12/2009 Reinhard Gruhl
text typed - structural tagging completed - spell check only partially performed - no orthographical standardization

image: as001

ERYCII PVTEANI EPISTOLARVM FERCVLA SECVNDA. CENTVRIA II. et innovata. LOVANII. Ex OFFICINA FLAVIANA. oo. IC C.XIII.


image: as002

IVSTVS LIPSIVS ERYCIO PVTEANO SVO calcar addit ad Editionem EPISTOLARVM.

ECquando, PVTEANE, vota nostra
Et tuam pariter fidem resignas?
Quando FERCLA SECVNDA EPISTOLARVM,
Illa lauta, diserta, et erudita
Fas contingere, fas erit fruisci?
PROMVLSIS tua nuper hoc spopondit.
Si negas, titulus revincit: cum
ANTECAENIA iam data, ipsa CAENA
Iure poscitur. audin' hoc amice?
Et fides agitur tua, atque fama:
Libera unā operā illam, et hanc adauge.


image: as003

C. V. LVDOVICO SEPTALIO, PATRICIO MEDIOLANENSI, VRBIS SVAE AESCVLAPIO, ELEGANTIARVM GENIO; QVEM BONI PRAESIDIVM, DOCTI DELICIVM, VTRIQVE PRISCAE ET FVGIENTIS VIRTVTIS, DOCTRINAE, HVMANITATIS EXEMPLVM HABENT; EPISTOLARVM FERCVLA SECVNDA, SVO PRAESIDIO, SVO DELICIO, SVO EXEMPLO, VELVT PATRI FILIVS, SACRA ET AETERNA VOVET

ERYCIVS PVTEANVS. MEDIOLANI VII. KAL. MART. oo. ICCIII.

HIC ILLE VIR,

--- in quo veteris vestigia recti,
Et mores video ductos meliore metallo.


image: as004

AD LECTOREM. AD EPISTOLARVM FERCVLA SECVNDA,

Mi Lector, velut ad novum Convivium te voco. Novum: quod et mea mora, et quorundam nausea sic discrevit. Sed illa mea, vt rem dicam, ab hac quorundam orta, collisis rationibus, universum paene institutum conturbavit. Quem enim non retardent, imo sistant tot iudicia, tot censurae? Ab illis ipsis, qui cum puerili balbutie adulti colluctautur, quanto fastidio, quanto supercilio legor! sensum meum, ad suum; phrases, ad suas, verba, ad sua examinant: et Epistolas singulas, quasi sibi scriptas. Oineptos! Primum, sensum meum mihi proprium esse volo: phrases et verba,

Servatā semper lege, et ratione loquendi, ab Antiquis. Deinde Epistola sicuti virgo esse debe; uni illi placere, cui mittitur, et velut nubit. Non ad eosdem, aut pares ego scribo; et ad plures quotidie tamen scribo: secreta ad amicum, erudita, quantum quidem subitanea industria protrudit, ad doctum: tu haec omnia tuo torno et cothurno compares? nisi amicus, secreta mea non potes; nec erudita, nisi doctus. Ad doctum autem Epistola mihi habeat, quod matronae negatum est,

Dicendi genus, et curvum sermone rotato

image: as005

Torqueat Enthymema:

ad amicum, seria, ludicra, mixta; quaeque nasci inter duos debent, et perire inter duos. Cur igitur edo? quia docti et amici pariter patiuntur: quia multa intercurrunt bonis aequisque ingeniis non repudianda: quia cum fructu aut delectatione legunturquaedam, nec intelliguntur. In picturā lineae et figurae excitant, tametsi res et historia non īntellecta: ita in Epistolā, ipse ille color et sanguis dictionis, licet sensus alibi fugitivus. Sed quam tunc juvat intendere mentis aciem, et sensum scriptoris sequi! Experire, et diversum te ab iis praesta, qui, nescio quo raorbo, aeliena omnia scripta sub calumniam rapiunt iniquissmae censurae. De Epistolis autem meis hoc illius judicium amplectere, qui ad famam veterum ipse Epistolas scripsit atque divulgavit. Quis ille? ecce tibi nomen; imo ecce judicium ipsum in Epistolā expressum.


image: as006

IVSTVS LIPSIVS ERYCIO PVTEANO suo.

PROMVLSIDEM tuam vidimus, id est, vina et mella. Plane pro suo nomine liber est: et acumen sive acrimoniam in sensibus habet, et in verbis puritatern, atque etiam suavitatem. Quid amplius dicam? nisi illud,

I bone, quo tua te virtus vocat, i pede fausto.

Ad alia, longius, longiusque mi Puteane: sed pede semper recto, id est, per viam quam veteres calcarunt, et ego monendo aut docendo praeivi. Novitios istos si audias, stolidos aliquos Hermas; deflectas, et ad languida quaedam aut frigida te dones, quae ipsi Tulliana vocant. O quam indignetur et colorem non teneat, si resurgat ille Tullius, et haec cernat! Ille altus, ille excitatus, et alacer, plenus spirituum et sanguinis, probet hos tabidos, jacentes, et vere [gap: Greek word(s)] ? Atqui phrasin ejus et verba habent. Nescio. dicunt: sed hoc scio, non verba, sed pectus et vim mentis esse, quae disertos facit. Scite nuper a Politiano dictum, meliorem honestioremque leonis faciem esse, quam simiae; etsi ista ad hominem propius accedit. Nihil est hoc imitari, si a te nihil inspiras; imo si omnia tua non facis, et velut e proprio fonte emittis.

--- qui sibi fidit
Dux, regit examen.

Alii serviant, mendicent: fama aut vita non respiciet, quicquid hoc est scriptorum. Stuporem! ad unius illam imitationem nunc nos vocari: quod nemo veterum aut piorum somniavit! Scilicet plus cordis nostri magistri habent, quam Fabius et ipse Cicero, qui ad omnes non oratores solum, sed historicos, poetas etiam ducunt. Sed omitto has lacunas, quae non nisi ab imbre implentur, a se arentes: tu inter vivos, ut dixi, fontes esto, et, quod sequi solet, perennes.


image: as007

[gap: content list]
image: as008

[gap: approbatio; privilegium]
page 1, image: s001

EPISTOLARVM FERCVLA SECVNDA.

EPIST. I. Mediolanum. LVDOVICO SEPTALIO, V. C. Patricio et Medico Mediolanensi S. D.

VERVM amicum pro thesauro semper habui: et te talem LVD. SEPTALI, blandum verbis, benignum affectu; alterum quasi Parentem meun alterum quasi Doctorem; sed Parentis, et Doctoris caussā. qui literque te potissimum consortem, an succidaneum? poscebat: ille Amoris, hic Eruditionis. Ego quoque te respexi potissimum, et nunc respicio absens; ut, si amare me velis, scias te filium invenisse; discipulum, si formare. Sed tu me amas mi Parens, formas mi Doctor, et aeterno pietatis vinclo tibi obstrictum habes. Tibi? imo multis. multi enim in me proni, quia tu es: et sic quoque multis me debere fateor, quia tibi. Quando, et quo aere exsolvam? voluntas certe adest, ō si facultas, et vires! Nunc vero et vivendum et moriendum mihi adhuc ingrato. ingrato inquam; nisi agnoscendo beneficia atque promulgando, redhostire videar: facturus mehercle, etsi non videar: hoc inprimis, quo ad publicum munus et famam mea studia is productum.

page 2, image: s002

Annon in eo es, et prensare jam coepisti? alii scribunt. Perfice, perfice: beneficium ego si non referre, agnoscere et aestimare tamen scio. Vale. Patavii, VII. Eid. Sextil. oo. IC CI.

EPISTOLA II. Florentiam. GVLIELMO ATHENIO meo, Medicinae Doctori.

HEm fulmen tuorum verborum! mi ATHENI,

Cur me querelis exanimas tuis?

Egon'? pudet poenitetque effari. inviolatum Amicitiae nostrae sacramentum habeo, et colo. Misi ad illum tuum, PANEGYRICVM meum, misi litteras; ut ille porro ad te. Fidem hominis, si neglexit! ego tamen extra culpam. Tuas (Mercurium testor) nullus accepi; nisi ultimas hasce, breves, tristes: in quibus optimi parentis tui funus, tuasque lacrymas video. comprime, mi amice; et cogita Deum Naturamque sic jubere, ut homo inter homines esse aliquando desinat; ut filium pater praecedat. Ille ante te fuit, ut post illum tu esses. Citius si cursum hunc finivit, quid nisi compendium fecit miseriae humanae? Sed haec ego non inculco, prompta et expensa tibi, ad rectae rationis lancem: tantum, ipse vivas, valeas, posterosque cogites. Mediolani, V. Kal. April. oo. IC CI.


page 3, image: s003

EPISTOLA III. CHRISTOPHORO MAVRICIO, Sapientiae Professori.

CVM te cogito, Doctissime vir, illud Comici cogito:

Vt saepe summa ingenia in occulto latent!

Tam amoenum, tam Litteris plenum pectus publice non suspici, non coli? AEvi culpā, sed et aliquā tuā fit. AEvi, quod aversum et alienum ab omni ingenii cultu, totum in vitiis et in fastu. Quid mirum? ad praemia quisque lascivit et peccat.

Sola pruinosis horret facundia pannis,
Atque inopilinguā desertas in vocat artes.

Sed et tuā aliquā culpā dixi, etsi sine culpā: qui e rumoris turbido vestibulo te recipis ad conscientiae tranquillitatem. Sapienter hoc quidem mehercle, et pro animi decoro. Quid enim Famae illa blandiens aura, tam anxie captata, tam studiose collecta? uno verbo, aura, umbra, nihil. Virtutis omnis fructus in animo situs est; et contemptu ipso gloriae, praemium gloriae in se quisque invenit, etiam non quaesitum. Equidem cum haec disputo, te laudo; sed conatum obstreperi illius rideo, qui caelum terramque commoturus in me videbatur, ut nascentem aliquam Famam meam obrueret. Et tamen, siDIs placet, censuram nunc quoque scriptorum meorum gerit: quo suffragio? nullo bono, aut ullius boni. [gap: Greek word(s)] . Ego inter homines me esse scio, errori obnoxium, et correctiones libens patior; sed a probo, et perito. Ille autem quis est? num probus? meum non

page 4, image: s004

est censere: num peritus? ex oratione liquet, quā in publicum nuper erupit. O putidum fastum! in pulcherrimo illo centone plura paene vitia, quam verba: et quae vitia? decumana; ferulā, ferulā multanda. Tota dictio enervis, sine sanguine, sine colore: uti et ipse auctor, cum Catullo dicam,

--- - inauratā pallidior statuā.

Sed illum linquo, te amo, et BONAM MENTEM. Vale. XI. Kal. Octobr. oo. ICCI.

EPISTOLA IV. Augustam Vindel. MARCO VELESERO V. A. Reip. Augustanae II. viro Praefecto.

ANTE menses aliquot imaginem meam ad te misi; saepiusque litteras: accepistin? nescio; quia ab illo tempore nihil a te. Semper, mihi crede, silentium suspectum est. Quid autem? minus tibi fortassis ex animi sententiā? avertat Deus. An aliquid oblivionis mei? et hoc avertat. Ego te amo; et sic durum esset non a te amari. Debiles in me caussae sunt, fateor, amoris: sed tu quoque scis humanum esse, quem despicis, non despicere. Vt Sol ille non sidera tantum, inter quae medius fertur, illustrat; sed imam et minimam hanc quoque maculam telluris: sic non aequales illos tuos et in alto positos amabis tantum; sed nos quoque in humili et obscuro amabis. nisi inducias quasdam esse vis, et intervalla amoris, Si ita; lucem nobis licet parumper subtrahas, at non calorem: scriptionem, non amorem. quod te rogo; et salvere jubeo. PROMVLSIS posita est, et exemplar ad te

page 5, image: s005

meo nomine mittet, ad quem tu hasce adjunctas. Mediolani, VI. Kal. Octobr. oo. IC CI.

De PINELLO scio te scire: ego doloris cicatricem non revello.

EPISTOLA V. Ticinum. ISABELLAE ANDREINAE.

TANTAM facundiam, tantas litteras in feminam cadere! Vbi robustior ille sexus, qui in chartis pallet, in pulpitis sudat, in studiis consenescit? Ecce litteris nunc quoque Amazones sunt, et Penthesileam suam habent. Annon sic merito te appellem ANDREINA, et [gap: Greek word(s)] opponam? Feminis a Naturā insitum, loqui: tibi vero, bene loqui. quo fit, ut corrigendo muliebre vitium, virilem virtutem superes. Platoni olim, ut in prodigio est, mel suum apes, velut divinae facundiae indices, in os inseruerunt: tibi vero Gratiae ipsae, non montem Hymettum (Valerii verbis utor) thymi flore redolentem, sed Musarum Heliconios colles omni genere Doctrinae virentes, Dearum instinctu depastae, maximoingenio dulcissima alimenta summae eloquentiae instillasse videntur. Scribis acute accurateque: dicis ex tempore, sed quasi scripseris; eā ubertate et copiā, ut cum nihil addi possit, nihil supersit; eo gestu, ut loqui ipsos digitos; eā voce, ut intus canere Sirenum concordiam putem, eā denique felicitate et successu, ut nutu arbitrioque tuo

--- pleni modereris frena theatri.

Quoties te audivi, inscitiam et infantiam quorundam deprehendi, quise doctos disertosque profitentur. ac

page 6, image: s006

meipsum quoque, cui dicendi partes in publico sunt, puduisset tituli mei; nisi tu eum elegantissimo carmine asseruisses. Ego augurium interpretor, quod tu elogium esse voluisti: et sic elogii luce circumfusus, tueor dignitatem nominis mei, velut augurio promissam. Tu vero beata, ō Suada, ō Musa, cuijam immortalitas parta! Tua enim, dum vivis, scripta in pretio sunt, et leguntur ac, dum vivis, aliorum quoque de te monumenta habes, et posteritati tuae coepisti interesse. Eja, Eja: lege, et legere; imo excitare, ut scribendo scribentium praeconia superes: excitare, ut posterorum accessuram ad mirationem augeas. Te nobis Natura ipsa, temporisque pater: tu te posteris dabis. quodque te admiramur, tuae industriae, et simul benignae Naturae acceptum ferimus; sed quod posteri admirabuntur, in te unam redundabit. Quo te vehementius hortor et rogo, ne minus scribendo teipsam posteris, quam dicendo benignitatem Naturae nobis commendes. MYRTILLAM Eclogam, et nunc EPIGRAMATA vidimus: plura emolire; ut liberis foecunda, libris quoque evadas. Ergo Epistolares lucubrationes, queis Comicas omnes delicias, Tragicas divitias, et quicquid elegantiarum est, inclusisti, de manu prome, ut in manus multorum veniant: nos heredes, et deinceps posteri erunt tu tamen semper domina. Aliter enim se Fortunae ludibria, aliter haec ingenii monumenta habent: illa, post te alium atque alium possessorem sortientur: haec nunquam tua esse desinent, etiam cum videbuntur desiisse. Est etiam, quod jure quodam amplius a modestiā tuā exigimus: ut praemio ingenii publice sumpto, ostendas te non ingrato seculo tam praeclaris ac luculentis dotibus illuxisse. Itaque

page 7, image: s007

laurum carpe, et tempora, venustamque illam [gap: Greek word(s)] venustatem inumbra. ita enim futurum, ne dum verborum nectare audientium sensum mulces, vultus igneo nitore et oculorum radiis accendas. Nec renue. Posteri ipsi inique laturi, quod promereri Phoebaeum hunc honorem potueris, non assumpseris: nos male audituri, quasi praemium inviderimus. Cogita ō Suada, o Musa, et teipsam, nos hominesque venturos cogita; me quidem ingenii, et eloquii tui miratorem et cultorem aeternum habitura. Sic carmen hoc habe, non ut ipsum (impolitum enim est,) sed ut animum inspicias. Vale. Mediolani, Postridie Eidus Decembr. oo. ICCI.

AD ISABELLAM ANDREINAM, SECVLI NOSTRI SVLPICIAM, Florem illibatum populi Suadaeque medullam.

TER dilecta Iovi, cui tres tria munera caelo
Contribuere Deae, Cypris, Tritonia, Iuno;
Carmine te facili dicam, tua munera dicam,
Quae tribuźre Deae, Cypris, Tritonia, Iuno.
Cypris, natalem creperi cum luminis auram
Libares, medio spumantis gurgite Ponti
Emergens, vultumque tibi, ciliumque comamque
Flore venustatis tinxit; Geniumque Leporum
Omnibus inspersit membris, Venus altera ut esses;
Alma Venus, sed casta, et castimater Amoris.
Mox, ubi conspexit neglecta crepundia Pallas,
Indidit ingenii vires, et semina Famae,
Pierio facilem perfundens nectare mentem,
Pierio facilem perfundens nectare linguam:

page 8, image: s008

Mentem, quā prisci duraret Musa Lycei,
Linguam, quā prisci duraret Suada Theatri.
Pennato sequitur gressu Saturnia Iuno,
Nubilis indignans sine conjuge virginis annos
Labi: felicem thalamum, taedasque jugales,
Et tabulas ornat: carmen canit ipse Hymenaeus.
Duceris a caro, et numero foecunda marito,
Multiplici patere Lucinae prole labores.
Constans connubii vinclum! Tu conjuge digna:
Te pariter conjux, cui pignora cara dedisti.
Nunc ternae veterem Divae posuere furorem,
Quasque Paris peperitrixas, feliciter aufers.
Tu nova diceris Cypris, Tritonia, Iuno:
Casto conjugio, Sophiā vultusque decore.

EPISTOLA VI. Mechliniam. IOHANNI BERNARTIO S. D.

SILVI, mi BERNARTI; sed in silentio amorem non omisi. Ita enim natus et institutus sum, ut quem semel amicum, perpetuo habeam: te certe, quem ob Virtutem Litterasque amare coepi, et amo. Coepi, cum BARCLAYO, longum nimis divulso, an abrepto? Amo, cum HVYSMANNO, optimo et doctissimo viro; in quem tu ipse utrumque hunc titulum merito confers. Amicum illum nominas? accedo: Praeceptorem? ab eodem disco. Facio ecce quae facis.

Hoc memorabil'st, ego tusum, tu es ego, unanimi sumus.

Sed ille cur non pro ingenio et naturā opes Fortunamque habet?


page 17, image: s017

[gap: Greek word(s)]
[gap: Greek word(s)]

Res et Doctrina nescio quam difficile conjungantur. Fuit olim, est, eritque Bonae Mentis soror paupertas. Feramus aequo animo: qui si adest, etiam felicitas in tenui fortunā.

--- Multa petentibus
Desunt multa. bene est, cui Deus obtulit
Parcā, quod satis est, manu.

PANEGYRICVM vulgavi, et exemplaria ad MORETVM missa. Nunc pransus paratus sum ad EPISTOLARVM editionem, quas ad amiculos sparsim misi. Salutem SACCO dixi: ille, et ego tibi. Mediolani, Kalendis Maii. oo ICCI.

EPISTOLA VII. Io. FERNANDAEO VELASCIO, Comiti-Stabuli Castellae.

SCribere, ego paene impudentiam; silere, tu delictum censeas, Excellentissime Princeps: et utrobique caussae sunt: isthic, mea humilitas, tua granditas; hīc, meum debitum, tuum beneficium. Cum vero ordo Naturae doceat, primum qui simus; deinceps, quo statu aut modo, considerare: meam potius humilitatem, et granditatem tuam expendi, ut impune silerem; quam debitum meum, tuumque beneficium, ut honeste scriberem. Scribo tamen, non ut silentium, sed tollere delictum videar. Quid autem ipsa scriptio est? ad aequalem officium; ad majorem ostentatio, si ultro deferatur. Quid silentium? reverentia ejus, quem extra communem sortem admiramur;

page 18, image: s018

contemptus ejus, quem abjectum despicimus. Itaque cum silere tibi, Magne Princeps, sine delicto possim; quoquo modo me doce, quī scribere sine impudentiā possim, ne sileam. Vive, et PVTEANVM tuum benigno oculo respice. Mediolani, Postridie Kal. Septemb. oo. ICCI.

EPISTOLA [correction of the transcriber; in the print EPITOLA] VIII. Venetias. LIVINO DE SVCCA, THOMAE SEGETO, IOANNI COTOVICO.

CRedite: salutarem mihi auram litterulis vestris, e locis Neptunus templisque turbulentis adspirastis. AEsculapii, imo Hygeiae loco vos ternos habeo; et salutem debeo, quam ad assem recepi. In verbis. atque adeo in verbo vim tantam esse? Ita dico: tria nomina, unus animus, tres amici, sed unā epistolā conceptum votum [gap: Greek word(s)] , me mihi reddiderunt. Terni ad me scribitis, sed scriptione unus: et cum tribus simplex mihi honestaque Amicitia, tamquam cum uno. [gap: Greek word(s)] (ut Philosophus scribit) [gap: Greek word(s)] . Conservanda vero haec Amicitia continuo quodam nodo; et scribendum, ut fomento suo Valetudo mea conservetur: paullo tamen secius Amicitia, quam Valetudo: ista, ut e tribus unus scribat; haec, ut singuli. Ego utrumque faciam, cum alterum faciam. Scribam enim ad singulos cum ad unum: sic facturus, quod singuli, qui ad unum mescribetis. Pariter valete. Mediolani, VI. Eid. Sext. oo. ICCI.


page 19, image: s019

EPISTOLA IX. Lovanium. IVSTO LIPSIO V. C. Historiographo Regio.

EAndem epistolam bis mitto, iisdem verbis, eodem die: per amicum, et tabellarium ipsum. utriusque enim occasio fuit. Sed tu experire, uter diligentior fideliorque. Amici certe parum tabellarii sunt, et tabellarii parum amici. Adolescens vero ille, qui tuas ultimas ad me tulit, utriusque officium probe functus. Ego talem non amplecterer? feci, ulnis extensis; quia probum honestumque vidi, e probis honestisque. Tu illum commendas? et ipse se: ego autem utrimque impellor, ut laxatis animi mei rivis, totum me ei effundam, tuā atque ejus caussā. In hac urbe quae vifu digna ostendi. Patavium scripsi, scripsit et SEPTALIVS: aditum ad meliores ei fecimus, ad corruptelam obstruximus: quae nimis quidem in amoenis hisce locis patet, et quotidie se dilatat. Morum quaedam; pestis est, quae puros in cautosque animos obsidet facilius et conficit: in tuto locandisunt, extra noxios illos, Austros. Vltimas meas cum SYNTAGMATE DE DISTINCTIONIBVS velim traditas: item priores illas ad PANITINVM, BERNARTIVM, ANSKEMAM. De PROMVESIDE transegi: curam CLAVDIVS MARNIVS diligens et celebris Typographus suscepit. Iam mox videois tuam. Tua enim est, cujus amabile nomen praefert. Cetera mea refingere, et ad incudem vocare coepi, nescio quo jam judicio ad limae laborem pronus.

[gap: Greek word(s)]

Itaque praecipitem stilum tempestivā correctione

page 20, image: s020

sistam, aut tutius ducam, per rectam et philologam viam. Tu dirige mi Ductor, juva mi Doctor; velisque spem emendandi superesse, qui laborem scribendi non damnasti. Valetudinem tuam jam magis vacillantem firma, et AEsculapio nostro utere, saltem per litteras. quid si absens absenti medicinam faciat? Experire Clarissime vir, et PVTEANVM tuum ama. Mediolani, Eidibus luniis, oo. ICCI.

EPIST. X. Romam. CAROLO LAVRINO.

LItteras tuas accepi, mi LAVRINE, sed sine ullā temporis notā. An nescis in quā urbe sis? Consules scripsisses, aut ipsius urbis annos. Festinationis vitium esse dices. Itane? ipsae litterae negant, nimis tersae, nimis elegantes, nisi tu quidem per ludum tam felix. si es, tolle impetum illum, et tardiore stilo mihi sermones tuos sculpe. Malo elaborate, quam feliciter te scribere, ut non ingenii, sed affectus testimonium ex primas. Amo ingenium; sed magis affectum. Itaque si amoena illa sic tibi sponte fluunt, de severiore fonte lenta et acria mihi praecepta prome, queis epistolam adspergas. Nam ut noscas palatum meum, [gap: Greek word(s)] amo. De inscriptione illā Graecā FVLVIVM VRSINVM consule, virum, si quis alius, istarum rerum gnarum. Litterae, quas Antuerpiam transferendas miseras, curatae. Sed heus tu, [gap: Greek word(s)] : Frater tuus FLORENTIVS in itinere, et jam in Alpibus. unde sciam? e Prodromis. LIPSIVS profectionem suam distulit, et in Patriā figit pedem. Nos, si Patriae favemus, laudare

page 21, image: s021

consilium debemus, desideriumque nostrum publicā utilitate cohibere. Perierat ille nobis, sisemel reliquisset dulce et natale solum: nec reliquisset, nisi ut periret Prudentes Principes nostri, qui hoc viderunt, qui tenuerunt. Plane nox atra manebat Belgicam, abeunte isto Sole; imo frigus et sterilitas bonarum litterarum, quas tu porro perge colere, et in nomen venire Famamque propatrui MARCI LAVRINI. Patavii, IV. Non. Decemb. oo. IC CI.

EPISTOLA XI. Mediolanum. LVDOVICO SEPTALIO V. C.

