatis scopo, non secus atque eos assectatur umbra comes, qui in luce solis ambulant, suntque seculi nostri susurrones, quibus Parthorum ritu tela aversis jacere et quidem venenata consuetudo jam pridem in naturam vertit. Neque etiam illud negârim, patulas esse mortalium aures, [gap: Greek word(s)] . Sed falleris, si tale quid Tibi apud nos evenisse autumas, et certe mores nostros ignoras, si vel quicquam times, ne in tam frigida et tam jejuna calumnia delitescamus. Multo minus nostrum est, imo ab arte nostra sacrosancta alienissimum, condemnare, quem reum nondum audivimus. De calumina igitur, quod scripsisti, in utramque aurem dormire Te jubeo. Neque dubito, si quae defensio apud Amplissimum Magistratum Academicum necessaria Tibi fuit, quin modestiae, veritatis aliarumque virtutum, quae eruditionem tuam decent, et nostrae praecipiunt leges, memorem Te declaraveris, et in posterum quoque declaraturus sis, sicque vitae atque studiorum rationes instituturus, ut nemo sit, qui jure Tecum experiri possit. Sie enim tantum abest, ut quicquam favorem bonorum erga Te imminutum iri verearis, ut potius persuasum Tibi esse debeat, virtutem tuam ex sinisteritate, quam innuis, multo fore clariorem. Cumprimis vero approbo, quod DEI Providentiae Te, vel, ut Divinus Psaltes loqui amat, vias tuas pie commendas, in quo devotae humilitatis studio strenue

decurrere nunquam Te paenitebit. De libris, quorum usum ad praeclaros conatus tuos poscis, ne quicquam hactenus percontatus sum. Si tamen porro indagare quid licebit, nulli operae parcam. Fratrem meum Albertum non tantum Musicae, sed aliis quoque Musis honoratioribus litare velim, et non [gap: Greek word(s)] facere, quod [gap: Greek word(s)] esse decebat: Nesero cum Phrygibus aliquando sapiat. Si eum amas, author ipsi eris, ut documento fide digno diligentiam suam in literis humanioribus et liberalibus disciplinis testatum eat. Haec citius ad tuas respondissem, si licuisset per negotia publica, a quibus hactenus vix otium nobis fuit ad scalpendas, quod ajunt, aures. Vale et fratrem saluta. Noribergaed. 28. Januarii A. C. 1637.

Rupertus Richtero.

VIr Amplissimae Dignitatis, Patrone summe. Jam quantum intersit, magni alicujus auxilio niti, sentio cumulatissime. Parva olim spes, imo nulla, posse me ulterius progredi, ob tantam, quae pessulum objecerat, librorum inopiam: Nunc operâ tuâ nunquam non depraedicandâ ea monumenta habeo, de quibus mihi singulis fere horis gratulor. Die XV. Martii sexcentis votis expetitum FULVIUM URSINUM de Romanis Familiis ex antiquis Numismatibus mecum communicavit Vir Excellentissimus Dn. D. GEORGIUS NOESSLERUS, quem quidem in interpretationibus magnam jam partem excerpsi, licet in delineandis nummis plus temporis insumendum sit. Adjuvant tamen strenue amici quidam arte pingendi non imperiti, adeo ut illos DCCLXI. (tot enim Ursinus exhibuit) quatuor hebdomadum spatio, si DEUS annuerit, conficere me posse sperem. Nimirum ex omnibus Antiquitatis Romanae monumentis praecipuum illud maximique ad fidem faciendam ponderis semper duxi, quod veteribus tum lapidum tum nummorum testimoniis niteretur. Quamvis enim talia non semper sint [gap: Greek word(s)] , quod in Servilia Caepionum et Aimilia Paullorum vidimus: Tamen ut omne mendacium, verbo Senecae, nihil habet solidi, sed tenue est, et perlucet, si diligenter inspexeris: Ita caeterorum comparatione adulterinum a sincero in his studiis facile discernitur. Sed et eadem ope tuâ, VIR Nobilissime, ONUPHRIUS PANVINIUS et OCTAVIUS de STRADA in manus meas pervenere, prorsus ut mensis iste Martius Martiae Nobilitati indagandae nunc destinatus mihi fuerit. Cum primis vero alter, qui Fastos concinnavit, ad institutum meum faciet, Vir industrius, diligens, et cui Romanae memoriae (curam tantum ferre potuisset aut limam) debent, debebuntque, ut judicat magnus ille Lipsius, et qui eundem Onuphrium non eruditissimum solum, sed patrem Romanae historiae appellitat, Casaubonus. OCTAVIUM de

STRADA jam ante quinquennium vidi duobus florenis e Piccartina Bibliotheca venalem; sed quem tantillo pecuniae destitutus aliis reliqueram. Egregius sane thesaurus, et cujus tam foeda jactura mihi stomachum postea movit. Sunt in eo nonnulla, quae ut in minoribus nummis non adeo perspicue exprimere potuit Ursini Chalcographus. Porro pro immensa hac benevolentia, quae A. T. in altissimo loco constituta tenuitatem meam respicere non desinit, quid reponere unquam possim, non video. Hoc video, me, quaecunque dixerim, majora dictu semper relicturum. Quâ igitur formulâ interdum nos oneramus, ago gratias maximas, et bono cum DEO tuoque consilio ac ductu in stadio isthoc pergo, parum curiosus, queî iste vel ille conatum meum interpretetur. Vale, MAECENAS Amplissime, cum tota domo, et literulas meas semper Tibi commendatas habe! Viro Reverendo Dn. M. CORNELIO MARCI ob missos libros respondi.

Idem Eidem.

VIr Magnifice, Nobilissime, Amplissime, Maecenas observandissime. Essent fortasse non pauca, quae seria tua minime interpellanda censerent, nisi de benevolentia illa tua, in me haut tralatitia satis superque mihi constaret. Nunquam profecto, nunquam aut DEI gratiam, aut tuam diligentiam mecum non pensito, utpote insperatae ruinae nuper proximus, sed non minus insperato auxilio ereptus. Magnus ille Imp. aeternitati praeclarâ istâ voce se commendavit: Malle se quam mille hostes occidere, unum servare civem. Quantum jam Tibi, ô VIR Magne futura secula debebunt, cujus per multos annos haec unica intentio fuit, non verbo, sed facto erigere cives Academicos! Sed de his alibi. Nunc, quae me ad scribendum causae praecipue impulerint, exponam. Accepi nuper literas a Georgio Friderico Behaim, Nobilissimi et Prudentissimi Viri Dn. LUCAE FRIDERICI, Scholarchae eminentissimi, Patroni mei magni F., quibus de voluntate Domini Parentis et itinere suo in Britanniam certiorem me faciebat. Esse autem illum de fideli comite solicitum, adeoque hortari, ut quoniam non exigua promotionis spes mihi affulserit, occasionem arriperem et fortunae emicanti propius accederem. Verba me deficient, Vir Amplissime, si quantum mihi gaudii nuncius iste attulerit, exprimere velim. Enimvero quum viderem, complures meae aetatis in exteris illis regionibus, ubi meliorum literarum praesides ad clavum sedent, haud paenitendam messem fecisse; eidem foco diutius assidere saepe me taedebat. Accessit Viri Cl. Dn. MICHAELIS VIRDUNGI, quo uno Praeceptore hactenus usus sum, morbus sane quam pertinax. Interim nobile istud studium, cui me addixeram, doctoribus egere, insignia

monumenta flagitare, denique secretioris doctrinae fontes sitire. His omnibus jam succurri posse reor, si mihi, stipendio instructo, vel in Britanniam vel (quod malim) Belgium ire liceat. Illîc quidem in alta pace et pridem JACOBO Philosopho regni gubernacula tenente; Camaenas, Pacis filias, floruisse quis dubitet? aut magni CASAUBONI, DEMPSTERI, GENTILIS aliorumque haeredes etiamnum superesse? Multum insuper in hac terrarum, uti credebant, ultima et cella penuaria Romanis quondam negotii, multa adversus barbaros praelia, de larga rerum antiquarum supellectile magnam mihi spem faciunt. Ubicunque Romanus vicit, ut posteritati magnificentiam suam ostentaret, superbos victoriarum indices reliquit. Sed illud beatum armis literisque Belgium, ut dixi, magis expetierim, ubi summus ille DANIEL HEINSIUS, et nuper Galliae abstractum novum Orbis miraculum, CLAUDIUS SALMASIUS omnes fere Humanitatem professos consummatissimâ suâ eruditione praegravant. Utcunque tamen sit, nimis arduum videtur, Incluti Senatus Norici voluntatem a me expugnari posse. Quamobrem rursus Viri Nobilissimi, Amplissimi, Prudentissimi Dn. Behaims consilio utor, et Te, Vir Nobilis, Amplissime, Consultissime supplex veneratus oro, ut, in re ista magna, DEO accepta, patriae mihique, ut spero, utili, propitius adesse velis. Nimirum tanta post tot accepta beneficia mihi spes est, fore, ut transmisso per amanuensem tuum, mihi amicissimum, libello meo supplice, Patres Conscripti animum tuum inde colligant, et, mox felix eventus respondeat. Quis enim, ô Patrone, si Te videat omnia DEO adscribentem, omnes actiones tuas in illius laudes dirigentem, non optima quaeque ominetur? Nec hîc ob toties iteratas querelas inverecundiae crimen me incursurum opinor, quoniam Te compello, cujus limen superbum aut genua fastidiosa nemo unquam vidit aut expertus est. Vale, Vir Nobilissime, Amplissime, Consultissime, cum tota familia tua quam longissime, quam beatissime! FULVIUM URSINUM, quem Vir Excell. Dn. NOESSLERUS mecum communicaverat, d. XXIV. Julii absolvi, excerptis illis DC CCLX numis, studio meo cum primis inservientibus. Onufrium Panvinium cum Vitis OCTAVII de STADA sequenti septimanâ, si DEUS volet, in Bibliothecam Noricam remittam. Dabantur Altorphii d. IV. Augusti A. C. 1637.

Richterus Ruperto.

LIbellum tuum supplicem, ut et tuas ad me literas, nobilissimis Dominis Scholarchis obtuli, et quidem cum commendatione petitionis tuae, cui omnino deferendum arbitrabar. Neque aliter censent Academiae Curatores Prudentissimi, de eo duntaxat soliciti, unde sumptus ad profectionem istam necessarii,

et, quamdiu apud exteros moraberis, hoc tempore suppeditari Tibi queant. Non enim duo stipendia, imo vix tria, quorum singula quinquaginta florenorum esse solent, ne dicam unum, ad conatus tuos honestissimos sufficiant. Commodum fieri posse putabam, si duo vel tres Patritii operâ tuâ uterentur, et quod stipendio publico deest, de suo Tibi supplerent. Et neque hoc medium Amplissimis Dnn. Scholarchis displicuit. Sed Patritii, quos dixi, ut et alii cives locupletiores, qui vel filios suos ita studiis mancipare, vel si quos literis habent deditos, eum in modum cum aliis ad exteros ablegare, vel velint, vel hoc rerum statu possint, plane deficiunt Parentes optimi. Quin bene secum agi putant, si tantum illis suppetit, quantum filiis ipsis opus est. Et ita quoque Nobilissimus Dn. Behaim libenter quidem filio suo, Te comitem adjungeret, sed unde sumptus Tibi praestandi veniant, non videt, probe gnarus, stipendium unum, quod facile impetraveris, nequaquam sufficere. Expectandum igitur Tibi erit diutius, et quidem aequo animo, donec DEUS ex machina ad res afflictas respiciat, et unde optatis frui possis, suppeditet. Manus Omnipotentis neque mutila est neque decurtata, et facile, quod deest, cum vult, largiri potest. Hujus opem praestolari haut frustra erit, etiamsi moras intempestivas nectere nobis videatur: Quod eo facilius, credo, animo tuo persuadebis, quo luculentius argumentum in Te ipso non ita pridem es expertus. Fortassis hora veniet propediem, quae nunc non speratur. Quantum in me erit, non intermittam, ut quod hac vice nondum licuit, postmodum, Numinis faventiâ, Tibi contingere queat. Id quod jussu Nobilissimorum Dnn. Scholarcharum significandum Tibi fuit. Vale, Ruperte Doctissime, et filii mei charissimi studia pro dexteritate tua adjuva. Noribergae pridie Idus Sextil. A. C. 1637.

Rupertus Richtero.

LEgendas mihi dedit JOHANNES GEORGIUS F. tuus, vicinus meus longe dulcissimus, ad se datas literas, in quibus salutis meae cura et ille benefactor animus unice spirabat. Amoris scilicet, ut e Tullio dicam, quum a filiali domesticoque discessisti, primas, ut sentio, mihi defers, efficisque, ut doloris magnitudinem, qui post discessum Praeceptoris mei Opt. Max. in praecordiis saevit, jam capiam. Quod vero serius responderim, ne ita interpreteris, rogo, tanquam ipse in commodis meis perspiciendis supinus sim et defunctorius; alia intervenere, quae nunc altius repetam. Quum superiori Augusto VITUS HOTZIUS, Baronis Herbersteinii Ephorus, Lugdunum Batavorum discederet, promiserat ante abitum se de rerum Lugdunensium statu certiorem me facturum. Fecit, sed ejus literae spem loca illa visendi omnem mihi ademerant.

Tantam inibi annonae caritatem esse, ut singulae septimanae quinque florenos ad minimum devorent, ingenti cum dolore meo loquebantur. Unde persuaderi mihi passus sum, ut, omisso petendi stipendii consilio, filiorum Dn. Praefecti curam susciperem, interim, quasi e specula, dum sese lautior offerret conditio, expectaturus. Ingenue fateor, non semel facti istius postea me paenituit, quamvis summa tum temporis suadere videretur necessitas. Jam consilium tuum sequor, et Oratiunculam de Ruina Nobilitatis Romanae ad Nobiliss. et Ampliss. Dn. CHRISTOPHORUM FURERUM, supplices vero ad utrumque Duumvirum mitto. Aegre admodum fero innominato scripto memoriam alicubi me fugisse. Oppressâ Rep. plerique Patriciorum, ne sobolem tyrannicis temporibus variis casibus obnoxiam procrearent, matrimonia neglexere. Tangit Octavianus Augustus apud Dionem lib. 56. in gravissima illa contra coelibatum oratione his verbis: Vos autem ipsi, a prima Origine Romani, Quinctios, (ita lego) Valerios, Julios enumerantes, cum vobis simul et gentes, et nomina abolere in animo habetis? Post Augustum orbitas ista principibus admodum gratiosa fuit. Seneca consolatione ad Marciam cap. 19. In civitate nostra plus gratiae orbitas confert, quam eripit. Amnian. Marcellin. lib. 28. Histor. Credi non potest, quâ obsequiorum diversitate colantur homines sine liberis. Petronius: In hac urbe nemo liberos tollit, quia quisquis suos haeredes habet, nec ad scenas nec ad spectacula admittitur, sed omnibus prohibetur commodis, inter ignominiosos latitat. Qui vero nec uxores unquam dilexerunt, nec proximas necessitudines habent, ad summos honores perveniunt. Ii soli militares, soli fortissimi, atque etiam innocentes habentur. Urbanissime vero omnium Juvenalis Satyrâ 5:

--- dominus tamen et domini rex
Si tu vis fieri, nullus tibi parvulus aulâ
Luserit Aeneas, nec filia dulcior illo;
Jucundum et carum sterilis facit uxor amicum.

Memini et similia legere apud eundem Senecam lib. de Constantia Sapientis c. 5. Plin. jun. lib. 4. epist. ad Fundanum. Hunc tam insignem locum et fere praecipuam collapsae Nobilitatis causam Moneta, nescio quâ perfidiâ, tranare permisit. Caeterum quei illam erga me benevolentiam depraedicem, quâ in tot gravissimis curis, quod mearum esset partium tui laboris fore polliceris? Si consequi facundiâ quid piam possem, ô quot paginas sola meritorum tuorum admiratio impleret! Sed ista ob eminentiam juvenili ore vix celebranda aetati, modo DEUS concesserit, sepono maturiori.

Ad supremum officium Praeceptori longe meritissimo praestandum, quod me hortatus es, etiam atque etiam laetor. Nisi enim gravissimorum Virorum auctoritas

et judicia adsint, temeritatis crimen vix effugerim. Quanquam Vir optimus, ut sui minime aestimator, ne verbulum quidem de se chartae commiserit, ut hinc solis illis colloquiis familiaribus, (in quibus tamen et ipse virtutis causâ parce loquebatur, et ego molestiae vitandae modice quaerebam) standum mihi sit. Paucis ante mortem diebus Viro Nobilissimo Dn. JOHANNI BLANSDORFIO p. m. monumentum gratitudinis extructum ibat, sed in octava fere linea vires eum rursus deseruere, ac tum extrema se tangere vere sentiebat, quum tanta paulo ante eloquentia morbo cederet. Reliquit magnam Excerptorum struem, cui ut fieri solet, nonnulli inhiant. Ego viduam monui, ne imprudenter ageret, sed his in rebus consilio tuo uteretur. Vale, Vir Amplissime, Patrone observande, cum tuis. Dabam Altorphii d. XVI. Novembris A. C. M DCC XXXVII.

Richterus Ruperto.

LIbellum tuum supplicem pro stipendio, Ruperte Eruditissime, prius Nobilissimis Dnn. Curatoribus lectum, tandem Nobilissimis quoque Dnn. Duum-Viris obtuli, et, quae ê re tua esse videbantur, utrobique Romano more, hoc est, optimo, studia tua commendans, exposui. Est profecto, quod DEO gratias agas singulares pro magno favore, quo Domini nostri, unanimi consensu, Te prosequuntur, ita quidem, ut quin brevi in locum Virdungi nostri p. m. quoad Professionem Eloquentiae et Historiarum successurus sis, nullus dubitem, imo certum Te esse jubere possim. De itinere vero Lugdunensi fieri nunc non potest, ut petitioni tuae annuant Patroni benevolentissimi, ob causas, quas ipse probabis, ubi a me intellexeris coram, quod Numinis faventiâ fiet brevi. Tu interim hoc age, ut orationem parentalem, quam meretur Praeceptor noster [gap: Greek word(s)] , quaeque postea absque sumptibus tuis publico donabitur, nobis praesentibus recites ad d. XV. Decembris, cum pridie actus, quem vocant, Doctoralis celebratus fuerit. Hoc enim officii genere pietatem atque eruditionem tuam Dominis nostris, qui ipsi Te audire satagunt, laudatam, haud patum confirmatum ibis. Illo vero peracto Professionem ipsam rite ambies, hoc est, pro more apud nos recepto, libellum, quem vocamus supplicem, Nobilifsimis Dnn. Scholarchis offeres, impetrationis securus. Oratio tua de Ruina Nobilitatis Romanae mirum quam delectavit Nobilissimum Dn. Fürerum, qui ex animo Tibi bene cupit, Tuique promotionem curabit serio. Legi etiam ipsi, ut et Dnn. Curatoribus, quae de alia ejus dem Ruinae causa, neglectu nimirum matrimonii, ad me scripsisti, digna, quae memoriae commendentur. Etsi vero Lugdunum Batavorum, ut ad illud votum tuum redeam, adire nunc non licet, aliam tamen viam

Tibi monstrabo coram, quâ Heinsio et Salmasio, Monarchis rei literariae, quibus Athenaeum istud nunc triumphat, familiariter innotescere queas, quâque ratione non tam Aglaus quam Ulysses videri possis, id quod etiam Dominis nostris non displicet; fietque sic nihilominus, ut, quod desideras, majore simul cum autoritate, usu atque ornamento Academia Te Professorem habitura sit. Quod ne nescires, ad tuas respondere volui. Vale, mi Ruperte charissime, et spe certâ fretus, e cathedra, die, quem suprâ significavi, audiendum Te nobis siste, quod ut quam pulcherrime succedat, animitus voveo. Vale iterum, et nos amare persevera. Noribergae VI. Calend. Decemb. Anno Christi M DCC XXXVII.

Rupertus Richtero.

SAlutem et observantiam Nobilis, Amplissime et Consultissime Dn. Pro-Cancellarie, Maecenas ac Patrone summe! Promiseram in nuperrimis meis ad Salomonem Burgerum, me proximâ occasione fusius ad Te scripturum; quam fidem meam nunc exsolvo. Quamprimum Altorphium veni, in Musaeo S. D. deprehendo, quem in domo D. K. frequentem sciebam. Itaque iram fingo, cujus causam illo quaerente. Non Te, inquam, ô D. tam abjectum putâssem, ut, omnibus dictis meis eliminatis, in aliorum familiaritatem te illatebrares. Domitiani aevo vixisses, forsan juxta Carum Metium et Catullum Messalinum te collocâsset Tacitus. Et si falsa me dicere existimas, habe perfidiae tuae indicem V. juniorem. Ad haec cum proclamare vellet, ego rursus: Si quis unquam famae tuae adfuit, ego adfui. At tu voluntatem istam maleficio excepisti. Unde D. a sodali proditum se ratus, rem totam mihi narrat, hunc in modum: Circumforanei nonnulli, et qui, Plauti verbo,

divulgaverant, tanquam mihi Venerillam Noribergae quaererem. Id in suorum contumeliam V. trahere in D. K. domo nomen meum deferre, et dignam infernalibus flammis vocem adfingere: RUPER TUM sc. ALICUBI DIXISSE, SE NULLAM LIBERORUM MAGNI ILLIUS V. CURAM GESTURUM. Haec ego ad Te, Vir Magnifice, ut si forte calumnia latius evagandi spatium sibi sumserit, Tu immanissimum dictum non meum esse, sed ab odio, quod sibi causam quaerit, confictum scias. Ut me absolvam, D. K. a filio concitati, istam vocem fuisse D. ajebat: QUI per Optimum illum VIRDUNGUM emersisset, per VIRDUNGOS rursus destrui posse. Sed etiamnum aliam inimicitiarum causam reor. Nam, ut cotidiana experientia docet, duae plerunque odiorum causae sunt aut plures, quarum favorabiliores in vulgus sparguntur, secretiores, quae interdum solae causarum nomen merentur,

reticeri solent. De C. Matio, cujus Suet. in Caes. c. 52. meminit, Jos. Scaliger in Conjectaneis in Varr. lib. 6. de L. L. et Turneb. Advers. 3. c. 22. judicant, esse eum, qui et Mimi jambos scripsit, et Iliada Homeri transtulit, (ut ante eum Livius Andronicus Odysseam) quemque Agell. l. 10. c. 24. laudat ut hominem impense doctum. Sed in diversum abit Lips. not. 144. ad Taciti Annal. 12. Plura hac ipsâ septimanâ. Vale, Vir Magnifice, rerum mearum post DEUM maximum columen! Saluto uxorem et omnes tuos. Altorphii 23. Januar. A. C. M DCC XXXVIII.

Richterus Ruperto.

MI Praestantissime et Eruditissime Ruperte, Amice non e multis. Equidem miror, Te simplicitatis Germanorum gentis non astutae nec callidae apprime studiosum, omnisque simulationis ignarum, tamen vultu iram ita simulare potuisse, ut hominem subdolum ad confitendum ultro permoveris, quae serio forsan tentâsses nequicquam. Nimirum ita artis simulandi imperitum verbis Te simulans facto efficis contrarium. Neque male, cum et homines divinos simulationem interdum et piam et utilem usurpâsse sciamus. Neque ignoras, quod approbârunt viri sapientiâ et probitate eximii,

Imo oraculi instar habendum illud Tullii ad Atticum virum candidissimum; [gap: Greek word(s)] . Quod Tibi eo magis necessarium putabis, quo occultius non nemo Te mordere satagit,

De Venerilla heic quaesita ridere perseverâ homines suspicionibus deditissimos, et, si me audis, non tam cito matrimonii capistro os liberum admoveri patieris, multumque novo muneri tuo profuturum credes, si diutius tuo arbitrio nunc dormire, nunc vigilare Tibi licebit. Pro C. Matio quod significâsti, habeo gratiam. Cl. Rittershusius calumniam de epistola Nihusiana egregie apud nos refutavit, idem innocentiae conscientiâ facturus publice, nimirum ut palam fiat omnibus in literis non aeque, ut in praediis urbanis actionem proditam esse, ne quis altius tollat. Vale, plura enim intempestiva amici interpellatio prohibet. Noribergae V. Cal. Febr. A. C. 1638.

Rupertus Richtero.

IGnosce, Patrone Magne, aegrotescenti calamo. Ita enim per aliquot dies continuatae vigiliae et crebrae [gap: Greek word(s)] vires meas fregere, ut promisso, quo fas est modo, stare non possim. Caeterum quae ad scribendum me jam compellunt, duae sunt causae: Recens istud beneficium tuum et Amici cura. Sic Tu nunquam cessas, ô Patrone, bene de me mereri, adeoque re ipsâ experior, quod olim Praeceptor meus, piae memoriae, mihi dixerat: Magnos ante Te Viros Noribergae floruisse, alios potentiâ, alios voluntate, nullum utroque: Tibi Divinâ gratiâ nec posse nec velle unquam deesse. Ego DEO T. O. Max. gratias ago, quod calamitates meas pristinas tanto fulcro sublevârit: Eundemque pro salute tua Tuorumque cotidie supplex veneror. Amicum quod attinet, F. est, fortunam respicientem jam dudum expectans. Percepisse se ajebat e Viro Excell. Dn. D. NOESSLERO, Excellentissimum Dn. D. KOBIUM Metaphysica alteri explicanda modo relicturum; tantam autem necessitatem suam esse, ut si ratio ejus jam non habeatur, nullam eluctandi viam in posterum videat. Hinc moveri decrepitorum parentum flebili egestate, nepotum e fratre miseriis, suis ipsius annis (jam enim tricesimum tertium egressus est, quindecim Theologicis et Philosophicis studiis consecravit) accedere valetudinem, cui victus iste multum decoquat etc. Ne multis ego molestus sim, rogat Te per Magnificum tuum nomen, ut causae illius apud Nobilissimos et Amplissimos Dnn. Scholarchas adesse et benevolentissimus ejus Patronus existere velis. Unicum certe in domo tua literis probitatique faventissima illi asylum, nec quicquam ambitionis, arrogantiae, factionis in eo metuendum fuisse, modestâ diligentiâ et magnorum nominum observantiâ, ut promittit, testatum ibit. Vale, Vir Amplissimae Dignitatis, Patrone summe, cum tota familia. Dabam Altorphii A. M DCC XXXVIII. extremo Januarii.

Richterus Ruperto.

SAlutem et [gap: Greek word(s)] a Medico et Servatore JESU CHRISTO. Valde me perturbavit infelix rumor de invaletudine tua, quâ tam charum caput affligi atque prosterni nunciabatur. Sed recreati sumus literis tuis acceptissimis, quae etsi Te convaluisse, quod optabamus unice, nondum loquebantur, tamen argumento erant, statum tuum esse meliusculum, et meditationibus iterum Te vacare posse. Spes itaque nos habet, fore Numinis benignitate, ut mox pristinae sanitati restituaris ex integro, quod ut ex voto fiat, etiam atque etiam DEUM venerari non cessabimus. Tuum vero erit, simul ita valetudinem tuam curare,

ut studia aliaque omnia tam diu insuper habeas, donec incolumi Tibi secure iterum literis invigilare liceat. Officium tuum sat bene auspicaberis, si sat firmâ sanitate. Praesertim vero operam dabis diligentissime, quandoquidem nunc [gap: Greek word(s)] potissimum laborare Te dicunt, ut somni beneficio frui possis constantius: Quâ fini lucubrationes, imo scriptiones nocturnas omnes, ut pestes valetudinis certissimas, cavebis. Hoc ut Tibi persuadeam forsan haesitanti, non possum, quin illud inculcem quod Philip. Melanchthon, Germaniae nostrae Phaenix, de valctudine sua affirmavit: Ego credo, inquit, quod nullâ aliâ re humanâ mea incolumitas servatur, nisi quod cito eo cubitum: Quando homo habet primum bonum somnum, non refert, sive secundum habeat, sive non etc. Oraculo verius esse hoc effatum, experientiâ teste, constat, neque credo, negabit cognatus tuus Medicus. Mi Ruperte charissime, obsecro Te, et obtestor; imo si amor noster in Te, haud vulgaris, autoritatis aliquid habere vel debet, vel potest, serio Tibi impero, ut nihil antiquius valetudine tuâ habeas, et ab omnibus noxiis abstineas. Non debes nos privare ingenio tuo rariore ante diem, quin studiis ita incumbes, ut Academiae ornamento sis quam diutissime. De amico F. quod rogâsti, dabo operam pro virili, ut uterque vel ob causas, quas scripsisti, voti compotes fiatis, qua de re ipsi hodie coram a prandio dixi plura. Tu saltem nunc hoc age, ut quam primum de recuperata sanitate tua nos exhilares. Vale. Noribergae Nonis Febr. A. C. M DCC XXXVIII.

P. S. Sed oblitus pene fuissem, quod vel in limine scribere non volebam minus, quam debebam. Memoriâ autem exciderat, quia valetudinis tuae sollicita cogitatio alius rei memorem esse me vix sinit. Est autem hoc N. Oelhafius Gabrielis, Viri genere et virtute nobilissimi, filius non degener, Austriam et Hungariam perlustrare cupit, si forsan ibi alias quoque adire regiones exteras vel ibi in Summatis alicujus familia haerere ipsi contingat. Fratri igitur tuo, cui non ita pridem Volcamerum commendâsti, (cui tamen aliam sortem in Italiam penetrandi obvenisse dicunt) per tuam itidem commendationem innotescere, et sic deinceps aliis quoque commendari cupit. Is cras vel perendie ipse Altorphium ibit, et coram operam tuam, si per valetudinem licet, implorabit. Tu, quantum vires permittent, vel nunc vel post recuperatam sanitatem, ad fratrem scribendo, ipsi gratificaberis: Quod ut vobis honorificum est, vestram opem ita implorari, sic etiam fortassis aliquando erit fructuosum. Sed valetudini nihil antepone. Vale iterum, et eam cura quam diligentissime.

Rupertus Richtero.

GRaviter feres, quod ad succidas illas et summam erga me benevolentiam spirantes literas tardius respondeam. Veniam igitur peterem, vel potius veniâ me ipsum indignum judicarem, si otiosus tam luculentae humanitati non statim occurrissem. Sed magnam temporis partem et valetudo et oratiuncula, et alia subito ingruentia abstulere. Quod enim e N. accepisse Te puto, consilium meum in asserenda vera Germanorum origine adversus illos, qui Persarum fratres nos faciunt, prorsus mutavi, quum viderem contrariae partis argumenta, licet non omnia, ab alijs jam soluta. Observamus in Seneca et Curtio, ita similes nonnunquam esse, ut inepto cuipiam alter videri possit manu sinistrâ non belle usus, ut Catullus jocatur. Ceterum neuter eruditorum suspicionem hucusque incurrit, nec ullius etiam, ut suspicor, incurret, nisi aliquando in rudem sacrificulum inciderit. Id hominum genus solum sapit, in omnibus occupatum est, dictaturam in literas sibi sumit, vereor, ne perpetuam! [gap: Greek word(s)] , ait Homerus. Ego fere subscriberem illi Suetoniano: Brute utinam viveres! Ecce quam maculam improbus mihi adspersit! Ne [gap: Greek word(s)] aut calumniator videri posset, in literis ad Nobiliss. Dn. Scholarcham aliosque apud Vos praecipuos [gap: Greek word(s)] mihi objecit. O os! O frons! Infra omnem barbariem (ecquae enim gens tam immansueta, tam fera, quae non credat esse DEUM?) Gracchus iste me detrudit, qui nunquam ab Orthodoxa religione avulsus, aliquoties in anno sacrosancto corpore ac sanguine Redemptoris mei pascor. Sed bene, quod me adversus immanem istam calumniam, ut potest, ita solidis argumentis defenderit Dn. N. N. Orationis vero meae argumentum si desideras, est PRINCEPS CONDITIONIS SUAE OBLITUS, sive SACRILEGA ILLA VETERUM PAGANORUM DIVINITAS. Quod ad valetudinis curam me hortaris, et insignem Melanchthonis locum inculcas, pro affectu isto plusquam paterno ago gratias. Erravi hunc errorem ante quadriennium et magnam partem noctis studiis vindicavi; oculos etiam in vigilia fatigatos cadentesque in opere detinui: Sed ante biennium fere, quum gravissimo morbo essem correptus, resipui. Ajebant lentâ tabe confectum me iri; sed negabat Medicus, omnemque morbi causam a frigore, quod se nuper in omnes artus diffuderat, suspicabatur. Ego DEO, gratias ago, quod convaluerim. Is et Te, ô ingens studiorum meorum praesidium, cum tuis omnibus quam clementer protegat! Dabam Altorphii XVI. Febr. A. C. M DCC XXXVIII.

Richterus Ruperto.

UT ex arthritidis doloribus pulmonei pedes mihi sunt, adeo ut pede licet tertio assumto, non tamen nisi gradu testudineo incedere valeam: Ita animus quoque ex morbi reliquiis languidior tardiorem me in scribendo hactenus fecit. Nunc tamen DEI beneficio meliusculus quam antea responsionem ad Te diutius differre nolo. Tibi vero de recuperata pristina valetudine ante omnia gratulor animitus, eamque quam firmissimam Tibi contingere calidissime voveo. Orationis tuae argumentum si Te mutaturum scivissem, autor fuissem, ut de simplicitate Germanorum aliquid elaborâsses, cujus laudatissimae virtutis raritate, et ingenii tui dotes explicare, et illorum sinisteritati, qui de moribus simplicissimis, hoc est; integerrimis iniquius judicant, occurrere potuisses. Sed forsan alio tempore non displicebit argumentum istud virtute tuâ dignissimum. Saepius enim abs Te Orationes haberi, e tua simul atque Academiae dignitate erit. Exemplo Tibi esse potest incomparabilis Heinsius, qui quoties non tantum novum autorem, sed etiam novum autoris librum explicandum suscepit, novam Orationem magnâ nominis sui laude praemittit. Non displicet tamen et illud thema, quod elegisti, de Principum quorundam sacrilegio, qui Divinos ortus mentiti sunt, et honores sibi haberi divinos nefariâ impietate decreverunt. Eam abs Te habitam et publico donatam videre gestio, ut et Professionis tuae auspicia audire auspicatissima tanto desiderio hactenus expectata. Scis de ingenio tuo nil nisi eximium promitti. Qui Germanos Persarum fratres dicunt, quos inaugurali oratione confutare antea cogitaveras, etiam illo schemate nituntur, quod utrique genti eadem nonnulla nomina sunt, ut Fader, Moder, Broder, Tochter, sed cum ratione eos insanire divinus Scaliger, ut nôsti, egregie probavit. [gap: Greek word(s)] ab homine [gap: Greek word(s)] (sine DEO enim vocat Apostolus, qui virtutem simulantes vitia colunt) Tibi objectam, pietatis conscientiâ, quod facis, contemnes. Nihil [gap: Greek word(s)] neque mendaciloquius confingere potuit bipedum [gap: Greek word(s)] . Artes ipsius homine Christiano indignae jam ita palam sunt, et exolae DOMINIS, ut nulli bono quicquam exinde metuendum amplius sit. Imo ridere Tu, illum autem [gap: Greek word(s)] jubere potes: Nos vero Tibi gratulari, quod laudes tnae improborum obtrectationibus clarescere videmus. Tantum abest, ut de [gap: Greek word(s)] sive Monarchia, quam affectat, ullum successum sperare ipsi liceat homini regnandi cupidissimo. Dn. N N. cum nos nuper compellaret, autor fui, ut in suscepta tui defensione perseverare ne dubitet, quod jure meritoque se facturum recepit. De F. quod monuisti, jam ipsi coram heic significavi. Loquutus etiam denuo sum cum Cl. N. De promtitudine

nostra, quod jam semel iterumque ipsi sum pollicitus, non tantâ me injuriâ afficere praesumet quisquam, ut naturae meae oblitum verba me dare et fumos vendere autumet. Ex animp enim cum Achille Homerico detestor omnes, qui aliud pectore clausum tenent, aliud vero ore proferunt. Eventus si non semper votis respondet, non voluntatis nostrae promptitudini, sed quod facultas non semper suppetit, tribuendum existimare debetis. Vale, mi Ruperte eruditissime, et literis tuis elegantissimis beare nos persevera. Noribergae e lecto ad d. V. Febr. M DCC XXXVIII.

P. S. Nactus sum his diebus Polybium Casauboni, de quo scire cupio, num Tu commentarios, quos titulus promittit, sed liber non habet, videris. In praefatione allegat eos autor aliquoties, sed simul etiam innuit; eos prodituros demum. Quod an seorsim postea factum, quia heic nihil certi comperire licet, Tu me, quaeso, certiorem redde. Editiones vidi duas Francofurtenses, priorem An. 1609. alteram An. 1619. sed utramque per omnia similes, et sine commentariis in titulo promissis. De commentariis igitur desideratissimis, si quid nôsti, significa. Vale iterum, et cum filio a tota familia salve.

Idem Eidem.

SAl. et Obs. Nobilis et Amplissime Dn. Pro-Cancellarie, Patrone magne. Ut a publicis initium faciam, recitavi superiori septimanâ Oratiunculam meam de Divinitate Rom. Principis, ejecique potius foetum istum, quam produxi. Operam tamen dabo, ut emendatior plurium oculos subire possit. Etenim, dum in limine versor, illud Taciti anxie mihi custodiendum est, ut initia provenissent, famam in cetera fore. Sed moram meam, de qua ad filium scripsisti, superior ille Januarius, qui jam in Februarium proclivis lecto me affixerat, ut spero, apud Nobilissimos et Amplissimos Dn. SCHOLARCHAS excusare me poterit Quamvis enim dolor et vehemens ille morbi impetus subito atque intra duarum hebdomadum spatium desaevierit, languor tamen, qui tot noctium vigilias secutus est, non tam facile permisit meae spontis esse, sed animum ita obtenebravit, ut in sexta fere linea rursus procumberem. Alioquin me non fugit, inimicos meostelum inde sibi petituros, sed, ut bonorum omnium judicio me consolor, inefficax et futurâ diligentiâ meâ facile obtundendum. Porro ad Orationes saepius scribendas Te hortantem lubentissime sequar, et quod arbitrarium alii judicant, mihi lex erit. Interim magnas Tibi, ô Patrone, gratias ago, quod saluberrimis hujusmodi consiliis rebus meis succurere non desinis, hoc est, ut vero nomine ea designem, firmissimis adversus calumniam munimentis. Ecquod enim isto fortius praestantiusve, quo, habitis subinde Orationibus, non modo

inclutum Seuatum Noribergensem, sed et omnes alios praeteritarum futurarumque actionum mearum perpetuos inspectores facio? Scaligerum (cujus locum nusquam in scriptis ejus, quae habeo, mihi observatum Tu indicâsti) etiam Cl. PICCARTUS adducit in Oratione de Veteri Germania, ejusque populorum migratione, ubi nos Persarum fratres esse e triplici hoc capite, Religionis, Morum et Linguae cognatione ostendere conatur. Ingenue fateor, praeter illam mutati consilii mei causam, quam in nuperis meis significavi, etiam istam fuisse, quod metuerem, ne magnum hujus Universitatis Virum juveniliter insectari me voluisse, studiorum nostrorum coeci, adeoque parum aequi judices existimarent. Commentatium Casauboni in Polybium, quem promissum vidisti, memini tanquam deperditum lugere optimum Praeceptorem nostrum Lectionibus publicis in Plutarchum. Vidi aliquando editionem Graeco-Latinam in Folio una cum Notis Casauboni tam in istum quam in Aeneam Tacticum apud Cl. Rittershusium. Nunc beatissimi VIR DUNGI nostri superstites filii Orationes et Poemata, quorum editionem paulo ante obitum Pater moliebatur, Endtero, operam suam ultro offerente, Noribergam mittent. Quod si a Reip. negotiis paulum secedere libet, etiam atque etiam rogant, ut vel carmine vel epistolio in nominatam defuncti operam, favorem, ac benevolentiam testari velis. Vale, rerum mearum ingens praesidium, et, nimolestum fuerit, uxori dulcissimae, filiabus omnibus tuis salntem a me nuncia!

Idem Eidem.

TRes jam effluxere septimanae, cum responsum Tibi ad literas tuas acceptissimas debeo: Cujus tamen diuturnioris silentii nostri caussas allegare supersedeo, quia occupationes nostras concatenatas non ignorare Te existimo: Tantum abest, ut de oblivione vel negligentia quicquam sinistri suspicari Te autumem. Oratio tua inauguralis, quin aeque ut priores tuae, et auditores ceperit et lectores affectura sit supra modum, nullus dubito. Vires Tibi largiatur benignitas Divina, ut quamplurimos ingenii tui rarioris foetus elegantissimos magis magisque producas. Audio etiam, Te jam in munere feliciter coepto strenue et non citra applausum progredi, quo nihil nobis potest nunciari gratius. Inter auditores tuos frequentissimos filium meum diligentiâ nemini cedere volo, quem et publice et privatim ab ore tuo pendere, tuisque assidere pedibus ante coeteros, non molestum Tibi, credo, erit. Certe nihil nobis a Te praestari potest acceptius. Virdungi beatissimi Orationes et Poemata prodire, e re non minus erit viduae et haeredum, quam adornamentum rei literariae faciet quamplurimum. Nostro vero vel carmine vel epistolio favorem illis conciliare, nihil aliud esset,

quam purpurae pannum assuere, et vinum vendibile hederâ commendare. Quin Te potius rogatum volo, ut quandoquidem decadem Orationum nostrarum edere animus est, prout ex syllabo incluso vides, Tu pro tuo in nos amore, eâque, quâ polles eruditione atque eleganriâ, carmen, quod praefigamus, mittere non graveris: Eâ tamen conditione, ne quid studiis tuis inconcilietur. Non enim [gap: Greek word(s)] , et quantum Tibi commodum erit Musam tuam suavissimam nostri causâ excites volo. F. negotium, ut semeliterumque recepi, et nuper coram ipsi dixi, bonâ fide curae nobis erit: Modo Vos sciatis, illud non tam celeritate quam opportunitate metiendum esse. Vale, Ruperte eruditissime, et a meis omnibus plurimum salve. Noribergae XIV. Cal. Maj. M DCC XXXVIII.

Rupertus Richtero.

