CAMENA Early Modern Latin Texts

NB: Greek words may not display properly on your browser (Sgreek Greek font installation required; see http://www.silvermnt.com/fonts.htm).

MARQUARDI GUDII ET DOCTORUM VIRORUM AD EUM EPISTOLAE. Quibus accedunt ex Bibliotheca Gudiana CLARISSIMORUM ET DOCTISSIMORUM VIRORUM, qui superiore et nostro saeculo floruerunt; ET CLAUDII SARRAVII Senatoris Parisiensis EPISTOLAE Ex eadem Bibliotheca auctiores. Curante PETRO BURMANNO. [gap: illustration] ULTRAJECTI, Apud FRANCISCUM HALMAM. Bibliopol. GULIELMUM vande WATER. Bibliopol. M. DC. XCVII.

JOANNI GEORGIO GRAEVIO S. D. PETRUS BURMANNUS.

QUem hortatu et consilio tuo, Vir excellentissime, has Clarissimorum et Doctissimorum virorum Epistolas edendi, laborem suscepi, ut tuo potissimum nomini inscriberem, plurimae et graves me caussae impulere. Nam si parentibus a liberis, quibus vitam dederunt, et quos a primis aetatis annis summa cura et caritate educarunt, summo jure [gap: Greek word(s)] debeantur, nefariumque putetur nulla grati animi significatione educatores suos prosequi; quid tandem me Tibi, Vir excellentissime, debere censes? qui me semper, ac si ex Te natus essem, complexus es, tantam in me erudiendo, et teneram aetatem ad humanitatem informando, curam adhibuisti, tam prolixa denique benevolentia in omnibus rebus adjuvisti, ut si de Filii tui commodis agendum fuisset, amabilius certe nihil facere potuisses. Possem initia amicitiae et necessitudinis ex Parente meo, quo nemo, dum fata sinebant, familiarius et conjunctius Tecum vixit, repetere; sed id iis faciendum recte censuit Romanae eloquentiae Princeps, qui paternas amicitias nullis ipsi officiis prosecuti sunt. Melius vero

amicitiae caussas ex egregia et perspectissima tua voluntate petam, qua me Fratresque meos, in prima pueritia patre orbatos, liberalibus artibus imbuendos, et tua manu formandos et fingendos suscepisti, et conjunctionem, quae olim Tibi cum Parente intercessit, in liberos propagare voluisti. Nullum certe unquam benignitatis genus omisisti, semper consilio et prudentia tua mollem ac flexibilem aetatem nostram moderatus es, auctoritate vero tua et institutione ad intima Musarum sacraria nos deduxisti, ita ut vix orbitatem sentiremus, et nihil nobis praeter Patris nomen deesse crederemus. Neque ex eo tempore, quo e ludo et disciplina tua exiimus, studia nostra fovere desiisti, sed quos semel tuendos receperas, semper augendos et ornandos censuisti, nihilque quod ad commoda nostra pertinere putabas, reliquisti. Inprimis autem me tot ac tantis officiis, quae in me contulisti, Tibi devinctum esse gratus agnosco, ut nemini mortalium plus debeam, Teque per omnem aetatem sicut alterum parentem observandum et diligendum proposuerim. Nam cum a prima pueritia me magna alacritate et contentione ad ea studia, in quibus Tu communi eruditorum suffragio principatum tenes, ferri videres, singulari quadam animi propensione et favore me complexus es. Quotidie ad Te accedere, rationemque otii mei Tibi reddere, et si in quibusdam haerebam, ad te referre insigni humanitate passus es. Multis itaque et certissimis argumentis semper me a Te amari vidi, nullum vero illustrius

eximiae tuae erga me voluntatis indicium deprehendi, quam quod postquam aliquem me in his literis progressum fecisse judicasti, in societatem et partem laborum tuorum, quos Tu maximos pro re literaria juvanda et ornanda sustines, vocare volueris; dumque Tu insignibus ingenii et doctrinae monumentis, aeternum post fata tua victuris, orbem literatum demereris, me illis adornandis et recensendis admoveris, ad quae non tam consummata eruditio, ut tua est, requiritur; sicque sensim me ac per gradus ad aliquam industriae et diligentia famam ascendere, auspiciis tuis ac audoritate jubeas. In quo summam meam felicitatem praedico, qui talem Praeceptorem et Moderatorem juventutis meae nactus sim, in quo merito dubites, majorne doctrina (quae tamen summa est) an prolixior humanitas sit; et, cum rarissimam cum perfecta eruditione mixturam faciat elegantia et venustas morum, qui hoc unum proprium et praecipuum habeat, ut cum omnium judicio doctissimus habeatur, idem tamen ab universis humanissimus ac suavissimus praedicetur. Nemo unquam ad colloquium tuum admittitur, quin ex sermonibus tuis, quos egregia eruditione ornas, et mira venustate commendas, et voluptatem maximam et uberrimum fructum domum reportet. Neque libentius adolescentes, ut sapientiae praecepta audiant, ex ore tuo pendent, quam provecti aetate in familiaritate tua avide versantur, ut exempla vitae et prudentiae a Te petant. Illud vero singulare ac prope unicum Tibi

a natura datum est, Vir excellentissime, ut cum in summo doctrinae gradu locatus sis, ingenia adolescentium, quae ad aliquam eruditionis laudem crescere et surgere vides, fovere ac adjuvare omni opera ac studio labores, nec juvenum conatus ad eruditionis tuae modum exigas, aut acerbo et censorio judicio desperare incipientium animos cogas, sed studiorum commodum adjutorem et in omnibus amicissimum fautorem Te praebeas. His omnibus illud effecisti, ut totum vitae tempus sine ulla contentione et lite traduxeris, et cum nullius ingenio aut dotibus obtrectaveris, Tu vicissim ab omnibus, sicut communis quidam literatorum Parens, observeris ac diligaris. Faxit Deus Optimus Maximus, ut diu rei literariae intersis, et non nisi consummatis praeclaris doctrinae et sapientiae monumentis, serus in coelum abeas. Vale Vir Excellentissime. Trajecti Batavorum ipsis Idibus August. CIC IC CXCVI.

LECTORI. S.

EA fere literarum est infelicitas, ut ex plurimis, in quibus conficiendis et adornandis Viri docti aetatem consumserunt, ingenii et doctrinae monumentis, pauca admodum, si immaturo fato auctores abripiantur, ad posteros transmittantur. Quotus enim quisque unquam fuit, qui cum pulcherrimis et eruditissimis scriptis rempublicam literariam adjuverit et ornaverit, omnibus, quae in mundo habebat, absolutis, nullius amplius desiderium reliquerit? Testantur id omnia, quotquot hodie eruditorum virorum manibus teruntur, scripta. Quis unquam, ut de remotioris aevi viris doctis taceam, Scaligeri, Casauboni, Salmasii, Heinsii aliorumque Heroum scripta evolvens, et incredibili ex tam immensis eruditionis et sapientiae divitiis voluptate perfusus, non ingentem animo quoque dolorem capiat, cum tot adfectos, tot jam ad umbilicum pene perductos, tot orbi literato promissos labores, cum irreparabili literarum jactura intercidisse videat. Evenire autem plerumque videmus, ut Doctissimorum Virorum haereditates ab indoctis et iniquis literarum aestimatoribus cernantur, qui pecuniae et haereditati inhiantes, quicquid in scriniis et liturariis defunctorum literis consignatum offendunt, ut nihili res abjiciunt et lacerant, vel si ab aliis eas res aliquid esse audierint, eruditos ab iis repellunt, ut ipsi clausis thesauris incubent. Tulit tamen omnis aetas viros in indagandis his abstrusis et reconditis thesauris solertissimos, qui antiqua illa monumenta aeternis tenebris damnata in lucem protraxerunt, et orbi literato exposuerunt, quos ego quidem non minori laude dignos esse existimo, quam qui a sui ingenii monumentis famam posteris commendarunt. Inter hos principem sibi locum vindicat suo jure Vir Excellentissimus et Doctissimus Marquardus Gudius, Potentissimo Regi Daniae olim a Consiliis, qui a puero egregia literis navata opera, adolescentiam exemplo sapientissimorum virorum peregrinationibus

impendit, et mira sagacitate et solertia per celeberrimas Europae regiones, cum tineis et blattis luctantia Clarissimorum Virorum scripta indagavit, et ereptum iniquis et imperitis possessoribus thesaurum sibi vindicavit, et ad supellectilem suam ornandam et instruendam ad lares suos devexit. Tantam certe vim et copiam Codicum manuscriptorum, librorum veterum et rariorum, monumentorum denique antiquitate sua venerandorum, per Belgium, Galliam, Italiam et Germaniam conquisivit, ut dubitem num instructior libraria supellex intra privatos parietes usquam conspiciatur. Ex peregrinationibus redux sperabat Gudius, se otium suum in his recensendis, et cum orbe literati communicandis consumpturum. Sed cum in patriam appulisset, et se ad artes refere vellet, quibus a primis temporibus studium suum dederat, curae statim publicae rei, primum in Serenissimi Duois Holsatiae aula, dein ab Augusto Daniae et Norvegiae Rege fuit admotus, quae optimum ejus vitae tempus literis eripuit, et spem, quam omnes, qui ejus ingenium et doctrinam admirabantur, maximam de illo conceperant, non passa est explere. Quantis non expostulationibus, imo convitiis, Viri per totum Orbem doctrina florentes contenderunt, ne suavissimum fabellarum scriptorem Phaedrum, quem ad antiquos Codices recensuerat, et doctissimo commentario illustraverat, diutius premeret, sed ingenti omnium desiderio eum in lucem emittendo satisfaceret. Sed cum horum, tum ipsius votis, usque ad extremum vitae spiritum adeo obstitere ardua, quibus semper distentus fuit Gudius, negotia, ut pene rempublicam literariam infigni doctrinae suae fructru fraudasset. Neque dubium erat, quin tot labores in auctorem illum suscepti periissent, nisi bono fato una cum his epistolis ad nos pervenissent, nosque ingentem molestiam, quam in colligendis scedis laceris, et a blattis et tineis pene consumptis habuimus, devorassemus. Longo vero doctrorum virorum desiderio brevi, ut spero, satisfiet. Magnam etiam expectationem commoverant plurimae et insignes virorum doctorum Epistolae, quas omnes angulos perreptando ingenti numero collegerat, et saepe amicis spem eas publico committendi fecerat. Maximo enim in pretio ab omni aevo haec doctorum virorum monumenta

habita fuere, vel quod ex his rectius hominum ingenia, et quid vere sentiant de rebus plerisque, quam ex historiis et annalibus et aliis ingenii lucubrationibus, quibus et suae et aliorum famae magis serviunt, quam vero, perspiciatur, vel quod in his egregia doctrinae et ingenii indicia deprehendantur; vel denique quod styli nitore, et dictionis elegantia et gravitate lectores teneant et demulceant. Summa itaque diligentia semper post fata hominum, aliqua ingenii vel doctrinae laude florentium, epistolae conquisitae fuere, et cum orbe literato communicatae, et incredibili studio exceptae fuere, neque doctissimi et in literis Principes Viri laborem eas recensendi et edendi detrestarunt. Statuerat jam Clarissimus Vir Joannes Georgius Graevius, qui plurimis ac egregiis cum sui ingenii et immensae doctrinae laboribus editis, tum aliorum doctorum virorum lucubrationibus ab interitu vindicatis, literarum Principatum jure suo possidet, ex quo ipsi copia hujus thesauri facta fuerat, operam suam ipse illi impendere, et memoriam Gudii, quo, cum in vivis esset, familiariter admodum usus fuerat, quasi consecrare; sed cum tot negotiis et laboribus, quibus in re literaria promovenda quotidie pene obruitur, impediretur, quo minus ex voto harum curationi vacare posset, mihi provinciam eam imposuit, quam suscepi libenter; tum ut otium, quo affluebam, fallerem, tum ut in versandis doctorum virorum scriptis aliqua eruditionis mihi accessio fieret. Neque non sperabam magnam me a viris doctis gratiam initurum, si has literarias opes tam diu sepultas ex tenebris eruerem. Nihil vero formidabam fastidium hujus saeculi, quod jam Gravissimorum Virorum monumentis neglectis, nugis et luxurantium et otiosorum hominum portentosis commentis otium suum oblectare solet. Plurimi enim hodie leviter literis aspersi, nec in scriptis doctorum omnis aevi virorum exercitati, pleraque his literis comprehensa, ut levia neque lectu digna judicant, quae Viri interioribus literis penitus imbuti summo studio legunt et laudant. Nos vero, si ea quae edimus doctissimo cuique probata fuerint, facile patimur alios male de hoc nostro labore sentire, famamque ingenii abjicimus, dummodo industriae et studii bonos literas pro virili juvandi ratio nobis et aliis constet. Nunc pauca quaedam

de ratione et consilio, quod in his epistolis recensendis secuti sumus, exponemus. Praemisimus ipsius Gudii ad Viros, quibuscum ipsi amicitia et usus intercessit, Epistolas, quibus subjunximus, quas ejus amici ad illum dederunt. Paucae numero ad nos transmissae fuere Epistolae, neque nobis licuit esse tam beatis, ut a Viris, quibuscum Gudio literarum commercium olim fuisse suspicabamur, alias obtineremus, praeter unam ad AEgidium Menagium exaratam, quam V. CL. Hervaeus Petrus Simon de Valhebert, Illustrissimo Bignonio Abbati S. Quintini a studiis et Bibliotheca, nuper cum Clarissimo Graevio peramanter communicavit ex penu Menagiana. Valheberto enim legavit quicquid manuscriptorum librorum reliquit Menagius Vir summus. Hae literae cum ad nos pervenerint, cum jam Gudianae essent typis mandatae, coacti fuimus eas subjicere prooemio ad lectorem, ne iis, cum plenae sint varia doctrina, careamus, quamvis pleraque Menagius olim excerpserit et observationibus in Diogenem Läertium inseruerit. Excipiunt Gudianas aliquot Italorum, qui superiore saeculo vixerunt, Epistolae, quod fuit illud tempus, quo literae ex densissimis ignorantiae tenebris caput exerere coeperant, et eloquentiae studium summa contentione ab omnibus, quascunque doctrinas sectarentur, colebatur. Nemo ea aetate majoribus disciplinis animum applicabat, qui non prius severa lege in hac cultiore literatura profecerat, et animum rudem eloquentiae praeceptis poliverat. Diversa erat eorum hominum ratio a nostra, ubi pueri, neglecto omni literarum et humanitatis studio, statim ad graviora studia convolant. Itaque si quis ejus temporis scripta legerit, non minorem voluptatem ex dictionis munditie, quam fructum ex argumenti dignitate percipiet; cum hodie egregium habeatur barbaro sermone fanctissimas artes contaminare, nihilque tam in vitio ponatur, quam si quis vel veneranda sanctae disciplinae mysteria, vel abstrusa naturalis scientiae arcana polito et culto sermone illustret et commendet. Aliter primis illis bonarum artium instauratoribus placuit, qui ad omnes artes et disciplinas animum ingenuis artibus et Graecae Latinaeque Linguae scientia non vulgari, sed exquisita perpolitum adferre, et id quod sentirent ornate eloqui, et de maximis quaestionibus copiose posse dicere summam

laudem putabant. Nam ut verissime Eloquentiae simul et Sapientiae Parens Cicero inquit, mandare literis cogitationes suas, qui eas nec disponere nec illustrare possit, nec delectatione aliqua allicere lectorem, hominis est intemper anter abutentis et otio et literis. Itaque ipsi suos libros legunt cum suis, nec quisquam attingit praeter eos, qui eandem licentiam scribendi sibi permitti volunt. In sola tum temporis Italia vigebat sapientiae studium et nitor eloquentiae Latinae, innumerosque ea aetas Viros tulit, qui famam suam his artibus ad posteros extenderunt. Deplorandum vero est, tot ejus saeculi illustrium virorum, et qui in doctorum virorum monumentis maxima eruditionis fama commendantur, memoriam, imo nomina pene intercidisse: quae hac nostra aetate plurimi bene de republica meriti viri renovarunt, et eorum scripta, quae ex manibus hominum excussa jacebant, reduxerunt. Sic Sannazarii Musa, sic Aonii Palearii eloquentia a morte in vitam reducta, et nomina ipsa, quae oblivione et longa nocte urgebantur, in hominum memoriam revocata. Debebunt et nobis aliquid, imo Gudio, Manes praeclarorum virorum, Alciati, Majoragii, Bonamici, Amasaei, Cicerei, Camutii, Corradi, Merulae, Minturni, Nizolii, Parrhasii, Thomae Phaedri, Theocreni et aliorum, quos ista felix aetas aspexit, quod his Epistolis eorum memoriam renovatam viderint. Quotusquisque enim horum, non dicam scripta et in literas merita, nomina unquam fando audivit; quare non inutilem operam me navaturum putem, si breviter quaedam de his clarissimis olim viris delibavero. De Alciato, Majoragio, Nizolio, Parrhasio, aliisque qui plurimis scriptis et doctrinae monumentis longae oblivionis nebulas perruperunt, et perpetua doctorum virorum commendatione mentibus studiosorum insederunt, dicere nil attinet, cum eorum nomina satis ab interitu vindicata sint. Quis vero nisi interioribus Musarum deliciis perfusus, et in superioris aevi scriptis exercitatus, novit Lazarum Bonamicum, qui eloquentiam olim Patavii docuit, virum insigniter eruditum et communem quondam Italiae praeceptorem, e cujus ludo meri heröes prodiere, et prosa et versu bonum, summaque observantia a praecipuis Italiae viris cultum et dilectum. Testantur id plurimae Bembi et Sadoleti, Latinae linguae decorum et ornamentorum, Epistolae, quibus

illius eruditionem celebrant, et tanquam ad parentem de studiis suis referunt, et consilium ejus expetunt. Romulus vero Amasaeus (ad quem Bonamici Epistolam, de quodam Basilio memoranda quaedam narrantem, sed de quibus nobis non constat, hic exhibemus) nihil illo inferior, Bononiae literas summa cum laude quondam docuit, Vir magni nominis et aestimationis, ut ex eorundem Bembi et Sadoleti literis perspicitur. Hic multum de Pausania, quem totum, et Xenophonte, cujus libros septem de expeditione Cyri Minoris Latine vertit, meruit. De Andrea Camutio medico insigni, parum nobis constat, nisi quod scriptorum ab eo editorum memoriam nobis servaverit Gesnerus in Bibliotheca, et Lindanus in libro de scriptis medicorum. Antonius Minturnus Poetices studiosissimus, praeclaram sibi famam peperit doctissimo libro de Pöeta conscripto, quem saepissime Vossius, tum in Poeticis, tum in Oratoriis institutionibus laudat, et Rapinus in libro de Ecloga insigni elogio ornat. Neque omnino ejus famam apud nostros, qui poesim attingunt, eviluisse, indicio esse potest praestantissimus Tragoediarum scriptor, apud Gallos celebratissimus Cornellius, qui de Tragoedia disputans ejus honorifice meminit. Benedicti Theocreni celeberrima quoque iis temporibus fuere carmina, quae Parisiis olim edita fuisse Gesnerus in Bibliotheca prodidit. In primis autem clarum erat ea tempestate nomen Thomae Phaedri, quem Pierius Valerianus in elegantissimo libello de literatorum infelicitate, quo et hujus miser et infelix obitus narratur, vocat affluentissimum eloquentiae flumen, et quo non alius eo tempore orando clarior neque vehementior fuit, Romanae cathedrae decus et ornamentum. Quem etiam Erasmus, cum in Italia versaretur, facundia extemporali incomparabiliter eloquentem, et ludis et comoediis recensendis priscam antiquitatem repraesentantem vidit, ut de eo scribit Beatus Rhenanus in Epistola praefixa Erasmi operibus. Quis non tantorum et tam celebrium virorum, et quorum tam rara memoria est, monumenta in lucem protracta exosculetur, et in beatum illud saeculum se translatum, cum illa legat, non gaudeat. Nobis certe horum virorum memoriam refricantibus mirifica quadam voluptate animus perfunditur. Longum esset, si omnium harum epistolarum utilitatem et praestantiam lectori commendare, et de singulis

quae illis comprehenduntur verba facere vellemus. Unum, quod notari meretur praetermittere non possumus, Matthiam illum Minoritam, ad quem Alciatus orationem se scripsisse Epistola III. Calvo scribit, et de qua valde sollicitus, ne in vulgus exeat, vehementer cum Calvo expostulat, eam in Erasmi manus et Frobenii devenisse, eundem illum fuisse viden, ac Bernardum illum Mattium ad quem Alciati Epistolam, qua eum a vita monastica revocare studebat, nuper publici juris fecit Vir Clarissimus Antonius Matthaeus, Antecessor Lugduno Batavus. Nam et eam orationem Epistolam vocat Epistola VI. et argumentum idem ex sollicitudine et animi commotione, quam in Epistola V. ostendit Alciatus, fuisse evincitur. Nominis diversitas ab exscriptoribus manare potuit: nam non videtur ex autographo Cl. Matthaeus eam Epistolam edidisse, in nostrarum autem Epistolarum autoraphis, ex quibus hae expressae sunt, Matthiam exstare liquido affirmare possum. Postquam vero ab Italis ad alias gentes literarum studium derivatum est, vehementius per totam Europam bonae artes et disciplinae coli et celebrari coepere, et reliquae praeter Italiam terrae viros produxere in omni studiorum penere celeberrimos, quos jure Italiae opponerent. Horum plurimae Epistolae dictionis venustate, et rerum pondere et doctrinae praestantia insignes subjiciuntur, quorum auctores, cum plerique recentiores, neque tam longe a memoria nostra remoti, notiores sunt, quam ut de singulis verba facientes, lestorem longa praefatione enecemus, de iis silere quam pauca dicere, consultius judicamus. Unum est quod praeterire non possumus, ne quis in his edendis aut diligentiam nostram desideret aut fidem culpet Omnes hae, quas edimus, literae ex Gudiana Bibliotheca ad nos pervenere, neque ullas, quas non publici juris fecimus, reservavimus, nisi quod paucas quasdam, quae vel ab hominibus non admodum celebribus conscriptae essent, vel quod neque elegantia sermonis, nec dignitate materiae commendari mererentur, omiserimus, in quo non tam nostrum, quam Clarissimi Graevii judicium secuti sumus, quas vero typis commisimus, an jam ante cura doctorum virorum vulgatae fuerint diligenter, quantum potuimus, indagavimus, et libros omnes, quorum copia nobis suppetit, excussimus. Si tamen aliquid, ut

forte erit, diligentiam nostram effugerit, veniam a lectore petimus. Magnus vero nobis incessit scrupulus, ex quo Cl. Morhofii Polyhistorem consuluimus, qui libro 1. cap. 25. a Gudio quondam multis partibus plures Epistolas collestas et asservatas esse narrat. Recenset ille integras Erasmianarum, Casaubonianarum, Caselianarum, Wouwerianarum et imprimis Lipsianarum centurias, quarum tamen hic paucae exhibentur. Ne quis vero fidem nostram suspectam habeat, sancte affirmare possumus, ea religione istorum virorum, quos modo memoravimus, Epistolas edidisse, ut ne unicam quidem suppresserimus. Quod si adhuc in scriniis et Bibliotheca M. Gudii tam pretiosae gazae asservantur, nescio an major voluptas ex his editis, an vero dolor ex tot, quibus carere cogimur, oboriatur. Spes tamen est, et illas tandem claustra, quibus coercentur, perrupturas, et haeredes Gudianos, et Viros eximios, quibus rerum Gudianarum cura commissa est, eas cum orbe erudito communicaturos. Nobis interim de his tabulis ex ingenti naufragio servatis gratulamur. His doctorum Epistolis paucas quasdam, appendicis vice, adjecimus, quas nobiscum communicarunt viri Humanissimi et mihi cognatione et affinitate conjunctissimi, D. Antonius de Vivien, JCtus, et Hermannus vande Walle facrarum literarum studiosus. Quorum hic feliciter quaedam scripta, in Scipionis Gentilis supellecrile libraria quondam asservata, et plurimas ejusdem lucubrationes invenit apud homines, qui earum nullam rationem habebant, jam jamque dilacerare constituerant. Ille vero inter Epistolas quas plurimas, alia negotia quam res literarias spectantes, possidet, has Ferdinandi, Erasmi, Joannis Secundi, et Nicolai ejus Fratis repertas mecum, cum huic operi me incumbere intellexerat, publici juris faciendas communicavit. His praelo absolutis statueram librum hunc e carceribus emittere, nisi impetum retinuissent Sarravianae Epistolae. Editae sunt in Gallia ante annos quadraginta, et quod excurrit, Epistolae Claudii Sarravii Senatoris Parisiensis, Viri insigniter docti et maximi Eruditorum Maecenatis, qui ab omnibus ejus temporis doctis viris observabatur. Testantur hoc tot ejus nomini inscripti libri, tot ad eum doctissimorum virorum Epistolae et carmina. Cum omnibus, quibus vel minima erat

eruditionis fama, consuetudo et familiaritas ipsi erat; imprimis amabat vehementer Magnum Salmasium, cum quo singulis pene hebdomadis literas commutabat, et de rebus literariis conferebat. Ejus Epistolae post ejus obitum editae, magno studio ab eruditis exceptae, et avide direptae fuerunt. Qui vero earum editionem procuravit, ejus Filius Isaacus Sarravius, plurima ex iis sustulit, quibus in offensionem hominum eo tempore viventium incurrere verebatur. Cum Gudius vero Lutetiae Parisiorum versaretur, opportunitatem nactus est ipsa Sarravii ad Salmasium Epistolarum autographa inspiciendi, describendi, et lacunas, quae in editis relictae erant, supplendi. Epistolae autem hae Sarravianae cum rarissime in Bibliopoliis repererentur, et insano pretio, si quando in publica sectione vaenum irent, venderentur, consilium inii Sarravianas recudendi, et ex Gudii autographo insigni accessione augendi, ita ut si quis has cum priore editione comparaverit, tertia parte auctiores sit inventurus. Optassem et majori beneficio orbem literatum devincire, simul cum his Sarravianis Salmasii [gap: Greek word(s)] edendo; quas Amstelodami ex penu literaria Reverendi Viri [gap: Greek word(s)] Anslarii apud Virum Doctissimum Schalbruggium, Gymnasii Moderatorem asservari intellexeram. Sed cum isti labori jam se accinxerit doctissimus Schalbruggius, de illis exitio ereptis et brevi publico exponendis, harum rerum amatores securos esse jubeo. De Serravianis his, quas iterato edimus, nihil dicere attinet, cum jam ante typis editae orbi satis innotuerint, quidve de iis statuendum sit, dudum sit exploratum. Fuit certe Sarravius Vir egregie doctus, summus virorum eruditorum amator et cultor, et recta plerunque de eorum operibus et scriptis judicia ferebat. Nos tamen, cum has epistolas publici juris iterum facimus, minime hanc invidiam subire volumus, ut quaecunque ille de doctis viris senserit et scripserit, probemus, neque ut iis quae de controversiis, quae eo tempore inter viros rei literariae Principes, imo et summos rerum divinarum Antistites agitabantur, libere nimis effuderit, subscribamus. Hoc certe ex illis colligi potest, nimis illum addictum Salmasio, in ejus verba jurasse, ejusque hostes ac adversarios suos duxisse. Erat Salmasio ingenium sublime ac pene divinum, doctrina immensa, et memoria,

qua cunta ab omni aevo scripta complectebatur, ultra humanam sortem tenacissima, sed cum paucos sibi pares duceret, neminem vero superiorem ferret, contumeliose ac acerbe de omnibus ejus aevi viris sentiret et loqueretur, et similis Pani Theocriteo, cui

omnium famam laceraret, cum omnibus fere contentiones et lites exercebat. Imprimis vero odio plusquam Vatiniano Danielem Heinsium insecutus est, qui tamen omnium judicio eruditissimus, disertissimus et elegantissimi ingenii habebatur, cuique tam ligata quam pedibus soluta oratione scribendi laude, et quidem in utraque lingua, nemo tum ei par erat et secundus, ut Scaligero, Casaubono aliisque viris summis esset admirationi. Itaque non omnibus, quae Sarravius de Heinsio literis prodidit, fides habenda est, ut qui, ut Salmasio ejus infensissimo adversario placerent quas scribebat Epistolae, multa dixerit scripseritve, quae a vero sunt alienissima. Cui enim, cui sanum sinciput est, persuaderi poterunt, quae Epistol. XI. Sarravius Gronovio scribit, Heinsium existimationem suam fustibus vindicaturum, vel ut Salmasium ulciscatur, cogitasse de eo mactando, vel in fossas, cum solus deambularet, dejiciendo, ut Epistol. XXIII. ad eundem refert. Haec erant somnia suspiciosi Salmasii, cujus aures semper inanibus rumoribus et incertis nuntiis patebant. Erat vero in Heinsio cum eximia eruditione conjuncta summa humanitas et morum venustas, et si a Salmasio in copia variae diffusaeque doctrinae superabatur, eloquentia tamen et poetica facultate, immensum quantum illum praeteribat, et quicquid edebat, cultius et limatius in publicum prodibat, quam quae a Salmasio effundebantur. Non erimus hic longiores, ne Epistolae modum, qui epistolas edimus, nos ipsi transgrediamur. Lectores, qui his deliciis capiuntur, tantum rogamus, ut benevolo animo laborem nostrum excipiant, et si quae graviora vitia vel ex autographorum descriptione, vel typothetarum et correctorum vitio et culpa irrepserint, emendent. Non potui ipse in omnibus eam diligentiam adhibere, quam oportuit, cum varia alio saepe me negotia vocavetint. Vale et his fruere.

AEGIDIO MENAGIO S. D. Marquardus Gudius.

DIerum aliquot jacturam feci in molestioribus officiis. Tandem emergens, ad me in memoriam redeo earum rerum, quae inter nos nuperrime agebantur. Nunquam soleo deserere fidem promissionis meae. Igitur quae recepi utriusque nostri compendio, ut primum menti occurrunt, absque omni cura exequar [gap: Greek word(s)]. Plures [gap: Greek word(s)] tractasse observo. Praeter Timaeum laudat Photius [gap: Greek word(s)]. Hanc dicit longe praestantiorem fuisse ipso opere Timaei. Locus illustris est tmem: CLIV. CLV. Bibl: Harpocration Argivus, Platonicus Philosophus, Caesaris convictor, praeter amplissimos in Platonem commentarios, verborum Platonicorum libros duos conscripsit. Auctor est Suidas. Huc referri debent, qui unius tantum artis aut scientiae vocabula in Platone explicarunt. Clearchus [gap: Greek word(s)] enodavit. Theodori Solensis librum de Mathematice dictis in Platone citat Plutarchus libello de animae procreatione, et libello de oraculorum defectu. Philippus Mendaeus omnia loca Mathematica, quae in operibus Platonis praeceptoris sui observaverat, singulatim excerpsit et exposuit. Theon Smyrnaeus peculiari libro tractavit, quae Mathematica ad Platonis lectionem utilia sint. Galenus ea quae in Timaeo Platonis [gap: Greek word(s)] explicavit. Meminit lib. VIII. de Scitis Hippocratis et Platonis n. XIII. Ita ipse Plutarchus vocabula quaedam Platonica singulari tractatione illustraverat. [gap: Greek word(s)] etc. Docemur ex Lampriae catalogo. Laertius quatuor tantum recenset Platoni Philosopho [gap: Greek word(s)]: fuere autem plures. Sextus ergo Plato est, [gap: Greek word(s)] Gerasenus. Stephanus [gap: Greek word(s)]: septimus Plato Sardianus Epicureus. Cicero. epist. ad Quinct. Fratr. Octavus Plato Lycaonis filius Apollod. lib. 3. Biblioth. Nonus in inscriptione veteri apud Gruterum.

M. ELPIDIUS. PAMPHILUS. PLATONI TATAE SUO BENE MERENTI FECIT.

Hi potissimum in Historia occurrunt, qui diligentius observari mereantur. Notavi aliquando adhuc alios recentioris aevi magno studio, sed profecto [gap: Greek word(s)]: nam longe aliter hodie sentio, et barbarorum istiusmodi hominum nomina tanti non facio. Sed quia non displicere tibi opellam meam affirmabas, pertexamus ordine. Decimus est Plato martyr sub Maximiniano. Notus ex Martyrologiis. Undecimus Plato Urbi Praefectus, quem victor Tunnunensis Chronico sub Consulatu Probi, qui fuit Anno Chr. ICXIII, Anastasii Imperatoris XIII, memorat. Duodecimus Plato Pater Joannis VII. Pontificis maximi Natione Graeci. Platina Vita Joannnis

VII. Onuphrius Panvin: Chron: Rom. Pontif. ad an. ICCCV. Tertius decimus Plato Abbas Monasterii Studitarum, cui sub Constantino Copronymo successit Theodorus Studita. Menolog. Gr. ad. d. II. Novemb. apud Canis. Tom. II antiq. lect. de hoc agit Baronius Tom. 9. ad Ann. ICCCXCV. Quartus decimus Plato Tiburtinus erit, qui Abbetenii librum de Scientiis Stellarum, et Theodosium Tripolit. Graecum ex Arabico Latine vertit. Sed ille recentior est, quam ut ad Platonis Philosophi historiam observari debeat. Ea confusione nullus finis Platonum esset. Passim etiam nunc occurrere alios intelligo, sed indignos animadversione tua: poterunt notare, qui otii sui rationem reddere non tenentur. Petri Gassendi elegantissimi Philosophi lectionem merito repudies in verbis Laertii de Epicuro [gap: Greek word(s)]. Extremum verbum laborat levi mendo Non legendum est [gap: Greek word(s)]. Vide quam aptum hoc commodumque sit sensui et ipsis literarum ductibus. Laertius vita Cleobuli, [gap: Greek word(s)]: merito hanc lectionem oppugnat Casaubonus, sed quod ex Stobaeo substituit, [gap: Greek word(s)], non possum induci ut probem. Verum est sexaginta puellas esse oportet. Non admitto autem lectionem Stobaei, tamen aenigma elegantissimum facile sanabo. Reddenda tantum est Laertio vocula trium literarum, quam posterior syllaba in [gap: Greek word(s)] absorpsit, vulgari librariorum compendio. Lego [gap: Greek word(s)]. habes jam sexaginta. Nihil certius est hac emendatione. Ut errorem emendaret Casaubonus, duo integra verba deleverat, advocatis plane aliis. Lectione autem apud Laertium absque ullo verborum dispendio constituta, qui nasum habent facile olfaciunt, glossema esse apud Stobaeum [gap: Greek word(s)]. Ita explicarunt homines otiosi elegantiora verba, [gap: Greek word(s)]: Ideoque haec potius restituenda Stobaeo censeo. Constitueram finem facere, sed opportune ex frequentiori Platonum mentione in memoriam reducor non operosae; sed probatae emendationis, quae ad tanti viri honorem quam maxime pertinere videbatur. Non ingratum fore existimo, si apud te [gap: Greek word(s)] exponam. Valerii Maximi verba sunt, quae omnes editiones impune contaminant, lib. 1. cap. 7. Sed quoniam divitias Midae, disertumque Platonis somnum attigi, referam quam certis imaginibus multorum quies adumbrata sit. Ecce quam ineptum initium capitis? dicit: referam de somniis, quia divitias Midae attigi. Argumentum [gap: Greek word(s)], absurda ratio! deinde quid, quaeso, est disertus somnus? an qui futuram eloquentiam indicat? mira et putida [gap: Greek word(s)]. Nihil sani est. Probo quod in primo codice Isaaci Vossii et Heinsiano altero inveni, disertique Platonis somnum. Fruatur laude sua Plato, [gap: Greek word(s)], quod est in eleganti Epigrammatel. 1. Antholog. cap. 86. Norunt omnes meritissimo tribui: docebat ipse Valerius exemplo praecedenti. Nihil ergo jam superest, nisi ut pari successu extrita unica literula Midae gloriam affectatam, imo toti huic membro sanitatem reddamus! legendum enim est. Sed quoniam divitis Midae, disertique Platonis somnum attigi. Vale Vir maxime, et me ama. Scribebam [gap: Greek word(s)] Lutet. Paris. IV. Kal. Majas. MDCLX.

MAR. GUDII EPISTOLAE.

AEGIDIO MENAGIO S. D. Marquardus Gudius.

DEprecarer impudentiam meam, si de Laertio verba apud Te facerem injussu tuo. Quid enim hoc esset aliud quam in scena gestum agere, spectante Roscio? Exempla historiae veteris ad unum omnia, quae fastidiendo labore in chartas alii disponimus, certo argumento imbecillitatis nostrae, tantum abest ut memoriam tuam fugiant, ut ubique etiam in numerato habeas ubertate propemodum in credibili. Nihil profecto ex pretiosissimo auctore tuo ad te defertur, quin e vestigio exponas quiddici poterit, quid debeat. Ego ex infirmitatis meae conscientia longe modestius sentio, quam ut afferri aliquid a me posse confidam, quod inter commentarios tuos observari mereatur: tamen, te jubente, notabo non exempla tantum satis vulgaria, quorum nuper mentionem feci, sed nonnulla etiam alia istiusmodi, quae nescio an tanti sint ut legas; certe tanti non esse ipse moneo, ut lectione adeo inani momentum horae elegantioribus curis tuis pereat.

Pag. 187. editionis Genevensis MDCXVI. [gap: Greek word(s)]. Ea dies longo post tempore singulari quotannis religione inter Academicos celebrata est. Plutarchus Sympos. l. VIII. qu. 1. [gap: Greek word(s)]. Porphyrius in vita Plotini se carmen aliquod recitasse dicit [gap: Greek word(s)]. Dies Academiae memorabilis! nam Platonem et Carneadem dedit; imo Platonem etiam abstulit, si verum est quod notavit Seneca.

Ibid. [gap: Greek word(s)]. Ergo Neanthes non convenit cum Hermippo de anno natali Platonis. Nam si anno aetatis octogesimo et primo decessit, sequitur natum fuisse primoanno Olympiadis octogesimae octavae: neque enim annus Olympiadis, quo extinctus est, in discrimen vocatur; hac parte non est in tota antiquitate, quem Hermippo, quem Apollodoro opponamus: imo assentiuntur Plutarchus de X. Rhet. C. VIII. Dionysius Hal. epist. ad Ammaeum: Athenaeus lib. V. cap. XIII. Auctor Olympiadum et alii. Una dissensio est de aetate Platonis, quando inceperit, non quando desierit. Inter omnes autem qui annum citatum nativitati asscribunt, primus, quem invenio, Hermippus fuit, qui teste Laertio, Platonem pervenisse prodidit ad annum aetatis primum et octogesimum. Quem Hermippus numerorum suorum auctorem potissimum sequatur, nemo hodie, opinor, in tanta antiquitatis jactura facile ostendet: tamen non dubitandum est quin omnes, qui huic ratiocinationi manum dedere, Hermippi fidem sequantur unius Apollodori beneficio. Hunc enim illustrem Historiae veter is Chronologum, ut annalibus suis consignaret natalem annum primarii Philosophi, quaeso te putasne alterius fide et opera usum fuisse quam Hermippi illius Smyrnaei? cujus de praestantium Philosophorum vitis confecta singulari accuratione

volumina passim illa tempestate eruditorum omnium manibus versabantur? Jam vide, quanto Apollodorus successu, aliis in numerorum ratione reclamantibus, toti propemodum orbi sententiam incertam persuasit. Huic Cicero, Valerius Maximus, Seneca, Quinctilianus, Censorinus et Latini alii ad unum omnes adhaesere, quia, quod possum ostendere, Apollodori [gap: Greek word(s)] tanquam [gap: Greek word(s)] familiarissime utebantur. Verum qui quam maxime in hac causa advocandi erant, Graeci etiam alii, quanquam invicem dissentiunt, Hermippo certe ejusque fuffragatori Apollodoro refragantur uno ore. Dices: Scripturus Platonis vitam Hermippus aetatem studiosissime videtur indagasse. Sed profecto eandem curam profitetur Neanthes Cyzicenus, quia ipse etiam illustrium virorum vitas non absque diligentia explicasse dicitur. Quare ab Hermippo abiens Neanthes majori patientia audiendus est, qui cum Platonem quarto et octogesimo aetatis anno obiisse observet, natum esse ostendit, secundo anno Olymp. octogesimae septimae. Hoc non absque fundo et auctore, non absque argumento affirmari intelligeridum erit: namque ipsum annum, quem ille designat, summa mihi ratione videor alibi deprehendere. Plutarchus et Laertius Platonem docent natum esse sex annis post Isocratem. Atqui Isocrates natus est Olympiadis supra octogesimam sextae primo anno, quod absque ulla disputatione demonstrari poterit ex Plutarcho et Dionysio. Confit ergo quod Neanthes voluit, parentem Academiae secundo anno Olympiadis octogesimae septimae tanquam coelo delapsum in terras, ad aetatis usque quartum et octogesimum hominibus interfuisse. Haec est, MENAGI Doctissime, controversia fori tui. Nisi indigna est eleganti censura, oporet ut solus arbiter sedeas. Defert causam auctor tuus, quem immortali opera demereris. Caeterum quae dicta sunt, non patrocinantur Neanthi, ut Hermippi sententiam tantis viris probatam explodant: neque enim desunt Hermippo argumenta speciosissima. Ego si in tanto gravissimorum auctorum dissensu ampliandum esse censeas, opinioni meae satisfactum arbitrabor.

P. 188. [gap: Greek word(s)]. Nec plures habet Apuleius nec Suidas. Plutarchus autem l. [gap: Greek word(s)] tertium addit Antiphontem natu minimum: [gap: Greek word(s)].

Ibid. [gap: Greek word(s)]. Operae pretium est audire quid de hoc palaestrico Platonis exercitio sentiat Cyrillus lib. VI. contr. Jul. [gap: Greek word(s)]. Vide etiam Helladium apud Photium.

P. 189. [gap: Greek word(s)]. Quare ante Dionysiacum theathrum? Viri docti frustra offendunt, male mutant. Locus profecto debebat respondere tempori. Certabant enim poetae veteris Comaediae,

festo die Dionysii. Scholiastes Aristoph. Equit. [gap: Greek word(s)]. In hoc illustrium ingeniorum certamine, inter istiusmodi solennitatem publicam Socrates recitatione sua Platonem adeo deterruit, ut etiam quae recitaturus erat, carmina Vulcano offerret. Ita intelligo Laertium: neque enim ab omni prorsus amoenitate Camoenarum adeo abhorrebant Philosophi veteres, viri gravissimi Xenocrates totam vitam in sapientiae studio conterebat inter exigua Academiae spatia: una autem die annis singulis ad solennia. Dionysii sacra egressus dicitur, ut Tragicorum festivitati interesset. Plutarchus [gap: Greek word(s)].

Ibid. [gap: Greek word(s)] Platonem adhuc adolescentem usu ex consuetudine Cratyli imbibisse Heracliti opiniones non absque aculeo notavit Aristoteles l. 1. Metaph. c. VI.

--- [gap: Greek word(s)]. Videtur non tantum Hermogeni sed Zenoni etiamex schola Parmenidis operam dedisse. Photius inter excerpta ex vita Pythag. [gap: Greek word(s)]. Plato ipsum Parmenidem non audivit: demonstratum est. Athen. lib. 11. c. 15. neque officiunt verba Photii. Parmenidem Zenoni addit tantum, ut constaret unde Zeno hauserat quae Platoni tradidit. Videatur Apuleius et Laert. Zenon.

P. 190. [gap: Greek word(s)]. Plato AEgyptum peragravit ut a sacerdotibus barbaris numeros et coelestia acciperet. Piso apud Cic. l. v. de fin. AEgyptum peragravit, dum a Sacerdotibus ejus gentis Geometriae multiplices numeros atque caelestium observationum rationem perciperet. Valerius Max. l. VIII. c. VII. ubi vulgo perperam: percipit: Sed repono leviter ex Harlemensi codice, quod sensus, quod ipsa Latinitas requirit perciperet. Apuleius: Astrologiam adusque AEgyptum ivit petitum, ut inde Prophetarum etiam ritus addisceret. Philostratus l. 1. Apoll. c. 1, [gap: Greek word(s)]. Eum ex Italia in AEgyptum trajecisse auctor est Laertius. Repugnat Cicero de Rep. Sed audisse te credo, tum vero Platonem, Socrate mortuo, in AEgyptum discendi causa, post in Italiam contendisse. apud Non. Contendere. Apuleius videtur discrepantem historiam in ordinem redigere: notavitenim discessum ex Italia in AEgyptum et ex AEgypto reditum in Italiam. Itineri AEgyptio alia adhuc Orientalia subjungit Lactantius lib. IV. Instit. c. 2. Soleo, inquit, mirari quod cum Pythagoras, et postea Plato, amore indagandae veritatis accensi ad AEgyptios et Magos et Persas usque penetrassent, ut earum gentium ritus et sacra cognoscerent (suspicabantur enim sapientiam in religione versari) ad Judaeos tantum non accesserint, penes quos tunc solos erat, et quo facilius ire potuissent. Videtur Lactantius errori proximus, excusari tamen

poterit, si profectionem ad Magos et Persas de Pythagora intelligamus: nam bella et motus Asiae Platonem aditu prohibebant: testis Laertius et Apuleius. Caeterum etiamsi quod Lactantius miratur, Judaeos Plato nunquam accesserit, partem tamen sapientiae suae praestantiorem alii primarii Ecclesiae doctores eum ab Hebraeis hausisse contendunt. Ipse Origines l. VI. cons. Cels. quae divine in Phaedro scripta sunt, ab Hebraeis esse opinatur, et hujus generis plura ex Mosaicis voluminibus translata esse, alibi arguit. Nosti, Menagi venerande, hanc receptam inter Scriptores sacros sententiam esse. Ita Josephus l. 2. [gap: Greek word(s)]. c. IV. Irenaeus l. III. contra Haer. c. 45. Eusebius saepe sed imprimis l. IX. [gap: Greek word(s)]. c. 3. et l. XIII. c. 7. Theodoretus l. 2. [gap: Greek word(s)]. Cyrillus l. 1. cont. Jul. Ambrosius serm. 18. psalm 118. quibus adde Justinum Martyrem, Tertullianum, Joh. Philoponum in Hexaem aliosque. Hinc est quod Plato apud Clementem [gap: Greek word(s)] dicitur primo Stromateon [note of the transcriber: in the print with a Greek letter: Stromate wn]: Hinc exclamasse fertur Numenius Pythagoricus [gap: Greek word(s)]; ut post doctissimum illum [gap: Greek word(s)] auctorem Hesychius Milesius et Suidas notarunt [gap: Greek word(s)]. De ratione autem qua Mosen intellexerit, alii satis incauti parum dispiciunt, alii dissentiunt. Eusebius l. c. lectam fuisse putat Graecam versionem aliquam, quae videtur ipsi ante LXX Interpp. imo ante Alexandri et Persarum imperia extitisse. Huic se opponit Augustinus l. VIII. de C. Dei c. XI. nam versionem LXX. primam ducit neque admittit vetustiorem, sed Platonem uti AEgyptias, ita etiam Hebraeas literas per interpretem didicisse existimat. Ambrosius videtur voluisse interpretem designare. Credit enim Jeremiam Platoni peregrinanti notum, imo familiarem fuisse, deceptus puto quia forte legerat de Platonis itinere ad Prophetas AEgyptios. Eandem opinionem Ambrosii sui gratia fovebat aliquandiu Augustinus. l. 2. de Doctr. Christ. c. XXVIII. Sed huic magna tandem ratione renunciavit, ut diximus. Ipsa tempora errorem detegunt facile condonandum viro sancto et profecto levissimum, si inter minonim gentium turbam stuporem hominum aliquot novitiorum advertas, Hieronymum Donzellinum intelligo ejusque suffragatores, qui opera etiam et studio Philonis Judaei Platonem nostrum profecisse contendunt. [gap: Greek word(s)]. Si diis placet, gaudent ratione: nituntur priori membro jactati inter Graeculos proverbii: [gap: Greek word(s)]. Quid ineptius? tamen vera est in hac [gap: Greek word(s)] pars posterior. Fuit enim Philo Platonicae doctrinae studiosissimus. Ut secundus Plato diceretur. Hieron. Epist. ad Magnum: Quid loquar de Philone, quem vel alterum vel secundum Judaeum Platonem Critici pronunciant. Vide etiam Euseb. Hist. Eccl. l. 2. c. IV. Sed hoc est extra oleas. Istius modi fabellis Historia inprimis Platonica varie contaminata est vitio quorundam Christianorum, qui ex Academia profecti tantum sibi indulsere, ut Platonem ingratiis suis Christo addicerent. Confictum est anile sommium, ut summo eum pretio Christianismi donarent, quod refert Nicetas in orat. Nazianzeni: et Anastasius Sinaita in [gap: Greek word(s)] quaest. III.

Pag. 191 [gap: Greek word(s)] etc. Similiter Apuleius et Hesychius, qui totum locum iisdem verbis transcripsit ut pleraque alia. Huc conferri poterunt Aristoteles l. 1. Metaph. c. VI. Tatianus [gap: Greek word(s)] §. v. Proclus in Tim. et imprimis Photius inter Excerpt. Pythag. Notum est Epigramma elegans ex Anthol. [gap: Greek word(s)] etc. quod Latine olim expressi:

P. 193. [gap: Greek word(s)]. Epicharmi elegantissimis versibus diligentiam insignem adhibuere Scaliger et Casaubonus. Non autem dissentiendi libidine a virisomni laude mea majoribus, sed unius veritatis studio expungendas esse censeo correctiones, quae videntur ipsam Epicharmi sententiam evertere. Primis quinque versibus de rerum naturalium principiis agit. Eorum secundo obtrusa est negatio contrasensum, contra libros veteres. Legunt enim:

Vulgo abest [gap: Greek word(s)]. nec dubitandum est quin abesse debeat. Loquitur Epicharmus de Diis suis. Nosti autem Deos Epicharmi ex Menandri versiculis:

Haec aeterna rerum elementa, hos Deos, haec principia absque principio affirmabat. Eandem Empedocles opinionem profitebatur, sed plura iste non advocabat nisi illa pervulgata et nota quatuor: [gap: Greek word(s)]. Laert. Emp. et Cic. 1. de Nat. Deor. Empedocles autem multa alia peccans in deorum opinione turpisseme labitur. Quatuor enim naturas, exquibus omnia constare vult, divinas esse censet. Vides Empedoclem et Epicharmum, ipsiu Pythagorae auditores sententiam ab omni Pythagorica schola alienissimam uno propemodum ore docuisse, nam certe conveniunt, et parum abest quin inducar ut ipsum etiam Epicharmum inter deos primarios non plura, quam eadem recepta quatuor principia agnovisse existimem, quamvis [gap: Greek word(s)] circumlocutione poetica Menander [gap: Greek word(s)] nominasse videatur. Uterque consent t de naturarum, quas immane quantum extollunt, aeternitate; eas semper similes fore: absque ortu, absque interitu omnis penitus mutationis expertes esse. Hoc est quod primo alteroque versu intelligit Epicharmus.

Si cum negatione accipias membrum posterius, ut viri docti contendunt, Epicharmo invito tota extinguetur sublimium naturarum aeternitas. ô miselli! ô impotentes Dii! si dependeant aliunde! quod enim non per se, sed virtute

aliena, existit, obnoxium est mutationibus, neque sibi semper simile esse poterit. Fontem frustrationis videre mihi videor sequentem versum fuisse: neque enim alium poterunt viri summi fundum habere correctionissuae quam quod poeta subjiciat, Chaos primum fuisse Deorum omnium. Hoc intelligebant dixisse, tantum ut Deorum suorum originem ex rudiori illa inertissimaque materia petendam esse ostenderet. Quod si verum est, nequaquam ex seipso prodiere, ideoque legendum erit, potius, [gap: Greek word(s)]. Sed omnino falsa est [gap: Greek word(s)]: totam explicationem ab ipso sensu Epicharmi quam longissime remotam esse deprehendo. Dixerat de aeternitate et praestantia Deorum suorum. Superest ut eludat amoveatque obstacula quae videbantur officere. Hinc magna ratione in examen vocatur:

Non doctrinam suam, sed quae hanc destruebat, objectionem aliorum proponit ut nimirum explodat. Quod videtur egregie praestitisse versu quarto, quem audacia adhuc longe infeliciori tractatum esse doleo. Ita plerunque homines ex uno errore delabimur in alium nunquam meliorem. Invenio apud Casaubonum:

Nemo est qui non videat agi adhuc de Chao: Hoc est illud [gap: Greek word(s)] quod Ovidius Latine dixit indigestam molem. Vellem autem explicasset [gap: Greek word(s)] rationem emendationis suae. Scilicet quia putabat ex ipsa mente Epicharmi esse, quod versu antecedenti dictum erat, Chaos primum fuisse Deorum aliorum; hinc lectionem suam confecit [gap: Greek word(s)]. Nam si primum est Chaos, certe non potest esse [gap: Greek word(s)], quod in vulgatis impressum est. Sed qua nobis ratione persuadebit, Epicharmum existimasse, ante Deos omnes, ante omnes naturas primum extitisse Chaos? Epse Epicharmus haeret: quaerit, miratur qui primum esse queat. Non ergo concessit Dicam audacter, somniavit si concesserit. Quid enim hoc esset aliud quam cucurbitas pingere? Tanto assectu Deorum suorum aeternitatem commendarat, eamque confestim eodem impetu evertit funditus! Cras credam, hodie nihil! Terram, ignem aliosque Deos suos semper extitisse profitetur: an ergo ex animi sententia dictum putabo, primum fuisse Chaos? Absurdum est! nam neque terra neque ignis erat, quando immensum ineffigiatumque illud occuparat omnia. Quare cum Epicharmus non admittit eorum doctrinam, qui primum esse Chaos contendebant, nullo argumento nituntur emendationes viri doctissimi. Interea suo quemque sensu abundare facile patior: religio mihi est ad libidinem dispungere aut mutare vulgatam lectionem, quae sana et perspicua est. Lego itaque meliori tantum ordine.

Respondet ad objectionem quae naturae aeternitatem negabat. Qua, inquit, ratione primum esse poterit Chaos vestrum? Ipsum Chaos ab aliquo ortum esse oportet. Nihil poterat reponi accuratius. Rationes facile in

promptu erunt cogitanti. Fatentur omnes ab aeterno extitisse quod non ortum est ab alio. Sed Chaos nunquam aeternum fuit: quia quod ab aeterno est, mutari non potest, tantum abest ut deleatur. Chaos autem si non extinctum, omnino mutatum esse deprehendimus. Ergo aliquando ab aliquo ortum esse oportet. Caeterum ipsi etiam qui naturalium rerum primam esse Chaos materiam opinantur, nisi ludunt verbis, aliquid admittunt, quod antiquius, quod majus et praestantius est ipso Chao. Anaxagoras primus videtur fuisse auctor sententiae de confusa ista materia: nam ipsius [gap: Greek word(s)] nihil esse aliud censeo quam Chaos Poetarum physicorum. Cicero l. 2. Acad. Quaest. recenset Philosophorum dissensionem in rerum principiis: Anaxagoras, inquit, materiam infinitam sed ejus particulas, similes inter se; minutas eas; primum confusas, postea in ordinem adductas mente divina. Ita lego et distinguo: vulgo inepte, ut ostendam alibi [gap: Greek word(s)]. Laert. [gap: Greek word(s)]. Anaxagorae Deus efficiens aut mens divina est, ut Cicero interpretatur. Vides ergo ex sententia Anaxagorae Deum potius quam ipsum Choas ab initio fuisse. Neque aliter Ovidius:

Quare quia credunt vim et caussam efficiendi priorem et meliorem esse inerti materia, necesserio falsum est [gap: Greek word(s)]: contra ea verum erit [gap: Greek word(s)]. Ut tanta sententiae adversae absurditas facilius appareat, quia contraria juxta se posita magis magisque elucescunt, ad doctrinam suam Epicharmus revertitur, eamque comprehendit totam verbis paucissimis: [gap: Greek word(s)]: quae pari ponderere spondent superioribus: [gap: Greek word(s)]. Si enim naturae sunt divinae, si principia aeterna sunt, si fuere semper, negari non poterit quod adjungit: nihil primum est: ortu: nulla res est quae primum prodiit. Sed haec [gap: Greek word(s)] laborat insigni ambiguitate: poterat aliquis argutari: si nihil primum est quod extitit, facta esse omnia ex nihilo. Hanc animo praeviderat cavillationem Epicharmus noster, vafer ille Siculus, ut eum appellat Cicero lib. 1. Epist. XIV. ad Attic. erat enim homo acutus nec insulsus ut laudatur lib. 1. Tusc. Quaest. Ergo ab hac etiam parte studiosius cavit et plane omnem eripuit aculeum hominibus nihili. Ecce versum:

Prioris membri sententiam intelligo: quia in rerum natura nihil primum fuisse ambigue dixerat, verborum suorum sensum exponit, se omnino improbare opinionem eorum, qui nihil tanquam principium aliquod constituunt, ex quo omnia exicre. Sed quid est posterius, [gap: Greek word(s)] ? Friget nisi me animus fallit. Si enim primum non est a nihilo, multo minus secundum erit. Quis ignorare illud potuit? Non videtur tradidisse adeo otiosa. Legendum esse arbitror: [gap: Greek word(s)]. Lapsu facili librariis [gap: Greek word(s)] natum est ex [gap: Greek word(s)]. Epicharmum aliter non scripsisse ipse sensus convincit. Non tantum in nostris sacris docemur omnia a Deo creata esse ex nihilo.

Fuere etiam [gap: Greek word(s)] inter Philosophos veteres, qui plane idem existimabant. Sed prolixe hanc doctrinam post multos alios oppugnavit Lucretius initio doctissimi operis. Conferemus caput disputationis cum Epicharmo:

Principium hinc cujus nobis exordia sumet,
Nullam rem e nihilo gigni divinitus unquam.

Unum idemque intelligo quod verbis tantum aliis Epicharmus dixit: [gap: Greek word(s)]. Si aliquid ex nihilo divinitus creatum est, Deus primus erit; illud autem quod nihil est, secundum existet post Deum: id est [gap: Greek word(s)], quod negavit Poeta physicus, quia nihil turpius physico est, quam fieri sine materia quicquam dicere. Haec sunt quae ad locum non obscurum adeo quam depravatum ipse non absque fastidio notavi. Odisse soleo omne genus [gap: Greek word(s)], tamen nescio qua fortuna invito mihi plura exciderint quam animo conceperam. Eodem successu, dum Graecos quinque versiculos paulo diligentius expendo, totidem, sese Latini obtulere [gap: Greek word(s)]. Non diffitebor, aegre istiusmodi aliquid ad te transmitto summum poetam, qui veterum et venustiorum poetarum lectione tritas aures habes, tamen tanti non sunt infelices et levissimi Jambi ut excusari mereantur. Accipe sed primum ipsos Graecos:

[gap: Greek word(s)].
[gap: Greek word(s)].
[gap: Greek word(s)].
[gap: Greek word(s)].
[gap: Greek word(s)].
[gap: Greek word(s)].

Erantque semper Dii: neque ullo defuere tempore:
Similesque sunt semper: sua virtute se semper fovent.
Sed primus extitisse dicitur deûm deus, CHAOS.
Hem qui? Chaosque ipsum est ab altero. Nihil primum fuit.
Neque hinc NIHIL primum est quod ortum; neque secundum est a Jove.

Plura non addo ut patientiae tuae rationem habeam. Neque enim potero nisi ingrata maximeque trita et vulgaria consignare omni destitutus meliorum librorum contubernio, negotiis accuratiorem diligentiam interpellantibus. Omnia humaniori censurae tuae submittere constitui. Deleas, damnes ex arbitrio, non intercedam. Levissima jactura est tantillae operae. Quod si vero jusseris ut conficiam quae coepta sunt, enitar ut saltem breviora quamprimum habeas: te volente, non subterfugiam laborem inglorium et periclitari malo opinionem eruditionis quam fidem observantiae erga te meae: Vale. Lutetiae Parisior. XVIII. KL. Majas CIC ICCLX.

GUDII EPISTOLAE. AEGIDIO MENAGIO S. D. Marquardus Gudius.

QUae de Conno Socratis praeceptore Musico accuratissime notasti, singulari animum meum voluptate excitatum ad memoriam revocavere Draconis Atheniensis et Metelli Agrigentini. Neque enim obscura nocte involvi debent viri artis suae praestantissimi, qui Piatoni fuerunt, quod Connus Socrati. Desiderabas fundum et auctorem assertionis meae. Didici ex Plutarcho l. de Mus. [gap: Greek word(s)].

Biantis praecepta, quae imprimis arridebant, Laertiusnotavit: [gap: Greek word(s)]. Extrema verba corrupta esse omnes animadvertimuse Vir Doctissimus scribendum arbitratur [gap: Greek word(s)]. Quasi vero [gap: Greek word(s)] alii essent, quam [gap: Greek word(s)] ! Dixerat [gap: Greek word(s)]. jamque facile intelligimus iis quam maxime studendum esse, quibuscum in eadem civitate habitamus. quid hac ergo [gap: Greek word(s)] opus est, praesertim in istiusmodi [gap: Greek word(s)] quae quam brevissime formari solent? Duae diversae non inelegantes sententiae in unam coaluere librariorum incuria. Distinguendum et mutandum est leviter: [gap: Greek word(s)]. Civibus omnibus placere studeas: In civitate deformata et afficta maneas: [gap: Greek word(s)] est quae fortunae suae dissimilis aliquando incommodis laborat sese ex transverso offerentibus. Hanc in fortuita calamitate non deserendam esse, sapienter admonuit. Ita enim est ut adversae res acrioribus stimulis animum boni civis explorent.

inquit P. Syrus. Egregie Cicero: facile dijudicatur amor verus et fictus, si aliquod incidat ejusmodi tempus, ut quasi aurum igne, sic benevolentia fidelis periculo aliquo perspici possit. Quare ratio maxime apposita, est quam adjunxit Bias huic praecepto: [gap: Greek word(s)]. Verba admodum inertia sunt, si referantur ad istud comma vulgatum: [gap: Greek word(s)]. namque [gap: Greek word(s)] nihil aliud est nisi [gap: Greek word(s)]. Sed praesto esse afflictis aut saltem quorum in societate fortunate viximus, eorum non subterfugere infortunia, non se subducere communi sorti, magnam apud omnes gratiam auctoritatemque conciliat. Plenam prudentissimo instituto sententiam ipse Bias exemplo suo illustravit: Destitutam undique oppugnatamque ab Alyatte patriam suam Prienen non deseruit, sed affuit laboranti, imo industria, consilio, sapientia magno applausu medicinam fecit. Haec omnia veritatem lectionis nostrae facile ostendunt.

Pisistrati sapientissima et tanto viro digna epistola est ad Solonem. Exposita tyrannidis et imperii ratione quantum ex occupato imperio lucrifaciat adjungit: [gap: Greek word(s)]. Duo sunt quae acquirit.

Pisistratus, Honor et stipendium. Sed videtur claudicare membrum posterius. Casaubonus [gap: Greek word(s)] aut tale quid deesse existimat. Frustra! nam leve mendum est in priori. Exigua mutatione juvabimus. Non enim [gap: Greek word(s)], sed legendum est [gap: Greek word(s)], obtineo, confero mihi. Hoc ipsum verbum commodissime ducit sequentia, quae caeteroqui manca et defecta sunt. Ergo totam [gap: Greek word(s)] ita verto: Et tyrannus ego non sumo mihi amplius aliquid quam dignitatem et honorem, dicta autem et rata stipendia, quanta etiam alii olim reges habuere.

Haec iterum ex tenacibus latibulis ad censuram tuam abire patior majori voluntate quam accuratione, quia praeter omnem expectationem meam intelligo non ingrata fuisse, quae superioribus diebus a me missa sunt. Excitasti suffragio tuo igniculos languescentis ingenii. Non disidero applausum orbis literarii, si opellam meam probare tibi potero acerrimo ingeniorum astimatori, quem omnium, quotquot vivunt hodie, virtute et doctrina longe politissimum esse vere mihi videor posse contendere. Salve Vir Maxime et inter admiratores virtutum tuarum me admitte. Lutetiae Paris. EID. MAI CIC ICCLX.

LECTORI. S.

ABsolutis jam omnibus, imo quibusdam jam distractis exemplaribus, hae literae ab eodem humanissimo Valheberto transmissae ad nos pervenerunt: ne autem tam elegantes et insigni doctrina refertae interirent, eas typis describere et cum orbe literato communicare placuit.

MARQUARDI GUDII ET DOCTORVM VIRORVM AD EUNDEM EPISTOLAE.

EPISTOLA I. AE GIDIO MENAGIO Marquandus Gudius S. D.

DE Theophrasti libellis quae privatim notavimus, valde tenuia et tanti non sunt, ut post uberrimam aliorum messem in tabulas referri mereantur. Alterutrum [gap: Greek word(s)], sive [gap: Greek word(s)] intelligebat Scholiastes Theocriti ad Eid. IV. ubi ex Theophrasto infandum scelus Glaucae Chiae refert: [gap: Greek word(s)]. Sed ne quid te celem quod est ex sententia animi mei, mihi valde videtur virisimile unum eundemque fuisse [gap: Greek word(s)]. Nam quemadmodum opus [gap: Greek word(s)] (Harpocrationi [gap: Greek word(s)] ita citatur: [gap: Greek word(s)], quod nosti Meursium non observasse) alii vocarunt [gap: Greek word(s)]: et hac tamen ratione minime diversum est: quemadmodum libri [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)], libri [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)], promiscue citantur, alii [gap: Greek word(s)] appellare maluerunt, nullo rei ipsius discrimine. Diversitas citationis non cautum satis Laertium potuit inducere, ut duos diversos nobis libellos recitaret, quod alias ei accidisse jam viris doctis observatum est. Idem Scholiastes ad I. Theocr. v. 115. laudat Theophrasti et Sopatri librum [gap: Greek word(s)], quem non puto alium fuisse ab illo [gap: Greek word(s)]. Librum [gap: Greek word(s)] tradit Athenaeus lib. VIII. etiam Chamaeleonti adscribi: ejusdem praeterea meminit lib. VI. Egregium opus [gap: Greek word(s)], ut aliquid adjiciam, quod viris doctissimis neglectum est, meretur. [gap: Greek word(s)] saepius [gap: Greek word(s)] citantur: ita Josepho l. i. contr. App. Harpocrationi et Phavorino [gap: Greek word(s)], Athenaeo l. VIII. c. 16. Sed similiter post Harpocrationem Phavorinus tertium ejus operis citavit

in [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)], uti quartum in [gap: Greek word(s)]. Decimum praeter Pollucem laudant Athenaeus l. x. c. 2. et Harpocration [gap: Greek word(s)]. Undecimum Harpocration [gap: Greek word(s)]. Tertium decimum idem [gap: Greek word(s)]. Sextum decimum. Idem [gap: Greek word(s)]. Octavum decimum idem [gap: Greek word(s)]. Duplex opus [gap: Greek word(s)], quod perperam librarii veteres in unum cogebant, generali nomine Apollonius Hist. Mir. 16. 29. [gap: Greek word(s)] vocavit. Possent ex Apollonio, Harpocratione et aliis argumenta produci, quae opinionem Meursii, et in Nicandri Scholiaste lectionem vulgatum confirmarent. Sed hoc disputare, leve et ludicrum est. Quae restant in hoc catalogo, absolvam alias. Haec scribebam molestis quibusdam impeditus negotiis, quibus manum nulla ratione poteram subducere. Et profecto minutiarum satis est, quas viris doctis potius neglectas, quam non observatas esse censeo. Salve Vir Clarissime. Lutetiae Paris. Prid. Eid. Jan. M. ICC. LXI.

EPISTOLA II. AE GIDIO MENAGIO Marquardus Gudius. S. D.

POllux et Eunapius ad te revertuntur: quicquid ex illis lucrificerim, beneficio tuo acceptum refero: Sed inprimis Eunapii causa mirifica est. Non sperabam, quod praestitisti propemodum maturius quam promiseras. O incomparabilem bonitatem tuam, quae studiorum nostrorum vota maximo conatu praevertit, ut me beares ex improviso. Expectas quem fructum ceperim ex diligentia viri doctissimi, amici nostri. Debebam fortasse [gap: Greek word(s)], ne viderer elevare operam admodum praestabilem. Sed culpa non est in labore, quem singulari accuratione atque industria suscepit Galliae vestrae decus illud certissimum. Narro tibi, credebam fore, ut ex illo Medicaeo codice, cujus vetustatem maximam Lucas Holstenius V. CL. magnopere commendaverat, quicquid in Eunapio disiderarem, aut emendari, aut utcunque suppleri posset. Vide nunc, quam me spes frustretus. Nihil reperio, quod non aut nobis aut aliis observatum sit. Nam Hieronymus Commelinus ex Mss. Palatinis meliorem partem illarum emendationum textui iam dudum reddidit. Ea editio in luce atque aspectu omnium versatur, et longe integrior est primis illis turbidis curis Hadr. Junii: tamen post Commelinum adhuc multa, et fortasse potiora revocavi ex recentioribus quibusdam manu exaratis codicibus. Unus est in Bibliotheca Regia: alter olim fuit Card. Lotharingii, quem Remis excussimus in Abbatia St. Remigii. Ex tertio Eminentissimi Card. Barberini variantes lectiones manu L. Holstenii descriptas habeo. Omnia, quae Florentinus codex sive bona, sive mala suppeditat, jam notaveram ex iis tribus libris, ut propemodum ex eodem fonte promanasse videantur. Interea, Menagi praestantissime, tuae me multum debere benevolentiae prositeor: etiamsi nihil aut parum profuerit, nihil detrahetur pretio pulcherrimi laboris; ita vivam, non peribit vobis illa singlaris [gap: Greek word(s)] honestissimis conatibus meis savendi. Utinam Emericus Bigotius intelligeret, quam ardenti studio memoriam

servem virtutum ejus maximarum, quibus nos in Germania mirum in modum capiebat. Ex eo tempore semper animae tam sublimis amicitiam in felicitatis meae maxima parte posui. Sed ornatissimo viro propediem illustrius pietatis meae testimonium dabo. Salve, Menagi sapientissime, et me ama. Lutetiae Paris. a. d. VIII. Kal. Mart. CIC IC CLXI.

EPISTOLA III. NICOLAO HEINSIO, Marquardus Gudius. S. D.

ACcipis libellum, cujus mentionem feci. Unum exemplum ad te defero, amicum primarium et incomparabilem, mearum grande decus columenque rerum. Rogo autem te, velis curam suscipere, ut amicis nostris, quorum nomina adscripsi, caetera exemplaria quam primum tradantur. Nihil mihi gratius facere poteris. Si tenuitatem operis aversamini, pietatem meam intelligite, qua benevolentiam vestram demereri studeo. Una est vitae meae voluptas meritorum vestrorum memoria: in amicitiis tam illustribus vivere et mori cupio. Vale, vir sapientissime, et me ama. Lutetiae Parisior. prid. Kal. Martius CIC CLXI.

EPISTOLA IV. MARQUARDUS GUDIUS Camillo Peregrinio. V. CL. S. D.

NOn commodo satis tabellarius, tamen longe jucundissimum est, quod utramque epistolam tuam eodemque tempore reddiderit: nam prioris magno meo cum dolore jacturam videbat fecisse: alterius nulla expectatio fuit. Noli quaerere, quam mihi probaveris tam singulare officium tuum. Non vivam, si quidquam est rerum mortalium, quod majori me voluptate perfuderit. Munus tuum pretiosius est, quam vulgus credat, et profecto egregio consilio in conservandis ejusmodi monumentorum reliquiis operam feliciter collocasti: accurationem laude mea majorem admiror, tuamque de literis bene merendi immensam alacritatem in coelum extollo. Utinam Italia ex meo sensu pretium poneret ingenio tuo! nunc quod omni destituta patrocinio virtus et doctrina injuriis petulantissimorum hominum exponatur, quod immortalium in patriam meritorum tuorum ratio non habeatur, ea vero aetatis infamia parum abest, quin moerore et cruciatu me conficiat. Caeterum qui rebus tuis ex hac animi mei aegritudine parum afferri video solatii, si quid putas a nobis in imnuendae spem molestiae proficisci posse, rogo te atque obtestor, aliquam velis viam detegere, ut re potius quam verbis incommodo tuo medeamur. Ostendebas Capuae inter alios urbis vestrae vetustos lapides, Inscriptionem satis prolixam, in poste aedium privatarum, quam, quia nobis e vestigio liberaliter pollicebare, non descripsimus; quare a te peto, hominibus

amicssimis hanc pergas operam praestare, ut quidquid est illius monumenti ad nos, quod commodo tuo fiat, quamprimum transmittatur. Gratissimum foret, si quaedam alia ejusdem argumenti [gap: Greek word(s)] accederent, sed comitate et patientia tua abuti non debeo. Nos ex hac urbe proficisci Florentiam constituimus intio mensis sequentis. Romanum Amphitheatrum magna cum cura inspeximus, sed in eo passim manifesta et certissima vestigia reperiuntur lapideorum graduum, quos fama est olim marmore coopertos fuisse. Si quid ergo suspicari liceat, in vestra illa marmorea et magnificentissima mole gradus potius marmorei quam lignei suere: Sed id quicquid fuit marmoris, quia minori labore a tanto corpore amoveri poterat, ingruente barbarie et spectaculorum contemtu, confestim in alios usus translatum fuisse existimo. Non satis perspicio quaedam verba in collectione illa inscriptionum tuarum, nescio an oculi me fallant. Lapis est positus M. CAMPANIO cuius extremas lineas apponam:

Si bene legi, non capio quid rei sit: HEMESEN, quid alterum illud BREVCOP. quibus de verbis sententiam tuam intelligere aveo. Obscurum est in inscriptione L. COMINII, fueritne sciptum A. F. LICI OSTORI, an AELICI OSTORI. quid, amo te, monstrosi nominis est AElici Ostori. Fortasse non magis notum aut usitatum, quam illud alterum, ALFIVS IVDA ARGON ARCOSINAGOGVS, de quo si quid observaveris, velim libenter, ut ad me perscribas. Alia inscriptio variis nominibus libertorum in margine exhibet ab una parte: IOSI SACR. ab altera: HANC ARM ---. haereo primum in illo DEALBI, dubius NEQUIS DEALBI an sit, dealbet. deinde aliquid suavitatis habet cognoscere, quo in loco voces illae positae fuerint: num in anteriori facie cum ipsis libertorum nominibus, an vero in utroque latere lapidis. Sed haec minuta sunt, quae tamen nisi molestum est, ut me doceas, vehementer a te contendo. Vale, Vir clarissime et me ama. Romae. Prid. Non. Majas. CIC ICCLXII. Contubernalis meus te perquam officiose salvere jubet.

EPISTOLA V. Dno. BENEDICTO MELLINO Marquardus Gudius. S. D.

LIbros tuos magna cum voluptate legi, incredibili curiositate, variaque ac singulari eruditione conscriptos. Sed eos hac conditione restituo, ne diutius premas: nam si tu velis, quae tua modestia est, laboris industriaeque praemium negligere, nobis amicis tuis cavendum erit, ne gloriae tuae injuriam facias; quare si videam te nolle, ego quem plurimis iisque non vulgaribus officiis in amicorum tuorum numerum allexisti, operma dabo ut propediem, quae

tuis in scriniis detines, publice legantur. Haec candide et libenter enuncio, ut terrorem tibi incutiam, nisi matures editionem. Adjungo catalogum librorum quorundam, quos vellem Florentiam mittere. Ipse nobis in hoc negotio operam tuam pollicebare, ideoque etiam atque etiam a te peto, velis, quamprimum fieri poterit, libertatem libris nostris impetrare. Sed prius quam ad inquisitorem deferatur, opus est, quod absque incommodo tuo fiat, ut indicem ipse perlegas, et si quid occurrat, quod forte posset offendere, audacter deleas. Nihil nobis gratius facere poteris. Vale, vir doctissime et me ama. Romae. prid. KAL. Julias CIC ICCLXII.

EPISTOLA VI. EZECHIELI SPANHEMIO Marquardus Gudius. S. D.

NOn credas quam mihi molestum acciderit, quod paullo tardius in manus meas pervenerint tuae litterae, quibus videris voluntatis erga te meae voluisse periculum facere. Ego vero gaudio exultarem: diuque nihil velim libentius quam tuae in spem gratiae quidquam praestare, quod egregiae tuae benevolentiae respondeat. Dolea tamen, quod eam quam ostendis officii mei declarandi occasionem, ingratis cogar e manibus dimittere. Ea est angustia temporis, ut circumspicienti mihi non occurrat, qua potissimum via, quod petis, queam tuto curare, jamque ad vos tabellarius discessum parat, et vix tres horae sunt, quod tuas mihi reddiderint [gap: Greek word(s)]. Interea temporis mercatorem domi non offendo. Quicquid nobis rationum cum illo homine intercedebat, subductis calculis nuperrime confecimus; itaque dissolutis, quas debebat, pecuniis nihil tenetur ulterius: tamen credo, si nobis quaerentibus fuisset obvius, non denegasset operam. Neapoli neminem novimus, qui mei contubernalis sponsioni sidem tribueret. Sed spero nihil necesse esse amplius laborare de resarciendo damno tuo, quod Deo Opt. Max. curae fuerit avertisse; credo potius incolumem superasse te difficultates minasque infestorum itinerum. Dii viarum praesides, quibus pro salute tua votum feci, a perditissimorum hominum petulantia tutum te praestabunt. [gap: Greek word(s)]. Sed quorsum haec [gap: Greek word(s)] ? Ego omnia de te satis fausta et prospera auguror: tamen si quid in itinere praeter omnem opinionem ex transverso evenerit, quod ope nostra putes corrigi aut emendari posse, quicquid in manu mea est auxilii, quod perexiguum esse sentio, tuis commodis conferre non detrectabo, ut intelligas minime periisse tibi fiduciam, quam de mea singulari in te pietate concepisti. Vale, Doctissime Spanhemi. Contubernalis meus te officiosissime salutat. Scribebam pede stans in uno. Romae CIC ICCLXII. IV. EID. SEPT.

EPISTOLA VII. NICOLAO HEINSIO Marquardus Gudius. S. P. D.

SPerabam propediem itinerum nostrorum, aliarumque ex locorum oportunitate nascentium occupationum aestu composito, aliqua cum tranquillitate in quandam veluti [gap: Greek word(s)] incidere, ut omnibus de rebus, quas ex hac mea profectione tibi potissimum arbitrarer aut usu, aut voluptati fore, animo soluto integram fabulam copiosius diligentiusque in finum tuum effunderem. Hac vero in urbe an ex voto vacare tam jucundo officio possim, libenter tuo sensui et judicio permittam: plurimis enim circumseptus angustiis in mira quadam discessus maturandi necessitate, quicquid temporis ex itinere decedere patior, quod pace tua dictum velim, non existimo rectius, quam aut urbis genio, aut quod primo loco ponere debueram, Optimi Maximieque Ducis nunquam satis laudato [gap: Greek word(s)] impendi. Hoc te fugit, Heinsi amplissime, quem novimus locis sanctioribus illecebris longissimo tempore pertinaciter inhaesisse, et propterea qui conatibus meis faves, praesentiumque rerum occasionem optime omnium intelligis, adhuc differendae paululum scriptionis veniam non opinor negares: tamen, quod mei agnosco officii pridem fuisse, posteaquam mearum quarundam rerum expectatione trahi te atque impediri, summo cum dolore animi monerer, temperare mihi non potui, quin si minus, quemadmodum volebam, prolixe, tuo saltem desiderio aliqua ex parte satisfacerem. Bituricensis itineris nolimagnos successus expectare; nescio quid omni mea contentione praestiterim, et fortasse nimis singlari spe proficiscebar: tamen tuum est decernere, an, quod mihi quidem videtur, [gap: Greek word(s)], bonus ille Biturix fumos nobis vendiderit: nam cum maximam adhibere me diligentiam videret, ut quas penes se aut alios latere tibi adfirmarat, Cujacianas collationes quocunque modo consulerem; ibi ille confundi statim, aliaque omnia proferre, et de quibus quae rebam maxime, ille maxime subterfugere. Gellii Cujaciani ne meminisse quidem se ajebat: Valerium Maximum manu Cujacii ad fidem antiqui libri castigatum Lutetiae adversari: Claudianum cum quibusdam aliis Cujacii libris Aurelias migrasse: in toto oppido nullum ejus poetae calamo exaratum codicem extare. De ceteris nihil mihi videre contigit, nisi vulgata quaedam aut admodum tenuia: tamen tuae expectationi mirum in modum gestiebam aliqua ratione operam meam probare. Itaque, quem praecipue quaesitum accesseram, Claudianum fugientem persequi et suspenso itinerum nostrorum cursu retro pedem referre taedio non fuit; quid putas, Amice magne? Aurelias reversus quem magnae felicitatis duxissem potuisse inspiecere, libellum illum editionis Isingrinianae pretio precibusque homini extorquebam; velim tamen parce gaudeas. Superum voluntas favit, sed fata invido; non dubium quidem est, quin liber olim fuerit Cujacii, tamen quae margini sunt additas lectiones, ex litterarum ductu et form

negant, eas [gap: Greek word(s)] scripsisse: mihi quidem non videntur talis viri [gap: Greek word(s)] prae se ferre: neque enim omnes, quod fieri intererat, sed paucas scripti alicujus, et fortasse Cujaciani, codicis diversitates exiguo dilectu [gap: Greek word(s)] excerpsit; quid de iis statuendum sit, primo intuitu videbis: in quibus, quanquam propemodum nihil diligentiae tuae superesse intelligam, quod aut suavissimo Poetae queat prodesse, aut curas tuas ornatiores efficere, tamen ne propterea secundae editioni manum diutius subtrahas, mitto omnia et fidem meam libero: tuus est ipse liber, tibique servabitur et oblata occasione, quocunque jusseris, ad te deferetur; interea ne judicio tuo importunus intercederem, curae mihi fuit in notulis transcribendis nihil aut mutare aut omittere. Optarim meliora conferre proposito tuo, et jam diu tuis succurrendi laudatissimis laboribus incredibili cupiditatem ardeo. Sed nihil necesse est meorum conatuum rationem explicare: quid enim ego me ostendem, qui si vitam tuis commodis impendam, nullam partem confitear meritorum tuorum dissolvi. Non tardabo statim atque ex his fluctibus aliquem me in portum recepero, alia nonnulla submittere, quae meam in mandatis tuis perficiendis fidem atque industriam testentur, ut fructus aliquis peregrinationis meae in te praecipuum auctorem redundet. Nasoni tuo inprimis mirifice faveo et omnia cupio praestare; quis autem non cupiat ingeniosissimo poetarum? tui praesertim causa ne minimam quidem aliquid in eum conferendi occasionem praetermiserim: tamen me ab omni conatu propemodum deterruisti secundis curis, quas tuo nomine mihi reddidit Carolus Datus Vir inlustris tuique amantissimus. Nisi nobis divina quadam virgula moneri contingat, vehementer dubitem, an hodie membranae queant reperiri praestantiores iis, quibus te ostendis usum fuisse. Debeo interim comitati tuae, et gratissimum munus quotidie in oculis fero: non credas quam singulari me voluptate adficiat: ubique nitent in laboribus tuis intermixtae purissimo auro gemmae pretiosissimae. Sed nimis liberali manu thesauros dispensas: non contentus Nasoni admirabilem medicinam fecisse, innumeros omnis generis optimorum auctorum, aut intactos aliis, aut desperatos locos pari solertia restituis. Dicas mihi, quo tandem artificio tot [gap: Greek word(s)] potuerint tam parvo libello comprehendi. Ex tribus paginis tuarum notarum Salmuriensis magister sexcentas epistolas consueret. Nosti hominis [gap: Greek word(s)]. parum abfuit superiori anno, quin nimia sua loquacitate me funditus perdidisset; et jam mei me pudebat; quid enim? Semper ego, inquam, auditor tantum? ilico reposui versiculos lepidissimi poetae:

Quis Deus tibi non bene advocatus
Vecordem parat excitare rixam?
Anne ut pervenias in ora vulgi?

Hinc plenis velis in malignae suspicionis temeritatem invectus, quibus potui, verbis durioribus rationem caepi exigere atrocis et barbari facinoris, quo venerandi Parentis tui sanctissimos manes petulanter violavit. Ille se excusare et tandem poenitentiam erroris fingere; quid interea constituerit, nescio. Si pergat molestus esse, rogo te silentio dignitatem tuam vindices, et obtrectatorem inter cathedras

puerorum plorare jubeas. Satis habet domi, quibuscam pugnet, homo ceteroquin eruditus, sed intemperans et sui confidentior, quam ferri potest: quam sunt inanes ad Phaedrum conjecturae, in quibus nihil sani reperio; misere omnem operam lusit ibi [gap: Greek word(s)]. Si quis mihi fidem non habeat, loquatur Phaedrus ipse:

Inspice locum, et ridebis praesagientis sibi suavissimi Fabulatoris venustum oraculum; non indigna est [gap: Greek word(s)] quae curis Salmuriensibus praefigatur. Hoc inprimis non possum exputare, quo judicio Rigaltianam tertiam editionem typis repeti curaverit. nulla est minoris fidei et probitatis. Regaltius ibi contra veterum librorum auctoritatem locis paulo corruptioribus, aut plane deletis aut frivole mutatis, suo arbitratu textum turpiter deformavit pessimo exemplo, ut lectori ne minimam quidem rationem audaciae suae redderet. Hujusmodi locus est, ut mittam ceteros, initio libri quinti: de quo quaeris quid in vetustis membranis habeatur. Remensis codex omnia retinet, quemadmodum Pithoeus et alii edidere. Rigaltio nihil hinc subsidii, et propterea visum est ei, quod sanare non poterat, perdito consilio recidere. Salmasius ad Lampridium irrito conatu hunc in scopulum ruit; tutius suisset [gap: Greek word(s)] et non recordor an in Solinianis exercitationibus meliora adferat. Ejus loci diu est quod veterem et veram lectionem invenisse me putem, eamque propediem paulo majori otio non verebor sagacissimo tuo judicio subjicere. Sed ceteras meas ad elegantissimum auctorem tumultuarias observationes, quia bellissima occasio est, quidni libenter te suadente cupiam in lucem proferre? Si me rogas, injuriam mihi facis, an nescis quid in meas res juris habeas? CL. Scheffero quidquid jusseris, animo libens praestabo, tamen quod meam voluptatem malo fato impediri sentiam, auctor non ero Viro doctissimo, ut longa expectatione paucarum emedationum optimi scriptoris salutem trahat; tanti non sunt, ut melioribus beenficiis bonum publicum fraudare debeant. Remensium membranarum excepta nihil propemodum differunt a vulgatis Pithaeani libri lectionibus: quare frustra ad vos mitterentur. Remis tamen fateor animavit me haud parum praesens codex, viamque ingenio fecit. Scilicet ex diligenti vetustiorum litterarum inspectione supra spem et vota accendebar; ex eo tempore conjecturas meas tantum abest ut augere, ut relegere quidem licuerit, quarum aliae tribus verbis intelliguntur, aliae paulo majorem curam et lucem exigunt, ne maligno aut parum exercitato lectori negotium facessant. Hoc non inficior paucis diebus praestari posse, sed conscientiam tuam appello, an probes, ut his in locis notarum leviorum scriptioni vacem, et interea temporis brevissimam optimarum rerum occasionem e manibus elabi sinam. Soles occidere et redire possunt: Sed haec messis propediem finienda quando nobis redibit? Igituromnium horarum momentis invigilo, operam postea daturus, ut quem laboris fructum fecerim litterarum bono appareat. Ut taceam, quid operae in transcribendis aut conferendis auctoribus quibusdam posuerim, non apud te gaudium meum simulare debeo quod veteres satis multos bonae fidei codices liberalibus

redemtos impensis partim Roma et Neapoli, partim Urbino adducamus. Nunc quod siti semper majori exardescam in annosis ejusmodi [gap: Greek word(s)] aut eruendis, aut liberandis, nec labori parco nec sumtui, et ut meam audaciam rideas, in hac emtione Craesos quoscunque provoco. Ex iis mittam ad te libros Amorum, opus Metamorphoseon antiquae manus, et Fastorum codices duos, quorum alterum egregia vetustas commendat. Duo praeterea offero exemplaria Metamorphoseos Apuleji, quem gaudeo post multorum correctorum tormenta in tuas tam sanctas et salutares manus incidisse. Hoc statim atque intellexi, quia Spanhemium videbam alia omnia agere, Vaticanum, quem desiderabas, vetustum codicem caepi admodum diligenter indagare, sed magno cum dolore meo, nuspiam occurrebat. Gronovii nostri et Livium, et Statium et Senecas pari beneficio meorum librorum demereri potero. Livium praecipue non uno nomine, cujus tertiam decadem integram, et primae majorem partem manu bona et antiqua exaratam non potui ferre malleis [gap: Greek word(s)] consumi. Si paulo maturius eum in locum fortuna me duxisset, gravissimi scriptoris multo plures membranas conservassem. Sed ad totum opus in collegio Romano et optimas emendationes transcripsi, et quicquid praeterea Muretus ad oram prioris Sigonianae editionis sua manu ex praestantissimis codicibus notaverat. Hac in urbe cum vetustioribus Mediceis exemplaribus primae decadis a Langermanno inchoatae octo superstites libros, et ex decade tertia partem aliquam commisiums, ne quid dicam de coniecturis quibusdam Curtii Pichenae aliisque similibus Livianis collectionibus. Quae quidem omnia quaecunque fuerint, acerrimo talium rerum aestimatori, cujus immortalibus beneficiis multo plura debeo, jure meritoque destinantur. Velim autem libenter, quod suo se compendio fecisse deprehendet, novam quam dicitur cogitare recensionem paululum sustineat, donec quae parata sunt subsidia, praesenti praesens de manu in manum exhibeam. Hoc celerius fortasse continget quam crediderit: nam nobis constitutum est absque omni ambage portum, ex quo solvimus, velis, quod dicitur, remisque expedito cursu repetere. Igitur hinc cis paucos dies pedem moturis placet, quod reliquum est hiemis, inter ceteras urbes ita dividere, ut Venetiis et Mediolani majorem partem literariis voluptatibus conservemus. Si propositum nostrum Di locorum atque itinerum praesides fortunaverint, primo vere Lutetiam spero revisere, et ne nomen aliquod eruditionis fama commendatum transeam, Divionem ex una atque ex altera parte, postea Cadomum diverti tentabo. Bataviae desiderium me tenet, non ambitionis ulla spe aut siti, sed ut spiritus variis distractos molestiis in jucundissimo orbis terrarum secessu ex longis erroribus colligam parumper, atque eruditissima virorum optimorum consuetudine recreem. Haec voluptas sine te non erit perfecta: nisi te nobis reddideris, in medio deliciarum omnium gremio vitam mihi fore acerbam sentio. Qui relictis gravioribus negotiis me solebas ingenii tui suavitatibus pascere, qui meis conatibus dextram porrigens, tuo judicio pondus atque auctoritatem addidisti, quando tuos dulcissimos oculos dissuaviabor? quando vivas voces commutabimus? satis multa sunt, de quibus

certior cupias fieri, quae remoto velo tuis auribus committerem. Sed jam scribendi toedium me capit, et ex ingenti ne tactae quidem materiae copia non invenio [gap: Greek word(s)]. De rebus urbanis non epistolam, sed commentarios animo volvo, quorum ne moram moleste feras, pollicebatur Falconerius noster novarum quarundam rerum enarrationem curae sibi fore: ejusque litteras Pleumero misi ut ad te curaret. Holstenii posthumis operibus manum admoverunt, sed quod doleas, a regulis Monachorum coeptum est, quas duobus tomis collegerat, iisque nuper admodum novem Romanas [gap: Greek word(s)] et ejus generis prolixam collectionem adjecere. Utinam ceteros potius egregii Viri labores eruditos nobiscum communicarent! jubent nos posthac Frontinum expectare. Regina nihil hactenus de Stephano constituit. Allatius novo libro Hottingerum oppugnat de octava Constantinopolitana Synodo. Ceteros quos in urbe cognovi aut ingenii cultu atque elegantia, aut antiquitatis usu quodam praestantes viros, aliquando inter privatos parietes maturiori et liberiori narratione persequemur. Non ignoras quidem veterum temporum Romanam eruditionem Romae ex lapidibus majorem, quam ex Quiritibus parari; mihi quidem rudera et ruinas aeternae Urbis curiosis oculis pervaganti hoc saxum imprimis voluere, vetustos literatorum lapidum titulos omni cura circumspicere placuit. Credidi semper nihil ex tota antiquariorum supellectile majorem Romanis scriptoribus lucem inferre. Neque hactenus sententiae neque operae meae me poenitet, quod toto itinere in similium monumentorum curam paulo diligentius incubuerim. Scilicet [gap: Greek word(s)] veterum inscriptionum [gap: Greek word(s)] aliquot millia non absque delectu congessi, eodemque tempore Gruteri volumen infinitis locis aut mutilis, aut foedissime corruptis [gap: Greek word(s)] emendabam. Neapolitana commoratio hac in parte meis collectionibus non param profuit: aliquae etiam ex natali solo Poëtae tui, aliquid ex aliis angulis insatiabili cupiditate contraximus, Capuae plusculos dies eo nomine commorabar humanitate adiutus Camilli Peregrini amici tui, viri optimi et patriae antiquitatis peritissimi; sed rerum mearum commemorationibus non debeo diutius te fatigare. Novi enim quam vacuus nunquam sis, non tam ab insigni munere, in quo dignitas praestantissimae patriae tuae sita est, quam a melioribus literariis occupationibus, quibus ut diu et feliciter vaces, Deum Opt. Max. supplex rogo. Vale, Vir Doctissime et me ama. Florentiae XVI. Dec. CIC IC CLXII. Litteras tuas, quarum miro desiderio teneor amicis Parisiensibus tuto committes.

EPISTOLA VIII. WILELMO. GOESIO Senatori gravissimo Marquardus Gudius S. D.

MItto ad te, quos ex auctione Vorstiana libellos nancisci potui, pauci sunt, et minoris existimationis, quos emtorum pudenda et pene puerilis

contentio nobis eripuit. Furor fuit et [gap: Greek word(s)] adolescentium, quorum insaniam insanire non debebam. Quos enim manibus nostris elabi patiebar, non ignoro minori conatu propediem posse redimi. Videbis tuam me expectationem non fefellisse; enitar sane pro singulari in te observantia mea, ne quid in me officiorum desideres. Ea mihi non hodie nata, sed vetus est erga domum vestram religio, qui a multis annis divini atque incomparabilis viri Soceri tui sanctissimos manes incredibili pietate veneror. Dicaearchi georgraphica cis paucos die habebis: nescio quo casu in librorum meorum turba se abdiderunt: heri quidem, cum Leida festinanter discederem, omnes forulos fugitivis oculis excutienti non occurrebant. De ceteris coram. Si commodo tuo fieri poterit, velim momentum horae designes, quo te conveniam. Vale, vir sapientissime, et si meremur, ab injuriis et iniquitate indignissimorum hominum nos, quantum in te est, salvo spraesta. Hagae-Com. CIC IC C LXIV.

EPISTOLA IX. ALBERTO RUSIO JCto. Marquardus Gudius S. D.

SCiassius noster, quam semel sibi omnium maxime profuisse gloriatur, auctoritate tua iterum juvari cupit. Itaque ut jus suum adversus iniquas petulantissimi hominis contentiones teatur, spei et fiduciae plenus ad te redit; quid multis verbis tuam operam flagitem? qui vitae integritatem amas, quae in te est, qui de bonarum artium studiis rectissime sentis, in quibus plane nihil te fugit, quomodo officium posses negare probae mentis homini, et tui non minus quam optimarum literarum amantissimo? Sciassius est talis, tanto tui similior, quanto dissimillimus videtur suorum: cujus me judicii nunquam me ut spero paenitebit; tuum erit, Rusi amplissime, omnia ejus causa velle, quae a te expectari poterunt. Monsius tuus gravis idemque integerrimus Senator, belle habet et negociis publicis vacat; delata est ei auctoritate publica causae nostrae cognitio, quam magni nostra interest ne a se ad forum rejiciat: id enim inter molestissimas ambages plurimorum annorum mora fieri solet: tu qua vales gratia, facillime a viro optimo impetrabis, ut causam diligenter cognoscere, et cognitam celeriter referre ad Senatum velit. Non levis est jactura in cunctatione, trico Gallias petit ut conatus nostros absentia eludat, quo nihil ei est facilius, nihil amico nostro perniciosius: quid enim tutore absente, ineundis subducendisque rationibus malae fidei proficere possumus? haec et alia ejus generis Sciassius noster prolixius narrabit, quem literarum causa, quas raro exemplo mirifice amat, quantum in te est, fove et tuere. Vale et nos ama; brevi me videbis, et penes me veterum membranarum excerpta, quae tibi in purgandis juris nostri sanctissimis incunabilis magno usui fore judico. HagaeComitis Kal. Decemb. CIC IC C LXIV.

EPISTOLA X. MICHAELI ERMINIO Marquardus Gudius. S. D.

OMnis humanitas tua ex omnibus partibus se ostendit iis in Litteris, quas a te superioribus diebus accepi, non illa quidem mihi ignota, tamen singularis et mirifica; dispeream, nisi tanta est, ut stuporem nobis incutiat. Quid enim necesse fuit, qui nihil peccaveras, ut ea te contentione purgares? ad te quidem tuarum virtutum fama accensi libenter accessimus, quod utinam saepius a nobis factum fuisset, ut observantiae erga te meae rationem constitisse gloriari possem! Nunc cum meo sim officio defunctus admodum leviter, ut id, quodcunque fuerit, confestim tanquam aes mutuum redderes, non expetere; sed ne sperare quidem debebam. Satis magnum prolixae comitatis argumentum videbatur, domi tuae familiariter in sanctiores studiorum tuorum secessus admittipotuisse, nemo expectabat, ut in publico diversorio ignotis viatoribus privatae gratiam salutationis persolveres. Quod si vero, quemadmodum fieri video, tuarum id partium fuisse multum contendas, nihil est tamen, quod eo nomine aut nos parum benigne dimissos, aut minoris virtutes tuas a me fieri putes. Ego, tametsi quibus debeo haut difficulter mihi sumo, ne quem colam ambitiosius: eandemque libertatem libenter in omnibus familiaribus meis fero. Quare nunquam persuadebor, ut morosos exactores probem, qui aut in vitae consuetudine, si quid fortasse vulgaris officii praetermittatur, aut in litterarum commercio, si paululum expectatione longius respondendi partibus defuerls, repente stomacho atque indignatione exardescunt, sibique aegre videntur temperare, quin conjunctioni, nulla caeteroquin interposita simultate, tesseram frangant, sanctissimoque foederi nuncium remittant. Facessant haec a nobis, Ermini praestantissime: crede mihi supervacaneum est, fide et volutate spectata, caeteras actiones ad calculos vocare. Hoc unum te rogo, ut erga me quam primo congressu declarabas, animi benevolentiam constanter tueare: reliquo cultu parum moveor homo [gap: Greek word(s)], paucorum amicorum, quos majori fide quam pompa demereri studeo. Caeterum qui tanti facis, quod semel te convenerim, cave ne quid ex humanitate tua sentias incommodi: nam propediem ad vos revertemur. Sed quia bellissima occasio est, quidni denunciem quae velim? tuo jussu, tuo instinctu verecundiae fines transgrediar, fores exhausto rubore tuas obsidebo, te captabo, tuis laboribus intercedam, neque me, quicquid agas aut imperes, ullo modo patiar a jucundissima consuetudine tua divelli. Vale, vir eruditissime et me ama.

EPISTOLA XI. D. CHRISTIANO CASSIO. Marquardus Gudius. S. D.

DEbeo multum officio tuo, quod talis cum vir sis et tantus, inter gravissimarum occupationum pondera, iis, quas pridem misi, literis Gottorpium curandis singularem te diligentiam adhibuisse intellexerim. Ex ea enim re ilico magna cum voluptate conjecturam cepi de constantia tuae erga me toties spectatae benevolentiae, qua in hac vita nihil mihi unquam erit carius; nunc, quod etiam magis laetor, sentior votis meis pulcherrime respondere quam animo meo opinionem literae tuae antea confirmarant, omnia te mea causa velle, cupere etiam mihi vehementer, et nihil earum rerum intermittere, quae augendis meis commodis quam maxime expediant. Hinc quid mihi pollicear, te non fugit, in eo praesertim aequissimo negotio, cujus successum a nemine nisi a te potissimum et tua benignitate expectamus, id quicquid est rei, obsecro te, Vir maxime, explica, confice, et me non patere diutius ambigua spe jactari; nosti gratiae plurimum ex celeritate muneribus accedere; ego certe magnam ob causam incredibili expectatione liberalitatis vestrae angor: interest enim honoris mei ne inter asseclas et sectatores splendidissimi illius itineris, veluti otiosum nomen, unus ego praeterear. Quare cum tui clientis fama non minori tibi curae esse, debeat, quam salus, perge ut caepisti, et sapientissimorum tuique similium virorum exemplo tuere beneficia illa, quae in me tot et tanta olim contulisti. Cogites etiam, honori tibi et gloriae fore, ut quod auctore te onus in me libenter suscepi, ejus te adjutore praemium haut difficulter adsequar. Quid autem dico praemium? quicquid mihi tribueris, omne id in beneficii potius quam praemii loco lubens meritoque numerabo. Hoc velim tibi persuadeas, statim atque hac in re a te mihi prospectum esse intellexero, magnam te ex eo et perpetuam voluptatem esse capturum. Vale Maecenas optime, atque huic meae audaciae ignosce, quod cum antea te accurate rogaverim, idem iterum atque iterum assiduis precibus flagitem.

EPISTOLA XII. JOHANNI DE SCRIECK JCto. Consuli Reip. Daventriensis Marquardus Gudius S. P. D.

PErquam eleganter atque officiose factum esse haud negarim, quod cum in me ad vos adducendo omnibus modis studium, laborem, operam, ut qui maxime, summa cum voluntate tua, sed fato meo successu prorsus irrito posuisses, ceteris tamen Viris optimis gravissimisque Collegis tuis auctorem magnopere te acceperim fuisse, ut aureis an possem catenis constringi literis illis,

quas ad me dederunt, humanissimis ipsi tandem experirentur. Erubui vero et non invidia minus, quam laude et gloria modestiam meam onerari putavi: nam qui tot ac tantis auctoribus negare quicquam ausit, etiamsi detur a viris bonis necessitati venia, nunquam effugiet, quin plurimis se malevolorum hominum voculis objiciat. Ego tamen quid iis aliud de me respondere possim, quam quod at te perscripseram, prorsus non video. Tu qui gratia atque auctoritate domi forisque admodum flores, quae mea est benignitatis tuae mirifica fiducia, me licet tacente, nullo negotio conficies, ut civitas omni laude praestantissima meam excusationem aequi bonique consulat. Id mihi de tua benevolentia: tibi vero pro maximis tuis officiis de me, ceteris in rebus omnibus, omne genus obsequii, aut potius observantiae et pietatis diligentissime sanctissimeque polliceor. Amstelod. Idib. Maj.

EPISTOLA XIII. PETRO BLOK Marguardus Gudius S. P. D.

EA demum firma et minus corrupta amicitia est, quae inter ipsa adolescentiae tyrocinia coaluit, ex sola consiliorum et voluntatum similitudine. Fucus plerumque, nihil tuti est in aliis amoribus: latent sub quovis pene lapide scorpii, qui externa fallaci specie blandiuntur. Saepe irascor istis malitiosis temporibus: eoque libentius memoriam innocentissimae amicitiae nostrae repeto, quae ab honestis et liberalibus initiis profecta nullis apud me rationibus convelli poterit. Igitur nomen tuum et sanctitatem antiquae nostrae consuetudinis etiam nunc sollicite foveo. Vide, quaeso, quanto tui desiderio quamque facile accendar! Forte fortuna hodie intelligo te propius abesse, et Ultrajecti incolumen agere. Elatus inopinato gaudio facere non potui, quin e vestigio aliquid ad te conscriberem et in amplexus invitarem. Profecto [gap: Greek word(s)] singulariter ano Judaeum nostrum de Lara, hominem literis variis eruditum. Quicquid enim ille casu indicavit, diu multumque desideravi, jamque sextus annus agitur quod nihil plane rerum tuarum cognovi. Ex eo tempore ispe patria procul, inter ancipites fortuna elusus literas, adolescentiae meae elegantiores nutrices, pari semper affectu, sed successu vario prosecutus, de te et Musis tuis quam saepissime cogitavi. Superiori praesertim anno, cum Francofurti haererem in comitiis Imperatoriis, frequenter amorem erga te meum exposui apud Joannem Jonsium, communem amicum nostrum, qui in ea urbe inter ludi literarii magistros secundum locum obtinebat: Sed heu! ad memoriam istorum temporum, ad nomen amicissimi hominis vehementius commoveor, quam ut dolorem tanti motus ferre passim. Ille nuper admodum inter magnas operas et expeditiones, insigni literarum damno, [gap: Greek word(s)] reliquit. Impedior luctu ne plura de acerbissimo casu queam explicare. Haec enim ad te scribo in ipso recentis et crudi

adhuc maetoris aestu, inter suspiria et lacrymas, quibus facile chartam hanc totam irrigare potero. Afflictus carissimi capitis domestico funere, neque dum ex squalore me colligo; et ecce! nova clade penitus confundor. Ita visum Superis, quorum fulmina et iniurias silentio adorabimus. Haec puto, invitus leges quemadmodum a me scibuntur, vereorque idcirco ne te in eundem turpissimum fletum adducam, sed omnino debemus sub naturae legibus graviter et animose agere. Si quid hodie lugendum est, passim erit et horror et luctus et lacrymarum materia: ipsa tempora, in quae incidimus, satis sunt misera et luctuosa. Quid enim patria nostra nisi cadaver ruinis et incendiis deformatum? cives cocussi, spoliati, perditi et in extrema fortunarum omnium linea constituti. Sed haec damna sunt proprie nostra et nostratium: possunt refici: in uno autem isto funere totus literatus orbis jacturam certe singularem fecit. Magna ubique solitudo eorum est, qui literis cupiunt, quas ille egregia voluntate a multis annis fovit. Neque dubito quin majora semper praestitisset, sed obiit non quidem [gap: Greek word(s)] et inglorius;

Scripsit enim libros IV. de Scriptoribus Historiae Philosophicae, eosque jam [gap: Greek word(s)] praelo absolvit. Ades et vide: Ades, quaeso te, ades sine mora et vetusti amoris nostri igniculos iterum iterumque excita. Ego libenter ad te excurrerem, sed multis variisque negotiis detineor. Igitur si tibi commodum est, si amicitia nostra tanti videbitur, opertet in hac urbe me convenias, sed omnino ante diem Solis. Ita te ex tanto intervallo amibitiosius amplectar et oculos jucundissimos dissuaviabor; jucundum erit super studiis nsotris capita conferre. Dabo operam ne tui te itineris poeniteat. Quod si dicto die praesto nobis esse non poteris, fac me confestim certiorem, ne incerta tui expectatione, sumptuosum tempus fallam: namque Hagam-Comitum, hoc est, ad Musas meas redire propero. Vale, Amstelodami.

EPISTOLA XIV. D. FERDIANANDO D. G. Episcopo Paderbornensi, Coadjutori Monasteriensi, S. R. Imp. Principi, Comiti Pyrmontano, etc. Domino suo Clementissimo, Marquardus Gudius S. D.

DIu flagrantem perpetua quadam in te observantia incredibilis me cupiditas tenuit, Reverendissime et Celsissime Princeps, meum nomen profitendi inter tuos, neque ambitionis tam santae deprecanda homini privato est invidia, qui quod vehementer te maximaque pietate veluti in Deorum numero colam, cultissimarum orbis terrae nationum constanti sermone et judicio facio, divina multa, omnia de te summa praedicantium. Et mihi quidem in plurium

annorum perpetua peregrinatione, nihil tuis ejusmodi laudibus aut frequentius aut majori cum voluptate cognitum fuit. Nunquam excidet memoria, Lutetiam cum esset rumor allatus tradita tibi fore, quae singulari non auctoritate magis quam sapientia nunc tenes, teneasque voveo diutissime, Ecclesiae et principatus Paderbornensis gubernacula, talem doctissimorum hominum, quibus urbs ea multium abundat, laetitiam fuisse, ut in solemnibus circulis et coetibus, non minus infelicibus literis omni prope destitutis patrocinio, quam praestantissimae patriae tuae, qualem Plato Principem in prima publicae felicitatis parte ponebat, in te omnes una voce gratulari, maximo coronae totius applausu saepissime audirentur. Italiam postea cum attigissem, campos videbar mihi laudum tuarum ingressus, mirifico omnium, per quas incedebam, civitatum in tuam gloriam consensu. Recens et multo acerrimum erat in Urbe virtutis tuae consuetudinisque desiderium, memoria populo Rom. jucundissima, quam nulla unquam delebit oblivio; alii narrabant divini ingenii suavitates et ornamenta: continentiam alii, alii comitatem, qui quum in Pontificis optimi maximi oculis habitares, gratiaque valeres plurimum, bonis omnibus patens et obvius, nihil tibi praeter omnium horarum admissionem domestico intimae fidei munere sumsisses, Pontifice te ad summa quaeque provocante. Atque haec mihi tempora revolventi occurrit vetus quidam dolor meus, quem fato invido, quum pauculis post tuam auspicatissimam profectionem diebus in Urbem venissem, eo graviorem capiebam, quod ex Holstenii morte susceptam aegritudinem spe quadam benignitatis tuae solarer: quo in dolore sic animo fui affectus, ut nullas unquam a fortuna mihi injurias putarim factas esse majores. Cetera quaeque visa sunt prorsus languere, meminique tum temporis optimum senem Pollinum tuum integros dies in luctu et silentio deprenendisse, tui desiderio propemodum tabescere. Reversus ad Batavos, quo propiori, eo majori et laetiori fama accepi, quibus me mirum in modum oblectabam: unum esse ex Furstenbergiorum antiqua domo Ferdinandum Principem, qui veterum sanctissimorum Antistitum exemplo literas reconditas omne genus ad stuporem ipse doctus, in aliis ornaret praemiis amplissimis, omnesque liberales disciplinas pudendo contemtu et fastidio Principum aulis exulantes, exciperet, amplecteretur, foveret: quique justitiae, pietatis, sapientiae fama id esset consecutus, quod nullis artibus aemuli potuere, ut aequissimis et sua sponte fluentibus suffragiis optio datus Principi magno fortissimoque, jus futurae successionis amplissimae, populo omni laetante et plaudente, veluti manibus teneret. Haec ego cum saepius audirem, totus exardescebam illa cupiditate meae tibi singularis erga te observantiae declarandae, sed obstrepere literis inanibus inter tot tantarumque rerum pondera sapientissimo gravissimoque Principi, hominis esse impudentis atque insigniter importuni existimabam; nunc autem cum in tuis ad Nicolaum Heinsium omni laude conspicuum virum, literis te non semel perbenevolam mei mentionem fecisse intelligam, fregit verecundiam meam pene subrusticam incredibilis humanitas tua, qua tu Deus mihi quidam potes videri. Itaque gratias quas possum

quidem ago habeoque tibi maximas atque immortales, tumquod ornatum me volueris testimonio benevolentiae tuae, tum vero quod ista tam longe egressa principem humanitate quasi fores mihi aperueris, ad te frequentius diligentiusque colendum: qua in re etiamsi laudis et gloriae tuae longa et perpetua quadam fama me teneri dixi, obsecro te, FERDINANDE Princeps, multo magis meo sensu et judicio id a me fieri existimes, praecipua admiratione divinorum ingenii tui monumentorum. Nihil profecto est carminibus tuis, ornnem victuris aetatem, sublimius, nihil mundius nec majori judicio compositum quicquam, quibus quoties legendis animum pasco, Musarum immortalium colloquio interesse mihi videor, Epigrammata duo, quae nuper Heinsius noster singulari, ut omnia tua solet, suavitate recitabat, dignissima quae vel aureis columnis inscribantur, adeo me nativa venustate ceperunt, ut semel atque iterum audita nunquam ex animo meo posse videantur effluere. Itaque illa loca, quae propemodum oblivione sepulta divinis versibus sempiternae hominum memoriae consecrasti, magis multo vis et decus ingenii tui nobilitant, quam clades et facinora bessicosissimarum gentium. Mihi quod tuis tam eruditis et venustis oculis exhibeam, nihil unquam ausim polliceri. Libellum quem vides favore tuo dignaberis sanctissimi martyris Hippolyti nomine, olim repertum a me loco obscuro in hominum imperitorum manibus, quem cum Lutetiae, Tolosano tum temporis, et Parisiensi post summae doctrinae et sapientiae Archiepiscopo Petro de Marca, ut talium erat mire curiosus, ostenderem, non ante vir omnium seculorum memoria dignissimus, instigante plurimum Henrico Valesio, ex ea urbe me est passus discedere, quam libellum istum, ut itineri eram accinctus, opera tumultuaria castigatum, typographo tradidissem. Opusculum est tenue, [gap: Greek word(s)], ut optime judicabat Photius [gap: Greek word(s)], et refertum gemmulls Ecclesiasticae vetustatis, qualis est illustris locus alibi frustra quaerendus Prophetae nescio cujus [gap: Greek word(s)], quem recitat verbis magnificis et prophetici spiritus. Id genus testimoniorum, quanquam est multo rarissimum, esse tamen non absque omni exemplo observavi in aliis S. Patribus ejusdem aetatis, neque dum satis constituto canone, S. Justino, Tertulliano, Clemente et tanti praeceptoris successore dignissimo Origene: sed his quid tuas sanctiores horas diutius morer? Deum Opt. Max. supplex rogo, Reverendissime et Celsissime Princeps ut te bono publico quam diutissime sospitem, et gloriae tuae cumulum omnibus votis nostris cumulatiorem praestet. XIII. Kal. Mart. CIC ICCLXVIII.

EPISTOLA XV. FERDINANDUS EPISCOPUS. Ac Princeps Paderbornensis S. P. D. Marquardo Gudio.

OPortuisset quidem citius redditum responsum literis tuis, mi Gudi, XIII. Kal. Martias datis, et tanta elegantia, humanitate et amore erga me tam

singulari plenis, ut nihil supra. Sed adversa valetudo ex Erysipelate orta, qua in sextam hebdomadam sum conflictatus, invito mihi necessitatem imposuit debitum responsionis officium in hoc tempus differendi. Interim venusta et diserta illa epistola tua cum adjuncto libello Sanctissimi Martyris Hippolyti, cujus statua et fasti chronologici de Paschate, ni fallor, in Bibliotheca Vaticana conspiciuntur, in ipso morbo reddita incredibili me voluptate perfudit, et aegrotum propemodum relevavit. Quare humanitati tuae debitas propterea gratias habeo, teque majorem in modum rogatum volo, ut aliquam mini occasionem praebeas meam erga te voluntatem peculiarem, et de tua doctrina opinionem reapse declarandi. In praesentia epigramma Lucae Holstenii conterranei tui memoriae jam olim consecratum judicii tui facio. Heinsio vero nostro de tui notitia nobis data plurimum debeo, cujus in Sueciam reversuri et hac, nisi me fallit, transituri comes futurus luculentius nostram erga te benevolentiam experieris. Vale et me ama. Paderbornae. III. Non. April. CC ICCLXVIII.

EPISTOLA XVI. ALBERTO NIROPIO. Marquardus Gudius. S. D.

ETiamsi nulla caussa est, quae gravissimis tuis negotiis me cogat intercedere, tamen ut magis magisque observantiam erga te meam probarem, non debebat sola ad te proficisci Samuelis nostri epistola. Hujus enim insignis ad optimarum literarum studia propensio ita profecto meretur, ut vobis absque fuco diligentiam juvenis laudem, quam si non dimiserit, me facilius consecuturum polliceor, ut votis vestris abunde satisfaciat. Tuum erit, Amplissime Domine, istiusmodi igniculos bonae mentis summa diligentia a me excitatos auctoritate tua fovere, currenti calcar addere, adhortari juvenem, ut per studiorum optimorum gradus, omissis inanibus, summa contentione ad sapientiam, et quae sapientiae fructus est, ad honores mecum enitatur. Nihil mihi gratius, nihil affini tuo utilius facere poteris. Ignosces solicitudini meae, qua quantum potero, cavere studeo; ne Musis ereptus corraptissimorum hominum gregi se immisceat. Totum ipsi defero, quicquid ab arte mea possum promittere curae. Id debebo semper fidei meae, quam nolim apud vos laborare. Vale, vir Nobilissime, et studiis nostris fave. Lutet. Paris.

EPISTOLA XVII. JOHANNI DE SCHRIECK JUto. Marquardus Gudius. S. D. Daventriam.

NUdius quartus cum quae Senatus vester honorifice de me praeter omnem expectationem meam judicasset, humanissimis verbis tuis supra quam credi potest [gap: Greek word(s)] et gravi sapientique viro dignis intellexissem, caepi ex

eo die rerum mearum pondera, quemadmodum receperam, mecum experiri paulo diligentius, atque illa praesertim, quae voluntati meae dixeram intercedere, magna cum cura diu multumque ambiguus in utramque partem excussi. Flagrabam mea sponte, uti facile potuisti perspicere, nescio quo, certe magno et miro vobiscum vivendi desiderio, postquam vero accessisset auctoritas Ordinis amplissimi, de meis studiis tam benigne sentientis; non credas, quam me soilicitum habuerit rerum mearum deliberatio. Nihil quidem intentatum omisi, quod ab nomine civitatis vestrae cupidissimo praestari potuisset. Sed omnis ille conatus, quod doleo, contra cadit atque ego velim. Rationes meae, ut nunc jacent, non sinunt in re tam graviquicquam statuere, et me licet dissentientem tenent. Itaque beatissimo secessu vestro me fraudo propemodum invitus, et quod superest, amplissimo Senatus, et Curatorum collegio gratias quas possum quidem maximas ago atque immortales, quod ornatum me voluerint testimomo judicii sui. Deum Opt. Max. supplex rogo, ut nobilissimae vetustissimaeque civitati tales viros conservet, sub quibus nunquam non esse possit laudata foris, domi tranquilla, bonis Omnibus florentissima. Haec publico: tibi privatim vix minora debeo, Schriecki prudentissime, qui mandatis publicis graviter et mirifice functus, omnibus cumulatum me officiis, protinus in amicitiam tuam recipere voluisti; quam singularem tuam benevolentiam nunquam ex animo meo effluere patiar, operamque dabo, ut apud memorem te virum beneficium posuisse, posthae ipse sentias. Vale vir Amplissime.

EPISTOLA XVIII. AMPLISSIMIS CURATORIBUS. GYMNASII DAVENTRIENSIS. Marquardus Gudius. S. D.

UT egregio de me judicio vestro plurimum laetor, eoque nomine maxime ad vos velis remisque contendissem, ita multum indolui necessitati, per quam mihi tam esse fortunato non licet: illa tamen, quaecunque sit, cum sit [gap: Greek word(s)], vobis sapientibus viris me, ut confido, omnibus modis excusabit. Ego quidem quod amplius deliberandum putem, non reperio: et cum plane nihil videam spei superesse, qua id de me possim polliceri, nefas sit mini commoda juventutis vestrae morari. Cujus consilii ne deprecari cogar invidiam, vos mihi veniam, quae vestra est benignitas, ultro facietis. Hoc autem vos etiam atque etiam rogatum volo, ut quod haud temere, nec levicula ratione statuisse mihi videor, optimam in partem cognoscatis, et quem benevolentia vestra dignum censuistis, auctoritate, qua multum valetis, constanter tueamini; id ne pluribus aut diligentioribus verbis vos rogem, singulari facio fiducia, cum sit hoc civitati vestrae prope fataliter datum, ut ametis literas, hominibusque bonarum artium studiosis optime cupiatis, quo pulchertimo consilio Musarum atque immortalitatis illam multis nominibus florentem

officinam praestabitis profecto beatissimam, ceterisque omnibus quotquot sunt, invidendam Academiis. Ego licet hoc tempore [gap: Greek word(s)] vester esse non possim, animum tamen meum vobis devoveo, ex quo gratissimam memoriam tam insignis vestrae voluntatis et benevolentiae nulla unquam oblivio delebit. Valete et ut facitis, bono reip. feliciter rem gerite. Amstelodami Idib. Maj. CIC ICCLXVIII.

EPISTOLA XIX. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardas Gudius. S. P. D. Dusburgum,

POsteaquam ex hac urbe discesseras, quia reditum profitebaris, dies profectionis tuae sollicitis articulis computabam aliquando morose, ut solent, qui quod amant, insolentius defiderant. Tu vero qualicunque domum reditionis oportunitate captus, rationem itineris praeter opinionem nostram mutasti; quod quia commodo tuo factum esse suspicor, fero facile, nisi quod hoc consilio te mihi elapsum imprudenti esse, et nihil tibi officiorum meorum constitisse doleam, quibus te debebam ad te tuosque demittere. Et certe ita volui, ut intelligeres, Graevi Clarissime, te homini neque impudenti cupere neque ingrato, cujus erga te insignis propensio quaevis sibi officia imperare poterat. Nam qui a prima nostra Erffurtenfi consuetudine te diligentissime observo, facioque semper magni, literarum duntaxat optimarum nomine, quibus exquisitissimum ingenium tuum exornasti, jam si pateris, etiam mirifice diligo, quod singularem tuam erga me benevolentiam multis modis nuper declarabas. Ex eo tempore me sultinui, ne ad te prius ipse quid scriberem, quam feferre possem de negotio, cujus tu mentionem injeceras; sed quia tanto inmeamlevi ne prima quidem istarum rerum initia cognosco, nolo scriptionem meamlevi lentaque earum expectatione ultra morari. Videntur quod in diem abiere, prorsus cecidisse contra atque optabantur: tametsi non studium operamque tuam sed fortunam conjecturae nostrae accuso, quae quam levissime in ipso ortu disperiit. Quod si ita est, fac saltem ut sciam; neque enim ullum ex infecta re dolorem capio, neque eo secius egregiam tuam voluntatem amo. Aspernamur sine molestia, sine dolore, quae haberi non possunt. Quare frustra mihi caves, ne homini praesertim fastidioso nimis videar appetere. Consililium boni animi prudentiaeque tuae rationem agnosco, parum abes ab illustri Historico, qui Auguirum specie recusantis flagrantissime cupiisse indicat. Sed si ne imprudenter me obtrudam, metuis, plane tibi sum ignotus. Ego vero, nisi sponte et natura mea abistiusmodi ambitionibus abhorrerem, quas profecto fugio, licet omnia hodie virtutis praemia possideant, ex ea tamen, quam inter homines vivo atque agito, communi vita moneri poteram, ne aut inscite, quod solent errones sine fronte [gap: Greek word(s)], aut arroganter homo novus me ignotissimo cuique objicerem, studia officiaque mea

fortasse non desideranti. Nunquam fracto ita atque abjecto animo fui, ut quasi mancipium de catasta propter unius alteriusve anni saginam tantis precibus et lenociniis supplicarem, meque illiberali conatu in molestissimam servitutem traderem. Tamen quod de profutura studiis meis provincia diligenter circumspiciam, me adeo cogunt calamitosissima haec tempora, in quae ego incidi, quaeque innumeris me difficultatibus afficiunt. Non diffitebor, industriam debilitant et igniculos animi pene extinguunt. Fracta navi, inquit vetus auctor ad Herennium, multi incolumes evasere, ex naufragio patria nemo salvus enatabit. Sed nisi ego jactura, quam feci, rerum mearum, tamen uti debeo, maxime commoveor internecione patriae, cujus deformatam ruinis incendiisque profecto cadaverosam faciem nunquam sine dolore et lacrymis intuebimur. Ita infelix Cimbria perversissimis eorum consiliis periit, quorum levissimis arbitriis tenetur! Nosti quos dicam. Qui nisi concussi, victi, perditi, jamque in extrema fortunarum omnium linea constituti flagitiosam vitam tueri non poterant: namque omnis antiqua virtus, quae aliquando in hac natione regnabat, a multis annis luxu consumta est. Caeterum si quis hujus socordiae in unum regem causam transferet, nae illum ego aut iniquum aut plane harum rerum inscium esse arbitror. Nullo per orbem terrae regno primariorum quorundam virorum astuta suique commodi diligentissima factio iniquioribus cum principe conditionibus transigit: quem ad pacta turpissima eo sacramento astringit, ut ne, si velit quidem, possit bene omnia et ex usu publico facere. Quod utinam ipsa Resp. tantas injurias hominibus narrare posset, minus dubito, quin viros quosque optimos in commiserationem Regis optimi adduceret. Vides quam aegre, quae domesticis suorum petulantiis non sufficit, tantos fottissimae gentis impetus sustineat: sustinuit tamen hactenus non adeo sua virtute, quam Dei beneficio. Ille tandem nostri misereatur, et reliquias facultatum nostrarum in tutum collocet. [gap: Greek word(s)], nisi ille manum admoverit. Quorsum ista? quid me querelis exanimas tuis? inquies. Nimirum quae ipse non scribo absque molestia et motu animi, scribenda erant, ut acerbitatem fortunae meae cognosceres. [gap: Greek word(s)], quod est apud Euripidem. Sed ego in sinum tuum meas solicitudines volui exponere, quia te salutis meae curam suscepisse animadvertebam. Ea omnino apud me est integritatis tuae fiducia, ut te sine suspicione ad animi mei penetralia admittam. Potero quidem egomet ipse levi negotio rationibus meis prospicere, si meorum voluntati obsequor, quibus id consilii, ea cura est, ut ab istis, quod ajunt, inanissimorum studiorum oblectamentis in aulam me quoquo modo extrudant. Sed parum me movent: ita enim constitutum est mihi, nunquam hasce qualescunque literulas, altrices adolescentiae meae, nisi cum ipsa vita, deponere. Malo cujusmodicunque [gap: Greek word(s)] Musas mihi meas illibatas adhuc atque integras esse, quam immaturas arbitriis et libidini corruptissimorum hominum locare. Quod igitur superest, nisi plane omni spe excidimus, rogo te ut quod cepisti, conficias,

et, ubi opus erit, negotio fidem diligentiamque tuam adhibeas. Id te quidem ultro facturum esse confido, non tam mea quam literarum causa, quas uterque colimus, tu vero etiam ornas atque illuminas. Sed hanc operam te praesertim rogo, si honestis, non sordidis, non iniquisme conditionibus invitatum iri censes: sin, quod me negligat, minus dolebo. Quoquo se modo res habeant, velim me quamprimum facias certiorem. Ubi tuas accepero, Leidam revertar. Ex ea urbe in Brabantiam ire constitui, et ad viros doctos invisere: quibus si quid velis, quod quidem diligenter curatum velis, mihi manda. De rebus literariis multa erant, quae ad te perscriberem: sed patientiae tuae rationem habeo. Satis jam molestiae devorasti: namque epistolam accipis incompositam, verbis et rebus futilissimis affluentem. Sed hanc culpam deprecor, quam alias brevitate emendabo. Holstenii Inscriptiones libenter in aliud tempus differo: quia nisi plures accedant, non operae pretium eruditis, sed viro summo injuriam facere videor, quem cognovi in divulgandis suis superstitiosissimum esse. Quae in literis ipse commentor, leviora sunt; sensim maturescunt: non parturio; tamen nascuntur mihi quotidie in evolvendis veterum scriptis conjecturae, quibus, quod praefiscini scriptum esto, multa loca et obscura et corrupta illustrabo. Plymerus, beneficio tuo, non videtur deesse meis consiliis. Tu vero quid agas, quid mediteris, quidve primum absolvas, scire admodum cupio. Nihil nisi magnum perfectumque ab ingenio tuo expectamus. Quando Daventriam te transiturum putas, quaeso, indica: quippe frequentioribus te literis conveniam, et si tibi commodum est, super aliquot doctissimorum veterum locis capita conferemus. Morus in quibuslibet locis morat ut lepus in saxo, crebras sui expectationes commovet jam ab ipso tui discessu: diu haesit Antverpiae: hodie fertur Hagae-Comitum subsistere. Fore tamen, ut cis paucos dies ad nos accedat, omnes suspicantur. Quod si tuis literis possem utcunque in opinionem viri irrepere, novo me beneficio tibi obstringes. Vale, Vir Doctissime, meque ama. Haec obsignaturus, inopinato gaudio perfundimur: constanti enim fama ad nos ex Dania perfertur, Suedos furibundum, sed inanem sibique exitiosum impetum fecisse in Hafniam. Urbs magno animo irruentes excepit, summa strage confecit. sed ista vobis jam nota esse conjicio. Amstelodami. VI. Eid. Mart. CC ICCLIX.

EPISTOLA XX. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardus Gudius S. D. Dusburgum.

MIra literarum tuarum expectatione teneor. Amstelodami diem ex die duxi, ut iis responderes, quae verbosius ad teperscripseram. Quin enim tuto tibi reddita sint, non dubito. Nullam potui causam fingere tui silentii: jamque solicitudinis aliquid habebam de valetudine. Morus te sibi eandem operam

debere querebatur. Tandem vero in hacurbe ex Gronovio nostro te domo abesse intellexi, et inter novas tuas affinitates causam familiae herciscundae agere. Ea negotia, si ab iis patrocinium silentio petes, te milii facile excusabunt. Libenter enim mea desideria tantis tuis commodis posthabebo. Nolim tamen omnino ex animo tuo effluere. Tu quidem non debebas negligere hominem tui studiosissimum. Age sodes, eam mihi suspicionem eripe, et nulla interposita mora gratissimum officium tuum redde. Scire aveo, quo in loco se habeat negotium, cujus tractationi studium tuum profitebaris. Quod si plane frigeat, per me quidem perire poterit. Nullam nisi voti nostri jacturam fecimus: nihil me ista movent: modo respondeas, nostramque diligenter amicitiam foveas. Hoc unum hisce literis te moneo, hoc impense rogo. Moro valde acceptus nullo negotio fui in familiaribus. Felicissimi ingenii dotes etiam nunc in eo viro suspicio, quidquid alii sentiant. Superioribus diebus discessit, impetrata Amstelodami non invita quidem, tamen honesta missione. Nuper in eam urbem reversus jam sua prius convasaverat, quam quid de adventu innotesceret. Igitur cum ego eum salutarem, multis sibi modis dolere simulabat, quod libros, quaeque aut descripta aut suis curis confecta haberet, non pervidissem. Hisce rationibus natum mihi est [gap: Greek word(s)] qualecunque Elegidion, quod ad te mitto, GRAEVI emendatissime, non ut elegantissimos oculos tuos morari debeat, sed quia ad communem nostrum amicum conscriptum est. Tu, quem tritas habere aures censeo legendis veterum venustissimorumque poetarum carminibus, quaesote, meas mihi stribiligines audacter indica. Plura ad te volebam, sed jamjam excurro Hagam. ideoque haec propere. Gronovius [gap: Greek word(s)] te amicissimis verbis salutat. Vale, Vir Clarissime, et de rebus nostris me quamprimum fac certiorem. Migrationem tibi feliciter evenire volo. Lugduni Batavorum. a. d. XII. Kal. Majas CIC ICCLIX.

Literas tuas sive ad Pluymerum, sive potius in diversorium meum Amstelodamense mittes.

EPISTOLA XXI. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardus Gudius S. D. Daventriam.

NUper videre memini penes Vossium binos libellos Casauboni, qui ut tuto ad te perferrentur, rogaverat: namque eorum alteri praefixum erat nomen tuum, aeterno apud posteros testimonio, quam te virtutemque et doctrinam tuam intellexerint pene extra orbem nostrum optimates literarum elegantium. Quin utrumque acceperis, minus dubito, praesertim quod pro singulari et nunquam satis laudanda humanitate sua Amplissimus Heinsius sese confestim curaturum pollicebatur. Sin adhuc praeter opinionem meam dono amici

tui cares, faciam libentissime, ubi rescivero, ut ne diutius desiderium tuum sufflaminetur. Fidem operamque meam quavis occasione meritis tuis probare aveo. Quam velim ad promissionis meae diligentiam, quae deliderabas, ex Vossiano libro transscripsisse! Sed subterfugienti nihil debebam rerum suarum eripere. Nosti varietatem tanti viri. Luget matris suae funus, quod impedimento fuit, ne atque atque iterum de minutis notationibus interpellarem. Revertar autem Hagam die crastini, et quoad potero, summa ope enitar, ut voto nostro satisfaciam. Prolixiora voluntati erga me tuae debeo, quam satis superque in negotio Duysburgensi perspectam etiam nunc mirifice exosculor. Quod enim opinioni eventus non responderit, [gap: Greek word(s)]. Propensionem tuam pluris facio, atque omnem fructum etiamsi uberrimum. Solam triumvirorum nostrorum sententiam auro omni atque stipendio contra aestimo. Insignia virtutis multi etiam sine virtute consecuti sunt: talium virorum tanta studia assequi sola virtus potest Equidem arrogantiam omnem maximopere fastidio, tamen blandimenta ista, quae ex amore virtutum proficiscuntur, aut mihi aut Ciceroni ignoscas velim. Caeterum Dei immortalis beneficio et gulari viri incomparabilis Gronovii nostri diligentia saluti studiorum meorum egregia istiusmodi ratione prospectum est, quae multis parasangis superat inertem secessum istum in Rheni litore. Nuper tradebatur Hagae curis meis adolescens, aut juvenis potius nobilis et locupletissimus, quem regere obnoxium, et per Galliam Italiam atque alias Europae regiones vitae studiorumque praefectus comitarer. Praeter liberum omnem sumptum promissum est liberale et lautum congiarium, adjuncto etiam servulo jussis meis parituro. Initio mensis proximi bonis avibus iter ingressuri Galliam terram petere constituimus. Ecce autem quam dierum aliquot spatio in salutem meam conspirent fata, quae tandem videntur acerbitatem exuisse: undique ne cogitanti quidem sese jam offerunt opimae et studiis liberalibus satis commodae occasiones. Consules opulentissimae urbis diu multumque haesitantes tandem me ultra evocaverant sumptu satis splendido, ut egregio publico animadversiones Blondellianas curarem: jamque domi habebam volumina Baronii, cum literae [gap: Greek word(s)] Gronovii redderentur, quae provinciam laudatam offerebant, cujus pacta confestim Hagam excurrens confeci: ideoque Amstelodamensibus, quorum arbitrio conditionibus adhuc suspensis, sumptu nondum consignato, minime teneor, quam proxime, quanquam, ut solent, prolixis verbis ex ista occasione spem professionis fecerant, commendatum opus restituam. Redeuntem ante aliquot dies, facta jam Hagaestipulatione, me excepit in hac urbe Mori nostri epistola, et quam humnanissime singulari verborum lenocinio ad honestam aeque optimamque stationem invitavit, ut Salmurii in Amyraldi celeberrimi Theologi aedibus viri nobilissimi, inter regni primarios, filiis duobus ad Historiam veterem docendam praeessem. Ostendit praeter stipendium sexcentarum librarum annuum, e vestigio, dummodo adesse pollicerer, pro itinere centum libras in hisce regionibus peti posse. Haec, Graevi Doctissime, quae prefiscini narro,

pro eximia naturae tuae bonitate; equidem absque invidia accipies, sed non absque fastidio: tamen quia te sine colore, sine fuco impensius saluti meae cupere intellexi, non reticenda erant, quae evenere. Etiam in patriam nuperrime accitus bella et dudum expectata peregrinandi occasione. Sed jam frustra sunt. Relictis enim aliis omnibus pacta Hagensia servare constitui; ecquid miraris? quaeso te, rideamus hujuscemodi ludibria, quae nunquam opinionis meae constantiam movebunt. Ita hominum communis vita vivitur!