VT voluptates quaedam fruitione incitant, non satiant: sic suavissimae tuae litterae. Explere desiderium meum binis illis affatim videbar: sed ecce novo ardore exagitor, et restaurato aestu lectionis. Quid agas? hic est amoris mei morbus, quem tollere nequaquam poteris, nisi foveas: sed nec tollere, etsi foveas.

Non si densior aridis aristis
Missa sit seges illa litterarum.

Doleo mehercle, et queror tam nectareum poculum tam aegre temperari; et tam dulces litterulas tam difficili otio scribi. Scribe tamen; et hoc quoque negotium puta, ab amore datum. Ille sibi, ut sermonis partim; sic litterarum vindicat semper sollicitus. Sed praesentium honestum vulnus sermone alitur: absentes stilo velut missili telo compungendi, ut scriptionis lectionisque quodam motu animi incalescant. Itaque finde negotia tua, et, si me amas, scribe, ut amorem

page 22, image: s022

foveas: imo vero ama, ut scriptionem exhibeas. Vide obsecro quam profectionis ego cupidus. vix a nuperā itione respiravi, et nunc Euganeos montes, et balnea cogito: chorum illum Nympharum, qui in collibus illis, vallibus, silvis, rivis. Quid? cogito? imo excitor, et eo. Siquis negotii quidpiam

--- curari sibi
Velit, is audacter imperato et dicito.

Tibi et Medicis, mi SEPTALI loquor; qui calidas illas Lymphas colitis, et desperata mala ad balnea ablegatis. Sed sistite mihi aegrum: ducam, ubi sine potione, sine elleboro morbi maculas eluat. Nunc in re medicā Inscriptiunculam hanc veterem habe; imo aegroti tui habeant, ad exemplum boni voti. Regii exstat, ad quattuor columnas, ubi AEculapii olim fanum.

DEO AESCVLAPIO VAL. SYMPHORVS ET PROTIS SIGNVM SOMNI AEREVM TORQVEM AVREVM EX DRACVMCVLIS DVOBVS Pf 7:: [sic] ENCHIRIDIVM ARGENT P: L. ANABOLIVM OB INSIGNEM CIRCA SE NVMINIS EIVS EFFECTVM. V. S. L. M.

Lepidum (ita me AEsculapius ipse) et e prisco more votum, quatuor ista comprehendens: Signum Sommiaereum, Torquem aureum, Enchiridium argenteum, et Anabolium. De Enchiridio et Anabolio haerebam, quid sibi vellent; imo quid ad AEsculapium facerent. dum libros inspicio, illud ab Isidoro animadverto inter instrumenta Medicorum relatum: Enchiridion dictum, quod manu adstringatur, dum plurima contineat ferramenta. Hoc vero, Anabolium, fortassis inter vestimenta esse,

page 23, image: s023

et e clausae Antiquitatis arcā depromendum. [gap: Greek word(s)] enim antiquitus fuere, quibus pectora et humeri protegebantur; sed, D. Hieronymo in cap. I. Isaiae scribente, feminarum. Scio etjam [gap: Greek word(s)] Isidoro dictum Amictorium lineum feminarum, quo humeri operiuntur, quod Graeci et Latini Sindonem vocant. Tu me doce, et me ama. Patavii. XIII. Kalend. Apr. oo. IC CI.

Libellos meos Venetias ad Io. BAPT. CIOTTVM mitte, qui curam hanc suscepit. HIERONYMO fratri salutem cum amoris foenore rependo.

EPISTOLA XII. Bellunum. ALOYSIO LOLLINO, Episcopo Bellunensi.

COnditionem latam non capio, Amplissime et Reverendissime Antistes; nec modestia tua imponet aut impediet, quin talem te colam venererque qualem et Fama clamitat, et ipsa elegantissima epistola tua commonstrat, plane ex asse doctum. O virum inter paucos! ō mei quoque amantem inter paucos! id est, vere et sine fuco amantem: Ego vero quid ad Amicitiam conferam? Dignitatem aut famam? at votum meum est, tuto et secreto Lare tegi: ingenium aut doctrinam? debilia sunt, et sequuntur meos annos, Tu vero etjam Musarum albo inscribi me vis, et in Senatum Eruditiorum ire? Vni olim Papirio, ob silentii fidem, interesse Curiae licuit puero adhuc praetextato: a cujus privilegio tantum absum, ut profecto verendum sit, nelegem Horatianam violasse praeproperā quadam scriptione dicar; nec tam facile jus

page 24, image: s024

impetraturus laticlavi. Quid refert? sine me, multisque res litteraria stabit, qui nunc per ambitum nimis sese miscent. Et audes me tamen (verba tuasunt) vix egressum ex ephebis admirari impendio multis profuturo negotium posteritatis agere: res ignotas, indictas alus pari doctrinā atque elegantiā complecti. Laudes illae sunt: sed quae sub pondere amoris nimium vacillant. Amare vero perge; ut sic nimias illas laudes deleas. Amare perge, sed Amoris ipse legem accipe, quam tulisti; ut amicum me, postquam amicum nominas, probum magis quam doctum, aut eloquentem existimes: in altero enim te decipiam nunquam; in altero tibi imposturam facies me in vito. Patavii, VI. Kal. Mart. oo. ICC.

EPIST. [correction of the transcriber; in the print EPIT.] XIII. Mediolanum. MATTHAEO SANDERIO S. D.

QVod odiosum in Amore est, facimus mi SANDERI, et dissidemus. Ego officii tenax, etjam sine argumento scribo: tu vero, repigrato calamo, epistolarem materiem continuo silentio distendis; num fascem aut sarcinam daturus litterarum? Hac lege, ne aliter censeas, veniam scribendi feci: scilicet ut sortis moram foenoris complemento resarcias; quam nisi consequor, cum divitibus certum mihi perplexari:

Pactum, non pactum est: non pactum, pactum est.

Itaque, ne litteras me dare censeas accommodo: scribo, ut rescribas. Occupationes opponis? oppido novi: ego amorem meum, quem tu quoque nosti. Libripens esto, et utrimque caussas pensita; hinc amorem,

page 25, image: s025

illinc occupationes: ni meo pondere tuam molem superem, tum me perpetuo silentio multa: si supero, jusque fasque sit, litterarum hunc cursum reciprocare. Vale. Patavii, III. Non. Feb. oo. ICC.

EPIST. XIV. Patavium. Io. VINCENTIO PINELLO, Viro Perillustri.

SI audire sustines, Vir Perillustris,

Picos divitiis, qui aureos montes colunt,
Ego solus supero,

postquam hunc thesaurum nactus sum; et quia per te nactus. Quid vero excusas? gratum, alteras Lipsianas resignatas a te: non gratum, alteras tantum. Ius et arbitrium in utrasque tibi erat, et praelibare debuisti. Vti in conviviis potio a labiis amici praegustantis; sic litterae commendantur. Serio loquor: unis illis vitium aetatis, a morā ferentis allatum, legendo minuisti: alteris submissis non legendo vitium addidisti; etsi lepidis, venustis, amoenis. in quibus magni viri in me amor se exserit stili velocibus stricturis. Hortatur, gratulatur, philosophatur: uno verbo, subvectum me rapit

Ad nationem caeli ingentes fornices.

Sed exemplar litterarum proximā septimanā ad te mittam: tum una ad PIGNORIVM scripturus, qui tam amice et eleganter ad me. Vale. Mediolani, III. Nonas Ianuar. oo. ICCI.


page 26, image: s026

EPIST. XV. Romam. FLORENTIO LAVRINO S. D.

DE adventu meo dubitare te nolim. Certum, non arbitrarium est; et jam desiderio consilium eundi junxi, id est, desiderium consilio auxi. Me respicis? propero: te? anhelo: urbem? utrumque: quia ipsum, et in ipsā, te videbo, et a te videbor. Sed ante Caniculam ne spera. Noxium viantibus sidus est, et commodum alias hoc iter, Syrteis facit aestuosas. Ego autem tenerioribus herbis similis sum, et facillime laedor. Itaque si me salvum vis, laxa etjam paullulum hanc moram, ut sub Autumnum me accingam. De Aretalogo illo, non miror te scribere: miror a tam insulso profluxisse salem. si miraculum vitare vult, eat in mare. Quid ludo? Gentis humanae decumanum vitium, fastus; sed in illo plus quam decumanum. Obsecro, quae ista verba? grandia, tumida, et animi plane laborantis. Sed quid enim sumus homulli, autscimus; nisi hoc unum, quod nihil simus, nihil sciamus? Et tamen opinionis vento plerique ferimur; cui, nisi litterarum Modestiaeque velut remis renitimur, in vorticem imus omnium vitiorum. Monita haec sunt, quae ad illum, apud te: cur enim apud illum? Pertusum dolium est, perit quicquid infunditur, aut certe acescit, infecto aere, corrupto animi odore. DE DISTINCTIONE SYNTAGMA meum hīc habe, lege, cense, et me ama. Mediolani, VIII. Eid. Iun. oo. ICCI.


page 27, image: s027

EPISTOLA XVI. Venlonam. ANNAE ET CHRISTINAE PVTEANIS, Virginibus, et Sororibus meis.

VT amor in me vester: sic scriptio est, meae Sorores, potens et penetrans in ipsa animi decreta. quae tamen cur tam blande impugnatis? Ego Patriam, Parentes, vos amo: isti, illis, vobis adesse cupio. Sed hoc si fata nunc impediunt, cur queramur? Impediunt autem, ut, mox sedato publico illo aestu, laetum lubentemque me Patria, Parentes, vos recipiatis. Confidite, fiet: ac jam insperatam aliquam tranquillitatem portendunt decumani illi fluctus, qui nunc denique publica et privata omnia collidunt et absumunt. Feramus: et vos interim hanc absentiam meam; imo hanc supplete, quatenus ad familiae et fortunarum curam Parentes vos admittunt. Ego censeo; sed a luxu, vanitate, ineptiis vos avoco, quibus nostrae nunc virgines occupantur. Modestiam amate, simplicitatem, et castam puramque mentem. Sed amatis: pergite, et dignum nomine ac stirpe exemplum urbi date, me conspirantem, vestrique amantem semper habiturae, vero et sancto verbo Fratrem. De Avunculo nostro CONRADO SEGERO diu est quod nihil audiam. Salveat, vir aequi et publici amantissimus, in nos valde propensus. ALEXANDRVM suum si in Italiam mittere decrevit, de bonis honestisque comitibus obsecro ei prospiciat. MELCHIOR VELTVVYCKIVS meus iter parat; quid si cum eo? sane veniat quod reliquum est, ego videro. Valete. Med. A. D. Kal. Fe.


page 28, image: s028

Illustriss. Cardinalis BORROMAEVS benigne salutem missam accepit, et copiose Patri, Matri, vobis refundit.

EPISTOLA XVII. Mediolani. AVDITORIBVS MEIS.

ERgo quia sic vultis, date oculos paullisper, ut aures soletis, et legite, quae in Chiromantiam nuper effudi, cum extra portam Mercurii Circulatrix divina illum Meum a-Studiis non minus mendaci quam importunā divinatione volentem invasisset. Tuli aegrius, atque ut stultitiam adolescentis punirem, linguam exacui.

Tune quaesieris scire, nefas, quem mihi, quem tibi
Finem DI dederint, Leuconoe: nec Babylonios
Tentaris numeros, ut melius, quidquid erit, pati:
Seu plures hiemes seu tribuit suppiter ultimam.

Nam etsi (Ciceronis verba sunt) vetus opinio est, jam, usque ab Heroicis ducta temporibus, eaque et P. R. et omnium gentium firmata consensu, versari quandam inter homines Divinationem, quam Graeci [gap: Greek word(s)] appellant, id est, praesensionem et scientiam rerum futurarum; eam tamen qui ab Incisuris manuum commenti, propulisse mihi genus humanum videntur plane ad vetitum nefas. Ovanos! ō audaces! quicumque illi primi. quaero, nec invenio: rem ipsam facilius, cujus ab ipsā radice originem peto, et evello. Homo se hominem necdum noverat, et in divinae providentiae arcana impetum faciens, se Deum coepit profiteri: scire aut praesagire futura, indagare dubia, judicare omnia; in novae artis, an impietatis

page 29, image: s029

dicam? subsidium Naturā ipsā advocatā. Auspicium enim Divinationis a Caelo sumptum, mox Elementa, et quidquid in orbe, traxit. Caelum et stellas [gap: Greek word(s)] disposuit, Assyriis, Chaldaeis, et deinceps AEgyptiis culta, et velut ad necessarias aliquas leges redacta. Elementa vero singula propriam Divinationis speciem fecere: Terra [gap: Greek word(s)] , Aqua [gap: Greek word(s)] , Aer [gap: Greek word(s)] , Ignis [gap: Greek word(s)] . Reliquum genus paene infinitum fuit, et [gap: Greek word(s)] a speculo, [gap: Greek word(s)] a pelvibus, [gap: Greek word(s)] a fumo; item [gap: Greek word(s)] a mortuorum invocationibus, Auguria, Auspicia, et plura. Sed nunc ad Caelum, et [gap: Greek word(s)] me refero, quae [gap: Greek word(s)] produxit, velut alteram quamdam scientiam, peritiamque stellarum; ut, quemadmodum a Mundo, et pictā caeli tabulā: sic a parvo hoc Mundo, sive [gap: Greek word(s)] , quem hominem dicimus, praedici posset (Tullius sic loquitur) quid cuique eventurum, et quo quisque fato natus esset. Nam postquam liberam et infusam hanc AEthere auram in angustias illas legesque caelestium corporum humana curiositas inclusisset, universum mox Planetarum ordinem et imaginem magni Tempii, in hominis manus, et frontem quoque deduxit. Sed frontis nulla fides: cum manu autem manum conserere, et expedire, quae ad manum sunt rationum arma, promptus aggredior. Promptus inquan, etsi non praemeditatus, haud aliter quam ad classicum repentinum. Nec opus, argumentorum aliquem acervum instruere ac vibrare: unum aut alterum rem confecerit; ficuti ad mortem ipsam satis unum aut alterum vulmus. Ad victoriam verosatis, [gap: Greek word(s)] , cui innixa [gap: Greek word(s)] , convellere: sed ne ludere potius quam laedere videar, caput et

page 30, image: s030

cor ipsum peto mei hostis: imo prius objectum Aristotelaeum quemdam umbonem removeo, ut sine obstaculo feriam. Libro primo de Historiā Animalium, cap. XV. lego: Interior pars manus, Vola est carnosa, et Incisuris distincta, quae quidem in Longae vis singulae aut binae per totam volam eunt; in illis qui brevioris vitae sunt, binae nec per totam. Ecce fundum, et fundamentum universae Chiromantiae, quo tot mendaciorum impudentissima scena sustinetur. Nam Experientiae illos tibicines sive pilas, quibus vanissimi illi hominum impliciti fidunt, levi nisu collidam omnes et sternam: imo vero suo nutu cadent, si fundamentum subduxero. Aristoteles censuit longas lineas vitae longae, breves brevis indices sive notas esse. Vno verbulo: nego. Adsit Chiromantes, et audaciam meam puniat, si ratione convicerit. Adest, urget, ait: Corpusculum humanum e semine concretum, dum in genitali arvo vegetatur, incurvum et complicitum, velut in gobum Natura tenet; sed ipsum clausas constrictasque manus; ut lineas vitae indices quisque sibi ipse, cum ad vitam formatur, unguibus inscribat. Quia vero a vegetiore calore validior compressio, et ab hac perfectiores lineae; vitam longiorem, quae a vegetiore calore est, manifestum est a perfectioribus lineis signari. Hem! quid illud? Iam in ipso primordio homines gallinas facis, et scalpere non dicam lineas, sed vitam vis? Vide num manifesto tenearis? Si ab unguium compressione incisurae manus, unde illae in plantis pedum? imo illae in exterioribus articulis digitorum? si ab unguium compressione, cur formam unguium non referunt, interruptae ac fissae? Te ipsum consule, brachium exsere,

page 31, image: s031

manum constringe, ungues imprime: ecce diversa vestigia sunt. prius non esse lineas, quam ab illa scalpturā esse juraveris. At vero, inquies, cur clausas embrio manus, nisi ad hanc inscriptionem? Imo ad quidvis aliud, quam ad hanc inscriptionem. Sed veram, et a peritissimo Anatomico quaesitam mihi caussam promo. Inter omnia humani corporis membra, manus praecipue, quam [gap: Greek word(s)] Aristoteles, et post eum Galenus vocavit, muniri ad agendum debuit. Quippe haec una pars est, quae pacis et belli munia administrat. Homini enim Natura (Galeni verbis utar,) pro omnibus simul defensoriis armis manus dedit, instrumentum ad omnes quidem artes necessarium; paci vero non minus, quam bello idoneum. De bello nimis quotidie notum. De pace egregie idem Galenus. Pacificum vero et civile animal homo, manibus et leges scripsit, aras ac simulacra Diis erexit, et navem construxit, et fistulam, et lyram, et scalpellum, et forcipem, et reliqua artium instrumenta: commentarios item de speculatione eorum scriptos reliquit. Liceatque tibi litterarum et manuum beneficio colloqui cum Platone, cum Aristotele, cum Hippocrate, cum reliquid Antiquis. Itaque muniri manus debuit, et cutis illa volae singularis caloris beneficio exsiccari atque indurescere; augeri autem et excrescere calor ille non poterat, nisi constrictā manu clausus. Lineas ipsas propius et curiosius inspicio, in alium utilemque magis usum a naturā scriptas. Vt animae, sic corporis functiones distinctae et variae: una manus ad Apprehensionem facta; atqui apprehensio difficilis atque impedita fuisset, si, ut in reliquo paene corpore, laxa, et a carne divulsa cutis. Itaque firmare eam ligaturis quibusdam, et velut vinculis

page 32, image: s032

Natura voluit: vinculis autem linearum; quibus carni adstringeret. haud aliter quam in brachio, femore, alibi, ubi libera cutis, fieri videmus. hīc enim; si aut vulnus casus impresserit, aut hostis inflixerit, aut flamma inusserit, et cicatrix obducatur; tenditur utrimque cutis, et velut lineā ligatur. Quid igitur mirum, variam Incisurarum dispositionem, varium numerum esse; cum manus ipsae cujusque formā aut magnitudine, cutis crassitie aut duritie discrepet? Non easdem sindoni et sacco strias im presseris, non easdem pallio et togae. Etenim si ulla Divinationis signa Incisuris Natura concessit, cur obsecro tam amplum donum, tam locuples beneficium solis angustiis manus, velut pugno, concludemus? Sola haec pars divina est? Nolo antiquo apologo classicum canere, et bellum inter membra ex citare: urgere potius, ut a toto corpore vanissimam superstitionem arceatis. Facturi, sie Naturae secretis caussam historiamque Linearum cognoscatis. Manum, e praecepto veterum Philosophorum, Isidorus quasi totius corporis munus definivit. Ipsa enim, inquit, cibum ori ministrat; ipsa operatur omnia, atque dispensat: per eam accipimus et damus. Atque hoc munus flexione fit: ad flexionem Incisurae necessariae sunt, quas ne omnes recenseam, primas illas ternas ac principes solum insisto. Digitorum [gap: Greek word(s)] (ita. Hippocrates nominavit) haec est, ut largo intervallo Pollex sive [gap: Greek word(s)] Indiciopponatur, et omnibus contraflectatur ut autem articuli; ita et Incisurae ad flexionem hanc faciunt. Anomnes? ita: maxime tamen illae principales digitorum atque volae. Digitos non persequor: in volā tres eminentes. Prima sub Auriculari oriens, in mediam volam procurrit: atque

page 33, image: s033

in hoc velut cardine et fundamento Auricularis atque Annularis volvuntur et haerent. Secunda ad Indicis radicem nascens, sub primam extenditur: quae medium digitum et Indicem totum flectit. Tertia cum secundā profluens, musculum ambit, et ad carpum usque porrigitur, quandoque simplex, quandoque geminata, ut Aristoteles distinxit: haec Pollicis vertebra est, linea vitae nuncupata. Quis elidat, aut infringat hanc doctrinam? Fidem nunc habe sis, non dicam doctis, non viris, qui Chiromantiae vanitatem excusserunt; sed Mulierculis in Scytharum morem vagis, quae circum foraneam hanc sibi vanitatem, velut artem ado ptarunt. Iam in oculis versari mihi videntur, illae

Nugipolyloquides, argenti extenebronides,
Technipolyloquides, nummorum expalponides,
Quod semel arripides, nunquam postea eripides,

versicolore centone indutae, luteis oculis, terreo vultu squalidae, jactare expapillatum aeque brachium, ac artem. Cave cave canem: latrat; sed et mordet. Ne tu Sibyllas istas censeas, Harpyjae sunt; quae manum tibi prensant, et stellas caelo ductas per lineas disponunt, ut interim manus ipsae bulgae injiciant, ac pulchre te emungant. O doctae, callidaeque, ad mendacium pariter ac furtum! Nihil tam occultum, quin revelare praesumant; nihil tam custoditum, quin surripere audeant, quae si Divinatio est, clepere quod alienum est, mentiri quod futurum est, non poena malitiae, sed praemium ingenio quaerendum: si aliter, lege publicā furti damnentur, et stigmata ejulent: mendacium vero novā paenā plectatur, ut in Sigaeum eant, et sempiternum sileant. Tu vero, cujus haec caussā dicta,

page 34, image: s034

quam dare fidem Chiromantis visus, deinceps de me.

Non enim sunt ii, aut arte divini, aut scientiā;
Sed superstitiosi vates, impudentesque harioli,
Aut inertes aut insani, aut quibus egestas imperat:
Qui sui quaestus caussā fictas suscitant sententias.
Qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam.
Quibus divitias pollicentur, ab his drachman petunt.
De his divitiis sibi deducant drachmam, reddant cetera.

EPISTOLA XVIII. Mediolanum. LVDOVICO SEPTALIO, V. C.

AVdi mi Amice, mi Patrone, mi Pater,

[gap: Greek word(s)]

et serio hoc cape; meritum meum, quod tu tot beneficiorum tuorum fundamentum nominas, nullum aut debile esse. Iuvor ac promoveor a te, quia amor: amor autem, nec caussam possum dicere, cur amer: hoc tamen possum, te sine caussā non amare. Nam etsi nihil ego dignum amore tuo praesto; reperis tamen quod ceu dignum ames. Ergo ama mi Amice, mi Patrone, mi Pater. Patavii, XIV. Kal. Martias, oo. ICCI.

EPISTOLA XIX. Ticinum. ISABELLAE ANDREINAE. Academicae Intentae.

NAE tu mihi animo defectum Naturae supples, ANDREINA, virilis gloriae non capax tantum, sed

page 35, image: s035

consors: imo tusexum tuum linquens, ipso virtutis nisu in virum te transformas. Quod si a viro virtus dicenda, felicior tu viro, quae mulier fructum virtutis procreas: si vero a virtute vir, tibi praemium melioris nominis debetur, quae munia melioris nominis, viri inquam, obis. Vir igitur es; et vir quoque diceris, si ANDREINAE nomen examinas. Ego quantum te laudo, tantum accuso ignaviam nostram, qui ne nominis quidem dignitatem amplius tuemur. FVIMVS TROES. Nunc desciscimus paullatim, animique neglecto cultu, ne dicam spreto, formae fortunaeque vanissimis deliciis fastum profitemur. Haec doleo, sed te amo, quod damnata nobis studia et vota amas. Die Lunae Orationem hīc publice habiturus sum, De Munere meo publico. Vtinam propitiam tuam Suadam experiar, et audacter ac feliciter dicam! utrumque subdifficile, sive apud haec ingenia, quibus difficulter satisfacias; sive meā naturā, qui timidior, sive verecundior sum. Commasculabo animum, et conabor inter paucos viri nomen retinere. Vale cum CALENO tuo, atque Antalogistam tuum saluta. Mediolani, V. Eid. Novemb. oo. ICCI.

EPIST. XX. Romam. SCIPIONI CAMPO, V. N.

RAdius sereni et fervidi Amoris te calfecit, ō mi amoenissime CAMPE, qui tam repentinam, tamque copiosam mihi reddis segetem litterarum. Quid? reddis? imo vero das, benignius ignavum stili

page 36, image: s036

mei cultum excusans, et rarum sterileque seminium scriptionis. Quod a Naturā quibusdam terris concessum, ut suā sponte fruges producant: id tuo animo; ut Amicitiae officiosa ac litteraria signa. Ego ista praeter spem paene insperatam vidi; et ad ista simul desiderium concepi tui regustandi. Itaque de itinere; certum mihi decretumque, velis remisque ad te currere, in illum bonorum ingeniorum portum. Et jam dubitas? tuus sum quomodocumque venire jusseris: secuturus etjam quo non jusseris.

--- vel per Alpium juga,
Inhospitalem et Caucasum,
Vel Occidentis usque ad ultimum sinum.

De mari false profecto, et tuo more, ludis: ego in mari tamen sum, nec illis, quibus tu suspicare, remoris impeditus.

Quo me cumque rapit tempestas, deseror hospes;

imo vero tem pestatem omnem perrumpam, ut ad te, ad accensam desiderii tui pharum. Ergo e mediis undis aquam tibi adferam; sed e salo Putealem, et arentem Amoris ignibus CAMPVM largiter perfundam. Frigidam ne spera. ipse enim totus a purissimo illo, et quem tibi virtutique tuae debeo, affectu incalui. Breviter: CAMPVM meo amo: a Neptuno abhorreo.

[gap: Greek word(s)]

Venetiis, Pridie Non. Octobr. oo. ICC.


page 37, image: s037

EPIST. XXI. Mediolani. IVLIO CAESARI RVGINELLIO I. C.