NObilissime et Amplissime Dn. Patrone. Si Nobilissimis Dn. Legatis Ordinique Prudentissimo ita placeret, eligerem inter duos nominatos dies vicesimum. Posset enim ob nimiam brevitatem temporis necessarium quid omitti. Praeterea Universitatis quoque Programma conficiendum mihi superest, de quo scire velim, num typis excusum (quod olim in Parentatione Serenissimi Suecorum Regis et Nobilissimi Dn. Volcameri factum) affigendum putes. II. et illud desidero: Num in Auditorio Velseriano an Theologico instituenda sit Parentatio. Illud augustius, hoc majus. III. Non sunt panni nobis, qui obtendantur cathedrae, subselliis, mensis IV. In nominibus superstitum Beatissimae Principis Nostrae Fratrum dubito de ordine. Majorem natu GEOR GIUM puto, reliquorum, ut dixi, et nomen et ordo latet. Dum scribo adest filius a Nobilissimo opidi hujus Praefecto, qui numerum adventantium Nobiliss. Dnn. Legatorum ac Senatorum ex me scire voluit. Respondebam, de eo nihil mihi constare. Igitur jussit tuum explorare judicium. Quod si alia, quae mihi non succurrunt, neque etiam hîc indicantur, in Universitate nostra praeparanda putas, eâ, quâ par est, observantiâ rogo, ut per amanuensem benevole indices. Ago gratias pro communicatis mecum eruditissimi Gronovii literis et carminibus. Vale, Ampliss. Dn. Patrone cum tota familia. Resalutat Te filius tuus, cui, uti jubes et fas est, semper paratus sum et obvius.

Idem Eidem.

QUamprimum Altorphium veni, longe alium in me Universitatis affectum deprehendi, quam quem IV viri illi repraesentârant. Sufficere Universitati, si quid serio agendum sit, unum vel duos, nunc plures advenisse, quod aliud signum; nisi Collegam fortiter premere volentium? Non accusatum, Proceribus

se sistere cum tot catapultis criminationum, quas non ab Universitate sed ab inimicis meis mutuo acceperant, prorsus iniquum, praeterea inscio Rectore Magnifico ceterisque, quibus illi honorem debent, non consultis, imo ut consilium tegerent, duobus, extra opidum junctis, sparsâque de itinere Leimburgico famâ, Noribergam concessisse, insolenter et in fraudem legum communisque Libertatis Academicae factitatum. Ego sane, quum prius ex formula protestatus essem, me nihil habere, quo Universitatem oppugnem, pace Magnifici Dn. Rectoris ad Vos excurri: Illi respectu omnium privati, posthabito majorum more, publica audent suscipere et explorare, quae universi debent. Ceterum ita res est. Ut apertae mentis nihil celo, ita animum ab omni dominatione alienum semper prodidi, adeoque factus sum obnoxius superbo limini. Unicum inter gravissimas oppugnationes non consolatur solum, sed etiam ridere facit: A quodam accusatum me esse, qui nullis in Universitatem nostram meritis cognitus, nulli fidus, et, cum nihil agat, omnia agens, adhaec cibo et vino saepius probe saburratus, denique omnibus iis scatet, quae aliis impudenter objicit. Memor interim mandatorum tuorum, et illius Pachymerii, [gap: Greek word(s)] ; desino nuncfamae meae insidiatoribus multis respondere. Vivit in coelo DEUS, quem ut superbiae acerrimum vindicem pro me pugnaturum non injuste confido! Saepe clades causa victoriae fuit, et adversa fortuna meliori fecit locum. Haec ad Te, Universitatis nostrae Patronum magnum, scribere placuit, non oppugnandae societatis illius, sed ut omnia ex affectu, odio et vindicta, nihil ordine fieri, benevole cognoscere possis. Porro celare non potui, factum hîc locorum infame prodigium. Quarto ab hinc lapide in pago, quem Verriidam vocant, B. quidam studiorum gratiâ ab Amplissimo Parente, huc missus, praeter omnium spem et expectationem, infimae sortis scortillo nupsit: Decepto nefando strategemate sacerdote, Vexilliferum se esse, properare ad Caesareanum castrum, adductoque in rei sidem quodam opidi hujus cive, velut centurione suo. Quae quidem res, quantum honestissimae familiae dolorem allatura sit, quivis facile collegerit. Homo, nisi fallor, Rev. Dn. Cornelio Marci commendatus est. Vale, Vir Amplissime, cum tota familia, et si quid etiamnum in amici causa potes, eâ, quâ par est, observantiâ rogo, ut facias. Dabam XII. Cal. Octobr. A. S. M DCC XXXIX.

Richterus Ruperto.

SI IV viri isti, quorum in literis tuis acceptissimis mentionem facis, non Academiae potius quam suam apud nos heic egissent causam, et non tam ex odio erga hunc vel illum quam ex debito affectu erga disciplinam publicam, quam sancte

observari Universitatis interest, iter suum suscepissent, nunquam illis, crede mihi, aurem praebuissem. Nihil enim est, quod magis mihi displiceat ad detestationem usque, quam simultates fovere inter illos, quos una officii fides et una juris jurandi religio quam amicissimos esse jubet, et, ut fratres unius domus, concordiae studere postulat quam maxime. Nunc cum eruditionem tuam, ut ornamentum corporis Academici haud vulgare, sincere se amare semel iterumque contestati sint, et animum tuum publicae potius disciplinae quam amico privato nimium favere cupiant, Teque inter amicos habere fidissimos etiam atque etiam desiderent, non video, cur alienior ab illis esse debeas, aut suspicioni sinisteriori indulgere amplius. Ut igitur de affectu meo erga Te constantissimo certum Te esse bona fide jubeo, nihilque est, quod non in tui gratiam, ceu amici haud e multis, facturus sim, quam lubentissime, ita Te rogatum volo maximopere, ne autoritatem Senatus Academici, cujus ipse membrum es honorificum, et conservationem disciplinae valde necessariam amici caussae non bonae postponas. Quin justitiam fieri erga reum confitentem, qui contra modum puniendi minus recte insurgit, non patiaris tantum, sed et ipse pro autoritate, quâ apudeum polles, simuladjuves; praesertim cum Senatum Academicum rigorem sententiae, quantum licet, mitigaturum esse dubium non sit; modo ille, quod semel iterumque manu stipulatâ promisit, poenae isti se subjicere incipiat. Constitueram, hac septimanâ ad Vos excurrere, et quae ad conciliandum animos nonnullorum exulceratos faciunt, coram pro meo in Vos amore diligentius curare. Sed podagra, proh dolor! hac nocte sinistrum pedem afflixit, et ad ingrediendum ineptum reddidit. Quamprimum pristinae valetudini restituere me DEO visum fuerit, nihil intermittam, quo et Vobis et mihi satisfaciam. Interim vale, et in causa hac non tua, sed amici poenam publicam promeriti Te ipsum vince, quam victoriam nôsti omnium esse pulcherrimam. Vale iterum, et nos, quod facis, ama. Salutat Te familia tota, et Te ex labyrintho isto quam citissime extricatum, cum animo tuo perturbato, in gratiam redire optat. Dab. Noribergae Anno d. IX. Calend. Octobr. A. C. M DCC XXXIX.

Rupertus Richtero.

NOn mediocriter fama quadam sinistrâ nuper affectus sum, quam de me sparserunt homines non tam mihi quam audientibus insidiantes. Extincto Scholarchâ benignissimo, Senatore inaestimabili, Patre Patriae, quis in consortium Pietatis ire detrectet, aut manes Illius Laudatione prosequi, quem hactenus cotidie sensimus mori? Ideo depingere omnes velint, quod nemo potest. Sed ex Ciceronis lib. III. de LL. didiceram, apud Athenienses nec de mortui

laude, nisi in publicis sepulturis, nec ab alio, nisi qui publice ad eam constitutus esset, dici licuisse. Hanc legem quum mihi dictam censerem, adeoque Universitatis decretum expectarem, verecundiae meae fastidii notam inusserunt, qui, ut Satyricus loquitur,

Tamen gratias ago DEO Opt. Max. quod Te mihi adversus occultas hasce criminationes Patronum dedit, qui Nobilissimum, Amplissimum et Prudentissimum Virum Dn. LUCAM FRIDERICUM BEHAIM, adversariorum meorum insidiis frustra tentatum, amplius confirmâsti. Alias, verbo Sallustiano, occulta pericula neque facere neque vitare bonis in promptu est. Nam draconem quidem aut leonem qui videt, aut adit in montibus, statim declinat: Lachrymis aut precibus etiam latro mitigatur; ad virum vero subdolum, qui aliud linguâ promtum, aliud pectore clausum habet, magnâ sapientiâ est opus et Numinis auxilio, quemadmodum, praeter Nicetam Choniatem, ipsa me docuit experientia. Inter haec pergo in describenda Nobilitate Romana, quanquam, quo longius procedo, eo magis assurgit augeturque moles, quae prima quaeque perficiendo minui videbatur. Spero tamen suppetias a magnis Viris, in quibus raram in tanto fastigio humanitatem tuam expendenti primus in hac jactatione visus es adfulsisse Castor aut Pollux aliquis, cujus adspectu vela fidentius explicarem. Quod si quid in censu literario amicorum tuorum, quos Noribergae et alibi habes amplissimos, servatur, uti servari existimo, vel numorum vel lapidum vel supplementorum ad Capitolinos Fastos, vel scriptorum de hodiernis Romanorum familiis, (quibus singularem tomum destinavi, non quod ambitioni servilem stylum commodare, vel etiam in explodendis inaniis magnas inimicitias venari velim, sed ne ad operis titulum spectantia omisisse videar) ut illud benevolus exquirere velis, etiam atque etiam rogo. Recipies a me, quoniam splendidius nihil possum, in illo foetu meo candorem et integritatem, hoc est, illud ipsum, quod Apollo tuus serenior affudit lumen. Vale, Vir Magnifice, cum tota familia! Dabam Altorphii a. d. XVI. Calend. April. A. S. M DCC XL.

Idem Eidem.

VIr Magnifice, Maecenas summe. Persto in consilio, cujus TU princeps es, et titulum de Origine Juris, quantum in me est, ex Antiquitatis fontibus explicabo, cum primum nostri feriari desierint. Obmurmurant quidem nonnulli, quos parum moror. Scio enim, quid meum sit, quid alterius, et ut hactenus coronas fecimus iis, qui e Legibus ad illustrandam antiquitatem contulere radium; ita non aegre ferent alii, si testandae gratitudinis vel ipsi Pomponio vel

ejus interpretibus humiliorum literarum studiosus aliquid reponat. Hoc tantum M. T. eâ, quâ par est, observantiâ rogo, ut consilio suo auxilium librorum, quos sine injuria remittam, adjicere, ac praesertim quum olim de Lege Hortensia quaedam e Disp. sua Inaugurali retulerit, sed memoriae parum fideliter a me commissa, de iisdem me rursus edocere velit. Misit ad me his diebus Cl. Reinesius Variarum libros plenos reconditae eruditionis: Idemque nobis pollicetur Comment. in Inscriptiones Gruterianas, opus magni ad cognoscendas familias Rom. momenti, ut et supplementum in Vossii libros de Historicis Graecis et Latinis. Scripsi nuper Dn. WOLFGANGO FRANCKIO ad petitionem de recipiendo in Musaeum meum affine ipsius; sed, ut ex Rev. Dn. M. WEINMANNO audio, responsione minime contentus est, quamvis, ut ingenue fatear, variis cogitationibus districtus, et ipse praecipuam causam h. e. promissum jam ante aliquot menses alteri factum omiserim. Dum ad Te, Vir Magnifice, literas hasce cogito, venit ad me, multumque de sinisteritate famae comqueritur N. non per vulgus tantum, sed et Optimatum aedes, ut verbo Virgiliano dicam, bacchantis: Esse illum inquietissimum Virum, qui N. in Excellentissimos hujus Universitatis Professores animaverit. Cogitare itaque, Inclutum Senatum Noribergensem studium illius in seminandis litibus, insperatâ quâdam severitate, coercere. Dicam, sed petitâ prius veniâ, libere: Quamvis in omnem famae licentiam ita me dispensaverim, ut silentio pro scuto sim imposterum usurus, satisque mihi provisum existimem ab oculo Justitiae et inspectore omnium actionum, tamen multis modis in Humanitatis leges hîc peccarem, si praeter meritum suum periclitanti adversario, sciens deessem. Ceterum dementissimus ego habear, si apud eos hoc officium sustinere velim, quibus ut arquatis omnia lutei coloris apparent, quaecunque oculis obversantur propter laesam videndi facultatem, sic raptatis ab impotenti affectu opinio pro judicio est. Ecquae enim tum alia et proximo meo et mihi fortuna speranda esset, quam illa T. Ampii Flaviani, de quo Cornelium Tacitum nôsti scribere, quum nullo criminis argumento, sed jam pridem invisus, turbine quodam ad exitium posceretur, non defensioni locum, quanquam supplices manus tenderet, sed id ipsum apud infensos incitamentum fuisse, tanquam nimius pavor conscientiam argueret. Igitur ad Te, Vir Magnifice, scribendum existimavi, quem et honesto patere quiritatui et ad asserendam innocentiam non minus habere virium scio, quam promtitudinis. Sane tantum abest, ut supra nominatus N. [gap: Greek word(s)] vel diabolicâ acclamatione [gap: Greek word(s)] accendere quempiam voluerit, ut potius jurgia, simultates ac dissensiones, tanquam famam ac merita sua plurimum obnubilantes, publice privatimque apud me semper fuerit detestatus. Ut enim inertes multi cum Antonio in

pace ac sine alienae existimationis ruina consistere non possunt; ita ille, quantum labores ac industriam suam dissimulatura sit discordia, facile praevidere poterat: Ut proinde de sinceritate voti ipsius nullus dubitem. Sed frequenter convenimus, inquiunt. Ego vero quaesiverim, An convenire viderint. Si viderunt, (ut non nisi visum divulgare debent) salva res est, et candorem inde potius ac tranquillitatem quam nefarias adversus alios molitiones colligent. Noctem, secretum, solitudinem quaerit malitia, recte praeclareque facta omnium oculos advocant. Et quale, DEUS bone! telum, quî sic de nobis conqueruntur, adversus sese porrigunt! Nunquam erant frequentiores in aedib. N. nunquam mutuis officiis conjunctiores; quam cum ego gratiâ ipsius excidissem. Sed ut hoc ulcus pressius tangam, duo praecipue vocata sunt in disceptationem, causa N. et N. Prius quod attinet, DEUM sanctissimum testor, consilium implorandi Amplissimos Dnn. SCHOLARCHAS non fuisse a N. adeoque tubam illius negotii frustra eum a quibusdam appellari. Posterius; vel Magnificentiae Tuae ex literis Dnn. Professorum contra N. datis constare potest, quum de vicario Notarii officio ageretur, N. peregre abfuisse. Sed et rursus salvâ conscientiâ testari possum, quum in reditu dissensionem illam audivisset, nihil aegrius tulisse, quam quod praesens in Senatu animos exacerbatos neque permulcere neque in medium consulere potuerit. Quid, quod N. multa Noribergae, multa hîc de notis famae suae inustis accepit per homines varios, de quibus, si occasio dabitur, malo coram? Utinam, Vir Magnifice, utinam sub CHRISTI vexillo militantes tandem eliminaremus Stygias illas sorores actionumque infelicissimas interpretes, DIFFIDENTIAM ac SUSPICIONEM, a quibus solis oritur studium illud premendi quovis nexu ac supplantandi; ô quam pulchram Universitatis hujus faciem, quam ex magnifico placidoque, fulgentem videremus! Porro sic ego mecum statui: Velle quietum et in statione laeta collocatum omnes injurias infra me premere, nec in ullam postea tempestatem impelli; quo cadaver meum nemini bonorum jaceat invisum, imo ipsam malevolentiam pudeat tam miserae et, ut ficum ficum appellem, puerilis circumcursitationis. An enim tam ferreae mentis ego sim, ut qui brevissimum vitae tempus vivo, et ostio magis magisque per hanc diuturnam imbecillitatem propinquum probe me sentio, cum alios, tum Romanum Sapientem non audiam, gravissime in imbutos litium fuligine sic detonantem: Quid juvat, tanquam in aternum genitos, iras indicere, et brevissimam atatem dissipare? quid juvat dies, quos involuptatem honestam impendere licet, in dolorem alicujus tormentumque transferre? Non capiunt res istae jacturam, nec tempus vacat perdere. Quid, imbecillitatis obliti, ingentia odia suscipimus, et ad frangendum fragiles consurgimus? Jam istas inimicitias, quas implacabili gerimus animo,

febris aut aliud malum corporis vetabit geri: Jam par acerrimum media mors dirimet: STAT SUPER CAPUT NU MEN! Cujus protectionis TE, Vir Magnifice, Tuosque humillimus commendo. Scribebam XXIX. Augusti A. S. M DCC XL.

Richterus Ruperto.

COnsilii mei de Pomponii historia juris enucleanda, quod Tibi me dedisse memini neutrum, scio, paenitebit. Etsi enim nonnulli, quod ais, obmurmurant, quod certe miror: Non tamen erit, cur a bene cogitatis desistamus. Tu vero vel exemplo Heinsii nostri, at quanti Viri! tutus eris, qui nec Jureconsultus, nec Jurium Professor, magnâ tamen laude titulum illum Juris publice explicavit: Quia magna cum studiosorum utilitate. Atque utinam omnes JCti nostri illa Historiarum qua Graecarum, qua Romanarum, cognitione, quae ad titulum istum rectius intelligendum requiruntur, tam essent instructi, quam vere omnes fateri coguntur, eum totum Historicum esse, non Juridicum. Et quandoquidem Historiarum professio demandata Tibi est, ecquid refert, unde historias, modo veras, modo utiles, Auditores tuos doceas? an ex Halicarnasseo, an ex Livio, an ex Dione, an ex omnibus, hoc est, ex Pomponio? Sed ut Momi ingenium non ignoramus, ita merito minus facimus quam nihili. Meorum librorum si quid ad propositum istud tuum usui esse potest, nunquam non obtinebis. Modo venias, ut coram, quod commodius fore puto conferamus. De N. quae narrâsti, magnam partem suspicione tantum niti mihi videntur; quam discordiarum matrem sepultam manere malo, quam resuscitare. Mihi plura non constant, quam quae ipsi coram nuper dixi, quae si amice, ut spero, observabit, non erit, quod amplius eum solicitum teneat. Id quod ad tuas, heri ante coenam mihi redditas, ne nescires, volui. Vale. Dabam raptim Noribergae ad d. III. Cal. Sextil. A. C. M DCC XL.

Rupertus Richtero.

VIr Nobilis, Amplissime et Consultissime. Officium scribendi, quod solus hactenus impedivit pudor, sine pudore jam seponere non licet. Quum enim fasciculum illum e Galliis ad TE nuper transmissum a Felbingero accepissem, ut amica POEMERI manus cumprimis me recreavit, ita ex amicitiis hujusmodi, ne quid M. T. molestiarum afferatur, sedulo prospiciendum mihi duxi. Nullum dubium est, (nec aliud e Felbingeri verbis colligere potui) quin tabellarius luculentum, uti solent, [gap: Greek word(s)] ex aedibus tuis reportaverit; sed quoniam hucusque ignorare cogor, quantum illud fuerit, observanter rogo, ut per eruditiss.

LINCKIUM nostrum, qui Altorphium brevi rediturus est haud gravatim id mihi significetur. Satisfaciam hac in causa; qui quo minus possim in aliis, meritorum obstat magnitudo. Interim pro amicis quoque meis deprecor, si quem gurgustioli mei obscuritas excludit erga me adfectum, per Amplissimi Nominis TUI fulgorem, quamvis feliciter, tamen confidentius mittunt, ibidemque me compellandum existimant, ubi GENIUM meum TUTELAREM semper sciunt habitare. De ceteris satis mirari non possum, Gronovii famam stupendis progressibus inclarescentem obstructum ire ludimagistellum quendam Parisiensem (is est, ut audio, Emericus Cruceus, et fidem facit Salmasius, qui Ep. ad Gronov. [gap: Greek word(s)] appellat) nec in illum solum, sed et Salmasium, quem inter Heroes abs TE et omnibus sine affectuum caligine dijudicantibus collocari scio. Nimirum in magnorum Virorum scriptis idem sibi licere putant hujus farinae sceptrigeri, quod in exercitiis puerorum suorum: Sed ignorantiam istius et malignitatem egregie, ni fallor, uterque defricuit. Ajunt tamen, parare novam contra Gronovium Apologiam, quâ quid voluptatis allaturus sit cordatioribus, in promptu est conjicere. Illud mihi gravissimum, tot bonas horas non tam Gronovio auterri, quam bono publico, cui ex duob. MSS. Regiae Bibliothecae Livium suscepit emendandum. De historia nostri aevi scribenda agitare Hugonem Grotium, evangelium mihi fuit; certe aut horum aliquis aut nemo tentabit illa Tiberiana [gap: Greek word(s)] , quorum foecundissima fuit tempestas nostra. Quae hactenus pro diere aulae, pecuniae, sacrificulorum, affectuum et ignorantiae mancipia, quam bilem movent lectoribus! ut saepius tot rerum aevo nostro gestarum memoriam omnem evanescere atque interire malint, quam a vappis istis sic describi. Sed tot beata, quae nunciantur, haud leviter turbat de REINESIO metus, ne clarissimos ejus conatus abripiat et sepeliat tempestuosa illa nox, quae Altenburgicae ditioni praeter spem nostram incubuit. Amplexus est juventutem meam benevolentiâ haud tralatitiâ, et multis pulcerrimis observationibus auxit. Familias nostras, nec pauciores minatur in Examine Inscriptionum et Quaestionum Romanarum, quas Aegoceros Batavus, (ita nominat Boxhornium) infelicibus auspiciis edidit. Hoc tamen postremum in Heinsii gratiam non publicabit. FREINSHEMIO misi omnia Virdungiana in Tacitum, partim ut petitum ejus honore digno prosequerer, partim ut famam integritatis meae, qnibus possum munimentis, apud exteros custodirem. Nam quid ab inimicis meis mihi sperandum sit, cum ex aliis quamplurimis, tum ex hoc sane quam impotentissimo N. facto Magnificentia TUA colligere potest. Notas meas in Florum (primitias et rudimenta infirmae lectionis et ob librorum inopiam parum adhuc consistentis) ipse a Convictore quodam N. petit, dein patritio cuidam

Francofurtensi explicat, sed omnes tanquam Virdungicas, non meas. Rerum mearum statum quod attinet, strictâ hac diaetâ et accurato victu pertinaciam acerrimorum hostium non infeliciter aggressus sum; nullamque amplius graviorem incommoditatem sentio, quam quod a corpore depulsa tabes invadit soculos. A contubernalibus spes nulla, quoniam ulteriora cogitantibus isthaec parum cara, sicut nec a reliquis studiosis, quibus formosior est numus auri, quam quicquid Graeci Latinique delirantes scripsere. Cogitabam proximis solennibus Academicis patricium juvenem producere in campum Oratorium, ut supplices meas eo felicius insonarem in aures Nobilissimorum Dominorum meorum: Nec offensurum me spero quemquam, si Exercitio Oratorio diem hujusmodi mihi eligam, sive extraordinario lucello alienae Professionis labores, Historiae meae adjectos, consoler: Sed in hisce gravissimum Magnificentiae Tuae sequar consilium; quam cum tota familia Divinae protectioni humilime commendo. Dabam Altorphii A. S. M DCC XLI. a. d. V. Cal. Majas.

Richterus Ruperto.

MI Clarissime Ruperte, Amice inter paucissimos semper mihi amande plurimum et honorande. Eo citius, fateor, ad literas tuas per - mihi gratas respondere debuissem, quo magis animi tui candorem et amorem singularem in me ob oculos mihi posuerunt. Sed quum Reipublicae occupationum moles gravior remoras mihi frequentiores hactenus objecerit, pro illo ipso amore tuo haud vulgari, ut hanc excusationem morae nostrae boni consulas, etiam atque etiam oro. Ad literas tuas jucundissimas hoc nunc scias, velim, quod potissimum scire cupis, nimirum perficiendum illud Tibi esse omnino, quod de patricio quodam in campum oratorium proximis solennibus producendo bene et prudenter proposuisti; quod certe, ut honori et rebus tuis non parum conducet: Ita nihil quicquam ego intermittam, quod, ut voti tui ex animi sententia compos reddaris, ab amico desiderari possit. Sinisteritatem vero infelicis aemuli tui; quam notas tuas in Florum notando palam fecit, satis mirari nequeo, neque qui melius, quam contemptu Te vindices, nunc video. Plura volente DEO coram. Pluribus enim negociis publicis gravissimis hac ipsâ horâ constringor. Vale, Ruperte Clarissime et Charissime, et salutem filii curae Tibi esse sine. Dab. raptim IV. Idus Maji A. C. M DCC XLI.

Rupertus Richtero.

VIr Nobilis, Amplissime et Consultissime. Tam diu ad luculentam benevolentiam tuam silere, quantus pudor! nisi praeter occupationes publicas

variae eaeque mordaces curae voluntatem meam interpellâssent, Ut praecisae arbores plurimis ramis repullulant; ita postquam unum incommodum recidi, densiora surgunt alia alibi, neque scio, an levamentum aliquod sperandum sit. Adeo ex hac perpetua rerum mearum sinisteritate velut [gap: Greek word(s)] mihi natus videor. Unde si de Ciceroniano loco frigidius disseram, quam coram Magnificentia Tua fas est facilius hoc condonabis animo, a studiis suis per aliena divulso. Verba 2. Offic. sic habent: Nunquam vehementius actum est, quam, me consule, ne solveretur: Armis et castris tentata res est ab omni genere hominum, et ordine, quibus sic restiti, ut hoc tantum malum de Rep. tolleretur. Nunquam nec majus aes alienum fuit; nec melius, nec facilius dissolutum est: Fraudandi enim spe sublatâ, solvendi necessitas consecuta est. Hic, quum aes alienum nominat, non intelligit angustias aerarii, sed accisam rem familiarem privatorum. Ciceronis enim aetate sic erat: Urbana plebs cum per dedecora omnem pecuniam profligâsset; et qui in agris manuum mercede inopiam toleraverant, urbanum otium ingrato labori praetulissent, ut loquitur Sall. in Catil. c. 37. omnem spem collocabat in legibus agrariis, et illâ [gap: Greek word(s)] . i. e. tabulis novis, quibus debitores aere alieno liberabantur. De utroque ibi disputat Cicero, aequitati cumprimis adversari. Nunquam autem ita decoxerant cives Romani, nunquam tantum aeris alieni fuit, quam Ciceronis tempore. Huic C. Mallius in epist. ad Q. Marcium Regem apud Sall. in Catil. c. 33. hoc ipso anno scripta, quo Cicero consul: Miseri egentes, violentia atque crudelitate, foeneratorum plerique patriâ, sed omnes famâ atque fortunis expertes sumus. Saepe majores vestrûm miseriti plebis R. decretis suis inopiae ejus opitulati sunt; ac novissime, memoria nostra propter magnitudinem aeris alieni, volentibus omnibus bonis, argentum aere solutum est. Et quae ibid. sequuntur, cum loco Ciceronis omnino conferenda. Nam quum ait Cicero, armis et castristentatum esse in consulatu suo, ne solveretur, intelligit hanc ipsam seditionem Catilinariam, de qua Sallustius. Satis ex hisce manifestum puto, quid aes alienum sit in Ciceronis loco. Sed accedit amplius; quod de se Cicero dicere non potest, angustiis aerarii facilime consuluisse. Aerarium enim Populi Romani, quod A. U. 586. tricies sexties centenis millibus Philippûm, ut supputat Lips. 2. de Magn. R. 8. ex Macedonia locupletarat L. Aemilius Paullus, quum bello Marsico A. U. 662. adeo exinanitum continentibus sumptibus esset, ut loca, quae circum Capitolium pontificibus, auguribus, Xviris et flamminibus fruenda, erant data, publicae pecuniae inopiâ venierint, teste Orosio; sed et postea immoderatae Cinnae, Marii ac Sullae dominantium cupiditates rem cum pulvisculo abstulissent; semper exhaustum jacuit, nec a Cicerone quicquam succursum est. Asconius in Comm. Cornelianae: Quia defuerat superiorib. temporib.

in aerario pecunia publica, multa et saepe ejus rei remedia erant quaesita, in quibus hoc quoque, ut pecuniae publicae quae residuae apud quemque essent, exigerentur. Id autem maxime pertinebat ad Cornelium Faustum Dictatoris filium; quia Sylla per multos annos, quib. exercitibus praefuerat et Remp. tenuerat, sumpserat pecunias ex vectigalibus, et ex aerario P. R. eaque res saepe erat agitata, saepe omissa, partim propter Syllanarum partium potentiam, partim quod iniquum videbatur, post tot annos, quam quisque pecuniam acceperat, ejus reddere rationem. Cato ap. Sallustium c. 52. fine hujus anni, quo Cicero consul: Habemus publice egestatem. At post consulatum Ciceronis respiravit demum aerarium, quum Cn. Pompejus Magnus in illo, quem de Rege Mitridate et Oriente duxit, triumpho intulisset, A. U. 692. Centies vicies centena millia Philippûm. Auxit, quum Cypriam gazam adveheret Cato A. U. 697. ac tandem XXXIX. milliones inferret C. Julius Caesar, de quo Lipsius d. l. Ergo de aerario Ciceroninon est sermo, quod ipse exhaustum reliquit: Ac saltem id quaeri potest, quomodo Cicero dicat aes alienum privatorum nec melius, nec facilius, quam se consule dissolutum. Hoc explicat ipse, cum inquit: Fraudandi spe sublatâ, solvendi necessitas consecuta est. Vult dicere: Quum obaerati spe novarum tabularum lactarentur, neque creditae pecuniae solverentur; semper mansit aes alienum. Ego in consulatu meo tabulas novas populo gratificari nolens id effeci, ut quisque eas artes coleret, quibus aere alieno exire possent. Sane hoc Cicero praestitit. Nam postquam tribuni plebis, ut e Dione scribit Franc. Fabricius Marcoduranus, nacti fuerant Antonium Cos. moribus sibi similimum, aliique novas tabulas proponebant, alii legem ferebant de agris dividendis per Italiam et ditiones, quae P. R. imperio parebant; Cicero Cal. Jan. inito consulatu Senatum et bonos omnes legis agrariae, maximarumque largitionum metu liberavit, divinae eloquentiae vi perterritis tribunis et collegâ Antonio mirisartibus sibi conciliato. Plura l. cit. Fabricius. Hic, ni fallor, genuinus sensus verborum Ciceronianor. l. 2. Officior. Quod si Cicero in consulatu suo aerario consulere voluisset, nescio, an par fuisset coercendae avaritiae Magistratuum et luxuriae publicae; quibus immane quantum degenerabat civitas et pessum, si quo alio malo, sidebat aerarium. Fuissent ipsi reducendae leges contra rapacitatem proconsulum, sectiones publicanorum, calumnias litium, luxum conviviorum ac vestium, inertiam Senatus ac curam privati commodi. Uno verbo: Congrediendum ipsi fuisset cum multiformi malo. Sed cum frustra niti, neque aliud se fatigando, nisi odium quaerere extremae clementiae sit; judicio Sall. Jug. 3. forsitan ex praecepto Sapientum hîc quiescere maluit, et aliunde levamentum expectare. De pactis familiarum successoriis nihil dum reperire licuit, propter angustias Bibliothecae: Quibus, nisi extraordinariâ

pecuniâ subventum fuerit, non illa tantum in perpetuum erit circumscripta, sed et vita ipsa. Supplices meas jam ante quatuor septimanas misi ad Dn. W. F. cujus silentium nihil prosperum ominari mihi permittit. Vale, Vir Ampliss. cum tota familia tua, et benevolentiam illam eximiam mihi persevera. Dabam Altorphii 24. Sept. Anno S. M DCC XLI.

Richterus Ruperto.

CL. Dn. Ruperte, Amice non e multis. Quod tam diligenter et tam accurate locum illum Ciceronis, qui, se consule, aes alienum tam facile dissolutum haud frustra gloriatur, literis tuis acceptissimis enucleâsti, gratiam me Tibi debere singularem fateor et habeo, neque quicquam mihi est, quod ulterius vel opponam, vel desiderem. De curis tuis, quas animum tuum tantopere mordere ais, si animo huic Tibi amicissimo aperire non vereberis, operam dabo, quantum in me est, ut liberare Te molestiâ istâ valeam. Hac fini etiam curae mihi erit, ut auctione Salatii, quam petis et mereris, Tibi satisfiat. De editione Programmatum Virdungi nostri b. m. Doctoris olim nostri praestantissimi, quam Dümlerus una cum Orationibus curaturum se recepit, quid Tibi videatur, et quid cum Poematis ejusdem faciendum censeas, vel per filium, cui haec in mandatis dedi, ut tribus verbis significes, per famam optimi defuncti Te rogatum volo. [gap: Greek word(s)] enim ista, ut mecum exoscularis; ita curare non grave erit, ut per ea et autoris fama perennet, et viduae ac haeredum indigentia, quantum licet, sublevetur. Vale, Amice suavissime, et filium, ejusque studia commendata habere ne desine. Noribergae IV. Cal. Octobr. A. C. M DCC XLI.

Rupertus Richtero.

VIr Magnifice, Nobilissime, Maecenas observandissime. Ut Altorfium redii, ecce altero die ab illo N. novas, et quanquam adhuc aestuantes, tamen minori convitiorum procellâ. Ut revera sentiam, auctoritate tuâ hominem non parum esse perculsum. Quamobrem non jam ego, sed ipsi paterni manes ac tota domus mea honorem suum uni Tibi debet. Hanc benevolentiam rogarem, ut nobis perseverares, nisi hoc ipso peccare mihi viderer in promptitudinem tuam. Solum fatebor, quod in Musaeo meo saepe jam cogitavi; absque Te Patrono foret, ne crastinum quidem optandum porro esse. Licet enim nihil acerbius, quam obscurum, nec dum aliquo literato specimine edito, fatis succumbere, tamen tam officiosâ contra me scaevâ illâ herâ, quidni fragilis et imbecillis aliquando deficiam? et hoc quicquid spero, fastidiam? O quam nunc assentior vetustati, quae credidit esse quosdam [gap: Greek word(s)] ! Quis

enim rerum mearum status? [gap: Greek word(s)] . Iterum dico: [gap: Greek word(s)] . Persistam nihilominus in studiis et illa, quam Fastis consecravi, opella. Tam miseram eorum rationem esse post tot curas eruditorum, Sigonii, Onufrii, Goltzii, Pighii, dolendum sane! Multa e lapidibus erui, quibus facti meliores; et expecto non pauca post Gruterum reperta, de quibus spem fecit Volcamerus meus. Valde aveo scire, quodnam sit illud Chronographium consulare, laudatum a Scaligero in Epist. ad Casaubonum pagin. 492? an cum Eusebianis una editum? item an Georgius ille Monachus, cujus salivam jam dudum moverunt Bongarsianae ad Justinum notae, et quem in dictis literis commendat Scaliger, adhuc [gap: Greek word(s)] lateat in Christianissimi Regis Bibliotheca? Posset multum de his vel accipere filius tuus, vel etiam abs Te rogatus conferre Gronovius: Qui, nuper ex Italia redux, Antiquitatis praeclarae monumenta indubie secum attulit. Nec in voluntate Clarissimi Viri parum ego repono, siquidem in me et studia mea aperire ipsi volueris tuam. De Dilherro, Excell. Viro neminem hîc audio damnare judicium tuum, nisi quod quidam subvereri dicuntur N. decrementum. Vale, Vir Nobilissime, cum tuis! scr. Altorphii XI. Augusti A. C. 1642.

Richterus Ruperto.

CLarissime Vir, Amice non e multis. Orarem Te pluribus, ut quod hactenus ad acceptissimas tuas nondum respondi, mihi ignosceres, nisi, quam occupatissimus fere nunquam non sim, jam probe Tibi constaret. Et injurius sim in virtutem tuam, si aliam quamcunque ob causam, praeter occupationum, quam dixi, Te factum suspicari crederem. N. illum mitius Tecum agere, vel ideo Tibi gratulor, quod nimium illius causâ angi Te video; quum tamen exceptionibus juris, quas nuper coram significavi, tutus, nil nisi judicis sententiam absolutoriam, quam vocamus, expectare debeas. Si quid aliud Te urget, aut times, aperi, quaeso, audacter, et nihil de animi hujus erga Te promtitudine unquam dubita. Neque video, quei tam dejecto animo esse debeas, quasi, praeter DEI faventiam, non multos quoque habeas heic et alibi, qui Te amant, aestimant, honorant, quos inter me non postremo loco esse, nullam occasionem palam id contestandi praetermittam. Taceo, quod nominis tui famam etiam ante annum trigesimum literatorum choro jam celebrem reddidisti: Magis magisque idemfacturus, quum docendo, perorando, scribendo, ut caepisti, perrexeris. De Chronographio consulari et Georgio Monacho, Scaligero tantopere

laudatis, eo, quo significâsti, loco, nempe epistolarum ad Casaubonum pag. 492. nihil invenio, nisi alia Tibi earum Epistolarum est editio. In mea editione Lugdunensi Batava Anno M DCC XXVII. aliquoties quae fcripsit, legisse me memini, nempe Epistol. 66. 68. 72. et 73. pag. 206. 218. et seq. 223. et 226. nimirum multum selibris istis ad Eusebium suum fuisse adjutum. Ex quo vides, in Eusebio jam haberi, quae bona in illis laudavit. Lucem vero addunt, quae Casaubonus vicissim ad Scaligerum, et de Chronographio et de Monacho scripsit, Epistol. 437. 440. 443. 444. et 447. p. 521. 525. 531. 532. et 536. quas Casauboni Epistolas Gronovius noster ut nôsti, ante quadriennium edidit. Scribam porro, ut petis, proxime eâ de re ad filium, Deo volente, a quo mensis est, quum et ipsius et magni Heinsiii literas accepi. Cl. Dilherrus noster, ut sycophantarum calumnias ridendo egregie ultus est, ita quum eum ante octiduum, in Conventu Ecclesiastico, Theologis juxta ac Scholarum Rectoribus, Patrum jussu, praesentaremus, nil nisi gratulationes devotas, laudes eximias, et gratiarum actiones singulares atque ingentes erga DEUM et Magistratum, provocatione ad hanc Remp. audiverit, de quorum candore et constantia dubitare religio esset. Oratione suâ inaugurali de Icaro Academico, quam forsan brevi videbis, applausum denuo tulit mirificum. Optârim Te, cujus mentionem saepius et pro merito non nisi honorificam facit, nonnunquam colloquio nostro adesse, quo nihil mihi gratius, nihil acceptius. Cave igitur, quotiescunque huc excurres, ad alium quam ad nos divertas. Nudius tertius salutem Tibi nunciari jussi per Samuelem Hundium, Misnensem Studiosum ornatissimum, quem, ob morum elegantiam et ardorem discendi, et quia Te haut vulgariter observat, atque doctorem qua publice, qua privatim habere satagit, Romano more Tibi commendo. Vale, Amicorum dilectissime, [gap: Greek word(s)] . Saluta senem venerandum D. Hofmannum nostrum, cujus literas ad Archiatrum Imperatoris curavi. Scribo raptim Noribergae ad d. XVII. Septembr. A. C. 1642.

Rupertus Richtero.

VIr Magnifice, Nobilissime. Nimis grande commodorum meorum pretium hoc est, si publicorum damno ad meas semper respondere velis. Neque ego tam inamoenus, ut id mihi deberi putem. Simulac enim necessitatates meas indicavi, adeo securum me facit toties perspecta benevolentia tua, ut idipsum accepisse me putem, quod impetrâsse nondum relatum est. Qui animus licet probe Tibi sit cognitus; tamen inter tot tantasque negotiorum moles tempus quaesiisti, quo responsoriis tuis beare et erigere me posses. Agerem gratias, Vir Nobilissime, si possem tantas, quantis beneficiis adfectus sum, et si

Peitho ita faveret, ut possem, integrum volumen, non epistolam ad Te scriberem. Fortuna enim in benigniorem vultum mutata, favor Ordinis Amplissimi, honesta functio, vita denique ipsa Te solo Patrono mihi vitalis quei unius folii narratio sit, si ea per partes cum aliis sexcentis explicare velim? Animo quidem, DEUM testor, facio, quod verbis nequeo, atque ILLI una [gap: Greek word(s)] supplex commendo. In summi vero beneficii loco jure recens istud duco, quod in causa tum mea, tum meorum adeo propitius mihi adsistis, quem homo trium literarum Parentis mei famam tam audacter et in oculis inimicorum meorum differendo, dejecerat, et gravi moerore involverat. Adsurgerem quidem contra unum vel alterum forti contemtu; sed enimvero multa simul ingruunt ac tanta, ut aliquando deficere paene necesse sit. En, Vir Amplissime, quam prae caeteris Anubinis latratoribus nuper in me sceleratissimum, carmen iterârit F. M. Epulatur apud H. et ubi mero incaluit, quaerit ex Adolescente filio, Auditore meo, quid Altorphii Rupertus aga. Respondente illo, quae decere videbantur, Tu vero inquit, vide, ne certiorem famam temere impugnes. Ille scriptorum Virdungicorum cotidianus expilator, homo ignavus, judicii expers, satis hîc notus est, et video ego vim amicitiae tuae [gap: Greek word(s)] . His adjicit, venisse se aliquando in aedes Magnifici Dn. Pro-Cancellarii, et vidisse manu meâ praescriptum Virdungicis carminibus V. CL. MICHAEL. VIRDUNGI CARMINA, QUAE EXTANT OMNIA. Mirari hanc confidentiam. Sibi enim esse non pauca, quae a Ruperto praeterita sint. Haec et multa plura coram hospitibus, et, quod indignissimum coram adolescente, quem ad honorem Professoribus habendum stimulare debebat. Agnosco fontem tot calumniarum. Putat culpâ meâ factum, quod nomen suum in Virdungicis non legerit: Praeterea infecit eum Spiritus ab ore putescentis vicini mei. Taceo alios subbasilicanos complures, nomini meo infestissimos. Quid meo? quum nec famâ et meritis longe excellentioribus parcere sciant homines vilissimi, patriae vibices, suis certe moribus id efficientes, ut quem eruditi hactenus [gap: Greek word(s)] proverbio celebrârunt, in posterum [gap: Greek word(s)] appellent. Ignosce, Vir Magnifice, quod haec ad Te tam libere. Quod enim tantam Universitatis nostrae curam sustineas, aequum et solaminis instar visum est, animum meum Tibi recludere. Adhuc igitur unam fabulam. N. eodem morbo laborans, praesente Dn. D. K. multum de abjecta superbia Professorum conqueritur: Esse, ait, quos sutores facilius aut sartores quam Professores credas, non deprecari tamen Excellentiae titulum apud salutantes. Quid enim de superbia superbissimus ille in patrem, cujus conditionem adeo fastidit, ut quos abominatur, sartores dicat? Haec quidem non intellexi in me dicta, qui, ut fas erat, Excellentem me salutari

nunquam passus sum, quod omnes Studiosi sciunt. Caeterum ubi de exercitiis Oratoriis caepit, tam ab optimo majorum instituto aliena esse, tam mira et insipida, facile fuit videre ab hoc Viro in scenam me quoque protrahi. Quid faciam? Vir Amplissime. Sileam? pergent. Occurram? insaniores fient. Sed nec ego Hercules, qui vi apertâ conficiam hoc calumniae monstrum. Illud interim fieri necesse est, ut cum finem non video, in honesto conatu non parum interpeller. Pro indicina eorum, quae de Chronographio consulari, et de Monacho Casaubonus ad Scaligerum scripsit, ago gratias. Ipsius Scaligeri Animadversiones in Eusebium non habeo; quas tamen curabit, ut ex Belgio brevi accipiam, Nobiliss. Dn. Starckius. Valde averem scire, quid inscriptionum aliarumque Antiquitatum, quum in Italia nuper esset et quidem in palatio Fr. Barbarini Cardinalis observârit Cl. Gronovius. Ut est curiolus: Haud dubie rediit his divitiis instructissimus. Habere se pro lectione dixit N. nisi Auditorum stupore et credulitate abuti voluit, quod non puto, EULABIUM, (sic appellâsse referunt) e Cod. Vaticano descriptum, gentilem, Graecum et Constantini Imp. hostem acerrimum; qualem Zosimum et alios Graeculos novimus. Valde inserviret usibus meis, si tale quid extaret. Sed profecto facilius mihi,

quam ut hujusmodi thesaurum illi. Quid consilii capiam? Excellentissimum Virum D. DILHERRUM tantâ benevolentiâ me complecti, est, de quo valde gaudeo, ac tantum non glorior: Parabam aliquid literarum ad ipsum et votivi carminis; sed sufflaminabat non tam Collegium privatum Epistolicum, quam literae ad Viros Nobilissimos Dn. FURERUM et Dn. GRUNDHERRUM, nomine Universitatis concipiendae. Faxo, ut hoc officii genere compaream alias. Citius alii occurrere, nemo candidius. Quae enim mea tarditas est, [gap: Greek word(s)] et jocandi rationem daemagogicam non didici. Samuel Hundius, Misnensis, ingenio promtus et moribus praecultus, humanissimâ salute, quâ tuis verbis cum effusae benevolentiae tuae significatione me impertiit, non parum excitavit. Facultates opto suppetere, ut quanti mihi sit affectus tuus, quanti commendatio, ipsâ re demonstrem. Vale, Vir Nobilissime, cum Tuis! Dabam Altorphii Pridie Nonas Octobris A. M DCC XLII. quem tanquam arcum in Universitatem nostram intentum perhorresco. Videre mihi videor omnium malorum Iliadem ab N. nostro, qui matrimonio superbus aegre fert, non omnes Professores anteire. Igitur semper oleum addit Camino. Sed magnaspes nobis in commendatione tua, Iterum Vale.