Fortuna saevo laeta negotio
Ludum insolentem ludere pertinax
Transmutat incertos honores,
Nunc mihi, nunc aliis benigna.

Sero aut errorem suum aut innocentiam meam levissima ista meretricula agnoscit. Multa habeo quae de studiis nostris communibus ad te libentissime perscriberem; sed excludor tempore. Occupationes aliae diem consumunt: ideoque nocte concubia scribebam ista quae accipis. Exiguum hoc officium in declaranda observantia aut potius pietate erga te mea libenter consumo: sed praeter illam duae potissimum caussae aliae ad scribendum me impulerunt. Primum oro te atque obtestor ut quantum poteris celerrime remittas catalogum meum Erffurtensem. Nihil hoc tempore gratius mihi facere poteris. Non tanti quidem sunt chartulae, quae magnam partem ostendunt futilium librorum latibula: tamen ut amicorum meorum accurationi satisfiat, multa ratione a me desiderantur. Amote multum; cura ne super levissimis schediis humanitatem tuam bis conveniam. Nosti profectionem meam quam proxime instantem. Alterum est quod scire cupio, an Hardervici quidquam inveneris Valerio meo proficuum. Ita opto et voveo. Expecto autem ut hac de re quamprimum certiorem me facias: quod etiam atque etiam te rogo. Literas tuas cum catalogo mittes in diversorium meum quod est, ut nosti, sub signo Principis Daniae: namque ante initium Novembris, hoc est ante abitum meum in hanc urbem redibo. Vale et me ama. Amstelodami XIV. Octob. CIC ICCLIX.

Catalogi eam partem, quam a tc accepi, Pluymero tradam: a quo petes etiam fragmenta Ciceronis, quae promisi. Lectiss. uxorem tuam saluto.

EPISTOLA XXII. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardus Gudius S. D. Ultrajectum,

AEGra manu haec ad te. Ingratum hospitem, cum quo nulla unquam mihi consuetudo intercessit, magno meo incommodo alo, quem quidem veluti humanae sortis monitorem non iniquo animo ferrem, nisi omni exuta humanitate permanasset in venas, et in delicatissimis visceribus sedem fixisset. Quis novus hic? inquies, carnifex, informe monstrum, nihil habens communis sensus, uno verbo, lapis est. Sed ne me putes jocari in re seria,

dira haec invasio [gap: Greek word(s)] plusculos dies magnis me cruciatibus distulit et propemodum dissolvit. Ea caussa est, quae si paulo tardius respondeam, tibi me, qui nobis non solebas esse iniquior, nullo, ut reor, negotio excusabit; tu quidem fulminas, et nescio quid praefatiunculae a me exigis, de qua ne cogitare quidem integrum mihi fuit; redeuntem me ab amplexu tuo variae eaeque graves curae excepere, quibus non poteram manum subducere. Fatebor etiam, fortasse nolui; mini certe nunquam in mentem venit in ejusmodi opusculum ambitiosius praefari. Sciassio, ut literarum omnium est amantissimus, placebat Heinsii nostri nomen praefigere; non improbavi, immo hortabar sedulo, sed optimi viri voluntatem forenses tricae retardarunt; nunc quoniam Dei Opt. Max. beneficio fortunas suas magnam partem in tuto collocavit, de cetero molestiorem triconibus quam sibi litem habebit. Utinam superioribus diebus adfuisses! praesiscini dixerim, videtur nobis belle rem et pulchre egisse, non afflictis, sed magna cum eorum infamia et turpitudine plane fractis adversariis: quid enim turpius, quam in re omnium aequissima, quam natura imperabat, amplissimi ordinis auctoritate compelli? hinc novae irae et lacrymae, non credas quos nobis dolos et laqueos struxerint, sed eos divina providentia detectos consilio atque industria elusimus; nunc quae pari, aut etiam vehementiori contentione disputantur, ad ingentes quidem pecunias excurrunt, sed nos ut dixi minus torquent. Igitur amico nostro aurem vellam, ut, si quem velit, in limine istius opusculi compellare, id quam citissime faciat, neque amplius typographi commodi moretur. Quod si sex aut septem dictum intervallo diutius moram interposuerit, auctor tibi ero, ut libellum illum tuo arbitratu divulges, dummodo caveas, ne quam mei mentionem faciant. Hoc serio te ex animi sententia obtestor, velis prospicere ne gravissime in re tam levi me laedant. Satis me pungunt aculeatae literae tuae, in quibus non unus est locus, de quo vehemen tius tecum expostulem. Intempestiva sunt [gap: Greek word(s)], quibus me ad publicandos itinerum nostrorum fructus non absque stomacho provocas; parce tibi aut mihi potius, et sinas, obsecro te, exiles conatus meos maturescere. Nae tu homo es sane quam lepidus, qui nihil de te sollicitus, alienae summam diligentiae mirifica accuratione ad calculos revocas: amo tamen lepores istos ingeniitui, sed quemmihi campum aperis effusis quadrigis in te excurrendi? tempero mihi et saluti est tibi morbus meus: ajunt medicorum filii non expedire [gap: Greek word(s)] declamandi intemperiem. Haec quidem ad te per jocum scribo: nosti minas amantium, quibus non credo animum tuum vehementer perturbari: tamen ne impune me videaris vellicasse, liceat mihi in te paululum inquirere. Numeremus pace tua annos, quibus migno nostro damno Polyaenum premis, detines. Quid est, quod diutius observationum tuarum libros nobis invideas, quos non ignoro tibi in mundo esse? Ascraeo vati beneficium promisisti; quid ergo differs? De Theocrito si quid probe memini, aliquando spem nobis faciebas: age, expedi te, et nos non patere vana spe lactari. Cetera quae erudito orbi tua ad unguem omnibus elegantiis

gantiis polita indoles pollicetur, quando erit ut comere et limare queas desinere? nihil te purgas, qui muneris publici labores nobis opponis. Ego vero omnes ejusmodi tam publicas, quam privatas exercitationes soleo literatorum hominum jucundissimum otium interpretari: quid enim in scholis tuis tractas, nisi merum mel atticum et urbanos sales, quibus alios pascis, te autem oblectas, et omnem scriptionem tuam animas? occuparis in otio operamque tuam, veluti per ludum, locas in iis studiis, quae maxime cupimus a te illustrari. Ego non magnis quidem negotiis, tamen, quae insignis est infelicitas, meam erga optimas literas constantissimam voluntatem molestis curis frequenter sufflaminari atque impediri animadverto. Vita tibi quieta est, jucunda et quod potissimum gaudemus, oportuna tuis cogitationibus: mihi desultoria, vaga, ingrata, morbis fracta et a prima adolescentia innumeris huc atque illuc exercita tempestatibus. Non ignoras ante hos sex menses cum me constituissem omnibus solutum molestiis in literatum secessum abdere, ut concepta ex longis erroribus mearum rerum taedia innocentissimis Musarum voluptatibus ex animo delerem, plane atque optabam contra accidisse, non alia mea culpa, quam quod ab indignissimarum sordium iniquitate et malitia defensam amicissimi hominis salutem cupiebam. Vide nunc et arbitrare, quam mihi suaviter insultes pauculos menses in hujuscemodi turbis occupatos silentio transigenti. Expecto tempora posthac magis tranquilla: quae si Dii immortales concesserint, ut tuis admonitionibus locum dare, iisque studiis, in quibus omnem spem delectationis nostrae posuimus, vacare ex animo possim, supero Crassum divitiis, atque omnium scenas et theatra libenter aliis relinquo. Duisburgum non quidem contemno, sednescio quam sortem fors mihi objecit: adeo multa sunt, quae me revocant; totus rerum mearum conversus est orbis, ne me ctedas exiguo momento huc illuc impelli. Mutare ex fatorum arbitrio sententiam, et in melius consilia referre, an hoc est Principibus illudere? quanti ergo libertatem meam vendidi? aut quo pretio operam meam addixi? injuriam mihi facis duriusculis exprobrationibus tuis, et conscientiam tuam interrogo, quid in hac salutis meae cura peccem. Quare etiam te atque etiam rogo, si res meae tibi hint curae, advola et rationem opinionis nostrae maturiori judicio praesens excute; non injucunde feriabimur: tu fac, ut ferias nobiscum auspiceris. Cimbricam profectionem morbus moratur: tamen si, quam nunc iratam habeo, Hygeiam paulo benigniorem experiar, iter nostrum maturabimus, et ne quid te celem, necessitate quadam compellimur ante Eidus hujus mensis discedere, sed alia et breviori via: ideoque nisi in reditu, Francofurto descendens secundo Rheno, Academicos tuos salutare non potero, quibus si me amas, ut fidem meam bonam praestes, tuae erit pietatis et benevolentiae; dabo operam ut te metu liberem ne viris bonis malum nomen videar. Kriwizio omnia praestabo, quae summa ejus et modestia et eruditio meretur, sed diem discessui constitutum, nisi molestum est, accuratius indica. De ancilla sero mones: res integra est villico, de quo si potes, confice.

Vale et si haec epistola videatur tibi paulo morosior, cogites morbi hoc vitiiun esse, non animi. Hagae-Comit. a. d. IV. Non. Jun. CIC IC C LXIV.

EPISTOLA XXIII. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardus Gudius S. D. Ultrajectum,

DIi male faciant isti perditissimo nebuloni, cujus castigandis fraudibus inter rabularum [gap: Greek word(s)] atque [gap: Greek word(s)] tantum nobis perit pretiosi temporis, ut omnium pene necessitudinum nostrarum oblivisci videamur. Nudius quartus, ciun redditae mihi pridie ejus diei essent literae tuae, plenae amoris et benevolentiae, eoque nomine maxime vellem celeriter, uti rogaveras, ad vos venire, ex eo genere, nescio quid forensium tricarum intercessit, in quo optimi amici nostri commodis praesto me esse oportere animadvertebam. Hoc tibi significandum duxi, ne quid hac in cunctatione mihi vitio vertas, qui profecto incredibili desiderio tui angor: tuae erit aequitatis et sapientiae, quia te in eodem [gap: Greek word(s)] video, paucorum dierum moram tranquillo animo ferre. De filiola tibi gratulor, mihi gaudeo, quod ejus nomine me quoque in partem sanctioris curae, judicio amicitia nostra dignissimo, amanter voces; non credas, quam me oblectem honore vestrae hujus sententiae, quae cum mihi sit gratissima, sequitur illud ut te existimare velim, mihi magnae curae fore atque esse jam, ut ipse tu, tuique omnes, deinde etiam ut reliqui intelligant, me tibi singulari quadam et perpetua, prae ceteris omnibus, fide et voluntate longe esse conjunctissimum. Vale. uxori tuae, lectissimae feminae, plurimam nostro nomine salutem dicito. raptim Hagae-Comit. CIC ICCLXV. a. d. VII Kal. Sextiles Gregorianas: nos ante Idus expecta:

EPISTOLA XXIV. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardus Gudius. S. D. Ultrajectum,

IDus sextiles sunt elapsae, et memini optime, spem vobis fecisse me adventus nostri ante illum diem; non dubito quin mirere, quod irritis pollicitationibus tuum nostri desiderium moremur; quae cum res sit meo quoque judicio molestissima, vererer ne stomachum tibi faceret, nisi cognita mihi et plane perspecta esset eximia illa naturae tuae bonitas; mihi etiam quidputas animi esse, jucundissimae consuetudinis tuae frustra sitienti? dum quotidie ad te venire cupio, omni delectatione, literisque omnibus careo, quas, mihi crede, ante

attingere non possum quam te videro. Sed ab accessu urbis vestrae deterremur adversis rumoribus: ajunt ejus partem magnam vicinosque agros totos gravi pestilentia conflictari; nos magna sumus solicitudine tui caussa; si me amas, hoc nos metu libera et te serva nobis et tuis. Vides nunc quid te rogatum velim, ut quanta maxime poteris celeritate cum optima uxore tua huc advoles, ut praesentes vos omnibus laetitiis laetos et hospites videamus. Hoc mecum te flagitat [gap: Greek word(s)], cui non possum abhorrenti auctor esse periculosae profectionis: non disputo an talis tibi videatur: sufficit mihi a te impetrasse, quod omnium maxime hoc tempore desidero. Habeo quam multa quae te scire, tua non minus quam mea interest. Veni ergo celeriter, et cave hoc neges amicis de salute tua anxiis. Vale. Hagae-Comit. VII. Kal. Sept. Gregor. CIC ICCLXV.

EPISTOLA XXV. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Madarquardus Gudius. S. D. Lipsiam,

DE itineris tui felici successu mihi jucundissima fuere, quae oportune, ut volebam, ex literis tuis accepi: spero ejus quod reliquum est brevi ex voto nostro haud minus popitiis diis confectum iri; tu quaeso matura reditum, atque his oris quamprimum redditus, pro veteri, quod mihi tecum est, hospitio e navi recta, si me amas, in amplexus nostros propera; nos certe mirifico tui desiderio tenemur, cujus igniculos non alit modo, sed etiam accendit animorum ille tacitus consensus, eadem voluntas, idem de studiis nostris judicium. Sed licet te semper eo nomine tantum dilexerim, quantum olim tu intelligere potuisti, tamen, crede mihi, postquam nuper ex intervallo singulares illas ingenii tui suavitates regustare coepi, admeum erga te amorem sentio tantum accessisse, ut eo nihil jam possit esse ardentius. Viri docti quid agant, quid moliantur in illa Germaniae nostrae politissima parte aveo ex te audire, inprimis autem quid sperare debeamus de Pausaniae restitutione ex MSStis illis et [gap: Greek word(s)]. Inscriptio haec Puteolana, cujus Reinesianam explicationem ex ejus inscriptionum syntagmate desidero, petita est ex Capivacii historia Neapolitana:

D. M. M. VALERIVS. DEXTER. LIB NEPTVNO. MANIPVLARIS C. CALBISIVS. CEREALIS. IIII DACI. COHERES

Sed velim praeterea libenter intelligere, an eo in syntagmate praeter illas eschedis Piccartinis et libris editis collectas multae sint Inscriptiones antea nunquam editae, ex quibus si nobiliores aliquas in Germania praesertim reperus tibi vacaret

excerpere, qualicunque etiam successu magnam a me gratiam inires, dummodo ne id incommodo tuo feceris. Batavi tui tandem invitis licet ringentibusque malis diis pacem habebunt, cui tamen vix natae exemplo in omni memoria prorsus inaudito nequicquam litatum fuit aliquot mille hominum sanguinae. De puella noli laborare; res ea est indigna curis tuis: alia via atque opera curabitur. Vale, virorum amicissime et plurimum salve a me meisque. Hamburgi. a. d. XIV. Kal. Septemb. Jul. CIC ICCLXVIII.

EPISTOLA XXVI. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO Marquardus Gudius. S. D. Ultrajectum,

INcredibili me voluptate perfudit epistola tua plena pulcherrimarum rerum, venusta, gravis, atque ut omnia tua, omni ex parte papavere et sesamo sparsa: utinam animum quotidie tam lauto victu atque eleganti pascere, aut inter multarum rerum insolentium fastidia saltem reficere saepius nobis liceret! tu, cujus tantum est flumen suavissimotum et optimorum verborum, cui rerum scitu dignissimarum sive veterum, sive recentium tanta domi copia, quem loco studiis nostris oportunissimo vitam degentem nihil eorum fugit, quae passim a literatis hominibus per totam Europam geri aut tentari solent, amicum talium fabularum cupidissimum frequentius honestissimi voti facere compotem, tuarumque literarum deliciis fovere liberalius nullo negocio posses: nostram in scribendis literis indiligentiam te imitari nolim: amicitias animo constanti potius quam tenui quadam papyro colimus. Sed praesertim in septentrionali hac solitudine, ubi nihil nisi merum ms, meras ineptias videmus atque audimus, humaniter ignosci fas est circa haec amicitiae officia [gap: Greek word(s)]. Labbaei glossaria, quae olim in Gallia vidi, quam vellem publice jam extarent: sunt enim bonae frugis et multae variaeque eruditionis. Historiam [gap: Greek word(s)] Byzantinorum Impp. quamprimum apud vos habere licuerit, fac sciam. Cassiodori operum novae editioni conferre multa potuissem. Quis ille est Oratorii collegii sacerdos, cujus historiam Bibliorum Criticam Lutetiae statim atque lucem aspexit, auctoritate publica Vulcano consecratam scribis? P. Simonem Parisiensem Gallice nuper edidisse de versionibus ac commentariis Biblicis librum plenum invidiae sed utilem ex Anglia nobis scribunt; an ejusdem auctoris idem sit opus a Bigotio et Justello adeo vobis laudatum scire velim. Narrant praeterea Angli, prodiisse nuper ibi Alfredi vitam cum egregio commentario et ectypis Saxonicorum numismatum: Outramum etiam de Sacrificiis cum applausu publice jam legi: Morisoni grande opus de Plantis pulchre procedere et typis suis et schematismis: Cyprianum sudare sub praelo theatri Scheldoniani: extare etiam et laudari novam editionem Herodoti, Ornithologiam Willoughbaei, Robinsoni Annales et Cudwothi

doctum et spissum opus adversus Atheos anglice scriptum. Herodotum si vidisti, certiorem quaeso me facias quid in ea editione praestiterint et quibus subsidiis. Lutetia dudum expectamus Huetii nostri pro religione Christiana doctissimam, ut reor, Apologiam; nihil nisi doctum omnibusque numeris absolutum ab illo viro proficisci potest. Accipis indiculum librorum Holstenianorum, qui superiori anno post longam expectationem Roma tandem in publicam civitatis hujus Bibliothecam sunt advecti: si quatuor aut quinque exceperis, reliqui sunt vulgares. Sed aliquanto plures ille melioresque civibus suis destinaverat, quamvis, ut verum fatear, ob stupendam talium studiorum imperitiam indignissimumque contentum, nimis multos jam accepisse videri possint. De curis Vlitii secundis multum te amo. Inscriptiones tam eleganter a te conservatae valde mihi placuerunt: sed quando reliquas habebimus? Flori tui ingens nos desiderium tenet: epistolas Ciceronis ad Familiares, munus te dignum, nondum accepimus, acceptas, quoniam ita vis, aeque tuo atque illius nomine, auro contra cariores habebimus. Illustri viro [gap: Greek word(s)]Heinsio, cujus nomen semper mihi in honore et pretiofuit, veterem meam observantiam, ut praesentem praesens te rogabam, ore tuo testatam esse cupio. utinam nobis aliquando hisce in locis, te comite ac duce, jucundum ejus os oculosque suaviari contigeret! Si me amas, operam dabis ut brevi nobis tam beatis esse liceat. mihi quidem utriusque vestrum studiosissimo nihil gratius facere poteris. Vale, vir amicissime. Hamburgi xv. Kal. Martias anni CIC ICCLXXIX.

EPISTOLA XXVI. [sic] JOHANNI GEORGIO GRAEVIO Marquardus Gudius. S. D. Ultrajectum,

HAbeo multa, amicorum ocelle, quae animus gestiebat familiariter in sinum tuum amoris et fidei plenum effundere, coacervata tractu temporis, dum ad superioris epistolae meae capita nonnulla certiorem, ut spem feceras, responsionem expecto: sed earum rerum postquam aliquid alia via cognosse datum est, tecum hodie de reliquis multis per literas collocuturus, interpellantibus sub tabellarii discessum amicis, praeter opinionem angustia temporis excludor, ut pleraque scriptionis argumenta necesse habeam in aliud tempus differre. Scio id tibi permolestum accidere, cui literae nostrae, ut mihi tuae solent, quo longiores, eo videntur gratiores: mihi sane et incommodum est, et vitio verti potest, post tantam scribendi intercapedinem officio meo tam leviter defungi. Sed aliorum haec culpa est, non mea: itaque de ceteris, ut dixi, propediem: nunc tantum unum atque alterum e multis, id vero praecipue delibabo. Proximis superioribus diebus redditum esse mihi, quemadmodum voluisti, Tullianarum ad Familiares epistolarum incomparabile opus, post varias summorum virorum curas nunc tandem felix te adjutore: tui certe peracris judicii magnum

atque aeternum monumentum, quod more calculoque Catulliano basiis propemodum infinitis excepi; quid illi tuo rependam pulcherrimo muneri? nihil nunc quidem in mundo est mihi, quod ejus dignitati atque elegantiae respondeat. Liceat mihi pace tua referre id tantis per in tabulas accepti: brevi, ut spero, bonum nomen ero. Inscriptiones quatuor, quas postremis tuis addidisti, voluptati mihi fuisse, grato animo libenter agnosco, sed omnino nova est earum prima, Lusciniae dicata, ab erudito homine, nostro aut superiori seculo, ludicre conficta, nihil vetustae habens gravitatis, nihil suavitatis nativae, putidis verborum allusiunculis ad nauseam lasciviens, immo voculis quibusdam et locutionibus ex antiquitate nimis imprudenter affectatis statim turpiter se prodens, quales in Italia recenti manu marmoribus incisas plures vidimus. Hoc quamvis ita se habere te rerum antiquarum acerrimum cognitorem minime fugiat, plene tamen constat officii tui ratio, eoque nomine nihilo minus tibi debeo; atque utinam reliquas omnes, quas domi habes aut aliunde nullo negotio potens eruere, illam inprimis, quam magnopere desideramus, Herodis Attici Latinam, nobiscum velles primo quoque tempore communicare! Sed de his rebus alias accuratius. Nos adhuc inter pacis spem et belli metum pendemus: vulgus certe bellum difficillimum timet: aliter sentiunt, qui externis rerum simulacris nihil moventur; quis enim ignorat eventum congressus Diomedis cum Glauco? qui vero sciunt, quid aliis acciderit, facile ex aliotum eventibus suis rationibus possunt providere; itaque spes prope certa est, brevi fore quod dudum vovit Mariangelus Pantagathi, cujus epigramma in pacem utrique Belgio ad extremos usque Indos a rege datam pridem vidisse te puto. Amplissimi Trelschii nostri egregiam erga me voluntatem maximi semper feci: favi certe faveoque ex animo constanter, si quisquain alius, optimi viri virtutibus, iisque summa quaeque deberi jure meritoque palam profiteor; nihil est quod ejus caussa, si quid jusserit, intentatum relinquam: facta putet, quaecunque velit. Nec profecto minus amicis ejus cupio quam ipsi; solet enim optimum quemque in amore et deliciis habere: odisse vero homines nequam, ingratos, perfidos, perjuros ejusque farinae similes alios. De talium [gap: Greek word(s)]quid ille serio sentiat, mihi fuit longe gratissimum ex literis tuis cognoscere, eaque ratione plenius confirmari, quae aliunde de ejus praeclara voluntate sub idem ferme tempus acceperam. Quanquam autem de viri tam prudentis excellenti judicio, immo dudum perspecta cognitaque justitia et pietate aliter ut crederem, mihi nunquam persuaderi potuit, tamen postquam etiam te interprete pristinam ejus erga me fidem et benevolentiam, flagrans studium, mirificum amorem recognoscere mihi licuit, triumphare gaudio, bonisque omnibus adversus malorum quorumvis insidias magnum talis viri pulcherrimumque et praesidium in rebus adversis et adjumentum in secundis merito gratulari coepi. Vides, quantam quamque certam de eo spem habeamus: tueatur eam omnibus modis, quo nihil erit gloriosius: praestet suo tempore, ut semper religiose solet, fidem per te atque alios datam, quo nihil esse potest

honestius; occupet, arripiat, teneat rei fortiter juvandae brevem, sed [gap: Greek word(s)]certam, quae propediem speratur, occasionem, quo nihil meo judicio ejus rationibus expediet magis. De me autem velim sic existimet, amico veteri probae vitae et fidei, qui nihil aeque ac bonum nomen tueri cupit, omnia quae velit, et credi rectissime et committi tuto posse, quod meo nomine sancte ut pollicearis, etiam atque etiam te rogo. Nihil mihi gratius facere poteris homini tui tuorumque commodorum studiosissimo. Utinam hac aestate te iterum videre atque amplecti, aut potius tua jucundissima consuetudine hisce in terris perpetuo frui nobis liceret: nam nobiscum te esse, ita mihi omnia, quae opto, contingant, ut vehementer velim, quod certe ut consequar, si vivam, quantum in me erit, omni ope atque opera enitar. Vale cum tuis et me ama. Raptim Ampliss. Goesio quantum debeam, scribam proxime. Hamburgi. 21. Maj. 1679.

EPISTOLA XXVII. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO Marquardus Gudius. S. D. Ultrajectum,

TArdius respondeo, primum exemplo tuo, quod velim pro ea, quae in te est, humanitate aequo animo feras: deinde nescio quo fato meo, plerumque a suavissimo hoc officii reddendi commercio, contra atque oporteret, aliis molestissimis occupationibus tanquam turbine aliquo dejectus; hac praesertim aestate, dum tuis responsum debeo suavitate, officio, amore refertissimis literis, negotiorum domesticorum oppressus immani mole, quae etiam nunc mei me juris esse non sinit. Sed moram qualemcunque neque ambitiose multum apud te excusare, neque quod tu facis, anxie nimis deprecari constitui; amicitia quae olim inter nos pulchre nata, innocue una cum aetatibus adolevit, tibicine hoc non indiget: non est certe ex earum numero, quas [gap: Greek word(s)]dissolvit. Nam si, ut sapienter censet Tullius tuus, omnis vis amicitiae est in voluntatum, studiorum, sententiarum consensione, fieri profecto haud potest, ut amicitiae nostrae stabilitas unquam vacillet, tantum abest, ut ullo sive temporum sive locorum intervallo convelli atque everti funditus queat. Quin omnino ab hac parte securum te esse jubeo: amo te mirifice, amo constanter, neque ullo modo, quantum in me erit, voluntates nostras divelli aut distrahi patiar. Tu quin idem sis facturus, dubitare me non sinunt tum ea, quae dixi, summae conjunctionis arctissima vincula, atque adeo ipsae illae interiores literae nostrae, in quibus ego libenter versari me haud inficior, tu autem admirabile quantum excellis, tum maxime tot egregia non tantum privatis, sed publicis etiam monumentis a te consignata singularis amoris erga me tui testimonia. Mitto cetera, quae in manu sunt. Illud quod nuper ad Florum de me gloriosius quam decebat praedicasti, ex amore nimio profectum esse

quis non videt? ego quanquam id in me haud esse sentio, quod esse dicis, diffiteri tamen non possum, voluptatem animo non mediocrem cepisse me ex amore hoc tuo, cujus ne unquam te poeniteat, omni ope atque opera enitar. De cetero nemo jam erit venustiorum hominum, cui Flori ipsius tua cura novum sibi ingenium induentis multo nunc amoenior facies non arrideat: eoque nomine et Floro vehementer gratulor, et tibi gratias ago maximas, tum quod auctorem optimum a contemtu defensum, atque integritati suae miro cum nitore restitutum, tum etiam quod ejus tam pulchre comti atque omni ex parte ad novam laudem efflorescentis exemplari me quoque inter primos donatum volueris. Hippolyti commentariorum in Danielem aurea, quam nobiscum communicasti, particula tuam etiam de nobis bene merendi praeclaram voluntatem prolixe testatur; integri, quod sciam, nusquam hodie reperiuntur. Fragmenta ex iis varia variis Italiae locis superesse memini: quaedam olim e bibliotheca Medicea transscripsimus, sed vestra haec cum auctiora sint, per mihi gratum feceris, si quamprimum reliqua aut potius qualiacunque etiam fuerint, omnia cum ipsa [gap: Greek word(s)]a capite ad calcem meis sumtibus describenda curaveris, ut lacera haec et disjecta tanti Viri merito veneranda [gap: Greek word(s)]utcunque servata cum reliquis ejus opusculis quamprimum conjungi queant. De duabus, quibus me haud minus beasti, in agro vestro quondam repertis inscriptionibus plurimum te amo: vix credas quam mihi gratae atque acceptae fuerint, cum meam quandam annis abhinc quatuordecim, quod praefiscine dixerim, diligenter et caute excogitatam interpretationem obscurissimarum aliquot inscriptionum luculenter tueantur et confirment. Mihi curae erit, ut eo nomine quantum tibi debeamus, propediem omnes intelligant, qui aliquo reconditarum antiquitatum studio tenentur. Sponii novam ejusmodi monumentorum [gap: Greek word(s)]nondum hic locorum vidimus. Reinesiani Syntagmatis prima classis Deorum Dearumque exhibens titulos, singulari beneficio Cl. Carpzovii, superioribus diebus tandem ad nos pervenit. Hanc dum anno amplius expecto, quod eam sub praelo esse scirem, Gruteri corpus Reinesianum tantisper magno cum dolore meo detinui: cupiebam enim ne actum agerem, antea experiri, num inscriptiones, quas passim ad Gruteri marginem Reinesius adscripserat, in ejus Syntagmate Lipsiensi fideliter omnes exhiberentur: nunc postquam earum in prima hac classe ne minimam quidem omissam video, de ceteris inde conjecturam capiens, mihi nihil aeque in votis esse scito, quam ut primo quoque tempore, optima fide, de qua non est quod ambigas, tuto ad locum suum referatur. Interea dum ejus rei in dies occasionem certam captamus, Illustri Seckendorffio moram hanc omnem perquam officiosis et diligentibus verbis excusandam curavimus. Venio nunc ad ultimam epistolae tuae partem, in qua [gap: Greek word(s)]pulcherrime sese tuus ille saepe spectatus in me amor ostendit. Quod enim rerum mearum Batavicarum salutem tibi maximae curae fore, immo mea caussa velle te omnia, identidem benigne polliceris, dici vix potest, quam oratio haec benevolentiae atque amoris plena indignis me affectum incommodis

ad certam spem erexerit; tui quod superest jam erit et consilii et judicii, diligenter dispicere, qua potissimum ratione illis rebus nostris tua tuorumque amicorum gratia atque auctoritate quam celerrime succurras, ne diutius in his tricis moremur, quae omnem de te tuique similibus egregiis viris ultro bene merendi viam nobis praecludunt. Quae postremum amoenae coronidis loco de Illustris Heinsii nostri perpetua atque constanti in me voluntate tam suaviter nuncias, ex plurimis, quas habet epistola tua, jucunditatibus et omnium primae et maximae mihi voluptati fuere; ego sane pristinae observantiae, qua virum tantum semper colui, nihil unquam patiar decedere. Virgilium et Vellejum Paterculum, quos ab eo mihi missos dicis, sancte testari possum me non vidisse, idque eo tantum scribo ne intermissi, quod eo nomine persolvere debebam, officii coarguar; nihil mihi gratius facere poteris, quam si insignium ejusmodi virorum amicitias mihi tum novas concilies, tum inprimis veteres nostras, ea qua multum vales, gratia tuearis et conserves. Vale. Hamburgi. Prid. Eid. Sextil. CIC ICCLXXX.

DOCTORUM VIRORUM AD MARQUARD. GUDIUM EPISTOLAE.

EPISTOLA I. MARQ. GUDIO. S. D. Th. Reinesius. Jenam,

SUper tuis ad me epistolis, et Scazonte, quem publice quoque legi curasti, quomodo animo adfectus fuerim, e moribus meis, quos paucis aliunde mutuatus verba delineabo, promtum fuerit tibi divinare. [gap: Greek word(s)], quibus adfines maxime sunt [gap: Greek word(s)]. Nimirum, cum plerorumque, que de me magnifice praedicasti, [gap: Greek word(s)], nihil in me agnoscam, senties quo tuus tibi Panegyricus curiose comtus structusque evadat: in quo si fuisses moderatior continentiorque, [gap: Greek word(s)]: quod nunc evenit secius. Unus audaciam tuam excusaverit amor, qui modum tenere nequit; ut non opus habeas, quod posses tamen, praetexere, [gap: Greek word(s)]. Eum amorem tuum inhumanus sim si refutem, etsi, quod fecisti, gratum accidisse mihi fateri erubescam; faciamque porro ut intelligas, me bonis literarumque cupidis mentibus favere ex animo, delectarique, et levem senectutem videri eorum, qui a juventute, senum praeceptis, quibus ad virtutis studia ducuntur, gaudente, intelliguntur et coluntur. In lapide Augustano sive DUILLIUS, sive BELLIUS recipiatur, habendum est in promiscuo.

Est enim ejusdem Gentis nomen utrumque: tertium similiter VILLIUS: et fortasse quartum quoque BELLIUS; et quintum PELLIUS (nisi hic est Opellius) sic enim variant lapides. Mihi placuit Duillium reponere, quod cognomen Silani in libris et Fastis toties huic impositum legam, nusquam Billio; eoque existimo, praesente ursa non esse quaerenda ejus vestigia, relinquamus hoc [gap: Greek word(s)]BILLIUS autem facilius ex apposita pictura deduci, ut scribis, ego quidem non intelligo; unde [gap: Greek word(s)]B exsculpi possit, viderint oculatiores. Et meorum igitur nihil dum muto. Neque adcredo Merulae ad Enn. p. 60. qui in Ciceronis Cluentiana Binnium reformat in Billium, quod Binnii apud Rom. nusquam noti. Imo vero sunt; audimus enim Bennios, Pinnios, Vennios, Venios, eandem familiam. Quod de inscriptione Albae Juliae, in Dacicas puto, reperta scribis, obscurum est; significa quaenam ea sit, et de quo. Dacias eschedis Monavianis habeo quam plures. In carmine tuo, antequam Lipsiam mitterem Bosio, emendavi voculam, quam volebas; expunxi et sibilum in holocaustoma. Est enim verbale [gap: Greek word(s)]; ab [gap: Greek word(s)]verbali adjectivo substantivum formari non concedam. Ad Cl. Jonseni Spartos, quam primum chartas pellegere vacaverit, fortassis notanda quaedam venient; ea aliquando candide communicata habebitis amanter. Bene Vale, mi Gudene et salve. [gap: Greek word(s)]. Altenb. 23. Nov. a. 1655.

EPISTOLA II. MARQ. GUDIO. S. D. Th. Reinesius. Jenam,

COmmodum ante dies octo responderam Bosio et Helmio, cum me tibi idem officii debere et Jönsenio recordor; ad id explendum dum adcingor, ecce morbus me prehendit, et nexum detinet sic, ut de exitu, quem nos salutarem vocamus et optare solemus [gap: Greek word(s)], res anceps sit. Differendum igitur est istud; [gap: Greek word(s)]. Ut autem intelligas de amore in te meo, etiam desiderio tuo de suggerendis proposito tuo, de reliquiis quas vocant SS. quibusdam indulgeo [gap: Greek word(s)]. Indico autem verius quos consulere super negotio possis, quam quid ipse sentiam: quanquam in iis, quae de talibus docent nostrates plane adquiescam; in historia nonnunquam dissentiam. Non enim omnia, quae in istam rem citari solent a gregariis, sibi constant; quod in brevi epistolio ostendere non licet. Inter propugnatores autem [gap: Greek word(s)]nomino tibi, praeter quos fortasse jam excussisti, Carolum Scribanum S. I. qui hoc vehementer agit l. 3. controversorum orthodoxae fidei l. 3. per capp. 5. Julium Caesarem Coturium ejusdem sectae hominem in Epit. controv. demonstr. Didac. Covarruv. l. 1. Var. resolut. c. 10. n. 12. et seqq. Contradicentes hisce. Vigilantii discipulis, qui primus pro superstitione

circa reliquias scripsit, praeter quos non ignotos tibi esse duco, nomino tibi Calvini Inventarium reliquiarum, uti adpellat Rivetus: Ejus libelli meminisse noveris Sleid. l. 15: quomodo eum taxet [gap: Greek word(s)]Surius videbis apud Rainold. praelect. de LL. Apocryph. p. 2. 139. Confer etiam si lubet Riveti Cathol. orth. Tract. 2. qu. 54: ejusdem castigat. notarum Silv. Petra-Sancta in epistolam P. Molinaei ad Hier. Balzacum cap. 19. n. 3. et seqq. Item scripta [gap: Greek word(s)]Grotii et Riveti ad Consultat. Cassandri. Mornaeum l. 3. de sacra Euchar. c. 14. et seqq. Notabile est, quod Julianus Imp. ep. ad Bostranos, etiam ideo reprehendat Galilaeos, tanquam essent, [gap: Greek word(s)]. Confit enim hinc [gap: Greek word(s)]origines ulterius, quam in Gregorii M. temporibus, quod quidam putarunt, quaerendas esse. Haec hac vice potui. Tu vero mi carissime Gudene bene Vale, et Salve a Reinesio tuo Altenb. XXI. Jun. a. CIC IC CLVI.

EPISTOLA III. MARQ. GUDIO. S. D. Th. Reinesius. Jenam,

QUod breves accipis et cassas, cursoris vestri scaevitate factum est, qui cum tuas hesterno deberet, hodierni medio, et quidem publice inter strepius fori et latratus causidicorum defixo tradidit. Unde vix tempus mihi supetiit legendis tuis, nedum pagellis Bosianis serio perlustrandis. Earum cap. 1. §. 9. ubi de Hymno Prudentii in Romanum XIV. nihil ibi de ritu summorum Pontificum inaugurandi doceri recte dicitur; sed non sufficit, quod de sacris Terentinis ex interpretibus adfertur: et cui rei fuere illa? Nemo Antiquariorum hoc exposuit. Mihi ista de perceptione taurobolii crioboliive, et tauroboliatis, cujus rei mentio apud Firmicum est et Inscriptiones, interpretari placuit, ut intelliges e commentariolo ad inscriptionem de Attide Menotyranno, qui Mithras est: tu postquam legeris ad me redire facias. Cap. 2. §. 9. refert Vir. Cl. inscriptionem Fanensem seu Arim. p. CLXV. 2. ad Constantini M. tempora. Scio sic adnotasse Editores in margine circa Constantini M. tempora vixisse istum L. Turcium Sec. Asterium; sed falsi sunt. Apronianus enim Praefectus Urbi fuit post obitum Constantini M. Ao. Chr. 339. Filius autem L. Turcius Sec. Aster: Valente V. et Valentiniano. AA. Coss. fuit, teste inscriptione 3 pag. CXCII. Circa istos Turcios multi scrupi sunt, in quos incidisse Viros doctos video, Panvinium inprimis; constititque mihi multarum horarum meditatu, dum istos ex historicis et saxis conquisitos digerere et exacte quemque agnoscere possem. Tu saltem in hanc rem adi Inscr. CCCCLXXVI. 7. DCXLVII. 6 et 7. MLXXIX. 1. Ammianum et Cod. Theod. Errant etiam in Aproniano. Quod eod. cap. §. 14. lego Elogium DIVI mortuis tantum dari solebat, e Tacito 15. ann. 44. depromptum est. Contra autem venire videtur inscriptio apud

Gruterum. p. CXIII. 4. quae Titum Vespas. etiamnum vivum sic appellat. Oppositurus etiam nonam. p. CLIII. et 9. p. CCXXVI, ecquid [gap: Greek word(s)]elicies? Argumentum autem a Juliani [gap: Greek word(s)], et ad ostendendas origines vel aetatem [gap: Greek word(s)]petitum, non esse satis firmum tibi [gap: Greek word(s)]. Mihi autem videtur satis firmum esse, et tuto credi testi de re, quam videre, audire, cognovisse per aetatem aliasque circumstantias ipsus potuit, deponenti. Quid vero putas caussae habuit Augustus, ut adfingeret Bostranis eos a Diis versos ad reliquias Martyrum? Vidit a Bostranis reliquias coli eorum, quas pro fide tot tormenta et supplicia pertulisse noverant, et narravit igitur, et objecit vere, non per calumniam. Cyrillus omnia diluit, quae Galilaeis objecerat Julianus, inquis: non diluit autem hoc tanquam per calumniam ab eo dictum esset. Ergo restat verum quod fuerit, et tale quod negare nec poterat, nec volebat Cyrillus. [gap: Greek word(s)]ista et inclementius dicuntur in Imperatorem, (quamvis merito deplorandum omnino eum nullius rei fidem mereri) mentitum esse omnia. Et qui negabimus nos post xii seculum quod Theodoretus Cyzic. non tam fassus est, quam plenis buccis depraedicarit serm. [gap: Greek word(s)], quam contra gentiles acerrime propugnat? Consilium tuum de editione epistolarum mearum, quas habere te a Majore b. m. donatas miror doleoque, plane crudum est; eoque me graviter perculisti. Per omnia sacra te rogo abstineas, dum quas, quomodo, ubi vulgaturus sis, rescivero. Scribimus ad amicos interdum nulla cum cura; an aequum est, ut quisque, et quidem hoc maligno saeculo, in publico ista legat, praesertim non revisa, et autore ignorante. Recordare turbarum, quas sive imprudentia sua sive malitia, (certe non egerunt ut boni viri) conciverunt in Helmstadienses Prussi. Super eo negotio rogatus tum et ego quaedam ad amicos perscripseram de sensu meo: quae cum adversae parti per rumigerulos garrulos innotuissent, parum abfuit, quin colaphum ideo mihi impingeret [gap: Greek word(s)]. Vivimus in viperina societate, latetque sub quovis pene lapide scorpius. [gap: Greek word(s)]. Incepi ante paucos dies digerere amaebaeas meas ad Hosmannum et Rupertum Professores Noricos, pro iis si typographum reperire posses, gratum id foret. Sunt in iis praeterquam argumenta medici, pleraque Historiam et Inscriptiones illustrantia; propria, si voles, videre poteris. Paratum etiam habeo supplementum Historicorum Graecorum, sed sparsim in chartis; velimque antequam in ordinem coïverint omnia, prius specilegium Ber. a Mallincrot, quod nundinae nuperae promisere, excutere, ne actum agam. Ejus e vestris bibliopoliis copiam aere meo mihi facito, quaeso, et mittito proxime. Dn. Jönsenium, si quando scribes peramanter saluta, similiter Helmium Hamburgensem, eidemque significa, libros quos e Belgio pro me missos novit, me nondum accepisse. Commentariollum ad Inscriptionem, quem promisi Var. lect. 1. p. 87. et quem a Jönsenio requisitum memini, habebis prima occasione. Cl. Bosio [gap: Greek word(s)], et ejus quod molitur, imo vero omnium laetabilem successum exanimo opto; tibique mi Gudi, optime valere. Altenb. [gap: Greek word(s)]. a. d. 24. Octob. 1656.

EPISTOLA IV. MARQ. GUDIO. S. D. Th. Reinesius. Jenam,

IN misere distractum curis, quas totos dies, [gap: Greek word(s)], et noctes (mulus nimirum ille Marianus) praestare publico obnoxius sum, incidisti nunc: et hoc frandi tibi erit, ne accipias ad omnia, quae velles, responsum. Ad Nepotem nihil a me exspectare potestis; causas novit Cl. Bosius. Reliquiarum seu [gap: Greek word(s)]gratia non licet hodie mihi excutere [gap: Greek word(s)]mea: dixi de iis quantum tum potui. In centuriis Histor. Eccles. Hisp. autore Laur. de Codilla D. Episcopo Pampelonense lingua Castellana scriptis, reperire talia, [gap: Greek word(s)], fortasse potero; sed otium vel quaerendo inter alios abdito libro deficit. Tomos illustratae Hispaniae editore Schotto Soc. Jes. e bibliothecis vestratibus requirere huic negotio non sine fructu licebit. Accipis hac vice particulam Epistolarum mearum, de quibus dicebam, et dein alias Rupertinas, itemque reliqua commentarii ad inscriptionem de Probinis. Observabis in istis pagellis ea, quibus litera a. et b. praenotata est, pertinere ad praecedentem de Clodiis; si quod in iis occurrat [gap: Greek word(s)], vapulet ideo librarius: neque enim contuli ad meum [gap: Greek word(s)]. Expecto autem ut ad me redeant. Ad inscriptionem Dacicam mittam omnia, quamprimum descripta habuero: sin id minus, indicabo tamen breviter quid de ea habendum sit; pro quo labore Scaligerum mihi acturum gratias esse scio, si viveret, homini Germano, quod genus non aestimant adeo, ut exteri, ita Belgae nonnulli [gap: Greek word(s)]. Expedivi enim Virum illustrem negotio minimo maximo aestu. Cl. Bosium peramanter saluto, et securum tam de nomine, quod apud me contraxisse fingit, quam de epistola Rhodii esse jubeo. Spicilegium de Histor. Graecis B. a Malincrot avide videre aveo. Bene Vale mi Gudi, et salve. Altenb. a. d. 20. Decemb. 1656.

EPISTOLA V. MARQ. GUDIO. S. D. J. A. Bosius. Amstelodamum,

DIu multumque requirenti mihi, Eruditissime atque amicissime Gudi, ubi terrarum tu et Helmius, primi pariter et optimi Jenensium amicorum, degeretis; accidit peropportune, ut ferme sub idem tempus, de utroque certior fierem. Nam Geneva, quo paullo ante excurrerat frater meus, nuntiavit, Helmium se Tubingae superiori aestate offendisse; nudius vero tertius, Thomas Götzius bibliopola Francofurtensis, hac transiens te Amstelodami vivere narravit, simul pollicitus se literas ad te curaturum. Quam ego occasionem non una causa minime mihi praetermittendam esse arbitratus sum.

Primo namque, quod Francofurto discedens, promiseras Te multa adrem literariam facientia ad me relaturum, ea res dici non potest, quantopere in me auxerit desiderium literas a te accipiendi; quem noram et curiosum, et magnis viris familiarem, denique subacto in dijudicandis, quae ad literas spectant, judicio esse. Deinde qua vivas conditione, qua fortuna, et quae a te expectare res literaria habeat (ut in cognoscendis eorum rebus, quos sincere diligimus, semper solliciti sumus) mire cupiebam recognoscere. Postremo, quid eruditissimi quique Belgarum, inter quos vivis, aut nuper ediderint, aut etiamnum moliantur, per te optime omnium me cogniturum sperabam. Age igitur, mi Optime Gudi, instaura commercium literarium, et si non omnino veteris inter nos amicitiae oblitus es, si quid vacat, aliquanto explicatius ad me perscribe, primum quae ad fortunam et studia tua pertinent; dein caetera, quae non injucunda nobis futura existimas: inprimis quid Gronovius, Vossius, Heinsius magna nomina moliantur. Gronovium Vinnio successisse nuper mihi narratum, sed incerta fide. Vossii de vera mundi aetate diatribam una cum apologiis adversus Hornium legi hisce diebus, et obstupui. Multa sunt ab eo subtiliter disputata, fateor; sed et multa supposita, ut certa, quae nescio an unquam piis et eruditis lectoribus, probaturus sit. Quantum enim est, bone Deus, quod adfirmat, non minus vere nos habere [gap: Greek word(s)]oversionem, quam habemus Virgilii aut Ciceronis scripta? quod negat ullibi Hebraica male ab illis expressa? Taceo alia et in his quaedam aperte falsa. Pridem ingenium hominis et egregiam eruditionem veneror; credoque adeo multo majorem, non Patre solum, ut augurabatur, dum amicus erat, Salmasius, sed etiam Salmasio ipso futurum fuisse, si voluisset; sed ut ingenue fateor, subaudaculum esse et confidentiorem, quam par, erat in asserendis, de quibus plerumque cordatiores dubitant, postrema ejus scripta, meo quidem judicio fidem abunde faciunt. Hornii diatribae ei oppositae neque ad nos, neque Francofurtum delatae sunt; et tamen impense eas videre cupio. Tu si hac in parte nos juvare potes, fac quaeso, quandocyus; et ut ad Götzium eae perferantur effice. Quid vero ab Heinsio exspectandum? An tandem aliquando prodibunt Notae ejus in Ovidium? quarum desiderium nuper mihi renovarunt quaedam conjecturae ad eum Poetam Guil. Capoferrei amici nobis hominis, et in conjectando non parum alioqui felicis, sed libris melioribus fere destituti; quas te vidisse non dubito: provenerunt enim Lipsiae ante menses quasi decem. Graevium novum humaniorum literarum lumen (ut a Gronovio eum laudari heri in ejus praefatione ad novam editionem Senecae vidi) Daventriam vocatum, fama eadem tulit, quae Gronovium Leidam concessisse nuntiabat. Id an ita sit, tu facile sciveris. Ad eum scripsi jam ante biennium, literasque, una cum reliquis Nepotis nostri, misi ad Beckensteinium. Sed dubito an recte curatae sint, immo an perierint. Polyaeni novam editionem eum pollicitum nosti. Hanc dudum avide expectamus. Nisi proditura est brevi, faxo ut Casauboniana recudatur: neque enim ferendum est ejus generis scriptore tam diu plures bibliothecas

carere cogi. Ego enim nondum tam fortunatus fui, ur adipiscerer; nisi quod ab amico Helmstadiensi mutuum accepi. Quando autem tua de Clinicis prodibunt? Partis ejus, quae apud nos excusa est, dudum distracta sunt exemplaria, jamque permisi typographo, ut denno excudat, aut nostris de Pontifice brevi recudendis (ita enim volunt amici et typographus) subnectat. Quod si tacita spes est, integram prodituram, faxo ut omittat. Scioppii Grammaticam et Paradoxa, tua opera recusa esse ajebat Götzius, id si ita est, gratiae tibi non exiguae debentur: fac autem quaeso ut etiam Minerva ejus Sanctiana et animadversiones in Vossium, aliaque pariter prodeant apud vos. Ut de nostris aliquid addam, post absolutam Chronologiam Boxhornianam, manum adjiciam editioni Josephi [gap: Greek word(s)]et fortasse Cleomedis quoque de Meteoris. Eum nuper contuli cum MSS. membranis, sed media sui parte mutilis: quae multas Balforei conjecturas confirmant, plures vero ab eo mendas relictas plane sancire possunt. Etiam his ipsis diebus contuli Aristotelis libellos de Ilaone, Xenophane et Gorgia, admodum, ut nosti, in omnibus editionibus corruptos, cum membranis veteribus, e quibus pariter multa restitui. Incidit et liber de Mundo in manus meas, quam proxime conferam cum editione Vulcanii. Hunc dum nomino, simul indignor, neminem animum adjicere ad novam editionem Arriani de rebus Alexandri, quem nitidiosius ab eo olim publicatum nosti. Vix enim ullus, credo, rarior inventu est liber. A typographis obtineri posset, uti unum alterumque scriptorem Graecum denuo praelo submittant. Polybio id fieri dudum fama est: sperarique futurum ut proximo mercatu Francofurtensi prodiret. Nec plura charta, ut video, sed et tempus vestat. Bene vale mi amicissime Gudi, et si fieri potest, unum alterumque ex eruditioribus Belgis nobis concilia; ante omnes vero magnum Gronovium, cujus virtutem et eruditionem sic veneror et colo, ut nullum alterum magis. Scribebam raptim medio Octob. A. CIC ICCLIX.

EPISTOLA VI. MARQ. GUDIO. S. D. J. A. Bosius. Gottorpium,

JAmdudum aliquid ad te literarum mittere constitui, postquam magna cum eruditionis fama rediisse in patriam, et Aulae Ducali admotum Te intellexi. Sed deerat occasio, et verebar ne veteris amici oblivio Te cepisset. Nunc postquam in iis curandis Reinbothus noster operam mihi suam pollicitus est, rem non amplius differendam censui: praesertim cum Tuo nuper nomine salvere me jusserit Clarissimus Dn. Tribbechovius. Gratulor autem ante omnia Tibi de amplissimo, quod adeptus es, munere, et magis etiam (nec enim fortunae heic ullae sunt partes) de egregia raraque cum eruditione, tum suppellectile literaria domum ex peregrinatione reportata. Deum toto pectore

veneratus, ut utroque diu frui te, et bono publico reique literariae plurimum prodesse sinat. Ceterum et mihi fortasse poteris, si voles; idque duabus in rebus, quas breviter commemorabo; Paro editionem epistolarum Reinesii [gap: Greek word(s)]; scio autem non paucas Eum ad te quoque misisse. Eas ut mecum communices, brevi remittendas, cum exsignatae fuerint, oro. Fecere id Helmius, Gronovius, plures alii, et commendabo cujusque beneficium suo loco. Nosti et Josephi me dudum novam editionem moliri; vix dubito, Te aliquos illius codices in peregrinatione inspexisse, forsan et contulisse; aut saltem emendationes in eum haud paucas habere. Rogo igitur, quicquid apud Te est, quod huic Scriptori ornando esse potest, mecum haud gravate communices. Commemorabo et hoc grato animo publice. Imprimis desidero codicem integrum decem posteriorum [gap: Greek word(s)]: nam adhuc non nisi manco et recenti admodum, cum epitome Viennensi, usus sum. Nec meliorem vidit Bigotius. Habet tamen, ut ex Chronologia ejus video, Is. Vossius [gap: Greek word(s)]; cujus utinam tua opera, si non usum, saltem varietates scripturae impetrare possem! Absque eo fuerit, vix erit ut in iis libris emendandis aliquid praestare queam, nisi juverit vetus codex Latinus, ante hos annos ICL Monasterio Fordensi in vicinia nostra a Fundatore illius donatus, quem nuper indagatum brevi me accepturum spero. Sed nolo te nunc duitus morari. Plura alias, ubi non ingratas tibi nostras fore cognovero. Interea vale, Vir Amplissime atque eruditissime, et me quo solebas olim amore complectere. Jenae [gap: Greek word(s)]. ix. April. An. MDCLXXIII.

EPISTOLA VII. MARQ. GUDIO. S. D. Franciscus Maria Ceffinus. Florentiam,

QUod Nicolaus Heinsius, nobile nostri saeculi decus inter gravissimas legationis, ac studiorum curas mei aliquando meminerit; magnum est amoris indicium; majus tamen quod tuis modo valere verbis voluerit. Tam praeclarum ejus affectionis praeconem, nec meum exposcebat obsequium, neque mea mere batur fortuna. Ex corde nihilominus gratulor in officiosissimo eo, licet nimis brevi congressu, quo praetervolans Pisas me convenit; quod et Nicolai amando, et tuas obsequendo absolute partes expleveris. Ac quod me inviseris illi, quod me amaveris tibi multum debere me sentio, nisi hoc quoque malim ejus officiis, quam tuae benevolentiae tribui. Ingens eruditio, ac doctrina, qua literatorum allicis animos, nec minor ea humanitas, qua cunctorum corda obstringis; aureis me devinxere catenis, cum in aureo vere Hippolyti libello de Antichristo tuo studio nunc primum in lucem edito, aureum tuum ingenium, aureum munus exosculor. Optarem grates referre, verum cum eas nec tua expetat liberalitas, neque mea referre potuit tenuitas; earum vice mitto ad te inscriptiones,

quas cupiebas, mutilas quidem, et obscuratas, at qua potui majori diligentia pluribus in locis a me expletas. Meum est, quod purpureis caracteribus est inscriptum; Tu temeritatem excusa, et boni consule hunc qualemcumque laborem. Fac ut Dominus Schas meo nomine valeat; et me, ut Heinsium facis, ama. Datum Pisis Kal. Februar. anno CIC ICCLXII.

EPISTOLA VIII. MARQ. GUDIO. S. D. E. Spanhemius. Romam,

Ita obsessas hic nobis narrant grassatoribus vias, ut vix elabendi spem relinquant. Eo saltem adigunt, utomisso hac vice Eminentissimi Barbarini consilio, de repetenda Velitrensi et Tarracinensi via nobis sit cogitandum. Hanc inde opportunitatem spero, ut Cassinensis Monasterii in reditu uberiori et securiori conspectu me beatum iri confidam. Alias aut imminentis festi Neapolitani spectaculo, aut litterariis loci illius celeberrimi deliciis fuisset nobis carendum. Interim consilium cepi in arena, si forte vacuos nos dimitterent parum officiosi homines, qui has vias infestant. Ut nempe Mercatoris vestri opera refundi mihi possent Neapoli viginti circiter pistolae, quasvocant, si praeposterum aliquid fatum iniquam hanc mihi injiceret necessitatem. Eas primo tempore et bona fide aut vobis praesentabo, aut si per repentinam absentiam non licet, jussu vestro, aut Mercatori vestro Romae, data syngrapha, me persoluturum spondeo. Videtis quae mea sit de vobis et affectu in me vestro fiducia, qui ejusmodi beneficii, si usus se ejusdem offerat, efflagitator accedo. Si vobis nomen non malum videbor, datis die Sabbathi proxima veredario Neapolitano litteris, aut mandatis mihi inscriptis constare mihi poterit officii vestri ratio. Interim vide et statue, Gudi Clarissime, qua ratione rebus tuis iter meum aut Neapolitanum, aut etiam Siculum vel Melitense posset consulere, si ad haec postrema fecurus mihi pateat aditus. Nihil in me desiderabis curae et officii, quem primo doctrina tua et ingenio, dein luculentis obviae et paratae comitatis argumentis demeruisti. Dabam [gap: Greek word(s)]Praeneste XIIII Sept. CIC ICCLXII.

EPISTOLA IX. MARQ. GUDIO. S. D. E. Spanhemius. Romam,

QUam conceperam de optima tui erga me voluntate fiduciam, abunde praestarunt litterae tuae, quas hac demum die accepi. Gaudeo tamen ita felicibus auspiciis institutum hactenus iter, ut votis et exspectationi tuae responderit

eventus. Ita carere possum praecipiti, quod a Te exegeram, beneficio, et frui interim explorato obviae tuae comitatis sensu. Condonabis nimis confidentem forte, quam creare tibi volueram, molestiam, quam de tuo in me animo securus, ex nimia tantum cautela, impegeram. Ne tu vero nimium aut amicitiae leges, aut humanorum casuum incerta edoctus, quam ut me exinde [gap: Greek word(s)]et perfrictae frontis hominem metiaris. De Siculo aut Melitensi itinere nondum spem abjeci, et aliquos itineris comites mihi adjungi solum optarem, quales aliquot esse ex nova advenarum turba intelligo. Prolixam hic Procerum aliquot, et inter alios Ducis cujusdam della Torra litterati, ac libris optimis instructi comitatem experior. Nihil dicam de loci illecebris, et Puteolensium ac Bajanarum gratissimis et admirandis antiquitatum vestigiis. Die crastina in Pausilypo a Nuncio Apostolico, viro optimo et humanissimo, solenni convivio sum excipiendus. Sed haec quid ad Te; quasi aut non alias et meliores dapes praeferres, aut Tibi magna rerum mearum cura deberet incumbere Vale cum ornatissimo tuo contubernali, et me, si tanti videor, vestri amantissimum redamato. Dabam raptim Neapoli XXV Septemb. CIC IC CLXII. Florentiae totam amicorum turbam salutare meo nomine non detrectabis. Iterum. Vale, Gudi [gap: Greek word(s)].

EPISTOLA X. MARQ. GUDIO. S. D. Stephanus le Moyne.

ANgebar, Gudi doctissime, nec leviter angebar, ob diuturnum silentium tuum, verebarque ne casus aliquis inexspectatus iter tuum interturbasset, Scatziusque tuus, qui non bene recuperatis viribus hinc discesserat, iterum cum morbo luctaretur, adversaque iterum frueretur valetudine. Tandem vero tandem te ad tuas oras appulisse, feliciterque reducem tibi gratulor, mihique gaudeo. Utinam suavi laetoque otio frui Tibi concedatur, quo possis tuis studiis consulere, spoliisque tam opimis ditissima anathemata parare, arae temploque Musarum aeternum appendenda. Ea quippe spes est, quam de te conceperunt, qui te norunt, norunt autem quamplurimi, te tuis temporibus reipublicaeque literariae maximo futurum ornamento, nec a quoquam majora cultioraque, quam a te, nunc esse exspectanda; perge modo quo pede tam feliciter coepisti. Sic itur ad astra, jamque aeternitatis candidatus, [gap: Greek word(s)]nomen tuum immortalitati consecrabis.

Quem referent Musae, vivet dum robora tellus,
Dum coelum stellas, dum vehet amnis aquas.

fovere te porro pergat, et in partem laboris venire velit! ex sumtibus, animoque

ad juvandas bonas literas certe nato, non parvam nomini suo conciliaret gloriam; Illum vero vivere, valereque nosque in posterum, uti facit, diligere jubeo. In Gallia nihil novum. Bochartus adhuc uno ex Collegis orbatus, negotiis Ecclesiasticis adeo obruitur, ut recurrentes singulis septimanis concionandi vices, aliis illum studiis incumbere minime patiantur. Menagius semper de Dialectis, Medicisque serio cogitat. Nondum ad umbilicum perductus est Diogenes suus tanto promissus hiatu. Ode Huetianâ hujus fasciculi pondus augere non piget, talibus quippe deliciis te vehementer affici, satis scio. Vidisti forsan de Manna et Saccharo tractatum Salmasii. Nescio an sapiat erudito Vossii palato, super hac quippe materia non bene inter se conveniunt duo illa eruditionis portenta. Huic a me salutem plurimam dicas, iterum te atque iterum rogo, certioremque illum facias, se a nemine pluris fieri, quam a me, quimaximas suas virtutes, diffusamque eruditionem eo, quo par est, affectu colo semper ac suspicio. Gaudeo illum de omnibus inimicis triumphos tandem ducere,

Te beatum cui tam jucundi doctique usura conceditur; utinam et hujus copia mihi fieret, vel tuis leporibus, veneribus, deliciis, ut olim, et nunc affici fata non negassent!

O niveam, qua te mihi posset reddere lucem!
O mihi felicem terque quaterque diem!

In dies animadverto, quantis praesentia tua me cumularet commodis, teque hinc non discessisse, quae maxima hic est eruditorum penuria, nisi maximo rei meae literariae dispendio, studiorumque meorum lugenda mihi certa jactura. Non omne tamen animi solatum evanescit, modo nostri memor vivas, benevolentiaque tua prosequi semper non dedigneris tuum Stephanum Monachium. Postridie Id. Novemb. An. CIC ICCLXIII.

EPISTOLA XI. MARQ. GUDIO. S. D. Johannes Georgius Graevius. Hagam Comitum,

VIde quanta in vobis sit suavitas. Memoria tot jucunditatum, quibus nos implestis, tantopere etiam nunc afficior, ut illae ipsae literulae nostrae, in quibus soleo alias libenter acquiescere, desiderio vestri languescant. Ita enim nos accepistis, ut horum dierum, quos vobiscum summa cum voluptate exegimus, oblivionem nullum unquam tempus sit allaturum. Paria vobiscum facere, non sinunt rerum mearum angustiae. Sed qui vobis forsan satisfacere

videor, mihi ipse non ante satisfaciam, quam hunc animum officiis probavero. Cujus rei facultatem Deos quaeso ut nobis faciant. Vos bene ire, et brevi redire salvos et incolumes optamus. Si quid interea, dum abestis, gratum vobis jucundumque potero efficere, summa contentione operam dabo, ne meam fidem, singulareque et eximium studium in omni officiorum genere desideretis. Nihil enim antiquius habeo, quam vobis testatum facere, me amicitiam, quam pridem instituimus, sanctissime colere et tueri. Utinam vos ante discessum vestrum hic liceat complecti! Amstelodamum dicitur indies a pestilente lue infestius vexari. Vos etiam atque etiam videte, ne ista Musis mihique carissima capita praesentissimo discrimini objiciatis. Kriwizius proxima hebdomada viae se dabit. Tuis literis si aditum ei ad Bochartum aperueris, optimum et tui studiosissimum adolescentem summopere tibi obstringes. In itinere Germanico si incideris in Palearii Orationes, et Scholiastem Homeri, quem edidit Hornejus, fac quaeso mihi istos libros compares. Pretium ubi cognovero illico renumerabo. Prioribus beneficiis magnus accedet cumulus, si me hujus voti reddideris compotem. Expecto quo literas ad te curari velis. Vale, et splendidissimum ac humanissimum Virorum Sciassium amantissimis verbis meo meaeque Uxoris nomine saluta. Trajecti ad Rhenuma. d. IV. Jun. An. CIC ICCLXIV.

EPISTOLA XII. MARQ. GUDIO. S. D. Johannes Georgius Graevius. Hagam Comitum,

QUas Trelsio commisi recte spero tibi esse traditas. Qui has feret est noster Stolzenbergius, quem nuper Amsterodami vidisti. Is reditum adornat in patriam. Sed religioni duxit te infalutato hinc discedere. Magni enim te facit, nihilque habet antiquius tua amicitia, quam dudum omnibus modis sibi expetendam existimavit. Vir est insignis, antiquae virtutis et fidei, dignusque qui ab omnibus bonis ametur. Suetonius noster testudineo gradu procedit. In Tiberio cap. 52. de Pisone narrat: putant quidam mandata prolaturum, nisi ea secreta obstarent. Per quae multifariam increpitum, et per noctes creberrime acclamatum est, etc. Locum esse corruptum facile per te vides. Nihil enim de secretis antea dictum est. In manuscripto Salmasiano est. Nisi ea secreto ostentant, quae multifariam inscriptum. Secreto et inscriptum habent etiam alii libri. Et de [gap: Greek word(s)] inscriptum nullus dubito quin recipiendum sit. Sed ex aliis quid fingas? Succurrunt mihi quidem conjecturae; sed quae mihi nullo modo satisfaciunt. Tuum igitur imploro ingenium, cujus sollertiam dudum habeo exploratam. Vidistine vitam Alexandri III a Francisco Loredano scriptam? Fertur is ex actis suae patriae accurate prosecutus esse fastum illius Pontificis in conculcando collo Friderici Ahenobarbi. Quam ego fabulam dudum credidi

explosam esse. Sed hujus viri auctoritate dicitur reviruisse. Si vidisti, fac, quaeso, ex te cognoscam, quibusnam testibus huic narrationi fidem faciat, et num sint fide digni, tuque de iis quid existimes. Vale, et me ama. Trajecti ad Rhenuma. d. III. Non. Maj. CIC ICCLXVIII Nobilissimo Schatzio et Heinsio salutem dico, quos propediem tecum hic me visurum spero.

EPISTOLA XIII. MARQ. GUDIO. S. D. Johannes Georgius Graevius. Amstelodamum,

DOleo hercle vehementer per tricas nescio quas, occupationesque ac salutationes amicorum tum maxime intempestivas me non potuisse, cum ante hos paucos dies nobis adesses, frui suavitatibus tui ingenii et consuetudinis, ut cupiebam. Si quicquam mihi potuit acerbius accidere, peream. Unum congressum tuum et dulces de litteris nostris fabulas pluris facio, quam omnes nostrorum hominum sermones, conventus, et delicias. Si me amas, et tuo commodo facere poteris, da mihi quaeso hanc veniam, et ad nos revise, ut, quam tum feci jacturam, resarcire queam ante tuam in Germaniam profectionem. Excurrerem ego ad vos, si per scholas domesticas, quarum finis instat, domo possem cum maxime abesse. Mirum me tenet desiderium cognoscendi, num negotium Amsterodamense succedat ex sententia et voto utriusque nostrum. Spero sane, et nescio quo laeto praesagio mea mens exultet. Si hunc diem videro, quae te huic, ut ita dicam, affiget glebae, magnae dudumque desideratae felicitatis me compotem esse factum existimabo. Manuscriptos Codices Epistolarum Ciceronis ad familiares, et Atticum, aut excerpta priscorum librorum, quos cum editis contulisti, utinam mihi ante discessum tuum praestare posses. Iis enim interea manus admovebo; nec tamen Homerum deponam, sed et huic navabo operam quantum potero. Si quid in Germania inveneris, quod huic instituto meo serviat, magnam inibis a me gratiam, certissimumque cognosces laudum et meritorum tuorum praeconem, si ejus mihi copiam feceris. Vale lux et desiderium meum, et fac brevi te videam. Praestantissimo Sciassio salutem dico plurimam verbisamantissimis. De quo quoties cogito, cogito autem quotidie, non erubesco, sed exhorresco; sed spero etiam hac soilicitudine, et molestia me brevi benignum Numen levaturum. Vale iterum iterumque. Trajecti ad Rhenum praecipiti calamo a. d. VII Decemb. CIC ICCLXVIII.

EPISTOLA XIV. MARQ. GUDIO. S. D. Joannes Georgius Graevius.

QUam inibo rationem expiandi culpam, quam longissimo hoc silentio tantam contraxi, ut illa me nec Dii nec homines exsolvere, nec gravissimi hujus criminis veniam impetrare posse videantur. Nec caussae nec consilii quicquam reperio, quod te mihi mitiget, ac placabilem reddat. Justissi mas habes indignandi caussas. Nec tu tamen tantopere mihi potes irasci, quantum mihi ipse irascor, quantumque mihi ipse invisus execror hanc procrastinationem, per quam tanto intervallo nihil ego ad te, cum nullum tempus minus debuerit mutum esse a meis litteris, qui tam prolixe, tam amanter a te sum acceptus, cum ante biennium vos inviserem, ac postea non unis epistolis plenis amoris ac benevolentiae sum a te compellatus. Nunquam videor gravius scribendi munus sustinuisse, quam in hac epistola ad te exaranda. Angor hercle et crucior miserum in modum, nec quid dicam habeo, nisi Deos mihi fuisse iratos, cum passus sum me toties totiesque ab hoc scribendi officio avocari. Poenas quidem jamdudum mihi ipse dedi satis acerbas, cum me defraudavi fructu suavissimi tui alloquii litterarii, quod ego rebus omnibus antepono: sed hoc supplicii genere tibi satisfacere nequeo. Quocunque me verto nusquam mihi quicquam praesidii video, nisi in tua tot luculentis argumentis, et mihi aliisque spectata bonitate et benignitate. Haec unica, ad quam confugio, ara mihi est relicta. Non soli patri, sed et amico pro peccato magno paullum supplicii satis est. Unam hanc noxiam, ut Comici verbis utar, omitte; si aliam admisero unquam, occidito. Occides autem, si amicitiam mihi renuntiaveris. Caussam vero non dicam, quin eam renunties, si scribendo te in posterum non explero, testatumque tibi fecero rem, quamvis minimam, tuam mihi magis cordi esse, quam meas res omnes. Quem diem ne unquam videam Di avertant. Nihil enim mihi accidereposset acerbius. Forte ad leniendum te et placandum nonnihil faciet praefatio mea, et notae in Florum, quem Elzevirio ad te curandum nunc commisi, cum ex iis cognoris, me, licet in litteris dandis fuerim summus cessator, non tamen in amando cessasse ac frigidum fuisse. In Floro recognoscendo si tantum temporis abs re tua poteris ponere, ut tuis miniatulis ceris [gap: Greek word(s)] mea notare dignatus fueris, plane te mecum in gratiam rediisse putabo. Tullianarum epistolarum a me recensitarum volumen cum tibi non improbatur, ut scribis, satis magnum pretium operae illis impensae fero. Videbis post paucos menses epistolas ad Atticum, quae nunc exercent operas Amsterodamenses strenue. Accipis jam specimen variarum lectionum in tuo Hippolyto, quas mecum communicavit Ewaldus Rulaeus Harlemensis, doctus juvenis. Eas ex Italia secum tulerat frater ejus Philippus Rulaeus, vir pereruditus, qui Paetsio

hujus Reipublicae legato in Hispaniam fuerat a sacris, et postea perlustrarat Italiam, et non pauca patrum [gap: Greek word(s)] scripta ex Vaticana et Florentina bibliotheca descripserat. Sed is jam fatis functus est. Frater tamen ejus promittit se miscellaneorum fasciculum collecturum et emissurum in lucem. Hae variae lectiones non erant Rulaei manu exaratae, sed alicujus Graeci, ut puto, hominis. Mitto tantum gustum. Nam fragmentum illud, ubi a tua coepit editione discrepare, prolixius est, et plurium paginarum. Nolui autem nunc plura excerpere, quia non erat ad manum illa supposititii Hippolyti editio. Verebar enim ne forte haec in illa reperirentur. Si tamen aliter se rem habere, et cetera te desiderare intellexero, faxo ne et iis diutius careas. Habes hic etiam duas inscriptiones, quas Smetius Noviomagensis mecum communieavit, quasque in agro nostro suburbano Wiltenburgensi inventas olim esse narravit. Illas, quae Neomagi in curia visuntur, credo te jamdudum in tua conjecisse adversaria. Sin minus, et eas videbis quamprimum. Latinam de Herode Attico nondum mihi Rulaeus, ut pollicitus olim erat, misit, testatus se Fratris scedas excussisse frustra, et multum temporis in illa quaerenda perdidisse, fide data, simul ac in manus inciderit, se nobis eam missurum. Nec est ut de fide et candore probi hominis dubitemus. Hisce diebus me hic salutavit Norimbergensis doctoris Arnoldi filius, qui narrabat erutum fuisse nuperius Augustae Vindelicorum sepulchralem titulum, in quo commemoretur Mercurius Censualis, qui valde ingenia Germaniae superioris exercuerit. Recepit se curaturum ut istam inscriptionem brevi habeam. Reinesiana [gap: Greek word(s)] jam fervet sub proelis Lipsiensibus. Gruterianum corpus, cujus usuram nobis indulsit Seckendorffius, fac quaeso ut quamprimum referatur Lipsiam ad fratrem meum. Nam plurimis litteris jam id a me flagitarant, fidem meam accusantes. Sponius Lugduni in Galliis, cujus itinerarium pulcherrimum credo te vidisse dudum, magnum quoque inscriptionum volumen proelis commisit, ut nuper ex Huetii litteris intellexi. Tuarum desiderio quam diu torquebimur? Videne multas tibi praeripiat Sponius. Si corpus ipsum nondum emitteredecresti, vel gustum illum, quem ante biennium promittebas, ac Phaedrum tuum ubi ad nos miseris, ut nitidis Amsterodamensium typis mandentur, illico in nos recipimus. Ammianus Henrici Vallesii, plurimis accessionibus auctus Parisiensibus typis describitur, edente fratre Hadriano Vallesio, qui mihi significavit se cum vetustis codicibus Colbertianae bibliothecae hunc scriptorem commisisse, et suas quoque fraternis animadversionibus interserere. Lindenbrogii notas, quae in bibliotheca Hamburgensi auctiores habentur, ceteris subnectere promisit, si tempore ad se curentur. Compellatus fuit hoc nomine Langermannus. Tam pulchram occasionem editioni tam luculentae civis sui notas inserendi non amittent, credo, Hamburgenses. Editionem Lutetianam grandiorem minore, ut loquuntur, forma hic recudet Amsterodami Elzevirius. Is publicabit etiam Henrici Vallesii notas in Harpocrationem. In nostris manibus jam est editio Maussaci, (quae Leidae cum Latina ve: sione Blancardi vulgatur) cujus marginibus plurimas [gap: Greek word(s)] animadversiones

adlevit; eae descriptae separatimedentur. Patris Simonis Historia Critica foederis antiqui ex tenebris, ad quas Lutetiae damnata erat, brevi in his terris emerget in dias luminis auras, tam Gallice, quam Latine. Contra illam diatriben publicavit ante menses aliquot Ezechiel Spanhemius, qui nunc Lutetiae oratorem agit Electoris Brandeburgici, cui soli nunc suam addixit operam. Modo ad nos perlatus est Isaaci Vossii de Sibyllis libellus, in quo contendit quicquid genuinorum Sibyllinorum vaticiniorum extiterit unquam, aut etiam nunc extet, haustum esse ex vatum Hebraeorum fontibus, et a Judaeis conditum. De LXX interpretibus sententiam suam acriter tuetur, eamque a Patris Simonis aliorumque criminationibus vindicat. Jacobi Perizonii tres diatribae, de constitutione divina super ducenda defuncti fratris uxore, de lege Voconia, de variis antiquorum nummis in manibus doctorum versantur. Saepe refellit Reinesium. Nunc alias decem dissertationes paratas habet, et animadversiones in Valerium Maximum. Molitur quoque grandem commentarium de Romanorum nominibus, cujus aliquot specimina et in his, quae jam edidit, et quae prodibunt hac aestate, dedit. Vita Chrysostomi a Palladio memoriae prodita cum aliquot homiliis [gap: Greek word(s)] cura Bigotii tandem lucem adspexit. Anno superiori defuncti erant hoc opere librarii, sed quia Bigotius adjecerat epistolam Chrysostomi ad Caesarium monachum [gap: Greek word(s)], quae Romanensium adversatur sententiae, quaeque avorum nostrorum tempore Latine publicata fuerat a Petro Martyre, quem propterea tanquam impostorem, et suam pro Chrysostomi epistola supponentem exagitarunt diversasentientes, [gap: Greek word(s)] jussu haec editio fuit repressa, nec potuit publici juris fieri, nisi hac epistola recisa. Lutetiae prodierunt Anastasii vitae Pontificum cum notis Altaserrae. Pater Garnerius emisit diurnum Pontificium, in quo habentur formulae, quibus Papae olim utebantur, easque notis illustravit Mabillonus, qui varia Patrum opuscula hinc inde collecta protulit in lucem, dissertationem quoque adornavit, quae, puto, jam lucem adspexit, de varia scribendi ratione ex antiquis diplomatibus secundum temporum seriem, in qua et de sigillis agit. Indices insignis illius bibliothecae Thuanaeae, quae vendita est, credo te vidisse. Digni sane sunt qui videantur a te. Manu scriptos codices sibi vindicavit Colbertus, ut et plerosque editos. Sic ad alios dominos transiit tam pretiosa bibliotheca, quae longe vilius fuit vendita, quam involucra voluminum fuerunt olim a Thuano parata. Nicolaus Heinsius salutem tibi plurimam jubet perscribi. Anno praeterito Virgilium suum tibi dono misit, quem te accepisse sperat. Jam ab aliquot mensibus debilitas pedum eum affixum lecto tenet. Animus tamen viget. Trelschius communis noster amicus nuperius prolixa epistola mihi testatam fecit voluptatem, quam ex tuo congressu ceperit maximam. Nullus dubitat quin Polyphemo afflicto brevi sit futurum, ut

De Amsterodamensi negotio paucasante hebdomades egi cum Elzevirio, cum me inviseret. Ait se dudum nullas a te litteras habere. Si tamen jusseris, urgebimus

negotium, ut tandem optatum exitum habeat. Hagensis res nunc friget, quia Goesuis pater ab aliquot mensibus gravissima febre conflictatur. Cum novissime eum vidi, nullam se ad suas ultimas responsionem accepisse significavit. Velim itaque mihi significes quo loco nunc res sint. Num de ducentesima sit cum proceribus decisum. Quid fiat nominibus Pelsianis. Si e re tua duxeris, feriis Pentecostalibus ipse Hagam contendam ad Goesium, et tuam caussam ibi agam. Fac modo de tuo consilio, quid nunc fieri velis, mihi constet. Nisi rebus declararo, me tuis commodis lummo studio et cura invigilare, non impedio, quin hominum sacerrimus apud te audiam. Vale dulce decus meum. Salveat lectissima uxor tua, et filiola jucundissima, Trajecti Batavorum, D. VII Maji CIC ICCXXC. Julian.

1. DIS AVIBVS LVSCINIAE PHILVMENAE EX AVIARIO DOMITIOR. SELECTAE. VERSICOLORI. PVLCERRIMAE. CANTRICI. SVAVISS. OMNIBVS. GRATIIS. AD. DIGITVM. PIPILANTI. IN. POCVLO. MYRRHINO. CAPVT. ABLVENTI. INFELICITER. SVMMERSAE. HEV. MISELLA. AVICVLA. HINC. INDE. VOLlTABAS. TOTA. GARRVLA. TOTA. FESTIVA. LATITAS. MODO. INTER. PVLLA. LEPTYNIS. LOCULAMENTA. IMPLVMIS. FRIGIDVLA. DELICIAE. SVAE. QVAM. IN. SINV. PASTILLIS. ALEBAT. IN. PROPRIO. CVBICVLO. ALVMNAE. KARISS. LACRVMANS. POS. HAVE. AVIS. IOCVNDISSIMA. QVAE. MIHI. VOLANS. OBVIA. BLANDA. PERSONANS. ROSTELLO. SALVE. TOTIES. CECINISTI. CAVE. AVIS. AVIA. AVERNA. VALE. ET. VOLA. PER. ELISIVM. IN. CAVEA. PICTA. SALTANS. QVAE. DVLCE. CANEBAT. MVTA. TENEBROSA. NVNC. IACET. IN. CAVEA.

2. SYLVANE SACRA SEMICLVSE FRAXINO ET HVIVS ALTI SVMME CVSTOS HORTVLI TIBI HASCE GRATES DEDICAMVS MUSICAS QVOD NOS PER ARVA PERQVE MONTES ALPICOS TVIQVE LVCI SVAVEOLENTIS HOSPITES DVM IVS GVBERNO REMQVE FVNGOR CAESARVM TVO FAVORE PROPERANI SOSPITAS. f. Prosperante. TV ME MEOSQVE REDVCES ROMAM SISTITO DAQVE ITALA RVRA TE COLAMVS PRAESIDE EGO IAM DICABO MILLE MAGNAS ARBORES

Has tres inscriptiones in Pedemontano agro inventas mecum communicavit amicus ex Italia ante annos aliquot redux.

EPISTOLA XV. MARQ. GUDIO. S. D. Johannes Georgius Graevius. Hamburgum,

REdditas tibi litteras esse, quas nuperius ad te dedi, ex communi amico nostro Trelschio intellexi. Nunc accinctus itineri ad illustrissimum Antistitem Monasteriensem, a quo saepius amantissimis verbis sum invitatus, vix haec tria verba expedio. Situ meum punire silentium longiore silentio decresti, facis id tuo jure. Velim tamen tibi persuasissimum sit, me culpam istam detestari, et omne supplicium, quod de me sumes, patienter laturum, quia merito plector, modo tuus mihi constet amor. Ante tres hebdomades me invisit Pelsius Hagensis. Quaerebat ex me ubi locorum degeres, et qui fiat, quod tanto tempore nullas a te, cui toties scripserit, litteras acceperit. Respondebam biennio mete cum Duce Holsatiae vidisse Hamburgi, cetera me ignorare. Ad Trelschium se propediem non nihil exaraturum litterarum significabat. Duxit uxorem Consulis Hagensis, cujus nomen, nisi me fallit memoria, est van der Dussen. Si redux tuis potero servire studiis et commodis, cognosces rerum tuarum curam mihi omnium esse antiquissimam; utinam in animum possis inducere, ut ad nos in Paderbornensem aulam excurreres. Cras viae me dabo. Heinsium cupidissimum me comitandi retinet debilitas pedum, et infirmitas valetudinis. XII Augusti Gregoriano spero me Paderbornae futurum. Si te quoque complecti ibi me liceret, mirum in modum cumularetur voluptas, quam ex comitate magni

Principis me capturum spero. Multa sunt quae in sinum tuum fidei et benevolentiae plenum effundere gestio. Nunc in antecessum tibi significo prodiisse Sponii, cujus egregium, credo, vidisti itinerarium, specimen selectarum inscriptionum, quod nondum vidi. Sed vidi hisce diebus Genevam ejus, in qua et ipsa nonnullae ineditae habentur inscriptiones, sed plures in commentariolo, quem inscripsit aras ignotorum Deorum, qui modo ad nos pervenit, in quo narrat se ter mille inscriptiones collegisse, quas sit publicaturus. Vereor ne multas tibi praeripiat. Velim tuarum editionem maturari. Fac ut de his otiosius possimus fabulari in eruditissimi Principis aula. Frater meus scribit saepissime sibi a Seckendorffio aurem velli de Reinesiano volumine. Nullus dubito quin jam id a te Lipsiam remissum sit, ne utriusque nostrum officium accusetur. Vale decus nostrum et me ama. Uxori tuae suavissimae et lectissimae salutem dico plurimam, ut et tuis liberis. Trajecti Postrid. Kal. Sextiles CIC ICCXXC.

EPISTOLA XVI. MARQ. GUDIO. S. D. Johannes Georgius Graevius. Monasterium,

QUas proximo Veneris die tuis reposui, spero Tibi redditas esse sequente Saturni. Montanum Amsterodami compellavi, et traditis Langmakeri litteris petii, ut mihi facultatem faceret inspiciendi dolia illa tria, eique declaravi, si tibi testatum esset dolia salva servari, te cis tres hebdomades misserum, qui pactam pecuniam numeraret, et sibi creditam suppellectilem murrinam auferret. Regerebat se visis Langmakeri litteris dolia cum vasis sartis tectis traditurum, qui pecuniam esset allaturus, nec nummum ante accepturum, quam ei, cui partes has tua repetendi fuisses mandaturus, satisfecisset. Dolia vero se propter rationes certas mihi ostendere se nolle: nec mihi exploratum esse, licet dolia quaedam viderem, essentne tua nec ne. Urgebam ut rationes, quibus deterreretur, mihi significaret. Nihil verius, nihil ad omnes sequiores suspiciones amoliendas praesentius, quam si tibi de doliis sartis tectis constaret. Sed nec preces, nec rationes, nec minae quicquam proficiebant. Lavabam laterem. Nihil reponebat, quam sibi firmum esse, non ante se quicquam cuiquam ostensurum, quam illi, qui repraesentaturus esset nummos. Tum se rebus declaraturum se tua servasse diligentissime, et traditurum cui velles. Nec video alia ratione aquam exprimi ex hoc pumice posse, quam si mittas certum hominem cum pecunia, hac lege, ne nummum ante pendat, quam ei fuerint omnia, quae commissa fidei Montani sunt, salva tradita. Si tum tergiversabitur, jure agendum erit. Meum studium tuis commodis serviendi semper a me promtum tibi erit et parutum. Quae tibi sententia stet velim quamprimum resciscam. Nam si diu cunctabimur, vereor ne nova calumniandi fenestra

triconi aperiatur. Quis Furstenbergio suffectus sit avidissime cognoscemus. Vale decus et praesidium meum. Trajecti Prid. Kal. Septemb. CIC ICCXXCIII.

EPISTOLA XVII. MARQ. GUDIO. S. D. Alb. Rusius. Hagam Comitum,

EX Patria reversus, Amstekdami in Cl. Graevium nostrum incidi, qui mihi, de Tuis et Spectatissimi Sciassii rebus et valetudine sciscitanti, exposuit non auditu duntaxat jucunda, quibusque perennitatem voveam, sed praeterea etiam, Te mihi praestitisse, quod benigne receperas, officium in describendis variis Institutionum lectionibus, quas in Holsatia excerpseras. Enixe itaque rogo, ut eas, et illas Pandectarum, quas ex Florentino codice M. S. Te transcripsisse mihi narrasti, et mecum communicaturum spopondisti recuperatas, si nunc in promtu sint, quamprimum mihi mittere ne graveris. Si quid vicissim, Tibi aut Sciassio nostro gratum, a me proficisci poterit, id haud frustra Vos delideraturos credite Viri Amicissimi, et pugilice valete. Raptim Leidae X. Cal. Octobr. CIC ICCLXV.

EPISTOLA XVIII. MARQ. GUDIO. S. D. Isaacus Gruterus. Hagam Com.

EX Germania te rediisse, perlustratis sollicite, atque ut soles, feliciter, quos illa celebriores habet, bibliothecis publice ac privatim, laetus accepi; simul et quam hactenus delegisses vitae stationem, otio scilicet literariae plenissime affluentem. Gratulor tibi fecessum tranquillitate florentem, quam non interpellat ambitiosa seculi operose ineptientis importunitas, aut aliae turbant heroicorum ingeniorum cruces: et auctos in ultima peregrinatiuncula (quid enim dubitem, qui fervidam curiositatis tuae vim cognosco?) eruditae supellectilis thesauros: quam ex Gallia Italiaque, nutricibus exquisitioris elegantiae, comportasse diceris luculentam. Itaque qui nuper mea converti vota ad Samuelem Sciassium, juvenem multis nominibus nobilem, nunc recta te peto, professus religiosum doctrinae cultorem, atque ex auditis admiratorem, quae locum tibi assignat splendidum inter prima temporis nostri omamenta. Hippolyti autem tui, et si quod de Clinicis te authore exstat, ut obscura fert fama, opusculi exemplar monstra, unde haberi meis queat impensis: cum vane Batava sollicitarim bibliopolia. Adde, si neque hic temeritatis reus teneor, quasi familiarius aut heentius agens quam pro ignoto, quid tua nos brevi sperare jubeat industria in donandis luce publica libris nobilium scriptorum, quos

suum hactenus fatum damnasse videbatur ad bibliothecarum noctem, putida squalentem ignoratione. Vale, et nominis tui veneratione flagrantissima si mereor, responsi alicujus me compotem redde, nihil beneficii apud suos ignavo transmissurum silentio. Roterodami ex Erasmiano. XIII. Aprilis ipsis Id. CIC ICCLXV.

EPISTOLA XIX. MARQ. GUDIO. S. D. M. Meibomius.

DE felici tuo ex Italia reditu docti Viri, qui antiquae eruditionis monumenta aestimare norunt, merito tibi gratulantur. Certe nihil mihi gratius fuit, quam quod nuper Ampliss. Vir Nicolaus Heinsius, inter varios deliteris, illarumque nostro hoc tempore vindicibus, sermones narravit, te et eruditionis nomine clarum esse, et allato ex Italia ingenti scriptorum librorum thesauro eruditos viros tibi devinxisse. Nec possum quin magno me gaudio ex eruditissimi Olai Borrichii literis intellexisse significem, te inter alios amicos tuos me quoque ad thesauri illius usum invitare. Tres autem illos antiquae Musicae auctores, quorum mentionem facit Borrichius, jam ante sexdecim annos habeo ex liberalitate celeberrimi olim amici Joannis Seldeni, qui non solum curavit, ut ex Oxoniensis bibliothecae codicibus describerentur, sed et cum aliis libris conferrentur a praestantissimo viro Gerardo Langbainio, Theol. D. et Praeposito collegii reginalis Oxonii. Ex illis Manuel Bryennius, facilis scriptor, et pene totus in variis tonorum rationibus demonstrandis, levi interpretis industria contentus est. Ptolemaeus non minus abstrusiori Musicae eruditione, quam reliquis scriptis clarus, ob styli obscuritatem, utpote AEgyptius, explicatorem hactenus non invenit, et interpretem Harmonica literatura non instructum, cujusmodi fuit Gogavinus, qui futilem versionem Venetiis edidit, merito deterrere potuisset. Illum jam ab eo tempore, quo Musicorum veterum utrumque volumen prodiit, explicatum difficilibus locis, et sexcentis restitutum, adservo. Porphyrii in Ptolemaei Harmonica commentarium habeo usque ad secundi libri caput octavum. Ultima Ptolemaei verba in quae Porphyrius commentatur, sunt, [gap: Greek word(s)]. Porphyrii ultima sunt; [gap: Greek word(s)]. Scire velim num codex tuus sit magis integer, et an manu aliquanto antiquiore Musici illi sint exarati. De Asclepii Tralliani in Nicomachi Arithmeticam commentario, quem scriptum habeo, jam monui ante hos duodecim annos, praefatione in dialogum de proportionibus, codicem meum eo loci mutilum esse, quo de magni in Mathematicis momenti doctrina, [gap: Greek word(s)], agitur. Tua, tuique similium industria, lacunam illam integri minimum folii expletam videre aliquando possem. De Apollonio Pergaeo,

Pappo, Euclide Archimede, Vettio Valente, qui [gap: Greek word(s)] scripsit, aliisque Mathematicis Graecis, libenter intelligerem, thesauri tui non minimam illos partem efficere. Porro illud te, eruditissime Gudi, rogo, ut si commodo tuo fieri possit, et tecum catalogum MSS. tuorum habeas, illum descriptum (quod Borrichius spero caussa mea faciendum curaret) meum communicare velis. Nullam ego vicissim tibi inserviendi occasionem, si qua offeretur, mihi elabi patiar, sed omni potius ratione ostendere conabor, nihil mihi eximiorum virorum, inter quos nomen habes, amicitia antiquius unquam fuisse. Vale et me ama. Helsingoerae XIV Cal. Aprilis Anno 1667.

EPISTOLA XX. MARQ. GUDIO. S. D. Joh. Henricus Horbius.

TRibus Te verbis adveniens saluto. Plura addere vetat lassitudo, quam nunc e longioribus profectionibus primum experior. Anglia maxime profuit. Amicitia mihi intercedit cum Theologis, Philologis atque Historicis, quorum intimiora quaeque penetravi. Ita Jehovah providet, ut admirandam ejus misericordiam nunquam satis laudare possim. Erudita sunt Magnae Britanniae ingenia, et alto fruuntur otio, sub Rege scientiarum omnium amantissimo. Propediem egregia nobis dabunt, Irenaeum scil. Fl. Josephum, Canones Apostolorum et Conciliorum, Etymologicum Anglicanum, antiquitates Oxonienses, Seldeniana omnia, et in his, quem nondum vidimus, de Decimis Tractatum, et Syntagma de Diis Syris ex Authoris autographo dimidia sui parte auctum. Ni Monckhusium mihi commendassent, qui liberaliter nunc suppeditant, quae vel victui vel studiis necessaria sunt, meis hic sumptibus ad tempus substitissem; sed cum opima sint valde nec diuturna ejusmodi auxilia, Lutetias properavi, ubi [gap: Greek word(s)] audio praeceptores. Prae omnibus Ill. Chapelain mihi favet et Justellus, qui ab haeresion [note of the transcriber: in the print with a Greek letter: haeresi wn] historia me abducere tentat, quod difficillimam credat, quae paucis ac erroneis Patrum scriptis nulla [gap: Greek word(s)] erui posset. Magno me mactares beneficio, ubi haeresiologum, quem in MSS. possides, communicares, forte clariora nobis dabit, et melioris fidei argumenta; tot enim in Epiphanio dubia mihi sunt, tot in Irenaeo et Origenianis abstrusa, ut absque Te si essem, de solutione desperarem. Mittam proxime quas e Simonis M. erroribus conjecturas habeo, cum haeresium characteristicon ei applico de principiis Deo coaeternis. Forte non displicebunt. Nunc in Nestorianis occupatus sum, Lutheri de consiliis Tractatum defendendo, quo Cyrillum haereticum ominatus, Nestorium orthodoxum. Non faciam publici juris, quoniam promotioni obesse posset, nosti hominum genium, sed communicabo Tecum, ubi colophonem opellae imposuero. Nihil addo nisi vota pro perpetua salute tua. Vale Patrone optime. Deus Te servet ad gloriam, sicut et Reip. literariae incrementum. Addidissem isti epistolam ad M. Rottlinum, ni Colmariae

jam promotum crederem. Dabo ubi experiar quibus interris degat. Nobiliss. Contubernali officiosiss. fero salutem. Si me dignum judicas responso, ad Fridericum Richelium quaeso mitte, mercatorem Amstelodamensem. Dabam Luret. Paris. Idib. Jun. CIC ICCLXX.

EPISTOLA XXI. MARQ. GUDIO. S. D. Jacobus Holstius.

ADitum ad Te, Vir Excellentissime, literis meis communivit humanitatis tuae commendatio, a communi nostro Amico Dn. Axenio nuper facta. Utraque in tantam me excitavit fiduciam, ut audeam sperare, non tantum audiri me, cum tecum nunc loquor, sed et exaudiri, cum ea peto, quae nusquam inveniam, nisi a solius Gudii humanitate impetraro. Est autem precum mearum in eo summa, ut quicquid ad emendandum illustrandumve Cornel. Celsum aliquo modo facere potest, eo me juvare velis, sive commodes exemplar aliquod bonae notae, sive varias lectiones nonnullas mittas, sive MSC. codicem aliquem saltem inspiciendum mihi promittas. De caeteris, quas non adeo desidero, editiones sunt, Joh. Caesarii de anno 1538; Joh. Tornaesii de anno 1549; Guil. Pantini in folio; Balduini Ronssei in quarta forma; et novissima Joh. vander Linden in duodecima. Quamcunque aliam poteris dare, gratissima ea mihi erit, ut et si quid de tuis vel aliorum in proposito Auctore emendationibus addere volueris: Quicquid lucis undecunque a tua humanitate precibus meis foenerabor, non eorum modo assumam, quae cadem illustrari amant, quam alio etiam transmittunt; sed ad sontem sic refundam, ut solent fere densiora et opaca. Quoniam vero in nonnullis plus opis ab ingenio magno, quod in te est, sperandum videtur, quam a codicum constantia et fide, patere, quaeso, ut in praesenti exemplum proponam, in quo vel maxime ab Eruditissimo adjuvari exoptem. Legitur id ipsum lib. 6. c. 6. §. de oculis scabris: Nulla autem per se materia est, quae psoricum nominetur, sed chalcitidis aliquid, et cadmiae dimidio plus ex accto simul conteruntur, etc. Sic constanter, omnia, quae ego unquam inspexi exemplaria exhibent, neque in ullis aliqua occurrit varietis. Quid ergo, inquis, requires? Elocutionis formulam: dimidio plus; non capio. Videtur autem reddendum esse Germanice aut. Mihr als halb so viel. aut Raum noch einmahl so viel. In illo sensu ablativus rei superatae, comparativo jungitur; in hoc vero, mensurae. Utrumlibet enim ejusmodi nominibus jungi et quandoque etiam utrumque conjungi apud Latinos solere, per exempla nos docent Grammatici, quale est illud Virgilii 9. AEneid.

Diversissimo fere sensu utrumque redditur Germanice; In proposito, si priori modo, ex: gratia quatuor uncias capiam chalcitidis et duas cadmiae cum una vel dimidia drachma, rei superatae ablativus eo explicabitur, quod est: plus quam

dimidium chalcitidis; eaque explicatione compositioni novae propemodum fit satis, quatenus consentit Diosc. l. 5. c. 115. [gap: Greek word(s)]. Similiter Plinius lib. 34. c. 12. Tunc (chalcitis macerata) admisto cadmiae pari pondere medicamentum efficit, psoricon dictum. Quod si duae partes chalcitidis, tertia cadmiae temperentur, acrius hoc idem fiet, etc. Sivero altero modo quatuor uncias chalcitidis capiam, et cadmiae octo uncias addam, ablativus mensurae explicandus eo erit; cadmiae (quod ad dimidiam sui partem) plus, quam chalcitis. Et hanc explicationem omnia exempla similis elocutionis sive in Celso sive in aliis auctoribus suadent, licet ea compositioni psorici, quam veteres alii tradunt, multis partibus contraria sit. Sunt autem illa exempla, ex Scribonio Largo comp. 101. Dimidio enim celerius sanantur, qui acceperunt medicamentum, quam prius solebant. Etcomposit. 209. Sine alligatura enim interdum dimidio celerius ea sanat, etc. Hoc est. Raum noch einmahl so bald. Curtius lib. 4. Caeterum cum dimidio ferme major esset Darii exercitus, quam in Cilicia fuerat, etc. Raum noch einmahl so gross. Solinus c. 43. Ultra Meroen super exortum solis Macrobii AEthiopes vocantur. Dimidio enim eorum protentior, quam nostra vita est, etc. Hoc est. Liben raum noch einmahl so lang als wir. Cels. l. 6. c. 12. Inspergique ulcera debent alumine scissili, cui dimidio plus gallae immaturae sit adjectum. Hoc est. Noch einmahl so viel gallappel. In oppositi generis exemplo. Cels. l. 5. c. 28. §. de Phygethlo. Licet etiam miscere aequis portionibus Ammoniacum, galbanum, propolim, viscum, pondusque (forte: omnibusque) adjicere myrrhae dimidio minus, quam in prioribus singulis erit. Hoc est. Raum halb so viel. Similiter proximo §. Aut quod constat ex chalcitide et saxo calcis, quibus auripigmenti dimidio minus, quam in singulis prioribus est, adjicitur. Hoc est. Raum halb so viel. Lib. 6. c. 8. §. 4. Hisque adjicitur hyoscyami succi dimidio minor, quam unius ex superioribus, portio. Raum halb so viel saft. In omnibus hisce exemplis ablativus mensurae, non rei superatae intelligendus venit. Ex recentioribus plerique tamen in his et aliis, rei superatae ablativum explicant, ut Horat. Turselin de partic. in illo Ciceronis: Dimidio plus scripsit Clodia. Hat mehr den halb so viel geschrieben. Ego puto. Sie hat mehr den noch einmahl so viel geschrieben. Et paulo post. Tecum anno plus vixit. Ist über oder länger als ein jahr bey dir gewesen. Ego. Ist ein jahr länger als der ander bey dir gewesen. Illud; dimidio: quod semper ad posterius nomen refertur, quidam ex Latinis, habito ad prius respectu; altero tanto; circumscribunt, ut Com. Nepos in Vit. Eumenis. Illa autem via, qua omnes commeabant, altero tanto longiorem habebat amfractum. Idem potuisset: dimidio longiorem habebat amfractum. War noch einmahl so lang. Quod si vero illud significandum foret, quod vult Turselinus. Ist langer als ein jahr bey dir gewesen. Scribi putem oportere; plus anno tecum vixit. In omnibus enim exemplis, quae proposui, ablativum

mensurae perpetuo praecedere nomen, plus observari meretur, cum rei superatae semper sequatur. Ut Cic. de amicit. plus aequo, idest, quam aequum est. Celsus lib. 1. c. 1. Modo plus justo, modo non amplius assumere. Contra lib. 1. c. 3. Si quando tamen insuetus aliquis laboravit, aut multo plus quam solet etiam is qui assuevit, etc. Utriusque generis alia exempla in Turselino de Partic. §. Plus pro amplius, et. alias leguntur. Enimvero Latinos rei superatae ablativum in caeteris modo praeponere, modo postponere comparativo nomini scio. Sed in exemplis, quae et per mensurae et pei rei superatae ablativum explicari possunt, ne ambigua sit oratio, illum semper praeponi solere, hunc postponi, observo. Ut jam ad scopum redeam, qui est Celsum in consensum cum Dioscoride et Plinio proposito in loco reducere, nescio an scribam: et cadmiae plus dimidio (hoc est quam dimidium chalcitidis) An? Et cadmiae dimidio minus, hoc est. (Raum halb so viel als kopper-rock.) An? Sed Cadmiae aliquid et Chalcitidis dimidio plus. H. e. Raum noch twimall so viel kopper-rock. Nisi integer servandus Celsi locus fuerit, ut minus diffensus autorum attendendus sit; posterior correctio sic placet, ut alias saepe transpositiones similes ab ignaris factas in Celso passim noto. Fortasse enim rei superatae ablativum intellexit, qui mensurae debuit, adeoque ut Celsus Dioscoridi consentiret, chalcitidis et cadmiae nomina locis propriis permutavit. Sed haec conjectura est. Tu, Vir Excellentissme, verum decernas licet, sive ab ingenio vis, sive ex MSC. fide. Utroque modo non nie tantum, sed et alios longissime superas. Ego enim ut verum tibi, Plautina phrasi, hic fatear, una litera plus sum, quam medicus. Si succurrere jam inopiae meae vis, poteris una quoque honoris nomen reddere, quo in perpetuum habebis Tibi me devinctissimum. Interea si non per Te responsum, per Axenium id, etiam cum desiderio exspecto, et bene valere Te jubeo. Scribebam Tonningae Decimo Tert. Calend. Feb. a. 1672.

EPISTOLA XXII. SAMUELI RACHELIO. S. D. J. Schefferus.

PRidem et responsum tibi, et gratias pro doctissimo elegantissimoque munere debeo. Neque negligentia quadam distuli hoc officium, sed propter virium imbecillitatem, quas tantum non omnes exhausit morbus diuturnus, ex quo aegre possum reconvalescere. Propterea confido fore, ut tam longum silentium excuses, nec sinisterius quid suspiceris. Opto autem, quod optavi saepius, ut pergas in nobilissimo argumento pertractando, nec te hominis unius stolidissimi et iniquissimi furore inde patiaris divelli. Quae scribis de Officiis Ciceronis cum meis quibusdam annotationibus Francofurti edendis, mihi quidem sunt ignota. Fateor jam etiam ante annos decem et plures publice interpretatum esse, illaque occasione observasse nonnulla ad meliorem ejus operis intellectum. Loca quoque suspecta examinasse, quae et ipsa ante biennium emendata

misi ad Cl. Graevium hoc a me petentem. Constituisse quoque illum laborem retractare, idque coram olim indicasse No. Dn. Blumio, ex quo fortasse typographus hoc accepit. Sed tot curis aliis hactenus fui obrutus, ut ad id negotium non potuerim me accingere. Praeterea meum paulo aliud, quam tuum est propositum, videlicet conferre cum Cicerone scriptores alios, Graecos Latinosque, Christianos et paganos, et ex consensu omnium vel dissensu veritatem aut falsitatem sententiarum demonstrare. Qua occasione tamen si quid aliter acceptum est ab interpretibus, quam videntur debuisse, indicatur, cum praesertim Wolfius in plerisque ea affinxerit Ciceroni, de quibus ne per somnium quidem cogitavit. Quod si vitam Deus dabit, et concedent otium, qui possunt, illud a me aliquando conficietur. Dabo operam, ut intelligas, me et virum bonum, et tui amantem et injuriae sine caussa tibi illatae memorem esse. Quanquam forte hujus nihil quid sit, cum orbis totus hominis stolidissimi miserrime ausus pridem viserit et damnaverit. Cl. Gudii benignum de mea Re Vehiculari judicium amo et exosculor, optoque, ut sic aliis probare possim, simul peto ut Virum doctissimum, si potes, mihi facias amicum. Cupio enim propter caussas multas ei propius innotescere. Sed hucusque mihi nulla data est idonea occasio. De me non habeo, quae scribam praeter ea, quae significavit Cl. Dn. Morhofio. Is nuntiabit, si desiderabis scire. Pagellas hasce addo, tantum ut intelligas, me valde gratum esse, licet ob fortunam tanuem non possim. Vale. Ser. Upsaliae. a. d. 6. Septembr. An. 1672.

EPISTOLA XXIII. MA. RQ. GUDIO. S. D. Samuel Rachelius. Slesvisum.

QUas inclusi Cl. Dn. Schefferi literas ipse exhibere constitueram, cum ante bimestre Slesvici essem. Et quamvis aditum pro Tua humanitate mihi facilem pollicitus fueras, illum tamen aliorum interpellationibus occupatum esse scio. Idem tamen fieri hic potuisset, quod nuper ad nos transiisses. Hoc vero cum serius comperissem, et pluribus negotiis districtus praesentiam Tuam diuturniorem fore sperarem, etiam haec spes decollavit. Ne igitur vel desiderio Amici, vel publicis commodis desim, opera mei domestici hanc ad rem uti visum est. Nosti, Vir Amplissime, Cl. Schefferi ingenium et studium doctissimis argumentis occupari, ut Tua amicitia et exquisitae eruditionis adminiculo non indignum judices, et quibus ipse studiis forsan vacare non licet, ea saltem per accuratae diligentiae hominem adjuves. Domesticum meum, Cognatum Tuum, ut commendem, nihil erit necessum. Ipse enim talem se Tibi probabit, qualem velis esse. Bona in illo mens, bonus animus. Ingenium excitatum, firmum judicium, et ad res arduas perspiciendas comparatum. In Philosophia practica eximie profecit, ut etiam deinceps in studio juris tanto felicius progredi possit. Jam pridem ipsi autor fui, ut aliquod specimen eruditionis

exhiberet. Sed persuadere hoc non potui, impensas, ni fallor, hoc nomine faciendas, detrectanti. Vitam ejus quod attinet, probam, modestam et innoxiam hic egit, ut ejus consuetudo nunquam mihi gravis, semper autem jucunda fuerit. Prodierunt iterum Opuscula Moralia varia Honorati Fabri. His Colonienses Jesuitae addiderunt nonnulla alia, interque ea unum, quod praese fert nomen Bernhardi Stubrockii, qui se objecit antehac Guilielmo Wenerockio. Ille Stubrockius isto opusculo Examen meum Probabilitatis Jesuiticae, quod Helmestadi edidi, refutare instituit. Qui cum nervum minime tetigerit, sed solidam defensionis causam mihi reliquerit, respondere homini maledico constitui quidem, sed cum terra pugnare nolim. Si itaque, Vir Amplissime, Tibi compertum sit, quis sub nomine Stubrockii lateat, velim ne clam illud me habeas. Quod si istius opusculi virulenti aurorem ipsum Fabrum esse scirem, non sane sub incudem vocarem. Vale. Kiloni. a. d. 2. Febr. 1673.

EPISTOLA XXIV. MARQ. GUDIO. S. D. Wilhelmus Goesius.

TAndem, ecce, prodeunt Agraria veterum, quae cura nostra, ut opinor, emendatiora reddidit, illustravit, et aliqua etiam accessione locupletavit: nam videbitis auctius hic illud caput, quod agit de Varatione Fluminum, adjectumque Simplicium, cum fragmentis quarundam legum agrariarum, quae collegimus ex Halicarnassco, Dione, Plutarcho aliisque qui veteris Historiae nobis monimenta reliquere. Vellem maturius me potuisse haec ad vos transmittere, sed quod liber iste nunc demum prodit, tribuendum partim torpedini bibliopolae, cui jam ante biennium hunc excudendum tradidi, partim infelicitati temporum, ex qua Patria nostra post exitiales turbas nunc incipit emergere. Vos vero felices, qui ex tanta calamitate vos in tempore subduxistis, et velut in specula e longinquo vidistis in alto jactari Reipublicae nostram cymbam, dum apud vos plane sint Alcedonia. Quid autem vos tempore tam felici egeritis, atque etiamnum agatis, scire unice desidero; speciatim etiam quo loco sit Photii Etymologicum, itemque quo inscriptiones veteres, quo Caesar, quo alia, quorum editionem, dum hic eratis, moliebamini. Si mihi horum similiumque cognitionem impartiri velitis, beabitis maxime. Hagae Comitis ult. April. 1674.

EPISTOLA XXV. Molto Illustre Signore Colendissimo.

MI giova d'alle grarmi con V. S. Molto Illustre del suo felice arrivo a Milano, allegrandomi insieme coll' Illustrissimo suo Compagno, dove non prima di horapero non gli ho inviato l'indice de' Manuscritti Greci da lei desiderato, per non ester stato ritrovato a tempo dal Reverendissimo Presidente del Collegio greco,

come cosa da esso trascurata l'ha messa in non cale; per ilche iscusera V. S. la tardanza senza adossarmela, havendo per punto di riputazione, di non tralasciar cosa alcuna che sia di suo servizio, quanto sara in me. Ho scritto al Signor Magliabecchi a Fierenze, con dargli parte della sua partenza, e di qualche soddisfazzione, che V. S. habbia mostro della sua poca dimora in Padoa, con qualche frutto delli suoi eruditi viaggi, havendo pero giudicato bene, che non sapesse la questo fatto da lei de' Manuscritti greci per molti rispetti, come, che miglior consiglio fosse, non doversi far palese la poca reputatione dell' Italia, di dar cosi il bando alle lettere greche, dove hanno fiorito tanto tempo. l'Eccellentissimo Ferrari fa riverenza alle Signorie Vostre molto affettuosa, come anco il Signor Sindaco della fazzione Tedesca, Vezio sindaco dell' Universita, Vezio Consigliere della nazzione medesima, sospirando ancora la loro compagnia a Torino, ma io credo che habbia da patire un pezzo di tempo questo male in cropo. Con che io me leraffermo con ogni affetto augurando le il colmo della contentezze. di Padoa. il di 8. Septemb. 1662.

EPISTOLA XXVI. Illustrissimo Signore, e Padron Colendissimo.

MAndo a V. S. il Livio con le note Marginali di Curzio Picchena Fiorentino, gia primo Segretario di stato del Serenissimo Gran Duca di Toscana, scritte di mano propria del medesimo Picchena. Sene vaglia, che mi sara gratissimo, se visara cosa a proposito per il Signor Gronovio. Incluse havera le Lettere del Signor Cintio, mi onori rispondere a detto Signore, che io al cui ritorno spediro la lettera. Desidero col suo commodo una Copia dell' Iscrittione di Rufo Aproniano, descritte dal Signor Virgilio Antichissimo decritto da loro, e lariverisco. Di Casali 25 Octobre 1662.

EPISTOLA XXVII. Illustrissimo Signore, e Padrone Colendissimo.

Egran tempo, che io desidero di rassegnar a V. S. Illustrissima lamia osservanza, ma ho tralasciato di farlo per non sapere dove ella habbia fermato sua sede, e per consequenza dove io debba inviare le mie lettere. Veramente non lo so, ne anche adesso, ma non voglio viver piu in questa contumacia, tanzo piu

che io ho necessita di ricorrere alla sua Erudizione. In primo luogo adunque la supplico, a farmi grazia di notare le varie lezzioni di Plinio, soprai 4 ultimi libri. 33. 34. 35. 36. Dove si tratta di materie attenenti a Pittura, Scultura et Architettura, dal testo Manuscritto antichissimo, che V. S. mi disse trovarsi nella sua padria, quand' ella dimorava in Fierenze, e ch' ella intese il mio bisogno. So che la briga e grande, ma la necessita mi fa ardito, ed importuno. In secondo luogo V. S. Illustrissimami onero d'una varia lezzione, anzi ingegnosissima emendazzione sopra quei versi di Fedro lib. v.

Ut quidam artifices nostro faciunt seculo
Qui pretium operibus majus inveniunt novo
Si Marmori adscripserunt Praxitelem suo
Detrito Myronem argento. Fabula etc.

Ma io l'ho perduta, e la ripiglierei con tutto l'discorso, ed annotazioni di V. S. sopra questi versi, i quali mi occorre citare in un mio discorso della pittura antica, ed intanto faro memoria della stima, che io fo della sua erudizzione. Si attende, e si spera presto da lei l'edizzione del Fedro, ma io ho piu prestezza di questo luogo, perche penso di mandar fuori una parte di questa opera, e dedicarla alla Maesta Cristianissima del Re di Francia, da cui sono stato altamente benificato. Credo, che V. S. havra inteso, che in Roma usci la Roma anticadi Famiano Nardini. Giorgio Pachimerio tradotto da P. Possino, e le opere di Torquato Tasso inedite. Il Signor Valerio Chimentelli, Professore delle lettere humane nello studio Pisano, stampa un' opera de sellis veterum. Il Signor Francesco Redi, un trattato del nascimento degli insetti. Altre nuove letterarie per hora non mi sovvengono, onde per fine, col supplicarla dell' onore de' suai comandamenti, obsequiosamente lariverisco. Di Firlili 15 Giugno.

EPISTOLA XXVIII. Illustrissimo Signore, e Padron Colendissimo.

IL Signor Falconieri la riverisce, e lapriega a collazzionargli i Luoghi dell' incluso foglio. Sono stato per riverirla all' albergo, insieme col Signor Cavalcanti piu volte, ma per mia disgrazzia mai ho havuto fortuna diritrovarla, onde ho stimato bene lo scriverle questi diu versi, per auvisarle, come il Signor Principe mio Signore si duole di me circa alla sua tardanza, ed jeri in particulare mene discorse a lungo, la supplico per tanto con ogni maggior caldezza, mentre habbiano i miei preghi luogo alcuno appresso di lei, a favorirmi domane doppo desinare in tutti i modi di appettarmi in casa, gia che verro per lei, ed anderemo dal Signor Principe come gli ho promesso. La supplico di

questa, perche, come ho detto doppo di avermene discorso molte volte; jeri finalmente si dolse, ne a parlare sinceramente, non senza qualche raggione. Con che non servendo questa mia per altro, supplicandola a riverire in mio nome il suo gentilissimo Signor Compagno, la riverisco. Di Casa li 19. Dicembre 1662.

EPISTOLA XXIX. Illustrissimo Signore, e Padrone Colendissimo. In Roma,

So quanto a letteratissimi suoi pari il tempo siaprezzioso, e per questo con mia estrema mortificazzione mi sono indotto a scriverle questi quattro versi, necessitato a cio fare dalle replicate istanze, che di questo mi vengono continuamente fatte dal Signor Bigot. M'impone egli per tanto, che io la riverisca nel primo luogo in suo nome, e doppo da sua parte le accenni, comme il Signor Scheffere e in brieve per dar in luce una nuova editione delle Favole di Fedro con sue annotazzioni, e per questo, che ella farebbe un grandissimo favore non solo al detto Signor Scheffero, ma ancora a tutta la Republica letteraria, mentre ella volesse onorarlo di mandargli le dottissime, ed ingegnosissime annotazzioni, che ha sopra'l detto purissimo scrittore, e l'assicura che come e il dovere, il Signor Scheffero, o le fara stampare in fine del libro, come di V. S. Illustrissima, o pure le mettera, tra le sue scrivendo pero di haverle accette da lei. Io gia ho piu volte risposto al Signor Bigot, che l'avrei servito, ma che non credevo, che in questo negozzio potesse essere conclusione alcuna, mediante il sapere, che ella non haveva ne meno voluto dare queste note al Signor Fabro. Ma replicandomi esso, che ella al Signor Scheffero forse le concedera, e che anche il Signor Cinsio gli ha dato tutto quello, che haveva sopra questo Autore, ho stimato mio debito lo scriverle questi quattro versi, per avvisarlelo, come ero obligato a fare. L'aria comincia a riscaldare, ed il Signor Dati, il Signor Cavalcanti ed io l'asppettiamo qua con grandissima impazzienza, per non parlare di molti altri amici, e della nostra libreria di S. Lorenzo, la quale e infallibilmente per ricevere piu fama da lei, che da qualsivoglia altro letterato. Non indugi ella per tanto a consolarci con lasua dottissima, e gentilissima conversazzione, ed io a nome de detti duoi amici, e mio ancora, ne la supplico con ogni maggior caldezza possibile. Il Signor Dottor Redi qui presente mi impone di riverirla in suo nome, ed insieme pregarla a scusarlo, mentre ella fu qua, non hebbe campo di riverirla, e servirla come se deve al suo merito. Era egli veramente in quel tempo occupatissimo, e particolarmente appresso il Gran Duca, il quale fa non poco conto di esso, l'assicuro, che risarcira questi mancamenti, quando ellaritornera

qua, essendo veramente cortesissimo, e gentilissimo in sommo grado. Per non le far perdere il tempo interamente, le avvisero qui alcune novita letterarie, in confuso pero, e come prima mi verranno alla memoria. In Padova si stampa la Minerva Sanziana dello Scioppio. Il Seneca Tragico del Signor Gronovio e finito di stampare. Il Signor Bigot lavora gagliardamente per quello, che mi scrive sopra laVita di S. Crisostomo di Palladio, ed in brieve la fara stampare con alcune sue annotazzioni, come anche in brieve fara ristampare il Libretto del Signor Francesco Bernardino Ferrari de sacris Concionibus. Il Signor Tomaso Bartolini ha dedicato al nostro Gran Duca un' operetta intitolata Cista Medica etc. e la manda al Signor Dati perche la presenti. Il Signor Elzevirio si offerisce di ristampare il Vocabulario della Crusca con le giunte, che gli saranno mandate, superbissimamente e correttissimamente, contentandosi di rifare tutti i fogli ne' quali fossero scorsi errori di qualche considerazzione. Si aspetta che torni il Principe Leopoldo per risolvere quello, che in questo particolare si dovra fare. Con che mancandomi il tempo, ed in oltre non volendo maggiormente abusarmi della sua cortesia con la lunghezza, faro fine col supplicarla dell' onore de' suoi comandi, baciarle affettuosamente le mani, riverirla.

EPISTOLA XXX. Molto Illustre, e Reverendissimo Padre Signore, e Padrone Colendissimo Stephane Angeli. In Venezia,

LE sara consegnata questa mia da letterato di somma erudizzione, e di perfettissimo giudizzio, al quale desidero io con ogni maggior affetto di servire in ogni, e qualsivoglia cosa, che da me dependa, onde avendomi esso detto, che venendo costa desiderava di haver qualche amicizzia con il Custode della celebre libraria di cotesta Citta, non havendo io seco amicizzia ne servitu di alcuna sorte; non ho per lo meno voluto mancare di accompagnarlo con la presente, parendomi di haver da lei gia sentito dire, che il detto Signor Custode era suo Amico, e percio avra ella facilmente campo di favorirlo col raccomandarlo ad esso, del che le ne restero io eternamente tenuto, ascrivendo questo al numero degli altri favori, che dalla sua sola gentilezza, ed intieramente contro ogni mio merito mi sono stati conferiti. Circa a nuove letterarie intorno a cose Matematiche me viene scritto d' Anversa, che si stampano alcuni opuscoli postumi del Padre Tacquet, e di Parigi, che il Signor Bullialdo fa stampare, non misoviene che opera di Tolomeo, non mai per l'innanzi stampata. Corre anche qua fama, che il Signor Ugenio habbia stampata una Dioptrica;

e ben vero che a me non e noto di dove tal nuova habbia origine, giache pochi giorni sono havendone io domandato il Serenissimo Principe Leopoldo, mirispose non saperne niente. Qua viviamo curiosissimi di sapere, che cosa vada meditando il suo dottissimo, e fertilissimo ingegno, non mai auvezzo a star in ozzio, ina bensi incontro all' in continua fatica, come dimostrano le suae tante, e dottissime opere in cosi poco spazio di tempo publicate. Con che per non tediar la d' avantaggio, col supplicarla dell' onore de' suoi da me desideratissimi comandi, eriverirla, mi sotto scrivo.

EPISTOLA XXXI. Signor Padron Mio Osservandissimo.

RIcevera V. S. con questa mia lettera in un' altro foglio la copia della maggior parte delle antiche iscrittioni, che io ho in una mia villa raccolte, mentre da fondamenti l'edificai. Mandero appresso la copia delle altre; et se in questa, che invio, ella vi ha qualche difficolta, mene dia avviso, che la vi faro di nuovo con caratteri piu chiari. Io certamente credero di haver conseguito il mio fine, comunicandole con V. S. che le rendera piu famose, e piu immortali; posciache non puo dubitarsi, che anche i sassi vengon' meno; e passando forse questa mia villa in poter d'altri, anco studiosamente verranno maltrattati, il che voglia Iddio, che non segua anche in mia vita, gia che saro costretto di farne vendita a vilissimo prezzo, per non haver a perir di fame, o di alltro peggior male, potendomi difendere da molti invidiosi della mia quiete, che non lascieranno anco di nuovo insultarmi, e non trovo in chi puo cadere la vendetta, o la difesa. Questo e l'frutto, che raccoglie delle sue lodate fatiche huomo da bene; e chi dimostra volerlo favorire nol fa con altro aiuto, che con honorevoli, e larghe parole. Ma non m'auveggio, che il mio dolore mi ho trasportato a molestar V. S. che non puo far altro, che compatirmi in questa mia infirmita, e d'ogn' altra incivilta seco usata. Con che mi taccio riverendola; a chi insieme con il Signor Samuele con ogni sincerissimo affetto bacio le mani: di Capua del di 2 Aprile 1662.

EPISTOLA XXXII. Molto Illustre Signore, e Padrone mio Osservandissimo. In Roma,

SEnto dispiacere, e maraviglia grande, che si siano smarrite le mie lettere, che scrissi a V. S. per lo sequente procaccio doppo il suo partire, con il quale

accompagnai un foglio intieramento pieno di molte antiche iscrittioni, che gia raccolzi in una mia villa; Ma forse ella le havera ricercate nel luogo volgarmente detto la staffetta; dovendo ricercarte in quello del sudetto procaccio, del qual scambio havendone alcun dubbio, scrissi ad un mio amico, che risiede in Roma ne le havesse dato avviso; siche spero, che a questo punto potra haverle recuperati. Ingiongo hora la copia del resto delle altre iscrittioni, che nella medesima villa collocai, e di alcune altre, che sono in Capoa, ne fin hora divulgate. Gradira la sua gentilezza questo affetto mio verso il suo piacere, e sara questo il mio sommo preggio fra le acerbissime suenture mie. Hebbi la honoratissima sua trovandomi in letto, donde hora scrivo, et il morbo non stesso, ma per la mia eta, e piu per i dispiaceri di animo alquanto grave, non mi permette di poterle dar risposta a gusto mio mentre ho voluto, che prevalia il suo gusto, e consumar il mio debole vigore nella copia sudetta piu tosto, che in una piu prolissa lettera. La onde piu finisco, supplicandola a donarmi poi avviso del suo partire, e le havero a mandarle di nuovo la copia delle prime iscrittioni. In tanto a V. S. con affetto sincero bacio le mani, et sognosamente al Signor Samuele. Di Capoa del di 22 de Aprile. 1663.

EPISTOLA XXXIII. MONSIEUR,

LEs vostres du 14 Octobre m'onteste rendues seulement le 7 du courant, de maniere sçachant que vous estes partys de Florence, et ne sçachant ou addresser le miennes, javois delibere de ny point respondre, veu nommement que la mesme semaine, que vous partistes de Rome, je vous escrivis, qu'ayant commence a vous servir, javois este advertis, que le Signeur Cardinal Barberin avoit dessein de les faire imprimer, et que s'il venoit a sa cognoissance, qu'elles ayent este communiquees, il en seroit offence. Maintenant je vous donne advis, qu'il y a un certain de Luques, qui fait imprimer le Martyrologe enrichy de rares notes, entre lesquelles sont celles de feu M. Holstenio, et dit on qu'il sortira bien tost en lumiere, et il y aura moyen de contenter vostre curiosite. Jespere de vostre bonte, que vous me pardonnerez, si je ne vous ay point servy en ce point, croyez que ça este a mon grand regret; mais pour vous parler avec ma sincerite ordinaire, on me l' a deffendu si expressement, que j' ay eu peur d'enconrir quelque disgrace aupres dudit Sig. Card. En toutte autre chose, qui despendra de moy, lors qu'il vous plaira me commander, vous me trouverez tousiours prompt a vous servir, et vous tesmoigner par effect qui je suis, Monsieur, Vostre tresobeissant serv. D. BENNOIST ARNOULD de l'estroitte observance de la Reigle de S. Bennoist.

EPISTOLA XXXIV. MONSIEUR,

JE ne sçay si c'est a vous, ou a M. Pluymer que je dois faire des reproches de ce que je me trouve tous les jours trompe dans es esperances, qu'il me donne de vostre retour en ces quartiers; je vous supplie de m'apprendre ce que j'en dois croire, et si je puis esperer de vous voir entre icy et la fin du mois de juin. Le mesme M. Pluymer m'a dit que luy aviez fait quelque mention d'un voyage allemand imprime depuis peu en Holstein, il y a un endroit dedans sur le quel j' avrois bien des questions a faire a celuy, qui en est l'Autheur; si vous le voyez Monsieur, je vous prie de luy faire bien des questions sur l'histoire de son evazion, il ne nous dit rien de la langue et de la police de ces Tartares, chez les quels il a ueçu, il ne dit rien de leurs arts, de la situation de leur pays, n'y de ce qui regarde l'histoire naturelle, et dit, si je m'en souviens bien, qu'en neuf jours de chemin il passa d' Arkelau dans le Turkestan; j'aymerois mieux, qu'il nous eut donne les particularites de ce petit voyage, que tout ce qu'il rapporte des Indes et des autres pays ou il a este, qui sont deja assez connues par les autres nations. Si vous le voyes Monsieur, je vous prie de luy faire bien des questions sur tous ces sujets, mais sur tout de me faire l'honneur de m'ecrire, quand je puis esperer de vous voir icy, ou je vous attends avec grande impatience. On m'a dit qu'il y avoit un livre qui traite des abeilles imprime en Dannemarck, je vous prie, le mettre entre les livres que vous rapporteres de ce pays-la; si vous le trouvez, il est ecrit en langue Dannoise. Je serois aussi bien aise de savoir, si M. Olearius a reçeu le livre, que je luy ay envoye, et si vous voyes ancore le cabinet du Duc de Holstein, que vous vous fissies montrer ces planches de la Chine, dont M. Olearius parle dans les notes, et qu'il dit avoir servy a l'impression de quelque livre.

EPISTOLA XXXV. MONSIEUR,

J'apprens avec beaucoup de joye, que vous etes de retour en Hollande en bonne sante, il y a quelque temps que je l'attendois, pour vous donner avis, que j'ai trouve enfin un Diophante entier et bien conditionne, que je vous envoyerai, quand j'aurai de vos nouvelles. I resentement que vous etes dans la ville du plus grand commerce du monde, je vous conjure de vouloir vous communiquer un peu plus, que vous n'avez fait par le passe: de mon côte je vous promets, que je vous manderai ce qui se faira de plus considerable en ces quartiers dans la Litterature. Pour commencer, je vous dirai que Mr. le Febvre de

Saumur a vendu tous ses Livres, et a resolu de passer le reste de ses jours dans une vie douce et paisible en continuant ses exercices du College, qui lui apportent du profit, et partant il n'y a plus gueres de chose a esperer de lui. Mr. Huet a fait imprimer en François un Livre de l'origine des Romans, qui est fort curieux et docte. Le Pere le Moine Jesuite a publie une Dissertation de l'art de l'Histoire; il y reprend en quelques endroits feu Mr. Vossius, et ce sous le bon-plaisir de Mr. Vossius, qu'il dit estimer infiniment, et qui sçachant la raillerie, ne lui faira pas un proces, comme un galant homme lui en avoit voulu faire un dans la Cour la plus galante du plus sçavant Prince d'Italie, a l'occasion de son Livre des Devises, je croi qu'il veut parler de Florence. Le Pere Vavasseur aussi Jesuite a fait imprimer un Livre de Epigrammate, qui est fort estime pour être ecrit tres-poliment. Si vous allez a Utrecht, (ou quand vous ecrirez a Mr. Graevius) je vous prie de voir dans la Bibliotheque C. in folio Jo. Chrysostomi opus imperfectum in Matthaeum. Idem in Johannem translatus a Burgundione judice cive Pisano, ut eo redimeret animam filii sui Hugolini mortui in itinere Constantinopolitano anno 1178. Ce Livre est MSS. in membran. Je voudrois bien avoir La Lettre de ce Burgundion la, s'il y en a quelqu'une en tête de cette Traduction, et de plus vingt ou trente lignes de cette Traduction, afin de voir si elle est bonne ou non. De plus je serois bien aise, de sçavoir si ce MSS. est en parchemin ou papier, et s'il contient toutes les Homelies sur S. Jean. La Traduction qui est imprimee est d' Aretin et fort defectuense. J'ai lû dans le Catalague de la Bibliotheque d' Amsterdam, qu'il y avoit un Plutarque Grec, tout note a la marge par Hadrien Junius avec des observations, voyez ce que c'est. Pendant mon incommodite je lis cet Auteur, et trouve beaucoup a ajouter a toutes les editions, qu'on en a faites. Petrus Suffridi en a traduit quelques Traitez avec des Notes, que je voudrois bien avoir; si vous les rencontriez ne les laissez point aller. Si vous avez besoin de quelques Livres de ces quartiers-ci, mandez les moi librement, et je tâcherai de les pouvois rencontrer. Je prendrai a la pareille la même liberte. Par exemple, il me manque Diodorus Siculus Grec-Latin de Francfort, si vous le trouviez a bon compte, vous m'obligerez de me l'acheter. J'ai quelques Commentateurs d' Aristote doubles, mais je n'ai point les Rheteurs d' Alde; sçavoir les deux volumes qui contiennent Hermogenes, Menander, etc. avec les Commentateurs. Si vous venez jamais a Rouen, vous trouverez nôtre Bibliotheque augmentee d'un tiers. Le Pere Cambefis Jacobin reforme a fait imprimer vôtre Hippolyte avec une Traduction, et ce dans un volume in folio, pour tenir d'addition a la Bibliotheque des Peres. Ce volume n'est pas encore public. Si vous voulez ajouter quelques Notes sur Hippolyte, il est de ma connoissance, et j'ose vous promettre, qu'il imprimeroit tout ce que vous lui envoyerez. Un mien ami, qui fait un Catalogue tres-exact des MSS. Grecs de la Bibliotheque du Roi, m'a mande qu'on avoit envoye au Roy, de Constantinople soixante MSS. Grecs tres-anciens, qui ne contiennent,

que des Homelies deja imprimees. Quand vous verrez Mr. Vossius, je vous supplie, de l'assûrer de mes tres-humbles services. Mandez, moi, s'il vous plait, ce qu'il fait, et s'il ne fait rien imprimer.

EPISTOLA XXXVI. MONSIEUR,

DEpuis que j'ai eu l'honneur de vous voir a Rouen, j'ai toûjours ete incommode d'une fluxion sur la gencive deux mois en Normandie, et depuis deux mois, que je suis a Paris, je suis entre les mains des Chirurgiens. A mon arrivec je n'eus, que trois ou quatre jours libres pour me promener. En ce temps-la je vis Mr. Marbre Cramoisi, a qui je parlai du Diophante, que vous m'avez baille pour lui echanger, il me dit que les trois ou quatre, qui lui restoient, etoient semblables, et je ne fis rien avec lui; aujourdhui que je commence a sortir, je lui ai parle et donne le Diophante, qu'il vous a vendu, il m'a dit, qu'il chercheroit, s'il n'en avoit point d'entiers, même a mapresence, il en a trouve un de grand papier entier, qui dit valoir vingt franos, je n'en voudrois a ce prix. Je vous prie de me mander quel Livre vous desireriez, que je prisse pour vous envoyer en cas, qu'il nen c'est point en petit papier d'entiers. Le Livre de Mr. Allatius de Simeonibus est acheve d'imprimer, le Pere Cambesis, qui en a le soin de l'edition, y a ajoute plusieurs anciennes pieces Grecques, qui regardent l' Histoire de Constantinople. Ce volume est asses curieux. Ce Pere reprend souvent dans ses Notes Mr. Lambecius. Le Pere Labbe fait imprimer un Catalogue des Catalogues de tous ceux, qui ont ecrit des Catalogue de Bibliotheque, d' Imprimerie, de Vies, d'Eloges; un autre de tous ceux, qui ont ecrit des Medailles et des Monnoyes; et un troisieme de ceux, qui ont ecrit des choses antiques. Ce Recueuil ne sera pas mauvais. On a imprime et publie a Rome Passio SS. Perpetuae et Felicitatis cum Notis Lucae Holstenii, je les ai vûs et lûs a Paris; de plus Vita Bonifacii Romani, et Notae Lucae Holstenii in Martyrologium Romanum Baronii. Le Petave, doit être acheve d'imprimer a Padoue, depuis qu'on m'a ecrit qu'il etoit deja avance d'être imprime. Mr le Febvre de Saumeur fait reimprimer les Notes sur le Phoedrus, du plûtôt que cette edition paroitra, je vous en envoyerai une copie par Mr. Elzevier. Si vous desirez quelque Livre de ces quartiers, je vous conjure de me le mander familierement, et je vous promets que je vous les envoyerai. J'attens les Catalogues, que vous m'avez promis des MSS. que vous avez apportez d'Italie, des Livres imprimez doubles que vous avez, et de plus je vous prie de me mander, si vous nesongez point a faire imprimer quelque chose. Je vous prie d'assûrer Mr. Chas de mes tres-humbles services, et de vous bien persuader, que je suis de tout mon coeur Monsieur, Vôtre tses-humble et tres-obeissant serviteur BIGOT.