DIem tu munusculo clausisti, ego ordior: accepi delicias pridie, ut postridie solverem. Lubens, lubens; quia non semper qui praevenit, vicit; et tu casu dedisse munus, ego consulto consilio reddidisse videor: tu oris sive palati, ego animi et pectoris quemdam succum; illum fugacem et diffluentem, hunc robustum et aeternum. Sed tuum ego in manus, et mox in os admisi; ut tu hunc meum in oculos, et mox in pectus. Tuum autem voco, quem ab amico acceptum transfudisti: sic meum, quem ab alieno ingenio velut flore expressi. Optima autem illa munera sunt, quae aliunde derivata, in amicum transferimus: cum sic ad nostram significandam, alienam quoque beneficentiam impendamus, amicitiae quam munerum tenaciores. Salve, V. Eidibus Sext. oo. ICCI.

EPIST. XXII. Vrbinum. FREDERICO BONAVENTVRAE, Viro Illustri.

IGnotus te compello, Illustris vir, caussam vis? quia amo, quia colo, istā doctrinā, in istā Fortunā clarum. Imo caussam vis? ne ignotus amem, ne ignotus colam. Amor autem imperfectus; cultus nullus, nisi in scientem; addo, nisi in volentem. Scire

page 38, image: s038

igitur te utrumque illum haveo, imo velle; ut scientem, volentemque amem, atque etjam colam: facturus tamen et hoc et illud, etsi noles. Debeo, debeo; et caussam dixi. Magis etjam debeo, quia magno animo, magnoque exemplo neglecta et contempta bonarum Artium studia in pristinum gradum reponis. Ego tantum debeo? Omnes illi, qui nunc paene ad litterarum nomen coguntur erubescere. qui si genere clari, extra contemptum deinceps erunt, quod, te Mystagogo, Musarum sacris operabuntur: si obscuri, lucem generi dabunt; quod iisdem tecum studiis in cumbent. Ante omnes autem illos, ego dupliciter nunc tibi debeo, et quod bonā stirpe ortus dignas stirpe litteras videam; et quod stirpem non jactans, stirpis gloriam in litteris inveniam. Ergo et hoc quoque nomine amo te, et colo: amare autem me profiteor, ut amorem tuum impetrem; colere, ut cultum libere exhibeam. Vale Illustris vir. Mediolani, VII. Eid. Novemb. oo. ICCI.

EPISTOLA XXIII. Lovanium. IVSTO LIPSIO V. C. Historiographo Regio.

SAtin' Eidus colo? Iuniis ad te scripsi, et nunc Iuliis casu scribo; quasi ad Lunae cursum rerum mearum tibi menstruum [gap: Greek word(s)] effingens. In confinio Feriarum sumus, et de Romano itinere cogito. Deum rogo, ut felici pede ingrediar: non certe ante praecipitem AEstatem, nequid fatale mihi machinetur Caniculae furor, et torrens illa Hora.

page 39, image: s039

Ferrea illa et ad Solem indurata corpora, tunc tamen Solem timent: quid ego, cui longus et sonticus ille morbus robur omne attrivit? De itinere tamen cogito; sed caute suscipiendo. Quid enim, si ab ipso motu vires recolligam, et vigorem a spirante aurā?

Vidi ego jactatas motā face crescere flammas;
Et vidi nullo concutiente mori:

sic vitae hunc ignem moderatā profectiunculā accendi, et affectum corpusculum depurari; contra, languere, ac tabescere continuā quiete. Itaque in consilium ex amicis omnibus Medicum vocavi, SEPTALIVM nostrum; et in consensum pertraxi. Tuaccede, sive Medici, sive amici caussā: ipse ex parte futurus Medicus, si secundum amicum judicaveris; magis amicus, si Medici sententiae subscripseris. Sed accedis, judicas, subscribis: bene est ego meo, tuo, SEPTALII consilio utar, ac mense Septembri proficiscar. Quot urbes, quot viros videbo, nomine et Famā illustres? Illud ipsum caput omnium urbium, omnium virorum. videbo? imo religiose venerabor, et tot annorum desiderium avide explebo. Deus faciat: tum hoc quoque, ut pedem figere in aeternis illis locis possim, quae aeternum aliquid donent. Libens livori et calumniae locum darem; nec te ō Mediolanum Doctoribus tuis inviderem. Testari possum, nusquam studia aeque neglecta, quam hīc esse; sive eorum culpā qui docent, sive qui discunt. Ego certe attollere tuo exemplo et hortatu conatus, non minus docentium invidiam, quam ignaviam discentium sustinui. Vbi priscae illae. PALATINAE, prisca ingenia, priscus ardor? fuerunt; et dolere me hoc, nonnulli sunt qui dolent. Ille ante omnes, qui e communi illo genere umbraticorum; publicam

page 38, image: s040

quoque Scholam invasit, vacuam immunemque vocem ambitiose locans. Indignus praemio, dignus professione visus est, postquam gratis operam obtrusit. Docere igitur coepit, et annorum aliquot spatio impenso, non doctrinae, sed temporis honorarium impetravit, sed pusillum, et coercendae dumtaxat querelae. Scis autem, quo non serpat inepta persuasio: eādem ille fronte, quā in Scholam venit, primum quoque ELOQVENTIAE munus ambivit, et competitor meus factus. Repulsam tulit: hinc illae lacrymae. Tu aut ride, aut ingemisce, ut frontem ferias: magis etjam alterutrum facturus, si Orationem hanc inspexeris, annon cum annalibus Volusii habendam? Lude paullulum hoc luto, et animi caussa inquinari sustine nitidas Iepidasque tuas manus. Risus ipse lacrymas tibi fundet, quibus abluaris. Hanc epistolam BILLIODVS feret, nunc ad cinctus, ut equum insiliat ac discedat. Iam ipse excitor, et exstimulor ad profectionem; ut frenum, non librum teneam; ut tremulum moveam, non stilum, sed bacillum. Breviter de me, et litterarum hīc statu habes: copiosior ipse lator erit, quisanus te sanum videat et complectatur. Med. Eidibus dictis, oo. ICCI.

EPISTOLA XXIV. Romam. Io. BAPT. HANSENIO S. D.

QVod facillimum est, HANSENI, facis. Quod illud? inquies. Amico injuriam, quam odiosā illa silentii ex probratione impegisti. Scripsi ad te et copiose et diligenter, meliores curas seponens:

page 41, image: s041

scripsit, quod in gloria ponas, ipse PINELLVS. Illas litteras periisse? Non tam facile est, quam pirum volpes comest; nisi tu quidem durior in nos, quam in tabellarium ipsum: et exigere a nobis praesumis, quod apud illum negligis. Cur dissimulas? Si responsum subterfugis, facile veniam scribendi facimus: si protollis? ex cusare moram decet, si non apud me, apud magnum illum virum: imo apud me, qui in litterarum Amorisque hoc officio magis fraudulentiā, quam negligentiā offendor. Si enim negligis, sacrum vinclum laxas; si fallis, secas et abrumpis. De Censorino fac ut animo tuo collibitum: ego promptos volentesque LAVRINOS meos habeo, quia amicos; idoneos quoque ad hanc curam, quia eruditos. Sed quaenam illae non vulgares Notae in Bibliotheca Mureti? Harum saltem fac specimen aliquod videamus. Classicum sensi, imo paene telum, quod perduellis ille torsit. Deus bone! audax haec calumnia, an insania dicam?

Num larvatus est ille aut ceritus? fac sciam.
Num eum veternus, aut aqua intercus tenet?

Ego valere cupiam: te quoque HANSENI. Patavii. XVI. Kal. Martias oo. ICC.

EPISTOLA XXV. Francofurtum. CLAVDIO MARNIO, Typographo Celeberrimo S. D.

AMicitiam, quam cum Io. AVBRIO in itinere Basileensi ante quadriennium contraxeram, proferre ad te perpetua fuit cupiditas, Celeberrime

page 42, image: s042

vir, et nunc tandem, non profero: desiit enim illa, postquam inter homines esse ille desiit; sed universam transfero, velut relictam aliquam plantam Amoris, in proximam glebam. Amoris inquam, et cum eo quidquid litterarii fructus ab ingeniolo meo hactenus natum aut conceptum, quidquid deinceps quoque nascetur; ut tu id universum (si e re tuā esse perspexeris) typis tuis protrudas ac divulges: Typis, quos ego cum Plantinianis semper aestimavi, non tantum bellos, sed correctos, et melioribus libris studiisque destinatos. Quod prudenter et bono Typographiae a vobis fit. Haec enim nisi casto et philologo quodam vinclouni Phoebo velut marito constringatur, inficitur, inficitque, haud aliter quam prostibulum, quod omnium pruritui ac libidini succumbit. Nunc in Typos. venit fori scabies, ingeniorum gangraena, Scholarum barbaries; et venenum suum adspirat. Censes librum aliquem sani coloris posse enitescere? nisi tu et pauci grassantem istam luem arceatis: arcebitis autem, si puros illos amoenioris Doctrinae ac litterarum terminos non excedetis. Vbi litterae florent, etjam Typographia. haec in Italiā, Hispaniā, aliisque locis languet, quia illae exstinctae. Scilicet pars litterarum Typographia est, tum demum restituenda, cum illae renascentur. Quando? quando? Ego interea ad te eo, ut per te litterariae meae lucubratiunculae, non vivant tantum, sed valeant, e noxiā hac aurā translatae. Videbis, et dispones ordine quo voles: etsi mihi placeat, Epistolarum primum Librum, velut omnium Promulsidem praeponi. Ego deinceps cogitationes et stilum intendam, ac majora, magisque Typis vestris digna dabo. Sic Amicitia nostra crescat, duret, diurnet:

page 43, image: s043

sic Typographia vivat, vigeat, floreat. utraque litterario hoc cibo nutrienda. Vale. Mediolani XIII. Kal. Martias, oo. ICCI.

EPISTOLA XXVI. Patavium. IVLIO CASSERIO, V. C. Medico et Anatomico.

MAgna illa humanitas tua, Clarissime vir, magnus affectus, quo aeternum illud in me beneficium comitaris. aeternum inquam, quia aeternus ille liber, in quo nomen meum, velut lucentem aliquam stellam, scintillare voluisti. Ergo

Non omnis moriar, multaque pars met
Vitabit libitinam.

Sed beneficium inprimis dico et aestimo, quia ab affectu venit; affectum, quia humanitate commendatur: ut mihi quidem extendere et continuare beneficium videare; quia hanc, et illum. Litteras ad me ultro mittis, ad scribendum hortaris: id est, in officium meum migras, qui ipse jam litteras tibi debebam. Sed debebam, non solvebam, pressus negotiorum quadam mole. Quid dicam? ut in urbem et munus veni, dies plures officiose et negotiose consumpsi. Amicos salutavi, Larem coronavi, mox publice Gratias Senatui dixi, et docere aggressussum. utrumque feliciter. Nunc respirare incipio, et quietam, aut minus impeditam ad vos mentem reflectere, imo manum; ne memoriam solummodo vestri habeam, sed habere quoque ostendam. Habeam mente; ostendam. Habeam mente, ostendam manu. DE VOCE

page 44, image: s044

et AVDITV, quia ita vis, imo quia ipse sic volo, ego quoque loquor, ut audiar, et famam aliquam nanciscar a tuā famā, quam sparsam jam video per cultas omnes plagas. Mediolani, Postridie Eidib. Decemb. oo. ICC.

IN IVLI CASSERI V. C. DE VOCIS AVDITVSQVE ORGANIS LIBRVM.

CASSERI Medicā potens in arte,
CASSERI Melicā potens in arte;
Quantum utrāque fuit potens in arte
Ipse quem Medici suum parentem,
Et suum Melici vocant parentem:
In AVRES tibi dico, in OSQVE dico,
Palam, ipso in meditullio Lycaei,
Palam, ipso in meditullio theatri:
Vnus tu pater ORIS; AVRIVMQVE
Per AVRES volitas, et ORA vulgi.
Namque tu simul ORIS, AVRIVMQVE
Clusos hactenus et tenebricosos
Anfractus reseras: sacrumque limen
Honoris reseras tibi, tuisque.
Sic AVDIRE ju vat, juvatque FARI
Quam sumptu, studio, eruditione
Et tibi bene consulas, tuisque:
Quam sumptu, studio, eruditione
Et seclo bene consulas, tibique,
CASSERI Medicā potens in arte,
CASSERI Melicā potens in arte,


page 45, image: s045

EPISTOLA XXVII. Bruxellam. PETRO PANTINO, Decano.

PAtriam ego cogitem? illam nunc magis fluctuantem, ac paenissime pereuntem? Ita, si decorum, cum illā (non enim possum dicere, pro illā) fluctuare, ac perire. Hīc autem impendens ille belli nimbus, detonuit, an in vos erupturus? Scilicet, ut quaedam loca dant nubes, alia recipiunt: sic militem haec regio, qui in Belgicam cadat. Vtinam aliter sit! nec alieno sanguine intestinum bellum alamus! Italiam Deus respexit, et pacem esse voluit jam in mediis armis. Esse voluit; aut potius trepidantem confirmavit. Vt procellae quaedam repente oriuntur, et repente ponunt: ita Panicus ille terror. Vno verbo, sudum est, et [gap: Greek word(s)] ille recessit. Quod ad Themistium, opinor ipsum PINELLVM jam scripsisse. Ille vero non librum totum, sed correctiunculas paucas exspectabat excerptas ac congestas, paratus doctorum more [gap: Greek word(s)] . Manuscriptum quem habet, optimae notae est; e quo omnes illas Stephani lacunas quam felicissime explevi. Iam si numerum Orationum persequaris; totum hīc Themistium habes: et tu hoc toto, si lubet, utere. Patrem meum Bruxellae nuper fuisse intellexi, ut Diploma nescio quod a Principibus peteret: quam doleo non innotuisse tibi, cultumque filii caussā detulisse! Sed aliās fiet hoc tamen, si casus aut caussa eum reduxerit. Virum cognosces probum, nec [gap: Greek word(s)] , honesti ac liberalis animi, et quem in justissimā apud Principes petitione, velis adjutum: virum

page 48, image: s046

antiquae virtutis et fidei. Litterae Lipsianae tam perierunt, quam extrema faba; nisi quod redivivae apud scriptorem bonā sorte, et exemplar submittendum. Triumvir ille mali rumoris stigmate percussus, Mediolanum, et amicos subito reliquit. an et seipse? plane, nisi male alibi latet. SEPTALIVS et SACCVS te amant, et pariter salutant: et hic ante octiduum ad te litteras. Tuas ego Principi a Sacris dedi; et porro rogo, operā meā quam saepissime, et in omnibus utare. Vale Reverende vir, et me ama. Mediol VI. Non. Majas, oo. ICCI.

EPISTOLA XXVIII. Mediolani. AQVILINO COPPINO.

VErbis parco, et in sententiam tuam de stilo pedibus eo; imo, ne quid mentiar, ipso stilo. Apulei tamen dictionem cur omnino spernam? Multa in eo nitide ornata, proprie expressa, egregie explicata; et praeter doctrinam curiosa fandi felicitas, in quā (ut suis hominem verbis ornem) neque Cato gravitatem requirat, neque Laelius lenitatem, neque Gracchus impetum, nec Caesar calorem, nec Hortensius distributionem, nec Calvus argutias, nec parsimoniam Sallustius, nec opulentiam Cicero. Apologia illa exemplo sit, egregium et magnanimum scriptum: in quo, Correctionis caussā, eadem quae fusissime dilatavit, strictissime coarctata; quae floride protulit, acriter conclusa repraesento. sub finem [gap: Greek word(s)] ista: Ceterum ad haec quae objecistis innumera binis verbis respondeam. Dentes splendidos: ignosce munditus. Speculum inspicis: debet Philosophus. Versus facis: licet fieri.

page 49, image: s047

Pisces exploras: Aristoteles docet. Lignum consecras: Plato suadet. Vxorem ducis: leges jubent. Et reliqua. Quid brevius? quid nervosius? imo quid lepidius? quid elegantius? Dialogismum componit, et binis verbis calumnias omnes retundit, illas ingenti verborum bile et copiā exagitatas. Quem non capiat et vis et Venus haec dicendi? magis etjam si, naevo sublato, in pristinum nitorem dedero periodi hujus vultum. Facio, adjutus a manuscripto Bembi: Ceterum ad haec quae objecisti, NVMERA, anbinis verbis respondeam. AEmilianum adversarium compellat, eumque audacter jubet responsionis verba in digitos mittere. Quasi dicat, imo ut ex parte dicit: crimina objecta non quidem. illa innumera (certus enim eram, te accusationem mei penuriā criminum solis convitiis impleturum) sed illa pauca, quae struxisti, tam nihili, tam nauci sunt; ut binis verbulis ordine sim ex puncturus. Atque haec correctio tam manifesta, ut clausis vel in totum Homericis oculis liqueat Apulejus certe, si non ubique castas, si ignotas quasdam Tullio voculas usurpavit, unus ex multis est, quibus tamen sine magno Rei litterariae damno non careamus. Salve, et nunc mecum senti in Museo meo, cujus jam leges scripsi. Veni et vide, ut ego te. iterum salve.

EPISTOLA XXIX. Mediolanum. LVDOVICO SEPTALIO V. C.

AVide sorbui illud quod misisti [gap: Greek word(s)] . Sic enim appello geminam in eādem tabellā epistolam, argumento gratam, pretiosam ipso dolore; in

page 48, image: s048

quo scripta. Sed hisce malis obnoxii mortales sumus, postquam

Post ignem AEtheriā domo
Subductum, macies, et nova febrium
Terris incubuit cohors.

Non ad vitam; sed ad morbum paene nascimur, et per omnes membrorum meatus diffusam a Naturā habemus vitae pariter et morbi auram. Cur indignemur? Nimis insolescat, nimis lasciviat humanum genus, nisi in vinclis istis et compedibus habeatur. Alium ad vim et caedem properantem imbecillitas coercuit: alium aestu libidinis concitatum aegritudo cohibuit: alium in fraudes et rapinas pronum morbus sustinuit. ad summam, quisque cum decumbere coepit, se mortalem cogitat; et in lectulo scelera, vota, et humana omnia damnat. Ergo utiles et necessarii morbi sunt: ac ille melior, qui magis subjectus. Vt saniores e mari veniunt, qui nauseā gravem stomachum exonerant: ita e procellis hujus vitae, qui corporis languore animi feces abluunt, Non ego tamen morbi felicem quemquam dixerim; sed a morbo, si ad virtutem convaluit; imo a morte, si prius scelera, quam vitam deseruit. Alias bene valere, bonum bono viro: id est, qui mentem habet bonam. Menandri vox est:

[gap: Greek word(s)]

Recte; sed mens quoque sana: quae si laborat, ipsa vita morbus est. Itaque, ad felicitatem humanam,

Orandum est, ut sit mens sana in corpore sano.

Vt vero mentem habeamus sanam, et a vitiis omnibus liberam, in nostra potestate est, ut in corpore sano, non est. IIlam tu habes; ut in hoc habeas aeternum

page 49, image: s049

numen rogo. Sed quid hoc? De Munere tu meo scribis, de morbo ego tuo respondeo. Dici solet:

[gap: Greek word(s)]

Ego vero, multiloquus tibi Medico factus, vereor ne linguae meae morbum intenderim: aut potius, quia de morbo garrivi, ne garruli medici notam sustineam. Itaque breviter ad epistolam. Perillustris viri FREDERICI QVINCTI studium exosculor: nec invitus suspendo desiderium meum, donec RELATIO fiat. Ad LIPSIVM scripsi, et rem totam exposui; qui si litteris ad SACCVM juvat, rem factam puto. De Stipendio principio velim scire, non quasi id vulgi more specte; sed ut dispungam, an ad operam tempusque, sumptus suppetant.

[gap: Greek word(s)]

Ego si ad lucrum irem, in aliam de flecterem viam, a studiis et Musis. Nunc scire potius desidero, quam habere; imo vero egere potius, quam nescire.

[gap: Greek word(s)]
[gap: Greek word(s)]

Ecce hoc ipsum in divitiis pono, scire. Ego vero qui etem amo, quietem ambio, et fortunam velut vestem habeo, concinnam potius quam laxam. An et orationem? Denuo excessi: tempero. Ad QVINCTIVM, et SACCVM hīc habes. FVLVIVS VRSINVS aeternum libros et oculos clausit. PINELLVS nescio quid minatur: ac verendum certe, ne sibi ipse fati calculum adijciat, quijam calculo magis magisque cruciatur. Scis quam periculosum hoc in sene, ferro, seu pharmaco remedium pares. Nam ut ii qui in praecipitiis ambulant, levi aliquo impulsu ruunt: sic qui in limine, ut sic dicam, [gap: Greek word(s)] Longe, longe absis! atque utinam semper! Frustra Haec illa unda


page 50, image: s050

--- scilicet omnibus,
Quicumque terrae munere vescimur,
Enaviganda.

Patavii, Kalendis Iuliis, oo. ICC. cum amicus interveniret, qui mihi aeque ac haeres haeret. Vide sanctum Amoris vinclum: una Mediolanum vellet; sed locum aut conditionem aliquam reperire, ut posset. Medicus est, si peritiam, si doctrinam spectas, non e multis: et mihi amicus, sed non e multis. Si me amas, merentem promove, et inter tuos adscisce, qui operam suam Nosocomio navant. Ego certe merentem tibi commendo, ideoque paucis: sed Testimonium, et Preces Lipsianas adjungo, ut isto confirmem commendationem meam, his extendam. Nam etsi omnis prolixa commendatio, quae de merente fit: nunquam satis prolixa, quae ab amante fit. Testimonium igitur habes, justum, a IVSTO, et hoc satis erat; sed in preces facile dilabitur, qui ex fide testatur.

QVICVMQVE HAEC LEGETIS,

TEstimonium et preces meas hīc habete. Illud, quia serio et ex fide testari possum GVILIELMVM ATHENIVM Belgam, olim Lovanu inter auditores meos fuisse, ingernio et moribus bonum, parentibus etjam et tota stirpe honestis. Preces igitur adjungo, ut quoniam apud exteros nunc agit, et in Medicinā (cui se dica vit) progressus ita fecit, ut publica judicia et titulos meruerit; peto, inquam, carus gratusque sit apud eos quibus Virtus, Doctrina, et Humanitas, et (addam modeste) quibus Lipsius etjam, cara sunt. Equidem hoc beneficium interpretabor, et quamquam corpore abjunctus, animo

page 51, image: s051

jungar et adhaerebo, qui se mihi sic ostenderit amicum. Lovanii. XV. Kal. X. bres. oo. IC. XCIX.

EPISTOLA XXX. Patavium. IOANNI CIVILI Salutem nuncio,

QVam ipse per hos dies aliquot vix habui. Scilicet ut caelum, sic homines sumus; et ut illud ex intervallo nubibus obducitur et obscuratur: sic ipsi caligine aliquā morbi. Sed ego nunc discussi aegritudinem omnem, ac sereno animo corporeque sum. Librum habeo, et gratiam tibi, ac VERWILTIO, qui tam prompte transmisistis. PANEGYRICVM meum legi isthīc, et laudari libens audivi: tum hoc quoque, te expetere. Expetis enim, ut ipse quoque legere, ac laudare possis. Mittam, mi amice, ac permittam lectione industriam tuam, laudatione amorem foveas. Mediolani, IX. Kalend. Mar. oo. ICCI.

EPISTOLA XXXI. HENRICO CRANENSTENIO S. D.

LAudent priscam alii, Musicam ego nostram non condemno; praesertim si quis rite et perite, eam tractet, ac ipse quoque condat. Quā gloriā cum pauci admodum floreant, tu inter paucos mi CRANENSTEINI,


page 52, image: s052

Seu voce, mavis acutā,
Seu Fididus Citharave Phoebi.

Canis enim, ut Sirenum concordiam psallis, ut Arionis laudem extinguas: utrumque, munere et origine, non dicam honestā, sed divinā. Ita in Theogoniā suā Hesiodus. Nec Cicero studium hoc divinitate suā fraudavit, in Somnio Scipionis concentun caelorum enarrans. Illi autem octo cursas, in quibus eadem vis duorum, septem efficiunt distinctos intervallis sonos: qui numerus rerum omnium fere nodus est. Quod docti homines NERVIS imitati atque CANTIBVS, aperuere sibi reditum in hunc locum (caelum:) sicuti alii, qui praestantibus ingeniis, in vitā humanā, divina studia coluerunt. Proprie Musicos Doctos nominat (gratulare tuo gregi) et divinorum studiorum cultoribus sociat; ut ipsi Deo. Fuit olim haec laus: et cur non sit, cum ad verum Dei cultum Musica traducta? D. Augustinus scribit, cantandi consuetudinem approbari in Ecclesiā; ut per oblectamenta aurium, infirmior animus in affectum pietatis assurgat. Vos igitur meditatum carmen, ac mediatum acroama Deo pangitis; hominesque, quorum jam ferocitas pectus obsedit, ad Deum tollitis; aut Deum ipsum inclinatis ad homines. Magna vis! quam nec in hortis (si me istuc ducas) nec in epulis mortuam esse, dicet ille, cui modo in pectore amoenioris animi scintilla vivit. Itaque, ut ad thema regrediar, laudent priscam alii, Musicam ego novam nostram non condemno. Nostram? imo ne Graecam quidem, quae pariter a priscā descivit et novas figuras induit, ac quandam [gap: Greek word(s)] . Specimen aliquod vis? dabo; sed specimen, ut coram examussim. Nudam vocem (hinc enim ordiar) non litteris scribimus; sed signis quibusdam indicamus. haec quae

page 53, image: s053

olim, alias indicavi; quae hodie apud nos, nosti. Graeci [gap: Greek word(s)] quoddam velut [gap: Greek word(s)] statuunt, in quo vox quiescat, et a quo intervalla sua trahat: Id [gap: Greek word(s)] dicunt; non quod vocis expers, sed quod a nullā voce mensuretur. [gap: Greek word(s)] . Notant hoc modo (Quo [gap: Greek word(s)] ? Indice et pollice in circulum coeuntibus, saeterisque digitis extensis manum pronam demittunt. Voces vero Variantes XIV. sunt: partim Ascendentes, partim Descendentes, quarum nomina, notas, gesticulationes jungo.