Idem Eidem.

VIr Nobilissime, Amplissime. Compellandus es mihi Cl. HOFFMANNI nomine, et subito; qui alias negotiis tuis (nunc cumprimis) nolim obrepere. Tres vel quatuor septimanae sunt, quum ad Te et Excell. Dn. DILHERRUM de operum suorum editione ac magnificis N. promissis literas dedit, Vestramque in causa sua operam rogavit. Sed quod neque abs Te, neque a Dn. DILHERRO quicquam hactenus responsi tulit, utrasque periisse putat. Nonnunquam suspectum habet ipsum N. quem Proteo mutabiliorem jam aliquoties expertus est. Turbant etiam N. qui unus e familia N. libros hic venales habet, ambigui sermones. Unde morae impatientior ex me petiit, ut quando manu senio et periculosâ illâ paralysi adhuc afflictâ, et quasi ligatâ scribere ad Te non potest, ego solicitudinem ipsius Tibi exponerem. Quod nunc facio: Et Te, Vir Ampliss. eâ, quâ par est, observantiâ rogo, ut per amanuensem tuum, (tam enim impudentes non sumus, ut a negotiis maxime necessariis ad literas scribendas Te vocare velimus) vel de literis, num eas acceperis, vel N. responso certiorem me facias. Dabo operam, ut hanc benevolentiam, quo potero, observantiae genere compensem. Honoratissimam conjugem tuam, filiam, nec non Excell. Dn. DILHERRUM observanter saluto. Scribebam festinans et in aedibus Cl. HOFMANNI d. XXIII. Octobr. A. S. M DCC XLII.

Richterus Ruperto.

MI Clarissime Dn. Ruperte, Amicorum candidissime, dilectissime. Ad binas Tibi responsum debeo: Nisi ad alteras de operibus Hofmanninostri [gap: Greek word(s)] in solutum accipis, quod Dilherrus noster Vobis nobisque amicissimus non ita pridem ad Te scripsit, et invaletudinem meam Tibi aperuit. De ea tam cito, et tam mire DEI, clementiâ singulari, me liberatum, simulque et arthritidem et calculum, hostes sacros et lancinatores infestissimos, citra dolorem pene omnem nunc depulsos, est profecto, quod Patri coelesti, per Filium JESUM CHRISTUM, animae corporisque Servatorem unicum et supremum, gratias habeam, et agam immortales. Neque dubito, quin et Tu mecum, ut gaudes, ita et vota redditurus sis Domino DEO nostro calidissime. Praeter hanc vero morae excusationem sonticam, aliam quoque solennem occupationum, praesertim, quas Conventus circuli Franconici nuper auxit, praetexere possem. Sed quid attinet apud Te, qui non tantum jam ante excusatum habes, sed et ipse, quod non semper ad tuas respondeam statim, literis tuis dulcissimis me excusas: Quod non nisi nimium tuum amorem in nos Tibi dictitare, improbus

sim, si dubitare velim. Par illud, M. dicam an sycophantarum maxime conspicuorum? quibus volupe est, male loqui de melioribus, egregie ultus es literis virtutem et doctrinam spirantibus inusitatam. Quae integritas tua atque innocentia laudabilis, ut et illorum fastus atque detestanda sinisteritas per occasionem, forsan justo DEI judicio, magis magisque palam fient. Interim ubi illi famam bonorum allatrare non desistent, nequaquam vitio vertetur Innocentibus contra rabiem ejusmodi tueri se jure illo, quod nobiscum natum est, et apud omnes gentes aequum habetur. Causam Academiae, quam commendâsti, his diebus ita egi, ut sperem, non frustra. Certe adversitates cunctas a vobis arcere pro virili, Numinis auxilio, nixus nunquam cessabo: Illud ipsum facto potius quam verbis ad literas, quas Senatus Academicus primum, deinde Magnificus Dn. Rector ad me ea de re scripserunt, contestaturus: Quod Viro, quem dixi, Magnifico per occasionem cum salute pl. significes, rogo; ne silentium meum habeatur pro negligentia. Vale, et Clariss. D. Hofmannum, senem venerandum, a me saluta: Qui non minus, spero, quam Tu, moram nostram boni consulet: Praesertim quum N. paucos ante dies redierit, cum quo, ut Excellentiss. D. Dilherrus jam semel iterumque contulit: Ita et ego, idem ut facere possim, operam dabo. Vale iterum. Dabam ad d. XII. Novembr. A. C. M DCC XLII.

Rupertus Richtero.

VIr Nobilissime, Amplissime ac Consultissime, Maecenas plurimum honorande. Pilum mihi injecerant Excellentiss. D. DILHERRI literae de morbo tuo; nec mihi tantum, sed omnibus, qui Reip. Universitatis salutem ac praeter ceteras virtutes, quibus innumeris radias, singularem illam in tanto fastigio humanitatem amant. Eo nunc auditu jucundius, DEI Opt. Max. singulari auxilio saevissimum hostem tam mature in fugam conjectum esse; utque ea nobis laetitia diuturna sit, eundem clementissimum Protectorem nostrum supplex et ex toto animo veneror. Experti sumus nuper, quantum in convalescentia tua nobis situm esset, et obid decretum in Senatu Academico, ut pro insigni commendatione tua, quam tot beneficiis in Universitatem istam collatis adjicere voluisti, gratiae Tibi agerentur. Nihil adulationi dabo, Vir Magnifice, cujus causas procul habeo, sed ex animi sententia de universis Professoribus adfirmare debeo, multos hactenus fuisse in depraedicanda benevolentia Tua: Et ut videas, quam nihil simulem vel dissimulem, narrabo Tibi, quod eodem tempore accidit. Venit ad nos, qui multis verbis commendabat in hac ipsa causa operam suam; quod crederet, omnes hîc albae mentis esse, nec quenquam postrema cum prioribus collaturum.

Excepit N. diligenter omnia, et posterâ die (nam ita jussus sibi videbatur) retulit in Conventu. Tum ego primum didici, quid esset Vejovem, Pallorem aliosque id genus Deos venerari, ne nocerent. A quo enim hactenus nihil emolumenti accepimus, imo quem valde adversum experti sumus, is publicâ gratiarum actione colendus fuit, et in beneficiis recensendum, quod Patronorum commendationibus non intercessisset. Nondum tamen eum opinor humilitate nostrâ mitigatum; ideoque futurorum metu fere contabescerem, nisi me constantis benevolentiae tuae memoriâ rursus consolarer. Et haec inter multas gravissimas causas non infima, cur de valetudine tua tam sollicitus sim, et adversis de illa rumoribus pene immoriar. Iterum iterumque DEUM SOSPITATOREM rogo, Te quam diutissime validum ac vigentem nobis praestet. De duobus AE. magni solaminis instar fuere, quae [gap: Greek word(s)] respondisti. Non indulgeo suspicionibus, neque [gap: Greek word(s)] ; sed cum per amicos notae fidei talis praeter omne meritum facta contumelia nunciata est, de ea conqueror, ut boni ac sapientes, justissimi odii parte in se receptâ, ad alia expeditiorem me reddant. Fuit his diebus F. Noribergae in adfinis W. domo, in quam et F. venit, et forte Excellentissimi titulo salutatus. Hoc tam splendidum, inquit, directâ in F. manu, Academicis istis debetur. Nihil acerbius, quam quod multa fuerit dicterii acerbitas: Et sane in proximam occasionem intentus ero, ut publice ostendam, quam mihi displiceant ista titulorum [gap: Greek word(s)] , istae Excellentiae, Amplitudines, et alia, quibus Academici ne titivillitio fiunt honestiores. Cl. Hofmannus distulit responsum ad Te suum, donec N. ut promisit, ad nos venerit. Mallem vir iste abstineret magniloquentiam suam! Nam quod optimus Senex vult, valde vult, et iniquissimo fert animo in longinquum trahi semel excitatas spes suas. Jam annus erit, quum a nobis disceslêre filius tuus et Kegetus; nec dum literae apparent, quos uterque datâ dextrâ promisit. Non possent, credo, tardius venire, si e Persia mitterentur. Quum ad tuum scripseris, Vir Amplissime, eum nomine meo ut multum salutes observanter rogo, et quo fidem suam liberet, horteris. Habet amplam et mihi cognitu necessariam scribendi materiam. Stipendium meum, quod viae passim a latrocinantibus obsessae sunt; jussi tabellariam ad Te deferre asservandum. Alii lares tuos nimis familiares mihi dicent: Sed ingenuitatis meae censui, Tibi cui plurimum debeo, plus adhuc debere velle. Saluto, quo par est honore Excell. Dn. DILHERRUM, honoratissimam conjugem et filiam tuam. Vale, ac si stylus alicubi liberior Tibi videbitur, ignosce. Dabam Altorphii VIII. Decembr. A. S. 1642.

Idem Eidem.

VIr Magnifice, Nobilissime, Amplissime, Patrone Magne. Ne molestum TIBI sit, toties a me interpellari. Dum prandeo, [gap: Greek word(s)] a me petit hospita tum necessitatem, tum aes alienum suum Noribergae excusans. Igitur quum longiores inducias debito meo indulgere nollet; facio istud sane quam invitus, et TE, Vir Magnifice, observanter rogo, ut Stipendium meum in aedibus tuis hucusque asservatum, vel filiae ipsius petenti vel alii, quem miserit, concedere velis. Fors etiam TUOS monebis, ne quid ista de auctione salarii mei resciscat. Nam id meâ valde interest. Interim pro hac insigni benevolentia, quam in recipiendis pecuniolis meis praestitisti, gratias TIBI ago, quas possum, maximas. Vale, Vir et Patrone summe TUOSque omnes nomine meo, quod rogo, plurimum saluta. Altorphii profesto Theophanias A. M DC XLII.

Richterus Ruperto.

SAlutem officiosissimam cum voto anni quam auspicatissimi. Clarissime Ruperte, ad binas tuas omnino constitueram ante respondere, quam annus elapsus finiretur, ne videlicet in annum novum vetus debitum inferrem. Sed ut multa sunt, quae, etiamsi nolis, aliud efficiunt, ita accidit mihi et hoc casu. Quanquam spes etiam erat, fore, ut in feriis istis vel ad diem ad nos diverteres, quo coram confabulando suavius scriptione supersedere licuisset. Thrasones etiam quorum simulationem partim, partim superbiam vanissimam egregie depinxisti, liberrimo risu ulcisci potuissemus; quam voluptatem posthac quoque, quandocunque huc excurrere Tibi licebit, ne quaeso, nobis invideas. Salarii tui partem, quinquaginta inquam Florenos, quae jussu tuo dies aliquot asservavi, sobrinae tuae, viduae D. Lanxii, quod itidem jussisti, statim reddidi: Quo de, procul dubio, certiorem Te illa jam fecit. De N. in iis, quae pertinent ad Excellentiss. D. Hofmannum, nihil aliud habeo, quam quod nuper scripsi, eum nimirum ad Vos, ubi secure licebit, venturum. Plura aliquando coram, volente DEO. Nunc Vale, et quem dixi, Hofmannum nostrum plurimum saluta, quem et hunc annum aliosque plures ex animi sententia vivere opto. Dabam Noribergae ad d. IV. Januar. A. C. M DC XLIII.

Rupertus Richtero.

VIr Nobilissime, Magnifice, Amplissime, Patrone plurimum observande. Valde me beâstitum responso, quo inter gravissimas occupationes humilitatem meam dignaris, tum voto, quo mihi novum istum annum felicem ominaris.

Ego vicissim duplum vel triplum Tibi Familiaeque tuae precor, nec semel, sed quod apud Veteres solenne, SEXAGIES vel OCTUAGIES repeto, DII TE SERVENT! Idem Cl. Hofmanni erga Vos animus, votum et acclamatio; qui et benevolentiam Vestram in commendanda causa sua eo, quo par est, honore prosequitur, et omnia vestra, quae de mutabil tate N. scripsistis, quam diligentissime celaturum sese pollicetur. Novit V. Cl. mores totius hujus nationis, qua cum leniter agendum est, etiamsi nec utilitatis publicae nec fidei suae rationem habet. Jucundissimum etiam fuit, abs Te filium tuum ad scribendum excitatum esse, non quod hoc mihi deberi putem, sed quod adfectum filii tui omnia maxima Reip. literariae minantis cumprimis exosculer, et praeterea incredibili desiderio flagrem, cognosci aliquid de scriptis Sermonum illorum Belgicorum. Litigii mei semestris cum N. hic exitus fuit, ut Parentis obligationem, ipso natali meo, triginta florenis redemerim. Gravissimum profecto vulnus loculis meis inflictum: Nescio, an tam iniquo tempore sanari possit, et studia mea, quibus omnis anima intertrahitur, eo, quo caeperam, modo pertexi. Nondum expedieram nomen meum: Et ecce! in novum aes, praeter omnem expectationem, devolvor. Adeo ut vibiam vara, sic calamitatem sequitur calamitas! et ut omnes cogitationes meas Tibi aperiam, tria sunt, de quibus paene despero: Publice, de pace Germaniae, ac quiete vel Jesuitarum, vel Jesuitizantium; privatim, de feliciori rerum mearum in his terris statu. Sed desino de istis plura, ne quod de Baudii toties iteratis, querelis censuit I. Lipsius, eas, per speciem altitudinis, degeneres sibi videri. Bene ferre fortunam et iniquitatem temporum, qui de illa sileat: Idem experiar ego. Quanquam ex natura maxime

Benevolis invitationibus tuis, Vir Magnifice, quum in tantum hactenus abusus sim, ut saepius integri mensis hospitium apud Te mihi metatus sim, ac inutili sarcinâ diutius, quam par erat, domum benefactricem presserim; tandem pudori consulere licet, et plusquam Germanam illam in accipiendis beneficiis facilitatem (ut mitissime dicam) decenti verecundiâ temperare. Sed nihilominus tum eximiae humanitati tuae, tum ipsi etiam necessitati, quod ob consilia tua nulla non profectio ad Vos mihi salutaris esse possit, etiam nunc obsequerer, nisi quam plurima prohiberent. Debeo vero perenni Benevolentiae tuae, cujus hoc tam insigne argumentum denuo extare voluisti, peringentes gratias, et pro incolumitate tua continuas ad DEUM Opt. Max. preces. Signaturus epistolam accipio a Cl. Hofmanno hasce ad Walaeum, quas ut tuis ad filium includas, (modo praeter molestiam ac majores impensas id fieri possit) vehementer etiam atque etiam rogat. Quantum animadvertere potui, honorificam in iis de patrocinio

tuo erga Universitatem nostram, quantumvis ob nobilitatem suam etiam Belgis notissimo, et ad gloriam Paternam grassantibus Filii tui virtutibus mentionem facit. B. V. ac, quod quam submisissime rogo, his meis ignosce. Nam semper mihi verendum, ne tam incomptis et inter varias studiosorum interpellationes conceptis eximium favorem illum extinguam potius, quam conservem. Scrib. VIII. Januar. A. S. M DC XLIII.

P. S. Mitto una catalogum librorum paternorum, qui cum blattis et tineis strenue depugnant. Si qui inter eos sunt, quibus uti possis; quaeso, ab hoc situ eos vindica.

Idem Eidem.

NOn immorabor in hac petitione, ut toties Te interpellanti benevolentiam tuam perseveres. Neque enim meae preces elicere debent; quod tuus mihi promittit altissime inspectus favor. Praeterea non in mea, sed Excell. Dn. D. Hofmanni causa Te compello, cui nihil hactenus denegandum censuisti. Scripsit ad cum Lugduno-Gallorum Carolus Spon, Medicus, nunquam rogatus, nec commercio literarum notus quidem, pervenisse Lugdunum famam elucubratarum ab ipso Institutionum Medicarum, et inventuras esse typographum Joa. Antonium Huguetan; qui, factâ sibi imprimendi copiâ, praeter XXV. exemplaria luc ulentum honorarium promittat. Et nisi conditio ista displicuerit, rogat, ut dictae Institutiones descriptae ad negociatorem Urbis vestrae Paulum Fermondum, qui operam suam junctis literis obtulit, quamprimum Noribergam transmittantur, Lugdunum porro curandae. Igitur N. voluntatem per amanuensem vel tribus cognoscere desiderat, num editionem suorum maturare velit, et tandem, quod promisit, re ipsâ praestare. Nec enim se posse responsis illis, quibus adventum suum hucusque minatus est, ulterius differri; sed consultissimum sibi videri, proximam quamque occasionem arripere. Haec quo minus ad Te ipse scribat, facit ille sive manus sive brachii [gap: Greek word(s)] nondum in melius pro vectus. B. V. Vir Magnifice cum Tuis et Excellent. V. Dn. Dilherrum, quâ licet occasione officiosam a me salutem. 8crib. Altorphii XXI. Januar. A. S. 1643.

P. S. Quid N. ad haec responderit, saltem per amanuensem tuum fac, proxime sciam. Nec enim inter tot occupationes tuas ad respondendi necessitatem Te damnare volumus. Ignosce etiam quod non integrae philurae haec inscripserim. Properanti hic accidit error.

Richterus Ruperto.

HEsternae tuae paulo ante coenam me domum redeuntem exceperunt. Cum igitur hoc mane, quod de Cl. Hofmanno nostro rogâsti, cum N. peragere nondum licuerit, operam dabo, ut vel hodie vel cras efficere queam, statim, quo successu, significaturus. Interim ut ad priores tuas respondeam, Hofmanni illas ad Walaeum curabo. Tibi vero, quod ab importuni creditoris molestia es liberatus, gratulor, neque dubito, quin pietatem tuam in expungen do Patris nomine Numinis benignitas, quod promisit et facile potest, alio modo sit remuneratura. Pro catalogo, quem heic remitto, gratiam habeo. Si, quos cerussâ notavi, vendere placet, pretium statim solvam. Cum primis vero librum istum Theologicum in Folio, in catalogo quidem non adscriptum, sed quem antehac dies aliquot usui meo commodâsti, et, ni fallor, Locorum Communium habet titulum, emere velim: Modo animus Tibi est, eum vendere. Dilherrus noster salutem abs Te nunquam non habet gratissimam, Teque cum Sene venerando salvere jubet plurimum, Vosque amat et observat. Vale. Dab. Noribergae ad d. XXI. Januar. A. C. M DCC XLIII.

Rupertus Richtero.

PRo eximia benevolentia, quâ privatim Cl. Dn. D. Hofmannum, publice omnes Tibi obligâsti, singulares debemus gratias. Venit enim XXX. Januarii, hortatu tuo, ad nos typographus, sed a D. Rittershusio, quo cum de Sacrarum Lectionum, scripti paterni, editione hoc ipso tempore paciscebatur, diutius detentus, ne horam quidem nobis dedit, quâ nos utrinque absolveremus. Interim haec acta sunt. Quum in aedes Hofmannianas venisset, editionem omnium Hofmanniorum in se recepturum denuo promisit, et quidem absoluto Rabbinico scripto, quod sumptibus ejusdem vulgat Hackspanus noster. Impressurum autem in hac Universitate nostra, ut Hofmannus correctionem suorum ipse suscipere possit. Nam cum Scherfius typos suos alii ad certum tempus locârit, confidit N. se hac officinâ jam uti posse. Actum posthaec de honorario; sed cum hac Hofmannus petitionem suam N. jam cognitam existimaret, (eam enim Magnificentiae Tuae in literis suis aperuerat) id vero iste negaret, petitum et datum est deliberandi tempus. Ita discessimus; N. invitatus ad Rittershusii prandium, nos ad nostrum. Dum prandemus, Hofmannus cito sese expedire volens et petitionem suam mihi aperit, et ad N. in aedibus Rittershusianis adhuc morantem, deferre jubet. Petebat autem centum thaleros Imperiales praeter quindecim exemplarium numerum. Obsequor: Et compellandi

N. occasione impetratâ, sententiam Hofmanni non tam de honorario, quam de privilegio Caesareo, (nam et hoc mihi injunctum erat) expono, aequissimum scilicet videri Hofmanno, si pro universis centum thaleros imperiales ipsi numeret; fore septingentarum et plurium philur arum opus, sed et per familiares Medicos spem sibi factam privilegii Caesarei, si exiguos sumptus ipse refundere velit. Super haec quum me alio mandato ad eundem N. in causa Convictoris onerâsset Hofmanniana et ea de ro varii hinc inde miscentur sermones, excidit mihi appendix Hofmannianae petitionis de XV. exemplarium numero. Igitur ad superiora tantum respondet N. se de centum florenorum praemio semper cogitâsse, nec eam mentem nunc quidem revocaturum; sed quo minus adjiciat reliquos quinquaginta, atque ita Hofmanno plene satisfaciat, obstare summam temporum difficultatem; de privilegio Caesareo nolle se laborari, in tanta rerum Germanicarum incertitudine. Velle contra istud, ut Hofmannus Institutiones Medicas a typographo Lugdunensi repetat. Nam audierat ex Hofmanno, (quod ipse nuper ignorabam quum ad Magnificentiam tuam scriberem) Carolum Sponum, Medicum Gallum, petitum suum exambîsse. Haec ad me N. quem licêt rogarem, ut finito cum D. Rittershusio colloquio Hofmannum rursus invisere vellet, tamen negotiorum suorum multitudinem ac brevitatem diei excusantem non ultra fatigavi: Atque ita discessi, et, quae responderat, Hofmanno retuli. Qui quum diu secum deliberâsset, quidnam faciendum sibi foret, tandem in sententia sua prorsus persistendum sibi duxit. Sed ad flectendum hominem, cujus auctoritate felicius utatur quam tuâ, cui jam meliorem spem suam et majorem typographi alacritatem unice debet? Novimus quidem labores tuos, quibus cotidie occuparus vel oppressus es, et saepissime jam experti sumus, quantum literatis praestare soleas, ut tandem verecundiae rationem non habere fas sit: Tamen singularis erga nos Humanitas tua et illa ipsa, quae bene nobis fecisti, omnem fastidii metum tollunt, ac paene stimulant, ut ad opem et auctoritatem tuam confugiamus denuo. Quod si ergo commodum erit, (nec enim tam invenusti sumus, ut cum majorum rerum impedimento festinare velimus) eâ, quâ par est, observantiâ Te rogamus, ut adjutorem et arbitrum Hofmanno Te praebeas, atque ita telam benevolentiae tuae praetexas. Hoc vero fiet, quum N. in aedes tuas iterum vocato Hofmanni responsum ad illa, quae ipsi per me nunciari jussit, hunc in modum, (nisi alia adferenda Tibi videbuntur) commendaveris. Quum Lugdunensi typographo Institutionum suarum impressionem jam concesserit, salvâ dignitate Hofmannum non posse vertere stylum. Nec hac in re illum quicquam commisisse, quod N. offendere debeat. Institutiones enim istas ab aliis operibus semper excepisse, et seorsim editas voluisse, quod nec N. ignor are possit. Nam quum is

superiori anno studium suum obtulisset in imprimendis Hofmannianis omnibus, de his seorsim egisse ac pro singulis philuris singulos semithaeleros postulâsse. Cur vero Institutiones istas semper exceperit, has esse causas: I. Quod ingentes in eas sumtus fecerit, quos hoc peculiari typographi Gallici redhostimento resarcire cupiat. II. Quod earundem inscriptione novum Maecenatem sibi parare cogitet. Hoc non posse tam commode fieri, nisi seorsim edantur ab universis, quae jam aliorum Honori destinârit. III. Quod pauperculis studiosis consultum velit, ut cum universa emere nequeant, possint tamen istas minoris formae. Haec de Institutionibus. Quod ad honorarium; miratur Hofmannus, cur N. ad petitionem suam, tam aequam, frontem contraxerit. Habuisse se temporum rationem, quibus tantillo vendat tot labores, tot curas, tot vigilias, tot impensas suas. Nec enim le ves fuisse tum in libros, quibus ipsi ad conscribenda talia opus fuit, tum in tabellarios, quum passim Viros doctos solicitaret, tum in studiosos, quum sua illis describenda daret. Vulgatorum nullam pene rationem habitam, quae tamen passim correxerit, nec poenitendis accessionibus ditârit. Saltem igitur [gap: Greek word(s)] philurae, si cum petito honorario ad rationem vocentur, Hofmannianam facilitatem apparituram non sine typographi rubore. Omnino igitur Hofmanno persuasum esse fore, ut omnibus diligenter expensis et consider atis N. illius petitioni assensum praebeat, h. e. praeter dicta XV. exemplaria, C. thaleros numeret. Haec de honorario. Et si quid mihi addere licet, nota Hofmanni typographis perinde ac literatis fama; nec metuendum hîc e libro tanquam minus vendibili damnum: Ut ulteriorem tenacitatem hîc plane iniquam censeam. Quod ad correctionem, negat Hofmannus eam totam in sese recipere posse, bebetatâ jam oculorum acie. Ne quid tamen hîc desiderari posset, Hofmanno ita volenti non negavi operam meam, sed cum hac conditione, ut si pro tam immenso labore ac tot bonarum horarum jactura librum mihi utilem ex Hollandia petiturus essem, eum N. redhostimenti loco mihi curaret. Tantum de hoc negotio ad Viri Clarissimi, Affinis honoratissimi, decies iteratam petitionem, quod boni consules. Mitto hîc Thesaurum Theologicum, quod non alium librum vidisse Te putem. Ceteri, quos notâsti, sunt in aedibus Dn. D. Agricolae, quem hactenus convenire non licuit. Habebis igitur aliâ occasione. Saluto cum Tuis Excellent. V. Dn. Dilherrum. Scrib. Altorphii II. Februar. A. S. M DCC XLIII.

Richterus Ruperto.

S. P. Amicissime Ruperte, Vir Clarissime. En literas a filio, inque iis alias ad alios. Si quid respondere visum, curabimus, ut reddantur. Hesternas tuas de negocio Hofmanniano accepi, et, ut N. vocatus ad me veniat, curabo,

causamque agam Hofmanni, quod meretur, ut propriam: Quanquam a typographo isto hoc tempore plus impetrare me posse, quam ipsi coram impetrâstis, vel parum vel nihil spei mihi est, ob mores probe mihi cognitos: Quos omnium fere typographorum omnes erudito, non tantum Hofmannus noster, nunquam non incusârunt. Sed faciam, quantum licet. Liber Theologicus, quem misisti, is ipse est, quem volebam. Nolo tamen vel habere vel retinere, nisi prius pretium dicas et accipias, sin, remittam. Vale, et salve cum affine tuo, Hofmanno nostro, [gap: Greek word(s)] . Salutat Vos etiam atque etiam noster Dilherrus. Scribo festinanter Noribergae ad d. IV. Febr. 1643.

Rupertus Richtero.

NObilissime, Amplissime, et Consultissime Vir, Patrone summe. Dici non potest, quo gaudio sim affectus, quum mihi literas tuas tradidisset tabellaria nostra. Statim enim ut aliis inclusis turgere vidi, suspicabar de suavissima filii tui manu. Sed quum reseravi, et illam ipsam esse deprehendi, excitatum est longe maximum. DEUS bone, quae sermonis elegantia? quae doctrina? quod in hac aetate judicium? Nolui vero deliciis istis solus frui; adeoque ad Cl. Hofmannum cum iis statim, qui quum totas perlegisset, certe non sine lachrymis, QUAM ME ADFICIT, inquit, EPISTOLAE HUJUS ERUDITISSIMUS STYLUS! GRATULOR DOMINO PRO-CANCELLARIO DE TANTA FELICITATE! DEUS DET TAM EGREGIUM JUVENEM PERENNARE! Ut vero tantae laetitiae sensu fruerer mox iterum, responsorias exaravi statim; et hîc mitto, eâ, quâ par est, observantiâ rogans, ut tuis quas scripturus es, includere velis. Nisi graviora studia impediturum me putas, quae ille urget ardentissimo animo, et, ut videtur, cum valetudinis detrimento. Scripsi ea de re ad ipsum, et ut caute ageret, pro amicitiae jure monui. De N. facile Tibi assentitur Hofmannus, et si petitionem nostram abrupte refutaverit, contentum se fore dicit centum florenis ac certo exemplarium numero. Consulit me superioris Decembris die, nescio quo, de loco quodam Julii obsequentis cap. 101. Dn. D. K. cujus manum una mitto, et Laurentianam flammam tanquam verum prodigium narrat, de quo nihil quicquam prius audiveram. Respondeo statim, expectante responsum meum ancillâ, legendum esse (nam corruptissimus erat ipsius liber) Q. SERVILIO CAEPIONE CATILIO SERRANO COSS. hinc patescere annum ab V. C. 647. secundum calculum scriptoris Tabularum Capitolinarum, vel 648. Secundum Varronianum ante Chr. natum 103. Secutam autem esse illam flammam, quae in aede Larum a fastigio ad summum columen penetrârit innoxia, discordiam Senatus et equitum, quod

per Caepionem Coss. communicatis cum Senatu judiciis id aegre ferrent Equites: Accessisse postea cladem Cimbricam, et ipsius Caepionis damnationem. Cujus dignitatem cum omni vi assererent Optimates, tanquaem Pontificis maximi, Consularis Triumphalis ac Patroni sui, repugnarent vero tribuni plebis et inter eos violentissimi L. Cassius Longinus et C. Norbanus, tantum extitisse motum in Republica, ut princeps et Senatus et Civitatis M. Aemilius Scaurus lapide percuteretur, L. Cotta et L. Didius, quum intercedere vellent, vi pellerentur ex templo. Nec fere unquam postea quietem fuisse in Republica. De Noribergensi quadam flamma adjicio, ME IGNORARE, QUID INDE COLLIGI DEBEAT. OPTARE, UT QUIETI SINT THEOLOGI; NEC TURBAE FIANT IN CAUSA RELIGIONIS. DEUM sanctissimum testor, nihil aliud me scripsisse. Nam recordor omnium. Aliquot diebus post d. 28. Decembris scriptae sunt ad nos literae de mendacio hujus ipsius famae ac nimia credulitate vulgi. Quamobrem et ego, ut errorem delusarum mentium aspernatus sum, et in crebris discursibus dubiae mercipretium omne detraxi. Quid fit? Post aliquot septimanas venit ad me Noribergensis et, quod judicium tulisti de flamma Laurentiana? inquit. Narratum id coram multis in coemiterio. Adhaec ego exiliens, et quum recordarer scripti mei, prorsus exaestuans, siccine, inquam, quae ad amicum scribo, in tonstrina dico? Ac statim ad animum revocans, quanti meâ interesset, ne ficta pro veris nomine meo vulgarentur, quamque id genus interpretationes e Republica non essent, captatâ occasione, dum in Collegio Epistolico narratoria mihi concipienda est, frequenti auditorio, (quod enim praefiscini dixerim, quadraginta quinque apud me nomina sua professi sunt) totam illam fabulam his verbis perstringo: Jubes, ut quae videamus-audiamus, frequentioribus meis significem. Facerem lubens, quod in omnibus gratificari Tibi studeo; sed publicorum exiguam vel plane nullam notitiam habeo. Nova quidem multa venalia sunt asse facillimo; et tanquam in foro scrutorum pleno mercem nigram et albam, lotam et illotam, tritam et rudem reperire licet. Sed quum emptam rursus vendendo non semel offensam retulerim, imposterum fere omni curiositate mihi interdixi. Convenit me nuper unus ex iis, qui se solos putant Verum in sinu portare, et, Audistin', inquit, mirabile, invisum, inauditum, ex quo Noriberga Laurentium adorare desiit? Nondum. Mensis erat December, dies vicesimus ejusdem, hora sexta jam abibat in septimam, momentum (a) scit nemo, praeter aedituam, quum e fenestrae aedis Laurentianae erumpit clara flamma. Viderunt plures; sed desino. Nam scio, tardam esse fidem tuam, et jam cogitare illud Taciti. 1. Hist. 34. §. 3. IN OMNIBUS MAGNIS MEND ACIIS INTERFUISSE SE QUOSDAM ET VIDISSE AFFIRMARE.

Jussi confidenter pergere; obsequitur, et, Eadem illa aeditua, inquit, dum campanam vefpertinam concussura fores aedis reserat, tum exorto inter penetralia gravi tumuliu, tum stupendo Genii adspectu ad deliquium usque percellitur. Quod si triduo elapso demum cuncta aperiat, et quidem paucis, ad quos pertineat tam horribile secretum, pro imperio ejusdem. Genii sese ait facere. Tum ulterioris narrationis impatiens: Nihil, inquam, sapiunt cives vestri, nisi supra feminam sapiunt. Id enim homuncularum genus tam facile prodigia videt, quam Poetae coeuntes deos. Cumprimis morbus epidemius hic est, et omnibus aedituis a templis conditis familiaris ut mir as species videre se putent. Adhaec ille commotior, suspicabar hoc scilicet, inquit, me nullam apud Te fidem inventurum. Ideo adfirmo Tibi conceptis verbis, me de nullo periculo Te moniturum, etiamsi ad portam siet. Et cum dicto abiit tam confusus, ut valedicentium verborum, oblivisceretur. Haec narrare Tibi volui; et potes, si placet, capillum promittere. De me hoc velim, scias, ut vera prodigia, quâ decet pietate, prosequor, ita credulorum turbae immisceri nolo; et si omnino di vinandum jam mihi sit, Etruscorum disciplinam secutus ex intestinis auspicium capiam. ALIA, inquam, MANE VIDENTUR ET JEJUNO STOMACHO; ALIA VESPERI. Vale.

(a) Sic loquebantur veteres, quum jocarentur. Seneca in Apocolocynthosi: Mensis erat October, dies tertius eidus Octobris: Horam non possum Tibi certam dicere. Et mox: Patere mathematicos aliquando verum dicere, qui illum, ex quo princeps factus est, omnibus annis, omnibus mensibus efferunt. Et tamen non est mirum si errant. Horam ejus nemo novit. Et inscr. jocularis 4. pag. 3. apud Gruterum in Spuriis: VIX. ANN. XXXX. M. II. D. IX. HORAS SCIT NEMO.

Haec omnia meis ad calamum, quibus stomachum movi non paucis: Nihil interest. Habes de fabula historiam, unde colliges, quid animi mihi fuerit, quum tua illa legerem, et quam nobis juvenibus inter maxima discendum sit, CAUTE MERCARI. Vale. Saluto honoratissimam conjugem tuam cum filia et Exc. Dn. Dilherrum. Scr. Altorphii d. VI. Febr. A. S. 1643.

Idem Eidem.

VIr Magnifice, Patrone Maxime. Verba me deficiunt, quibus exponam dolorem meum, in quem adversae valetudinis tuae nuntius me conjecit. Et quanquam tempus jam intercessit, naturale omnium dolorum remedium; quamquam etiam laetioris nuntii flabro amici ad nos derivârunt; tamen multum adhuc aegritudinis animo haeret et incubat:

Nimirum omnia praevideo, quae fatum tuum (quod abominor) secutura sunt, progressum calidissimorum consiliorum, [gap: Greek word(s)] superbiam, Universitatis contemtum ac studiorum meorum flebilem fortunam. Quis enim ad Rempubl. pertinere judicabit, si me in latomias damnem, inter Antiquitatis rudera Viros Consulares quaeram, nummos pingam et ex iis veteres auctores explicare ac supplere coner aliaque pergam, quae Te promotore in hoc officio meo Academico primum suscepi? quis tanto adfectu illam Philologiae partem prosequetur, quanto Tu, Vir Nobilissime, olim cum alibi, tum in epistola ad beatissimum VIRDUNGUM nostrum? [gap: Greek word(s)] talia judicabunt, et nihil ad commune bonum. Quod quam verum sit, crescente lectione comperior, et maxime compertus sum nuper, quum Annales Baronianos (in quibus de paribus consulum auctor frequenter disputat et Fastis Romanis historiam Ecclesiasticam aptat) evoluere caepissem, sed et inscriptiones et subscriptiones Legum in Digestis et Codicibus, tanquam necessarias, cum Fastis iisdem conferre. Quantae in iis mendae, quae locorum et temporum historiam vitiant, etiam post tot eruditorum curas! Ut nihil de Pomponio dicam: Quod quum olim deprehendisses, auctor mihi fuisti, ut ab interpretum naevis ex antiquitatum monumentis, quantum in me esset, ejus epitomatorem Tribonianum vindicarem. Igitur, quoties de valetudine tua sinisterior rumor ad nos defertur, de his omnibus studiis meis valde sum solicitus, quae si ante tempus deserenda mihi sunt, ac cum aliis permutanda; profecto [gap: Greek word(s)] . Obversantur praeterea omnia illa beneficia, quibus me Tibi ac familiae tuae jam a decennio obligâsti et subinde tam constanter obligare pergis. Iterum dico, non possunt non id genus nuntii animum meum graviter prosternere. Sed quoniam laetiora jam nobis adferuntur; ex officio boni ac fidi clientis facturum me judicavi, si de illo morbi gravissimi recessu et reciperato sanitatis bono Tibi gratularer. Facio id hac epistolâ; et ex animo, si quisquam beneficiariorum tuorum, DEO Opt. Max. gratias ago, qui non tam Inclutae Reip. Noribergensi et Universitati Altorphinae quam tuis, et in iis mihi adeo clementer Te servavit. Eundemque supplex veneror, ne seculi labem ac morum publicorum corruptelam, quae omnium temporum scelera minora facit, tantorum luminum et columinum jactura castigandam censeat; sed vel infantibus et nepotibus et in timore ipsius educatis liberis tuis salutem atque incolumitatem tuam donet! Idem Cl. et Excell. Dn. D. Hofmanni nostri cotidianum hactenus votum fuit, sed tamen nunquam ad me dictum sine magna solicitudinis mentione: Quam Tibi, Vir Magnifice, prorsus

aperire debui, non ut medicorum tuorum placita contemnam, sed ut candidissimum amorem nostrum cognoscas. Sic autem venerandus ille senex judicat, multitudinem illam medicamentorum, praesertim chymicorum, quae acerrimi doloris impatientiâ unâ luce adhibere Tibi placuit, morbos istos augere potius quam minuere, certe vires corporis adeo debilitare, ut redeuntibus malis vel saltem incommodis, quibus causarii semper obnoxii, brevi sufficere nequeas. Igitur hoc a Te sic petit, ut majori contentione nihil possit, ne plus medicamentorum imperes toties adflicto corpori tuo, quam quibus ferendis par est. Optimum, utilissimum, lenissimum et asse facilimo comparandum remedium putat accuratam illam victus rationem, quae jam ad septuagesimum primum aetatis annum eum perduxit: Hanc aestimat, hanc unice Tibi commendat, hujus beneficio ea Te patriae quam diutissime praestiturum esse confidit, quae praeter Te nemo potest. Habeo plura, Vir Nobilissime; sed jam tantum scripsi, ut legendo vacare nequeas. Idcirco desino; DEUM T. Opt. Max. ut voti superioris me damnet, iterum iterumque quam sincerissime ac devotissime precatus. Dabam Altorphii Idibus Martiis A. S. 1643.

Idem Eidem.

VIr Magnifice, Nobilissime, Amplissime, Patrone maxime. Redux Noribergâ V. R. Dn. D. KONIG, et salutem abs Te mihi nunciavit, et querelam de cessatione mea in officio scribendi. Utramque ut honore debito prosecutum me scires, statim manu admovi calamo et securus omnis illius interpretationis, cujus metus hucusque me revocarat, has ad Te exarare coepi. Quanquam ne quid dissimulem, absque hoc fuisset secundario, jam ad scribendum tam praegnantes causae stimulare me caeperant, ut pudori meo porro indulgere sine pudore non possem. Primum enim quum omnes Christianos deceat [gap: Greek word(s)] , multo vero magis bonum ac fidum clientem adfectum suum testari Patrono benemerentissimo, etiam Tibi, cui secundum DEUM Opt. Max. salutem meam unice acceptam fero, de dolore meo [gap: Greek word(s)] constare debuit. Nimirum quantum illud sit, quod Tragico potius quam Comico dicendum erat, Priusquam unum est injunctum telum, tum instat alterum, ex iterato luctu tuo mihi dicendum est, dum binas neptes, magna civilium curarum, quibus non occupatus, sed mersus es, levamina, similis fati necessitas intra breve temporis spatium extinguit? O acerbam, ô flebilem rerum humanarum conditionem, naufragium facere, antequam portu exeas; morti jam vitam debere, quum Naturae nondum debeas lucem! nec dubito, quin hae et aliae cogitationes in animum tuum alte descenderint.