EPISTOLA XXXVII. MONSIEUR,

J'Ai reçû par Mr. Helmius la lettre, que vous m'avez fait l'honneur de m'ecrire, et les varies leçons du Manuscript Tactique, sur quoi je voudrois sçavoir de vous, si vous croyez, qu'estant ce traite, comme j'en donne, ainsi un mêlange unie de divers Auteurs, et particulierement de Vilicius et de Leon l'Empereur, vaille la peine de s'employer a y travailler. J'attens le reste des collations que vous me fairez, l'honneur de m'envoyer par la voye de Mr. Dati ou Magliabecchi, je n'oublie pas vos commandemens, et en temps et lieu je vous fairai paroitre, par les effets le soin que j'en ai. Des que le Livre des antiquitez de Trivoli sera acheve, je l'envoyerai a Venise sous l'adresse, que vous m'avez donne. Sans le retour de Mr. l' Abbe Gradi, qui est a present aupres de Monseigneur Rasponi a Sienne, on ne sçauroit pas voir le Manuscrit de Petronius. Mr. Spanheim revient de son voyage, il y a quinze jours, comme vous aurez peut-être deja sçû. Je tâcherai d'apprendre a Mr. Helmius par toute sorte de services l'estime, que je fais de vos recommandations. Je vous prie d'assûrer Mr. Samuel de mon tres-humble respect, et suis avec passion

EPISTOLA XXXVIII. D. BERNHARDO ROTTENDORFIO. S. D. J. Fred. Gronovius. Monasterium,

QUi tradiderunt has tibi, Cl. VV. Marquardus Gudius Holsatus et Sciassius Hagensis, et boni sunt bonis prognati, et omni liberali doctrina cultissimi. Quicquid est tota Gallia et Italia nobilium bibliothecarum, non perlustrarunt modo, sed et excusserunt: multos antiquissimos codices contulerunt aut descripserunt: multos aere suo pararunt ac possident: in his et in illis observata plurima, quae adhuc ignoravimus, brevi sunt cum Deo benevolente in lucem daturi, toti in literis et literarum causa viventes, opesque et operas inter se communicantes. Et hujus etiam peregrinationis non alia illis causa est, quam ut Germaniae pluteos percenseant. Vides quam rarum et incomparabile par ad te allegarim: quam dignum, ut tuas quoque eo in genere divitias expositas videant. Quare te oro atque obsecro, ut humanitatem tuam, cujus mea praedicatio mirificam illis exspectationem commovit, omnem, si cui unquam, illis recludas et exhibeas. Antexegesin alteram, quam jamdudum ad te misi, puto te recte accipisse. Hi tradent et Plautum, quem quod excerptis Torrentianis juvare

voluisti, multum tibi debeo, sed serius ea accepi, quam ut instruere hanc editionem possent: et nunc quoque remitto; postquam exsignavi, quae videntur aliquando profutura, si repetere licuerit. In Livio pervenimus ad XXXVII librum. Itaque jam incipio de praefatione cogitare. Reverendiss. D. Mallingrodii excessus, pro ea ac debuit, me commovit: de chartis et reliquiis studiorum ejus quid fit? Donaverat olim mihi Halloixii defensionem Origenis; postea ejusdem libri indigus per hominem certum a me commodato eum petivit et dedi. Estne aliqua repetitio? Videbis et salvebis plurimum cum omni domo, et amabis me. Lugduni in Batavis a. d. VII. id. Quinctil. CIC ICCLXIV.

EPISTOLA LIX. DANIELI GEORGIO MORHOFIO. J. U. D. Hern. Oldenburg Sal. Kilonium,

HAud levi me gaudio affecerunt literae tuae, Vir Consultissime, quas post aliquot annorum lapsum nuper ad me dare voluisti. Agnosco in iis eximiam tuam in me humanitatem, qua coeptae inter nos amicitiae nodum, candidissimae illustris Langelotti Epistolae dono, simul et scriptorum Wasmuthianorum promisso exsolvendo, adstringere dignatus es. Quam liberalitatem quam maxime accumulas, dum Celeberrimi Gudii doctas in Authores Geoponicas Notas, aliorumque ipsius MStorum Medicotum, Physicorum et Mathematicorum Catalogum transmissurum Te spondes. Significavi hoc Viris, tum Londini, tum in Academiis nostris, scientiarum et artium augmenta enixe spirantibus. Praedicant ad unum omnes, tum tuam, tum laudatissimi Gudii in provehenda et ornanda re philosophica voluntatem, mihique in mandatis dedere, ut gratias quas possem maximas utrique vestrum rescriberem, oblatamque a vobis generositatem amplexarer. Quam primum itaque libuerit, Vir Amplissime, perdoctum Dn. Gudium officiosissime nostro nomine salutabis, utque notas suas Geoponicas, una cum dicto Catalogo occasione commoda ad me transmittat, amicissime invitabis, eumque certum omnino facies, nihil plane in eorum, quae ab ipso proficiscentur, impressione omissum iri, quae honori ipsi debito litare posse censebuntur. Sub praelo nunc, tam Graeco quam Latino, apud nos versatur Jamblichus de Mysteriis AEgyptiorum, nec non Pythagorae Vita, perquam mendose hactenus edita: Lucianus insuper, Graece itidem et Latine brevi hic imprimendus. Scire avemus, ullaene Dn. Gudio suppetant Notae, quae ad horum Scriptorum vel emendationem vel elucidationem spectent. Adhaec, si quicquam vobis de Bosii edendi Josephi consilio, vel de conditionibus, quibus suas circa ipsum collationes aliis concedere cupit, innotuerit, id quoque ut nobis significes, obnixe rogamus. Hisce ita expeditis, duo mihi tecum agenda supersunt. Prius est, ut Clarissimum

Dn. Langelottum de cultu et officiis meis certiorem reddas, ipsique indices, se totum orbem Philosophicum sibi devinxisse, dum operationes illas Chymicas, Epistolâ suâ ad naturae curiosos exaratâ, tanto candore publici juris fecit; multoque eundem sibi devincturum arctius, si, ex promisso suo, Laboratorii Gottorpiensis Acta pari candore, quamprimum poterit, in genuinae Chymiae decus et tutamen, quin imo in Almae Germaniae nostrae, suamque adeo ipsius gloriam, luci publicae exponat. Alterum est, me cum Jacobsiis mercatoribus de illo debito, quod mihi commendasti, locutum deprehendere, ipsos nil quicquam argenti impetrare hactenus potuisse; nec etiamnum posse, quamdiu Fisci Regii clausura, omnibus nota, duret. Necesse erat, flagrante hoc difficili bello, diesauros Regios in nullum nisi publicum usum impendere, proindeque privati aeris solutionem in pacata tempora protelare. Quamprimum illa redierint, si quid ego vel seorsim, vel junctim, praestare ea in re potero, nequaquam detrectabo. De hoc securum Te esse velim. Vale interea, et me Tui studiosissimum crede. Dabam Londini d. 20. Sept. 1672.

EPISTOLA LX. DANIELI GEORGIO MORHOFIO. J. U. D. et P. Henr. Oldenburg S. D. Kilonium,

INvisebam Te, Vir Consultissime, epistola mea d. 20. Sept. anni nuper elapsi data, in iisque gratias Tibi agebam, tum pro munere operis Wasmuthiani, et Epistolae Cl. Langelotti, (quam exinde Anglice versam Transact. Philosophicis inserui;) tum pro gratissimo promisso, quo Celeberrimi Gudii doctas in Geoponicas Authores Notas, aliorumque ipsius MSS. Catalogum Te transmissurum spoponderas. Unum est, quod nunc addo; nos sc. destinare praelo Londinensi Photii Lexicon Graecum, atque intellexisse, penes Cl. Gudium esse ejus exemplar satis nitidum. Rogamus magnopere, ut commodare nobis illud per unum saltem mensem, quo cum MSS. nostrate conferre id possimus, non gravetur. Ego vadimonium subibo, si ad me deferatur, me illud incolume omnino servaturum redditurumque, nec non daturum operam, ut generosus ejusmodi candor Possessoris ea, qua par est, gratitudine depraedicetur. Vehementer oro, Vir Amplissime, ut quamprimum fieri poterit, haec in doctorum et bonorum virorum gratiam diligenter curare, et super iis responsum benevolum deproperare digneris. In eo vicissim ero, ut mandata tua hic loci pro viribus exequar. Vale et me amare perge. Dab. Londinid. 6. Februar. 1673.

VIRORUM Qui superiore et nostro seculo floruerunt EPISTOLAE EX BIBLIOTHECA MAR QUARDI GUDII.

EPISTOLA I. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

HAs ad te scribo summa celeritate, quod nuntius nullam moram facere possit, instructus jam omnibus et clamitante nauta. Scripsi pluries ad Jovium, ut certiorem me faceret, an in humanis esses: aguntur enim jam duo vel tres anni, cum nullas a te accepi, nullam ab eo unquam accepi responsionem. Opinor vel meas non perlatas, vel in comitatu Pontificio eum non agere. Cum igitur valde animo cruciarer, Agathius vir trilinguis, cum me visitatum venisset, valere te recte nuntiavit: beavit me vir ille optimo hujusmodi nuntio. Itaque gratulor tibi, gratulor et mihi, qui talem amicum non perdiderim. Superest ut me rerum tuarum certiorem facias, quid passus, quantum spei supersit, quae denique consilia sint tua. Vice versa et ego te rerum mearum admoneo; multis affectum me aerumnis patria excessisse, Uxorem vivam et sospitem ibi reliquisse; caeteros fato functos, fortunis plerisque amissis, vrituti soli innixum non omnino concidisse. Libros et Bibliothecam omnem conservasse. In praesentia Jus Civile Avenione profiteor. Si quid igitur erit, quod ipse possim, id in tua manu constituetur. Scribe omnino ad me, et

quidem longissimas literas, nam et idem ipse facturus eram, nisi me nuntius jam iterum atque iterum interpellasset. Vale. Avenione tertio Kalendas Novembris.

EPISTOLA II. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

VIdi, Calve animo meo gratissime, quas ad me literas dedisti, fueruntque tam nobis carae, ut eas fere centies legerim, osculatusque fuerim. Libet ea credere, quae de nominis nostri gloria propagationeque ad extremum Oceanum retulisti. Sed vide ne nimius amor, quo me prosequeris, te decipiat. Non enim te latet, idcirco caecum fingi Cupidinem, quod ob nimium affectum amantes non videant. Legi et perlibenter Zasii exemplaria. Vir mihi doctus videtur, sed qui tamen sibi nimis tribuat. Possem multis medelam illam, quam in juris civilis fastidio adhibet, improbare: sed quid haec ego ad te? illud tuum est. Quae praeconia duo Amorbacchii de me meminerunt: cur hic subditos tuos non convocas? legiones pedantium non instruis? an prima in linea, Archiflamedialem tuum Priscianum capite percuti sines? utcumque sit, laudo inventum, et hominem colo. Cur ad eum scriberem, visa non est causa, praesertim cum superioribus mensibus ad eum scripserim, motus quibusdam Germanicis literis, quas frater tuus Mediolani mihi ostendit, quibus literas ad me dedisse Zasium continebatur. Nescio an tam fideliter meae ad eum delatae fuerint, sicut ad me suae: ipse certe hactenus nullas vidi. Quod in Hercinios saltus venire decreveris, non probo consilium tuum, dehortarerque admodum, nisi tu fortasse jam ingressus es. Me certe arbitro aequius fuisset ex Rauracis recta in Italiam redire, semicremataque Minitii tecta videre, et campos ubi Troja fuit. Opera mea juris civilis, cur allata Basileam non fuerint haud satis scio. Frater tibi rogandus fuit, ipse hac in re nihil possum. Nam cum literas tuas accepi, Avenione eram, qua in urbe jus civile septingentis auditoribus profiteor, sub stipendio annuo scutorum quingentorum. Et tu alioqui auritus, oculatissimusque vir non sensisti murmura famae, Alciati nomen ex Avenionensi urbe, ceu ex arce Palladis per ora hominum dilatantis? Tu quaeso negligentiam hanc tuam excute, et me de maximis minimisque rebus tuis fac certiorem, et in primis notulam ad me mitte, qua omnium eorum librorum nomenclatura contineatur, quos ad studia mea aliquid facere credis, et quos tu ex Germania attulisti. Id ut facias quam primum, te etiam atque etiam rogo, et obsecro et obtestor. Frater mihi tuus ita commendatus est, atque tu, quem fratris loco habeo. Vale Calve Vir multorum hominum et morum et urbium spectator, et quod Homerus de Ulisse ait [gap: Greek word(s)]. Avenione Idibus Decembris M D XVIII.

EPISTOLA III. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

ACcepi tandem a te literas longas et plenas rerum novarum, atque earum praelertim, quae tuum in me amorem ostenderent, nec minus quantum curae adhibueris, ut aliquo in Italia professurus conducerer. Ego non tam passim operas meas polliceor, ut homines dicant proxenetas me in id constituisse. Tantum abest, ut idcirco quicquam vanissimo illi Mataeo succenseam. Si indignationis ejus causam tibi vellem recensere, eamque comoediam a prologo ad catastrophen hic describere, difrumpereris risu. Illud mirum est, hominem eum alioquin astutum, et Faventinum, tam libere tecum egisse, ut doloris tibi sui causam expectoraret, meque tanquam aquilam ovis armigerum insimularet. Atqui cum is, de quo tecum ille conquestus est, ad eum divertisset, videremque in cloacam et sentinam vitiorum omnium imprudentem decidisse, censui muneris mei esse, ne eum desererem, qui a pueritia domi meae educatus, tibique aliquo modo affinis esset: itaque jussi, ut quam primum posset, ab eo stuprorum aliarumque blasphemiarum conventiculo recederet, quod ille intra tertium diem exequutus est. Hinc illae lacrimae. Si quae interim paucissimis illis horis acta in ejus aedibus sint, edisertare nunc velim, merito dubitaveris, an consilium meum magis probes, an in hujus impudentissimi hominis improbitatem invexeris: nam utrumque exitus ostendit. Intra paucos dies accusati impudicitiae sunt ex eis duo, qui ne manus sibi injicerentur, fuga saluti consuluerunt. Unus qui solum vertere non potuit, vivus combustus est, ipsi, propter personam quam sustinebat, nihil dictum, sed cum non ideo tamen multum fideret, quam celerrime transacto Ducis negotio recessit. Vides, nisi ego insipientem tanquam Soter aliquis vel Alexicacos, de draconis faucibus retraxissem, quod ejus capiti existimationique periculum imminebat. Volui haec tecum agere, ut non mea culpa inimicum mihi esse eum cognosceres. Si forte contigerit, ut in reditu Ferrariam divertas, meo nomine Leonicenum salutabis, cui homini tantum ego tribuo, quantum caeteris omnibus medicis, quorum opera ab inclinatione Romani imperii extent: estque mihi plane unus instar omnium. Caeterum quo illuc conducar, nullum facies verbum. Cognoscent, ut arbitror, brevi, quantum opis potuissem instaurando illi Gymnasio afferre. Nam hoc anno superioribus mensibus, ex eorum Doctoribus unus (familia non succurrit, nomen illi Marco erat) cum in Legationem in Hispaniam iret, Avenionem divertit, nostraeque affuit lectioni. Is poterit locupletissimus esse testis, quantum auditorum haberem, qua dignitate et judicio haec studia attrectem. Poterunt et alii, qui de terra Gallia illuc pertranseant. Nec enim multi ipse fecero in Italia magis, quam Avenione esse: in qua urbe

sine aliquo Antisophista stipendio sexcentorum scutorum regiorum, aliisque praeterea donariis, octingentis et eo amplius auditoribus profiteor. Per biennium rursus conductus. Atque in his auditoribus cum Episcopi, Abbates, Comites aliique proceres sunt, tum et de remotissimis nationibus quam plurimi, qui illuc non Gymnasii fama adducti, non Italiae visendae gratia, sed ob solius Alciati nomen confluxerunt. Scribitur ad me undique gentium; ab Anglis, Saxonibus, Belgis, Pannonibus, ut nullo non loco reperiatur, qui vel ex scriptis, vel ex doctissimorum relatione Alciatum non agnoscat. Dedit ad me nuper literas Joannes Cuspinianus, Viennensis in Austria Senatus Praeses, dedit Claudius Metensis ex Basilea, dedere caeteri docti: et tu me, qui ceu in omnium gentium theatro profiteor, in aliquam urbem vis recludere; in qua propter invidorum factiones nomen meum sit sepultum. Apage, apage id mali, melioraque mihi Deus faxit: neque tu pulcherrime currenti equo injicias manum. Quae Bononiae pro nobis egeris, accepi omnia, et quam pecuniam pro exscribendis illis ex chartabulis impendisti, fratri tuo hic resarciam, vel compensabo potius: quod enim eum mihi plurimis commendavisti, non duxi irritum, mutuoque illi dedi viginti quinque Scutatos, in eam summam computabuntur. Literas Julii Pflug Equitis Germani una cum fasciculo librorum Avenione acceperam, sed non arbitrabar obligasse te fidem tuam, atque recepisse, me illi responsurum. Quare non est nunc, quod dubites, absolvam te quam primum, et illi respondebo: tametsi vix apud me constituam, quo eum cognomine appellem: suum enim illud Germanicum proferre non possum. Rescribam tamen, ne se forte delusum putet, teque Bononiam iter facientem aggrediatur. Operam tuam non est quod impendas in congregandis Scholasticis Germanis, qui a Republica Veneta petant, ut me in Patavinam Academiam arcessant: quandoquidem ipse Avenionensibus inserviturum me per biennium adhuc promisi, a qua promissione etiam si auri montes offerrentur, non sum recessurus. Quae de Antonio Justiniano scribis, nescio an sat vera sint: illud certo certius scio, te nunquam mecum egisse, ut aliquid illi dedicarem. Primumque a te hoc accepi in his literis; sed admonitio haec tua, ut bono animo proficiscitur, ita nimis sera est. Bibliopolae Basileenses mecum egerunt, ut emendatum rursusque correctum opus meum ad eos mitterem redimprimendum; compulsusque fui a Bonifacio Amorbacchio, qui sub meis vexillis Avenione militat, id polliceri, dum salva gratia tua id mihi liceret. Missurus itaque sum autographum ipsum proximis nundinis Lugdunensibus, quare tu me interim de sententia tua fac certiorem. Jovius promisit se ea loca mihi traditurum, in quibus a me dissentit: Tuos istos nihil moror, quandoquidem nemo est, cui facillimum, et in ore non sit profiteri, quibusdam se in rebus a me dissentire: estquespecies haec cujusdam jactantiae et sibi nimium placentis ingenii. Non ita Zasius; qui ad me scripsit, quaque in re dissentiret: illique ego longissimis literis respondi, et opinionem meam tutatus sum, et in sententiam meam traduxi: quod et cum Pyrrho a me factitatum

est. Is in nuper impressis quibusdam suis commentariis nominatim mecum congressus est. Respondi statim, et causam meam integro volumine defendi. Quam ob industriam ipse attonitus et sibi diffidens, non destitit precibus mecum agere, donec autographum a me extorsit. Quippe dubitabat, ne imprimeretur. Concessi illi libens pro dignitate, quam sustinet, pollicitusque est loca ea emendare, non sine magna mei commendatione. Non cujusvis est cum Hercule manum conserere. Quare nihil etiam me movent rabulae isti, quos in me invehi refers. Ut iste nescio quis Jo. Maria Regiensis, quem ego hominem nunquam agnovi: nam quo tempore ego Bononiae moram traxi, solum antiquus quidam Doctor vel Polyfemus potius, una cum Camaro in Institutionibus profitebatur. Dii perdant istos gloriosulos, qui quotidie seipsos produnt. Authentica Graeca libenter legam, et cum vulgatis conferam, ut aliquam opem studiosis afferre possim. Quantum ad Salomonium et Claudium attinet, perplacet mihi ingenium ipsorum, et opera laudo: dignissima lectu sunt, et non vulgarem eruditionem pollicentur. In Ausonium illas annotationes meas nescio an tibi tradam. Constitueram fere morem tibi non gerere, nisi me minaciis tuis absterruisses: dum rebellem te mihi fore ais. Relinquam itaque penes fratrem tuum: tu quum impressioni opusculum illud tradere volueris, me facias certiorem. Decrevi enim per epistolam Crolierio inscribere et dicare. Privilegium illud pro doctoribus creandis, si gratis impetrare possim, erit mihi gratissimum: nam pecuniam in id prodigere, non puto sapientis hominis. Quare noli hac in re aliud agere, quam acturum te scripsisti, commendabisque id negotium J. Mariae Cataneo, quem ego hominem valde amo, cuique non mediocriter debeo, quod honorificam de me fecerit mentionem, in praefatione Interpretationum suarum in C. Caecilium Plinium: quare me illi commendabis et Arluno. Movisti mihi risum, cum me admones de institutione vitae, jubesque, ne ita famulis meis familiaris sim. Quod ad vitam attinet, vixi hactenus absque nota, tamque procul ab omnibus malorum contagiis, ut nemo forte ex his, qui monasteriis includuntur: quod ad familiaritatem pertinet, cum Terentiano Sene Amari me a meis volo: quapropter hoc mihi contigit, ut cum neminem unquam pro famulis fidejussorem acceperim, non tamen aufugerit a me quisquam, aut meum aliquid interverterit. Consilium certe hoc meum eventu certissimum est; tametsi tua sententia coleatis istis et tetricis magis placeat. Nam quod inquis me beatum, si nulla mihi lis cum Cassella fuisset; tu videris. Si mille mihi aurei Ferrariae constituerentur, eo non irem: et satis non possum non mirari, qui tibi in mentem venerit, hanc conventionem cum eo tractare; cum de Patavino, aut Bononiensi Gymnasio solum tibi mandata dederim: quamvis nec mihi displiceant tua ista consilia: non quod in has Academias ventutus sim, sed quod Avenionenses, si sciverint ab aliis quoque me solicitari, ne eos deseram, timebunt, et augebunt stipendia. Quare cum eis potissimum velim haec disemines, quos conjectabis idoneos esse; ut in Avenionensem Academiam literas harum rerum indices dent. Libri nuper im

pressi sunt in Gallia. Galeni Methodus per Thomam Linacrum, tralata. In Germanis quidam Dialogi Ulrici Hutteni, et historia bellorum inter Imperatores et Romanum Pontificem gestorum et quaedam Lutheri. Basileae Erasmi Roterodami Dialogi, quos Antibarbaros inscripsit. Hi nunc sunt sub incude; Cornelius Tacitus, atque in eo libellus de situ Germaniae, cum interprete nescio quo. Hic Minutianus Pyrrhiana quaedam edidit. Galenus Vicecomes quotidie me novis precibus adit, ut tecum agam, quo libri illi antiqui sui restituantur: quod ut facias te quoque ipse oro: nec minus ut de unguibus Erasmi reglutines orationem illam meam ad Matthiam Minoritam, cum id quaeso, ne si in cinerariorum istorum manus inciderit, parata sint mihi cum eis aeterna bella. Velim Collectanea Epigrammatum Latinorum conficeres, excuteresque recentium istorum vatum bibliothecas. Erit, crede mihi opus egregium, si in eo curam adhibueris. Vale. Avenione 6 Kalendas Octobris. M. D. XX.

EPISTOLA IV. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

SAtisfeci tandem postulatis tuis, superest ut cures literas ad ipsum dari. Cum me admonueris ut ad Justinianum scribam, id facturus sum: tu me certiorem reddes, qui vir, et cujus argumenti ad cum hominem dandae sint. Morem in his omnibus tibi geram, dum id scias me a nemine petiturum, ut operae nostrae conducantur. Tanti non est haec inanis gloriola: nec multum curo quid Itali sentiant de his, qui extra Terram Italiam profitentur. Annotationes in Ausonium emendaturus sum, tradamque tibi, cum te operi imprimendo accinxeris. Velim diligenter cures Epigrammatum Latinorum Collectanea. Possis ex Phoedri haeredibus aliquid eorum habere, ex Bembo, Beroaldo Juniore, Anselmo Georgio, Nicolao Archicomite, Andrea Nauclerio, Sannazaro, et si quos alios idoneos judicaveris. Ipse quaedam collegi tibi non displicitura. Vale. Quarto Nonas Octobris. M. D. XX.

EPISTOLA V. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

CUm nuntius mihi improviso repertus urgeat, ut quam ocyssime scribam, parces mihi Calve suavissime, si paucis tecum egero. Exanimasti me tuis literis, cum dubitare te refers, Galeacii Vicecomitis antiquos illos libros

Frobenius impressioni mandet, idque facillimum factu ais, si Erasmus eos miserit, qui ad te destinentur, viderisque eidem aleae subjicere orationem meam, (ita enim interpretor) quamvis amphibologice loquaris. O improbum Calvum! atque Alciato plusquam capitalem hostem, si id fiat! Quid enim mihi proderunt tot a te sparsi rumores, quid meae vigiliae, quid tot studia? si tu me tali labe, ceu veneno consperseris; malim emori. Lutherus, Picardi, Hussitae caeteraque haereticorum nomina, non ita infamia erunt, atque futurum est, si id sequatur, meum. Nescis, an nescire dissimulas horum cucullatorum factiones, vim, potentiam, exclamationes in pulpitis, execrationes apud populum, detestationes, et id genus infinita mala, quae in caput meum, (Dî talem avertite pestem) recasura sint? Intendam injuriae formulam tibi in primis tanquam Vexillifero, mox Erasmo, tum Frobenio: inclamabo Deos et homines, omnem lapidem movebo, quo me repurgem, vos omnes noxae reos faciam. An haec est fides tua? confidentissime de scriniis meis, scripta ea surripere, quae ego amicus amico, tametsi futilia et inania, quicquid in buccam venisset, clam demandabam; nec id satis ea doctis et indoctis ostendere, deinde in Germania penes eum derelinquere, qui nihil ultra curat, quam ut publicentur, ut videlicet hostes suos armis alienis ulciscatur: meque in eas compedes conjicere, de quibus eximere me nunquam possim. Edentur sermones, summae, conclusiones, invectivae, hujusque argumenti mille genera operum, quibus nomen meum perfidius, detestabiliusque in Christiana Religione sit, quam vel Arrii, vel cujuslibet alterius sceleratissimi hominis. Exime, exime mihi scrupulum istum: mitte nuntium, qui omnino eam orationem abhortivam et spuriam, et studiorum meorum carcinoma deleat, Vulcano tradat, ut nunquam in lucem emergere possit. Noli permittere diutius, me in hac molestia versari: neque me coge amicitiae tuae renuntiare, vel potius ex amico inimicissimum fieri: idque justa causa. Neque enim credo te adeo impudentem fore, ut negare ausis, si mala fortuna hoc ferat, quin justissima omnia in te exempla edi possint. Quare te per omnes Deos superos, inferos, medioxumos obsecro et obtestor, ne hanc tam insignem in me injuriam fieri sinas, amicitiamque meam ne contemnas, cujus causa omnes operas meas libenter collocaturus sum, et quotidie colloco; Si enim nescis, integra Donati commentaria super Vergilium nactus sum, tibi addicta, dum tu hoc me scrupulo leves. Sed nuntius urget; Vale. Avenione X. Decemb. M. D. XX.

EPISTOLA VI. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

AD diem decimum Kalendarum Januarii allatae ad me sunt literae tuae, quibus protinus responsionem dedi, quod in eis quaedam continebantur, quae celeri admonitione indigebant. Nunc animus mihi de concitatissimo paulo

quietior factus est; quod Amorbacchius animo me bono esse jusserit: se enim literas a Frobenio nuper recepisse, quibus ipse certior redditur, nullum de Erasmo nec librum, nec nuntium habuisse: eumque postquam Carolo Imperatori a consilio factus est, a studiis semotum agere: ut minime dubitandum mihi sit, ne epistola illa mea, vel potius delirium in lucem exeat. Ad haec a Beato Rhenano accepisse, Frobenium in praesentia Tertulliani omnia opera solum emisisse; quae res non mediocri me scrupulo levavit, tametsi non plane defecatus mihi sit animus. Quid enim si aliunde exeat? si Erasmus ipse alicui commodato tradat? fiantque inde plura exemplaria? quare fac Calvinam hic et fidem et diligentiam non desiderem, et hac me molestia libera. [note: Julium Pflug intelligit. Admonitus forte a Calvo Pflug germanica lingua dici aratrum.] Julio Arato respondi, statim ubi ejus epistolam a te mihi missam legi, eamque responsionem, una cum meis ad te literis misi: nescio an ad te perlata sit. Nuntius fuit cantor quidam, qui Gasparis nostri Arluni summum se amicum praedicabat. Agitur jam fere tertius inensis. Non dimisi eas literas fratri tuo, quoniam is in Cremenses nundinas erat profectus. Quod scribis te curaturum, ut quam primum cognoscam, qua diligentia usus fueris, ut in Italiam professurus conducar, gaudebo si operae pretium aliquod effeceris; praesertim quoniam vereor, ut satis duratura sint hac in urbe studia: ita undique in vicinis urbibus, Monte Pessulano, Nemauso, Vienna pestilitas bacchatur. Ego quam primum dubitari coeperit, vertam solum; nam ita mihi cum Decurionibus conventum est, stipendiaque interim ex pactione debentur. Si quicquam Patavii facturus hac de re es, poterit aliquo tibi adjumento esse Leonardus Hispanus, qui de Gallia illuc nuper est conductus, ut Medicinae studia profiteatur: is mihi amicus, et Antonio Justiniano familiaris, poterit commendatione sua plurimum, nisi fallor, prodesse. Expecto literas ab his eruditis, quos tu mihi praedicas amicos, et quam primum se per epistolas mecum conciliaturos. Respondebo libenter illis, neque me officio aut modestia vinci sinam. Bullas nihil moror tanta mercede, si Catanaeus impetrare gratis possit, non displicuerit eo modo palatii Apostolici esse comitem, alioquin spem pretio non emo, ut ille inquit. Ad Frobenium missurus non sum paradoxa; sed Amorbacchius non eum velle hoc negotii assumere ait, sed nescio quem alium nomine Andream: ejus cognomen non teneo. Is cum de vulgatis esset exemplum accepturus, vana spe hactenus elusus est; nimirum Amorbacchio ad eum scribente, se emendatissimum codicem missurum: ut nunc periculum esse non modicum ille asserat, quin qualecunque opus, etiam si instar editi corruptum, nihilominus impressoribus mandet, ita cum animatum esse: tu me admone, quid consilii capiendum sit. Extra ordinem in tractatum Digestorum de Verborum significatione Commentarios cudo: ex eis aliqua tibi tradere possum, quo cum auctario aliquo alios libros edas, si modo edituruses. Celerius pariunt elephanti, quam tu, plane Callipides. Ultra cubitum te promove. Quod ad volum en antiquitatum attinet, illud in praesentia penes me

hic est. Pollicitus eram Bernardo Castellano, qui hujus urbis Archidiaconus, et pro Sadoleto Carpentorate Vicarius, vir doctus, harumque rerum observator, et mihi amicus est, ejus codicis copiam facere; quae potissimum causa fuit, ut eum librum mecum afferrem; quod si dum in Italia essem, me sententiae istius tuae certiorem fecisses, dum res erat integra, morem tibi gerere potuissem: nunc sero admones, et quod factum est, infectum fieri nequit. Quamvis nec consilium hac in re tuum probem. Non possunt ea Elogia imprimi, nisi magno cum impendio, quod omne auferrent tessellarii, idque genus diatretarii, lignique sculptores propter iconas. Opus vero ipsum non nisi post diutinam moram vendibile, ut pote quod non multum utile, et solis curio sis placeat: et quae maxime causa est, ut a te dissentiam, melius et majore cum existimatione hujusmodi opera in scriniis latent, quam in librariis tabernis proponantur. Scribis te maximum confecisse ex scriptoribus recentibus volumen. Vellem accuratius scripsisses, cujus argumenti ea sint opera: et non possum non parum mirari, cur tu, qui optime curiositatem meam nosti, tam negligenter hunc locum praeterieris. Quare nominatim certiorem me fac, qui auctores, quae scripta, quo argumento, quo docendi genere polleant. Fac aliquid ex Marcello Florentino habeas: is enim sub finem Dioscoridis se de mensuris, ponderibus, coloribus scripsisse refert, et quam primum editurum. Ea res apud me magna est in expectatione; vel ut videam, quid illi cum Budaeo non conveniat. De Equite nostro Vicecomite, quae scribis, exequi non possum: si Mediolani adessem, de eo quicquid velles, omnia tibi impetrata facerem: quamvis et tu facile, quae tua est suadela, hominem lenibis, vel sola ampullosi alicujus tituli promissione, in qualiscunque libri Praefationem. Vellem me certiorem fecisses, cum Venetiis agebas, quo in me animo Egnatium deprehendisti. Scripsi ad eum primo, quo huc accessi, anno: nimirum ut ei in animum inducerem, quo operam suam navaret, ut in Patavinum Gynasium accirer: is rescripsit nunquam: suspicor esse subiratum, quod epistolam ad illum meam in praetermissis imprimi praetermiserim. Tu diligentissimus artifex hoc vulneris vel linamento explorabis. Caeterum et rem gratissimam mihi feceris, si vel primum quaternionem Romanarum antiquitatum mittas; ut inde degustem, quale illud opus futurum sit. Mihi persuaderi nequit, eam mercem bibliopolarum officinis lucrosam fore. Negotium edendi Plinii si ea ratione aggressus fueris, quam ad te scripsi, nihil utilius, nihil tibi honorificentius erit: et ab hujusmodi opere, aequum est Calvum, emunctissimae naris hominem, auspicari. Jovius Benedictus mecum inhumaniter agit, qui pluries rogatus, ut in libellum ea conferat, quibus se a me dissentire profitetur, saepissime diem diffidit, et nihil scribit, nisi literulas quasdam trium verborum, et omnino Laconicas. Velim eum tuis literis admoneas et incites, ut tandem unius mihi dieculae operam praestet. Habui in principio studiorum orationem longissimam, dixique per duas horas, tam frequenti et plausibus certante auditorio, ut vix tibi persuadeas. Nisi taederet tam longam

orationem scribere, vel ab amanuense meo, homine imperitissimo scriptam relegere, ejus exemplum ad te mitterem. Cum Mediolani eris, ab Albutio assumere poteris: ipse enim ab autographo meo sibi desumpsit. Epigrammatum Latinorum collectanea discupio videre, et in eis judicio quocunque meo uti: nec tibi persuadeas asymbolum me futurum: habeo enim licet pauca, quae vel cum antiquis certent. Sed hujus rei omnibus studiosis penuria facienda est, nec temere in eo alicujus nomen describendum, praeterquam qui vel eruditissimus, vel Calvini numinis observantissimus habeatur. Perlegi, cum Mediolaniessem, quam plurimos ex recentioribus istis poetis, ut inde aliqua eligerem, quae in centonem illum infarcirentur. Ita me Deus amet, ut ex quamplurimis nec unum quidem Epigramma reperi judicio tuo dignum. Quapropter iratus malis poetis, quorum libros dum pervolvo, tantum temporis frustra contrivissem, in id carmen ipse, quamvis ineptum (sed cur tibi familiariter quicquid in buccam venit non scribam) prorupi.

Marsi, Camperii, Rubri, Caquini,
Qui tantam historiae luem screastis,
Prorsim scribere prorsus imperiti,
Saxae, Cantalyci, Plati, Peloti,
Nostrae fex mera dedecusque linguae,
Qui tot carmina tam cacata fertis:
Quam vobis meritam rogabo poenam,
Mali ô historici mali, poetae?
Hanc hanc scilicet; invicem legatis
Alter alterius malos libellos:
Nullo et tempore vendicare nasum
De putri hac liceat lue, et latrina.
O poenam stygiis parem piaclis.

Vides quo irae proruperim ob hujuscemodi recentium ineptias. Tu tamen epigramma hoc supprime, ne crabrones excitem. Agit hic in Dominici Coenobio praedicatorii ordinis vir quidam Brixiensis, eruditus Theologus et eloquens Professor: is librum composuit, in quo Thomae, recentiumque omnium Theologiam congessit, miro ordine, summa cum claritate, et tanta fermonis elegantia, ut quemlibet ex antiquis celeberrimum referat. Excrevit opus in justum volumen, quod ut impressoribus tradas omnino volo: vel hac causa, quod eum nomini meo librum dedicat. Mirareris, quam libenter ineptus ipse faveo laudibus meis, amoque eum Virum, tum propter summam eruditionem, tum quod ipse vicissim me amat et colit. Scripsi ad te alias, nactum me integrum Donati Commentarium, quo ille Vergilium interpretatur: is in castro quodam sancti Maximini, quod est prope Aquas Sextias in Provincia, habetur: inibi enim bibliotheca est a Renato Andegavensi in gratiam quorundam Monachorum instructa; suntque plerique libri, quos Marius Philelphus eo congessit, sunt et quos bellorum calamitas, quae sub eo rege in

Neapolitano regno fuit, dissipavit, donec in eam bibliothecam reponerentur. Non poterit is liber a me haberi, exemplum poterit, cum aliquo tamen aeris mei dispendio. Tu me certiorem facias, an eo libro tibi usus esse possit. Non haec scribo, quod nesciam, quantum nominis Maronianus iste interpres tibi additurus sit, si eum edideris, quamque venalis ea merx futura sit; sed quia forte tu aliunde aliud exemplar potuisti nancisci. Nisi enim fallor istic in Vaticana haberi aliquando accepi. Quicquid erit, me certum sententiae tuae facias. Caeterum nec illud a te praetermittendum est, ut si in reditu in patriam tuo per AEmiliam Viam iter feceris, Cesenam divertas, excutiasque divi Francisci, quae ibi extat, bibliothecam. Quaedam enim antiqua eo in loco esse fama est, extareque praesertim Ammianum Marcellinum integrum. Cura quaeso hoc diligenter. In bibliotheca Veneta est, nescio quis, author Graecus, qui de equorum cura conscripsit, ad haec quadrupedum, aviumque medicinam complexus est: perquam utile opus erit, si exemplum describi curaveris, et ab aliquo translatum edideris: nemo est ex potentibus, divitibusque viris, qui non emat, tum propter equos, mulos, armenta, canes, tum propter falcones, accipitres, idque genus curviunguia, quae scis quam enixe illi procurent: quoniam ad me quandoque scripsisti, et Claudium Ptolemaeum, et quosdam alios in professione hac nostra non parvi nominis, asserere, pleraque habere, quibus a me dissentiant; non parum gratiae apud me inibis, si bonis verbis ab eis extorquere poteris, ut vel unum proferant locum, scribantque; promiserisque eis vel solidam benevolentiam meam, si hoc facere in animum inducere poterunt. Julius Calvus, ut accepi, quaedam opera Hippocratis transfert: velim tuum de eo judicium scire, et librorum elenchum. Quid item Janus Parrhasius moliatur, an totum eum bonis studiis podagra abstulerit. Cum Mediolani profiteretur, egoque in prima rudimentorum infantia versarer, assiduamque lectioni suae operam darem, tametsi adhuc puerulus, commodavi illi Juvenalis Satyras manuscriptas et vetustissimas, quantum unquam alium librum viderim, is nunquam restituit, et tametsi malae fidei possessor usu suum fecisse putet, si posses salva ejus gratia eum librum de unguibus ejus reglutinare, et rem gratam mihi faceres, et ejus nomine condignam, cum bonum virum non deceat alieno contra fidem uti. Paulum Jovium, Jo. Mariam Catanaeum, meo nomine salutabis, Arulenumque salute imparties. Vale. Avenione Decimo quarto Kalendas Januarias M. D. XX.

EPISTOLA VII. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

SCripsi superioribus diebus binas ad te literas, ex quibus alteras sane quam longissimas: eas scio adhuc non recepisti, sed ubi receperis, quaeso paris prolixitatis tuas redde, ut rerum tuarum non minus ipse sim conscius,

quam solebam, et quam tu mearum es. Nunc rursus ad te scribere decrevi, appendicemque quandam literarum aliarum facere, ut quae a me tum vel per incuriam neglecta, vel per oblivionem praetermissa erant, possis ea quoque in tui cognitionem attrahere. Scribo autem haec celeriter, et frigens, et quodque verbum in buccam venit, exaratum repono: ne mireris, si ineptum aliquid recidat et barbaricum, minimeque docto homini conveniens. Budaeus nuper epistolarum volumen Badianis typis edidit, in his aliquae sunt sane quam honorificam de me mentionem facientes: sed inter caeteras una est quam ad Longolium misit, quo tempore is Venetiis agebat: ea et prolixa et fere tota de me est. Abrenuntiat omnem annotationum in jure civili ampllus provinciam, et in me tanquam aptiorem onus omne delegat, profertque testimonium de me sane quam egregium: tacite tamen conqueritur praereptam eam sibi palmam. Damnat, et licet modeste, non tamen, ut ego sentio, sine stomacho, tanquam aliquid de suis libris subripuerim, rursusque errasse me in cujusdam loci restitutione clamitat, et de mille et quingentis, centum et quinquaginta sestertia fecisse: quae omnia futilia sunt nec vera. Nam quod ad errorem attinet, incuria amanuensis fuit, quam protinus deprehendi, et Praetermissorum libro primo, in verbo mimus lectorem admonui. Rescripsi illi nihilominus perquam humaniter, ultroque gratias egi, repurgavique ac delevi: scis quae mihi objiciebat: nisi quod epistola longissima est, eam ad te mitterem. Marius Salomonius in opere suo frequenter Bartolomaeum Veronensem in titulo de verborum significatione habet authorem. Hunc ego tractatum ex ordine profiteor ita eleganter et erudite, ut et acheronticos senes in ea lectione habeam discipulos; opinor ut cum in Elisios venerint, possint Papiniano et Scevolae oculati esse testes, degere hac inter homines aetate eum, qui non minori judicio leges tractet, quam ipsi fecerint. Is Bartolomaeus (seu Caepollam mavis) non parum mihi usui esset, si ejus videndi copiam habere possem: quare vide si ab eo accipere commodato illud opus queas, et ad me quamprimum mitte. Claudius Cantiuncula Metensis, qui nunc Basileae jura profitetur, Topica elegantissime in Jure Civili scripsit, in quibus me tot laudibus onerat, cumulumque auget, ut neque plaustrum Sarmaticum tot ferre possit. Experior mihi in dies et horas magis aequos Germanos et Gallos: de Italis nisi nasum et invidiam in me deflecti video, hicque se quaedam annotasse, quibus ego decipiar, alius stilum damnare, alius eruditionem, cum tamen de eis nihil exeat, praeter vera somnia: nisi amici illius paradoxa, orationemque funebrem bilinearem, hujusmodique minutias macerrimas in numerum ponas, quas ego nihil magis duco, quam fractam alutam. Dî boni faciant doctis illis, ut Cataneo et Ptolemaeo tuo, qui aut laudant, aut si reprehendunt, cum ratione hoc agunt. Exoriuntur et nescio qui Celtiberi Alexandrinensesque, quos, si mihi digitum intenderint, de Valentinensi Rhodano ultra Tanarum Catulliano lotio submovebo. Dii male perdant invidos, de quibus quamprimum videbis triumphantem Alciatum inter tot legiones et responsorum,

et Scholiorum, et glossematum decumanarumque lecturarum, una cum Ptolomaei tui centurionibus peditibusque subsidiariis, ut nemo sit, qui non vertat terga. Erunt prorsus res ut Graece loquar [gap: Greek word(s)]. Si Longolium videris, meo nomine eum saluta. Vale. Avenione pridie Kalendas Januarii M. D. XXI.

EPISTOLA VII. [sic] FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

[gap: Greek word(s)] quam mira sunt, quae proxime datis ad me literis scripsisti: qui non contentus de his, quae in Aquilone gerantur, certiorem me fecisse, etiam Orientis res perstrinxisti, tametsi eas scires nihil ad nos pertinere: sed ea est tua diligentia, ut curiositati meae undique fatisfacere conatus fueris, compilatis forte etiam Jovii nostri annalibus. Sed in eo me plane dubium reddidisti, quod in Chorographia mea, sive penicillo delineatam, sive calamo ab auctoribus descriptam respexerim, Amanum Castrum non reperio; Sed hujus nominis montem in Ciliciae faucibus. De Castro aliquo, quod in eo situm sit, tu, ut opinor, sensisti. Vetera tamen penes me erant ista omnia, nam Genuenses hic foenerant multi mercatores, a quibus fere eadem acceperam: nisi quod tu diligentior, et Imperatorum nomine adscripto. A Septentrione praeter haec, quae de te accepi, sunt et alia mihi explorata: nimirum Alexandrum tandem Lutheri libros Moguntiaci concremasse, quod ubi ille audivit [note: Frederici voluit dicere Saxoniae Electoris.] Francisci nescio cujus Principis Franconis ope, statim prosuggestu, cum prius quam plurimis in captivitatem, ut ipse appellat, Babyloniae perorasset, corpus juris Canonici, Magistrum sententiarum, bullamque Pontificiam flammis tradidisse. Vide ridiculum hostimentum. Adhaec Frobenius universa Tertulliani opera impressioni tradit, misitque ad me codicem Theodosianum vetustissimis caracteribus de Morbaccensi Monasterio commodato acceptum. Idem admonuit Erasmum in resurrectionis festis Basileae futurum, ejus nunc Dialogos, quos antibarbaros inscripsit, sub praelo habere. Quae scribis de Secretario Veneto gratissima sunt; sed nae tu homo es, quanquam enixe me rogas, ut ad eum dem literas, extorquereque id de me satagere videris, ridiculus, qui nomen non scribis; an me vis simpliciter inscribebere Secretario Veneto? quasi unus solum sit, qui hoc munere fungatur. Nil certe libentius ipse facturus sim, si ejus mihi nomen suggesseris: tum qui vir sit, ut servire scenae possim. Nam et de Cesano idem fere peccasti, qui non admonueris sit doctor, an auditor, an quivis alius. Ex ejus enim ad me scriptis, constituere non queo, quantum valeat; Nisi tamen fallor, non multum: suntenim trichae et leptologemata, quibus a me dissentit: tamen gaudeo, quod nihil eum gravius in opere meo offenderit. Scribam ad eum humanissime, nam ita meretur, qui tanta fuit bonitate, ut tot foliorum describendorum

causa mea onus susceperit: cum etiam ab amicis veteribus nec duos quidem versus extorquere possim, ut a Jovio tuo. Et haec quidem postremis literis; ad alteras venio, (Hysteron proteron, te Grammaticum nihil veritus, feci.) Quod ais quam primum privilegia expeditum iri seu praestita, seu non, pecunia; in illud conferre pecuniam non placet, nisi perquam modicam, ut scripturariorum mercedem, qualis est aureus unus vel duo. Quare vide ne mandatis non stes. Hic enim hujusmodi diplomate uti non auderem, quia subirem humeris meis non ferendam a collegiatis doctorculis invidiam. Quo autem tempore alio usui sit, in incerto est. Perparce igitur. Claudii Ptolemaei annotationes libentissime videbo, eique gratias agam, si eo humanitatis genere me demereri voluerit. Paradoxis quae in praesentia addam non habeo: quae enim in manibus sunt, non paradoxorum accessiones, sed ejusmodi sunt, ut levissima illis accessio paradoxa ipsa sint. Quod scribis fore, ut brevi literas a magnis viris accipiam, quorum opera ad Jus Civile in Italia profitendum advocer, gratum erit, si fors fuat, et forte conditionem non detrectabo, loca enim vicina undique pestilentia infestantur. Si urbem quoque pervaderet, advolarem protinus in Patriam, promercalemque me exhiberem, etiam suspensa hedera. Vale. Nonis Februarii M. D. XXI.

EPISTOLA VIII. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Roman,

SOlenne tibi est quoties ad me das literas, aliquid de Lutherio scribere, omnemque lapidem movere, quo in eum animos sumam. Ipse imparem me oneri agnosco, quare hanc spem ex corde tuo divelle: nec enim unquam impetrabis, ut Sutor supra crepidam ascendam. Marliani orationem, magis ut tuae voluntati morem geram, quam quod eam probem, perlegam et emendabo. Forte et sub ficto nomine epigrammate insigniam. Non negaverim, si caeteris scribliginibus, quae hactenus editae sunt, conferatur, eam esse aliquid: istos enim Magiros Palatii et Isidoros hujusque monetae scriptores non pluris facio, quam scarabaeum. At de Vio, (non videtur mihi omnino devius; si rationibus suis sermonis munditiem addidisset,) mirum est hominem tam arrogantem, eundem et tam infantem esse, et non demittere animum, cum se ipsum conspicit, si modo aliquando se conspicit, et non semper extra habitat: utcunque pluris facio eum, quam quemlibet alium, qui hactenus hujusmodi argumentum attentarit; nam acutus est et brevis et acerrimus disputator. Vellem aliquid et in hoc genere Egidius attentasset, aliquantisperque Judaismum sineret quiescere, dum hoc agit. Salomonii literas legi perhumanas, mererentur tam boni mores, et bonas literas: quamvis ipse non indoctus sit; sed certe vir tam magnus natu plura scire deberet. Negat se quicquam nostrorum

operum legisse, eaque anxie de te expectare asserit: quod illi facile crediderim; ostendit enim in Gallo suo, non multam se operam navasse in bonorum authorum lectione. Scribam ad eum et par pari reddam. Forte et ab eo Pauli illos sententiarum libros commodato petam; quamvis non dubitem quin sint iidem, quos ego de Germania accepi. Scarlatinum plurimum diligo et observo: leonem ex unguibus existimavi. Epistola enim quam ad me dedit, non solum Latinitatis eum studiosum esse ostendit, sed et prudentem. Itaque non dubito quin optimus Jurisconsultus sit: et tantum illi tribuo, quantum ex his, qui hoc anno ad me scripserunt, nemini. Quapropter meo nomine illi gratias age. Respondebo ejus literis, quamprimum otium aliquod nactus ero. Claudio rescriberem, si Avenione ad me relatae ejus literae fuissent: rari nuntii illinc ad nos commeant. Vix erit ut hoc mense pervenire ad me possint. Ultro ad eum literas darem, si modo scirem quid scriberem, vel saltem cujus argumenti ejus epistola esset. Tu interim me illi facito commendatissimum. Quae scribis de nasutissimo homine Sanctio, in quam partem accipiam nescio, nec extricare possum, donec certiorem me errorum meorum facias. Tametsi occupatissimus sex verba signare poterit; nam mihi hoc erit satis. Nec enim sententiae suae rationem ab eo scire multum laboraturus sum: sed ex me ipso experiar, an eam reperire excogitareque possim. Vale. Mediolani. Nonis Aprilis. M. D. XXI.

EPISTOLA IX. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Roman,

SCripsisti nuper diffusissimas literas: in quo non possum diligentiam tuam non admirari, quamvis prolixe scribere, otii magis mihi videatur, quam curae. At quae reipsa egisti, summam procul dubio, forte et immodicam sedulitatem ostendunt; qui tantum de me angeris, fereque cruciaris, ut nullius judicium inexploratum sinas: tamque aegre sermonem, nescio cujus Abduatis tulisti, ut longam mihi iliadam de re diobolari perscripseris. Ego hominem non agnosco, qui etsi blateret me sibi cognitum, tamen et absque Chrysippi syllogismis protinus convinci potest. Ait me in convivium semel accitum, ut secum colloquerer. Atqui nusquam ego Bononiae, praeterquam in Satili aedes convivio acceptus fui, nemoque fuit mihi [gap: Greek word(s)], quem non agnoscam: in quorum numero minime ille est. Interroga eum, qua facie sim, protinus mendacem deprehendes. Gloriatur centum errata se in meis in tres codicis libros annotationibus invenisse, qui forte nec Latine scit. Qui enim centum deprehendere potuit in libello centum versus vix continente? Proferat vel unum, et paratus sum herbam dare. Tametsi enim me non lateat subesse aliquas mendas, quae non ad eruditionem, sed ad fortunam emendatioris codicis pertinent. Scio tamen ejusmodi esse, ut homines higloriosuli deprehendere

noctuinis oculis eas nequeant. Quapropter non possum facilitatem tuam non irridere. O Calvinum acumen! quod et obtusissimi viri retundunt! ô oculatissimum capitulum, quod et caecis deprensu facillima non perspicit! Et tu persuaderi mihi posse credebas, ut eum literis meis honorarem, vel onerarem potius, nisi Cataneum invocaret, qui illi responsionem dictare aut subnotare velit. Facerem certe Cataneo docto viro injuriam, si hujus molestiae causam ei ullam praestarem. Si tot in Pandectas annotamenta composuit, cur vel unum in lucem non emittit, vel saltem ostendit tibi. Subolet certe nobis, quicquid hominis iste est, invidum, indoctum, jactabundum esse, omnia sibi tribuentem, caeteris vero adimentem. Negat quicquam operae esse, in Gallia profiteri: quasi ibi Galli non sint, qui et Italorum Academias sunt pervagati. Quasi etiam non adsint Itali ex Taurinensibus, Salassis et Genuensibus; quam gentem scis ubique terrarum foenerari. Atqui cum Jason Patavium conductus fuit, aevi jam maturus, duos tantum, qui eum secuti fuerint, Scholasticos habuit: Ego trans montes plus decem adduxi, in prima quoque studiorum infantia. Mitte, mitte, quaeso, nebulones istos, et cum invidia sua sine vel ad corvos deduci. Scribis ad me Cataneum literas dedisse, ego eas non accepi, nec praeterea quenquam reperi, qui hac de re possit me admonere, vel in viam deducere, qua eas inveniam. Ad Sadoletum scribam et mandata tua exequar. Quamvis tam longa admonitione non indigerem, eam tamen legere mihi pergratum fuit: nisi quod occidit miseros crambe. Quid enim toties mihi Lutherium inculcas? quem ego bene vel male faciat, nihil aestimo: et quoniam id ad me non pertinet, susque deque fero. Et forte publice interest esse aliquem, qui tantam licentiam coerceat, et qui etiam injusta defendat, ut saltem justa obtineantur. Morem tibi in eo gessi, quod exorcistae titulo malum epigramma composui: ex Platonicorum tamen traditionibus quaedam in eo adsunt. Arminii mentionem feci, ut Frobenii temeritati obviam irem, qui in secunda Erasmi editione in Testamentum novum liminarem pagellam pictura insignivit, qua Quintilium Varum Arminius superat, victoque insultat hoc dicterio; tandem vivera sibilare desiste: ut minime dubitem vera esse, quae scribis de Germanis. Sed hoc morbo laborant omnes barbari. Quid mirum? cum et inter nos Italos forte gravius agatur. Quid enim ipse huic tuo Raymondo feci? ut mihi tantas dicas impingat, quem nec vidit unquam, nec intus neque extra agnovit. Dii invidos omnes perdant. Annotationes Claudii hactenus ad me delatae non sunt, et non satis scio si afferentur: non enim nuntii ab Avenione commeant, quoniam undique excluduntur propter contagii metum. Nihil est, cujus mora me magis torqueat, quam hujus operis desiderium: mallem diploma Pontificis perdidisse: nec audeo quicquam ad eum scribere, nondum perlectis annotationibus, ne mea negligentia amissas credat. Velim tu curares, si aliud exemplum habere ab eo posses, quod ad me certius mittas: faceres profecto rem mihi gratissimam. Quae de Jacobo Lopis Stunica scribis, accopi omnia. Ejus librum nondum vidi, sed

suspicor Pseudo-Christianum esse: ejus enim familiae plures Avenione Judaei erant, quorum aliqui sacro se lavacro abluerunt: et ex eis quidam medicus, mediocriter doctus, familiaris meus est. Ejus librum libenter legerem, si ad Andream fratrem tuum venalem miseris, forte comparabo, nam si malus erit, mittam, ut una cum Alcorano veneat. Diploma tandem accepi cum tuis solummodo unicis literis, quibus erat insertum. Dolui summopere caetera quoque allata non fuisse, sed dolorem illum pepulerunt tuae literae, quibus me admones, videri quibusdam stili me affectinimis esse, nec Ciceronem ubique et Caesarem sequi. Risi enim istos male affectos et simios, et nihil scientes, quos titivilitio omnes aestimo. Quibusdam literis quas ad me hoc mense dedisti, folium annexum erat cujusdam annotationis capite imperfecto: velim authoris nomen adseribas, ut demum sententiam de ea re meam tibi possim exponere. Vale. Mediolani. Octavo Kalendas Majas m. d. XXI.

Haec scripseram: cum alias omnes literas Avenione huc ad memissas accepi, tu alias istinc a Claudio Scarlatino: quibus omnibus brevi, cum otium suppetet, respondebo, nec Sadoletum missum faciam. Quare expecta fasciculum, quem propediem habebis. Vale. Tertio Kalendas Majas.

EPISTOLA X. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

SCripsi adte superioribus diebus, ut ad nos authentica Justiniani Graeca mitteres, quod a te factum adhuc non est: atqui nec ullum verbum ea de rerespondisti, ut facile in eam adducar opinionem, penes te ea non esse, et pro consuetudine tua, non veritum te mihi fabellas narrare, cum gloriosulus factus impetrasse te de Bononiensibus, seu Florentinis eum mihi librum persuadere voluisti. Si igitur haemede sententia decedere vis, aliquid scribe, vel potius librum ipsum mitte. Alexandri Jurisconsulti Neapolitani librum, quem ad nos misisti, diligenter legi. Vir est doctus et diligens, et non parumstudiosos adjuvabit: suspicor tamen eum quandoque falli. Id duplici argumento colligo, quod Parentes pro consanguineis apud Lampridium in Alexandri vita reperiri ait, quod verum non arbitror. Rursusque quod libro primo capite vigesimo quinto plurimum se cruciat, ut apud Jurisconsultos interpretetur, quid sit plumbum in ripa: cum omnes antiqui codices ostendant, non ripam scripsisse surisconsultos, sed hypaethram, cujus vocis notionem ex Vitruvio accipere debuit. Nec a nobis ni fallor in praetermissis omissum est. Si is aliqua tecum familiaritate junctus est, velim ab eo exquiras, ut Alpheni Jurisconsulti vetustissimascripta, commentariosque Senatusconsultorum, quae vidisse se, emisseque Romae ait, commodato det. Eorum autem mentionem facit capite quarto et septimo primi libri: suspicor enim nescio quid Parrhasianum, quem scis eos authores plerumque adducere solitum, quos nunquam viderat: nam et

Pomp. Laetus non omninohac nota catuit, ut qui Fenestellae nomine commentarios quosdam ediderit: rursusque Berosi, Catonis, Fabii Pictoris fragmenta; omnia fictis titulis. Quod scribis difficulter diplorna fuisse concessum, eam propter clausulam, qua pari indulgentia habentur, quianohis et ab universitare aliqua insignia susceperint, non admodum miror: moris enim istic est, ut quae absurda, indecora, inhonesta sunt, facillime Pluti precibus condonentur; quae vero aequissima sine Pluto vix habeantur. Tametsi ea clausula non esset, idem in jure erat. Adde quod nullum ab Imperatore hujus generis diploma exit, quod has tritissimas clausulas etiam exuberantioribus verbis non contineat. Scarlatini epistolam legi, cui respondeo. Sed et Claudii omnes annotationes, quas ad me scripsit, recepi. Subtilior est interpres quam aequum sit, facileque deprendere hominem possis omnia aucupantem, uta me in aliquo dissentiat. Rescribam tamen illi humaniter et boni consulam, quae et ipse potuit boni consulere. Neque enim libet impraesentiarum aliter interpretari. Sed tu iterum audi, authentica mitte: hoc enim pacto quamplurimum dispunctiones nostras locupletare potero. Scribo haec forensibus negotiis valde praepeditus: sed tamen officio tibi cedere non possum. Ad Sadoletum scripsi, non tam eleganter, ut tu volebas; nescio enim quomodo affectus hac in re mihi fueritstilus. Non satis facio certe mihi ipsi, ne dum ut nasutissimis istis vestris Petreis, Trans-Adduatibus, idque gemis simiis, possim. Literas sane ab urbe hac vestra, quas Carlinis pensem, nihilmoror. Malo nihil ad me scribi, quam tanti exchartabula emere. Quare satius est ut uterque Angeronam colamus: nisi egregius cum aquariolis et tertiariis salutari velis. Quomodo me de Lutherano negotio excusem, in literis ad Sadoletum leges: sum enim in glossematis illis meis articulum illum excussurus. Eorum glossematum, si necessarium tibi videatur, quaternionemad te mittam, quem illi ostendere possis. Utinam in mentem Pontifici ipsi veniret, pensiunculam honestam mihi conferre, ut otium benignius suppeteret, quohuicoperi vacarem: a magno enim Franciae Cancellario, nihil praeter verba aeruscare possum. Vellem mitteres ad me omnia epigrammata, quae in librum redigenda censes, ut opus illud tandem absolvamus. Ardeo enim hoc desiderio, nec minus Dardanus. Vale. Mediolani, pridie Nonas Majas. M. D. XXI.

EPISTOLA XI. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

ACcepi binas literas tuas, quatum alteras Julius Aratus ad me detulit, alteras Gubernatus, cum quibusdam exchartabulis in jure Canonico: quae ego viperula una nostra non redimerem. Humanissime, quod inmefuit, Aratumexcepi,

collocutique una fuimus perhoram, et de omni genere studiorum tractavimus: quaedam et de Germaniae Chorographia. Is demum a me discessit ad Saxones mos, instaliam, utdicebat, amplius non rediturus. Claudio rescribam cum mihi otium supererit. Sum occupatissimus non solum in alienis litibus, sedetinpropriis, quas tamen brevi me extricaturum confido. Scripsi ad te superioribus diebus, ut Epigrammata ad me mitteres et authentica Graeca: itemque antiquarium nuper impressum. Quaeso omnia ad me quamprimum destina; privilegium meum caetera recte se habent: sed quod ad legitimationes attinet, frigidum est et nimis modicae facultatis: ea enim quae ab Imperatore emanant, longe efficaciorasunt. Mitto ad te eam clausulam additis his verbis, quae ineoprivilegio inseri velim. Eaquae addi volo, linea subnotavi. Alloquendus tibi est Sadoletus, ut et hoc perficiat; alioquin quod in me contulit beneficium, quod ad hanc partem attinet, nullius est utilitatis. Ad Marium etiam literas dabo, cum otium erit, et tibi morem geram. Scripsissem jam Claudio, nisi me quibusdam de rebus conSuluiffet, quasnonnifiex Authorum lectione extricare possum: hujusmodi autem studia difficulter repeto, praesertim occupatus. Frater tuus, ut ego arbitror, admonitione mea ulla non indiget: nec enim scio quid peccet: tu fortasse indiges. Vereor enim ne amoenitatibus urbis, delicusque et tantorum virorum conversatione captus, desideas: et dum maxima speras, non satis praesenti rei tuae consulas. Agebam hîc, si fratri tuo collocare uxorem possem, sed adhuc in herba est seges: ubi spes aliqua justa suberit, reddette ille, velet ipse sunul certiorem, ut ea in re tu moderator sis et author. Ipse tibi etiam integrum fascem mendaciorum commodato dabo, vel potius restituam. Non enim me praeterit, quanta tu de me: qua in re vel nimius amor, summaque amicitia te imprudentem decipit: vel quod verius est, sciens ipse falli te sinis. Incidi forte in Paganini Vergilium, deprendique nomini meo eum dicatum, gavisusque sum supra modum; quod tanto authori, tamque divino libro ego ascriptus essem. Quare cum Venetias appuleris, summas illi gratias age, et meo nomine, quicquid ipse possim, sponde. Vale. Mediolani Idibus Majis. M. D. XXI.

EPISTOLA XII. FRANCISCO CALVO. S. D Andreas Alciatus. Romam,

AD septimum Kalendas Junias attulit ad me frater tuus literas brevissimas, quas etiam libentissimelegi, quoniam in bonam partem trahebam pauciloquium id tuum. Suspicabar enim gravissimis de rebus occupatum non potuisse diutius in scribendo commorari. Quare fac ut cum otium nactus fueris, brevitatem hanc emendes. Claudio rescribo, rescripsissem et Scarlatino Marioque, si otium habuissem: cum per occupationes licuerit, non ero in mora.

Reddes me certiorem quo animo Claudius erga me sit, quamque aequanimiter responsionem acceperit. Nolui ad verbum confutare aliquid ambagibusque disputationum immorari, quas scis in nostro jure ejusmodi esse, ut nunquam finem habeant: ut nec Lernaea Hydra, nec Minotaurus ipse Labyrintheus pares nobis sint. Ad Jovium Florentiae nondum constitui an literas dem: quicquid decrevero certiorem te faciam. Epigrammatarium, si commodum esset, libenter colligerem: sunt hîc, qui hoc desiderio mirum in modum ardeant, ut Dardanus. Si spes aliqua in glossematibus illis in jus civile meis collocari a me ex Romani Pontificis liberalitate posset, velim me reddas certiorem; itemque an opineris utile fore, si ejus operis quaternionem, in quo Martini negotium discutio, istuc ad te vel Sadoletum mittam. Velim cures ut privilegium in eam formam amplietur, quam ad te proximis diebus descripsi, idque quamprimum poteris: qua in re quicquid egeris fac sciam. Non enim dubito, quin pro consuetudine tua accurate hanc provinciam obiturus sis. Nescio quae Syrenes, vel quae tam certa spes tam diu istic in urbe te detineat: existimo tamen pro prudentia tua te tibi satis consulere. Vereor, subvereor ne Venetias hoc biennio non invisas, nedum ne ad nos non redeas: cupio enim atuo ore pendere. Legi Stunicae annotationes: vir est doctus, ingeniosus, cautus, punctim ferit: sese colligit; a signis non aberrat. Facile Hispanum hominem agnoscas, qui ut ab Erasmo, flumine illo, et ubertate dicendi superatur, ita ipse in Hebraicarum literarum cognitione vicissim eum superat. Nam quae ad Graeca attinent, merae videntur minutiae, et quod dicitur [gap: Greek word(s)] sunt. Ego hic valeo, et nisi quibusdam litibus intricatus essem, plurimum operis mei in verborum significationes auxissem. Frater tuus bene valet, et ut ego opinor rem auget. Vale. Mediolani. Pridie Kalendas Junias. M. D. XXI.

EPISTOLA XIII. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

CUm superioribus diebus A venione agerem, nullas ad te literas dedi, quia propter terrorem bellicum non facile reperiebam, qui in Italiam accederent, epistolasque afferre vellent: nunc autem cum in patriam me receperim, frequentius scripturus sum. Scio non parum miraberis, quid ita in mentem mihi venerit, ut munus legendi desererem: sed precibus Matris et affinium hoc a me tributum est, quia diutinam absentiam meam aequo animo ferre non poterant, Avenionensesque ipsi quaedam ex pactionibus olim initis dedueere volebant. Id erat ut tempore, quo peste inquietarentur, stipendii partem illis remitterem, quod a me impetrari non potuit, eaque potissimum discessus mei causa fuit. Quare si quicquam egisti cum Oratore Veneto, ut Patavium arcessar, vel alio gentium, reddes me certiorem: itemque quid a me praestari

velis, et ad quem dandae sint literae. Imposui supremam manum interpretationi nostrae in eum juris tractatum, qui est de verborum significatione, quem eleganter et Latine exposui. Opus ipsum editioni paratum est: una cum aliis qiubusdam commentariis meis, eritque haec editio nihilo minori versuum numero, quam caetera sint a me jam edita opera. Si frater tuus hic imprimenda curaturus esset, ei magis quam cuicunque alteri traderem. Volo enim ipse operi assidere, impressorumque errata corrigere. Tu quid facturus sis me admone: efflagitatur enim ame opus illud undique gentium, a Lugdunensibus Basileensibusque impressoribus, alignariis, quibusdamque aliis ignobilioribus. Sed apud me Calvus instar omnium est. Cratander, ut ex A morbacchio accepi, edidit iterum paradoxa cum caeteris opusculis aliquanto emendatiora, quam prior editio haberet. Sunt mihi quam plurima, quae instructiorem tibi bibliothecam facere possent: ea si tu averes, inspicienda tibi traderem. Sed tu urbis delitiis captus, nos sub crassiore coelo genitos dedignaris. Vale. Nonis Novembris. Mediolan. M. D. XXI.

EPISTOLA XIV. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

AGuntur quamplurimi menses, jucundissime Calve, cum nullas ad te litteras scripsi, non quod meus erga te amor refrigescat, id enim nullo tempore futurum est, sed quia et praeteritorum recordatio et praesentium metusme fere attonitum reddiderunt; accedunt his et advocationum occupationes, quae me totum quamvis reluctante genio obsident, nunc quoniam opera tua indigeo, necessario ad scribendum adigor. Habebant praefecti hospitalis nostri quaedam praedia meis contigua, quorum commoditate adductus sum, ut etiam istis temporibus licitarer, et quidem grandi precio, nimirum librarum sex millium. Id autem omne fere est lucrum, quod ex decumanis istis Jurisconsultorum libris potuia aeruscare. Ceterum quo contractus hic firmior sit auctoritate Apostolica velim confirmari, dictavique libellum supplicem, quem ad te mitto. Rogo te, ut procures quamprimum admitti, sisque hac in re mihi suffragator. Imprimis autem videas, quanti constiturum sit diploma; nam si tres aureos excedet, malo carere impetratis; quandoquidem id necessitatis causa a me non petitur, sed quo securior sim. Nec enim dubito, quin tuto emerim, etiamsi Romanus Pontifex nihil concedat. Usque ad eam summam velim pendas, quam statim Ambrosio institori tuo numeraturus sum. Vale. Mediol. xv. Kal. Decembr. M. D. XXI.

EPISTOLA XV. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

JAm diu est, cum nullas a te literas recepi, nec satis scio, quid in causa sit: an negotiis obtueris, ut amicorum amplius meminisse nequeas? an deses factus otium tuum procuras, aliorum immemor? an id constituisti, neminem salutare, nisi qui prius te salutaverit? Atqui si ita est, nulla tibi est excusatio: statim enim, cum Mediolanum ex Gallia appuli (id fuit Nonis Novembribus) nihil prius habui, quam ut certiorem te reditus mei facerem. Quare quaeso demitte tandem supercilium istud, et mei reminiscere, certioremque me de rebus tuis omnibus minimis et maximis fac: id enim et ipse vicissim erga te facturus sum. Si cupis scite in praesentia quid agam, sic habeto. Non potuisse mecum et Avenionensibus convenire; causae fuerunt plurimae, sed illa maxima, quod Respublica illa propter pestem supervenientem aere alieno oppressa, non poterat aeque celeriter honoraria nobis praestare, atque consueverat, petebatque, si rursus eo genere mali infestaretur, aliquid remitti, cui conditioni nolui assentire: praesertim, cum multis precibus et Mater et Joannes patruus a me peterent, ut tandem in Italiam reverterer, rebusque meis consulerem, quae ob bellica discrimina non parum jacturae fecerant. Morem illis gessi, et gessisse poenituit. Nihil enim erat, quod me absente ipsi conficere non potuissent. Patrocinor itaque hic, et ex Lectore Advocatus factus sum: et ut tempora sunt, etiam praeter spem lucrum conficio. Marlianus, qui Senatui praesidet, et Gymnasii Papiensis tutelam sustinet, ultro operam suam mihi obtulit, ut etiam grandi stipendio profitear. Sed in praesentia id fieri non posse ait, propter summam aeris penuriam, qua Dux nosteropprimitur. Quapropter videto cum Venetis, Ferrariensibus, Pisanis, Bononiensibus, si occasio se praebuerit, tu quod agere possis. Minori salario quingentorum aureotum conduci nequeo. Caetera in tua fide ego repono. His Saturnalibus, ut illustri Ambrosio Vicecomiti morem gererem, libellum composui Epigrammaton, cui titulum feci Emblemata: singulis enim epigrammatibus aliquid describo, quod ex historia, vel ex rebus naturalibus aliquid elegans significet, unde pictores, aurifices, fusores, id genus conficere possint, quae scuta appellamus, et petasis figimus, vel pro insignibus gestamus, qualisanchora Aldi, Columba Frobenii, et Calvi elephas tam diu parturiens, nihil pariens. Ad haec sum mihi in jure civili perfecta quamplurima opuscula, ut in tractatum de verborum significatione interpretationes, et in primum codicis Justiniani librum: haeque elegantes et Latinae perstricte. Eas edere in animo habeo: verum nescio an a te exorari possim, ut tibi potius tradam, quam barbaris illis Cratandris et Frobeniis. Opus est: eloquentiae tuae fulmina perstringas, si commovere me velis.

Cupio mirum in modum Authentica Justiniani Graeca habere. Velim Jovium Paulum admoneas, et ex eo scio procures, an ex Medicaea bibliotheca copiam ejus operis mihi possit facere. Si quic quam novi in publicum editur, vel aliquod opus a peritioribus istic elaboratur, fac me tuis literis certiorem. Vale. Mediolani Quinto Idus Decembris. M. D. XXII.

EPISTOLA XVI. FRANCISCO CALVO. Andreas Alciatus Salutem et Laetitiam. Romam,

CUr enim eam in te non desiderem, qui tam malo affectus animo ad me scribis? et quae mera sunt insomnia, pro exploratis rebus habes. Genius certe hic tuus parum verax est, et nimis credulitate tua abutitur. Frater tuus adhuc trans Alpes nundinatur: res salvae sunt, nemoque hactenus est, qui verbum in eum fecerit. Si fidem publicam Romae impetrare potueris, qua ostendatur negotiationes illas ad vos relatas, cum Neapolim propter pestem deferri non potuissent, crede rem omnem in portu fore. Quod si adhuc rem dubiam viderimus, existimaveroque parum tutum hic fratrituo esse, certiorem te faciam, ut quo jure, qua gratia resarciamus, quod demens iste, me quoque reclamante, praecipitavit. Inter eorum nomina, qui delati sunt, frater non est, sed ejus solum socius Jo. Maria. Negabimus socium, negabimus conscium ejus rei esse: non dubito, quin aliquo modo eum de nasse extricemus. Nam et intelligo [gap: Greek word(s)] ipsum, arcessitis omnibus opificii ejus Corypheis, conquestum humaniter, quod hi potissimum, quibus ipse plurimum tribuebat, interdicta molirentur: errare eos, si putarent eorum, quae gesserint, quicquam se praeterisse: sed cum facta infecta fieri non possent, solum in futurum caverent, alioquin paratam fore ultionem: sic eos dimisisse. Quapropter non arbitror quicquam ulterius futurum. Quicquid tamen erit, faciam te certiorem. Quod ad priores literas tuas attinet, accepi Decium Pisis fato functum, quod nescio an verum sit. Ipse libentius Patavii profiterer, quam alio locorum. Quamobrem si Venetias te contuleris, poteris cum Do. Antonio Justiniano verba hac de re facere. Mihi cum eo nulla intervenit cognitio, nedum familiaritas, quod tu suspicare. Sunt in eo Gymnasio plerique mihi amici, qualis Magister Leonardus Hispanus medicus: sunt et quidam Lugdunenses, qui Avenione mihi operam dedetunt. Adhaec et Budaei quidam nepos ex fratre. Sed non arbitror posse te, nec unam quidem dieculam, a Roma divelli, sicque frustra de Venetis me tecum commentari. Velim cures, ut Avenionenses Legati, et ex his maxime Parpalia Doctor, sciant aquamplurimis Italiae Gymnasiarchis me arcessiri, et maximo stipendio, ut possint agnoscere dementiam suam, qui me permiserint abire. Poteris dissimulare me usque adeo tibi cognitum, sed de me ab eis velle instrui,

quod hoc in mandatis a Pontifice habeas, qui me conducturus sit. Orna quaeso hanc fabulam, ut vera esse omnia arbitrentur. Est is Parpalia Taurinensis, sed jus Canonicum Avenione profitetur, mihi summo ore amicus, sed Ripae aliquanto amicior. Si haec intellexerit, invidia morietur. Confinges ejus orationem, quam Pontifici dixit, plurimum laudis meritam: velle te exemplum: laudabis ejus eloquentiam: gaudet enim ampullis, tametsi malus et indoctus. Nisi enim eam illi ego composuissem, actum de eo erat, nec ausus fuisset Romam orator venire. Sed haec hactenus. Cura quaeso diligenter. Quod adliteras attinet, quas Consentino tuo me scribere jubes, curabo ut morem tibi geram, idque quam primum. Commenda me Scarlatino, idque uni ipsi, ut hinc scias non vulgariter me illi commendari velle. Vale. Mediolani Decimo tertio Kalendas Februarias. m. d. XXIII.

Scripseram ad te alias literas, cum in mentem venit posse mihi tuam operam istic conducibilem esse. Quapropter libellum supplicem ad SS. Patrem dictavi, quem velim experiaris, si expediri possit: non ea solum forma, qua a me petitur, sed et si qua aderit melior. Consules igitur hac de re amicos tuos, et certiorem me facies, si impetrari poterit, et qua pecunia opus sit: ne pluris forte constent impendia, quam utilitatis spes. Vale. Mediolani XII. Kalendas Febriurias. M. D. XXIII.

EPISTOLA XVII. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

ONcrasti me aliis atque aliis literis, ut plane non videam, quomodo tecum paria facete possim. Rescribam tamen, ne indignationem tuam in me provocem: indicasque mihi bellum, vel potius a me desciscis, quod te facturum quandoque minatus es. Spondeo autem fore, ut majore in otio etiam longiores ad te dem: interim aequum est te paucis contentum esse. Quod ad rem tuam attinet, arbitror omnia in tuto fore: nam nihil novi hactenus actum est: et facillimum se exorabileque id genus hominibus, quod e populo sint, [gap: Greek word(s)] praestat. Arrigam tamen aures, ut si quid subauscultavero, protinus occurrere possim. Esto itaque bono animo, et ad studia salesque tuos ingenium deflecte. Ad Archiepiscopum tuum, cum paululum otii suffurari potero, ut tibi morem geram, literas dabo. Istic opinor, nihil succedet, nam intelligo modica constitui salaria. Quare Patavii potius vel Bononiae malim esse: nam quod de Papiensi Gymnasio submones, miror te tantum tibi arrogare, ut plus te posse in eo persuadeas, quam ipse possim, qui cor ipsum et pectus Marliani Praesidis sum, in cujus manum omnia Dux reposuit. Sed ego in ea Academia profiteri nolim, quod sciam in praesentia non esse, quod Doctoribus detur: omnia absumunt milites, nec praeter bona verba habet Dux, quod togae

praestet. Malo domi esse, et studiis operam dare, mihique ipsi vivere, quam tenues hujusmodi spes fectari. Nominaverunt me urbis nostrae proceres in Vicarium Provisionis, quem scis municipalium dignitatum maximum esse: deprecatus sum id munus, non alio praetextu, quam quod studiorum meorum quietem interpellari nolebam. Cum a librario Pontificios librosad me allatos in manibus haberem, epistolamque tuam legerem, advenit forte Luranus, qui perlecto epistolae titulo, quis frater ille Minitius esset, interrogavit: cumque tuam epistolam esse respondissem, mirum in modum admiratus est, quod praeter ejus, omniumque expectationem, in cucullionum phrontisteria te mtrusisses: interpretabatur enim illud F. quod Minitio praescripsisti, ut fratrem significaret: quare imminet tibi periculum. Cum ad nos reversus fueris, ne apostatam credant, et Phratriae desertorem. Quod scribis orthographiae in scribendo me negligentem esse, idque te in literis, quas ad Sadoletum misi, deprehendisse, vide ne quod ego judicio feci, tu erratum putes. Non enim adeo stupidus sum, ut puerilibus hisce in rebus tam facile labar. Habeo in manibus opusculum quoddam, cujus argumentum opinor tibi non displicebit: ex Dione, Strabone, Suida, aliisque Graecis et Latinis authoribus, Formulam Imperii ab Augusto constitutam collegi: quod jus Caesaris, quod Senatorum esset: in quas Provincias Praesides, in quas Proconsules destinarentur. Omnem denique Romani Imperii formam breviter et erudite doceo: rem a recentioribus omnibus, quorum edita sint opera, nondum perceptam, et maxime primo Digestorum libro intelligendo necessariam; quod videlicet usque ad Augustulum ea semper formula observata fuerit. Quod si tu suaseris, progrediar ulterius, et recentium Imperatorum, qui post Carolum Magniun rerum potiti sunt, ad nostra usque tempora, jus prosequar, hîcque Pontificiam authoritatem adversus Germanos scriptores tuebor, et egregie defendam; ostendamque a Lupoldo, Irenico, Lutherio vanissima commenta publicari: sed ut id faciam, volo abs te rogari. Scribe igitur, quae sententia sit tua. Tractatum de verborum significatione, ut ad te mittam, exorari non possum: nam amanuensis meus indoctus est, et solis Leguleorum allegationibus, ut vocant, scribendis aptus: nec alium habeo, cui exscribendum mandare possim. Adde, quod nemo est, qui melius impressorum errata corrigat, quam ego ipse in meo opere. Feres itaque aequo animo, si tuam sententiam non sequar. Nam nec in Pontificio opere te adeo diligentem offendi, quantum tibi videris: mirorque quod tunc in mentem tibi venerit, ut tota malis poetis accepta epigrammata, in libri ipsuis commendationem edita, divulgares: satis unum fuisset et eruditum; sed tu illos ut opinor palpo percutis. De Pacaeo quae scribis perplacuere, libensque me illi insinuarem: sed tu me certiorem fac, an et ipse juris pertritus, quid inquam, peritus sit. Sed ain', verum ne est quamplures hbros suos, priusquam ederentur, ostendisse Pontifici? Ostenderem certe et ipse, si bene perscriptos eos commentarios haberem, sed divinus es; habeo enim adhuc in schediis cancellatis et inductis, quae praeter Sibyllam leget nemo. Caeterum quaeso

quod praemium habuere, qui ostenderunt? Possem forte et ipse ea spe aliquid egregio librario impendere. Quare fac ut sciam, qua erga doctos liberalitate hi Ecclesiae principes agant. Scripsi ad te prioribus literis, quid cum Parpalia Avenionense Legato ageretevelim. Curaquaeso diligenter. Nihil mihi gratius facere poteris. Sed haec hactenus. Scripsi pluribus quam aprincipio existimaram. Vale. D. Mario, Salomonio, Claudio Ptolemaeo, Julio Scarlatino a me salutem dices, esseque me eorum dedititium profiteberis: Sed et quid in studiis et Syntaxiagant, cura ut quam primum sciam. Mediolani Pridie Kalendas Februarias. M. D. XXIII.

EPISTOLA XVIII. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

REscripsisti tandem literis meis, Calve, sed postquam expectatione diutius me torseras. Voluisti opinor literarum mearum fastidium ulcisci, exemploque hoc me admonere ut in futurum paucis utar, ne tibi bonas horas surripiam. Faciam id libens, et postquam te ita velle arbitror, Lacones imitabor. Ad Consentinum non scripsi, quia tam oppressus sum Clientelis, vel potius Clitelis, ut vix respirem. Mirum in modum taedet me hujus vitae generis: sed quid faciam? aliqua ratione Mercurio subserviendum est, atque illi quidem [gap: Greek word(s)]. Scribam tamen quam primum. Verum ex te scire velim, an operae pretium censeas, ut cum xeniolo eum salutem, et cujusmodi, carminene an historia, an juris Civilis: sunt enim mihi id genus multi libelli. Fac igitur ut quid sententiae habeas, fiam certior. Si Veneti dignum me stipendium offerant, nemo est cui libentius inserviam. Censeo factu optimum id futurum, si expectaveris eorum adventum ad Pontificem. Cum enim in legatione futurum Antonium Justinianum existimes, ille ipse erit dux et auriga totius negotii: longeque magis proderit unicum Consentini verbum, quam longissimae literae. Nam quod ad ipsius Pontificis laudatorium diploma attinet, vix ipse extrico, quomodo tanti culminis servato decoro, possitmei mentionem hoc in genere ullam facere. Si tu tamen in ea sententia perstas, meam mutabo: et qualecunque ad te mittam, ut arbitratu tuo corrigas. Quid ad supplicem libellum expediendum egeris, intellexi: sed eo amplius opus non est, conveni enim cum adversario. De re fraterna tua bene omnia erunt. Dixi Andreae me aditurum Moronum, et rem omnem, cujus se minime instructum scribit, ordine enarraturum. Negavit id frater, sed se potius iturum: esse enim se inportu. Superest ut curem, ita omnia obliterari, ut in futurum quoque tutus sit. Faciam itaque illi consilii mei copiam, ipsique et rebus cavebo. Quae de Pontifice Hadriano speras, mihi perplacuere: sed ea spes non satis firma est. Nam ut nos te admoneamus, quis sacerdotum male se

habeat, interim dum Pontificem adis, dum impetras, dum nuntius ad te pervolat, morietur aeger: et hi, qui ab eo reservationes impetraverunt, Sacerdotii possessionem apprehendent, tu excluderis. Satius itaque esset, si et tibi reservationis jure, quae caeteris derogaret, consulere dignaretur. Nescio ubi locotum Paulus Jovius agat: vellem cum eo ageres, ut ad me authentica Graeca Justiniani mitteret, si modo Cardinalis sui favore eorum exemplum a Florentinis impetrare possit. Vale. Mediolani XX. Martii. M. D. XXIII.

EPISTOLA XIX. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

CUperem laetiora ad te scribere, si ea se offerrent, sed postquam aliter eveniunt omnia, quam vellemus, ea qualiacunque sint, oportet ut scias. Andreas tuus parvi, ut opinor, faciens, quos pro eo labores exantlaveras, rursus in idem delictum incidit: et etiam aliquo notabilius quam prius; fecerat videlicet ei animos indulgentia. Misit in Gallias ultra quadraginta ingentes sarcinas armorum: id ad aures Principis statim delatum est, cum ex attestatione ligatoris, tum ex complicum venditorumque examinatione: quos omnes adhuc in carceribus habent. Ad haec Abraham Pegius publicanus Vercellensis paterque ejus, quem in praesentia Capitaneum justitiae habemus, omnibus de rebus certiorem fecit Moronum. Igitur sub poena quingentorum aureotum citatus est, ut coram et in vinculis jus diceret, ipse solum vertit. Egi cum Vicario capitum, ut diffinderetur dies: respondit nihil hac in re posse, nisi ex sententia Moroni. Adivi Moronum: respondit Andreae ulterius diem non dilaturum, quia cum praesens esset, nimirum Bofalorae, admonitus solum vertit: tui causa nihil facturum, quandoquidem nihil illi tecum negotii est, nec enim te diliquisse. Habes summam rei. Ego censeo id necessarium esse ut tu venias, et reculastuas tucaris, tecumque afferas donarium Leonis Decimi, et probationes quibus fidem facias, ex ea pecunia negotiationem te hanc exercere. Suasi Lotoringo ut libros alio deferret, ne Fisco exposita essent omnia: itemque quicquid de rebus auferre posset; respondit id sibi non licere. Nam Turrianos, qui Papiae sunt, ubi res aufferri viderent, priores eos sibi praedam vendicaturos. Zachariam hic stupidum esse et nihil rerum scire, nec passurum aliquid tegi. Vide quo devenerimus. Oportet itaque, ut tu properes; cum enim a praecepto poenali coeperint, spero omnia juridice eos facturos, supereritque nobis tempus, quo defendamus res tuas. Nec est hic, quod aliquem accuses, praeter te ipsum, qui optime fratris tui mores cum agnosceres, tantum ei credidisti, ut dum tu interim spe mera attraheris, et aulatum fumos sequeris, hic rem perderet. Accurras igitur, ut saltem intra mensem adsis: ipse interim manibus et pedibus omnia faciam, ut tuis rebus

prosim: tametsi sciam, me hac de causa non mediocrem Moroni offensam incurrisse, quod pro Andrea intercedere ausus fuerim. Vale. Mediolanius Aprilis. M. D. XXIII.

EPISTOLA XX. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

QUod ad rem fratris tui attinet, quid futurum sit ignoro: arbitror tamen nihil boni futurum. Nam acriter impellimur, praesertim sollicitante Armigero quodam, cui Dux confiscationem hanc, qualiscunque futura sit, dono dedit. Differemus tamen et procrastinabimus quantum in nobis erit. Sed longe tibi utilius esset, si te huc conferres, nam et praesenti rerum statui consuleres et futuro: videor enim videre, utinam mentiar, magnam rerum, quas hic reliquisti, calamitatem: ita omnia frater tuus pessundedit, mandavitque sui simillimis. Solet Fiscus statim res, quae administrationi delinquentium subjectae erant, apprehendere, et postquam earum possessionem nactus est, tum demum audit contradicentes: sive de jure dominii probare velint, sive de hypotheca. Id ego ut evitarem (fit enim non modica impensa, dum apprehendunt bona: fit rursus non modica jactura rerum mobilium, nam et Notarii et Apparitores, et ipsi Judices multa furantur et absportant; Accedit his, quod oportet petere ab ipsis, quod apud nos erat, itemque solvere sportulas magnas judicibus) ut igitur hasce harpyas evitaremus, mandaveram Verrio, ut absportaret omnia et clam deponeret, vel apud Andieam Conradum, vel ubicunque. Cum id praepararet, ecce ancilla, quae domi est et filiolam ex fratre tuo habet, vetuit quicquam aufferri, quod diceret se scire nihil periculi esse, non ausi sunt indicare dominae, nec opus fuit jurgio; cum si id vicini scivissent, accusassent protinus, ita amatur a vicinis frater tuus. Defecti hoc remedio, aliam spem non habuimus, quam in tergiversatione, donec tu venias et rem tuam familiarem constituas, quae alioquin quamprimum dilapsura est, ita sunt omnia in praecipiti. Si velis nos tuo nomine litigare, oportet procuratores aliquos hie constituas, ut Verrium (etenim ille gnaviter se gerit) Jo. Georgium Castenum, Julianum Piscinam, me, et si quos alios probas. Mitte quamprimum publicum uistrumentum mandati confectum solertissime. Ego non secus quam in re mea, et aliquanto etiam plus, omnia experiar, omnem movebo lapidem, ut rei tuae consulam. Quod ad Justinianum attinet, age cum eo, ut pinguiusculum mihi honorarium instituatur, ita tamen, ut antequam hinc discedam, aliquid mihi pecuniarum curet numerari, quibus instruam viaticum, puta ducentos aureos. Poteris, quae edita sunt, opera mea illi ostendere; in praesentia enim cum plurima habeam, mittere nihil possum: sunt enim in autoschediis adhuc plenis liturarum: nec

scriptorem habeo ad manus, qui eis in exscribendis mihi satisfaciat, praeter unum, quem habui. Non omnino male descriptum mitto ad te librum secundum de constitutione Romani Imperii, nam priorem adhuc exscribi non curavi, quod ille ad Jurisconsultos potius pertineat, iste ad historicos. Leas tu eum prius: et si in eo quicquam offendes, quod displiciturum existimaveris, supprimes; ne inde odium mihi comparem, unde gratiam acquirere sperabam. Ad Consentinum absque aliquo libelli xeniolo scribere non audeo: et ex tot meis scribliginibus in praesentia nihil habeo pulchre descriptum, excepto hoc libello, quem ad te mitto. Si dignum existimiveris qui ei detur, me certiorem facias. Tum enim scribam, ut una cum literis meis libellum des. Sunt autem apud me editioni praeparata haec opera; Interpretationes in tractatum ff. de verborum significatione. Interpretationes in titulum de summa Trinitate, et fide Catholica. Itemque de Sacramentis Ecclesiae. De constitutione Romani Imperii libri duo. Ex poetices studiis epigrammatum libri quatuor. Comoedia antiqua, Nubes, ex Aristophane translata. Caetera autem, quaemulta in manibus habeo, adhuc imperfecta sunt: qualia sunt Praesumptionum, quas parturio, libri septem. Item responsorum longe plures. Si quid igitur ex eis, quae editioni parata esse dixi, ad te transmitti velis, me per literas commonefacias, ut statim librario alicui tradam, qui describat. Inter volvendum reperi penes me esse principium interpretationis in librum primum C. de summa Trinitate: mittere placuit tanquam praegustamentum operis. Sed tu, ut dixi, quicquid constitueris, reddes me certiorem, ut ad Consentinum scribere possim. Vale. Sexto Kal. Majas. M. D. XXIII.

EPISTOLA XXI. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

SCripsi ad te ante istos tumultus pluries: tu tamen nihil interim ad me: opinor, iratus eras, quod tibi morem non gessissem, et ideo te dignas iras conceperas. Decreveram ipse vicissim parem tibi gratiam reddere, et amplius non scribere. Sed obstinationem hanc meam vicit utilitatis tuae ratio. Andreas frater tuus, priusquam hinc discederet, a quamplurimis argentariis mutuas pecunias sumpsit sub usuris. Ei terminus praestitutus fuerat ad restituendum proximis tum nundinalibus Lugduni. Is terminus elapsus est, subsecutae sunt et aliae nundinae, nec his quidem solvit. Verrius hactenus diem de die duxit: sed in praesentia consumpsit fidem quoque. Sciunt creditores sibi verba dari, expectantque ut solvatur justitium. Statim enim sub mercatorum Duumviris rem suam prosequentur: nec adversus Andream tantum, sed in te etiam. Habent enim municipali lege cautum, ob aes alienum, cum mercatore conscripto contractum, fratres quoque, qui adhuc indivisam familiam

teneant, itemque socios, famulos, institores, in solidum conveniri posse. Vide in quod te periculum ille conjecerit. Unicum est remedium, si in foro Ecclesiastico rem deduxerimus: nec enim tum constitutio illa observabitur. Formandus igitur tibi erit supplex libellus ad Pontificem, qui tibi judicem det, ne in foro Laicorum litigare compellaris: tum perscrutandum erit diploma, quo in Clericorum albo descriptus sis. Deligere poteris in delegatum, praepositum Ecclesiae Caterinae Casellarum diocelis Laudensis. Luranus noster est, vel si quem alium, cui fidas, habes. Id unicum est remedium, quod lapsis rebus tibi sciam invenire: tametsi consultius esset, si paulisper intermissis syrenibus his et Romanis, tu venires, et rem tuam ageres, memor Gellianae Cassitae. Ne praedictum tibi non dicas, id admoneo, nisi tu coram adsis, omnis haec recula tua dilabetur. Petunt Publicani, petit Franciscinus Abduas, petunt alii plerique: tu autem bellus negotiator interim desides, rem tuam sinens per alienos administrari: et arbitraris sufficere, quas ab urbe scribis literas, quas Moroniani, non dicam Cancellarii, sed nec subadjuvae nisi cursim lectitant, et ad eas etiam inconsulto Domino, ex generali mandato respondent, verba nimirum pro verbis. Oportet ipse adsis, et rem tuam tractes: alioquin omnia erunt irrita. Ego, quod ad me pertinet, possum et corssilio et advocatione tibi praesto esse: sed litiganti alia quoque necessaria sunt, quae ipse praestare nequeo: et is solum praestat, cujus interest. Scio me in Toronaeo portu verba facere: sed id mihi satis est, quod minus praedictum id a me causari non poteris. Mirum certe est te pmdentem hominem, duobus mensibus non posse ab hac curia abesse. Non exigo ut eam derelinquas, sed ut brevissimo hoc termino secedas, statim reversurus, si ita videbitur. Sed haec hactenus. De publicis rebus nihil est quod scribam, nisi nos meliora in dies sperare. Quod privatim ad me attinet, valeo corpore, mente vero non aeque. Combusserunt mihi Galli villam, destruxerunt omnia: nihil est reliquum praeter solum. A Curia abhorreo, quod in ea nemo est, qui sciat literas. Velim cures ad me deferri lexicon illud decumanum Varini Episcopi: numerabo enim praesentem pecuniamei qui attulerit. Opinor te maxime gaudere ob novum Pontificem, vel Jovii nostri causa, quem spero brevi Episcopizandum. Si tu censueris, ad cum gratulatorias literas dabo, hortaborque tandem edat historiam, videt enim in summo rerum humanarum fastigio, cum, cui tantum opus merito dedicet. Vale. Mediolani Quarto Kalendas Decembris. M. D. XXIII.

EPISTOLA XXII. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

ACepi tandem literas tuas, et id intellexi, quod potissimum scire avebam, an videlicet hujufmodi sacerdotia commendationis titulo concedi

soleant: superest ut certiorem me facias, cum eo modo conceduntur, anmultum compositionis sportulam augeant, longeque, vel id minus excedunt, quod alioqui solveretur, si justo titulo tribuerentur. Tradidi nuper amanuensi commentarios quosdam nostros in jure, ut eos, postquam exscripti fuerint, ad te mittam typis tuis informandos. Poteris characteribus, quorum exemplum ad me misisti, uti pro contextu ipso, sunt enim ut ita dicam decumani, et qui ex omni Academia nostra soli Lurano placeant, quem nosti non satis pollere visu. Velim igitur aliud exemplum ad me des paulo minutiorum notarum, unde meas hasce glossulas in publicum edas. Operum qua; ad te missurus sum, haec est: nomenclatura; Commentaria in Tractatum ff. de verborum significatione. Commentaria in titulum C. de summa Trinitate et fide Catholica. Commentaria in quamplures leges C. de Sacrosancta Ecclesia. Tractatus in l. Si prius ff. de op. nov. nunt. Oratio in principio studii. De formula Romani Imperii libri duo. Surgent, ut arbitror, haec omnia in par volumen ejus, quod superioribus annis a me editum fuit, quodque nuper a Cratandro in Germania quam emendatissimum rursus exiit. Tu me certiorem facias, quo tempore poteris commode hisce meis libris edendis operam dare. Vereor enim ne, ut in caeteris, ita et hac in re te callipedem praestes, qui, omnia movens, nihil promoves. Vale. Mediolani 11 Idus Majas. M. D. XXIV. Jovio Scarlatinoque dices ex me plurimam salutem. Haec scripseram, cum alias a te literas accepi. In his illud in primis mirum mihi visum est, quod scribis significasse tibi Datarium, summopere difficillimum fore, ut impetrare possim justo titulo mihi concedi, nedum commendari illud sacerdotium: cum vulgo videas etiam infantibus id indulgeri, dum aerario Pontificio refundant, quod convenerit. Penes me tanti non esset Croesi gaza, ut summam difficultatem in ea potiunda experiri velim. Pestis multum increbescit, conferam me in rusculum, et ibi omissis omnibus curis, solis studiis me dedam. Vale. Decimo Kalendas Junias.

EPISTOLA XXIII. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

Subverebar ne priores literae, quas ad te scripseram, ex fide redditae non essent, coeperamque jam cum cursorum praefecto altercari; cum ecce Turnonensis Cardinalis ad me tuas misit, discussitque jam bullientem indignationem, quod ideo scribo, ut scias quanti literas tuas faciam, quae possint mihi et amicos conciliare et conjunctos dirimere, tametsi pleraque in eis desiderem, quae cum otium consequutus esses, scripturum te polliceris. Interpello itaque te, ut stes promissis, absolvasque tandem fidem tuam, et omnium me rerum, publicarum, privatarum, divinarum, humanarum certiorem facias, ut cum ad te rursus scripsero, non Apostolicum Typographum,

sed Varronem meum salutem. Nec est quod speres posse excusationem te ullam mihi obtrudere: nillam prorsus admittam, qui sciam non chiragra te, sed podagra laborare. Atqui non melius poteris molestum illud otium discutere, quam ad me longissimas scribendo. Admonitus sum etiam Vincentii literis, quantum tu in Bononiensi negotio laboris assumpseris, sed mihi Calvi sedulitas ignota non est. Ago itaque gratias, et hanc curam te abjicere jubeo, ne actam rem agamus. Fruatur tantisper Seniculus ille noster Decius coelo illo, dum alio a Mercurio deducatur, nempe ad Charontis naviculam; est enim non aetate solum, sed et variis morbis, ut nosti, adfectus, ut vix mihi ipsi credam, potuisse eum hominem morbo Gallico Ischiadicoque praeterea fractum tandiu superesse, et cornicibus jam corvisque, vel potius cicadis comparari. Mihi certe haudquaquam utile fuisset illo conduci: agebarque, cum ad Tudertinum scripsi, fatuo potius quodam Italiae patriaeque amore, quam vera ratione. Quod ut rectissime teneas, praefari me quaedam oportet. Cum circumventus undique variis malis Italia excedere constituissem, Avenionemque me contulissem, Cardinalisque ille Legatus plurima polliceretur, nihil praestaret, oblatam a Biturigibus sexcentorum solarium conditionem accepi, sedemque ad eos transtuli: qui me tantâ humanitate honoreque exceperunt, quantum vix effari tibi possim: quoque majorem erga me benevolentiam ostenderent, colonarii nomine francicos quadraginta supra conventionem obtulerunt: nec is finis liberalitatis, muneri Regentiae ut vocant adscripserunt, quod supra centum aureos mihi annuos reddit. Conveneram ad biennium, id est ad Martium mensem proximum: at ut mihi in mentem veniret novare conventionem, in Galliaque permanendi consilium caperem, cum ipso Cardinali Turnonense eorum Archiepiscopo egerunt, ut precibus suis regiam erga me munificentiam provocaret. Suscepit ille lubens hanc provinciam, ut qui omnium Doctorum in Gallia tutelare quoddam sit numen, quique me jam antea noverat, amabatque non vulgariter. Legerat enim Regi ipsi libellum de singulari certamine meum, et curaverat ut me inter suos Rex duceret. Facillime itaque impetravit mihi trecentorum solarium pensionem. Cum jam ei Rex praefatus esset meritis meis haudquaquam condignam summam illam esse, verum non ampliorem constituere, quia non petiissem, quicquid enim de se velim, propenso animo facturum, quod existimaret maximo me ornamento Galliae suae esse: si Magistri libellorum munus aveam, libentissime se illud concessurum. Vides, Calve, quantum mihi hic sperandum sit, quamque non temere haec est a me dimittenda occasio. Nec enim ego spem hanc flocci facio, utut irritam ducam, qui possum praesentem pecuniam? Rarum est, et nescio an nostra tempestate cuiquam contigerit, ut Jureconsulto vix trigesimum et septimum annum attingenti tantum honorarii conferretur. Agebat sexagesimum Jason, priusquam huc pertingere potuerit: idque maximum in Gallia, in qua soleant Professores etiam celeberrimi adventitio illo regen tiae

lucro contenti esse. Non leve ego et illud duco quod Antisoplustam nullum habeam, quod in manu mea sit a civibus centum aureos impetrare ei, quem ego ad legendi munus promovere velim, dandos: quod summa in omnium admiratione sim, qua cives, qua advenae, summi, infimi, medioxumi in honore habeant; in tutissimo loco agam, vel potius profundissimo in pacis gremio. Vide quot commoditates illi uni patriae opponam? Itaque non est quod aliud ad te, vel de Patavina, vel de Senensi conditione rescribam: quamvis et superioribus mensibus iter hac fecerit Legatus ad Regem Venetus, nomen ei est Sebastianus Justinianus, is in Gymnasium meum cum Ludovico Cato Jureconsulto Ferrariensique Oratore descendit, postque lectionem utrumque visitatum veni, ut tantae humanitatis gratias eis agerem. Postquam multa ambo mecum commentati sunt, in eum ingressus est sermonem Venetus, ut se ex Quartumviris reformandae Patavinae Academiae unum diceret, in Italiam hac causa intra paucos menses reversurum; si mihi luberet in ea profiteri, curaturum se, ut quantum maximum quisquam habeat honorarium, mihi assignaretur: ad haec suadere, ne patriam terram, tot numeris praestantiorem, Galliae posthaberem. Respondi non esse mihi integrum: sive quod fides mea non nisi lapso anno absolveretur, sive quia subvererer ne Christianissimo Regi aliud mentis esset; et quamvis plurimum cuperem Reipublicae illi obsequi, tamen me exploratissimum habere opera mea eos non indigere propter nuper arcessitum Curtium: si tamen ipse cum in Italiam reversus esset, aliter judicasset, meque ejus rei certiorem fecisset, reperturum rimam, ut absoluta semper fide ad eos contenderem (non exculpseram adhuc a rege trecentos illos.) Et haec quod ad Venetos attinet, cum eo Oratore mecum acta sunt. Ferrariensem jam antea nomine et fama notum habebam. Scripserat is adversus libellum, quem de quinque pedum praescriptione edideram, prolixos commentarios: certabatque in eo mecum accuratissimis rationibus, ut formidabilis inimicus, caetetum tam reverenter et modeste, ut fratrem existimare posses: et is omnem mihi operam suam libentissime exhibuit: egi gratias. Nec dubito, si usus veniat, quin quod pollicitus est re ipsa sit praestiturus. Senensem hunc tuum Lactantium Ptolemaeum a doctissimis quibusdam amicis meis accepi quanta doctrinarum encyclopaedia praepolleat, quantaque sit humanitate insignis, quamque omnibus numeris absolutus. Non obtusa adeo gestamus pectora Galli, ut non ejus fama etiam huc advolarit. Quo fit ut non parum hoc nomine tibi debeam, quod ei me commendaveris. Caeterum quod ultro obuilit se reipublicae suae scripturum, non est quod in praesentia ei molestus hac de re sis: reservandi sunt tales amici ad necessitates repentinas. Cuperem tamen ex tuis certior fieri, quidnam de Claudio Ptolemaeo actum sit: vivatne, opusne suum perfecerit, quo videbatur nescio quid paradoxis meis minitari. Meministi puto te conciliante scripsisse eum ad me octavo abhinc, opinor, anno, et capitis unius exemplum misisse, quod ego perinde ac debui plurimum

commendavi: ab eo tempore nihil ultra accepi. Desidero itaque certius a te aliquid hac de re explorari, et quid compertum habueris admoneri. Quod et de caeteris quibusque doctissimis ut facias etiam te atque etiam rogo: scriboque ad te has adeo prolixas, nec otio me abuti censeo, ut exemplo invitem ad facienda mecum paria. Edidi nuper ad Rescripta Principum libros quinque, hoc est hujus annilecturam, dedicavique Reverendissimo a Caesiis, sive ut Tudertino morem gererem, quocum arctissima jungor amiettia, sive ut qualicunque huic labori, quem in provincia hac irrita Bononiense suscepit, aliquid gratiae rependerem. Cognosces ex epistola ad lectorem, quibus causis actus editionem festinarim. Persuasissimum id tibi habe, Calve optime, si huc decem Decii et viginti Curtii advenirent, fore ut omnes ab Alciato multis parasangis praevorterentur: adeo Galli isti bonarum literarum Latinitatisque amantes sunt, ut quantumvis maximum doctorem fastidiant, nisi et idem eloquentiae studiis praemineat. Vereor si in Italia eum morem servare vellem, ut per imperitorum querimonias mihi liceret. At hic omnes uno ore hanc methodum vulgatae, qua jam aliquos menses docueram, praetulerant. Quae causa est ut et libentius hic doceam et magis ex animo studia haec pertractem. Scribam ad Sebastianum Gryphium, qui Lugduni pleraque mea excudit, ut ad te de verborum significatione Cardinali Turnonensi dicatum, itemque ad rescripta Principum libros quinque mittat. Rursus de quinque pedum praescriptione singularem, hinc et de magnatibus civilibusque et militaribus officiis alium, idque ut scribis processionis causa. Scio enim in pompam circumferes commendabisque. At quid tibi ego vice mutua pro praeconio hoc numerabo? nempe rationem edendi antiquarii, quam non dubito e re tua futuram. Admirareris si scires quam religiose me impressorum magistri plerique non sine muneribus adeant, et ut Parisienses omittam, Frobenii, Cratander, Bebellius a Basilea singulis nundinis munusculum mittunt, ego cum illis vice mutua aliquid communico. Cratandro recognita auctaque paradoxa tradidi, quae nunc ille sub praelo habet. Bebellio epigrammatum Graecorum farraginem, quam ad te mittendam curabo: Frobeniis aliud, puta parergorum libros tres. Sed quia suspecta mihi incipitesse propter hosce haereticos Basilea, transferre me amorem ad Gryphium oportuit, sive quod Germanus vir summae fidei est, sive quia inter excussores istos hic plurimum studiorum tenet, et quo mea refert oculatus est. Quod scribis ut aliquas ad te in Plinium annotationes mittam, non detrectabo, hac lege, qua Vincentio ipsi, hoc est si petieris, quo potissimum in loco dubites. Alioquin qui ego divinare possum, ubi haereas? tametsi et hae literae satis longae nugarumque plenae sunt, nec annotationibus locum ullum relinquunt. Nec enim adhuc finis. Scribo haec antelucano tempore, et quo plus mihi debeas, proprio chirographo, quod rarissime soleo facere; ut qui duos a manu habeam Marcum Antonium Capuum e nostratibus, et Bormaeum Phrysium. Verum si quid emendatius dici potuit, noli quaeso irridere, sed boni consule,

literasque in sinu habeto, nec cuiquam nasuto ostende. Commendabis me Domino Joanni Angelo medico, quem mihi collegam, amicumque, non dubito quin et tu plurimum colas. Sane quod rogas, ut te admoneam, si quid novi hoc sub coelo edatur, breviter accipe. Ruellius Absyrti Veterinariam a se Latine translatam edidit. Joannes Andernacus quamplurima ex Galeno convertit: adeo ut Cratander quamprimum speret se omnia Galeni non ab eodem versa studiosis communicare. Est et in Trans-Rhenanis Symon Grynaeus, qui Plutarchi vitas collatis Graecis exemplaribus emendavit, editque, et id praelis Bebellianis; quibus etiam omnia Aristotelis opera Graece excuduntur. Frobenii cum Chrysostomo colluctantur: et pleraque ab Erasmo aliisque habent hactenus non invulgata. Collinaeus Parisiis Characteres minutissimos excogitavit, sed Paganinis mundiores, quibus omnem bibliothecam modicis forulis includit. Livium, Sallustium, Caesarem, Ciceronem, Virgilium, et hujusmodi omnes praestantiores excudit. Ediderunt ibidem alii Graeco-Latinum Lexicon copiosissimum. Sed quod forte tua magis interest, habet Valterius Corbeta noster orationem Ciceronis in L. Pisonem integram, quibusdam foliis auctam, quam opinor est editurus, nec tibi denegaturus si petieris. Quamvis mihi ille retulerit factum te podagra transactique belli memoria adeo morosum, et querulum, ut cum istic esset, nullo se beneficio demerueris. Reversus autem ille nuper est in Italiam, cum Gallicum id coelum ferre non posset, jamque ad necem fere aegrotasset. Alioqui parata illi erat optima a Rege conditio. Si enim nescis, mirum est quam studiosis omnibus liberalem se rex exhibeat. Agathius tuus Guidacerius Hebraica profitetur, stipendiique nomine ducenos aureos habet. Sunt et alii non pauci: adeo ut et pueri collegiorum quamplurimi trilingues usque ad extemporalitatem sint. Accepi et in aulam venisse Julium quendam Camillum a foro Julii doctum hominem, qui regi obtulerit brevissimo tempore, puta mense, facturum se utrex tam eleganter Graece et Latine, prosa et verso sermone dicere possit, quam Demosthenes et Cicero et Virgilius aut Homerus, dum horam diurnam illi Rex solus praestare operam velit. Nolle enim ea arcana cuiquam inferiori a Rege patefieri: et nec id quidem gratis, sed reditum annuum duorum millium aureorum insacerdotiis pro mercede petere. Persuasit constantia vultus ipsi Regi: bis interfuit docenti, emunxitque ille sexcentos aureos, et dimissus est. Vereor ne in fabulamres transeat. Attulit etiam munus Regi Laurentius Ursinus, Venerem aeream, Lysippi alii arbitrantur, ego Clochini, aut id genus recentioris suspicor. In eam plerique carmina composuerunt, quorum aliqua ad te mitto, ut inde conjecturam facias florere et hic poesim, nedum jura civilia. Scriberem et aliquid ulterius, sed obsignare deinde commode non possem. Satisfeci opinor postulationi tuae. Tu vale et me ama. Et si vis ut fidem tibi habeam, ne in monomachiam tibi descendere sit opus, verba ad me ex Historia Jovii (ut vocant) formalia mittito, cum jurejurando a te non composita, sed bona fide

ab eo accepta esse: inducam tunc in animum ut credam. Biturigibus Tertio Nonas Septembres 1530.

EPISTOLA XXIV. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

HOdie qui duodecimus est Kalendarum Februariarum allatae sunt ad me literae tuae cum divinis illis Vidae nostri carminibus. Forte autem contigit, ut intra alteram horam recessurus esset nuntius, qui Lugdunum recta contenderet: quare nolui quicquam differre, quin statim ad te scriberem, plura alias daturus, cum majus mihi otium contigerit. Scribis te cum non paucis eruditis admirari, cur permiserim carmina nostra Teutonicis illis ineptiis immisceri. Dicam tibi, quid in re sit: quo tempore operam mihi Bonifacius Amorbacchius Avenione dabat, agitur opinor octavus annus, excerpserat ex autographis meis illa omnia, quae deinde ut Bebellii officinam adjuvaret, ei imprimenda communicavit, idque me inconsulto. Tuli id non satis aequo animo; quod pleraque in eis erant a me tum puero edita, quae famae nocere potuissent, nisi legali doctrina hosce omnes naevos discussissem. Cogor itaque ferre aequius, postquam quod factum est fieri infectum non potest. Poteris tu una opera et huic malo mederi, et studiosis plurimum utilitatis adferre, si hujus argumenti academicas translationes collegeris, invulgaverisque, adhibito tamen et in nostris quoque delectu, quorum plurima sunt ipsi mihi auctori displicentia. Quod scribis septingentos mihi a Pontifice oblatos, si Bononiae profiteri velim, cuperem diffusius explicasses, qua lectione, quo tempore, quibus antisophistis: nam Caesii Joviique literas adhuc nullas accepi: existimasti tu forte ad me delatas, ideoque obiter solum admonuisti. Si tuis illae adnexae fuerunt, nescio cur interceptae sint. Plena hic sunt omnia corycaeis, subverentibus ne ad vos veniam. Non damno tamen quam inivisti rationem, ut ad Cardinalem Turnonium mittantur literae: is enim curat diligenter mihi restitui. Ego ab istis quod alias ad te scripsi, mille solares honorarii nomine percipio, et cum summa omnium gratia: et quod plurimi facio, absque ullo prorsus rivali. Sed plurimum pectori insidet Italia, et inter ejus urbes Bononia potissimum. Itaque cupioexpressius omnia mihi narrari. Interim tamen in dies et horas hasce Caesii itemque Jovii literas expectabo. Gaudeo exceptas magno plausu lucubrationes meas, plurimumque hoc nomine tibi debeo. Sed non est mihi nunc primum cognita Calvi mei industria et egregia de me praedicatio. Ais duos illos Advocatos nescio quid obganniisse, quos tu confestim confeceris. At valde admirareris, quam aequos mihi hos homines hisce in regionibus experiar, quamque Latinae Linguae amatores; quod ex praefatione mea in libros ad rescripta principum deprendas.

Non est illa mihi credas [gap: Greek word(s)] Rhetorum, sed ex fide omnia eo modo gesta sunt, quo a me describuntur. Nescio si in Italia profiterer, an obtineri id posset, ut eo modo potius quam vulgari docerem; quotus enim quisque est, cui meliora placeant? Quae ad me de Antonio Gabriele scripsisti pergrata fuerunt, renovaverunt enim suavissimam illius temporis memoriam, quo iisdem in aedibus cum eo conversabar. Sperabam quidem, itemque vaticinabar ut ea indoles summam ad frugem pervenisset. Quod cum ex literis tuis esse cognoverim, plurimum et mihi et illi gratulor. Dices itaque meo nomine illi salutem, dices et Vidae, quem si nostri temporis Maronem dixero, nihil ejus auribus novum afferam. Non dubito quin quotidie a doctissimis quibusque etiam majoribus titulis salutetur. Curabo diligenter quod scribis, ut Rex ipse admoneatur, ut quantum debeat possit agnoscere. Erit mihi hac in re usui cum Cardinalis ipse Turnonius, qui prae caeteris studiis poetices adamator est maximus, Jacobus Collinus nuper designatus Sti Ambrosii hac in Urbe Abbas, qui semper Regi ipsi apparet, elegantissimus, et ipse epigrammatum auctor. Non dubito quin aulam tu istam noscas, utque soleant Galli erga absentes incuriosi esse. Sed tamen extundemus aliquid. Interim ob xenium illud suum, quod apud me thesauri est loco, gratias ages, easque, ut Catullus inquit, de meliore nota. Scribam ad te iterum diffusius cum potero: interim has habeto ad te exaratas, non tam calamo, quam, ut Columella ait, scopula. Vale. Biturigibus die SS. M. D. XXX.

EPISTOLA XXV. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alciatus. Romam,

CUm proximo autumno in Italiam venissem, paucis, quibus in patria fui, diebus ad te literas dedi, quod non eo facio libentissime, ut meum erga te amorem significem (id enim inter conjunctissimos superfluum fere est) sed ut tuas alliciam, quas thesauri instar habeo. Nam cum ista in urbe habitas, quae totius Christiani orbis est parens, oportet te et quicquid ubique agitur nosse, et quotidie cum summis viris, qui istuc confluunt, versari, indeque semper domi plenos utres rerum novarum bonarumque habere, ut merito te ambiam, si quicquam velim a te mihi promi. Quare noli quaeso nimium condus esse, sed larga manu quicquid est effunde: amico enim, et quidem non immemori dederis, et qui referre gratiam si possit, velit. Erat istic cum Tudertino Sequanus quidam ex Tollio auditor olim meus: qui solebat integros quaterniones oblinere, quos ad me mitteret: nunc accepi in patriam revertisse, quae res mihi sane incommoda accidit, nisi tu jacturam hanc resarcias. De Minutiano enim nihil est quod sperem, quem nescio quid agat: et forte ad plures transivit. Cum Mediolani essem, visitavit me

frater tuus, laetatusque sum non tam officio, quamvis et illo quoque, quam ipsius causa: erat enim bene curatus et peculiatus, ut sperem veterem aeruginem, dimissurum et tandem recordaturum se tuum fratrem, id est non nisi digna Calvo facturum. Nosti quantum Tudertino ipsi Caesio debeam, qui tam amice, tam officiose, quod in se fuit, conditionem mihi Bononiae procuravit: eam spem ego prorsus abjeci: cum enim certissimum hic mihi constitutum esset honorarium, arbitratuque meo ab ipso Rege auctum, nec istinc quicquam, exceptis unius epistolae tuae tribus verbulis, et auditoris illius Tollensis inanibus ampullis, intellexissem, non existimavi certa pro incertis dimittenda esse. Et quia nesciebam, qualis esset hac in re Tudertini ipsius voluntas, ad eum scripsi simpliciterque me excusavi. In praesentia vero dubito, quam in partem literas meas acceperit. Si nihil nomine meo promisit, non habet justam querelae causam: si promisit, non sinam frustra eum promisisse, observaboque ex praescripto ejus omnia: dum tamen scribat quid velit: prosequor enim hominem cum amore, tum reverentia maxima. Cuperem itaque eum alloquereris, ac tanquam aliud agens animum ejus explorares, qualis erga me sit, certioremque me faceres. Ut vera tibi dicam, ipse libens quidem in Italia profiterer: sed nollem gravem jacturam facere. Hic mihi honorarium est certissimum; solares mille: quod dimittere nollem temere. Non ab ipso Tudertino, non a Sedecimviris, non a Gubernatore ullam habui schedulam: et deinde indignabitur quisquam, si huc reversus sum! Mediolanum autem tantum cum ibi essem displicuit, ut quaelibet hora annus mihi esset, dum inde me proriperem. Remansi per mensem affectui materno indulgens, alioqui nec biduum ferre potuissem. Hic nihil novi habeo quod scribam, nec in Parisiis quod sciam, quicquam editum est, quod te scire expediat. Profiteor hic solita celebritate et decumanos libros conficio: sed in Jure: ejus tamen conditionis, cujus specimen dedi; auditoribus enim meis caetera omnia sordescunt. Obsecro commendes me Episcopo Jovio, itemque Julio Scarlatino Regiensi. Cupio autem a te certior fieri, ecquid compertum de illius studiis habeas. Cum veterem quandam ejus epistolam nuper revolutis scriniis in manus accepissem, legi eum aliquid in tractatum veterum de verborum significatione composuisse: et forte rivalem me laturus non est. Vestiga igitur et quidem sagaciter, meque admone. Vale Biturigibus Nonis Jannuariis M. D. XXXII.

EPISTOLA XXVI. FRANCISCO CALVO. S. D. Andreas Alcitus. Romam,

AB eo tempore, quo ad me literas ante octavum Kalendarum Januarii dedisti, nullas postea tuas recepi: unde suspicatus sum vel te aliis occupatum

gravioribus negotiis fuisse, vel Neapolim, quod praemonueras, ivisse. Ego certe vix tuis perlectis respondi, ut minime verear, ne mea abs te diligentia desideretur. Scripsi ad Turnonium Cardinalem pleraque ad Vidae nostri laudem pertinentia, ut hominem excitarem. Nescio quid profecerim. Ab eo certe nullam responsionem accepi. Ea est istius aulae conditio, ut non nisi a praesentibus emungi quicquam possit. Conditionem Bononiensem quia non protinus accepi, Caesius alio se transtulit, et, ut auguror, non absque stomacho: quasi juste ea in re mihi deliberandum non esset, qui hic mille et centum rejicerem; ut alibi septingentos haberem. Ut mittam innumeras commoditates, horae, lectionis, Latinitatis, Antisophistae: quae omnia in Bononiensibus contra erant: et tamen authoritas Caesii, tua, ipsuis Italiae vicerat, ut acciperem, admoneremque istos ut alium perquirerent. Parum certe abfuit quin canem illum AEsopicum imitarer, et propter imaginariam, etiam veram carnem amitterem. Sed diis gratia, talis hic sum opinionis, ut et hoc ab his transmitti possit. Quid mihi apud vos sperandum, ubi etiam ab intimis deseror? Mirum est quod Gryphius hactenus distulerit ad te lucubrationes nostras mittere, et tamen rescripsit mihi se misisse. Proximis Vulcanalibus ego in Italiam reversunis sum Matris visitandae causa, componendarumque rerum mearum: inde ad te mittam, si celerius fieri non poterit. Salomonii nostri, quem plurimum et amo et veneror, meminero cum honore non vulgari, primis, quas editurus sum, lucubrationibus. Cuperem verbis meis salutem a te Domino Protonotario Medico dici, quem ego semper plurimi feci ob egregiam probitatem et doctrinam. Sed et Antonio Gabrieli veteri meo in studiis Collegae fac me commendes. Jam tum, cum una Bononiae essemus, divinabam fore eum summae authoritatis, quod summa facundia, ingeniique acumen, et naturalis quaedam in eo prudentia mihi spondebant. Non sat scio si Cl. Ptolemaeus istic agat, an Senis. Si contigerit, ut eum videas, noli quaeso committere, quin accuratissimis verbis nomine meo salutes. Vale, et tu saltem ab Alciato tuo, qui adamantinis tibi vinculis adnexus est, ne desciscas. Biturigibus duodecimo Kalendas Majas.

Cuperem et a te certiorem me fieri, quid Vincentius Minutianus agat: praeteriere septem menses, cum ab eo nullam habeam: vide hominis diligentiam.

EPISTOLA XXVII. ANTONIO COMITI MAJORAGIO. S. D. Andreas Alciatus. Mediolanum,

NOn rescripsi protinus literis tuis, quod cum ad me allatae sunt, eram occupatissimus, atque adeo in ipso aestu fervoreque studiorum; nunc autem saturnalitiis istis diebus visum est non committere, ut diligentiam meam desiderares,

vel tarditatem accusares; acceptis igitur iterum in manus facile deprendi haud quaquam posse me paria tecum facere. Quid quaeso tibi in mentem venit, tot me laudibus ornare, ne dicam onerare? qui nec centesima quidem parte sim dignus. An mutuo te eas mihi dare existimabas, quas deinde cum foenore de te praedicarem. Atqui scio id de occupationibus meis non speras, nec modestia tua ferret et si maxime velim. Quid ergo? voluisti illos, qui in epistolis Politiani sunt doctos viros imitari, quorum literis non nisi laudes, et meri honores ultro citroque continentur; sed hoc ut declamatoribus concedendum est, qui in themate ficto libenter versantur, ita inter amicos non ferendum, quos decet simplicius et crassiore Minerva agere, ut quicquid in buccam veniat, in amici sinum effundant. Ego certe, quidquid hoc est, in bonam partem accipio, et insignis animi tui candori tribuo, sed hae lege, ut in futurum, cum scripseris, tot laudibus me ad coelum ferre desinas, nec aliter me compelles, quam aut germanum aliquem tuum, aut omnium horarum socium: hoc enim modo facilius persuadebis a te me amari, quamquam id jam mihi persuasum sit tam egregia praedicatione: [gap: Greek word(s)]. Agis gratias, quod istinc discedens tam libenter operam tibi meam spoponderim, si qua possim studiis atque rationibus tuis consulere, atqui re ipsa et libentius sum facturus, quam verbo dixerim. Si quid hic ego haberem, quod te scire operae pretium existimarem, redderem te omnium certiorem. Sed nihil hic circumfertur praeter nova Galeritorum nomina, quos dibapho censuit Pontifex honorandos; nobis, qui alterius hemisphaerii sumus, haud multum hujusmodi sunt curae. Studia hic maxime florent, ingensque auditorum numerus huc confluxit, alii alia de causa. Puto, et aliquos ad nomen meum. Caeterum et tu me commonefacis, quid hic agant studiosi, qui sint egregiae spei atque indolis juvenes. Dicaeus iisce in auspiciis, quomodo se gesserit, expectationine responderit, quid eruditi in eo desiderent, quid rursus admirentur? quos auctores profiteatur? quid Otho Lupanus agat, an pari in exstimatione sit. Scribes ad me omnia certiora: est enim uterque mihi amicus, alter enim in pueritia commilito. Hilarioni Corbetae monacho dices nomine meo salutem, non enim dubito, quin eum plerunque visites tam amoeno viridario, vel latifundio potius. Vale. Bononiae. IX. Kal. Januar. nono anno. M. D. XL.

EPISTOLA XXVIII. ROMULO AMASAEO. S. D. L. Bonamicus.

CUm e rure me Patavium recepissem, Doctissime Romule, M Scarabellus alteras mihi abs te literas reddidit, quibus me hortaris ut satistacere his, qui mea causa Mutina huc venissent, magnopere velim: id ego, mi Romule, curare ita sane vellem, ut nec istis mea opera et consilium, neque tibi scribendi posthac ad me occasio deesse omnino videatur: nam cum nunquam in scribendo crebrior esse soleas, quam cum de amicorum voluntate mecum agis,

quid obsecro prohibet, quo minus eadem de re saepius moneri a te percupiam? cum literis tuis amoenissimis gratius habere nihil possim, in his enim operae nostrae, si quam tibi impendimus, summum pretium positum esse existimes velim. De Basilio autem quod tam officiose et humaniter scribis, a nostrorum hominum, qui in Mathematicorum disciplinis excellere putantur, judiciis vehementer abhorres. Sunt enim multi, qui haec a sanae mentis homine, et digno quo cum disseras, edita esse negent, plures qui huic fabulae neque authorem esse unum aliquem, neque actorem putent, sed complures novam hanc et perridiculam Astronomiae tractationem, in nescio quem terrae filium contulisse, in cujus nominis obscuritate delitescerent, solere enim otium Neapolitanum illiusmodi studiis negocium saepe quaerere. Quae quidem suspicio, quia dictionis totius inaequalem cursum in ea disputatione et impeditum deprehenderam, eo facilius animo meo insedisset, nisi Lucanus, qui tum forte aderat, hunc nobis scrupulum exemisset. Is enim narrabat superiori anno Neapoli Augusto Nipho se operam dedisse, audisse tum de quodam Basilio extremae temeritatis homine, qui contra Academiae illius judicium, et contra omnium antiquorum authoritatem de coelestium orbium ratione disputaret: cumque de eo investigarem diligentius, respondit, neque doctrinam ejus, neque mores ulli bono probari, illam certe prima specie admirationem nonnullis, re explicata risum movisse, mores autem impietate summa et sceleribus esse inquinatos. Nam cum religionis causa, inquit ille, in solitudinem urbanam Neapoli se contulisset, et devotione publica secundum leges reliquam se vitam et caste integre acturum declarasset, non modo debitum Superis turpiter mox abjuravit, sed etiam incredibili proprie vitiorum libidine, adepta per scelus nefaria libertate exarsit: itaque in eum locum ressuas brevi deduxit, ut aperte jam omnibus, neque religionis communem cultum, neque vitae tueri se velle significaret. Nam iis, qui egestatem suam, postquam honestissimum vivendi genas inhoneste sane deseruisset, liberaliter sublevaverant, non solum grati animi signum ullum dedit, sed et fortunas quorundam pro virili afflixit, et omnium eorum, quibuscum habitasset, disciplinam domisticam libidinum suarum licentia contaminavit. [gap: Greek word(s)]. De doctrina porro ejus nihil referri se aliud posse, dicebat Lucanus, nisi quod de se ipse invidiosa atrocitate praedicet. Quid quaeris? Hunc ait omnes disciplinas bene constitutas velle perturbare, clamare Aristotelem nihil vidisse, Ptolaemeum multa esse mentitum, recentiores omnes antiquo errore inflatos esse, deque rebus sibi incognitis judicare, neminem, praeter se, pulverem perite tractare et radium, suum esse de coelo arbitrium, cujus ratio omnis interitura post se nulli sit cognita: adversarios vero suos per jocum hanc esse causam dicere solere, cur aeternitatem a coelo sejungat, quod cum nullam vitae partem superesse corpori constantissime credat, proximum esse debere putet, nullam post hujus lucis amissionem animis sedem relinquere. Haec ille aliaque multa doctrinae istius portenta et morum narrabat, quae omnia

quominus ad te perscribam, pudore impedior: sunt enim quaedam non solum turpia, sed et nefanda, si autori adhibendam esse fidem censueris: quae si ficta non sunt, tibi existimare facilius est, quam mihi scribere, quam temere et injuriose sit de optimis viris, amicis nostris, suspicatus, inimicorum videlicet consiliis, quos habet, ut arbitror, innumeros, literas suas una cum egregiis scriptis M. Curtio ab istis redditas non esse. Maliciosus, Mehercule, homo, qui quod perpetuo silentio damnatum sit, lectum non esse contendat, quasi vero quicquid a se olim intra cucullatum pallium cogitatum sit, et mox, abjecto contra leges insigni ejus ordinis habitu, in lucem extrusum, non possit non probari universis: quod autem tantae opinionum perversitati responsum a nullo sit, veritos existimo sapientissimos viros, ut ambitioso homini furoris instrumentum suppeditarent, suaeque ipsi dignitati parum consulerent. De his te certiorem reddere volueri, Romule, ne nolis judicium tuum conjungere cum his, qui melius hunc [gap: Greek word(s)] norunt. Cujus non modo animus et lingua teterrimis erroribus, sed etiam frons, oculi, mentum, denique totum corpus, ut audio puris vitio diffluat foedissime, quod nonnulli quidem interpretantur Deos infensos, quorum sacris iste legibus nefario furore instinctus bellum indixerat, dignum ejusmodi vita atque factis supplicium ei constituisse; sed haec isti. Tu velim Xenophontem meum quamprimum ad me remittas. Aristide autem et Polemone quandiu voles, uti ut tuis. Cura ut omnia sciam, quae apud vos aguntur, sed maxime de Rodolpho suavissimo adolescente. Vale. Patavii VI. Non. Martias Anno M. D. XXXIII.

EPISTOLA XXIX. DOMINICO MOLINO. S. D. Balthassar Bonifacius.

CUm multa ingeniose ac subtiliter, cum illud imprimis dixisse videtur Latinae tragediae princeps, ita esse natura comparatum, ut curae liviores loquantur, ingentes obstupeant. Nobis enim, qui jam ferendo non sumus immani calamitatum pondere oppressis, vastoque malorum pelago obrutis, tantus sive stupor, sive torpor obrepsit, ut non modo loqui diserte, sed ne respirare quidem libere possimus. Cum igitur seras, atque intempestivas de confertis charissimorum nostrorum funeribus a me querimonias accipies, abs te Domine, mecum aliquam clementius actum iri non dubito, quam a Tiberio cum Iliensibus: quibus de excessu Augusti serio apud se dolentibus, facete respondit, se quoque aegre ferre, quod Priamus, egregius eorum civis, obiisset. Et quidem certe nihil opportunum temporis importrinitas nobis reliquit, nam quicquid erat jucundum fortunae improbitas abstulit, cum Felicem Osium, Petrum Ayroldum Marcellinum, Gismundum Boldonium, Octavium Rubeum, Bernardum Buischium, Alexandrum Becellum, Annibalem Campegium, Caesarem Cremoninum, Henricum Davilam, Laurentium Pignorium, Martinum

Sandellium, Joannem Thuilium, aliaque longe plura orbis nostri lumina extinxit. Quippe in tantis aerumnis nihil patimur gravius, nihil audimus indignius, nihil spectamus lugubrius, nihil denique sentimus acerbius illustrium, sapientiumque virorum amissione. Neque ullam orbitas nostra consolationem capit, quod duae jam e tribus Furiis in suas sese inferorum latebras abdidisse videantur, nisi sedata fame, profligatoque bello, pestis etiam in salubritatem evadat. Quod exacto luctuose hoc triennio saltem futurum, vix aut ne vix quidem, speramus. Quid enim prodest pacem viros Principes inter se componere, si nos homunculi, gigantum illorum aemuli, bellum cum Diis immortalibus adhuc gerimus? Desperata profecte est eorum sanitas, qui Deum neque ut patrem verentur, neque ut judicem metuunt, et clementiam juxta, ac severitatem, seu ludibrio, seu protervia, despectantes, castigatione divina tam perverse abutuntur, ut vel poenas, pro malorum irritamentis atque illecebris habeant, eoque ipso peccare accelerent, quod angustum sibi peccandi spatium videant esse relictum. Vincat impietatem nostram summa illa, et invicta pietas, teque purum Numinis cultorem suis aris, templisque incolumen praestet. Vale. Rhodigio. Quinto Idus Sextil. 1631.