ASCENDENTES VIII.

[gap: Greek word(s)] --- Manum extensam et pronam dextrorsum librant.

[gap: Greek word(s)] --- Impudico et pollice extremo, inosculum junctis, reliquis rectis sinistrorsum manum deprimunt.

[gap: Greek word(s)] --- Manum extensam resupinant.

[gap: Greek word(s)] --- X Resupinatae impudicum, indicem, et. pollicem extremos, annulari in palmam fixo, copulant.

[gap: Greek word(s)] --- [gap: Greek Capital Reversed Lunate Sigma Symbol] Copulā dissolutā, manum rectam gerunt.

[gap: Greek word(s)] II Indicem, impudicum, annularem junctim pollici allidunt.

[gap: Greek word(s)] I Impudicum, et annularem similiter pollici allidunt.

[gap: Greek word(s)] L Binis illis cum pollice junctis, indice et annulari in jota erectis, manum sinistrorsum vertunt.

DESCENDENTES VI.

[gap: Greek word(s)] [gap: Greek Capital Reversed Lunate Sigma Symbol] Impudico mediam palmam fodiunt.


page 54, image: s054

[gap: Greek word(s)] [gap: Greek Capital Reversed Lunate Sigma Symbol] [gap: Greek Capital Reversed Lunate Sigma Symbol] Impudico et annulari pariter fodiunt.

[gap: Greek word(s)] Auriculari extenso, caeterisque digitis pollice strictis, deprimunnt manum, ac simul vertunt.

[gap: Greek word(s)] X --- , Eodem, quo in priori, gestu utuntur.

[gap: Greek word(s)] O Manum pronam per pusillum spatium demittunt.

[gap: Greek word(s)] X Demittunt per duplum.

Equidem aut studium, aut casum, aut certe utrumque cogor admirari. Notae enim istae videntur a nominibus explicatae; gesticulationes, notis expressae. Scrutare, ut conferamus. de signis Magnis tum quoque adjiciam Vtrasque illas voces, Ascendentes atque Descendentes etjam bifariam dividunt: in Corpora videlicet, et Spiritus. Quaedam vero, nec Corpora, nec Spiritus sunt; sed gutturis dumtaxat concisae et amabiles flexiones, sive minutitiones. In his omnibus Intevalla, et Regimina considerant. Intervalla sunt, quibus a Basi voces, aut a se invicem distant. Habent autem Corpora omnia unum tantum intervallam. Spiritus variant. Si haec ita, unde tot vocum varietas, et vicissitudo quā concentus ille Graecus delectat? A Regimine, sive variā compositione signorum. Nec enim singula tantum; sed bina, terna, quaterna, aut etjam quina eunt. Comici joco, liberos sibi quaerunt, alia alia scandunt. Copiosa autem haec variatio copiosam quoque vocem facit. Et, ut ordo hīc etjam sit, superiora omnia (quando structim sustinentur) ab inferioribus, et a basi reguntur. Superiora autem, Ascendentia sunt: inferiora, Descendentia. Item Corpora a Spiritibus, non quando imponuntur, sed praeponuntur.

page 55, image: s055

Specimen habes: et irritare desiderium tuum volui, non explere. Tuum? imo uxoris, quam ut in reliquis bonam et morigeram: sic in Musico hoc studio aemulam habes, et ut diu habeas opto. Salve.

EPISTOLA XXXII. Lugdunum. GERARDO CANTAVIO S. D. et felix iter precor:

MAluissem mansionem, mi CANTAVI, quam nimis repentino consilio solvisti. Avulsum te hinc doleo; magis, sic avulsum. Non abieras, et abiisti. Vbi amplexus? ubi osculum? ubi vale? An etjam sic tibi videre non abiisse? certe non ex hoc pectore, in quo aeternum eris; sed ex his oculis, qui nunc lacrymis amplexum, osculum, vale flagitant: in pristinam hilaritatem dandi, si in litteris quam saepissime te conspiciant. Carmen tuum interni affectus vinclum aeternum habeo: teque dignum, cujus imaginem lambant Ederae sequaces. Et tamen ausus limae meae subjicere? Nimis modeste, nimis amanter: ego minus, subijci si patior. Quid enim? annon recensendo meas ipsius laudes videbor jactare? et tamen, quia ita vis, recensebo? Meipsum exuam, te induam; tanquam in alienis laudibus affectum, in proprio opere judicium intensurus, si ipse ego diligentiam amoris tui in me, et simul stili ostendam. Itaque CANTAVIVM hīc me puta, in Puteanum affectu, in cenfuram judicio pronum. Etsi quid hīc censebo? Ejusmodi Carmen tuum est; ut si manum ego adhibeam, dicar cum Philematio Plautinā velle ebur attramento candefacere, et

page 56, image: s056

lepidissimum opus novā picturā interpolare Tu videris. Edidimus DE DISTINCTIONIB VS: si sareinulae tuae patientur, adjiciam exemplar. EPISTOLARVM Centuriam Francofurtum mitto, brevi, ut Typographus addixit, utinam auspicato! videndam. voveo, et, quod initio feci, felix tibi iter; ut firmam in Patriā et quietam mansionem habeas. Lugdunum inscripsi, quo sarcinulae tuae submittentur. Mediolani, Propridie Kal. Iun. oo. ICCI.

EPISTOLA XXXIII. [correction of the transcriber; in the print XXXI.] MELCHIORI VELTWYCKIO, suo.

NEc Auguria nosti, nec Mathematicorum caelum curare solas: ex vultibus tamen hominum mores colligis. Ego autem cur me tibi celem? In ludum eo, et ternas scio. At hoc ipsum, inquies, scio: illud cupio, quā pereas sagittā.

--- quicquid habes age
Depone tutis auribus.

Deponam, mi VELIWYCKI; quia, quae me

--- domat Venus,
Non erubescendis adurit
Ignibus.

Castus caste castam amo, nec minus pulchram quam castam: Margaritam feminae, sive Vnionem. Principium (Plinio scribente) culmenque omnium rerum pretii margaritae tenent. Si ita: Margaritam habeo ipsius Amoris. Nam huic formae nihil Ariadne habuit, aut Leda simile: quam si Paris ipse, Dearum libidinantium judex, in comparatione vidisset, et Helenen rejecisset,

page 57, image: s057

et Deas. Cur autem non Vnio, in quo omnium virtutum et Gratiarum dotes uniuntur? Certe unionum (ex eodem Plinio) Dos omnis in candore, magnitudine, orbe, laevore, pondere, haut promptis rebus; in tantum, ut nulli duo reperiantur indiscreti, unde nomen unionum Romanae scilicet imposuźre delitiae. Sed Margaritae meae dos omnis in nive corporis, modestiā animi, cingulo Venerio, nitore morum, flore aetatis, haud promptis rebus. Atque ut uno verbo totam comprehendam, Venerem dixerim, hanc Margaritam.

[gap: Greek word(s)]
Spumā ortam Venerem, et splendenti veste decoram.

Quidni? Venus e concha nata est. Plautus in Rudente:

Te ex concha natam esse autumant, cave tuharum conchas spernas.

Et Margarita e concha, simili paene origine atque geniturā. Margarita igitur Venus. Plinium de Margaritis audi, et veras laudes sub argutiis his admitte. Origo atque genitura conchae, est haut multum ostrearum conchis differens. Has ubi Genitalis anni stimulaverit hora, pandentes sese quadam oscitatione, impleri roscido conceptu tradunt; gravidas postea eniti, partumque concharum esse Margaritas pro qualitate roris accepti: si purus influxerit, candorem conspici: si vero turbidus, et foetum sordescere: eundem pallere, caelo minante conceptum. ex eo quippe constare; Caelique eis maiorem societatem esse quam maris: inde nubilum trahi colorem, aut pro claritate matutinā serenum. Vides igitur amare me; et ne reprehendar dignam. Sed quod amem, excusandus sum; quod dignam, etiam laudandus. An indignum moribus et aetate quidquam facio? PVTEANVS sum: sed ipsas aquas urere


page 58, image: s058

Centum puer artium

consuevit. Musarum candidatus sum: et istae Amorem suum canunt. Paucis: a Naturā haec flamma est, quam magni et sapientes olim viri honeste aluerunt: ac profecto algor, lapis, gelu est, qui nullo unquam motu in caluit. Haec vero mea felicitas est, quod volentem amem, an dicam jam amantem? et quam tu ipse cupias, nisi amem. Salve, et tuos mihi ignes pariter explica.

EPISTOLA XXXIV. Patavium. Io. VINC. PINELLO, Viro Perillustri.

OMnino scripsi, atque copiose. Eas litteras non redditas, doleo; reddendas tamen spero. Ab amico illo, cuius

--- quidem edepol omnes mores ad venustatem valent,

cuncta impetravi; et, ut tuas inspexerat, abjectis omnibus negotiis, respondit, ac apparatum illum totum frementis Martis explicuit. Sed ut chiragrosā scriptione est, podagroso autem gradu, serius tabellas suas ad me detulit: quae tamen sic videntur negligentiam cursoris effugisse, quod remanserint. Salvae enim apud me fuźre, et nunc mittuntur. utinam et illae meae, neglectae, an Neptuniam in urbem festinationis delicto translatae? Non frustra istic mare est vt flumina, sic litteras nostras haurit; bene tamen, quod aestum quoque habet, et refundit. E mari igitur litterulae meae ad te venient, an venerunt? non salvae modo, sed salsae. Vale, aut convalesce. Mediolani, VIII. Eid. Maii, oo. ICCI.


page 59, image: s059

EPISTOLA XXXV. Venetias. IOANNI COTOVICO Salutem et Amorem nuncio.

ETiam hic in silentio est, mi COTOVICE; et sic siluisse me non nego, non amasse nego. Silendo etiam periculum amoris tui feci: quem, bonā honestaque radice nixum et nexum, blandis litterarum delitiis altum et eductum nunc eo, ad huberem et aeternum fructum. Sed tu per te quidem amorem mereris, ob divites internasque dotes, Morum, Doctrinae, Candoris. Quod elogium sic verbis velox ac repentinum esse, sed affectu firmum ac meditatum dices. Sermo enim mihi, ut spiritus est, quem si pectore comprimo, vehementius fundo. Animus vero liberam perpetuamque amoris auram spirat. Inscriptiuncula Graeca grata mehercle fuit, et fuisse ostendam. Vale et salve, cum LIVINO ac SEGETO, ad quos scripsi, et PANEGYRICVM meum misi. Mediolani, subito ut tuas accepi, oo. ICCI.

EPISTOLA XXXVI. Ticinum. HENRICO FARNESIO, V. C.

MAlae fidei videri tibi possim, Clarissime Vir, si promissum inspicis: sed, ut prisca excusatio valeat, jurare morbum paratus sum: qui sic ex transverso me invasit et afflixit, ut ne libera quidem haec fuerint Liberi sacra. O vani! quid Famam, quid

page 60, image: s060

brevenomen affectamus valetudinis negligentes?

[gap: Greek word(s)]

Et nunc tamen quia Hygia respexit, redire ausus sum ad animi illum morbum, et

--- noctes vigilare serenas.

Tu ut plurimum valeas, minimum stude. Ego tuo demum exemplo videor posse emendari. Mediolani, III. Nonas Martias, oo. ICCII.

EPISTOLA XXXVII. Antuerpiam. GABRIELI STEYDLINO S. D.

SCriptionis, non Amoris

Nunc inter vallum jam hos dies multos fuit;

imo hos menses multos. Nunc, nunc rumpendum stilo, ne in suspicionem amor veniat. Quid; igitur scribo? hoc ipsum, me amare: ac majori quidem flammā, quam a te amor. Omnino. Cum enim aequilibrium esse in Amicitiā debet, sive paritas, quod tu merito excedis, supplere amoris superpondio debeo, ne excedas. Etiam de me vis? Mediolanum sedem retuli, a Senatu ad Primam Eloquentiae Professionem, honesto auctoramento, vocatus: nec retulisse poenitet, ut nunc Patria nostra laborat, in discrimine et lapsu. Deus salvam aliquando faciat: et me eidem reddat. Interim dum turbae hae gliscunt etiam, et fervent, subsistam extra telijactum, et latebo in his Suadae, ut sic dicam, castris. Te per Genium tuum oro, ad me fuse scribas, et constanter me ames; amare autem intelligam, si scribas. Vale. Mediolani. Pridie Kal. Novemb. oo. ICCI.


page 61, image: s061

Qui has tradet, destinare tuas ad me poterit.

EPISTOLA XXXVIII. Mediolanum. LVDOVICO SEPTALIO, V. C.

ECce litterarum mearum, quas mala sors perire voluit, exemplar: in quo tamen primas illas lineas non usque adeo religiose secutus, nec eodem penicillo. Verbis cur me adstringerem? rem ipsam, et sententiam repraesentare, abunde mihi visum. Eos imitor, qui vestibus dies distinguunt, et varietate delectantur. Animi mei imagines eodem sermonis ornatu bis non produco in epistolarem illam Scenam: nec per inopiam (licet dicere) prohibemur. Itaque eadem, nec eadem leges: haec etiam quae adnecto. Animum alienatum, sive etiam exasperatum esse, doleo magis quam miror. Nam ita magni isti sunt,

Si quid bene facias, levior plumā est gratia:
Si quid peccatum'st, plumbeas iras gerunt.

O tempora! quibus nec quae velis sentire, nec dicere quaesentias licet. PORRO QVIRITES, libertatem perdidinus! Quod ad me, et Petitionem meam, scio in quo cursu sim, et quam omnes gratias non modo retinendas, verum etiam adquirendas putem. Magno etiam Cancellario, sicuti vadaris, in litteris me sistam: ac jam quidem erat animus; differre tamen acerbus amici mei casus coegit, qui e Belgis, atque nostris recens huc venit, studiorum caussa; et Patris Fratrisque repentino funere concussus, nunc doloris participem me habet. Quo videndi et discendi desiderio imus? Circumvehimur

page 62, image: s062

et peregrinamur, paene dixerim, ne extremum pietatis officium propinquis exhibeamus. Sed quid hoc ominis? erum pentem e naribus cruorem sentio: et ecce jam stillas aliquot epistola bibit. Desino, abluo. Vale. Patavii, Ipsis Kalendis Anni oo. ICC. quem felicem opto.

EPISTOLA XXXIX. FRANCISCO TEVTONIO.

NEscio profecto quis fundum tetigerit: ita turbidam aquam repperi, imo lutulentam. Tu mihi operam nunc amicabilem da, ut [gap: Greek word(s)] . Ebullit echinus ille, superbiae quodam vento tumidus: mihi nausea fit. Ac jam quidem ineptissimo convicio me adortus, exactione percussit. Non sum ex illis,

Pellem rodere qui velint caninam.

Sed argentum ob os objiciam homini, ut vomitum hunc absolvam. Quaeso adsis, et una mecum AErarios adorire. Salve.

EPISTOLA XL. Patavium. MARCELLINO GENVENSI, et DOMINICO RVDOLPHO S. D.

IN eādem epistolā vos jungo et alloquor, Reverendi Patres, sicuti ab eādem caussā amo eruditionis, ab eādem colo pietatis. Vtinam utrobique imiter! sed imitor, et exemplum vos statuo ad utramque

page 63, image: s063

illam metam. Vti polliciti estis, spirantem aliquam auram piis precationibus suffundite; ac juvate, sic non tam facile transvorsum abripiendum, si remigium industriae meae accesserit. In ipso Professionis meae nunc cursu sum. Apud Senatum publice dixi, et placui: apud juventutem deinde, et iterum placui. Vtrumque non minus gloriosum, quam difficile: gloriosum apud Senatum, difficile apud juventutem. gloriosum tamen apud juventutem, quia difficile: difficile etiam apud Senatum, quia gloriosum. Valete Reverendi et Eruditi viri, quos rerum studiorumque meorum arbitros et censores statuo. Mediolani, VIII. Eid. Decemb. oo. ICC.

EPISTOLA XLI. Pisas. HIERONYMO MERCVRIALI, Medico Principi S. D.

DEnuo scribo, mero amore impulsus, qui, dum alia officia cessant, exerceri scriptione vult, et calami hac alā evolare. Suscipe, amplectere, et in sinum admitte; ut mox meipsum, qui sequor. Decrevi enim proximo hoc Autumno Romam, Neapolim, et inde fortassis in Siciliam, horreum quondam P. R. ire: ut videam, discam, colligam. Quid videam? urbes, homines; sed amicos, doctosque. nam ad faecem illam et sentinam vulgi, certum mihi oculos claudere, firmo et obstinato plane sensu. Quid discam? Prudentiam, mores, ritus: non ineptos illos, vanos, ambitiosos, quibus pulchre sibi [gap: Greek word(s)] nonnulli videntur, et multa in communi vitā scire: sed probos,

page 64, image: s064

sinceros, priscos, quorum Palatini illi nostri et delicati admodum steriles sunt. Ecce, delitias faciunt, ut accipiant: nictant, nutant, oscula serunt, manibus ludunt: et haec omnia ut illudant, ore gestuque benigni, et homines; animo vix humani. Quid colligam?

--- - non opimas
Sardiniae segetes feracis;
None aestuosae grata Calabriae
Armenta; non aurum, aut ebur Indicum:

sed Eruditionem, monumenta, et libros antiquos. Simul vero et junctim videbo, discam, colligam Pietatem. De PINELLI morbo an audisti? Sonticus plane est, et protolli paullulum posse nostri hi Medici mussant, non tolli. Ergo tantus vir in fatali jam lectulo cubat, et a nobis abit? Duram legem! legem tamen, et a Deo ipso latam, quam antiquare non possumus, culpare non debemus. Haec meta omnium est, MORI: non omnium, BEATE MORI. Ad illam cum Natura quemque ducat, nostrum est. Virturum et Pietatis studio ad hanc gnaviter properare. Facio Clarissime Vir, et exemplum tuum sequor. Tu vive, vale; nec vitam modo proterminare multis perge, sed bonam vitam. Patavii, III. Kal. Octob. oo. ICC.

EPISTOLA XLII. Mediolanum. Io. BAPT. SACCO, V. C. Senatui a Secretis.

TVne in animum id inducas? aut fallor, aut nimium a te amor, obnoxius etiam levissimis

page 65, image: s065

quibusque non culpis tantum, sed suspicionibus ipsis. Sub ipsum tandem profectionis punctistitium hoc egi, ut supremum a SACCO meo gradum tollerem, et ultimum ab eo Vale audirem, cui dixeram primum Salve. Frustra: prodieras, et in negotiis eras. Quid igitur est? quod coram non licuit, absens et per epistolam ago: teque salvere jubeo, et valere.

Ego mihi alios Deos Penates persequor, alium LAREM,
Aliam urbem, aliam ciuitatem.

Non quod ab illa vestrā abhorream (quī possim? in quā et viros amicos babeam, et doctos colam, et propitium boni Principis Genium venerer;) sed quod alio, praeter valetudinem, aliae caussae trahant. Vos amici hoc credite; vos docti expendite; tu ō Princeps concede. Quid animi pendeo? credidistis, expendistis, concessisti: et tu cum amicis, cum doctis, cum Principe mi SACCE. Quid superest, nisi ut intelligas consilium bene cessisse? Patavii, et apud Perillustrem Io. VINC. PINELLVM dego, quem ab humanitate, a doctrinā, et a bibliothecā quoque Fama tibi laudet. Pergami reges hic unus superat librorum et copiā et selectu. Nusquam est, quod hīc non est; atque adeo, hīc est, quod nusquam: ut sperem, ac confidam, me posse animi quasdam divitias constipare; in hac praesertim valetudine quā utor, firmā et laetā. Hic aer, hi campi, haec amoenitas veterem illum languorem evicerunt. An dicam etiam hoc mare? Quippini, e quo velut piscis veni, postquam Atrophiam omnem elavi. De IVSTO LIPSIO contrarius rumor est, quem spargunt et litterae et amici, non venire. Morbum jurare ajunt, et opponere prementem a tergo senectam. Vt aetas mala, mala merx est

page 66, image: s066

ego. Quod si Senectus ipsa morbus, etiam sine morbo, morbum recte jurat, et excusationem meretur. Demus mi SACCE, qui scimus arborem vetulam cum periculo transportari; ac desiderium natum in absentis nomine atque etiam imagine expleamus, animi corporisque. Praesentem putabimus, si quod in libris ejus legimus, existimemus ab effigie dici. Sed tu obsecro exemplar aliquod ad [gap: Greek word(s)] tuum expressum communica, non modo in meum, sed PINELLI quoque usum, sive voluptatem: quem scire debes alterum IOVIVM esse in Clarorum virorum imaginibus colligendis. Occasionem habes novae, sed magnae Amicitiae, teque et PINELLO pariter dignae. Desino; sed (quod facere constitueram, et feci) denuo salvere jubeo, et valere. Patavii, XVI. Kalendis Novembr. oo. ICC.

EPISTOLA XLIII. Venetias. ANTONIO CLERICO S. Dico:

ET PINELLO tuo nomine dixeram mi ANTONI; casso, ut experior, voto. In eodem malo durat: hoc etiam periculosius, quod confiteri malum non vult. Decubuus infirmitatis hoc onus sustinet, et morbum trahit, trahendus ipse mox non immaturo fato. Et post illum, librorum per tot annos conquisita undique supellex.

[gap: Greek word(s)]

Distrahetur inquam luculentissima bibliotheca, nisi in antecessum Dominus ipse morbum fateatur, ac testamentum condat. Sed difficile, ut qui mortis

page 67, image: s067

omen sanus fugit, infirmus admittat; cum invitā Hygiā nunc in ipso morbo velit videri sanus. Ecce aquis elautus est, pharmacis subactus, doloribus consumptus, solo animo PINELLVS. Et sic nunc quoque e lectulo suo audit, respondet, dictat; eaque omnia, quae ante morbum. Tu si salutem litteris precari vis, virum compella, sed paucis: et sic quoque negotium tuum breviter commenda. Eos imitare, qui Prologos in scenā recitant; et scriptionis tuae caussam in compendium refer. Brevitate placebis: facile autem impetrat, qui placet. Deum rogo tam magnum virum nobis et litteris servet: teque voti aut petitionis compotem faciat. Patavii. XV. Kal. Octobr. oo. ICC.

EPISTOLA XLIV. Antuerpiam. IOANNI MORETO, Typographo.

Diu est quod ad tescripturio, vir Celeberrime, quem diu est quod amo, aestimo, celebro: et exemplum habeo quod sequar; amandi, omnium; aestimandi, multorum; celebrandi magnorum. Sic igitur inter omnes, et multos, et magnos quoque unus ego: etsi minime magnus. Sed tu esse patieris, qui unus triplici hoc affectu sive munere dignus. PLANTINI immortalis viri Typographiae illud regnum penes te est; cujus nunc etiam nomen famamque sustines, imo et attollis: quibus fulcris? iisdem illis, LABORE, et CONSTANTIA. Quid Typis vestris correctius, nitidius, gratius? Recreor, quoties cerno; capior, quoties lego; et quemadmodum illustrium pictorum imaginibus atrium: sic tuis libris Bibliothecam

page 68, image: s068

meam orno. Sed laudibus abstineo: te amo, et amari a te cupio; te aestimo, quia amo; te celebro, quia mereris. Misi ad te nuper PANEGYRICI, quem edidi, exemplaria aliquot: quaeso te accepta, aestima, divulga. ipsum pretium in libros muta, quorum indicem subjungo. Vale. Mediolani, A. D. Kal. Februar. oo. ICCI.

EPISTOLA XLV. Patavium. ARNOLDO CATHIO S. D.