Homo enim es et quidem tantae humanitatis homo, ut ad illam humanissimi comparati nondum humani videri queant; sed et Avus es, quod nomen Parentum appellatione suavius et jucundius putant. Rursus vero nôsti, quid sit [gap: Greek word(s)] ; et adeo nôsse Te istud ex Digestis Pietatis tuae novimus, ut non tam admiremur, quam stupeamus divinam illam sapientiam tuam. Quod igitur solum nobis relictum est, facimus, et ex animo quam ardentissime precamur, ut in his omnis fati crudelitas lassata consistat, et jam plane superatum sit, quicquid Tibi familiaeque tuae dolendum fuit. Vivant, floreant, laetentur omnes necessitates tuae, in primis juvenis [gap: Greek word(s)] filius tuus: Cujus recordatione, quo plures animi molestias et ipsi abstergere solemus, eo peritiores solatiorum tuorum, multis Te solari desistimus. Ab omni tamen solicitudine, quod celare nequeo, liberati non sumus. Quid enim fama de mutata valetudine tua? Non credimus, cujusquam consilium praegravare potuisse vel exercitatissimi Senis et meam, licet juvenis, tamen multis morbis comparatam experientiam; vel incomparabilem Erasmum tuum, cujus illud salutare ad Petrum Aegidium lib. 3. epist. pag. 128. nemo melius Te novit. CAVE, NE CREBRIS PHARMACIS VIRES NIMIUM EXHAURIAS: Sed causam potius rejicimus in illud hiemis corollarium, quod nobis adnumeravit extremus Martius. Oro DEUM Opt. Max. ut a Te morbum, a nobis et omnibus bonis (qui dum pro sanitate tua vota faciunt, eâdem operâ Remp. et Universitatem nostram Superis commendant) curam et formidinem abigat! Quando vero Cl. HOFMANNUS e Digestis tuis delectari Te animadvertit paraphrasi Orationis Dominicae, mittit en! Tibi legendos versus suos, quorum simplicitati non minus favebis, quam aliorum splendori, ornatui et Sophocleis cothurnis. Addidi Phaleucos Conr. Rittershusii ad Andr. Dinnerum nondum - editos; sed, ut puto, legi dignos et Auctoris nomine mihi venerabiles. Valde velim scire, num quicquam Tibi constet de Panegyrico Isaaci Casauboni, quem Jacobo VI. Britanniae Regi dicturus erat, nisi vis altior intercessisset. Ejus fragmenta quaedam in manus meas pervenere, destinata jam Gronovio, nisi alibi publicata cognovero. Academiae nostrae statum quod attinet, videtur ea sopitis paulisper odiis et coercitâ judiciorum intemperantiâ priscam faciem induere, nisi quod latrocinium illud in novitios exerceri solitum multum curarum et negotii facit; quod videbis ex inclusa Citatione: In ea quum pro simplicitate mea ficum ficum, scapham scapham dixissem, factum est, ut qui nuper (liceat mihi abuti Titi Vespasiani elogio) AMOR ac DELICIAE fui, nunc sim ODIUM ac NAUSEA STUDIOSI GENERIS. Nihil interest. Operam certe dabo, ut occasione proximâ, quibus aegre est, aegrius fiat. Inter auspicatissima Universitatis

refero Viri Nobilissimi Dn. JOAN. JODOCI SCHMIDMAIERI liberalitatem in illustrem Bibliothecam nostram, sed cui optarem adjectas has vel similes conditiones, ut de libris emundis non privatim, neque in Collegio hujus vel illius Facultatis, sed publice atque in pleno Senatu Academico deliberetur: Et ubi primum Theologi facultatem emundorum librorum a Rectore et Senatu impetraverint, ut ii non suos nebis obtrudant, sed novos coemant, vel saltem alienae Bibliothecae libros; emptisque iis, rationem rursus Senatui reddant. Idem ut in reliquis servetur Facultatibus. His conditionibus tam egregium Viri Nobilissimi beneficium contra omnes illas corruptelas puto munitum esse, quibus Vogelianum hactenus obnoxium fuit. Ut ingenue fatear, plerunque PHILOSOPHI CATHEDRARII sumus: Fortius loquimur, quam vivimus: Contra affectus vehementi Spiritu, multo corporis motu disputamus; domi avaritiae succumbimus. Habeo plura: Sed jam plus satis tempora tua moratus sum. Ita soleo. Cum excitor, supero illum ipsum tinnientem mulierum sexum, quarum

ut censet Juvenalis. Vale, Vir Nobilissime, ac, nisi grave est, Nobilissimae Uxori tuae et genero Dn. Doppelmajero cum salute nuncia condolentiam illam meam, quam testatus sum supra. Scr. Altorphii a. d. XVI. Cal. Majas A. S. 1643.

Idem Eidem.

VIr Magnifice, Nobilissime et Amplissime, Domine et Patrone magne. Fiducia benevolentiae tuae tam confidentem me fecit, ut de fasciculo literarum ac filium tuum curando proximo festo Petro-Paulino coram Te compellarem, et rogarem. Ac quoniam petitionem istam ita successisse mihi video, ut promissâ singulari gratiâ uti possim, mitto nunc illum ipsum, quem dixi, fasciculum cum comistro. Valde interesse meâ puto, ne pereat. Est enim amor erga me filii tui plane singularis et injuvandis studiis meis cum nullius alterius fide comparandus, alicubi etiam nimius. Quod si adhuc plures illi similes fortunae beneficio contigissent; nae infelicitatis meae fac ile obliviscerer, quae peregrinandi facultatem et occasionem coram venerandi magnos Viros jam mihi ademit omnem. Vivat ille tuus, ille princeps juventutis non tam eruditae quam humanae ac bonae! A junt hîc Flissingam Selandiae jam venisse, ut inde naviget in Galliam. Id si verum est, CHRISTUM JESUM,

Corrigenda vero erit inscriptio literarum mearum; et pro Lugduno Batavorum nominanda Lutetia. Vale, Vir Magnifice, cum Nobilissima Domina tua, cui pro missa confectione betonicae, quas possum, gratias ago. Ita tota RICHTERIANA domus me nexum habet, et Tecum, qui auctor es salutis et promotionis meae, certare videntur, Uxor ac liberi. Valete omnes iterum. Saluto Excellentiss. Dn. DILHERRUM quam observanter. Dabam Altorphii d. XVI. Julii A. S. M DCC XLIII.

Richterus Ruperto.

MI Clarissime Ruperte, Amice inter paucissimos. Insignem vero injuriam, quâ literis tuis alias longe gratissimis afficere me visum Tibi est, dum fasciculo ad filium [gap: Greek word(s)] adjungere non dubitâsti, quod heic remitto. Quasi vero alia officia longe majora praestare Tibi vel nolim, vel non debeam, ut nihil dicam, quod pro libris mihi nuper missis aere longe graviori Tibi sum obstrictus, cujus solvendi lentum nomen ita movere, credo, voluisti. Sed stat sententia, et ita privignae quoque, quum dictos libros paucis abhinc diebus, inscio me, secum attulit, omni asseveratione confirmavi, me certo libros omnes Tibiremissurum, nisi pretium significaveris, quod etiam ante Tibi coram, non dicis ergo, inculcavi. Si igitur de injuria, quam dixi, reconciliatum me Tibi cupis, pretium, quod debeo, significa, et habebis iterum me ad omnia promtissimum. Interim fasciculum primâ occasione diligenter curabo: Quanquam, ubi filius nunc haereat, nondum novi, a quo alter nunc mensis est, quum nullas accepi. Ab aliis vero intellexi, eum aliquot septimanis Roterodami ventum secundum, quo Flissingam veheretur, expectâsse, unde in Galliam trajicere constituit. Faxit DEUS, pro clementia sua, feliciter! Tezelius ante mensem terrestri itinere Lutetiam prospere venit. Haberem plura, quae Te non nescire Tuâ interest, sed nolo scriptione; quo vel sic tandem adventum tuum, tam diu hactenus desideratum, accelerare queam. Quin et rogo vehementer etiam atque etiam, ut, si me amas, has ferias caniculares elabi ne sinas, prius, quam Te heic praesentem viderim. Erit autem adventus tuus eo commodior, quo maturior, quia proximâ septimanâ conventus Statuum Circuli Franconici heic habebitur, qui, praeter occupationes solitas, novas quoque afferre solet. Vale, et ad nos advola. Saluta Cl. Hofmannum nostrum, Senem venerandum. Dilherrus aliquot diebus abfuit, qui adscriptam salutem gratissimam habere solet, et nunquam Tui mentionem facit, quin affectum erga Te sui singularem cum voto omnigenae prosperitatis exprimat. Vale iterum. Dabam Noribergae ad d. XIX. Julii A. C. 1643.

Idem Eidem.

MIsit ad me heri Cl. D. Hornii, Medici praestantissimi mihique amicissimi, p. m. vidua, Camerarii olim nostri neptis, et Scaligeri Eusebium, quem, me intercedente, defunctus Tibi nuper commodavit, repetiit. Dixi fore, ut propediem restituatur, ni animus ipsi sit, librum vendere, et pretium aequum accipere. Illa paulo post denuo ad me misit, et venditioni annuit, pretiumque X. florenorum postulavit. Quid Tibi videatur, velim, proxime significes. Si liber placet, VIII. floreni Tibi sufficient, Residuum ipse curabo. Vale, Amicorum dilectissime, et festinanti animo ignosce. Praeter alia enim negotia consueta Ordinum quoque Franconicorum Conventus, quem denuo heic habemus, et cujus causâ ad curiam mihi nunc properandum, operam nostram requirit. S. apud Vos relegatum carcere heic detineri jam, credo, inaudivisti. Stat sententia, disciplinam Academicam serio vindicare, et Academiam vel bene moratam habere vel nullam. Vale iterum Noribergae ad d. VI. Sept. A. C. 1643.

Rupertus Richtero.

VIr Magnifice, Nobilissime et Amplissime, Patrone maxime. Jam animus erat, Eusebium Noribergam remittere, quem tamdiu totque votis expetitum inaestimabili beneficio tuo tandem adeptus sum. Excerpsi Animadversiones pene totas, quod spem comparandi hujus libri plane abjecissem. Sed exiliens nunc cognosco ex tuis, vaenalem esse: Nec quicquam temporis describendis tot ac tam prolixis observationibus perdidisse me credo. Sic enim omnia diligentius expensa et memoriae mandata sunt. Caetera, quae, ob brevitatem temporis, jam non potui, tamen aliquando necessaria sunt. Igitur omnino sedet meum facere; et mitto hîc florenos octo, aequum, ut reor, pretium. Non sum equidem immemor eorum, quae ad me scripsit filius tuus, (cui sive iter Gallicum ingresso, sive Parisiis jam degenti

sed profecto immanes sunt hac in re Batavi, eoque magis, quo turpioribus mendis ab improbis operis divinum opus contaminatum est. Scaliger et emendatius et auctius daturus erat, quod in hac editione semetipsum quaereret, nec reperiret, sicut ex epistolis ejus cognovimus. Multa omissa; multa transposita; et, quod gravissimum, numeri corruptissimi. Unde dum lego, dum excerpo, iis tricis involutus sum, quibus ne nunc quidem extricor. Quas vero Tibi gratias agam, optime-maxime Patrone? qui desideriis meis tam prolixe indulges, etiamsi vehentissima et prope nimia sint? Ut ingenue fatear, illa ipsa beneficiorum

magnitudo non tam animum ligat quam linguam. S. Noribergae male esse, Universitati bonum est. Relegationes enim jam incipient aestimare, quibus ob tam effraenem hominis licentiam in territorio Norico exercitam jocus ac ludus hactenus fuere. Heu infelicitatem seculi! Intra unum et alterum mensem sex vel septem foro Academico cesserunt, quod proscriptiones in sese non judicarent notabiles, aut foedas, quibus jam multi puniti sunt. Rectoris nostri, cui profecto conclamatissimam provinciam tradidit antecessor, magna solicitudo, multae vigiliae sunt. Quod si Livor dissimulare velit, Metus et Odium dominastrorum [gap: Greek word(s)] nostrorum loquetur. Is ipse sententiam Nobilissimi Collegii Dnn. SCHOLARCHARUM de Kressii relegatione et Pfeifferi poenâ quam avidîssime expectat. Vale, Vir Magnifice, et commodâ valetudine fruere! Saluto Excell. Dn. DILHERRUM, Nobilissimam uxorem ac filiam tuam. Scr. Altorphii d. VII. Sept. A. S. M DCC XLIII.

Idem Eidem.

VIr et Patrone maxime, Aeternum illud beneficium tuum est, quo Eusebium Scaligeri, divinum opus, nunc habeo, tot votis desideratum, tot literis quaesitum. Pro quo, ut et aliis innumeris, quae jam a decennio prodigo in me sinu effudisti, licet nihil habeam, quod reponam, nisi ut DEUM Opt. Max. ardentissimis precibus venerer, orem atque obsecrem servet Reipublicae servet Universitati Te [gap: Greek word(s)] ! tamen auxilium tuum rursus appellare sustineo, quod, qui benefacere nunquam desiisti, beneficia perseveraturus mihi videris, praesertim in tam honesta re. Legi his diebus Annotata Hug. Grotii, Viri maximi, ad libros de jure Belli ac Pacis, ac in iis saepius laudata deprehendi. Nicolai Peiresii, quem ipse Virum aeternâ memoriâ dignissimum appellat, EXCERPTA MANUSCRIPTA EX JOHANNE ANTIOCHENO, NICOLAO DAMASCENO, DIONE, DIODORO SICULO, POLYBIO, quorum tres postremi quantum ad supplendos Fastos facturi sint, facile conjicio ex reliquiis, quas ab Ursino, Rhodomanno et Casaubono recens vulgatas, adeoque Stephano Pighio aliisque Annalium conditoribus non visas, jam primum conferre coepi. Magnam saepe symbolam dedit, vel neglectissimum fragmentum, et ubi vel auctorum inopia longas Antiquariis ferias indixit, vel ad conjecturas fugere coegit, quibus cum historia nunquam bene convenit; una et altera ecloga, tum ad restituendam historiam, tum ad emendandos auctores ingenti mihi praesidio fuit. Ceterum ita persuasus sum, me dicta fragmenta Peiresiana vel nunquam habiturum, vel ope filii tui, cui tam celebritas Amplissimi Nominis tui, tum ipsius propria virtus, tum commendatitiae Cl. Gronovii nihil

non a Grotio impetrare possunt. Quod igitur Mithridates olim suasit, utor occasione, ac Te, Vir Nobilissime, etiam atque etiam vehementer rogo, ut hoc desiderium meum, quo majus esse nullum potest, silio tuo proximis, quas ad illum daturus es, literis benevole commendare velis. Sumptus qui faciendi sunt, ut per hominem Graecarum literarum non admodum ignarum describantur, refundam et gratissimo animo et citissime, etiamsi majores sint. Tuis vero tam ingentibus meritis celebrandis, quamvis impar sim futurus, dum spiritus hos reget artus; tamen quantum in me erit, efficiam, ut meae in his terris gratitudinis extet monumentum, Tibi tuisque gratum, bonis ac literarum favitoribus acceptum. Florum nunc iterum interpretor privatim, ut manibus Studiosorum excutiam infelicem illum primi anni conatum, eoque invisiorem, quo plures adversarios mihi peperit. Quo absoluto, si DEUS mihi vitam concesserit, idem faciam in Sallustio. Exercitiorum Oratoriorum argumenta petita nunc sunt e nummis Octavii Stradae, ur sic Antiquitatis, Eloquentiae et Politices studia conjungantur, ac tandem etiam Commentarii prodeant in illum auctorem. Statum Universitatis quod attinet, eum ignorare non potes. Pfeiferus, quum superiori septimanâ ingentes turbas fecisset, et vitae periculum postponendum censuisset poenae carceris inferioris, tandem se permisit supremo Nobilissimi Ordinis decreto. A. delictum vita honestissime acta et industria singularis a V. Cl. Dn. D. L. in Senatu commendata prorsus velare potuisset, et judices ad animum revocare illud Asinii Pollionis: Qua major pars vitae atque ingenii stetit, ea judicandum de homine est. Et si recte percepi, legibus contra monomachiam latis hoc additum, ut circumstantiarum ratio haberetur. Hîc autem me commovisset ista, quod Dresdensis quidam, A. vicinus, hominem simplicem et futuri parum providum metu infamiae impulit, ut P. ad duellum provocaret. Nimirum sceleratissimi quidam turbones superioribus annis licentiam sibi sumsere infamandi publice, quos ad duella decertanda viderent parum pronos. Qui homines quum, ut pestilentia sidera, etiamnum afflaturi videantur adolescentes simplices, ac suapte naturâ bonos, nihil contra provocantes et provocatos vel severissimas leges proficere puto, nisi peculiari Superiorum mandato nebulonibus illis, nimium sibi tribuentibus, obviam eatur. Hic enim totius mali fons est, quod pauci vel animadvertunt, vel animadvertere volunt. Quicquid tamen sit, A. utiliter puniri visus est et mihi licet adfini acrimonia severi juris prae lenitate placuit, quod haec nocitura videretur reliquis legibus, imo Noribergensibus, qui studiis hîc operam navant omnibus, imo Professoribus, quos ne favore Noribergensium cortuptos dicerent peregrini, metuendum erat. Dum haec scribo, veniunt ab Ag. literae, quibus me multis precibus rogat, ut sese commendem

Magnifico Dn. Pro - Cancellario, qui restitutionem ipsius maturare possit. Quid faciam? Video deliquium magis virtutis fuisse quam ex vitio crimen, et occurrit fervor ille studiorum, quo maxime flagrans redire desiderat ad Praeceptores suos, et commissi poenitentia, quam nemo studiosorum egit, ut opinor, sincerius. Quae quum ita sint, supplex Tibi fio, Vir Magnifice, ac, quâ par est observantiâ rogo, sic apud NOBILISS. et AMPLISS. DNN. SCHOLARCHAS juvenem istum in gratiam reponas, ut voti sui quamprimum compos fiat. Deliquit; [gap: Greek word(s)] . Quamvis etiam apud Vos, qui Jurisconsulti estis, temeritate non careat facti alieni promissio: Tamen intimius perspecto juvenis hujus animo, audebo hîc obligare fidem meam, nimirum talem illum imposterum futurum, qualem maxime velle et optare debemus. Vale, Vir Magnifice, cum tuis, quos saluto, ut et V. Exc. Dn. DILHERRUM, Fautorem meum magnum: Cui ad nuperas ad me datas respondebo proximo Lunae. Nunc enim non potui. Scr. Altorphii d. XXII. Sept. A. S. M DCC XLIII.

Richterus Ruperto.

LEntum nomen me nôsti in officio literarum tum ob laborum, qui etiam Milonem delassare possint, multitudinem juxta atque gravitatem, tum ob invaletudinem frequentiorem, quae me nunc aliquot septimanas vel lecto affixit, vel nauseam ad omnes fere scriptiones peperit. Interim tamen nihil suavius, nihil gratius literis tuis mellitissimis mihi scito, quarum numerum ne cum meis exaequare velis, jam ante quoque, ni fallor, petii. Simul vero, ut ut verbis respondere ad tuas XXIII. Septembr. mihi redditas, ex caussis dictis hactenus distuli, re ipsâ tamen nihilominus perficere, quod me rogâsti, curae mihi fuit: Dum et Ag. Vestrum in integrum restituere laboravi, et quae per filium meum ab Hugone Grotio impetrare desideras, excerpta, inquam, manuscripta ex Johanne Antiocheno, Nicolao Damasceno, Dione, Diodoro Siculo, Polybio, quamprimum illum Lutetiam venisse rescivi, ut voti tui compotem Te facere velit, ad eum scripsi: Id quod ante dies XIV. demum factum; statim nimirum post (citius enim ne licebat quidem) quam ille literas Lutetiâ ad me dedit, et ut iter suum per Hollandiam, Brabantiam et Flandriam, in Britanniam, et inde per Piccardiam et Normandiam, in meditullium Galliae, terrâ marique tempore hoc, periculis pleno, singulari Dei O. M. clementiâ et favore, perfecerit, significavit: Pro quo beneficio divino, quin una nobiscum Numinis benignitati gratias acturus sis, amor tuus in nos dubitare non sinit. Responsum vero dum ab ipso nunc expecto, ecce has inclusas ad Te accipio, in quibus, quid memoratu dignum narret,

si quid est, nisi grave Tibi est, participem me facias, rogo: Ad me enim tam raras parcasque literas eum mittere tantum non indignor. Disputationem ipsius Juridicam, quam Lugduni Batavorum habuit a genero meo, spero, accepisti. De Statu Academiae nostrae inter alia, quae narrâsti, cumprimis mihi perplacuit studium tuum, quo Oratoria exercitia ex Octavii Stradae nummis sumere Tibi sedet, quod et Tibi et Academicae juventuti honorificum non minus quam fructuosum fore confido, ideoque continuare perseverabis. Vale, et literis tuis literatissimis saepius me beare, quantum per graviores curas Tibi licet, quaeso, ne grave habeas. Saluta diligenter Hofmannum nostrum, senem suspiciendum. Dab. Noribergae d. VI. Decembr. M DCC XLIII.

P. S. Vanitatem istam, quam effigiem dicere volunt, uxoris persuasione factam Tu ab uxore liber libere aestima, et animum Tui amantissimum boni consule.

Rupertus Richtero.

MInime cogitabam expectare, donec mihi literas tuas imputare dignareris, non quod meas unquam tam literatas, tam excultas putem, ut conspectum tuum subire debeant; sed quod inter officia clientum ponam literarum ad Patronos frequentiam. Ut igitur nunquam animus, ita semper argumentum scribendi hucusque defuit, donec par istud longe suavissimarum literarum acciperem, quibus Tu, Vir maxime, ac filius tuus eruditae juventutis nae primum sidus, prothymiae vestrae obligare me pergitis. Utinam sic verbis explicare possem, ut me beatum sentio tam multis unius domus et meritis et amoribus hoc in primis tempore, quo ubique friget etiam consanguineorum fides! Sed quum id praestare non possim praecipuo beneficiorum in me coelitus demissorum, (et sane dubito, an ulla Suada possit) saltem intra me tacitus miror venerorque, et ad solita vota confugio, ut omnia, quae vestris alis vestrisque auspiciis peto, in DEI Opt. Max. gloriam et utilitatem literarum cedant. Mitto autem hîc ipsas literas, quas desiderare Te video, nec sane molestum fuisset, si reserâsses ante me, quod ipse ad plures jactare soleam tam insignem amicitiam, cui, praeter maximi Parentis benevolentiam, nihil antepono. Unicum mecum ridebis, scio, quod post eruditissimum Gronovium in locis Livii Rupertum audire velit, et experiri eum, non quid possit, sed quantum non possit. Vix erit, ut impune mihi ferat has facetias. Nuncius tam longi, tam periculosi itineris lapidem me fecisset ob intuta viarum, quas insidebat Anglicanus miles, ut in civili bello disciplinae legibus solutus; nisi eventum mihi narrâsset, cujus felicitas non minus atque animi generositas omnem audaciae culpam abolere potest. Interim DEO gratias debemus singulares, qui

angelum misit per tot inimica comitem ac ducem! Effigies tua longe acceptissimum munus fuit, et bene sit Nobilissimae Uxori tuae, quae non tantum nobis, quibus eam felicitatem DEUS largitus est, et ut in posterum largiatur, etiam atque etiam rogamus, ut praesentes praesente fruamur, sed et exteris, qui nunquam nisi ex illustribus ingeniimonumentis conspexerunt, ex amore Tibi debito curavit hoc magnarum virtutum incitamentum. Ita sane cum Romano Sapiente interpretor clarorum ac bene meritorum Virorum imagines, quas ob id, si quis alius, avide colligere soleo. Dicam tamen candide, (nec enim oculis nostris tam negligenter infixus es, ut judicium abstinere debeamus) non agnovi omnia venerandi simul atque amandi oris tui lineamenta, quod idem Cl. Senex Dn. D. Hofmannus censuit, cui exemplum, quod misisti mihi, relinquere debui. Accepimus et Disputationem filii tui, de qua, rogo, boni consulas sequentem fabulam. Quum in aedibus Dn. D. A. forte a convictoribus mentio facta esset filii tui, B. U. inter alia de illo adfirmabat, jam studiorum causâ morari Paduae. Id quidam Wertheimensis excepit, et post prandium hiante ore ad me cum dicto, quod ex U. audierat. Quum alias, judice Lampridio in Elagabalo, ita sese habeant vota hominum ad credulitatem festinantium, ut quod desiderant, verum esse putent; tamen adeo blennus non eram, ut admitterem, sed nec erroris causam statim deprehendi. Jussi igitur U. adire denuo, et ex eo quaerere, unde sciret Richterum juniorem Paduam venisse. Obsequitur: Cui U. Rem indubiam esse ait, ac statim confirmaturus id, quod semel dixerat, allatâ e musejo filii tui Disputationem pro Patavio Antenoris monstrat Lugdunum Batavorum. Quo facilius a nimio risu me continerem, illud erat, quod hoc ab eo scirem admissum, qui nobis convivis ipse quondam narrârat, quum se puero Noribergae perageretur comaedia Frischliniana Priscianus Vapulans, a Praeceptoribus sese productum in scenam praecipuas in ea partes sustinuisse. Unde vetus illud cogitabam, servavit odorem testa diu. Sed suam ecce facit quidam controversiam de calcato collo Imperat. Friderici Barbarossae ab Alexandro III. Pont. Rom. nec aliter observationibus Fortunati Olmi superbit, quam qui olim fcrebant Junonis sacra. Miratur enim inveniri potuisse, qui tam praefracte tantâque verborum petulantiâ id negarent. Valde velim scire, in quos inveheretur iste Manlius, intolerabilis futurus, si Olmus esset. Ego novi N. longe doctiores ac meliores, in primis, Berneccerum cum Remo, quorum alter Disputatione, alter Oratione publice habitâ negativam propugnavit, rationibus sane non contemnendis. Horum sententiam secutus sum olim in lectionibus publicis, et quum animadverterem Eliam Ehingerum in Remum ivisse, quod argumentatus esset a silentio vetustiorum scriptorum firmare conatus sum hoc argumentandi genus, nec temerarie,

sed adhibitis in consilium Philosophis. Ne nunc quidem sententiam mutare possum, quod, ademto illo, Philologi multa spuria a genuinis discernere non possint. Belisarium, Ducem Justiniani vestri, effossis oculis mendicâsse contra Joann. Tzetzem. Petrum Crinitum, Raphaelem Volaterranum negant, quod nemo scriptorum, qui Justiniani aevo et paulo post vixerunt, id memoriae prodiderit. Romanos Alexandrum Magnum legatione veneratos esse contra Memnonem c. 27. Plinium l. 3. c. 5. negant cum Arriano lib. 7. quod ea de re sileant non solum Romani Scriptores omnes, sed et Ptolomaeus et Aristobulus Historici, uterque, Alexandri socius, alter etiam Dux et postea Rex Aegypti. Sic Scaliger, Casaubonus, et Philologorum primates in aliis quamplurimis argumentantur, praesupposito scilicet hoc, superesse scriptores illorum temporum, de quibus disceptatur, qui res perfecte tradiderint. Nec illud ignotum erat, de eadem historia Barbarossae per tertium et quartum decimum seculum, quae prae ceteris [gap: Greek word(s)] , tempora portenti loquiorum, an [gap: Greek word(s)] , ignorantiae, appellet? Viri eruditissimi jure dubitant, ad nos multa alia defluxisse velut turbido alveo. Venetis annulum aureum ab Alexandro III. pro desponsatione maris datum magno consensu hodie tradunt, et his se jungit Piccartus noster dec. 16. Observ. Historico-pol. c. 5. motus auctoritate P. Justiniani. Sed Joseph. Laurentius 1. Polymath. 2. ex archivis Venetorum demonstrat, multo ante, quam in urbem Venetam se reciperet Rom. Pontifex Alexander, desponsationem illam celebratam. Multitudinem scriptorum recentiorum et ipsum Joannem Stellam, Sacerdotem Venetum, quem P. vester tantopere crepat, non ignorabam, sed hunc et alios lubens porrexeram stipem tam anxie colligentibus, et ex omni lacu trahentibus piscem. Nimirum, verbis Prudentii leviter immutatis.

--- - saepe observatio crevit
Ex uno quondam male coepta, deinde secutis
Tradita temporibus, serisque nepotibus aucta,

sive, ut Seneca loquitur 1. de Vita beata c. 1. Multi pecorum ritu sequuntur antecedentium gregem, pergentes, non qua eundum est, sed qua itur. Tandem suspicabar, pictorem, qui Ahenobarbi historiam in publico Senarum atrio ante hos ducentos quinquaginta annos exhibuerat, primum inspectam Matthaeo Dandulo et Aloysio Mocenico Legatis Venetis, simplices ita infatuâsse, ut ingenii lusum lusum tandem in veram historiam converterent: Et sicut hodieque victorum imaginibus dicta et sententiae circumscribi solent, ita pictorem addidisse: SUPER ASPIDEM ET BASILISCUM AMBULAVIT ET CONCULCAVIT LEONEM ET DRACONEM, quae eadem sculptor quidam

adjecit imagini et currui triumphali Heraclii Imperatoris, sicut ex nummis constat. Imo acclamationem Byzantini populi hanc fuisse, tradit Sigfridus epitomator bene vetus in anno 689. ubi de Justiniano Imp. utrumque cepit (Absimarum et Leontium) et eorum corda calcavit, populo acclamante, super aspidem et basiliscum ambulabis, et sic decollati sunt. Haec Sigfridus, quae adco similia nostris, ut haec ad illa omnino picta et conficta videantur. Darem similia multa, sed moror tua tempora, Vir Nobilissime. Hoc unum nunc etiam atque etiam quam vehementer rogo, adjicias ceteris beneficiis tuis, et si habere potes titulum libri, qui N. tam superbum fecit, ut, quam in aliis modestiam desiderat, ipse non praestet, describi mihi cures, ut Olmum istum parare mihi queam. Ero enim in hanc ipsam controversiam intentus, et si vincit Olmus, cedam Veritati: Si imponit, et falso jactat antiqua monumenta (ut Itali plerunque solent, qui credunt, Transalpinos nasum non habere) depectam eum, sicut meretur, et a petulantiae crimine liberabo beatissimas manes, uti par est. Quanquam, vincente Olmo, petulantiae crimen impingi potest nemini, nisi qui post Olmum scripsere publicatis jam monumentis et archivis, nec Veritati tamen victas dederunt manus. Atque hos N. nominare cogetur, et nisi nominaverit, seu superior, seu inferior erit Olmus, ipse infamiam incurret hominis [gap: Greek word(s)] . Si nominaverit (nam Olmus ex ipsius confessione nimis recens est auctor, quod vix, ut opinor poterit) tamen [gap: Greek word(s)] , quem in tantum inflârunt observationes, ut in triumpho duceret viros doctos, quarum ipse auctor non est. Quum omnia consideravi, tandem in eam venio sententiam, quorundam mores non multum abhorrere, a moribus tyrannicis et petulantibus ipsorum adversariorum, qui Religionem propagatam volunt per vera, per falsa, immemores aureae sententiae B. Chrysostomi in Matth. [gap: Greek word(s)] , absit a me, ut veritatem per mendacium velim ire confirmatum. B. V. Patrone maxime, cum Tuis, quos omnes quam observanter saluto, ut et Excell. Dn. Dilherrum, cui librum suum remittam proxime. Nune enim haud potui, quiasine literis nolui, quas scribere temporis angustiae prohibent, et programma Universitatis nomine concipiendum, quo proscribuntur Krebsius, Dettenius, et Beinius, triga famigeratissima. Valete iterum. Scr. Altorphii a. d. III. Eid. Dec. A. S. 1643.

Richterus Ruperto.

REmitto epistolam filii mei, quae tum ob alia, tum ob amorem atque cultum in Te sui singularem, quem perpetim Tibi debet, magnopere me delectavit: De cujus constantia et perennitate in filio ut nullus dubito: Ita et in hoc cum

Parentis vestigia premere non possum non gaudere, mihique gratulari animitus. Quantopere enim Te aestimem, et quam valde animum haereditario jure in filium transferre satagem, probe novistis uterque. Tuum erit affectui nostro erga Te non vulgari, pari, quod facis, jure nunquam non respondere. Fabulam illum de collo Friderici Barbarossae Imperatoris ab Alexandro III. Pontifice Romano pedibus calcato, quam N. pro historia credi sibi postulat, nihil minus quam historiam esse, veritatis historicae probe gnari, vere nôrunt. Ex quo ille si monitore puhlico rectius sapere jubeatur, ut pote qui secus sentientes praefracte hoc facere autumat, et verborum petulantiam illis imputare consueto supercilio sibi sumit, non habebit; credo, quod jure conqueri possit. Fabulas ejusmodi in omnibus fere historicis, Graecis et Latinis, pro historiis saepe recitari, et hoc genus erroris esse vulgatissimum etiam in autoribus probatissimis, olim me annotâsse memini, de quo forsan alio tempore, aut ctiam publice aliquando plura monerelicebit. Tu interim pro dexteritate tua veritatem vindicare perseverabis. Titulum libri, quem desideras, cujus autorem ille Olmum laudat, describi Tibi curabo, et mittam proxime, si fieri poterit. De imagine exsculpta non candide minus quam vere Te judicare perquam gratum mihi est. Eandem culpam Dürerus, magister summus, Erasmum olim fingens, est expertus, ut ad Pirckheimerum nostrum ipse Erasmus scripsit, et sive ridendo five indignando conquestus est pluribus. Mitto tamen aliud exemplum, quia alterum Hofmannus noster amare dignatus est. Ingenii potius effigiem aestimandam bonis vel ex illo Pirckheimeri, quem laudavi, symbolo non ignoras: Vivitur ingenio. Sed haec hactenus. Tu amicorum carissime Vale et salve, et me, quod facis, filiumque ama. Salvere Te jubet Dilherrus noster. Dab. Noribergae ad d. XVI. Decembr. A. C. M DCC XLIII.

P. S. Lepidum illum Geographum, qui Lugdunum Batavor. pro Patavio habet, et Hollandiam novâ metamorphosi in Italiam transfert, risimus pectore dulci.

Rupertus Richtero.

EFilii tui literis cognovisti, quantum in auctoritate tuâ ponat Cl. Gronevius, ut per eam ab Amplissimo et Consultissimo Viro Dn. D. Hulsio, Collega tuo MS. Livium, editionibus omnibus, ut ajunt, auctiorem, impetrare possit. Interest Reip. literariae atque ipsius possessoris gloriae, ne supprimantur, quae ne quaestum quidem carcerarium faciunt. Quod si loco nolit moveri, saltem Noribergae nonnemini concesserit cum editione aliqua collaturo, et praestabitur ipsi sancte, quamcunque exegerit, fides. Scripsi literas ad Gronovium,

quod insperatâ plane benevolentiâ studium suum obtulisset in excerpendis Gvalteri tabulis; et eas inclusi responso, quod debui filio tuo. Sed quod a pudore meo impetrare vix possim, ut ego sumtus faciam, alii ferant; cogitabam de alia via, quâ sine ruboremeo Lutetiam perferrentur. Ut enim laetor beneficiis abs Te affici, quod de singulari benevolentia certo mihi constat: Ita rursus scio, secundam Chaeritum, quae accipit, etiam esse virginem, quam verecundia deceat. Rursus memor literarum, quibus petitionem meam licet aequissimam de accipiendo comistro plane refutâsti; patior aes alienum, quod apud Te contraxi, excrescere in infinitum. Specimen lectionum mearum publicarum cogitabam ad Te, Vir Magnifice, mittere, ut audirem consilium tuum. Nam si pergendum erit, ut quidam volunt, vix erit, ut intra proximum semestre dimidiam partem suscepti operis absolvam. Sed defuit, qui describeret. Valde optarem, gratiam mihi a Nobilissimo Dn. Scholarcharum Collegio tam angusti temporis, quod sperem, plus utilitatis Historiae antiquae Studiosos, me favoris habiturum, sinon nihil exequi liceat, quae promisi. Tamen permitto me prudentiae tuae, ut si existimaveris Nobilissimum Ordinem id rogandum non videri, stringam metas interiore rotâ. Quod sane mihi longe facilius, quam excutere tot scriptores, controversias definire, et, ut verbo dicam, dare me in metallum plurimarum difficultatum. Vale, Vir Magnifice, cum Nobilissima uxore et filia et omnibus tuis, quibus ex animo precor, ut hic annus novus currat quam felicissime. Scr. Altorfii a. d. IV. Eidus Januarias.

Idem Eidem.

ILluxisse mihi diem, quo cognoscerem filii tui optimi doctissimique felicem reditum, est; quod in maxima felicitatis meae parte colloco. Nec enim tantum aestimo, (quod tamen inaestimabile est) recepisse me vere Pyladeum pectus, heredem paternae erga me benevolentiae; quam Te, Virorum maxime, unicum filium, ipsam virtutum TUARUM imaginem: Cui quicquid inaedificare voles patriae bonisque omnibus salutare, libenter et bene feret. Quod quum ad recuperandas vires corporis, si quid aliud, magnum momentum adferre TIBI possit; hoc ipsum est, quod ad salutem meam pertinere videtur. Totum enim decennium istud docere me potuit, accedere fortunae meae, quicquid accedit valetudini TUAE, dum eapraestitisti, quibus homo homini majora non potest, et quidem solus. Namaliorum Patronorum in tantis inimicitiis et calumniis, quibus subinde circumventus sum, et ignorantia recti quanta inopia est? Sed licetpraesenti (quod maxime voluissem) non licuerit cognoscere TUAM, Nobilissimaeque Conjugis TUAE ad primum nuncium laetitiam, videre concursum, amplexus,

oscula, et conjungere vota gratulantibus amicis, adfinibus, caritatibus omnibus; fuit tamen hujus laetitiae sensus etiam absenti. Faxit DEUS Opt. Max. ut haec nobis perpetim constet alacritas, nec unquam obliteretur nisi a majori gaudio, quale sperare nos jubet Virtus illa supremis honoribus dignissima! Ceterum erubui quum legerem in literis tuis, coemisse mihi quaedam filium tuum, ut monumenta essent gratitudinis et observantiae. An enim ille quicquam mihi debeat, quem ingenio excellentem, suaeque naturae stimulis satis excitatum (sincere dicam) ne tantillum quidem juvare potui. Nae stupor sim hominis, nisi hîc quoque agnoscam abundantiam et prodigalitatem adrectûs erga me; cui dum se gratum exhibere profitetur, omnia gratis facit. Humanissimâ invitatione tuâ (pro qua gratias et habeo et ago, quas possum) non aliud quicquam fuit acceptius: Et quanquam faciliorem hactenus expertus es, quam verecundiam meam decebat; tamen nunc quoque occasionem ambabus, quod dicitur, manibus arripiam, tum propter ea, quae coram significanda mihi censes, tum quod avarissimus sim videndi et amplexandi filii tui. Nisi fortasse desiderium meum sufflaminârit valetudo, qu am hiems et aestas, utraque [gap: Greek word(s)] , graviter adflixit. V. F. Vir Magnifice, et si onerandus es petitionibus meis, saluta Nobilissimam TUAM conjugem, filium, fiiliam, caritates omnes. Scr. Altorfii Pr. Cal. Jun. A. S. M DCC XLIV.

Idem Eidem.

VIr Magnifice, Nobilissime et Amplissime, Patrone observandissime. Diuturnum silentium meum, quod Magnificentiae tuae negotiis gravioribus deberi semper existimavi, rumpere me jussit aliena causa dicam an mea, an Professorum omnium?

Nam quisquis est, a quo Professor laeditur
Reliquos eâdem malitiâ ausit aggredi.