EPISTOLA XXX. DESIDERIO ERASMO. S. D. Ludovicus Caelius. Basileam,

FRanciscus Calvus tui meique studiosus, cum proxime istinc e Germania tua profectus nos inviseret, qui est literatis fere omnibus mos, sum accurate scitatus ex eo, quid novi post longam peregrinationem afferret, quo studia fierent adminiculatiora. Haud sane multa inquit, verum mox paulo aderunt plura. Quid, inquam, Erasmus agit noster, ecquid parturit adhuc? quando est velut praefoecundus ager, ac Byzantius plane, centesima nobilis fruge. Succrescit semper, quod mox demetas. Surrisit is, ac quid si, inquit, noris, quid de te opinetur non amice? quaeso unum hoc, aut quo tandem nomine est a me alienior? Te, ait, in antiquarum lectionum commentariis ab ejus sententia diversum abiisse, atque id tanquam docere cuperes. Sum miratus, sicque ut nihil magis, quin praeter opinionem non magnopere gravius aliud poterat se mihi ingerere. Nam simplicitatis meae conscius, et candoris minime fucati, nulla me in scribendo usum figura, sciebam recte, qua quis olfactans vel cane solertius, odorari posset, ex me profectum, quo existimationem suam plane convulsam conjectaret. Quod est vel in simplariis, ac frugis non multae servatum temperamentum, nedum in te, qui es mihi, absit captatae grariae suspicio, inter primae notae viros. Quod si in diversam ire sententiam videor, numquid intentandam protinus litem putas, velut rubiginis aliquid affricuerim, aut colaphum impingere sim nisus? indigna est homine docto

istiusmodi opinatio, quippe licuit semper, licebitque inventis addere, pro ingeniorum captu nova excogitare, fiat modo citra venenum, et figurati praeconis morsum, nec de curru videamur ineptire. Quin si attendere amplius fuerit collibitum, insigniter laudatum te, etiamsi non nominatim, perspicue tamen, comperies. Ingenuitate hac a maximo quoque cum prioribus certatum. Et tu in monumentis tuis pugnae ejusmodi non es nescius. Quare ne fueris iniquior in me judex, quum sine provocatione non disceptatur. Sed accedit aliud, legi nuper ex admonitione Francisci Sacceti Ticinensis, viri bene docti, et Senatorii, in novissima proverbiorum editione querelas tuas, quod in libris meis nusquam te nominatim advocarim, cujus tamen monumentis me adjutum probabile fiat. Ego, Vir doctissime, sub id tempus, quo mea publicum sunt indepta, de officina tua promptum, praeter proverbia, nil legeram omnino. Ubi vero prodierunt haec, tantum non exenterari mihi sum visus. Erant sub incude nostra itidem paroemiarum libri, et Patavii, sat scio, id renunciatum tibi. Facto igitur tuo, qui occupatti, ad restim mihi rediit res. Evigilatae mihi tot noctes periere, haustae lucemarum fuligines, sudoribus toties rigatae vestes in nihilum recidere. Quid mihi tum animi fuisse putas? Nova fuit redordienda tela, novum ineundum certamen, ni allisa patientia, in tenebras me intrusisse mallem vel Cimmeriis atriores. Hinc ergo sunt antiquarum lectionum libri. Qui quum excocti amplius, et opulentiores quoque, accedent quippe rerum scitu dignarum plus minus quinque millia, mox sunt prodituri, quo te obsequio demerear pleniore, nominatim tibi, epistola teste, librum unum nuncupabimus, attestati praecipue, quantum laboribus tuis vitae contuleris. Quod me, retextis aliorum sertis, novas contexere corollas scribis, tibi ceterisque mox satisfaciemus. Interim vale. Mediolano X. Kal. Majas M. D. XIX.

EPISTOLA XXXI. FRANCISCO CICEREIO. S. D. Andreas Camutius. Mediolanum,

TIbi gratulor, et mihi gaudeo, Francisce suavissime, quod tandem conspexeris cominus Majoragium nostrum ad sublime fastigium honoris provectum esse, qui non fortunae ludentis temeritate (ut major hominum turba solet) sed virtute propria micante emersit. Utinam similibus saepe videremus sceptra conferri, ecclesiaeque titulos insignes. Sic injiceretur ori Heresiarcharum offa veluti cerberibus latrantibus, sic obstrueretur (ut Psalmographi verbis utar) os loquentium iniqua. Itaque nuntiabis, obsecro, Majoragio nostro, te nuperrime Camutium ovantem vidisse, perinde ac si esset ipse Majoragius. Siquidem verus amicus amici (ut sic dixerim) membram est: ita fit ut simul uterque patiatur in adversis et in prosperis exultet. Quamobrem non

jam solus Majoragius triumphat, sed omnia ejus membra simul. Caeterum vide quid scribam ad Eugenium, qui posthac non amplius in aedibus Majoragii (utaudio) sed in tuis commorabitur. Tuum erit admonere, quod facere oporteat, ac jubere, si quid opera possum efficere, quod gratum est. Vale. Lucani, Quinto Kal. Augusti 1550.

EPISTOLA XXXII. FRANCISCO CICEREIO. S. D. Andreas Camutius. Mediolanum,

POstquam a Majoragio nostro discessi, Francisco Abbundio Castellioneo statim significavi quaestionem cum eo tractatam de graecis literis perdiscendis; viro sane et optimo et utriusque linguae perito. Atqui cum Majoragii sententiam vel mordicus tenerem (obstabat enim ille) persuasit mihi tandem Castellioneus validissimis rationibus, expedire puerum in sola latina lingua unoque Cicerone (si fieri possit) versari. Namque ut donemus, non esse admodum difficile pueris in utraque lingua simul erudiri, graecasve literas plurimum ornamenti adferre (quis enim istuc neget) nunquam tamen Majoragius evincet, latinas solas celerius commodiusve inseri (ut sic dixerim) puerotum animis: praesertim cum filius meus ei daturus sit operam facultati, quae minime graecis egeat literis. Quamobrem eum rogatum velim, ut posthabitis graecorum praeceptionibus soli Ciceroni, Terentioque ejus familiari, puerum cogat totis nervis incumbere. Deus optimus maximus studiis vestris jugiter faveat. Castellioneus erogabit pecunias pro contubernio, dabitque operam, ne desint ei necessaria. Lucani. Quinto. Kal. Novemb. M. D. XLIV.

EPISTOLA XXXIII. FRANCISCO CICEREIO. S. D. Hieronymus Cardanus.

CUm nihil unquam antiquius amicitia esse duxerim, Francisce Cicerei, tum eam, quae cum eruditis viris habebatur, unice colui atque servavi. Neque dies mihi tam candidus affulsit, quam is, in quo, si quando contigit, amico operam dedi; nec quicquam amicitiae unquam praeponam, praeter fidem meam atque jusjurandum. Et quamvis charitas filiorum apud plerosque amicitiae anteponenda videatur; mihi tamen cum filiorum eo loco habetur, ut amicitiae jura non violem. Redieram in hanc urbem quasi peregrinus, aedificatio arcam exhauserat, stipendium interverterat bellum, familia magna, unde sumtus exhauriretur, erat, unde hauriretur non aderat. Filius, tum illi addictus socius, instruendi erant literis, ut vocant, humanioribus; perquirendus erat, qui hoc posset et vellet; unde nisi ex fonte aut rivulis? petendus erat M.

Antonius Majoragius ille celebris, occasio non admittebat, nam dudum huic oneri valedixerat. Requisitus Franciscus Cicereius doctissimus, atque in domo Majoragii, si non educatus, saltem factus se ipso politior, atque id non sine injuria, fateor, quadam Antonii Majoragii patruelis ejus, quem nos ambo ob veritatem suspicimus; namque cum illo arctius erat amicitiae vinculum et diuturnior consuetudo, illum tamen Cicerei causa praetermittimus, tum quod longius abesset domus, tum quod videbaris hoc munus ob amicitiam nostram quasi affectare, non solum oblatum libenter excipere. Ego, qui neminem soleo decipere, cum inopiae meae belle conscius essem, paciscor tecum, imo magis offero, quod solum commode posse dare sperabam, aurei quadrantem singulis mensibus, in singula capita. Tu videris perlibenter conditionem recipere, assentiris, quin imo videbaris amicitiae causa neque de pecunia curare, quo in tempore mihi simillimus esse visus es, ut qui nunquam ab etudito viro pecunias, neque exegerim, neque receperim. Recepi sane ab aliquibus, qui literis operam darent, sed eo tempore, quo nondum clari ea in facultate, imo ne propemodum noti haberentur. Quod testari possunt multi, atque inter eos Coa, Caymusque, ac Alciatus jurisconsultus, tum tuus Majoragius, imo noster. Cum vix mensibus duabus ludum frequentarent pueri, nuntium repentinum mittis, te alterum, scilicet Fabritium filii mei socium, nolle, nisi dimidio aurei docere, de filio conditioni propositae, si eam mutare nolim, acquiescere. Vir in hoc nimis prudens ac sagax, ut qui scires, quam pulchre conveniret, ut filium ad te mitterem, cum, qui ei custodiae causa adhibetur, alio; aut si ambos mittere oportebat, quam deceret pro alieno semissem, pro filio quadrantem persolvere; itaque hac tua verecundia id solum effeceras, ut te minus puderet rejecti filii mei, non quin ego vel pro semisse assem persolverem, vel in absurdam conditionem exemploque indignam incurrerem. Quamobrem intellecta petitione tua consternatus, ne quid sceleris aut flagitii Fabritius commisisset, coepi dubitare, interrogatoque illo, tum seorsum filio diligenter, nihil potui intelligere, cur illum rejiceres: rebar enim causam esse non veram, sed praetensam, ut illius scelus esset impunitum, infamia tamen non deturparet ludum, nec illius contagium ad te perveniret. Sic enim dixerat sapientissimus mortalium. Causam quaerit, qui vult discedere ab amico, sed o mortalium mentes! ac spem meam fallacem! nihil horum invenio, neque ratio suadebat quicquam subesse, cum non minus flagitium fuisset secleri obmutescere, et manus dare semisse, quam quadrante, sed ut opinor gravatus copia discipulorum, seu in spem majorem allectus, amico valedixeras. Quamobrem ad te mitto semel atque bis, amicitiae jura, fidemque tuam expostulans pro filiolo socioque, quorum causa conjuncta erat, ut nolis me deserere in tanta inopia rerum mearum, in tot discriminibus, in tanta necessitate, tu omnino surdus precibus meis filiolique mei perstas in sententia; non tamen ego his contentus aut commotus, ut qui ne semel in vita amicitiae jura violaverim, ad te venio, tu praepeditus, ut dicis; et malo amico credere, quam de illo male sentire; non

venis. Fortuna id factum sit ? utcunque cedo; sed non fortuna factum est, ut precibus meis filiique mei inter tot necessitates aures praebere nolueris; itaque cum ego te immobilem esse cernerem, tentavi alterum rivulum, et cum quo, familiae Majoragiorum jure, amicitia deberes esse conjunctus, invenique, ut est humanissimus eum promptum ad officium, atque is recepit, qui viderilaesus poterat, rejecit is vero, cujus amicitiam tam anxie quaesivimus, tam sancte coluimus. Itaque missis ad te pecuniis non pro summa, quam nuper postulabas, sed tamen pluribus quam essem pollicitus, utrumque ad illum traduxi. Itaque ne mihi de etuditione mea, tum maxime praesenti, quicquam praedica, in qua, siqua modo esset, nihil est meum, sed Dei donum, sed de probitate, de qua gloriari soleo, gratulare. Et quamquam facundia longe praestes, illud tecum reputa, causam meam adeo justam, adeo aequam esse, ut unus ego sim Demeas adversus Demosthenem, qui quamquam eloquentia esset longe superior, causa tamen tanto sim meliore, ut vel fratrum tuum, si quem habeas, imo te ipsum judicem, quandoquidem et de tua integritate confidam, non recusem. Caeterum cum te eruditissimum esse agnoscam, fieri non potest, ut unquam tecum amicitiae jura violem, sed scito de te honorificentissimum, ut tua fert singularis doctrina, sermonem habiturum. Nec quicquam ex me profecturum quod magis, quam, cum pueros meos doceres, ab amicitia sit alienum. Vale XVIII. Kalendas Februarii.

EPISTOLA XXXIV. Al Signor Marcantonio Majoraggio. In Milano,

SCrivendo hora hora a Roma a Monsignor Marcantonio Flaminio, mi pareva sentir un contento nell' animo grandissmo, considerando haver duo Marcantonii per amici huomini di tanto valore, quanto conosce, e sempre conoscera tutto il mondo; e fu tanta la dolcezza, ch' io mi risolsi, dolce il mio Signordi scrivervi la presente, per salutarvi, edirvi, che alli passatianco, vi scrissi, mosso dall' infinito amor, che io viporto; e viconfortare a lasciar la rissa comminciata; e credo veramente, che Iddio mi facesse parlare, perche tutti questi dotti vengono nella mia opinione, che non sia cosa di molta laude, e di grande impedimento all' alti vostri pensieri. Il Signor Cavaliero Bocchio veramente, al quale feci io leggere i vostri antiparadossi, e che percio v' ammira, si duole infinitamente di questa vostra controversia. Vi diro il vero, credo, che le Muse ne sentino grancordoglio: Hor pensate, che facciano gli huomini. Non e pero alcuno, che piu se ne attristi, del vostro Corrado; il quale per esser vero, e devoto servitor di tutti i letterati, piagne ogni volta, che sente esser nata guerra tra quali siano che facciano, professione di lettere. Come pensate duncque, che' io mi doglia hora, che io la veggo nata tra duoidelli piu rari, che habbia l'eta nostra, e tanto miei amici, Signori. fo vi giuroper

l'amor, che io vi porto, di cui non puo esser maggiore, che se fussero le vaecationi, che io verrei a Milano, per impetrar questa gratia da voi, che mi donaste a me questa ingiuria, se pure e ingiuria, che io non la voglio cercar, ma voglio cercar la pace. E cosi per questa vi prego, e vi scongiuro a condonarmi a me questa differentia, qual voglio se possibil sia, che la mandiamo in oblivione: Siche, Signor mio cordialissimo, datemi questo contento, cheperuna vostra intenda, che il tutto rimettiate al vostro Corrado: Et il simil faro con M. Mario, e son certo, che impetrataro tutto quel che da lui vorro; perche egli conoscera, che io movo per l'honor vostro, e di tutti i letterati, i quali io adoro, e tra glialtri voi duo, dalli quali, se io non impetrassi questa gratia, mi disperarei, ma non dubito, e con questa fede fo fine a questa mia scritta. Di cuore natur almente a voi mi raccomando, et offero. Il di XXVII di Febraro 1548. in Bologna.

EPISTOLA XXXV. Al Signor Marcantonio Majoraggio. In Milano,

V'ho scritto due altre mie sopra la lite, che havete con Monsignor Mario Nizolio, et in una con quella sicurta, che di me mido, v'horicercato, che a me donaste questa differentia, che il simil fara Monsignor Mario, e di cio gli scrivo, e non dubito, che non mi faccia questa gratia, e la medesima fede ho in voi; e percio vi scrivo senza ceremonie alla Carlona, come si dice. Ispetto una risposta degna di quel bell' animo del mio Majoraggio, e quanto piu tosto, innanzi, che si proceda piu oltre; perche se voi rispondeste, egli poi anche vorebbe rispondere, e la cosa potrebbe andar di malo in peggio. Seio vi potessi parlare all' orecchio, Signor mio, vi direi piu cose, ma non voglio commetere a carta tai cose, bastivi, che io mi movo dall' amor, che io vi porto a chiedervi questa gratia, qual non mi dovete negare, se voi pensate, che io vi sa vero amico, come vi son, e forse il piu vero, che haueste giammai. E facendone isperienza il conescerete. Tra tanto fate questa gratia a me, che ve la domando in mio nome, e in nome di tutti i litterati, i quali vogliono, et ispettono da voi altro, che apologie, e se bisognera defonder l'honor vostro, vi saranno, che piglieranno l'armi in mani, non che lo stile, ma non e bisogno, che egli da se se difendera. Innanzi pasquae ispetto questarisposta davoi, a cui mi raccomando. Ildi 3 Marzo. 1548. da Bologna.

EPISTOLA XXXVI. Al Signor Marcantonio Majoraggio. In Milano,

ANcorche per altre tre mie v'habbia scritto a bastanza sopra la lite, che haveste con M. Mario Nizolio: Nondimeno havendo messo, e dubitando, che le mie non siano andate in sinistro, perche non ho risposta, la quale pero ispetto, m'e parso replicarvi brevimente: che vi prego, che a me vogliate donar questa differenza, che donandomela, e cessando da queste guerre, et attendendo all' imprese cominciate, vi torro a mantenere, che ogni giorno ne sarete piu contento. Io so quel, che io vi dico, e vel' dico di cuore mosso dall' amore incredibile, che io vi porto, come nelle altre mie piu diffusamente v'ho scritto, e v'ho scritto alla buonissima, come si dice, perche voglio conosciate, che io non voglio impetrar da voi cosa alcuna per artifitio, ma con quella simplicita, che io v' amo. Ispetto vostra risposta quanto piu tosto, che gia l'ho havuta da M. Mario, e so non vorrete cederli in questo di gentilezza, come non voleste ceder nello scrivere de dottrina. Hor su non piu parole, fate che siavero quel, che da voi in publico, et in privato ho detto, the voi non sete men gentile, che dotto; a voi mi raccomando. Il di 13 di Marzo. 1548. da Bologna.

EPISTOLA XXXVII. M. ANTONIO MAJORAGIO. S. D. Gothardus Costa. Mediolanum,

SUperioribus diebus ex agro Trebelliano, ubi nunc artem medicam feliciter exerceo, Brixiam me contuli, ut Magium praeceptorem nostrum inviserem: apud quem cum biduum fuerim, variosque sermones variis de rebus invicem, ut fit, jucunde conseruissemus, in cum demum incidimus, vel intulimus potius, ut deMajorato nostro, Viro perexcellenti, doctrina ornatissimo et humanissimo, verba faceremus, de cujus commoditatibus ornamentisque cum multa summa cum animi mei voluptate cognovi, tum illud inprimis, non dici potest, quantopere mihi arriserit, quod ab eodem Magio audivi, nempe te commutati cognomenti causam dixisse in Senatu Mediolanensi, hoc est in theatro virorum ab omni parte absolutissimorum, idquod ita per mihi gratum accidit, ut vehementer sim illico honori tuo atque etiam gloriae gratulatus. Quam animi mei voluptatem primo quoque tempore tibi literis meis significassem, si aut per otium, aut per nuntium licuisset. Itaque

nunc potestatem utriusque nactus, non putavi committendum, ut tu hunc animum meum ignorares. Qui qualis erga te tuique similes, id est, bene doctos viros et humanos, sit, tu plane cum experiri volueris, facile intelliges. Quamobrem quod antea facere non potui, nunc eo libentius facio, ut istum talem tantumque honorem ac gloriam tibi gratuler, quo praeclarius intelligo, sive singularem eruditionem probes, sive morum elegantiam spectes, neminem esse, quem tibi in amore praeferendum existimem. Ac ut nunquam aequo animo ferendum duxi, si viro probo, atque mecum summa necessitudine conjuncto negotium alicunde exhiberetur, ita cum interdum exfalsis invidiosisque adversariorum criminibus majorem amplioremque laudem comparari videam, minime dolendum, saepe etiam optandum, ut nomini nostro hujuscemodi occasiones tanquam illius seges praebeantur: est enim ita comparatum, ut cum quis causam dicat, eaque dicenda et tractanda innocentiam suam declaret, aut invidiam propulset, nullum ea re probitatis testimonium fieri possit vel locupletius, velsanctius; utquidem praestet, quod ad nominis splendorem attinet, in judicium vocari, quam illusum perpetuo praeteriri. Sic Catoni illi viro gravissimo profuit magis toties causam dixisse, et absolutum fuisse, quam si a nullo unquam fuisset provocatus. Quamobrem tu eos minus odisse debes, qui in re levi magnam gravemque invidiam tibi conflare censuerunt, non solum quod honorem tuum auxeriuit; sed quod etiam tibi data est causa, unde tuam eloquentiam explicares. Eam enim orationem, quam pro re tua habuisti, ita summis laudibus Magius in coelum extulit, ut ex ejus sermone orta mihi summa illius perlegendae cupiditate, minime sim a petitione quietutus, donec eam mihi miseris. Quod te facturum confido, cum summa humanitate tua, qua me tuum effecisti: tum benevolentia in me tua, quam Ferrariae benigne et peramanter semper ostendisti. Itaque si hoc a te impetro, quod certe nullo negotio debeo; illud consequeris, ut ad amorem erga te meum nihil, ad causas autem amoris tantum addas, quantum quidem non faceres, si quovis alio munere me afficeres. Ad haec, si licet per occupationes tuas, gratissimum mihi esset, si quid istic venale prostat in re medica videas, aditis bibliopolis, idque simul perhunc, qui tibi has reddidit, mihi cures perscribendum. Tu vale meque, quod facis, ama. Scripsi subito, quo minus mireris, si, cum etiam medicus sim, invenias aliquid, quod non omnino tibi satisfacere videatur. Dat. Trebelliani. Kal. Decembris. Comitem Annibalim velim a me salvere jubeas.

EPISTOLA XXXVIII. Al Signor Marcantonio Majoragio.

SUpplico aV. S. per la sua amore volissima bonta, sii contenta indicar per il suo divino ingegno, se dalle Lettere sotto scritte si puo cavar qualche senso; quale sono state trovate sotto un' arca di sasso rosso, fatta in foggia di unapyra, come noi appellamo in vulgare, e nella pyra si sono trovate alcune ampolle piene di una gentilezza molto odorifera, e questa si e trovato a Caponago sedeci miglia ala foresta; e si come e avara, e temeraria la natura de Villani, havendo loro ritrovato la pyra e le dette ampolle, subito le votorno sotto e sopra, et dice uno Gentilhuomo, mio molto familiare, ne usci odore tanto suave, e delettevole che per dieci giorni tutta quella campagna d'intorno rendeva odore divinissimo, che dalla prosumptione di costoro ne fu disperatissimo, e subito venne da me pregandomi, se conosceva qualche dotto gentilhuomo, li volesse di chiarar detto caso, e pregarlo alla consideratione delle lettere; Io non ho persona al mondo piudegni di V. S. aqual habbi possuto far ricorso, pregola havermi per escusato, se li do questo fastidio, massimamente essendo frail' cosa, non se ne possi haver costrutto alcuno per antiquita, qual puo haver guasto ognicosa. Le Lettere scritte sono. PHOITASPI senza niuno punto. Del resto vi baciola mano. Iddio la conservi.

EPISTOLA XXXIX. FRANCISCO CICERINO. S. D. M. Antonius Majoragim. Lucanum,

QUod ad me familiariter, ut mos est amicorum, literas dedisti, id mihi sane pergratum fuit. Quamvis enim alias, ut scribis, me publice docenem audiveris, et etiam mihi defacie notus esses, tamen, ut ingenue fatear, exiguam admodum ac fere nullam tui memoriam tenebam, credo quia cum nondum te penitus in familiaritatem meam dedisses, magno postea locorum et tempotum intervallo disjuncti fuerimus. Verum hoc tempore tuae peramanter ad me scriptae literae veterem mihi de te memoriam perquam jucundam et gratam renovarunt. Vidi enim in illis, quasi ea quae oculis cernuntur, me a te vehementer amari, quapropter incessi omnibus laeticiis, cum ita mihi te deditum intellexi, ut honori gloriaeque meae magna cum diligentia velificeris, et quaecunque a me scripta proficiscuntur, ea magnopere comprobes. Nam etsi laudes, istas quibus immerentem me ornasti, magis ab amore, quam a judicio

proficisci intelligam, tamen non possum non cumulari maximo gaudio, cum ejusmodi amicos nec opinato reperiam, qui non tantum ipsi mihi bene velint, sed alios etiam mihi plurimos conciliare studeant. Quanti enim illud me facere existimas, quod spectatum virum Hieronymum Friccium, Praetorem vestrum, graece et latine, ut scribis, peritissimum, ad me meaque amandum induxeris? quanti illud, quod Joannem Oporinum, virum, ut ex plurimis audivi, cum optimum, tum eruditissimum excitaris, ut mecum familiaritatem inire desideret? quae certe res multo mihi jucundissima fuit. Itaque licet in eo commendando, miro quodam artificio mecum usus fueris, tamen affirmanti mihi credas velim, occasionem hanc ineundae cum Oporino familiaiitatis, quam mihi tuo beneficio divina quaedam sors obtulit, magno empturum fuisse. Quid enim mihi optatius accidere potest, quam ab ejusmodi viris amari, quorum opera laboreque nomen meum quamplurimum illustrari possit? velim igitur cum primum occasionem nactus fueris, ad eum scribas, me illi deditissimum esse, brevique facturum ut intelligat, mihi nihil esse antiquius, quam ut per eum notus in Germania fiam, quaedam enim opera jam pridem instituta, sed nondum perpolita habeo, quae tamen brevi me apsoluturum spero, ea jam nunc Oporino nostro, si gratum illi fuerit, typis excudenda spondeo atque defero. Tibi vero, mi Cicerine, pro ista tua incredibili in me observantia plurimum perpetuo debebo. Et siquid unquam acciderit, qua in re tibi gratificari possim, me ad omnia paratissimum invenies. Vale. Mitto tibi cujusdam Apologiae meae in Marium Nizolium exempla duo, quorum alterum tibi habeas, alterum Praetori vestro nomine meo tradas velim. Mediolano Non. Octobris. M. D. XLVII.

EPISTOLA XL. FRANCISCO CICERINO. S. D. M. Antonius Majoragius. Lucanum,

AMo quidem vehementer tuum istum erga me amorem officii ac diligentiae plenum, sed tamen, ut ingenue fatear, mihi videris in me amando septa, quod ajunt, transilire. Tanta est enim visamoris ergametui, ut cum honori meo velificari studeas, onera milii longe graviora, quam sustinere possim, imponas. Nam quod Oporinum ad me amandum allexisti, id mihi sane gratissimum est. Quod autem eundem impulisti, ut opera mea jam edita colligere quaerat, atque in unum corpus redigere, quo typis suis aliquando possit ea simul impressa omnia divulgare, mihi certe, ne mentiar, molestum accidit. Quae enim hactenus a me sunt edita, partim juvenili quodam calore, non maturo judicio, partim necessitate quadam, non voluntate sunt edita: nam duas orationes, alteram de nuptiis Praesidis Mediolanensis, alteram in aleatores, vix annos tres et viginti natus conscripsi; decisiones, et Antiparadoxa

in ipso juventutis vel adolescentiae potius fervore conscripta, non tam edidi, quam praecipitavi, quoniam neutrum eorum opusculotum apud me plus quatuor mensibus fuit. Orationem de mutatione nominis, et Apologiam in Nizolium necessitate compulsus edidi, ut me a malevolorum hominum voculis liberarem. Quid ergo? decrevi, quoniam jacta alea est, neque quod factum est, infectum fieri potest, et quae hactenus edita sunt diligentius considerare, atque emendare, et quae nondum edidi, diutius apud me habere, Horatiique praeceptum servare, et in nonum annum premere. Quare velim Oporino nomine meo gratias agas, quod tam humaniter operam suam mihi pollicetur, rogesque ut in sententia perstare velit. Nam quaedam jampridem instituta habeo, sed nondum perpolita, quae cum satis maturuisse mihi visa fuerint, quod brevi futurum spero, ad eum imprimenda mittere constitui. Atque interim etiam ea fortasse corrigam, quae jam in lucem venerunt, si per occupationes meas mihi licuerit, quibus pene opprimor. Tuvale, et me, ut facis, ama. Mediolano pridie Non. Jan. M. D. XLVIII.

EPISTOLA XLI. FRANCISCO CICERINO. S. D. M. Antonius Majoragius. Lucanum

NOn erat quod te mihi literis excusares, aut ejus rei veniam peteres, in qua nihil omnino peccasti. Quod enim istud peccatum tuum fuit, qui amico tui studioso negotium tuum commendares? Sed ideo tibi de ea re non scripsi, primo quia mihi Primus noster, cum te illi magnopere commendarem, dixit, jam Novocomenses alium praeceptorem ascivisse: deinde quia tam sum occupatus in refellendis Nizolii contra me nugis, ut vix ad aures, ut est in proverbio, scalpendas otium supersit. Verum, ut spero, propediem illud opus confecero. Duos enim, ut rem intelligas, Reprehensionum libros in Nizolium scribo, qui jam majori ex parte confecti sunt, in quibus contra illum multa disputo, quae literatis omnibus spero fore gratissima. Nam ille contra me quandam Antapologiam conviciorum tantum et mendaciorum plenam emisit, in qua doceo plurimos ab eo errores et in disserendi ratione, et in auctoribus interpretandis, et in historiis, et in Latino sermone fuisse commissos. Itaque respondeo, ut magis cum derideam et insanire doceam, quam ut ei maledicam, aut conviciis agitem. Nullum certe mihi dubium est, quin ex hac nostra contentione literati omnes voluptatem non mediocrem, ego gloriam, Nizolius ignominiam sit reportaturus. Eos libros si Oporinus suis typis excudere vellet, mihi sane gratissimum esset; sin minus, ad Gryphium transmittam. Quod scribis, te ad nos brevi venturum, id mihi pergratum erit: cupio enim de quibusdam rebus te coram alloqui, quae quidem ad te pertineant, et quae mihi literis committenda non videntur. Praeterea velim etiam

te de facie cognoscere, quem ex literis mei studiosum esse jam plane cognovi. Vale. Mediolano. Kal. April. 1548.

EPISTOLA XLII. FRANCISCO CICERINO. S. D. M. Antonius Majoragius. Lucanum,

LIteris tuis propter summas occupationes meas breviter respondebo. Amo istum amorem tuum et observantiam erga me, quod tam diligenter et mandata mea cures, et mecum esse vehementer velis. Sed quod tibi coram dixi, repetens iterumque iterumque monebo, Vulcaniis te armis munias oportet. Magni tibi labores proponuntur, et diurni et nocturni, sed honesta exercitatio. Magnae difficultates, sed ampla praemia, magna servitus, sed aliquando sperata libertas. Eum ego velim, qui suo honori, non utilitati meae, qui dignitati potius quam lucro se inservire putet, qui non praesens ingentium laborum taedium, sed futuram aliquando gloriam contempletur. Eum esse te mihi persuasi; tu fac, quod in proverbio praecipitur, in te descende, tuas vires metire, priusquam aggrediaris, diligentissime tuum animum consule, ne deinde oneri succumbas, quod tamen ego aliqua ex parte sublevabo. Verum cogita fortasse fore saepissime, ut totum onus tibi relinquam, quod ut ferre possis etiam atque etiam vide. Habes duas tibi propositas conditiones Novocomensium, et meam, illa fortassis in praesentia tibi videbitur, et uberior, et liberior, mea vero, quemadmodum intelligere potes, te magis exornabit, quia major erit apud me tibi amplificandae doctrinae tuae copia, quod unum in ista tam juvenili aetate tibi curandum est. Tu utram mavis elige, sed si me audies, apud me eris, nisi te fortasse labores immensi terrent, verum illud Platonis animo volve: [gap: Greek word(s)]. Si constitueris ad nos venire, fac ut aliquanto ante sciam, ut quem habeo hypodidascalum, apud aliquem alium locare possim. Vale. Mediojano. XIIII. Kal. Majas. M. D. XLVIII.

EPISTOLA XLIII. FRANCISCO CICERINO. S. D. M. Antonius Majoragius. Lucanum,

CUm res tuas composueris, poteris ad nos arbitrio tuo venire. Quamvis enim nondum Antonium hypodidascalum meum dimiserim, tamen erit etiam eo praesente tibi locus apud nos, imo vero proderit, ut opinor, tibi aliquid, per aliquot dies apud me cum eo versari. Nam ille naturam meam, et vivendi rationes satis belle tenet, et ordinem praeterea, quem in erudiendis pueris servari volo, quae omnia tu facile, paucisque diebus, quod tuum est

ingenium, percipies. Venies igitur ad diem constitutum, hoc est Kal. Quintnisi te fortasse aliquid impedierit, neque enim ego ita propero, ut tu hac de causa ullum capias incommodum. Scripsi ad Oporinum literas, quas ad te mitto, ut quamprimum fieri poterit, ad eum perferendas cures. Velim enim ab eo Reprehensiones meas in Nizolium excudi. Sed miror cur tibi super hac re non responderit. Vale et me ama. Mediolano. Kal. Jun. M. D. XLVIII.

EPISTOLA XLIV. JOHANNI MARIAE EX COMITIBUS. S. D. Gaudentius Merula.

SYlva tandem tua reddita est mihi: quam statim acceptam legi, et eam quidem avidissime: cum quod te amem plurimum, tum quod poeticis numeris me oblectem nimis. At tua hac Sylva, quam sim laetatus, cogitari, ne dici, quidem potest. Quid rides? nonne munus mihi condecens tradidisti? Qua re enim Merulae quam Sylvis laetantur magis? inquam nulla. Si ergo (ut nosti jamdudum) ego Merula sum, cur tua Sylva non gaudeam, cur non oblecter, cur non fruar? luxuriat nimis. At arridet talis mihi: non um inquam turtur incomitata, quam taedet frondentium ramorum. Tales ergo et saepius, Antoni eruditissime, Sylvas mittas velim, ut harum per umbras volitans injuriam syrii ardentis avertam: quo opaciores miseris, tanto erunt gratiores mihi, praesertim hoc tempore, in quo muscarum et culicum agmina se passim diffundunt. Vale.

EPISTOLA XLV. PAULO JOVIO. S. D. Antonius Minturnus. Romam,

COgnovi ex Bacchino tui observantissimo, mei studiosissimo, non esse literas meas, quas, cum tuasaccepissem, jam dedi, ad te perlatas. Quid mirum? cum enim te putem non semel ad me scripsisse, redditae mihi sunt praeter eas literarum matum profecto nullae. Quod mihi quidem sane optes tot ac tantas opes, quot et quantas ne ego ipse quidem, sive auarus; sive ambitiosus in hac aurea vitae mediocritate, ut scribis, optare possem, facis profecto amice; faciesque humanius, si ad eas comparandas (nam certo scio te posse id ipsum effiecre) mihi fueris adjumento. At persuadeas tibi velim me nihil cupere, quod a mediocritate illa tantopere laudata abhorreat. Nimirum id peto, quod sane commoditatem ad mea studia perficienda, ociumque ad scribendum abunde praebeat. Neque vero cujusquam opera, neque benignitate id me spero consecuturum, nisi tua. Quod autem te divinis Philosophiae praeceptis eruditum adeo divitem fecit fortuna, ut, quia ne plura quidem sperare debes, eammagnopere

non timeas, quemadmodum tibi libenter admodum gratulor, ita mihi ipsi vehementer gaudeo: quando te, quem necesse erat et opibus et authoritate plurimum valere, nequa amicis deesses, ea praeditum facultate videmus, ut multis facile queas prodesse. Grata mihi est mirum in modum memoria mei praedara frequensque tua, quam tu ipse significasti literis, Bacchinus etiam coram declaravit: gratiasque tibi ago immortaleis. Atque ut eam conserves, non quod de tua constantia dubitem, sed quia mos est rogandi, rogo. Ad illam operam velim incumbas, quam scribis te dare, ut a podagra convalescas, et quamprimum historiae illae tuae optatissimae in publicum edantur. Nam quid tristius mihi esse potest, quam te aegrotare; Quid jucundius, quam sanum esse? ut enim quod magisexpectetur, quam luculentissimum opus tuum historiarum, novi plane nihil, ita arbitror nihil esse, quod hominum expectationem doctissimorum sit magis expleturum. Te vero ad maturandam editionem illud imprimis hortetur, quod post cineres, ut quidam poeta non malus ait, sera est gloria, serus honos. Etsi enim ad eam nondum senectutem pervenisti, quo minus tibi plures annos vivendum esse sperare possis, multa tamen ut nosti humanitus accidere solent, vel praeter fatum, praeterque naturam. Vivens, si mihi credis, optatam laborum tuorum gloriam repetes. Omitto illam epistolae tuae partem, quod in Italia verae virtuti non sit certus locus apud Principes relictus. Neque enim eo in statu illa est, quem cum aliud agam, possim aut debeam deplorare. Nec si privatim quanlibet magno volumine deplorem, sane sperem me quippiam profecturum. Veterem ea res habet querelam, et quidem inanem. Ingenium meum nihil est quod admireris. Posses quidem fortasse laudare, si Romae, hoc est in ipsa luce me videres. Reguli mei te amant, salutemque tibi plurimum dicunt. Vale. Datum Messanae pridie Kalendas Julias.

EPISTOLA XLVI. Al Signore Giovanni Meursio. A Leida,

VOi veramente non mi protevate dar auviso di maggior consolatione, di quello, che mi arrecano le vostre gentilissime lettre dell' ultimo di Settembre passato, cioe, che mi doniate l'honore d'bavervi potuto persuadere ad intraprendere fatica propria della virtu, e valor vostro, utile alli stati liberi, e di vostra eterna gloria. Il perfettionare prima le altre opere, alle quali havete gia posta mano, e molto ben ragionevole, ne io ardirei pregarvi in contrario, anzi tengo, che possino esse servirvi assai per ammassar materia da valervi nelli commentarii sopra Tucidide, specialmente quella, de legibus Atheniensium, presupponendo massime, che voi siate, Monsignore, non per portare le nude leggi, ma il tempo, l'occasione, et il perche fu ogn' unadi esse fatta, gliauttori, il fine loro, l'uso, l'abrogatione, l'effettoche partorirono, l'equita, e l'ingiustitia di ciascuna di esse, e mille altre belle cose, che intorno

a materia tanto amata, e tanto degna, possino venire dal vostro cultivatissimo ingegno, e che corrispondano alla gran virtu vostra. Monsignor Benifacio non solo vi ama, ma nelle vostre opere ammira il vostro valore: questi giorni appunto mi dice, haver con suo molto gusto letta la vostra bellissima Historia, et haverne riportato utile; le vostre, Monsignore, et il vostro tratto de gloria m' arrivano desider atissimamente, e supremamente cari, li leggero ben avidamente, et non una sol volta, tra tanto vene rendo affettuosissime gratie, come anco di quegli altri libretti, che mi avisate haver cosignati al nostro Elzevir accio di Fracofurto mel' invii, come pur spero, che sia per fare, non havendo di lui havuto nuova alcuna, da che egli parti dicosti, il che mi fa star con qualche gelosia di sua salute, per il desiderio, che tengo di suo bene, gia sapendo quanto sia pericoloso il viaggiare, specialmente per l' Alemagna al presente; se vi potra, Monsignore, reuscire d'haver quel di piu delle vostre nobilissime fatiche, che stareno notate nel foglio, che gia v'inviai, ricevero per sommo favore, che a parte, a parte me le andiate tramettendo col mezzo del Signor Residente Suriano; desiderando io sommamente, che questa mia Biblioteca resti adorna in particulare di tutte le vostre opere senza che pur una vene manchi. Faro che quanto prima vi capiti il Catalogo de' libri greci, che nella publica bibliotheca si ritrovano; li quali pero non sono tutti quelli, che dal Cardinal Benevone furono lasciati nella serenissima Republica, perche molti delli Migliori si ritrovano transportati in Spagna riposti nella libraria Regia all' Escuriale, rubati da un scelerato infame, Ambassiador Spagnuolo nominato Don Diego Hurtado di Mendozza, il quale havendo havuta cortese licenza da Signori, a quali era raecomandata la cura della Bibliotheca, di poter entrar, et uscir a sao piacere per leggere, e studiare, non essendo da ministri assistito, perche non si presupponeva in huomo di sua conditione una bassezza tale, in diverse volte levanao dalle tavole incatenate le codici, e riponendovi carta da straccio, si porto il buono el migliore; senza che per all' hora, e per qualche tempo dopo alcuno sene auvedesse, ne si sarebbe per auventura creduto il furto fatto da lui, se il fatto stesso non lo palesava, e non lo palesi tuttavia, e per adesso, e per sempre con eterna sua infamia, mentre si vedono le codici con il nome et segno di Benevone nella libraria dell' Escuriale. Il Padre Maestro Paolo caramente la risaluta, come io Monsignore vi prego felicita, e contento Di Venetia li III. Novembre 1622.

EPISTOLA XLVII. MARIUS NIZOLIUS. S. D. M. Antonio Majoragio.

EGo te, mi Majoragi, cum primum cognovi Mediolani, tecumque amicitiam junxi, jam tum coepi vehementer diligere, propter raram quandam ingenii, doctrinae et eloquentiae praestantiam, quae mihi in te jam juvene jam tum elucere videbatur. Postea vero quam legi libellum tuum pro Cicerone compositum adversus ineptas illas Caelii Calcagnini calumnias, non tibi possum verbis explicare, quam in immensum aucta fuit mea illa pristina erga te bene volentia, et quam praeclaram de doctrina eloquentiaque tua opinionem concepi. Itaque tametsi antea te magnopere laudare consueveram, tamen postea ita loqui, et de te et de scriptis tuis coepi, ut paueos admodum in Latine scribendo hac nostra aetate tecum conferendos censerem, usque adeo mihi oratio tua videbatur Latina, copiosa, varia, vehemens, atque ut omnia duobus verbis complectar, plane Ciceroniana; et in hoc tam praeclaro ac singulari de eruditione tua judicio tandiu perseveravi, donec ad manus meas pervenit alter libellus tuus Antiparadoxon inscriptus, quem adversus divina illa Ciceronis Paradoxa, ut tibi verum dicam, mihi non edidisse, sed evomuisse visus es: nam per Deos immortales quid tibi in mentem venit, mi Majoragi, in sacrosanctum eloquentiae Latinae Parentem, quem paulo ante defenderas, tam inconsiderate, ne dicam tam temere, tamque impudenter invehi? quid tibi quaeso accidit, ut repente totum dicendi genus atque omnem orationis formam mutaris? ubi tua illa sermonis puritas? ubi orationis gravitas. Ubi veritas, ubi decor? profecto ut legi libellum illum, atque adeo inter legendum sic affectus et graviter offensus fui, tum indignitate rei ipsius, tum etiam orationis tuae quasi quadam degeneratione, ut parum abfuerit, quin calamumstatim in manum sumerem, et quemadmodum tu pro Cicerone adversus Calcagninum, sic ego pro eodem adversum te quanta maxima possem acerbitate scriberem. Et me Hercule ita fecissem, nisi me continuisset tum veteris amicitiae nostrae ratio, quam maxime salvam esse cupio, tum quod arbitror te potius juvenili quodam impetu, quam certo ullo judicio ad Ciceronem tam inique lacerandum descendisse; tum etiam quod in summo, ut mihi videris, vitio nonnihil tamen pudoris admiscuisti, non enim te ipsum, sed pueros vel adolescentes quosdam induxisti disputantes, hoc opinor, consilio, ut cum excusatione aliqua peccares, et minus impudenter impudens esse videreris. His itaque de causis factum est, ut te non tanquam inimicum edito libello inimice refutandum, sed tanquam amicum perliteras familiares amice reprehendendum, et quasi admonendum putarim, atque hanc in partem quaecunque adversus te scribam, ut accipias te etiam atque etiam oro, non enim ut te refellerem, sed ut Ciceronem tuerer, haec nunc scribere sum ingressus, quanquam tanta est Ciceronis laus et

gloria, ut nec impugnatione tua minui, nec propugnatione mea major fieri possit; sed nolo existimes, magnum aliquid a te in istis tuis Antiparadoxis esse factum. Atque ut statim intelligas, quibus objectationibus tuis hic sim responsutus, primo tibi ostendam uno in loco Paradoxa illa omnia simul esse Socratica, quod tu diversis in locis negas, et contrarium probare adniteris. Deinde te admonebo, ne posthac tam leviter pronuntiare audeas Ciceronem et reliquos oratores indisserendi ratione tum esse inferiores, ut tu dicis, Aristotele et Peripateticis tuis; ad quos nuper nescio quo errore ductus relictis oratoribus tanquam transfuga defecisti, et ex oratore, ut mihi videbaris, gravi, factus es Dialecticus nugax, ne dicam barbarus. Atque ut cognoscas quantum lucri feceris in legendis tam diligenter Dialecticorum libris, ut te jactas, etiam nonnullos errores tuos in Grammatica, atque adeo in primis literarum rudimentis quasi corrolarium quoddam in fine adjungam. De his igitur nunc ad te sumus scripturi, de ceteris vero, quae ad veritatem vel falsitatem Paradoxorum pertinent, et adversus argumenta Ciceronis a te dicuntur, alio loco scribere cogitamus, hoc est, in explanatione Paradoxorum, quam differre volumus tandiu, dum ad haec respondeas; si modo respondere volueris: nam si primos hos tanquam ictus repellere poteris, facile reliquos quoque te repellere et evitare posse arbitrabor. Sed ut ad rem aliquando veniam, quonam potissimum argumento probari potest Paradoxa illa esse Socratica? Hoc opinor vel uno, quod Diogenes Laertius in prooemio [gap: Greek word(s)] aperte ostendit, omnem Stoicorum sectam ac disciplinam a Socrate primo authore et tanquam parente originem duxisse: nam ut ille ibi diserte narrat, Chrysippus is, qui fulcire porticum Stoicorum putatus est, auditor fuit Cleanthis, Cleanthes Zenonis, Zeno Cratis, Crates Diogenis, Diogenes Anthenis, Antisthenes vero Socratis, ut ab uno Socrate sine ulla controversia primo Cynicos deinde Stoicos manasse constet. Neque solus Antisthenes Socratem audivit, sed etiam alii complures, a quibus singulis singulae philosophorum quasi familiae ortae sunt, ut Academici veteres et Peripatetici a Platone, Cyrenaici ab Aristippo, Megarici ab Euclide, Elidenses a Phedone, et alii ab aliis, qui tamen omnes communi nomine, ut Laertius inquit, appellati fuere Socratici. Id quod M. Tullius, quasi tuas istas calumnias jam tum praevidens, et tibi respondere volens, ipse quoque confirmat in tertio de oratore libro his verbis. Nam cum plures essent orti fere a Socrate, quod ex illius variis et diversis et in omnem partem diffusis disputationibus alius aliud apprehenderat, proseminatae sunt quasi familiae dissentientes inter se, et maltum disjunctae ac dispares, cum tamen omnes se philosophos Socraticos et dici vellent, et esse arbitrarentur, ac primo ab ipso Platone Aristoteles et Xenocrates, quorum alter Peripateticorum alter Academicorum nomen obtinuit. Deinde ab Antisthene; qui patientiam et duritiam in Socratico Sermone maxime adamarat, Cynici primum, deinde Stoici; tum ab Aristippo, quem illae magis disputationes voluptariae delectarunt, Cyrenaica Philosophia manavit, et

Paulo post. Fuerunt etiam alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicerent: et quae sequuntur. Haec sunt verba Ciceronis, quibus fere idem dicit, quod Laertius, ut nemini jam dubium esse possit, quin Stoici vere Socratici et sint, et appellari debeant. Quod cum ita sit, qui possunt, obsecro, Stoicorum Paradoxa non esse Socratica? nisi forte existimas Stoicos philosophos quidem Socraticos fuisse, sed Socratis sententias et dogmata non secutos; quod quam sit absurdum nemo non videt. At, inquis, Plato in Dialogis suis inducit Socratem dicentem plane contraria iis, quae Cicero et Stoici in Paradoxis probant; ergo Paradoxa non sunt Socratica. Haec est enim tua conclusio, quae tum demum fortassis esset vera, mi Majoragi, si sententiae Socratis a nemine alio literis proditae fuissent, nisi a Platone, et si Socrates ipse nunquam pugnantia inter se, sed sibi consentanea semper dixisset. Sed neutrum horum verum est, constat enim et Antisthenem, et Xenophontem, et Aristippum et complures alios Socratis dicta monumentis literarum mandasse, et in Socratis sermonibus multam discrepantiam adversitatemque fuisse, ut non sit mirum tam diversas inter se et contrarias philosophorum sectas ab eodem esse ortas. Itaque si quae Socrates apud Platonem loquitur, contraria sunt iis, quae Cicero in Paradoxis scribit, id non continuo Ciceronis vitium esse existimari debet, sed vel Socratis ipsius, qui non convenientia sibi ipsis, sed plurimum dissidentia inter se loquebatur; vel certe Platonis, qui Socratem ea disserentem facit in Dialogis suis, quae ille fortasse nunquam disseruit, in quorum numero sunt Ideae separatae quae vocantur, quas Plato attribuit Socrati, cum tamen Socrates nunquam posuerit Ideas separatas, ut testatur Aristoteles in tertio decimo [gap: Greek word(s)] libro, capite quarto, quod cum ita sit, quid mirum, si eidem quoque tribuit multa alia, quae ille fortassis nunquam ne somniavit quidem? His igitur quae hactenus dicta sunt, arbitror satis constare, id quod initio me probaturum pollicitus fueram, nempe Paradoxa illa omnia esse Socratica, ut rectissime dixit Cicero, reque id iniquissime negasse, prorsusque incassum laborasse in colligendis tot Platonis exemplis, ut contrarium probares. Non enim Plato est, ut tu putas, [gap: Greek word(s)], in cujus doctrina tam leviter recipienda vide quantum decipiaris. Georgius Trapezuntius vir Graecus universam Platonis doctrinam tribus libris refutat, tanquam falsam vanam et inutilem, tu vir Latinus eandem irreprehensibilem facis, et sacrisscripturis nostris pene adaequas. Qua quidem in re quantum mihi errare videaris in enarratione Paradoxorum postea tibi monstrabo. Nunc audi quod sequitur: Cicero, inquis, in disserendi ratione longe inferior est Aristotele et Peripateticis. Sed dic mihi quam ob causam? an quod nullum est ejus argumentum in Paradoxis recte conclusum, ut tu ais? at ego tibi postea copiosius respondebo in explanandis Paradoxis, nunc tantum dico te non intelligere vim argumentorum Ciceronis, et quia non conclusa sunt more Dialecticorum, hoc est barbare et imperite, putas ea nihil valere. Non intelligis, quae aut qualis sit propositio singulorum Paradoxorum, non cognoscis

rationes, nec vides quo referantur, denique nec conclusiones ipsas mihi satis percipere videris, sed de hoc postea ut dixi; nunc scire velim a te, quid habent Dialectici ac philosophi, quamobrem melius disserant aut disserere possint, quam Oratores? an argumentationes? at Oratores decem argumentationum genera docent et usurpant, quas omnes copiosissime tradit Georgius Trapezuntius in tertio Rhetoricae suo libro. Dialectici vero tantum quatuor noverunt, hoc est syllogismum, inductionem, enthymema et exemplum, quorum prima duo sibi retinent, reliqua autem duo postrema oratoribus relinquunt, cum tamen ea Oratores pro argumentationibus non agnoscant, sed pro argumentis, ut aperte ostendit Hermogenes in capitibus [gap: Greek word(s)], ut omittam interim syllogismum et inductionem, quae argumentationes non minus Oratorum sunt, quam Dialecticorum; quin Oratores, cum enthymema et exemplum pro explicationibus argumentorum non agnoscant, ut dixi, ipsi quoque sibi vendicant syllogismum et inductionem, tanquam proprias argumentationes, ut ait M. Tullius in primo de inventione. Omnis, inquit, Argumentatio aut per inductionem tractanda est, aut per ratiocinationem; quod cum ita sit, quomodo non absurde mentiuntur Logici? cum enthymema et exemplum argumentationum loco tribuunt Oratoribus? et syllogisinum inductionemque adimunt? O mi Majoragi, quam vehementer errasti, cum ita animum induxisti tuum, ut sine ulla consideratione ac judicio Dialecticorum inanes nugas et figmenta reciperes. Non igitur quod ad argumentationes attinet, Oratores Dialecticis sunt inferiores. Sed an forte melius noverunt atque usurpant argumenta Dialectici quam Oratores? nihil minus: nam utrique habent locos, ex quibus argumenta promuntur, ut facile videre licet apud Ciceronem in secundo de oratore, et in topicis, et apud Aristotelem in secundo rhetoricorum, et apud Trapezuntium in libro supra citato, quare si subsidia et auxilia, quae ad bene disserendum requiruntur, inspicere velimus, non video causam cur alteri alteris superiores vel inferiores statui debeant. Illud quidem certe non ignoro, praecepta Rhetorum multo esse clariora et intelligibiliora, Dialecticorum spinosiora, duriora, obscuriora, ut saepe qui ea tradiderunt non satis intellexisse videantur. Nihil dico de proponendis quaestionibus, de eisdem dividendis, de rationibus excogitandis, de confirmationihus rationum addendis, et postremo de inferendis enthymematibus, quos Latini, non ut Logici, imperfectos syllogismos, sed expositiones vocant, de quibus omnibus quam multa, Dii boni, pulcherrima et utilissima praecipiunt Rhetores, quam nulla vel quam paucissima, eaque scrupulosa et inutilia Logici. His igitur ego rationibus adductus, mi Majoragi, arbitror Oratores in bene disserendo non modo non esse inferiores Dialecticis et Philosophis tuis; sed etiam illis superiores. Atque hoc ita esse re ipsa ostendam in disputationibus meis, quas jam adversus Dialecticos et Philosoplios institui, vide quam sumus concordes. Tu Oratores, ego Philosophos bene disserendi rationem ignorare arbitror. Quod si uter nostrum rectius sentiat, experiri volueris, in hac ipsa disputatione, quam nunc institutam

habemus, facile voti compos fies: ego enim Oratores tantum in disserendi ratione mihi sequendos imitandosque proposui; tu si contra Dialecticos imitaberis, ut certe imitaris, senties, ut spero, quam inanem, non dico disserendi, sed nugandi et garriendi disciplinam sis complexus. Sed de hoc quoque satis. Nunc audi errores tuos in Grammaticis, ut intelligas quam parum sis idoneus, et aptus ad Ciceronem reprehendendum, cum linguam Latinam nondum satis didicisse videaris. Sed hujus certe nocumenti, inquis, si modo etc. Nocumentum usurpas tanquam Latinum, sed dic mihi cur magis tibi nocumentum, quam alteri cuipiam treguam et guerram usurpare liceat? tum sic ais, cum eo qui patrem paricidiose vita privavit. Ubi quaeso invenisti tu adverbium illud, paricidiose? an apud Ciceronem? minime. An apud alium quempiam idoneum scriptorem? nequaquam. An apud Pseudolexicon aliquod? ita est, nam sine ulla consideratione ac judicio vocem illam a Thesauro Stephaniano recepisti. Rursus inquis, sed libet aliquas hujus capitis clausulas examinare, ut etc. Clausulas hic appellas, quas Latini appellant membra orationis. Nam clausula proprie est ultima pars membri; quanquam [gap: Greek word(s)] pro ultima parte cujuscunque rei frequenter ponatur. Item ex quatuor verbis Graecis tu unum facis Latinum, idque ex capite tuo sine cujusquam authoritate. Nam quod graeci dicunt [gap: Greek word(s)]; tu Metaphysica vocas. Mitto, quod tot in locis ita locutus fueris ut dixeris. Non verum est quod, et dico quod, et scio quod, et puto quod. Qui loquendi modus haud scio, quam sit Latinus. Nam cum verbum, quod, pro quia resolvi potest, tum recte dici fateor, cum vero non potest, barbara locutio mihi videtur, vel saltem non ita prae se ferens germanam illam latinitatam. Praetereo etiam illa, adducere rationes pro eo, quod est proferre. Operari pro facere vel agere, aegritudinem pro morbo, idem esse cum illo, pro, idem esse quod illud Et alia multa hujusmodi, quae indicant te, vel nullum vel certe perquam modicum habere verborum delectum, et non nimis considerare, quae nomina cum quibus verbis jungas, aut denique quo modo loquare. Illud tamen praetermittere nolo, quod te tantum Ciceronis reprehensorem arguit, nescire adhuc quid sit Enthymema. Ais enim. Nam quid absurdius erit hoc enthymemate tuo? si conformetur in hunc modum. Peccatum est in eo, quod non licet, ergo quod non licet neque majus neque minus fieri potest. Hanc tu argumentationem bipartitam vocas enthymema: sed quemadmodum tu a Cicerone quaeris, an a Diodoro suo sic argumentari didicerit, sic ego a te scire velim, an a Burleo tuo enthymemata facere sic didiceris. Non enim Cicero sic te docet, non Quintilianus, non Hermogenes, non denique Aristoteles, qui in secundo priorum Analyticorum, definiens enthymema, ait esse syllogismum imperfestum ex signis et probabilibus. Et imperfectionem illam, non quemadmodum vos Logiculi etiam Graeci, ad numerum propopositionum refert, sed ad materiam non necessario, sed probabiliter tantum concludentem, itaque hoc est verum et germanum enthymema. Pittacus est justus, Pittacus est sapiens, ergo omnes sapientes sunt justi. Sic Aristoteles enthymema

facit non solum in prima, sed etiam in secunda et tertia figura, ut hoc ipsum, cujus exemplum modo posui. Non enim est syllogismus, nec ad syllogismum reduci potest, quia est, ut Logici dicunt, ex puris particularibus; relinquitur ergo ut sit enthymema ex tribus propositionibus constans; alioqui non esset in tertia figura. Quod cum ita sit, liquet vos Dialecticos in magno errore versari, qui enthymema ex duabus tantum propositionibus fieri putatis. Praesertim cum tale enthymema Oratores, ut supra dixi, pro argumenti explicatione vel expolitione non agnoscant. Haec sunt, mi Majoragi, quae ad te nunc mittenda existimavi, ut ea dissolvas, si velis et si potes, in quibus si te alicubi acrius atque acerbius punxi, quam tu fortasse velles, et amicitia nostra pati videatur, noli quaeso mirari nec aegre ferre, cum Ciceronem multo acrius et acerbius non solum punxeris, sed etiam confoderis, idque immeritissimo, cujus vulnera quanto tandem cum dolore a me legi putas? Itaque te etiam atque etiam moneo, ut videas quemadmodum scribas in Topica illius, et in libros de finibus, quod facturum in hoc libro, si recte memini, quodam in loco, scribis. Non enim impune feres, sed idem tibi accidet, quod Erasmo, qui dum Ciceronem et Ciceronianos injuste insectatur, ipse a Ciceronianis juste et optimo jure confossus fuit. Vale, et responde si placet.

EPISTOLA XLVIII. BASILIO CHALCONDYLAE. S. D. Janus Parrhasius.

DUm tu cunctaris per absentiam Jani Lascaris, herois an viri dicam nescio, nunquam certe citra laudem nominandi, memorabiles duo casus acciderunt: utrique domus [gap: Greek word(s)] proprii. Vicentia [gap: Greek word(s)] quam nosti, cum triennium procis omnibus, ut altera Penelope repulsam dedisset, ecce tibi repente, nullis auspicibus, adnitente matertera, [gap: Greek word(s)] conjuge [gap: Greek word(s)] nupta datur, expilata penitus haereditate parvorum liberûm. Sed huic malo oportune medebitur abs te missa Pontificis execratio: quam doleo jus in Agelli Tyrannum non habere, cum data non sit ad Antistitem Tropicum cui subest. Altera calamitas et acerbior adeo me confudit, ut non videam quibus eam verbis insinuem; quanquam tecum licet omnia. Itaque non circumrodam, sed continuo taedium hoc vorabo. [gap: Greek word(s)] ex nostra nobilitate Jurisconsultus, habuit in matrimonio [gap: Greek word(s)]. Ea decessit ex partu relicta filiola, quae mature matrem secuta est. Annus agitur ab illius obitu; cum [gap: Greek word(s)] interea [gap: Greek word(s)] colere, [gap: Greek word(s)] non aliter institit, quam cum viveret ejus uxor. Ea pietas initio nobis omnibus grata, deinde coepit esse suspecta, nec ab re: nam non ita multo post [gap: Greek word(s)] prioris ejus [gap: Greek word(s)] inventa, culpam confert [gap: Greek word(s)], nec is inficiationi locum reliquit. Itaque cum eo deducta res esset, ut utrique moriendum

foret, conscia tantum [gap: Greek word(s)] matre concubitum confarreant, atque sic honesto nomine nefandum crimen velant. Verum ne sic quidem, quin ferro cadant, effugient; nisi Deus aliquis eos aspexerit, id est, a summo Pontifice veniam incestus inscriptis impetraverint; ut furtivum dedecus professo matrimonio diluatur. Ad hanc rem velim omnes ingenii tui nervos intendas, utarisque gratia ac auctoritate Lascaris, Phoedri, Citrariique, et omnium denique amicorum; ut exleges has nuptias, ad evitandum paratae caedis periculum Pontifex privilegio justas ratasque faciat, indicta pro copiarum facultate mulcta. Accessit hoc enim meis aerumnis, ut opes ne tantae saltem sint, quae possint impendia sustinere. Quas ob res abs te primum peto, suppliciterque (si pateris) oro, omni studio ut cures impetrandam (quam dixi) veniam. Deinde ut quam minimum poteris impendas. Hunc ego hominem certum cum literis ad te misi, qui mihi referat ad hoc oracula verissimaque responsa an impetrari possit, quod petimus; et quanti constiturum: nam simulac abs te certior factus ero, legabimus aliquem virum gravem cum muneribus, et summa taxationis, quam, ut perscribas, rogo. Tantisper huic ad te dedi mellei roris libras tris in pixidibus, mea gemma obsignatis. Ex iis unam Lascari, alteram Phoedro dono dabis, reliqua tua est. Misi praeterea colligendo per aestatem capillo reticula sericea tria, totidemque ejusdem generis cingula, adhuc rudia et nullo colore infecta, ut integrum sit ex animi tui sententia tingenda curare. Cetera quae promisi, in tempore repraesentabo. Tu tabellarium si me diligis, e vestigio (si fieri potest) expeditum remitte. Ego enim nihil aliud cogitare possum, priusquam hanc rem componam, Vicentiaeque mei quondam fratris uxori restituam dotem. Itaque longiorem nobis diem fors obtulit, ad ambiendum, quem volumus, in academia locum. Nam commodissime licet adventum differre meum ad Kal. Martias, vel in sequentem (si videbitur nobis) annum. Ita tamen ut tibi persuadeas, proque certo obtineas, in me nullam moram fore, ubi de ducenis annuis oblata spes erit. Id si subitum nunc est, expecta maturum tempus et occasionem rei per otium bene gerendae. Vale et amicis omnibus a me salutem, sed imprimis optimae socrui et uxori; cum literas ad eas dabis, de cujus voluntate nihil ad hanc diem ex tuis literis intellexi; rediturane sit in gratiam contuberniumque meum: vel quid aliud animo agitet. Ego enim statui, vel secum vivere, vel aliud vitae genus hoc longe quietius instituere. Cosennae VIII. Kal. Septembr.

EPISTOLA XLIX. JANO PARRHASIO. S. D. Basilius Chalcondyla.

NIhil jam restat confecto omni negotio, nisi ut tu venias, et tui expectationem, quae magna est, rumoremque jam disseminatum per urbem

de tua doctrina atque eloquentia re ipsa non solum confirmes, sed et augeas. Contigit tibi, quod nemini hactenus hac in urbe ejusdem cujus tu professionis, libellus nominum, quem vulgo vocant rotulam, qui singulis annis instauratur, nuper factus est coram Pontifice, ut assolet praesente et patrono et fautore nostro Jano Lascaris, una cum paucis aliis ad quos res pertinet. Ibi tu in primis adscriptus es cum salario ducentorum aureorum; sic enim voluit Lascaris, cujus unius perlonge maxima est authoritas, nonnullis etiam, ut in tali re fieri consuevit, renitentibus atque contradicentibus; quos omnes Herois Graecanici praesentia ita concussit, ut protinus ne hiscere quidem auderent. Aliud insuper excogitavimus, uti majori cum gloria et honore Romam peteres. Ecce curavimus tibi literas a summo Pontifice, quod a brevitate, ut puto, breve nuncupant, quibus ad honestum profitendi locum vocaris. Fac igitur animi tui magnitudinem atque constantiam conserves, Abrumpendae tibi sunt omnes tricae atque domesticae necessitates, neque te vincant illecebrae semperque viris exitiosae muliebres lachrymae: Nosti puto argumentum epigrammatis de Cupidine, in quo tantulus infans fortissimi leonis tergo eques insidet, altera manu flagellum, quo verbera intendit, altera habenas continens. Cave ne talem mulierculis [gap: Greek word(s)] exhibeas, tametsi illis parum obnoxium atque obtemperantem te sciebam. Sed forte merito mihi quispiam objecerit vulgo illud tritum jactatumque apud Graecos [gap: Greek word(s)]; quippe qui eum moneam, a quo magis ipse monendus sim, quapropter missa haec faciam; tu accelera, advola, adhibe tibi, si fieri potest, alas more Dedali; ingens est tui expectatio, fama ac denique desiderium. Invidi obtrectatores contabescant, rumpantur. Concessa est quam petebas venia, restat ut conveniamus de pretio, sed hoc te praesente expedietur. Tu pecunias tecum feres, quibus mulctam solvas: nam alias quanti constitura sit venia, ad te scripsi, et tunc fortasse, cum scilicet Romae eris, aliquid effici poterit per amicos ad effugiendum vitandumque tale dispendium. Vale. Pridie. Kal. Septembris.

Quod ad domum et alia necessaria attinet, ego sedulo interim curabo omnia parata invenies, vel repente parabuntur sine ullo tuo labore ac taedio.

EPISTOLA L. ANDREAE HUMILIATO. S. D. Thomas Phaedrus.

VOlupe est quando tibi omnia succedunt ut meres. Quottidie literas ad amicos datas, et ne cerdo quidem quisquam est, qui tuas non circumferat per omnia compita, nemo enim e tanto populo exstitit, qui vel transversum versiculum rescriberet: et tu miser non sentis te ne tetunci quidem fieri. Ubi nunc ergo Zebaldi tui, ubi Savoia, ubi Blosius, ubi denique nepotes sexcenti? praesenti tibi blandiuntur omnes, absentem non pluris faciunt, quam ancillam, quae latrinam lavat. Quin et hodie in corona legebat Blosius quas ad eum proxime dederas, plenas querelarum, ajebatque de compacto tacere

tacere tecum omnes: non feret, inquam, hoc Phoedrus, nec patietur tantam fieri injuriam suo capellano: itaque domum rediens calamum sumpsi, et hoc quicquid est nugarum libens exaravi: Zebaldi tui belli valent bellissime: Savoia rediit ad antiquam fabulam suam cum Cyrneo, revocavitque hominem sexcentis literis e media insula: neque quod antea sumpti fecit quicquam est, prae quo nunc facit: Advola obsecro et adcurre, si vis ridere, quantum ne Democritus unquam risit: Savoia unguenta tractat et cyprium pulverem, pulverem inquam cyprium et unguenta tractat Savoia: Qui antea bubulcitari tantum solebat, bubus equisque stipatus vadebat, nunc delicatus Myropolas adit, deque odoribus disputat. Nam quid ego narrem tibi Hispanas manicas, Gallicas vestes, Germanas soleas, nihil jam amat nisi exoticum: et ille tanquam columbulus Dioneus sibi placet, intumescit, seque pulchrum putat: itaque tanti non est tibi istud quicquid est lucelli, ut hoc spectaculo careas. Adcurre itaque obsecro et advola: vel saltem ut amicum revoces ab interitu: nam nos jam defessi sumus, neque quicquam aliud respondet increpantibus, quam, mihi non tales saepe eveniunt hereditates: umbrae duae veniere, reliquae credo propediem: ego quando amici functus sum officio, sat praestiti: nec volo, qui se perditum it, sectari, memor Horatiani illius invitum qui servat, idem facit occidenti: sed de eo nimis multa: Cras habebuntur comitia Gymnastica novo Dictatori dicendo: incertum qui futurus: fertur tamen Petrus Paulus tuus, et in eum optimi quique inclinant: Euangelista Capoferreus negotium suscepit. Fex negotium urget, matre volente, nec pater alienus dicitur: Ludi fient post Saturnalia, qui quam possint commode sine te, praesertim illo dictatore, fieri non video. Credo te revocabunt re impetrata: venio jam ad tuas ad Blosium datas: Itan' tu ineptus eras, qui putares ubique Romam esse: Natura hic posuit quicquid ubique fuit: nunc luis poenas tuae stultitiae in gentis, qui saxa illa tua ausus sis deserere; majore dignus supplicio: quod propediem de te sumetur, nisi ad nos te receperis: quod ut facias, censeo et suadeo. Vale Romae Nonis Decembris. M. D. VI.

EPISTOLA LI. M. ANTONIUS REGIENSIS. S. D. M. Antonio Majoragio. Mediolanum.

NUnc Majoragi doctissime breviorem quam fortasse velles epistolam accipies, cum taciturnitas, qua in scribendo superiori tempore usus sum, longiorem exigere videatur. Nihil enim jam diu literarum ad te dedi. Vide, quaeso, ac diligenter animo perpende quam pure quamque simpliciter crimen meum detegam. Nec mehercule cum veris amicis aliter faciendum censeo. Nec ipse ignoras quam ridicula sit eorum excusatio, qui cum eis, quibus arctissima juncti sunt amicitia, se nunquam scripsisse meminerint, ambagibus culpam suam tueri conantur. Quare ne quod in aliis reprehendendum

duco ipse committerem, veritatem, cujus amator semper extiti, aperire volui. Et hoc quidem modo magis gratum me tibi fecisse existimo, quam si quid literis mandassem, quod tuas aures obtunderet. Si quid tamen accidisset, quod tua, aut mea, te scire interfuisset, nequaquam calamo pepercissem. Ad quid igitur summum amicum, cujus opera ac studio in rebus tantum seriis uti debeo, nugis obruam? hujus enim generis scribendi argumentum semper mihi valde displicuit. Praeteriti silentii habes excusationem. Nunc paucis hujus brevitatis accipe causam. Si cuncta, quae mihi in mentem veniunt, modo scribere vellem, epistola certe modum excederet; quod sine dubio mihi maximo detrimento foret. Nam in morbum, quo nuper levatus sum, facile rursus inciderem. Et fortasse Libitina, quam vix evasi, me exanimem exciperet. Res adhuc bene succedit, quod iter jam per oppidum facere coepi, sed lento gradu, et quasi more testudinis proficiscor. Gravissima enim valetudo, quae per dies quindecim me crudeliter afflixit, adeo crura mihi debilia reddidit, quod vix me sustentare possunt. Parum quidem defuit quin furvae regna Proserpinae, et judicantem viderim AEacum. Iste, qui tibi hanc reddet, est civis Mediolanensis, illi cum hero meo maxima intercedit familiaritas, me quoque valde diligit. Quare librorum, quos istic pro meorum discipulorum usu emere oportet, illi curam mandare non dubitavi; verum quia magis in rebus bellicis, quam in literis versatus est, vereor ne bibliopolarum fraude decipiatur. Quamobrem si tu, qui hoc recte et commode praestare potes, hoc negocium susceperis, non solum mihi et pueris, verum etiam eorum parentibus, qui te incredibili prosequuntur amore; gratissimum feceris. Natura meis discipulis pulcherrimum tribuit ingenium, quaecunque enim semel audiunt nunquam amplius amittunt, et libenter in ludo literario versantur. Quid pulchrius in pueris optandum censes? illum, qui apud Pomeranum erat, mihi erudiendum tradere decreverunt. Et jam duobus mensibus me audivit. Ejus ingenium satis laudari non potest. Mea quidem sententia recte puero consuluerunt, aliter barba, non re philosophum eum vidissent. Rem accipis; si dextra scribendi officio recte fungeretur, orationem, quam legato summi Pontificis composui, ad te mitterem; hanc alias et quaecunque ad illustrem Taurini praesidem scripsi, accipies. Arbitror jam te intellexisse me omnibus Biragae domus esse charissimum, et mihi summo et pene incredibili est gaudio operam meam illis esse gratissimam. Pueris enim nunquam desum, nec quid faciunt non latet. Me et illos illustri Gaspari Birago ejusque filio plurimum commenda. Hujus epistolae exemplar apud me non remanet, tabellario enim festinante ac iter arripiente semel tantum est scripta, si quid igitur non apte positum tibi occurrerit, calamo, quo nimis velociter usus sum, id ascribito: cupio scire quid agas. Vale, et me redama: etsi ob ea, quae in me contulisti, tibi gratias agere debeo, tamen quia id me facere nolis, nullam de illis mentionem facere ausussum, hoc tantum dicam, quod nulla unquam tuorum erga me meritorum memoriam delebit oblivio, et si meae in te benevolentiae

aliquid addi posse videbitur, omni studio ac cura dabo operam, ne quid a me praetermissum videatur: haec in calce addere mihi placuit. Verrulengi. XXVII. Septembris.

EPISTOLA LII. BENEDICTUS THEOCRENUS. S. D. Paulo Jovio.

POstridie ejus diei, quo literas abs te accepi, fuerunt enim eae mihi sexto demum idus Julias redditae, intuli apud Regem Christianissimum tui mentionem, cujusmodi insignis meus erga te amor suasit, et tuae literae non obscure te percupere ostendebant. Fuit mihi ut primus, ita facillimus ad te laudandum aditus, Historia, quam ille abs te magna omnium opinione conscribi jampridem plurimorum testimonio acceperat. Illic singulari cum laude tua versati sumus, utpote in re, quae quia ad totius posteritatis judicium pertinet, Principibus potissimum, nisi omnino plumbei sunt, summae curae esse debet. Nam cum caeterorum hominum pleraque tum bona tum mala in eos merito referantur, oportet anxios esse non mediocriter, qui de se aliorum sensus sit futurus, tum cum liberum est sublato metu, quid sentias edere. Praebuit etiam nonnullum commemorandi tui locum comitas rara, quam omnes de te praedicant, et ego quantum paucis diebus dignoscere licuit, abunde mihi expertus videor. Aderant forte fortuna, cum haec dicerem, aliquot Itali illustres viri, et ex iis, quos maxime nosti, Theodorus, et Renatus Triultii, ac Galeatius Vicecomes, ii mihi testes sunt non potuisse mihi causam illam neque opportunius suscipi, neque felicius agi, ita intento, et hilari animo Rex, id quod tum verbo, tum vultu significavit, quaecumque mihi in eam sententiam dicta sunt, excipere visus est. Inciderat quidem antea non semel honorificus de te sermo cum assensu tanti Principis, qui ad studiosorum omnium favorem mirifice pronus est, non dubio. Sed nescio quomodo, ubi dixi allatas mihi a te literas, in quibus aliqua inesset tui erga se optimi animi significatio, avidius, et laetius de te ab eo omnia audita. Verum vide (te quaeso) mi Jovi, ut quicquid scribis posteris cum ipsa veritate, cujus personam rerum scriptor induit, prorsus consentiat, ne quid amori, neu odio quid abs te illic datum deprehendatur. Nihil enim tantum egregia facundia apponere potest, quantum detrahere mendacii suspitio vel minima. Adde quod posteritati in eo fucum facere scelus est, bonorum omnium odio, et detestatione dignum. Haec salubriora, quam fortasse auditu jucundiora monita non cujuslibet hominis sunt, ut te videre confido: sed ejus qui praecipuo quodam amore alterum prosequatur, proinde ei quam optime consultum velit. Paria feceris, si tantundem mihi, ubicumque locus dabitur, reposueris. Cupio equidem jam diu esse te mihi interpretem ineundae alicujus gratiae a Ponti. Max. quo me incipiat agnoscere ille inter eos, qui laboribus et vigiliis suis in re literaria tales

sibi viros conciliatos velint; multa si quidem faciunt, ut ei quoque non parum me publica causa debere intelligam, inprimisque, ne omnia commemorem, incredibilis illa solicitudo, et moeror, quem vir maximus prae se fert ex tam diuturnis, tamque omnis exitii plenis Christianorum principum discordiis, ad quas sedandas ita jampridem enixe incumbit, ut nullum in eo optimi parentis officium desiderari possit, tum literarum patrocinium, quod sub ipsa summi honoris initia certissime professus est, cum Sadoletum usque e Gallia praepropere accivit, cumque praeclarum illum scribarum ordinem, quos circum se haberet, tanto cum delectu doctissimi et eloquentissimi cujusque instituit, et omnibus aliis, qui in literario otio aliqua cum laude versantur, spem eandem proposuit: quae generosissima incoepta, si eventus is, quem illiusmodi propositum meretur, comprobaverit, optime actum iri cum hac aetate nemo dubitat. Tu modo me, qualiscumque sum, Homini totum trade, et commenda. Quod tibi eo diligentius praestandum existimo, quo amantius id te facturum ultro polliceris. Tibi ut suis verbis salutem hic ascriberem sedulo mecum egit Pomponius Triultius, qui tibi secum veterem consuetudinem intercedere maxima cum animi voluptate mihi coram affirmavit. Is prae vi amoris erga te sui etiam gratias ingentes nobis agendas duxit, quod te Oratione nostra tantopere apud Regem amplissimum ornassemus, tanquam ad eum pars quoque illius laudis pertinuerit. Hoc scire te oportere putavi, quo mutuo ames juvenem summa virtute, ut perspexi, praeditum, et tui nominis in primis studiosum. Vale apud Regem Christianiss. Datae XVI. Kalend. Augusti.

EPISTOLA LIII. CAESAR TRIULTIUS. S. D. Pomponio Fratri. Mediolanum.

NIhil jam pridem literarum ad te dedi, quia nihil dignum tuis auribus erat, tum quia quotienscunque ad communes parentes scribebam ad vos omnes scribere mihi persuadebam. Atque ut verum fatear, ne nunc quidemad te scripsissem, nisi materia te digna occurrisset, quae me scribentem et te legentem oblectaret; quare audisse te credo proximis mensibus in urbe in ruinis aedium Titi Imp. inventam fuisse Laocoontis statuam, una cum ejus liberis. De qua meminerit Plinius Libro XXXVI. Capite V. his verbis. Deinde multorum obscurior fama est, quorundam claritati in operibus eximiis obstante artificum numero; quoniam nec unus occupat gloriam, nec plures pariter nuncupari possunt, sicut in Laocoonte, qui est in Titi Imp. domo, opus omnibus picturae et statuariae artis praeferendum: ex uno lapide eum et liberos draconumque mirabilis nexus de consilii sententia fecere, summi artifices Agesander, Polydorus et Athenodorus Rhodii. Magnum est hoc Plinii testimonium, atque adeo magnum,

ut civis Romano, qui in suis hortis eam effodit Romano Cardinali Sancti Petri ad vincula DC nummis aureis vendere noluerit; Moxque summus Pont. illam in suburbio. beluiderio habere voluerit, illique quoddam quasi sacellum extrui curaverit. Caeterum opus tam admirabile plusculi sacris Musarum initiati versiculis sunt prosecuti, hos collectos ad te mittimus, tum ut tibi, tum mehercules ut academicis tuis gratum faciam. Satuam ipsam quam Plinius cum liberis ex uno lapide factam prodidit, Joannes Angelus Romanus et Michael Christophorus Florentinus in urbe Roma primi nominis statuarii negant ex uno lapide confectam; ostendunt compagines plus minus quatuor, sed eas tam occulto loco junctas, tam apposite ferruminatas circumlitasque, ut non nisi ab ejus artificii peritissimis id facile intelligi possit, quare aut Plinium deceptum affirmant, aut ipsum alios voluisse decipere, ut opus fieret admirabilius. Neque enim treis statuas magnitudinis justae tot tanquam mirabilibus Draconum nexibus circumplexas in uno tantum lapide ullis instrumentis potuisse firmari. Magna est Plinii auctoritas, et nostri artifices suis nituntur rationibus, nec vetus verbum est contemnendum, foelices fore artes; si de iis soli artifices indicarent, Itaque cui sententiae adheream non habeo dicere, utcunque statuae ipsae perquam egregiae sunt et omni praeconio dignae; eas tu medius fidius vel ex carminibus Jacobi Sadoletii, viri hac in urbe doctissimi, videre poteris, qui meo judicio non minus eleganter Laocoontem cum liberis calamo descripsit, quam illi ipsi opifices caelo expoliverint. Denique qui Sadoletii carmina legerint, non habebunt cur magnopere desiderent statuas ipsas videre; ita singula quaeque oculis subjicit, quamquam et aliorum carminibus sua assit gratia: quibus et meum apposui Epigramma (videlicet plumbum inter gemmas) ut reliquorum nostri comparatione fierent illustriora: Tu haec omnia tuis illis (ut ita dixerim) consecraneis ostendes; at subjunxi etiam eclogam Jacobi Sinceri, quamquam eam ad Jacobum Puteolanum misisse arbitror; cumque ea quaedam Epigrammata Philippi Beroaldi Junioris Bononiam mittimus, viri hac in urbe eruditissimi, meique amantissimi, quod ex illius carminibus videre poteris. Tu contra si quid stomacho nostro dignum isthic habebis, tuum erit nos quoque participes facere. Nos item si quid in postenim hic excudetur dignum tuis oculis, id ad te mittemus si prius cognoverimus haec nostratia tibi placuisse, nos omnes hic recte valemus; tu quoque bonam valitudinem cura diligenter. Communibus parentibus fratribiusque multam salutem. Romae. Kal. Juniis. M. D. VI.

EPISTOLA LIV. FRANCISCO CALVO. S. D. Antonius Verrius. Romam.

QUandoquidem audio te incendium Urbis, praedam, barbaricum furorem, demum tot calamitates et aerumnas, postremo Tiberinas undas, et Deucalionis

diluvium evasisse, nos hic quoque ista experti sumus, vitamque extrema per omnia traximus, tum non vidimus, sed fabulosum illud formidavimus, de quo Physici omnes et Astrologi mentiti sunt, inter has tum tot tantasque calamitates et miserias nunquam ex animo nostro penitus excessit Calvus meus, pro quo saepius novis votis obligatus sum, et obligationi satisfeci, literas quoque saepius ad te scripsi; qua in re admiratus sum Calvinegligentiam vel accusavi superbiam, denique nactus fidelis nuncii occasionem Hier. S. Aurelii Catanaei, auditoris nostro, et tibi ut intelligo familiaris et prope domestici, non potui non etiam ad te has rudes et incultas calamo praecipiti et alieno exarare literas, nobis enim languet manus, et oculorum morbo membra omnia torpent, et male in lecto versantur. Te igitur rogo et obsecro, ut Verrium tuum ex illis tuis penitissimis praecordiis non excludas, et aliquando eum brevi tua epistola revisas, et si quid opus est mandes, jubeas, et imperes. De fratre autem tuo Andrea quid aliud scribam? nisi quod Dispensator, Secretarius, et Oeconomus a Comite Maximiliano Stampa conductus est, mercede (ut mihi retulit Andreas ipse) aureorum trecentorum annuatim constituta, nec tamen interea desistit exercere librariam tabernam per institorem; uxorem quoque duxit (ut audio) honestissimam et pulcherrimam foeminam, ex qua jam suscepit masculum et foeminam, spem certissimam Calvinae domus et virtutis, sed puto me noctuas ferre Athenas, nemo enim ignorare res suas praesumitur. Quare, his omissis, illud, mi Calve, postremo te obsecro, ut Benedictum Manchasolam, Placentinum, olim discipulum Verrianum istic Romae anno jam abhinc tertio litigantem ad te accersas, cui his redditis nomine nostro dicere non dedigneris, ut Verium quandoque audiat, difficileque putet barbato magistro imponere, nec plura: his enim paucis omnia inter nos agitata repetet, et quid Verrio promiserit, et qua in re a Verrio commoneatur, praecipue de conventione illa per nos inter ipsum et adversarios componenda, caetera supplebunt literae. Tu autem interea vale, et Verii tui memor sis aliquando, qui te amat plurimum. Dabam Mediol. Pridie Kal. Nov. M. D. XXX. ex studio nostro.

EPISTOLA LV. JOHANNI KIRCHMANNO. S. D. Jacobus Bongarsius. Rostochtum,

POstremas meas, memini me commendare Frobenio Hamburgensi, cum nescio quo, tum novo, libello. Sed abs te dudum est, quod nihil habeo litterarum. Itaque aurem tibi vello: et mitto quae nova accepi Lutetia: tumulum Puteani, et a Casaubono illustratam Inscriptionem, veterem illam, sed recens repertam. Ipse Casaubonus totus est in Polybio, gravi, ut scis, auctore, quem et nova interpretatione, et laborioso atque docto commentario illustrat. Scriberem plenius, si tibi has redditas iri confiderem. Sed memoriam mei tibi renovare, satis habeo. Tu, si quid ad me, si quid a me

vis, literas tuas mitte Francofurtum Cl. Marnio typographo. Deus te servet vaelentem. Argentina XV. Jul. 1602.

EPISTOLA LVI. JOHANNI KIRCHMANNO. S. D. Jacobus Bongarsius. Rostochium,

TUis ad me amicissimis literis respondeo tardius, quod peregrinanti redditae. Tu vero rem mihi fecisti gratissimam, quod mei abs te conservari immerentis memoriam, etiam literis testatum esse voluisti. Mutua a me expecta. Casaubonum non ignoras commentarium edidisse in auctores Augustae Historiae, qui post Suetonium, Persium jam sub praelo habet, et Polybium aggreditur. Danielem vixisse, vere nobis nunciatum. Mihi haec in Germaniam profectio instituta, privata ob negotia mea. Nundinis Francofurtensibus interero, et ab iis aulam repetam, certus inde, me abdere in sola loca, pro meis negotiis. Tu si quid a me vis, fac id quaeso, ut sciam: inprimis amare me perge. Et si vivit Bordingus, saluta eum a me. De statu partium illarum, si communicare aliquid libuerit, feceris mihi sane gratissimum, Argentina. XVI. Jul. 1604.

EPISTOLA LVII. JOHANNI KIRCHMANNO. S. D. Jacobus Bongarsius. Rostochium,

COnstantissimi animi tui testes habeo literas, quas ad me dedisti XII. Jan. quae mihi ineunte hoc mense redditae. Tardius itaque respondeo, et valetudine sane afflicta, quae debita amicis officia non sinit, ut ex animi mei sententia praestem. Magnas autem tibi gratias habeo, quod rerum istic vestrarum statum explicare litteris tuis voluens. Nostrae, Dei admiranda misericordia, salvae sunt, pacato tumultu Sedanensi, postquam ad officium rediit Bullionius Dux. Litterae, ut aliis etiam locis, animam agunt: unus eas Cafaubonus sustinet apud nos: quas ubique Jesuitae impugnant. Illius exspectamus Polybium: exspectamus et Thuani Historiae Tomum secundum: alia quae proximae nundinae dabunt. Tu si quid a me vis, fac, quaeso, ut sciam. Litteras tuas inscribe hic Marnio typographo, qui eas porro curabit. Namque ego volaturus sum. Sed injicit aetas manum et me jubet quiescere. Passeratii quaedam ad te mitto. Vale V. Cl. et me ama. Dominum Coryphium plurimum salvere jubeo. Francof. XXIX. Apr. 1606

EPISTOLA LVIII. JOHANNI KIRCHMANNO. S. D. Jacobus Bongarsius. Rostochium,

TUas ad me dedisti Non. Maji, eas accepi, e peregrinatione aliquot mensium animi causa suscepta Francofurti transiens: Adjunctas ad Casaubonum nullas vidi: neque alias abs te, quas memoras, habui. Meas ad te periisse nonnullas cum libellulis novis puto. Quicquid sit, et quod mei servas memoriam, tibi debeo; et quod pereuntes litteras studio tuo sistere pergis, tibi reiquep. gratulor, et me tui semper studiosum, scito. Huc ego concessi, ut me turba eximerem, et mihi vacarem ipsi per hanc hiemem. Et sunt quidem, quae te scire et per te alios, illis locis, vellem. Sed in tanta eorum, quibus litterae committantur, aut perfidia aut negligentia, nihil audeo chartae committere. Te Deo commendo, eumque oro studia tua ut fovere atque promovere velit, publice utilia, tibi honorifica. Si quid ad me vis, aut a me, id scito Marnio redditum, recte porro curatum iri. Vale V. Cl. et me ama. Basilea XVIII. Sept. 1608

Exercitationes Mathematicas Brunei dudum est quod frustra requiro: tu impone hoc bibliopolis, ut Francofortum deferant, et Marnio unum aut alterum exemplar reddant. Vellem et Casselii Rhet. Aristotelis interpretationem; pretium meo nomine Marnius solvet: et ejusdem Casselii Orationum, quae apud Thucydidem, interpretationem. Quae omnia olim, edita Rostochii, habui.

EPISTOLA LIX. JOANNI MEURSIO. S. D. Jacobus Bongarsius. Hafniam,

QUae de funere misisti, ea grata quod a te, quem facio, uti debeo, sane plurimi; quod a tuo in me affectu; quod ex iis futurus ego doctior. Sed de Glossario quod spem facis certam, me certe beas. Nam in recentioribus istis Graecis, sunt quae me torqueant: sunt et in Constantinopolitanis rebus, quae non assequor, quam plurima. Fac igitur quod facis: perge luce ingenii tui dispellere has tenebras, et de bonis litteris bene mereri. Me adhuc errans haec vita tenet, cui cum anno hoc, si Deus faverit, finem faciam: te vero amabo et colam aeternum. Vale. Francof. VI. Oct. 1604.

EPISTOLA LX. PETRO CURSIO RHETORI IN ACADEMIA ROMANA. S. D. Desiderius Erasmus.

CUum Romanus in Christo pater et D. D. Matthaeus. H. S. Angeli Cardinalis Roma in Germaniam revertisset, nihil mihi prius fuit, quam ut ex suis familiaribus, inter quos nonnulli sunt, quibuscum trecentos salis modios, ut est in proverbio, consumpsi, intelligerem, quidnam bonae spei de componendis dissidiis, et resarcienda Christiana concordia afferrent, eamque ob causam ad quendam praestantissimum, mihique charissimum illius aulae Principem virum literas e vestigio dedi, ut mihi hunc scrupulum eximeret. Eram enim inter sacrum et saxum, quod ajunt, dum spe ac metu huc illucque jactarer, constitutus, verebarque ne causa publica in privatis affectibus omnino desereretur. Qui cum primum epistolam aperuisset, et manum meam jamdiu suis oculis familiarem agnovisset, ad Cardinalem statim accurrit, nunciatque literas esse ab Erasmo. Quo audito Cardinalis suaviter subridens egregie inquit, nobiscum agitur, quod Erasmus nos literis suis invisat, nam annus mihi esse videtur, ex quo ne apicem quidem ab eo literarum conspexi. Quid multis? recitari eas jussit, et sub finem earum magna mea cum laude, quam de pacando religionis statu sollicitus essem, plane regia, et tali Principe digna verba in frequentissimo illius aulae theatro protulit. Nihil se usquam habere, quod doctorum virorum proprium esse nolit, multaque alia de me adjunxit, quae modestiae causa prudens omitto. Sed unum tamen hoc praeterire non possum, quod aureum poculum artificiossime caelatum, quod tum congerronibus suis forte ostentabat, transmitti ad me veluti [gap: Greek word(s)] animi erga me sui voluerit, ut declararet gratam sibi fuisse sollicitudinem meam. Quo ego profecto ita fui ob Phidiacum plane artificium delectatus, ut professus sim inter doctissimos, et scitissimos compotores meos, qui tum aderant, inter quos fuit B. Rhenanus, et Henricus Glareanus, hic Poeticae, quae bibax esse solet, ille Historiae deditus, me non alio poculo, vel pharmacum adversus calculum, vel ad extinguendam sitim liquorem sumptutum esse. Nam operculum, quod paulo infra crepidinem AEsculapium tornatilem habebat, medicinae propinandae fabrefactum data opera videbatur. Cyathus ipse non mediocris capacitatis [gap: Greek word(s)] circum habebat Satyros, et in eorum medio Bacchum ebriosulum tanta, ita me Deus amet, elegantia, ut jam Praxitelis opera mihi sordere perfacile possint. Sed haec praeter rem. Perlectis literis meis responderi mihi jussit, Paulum. III. Pont. Max. ab ipsa statim electione pollicitum esse sibi, et Romano in Christo Patri et Domino D. Bernardo Cardinali Tridentino, concilium se congregaturum, ut infinita malorum examina apud Germanos

funditus extirpentur, et eradicentur. Reliquum esse, ut ipsi homines eruditos et cordatos passim in Germania cohortentur, ut religioni ferre suppetias velint. E quibus certe plus quam monogrammum amplissimus Praesul me primum nominare decrevit. Sed tamen committere non voluit, quin me de nonnullorum impudentia, de quibus Romae intellexerat, admoneret, qui Theoninis dentibus famam meam arroderent, et lacerarent. Idque eo consilio fecit prudentissimus et hoc prope solo facto illustrissimus Princeps, ut labes mihi aspersas prius abstergerem, quam huic studio me praepararem. Equidem non ignorabam Romae esse, qui nomen meum sugillarent, sed tamen qui mihi tam manifestam calumniam impingeret, quam a te fieri audiebam, neminem esse usquam ne somniare quidem potui. Ajunt enim te detorquere nescioquam voculam impressorum incuria depravatam ad meam ignominiam, adeoque fulmina quaedam orationum scribere, et misellum Erasmum in sacerrimis studiis desudantem ita traducere, ut nunc omnia fora, omnia templa, omnia compita, omnia convivia, nihil aliud crepent, quam sacrilegum Erasmum, et sexcentis tauris Phalaridis dignum. Quo audito mirari principio, deinde obstupescere, postremo etiam obstipescere coepi, quid te induxerit, ut mihi non alia ratione, quam injuria notus esse velis. Nomen enim tuum alioqui nunquam audieram. Age mi Petre, te oro obtestorque per viscera Christi cogitemus, quanto in discrimine versemur, quot haeresium diluvia, quot bellorum tumultus, quot dissidiorum incendia Christianum orbem inundent. Missas faciamus has tam insignes calumnias, cujusmodi mille objicere etiam diligentissimis, et sanctissimis doctoribus possis. Nam ut tandem ad rem veniamus, quid obsecro flagitii commissi. Attalum ceu imbellem notaverim, quem Hecataeus in Dionysium [gap: Greek word(s)] adpellat? an mihi dependendum est, quod typographorum ignavia commisit? aut non eram ego in Anticyram relegandus perpetuo, qui bellicosissimae omnium nationum Italiae auferre hanc gloriam conarer? certe nominis mei oblitus esse videri possem, si Latinorum, Graecorumque hominum scripta omnia Italiae laudibus amplissimis scatere non meminissem. Praecipue vero his, quae ad literarum, et militiae gloriam spectant. Verum adeo nullam in me suspitionem inferendae injuriae extare nunc, aut extitisse unquam testis est mihi animus meus, cum haud recte meminerim, ubi de Attalis ista scriptis meis prodiderim, neque eram unquam id animadversurus, nisi amanuensis meus recordatus fuisset in proverbio Myconius Calvus, tale quidpiam esse, ubi statim deprehendi formularios, quibus non satis familiare erat Attalorum nomen, ex eo Italum fecisse. Atque utinam mihi non quotidie hujusmodi tragediae excitarentur. Nuper enim cum inter imprimendum excusores aliquot conquesti fuissent, me sibi Xenia nondum persolvisse, exortus est inter eos quidam caeteris vinolentior, qui profiteretur se poenas a me exacturum, ni darem. Atque id profecto veterator tam egregie effecit, ut aureis nummis trecentis redimere eam ignominiam voluissem. Cum enim in vidua mea, quam Serenissimae Ungariae Reginae dedicaveram

ad laudem cujusdam Sanctissimae foeminae inter alia liberalitatem illius in pauperes referrem, haec verba subjunxi. Atque mente illa usam eam semper fuisse, quae talem foeminam deceret. Unde scelestus ille animadvertens sibi vindictae occasionem oblatam esse, ex mente illa, mentula fecit; itaque volumina mille fuere impressa. Quid igitur mirum, si istorum hominum quispiam vel per errorem, vel sciens, volensque fefellerit? hoc profecto constat, in archetypo meo Attalum scriptum esse, sed nescio quo fato bis jam haec vox magnos mihi tumultus peperit. Reprehensum enim a Lovaniensibus Theologis in me fuit, quod Act. XIIII. ex Italia mutarim ad fidem Graecorum Codicum Attalia, atque ob eam causam me prope impium esse proclamabant, quod negarem Paulum in Italiam unquam venisse, quasi vero non tota fere Apostolorum Historia id pertractet. Nunc vero rursum, quod librarii Attalum in Italum commutarint me omnino inscio, novum mihi a te bellum indicitur, adeoque [gap: Greek word(s)] ut ajunt [gap: Greek word(s)] vix arbitror usquam alias calamitosissimum Aten [gap: Greek word(s)] ut Homerus ait, infestiorem mihi sese exhibuisse, quam in Attalia cognata sibi voce, vel ipso etiam sono metuenda. Caeterum, charissime frater, admonitum te velim, ne vel tuo ipsius judicio, vel instinctu aliorum te ipsum in hujusmodi praecipitia abjiceres, in quibus prope semper plus inest incommodi, quam gloriae. Si hac via adgrediaris aucupandae gloriolae rationem, nihil efficies aliud, quam ut totum te deridendum propines aliis. Respondere debes his, qui nomini tuo isthic officiunt, conanturque tenebras offundere. Comperi enim postea te Archilocum habere, quem in nomen tuum proprio rabies armavit jambo. In eo tu conficiendo olei plus debes consumere, quam in appetendo Erasmo, qui jam depontanus senex, tot exantlatis molestiis, nihil aliud est, quam Asinus non omnino iners inter simias. Illi rursum, qui mihi insultant, canes videntur esse in praesepi, qui armenta a foeno invidis latratibus abigunt, quo ipsi non vescuntur. Quodsi cognovero, quod equidem non spero, te vel tantillum contra me publicare, experieris (ni fallor) Erasmum jam. LXX. annos natum, neque edentulum esse omnino, neque exunguem. Si vero modestus, ut spero, fueris, tibi gratias quoque sum habiturus, qui me librariorum ignaviae commonefeceris. Sunt enim Chiliades meae auctae multis decuriis, quae tamen ad centuriam non perveniunt, revocatae sub praelum, ubi literulas has mutari curabo. Quae mihi, ni mature praevenissem, magnae tempestatis causa futurae fuissent. Quod reliquum est, dare operam debemus, ne bonae literae apud imperitos male audiant propter inanes digladiationes, quae tandem, nisi dimicare in frivolis rebus desierimus, non modo putribus ovis a plebe promiscua dirimentur, sed etiam catenis, quibus vesaniam nostram coerceant. Deus Opt. Max. faxit, ut submissis animis nostris suscipere illius gratiam possimus, cujus praesidio nefarios Ecclesiae hostes prosternere valeamus. Vale, et nomine meo Genesium Sepulvedam, et Aug. Eugubinum viros insignes cohortare, ut studiis suis, labefactatis rebus succurrere potius velint, quam

EPISTOLA LXI. BEATUS. RHENANUS. S. D. Francisco Calvo. Papiam,

AJebas apud Alciatum Historicos quosdam esse, qui post incllnationem Romani imperii scripserunt, cujus generis esse puto Scotum, quem in suis annotationibus subinde citat Alciatus: et pollicebaris eos te nobis communicaturum. Itaque rogo plurimum, ut, si fieri queat, per hunc tabellarium ejusmodi aliquid ad nos mittas. Nam quod Alciatus in suis in Tacitum annotamentis scribit, in alpeis Carolum Magnum conjecisse Saxonas, omnino videtur ex aliquo ejus generis Historico compertum habere. Martinus Lutherus non fuit a Saxoniae duce Friderico destitutus, neque unquam e Vittenberga pedem movit, verum ibidem locum et dignitatem retinens appellavit ad futurum concilium, quam nunc appellationem Hagenoae Thomas Anselmus imprimit. Imprimit et Luciani Nazianzenique quaedam a Melanchthone et versa et missa. Necnon A thanasii quaestiones, quas Capnion, ut scis, latinitate donavit. Putantur, [gap: Greek word(s)] cum hac gente [gap: Greek word(s)]. Turegi comitia celebrantur. Quod si fiat, de nostro regno timendum est. Dux Wittenburgensis insignis crudelitatis exemplum in Rutelingam edidit. Commenda me incomparabili virtutis et literarum decori Dn. Jo. Grolierio, et Andreae Alciato. Bene Vale Basileae. 9. Febr. An. M. D. XIX.

EPISTOLA LXII. BEATUS RHENANUS. S. D. Francisco Calvo. Papiam,

MIsit ad te Frobenius Tyrium, et compendium illud Erasmicum, quod plus Christianae Theologiae habet, quam aliorum [gap: Greek word(s)]. Tu vicissim des operam, ut mittas, quae promisisti. Porro hoc tibi persuade, nihil a te posse fieri, quod inprimis Christo, deinde studiosis omnibus gratius sit futurum, quam si hoc pacto literis bonis consulueris. Erit hoc in rem tuam, et nominis immortalitatem tibi parabit. Scripsit ex Friburgo Zasius libellum suum indiligenter in officina Frobeniana tractatum. In causa fuit castigator novus, qui huic provinciae nondum assueverat, ut saepe Zasii vicem doluerim, cujus opus in tyronis manus incidisset. Itaque mendas omneis adnotavit, et jussit eas in charta separatim imprimi, quae sit ad finem operis adjicienda. Utinam a te minus exemplarium esset avectum. Maximilianus Augustus pridie Epiphaniae,

decessit, nondum rebus omnibus ad umbilicum perductis, quas fuerat exorsus. Moliebatur magna quaedam. Sed ô fatorum invidiam! quae praeclaris operibus finem non conceditis, at ea potius in medio plerunque cursu repente praeter omnium expectationem abrumpens, ô duriciem fatorum, quae precibus exorari non potestis. Ajunt [gap: Greek word(s)]. Putasne feriaturos [gap: Greek word(s)]. Hui quantum turbarum? Saluta Andream Alciatum eximium Italiae decus, Benedictum Jovium, Domitium Fasconum, Telesinum, Dardanum Jo. Franciscum Quintianum. in primis autem Stephanum Nigrum et L. Coelium. Grolierio Musarum Patrono fac me commendes. Mitte Cucullomastiga, nosti cujus. Chalcidium Frobenius studiosis promisit in epistola, quam ad Tyrii finem adjecit. Bene Vale charissime frater. Basileae. Sexto Calendas Februarias. An. M. D. XIX.

EPISTOLA LXIII. HENRICO RANZOVIO PRODUCI CIMBRICO. S. D. Josephus Scaliger. Segebergam,

TUas literas humanitatis plenissimas, illustrissime Heros, longioribus prosequi debueram, siquidem per angustias temporis licuisset. Sed hoc incommodi intervenit, quod necessitas ad eas respondendi mihi prius imposita sit, quam facultas data eas legendi. Ecce enim in ipso articulo is ipse, qui tuas mihi reddidit, Fridericus Lindenbrog Hamburgensis, utriusque nostri studiosissimus, istas a me exegit, quod nactus esset, cui tuto eas committeret. Alioqui meliorem copiam mihi dari non posse. Itaque Caesarianum facinus feci. Eadem opera et tibi respondi et tuas legi. Ignosces igitur pro tua humanitate, si brevioribus tecum ago. Erit locus postea, ubi et plenius et uberius respondere dabitur. Interea non possum dissimulare, quanta voluptate me affecerint tuae literae, quod ex illis me a te amari intellexi. Nam quod etiam plurimi me fieri sensi, id tua bonitate potius, quam merito meo factum puto. Tua virtus, eruditio, generis splendor ejusmodi sunt, ut et ab invitis aliquam confessionem exprimere possint. Quid putas amantes tui facturos, qui ea tacere non possunt? in quibus ego aut principem locum teneo, aut saltem, nemini concedo. Nuper incidit in manus meas liber de Bello Dithmarsico. Quanta voluptate me perfudit memoria illustris Patris tui, qui illis rebus interfuit, et praefuit. Non dicam, qua alacritate animi ea legerim. Amici mei testes sunt quantum amem eos, de quibus non possum loqui, nisi prius laudaverim. Sed quid te moror? scito te a me tanti fieri, quanti neminem. Cyclometrica mea nescio, quo fato prius ediderim, quam scripserim pene. Item verum [gap: Greek word(s)] fuit foetura illa. Et plurimis ansam dedimus etiam imperitissimis in nos scribendi. Sed nunc plane res edolata est. Et speramus nos saltem [gap: Greek word(s)] verum edituros. Neque erit locus aut amicis

vicem nostram dolendi, aut inimicis nos insectandi. Vale illustrissime Heros. Lugduni Batav. VII. Kal. Octobr. CIC. IC. XCV.

EPISTOLA LXIV. HENRICO RANZOVIO PRODUCI CIMBRICO. S. D. Josephus Scaliger. Segebergam,

VOlumen tuarum Epistolarum, Vir illustriss. hodie accepi: quod plurimis nominibus mihi gratissimum esse debet, sed praecipue, quod tot tantique viri operas contulerunt, ut te in acerbissimo casu tuo consolarentur. Ac quanquam tu vir tanto animo, tantaque fortitudine satis praesidii et a natura et ab institutione habes, quo adversam omnem fortunam excipias, cum te consolari possis ist fructibus, quos ex literis quotidie consequeris: tamen illi egregii Heroes, illi summi viri societate doloris abunde testati sunt, quanti te facerent in hoc gratiore, quam jucundiore officio suo. Equidem non dubito, quin tu homo iis rebus gestis, ea humanitate literarum, alios potius consolari possis, quam ut tu ipse aliena consolatione indigeas, nisi penitus te omnes industriae tuae fructus perdidisse dicendum fuerit, quod non magis tibi accidere potest, quam te dissimilem tui esse. Tamen illi recti et ex officio, qui et literis suis officiosissimis, et allocutionibus amantissimis obviam ierunt dolori tuo, quicunque humanitus te opprimere potuisset, nisi aliunde exploratam et explicatam haberes rationem consolationum tuarum. Et sane in recenti vulnere tuo meum quoque erat, horum virorum exemplo, aut consolando aut aeque dolendo officium meum testari. Quod quamvis a nobis praestitum non sit, tamen id exigere potuisti jure tuo, cum ejus adhuc me debitorem profitear. Nunc eo rem rediisse video, ut tibi potius gratulari debeamus, quod fortiter aerumnas tuas tuleris, quam ut necesse sit vulneribus tuis, quae jam consanuerunt, manus inferre, si non volumus prudentiae tuae diffidere, quam tantam esse judicamus, ut te nihil cogitare quidem putemus, quod non dignum sit et natalibus tuis, et instituto, et persona. Itaque quemadmodum omnia animi bona in te esse mihi persuasi, ita unam fortitudinem tibi nunquam defuturam puto. Videor pro jure amicitiae nostrae facturus, si de filii luctu, qui in Gallia caesus est, hoc carmine te compellem. Et Vale, Vir illustriss. VII. Eid. Novembris. CIC. IC. XCV. Lugduni Batavorum.

Nulla ergo flendi meta tam carum caput?
Nec ulla finis lacrimarum, nec pudor?
Sero parentem te fuisse cogitas.
Quem non habere sentiebas antea,
Amissione is carior factus tibi est.
Quod si in dolorem nil amici possumus

EPISTOLA LXV. JOSEPHUS SCALIGER. S. D. Claudio Salmasio. Heidelbergam,

BEeneficiis jam plus satis me onerasti. Habes me jam totum in aere tuo. Quantum tibi debeam, scio. Quando solvam, nescio. Accepi igitur [gap: Greek word(s)]; de quibus idem tecum sentio. Monachalia plane sunt. Fructum aliquem jam ex lectione eorum percepi. Neque vero operam lusi in legendo: et certe si non ulla alia re commendanda essent, eo solo essent, quod post tot annos e oblivionis latebris eruta sunt Multum novitas nos afficit: et vetusta, quae diu latuerunt, postquam lucem viderunt, nova sunt. Quid dicam de prooemio illius Gazensis Grammatici? Certe feliciter audax est. Si talis est in toto opere, qualem promittit prooemium, non dubitem illum cum Nonno comparare. Quid facias? is erat ejus saeculi stilus, ut nihil bonum dictum esset, nullum poema [gap: Greek word(s)] nisi [gap: Greek word(s)]. Utinam per tuas occupationes liceat tibi describere totum, et ad me mittere. Noli dubitare, quin multa cognitu digna habeat, quae nobis materiam utilium notarum suggerent, quas omnes tibi mittam. Certe te in hac aetate tam bene de literis mereri non minus ad gloriam tuam, quam ad publicam utilitatem pertinet. Epigrammata [gap: Greek word(s)] vellem equidem te castigatiora edere, et quidem meam operam tibi non inviderem. Sed quaedam sine meliore codice emendari non possunt, ego non minus ingenium meum, quam vires corporis senescere jamdudum et sentio et queror. Consilium de editione hoc duntaxat dare possum. Scis Anthologiam in capita distinctam esse; auctor tibi fuerim, vel ille [gap: Greek word(s)] in sua capita conjicere cum nota quadam, quae moneat lectorem ea nova esse. Vel omnia illa [gap: Greek word(s)] in calcem Anthologiae conjicere distincta per capita, ut est ipsa Anthologia, ut lector sciat ea referre ad capita Anthologiae. Alterutrum facias necesse est. Et fortasse prius praetuleris posteriori, ut omnino editio sit eadem, quae ante Planudem erat, qui misere eam deformavit. Expecto igitur Johannem Gazensem, quem dabis Judae Bonenvittio, ut statim eum mittat ad affinem suum Joh. Commelinum mercatorem Amstelraedamensem. Audio te ab amplissimo Senatore patre tuo in parriam revocari proxima aestate, aut autumno. Quod si ita est, non poeniteret te huc ad nos transiisse, et nos invisere. Nihil tamen ausim tibi suadere praeter animi tui voluntatem, aut viae commoditatem. Nam altera compendiosior est. Habemus Hagae ampliss. Praesidem Petrum Janinium

vestratem, cum quo patruelis patris tui est, quos ego nudius tertius conveni. Et antea aliquot dies usus sum nospitio ipsius Praesidis, qui et humanissime me excepit, et invitus me dimisit. Quicquid amplum, magnificum de eo dixero, minus quam pro ejus virtutibus dixero. Vale et me ama. VI. Kal. priores Februarii Juliani. CIC. ICC. VIII.

EPISTOLA LXVI. JOH. KIRCHMANNO. S. D. Is. Casaubonus. Aurelias,

ANte horas opinor sex septem, mi Kirchmanne, tuas accepi, quibus jubeo te responsionem expectare bene longam, et quae, ut ille ait, utramque manum impleat. Sed dierum aliquot dari mihi veniam postulo, atque adeo flagito, sum enim occupatissimus: neque moram negotia patiuntur, quae me nunc cum maxime [gap: Greek word(s)], non diu te traham. Omnino enim proxima hebdomada, [gap: Greek word(s)] meas ad te solutiones, ad [gap: Greek word(s)] aut certe [gap: Greek word(s)] missurus sum. Interea pauca haec tibi scribenda duxi, ut de constantiamei in te amoris non dubitares. Ego vero, Eruditissime vir, et amo te plurimum, et studiis tuis plane ex animo faveo. Perge vera humanitatis studia cum severioribus Musis, [gap: Greek word(s)], maritare: neque dubita hanc esse unam, hanc solam viam, quam seniores illi, [gap: Greek word(s)] calcarunt, quorum in omni genere literarum praestantiam orbis miratur. De Mercero me vide, et factum puta. Is mihi amicissimus est. Vale. Vir Eruditissime. Lutetiae Parisiorum. Nonis Martii CIC. ICCI.

EPISTOLA LXVII. IS. CASAUBONUS. S. D. Joh. Kirchmanno. Aurelias.

ET obrutus negotiis et curis confectus haec ad te, Vir amicissime, scripsi: ut nihil mihi fide antiquius esse cognosceres: quae ut scis, ex eo nomen habet, quod fiat id, quod dictum est. [gap: Greek word(s)] tuarum quadrigam priorem relegi hodie: simul quae veniebant mihi in mentem, quo tibi satisfacerem, huic chartae illevi. Quaeris, quid sit in lege Numae, fulmine occisum supra genua tollere. Nobis quoque id loquendi genus negotium persaepe fecit. Nam doctorum, quas affers interpretationes, plane sunt [gap: Greek word(s)]. Sed non est dubium significari a Pompilio iis verbis, quod usitatius et brevius dici solet, justa facere. Est enim [gap: Greek word(s)] mens legis haec: non licere [gap: Greek word(s)], illi [gap: Greek word(s)], quem occidisset fulmen. Putabat nimirum vetustas [gap: Greek word(s)] Deorum odium esse promeritos: itaque ut superis exosos abominabantur: atque ut sceleratis hominibus aqua et igni interdicebant: ita illos fato

functos funeris honore privabant: [gap: Greek word(s)]. Sic suspendiosis justa facere fuit nefas; sic etiam apud Lacedaemonios [gap: Greek word(s)], ait Eustathius. Hoc voluit Numa [gap: Greek word(s)]: sicut etiam subjecta apud Festum verba declarant. Est igitur supra tollere [gap: Greek word(s)]: hoc est [gap: Greek word(s)]. Proprie supra genua tollere iis convenit, qui corpus exanime nudabant, lavabant, ungebant. Muliercularum ea fuit cura ut plurimum: quae humi sedentes cruribus porrectis, tibi isque supra genua positum cadaver curabant.

Omnino legem Numae explicant antiquae statuae, quas in hac urbe aliisque videmus. Mulieres sunt habentes Christi [gap: Greek word(s)] corpus cruci de tractatum, idque nudum, [gap: Greek word(s)]. Si hujusmodi imagines vidisti, non quaeres amplius, quid sit supra genua tollere. Nam ut dixi, ita fuit moris pollinctoribus aut mulieribus illis, quae mortuorum corpora [gap: Greek word(s)], ut Graeci loquuntur, et lavabant ungebantque. Nosti versum, Tarquinii corpus bona foemina lavit et unxit. Morem cremandi mortuos non Imperatorum constitutiones sustulerunt: sed religionis Christianae [gap: Greek word(s)]. Sidonius Epist. III. lib. III. magis ad cremandi ritum allusit, quam significavit Christianis hominibus usurpatam fuisse aevo suo [gap: Greek word(s)]. Et aliter rem habere certum est. Fuere autem Macrobius et Sidonius aequales. Ambos sub Theodosio Juniore vixisse constat. Plinii locum, de ignoratis Iliacis temporibus unguentis, attigimus in animadvers. in Athenaeum lib. XV. cap. XI. vide ibi Athenaeum; nam Plinius Graecum scriptorem habuit quidem ante oculos, sed parum ex fide sententiam illius expressit. Inter summi viri [gap: Greek word(s)], quae non parva sunt, nec levia, hoc quoque censeri debet. Quod de Anacreonte subjicis, mirum quo spectet; cum aliquot seculis ejus aetatem [gap: Greek word(s)] praecedant. Idem sentiendum de legum XII. auctoribus. Non est neque obscurus neque difficilis [gap: Greek word(s)]. Apud Servium lego, moris fuit, ut noctibus efferrentur ad funalia, nisi mavis natum errorem ab imperiti critici emendatione, qui posteriori syllabae vocis noctu superscripserat te, quasi egeret scilicet emendationis vox illa. Malo illud prius. Habes ad priorem quadrigam: neque nunc plura poteram: urgentibus molestissimis negotiis. Sed de caeteris jubeo te esse securum: non enim conturbabo. Vale. Et me constanter ama. Lutetiae Parisiorum. III. Eid. Mart. CIC. ICCI.

EPISTOLA LXVIII. IS. CASAUBONUS. S. D. Joh. Kirchmanno. Aurelias,

NOn feram, mi Kirchmanne, ut in aere tuo sim diutius. Atque utinam minus molestae, minus graves occupationes essent, quae nos assidue tenent: non responderem solum ad quaesita tua, verum quaestionibus ultro te

fatigatum irem. Et erit fortasse brevi, cum otii plus habebimus ad generis hujus meditationes. Interea ad posteriorem quadrigam tuarum [gap: Greek word(s)] accipe, quae veniebant nobis in mentem, cum tuas legeremus. Scribit Festus. Funebres tibiae dicuntur, cum quibus in funere canitur: quas Flamini audire putabant illicitum. Repugnat istis, inquis tu, Noctium Scriptor, cujus verba: Flamini Diali funus exsequi non est religio. Et habent re vera contradictionis speciem hae assertiones: speciem inquam, non [gap: Greek word(s)]. Possunt autem variis modis haec inter se conciliari. Non inepte contenderit aliquis, de temporibus diversis locutos Festum et A. Gellium: hunc de suorum temporum sentire consuetudine: illum de prisco, et vetustate ipsa obsoleto more. Ideo, ait, putabant, non putant. Si dicas non Festi eam esse vocem, sed breviatoris: etsi nihil video, cur ita existimare sit necesse: non in eo tamen solutionis cardinem constituo. Negabo potius sibi contraria esse funus exsequi, et tibias funerum audire non posse. Primum quia non omnia funera ad tibiam ducebantur: scis enim in honestiorum funeribus tubam pro tibia esse adhibitam. Deinde illud potest dici: Pontifices raro itasse exsequias: qui si quando eo venirent, habitum esse ipsis hunc honorem, ut eorum gratia tibiae removerentur. De solenni mulierum laudatione, quid tibi respondeam, animi pendeo: per enim mihi mirum videtur, tam longo temporum intervallo post latam legem, ignoratam Romae fuisse eam consuetudinem. Sed et Marcum Tullium idem miratum esse non dubito: ideo de Popillia est ab illo adnotatum: ceu res observatu digna. Et tamen non audet Cicero affirmare primam omnium mulierum eam fuisse laudatam publice: verum ita se, ait, putare. quasi dicat, fieri posse, ut et aliis olim is honos esset habitus: sed quarum nulla extaret in historiis memoria. Sciendum etiam, non statim moribus receptum esse, quicquid per leges licebat. Illustria exempla in lege de divortiis: et in illa quae malum debitorem secare [gap: Greek word(s)] permittebat. Quod autem mulierum [gap: Greek word(s)] Romae non essent in usu, etiam Polybius et Dionys. Halic. indicant, qui de eo instituto multa scribentes muliebris laudationis nullam fecerunt mentionem. Orcinos libertos lectum dominorum defunctorum solitos antecedere, Livius ait, aliique e Latinis. Dionys. Halic. [gap: Greek word(s)]. Hoc est lectos prosequi. Aliud nihil [gap: Greek word(s)] significat hoc loco. Quare irent prae an pone sequerentur ex Dionysii verbis cognosci liquido non potest. Proprie [gap: Greek word(s)] est: honoris causa latus tegere alicui: ponitur et pro sequi e vestigio. Sed et in genere prosequi significat, quod alia voce [gap: Greek word(s)] dictitant Graeci. Sic quod ait Capitolinus, Verum Marcus Imperator Capuam usque prosecutur est, possis Graece dicere [gap: Greek word(s)]. Hac notione apud Dionysium capiam. Non assentior Raevardo, qui verba legis XII. Mortuo ne ossa legito, etc. Ad morem illum restringit, de quo Festus. Aliud est digitum abscindere, aliud ossa legere. Etsi valde sunt res affines: et ab eadem causa manantes. Sed videtur utrumque olim factitatum,

augendo luctui, uti ait Cicero. Erant qui ante [gap: Greek word(s)] mortuo digitum praeciderent: ad quem servatum justa fierent postmodum, quoties luctum vellent instaurare. Erant alii, qui ossa in condendis cineribus legerent ac domum reportarent, fini eadem. Ita exponenda esse verba legis, exceptio illa arguit, quae est apud Ciceronem: bellicam, inquit, peregrinamque mortem excipit. Et scimus ita fuisse moribus receptum: nam peregre aut militiae defunctorum ossa legebant, et domum reportabant, inibique justum illis funus faciebant. [gap: Greek word(s)]. Quod superest, ubi primum erit otium, literas omnes tuas relegam, et si quid est, cui non sit responsum, erit illud proximae epistolae argumentum. Sequentur postea, quae ipsi observavimus: nam et illa cupimus omnia tecum communicata. Vale vir amicissime. Scripsi raptim Eidibus Apr. CIC. ICCI.

EPISTOLA LXIX. IS. CASAUBONUS. S. D. Johanni Kirchmanno. Megalopolim,

GRatum mihi fuit, vir doctissime, post longi temporis silentium, tuas accipere, et de tuo statu cognoscere. Nam postquam ex Italia es reversus, de te nihil certo potueram intelligere; nisi quod ex eruditissimi tui libri lectione, quam esses in amore mei constans, luculente didiceram, neque sane ego tuas expectassem, si ubi locorum esses, aut quo meas mitterem, exploratum habuissem. Nunc cum literis tuis amantissime scriptis me lacessisti, dabo sedulo operam, ut tuae diligentiae tibi fructus constet: neque ullam scribendi ad te occasionem praetermittam, quam quidem satis tutam fuero arbitratus. De Mortualibus tuis quid sentiam dicerem, nisi effecisses, ne liberum mihi esset de eo pronuntiare: non enim possum eum librum non ferre in coelum laudibus, quo libro meae laudes, et quidem immeritae, tot locis attinguntur. Cum primis vero illud suave legenti erat, quod me alicubi ad eas literas illustrandas hortaris, in quibus solis diu est, cum ex omnibus vitae hujus aerumnis animus conquiescit meus. Quod nuper editione libelli cujusdam Gregorii Nysseni videor mihi abunde esse testatus; factutus id ipsum longe luculentius, nisi sederet [gap: Greek word(s)]: et praecisa mihi ista in loco ejusmodi scriptionis esset libertas. Sed de his alias fortasse plura: non enim facio quicquam libentius, quam ut de studiis cum amicis fabuler. Eum porro, quem dixi, libellum a Drovardis mercatoribus nostratibus, nisi longinquitas itineris impedierit, spero, te accepturum. De magni Thuani historia, tecum plane sentio, et omnes simul boni: quis enim ejus laudes satis digne exsequatur? quis non admiretur sapientiam, constantiam, eruditionem? at non ita sentiunt [gap: Greek word(s)]: quorum exarsit furor ad illius operis lectionem. Quid mirum? non enim aqua igni magis contraria, quam horum palatum

[gap: Greek word(s)], cujus ipsi sunt hostes infestissimi. Quae te nunc studia habeant, quid pares velim scire. Nos in polybio sumus, quem praestantissimum scriptorem et vertimus Latine totum, et exquisita diligentia illustraturi sumus, si dabit Deus, ea posse in publicum edere, quae quotidie meditamur; sed incredibile dictu est, quam multa se subinde nostris conatibus offerant impedimenta. Itaque [gap: Greek word(s)] spes nostras ponimus. Vale vir eruditissime et me ama. Bretoneriae septimo ab urbe lapide. Huc enim migrare nos coegit grassans per urbem pestilentia. IV. Kal. Sept. CIC. ICC. VI.

EPISTOLA LXX. JOHANNI KIRCHMANNO. S. D. Isaacus Casaubonus. Rostochium,

LIteras tuas, et quam adjecisti orationem, accepi. Noram ex scriptis et communi fama [gap: Greek word(s)] Merulam: nunc ex laudatione, qua illi parentasti, merita hominis novi et melius aestimo. Magnum in ejus morte res literaria damnum fecit: Academia vero Batava maximam. Nuper vero eadem [gap: Greek word(s)], magnum Scaligerum amisit. Quis satis jacturam illam deflere valeat? quae lacrymae huic luctui sufficiant? nam illi Viro parem nulla prior aetas unquam vidit, nulla fortasse [gap: Greek word(s)] videbit. Quo majorem usum in literis quisque habet, eo melius et magnificentius de illo Heroe incomparabili, et de ejus scriptis necesse est sentiat. Ego vero pietatem Scaligeri, probitatem et [gap: Greek word(s)] non minus, quam [gap: Greek word(s)] solitus sum demirari. Sed haec omnia confido fuisse tibi notissima, qui, nisi fallor, etiam de facie ipsum noras, quo ego bono carui: nec tamen eo secius amissum desidero, defleo, lugeo: colebam enim illum eadem pietate, qua olim meum Parentem. Ipse me non multo secus, quam si filius fuissem, amabat. [gap: Greek word(s)]. Tuum de annulis commentarium, ut omnia tua, perexspecto cupide. Perge igitur [gap: Greek word(s)], et rem auge literariam, [gap: Greek word(s)] ut si quis alius. Polybium a nobis Latine versum et recensitum videbis [gap: Greek word(s)], post mensem unum aut alterum, vel ad summum tertium. Sequetur, faveant modo superi, Commentarius in gratiam [gap: Greek word(s)] scriptus, opus laboriosum et longum. Adjectae sunt figurae quibus praelia [gap: Greek word(s)] describuntur. Utinam vere doctis [gap: Greek word(s)] opus probetur; operae certe sedulo impensae conscii nobis sumus. Vale vir doctissime et me ama, qui te ex animo. Lutetiae Parisiorum VIII. Kal. Apr. CIC. ICC. VIII.

EPISTOLA LXXI. DOMINICO BAUDIO. S. D. Isaacus Casaubonus. Lugdunum Batavorum,

ACcepi, quae misisti, tuorum pulcherrimorum carminum exemplaria; in quibus quum unum mihi inscriptum invenerim, quas tibi pro tanto munere grates agam, non invenio. Quid enim ego sum de te unquam meritus, ut tam exquisito munere, tam omni ex parte polito me beares? nec te paupertas mei census movit, unde nihil possum promere, quo paria tecum faciam. Scis enim, praestantissime Baudi, quam parum amicae nobis illae Deae sint, quas a pueritia tua ipse semper in potestate habuisti. Nos tantum profecimus, ut capi tuis deliciis, si quis mortalium, possimus. Felicitatem ingenii tui admirari, et illam incredibilem in summa facundia facilitatem dicendi quicquid lubet. Itaque semel acceptum librum vix de manibus ponere prius quivimus, quam totum devorassemus. Quid dicam nunc, quam multa invenerim, quae saepe legendo pene memoriae mandavi? vel illa, quae ad defensionem magni Scaligeri scripsisti, quanta cum voluptate me legisse putas? quid illa, quae de magno Beza, aut similibus aliis pietate et probitate viris insignibus? Memini Franciscum Pithaeum dicere solitum, Musas esse haereticas, quum significare vellet, maxima quaeque ingenia ineptias [gap: Greek word(s)] non pluris facere, quam par sit. Hujus mihi saepissime venit in mentem tua legenti, maxime cum illam suavissimam ad magnum Heroem et rei literariae Atlantem legerem praesationem; cujus gratia si statuam deauratam in Capito! io positam iri tibi putas, nae tu multum falleris. Nam quid de Romanis exspectes, cum multos gentis nostrae tua divina [gap: Greek word(s)] offenderit. Hoc ego statim praevidi, cum tua exemplaria iis reddebam, quibus erant inscripta. Accidit autem nisi fallor peropportune, ut liber Cancellario inscriptus pluvia corruptus esset; nam ille vir alioquin maximus, haud scio quomodo libertatem tuam dicendi esset interpretaturus, si ea legeret. Omnia igitur scito reddita praeter illud unicum. Miratus sum nullum fuisse, quod magno Thuano daretur. Sed alia fortasse via misisti. Non injucunda fuit mihi illa narratio de itinere tuo in Angliam. Diu tecum multis rationibus adducor, ut non aliter de illis sentiam, quos describis, quam ut te nunc video sentire. Sed de hoc pluribus alias, nam haec scripsi sub ipsum discessum viri nobilis, cui eas tradebam. Qui paucis ante profectionem horis me invisit, et statim se profecturum significavit. Vale vir praestantissime et me ama. Lutetiae Paris. Kal. Octob. CIC. ICC. VII.

EPISTOLA LXXII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Isaacus Casaubonus. Altorfium,

MItto tibi, Vir Clarissime, Syntagmatium super Satyrica Graecorum, et Rom. Satira, simul et scriptum nobis et editum: nam ut Horatiano praecepto pareamus, per occupationes nostras non licet nobis, et porro res non erat tanti. Equidem soleo invitissimus ad scribendum trahi, qui probe conscius ingenii, doceri a mutis magistris, quam alios ipse docere praeoptem. Sed mihi per amicorum celeusmata otioso esse non licet. Itaque excitati illorum prope convitio quotidiano aliquid scriptitamus, quod praelis statim subjicitur. Hic genius meorum scriptorum, Doctissime Gentilis: quem si postulem tibi probari, jure propositum argumentum ita ubertim contraximus, ut non multa desiderari putem, quae eo spectarent. Cur succenseatis vos docti? non enim parata vobis haec mensa. Exquisitiores epulas, scio, eruditum vestrum palatum requirit. Nos has epulas iis instruximus, qui paupere coena et simplici possunt esse contenti. Si tamen, cum a gravioribus studiis vacabis, [gap: Greek word(s)] libellum hunc respexeris, peto a te per nostram amicitiam, censorem induas, et judicium tuum de ea scriptione seposito affectu mihi aperias. Hoc ego a te sic contendo, ut nihil possim vehementius. Tuum enim est mi Gentilis de istiusmodi rebus judicium, qui ad exquisitam eruditionem et juris civilis scientiam, studium poëseos adjecisti: poëtam autem de iis, quae ad poëticam spectant judicem fieri, nulla est invidia. Da hoc igitur amicitiae nostrae, ut non quasi amicus, sed quasi judex severus in libellum hunc animadvertas, et libere me de omnibus moneas, quae improbaveris. De Judaeo vestro gratissimum fuit, quod scripsisti. Utinam una essemus: sic agerem ejus discipulum, ut fortasse aliquid opera mea posset uti. Non possum negare amare me illas literas: etsi quantum adhuc profecertim poenitet me. Gratissimum feceris si de ejus inceptis feceris me certiorem. Miratus sum in inchoato Dictionario cur tantum vacuae chartae interponeretur inter auctorum [gap: Greek word(s)]. Nam si ad hoc exemplum opus procedit, quis par erit tantis sumptibus? atqui parci poterat dimidio hujus impensae. Iterum te rogo significes mihi quid paret, quid habeat prae manibus. Vale et me constanter ama. Lutetiae Paris. a. d. III. Non. Sept. CIC. ICC. I.

EPISTOLA LXXIII. [note: 4] IS. CASAU BONUS. S. D. Scipioni Gentili. Altorfium,

NOn erat quod at te scriberem, neque otio sane abundabam. Non tamen potui, praestantissime Gentilis, pauca haec ad te non exarare. Scito memorem amicitiae nostrae vivere me, et semper victurum, dum spiritus hos reget artus. Nostra studia superiora hyeme pene intermissa aut instaurabimus hoc vere, Deo propitio, aut amplius differemus, si iter susceperimus, de quo pridem cogitamus. Id quale sit scies, si futurum est aliquid. Recensuimus tamen etiam inter curas maximas, Suetonianas animadversiones, et multa adjecimus. Perducta est ad umbilicum fere editio. Quia tamen et indices et alia quaedam deerant, non curavi ad te mittere, neque ad Cl. V. Rittershusium amicum, quem ut meo nomine salvere jubeas te vehementer etiam atque etiam rogo. Vale. Lutetiae Parisiorum X. Kal. Ap. CIC. ICC. X.

EPISTOLA LXXIV. SCIPIONI GENTILI. S. D. Jac. Aug. Thuanus. Altorfium,

SERius ad tuas Altorphio XX. Aprilis anno superiore datas respondenti nolim succenseas, mi Scipio; ecce nunc, qui moram excuset, secundum Historiarum nostrarum tomum ad te mitto. Nam nolui te immuneratum post tantam temporis intercapedinem adloqui. Quod a me petebas, libentissime fecissem, et nunc faciam si occasionem faciendi in maunus dederis; non quod tanti faciam testimonium nostrum, ut Academiae, vestrae et fama et tot doctissimorum professorum doctrina celeberrimae, exactissimarum disciplina et optimis legibus fundatae, quidquam ornamenti ex eo possit accedere. Sed amici precibus quidquam tale denegare, non solum inhumanum, sed etiam iniquum esse existimavi. Igitur de initiis vestrae Academiae, qui praecipue in ea, ex quo coepit, Professores excelluerint, et si quae alia ad ejus commendationem singularia habes, ante omnia edoceri cupio; tum scire velim, quo spiritu vesano incitatus Lucas Osiander, quibus verbis eam lacessiverit. Hugo Donellus nostras minime tacebitur, cujus jam honorificam mentionem alibi fecimus, nimirum cum de tumultu Lugdunensi in Batavis loqueremur. Verum annales scribenti ex annorum singulorum ratione occasio capienda est, ut de iis rebus, quae quasi extra Historiae corpus positae longius a publica negotiorum tractatione absunt, sermo suo loco injiciatur. His de rebus si diligenter ad me perscripseris, efficiam, ut tu collegaeque tui intelligant, maximum pondus in tuis ad me literis fuisse. Si

quid aliud tua causa possum, me ad omne obsequium semper paratissimum experieris. Conrado Rittershusio plurimam a me salutem, cui et exemplar his adjunctum tradi curabis. Vale Vir Doctissime et me ama. Ex Villaboniano nostro. XV. Kal. Septembr. CIC. CIC. VI.