VIde quam infaustum iter, quod sine te suscepi. Venetiis, in aedibus SCARAMELLI, asservari Inscriptiones Antiquas intellexeram, quarum cupiditas in quietum animum meum habebat. Scis impetum meum: excurro, investigo, et vix tandem aedes invenio. an et Inscriptiones? exspecta dum. Sciscitor de Domino; ab ancillis negatur adesse: de Inscriptionibus; Musaeo dicuntur inclusae. Lepide, inquam, nam alibi sub Dio haberi solent. Quoniam urgere non licuit, illinc me proripio in phaselum, et in hospitium deferor. Sed illud Homericum mente revolvens,

[gap: Greek word(s)]

Deliberare occipio, quibus potissimum artibus clausum Gynaeceium expugnarem. Atque o, inquam, mihi Vlysses aliquis, qui insidias suggerat. non Trojam, nec Helenen redactum in potestatem me am, sed solum Palladium veni. Quid igitur? stilum capio; non dolum, sed epistolam fabrico, ut velata petitio posset ad dominum penetrare. Mitto, subsequor,

page 69, image: s069

et oppessulatam januam vocaliter pulso. Tandem per fenestram clatratam ab iisdem ancillis increpor: quid molestus foribus sim, non licere introire. Nec postulo, inquio; responsum dumtaxat ad epistolam, quam misi. Illae: tune misisti? recipe, ac cursori trade, qui Neapolim deferat. Quid, Neapolim? inquio. Quia isthic noster nunc, cum toto Andronite, herus. Tu, etsi Achilles, a Gynaeceio abstine. At enim non vestrā, inquam, sed lapidum caussā intromitti cupio. At enim nos, inquiunt, lapides sumus, exorari nequimus. Ego subjiciens, Timetis, inquam, an ridetis? Timemus, inquiunt, ab homine ignoto, et armato. Nequicquamajo, aeque TRANQVILLVS ac placidus sum, ac vestrum istud mare, cum malacia est. At sic magis, respondent illae, nunc timemus. Tum ego, Vt vos liberem, inquio, virum amicum vobis aut notum adire paratus sum, et cum illo reverti: aliquem nominate, indicate. Indicant, consilio prius inito; sed quem ego per plures horas frustra quaesivi, in foro Marciano, in Ponte, in tota urbe. Ocalidas, callidasque caniculas, quae non sine caussā verba sic mihi dederunt! Suspecta nimia illa solicitudo est: tu conjecta ceterum, et salve.

EPISTOLA XLVI. Lovanium. IVSTO LIPSIO, V. C. Historiographo Regio.

ECce tibi a SEPTALIO litteras, quas et ipse scriptione comitor, ut simul audiar a te, et te quoque audiam, calamo loquentem. Mellis necta risque profusi liquores illinc fluunt, qui ipso cursu ac

page 70, image: s070

murmure involvunt legentis animum, et a terrā abripiunt, rerumque humanarum, ut sic dicam, ripā. Abripiunt; ut in vado sistant beatae tranquillitatis. Cogor dicere: aurea tua dogmata sunt, quibus erudior; mira Suada, qua recreor: ut plane verborum quibusdam blandimentis commendare salutarium praeceptorum acrimoniam videare. Ego vero, etsi non tam averso stomacho sum, ut severa consilia respuam; lubens tamen mellitis illis verborum globulis fruor, ut securior sim. Ad vitae genus, quo me non ducis tantum, sed impellis, gradum capessam, nisi aliter Deus: ac interim magna ducenti tibi gratia, major impellenti. Nam etsi majus beneficium videtur volentem ducere, quam nolentem impellere (cum volens ductus, et propriae deliberationis aliquem fructum, et alieni consilii percipiat: nolens impulsus, coactam utilitatem dissimulare studeat:) ego tamen malim te invitus trahentem sequi, ne mea voluntas sive consensus felicem consilii tui successum ipsa participatione infringat. Romanum meum iter nescio quae fata impediant. Iam sarcinas componebam, iter dispungebam, et ecce, ex transverso Febris me invasit, ac biduo paene confecit. Ignis ipse fuit, quem sustinui, eo vehementior, quia repentinus. Sed opem SEPTALIVS, Deo respiciente, salutarem tulit, et (superbius fortasse dicam) vivere me voluit. O AEsculapium! cui non gallum, sed totam debeo Hecatomben. Nunc languenti Autumnalem quoque profectionem amici dissuadent. Obsequor? pecco: non obsequor? etiam pecco. Si enim proficiscor, prodigum me salutis meae amicis; si maneo, tibi fidei ostendam, cui, et cujus caussa iturum me

page 71, image: s071

recepi. Sed ne difficilius cum multis mihi, imo praesentibus negotium sit, manere satius, et ab uno reprehendi; quam proficisci, et a multis. De morte PINELLI nuperrime scripsi, ad cujus vitam condendam animum adjeci. Faciam, te auctore, [gap: Greek word(s)] : ac jam quidem totius vitae quaedam quasi capita ac lineamenta duxi, ac heredibus misi; uti plenam materiam subministrent. Putavi non invenustum esse Plutarchi exemplo [gap: Greek word(s)] scribere, et Pinellum cum Attico comparare: sic Cornelii Nepotis vestigia pressurus, cui laborem meum subjungam. PROMVLSIS jam tandem prodiit: tu eam exspecta, et tuam tibi dicatam habe. Parvum munus est, quod defero, sed a propenso hoc animo commendandum. Vale, et me (quae votorum summa est) amare perge. Mediolani, XIII. Kalendas Octobr. oo. ICCI.

Priusquam epistolam obsigno, prodigium adjungo. Hesternā nocte, ipso quasi concubio, universa haec urbs, ipsumque territorium terrae-motu cum fragore concussum est. Paucae ruinae: ingens metus et trepidatio, ob novitatem rei ac vehementiam. Ipsae noctis induciae violatae repente, et jura Somni rupta. Deus faxit, ne quies ac tranquillitas pacatae hujus, et velut dormientis Provinciae perturbetur.


page 72, image: s072

EPISTOLA XLVII. Mediolanum. GVILIELMO HVYSMANNO S. D.

IN languore sum, aut potius aegritudine, mi HVYSMANNE, quam ex itinere contraxi, aestuoso nimis, nimisque pulverulento. Atque utinam ne altiores caussae! et jampridem morbum collegerim, demum erumpentem. Nam et cum apud vos essem; nescio quod fastidium ciborum stomachum invaserat, quae imbecillitas universum corpus; sed praesentire me morbum mentis hilaritas non sinebat. Quid enim me laetius aut effusius, cum inter amiculos de litteris aliquid audiam, aut ipse promam, quod delectet? Et nunc valerem, si sic discerem; aut certe minus invaletudinem sentirem. Maximo sciendi desiderio flagrare me profiteor: scire autem non possum nisi discam. Et nescire me multa sine rubore profiteor, ut discam. Quando autem opportunius, quam cum, afflicto ac prostrato corpore, doctrinae quibusdam subsidiis erigendus animus atque sustentandus? Horsum enim studia dirigi debent, ut humana ista omnia fortiter feramus, imo contemnamus. Ego facio, et magis nunc ista intelligo, cum minus valeo. Vtinam vero eo animi robore sim, ut in hac ipsa aegritudine menegem quidquam pati! Sed tu obsecro meā ne caussā cruciere, cum alienum aut injurium nihil sustineam. Hactenus firmo semper pectore fui; nunc paullulum labasco: et nescirem pretium bonae valetudinis, nisi periculum degustarem malae. Vt caeli amoenitatem tempestates et ira lovis commendat:

page 73, image: s073

sic corporis temperiem, aegritudines et morbi. Adde quod a vitiis absterreant, ad virtutes incitent. Quem enim infirmum (ut Plinius meus philosophatur) aut avaritia aut libido solicitat? non amoribus seruit, non appetit honores, opes negligit, et quantulumcunque, ut relicturus, satis habet: tunc Deos, tunc hominem esse se meminit, in videt nemini, neminem miratur, neminem despicit, ac ne sermonibus quidem malignis aut attendit, aut alitur; balinea imaginatur et fontes. Haec summa curarum, summa votorum, mollemque in posterum et pinguem, si contingat evadere, hoc est, innoxiam beatamque aestinat vitam. Tu Vale tamen suavissime vir; ut sanus idem facias. Gallarati, Eid. Quinct.

EPISTOLA XLVIII. COENIPETAE MEO.

NEscio quas tu Cereales coenas adeptus sis. ultro adesse mihi soles; nunc promittis, nec venis? Sacrum vadimonium est, cave deseras, ullius negotii caussā: ne somni quidem, si tamen somnus negotium est. Tu esse dices, qui in hoc aestu somno labores, aut hac nocte laboriosum somnum habueris, ob stomachi cruditatem. Ego vero excusationem nullam capio: ni venis, obtorto collo rapiam, non ad judicem, sed ad Regem; quem exigua mora crudeliorem faciet. Ergo veni; sed si villum te occupavit, ne veni: nolo turbas in aedibus nostris. Salve.


page 74, image: s074

EPISTOLA XLIX. Mediolanum. FRANCISCO LANDRIANO, Senatui a-Secretis.

INdignus munere isto sim, si tam propensum in me animum tuum, quo erigor; tam promptum studium, quo promoveor, silentio admittam: dignus notā, ni iisdem in petitione meā utar. Nam, si admittere me dissimulo, laborare iniquā praesumptione videar, tamquam meruissem: si uti negligo, praeposterā suspicione torqueri, tanquam sincere tu nihil obtulisses. Quid igitur? agnosco beneficium, imo gratias ago: utor quoque, imo rogo, non benignā tantum, sed vehementi favoris tui aurā voti mei, ut sic dicam, vela impleas, et in portum propellas. Vale. Patavii, XI. Kal. Sext. oo. ICC.

EPISTOLA L. HANNIBALI BERNAE, et LEONARDO CARDANO.

BOnam indolem haut dedecet etiam importunius quaerere; si ad discendi illum finem. Agnoscit enim se nescire, qui quaerit: apertum modestiae signum: et quaerendo se profitetur discere, qui nescit: clarum industriae specimen. O stulta juventus, quae hoc vitium alit, ut ignorare malit, quam interrogare! sed profecto discendi voluptatem nondum experta: quae tanta est, ut, nisi fructum respicias,

page 75, image: s075

paene discere malis, quam scire. At enim rei parvitas non immerito quaestionis audaciam retardet. Parvitas? frustra: quia non recte judicat, qui nescit; deinde quia semper honesta et opportuna quaestio est, quā discas. Ita haec vestra, mei Adolescentes, de Mensium Inaequalitate. quam ab ipsis fundamentis vobis nunc educo et explico. Romulus ingenio acri quidem, sed agresti, ut cum Macrobio dicam, cum Imperii statum ordinaret, et tempora distingueret, initium cujusque mensis ex illo die sumpsit, quo novam Lunam contigerat videri. Id vero quia inaequalibus intervallis fiebat, singulis quibusque mensibus perpetuam inae qualis numeri legem primus casus addixit: aliique XXXI. alii XXX. dies sortiti. Distincte Macrob. lib. I. Saturn, C. XII. Annus a Martio incipiebat, et conficiebatur diebus CCCIV. ut sex quidem menses, Aprilis, Iunius, Sextilis, September, November, December tricenūm essent dierum: quatuor vero, Martius, Majus, Quinctilis, October tricenis et singulis expedirentur. Qui hodieque septimanas habent Nonas: ceteri Quinctanas. Censorinus Aldi in hanc sententiam emaculandus, cui in hisce numeris non computationis gestu injuria facta, sed expressis notis inusta. De anno Vertente: Sed magis Iunio Graccho, et Fulvio, et Varroni, et Suetonio, aliisque credendum est, qui X. mensium putaverunt annum fuisse: ut tunc Albanis erat, orti unde Romani IIX. menses dies XXXIV. hoc modo habebant. Et paulo post: November et December XXXI. Corrigo: Vt tunc Albanis erat, orti unde Romani. Iix. menses, dies CCCIV. hoc modo habebant. In veteri Codice erat: Vt tunc Albanis erat. Orti unde Romani, in X. menses, etc. Pergit Censorinus: Martius XXXI. Aprilis XXX. Majus XXXI. Iunius XXX. Quinctilis

page 76, image: s076

XXXI. Sextilis et September XXX. October XXXI. November et December XXX. Male enim Aldus, XXXI. Numa deinde exactius Lunae cursum dispungens, annum CCCLIV. dierum constituit, prioribus trecentisquatuor diebus quinquaginta adjiciens: e quibus ut duos novos menses constitueret, numeri paucitas recusavit. Itaque ut suppleretur hic defectus, cavis, sive tricenariis Romuli mensibus, A prili, Iunio, Sextili, Septembri, Novembri, Decembri dies singulos dempsit, et hoc auctario L. illos dies ad parem aptamque lanuarii et Februarii constitutionem auxit: ita ut uterque mensis XXVIII. dierum esset. Sed hoc infaustum priscā superstitione judicante, Numa (verba Macrobii sunt) in honorem imparis numeri, secretum hoc et ante Pythagoram parturiente naturā, unum adjecit diem, quem Ianuario dedit, ut tam in anno quam in mensibus singulis, praeter unum Februarium, impar numerus servaretur. Nam, quia duodecim menses, si singuli aut pari aut impari numero putarentur, consummationem parem facerent; unus pari numero institutus uni versam put ationem imparem fecit. Itaque Martius, Pompilianā institutione, dies habebat XXXI. Aprilis XXIX. Majus XXXI. Iunius XXXIX. Quinctilis XXXI. Sextilis et September XXIX. October XXXI. November et December XXIX. Ianuarius XXIX. Februarius XXIIX. Sed vaga et incerta haec mensium ratio, ad Iulium Caesarem mansit, qui AEgyptios secutus, ad cursum Solis annum aptavit, et CCCLXV. diebus absolvit. Suetonius tangit: Annumque ad cursum Solis adcommodavit, ut trecentorum sexagintaquinque dierum esset; et, intercalario mense sublato, unus dies quarto quoque anno intercalaretur. Dies igitur decem adjecit, quos, Longaevo illo scribente, hac ordinatione distribuit. In

page 77, image: s077

Ianuarium, et Sextilem, et Decembrem binos dies inseruit. In Aprilem autem, Iunium, Septembrem singulos. Sed neque mensi Februario addidit diem, ne Deo Infero religio immutaretur: et Martio, Majo, Quinctili, Octobri servavit pristinum statum; quod santis pleno erant numero, id est, dierum singulorum tricenorumque. Quam distributionem posteritas amplexa, inter tot rerum omnium mutationes constantissime tenuit et extendit: numeratque, usu etiam nostro, Ianuarius dies XXXI. Febr. XXVIII. Martius XXXI. Aprilis XXX. Majus XXXI. Iunius XXX. Iulius XXXI. Augustus XXXI. September XXX. October XXXI. November XXX. December XXXI. Memoriae juvandae in digitos tibi hos numeros mitto, ut inde quam facillime promas. Indicem et Medium (reliquis in iotam erectis) ad palmam incurva: mensesque ordine per digitos ita disparatos distribue, initio a Martio et Pollice sumpto. Menses enim, qui in erectos digitos cadent, tricenos et singulos dies; qui in flexos, tricenos; ultimus, Februarius, duodetricenos capiet. Respondi ad quaesitum vestrum, Philologum, et dignum etiam altiore aetate. Tu vero perge saepius sic me interpellare, qui industriae et excitato ingenio vestro serio faveo; auctorque sum, sejungere a vulgo studia incipias: [gap: Greek word(s)] . Salvete.

EPISTOLA LI. Patavium. Io. VINC. PINELLO, Viro Perillustri.

PArce: non desero scribendi hoc officium meum, sed remitto. Cur autem remitto? quia silentium

page 78, image: s078

tuum sterilem me facit. Vtignis uberiores lacessitus stricturas reddit: sic mihi stilus epistolas. Nunc autem, quia manum a me abstines, verbis contractior sum: calorem ac voluntatem non minuo. Illam PIGNORII nostri modestissimi et eruditissimi viri Commentatiunculam videbo et rimabor, uti rogas, positurus amici personam, arbitri sumpturus: nisi tamen hoc ipsum amici proprie, vere et severe judicare. De PANEGYRICO meo quisque secundum suum sensum. Sed hic animus meus, sive morbus fuit pressioribus, ut ita dicam, velis uti; nec expandere me totum ad tumidam Eloquentiae auram. Quod fortassis faciam, si altius provectus fuero, et in apertum mare. Vale Perillustris Vir, et immortalitatem habe. Mediolani, V. Kal. April, oo. ICCI.

EPISTOLA LII. Florentiam. GVILIELMO ATHENIO meo.

MEus certe eris, Dum memor ipse mei, dum spiritus hos reget artus: Sed et ego tuus, ejusdem Musae et Amoris nexu, cur non eiusdem quoque contubernii et Laris? vetamur; sed non vetamur scriptionis suavissimo usu lenire absentiae hunc dolorem. Tuas ultimas accepi, et exsilui: legi, et desiderium explevi. Quis ille pectoris et stili tui torrens? et scribere, et silere quoque nosti. Cum siles, nimis longa ariditas est: cum scribis,

--- ruunt demontibus amnes.

Ego vero fontem te malim, mi ATHENI, et perennem

page 79, image: s079

esse continuo usu scriptionis. Quid autem? exspectare me coeperas? Equidem anhelabam; sed violentior vis manere jussit, iterque suspendere. Quid ago? [gap: Greek word(s)] . A Deo enim haec remora fuit: ut et tibi fortassis erit, cui jam decretum

--- - [gap: Greek word(s)]
[gap: Greek word(s)] .

Hem! in hoc rerum omnium metu et motu? Reprime desiderium, et consiste extra teli jactum, ubi nec videas, imo nec audias cruentum, et [gap: Greek word(s)] illum Deum. Ego in rem tuam serio excubabo, ut ex animi tui sententiā sit. De WOVWERENO cur non monuisti prius? peccasti. Nunc VANDERMYLIVS mihi adest, hinc in Galliam profecturus, quisuaviter de te fabulatus. IVLI CASSERI Anatomen, et in eā profusum de me elogium vidi. Quia sic amico placuit, patior, et nomen meum legi, et scripta quoque citari, tamquam ab alio aevo. Epistolarum mearum PROMVLSIS prodiit, cujus tu quoque pars es mi ATHENI: et nunc stilum promoveo ad materiam aliquam magis severam. Vale. Mediolani, IX. Kalendas Novemb. oo. ICCI.

EPISTOLA LIII. Mediolanum. LVDOVICO SEPTALIO V. C.

COnstitueram litem litterariam, quae mihi cum viro docto, transmittere. Sed quia longiuscula, tam subito conscribi non potuit: ac nescio quomodo animus simul ac stilus per hunc aestum languent. Nunc procrastino, et simul, si habere scriptum haves, desiderium lectionis intendo; si respuis,

page 80, image: s080

molestiam differo. Tu vero sic litteras amas, ut habere te velle sciam; sic lites aversaris, ut respuere credam. Scribam igitur mittamque, quasi expetas; differam, quasi non exspectes. Vale. Patavii, XIV. Kal. Septemb. oo. ICC.

EPISTOLA LIV. Venetias ALOVSIO GEORGIO, V. C.

BOnorum damno, ac gentis totius probro peregrinantur, qui bonorum specie subrepunt apud bonos. Sicut ille effrons, ille fugitivus, ille: sed abstineo. Tu quod bene fecisti, non periit; quia Patriae caussā fecisti: sic autem et nos Patria tibi obstrinxit Ille, quod accepit, sibi rapuit; quia indignus. Itaque, cum tot beneficia in unum collata, communia interpretemur, communi quoque desiderio ac studio unius [gap: Greek word(s)] emendare parati sumus. Nunc vero si quem e nostratibus tibi animus in familiam adsciscere, qui a studiis sit, non subrepentem aliquem, sed e luce publicā: hominem doctum propono, hominem clarum, hominem [gap: Greek word(s)] . Hispaniam, Italiam, Galliam, Germaniam, Angliam lustravit: et tot linguis tanquam vernaculā suā utitur. Musicam non amat tantum, sed et tractat: sic arma, ubi opus. Sed tam egregias dotes leve quoddam auditus vitium aliquantulum retardavit, longae peregrinationis incommodo contractum. Ita plerique sunt, ut nisi mussando intelligantur, laborem putent loqui. Hinc tot virtutes negligunt, et suavissimi ingenii usum. Tu vero, qui cum AEschine

page 81, image: s081

[gap: Greek word(s)] esse studes, optimā eloquentiae laude; delectationem tuae vocis et fructum quoque capies, si cum surdastro loquźris. Itaque negligamus hunc defectum, non defectum, ipsumque virum aestimemus, non facile istis numeris inveniendum.

Rari quippe boni: numero vix sunt totidem, quot
Thebarum portae, vel divitis ostia Nili.

Tu ipsum vide, imo audi, ut cum Socrate videas: hominem inquam, non Fortunam; imo et Fortunam, quam non conveniat tam bene nato, tam insigniter docto: quem si Lare tuo dignum judicaveris, et susceperis, denuo beneficium dabis, atque etiam accipies; uni et multis, ab uno et multis. Vale Clarissime Vir, et, quod facis, AETERNITATEM COGITA. Patavii, III. Kal. Septemb. oo. ICC.

EPISTOLA LV. Lovanium. PHILIPPO RVBENIO, et HVBERTO AVDEIANTIO S. D.

DOmo vos et contubernio junctos, jungere epipistolā quoque ausim, non amoris compendio, sed scriptionis: quam vel sic tamen ad lancem ac demensum reddo. Facio enim quod fecistis singuli; imo vero unas tantum accepi, ad quas unis respondeo. Nec frontem contrahite: jam verbis facio fidem. Epistola argumento, non tabulā distinguitur. Eadem enim epistola diversis tabulis consignata, eadem esse non desinit, etiam saepius missa: eademque tabula plurium epistolarum capax, si scriptor contraxerit. Ejusdem autem argumenti duas a vobis

page 82, image: s082

tabulas accepi; unam ergo epistolam. quod sive casu factum, excusationem habeo; sive studio, exemplum. Sed hoc lepide: dum disputo, qua ratione epistolam confecturus sim, epistolam confeci. Valete. Mediolani, XIII. Kal. Octobr. oo. ICCI.

EPISTOLA LVI. Mantuam. ISABELLAE ANDREINAE, Academicae Intentae.

OSuada! ut amer, sinam me laudari. laudare tamen facilius poteris, quam amare: cum laus ad gratiam saepe profecta, immerentem quoque ornet; amor non possit nisi e vero proficisci. Eo te ingenio et benignitate novi, ut laudare et amare quemcumque velis: eo tamen judicio et prudentiā, ut non nisi dignum. unde qui merebitur, hunc laudabis et amabis: qui non merebitur, hunc non amabis; etsi verborum aliquo lenocinio laudabis, ne despicere videare. Digno igitur Laudem Amoremque tribuas; indigno Laudem eloquio fingas, verum e pectore Amorem nunquam promas. ita facilius Artem, quam Naturam ad fucum detorquemus. quod autem laudamus, Arte fieri; quod amamus, Naturā, planum est: et sic difficiliorem Arte Naturam esse; cum laudare qnemcumque Arte possis, amare Naturā non possis, nisi pectus tibi commoveat, et de Virtutis suae igni scintillam adspiret. Quid igitur? facile tu amare? facilius ego censeo laudare. At delicias etiam facis, vovesque, ut aeque Virtute ac Amore possis respondere. Respondes vero; nisi alio a fonte

page 83, image: s083

tuum velis, alio amorem meum derivare. Virtutis tu me caussā amas, et ego te virtutis. parem Amorem habemus: ergo et Virtutem. Revoco, revoco, et discindo hunc ambitiosi [gap: Greek word(s)] nodum. Imparem Amotem habemus, et imparem Virtutem. ego quippe Amore vinco, tu Virtute. Sic igitur trium phum hunc agamus, ego Amoris, tu Virtutis. Vale. Mediolani, Eidibus Febr. oo. ICCII.

EPISTOLA LVII. Patauium. NICOLAO FABRICIO CALASSIO.

IN Somno, imo vero SOMNIO eram. cujusmodi? SCIPIONIS, nescio quibus umbris circumfusus: sed tu me repentino verborum verbere inter [gap: Greek word(s)] retulisti; quia GENVS DEORVM nominare ausus. St, mi FABRICI, ne me excita, jam relabentem in Somnum. Vt Di quoque dormiant; ego profecto hominem me profiteor.

[gap: Greek word(s)]
[gap: Greek word(s)]

Itaque in gratulationem parce: non temere in consilia conjicio, quae sic arcte ligant. malo te credendo, quam me praecipitem faciendo. Post PROMVLSIDEM, FERCVLA SECVNDA paro: et nunc insanum paene molior opus, re et argumento aeternum, si perfecero. Quid autem praesumam, aut promittam? Novi meas vires, et ancipitem hunc vitae omnem statum. BERNARTIVM nostrum (proh dolor!) quae non cogitantem, imo conantem! ecce non cogitantem Deus evocavit. O virum! quem amavi,

page 84, image: s084

quem non vidi; sed quem novi, quasi vidissem. quid nisi monet, crepera et vana haec omnia esse, quae stilo et ingenio struimus, studio et labore congerimus ad Famam sive pompam?

Vitae summa brevis spem nos vetat inchoare longam.

Itaque securus vivo, et dum licet animum occupo scribendo et docendo, quae ad aliorum potius utilitatem, quam ad meum nomen. Occupo autem, non consumo; et sicuti, qui natando flumen trajiciunt, rectius caput non immergunt: ita ego, qui praecipitis aevi particulam, moveor, non obruor elisā cogitationum undā. Semper enim aliquid molior, ut si quando fatalis me urna citaverit, non e vivis mortuum, id est otiosum, sed ad mortuos vivum, id est negotiosum recipiat. Hanc beatam vitam puto; imo hunc finem beatum in omni genere vitae, agere, ut recte agamus. Nam qui nihil agit, in via est ut male agat: et ex Ennii sententiā

Otioso in otio animus nescit quid velit.

Sed profecto ego in otio fuisse videar, qui tam longum scribo. Vale, et aureum illud par salute, RICHARDOTVM et RVBENIVM. XII. Kalend. Febr. oo. ICCII.

EPISTOLA LVIII. Ticinum. HENRICO FARNESIO, V. C.