Et quamvis scirem Magnificentiam tuam omnia [gap: Greek word(s)] cognoscere posse vel e Protocolli Academici Excerptis, vel ex Universitatis literis ad Nobilissimum DNN. SCHOLARCHARUM ordinem datis: Tamen privatim etiam adeunda mihi fuit vel propter Dn. F. petitionem, qui quum sese per Urbem passim ab adversariis traductum inaudierit, eo magis per collegas minus corruptos et rerum omnium gnaros vindicari cupit. Ita vero se habent omnia. Disputationem quandam Metaphysicam sub ipsius praesidio habendam inscripserat Respondens M. J. homo pauper, sed eruditus, et qui nuper magna cum laude peroravit, diversae conditionis hominibus, et ex iis Nobili cuidam Holsato, G. a B. eamque, robili absente, obtulit Ephoro, ut more seculi [gap: Greek word(s)] loquar. Is paucis horis post, dictum J. redire jussum acriter increpat, quod in dedicatione Nobilem suum

rejecisset in tam indignum locum. Ecce, postpositus erat Universitatis Notario et Vicario Ecclesiae Altenthannensis, tanquam studiosus adolescens in honore publico constitutus! Nihilominus dignitate generis habitâ primum locum habebat inter studiosos ceteros. Ita collocari jusserat consultus a Respondente Praeses, in quem proinde facti totius invidia vertebatur. Tamen ab illo tempore, quo ab Ephoro compellatus est Respondens, quies et silentium. Ipse Praeses omnia tuta et composita credebat. Affigitur post duos integros menses Disputatio; et quod absens tum esset F. distulit etiam Nobilis, quod ignominiae genus inferre cogitabat: Sed quum affigeretur secundâ vice, ac jam rediisset F. per mancipium, quod etiam anno superiori ad immane facinus obsequentissimum habuit, nomen suum in Disputatione suâ deleri jubet. At servulus sive per literarum imperitiam, sive per incuriam abolet nomen Ill. et Generosi DN. Baronis ab Eck, cui et ipsi Disputatio dedicata fuerat; quo errore animadverso, Nobilis Disputationem per ministrum Academicum, inscio Dn. Rectore ac Praeside, diripit aliamque suffigit, sed quum prius nomen suum erasisset, ut in exemplari primum affixo jusserat. Haec res ut omnibus erat scandalo, ita tandem Praesidem latere non potuit, qui, auditâ ignominiâ bis illatâ, graviter commotus statim se confert in Collegium, et reponit nomen hoc modo: G. B. C. NB. Haec autem nota referebat nomen eo, quo Nobilis collocatum se volebat. Tamen illud ipsum exemplar statim demit, et affigit novum, quod illo die tertium erat. Tum rem defert ad Magnificum, qui Nobilem ad se vocari jubet. Ille vero audito novum exemplar affixum esse, tam diu cunctatur coram Magistratu comparere, doneciterum delere posset nomen suum, quod et fecit, decies facturus idem, ut credo, siexemplaria decem affigi potuissent. Ea mali propositi pertinacia et contumelias contumeliis adjiciendi lubido fuit! Ceterum proxima die Lunae habetur Senatus; et cum ipse reus esset, F. subjicere conatur pro reo, familiam suam antiquissimam nobilissimamque contumeliose ab illo habitam, qui ipsus superbissimus esset et fortunâ suâ nunquam contentus affectaret altiora; et quae fuêrunt alia studioso et hac aetate prorsus indigna. Igitur quum F. reconveniret, ob brevitatem temporis dilata res in proximum Mercurii, quo quum convenissemus, sententiam dicturi de utroque, ille libellum tradit, (Ephoro dictante, uti suspicantur, scriptum) quo non tam Magnificum suggillare audet, quod F. in scheda quadam Collegam suum honorandum appellâsset, quam nos omnes ut suspectos Judices rejicit. Habes, Vir Magnifice, rerum illarum narrationem verissimam: Unde facile constare potest, quousque tandem evasura sit quorundam licentia, si fortuna spiraverit. Imo, quia spiravit hactenus, ista quidemnunc audienda et videnda sunt. Ubique cachinns et triumphus de victa honestate

et impeditis per varias artes melioribus. [gap: Greek word(s)] . jubet me Homerus in Iliad. XIX. Sufficit satisfecisse me Collegae petitioni, qui me apud Magnificentiam tuam testem esse voluerat rerum actarum. Lubenter in me recepi, quamvis animo in B. non fim alieno; Sed qnia jus et fas ita postulare videbantur. Alioquin ab eadem fortuna non sum adeo procul. Nec enim diu est, cum mihi studiosus quidam, praesentibus multis, periculum apud maximum quendam Virum minitari ausus est, quod an executus sit, me quidem latet. Qui autem mihi bene cupiebant, opposuerunt se illi et dehortati sunt a calumnia. Dum scribo, accipio venisse literas a Nobilissimo DNN. SCHOLARCHARUM ordine de F. B. causa. Quamobrem occasione proximâ negotii totius eventum Magnificentiam tuam docebo. Bene vale, Vir Magnifice, Patrone incomparabilis cum omnibus caritatibus tuis, quas perofficiose saluto. Scr. Prid. Cal. Apr. A. S, M DCC XLV.

Christ. Adam. Rupertus Albert. Richtero, Amico suo, S. P. D.

QUod candidi solent, ut curas, cogitationes et officia permisceant, id a nobis quoque pridem factitatum nôsti. Me ipsum quod attinet, cum Te, hoc est, illum ipsum, qui toto pectore me jam dudum admisisset, adesse cernerem, non existimavi, coram tam aperto tamque amico homine ullum verbum retrahendum. Omneigitur consilium meum detexi, labores in Nobilitate Romana, (si ita per modestiam dicere licet) asserenda ostendi, subsidii denique librorum ac monumentorum inopiam explicavi. Ut rem totam ab initio revolvam, erant in animo tot exempla vigiliaeque, quibus Romanam antiquitatem nitori suo restituere conati sunt non viri modo, sed juvenes, imo aetate quoque me ipso inferiores. Quamobrem non arbitrabar, me cujusquam boni reprehensionem incursurum, si adolescentiae meae, ne desideret, prospicerem. Quid multis? jam ante triennium, et quod excurrit, Gentes ac Familias qua patricias, qua plebejas colligere coepi. Omnibus enim temporibus istam historiae partem non apud privatos modo, sed multo etiam apud Principes et Magistratus civiles summo in honore habitam, passim observaveram. Apud Romanos primus M. Terentius Varro de Familiis Trojanis opus conscripsit: In quo septingentorum illustrium nomina et imagines inseruit. Citatur saepe a Servio: Laudatur vero quam maxime a Plinio, l. 35. c. 2. ibi: Inventione muneris etiam diis invidiosus factus est, quando

immortalitatem non solum dedit, verum etiam in omnes terras misit, ut praesentes esse ubique et claudt possent. Sed et T. Pomponius Atticus, ut est apud Cornelium Nepotem in ejus vita, quod difficillimum fuit, sic familiarum originem subtexuit, ut ex eo clarorum virorum propagines potuerint cognosci. Fecit hoc idem seperatim in aliis libris, ut M. Brutirogatu Juniam familiam a stirpe ad suam aetatem enumeraverit, notans quia quoque ortus, quos honores, quibusque temporibus cepisset. Quibus quidem libris, (inquit ibidem Nepos) nihil potest dulcius esse iis, qui aliquam cupiditatem habent notitiae clarorum virorum. Juventus est postea Caj. Julius Hyginus, Augusti Caesaris libertus, qui Varronis et Attici vestigiis insisteret. Videndus ipse in Astronomicorum opere. Item M. Valerius Messalla, Oretor et Historicus clarissimae familiae et dignitatis; qui jam senex de Familiis volumina aliquot condidit, teste eodem Plinio, loco citato. De Suetonio denique, [gap: Greek word(s)] , consulendus Suidas. Sed hi omnes, quos dixi, fato suo functi sunt, tantisque viris. Fama quam Aeternitas aequior extitit. Illa nomen eorum servavit, haec scripta ea de re non aspexit, ut verba Incomparabilis Lipsiie Not. in Vell. l. 2. c. 71. de M Varrone huctraham. Caeterum nostro et majorum aevo materiam istam susceperunt viri doctrina et eruditione insignes, e quibus magni Politiani discipulus, PETRUS CRINITUS, Commentarium de Romanis Familiis sese scripsisse affirmat l. 2. de Honesta Disciplina c. 13. et l. 21. c. 2. Sed eum nunquam vidi, necis fortasse lucem: At de eodem argumenti genere RAPHAELEM quoque VOLATERRANUM nec non ONUPHRIUM PANVINIUM in medio esse seribit Nicol. Reusnerus Praef. in Opus Genealogicon Catholicum Eliae Reusneri fratris germani. Ac Onuphrii quidem, saepius a Casaubono Not. in Spartianum non sine honoris praefatione nominati, Fastos, et ea, quae hic Reusnerus indicat, vehementer desidero. His accessit REINERUS REINECCIUS, quem cum aliis Noribergaesehabere dicebat mihi V. CL. Dn. D. Nicolaus Rittershusius, Fautor meus magnus. E Germanis porro viam istam calcârunt Vir Generosus RICHARDUS STREINNIUS, L. B. Schvvarzenavius, Lansio in marg. Orat. pro Germania citatus, et ELIAS REUSNERUS. Ille pro conamine suo non exiguam laudem, et quidem, si judicare mihilicet, jure tulit, sed is consulares tantum expressit, et ut apud Te, Riehtere amicissime, loquar, multa sine auctoritate, multa quoque contra historias et temporis scripsit rationem. Quae tamen non dico, ut tam illustri Viro juveniliter insultem. Absit. absit tam crassa, tamque improba a meimprudentia! Manebit illum et propter hanc ipsam diligentiam et propter eximia in Ecclesiam merita

dum sidera ordinato et certo cursu incedent. Hic est ille STREINNIUS, qui D. Maximiliano II. et D. Rudolpho II. postea a consiliis fuit. Alter vero, REUSNERUM dico, ne latum quidem unguem a STREINNIO discedit, adeo, ut totum illum exscripsisse videatur. De suo certe aut parum aut nihil addit. Jam vero omnium hoc in argumento laudem superârunt duo egregii Viri, quorum alter ANT. AUGUSTINUS, Episcopus Ilerdensis, Pauli Manutii judicio. Comm. in l. 5. Cic. epist: 19. longe doctissimus; alter FULVIUS URSINUS, depraedicante eum Schegkio, Not in Vell. Patercul. l. 2. c. 85. de antiquitate summe meritus, Romanas Familias in Urbis suae ruderibus quasi sepultas, superioribus temporibus iterum excitârunt, et quasi ab inferis vindicârunt. Sed AUGUSTINUS quidem per paucas admodum easque consulares exhibuit: URSINUS eo libro, quo veterum Romanorum numismata declaravit, quamplurimas nobis recensuit. Id opus antiquitatis studiosis sane quam utile, cum Romae tantum, ut arbitror, cusum sit, inventu difficile est, nec unquam mihi visum. Quamobrem e lucubrationibus istis saltem excerpta, A. 1592. Lugduniedita, adhibui. Sed, ut inde didiceram, auctori FULVIO non alius fuit animus, quam origines breviter indicare, easque tantum personas, quarum in numis suis mentio, producere: Adeoque nullam, ut alii, Familiarum seriem subtexit, sed paucos admodum in una quaque gente enumerat, ut hinc maximam partem posteritati eruendam reliquerit. Interim dum librum ipsum tamque praeclara monumenta videre non licet, nostra opera graviter impeditur. Denique et GLANDORPIUS quaedam ausus, sed in Julia, et Antonia gentibus, quod e Georgii Draudii Catalogo Universali constat, acquievit. Has ob causas si post modo laudatos Viros horas aliquot subcisivas Nobilitati Romanae impendam, minime actum agere me putabo. Fuere tamen, quae, ne tam periculoso vado cymbam meam committerem, nuper fere persuasissent. Calumnia, inquam, Difficultas argumenti et. subsidiorum Penuria. Et Calumniam quidem nôsti, quam frequentem habeam, quamque juvenilia ista insectari soleat: Sed facile me hîc consolor, non posse ullam auctoritatem habere sententiam, ubi, qui damnandus sit, damnet. Qui enim isti? homines ad hoc unum nati, ut linguam viperinam exerant, et more canum quorundam pro consuetudine sua latrent, imo quamcunque aream invenerint, ibi pedem tollant, ac oletum faciant. Hos igitur jam non amplius moror. Difficultatem vero quod attinet, facile video, proletariam hîc exulare debere operam. Muretus id requirit lib. 3. Var. lect. c. 8. ibi: Fieripotest, ut fallar: Nunquam enim harum rerum valde diligens indagatorfui: Non equidem, quo eas contemnam ac despiciam; sed quod diffidam, parem me esse perferende labori, quem video capiendum esse iis, qui SUBTILITER

talia perscrutari volunt etc. Ea propter ego adolescens, et qui, ut cum non nemine loquar, ante hos XXIV. annos natum menescio, saepe mecum dubitavi, an non medio in cursu succumbendum mihi sit. Verum enim vero edoctus a Marone, laborem improbum omnia vincere, iterum me erexi, ignarus insuper, quid pro me Diogenes Epist. ad Apollexidem dixerit: [gap: Greek word(s)] . h. e. Non decet rem quodammodo utilem propter aetatemrejicere. Ut enim alia heic non attendam, utilitas certe varia et maxima est. Critici, et qui in auctoribus explicandis nominum rationem habere debent, hujusmodi scriptis docentur, ne ex Familiarum ignorantia temere, quidpiam mutent, sive personas cum personis confundant. Alii, ut stemmatum istorum intuitu ad virtutis studium excitentur. Saepe audivi, inquit Sallustius in bello Jugurthino. Q. Maxumum P. Scipionem, praeterea civitatis nostrae praeclaros Viros salitos ita dicere: Cum majorum imagines intuerentur, vehementer sibi animum ad virtutem accendi: Scilicet non ceram illam neque figuram tantam in se vim habere: Sed memoriâ rerum gestarum eam flammam egregiis Viris in pectore, crescere neque prius sedari, quam virtus corum famam atque gloriam adaequaverit. Hinc non immerito Senecae epist. 64. imagines istae, seu, ut lib. 3. de Benef. c. 28. loquitur, nomina Familiae longo ordine ac multis stemmatum illigata flexuris, animi incitamenta vocantur. Quid? quod hinc fortunae lascivientis mores penitus cognoveris, quum modo florentium, modo afflictarum gentium sese offerant exempla. Metellos intuere, quorum intra XII. annos aut consules fuere, aut censores, aut triumphârunt amplius duodecim, ut scribit Vellejus, cujus numerum, contra Lipsium, hîc retinemus. At mox Caesareum atrium ingredere; nulla non ibi imago aliquo suorum incommodo insignis est: Nemo non ex istis in ornamentum saeculorum refulgentibus Viris aut desiderio suorum tortus est, aut a suis cum maximo animi cruciatu desideratus: Ut scribit idem Seneca Consol. ad Polyb. c. 33. Denique quum ad universae Nobilitatis Romanae occasum deveneris, videbis cam tyrannicis temporibus possessoribus suis fuisse rem exitiosissimam. Illos enim ingentium Virorum nepotes, illos libertatis posteros, ut e Plinii Panegyrico loquar, nihil aliud perdidit, quam malis Principibus semper formidolosa Nobilitas. Nec immerito Tacitus lib. 6. Annal. tanquam rarum notat quôd L. Piso Pontifex in tanta claritudine fato obierit. Jam quid a me praestitum sit, ad petitionem tuam Tibi habe. Conscripsi ultra ducentas quinquaginta Familias, Consulares, Praetorias, Quaestorias, Tribunitias, veterique Pomponii Attici methodo, de qua supra, quantum fieri potuit, institi: Loca complura earum auxilio emendavi: Historiae Romanae Scriptores, qua Graecos, qua Latinos cum optimis interpretibus in auxilium advocavi, Fastos denique Capitolinos emendatissimos

cum Caroli Sigonii Commentariis inspexi. Qui Vir, ut ut partim hoc in opere, partim in Scholiis Livianis de antiquitate optime meritus, momum tamen non effugit, Francisc. Robertellum dico, qui bonum istum bonae literaturae vindicem modo indoctum hominem, modo imperitum, et nullo judicio praeditum, modo inscitum, modo nescio quem appellare solet: Ipse interim, licet natu grandior, his in studiis

Nemo tamen majori nobis adjumento fuit atque ille, Gruteri judicio Not. in Vell. l. 1. c. 14. omnis antiquitatis condus promus STEPHANUS VINANDUS PIGHIUS: Cujus elaboratissimos Fastorum libros mecum communicavit Vir Magnificus Dn. GEORGIUS KOENIGIUS, Theol. D. benevolentiâ insigni mihi cognitus. Sed erat is liber saltem ad annum CCCCXXCIIX. ab urbe condita deductus. Auctorem enim morrte praeventum eos Fastos non absolvisse, adeoque perpetuo imperfectam mansuram Venerem illam historicam, scribit et auguratur citato loco Gruterus. Postea tamen e Draudii Catalogo Universali didiceram, ANDREAM SCHOTTUM, doctissimum Virum, in rei publ. literariae usum reliquos duos tomos praelo Antverpiensi commisisse. Haec igitur postuma, si ad manus jam essent, lucubrationibus meis colophonem fere adderem. Quamvis ne quid dissimulem, multa alia quoque mihi desint, Aeternum opus Inscriptionum Gruterianarum. Sed et Numi, quos vel Goltzius edidit vel Welserus, VIR, in quo ne invidia quidem, quod reprehendere possit, invenit, ut e G. Eremitae Itinerario MS. (nondum enim editum est) testimonium de tanto Viro producam. Numi certe istiusmodi causas, cur cusi fuerint, tacitis Signis saepe exprimunt, provinciarum, gentium, et Familiarum origines, stirpes, nobilitatemque priscam ostendunt? atque plurimum ad historiae Romanae intellectum et antiquae doctrinae scientiam conferunt, judice supra laudato Pighio, 6. Annalium sub f. Id saepe hactenus expertus sum, ejusque rei testimonia in Foslia sive Fostlia, Antistia, aliisque Familiis, quarum origines e numis tantum constant, adduco. Vides nunc, Amicorum optime, quam insignia monumenta me deficiant; quae siin Bibliotheca nostra Altorphina quaerere velim, metuo, ne frustra sim. Noribergam implorem? quis admittet? quo fautore aut promotore res tentanda? sed omittam forte et tenebris me damnem? Nolo, mi Richtere, Patronis diutius carere, et comparandi jam sunt, qui in conclamatis hisce temporum difficultatibus Musis meis adspirent. Tu, qui temporum momenta et opportunitates apud tuos probe gnarus es, poterisaliquando, ubi Noribergam profectus fueris, a Viro Amplissimae Dignitatis DN. D. GFORGIO RICHTERO fratre tuo observandissimo, consilium hac de re explorare.

Spero, magnum istum PATRONUM ingentibus suis, meritis jam ante biennium mihi exhibitis, consilium et opem instituto meo utilem, quantum in ipso erit, adjecturum. Sed haec omnia datâ occasione. Nam gravissimis tanti VIRI negotiis obrepere velle, religio mihi sit. Vale, fave et ignosce. Dab. in Museo VII. Novembr. A. C. M DC XXXVI.

Viro Magnifico, DN. D. GEORGIO RICHTERO, Christophorus Arnold, S. P. D.

CUm vale facto Noriberga discederem, VIR AMPLISSIME, pollicebar hoc Tibi bona fide, Batavia quomodo se habeat, quae item praeclara rei literariae monumenta nunc exstent, haud parce me perscripturum. Ante omnia vero id accipe, quam feliciter Leydam tetigerim. Ubi per dies aliquot (blande ac benigne mercatoris hospitio exceptus) Amstelodami me sustinuissem, Dn. Adolphus Vischerus, in Ecclesia nostra, apud Amstelodamenses, summo propter eruditionem facundiamque Belgicam honore et nomine, comitem se mihi dedit; meque Harlemum deduxit: Inde is abiturus, Viti Illustris, Dn. Theod. Grasvvinckelii (nam fausto omine eadem vehebamur tractoria) sidei me commisit; ac totius Belgii Foederati, ceu vocant, Fiscalem hunc esse, quem Hugo Grotius in intimis suis semper habuerit, clam in aurem insusurravit: Cujus singularem amicitiam ipse tandem Graswinckelius, et in mensa et in essedo, libere praedicavit, id fassus apud me insuper, aureos illos de jure Belli ac Pacis commentarios, in bibliotheca sua, ex ore dictantis Grotii, se excepisse; eosque in ordinem demum redegisse. Quantum conjectura assequi poteram, animo in Dan. Heinsium erat singulari; non ita Salmasio favens.

Verum ut ex hoc diverticulo in viam rursus cum Graswinckelio meo revertar, ductu hujus et comitatu primum Musas Lugdunenses, nocte jam provecta, invisere coepi: Amice ac liberaliter in hospitio Germanorum me habuit, rursum iterumque benevolentiam erga me suam his testatus verbis: Tractabo te, ut Batavum! Altero autem die, inscio me, nomina nostra exsolvens, et Hagam Comitis omni festinatione properans, in bibliothecam suam hospitaliter me invitavit. Commendatitias, quas ab imagine animi et corporis tui, Filio, laetus acceperam, Gronovio tandem exhibui, singulari confecto itinere; nam ab Amstelodamo Hardervicum mari, dein Daventriam terra petere, contendi. In Hardervicena Academia compellavi Georgium Hornium (quem urbs Noriberga suum

quoque nominat) Virum prorsus insignem in re historica, cum sacra, tum maxime profana: Placerent, scio, Dissertationes illius politicae, quas de variis regnis ac rebuspublicis, juribus, oppidis, insulis, provinciisque Foederati Belgii, non sine magno peregrinantium concentu instituit, habuitque. Rerum Britannicarum (ceu nosti) libros septem emisit, quibus res in Anglia, Scotia, Hibernia ab anno M DC XLV. bello gestae exponuntur; quarum continuationem seriemque ad futura (ut verbo Claudiani utar) librabit temporum momenta: Nam illos supplemento explebit, et novos scribet. Discordiarum Ecclesiasticarum (quas vulgo sectas in Anglia vocant) historiam [gap: Greek word(s)] scripsit, hoc nominis sui anagrammate usus: HONO RII REGGII de Statu Ecclesiae Britannicae hodierno liber Commentarius: Unacum appendice eorum, quae in Synodo Glasguensi contra Episcopos decreta sunt. Neque Is fluxa fide, ex ore aliorum, leviter haec consignavit; sed in Angliam ipse profectus, quae oculis auribusque longo intervallo perceperat, ita in unum contulit libellum, ut suos teneat lectores. Significavit mihi nuper Britannus quidam, GANGRAENAM duabus partibus a Thoma Edvvards, Ecclesiae Anglicanae Ministro, Anglice conscriptam extare; qui liber sit instar Catalogi errorum, haereseon, blasphemiarum, sectarumque: Hunc in ipsa aliquando Britannia mihi comparabo, jucundis (ceu ferunt) epistolis historiolisque refertissimum. Sed ad semitam.

Ex Harder vicena ocyus abeunti optimus ille Hornius (qua est erga nostros, aliosque humanitate) Res Britannicas, dono datas, pro comite obtulit: Has ego, Belgarum more, vellegentium vel disceptantium in itinere, aliquoties pervolutavi; donec urbs Daventria mihi occurrit. Huc die altero adventanti, tanquam totius Athenaei atque ipsius urbis dexteram Gronovius porrigens, vultu Germano me excepit, apud quem literas sedem ac domicilium collocasse, statim intellexi. Horas multas, et in musaeo, et in viis publicis, suavissimo sermone consumsimus, de amicis in Germania, de eruditione, hoc est, philologia; de historia, de antiquitatibus juris, de optimo veteres interpretandi auctores modo; qua illum prae caeteris pollere peritia, ipsi Batavi pleno ore praedicant. Post haec in bibliothecaepubl. Templum me deducens, inter alia quaedam cimelia Erasmi (nam magni esse tibi Erasmum, sat scio) Tomos, ab ineptis glutinatoribus, hoc est, monachis per omnes paginas charta (vox Plauti) fenestrata in locis istis obtectos, ostendebat; in quibus acerrimi judicii Scriptor temporis istius Ecclesiam et mores Religiosorum, notaverat. Operae sane pretium foret, si quis glutinatorum vestigia relegens, chartis scalpello parum elevatis, insignes illas [gap: Greek word(s)] excerperet. Hujusdem Erasmi opuscula aliquot seorsim prodierunt, quae desideranti communicare haud piget: Vita Erasmi: Modus

orandi Deum: Precationes, cum oratione Dominica: De immensa Dei misericordia: De contemtu Mundi liber: Explicatio in symbolum Apostolorum, et Decalogum: De Virtute amploctenda Oratio: De praeparatione ad mortem: De morte Declamatio: De puero Jesu concio: Miles Christianus: Lingua: Institutio Principis Christiani: Querela pacis: Encomium Moriae, cum Ger. Histrii Notis; et Epistolae aliquot in fine additae: De concordia Ecclesiae sarcienda: Ciceronianus: Consultatio de Bello Turcis inferendo: Dialogus de recta Latini Graecique sermonis pronuntiatione: Enarratio in Psalmum primum, Beatus vir: In Psalmum vigesimum secundum: Christiani matrimonii Institutio: Flores, una cum septem Centuriis: De conscribendis Epistolis. Prodibunt occasione deincipe: In Psalmum trigesimum tertium: In Psalmum trigesimum quintum: In Psalmum octuagesimum quintum. Edidit illa Arminianus quidam, Jo. Maire, formis nitidissimis; hortatu, ceu ferunt, atque instinctu Guil. Henrici Vorstii, Ecclesiae Remonstrantium, in pago VVaermond Ministri certe doctissimi; cum quo mihi de studio inprimis Rabbinico sermo solet esse creberrimus; quique ineditam Lipmanni particulam ex Cod. MSto mecum communicavit benignissime.

Praeterea, dum haec scribo, in memoriam venit Apologia, qua Gasp. Barlaeus Erasmum in Bogermanno [gap: Greek word(s)] strenue defendit, adversus socerum generumque, hoc est, Bogermannum, Ecclesiastem Leowardiensem, et Sladum, Scholae Amstelodamensis Rectorem; hic enim otii Scholastici omnino pertaesus, uti Theologus aliquando etiam videretur, multa Erasmo crimina impegerat, ac si is de auctoritate S. Scripturae contemtius sensisset; in Spiritum S. fuisset injurius; Arianis favisset. Quas indignas magni Erasmi criminationes Barlaeus a pag. 46. usque adpag. 67. recensuit, ac summam accusatoris impudentiam egregie confutavit. Prae caeteris vero haec ipsa, ut opinor, placebunt verba Barlaei: Libet adscribere luculentum Martini Buceri de Erasmo testimonium. Is in libello suo de Reconciliatione Ecclesiarum in haec verba infit: At cum Dominus Ecclesiae suae misertus, tantae ejus ac tam calamitosae oppressioni subvenire aliquando vellet, Erasmum Roterodamum primum in medium produxit; qui magno acumine, vivisque argumentis, et qua pollebat eloquentia et dexteritate, commonere coepit, salutem nostram non posse nec reparari, nec conservari ceremoniis, sed vera fiducia in J. Christum etc. Theodorus quoque Beza inter primos instaurati Christianismi autores Erasmum locavit. Belle vero se habet Reformatorum res, si is, qui primus negotium illudreformationis aggressus est, Arianus audiat, et autoritatis S. literarum incertus fuisse credatur. UNICUM HOC male habet Sladum, quod videat MAGNI FIERI A REMONSTRANTIBUS ERASMUM; idque propter sanioris et moderatioris

Theologiae genium, quo totus ejus vernat sermo: Ideoque ut tanti viri auctoritatem profligat, impietatis et haereseos notam illi inurere studet, quo scriptorum ejus pretium vilescat apud credulos; et excellens hactenus de Erasmo concepta existimatio in discrimen adducatur. Fuit vero haec, inquit Erasmus in Epistola ad Guilhelmum Waramum, Archiepiscopum Cantuariensem, vetus monachorum ac pseudotheologorum conjuratio, hoc agentium, ut libros meos excutiant e manibus hominum; sed, mihi crede, non habebit successum. Epistol. Lib. 19. Et hic quoque nostrorum zelotarum candor est, haecsinceritas, hic irretortus animus, ut viros extra omnem judicii aleam positos, non vereantur floccifacere; tantum ob hoc, quod idem cum ipsis non sentiant. Et post nonnulla sic pergit: Inquirat, inquam, anxius, scrutetur, rimetur, quid reprehensioni opportunum sit; aut quae aliquando reprehenderunt ociosi isti ventres, recocta reponat. De nullo melius merebitur, quam de Romanensium Pontifice. Etenim, quas ille Erasmi lucubrationes olim, ut haereticas, damnavit, has nunc paedagogi istius, et quidem reformati suffragio adjutus, majore cum ratione damnasse credetur. Sciat tamen, NON DEFUTURUM ERASMO PATROCINIUM, NON PATRONUM. Neque enim tam male unquam cum humano genere actum fuit, ut virtuti praesidium deesset; neque tam impune tulit unquam improbitas, ut deserta viri boni causa negligeretur. Denique neminem fore puto tam marcidi animi, et prostitutae quietis amantem, qui hîc silendum nobis fuisse arbitrabitur. Cum pluris aestimanda sit istius viri fama, qua integra suum eruditioni et Theologiae constat decus; quam ejus, qui non ante, quam bonorum obtrectator esse coepit, notus fuit! Apud aequos saltem, quotquot sunt, haec nestra pro Erasmo suscepta dissertatio, professione pietatis aut laudata erit, aut excusata. Haec ipsa Barlaei me commonent de Erasmi laude, qua eum Casaubonus in Exercitationibus suis Baronianis olim prosecutus, aliquando summum virum interdum et virum magnum appellavit; quod librum oppido insulsum, de Nativitate sanctae Mariae, multo ante Baronium, Hieronymi esse negaverat; deque supposititio partu isto veram sententiam protulerat. Huic autem elogio cum Heribertus Rosvveydus, Jesuita, in Scorpiaco suo (Retalitionis instar contra Casauboni Legem Talionis) pro Baronii Annalibus scripto obstreperet, Richardus Montacutius istum merito his objurgavit verbis: Hic vero Erasmi (ex occasione nominati, viri tamen sine controversia eruditissimi) laudes meritas, et commendationem quamcunque vel minutissimam, patienter non ferunt plerique [gap: Greek word(s)] : Praecipue Societatis Patres. Libenter hominem arrodunt, occasionem nacti: Vix nacti interdum vel levissimam occasionem, studiose nihilominus calumniantur. Eribertus, vir certe doctus, et alioqui non malus, opinor, aestu quodam abreptus gentilitio,

non semel hac prurigine, sive scabies est, se tentatum ostendit. Nam cum Casaubonus obiter, ut fit, illum virum magnum appellasset, eruditione, industria, ingenio, praestantem: Quod Erasmum magnum asseras, ait Taliator, nae ille major fuisset, si minor esse voluisset. At quid attinebat hîc Exercitatori obstrepere, de Erasmi illius, magni an parvi, nihil intererat, praeconio? Ac post nonnulla idem Montacutius: Capacissimum fuerat magni illius Erasmi, rumpantur ut ilia Codro, ingenium. Et ut Scaliger - - in Epilogo post libros de Poetica absolutos ad Sylvium filium: Fretus ingenii sui magnitudine, multa tractare aggressus est. Certe quidem multa aggressus est tractare, cum in sacris tum in profanis, successu tanto, tam propitio Numine; ut nisi vir ille viam secuturis munivisset, haererent etiamnum in luto lassi etc. Haec ille in Analect. Eccles. Exerc. V. fol. 176. 177. Liceat nunc, quaeso, VIR AMPLISSIME, seriis, non tamen usque ad cothurnum, jocum etiam, non infra soccum, intexere: Nuper quidam Amstelodami aedium suarum insigne Calvinum esse voluit; mox eo abstracto Erasmi imaginem substituit: Quod cum secus interpretarentur, queîs nempe religio cordi est, Erasmo (cui favent Remonstrantes) migrare jusso, Calvinus iterum remigravit.

Sed quorsum excurro? culpa omnis in glutinatoribus istis haeret, qui fenestratum post se Erasmum reliquere, ab ipso (ceu dixi) Gronovio, in Academiae Daventriensis sacello, tum temporis ostensum. In illius igitur familiaritatem ubi penitius me dedissem, postridie in Bataviam reversus sum. Cumque recederem a Daventria, ad rotundum urbis illius turrim Noribergensem (ceu vocant indigenae) Noribergensibus amicis fausta et felicia quaevis precabatur; quorum Tu certe omnium primus ac nobilissimus es. Hardervicum exinde repetens, in Philosophum illum, apud nos celebratissimum, Gisb. ab Isendoorn feliciter ac molliter satis incidi; quo nemo erat comior, nemo jucundior: Nam suavi pariter ac vera allusione, per glaciem et spinas, sua liberaliter officia bonis omnibus pollicetur. Et quod maxime in Academia illa sum admiratus, Is collegarum suerum laudator fuit dexterrimus. Laudabilis hîc Professorum concordia; quae in urbem (ut dicam cum Nonio) paucies venire solet. Ad Musas Batavas me reversurum ventus adversus in lacu Flevo (qui vulgo nunc dicitur, de Zuyder-zee) makimo flatu, quasi dissuasor abitus mei, Hardervicum ferme repulit: Verum, praecipiti jam die, ac vesperascente coelo, ventum magis idoneum nactus, passis (quod ajunt) velis Amstelodamum pervectus sum.

De rebus novis quid scribam? - - Amstelodamenses mihi narrarunt, quendam pro aedium suarum signo suspendisse NOVAM REMPUB. ANGLIAE; quam ancilla petulans in vicinia, domini sui (nî fallor) instinctu, primae noctis silentio, pice nautica collutulavit, delevit, deturpavitque: Hac re statim ad magistratum

delata, atque cognita, non ancillae solum petulantiae multa, sed et temeritatis domino istarum aedium, istac hedera superbientium, merito constituta fuit.

Academia suum hîc statum tenet: Professores sunt satis industrii, neque infideles, aut exteros fastidientes: Lectionum catalogus (quem pater meus exhibebit) non pictus in porticu [gap: Greek word(s)] paries est; sed omni cura provident, ut illius seriem, sine mora, sequantur. Novissime Gallus quidam, Barth. Lectius, Jacobi Nep. (in gratiam, ceu ferunt, Salmasii) praeside Bernh. Scotano, dissertationem defendit, qua probatur, in mutuo non dari alienationem. Singularis et erudita disputatio, sine praeside quidem, duce tamen et auctore Boxhornio, superiore anno habita fuit a Nobilissimo Juvene, Francisco ab Aerssen de Sommelsdyck, Platae et Bommeliae Domino (cum in Lugdunensi Batavorum Academia, emenso studiorum curriculo, ad Exteros esset ptofecturus) de LEGATO, hoc est, de amplissimo Legati munere et jure. Prodiit anno eodem inauguralis, de Lege Rhodia de jactu, Jo. Stipelii: Item, Antonii Matthaei J C. Oratio, pro Lege Constantini M. de Adulteris. Rariores, vel etiam recentiores, desideras libros? indicabo aliquot, a me comparatos: Sam. Bocharti Phaleg et Canaan: D. Cocceji (ut ajunt) conjecturam de Gog et Magog ad Ezechielis XXXVIII. et XXXIX. Hug. Grotii Dissertationem de Coenae administratione, ubi Pastores non sunt. Item, an semper communicandum per symbola? Ejusdem Explicationem Decalogi, ut Graece exstat; et quomodo ad Decalogi locos Evangelica praecepta referantur? Ut et Consultationem de reformandis Horis Canonicis, ac rite constituendis Ecclesiasticorum muneribus. Sed haec omnia Grotii, sine auctoris nomine. Scripta ab hoc ipso Grotio, adversus Faustum Socinum, Defensio sidei catholicae de Satisfactione Christi, Oxoniae jam dudum edita fuit, una cum Gerh. Joh. Vossii, ad judicium Herm. Ravenspergeri de hoc libro, responsione. Latere scias, velim, in occulto adhuc summi illius viri scripta quaedam postuma, velut de pace Germaniae; de summis potestatibus in Hollandia, et jure Magistratuum in urbibus; de lite Nassaviorum, Geloriam et Juliacum spectante; de provinciis Belgii foederati, cum Imperio Rom. Germ. conjungendis: Multa insuper theologica superesse, vir quidam eruditus valde affirmavit; nimirumm de summo Sacerdotio; de potestate circa sacra; de modestia et tolerantia, in controversis Theologorum sententiis adhibenda; de regimine Ecclesiae Christianae; de praedestinatione et gratia, variisque hac de re opinionibus conciliandis; de dogmate uno et item altero, quae aliquid detrimenti reipub. jujungant. Et alia fortasse cimelia, quibus recensendis vir ille (cujus interim nomini parco) operam aliquando dabit, nisi ab aliis hoc ei amicitiae munus surripiatur. Nunc vero ad excusos revertar, quos impenso paravi pretio: Jo. Dartis libros tres de Ordinibus et Dignitatibus Ecclesiasticis,

in quibus breviter (et, ceu mihi quidem videtur, leviter) respondetur ad Apparatum Salmasii de Primatu Papae: Hujusdem Salmasii (quamvis mutato nomine) VValonis Messalini de Episcopis et Presbyteris, contra Petavium, Dissertationem primam: Porro, Simplicii Verini ad Justum Pacium Epistolam, sive Judicium de libro postumo Hug. Grotii: Ejusdem Simplicii de Transsubstantiatione ad eundem contra Hug. Grotium. De lite trapezitica haec apud nos schediasmata sparsim circumvolant, de quorum serie certiorem Teut redderem, petiisti: Excerpta ex Claudii Salmasii dissertationibus de Trapezitis, et in ea Theologi cujusdam breves notae: Cl. Salmasii brevis confutatio notarum: Jo. Cloppenburgii Epistala, qua ad calumnias Salmasianas ex parte respondetur: Cl. Salmasii Responsio ad calumniatoriam epistolam Jo. Cloppenburgii. Illius quoque esse perhibent [gap: Greek word(s)] de Coma dialogum, in quo Caesarius et Curtius interlocutores. Sed nomen suum praefigere haud dubitavit Specimini Confutationis Animadversionum Des. Heraldi, sive, Tractatui de Subscribendis et signandis testamentis: Item, de antiquorum et hodiernorum Sigillorum differentia: Ut et Hippocrateo Aphorismo LXIX. Sect. IV. de Calculo, ad Bevero vicium, insignem prorsus et Medicum et Philologum; cujus sunt Epistolicae Quaestiones, cum Doctorum responsis: Idea Medicinae veterum: Epistolica Quaestio de vitae termino, fatali an mobili, in tres partes, altera editione, divisa. Plerique vero nunc aestuant desiderio legendi Defensionem Regiam Salmasii, pro Carolo I. Magnae Britanniae Rege. Superiorum auctoritate ne imprimeretur, non semel prohibitam. In plurimorum manibus nunc etiam haerent Observationes politicae, super nuperis Galliae motibus: Elenchus motuum nuperorum in Anglia, simul ac Juris Regii et Parlamentarii brevis Enarratio: Nec non, Sam. Bocharti Epistola, qua respondetur ad tres quaestiones. I. De Presbyteriatu et Episcopatu. II. De Provocatione a Judiciis Ecclesiasticis. III. De Jure ac Potestate Regum. In quibus de statu Anglicano quam plurima. Recentiorum accessionem faciunt, Sulpitius, cum notis Drusii, ac Hornii, sane aureis: Curtius, cum notis Variorum, opera Nic. Blancardi: Jo. Fred. Gronovii varia, quae separatius in Catalogo adjunxi: Palaephatus de Incredibilibus, cum versione ac notis Cor. Tollii; quem, Vossii quondam amanuensem, pleraque domino suo debere, ajunt. Justi Lipsii ad Theod. Leeuvvium, Supremae Batavorum Curiae Adsessorem, Epistolae nunc primum editae, curante Boxhornio: Marci Antonii Dominici, S. Consist. Consiliarii, et ordinarii Regis Historici, de Treuga et Pace, ejusque origine et usu in bellis privatis Dissertatio, Parisiis, anno superiore, excusa. In raritatibus ponendas quoque censeo Inscriptiones illas tredecim, ad ripam oppidi Domburch (quod in VValachria, Zeelandiae insula, situm est) d. 5. Jan. A. C. 1647. repertas; quas aeri incisas (quoniam in his crebra DEI NEPTUNI,

et DEAE NEHALENNIAE mentio) singulari libello Belgico, ex parte interpretatus fuit Boxhornius, coeruleo hoc usus titulo: Bediedinge van de tot noch toe oubekende Afgodinne, NEHALENNIA, over de dusent ende ettelicke hondert Jaren onder het Sandt begraven. Id est: Significatio incognitae hactenus Deae, NEHALENNIAE, mille et centenis aliquot abhinc annis contectae arenis, atque sepultae. Scripsit et Responsum ad quaestiones nonnullas de eadem Dea sibi propositas: Antvvoord, gegeven op de Vraghen hem voorgestelt over de Bediedinge van de Afgodinne, NEHALENNIA. Hunc ego libellum ex Belgico verti Latine, suasu auctoris; neque me suscepti laboris paenitet, utpote qui mihi quasi magister fuit in idiomate hoc maturius perdiscendo. Idem Boxhornius Chronicon Hollandiae, Zeelandiae, ac VVestfrisiae, a Jo. Veldenario ducentis (et quod excedit) annis abhinc scriptum, lingua quoque patria emisit, et annotationibus illustravit. Verum, ne fasces librorum venalium exponere videar, finem hîc ego faciam.

Dan. Heinsius, et Bernh. Scotanus, et Georgius ille Andreas Richterus plurimum Tibi salutem verbis meis nuntiant: Hic Palatinus (quem nosti) vocum singularium ex N. T. collectarum collegium aliquod Amstelodami nunc meditatur. De caetero magnas, Amplissimo Filio Tuo pro commendatitiis ad Gronovium (cui me solus insinuavit) gratias ago, quas perhibere non queo: Is ipse hactenus in Athenis Batavis me visitavit; et saepicule Musas meas se revisurum, promisit. Veniam his da, oro, ceu sinistram implentibus; quas dextra stipulata, cum discederem, certo pollicitus sum. Bene vale, VIR. EXCELLENTISSIME, cum Tuis omnibus: Saluta veterem et amicum et hospitem meum, Excell. Dn. Jo. Fabricium, generum Tuum clarissimum.

GEORGIUS RICHTER M. Christophoro Arnoldo, S. P. D.

TRimestre est, quod excurrit, cum a Parente Tuo, Viro Reverendo optimoque literae Tuae longe mihi acceptissimae redditae sunt: Ad quas volebam respondere citius, sed brevi post vagae arthritidis, sive panagrae, doloribus vel continuis, vel recidivis impeditus, ita ut hactenus vix semel iterumque domo egressus sim, aere isto Tuo liberare me nondum licuit. Certe beasti me literis Tuis dulcissimis, quibus omnia, quae de Hollandiae, et cumprimis Academiae Lugdunensis statu scire avebam, tam accurate scripsisti: Eaque inter, quo maxime gavisus

sum, quod Heinsius et Scotanus, Heroes Excellentissimi, hodieque valent et vivunt; quos ambos ante annum vita defunctos fama mentiebatur. Ab utroque ego et filius amari porro cupimus, et per occasionem utrique salutem et officia per Te nunciari rogamus. Gronovio, virtute et eruditione ante caeteros quod placemus, magnam felicitatis partem aestimamus; quem de meo filiique amore et honore ergase, quam diu vivemus, certum esse, quaeso, jubeas. Scire velim, quid ingenium ipsius praeclarum, et non nisi ad maxima natum, inter istos foetus, quos merito laudasti eximios, de Papinio Statio, literato orbi promittat, quem manuscriptum ante aliquot annos ipsi misimus. Quod etiam Erasmi, viri absque exemplo summi, opera tam feliciter de novo in lucem prodeunt, est profecto, quod omnibus solidae pietatis atque eruditionis studiosis gratulemur; eo magis, quo acrius hostes veritatis et prudentiae, in Germania praesertim, divinas viri dotes, omni invidia majores, bonis invident; et nec tantus thesaurus pluribus communis fiat, omnem lapidem movent, nullique pecuniae, in coemendis et supprimendis ejus operibus, parcunt. Sed bene est, quod vel paucos Numinis benignitas in bonum publicum excitat et fovet, quo plures in studio pietatis non fictae et doctrinae sanioris habeant, quod feliciter imitentur. Ulli bono sinistram de ERASMO opinionem animo sedere, fieri non potest, qui scripta illius non mutilatim, sed integre, et cum primis Tomum IX. qui totus apologetieus est, legere non detrectaverit. Barlaei Bogermannum [gap: Greek word(s)] sumtu meo vel mittas, vel ipse ad nos rediens afferas, rogo. Ut gratum quoque fuit, quod de Graeco Georgio Andrea Richtero, filii mei amico, scripsisti; ita etiam gratissimum erit, si plura praesertim de collegio ipsius N. T. addideris. Nolim enim posthac scribere ad me desinas, etiamsi vel occupationibus publicis, vel invaletudine districtus, non semper, vel non statim respondere queam. Hugonis Grotu, viri incomparabilis tomos duos Annotationum in N. T. sine dubio, vidisti, quos magna cum admiratione legi. Et quia in praefatione secundi etiam tertius promittitur, et quae ibi in Apocalypsin notavit, num tertius ille editus, vel quid spei de illo sit, quam diligentissime inquiras, meque certiorem reddas, velim. Vides, qua libertate Tecum agam, virtute Tua atque eruditione non vulgari fretus. Sed eadem quoque Tibi erga me uti licebit, neque fidem fallam. Plura forsan alias, quiatempus nunc non sinit. Vale igitur, et a filio meo quam plurimum salve.