EPISTOLA LXXV. JOANNI FRANCISCO ARLUNO. S. D. Sebastianus Gryphius. Mediolanum,

SI majore, quam expectares, intervallo hae tibi a nobis reddantur literae, ita velim existimes, non nostrae id aut culpae, aut negligentiae, sed infelici cuidam casui debere adscribi. Nam cum lectis tuis literis statim respondere decrevissem, nescio quo pacto acciderit, ut reliquo schedarum nostrarum acervo miscerentur, sicque infinitis typographiae nostrae negotiis obrutus, oblitus sum rescribere. Verum cum mihi superioribus hisce diebus alia de causa capsas meas perscrutanti praeter omnem expectationem sese obtulissent; cumque nuper ex ornatissimi viri Nicolai Landriani literis cognovissem, summo te literarum nostrarum teneri desiderio: nolui diutius earum expectatione commodum tuum remorari. Quod itaque (ut scribis) Bernardini fratris historiam, quam ille de rebus Mediolanensium scriptam reliquit, in lucem decreveris emittere: non possum equidem institutum tuum non magnopere commendare, vestraeque in primis familiae, ad quam inde certissima reditura est gloria; deinde et universis vestratis historiae studiosis, qui quam uberrimum ex eo consecuturi sunt fructum, ex animo gratulari. Quod vero nostra potissimum opera hac in re uti decreveris: non mediocrem tibi habeo gratiam, quod me potissimum idonem judicaris, cujus opera industriaque fratris tui amantissimi vigiliae, vivaque animi monumenta, quam optime ab interitu possint vindicari. Caeterum, quod ex tripartita historia primam tantum nobis sectionem polliceris: non potest id nos non magnopere ab hujusmodi coeptis deterrere. Nimium enim saepe non parvo rei familiaris dispendio sumus experti, id genus fragmenta a studiosis non magnopere requiri. Quare si nostram tibi operam paratam cupias: velim universam ad me Historiam mittas: quam ex lege excudendam suscipiam: si et nobis, et viris eruditis, quorum consilio utimur, luce digna videatur. Nam etiamsi ita existimem, nihil nisi numeris omnibus absolutum a fratre tuo, viro (qualem mihi eum in literis tuis depingis) et nobili, et erudito, potuisse proficisci: non est tamen nostrae consuetudinis, in opus nunquam visum operam nostram polliceri. Tui itaque muneris erit, despicere, num totam nobis historiam censeas committendam: nos hic operam dabimus, ut aut quam emendatissime in lucem excat: aut certe, si id ex re nostra non videatur, meo istuc et sumptu referatur et periculo. Vale. Lugduni IIII. Kal. Septemb. M. D. XLVI.

EP STOLA LXXVI. MICHAEL ISINGRINIUS S. D. Francisco Cicerino. Mediolanum,

INhumanitatis merito arguendus sim, Clariss. Cicerine, nisi tantorum virorum amicitiam vel ultro mihi, ab nescio quam in libris excudendis conceptam industriam, sese offerentem, ambabus (quod ajunt) ulnis amplecterer, cum nihil aeque typographorum officinas exornet, atque praeclara doctissimorum virorum monumenta, cujusmodi et Marci Antonii esse, cujus eruditionem tantopere praedicas, minime sane dubitaverim. Caeterum quod ad paraphrases ejusdem in Aristotelis de coelo ac de generatione libros, et porro reprehensionum in M. Nizolium volumen attinet, operam meam, quam efflagitas, hac ratione vobis addico, si eorundem editionem tantisper differre voluerit, dum quae nunc sub praelo sunt, absolvero, id quod proxima aestate aut citius etiam, Deo favente, futurum spero. Interim Dominum Marcum Antonium hujus sententiae certiorem facito, atque ut alterutrum opus polite limatum tempestive huc transmittat, quo et typos elegantes et chartam nitidam, aliaque nonnulla ad operis venustatem pertinentia in tempore procurare queam, moneto. Quibus solita accedente diligentia utrumque vestrum ita promereri conabor, ut nec M. Antonium suscepti poenituisse laboris, nec tu in typographo deligendo judicio aberrasse videamini. Vale et Isingrinium, qua soles, benevolentia constanter prosequi perge. Basileae, Calendis Januarii, anno 1549. Literas tuis conjunctas Brixiam ad D. Aloisium Mundellam ejus loci medicum, mei gratia per amicum quendam tuto perferri cura, rogo: mutuis amicitiae officiis hoc quacunque occasione oblata, compensaturus.

EPISTOLA LXXVII. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Laganum,

AGnosco singularem erga me benevolentiam tuam, optime atque doctissime Cicerine, et ago ingentes gratias, cum pro muneribus literariis, quibus me et locupletare et ornare ita sedulo pergis, tum quia levidensia illa, quae a me mitti solent (majora enim vix queam) tanti facis, tamque tibi esse grata declaras. Accepi Majoragii orationes, quas misisti, et perplacent illae nobis, quia elegantes cumprimis, et prudentiam viri doctissimi haudquaquam vulgarem testantes. Quod vero etiam amicitiae quaedam veluti semina apud illum nobis sparsisti jam, unde ita bene jam ille de nobis sentire incipit, ut etiam suum vocare me, et suas lucubrationes, quas adhuc sub incude habeat, polliceri nobis dignetur: id vero tantum est erga nos officium, ut agnoscere

vix satis pro magnitudine, referre vero haud unquam posse, me sperem. Itaque oro, quam mihi conciliare apud eruditissimum pariter atque humanissimum virum amicitiam coepisti, in posterum firmare pergas, atque ut me sibi quam commendatissimum habere dignetur, impetres. Quod vero Ben. Jovii poëma attinet, placet id quoque vehementer: at vellem paulo esset prolixius tamen, quo forma quoque libri augustiore excudi posset. Solent enim, nescio quo pacto, minutiora illa, quamvis erudita ac bona, cum a nobis eduntur, a plerisque negligi. Proinde hortor te, mi D. Francisce, ut ab illo etiam reliqua impetres, quo uno postea libro omnia simul comprehensa mitti honestius in publicum possint. Interim ego illis vel solus fruar: aut, cum erit commodum, tamen communicare etiam cum aliis vel sola non gravobor. Apologiae Majoragii in Nizolium miror deesse titulum. Neque enim puto ita esse editum, quod fieri id haud soleat. Itaque si quid aliud ad eam pertinet, velim per opportunum tabellarium quoque ad nos mittas. Cuperem enim omnia colligere, quae Majoragius hactenus edidit, et saltem catalogum eorum omnium habere, quo colligi facilius possent. Forte enim aliquando conjungi uno volumine omnia simul et utile et gratum studiosis foret. Certe quacunque in re ego illi gratificari opera nostra potero, dabo operam, ut intelligat, se a nobis amari haud vulgariter. Salutabis eum meo nomine quam potes officiosissime Mitto ad te vitas Plutarchi nuper absolutas, quae constitere floreno uno. Item Bucolica diversorum, quae petiisti, pro quibus nihil peto, quemadmodum neque pro Mosellani Annotationibus in Gellium a Bebelio quondam excusis, quae quia non reperiebantur usquam venales amplius, malui ex mea Bibliotheca rescindere, quam non gratificari tibi, quod utinam in ipso quoque Gellio ad te mittendo praestare potuissem, quem ita ut tu petis a Setoro anno 26 impressum, nusquam reperio. Tuum itaque fuerit, boni consulere opellam hanc nostram, ac ea quoties libuerit uti. Reperies enim me tibi semper ad omnia vota paratissimum. Bene vale, et Oporinum tuum, quod facis, amare atque ornare perge. Basileae 12 Novembris 1547. D. Hyeronymo Fricio plurimam quoque salutem dices meo nomine.

EPISTOLA LXXVIII. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Luganum,

QUod de nobis conquereris, optime atque doctissime Cicerine, non respondisse nos hactenus literis tuis, mirari hercle ac detestari eprfidiam tabellariorum satis non possum, quum omnibus hactenus literis tuis, quantum per alias occupationes licuit vel brevius vel prolixius responderim, semperque mihi vel imprimis gratulatus sim, quoties gratificari tibi ulla in re mihi a te praeberetur occasio. Ad postremas vero tuas, in quibus de Majoragii lucubrationibus scribis, ideo hactenus rescribere distuli, quod nondum oblatus

esset certus tabellarius, cujus fidei me certo posse committere nostras putarem. Nam qui tuas mihi literas afferunt, fere vel alio proficiscuntur, neque recta ad te redeunt: et quia ego saepe totos menses vix semel pedem domo effero, quod per sex praela typograhica, quibus perpetuis domi exerceor, id non liceat, facile fit, ut ego, quando illi ipsi ad vos redeant, ad te videlicet reversuri; etiam ignorem. Proinde etiam nunc forte non rescripsissem, nisi forte fortuna hic bonus Vir Lucernensis Mercator me de sua ad te profectione admonuisset. Itaque quantum licet in praesentia, ad illud negotium Majoragii librorum paucis respondebo. Equidem ut nihil magis in votis habeo, quam et tibi et D. Majoragio gratificari aliqua in re ut possim: ita quacunque alia in re id fieri velim, quam hujuscemodi concertatione ac veluti [gap: Greek word(s)] per vos publicanda quam, D. Majoragium suscepisse cum Nizolio scribis. Quin potius velim me tanta valere apud te Majoragium autoritate, ut sopire potius, si qua inter ipsum et Nizolium coorta est simultas, possim, quam ut promulgandam esse censeam. Idque non ideo, quod non praeferendum etiam Majoragium Nizolio existimem, aut indignos fore libros, etiam quoscunque tandem, cujuscunque argumenti tantum ab eo scriptas, uti a doctis legantur, judicem: sed quod eruditis hominibus indignissimas esse hujusmodi concertationes duorum magni apud nos doctorum virorum exemplo jampridem didicerim. Quid enim Cornarii et Fuchsii contra sese mutuo scripti libelli aliud effecerunt, quam ut, dum uterque quibus se approbare possit lectoribus ita sedulo contendit, multo pluribus sese ridendum propinarit uterque. Et forte necdum etiam insania illa, et scribendi, seseque de nihili calumnia defendendi cacoëthes inter illos desiisset, nisi ego tam acriter utrumque et dignitatis suae admonuissem, et ad meliora potius argumenta tractanda essem exhortatus. Quasi vero non suppetant millia alia argumenta, in quibus eruditionem ac styli elegantiam, vimque dicendi, qualicunque polleas, declarare possis, nisi antagonistam aliquem tibi deligas, in quem debaccheris, ac bonas horas male colloces; aut quasi non totus orbis jam hujuscemodi Apologiis, Antopologiis, ac rixosis libellis oneratus sit. Itaque effeci saltem, ut uterque illorum quos dixi, et gladiatorium illum animum ad meliora converteret, et alter interea in AEgineta vertendo, eodemque commentariis illustrando; alter scibendis in totum Galenum commentariis, quicquid superest temporis impendere maluerit. Satis interim gloriae suae consultum apud posteros fore uterque existimantes, si eos toto pectore scriptis a se libris rempub. literariam ornare atque javare voluisse, aliquando constet. Idem velim etiam a Nizolio et Majoragio fieri, siquidem impetrare queam. Et a Nizolio forsitan facile id impetraro, ut qui se mihi ex animo bene velle non unis literis ad me scriptis hactenus testatus fuerit, cujus equidem in provocando Majoragio petulantiam tantum abest, ut probem, ut per occasionem etiam de eo cum ipso expostulaturus omnino sim. De Majoragio quid mihi polliceri debeam, tu ipse videris. Vellem autem omnino, quicquid hujuscemodi

ocii ac eruditionis in tales contentiones impendere D. Majoragius instituit, in aliud argumentum aliquod, et sua eruditione magis dignum, et reipub. literariae utilius futurum impenderet potius. Alioqui ad gratificandum ipsi ita sum paratus, ut nihil magis cupiam, quam ejus mihi materiam et occasionem ab ipso primo quoque tempore praeberi. Atque hactenus de hoc negotio. Nam plura non permittunt occupationes typographicae. Quanquam forte plus satis etiam sic nugatus fuero, quod nimis tumultuanter et incondite omnia effutiam: neque enim licet nunc quidem aliter. Fontes Jovii expecto, atque ideo etiam distuli carmen illud ejusdem, quod nuper misisti, excudere, ut cum illis conjungam. Bene vale, mi Cicerine, et Oporinum tuum, ut facis, amare atque ornare perge. Basileae 13 Julii 1548.

EPISTOLA LXXIX. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

LIteras tuas XV. Kalend. Novemb. Mediolani scriptas, doctissime Cicerine VII. Decembris die demum accepi, intervallo tamen non ita magno, ut meas tu jam ante 3. Id. Julii datas te accepisse scribis. Quanquam etiam interea rursum ad te semel atque iterum scripsi, neque mirari satis possum, eas non accepisse. Sed ita nunc sunt tempora, nemini quicquam tuto commiseris. Scripseram autem de D. Majoragio nostro, me in excudendis illius lucubrationibus tam libenter operam meam omnem impensurum, quam in cujusquam alterius, qui hodie vivunt, eruditi homini. Solum hoc deprecabar, ut si omnino scriptum illud, quod contra Nizolium jam absolvisset, edi in lucem cuperet ab illius nomine publice infamando abstineat, et scriptum ipsum ita ederet, ut a Nizolio saltem et paucis aliquot amicis intelligi facile posset, contra quem esset scriptum, novem vero ipsius interim non traduceret, rem ipsam ac disputationis institutae veritatem publice astruxisse contentus. Nisi forte in paucis aliquot exemplaribus exprimi etiam Nizolii nomen vellet, et quibus videetur distribuere cuperet; in reliquis, quae passim divulgari deberent, solum contra quendam, etc. nullius nomine expresso, fieri editionem passurus esset. Ad eam rem plane me ipsi, omnemque meam operam obtuleram. Ac me id ab illo viro et erudito, et de cujus erga me benevolentia et humanitate nihil non jam pollicebar, impetraturum omnino tua intercessione sperabam, idque pluribus in illis literis egaram, adeoque serio, quae vix jam tumultuario calamo repetere vel obiter licet. Idemque etiam nunc sentio, nihil mihi gratius contingere posse, quam si Dominus Majoragius occasionem mihi gratificandi ipsi in lucubrationibus ipsius edendis qualemcunque praebeat, quam honesta saltem ratione exsequi ipse possit. Quanquam enim, ut ipse etiam scribis, non desunt tam veterum, quam recentiorum exemplaria, quibus excudendis subinde obruor, tamen non sum ita forsitan (nisi fallor)

parum prudens, quin quos quibus praeferre debeam, diligenter apud me constituam. Itaque non potuit mihi non gravissimum esse officium istuc tuum, ac singularis erga me benevolentiae certissimum argumentum; quod ita sedulo te id curare intelligerem, uti D. Majoragius, quem ego jam antea ex lucubrationibus jam editis tanti facerem, sua scripta per me potius, quam quemvis alium evulgari cuperet: idque etiam ut curare non desinas, vehementer te, mi D. Cicerine, oro atque obtestor: simulque precor, ut me apud ipsum ita commendes, ut semel persuasissimum habeat, nihil esse, in quo si Oporini opera ac studio uti velit, ipsum no nhabiturus sit, et paratum et ex animo fidum. Adeo magnam ego mihi illius Viri existimationem animo impressi, ac fore spero, ut ejus existimationis me non facile paenitere unquam debeat. Quod Benedicti Jovii opuscula attinet, solum ideo ea hactenus excudere distuli, quod sperarem subinde aliquid amplius ab eo scriptum, per te missum iri, quo libellus alioqui nimis exiguus futurus formam quoque augustiorem nancisceretur: non credis enim, mi D. Cicerine, quantum non negligi solum, sed contemni etiam soleant libelli tales, quamlibet eruditi scripti, si non tres aut quatuor pagellas excedant. Adeo jam est depravatum malis opinionibus vulgi judicium, ut nullius esse precii putent, quod nullo fere precio venale exponitur. Itaque nisi sperassem, aliquid lucubrationum illius te denuo ad nos missurum, quod annecti illis prioribus posset, jampridem forte illa, quamlibet exigua, typis meis describi curassem: idque in vestrorum potius quam nostrorum gratiam, quos tantopere illa desiderare audio. Faciam autem id ipsum etiamnum si nihil aliud missurus es, ut illa saltem ita prodeant, quantumcunque mallem aliquid amplius accedere vel ipsius Jovii, vel cujuscunque tandem eruditi hominis, quo libro etiam ex forma ipsa dignitatis aliquid accederet. Quod postremo de historico opere mihi a Medico quodam Mediolanensi impetrando scribis, libenter sane legi: ut qui in nullo fere alio scripti genere et nostros homines versari libentius, re ipsa jam hactenus saepe deprehenderim, et me ipsum eodem plurimum oblectari facile agnoscam. Verum ut libentissime in eo excudendo operam meam pollicebor, ita antea saltem inspiciendum illum mihi mitti percuperem, quo tutius atque facilius, eo penitius cognito, quid facto esset opus de illo statuere possem. Accedit etiam, quod nihil hic excudere licet, nisi prius a censoribus ad hoc ipsum destinatis et inspectum et approbatum. Quae quidem constitutio ut nova apud nos, ita hoc prae sertim tempore necessaria magistratui nostro visa est, mixame rebus ita nunc mirabiliter passim se habentibus. Itaque rem mihi gratissimam feceris, mi D. Cicerine, si per occasionem ita illum librum a Medico isto impetres, ut ad paucas dies inspectionem illius mihi permittat, quo certius de sumptu in ipsius impressione faciendo deliberare atque constituere aliquid possim. Sed praeter haec vehementer te orarim, ut a D. Majoragio mihi exores, si quid forte annotationum habeat aut observationum in Ciceronis orationes, aut Philosophicos ejusdem libros, mecum ut communicare ad proximam aestatem velit:

sum enim denuo editurus doctorum hominum in Ciceronis orationes et Philosophicos libros ejusdem lucubrationes, quas etiam antea, ut nosti, semel edidi, et cuperem nova aliqua accessione editionem illam commendari denuo. Et si nihil aliud, Antiparadoxa saltem D. Majoragii adjici Paradoxis Ciceronis poterunt: in quibus tamen si quid a D. Majoragio vel emendatum vel mutatum esset, ejus mihi copiam ab illo fieri cuperem. Quod si etiam ab aliis doctis aut a te ipso tale aliquid in Ciceronem annotatum est, quod in publicum necdum prodierit, quaeso id mecum ut communicetur, curare sedulo pergas, et ea in re quam mihi gratificari cupias, declarare non graveris. De nummis pro Aristotele, Plinio et Plutarcho jamdudum acceptis, scripsi non semel, et miror te post tantum temporis intervallum id repetere; quasi non in majoribus etiam gratificari tibi cupiam. Scripsi jam denuo ad D. Bellam, et ut eam quoque literas diligenter ei tradendas curas, vehementer te mi D. Cicerine oro: Bene vale et D. Majoragio me de meliore nota quod ajunt commenda. Basileae 7. Decembris 1548.

EPISTOLA LXXX. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

REprehensiones adversus M. Nizolium Majoragii nostri, jamdudum impresissem, nisi ita majoribus aliquot operibus occupata fuissent praela nostra, ut citra magnam incommoditatem ea intermittere non licuisset. Itaque absolutis illis jam pridem coeptis, et quae prius absolvere omnino erat opus, ad reprehensiones illas manum admoliri coepimus, et antequam Basilea ad nundinas Francofordinas proficisceremur, unum atque alterum folium in illis excudi curavimus, tradito postea tanquam per manus negotio absolvendi reliqua iis, quos ex nostris interea officinae nostrae typographicae curandae praefecimus. Non dubito ergo statim ubi domum reversi fuerimus, vel absolutas illas jam esse, vel intra paucas dies absolutum iri. Statim igitur, cum absolutae fuerint, curabo justum illarum numerum ad vos perferri, quo et Majoragio et tibi gratificer, et vos causae vestrae patrocinari eo citius possitis. De Arluni historia nihil aliud promitto, quam daturum me operam ut ea prius tota perlecta, ubi nihil deprehendero, quod officere nostris rationibus possit, aut minus tuto queat in publicum edi, prima quaque occasione etiam de ea typis nostris promulganda curem. Interea te, mi D. Cicerine oro, ut apud D. Majoragium me excuses, et moram hanc aequo animo feras. Bene vale, nosque ut coepisti amare perge. Francfordiae, ex mercatu Septembr. 1549.

EPISTOLA LXXXI. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

NOn male suspicaris, mi Cicerine, me non tam longo tempore literarum ad vos mittendarum officio abstinuisse, et literas forte esse interceptas: scripsi enim a tempore proxime editarum reprehensionum Majoragii, bis ad te, et de Arluni historia prolixe respondi, illam et placere nobis, et de editione circumspecturos occasionem commodum. Unus adhuc nobis in ea locus occurrit, qui prudenti consilio habebit opus, quo nominatim eos perstringit, quorum perfidia Dux Mediol. proditus est. De si verum est, haud scio an ita illud pro vero affirmari publice, tolerabile apud nostros futurum sit. Itaque quo pacto huic loco mederi liceat, ita ut narrationis veritati nihil decedat, sedulo consulto, consultaturus etiam amplius, antequam editioni manus admoveatur, quod brevi tamen futurum spero. Interim D. Franciscum Arlunum mihi placabis, et ut moram hanc aequi bonique faciat, meo nomine precaberis; sarciemus eam diligentia et officio. Quod ad D. Majoragii lucubrationes attinet, vellem per occasionem ad nos mitti quodcunque in Ciceronis et Quintiliani opera ab eo est annotatum, quod in Commentariis illis diversorum in Cic. opera edendis toti jam incumbamus. Et memini ejus non paucas lucubrationes, in eorum, quae ab ipso hactenus conscripta sint, catalogo recenseri, in Ciceronis diversos libros. Itaque hortabere D. Majoragium, ut cum videbitur commodum et maturum ad nos id genus mittat, quodque est reliquum, me sibi quam commendatissimum habeat. Bene vale, doctissime Cicerine, et occupationibus nostris tumultuariam ac brevem scriptionem imputa. Sumus enim jam si unquam alias, occupatissimi in absolvendis Pausania Latino, commentariis Nigerbelii de tota Graecia, Marliani de Top. urbis Romae, Omphalii de usurpatione legum libris VII. ejusdem de Principis functione lib. II. Poliaeni strategematis, colloquiis Jo. Morisoti, annotationibus Betulei in lib. de natura Deorum Cic. et aliis quibusdam. Iterum vale Basileae 10. Augusti, 1550.

EPISTOLA LXXXII. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

REtulit mihi hic bonus Vir Christophorus Italus, cujus opera hasce literas jam ad te mitto, quantopere me apud D. Paulum Jovium commendaris, passimque praedicandi nominis mei apud optimos et doctissimos quosque occasionem arripias, adeoque etiam nuper te mihi cujusdam docti homini, Antonii Vulpii, poëmata misisse affirmabat, quae tamen ego neque vidi hactenus, neque

intra sex aut septem menses vel unus a te literas accepisse memini. Id quod vehementer et doleo et miror. Quod etiam in postremis ad te scripseram, me vehementer cupere, ut a D. Majoragio nobis impetrares ea, quae in Ciceronem elucubravit, nescio an literas eas acceperis, nec ne. In iisdem etiam de Arluni historia nonnihil adjeceram, quod eam hactenus perlegendam Censoribus dare oportuerit, qui locum quendam de Helvetiis, ubi de Ducis Mediolanensis proditione scribit, repererunt, propter quam ipsa tota historia ut a nobis excudi possit valde metuo. Movebo tamen omnem lapidem, ut excudatur, sive mutato eo loco, sive omisso; sive (quod melius multo) si hic non liceat, alibi ut excudendam meo sumptu curem. Itaque D. Arluni cognato bonam spem facies, omnino fore ut non ita multo post intelligat, illius historiae excudendae curam mihi fuisse seriam quoque. Quod reliquum est etiam atque etiam te mi D. Cicerine oro, me D. Majoragio aliisque bonis et doctis hominibus per occasionem, ut facere coepisti, commendare pergas, vicissimque, si qua in re gratificari tibi potero, libere imperes. Semper nos ad obsequendum tibi paratissimos re ipsa experturus. Bene vale Basileae 4. Novembris 1550.

EPISTOLA LXXXIII. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

UTinam vero mi D. Cicerine, vel toties mihi scribere ad te, quoties libet, liceret, vel quoties licet, et scribo, toties etiam ad te certo perferri nostras constaret. Verum cum in utroque nos destitui fortuna sive successu, re ipsa satis appareat, bono animo et tu ferre cessationem literarum nostrarum, et ego fortunae iniquitatem, debemus. Interea tamen non ingratas tibi nostras literas esse, quamlibet negligenter ac tumultuarie plerumque scriptas, candoris est erga me tui, omnia ab amico profecto magni ducentis. Quanquam id quidem mutuo facis; nam non minus grata mihi sunt omnia, quae a te nobis quoque adferuntur. De Arluno mitterem ad te specimen, sed obstitit hactenus aliquid, quo minus me ad eum praelo statim committendum parare potuerim. Spero tamen intra paucos dies id fore; in quo, ut scripsi, loco illi, de quo mihi metuebam, ita medebor, uti sperem te neque fidem neque diligentiam nostram quicquam desideraturum. Inventa enim est nobis ratio, qua paucissimis verbis mutatis, nemo quicquam mutatum possit deprehendere, et veritati historiae nihil sit detractum. De Majoragii lucubrationibus quod scribis, libenter ego et tuo et illius consilio acquiescam, ac seorsim illas primum excudam. Neque enim ita me rem plerisque ingratam facturum spero. Characteres, quos pro quibusdam amicis tuis impressoribus petis, nullus hic est, qui venales habeat, nec qui mutuo dare ad fundendum aliis velit. Ego si matrices (quas vocant, et quibus ad fundendum uti est opus)

haberem, libenter communicarem. Nam ad eos, quos ego habeo alterius cujusdam Francofordini amici mei matricibus, mutuo mihi ab illo datis, sum usus, quod nostrarum civium nullus esset, qui ea re gratificari nobis vellet: ut nostri semper Figulum invidere figulo. Itaque si illos tantopere desiderare, et moram hanc, qua novis matricibus comparandis est opus, aequo ferre animo posse putas, libenter ego proximis nundinis Francofordinis curabo, ut proprias characterum illorum matrices nanciscar, et reversus domum efficiam, uti fundantur, quanto illi numero voluerint, hoc est, pro una aut duabus formis, pluribus paucioribusve utut illis visum fuerit. Sed expectabo prius tuam de tota hac re sententiam, cujus me adhuc breviusculis etiam literis certiorem ante proximam quadragesimam reddere poteris. De rerum tuarum conditione quod nobis etiam scribere dignatus est, libenter legi, et agnosco in hoc ipso singularem erga me observantiam atqu ebenevolentiam cui utinam pares aliquando referre grates possim. Habeo jam sub praelo tota Biblia a Sebastiano Castalione, non parum quam antea Latinius atque elegantius expressa, adjectis ejusdem annotationibus. Item Christophori Milei universitatis rerum historiam quinque libris ab eo comprehensam. Praeterque haec duo, alia quaedam levioris operae, quorum quaedam jam absoluta, ad te huc mitto, quaedam adhuc absolvenda spero, ut sunt Joach. Camerarii commentarius Graecus in Theognidem, Threni Hieremiae latino carmine expressi ab Abrahamo, Laeschero, cujus opera conversum nuper Pausaniam quoque edidimus. Item ejusdem Joach. Camerarii Progymnasmata, sive Elementa rhetoricae exercitionis, ab eo recognita, Comaedias aliquot sacras. Viti Amerbachii in off. Ciceronis commentariolum: et nescio quae alia. Mitto ad te una cum libellis tibi muneri destinatis etiam fasciculum alium D. Lilio Gyraldo Gregorio inscriptum, quem una cum libris adjunctis eidem Ferrariam transmitti ut cures vehementer te, mi Cicerine, oro atque obtestor. Quaeso fac me certiorem, num fasciculus ille ad Gyraldum missus fuerit, ac probe curatus sit. In libellis vero, quos ad te mitto, si quid est quod gratum esse D. Majoragio nostro possit, id tecum illi esse commune velis vehementer etiam te atque etiam oro; cui meo nomine plurimam salutem dices, et per occasionem quam officiosissime commendabis. Bene vale et ignosce tumultuariae scriptioni, neque enim per sex praela, quibus toto jam triennio perpetuis exerceor, licet vel saepius, vel melius, vel prolixius scribere. Iterum atque iterum vale optime atque doctissime Cicerine, et nos, quod facis, amare atque ornare, ut coepisti, perge. Basileae Prid. Kal. Februarii 1551.

EPISTOLA LXXXIV. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

ACcepi D. Majoragii in Ciceronis Oratorem et partitiones commentaria sane doctissima, proque iis ad me missis ago utrique ingentes gratias.

Mitto etiam specimen hic futurae editionis ad proximum septembrem uti spero absolvendae. In ea vero, si vel forma vel characteris elegantia forte respondere expectationi vestrae non potero, saltem emendatione, ac locuplete, que adjecturus sum rerum ac verborum indice ut satisfaciam, curabo sedulo. Lego ipse omnia imprimenda in hoc, quod non ita in omnibus aliis licet, et colligo ipse indicem; unde polliceri certius possum. De loco in Arluni historia adhuc alio paulum mitigando, dabo operam, ubi in eum incidero, ut rationem et voluntatis vestrae et officii mei habuisse, videri merito queam. Interea me meaque omnia tibi ac D. Majoragio commendo. Bene vale, et D. Majoragio officiosissime ex me salutem dicito, atque tumultuariae scriptioni ignoscito: sum enim ita occupatus, ut vix antea unquam magis, id quod communis amicus hic noster testari coram poterit, cui literas hasce ad te perferendas dedi. Iterum atque iterum vale, et si quid tuo nomine a me fieri velis, proxime indicato Basileae 12. Julii. 1551.

EPISTOLA LXXXV. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

VAlde miror literas nostras non perferri ad vos: scio enim hoc semestri ad minimum ternas literas ad te scripsisse, te inter caetera etiam de libris Christophori Mylaei, quid esset actum, indicasse: nempe cum commode mitti ad vos non possent, me Petri Pernae ballis, quae Patavium mitterentur, inclusisse, ubi eos reperturus esset apud D. Matth. Grybaldum Jereconsultum: idque ut ei, si quando ad te venturus esset, indicares, orabam. Deinde misso etiam ad me D. Majoragii in oratorem et Partitiones Ciceronis commentario, me et illum accepisse, et uti primo quoque tempore typis nostris in lucem edatur sedulo daturum operam significavi, actis insuper, ut par est, gratiis quod ornandae officinae nostrae tantum vobis studium esset: Quin postremo etiam ejus jam sub praelo nostro sudantis specimen misi, quod miror non esse ad te perlatum. Quod etiam locum in Arluni historia attinet, de Marchione Mussii, eum quoque me, ubi in illum incidero, curaturum permisi. Specimen orationum Demetrii Moschi, quod misisti, non displicet, et velim ejus mihi copiam fieri: sed ita, ut te bonas horas in ea describendo, teque tanta molestia confici nolim. Facies igitur quod e re nostra, et citra tuam magnam molestiam fieri posse putaris. Bene vale et D. Majoragio plurimam ex me salutem dicito. Basileae 25 Julii 1551.

Quaeso si nosti ubi jam sit Christ. Mylaeus, ad eum scribas de libris suis quod Patavii eos inventurus sit apud Grybaldum.

EPISTOLA LXXXVI. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

BRevi ad te mittam, mi D. Cicerine, Majoragii Oratorem, quem tamen seorsim excudere absque partitionibus in praesentia oportuit, idque non mea culpa, cui utilius fuisset utrumque conjungere, et librum utrumque alterius accessione reddere commendabiliorem: sed partim operarum, subinde moras alias ex aliis nectentium, partim etiam praesentium temporum calamitatis vitio, qua per annum fere jam peste apud nos grassante, subinde alios atque alios adhibere jam huic operi, jam aliis absolvendis fuit necesse. Non puto tamen, neque te neque D. Majoragium magnopere curaturum, si etiam absque partitionibus jam Orator in publicum prodeat: propediem enim partitiones subsequentur, idque forma minore paulo, et studiosis scholasticis commodiore. Nisi omnino D. Majoragius malit, etiam hac eadem, qua orator excusus est, forma excudi. Tum ab eo praefatiunculam adhuc aliam, sive epistolam qualemqualem praemitti velim, ad amicum aliquem nuncupatione destinata, ne ipso invito aut nesciente ita excusus liber videri possit. Nuper vidi Aristotelis Rhetorica ab eodem versa, apud Coelium nostrum: neque quicquam opto magis, quam ut commentarios quoque in eadem, quos parare eum jam aliquamdiu intellexi, aliquando etiam absolvat. Eum ut meo nomine quam officiosissime salvere jubeas, meque ei per occasionem commendes, etiam te atque etiam, mi D. Cicerine, oro. Bene vale, et Oporinum tuum amare atque ornare, ut coepisti, perge. Basileae 25. Feburarii 1552.

Arluni quoque historiae ultimam manum proxima aestate imponi curabimus, si vitam nobis Deus produxerit.

EPISTOLA LXXXVII. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

JAmpridem equidem ad te et D. Majoragium misissem exemplaria aliquot editi commentarii ipsius in M. T. Ciceronis Oratorem, si vel per bellorum turbas ausus fuissem, vel non expectandum potius duxissem d. Petri Pernae, ejus a quo literas hasce accipies, summi amici nostri ac Bibliopolae Itali, ad vos profectionem, qui etiam pedes gratificari mihi, et vobis hac in re voluit, ut larcinulae molestiam subiret. Itaque D. Majoragio me excusabis, atque brevi plura accepturum verbis meis affirmabis, orabisque praeterea, ut si quid forte in ista editione erratum deprehenderit, annotare ne gravetur, quo secunda editio, quam nos brevi adornaturos speramus, et emendatior esse et gratior studiosis possit: nam majore hac forma non plura quadringentis exemplaria

excudere libuit, quo citius in forma minori, quam octavam vocant, recudere ipsi potius possemus, quam plagiariis quibusdam Italis aut Gallis, qui hujuscemodi captandis, inhiare solent, percipiendi laborum nostrorum fructus occasionem praeberemus. Adjeci etiam primum ternionem Historiae Mediolanensis B. Arluni, in qua propter temporum calamitatem tardius aliquanto procedimus, quod sumptibus ferendis etaim minus hoc tempore sufficiamus. Multum enim insumpsimus jam per menses aliquot, et intercepta nundinarum messe magna jam penuria laboramus. Itaque nuper etiam D. Ascanio, cum forte hic esset, exhibuimus specimen historiae, et an subsidii aliquid sive a Repub. Mediolanensi, sive Duce impetrari posset, rogavimus, quo ferendis sumptibus atque eo citius absolvendae editioni sufficere possemus. Et quia spem aliquam is nobis fecit, ubi primum aliquid subsidii ad nos pervenerit, sedulo curabimus, uti brevi tum absolvatur. Interea me meosque conatus ac studia tibi, si unquam alias, quam commendatissima esse hoc tempore vel potissimum cupio, quo ita affligimur, ut saepe de tota jampridem coepta de bonis literis benemernedi functione etiam deserenda consilium nos fatiget. Sed dabit Deus his quoque finem. Bene vale, et nos, mi D. Cicerine, ut facis, amare atque ornare perge. Basileae 13. Maji 1552.

EPISTOLA LXXXVIII. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

CUm optimus et doctissimus vir D. Georgius Tamerus Austriacus, amicus meus singularis, ad vos prosecturus esset, non potui facere, quin per eum ad te scriberem, simulque ipsum tibi, mi D. Cicerine quam officiosissime commendarem. Eum igitur ut meo nomine amice complectare, et si quid est Mediolani dignum cognitu, adesse ei ut digneris, vehementer te oro. Scripsi etiam D. Majoragio, ad quem ut Tamero nostro etiam aditus pateat efficies. De obitu Francisci Arluni quod scribis, valde mihi dolet. Debebam enim illi vel imprimis historiae, quam miserat, editionem gratificari. Sed quid facerem? impediebat temporum injuria, et (quod ajung sapientis non esse dicere) illum ita brevi nos post te relicturum non putabam. Polliciti mihi quidem D. Ascanius et D. Angelus Ducis vestri legati qui fuerant, se effecturos, ut vel honorarii vel subsidii loco 100 coronatos haberemus, quo et citius et elegantius absolvi historia illa posset, et sperabam sane successurum; sed quia nihil comparet hactenus, differre editionem oportebit, in tempora paulo, quam haec sunt, fortunatiora. Atque utinam saltem inveniri possit ex vestris civibus, qui vel mutuo suppeditare ad hoc opus ducentos coronatos vellet, ad biennium saltem aut triennium a me bona fide ex librorum distractione reddendos: haberetque interea libros a nobis editos pignoris loco, tum vel hac hyeme uti absolveretur curarem. Alioqui nisi aliunde auxilium suppetat, non

video quando absolvere liceat: adeo sunt rationes nostrae omnes propter nundinarum Francofurtensium jam semel atque iterum praecisam messem perturbatae. Itaque ut etiam hanc adhuc aleam in nostram gratiam jacere digneris, etiam atque etiam te, mi Cicerine, oro atque obtestor, forsitan erit aliquis, qui tantilla pecunia, alioqui forte otiosa interea domi latitatura, carere tantillo tempore ut velit, adduci queat. Neque gravabor, si sit opus etiam cum tolerabili et honesto foenore eam reddere, aut aliquo excusorum librorum justo munere gratiam illam rependere. De hoc posses apud Nicolaum Landrianum bibliopolam videre. Esset enim ea res bibliopolae alicui maxime usui futura. Miror autem quod scribis Sessae successores, nomen meum in ipsius rationibus nusquam reperire, et chirographum ipsius a me petere, cum is nulli nostrorum pro libris postremo hic acceptis ullum chirographum dederit, sed per Nicolaum Episcopium collectos a diversis libros Basilienses mitti ad se petierit. Cumque Episcopius a me peteret libros Sessae nomine ipsi ut darem, praebui me, ut par erat, admodum facilem, nempe quod mihi (ut antea factum fuerat) satisfactum ab ipso iri, ad tempus ab eo in literis suis ad Episcopium scriptis manifeste expressum, non dubitarem. Et spero etiamnum successores ipsius denuo admonitos, bonorum virotum functuros officio. Mitto itaque schedulam hisce literis ad te nostris inclusam, qua librorum catalogum, quos per Episcopium petenti ipsi misi, complexus sum, ut plane ipsis constet, nihil nos fingere, neque dolo malo extorquere vel obolum, qui nobis non debeatur, velle. Eam schedulam itaque eis quaeso des, et ut mihi satisfiat curabis. Quod vero tua ad hanc rem opera abuti audeo, ignosces. Commiseram eandem etiam Mario Jutio, Sessae quondam familiari, qui suam quoque operam pollicitus est. Sed desino. Mitto folium, quod te in Omphalii de usurpatione legum desiderare scribebas. De mittendis aliquot exemplaribus commentariorum Majoragii ad vos, quaeso per occasionem mercatores vestros Damonos ut sollicitare velis, ut suis, quos Basileae habent, curatoribus scribant, ut recipere a me, et curare velint. In me nulla erit mora. Bene vale, et prolixitati ignosce. Basileae. 13. Septembris 1552.

EPISTOLA LXXXIX. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum.

PRo singulari humanitate tua erga D. Georg. Tamerum meo nomine exhibita, ago ingentes gratias, relatutus etiam prima quaque occasione, pro virili. Mitto jam tandem per Balthassarem Ravalascum, fasciculum librorum, in quo reperies 20 exemplaria commentariorum Ant. Majoragii in Oratorem, quae ut ipsi statim reddantur curabis, atque ex iis si voles ipse etiam servabis pro te aliquot, si plura voletis, mittam alio tempore. Adjunxi Commentarium Mart. Borchai in Aristotelis Rhethorica, quem pro nobili quodam petebas, is

constabit batziis decem. Quod si pro te ipso eum servare voles, nihil exigo. Caeterum quod scire cupis, Philip. Melanchthon nihil in Aristotele vertit, sed constanter asseritur, Joan. Sturmium et Rhetorica Aristotelis vertisse, et jam in eadem meditari commentarios; vix tamen ante biennium absolutos fore puto, adeo est magnus cessator Sturmius: et spero longe prius Majoragii commentarios in eadem absolutos iri, quando et textum rhethoricum jampridem ab eo in Latinum sermonem conversum esse, et editum intellexi. Adjunxi caeteris, et fasciculo uno inclusi exemplar manuscriptum commentarii Majoragium in partitiones, quod tantopere desiderabas. Id vero uti ad nos aliquo redeat cum foenore, curabitis uterque. Officiose autem D. Majoragium meo nomine salutabis, et quod non ipsi quoque una scripserim excusabis, orabisque ut et missa exemplaria boni consulat, et de caetero nos nostramque officinam habeat commendatos. Bibliopolae Francisco Serono libenter tuo nomine sum gratificatus, et remitto scedulam literis tuis inclusam, cui adscripsi precium singulorum, quos petiit librorum. Sed et indicem meorum una mitto, si quos forte etiam de nostris peteret: nam vix alioqui nostrae editionis libros, vel nosse videtur, vel pro aliis curare. Quod nullus apud vos reperitur, qui vel experiri fidem nostram, aut conferre aliquid opis velit ad edendam Arluni historiam, non possum equidem mirari satis: et vehementer doleo inceptam esse, hoc praesertim tempore quo ita sunt res nostrae accisae, propter interceptas jam semel atque iterum nundinas, ut nunquam antehac magis: alioqui longe facilius eam ad vos remitterem, quam ut absolvere aere meo, quod nullum fere est aut perexiguum, in praesentia possim. Certe D. Ascanius et Angelus, sed inprimis Ascanius, Ducis Mediolanensis apud Helvetios legatus, de eo admonitus per quendam amicum meum Italum, pollicitus est se curaturum, ut 100 coronati nobis mitterentur, quo absolvere coeptam jam historiam possem. Itaque si forte Mediolani eum reperies, meo nomine quaeso admoneri eum promissi hujus cures. Interim ego opperiar meliorem fortunam, qua vel mediocriter aspirante, non cessabo, quin meum officium strenue exsequar. De rebus Italicis valde scire cuperem, quomodo haberent. Germaniae certe ita sunt perturbatae, ut de recuperanda ita brevi publica tranquillitate jampridem desperaverim. Valde miror improbitatem atque perfidiam successorum Petri Sessae; quod enim illi de rationibus anni 1547. affirmant mihi esse satisfactum, quid ad rem facit? neque enim ego de eo anno quicquam mihi ab illo deberi ajo, sed de anno 1551. quo anno, die vero 10 Junii misi ad Sessam cum Episcopii et Herugi et aliorum libris meos quoque pro 15 florenis et 13. batziis, petente eos Balthassare Ravalasco vectore Mediolanense, idque nomine Petri Ant. Sessae: neque hactenus cuiquam nostrum (ut etiam alios conqueri audio) satisfactum est. Unde si nolint illi curare, ut nobis satisfiat citra impensas alias, vel jure debitum nostrum a praedicto Balthassare exigemus. Sed homines perfidi ex suo ingenio alios aestimant. Efficiam tamen, nisi quod bona fide debent solverint, ut hac fraude sua

non multum nec diu laetentur. Bene vale, et ignosce tumultariae scriptioni, neque enim licuit in praesentia quidem aliter. Basileae 1552. festo omnium sanctorum.

EPISTOLA XC. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

MIsi nuper per Balthassarem Ravalascum, ad vos fasciculum, in quo 20 exemplaria Commentariorum Majoragii nostri in Ciceronis oratorem posueram, una cum manuscripto commentario ejusdem ad partitiones Ciceronis, quem ad se remitti petierat, ut prius quam ederetur, denuo eum recognosceret. Adjeceram vero etiam Borchai commentarium in Rhetorica Aristotelis, quem te pro quodam amico tuo petere scripseras. Eum fasciculum an acceperitis, nec ne, valde miror. Itaque nactus tabellarium, qui se recta Mediolanum profecturum diceret, non potui facere, quin per eum ad te scriberem, et ut prima quaque occasione hunc mihi scrupulum per literas eximeres, etiam atque etiam te orarem. Facies igitur, mi Cicerine, ut brevi, an perlatus ad vos sit fasciculus, intelligam, et an missa ad vos exemplaria sufficiant, et an quid amplius fieri a me in gratiam vestram velitis. Dabo enim operam, ut me gratum vobis declarem pro virili, si quare vicissim gratificari vobis opera ac fides nostra possit, liquido intelligam. Quod ad aes alienum attinet, quo mihi Pet. Ant. Sessa adhuc tenetur, quod semel atque iterum jam per te petii, valde illorum haeredum ipsius improbitatem atque impudentiam miror, cum ipsiusmet Petri Ant. Sessae chirographo testari possim, eos libros ipsum accepisse, et se mihi bona fide mihi satisfacturum promisisse. Atque chirographum illud jam ad te misissem, si fidere itineri jam nimis periculoso fuissem ausus. Quod solum potui, huic bono et docto viro (cujus nomen velim per occasionem mihi a te aliquando indicari per literas) a quo literas has nostras jam accipis, chirographum illud Sessae legendum obtuli, isque se vidisse et legisse testabitur. Haec habui, quae obiter et subito ad te scriberem, quod ut aequi bonique facias, et ad lituras ignoscas oro. Bene vale, et praesenti anno jamjam inchoato feliciter fruere, una cum D. Majoragio, cui plurimam meo nomine salutem dices. Basileae, 8. Januarii 1553.

EPISTOLA XCI. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

MUltum sane debere me tibi, mi Cicerine, ingenue pro eo atque par est, fateor, qui rebus meis juvandis adeo sedulo incumbis, ut nullum non lapidem tibi movendum censeas, quo institutae a me Arlunensi historiae editioni promovendae, aliquod undecunque opis afferatur. Ego certe si Mercurius

dexter hoc rerum statu vel paulum conatibus nostris affulsisset magis, non commisissem, neque vel operae vel oleo pepercissem, quin vestrae jampridem expectationi atque desiderio, meoque erga vos officio satisfactum curassem. Nunc vero chartis in eadem historia paulo pluribus impressis, referre pedem non licet, neque ea quae jam excusa sunt abjicere libet, quo fit, ut inter sacrum saxumque haerens, opem aliquando expectare necesse habeam: prima quaque occasione eam nactus, tum extremam reliquis quoque manum impositurus. Itaque quod cum D. Riccio agere coepisti, sedulo ut perfectum nobis tandem aliquando tradas, vehementer, mi D. Cicerine, etiam atque etiam oro, ac per communia amicitiae nostrae ac literatum sacra obtestor. Egi nuper etiam cum uno haeredum aut successorum Petri Antonii Sessae, qui Basileae libros aliquot emebat, et ipsius Sessae chirographo ostenso, ne illum, et debere adhuc mihi, necdum satisfecisse tamen, in posterum dubitaret, effeci. Ac pollicitus mihi is est, se curaturum, ut ad proximum Septembrem mihi satisfiat. Oro itaque mi Cicerine, ut per occasionem, et quantum citra molestiam licet, eundem, qui apud nos fuit (nomen ejus ignoro) nostri ut meminisse velit, hortere. Fuit praeterea nuper apud nos Augustinus Planta Luganensis, vir (quantum ex unico eoque non prolixo admodum colloquio licuit conjicere) neque malus neque indoctus: qui tui mentione inter nos facta, quum et de eruditione tua singulari ac rara, tum familiari inter nos necessitudine non pauca in medium proferrem, dici non potest quantum ille ea se narratione oblectari testaretur, atque ob eandem etiam me jam arctius amare prae se ferret, et quacunque in re posset suam mihi operam polliceretur. Proinde quaeso te, mi Cicerine, proximis literis tuis, de illo ipso quid sentias, certiorem facias. Ceterum folium quoque istud, quod te in Majoragii in oratorem Cic. commentariis desiderare scribis, hic una mitto: libenter adjecturus etiam libellorum proxime a me excusorum aliquid, si committi vectoribus commode potuisset. Quod reliquum est, oro, si qua in re gratificari tibi aut etiam Majoragio nostro possum, mihi non parcatis: nullam mihi aliam rem facturi gratiorem. Bene vale, meque bonis ac doctis viris omnibus, de meliore, quod ajunt, nota quam potes officiosissime commenda, et D. Majoragio nostro nomine plurimam salutem dicito. Basileae, 24. Maji 1553.

EPISTOLA XCII. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

NEque hanc occasionem scribendi ad te negligendam duxi, optime atque doctissime Cicerine, quum D. Guil. Postellum ad vos in Italiam rediturum intellexissem: saltem ut et ipsum tibi commendarem quoque, si qua in re eum juvare, vel propter eruditionem et probitatem singularem, tum etiam nostro nomine, et posses et velles: simul ut Arluninae historiae negotium

tibi revocarem in animum, in qua equidem nisi eo essem excudendo progressus, ut citra magnam jacturam retrahere manum non liceat, citius eam ad vos remitterem, quam ut de absolvenda ea citra cujusquam subsidium certo instituere quicquam possim. Proinde et eam rem nostro nomine, ita ut spem jam non exiguam fecisti, curabis: et nos, ut hactenus, amare atque ornare perges. Bene vale, et D. Majoragio meo nomine salutem officiosissime dicito. Basileae, 17. Julii 1553.

EPISTOLA XCIII. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

NUper cum nepotem meum in Italiam mitterem, Petro Pernae bibliopolae Italo adjunctum comitem, respondi ad literas tuas, perque eum ad te misi, ut quid de D. Majoragii paraphrasi in libros IIII. de Coelo et aliis, de quibus scripseras, instituissem, proxima occasione significarem. Interea alias a te literas accipio, Kal. Octobris scriptas, quibus idem sed brevius respondendum duxi in praesentia: neque aliter licet maxime ad ejusdem argumenti et tenoris literas, quibus priores erant scriptae: nisi quod ad finem adjicis, non exspectandum mihi est, ut tertio eadem de re scribas, sed potius omni mora deposita respondendum, nempe si forte aliis jam coeptis operibus impediar, quo minus statim hac hyeme vacare toti operi absolvendo possim, saltem ut nulla mora interposita intelligatis, me accepti exemplaris vestri priores utriusque partis chartas expressas vobis quamprimum daturum. Id vero me facturum primo quoque tempore, acceptis libris, polliceor, ut in tempore et tituli et praefationes, si minus totum utrumque opus liceat, in lucem prodeant, et cum vestrae, tum Archiepiscopi vestri, cui dicatum inscribis opus, sive aliorum sive utrique expectationi satisfiat. Reliqua fusius in alteris literis per nepotem missis, quas te jam pridem accepisse spero. Non licuit autem in praesentia plura. Commendo itaque tibi et me et mea omnia, de quibus alias jam saepe. Bene vale et D. Majoragium officiose meo nomina saluta. Basileae, 3. Octobris 1553.

EPISTOLA XCIV. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

PEr hunc juvenem, nepotem meum, Patavium per vos extractum, facere non potui, quin ad te scriberem, doctissime Cicerine: simulque et ipsum tibi meo nomine commendarem, et ad tuas literas 10. Kal. Septembris ad nos scriptas, sed idibus demum Octobris nobis redditas, saltem breviter responderem. Primum itaque ingentes tibi gratias ago, pro singulari erga

me benevolentia tua, quam tot hactenus argumentis atque officiis in me conferendis prolixe testaris: quibus utinam referre aliquando parem ego quoque gratiam vicissim possim, nihil equidem magis a Deo Opt. Max. optarim. Deinde quod Arluni negotium attinet, sedulo ille apud me hactenus expectat, dum ad umbilicum coepto opere dignum perduci possit. Sed quia D. Riccio id adeo curae esse scribis, non minus quam tibi, ut occasionem captet, qua commode id, quod utrimque cupimus, et aggredi et perficere possit, ipse quoque vobiscum interea aequi bonique faciendam esse quantulamcunque istam moram censeo. Sessae vero haeredum moram iniquiore animo fero, ut qui ad proximum Septembrem curaturos se, ut omne vetus debitum mihi persolverent, sancte promiserunt. De Majoragii in Aristotelis de coelo et generatione libros commentariis quod scribis, video temporis occasione nos exclusos plane: neque enim fieri jam amplius potest quod cupitis, ut intra proximam hyemem absolvatur. Sed fieri tamen posset, ut libri coepti typis nostris excudi specimen, hoc est initium cum dedicatione absolverem, atque ita Archiepiscopo vestro, cui dicatam esse id operis scribis, afferretur, quo inde percipere oblectationem, et cujus proxima quaque occasione absolvendi spe sese consolari atque delectare interea posset. Sum jam totus in absolvendo magno ac justo opere Wolfgangi Lazii de Rep. Romana, ante biennium ferme a nobis coepto; quod dici non potest quantum et olei et operae nobis absumat. Sed spes mihi facta est honorarii, cum ob illud ipsum, tum propter Nicephorum nuper editum ab ipso Ro. Rege consequendi. Alioquin illis etiam sumptibus vix possem sufficere. In Philosophicis tamen et scholasticis libellis, quia citius redit sumptus, fere sumptibus ferendis melius sufficio. Itaque quod de partitionibus etiam propediem ad nos mittendis scribis, valde me oblectavit, coeperunt enim illae jampridem desiderari, a non paucis, qui eam editionem etiam in librorum nostrorum catalogo promissam legerunt. Aristotelicos tamen commentarios, si nobis etiam committere Majoragius vellet, libenter quicquid possem diligentiae atque industriae ad eos excudendos conferre ex animo vellem. Quod si tamen etiam in tempore eos accepissem, potuissem forte rationem inire, qua etiam hac hyeme absolvere eos licuisset: nam ad magna hujusmodi opera, ut tempore opus est dum conscribuntur, ita et parandae papyri et characterum occasio non ita subito captari potest. Itaque excusabis nos apud D. Majoragium, et de reliquo me meaque studia ipsi quantum licet commendabis. Bene vale, doctissime Cicerine, et nos quod facis amare atque ornare perge. Basileae, 24. Octobr. 1553.

EPISTOLA XCV. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

DE paraphrasi D. Majoragii nostri in libros IIII. de coelo itemque aliis, et praecipue etiam annotationibus in partitiones rescripsi ad vos ante menses

duos et amplius, idque bis: ut vehementer mirer an literas non acceperis. Certe quia statim certior a me reddi postulabas, an si non confestim excudi illa possent, saltem praefationibus maturandis gratificari vobis vellem ea praesertim, quae Archiepiscopo vestrati jam senio confecto destinata esset, scripsi me statim ea in re vobis operam meam summa fide et diligentia locaturum. Sed et editionem ipsam ut hac hyeme absolvere non possem, ita ut primo quoque tempore expedirem, sedulo daturum operam. Itaque jam tabellarium bonae fidei nactus Casparum Heruagium, qui brevi etiam ad nos rediturus est, non potui facere, quin denuo ac tertio meum vobis animum declarem, si forte priores literae non curatae fuissent, ex hisce quid facto opus videretur, constituere possetis. Poteris itaque per eundem ad me de rebus omnibus rescribere, et si nihil aliud, saltem praefationes mittere: et an adhuc praeperato sit opus, ut statim excudantur, significare. D. Majoragio me officiose commendabis, meoque nomine plurimam ipsi salutem dices. Literas quoque ad D. Gaudentium Merulam quaeso cura, ut certo illi reddantur. Audio enim ipsum jam apud Marchionem de Maziguian agere. Bene vale. Basileae, 14. Januarii 1554.

EPISTOLA XCXVI. FRANCISCO CICERINO. S. D. Jo. Oporinus. Mediolanum,

ABsolvi tandem paraphrasin D. Majoragii nostri, cujus hic exemplaria mitto viginti, quae ipsi Majoragio dabis, accepturus ab eodem unum atque alterum pro te, si forte gratificari ipse etiam alicui amico velles. Equidem addidissem, et de aliis a me excusis hac aestate aliquot, si non in tempore potius mittere illa, quam expectare aliorum finem qui ante Kal. Septembres vix absolventur, operae pretium duxissem. Itaque boni consuletis hanc et operam et voluntatem nostram, et si plura mitti ad vos cum hujus ipsius paraphraseos, tum aliorum a me editorum exemplaria volueritis, proxima quaque occasione certiorem me facite. De vectura curavi, ut ne ulla nobis inde molestia oboriatur, ipse enim in me totam eam recepi: cum pro ea ipsa libenter satisfacturus, tum pro illa etiam, qua (si modo libuerit) et alia per eundem vectorem ad me vestrarum lucubrationum estis missuri. Expecto enim et ea, quae in partitiones, et quae de senatu sive Repub. jampridem a Majoragio absoluta, ex literis tuis intellexi. Sed et fasciculum bene magnum accepturus eram a Joan. Cynthio Gyraldo Ferrariae Ducis Secretario, ad quem jam scribo ut eundem ad vos mittat, quo dein una cum iis, quae vos missuri estis, per hunc ipsum, aut quemvis alium vestratium, qui curatores hic habent, tuto perferri ad nos possit. Bene vale et nos amare, quod facis, perge. Plurimam vero salutem D. Majoragio dicito, meque ei officiose commendato. Basileae, Prid. Idus Augusti 1554.

EPISTOLA XCVII. ILLUSTRISSIMO PRINCIPI FREDERICO, Haeredi Norvegiae, Duci Slesvici et Holsatiae. S. D. Hugo Grotius.

INter caetera exsilii mei solatia, quae Deus optimus benigne mihi largitus, praecipuum habeo, Princeps Illustrissime, quod me clementiae tuae ac bonitatis materiam esse volueris, animum benevolum testando humanissimis literis: pro quo beneficio, si quid est mearum virium, id tibi omne dico ac consecro. Neque minus laetum mihi, quod ob sententiam de sacris aut de republica extorres atque afflictos tua miseratio sublevat, qua virtus non tenuibus epistolis, sed annalium memoria celebranda est. Quod res hujus regni attinet, postquam Montis Albani obsidio, maxime ob rem a ducibus regiis male curatam, in irritum cecidit, Cleracum quoque nuper receptum, et praelii unius aut alterius prosperior fortuna animum Protestantibus fecit; at sapientiores secunda haec pro adversis interpretantur, quod quo magis Rex dignitatem suam laesam putat, eo a pacis consilio longius avertitur. Atque adeo colloquia aliqua de pace instituta in illis locis, ubi hoc anno bellatum, frustra fuere: et Rex ipse, ex quo Lutetiae est liberior, jam post Luinii mortem, ita ut de ipsius animo promtius sit judicare, ad bellum videtur propensior, quo et procerum pars major fertur, quanquam ex Rupellensium pertinacia ac desperatione non mare tantum per praedas infestum, sed et externorum armorum periculum alii ostentant. Lesdignerius interim pergit in his et finitimis locis Regi operam novare, cuncta in ejus obsequium redigendo: neque scribere omittit pacis hortamenta literis ad Regem. Multa quotidie a Protestantibus proterve aut saeve gesta causam ipsorum onerant. Monte Pelierio nuper senatus praeses a Lesdigneri missus suasor pacis a conjuratis quibusdam foede trucidatus est. Sed hoc scelus sumtis a magistratu suppliciis expiatum. Prodiit et nuper liber, quasi Rupellae vulgatus, sed quem in Hollandia factum ac typis datum constat, in quo armorum in Regem sumtorum causa ita redditur, ut fundamenta jaciantur omnibus Regibus ac Principibus merito suspecta: ut nullum unquam populum a Deo reprehensum, quod se in libertatem vindicaverit: arma pro tuenda Ecclesia licite sumi a quovis etiam privato, qui pii propositi sibi sit conscius, multaque alia in eam formam. Rex intra hos quatuor aut quinque dies Aurelianum est iturus, ubi nuntios rerum internatum atque externarum opperietur, ex illis constiturus quod tempora exigent: sive perdomandis oppidis obsequium abnuentibus, sive hic pace facta vertendis armis in Hispanum, qui valle Telleria occupata, et contra promissum retenta, non Rhaetis tantum, sed Helvetiis quoque et Venetis se formidabilem facit. Deus Optimus Maximus Regum populorumque animos ad pacata consilia

flectat: atque idem te, Princeps Illustrissime, paterno praesidio protegat et tuis in miseros beneficiis vicem rependat. Lutetiae XVII. Martii CIC. ICC. XXII.

EPISTOLA XCVIII. D. MULLERO, REGINAE SVECIAE A SECRETIS. S. D. Hugo Grotius.

GRatissimae mihi fuere, Nob. V, literae XXIV. Decembris datae, cum accessionibus suis. Spero Excellentissimos regni Suedici rectores super Saxonico foedere ea capturos consilia, quae ipsorum fortitudinem et prudentiam deceant. Est sane perplexum negotium, maxime ob indicia non optime volentis nobis Daniae regis. Dicitur Imperator valde improbare, quod is Rex, magnus vectigalium concupitor, aliena per Poloniam vectigalia impugnet, imminuatque vires Regis Poloniae, domui Austriacae tam arctis innexi vinculis. Idne ab Imperatoris amicitia avellere Danum possit, an vero hic illius cessurus sit auctoritati, et sua posthac acturus, rectius dijudicabunt, qui propiores sunt. Video et a rege Daniae, et ab aliis id agi, ut recusatae pacis invidia Suedos onerent: quo magis laborandum est nostris, ut, si non omnibus, quod fieri nequit, certe aequissimis Principum patefaciant eam culpam ad se non pertinere. Illustrissimi D. Salvii ad Daniae regem epistola querelas de hostium circa pacem effugiis multas satis continet, alias aliis speciosiores. Illud justissimum mihi videtur, quod, nisi et Gallis paratis incipere colloquia, locis divisa, rebus cohaerentia non possumus: pro Gallorum autem foederatis, praecipue Batavis, nondum data sunt diplomata Lunaeburgici conventus consulta nobis ad cuncta dijudicanda lucem adferent, quae utinam viam nobis sternant potius ad honestam aequamque pacem, quam augeant hostium numerum. Alterum unde augurii signa capiamus sunt Scotici motus. Qui si manent, et, ut nunc gliscunt, honesta erit oratio internas curas externis praevertentium. Metuendum vero maxime ne Hispanica arte ac largitione et Scoti in Regem suum concitentur, et Rex in Scotos. De Gallica pecunia Suedis debita quid sit, jam perscripsi. Ego pergo et Illustrissimo D. Salvio et Nob. V. meum aequissimum negotium commendare. Minus aptos nos reddunt ad publicas dispectiones privata incommoda. Quod si semel constituto, unde petam, quod mihi promissum est, ab isto salo atque agitatione liberer, facile Smalzii minas contemnam, neque ei invideam Gallicas auras aurumque. Non est incredibile id quod dicit Asterius, et purpuratus ille magnus est talium auceps. Ego hanc stationem, quam maxima potero diligentia tutabor, praesertim vobis amicis me adjuvantibus in iis. Nobilissime Domine, Deus vos salvos praestet. Lutetiae V. Januarii CIC. ICC. XXXIX.

EPISTOLA XCIX. JOANNI MEURSIO. S. D. Theodorus Canterus. Lugdunum Batavorum.

EA quae literis tuis, amicissime Meursi, mihi adscribere videris, minime in memet ipso recognosco: quare vide in posterum ne Cantero tuo nimium tribuere videaris, in quo scies omnia esse longe infra mediocritatem, amo tamen viros pios et probos. Et quotienscunque Romanas historias lego, libere et promptissime dixerim, pudet Christianitatis. Si illis, ut nobis, cognitio veri Dei fuisset, et veram pietatem prae se ferre licuisset, illisque datum esset, ad summam felicitatis pietatisque metam pervenissent, et quam ferventi zelo eam amplexi fuissent, qui tantopere in falsa religione, et de qua ipsi naturae quodam ductu dubitabant, excolenda, religiosi erant. Nos nunc, pro dolor! nihil praeter nudum Christi nomen circumferimus, caeteris omnibus virtutibus nudi et expoliati. Metuo nobis omnibus, ne in die judicii meliori loco, qui Christum non cognoverunt, sint futuri, quam nos. Non quod operibus quicquam aut plurimum tribuendum censeam, sed quia ex operibus nostris, internam cordis fidem et in Deum pietatem palam reddimus. Utinam Romanorum virtus nobis semper ob oculos versaretur? Quanta in illis hominibus fuit probitatis aequitatisque studium, qui Masinissae inter caetera responderunt, se Masinissae causa omnia velle, sed jus gratiae non dari, O aureum dictum! Quid nos Christiani? Utinam illud dictum penetralibus pectoris nostri penitus impressum insculptumque esset. Haec tecum. Emendatio tua Arnobiana placet, quamvis meo judicio non incommode legi possit: munera sanandis animis hominibusque portabant. Tu judica. Alteras etiam tuas accepi, et emendatio Festi perplacet, quamvis otium non fuit penitus eam introspicere. His vale, et Scriverium meo nomine saluta, cujus codicem fortunate accepi, et cum usus fuero, bona fide, remittam. Saluta etiam officiose Dominum Scaligerum. Iterum vale, raptim. Ultrajecti. XXI. Septembris.

Fragmenta Lucilii si ad me per occasionem miseris, pergratum feceris, indicato pretio statim refundam.

EPISTOLA C. JOANNI MEURSIO. S. D. Marcus Velserus. Heidelbergam,

ERgo tu istic haerere cogitas, donec Italici tumores desidant? vide ne hujus rei exspectatio longissimam moram trahat: etsi enim Legatus Gallicus, qui Venetiis agit, me concordiam desperare vetat, alii tamen omnia contra nunciant, et ego sane cui potissimum fidem habere debeam, animi dubius

pendeo. Sed itinerum interea nulla sunt pericula, et, si bellum non exardescet, quod mihi non futurum videtur, saltem his proximis aliquot mensibus, omnes Italiae angulos tuto perambules licet. Quod pingue otium describendis optimis codicibus bene collocas, quodque Tacticos scriptores in unum tanquam corpus cogere instituis, magnopere probo. Apud nos est Constantinus Imp. Romani filius de apparatu bellico terra et mari, quem si prius non vidisti, hic coram cum in rem praesentem veneris, examinabis. Amicorum meorum quidam nescio quid in Julium Obsequentem molitur, cujus nullum adhuc exemplar manuscriptum paulo antiquius nancisci potuit, tu si nosti, indica quaeso, res enim loquitur, editiones vulgatae omnes, hujus generis auxilia requirunt. Tacticos an Graece tantum, an cum versione Latina, quod opinor, daturus sis, non ascripsisti. Vale. Et cum in Bataviam literas dabis, Illustr. Scaligerum, cum Clarissimis viris Clusio, Vulcanio, Merula salvere jube. Augustae Vind. postridie Kal. Jan anni M. DC. VII. quem tibi tuisque felicem precor.

EPISTOLA CI. MARCUS VELSERUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Rostochium [correction of the transcriber; in the print Rosstochium],

COmmendationes tuas permagni semper apud me futuras ponderis, plane persuasum habe, sed quos tu proxime literis Kal. Septembribus datis diligenter et accurate commendasti, in conspectum nunquam venerunt; epistolam Haeschelius domum attulit, ipsi recte ad mercatum literarium abierunt, credo quod rei, cujus causa tam longinquam profectionem instituissent, nihil praevertendum existimarent: nisi eos morbus fortasse sonticus, quo ego cruciabiliter jam diu exerceor, a congressu absterruit. Ne lucubrationes tuas, qua possum symbola non juvem, mitto ectypon annuli antiqui, qui exterius octangula, intus rotunda forma constat, cujusmodi nullum praeterea videre memini, inscriptionem habet GENIO CASSI SIGNIF. Vide an alicui tibi usui esse possit. Symmachi locus interpretationem, quam excogitasti admittit, quanquam Munsteri et posteriorum Imp. testimonio et exemplis in re tam antiqua uti nolim, nisi forte obiter, magis placeant Graecorum et Romanorum numismatum characteres. Est apud me Maronitarum nummus, in quo [gap: unknown sign] et [gap: unknown sign], in aliis [gap: unknown sign], et sexcenta generis ejusdem, nam et [gap: unknown sign], quod postea ad Servatoris nostri nomen Christiani transtulerunt, in veteri Ptolemaei numismate visitur. Ad Magistratuum nomina, qui rei monetariae praefecti, pertinere plerique existimant. In Romanis est [gap: unknown sign] L, pro Atilio C [gap: unknown sign] pro Calpumio, C [gap: unknown sign] pro Cuprennio. Et nullo negotio plura ad eum modum observes. Alia ratio est notarum, quibus Gruterus Tyronem et Senecam praescripsit, cum ex Trithemii codice ederet, et si iis quoque proprie nomina expressa. Sed quo magis Symmachum cogito, eo minus

mihi probari potest, homini auctoritate, ingenio, elegantia praestanti obsignandi rationem placuisse, quae cuivis ex Quiritibus patri familias conveniat. Viri enim graves et prudentes, se ab his etiam minutis existimari sciunt, itaque Clemens Alexandrinus lib. 3. cap. 11. paedag. multus est in praescribenda Christianis annulorum sculptura, cautione, ut mihi videtur, adhibita, ne vel se ipsos proderent, si aut crucem, aut quidvis ex Christianis mysteriis imprimerent, vel in religionem peccarent, si idololatrico aliquo aut libidinoso signo uterentur. Meminit inter alia columbae, cujusmodi sculptura apud me est, olivae ramum rostro ferentis; Gorlaeus quoque in dactyliotheca exhibuit num. 118. addita supra Iride, infra arca Noetica, ut plane Christianum hominem agnoscas, nisi haec novitia inventio, quod propemodum vereor: apud veteres enim omnia simpliciora. Quid ergo Symmachi verbis faciemus? nemo opinor facile nisi divinando assequitur. Ego mihi facile persuaderi patiar insculpsisse aliquid gemmae, quod ad Symmachianum nomen alluderet. Sic observare licet in Accoleji Lariscoli nummo Phaetontis sorores mutatas in larices, florem in Aquillii Flori, Ciconiam in Metelli Pii, malleum in Malleoli, et non pauca in aliis aliorum. Nisi fallor ipse eo nos Symmachus tanquam manu ducit, ait enim. Nomen meum magis intelligi, quam legi promptum est. Sed de his rectius tu tum cogitabis, tum constitues. Quid nostri hic mathematici de maculis solaribus sentiant, in adjunctis foliis leges, et quae vestrorum istic sint judicia, tuo commodo rescribes. Vale. Augustae Vind. 8. die Novembris An. 1612.

EPISTOLA CII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. David Hoeschelius. Altorfium,

MItto vir doctissime, libros abs te desideratos, historiam Bavaricam a bibliopolio: Hierogliphica, et indicem a Domino Velsero, cui litteras misi tuas vespera, qua mercator attulit. De rebus nostris quod scribam, vix est, nisi quod hic coeptae sunt imprimi [gap: Greek word(s)] e Dexippo, Eunapio; Prisco, Malcho, Menandro, Petro Patricio. Codicibus utor duobus, sed ejusdem si non manus; certe seculi, id est, [gap: Greek word(s)] scriptis; jamjam et Procopii fiet initium. Quibus finitis, [gap: Greek word(s)] proximus forte locus erit Porphyrio [gap: Greek word(s)], et Epicteteis, verum instituta prius editorum cum M SS. collatione. Tuo libro quod scribam epigrammation, vix occurrit: neque enim poeta sum, neque vino vendibili opus est haedera. D. D. Remus et Rittershusius in hoc genere sunt felices, quorum ingeniose compositis versibus tuum exornes librum licebit. Mihi certe vel tetrastichon, quod subjiciam, durius videtur, quam ut scribi hoc loco, nedum imprimi ad libri frontem, mereatur. Ecce enim, (nisi aliud sit libri tui argumentum.)

[gap: Greek word(s)],
[gap: Greek word(s)],
[gap: Greek word(s)] [note: Euturo (quod Grammatici non annotarunt) medio utitur Theocritus.] [gap: Greek word(s)].
[gap: Greek word(s)].

Lege, dele, plurimumque vale. Tuus item nobilis Dn. Vuitzentorphius Aug. Vind. 16. Kal. Octob. A. 1602.

EPISTOLA CIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. David Hoeschelius. Rostochium,

MItto, vir clarissime, Notas ad Phrynichum ejus, quem Aquilam in nubibus appellat Lipsius, quod aciem oculorum ipsius nihil fugiat; de quo Vuackerus, inter alia, haec ad me: In Phrynicho, quam elegantes sunt observationes magni illius nostri! Memini cum adhuc Andreas Duchthius, acris vir ingenii et judicii, viveret; indignari ipsum saepius solitum, quod in legendis auctoribus ipse animad vertere non potuisset, quae Scaliger, aliud agens, vel somnians etiam deprehendisset Sed est haec virtus magnorum ingeniorum, ut quod alii vix immenso labore consequi possunt, ipsis sub manum nascatur. Hactenus ille. Quaeras cur haec ad te? Video cum in Criticis exercitationibus, tum in aliis abs te editis, ingenii tui quoque acumen, perspicientis ea, quae permultos latent. Velim igitur scribas, quid videatur de versiculis tribus, quos in Codice quodam Augustae reperio insertos carmini Pithagorae aureo, quod vocant. Post versum namque [gap: Greek word(s)], etc. Sequitur hoc distichon.

[gap: Greek word(s)], etc. Et post versum [gap: Greek word(s)], etc. In codice MS. hic sequitur [gap: Greek word(s)]. Sic in Phocylide, cujus auctoris III. calamo exaratos habemus libros, invenio tritissimum illum. [gap: Greek word(s)], etc. Post versum LXXXVIII. positum utque multas notatu dignas [gap: Greek word(s)], ita suspectas [gap: Greek word(s)] quasdam lectiones. Velut v. 102. pro [gap: Greek word(s)], in M. S. uno legitur [gap: Greek word(s)]. V. 7. pro [gap: Greek word(s)], in eod. [gap: Greek word(s)] V. 125. pro [gap: Greek word(s)], in eod. legitur [gap: Greek word(s)], in alio [gap: Greek word(s)]. Hujus generis alia subjicerem, nisi de his ipsis Gnomicis scriptoribus cum tribus M SS. Codicibus modo a me collatis edendis, ut et de Theognide ad totidem libros comparatos cogitarem. Et forsan imprimet jamjam Scultetus, cum alter, e cujus officina prodit Arctaeus, Procopium sit excusurus. Haec, ne nihil ad te, sub ipsum ad nundinas Francofurdenses Dominici Custodis nostri discessum, exarare visum est: quae boni sat

scio consules. Eclogas Legationum ab illustri Scaligero accipies. Salutat te plurimum Velserus noster. Bene Vale. 7. Eid. April. Ann. 1603. Augustae Vind.

EPISTOLA CIV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. David Hoeschelius. Rosstochium,

LIteras tuas accepi, vir clarissime, et de funeribus Romanorum quos edidisti libros. [gap: Greek word(s)], si id nominis meretur, mittam Siracidem Graece cum Notis editum meis, adjecta ideo veteri potius interpretatione, quam nova, quum lectionem M S. Codicis, quo sumus perquam vetere usi, et illam, in multis convenire animadverterim; et caetera etiam antiquitate commendetur. Iisdem namque a Cypriano verbis citatur: qui diu ante D. Hieronymum vixit, cui Bibliorum versionem adscribunt. Quamquam et Augustinus mentionem facit alterius interpretationis, quam Italicam nuncupat. De Jesuitarum docendi ratione, quam observent, locutus sum cum nostro Domino Velsero: qui ait colligi id posse ex iis, quae hactenus ediderint Physica, Logica, et id genus alia. Caeterum quod aves scire, quid hic jam librorum excudatur, vel sit excusum. Velseri nostri historia Boica, ab ejus fratre Paulo Augustae consule, in linguam vernaculam translata, in lucem prodiit. Origenis item libri VIII. contra Celsum, Graece cum Gelenii interpretatione ac meis notis. Accessit Panegyricus Greg. Neocaes. Thaumaturgi interprete Rhodomano, cum Is. Casauboni et nostris notis. Nunc imprimitur Procopius Historicus Graece, et Bibliotheca Photii Latine, interprete A. Schotto Antverpiano, sumptu haec Velseriano. Prodituras nundinis hisce puto esse Epistolas Isiodori Pelusiotae e Codice Boico, auctas et Latine redditas a D. Rittershusio. Francofurdo accepturum me spero Libanii Declamationes Parisiis impressas, et tractatum Is. Casauboni de Satyra Graecorum, Satira Latinorum: Nam literis, illa mihi sese missuros, sunt polliciti. Themistium D. Remi non dubito, quin ab auctore jamjam sis accepturus. Plura si qua incident scriptu digna, [gap: Greek word(s)] alias. Bene vale, Aug. Vind. 12. Kal. Octobr. 1605.

EPISTOLA CV. JOANNI KIRCHMANN O. S. D. David Hoeschelius. Rosstochium,

LIteris tuis lectis, Vir Clarissime, Velserum, licet cum adversa valetudine conflictantem, illico adii, ut historiarum et antiquitatis peritissimum, a quo fasciculum cum epistola et annuli forma quadam nova mitto; Equidem nihil videor mihi observasse in Graecorum lectione, quod non jam sit cognitum tibi, velut in Dionis epitome apud Jo. Xiphilinum, quibus annuli aurei

jus sit concessum? in Caes. Aug. vita; jus annulorum aureorum Medicis quando concessum? in eadem. Item quod annulo ejus signatorio Sphinx fuerit insculpta, post ipsius imago: Galbae autem annulo, canis e navis prora prospectans: Pompeji et Sullae annulo tria trophaea; in vita Jul. Caes. apud eundem Xiph. Gestatio annulorum quam sit antiqua, notum e sacris literis. Genes. 38, Thamar a socero petit [gap: Greek word(s)]. Et cap. 41. [gap: Greek word(s)], de quo Philonem lege, lib. de Josepho p. 372. Clem. Alex. lib. 3. paed. cap. 11. annulum aureum mulieribus ait dari, [gap: Greek word(s)]. Cap. eod. docet, qui viris annulus conveniat, et quibus sit imaginibus insigniendus. Execestum Phocensium tyrannum duos habuisse annulos fatidicos, scribit idem Clemens Al. Stromate I. Annulum gestare, Deorum iis imaginem insculpere Pythagoras vetuit, [gap: Greek word(s)], ut idem scribit strom. v. Demonax, invento annulo aureo, scheda in foro affixa, ei se redditurum promisit, qui gemmam, pondus, typum vere diceret. Lucian. in illius vita: idem in Philopseudo, mentionem facit annuli e ferro de cruce quapiam facto; item alterius, cui Apollinis Pythii imago insculpta fuerit; item in Dialogis [gap: Greek word(s)]. De Gygis annulo et Polycratis Samii nihil addo. Quamquam etiam his scribendis supersedere potuissem, ut tritioribus, quare desino, teque jubeo bene valere. Aug. Vind. 4. Kal. Novembr. A. S. N. 1612.

Nihil jam diu mearum lucubrationum prodiit, quia fui occupatus conferendo homilias Chrysostomi editionis Anglicanae cum M. S. Cod. in gratiam Henrici Savilii, cujus liberalitate impressa sunt Etonae opera illius [gap: Greek word(s)] Tomis VIII. Nunc totus sum in recognoscendis Epicteteis, Enchiridio, Simplicio, Ariano, inde ad Cyrilli adversus Jul. Apostatam libros accessurus.

EPISTOLA CVI. JOANNI MEURSIO. S. D. David Hoeschelius. Lugdunum Batavorum,

ACcepi, Vir Clarissime, Hesychium tuum, donum perquam gratum; non eo solum quod amoris in me tui ea significatio: verum etiam, quia editis abs te quibuscunque eruditiorem me fieri posse video. Andronici [gap: Greek word(s)] opusculum, nisi te jam habere existimassem, pridem misissem. Quanquam ita pauca sunt impressa exempla, ut haud sciam ullane, quae bibliopolae nostri est negligentia, Francofurdum venerint. Casaubonus semel atque iterum Notis in Theophrasti characteres ejus meminit. Operae igitur omnino facturus esses pretium, si cum tua interpretatione ac Notis, ut Hesychium modo, eruditissimis illustrares, maximo studiosae juventutis fructu, minimo

tuo labore, qui in hoc lucubrationum genere es exereitatissimus. Herodis inscriptionem abs te versam habeo e tuo autographo, atque ut Casaubonus noster edidit; unde minus de Glossariensi laboraram editione, ad quam negabant quicquam accessisse; neque ullum ejus exemplum venale prostat. Quod si de illa recognoscenda cogitas; vide an versus 6. ita possit legi, [gap: Greek word(s)], id est, recenseamim. Namin M. S. Roma huc ad Nobilissimum nostrum Velserum misso, ultima solum litera desideratur, [gap: Greek word(s)]. Sic Pind. Ode 2. Olymp. [gap: Greek word(s)]. In editione Casauboni post versum XII. hic desideratur; [gap: Greek word(s)]. V. 24. videtur legendum [gap: Greek word(s)]. Velut Hesiodus in Scuto Herculis V. 145. dixit [gap: Greek word(s)]. V. 25. putabam legi posse [gap: Greek word(s)] V. 34. pro [gap: Greek word(s)] malim [gap: Greek word(s)]. Epiphan. in Ancyro, de cultu Deorum [gap: Greek word(s)], (libri editi [gap: Greek word(s)], mendose) [gap: Greek word(s)]. Sed Sus Minervam, qui hac ad te. Si tibi notus sit, aut amicus, Jacobus Philippus Maussacus Bitterrensis, qui mecum hic ante quadriennium fuit; cum eo per literas agere possis (quanquam ubi locorum vivat, me latet, nisi forte in Gallia) de Harpocratione; quem e codice M. S. integriorem et emendatiorem promisit. Amplissimus noster Velserus te peramanter resalutat: salutem plurimam adscribo etiam Cl. Domino Heinsio, cui ex literis Fed. Morelli, professoris Regii, haec ad me, ni molestum, significa; et quidem ipsa ejus verba; Audio etiam penes Danielem Heinsium, Clarissimum Doctissimumque virum esse M. S. Epictetum, qui Jos. Scaligeri [gap: Greek word(s)] fuerat, emendatiorem amplioremque. Ego humanitate viri illius cum singulari eruditioine juncta, plane perspecta, non dubito quin tibi publico bono peculium istud conferat vel ultro. Haec ille, qui etiam ad Arianum nonnullas emendationes sponte misit. Benevale, vir eximier, meque amare perge. Augustae Vind. 5. Kalend. Novembr. 1614.

EPISTOLA CVII. Reverendissime Pater ac Domine Clementissime.

AFfertur literis, atque sermone multotum R. D. V. cooptatam esse in sacrum Cardinalium collegium. Gaudeo sane, ut debeo, vehementer, eam virtutis suae pietatisque erga Ecclesiam et innumerabilium meritorum fructum tandem aliquando coepisse. Gratulor igitur R. D. V. atque ut haec ei dignitas bene feliciter, prospereque eveniat opto. Neque solum illi gratrulor, sed ipsi etiam Pontifici nostro Maximo, qui eum tribuit fructum. Nam et celebratur hoc illius pulcherrimum factum, et laudibus pene divinis ad coelum usque extollitur. Neque id injuria. Constat enim in creandis Cardinalibus, hoc tempore rationem esse habitam eorum, quorum excellens sapientia, ac pietas singularis Ecclesiam prope ruentem fulcire possit. Itaque Romam esse etiam nunc locum illum, ubi virtus praestantium virorum lucere atque ornari

possit, facile intelligitur. Quod cujusmodi sit omnino, et quantum auctoritatis cum Pontifici ipsi adjungat, tum Ecclesiae recuperet, experimur nos, qui jamdudum in maxima rerum omnium perturbatione versamur. Quo masis laetor praesenti sperataque R. D. V. dignitate, quae cum tanto bono publico est conjuncta. Et quanquam quod tributum est illi, a nobis qui eundem cognatione attingimus, sejunctum esse haud potest, tamen ne id ad domesticas potius rationes, quam observantiam erga illam, utilitatemque publicam referre videar, nihil hic scribam de emolumentorum spe; quae nobis in honore ejusdem R. D. V. proposita est. Nihil de praesidio, quod nobis etiam inde futurum est. Illud tamen praetermittere non possum, cum Ea in domum suam ornamentum amplissimum intulerit nobis omnibus, qui cum illa conjuncti sumus, maximam quoque dignitatis atque splendoris accessionem esse factam, ut necesse sit, omnino me inde cumulari gaudio, mihique ac nostris omnibus gratulari! faciunt igitur cum privata nostra, atque R. D. V. ornamenta, tum vero etiam publicae rationes, ut ex ejus dignitate maximam animo capiam voluptatem; ad quam tamen hoc unum videtur deesse, quod hoc tempore non possim coram exosculari manus R. D. V. dareque signa laetitiae atque observantiae meae. Sed dabitur fortasse posthac hujus rei oportunitas quaedam, quam ipse non amittam. Venio nunc ad epistolam, quam proxime a R. D. V. accepi. Plenissima est illa benignitatis cujusuam singularis. Natur in ea D. V. R. ducta amore suo in me tantum laudis tribuit mihi, quantum ipse agnoscere haud possum. Quibus tamen indiciis, et iis quidem praeclaris, si negem me moveri, delectarique vehementius, mentiar, cum praesertim quicquid possum ego (quod quam exiguum sit sentis) id totum, R. D. V. dicatum velim, ut si probetur illi, quod scribo facioque, magnum me studii mei fructum consecutum arbitrer. Quominus committam ipse, ut Ea meum in seribendo officium requirere possit. A sententia autem, qua statueram non alia re facilius, quam Synodo Ecclesiae lucem afferri posse, deducere me potuisset R. D. V. auctoritate tantum sua, atque nutu. Sed non dubitavit tamen addere causas, et eas quidem tales, nihil utmihi contra in mentem venire possit. Abjecta igitur cupiditate concilii, hoc unum exopto maxime, ut Pontifex noster primo quoque tempore mittat, qui rationem ineat, quemadmodum Ecclesiis nostris languentibus medicinam facere possint. Cujus quidem rei mirificam facultatem dare videntur haec tempora. Schismatici namque jam ita dissipati sunt discordia, ut non graviores gerant inimicitias nobiscum, quam ipsi inter se. Quod quale omnino sit facile potest R. D. V. pro sua singulari sapientia existimare. Quicquid enim dirimitur, id minui ac dilabi nescio quo pacto est necesse. Quare si quam illi se oppugnant ipsi, tam nos firmaremus nostra, melior fortasse rerum nostrarum status collocaretur. Nostra autem non videmur firmare posse, nisi illis materiam, unde creuerunt, nosque propemodum oppresserunt, subtrahamus, hoc est nisi tollantur vitia ecclesiis nostris, revocataque disciplina

veteri, Deus a nobis vere ac pie colatur. In quam rationem si incubuissemus jamdudum, neque auctores sectarum habuissent tantum, unde nobis invidiam conflare possent, neque Deus ipse passus fuisset illa nobis infligi vulnera, quibus pene confecti sumus. Itaque si Ecclesiae nostrae constitutae fuerint melius hoc tempore, et conservabuntur ipsae, et multi eorum, qui defecerunt amore illarum excitati, ad eas se reduci non aegre patientur. Ut si qui forte maneant pertinaces, hi minore postea negotio atque periculo frangantur. Sed quid ago! qui ipse consilii inopsde re tanta sententiam meam explicare non dubito, idque R. D. V. veruntamen cum sequor, quo me vocat eadem, quae jure quodam suo mihi imperare potest, culpam hanc meam ipsa praestabit. Jam vero quod Reverendissimus Episcopus Misnensis D. Decanum optavit adjutorem sibi, est id quidem factum me non solum consentiente, sed etiam applaudente. Faveo enim honori optimi illius viri, qui tam bene meritus est de ecclesia Misnensi, ut si ratio ipsius habita non fuisset, gravem accepisse injuriam videretur. Quae autem de me scripsit R. D. V. prae se ferunt singularem ejus erga me clementiam, qua quidem adducitur ipsa, ut et tribuere mihi magna, et de ornamentis meis cogitare non desinat. Quamobrem maximas illi gratias habeo, ac ita prorsus existimo, in ipsa mihi plurimum adjumenti esse, ac praesidii; atque hoc quidem eo mihi est jucundius, quod videtur in patria mihi quodammodo obseptum esse iter ad uberiora commoda ornamentaque, nam quae illic habeo, eo loci sunt, ut praeclare agatur mecum, si ipsa non dico augere, sed tueri quoquomodo et retinere possim. Quanquam patriae nihil hic exprobro. Nullo enim meo obstricta est beneficio, ac, si obstricta esset maxime, non foret tamen causa, cur exprobrarem, cum praesertim in ea nec Principis optimi favor, nec optimatum studia mihi desint. Id quod non ita pridem expertus sum, cum ecclesiae Merseburgensis Episcopus esset eligendus. Sed quia plus tum valuit certorum hominum potestas (quos tamen non tam affectione animi, quam judicio suo ductos fuisse arbitror, nihil enim mihi sumo, nec ulli invideo) laetor mihi tantum praesidii in R. D. V. positum esse, non quod magnos honores jure quodam meo vendicare mihi possim, aut doleam, cum in altiori dignitatis gradu non collocer, sed quod nolim accessionem emolumentorum meorum honorisque ex arbitratu istorum amplius pendere: fatendum est enim. Quapropter ad henignitatem R. D. V. me confero totum, illique me ac mea omnia trado, atque commendo. Quod reliquum est, Munsterum nuper vi captum est. Rex ejus civitatis in potestatem venit Episcopi Munsteriensis. Hujus casus multos, qui alias cupidi sunt novarum rerum, in officio haud dubie continebit. Valeat. R. D. V. meque in clientibus suis habeat. Moguntiaci Nonis Julii. Anno post Christum natum. M. D. XXXV.

EPISTOLA CVIII. Reverendissime in Christo Pater ac Domine D. Colendissime.

LIteras R. D. V. accepi, quibus humanissime, atque amantissime mihi declarat, se nuper amplissimi Collegii nostri suffragiis Cardinalem renunciatum esse. Quae quidem res vel communi Christianorum bono, vel amplissimi collegii nostri ornamento, vel postremo clarissimo. S. D. N. de ipsius meritis judicio, mihi (ut par erat) accidit gratissima. Tanta enim R. D. V. tua virtus, tua prudentia, tua auctoritas est, ut hujusmodi quidem honor, etsi amplissimus, tamen non tam in eum gratis collocatus, quam meritis, ipsius redditus, ac persolutus esse videatur. Quare quemadmodum et Sancto D. N. et isti Sanctae sedi, et R. D. V. ex animo gratulor, ita quod ad me attinet, vehementer gaudeo, cum tam insignem virum in collegium nostrum ascitum et cooptatum esse videam. Atque hanc meam laetiriam nuper literae R. D. V. mihi redditae cumularunt, quibus et operam suam, et amicitiam amantissime mihi desert, ut facile vel hoc uno argumento planum, ac testatum relinquatur, eandem virtute et humanitate nemini cedere. Ego vero R. D. V. summas pro eo gratias ac debeo, et ago et habeo, idemque pro viribus annitar, contendamque ut pari animo et affectu summam ipsius erga me humanitatem prosequar, cui equidem tam studiose, tamque cupide in mutua nostra amicitia respondere curabo, ut facile sperem, me dignissimum ab omnibus existimatum iri, quem tanta sua benevolentia atque animo complectatur. Quod ipsum ut quam saepissime velit experiri eandem vehementer etiam atque etiam oro. Profecto re ipsa liquido intelliget, me quemadmodum amicitiam erga me suam maximi faciam ita ab eadem nec officio nec amore posse unquam superari. Felicissime valeat R. D. V. quam Deus optimus augere, et conservare dignetur. Datae Eborae die XVI. Julii. M. D. XXXV.

EPISTOLA CIX. P. POMERANUS. S. D. M. Antonio Majoragio bono atque erudito homini. Mediolanum,

VEnit nuper ad me M. Antonius Savolius, quem ego cum multisde causis acceperim hilare, tum sane eo vidilibentius, quod abs te proficisceretur. Biragi mei arcte complexi sunt hominem, et vitae subsidia omnia detulerunt cumulate. Qua de re tibi sane habenda est gratia, qui huc illum extruseris. Verum quoniam te ego bonorum virorum curam ac patrocinium tam gnaviter suscipere video, age nunc docctissime Majoragi, Nicolaum Montanum summa

spe, et maxima ad te fidicia confugientem, apud virum aliquem praestantem ac divitem colloca: ubi et Italice loqui, et gentis vestrae instituta ac mores discere accurate possit. Ego hoc quidem tam enixe abs te postulo, quam quod enixissime. Vale. Alavasii Ad. VI. Kal. April. M. D. XLVIII.

EPISTOLA CX. ILLUSTRISSIMO PRINCIPI ADOLFO. Haeredi Norvegiae, Duci Slesvici, Holsatiae, etc. S. D. Justus Lipsius.

VErecundor certe Illustrissimam Celsitudinem Tuam appellare, aut interpellare in re non grandi. Ante annum unum aut alterum Fredericus Holstinius (quem propriis literis Celsitudo tua mihi commendarat) cum e Gallia redisset, pecunia a me adjutus fuit ad iteret ad vestes. Ea summa, cum reliquiis debiti Gallicani, sive Parisiensis, tangit et accedit ad florenos nostrates septuaginta quinque et 15. Stuf. Saepius ego et litteras et rationes cum fide et particulariter scriptas transmisi. Sed nihil responsi hactenus cum acceperim, coegit me ipsa res uti ad CelsitudinemTuam hoc scriptum dirigerem: et ab ea supplex peterem finem aliquem negotio non magno imponi. Mihi quidem et serviisse Celsitudini Tuae jucundum est, et in postetum erit: tantum ut id ne cum damno meo fiat, clementer peto. Deus Opt. Max. Illustrissimam Celsitudinem Tuam cum Illustrissima Conjuge et liberis diu servet incolumem, Leidae XXVIII. Junii. 1584.

EPISTOLA CXI. J. LIPSIUS. S. D. Christiano Bruningio.

SUbscribis te meum, si patiar. Egone patiar; imo peto, et jubeo uti meus sis, et semper sic perseveres. Nam candide, amo ingenium tuum atque indolem factam ad virtutem et doctrinam: nec mutarunt me ea, quae censes, levia, juvenilia, ut uno verbo dicam. Ego non nescio quid ea aetate soleat: sed hoc quoque scio regressum esse debere, et fraena non laxanda ad cursum, quo fervor aut lascivia vocant. Omnino, mi Bruningi, te hoc minime decet, super aetatem doctum et sapientem, atque optimam viam ad optima ingressum. Ne spem hanc nostram et vota destitue, illos potius destitue qui sevocant aut abducunt, tui dissimiles, te indignos, et quos ad latus tuum videri indignor. Summa mei scripti est, amo te, bene tibi esse et te bonum cupio; et si quid ad haec possum, enitar. Vale. Lovanii Idibus Sextil. CIC. IC. XCVI.

EPISTOLA CXII. J. LIPSIUS. S. D. Christiano Bruningio.

GRata et bona quae scribis de te, et ut sic semper, numen oro. Mi Bruningi, temperanda haec aetas est, et fraeno rationis auriganda, quo honestas et utilitas vocant. Sed tali ingenio non potes quin facias, et ipse potius abripias locum aliis, quam ut abripiare. In otio te esse, sed et quiete, quod scribis, gaudeo; utere illo, et hac fruere, in bonum tuum gaudiumque. Quid autem Canteri? illine Augustinum? id mihi novum nuntium fuit, et censebam talium artium scriptorumque eos esse. Non quin ipsi quoque eos libemus, sed libemus scilicet tantum. De Petronianis, recte judicas: juventus est, et vanitas, et cruda adhuc studia in lucem protrusa. Sed in illis haeretis, an huc, an alio discendi vivendique caussa te conferas? etsi hinc edicta credo te arcent, altera, barbarica, si fas mihi (sed fas) dicta. Quid agitis Batavi? quid longius a nobis, quos jungi volebamus et expedit iter? sed pauca haec capita turbant, quibus dignitas aut salus vix sit, nisi in turbis. Nolo hujus generis plura ad te, quem magis volo et suadeo suarum rerum, quam publicarum esse. Vale igitur, et nos ama, et litteris appella, non quia pariare semper possem (occupatiunculae vetant) semper tamen velim: quod satis sit animo justo. Lovanii, postrid. Kal. Octobr. CIC. IC. XCVI.

Sunt illic Pollio, Wiltzius, Leemputius omnes mihi noti et amici, quid agunt? quî in nos etiam afficiuntur? nam tempora haec multum mutant. Scribe libere.

EPISTOLA CXIII. J. LIPSIUS. S. D. Christiano Bruningio.

SAne quam diu siluisti, ut ais, et fateor me non quidem indignatum, sed tamen miratum. Nam ego postremas tuas non dimiseram sine responso. Requiesco tamen, et quidquid multae aut molestiae fuit abstergeo, cum te sanum incolumemque audio, cum etiam in nos artesque bonas affectum, ut optabam. Nam quod ad juris usum te dederis, an displiceat? immo vero moribus hujus aevi non aliter oportuit: et hodie haec est ad honores, ad opes, lata et praetoria via. Ingredere, non ego retraham, ne sistam quidem: nisi quod fortasse monuero obiter et e latere aspicere comitantes etiamte (nam quî tam veterem contubernalem sic deserant?) nostras musas. Sed maxime strenutares illos, et quae non Philologiae proprie, sed Philosophiae se adscribunt. Mens et mores formandi sunt, mi Bruningi, inter multa lubrica non aetatis hujus tuae solum, sed temporum communium: quae nescio quomodo ad vanitates, luxus, impietates, inclinant. Sed monita omitto. De meis Pollione et Wiltzio

(uterque meus fuit, et nunc est) volupe audire, quae nuncias: etsi nec aliter unquam sum opinatus. Qui semel et serio, et domi praesertim, me monent, raro ulla res a me alienavit. De Cantero, tristia quae postrema scribis: et tamen fiet per me ad illum aditus, si etiam nunc usui esse posse censes. Alias non temere ad quenquam in iis locis scribam. Caussas nosti. Vale mi Bruningi, et noster semper esto. Lovanii. Nonis Octobr. CIC. IC. XCVIII.

EPISTOLA CXIV. J. LIPSIUS. S. D. J. Meursio.

IN ipsa invaletudine mea (quae insolenter me affligebat) tua inspexi, mi Meursi: quid nisi optimi ingenii et rarioris industriae item notas? Ego vero utroque pollice faveo, et ut certam studiorum viam, procul ab hodierna ambitione aut aemulatione, pergas hortor. Hoc serio facio, plura etiam nunc imbecillitas vetat, quae, etsi hortor minuente, manet. Vale mi Meursi, et magno Scaligero (felicem te illo ductore!) salutem dicito. Lovanii, postrid. Nonis Maji. CIC. IC. XCVIII.

[note: Responsionem ad hanc Epistolam vid. in Epistolis Lipsii. Centur. 1. Miscell. XCII.] EPISTOLA CXV. LAEVINUS TORRENTIUS. S. D. Justo Lipsio. Lng unum Batavorum.

LIbros tuos de Constantia nuper a Plantino ad me missos, postquam aliquid nactus otii, in manus sumpsi, sine intermissione, atque uno quasi spiritu avidissime perlegi. Est enim in illis ut verborum copia atque elegantia singularis, sie sententiarum gravitas admiranda. Nec credebam sane, mi Lipsi, tantos te in Philosophia fecisse progressus. Juvabat enim Car. Langii, quem loquentem in eis facis, renovata memoria, quae cum mihi rara ac poene sancta sit, ob eximiam viri illius eruditionem ac veterem vitae nostrae consuetudinem, tanto equidem vehementius te amo, qui amico nostro summo tuas ipsuis in disceptando laudes adscripseris. Perge igitur istiusmodi lucubrationibus nomen tuum magis magisque indies illustrare, aliarumque nationum eloquentiae luminibus obstruere. Ac si me amas, quoniam tibi, cui nec res desint, et verba etiam supersint, nihil difficile esse video, ne quaeso ultra humanae sapientiae, nimium mehercule vanae atque incertae, limites consiste; sed ultra progredere, et quae divinitus nobis de coelo tradita sunt, qua par est, diligentia ac sollicitudine perquire. Quid enim Stoicorum aut quorumcunque aliarum placita ad Christi doctrinam comparata aliud sunt, quam ostentatio mera ac fallax studium aurae popularis? Platonem fortassis ac Socratem, quique aetate praecesserunt, quorum unanimi consensu asserta et erudita animarum est immortalitas, possim excipere: verum quid Seneca, quid Epictetus,

quibus te inhaerere video, nobis ad salutem conferent? quippe qui neque post mortem nostri aliquid superesse credunt, et ubi collibuerit ex nac vita egredi, ac sui ipsius homicidam fieri, libere permittunt. Quo recepto errore virtutum vitiorumque discrimen, imo et nomina ipsa tolli necesse est, ac confundi omnem de moribus quaestionem, quae cum ad animum, quo sapimus atque intelligimus, atque adeo homines sumus, spectet, cur hic quaeso velut vitae nostrae dux quidam atque arbiter constitutus, per arduam illam atque difficilem viam incedet? eamque alteri praeferet? quae per tot illecebras ducit ad voluptatem, qua poene rapitur ipsa natura, si nullum aliud sibi propositum esse laboris praemium videat, quam quod inquit ille; Ut pueris placeat et declamatio fiat. Nam ad opinionem ac famam, ac qualemcunque nominis diuturnitatem quid attinet? Est illud quidem aliquid, sed cur eo vel tantillum moveatur, qui una cum corpore in aeternum sit periturus! Aut igitur qui simplicior est, ut major pars mortalium, genio obsequens suo totum se voluptati dabit, atque in diem vivet, aut qui cautior et severior fuerit, aliudaget quam fingat: bis peccans, quia peccando etiam fallit, occulte injustus, palam alius, ut vel famae consulat, vel legum poenas evitet. Quaestus enim uberriraus simulata justitia est, ut adversus Socratem laudator ille injustitiae Glauco in Platonis dialogos probare conatus est. Neque negaverit credo verbis, quod re ipsa ostendit Seneca, quem constat quater millies H S. sub illo pallio possedisse; nescio tamen an Epicteto olim servo ditior, si divitiae in solo usufructu consistant. Liberalis certe esse non potuit, qui tantam auri vim discipulo, a quo occisus fuit, reliquerit, rectius Demetrio suo atque aliis ejus symmystis donaturus. Taceo toties reprehensas ab eo discincti Maecenatis plumas atque delicias: qui vir tamen ut nihil aliud unquam praestiterit, auctor ipsi Augusto Caesari pietatis atque clementiae, multo plus quam philosophus noster reipubl. profuit; ausus etiam catnificem eum appellare, cum rerum criminalium cognitioni damnandisque reis intentiorem cerneret. At Stoicus iste Neronis sui saevitiam, quae praeceptorem latere vel in puero non potuit, nimium adulando auxit, ne dicam etiam excitavit. Quare Epicurum in hortulis suis id, quod sentit, aperte profitentem audire malim, quam rigidos istos ac severos de virtute tam praeclare disputantes, cum virtutis usum nullum teneant, et postquam nescio quibus verborum coloribus ac pigmentis hominem docuerint suis tantum vitibus niti, nec quicquam extra se quaerere, quavis eum pecude miseriorem efficiunt. Quippe qui tot perfunctus pro virtute laboribus, sive hoc prospere, sive aliter ei cesserit, tandemaequali cum caeteris animantibus Sorte infelicissimus moriatur. Scio equidem te hunc detestabilem errorem una mecum exsecrari, neque in libris, de quibus agimus, aliud proposuisse, quam ut de Constantia, his temporibus plurimum desiderata, humano more sub alterius, nihil ultra inquirentis persona, disputares. Sed quanto praestantius utiliusque, mi Lipsi, ea ipsade re scribere potuisses, si ad Christi primum praecepta, deinde ad eorum, qui Christum secuti sunt, exempla te convertisses: atque haec omnia oratione, qua polles, illustrasses

veterum etiam quorundam, qui licet Christiani non fuerint, rationem tamen secuti sunt, dictis factisque eadem confirmasses. Nam meo sane judicio in antiquos philosophos illos, ut neque sapientia neque virtus, sic nec vera constantia cadit: quanquam enim alii aliis longius, simul tamen aberrarunt omnes. At errori honestum nomen imponere non possumus, ut neque virtutem dicere, unde nulla homini salus aut beatitudo existat. Causa autem erroris, quod verum vitae finem non solum non tenuerint, sed penitus ignorarint, quem nos in Dei agnitione atque in fruenda aeternitate ponimus. Haec enim linea est, haec meta quo tendimus, ad hoc nati sumus, ad hoc, nisi nos quoque aberraverimus, morituri, ut per mortem vivamus in aetemum. De quo qui dubitat, hunc ne hominis quidem appellatione dignum esse censemus. Et plurimis quidem aliis in rebus pertinaces atque obstinati esse possumus, in eo vero, quod jam diximus, tenendo, certa ac perfecta constantia est: quippe si neque in prosperis, neque in adversis de recto mentis statu nos dejici sinamus, in illis feroces nimis et elati, in his humiles atque demissi, ita ut nec temperantiam, nec fortitudinem teneamus. Ad quod evitandum quid, obsecro, effieacius? quam si Deum hinc interruptae hujus perseverantiae vindicem, illinc servatae remuneratorem statuamus? et praemium quidem coelum ipsum atque immortalitatem, poenam vero perpetuos apud inferos cruciatus? Hanc doctrinam per divinos ante homines inchoatam tandem Deus ipse per Jesum Christum filium suum et perfecit, et nobis omnibus revelavit. Unde et immensus ob collatum tam insigne beneficium amor, simul et metus, ne, quem diligimus, quoquo modo offendamus. Sed generosior amor est, qui caritatis vinculo adstrictos ita nos Deo conjungit, ut eo separari nequeamus, animo semper in utrumque parato, sive bona, sive mala eveniant, vel illis frui, vel haec tolerare. Nempe cum persuasi simus, etiam mala, quae dicuntur, converti in bona, si aequabiliter nos geramus; immo ne videri quidem esse mala, quod fomenta sint exercendae virtuti. In hoc veluti puncto consistit veritas, atque adeo omnis vitae nostrae actio huc referenda. Itaque alter tibi superest labor, ut quod humano abs te more, quanquam elegantissime, attamen profane (dicam enim libere) jam scriptum est, addito alio volumine paulo religiosius pertractetur. Hoc tenta, mi Lipsi, et succedet. Quamvis enim ita disertuses, ut nemo magis, ipsa materia te faciet disertiorem. Atque aderit Deus augens istam tuam constantiam, ne novis hujus seculi erroribus involvaris. Haec precor, haec opto. Tuum erit, metuae faventem gloriae et saluti pari studio ac benevolentia complecti. Beaveris etiam me, si quod suis literis nuper de te Plantinus scripsit, peculiari epistola confirmes. Sed et de Jano Douza si quid simile forte intellexero, gandebo plurimum. Atque ea incident tempora, quibus vos nostrae amicitiae non poenitebit. Idem opto de caeteris vestris literatis, quorum tu familiamducis. Vale. Leodio Nonis A prilis A. CIC. IC. LXXXIV.

Ex literis judices me haec et celcrius et fortassis etiam neglectius scripsisse. Sed ignosces perpetuis nostris in republica occupationibus, quod futurum aequitas spondet.

EPISTOLA CXVI. JANUS GRUTERUS. S. D. Joh. Kirchmanno. Argentinam.

QUid ni enim hic redhostiam? etsi tu tamen nimis hic largus, ne dicam prodigus, ita ea mihi tribuis in solidum, quorum umbram in me non agnosco. Verum utut est, amo atque osculor hunc affectum, qui tam splendido stylo tuo ingessit praeconia. Ergo amaris et diligeris mihi et Tonagli nomine, cujus memoria mihi etiamnum sanctissima, et tuo, quem Musa ac Pallas prosequuntur, et quicquid ego tibi tuisve studiis possim, impera tantum, atque impetras: hactenus enim vires nostrae valent. Nam hoc lustrali morbo, hoc luctu, hac viduitate exaruimus non modo e rebus musicis, sed etiam literatis, satisque est tueri posse famam digitalem, quam adepti adolescentiores. Propositum tuum de Funeribus non possum non laudare: nam licet tale quid habere se in manibus enuntiarit Lipsius, vereor ne ipse prius fiat funus, quam illa ejus funera videamus; ita semper novas orditur telas et veteres relinquit imperfectas. Perculisti me nihilominus omine malo nominis: nam et ego minus firme valeo, et filia major aegrotat hos aliquot dies e febri. Verum Deus malum omne averruncassit, et det nobis, quae salutifera novit. Ego si te hic juvare aliqua in re possum, fac sciam, excutiam locos nostros, quanquam, ne quid mentiar, nos patum exercitati in auctoribus aevi inferioris. Jam nunc toti feriamur, nisi quod ante mensem auspicatus est; typographus opus illud magnum Inscriptionum antiquarum imperii Romani, quo complectimur, quicquid honoris accidit, sive vivis, sive defunctis. Scaliger Smetianis ac Lipsianis aliquot Epigrammatum millia adjecit; longe plura ego adminiculantibus certatim omnibus doctis ac magnis, qui in Europa; spero prodire posse nundinis Autumnalibus, dummodo firmetur nobis valetudo. Absolvimus etiam hisce diebus commentarium mere politicum (cui scilicet nihil admiscuimus rei criticae) ad Gnosandri Strategicum; multis erit ad gustum, multis non. Sed quis eis est cervieibus, ut omnibus placere possit? praesertim exul, praesertim hoc familiari statu desolatus, praesertim cum benigniori Principum non sublevetur aura, et quasi regulus aliquis aquilae tergo feratur in altum aethera supra nubes omnes. Deprimunt scilicet multa animos meos. Sed et illa ferenda, ut aliis omnibus, ita et mihi, qui sane non inter eximios. Domino Christophoro Colero plurimam meo nomine salutem impertias velim, significesque optare atque vovere studiis ejus successum plenarium. Literis ejus dudum est quod respondi via, quam praescripserat. Vale atque salve mi Kirchmanne, et uti meus voceris, ita tuus faciam ut semper sim. Heydelbergae, diex. Martii CIC. ICC. raptim meo more, quod jam in naturam abiit, quare ei ignoscas oportet: nam epistolam relegere nefas puto, nedum describere.

EPISTOLA CXVII. JANUS GRUTERUS. S. D. Job. Kirchmann. Argentinum,

LIteras tuas Kal. datas Aprilibus serius omnino accepi, et per tertium aliquem, non amicum illum tuum, qui si me coram adiisset, magno me affecisset beneficio, utpote quem de his illis rebus eram interrogaturus. Tuae mihi gratae, vel ob id quod laudi apponant meae, quod non fecisse summum fuisset scelus. Uberius eis responderem, nisi lator harum, vir mearum artium unus e Patritiis, inopinato abiret, et jam aliis distraherer. Sic tamen breviter habe. Funesta illa tua nihil nisi cineres erunt, nisi accedant illis et multa et magna, quae in opere nostro inscriptionum; cujus potissima pars ritum illum complectitur; illa omnia excerpere non est unius horae, imo ne mensis. Quin tibi, si res tuae ferrent, suaderem, inviseres nos, et in re praesenti ex voluminibus illis vastis seligeres, quae proposito convenire putares: nam ut tramittam, elephanto opus fuerat; ita sunt ponderosa: et alioqui quotidie ex Italia, Graecia, Gallia superveniunt inscriptiones novae, quas suis locis inserere soleo. Quippe quod jampars earum circa praelum. De fulguribus memini me quaetiam in opinionibus: sed chartae meae ita dispersae sunt, uti eas invenire de subito nequeam. Venit nunc tantum in mentem loci Acronis ad Horatii poet. Bidental locus, in quo fulmen conditum erat, cum magna reverentia a sacerdotibus, et bidental a bidentibus dictum: nam reliquias fulminis pontifices cum sacrificio sepeliebant; item versuum Lucani lib. 1. num. 607. Arvis dispersos fulminis ignes, Colligit et terrae moesto cum murmure condit, Datque locis nomen. Si hic esses instruerem certe te libris pluribus, annotatisque, quae materiae illi funestae facerent; quae nunc an tibi ad manum, nec ne divinare non possum. Supra genua tollere, non est illud quod vult Fruterius, nec tamen nunc occurrit melius quid. Ossa lecta defunctis jam crematis, innumera clamant. April. 3. Florid. legenda ejus esse nunc ossa, mox carmina. Martialis alibi ambiguo sensu. Tempus erat jam te Sosibiane legi. Apulej. lib. 7. cap. 5. Infelicissima faemina, nondum extulisti filium, et jam ossa legisti, quod Senecae illi genuinum: addatur his Seneca lib. 2. cap. 33. de ira. item ad Helviam matrem, nescio quo capite. De quo tresnepotes emiseras, ossa trium nepotum suscepisti. Pater Seneca lib. 10. contr. 1. legunt argumenta patres, et ossa liberorum conjectura dividunt, sic enim ibi legendum, alibi moneo. Lucan. lib. 2. Ceu morte parentem natorum orbatum, etc. Divisio funerum tibi talis facienda est, quae omnia complectatur, sicque inclusa publicis, indictivis, simplideariis, imaginariis, (de quo sic memoriter certe nihil possum) ita dividi possent. Verum haec te, mi Kirchmanne, latere non possunt, si omnes omnium arculas excussisti. Si vel illa viderem, quae meditatus e re nata nonnulla adderem, nonnulla monerem: nam alias jam desii illa studia, et historica

gravioris generis meditor. Perpetuo Amico meo Christophoro colero, si adhuc apud vos, plurima salute mea honestes velim, huncque meum Huswedelium tantum non civem tuum, si non sua causa, at mea, ames. Extemplo Heydelbergae die VIIII. Maji CIC. ICC.

EPISTOLA CXVIII. IANUS GRUTERUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Argentinam,

QUas dedisti ad me ipsis Kal. Junii, iis vix nunc rescribo, ipso illo praecipite in occasum. Facit tabellariorum occasio rarior, certe quae occurrat in oculos vel aures, Facilitatem meam laudas, sed ex supervacuo: facinus enim fuerit deesse conatui tam laudabili. Utinam modo adesses! et in re praesenti experireris verba, quae scribo provenire e radice cordis. [gap: Greek word(s)] placuit: sed scis pluscula minuta latere posse, veluti folia, sub istis arbusculis. Itaque vix est, ut tibi dicam, quid desiderem in eo, quid non; hoc tantum memini; prodiisse Gallice librum tituli paris, editum Lugduni factumque a Guicciardo Jurisconsulto, in quo, si bene recordor, omnia illa membra, quae in tuis. Verum ipse nude tantum et tribus verbis, absque testibus auctorum prolatis, sua proponebat. Librum illum inspexisse vellem te; ne homines, nescio qui, dicant vel te actum agere, vel plagium incurrere. Ibi etiam agebat de loco Festi, et tibia funebri; de qua plura scripsisse videtur in suis miscellaneis Hieronymus Magius lib. 1. cap. XIII. qui jam non est: ad manum: Francfurti scilicet depositus apud typographos, dum tribus tomis, quicquid est Criticorum junctum excudi cupimus. Illud Ciceronis 11. Orat. de Popilia video capi a plerisque, etiam a Torrentio, tanquam de laudatione funebri; sed quî credamus centum aliquot annis non usas privilegi sui praerogativa mulieres? Aliter laudatas mulieres nihil vetat. Haud memini tamen legere in hac omnium rerum perturbatione. Ita enim et animo et corpore sum incompositus, ut, non dico, quid sciam, quid nesciam, sed ne quidem quid loquar, quid scribam, ipse noverim. Videor cymbula inter fluctuum voragines. Apage igitur deinceps consultationem omnem. Si hic adesses, aliqua forte juvaremus. Nunc votis tantum valemus. Saluto Dominum Christophorum. Colerum, quem isthic adhuc haerere, et mei quidem memorem nihil vetat, quin mihi persuadeam, quamvis pertinaciter tacentem. Haec praecipitabam extemplo die 25 Julii 1600.

EPISTOLA CXIX. JANUS GRUTERUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Argentinam,

COndoles ipse quidem morbo nostro, sed indulgentius forsan, quam par est; ut enim tibi rem fatear, magis est animi quam corporis, etsi item

istius, pro ea, quae est utriusque, sympathia, haud ideo tamen aut protollerentur aut tollerentur quae promisi, utpote quibus pridem ultima accessit manus, nisi fluxiore esset fide typographus noster, morboque illo nostro abuteretur ad nescio quas suas causationes. Alia illa tua praeter sciagraphicam non dubito quin mihi approbares; nec ambigo etiam, quin etiam iis aliquid addere possem de meo, quo illud opus prodiret aut plenius aut illustrius. Itaque si res tuae tulerint, fac quod polliceris, et excurre ad nos; invenies plures ad tuum gustum, ita quidem, ut me vix inter extremos jure reposueris abiens. Guiciardi funus excusum est Lugduni, reperieturque nullo non Galliae angulo: Magii Miscellanea rariora inventu, utpote excusa solum, quod sciam, in Italia. Si tamen ad nos veneris, faciam utriusque auctoris tibi copiam: extant enim in Bibliotheca Commelini, cujus claves in mea utcunque potestate. Apologeticum Rittershusii non vidi, nisi quatenus scripto quaedam communicavit ante sex menses, editi nihil accepi. Arbitror tamen non admodum discrepare ab primitivo, quod dixi. Chytraeum obiisse vero verius est, die nempe Junii XXV. ita et filius natu major, et gener literis suis ad me, nec non Praschius. Multum amisit vestra ora, jacturamque postuma ostendet dies. Ego profecto ejus raptu privor amico incomparabili. Dum ibidem agerem expertus sum mei amantissimum, nec mutavit affectum erga absentem; auxit potius, quod vel inde colligas, quod me dignatus in supremis suis legato honorabili, quo memoriam ipsius porro servarem sartam tectam: etsi eo nihil opus fuerat; meo quidem ingenio prorsus,

De Isaaco Mennio velim per occasionem significes, an adhuc agat Lubecae, an uxorem duxerit, et quid gerat rerum. Jam enim triennium est, quod nihil de eo inaudierim, cuperem vero saepius, tanquam a juvene spei non vulgaris, et quem patris causa amarem, licet nihil esset a se incentivi. Henrici Molleri salutes meis remimeror ex animo profectis. His vale mi Kirclimanne. Heydelbergae, extemplo uti soleo, die XIII. Augusti CIC. ICC.

EPISTOLA CXX. JANUS GRUTERUS, S. D. Joanni Kirchmanno. Rostochium,

QUam eo libentius tibi largior, quod ex oreo te habeam quasi reducem. Jam enim heic toto semestri fama fuit, fuisse Kirchmannum. O bellum tamen mortuum! officia literaria obire ero deinceps paratissimus; si hactenus cessatum fuit, imputabis operi molestissimo inscriptionum antiquarum; quod nisi adsubueris funeri tuo, brevi et ipsum erit funus; sed id jam ante monui, nec dubito, quin etiam praestiteris. Ingenio tuo faveo; uberiusque tecum agere liberet, nisi tabellarius noster has tuas bene sero traderet, minareturque prima aurora abitum. Itaque contentum teneto te jejunis istis versiculis;

qualibus tamen magnos Principes sinimus esse expertes, qui ambiunt, sed frustra. Musa enim mea est alia ab eis, quae omnibus vigilant; Ego tantum dormio omnibus, vigilo solum benevolentibus meis, quorume numero te censeo tuo merito. Fac tantum brevi videamus opus integrum. De me cur quaeris? post inscriptiones poteramus et debebamus etiam interjungere integrum annum; sed non ut sol perpetuo in motu, sic ego etiam. Itaque his nundinis damus Senecam Tragoedum cum notis nostris; item P. Syri mimos aliquot versuum centuriis auctiores comptioresque. Autumno autem destinavimus dissertatiuncularum ad Tacitum centuriam integram, qua Italis omnibus gratum opus praestare me posse spes est; sed quid ego Paratragoedior. Accipe potius ineptum tuum carmen.

Cum tibi pompa sepulchralis Kirchmanne decenter
A capite ad calcem sit celebrata libro,
Quem Musae lustrare oculis, quem Gratia posset.
Nec Genius fugiat parte fovere sinus.
Haud trutina Libitina tuum pensaverit aequa.
Officium, ipsa tibi ni velit esse cliens.
Et sic te chartasque tuas defendere contra
Morborumque dolos, mortiferumque nefas.
Ut quoque cum tenuem fueris mutatus in umbram
Usque tuis chartis vita sit, usque tibi.

I nunc et nega me poetam, qui tam, putida ausim allinere papyro. Verum, istud malui quam nihil, ne putares contemni a me amicos tenuiores, quos majoris sane facio, quam titulatos illos omnes, et qui sibi omnia arrogant. Vale et salve. Die XIV. Martii 1604. plus quam raptim.

EPISTOLA CXXI. JANUS GRUTERUS. S. D. Joh. Kirchmanno. Lubecam,

LUbens manum tuam aspexi, sed invitus orationes. Gaudebam tanto intervallo agnoscere te non modo memorem mei, sed calide amantem. Inde enim factum, ut de musca elephantum faceres, imique fubsellii hominem collocares in curuli. Sed bene, quod inveniantur, qui non honeste sic tecum errent. Jam enim in procinctu est horribilis liber discipuli quondam mei (sed quem nunquam agnovi, aut approbavi, nisi scaevi ingenii, scaeviorisque indolis) ubi e manuscriptis illis veteribus Plauti, quibus usus est Camerarius, probabit (meris procul dubio demonstrationibus) Plautum Taubmanni nostri a capite ad calcem suffarcinatum esse centonum meorum mangoniis. Itaque vides in eo rem esse, ut tu tunc tuearis tuam sententiam, sed nec Taubmanni famam postumam deseras. Jamque nunc istud tibi denuncio, uti auxilia vestra subsidiaria mihi in promptu sint, ubi contigerit opemimplorare. Expectato ergo verum Plautum Parei, si non proximus, at Autumnalibus nundinis,

et videto quantum distent aera ejus meis lupinis. I nunc, et Philologotum hujus aevi Principem me indigita: nisi item praestas, probe vapulabo, verum de eo viderit stultorum magister eventus. Multa enim cadunt inter calicem supremaque labra. De morte Bordingi invitus intelligo. Amisi quippe in eo amicum non e multis. Auspicium nostrae amicitiae fuerat anno 1584. in convivio Brunaei. Exinde nullas neglexit occasiones exercendi amoris sui stricturas. Bene functo, quod solum defuerat, tu supplesti; perpetua dignum vita reddidisti vere immortalem. Laudo exosculorque illam naturae tua bonitatem; votaque facio ad Deum Opt. Max. diu diuque vivas cum tuis, mente sanus in corpore sano. Quod et mihi quoque opto, maneoque virtutis tuae doctrinaeque fautor praecoque J. Gruterus. Heydelbergae XIII Januarii 1618.

Ante XXXV. annos vivebat apud vos apothecarius quidem manu, sed mente Charitum Musarumque mysta Joachimus Tegnagel. Obiit jam procul dubio, sed in quos incidit bibliotheca ejus? observator erat singularis Caselii nostri, collegeratque lucubratiunculas ipsuis curiose nimis, quas vereor ne unquam videamus publice, nisi inde depromantur, et merebantur prae mille aliis aliorum nugis aspicere lucem, inquire, quaeso, et fave hac quoque in parte reip. literariae; per occasionem non gravaberis spero salutationes meas dirigere Rostochium ad DD. Lubinum, Posselium, smonium, Huswedelium, Gryphium aliosque animo meo accepissimos, quibus isto anno ut et multis sequen tibus fausta omnia animitus precor venerorque.

EPISTOLA CXXII. JANUS GRUTERUS. S. D. Joh. Kirchmanno. Luhecam,

BEne est; teneas id porro propositum, meque alatis vocibus nonnunquam invisas. Officio rescribundi nunquam deero, dum ero. Quid virtus mea aut emditio mereatur, vos videritis, qui per amoris coloratum vitrum utramque contemplamini. Ego abunde satis consecutus mihi videbor, si possum exsors esse convitiorum, non extraneorum, sed discipulorum meotum, si modo id non in eos quadrat, qui pependerunt quidem aliquantum ab ore nostro, sed nilhil immiserunt in animum. Ii enim aselli agunt, ut doctiores videantur, quam ego sim, et pro talibus ab omnibus habeantur. Quandiu haec manus, hoc cerebrum vigebit, flagelli sono mero talia animalia facile fugabo, indigna sane, ob quae alia induam arma, verum tibi non fuero, vestrum erit memoriam meam conservare comiter, saeculo isto tam barbare rudi, ut nunquam inquirat in editorem alicujus libri, sed sine controversia optimum arbitretur censeatque, qui ultimam ei imposuit manum. Examen, censura, statera, lapis lvdius jam nusquam sunt. Gratissimum fuit intelligere, nondum strangulata esse inter plurium manus Caselii monumenta; et nae tu Philologis eximiam navabis operam, si versus ejus, si versiones, si alia omnia

produxeris in publicum. Ea propter sane plurimum tibi debebmus omnes. Sed heus! adhucne vivit Tengnaglii uxor? oportet sit annorum LXXX, nam cum eam duceret; jam perierat ei flos aetatis; sed et filius iste natusne est ex Tegnalio? habebat ipsa privignum scio! utut est et hunc et illam pluribus a me salutabis. De bello invitus audio semper; utpote cui assidue in ore, Pacem te poscimus omnes. Magis facit animo meo alterum illud, quo prosequeris Landgravii Mauritii affinitatem cum Duce Megapolitano. Deus eam Opt. Max. fortunet. Die lunae Unionis Principes heic prope Spiram oppidum Idenheim, quod in formam castri munire pergebat Episcopus Spirensis, manu intrarunt armata, et illico muros recens excitatos dejecerunt, adeo displicet omnis novatio; illo praesertim loco, quod quasi Germaniae meditullium, et juxta Rhenum imminens Palatino, Badensi, Wirtenbergico. Ajunt pecunia Hispanica munimentum illud crevisse. Utut est: Religiosi opus non habebant tam operoso et inexpugnabili molimine, quo excluderent a se sexum foemineum. Heus, mi Kirchmanne, quaeso te, erue effigiem Patris mei, ea depicta fuit anno 1585. a cive vestro Joanne Conrado, cognato Petri Mennii medici ac physici ibidem. Dn. Frobenius super ea quidem inquisiit; sed retulit ipso et uxore mortuis, omnes picturas distractas, neque esse reperiendas. At mihi verosimile videtur, adhuc latere in Lubeca. Quaere, obsecro, super ea liberos Conradi, paratus sum justo pretio redimere imaginem illam Parentis mei, relictam in officina ejus, quod arriperet longinquius iter Dantiscum versus, ubi mox diem suum obiit. Vides rationem affectus esse in caussa, cur eiconion illud desiderem: servat enim faciem patris, qua fuit paulo ante mortem. Si non constat eis tabula; quoniam forte nomen appositum non fuit, sciant fuisse virum annorum quasi quinquaginta, barba adhuc flavescenti, thoracem seu diploidem habebat ex serico illo, quod hodie vocatur Atlas. Ante annos XXVII. transibam Stetinum, Cancellariusque illius Pomeraniae Principis Otto Ramin tam similis erat patri, ut videri posset indiscretae similitudinis; hoc dico, ut si qui sint, cui ille notus fuerit, facile etiam deprehendant progenitorem meum. Vides, mi Kirchmanne, licentiam meam; verum tu quoque aliquid etiam mihi injunge, impetrabis quod imperabis. Interim vale et salve cum tuis, a tuissimo J. Grutero 16. Junii 1618. Heydelbergae. Salutat te plurimum Jo. Adolphus Tassius, qui eadem mensa et domo mecum utitur. Si enim nescis, iterum ago scholasticum, utorque mensa aliena in aede propria. Familiam non alo. Una filiarum ante septem menses nupsit praefecto, Amptschulten, Brittanno. Minor haeret apud agnatam. Sic igitur rursus sum studiosorum unus. Jam fere ita vivo triennium.

EPISTOLA CXXIII. JANUS GRUTERUS. S. D. Joh. Kirchmanno. Lubecam,

QUantum debeam diligentiae tuae, vix est, ut verbis exprimam: tanto quidem magis, quia omnis cura et indagatio frustra fuit; verum non ideo tamen obligor ferventi illi tuo studio. Sed et divinctum me sentio gratiositati Dnae Tonaglianae; cui uti plures salutes unaque item filio ipsius a me nuncies, plurimum quaeso. Coram eam agnovi matronam cordatam, officiosam atque indulgentem. Nunc ut video, mos ille ipsi in naturam vertit; eaque propter heic quoque desiderio meo satisfacere cupit. Utinam tibi, utinam illi in re etiam aliqua majori gratificari possem! nihil profecto facerem aut promptius, aut efficacius. Interim ut me adhuc strictius vobis quasi applicetis, fac quaeso sciam diem tuum natalem; ut et Joachimi Tonagli P. M. emortualem, ut et natalem, si potes. Jam enim in eo sunt Aubrii, ut recudant Chronicon Chronicorum, ubi exstat titulus virorum literis virtutibusque illustrium, a me maxima parte concinnatus. Ei peplo nomina vestra injurie nimis diutius abfuerint. Lubens intellexi, superesse adhuc Principes, qui memorias colunt mortuorum; et nae illi nomen sibi comparant perenne, dum adstruunt alteri. Sed et tua nimis quam laudabilis opera, qui Caselii carmina colligis. Quamvis typographi hodie omnem despuant poesin, sperarem tamen aliquid impetrare posse ab Aubriis, utique si quis inveniretur, qui centum exemplaria pretio librariorum redimere vellet. Et absque eo, mi Kirchmanne, non est cur deseras officium tam pium. Fata viam invenient scriptis tam doctis. Domani mors nescio an ulli sit futura moerori, ob eam sane multi gaudebunt, quibus erat fastuosior imperiosiorque. Tassius agit Tubingae. Ego jam iterum commisi typis Discursus meos in Tacitum, nihil reveritus censuram ad te Baudianam. Vocat commissuras meras, neque aliud quid unquam ipse certe prae me tuli. At omnino caecutiit, arbitratus propositum mihi imitari Lipsium. Ubi enim definio, ubi partior, ubi distinguo? Imo exhibere volui exemplum, quod imitarentur juniores in legendis auctoribus, qui de quacunque re dissererent in utramque partem, que rem unam eandemque aliis aliisque efferant verbis sententiisque. Rei illi animum applicui jam ab annis fere decem, cum evocarer Hamburgo ad Henricum Ranzovium Bredenbergae, ibidemque viderem Lipsium in curis ad ipsum Ranzovium, ei quippe dedicarat, secundis jactare quasi et appendere aurea in statera parallelum unicum alterumque Graeci Latinive auctoris, ad scriptorem eundem. At ejus rei omnia plena sunt, quemadmodum nulli non patebit, si mens mihi manserit adhuc in sano corpore sana ad aliquot annos. Singulis enim semestribus animus est extrudere similes dissertatiunculas triginta numero plus minus, dum Cornelium excussero totum totum. Si quaeras forte, cur morosior in me fuerit Baudius, verbo dicam:

caussa fuit naturae morumque diversitas. Poeta siccus usque et usque sobrius dicor Dousae patri: sed et virginali modestiae etiamnum assidue lito. Noster ille Veneri ac Lyaeo notior erat? verum nolo plura, ne videar nunc demum aliquid mutire, postquam ipse loqui non potest. Nam quam faverim alioqui ingenio ejus, expressi Epigrammate satis amico. Plautum Parei certo videbitis vere proximo pulchre recoctum, qualiter a Medea scilicet vetus Pelias. Simulatque prodierit, ego eidem comico manum admovebo, et Asellum excipiam flagris meritis. Interim salve et vale amice prime, et ignosce impolitis. Nunquam audeo mea relegere, ne oblinantur lituris et alioqui semper mihi abest otium. Nunc praecipue, dum Heringio novos aliquot molior discursus ad priores. Heidelbergae XXI. Novemb. 1618.

EPISTOLA CXXIV. JANUS GRUTERUS. S. D. Joh. Kirchmanno. Lubecam,

LAEta narras de Caselio: sed de Aubriis nihil certi unquam extricabimus, nisi exemplar ipsum antea suis oculis arbitrati fuerint. Compararant sibi librariam officinam Marniorum integram. Itaque exhausti pecunia ad omnia sunt tardiores. Verum paulo post, spero, redibunt ad ingenium. Si quid ab eis impetravero super Caselio, tecum communicabo. Ita est, auxi discursus, sed parte: cum tamen ad manum esset sylva immensa. Sed nihil volo praevorti Plauto nostro, quem sub Taubmanni nomine edimus contra Cumani Asini fraterculum, qui auctorem eum utraque editione foedum in modum excruciavit, sub persona medici carnifex eximiae notae. Istud tamen apud te manere velim. Nam quantum intelligo, Guldastus ille noster in vestra vicinia satagit eruere, quid istis locis scribam ad amicos, et pro ingenii scaevitate detorta in pejus transmittit ad comparem suum, de cujus moribus uti summarie tibi constet, legesis tantum verba, quae Gruterus in ejus caput ceu flores sparsit inter euphemias. Secunda haec editio tua Plautina, Quam paras (spondeo) mille modis superabit priorem. Quid arbitraris in eadem epistola, et praecessisse et subsecutum? multa sane, quibus propositum ejus approbarem, exstimularemque currentem ad editionem secundam. Imo contra fuit. Miserat ad me quinque vel sex comoedias uti percurrerem, et si censerem dignas impressione, pergeret in opere inchoato, sin indignas, desisteret. Scripsi simpliciter, editionem primam fuisse plane saeculo nostro indignam, et ipsum expertum, quali pastoritia fistula excepta fuerit a Doctis ac bonis. Hanc, scire me, mille modis futuram vitiosiorem cacatioremque, addebamque ejus sententiae causas meas. Qui tamen ita me vivo, me praesente quasi, verba mea sycophantice in alium sensum detorquere audet, quid non moliretur me mortuo? Epistola Baudiana cur movear? unicuique libetum est sentire quid velit. Et stultissimus sim, si velim ubique auferre ab omnibus mea legentibus calculos

albos, satis est si suffragia impetrem tua tuorumque similium. Quanquam ut antea indicavi, discursus mei nihil ejus sunt, quod sonant Italice, sed quod Latine; sicuti etiam indicavi praefatione ipsa. Ob missum diem natalem, multas ego tibi gratias acturus et alias, ubi Tonagli nostri submiseris. Sed et ille vester Dn. Aissema dignus comparere in eo ordine. Dissertationes ejus nondum vidi. Sed esse virum ingenii judiciique eximium inde colligo, quod eum muneri illi praefecerint Dni ordines. Nescio an idem sit cum eo, cujus libellos carminum vidi aliquando in Gallia excusos. Utut fuerit! faveo felicitati tuae, cui datum posse vestros labores edulcare suavibus talis viri alloquiis. Ego heic neminem habeo, quicum verser, factus adeo Timon, ac tantum non Misanthropos, quatenus scilicet in hominibus odi vitia: quae cum ab ipsis separari nequeant, eos quoque non frequento, horto meo inclusus, ubi lito Florae ac Musis, securus quid Reges agant Principesque, quod fatum qualecunque, quaeso, ne mihi invideas. Dno Tonaglo salutes adscribo perofficiosas. Tu etiam mi Dn. Kirchmanne vale ac salve ex animi mei, hoc est, tuimet ipsius sententia. Scribo raptim, ut omnia soleo. Postremo Maj Heydelbergae 1613.