ETiam nunc in auribus; imo in pectore mihi tuus sermo, ille lepidus, ille eruditus: quo, velut gratissimo odore, commendatum verborummeorum halitum fundo per infectam istam auram.

page 85, image: s085

Insecta insector hominum, quae alienum sanguinem et Famam sugunt, sanguine ipsa cassa. Quid indigneris? Vt calorem culices et muscae: sic eruditionis gloriam livor et invidia sequuntur. Ergo, si qui sunt, qui scripta et lucubrationes tuas cum susurro circumvolant, cicindelae sunt, et risum nobis debent, quia circumvolant. Si enim tetigerint ipsam nominis tui flammam, mutescent suo malo, et, adustis verborum alis, cadent. Sed te quidem jam aetas et doctrina videantur majorem omni invidiā fecisse: ego in discrimine; quia ex positus circumspirantibus calumniantium flabris; quia radices nondum egi in alieno hoc solo. Consisto tamen, et, Modestiae velut sudi innitens, excipio et frango stultissimum impetum livoris. Tu lepide, qui non Famae tantum, sed familiae quoque firmamentum uxorem suades. Deliberandum censeo, et in consilium meos quoque vocandos, ne infausti Hymenaei sint. Euripides nimis vere:

[gap: Greek word(s)]
[gap: Greek word(s)]
[gap: Greek word(s)]

Vale Clarissime Vir, et me ama. Mediolani, Postridie Kal. Octobr. oo. ICCI.

De SEPTALIO omnia tibi promitte, viro vere et docto et humano.

EPISTOLA LIX. Mediolanum. FREDERICO QVINCTIO, Regii Fisci Advocato.

PErillustris Vir, Ita Musas amem, ut majoris calculum tuum facio, quam munus ipsum quod

page 86, image: s086

ambimus. Illo enim mereri munus videar: quod (ita me Deus) respuam, ni videar. Quid enim hic specto nisi candidum Honorem? at perit ille, nisi merenti conferatur. Itaque prensent, ambiant, emant etiam, quibus hoc unum in votis, promereri. sic enim obtinere, non tantum gloriosum, sed facile: vtrunque tuā operā, qui et judicare potes, an merear; et promovere, si merear. Vale. Patavii, subito cum tabellarius abiret, Kalendis ipsis Quinctilibus, oo. ICC.

EPISTOLA LX. Patavium. GVILIELMO RICHARDOTO. Praesidis filio.

TVne mihi molestus? Hem verbum, quod amori meo sisto, ut pudefiat. Sermonem tuum, et litteras pariter habeo, id est teipsum praesentem, absentemque Ob sermonem enim (o nectareum et amicum!) praesentem te magis amavi: ob litteras (o suaves doctasque!) nunc magis absentem. Vtrobique certe tui similis es, et Modestiae quadam sindone decorus: quā, tantum abest, ut operias pulcherimas animi tui dotes, ut exornes. Transfunditur enim heroica illa indoles, et sicuti a vitro lumen colorem trahit: sic a Modestiā Virtus. Quid ego autem te laudo, et offendo? Hortor potius, ut qui es, esse velis, meique amans. Litteras porro ad perillustrem parentem tuum die crastini curabo, tamquam meas; imo quia meas. Magnus ille vir, et labentis Patriae unicum paene fulcrum, consilio, prudentiā, auctoritate. quem Patriae Patrem nominare fas, et venerari.

page 87, image: s087

PIGNORIVM, priscis moribus et doctrinā virum, familiarem tibi habe, et have. Mediolani, Prid. Eid. Decembr. oo. icci.

EPIST. LXI. Aronam ad Lacum Verbanum. FREDERICO BORROMAEO, S. R. E. Cardinali, et Archiepiscopo Mediolanensi.

ILlustrissime et Reuerendissime Cardinalis, Raro exemplo te orbis Christianus habet, Natalibus et Virtutibus Principem; Litterarum famā et usu doctum. Principem inter doctos, et inter Principes doctum. Itaque scribere ad te, et mittere GENIALES hos SERMONES meos, velut ad Doctum ausus sum, ut tanquam Principem revererer, imo tanquam ad Principem, ut velut Doctum mihi demererer. Ego tamen accepisse beneficium videbor, si munusculum admiseris: magnum, si tamquam Doctus: ita enim legere ipse voles: majus, si tamquam Princeps, cujus exemplo legere, aut habere omnes volent. ego autem scripsi, ut legeretur. Vale Illustrissime et Reverendissime Cardinalis. Mediolani, III. Eid. Febr. oo. ICCI.

EPISTOLA LXII. Venetias. THOMAE SEGETO, S. D.

DE lege, uti rogas mi SEGETE: denis silentium versibus puniatur. Siquis augur obnunciaturus est, aut Iove tonante dicturus, explodatur.

page 88, image: s088

Scribemus igitur, atque amabimus: illud studiis dignum, hoc nobsipsis. Mihi deinceps certum decretumque extra meum ordinem amorem non mittere, et semel contrahere omnes pectoris mei sparsos varie rivos, ut in te et paucos de meliore luto copiosius derivem. In te inquam, qui eo ingenio et eruditione es, ut Princeps clueas nostri chori. Rescinde modo nodum damnosae morae, et ad nos transvola: nactus fueris fortassis urbem, certe amicum ex animo tibi faventem.

--- unum et commune periclum,
Vna salus ambobus erit.

Ecce, domum et amoenam et capacem satis conduxi, in qua quiete hilariterque simus, et ab arbitris remoti. Si non negas, utrique prospectum est. In confinio feriarum sumus, quibus ex currere Romam constitui; sed inclinante aestu, ut A. D. Kal Novembr. Mediolanensibus me sistam. Interea tu te ipsum et impedimenta vince, ac veni Postquam DESIDERIVM elicui, Orationem quoque flagitare incipio, venustam, gravem, et quasi a seculo prisco. O te felicem! qui sic scribis, et sic dicis: durum! qui tam insigne scriptum tam pertinaciter supprimis: nec jam amplius tuum, postquam dixisti. Pariter quae audiuntur ac leguntur publica sunt: haec a scribente, illa a dicente. tu si legi publice recusas, quae publice audiri passus; quid nisi poenitere videaris te dixisse, quae scripseris. Ergo manumitte, quae ore semel missa; nec remoram injice tuae tibi Famae. Benignum de PANEGYRICO meo judicium magnopere me excitavit. Egregia vero illa ad te LIP sl Epistola est, et nunc velut publice missa, quia privatim non pervenit. Sic

page 89, image: s089

illa ad me cum Testimonio: sed nunc facile tabellario ignosco aut remitto, postquam debere Typographo coepi. Eia mi SEGETE, aeterni sumus. Habeant sibi suas divitias divites, suas voluptates juventus; non invidemus. Erimus, quando illi non erunt: erimus, quamdiu litterae erunt, non nomine tantum, sed luculentā commendatione Doctrinae ac Virtutis. quam utramque magis magisque amemus ac sectemur. Sed heus tu, fidei sacramentum jura: animi mei secreta succutio sub aspectum tuum. Satyram scripsi in umbraticum quemdam, cui facilius malź loqui, quam bene facere. Nomen et titulum finxi: TRANQVILLI PHILOLOGI DE MONSTRO LITTERARIO SPOLIA. Si alibi umquam, hīc certe ingenium intendi, ut tam insulsum adspergerem aliquo sale. Tu salve. Mediolani, IV. Nonas Quinctileis, oo. ICCI.

EPISTOLA LXIII. CAROLO LAVRINO, Suavissimo amico amicam S. D.

VBi es, aut lates? Cur non te habeo, saltem in litteris, garrientem, et ridentem? Nolim in Tragoediā illā rerum publicus te dolor nimis involvat, mihique subtrahat. quin averte paulisper animum, et privata tange: quid Lovanii egeris, quid apud LIPSIVM; quo loco Schola, et veteres illi amici. Hoc quoque: quo vitae cursum deinceps directurus sis. In aetate agundā plurima quae consideres cottidie, quae caveas, quae secteris. Monet titulus, quo publice donatus es, ut altum, id est proprium speres; monet

page 90, image: s090

ingenium, monet genus. Et jam quoque liceat de uxorculā cogitare (scilicet ut minus habeas malum) quae et ipsa juvet, et pariter sternat aut inveniat gressum. Si non abhorres, etiam absens aliquam suggeram: sed si non abhorres. Nam de ducendā, aut non ducendā tu tibi auctor esse debes: de hac aut illā, amici consilium admittes; nisi tamen jam Virtus et bona Iuno dignam aliquam tibi conciliarint, cui animum despondisti: tuo remigio rem gere. Hasce quas vides, a fratre sunt, quem sub primum Autumnum visurus ego, si victurus. reliqua enim impedimenta omnia vici. Sed cur non et Romae nunc tu, ut cum fratre una te complectar? animo certe faciam, cui insculpta imago tua, et, ut ita dicam, inusta, amoris honestissimā face. Sic in pectore, et in ore te continuo gero: et nonne a te geror? Hoc officium Amicitiae est, amare et amari: imo hoc praemium, amari, quia amas. PANEGYRICVM meum vidisse te opinor. Nunc DE DI STIN CTIONIBVS edimus: quod utinam cum bono aliquo publico sit! voveo: et omnia tibi fausta. Mediolani, XVI. Kal. Iun. oo. ICCI.

EPISTOLA LXIV. Augustam. MARCO VELSERO, V. A. Reip. Augustanae II. viro Praefecto.

AMplissime Vir, Vtinam vero in, imagine viverem, quam misi; et tuum ipsius vultum coram intuerer! Sed et hoc fiet, si annare modo licuerit, proximo isto anno. Interea umbram aliquam mei, in pignus habe, quo dictus et addictus tibi adventus

page 91, image: s091

meus sit, et ipse sim. Videre equidem te cupio, ut videar: videri autem, ut ex ipso vultu et oculis devotissimum tibi hunc animum producam. Multum profecto humanitati tuae debeo, quam experior: et plus debebo, quam exsolvam: cum tamen videre te et a te videri gestiam, ut exsolvam. Sed o frustra! Novum enim beneficium te videndo capiam, quem vidisse honor est: ego quoque meipsum sistendo minuam, qui jam absens eruditionis aliquam opinionem sparsi, extra meriti mei fines. Sparsi: sed tu aliique benignā favoris aurā produxistis. Nam profecto non sum tantus, quantus tibi videor. Vt nocturnae faculae e longinquo diffusam habent flammam, coram angustam: sic ego nominis illud lumen. Ero tamen animo et affectu largus, si non potero effectu eruditionis. quam tanto religio sius in te venerabor, quanto ipse a plenā laude remotior sum. Profectionem Romanam, aestus et Caniculae caussā, paullulum suspendo; sub praecipitem hanc Horam in viam me daturus. Bonis avibus sit: et bono etiam Musarum! Si destinationi meae aliorum humanitas responderit, faxo steriles manus non referam. Censorinum inprimis elabi non patiar, quem promissor ille addixit nescio, an subduxit. Moram mihi moribus plane maritimis injecit; ac laborantem scriptorem in morbo detinuit, velut medicus fraudulentus. Ipse viderit: mihi certe viam ad honestam Famam non obstruet. Inscriptionum autem opus quā spe exspectamus? Denuo lapides aliquot enotavi; et mittam, simul febriculam hanc, quā impedior, excussero. Tu vale Amplissime Vir. Mediolani, Kalendis Sextilibus, oo. icci.


page 92, image: s092

EPISTOLA LXV. Bruxellam. IOANNI SEROVLSIO S. D.

DEnuo molestus sum, et litteras curandas mitto. ad quem? virum mihi, et tibi quoque amatum; I. LIPSIVM. Itaque mitto, quia non molestus sum. Tu amori meo, et simul tuo morem gere, ut meum tuumque ille simul percipiat et componat: imo meo tuoque morem gere, ut per te responsum quamprimum nanciscar. Vale. Mediolani, Nonis Decemb, oo. ICCI.

EPISTOLA LXVI. Lovanium. IVSTO LIPSIO V. C. Historiographo Regio.

O Insperatum RICHARDOTI, et RVBENI adveatum! salvi sunt, et ante octiduum hinc Patavium profecti. Me dicentem, et docentem publice audiverunt: et publice gratias illis dixi. Annon debui? Audiri ab amicis, beneficium; ab eruditis honorem puto. audiunt enim, quos vel ipse possim cupiamque audire. Talis uterque ille, nescio moribus modestiores, an litteris cultiores. Bone Deus! hoccine, in contubernio tuo esse! Iam a te habent, quidquid in Italia sperent: imo habent, quod non sperent.

Totum muneris hoc tui est,

quod amentur, quod laudentur, quod colantur. Tui, quod monstrentur


page 93, image: s093

--- digito praetereuntium

CONTVBERNALES LIPSIANI.

Hīc SEPTALIVM, SACCVM, alios viderunt, et quidquid in urbe rarum, in moribus honestum. Sed haec copiosius ipsi scribent. De me scire vis?

--- hoc agimus, tenuique in pulvere sulcos
Ducimus, et littus sterili versamus aratro.

Laudem tamen aliquam orando nuper adeptus, in Scholis Palatinis; multorumque ingenia videbar ad Eloquentiae studia excitasse, ab imagine tuā in adverso pariete positā: quae, velut divinam illam tuae Suadae auram adspirans, dicendi audaciam dabat. Incalescebam scilicet ab igneo illo vultu, et prosilientibus stricturis, quas coloribus pictor miscuerat. Tum stimulantes quaedam voces adjuvare impetum meum videbantur, quasi ab eādem imagine profectae: EIA AGE, NVNC ANIMIS OPVS EST, NVNC PECTORE FIRMO. Itaque dixi feliciter: et jam explicare SOMNIVM SCIPIONIS coepi, quod tamquam [gap: Greek word(s)] omnium elegantiarum copiam docenti suppeditat. PROMVLSIS vero utinam placeat! Tuo nomini libare eam volui, ut publico legentium stomacho conciliarem. Ac nunc quidem, quasi conciliassem, FERCVLA SECVNDA paro: quae tamen, nisi te volente, non ponam. Cardinalis BORROMAEVS, post longum iter appulit salvus. eumdem vidi, et adfatus sum, Principem plane et humanum et doctum: quo magis in familiam ejus haveo adscisci. Hīc locus ingeniis: hīc vocis praemium, ut cum Iuvenali dicam: quia, qui alit bonas arte, easdem intelligit. Alibi magni illi plerique


page 94, image: s094

Tantum admirari, tantum laudare disertos,
Vt pueri Iunonis a vem:

honorare, promovere, longe est; nisi ad exemplum hujus unius excitentur. In primo autem illo congressu verba paucula profudi, quae ipsissima collegi, et adjungo, ut post epistolam etiam supersit, quod legas. Vale Clarissime Vir: sed PVTEANVM tuum ama. Mediolani, Nonis Decembr. oo. icci.

ADLOCVTIO Ad Illustrissimum et Reverendissimum Cardinalem BORROMAEVM.

HOmo, hominum more, audeo quod cupio, Illustrissime CARDINALIS, et verecundiae tarditatem desiderii impetu expugnans, in amoenum et amabilem conspectum tuum (o diu optatum!) penetrare ausus sum: sed LIPSI litteris, ac SEPTALI manibus introductus. Introductus vero, vt te unicum Musarum decus viderem; atque etiam, ut a te, velut a Socrate, viderer; id est, audirer. Socrates enim (ut Apisleii verbis utar) cum decorum adolescentem, et diutule tacentem conspicatus foret, Vt te videam, inquit, aliquid loquere. Ego vero nunc te video, venerorque

[gap: Greek word(s)]

gratia LIPSIO, et SEPTALIO sit. Videor etiam: gratiae tibi sit: sed nescio quo radio perstringor, ac constringor, ut silentii quodam velo loquendi libertatem in volvam atque nubam. Sic igitur, intra murum candentium dentium vocerepressā, tacentem PVTEANVM habes; ut loquentes LIPSIVM, SEPTALIVMQVE habeas. Tacere autem non videbor, simeum

page 95, image: s095

silentium alienae vocis suffragia suppleant.

EPISTOLA LXVII. Comum. PAVLLO FRANCISCO CIGALINO. Doctori Medico.

QVoties te, urbem, lacum cogito, mentis igneis quadrigis ad te, urbem, lacum excurro. Ad te, in quo SEPTALIVM, id est, Humanitatem ipsam videor repperisse. Ad urbem, et lacum, quae cum Plinio meas tuasque delicias ausim appellare. Quae loci amoenitas, tranquillitas, commoditas! ut nec languere, nec distrahi, necotiari animus possit. Hinc populus ille semper laetus, semper compositus, semper occupatus: ut planissime innocentem ac beatam instituere vitam videatur. Quam cupiam, relictā hac hominum morumque colluvie, in illā quandoque quiete,

---- integrā
Cum mente, nec turpem senectam
Degere, nec Citharā carentem!

Nunc florem hunc aetatis in studiis quidem, sed in turbā tamen ac tumultu consumo. Deus faxit, ut illibatum a vitiis et ineptiis habeam, quae vitium Famae et annis addunt. Quorsum autem haec scribo? ut intelligas, te, urbem, lacum singulariter a me amari. caussas enim dedi cur amem. Vale. Mediolani, VI. Kal. Novemb. oo. ICCI.


page 96, image: s096

EPISTOLA LXVIII Francofurtum. CLAVDIO MARNIO, Typographo celeberrimo.

NAta Amicitia haec est: inter absentes, fateor; sed eo magis certa magisque diuturna, quia tam difficili modo tam facile nata. Nata autem, sive nomen sive rem ipsam spectes, HONESTA: quae est (ut Philosophus expressit) [gap: Greek word(s)] Talem enim te esse scio, ipse laboro: cum ad honestam copulam tu Virtutem ipsam, ego conatum conferam; qui ipse pro Virtute est, certe pro laude. Quid ni ita dicam? et laudatissimum desiderium libere profitear, ut Amicitiam mereat? Ego certe quodcumque ab amico exspectare amico licet, universum tibi sincero animo polliceor: ac jam lucubrationes meas omnes elegantissimis tuis Typis lubens merito addico; non tam quam beneficium dem, sed tamquam accipiam. Magna pars libri, atque adeo Famae, Typographus. et ut hominem de veste vulgus censet: ita litteraria illa monumenta, de Typis. nec immerito, si naturam dignitatemque novae hujus artis consideremus. Quo magis beneficium hoc ambio, ut excudere mea, quae dixi, et quae scripsi, incipias; sic fortassis ab interitu vindicanda. Vale vir amice. Mediolani, Prid. Kalend. Iun. oo. ICCI.


page 97, image: s097

EPISTOLA LXIX. Lutetiam. GVILIELMO MONTHELONIO, Senatori Regio.

VIrtutibus magnus, et sic Magnes, Perillustris Vir, stili mei ferrum ad te trahis, et animi frenum; ut scribam, ut amem. Vtrumque cum SEPTALIO doctissimo et humanissimo viro, cujus felici umbrā circumscriptus, securam verecundiam meam facio, ut scribendo amorem, et amando scriptionem promam: illum a calamo, hunc ab animo; quem sine fuco ac fallaciis, more majorum, devotum tibi nuncio. Sed tu, si beare me vis, et insigni luce perfundere, geminum ad me radium reflecte, scriptionis et amoris. Vale. Mediolani, Prid. Kal. Febr. oo. ICCII.

EPISTOLA LXX. Romam. FLORENTIO LAVRINO meo.

AEgre tibi responsum hoc solvo, mi LAVRINE, animo, manuque aeger. Febricula correptum me tenet, ipsamque

--- affligit humo divinae particulam aurae.

Ab aurā hoc malum, quae inimica mihi, et plane iniqua crassā istā fuligine et vapore. Purius purgatiusque caelum Patavinum expertus sum: quod fata mihi videntur invidisse, an dicam, ipse mihi? Honor et publicus hic titulus me traxit, cui otium, aerem, valetudinem ipsam postposuit scilicet, ut gloriari aliquando liceret: In litteris


page 98, image: s098

--- et nos aliquod nomenque decusque Gessimus.

Honesta quidem et perantiqua haec Eloquentiae apud Mediolanenses Professio, et D. AVGVSTINI nomine aeterna. Is enim promotum se ad id muneris scribit, postquam ambiverat; et renunciasse, postquam aliquamdiu administrarat. Promotum, lib. V. Confessionum: Itaque posteaquam missum est a Mediolano Romam, ad Praefectum urbis, ut illi civitati Rhetoricae Magister provideretur, impertitā etiam evectione publicā; ego ipse ambivi, per eos ipsos Manichaeis vanitatibus ebrios (quibus ut carerem ibam, sed utrique nesciebamus;) ut dictione propositā me probatum, Praefectus tunc Symmachus mitteret. Et veni Mediolanum, ad Ambrosium Episcopum in optimis notum orbi terrae. Renunciasse vero, lib. IX. Renunciavi, peractis Vindemialibus, ut Scholasticis suis Mediolanenses venditorem verborum alium providerent, quod et tibi ego servire delegissem, et illi Professioni, prae difficultate spirandi, ac dolore pectoris, non sufficerem. Ego vero vereor, ne, si languor meus incrementum ab hoc morbo capiat, et ipse renunciare Senatui cogar, alium constituat, aut substituat Professorem. Quinquennale spatium acceperam: sed si major vis cursum meum sistit, extra culpam omnem sum. Vtinam sistat modo, ut respirem, et vires recolligam a sonticā quiete! Itineris votum, quod urges, irritum esse vides. Alias te videbo, si valebo: tu interim EPISTOLARVM PROMVLSIDEM meam, quae Francofurti apud Wechelianos imprimitur. In Censorino conferendo Argus et oculeus totus esto, nequid subterfugiat: quia etiam minuta quaedam ad insignes correctiones viam aperiunt. Vale, et minus valentem magis ama. Mediolani, VIII. Kalend. Sext. oo. ICCI.


page 99, image: s099

EPISTOLA LXXI. Patavium. PAVLLO BENIO, V. C. et Theologo, Bonarum Litterarum Professori.

MItto ad te De DISTINCTIONIBVS [gap: Greek word(s)] , Clarissime Vir, et judicio tuo submitto; imo vero limae: ut non examines tantum, sed atteras. Mitto autem per adolescentem hunc, quem vides, honestissimae frontis, adsciscendum inter tuos quoque Auditores. Medicinae potissimum caussā in Italiam venit; sed qui cum Medicinā bonas quoque litteras jungit et discit. Sic in litteris versatur, ne principalia studia impediat; sic in Medicinā, ne litteras negligat. O plerique e Iuventute istā facerent! minus cruda aut crudelis [gap: Greek word(s)] nobis esset, quam est. nunc autem ante florem fructum quaerimus, et compendio laborum AEsculapium facimus [gap: Greek word(s)] . Sed haec frustra ego deploro: illum etiam frustra commendo, cujus indolem patefeci. Vale, et Distinctiones examina. Mediolani, XVII. Kal. Quinct. oo. ICCI.

EPISTOLA LXXII. Mediolanum. LVDOVICO SEPTALIO, V. C. Patricio et Medico Mediolanensi.

SCribendi officium postquam spissare ego coepi, tu remittere: aut certe fideliore ego tabellario, quam tu utor. Meus enim jurat, se meas bonā fide

page 100, image: s100

tradidisse. Tuus, si pariter tibi jurat, mihi perjurus est. Scis victitare, ac vegetari me deliciis tuae scriptionis: tabescere silentii poenā, ac consumi: ideoque scribendum tibi continuo, et velut diebus statis, ut ratio mutui constet. Sicuti comestiones rata sua intervalla habent, e Medicorum praescripto: ita Epistolae, ex Amoris lege; ne silentium, velut abstinentiam aliquam, extra terminum extendamus. Septem horae prandium mihi tuum, aut coenam digerant: sic septem dies unam aliquam scriptionem. Itaque, si vivere ac vigere Amicitiam nostram vis, mutuo ac septem diali litterarum officio eam sustentemus. Negotium petitionis nostrae quaeso te sinas suā sponte fluere, ne ambivisse videamur: ita quoque, si quid praeter opinionem statuetur, levius laturi. Qui meretur, modeste ambit: facile autem obtinet, qui meretur: et qui non ambit, si non obtinet, nihil amittit, quantumvis mereatur. Sed nequid ego praescribere videar, tu ad omnia te, Plautino joco, portisculum habe, velut in tuā navi. Nam si remum reposueris, et in casteria quiescas, omnis mihi consistit petitionis causa. Sed nunc ride obsecro, et licet rideas: Criticen nostram, quasi otiosam, ad tuos quoque libros, id est, Medicos, extendere ausus sum, et ingentia illa Galeni volumina observare. In manibus erat, [gap: Greek word(s)] : et mox sub oculis Historicus iste plane locus: [gap: Greek word(s)] . Excesserat quidem e vivis nuper Antoninus, qui post Hadrianum Imperator factus. Imperabat autem tunc Severus, qui seipsum Antoninum vocavit. Lucium vero in Imperii communionem adsciscens, appellavit Severum. Coepi considerare,

page 101, image: s101

et in uno nomine duplicem errorem notavi. Neque enim Marcus Antoninus Philosophus, SEVERVS appellatus; neque Lucium fratrem suum SEVERVM appellavit. Quid igitur? rescribendum: [gap: Greek word(s)] : Imperabat autem tunc Verus. item: [gap: Greek word(s)] : et appellavit Verum. Hadrianus, cum post obitum AElii Veri successorem Imperii quaereret, nec ob aetatem idoneus Marcus haberetur; Arrium Antoninum, qui postea Pius dictus, in adoptionem legit, eā lege, ut is sibi Marcum, Marcus vero Lucium fratrem adoptaret. Adoptionis hujus legem in Antonino Pio Gapitolinus refert: ut quemadmodum Antoninus ab Hadriano adoptabatur: ita sibi ille adoptaret M. Antoninum fratris uxoris suae filium, et L. Verum, AElii Veri, qui ab Hadriano adoptatus fuerat, filium; qui postea Verus Antoninus est dictus. Successit igitur Hadriano Antoninus Pius; huic VERVS, qui M. Aurelius Antoninus dictus, vitā moribusque Philosophus; Vero, Lucius frater, cui inditum nomen VERI. Capitolinus in vita L. Veri: Defuncto Pio Marcus in eum (Lucium) omnia contulit, principatu etiam Imperatoriae potestatis indulto, sibique consortem fecit, cum illi soli Senatus detulisset imperium. Dato igitur Imperio, et indultā tribunitiā potestate, proconsulatus etiam honore delato, VERVM vocari praecepit, suum in eum transferens nomen, cum antea Commodus vocaretur. Item in vitā Marci. Post excessum divi Pii a Senatu coactus regimen publicum capere, fratrem sibi participem in Im perio designavit: quem Lucium Aurelium VERVM Commodum appellavit, Caesaremque atque Augustum dixit. Paullo post: Antonini mox ipse nomen recepit; et, quasi pater Lucii Commodi esset, et VERVM eum appellavit, addito Antonini nomine, filiamque suam Lucillam fratri despondit. Sed in

page 102, image: s102

nummis quoque lapidibusque veteribus utrique Veri nomen saepe tribuitur, nunquam Severi. Inscriptionem adjicio, nunc primum apud vos in viā Martiā erutam, dum columnarum bases, quae ante thermas Herculeas, instaurarentur.