Viro Summo, DN. D. GEORGIO RICHTERO Christophorus Arnold S. P. D.

IN coelo sum, MAGNIFICE DOMINE, quod literarum (quae magni cujusdam hominis et persapientis primo statim intuitu videbantur) Tuarum beatitudo in me tantillum benevolentiam suam navare voluit. Mirificam sane voluptatem ex illis cepi, et pergratum hoc fuit, quod ea, quae scire avebas, dante et dictante (si credere fas sit) Fortuna, perscripsi. Ceterum officii mei haud immemor, satis instructus, et ad responsionem intentus eram; sed amicas quasdam a Schotano, quas sponte sua ad Te dare promiserat, diu quidem expectavi, nec dum impetravi ab eo, qui subsarcinato negotiorum pondere semper oneratus ac praegravatus erat. At enim amori Tuo, Mecoenas Optime, lubens ac merito, vel sine illis, jam nunc respondeo; ne inhumanus, et (quod super omnia est) impius fortasse videar. Resalutatione Te impertit magnus ille HEINSIUS, rogans insuper, ut prisco favori Tuo se commendem. Venerandus Sacerdos ille Juris, D. SCHOTANUS, salute accepta redditaque, gavisus, et (quod, Tulliano judicio, haud decet) tantum non laetatus fuit, amicos in Germania superesse adhuc, quibene ipsi cupiant. Ecquid de GRONOVIO Vestro referam? Is ipse (quem velnominasse sufficiat) hac septimana, cum amicissimis literis, Monobiblon Observaetorum e Patribus, et Scriptoribus Ecclesiasticis, Daventriae recens editum, ad me misit; RICHTERORUM mentione non intermissa, quibus Observatorum exemplum se offerre, significavit. De amicitia Vestra (peropportune enim literae undequaque venerant, quod a me in omen magni amoris acceptum est) in responsoriis meis certissimum esse jussi. De Gronovianis (quae quidem in nuperrimis enotavi, sed nescio qua incuria deperierunt) sic iterum habe: In Papinii Statii libros V. Sylvarum Diatriben jam dudum cdidit, et Crucaeo, Parisiensi Philologo, crucem in ea (ac forte per decussationem, ceu loqui amat Vitruvius) saepissime fixit: Neque is eandem divellere in Sylvarum Frondatione, sive Antidiatribe sua supersedit. Tandem Gronovius Elenchum Antidiatribes, cum Cl. Salmasii epistola, Frondatori feliciter opposuit. Nuper etiam Amstelodami, erudita ejusdem cura Agellius longe emendatior, quam ante, prodiit. Jam vero secundae curae in Livio tantopere sub manibus excrescunt, ut quis earum finis futurus sit (ceu ipse fatetur) nondum praevideat. De statu Academiae hujus celeberrimae haec porro accipe: Rector magnificus

ab Illustr. Foederati hujus Belgii Ordinibus constitutus fuit Jac. Golius, Mathes. et Arab. Ling. P. P. praeceptor meus (cui me non pauca debere, libenter praedico) fidelissimus, charissimusque. Valckenborgio, celebri Anatomico Hornius, Belga successit; qui brevi temporis spatio tria insignia specimina, secando homicidam, Leydae securi percussum, et infantem spurium, ob matris fugam, substillo (ut voce Varronis utar) sanguinis, ex umbilico negligenter defluentis, exstinctum; et gravidam matrem (sordidi cujusdam Wallonis conjugem, eo venditam pretio, quo [reading uncertain: print faded] viva iterum ac vivida bene emitur) una cum partu [gap: Greek word(s)] (qui JCtis legitimus, et ex Ambrosii sententia Epist. XXXIX. occulta septenarii virtute praeditus esse perhibetur) praeclare, inquam, ac luculenter edidit. Simon Vinnius, Arnoldi F. Prof. Juris extraordinarius, titulos duos D. de R. J. et V. S. explicare coepit: Orationem vero inauguralem habuit de Romanorum Sapientia, qua usi tum in jure constituendo, tum in eo reddendo interpretandoque. Caeterum ne nova Renati des Cartes philosophemata sic interirent, acutissimus Ejusdem Discipulus, Jo. de Raey, Doctor medicus, publice hîc docere jussus est, inaugurali etiam oratione habita, de Gradibus et Vitiis notitiae vulgaris circa contemplationem Naturae, et officio Philosophi circa eandem. Subtilissimus rei medicae indagator, Lindanus, e Franeckerana huc evocatus, quotidie expectatur. Bisterfeldium, qui Theologorum quadrigam hîc implere debebat, Transsylvaniae Princeps abire haud patietur. Boxhornius tertia pomeridiana Vellejum (sepositis Taciti Historiis) discursibus politicis illustrat. Rivetus, rivi instar, ex oculis viventium, Bredae, effluxit, ipso Epiphaniae festo; cum paullo ante cygnos in hoc imitatus, divinam prorsus de Senectute Bona, ad Guilelmum fratrem, apud Santones Pastorem, epistolam scripsisset.

Nunc publica quoque attingam: Foederatum hoc Belgium Principi suo satis amplum funus ac splendidum mature faciendum curavit a. d. VIII. m. Mart. ut sumtus aulici contractiores fierent. Exsequias funeris prosequi unus et item alter recusarunt, ob inversum istud Comici: Ibo prae, sequere! Legatus Hispanicus (cum ea de re verbis disceptasset) Bruxellas tandem se contulit, aliquid regii muneris ibi expediturus: Gallicus altero die superveniens, solus Legatorum funus ire dubitavit. Praeter Foederatus itaque Status neminem videre licuit, nisi Regis Angliae filium, Lusitaniae Principem, et (sibene memini) Electoris Brandenburgici Legatum, insignem certe virum. Defunctum pro rostris Academicis laudavit Boxhor nius, oratione satis politica; rebusque Hollandicis, Hispanicis, Indicis, aliis refertissima, quas typi (credo) referre haud sustinebunt. At singulari arte dicendi usus, morbum reticuit. Equi Principis, hinc inde in portis urbium, venales leguntur. Illud prae caeteris memoria dignum est, cum justa

essent solvenda funeri, vi subita aquarum, aggeres Amstelodamensium (quibus singulari artficio occlusis, undisque turgescentibus hostes solent eludere) tribus in locis disruptos divulsosque fuisse. Tanta exinde torrentis copia fuit, in ipsa urbe, ut in porticus mercatorum ascenderet; utque extra urbem amoenissima Tempe, 't Timmer-meer, molis aquariis ante decennium evacuefacta, funditus convelleret; ac profunda submersione aedificia pulcherrima penitus disperderet. Ex abundanti nunc adjicio, literas Principis, in quibus caussas obsidionis Amstelodamensis Ordinibus Potentissimis olim exposuerat, nec solutas, nec recitatas fuisse; sed e vestigio auctori earundem remissas, ne scilicet responsoriis conamen istud probare, vel improbare tenerentur. Superiore septimana Legatus ordinarius simul ac extraordinarius (cum Lusitanus eo ipso momento discederet) ex nova rep. Angliae Hagam Comitis commearunt: Ille Anglicano sermone usus in augusto consessu, responsum Belgicum tulit. Belgae enim integram vernaculae suae majestatem, more veterum Romanorum, servare amant. Longe aliter Legatus Lusitaniae, qui ibidem dixit Latine, et quidem (ceu ferunt) tersissime: Sed nescio quî factum sit, ut illico exesse juberetur ab illis, penes quos facultas erat bellum indicendi gravissimum. Vetus hic mos est Germanorum (nec non Belgarum hodie) de quibus ita Tacitus: Erumpentibus paulatim indiciis, quae Germani, laeta bello gens, non diu occultaverant. Lib. IV. Hist. Sic plerique Belgarum exteras libenter petunt nationes, si civitas (ait idem in de Mor. Germ.) in qua orti sunt, longa pace et otio torpeat: Quia ingrata genti (Batavae) quies, et facilius inter ancipitia clarescunt; magnumque comitatum non nisi vi belloque tuentur. Exteras, inquam, nationes dum invadunt, saepius prodesse patriae suae, quam obesse solent. Tantum profecto abest, ut, etiamsi adhuc Fabius aliquis in sinu bellum pacemque portaret, pacem eligerent; ut potius succlamarent cum Poenis: Bellum; dummodo non civile fuerit, quod maxime reformidant. Angliae Legatus extraordinarius mox ad suos revertetur, ut nunciet Parlamento, quam acceptus hîc sit Ordinarius qui ultra centum itineris sui comites secum adduxit: Metus enim non falsus subest, ne Dux Eboracensis, Regis occisi filius (qui, suasu amicorum, Bredam cum suis abiit, graviore animi impetu, dolori et iracundiae parens) ne parricidium ulcisci studeat: Cumprimis ob extraordinarii istius praesentiam, qui et regiae caedis judex exstitit. Hinc omnes famuli ejus, et cursores, gladios bene longos, non lateri accinctos, sed erectos in dextra gerunt; brevioribus sclopetis haud destituti.

De rebus, eruditionem spectantibus, haec accipe: Jo. Miltonus, Anglus, Defensionem (ceu vocant) pro populo Anglicano, contra Salmasii Defensionem Regiam, suo nomine divulgavit: Elzevirii Tractatum Pacis inter Hispaniam et

unitum Belgium Monasterii, ut et Germanicae Osnabrugis initae emiserunt: Nico. Peirescii Vita, per Petrum Gassendum descripta, juxta exemplum Parisiense recuditur. H. Grotii Tomus tertius Annot. in N. T. una cum libris de Ver. Rel. Christ. Parisiis editus prostat: Ut et Hujusdem postumus. De imperio magistratus politici circa sacra, cum scholiis Dav. Blondelli, ac judiciis variorum Theologorum. Jac. a Comite, Batavus, succinctum, Juris municipalis commentarium ad L. non dubito, D. de Capt. et Postlim. Revers. concinnavit, in quo mores et instituta Foederati Belgii (si quidem ritulo sides) vicinarumque regionum passim illustrantur. Praelo nunc subjecit Dav. Blondellus (cujus familiaritas et amor in literis valde me delectat) volumen primum Eversionis Vindiciarum Hispanicarum; quas adversus Regis mei (ait) gentem et dignitatem per orbem Christianum disseminavit (sit venia verbo, Vir Prudentissime!) ardelionum nequissimus; quem pro suo merito excepturus sum. Pro gradu Doctoratus disputabit Adolphus Thomasius, Indo-Batavus, quem mireris, de testamentis privilegiatis. Modestiae singularis, sed (ob aeris nostri crassitiem) tenuissimae valetudinis Indus is est; quare in patriam suam, hoc est, Bataviam Indorum, ocyus redire festinat. De Barlaei Bogermanne (qui quidem rarior est) videbo; si occasio erit, ac tempus. De Graecis Richteri studiis, propter abitum ejus, plura scribere non habeo; meis interea Musis canens, inque Gallica simul, ac Anglicana lingua operae plurimum consumens. Inter haec Deum pro incolumitate Tua, Mecoenas Maxime, non rogo solum, verum etiam obsecro, ut plane valeas.

Viro Magnifico. DN. D. GEORGIO RICHTERO Christophorus Arnold S. P. D.

PRidem est, VIR EXCELLENTISSIME, quod Te literis non compello; partim quia majoribus semper adstrictus, nova Tibi ipse negotia importas, liberaliter dextreque in Rep. obeundo officia: Partim quia longulum iter emensus, visendi ferme caussa usque adhuc in commeatibus fui. Brabantiam mense Junio peragrans, Altdorffinae natalem in Lovaniensi Academia celebravi; cum die festo Petri et Pauli ligneum, velut in sella curuli, Petrum suspiriosi aliquot vitiorum ministri circumgestarent. Bruxellis ego deveni, aut potius commode incidi in Laurentium Chiffletium, S. J. vol Laelio comiorem; qui me

grata salutatione Praeposito Societatis Mechlinensi commendavit. Hic inter caetera memoratu digna, in horto, ad canalem, sive fossam aquariam, Jo. Friderici Electoris, a Carolo V. capti, carcerem ostendit. In Bibliotheca Societatis Orationes Tuas, non sine laudatione, commonstravit; de auctore earundem doctissimo diligenter anquirens. Itinere hoc per Brabantiam, et limites aliquot Flandriae (nam ob subitas Gallorum excursiones pedem ulterius proferenti esse haud licuit) via satis aestuosa citius confecto, Roterodamum repetii; ibique navem praetoriam a. d. VI. m. Jul. conscendi, qua in Angliam a. d. X. velis secundis advectus sum. Londini aliquandiu commoratus, in Oxoniensem primo Academiam, dein Cantabrigiensem me contuli, novis Clarissimorum virorum amicitiis ubique coram, vel in literis usus. Londini magno Seldeno familiariter utor, qui me in Bibliothecam suam instructissimam libenter admittens, nonnunquam in hortos, ad Tamesin sitos, deducit; ubi rariores et Graecorum et Romanorum inscriptiones, lapides, marmora: Quae legisse, est Graeciam simul ac Italiam in Magna perlustrasse Britannia. E Bibliotheca Cottoniana, cui is praeest, insignia Anglosaxonum MSSta aliquoties communicavit; et tabellas commendatitias ad Bibliothecarium Oxoniensem, Jo. Rous, virum certe humanissimum, ultro mihi obtulit. Praeterea in Jac. Usserii, Archiepiscopi Armachani, totiut Hiberniae Primatis, familiaritatem penitus intravi; cujus singularem humanitatem, an divinam potius memoriam mirari aeque ac venerari debeam, incertus sum: Nam e Graecis Latinisque Historicis (dum de antiquitate sermo sit) integras saepe paginas incunctanter recitat. Jo. Duraeus prope Westmonasterium [gap: Greek word(s)] meus factus est, Vir ex ipsa, ceu nosti, comitate natus, et nunc designatus Bibliothecae quondam Regiae, in aula Jacobi, Custos; inibi enim sacellum est, pro Sponsa (ceu narrant) Hispanica olim exstructum, in quo nova librorum pegmata jam construuntur. Regios inspiciendi Codices spes quidem affulgebat; sed Duraeus sine designatione libros, quos acervatim ei obtrudere quidam conantur, accipere serio recusavit: Ferunt enim, praeclarissima Bibliothecae illius MSSta Legato Batavo, statim post mortem Regis, dono oblata, et negligentius habita fuisse. Caeterum Vir ille, cui profecto pectus sapit, singulis ferme diebus cum Parlamentariis convivit; mihique sermonis communicatio de novae Reip. statu cum illo solet esse creberrima. Hujusdem strenuus Defensor, Miltonus, libenter se in sermonem dat, pura ejus elocutio est, et seriptio tersissima. De antiquis Anglorum Theologis, horumque in S. Scripturae libros commentariis (ipsam eruditionem testor) sane doctissimis, durius saltem, si non iniquius judicare judicium, omnino is mihi videbatur. Jo. Greaves, Astronomiae Professor, Arabicae Persicaeque linguarum peritissimus, in Oxoniensi, me

quoque diligit, et curat. Fr. Junius, Gerh. Jo. Vossii assinis, Vir literatissimus, Anglosaxonicae linguae elementa, ut et Lexicon Anglosaxonicum editioni parans, mecum omnia communicavit benignissime, item novorum ac renovalorum Operum Gerh. Jo. Vossii (quae ille, una cum filio Isaaco, sedulo curabit) syllabum exhibuit; quem his inserere, non piget: Origines, novem voll: De Vitiis Sermonis libb. X. De Arte Grammatica: De Poetis Graecis et Latinis: De Philosophia: De Philosophorune Sectis: De Manichaeis et Stotcis: De cognitione sui: Ars historica: Isagoge in Chronologiam sacram: Theses Theologicae: Progymnasmata: Harrionia Evangelica de passione et morte Christi: Diatriba De Resurrectione et Ascensu Christi in coelos: De Miraculis Christi: In Epistolam Plinii de Christianis, et Edicta Caesarum adversus Christianos, Commentarius: De S. Scripturae, ac veterum Theologorum lectione, ad pacem Ecclesiae componendam, Disseriatio: Dissertatio epistolica de jure Magistratus in Ecclesiasticis: De Gradibus ministrorum Ecclesiae, et de Episcopis: De Primatu Petri, et sedis Rom: De Idololatria, ac praecipue Pontificia: De Theologia Genrili, quam nondum integram habemus. [gap: Greek word(s)] , sive conspectus universi operis de Theologia Gentili, et Physiologia Christiana, hic ipse est:

Praeterea D. Guil. Perty, artis Medicae Londini, in Collegio Greshamaeo Prof. de admirandis Naturae, et instrumentis mechanicis, aliquot [gap: Greek word(s)] , cum quadam illecebra et voluptate utiles, mecum habuit. Nobilissimus Dn.

Foxius, olim Comitis ab Arundell, ad Invictissimum Imperatorem nostrum Legati, in itinere comes, velut admissionalis, hortos Arundellianos ita mihi aperuit; ut omni tempore statuas, imagines, marmora, inscriptiones, urnas, et vasa varia perlustranti pateant. Mericus Casaubonus, in rure amoeno et suburbano degens, per literas mecum sermones miscet. Caeterum dedi me sic in consuetudinem Hermanni Mylii, Illustr. Comitis ab Oldenburg, ad Anglicanam Rempub. nuper Legati, ut saepe una vivam, quoniam prope a meis aedibus est. Apud illum coitio hominum clarissimorum, velut Gallici illius Concionatoris celeberrimi, Jean D' Espagne, Duraei, Secretarii Hollandiae, aliorum. In Academia Cantabrigiensi, Vir peramans mei, Abrah. VVhelocus, Arab. atque Anglosaxonicae Lingg. Prof. et Bibliothecarius publicus, Codices MSS. cumprimis Graecos, ut et Regum Chartas, ad Academiam matrem scriptas, perlibenter mihi impertit, ex eadem Bibliotheca publica, aliquot Episcoporum Bibliothecis mirifice hactenus aucta. Hujusdem commendatione gratiam adeptus sum inspiciendi illustres in Domo Petri, Collegio Reginae (Queens-colledge) et Collegio Johannitico Bibliothecas, thesauris MSStorum refertissimas. Obstupui in Johannitica, cum mihi magnam sacrorum librorum Graecobarbarorum copiam ostenderent, a benefactore quodam Anonymo, suasione Richardi Sybbes, S. Theologiae Professoris, et hujus Collegii quondam Socii senioris, A. D. 1628. dono oblatorum. Hîc etiam libros Chinenses videre licet, imaginibus, historicisque lineamentis pulchre distinctos: Item Maimonidis Sophne Torah, voll. quatuor, Venetiis, in charta caerulea, impressos; ubi plurimas conspexi [gap: Greek word(s)] , nefaria Recutitorum manu leviter deletas. In Bibliotheca publica ipsius Academiae, velut inter ignes Luna minores, Lexicon emicat Syro-Arabicum MS. Bar Bahlull: Omnia in hoc opere Syriaco charactere descripta sunt; nisi quod minoribus Arabica, majoribus, vero Syriaca. Celebris ille apud Anglos Philologus sacer, Bodvvellus, eidem Bibliothecae Lexici Arabici volumina septem, conscripta manu sua, una cumtypographia Arabica, legavit.

De utriusque Academiae statu haec accipe: Multi studiosorum milites jam evocantur; cumprimis autem in Oxoniensi, et quidem in Collegio Christi e sexaginta studiosis tantum undecim nuper relictisunt, qui nomen militiae dare recusarunt. In hujusdem Collegii sacello fenestrae diversicoloribus distinctae picturis, ob ingens nempe scandalum, ab istis removebantur, qui libertatem conscientiarum anxie defendunt. Tectum plumbeum de Aede Christi, ibidem A. C. 1641. exstructa, miles dejecit; quod glandibus fundendis aptum esset: Nam Ulpianus vester (ignosce quaeso loquacitati, Vir Prudentissime!) publicum jus etiam in sacris ait consistere. Quare et populus ipse mutata voluntate potest

ex sacro profanum facere; quod non obscure indicant JCti, Paulus et Venulejus. Et temporum necessitate (inquit Hugo ille Delphicus) videmus res sacras ab his, qui sacraverant, in belli usus conversas; ut a Periole sub pollicitatione restituendi tantundem, a Magene in Hispania, a Romanis bello Mithridatico, a Sulla, Pompejo, Caesare; quidni igitur et a Cromvvello in Anglia? Caussa hujus rei est (quam idem Hugo lib. III. de J. B. et P. cap. 5. §. 2. indicat) quod, quaesacra dicuntur, revera non eripiuntur humanis usibus, sed publica sunt; sacra autem nominantur a sine, cui destinata sunt. Sedquid in epistola disputatione opus est? Socii Collegiorum ex antiquissima ac Regia, quae Cantabrigiae est, Academia, catervatim in Oxoniensem transcurrunt; cujus Cancellarium Cromwellum esse scias. Doctiores e Collegiis interdum suis proscribi, vulgo quidem queruntur, sed et duriuscule, ni fallor, de hac Angliae metamorphosi loquuntur. Non ita pridem (Cantabrigiae Socius Collegii Immanuelis, Guil. de Sancta Arte (alias, Sanctcraft) ab actu ac beneficio remotus fuit; quod sermonem ad Clerum habens de [gap: Greek word(s)] , aculeatis dictis usus esset. Manuscriptum non sine magno labore nactus, haec inter alia, statim in prooemio, observavi: Probe hoc intellexit (scilicet, religionis incolumitatem sine studiorum auxilio nunquam durare posse) qui nihil omisit, quo rei Christianae jugulum peteret, magnus ille Gehennae institor, ingeniose nequam Apostata, Julianus; qui post excussa omnium inferorum scrinia, post solicitata in consilium ipsa Satanae profunda, hanc tandem institit, perdendo ex hoc orbe Christianismo, viam maxime compendiariam; interdixit literarum studia. (Theod. lib. III. c. 7.) Ingemuerunt ad hunc ictum priscae Ecclesiae proceres, et Diocletianum crudelem cum sanguinario Caligula certatim refodiebant. Priores persecutiones fortiter, ut potuerint, tulissent; mortem sub omni forma spreverant, catenas et carceres, cruces et patibula, flammas et vivicomburia ex alto deriserant; et obseratas scholarum januas, disciplinarum portis obductum pessislum, linguarum et artium studiis praeclusos aditus videre. Enimvero ex illis decem primitivae Ecclesiae malis hoc nimio pessimum, et ex omnibus procellis fluctus vere decumanus. Faxit clementissimus Deus, in cujus tutela est utraque Academia servanda (vovemus) ad instar pupillae oculi; ut nemo unquam inter nos resurgat Julianus viribus, Academiarum simul et religionum hostis juratissimus. Sunt certe quam plurimi et lippientes oculi, qui limis nos intuentur Academicos; et libentissime lumina Israelis vellent exstingui, vespertiliones et noctuae, obscoenae et inauspicatae volucres, tenebrarum amasiae, Soli ipsi maledicentes, et rebelles luci. Greenwodus quidam et Barrous, schismatis quondam doctores et primipili, regnante B. M. Elizabetha, etiam illum Reginam clam sollicitabant, ut utnumque Angliae oculum effoderet, utramque aboleret Acadcmiam. Liberavit nos tum

temporis bonus Deus a timore (Ps. 91, 5.) nocturno; at vae nobis hodie a sagitta volante in die. Fuerunt veteres illi literarum hostes timidi et meticulosi, instar negotii ambulantis in tenebris: At volitant hodie in clara luce, instar daemonis meridiani; gliscunt audacia, et aperta fronte non verentur profiteri, se esse infensos Academiis, invidi Philistaei; qui, quos foderunt paetres nostri p. m. puteos aquae vivae, studiose obruunt, et humo opplent; et per subterraeneos meatus, derivatis alto fluminibus, proprios hinc agellos clam foecundant, et reddunt irrigatiores. Oh, quam misere capiunt nos illt miseros, et proinde clamant ex alto cum illo Calebo, Jos. 15, 16: Quicunque percusserit Kiriath Sepher, urbem librorum et literarum, huic dabo Achsa filiam meam uxorem! Ecce autem ut delabitur ex asino suo procax et avaera femina, et dedisti, inquit, mihi terram siccam; da etiam irrjguam, et Australem, v. 19. Nimirum sanguisugae huic datae sunt filiae, OFFER et ADVEHE. Prov. 30, 15. Nec satis huic unquam gurgiti fiet, donec utrique fonti apros immiserit, utrumque penitus depleverit. Sed nolo esse unguis in ulcere. Hoc tantum dicam: Vulner apiam matrem, membranam capitis sic dictam, perit cerebrum, homo moritur extemplo. Laede almam matrem, et doctrina omnis it pessum, et cum doctrina omnis una sacerdotii dignitas, omnis pietatis cura. Hactenus Guil. de Sancta Arte.

Lectiones aeque ac disputationes publicas inter hos armorum strepitus per triennium jam conticuisse, perhibent. In privatis vero Collegiorum Oxoniensium disputatiunculis tantam Aristotelis auctoritatem esse ajunt, ut si quis opponendo eam infringere, aut vilipendere sustineat, solidos quinque Anglicanos (hoc est, Philippicum unum) solvere omnino teneatur. Profecto si tantum S. Scriptura, quantam Aristoteles, in Anglia gravitatem haberet, non tot schismaticorum maledictis figeretur.

De rebus Ecclesiasticis quid scribam? Dominantur nunc in Ecclesia Independentes, qui plerunque coram magistratu ac primoribus concionantur. Hi quidem in supremo Pauli templo, Presbyteriani autem in subterraneo, conciones suas habent. Venalis illorum eloquentia omne exercet forum, ubi sermones (the Speeches) ad recens istoc negotium accommodatae, insanum magno clamore venduntur. Ex utraque Academia, variisque regni provinciis concurrunt Theologi, coram Parlamento, non sine hujus indulgentia, declamaturi: Sic enim parochiarum, munerumque Ecclesiasticorum numerum augent, ut diversis in locis totsimul spartas obtineant, quot ad hexametrum, vel etiam integrum distichon, voces requiruntur. Haec nempe officia accepisse fertur Dn. VVhite, juxta hunc versiculum:

VVestminster, Martins, Assembly, Trinity, Tichmarsh,
Michael, Procan, sede vacante Mary.

Rariores hosce in Cantabrigiensi versiculos ea Tecum benevolentia communico, qua nuper istos a fidissimo accepi. In custodia nunc XL. Sacerdotes habentur; atque in vinculis servantur conjurationis, ceu vocant, duo vel tres auctores ad judicii diem: D. Draco, M. Christophorus Love, et vir quidam nobilis, lohn Gibbons, in quos supplicia propediem constituentur. Dux Independentium, Hugo Petrus, aliique homines (ceu quidem videntur) sacri, centuriones et primipili fiunt, et antesignani; qui ordines Londini, et alibi, ducunt. Hugo iste cohortem in Hibernia habet, cujus fortitudinem ipse imperator Cromwellus in tantum praedicat, ut vel solum hunc concionatorem militibus centum potiorem ducat: Hunc enim semper in aggere occupando primum reliqui e vestigio insequuntur; ita ut jam aliquot in Hibernia urbes hac ipsa alacritate ceperit. Enthusiastae ac Fanatici, die Dominica, finitis (ut ajunt) concionibus, quarta vespertina, privatae pietatis exercitia instituunt: Opifices quatuor in via latebrosa (quam angiportum S. Laurentii, S. Laurentzlane, nominant, alias nunc vulgo, viam haereticorum) prope Tamesin ex ordine concionantes hac septimana audivi; qui sese [gap: Greek word(s)] Christianos appellant. In urbis vico, Clarkenvvell-greene dicto, vinculis mandati sunt the Ranters, quos proprie schismaticos, vel religionis ruptores interpretor: Hi ipsi hominem non hominem, sed a fellovv creature hoc est, creaturam sociam, einen Creatur-gesellen, indigitant. Ibi et blasphemus iste, cujus uxor gravida Messiam sit paritura; huic simul annexa est virgo quaedam, futurum ex illa foetum, ceu salutis nostrae auctorem, cunctis eo venientibus mirum in modum commendans. Oberrat etiam una ex custodiarum agmine femella, quae se Judaeum, nec Judaeam esse, contendit: In nervo et fatuus iste jacet, qui tam excors tamque demens est, ut se Josuam esse credat: Ibidem Chiliasta quispiam regnum cum Messia expectat.

De novae hujus Reipub. statu, dubiis hisce formidolosisque temporibus, periculose scribitur; quare Pythagoricum me esse autumes, velim, qui in quinquennali sua [gap: Greek word(s)] jam est. Singularem Parlamenti modestiam, quâ vaegrandes exterorum titulos in publicis literis fastidiunt, multi sane collaudant; hoc solo enim contenti lemmate, Au Parlement de l' Angleterre, si alio modo inscriptam exhibuerit Epistolam Legatus, eam non solvunt; sed auctori remittere jubent. Acta Parlamenti, impressa jam, in magnum excrevere volumen; ex quibus ego Theologica quaedam selegi, De Abolitione Decanorum, Capitulorum, Canonum, Praebendarum, aliorumque Officiorum ac Titulorum, ad Cathedralem

vel Collegiatam Ecclesiam, aut Capellam, in Anglia fimul ac VVallia pertinentium: De sustentatione Ministrorum concionantium, aliisque piis usibus; cum Additionali: De meliore Propagatione ac Praedicatione Evangelii in VVallia: De Promotione ac Propagatione Evangelii Jesu Christi in Nova Anglia: De Relevatione religiosorum et pacificorum hominum, ob rigorem pristinum, in materia Religionis: De Suppressione detestabilium PECCATORUM, Incestus, Adulterii, et Fornicationis: De Suppressione impiae jurandi et Imprecandi consuetudinis: De Obser vatione diei Dominicae, aliarumque tum Poenitentiae tum Gratiarum actionis publicae; una cum collectione priorum Legum, Statutorum, Ordinationumque: Contra atheisticas, blasphemas, et execrabiles Opiniones quasdana, Deo de honore derogantes, humanamque societatem destruentes: De mutilatis Militibus, ac Viduis, curandis in Scotia pariter ac Hibernia: De puniendis Criminibus, in mari, vel trans mare commissis. Addo et illud, in omnibus fere oppidis, aulis, collegiis, Academiis, templis, curiis, pontibus, jussu Superiorum, statuas Regum, imagines, inscriptiones ac titulos, destrui; atque ibi locorum Crucem Angliae, Lyramque Hiberniae, id est, hujus Parlamenti insignia affigi. Idsolum miror, in via publica, prope Stronbridge, summoaedium parietati hanc Epigraphen, Regum temporibus inscriptam, haud deleri:

REX MAJESTATE, GREX LIBERTATE, LEX VERITATE GAUDET SUA, VERAX MERLINUS ANGLUS EXOPTANS DIXIT.

Inter nova templi Westmonasteriensis monumenta, penes Isaaci Casauboni, et Richardi Coxe, epitaphia, sepulchralis quoque inscriptio Thomae May conspicitur; qui Supplementum Lucani libris VII. nec non Historiae Parlamenti Angliae Breviarium, tribus partibus explicitum, nobis dedit. Illam igitur, ceu aliquid novi, hîc quoque appingam:

Universa fere Nobilitas ruri vitam agit, ut data quasi opera ignorando ea, quae indies hîc geruntur, suspicionem et culpam a se segreget. Magnus ille Seldenus alterum e Parlamento extulit pedem, altero jam dudum elapsus, si non expulsus: Interea tamen recentia Acta parietibus ac valvis suis affigi sedulo curat. Idem et album meum hoc exornavit charisterio:

Lupus in fabula:
--- fruere, quae laudas, canis:
Regnare nolo, liber ut non sim mihi.

Nunquam ex animo meo discedet voti illius memoria, quod Socius in Aede Christi, Oxoniae, pro Anglia sua fecerat: Deus, ait, restituat nos sanae menti! Venit novissime rei monetariae magister e Galliis, qui argentum Anglicanum in orbe

signare instituit; quoniam numisma illud publice signatum multi hactenus violarunt descalpendo, rodendo, vel in orbem attondendo; quod est radere, L. 8. D. defalsis, aut, mensuram circuli exterioris in solido incidere, et arrodere, C. Theod. lib. IX. tit. 22. Qui id agunt, [gap: Greek word(s)] in Basilicis vocantur; ac tale numisma clipped money, sive cut money ab Anglis dicitur. De horum moneta, a variis vindicanda fraudibus, elegantem hoc anno libellum Violetius, JC. Anglicanus, patrio emisit sermone: The Commons of Engeland etc.

Postremo auctarium librorum (imperio morem gerens) nunc adjiciam. Rariores hi sunt, quos Jo. Seldenus, [gap: Greek word(s)] , scripsit, vel saltem edidit Latine: Eadmari, Monachi Cantuariensis, Historiae Novorum, sive sui Seculi libri VI. ex Bibliotheca Cottoniana, cum Notis et Spicilegio: Analecta Anglo Britannica: Janus Anglorum, in quo jus Anglo. Britanniae: De Successionibus in bona defunctorum, et in Pontificatum: De jure Naturali et Gentium, juxta disciplinam Ebraeorum, libri VII: Horum postea quasi supplementum evulgavit Uxorem Ebraicam, seu de Nuptiis et Divortiis, ex jure Civili, id est, Divino et Talmudico, veterum Ebraeorum libros III: FLETA, seu Commentarius Juris Anglicani, sic nuncupatus sub Edvvardo Rege I. seu circa annos abhinc CCCXL. ab Anonymo conscriptus: Accedit Tractatulus vetus de Agendi Excipiendique Formulis Gallicanus, FET ASSAVOIR dictus: Subjungitur etiam Seldeni ad Fletam Dissertatio Historica: Eutychii Aegyptii, Patriarchae Alexandrini, Ecclesiae suae Origines, ex Arabico, cum Versione et Commentario: De Anno Civili, et Calendario veteris Ecclesiae, seu Reipub Judaicae: De Synedriis et Praefecturis Juridicis veterum Ebraeorum. Anglicano autem idiomate libros exhibuit sequentes: Titles of Honor, i. De Titulis Honorum: The Historie of Tithes, i. Historiam Decimarum, cujus partem primam Rich. Mountagu singulari hoc impugnavit libro: Diatribae, upon the first part of the late History of Tithes; et, expresso Seldeni nomine, Steph. Netles, SS. Theol. Baccalaurius: An Ansv ver to the Jevvish part of M. Seldens History of Tithes, i. Responsum ad sententiam Judaicam Dn. Seldeni. in Historia Decimarum. Sunt et alii Ejusdem de Duello, de Praediis Nobilium, Anglice conscripti; nec non vetus liber Juridicus, Forescu, cum notis Illius: quos non possideo. Jo. Milton, celebris ille Populi Anglicani defensor, olim et Areopagitica consignavit: A Speech for the liberty of unlicenc'd printing, to the Parlament of Engeland, i. Sermonem pro libertate sine licentia imprimendi libros, ad Parlamentum Angliae; contra hujus constitutionem, qua non nisi cum licentia approbatos imprimere permissum erat. Percuriosus Scriptor iste jam pridem hodiernam libertatem, hoc est, A. C. 1644. in Areopagiticis suis cogitasse, mihi videtur.

Denique eum et Theologica voluptate grata Te afficiant, Vir Consummatissime, nonnulla Henr. Spelmanni, Equitis Aurati, recensebo: Concilia Pambritannica, Pananglica, Scotica, Hibernica, Cambrica, Mannica, Provincilia, et Dioecesana, tribus distincta tomis; quorum primus tantum editus est, ea continens, quae a primis Christi seculis, usque ad introitum Normannorum (id est An. Dom. 1066.) habita sunt, et celebrata: De Sepultura, item, de non temerandis Ecclesiis, Anglice: Glossarium, continens Latino barbara, Peregrina, Obsoleta, et novatae significationis vocabula; quae post labefactatas a Gothis Vandalisque res Europaeas, in Ecclesiasticis maxime, profanisque Scriptoribus occurrunt: Dolendum sane, dimidiam illius partem tantum exstare. Jac. Usserii, Archiepiscopi Armachani, haec sunt: Gravissimae Quaestionis, de Christianarum Ecclesiarum, in Occidentispraesertim partibus, ab Apostolicistemporibus ad nostram usque aetatem continua successione et statu, Historica Explicatio; cujus continuationem seriemque coram pollicebatur: Britannicarum Ecclesiarum Antiquitates, quibus inserta est pestiferae adversus Dei gratiam a Pelagio Britanno in Ecclesiam inductae Haereseos Historia. Ut et Gotteschalci, et Praedestinatianae controversiae, ab eo motae, Historia; una cum duplici ejusdem Confessione: Veterum Epistolarum Hibernicarum Sylloge; quae duo scripta 'Dublini excusa sunt: De Romanae Ecclesiae Symbolo Apostolico vetere, aliisque Fidei formulis, tum ab Occidentalibus tum ab Orientalibus, in prima Catechesi et Baptismo proponi solitis; quibus Athanasii Symbolum, a Graecis interpolatum, aliaque accesserunt: Polycarpi et Ignatii Epistolae, cum vulgata, et antiqua, ex duobus MSStis versione; quibus praefixa est, non de Ignatii solum et Polycarpi scriptis, sed etiam de Apostolicis Constitutionibus et Canonibus, Clementi Romano tributis, Dissertatio: Appendix Ignatiana, in qua continentur Ignatii Epistolae genuinae ex Graeco Mediceo exemplari: Ignatii Martyrium a Philone, Agathopode, et aliis, qui passioni illius interfuerant, descriptum; Tiberiani, Plinii, et Trajani, de constantia Martyrum illius temporis, Epistolae; Smyrnensis Ecclesiae, de Polycarpi Martyrio, Epistola; in Ignatii et Polycarpi Acta, atque in Epistolas etiam Ignatio perperam adscriptas, Annotationes: Annales Vet. Test. a prima mundi origine de ducti, una cum rerum Asiaticarum et Aegyptiacarum Chronico: Illius quoque est Dissertatio de Macedonum et Asianorum Anno Solari, cum Graecorum Astronomorum Parapegmate, ad Macedonici et Juliani Anni rationes accommodato. Stylo autem Anglicano exaravit sequentia: An Ansvver to a Challenge, made by a Jesuite in Ireland, i. Responsum ad Provocationem, a Jesuita quodam factam in Hibernia; ibi ex antiquitate potissimum de Traditionibus, Praesentia reali, Confessione, Potestate clavium, Purgatorio, Presibus pro defunctis, Limbo Patrum, Invocatione Sanctorum, Imaginum cultu, Libero

Arbitrie, et Meritis operum, copiose cum isto, ac scite disputavit: A Discourse of the Religion, anciently professed by the Irish and Brittish, i. Discursus de Religione, quam Hiberni ac Brittones antiquitus profitebantur. Adjiciam sacris a Geographicall and Historicall Disquisition, touching the Asia, properly so called, i. Geographicam atque Historicam Disquisitionem, ad Asiam proprie sic dictam attinentem; in qua etiam de Lydiana Asia (haec vero est Asia illa, cujus in N. T. saepissime mentio fit) Proconsulari Asia, et Asiana Diacoesi agitur. Erat olim in Oxoniensi homo doctissimus, et sacrae antiquitatis peritissimus, Jerem. Stephanus, SS. Theol. Baccal. qui singulari cura Gregorii Magni lib. de Cura Pastorali, foras dedit, emendatum ex vett. MSStis, cum Romana editione collatis, ab eximiis aliquot Academiae Oxon. Theologis: Caec. Cypriani lib. de Unitate Ecclesiae, cum vett. MSStis diligenter ab iisdem Theologis collatum, una cum annotationibus hujusdem Stephani: Nec non Cypriani lib. de Bono Patientiae, ex MSS. Oxon. cum Spicilegio notarum. Vix hodie habetur Mer. Casauboni Is. F. Pietas, contra maledicos patrii nominis, et religionis hostes. Gallus quidam Theologus, de Disciplina Ecclesiastica, brevem et modestam Dissertationem, ad Ecclesiam Scoticam, composuit: Jo. Nortonus, Ecclesiae Ipsuicensis in Nova Anglia Minister, Responsionem dedit ad Quaestionum Syllogen Guil. Apollonii, de controversiis, circa politiam Ecclesiasticam, in Anglia agitatis. Episcopatus Jura Dissertationibus quatuor Henr. Hammond, SS. Theol. P. P. contra sententiam Dav. Blondelli, Salmasii, aliorumque defendit; his et Dissertationem praemisit de Antichristo, de Mysterio Iniquitatis, de Dietrophe, et de Gnosticis, sub Apostolorum aevo se prodentibus. Exiit nunc Epistola ad Lambertum Osbalstonum, cui Apologia inest pro D. Jo. VVilliams, Archiepiscopo Eboracensi: Habemus etiam Articulorum Lambethanorum, a D. Whitakero, de Praedeftinatione, et annexis capitibus, Lambethae exhibitorum Historiam; prout ab Episcopis Theologisque concepti, et admissi fuere: Quibus annexum est Lanceloti Andrev ves, Wintoniensis Episcopi, de illis Judicium; accessit et Censura Censurae D. Barreti de Certitudine Salutis, ac sententia D. Overal, SS. Theol. olim Prof. Cantabr. de Praedestinatione. Concordiam et Pacem Ecclesiasticam, quibus haec rationibus olimin Ecclesia propagata; qualis, et quibus rationibus nunc propaganda, ex Anglis ostenderunt Thomas Hayne (qui et de Linguarum cognitione disseruit) in Tractatu suo, Pax in Terris: Huic libellus Josephi Halli simillimus est, Pax Terris. Ad fraternam communionem, inter Evangelicas Ecclesias restaurandam, Jo. Davenantius, Episcopus Sarisburiensis, duplici Commentatione adhortatus est. Junctim, de hac Pace, Sententiae quatuor prodierunt trium Episcoporum, Dunelmensis, Jo. Sarisburiensis, et Joh. Exonensis, hoc est, Mortoni, Davenantii,

et Hallii; sententia ultima ab eximiis quibusdam Ecclesiae in Gallia Theologis ac Pastoribus conscripta fuit: Quae omnes D. Jo. Duraeo, in hoc opere jam per aliquot annos desudanti, tradebantur. Idem Duraeus (qui familiariter Tibi notus est) Pacificatorem, ceu vocat (a Peace-maker) de reformandis hac tempestate Professoribus ac Ministris in Anglia, componendisque Ecclesiarum discordiis: Discursum (a Seasonable Discourse) de fundamento ac methodo resormandae Religionis simul ac Eruditionis, beneficio linguarum Orientalium, mysteriorum Judaicorum, et universae sapientiae; Denique Scholam Reformatam, talemque Bibliothecarium (the Reformed School, and the Reformed Librariekeeper) hoc anno divulgavit. Hîc in sacello quodam, non longe a vetere foro mercatorum, e regione templi Gallicani, valde vetustam Erasmianae paraphraseos in N. T. versionem Anglicam nuper conspexi; et quidem Londini A. C. 1548. ab Edvvardo VVhitecurch, in the Fletestreet, hoc est, in via Carcerum, typis exscriptam. Tantum de re literaria, quam suspenso animo expectas. Sed jam modum, aut finem potius, scribendi faciam; modum enim epistolae jam diu multumque excessi, dum charta me, ut vides, scribentem deserit. Valebis interim, Vir Amplissime, et indulgentiam Oxoniae hibernandi, a charissimis parentibus meis, ceu spes est, pro auctoritate Tua, facile impetrabis. Londini, a. d. 7. Aug. A. S. M DCC LI.