EPISTOLA CXXV. JANUS GRUTERUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam,

Imo ipsemet illustrissimus Dux Brunsvicensis dedit in mandato Conrado Hornejo Professori philosophiae moralis publico Helmstadii, colligendi, edendique publicis sumptibus Caseliana. Scripsi ei de proposito tuo. Tu etiam quaeso tua cum ipso communica, ut ita conjunctis operis animisque omnia prodeant plenius ornatiusque. Meretur id sane Caseliana Charis. De Parei Plauto non miror quae dicis, est enim homo Gratiarum Musarumque verum odium. Impudentiam agnoscis ex Euphemiis; ubi mea etiam verba exhibuit prorsus contra animi mei mentem et sententiam. Interim edidit Epistolam a se fictam, sub nomine advocati Parisiensis truncato, qua nullis non contumeliis proscindit auctorem Asini Cumani. Sed et modo in nundinis folium integrum bibliopoliis adfigi curarat cum titulo, Apologia Parei contra famosum libellum, palam clamve sparsum a Jano Grutero, etc. Pauca exemplaria distracta sunt, caetera Pater ejus statim intervertit et suppressit, ut etiam falsam illam epistolam, quam excuderat quatuor exemplariorum millibus. De natali tuo et Tonagli emortuali plurimum te amo, neque minus debeo pro natali Dn. Aissemae cui salutes meas remitto cum foenore. Utinam et istis hic locis aliqua in re vobis aut usui esse possim, aut voluptati! experiremini hominem virtutibus, doctrinis famaeque vestrae addictissimum. Interim utrique omnia fausta opto atque precor: uti etiam Domino Tonaglo et Lectissimae ejus matri. Illustrissimus noster insuperiorem abiit Palatinatum cum Principissa et filio

majore, electus in Regem Bohemiae. Deus actiones ejus fortunet! nam aut omnino fallor, jam inibi sumus, ut aut vincamus satellites Papae, aut iis succumbamus; quod ultimum providentia coelestis avertet. Hei! quanta instat tota Germania mutatio! ego me involvo studiis meis. Plautus iterum correctus a me ad M. SS. Pall. recuditur Witebergae, una cum commentariis Taubmanni. Editioni ei favebis, vel constantiae caussa tuae, vel quia modestissimi fuimus in emendatione ejusdem comici, prae viperina licentia Parei. Heringio extorqueo jam modo via judiciali Discursus meos in Tacitum, quei hac hyeme prodeant ab Aubriis. Iterum Vale. 1. Octobris 1619.

EPISTOLA CXXVI. GOTHOFREDO JUNGERMANNO. S. D. Janus Gruterus. Lipsiam,

HAbe paucis, recepisse me tuas nuper in nundinis unas alteras modo, respondendi viam non habeo certam, has tamen Gotham mitto, forsan inde invenient tabellarium aliquem. Quod attinet ad interpretationem Statii circa res Venereas, satisfaciundum est junioribus. Nec hic tu peccas, sed author, et quid? an non moris Graecis Romanis exhibere statuas suas fere Deorum pariter atque hominum sine veste, quales a matre natas? ita evincunt reliquiae, item icones Philostrati aliorumque. Offendentur eo ipso forte Jesuitae, qui Curios simulant et Bacchanalia vivunt. Sed quid tum? surda aure praetereundi sunt, vel meo exemplo, quem tot calumniis proscidit asinus quidam Gretzerus, ut mirer in ignotum tantum cadere virulentiae. Nam eum sane, aut societatis ejus fratres sacerrimos praefatione illa non magis designavi, quam Gesnerum, qui primus Martiali castrator. Consobrinus tuus Camerarius nuper rediit a comitiis, doleoque una mecum te heic non sublistere. Perrumpe omnia vincula obsecro, et te nobis siste nundinis proximis. Uber vini proventus edulcabit rerum omnium caeterarum pretia, viliusque heic vivetur, quam antehac. Criticorum volumina duo nunc proxime publicabuntur, dummodo expediero me ex indice tertii, nam ut ego te vocem in partem laboris, jam serum nimis est. Ante si constitisset de hac tua voluntate, ea fuissem sane impudentia, et eam non sprevissem. Apud nos nemo est, qui patienter folium nunc perlegeret. Facio tamen omnia negligenter, utpote rerum plane aliarum. Biloviana non vidi. Ex schedis tamen, quas misisti, facile colligo fuisse merum pus et venenum. Libentissime legi, communicavique cum amicis; maximas ea propter tibi gratias ago, sive ipse tu author, sive Putschius, sive uterque. Guldasto literas quas destinasti, heic adhuc haerent. Abest enim adhuc in patria una cum nobilissimo suo discipulo, quicum abiit ad matrem. Reverso curabuntur: nam nuntii, qui eo abeant, non sunt. Eustatium jam puto recepisti, certe enim se misisse indicavit per epistolam D. Hoeschelius. Quicquid in Statio, in Eustathio verteris, vel feres tecum Francfurti Autumno proximo, vel mittes spero. Malim tamen primum. Et id sic, mi Jungermanne, officio,

fide, candore aderimus tibi in omnibus per omnia. Ingenium enim tuum et industriam facimus jure maximi. Ideoque eo praesentes uti frui in votis non e multis. Interim salve et cura istas tuo, meo, Putschio. Heydelbergae praecipitabam die XVIII. Julii 1603.

EPISTOLA CXXVII. GOTHOFREDO JNNGERMANNO. S. D. Georgius Remus.

BEasti me tuis, Jungermanne doctissime: et gaudeo Longum prodire tuum. Deloco illo, cui Machaon medeatur aliquis, sic habeto. Non solum illam AEgaei maris insulam. Chium, sed et Euboeae, Cariae sub monte Pellenaeo, et in Rhodiorum. Cherroneso fuisse urbes sic dictas. Ex his selige, quam scopo aptam putes auctoris. Et ut de Chio insula loquatur, quid vetet. Latumiam non ignobilem id aevi suisse [gap: Greek word(s)], [note: Corrupta haec est lectio.] cum tot Ferrariae hodie sint? Fac etiam fuisse lapicidinas, quae nomina sortitae sint sua. Sed haec conjectura est mera, et ampliandum censeo: quin et ad alios abire tripodas potes, quando hoc meum nullius putas momenti oraculum. Probo interea studium tuum improbum bene merendi de bonis auctoribus, et te consecrandi immortalitati. Vale et salve, et a me Putschio elegantissimo et eruditissimo salutem. Norimb. ipsis Kal. Decemb. CIC. IC. CIV.

EPISTOLA CXXVIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Georgius Remus. Rostochium,

SErius opinione tua, expectatione mea mihi redditus est tuus de Funeribus Romanorum Commentarius Vir Cl. et eruditissime, Dn. Kirchmanne. Exemplaria accepi tria. Quorum duo mandatu tuo Augustam misi, queis destinabas, Magnis viris M. Velsero et D. Hoeschelio: ac jam nomen tuum expunctum puta. Apothewsin Philologiae alium non est quod existimes librum esse, quam Nuptias Mercurii cum Philologia, Marciano Capella auctore, quem Scriptorem Hug. Grotius IC. ignei ingenii homo, recensuit, et februis expiavit. Manuscriptus, in quem incidi, [gap: Greek word(s)] erat, unde quid libri esset aliquandiu inquisivi: sed deprehendi altero post die, quam ad te scripseram, Sidonii Apollinaris Epistolas. Jo. Savaro dedit: et dedit perquam politas. Sunt tamen correctiones super non contemnendae, quas ex MSS. Norimbergae hausi. Porro Themistium ad Augg. Caesares perorantem, a me toga pro virili indutum (penes te et tui simillimos, id est viros omni doctrinarum genere perpolitos judicium resideat, quam recte, et quam bene factum) tibi quoque amicorum facile primo sisto: quem auctorem facio jure magni, et te quoque aestimaturum spero, ubi [gap: Greek word(s)], quem patri dixit, videris, excusseris, ac commentario

tuo ea, quae ad rem erunt, inserueris, quod fors aeterna cum laude tua fiet, quam quidem jamjam emeritus videris omnium suffragio bonorum, ac Senatus Critici adplausu maximo. Edere statui caeteras quoque orationes, ubi ocium dabitur. Cl. Scherbius Medicus fuit: beatus est: cui Ernestus Sonerus philosophus et Medicus successit. Florent Rittershusius et Hubnerus JC. et ipse noster Scipio [gap: Greek word(s)]. Jo. Hier. Cressius nupturit. Quod superest, magno te rogatum opere velim, ut quum me in notis Themistianis aberrasse videris, homo quippe sum, et me humano pede ac modulo metior, [gap: Greek word(s)] nemo, notes candido veru, ac significes libere, quae mutanda, quae in melius reducenda existimaris. Sin aboleri notas, et litura una dignas judicaris, id quoque me pro amicitia nostra non celabis spero. Alterum exemplar (par enim est) Cl. et Excell. Augustino Kockerto JC. eximio, patrono meo, transmittes, cum salute magna. Spero superesse virum, et [gap: Greek word(s)] constitutum, amiculi sui Remi memoriam cum benevolentia conservasse. Cum Nobilissimo D. Woverio nulla mihi intercessit familiaritas: bene de litteraria meretur republica. Quod et ipsi, et tibi, quam diuturnum a Numine comprecor contingere beneficium. Vale et salve, dulce decus meum, Kirchmanne. Norimbergae III. Non. Sept. quae dies Pietati Consecranea, si bene ephemerides habent. Quin Pietati erga Deum quilibet dies nobis devovetur. Anno CIC. IC. CV.

EPISTOLA CXXIX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D Georgius Remus. Rostochium.

POstridie Non. Sept. ad te dederam, unaque Themistianarum orationum exemplaria tria miseram, Vir. Clariss. Ea cum vix abissent, mihi tuae XX Julii Scriptae a Magnifico D. Rectore Acad. Altorfinae Doct. Matthia Hubnero redduntur, quibus postulato meo satis abunde fecisti: Quo pro officio tibi me ingentes debere gratias ultro prfiteor: eoque majores, quo promptius curaveris D. D. Aug. Kockerto, et D. Woverio Themistium. Ego, quod in mandatis dedisti, executus sum. Testes erunt, ni fallor, hae ab Hoeschelio mihi transmissae, tibi curandae litterulae. Velserus Themistium excepit meum non nimis male. Aras Christianos primitivae Ecclesiae non habuisse, qui caruerint templis, liquet opinor. Objiciuntur loca duo ex Cypriano et Optato Milvetiano. Hic quidem paulo posterioris aevi, ille sub persecutionibus fuit, unde et martyrii adoream meritus. Verum contra, quod [gap: Greek word(s)] apud Themistium, et quorsum facient, ni Orthodoxos Christianos a paganismo alienos, mensis usos dicemus? Athanasius Epist. ad vitam solitariam agentes, et Orig. contra Celsum lib. VIII. ostendunt aris caruisse Christianos. Facio hoc tui judicii; ut, quod ad auctoritatem Cypriani et Optati respondendum putes, mihi libere edisseras. Gestio enim tuam audire sententiam.

Verum haec severioramitto, et ad epithalamion scribendum, si tantum faverent Apollo et Musae, quantum opus, et res exigit, me offerrem. Aliis hanc spartam relinquo. Bona tamen verba precabor novosponso, tibi inquam viro magno, quemque ipsa Thalia canat, digno. Plura non addo, nec placet nunciare Istrigonium jamjam in hostium manibus nunciari. De comitiis Augustae vel Ratisbonae indicendis fama volat. Vale, quod superest, et me amare perge. Norimbergae. 3. Kal. Octobr. CIC. IC. CV.

EPISTOLA CXXX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Georgius Remus. Rostochium,

TArdum nomen sum; fateor, causam dicere possim. V. Clariss. D. Kirchmanne, tabellariis idoneis me destitutum. Dudum ad te dare gestii: nemo fuit, cui committerem. Lipsienses nundinae nunc quidem sese offerunt. Neostephanum, quem mihi commendasti, amicis Augustinis et Patavinis insinuavi; quem, ut par est, comiter excepere. Ex quo autem a nobis abiit, nihil quicquam de ipso audii. Ceterum pro munere illo pulcherrimo gratias tibi ago: beasti me; ajo tibi. Atque utinam dies illucescat, qua paria taciam, tibique rependam beneficia hujus generis pluria a te in me collata. Nescio sane, qua fati felicitate vos auctiores prae nobis sitis: et nos eo infortunatiores, quod Clariss. Rittershusii [gap: Greek word(s)], consortio, eheu! privati simus, Abiit is e vivis 8. Kal. Jun. maximo totius Academiae ac bonorum omnium luctu. Obiit Vir optimus et extra aleae controversiam, doctissimus; relictis tribus filiis, duabus sequioris sexus prolibus, vidua moestissima. Parentavit manibus, Baro Bohemo-Moravus Wenzelickius: parentabit vero Doct. Casp. Pansa JC. denuo: Epicedia a variis Academiis accepimus: a vestra, expectamus expetimusque id genus officii, [gap: Greek word(s)] edentur, ubi etiam a Belgis, et remotioribus aliis Sarmatis, acceperimus. Matures, velim. Lente procedit negotium editionis. Quaeritur successor; necdum repertus est. Quatuor antecessores alet Senatus Ampliss. D. Scipio, qui maritus et pater est, tractatus, sive materias, aut si mavis, locos communes proponet: alter, qui quaeritur, Codicis professor erit: tertius digesta Doctor Andr. Dinnerus. Quartus, Institutiones enucleabit, qui est Doct. AEgid. Agricola. M. Queccius. M. Piccartus, Virdungus, vivunt, valent, officiumque faciunt. Doctor Sohnerus medicus superiore anno a nobis ad Coelos abiit, Vir certe acutissimus, neque hic successorem habet. Medicum, fama est, vocatum aliunde, qui subrogetur. Floret Academia pro more. Vestra nunc, ut spero, quiescit ab illis turbis turbidis Academia, et sane modus esse debet motus, inquam, turbarum. Doctorem Augustinum Kockertum florere opto. Is Lubecae agit, ut nosti. Non addam verbum. Clariss. et Excellentiss. DN. Cothmanno juriscons. hujus aevi facile principi a me salutem officiosam nuncia, per occasionem,

et Caeteris Clariss. Collegistuis, amicisque: quos inter Dn. Henricus Heinius. Norimbergae. v. Kal. Octobr. CIC. IC. CXIII.

EPISTOLA CXXXI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Georgius Remus. Rostochium,

SIluimus, hem! numquid ad satietatem? Ruptum eo ergo silentium primus, te non invito, Vir Clariss. Dn. Kirchmanne. Vestras turbas jamjam sopitas, spero. Tranquilla est nostra Academia; sed eheu! orbata magno Rittershusio et Sohnero: quos si nos deflevisse dicerem, mentirer. Parentavit Rittershusio Baro Bohemus Wenzelikius: parentavit eidem Doctor Caspar Pansa, [gap: Greek word(s)]. Addidi [gap: Greek word(s)], quo celebravi XII. viros Germaniae nostrae doctissimos, qui illo anno (1613.) in fata concessere: at non satisfacit carmen mihi; nedum ut pro dignitate laudatos a me dixerit viros illos Clarissimos: quorum Principes Caselius, Taubmannus, Menzelius, Rittershusius, Baudius. Belgam adsociavi nostris Germanis, uti numerus constaret. Germanica vero edentur, quae ab amicis passim honoribus Rittershusii consecrata sunt; et expectantes adhuc versus Isaaci Casauboni ex Britannia, et Meursii ex Belgio. In professione Digestorum successit Rittershusio Doct. Vir Dennerus: Institutiones enucleat AEgidius Agricola. Verum cognosces ex tabellifero fusius, quare, inquam, Reipubl. nostrae status pacatissimus est. Caesar ad Kal. Septemb. proximas comitia indictutus est, Ratisponae. Interea Pragae commorabitur. In Galliis novae lites ac dissidia glisscunt. Henricus enim Burbonius, Dux Condaeus; gravissima capita Reginae Rectrici praescripsit emendanda. Regina contra largitionibus et aliis rationibus sibi ordines Galliae devincit, et hoc agit, ne rationes dare cogatur villicatiotus suae. Constat de prodigalitate ejus. Constat Thesaurum Regium, quem Henricus IV. magnum corraserat, exhaustum. Constat Marchioni Ancorano (is est novus homo Florentinus, (le Mignon de la Reyne) dona inofficiosa oblata. Habes capita. Ferunt tympana audiri per Galliam, et ad bellum parari omnia. Eheu! De bello Turcico sunt qui blaterent multa. Ego ex media Ungaria scriptas extremo Januario ab Alberto Molnare Pannonio non ita pridem accepi, quibus vix mentionem belli injicit. In Italia tandem pax inter Allobrogem et Mantuanum facta, Rege Hispaniae damna Mantuano sarciente. Genevenses et Bernates in perpetuo metu ac motu sunt; sed quae ad mare Balthicum agantur, tu rectius nosti. Porro Philonis libellum mitto recentem a praelo Augustano [gap: Greek word(s)], cum melius nihil ad manum sit. Federicus Morellus Regius Professor Linguae Graecae Latine reddet, uti recepit quidem, hunc Philonianum libellum. Ab Isaaco Casaubono exspectantur Exercitationes Historiae Ecclesiasticae adversum purpuratum Romanae Synagogae Baronium. De M. Velseri morbo, cujus nomen [gap: Greek word(s)] edere nesciunt, nosti. Excruciabilibus doloribus

exagitatur, neque quisquam remedium afferre potest? latent enim causae. Jam jamque moriturus credebatur. Elector autem Palatinus Fridericus v. non ita pridem primogenitum sacro fonte tingendum exhibuit per Regem Socerum (cujus vices egit Christianus Anhaltinus Princeps) et Fridericum Henricum, Mauritii Nassovii fratrem. Nomen puerulo inditum est Friderico Henrico. Sed de tabula manum. Vale Virorum eruditorum decus: et salutem nuncia Excellentiss. D. D. Ern, Cothmanno JC. Antecessori primario Acad. vestrae, viro florentissimo. Norimbergae. VIII. Kal. Apr. CIC. IC. CXIIII.

EPISTOLA CXXXII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Georgius Remus. Lubecam,

MAgnas, V. Cl. et facundissime, tibi me gratias agere par est, pro dono luculentissimo orationis funebris, quam quidem vestrae Reipubl. Lubecensi [gap: Greek word(s)] ob jacturam tanti ornamenti, viri, mea opinione, omni laude majoris, non sine tui nominis benevolentissima memoria cum voluptate legi: qua Ideam viri politici expressisti atque jurisconsulti excellentis. Alterum Nestora tu Nestoria facundia commendasti, et posteritati consecrasti, Jacobum, inquam, Bordingum consulem, quo Lubeca vestra merito gloriatur; et fortunatam natam se hoc consule jactat. Amisimus et nos viros magnos, Paumgarmerum, Genderum, Furerum, Nüzelios, Hallerum, et alios, quorum catalogum ne conficiam angustia epistolica vetat. Certe Academia orbata est Scip. Gentili JC. (qui quantus fuerit, nosti, opinor: ac magis te edocebit oratio) itemque Jo. Praetorio Mathematum professore, octogenario. Amisimus Augustae M. Velserum, cui prope biennium, ac quod excurrit, parentatum est ab amicis. Habe, quae tuo ocio legas commodoque. Nolim enim meliores horas te his inanibus impendere. Tacta a me est ambitio eorum, qui se incidi curant aeri, aut argento exprimi, quibus nullae literae, nulla in praecordiis virtus; Tacta urbanatim, ni fallor, non rusticatim. Velserum vero, qui Augustanam et Boicam historiam Corneliano conscripsit stylo, laudem historici promeritum, nec tu inficias ibis. De Religione nihil attigi. Pontificius fuit, sed vir bonus. Laudatur in hoste virtus; quidui in cive meo, et qui summo Magistratu functus est, super astra evehi debeat? Nosti virum. Rerum nostrarum status satis pacatus est. Principes et civitates, quotquot unitarum nomine veniunt, Heilbronnae convenatum celebrant, de proroganda Unione tractaturi. Pragae Caesar agit, fere operam dans certaminibus ballistariorum, vel etiam Comoedorum actionibus. Cetera Cardinalis Glaselius curat. Agi autem de designando Rege Romano, ignorare non potes, Ferdinando, qui contra Venetos bellum gerit. Istis suppetias tulere Batavi, jam jamque in portu adpulere Veneto: circumvecti secundis ventis Galliam, Hispaniam et Italiam. Das seind wasser vogels. In

Galliis ad internecionem heu! omnia spectant; Principes enim licet causam foveant justam, quippe Reipubl. salutem, legum et libertatis conservationem spectant, tamen minores armis sunt. Qui religionem reformatam profitentur, silent. Duces Nivernensis, Cenomanus, Bullionaeus, Longovillanus, Vindocinensis proscripti sunt: omnes Potificii, excepto uno Bullionaeo. Coneinus Florentinus, Gynaeceio a teneris addictus, Monarcha est [gap: Greek word(s)] regni Francici, fato Metelli. O tempora! Veneti cum Allobroge confoederati fidem praestant, ac divertunt molem belli a suis cervicibus; hoc foedere, quid sit futurum dies docebit, aestas ostendet proxima. Quod restat Cl. et Excellentiss. V. Dn. Augustino Kockerto JC. insigni salutem adscribam officiosam. Dn. Elswigium amo et deosculor ob ingenium summum, quem si in Patriam rediit, saluta meis verbis. De Prole Megapolitanorum et Pomeraniae Ducum memineris. Vale salve virorum optime, decus maris Balthici magnum et immortale Norimbergae Idibus Aprilibus. CIC. IC. CXVII.

EPISTOLA CXXXIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Georgius Remus. Lubecam,

REdditae mihi tuae sunt, Vir clarissime et eruditissime DN. Kirchmanne, amice optime, quibus carmen gratulatorium adjunxeras, pro quo munere gratias tibi ago maximas. Gaudeo sane, litem illam sopitam esse, utinam bene obsopita sit, neque posteriora prioribus deteriora fiant. Utinam sane pax illa solida sit! Dolorem vero ingentem in animo meo excitasti nuncio obitus V. Cl. D. D. Augustini Kockerti, J. C. summi, quem ob doctrinae praestantiam, morum candorem et varias ingenii dotes mirum in modum admaveram annos praeter propter duodequadraginta, cum in Galliis et Germania familiarissime vixerimus: eique in Italiam (ex qua ego paulo ante redieram in patriam) abeunti [gap: Greek word(s)] scripseram, cujus exemplar nullum mihi servaveram; et jam ab heredibus emendicare erubesco! si tamen tanti est, cujus me vel alios rationem habere oporteat. Vixit mihi carissimus et quasi antesignanus in stadio et studio juris nostri Augustinus, eheu! noster olim Kockertus, qui me aetate aliquot antecessit annis, minimum octo aut decem. Complebo ad diem IV. Jan 1621. annum sexagesimum, cum Deo propitio. Habuit amicos magnos Augustinus in Galliis, Italia, Helvetia, Germanica, Belgio, Dania, ac forte etiam in Seucia. Nemo virtutem tanti viri, qui oderat cane et angue pejus ambitionem [gap: Greek word(s)] admiratus fuit: cujus ego filiis si velificari possim, remis non defuturus sim. Filium patri homonymum superiore aestate exspectaram adventutum, ac civem Academiae Altorfinae futurum. Qua de causa non se stiterit ignoro. Rectorem hoc anno habet Altorphina nosta magnificum doctorem Theologiae Matthiam Christianum Dithmarsum, austerum sane censorem juventutis, quae libertatem potius amat. Tempora vero

cum sint exulceratissima non plane [gap: Greek word(s)] est, Catonem quendam praefici Lyceo. Publicas calamitates non, si centum linguae oraque totidem mihi sint, enumerem. Sufficiat Bohemia et ipsa urbs Praga, ad quam sane infelicissime pugnatum fuit Martinalibus superioribus. Theatrum jam est miseriarum Praga, quae Regina urbium, Imperatorum sedes florebat non ita pridem. Mitto [gap: Greek word(s)]; aeri incisam pugnam, quam lustrabis sin pericula a globis gladiisque: extra turbas et tubas et tubas futurus, visurus congredientes Caesarianos et Regios. Da horulam numerus erat LXCIC, Regiorum vero vix XXXVI. CIC. militum, quorum illi optimi, instructi, exercitatique: hi minus. Strages facta, ad XCIC, ut calculus justior dat. Prodibunt descriptiones, Panegyrici, et gratulatoria scripta agminatim. Tripudiant tota Germania, Gallia, Italia, Hispania, Polinia, Loyolitae: neque reputant Amurathu, Sultanum ad Varnum, Solymannum in campis Mohotz vicisse Sigismundum et Ludovicum Reges Pannonicorum, longe majoribus instructos copiis. Papam Clementem VII. Roma expugnata a Caesarianis captum fuisse. Taceo Lubecam, taceo Olyssiponem, de quibus Thuanus noster fusissime, si addas LVIII. libros recens editos. Ubi Karthago? Numantia? Constantinopolis a Turca occupata inexpiabili Christianorum flagitiosaque ignominia et ignavia? caeterum, quid futurum sit, audiemus vere primo Palatinatum occupat Ambrosius Spinola, lenta quadam celeritate, vulpinam Leoninae assuens. Vaticinium exstat, fore, ut ubi Fridericus ad sua redierit (frustra enim Bohemiam tentavit) prospere agat. Pyrrhus aliena appetens, sua perdidit. Hoc observet. Reges Daniae, Sueciae, Britanniae, Ungariae vix tantum suppetiarum submittent, quibus adjutus Fridericus Pargam reciperet. Ferunt enim XLCIC. ex Insubribus adfutura Caesari, quibus Silesiam et Moraviam et reliquas provincias subjuget. Hactenus nostram urbem Deus Opt. Max. blando vultu aspexit: quod nobis solidum bonum esse optamus omnibus votis et precibus pulsantes Coelum, et qui in Coelis praesidet ac residet. Minitantur extrema nobis Archieratici: plura non poterunt, quam in nostram emendationem permittat Numen paterna nos castigaturum ferula. Nimius fui, D. Kirchmanne, de tabula manum. DD. Backmeisterum et filios Kokertos Augustini [gap: Greek word(s)], saluta ex me. Vale ac salve. Norimbergae, die Innocentibus consecranea. Anno CIII. CIC. IC. CXXI.

EPISTOLA CXXXIV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Georgius Remus. Luhecam,

Quas XX. Junii ad me dedisti, Vir Clariss. Dn. Kirchmanne, amicorum coryphaee, eas VI. Nonas Quintil. accepi. Inclusas Dn. Augustino Kokerto nostro curavi, quum quidem eo tempore Ingelstadium excurrerat et Rarisponam;

tisponam; itaque dum rediret, moram facere respondendo coactus fui, veniam dabis. Universitatis Altorfinae Privilegia publicata sunt sollenni ritu, praesente legato S. C. Majestatis Illustriss. Principe Dn. Georgio Otthone Com. Pal. Rheni, Duce Bojar. Illustrib. et Nobiliss. ac V. V. Senatoribus, civibus, hospitibus, advenis, maxima frequentia cohonestantibus actum, adplaudentibus bonis lingua, animoque. Et ipse Titan solito splendidior ac suavior illuxit sine nube, sine lite, sine querela abiit dies illa memorabilis posteritati: quod Deus coeli et terrae ratum ac gratum habeat. Orationes habitae typis ex scribentur: supplere jussu Senatus nostri coactus fui partes Dn. Procancellarii Doctoris [gap: Greek word(s)] JC. Nestoris nostrae Reipubl. qui ob senectam jam decrepitam domi lecto affixus se continet: ita moris est, ut collegae collega vices agat. Quam bene steterim, judicium penes alios esto, qui nihil affectui tribuant. Dns Auguranus causam exponit, cur Lauream nondum petat, litteris ad D. avunculum Joh. Petersenium Senatorem Ampliss. Lubecae Reipubl. quae mihi quoque probatur. Itaque quod differtur, non aufertur. Candidati aliquot nomina dedere; decanus retulit ad Senatum. Hic nos studia pacis tractamus, dum in vestra Saxonia Mars fulminat. Quae belli meta? quis finis? putabamus dejecto Friderico Palatino tranquilla omnia futura. Fallimur. Exstirpatos radicitus haereticos et eradicatos stirpitus volunt archieratici. Sic stat sententia menti, Bojo, Ligaeque toti. At consilium nullum est contra Dominum, et Ecclesia premi, opprimi nonpotest, contra portas inferûm stabit invicta, Christo duce, triumphatore Satanae mundique. Hoc alimur, hoc fovemur solatio, speque, quae falli nequit, neque fallere potest. Si Deus pro nobis, quis contra nos? Mavortis alumnos sese ostendent Saxones: et ut succumbant homines, non succumbet veritas. Vale et salve vir praeclarissime: et Augustinum mihi commendatissimum esse, persuasissimus sis. Norimbergae VII Kal. Sextil. CIC. IC. CXXIII.

EPISTOLA CXXXV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Georgius Remus. Lubecam,

CUm ex nostra Academia ornatiss. ac praestantiss. juvenis Dn. Jacobus Hollander Lubecensis domum redeat; suamque is operam mihi nuper ferendis literis ad te Vir Clariss. ac Florentiss. detulerit, officio deesse nec debui neque potui. Me quod attinet, nuper adeo Prid. Non. Jan. Natalem LXV. celebravi: triduo post me Asthma invasit inopinato. Decubui: at jam meliuscule habeo Dei nostri beneficio. Adeo curiam, et fungor officio pro virili. Urbs nostra ingenti molestia perfuncta est, transitu 4. legionum Caesarianarum. Miles piceis manibus diripit omnia, utut liberalitate Senatus Ampliss. commeatus fuerit suppeditatus: quin sanguine innocentissimorum rusticorum manus suas cruentavit polluitque miles. O latrones! non milites: Bellum in Insubribus Gallo et Allobroge auctoribus Ibero movebitur. Proschema varium est. Thuanum

(ut [gap: Greek word(s)] hoc addam) lib. XIX. rejicit in Protestantes abrupti Colloquii Wormatiensis causam et culpam. Acta hactenus [gap: Greek word(s)] pronuper Ingelstadii prodiere opera Personali Episcopi Hebronensis, Suffraganei Dapaberii vicini nostri, hominis virulenti, qui (sit honor dicto) permerdavit illa acta glossis nugacissimis. Virum se praestitit Bonus Philippus: ei Petrus Canis Jesuitaster se opposuit. At Melancthon rem probe egit, [gap: Greek word(s)] Pontificii injecere Vinariensium technis. O fraudes! male ergo Thuanus: male. Nobis pacem et panem in Germania opto. Vale. Vir Praestantiss. et me ama. Norimbergae prid. Eid. Febr. CIC. IC. CXXV.

EPISTOLA CXXXVI. JOANNI ELSWYCHIO. S. D. Georgius Remus. Rostochium.

ITa profecto est. Rem arduam ac difficilem, addo, immensi laboris, et quae periculo non careat, Jane Politissime, Jane amicissime, adgrederis. Oceanum inquam, ingrederis, qui de Originibus, Institutis, Juribus, Privilegiis et Arcanis Rerumpubl. scribere tentas. Vera semper ac comperta prodas necessum; ni offensionem multorum incurrere, ac scriptione tua laedere velis, qui proscribere possint. Vidimus nuper P. Bertii opus de civitatibus, quarum [gap: Greek word(s)], incrementa, civium mores, ac nonnulla in eam rem ex Munstero et aliis, Aventino, Irenico, [gap: Greek word(s)], ut opinor, collecta, decerpta, deflorataque protulit: laudem ab his, ab illis insectationem promeritus. Nosti et novit Germania, in solis Augustae Vindel. originibus veris e ruderibus caecae barbariei eruendis, atque a tenebris asserendis, non paucos desudasse annos Marcum [gap: Greek word(s)] Velserum. Quid dicam de aliis urbibus, quarum plurimae suas ignorant originationes? de juribus, municipiorum legibus, moribus, privilegiis conscribere, ingentis laboris: petere vero licet ex codicibus statutorum, quae [gap: Greek word(s)] nolim tangere. Modum gubernandi civitates, hoc est Magistratuum creandorum rationem diversam, et qua singuli potestate sint praediti per urbes Germaniae, tutius est proferre. Norimbergae nostrae Magistratus Conradus Celter, Poetarum Germanorum Princeps, et primus lauru coronatus conscripsit libello parvo, quem in Bibliotheca publica asservamus religiosissime: licet typis mandatus sit. Est enim exemplar, quod ipse auctor Senatui amplissimo obtulit. Augustae vero Magistratus Achilles Gassarus medicus sparsim attigit. Aliarum civitatum Imperialium Magistratus seu Decuriones qui descripserit ex professo, non habeo exploratum. Fuit nuper mecum Cl. V. Jo. Baptista Besardus Vesuntinus, qui statum Reipublicae illius antiquissimae. (Vesuntionis quippe Caesar mentionem fecit) mihi exposuit. Miratus sum prudentiam. Bremae urbis statum alius indicavit, qui me latebat hactenus. Verum haec parum te juvabunt, qui singularia et non vulgo nota expetis. Audio, quod extremum, Cl. Piccartum

nostrum, qui ocio in Academico vivit, itidem moliri de statu rerum publicarum Italiae, Germaniae, etc. conscribere: in quo argumento non pauca congesserit. Sed tibi forte Hanseaticarum civitatum ratio, Picarto Superioris Germaniae urbium, rectius constabit: ut alter alterius luminibus minime sit obfuturus. Tantum erat, vale salve Elswychi doctissime: ac de hoc toto negotio quod melius, rectius, statue. Nolim ego calamum remorari tuum; quin calcar addo. Perge nobis aeternum ingenii tui felicissimi monumentum relinquere. Norimbergae. Prid. Non. Septembr. CIC. ICC. XVII.

EPISTOLA CXXXVII. PETRO SCRIVERIO. S. D. Andreas Schottus. Lugdunum Batavorum,

QUod honoris mei gratia, eruditiss. Scriveri, inopinato miseris dono Bilhitanum Poetam a te aliisque doctissimis egregie illustratum, facis benigne, meque obstrictum, dum voles, tenebis. Ego vero nescio quod [gap: Greek word(s)] reponam, nisi forte, quia et in poetica excellis, et Simonidae Lyrica eidem poetae comitem muneri misisti, ad te allegem Pindaricostylo Joan. Aurati poetae Regii quaedam, quae a Canteris fratribus, dum viverent, suntque Gulielmi manu pleraque descripta, accepi, et quaedam typis nondum esse evulgata observavi. Habes itaque Poeta Poeticum munusculum, exiguum, at magni pignus amoris habe, quando nihil nunc quidem suppetit, quod rependam. In Belgica Historia, quam et ipse Latine patriae gratia coepisti recte illustrare, scito me misisse [gap: Greek word(s)] non pauca Jo. Grutero, sed aegre posse ab Aubrianis editionem extorqueri. Habeo et alia selecta e bibliothecis, sed sustinebo, dum typographus reperiatur idoneus, ne frustra sumptus toleraverim. Hoc enim ago, optoque ut posteri habeant, tametsi rustice, ut illa erant tempora, conscripta, quae elegentiore alii stylo si velint calamistris inurent, ornentque pro virili. Hoc meum consilium facile, vobis iisdem vestigiis haerentibus, ut spero, probabo. Vale in Do. Salvebis a Schotto et Heriberto. Antwerpiae 27. Maji. CIC. ICC. XIX.

EPISTOLA CXXXVIII. IOANNI KIRCHMANNO. S. D. Janus Rutgersius. Rostochium.

SUperioribus diebus ad te Varias meas misi praecipitatum opus, et in quo typographi infinitas mendas excusarem, nisi meae plures essent. Tu pro tua summae humanitate excusabis. Ampliss. Cons. Brokesio, et D. Superintendenti ipse cum Deo feram. Librum tuum de annulis absolvisses vellem Occasio optima nitide excudendi foret. Sed ut tibi commodum est. Affinis tui, quem mihi commendas, causa omnia volo. Quicquid possum, ei omne

serviet. Recepi meam e Suecia Bibhothecam, totum indicem brevi, ut spero, ad te mittam. Dico spero. Nam cum nondum evasata sit, nescio, quando potero. Rogo, si meis usus es, remittas. Quoscunque rursus voles, parati sunt. Vale. Julii. Amsterod. 1618.

EPISTOLA CXXXIX. IOANNI KIRCHMANNO. S. D. Janus Rutgersius. Lubecam,

Non dubito, Vir Clarissi quin ipsum centum et sexaginta Millia Imperialium onus facile me tibi purgaturum sit, quod hac vice ad vos non venerim, sed quod in tuis ad me stipularis, sancte promitto, si quod iter in Belgium mihi rursus obventurum est, non negligam convenire illas venerandas animas, Brokesium dico, Stampelium item, et illum, qui urbi vestrae non exiguo splendori est, Aismam. Wittium enim alibi haerere in aularum aliqua puto. Quem ante discessum meum Jonecopiam rediturum sperabam; verum frustra. Quae causa est, quod tardius respondeam, quam fortassis expectatio tua, et officia mea postulabant. De Grutero queri desino. Sortem, quam omnes ferunt, solus dolere non debes. Cum ei Varias meas mitterem, ac humanissimis litteris cum ad amicitiam invitarem, adjunxi exemplar pro Paraeo, ac id ut ei daret, rogavi. Homo, pene dixerim, phreneticus, iis litteris mihi respondet, quas non dicam ad mei ordinis ullum, sed ne scurram quidem vilissimum, ullus sanae mentis misisset. Nam post debacchationes in Paraeum. Si illum, inquit, aestimas amicitia, Rutgersi, res tuas tibi habe et plura iis. etiam ineptiora adjungit. Ego nihil aliud respondi, quam per discipulum quendam ejus, qui iturus Heidelbergam me salutatum venit, Gruterum meo nomine rogaret, uti indicem mihi amicorum inimicotumque suorum mitteret, ac tunc operam me daturum, ne quid denuo peccaretur. Si unquam reditus mihi in patriam contigerit, Capacium ad te mittam. Velim scire an folia farfari, hoc est, Variaerum mearum receperis, quae in tuo exemplari non erant. Sed Annulis tuis quid sit? obsecro acceleres. Ego jam cum Elzevirio locutus sum, qui libenter suscepturus est. Quis Domanno [gap: Greek word(s)] successerit, scire velim. An quis dignus illo Atlante. Sed haec et plura proximis a te expectabo. Vale Vir Cl. et nos ama. 1619. Stockholmiae.

EPISTOLA CLX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Janus Rutgersius. Rostochium,

EUstathius Swartius tibi et e libris, et praesens Lubecae, ut puto, notus Agentis munus Illustrissimorum Principum Megapolensium nomine ad III. ordines foederatos ambit. Cum autem petiisset, ut se Principibus illis, quibus

me notum esse sciebat, commendarem, hominis eruditi et amici causa libenter feci. Eas litteras ad te mitto, utque ad utrumque Principem cures, rogo. Quantumque gratia et auctoritate apud eos polles, enitaris, ut voti sui compos fieri possit. Quo nihil gratius mihi facere potes, et ad majora me vicissim obligabis. Vale amicissimum caput, et nos ama. Dabantur Hagae Comitum III Octob. 1624.

EPISTOLA CXLI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Janus Rutgersius. Lubecam,

MItto defectum in meis nugis, quem postularas. An titulus et praefatio defuerunt, scire velim. Id si est, continuo mittam. quanquam tibi potius optandum foret, alterum tantum defuisse, quo facilius taedio legendi defungaris. Affinis tuus in quacunque re mea opera atque studio indigebit, in omnibus paratissimum me offendet. Incidi nuper in Julii Caesaris Capacii Neapolitani Secretarii elogia illustrium utriusque sexus hominum; in quo honorificum et satis longum tuum est. Nescio an videris. Liber tam ineptus est, ut etiam Varias meas aut superet, aut dubiam certe palmam faciat. Candorem tamen laudo, qui certe in eo videtur summus. Si hominem in Italia videris obsecro fac sciam, quis qualis sit. V. Cl. Superintendenti, ut et Amplissi. Cos. exemplar meorum misissem, nisi ipse praesens tradere praeoptarem. Id quod brevi, cum Deo, futurum spero. Tu quaeso utrique me commenda et Vale. Hagae 28. Septembr. 1618.

EPISTOLA CXLII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Janus Rutgersius. Rostochiam,

TUas Non. Sept. datas recte accepi. Quod ad eos, quos mihi commendas, operam dabo, ut intelligant commendationem tuam maximum apud me pondus habuisse. Idem Brokesii filio libenter ostendissem, nisi properatus ejus abitus impedisset, quo minus vel dimidiam saltem horam ejus conspectu frui potuerim. Quod ad Gebhardum attinet, quid is a me exspectet, nescio, cum literas ejus ad Regem Bohemiae viderim, quibus jam ante biennium in Sueciam se vocatum scribit. Quod certe gaudeo, qui, e sermonibus Procerum et ipssus Regis, desperabam, ullum reformatae religionis ad publicum docendi munus admissum iri. Nunc hanc opinionem meam ineo falsam fuisse gaudeo, qui praeclaro ejus ingenio ac doctrinae summopere faveo. Ac si quid pro eo possum, libenter vellem. Venusinae meae tarde properant; ne tu hanc causam silentii mei fuisse putes. Sed ob bellicum Majestatis.

suae apparatum tot negotiis oppressus fui, ut ne nunc quidem respirem, et vides me aliena manu uti. Totus sum in legendis Barthii adversariis; sed nunquam obtinebis, ut judicium meum scribam; quod tamen facile cognosces, si Varias meas unquam legisti. Scripsi ad te nuper, et adjunxeram exempla aliquot orationis Fratris mei. Eas litteras an reccperis, scire cupio. Liber tuus de annulis apud eruditos hic in delictis est, ninilque magis in votis habemus omnes, quam ut quamprimum aliud quiddam a te habeamus. Neque enim aut diligentia tua cessare potest, aut eruditio debet. Mitto tibi litteras collybi ad Henr. Bremer. Eas ut acceptet, rogo effice: et quamprimum pecuniam mihi curet. Est enim periculum in mora, cum ea pecunia publica sit, et magnopere Mai. suae intersit, quamprimum solvi. Hoc mihi gratius nihil facere poteris. Vale. ubi Barthius sit, scire velim. Video eum mihi Rutilium dedicasse. Itaque gratias debeo. Vale Clarissime atque Amicissime vir, et nos amare perge. Salutem uxori, Stampelio, hospiti meo, et commensali tuo Van Gaerten dicas velim. Dabantur Hagae Comitum 22. Octobr. 1624.

EPISTOLA CXLIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Janus Rutgersius. Rostochium,

BInas tuas, unas XXVII, alteras XXIX. Octob. datas recte accepi. Quod ad Bremerum attinet, tricas ejus non semel expertus sum, e quibus fides Regia tantam apud Ordines jacturam fecit, ut vix ullis rationibus reparari possit. Scis quantam summam S. M. Ordinibus debeat, pro qua foenus annuum solvit, quod plerumque vestratibus mercatoribus, ut ad me transmitterent, mandatum est. Qui dum non septimanas aliquot, sed saepe menses tricantur, incredibile dictu est, quantum incommodi S. M. S. apud hanc tam potentem rempublicam ea res pepererit. Si enim neusuram quidem solvendo est, quid de sorte sperandum sit? Vides quam justas indignandi rationes habeam, quas et ad Bremerum ex parte scripsi, et ut tu porro latius ei explices, vehementer a te peto. Certe ridiculum est in tanta mercatorum frequentia Hamburgi neminem reperiri posse, qui tam exiguam summam remittat, cum si ducenta millia velim, facilis ratio futura sit. Nam quod ad collybi damnum attinet, id ad me nihil, cum pecunia Regia sit, cujus ego dispensator tantum. Et summam hic esse completam oportet. Quare per amicitiam nostram te rogo, ut hominem urgeas. Equidem non ignarus sum, quantae impudentiae sit, meliora tempora tua hisce nugis morari; sed ignosces fiduciae, quam de tuo in me amore concepi; Et alioqui, quaecunque occasio incidet, libere mihi impera. Re ipsa ostensurus sum, nullum onus tam grave esse, quod non tua causa libenter subire velim. Orationes Heinsii jam te accepisse puto. Iisdem enim literis, quibus Sorgius tuas mittit, eas se recepisse scribit. Vale vir Clarissime et nos amare perge. Dabantur Hagae Comitum XXII. Novembr. 1615.

EPISTOLA CXLIV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Daniel Heinsius. Rostochium,

CUm subito vir honestissimus et amicus tuus Academiae nostrae valediceret, subito haec scripsi? Tum ut gratias tibi singulares agerem pro munere tuo, [gap: Greek word(s)]. Tum vero ut serio a te peterem, ne tam diuturnum silentium meum spectares potius, quam amorem, quo nunc te prosequor et benevolentiam. Equidem menses sunt aliquot, cum hic juvenis, sicut forte a lectione mecum redibat, diceret viam nosse, qua commode ad te meas curarem. Gavisus sui vehementer, ut qui diu occasioni illi intentus, me torsissem vehementer, [gap: Greek word(s)]. Itaque cum officium hac in re suum nobis offerret sedulo, nescio quo modo tamen factum est, ut jam demum, in procinctu cum sit, hoc praestare potuerit. Scaligero nostro quantum placuerit opus tuum non facile dixerim. Laudat enim [gap: Greek word(s)] in scribendo, [gap: Greek word(s)] in persequendis singulis, quibus nullum volumen par futurum putabamus omnes. Macte hoc ingenio, macte hoc judicio: cujus in partem aliquam [gap: Greek word(s)], si Heinsius tecum venturus est, non magnopere de infelicitate sua laborabit, quippe qui abunde apud te inveniet, quicquid sibi deesse quotidie agnoscet. Vale Clarissime Vir, et me ama. Lugd. Bat. v. Novemb. CIC. IC. CV.

EPISTOLA CXLV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Daniel Heinsius. Rostochium.

MAgna cum voluptate de vinculis jugalibus, in quibus jam haeres, ex literis tuis accepimus. Nunc est cum tecum exclamare lubet, Hymen o Hymenaee. Num cum [gap: Greek word(s)], quarum illa foederi suavissimo, haec [gap: Greek word(s)] praeesse creditur, vota tecum suspendere. [gap: Greek word(s)]. Nisi universum hoc negotium immortali Deo curae esse scirem, cui melius hoc uterque credemus. Ut feliciter cum tua aetatem exigas, nec feliciter minus prolem suscipias, quae non tam vultu et oris lineamentis, quam virtute et eruditione parentem referat. Carmen etiam petis, quod quidem et feci et praetermisi: alterum, quod nihil tibi a me negari posse arbitror: [gap: Greek word(s)]. Alterum, quod iniquis excluderer temporum spatiis. Accipe hoc igitur: quod facile prolixitatem sibi et elegantiam vindicabit, si benevolentia tibi satisfieri patiaris, nec tam de versuum numero, quam de amore nostro judicaris. Vale, Clarissime Vir, et nos ama. Lugd. Bat. CIC. IC. CVI. 25. Jun.

Ultima donarat populo Kirchmannus, et ignes
Funereos, victor funeris ipse sui.
Ridet et exclamat gemina cum Matre Cupido,
Dii melius! flammis dignior ille meis.
Dixerat, et sacram, qua commovet omnia, taedam
Tollit, et audaces instruit igne manes.
Hanc toties, Kirchmanne, tuos excussit in artus,
Dum penitus toto pectore sedit amor.
Ridet et exclamat Puero Puer alter ab illo;
Et socios ignes ignibus addit Hymen.
Hoc bene dum vivit gemino Kirchmannus in igne,
Quam procul ipsius tertius ignis erit.

EPISTOLA CXLVI. DANIEL HEINSIUS. S. D. Joh. Kirchmanno. Rostochium,

ITa diligenter aliquamdiu uni amicorum operam dedi, ut habere rationem reliquorum non potuerim. Grotius noster nuptias in Zelandia celebravit, quibus interesse me oportuit. Maxima inter nos familiaritas annos aliquot intercessit: quam auxerunt et confirmarunt ipsae literae, quas uterque maxima cum voluptate, etsi non eodem successu, tractamus. Accepi literas tuas, quibus Laurenbergium commendas, Medici amici tui, et collegae filium: ipsum adolescentem, quod sciam, non vidi, neque exhibere ei potui, quae tua causa debebam, humanitatis officia. Si ad nos denuo redierit, aut nondum discessert, faciam ut intelligat, quantum apud me tua possit commendatio. Orationem in obitum V. C. Pauli Merulae legi et probavi: neque eruditionem in ea tantum, sed et pietatem. Excuditur in hac urbe denuo Satira Menippea in Gasparem Schioppium, cum libello Viri illustrissimi pro gente sua, et in vanissimam Burdonum fabulam. Hoc [gap: Greek word(s)] accipies a nobis, simul ac a praelo demiserint operae. Miror neminem esse in Germania, qui in nebulonem impudentissimum aliquid moliatur: cum praesertim vobis de origine monstri et vita constet optime. Audiveramus aliquid a collega vestro Lubino parari, quem jam forte alia detinent. Velim optimo Viro me commendes ex animo, et si quis ibi vivit nostri studiosus. Qui has tibi tradet ejus est filius, quem oratione tua celebrasti: eum commendare tibi non possum, cum parentem ejus exquisitissimo elogio orbi terrarum commendaris. Vale V. Cl. et nos ama. Lugd. Bat. CIC. IC. CVIII. Aug.

EPISTOLA CXLVII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Daniel Heinsius. Rostochium,

AEGer haec scribo, et a quadam febricula, quae me pessime habet, languidus, et animo dejectus. De juvene, quem nuper commendasti mihi, gratias tibi ago. Nam cum illi plerumque, qui commendant aliquem, iis se obstrictos et obligatos esse existiment, quibus aliquem commendant: contra me non partim tibi debere existimo, quod dum nobis amicos tuos esse commendatos optas, inter cos loco vel praecipuo ponas nos ipsos: dum vero tales, amicorum nostroram, quos et literae et virtus satis per se ipsa commendant, numerum amplifices. Quod de illo vere dici potest, qui et probitate et eruditione juxta est ornatissimus. Quemadmodum autem tua nobis commendatio, ita non dubito, quin hoc nostrum tibi testimonium gratum sit futurum: quod non minus me, quam illum vehementer amas. Vale Clarissime Domine, et amare nos perge. Lugd. Bat CIC. IC. C. X. IX. Feb.

EPISTOLA CXLVIII. IOANNI KIRCHMANNO. S. D. Daniel Heinsius. Lubecam,

OStendit nobis, quas ad se dedisti, literas cognatus noster Muysius, quae ut illi merito fuerunt gratae, ita nobis nihil evenire gratius potuit, quam quod nostri etiamnum meminisse te ex iis intellexerim. Ego, quod ex animo, mi Kirchmanne, sit dictum, cum ex scriptis tuis et imprimis accurato illo de funeribus libro, olim serio te aestimarim, multum postea ex commendatione aliorum, qui insignem eruditionem tuam cum virtute incredibili conjunctam, ac candore miris saepe apud nos extulerunt modis, ad opinionem hanc accessit, ut non raro sim miratus, cur vir tantus, eo tempore praesertim, quo chartarum neminem miseret, neque quicquam tam ineptum est, quod non in vulgus protrudatur, hactenus latere malit, quam doctissimos docere. Prodierunt nuper quaedam nostra, et in iis perpetua in Aristotelis politica paraphrasis, cujus destinatum tibi tuo merito exemplar mittere hactenus non potui. Ubi nactus fuero commoditatem, dabo operam, ut fidem liberem. Vale Vir Chrissime, et amare nos perge. Lugd. Bat. An. 1622. 6. Novemb.

EPISTOLA CXLIX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Daniel Heinsius. Lubecam.

MUnus tuum vere eximium de annulis accepi, pro quo nomine non uno me obstrictum tibi scire debes. Nam et ab autore eo est profectum,

quem ex accuratis de funere antiquorum libris pridem admiratus sum, et suscriptum ei, quem in terris carissimum habeo, quodque caput rei est, sic scriptum, ut cum plurima hoc tempore, vel tituli vel voluptatis causa legamus, longe doctior a lectione illius discesserim. Quare noli dubitare, quin sim inter eos, quos tu illud agendo plurima docere potes. Vale Vir Clarissime, et amare nos perge. Salutatte cognatus noster Muysius ad omnia exempla laudum natus adolescens. Hagae Com. An. 1624. 20. Octob.

EPISTOLA CL. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Daniel Heinsius. Lubecam,

NEque literis tuis quicquam nobis esse solet gratius, et hae cur gratiores essent reliquis, peculiaris causa fuit, quod elegantis ingenii ac eruditionis Virum, Johannem Frider. a Wintersfeldt nobis commendarent. Nam nec tibi se probare possunt nisi tales, nec alii magis se probare solent nobis, quam qui prius se probarant tibi. Accessit ad hanc causam altera, doctum et politum vere scriptum tuum, quod quanti esset faciendum, non modo olim juvenes experti sumus, sed et aliis non semel commendavimus. Ne tu ex me quaeras, quid post limam ultimam, ut vere tuam, judicem. Rutgersii [gap: Greek word(s)] quod videre lucem possit, nihil praeter Venusinas lectiones hactenus habemus, quas cum nostris in Poetam illum observationibus, jam multo auctioribus, typographi conjungent. Bibliothecam ejus integram adhuc, et quidem conditam clausamque asservamus: tum quia ipsis nobis maxima ad manum est librorum copia: tum quia Serenissimus Rex noster de emenda ea aliquando cum defuncto egerat. Caeterum et summi Principis absentia, et continua haec cum Polono bella obstant hactenus, quo minus eo me conferre possim, quo jam aliquot ab annis res familiaris, et defuncti rationes reliquae me vocant Magnain enim patrimonii partem ibi habuit, cujus me haeredem, esse voluit. Calamitatem vestram, et periculum, quod jam in proximo est, doleo. Scias tamen nostra causa geri, quicquid geritur. Qui nisi magnos animos cum annis opponamus, frustra libertatem tanto hactenus successu vindicarnus, quae et nobis commendata esse debet, nisi forte obstat Numinis Divini vis, quae fortunam nostram premit, qua indigni fuimus. Occasione prima, quae se dederit, [gap: Greek word(s)] orationes nostras, quae nunc omnes pariter leguntur, ad te mittam. Exercitationes nostras sacras an videris, et de iis quid judices scire aveo. Mi Kirchmanne vale, et me ama. Lugd. Bat. 9. Januarii 1628.

EPISTOLA CLI. CASPAR BARTHIUS. S. D. Joanni Meursio. Lugdunum Batavorum,

OPtimum cultu erga te amorem in isto pectore, Meursi clarissime, ne puta nunc demum incipere, eum tibi cum declaro. Dudum ille nos cepit, et quidem a prima pueritia, cum scriptis tuis aureolis occoepisti nomen habere inter antiquae doctrinae Proceres; quis eam novit, vel ejus studiosus vere est, qui te non amet? dico quod res est, se ipsum in iis literis non novit. Nos nunc primum e tenebris gradum movemus in radiantem oculum lucis, hactenus detrusi ab aetate et penuria typographorum. Quaeso ne sperne adolescentuli amicitiam, quem spes sua, genusque et fortuna nihil, nisi clarum, colere et amare, imo et imitari volunt; proximeque, (vidi enim ex tuis ad amicissimum mihi Taubmannum litteris tibi eum esse animum) nos invise, videbis, si nil aliud, in his oris pro miraculo studiosum rei antiquae. Molimur Petronium, et alia quae coram narrabuntur melius. Vale et salve a candidissimo pectore. Scripsi CIC. IC. CVII. XII. Martio. Wittebergae Saxonum.

EPISTOLA CLII. CASPAR BARTHIUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Rostochium,

DUdum gestienti mihi refricare tibi memoriam veteris inter nos amicitiae, V. Cl. optatissimam occasionem dedere litterae ad me Casauboni, quae te traduce post aliquam multum temporis nobis redditae. Si itaque nominis nostri memoria non penitus abolita est e pectore isto tuo antiquitatis omnis solertissimo, scire debes me ex tribus fratribus minimum natu esse, qui ante hoc decennium tecum, qui tum Fran. Witzendorphio praefectus eras, Jenae una mensa apud Protonotarium Saxonicum usi sumus. Verum ego inscitus fortassis, qui postquam tu per varias exterorum oras pennis ingenii simul et corporis velificatus, ingentem ubique gloriam confecisti, instar noti et pristini familiaris, ut te compellare non verecunder; quicquid est, V. Cl. omnia tibi de me putando indulgere concessero, modo ne adolescentiae nostrae octodecenni modestiam et agnatum a nobilissimis natalibus pudorem abstrahas. Caetera scito nos magnopere famae tuae favere, ingenium et industriam admirari, vel ob unum tuum de funeribus librum, sive tu delicias libri dicas, quas ego quidem solide tales amo et aestimo, nec moveor, quod ante hoc triennium Parisius quidam Heraldus ad Arnobium de te sinistra quaedam commentari ausus est. Et ut mentem tibi meam penitus denudem, dolui hactenus Germanos nos tam patientes exterarum nationum esse, ut nec quid, nec quare, capitibus nostris insultantes a nobis aequisanimis ferendos arbitremur, ob unam scilicet

licet gentis praerogativam. Vetum tu inficeto hoc monitore forsitan non opus habes, V. Cl. tamen valde velim te homini [gap: Greek word(s)] os obturare, et Scioppius bipedum nequissimus, qui nos provocavit, ita excipietur, ut ollam condigna sibi olera legisse nunquam non sis fassurus. Salve ab amica manu V. Cl. et si amicitia nostra placet, rescribe, proxime muneri Cirin Virgilii, cum Musaeo, et toto Claudiano a nobis recensitis, exspectans. Wittembergii. XXV. Julii Anno CIC. IC. CVIII.

Si quid rescribis recta ad Taubmannum cura. Eilhard. Lubinum, si me amas, officiose saluta, cui antehac scripsi, literae sint redditae, ambigo.

EPISTOLA CLIII. GOTHOFREDO JUNGERMANNO. S. D. Melchior Haminsfeldius Goldasus. Hanoviam,

Spissius rescribo existimatione mea, sed spissitudinem pensabo pleniori manu. Prudentium edidere, et notis singuli illustrarunt, Anton. Nebrissensis, Des. Erasmus, Joan. Sichardus, Georg. Fabricius, et Victor Giselinus, omnes MSS. codicum opera et magisterio usi. Habui universos, sed furtivae manus solum mihi Fabricium reliquum fecerunt. Oribasianorum, praeter ea, quae dixi, nihil est editum, et fallet Brodaeus, si tibi persuadere sinis. In Sleidinum elogia non habeo ulla. Super lib. IV. Monarchiarum exstat penes me commentarius MS. Multa habet in illis libris Sleidanus, quae mihi videntur nulla commoda interpretatione leniri posse, nec video cur tanti factus a Meibomio, in quem commentarios pararet. [gap: Greek word(s)] malim (quod pace tua liceat dixisse) cum Meursio scribere. Suidas meus MS. principio caret, cujus demum) in [gap: Greek word(s)] literarum ordo integer. Quae vero scriptum compositi verbi fuerit, est, ut conjicio ex ejus simplici, quo de in meo MS. [gap: Greek word(s)]. Quid multis? Platonem audi lib. 9. de leg. [gap: Greek word(s)]. Hinc [gap: Greek word(s)] in Megali Etymologico, cujus apud me duo exstant vetustissima exemplaria, quintam partem vulgato auctiora. Quid rugasti frontem, quod dixi Megali? audi, mi Jungermanne, et docebo te rem miram. Megalus nomen est auctori Etymologici, vide facinus imperitorum ex conjunctione vocum, quae disjungendae erant. Mei MSS. constantissime scribunt, [gap: Greek word(s)], quam in suo quoque reperisse Silburgius testatur, at vim ejus non quitus est capere. Idem ait in Step. cod. fuisse [gap: Greek word(s)], quae scriptura, si vera est, sine dubio ab interpretibus fuit praeposita. Quid si fuit [gap: Greek word(s)] ? Rectum fuisse casum non [gap: Greek word(s)] ** in [gap: Greek word(s)] juncto verbo ** utroque loco disces Megalum sive Megallum fuisse nomen proprium. Sed de eis aliquando publice. Tu nunc meo periculo Megalum in Etymologico, MSS. auctoritate fretus, porro laudabis. Sed ad institutum. Ego si quiscontendat [gap: Greek word(s)] veteres vario inflexu dixisse, non magnopere

pere velim refragari, praesertim cum non temere exempla abundent, quibus [gap: Greek word(s)] apud Platonem persuadeamur rescribendum: Vale, hisce interim contentus. Francofordiae III. Non. Sextil. A. C. N. CIC. LC. CVII.

EPISTOLA CLIV. GOTHOFREDO JUNGERMANNO. S. D. Melchior Haiminsfeldius Goldactus. Hanoviam,

DE Apulejanis, non est ut me cupere existimes, quod nefas esse intelligam. Juste ab justo justa impetrare aequum est, nam injusta ab justo petere non par esse arbitror Prudentiana lectio non est nauci. Meliores codd. cum MSS. meis habent: Mater morte sua non se xu fertilis. Leviter distinxerim sensus causa; Morte sua, non sexu, fertilis. Sexus in eo est, quo mares aut foeminae sunt. Atque hic nullus in viperis, non penis mari, nec vulva foeminae. Haec fertilis est, id est parit, non vulvae seu locorum apertione, sed eroso a catulis ventre, unde mors. Ita quidem Prudentius cum veteribusfensit. Quod hodie aliterse habere, Medicorum filii e Polyhistore tradunt. Oribasianorum libri Tomis XVII. Latine impressi Parisiis An. 55. in librariis videntur. Tu vero ulteriores habes. Operae esse audio, ut describantur. Et inibis magnam a Stercicoris gratiam. Certum enim est vel tua causa etiam illa inquisita non amittere. Cetera [gap: Greek word(s)]: vinces. Vellem ut velles, et ingenia nostra exerceremus [gap: Greek word(s)] hujuscemodi [gap: Greek word(s)]. Quo studiorum genere nihil utilius, nihil ad doctrinam ituris divinius. Vale: et amorem tuum persevera. Francof. pridie S. Viti. A. C. N. CIC. ICC. VII.

EPISTOLA CLV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. H. Giphanius. Altorfium,

MIrabar initio tuum silentium, prius enim ex Genderi literis, quam ex tuis, quid Noribergae meo nomine egeris, cognovi. Quod nisi postea tuas Altorphio accepissem, jam te in Patriam putarem rediisse. Binas autem accepi: ex quibus video te libenter istic esse, neque id injuria. Habet enim locus ille multos egregie doctos, omnique humanitate politos viros: quorum consuetudine captum te diutius ibi consistere non miror. Et quando autem istuc redibunt amici illi nostri Rittershusuis et Gentilis? tu quoque an brevi domum reverti constitueris scire velim. Delector hac licet aetate multum libris Cic. de officiis. Sed in iis non pauca reperio perobscura, vel ad explicandum difficilia, in quibus unum aut alterum locum adscribere hic volui, ut et tuum de his judicium cognoscam, et quasi argumentum epistolae tibi praebeam. lib. 3. ubi de testamento Basili: Hunc dico Patronum agri Piceni et Sabini. Quis quaeso patronus, quod ejus nomen? Lib. 1. ubi de Catonis filio, scribit eum

in exercitu Popilli fuisse, atqui bellum illud Persicum non a Popillio, sed a Consule Paulo AEmilio gestum fuit, an igitur hic [gap: Greek word(s)] Ciceronis? tu explicabis et valebis. D. Scherbio a me salutem, et hoc amplius, ut ad meas rescribat. Praga. 17. Novembr.

EPISTOLA CLX. [sic] JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Argentinam,

[gap: Greek word(s)]. Liceat enim mihi ad te post longa silentia scribenti fateri, quod res est, me dum in barbaris quibusdam scriptoribus volutor, et in aliis quibusdam [gap: Greek word(s)] negotiis tractandis versor, pene barbarum et [gap: Greek word(s)] factum tardius, et brevius ad juvenem elegantissimum rescribere, dum mihi desit, quod ternis, ni fallor, literis tuis omni refertis eruditione elegantiaque respondeam. Quaerebas ex me solutionem et [gap: Greek word(s)] quarundam in tractatione argumenti tui de funeribus tibi occurrentium. Ego vero dum jus feudale tracto, et alia quaedam consimilia, tam diu et longe absum ab humanioribus studiis, ut fere omnium desuetudinem contraxerim, et vix videam, qui possim cum Musis in gratiam redire. Et ut assiduus essem in his studiis, in quibus tu excellis, tamen quantum meminisse possum (neque enim ad manum sunt omnes tuae literae) ejusmodi erant [gap: Greek word(s)] tua, quibus alio opus esse Oedipo videatur, quam Rittershusio, qui se parum supra vulgus in illis rebus videre et sapere ingenue fatetur. Mene tu, mi Kirchmanne, Sphingem domi habere putas, ut tibi interpreter ista aenigmata, tot viris doctissimis et sagacissimis aut ignorata, aut certe non explicata? Ego unde fluxerit ritus ille supra genua tollendi exstinctum, quidve sibi voluerit, juxta cum ignarissimis scio. Nebulae quoque mihi erant primo legenti ea, quae de Pontifice scribebas, nunc etiam vix memini, quid fuerit, quod de eo quaesivisti: nam ea literae nunc se inveniri non patiuntur. Neque vero te haec talia ab editione reliqui operis maturanda deterrere debent, utut omnia exputare statim non possis. Satis erit interdum, si aliis ansam, dederis cogitandi. Quaedam etiam et [gap: Greek word(s)] relinquere debebis. Non deerunt qui te moneant, qui doceant, ubi specimen foras dederis. Apellem nosti, hunc imitare, et proposita publice egregii operis tabella explora hominum judicia. Haec ergo pro meo in te amore, proque studio famae et honoris tui, cui te parest non deesse. Quod ajebas te exacto illo biennio, quod addixisti D. Witzendorphio, velle nos quoque visere, et si tibi honestus in Academia locus contingere possit, etiam commorari et habitare nobiscum: libenter ubi eo ventum erit adjutabo, quicquid potero. Christophoro Colero succedet Bremanus quidam Albertus Clapmarius, diligenter, ut nihil supra, commendatus Scholarchis et Acad. nostrae a Landgravio Mauricio, de quo alias plura. D. Giphanins in Aulam Caesaris se contulit; et Praga his diebus ad me humanissime scripsit. Malam gratiam utrique nostrum rependit Schioppius,

qui famae suae primordia nobis, invidia fatente, debet. Longa est fabula, ut mecum ex quo Romam commigravit, agere coeperit. Non dubito, quin aliquid jam inaudieris. Si tibi notitia est cum D. Bongarsio (debet autem omnino esse) ab illo licetpetas nostrum apologeticum, quem calumniosae et criminosae epistolae Schioppii opposui. Late sparsa est illius et Ingolstadina et alia editio, nec paucos etiam cordatos mihique amicos perturbant ipsius criminationes. Ea res me impulit ad mei defensionem, quanquam non tam meus, quam Dei et veritatis honor in hac causa agitur, mihique fuit propositus. B. V. 12. Junii A. CIC. ICC.

EPISTOLA CLVII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Argentinam,

ITa est, eruditiss. Kirchmanne; Recepi tuo beneficio Q. Calabrum meum: quem auctorem utinam tandem ab se emendatum illustratumque ederet Rhodomanus noster! De tuo in illam Academiam adventu gratulor tibi et Nobilissimo discipulo tuo, optoque ut sit vestris studiis quam opportunissimus, utque cum caeteras meditationes tuas ibi perficere possis, tum maxime de Funeribus, argumentum copiosum et tua diligentia atque cura dignum. Quid autem ego ad id conferre possim, quod non abs te ante praevisum et annotatum sit uberrimeque ac felicissime explicatum? De loco Serviano quod scire cupis, idem tecum sentio, non fuisse statum ac perpetuum quod ibi scribit Grammaticus eruditiss. cujus novam editionem Parisinam nuper mihi donavit clariss. Bongarsius. In ritibus antiquis annotandis, non dubito, quin ultro nonnunquam conferas eos cum iis, quae in vulgo quoque nostro remanent: quale est quod, cum saepissime antehac, nunc in funere viduae avunculi mei carissimi, his ipsis diebus a pueris pariter et puellis factitari vidi, ut scilicet ter injecto pulvere in sarcophagum jamjam terra contegendum abeant. Solent etiam, ubi quis in conclavi animam exhalavit, fenestram aperire: quasi exitum dent animae ad superos evolaturae, et periculum sit, ne alioquin illa spiritualis natura egredi non possit. Hujus moris tu fortasse quid simile in tuis collectaneis observasti in paganismo. Mihi nihil succurrit. Et sum alias jam animi aeger et obliviosus. Quod si mihi integer aevi sanguis foret, tentassem aliquod Epigramma scribere in tuum illud opus. Nunc a languente et aegro animo hos male natos accipe versiculos: et vale.

Funereos ritus, prisca et solemnia mortis
Dum tu vivaci condis, Kirchmanne, papyro,
Et veterum illustras nitida face plurima scripta,
Ipsa tibi aeternam repar abunt funera vitam,
Effugiensque rogos ardentes inclyta fama,
In Sophiae regno plaudet fulgentibus alis.

EPISTOLA CLXII. [sic] JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius.

ITa vivam et valeam, mi Kirchmanne (familiarius te jam, ut propiorem mihi factum alloquor) ut gratus mihi est adventus tuus, et ut ipso die hesterno de eodem mini incidit cogitatio, submiranti moram tuam. Literae namque tuae maturiorem polliceri videbantur. Gratulor itaque toto pectore, quod salvus ad nos veneris, mihique diu optatissimam occasionem praebueris tui alloquendi, et literis hactenus contractam fotamque amicitiam firmandi vivis colloquiis. Illud mihi hic permolestum accidit, quod in eundem diem et amicissimi capitis adventus, et nuntius de obitu amicissimi mei inciderit. Quid quaeris? mi Dn. Kirchmanne: aut quid ego te moror? quin rem eloquar ut est? Pater meus, optimus et doctus senex, vixit: eique ultimum in his terris diem fuisse IX. Augusti, hodie primum hora IX. ex sororiorum et affinium literis cognovi. Ita in eum datus sum maerorem et languorem, quem facile tute conjicere potes. Certe oculos pene perdidi lacrumando. Nec adhuc per hoc proximum triduum satis recte valebat caput infestatum catharro. Intelligisne, vir humanissime et cordatissime, quid me domi detineat, quo minus ad te complectendum advolem? quid prohibeat tecum in diversorio coenare? equidem me ipsum impietatis damnarem, si tam mihi funesto die ad convivium ullum irem; ut taceam quod non possim me honeste hominibus ostendere, cum istis fletu turgentibus oculis, sed necdum siccis. Excusatum igitur tali hoc suo tempore habebis Rittershusium tuum. Gratissima tamen fuit invitatio, nec minus gratum feceris, si me domi meae convenire, et alloqui dignatus fueris. Experiar quam vere dictum sit illud: [gap: Greek word(s)]. Vale feliciter, et interim, hanc Coleri mei recentem epistolam percurre. X. Aug. Anno M. D. CII.

EPISTOLA CLXIII. CONRADUS RITTERSHUSIUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Rostochium,

ET quas Lubecae dederas VIII. Maji, et quas Lunaeburgi idibus Junii, recte accepi, mi Cariss. et Opt. Kirchmanne. In illis beasti me utroque nuntio, et quod Funeribus tuis tandem extremam manum imponere cogites, et quod spes tibi facta sit notarum Ciceronianarum J. Gulielmi civis tui. Crede mihi et a Funeribus tuis aeterna te manet gloria, et Notarum illarum editio neminem magis quam te decet. Itaque feliciter et hoc et illud. De Amaebaeis nostris ad Ausonium Epistolis quid quaeris? Juvenilis ille labor, et pridem mihi in derelictis habitus seu quisquiliis, nescio quo casu tamen factum, ut in

aedibus paternis reliquerim, cum quidem mecum huc asportare cogitarem. Sed facilis earum jactura. De Colero quod quaerebas, is Pragae prensat: Ajunt eum familiarem esse D. Petschio: nec desunt, qui metuunt [gap: Greek word(s)]. Absque hoc enim difficile esse perhibent consequiea, quae ipse ambit. Ego dum res ita dubia est, literas cum eo non commuto, tametsi me semel atque iterum tentavit. Hoeschelius cum jamjam sese accingeret editioni Procopii Graeci tamdiu expectatae, nuncium accepit ex Belgio, in eodem denique esse Bonau. Vulcanium. Itaque huic indignabundus, qui nihil praemonuerit, de subito consilium mutavit, et ad Origenis libros contra Celsum Graece edendos studium suum transtulit. In bis jam credo currit praelum Augustanum. Casaubonus hac aestate scripsit D. Scipioni, et me salutatum in eisdem literis provocat ad scribendum: negat enim se accepisse, quam Francofurto ad eum scripseram non indiligenter, quod equidem permoleste fero. Venio ad alteras tuas, et his quoque vicem reddo. Paraclesin modo tibi redditam, teque dolorem nostrum doluisse, gratum mihi. Migrationem tuam Rostochianam tibi feliciter evenire opto precorque, et una mecum affinis Queccius, et uxor mea et Piccardus, quanquam te non solum viciniorem nobis, sed et incorporatum, ut sic loquar, esse multo mallemus. Sed nondiun omnium dierum vespera venit. De honoribus veteris amici et domestici G. Schumacheri gratissimum mihi fecisti indicium. Itaque jam ei gratulor honestissimum illum locum scriptis ad ipsum literis. Augustae historiae scriptores cum commentariis nemo nostrum ad hunc usque diem vidit, quamvis diligenter inquisiverimus per tabernas librarias urbis N. Itaque a me non posse tibi loci illius descriptione, quem desideras, gratificari. Cras tamen Deo dante in urbem cogito, et magis magisque inquiram, si alicunde expiscatus fuero. Pittacium huic epistolae inseram, vel [gap: Greek word(s)] addam. Mihi de Antoninorum illislegibus acerrimis nondum liquet. Sed neque nostro Gentili, quem consului frustra. Ubi quid excogitaverimus, communicabitur tecum. Interea perge feliciter in editione Funerum. Multo mallem, te imprimendum dare opus Antonio Gulielmo Hanoviensi typographo (qui meas partitiones feudarias (si vidisti) excudit) quam Wecheliano Claudio, cujus mirae sunt sordes, quas in consiliis nostris expertus sum. Adde quod et elegantia typorum, et distrahendi industria Hanovianus nihil cedit Claudio. Si in illum inclinas, facile efficiam, ut bonis conditionibus recipiat imprimendum opus, dum ex te intelligam et voluntatem tuam, et quid ab eo petas; an exemplaribus XXX. aut circiter contentus sis futurus, an aliquid nummorum insuper, et quantum dari tibi postules. Rescribe igitur quamprimum. Constitueram omnino jam etiam ad Dn. Witzendorfium scribere per hanc occasionem; sed video me tempore excludi. Itaque excusabis me, et officiose ipsi meis verbis salutem dices. Vale et salve. Jam fortasse vobiscum D. D. Hubnerus fuit, aut brevi erit. Deus et illum ad nos salvum reducat propediem, et te servet cum D. Francisco Witzendorfio cara mihi capita. Iterum atque iterum vale. Altorfii die 20. Julii 1603.

Recturam resignavi nuper ac tradidi D. Nic. Taurello volentibus licet Scholarchis, ut paterer mihi prorogari magistratum in annum sequentem.

EPISTOLA CLXIV. IOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium,

TUas, Doctissime et amicissime Dn. Kirchmanne, superioribus diebus recte accepi, ex iisque libenter cognovi de editione Funerum. Itaque hanc propediem ex Frobeniana expectabimus, cujus typi satis sunt nitidi, nec concedunt quicquam Wechelianis. Mitto tibi jam pridem destinata duo capita sacris lectionibus ex meis descripta, si forte in calce operis tui placeat ea adjicere, honoris mei ergo potius, quam tui, et ut hac ratione sacrarum lectionum nostrarum desiderium in animis lectorum excitetur. Sed hoc tui esto arbitrii. De pestilentia, quae apud vos, et magis etiam Rostochii grassetur, quod addidisti, profecto me et quotquot hic tui amantes reliquisti, non parum terruisti hoc nuntio. Nam ut,

Metuimus tibi: Bene tamen sperare nos jubet respectus et consideratio Bonitatis Divinae, cujus dulcissima descriptio in Psalmo XC. et XCI. continetur, ut alia sacrarum literarum loca tibi notissima nunc praeteream. Horum meditatione animum tuum eriges in his contagionibus. Jubeo etiam te pro amicitia nostra utriusque illius psalmi paraphrasin metricam conficere, quam aliquando abs te exigam. Vides quam sim morosus. Non aliter decet, nec te penitebit paruisse. Hubnerus noster [gap: Greek word(s)], affirmat se et Rostochi et Lubecae dete quaesisse, sed frustra: nec enim potuisse indagare, ubi esses. Rediit ad nos bene sanus, et pinguiusculus, seu habitior, quam dimiseramus. Etiam Mich. Virdungus ad nos rediit, nostroque convictu iterum utitur, saepe tui, saepe D. Witzendorfii amica et honorifica inter nos mentio est, nihilque mallemus, quam te hujus Collegii sive [gap: Greek word(s)] haberi socium: si fata sinerent. Dn. Hubneri literas his inclusas habe. Clapmarius de arcanis rerump. dabit VI. libros, ut ex Catalogo librorum Francosfurtensi proximo videre potuisti; omnium animos erexit in exspectationem tanti operis. Ipse indies fit insolentior omnibus in rebus, brevique adeo vix se ipsum noverit aut pedes suos. D. Hubnerus in gratiam quorundam studiosorum Pandectas privatim, sed breviter percurrit. Ego differentias juris civilis et Pontificii colligo et explico auditoribus meis. Caeteri Professores etiam recte valent, nisi quod D. Scerbii articularis morbus antiquum obtinet. Is tamen nuper in auditorium publicum descendit, et Polono cuidam de Analyticis disputanti praefuit. Habes de nobis, quae succurrebant. A te crebras expectabo, ut sine metu simus. V. Altorfii III. Novemb. CIC. IC. CIII.

rerbis quaeso salutes, et jubeas meas ex longo intervallo propediem exspectave. Nunc excludebar tempore, quo minusipsi scribere possem, sicut constitueram. Nescio autem quo fato factum sit, ut hae literae quamvis ante mensem totum scriptae tamen a me dimitti non potuerint ante hunc diem. Exitus docuit, quid defuerit. Nimirum ad te erat perferendus lugubris nuntius de obitu dilectissimi filii mei Balthasaris. Hic postquam cum febri ardentissima et continua per tres hebdomadas fuerat colluctatus, tandem pie placideque defunctus est VIII Decemb. me oculos ei claudente turbato mortalitatis ordine. Quanto sim in luctu ipse cogita. Solet novissima plaga praeteritos refricare dolores, ut ait, ni fallor, Symmachus. Id mihi in hoc casu accidit, qui uno fere anno sepelivi patrem, socrum, duos filios, sororis filium a me susceptum et M. Queccei filium, optimae spei puerum. Sed manum de tabula vel potius de ulcere. Tu mi D. Kirchmanne Vale, et rescribe, ut extra, metum simus. Scripsi haec xii. Decembr. An. 1603.

Plurimam salutem meis verbis dicito, nunciatoque Dn. Francisco Witzendorsio, et de Balthasare in eo fac indicium.

EPISTOLA CLXV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. ET IGNATIO HANNIELI. Conradus Rittershusius. Rostochium.

FRancofurti jam sum, unde haec ad vos conjunctim scribo, carissima capita. Dabitis mihi hanc veniam, ut isto utar compendio, dum inter hos strepitus simul ad alios plures scribendum, simul et alia negotia curanda sunt mihi. Veni huc maxime Epistolarum Isidori Pelusiotae causa, ut bonis conditionibus eum auctorem ope M. S. Bavarici auctum et correctum extrudam. Commendavi autem opus illud Commelinianis heredibus, quando illi etiam Chrysostomi opera nobis dederunt: ut comes sit ac socius in praelo, qui fuit familiaris ei in vita, et geminus eloquentia et sanctitate. Jeci jam fundamenta hujus negotii: sed alter fratrum rejecit illud ad consortem, qui Amsterdami habitat, cujus ajebat expectandum esse consensum Spero non dissensurum: et placituras ipsi conditiones, de quibus inter nos actum est. In his ipsis nundinis literae mihi redditae sunt Scaligeri et Casauboni (at quantorum virorum!) quibus comprobant institutum meum, et exhortantur me ambo, ut strenue pergam in exequendo. Eas literas auro contra caras habeo, et alias vobiscum communicabo. Nunc describere non vacabat. In Scaligeri literis insertum etiam est Epigramma heptastichon, jambis constans Graecis. Tuum, ornatissime D. Kirchmanne, opus de funeribus Rom. prodiisse laetor, et tam tibi quam reipublicae literariae gratulor. Sumpsi exemplar de Frobenio, quasi abs te mihi donatum. Spero te ratum id habitutum. [gap: Greek word(s)]cape meum Assem Fatidicum, et boni consule. Prae Meursio rivali tuo, quem miramur simul

iisdem nundinis prodiisse, tibi Senatus Criticus palmam defert, perfectionemque operis tui collaudat. Cum Grutero, Bongarsio, Frehero, Camerario, et aliis hic jucunde fui aliquoties. Jamque in diem XII. hic haereo, expectans dum sodalitium meum se accingat itineri, cum quo redeundum est mihi. Quo loco res nostrates sint, procul dubio ex literis Dn. Hubneri, [gap: Greek word(s)], recens cognovisti. Tuas avide expecto, quibus de statu rerum tuarum nos certiores facias: ac fortasse domum reversus [gap: Greek word(s)]illas inveniam. Valete viri clarissimi opt. doctissimi et amicissimi, vestrumque mihi amorem servate aeternum. Francofurti XXI. Septemb. Anno CIC. IC. CIIII.

EPISTOLA CLXVI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium,

PRincipio tibi, ornatissime et amicissime D. Kirchmanne, eum in Acad. illustri locum toto pectore gratulor, et opto ut gradus sit ad altiora, quae suo tempore, cum Deo, tua virtute, pietate et eruditione procul dubio consequere. Quae ipsa est causa, cur desiderium tui lenius et aequiore animo feram. Etsi enim hic tecum vitae quod reliquum est exigere maluissem, quam tantis locorum spatiis esse diremptus: tamen apud nos tales emergendi occasiones non habuisses. Virdungus quidem, cui nuper adeo D. D. scholarchae, postquam de te spes decollarat, illam professionem assignarunt CC. Florenis initio contentus esse cogitur. Nosti autem quam hic sintomnia cara, quamque restricti ad augenda salaria nostrates. Itaque non possum non tibi magnopere gratulari cum illam ob causam, tum ob vicinitatem patriae, quae procul dubio tua opera aliquando, uti et ortus tui partem sibi vindicare volet: quo et spectabat illa a me non indiligenter ad te scripta epistola, quam non redditam esse et miror et ringor. Etsi enim nihilo jam deterior est ex hac jactura vel tua, vel mea conditio, tamen ad te illam pervenisse mallem, quam ab aliis interceptam neglectamve, saltem ut tibi inde quoque meum tibi gratificandi studium constaret. De Alcimo quod quaeris, variae ejus sacri poëtae exstant editiones: sed nulla accuratior, quam Joachimi Zehneri Sleusingensis pastoris, quae Lipsiae apud Schurerum prostat. Marius Victor mihi non est visus. Credo eum exstare in opere sacrorum poëmatum Georgii Fabricii, quod mihi non est ad manum, nec ab aliis hic sumere licet. Funera tua vidimus, et tibi ab his non solum vitam, sed et immortalitatem auguramur ac spondemus. In his quod tam amicam et multam mei mentionem exstare voluisti, est de quo mihi gaudeam, tibi gratias agam. Exemplar sumpsi Francofurti, cum ibi essem Isidori Pelusiotae extrudendi causa, a M. Frobenio, qui simul ac audivit quis essem, libens dedit. Recte feceris, si et D. Remo tui amantissimo miseris. De Apulejo Wouwerii jam aliquid ex Helia Putschio cognoram. Tu ipse eum ex propinquo incita et instiga ut maturet, multoque magis etiam impelle hominem ad proferendas in lucem et usum boni publici emendationes Ciceronianas

ex codice Jani Gulielmi. Non poterat melius otium suum alibi collocare. De Persio Casauboni edito nihil dum comperti habeo. Dn. Bongarsius Francofurti me convivio excipiebat, et literas ab eo [gap: Greek word(s)]reddidit, quibus meos in Isidorum conatus perbenigne approbat, sicut et Scaliger. Magnum et quidem geminum praejudicium habeo: a quo qui dissenserit, caveat, ne judicio caruisse videatur. Prodibit, ut spero, ad proximum mercatum curante et sollicitante meam vicem Cl. Grutero apud Comelinianos. Cum his enim, ut qui Chrysostomi quoque multa Graece nobis dederint, contraxi etiam de Isidoro, ut ex eadem officina et magister prodeat et discipulus eo non indignus. Taubmanni Plautus jam praelum patiturtandem Witebergi, ut his diebus ad me scripsit. D. Scherbius noster ex febri valde est debilis, ut metuat suae ipse vitae: quanquam ad mortem praesenti est animo, vel ideo, ut brevi sit cum conjuge, quam praemisit. Nudius tertius supremis ejus condendis elogiis interfuerunt septem testes Academici. Magnum lumen nobis exstinguetur, quanquam enim jam ab aliquot annis id morbi nebulis quasi obscuratum quodammodo videri potuit, tamen domi adhuc splendebat, contractioribus quidem, sed tamen satis dilucidis et illustribus radiis. D. Hubnerus [gap: Greek word(s)]ipse de se scribet tibi. Tu velim multa meis verbis salute impertias Cl. V. D. Ignatium et Rev. D. Eilardum Lubbinum, cujus novae functioni sacrae gratulor et divinam benedictionem adprecor. Has ad D. Theod. a Senden, ut jussisti, misi: per quem, ut spero, etiam deinceps nostrae utrinque curari poterunt, si quas a te nobis inscriptas acceperit, jubeat Noribergi apud D. Georg. Remum nostrum deponi. Bene vale mi Kirchmanne. Altorfii. die 22. Decemb. Anno 1604.

De Giphanii Scriptis scripsi ad D. Theodorum. Is tecum communicabit, tu cum D. Ignatio.

EPISTOLA CLXVII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium.

REcte accepi exemplar Epithalamiorum sive Hymnaei nuptiis tuis cohonestandis editi, Vir Cl. et ornatissime, et animo meo carissime. Sed cur unum tantum misisti mihi? debebas duo veltria addere, ut esset quo Dn. Quecerum, Doctorem Rhumelium, alios munerari possem. Nimis profecto caepisti tenax esse, ex quo paterfamilias es factus, quid fiet, ubi ad meam aetatem perveneris? sed extra jocum, debuisti certe plura mittere, tam optata praesertim occasione, quam suppeditabat ornatissimus adolescens Henricus Bakmeisterus, Rever. et Cl. V. D. Lucae F. quem in vestram gratiam, et ut intelligatis me nihil non velle vestra causa, eorumque, qui vobis cari et amici vivunt, statim domo et mensa excepi mea. Intentus quoque ero in omnes ipsum juvandi, promovendi, ornandi occasiones. Deus det eventus, quos optamus. Tibi molestias creari a Des. Heraldo, nollem profecto. Sed non deerunt tibi tela,

quibus hunc vitiligatorem repellas. Credo aemulatione impulsum hominem, ut sic in te irrueret immerentem. Sunt enim in gente illa, qui putant, Germanos nihil sapere, se solos aestimant ac circumspiciunt. Ex his fortean ille quoque, doctus alioquin, ut apparet, juvenis. Ex iisdem credo erat Rigaltius: cui quid feceram ego, ut me ita sugilaret in Phaedro? Quem ego olim probe depexum dedissem, in Analectis Phaedri, nisi libellum hunc in gratiam D Bongarsii suppressissem. Tu vero hanc petulantiam tui adversarii non sines inultam. At libens cognovi de renovanda illius tui pulcherrimi operis editione te cogitare. Si quid inter relegendum mihi in mentem venerit, de quo sis admonendus, faciam tuo rogatu certiorem. Interea duo loca tibi suggero, quae in meo exemplari tui libri annotavi. i. libri secundi caput tertium hoc a me emblema accepit, insertum prope finem ante illa. Fit autem mentio cereorum. Allusit eodem et Alcimus Avitus lib. V.

Nulla vacans a morte domus, dum lumine multo
Tota curatur populosum funus in urbe.

ii. extremo capiti xi. ejusdem libri 11 post [gap: Greek word(s)]hanc addidi coronidem. Conjungit et plures hujusmodi insanos ritus Alcimus Avitus libr. v. ubi stragem inter primogenitos AEgypti editam describit.

Ergo ubi percussas soboles confusa repente
Aula videt, currunt flentes ad funera matres,
Pectora contundunt pugnis, crinesque revellunt
Unguibus et nigras festinant scindere malas.

Sed non dubito quin per te ipsum jam haec et similia observaris et addideris. Boni tamen consules nostram hanc tui juvandi voluntatem. Habes hic Icona meam, amicorum studiis a me expressam. Boni consule et candide interpretare. Decreveram hac ipsa occasione, quam de improviso aliud agenti monsttavit D. Remus, etiam D. Ignatio tradere, sed non licet per temporis brevitatem. Itaque meas [gap: Greek word(s)]alia via accipiet, nec multo post has. Cum eo communicabis etiam [gap: Greek word(s)]in Scioppii Laedorias. Bene Vale, mi Dn. Kirchmanne. Noster Hubnerus brevi me deseret, et rusticanam nostram vitam cum deliciis urbanis commutabit. Mallem ipsum in vita Academica remansisse. Verum videtur mihi festinare ad opes. Plura ex ipso cognosces. Iterum Vale, et saluta ex me amicos, imprimis D. Ignatium, et D. Lubinum, cui etiam suum contigisse Antaeum audivimus. [gap: Greek word(s)]. Altorfii die XXX. Maji. MDCVI.

EPISTOLA CLXVIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium,

REspondeo literis tuis, Vir Cl. et doctiss. quas 12. Martiidatas accepi ante paucos dies primum, curante D. Remo nostro. Is ea redimere coactus

est pretio 24 cruciferorum, de quibus ipse 6. ego 18 solvimus: meae enim literae propter carmina adjuncta erant crassiusculae. Sed fuit tanti accipere amicissimi viri literas, quae non fuissent carae, quamvis pluris constitisset [gap: Greek word(s)]. Gratias magnas ago tibi de procurata editione illius pestilentis satyrae. D. Ignatio vero de honore nominis sui profixi mihi accommodato. Mora non eguit excusatione; sat cito quod sat bene factum. De Henrico nostro omitte illam sollicitudinem tuam. Ego sum placabilis, memor videlicet illius [gap: Greek word(s)]. Sed ubi quaeso jam et qua conditione vivit? an ad vos rediit? Nos de ipso postquam Jena abiit, nihil cognovimus. Caspar Barthius ad me semel scripsit Witeberga hac proxima hyeme, eoque ipsi ego rescripsi, parario usus Dn. Taubmanno, qui mihi pererudito juveni eommendavit. Dn. Gruterus mihi Heidelberga misit ipsius libellum notarum ad Petronium Arbitrum, de quibus Gruterus satis scabiose sentit. Ego illas tamen non contemno: et hoc mercatu Lips. remisi ei, hortatus auctorem, ut edat. De editione scriptorum Giphanii, quod quaeris, res tota est in manu Joannis filii et heredis, privilegio muniti. Is quid tamen facturus sit patris sui scriptis (in quae alii quidam nullo jure involaruri, ad editionem inconsulto ipso festinantes) ignoro. Procul enim a nobis abest in Alsatia, et tarde ac raro inter nos commeant literae. Vellem aut propior esset, aut mihi rem istam committeret. Nunc per me faciat quisque quod volet. Ego habeo quod agam satis rerum mearum. Vidlstisne ibi librum novum, sacrum et horribilem ipso titulo (ulterius autem nondum vidimus) quem Scioppius (olim Schoppius) in Scaligerum edidit? Rogo quid censetis, tu inquam et Cl. V. D. Ignatius, aliaque candidiora pectora? Casauboni et Bongarsii judicia jam scimus. Speramus non defuturos vindices honoris Scaligeri, ut ipse taceat. Vale mi D. Kirchmanne, et rescribe saepius. Tuam enim ut benevolentiam facio plurimi, et amicitiam sancte colere cupio dum vivam, ita epistolam ac manum soleo exosculari. Altorfii die XIX. April. MDCVII.

Quod mihi de Magistratu scholastico gratularis, benigne facis: sed magis gratulabere, cum eum deposuero, simulque multis molestiis fuero liberatus: quod spero post duos menses futurum Deo propitio. Tunc [gap: Greek word(s)]et ad studia mea tranquilliore animo revertar.

EPISTOLA CLXIX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium,

JAm ante ad te scripsi, Vir ornatissime et amicissime, tuoque vel potius nostro communi desiderio utrinque satisfeci, in cohonestanda celebrandaque optimi nostri Ignatii memoria, quae mihi semper erit venerabilis juxta tecum. Amisimus, enim vel praemisimus (ut magis pie loquar) virum vera antiqua virtute et fide. Quid igitur, inquies, sibi volunt hae novae literae? nimirum

datur haec opera studiosis nostris quatuor, qui hinc ad vos studiorum causa proficiscuntur. Ex his unus est tuus civis, Johannes Steinius ante biennium commendatus mihi Argentinae, a Clarissimo et consultissimo viro Dn. Theodoro a Senden JC. reliqui tres fratres Bussi, non modo populares mei, sive conterranei sunt (ignosce vulgi more tecum fabulanti) sed etiam, dum hic fuerunt, maximam temporis partem sub eodem tecto mecum habitarunt. Omnes tibi quam commendatissimos esse cupio, eamque de te fiduciam habeo, quod sis ipsos, vel mea causa, humanissime amplexurus, et quibus scies poterisque modis adjututus. Idque ut facias te rogo. Qua in parte cuique commodare queas ex ipsis coram rectius intelliges. De Georgio tamen Bussio jam nunc tibi praedico, quid animo agitet. Auctor ipsi fui, colligeret in unum [gap: Greek word(s)]variorum, quae sparsim exstant, Auctorum versiones Latinas Epigrammatum Graecorum, quae habet Anthologia: [gap: Greek word(s)]cum ipso communicavi, quae ego jam olim huc facienda collegeram, in quibus multae avunculi mei Mathiae Bergii, multae etiam meae translationes. Non dubito, quin et ipse faveas boni juvenis laudabili instituto, et aliorum quoque favores, imprimis autem R. et C. V. D. Eilardi Lubini, qui in eodem genere jam pridem operam navavit, et procul dubio multa in mundo habet, quibus possit ipsum instruere, dum professione Theologica ipse impeditur, quo minus, quod caeperat, stadium decurrat. Rogo te, velis ipsi pararius esse ad Dominum Lubinum. Ejus frater natu maximus Theodorus legalis eruditionis specimina haud vulgaria apud nos aliquoties, qua publice, qua privatim, disputando pariter et docendo edidit; qua de re cum publicum habeat facultatis nostrae testimonium, plura verba hic addam ad compendium, praesertim cum ipse secum ferat eas artes, ex quibus verissima cujusque commendatio proficiscitur. Si quorum studia noveris posse ab eo gubernari vel adjuvari, dabis operam, ut ratio ipsius habeatur. Id mihi ipsi tributum existimabo.

Superiora dictavi fessus aliis laboribus. Haec subscribo, te rogans ut curare velis recte reddi I. literas meas D. Bredovio inscriptas. II. literas, quas ad Dn. Theodorum a Senden dedi. Habes hic literas Dn. Remi nostri, quas ad me misit ante paucos dies. Joanni Steinio quasdam dedi chartas, quas suo vasi inclusas tibi redderet. Eas distribues inter amicos. Exemplar etiam de singulis unum dabis Rever. et Cl. V. D. D. Lubino: quem rogabis meo nomine, ut in uxoris meae obitum paucos mihi condonet suos etiam versus. Cogito enim edere quorundam Carmina amicorum, quae pridem in meam gratiam super illius morte mei consolandi ergo scripserunt. Obstetricem hanc animorum, qua te dono, boni consule. Eum libellum vestratibus commendabis bibliopolis et studiosis, non solum quia dignissimus est commendari legique, sed etiam ut tanto plura exemplaria distrahat typographus, qui ex editione Parisiensi librum recudit, me hortatore B. V. Altorfii, raptim ut vides XXI. Octob. MDCVIII.

illa boni consule. Salutabis per occasionem verbis meis Dn. Franc. Witzendorphium nostrum.

EPISTOLA CLXX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium,

CUm amicitias Doctorum Virorum ultro expetere atque ambire soleam, easque secundum Theocriti [gap: Greek word(s)].

valde certe inhumanus sim et instituti mei immemor, si non oblatam a te, Kirchmanne, amicam voluntatem libens amplectar atque exosculer. Ego vero hoc facio, et testor tibi, me summa cum voluptate legisse literas tuas, quibus ut tuam mihi offers, ita meam reflagitas benevolentiam. Age, mi tu, faciamus mutuum, et alter alterum amemus, cum nos devinciat inter nos studiorum et animorum similitudo, a qua nexus solet esse arctissimus. Atque utinam in me aliquid esset tua tam honorifica de me opinione dignum: sicut ego mihi de tuo tam elegante ingenio et recondita doctrina omnia summa polliceor. Protulit Lubeca vestra sidus aureum, nimis, heu! celeriter praereptum terris! Janum Gulielmium dico, qui omnium eruditorum puncta tulit. Ei te successurum auguror: nec non alterum civem tuum, Theodorum a Senden, amicum meum, qui jam Tubingae studia Principis Brunswicensis et jam Augusti gubernat, Vir eleganter doctus, [gap: Greek word(s)]. Bene spero de posteritate, cum talium succrescentem gloriam video, cui ex animo faveo. Oppianum meum abs te desiderari ex unis alterisque Coleri nostri litteris intellexi. Explerem egomet desiderium istud, nisi ipse jam pridem omnibus exemplaribus (quae mihi perpauca typographi heredes donarant) inter amicos distributis, egerem. Pagellas duas tamen mitto, ut proprium aliunde nactus illum scriptorem meum, suo loco inseras. Ad proximas nundinas vernas prodibit, ut spero, Gunterus noster, quem jam exprimit Gruppenbachius Tubingae. Nunc horis subsecivis conficio librum non inelegantem, cui titulum faciam, Homerica. Sed de hoc plura alias. Vale, et nos, ut coepisti, ama. Altorphii ad D. V. Kal. Jan. M. D. XCIX.

EPISTOLA CLXXI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium

CLarissime et doctissime Vir, Dn. et Amice plurimum dilecte et honorande, diu est, ex quo nihil a te accepi, adeoque ne hoc quidem resciscere

potui, an quae ad te misi mense Octobri superioris anni in obitum et memoriam Cl. viri Dn. D. Ignatii a variis auctoribus scripta. Ea tradideram ad vos proficiscentibus Bussiis Fratribus et Johanni Stenio, civi tuo: de quibus ipsis etiam interea quid factum sit, tantundem scimus, quantum qui nihil. Aut igitur tibi meas illas, aut mihi tuas interceptas esse oportet. Quicquid sit, rogo me certiorem facias. Has ut ad te darem effecit Cl. Casaubonus, qui suis ad me istas, quas vides inclusas, commendavit, tibi ut curarem, Quod a me sedulo factum esse, facies quam primum ut intelligat. De mearum rerum statu breviter sic habe: sponsus sum, qui alterum fere annum ago viduus. Tandem enim et amicorum suasu, et rei domesticae necessitate adductus, ad secundas nuptias animum adjeci. Itaque ante octiduum Bambergae conjugii fidem dedi pudicissimae virgini Catharinae, filiae Ampliss. et Consultiss. viri D. Pancratii Holtzschuhii J. C. et advocati Nobilitatis Franconicae, cujus soror nupta est Cl. V. D. And. Dinnero, Conradi JC. Fi. Collegae et compatri meo conjunctissimo. Eam volente Deo ducam domum 19 die Junii. Is enim nuptiis dictus est dies. Interea sponsam domi suae apud parentes reliquo. Scio te, ut antehac adversis meis indoluisti, ita nunc secundis gavisurum esse. Atque utinam propius favere nobis atque adesse posses. Esto tamen cum tuis suavissimis Musis invitatus. Salutem plurimam dices Reverendo et doctissimo viro D. Lubino, cui de rerum mearum statu, quae scripsi, si videbitur, communicabis. De Novellis, quid moliar novi operis, alias cognosces ad longum ex Ampl. Viro. Dn. Ernesto Cothmanno JC. Cogito enim brevi ad Amplissimum Collegium Juridicum Academiae vestrae de eo scribere, idque explorandae eorum censurae. Vale et salve, mi amicissime Kirchmanne, et tandem rescribe. Altorfii die 28. April A. 1609.

EPISTOLA CLXXII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium.

ANte paucos menses literas a te, Vir clarissime et doctissime, amice charissime, reddidit mihi Joachimus Albinus, egregius juvenis, qui huc adduxit nobilem Pomeranum Jasmundum, discipulum suum, quos mihi diligenter commendabas, nec minus etiam causam Academiae vestrae disputatam defensamque aliquot Consiliis Clarissimi et Consultissimi Viri Dn. Doctoris Cothmanni. Nihil equidem gratius mihi fuisset, quam tunc statim respondere tibi ea occasione, quam habebam prae manibus redeunte domum Dn. Quilovio, Advocato Stralsontensi, egregio certe viro, nisi sub illud ipsum tempus mihi peregre abeundum fuisset ad agendam causam cujusdam clientis. Quod igitur hactenus sine responso te reliqui, quaeso te, ne id in malam partem interpreteris. Has ad te dicto, oblata mihi alia occasione, per quendam

Stralsontensem, Doctorem juris hodie mihi commendatum a Dn. Doctore Simeone Tilmanno advocato reipub. Augustanae, quo curante spero te has recte accepturum. Albinus diligens est auditor meus, et nomen quoque suum dedit pridem collegio meo privato, in quo sese aliquot Juris studiosi singulis hebdomadibus exercent in disputationibus Pandectarum. Rogo te ut multos ejusmodi nobis commendare velis, quos nunquam patiemur in nobis desiderare humanitatis officia. Ipsi quidem Albino hactenus videor ad vota respondisse, idem porro quoque facturus. Quod attinet ad consilia de causa vestra Academica, nondum ea nobis visa sunt, detenta quippe hactenus Norinbergae a Consiliariis Reipub. nostrae. Dedi autem hoc consilii Albino nostro, ut interdum eos per literas submoneat de expeditione maturanda, quibus ipse tradidit illa volumina. Ipse quoque nonnunquam in literis meis ad Cl. Remum nostrum significavi, nos consilia ista ab ipsis primum perlustrata expectare, et expedire velle. Quod ideo tibi significo, ne in nobis aliquam moram esse putes, et excuses quoque si opus sit, nos apud Collegas tuos viros praestantissimos, quibus ego et mei Collegae gratificari paratissimi sumus. Atque haec hactenus. A tuis convictoribus DD. Bussiis, fratribus ornatissimis literas accepi, non minus accurate, et diligenter, quam amanter scriptas. Quibus sane eadem hac opera et occasione respondere percuperem, nisi me jam simul et semel plurima circumstarent negotia, ut proinde mihi apud ipsos hac vice opus sit excusatione, quam ut ipse eis exponas diligentor et officiose a me salutatis, majorem in modum abs te peto. Brevi erit cum ipsis rescribam et satisfaciam. Interea velim seorsim dicas Georgio Bussio, hortari me ipsum, ut sua Epigrammatum Graecorum collectanea ex manibus ne deponat, sed variorum translationes, quas hic me approbante et instigante caeperat, velit pertexere, et ad optatum finem perductas aliquando in publicum emittere. Habiturus est non leve subsidium in tripartito opere illo, quod nuper Francofurti ex officina Jonae Rhodii exiit, inscriptum, Deliciae Poëtarum Galliae. Ibi enim variorum epigrammata nuper translata vidi. Habebit etiam quaedam Latine reddita inter Nicolai Grudii et Hadriani Marii poëmata, excusa Lugduni Batavorum apud Johannem Patium hoc ipso anno. Sed ego fortasse memorem moneo, et currentem, quod ajunt, calcaribus urgeo. Vale mi charissime D. Kirchmanne, et hasce inclusas pagellas boni consule. Altorfii die 23. Novemb. A. 1609.

Salutem officiosiss. adscribo Dn. D. Cothmanno et tuis civibus Colero et Steinio, puto enim hos etiam vobiscum commorari. Recens accepto nuntio de obitu sororis dilectiss. cum aliquot liberis peste extinctae, in luctum et maerorem magnum datus sum.

EPISTOLA CLXXIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium.

Responsa Cl. viri. Dn. D. Ernesti Cothmanni mense Martio primum ad nos miserunt Dni Consiliarii Norimbergenses. Quae statim sub manus sumpsimus, ac perlegimus, censuramque super illis nostram breviter, sicut petiistis, concepimus, et sub finem voluminis inscripsimus, sigillo facultatis nostrae munitam. Commendassem ego volumen illud, quo nimis diu caruisse videmini (nulla tamen nostra culpa) mercatori cuipiam profecturo Lipsiam ad mercatum, unde porro ad vos curaretur perferendum. Sed D. Remus nunc mihi scripsit, prius remitti debere ad D. Hubnerum, qui habeat mandatum, secundum quod curaturus sit, uti liber ad vos redeat. Ideo quoque necessarium fuit, librum remittere ad Noricos nostros, quod ipsorum subscriptio necdum adesset. Maluissemus autem hanc praecessisse, eamque ob causam tria folia vacua reliquimus inter Dn. Mart. Chemnitii et nostram approbationem, si forte adhuc velint suam subscriptionem nostrae praeponere. Sed hoc in ipsorum erit arbitrio. Neque tantum est (hac quidem in re) momenti in collocatione, cum videamus etiam Lipsiensium subscriptionem subjectam esse Francofurtensi, vetustius nempe collegium post positum recentiori, quod sine praejudicio fit dignitatis cum ista res agatur [gap: Greek word(s)]. Spero jam curae futurum Clarissimo D. Hubnero, ut librum et documenta, quae omnia salva a nobis recepit, vos quoque mature recipiatis. Haec interim ad te, ut constet vobis de fide nostra, et quod per nos non fiat, quo minus in tempore responsa ad vos redeant. Etiam Censurae nostrae concepta verba, quomodo ad calcem responsorum adjecta est, volui denuo descriptam et subsignatam sigillo publico ad vos, quasi in antecessum, mittere cum his literis, quas ex mercatu Lipsico recte, uti spero, accipietis, curante ornatissimo juvene Theodoro Sizmanno: huic enim commendavi. Haberem plura, de quibus non solum ad te perscriberem, et inter alia etiam de metu, in quo hic versamur ob exercitum ad Danubium collectum, verum etiam ad Dn. Theodorum, ejusque fratres (si tamen adhuc vobiscum sunt) modo et tempus et vires ad scribendum sufficerent. Nunc et illud me deficit, et propemodum etiam istae, languent certe oculique ambo, cerebrumque manusque inter hunc concursum multiplicium scriptionum. Alioquin etiam a semestri toto, et quod excurrit, dubiae saepe et afflictae fui valetudinis, necdum satis me recollegi. Excusabis igitur me, et ipsis (diligenter a me salutatis) [gap: Greek word(s)], et tibi quod nec plura nec accuratius scribam. Salutem adscribo officii et cultus plenam Cl. V. Dn. D. Cothmanno, et Dn. D. Reinholdo (quem confido meos et M. Picarti versus accepisse in tempore, missos scil. ad eum et ea via, quam et quem ipse nobis designarat) et Rever. clarissimoque viro Dn. D. Lubino. Vale, mi cariss. amice, et salve. Altorfii die XIIX. Aprilis MDCX.

EPISTOLA CLXXIV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium.

MErebatur hoc singularis illa de me sollicitudo tua, V. Cl. et doctissime, et amicissima affectio, quae ex omnibus partibus litterarum tuarum extremo mense Augusto, et deinde aliarum 24 Septembris ad me datarum luculenter apparebat, ut multo ante responderem. Neque sane voluntas ac [gap: Greek word(s)]mihi defuit, sed mittendi occasio. Eam cum nunc demum monstravit mihi noster Ruaras, quidni ea libentissime utar? Non dubito, mi carissime Kirchmanne, quin ab aliis jam cognoveris calamitatem Academiae nostrae, quam superiori tempore Autumnali perpessa est, dum semina quaedam contagiosi morbi, aliunde huc importata, et quibusdam civibus exitialia tantum, ac fere panicum terrorem plerisque omnibus studiosis (quorum tamen nemo, quae singularis est Dei clementia, malo isto correptus aut sublatus est) injicerent, ut velut agmine facto certatim diffugerent, aut certe secessum quaererent in vicinia, speculaturi ex tuto, quo res evasura esset. Clementer nobiscum egit Deus, et plagam a nobis avertit post paucas dierum hebdomadas, nec ita multos e medio sublatos, cum quidem plus periculi impendere videretur, et satis refertum sit oppidum nostrum pauperculis ac sordidis hominibus, adeoque turba puerorum et puellatum. Cessante igitur malo, cessavit etiam solitudo nostra scholastica, et satis magnus numerus ad nos rediit, ut mediocris frequentia in auditoriis nostris denuo conspiciatur: tametsi nonnulli alias sibi sedes delegerunt, et quidam Ingolstadium commigrarunt, inter quos etiam Albinus noster cum suo Jasmundo. Scripsimus nonnulla per hanc occasionem Cl. D. Scipio et ego, quae idcirco edenda censuimus potissimum, ut aliis ad quos forte sinistra de nobis fama pervenit ( [gap: Greek word(s)]) certi quid habeant de rebus nostris, quo jam sint loco: tum etiam ut publicum exstet grati erga Deum servatorem animi nostri indicium sive testimonium. Pagellas cum his litteris spero te accepturum. Indies enim vel in horas potius exemplaria ex urbe exspectamus, ubi imprimuntur. Habes hic etiam orationem Magnifici nostri, quam eadem occasione habuit atque edidit. Ejus titulus nonnullis visus est paulo insolentior in Restituitq. et contra nimis abjectum, quod in praefatione scribitur, Academiam non parum debere Baroni illi, qui adhuc est adolescentulus, et vix semestre hic vixit, ut necdum potuerit suis meritis valde sibi devincire atque obnoxiam reddere Academiam. Sed haec te [gap: Greek word(s)], quod mihi fraudi esse nolim. Responsum nostrum pro causa vestra justissima non ingratum vobis fuisse, libenter ex tuis cognovi. Parati autem sumus praestare vobis etiam deinceps, quicquid vires nostrae ferunt, et vobis gratum fore intelligemus. Mirabar si antagonista vester nondum quieverit. Male sit illis, qui premunt, affligunt, persequuntur, per quos

creverunt: vel ut mitior ipsis sim, meliorem mentem iis precor. Syntagmati tuo de annulis (quod in luce publica videre gestio) bene precor. Strenue igitur perge, et opus absolve, propitio Deo. Quod ex me quaeris, quis sit ille Magistellus, quem Casaubonus perstringit, puto esse Theodorum Marcilium, tametsi nihil explorati habeam, nec emendationes ipsius Suetonianas viderim. De pugna inter Plinium et Tertullianum quoadmateriam annuli pronubi, vix video, quomodo sit componenda, si repudiemus Junii conjecturam, nisi forte et hoc dicamus. Non negare Tertullianum annulum ferreum, dum significat foeminas aureum quoque gestasse eodem illo digito, quem sponsus sibi subarrhasset dato annulo ferreo. Sed fortasse meliora jam exputasti ipse, aut aliunde eruisti, quae libenter ex te discemus. Nobilem illum Dn. Tessenium Parsovium non novi nisi ex tuo elogio, quod apud me plurimum valet. Velim scire, cur quaesieris de mea ipsius notitia. In nuntio de obitu praestantiss. viri Dn. Theodori a Senden serio ingemui. Sed ille jam pro his terrenis et caducis, qua bona appellantur, caelestia illa et sempiterna, quae vere talia sunt, consecutus, multisque molestiis, turbis et malis hujus vitae ereptus, gratulationem potius meretur, quam lamentationem. Quid fit de iis, quae in obitum B. M. D. Ignatii nostri edere parabas? fortasse jam conjunges hoc par amicorum, et simul consecrabis amborum memoriam. Vale et nos amare perge. Salutant te Collegae mei. Altorfii die S. Thomae Anno 1610.

EPISTOLA CLXXV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium.

REdditae sunt mihi literae tuae, Vir doctiss. et amiciss. quas decimo nono Junii ad me dederas. Eae cum essent domum comunis amici nostri Cl. Dn. Doctoris Remi allatae, una cum adjuncto fasciculo, Bambergae haesi in aedibus Ampl. Dn. D. Pancratii Holtzscuhii, Soceri mei. Fuit eo excurrendum mihi cum uxore et affine Dn. Dinnero ejusque conjuge, quod bonus ille vir subito et improviso casu nobis ereptus sit. Nam decimo nono Junii, cum ex itinere, quod officii ratione susceperat, domum redire pararet, Vorcheimiique interjunxisset, ac divertisset apud veterem amicum et hospitem, ad mensam assidens sobriam solus, cum praesentibus duntaxat famulis, Apoplexia correptus est, quae ipsum intra duodecimam horam extinxit. Memorabile autem hic mihi illud imprimis visum fuit; quod eo ipso die haec ei evenerunt, quo ante annum laetus lubensque hic filiae suae meisque nuptiis interfuerat. Deinde quod super eadem mensa paulo ante [gap: Greek word(s)]illam, quam dixi, sermones cum amico habuerat, de suo munere, quod nimis grave suis humeris incumbere sentiret, propediem resignando. Ego Bamberga ante 7 quasi hebdomadas huc solus redii, ad operas et rem familiarem meam, relictis ibidem, familiae erciscundae causa uxore mea, cum forore Dn. D. Dinneri

conjuge et ipso affine Dinnero, qui etiam nunc in aedibus paternis haerent, donec cum noverca et aliis negotium facessentibus convenerint. Haec de rerum mearum conditione, quae simul ni fallor commiserationem apud te commovebit erga nos, simul etiam veniam mihi impetrabit morae paulo longioris in respondendo; Non enim potui citius; tametsi maturare me debuisse fateor gratiarum actionem de transmissa pulcherrima praefatione et commendatione Novellis meis praefigenda. Quaeso te ut meis verbis maximas gratias agere velis spectabili Dn. Decano ordinis JConsultorum, pro tanto honore mihi habito, quibus memoriam grati animi sempiternam spondeo, et ubi opus illud lucem aspexerit, ejus rei pignus et tesseram quasi ad vos mittam. De responsis Ampliss. et Consultiss. viri Dn. D. Ernesti Cothmanni maturandis institi Noribergae apud Dn. Remum, daret operam ut tandem ad vos, qui jam toto anno illis caruistis, redirent. Respondit detineri ea a quibusdam Collegarum suorum. Mihi etiam hoc in causa esse videtur tam diuturnae retentionis, quod turbulenta haec aestas et formidolosa tempora JConsultis nostris, qui in urbe sunt, labores suos subinde augent gravioresque faciunt. Senatores Duo Noribergenses Dn. Wolfgangus Loffelholzius et Dn. Georgius Volkaimerus Reipublicae suae nomine Pragam missi ad vocationem Caesareae Majestatis, duos jam menses absunt. Mercatores Norici cum peterent Linzium ad mercatum euntes, Passavii intercepti detinentur adhuc cum mercibus maximi pretii, trium, ut ajunt, tonnarum auri. In Alsatia inducias factas perhibent. Interim Juliacum in potestatem Principum confoederatorum venisse fama est, quae ad vos jam pridem, ut arbitror, pervenit. Sed de his aliisque ad publicum statum pertinentibus, procul dubio cum ab aliis plura certioraque accipis, tum a Cl. Remo nostro. Ego ad privata redeo. Bussiis ornatissimis felicem peregrinationem precor, et felicem ad suos reditum, ut post annum acclamare possimus Theodoro et Clingiae sponsis feliciter. Commendabo eos hoc mercatu Casaubono. Hoc enim officium me rogavit postremis suis D. Theodorus, quamquam, ut ad nos perscriptum est, Casaubonus migraturus est in Angliam, accersitus a magno Rege Britanno. Amisit enim, Rege nefarie trucidato, incomparabilem patronum. Martinus Ruarus Holsatus magnopere me sibi devinxit pulcherrimis et elegantissimis duabus Elegiis suis, quibus secundas nuptias meas exornavit: quod fortasse nunquam facturus, absque tuo hortatu et incentivo, fuisset. Ita fit, ut non minus tibi hortatori, quam ipsi debeam authori. Utrique certe vestrum fateor debere plurimum. Et ipse quidem Ruarus nuperrime e Saxonia ad me scripsit literas eruditione et amore mei singulari refertas: cui respondebo propediem, cum sciam, ubi locorum degat. Qui has tibi reddet studiosus noster, ait se cognatum Cl. nostri Ignatii [gap: Greek word(s)]. Spero eum tibi vel hoc nomine gratum adventorem futurum. Mihi quidem etiam propriae indolis ergo acceptus fuit, adeoque hic ipsum promovissem sedulo, si occasiones praesto fuissent: quae apud nos sunt rariores. Utinam apud vos inveniat; quae commoda quaerit. Tu adjutum ibis hominem, quem tibi,

si opus est, commendo. Vale et salutem dic, cum caeteris Dominis Collegis, quibus notus sum aliquomodo, tum Cl. Dn. Cothmanno, cui et hoc in aurem, libenter nos gratuitam hanc operam Academiae vestrae praestitisse, quam lectioni et approbationi consiliorum ipsius impendimus, neque hoc nomine quidquam desiderare praeter mutuam benevolentiam. Iterum atque iterum vale, et ignosce, si aberravit [gap: Greek word(s)], qui mea dictata excepit. Non vacat relegere. Altorfii die v Septembris MDCX.

EPISTOLA CLXXVI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium.

POst longa nostra silentia, quorum ego culpam, Vir amicissime et humanissime, deprecor, rejiciens partim in varia impedimenta, quae me hactenus a scribendo abstinuerunt, redeamus, si placet, ad consuetam vicissitudinem hoc genus officii. Principio autem, quando hanc epistolam tibi sub initium novi anni redditum iri spero, faustissimum tibi illius exordium, progressum et exitum comprecor, atque opto coelitus a Patre luminum, a quo omne datum optimum proficiscitur. Secundum haec vota adfero ad te duo Euangelia, unum de studioso vestrate, meo auditore sedulo, Henrico Heynio: alterum de Salviano, meisque in hunc conatibus. Ac Heynius quidem noster disputationis suae de minoribus XXV. annis Praesidem me superioribus diebus elegit. Eamque ante quatriduum, publice in bona frequentia praeclare sustinuit, promeritus approbationem laudemque omnium, qui aderant, et aliquid de ingeniis ac studiis talibus aestimare possunt. Hoc si retuleris ipsius adolescentis honoratissimis propinquis, scio placiturum non mediocriter, imprimis fratribus et Amplissimo Clarissimoque viro Dn. Ernesto Cothmanno. Horum ut et tui nominis mentione versiculos meos, quos rogatu ipsius scripsi, ut thesibus subjungerentur, exornare placuit, cum alioquin ex se ipsis satis jejuni atque invenusti futuri viderentur. Id factum vobis non improbari cupio. Atque haec hactenus. De Salviano sic habe. Cum is gravissimus autor ex Dn. Cujacii aliorumque juris et humanitatis antistitum, ut Jac. Revardi, P. Fabri Fr. Jureti, Lipsii, Casauboni nostri citationibus quorundam locorum primum innotuisset, indeque mihi comparatum magna cum voluptate legissem, nonnullaque (ut fit) observassem et notassem. Collegi tandem diversorum temporum annotationes in unum libellum, et consilium cepi de hoc ipso cum authore, qui multis etiam doctis (quod expertus scribo) incognitus et infrequens, in nostris praesertim regionibus, hactenus fuit, in publicum emittendo. Jam sat scio, te ultro huic nostro instituto subscripturum illud vetus B. F. Fateor equidem esse, a quibus hic autor gravissimus sanctissimus atque doctissimus longe melius illustrari potuisset, inter quos te quoque optimo jure numeramus. Quia tamen alii majorum gentium Critici atque Philologi nimis

diu cessant, ego in medium prodire volui, non quasi hanc provinciam optime administrare possem, sed ne diutius aequo vacua relinqueretur. Itaque vel meo sumptu apud nos imprimendum curo Salvianum; quae res tametsi magno mihi constabit, tamen est tanti, dum publice prosimus, etiam rem familiarem atterere: id quod et in Malcho superiore aestate emittendo mihi contigit. Sed hanc potissimum specto utilitatem, quod operi quotidie adesse, et currente praelo, quasi sub manu nata, addere licet, idque si alio peregre mittenda sunt, secus habet. Nunc illud est, quod te rogo, ut si quid memorabile ad Salvianum habes consignatum, id mecum velis communicare, ut cum laude tua ad utilitatem publicam una cum meis commentariis proferatut. Pervenerunt operae ad literam K. et quamvis lente, nec nisi horis subsecivis procedat impressio, tamen spero intra trimestre proximum opus absolutum iri, ut Deo volente ad Nundinas Francofortenses deportari exemplaria possint. Interea spero me responsum abs te habiturum. Praeter hasce tres editiones Basiliensem Brassicani, quae omnium, ni fallor, prima extitit, P. Pithei Parisiensem, et Jac. Chovet vidi nullam, tametsi exstare audio plures. Harum prima caret epistolis simul et libris quatuor ad Ecclesiam Catholicam sub Timothei nomine invulgatis, quos ipsissimos illos esse puto, qui contra avaritiam a Salviano scripti sunt. Tertia epistolas quidem habet Salviani; sed quatuor illos libros non item, sed de his satis. Jam enim prolixus esse incipio, et simul ad plures scribendum est mihi, mercatus Lipsici occasione. Lippitudinis meae signum tibi esto manus aliena, si tamen filii manus aliena dicitur, cum ipse filius portio sit corporis paterni. Ei igitur haec dictavi, nec relegi, eodem obstante vitio, quod superioris diei scriptionibus et lucubrationibus contraxi. Caetera mediocriter valemus. Vale tu quoque et salve amiciss. Dn. Kirchmanne, et mature, quaeso, rescribe. Salutem illis, quos supra nominavi Ampl. et Cl. viris meo nomine velim dicas, ut et Rev. Cl. Dn. Lubino et Dn. Reinoldo a Gheren. De Cl. Casauboni ex Gallia in Angliam migratione, et totius familiae translatione, hic nonnihil superioribus diebus inaudivimus, quod vocatus a Magne Britanniae Rege mille coronatis operam suam conduci passus sit. Qua de re vos procul dubio certiora habetis. Ad Gentilem nostrum Magnificum ipsemet superiore mense Octobri scripsit de sua in Angliam transfretatione. De mansione tamen nihil: hoc tantum; a Regina vidua ad bimestre commeatum impetrasse. Bene sit magno illi viro literarum lumini et columini, ubicunque terrarum sit. Malchi nostri exemplar an tibi antehac miserim, non bene commemini. Hic ecce habes, ea lege ut si jam aliud habes, hoc des amico cuipiam, cui talia [gap: Greek word(s)]esse noveris. Iterum atque iterum vale. Altorfii die S. Thomae Ap. A. 1610.

EPISTOLA CLXXVII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium,

SCio jam pridem in expectatione apud vos esse caepisse Salvianum nostrum: quem multo ante misissem, si typographicae operae fecissent officium. Nunc cum illae nos tam diu remoratae fuerunt, habebis me, amicissime mi Dn. Kirchmanne, excusatum. Accipies cum his exemplar sancti illius et gravis scriptoris, mea cura atque impensa editi, quod rogo una cum literis adjunctis offeras Magnif. Dn. Rectori vestro. Adjunxissem perlibenter plura exemplaria, quorum unum tibi reservares ad privatos usus, haberesque a me [gap: Greek word(s)], caetera distribueres aliquot Collegis et amicis. Sed cui fasciculum commendo, is majorem molem recusat ac deprecatur. Itaque non nisi unum ei committere potui Lipsiam deportandum, indeque ad vos curandum, et hoc ipsum [gap: Greek word(s)]. Et hoc ergo, et illud pro tua humanitare excusabis, munusculum licet investe verbis exornans quod poteris. Utrumque ut facias, pluribus te non rogabo, ne diffidere videar tuae erga me benevolentiae, quam scio esse eximiam. Inter relegendum si quid in Salviano observaris, quaeso mecum communica, ut mantissae, quam paro, accedat, debito cum praeconio nominis tui. Valde jam destituor tempore, praesertim dum ad plures simul scribendum est, sine detrimento tamen operarum nostrarum Academicarum. Itaque nec ad te omnia, quae cuperem, post tantum praesertim silentium perscribere licet, nec ad Cl. V. D. Theod. Bussium nostrum multa potero. Videbo tamen ne dem nihil, measque cum literis Theod. Sitzmanni compatris amicissimi conjungam. Sed et tu ipsum meis verbis amantiss. salutabis. Vale et salutem quoque dic Cl. et Ampl. viro Dn. Cothmanno, et aliis Collegis vestris. Altorfii pridie S. Matthaei, Anno Domini M. D. CXI.

EPISTOLA CLXXVIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Conradus Rittershusius. Rostochium,

LIteras tuas Vir Doctiss. Dn. et amice honoratiss. quas 10 Martii dederas, ad me misit. Cl. Remus noster, una cum iis, quas ad Collegium nostrum dedit Academiae vestrae Syndicus. Non potuimus habere certam occasionem respondendi ante nundinas Lipsicas. Ego igitur has mittam cum Responso Collegii, bona spe fretus, inde ad vos probe ista curatum iri. Commendavi certe diligenter Theodoro Sitzmanno compatri meo, qui Lipsiam a nobis hac hyeme remigravit. Si desiderio vestro satisfactum fuerit a Collegio nostro, gaudebimus istius officii praestatione. Dolemus autem vicem vestram, qui

toties collidamini cum Senatu urbico: quem certe aequum erat magis esse [gap: Greek word(s)], adeoque revereri aliarum de se judicia Academiarum, imo et singulorum hominum, qui aliquem habent sensum humanitatis, et [gap: Greek word(s)] judicant de talibus actionibus, in quibus certe nos esse confidimus. Tuas literas triduo post subsequebatur Nobilis Adolescens Cimber, qui mihi adferebat literas Cl. viri Dn. M. Dasenii Rectoris. P. T. Magnifici, una cum eleganti et pretioso poemate, quod nihil minus, quam tale quid, cogitanti Academia vestra mihi mittendum decreverat, cujus rei indicium in tuis mihi feceras. Itaque tibi hoc nomine debeo [gap: Greek word(s)]. Magnifico Dn. Rectori, et per hunc toti Reverendo Concilio vestro per literas gratum animum testari studui, quas rogo ei reddas. Scripsi etiam peculiariter ad Dn. Dasenium, cum putarem hunc magistratu jam abiisse. Magno in aere vestro me agnosco et profiteor, nec ullam dimittam occasionem probandi vobis memorem ac gratum animum, omnemque observantiam, qua vos colo. Dicto haec ad te, languens adhuc ex contumaci morbo thoracis, qui me totas jam septem hebdomadas dierum satis graviter adflixit, adeoque lecto adfixit, quo nondum carere possum aliquot diei horis. Cautio mihi est, ne desinat istud malum in Hecticam, aut hujus sororem Phthisin. Deus me clementer respiciat, meque, si ipsi videbitur, liberis meis et studiosae juventuti diutius sospitet, pristinae valetudini restitutum: quod te juxta mecum optare ac precari sat scio. Vale felicissime, et verbis meis dic salutem cum caeteris Collegis tuis, tum imprimis Rev. et Cl. viro Dn. D. Eilardo Lubino, et Ampliss. Consultissimoque Dn. D. Ernesto Cothmanno. Altorfiii D. 25. April. An. 1612.

EPISTOLA CLXXIX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Christophorus Colerus. Rostochium,

CUm tuae literae, Vir doctissime, huc adferrentur a tabellario Noribergensi, peregre aberam, et si scire cupis, Pragae eram. Nihil vero illis gratius mihi accidere tum potuit, quae ex itinere fere trimestri contractam omnem nauseam abstergerent. Nam et doctae erant et animi tui [gap: Greek word(s)] signa exstantia praeferebant. Ignatius Hanniel eruditione singulari mihi satis notus est; fide et candore notissimus. Unde non vulgariter ejus amicitiam colo. Vetum is nimis a nobis abest procul, hoc est in Academia Bituricensi Gallica. De Terentio cur me olim amares causae non erat. Puer ista olim somniaveram. Parergis fortean non derogem ipse diligentiae et industriae laudem. Alia etiam edidi, sed quae magis inserviant vulgo, quam doctis et tibi placeant; ut Quaestiones Vaudi et Costani a me Jenae editae: Sententiae ex utroque jure consarcinatae, excipio tamen Alexandrum ab Alexandro, in quem quaedam post magnum illum Tiraquellum vidimus. Nunc typographus exspectat Commentarium in Bellum Catilinarium Sallustii, quem spero me eruditis probaturum. Schioppii nostri suspectas videbis illic post nundinas. Is

jam in Italia est, rediturus huc ante hiemem. Ejus loco tibi paravi alium amicum, V. Cl. Conradum Rittershusium J. C. tui ut vere vice Schioppii interim fungatur, scribere potes. Ab eo salutem tibi nunciare jussus sum. Ne dubita, acceptissimus nobis es, ac perge sis modo, et ejusmodi literis crebrius me vise. Vale Kirchmanne doctissime. Altorfii XXIIX. Aug. CIC. IC. XCVII.

EPISTOLA CLXXX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Christophorus Colerus. Rostochium,

SErius equidem quam debebam, tuis respondeo, mi Kirchmanne, sed hoc peccatum crebro inter amicos committi solet, uti ipse nosti. Itaque facile veniam apud te spero vincibilem. Si tamen irasceris, puto hisce te novis demulcebo. Schioppius iste, quando defecerit, et ubi, puto probe nosti. Illud non item, agere nunc Ferrariae apud quendam Wakerum D. juris et Caesaris legatum. Orationem in laudem hujus Pontificis habuit, in qua mirifice adulatur illi Pseudo-Petro, et ad saeviendum in nos bonos Christianos, perfide et crudeliter eundem invitat. Est ea oratio typis vulgata Ferrariae, et huc a Gifanio missa, subscripsit se in illa Oratione Schioppius Aulae Lateranae et sacri Palatii comitem. Hinc illae lacrimae. Honores ille homo plane Diabolico fastu venatur et raptat. Rittershusius ex morbo diutino et admodum periculoso pene convaluit. In Gallia summum otium nunciatur, et literae in novum florem crescunt. Vocavit Rex Casaubonum Lutetiam et Scaligerum. Scaligero sua manu scripsit. Cum Casaubono de Academia Parisiensi instituenda per tres horas locutus, scribitur a Francisco Pithaeo. Evocabuntur ex Germania ut audio aliqui excellentes J. C. Mirum quid noster Scipio Gentilis sit facturus. Suboluit mihi nescio quae de ejus in Galliam captatiuncula. Nam eo omnium familiarissime utor. Gifanius a Pontifice vocatus est, ad instaurandas ibi cathedras Jurisconsultorum. Ego an adhuc Basileam ante Pascha, ad petendos honores Doctoris sim iturus, addubito. Vale, VIII. Jan.

EPISTOLA CLXXXI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Christophorus Colerus. Rostochium.

MEl merum mihi literae tuae fuerunt, amicissime mi Kirchmanne. De lauru quid mihi narras? Equidem nihil tale me a Reusnero petiisse scio. Tu tamen aliquid ex penu Mulico depromas licet. Nam fortean ultro mittet Reusnerus, quod non spernam. De Sallustio ante hasce nundinas nihil fiet culpa et flagitio maximo typographi mendacissimi. Plautinae aeque nihil quam typographum citant. Delibero an has Francofurtum ad Moenum mittam:

ubi cum quibusdam typographis antehac notitiam contraxi. Gaudeo te de Magistratibus Romanis legere, sed velim te videre etiam Justi Lipsii libellum egregium, qui penes me, De Magistratibus Rom; nunquam editus est, et mihi a quodam Lipsii discipulo donatus. Nuper cum Noribergae essem, indagavi et reperi tandem bibliothecam quandam optimae notae. In qua, praeter multas insignes alias antiquitates, inveni utriusque linguae scripturas complures in pergameno scriptas. Dici non potest, quam ista res me delectaverit. Fuit ea olim Wilobaldi Pirkheimeri, Viri nobilis, et Patritii, et summi Historici. Inveni etiam Plautum et Sallustium antiquissimos, Thucydidem, Ptolemaeum, Euclidem, Horatium, Juvenalem, Martialem et alios scriptores. Quaedam Plinii de Medicina nunquam typis edita. Gaudebis mecum scio, et magis quidem ubi scis, mihi illa tota Bibliotheca uti frui licere. Vale, et me ama. Altorfii 13. Feb.

EPISTOLA CLXXXII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Michael Piccartus. Rostochium.