IMPER. CAESARI L. AVRELIO. VERO AVG. ARMENIACO MEDICO. PARTHICO MAX. TRIB. POT. VII IMP. IIII. COS. III. P. P. DIVI ANTONINI. PII. F. DIVI. HADRIANI. NEPOTI DIVI TRAIANI. PARTHICI PRONEPOTI DIVI. NERVAE. ABNEPOTI DEC DEC

Manifesto igitur mendo Galenus; sed et Chronicon Cassiodori premitur, in quo Antonino Pio apud Lorium villam mortuo successisse filii dicuntur, Marcus Antoninus Verus, et Lucius Annius Antoninus Severus. Item, Consules fuisse, M. Antoninus Verus XIV. et L. Annius Antoninus Severus, anno regni undecimo, inter Concordiam et Altinum apoplexiā extinctus scribitur, sedens cum fratre in vehiculo. Sane pertinax hic Severus, quem nisi suo sibi aere in Veri confessionem emam, operam ludo. Nummus exstat a Nysaeis cusus, in quo duae figurae togatae, jungentes dexteras, cum inscriptione: [gap: Greek word(s)] :

page 103, image: s103

Imperatoris Caesaris Antonini, et Veri. Alius ex SC. in quo utriusque effigies, et ambiens inscriptio: IMP. ANTONINVS AVG. COS. III. IMP. VERVS AVG. COS. II. Alius cum imagine Veri et nomine: L. Avrel. VERVS AVG. ARMENIACVS. Et plures. Non tamen negarim, M. Antoninum dictum etiam Severum fuisse, sed non nisi ante obitum patris: deinde Verissimum, ab Hadriano. Capitolinus in ejus vitā: M. Antoninus principio avi sui (Annii Veri) nomen hahuit, et Catilii Severi materni proavi Post excessum vero patris ab Hadriano Annius Verissimus vocatus est: odio scilicet Catilii, ne qua similitudo nominis superesset; sed intentione Veri, Severi appellatio obliteraretur. Quippe Catilium illum Severum, ob Imperii affectationem, Hadrianus graviter insecutus est. Marcus igitur Antoninus, dictus Verissimus, quasi maxime Verus; nequaquam Severus: et sic Veri nomen, id est, suum, ut Capitolinus ait, in Lucium transtulit. Fieri etiam potest in Galeno scriptum fuisse: [gap: Greek word(s)] , quasi [gap: Greek word(s)] : Verus Augustus. Sed coaluisse binas illas dictiones, ac remansisse [gap: Greek word(s)] : et mox item [gap: Greek word(s)] , sive, quia et hic Augustus dictus, uti e Capitolino scripsi; sive, ut ipsum Marci nomen translatum in Lucium videretur. Tu SEPTALI judica, qui Veterem Novamque Historiam omnem perlustrasti. Ego quidem mihi videor medicinam, tametsi levem, Medico Principi fecisse: ut per hunc quidem morbum valere deinceps possit. Tu quoque vale.


page 104, image: s104

EPISTOLA LXXIII. Venetias. THOMAE SEGETO S. D.

LItteris, Versibus, et Promissione largus es, mi SEGETE. Litteris, quas geminas ad me mittis suaviter et erudite scriptas. Versibus, queis aeque te amicum, ac Poetam exhibes. Amicus enim es, quia tuā sponte, et ad amicum Epigrammata ista das: Poeta, quia tam venusta. Promissione denique, quā te Orationemque addicis. O te lepidum! o me beatum! Litteris enim tuis consequor, ut pene complecti absentem videar,

--- ac veras audire, et reddere voces.

Versibus, ut tandem aliquando languescentem meam Musam excitari sentiam Promissione, ut teipsum delicium Elegantiarum recipiam. Itaque gratias scribo et habeo, Litteris, sed minutis; Versibus, sed illepidis: nec enim vinci ab amico pudor. Denique Stipulatione, uti venias. Vale, Mediolani, IV. Kal. Septemb. oo. ICCI.

EPISTOLA LXXIV. Lovanium. HVBERTO AVDEIANTIO S. D.

ALteram epistolam tuam accepi: cur non et alteram Lipsianam? Irascerer PANTINO, id est amicissimo amico, si ab eo mora; imo vero longius affectum ducerem, si etiam jactura. Sed potest tamen sine ullā ejus culpā non non tantum mora esse,

page 105, image: s105

verum etiam jactura; si negligens tabellarius, si infidus. ego negligentiam condono, ne infidum habeam: et sic nunc PANTINVM amo, etiam si litterae pereant. Placuisse Inscriptiunculam Dedicatoriam tam gaudeo, quam affectum probari. Mihi sic placet breviter, et paene ipso pectore loqui. Mentionem tui, pabulum puta amori jam ardenti: nec ab illo viro vinculum nobis, nisi aeviternum. Sed in antecessum tu ipse valide me tibi stringis Carminis tui vinclo. O lepidum! o gratum! hoc etiam magis, quod vidit, utscribis, ipse; legit et probavit ipse; in viam adeo ad me dedit ipse. quod cum salute, quam adscriptam voluit utrāque manu. Itaque Phaleucis tuis LOCVS DATVS EST DECRETO PVRI AMORIS. Vale. Mediolani, IX. Kalend. Februar. oo. ICCI.

EPISTOLA LXXV. Mediolanum. PETRO CANTONIO I. C.

FIdem meam culpari non sinam. Scripsi, et tot jam epistolas meas numero, quot Gratias. Numero, et nunc denuo easdem mitto, quasi non acceperis: id autem interpretor, non respondisse. Tu quidem utrobique excusationem silentii habes, sive acceperis, sive non acceperis isthic negotia, hīc ipsum jus silendi. Ego, tametsi sciam temerarium esse in litem tecum descendere: de hoc tamen jure contendere ausim, judice Amore: si tamen judicare Amor potest. Vale. Patavii, VI. Mart. oo. ICC.


page 106, image: s106

EPISTOLA LXXVI. Pragam. IOANNI WOVWERENO Suavissimo Amico S. D.

IVro Amicitiae Genium, mi WOVWERENE, vehementem affectum meum in te fuisse; et nunc tamen ad igniculum tuarum litterarum magis accensum. Flamma mera sum; sed in aerem sparsus quocumque moveris, sequor: ubicumque quiescis, circumfundor.

Menec Chimaerae spiritus igneae,
Nec, si resurgat centimanus Gigas,
Divellet unquam.

Nam et tu jucundā et amicā me memoriā (ita scribis) tecum circumfers. Sed mihi volupe profecto, a me ipso sic abire amoeno mentis itinere, ut meipse apud te inveniam: nisi tu tamen Mediolanum ad me, ut ad SEPTALIVM simul, et Illustrissimum Cardinalem BORROMAEVM cogitationes reflectas. Varias lectiones illas jam tibi debeo, quia promisi: exsolvam, quia debeo: nec morose, ut gratiam celeritatis merear. Sic decet, invicem juvare; et conferre in commune, quod in commune prodest. Vale, et lucubratiunculas tuas omnes (haec aviditas mea est) fac habeam. Mediolani, ipsa horā, quā apud Cardinalem nostrum de te et copiose et amicź, ut tuas accepi. Ipsis Nonis Iunii, oo, ICCII.


page 107, image: s107

EPISTOLA LXXVII. Patavium. PHILIPPO RVBENIO meo S. D.

QVod litteras meas laudas, gratum mi RVBENI. gratas enim video, quia laudas. De Carmine autem, cave seorsim sentias: ego serio patrocinii jus sumpsi, acturus contra patrem, si patrem exuas. Ergo cave: et, si admittere me laudem postulas, tu Versus aestima queis laudas. Tua quidem curiosa quaedam felicitas est; quae nescio magis provocet audaciam meam, an retardet. Nam et ipse ad scribendum carmen excitor, cum sic te scribentem Video, sed cohibeor, cum aequare despero. Macte o amice, inter paucissimos es habendus etiam, ni te Famae tu ipse subtraxeris. Tanti homines sumus, quanti volumus, si aura ingenii favet. Expediendus modo a plebeiā humilitate animus, ut per alta et immensa se dilatet. Bene latuit, qui bene vixit, inquies: sed profecto conspici publice, cognosci, censeri, ingens ad Virtutem stimulus. Itaque bona indoles Famam mihi ambiat, et ipsum cultum boni. PEPLVM jam velut majori pruritu vexatum, postquam ungues meos sensit, ad acus tuae puncturas festinat. Fer opem obsecro laborantibus alibi numeris, measque laudes, et laudantis impetum restringe. Plenam urendi secandi potestatem ab auctore acceperam, quam totam in te resigno ac transfero; velut in meum, et velut in non meum. In meum, ut laboris molestiam libenter admittas: in non meum, ut judicii severitatem intendas. Sic te complector et osculor mi RVBENI;

page 108, image: s108

sed animo, quem hinc tecum Patavium migrasse scito, quasi individuam umbram. Ab inanimi igitur, et ex animo tamen (mirum dictu!) salve. Mediolani, Prid. Eid. Decembr. oo. ICCI.

APOBATERION tuum ad I. LIPSIVM, tale est, ut jam meo ruborem incusserit: cujus in locum elegantissimos (excipio meas laudes) GVLIELMI BARCLAYI ad me Phaleucos produco: qui et ipsi tamen inviti comparationem cum tuā Musā patiuntur.

ERYCIO PVTEANO LYTAE HONOREM GRATVLATVR GVLIE LMVS BARC LAYVS.

VIrtutes, PVTEANE, si latentes,
Quas nulli nisi noverint amici,
Tuas dixero; dicar esse mendax
A vulgo, vario, invidoque vulgo.
An si dixero quidquid universi
Mereri, PVTEANE, te fatentur;
Carebit tamen ista dente charta?
Non carebit. Habet suos aperta
Virtus, tunc quoque cum probatur, hostes.
Quid tum, pergone? non tacebo amicum,
Rumpant ilia, frendeant licebit.
Mathesis tibi vindici, patrono
Debet ipsam animam; tibi reliquit
Ceris Barbiton Orpheus supremis:
Tibi tempora Phoebus ipse cinxit,
Quem cum carmina delicatiora

page 109, image: s109

Delectant, tua cantat, aut canentem
Audit te sua; nec pudet Sorores.
Haec, cui nomen Inambulationes
Dederunt, Schola te gregi Sophorum
Pridem miscuit. Euge, cur moraris?
Aut cur non peragis viam hanc honorum?
Ascendisti hodie gradum, sed unum.
Quin et culmina scandis ipsa? Differs.
Dicet forte diem tibi Minerva,
Dicet dia Themis diem: caveto.
Nam dum sic trahis hos tuos honores,
Detrahis Themidi, et Minervae honores.

EPISTOLA LXXVIII. Ticinum. IS. ANDREINAE, Academicae Intentae.

ANimum impedire stili languor non potuit, quominus scribendi fervorem demonstrarem. Ita enim excitatus suavissimis tuis litteris sum, ut reluctantem manum in scriptionis obsequium coegerim. Tuis litteris: et simul adolescentis hujus petitione, qui commendari a me voluit, et meruit; rogavit, et obtinuit. Cur autem commendari? ut specimen Comici studii daret, et in numerum sive Collegium vestrum adoptaretur. Adolescens est dicendi non ignarus, qui alias etiam ora hominum et pulverem publicum non exhorruit. Nisi fallor, ex hoc ligno Mercurius fiet. De Epistolis tuis, invitissimus audivi, sepositas eas esse. Cave, per omnes Musas.

--- [gap: Greek word(s)]

page 110, image: s110

[gap: Greek word(s)]

Iterum, cave, si cothurnum Euripidis aestimas, a quo moneris. Vale. Mediolani, XVIII. Kal. Ianuar. oo. IC CII.

EPISTOLA LXXIX. Venetias IOANNI et RAPHAELI SADELERIIS.

NOn adeo bonae aetatis contemptor sum, Viri amici, ut jus imaginis soli senectuti concedam: nec minus florem ego meum faciei videre cupio, quam rugas et canos suos capularis senex. Etenim cum vita et forma hominis, incrementi et decrementi quosdam gradus habeat, et inter utrosque suum quoque statum; hic potissimum imagine dignus; proxime ille vultus, qui ad statum suum accedit; postremo, qui ab eodem recedit. Vos ipsi libentius primam illam horam et amoenitatem nascentis anni adumbratis, quam hiemem ac effoetam senectutem denascentis. Et junior aliquis hanc inprimis voluptatem imagini suae debet, ut non tantum qua forma sit, sed qua fuerit cognoscat, si in senectutem perennat. recte autem A pulejus scripsit, nihil esse aspectabilius homini nato, quam formam suam. Ego in aere vestro ipse ero, si imago erit. Praescriptiun culam in ORACVLVM vestrum hīc habetis: brevem; nec tamen si rem inspicitis, brevem. Salvete.


page 111, image: s111

EPISTOLA LXXX. CAROLO HOMODEO S. D.

PVblico signo agnoscere beneficia tua, et venerari amorem gestio, Illustris Vir; illa crebra et luculenta, hunc effusum et perennem, velut ab ipso Humanitatis fonte. Gestio inquam, ne aridum omnino animum, aut sterilem irrigasse videare. Tarda vt nunc mores sunt, etiam inter Amicos beneficia: tu beneficiis amorem orsus, iisdem tuum me fecisti, ut amares tuum. Sic benefactorem te habui, priusquam amicum; si tamen esse benefactor potest, qui nondum amicus. Sed ego nunc amoris et beneficii signum aliquod reddo, ARGVM CANEM, quem ceu delicium doni ab amico accepi: et ELOGIVM istud CANIS, quod fortassis non ineleganter expressum dices. Vtrumque habe: Canem advoluptatem, Elogium ad Famam. Magna et continua negotia tua sunt, et voluptatis remissionem poscunt: magnae Virtutes, et Famae praemium merentur. Fruere hoc et illā, meque tuum ama. Mediolani, Prid. Eid. Febr. oo. ICCIV.

EPISTOLA LXXXI. Io. FERNANDAEO VELASCIO, Comestabili Castellae.

VTprimum in Italiam, et ad te veni, Excellentissime Princeps, signum aliquod dare conatus sum proni et properantis in cultum animi:

page 112, image: s112

sed quid nisi conatus sum? Nam quod dedi, ex ipsis laesae Antiquitatis sparsae ruderibus, sive Reliquiis, expressum, non potuit voti amplitudinem aequare. Quid igitur? resumpsi operam, et nunc GENIALIVM SERMONVM librum Genio VELASCI nominis consecravi. Genio, qui mihi et studiis benigne arrisit. Etenebris ad Famam; e privato ad publicum titulum conscendi: nec conscendissem, nisi primus ille et circumsplendens favor tuus favorem multorum ex citasset. Itaque Famae, sed et Fortunae auspicia Excellentiae tuae debeo, ac debere me profiteor novo isto seu innovato libro: quem ad gratiam tuam conservandam, imo augendam editum voveo. Tu Deus

--- [gap: Greek word(s)]

et Optimum Principem Reipub. Doctissimum Musis et mihi serva. Mediolani, X. Kal. April, oo. IC CII.

EPISTOLA LXXXII. CAROLO LAVRINO meo S. D

RAroscribis: quid caussae? cave mi LAVRINE,

[gap: Greek word(s)]

Ego quidem semel concepi affectum, aeternum alam. Virtutis enim caussā concepi, quae aeterna, Panicus ille terror obticuit: sed universa illa belli tempestas detrusa ad vos videtur, quae miseram Belgicam concutiat vehementius, ac denique conficiat. Vbispes nostra, et victoriae aut Pacis votum? Mars et terror pro hostibus stant.

Exaequataque sunt creperi certamina belli.

Deus respiciat, et te in turbis illis salvum ac constantem servet. Mediolani, VII. Eid. Iun. oo. IC CI.


page 113, image: s113

EPISTOLA LXXXIII. Florentiam. GVILIELMO ATHENIO, Medico, et Ocello meo.

LItteris tuis [gap: Greek word(s)] ille [gap: Greek word(s)] me fecit, jam anxium de salute tuā; etsi certum de amore mei. Ego enim etiam sine litteris te amo: ut contra sine amore tu non scribis. Litteras tamen tuas amo, quia te: ut tu meas, quia me. Itaque fructum amoris scribendo damus vicissim et capimus, dum mutua illa signa. Litteras inquam sine ornatu lepidas, sine fuco festivas. cur non et frequentes? Scribere parcius rariusque nos vis, quam loqui? Ego aeque libenter lego sermones tuos ac audio. Ad animum si compendium quaeris, oculos mihi pete, ut penetres: sed crebro pete. De materie cur ambigas? semper amor foecundus est. nascetur sub ipso stili acumine rerum uberrima seges, narrandi, jocandi, philosophandi: etiam priusquam obseveris. Quid autem nunc tu? ex animi sententiā? voveo. Ego certe animum cum fortunā suā luctantem necdum vindicavi. conor tamen, et, ne in familiā herciscundā finibusque propagandis occuparer, Orationis partes constitui atque limitavi. DE DISTINCTIONIBVS enim edidi: et ecce hīc habes. Vin'laetum etiam nuncium? PVTEANVM ipsum videbis brevi, proximis istis feriis nostris et justitio litterarum. Larem tuum interea sic corona, ut lepidum et faustum hospitium experiar. PANEGYRICVM velim te legisse: si jusseris hinc mittam. Vale, scribe, et solo nomine inscribe, litterae pervenient. Mediolani, Postridie Kal. Iun. oo. icci.


page 114, image: s114

EPISTOLA LXXXIV. Mediolani. FRANCISCO CAGNOLIO.

QVid tu autem, optime et studiosissime vir, parum oneratas aures prolixā oratione habes, ut ad epistolam manum quoque extendas? Atalii jam malint ad cibum. Licet, si adsuum. ego enim non ventres, sed aures pasco; ac dicere de meo possum facilius, quam dare. Avidum Auditorem volo, convivam nolo: te tamen etiam convivam, qui (gloriosum dictu!) in litteris ubique es, ubique discis. Veni igitur, et post verba epulas quoque gusta: scies splendidius domi convivium, an orationem in scholis struam. Vin' etiam praescire? splendidius orationem. Itaque, si oratione placui, frustra ad convivium meum venis: si displicui, amplius convivio displicebo. Risum excitavi? hoc volui. Salve.

EPISTOLA LXXXV. Romam. LEONARDO GVETENSTEINIO. S. D.

AMo candorem tuum, Amicitiam amplector, quam vix natam prom ptissimo officio, velut lacte, nutritum is, quasi unicam prolem. Nisi me Virtutis Doctrinaeque Genius fallit, plures tu amicos, quam filios Priamus habuit: et tamen sic effusus in me, quasi ceteros omnes rivos teneas obstructos. An ego tam carus tibi, quia postremus sum, et ab ultimo Amoris tui partu? Enimvero, si rem disputo,

page 115, image: s115

aut miram humanitatem tuam, aut felicitatem meam cogor admirari. Illam, si cum multis tam ardenter a te amor: hanc, si prae multis. In Amicitiam enim ejus adscisci, cui jam refertum album est, nonnisi humanitas adsciscentis est: sed adscisci ac praeferri, felicitas adsciti. Ego vero sive cum multis, sive prae multis, faciam quod multi, et contendam de Amore. In Censorino

Fac ut coepisti, hanc operam mihi des perpetem:

imo tibi; ut utrique Fama arrideat. Candide dico: et sic te, Candorem, et epistolam tuam amo, quae sermonis quadam Venere Amorem et Candorem spirat. Vale. Mediolani, x. Kalend. Febr. oo ICCII.

EPISTOLA LXXXVI. Patavium. LAVRENTIO PIGNORIO S. D.

TOLLIVM nostrum, et litteras tuas vidi libens, mi PIGNORI; non item illam honestissimae petitionis verecundiam: cum jus habueris exigendi. DE DISTINCTIONIBVS per adolescentem hunc tibi transmitto: quem eādem operā a LIPSIO commendo. Mihi feceris, quod illi: LIPSIO, quod utrique. Medicinae caussā in Italiam venit: tu aditum ei ad meliores aperi, ad scientiam et Virtutem.

Novi ego hoc seculum moribus quibus sit: malus bonum malum
Esse volt, ut sit sui similis: turbant miscent mores mali.

Fac obsecro, quantum in humanā manu est, doctiorem Patria civem recipiat, non pejorem. Perperam in scientiam mores insumuntur. domi si omnino peritus

page 116, image: s116

esse non potuit, bonus potuit: mavult autem, etsi discendi studio quam maxime flagret, bonus esse, quam peritus. Paucis: placebit ingenium, si inspexeris. TOLLIVS porro iter ingressus est, ac salutem mihi ad te reliquit: hanc mitto, et meam adjungo. Mediolani, XVII. Kal. Quinct. oo. ICCI.

EPISTOLA LXXXVII Ticinum. HENRICO FARNESIO, V. C.

EVolabo, non Pegasi, sed Amoris alis; imo et Pegasi et Amoris. Sic decet, non ardentem solum, sed celerem quoque affectum esse; ut quamprimum tibi flammam meam sistam. De Carmine, et Chirone coram. Elogii deliciis et me et quidquid meum est vicisti. Vehementer amas? vehementer etiam laudas. Ego quidem amando certo, sed laudando vincor. nec mirum; cum orationis quodam robore tu meritum meum vincas; ego amoris aestu omnem orationis conatum consumam. Experiar tamen, an coram et in conspectu tuo possim Suadam meam provocare. Vale. Mediolani V. Eid. Febr. oo. ICCII.

EPISTOLA LXXXVIII. Mediolanum. LVDOVICO SEPTALIO V. C.

REdeo ad meum morbum, sive, vt tu appellas, officium, et scribo. Aliter possum? otio par materies superest, et mihi voluntas. Itaque de me, de itinere, de lacu, et oppido habe. Quod ad me,

page 117, image: s117

pone curam, in ipso itinere languoris omnes nebulas excussi. Etiam rogas? molli et tolutario plane motu meo; imo vectoris muli. Nam quasi minus valentem se gerere brutum sciret, lenta et ad taedium morosa formabat vestigia. Dixisses non hominem, sed pompam aliquam vehi. Ergo tandem aliquando Raudum, et inde Origium paene frigore correptus veni. Nubes enim totum caelum obvolverant, et quasi irritatus [gap: Greek word(s)] , procelloso flatu saeviebat. Plane in ipso itinere videbar hiemem invenisse. Tenuiter amictus, sine lacernā eram:

[gap: Greek word(s)]

Origii hospitium mihi mulus impetravit, in aedibus Borromaeis (ego enim ignotissimus eram) is, velut domesticus ad stabulum suum procurrens, invitum me una traxit. Itaque in pedes desilio, limen subeo, et excipior. Postero die bene hospitio precatus, iter Gallaratum versus instituo; ut in transitu vetus contubernium meum, Laremque Comitis ALTEMSII salutarem: sed hīc profecto tota illa vectoris mei humanitas mutata, ignarum et incautum me extra viam in saltum et tesqua dumecta tulit. Illestolido impetu transversum calcare: ego freni jure itineris arbitrium mihi vendicare. Lepidum spectaculum! in solitudine homo et brutum de viā herciscundā contendebant. Sed praevalui, ac bilem calcesque refractarii animalis poppysmis lenivi. Gallarato Angleriam, per viam, alibi latis laetisque pratis diffusam ac patentem, alibi sylvarum quodam horrore coarctatam profectus sum. Hīc relicto vectore meo, quem nullae blanditiae in hippaginem allicere, nulla vis impellere potuit, lacum trajeci. An et hunc describo? dixi, facio.

page 118, image: s118

A Meridie in Septentrionem ad milliaria sexaginta porrigitur, velut per convallem longo anfractu errans. Diceres in conspectus amoenitatem elementa omnia conspirare. Colles feraces utrimque rupes mistae, quae fessas gravidasque alibi nubeculas sustinent, alibi defluentes aquas grato murmure elidunt. Aer saluberrimus, aura spirans ad inclementiam dumtaxat aestatis temperandam. Lacus ipse non amoenus tantum tam variā facie, sed varius multiplici usu. Pisces nutrit, naves fert: illos copiose, has placide; nisi quando e vicinis speluncis (nam et hīc

[gap: Greek word(s)]
[gap: Greek word(s)]

cum duodecim liberis habitat) nisi inquam quando

Vna Eurusque Notusque ruunt, creberque procellis
Africus, et vastos volvunt ad littora fluctus.