GEORGIUS RICHTER JC. Clarissimo Viro, CHRISTOPHORO ARNOLDO SUO.

AD binas Tuas responsum debeo, quarum alteras ante quadrimestre, et quod excurrit; alteras heri ab optimo Parente Tuo accepi. Ut moram istam priorem, quam invaletudo partim, partim labores concatenati, invito mihi imposuere, nonnihil emendarem; hodie statim ad scribendum me accinxi. Ambigo certe, quid potissimum in Te laudare debeam; diligentiam in scribendo, an judicium in significandis rebus incognitis, an felicitatem in parandis amicis; quos inter tot tantique viri sunt insignes, quorum notitia, ne dicam favor singularis, non ultima felicitatis pars est; an dexteritatem in acquirendis bonis rarioribus, quae vulgus peregrinantium, vel infeliciter nescit, vel imprudenter negligit: An affectum Tuum in me singularem, quem merito magni aestimo, suavissimeque exosculor; vel, quod vere pronuncio, omnes istas virtutes Tuas conjunctas simul? Eodem modo nescio, quid in literis Tuis, inter tot nova egregia,

omnium primo rimari, observare, admirari debeam; ita nimirum omnia et singula perpendens accuratius, nihil est, quod non maximopere animum hunc affiiciat atque delectet. Macte virtute illa Tua, Vir eximie, et quod cum Deo feliciter coepisti, ejusdem Numinis faventia ad optatum finem perducere ne cessa. Permittent Parentes, me suasore, ut hyemem in Anglia transigas; faxit bonitas Divina, ut quam prosperrime. Novi enim, et expertus sum ipse ante annos XXXIV. quales et quantos Viros in re literaria, quales Bibliothecas, qualia manuscripta Natio ista habeat; et quanta ibi hominum sit humanitas, erga peregrinos discendi cupidos. Et si ipse his oculis non usurpassem, vel solus Erasmus Magnus abunde me docere posset, qui Angliam Anglosque satis laudare nunquam potuit; quo de ferme omnes ejus epistolae mire loquuntur. Unum nunc desidero, ut librorum istorum praestantissimorum, Seldeni praesertim, Viri summi, et Vossii [gap: Greek word(s)] , quos magno numero recenses, copiam videndi aliquando, a reditu Tuo, quem Deus fortunet, nancisci liceat. D. DURAEO, Viro incomparabili, cujus amicitia frui Tibi contigit, gaudeo, Tibi gratulorque animitus; cum quo ego ante annos XVIII. in Legatione Heilbronnae primum Francofurti, ubi cum Magnae Britanniae Regis Legato erat, familiariter vixi, ad quem etiam semel iterumque amice scripsi; quem ut quam officiosissime a me salutes, etiam atque etiam Te rogatum volo. Vidisti, sine dubio, scripta illius divina, pietatis, pacis, prudentiae laude eximia, et studium concordiae in controversiis religionis pium et sincerum amabis; quicquid nonnulli male feriati, maleque sani (qualis est vitilitigator ille sine nucleo) sinistri de illo judicent: Quos patientia vincere, optimum vincendi genus est. De Orationibusmeis, quod ais, eas etiam Mechliniae haberi miror. Quicquid sit, Juventutis studio, quomodo libet, juvare cupio. Sed alio vocatus abrumpere cogor, et quidem aegre: Ab iis enim, quos amamus, difficulter nos divelli patimur. Sed solatur me promtitudo Tua scribendi, quam inposterum quoque aveo, peto, expecto. Vale, amicorum dulcissime, et nos, quod facis, amare persevera. Dab. Noribergae, d. XXII. Augusti, A. S. M DC LI.

Viro Excellentissimo, DN. D. GEORGIO RICHTERO Christophorus Arnold S. P. D.

JAmdudum jusseras, VIR SUMME, ne posthac scribere ad Te desinerem; etiamsi non semper, vel non statim responderes. En, adsum ad imperandum, vel ad parendum potius; sic enim antiqui loquebantur. Mihi certe obsequii gloria relicta est, nihil obedientius facturo, quam ut (suasu Maronis) cedam Phoebo, et monitus meliora sequar, hoc est, uti ad Te diligenter scribam. Modestia hiemis (loquar cum Tacito) apud Anglos me commoratum, in Regiam Cantabrigiensem (ubi, non gravi pretio, sat bene vivitur) valde liberaliter invitaverat; ut mansuetiores Musas meas in illa perhiemare paterer: Sed flamma vicinae istius discordiae, vel potius belli, quod Belgio Foederato indictum, diligentissime in Britannia paratur, nuper perpulit me, ut Luodunum, sine mora, repeterem. Interea grates Tibi ago, Mecoenas Optime, quod, Te suasore, Parentes diutius me in illis locis adhaerescere haud recusarint: Nolui equidem perstare in bello, errare me intelligens, nisi literis me involutum undique submoverem, et (dicente Seneca) intra cutem meam cogerem; studiaque humanitatis mecum simul in suas sedes revocarem.

Multa commemorabilia proferre jam non possum; id tantum ad memoriam insigne est, quod Cantabrigiae, in collegio Reginae, quadrimum (ceu ferebant) et vidi et audivi puerulum, lotricis pauperculae filium; qui confabulantium cum eo studiosorum opera, centena aliquot vocabula Graeca, et casuum formationes promta voce et alacri recitabat: Breviores quasdem locutiones facile construebat. Res memoratu non indigna!

In exitu nunc forent literae meae. VIR EXCELLENTISSIME, si iisdem finibus amicitiam nostram, quibus cpistolam essem terminaturus: Sed quia studio doctrinae ac literarum, in ipsa senectute (quam Tibi placidam ac lenem precor) pariter atque insimul delectaris; ea Tecum communicare sustineo, quae mihi, commentariolum in Valerii Catonis Diras tandem aliquando typis paranti, in mentem novissime venerunt, de FREA, et LIBERA PUELLA; cujus baud infrequens in Legibus Longobardicis mentio occurrit, quas Nic. Boherius J. U. Interpres, Capitulare Divi ac Sacratissimi Caroli Magni, Imperatoris et Franciae Regis, A. C. 1512. inscripserat. Quare nugarum mearum aliquid accipe, qui amici intemperiem ferre jam didicisti.

Rex Limprandus Legem hanc Longobardicam lib. II. tit. 46. tulit de frea, his verbis: Si quis fream alienam, sine voluntate mundoaldi ejus, movere de casa, ubi ipsa habitat, praesumserit, etc. Idem et tit. 52. hunc in modum infit: Continet autem anterius edictum de frea sua, qui eam male tractaverit, amittat mundium ipsius, etc. In Legum veterum Glossario Lindenbrogius haec habet: Frea, id est, mundo. Vel, prout est in Glossis Papiae: Frea est mundo. Sed quid hoc? quaerit Henr. Spelmannus in Archaeologo: Opinor, inquit, pupilla; utpote quae in mundio est, seu tutela, et sub alterius potestate. Videtur fane, illud mundo esse Germanicum nostrum mündig; hinc etiam tutor a nobis vocatur Vormund, qui praeest personae, quae mundo sive mündig appellatur. Verum id discriminis Te non celabo, quod Bignonius in Not. ad Marculfi Formulas profert: Longobardicis Legibus feminarum tutor Mundoaldus et Mundius dicitur. Hîc diserte Bignonius vocat feminarum tutorem; ita ut Mundoaldus, vel Mundius, de utriusque sexus (ceu voces illae, Vormund, et mündig apud nos hodie in usu sunt) tutore accipi fortasse non queat? De Legibus Longobardicis verum id quidem esse largiar; ita tamen, ut veteri linguae Teutonicae observatio illa, de latiore significatu vocis Mund, et quae inde formatur, mündig, nihil deroget: Nam Mund, sive Mundius in genere, ut ajunt, tutorem sonat; et Mundium nihil aliud est, quam tutela. Sic apud Longobardos mulieres etiam nuptae erant in mundio alicujus, ut Romae in perpetua tutela; ceu Vir ille celeberrimus, Jo. de Laet, sua manu ad Capitulare, a Boherio editum, id annotavit. Richardus Verstegan in eleganti libello suo, cui titulus est, a Restitution of decayed intelligence in Antiquities, Saxonicum nomen Edmund cap. VIII. hoc quidem exposuit modo, cujus haec sunt verba, ex Anglico translata idiomate: Ab Ed, rectius Ead (i. e. Juramentum) et Mund; quod in vetere lingua nostra est Muth (i. e. Os.) Sed antecessores nostros usurpasse reperio Muth pro Mouth. Sic igitur usurpabant Mund, ceu id in Belgio adhuc ubique locorum receptum atque usitatum est. At vero totius antiquitatis peritissimus, Jo. de Laet, in margine illius libri Anglicani (quem ego ex Ejusdem Bibliotheca haud ingratus possideo) ad verba ista: Mund, quod in vetere lingua nostra est Muth, hanc notam appinxit: Muth quidem in veni, sed Mund nequaquam; Mund veteribus est patronus, et tutor. Haec ille. Nimirum Edmundus significat juramenti tutorem, sive custodem; neque os juramenti. Quapropter Mundius, itemque Mund, aut Vormund in genere tutorem denotat. Marculfus lib. II. Form. tit. 24. haec duo concinnavit: Sub mundeburde, vel defensione. Nam mundeburdium ipsi tutela, sive tuitio et defensio, ut loquitur Greg. Turonensis, aut munimen est.

ut solet, Vossius lib. II. de Vitiis Sermonis, cap. 7. inter alia: Frea in Legibus Longobardicis dicitur puella ingenua, vel libera in mundio, sive sub tutela. Ac mulier quoque Saxonibus freo; nempe non quaelibet nupta, sed libera. A freo autem Saxon. libera, Germanis Frau. Itaque proprie dominam notat. Jo. Loccenius in Lexico Juris Sueo-Gothici commemorat Suecicum, Husfröa, Westgothicum Husfrea, et Islandicum Husfreij, quae et uxorem significant. Caeterum Fulfrea, vel Fulfreal, in Glossis exponitur, sive ingenua, sive libera. Nempe sic dicitur (ait ibidem Vossius) qui, quaeve, plena fruitur libertate; ex eo, quod plenus Saxonibus foll, uti Anglis full: et liber Germanis frey, Anglis free. Vox illa, Fulfreal extat in Legg. Longobardicis lib. I. tit. 25. l. 6. quae Rhotaris est: Si mulier libera fulfreal supra furtum comprehensae fuerit. Sententia est, si furata sit mulier plenae libertatis, qualem dicimus Fulfrealem. Item lib. II. tit. 12. l. 1. legere est: Liberam uxorem, id est, fulfreal. Etiam tit. 14. l. 17. haec habentur de liberto: Libertus homo, qui fulfreal factus est. Haec, ante Vossium, observarunt Jo. Martinus Lydius in Glossis Latinobarbaris, pag. 58. sub finem Operum Nicolai de Clemangiis; et Henr. Spelmannus in Archaeologo, sive, Glossario, fol. 301. Expresse autem, libera puella, vocatur lib. I. tit. 45, ubi de nuptiis: Si quis sponsaverit liberam puellam etc. Item tit. sequente: Si quis liberam puellam absque consilio, vel voluntate parentum adduxerit ad uxorem, etc. Super haec puellae liberae, perinde ac (alio nomine) freae, competebat mundium, sive tutela, lib. I. tit. 2. ex hac lege: Omnes vero regales causae, quae ad manum Regis pertinent, unde compositio expectatur, aut culpa quaeritur, dupliciter secundum antiquam consuetudinem componantur; excepto mundio de libera, aut morte, aut aliis, quae similes sunt. Nec vero quicquam freae, sive liberae puellae de libertate sua decedebat, licet in mundio esse, hoc est, sub tutela prudentum, et consilio vivere juberetur; quae summa bonarum libertas erat. Ideo et nulli Longobardae mulieri, sine mundio vivere, concedebatur, ut e lib. I. tit. 51. apparet; ubi non prout Lindenbrogius edidit, Lotharius, qui praecedentis tituli legem ultimam sanxit; sed, ut habet vetus Boherii codex) Rex Rhotaris: Nulli mulieri liberae sub regni nostri ditione, lege Longobardorum viventi, licet in suae potestatis arbitrio, i. sine mundio vivere, etc. Hac ipsa etiam de caussa puellarum monasteria quasi in mundio esse censebantur; cum regulariter viverent: Monasteria virorum (inquit Pipinus) et puellarum, tanquam in mundio esse noscuntur; vel in mundio Episcopi sui, seu reliquorum hominum: Et distring at unusquisque, in cujus mundio sunt, ut regulariter vivant. Adde, quod puella, in jure Longobardico, interdum dicebatur libera vel a marito; et sic viduae lib. I. tit. 45. jungebatur: Si quis puellam liberam, aut viduam sponsatam habuerit, etc. Nec non titulo sequente: Si

puella libera, aut vidua, sine voluntate parentum, ad maritum ambulaverit, etc. Vel quoque a ser vitute libera censebatur; et sic lib. II. tit. 51. a servo discernebatur: Si puella libera servum alienum foris provinciam secutae fuerit, etc. Simile huic Legi statutum Danicum, de nobilibus puellis, in Recessu Regis Christiani III. Art. 36. nuper inveni, cujus rubrica, sive lemma est: Om fry Quinde tager wfry Mand. Id est: De libera muliere, quae in conjugio acceperit servum. Idem titulus, sed inversus, num. 51. Legitur de servo Longobardico: Si servus liberam puellam, vel mulierem in conjugio acceperit. Sed hîc obiter monemus, in jure Danico wfry Mand ignobilem potius, quam servum, denotare; nam Christianus Ostersön in Glossario Juridico Danico Frymand, liberum hominem exponit per Adelsmand, Nobilem; et fry Quinde, liber am puellam pluribus describit in Adelige Fruer. In eodem Articulo de tali conjugio Rex distincte loquitur, quod quidem cum ignobili, sed vel suorum consensu, vel sine eo contractum fuerit: Si prius evenerit, amissa liberae mulieris haereditas ad cognatos transit; sin posterius, ita Rex statuit: End skeer det mer möster Venners Raad, da skal hun hauffe mact, at selge det inden Aaar oc Dag, til fryt Folk. Id est: Etsi cum consilio maxime cognatorum fiat, potestatem habeat vendendi eam (haereditatem) intra anni dierumque spatium (liberae, i. e.) nobili cuidam familiae. Fryt Folk alio nomine appellatur Adels Folk, in Recess. Frid. II. Art. 12. Sic Belgae fere liberum, aut nobile quidpiam vocant, quod praestans, quod eximium, et bonum est: Een vry Man, item, een nobel Man, vir bonus, et eximius. Ita Poetis dicitur nobile vinum, nec non Germanis Edelgestein, gemma, q. d. lapis nobilis, i. e. pretiosus et insignis. Quid, quod in Danico jure, velut in Longobardico, libera, sive nobilis puella suum Vörge, id est, Mundoaldum, tutoremve, habere dicitur? de ere under Vörgemaal, quae est in mundio; ceu nos docet Osters. in Glossario.

Hinc ducor ad suspicandum, atque ex ea puellarum, mulierumve, libertate conjecto libertatem sexus melioris: Ut hic similis et compar illarum fieret, liber etiam adolescens, aut liber homo nominabatur. Ita non solum Chremes, adolescens Terentianus, in Eun. a. IV. s. 7. Pamphilam ne tangat, his prohibet verbis: Scibis: principio eam esse dico liberam. Verum et Parmeno eunuchum cum libero adolescente comparat a. III. s. 2. in literis, in palaestra, in musicis: Quae liberum scire aequum est adolescentem. Similiter Belgis liber atque ingenuus adolescens a libertate dicitur, Vryder, vel Vryer; ceu veteribus Germanis Frank, hoc est, fry Ank, adolescens, vel juvenis liber: Et libera puella illis vocatur Vrydster, Fryster, vel etiam antiquitus Vryersse. Convenit omnino cum voce Persarum, Fristar, Virgo; prout Phil. Marnixius Sant. Aldegondius e Raphalengii Lexico, quod ex ipso Pentateucho collegerat, jamdudum commonstravit. Non

possum, quin ex eruditissimo Loccenii Lexico Jur. Sueo-Goth. hic nonnulla inseram de illis, qui in Suecia Fryborne män, in Germania Freugeborne Leute audiunt. Libertini sunt, ait, vel Ingenui; illos Livius lib. X. ita describit: Ingenui, qui ipsi majoresve ipsorum ser vitutem non servierant; majores autem usque ab avo repetebant. Temporibus Appii, et deinceps aliquandiu, apud Romanos Liberini dicti, non nisi, qui manumitterentur; sed Ingenui, ex his procreati, ut notat Suetonius in Claud. c. 24. Quidam Fryborne in Suecico jure (ceu antea in Danico) liberae conditionis homines, quos hodie Nobiles, Frelse, aut Frälsismän interpretantur. Ericus Upsal. eo respexit lib. VI. Hist. Suet. cui nimirum Liberti sunt Fryborne, aut Frälsismän, in his verbis: Tempore igitur praefato accedunt ad locum Episcopi, praelati, milites, liberti, etc. De Engelberto quodam, in Dalecarlorum regione Jo. Magnus lib. XXII. cap. 5. narrat, quod fuerit mediocri nobilitate confpicuus, utpote libertino patre natus. Idem est, ac si diceret, Fryboren. In Legibus Regis Canuti Anglosaxonicis Freoman hoc nomine est, qui dignus habebatur, ut in centuriam reciperetur. Initium illius Legis XIX. sic interpretatus est Guil. Lambardus, in [gap: Greek word(s)] , sive de Priscis Anglorum Legibus: Praeterea autem praecipimus [that aelc freoman beo on hundrede] ut liberae conditionis quisque in centuriam, ac decem vir ale aliquod collegium se conjiciat; si modo qui se purget, atque ab alio capitis aestimationem petat, se dignum haebere cupiverit. Neque enim aliter, annum aetate duodenum progressus (si forte injuria afficiatur) pari cum ingenuo jure fruatur. In Anglosaxonica lingua, in qua legem Rex ille rogavit, longe significantius illud ingenui jus exprimitur: Oththe he ne beo aeniges freorihtes vvyrthe. Hoc est: Aut non erit ullo libero jure (Freyrechts) dignus. Scilicet hac ipse Lege Rex Canutus Potentiorum famulos coercuit, quos alias liberos esse affirmantes per Leges poterant protegere, quoties injurias et iniquitatem petulantes exercuissent. Inde et Anglis hodienum Freeman civis est, et municeps, ac liber homo. Nunc tandem ad jus Longobardicum revertor, ubi libero quoque homini liberrimae voluntatis puella in matrimonium dabatur; sic enim Rex Limprandus lib. II. tit. 52. de frea, a Mundoaldo suo male habita, statuit: Insuper addimus, ut nec ad liberum hominem eam ad maritum dare praesumat, absque ejus voluntate; quia pejus tractata esse non potest, quam si illum virum tollat, quam ipsa non vult.

Videtur haec quidem locutio, virum tollere, Latinis auribus idem significare, quod auferre, removere, repellere, et matrimonium cum tali vel tali viro impedire; ita ut fortasse legendum sit: Quem ipse (mundoaldus scilicet, sive tutor) non vult. Vel tali etiam modo: Quem ipsa (scil. puella libera) vult; ita ut redundet negatio? Sed frustra: Tollat (quod me, fateor, illustris Salmasius docuit)

idem est, ac si scriptum pro eo foret: Sumat. Sic enim dicimus: Tolle librum, pro, sume, vel accipe. Atque hunc verum Legis illius sensum esse, postea demum variis didici exemplis, quae cum a Lindenbrogio in veterum Legg. Glossario missa sint omnia, velut in digressu (quem mihi concedas, oro) libens his inseram. Tit. 53. lib. cit. Legis primae initium tale est: Si aldius (i. e. qui antea servus, sic libertatem consecutus, interprete Vossio lib. II. de Vit. Serm. c. 2. ut interim veteri domino foret obnoxius) cujuscunque liberam uxorem tulerit. Et sequente tit. 54. l. 2. haec ipsa leguntur: Si mulier aut puella notum habuerit, quemcunque hominem uxorem habere; et super ipsam introierit, et tulerit maritum non suum, saencimus etc. Verbum illud tollere per accipere exponitur l. 3. t eod. qua prohibetur, ut nec uxor a viro dimissa alium accipiat (i. e. tollat) virum, vivente viro. Praeterea lib. I. tit. 40. ita incipit: Si vir mulieri violentiam fecerit, et invitam eam tulerit ad uxorem, etc. Et post nonnulla, sub initium Leg. secundae: Si quis violento nomine tulerit uxorem etc. Succedit Lex tertia: Si quis puellam, aut viduam, alteri sponsatam (illa tamen consentiente) tulerit, etc. Ubi glossa Nic. Boherii: Alias deest [illa tamen consentiente.] Et loco verbi tulerit, est, rapuerit. Id verbi, rapuerit, pro, tulerit cum ex aliis ejusdem tituli Legibus pater, tum vero ex undecima: Si quis rapuerit qualemcunque feminam liberam secularem etc. Denique ne scrupulus vel tenuissimus residere aliquis videatur, locutio istaec Longobardica modo sese prodit infinito: Si quis sponsaverit puellam liber am, aut mulierem, et post sponsalia facta, et fabulam firmatam, per duos annos sponsus neglexerit eam tollere etc. Lib. II. tit. 1. Et si, postquam purificata fuerit, eam tollere uxorem neglexerit etc. Ibid. Leg. 2. Et non compellatur ipse invitus eam tollere. Leg. 3. Secundus autem maritus, qui eam tollere disponit, etc. Leg. 4. Ex his igitur constat primo, verbum tollere idem esse, quod accipere, et aliquando rapere: Dein id usurpari tam de viro ducente, quam de nubente femina: Postremo dici, tollere virum, aut maritum nec non, ad maritum tollere lib. II. tit. 53. Si aldia, aut libera, in casa aliena ad maritum intraverit, et servum ad maritum tulerit etc. Hoc etiam modo, tollere uxorem, ut supra; tollere ad uxorem, Leg. 3. tollere in uxorem, Leg. 10. tit. eod.

Perlibenter hîc modum aliquem, et finem huic epistolae facerem, nisi ex prisca eruditione nobilis et clarus Olaus ille VVormius lib. I. Fast. Danic. cap. 15. me nunc ad Fream istam Septentrionalem pertraheret; quae uxor Othini, sive VVodani, hoc est, Martis credita, instar Veneris Deae colebatur: FRIG A pacem voluptaetemque moder abatur; cujus etiam simulachrum turpitudinem sexus prae se ferebat: Et ob id tantum apud Gothos, quantum VENUS apud Romanos venerabatur: Diemque VENERIS, usque ad nostra tempora, sibi retinet consecratum;

ut scribit Archiepiscopus Upsaliensis, Olaus Magnus lib. III. Epit. Hist. Gent. Septentr. c. 3. Haec ipsa igitur Gothorum Venus, Friga, Frigga, Frigo, Fricco, vel Fraea, item Frea, alias Fria, nostratibus (scribit VVormius de Danis suis loc. cit.) Freya dicta est: Quod proprium jam in appellativum degeneravit, qualibet matre familias hunc sibi vendicantis honoris titulum; ut Islandis Husfreya salutetur, nobis Danis Husfrue.

Antequam vero de his Gothorum superstitionibus plura scribere, et gentilium istorum impietates de Frea ac VVodano explicare instituam, hoc breve dicam; non solum Graecos, vel Romanos (quod multis probatum ivi exemplis ad Val. Catonis Diras v. XX.) verum et Germanos quoque amasias, interdum et conjuges suas, Veneres appellasse. Laudaturus Laidem suam Aristaenetus Epist. I. haud veritus est scribere: [gap: Greek word(s)] . Tun meam Venerem vituperas? quaerit homo Plautinus, Curc. a. I. s. 3. De vocabulo Veneria, quod est a Venere, non minus accurate, quam recte J. Seldenus Synt. II. de Diis Syris, cap. 7. cujus verba hîc enotabo: VENERIAM vocabulum esse, a VENERE petendum, nemo est, qui neget. Inde enim non infrequens est apud priscos Romanos nomen foemineum. Veteribus, quae excusae prodiere, inscriptionibus non semel obvium fit. Et in Arundelliaenis, ad Thamesis ripam, aedibus visitur cippus sepulchr alis, ita dicatus:

D. M. CLAUDIAE VENERI AE. CONJUGI. SANCTISSIMAE. Q. JUSTEIUS. PROBATUS. SIBI. SUISQUE. POSTERISQUE EORUM.

Goldastus, ad Winsbekiae Paraenesin (quae inter veteres illius Paraeneticos habetur) sub finem haec observavit: Amicae ab amantibus Veneres dictae, non Latinis modo, sed Germanis. Herzoge Heinrich von Pressla: Ich klage dir Venus sendu leit. Her Rudolf von Rotenburg: VVolde geluke sin Der Venre min. Her Heinrich von Morunge: Ich vvene, si ist ein Venus here, die ich da minne. Wolfaram von Eschilbach: Venus du Göttinne, lebt si noch, si muste bi ir verblichen sin. Meister Chunrat von Wurzburg: Venus du feine du ist entschlaffen, Du vvilent hoher minne vvielt. Sic igitur et frea, et Fru, sive Frau, ab ista Gothorum Venere, Frea, nomen accepisse, omnino credibile est; neque

haec inter se pugnant, utramque fream, hoc est, et Deam et puellam a freo, sive frey, hoc est, a libertate primam coepisse originem.

Sed dicis forte? Incerta adhuc ista, et scrutanda sunt, an Frea, sive Freja, fuerit Venus? Pro hac ipsa sententia (quam non titubanter Olai testimonio jam asserui) documenta haec habeo: I. Venus Martis, Frea VVodanis conjux erat; sic enim Longobardi filius, P. VVarnefridus lib. I. de Gest. Longob. cap. 8. eam vocat: Fream, uxorem VVodan. Ab hoc ipso Wandali, quasi a Marte, victoriam de Winilis ibidem postularunt. Gotfridus Viterbiensis in Pantheo, sive Chronico universali, transpositis literis Feriam, et Wodanem Godam nominans, eandemque Wandalorum fabulam recensens, hos, ait, ad Deam, nomine Feriam, uxorem scilicet Godam, tunc accessisse. Friggam, Othini modo uxorem, modo conjugem, describit Saxo Grammaticus, lib. I. Hist. Dan. fol. 13. Idem et ex veteribus annotavit Henr. Spelmannus in Archaeologo, fol. 296. Fream, alias Friam, Saxonum Deam fuisse, uxorem VVodeni, al. Goddani. De hac uberius Rich. Verstegan in Restit. of dec. intell. chap. III. pagg. 77. 80. et Jo. Loccen. lib. 1. Antiq. Sueo-Goth. cap. 3. II. Dies Veneris Sueo-Gothis, Danis, et Germanis Fredagh, Fridag, item Freitag, ceu Saxonibus Frige daeg, ab eadem Frea, Freja sive Friga dicitur. Sic Olaus ille: Friga, inquit, diem Veneris usque ad nostra tempora sibi retinet consecratum. III. Adulterio scortationibusque celebris erat, more ipsius Veneris; testor Saxononem loco citato, de aureo Othini simulacro: Cujus conjux Frigga, quo cultior progredi posset, ascitis fabris, aurum statuae detrahendum curavit. Quibus Othinus suspendio consumtis, statuam in crepidine collocavit; quaem etiam mira artis industria ad humanos tactus vocalem reddidit. At nihilominus Frigga cultus sui nitorem di vinis mariti honoribus anteponens, uni familiarium se stupro subjecit; cujus ingenio simulacrum demolita, aurum publicae super stitioni consecratum, ad privati luxus instrumentum convertit. Nec pensi duxit, im pudicitiam sectari, quo promtius avaritia frueretur. Indignae foemina, quae numinis conjugio potiretur. Hactenus Saxo. IV. Colebatur, ut praeses voluptatum, libidinumque, si Olao Magno credimus: Pacem, ait, voluptatemque moderabatur; cujus etiam simulachrum turpitudinem sexus prae se ferebat. Idem innuit M. Adamus, in Septentrionalium populorum Historia, ex Henr. Ranzovii Bibliotheca olim edita: Fricco, pacem voluptatemque largiens mortalibus; cujus etiam simulachrum fingunt ingenti Priapo. Talis fortasse pax fuit, qualem Terentianus Thraso Thaidi concesserat. Ab hoc spurcissimo nomine Frig, Friga, Frigga, vel Fricco ded??ctum istud Germanorum vocabulum videtur, Frech, petulans, libidinosus; Frecheit, libido, petulantia. Quin ctiam Fryd, voluptas indidem

venerit, a Freya nimirum, nullus dubitavit M. Bruynolphus Suenonius in Conjectaneis suis; ex quibus Stephanus Jo. Stephanius in lib. I. Hist. Dan. Saxonis, fol. 43. ad ista petulantissima Hartegrepae, Hadingum juvenem ad Venereas voluptates provocantis, verba [Dum Venerem coluisse piget] de libidinoso Freyae, hoc est, Veneris cultu, eruditam hanc notam attulit: Ut libidini suae frontem praetexeret ? suasit illud suum [gap: Greek word(s)] ex intima hominum illorum religione; quibus Divarum haeud postremae fuit FRETA, Amatorum [gap: Greek word(s)] , et illarum voluptatum promaconda: Quam violare, aut contemnere Skapto, vel Thorballus Sidensis (nunc enim, uter esset, non exacte memins) parum aberat, quin capitali discrimine didicit, ut erat periculosum; qui ad Christianam fidem conversus, parum honorifice de Freya, in carmine hoc suo, erat locutus:

Hoc est: De Diis latraturus (vel. locuturus) Freyam instar caniculae, vel vulpeculae, judico. Quae res continuo ut increbuit, [gap: Greek word(s)] factus in capitis periculum inciderat: Nisi divinitus accidisset, ut illo ipso anno, quo in eum maximi quique viri conjurarant, Christiana fides in foro universali receptae fuisset. Tanti scilicet Venereas fecere voluptates, ut ipsam quasi Libidinem, prisca formidine sacram, perversa et impia religione colerent. V. Uti veteres de sexu Veneris dubitarunt; sic enim Macrobii lib. III. Saturn. cap. 8. locus notatu dignus se habet: Apud Calvum Acterianus affirmat legendum,

non Deam. Signum etiam ejus est Cypri, barbatum corpore, sed veste muliebri, cum sceptro ac statura virili; et putant eandem marem et foeminam esse. Aristophanes eam [gap: Greek word(s)] appellat. Levinus etiam sic ait: Venerem igitur almam adorans, sive foemina sive mas est. Prorsus ita incertum Gothis erat, num Fricco, vel Freya masculini aut foeminini extiterit sexus; licet foemineo choro (ut verba Ol. VVormii lib. I. Monum. Dan cap. 4. mea faciam) plures illud adscripserint. Hinc Olaus Magnus, ex antecessoris sui Jo. Magni, Archiepiscopi Upsal. Historiis asserit, apud veteres Gothos paganos, tres Deos, prima veneratione obser vatos fuisse; quorum primus erat potentissimus Thor, alter Odhen, tertius Friga. Praeterea habitum hujus virilem his excusat verbis: Pingebatur gladio et arcu cum armis, quod in illis terris uterque sexus semper ad arma promtissimus esset. Idoli hujus formam expressit Versteganus, lib. cit. pag. 76. hanc insoper expositionem ei subjungens, quam ex Anglico verti: Hoc idolum repraesentat utrumque sexum, tam viri quam foeminae, velut Hermaphroditus habuisse

dicitur etc. Dextra strictum tenet gladium, et arcum sinistra, his significans, foeminas, aeque ac viros, tempore necessitatis ad pugnandum par at as esse debere. VI. Vocum aliquot Teutonicarum origines probilitati non sunt contrariae: Freya erfi, i. e. poesis, quae Amores ut plurimum tractat; de hac VVormius in Fastis. Freitag, aut Fridag (de qua voce supra) et Fryd, voluptas, et frien. Sic enim Goldastus ad carmen Winsbekiae: Minne, Dea amoris, Latinis Venus, Aboriginibus Germanis Fria; cujus nomen remansit in eidem illi sacrata die, Fritag, in verboque frien, nubere. Referuntur huc a Bruynolpho et Loccenio, Frö, semen, et Frw, genetrix. Quibus addatur Germ. Frucht, Belg. Fruyt; item Vroed, frugi; Vroedvviif, et Vroedmoeder, obstetrix.

Haec itaque Frea omnino Venus censenda est, de qua Olaus: Tantum apud Gothos, quantum Venus apud Romanos vener abatur. Illius vero maritum et Martem fuisse, dixi quidem, sed nondum probavi satis: Odhen, hoc est, fortior (ait idem Olaus) bellis praesidet, hominibus in hostes auxilia subministrans. Et post nonnulla caput integrum, de tribus Diis majoribus Gothorum, his concludit verbis: Odhen vero armatus sculpitur, uti Mars, simili gentilium superstitione apud Romanos; diemque obtinuit aeterna memoria suo nomini consecratum. Et quia vivus tota Europa divinitatis titulum, quod nulli in arte militari cederet, assecutus fuisset; hinc evenisse creditur, ut Gothi (sicut Dio Graecus, Ablabius, et Jornandes testantur) Martem, quem Deum belli putavit antiquitas, apud se dicerent progenitum; prout etiam asserit Poeta:

Quem Gothi semper asperrima placavere cultura, morte scilicet captivorum, opinantes, bellorum praesidem aptius humano cruore placari. A quo vicissim omnem belligerandi industriam adeo perfecte didicerunt, ut devictis Europae et Asiae potentissimis imperiis, summum fortitudinis gradum reportarint. Confer Jornand. de Reb. Get. cap. 5. Haud aliter de Wodane M. Adamus, in Septentrionalium populorum Historia: Alter VVodan, id est, fortior, bella regit, hominumque ministrat virtutem contra inimicos. Postea, de simulachro istius, haec subjungit: VVodanem vero sculpunt armatum, sicut nostri Martem sculpere solent. Quare etiam Wandalos, ad Wodan accedentes, victoriam de Winilis postulasse, et istum respondisse, se illis victoriam daturum, perhibet P. Warnefridus. Ethelverdus, citante Camdeno: Wodan barbari, ut Deum, honorarunt; sacrificiumque obtulerunt pagani, victoriae causa, sive virtutis. Idolum Martis Gothici Ol. Wormius lib. I. Monum. Dan. c. 4. hunc in modum delineavit: Hic armatus pingebatur, quippe qui bellis praeerat, et cui victorias attribuebant; ac victos et occisos in bello sacrificabant. Columnae insistens coronam capite gestabat, dextra sacam, seu

ensem Saxonicum, sinistra clypeum, peaibus calceatis. Ita et a Verstegano p. 72. expictus est. Quantum conjectura assequi possum, ducor ad suspicandum, Septentrionis invasorem istum volitantem, Odinum nempe, audaciae promtae Gigantem fuisse; quia Arngrimmus Jonas hunc ipsum Asiaticae immigrationis, in orbem Arctoum anno XXIV. ante natum Christum factae, antesignanum, nec non Asianorum infusionis ducem, commemorat lib. I. Crymogaeae Rerum Jsland. cap. 4, et 5. Certe in Septentrionem is venit, non secus ac olim Cadmus in Boeotiam, ut Jonas monuit ibidem. Postea vero quam erro iste in possessionem regionis Sueticae pedem posuerat, magia diabolica, velut specie quadam divinae aut coelestis sapientiae, apud superstitio sum et credulum populum, admirationem sibi auctoritatemque paraverat; ne ex possessione, in quam tum temporis vacuam involavit, facile dejiceretur. Is enim raptorum pariter ac tyrannorum mos est, ut fictam exambientes divinitatem, Dii suis videri cupiant. Odinus, inquit Jonas in Crym. c. 6. ob insignem magiae diabolicae peritiam, quae divinitatem, ut Machomet alter, adfectabat, post obitum in Deorum numerum relatus est. En Martis rapacis scilicet numen, quod clarius idem indicat Jonas cap. 4: Odinus iste, omnes veteres incolas magiae excellentia in sui admir ationem rapiens, post fata coepit in Deorum numero coli; cum prius adhuc superstes, inter alias terras Septentrionaliores etiam Norvvegiam, inter Nori posteros, sublata monarchia, distributam, subegisset; eamque filio Saemingoo, seu Hemingo addixisset. Tangit hanc fraudem Saxo: Cum Othinus quidam, ait lib. cit. Europatota falso divinitasis titulo censeretur etc. Idem de eodem lib. VI: Olim enim quidam magicae artis imbuti, Thor videlicet et Othinus, aliique complures. Quid, quod praestigiator hicce et Magus, illa tempestate nulli secundus (sic eum appellat Stephanius in Notis, fol. 50.) vel ad certos siderum positus, vel etiam per Daemonum [gap: Greek word(s)] , qui a Magis invocati simulachra ingrediebantur, eo quoque fine statuam suam mira artis industria (verba haec sunt Grammatici) ad humanos tactus vocalem effeoit; nempe ut futura praediceret, oracula depromeret, fidemque divinitatis sibi apud imperitum vulgus adstrueret. Nec statua tantum, sed et lacus, et medius septimanae dies, impia hac religione colebantur: Odenslund, lacus prope Upsaliam Odino sacet, in singulari apud gentiles istos veneratione fuit, uti referunt Adamus Bremensis in descriptione Scandinaviae, et Ericus Upsaliensis lib. I. Histor. Sueogoth. De die, quem Romani alias Mercurio dicarunt, iterum Olaus: Diem obtinuit, aeterna memoria suo nomini consecratum. A nomine VVodani, vel Vodani hodienum dies Mercurii Danis Vodensdag dicitur, Anglis a VVodeno (inquit Spelmannus) VVedensday, Scotis (prout Jo. Skene in suo De Verb. Signif. juris nimirum Scotici, pag. 74. innuit) Odenuday, vel etiam VVednisday. Belgae corrupte (vel contracte potius)

VVoensdag dicunt, pro, VVodensdag; ceu Bon. Vulcanius dudum monuit, Annot. in P. VVarnefrid. lib. I. pag. 14. Haud male nomen istud interpretatus est Bureus, diem hunc Martis, Oedensdag, quasi vastatoris diem appellatum fuisse, autumans. Similiter öde Germanis idem est, quod destructum, vastum, vastatumve; et desertum Einöde. Verbo, si possum, edisseram: Odinus iste invasor, raptor, et vastator erat terrarum Septentrionalium. Hinc in quorundam ex vulgo animis (teste Loccenio, qui de hodiernis Suecorum moribus ibi loquitur) illud adhuc ex veterum superstitione reliquum est, ut, si aliquod spectrum forte, cum magno strepitu et susurro, circa vesperam aut noctu adequitans, vel armatum appareat, Oden istac transire dicant. Est praeterea ab hoc vastatore Vodano, id est, Marte, vox Vode, vel Voden, quae periculum et perniciem indicat; quin etiam Islandis Odenpro Diabolo ipso capitur, ut in imprecandi formulis: Oden eige dig, Odinus te possideat! Item, Far du til Odens, Vade ad Odinum, sive, in malam rem. Item, Huada Odens latum? Quid hoc mali est? Contuli hac de re Ol. Wormium lib. I. Monum. Dan. cap. 4. et lib. I. Fast. Dan. cap. 15. Germaniae vastator, Drusus, poene alter Odinus fuit, qui, simili quadam imprecandi formula Holsatis, in memoriam hodieque revocatur: Dat dy de Drus slag! Drusus te per dat! Qui nempe gentem Holsatorum fortissimam, frenumque Romanorum diu mordentem, ex omnibus novissimam subegerat. Hactenus de Sueogothorum Marte, Wodano; cujus numen pariter ac nomen Eliam Schedium Syngram. I. de DIs Germ. cap. 4. 5. vel 6. ne leviter quidem attigisse, ne dicam ignorasse, mihi maximam admirationem movit.