CUm triga haec fratrum Bussiorum pulcherrima et ornatissima, Kirchmanne Clarissime, ad vos viam adfectaret, duplici nomine gravisus sum, altera, quod occasio mihi daretur alloquendi te per certos homines, quique, quod unice habebam in votis, mihi repraesentarent, altero, quod ostendere liceret doctissimis fratribus, consalaneis diu meis, amicis semper suavissimis, meum de ipsis apud exteros judicium. Utrumque tibi non fore ingratum, mi Kirchmanne, spondeo. Illud, quia et praesens amari me abs te non obscure intellexi, et ejusdem in absentem esse animi literae loquuntur ad Cl. Rittershusium nostrum. In eo paria tecum me facere persuasissimum habe, Vir. Cl. et facturum, quamdiu me mei compotem voluerit esse Deus Opt. Max. Idem ut tu perseveres facere non rogabo, quoniam istud natura tua auguratur et virtus. Istud quoque humanitas tua patietur, ut tibi commendem eos, quos tuapte sponte commendatissimos habiturus es, ubi cognoveris. D. Theodorum natu maximum in jure civili versatissimum deprehendes, sic ut multos hordeaceos doctores longo post se intervallo relinquat. Ejus fratres strenue fraternis insistunt vestigiis. Sed vecors ego, qui in illis commendandis te fatigem, qui se, sat scio, et Academiae vestrae et tibi probabunt. In cujus mentionem dum incido, re crudescit, et in animo meo vulnus eidem inflictum morte summi viri Ignati Hannielis JC. amici tui, cujus obitu insperato, quantum acceperit damni res literaria, non dici satis, nec doleri potest. Tu, mi Kirchmanne, vides geminum tibi onus hoc casu impositum tuendi honoris Academici, quorum alterum ab amico in te devolutum sustines hactenus sine querela. Vive modo et perenna cum paucis aliis Academiae tuae proceribus, et mitius feremus, quod

Deo visum videmus. Honori summi viri scripsi Epigramma, quod per Cl. Rittershusium ad vos jam credo missum. Vale Cl. Kirchmanne, et sicubi tibi otium erit quandoque, ad has nugas nostras diverte. Vale iterum meque, si mereor, amare perge. Altorfii, Mense Octobri die 20 Anni CIC ICC IIX.

EPISTOLA CLXXXIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Michael Piccartus. Luberum.

NOn potui non animo commoveri et exsultare, cum intelligerem te nihil immutatum mihi esse. Superest ut abs te petam, uti deinceps quoque vel constantiae tuae causa affectum illum mihi servare velis: Nam ea sunt tempora, cum penuriam amicorum queri oportet, ita nobis vel fata eos eripiunt, vel alia quaedam insperata. Quot enim meliores animas paucorum annorum spatium eripuit? pauci certe sunt, qui dignitatem nostri ordinis et literarum cum aliqua fama tuentur: Ego praeter Gruterum et te, Heinsiumque nostrum et Meursium paucos habeo, postquam Casauboni, Rittershusii, Taubmanni et alii veri boni nos et haec mortalia deseruere, itaque mirari non debes, si studeam omnibus officiis et obsequiis veteres amicos retinere. De meis scriptis quid tu et viri boni sentiant, quanquam non ingratum est cognoscere, tamen nolim quidquam affectui dari, et si quisquam alius modice aut, intra etiam modum, ego de me sentio, et cognosco indies magis, me velle aliquid, vos posse. Itaque cupide exspecto Syntagma tuum de annulis, in quovellem aliqua ame te juvare possent. Sed scio te omnia jam inventa habere. De usu annulorum in sinistra locum Tertulliani notavi extremo libello, de habitu muliebri, sinistra inquit per singulos digitos, de singulis sacris ludit, quo facit et Plin. l. 33. c. i. et 2. Rationes ab aliquibus redduntur hae. I. ut tegatur luxus et superbia, quia sinistra manus magis latet quam dextra, aut certe facilius tegi potest. II. ut dextra sit liberior, quae plus laborat. III. ut gemma annuli laboribus minus perdatur. IV. ut cordi principali membro honor habeatur, aquovenula pertingit ad digitum sinistrae manus, qui exinde dicitur annularis. V. ut gemmae vires per illam venulam facilius ad cor pertingant. Ridebisne cor Zenodoti et jecur Cratetis? Alia in meis Adversariis si reperero, submittam. Occasio enim se offert saepius scribendi, per D. Gulderstern Baronem Suecum, qui meo convictu utitur, et ad Grunewaldium vestrum frequenter literas mittit, cui tu et tuas, si quas mittere voles, commode tradere poteris. Ruarus a nobis decessit aucta eruditione, sed non famâ: nam et in castra Photinianorum cum aliis quibusdam adolescentibus concessit, quorum societas non leve vulnus Academiae nostrae inflixit. Fuit hic Professor Philosophus Ernestus Sonerus, qui venenum in Belgio ab Arminio propinatum transfudit in discipulos suos, et non nisi optimo ingenio praeditos, qui porro plantare possent. Hi jam numerum et sectam trahunt, e quibus aliqui captivi a Senatu nostro asservantur, stipendiarii

ipsorum. Quid dei ilis statuatur, forte post scribam. Ruarus Argentinam concessit, alii Witebergam, alii Jenam, alii Helmaestadium insederunt, ut plures in partes suas pertraherent. Deus illis ignoscat, et nisi in reprobum sensum dati sunt, justo judicio in viam regiam reducat. Idem te vir Cl. et Amicissime bono publico et literis ac studiis nostris servet, mihi etiam amicum paria facturo pro virili. B. V. Altorsii 6. Cal. Majas Anni 1616.

EPISTOLA CLXXXIV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Michael Piccartus. Lubecam,

LIteris tuis, Cl. et Amicissime Kirchmanne ad VI. Cal. Jan. datis respondi copiose, responsumque commisi Generosi D. Guldenstern L. B. Sueci Ephoro, D. M. Laurentio Olao Wallio, qui suis inclusum misit ad mercatorem vestratem, virum magni ut intelligo, nominis, et opum non modicarum, D. Grunewaldum, per eum tibi recte curatum confirmabant illi mihi; Factum id sit an secus, tu noveris. Antequam vero illae tibi meae literae redditae essent, venita te mihi epistola viva, florentissimus virtute et doctrina adolescens Johannes Elsvigius, cognatus tuus, commendatus muii per literas a viro Cl. D. Theodoro Bussio JC. amico communi. Ejus conversatio, sicut et honoratissimorum ipsius comitum mihi longe fuit jucundissima, quam tamen voluptatem interpellavit fatum meum et ipsotum festinatio, venerant enim ut abirent, et unam solum noctem hic subititerunt, Tubingam cum primo sole contendentes. Assiduus fuit inter Elsvigium et me de te sermo, sicut et de Ruaro, de quo quae tibi scripseram, canarrabam illi vix fidem mihi habenti, nisi Epistolam ejus ad me legisset. Is Ruarus Argentinae hactenus cum nobili Marchico a Burgsdorff vixit conditione honesta. Sed postquam illum et publica fama, et complicum judicia Photinianae impietatis reum peregerant, monitisunt ab amicis Nobilisillius tutores, qui res illum suas sibi habere jusserunt, et magisterio ejus cognatum adolescentem subtraxerunt. Itaque ante paucos dies Argentorato se movit, quo locorum iverit, nescio. Hic autem constat eum Musaeum suum impietati isti commodasse, in quo et Sacramento se invicem obstrinxerint, et caenam administrarint, sed minime Dominicam. Hic tamen in literis ad me suis cum innocentia de puritate contendere videbatur. Retulit mihi Elsuigius, D. Bussium, cum haec de ipso inaudivisset, in haec verba erupisse, utinam Deus illum citoperdat; nisi enim hoc futurum est, magnam stragem dabit, ita in animos hominum influere novit, et quae cupit persuadere; a cujus viri judicio meum non abjungo. Sed hoc, cui meliorem precor mentem, misso, venio adliteras tuas alteras, quas attulit mihi ornatissimus item juvenis D. Hermannus Buschius, et morum probitate et virtutum studiis ac liberali doctrina ita mihi hactenus cognitus atque perspectus, ut de ipso omnia vero minora dixisse videaris: quin mirifice amo hominem, affectumque

illum qua fovet, qua auget consuetudo domestica et convictus. Recepi enim tua commendatione in domum meam et convictum, frugalem quidem illum, sed qui naturae tamen satisfaciat, neque illum, quantum intelligo, conditionis paenitet. Aperta est illi mea Bibliotheca, pateo ego, cui illud unice studium, nunquam occupatum esse amico operam dare. Id te scire volui, mi Kirchmanne, et vel ideo, ut quid de me tibi polliceri deinceps habeas in simili causa, liquido intelligas. Nova hic nulla habemus, quae te lateant, nisi id forte novum tibi sit, quod prid. Cal. Jul. in ipso Academiae natali et festivitate annua in publico foro oppidi nostri circumstante Amplissimo Scholarcharum ordine et plerisque Reip. nostrae Senatoribus, et praeterea corpore Academico, et magna hospitum caterva peregrinorumque concursu libri Photinianae insaniae, reperti apud nostros male fascinatos adolescentes, concremati sunt, interveniente voce praeconis, quae impietatem illam dejerabat, et omnes ejus fautores complicesque exesse et ditione nostra excedere serio jubebat, idque brevi. Ubi ad operas consuetas redibimus, agmine nostro iterum coacto, quod per has ferias varie dilapsum est, edicto promulgato repetetur. Tantum erat, mi Kirchmanne, quod respondere nunc tuis visum, quae uti non ingrata habeas, omni studio et contentione abs te peto, nam rogare, ut me porro ames, injuriam esset faceretuae virtuti ac constantiae. Literas Ruari ecce commode occasione oblata, quas lege et ad me redire jube. Accipe sis Satanae technas, et ex uno Ruaro disce omnes. Ovum ovo non est similius. Legi enim omnium apologias. B. V. vir Cl. et optimo publico vive ac flore. Syntagma annulorum avide expecto. Altorfii prid. Cal. Aug. 1616.

EPISTOLA CLXXXV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Michael Piccartus. Lubecam.

CLarissime et amicissime D. Kirchmanne, utque ne succenseas homini officii tardo, te oro: diu enim jam responsum debeo, sed causae fuere hujus morae, quas ut spero non adspernaberis; primum differre responsum visum, donec mittere una liceret [gap: Greek word(s)] nostra, quae tamen, nisi tu et alii me fallunt, delectant, si non prosunt. Atque haec causa in mea manu fuit, altera a manu illa caelesti, cui repugnare aut cornua obvertere gigantum est, non meum, qui in Christi schola profiteor discipulum. Morbus videlicet, qui mihi, negotiosissimo alias in nihil agendo homini, ingratum 5. hebdomadum indixit otium, lectoque affixum tenuit. Nunc cum novo hoc ineunte anno recolligo me paulatim, et proinde visum insimul ad te aliquid, indicinam occasionis faciente Bussio tuo, meo, juvene optimo, qui quanquam convictu meo, rebus meis ita ferentibus, excesserit, nihilo tamen secius amicitiam mecum contractam officiis quibuscunque demerendam et retinendam censet, mutuum

me cum eo faciente. Idem et literis facit noster Elsvigius Tubinga, a quo ante dies aliquot humanissimas cum donario chartaceo accepi venusto et faceto. Fabii Albergati discursus politicos contra Bodinum eruditissimos, Latio donatos ex Italico idiomate, misi Grutero nostro nuper typis exscribendos. Recepere Elzevirii Lugdunenses. Quando lucem visuri sint, dicere non habeo. Nunc mitto, quas superius innui, observatiunculas nostras in quibus multi me volunt pergere, multi dissuadent. Dicto tamen adhuc quaedam Hermanno Buschio nostro, qui operam ad eam rem ultro mihi addixit. Notata mihi in Excerptis, quae juventutem forte quorundam admoneant, ad vos superioris subsellii, et qui in theatro literario in quatuordecim sedetis, ista nihil pertinent, quibus haec domi et meliora nascuntur. Addidi et alia quaedam, quae ut grata habeas rogo. Syntagma de Annulis tuum valde expeto. Movisti salivam, exple sitim, et brevi, quomodo valeas, quid rerum agas, et quo in statu res vestrae sint perscribas. Quaedam enim de Dani vicini vestri consiliis hic, non ita laeta vobis, narrantur. Turbis ille natus videtur, et turbis quidem utrimque perniciosis. Deus cohibeat hujusmodi furores. Idem te, mi Cl. Kirchmanne, sospitet et tueatur ab omni incommodo! Tu me autem, quod facis, amare perge. Altorfii 7. Id. Jan. CIC. ICC. XVII.

EPISTOLA CLXXXVI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Michael Piccartus. Lubecam.

ADspersisti aquam literis tuis, Cl. Kirchmanne, jam enim ego tantum non in fermento jacebam, et indignabar pertinax et obstinatum tuum silentium. Nam longius anno nihil tuarum videram, neque quid rei ageres, ut valeres, explorare a quoquam licebat. Scripseram ego tibi et ubertim de rebus nostris, miseram etiam quaedam nostra, commendaveramque Buschio nostro, cujus fidem an mercatores, hominum genus literarum negligens, fefellerint, dicere non habeo. Jubebat sane ille bene sperare, pollicebaturque adeo fore, ut recte redderentur, sed illud, quod dixi, silentium tuum incertum me omnium illarum rerum reddidit. Non memineram aliquid a me commissum, quod vinculum illud nostrum rumperet aut amoris te ambiguum redderet. Nam et Hermannum Buschium omni officio complexus sum, et Johannem Elsvigium, proh dolor! olim tuo-meum, eo amore amavi, qui etiam in exemplum venire possit. Et quanquam corporibus disjuncti fuimus, tamen per literas semper sua amicitiae nostrae jura constiterunt tam diu, quam diu sancta illa animula custos comesque afflicti et exhausti corporis fuit, quam et defunctam acerbissime luxi, et nunc desiderium illius impatientius fero. Gratulor autem mihi, in locum illius tua commendatione successisse ornatissimum adolescentem Johannem a Werlem affinem tuum, quem ob egregiam indolem et modestiam, pene dicam virgineam, non minus, quam quia tuus est, quia item

per te mihi de manu in manum veluti commendatus, amo atque [gap: Greek word(s)] illum Elsvigium. Argumento tibi sit, quod, ut voluisti, sine ulla tergiversatione in convictum recepi, ubi conversatur cum nobiliss. adolescentibus plerisque patritiis Norimbergensibus, aliisque egregiis et eruditis juvenibus. Condixi etiam illi operam meam in studiis Ethicis et Politicis ejusdem provehendis, quorum comitem seu socium exspectat Rostochio contubernalem suum Borussum quendam. Igitur de eo te Cl. Kirchmanne et lectissimam optimi adolescentis matrem extra curam et metum esse jubeo. Habebo tanquam filium, et commodis ipsius incumbam, et tanto quidem studiosius, quanto magis ille conqueritur de iniquitate cujusdam Rostochiani, qui pro institutione fideli nummis illum usque ad sanguinem emungere ausus fuerit. D. Henricum Buschium saluto officiose, et de reditu ipsius ad nos libenter ex Werlino cognovi. Juvenis est probus, et quem vellem fundamenta paulo diligentius jecisse, antequam in Academias provolasset, sed haec dies afferet. Tu vir Excellentissime plurimum a Piccarto tui observantissimo salve et vale, et de me omnia viri boni officia tibi indubie pollicere. Et si quos bonae frugis huc missurus es adolescentes, illis omnia humanitatis officia et a me et a meis Collegis pollicere. Altorfii Non Maji 1616.

Syntagma Annulorum tuorum ubi? De Val. Flacco lentum negotium, et in his occupationibus pene derelictum.

EPISTOLA CLXXXVII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Michael Piccartus. Luberam.

REsponsum mihi debebas Cl. Kirchmanne, quod dum ego nimis diu exspecto frustra et in vanum, metus oritur, ne amicitia nostra inusu et incultu rubiginem contrahat. Malui ego igitur telam ordiri denuo, quam admittere, ut tu silendo, ego silentium silentio vindicando, dubitare etiam de animis inciperemus. Quod ita interpretabere factum, ut aequum est. Nos hic in mediis turbis vivimus, incerti, quo brevi res casurae sint. Caeterum ut nubes has undique glomeratim coire video, tempestatem nobis eam dabunt, quam nullae historiae veteres locutae sunt, secuturae vix loqui poterunt. Tota enim Europa quasi in partes secessit, jamque id Neronis usurpatur [gap: Greek word(s)]. Causam horum motuum quaeris? dicam sine fuco. Olim Resp. potentissimas Graecorum Demagogi, Romanam Tribunitii mucrones perforarunt. Hodie prorsus iidem Lojolitae et Praedicantes nostri, qui cum sopire has flammas deberent, oleum suffundunt. Neque facio hic discrimen, Tros Rutulusve sint, Calvinista an Lutheranus; omnes enim aeque ambitione laborant, et satigei quidam sunt, qui omnibus rebus se immiscere volunt. Hem! sic datur! Principes, si alienis auribus auditis, alienis oculis videtis, et carnificibus illis conscientiarum nimium tribuitis. Nunc Germania

alieno milite premitur, opes imperii exhauriuntur, et quod Germanis nostris quasi suum et proprium, factiosi lingua sumus, opera inertes. Sedemus, et militem intra viscera recepimus imperii nostri, et multa molimur, nihil efficimus, libet exclamare cum poeta,

Heu quantum terrae potuit pelagique parari
Milite, quem nostris dudum suscepimus oris.

Sed satis querelarum. Deo eventum permittamus, et Romanorum illud ambitiosum dictum nobis proponamus; et facere et pati fortia Germanum esse. De literis nostris: nescio an inaudiveris de bello Plautino, quod Gruterus noster cum Pareo gerit, Entellus cum Darete. Doleo sane rem eo devenisse, ut jam conviciis e trivio petitis utrimque agatur. Monui utrumque amice, et Gruterum, ne nominis sui famam extrema aetate collutularet hoc scribendi genere; illum, ne cum tanto Heroe de literis nostris praeclare merito serram reciprocaret, daret quin potius aliquid, cujus [gap: Greek word(s)] Pausanias [gap: Greek word(s)] docet. Sed ita concitatis animis rem gerunt, ut prius vitam quam rabiem posituri videantur. Sic publice non satis turbarum, nisi privatim quoque insaniamus. Sed haec hactenus. Ego tertiam partem observationum jam praelo paro; sed nondum habea typographum, nam qui priores partes typis descripsit decoxit, neque ei rei jam ultra par. Novus igitur quaerendus mihi, de quo spem injecerat Pareus, sed nihil certi est tamen. Molior Lexicon Criticum, rem Herculei laboris, sed nullius aut modici ingenii, quale meum esse nosti. Colligo libros de significatione verborum, de usu locutionum ex omnibus Criticis, quam veteribus quam recentioribus. An vitam prorogaturus Deus sit, dum absolvam, in ipsius manu est. Is te, mi Kirchmanne, literis nostris sospitet, et servet etiam mihi amicum. Ita opto, ita voveo. Mitto haec quaedam nostra, quae ut boni consulas rogo. Warlinus noster officium facit, Politica absolvit, in Historicis et Eutropio haeremus. Vale iterum Altorfii 18. Febr. 1620.

EPISTOLA CLXXXVIII. MICHAEL PICCARTUS. S. D. Joanni Meursio. Nobilissimorum Barnefe! diorum Ephoro.

CUm multi his diebus apud me instarent, Vir Cl. et Amice Pl. honorande, ut orationem, quam hisce proximis diebus, te etiam auscultante, habui, publice typis exscriptam, omnibus communicem, pene adsensus tandem ipsis sum. Idque facere cogito rationibus, mihi domi natis, aliisque adductus; quam Nobilissimis Tuis Barnefeldiis inscribere, pro more recepto cogito Sed cogito solum, neque enim facturus unquam sum, nisi et tibi et ipsis gratum hoc esse intelligam. Itaque pro amicitia nostra, quam tam benigne mihi obtulisti, tam humaniter et egregiis documentis ostendisti, te rogo Cl. Vir, ut sincere dixeris, quid de hoc instituto meo tibi videatur, tribus verbis aperies. Item

quot adhuc dies Nobilissimi tui hic commoraturi sint, ut editio vel maturetur, vel trahatur, vellem enim in ultimum eorum vale, et discessum oblationem dilatam. Tu, Cl. Meursi, quaeso libere et candide mone, et a me omnem observantiam, omniaque studia, quae ab amico proficisci possunt, tibi pollicere. Atque heus! si Epigrammate me beare voles, quod laboribus Valeriana aliquando praefigatur, magno me mactaris beneficio. Vale Vir clarissime, et Piccartum tuum, si meretur porro quoque ama. Altorfii ipso die Laurentii An. CIC DC VII.

EPISTOLA CLXXXIX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Martinus Ruarus. Rostochium,

PRoximis Lipsensibus literas ad te Rittershusii cum exemplaribus Salviani duobus misi, quae si tam recte, quam ego tuas iisdem nundinis, accepisti, uterque ut spero valde laetabimur. Serius autem nunc respondeo, quod nihil eorum interesset, quae ad te scriberem, quae ne [gap: Greek word(s)] quidem [gap: Greek word(s)] Studiotum meorum eadem quae prius est ratio, nisi quod paulatim supercilium ab amaenioribus ad severiores Musas subducam: cujus consilii nec auctores mihi desunt, nec duces. Sitzmannus adhuc apud nos est: nescio quamdiu futurus, aventer enim patriam recogitat: si modo pestis, quae locis illis hactenus violento imperio dominata fuit, aliquantum remittat. Sollicitaverat eum Patronus suus ingentibus praemiis, ut in Galliam et Italiam cum discipulis, quorum nunc prae est studiis, iret: sed alio trahit ipsum magnes suus, Varisca puella forma et moribus, ut audio, insignis: tum aetas hominis est, ut ab hoc desultorio vitae genere ad fixam sedem transire debeat. Habet adhuc sub manu Rutilii itinerarium, quod in publicum cum luculento dabit commentario, quam primum in libertatem, ut ait, a pulvere se paedagogico vindicaverit. Vita Antonini Imperatoris Lipsiae typis nunc describitur, in cujus speculo Rittershusius [gap: Greek word(s)] imaginem boni Principis, sed ad Historiam paulo, quam Antonius Guevara verius, repraesentat. Quod nunc scribam, ei praefari liceat, [gap: Greek word(s)]. Scipio Gentilis tandem fecit quod ante XX annos oportuerat fecisse: dedit se in vincula (an pungo te? pone metum) Venerisne dicam an Junonis? parum curans quod poeta occentet, Turpe senex miles. Nosti caetera. Virgo quam in matrimonium ducet Norimbergae vivit, nata patre Italo, Calendrino, viro nobili et ditissimo, matre Belgica. Ipsa non formosa magis quam docta, utpote quae Italice Galliceque tam scit, quam Germanice, ac nescio an etiam Latine. Altorphii a. d. XIV. Kal. Jan. Juliani A. Epochae Christianae CIC ICCXI.

EPISTOLA CLXXXX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Martinus Ruarus. Rostochium

SAtis tu quidem benigne Cl Dn. Kirchmanne, qui literas meas vix a te legi dignas tantorum virorum ipsiusque Doctissimi Principis oculis subjicis: quod quamvis tenuitatis meae conscius aegre fuerim admissurus, si vetare possim, nunc tamen, postquam factum est, in honorem meum interpretor, tuique vim amoris agnosco, qui fecurus aliorum judicii, tui oblitus, me quasi per vitrum intueris, adeoque vero tibi majorem fingis. Sed tu cogita, quomodo factum excuses: ego quidem hoc pretio saepius ejusmodi tibi quisquilias vendere vellem, nisi modestia mihi legem aliam ferret. Unum tamen memorare non omittam spectaculum Onoltzbachii praeterito mense, cum Joachimus Ernestus Marchio, Sophiaque Solmensis Comes, pulchrum sine exemplo par, nuptias facerent, praeter acroamata vulgaria publicae festivitati solenniter exhibitum; in quo sequar narrationem amici cujusdam mei qui spectator interfuit, fidelem magis quam doctam, ut e vestigio patebit. Certamen fuit [gap: Greek word(s)], quod annulare fere vocant; id ipse Marchio satis splendide obivit. Praeter Ministros scutatos et [gap: Greek word(s)], tympanotribas, cornicines, tubicines, fidicines, ludionumque gregem illum procedebat Mercurius anteambulo, mox equitabant tres augusta forma heroes Achilles, Hector et Ajax, quorum personam sumpserant Marchio, Christianus Anhaldinus, et Comes Solmensis. Sequebatur Hercules catenatum ducens cerberum, qui flammas obluctando vomebat. Hinc curru cum omnis generis armis Mars somnum capiens provehebatur; cujus vestigia virgo Pax multum diversis moribus pedes legens, oleae ramum manu praetendebat. Arioni quoque delphinus aquis innatans tergum substraverat, qui tum recte non minus caveae, quam olim mari circumfusos populos barbiti dulcedine in admirationem suspendebat. Crederes accensum aemulatione Phaebum pugnam post Marsyae fatum desitam majoribus animis redintegrare: ita pone vectus equo, sonos testudinis varios artificio miro acuebat; ac nescio, an non diffisus dubio victoriae eventui Sorores in auxilium vocaverit. Parnassus enim [gap: Greek word(s)] quantum apparebat, totum illum chorum Musarum adduxerat, quae juxta Hippocrenen accubantes, cum exsilientium undarum strepitu numeros suos exquisita symphonia confundebant. Jam currus ab oloribus trahebatur, in quo Venus Dormiens sinistra manu cor duobus transfixum jaculis ostentabat. Praecedebant vero Charites in equis habitu partim candido, partim viridi: a tergo mulier cum face Cupidinem, ut ajebant, amissum quaeritabat: hanc Bacchus Ceresque, demum Juno, Dianaque secutae pompae celebritatem claudebant. Ter ita lustrato Circo, mons alius a laeva se parte diduxit, in eoque consistens Jupiter trisulco pilo fulmen excussit, juxtaque

Cupido artifices ignes in Martem immisit, unde conterritus, secuto simul tormenti crassioris (Mortarium indigitant) ictu, somnum oculis penitus abstersit. Paulo post, cum Venus illac praeterveheretur, Cupido arte intorto telo cor, quod Mater manu gestabat, inflammavit, ex quo statim evigilans natum ad se in currum recepit. Julii vero Wittenbergensis Ducis apparatus uno trium rotarum curru, quem equi alati a singulis anni partibus denominati trahebant, visendus fuit: de caetero nihil insigne prae se tulit, ut nec Baronis Waldstenii legati Caesarei, nec Oetingensis Comitis. Marchio Durlachius Comites suos ad AEthiopum similitudinem colore noctis infecerat, inter quos unus incassum solus proverbii fidem astruebat. Franciscus Griechingensis Comes, quem suo nomine Austriae Archidux Leopoldus adesse jusserat, venatorio cultu pulcherrimam scenam explicuerat, in qua Diana cum Nymphis aliquot, Faunis item, Satyrisque spectaculi novitate facile cunctos incenderat. Historiam habes: nunc assem praebe. De comitiorum loco incertus rumor nunc Ratisbonam inclinat, nunc Norimbergam, quae spes Varenholtium meum retenuit hactenus, ne cum aliis, quos Altorphio contages expulit, longius, quam huc, ad asylum confugeret: cui non difficulter consensi. Quod eo modo temporis aliquod lucrum mihi prorogari possit, cui alias propria quadra jam esuriendum esset. Nequid enim te celem, mi Domine, videtur mihi Varenholtius, quam primum his ex locis discesserit, id quod adulto vere certo fiet, bonis literis remissurus nuncium, seque potius appliciturus, tum ad choreas exoticas, equorum agitationem, pugilatum, aliaque exercitia gymnastica, tum ad linguae fortassis Gallicae studium, in quo cum opera mea parum illi prodesse queat, futurum metuo, ut ab ipso dimittar; quamvis nec mihi dixerit istud hactenus, et te meminisse, cum ad illum scripseris, prorsus nolim. Sed de illo, quod futurum impendet, videat, qui de crastino nos sollicitos esse vetuit, in quo mea spes acquiescit: interim praesentia laetus capiam, quae nunc se dant aliquanto felicius, postquam remittere visa lues ad stationem nos pristinam consuetasque studiorum operas, a quibus per sex dierum hebdomadas absumus, tandem revocat. Quamvis equidem non sine victima nostra pacem hanc e caelis impetravimus, quoniam proximo tempore, morbi tamen alio genere, quam epidemico, sublati fuerunt e vivis amicissimi Rittershusii filiola, nondum trimestris, et excellentissimus Ernestus Sonerus Professor, cui viro, sicut fassus publice fuit Magnificus Dn. Piccartus, cum funus indiceret, in illa sublimiori Philosophia parem Germania vix habet, majorem non inveniet. Paene etiam ipsi nostro Rittershusio morbus recidivus aliquid triste nuper minatus fuerat, quod tamen Deus clementer avertitne dicam, an distulit? utinam in aerem mala dissipentur omina! Is dedit publico nuper conjecturarum reliquias in Panegyricos Veteres, quas fortassis, ut existimo, tibi jam transmisit. Caeterum, quod libros hinc nonnullos proximis tuis literis petiveras: mallem Francofurtenses indices ipse percurreres, et si quid

inveneris, quod istic haberi commode non possit, nominatim ad me perscribas, ne perdam officium judicii temeritate, ea nimitum mittendo, quae tuo fortassis palato minus sapiant. Et vides alias, quam steriles bonarum rerum sint Typographi, circumquaque nobis vicini: Norimbergenses vix toto semestri Heuthneri itinerarium procuderunt, quod mittam fortassis ad te nundinis Lipsensibus brumalibus, si probari Doctoribus nostris prius animadvertero: unus Schonfeldius Ambergensis hujus Provinciae laudem sustinere videtur, et in illo praecipue genere laetioris Musae cum paucis triumphat. Varenholtius tibi plurimam salutem nunciat: tu quaeso meis verbis, cum commodum erit, Clmo viro D. Theodoro Bussio, cujus literis respondebo, quam primum Altorphium reversus his incertae vitae tumultibus exsolvar. Vale columen studiorum meorum. Norimbergae. a. d. VII. anno AErae Dionys Novembr. MDCXII.

EPISTOLA CLXXXXI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Martinus Ruarus. Rostochium.

SCripsi ad te fere jam ante trimestre, cumque nihil literarum ex eo tempore receperim, expectatione diuturna frustra luctatus animum induxi mucrone styli tantisper vos fodicare, donec ab aliis occupationibus, quae sunt fortasse graviores, excitati pristinam scribendi consuetudinem repetatis. Ignosce, Clme Kirchmanne, libertati sermonis, quem purus affectus mihi dictat, et apud te tam candidum amicum, ut reor etiam permittit. Ne sint tamen, ut pleraeque omnes, inanes meae literae, quandam de transitu Caesaris per haec loca tibi narrationem contexam, mihi quidem, cum e memoria in tabulas retulero, quae praesentibus antea sensibus arbitrabar, jucundam, tibi vero, ut opinor, lectu non plane ingratam. Ab utraque parte plateae quae a porta hospitali, usque ad arcem protenditur, stabat armata manus peditum quasi quater millium: equites quinquaginta supra octingentos obviam Caesari processerunt, splendide omnes et uniformiter vestiti chlamysin albis limbo rubro fimbriatis, pileis item albis cristisque rubris. Columnae triumphales duae pontem carnarium egregio spestaculo decorabant: arcus pendebant tres diversis in locis: paulo ante ipsam arcem splendebat porta triplex, tum imaginibus decem Imperatorum domus Austriacae satis eleganter pictis, tum simulacris quatuor summorum Monarcharum, quatuor partium mundi, quatuor virtutum primariarum e gypso affabre fictis, insignibus item Electorum ipsiusque Imperatoris, multis praeterea Emblematis, quae facilius peniculo quam penna describuntur, ad miraculum exornata. Fastigium hujus portae tenebant aquilae tres, quarum una sceptrum, altera pomum, tertia eaque media virilis magnitudinis coronam unguibus comprehenderat, seque adventante Rege, aliquoties convertere, caput inclinare, et alas quatere poterat.

Ibidem quoque Musici variis artis suae instrumentis aerem usque ad Syrenum invidiam permulcebant. Rebus ita dispositis urbem eques ingressus est Imperator postridie Kal. Jul. subter holoserico velo, quod portabant Senatores sex ex illis, qui recens adlecti inter juniores numerantur. Ter in turribus explosus tormentis majoribus pulvis pyrius fumo et Salmonaeo tonitru coelum pene conterruit. Primo, cum extra urbem Imperator a Senatoribus quatuor rei militari praefectis, quinque item ex iis, quos Septemviros vocant, exciperetur; secundo cum a XII. Patribus intimi consilii sub Urbis porta, demum cum in ipsa arce a. d. v. Non. Jul. homagium in conclavi praestiter unt Senatores: sub dio vero cives; cum prius in editiore theatro extra curiam porrecto Caesar praesedisset, Wackerus Caesaris nomine perorasset. Paulo post honoraria offerebantur, quinque currus avena, totidem vinis variis onusti: pisces aliquot orcas impleverant: accedebat poculum aureum ingentis magnitudinis, mille aureis aestimatum. Haec ad ipsum Imperatorem spectabant: Caesarissae vero mensa ex ebore donata fuit, praeter quod argento vermiculati operis praefulgebat, ipsa quoque octingentis aureis stipata. Ut autem reliquos aulae administros silentio praeteream, quorum non pauci muneribus mactati sunt, catenulam certe Nello, qui Caesari est a jocis, datam tacere non debeo propter facetum responsum, quod exinde natum est. Caesar occasione muneris illius ad Nellum conversus dixerat, vides, mi Nelle, quantos honores nobis Norimbergenses exhibeant, quam vero gratiam referemus? Respondens Nellus, ehodum inquit, Caesar, an istud ignoras? crucem in foro excita, Cleseliumque tuum dierectum in illa age, gratius certe Norimbergensibus nihil facere poteris. En cor Zenodoti; en jecur Cratetis! est vero Cleselius Episcopus Viennae Austriacae, magna Caesaris efflorescens gratia, sed qui saepe numero materiam incendiis reipub. Christianae conflandis contulit. Eadem vespera artifices ignes per aerem jaculati sunt, satis tamen inauspicate: siquidem ancilla pyrobolo tacta animam exspiravit; quidam etiam senex ab equis repentino fulgore perterritis conculcatus est; sunt et alii vulnerati, nec necesse habeo recensere, quot pilei, aut pallia, pallaeve inter furum manus strangulatae perierint. Tertio iduum Imperator convivium quaesitissimis epulis celebravit, cui praeter ipsum et Caesarissam adfuerunt Elector Coloniensis Ferdinandus, Episcopus Argentinensis et Passaviensis, Leopoldus Austriacus (quem cum Caesare certis hic conditionibus in gratiam redegit Coloniensis) Episcopus Bambergensis Gothofredus Asihusius, Marchio Burgaviensis, Carolus ab Austria frater Caesarissae consanguineus, tres Marchiones Brandenburgenses, Christianus, qui Culmbachii aulam fixit, Joachimus Ernestus, qui Onoltzbachii, et tertius de cujus nomine mihi non liquet, ultimus denique Princeps Anhaldinus Joachimus Ernestus. Versati sunt alias Norimbergae eodem tempore nuncius Apostolicus Episcopus Amelphitanus, Legatus Hispanicus Balthasar de Geniga, Gallicus nescio quis, alius tamen a Bongarsio, item Florentinus et Bavarus: Comites vero et Barones tot, ut eorum

numerum subducere nemo facile quiverit. Demum VIII. eid. Pragam rediit Imperator eadem pompa, qua huc est ingressus. Habes historiam satis prolixam, cui verbum amplius non addam, si te priusa Varenholtio meo salvere jussero, qui simul interrogat, numquid literas ase jampridem datas acceperis? Vale, alpha amicorum meoram. a. d. VI. Eid. Jul.

EPISTOLA CLXXXXII. L. RHODOMANUS. S. D. J. Kirchmano. Rostochium.

BIennium deccurrit, cum nihil abs te literarum mihi redditum est. Ultimas enim statim post discessum a Witzendorfiis, accepi. Nec ubi locorum haereres mihi constitit hactenus, nisi quod nuper admodum te Professorium apud Rostochienses munus gerere, indicio tamen obscuro, cognovi. Interversae igitur sunt et deperditae, si quas per intervallum hoc ad me curandas dederis. Mihi per biennium hoc, ex quo avulsa est conjux optima, perpetuus cum febribus et Istomachica fuit agon, imo [gap: Greek word(s)]: ubi natura jam succumbit, jam eluctatur. Irritum namque subsidium [gap: Greek word(s)]. Interea praeclarum opus tuum de funeribus Romanorum cum immortali nominis tui fama exiisse audio. Macte novosque tibi ad exornandam, quam nactus es, spartam animos sume. Et sine carmen hoc tuum aliquid divini nobis polliceri. Diodorus quoque meus et Calaber lucem adspexerunt: sed multis in partibus quam deformes et monstrosi! obstetricantium incuria ne dicam an injuria? proximis diebus disticha Catonis, et Publii Syri Mimijambos a Scaligero non redditos verti. Tironibus enim Graeci sermonis libellum adorno, studiis illorum magis aptum, quam sunt, qui a vulgo Magistellorum invitis Musis obtruduntur: modo a Typographis (ut fortunae mos est meae) non destituar. Vale III. Non. Octobr. A. C. CIC IC CV.

EPISTOLA CLXXXXIII. JACOBO BORDINGO. S. D. Joannes Caselius. Lubecam.

COmmoditatem ad te scribendi negligendam non putavi. Hic ab id. Oct. novae calamitati objecti fuimus: et ab eo principio novam dissipationem Academiae metuere coepimus: et si juventus maximam partem hic ad Martium, immo plerique ad Aprilem, apud nos perseverarunt: qui cesserunt, brevi redituri credebantur, et redire constituerant, si metus belli tolleretur. Affulsit etiam aliquoties spes pacis, nec tamen nisi per densam nebulam, ut nulla sequeretur serenitas. Cum de compositione tot modis tentata desperatum esset, itum est ad extremum remedium. Depromserunt enim legati decretum

Imperatoris, quo sub poenam, quae gravissima imponisolet, et Duci et urbi bello interdiceretur. Assensit Princeps, obsidionem solvit, tormenta avexit, militem abduxit, et passim dimittere coeperat. Idem bona fide cum Senatus populusque promisisset, non desiere ab Albi sollicitare ad se copias, tempus esse, patere transitum: ut interceptus tabellariorum unus, non ipse quidem docuit, sed quas ferret litteras: litteris exciti per ambages profecti illuc venere prohibente nemine. Gesta autem cum alia hostiliter, tum hoc, quod Principem cum consueto, aut non multo majore comitatu intra Schoningam et arcem Guelphiam aliquot equitum turmis et peditum cohortibus adorti paene interceperunt: sed dum equites impetum sustinent, vix ipse salvus evasit: haec illi triumphabundi magnifice praedicaverint. Sed de toto negotio disserere non est literarum. Ut relinquam caetera: Academia a Kal. Aprilis demum paene tota dissipata est: nos domi videmur exules, jam hostili violentiae expositi. Ipsi enim tanquam jurati in artes liberales, nobis prae omnibus semper minitati sunt. An non me hac aetate miserum dicas, qua non intempestivum sit, et optabile potius, placide migrare ex vita mortalium, quam metu torqueri tot calamitatum, in quibus exilium et mendicitas minima sint. Diripiant sane reliqua: supellectilem librorum tota vita comparatam, semel direptam non recuperavero, nec ego, nec mei: quod si hat, forte simul crudeliter trucidabimur. Nihil enim mediocre sperare licet ab hominum iniquissimis: qui quadriennio abhinc rura et praedia et arces et oppida depraedati, trimestri exilio nos multarunt, quando plurium rerum jacturam fecimus: in quo hoc pessimum, quod nemo fere fuit, qui illis excursionibus peccatum diceret: inventi contra, qui talia facta coloribus quibusdam pingerent. Verum ne a querela in disputationem digrediar, quod minime velim, finem scribendi faciam. Optarem qui animarint ab initio civitatem contra aequitaem, et copias subministrarint, salubria consilia dedissent, et vel reluctantibus imposuissent, quod auctoritate sua poterant, armis ante septendecim. Vereor autem, ut urbes veram historiam minime cognoverint: nec esse opinor quemquam Principum magis expositum calumniis, quam noster: id adfirmant familiares, qui undecunque peregre domum redeunt: cum ea audierint seri et asseverari, quae nos esse falsissima novimus. Forte fato urgemur nos etiam, ut Belgium. Ego si de officio et dignitate Principum et Civitatum scribam, quae sedulo ab annis quinquaginta consideravi, nec ab altetutris magnam ineam gratiam, nec nisi paucis, quae vera et recta sunt (sunt autem non nisi quae ad publicam salutem tendunt) probem. Eorum tamen te tuique suniles censores feram. Et talia a bonis, quos et sapientia erudiit, et usus partim emendavit, partim confirmavit. Pravae enim opiniones, uti sunt pleraeque in populo fere omnium, non pariunt, nisi mala consilia: unde res male administrari necesse est: quod cum fit, tum vero [gap: Greek word(s)]: Verum vestrum qui hoc praestare valeant, iis vel a negotiis reipublicae, vel a curatione rei domesticae

non vacat. Nam qui illam geritis, neque hanc negligere potestis. Ipse adspicere illa soleo, aggredi non audeo. Canto quae solitus, ut ille ait: eccam modo lucubratiunculam, eam cum olimscripsissem, in his turbis relegi. De proemio et epilogo adhuc delibero: forte et alia subjiciam. De hoc argumento responde aliquid: alterum patior ne attingas. Ignosce si quid perperam scriptum sit, quod haec mihi relegere nec licuit, nec vacavit. Iterum Vale. Helm. ex acad. Jul. 14. April. CIC CIC CVI.

EPISTOLA CLXXXXIV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Caselius. Rostochium.

CLarissime Dn. Kirchmanne amice honorande: ad priores nihil tum rescripsi: neque tabellarius modo se teneri patitur, ut respondeam, quemadmodum exspectes, aut ego velim. Rescribam hoc diligentius, paucis diebus commoditatem habiturus per Megapol. Hic enim sub id. proximas futura comitia nationalia, a circulis dicta, nunciant: quem puerilem libellum vis, tum quoque si interea invenero, mittam. Apud nos vixit civis tuus Joan. Hovelius, hodie Gissae vivit: is mihi persuasit ut Patrai [gap: Greek word(s)] laudationem scriberem, eam proxime mittam. Sane si praemia sint tuis civibus, emergant alii ex aliis. Mirum sane in his terris ingenia inclarescere, ubi non solum nihil exspectandum praemii, sed contraria omnia. Sunt enim magis in precio et honore, qui ab inscitia impudentiores atque gloriosiores sunt. Vale. Helm. ex acad. Jul. pridie non. 1608.

EPISTOLA CLXXXXV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Caselius. Rostochium.

CLarissime Dn. Kirchmanne, amice carissime: Igiture prioribus tuis cognoscam, quae noluerim. Adolescens enim a fratre, ut conjicio, aut Parchimii pluribus diebus detentus, nondum rediit. Tunc edam [gap: Greek word(s)], interea scripsi, sive libellum, sive orationem dicas, [gap: Greek word(s)]; argumentum quaeris? de praerogativa civium in honoribus et commodis, ubi multa demalitia et [gap: Greek word(s)] adventitiorum: scriptum judicabunt acrius, ut de ejus editione nihil dum statuam. Laudabo quoque elect Joach. Fridericum. Megapolitanis gratulor, quod otium colunt: quod inter principes bene convenit, quod hi urbibus savent, urbes officium faciunt: hic una parere videri nolit: dominari velit, in quibus possit, omnibus. Vale Helm. ex acad. Jul. XVI. Kal. Sept. 1608.

Scripta epistola venit mihi in mentem, quod hoc mense nobis pereruditus juvenis juris studiosus, exipsa urbe narravit: litteris Senatum a te flagitasse

virum doctum, quem facerent rectorem scholae ad divam Catharinam. Velim scias, quam doctiss. et opt. virum quibus artibus sub Kal: Febr. eliserint M. Joan. Bechman.: relatu hoc quoque turpe est, tam nihil, vel a paucis aliquid de recta pueritiae educatione intelligi: tam injuste et ingrate virum annos XII. vel amplius de adolescentia meritum, nullam ob culpam deturbatum ab officio: odio facit hoc auctoritate sua apud plebem valens [gap: Greek word(s)], homo haud dubie non nisi populariter doctus, si doctrina vocanda est absque scientia, adjuvante sive connivente [gap: Greek word(s)]. Cum in multa loca scripserint a tot mensibus, ne mediocrem quidem invenerunt, quem suo civi opt. doctiss. subrogarent: non sine stomacho haec scribo. Bechmanni virtus et litterae exquisitae sunt mihi notissimae: ejus alumnos habui domi meae multos, qui et probi essent, et principia linguarum, et quaedam majora pulchre ex eo magistro accepissent. Sed [gap: Greek word(s)]. Obsignaturo hasce redountur aliae Brunsvega, quibus amicus narrat ad te scriptum de subrogando Petro Fabricio Rostochiensi in schola Cathar. Brunsvegae. Hunc Fabricium non novi, nemini suaserim bono et erudito viro, ut illis serviat, quibus dubio eventu [gap: Greek word(s)].

EPISTOLA CLXXXXVI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Caselius. Rostochium.

CLarissime Dn. Kirchmanne, amice colende: Utrumquae gratum mihi et familiaribus: litteras tuas dico, et quae mittis. Sequar te in capitibus: de reditu Ducise Suecia libenter cognovimus: libelli exemplum mitto, uti jussi: meorum nihil editum, quin exempla proxime miserim, quamvis tenuium: mittam alia proxime: Laudationem Hovelii Gissam Jo. Hovelio censendam misi: de Hannide monueramante, et modo iterum monui Cornelium: pollicetur et ipse polliceor: sed lentus uterque: ille ut scribat perfectius, ego aetatis vitio. De epigrammatis Graecis a nemine ante acceperam; ea videre admodum velim. Quae misisti nunc legunt familiares, postea et ipse legam. Vale Helm. ex ac ad. Jul. 16. Jan. 1609.

Saluto dn. D. Tamovium et Lubinum: nostros vestrosque Bussios: primo natu de iis gratias ago, quae a Remo accepta ad me misit e vico Brunomo. Iterum Vale.

EPISTOLA CLXXXXVII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Caselius. Rostochium.

CLarissime domine Kirchmanne, amice honorande. Rarius scribo, quod pauci recta ad vos eunt: neque tum ad quos velim omnes, quibusque

debeam: alii silentio meo, alii brevitati veniam dabunt: hoc obtinebo facilius, quod plerumque mitto, quae familiares legant. Neque tamen lectorem multis obruo: neque polliceor singularia, ita quemque habebo faciliorem ad cognoscendum et judicandum. Nostra autem neque privatim noceant, nisi forte mihi. Non enim paro ejusmodi, quae placeant omnibus: cum tot annis calumniae morsus effugere non potuerim, [gap: Greek word(s)]. [gap: Greek word(s)] aliquot paginae [gap: Greek word(s)]: absolvetur ante April. Qui has tibi reddit, autumno vobis a me quoque aliquid attulit: cum in Megapoli fratrem habeat in praediis Crusiorum [gap: Greek word(s)]. Maluit istuc reverti: ejus ego fidem et diligentiam exploravi aliquoties: hic si sit, in multis ipsum juvem: hinc quid a te fieri velim cogita: fac quod tuis me praestare jubeas. Vale Helm. ex ac ad. Jul. XIV. Kal. Ap. CIC IC CIX.

EPISTOLA CLXXXXVIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Caselius. Rostochium.

CLarissime Kirchmanne, amice carissime: Animum tuum in omnibus mihi promptum scio: fuit statim in vestibulo notitiae nostrae: neque ego non tibi ab initio volui. De Cl. Clingio monueram proxime: unus ille reliquus fuerat omnium, quos offendi primum ad Varnum veniens: saltem programma videre aveo, neque tamen non, si quid praeterea ipsius honori scriptum et memoriae. Misit ad me ante plures annos D. Christophori Sturzii scriptum a se editum hac inscriptione: AUS A CAROLI. Ejus exemplum velimus gener meus D. Theodorus Adamius et ego, propter historiam: quod quaeso erue alicunde, vel a Clingii vel ipsius Sturzii filio; rem gratam nobis feceritis. Audio istinc migrasse Henricum Boethium: ubi et quo loco sit cognoveris. Vale Helmaest. ex acad. Jul. XVI. Kal. Maj. CIC IC CXI.

EPISTOLA CLXXXXIX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Caselius. Rostochium.

CLarissime dn. Kirchmanne, amice honorande, sub id. Octob. binas ferebat alter tabellarius: fasciculum enim prior Parchimii deposuerat: de exemplis Xenophontis respondere jubeo Depholdium. A te nihil dum venit quod animi mei molestiam leniat: venit interea ab Albi [gap: Greek word(s)], familiaris tuus, (Starkium Lunaeburgensem dico) elegans juvenis: reddidit mihi quae ediderat de pulchritudine: ajebat se pridem ad te misisse quae, mihi reddita jam putabat, scripta honori filii mei. Quae nobis narras, haud bella, exponunt etiam alii: de quo facto censura mea non est. Epistolarum cuidam meae intexui querelam sive indignationem de injuriis, quibus afficiunt nostrum

ordinem urbes aliquae Academiarum [gap: Greek word(s)], satis ingrate, cuma nobis habeant, et educationem gratuitam, et a nostris lucelli, aliquid, quidam esuriant, nisi eas oves mulgeant. Optavi, ut quis cum auctoritate nos utriusque de officio doceat, nos inquam dociles, populis et rudibus persuadeat, quid potissimum ex re sit. Multitudo enim neque virtutem neque sanctitatem capit. Quid exspectem vides; adde hoc, ut collegas, mihi amicos, salutes, quorum de primis est Laurebergius. Vale Helm. ex acad. Jul. V. id. Jan. CIC IC CXII.

EPISTOLA CC. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Caselius. Rostochium.

CLarissime Dn. Kirchmanne, amice carissime, neque tu meministi, neque quis alius scribit de litibus, quae inter Urbem sunt et Academiam: fama tamen hic est, et confirmatur ab aliquot mensibus: et si hoc nihil novi, neque istic, neque in aliis urbibus, in quas divertere Academiae: putate nos hospites hic quoque ludibrio esse, ne quid dicam durius. Ad Depholdium mittebam: domo aberat: monebitur proxime. Hic Principem abiisse ajunt in Sarmatiam. De nato filio Principi J. A. et aliinos docent: utinam pax sit in vestra vicinia: utinam in hac quoque vicinia, ubi turbatum fuit, quamdiu hic fui. De Epitaphio vos amo. Vale Helm. ex ac ad. Jul. X. Kal. Mart. CIC IC CXII.

EPISTOLA CCI. [correction of the transcriber; in the print CCL.] JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Caselius. Rostochium.

DOctissime humanissimeque Dn. Kirchmanne, amice honorande. Quo ipse sum brevior, hoc tibi plus debere profiteor de accurata epistola, qua ista mihi plenissime explicas, quoad quid credendum litteris censuisti: mihi prorsus fatisfecisti de utroque capite: atque utinam aliquando istarum litium, sive potius odiorum finis sit. Recte autem accusantur ii, quianobis acuminis aliquid, humanitatis speciem acceperunt: nihil dicam in eos durius, (quos, ut innuere videris, [gap: Greek word(s)] nihilominus assequitur. Non sunt nulli passim, qui honores et divitias adepti, nostrum novere neminem: aequiores sint, si se ipsimet nossent. Ego quoties respiro, non ago, uti vides, nihil. Has tibi reddet Albertus Rosa, Hamburgensis familiaris noster ab annis pluribus: perlustravit Superiorem Germaniam, Gallias, Britannicam, Belgium. Ut noveris hominem audi: quem quoque in amicitiam recipies et consilio juvabis, etiam commode poteris. Exponet de nostris miseriis, si has tibi libet cognoscere. Vale Helmaest. ex acad. Iul. prid. Non. April. CIC DC XII.

EPISTOLA CCII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Th. Bussius. Rostochium.

CUm ex Anglia redux Rotomagum, quod ipsis Kal. Aug. erat, venirem, nihil mihi magis optabam, quam literasa vobis, quas ibi apud procuratorem meum offendere sperabam. Iis enim omnino me nauseam et lassitudinem, quam mari partim, partim equitatione per intolerabilem aestum contraxeram, ex animo ejecturum pristinamque alacritatem recuperaturum confidebam. Sperabam autem hoc eo certius, quod antequam Lugduno e Batavia discederem diligenter hoc a te rogassem: quem sciebam nihil mihi unquam negasse, neque qua sis erga me constantia porro quidquam negaturum. Tanto autem majorem dolorem, ex ea re suscepi, quanto impatientius ferre solemus inopinato frustrari desideria nostra. Non credam te non scripsisse, ne negligentiam tuam potius quam infelicitatem meam agnoscam: puto enim malo potius fato meo literas vestras ad me non pervenisse. Quicquid sit, scias, solli citudinem non levem incessisse aliquid cognoscendi de statu vestro: praesertim cum parva spes sit mihi literas posthac a vobis curari posse. Hibernare equidem Monspelii constitueram, sed consilium postea mutavi, et, si fieri per anni tempestatem poterit, statim in Italiam pergam. Fornerio literae tuae acceptissimae fuerunt, quod ipse responsione sua testabitur. Consilium ejus in instituto meo utile sane mihi fuit. Et quod bene vortat, scias me hesterno die iis honoribus, quos ut ambirem in hac urbe, mihi author fueras, auctum esse, non sine adplausu fere omnium nationis nostrae, quod in felicitatis parte pono. Exacto hic mense ad quem sex fere dies supersunt, in viam me conjiciam: interea tamen Rotomagum proficisci mihi necessarium, ut viatico meo prospiciam. Adeoque cras ibo [gap: Greek word(s)]. Parisiis etiam mensem unum haesi: quos volui, vidi, conveni. A Casaubono responsionem ad tuas, ut eratoccupatus, impetrare, quamvis quotidie promitteret, non potui: et cum discederem febri optimum Virum cum uxore insubide obrutum reliqui. Exigam tamen responsum per amicum quendam, qui curabit tibi. Vehementer mihi gratulaberis, quod in notitiam illustris viri J. Augusti Thuani pervenerim: quae res tanti apud me est, ut ea sola numos, quos consumpsi in illa Augusta urbe, plane redimere nollem. Cum Heraldo de ea re, quam nosti, collocuti sumus. Is profecto tam inanes facti sui rationes reddidit, ut credam causas irascendi nullas habuisse, nisi quas istis hominibus familiares esse, quasque sibi fingere consueverunt, ubi invidia fascinati alterius honori obtrectare animum induxerunt suum. Rigaltius, quem etiam Cl. Rittershusi nostri nomine monebam, modestior altero fatebatur, se juvenili ineptia et styli fervore abreptum quaedam effudisse potius, quam scripsisse: de quibus ipsi Rittershusio quamprimum satisfacere in secunda editione, quam prae manibus haberet, constituisset. Caeterum

novi quod scribam hic carum est: sunt enim pacata omnia, licet non sine turbarum metu. Vidua Regina, quae Regentis nomine et Regi et Regno praeest, edicto pacem inter partes religionis utriusque sancivit, defensionem omnibus promisit. Nisi quid Jesuitae et Pontificis alia mancipia turbarint, periculi parum erit. Famosi isti socii publicis scriptis auctores et conscii argnuntur caedis Regiae: praesertim Petrus Cotto; contra quem editus est nuper libellus Anticottonis titulo, quo mirabilia ipsi et ejus sociis objiciuntur. Huic scripto ansam dedit ipse Cotto, epistola ad Reginam edita, qua Jesuitarum de occidendis Regibus doctrinam purgat, et librum Marianae de institutione Principis, qui sententia Parlamenti nuper publice Parisiis combustus est, frigidissimis praescriptionibus defendit, nec tamen defendit: vult enim nihilominus videri se alienum ab istius nebulonis dogmate, quo solo parricidium suum monstrum illud Galliae coram Judicibus palliare potuit, ut plane deprehenderetur istorum hominum veneno infectum fuisse. Casaubonus aliquid contra Baronii Annales adfectum habet, quod tamen in Gallia non edet, si unquam edet: ipse enim haeret animi, non tam Pontificiorum, quam suae partis hominum invidiam metuens. Sic enim autumat, se parem gratiam Genevae, quam Romae scripto ejusmodi meriturum. In Angliam videtur omnino adspirare, quorum Ecclesiasticam politiam magis probat, certe ab illa Hugenottarum plane abhorret, quam in sententiam plurima est nobiscum locutus. Nisi per Thuanum aliosque paucos staret, jam diu abiisset: ibit tamen hoc autumno, saltem videndi Regis causa, qui ipsum vix dimittet. Zinzerlingus noster Lugduni agit apud typographum, cui operam suam in editione corporis glossati, ut vocant, addixit. Vale Dabam X Octobris stylo novo A. CIC ICCX Aureliis.

EPISTOLA CCIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Elhardus Lubinus. Luberam.

QUam conjuncti et veri inter nos amici et collegae fuerimus, vir Clarissime, vel hinc apparet, quod communem in plerisque fortunam experiamur. Ante annum calamitas non exigua te exercebat occiso a vigilibus Marquardo tuo, eadem hisce diebus ades meas pulsavit occiso Chemnitio meo, quem nosti: quamvis enim multa fuerint, quae in illo ut nosti desideraverim, quando tamen in latrones hos incidit prope Grapheum omnium mortalium fuit innocentissimus, tot amicis verbis illos compellans et salutans aperto capite, quae suo tempore ex aliis prolixe cognosces. Nudius tertius reliquiae ejus hinc deportatae et Prisiwaltum a Patre et altero quodam Consule versus vectae, in tantastudiosorum et civium funus concomitantium, per totam, urbem usque ad extimam portam, quae a molis nomen habet, multitudine, tantoque concursu et strepitu hominum, ut simile non putem visum esse a

toto illo tempore, quo urbs haec coeppit. Tota urbs mota fuit, et ingensomnium, quod oculis vidi et auribus audivi, fremitus adversus latrones illos, quorum unus hic captivns tenetur, et sine dubio publicum suo tempore omnibus dabit spectaculum; alter in Asylo Pulkiorum delitescit; tertius Gustravii detentus est, de quo tamen nihil certi affirmare ausim. Hae meae sunt deliciae. Corpus ejus ultra 6. dies domi meae depositum fuit. Circa idem tempus et noctem adeo cum Matthias vulneratus fuit, uxor mea sextum filium mihi peperit. Laus sit Deo, partu non infelici. De successione in locum tuum adfinis mei spes tota videtur decollasse, cum illustrissimus Princeps Helwigio jam promiserit rem, ante ni fallor illud tempus, quo tu adhuc incertus eras de statione mutanda. Conamur tamen adhuc aliquid, sed successu et ratione parum felici, nisi Deus aliter qui potest dirigat. Valde sollicitor de adfini meo parvulo, qui apud vos est, quod si nulla spes ipsius apud vos ad conditionem aliquam promovendi, quaeso ad me rescribe, ut illum ad me revocare possim. Quaeso etiam te cum Dno Cantore meo nomine loquaris, ut significet, quid singulis heb domadibus pro victu ab illo dari sibi postulet. Mitto tibi quadratum fasciculum Thesium mearum, pro quo aurigae est satisfactum, quem ut in aedes Dni M. Glessensoli adfinis mei, deferri cures, majorem in modum a te contendo. Bene vale, saluta conjugem et amicos, etiam Dominum Wittium, si in illum incidas. Rostochii II Decemb. Ao. 1613.

EPISTOLA CCIV. JOAN. a WOUWER. D. Joanni Kirchmanko. S. Rostorhium.

NIsi te serio amarem, exulcerare poterat mitissimum pectus meum, quod ne tralaticia quidem responsione nos dignos existimes. Adfirmo tibi, ante aliquot menses literas ad te misi, easque affini tuo inscripseram, et jam fecurus eram in manus tuas illas pervenisse. Sed cum hactenus responsum expectem, et de animo in me tuo nullus dubitem, induci me patior, ut eas intercidisse existimem. Quod ideo gravius animo meo accidit, quia a turpissima suspicione, quam sine causa conceperas, innocentem liberabant. Testor conscientiae meae fidem, nolui nomen meum libello tuo excisum, quin imo valde vellem ubique locorum obvia ostensione illud ingerere possem, ut jucunda nostri memoria semper recentior apud te cresceret. Equidem animus erat infelicem pagellam, quae nomen meum praeferebat, adnectere illi, cui Baudius inscripserat; ne amantes divelleremur, sed velhac parte lenimentum desiderii utriusque nostrum sentiremus. Interim dum hoc ago, celerior disceisus tuus, et ambitiosus Baudii amplexus conatus meos impediit. Semel dixerim, serio te amo, et legitimum tui aestimatorem me profiteor. Utinam adfectum in te meum officiis approbare tibi possem, cujus occasionem,

respicientem fortunam te praestolari ais, quae quidem te sequi debebat. Ergo investiganda erit, quam comitem trahere oportebat. Hoc erat fatum bonae mentis et optimorum studiorum. Scio et probe intelligo, quid ingenii tui munera mereantur. Sed velim paulo plenius et apertius ex te cognoscere, quae voti tui summa; frustra enim ex Rumpio quaesivi, quae haerentem ducerent aut confirmarent. Caveprotollas de istiusmodi, quae me scire interesse existimas, ad me perscribere. Polymathiam nostram propediem ad te mittam. Vale et meama. Hamburg IXVI Kl. Febr. CIC. IC. CIV.

EPISTOLA CCV. JOAN. a WOUWER. Joan. Kirchmanno S. Rostochium.

QUod amantissimis tuis libris paucis respondeam, dabis summis occupationibus meis, quae me ita involutum tenent, ut non sine summa difficultate hoc quicquid est temporis, quo haec ad te propero, a me impetrarim. Et vero non sine causa irasceris editionem Commentarii tui de Funerib. hactenus proferri. Dicam quod res est; non promittenda erant Frobenio, quae se praestare posse certo non noverat. At scire te velim, etiamsi sanctissime recepit, praestare tamen non potuit, ita operae negligentia et fraude in diversa senem traxerunt. Quid si nos praesentes ita ductent, ut jam integer annus numeretur, quod Polymathiam nostram orsi, toties interceptum infelix opus nequissimorum desidia, defectu chartae, et mille aliis impedimentis, quae ingeniosa ignavia commentari didicit, quid tibi absenti exspectandum erat, nisi hoc ipsum, quod evenit: cui vel haec mora pro expeditione esse poterit. Crede mihi, frustra accusabis Frobenium, et stomachus tuus sine offensa residebit, si, quam primum licuerit, opus tuum absolvat, quod, nisi valde fallor, cis paucissimos dies fiet: ita enim mihi promisit, qui non sine acerrima declamatione causam tuam egi. Quod si omnino molestum diutius exspectare, libellum ad te remittere par erit, quod tamen ut temere agas non suaserim, ne in eosdem tricones denuo incidas. Quam vero praetexis causam, cur opus tuum statim a reditu in lucem dari nolueris, ea, si quid sentio, nulla est; cum omnino mihi constet, nihil a te proficisci posse, in quo peregrinatio et vita desultoria, quod excuset, habeat, rectius sane de politissimo ingenio tuo judicare didicimus, et in proclivi est, quo desiderio tuo succurri possit, ut scilicet annus editionis in praeteritum tempus rejiciatur. Casaubonus et Baudius frequentes ad me literas scribunt, ut alii omnes, quorum mentionem feceras. Nisi quod occupationes meae omne otium mihi praescindant, quo per literarum fomenta ipsorum in me affectum alere debebam. Venio ad alias tuas, quae me vel hoc nomine mirifice affecerunt, quod occasionem mihi datam intelligam, qua animum meum tibi probare possim. Et ne quid dissimulem apud plerosque omnes Holsatiae Proceres, qui Regiparent, mediocri

gratia, nullo quidem merito meo, polleo, itaque fallor, aut ex parte votis tuis satisfaciam, niti quod occasio et tempus praestolandum. Interim non deero tibi, ut civibus nostris innotescas. Benedictus ab Alefeldt Regius praefectus jam multis mecum egit, ut minori natu filio, quem penes se habet, de Praeceptore prospicerem, illum hactenus quaero, nec audeo tibi conditionem offerre, cum in initiis disciplinarum tibi haerendum esset. Major natu ejusdem filius, qui aliquamdiu apud me haesit, propediem peregrinationi se dabit. Neque enim prudentissimus Vir quenquam suorum in Academiis Germaniae utiles annos perdere patitur. Quod, quo consilio agat, inquirere nunquam libuit. Valde autem consilium tuum probo, quod optimorum cultu secedere constituisti; quo ocium animi, summam beatitudinem adipiscaris, quam nos Tantalidae frustra per tos annos quaerimus, nec invenimus. Existimo, ut in editione notationum Theophrasti exhibeas vulgarem aptatam textui Graeco; cui recte appinxeris Casauboni emendationes, deinde in expositione dabis, ita majus pondus [gap: Greek word(s)] tuae, ac in hujusmodi [gap: Greek word(s)] imprimis spectandum. Vale. Hamb. CIC. ICC. IV.

EPISTOLA CCVI. JOAN. a WOUWER. Joanni Kirchmanno S. D. Rostochium.

DE Theophrasto ad me misso multum te amo, et serio probo institutum tuum; in quo ut naviter persistas ex animote hortor. Utinam aliqui meorum adessent, et attenta aure audirent Florem illibatum populi, Suadaeque medullam. Sed meum erat Theophrasto tuo Polymathiam opponere, quam ad te mitto; opus saepius inchoatum, multoties interceptum, et ne nunc quidem perfectum, ideoque nihil magnopere habebit, quo se tibi commendare poterit, praeter auctoris judicium; quem te amare certo scio. Cave aliquid suspiceris de Frobenio, rem tibi auctorem dabit, se ea, quae promiserat, praestare voluisse. Regii praefecti filius jam in disciplinam cessit doctiss. Viro, quae tamen quam feliciter expetissat, hactenus ignoro. Hoc velim tibi persuadeas; me optimi amici officio nunquam defuturum. Schioppius quid rerum agat, ex quo Italiam reliqui, scire non magni feci P. Danielem obiisse ante paucos menses Puteani ad me perscripserunt. Tiliobroga ubi terrarum aut gentium fallat ignoro. Baudius Lugduni Panegyricum Plinii publice interpretatur. Vale. Hamburg. XII. Kal. Aprilis CIC. ICC. IV.

EPISTOLA CCVII. JOAN. a WOUWER S. D. Frederico Lindenbrogio. Hamburgum.

LIbros tuos MS. accepimus, integros et ab omni tempestatum injuria probe defensos. Sed utinam nunquam suscepissem ea praestare, quae promiseram. Nam quae sit sententia illustrissi. Principis mei, jam ad te perscriptum intelligo: quae quidem non tam ipsi nata, quam ab aliis expressa, qui plurimum sibi in his sapere videntur, et fraudis me insimulare tacite prae se tulerunt, quod prima, vice quum pretium indicares, volumina magna asseruerim, quae nunc folia pauca deprehendantur. Ita paulatim eviluerunt, quae antea legitimo aestimata pretio. Ego vero, quod serio dico, obniti animo et ratione coepi, usque adeo ut suspicio nata sit, me procliviorem in commodum amici, quam Domini. Certo scio te mihi obirasci, sed ita me Deus amet, si tibi nota ingenia Aularum, haec quidem non te offenderent, sed ne moverent. Quae vero tua est humanitas me excusabis, cum facile cogitare possis, longe gratissimum mihi esse explere vota amici summi, et artissima necessitudine conjuncti. Quare quid tibi faciendum sit ipse videris; si vero animum inducere non potes, ut eo pretio, quod literae Principis praeferunt vehdendos existimes: adfirmotibi, sine ulla macula aut damno omnes ad te nostro sumtu redibunt. At vero si te juvant centum quinquaginta taleri, spero paratam fore pecuniam. Ut mihi male sit, si non affligat me mirum in modum, quod hoc negotii susceperim. Vehementer rogo, ut mihi ignoscas, paratus sum aliis officii generibus hoc quicquid est delicti praestare, quam citissime certiorem me animi feceris ac prima quavis occasione, incertus enim sum, quam diu hic moraturi simus. Mirifice exosculor animum affectumque tuum, quem pari amore remunero, et facilitatem illam quovis officio restituere paratus sum. Librum tuum variarum actionum accepi, et prima quavis occasione remittam, neque enim diutius illo utar. Grimandelam petere non audeo, cum nihil quod velis praestare tibi possim. Te vero munem et amantissimum nostri; nempe ut fatigares humanitatem etiam munera adjicere voluisti libraria, quoniam ita placet, retinere illos usque in amplexum meum potes, qui si nimis diuturnus, Elmenhorstio nostro tradere licebit. Valde autem exacerbavit animum meum, quod te abitum cogitare scribis, quid iniquius a fatis proficisci poterat, quam ut nos dividerent, quos et consensus animorum et studiorum ad utriusque emolumentum aptissime jungeret, ego vero tuis votis voveo, et mallem illa tibi expleta potius, quam mei ipsius animo satisfactum. Deploro fata bonorum, et quibus illi obruantur difficultatibus quotidie experior in hoc molestissimo vitae genere: utinam me interciperet aliqua rupes caprearum, in qua ereptus mortalium contagio, tanquam Deusaliquis, consenescerem. Vale, et me ama. Gottorpii III Januarii CIC IC CVIII.

EPISTOLA CCVIII. JOANNI MEURSIO. S. D. Heribertus Rosweidus Lugdunum Batavorum.

VAlde voluissem Palladium Graece prodiisse, cujus spem pridem feceras; quam nisi certam ex sponsione publica praesumpsissem, jam aliunde mihi codicem Graecum comparassem. Facit is enim instituto meo, qui vitas Patrum, librum vulgo notissimum, recensui, notis illustravi. Huic libro addo Palladii Lausiacam historiam, Theodoreti [gap: Greek word(s)], et Moschi Evirati Pratum spirituale; Latine omnia, quia pleraque Graece desiderantur; et quia religiosorum quorundam rogatu hanc provinciam suscepi, quibus Latina notiora. Addo et Heraclidis Paradisum, olim Parisiis, si forte nescis, editum. Eo autem consilio Palladium et Heraclidem vitis Patrum adjungo, tum quod uterque poene eadem habeat, ut alter videatur alterum exscripsisse; tum etiam, quia in vitis Patrum liber quidam occurrit, ex alterutro translatus. Cujus quidem libri auctorem D. Hieronymus Ruffinum facit; sed Palladium et Heraclidem potius videtur interpretatus. Palladii duplicem versionem dabo, recentiorem unam Gentiani Herveti; vetustiorem alteram anonymi, typographiae infantia editam. Habes institutum meum, V. Cl. et cur tantopere desideraverin, Palladium Graece prodiisse, vel ejus certe inspectionem habuisse, jam intelligis. Etsi enim ex variae versionis pariatione Iux quaedam dubiis locis accedit, certior tamen Graeci codicis fides, quem jam vellem nos vobis debere. In Lexico tuo Graeco-Barbaro citas vitam P. Arsenii, item P. Pelagiae, quas an habeas, an tantum inspexeris, aveo intelligere. Nam et illorum est memoria in Vitis Patrum. Quae item Martyrologia et Menologia habeas, lubens intelligam. Nec eorum editionem te meditari existimo, sed excerpere tantum Lexico tuo convenientia, in quem usum lubens Metaphrastae vitas subministrabo, quas sensim curo Graece describi. Invenies in iis non pauca Graeco-Barbara vocabula. Jam penes me Graeca haec habeo.

Quae, si ad usum Lexici tui inspicere voles, prompte submittam. Nec gravate suppeditabo Glossarium unum atque alterum Latinum MStum, ubi in eo genere te versari intelligam. Non dubito quin penes te MSta. quaedam sintmeo instituto servientia: penes me quoque nonnulla ad tuum esse, jam intelligis. Quae vel inter nos commutamus vel communicamus, alter alterius labori suppetias feret. De Palladii Graeco loco gratias habeo. Eum expetebam, non

quod in textu ulla difficultas esset, sed quod vetus interpres haberet grutaria, ubi Hervetus bellaria.

Nunc et hunc Palladii locum, si eidem ab itinere times, inspicere ne graveris. Palladius Herveti §. CXXIII. Similiter etiam quidam nomine Macarius ex Vicaria. [gap: Greek word(s)]. Vale vir ornatissime et humanitati facem praelucere perge. Antwerpiae X. Kal. Martit. CIC ICCXIII.

In [gap: Greek word(s)] citas ex Notkeri Martyrologio Congellum, et falli putas eos, qui proprium viri nomen censent. Imo vero tale est. Patet ex P. Columbae vita lib. 3. c. 21. Per Adamantium. Et vero cum Notkerus cum Latine Faustum dici asserat, satis insinuat eum Congellum alia lingua, Hibernica videlicet, dictum. Quia in historia Constantinopolitana versaris, nihilne legisti de Proastioin Septimo? quod in vulgo editis etiam plerisque MS. Prastio in Semtino? Puto Hebdomum esse, unum exsuburbiis Constantinopoleos. An Prastium pro Pratium? unde Chalcopratium.

EPISTOLA CCIX. JOANNI MEURSIO. S. D. Ubbo Emmius. Lugdunum Batavorum.

ALbani sexennium quod promittis, avidissime exspecto. Non dubito quin ex lectione ejus maximam voluptatem sim hausturus. Et quia exemplar ejus ad me te daturum polliceris, habebo munus id carissimum, et [gap: Greek word(s)] tui perpetuum. Valde autem volui scire, an in ea tela texenda etiam longius cogites progredi, et quo cogites usque. Bene merebitur haud dubie de hominum societate, qui universum hoc negotium complexus recte fuerit, et acapite ad calcem deduxerit. Poterit tale opus esse nunc [gap: Greek word(s)], ut summus ille historiographorum de historia a se scripta loquitur. Et scriptor hic cum maximis rebus transmittet illustre nomen suum, non solum ad praesentes gentes omnes, in quibus literae valent, sed etiam ad seram atque ultimam posteritatem. Sed quo abeo? salutare tantum te brevi epistolio volui, et desiderium meum tibi significare. Boni consule, et vale, et me in tuorum numero esse fateor. Raptim. XVI. Maji Juliani M. D. C. XIIII. Groningae.

EPISTOLA CCX. JOANNI MEURSIO. S. D. Casparius Gevartius. Lugdunum Batavorum.

QUamvis inhumanum omnino ac impudens videatur, ab eo novum beneficium petere, a quo multis jam ante beneficiis sum affectus, fretus tamen benevolentia illa, quam ulrra meritum meum jam diu expertus sum in me propensum, stimulante necessitate, ad te recurrere ausus sum. Notas meas Statianas

hic apud nos Hillebrando Ordinum typographo excudendas tradere constitueram, at ipsius prela modo tot exemplaribus onusta sunt, ut nulla ratione, nisi iniquissimo pretio editionem in se recipere velit. Textum quidem Statii a correctore quopiam conducto recenseri patiar, at notas meas non nisi fido et amico credere ausim. Implebunt illae facile X, aut XII, folia. Qua propter summopere te. Vir Clarissime, rogatum velim, ut, si per gravissimas occupationes tuas fieri possit, Gevartii tui gratia, paucula haec notarum foliola percurrere digneris, efficiam sane

Et Amplissimo nostro Legato, qui te plurimum salvere jubet, res nulla gratior accidere poterit.

Vale, Vir Charissime, et discipulum tuum hominem tui amantissimum, redama. Hag. Comit. XXIII. Novemb. 1615.

EPISTOLA CCXI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Meursius. Lubecam.

LItteras tuas, vir clarissime, recte mihi Masius tradidit, quem in istis commendabas. Volui saepe respondere, sed mittendi certa occasio minime erat: nunc cum iter ad vos caperet Simon Paulli, ejus operam nullo modo negligendam existimavi: Quin acceptae mihi literae tuae fuerint, non est tibi dubitandum: quippe cujus nomen dudum uti novi, sic amavi, tam praeclarae eruditionis ergo. Et qui possem non amare hominem tam mei amantem, et amorem in me suum in scriptis hactenus publicatis satis clare ostendentem? perge, quaeso; et affectum istum serva, paria in te facturo. Quid prae manibus nunc habeas, scire aveo: mihi quaedam, elucubrata, dum hic ago, praeter ista, quae in Batavis Athenis memoravi; verum, quia necdum nobis de typographo est prospectum; premere cogor. Et nidiculum si cupis, ecce tibi. Gorgiae Leontini; Alcidamantis, et Antisthenis, quae supersunt, orationes: cum Diatriba de eorum vita, legibusque, liber singularis. Denarius Pythagoricus; sive de numerorum, usque ad denarium, qualitate, ac nominibus secundum Pythagoricos. Regnum Atticum; sive de regibus Atheniensium, libri III. Theseus; sive de ejus vita, rebusque gestis, liber singularis. Historiae Danicae libri III. in quibus res gestae Christiani I; ejus filii, Joannis; ac nepotis, Christiani II. Indicavi tibi mea, ut vicissim tua elicerem. Quod si possum, gratum erit. Vale, vir clarissime; meque, tui amantissimum, porro ama. Sorae Danorum, Kal. Juliis CIC ICCXXIX.

EPISTOLA CCXII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Meursius. Lubecam.

NOn scripsi ad te aliquo tempore, vir clarissime, quia nec occasio fuit, nec scribendi argumentum: sed affectum tamen illibatum servo, quo virtutem, et eruditionem tuam dudum prosequor. Nunc humanitatem tuam implorare necesse habeo. Ante biennium Masium mihi commendasti, qui navaret operam suam in instituendo filio. Hunc quandoquidem promovi ad ministerium Ecclesiae, ipse mihi incommodum dedi, filiumque praeceptore suo orbavi. Itaque majorem in modum abs te peto, si quem habeas, Masio similem, qui recipere munus illud in se velit, eum ut ad me ableges, et id primo quoque tempore: ne, si quisquam se interea forte offerat, etiam hoc carere debeam. Erit illi conditio eadem, quae Masio fuit: id est mensam meam habebit, et triginta annuos Imperiales. Sed hoc te admonitum velim, necesse est, ut linguam calleat Saxonicam Inferiorem: nam illam Superiorem filius meus non intelligit: et hoc necesse foret, uti operam in biennium saltem obstringeret; quanquam mallem in triennium. Ignosce, quod molestus tibi esse audeo, si quid hic vicissim tua causa potero, utere jure amicitiae et invenies me paratum, ut officio satisfaciam. Vale, vir clarissime, et me, quod facis, amare perge, semper paria facturum. Scribebam Hafniae, quo negotii causa excurri: ad diem XX. Aprilis CIC IC CXX.

EPISTOLA CCXIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Meursius. Lubecam.

VIr Clarissime, petieram per literas a D. Simone Paulli, ut filio meo studiorum moderatorem procuraret; atque is rescripsit mihi, permovisse Bartholdum Hintzium; uti istud muneris in se susciperet, atque eum intra mensem affuturum: ipse quoque Hintzius in literis suis, ad me datis, est testatus, se dierum quatuordecim, aut paulo plurium elapso tempore, adventurum. Nunc cum mora postulata protrahatur, maximopere abs te peto, ut cunctantem surda oratione impellas; et efficias, ut acceleret destinatum ad me iter: quod differtur cum jactura studiorum filii mei, uti pro prudentia tua facile judicare potes. Quod si impetro, beneficium arbitrabor: et agnoscam in qualibet occasione. Vale, Hafniae, ad diem XXI. Augusti. CIC IC CXXXIII.

EPISTOLA CCXIV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Meursius. Lubecam,

LIteras tuas, Vir Clarissime, recte mihi tradidit collega meus, D. Christianus Matthiae. De scriptore illo utroque, quod inquiris, neutrum habemus: Itaque, quantum possum, hortor, uti edas. Beneficium debebit satis magnum non duntaxat Literaria Respublica, sed et Dania Universa, et Norvegia: quam utramque in majorem modum obstringes. Illustris Dus Cancellarius jam ab aliquo tempore in Cimbria cum Rege agit, neque brevi reditutus. Ubi occasionem ejus salutandi nactus fuero, tuis verbis illud faciam. De S. Canuti vita, obituque, item S. Caroli filii; ecce habes. Donum est exiguum quidem, sed affectus in te mei esse illud pignus volo; quodque pretio a se deest, tu benigne aestimando compensabis, Addo effigiem, si hanc tanti arbitraberis: ut praesentem quasi habeas, quem absentem amandum tibi statuis? Vale, et me amare perge, tecum paria facturum. Raptim Sorae, ad diem XIII. Decembris CIC ICCXXXIII.

EPISTOLA CCXV. GEORGIO SECFELDIO. Supremo per Scalandiam Judici, et Territorii Ringstadiensis Praefecto S. D. Joannes Meursius. Ringstadium.

ADmodum mihi gratum fuit, literas abs te accipere; et, quod petis, intelligere. Equidem cum inter primos e nobilitate vestra, ob virtutem, et doctrinam, atque ex ea studium in literatos, te observem, gratulatus mihi fui, quod gratificandi tibi, ac testandae observantiae, se occasionem offerre animadverterem. Feci itaque quam promptissime, quod petebas tam benigne, cum id posses, ut debebas, imperare. Certe illud tua in me beneficia effecere, ut ingratum me existimem, et indignum tuo tam propenso affectu, nisi effectum tibi dedero, quicquid a me postulabis, si id quidem in me fuerit. Itaque nunc scribo Vosso: et Vilhadum ei tuum, certe juvenem egregium, et favore omnium bonorum dignum, maximopere commendo: atque ille, satis scio, pro humanitate sua, ac vetere nostra amicitia, tum Vilhadi quoque merito, gratum cum, acceptumque est habiturus: item studia, si qua in re usus erit, adjuturus. Si praeterea unquam quicquam a me petes; mea semper opera in promptu. Tu vero Generose Domine, quem amare sponte tua incepisti, nunquam desine. Sorae; ad diem XIX Octobris CIC ICCXXXV.

EPISTOLA CCXVI. GOTHOFREDO JUNGERMANNO. S. D. G. M. Lingelsheim. Hanoviam.

GRatae omnes scriptiones tuae, et ultimae literae. Gratulor tibi honorem, quem merito tuo tibi defert Pichena, vir magnus meo judicio, certe [gap: Greek word(s)] ejus plane ad meum gustum. Lampugnani imago aeque conficta, uti auctor ipse, nam neque Mirandulanus Codex ullus est, neque Lampugnanus, sed Lipsio ludos dare voluit, qui haec inter equitandum meditatus in chartas conjecerat. Si effigiem inter scedas meas reperire potero, adjungam istis, ut saltem abs te nihil confictum Pichena sentiat. Dolus suboluerat doctis viris, et M. Velserus penetravit, cui credo quoque notum esse, quis auctor ejus fabulae fuerit. Lipsii Tacitum postumum percurri, non est ut vester invideat, nisi ob chartae praestantiam. De Nysseni editione proxime scripsi, quid Bongarsio placeat, itaque credo, te ad ejus desiderium conformaturum titulum seu frontispicium. Marnius scribit, se ejus voluntati obsequuturum. Molinaeus cogitaverat addere tractatum de Monachis, nescio an Marnio aut Boesto missurus sit, omnino addi deberet. Seghetus noster feliciter evasit, audaces fortuna juvat: si conatus exitu caruisset, immersisset se in mage majores difficultates, gratulor ipse effugium: et suadeo, caute porro sibi caveat ab illis, quos offendit. Consobrinus tuus et Freherus te resalutant amanter, totaque domus mea. Gratum mihi feceris, si miseris mihi libellum apud vos excusum, cujus auctorem puto Brederodium nostrum, cui titulus est. Repraesentatio pacis Generalis etc. Duo velim exemplaria, precium refundam libens. Tu vicissim jure tuo in me utere, et libere significa, quid a me fieri velis. Jo. Ladislaus meus ad patrem suum evocatus abiit Ambergam. Vale carum caput. Heidelberga 16. Jul. 1607.

EPISTOLA CCXVII. HENRICO VAGETIO Gymnasii Hamburgensis Professori. S. D. Joannes Kirchmannus. Hamburgum.

DIu silui, non tui oblivione, sed fiducia veteris nostrae amicitiae, quam puto tam altas in animis nostris radices egisse, ut nullo quantumvis diuturno silentio evelli possit. Gronovius, quem superioribus literis mihi commendasti, fuit certe mihi acceptissimus, in quo egregia signa [gap: Greek word(s)] deprehendi, nec dubito, quin aliquando in doctorum lustro interprimos censeri possit, modo vitam ipsi Deus concesserit. Is coram mihi de

peritia linguae Graecae commendavit quendam studiosum apud vos commorantem, nomine Brockmannum M. Schoefleri vestri p. m., nisi fallor, ex sorore filium, quem tibi notum esse puto. Cum vero Senatus Revaliensis sollicitus sit de Graecae linguae professore, qui in Gymnasio suo, ante paucos annos erecto, Homerum, Hesiodum et alios scriptores Graecos interpretetur, rogo Brockmannum hunc accersendum cures, et ex ipso quaeras, utrum professionem hanc velit accipere, et primo quoque tempore in Livoniam navigare. Stipendium ipsi assignabitur 150. Imperial. in specie, ut loquuntur, praeter alia accidentia, ut ex literis Senatus Revaliensis, ad Dn. D. Hunnium nostrum scriptis, videre est. Si accipit conditionem, poterit animi sui sententiam primo quoque die ad me perscribere: et tempus ipsi constituam, ad quod se hic sistere debeat, ut prima quoque nave in viamse dare possit. Gratum mihi facies, si hac in re non difficilem te praebueris: et Brockmannum, quem non alienum ab hoc officio suscipiendo intellexi, non vulgari beneficio devincies. Scripsi in eandem sententiam ante octiduum ad Gronovium, a quo cum responsum nondum acceperim, suspicor eum Hamburgo abiisse. Urget autem responsum Dn. D. Hunnius, cui Senatus Revaliensis potestatem dedit conducendi operam idonei hominis, cui professio haec recte commendari possit. Sumptus itineris ipsi a Senatu Revaliensi refundentur. Non dubito etiam quin talis sit, qualis a Dn. Gronovio mihi fuit commendatus: de quo etiam judicium tuum expeto. Vale V. Cl. et si me amas, negotium hoc in te suscipe. Dabam Lubecae 29. Martii Ao. 1634.

EPISTOLA CCXVIII. THEODORO BUSSIO J. V. D. Ducatuum Slesvici et Holsatiae Concellario. S. D. Joannes Kirchmannus. Slesvicum.

CUm hodie aliquid literarum mihi dandum esset ad urbis vestrae Consulem Bernhardum Munden, cujus filius domi meae vivit, facere non potui quin simul ad te quoque scriberem, et amicitiae nostrae ignem hoc veluti flabro ventilarem. Jam pridem autem factum est, cum tibi significarem, me in Bibliotheca a Senatu nostro fidei meae commissa reperisse Theodorici Monachi cujusdam historiam Regum Norvegiensium in membrana scriptam, quae ducentorum et quod excurrit annorum res gestas complectitur. Ex illo reperi quoque Anonymi cujusdam autoris scriptum de profectione Danorum in Terram Sanctam circa annum Christi 1187. tempore Regis Kanuti Woldemari F. suscepta, quam ipsam quoque hactenus lucem non vidisse existimo. Capitula utriusque Tractatus tibi mitto, ut, re cum aliis communicata, consilium mihi dare possis, utrum operae pretium facturus sim, si utramque historiam publicarem. Nolim frustra me fatigare, si sciam hos Tractatus

alicubi in Dania extate, sive editos sive manuscriptos. Si minus, videor mihi egregium thesaurum reperisse, et auro contra aestimandum, modo fortuna mihi amicos conciliet, quorum opera haec res Regiae Majestati innotescat. Te, Vir Amplissime et amicissime, etiam atque etiam rogo, apud Danicarum rerum peritos inquirere non graveris, utrum fando quid de his scriptis audiverint: meque pro veteri nostra amicitia consilio tuo juvare, ne oleum et operam in iis describendis et publicandis perdam. Mitto tibi librum nostrum de Funeribus Auctario locupletatum: utque alterum ejus exemplum Magnifico Dn. Cancellario D. Martino Chemnitio cum plurima salute reddendum eures, obnixe oro. Vale Vir Amplissime, amicorum ocelle, cum uxore lectissima, quam a me meaque plurimum salutabis. Dabam Lubecae IX Maji Ao. 1625.

EPISTOLA CCXIX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Fredericus Lindenbrogius. Rostochium.

EGo vero amicitiae nostrae memor sedulo sum, et frequens, ubi ubi occasio est, laudator ejus existo, ne tu affectum, quem olim in me expertus es, deferbuisse putes: de quo sane aetatem securus esse potes. Volupe autem fuit intelligere, quae de studiis tuis narras: ad quae continuanda non incentorem modo, sed qua parte possum adjutorem me expecta: Quod ut vertun scias, collectanea mea de anulis reliquoque mundo, quae a me petis; qualiacunque illa sunt, facile nunc ecce mitto: ut et tu et omnes probi intelligant, me bona fide melioribus litteris factum voluisse. Quia autem omnia tumultuario opere congesta sunt, recte feceris si quae tibi usui esse possunt, inde excerpes, meum autem exemplar ad me quam primum remittas. Heliodori Optica te vidisse puto. Jam sub praelo Jornandem habeo, cum aliis quibusdam ejus monetae historicis: Item Cod. LL. antiquarum, in quo Leges Wisigothorum, Burgundorum, Alemannorum etc. Sed vix intra annum prodibunt. Vale Hamburg. A. D. Kal. April. Ao. CIC ICCXI.

EPISTOLA CCXX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Fredericus Lindenbrogius. Lubecam.

QUi tibi hasce litteras reddit, nobilissimi Benjamini Maurerii, Christianissimi Galliarum Regis ad Ordines Hollandiae haud ita olim legati filius est. Eum de eadem, qua mihi ab Amplissimo Hug. Grotio Sueciae inpraesentiarum Legato commendatus est nota, et ego tibi commendo. Tu vero hoc amicitiae nostrae dabis, ut reapse intelligat, et Grotii et meas Litteras

haud inutiles sibi fuisse. Lubeca in Daniam proficiscetur. Fac, quaeso, ut et ibi amicos reperiat, sed doctos et quales tutemet ipsus desiderare posses, si tibi in Galliam eundum foret. Vale. Hamburg, XXVIII Maji. Ao. CIC ICCXXXVII.

EPISTOLA CCXXI. JANO GRUTERO S. D. Fredericus Lindebrogius.

AMica illa salutatio, quam in litteris Elmenhorstii nostri legi, aurem mihi vellit, ut hac te allocutione sinceri affectus plena resalutarem. A quo officio etiamsi per tempus aliquod destiterim, non tamen fastiditor esse coepi tui amoris, quem semper magni feci: sed nescio quae me acedia invaserit, et condolentia, quod tantum laboris rei litterariae impendi, cum videam studia haec nostra adeo nunc contemni, ut eruditi et sobrii fere pro infaustis et infelicibus habeantur; quodetiam Ammianus noster de sui seculi moribus notat. Aliquando tamen vetus illa redit in praecordia virtus; et si non dies integros, saltem horas aliquot optimorum auctorum lectioni impendo. Nuper in Cicerone fui. Epistolarum famil. lib. 1111. Epist. v. Paucis post annis ei moriendum fuit, quoniam homo nata fuerat. Quem locum cum legerem, in mentem mihi aliorum interpretationes revocabam: quae tamen ridiculariae plurimam partem videbantur. Vera enim scriptura haec est: ei moriendum fuit, quoniam hoc modo nata sunt. Et tua fide, veriusne quidquam putas? Veteres enim libri habuere hoc modo hinc error natus. Enim omnes hoc modo nascimur, ut denascamur. Alius est locus lib. X. Ep. XXIII. Vale. 1111. Id. Junias. Civarone ex finibus Allobrogum. Gratianopolis quae nunc vocatur, olim Cularo dicta fuit, utapparet ex veteri inscriptione, quae etiam nunc in portis ejus Civitatis videtur. Quum ergo Plancus se trajecisse Isaram testatur exercitum, non dubito, quin legendum sit Cularone ex finibus Allobr. neque aliter in Notitia Imperii haec civitas, si recte memini, appellatur, quae etiam, ut hoc obiter addam, Acusiorum COLONIA, ab Acusiis populis, quorum in vicinis locis, sedes fuere, dicta fuit. Haec ideo ad tescribo, quod in Cicerone nunc totum te esse lubens intellexi. Et bene Hercle, quod ex hominis illius cum latrante nomine (scelus enim viri aliter vocare religio est) tagacissimis manibus sit liberatus. Nihil enim boni in illo authore falsiloquum os praestitisset, nisi quod ab aliis furatus fuisset, quod pro suo venditasset. Hanc nimirum ille artem omnium optime callebat: et quem novissime edidit librum tenebricosum, Umbratilis ille, inter doctissuni optimique viri Jani Guillelmi schedas repertum ajunt. In quo id tantum praestitit, quod aliam illi vestem induit, et suo more turpavit. Nam carmina quae passim intermixta, non adulteri hujus fuerunt, sed Scholae Sleswicensis Rectoris viri eruditi et probi: qui etiam nunc vivit, atque id aperte

fatetur. Sed satis inpraesentiarum de impuro hoc; cujus vitam integro scripto in animo habeo divulgare. Vale Vir doctissime et me mutuiter ama. Hamburgi XXIIII Aug. Ao CIC. ICCXIII. Achillis Statii librum ad exemplar Rom. hic edi curavi, quem ad te mitto. Addidissem etiam Cod. Leg. Antiquar. sed verebar, ne studii hujus lectione capereris. Dabo tamen si illum te sic desiderare intellexero, quemadmodum ego Historiae Aug. Scriptores a te recognitos, qui hic nullo modo possunt haberi, tu videris. Censorinum Frater meus (a quo salutem adscribo) sub praelo habet, in quem si quid notasti, quaeso publici boni causa ne grave sit nobiscum communicare. Iterum Vale.

EPISTOLA CCXXII. FRID. LINDENBROGIUS. S. D. Petro Lambecio suo. Amstelodamum.

UT verum fatear, haud placet, mi Petre, quod tam derepente Bataviam deserere stat sententia: habes enim in illa viros praestantissimos, a quibus doctior semper discedere posses. Quandoquidem vero avunculo tuo aliter visum, credo, ut tanto commodius te Romam mox post avocet, ejus voluntati ut morem geras oportet. Lutetiam ubi veneris, salutabis meo nomine viros illustres, et supra captum horum hominum eruditionis fama praeclues, Bignionium, Framondum, Puteanum, Rigaltium, Valesium: qui omnes studiis tuis summe favebunt. De Bignionio rescisces, an Marculfi recentata editio prodierit: de Valesio, an Amm. Marcellini; de Framondo an [gap: Greek word(s)] libris suprema sit imposita manus. Salutabis etiam V. Cl. Stellam Germanum, et Maurerium Francum. Ad Dan. Heinsium scripsissem equidem, si commendatitiis novis opus haberes: cum vero ex prioribus meis litteris, ad quas responsum nondum accepi, satis superque illis notus, iterato favorem illius tibi conciliare velle, superfluum arbitror. Qui amor illius est erga bonae frugis mentisque juvenes, suapte sponte offeret, quae me precatore ab ipso impetrare desideras. Utriusque Vossii libros, quos ad me mittunt, nondum accepi: quos ubi nactus fuero, statim ad eos scribam. Quicquid vero aut illi, aliive ad me mitrere velint, id omne Ludovico Elzevirio Bibliopolae Amsterodamensi tradatur oportet, is recte porro ad me curabit, Dno. Salmasio inscriptionem hanc veterem, quam adjunxi, exhibeas quaeso. Quam si Commentario suo, sicut in Herodis Attici inscriptione fecit, illustrare vellet, viros aedepol doctos, me potissimum eruditionis suae laudatorem summum, maximo beneficio afficeret. Vale. Hamburgi XXI. Julii An. CIC ICCXLVI.

Gnaviter quaeso inquiras tam Leidae, quam mox post Parisiis, anne venales habere possis, sed incompactos Renati Choppini de Domanio. Parisiis: fol. Ejusdem de legibus Andium sive Andegavensium. Parisiis in fol. ultimae editionis. Hieronymi Aleandri Commentarium ad vetus Kalendarium

Romanum, sub Valente Imp. Romae. Eos ubi indagaveris, emas quaeso, et ad me mittas; pretium continuo patri tuo refundam.

EPISTOLA CCXXIII. FREDERICUS LINDENBROGIUS. S. D. Petro Lambecio. Lutetiam Parisiorum.

MIRABAR silentium tuum, neque causam ejus comminisci poteram: quam adeo affatim nunc explicas, ut iterum te silere operae pretium esset, si iterum tam copi pectore tam grata nuntiare posses. Laudo diligentiam, imo felicitatem tuam, quod tam exiguo temporis spatio tam praeclara [gap: Greek word(s)] indagare potueris. Nisi Holstenii auxiliari manu adjutus fueris, qui illa jam olim a se collecta tibi edenda commisit. Quicquid sit, bonum factum, quod quae hactenus a plurimis ignorata fuere, nunc opera tua ab omnibus legi possint. Agelliana tua hactenus non vidi, neque hic venalia habentur. Ab aliis tamen bene navatam operam intellexi. Si quid porro novorum librorum melioris notae minimeque publici saporis isthic edatur, quaeso me certiorem redde. Imprimis an [gap: Greek word(s)] libris et Amm. Marcellino suprema manus sit imposita. Et quale illorum pretium, juxta adaerationem flavorum de moneta Regia. Quam primum ad virum Clariss. Tassium invisere commodum erit, illum tuo nomine salutabo. Is per menses aliquot adversa valetudine usus est, adeo ut metus sit, ne ubi marcor vires absumpserit, ad plures abeat. Tu vero, mi Petre, vive et vale, tuis meisque votis feliciter. Hamburgi XIII. Febr. An. CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CCXXIV. LUCAE HOLSDENIO. S. D. Joannes Kirstenius. Lugdunum Batavorum,

NImium rarae nobis abs te literae afferuntur, cum singulis septimanis tabellarios reperias, qui Hamburgum proficiscantur. Patronus meus singularis ut et vir maximus D. Elmenhorstius tibi ternas misit litteras, ad quas ne verbum respondisti, quod demiratur. Num tot es obvolutus negotiis, ut ne unam epistolam exarare possis? at dedisti nuper ad alios prolixas, qui nec genere, nec moribus, nec eruditione cum ipso sunt comparandi. Noli committere posthac, ut te de negligentia epistolarum juste accuset, sed tandem mitte prolixas istas, quas jam diu est, quod ipsi pollicitus es. Scire avet D. Elmenhorstius, an Cl. Heinsio Proclum Platonicum, et epistolam suam obtuleris, quem nuper ad te misit. Scribe, quid agat Proclus alter, an aliquid spei de ipsius editione sit reliquum. Si istic non potest excudi, eum prima occasione remittere debes. Exemplaria Arnobii, Minutii, et Gennadii, quae 19 Augusti ad Petrum de Witte, civem Amstelredamensem, mitit,

te jam accepisse non dubitat. An commutaveris istos libros cum Elzevirio, et quid de iconoclasta actum, qui imaginem ipsius caelaret, cupide scire cupit. Orat praeterea Dn. Elmenhorstius, ut ad Lactantium, quem misit, variantes lectiones studiose appingas, et cum tibi Dn. Heinsius Methonem M. S. in Procli Theologiam commiserit, eum ad Petrum de Witte diligenter obsignatum mittas, additis precibus, ut recte cum curare velit; non per nautam, sed per juratum tabellarium, cum quo de pretio pro latura pacisci debet. Caeteros vero libros poterit nautae bono committere. Insuper vult, ut diligenter inquiras de Nonni Dionysiacis editis per Plantinum in quarto, graece cum Scholiis Falkenburgii, et de Elucidationibus B. Ariae Montani in quatuor Euangelistas et Acta Apostolorum, ut et Jani Drusii in N. T. annotationibus: quicquid insumpseris, statim vel patri tuo, vel tibi reddet. Plura ad te scribere non habeo, antequam ipse respondebis. Tu igitur hisce perlectis statim responde, et ad D. Elmenhorstium, cui haeres in medullis, quamprimum de omnibus rebus quam diligentissime perscribe. Ejus jussu (quoniam ipse occupatissimus est) haec sibi significare volui. Vale mi amice, et haec cura. Hamb. desubito die 14 Septembris. Stylo veteri et nostrate.

EPISTOLA CCXXV. GEVERHARTO ELMENHORSTIO. S. D. Lucas Holsteinius. Hamburgum.

QUanquam prioribus meis satis prolixe de omnibus ad postremas tuas responderim, non potui tamen, quin et has auctarii vice adderem, cum hoc mense proximo forte nulla mihi scribendi occasio futura sit: hodierno enim die literis Nobil. Vosbergii Hagam evocatus sum, ut post triduum cum privigno ipsius ad praedium haereditarium me conferam, ibidemque ferias caniculares transigam. Ego sane domi cum Platone et Proclo caeterisque philosophari mallem, quam puerum in arundine longa equitantem observare. Sed [gap: Greek word(s)]. Antwerpiam nunc tertium videbo, si ab hac chimaera me expedire potero, aveo videre et amplecti humanissimos homines Schottum et Brantium: via enim brevis est, et exiguis sumptibus eam conficere licet. Vellem accuratius mihi de rebus vestris constaret, ut coram cum ipsis agere possem. Veruntamen cum sermones caeduntur, aliud ex alio subinde incidere solet. Si scribendi erit occasio, diligenter me ipsis commendato: nam, ni fallor, literae tuae, si recto itinere eant, facile me praevenient. De religionis negotio attexerem quaedam, nisi ex publicis relationibus ea te jam cognovisse putarem. Remonstrantium caetus edictorum severitate passim disturbantur, jamque et spe omni et animis destituuntur, sic studia votaque ipsorum ubique videas in pejus ruere, et retro sublapsa referri. Ideoque miselli.

Obstipo capite et figentes lumine terram
Murmura nunc secum et rabiosa silentia rodunt

Magna erit horna messis scriptorum polemicorum, quibus et Synodum et Acta Ordinum orbi universo examinanda dijudicandaque proponent. Jamque duo horribiles libelli hic prodierunt, quorum alter nullitates Synodi continet, alter necessariam expositionem canonum Roterodamensium complectitur. Sed quamvis studiose inquisierim, exemplaria tamen nulla inveni. Rem meam, de qua prioribus scripseram, seduloque cum Rumpio ages. Vale. et me ama. Lugd. Bat. ad IV. Kal. August. Gregor.

J. Heinsius incompactum Apostolii exemplar curandum tradidit, quod cum tasciculo commode includere haud potuerim, compactum illius loco mitto. Quod non moleste te laturum spero. Huswedelio et Lindenbrogio proxime scribam.

EPISTOLA CCXXVI. GEVERHARTO ELMENHORSTIO S. D. Lucas Holsteinius.

BInas tuas recte mihi traditas scito, ad quas responsum diutius distuli, quod scribendi argumentum fere nullum habuerim, nisi tralaticia ista, et quae ultro in buccam venire solent. De Studita accuratius cum Meursio egi, sed nulla verborum vi persuadere potui, ut editionem ea lege atque omine suscipiat, quo Rev. Schottus ultro eam sibi deposcit. Nec enim moris sibi fuisse dicit, ut angustiis temporum se circumscribi pateretur, multaque jam sub manibus esse, queis annus proximus edendis vix sufficere queat. Tum vero se Patri Schotto eam provinciam non invidere, sed hortaturum etiam rogaturumque, ut optimum auctorem curae cordique habere velit, remque literariam, quam possit primum, tam immortali beneficio mactare. Res ipsius adhuc fluctuat, auditorium aeque atque antea friget, ego tamen, ne quid mei causa detrimenti capere possit, frequens ad signa sum, quamvis invitus fere aurium operam ei locem, quod anatomicis praelectionibus eam horam subducere cogar. Certe tantum hic juventutis Belgicae est fastidium, tanta literarum optimarum negligentia, ut ferme sportulis distributis ad lectiones audiendas ipsos inducere oporteat. Cl. Heinsium deresponso compellavi, ut et oratiuncula Theologica, quam per Levium se missurum promisit. Illa neque edita est, neque non edita, sola enim viginti exemplaria impressa sunt, quae interioris admissionis amicis communicat, a profano vulgo diligentissime servat atque abscondit. Credo, ne Arminiani publico scripto eam examinent, quibus eam non admodum probari novit. Procopium intra biennium abhinc proximum vix dabit. Quid quaeris? nil ornati, nil tumulti, et ut vere dicam, erit quantum video Martialis Scriverianus. Sed commodum de Scriverio tu quoque monuisti: Ego quae et tu mandasti, et quae ipse intelligam Apulejo ornando futura, diligentissime conquiram et ad te curabo. Scriptis ejus Platonicis

hibernas aliquot noctes impendam, illud enim philosophandi genus semper cum studio medico conjungere decrevi. Cluveri Siciliam, cum aliis quae remitti cupis, per mercatorem accipies. Vossius plurimum te diligit, et salutem amicissimam tibi adscribit. Vale, meque ama.

EPISTOLA CCXXVII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Christenius. Lubecam.

NEscio quo fato acciderit, ut cum hactenus responsum ad te, quem merita observantia prosequi non desisto, parare volui, semper tamen ex transverso aliquid interveniret, quod institutum animi refraenaret. Exigebat scriptionem meam non solum officii ratio; sed etiam, cum non semel a tua humanitate literarum honore benigne admodum sim affectus. Si occupationes silentio praetexam, forte putidum videbitur illis, qui ignorant molestias, quas in hoc vitae genere, quod aliis quietem spondere solet, interdum sustineo. Eas omnes in praesentia recenfere, nimis longum foret. Mense Julio praeterito in Brabantia positi vidimus splendidissimam Antwerpiam, et in ea venerandum senem, optime de literis meritum, patrem Andream Schottum, cujus benignitatem varie experti sumus. Lovanii salutavimus manes ter maximi Justi Lipsii, ejusque successorem Erycium Puteanum, virum ipsa humanitate blandiorem, cujus literas nuper humanissime ad me scriptas tanquam thesaurum adservo. In Gallia post deditam Rupellam res tranquillius ire nunc incipiunt. Inter dissidentes animos duorum Regum, Galliarum scilicet et Magnae Britanniae, reconciliationem promittunt; qua in re operosam operam navant Ordines. Venit nuper in potestatem Hollandorum classis Hispanica, quae ex India Occidentali magnos thesauros Regi Hispaniarum advehebat. Naves Hollandicae praeda ingenti onustae vi tempestatis in mari disjectae sunt, adeo ut quaedam a reliquis abstractae inciderint in Duynkerkanos, cum quibus postquam satis diu luctatae erant, tandem Amstelrodamum pervenerunt. Reliquis quid accidere possit, adhuc incertum est. Finem hic facio, teque Cl. D. Kirchmanne, ex animo precor, ut me tui observantissimum perpetuo favore dignari velis. Vale feliciter cum omni familia. Dabam Lugduni Batavorum. 24. Nov. 1628.

EPISTOLA CCXXVIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Joannes Christenius. Lubecam.

JAm quartus est mensis Clarissime Domine, fautor ac amice honorande, ex quo relicto Belgio in Gallias feliciter appulimus: et cum initio adventus nostri non satis constiterit, quonam in loco sedem per aliquod tempus

figeremus, obstiterunt officio scribendi hinc inde impedimenta, quibus diuturnum hoc silentium imputabis, mihique libenter ignosces. Parisiis positus non intermisi, affectare viam ad viros quosdam fama eruditionis per Europam celebres, praecipue ad Amplissimum Rigaltium, cujus viri summam humanitatem frustra laudavero tibi, qui oculatus testis ante aliquot annos ipsemet eam es expertus, et adhuc memori mente recondis. Non minus gratum ipsi fuit, reduci in memoriam amicitiae tecum olim Parisiis coeptae cultaeque: nec distantiam locorum obstare, quo minus is affectus, quo candida pectora ante longum tempus in amicitiam coaluerunt, conservetur, et interdum data occasione per mutua officia promineat. Jussit igitur, cum in praesentia alio pignore animum suum testari nequiret, de observantia sua, et constanti in amicitia studio Clarissimum Dn. Kirchmannum certiorem facere. Circumduxit nos vir optimus per instructissimam et tanto Rege condignam bibliothecam; quam perlustrasse non minus laetum mihi fuit, quam si regiis epulis accumbere dignatus fuissem. Ea laetitia mirum in modum est adaucta, quodmihi contigit non videre solum, sed adire, idque saepius disertissime loquentem virum maximum, virum sine exemplo, Hugonem Grotium, cujus nomen a tot annis summa observantia ante venerabar, et mecum omnes, qui didicerunt in uno Grotio exstare universa, quae singula ad perfectam laudem singulis sufficerent. Quicquid est praeclarum in universa literatura, sacra et profana, ipse non perfunctorie, sed penitus novit. Praeter linguarum etiam Orientalium exactam cognitionem, nulla est disciplina sive superiorum sive inferiorum artium ac scientiarum, qua non vir ille non dicam leviter tinctus, sed penitus imbutus sit. Hoc demonstrant ipsius mellei, docti et prompti sermones, qui de quavis re, quicquid etiam occurrat, sine ulla haesitatione disserunt exacte, et auditorem in admirationem rapiunt. Si inter loquendum inquirere lubeat, quid rerum publice nunc geratur in hoc vel alio orbe, ex ipso tanquam oraculo depromas rerum omnium scitu dignarum cognitionem. Quicquid dixero, virtus ipsius superat, et oris mei infantia nunquam adsurget ad tanti Herois laudes condigne depraedicandas. Interim rapit me candidus adfectus ad contestandam devotionem, erga hunc talem, cujus ingenuus vultus, melleum os, eruditum pectus et suavissima comitas, haerebunt huic pectori infixa, Dum memor ipse mei, dum spiritus hos reget artus. Gallia olim verae eruditionis sedes ac theatrum habuit quamplurimos, qui suo splendore orbem terrarum illustrarunt. Sed quemadmodum hodie fere ubivis locorum omnes bonae artes in exilium agi videntur, sic etiam in hoc florentissimo regno admodum pauci supersunt, qui pristinam famam ac laudem sustineant. Pro Apolline Martem, pro Minerva Bellonam jam amplectimur. Tanto impetu Barbaries jam ingruere videtur, ut probrum existiment, non dicam discere, sed amare tantum bonas literas. Antwerpiam cum transiremus, incidi etiam in notitiam Francisci Swertii, viri ad elegantiam et urbanitatem facti. Edidit nuper opus, cui titulus Athenae

Belgicae, in quo multa ad delectationem eruditi lectoris. Lites seu potius velitatiunculam habuit cum Cl. Pontano, qui cum nuper aliquid scripserit in laudes Amstehodami, D. Swertius non per omnia assensum praebere voluit, adeoque laudibus istis publico scripto multum detraxit, cui respondit erudite D. Pontanus. Optimum senem P. Andream Schottum iterato non inveni. Obiit enim ante aliquot menses cum maximo dolore illorum, quibus viri illius probitas, candor et propensissimus animus erga litteras nota fuere. **.

EPISTOLA CCXXIX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Georgius Calixtus. Luberam.

CLarissime et eruditissime vir, Domine et Amice honorande. Ex quo doctissimos tuos de Funere Romano libros videre datum est, quod adolescenti ante annos nisi fallor XXX contigit, amare equidem te coepi et colere. Dexteritatem eam judicii cum multiplici lectione conjunctam mirabar et exosculabar. Occasionem autem ad te scribendi, nescio quomodo vel hactenus fortuna inviderit, vel ego e manibus elabi passus fuerim. Nunc in patria degenti necessitatem quodammodo imponit meus e proxima vicinia popularis, et a prima aetate amicus, cui filius scholae vestrae alumnus, nomine Titus Christianus. Quis hominis in bonis literis profectus, me sane fugit: laudabilem esse et spero et opto. Parens autem studiis filii profuturum existimavit, si ea tibi paucis verbis commendarem. Quod veteri et officioso amico atque populari denegare neque volui neque debui. Nolui itaque te ignorare, rem mihi gratissimam fore, si adolescenti quo potes pacto commodes, et studia ejus tibi commendata habeas. Quod, qua es comitate, etiamsi tua sponte te facturum nullus dubitem, si tamen aliquid momenti hae literae addiderint, neque parens spe sua fraudabitur, nec ego parum tibi debebo. Praeclare vero cum de parente tum de filio mereberis, si huic per te gratuito hospitio frui contingat. Ille enim, qui in re est non adeo lauta, sumtui ferendo par non erit, nisi ejusmodi aliquo subsidio sublevetur. Si cui a me vicissim in academia benefieri velis, tuum erit significare, meum ne voluntati tuae desim operam dare. Vale Flensburgi, postridie. Kal. Januarias, ineuntis anni CIC. ICC. XXXV, quem tibi felicem et faustum, nobisque omnibus salutarem et tantopere desideratae pacis feracem exopto.

EPISTOLA CCXXX. JANUS GEBHARDUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam.

ANte mensem, Vir Clarissime, per civem vestratem literas ad te misi D. Petro Finxio inscriptas, quas abs te recte Hamburgum curatas existimo. An eo nomine expensas feceris audiam et gratissimo animo debitum expungam. Caeterum si quaeris quid agam heic, noris, me profunda torpere desidia, neque saltem muscas suppetere, quas confodiam: neque manum mihi esse eruditam, quî cucurbitas pingam. In absentis D. Zinzerlingi nostri aedibus veluti sepultus horas ac dies computo, ac reditum D. Hinzi ex Suecia fervidis votis voco; quem credo mea causa cum Illustribus Ordinibus auctoritate Zinzerlingi nostri transegisse. Tali tempore tam commodam repudiare spartam, summae dementiae esset, quandoquidem belli incendium omnes Germaniae tractus pervagaturum esse videtur. Westphalia certe tota eo jam ardet, atque utinam ne in penitam Saxoniam exundet. Quo longius homines Septentrio removet, eo majora ac jucundiora acturi esse Halcedonia apparent, neque strepitum armorum, qui florentissimas Germaniae oras excutit, exaudituri. Morsius noster competitorem mihi Segethum obducere cogitabat, sed quin destiturus sit, non ambigo. Doctiorem istum Scotum opinio hominum facit, quam re vera est: totque erroribus jactatus, ac jam Chymicis addictus pristinorum studiorum exiguam gerere fiduciam dicitur. Inbibliotheca vestra instruenda, an opera Clem. Schleichii locupletissimi bibliopolae usurus sis, avet animus audire. Eidem hercle ante aliquot dies studium meum in conciliando ipso tibi declaravi, simulque ut se erga te gratum praestaret ac commodum adhortatus sum. Excudit crepundiorum meorum lib. 11. item animadversiones in Catullum, Tibullum, Propertium; quas si nondum vidisti, faxo ab ipso recipias amicitiae nostrae contractae tesseram. Literas has velim Procuratori Suecico commendes. Vale. Rostochii 10. Decemb. 1622.

EPISTOLA CCXXXI. JANU GEBHARDUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam.

MItto ad te, optime virorum, literas propediem Hamburgum ad decursus publici Magistrum Joan. Jacobum Klynhausen dimittendas, quo ocyus Buckeborgum commigrent. Caeterum res heic mihi non succedit exanimi sententia. Quartum diem in publico diversorio commoratus, ne minima quidem adhuc fundamenta futurae mansionis jeci. Neque socordia mea segnes et steriles moras agito. Sed amicorum securitas officii desiderio meo, qui turgente crumena laeti non cogitant hominis exulis sacculum esse plenum

aranearum, et quicquid reliquae animae inest, cauponum seu stabulariorum scopis evehi. Quid porro ad te scribam non habeo. Vale, ac me ama. Rostochii 7. Novemb. 1622.

EPISTOLA CCXXXII. JANUS GEBHARDUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam.

LEntis ambagibus, Vir Clarissime, literae tuae ad me devenerunt, quas demum ante triduum Gustrovio errantes D. Fabricius ad mandatos Lares reduxit: Ex iis autem singularem tuum erga me amorem benevolentiamque cognovi, de qua impetrata habeo multum, quod viae meae felicitati imputem, qua factum est, ut te ad solandas hujus exilii miserias repererim amicum vere ferentarium: cum alioquin non nemo infelicibus gradum notitiae praecludat, suasque aures lamentis ac querelis indurari nolit. Sed sic agit nobiscum Deus optimus maximus, ut perpetuum adversorum textum aliqua hilaritudinis trama interpellet. Sunt et heic et in aula Gustroviensi boni viri, qui rationibus meis pro virili consultum eunt: verum iis auscultare nondum potui, donec liquidius abs te rerum Suecicarum consilium repetivissem. Et profecto mire impedita res, est. Ii, qui mihi hujus sponsae antea conciliatores fuere; jam mihi non frivolis argumentis fastidium illius concitare ac dissidium suadere incipiunt. Praeterquam enim quod saevissima pestilentia totum propemodum Regnum infestari atque vastari asserunt, neminem toleratum iri adjiciunt, qui vel minima Religionis [gap: Greek word(s)] a praeceptis illi Regioni ceremoniis articulisque abhorreat. Capitale inde facile peregrino discrimen exoriri posse, tantisque advenas aemulationibus impeti, ut omnis emergendi via obturetur. Disputant quoque multa de Coeli horrore strictissimo, deque diaetae scaevitate atqne immanitate tremenda fabulantur; quibus dictis non cerebrum, sed animum eo demigrandi mihi excusserunt. Longum foret hoc epistolio singula complecti; quorum si tantum aliqua secius se habent, per ego te fas jusque humanitatis oro atque obtestor, ne me celata habeas. Nam sic amicum novitium, sed qui constantia amoris atque observantia adversum te nulli veterum concedit, ab invitantibus periculis subducere potes, ac sine ulla tua jactura meliori sorti reservare. Honestissimae quippese mihi conditiones aperiunt vivendi cum Musis tranquille ac beate, quas utraque manu, si mihi Suecicam perfectionem dissuaseris, cogito vindicare. Porto Cl. Goldastus ante octiduum perscripsit ad me, sibi instructissimam suam bibliothecam venalem esse, quaeritque ex me, num his in tractibus emptor tam liberalis supellectilis a me investigari possit. Illico rescripsi. S. P. Q. Lubecensem de adornanda libraria serio agitare, teque ad eam rem consiliarium esseunicum, cujus favore atque opera negotium quam rectissime confici queat. Dubio procul hac de causa te compellabit; ut auctor fias Senatoribus aversione lectissimorum librorum thesaurum auctionandi. Quam res ei cordi sit ex

[gap: Greek word(s)] ejus ad me epistolae cognosce. Vale. Rostochii 31. Jannuarii CIC ICCXXIII. Salutat te hospes meus Dn. Husvedelins. Jussi resculas meas Hamburgo ad te deferri: velim pro illis solvas aurigae, protinusque huc cures. Gratissimo animo quam celerrime vecturae pretium remittam. Ibis Gruteri nostri, junior Pareus, jam correctorem agit in typographeo Hanoviensi apud Aubrios. Carmen meum brevi cum Deo accipies; jam et occupato et non defaecato eram animo.

EPISTOLA CCXXXIII. JANUS GEBHARDUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam.

MAle tecum, Vir Cl. amicitiam coeptavi, si eam silendo tam cito abrumpere cogitas; utpote cui non ignotum sit, tacitam concordiam instar odiorum esse. Ipse equidem scripsi atque in literis nostris opem et consilium tuum (quod utrumque in hoc Septentrione me deserit) fidentius imploravi. Si importunitas mea mereri castigationem videbatur: attamen hac atroce poena digna non est, ut omni favore tuo, re inter haec tempora mihi preciosissima, caderem; praesertim cum necessitas multum excusationis apud aequissimas aures tuas mihi commodare potuisset. Quippe fere nullus in hisce plagis degit, qui elegantioris scientiae scriptores curet, aut legat; multo minus in illos expensas faciat: aut etiam tanta sit humanitate tamque benigno genio, ut peregrinis hujus vel illius libri copiam ac gratiam facere velit. Idcirco ad te, mitissimum caput, preces tetenderam, ne profunda meliorum literarum oblivio animum demergeret, caeterorumque damnorum aegrimonia saucium gravius afflictaret. Nunc te de Seneca Tragaedo Scriveri absolvo (Martialem ejusdem per manus H. Frobenii dudum recepisti cum magnis meis gratiis) quem industria Hallerfordi nostri ex Lipsiensibus nundinis habiturum me esse confido. De observationibus Piccarti et Schioppii in Cornelium Nepotem, ab uno scholasticorum tuorum exscribendis, denuo memoriam tuam verbero, ne propositi mei impetus nimia mora torpescat. Rutgersio animadversa ipse excerpo. Caeterum crebram apud te mentionem feci mearum in AEliani [gap: Greek word(s)] notarum: eas Francofurto sartas tectas redditas teneo, donec elimaro accuratius. Quod fieri non potest, nisi editionem Gesneri Tigurinam alicunde commovero. Hactenus nec prece neque pretio a me pervestigari potuit. Denique omnia me studiorum adjumenta in hac humanitatis vastitate fugiunt, ut serio nisu totisque cogitationibus, fixam sedem munemque Patronum speculari mihi incumbat, qui me ad pristinos ausus ubertate congrua animet ac sustentet. Interea dum heic inopiae expellendae Facultas interponitur, alibi commodum arbitrandum erit diverticulum. Qua in re vide ne mihi desis, ut beneficium debeam, aptissime enim mei desiderii ad Cl. Rutgersium mentione insertâ, ingentia mihi commoda sine expensis, sine detrimento rerum tuarum concitabis: quod et

ipsum et fervide urgebo, modo ex te constet, quam regionem, quam urbem iste Bataviae splendor illuceat. Vale et mei rationem in cunctis talibus habe. Gustrovii 1623. 5. Octobr.

EPISTOLA CCXXXIV. JANUS GEBHARDUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam.

LOngis ambagibus, seu lento potius gradu, literae tuae ad me pertigerunt, Vir Cl. quas abs tex. die Novemb. exaratas XVIII. die Decemb. demum videre, atque in iis suavissimi affectus tui constantiam, avidius, quo serius, exosculari mihi contigit. In quibus tamen hoc unicum subacidulum accidebat, quod solicitudinem atque anxietatem, queis pro amore tuo mihi perpetim obtinendo differor; suspicionem ac sinistram interpretationem videris appellare. Adcredas velim candori meo, nihil minus quam suspicionibus erga doctos ac bonos sum obnoxius: qui si interdum cauto verbo praecipitem affectum effundo, vicissimque amici evoco, simplicitate magis quam suspicione delinquo. Sic ipse nunquam in amicitia sinistra suspicione adspergar, ut mihi nihil nisi omnia summa de benevolentia tua sim pollicitus, ex quo semel pectus tuum eruditione ac fide plenum sum veneratus. Ac talem persuasionem in cumulum confirmas et quasi obsignas mihi illa epistolae parte, qua te apud amplissim. D. Rutgersium causae meae oratorem offers. Deus opt. max. coeptis adspiret, ut brevi ex erroribus atque opaco exilii certae spei ac publicae luci vindicatus, humanitati tuae unice gratias agere queam. AEliani editio commode in hujusmodi momentum protracta videri posset, quo in lenioris spei auspiciis nomen meum potentiori Patrono eo monumento commendaretur. Nam recuperandi Patriam spem ne per somnium quidem mihi fingo, utpote haud ignarus Bethlenicos tumultus Frederici consiliis imputari, eoque in altius Caesaris odium esse incisum. Nec secius se res habet; renovato foedere artius duo isti Principes adstricti sunt, ut alter alterius commoda velut sua promoveat, intervenientibus Batavis et Venetis, quorum illi centena millia Joachimicorum; hi centena viginti millia Scutatorum in apparandum bellum erogarunt. Hinc futilitas sparsi ab Austriacis rumoris liquescit, dum omnibus persuadere affectant, Transilvanum Palatini Hungarici suadela ac promissis subactum in aliquot mensium inducias consensisse; copias Caesarianas, quas velut corte conclusas inopia ac ferro internecare ipsi in proclivi fuerat, intactas atque incolumes dimisisse. Scilicet ideo Gabriel ingenti exercitu ascendit, ut unum atque alterum oppidulum Ferdinando semper Augusto extorqueret; subitoque ad expostulationes mancipii Austriaci retrocederet. Magnam profecto tanto Principi injuriam saciunt, qui eum tam maccum esse divulgant. Ac Dresda affirmatur vanissimam esse omnem induciarum famam; contra vereor interceptas esse Caesaris ad Palatinum Hung. literas, quibus injungit, ut quibuscunque possit conditionibus

ad Paschatos cum Transilvano inducias conflet. Deinde Berlino adjicitur, Baronis Dhonaei copias Silesias ab Hungaris juxta Troppavium occidione caesas, ipsum ducem vix cum septem equitibus Lignicium manibus hostis elapsum fuisse; caeteros tribunos, ac centuriones, inter quos unus est saevitia atque intemperie in nostros nobilis Keraus, captos. Cruentae hae induciae sunt; sed antiqua dissimulatarum adversitatum arte famam, qua sola Ferdinandi res hactenus steterunt, sartam tectam conservare adnituntur. Vale. Gustrovii. 26. Decemb. CIC. ICC. XXIII.

EPISTOLA CCXXXV. JANUS GEBHARDUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam.

ADspersisti, V. Cl. aquam mihi perpetuo prope moerore deficienti. Idcirco quod tam amabilem nuncium ipso hujus anni ingressu amico propinaris, et aegritudinem meam ad laetiores spes erexeris; qui benevolentiae tuae condignas gratias agam, tumens repenti gaudio animus jam non invenit. Certe, si fortuna solemne suum fecerit, aptiori ac meliori, quam amplissimo Dn. Rutgersio, fortunas meas commendare non potuisses, qui impense bonarum literarum cultoribus favet, atque humanitate succurrendique offensis fortuna promptitudine reliquarum virtutum, quae eum ad tantam gloriam ac dignitatem extulerunt, cinnum absolvit. Beatam lucem illam, qua literarum ejus sidere contingar, et ad salutis portum deducar. Sed nisi accurate per mitiores homines ad me direxerit, qui est horum locorum tristis arrogantia atque incivilitas, tam facile intercident, quam ille mihi comitate sua voluit esse consultum. Pro munusculo annulorum tuorum immortales gratias ago; evolvam illum libellum sedulo, et quicquid ibidem est venustatis, doctrinae, elegantiae (ut sunt omnia plena inibi) avido pectore epotabo. De excerptis Schioppianis itidem memorem me et gratum fore noris. Verum cum tuas literas amitteres, meas XXVI. Decemb. exaratas nondum receperas? de Palatinatu quid scribam nisi luctuosa. Inter Iberum, Moguntinum, Bavarum divisus est, ejus pristino Domino vindicandi spes cunctae occisae. Nam Mansfeldi copiae fame, morbis, transfugiis pene totae evanuerunt. Reliquarium Brunovicense intervenientibus Dano, Oldenburgico, Ducis fratre, exauctoratum. Ipse Christianus, quo facilius praeteritorum veniam ab Imperatore impetret, abdicatis partibus Batavis intra Danias se occulet. De Grutero nostro ne gry per longum tempus accepi. Facile anno climacterico poterit inter tot aegrimonias esse labefactatus. Si quid certi e Superiore Germania habuero, illico ad te scribam. Vale. Gustrovii 31. Jan. cum tuas heri inter coenandum accepissem. Anno Christi CIC. ICC. XXIV.

EPISTOLA CCXXXVI. JANUS GEBHARDUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam.

QUas ante tres septimanas ad te praemiseram, [gap: Greek word(s)] quadam mira hodie mihi referuntur. Nolui tamen concerpere, ut tibi constet me neque in scribendo neque in affectu aliquid remittere. Amplissimus Dominus Rutgersius si interea non scripsit, facile tolero moram, ejusque occupationibus condono: sed si forte pro humanitate sua celeritate gratiam inire quaesivit, sine dubio ante ejus adfatus interciderunt, meque hiantem magna ob tantam jacturam aegritudine mactarunt. Sperandum tamen est fortuna eximii viri incolumes ejus literas ad me evasuras esse. Caeterum quod si transit, non desiste mei memoriam interserere, teque cum, quem hactemus praestitisti, perpetuare, vere paterno animo ultra hujus seculi perfidiam amicum. De novis Hungaricis nihil liquidi huc transmeat. Dispositi sunt observatores, qui omnia scripta curiose rimentur; et jam aliquot in magnas difficultates incurrerant, quod veriora ad alios perscripserunt. Constat tamen, quo majorem in Hungariam militem Caesar sit contracturus, eo omnia sibi difficiliora redditurum esse ob penuriam commeatuum, annonae ac stipendiorum. Aliquot legiones jam tumultuantur, neque dicto ducibus suis sunt audientes, si contra populabundos Hungaros ducendi sunt. Interim jam spe victoriam praeceperant, et sunt qui Principatum Transilvaniae emercari a Caesare velint. De Anglo jam mira, sed (si recte praesagio) vana jactantur. Nihil enim ab isto Rege exspectandum est, nisi desinat apud superos morari. Non pudet neque piget istum Insulanum repulsae, et iterum in occulto machinatur an Hispanum ad impetrandas nuptias possit qualibuscunque conditionibus delinire. Quod vero proceres Regni congregari passus sit, merae praestigiae sunt, nam sperat eos magnam pecuniarum vim pro Frederico collaturos, in quam postea ipse involet atque disperdat. Sed Ordines ei manum addent. Vale. Gustrovii 27. Febr. 1624.

EPISTOLA CCXXXVII. JANUS GEBHARDUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam.

DEsignare. V. Cl. incipit mihi Divina benignitas certam et (ut confido) tranquillam studiorum sedem. Invitatus sum mitissimis Illustr. Dn. S. Kytte literis in Sueonas, salario (ut Legatus Regius aulicis nostris confirmavit) satis luculento, et quo Patriae desiderium liceat mitigare. Religionis nomine nulla mihi difficultas ponitur (imo Dn. Cancellarius Academicus, gnarus Patriae atque institutorum meorum, ne levissima quidem mentione hunc scrupulum tangit) nisi quod adigendus sim juramento in confessionem Augustanam. Quod

quale sit non ignoras, cum omnes nostri nihil tale unquam etiam in comitiis detrectarunt. Caeterum reditus nostri omnes consistunt in proventibus villarum et agrorum, ac quantum ego de cura familiari judicare possum, majore emolumento a me ipso tales fructus colligerentur; praesertim cum nobilium discipulorum ex toto Regno confluxus periculum novae Academiae facturus esse videatur, et mea inter caeteros quoque opera ab ipsis desiderari possit. Porro institutionem illis domi meae, victum vero alienae impertiri est maximam laboris, ac minimam lucri partem capere. Accedit, quod ipse homo consummatae aetatis omni nisu affectem alieno me eximere arbitrio, et domi meae Rex esse et culinae modum dare, qui corpusculo compacto quidem, sed multis aerumnis concusso sit convenientissimus. Quare non diu mihi differendum esse censeo, qui oculos atque aures amicorum ad arbitrandum mihi honestum matrimonium advocem. Hoc casu consultus omnium a me primo est optimus D. Zinzerlingus; sed protinus obtendit sibi alienigenae de re Pharadinarum puellarum minimum constare: idcirco tibi veterano et inquilino honestam hanc conciliaturam esse delegendam. Optionem talem non defugio vel aspernor, fretus purissima benevolentia tua. Itaque si quam probis moribus, honesta forma ac dotis nitidiusculae corollario investigare poteris, quae mea conditione uti, et blando ductu velit a foco suo trans campos Neptunios avelli, operam tuam amicabilem interponas etiam atque etiam rogo. Vale. XXI. Febr. CIC. ICC. XXV. Gustrovi. Gruterum nostrum Groningae docere (forte loco Ubbonis Emmi) mihi retulit D. Gryphius.

EPISTOLA CCXXXVIII. JANUS GEBHARDUS. S. D. Janus Gebhardus. Lubecam.

MAle literas tuas ad me, V. Cl. credidisti nescio cui Riebstahlio, qui eas secum adhuc detinet, et contra humanitarem ac leges gentium moram fraudemque amicitiae nostrae fructui interponit. Certe secus de isto existimare incipio, qui toties de alieno reddendo interpellatus, nihilominus contatur, et opinionem excitat, quod vel scripta tua abjecerit, vel malitiosa curiositate interverterit. Rectius cuivis aurigarum illud officium injunxisses. Pecuniola a me transmissa, quin salva in manus tuas pervenerit, non dubito. Nunc alia in re consilio et opera tua opus est. Expetit nobilis et opulentus adolescens Holsatus operam meam, ut meo aliquot annis contubernio et Institutione per Belgium, Angliam, Italiam Galliamque ipsi frui liceat: sed exiguam moram ferendam petit, donec anno vertente prior praeceptor rite demittatur. Ego qui assidua familiaritate nolim cuiquam suspicionem et sequiorum sermonum materiam praebere, quasi alterum supplantaverim: et jamdudum occasionem affectem subducendi me ac respirandi a continuis propemodum pergraecationibus, statui Lubecam praegredi, ibidemque ad Pentecostes me subsequuturum

praestolari. Itaque si comitate tua mihi apud honestum hominem de victu et conclavi prospici posset; ubi sine strepitu et interpellatione incommodorum conventorum affectas quasdam lucubrationes elimarem, grandi me obligares beneficio. De solutione quominus quis dubitet, in antecessum argentum numerabo, de quo conveneris. Unam alteramque causam, cur heic non subsistam, percepisti; palmariam non te celabo, quod hanc hiemem tanto extraordinario sumptu sum defunctus, quantum tantisper Leidae in omnium necessariorum erogationem non sustinuissem. Quid ad veris regressum futurum est, ubi aeris temperies atque amoenitas ad deambulationes aliaque voluptatum diverticula incontinentes invitat. Qui vero tali se consortio eximit, statim propter morum diversitatem odium habet. Sententiam tuam intra unam alteramque, si diutissime differas, septimanam quaeso mihi perscribas: et si vel in tuis aedibus, vel apud alium moderatum ac probum virum vacuus locus mihi non dabitur, de publico stabulo ne cogitare quidem libet, in quo praeter sordes et turbas pecuniae quoque et temporis jactura, nec non animi taedium occurrent. Vale. Rostochii. a. d. XXIIII. Febr. CIC. ICC. XXVI.

EPISTOLA CCXXXIX. JOANNI KIRCHMANN O. S. D. Janus Gebhardus. Lubecam.