Maris enim iracundiam tunc quoque dulces illae undae induunt, spumamque cogunt, e qua non libidinis aliqua Venus, sed serenitatis repente oriatur. Itaque cum saevit maxime lacus, malacia proxima est: nec horrida tem pestas tam amoenum adspectum exasperare diu potest. ex asperat tamen; sed hactenus, ne muta aut mortua aqua videatur. Bona Voluptas, quam juvet facilem cymbulam, sine gemitu undarum, velo expanso altius educere; aut, sine ventorum labore, remis impellere; et vespertinam illam auram, ac simul famem captare! in illo aequore ac solitudine garrire, ridere, studere! quid si etiam prosilire, et amplecti nudam illam Nympham? Olim feci, et natandi quoque studio inter aequales excellui. Quam juvet etiam curvam illam ripam legere; rot aquarum scaturigines, tot fontes, tot Naturae delicias; tot villas, castella, oppida, et hanc ipsam, siliteram mutaveris, ROMAM contemplari!

page 119, image: s119

Fallor, an expediri Phaselum Cardinalis noster jussit? Vocor, eo, avehor: sed sine epistolae damno oppidum ex ipso lacu descripturus. At jam avectus sum, describo. In acclivi situm est, et per ripam porrectum. Murus pinnarum supercilio superbiens, turrium varietate, velut columnis quibusdam, distinguitur. Media ripa lacum ab Oriente admittit, et in ipso oppido portum constituit, quem contiguum forum et mercatus egregie commendant. Plateae nitidae sunt, aedificia bella, populus humanus. Labentes e proximis montibus et murmurantes rivuli ad usum et delicias excepti, mox in lacum exonerantur. Rupes altior et praerupta oppido continua, in cujus jugo castellum, vario murorum gyro, velut labyrintho, munitum; e quo et oppidum, et lacum, et quicquid vicinum est, despicias ac domes. Habes de me, de itinere, de lacu, de oppido: quae quidem observare paucis horis potui, momento scribere. Vale. Partim in oppido, partim in lacu, non sine risu Cardinalis, qui narrationi meae subscribit, fidemque conciliat. XIII. Kalend. Septemb. oo. ICCII.

EPISTOLA LXXXIX. Venetias. IOANNI COTOVICO S. D.

LArgus tu quidem, non litteris tantum, sed affectu, mi COTOVICE. Sed in hoc ignavus non videbor: et faxo in publico morum morbo bonae Amicitiae reliquias aliquot dicas superesse. Etenim dum vitia et malae artes pullulant, ipsa languescit virtus ac moritur: cum virtute Amicitia, quae, Philosopho

page 120, image: s120

scribente, [gap: Greek word(s)] . Ergo, ut te amem, Virtutem amabo, ut recte amem: etsi amare Virtutem non potero, nisi et te. Communis amici fortunam dolui: utinam corrigam! Sed ne nos quidem hīc istiusmodi remedia prompta habemus.

[gap: Greek word(s)]

Sed quid ille? publicitus hospitio exceptus, et tenebras mero meridie videt? Durum, dirumque: ut mihi quidem cogitatio ipsa punctim pectus feriat; et animum nescio quo impellat. Cui bene volo, paene male volo, quod mali caussam aluerit. Amicus, quod bene velim: verus, quod male: et sic, sine Amicitiae damno, irasci quoque amico possum, si peccet. FABIVM PAVLINVM doctissimum et amicissimum virum per te saluto. Vale. Mediolani, VIII. Eid. Iunias. oo. ICCI.

EPISTOLA XC. Mediolanum. HELENAE CRIVELLIAE, Musarum Puellae S. D.

ANnon sic merito te appellem, quae tam gnaviter castis Sororibus operaris, ipsa casta,

--- -et in omne virgo
Nobilis aevum,

si perrexeris? Perges autem, et obsibilantium vocum remoram perrumpes.

Tibi qualum, ---
Tibi telas, operosaeque Minervae Studium aufert

Hermes, et junctim Philologia. obsequere, et stilo

page 121, image: s121

librisque vaca. Magnum ingenium tuum est, et ad magna natum: magnum etiam fructum daturum, si excolueris. Vt felix et fertile arvum sine cultu non habemus: sic neque pectus. Fac igitur, quod libenter facis: fac, quod facile quoque facis, ac stude. Sic rem, doctrinam, imo Famam hauries; et felicitatem aliquam invenies, etiam in rebus humanis. Vale, scribe, et litteras tibi vindica. Aronae ad lacum Verbanum, A. D. Kal. Sext. oo. ICCII.

EPISTOLA XCI. Patavium. Io. VINCENTIO PINELLO, Viro Perillustri.

FElici pede viam ingressus et emensus sum: Vincentiam, Veronam, Brixiam, Bergomum vidi: sed quid nisi peregrinandi cupidinem irritavi? Haec jam sedanda ac refrenanda paene invito est: etsi non invitus ad quietem profectus sum, et tranquillum hunc errantium Musarum mearum portum. SEPTALIVS, et QVINCTIVS; ille meus Castor, hic Pollux vocabant: non sequi, superbum, imo stultum erat. et tamen sequi, stultum; cum tu mihi deserendus. tu inquam, mortalium omnium humanissimus, apud quem videri poteram Bonam Fortunam invenisse; imo Bonam Famam. Qui illi sermones! quod otium! quae vita! Sed

Tum denique homines nostra intelligimus bona,
Cum quae in potestate habuimus, ea amisimus.

Ego tamen nihil amisi, qui nunc absens vehementiores etiam amoris tui stricturas experior, totusque

page 122, image: s122

accendor. Amor enim nunc magis, quia absens; et magis nunc quoque amo. Vniversus autem Amicitiae fructus in Amore est, si in Virtute Amor. Itaque absentiam meam fero; aegritudinem tuam non fero. Sanum te, aut proximum sano inveneram: alium reliqui. nec jam hoc dolet quod reliqui; sed quod alium. Vtinam litterae meae medicinam aliquam propinent! at vereor ne nauseosum aliquem liquorem. Vt fluctus maris aestuantis novi et novi surgunt, strepitumque ad litus ferunt: ita scriptio mea erit, continua, nec tamen decumana. scribam, sed breviter, sic scribendo tantum molestus. Vale, et vive, ut dexterā annos computes. Mediolani, Postrid. Eid. Novemb. oo. ICC.

EPISTOLA XCII. Ticinum. ANGELO STEPHANO GARONO S. D.

AMorem tui, mi GARONE, vultus sermonisque modestia, pectori meo inspiravit: Amorem autem non levem, quia non a levi caussā. Sensi enim morum et Naturae similitudinem quandam ab eodem utrique Genio impressam. sed Musarum Genio, qui Eruditionis et Virtutis gemino vinclo in aeternam animos Amicitiam jungit. Ac sane, nisi a gemino hoc fonte liquor Amoris promptus, putiscat subito, et fugitivum benevolentiae odorem exspiret. Haec enim Voluptatis et Vtilitatis fides est, facere amicos, ne maneant. Ii vero,

[gap: Greek word(s)]
[gap: Greek word(s)]

nullā suspicione, nullā unquam caussā colliduntur.

page 123, image: s123

Sic sumus, et sic quoque erimus; ut verae et perfectae Amicitiae nomen tueamur, semel professi. Ego nunc quoque [gap: Greek word(s)] (ut Lyricorum Princeps appellat) propitiam experior; aramque voveo, meā, sed et tuā caussā. FARNESIVM porro mone, priscam formulam propter ostium scribat: CAVE, CAVE CANEM: aut si hoc negat, canem ipsum catenā vinciat, ne laciniam aut crus ipsum vindicare deinceps cogamur: Novi [gap: Greek word(s)] istos, quos nec doli quidem Vlixis, nec [gap: Greek word(s)] placaverint. Patri tuo salutem reddo, cultumque devoveo. Mediolani, XV. Kalend. Maii, oo. ICCII

EPISTOLA XCIII. OCTAVIO VISMARAE, V. C Medico Mediolanensi.

TAbellam Lucilii jure rides: ego ipsum, sic scribentem; imo sic dicentem. Quid potest ineptius? Scriptionem vitia: dictionem vitia et simul convicia complent.

Quis hoc potest videre? quis potest pati?

Et tamen silentio aures meas vindico; imo Scholam, quam una obstrepero et ferali quodam carmine laesit. Cathedram plaustrum fecit; seipsum noctuam: ita strenue conviciatus est; ita illud TV, TV, ad nauseam ubique miscuit. sed [gap: Greek word(s)] . Ego lucem aliquam DISSERTATIONE meā e veteri memoriā in Scholam intuleram: ille noctem reduxit.

Quis hoc potest videre? quis potest pati?

Per me quidem et orare et errare illi impune licebit; si meminerit quo in loco oret, apud quos erret:

page 124, image: s124

sin minus, rus eat, et aret. Sed priusquam eat, tesseram hanc capiat Oratiunculae quam dixit, Tabellae quam fixit.

Orat LVCIOLVS, sed fuscum nil nisi TV, TV: Fit clara obscurus NOCTVA LVCIOLVS.

Iactat palliolum; fit, dum vult GRAECVLVS esse, GRACVLVS, et totus perstrepit IN TABVLA.

Graeci hoc Adagium efferunt, [gap: Greek word(s)] , quod, Plutarchus expressit, in Apophtegmatibus Laconicis: [gap: Greek word(s)] . Cum in tabulā pictā quidam videret Lacones ab Atheniensibus interfici, Fortes, inquit, sunt Athenienses. Superveniens casu Lacon, IN TABVLA, ait. Salve, et nunc magis Tabellam ride.

EPISTOLA XCIV. Bruxellam. HERMANNO GRELIO S. D.

NOn intepuerat meus in te amor, mi GRELI, tanto intervallo; etsi visus intepuisse, non meā, sed temporum, aut locorum quadam culpā. Tempora quae sint, vides: dispergi et jactari coepimus, ut e portu solvimus, et silentio primorum studiorum. Sic autem dispersis varia ac incerta nobis loca fuerunt: certe mihi, jam per tot annos in Scytharum morem vago. Nunc Mediolani sedem fixi, ad publicam Eloquentiae Professionem promotus, et reflectere animum, imo scriptionem ad amicos coepi,

Longe quos simul a domo profectos
Diversos variae viae reportant.

Ad amicos, et sic inprimis ad te, iisdem mecum studiis

page 125, image: s125

velut sacris initiatum, quae religiosius nunc colere aggressus sum, et una memoriam tui. Tu et studia, et me quoque ama; et utrumque scriptione ostende. Mediolani, XVI. Kalend. Iun. oo. ICCII.

EPISTOLA XCV. Lovanium. IVSTO LIPSIO V. C. Historiographo. Regio.

TOties scribo, ut taedio litterae sint, omnes si perveniant: scribo autem quasi non perveniant: et sic de Cardinali BORROMAEO, deque RICHARDOTOAC RVBENIO nunc denuo, quasi non scripserim. Illum vidi, et Oratiunculā salutavi, inclinatum in me animo, quia in te. Libenter audivit, humaniter respondit, et nunc habere me in numero intimorum coepit. Vna saepe sumus, sed familiariter; disserimus, sed suaviter; epulamur, sed musice. Musae quantum possunt! Ego gaudeo, et, Principibus placuisse viris, non laudem tantum, sed felicitatem esse experior. Hi tui Patavii jam quiescunt, et cum bonis doctisque sunt: hoc tamen infeliciores, quod post PINELLI mortem; quod post avectam luculentissimam et invidendam Pergami Regibus Bibliothecam. Sed, bone Deus, quam et haec paene cum domino perierat! Venetias transportata ac navi imposita fuit, ut Neapolim ad haeredes veheretur. illa (o intuta marium!) prope Anconam a Turcis intercepta: qui, ut tantam librorum molem conspexere, sive aeterni illius viri, sive Litterarum Genio furorem cohibente, in litus exposuerunt, navemque vacuam

page 126, image: s126

abduxere. Iam hauserat libros aliquot Salsipotens ille Deus; sed iram Musarum veritus, ulteriore scelere noluit inquinari. Eos ipsos, quos hauserat, ruptos undarum violentiā lacerosque, velut elisam spumam ejecit, Sic e barbarorum manibus recuperatus insignis ille thesaurus, in novam urbem, ad novum dominum venit, Insinuare in Amicitiam tuam magni et culti animi feminam audeo, Musarum et Suadae delicium, ISABELLAM ANDREINAM: et tu recipies Musarum atque Suadae caussā. Nihil eruditius hoc pectore, nihil facundius hoc ore: ut mihi quidem videantur hīc litterae ad feminam recidisse. Fama dicet, cuijam nomen pridem inseruit. Vale Clarissime Vir, et munusculum a me vestiarium cape, quod cum MELCHIORE VELTWYCKIO, illo meo, misi; Mediolani, XIII. Kal. Ianuarias. oo. iccii.

EPISTOLA XCVI. Ticinum. HENRICO FARNESIO, V C.

QVod tibi PROMVLSIS mea, Clarissime Vir, id una mihi ista Epistola tua, ad irritamentum desiderii, non satietatem: hoc tamen discrimine, quod illa mea irritando non expleat; haec tua irritet satiando. Ego enim e scriptione tuā, velut e Pyrenaeo fonte, haurio quantum volo; nec tamen quantum volo: ita se animus hauriendo laxat. tu vero, si non ad gustum, sed sitim Mulsum meum habes, mox ipsam nauseam bibas. Itaque tempera in desiderio isto, et dum legendi voluptas integra, abstine, ne desiderium perdas. Me vero sine ambrosiā tuā usque et

page 127, image: s127

usque animum implere, nunquam explendum. Ita enim scribis, ut nesciam magis doceas an delectes: ita tuas ego litteras lego, ut in doctrinam aeque ac delectationem propendeam. DE ANTIQVA PRINCIPIS DISCIPLINA, quam libenter audivi! Emolire, emolire, et publice unum aliquem doce, in quo omnes doceas. Peccant enim multi, quia unus aliquis peccat; et ad unius exemplum multi componuntur, inprimis si ad vitia flectit. ergo tu reflecte, et frenum injice, quo ad prudentiae viam ducas. Et recte DE DISCIPLINA ANTIQVA; quia illa recta. Nam quae hodie artes Aulas et Castra occuparunt, quid nisi pestes quaedam Reipublicae sunt, ad fastum et ambitionem, ad rapinas et caedes? Externa illa et circumfusa majestas habet ordinis aut Disciplinae quandam dignitatem; sed, si penetraveris, dissolutam vanitatem. Exempla nimis crebra hodie, nimis obvia sunt: tu, ut Patriam deploremus, unam Belgicam mihi vide. Tantam belli flammam tamdiu quid aluit? neglecta Disciplina. Atque utinam bellum esset! latrocinium alibi voces, a neglectā Disciplinā. nec mireris Militis nunc nomen in contemptu nobis esse, illud olim laudatum, imo sacrum; quia contempta Disciplina. Sic igitur Mars ipse asylum improbis aperuit; et mendicabula ac paene scelera hominum sunt, quos inopia ac desperatio ad Militiam cogit, ut impune grassentur ac saeviant. Nec in Castris dumtaxat omnis Disciplinae ratio deleta; etiam in Praesidiis. Cogor dicere, Anguem in sinu habemus, qui hanc labem in urbe et in Lare. O sortem! qui in tutelam vitae et fortunarum nostrarum dantur, hi ipso ferro et flammā in nos ac nostra saeviunt; et tamen velut jure belli. sic

page 128, image: s128

diri pimur, sic perimus: et dum praesidium putamus (miserum!) habemus

--- medium in penetralibus hostem.

Quae non vidi ipse dictu nefanda, cum VENLONAE in urbe Patriā educarer? domesticum exemplum repetere a puerili memoriā libi do est, quo praesentis calamitatis dolor leniatur. Villam trans Mosam habemus, a Majoribus hereditariam, in conspectu ipsius urbis. In hanc militum globus ex ipso praesidio nostro collectus, assumptis hostilibus signis, irruit; in praedam se effudit; pinguiora armenta abegit. Villicum fraus sceleris non diu latuit. questum ad patrem meum, ac deinde ad Centurionem venit. Sed hic, ex compacto praedae particeps, a crimine suos vindicare; milites se ducere, non latrones. Ita, ait, villicus; sed hoc tamen latrocinium nunc militare est. Tunc Centurio, velut strenuus aliquis Haemus, latronum quoque patrocinium suscipiens, Quid, inquit, quantillum damnum passus? illi seu milites seu latrones nihilne reliquum tibi e fortunis fecere? Fecerunt, ait villicus. Ergo, subjecit Centurio, mei non sunt: quidquid est, et quidquid non est rapiunt.

[gap: Greek word(s)]

Tu alium quaere, apud quem querelas fundas. Hiulca gens! nec corrigenda, nisi Principes ipsi manum adjiciant, reforment, repurgent, ad exemplum Militiae sive Disciplinae priscae. Te docente fiat, Deo favente: quem ex animo precor, telitteris et mihi servet. SEPTALIVS salutem pleno ore reddit, pleno animo. Epistolam tuam vidit, et eleganter ac amice honorem mihi a te habitum professus est. Mediolani, VI. Kal. Februar. oo. ICCII.


page 129, image: s129

Carmen postibus tui libri adfigendum, potius amicum quam eruditum molior: etsi ipsā morā amicum paene esse desinit, an ut eruditum evadat? nescio. ego certe amore tibi, quam eruditione placere malo.

EPISTOLA XCVII. Patavium. IOANNI MANGANO S. D.

ADepistolam tuam breviter respondeo; sed [gap: Greek word(s)] : ut prius videam, cur nominatus mihi in epistolā non sis; deinde cur ab interpretatione exclusus. A is e tribus conjecturis tuis unam meam me fecisse. Meher cules non feci nam, ut Genium meum noscas, caveo e priscā lege, NEQVID ALIENVM TOLLAM IN ARMVM. Vide scriptionem meam, et audaciam accusa, si nomine aut titulo acumen tuum usurpavi. At nominare te debebam: non feci; sed nunc, si vis, facio; aut locum ipsum subsecante lineā ab Epistolari hoc campo sejungo. De meo, et in meo spem sero laetioris Famae: nec Carpus quisquam erit, nisi qui sinistre manu et iudicio utatur. Sed profecto indignarer ab his notis et nugis caussam inter nos dissidii pullulare. Caveamus. Nunc [gap: Greek word(s)] . Emendationem detuli, cur ad Interpretationem vocas? nisi et tu ab utroque illo auctore redire cum septem pinnis velis. non invideo: te amo, si non spernis, et amare pergo, ne spernas. Vale, et SECVNDA AVSPICIA mea vide. Mediolani, Postrid. Non. Febr. oo. ICCII.


page 130, image: s130

EPISTOLA XCVIII. Romam. NICOLAO COLLARDO.

ETolim te amavi, et nunc amo; olim et nunc quoque dignum. Esse enim te video (nisi litterae fallunt) qui fuisti, probum modestumque; tui similem, inter dissimiles fortassis tui. O candorem, et nivem animi, ad ardentiorem hunc Solem non violatam. Ecce quam liquescunt et diffluunt plerique illi nostri, in luxum, lasciviam, vanitatem: quos nulla deinde aura corrigat, nullum gelu stringat in rectam et rigidam Naturae normam. Pudorem! vitia induunt, virtutes ponunt et praetextam purae educationis. Tu vita, ut vitas, si amari a me vis, ut amaris. Intepuerat, non nego, hic tam longo intervallo ac silentio adfectus; sed non desierat. nam ut epistolam tuam vidi, et amatum mihi nomen, mox pristinam concepi flammam et exarsi. Itaque, ut hic ignis duret, et cum Vestali aeternus sit, fomentum scribendo aggeramus, donec corpore uniamur, et vivum invicem sermonem adspiremus. Distinctius etiam de me vis? breviter: valeo, scribo publice, et doceo, Eloquentiae Professoris titulum apud Mediolanenses adeptus. is ut bonus et faustus mihi ac juventuti sit Deum rogo: et ut tu esse pergas, qui fuisti. Mediolani, Postrid. Non. Febr. oo. ICCII.


page 131, image: s131

EPISTOLA XCIX. Lovanium. HVBERTO AVDEIANTIO S. D.

EGo vero [gap: Greek word(s)] tuae ignosco, mi AVDEIANTI, et modestiam amo, quā excusas: ita tamen, ne posthac excuses. Multi ad me scribunt quotidie, sed pauci isto modo: ut autem non omnes cibi salivam mihi movent. sic nec epistolae omnium. ad quasdam excitor: sed tuas cum lego, ita me Musae ament, exulto,

Ripisque superat mihi atque abundat pectus laetitiā meum.

Amor facit, quem tui concepi absens absentis, natus per litteras, fovendus etiam per litteras. Crescenti corpusculo non sine sanitatis damno alimentum subtrahas: sic nec Amori. Amoris autem alimentum adspectus est, adloquium, aut scriptio in utriusque vicem. Itaque scribe, ut amare te ostendas: ama, ne scribere desinas. Ego utrumque tibi et polliceor, et praesto. Quod ad exemplar epistolae Lipsianae, cur longiori desiderio torqueor? Mitte obsecro: et Carmen simul Caninum. Quis auctor? Ipsene noster? Tuum vidi, et in eo venam purioris Phoebi. Quid dicam? elegantiam admiratus sum, et curiosam illam, Horatio tributam, felicitatem. Has gemmas ego aestimo; eo magis, quia domi non nascuntur. Etiam ineundae a me gratiae occasionem postulas? Habe, sed amicam atque litterariam; ut siquid Doctor ille noster dixerit dictaveritque novum aut Philologum, cum bonā ejus veniā, per te habeam. Vale. Mediolani, Eidibus Iuniis, oo. ICCI.


page 232, image: s132

EPISTOLA C. Romam. FLORENTIO LAVRINO meo,

HEm! amare me vis, nec amorem commonstrare? ardere, nec lucere? Equidem nequeo coercere hanc flammam, mi LAVRINE, quin interdum se effundat, lumenque spargat, sed sine ullo fumo. Amor pangit istas laudes. non caecus, sed oculatus, id est, verus totus, et honestus; non e Venere, sed Virtute natus, et jam adultus. Ardeat igitur, et simul luceat in caligine hac absentiae sive vmbrā: ego facem subjeci, ego laudem explicui: cur refrageris? cave sis, aut laudem litigio muniam. Vt vulgo amantes fictis irarum imaginibus voluptatem miscent, ut augeant: sic tu fortassis eris. esto: et ipse ego ero, ut honestissimum affectum stimulem. ELOQVENTIAE AVSPICIA SECVNDA hīc habes. lege, et si potes, te oblecta. DE PINELLO miror te nescire. fecit, quod facturi omnes sumus: et nunc ipsa tanti viri fama coepit cum invidā oblivione luctari. Misereamur; sed et supra haec caduca animum extollamus. Vana omnis gloriae sitis, vana

--- et laudis titulique cupido
Haesuri saxis cinerum custodibus: ad quae
Discutienda valent sterilis malarobora ficus.

Si boni, si pii sumus, aeterni sumus. Sed simus mi LAVRINE, et hoc vinclo amici quoque aeterni. Vale. Mediolani, Postrid. Non. Febr. oo. ICCII.


page 233, image: s133

CLAVSVLA.

CAENASTI mi Lector; sed e veteri lege, quae centum dumtaxat aera subscribi in CAENAM permittebat. CAENASTI, inquam: et sic nunc satis oneratum stomachum habes, tametsi robustum. Digere, aut ruminare potius, et in stili atque animi alimentum partem aliquam secerne, quisquis stilo atque animo laboras. Ego nunc inferri BELLARIA jubebo, et apparatum hunc promissis deliciis claudam. Has exspecta, Philologe Lector.

FINIS.


page 234, image: s134

IN ERYCI PVTEANI V. C. EPISTOLARVM FERCVLA SECVNDA.

NOn secus ac felix et fertilis ubere terra,
Quam fovet et labor et rustica sedulitas.
Non piget usque alios aliis submittere fetus,
AEterno tanquam laeta puerperio:
Sic PVTEANE tui fecundum pectoris arvum
Cernimus in mirum luxuriare modum,
Et messem hanc aliis mox messibus, atque priorem
Auctumnum auctumno continuare novo.
Auctumnum, qualem haud Phaeacum pinguia rurae
Norant, Alcinoi regna beata senis:
Qualis et Hesperidum provenit nullus in hortis
Pomonaeque sacro prodiit e gremio.
Nec vero fuat, hīc satietem ut copia gignat,
Delicius usu quod venit in reliquis,
Decedatve aliquid, deposta ubi gratia, primum
Quam rebus novitas conciliare solet;
Semper delectent mellita haec mattya; semper
Iu verit ut pasci nectare et ambrosiā.
Tu modo, age, et Musis et mundo talia perge
Dona dare, ut dederis multa, dature parum;
Atque stilo et studio sic impiger indefesso
Huic et venturis consule temporibus.

PHILIPP. RVBENIVS.