Facerem his literis finem, Eruditissimorum Nobilissime Domine, et clausulam longioribus imponerem; nisi varia vocis istius Gothicae scriptio Te nonnullam in dubitationem forte videretur adducere. Tot ista pingitur modis: Oden, Odhen, Odinus, Othinus, Hoden, VVoden, VVodan, Voden, Vodan, Godan, Ghodan, Guodan, Guoden, Guode. Quidni fidem habeamus VVarnefrido lib. I. cap. 9. ita scribenti: VVodan sane, quem adjecta litera Godam dixerunt, etc. Magnus ille literarum heros, Vossius lib. I. de Idol. cap. 7. idem affirmat: Vodan, inquit, sive Voden, est idem ac Guoden, sive Guode, pro quo Gode vel God nunc dicimus; et Vodan, Guodan, Godan, etc. Alio vocatur nomine Vodanus, quod e Baronii Tom. VIII. Annal. Eccles. ad Ann. Dom. 612. haud perplexe indicavit Ant. Dauroultius in Floribus Exempl. cap. I. tit. 5. ex 3. ibi: Apud Moguntiam sunt nationes Suevorum, qui Deo suo, VADONO nomine, libabant. Non mirum, Suevos apud Moguntiam ei libasse; nec enim subito, sed pedetentim has terras (Septentrionales scilicet) intravit Odinus, in Germania prius, et vicinis terris subsistens. Uti non docet Arngr. Jonas in Crymog. cap. 5. Ad hoc tanta superstitionis

diabolicae vis erat, ut longe lateque diffunderetur: Ea tempestate, inquit Saxo, cum Othinus quidam Europa tota, falso divinitatis titulo censeretur, apud Upsalam tamen crebriorem diversandi usum habebat; eamque sive ob incolarum inertiam, sive locorum amoenitatem, singulari quadam habitationis consuetudine dignabatur. Ab isto igitur Wodano, sive Wadono, aut Vadono vox Germanorum Wadlich, fortis, sich wadlich wehren, pugnare fortiter, deducta mihi videtur; quoniam Olaus pariter Magnus, ac Adamus ille Bremensis, nomen fortitudinis esse (locis jam saepe citatis) asserunt. Ille quidem: Alter Odhen, hoc est, fortior, bellis praesidet; hominibus in hostes auxilia subministrans. Hic vero: Alter Wodan, id est, fortior, bella regit; hominumque ministrat virtutem, contra inimicos. Immo saca, vel ensis Saxonicus, Wadner (nam placet aliquando in his etiam ludere, siforte conjector falsus verborum sim) ab isto armorum praeside, ac bellorum Deo, Wadon, tam congrue et convenienter derivatur; quam vetus illud vocabulum Degin, quod majoribus nostris significabat proprie hominem nobilem, fortitudine ac virtute praestantem, humani generis officio belli domique paratum. In summa, hominem bellicosum et heroicum. Ita gladius Degen nuncupatus, quod ejus ministerio in defensione utimur. Plura de hac ipsa voce Thegan, seu Degin, congessit Goldastus in Animadv. in Tyrolis, Scotorum Regis, Paraen. ad Fridebrandum Fil. §. 18.

At vero diversa nominis scriptio admiratione nos afficit? Hodan, VVodan, Godan, Guodan, eandem sustinet mutationem, quam alia in aliis patiuntur linguis vocabula: Ebraei dicunt fere [gap: Hebrew word(s)] , Graeci [gap: Greek word(s)] , Angli vvho, Belgae vvie, Germani wer, Latini qui, vel quis. Notum utique est, VV. saepius transire in Gu. ut Guilelmus, Guolfgangus, Guido, Gualterius, guardia, guastare Ital. pro, vastare. Quid, quod Varinus Veronensis (ait Jovianus lib. I. de Aspiratione) doctus vir, tamen in hoc a multitudine non dissentiens nomini suo, quod Romanum est (a Varo enim, seu malis Varrio, fit Varinus) G. praeponebat semper, et Guarinum scribebat. Veltransit illud VV. in Qu. ut, Belg. vvie, Lat qui. Nos Germani usurpamus, welcher; Belgae, vvelck; Galli, quelque; Scoti, quhilk.

Caeterum, ne quid dissimulatione transmittam, accuratissime monent Runicae, Islandicae, Suecicae, Finnonicae, Scandicae, Danicae, Anglicae, Scoticae, Cambricae, Belgicae, aliarumque linguarum (quas vetus Germanica filias suas vocat) certas quasdam literas, quae quasi, ab initio, cum aspiratione aliqua efferuntur, ex consuetudine illarum gentium, signo H. vel VV. in fronte statim notari: Nonnunquam et veteres HVV. ceu geminam aspirationis notam, in monumentis suis junctim posuisse; at per metathesin hodie VVH. non recte scribi: Quae

nota posterior H. indicium lectori faciat, ipsum VV. (cumprimis ante vocales positum) non nostro, hoc est, Germanorum more, sed plane singulari, et populis illis proprio suavius pronunciandum esse; ac si vel sola aspirationis nota subaudiretur: Idque subtilius, quam vulgo etiam Germani solent; quorum validiorae labia voces ipsas, velut ab imo stomacho ductas, in aerem excutiunt; censore Carolo Bovillo Samarobrino, qui hanc sibiliberius de nobis judicandi libertatem sumsitin libello suo, De differentia, sive, vitiis vulgarium linguarum, cap. 32.

Age vero, posterioris (quae ad nomen Odan, vel Vodan, aut VVodan maxime facit) observationis regulam primo, et exempla ejus accipe. Alexander Gill in Logonomia Anglica cap. 4. hoc me tirocinio imbuit: W. aspiratum consona est quam scribunt per W H. et tamen aspiratio praecedit. Illae namque voces, quae per W H. scribuntur, possunt, atque etiam, ad exempla majorum, scribi debent per H W. aut H U. Ita enim nihil aliud inde colligi queat, quam quod ex ipso W H. intelligimus; ut wïl sive uïl, nassa; hwïl, sive huïl, rota. Tamen quiae nostra experientia docet, W. et W H. veras esse, simplicesque consonas, in quarum elatione U. suggrunnit tantum, non clara vocalis auditur; ideo illud W. ante vocales aut diphthongos jus assignatum obtinebit; at W H. maela tantum consuetudine valebit in what, quid; whether, uter, et similibus. Quicqnid vero sit, consuetudo haec ex antiquissimi Anglorum vatis, Spenceri, nec non Fajeri, Goldingi, Sidneji, Tusseri, Johnsoni, Jo. Davisii Hereffensis, Haringtoni, aliorumque Poematibus satis apparet; in quibus saepe legitur vvhü et vvhich, qui; vvhat, quid; vvhöm, quem; vvher, ubi. Hoc etiamnum scribuntur modo, vvhit, albus; melius Dani, huid; Islandi, hvyrur, et Anglosaxones, hvvite. Insignis ille JCtus Jo. Covvell, in Interprete verborum Juris Anglicani, vvhite hart silver, q. d. Weiß-hirschen-silber, candidi-cervi-argentum, dicit essetributum, vel mulctam solutam in abaco aut tabula Forestorum albi cervi. Hoc vero argentum a temporibus Henrici III. coepit, quod ipse Rex imposuit Thomae De. la-linde, quod praeclarum telo occupasset cervum (ceu puer Hermolaus aprum, de quo Curtius lib. VIII. cap. 6.) quem Rex ferire destinaverat; teste Camdeno in Britannia, pag. 150. A vvhore, meretrix; Germ. Hur. VVhole totus, Graec. [gap: Greek word(s)] Belg. heel. Island. Heill. Graecum quoque est [gap: Greek word(s)] , verto, volvo; a quo Mer. Casaubonus Anglicum a vvheele, rotam deducit in Part. l. Commentat. de Quat. Ling. pag. 265. In Lexico Juris Anglicani vvharfa, vvharfe, locus est (eodem Covvello interprete) amplus, latus, planus, ac spatiosus, in angulo vel cornu maris, aut fluvii; in quem deponuntur merces, ut exinde in alia loca transportentur. Ad exempla vero majorum (ut loquitur Gillius) in Anglosaxonica quadam epistola Aelfridi Regis Angliae, ad Wülfsigeum Episcopum, una cum Gothicis ac Longobardicis

Vulcanii Scriptoribus edita, legitur particula, hvvylce, quomodo. Et in Lambardi Glossario, de Legibus Regum Angliae excerpto, exstat vox illa Hvveige, sed sine Latino (ut in caeteris) glossemate; quae, ni fallor, eadem est, quam Covvell habet: VVeigh (vvaga) certum pondus est casei, vel lanae, continens 256. libras. Jo. Davies in Rudiment. Linguae Cambro-Britannicae pag. 3. observat, Demetas (qui sunt Australis Walliae, sive Cambriae habitatores, ut eos Lelandus, atque alii fere omnes appellant; et ipse Sylvester Giraldus, in sua Walliae Topographia, Australem Cambriae regionem Demetiam nuncupat: Quamvis non desint, ut innuit Glossarium Legum Henrici l, ex antiquo Codice MS. olim S. Augustini Dorobornensis, qui Australes Wallos in Cornubia locant; atque ingenti illo maris brachio, quod ab Occidente terram intrans, ad dextram Cornubiam, ad laevam VValliam abluit, a Borealibus Wallis disjunctos existimant) illos, inquam, Demetas, Anglorum aemulos CH. leviuscule, quasi tantuw VVH. esset, ita proferre, ut vvhaer pro chvvaer dicant; et vvharae, pro, chvvarae: Cum alias Cambro Britannis revera duplicem sonet aspirationem densam. Quid Anglosaxones commemorem? Et Psalterium et Evangelia, hoc ipso excusa idiomate si inspiciam, vel sexcenta inibi occurrunt: Hvvomme, angulus Ps. CXVII, 21. Hvvelp leona, catulus leonis, Ps. XVI, 13. et catellus, Matth. XV, 27. Hvvettan, exacuere, wetzen, Ps. LXIII, 3 Hvvy, quare, Matth. IX, 9.11. Hvvylc, quis, Ps. CXXXVIII, 5. Hvvon, paululum, pusillum, ut: Tha he vvaes lytwhon thanon agan, hoc est, cum esset paululum progressus, Marc. XIV, 35. et I, 19. Hvvenelassan, paulo minus. Ps. CXVIII, 87. Hvvilvvendlic. Temporarius, Matth. XIII, 21. Vir ille integerrimus, Fr. Junius, Lexicon Anglosaxonicum, quod ex Bibl. Seldeni manu sua descripserat, dono mihi dedit; in quo reperi, hvvitha, hvviotha, aura, inde nostrum, wetter; hvvet, virtus, valor: Of thaem hvvaetestan mannan Germaniae, de nobilissimis totius Germaniae viris; unde potius vox illa, wadlich. Hos imitantur Sueci, dicentes: Hwarföre, quare; hwart man wil, qualibet; hwarigenom, quaqua; hwilken thera, quisnam. Quae didici ex Jo. Wolimhus Syllabo Linguae Latino-Suecicae. Hwan, et hwarn, quodlibet; hwarken dera, neutrum horum, Loccenius in Lex. Sueogoth. Quid de Cambro-Britannis dicam? Jo. Davies in Dictionario haec suppeditat: Hvvy, illr, hvvynt, illae; hvvyedig, prolongatus; hvvyad, anas; hvvyl, velum, et valetudo, et iter; hvvylus, profper; hvvylvvynt, ventus prosper, hvvylio, dirigere; hvvyr, serus, vespertinus, tardus; hvvyrfrydig, tardanimis; hvvynyn (nota) idem quod hoenyn, pilus majusculus, seta. In aliis Septentrionalibus linguis pro HVV. usurpatur etiam HV. vel HU. Sic Islandi ajunt: Hvort, quo; hvadan, unde; hvor, quis; hvör, thermae; hvernen, quomodo; hvar, ubi, hvaß, auctus; quae equidem doctissimo

Juveni, Thorchillo Jonae, Arngr. F. amico meo singulari me debere, libenter fateor. Composita hver er, quisquis; hver ed, quicquid; hvor sem hellst, quicunque; hvereyrn, unusquisque; et hvor tueggie, uterque etc. exhibet Runolphus Jonas in Rudim. Grammat. Island. cap. 7. Praedii Hvammar meminit Arngr. Jonas in Specim. Histor. Islandiae, Sect. 54. Et inter Norwegiae nobiles haud ultimi, Thorsteni candidi, Hinn Hviitte, in sinu Wopna-fiord; in Spec. Chorogr. Isl. Sect. 7. In lingua Danica, et Cimbrica praesertim, hvevs, crabronem, webs, scribendum censuit Jac. Matthiae Arhusiensis, lib. I. de Literis, pag. 103. ubi de vocum similitudine agit. Hanc vero scriptionem aeque ac pronuntiationem procul dubio Runis acceptam ferant, necessum est; nec fallor, si Runicum admirandi illius VVormii Lexicon evolvo: Huimleidur, invisus, quem omnes fastidiunt. Huitmenne, vir candidus. Huitakristur, sic appellarunt veteres Christum a probitate et candore, quasi candidum Christum. Ad huorla heyed, foenum dejicere et dispergere. Ericus Schroderus in Lexico Latino-Scandico ad oculum ostendit, Venedicae seu Finnonicae linguae has voces esse: Huone, domus, ab habitando, wohnen, sic dicta, eine Wohnung: Huonenlaino, diversorium: Hariotus huone, auditorium, schola: Huuli, labrum: Huora, adultera: Huoruus, adulterium: Huorin theda, adulterium committere: Huicandelemus, inconstantia: Huuta, clamare. Stephanus Johannis Stephanius in Nomenclatore Latino-Danico recenset sequentia: Huiler, acquiesco; hueder et huesser, acuo; hueller, concamero, gewelben; huinner, huinnio; huisker, musso; huister hen, jacto etc. Item, huis, cujus, wessen; huilck, quis; huor, ubi, Belg. vvaer, Germ. wo. Galli simillime: Huile, oleum; huissier, satelles; huit, octo.

Immo vel sola consona W. instar adspirationis erit, si usum spectes: Graecum est [gap: Greek word(s)] , Belg. hoe, Angl. hovv, Dan. huorleddis, Germ. wie. Ita [gap: Greek word(s)] , Sax. Holt (more Ebraeorum, quorum Tau nomina in fine format) Belg. Hout (nam l. ante t. more Gallico quasi elisum, in u. mutatur) Angl. vvood, lignum; Germ. Wald, sylva. A Graecis [gap: Greek word(s)] scribitur, pro, VVilhelmus; atque [gap: Greek word(s)] , pro, venetus; [gap: Greek word(s)] , unde vescor; [gap: Greek word(s)] , unde vestis; [gap: Greek word(s)] , unde ver. Manilius Hesperum mutavit in Vesperem, hoc versu: Accenso cum ducit Vespere noctem. Lib. I. Nam Aeoles, densum spiritum non habentes, digamma snum adhibuerunt in his vocibus: [gap: Greek word(s)] , pro, [gap: Greek word(s)] . Quid, quod Latini retinuerunt digamma Aeolicum in medio vocis, ut, ser Fus, oFum, aeFum, etc. De hoc digamma, praeter Priscianum ac Festum, et Maurum Terentianum, Quinctilianus lib. I. cap. 5. Adol. Mekerchus lib. de Ling. Graec. vet. pronunt. cap. 33. Jul. Scaliger lib. I. de Caus. Ling. Lat. cap. 15. Vossius lib. I. de Arte Gramm. cap. 16. Fundum suum Formianum vocat Cicero ad Atticum lib. IX. Digamma, quod nomen

ejus ab F. litera initium sumeret, cujus figuram et sonum repraesentabat. Haec quoque causa est, cur idem Cicero (sicut annotat Fabius) pro Fundanio testem Graecum irriserit, qui primam ejus literam, quod esset digamma, a solis scilicet Aeolibus inter Graecos usurpatum, pronuntiare non posset: Nam ex eadem figura F. (Terentiano teste) qua utebantur Graeci pro spiritu aspero, fecerunt Latini V. consonans, dicentes (ut antea ostendi) Venetus, Vescor. Vestis, Ver, Vesper. Certum id esse, quod scilicet F. digamma Aeloicum sonarit olim, ut V. consonans, probat Agellius lib. XIV. cap. 5. Hanc ipsius F. et in vetere Britannorum lingua potestatem non satis advertens Historiae Britannicae Anglicus interpres, Ephraimum quendam, manifesto errore, sedi Asaphensi praefecit Episcopum; quem sedes illa nuuquam vidit. Errori ansam praebuit, quod in Historiae Britannicae MSS. codicibus Efream, more Britannico dictus sit Abraham Episcopus; ceu et in eadem Historia appellatur Abraham Patriarcha. Quam vocem cum Evream legi debere non attenderit, Effraem mendose legit: Cambro-Britanni enim simplici litera F. utuntur, ad sonum V. exprimendum; gemina vero FF. quae per F. Latinum scribuntur, pronuntianturque, ut, ffyd, fides; ffynnon, fons; ffurf, forma; ffenster, fenestra; perffaith, perfectus. Haec a Latinis vocabulis per F. scriptis, deducta quis non intelligit? Sic scribunt et mere Britannica, ut, ffonn, baculus; ffaig, vice; fford, via; ffelaig, dux, princeps. Quare et nomen illud Episcopi, Efream (qui anno salutis 1232, ut habent Archiva Asaphensia, et Historia Britannica, fatis cessit) legi debebat Ebream, non Effream, et exinde Effraem; ut sic Ephraimus fingeretur. In eodem MS. codice Hist. Brit. habetur Efervvic, pro Eboraco; Efrai, pro sermone Ebraeo; Elfod, pro Elbodie. lidem Britanni Cufydd dicunt, a Latino, Cubitus. Haec omnia Jo. Davies in Rudim. Ling. Cambro-Britt. pag. 3. et 5. quae merito ei accepta refero. Quocunque calamum verto, rursus digamma eum implicat; dum et Falisci in memoriam veniunt, ab Haleso ita appellati, de quibus Naso lib. IV. Fast. canit:

Venerat Atridae fatis agitatus Halesus,
a quo se dictam terra Falisca putat.

Id, quod dicit Ovidius, ex Servianis scholiis ad lib. Aen. VII. v. 695. adminiculari potest: Hi autem immutato H. in F. Falisci dicti sunt; sicut febris dicitur, quae ante hebris dicebatur: Formiae, quae Hormiae fuerunt, [gap: Greek word(s)] . Nam posteritas in multis nominibus F. pro H. posuit. Haec Servius. Ita hariolus, quasi fariolus, a fando; quae conjectura Turnebi est, lib. XXIV. Advers. cap. 17. Apud Hispanos (observante Freinshemio ad Flori lib. I. cap. 12.) usitata harum literarum invicem mutatio. Nimirum prisca Lusitanorum (quod is forte sibi volebat) vocabula, ab F. incipientia, hoc omisso, cum adspiratione scribuntur:

ut si Lusitani dicant, forno, falo, ferro, fumo, fillo, etc. Hispani pro his usurpant horno, habla, hierro, humo, et hijo. Addatur illis, quae antea de signo Aeolum notavi, Vossius lib. I. Gramm. cap. 29. Calame, [gap: Greek word(s)] ; Usque adhuc de adspiratione, quam litera VV. et V. maxime aemulantur.

Sed nunc illud in mentem est, quod Fabius lib. I. Instit. cap. 5. de veteribus tradit; hos rarissime vocibus, a vocali incipientibus, adspirationem praemisisse: Parcissime ea veteres usi, etiam in vocalibus, cum aedos ircosque dicebant. Haud aliter profecto Germani, qui non solum H. verum etiam VV. in multis vocabulis omittebant; addebantque postea, ut, Anno, Hanno; Ulderich, Hulderich; Ammon, Hammon; Eul, ulula; heulen, ululare; Ohr, auris; hören, audire; Uhr, Graeci Latinique, Hora; Erb, Romani, haeres. Es, Dan. et Angl. it, Belg. het, Anglos. hit. Arm, brachium, Nubiani errones apud Vulcanium, Harmi, thorax; Tauricae Chersonesi incolae, Jel, vita, sanitas; Saxones inferiores, Hiel; nos Germani superiores, Heil; Cambro. Britanni, Hvvyl. Sic inquam, Islandi, Olf; Germani, Wolf: Dani, Ord; Belgae, VVoord; Germ. Wort. Et, ut eo redeam, unde in hoc diverticulum excessi, sic Gothi dixerunt Oden et Woden; hinc legitur Onsdag et Wonsdag in VVormii Fastis, lib. I. cap. 15. Idem et apud Scotos obtinet, ut quartus septimanae dies, Odeinsday, sive VVednisday vocetur.

Posterioris et regulam et exempla observationis nunc habes; sed nec prior de adspiratione consonarum initialium plane praetermittenda est, quae idem commonstrat, VV. uti H. certas quasdam literas ab initio adspiratas reddere. Arngr. Jonas lib. I. Crymog. cap. 3. de Islandorum consuetudine scribendi monet, L. N. R. interdum adspiratione modernos; veteres rarius, aut forte nunquam. Bene profecto fecit, quod particula forte usus, judicium suum lenivit; in lingua enim Runica, et Anglosaxonica, vetustissimi codices adspiratas ostendunt. VVormius in Lexico Runico haec recenset vocabula, quorum initium est L. N. aut R., et quidem adspirata: Hlita, obtemperare. Hlyane, obedientia. Hlyfar, arma munitiva. Hlyre frater. At Hnifa, strenue scyphos exhaurire; inde nostrum Napf, et nüpfen. Hniesig, Hniesigur, lapsus, genulabatio, item diminutio, exinanitio. Hnuskan, agitatio, concufsio. Hrae, cadaver. Hrak, res abjecta. Hreinn, purus, sincerus; inde fluv. Rhein, adspiratione transposita. Hröp, clamor et probrum. Hryd, notabilis tempestas cum nive, grandine, aut insigni pluvia; et alia quam plurima. Anglosaxonica in Lexico MS Bibliothecae Seldeni extant vel sexcenta: Hlaedre, scala. Hleda, sedile. Hleovvth, apricitas. Hleovvstede, locus apricus. Hlithe, quietus, leis. Hlud, fonorus, laut. Hnaep, scyphus, ein Napf. Hnol, vertex capitis. Hnon, tonsus. Hraeman, Hryman,

clamare, flere. Hreg, inundatio, Regen. Hrinan, ornare. In libello quodam MS. Bibliothecae Cottoninnae, qui agit de somniorum diversitate, secundum ordinem Abcharii Danielis Prophetae, inter alia observavi, hlihtan, ridere; hnyte, nuces. Item, in nobili illo Anglorum Grammatico, Aelfrico, qui nongentis abhinc annis Priscianum ac Donatum inter se contulit, adjecta versione Anglosaxonica, has reperi voces: Hlehter, risus; hlaennys, macies; hlyst, auditus; horshnaegth, equus hinnit; oxa hlevvth, bos mugit, hlaford, dominus, herus; hlaefdige, domina. Evolvi praeterea Hymnos et Precationes MSS. in eadem Bibliotheca, cum versione interlineari; ex quibus tum temporis enotavi, de SS. Trinitate, hanc precationis clausulam: Thaes vvuldor hlynth on eallum middamearthe. Id est: Cujus gloria reboat in omni mundo; ad verbum, in omni media terrae. Evangeliorum interpretatio Gothica orationis Dominicae hlaif unsarana, pro pane quotidiano habet. In brevi Glossario, de Legibus Regum Angliae hlothe, cohors, et hluctres annotatur a Lambardo. Igitur Islandi, quorum idioma cum Runico Anglosaxonicoque cognatione conjunctum est, veteres in hoc sequuntur; dum scilicet moderni praeterea consonis L. N. R. (testem Runolphum Jonam in Rudim. Gramm. Island. pag. 2. et 3. cito) praeponunt H. ut in his vocibus: Hlaatar, risus; hlutur, res; hlaanar ade, nix resolvitur; eg hlö, rideo; hnaus, cespes; hneppe, quantum brachiorum amplexu includi potest; hnöttur, globus; hroosun, commendatio; hrutur, aries. Arngr. Jonas in Crymog. lib. I. cap. 6. et 7. de Islandorum Aristocratia perhibet, eos hreppar appellasse provincias, quarum quaelibet regulariter ad minimum XX. (nam saepe plures) colonos continebat, certo rei familiaris augmento definitos; earundemque magistros, sive praefectos, Hreppstiorar dictos fuisse. Idem ille in Specim. Island. Histor. Borealis Islandiae chorographiam exhibens, Sect. 6. Thorderum adducit, cognomine Hraeda, quafi timorem, vel terrorem; eo quod hunc fortibus ausis aliis incuteret. Hrolleifus, homo nequissimus, flagitiosus, et tandem sicarius (a cujus nomine vallis intermontana, in tractu Slieta-hliid, postmodum Hrolleiffs-dal appellata) inseritur Sect. 13. Islandis hlaust est cavum auris; ad hlausta til, aurem adhibere; ut in MSto Cottoniano, de Somniis, raedende lystan, legentem audire. Belgae pro eo, luysteren, auscultare. Quapropter et in nominibus Germanicis, tribus mutis ac liquidae R. apponitur spiritus densus; ceu indicant nomina illa, in Legibus Longobardicis, Hlotharius, Hlimprandus, Hludovicus, Hrotharis. De his bene monet Vossius lib. I. Gramm. cap. 11. plerosque praelo excusos corrupte edere pro eo H. Ludovicus, et H. Lutharius; ut aliquoties factum ab editore synhodi Parisiensis de imaginibus. At recte, inquit, Hludin perscriptum est in Capitularibus Caroli M. idemque denotat,

quod Hludovicus, sive Clodovicus, aut Clodovaeus; quomodo et Hlutharius idem est, quod Lutherus, sive Lotharius. De hac ipsa veterum adspiratione agens VVormius lib. V. Monum. Dan. mon. 7. duo protulit numismata, in Dania prope Lethram (quam arcem primum a Skjoldo Rege Daniae exstructam, post a Rolvone Krage ornatam, Antiquitates Islandicae Hledro vocant, monente Stephanio in Notis ad Suenonis, primi Danicae gentis Historici, Opuscula, pag. 16.) effossa; in quorum altero crux visitur, quam ambit haec inscriptio: HLUDVVICUS IMP. parte aversa figura templi, circa quam XPISTIANA RELIGIO. Nummus alter pariter in ambitu crucis, HLUDVVICUS IMP. ab altera parte majoribus, non ambientibus imaginem aliquam characteribus, VENECIAS. Cambro-Britanni L. et R. adspiratum, aetate superiore scripserunt; et illud hodieque scribunt literis geminatis Ll. velut Rr. Nos radicalem R. semper adspiramus, ait Jo. Davies iu Rudim. Ling. Cambro-Brit. pag. 7. Et cum tradat Jo. Aventinus, veteres Germanos L. cum adspiratione usurpasse; Cambros suos excusat, nullamque Ll. pronunciandi difficultatem esse disputat; cum Hispanis insuper eadem sit scriptura, et sonus non multum absimilis, in his, quae a Latinis Cl. vel Pl. incipientibus, mutuantur; ut, llamar. clamare, Cambr. llafaru; item llorar, plorare. Idem repetiit de L. adspirato, in figura et potestate literarum Britannicarum; quam Dictionario suo praefixit.

Haud aliter Anglosaxones olim (ut Angli hodie, ac Belgae) pro H. usurparunt VV. in literarum L. et R. adspiratione. Eques ille Wilburghamensis, VVilliam L'isle, diversa linguae Anglosaxonicae Monumenta, cum versione Anglica, annis abhinc septingentis scripta, in lucem emisit; ubi in primo monumento, quod de Vet. Test. inscribitur, statim sub initium haec leguntur: Tha gimeleasan men, the beora lif adrugon on ealre idelnisse, and svva geendodon, heora gemynd is forgiten on halgum gevvritum. Idest: Homo salutis negligens, qui vitam transigit in omnibus vanitatibus, ejus memoria oblivione deletae est in sacra Scriptura. Illis usitatum erat gevvrit, pro quo Angli vvrit dicunt. Et post nonnulla, creaturas pulcherrimas a Deo conditas affirmat auctor illius monumenti, ut essent viventes in perfectione, libbende svva vvlitiges. Regis Edelfridi filii (de quibus Beda lib. III. Hist. Eccles. cap. 1.) cum magna nobilium juventute (juxta versionem Regis Anglosaxonum Alfredi) gemid Scottum, gemid Pehtum vvracode, id est, apud Scotos, sive Pictos exulabant. In codice Cotton. de Somniis, occurrit vvrohte, accusatio. In eodem volumine, fol. XXXV. Tonitrua, pro varia temporum ratione, exponuntur; ibi: Gif hit thundrath on tide feoftan midre nihte, hit getacnath snmne svveg utgangende of vvurulde, oththe Wrace on middam earthe. Id est: Si tonitruaverit hora quinta mediae noctis, id significat aliquem sonum

egredientem de seculo, vel vindicta in mundo. In Nov. Test. invenio vvrecan, vindicare: VVrac me vvith minne vvithervvinnan, Vindica me de adversario meo. Luc. XVIII, 3. et 5. In Psalterio Anglosaxonico (quod Jo. Spelmannus, Henr. F. cum quatuor vetustissimis exemplaribus MSS. contulit, ediditque) lego vvrithan, constringere. Ps. XXX, 12. Se gevvrith forgniseddnissa heora, qui alligat contritiones eorum. Ps. CXL VI, 3. To gevvrithenne cyningas heora, ad alligandos Reges eorum. Ps. CXLIX, 8. He vvrath his vvunda, alligavit vulnera ejus. Luc. X, 34. Notandus hîc venit interpres vetus Psalmorum, qui Excussorum filios reddidit, vvregundra bearn, Ps. CXXVI, 5. Legisse is autem videtur, Excusatorum, aut Excusantium filii; quoniam vox, vvregan, excusare significat. Ps. CXL, 4. Anglis adhuc in usu sunt sequentia: VVracke, violentia; vvrangling, litigatio; vvrap, intrico; to vvrastle, luctari; vvrath, indignatio; to vvreath, vvrest, et vvrinch, contorquere; vvreake, vindicta; vvreth, miser; vvrie, limus; vvright, faber; to vvrinckle, corrugare; to vvring, adstringere; vvrought, factum, effectum, etc. Postremo Belgae his quotidie utuntur vocabulis: VVracke, vindicta, Rach; vvreken, vindicare, rächen; vvryven, terere, reiben; vvritselen, commovere, rittelen; vvroeghen, urgere, regen, rükken; vvronk, flexus, simultas, dolus, Rank; vvroeten, runcare, reuten. Tantum de FREA scilicet, et WODANO.

Quid aliud de hoc literarum fasciculo (nam suo rem appellabo nomine) judicabis, VIR EXCELLENTISSIME, nisi ut de hac ipsa epistola usurpes, quod alii de re longa, et inexplicabili: Sardi venales! Sed eo nunc tabellario utor, qui bajulo munus surripiens, Hamburgum dum proficiscitur, has secum afferre haud recusat: Quare libertatem scribendi (dum charta et tempus supersit) calamo libenter indulgeo. Tradam apicum gerulo, ut amicus amici onus porro perferre discat. Limprandus tit. de Ariolis 73. hanc tulit Legem: Simili modo, et qui arborem, quam rustici SANCTUM vocant, atque ad fontanas adoraverit, etc. Lindenbrogius in vett. Legg. Codice legit, rustici SANGUINUM vocant: Sed in lectionibus variis, ac notis, addit: Ita MS. melioris notae. In alio scripto eodem: rustici SANGUINEM vocant. Editio Basiliens. SANCTIVUM. Tandem in Glossario legendum putat, quam rustici SACRIVUM vocant; velut arbores sacrivas, in Concil. Antissiod. cap. 3. SANCTIVAM retinet Schedius Syngr. II. de Diis Germ. cap. 24. Glossa Boherii in vetere libro aliam lectionem notat: Alias est, SCRINIUM vocant. Quam igitur nunc viam ingtediar? aut quid potius sequar? Pro SANGUINUM, legere quidem animus erat, SAGMINUM, ex occasione Ejusdem glossae: Vid. tex. in l. SANTUM, ff. de re divis. Nam statim in pr. Leg. 8. d. tit. dicitur: SANCTUM est, quod ab injuria hominum defensum atque munitum est. Dein §. 1. id ipsum exponitur: SANCTUM autem

dicitur a SAGMINIBUS; sunt autem SAGMINA quaedam herbae, quas legati populi Rom. ferre solent, ne quis eos violaret. Verum, lectionem hanc doctam magis, quam veram Cl. Gronovius, cujus accurato judicio usus sum, haud probavit; cum non verisimile sit, hnnc ritum Romanorum ita Longobardis, doctrinae politioris expertibus, innotuisse, ut arborem sagminum nominarint. Tantum vero abest, ut Glossa ista a vetere me absterreat lectione, ut potius confirmet, SANCTUM omnino legendum esse; ceu legit editio Basiliensis SANCTIVUM, quae menon parum juvat. Max. Tyrius memorat Dissert. XXXVIII. Celtas excelsam quercum coluisse, et Jovis nomine solemniter appellasse. Hi nimirum lucos eligebant, in quibus maxima robora, et vetustissimae quercus essent; nihil enim Druydae habebant robore sacratius, auctore Plinio lib. XVI. cap. 44. Certe ab arboribus, aut sylvis istae videntur dictae; quoniam Prudentius lib. I. adversus Symm. eas appellat sylvas Dryadas. Vetus Germanorum vocabulum Trö, Danis pariter ac Norwegis usitatum, velut Anglorum Tree, id est, arbor, et Anglosaxonum Afel-tre, arbor pomifera (hinc nostrihortulani non nisi pomiferas Alfalter, corrupte vocant) non leve testimonium praebent; quamvis postea Graecis species arborum, quercus [gap: Greek word(s)] dicta fuerit. In superiore Germania non paucae ostenduntur arbores, quas superstitiosa rusticorum simplicitas vulgo Druden-bäume, q. d. Druidum arbores, vel lamiarum potius, ac veneficarum esse credit: Infelices ac tortuosae istarum frondes Druden-büsche nominat; quae inveteratam gentilium redolent impietatem. Rursus mihi Plinius est repetendus, qui lib. XII. cap. 1. de vetustissima sylvarum, arborumque superstitione: Haec fuere numinum templa, priscoqueritu simplicia rura etiam nunc Deo praecellentem arborem dicant. Verbo, si potis sum, dicam: Arbores erant SANCTI rusticorum, quos Rex Carnutus alio nomine gentium Divos, cujusque generis arbores, notavit in Legg. Polit. cap. 5. Aperte Concilium Namnetense, cap. 20. arbores Daemonibus consecratas damnat, hoc ritu verborum: Summo decertare debent studio Episcopi, et eorum ministri, ut arbores Daemonibus consecratae, quas vulgus colit, et in tanta veneratione habet, ut nec ramum vel surculum inde audeat amputare, radicitus exscindantur, atque comburantur. Stolidam istanc superstitionem prodit Lucanus lib. III. quae isti haud absimilis:

--- fortes tremuere manus, motique verendae
majestate loci, si robora sacra ferirent,
in sua credebant redituras membra secures.

En, inanis arborum, velut Deorum, timor! Curtins lib. VIII. cap. 9. de priscis Indiae incolis: Deos putant, quicquid colere coeperunt; arbores maxime, quas violare capital est. Mercator quidam Beverovicensis, Vir integerrimus, in India

simul ac Persia, per annos septendecim, bene versatus, ac nuper ex itinere longissimo in patriam suam reversus, familiariter mihi narravit, per omnem Indiam, usque ad regnum Chinense, praealtas arbores, si vastis disponsae sint ramis, facile cultorem sacrificulum invenire; qui in aedicula, cominus exstructa, degens, arborem multo inungat oleo: Hanc viatores (propter umbras fortasse) venerari, ad instar Dei; genua huic ponere, et sacrificulo largiorem stipem offerre: Noctu candelas accendi ad arborem, ut peregrinantes hoc viarum solatio fruantur: De caetero tantum sanctis arboribus honorem haberi affirmabat, ut non, nisi vento, folia istarum stringere fas sit. Amicus meus singularis, Georg. Gentius, nuperrime etiam ex itinere CPtano redux factus, de Persis retulit, hos in arboribus publicas preces figere, ubi sterilis et avida tempestas fuerit; uti viatores, huc transeuntes, pluvium exorent Jovem: Sacra sub illis fieri memoravit, aestivo imprimis tempore; quo nocturna, ob aestus vehementiam, itinera, usque ad mensem Septembr instituuntur. Inter Amstelodamum (ceu ferunt) et Ultrajectum integras saepe arbores effodiunt agricolae, diluvio quodam absorptas; quas hujuscemodi Sanctos gentilium fuisse, non levis conjectura est; si Willebrodi, Ultrajectensis Episcopi, precibus fides habenda sit: Is enim Hollandiae Apostolus a Deo impetravit diluvium, quo omnes istae arbores sic perirent. J. Parival, in Deliciis Hollandiae, recenter editis, cap. 3. part. 1. Gallico verborum stalagmate fabulam hanc (nescio, an veram) depinxit: Quelques autres soutiennent, que ce deluge arriva du vivant de saint Villebrorde, Evesque d' Utrecht, lequel ne pouvant retirer par ses praedications, les habitans del' idolatrie, qui adorojent les dieux payens, auxquels ils avojent dedie et consacre les dites forests; obtint par ses prieres de ce grand Dieu jaloux, que ces arbres fussent mis par terre, afin qu' ils ne servissent plus de retraite, et de cachette a ces idolatres nocturnes. Talis profecto lucus iste fuit, prope Upsaliam, Odenslund, Odino sacer; atque in istorum Deorum censu Tanfana fuisse creditur, apud Tacit. lib, 1. Ann. cap. 51. §. 2. cujus nomen vere derivatur a Tan, vel Than, abies, et Fahna, vel Fan, quae est vox Gotho-Teutonica, dominum aut numen signans. Isidorus in Glossis: Fones, Dii sylvatici. Templum Tanfanae (quod nomen luei patronum, vel dominum sonat) fuit in luco inter Amisiam et Luppiam, in Westphalia; ut ejus situm describit Cluverius lib. I. Germ. Antiq. cap. 11. et 47. Sed nolo falcem immittere in messem uberrimam Loccenii lib. 1. Antiq. Sueo-Goth. cap. 3. Vive et vale, VIR SUMME, Deus immortalis Te servet!

EPISTOLAE SELECTIORES:

Muretus lib. I. Epist. 1.

Phil. Melanchthon Epist. ad Camerarium, An. 1532. quae extat in Consil. Latin. ejusd. Part. I. fl. 142.

Laudatissimae memoriae Viri Excellentissimi, DN. GEORGII RICHTERI, JCti celebratissimi etc. Amici incomparabilis.

GEORGIUS RICHTERUS JCtus, Reip. Norib. multisque Imperii Ordinib. a Consiliis, et Acad. Altorph. Pro-Cancellarius.

JOH. GEORGIUS Richter, Noriberg. U. J. D. et in Patria Republ. Consiliarius et Advocatus inter primos etc. Vir Clariss. Consultiss. Doctiss. etc.

IN LIBRI HUJUS FRONTISPICIUM EPIGRAPHE.

Consultissimo et Nobilissimo Viro, maximo studiorum Fautori, DN. JO. GEORGIO RICHTERO, Samuel Tennulius S. P. D.

In Nobilissimi et Amplissimi Domini, Universitatis Altdorfinae Procancellarii, GEORGII RICHTERI, JC. Selectiores Epistolas.

PROOEMIUM.

DECANUS et caeteri Doctores Facultatis Juridicae in Academia Noribergensi, quae est AltorphI, Lecturis S.

Nobiles, Amplissimi, Magnifici Domini.

RECTOR ET SENATUS Academiae Lugdunensis apud Batavos Lectoribus S. D.

GEORGI RICHTERI, JC. ORATIO XXXI. DE ARCANIS AULAE JUSTINIANEAE. Habita d. XI. Martii M DCC LI. cum duo Doctores Juris renunciarentur.

GEORGI RICHTERI, JC. ORATIO XXXII. DE POETARUM RARITATE, ejusque CAUSSA. Habita in panegyri Petro-Paulina XXIX. Junii M DC LI. cum HIERONYMUS von Cöllen, Doctor Utriusque Juris, et quinque Magistri Philosophiae, et tres Poetae Laureati renunciarentur.

GEORGIUS RICHTER, JC. Nobilissimis et ad omnem gloriae et Virtutis laudem excitatissimis Juvenibus, DN. LEONHARTO GRUNDHERRN, DN. ALBERTO POEMERO, et DN. GEORGIO SCHEURL, Patriciis Noricis, Dominis et Amicis suis plurimum honorandis, S. et optatum itineris successum a DEO precatur ex animo.

Reverendo Clarissimoque Viro, GEORGIO KÖNIG, SS. Theologiae Doctori eximio, et Inclytae Universitatis Altorphinae Professori primario, Amico suo pl. honorando, GEORGIUS RICHTER, JC. S. D. Reverende et Clarissime Vir,

Consolatoria altera.

Johann a Blansdorf, Georg. Richtero. Sal. et Officia.

Richterus, Blansdorfio. S. P.

Blansdorfius, Richtero.

Idem A. O.

Blansdorfius, Richtero.

Richterus, Blansdorfio.

Idem, Eidem. Sal. Pl. Nobilissime Dn. a Blansdorf, etc.

Blansdorfius, Richtero.

Idem, Eidem. S. V. CL.

Richterus, Blansdorfio. S. P. Nobilissime Dn. a Blansdorf, etc.

Blansdorfius, Richtero.

Richterus Blansdorfio. Sal. et observantiam, Nobil. Dn. a Blansdorf.

Blansdorfius Richtero. Sal. et Offic.

Capreolus sylvestris Dn. Philippo Heinhofero, Senatori et Aedili Augustano, die natali dono missus.

Richterus Blansdorfio.

Idem Eidem. Salutem et observantiam. Nobilissime Dn. Blansdorfi, etc.

Blansdorfius Richtero.

Idem Eidem. Salve Cl. Vir, et ignosce.

Richterus Blansdorfio. Salut. et observant. Nobilissime Dn. Blansdorf.

Blansdorfius Richtero.

Georg. Richterus Georg. Calixto.

Calixtus Richtero.

Idem Eidem.

Richterus Calixto.

Calixtus Richtero.

Idem Eidem.

Richterus Calixto.

Calixtus Richtero.

Richterus Calixto.

Idem Eidem.

Calixtus Richtero.

Richterus Calixto.

Calixtus Richtero.

Conr. Hornejus Georg. Richtero.

Richterus Hornejo.

Hornejus Richtero.

Just. Gessenius Georg. Richtero.

Georg. Richterus Justo Gessenio.

Dan. Heinsius Georg. Richtero. DE SERVITUTE NATURALI.

Idem Eidem.

Idem Eidem.

Richterus Heinsio.

Idem Eidem.

Idem Eidem.

Idem Eidem.

Heinsius Richtero.

Richterus Heinsio.

Idem Eidem.

Idem Eidem.

Heinsius Richtero.

Richterus Heinsio.

Heinsius Richtero.

Richterus Heinsio.

Idem Eidem.

Idem Eidem.

Heinsius Richtero.

Petr. Bertius Georg. Richtero.

Idem Eidem.

Richterus Bertio.

Mich. Piccartus Georg. Richtero. Salutem et Amorem.

Richterus Piccarto. Salutem et observantiam.

Piccartus Richtero.