DIutius, quam putabas, aut etiam volebas, V. Cl. librum tuum detineo: non quod promissi mei sim oblitus: sed qui tibi tuto remitteretur, opportunitas hactenus defuerit. Cur igitur, inquies, non restituis? quia fidei hujus pueri diffidebam, ne taedio aedes tuas adeundi forte abjiceret, aut vicariae operae alium alligaret, per quem liber inter ignotas manus strangularetur. Commodior se offeret lator, per quem brevi, Deo volente, commentarios istos sartos tectos tibi redditum iri fide mea confirmo. Nonnunquam tamen eos hactenus inspexi, dum eandem Agricolae vitam honestis aliquot adolescentibus privatim interpretor: et, ut verum fatear, materiae abunde suggerunt, qua vel in annum hoc argumentum diducere queam; nisi me brevitas magis delectaret, et auditorum, quoquo modo ad exitum properantium, voluntas moveret. Ergo judicio me illis viris interdum compono, imo saepius abeo, utpote qui non primum nunc antiquae Historiae ac Taciti penetralia saluto. Negotio Franekerano quid sit? quod fortassis exciderim, protelatio tale quid portendit. In hac quoque schola et Rhetoris et Graeci interpretis partes vacant: sed si vel ipse Quinctilianus vel Aristarchus forem, ob causam tibi haud incognitam repudiarer. Quare neminem etiam in istam spem ambio ac prenso. Ad introspiciendas eorum voluntates, V. Cl. tralatitie meum ingenium, si opera est, commendes rogo; unde rescies, quam recte providerim apud surdas aures bona verba non esse prodigenda. Vale. et non desine causam meam vel apud D. Schabbel, vel D. Othonem Tank promovere. Rostochii a. d. V. Novemb. CIC. ICC. XXVI.

EPISTOLA CCXL. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Janus Gebhardus. Lubecam.

LEvis est, V. Cl. jactura conditionis Cimbrae: siquidem ultra biennium intra haeredii septa perdurandum est, interea quasi in Cyclopis antro perpetua trepidatione vivendum fuisset. Vitae necessitates quomodo privata industria expugnem videbo, donec commodior promotionis spes exoriatur. Sed nostin quem proposito meo Laurembergi livor obicem oppingere conatus sit? Cum in Historicis et Politicis intercedere non posset, potestate mihi a D. Sturzio data ac literis confirmata, coepit collegas suos in me excitare, qui hominem nullius tituli praerogativa, dein [gap: Greek word(s)] exercitia Oratoria ac Poetica in deminutionem illorum instituere prohiberent. Esse porro periculum ne praetextu talium virus haereticum animis tenuiorum tacite insinuetur. Pervici tamen opibus superiorum: quod si mihi in posterum negotium consciscere perrexerint, Principum auctoritate eos in silentium collocabo. In conventu Gustroviensi actum esse intelligo nihil aliud, nisi quod Principes palam Dani partes amplexi Provincialibus injunxerint, ut omnibus viribus amicum Regem juvarent. Nobilitas quidem reluctata est, sed praecipuos et Civitatum legatos in assensum traxerunt. Cornelii Nepotis editio jam dudum fortassis ab Hondio fuisset protrusa, nisi ipse inhibuissem; quia plurima subnata sunt, quibus priora expungerem. Si conditio vestro typographo placet, ex liturariis meis eis paucas, Dei virtute, septimanas novam editionem instruxero. Laborem autem meum primo decem exemplaribus nitidiusculae chartae; dein honorario non pecuniae, sed librorum, soletur volo, Nimium, nec quantum Schleichium, illum haud poscam. Si augustae historiae Scriptores sex cum commentariis Claudi Salmasii et Isaaci Casauboni Parisiis in fol. et Philippi Cluveri Germaniam, decem exemplaribus Nepotis addere, te sponsore, non abhorret, jam primum mentem suam exponat, jube. Intellecta enim ejus sententia e vestigio me operi accingam, neque ipsi obstabo, quo minus nundinis Lipsiensibus auctumno conjunctis venum possit exponere. Reduces meas chartas a Batavia non praestolabor; cum et illae variae sint interpolandae. D. Schabbelii affinis et nepos collegia (ut vocant) ad Tacitum, Oratorium, Epistolare, de Politica Romana quatuor, me praeeunte, decurrerunt, neque ramenta plumbea sum factus propensior; quo pacto a sene dignum operae precium civiliter exterebremus, consilium subjice. Vellem autem pecuniam in tuas manus devolvi, ut detraheres, queis jactura amissi libri aliaeque pro me expensae sarcirentur. Vale. Rostochii ad. XXVIII. Mart CIC. ICC. XXVII.

EPISTOLA CCXLI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Janus Gebhardus. Lubecam.

ILle nobilis adolescens Holsatus, Cl. D. Kirchmanne, quem praeterita aestate in Belgium deducere cogitabam, proximo Pentecostes a me discessionem fecit, revocatus a Patre domum, ut, qui Musis noluit, veluti auguror. Hymenaeo faciat. Itaque proprio succo mihi in posterum victitandum est, movendaque omnia, ut ventris saltem desiderio satisfiat. Hanc curam onerat ex inopinato alia: quippe frater meus XXI annorum adolescens communi calamitate huc ad me quoque ex Superiore Germania compulsus est, et argento quinque Joachimicorum, quod ex naufragio patrimonii superfuerat, nec non pallio in via a latronibus spoliatus. Jam mihi soli incumbit, suamque indigentiam a me sarciri posse sperat: quod ex facultatum mearum modo sincere praestiti, admovique eum mensae (uti vocant) communi, donec laetior exoriatur occasio destituti adolescentis necessitates juvandi. Interim abs te peto, ut ambos Amplissimis viris Dn. D. Schabbell. et Dn. D. Tanckio de nota meliore commendes; et imprimis illi fortunae meae scaevitatem exponas. Nam qua est in nostrum ordinem prothymia, et adversus me privatim prolixo affectu, non cunctabitur arctas res meas munusculo prosequi et solari: praesertim cum nepos illius Henricus et affinis Eberhardus, me praeeunte, quatuor collegiorum vicibus non sine insigni emolumento per eloquentiae et Rom. antiquitatis spatia decucurrerint. Procacitatis atque impudentiae crimen necessitas nostra, nec non tanti viri aequitas sortis humanae incertitudinem animo volutantis diluent, tuque ipse modestia tua, quicquid residuum erit suspicionis, purgabis. Nepotis editionem cordi sibi habent Batavi, urgentibus Vossio et Scriverio, et ut sibi acquirat majora, quam a vestro typographo exegi, pollicetur Clemens Schleichius. Verum hac aestate mihi non vacat ex liturariis meis novam editionem exstruere, circumstantibus me tot adolescentibus, quorum alii denuo eloquentiae, alii in Graecarum literarum studiis cupiunt exercitari. Vale. Rostochii a. d. XXIII. Maji 1627. festinante Hofmanno nostro, cum alia de clade subsidii Pechmanniani et exusta Havelsberga addere caeteroquin paratus essem.

EPISTOLA CCXLII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Janus Gebhardus. Lubecam.

QUartus jam lapsus est mensis, ex quo nullas abs te literas accepi, unde collegi, te vel morbo vel domestico luctu impeditum scribendi officio superesse nequisse; vel etiam sumptuum taedio affectum nolle amplius literarum

commercium serere et causas expensarum fovere. Etsi minime ignorem sine nummis committi non posse ista literaria colloquia; tamen ni rationem viderem, qui tuto alioqui ad te meae perferri possent, quicquid id est oneris, solus libenter sufferrem. Tabellarii quidem patiuntur heic sibi satisfieri, sed ubi destinato loco pedem intulerunt, fidei et promissorum obliti commissas literas vel supprimunt, vel in duplum mercedem exigunt. Itaque si hoc te a scribendo abstinet, in posterum quoque impensarum causas, quantum ad me attinet, imputabo, rariusque interpellabo quietem tuam. Nunc talis incidit causa, quae si tibi tuo examini supponenda omnino fuisset, jacturam. 6. folidorum compendi facere potuisses. Sed, ut praefatus sum, est causa, in qua directione tua mihi opus. Leidae vixisti, et absque dubio Claram Bronchorstiam Icti celebris filiam, de fama, de dote, si non de facie, nosti. Illa cum mihi commendaretur de morum probitate et stata forma, adjicit proxeneta ille, numerare eam in matrimonio ultra triginta millia Carolinorum. Quod si res ita se haberet, luculenta conditio utraque manu esset asserenda. Retuli hanc rem ad arbitrium D. Altingi, qui puellam quidem collaudat, de facultatibus sibi nihil constare adjecit. Non audeo nisi ad paucissimos et fidissimos tam horribile secretum efferre; itaque cum eorum e numero sis, cum quibus perpetuo amicitiae nexu teneri velim, quam primum, quicquid in ea re tibi cognitum fuerit, expone. Neque est quod metuas praejudicium meum; nondum inter nostra nomina fax orta est. De nuptiis cogitanti plane dotis ratio habenda est, et cum Groninganae super omnes Belgicas fastu eleventur, illis missis, vel Amsterodamo vel Hamburgo vel Brema talis arcessenda est, quae nulla nobilitatis opinione imbuta boni consulat mediocrem literati hominis conditionem. Ea est vesania nostratium puellarum, ut quaecunque in peculio vel dote computare potest mille vel bis mille Carolinos, fastiditis omnibus aliis nobis, vel Consularis familiae nuptias illico arcanis cogitationibus agitet. Salmasii notas in Florum quaeso vide mihi compares: paro editionem Flori cum omnium doctorum virorum notis apud Maire in octavo, quam loco Salmasii, ubi exierit, reponam. Habeo quidem notas in octavo, sed desunttria folia. Haec raptim. Vale. Groningae. 10. Novemb. 1628.

EPISTOLA CCXLIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Janus Gebhardus. Lubecam.

OMnes Academiae nostrae turbae, V. Cl. dudum posuere, quas non excitare adjuvant Lubecenses tui, sed in eas callide pertracti sunt a bipedum nequissimo quodam homuncione, cujus nomini parco; qui nefariis studiis Professores cum scholasticis collidere, et totam Academiam dissolvere injecerat curam. Detestantur impurum istud caput omnes intellecta sceleris magnitudine, imprimisque cives tui duplicis hominis artes exsecrantur; quandoquidem

non tantum publica miscere, sed et inter Germanos lites ac simultates serere coeperat. Deus honestissimorum studiorum Praeses, et virorum Mercurialium Tutanus cum debitis paenis istam tubam ac facem seditionis premet. De turbis in vicinia vestra magis indies gliscentibus non tutum est scribere. Speramus hoc anno notabilem omnium rerum conversionem. Coitus electorum Principum indictus Ratisbonae dicitur Germaniae pacem parturire, utinam pariat. Friderici exsulis legatis commeatus ac publica fides data: persuasum est Ecclesiasticis Principibus solidam et sinceram Germaniae nunquam fore pacem, nisi aliquatenus Frederico ejusque haeredibus satisfiat. Praeterea Hispanus nullam pacem expectare poterit ab Britanno, nisi Sororis filiis rapta restituantur. Sed, si quid sapio, formidant Sueci opes ac fortunam; et quam levi momento pendeant ipsorum vires, in consilio habent. Apud nos de castris faciendis altum praeter omnium exspectationem est silentium. Cornelium Nepotem tertiis curis a me elimatum, atque illustratum praelo hac aestate subjecturum esse se recepit Elzevirius; qui quam primum exierit in vulgus, tibi inter primos mittetur. Parabimus postmodo alia. Quid ipse moliaris, scire aveo. D. Vossius commentariis de lingua Latina imposuit ultimam manum, nisi moraretur typographus, habere lucubrationes cedro dignas jam fere possemus. Curtium et Tacitum jam adorno editioni, et fortasse, Deo adjutante, etiam Livium: nam meae triennales in eum scriptorem collatae operae, hostium manibus elapsae, ad quendam amicum devenerunt, qui jam a me investigatus sagacitate amicorum, pipulo flagitandus erit, ut aliena reddat. Quid de istis meis conatibus judicet Cl. Gruterus, non dissimulavit in praefatione ad Patavinum. Vale. Groningae a. d. VII Maji. CIC. ICC. XXX.

EPISTOLA CCXLIV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Janus Gebhardus. Lubecam.

EX longo tempore, V. Cl. nihil de te vel audio vel video. Literarum commercium inter nos penitus videtur vel occupationibus tuis, vel viarum longinquitate sublatum. In me quantum est, conatus sum memoriam mei apud te suscitare scripto aliquo Panegyrico, quo laetitiam Academiae nostrae super victoria Sueci ad Lipsiam ore meo promere coepi. Caetera mea studia et affectae lucubrationes partim cura rei familiaris, partim contemptu et iniquitate seculi nostri pendent interruptae. Nepos cum tertium interpolato a me spicilegio jam quartum annum inter manus avarissimorum typographorum jactatur atque exagitatur. Parum abest, ut melius de Curtio sperem, cujus a me insigni opera et cura recensiti atque exornati editionem Elzevirius de semestri in semestre differt, videlicet hujus morae culpam D. Vossius imputat Heinsio, qui odio gentis Germanicae retinet typographi ac sufflaminat propositum: putatque neminem vel sapere praeter Flandros, vel scribere praeter se,

quem stolidae tamen nostrorum hominum adulationes mirum quantum inflarunt. Non ultima discessus Vossiani ex Academia Leidensi causa fuit obtrectatio homuncionis, quem frequentiore semper auditorum stipatum corona tam apud majores, quam aequales variis calumniis insectatus est. Sed mittamus talia, illud ex ore D. Vossii affirmo, eum non nisi jejune de Germanis judicare et contemptim loqui, et in Joachimo Camerario non nisi paedagogicam agnoscere doctrinam. De te quid sentiat, alio tempore tibi aperiam. Ipse jam ultra biennium viduus perduro, oblectans taedium fracti matrimonii lepore scitissimae filiolae, quae blaesulo ore multas mihi faciens delicias avertit animum de alia conditione cogitandi, ne forsan noverca imperiosior turbet tranquillitatem et festivitatem domesticam. Studiorum tamen et muneris mei ratio requirere videtur, ut rei familiaris cura transferatur in me et culinae et aliorum compendiorum peritiorem. Vale. Groningae. Cal. Sextil. CIC. ICC. XXXII.

Audio D. Zinzerlingum et paulo post D. Lindemannum affines his rebus valedixisse; et partium Caesarianorum reliquos strenue emungi.

EPISTOLA CCXLV. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Caspar Hofmannus. Lubecam.

GRatae mihi fuerunt literae tuae, Vir Clarissime, et Amice observande. Non minus gratum fuit munus tuum [gap: Greek word(s)], ut vetus habet verbum. Equidem Poetae nomen usurpavi nunquam, et vero hi Psalmi pene invito mihi e manibus exciderunt, longe aliud dedicatione illa spectanti, quam publicationem; et sunt alioqui a typographo misere deformati, ut me quidem correctionis paeniteat, quod spero, praestabunt boni, quibus plus otii ad talia: ego enim in Galeno totus sum, facturus quod hominem de schola pro schola facere aequum est, licet de eventu dubius plane sim: quod enim hic dicendum est, Aubrii, qui sarcinam hanc mihi imposuerunt, plane Punica fide mecum agunt. De vicino vero tuo D. Laurenbergio, quid sit? multa ille de societate nostra in Laurusua Delphica, quae mihi plane incomperta, quin talia, quae fieri non posse putem; fortassis autem fient, vel propter Morsium, qui primus invulgavit, quantum scire licuit. De Epistola illa Scaligeri multum te diligo; sed quid causae est quod sententiam suam ne uno quidem unius auctoris loco confirmet? Ego incidi his diebus in Agonisticon Petri Fabri, opus, Jupiter! laboriosum et pene divinum; e quo non unum illi locum opposuerim. Cupio autem tuam quoque audire sententiam de Pede illo Praetorio. Atque ut amplior nobis colloquendi occasio, liceat mihi dissentire a te in antiquitate annulorum, medicis praebitorum; arcessis tu ab Augusto Imperatore, adeoque Antonio Musa, cubiculario ipsius Medico, ut hodie loquimur. Ego vero ab ipsa Asclepiadarum familia, cui decus hoc proprium fuit ad annos 300, et quod excurrit. Quid enim sunt [gap: Greek word(s)] illa [gap: Greek word(s)]

[gap: Greek word(s)], apud Arist. lib. 4. Pact. animal. 9. quam annuli? Non diffiteor esse difficultatem aliquam in applicatione similis, quo Philosophus utitur: tamen puto consistere potuisse in eo, quod annuli isti medici facti essent quasi ex multis bullulis, ad normam istorum, quos nostri Erbisring appellitant. Considera, sodes, et scribe, quid sequi me velis. Caeterum pro [gap: Greek word(s)] illa, quid reponam? si certus essem, gratas tibi fore lectiones nostras varias, mitterem profecto; ita autem loquor, quia ne ipsi mihi quidem jam placent. Bene vale, mi Kirchmanne, et perenna mihi in amore. Scribo 5. April. 1624. Altorsii.

EPISTOLA CCXLVI. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Caspar Hofmannus. Lubecam.

MIratus sum hactenus pertinax silentium tuum, mi Kirchmanne, nec satis exputare potui causam. Interim ea mihi visa fuit probabilior, hospites quosdam ingratos aspersisse nomini meo loliginis succum. At vero, si suffecit accusare, quis erit innocens? Contendam ego cum illis sub corrupto etiam judice, et vincam procul dubio, adeo non diffido bonitati causae! sed sit negotium hoc suo loco. Cl. Remum abiisse ad plures, jam procul dubio ab aliis habes. Nos cras etiam, si volet Deus, terrae mandabimus virum egregium, D. Petrum Saxonem, Holsatum, Mathematicum nostrum. Hei mihi, quam difficulter carebimus hoc viro publico bono! Ausim affirmare, Europam nostram huic similem non habere, in hoc, inquam, studii genere. Obiit autem ille marasmo, cum sectus esset alienissimo tempore (in fervoribus canicularibus) ramex ipsius carnosus. Patavio e discipulis habeo, obiisse ibi quoque D D. Hadrianum Spigelium, Bruxellensem, Chirurgum et Anatomicum insignem, amicum olim meum et [gap: Greek word(s)] carissimum; hac occasione. Filiam unicam collocarat Nobili Tarvisino cum dote amplissima. In convivio nuptiali dum colligit fractum vitrum, vulnerat nescio quem ex digitis sinistrae manus. Inflammationem concipit, non manus tantum tota, sed et integrum brachium: quin tumor sub ala se ostendit insignis. Hujus curatio cum ad integrum trimestre se extenderet, rupta tandem introrsum vomica, facit hominem mori empyematicum. Hei mihi, dico iterum, quam difficulter carebimus hoc viro publico bono! Sed ita est, optima quaeque rapit pars pessima. - - Ego hactenus in Galeni editione Graeco-Latina laboravi, et perveni quidem ad finem superiori mense, Deus autem scit, quid sit futurum. Si Caselius suo scripto addidit textum etiam Graecum, quaeso mitte. Faxo iterum habeas indemne. Interim pignoris loco habe tibi haec nostra, et bene Vale. Scribo 16. Sept. 1625. Altorsii.

EPISTOLA CCXLVII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Caspar Hofmannus. Lubecam.

MUltum te amo, mi Kirchmanne, qui tam facile venisti in vota mea, imprimentur propediem typis, ut loqui solemus, et redibunt ad te cum gratiarum actione. Quae ipsa ut abundantior sit, quaeso te, fac id quoque, quod Cl. Dn. Meibomium rogavi, scribe aliquot versus in Galenum quoque. Celebrasti tu quidem in hac ipsa elegia labores meos: verum ego desidero peculiare quid, quod cum ipso Galeni volumine exeat. Adde, si placet, verbum unum de loco illo Aristotelis, quem in postremis meis produxi, e quo evincere volebam, jus aureorum annulorum, quod penes Medicos, longe vetustius esse, quam ut ad Augusti benevolentiam referri possit. Quid? Cum familia Asclepiadea, in cujus unius possessione ultra tria saecula fuit Medicina, ad Herculem referrent genus suum: cui non fit verisimile, Dis genitis hoc licuisse? Quaeris, qui supersint ex Professoribus priscis? Ego, qui anno 1607 in Academiam veni, supra me habeo Virtungum solum, sed qui ipse jam in extremis est, asthmate cum orthopnaea subinde excruciatus. Reliqui omnes abierunt, et quidem plerique, ut nec nominis vestigium supersit. De Piccarto quid dicam, aut non dicam? Cum liberos utriusque sexus decem, ni fallor, haberet, masculorum quidem nullus venit ad frugem: faeminae autem variae dispersae sunt. Ex reliquorum liberis fere soli Rittershusiani sunt in pretio. Filiorum enim natu majorum duo sunt J. U. D. et inter hos D. Nicolaus collega meus est, qui meditatur ad te literas. Tertiusin Cancellaria Norica est. Filiae duae bene elocatae sunt. Ubi occasionem habuero, mittam syllabum lectionum hoc anno scriptum, e quo discas licet nomina singulorum. Quin illud inprimis, florere pene solam Academiam nostram, reliquis aut dirutis plane, aut graviter afflictis. Quamobrem, si vultis, potestis ad nos colonias emittere. Habemus enim pacem cum Imp. nostro, de quo certa nobis spes est futurae pacis universalis. Deus Opt. Max. qui Germaniam per tot annos acerbe castigavit, det illi (Imp.) homines prudentes et fidos, quorum ope efficiat, quod vult. Tubene Vale, mi Kirchmanne, et bene age: scribo 20 Maji 1637. Altorsii.

EPISTOLA CCXLVIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Stephanus Johannis Stephanius. Lubecam.

DIffusae eruditionis tuae fama, quam divinis ingenii monumentis hactenus in lucem editis tibi parasti, magnam certe mihi ad te scribendi cupiditatem injecit: sed ab instituto hoc meo nescio quae verecundia subinde me retraxit,

praesertim quod subvererer, ne illiteratis literis meis ingentem tibi molestiam exhiberem. Cum vero honestus ille ardor glisceret indies, animumque meum novo semper desiderii aestu inflammaret; satius duxi frontem semel deponere, quam diuturna mora irrequietae mentis impetum sistere ac coercere. Hac itaque tam opportuna occasione emergente, non potui, quin rudi hocce et impolito alloquio te compellarem, aditumque mihi ad amicitiam tuam conciliarem; in quam me spero te recepturum, modo non sis alienus ab humanitate illa, quae proprium solet esse doctorum virorum bonum et ornamentum. Sed ne longiori circuitu tempora tua morer, caput scriptionis hujus paucis verbis proponam. Nempe ante aliquot annos animum induxi Notis uberioribus florentissimum rerum Danicarum Scriptorem Saxonem Grammaticum illustrare. Verum cum multa habeat vocabula ex medii aevi scriptoribus desumpta, quae in vulgaribus Lexicis non occurrunt: omnino necesse est, ut auctores ejusmodi prius diligenter evolvam, quam in Saxonis emendatione progredi possim. Inprimis lexicon quoddam Papiae desidero, quem vocabulistam vocant; cujus mentionem quoque facit Matthias Martinius in Catalogo Auctorum, quos crebrius in Lexico suo ad testimonium vocat, et impressum ait Venetiis Anno Christi MCCCCXCVI. Omnibus igitur abs te precibus contendo, ut si Papias iste, vel tua in Bibliotheca extet, eum ad tempus mecum communicare digneris, aut si ullo pretio venalem alicubi nancisci poteris, meo nomino emas, et quamprimum per internuncium fide dignum ad me transmittas. Feceris mihi hac in parte rem longe gratissimam, quam nullo non officiorum genere et grati animi benevolentia vicissim demereri conabor. Mitto in praesens specimen quoddam Notarum in Saxonem, quas hunc in finem edidi, ut diligentiam typographorum in nova Saxonis editione procudenda excitarem. Sed frustra fui. His adjunxi Oratiunculam meam; in quam sphalmata, quae irrepserunt, ipse corrigas rogo. Bene et feliciter Vale, Vir Praestantissime, et me ama, qui te aeternum. Sorae. a. d. XIV. Novembris CIC ICCXXXIII.

EPISTOLA CCXLIX. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Stephanus Johannis Stephanius. Lubecam.

CLarissime Vir, Amice exoptatissime, non solum literae me tuae incredibili voluptate perfuderunt, utpote quibus a tanto viro scriptis nihil jucundius accidere potuit: verum magna cum delectatione illam epistolae tuae partem legi, qua penes te esse significasti manuscriptam historiam cujusdam Theodorici Monachi, qui vitam quorundam Regum Norvegensium breviter descripsit. Ejus ut editionem, quantum in te, matures, serio hortor; imo totius patriae nomine obsecro atque obtestor. Ingenti etenim beneficio eam tibi devincies, edito tam praeclaro antiquitatis monumento, quo nos tot annorum

interjectu nescio quae fatorum invidia fraudari sustinuit. Et ut ad conatus tuos acriores veluti faces subdam, repraesento hic tibi Chronicon illud Norvegiae a M. Johanne Martini Slangerupensi publicatum; cujus tibi copiam fieri petis. Nullus ambigo, quin instituto tuo magnopere inservire queat. Sed ne nescias, ante biennium Chronicon Norvegiae luculentius in lucem edidit Cl. Vir, D. Olaus Wormius, Medicinae in Regia Academia Hafniensi Professor eminentissimus: quod si ad manum nunc fuisset, lubens transmisissem. Ego jam totus sum in nova Saxonis nostri editione procudenda: et nisi si aliae me occupationes a grato et jucundo hocce labore transversum abripuissent, jamdudum ultimam manum recepisset. Tu si quid habeas, quo propositum meum juvare poteris, communices rogo. De Papia quod omnis spes decollaverit, male me habet. Vix etenim alibi tantum vocabulorum rariorum copiam invenire licebit. Exemplar colloquiorum, quae jussu Magnifici Dni Cancellarii Christiani Frisii adornavi, una mitto: enixe contendens, ut tuum de illis judicium benevole mihi aperias. Plura scribere praeceps Bartoldi Hintzii abitus non permisit. Dn. Georgium Pauli juxta ac Gerardum Meierum verbis officiosissimis ut resalutes velim. Vale. Dabam Sorae, Idibus Julii. CIC. ICC. XXXIV.

EPISTOLA CCL. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Stephanus Johannis Stephanius. Lubecam.

CLarissime D. Kirchmanne, amice fidelissima gratia conjunctissime, communicavit mecum nuper amicorum quidam binos manuscriptos tractatus: quorum alter Anonymi erat de itinere a Danis nonnullis Hierosolymam suscepto; cujus initium tale: Incipit Epistola sequentis operis. Reverendo et diligendo Domino C. Frater X. Canonicus debitam in omnibus obedientiam! Multum mibi fateor contulit ad vestri notitiam pervenisse etc. Incipit prologus: Superfluum reor novarum rerum eventus inculto sermone depingere. Continet XXVII. capita. Et cap. V. occurrit vox illa Barbara Gemobodia, de qua te antea me consuluisse memini. Et cap. XI. ubi de civitate Bergensi, et seditione ibi facta per Danos, agit, Sanctae Sunnivae et piscium Screits mentionem facit. cap. XVI. Proverbium extat antiquum Norvegicum: Bihande bijr eigo, en brader and' rod'r. Et cap. XIX. Fastr er a foldo foer. Alter vero Codex complectitur Historiam Theodorici Monachi de antiquitate Regum Norvegiensium, quae sic incipit: Domino et Patri suo Reverendissimo, Augustino, Nidrosiensi Archiepiscopo, Theodoricus, humilis peccator, debitae servitutis subjectionem et orationum suffragia. Operae pretium duxi Vir Illustrissime, pauca haec de Antiquitate Regum Norvegiensium breviter annotare, etc. Absolvitur Capitibus XXXIV. Cap. I. de Haraldo

pulchre comato. Ultimum de Haraldo Hyberniensi. Jam nullus dubito, quin iidem sint tractatus, de quibus saepius ad me scripsisti, quod et ex collatione tuorum codicum facile patebit. Sin autem res ita se habeat, velim quamprimum id me edoceas, et simul, num mature eas in luminis oras edere sit animus et consilium. Constitui etenim Notis quibusdam utrumque scriptorem illustrare, quae cum tuis quas te parasse spero, conjungi possent. In illustri Viro, Magnifico Dn. Cancellario Frisio, heu! nimis mature nobis erepto, ingentem certe jacturam fecit Respublica nostra, juxta ac litteraria universa, cui se fidissimum semper exhibuerat fautorem et patronum. Mitto orationem funebrem de ipso habitam in Academia Hafniensi a D. Resenio juniore; cui ad calcem adjecta sunt, quotquot tum temporis prodiisse novi, Epicedia. Ab excessu Cl. Meursii, viri incomparabilis, mihi indigno, mihi, inquam, tanto Praedecessori plane impari, provincia scribendae Historiae Danicae a Serenissimo Rege nostro demandata est. Quaeso te, apprecare mihi a summo Numine faustissima quaeque, et me in precibus tuis ardentibus votis ei, sine cujus numine nihil est in homine, diligenter commenda. Caetetum pauca penes me sunt in tanti viri obitum Epicedia, praeter unum Weitzii mihi, ut vides, inscriptum, sed nondum divulgatum. Si tanti erit, velim typis apud vos excusum prima quaque occasione restituas. Pro iis, quae nuper transmisisti, gratias ago maximas, et [gap: Greek word(s)] quasi heic repraesento Florilegium Fabianum, a me anno superiore editum, et nunquam ab alio quoquam, quod sciam. Antequam finiam, per amicitiam te nostram rogo, ut Chronicon Lubecense Hermanni Bonni meam in gratiam illic coemas, coemptumque ad me quam primum transmittas: et praeterea mecum communices, si qua vel typis, quocunque tandem idiomate, prodierunt, vel M. S. nosti extare de Republ. vestra monumenta. Certe ingenue olim profitebor per quos profecerim, ut ille ait. Et feceris mihi hac in parte rem longe gratissimam, quam nullo non officiorum genere vicissim demereri conabor. Literas tuas in posterum recte curabit Senator antehac Magdeburgensis, nunc ad tempus Hamburgensis civis, Oswaldus Matthiae, vir illic usque adeo notus, ut domum ejus, aut plateam, heic adscribere vix duxerim operae pretium. Generum hic habet Eloquentiae et Logices Professorem M. Johannem Rave, collegam meum amicissimum. Ei per cursorem seu tabellarium publicum amaebaeas ad me tuas bona fide committere poteris. Et sic singulis fere septimanis inter nos per literas colloqui licebit. Noli me, quaeso, maturo frustrari responso, cujus incredibili teneor desiderio. Vale optime amicorum et me solito amore complectere. Sorae, a. d. XXVII. Januar. CIC. IC. CXLII.

EPISTOLA CCLI. JOANNI TOBIAE MAJO. S. D. Thomas Reinesius. Jenam.

AMice magne, collocutor suavissime. Inter familiares personas et sancta charitatis nomina observari debere didici, ut in literis discurrentibus magis emendatio sonet, quam reprehensio; quantum ad mittentes, et quantum ad accipientes magis spectetur [gap: Greek word(s)], quam [gap: Greek word(s)]; Illud ut tibi praestem, Ego in hisce, quas tuis de filiatione Christi, ut hominis, thesibus, de quibus judicium me rogabas, reponere placuit, curabo sedulo, caute, candide: sic ut tu mihi videris; iniquus autem sim, si moribus tuis aliqua perspectis indubitem, et aliud abs te quam benignam amplissimae voluntatis erga te meae, et candidae nihilominus, (etsi videri possit nonnulli exerceri severius) censurae interpretationem expectem; e qualicunque dissensiuncula nasci inter nos [gap: Greek word(s)]! Argumentum de adoptivi appellatione in Christo Dei Filio desumptum a paganis introductum, ab Ario haeresiarche forum, adsertumque a Nestorio, disputatum a tenebrionibus Scholasticis, alienum a revelato et scripto Dei verbo, inter quaestiones querulas et inutiles, ne dicam improbas, ingeniorum luxuriantium adinventiones numerem, et ad ejusmodi remittam: [gap: Greek word(s)], inquit Greg. Naz. orat. 26. Edit Paris. Graeco-Lat. additque generatim salubre praeceptum hoc, [gap: Greek word(s)], itemque alterum speciale de incarnationis et filiationis impervestigabili, inadibili nobis et ineffabili mysterio. [gap: Greek word(s)], quae ipsa etiam [gap: Greek word(s)] includit, et paulo post [gap: Greek word(s)]. Est scilicet omni homini melius laudare bonitatem Dei, quam discutere potentiam ejus: humiliter obedire praeceptis ejus, quam pertinaciter scrutari mysteria ejus, et amabiliter venerari illum, quam praesumtuose ratiocinari de illo: Alcuinus l. 6. contra Felicem Urgelit: et humana ratione divinae bonitatis sacramentum scrutari. Non enim ait idem lib. 3. humana possibilitate omnipotentiam metiri debes: ipse, qui lex est: naturarum, nulla lege alterius naturae subjacet, nec infirmis humanae conjecturae ratiunculis, qui incomprehensibilis est, cognosci poterit. Qua propter unigeniti Dei nativitatem, vel divinam, vel etiam humanam, desine ad nostram mortalitatis possibilitatem (qua nimirum homo unus duorum patrum filius naturaliter esse nequit) redigere; neque ei, qui extra conceptum humanae originis natus est, humanis definitiunculis praejudicare tentes, quomodo nasci potuisset, vel quomodo esset proprius filius Dei, dum natus esset. Si Deo omnia possibilia cognoscas, et hoc ei possibile esse scito, ut proprium (non adoptivum) filium ex virgine creatum habere valuisset, neque enim hac

sola nativitate Christi defectiva est potentia illius, qui omnipotens est, ut non posset illum hominem, qui ex virgine praeter rerum seriem natus est, sibi proprium vel naturalem filium contra legem naturae, per quam nativitas parenti [gap: Greek word(s)] esse solet, creare, et ut, qui sine peccato e peccatoribus nasceretur, singulariter sine adoptione Dei esset filius, facere: Greg. XVII. Mor. Certe, quia unitas personae dualitatem filiationis respectu patris in Christo respuit, unum in eo nomen filii erit; et adoptio locum non invenit, ubi praecessit proprietas; cum veritas naturae excludat phantasiam indultae adoptionis. In utraque generatione Filii Dei est proprietas, non adoptio Alc. l. 1. contra Fel. et quem pater proprium genuit ab aeterno, eundem proprium quoque sibi in tempore voluit habere e matre virgine, non minuto vel mutato, quod erat, id est proprietate, quam habuit in filii nomine, sed quod non erat adsumto in personam et substantiam unius filii. Unde quicquid de arrogatione, de adoptione, de emancipatione, de manumissione, describitur e principio secularis sapientiae et profanarum litibus gentium, et huic negotio in gladiatoria ista Theologia infertur, impertinens plane est, et ipso genere extraneum; Cum Christum hominem e servo manumisso adoptari potuisse; non autem ut servum naturaliter filiari, cum termini isti se mutuo tollant, dicitis, Th. XI. p. 3. coeleste mysterium conjecturis carnalis disputationis hebetatis, vos ipsos terrena argumentatione confunditis, ut, quae volo, Augustini potius serm. XI. de temp. verbis eloquar. Tollunt se mutuo isti termini in scholis Philosophorum: horum autem legibus et acumini pravo generationem Filii a Patre sempiterno et temporaliter a matre utramque [gap: Greek word(s)], et hinc ortam filietatis rationem subjicies, et pronunciabis e naturae regulis de supernaturali? Nulla de Deo rectius consuluntur, quam divina, inquit Casianus: et ad aestimandam Dei omnipotentiam earum rerum exemplo uti non licet, quae ipsae utique non essent, nisi id ipsum ex Deo essent, quod sunt: l. 7. de Incarn. Ch. c. 2. Servus quem e Philosopho describunt, origine, natura et necessitate talis est: Christo termini ignobiles, servitii conditionalis nomen, sine impietate non possunt tribui, qui voluntaria obedientia implendae voluntatis paternae in salute humana, non poena conditionis servus vel dici, vel esse voluit; estque nomen servus in ipso, non ob naturae proprietatem vel [gap: Greek word(s)], ut loquitur, Eulog. apud Phot. c. 280, sed a Prophetis de eo praedicatum, ob rerum ab illo gerendarum significationem: Alc. l. 5. c. Fel. et ep. ad Elipandum: [gap: Greek word(s)]: quo loquendi genere etiam [gap: Greek word(s)] dicitur ad Gal. 3. 13. et [gap: Greek word(s)] 2. ad Cor. 5. 21. Et si alio modo filius Dei est, quam quo fideles; si alio modo servus, quam quo servi apud gentes, quod [gap: Greek word(s)] vestrum [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] est, quid ad filiationem ejus intelligendam, et servitutem ejus cognoscendam morem humanae conditionis, quae multis modis inferior est, et sphaeram humanae filiationis et servitutis non exit, adhibetis? Est videlicet haec adplicatio stercus in laterna, et non illustrat id, cui illustrando profertur. Adoptivum ignorant scripturae, non eo modo, quo [gap: Greek word(s)]

quae formula etsi [gap: Greek word(s)] sit, nihil tamen ponit, quod secundum rem ipsam et dogmatis substantiam in scripturis non continetur: quod de Adoptivo nemo dum probavit: Confinxit, vel a secularibus literis arreptum Ecclesiam introduxit Arius, teste Athan. in Ep. ad Epictetum: Hilar. l. 12. contra Ar. Paulino l. 1. contra Fel. et Alc. l. 3. adversus Elipand. An non ergo malis damnare autoris damnati figmentum, quam explosum semel a veteribus in Ecclesiae proscenium reproducere, et tot distinctiuncularum [gap: Greek word(s)] et lenociniis noxium gramen medicaminis vocabulo et tolerabilitatis praecolorare. Fuerint scholastici Doctores magni et ingeniosi homines; atqui religionis puritatem simplicitatemque ingeniis suis, quae spinosa potius habuere et nugacia, quam elegantia et gravia, eos contaminasse palam est. Et bene igitur de Ecclesia mereri, qui curiosas et otiosas ab iis agitatas quaestiones abrumpunt, sopiunt, sepeliunt, ante biennium fortasse poenitens male collocatae operae, scribebat ille, cui ante triennium quaestionem de filiatione Christi adoptiva in palaestra academica discutere libuerat: quid hodie sentiat, et an inter otiosas eam non habeat, scire velim. Certe Jesuitae Moguntini hanc ejus [gap: Greek word(s)] et factum verbis contrarium, sugillare non omisere. Si quid video, proposuerat sibi Pontificis Romani praesumtam infallibilitatem, et Synodicorum decretorum auctoritatem valoremque subruere eo, si Pontificis et Patrum Synodi Francofurtensis in haeresi Feliciana damnanda errasse probavisset: id quod magno conatu facit Felicianos a Nestorianismo absolvens, quod et quosdam e Jesuitis et Dominicanis facere docetis §. 1. th. XXIX. Sed quod pace vestrum omnium dicere mihi liceat, verum vidit Dav. Blondellus, cui vos propterea immerito praecipitantiam objicitis. §. 2. th. XVIII, nimirum eos aperte Nestoriasse, et sententiam Nestorianam et viva voce et scriptis editis propugnasse. Non producam nunc imputationes Paulini Aquil. et Alcuini, in quorum libris eae legi possunt creberrimae de Pelagio et Nestorio praecessoribus Felicis, de Felice sequipeda Nestorii: et quod Nestorius in numero personarum, hoc Felicem in numero Filiorum, et similia, quia adversariorum de suis adversariis testimonia suspecta sunt; Sententia Felicis ipsis ejus verbis concepta e libello (scripserat autem etiam ante Epistolas ad diversos de re eadem, quarum meminit Alcuinus in ep. ad Elipandum) cuiseptem libris respondit Alcuinus, audiatur. Apud Alcuinum libro 5. contra Fel. qui est in parte 2. Operum Alcuini edit. Paris Ao. 1617. f. 854. de verbis Petri Act. 10. 30. Deus erat cum illo, ita commentatur Felix: Non dicit, Deus erat ipse, sed Deus erat cum illo: nam si secundum veram professionem Deus verus esset homo ille susceptus a verbo, nequaquam tantus Apostolus auderet dicere, Deus erat cum illo, sed potius Deus erat ipse. ibid. de verbis Apostol. 2. ad Cor. 5. 19. Quoniam Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi. Non ait Deus erat Christus; sed Deus erat in Christo; non quod Christus homo videlicet adsumptus Deus non sit: sed quia non natura; sed gratia atque nuncupatione sit Deus. lib. 2. f. 805: Hominis esse tantum filium, qui ex virgine

natus est, et non Dei, nisi per adoptionem: quam Felicianorum professionem de vero Deo juxta divinam naturam, et nuncupativo juxta humanam; de vero proprio et naturali Filio Dei juxta illam, et adoptivo juxta hanc repetit Alcuinus saepissime. Omnium autem expressissime, l. 4. adv. Elip. f. 982. Paulinus Aquil. l. 1. contra Fel. in operum Alcuin. parte 3. f. 1777. haec ejus verba recitat, uti et Alc. l. 4. f. 844. Si autem, uti vos vultis, homo adsumtus a Filio Dei, mox a conceptione virginalis uteri verus conceptus est Deus, et verus natus est Deus: quomodo ipse filius prophetice desemet ipse ait; Et nunc haec dicit Dominus, formans me ex utero servum sibi. Es. 49. 5. et rursum, qua auctoritate homo Dominicus ex utero matris verus Deus conceptus, et verus Deus natus a vobis praedicatur, cum sit natura verus homo et per omnia subditus Deo? et apud Alc. l. 6. f. 886. Qui verus Deus est, fieri numquid potest, ut conditione servus Dei sit, sicut Christus, qui non tantum propter obedientiam; sed etiam per naturam servus patris et filius ancillae edocetur? imo vel e phrasi dominicus, et altera humanatus Deus, quatenus duo in Christo supposita facit, judicare liceat, quam nihil absint a Nestorianismo; eas autem lubenter usurpat Elipandus in Ep. ad Alcuinum, et fatetur aperte, se credere Dei Filium ante secula a Patre genitum, adoptione non esse, sed genere: a virgine autem natum in tempore non gratia, sed natura Deum esse negasse. Omnem autem impietatem superat, quod docuit Christum veterem hominem secunda indiguisse generatione, quasi originaliter filium irae, eoque in baptismo adoptatum a Patre in Filium esse, sicut et nos: Alc. l. 2. contra Fel. L. 1. adv. Elipandum. Paulinus Aquil. l. 1. f. 1809. et f. 1777 quasi purum communemque hominem, cui filii praerogativa gratis conferatur, cuique per lavacrum regenerationis ab eodem filio Dei detur potestas, ut et adoptivus sit Dei filius gratuito munere, et nuncupativus Deus, divina ubique praeveniente gratia efficiatur: qui et propterea pro se legatur orasse, sicut et pro nobis: Alc. l. 7. Paul. l. 1. f. 1794 l. 2. f. 1822. cum tamen orarit pro hominibus, quasi verus homo, sed potestatis insignis, non necessitatis dehonestate, et proximus passioni suscepto in se infirmitatis adfectu turbarit semet ipsum, et divini favoris sensu ad tempus caruerit, pietatis voluntaria dignatione, vel potestate, non timoris dedecore. Quae cum ita sint, facere non possum, quin adfirmem, Jesuitas et Dominicanos, quos nominatis, libros Paulini et Alcuini non legisse cum cura, qua debebant; et male igitur de haeresi Feliciana judicasse ex Epp. Adriani, et Patrum Synod. Francof. et Paulini l. sacrosyllabo tantum; pessime vero meritos eos de Pontifice Rom, quem clave errante hic usum esse insinuant, constat e Sociorum contradictionibus, quas tangitis th. 2. §. 2. et 3. th. 19. §. 2. Imperfectum est quicquid Annalium conditor ejus Baronius ad t. 3. Concil. et alii de haeresi Feliciana congessere de initiis et progressu ejus, totoque adeo negotio. Multo plura et certiora haurientur ex Epistola exhortatoria Alcuini ad Elipandum, hujus ad Alcuinum responsoria; tum e libris 4. Alcuini adversus

Elipandum: ex Epistola Elipandi ad Felicem Romae consistentem: et e Confessione fidei edita a Felice Aquisgrani, postquam in Synodo Romana coram Leone Pontifice, ibi praesentibus LVII Episcopis causa ejus ventilata, et reprobata fuisset: qua profitetur se toto corde, non qualibet simulatione, seu velamine falsitatis, sicut dudum, reverti ad Ecclesiam; unde error Adonis Vienn: et qui eum sequitur Marianae l. 7. Rer. Hisp. c. 8. Felicem Patrum sententia relegatum Lugdunum, ibique nunquam errore deposito extremum vitae diem obiisse, arguitur. Ista scripta Alcuinus uno fasciculo comprehensa, ne forte sparsa amitterentur, Episcopis aliquot in Galliarum partibus transmisit, et parte secunda operum Alcuini e cod. Mss. S. Mariae Remensis edidit Andreas Quercetanus Turon. Lutetiae apud Sebast. Cramoisum. Ao. 1617. quae si legere non taedeat, utenda dabo. Mihi certe plurimum profuere in gestis illorum temporum digerendis, in quo negotio defecit Baronius, quippe qui istis instrumentis caruit: quod ostendo in supplemento Exercit. Casaub. ad Ann. Eccles. Cardinalis: Nimirum Felix Urgellitanus in Vergetibus Episcopus, postquam Ao. 792. in Synodo Ratisbonensi, cui et Paulinus Aquilejensis Patriarcha, teste ipso lib. 1. interfuerat, convictus suam de Adoptivo opinionem, sacramento interposito et tactis sacrosanctis Euangeliis, abjecisset, Romamque ab Angelberto Abbate S. Richarii in Cartulo, Caroli M. genero deductus, eidem coram Adriano P. M. renunciasset, Alc. l. 1. advers. Elip. Adhelmus Rhegino, ann. Fuld. sub ann. 792. et Indices rerum ab Arragon. Reg. gest. lib. 1. ad suos reversus, instigante Elipando Ecclesiae Toletanae Archiepiscopo, eandem iterum profiteri coepit, plures ad diversos ea de re mittens epistolas, et cum ab Alcuino, nuper a Carolo M. ex Anglia in Franciam vocato, recepisset exhortatoriam ad fidem, ei peculiari libello prolixe respondit, et sua quantum potuit propugnavit. Hanc ejus perfidiam Paulinus Aquil. et Alcuinus insectati sunt, et libellum ejus, ille quidem tribus, hic vero septem libris oppositis refutarunt. Istis Catholicorum scriptis persuasus et acquiescens Felix, et decisioni Patrum in Synodo Rom. sub Leone Pont. congregata super ejus epistola, quam ad Alcuinum Abbas S. Martini Turonensis, Carolus autem Romam direxerat, factae, venit ad Aquisgranense Palatium, auditis coram Rege Optimatibus et Sacerdotibus, post multam cum Adriano disputationem, sententia altera vice cessit, et veram confessus fidem in pacem Catholicae unanimitatis reversus est cum suis discipulis, qui ibi tum praesentes erant. Ita Paulin l. 1. contra Felic. Alcuinus lib. 1. et 2. adv. Elip. Autor vitae B Alcuini, dictante Sigulfo Alcuini discipulo et familiari intimo, scriptae, repertus a Jacobo Sirmondo §. 1. et post hunc editus ab And. Quercetano, faciente imprimis Alcuino, qui de converso sua potissimum opera Felice gloriatur, ejusque exemplum Elipando objicit f. 933. 935. 939. ipsaque praeterea ejus Confessionis formula, aliis hac de re scriptis suis ad quosdam Galliarum Episcopos elaboratis, annexa. Venerat autem Felix Aquisgranum vocatus a Carolo, sub cujus ditione tum erant

erepta Saracenis ulteriora montis Pyrenaei, cui insidet Orgellum, deductus a Laidrado Ep. Lugdunensi ad conventum Episcoporum, anno, ut ait Alc. Caroli trigesimo secundo, qui cum anno Chr. DCCXCVIII. concurrit: quo eodem anno Carolum Hepidannus S. Galli Monachus in Annal: item Annalium a Pithaeo editorum Scriptor, et Othelgrimus in vita S. Ludgeri l. 1. c. 34. Alcuinum Aquisgrani fuisse consignavit. Quod de tempore Synodi Aquisgrani et conversi Felicis dixi, firmatur etiam inde, quod Alcuinus tum Turonensem S. Martini Abbatiam regeret, ut est inconfessione Felicis, et quod Turonis a Carolo accerseretur, ut habet anonymus vitae B. Alcuini scriptor. Eam vero Alcuinus, non primis, cum in Franciam circa annum Chr. DCCXCIII. venisset, annis, sed postquam aliquamdiu in aula Caroli ejusque servitio vixisset, et in patriam dimissus, commeatu a Rege Merciorum Offa et Canbaldo Archiep. Eboracensi impetrato, rediisset, beneficio Caroli administraverit, eidemque senex ann. DCCCIV. fuerit immortuus. Hoc ordine his temporibus illa inter Catholicos et Felicem gesta processerunt. Elipando Adoptivi per Hispanias ab a. 783. praedicatori, Felici consentaneo, Beatus Abbas et presbyter et Etherius Episcopus Uxamensis scriptis libellis contradixerunt; horum opus spissum vastumque et non inelegans vere potuit laudare Mariana: Vidit enim libris duobus charactere Gothico exaratum in archivo Ecclesiae Toletanae Ambrosius Morales, teste Baronio ad a. 783. extr. ut quod P. Stevartius Ingolstadii edidit opusculum eorum parum Latinum, ut aitis th. XXXIII. §. 3. aliud eorundem esse intelligere possis. Marianam nihil finxisse inde colliges, quod in Caenobio S. Isidori adservari hodieque lucubrationes contra Felicis errores, auctore Beato Monacho in --- qui idem ille Presbyter est, adnotarit Possevinus. Istum Beatum, qui et legatus a Catholicis ex Hispania fuerat ad Synodum Francofurtensem, Elipandum adpellat Pseudoprophetam faetidissimum inbeatum, epist. ad Felicem, uti Alcuinum novum, Arrium in Finibus Austriae exortum, hereticum piceum et nigredine teterrimum, captato e nominibus ludicro. Adversus istum Elipandum veterem haereseos Felicianae in Hispania adsertorem et primipilum stetisse Synodum Francofurtensem ann. Chr. 794. sedente Adriano, testantur Adhelmus Rhegino, Schafnaburgensis, Hermannus, Marianus, Scotus, Urspergensis, Annales a Pithaeo editi, Author vitae Caroli M. I. Monachus Egelismensis et Rolevincus Cartusianus. At Paulinus Aquil. epistolam Elipandi ad Carolum scriptam in Synodo excussam fuisse dicit, et quidem Pontifice Adriano: locum non exprimit: Alcuinus quoque in ep. ad Fratres Lugdun. Ao. LXIX. erroris sectae Hispanicae de adoptione, et de eo ex authoritate Synodali responsi meminit, Francofurti nusquam. Uti nec Elipandus neque Felix, nec Auctor vitae B. Alcuini, quod sane mirum est, et rem nisi tot testibus [gap: Greek word(s)] firmata esset, redderet suspectam. Quam enim difficile creditu Alcuino, familiari tum temporis Carolo, non innotuisse celeberrimam Synodum, si fuit? Isti Synodo non interfuisse Alcuinum dixerim, tam quod nec ejus neque sententiae in

Elipandum latae, quam tamen eidem objicere et commode poterat et debebat, uspiam meminerit: quam quod Carolus in epistola ad Episcopos Hispaniae sententias Doctorum de libello Elipandi enarret, expresse etiam nominatis Petro Mediolanensi et Paulino Aquilejensi inter Episcopos Germaniae, Galliae et Britanniae, virosque alios venerabiles, hunc Alcuinum suum deliciosum nominare omisit. Fortassis tempore celebrati Concilii fuit in patria, quo remeandi licentiam a Rege eum petiisse, et confecto, quod voluerat, in Franciam rediisse lego in vita ejus. Hoc autem certo tenemus, Elipando, dum Francofurti damnaretur, iterum Felicem adhaesisse: ambobus autem Paulinus, in lib. sacros. anathema denunciat et cum Adrianus P. M. in sua epistola solum Elipandum.

EPISTOLA CCLII. JOHANNI TOBIAE MAJO. S. D. Thomas Reinesius. Jenam.

DE mente Felicianorum circa adoptivam Christi hominis filietatem putabam me tibi persuasisse, quod authenticis ad eam rem tabulis uterer nitererque. Tu autem eas suspectae fidei esse non minus, quam ipsa Concilii Francofurtensis acta timide quidem, et cum quadam [gap: Greek word(s)] adseris. Nollem te eo proruere, non enim elabi poteris hoc postico. Si quid judicare valeo, scripta ista [gap: Greek word(s)] Felicis, Elipandi, Paulini et Alcuini a Quercetano digesta, sunt [gap: Greek word(s)] et plane eorum, quorum esse dicuntur; audiam autem te [gap: Greek word(s)] si quid contra possis; scio quod [gap: Greek word(s)] et adfectus hominis patrare solet in hoc genere; raro exprimit sensa adversarii vera, sed ut causae inserviant [gap: Greek word(s)]: in negotio vero nostro nihil tale designarunt vel Paulinus vel Alcuinus (Adrianum non excuso similiter) quod ex ipsis Felicis verbis, quae ex ejus libello excerpserunt integra et prolixis interdum periodis, liquido ostendi. Quia autem praesertim ea, quae de regeneratione et adoptione Filii per baptismum docuerunt Feliciani, eos docuisse nondum credis, in rem ipsam te mitto et codicem utendum affero: e quo si voles intelliges, non tantum Alcuinum; sed et Paulinum, quem id tacuisse dicebas, eadem in ipsis reprehendere, [gap: Greek word(s)] ipsorum [gap: Greek word(s)] productis. Ego audacter provocaveram ad scripta, quae trivissem, et in manibus essent. Tu majori fere confidentia negas, quia non vidisses scilicet, quod illiberale est. Nolui nunc quicquam praeterea respondere, quod suffectura viderentur, quae ex ipsis Scriptoribus cognoscere posses, quo facto, si quid insuper dubii te coxerit, promere et objicere mihi integrum est. Voculam [gap: Greek word(s)] non rejeci ideo, quod Graeca non esset: sed quod eam ab auctoribus opponi veteri [gap: Greek word(s)] scripsisses, eos mihi ut nominares postulavi; quod fortasse necdum potes. Stat interim esse vocabulum a Grammaticis exautoratum, et propterea

vitandum, tanquam scopulum. Idem de Telamone sentio. Vitruvius enim ab Architectis Romanis, et maximam partem idiotis, sic appellari sustentaculum et [gap: Greek word(s)] quamvis insinuat. Eum secutus est Servius ad 1. AEneid. Atlas Latine Telamon dicitur, inquiens: at a quibus Latinis Magister? Ipsa Vitruvii dubitatio seu ignoratio, quid ita, aut quare sui adpellant e medio et vulgi faece petitum esse innuit. Est autem, quod Vitruvium docere possum, e Graecis desumpta; hi magna onera sustinentes [gap: Greek word(s)] vocant, tanquam labore et patientia sua miseros, [gap: Greek word(s)], quam vulgus architectorum et [gap: Greek word(s)] corrupit in Telamonas; sed quam Latini scriptores in censum vere Latinarum nondum retulerunt. Quid Graecis [gap: Greek word(s)] habes apud Pollucem et Hezychium, id recipitur recte; latinorum, quem Vitruvius introduxit [gap: Greek word(s)] est, et seponitur merito a copia vere Latinorum. Facies, nisi glandibus vesci malis, cum fruges suppetunt. Bene vale et salve, cum venerando Parente, anime mi. Alternb. 5. Septemb. a. 1646. Dn. M. Sagittario per te, nisi grave est, gratulor de obtenta sparta, simulque [gap: Greek word(s)] quantum possum, precor.

EPISTOLA CCLIII. JOANNI KIRCHMANNO. S. D. Gerardus Joannes Vossius. Lubecam.

SIve aliquid in me est, quod impellere te potuerit ad me amandum; sane gaudeo: sive non est, tamen errore hoc tuo lubens fruar. Equidem feci te semper plurimi ob excellentem interiorum litterarum doctrinam, atque hoc satis per se erat ad nos conciliandos. Quanto nunc magis id fieri a me aequum est, cum literis tuis benevolentiam testatus sis prior? Quod vero hactenus iis non responderim: infortunii potius est, quam voluntatis. Gravis enim et diuturnus Uxoris morbus impediit: qui ne publico quidem muneri vacare me semper sivit. Justissimum alioqui fuerat, ut negotiis omnibus respondendi cura praeverteret, et si non aliter, saltem scriptiuncula tralatitia adfectum vicissim testarer meum. Quid enim inter eruditos, quos humanitas imprimis decet, turpius fuerit, quam si ne epistolari quidem officio mutuum praestare honorem sciant: aut si amorem et deferenti et merenti, non eundem pari referant mensura aut majori. Atque eo id magis nunc exigebatur, quia dono etiam obstringere me tibi voluisti: monumento nempe ingenii tui, docto sane et laborioso. Quod quanto ego accuratius lego, tanto magis jucunda ejus, nec fructuosa minus lectione oblector. Pluraque de praeclaro et immortali hoc opere adderem, sed quia me meaque literis ipse extollis tuis: alibi sane (nam doctissimi cujusque scriptis celebrari mereris) commodius id fiet, quam hoc loco: ne videar epistolam tuam imitari, mutuoque potius gratificari, quam pro meritis efferre virtutes tuas. Propediem praelo subjiciam nostros de Lingua Latina commentarios: qui partim censuram [gap: Greek word(s)] continent: partim origines exponunt. Vicissim scire desidero, ecquid literarum sub manibus

habeas, quod volitare gestiat per manus et ora doctorum. Opto equidem, eo impensius, quia post excessum Scaligeri, Casauboni, Lipsii, Gruteri, et quorundam aliorum, paucos adeo reperias, quibus [gap: Greek word(s)] multum debeat. Supersunt Salmasius, Meursius, Scriverius (quamquam hic jam cessare quodammodo videtur) et duo, tresve alii; summum vix totidem, quot Thebani portae, vel divitis ostia Nili. Tanto magis significa, quid agas, quid musineris. Nec enim abdicasse te scribendi studium crediderim. Quod ut esset, tamen scribe. Nihil enim affatu tuo mihi jucundius futurum. Quod si saepiuscule dare ad nos literas non recuses: minime patiar, ut eo in officio libra praeponderet tua. Neque tamen ut crebro me compelles rogo: quia scio, modo ego non deero, sponte etiam te mutua amicitiae praestiturum. Vides, quae mihi de humanitate tua pollicear. Winterfeldium, quem mihi commendasti, et quoscunque deinceps commendatione dignos putabis, eos mihi commendatissimos fore scias. Neque enim committam, ut quicquam in me desiderent, modo consilium vel operam nostram exposcere non graventur. Hoc tibi certo persuadeas velim. Non enim existimationem tuam fallam. Haec habui, quae scriberem. Vale Vir Clarissime et nos porro ama. Lugd. Bat. CIC ICCXXVIII. Postr. Id Mart.

EPISTOLA CCLIV. JOANNES FREDERICVS GRONOVIUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam.

SI Famae tuae amplissima celebritas, et scriptorum aureorum, quibus hanc debes, illa autem ingenio inexhansto et edecumato judicio tuo, biga, Joannes Kirchmanne vir clarissime, nondum tibi sunt fastidio, nec dividiae erunt hae litterae, quas istis ad cultum tui jamdudum devotissimum adactus animus dictavit. Etsi enim magnam fronti vim facere sum coactus, cujus teneritudo sustinere nolebat alloquium opicum sane et inelegans Viri omnium elegantiarum pleni, tamen et mentem dedit inveteratus ille mos in Humanitatis studiosis, ut apud vos Epoptas veluti, nomina sua profiterentur, qui in Mystarum esse cupiebant censu, et confirmavit audaciam, de comitate tua opinio, quam experiri mihi non spero nequiter quid expetat. Accipe igitur inter nominis tui cultores me quoque, Vir magne, quem diu habuisti quidem, et ab eo tempore quo primus litterarum gustus salivam mihi movit. Novisti autem nondum: at impetra ab animo tuo, ut invisum etiam ames, qui invisum te venerari voluit. Nec asymbolus ad te veniam, aut alienus ab iis sacris, quibus tu jam pridem literato orbi te commendasti, quod ut videas, age demitte te ad censuram pauculorum, quae aliud nonnunquam agentibus excidunt, et magno acervo constipata, quod privatum a summis olim viris C Barthio, Virdungo, Pareis, Goldasto, Grotio, Lindenbrogio meruerunt, publice accupari judicium non verebuntur. Excerpam, quae non longe abeunt a Funeralibus tuis. Ovid. Lib. I. de Pont. Eleg. X.

Ille tibi exequias et magni funus honoris
Fecit, et in gelidos fudit amoma sinus.

Ita vulgo; alii vertit aroma. MSS. Prekhenneri Bib. vertit amoma. lego. Fecit et ingelidos vergit amoma si nus, cujus sane fudit glossa est. Notum est --- in vergit vina sacerdos; idque verbum active apud Lucanum, Senecam Tragicum invenis. Benedictus Paulinusde vita Martini lib. IV.

Ut via constratis solidata atque edita saxis
Vergeret effusos in concava subdita nimbos.

Hinc orta vox Verser, quae hodieque Gallis est profundere, infundere. Statius lib. v. Silvar. carm. ultimo, quod Epicedium est:

quae culpa, quis error?
Quem luimus tantis maeroribus, ecce lacertis
Viscera nostra tenens, animaque avellitur infans.

C. Barthius noster legit pro lacertis, lacessis lib. XIII. Advers. c. X. malim ego ---- ecce lacertis

Tyrannorum impotentium est lacertis parentum liberos avellere, natosque a stirpe recentes Abripere altricum gremiis ut Statius loquitur, et sub intuitu eorundem trucidare. Tam crudeliter ergo mortem saevire dicit Statius, quae, quem ut viscera sua habebant, quique ipsorum viscerum et animae partem habebant, complexu parentum avulsit, sic hoc libro:

Hieronymus epist. ad Marcum praesbyterum Celedrensem: jam jam cedo, abruperunt partem a me animae meae carissimos fratres. Martialis lib. 11. Epigr. LXXXI.

Laxior hexaphoris tua sit lectica licebit
Dum tamen haec tua sit, Zoile, sandapila.

Sic placuit Scriverio. MSS. Puckheimeri; proximus bonitate post Gruteri Palatinum, cujus et recensitorem Torquatum Gennadium prae se ferebat. Cum tamen. Itaque exstat in editione Bulierii Lugduni Ao. 1565. excusa. Et Hadrianus Junius in vetere suo invenit. Sandapita est. Nec secus Gruterus in suo, imo et in suis inventum rejecit tamen Scriverius, et ingenue fatetur, adeo obtuso se esse ingenio, ut argutiam hanc capere non possit. Annon dignum hoc mirari? sensus planissimus in illo:

Quamvis ista laxissima et non decente sordes ac foeditatem tuam lectica feraris, non tamen ab hominibus lectica ea esse judicatur; sed vilis sandapila, quia tua est, id est tu, homo spurcissimus, imo vivum cadaver ea gestaris. Geminus germanus locus lib. VI. Epigr. LXXVII.

Nolo plura addere, memineris ad Alcioum mittere me poma, et ex paupere tugurio ad favissas comportare carbones forte pro thesauro. Potuissem autem unius horum scriptorum aliquot tentare loca, sed quia doctissimo illo libro tuo non inconvenientia volebam, ita Miscellas emendationis sub incudem acuminis tui revocavi: Quibuscum tibi quid velis agere, sive presso sive inverso pollice licet. Quicquid autem velis, ut me amare et suavissimis litteris tuis non indignum prima occasione aestimare, (quaevis autem mora mihi hic tarda) non nolis, per omnia sacra te oro et obtestor. Salve et vale praecipuum nostri aevi decus et fautoribus meis non invitus adjungere. Hamburgi IX. Kal. Septembr. A. CIC ICCXXXIII.

EPISTOLA CCLV. JOANNES FREDERICUS GRONOVIUS. S. D. Joanni Kirchmanno.

NEscio, vir Clarissime utrum ego minus consuluerim pudori meo, cum inficetis litteris ausus fui sanctis occupationibus tuis moram facere an vero tu humanitati, qui ad amicitiam a tam devoto nominis tui cultore, qui hujus causa pudorem suum insuper habuit, invitatus, fastum me jubes pati, et tuarum desiderio torques. Saltem objeceris mihi per tuas: Odi profanum vulgus et arceo: et magnis me excidisse putarem ausis, nec inter spei metusque divortia animus nec diffidentia nec exspectatione vacuus distraheretur. Nunquam adeo a litteris, quae plurimum tibi debent, alienatum me senties, ut vel male a te habitus famam et merita tua, parvi ducere praesumam, non secusac magnae impotentiae vel impietatis potius indicium est, Diis etiam saevientibus et iratis irasci, quamvis sine viribus ira. Itaque vide an patientia mea mereatur diutius a te tentari, sitve dignius una opera te salvare et pudorem meum et tuam humanitatem, cujus aestimium magis me fecit audacem, quam illa seculo nota Eruditis. De meo sive in litteras, sive in te affectu scio, dubitare te non pateretur scriptionis nostrae simplicitas, quae sine fuco et fallaciis sic agit, ut bonos inter agier oportet; si tamen prudente nimis es diffidentia, de utroque testabuntur tibi abunde amici utriusque nostrum H. Vagetius et Fr. Lindebrogius. A quibus, ut a me, salve officiosissime et publico bono vale. Responsionem tuam postridie crastini certo exspecto, destinatam in aede M. Joach. Damckeri auff St Niclas Kirchhoff: nec ultra octiduum hic morabor, Lares paternos, qui sunt Bremae ad Visurgim, repetiturus Prid. Kal. Septembr. An. CIC ICCXXXIII. Hamburgi.

EPISTOLA CCLVI. JOANNES FREDERICUS GRONOVIUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam.

REverende et Clarissime vir, Domine et amice magne, cum ad te priores meas, quas festinatissime recenti doloris impatientia, atque ideo forte satis impolitas extorsi, male conciliato animo, darem, oblitus sum causam dicere repentini abitus mei, qui ne valedicere quidem Tibi patiebatur. Atqui praecipua causa, quae Lubecae aliquamdiu commorari me velle fecerat, erat te de proximo admirari et frequentissime oris tui nectar haurire. Qua me felicitate cito extorrem spes falsa reddidit. Jubebat per litteras Dn. Decanus sine mora me redire Hamburgum, unde adjunctus comitatui amplissimo legatorum Reverendissimo Archiepiscopi Francofurtum ire liceret, nec expectandae essent nundinae. Istas cum circiter tertiam pomeridianam acciperem abditus tunc in Bibliothecam Pincieri nostri, quae in Ecclesia Cathedrali clausa; post quartam convasatis momento resculis Lubeca excessi, sed iniquitas quoque fati hic me invenit: jam enim illi abierant, et parate dederant operam, ne qua essent iter facturi, aut ubi prima nocte moraturi innotesceret. Ita nolens volens hic substiti, et verterunt interea rationem cognati mei, quorum consilia praeceptorum sunt instar, Argentina Groningam, quo me vertam, quam primum linteis, quae in vestitu sunt, paulo redditus fuero instructior. Nam et haec in Morboniam iniqua sors detulit cum chartulis. Quarum amissionem quod aequo animo ferre me jubes tam amicis literis, velut malagmate mitigavisti ulcerosum locum, et omen mihi dedit casus similis, quem recenses, tuus: quanquam nulla ibi malitia nec inclusa dubio procul habuit fasciculus ille, quae strabos faciunt furum oculos. Antiquum est, aliquid mali propter vicinum malum, et apud Maronem, Mantua vae miserae nimium vicina Cremonae! ut ludendo fallamus sensum doloris. Brocmannus commodo ad me invisebat cum tuae mihi redderentur. Is salute officiose dicta etiam nunc fatetur proptissimam voluntatem Revaliae provinciam illum subeundi, modo de sumptibus itineris ipsi aliqua fiat provisio. Itaque cum desiderio expectabat responsum tuum, quod, si per negocia licet, ego quoque properes oro. AEternum debebit tibi optimo ingenio, optimeque exculto juvenis, ut in magna jam spe est sublevandi fortunas suas, ideoque omnibus momentis ad iter pransus paratus, ut loquebantur veteres. Hoc magis quod jamdudum amicitiam colit cum quodam Vialpio, qui ut ipse ait, Rostochio Revaliam vocatus est. Vale praecipuum Germaniae decus et me amare perge. Hamburgi. IV. Kal. Mart. an. CIC ICCXXXIV.

EPISTOLA CCLVII. JOANNES FREDERICUS GRONOVIUS. S. D. Joanni Kirchmanno. Lubecam.

LIbuit pro singulari mea tui observantia amicitiae haec salutatoria munera reordiri. Sic enim a te discessi, ut illam sinceram et perpetuam esse vellem: sic me dimisisti, ut penes te nostri memoriam. Quamquam festinatio abitus mei extremam salutationem parare mihi non sineret, istarum partium culpa eorum erat, qui falsum mihi gaudium revisendi ad cupitas academias Germaniae, et praecipue Berneggerum nostrum tollebant. Id quod aliter expetivisse a Pinciero nostro inaudivisse te puto. Venimus enim Groningam postea, locum omni humanitate et humanitatis cultoribus vacuum. Itaque vervecum in patria mihi esse rebar. Inde evocatus sum Hagam Comitis, ut juniori Principi Landsbergensi Palatino magni Arausionensium principis ex Sorore nepoti a studiis essem. Sed quia ea res ab Theologis, et ipsorum discipulis agebatur, non satis fellciter successere omnia. Narrarem seriem istius expeditionis, si repetita mihi toties cambre te quoque occidere vellem. Post magnos sumptus frustra impensos, et nonnullas itinerum molestias, quae tamen haec habuerunt commodi: quod aspectum mihi et affectum magnorum virorum, Vossii, Salmasii, Heinsii, Scriverii donarunt, excussi ambitus jugum, nec sustinui inter ambiguam spem et metum haerere. Forte Amstelodami cum essem, vir Nobilissimus Mich. Pavius me adiit, et quia ex Vossii commendatione ipsi innotueram, magnidicis promissis in aedes suas, filii sui et fratris magnae spei adolescentium studiorum ordinandi gratia, pellicere voluit. Itaque cum denuo post dimissam istam cogitationem me repeteret, non potui diutius contraire verbis, quae coelo possent deducere lunam, simul ut ratio constaret mihi apud cognatos sumptuum, conditionem accepi. Apud eum jam vivo satis liberaliter et honeste habitus: stipendium mihi annuum C. imperialium: mensa cum domino communis: Caetera omnia litterarum otio valde convenientia. Fratrum Heri mei unus advocatus Hollandiae (quam Oldenbarnevelt ultimam dignitatem ante casum obivit) nunc legatus illustriss. Ordinum ad Regem Galliae Parisiis agit: alter ad confaederatos Germaniae Principes cum Suecis Francofurti: Tertius, cujus filius alter ex discipulis meis, Senator in suprema curia Hagae est: Meus eques est D. Marci et Exscabinus hujus Reipublicae. Sed quid haec ad te? non ingratum tamen forte fuerit audire amici fortunam, qui te nihil humanius vidit, nisi pares forte tibi heroes hic litterarum statores. Cl. Vossii Bibliotheca mihi patet; nec minus ampliss. viri Suffridi Sixtini, quondam Mauritio Hassiae a consiliis, qui [gap: Greek word(s)] Gruterianorum pegnatum omnia cum pulvisculis post obitum summi viri Francofurti coemit: Neque cessatur ab istis omnibus in re literaria promovenda. C. Salmasii Arnobius excusus est, et notae quot horis a typographo exspectantur. Ipse interea

commentario de re vestiaria rogatu amicorum quorundam, adornando istum laborem diffidit, qui fere affectus est. Heinsius notas in Novum Testamentum absolvit, opus summae expectationis. Vossii commentarius satis prolixus de omni re grammatica editus est, sed praesatio nondum addita arcet umbilicos. Alii alia moliuntur. In amplexu autem tam gnavorum luctatorum an tu putas nostram omnino alacritatem pigrari? qui potest? Reversi ergo ad invisas ejuratasque Camaenas forte propediem dabimus, quod Phoebi cortinam redoleat. De quo nunc silere melius. Interim, tu vir magne, Vale et memorem manere mei litterulis aliquibus ostende. Ab hac hora illas desiderare incipiam. Amstelod. proprid. Kal. Januar. An. CIC. ICCXXXV, quem felicissime tibi tuisque decurrere voveo.

EPISTOLA CCLVIII. CLAUDIO SALMASIO. S. D. Joannes Fredericus Gronovius.

MUltum debeo tibi, vir maxime, quod [gap: Greek word(s)] Antecessoris, ut appellari malunt, mecum communicasti. Is si est, quem suspicor, et legisti ejus censuras in [gap: Greek word(s)] scriptorem, quantus patuit tibi? nam JCtum esse hactenus non nisi discipulis ejus et famae credidimus. Ego librum istum semel apud amicum aliud agendo inspexi, cum statim sub oculos veniret, quod scribit p. 59. Verba ejus, si pateris, referam ex scheda, in quam tum, ut domum reversus attentius examinarem, illa conjeci: Qui decorare vult aliquem, eum necesse est [gap: Greek word(s)]. Aristoteles plerosque Achaeos et Heniochos, qui circa Pontum sedes habebant [gap: Greek word(s)] fuisse memorat, qui horum capacitati honestum nomen ponere velit [gap: Greek word(s)] eos appellabat. Dionysium Juniorem tyrannum [gap: Greek word(s)] dicit Athenaeus lib. XII. nihil enim vilius quam stipem cogere; at Xenophon Calliam, qui itidem famulus erat Idaeae matris, [gap: Greek word(s)] vocat lib. VI. Histor. Gr. ille ut infelicem Tyranni casum cum splendore tanta fortunae componeret, rem quantum potuit, maxime deturpavit: Hic vero plusculum ei tribuit, ne contemnere videretur, qui publico munere fungebatur. Agnoscis errorum plaustrum. Habuit ob oculos locum Aristotelis lib. III. Rhetor. c. 11. quo videri voluit sapientior. Aristoteli enim tribuit [gap: Greek word(s)] fuisse quosdam, quos vocari posse [gap: Greek word(s)] ut suum proponit. At Aristoteles ait, cum re vera essent [gap: Greek word(s)] ipsos vocitasse se [gap: Greek word(s)]. Rursum Philosophus ait Calliam vocari [gap: Greek word(s)], ab Iphicrate appellatum [gap: Greek word(s)], quem salem cum non caperet Callias, dixit Ephicratem [gap: Greek word(s)]. Noster fingit prob. VI. causam cur a Xenophonte Callia vocetur [gap: Greek word(s)], et fuisse famulum Idaeae matris, quod utrumque falsissimum. Fuisse enim revera [gap: Greek word(s)], idque in Elensiniis, apparet ex Plutarcho, Aristophane, aliis et hoc ipso loco Aristotelis. Pari judicio notat ab Athenaeo, [gap: Greek word(s)] vocari Dionysium. Immo Historiam narrat, [gap: Greek word(s)]

[gap: Greek word(s)]. Ubi inepte interpres. Cereri stipem emendicando. Hoc primum et ultimum est, quod in eo libro legi. Nec te adeo fugere potuit, si legisti. Volui autem hac occasione proponere, ut tuos potius obelos, et judicium de his meis elicerem: atque hic quidem tolerabiliorem facit alterum illum fungum, qui aliqua tamen bona in tuo deprehendisse fatebatur, atque id pro magno tibi imputabat. Sed nimirum verissimum est, quod ipse sensisti: urit eos, quod plusvidisti, pudetque ipsos, quae perperam olim didicerunt, totque annos docuerunt, m senectute dediscere. Quod profecto homines [gap: Greek word(s)] et probos minime decebat. Scito autem quod ille apud te ambigue minatus est, id pro certo fore affirmasse heri mihi Phaenicis vestri Ascanium. Cui tamen fidem non habeo, utpote facile, quod magno emerent ipse paterque ejus credenti. De Tacito amici nostri judicium tuum scire aveo. Sane accuratior textus editus antehac nunquam mihi videtur, etsi non pauca sint de quibus longe aliter sentio. Imprimis lib. XIII. ann. c. 55. servarent sane receptos gregibus inter hominum famam: modo ne vastitatem et solitudinem mallent, quam amicos populos, ubi ediderunt receptus et famem, idque commentum conantur asserere in notis. Mihi, si meministi, satis placebat vulgata. Ut recepti agri, (nam hoc subaudiendum ex praecedentibus) inter hominum famam dicerent, qui inter ambitum habitabilis orae recepti essent, nec jacerent derelicti. Ubi enim fama, ibi homines et vicissim. Recepti gregibus, quid etsi in illis homines nulli habitarent, si tamen agerentur eo pecora, aut pastum prodirent, homines quoque eodem pervenire necesse esset. Addideramque exemplum ejus locutionis ex vita Agricolae. Nos terrarum et libertatis extremos recessus, ipse ac sinus famae in hunc diem defendit. 1. sinus orae habitabilis. Ut fama imperii in Germania c. 29. dixit pro limite et termino. Deprehendi postea simillimum locum apud Plin. lib. 11. cap. LXVIII, qui latissime rura metatus fuerit, ultraque famam exegerit accolas. Ita enim M S. Chiffletii et Leidensis uterque, ubi vulgo ignorantia elegantissimae ejus locutionis: Ultraque fines. Ubi et cespitem ordiri, quod habent iidem M S. et mihi certissimum videtur capere editores non potuerim. Sunt et alia nonnulla in Tacito; quae aliquando selecta ad te mittam. De loco Isocratis si quid amplius. Interim hoc feram, quod tamen sensus frigidiusculi esse videtur. Pars altera de Usuris an edi caepta est? ita nuper ajebat Elzevirius mihi, et mutasse te consilium, ut latiorem invidendi [gap: Greek word(s)] campum aperires. Haec quae scripsi, nolim tanti esse tibi, ut obliviscaris si commodum fuerit Horatii. Fabricii Jambum accipe, qui non dubito aliquid molestiatum legenti detergebit. Vale nobilissime et maxime vir, meque ama. Hagae ad prid. Eid. Jun. Ao. CIC. ICC. XXXVNI.

EPISTOLA CCLIX. CLAUDIO SALMASIO. S. D. Johannes Fredericus Gronovius.

ETego legi librum tuum, Nobilissime domine, et verum de eo tibi dicere neque invidentia neque assentatione prohibeor. Imperitiam forte me impedituram putas: tamen et talis sensum meum apud te fateri possum, quem inscitiae peccata, ut nunc hominum vita est, plurima quotidie condonare oportet. Sentio igitur post multa secula tandem in eo genere proditum esse aliquid doctum, solidum, singulare, ex nescio quo ignei, hoc est, purissimi et ferventissimi, et [gap: Greek word(s)] animi adito profectum, quod non sophismata aliis non multo melioribus supplantaret, non cauponaretur bellum, sed ad lineam pugnaret, et caussae jugulum et peteret et feriret, quod nec [gap: Greek word(s)] antiquitatem irreverenter haberet, et tamen mysterio iniquitatis non parecret. Solet enim haec in extrema ab nostris peccari, ut nimis Theologi unam vetustatem sacrorum librorum etiam historicis in litibus agnoscant, nimis antiquarii vanissimis falsissimisque antiquitatis jactationibus reddantur aequiores. Denique infinita me didicisse, et si quid horumce aut antea didiecram, aut fueram subodoratus, id nunc multo perspectius, liquidius, certius cognitum habere. Quaeris admiratores testamenti Grotiani (sic vocavit librum sacerdos, credo, aliquis, qui sententias auctoris de dogmatibus inde excerptis, et vernaculalingua versas publicabit, ut nos hoc praejudicio constrictos ad vomitum reduceret, audisse te puto, si non vidisse librum) quid senserint? Quid dicam, ut et tibi debitam indulgentiam praestem, et jura amicitiae cum illis non violem? Cum sene post reditum locutus non sum, quippe qui domo aberat Hagam profectus, et ni fallor, urbem vestram transierat, ibique [gap: Greek word(s)] conscenderat. Minor caetera quidem omnia laudabat et admirabatur: vehementiae nimiae parvulam neque ignorniniosam mentionem interjiciebat: de deliciolo suo subdito; id vero concoquere non poterat. Apodicticum illud argumentum de sige quaerebat quomodo eluderet. Scrutabatur pilis Irenaeum ea de causa et unius, credo noctis pervigilio. Inveniebat ex Hesiodi quodam loco istam sigen depromptam, et in hac ejus vetustate triumphabat; etsi dicerem ego, non tamen de ea Ecclesiam primitivam sategisse, prius quam a Valentino produceretur: nec enim curae patribus illis, nec opus fuisse minutissimas quasque poetarum fabulas persequi. Quaerebat nescio quem (sum enim oblitus) communem Ignatii veri et Valentini amicum, a quo dogma Valentini, antequam illustre et passivum fieret, praenosse potuisset Ignatius. [gap: Greek word(s)] non poterit pati esse aliam, quam juvenilem sive juvenis episcopi: et multo minus [gap: Greek word(s)]. Solet esse acer, si non pertinax opinionum suarum defensor, ratus alienarum adstipulator, etiam ubi nihil interest sua: quod Lutetiae memini me non dissimulasse aliquando apud ipsum mihi non placere. Versabain tum

Livium Puteanaetum, cumque aliquas inde maxime veri similes conjecturas proposuissem, aut contra vitilitigabat, aut ubi non poterat contradicere, silebat: nunquam non dico laude, sed ne minimo quidem verbo, sequid meum, tanquam alienum sibi, probare contestabatur. Sed hoc quicquid est vitii, aut morositatis, semper summis ejus virtutibus et totius domus erga me ineritis condonavi. Post peregrinationem etiam paullo humaniorem factum deprehendi. Nunc vero post omnia auctor ei magnopere fui, quantumcunque sententiae suae fideret, caveret, ne jam peccaret inepte, ut tantam tuam gratiam, tot invidendis et quo non pretio emendis (si ullo pretio aestimari possent) elogiis testificatam profunderet, et non metuisse se ostenderet: nec in sua editione quicquam ejusmodi proferret, aut vexillum quasi tolleret primus tam divino tuo operi contradicturus. Sed non opus erat multis: adeo ipse interrupto sermone meo, etiam omnino sibi dicebat constitutum esse, nullam ejus rei mentionem facere, omniaque integra relinquere. Nullum quod meminerim, alium de eo sermonem habuimus. Aderat aliqnando Nihusius. Nosse te puto hominem delibro Leonis Allatii de Papissa quem edidit, caetera minime malum, sed scriptorem ineptum. Abbas fuit in Germania, nunc monasterio et patria exsulat. Eum rogabat per risum et jocum, vidissetne librum tuum, et annon Patrem Patrum defensurus esset. Negabat utrumque iterum ridendo ille, scire tamen se ajebat, et facile alios, qui responderent etiam abs se excitatum iri. Inde alio vertebat sermonem, est enim non injucundus in congressibus, et odiosa mentione controversiarum sollicite et prudenter abstinet. Nihil praeter haec narrare possum, quae nec spero amorem tuum erga dignissimum et carissimum juvenem mihi quoque minuent (cui enim mortalium non est aliquid [gap: Greek word(s)] condonandum) et apud te secretissima erunt. Dialogum posteriorem exspectabo. Habeo enim et priorem, et epistolam de Coma servo nondum ligatam, ut easdem materias in unum volumen compingam. Cognatus meus scribit Hamburgo mihi, jam illic venalem esse librum Taboris contra te satis contumeliosum: inter alia equitem calamarium te appellare. Audio quoque Fabrotum volumen confectum adeuntibus ostentare, et Andegavensem suum edere: et Franequeram parturire. Utinam tu memor sis eorum quae pag. 343. Scribis. Ego etiam stultior, qui cum hujusmodi fatuis: nec enim aliud quaerunt, quam ut credantur ausi cum Salmasio congredi. Militia potius te occupes et continuatio primatus. Sed exspecto, ut dicas, ad consilium ne accesseris, antequam voceris. Buxtorfius sollicitatur ut commigret Leidam, et consilium quaerit ab amico, qui ei, haud scio consulentis, an propria causa, magnopere dissuadebit. Velimscire, si nosti, qua occasione, quo potissimum auctore, et an conscio Lempereurio id fiat. Livium nostrum te boni consusuisse gaudeo: sed quantum ei defuit, quaedamscio, quaedam satis certo conjicio. Si propior essem tibi, multa fuissent meliora. Sed satis nugarum. Responde tamen quaeso: in nominibus Punicis, Hannibalan Annibal, Hanno, au Anno, Hasdrubalan Asdrubal, utrum tibi et Poenorum et Romanorum

pronuntiationi convenientius videtur. Certe si memini, in Palatinis semper Hannibal erat. Vale vir maxime et prolixitati meae ignosce. Daventriae XII. Decemb. CIC. ICC. XLVI.

EPISTOLA CCLX. CLAUDIO SALMASIO. S. D. Isacus Vossius. Lucdunum Batavorum.

IMmensum quantum affectus sum literis tuis, Vir imcomparabilis. Puduit ubi legi tantam curam esse mei. Eadem tamen et multum pristinae salutis addidit. Non enim tantum medentium manus, quam cura tua et soilicitudo, animi mihi dedere, licet indigno et immerenti. Nihil me usque adeo cepit, ac ratio illa diversitatis, quae in Anacreonteis reperitur odariis. Ubi etiamnum Musicis, praesertim Italis, solemne sit verba ex elegantioribus ejus linguae Poetis decerpta notulis suis Musicis accommodare, prout brevitas aut plenitudo toni exigit, et euphoniae gratia verba saepe et sensum detorquere, minuere, et contra. De Epistolis Casauboni non dubitandum, quin argutius quam verius suspicatus sit vir ille Reverendus. Quos enim ita nupere ad nos libros remiserit Gronovius nescimus. Imo ne ex eo tempore, quo ad nos Amstelodamum excurrerat, annus jam est dimidiatus et ultra, vel unum recepimus, nisi egregie fallimur. Quos enim habeat novimus. Sunt vero pauci. Magister Schoockius Magister Ultrajectinus, impudentissima illa bestia, canina sua mordacitate invisus Ultrajectinis, in Daventriensem migravit Academiam, ut ibi apud alios canes eloquentiam illam et maledicentiam liberius exerceat. Mirum non esse ibi fustes iis compescendis. Velim mihi nodum istum solvi, qui est apud Theocritum in [gap: Greek word(s)] Idyll. XXI. [gap: Greek word(s)]. Non possum Scaligeri et Casauboni interpretamento acquiescere. Multo minus Heinsii, qui hoc loco [gap: Greek word(s)] reponit pro [gap: Greek word(s)]: respiciens ad Atheniensium lichnuchos, qui in prytanco. Sed melius tum dixisset [gap: Greek word(s)] At ego ne ita quidem capio mentem Theocriti. In colloquio Daphnidis et Ruellae, idyll. XXVII. locus est, quem ita arbitrabar corrigendum: [gap: Greek word(s)]. Vulgo enim pro [gap: Greek word(s)] legitur [gap: Greek word(s)].

Non enim potest placere, quod Casaubonus ex editione Romana reponit; [gap: Greek word(s)]. Heinsius interrogandi notam addit. Aliquanto post in eodem Idyllis legitur; [gap: Greek word(s)]. Plane mihi frigidus videtur posterior versus: tentabam sic;

Et paulo post - [gap: Greek word(s)]. etc. Non [gap: Greek word(s)]. Locus est in Hyla Idyll. XIII.

Is multum exercuit viros doctos. Scholiastes [gap: Greek word(s)] interpretatur [gap: Greek word(s)]. Henricus Stephanus legebat; [gap: Greek word(s)], sive [gap: Greek word(s)]. Heinsius vero [gap: Greek word(s)]. Et valde gloriatur hac sua emendatione. Te igitur, Vir Illustris, veluti Apollinem et Censorem litterariae Reip. consulo et rogo num legendum sit: [gap: Greek word(s)]! Philolaus Cl. Theodati, jam ad umbilicum perductus est, necdum tamen is prodiit. Grammaticam Graeco-Barbaram Simon Portius edidit, is ipse qui lexicon illud Graeco-Barbarum ex mandato Cardinalis composuit, de quo aliquando sententiam tuam expostulavi, cum necdum vidisses. Si id habuissent linguae Graeco-barbarae interpretes, et qui Glossaria ejus scripsere, non tam crebro lapsi fuissent. Vale vir incomparabilis cum nobilissima conjuge, affine, liberis; quibus tota nostra domus plurimam salutem impertit. Amstelodami CIC ICCXXXVIII. XIII. Novembris.

EPISTOLACCLXI. CL. SALMASIO. S D. Isaacus Vossius. Lugdunum Batavorum.

MItto tibi priorem partem Carpenterii in Alcinoum, vir incomparabilie. Alterum vero tomum nusquam reperire potui. Si tamen invenerim, quam ocyssime mittam. Sed vereor ne frustra sim. Non dubitat Pater, quin penes Heinsium sit ille liber, cum in Rutgersiana viderit Bibliotheca. Parentis opus ad aliquot menses etiamnum trahetur. Sallustii Philosophi Romani tractatum, de Diis nondum vidit. Manasses Constantinopolim petere decrevit, si ulla affulserit occafio. Praesertim si alius legatus in locum Hagehi, qui hactenus ibi commoratus est, eo mittatur. Hoc pacto enim iter magis cariturum periculo. Multum lucri sperat sibi a libris quos apportaturus. Utinam majorem linguae Arabicae cognitionem sibi comparasset; diu occupatus fuit in libro, quo verba Arabica ad Hebraeas reducit origines. Prodiit aliquando Epictetus apud Lamerium cum notulis ejus, in quem morientis Scaligeri anima transmigrasse jactatur. Certe ne Scaliger tale quid unquam somniaverit, ac hic ibi scripsit. Nihilpraestitit, quod non e trivio possint magistelli. Unus tantum est locus, cujus vulgatam sollicitat lectionem cap. XVII. [gap: Greek word(s)]. Nonne vero ei bene sit, si tuarum perturbationum habeat ille potestatem? Ille legit [gap: Greek word(s)], cum vulgata lectio Crotone sanior sit. Non te diutius detinebo, ne divinos tuos labores interrumpam. Vale vir Incomparabilis, et toto hoc anno cum nobilissima conjuge, affine, tuisque omnibus felice fruere. Amstelodami CIC DC XXXIX. XXIII. Januarii.

EPISTOLA CCLXII. CLAUDIO SALMASIO. S D. Isaacus Vossius. Lugdunum Batavorum.

EPistolium, quod ante aliquot hebdomadas ad te scripseram, vir incomp. non dubito quin jam tibi in manus venerit. Sueco cuidam id ferendum dederam. Adjunxeram ei vitam Antonii Monachi. Misitad parentem Heinsius exercitationes suas sacras in Novum Testamentum. Vidi et legipartem. Quam pulchre exercitator ille a te exercebitur. Vir equidem scio ubinam possit manus tuas eflugere, nisi forsan in furto suo. Jam enim diu ante praedixeras, nihil in istoc opere fore boni, quod non sit dictum antea. Primus in quem incidi locus erat pag. IC CVI. ubi refert saeculum Noe ab antiquis dici saeculum gigantum, ex hoc Hesychii loco: [gap: Greek word(s)]. Quem ille sic emendare aggessus est, [gap: Greek word(s)]. Vel puer vidisset legendum [gap: Greek word(s)]. Ceterae ejus emendationes in Hesychium sunt ejusdem pretii, ut appareat eadem incude et eodem malleo esse excusas. Quid non tibi debebit Heinsius, Vir Nobilissime, ubi tuae prodierint; quod tandem ipsum facies sapere; et quid jam non debet esse: pro flagello tuo plusquam Corcyreo, praefixo secundo tuo de usuris operi quam bella eum coena Hellenistica excepisti: vereor interim ne illam possit concoquere. Notae illustris Grotii in Novum Testamentum brevi praelo subjicientur. Intellexi illum respondere Petavii diatribae de consecratione panis. Mitto ad te Justinum, qui jam demum prodit, cum brevibus notulis, quamvis jam ante biennium eas typographo excudendas tradiderim. Jam pudet tam parum praestitisse in tam luculentum auctorem. Multo uberiores notas in eum paratas habeo, sed eas alias dabo. Vale vir Illustris et incomparabilis cum omni familia CIC ICCXXXIX. XIX. Octobris.

EPISTOLA CCLXIII. CLAUDIO SALMASIO. S D. Isaacus Vossius. Lugdunum Batavorum.

INdies occasionem quaesivi, vir Incomparabilis, remittendi tibi Agellium MStum. Indies ea frustratus sum. Tandem mihi fidi tabellarii vicem evenit Daniel Erastus familiaris, meus, qui illud secum veheret, Tibiqueredderet. Quotidianis enim nuntiis vix fidebam tam rarum thesaurum. Multa certe bona ex eo haurire licuit. Remittam, ut spero, brevi quoque alia, quae a Te commodato accepi. Si quoque Strategicis Graecis MSS. indigeas, et illos ex continenti mittam. Jam enim fere omnes exscripsi. In Ptolemaeo ingentes progressus facio. Utinam istoc regio MS. Parisiensi aliquot diebus

frui liceret. Vel si quis conferendi molestiam paratus esset suscipere. Quamvis non ignorem taediosi pariter et longi id fore laboris, adeo ut vix ulla merces pro conferendo eo possit placere. Nihil itaque mihi antiquius et carius fuerit, vir illustris, quam ubi ad Clariss. Bullialdum scripseris, si vel unius capitis, vel paginae, vel cujuscunque [gap: Greek word(s)] collationes ab eo exegeris. Ita enim facile judicari poterit de bonitate ejus codicis. Liber Arabicus Ptolomaei Constantinopoli (cum multis aliis) mittetur ad illust. Britanniae Archiepiscopum. Ita studiosus quidam ad parentem perscripsic. Utinam ne is Almagestus sit, quod unice vereor. Poene exciderat locum Diodori indicare de Zaccharo, ut opinor, qui est lib. 11. pag. 121. 122. edit. Rhodomann. pag. vero 86. edit. Stephanicae. Ubi de India agit. [gap: Greek word(s)]. Nescio num de cannis quoque saccharinis loquatur Ptolemaeus lib. 1. cap. 17. Ait enim quod ultra Sinas [gap: Greek word(s)]. Quod ipsum quoque habet Marcianus Heracleota, iisdem ferme verbis pag. 59. Nescio quid velit AElianus Variarum Hist. lib. III. cap. XXXIX. cum inquit Indos calamos comedere. Salutem plurimam Nobiliff. Conjugi, et affini. Vale vir incomp. CIC ICCXXXIX. XXVII. Decembris.

EPISTOLA CCLXIV. CLAUDIO SALMASIO. S. D. Isaacus Vossius. Lugdunum Batavorum.

NUdius tertius, vir Illustrissime, paucula tantum verba ad te exarare potui, propterea quod jamjam tabellarium discessurum esse crederem. Utut autem paucula fuere; fuere tamen nimia, vellemque etiam illis scribendis defuisset argumentum. Heri vero iterum ad te scribere debueram uti promiseram, sed me destituit materies, nam neque aliquid certius de Moro intellexeram, neque etiamde hoc theologo, qui huc ad nuptias venerat. Abiit ille nullo hic falutato, neque alius quod sciam ipsum invisit, quam Hottonus, a quo mutuo accepit librum, quem contra ipsum scripsit Amiraldus. Videbatur autem Hottono nostro esse subtristior et vultu coactior solito, quod an effecerint epulae triduanae, an vero potius liber Amiraldi, dicere non possim. Liber ille Amiraldi est luculentus, et non tantum contra Spanhemium, sed et Rivetum, et Molineum scriptus. Posterior tamen propter aetatem mollius habetur, alii duo inclementer tractantur, multisque in locis falsitatis et imposturae convincuntur. Quid reponet Spanhemius multi hic videre desiderant. Miseret me certe ejus viri, quod tot sibi reddiderit inimicos, quorum si vel

minimum offendisset, satis ipsi exhibuisset negotii. Sed recreat ipsum credo et exhilarat, quod Harderviceni ipsum magno metu liberarunt, academiamque suam ex voto ejus instruunt. Verum hoc modo non effugiet poenam, sed idem illi eveniet, quod febricitantibus ex gelidae potu, quibus quanto major est initio voluptas et levamentum, tanto acrior postea dolor et desperatio solet contingere. Miror autem Tollium non mihi scripsisse rei eventum, quod tamen promiserat; an forsan ipsum pudet, quod plus efficere non potuerit, quodque Valkenarius et Hornius de ipso triumphent. Sed magis miror Curatores ita caecos fuisse, ut nascentem Academiam suam tanto viro exornare supersederint, qui solus plus famae ei adferre potuisset, quam possint omnes illi quos jam habent, quosque in posterum forsan sint habituri. Infelicem eo nomine Academiam eam existimo, sed non ideo infelix Morus noster, imo felicissimus, quod non inter eos homines sit victurus, qui virtutis et doctrinae ejus adeo parum capaces et intelligentes fuissent. Vale et salve vir Illustrissime et Incomparabilis. XXVI. April. CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CCLXV. CLAUDIO SALMASIO. S. D. Isaacus Vossius. Lugdunum Batavorum.

NOn recte facis, vir Incomparabilis, si inique de me suspiceris. Existimabam me tot annorum spatiis affectum observantiamque meam satis jam tibi probasse, tu tamen, quae tua est diffidentia, nunc demum pignora a me postulas. Aiste idoneas habere conjecturas, quibus possis suspiciones tuas adstruere. Sed quaenam illae sunt? Nempe ut ais Heinsiadem a me vocatum esse in Sueciam. Atque ego quomodo sese res illa haberet jam tibi significavi. Veraque ea esse quae scripsi, testimoniis omni exceptione majoribus possum ostendere. Id si Heinsius pater diffiteatur, pessime facit. Quod vero addis Heinsianos quosdam amicos aperte dicere ideo a me vocatum, ut junctis viribus benevolentiam, qua te Regina prosequitur, expugnaremus, id vero lepidum omnino et ridiculum. Itane tibi perfidus et nequam videor, ut talia vel suspicari possis! Me rogas an mutatus sim, sed nonne melius id ipsum de te conqueri possim, quod inimicis et hostibus tuis plus fidei tribuas quam illis, qui perpetuo cultu et affectuse tibi obstrinxerunt? Quis te amabit, cui imposterum amicus esse poteris, si ex inimicorum tuorum voto et voluntate amicos et cultores tuos aestimes? porro quod iidem dixetunt te in minori esse gratia apud Serenissimam Reginam, quam olim fueras, et hoc quoque calidum est mendacium. Iniquus es erga optimam et sapientissimam Principem, si aures ejus calumniis patere existimas. Impatientia, qua adventum tuum expectat, plane contrarium evincit. Sed cum ipse tot habeas litteras Regias, possisne ultra dubitare? Quod vero ais parum erga te aequos fuisse Batavos quosdam in causa Mori, ac proinde nec Batavis, nec mihi posthac velle fidere, id

sane non satis possum mirari. si aliqui forsan Batavi mali tibi videantur, quid hoc ad me pertinet? ideone et me talem esse arbitraris? Et inter Gallos nosti multos nebulones, nec tamen dubitas quin et inter eos multi reperiantur viri honesti, de quo si ambigeres, injurius esses tibi ipsi. Postremum quod addis Cartesium quondam amicum, factum esse inimicum, ideoque et me posse mutari, id simile prioribus est argumentum. Rogo, Vir Incomparabilis, minus in posterum indulgeas suspicionibus istis vanis et prorsus te indignis. Conscientiam meam examino, nec tamen invenio quidquam quod te offendere debuerit. Nemo est, qui me novit, qui non etiam hoc novit, quam magnifice, quam amanter de te locutus sim semper et senserim, quamque animose, forsan et feliciter, illis me opposuerim, qui famae gloriaeque tuae non faverent. Quid dicturi essent inimici tui, si nossent, te ne amicos quidem tuos sincere et sine suspicione amare. Quare iterum a te peto ut suspiciones istas deponas, talemque te mihi exhibeas, qualis semper fuisti, Ego nunquam cessabo esse tuus ex animo totus et semper, XIX. Januarii. CIC ICCL.

APPENDIX Aliquot CLARISSIMORUM ET DOCTISSIMORUM VIRORUM EPISTOLARUM.

EPISTOLA I. HUGONI DONELLO. S. D. Albericus Gentilis. Lugdunum Batavorum.

AUt vinci pudorem a necessitate oportet; aut is homo ridiculus est, qui vim verecundiae minus facere potest: Cur enim ita non exordiar? ut nescio quis in hunc usque diem pudor me, Clariss. Donelle, tenuit, quominus, quod cupiebam jam diu maxime, literas aliquas meas ad te darem, captandae scilicet familiaritatis tuae gratia; ita nunc pudorem frangit penitus, (ac ipse libentissime permitto) difficultas quaedam, qua irretitus sic teneor, ut omnino sit mihi necesse, aut tuum auxilium implorare, aut inepte vel in ignorantiae tenebris jacere, vel miris torqueri modis, dum multos dies nequidquam contendo, si ipse me ab ea molestia liberare possim. At quidem, ne te multis morer, id est, quod me nunc sollicitum habet. Nulla mihi verior jam annos quattuordecim in jure versanti visa ex iis est sententia, quae a nostratibus controvertuntur, quam receptior illa, ut verbis conjunctus re conjuncto praeferatur. Nimis enim videtur in eam aperta l. re conjuncti, et nimis hujus legis verba contaminantur ab iis quiqui sint, qui Joannis et antiquiotum opinionem sequuntur; de quibus hic dicere opus non est: et a Jasone, aliisque abunde sunt confutati. Sed et Bartolus, et qui etiamnum a partibus ejus Glossatoris manent, ipsi ajunt vel invitis hominis sententiam tenendam, pares hosce conjunctos facientis: et id tantum propter unam legem Maevio. de leg. 2. Quid tu Donelle eruditissime? Ego a Paulo, rem istam et ex professo et plenius tractante, ne latum unguem discedere ob Javolenum possum, et (ut tibi qui sim fatear) in ea sum opinione constitutus, nullas esse in jure antinomias. Quid ergo? satisfactum cuperem Javoleno, ac Pauli illam decisionem manere, qua verbis conjunctum facit altero superiorem. Huic desiderio meo nullus ex anto interpretum numero, quos vidi, nec tantillum praestat: et adii, opinor omnes, quorum suppetit copiam Anglia, facto ab Glossariis ipsis initio usque ad Jasonem: sed et Alciatum praeterea, et qui te insignibus Doctoratus ornavit, Duarenum. Nam quid facilius, quam omnium dictata commentave

justis quidem argumentis refutare? Age, obsecrote, vir humanissime, postquam libri te tui, multorum sermones, Scipionis fratris mei auditoris tui litterae Jurisconsultum eximium clamant, et eximia praeditum humanitate contestantur, age exime me ista salebra. Quod nullum ego non tentem modum, quo me inde expediam, id sane aut in contrarium facit, aut juvat omnino nihil. Suspicabar falsas illas esse interpretum traditiones, quibus docemur, conjunctos verbis hos dici, qui verbo uno sint in oratione copulati: et arbitrabar potius eos esse, qui non tantum verbo uno, sed eadem oratione vocati sic essent ut si eorum aliquis submoveretur, verba inepta relinquerentur, et tota oratio vitiosa. Viden' quid facio? Transiiscilicet verecundiae lineas non modo necessario, sed dum meas istas commentationes tibi narro, nescio, an dixeris etiam, sponte ipsum a me ac libenti animo fieri. Pergo itaque. Collegi eam definitionem ab exemplo posito in ipsa l. re conjuncti. Et quo si alterum nominatorum amoveo, insulsam hanc relinquis orationem, Titio fundum aequis Partibus lego. Confirmabar in ea deliberatione, quoniam verbis, non verbo, conjunctos viderim hos appellari. Accedebat, quod re conjunctorum Paulus definitionem tradiderit; verbis conjunctorum exemplum posuerit solum: ut dicere voluisse visus sit mihi, exemplum illud alterius conjunctionis definitionem referre posse. His ita quasi constitutis, verbis conjunctionem in l. Maevio. esse, jamjam negare incipiebam, quia sive Sejum sive Maevium tollerem ex ea oratione, aptissima nihilominus maneret sententia. Incipiebam credere Maevium et Sejum re esse conjunctos, etenim et aliquam adesse conjunctionem oporteat, ubi de jure agitur adcrescendi, et separatim honorati soleant dici, quod ibi sit, qui ista conjunctione sociantur. Ita rem totam poteram belle componere, quum ecce irruere ista videntur. Quomodo re conjuncti sunt illi, si non eadem pars, sed altera atque altera legata est? si habent ab initio partes non eas sibiconcursu faciunt? et si isti sunt ibi re conjuncti, quidni multo inagis illi, quibus res eadem aequis partibus data est? Haereo. adhuc tamen me movebam. Rem eandem datam volui, quia Maevii pars sic in parte fuerit Seji, et contra; ut nec ille possit nec iste vel atomum sibipropriam in eo fundo adserere, confusa penitus alterius in alterius portione, ut et dictat sensus, et scribit Bar. in §. duobus eodem cap. Advocabam huc Q. Mucii opinionem dicentis, appellatione partis rem pro indiviso significari: et ita pro indiviso totum fundum relictum credebam, et ad partes has constituendas, quae re conjunctionem impedirent, eam partium nominationem non esse satis in l. Maevio. quod figura illae partes essent, non vi etiam ac potestate, nec enim tertium firmum esse plane in animum inducere valui. Nam qui re pro indiviso relicta, si verba deinde illa, aequis partibus, adjiciat, is videtur omnino voluisse rem indivisam dividere ex altera Servii opinione. Quid enim aliud voluisse potest. Adjungebam, quod si re conjunctionem isto casu etiam admisissent auctores, nulla superesset in toto jure verbis conjunctio; sed mixta altera esset, et realis altera! et illud quidem de mixta inerudite diceretur, si

non daremus separatam alteram speciem conjunctionis. Tandem sic etiam ratiocinabar. Re conjunctio perit admixta expressa verbis conjunctione, quia illa sane fuerit infirmior, utpote quam per argumenta elici necesse sit et conjecturas. Nam quod idem Titio, et idem Sejo debeatur, non aliter quidem cognoscimus, nisi quoniam partes nullas possumus considerare, quae non sint utriusque communes. Quid mirum igitur? si simul manente expressa verbis conjunctione, nullius est altera considerationis? admixta pereunt satis multa, quae sola manere potuissent; et pereat igitur re conjunctio conjunctioni verbis admixta in exemplo l. re conjuncti, et maneat, quae sola stat, in specie l. Maevio. Absolvi antem ineptias meas. Nam quo alio haec nomine appellem, quae nec placere possurit auctori suo? sed causam verissimam dixi, cur voluerim ipsa describere. Te iterum atque iterum rogo, ut sententiam tuam in difficili hac quaestione mihi exponas; ut amori et observantiae meae in te cumulus tantus accedat, quantus maximus esse potest. Interim vale, et si quid in Anglia tua causa possum, id etiam enixe peto ut velis tantum quid valeam significare, nam hoc satis esse re ipsa cognosces, quo officio me tibi obligabis. Oxon. V. Id. Febr. M. D. LXXXIII.

EPISTOLA II. HUGONI DONELLO. S. S. Albericus Gentilis. Lugdunum Batavorum.

UT qui diu, magnaque jactatus tempestate est, nec si pedem in littore figat, credere potest, non adhuc in mari esse: ita mihi (et tu recte litteris tuis conjecisti) accidit, Donelle eruditiff; cum illa l. Maevio de leg. 2. a qua exagitatus maxime, ne nunc quidem videor mihi plane liberatus, utut sim immo tutus per tuam doctissimam epistolam redditus? quam a Scipione fratre hoc ipso die accepi, quo Oxoniam hinc Londino cogito. Verum colligam animum, et acquiescam penitus documentis tuis, quae et firma existimo, et scio indies magis me probaturum. Nec enim potui hic ipsa diligentius considerare, ubi libros nullos habeo, et her meditor totus. Gratias ingentes tibi ago, vir Doctissime, et quando ita tibi plaucit in numerum tuorum me recipere: ut ego operam dabo, ne ab eo excidam unquam, ita tu pro tua humanitate velis rogo animum istum retinere, ac credere, me nemini in te amando atque impense colendo cedere. Vale. Londini. die 24. April. secundum antiquum morem.

EPISTOLA III. HUGONI DONELLO. S. D. Albericus Gentilis. Lugdunum Batavorum.

NIhil est quod aliud scribam, et tamen aliam hanc non sino elabi occasionem, quando juvenis iste, Germanus quidem, sed studiosus Oxoniensis

Leidam et ad te aliosque istius Academiae Professores, more suae gentis invisendos venit. Quid igitur? quod videlicet non ante quindecim dies, et quod primis illis meis literis scripsi, ut me unum ex tuorum numero sic esse existimes, ut nulli velim in te amando, colendoque palmam unquam concedere. Et jure id quidem: nam unus Donellus ex tribus illis primariis Galliae juris interpretibus est, qui non solum doctius et solidius, sed graviter etiam scribit, hoc est sine maledictis et contumeliis, quorum plena sunt duorum scripta: et tamen haec sapiunt nihil prudentiam juris. Ego certe sic sum ex eo genere scribendi offensus, ut quos antea amaverim, post potuerim etiam odisse. Non pervenerunt istic ad manus tuas mei quidam Dialogi? sane nec digni sunt, qui oculistuis spectentur. Sed in illis ego hoctentavi, ut istis hominibus virtutes has suas saltem ostenderem, si aliud assequi datum non erit. Accipe potius hos duos Lectionum libros: qui accuratiusediti sunt: nam Dialogos vel inter imprimendum componere potui. In primo Lectionum est epistola ad te. Volui scilicet lumen diquod mihi quaerere aut ex hoc, quod ad te scripserim. Sic nihil habui, et tamen folium implevi. Vale, Praestantissime Donelle, et me ama. Londini V. Kal. Octobr.

EPISTOLA IV. SCIPIONI GENTILI. S. D. Fredericus Sylburgius. Heidelbergam.

QUia non amplius apud Joannem Wechelum habito, Gentilis elegantissime, ideo nuper eum adii, ut ex eo cognoscerem, quidnam de tuo libro constituisset: respondit se jam dudum ea de re misisse ad te literas. Ad quas simulatque responderis, visurum se quid fieri a se possit. Ad me quod attinet, jam etsi ante laborum plus justo fortasse sustineo, tamen si apud eum adhuc essem, interdum aliquid adjumenti attulissem ad libri editionem expoliendam. Quanquam spero ita utrimque comparata esse omnia, ut mea ope et consilio non sit opus futurum. Nos inter alia prae manihus nunc habemus Latinos Historiae Romanae auctores eos qui Caesaram Vitas scripserunt, et viam nobis ad Caesaream Historiam praemunierunt: quorum haec potissimum sunt nomina et series. Caroli Sigonii Fasti, aun ejusdem commentario: L. Florus, Vellejus Paterculus; Messalla Corvinus, Eutropius, Sextus Rufus, Sextus Aurelius Victor, Cassiodorus, Suetonius, AElius Spartianus, Julius Capitolinus, Vulcatius Gallicanus, AElius Lampridius, Trebellius Pollio, Flavius Vopiscus, Ammianus Marcellius, Pomponius Laetus, Baptista Egnatius. Tu si quid ad horum expolitionem velis contribuere, aut aliunde nobis impetrare, tacies nobis et reipubl. officium gratissimum. Vale Francosurti in aedibus Joannis Aubrii 20. Jun. 1587.

EPISTOLA V. EVERARDUS POLLIO. S. D. Scipioni Gentili. Basileam.

EX Italia tua, mi Gentilis tandem in patriam redii pene, nec diffitebor, invitus. Multis mihi ea nominibus placuit, tum nescio quo ingenio regionis, quod mire allicit, nec unquam expletos dimittit. Saepe dum ibi discurro subiit vices tuas cogitare, qui ex amoenissimis terrarum hortis in frigidas has plagas traductus doluissem, si quae surculorum, eadem ingeniorum sors esset, sed haec meliori sidere inspirata, ubique vigorem suum retinent. Quare nec moverunt te, quae Heidelbergâ removerunt quorundam invidiae (de quibus obscure mihi auditum) imo, si recte existimo, promoverunt: omnino enim ut faces vento inflammantur magis, et dilucescunt, ita odiis ignei excelsique animi. Qui quomodo premantur! dum vivida illa vissursum, disjecta quantumvis magna mole, erumpit. Ita ego te censere et revera sentire confido. Unde autem in iis enatae occasiones (absit a tuo tam ingenuo pectore illud virus) si quid facere putabis, tribus verbis quaesoscribe. Haec habebam de tuis rebus, quas apud quosvis inde venientes diligenter inquisivi. Non potui tamen certi quid credere, dum per totum hoc, quod absumus tempus nihil a te literarum sane habebam, de quo tecum conquererer, nisi D. Verhovius leniisset. Res nostrae publicae hoc biennio non valde arctantur. Quod in defensivo bello non parvi augmenti est, Berta oppidulum his diebus novis praesidiis subsidiisque refertum, ereptaque hosti post multam caedem decem vexilla, paulum recrearunt. Ego, ut rumor ad nos saepe, vix eum statum sperabam; apud nos, tum in confinibus, turbae. In Hollandiâ alta pax et otium. Res meae dubiae et incertae, nec scio per has nubes, quo spectem. Forte iterum evolabimus. De Theodoro varie audivi, nec certam mansionem. Si ibi est, velim meo nomine plurimum salutes, et rescribas. Vale, amicissime Gentilis, et me ama. Ultrajecti. Id. Octobr. anno. 1589. Stylo veteri Hospites tuos a me saluta.

EPISTOLA VI. SCIPIONI GENTILI. S. D. Franciscus Junius. Basileam.

JAm diu rescripsissem, vir Clarissime, tuisque literis (ut par est) respondissem, nisi deterruisset me ratio illius militis, qui vos a nobis misere dirimit; sed quia plus satis cessare eum video, infaustaque hiberna facere, nolui committere diuturniore silentio, ut me tui erga me officii immemorem fuisse putes. Primum ergo de libro, quem misisti, gratias habeo: deinde vero quia judicium meum cupis cognoscere, de eo itastatuo, quisquis auctor

edendi fuit, eum non vacare culpa. Nam primum non puto eam fuisse Erasti mentem quam ille obtendit, quandoquidem misera illa controversia in consessu virorum bonorum fidelissimorumque testium composita atque sedata est, et auctor cum iis reconciliatus, qui statim in praefatione perstringuntur. Si contra hanc pacificationem Erastus venit, culpandus: si non, qui certe rixas emortuas quocunque studio revocat, reprehendendus est. Omnino aut Erastum aut heredem in culpa esse oportet. De Erasto non puto: hoc quidem puto rixosas chartas ab eo servatas esse, sed cavendi animo, ac non commovendi et lacessendi ultro: Deinde nonne jam plus satis fervet Ecclesia contentionibus, et propter Deum pacis Ecclesiamque illius, silentium sacrum occupari oportuit? Alia dicerem, sed hoc viro bono plus satis. Ad summam: dolet mihi sine ullanecessitate, sine occasione justa, sine specie occasionis (jam enim utrique obdormierunt in Domino) ista obtrudi Ecclesiis, in quibus conservandis et compingendis nos omnes adlaborare necesse est, et naevos alienos Spiritu pietatis, charitatis contegere. Quam rem ipsi editionis auctori religiose dicturus essem, si me consuleret. Sed quod factum est infectum esse non potest. Prospiciat Dominus. Nos tibi, reverendis clarissimisque viris Dominis observandis salutem plurimam dicimus a Domino. Heidelbergae die Lunae. XXII. Decembris. CIC IC LXXXIX.

EPISTOLA VII. SCIPIONI GENTILI S. D. Franciscus Junius. Altorfium.

BInas a teliteras accepi, vir Clarissime: unas, ante menses aliquot postquam ad biennium et amplius incerto coelo, incertis manibus oberrassent; alteras hisdiebus per adolescentem illum, qui ad nos migravit. Illatum erratio inde profecta, quod Leydam inscripseras, illi autem Lerdam constanter legetunt: ita asservatae sunt literae in loco Lerdam, donec curavit ad me perferri quidam vir bonus, qui de nomine meo forte inaudiverat. Vides levissimam aberrationis causam tam diuturnae. Quid agas? non respondi ad eas, quia tum nescio quid percrebuerat de migratione tua, quam opinionem mihi posteriores tuae exemerunt. De voluntate mea velim te certiorem esse erga te et fideli et constante. Officium si quod fuit, gratum et utile fuisse gaudeo, nam mihi quidem illud in votis semper, prodesse cunctis velim, obesse nemini. Sed haec mitto quae praeterietunt: ad praesentia venio. De tuo tuorumque studio erga me gratias habeo: par de me studium erga vos spondeo. Si quid erit quod vestra causa a me desiderabitur, re ipsa praestitutus ac lubentissime. Interea ego in hoc caelo publica studia curo, ut possum, quia ut vellem non licet. Graves sunt hic mihi aurae maritimae et venti perflantes, meamque conturbant frequentius valetudinem. In eodem genere lectionum pergo, quam possum diligentissime: cur enim ad alia transvolem? studia in argumentis gravibus,

quae ofseruntur interdum occupo: nec plane inutiliter, per Dei gratiam. Interea vero me Tertullianus amplius sesquiannum transversum rapuit, et suis fidiculis torsit. Sed jam per Dei gratiam expedivi me ab isto equuleo, et ad Typographiam transmisi. Prodibit in publicum (spero) ad vernales nundinas. Quid nunc, interspiro ab illo labore, et meae valetudini, quam hic affiictiorem audis, aliquid indulgeo. Sero id quidem, postquam labefactata est pertinace mea contentione; sed tamen cum aliquo fructu. Montes Germaniae ad exercitationem corporis interdum desidero. Scaliger totus est in novanda sua temporum emendatione magno laboreatque industria: cui a te salutem dixi. B. V. Virclarissime et vive memor nostri. Lugduno Batavorum. XVI. Cal. Novembris. CIC ICCXCVI.

EPISTOLA VIII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Franciscus Junius. Altorfium.

CLarissime vir, Literae tuae vestraeque omnium mihi tandem Sunt redditae quarto post menSe, quam fuErant exaratae: nam prope erant Francofurtenses nundinae. Sed quid dicam? ea ad amicitiam sero, ad rem quae agebatur non adeo venerunt sero. Nam Tertullianus meus non ita potuit ex praelo expediri, ut ad istas nundinas transvolaret. Commode ergo, commodissime allata sunt ista, ut cum Indice Tertulliani aptari possent. Bonam operam navavistis mihi, perbonam publico, qui et juvenem illum ad hoc officium adduxistis, et tempus exscriptioni lectionum variarum tribuistis, quatum multas Pamelius habuit, alias conjeci, alias a vobis didici. Veruntamen omnia forme ita ut misit Schioppius constitui edere, cum honesta officii commemoratione. Nam multa sunt notae optimae. Utinam de aliis habere tantundem contigisset. Et voluntatem tuam amo, quod petis, et officium tuum, quodte scire interest tua et nostra. Patrum omnium gravissimum illum et nervosissimum Autumnales nundinae, spero, daturae sunt. In quem si quid contuli, nihil profecto est praequam auctor dignus est. Sed voluntatem et studium boni probaturi sunt. Alii meliora praestabunt, qui bene cupient publico, et poterunt. Est enim [gap: Greek word(s)], quod ajunt. Nos in hoc maritimo coelo atque insolente valemus ut possumus, quia ventis acrius infestamur. Germanicum coelum interdum desidero causa valetudinis: sed ubicumque sit, non affectaverim moram peregrinationis istius, qui patriae domus haereditatem exspecto in coelis et specto ardentissime. Vale. Lugduni Batavorum. XXVII. Aprilis. CIC IC XCVII.

EPISTOLA IX. SCIOPIONI GENTILI. S. D. Dionysius Gothofredus. Altorfium

DE urbis nostrae statu postremis ad te meis velut in transitu quaedamperscripseram. Piget prarsentia referre, quod et praesentes istic coram sis habiturus, a quibus omnia nostra omnino cognoscas. Frangi me putas ista mutatione miserrima. Occallui ad ista. Hic, ibi esse mihi non novum ubivis sum impellente vento, et si severiter urges, nullibi. Deus, opinortandem mihi otia benigne faciet. Sed cum vestras ad me ac recentiorestuas litetas retracto, video factum quod infectum fuisse velles. Ab his nec abludit animus, rebus (uti spero) vel integris utrimque, de quo fac (quaeso) ut, conditionibus omnibus adjectis, ex te intelligam quamprimum. Hoc illove modo res ceciderint, praesens absens tuorum me beneficiorum recordatione oblectabo. Sed tamen ut scias non id unum tantum abste petiisse, Genero sum Slupetium Polonum cum Graegorio praeceptore et Petro Boëtio quam possum fidehter, studiorum causa ad vos euntes, commendo. Et hunc prostremum quidem iterato, quod a nostris aedibus recens discedit, et (quod lubentius fortassis audies) quod in litteris humanioribus progressus meojudicio maximos fecerit. His ommbussi quid beneficii abs te collatum erit mea causa mihi, benefactum ea parte putavero. Vale et me ut heri, hodie etiamnum amare ne desine. Magnificum D. Rectorem Taurelium officiosissime saluto, vel hoc nominatim, quod non ita dudum, cum ad D. Sebizium Collegam nostrum de suis rebus scriberet, in re certa mihi cautum voluerit, saluto et eodem animo caetero omnes DD. Collegas tuos Clarissimos amice ac sincere: sed te omnium nunc maxime. Argentorato. XXIX. Junii. CIC IC XCII.

EPISTOLA X. SCIPIONI GENTILI. S. D. Dionysius Gothofredus. Altorfium.

TE mei curam habere, ex tuis ad Brederodium certo deprehendi: nam et measaenter flagitasti, et de censore quodam novo Ingolstadsensi amicisime momuisti: ne dedecus ille domus sciat ultimus. Parum illud tamen, nisi et nomen Catonis mei et locos ab eodem notatos indicaveris, quod cum Facturum per literas Brederodio pollicitus sis, urgeo quam possum maxime. Facies itaque id (ut spero) prima quaque occasione. Nec movebor interim his carptoribus vel si conviciati fuerint. Cui scribenti non hostis aliquis oppositus? Ordinis nostri homines nostri: nasuti satis ac moni. Num in omnibus felix Accursius, quique eum secuti majorum gentium interpretes? non suos nacti crabrones Alciatus, Cujacius et caeteri nostri? Quidni mihi quoque

communis haec alea sit, impari et in inferioribus subselliis posito? Fas sit istis cum canibus hirrire impune, quod sermone humano uti (propter imperitiam) non possint. Illis jus certe notandi est, sive quia liberi, sive quia artifices periti: sic tamen ut si non injuria censuerint, vel palam a me bonam gratiam referant: sin injuria, modestiam a me eandem exspectent. His acutulis virtus nostra excitabitur: juvabis me (mi Scipio) si res ad triarios redierit, aut si qua bellua Africana ferocior occurrerit. De te tuaque humanitate ac benevolentia omnia mihi persuasi; ab eadem inposterum quoque amicitiae inter nos sancitae ac juratae fructum exspectabo. Ad publica nostra venio, de quibus per CL. Casaubonum amicum veterem et fidum (cui has abeunti ad voscommisi) certior multo possis fieri. Quod paucis tamen dictum sit: neque belli gerendi, neque pacis firmiter conciliandae via nobis patere nunc videtur. Si quid invicem istic fuerit, quod me rescire intererit, monebis tempori: sic ut tibi omnino persuadeas perpetuam ac constantem mihi tecum suisse, esse ac fore amicitiam. Casaubonum interim tibi quam possum diligenter commendo, ut per teaditus ad eos illi pateat, quos et literas et literatos amare tibi certo constiterit. Vale. Argentorato. Januarii. XXVII. CIC IC XCIII.

EPUTOLA XI. SCIPIONI GENTILI. S. D. Dionysius Gothofredus. Altorfium.

QUod mea causa (vir Clarissime) tot adversariis meis te amicissime opposuisti, jucundissimum mihi fuit ex tuis intelligere. Unus enim tu mihisatis pro illis omnibus. Et tamen jam dudum firmiter apud me decretum est convitiatores istos et admurmuratores famae alienae silentio praeterire: usque adeo ego audiendo et obdurando, illi adlatrando, singuli varie voluptatem capimus. Ingolstadiensi illi, de quo rescribis, addo alterum Rixium, qui me hocce mereatu epistola quadam 30. Antinomiarum suarum praefixa palam diffamavit. Ridebis, si dixero, inter praecipuos triumphos suos haec referre, quod primus Cecropidarum majusculis literis leges vulgatae editionis a Florentinis distinxerit: quod Authenticis Codicisnumerum novellarum adjecerit, et innovellis Authenticas Codicis praemonstrarit. Quid siplura praestitisset aut majora, putasne Thrasonem illum omissurum fuisse? In his tamen ita gloriatur, ut et meam editionem sibi vindicet, et interdicto mecum experiri posse existimet. Velim tamen omnes sciant priusillud a Contio caeterisque antea observatum: alterum autem ab Haloandro. Quid amplius? non existimationis aut juvandae posteritatis causa scribere me jactare ausus est, sed lucri aut rei faciendae gratia: quam calumniam quaeso, qua fronte homo omnium qui sunt, erunt, aut fuerunt in ea re sordidissimus, inurere mihi potuit? Scatet plerisque talibus tanti viri epistola, quam, si tibi a Musis vacare contigerit mea causa percurrere dignabere. Haec etsi in animum meum non penetrant, ut adficiant,

cautiorem tamen in posterum reddent. Et vero, si unquam anteacura sollicitior a me adhibebitur, ut optimam juris editionem habeamus. Haec mihi vindicta atque ultio de meis, non alia: in hoc uno totussum, mi Gentilis, quod confidentius tibi indico, cum te cupere scire de rebus meis in imatuatum cera rescribas: at ego suvicem aveo ex te intelligere, qua fine augureris hos non solum animis sed et locis et corporibus conjunctissimos fore. De Frisia haud dissimulabo, semel atque iterum ab Ordinibus missoin id mihi tabellario follicitatum me fuisse: sed mutationes istae (ut scis) mihi longum agmen familiae trahenti, non ita expeditae ac faciles; nunquam sane, nisi evidenter in melius sint, de quo tamen mihi tum liquere non potuit. Sic diffisa caussa est, cujus maturandae potestas penes eos qui vocant. Id si tibi augurium est, secreti tui partem apud me tantam esse patiare: Concors inter nos amicitia et fides est. Vides quid actum, agenda possis ipse praevidere, et si ita est correum facere. Sin aliud est quod auguraris, mature monitum voles: Provisa minus ferient: sic tamen ut non nisi fidissimis hominibus literas tuas committas. Brederodius noster Genevae est, a parente senectutis allevandae causa accitus. Se (utimea opinio est) optimo et meritissimoseni praesentem dabit. Si ad nosvenerit, faciam, ut in transcursu tui sit mensor, dum te nec molestissime compellet. Tuas interim cupidissime expectabo: nonnihil enim suspiciunculae circa Belgasjam movisti. Valeo mi amicissime Scipio, et me pro animorum et studiorum gentilitate communi ut soles amplectere. Argentinae. XXX. Junii. CIC IC XCVII. Illud praetermiseram pene, tuas VII. Junii perscriptas XXVI. ejusdem redditas mihi fuisse per D. Lobbetium. Moram satis importunam vides.

EPISTOLAXII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Dionysius Gothofredus. Altorfium.

ADolescens a te mihi commendatus tuas ipse mihi reddidit. Probe commendatum puta, ut et alios qui tuis literis instructi posthac ad me venerint. Est inter nos, video, genius quidam communis, qui studiorum morumque similitudine nos conjunxit. Hoc itaque tibi certo persuade, me [gap: Greek word(s)] tuum esse. Istic belli metummaximum esse scribis; sed in hello pene nostra jam Gallia est, nisi mos ad aliquid Principibus multis, qui foedus inter se boni publici causa iniisse dicuntur, geratur. Sperant tamen multi rem totam brevi compositum iri, legatis eum in finem a Rege ad unitos illos Principes missis. Inter legatos est Thuanus, Boissisius et Janinius. Homines cordati pacisque studiosi omnes sunt, nostra quidem quod attinet, et quidem privata. Vicini vestri Neoburgici remis velisque furiosi in unum prope me feruntur, cum primis vero senior, Zesclinus scilicet, meum in caput saeviter admodum bacchatur. His nundinis prodromi mei defensorem primum habebis: sequentibus vero, si Deus vitam mihi fecerit, sequentes. Septimum

quoque de tutelis Electoralibus, Synopsi Fridenrichi opposui. Dabo operam ut priorem Vogelinus noster, typographus scilicet principis Electoris, tibi reddendum curet: vix enim ante quintum diem liber impressus erit. Caeterum posterioris exemplar huic adolescenti, tui studioso, qui abs te commendato praesens adfuit, tibi tradendum commisi. Vale vir amplissime. Heydelbergae. XII. Aprilis. CIC ICCXIV.

EPISTOLA XIII. SCIPIONl GENTILI. S. D. Marquardus Freherus. Altorfium.

EXemplo fortasse novam rem putabis, atque ideo inter prodigia referendam, aruspicinae columen Scipio, quod post nuptias jamdudum factas, deducta domum sponsa, et lare constituto, ad aruspices demum et amicos referam; te praesertim hominem in utroque eo ordine mihi primum, imo unicum. Tamen nec aut oecupationes varias, aut festinationem summam ineptiarum ob hyemem ingruentem, aut amoris impotentiam, quae me omnium amicorum prae tam rara domina oblivisci fecerit, erga te causabor: sed solam, incredulitatem tuam, qui cum toties (ita scribebas, scis ad quem) sive aliorum rumoribus, sive jactatione mea delusus, non jam magis mihi quam Plano illi crurifragium mentienti crediturum te affirmares, eaque re epithalamion etiam scribere, imo meditari praefracte detrectares; ita affectus videbare, ut non nisi de ea re transacta tibi tandem fidem fieri esses passurus. Crede igitur tandem, crede aruspex, Freherum tuum juvenilibus nugis ineptiisque relictis, scyphisque et pila abdicatis, nucibus denique sparsis seriam vitam ingressum, sponsum, maritum, patremfamilias factum. Crede dignam optimo juveni puellam, ipsiusque votis et amicorum fide majorem conjugem obtigisse: nec crede tantum, sed et gaude, et vos

Gaudete o sciolique haruspicesque
Et quantum est hominum suaviorum,
Scivique ante alios amate gaude.
Quem tu diligis unice colisque,
Quemque in delictis habes sodalem,
Uxor contigit en tuo Frehero.
At non e media puella turba
Delectu temere expetita nullo:
Virgo est eximia atque rara, qualem
Qualem (inquam) bene singulis putatis
Votis vix procus improbis deoptet,
Certo numine mi tributa Divum:
Frugalis, pia, et eloquens, pudica,
Dives, nobilis, elegans puella,
Amans atque supra fidem Freheri

Nec tu jam aut invitus tantae tanti amici fortunae applaude, qui id et toties promisisti, praesenti, absenti, et idem officii, cum res exposect, a me paratissimo es impetraturus, imo expectaturus, aut secum tuum officium futurum putaveris: quippe cum res (hac quidem parte) integra sit, et multorum, sed bonorum carmina habeam, nullius adhuc excuderim, omnium excusurus, cum sociata erunt: inter quos tuum vel potissimum expeto, modo ne grave sit (tuo more) tetricum, Catonianum; sed liberum, facetum, Catullianum, aruspicinae denique collegis dignum. Neque enim ego quidquam hac in re aut mihi (homini infra mediocritatem posito) aut meae praeconii comparare studeo; sed solum ejus amicitiae, quam cum bonis meique genii hominibus hactenuscolui, monumentum exstare curo. Nosti qui sim, nec alius generis fuere majores. Convenit in eo cum mea, quod et ipsa literato genere nata, patre archiatro Treverico, avo paterno Joanne illo Wiero auctore de Iamiis et praestigiis Daemonum, archiatro Juliaco, materno Johanne Echtio, vero eruditissimo, et medico eximio Coloniae. Verbum non addidero, quam dulcissimo pariter et rotundissimo anagrammate comprehensum a me herae nomen, Catharina Wiera

Idem etiam officii a Domino Ritrershusio (quo me viro amicorum lectiorum thesaurum auxisse serio gaudeo) quaeso petas et impetres, et faciet, (sat scio) haud gravatim. Cui etiam hasce literas (quas unas mihi vix jam scribere licuit occupatissimo) legendas communices, omnino volo. Praesertim cum ab eo etiam certiorfieri cupiamde ejus consilio edendorum psalmorum a diversis carmine redditorum, et a se dispositorum: quod si ita, ut inaudivi, aggressurus est, si res integra est, non tantum unum atque alterum psalmum a me versibus decantatum ei illic inserendum mittere possim, sed vero plerosque

omnes a nobilissimo et strenuo viro affini nostro Theodorico Viero Burggrafio Starckenburgico tam feliciter et eleganter expressos, ut cum Buchanani opera certare sine periculo posse videantur. Quod te ei significare pervelim, meisque verbis salutem quam prolixissime dicere. Vale Collega conjunctissime, et silentio tandem rupto (a me quidem primo, video enim te ea parte cedere nescium) scribe, imo rescribe, et epithalamia vestra utriusque (nec enim aliorum ambio) adjunge. Vale denuo. Data raptim Heydelbergae IV. Februar Anno, CIC IC XCIV. Paratitulorum Leunclavii et Notatorumunicum, quod adhuc supererat mihi, exemplar dono habe. Parer [gap: Greek word(s)] (quo tamen titulo tibi cedam, tanta fides) librostres recusos brevi a me exspecta. Tu in tuis quid cessas?

EPISTOLA XIV. SCIPIONI GENTILI. SD. Marquardus Freherus. Altorfium.

Obtundis me et odio enecas, aruspicum improbissime, quod ad te non scribam. Quasi non tibi id ipsum dudum Solenne; et ego antea, monendo te ut scriberes ad me, ut scriberes in publicum, et parerga saltem tua absolveres, fere ramices ruperim. Crede tamen aestate fere tota absens domo fui, in legationibus, in thermis, in nundinis. Deinde occupationibus publicis et privatis nimium quam districtus. Argumentum etiam scribendi invenire non potui. Jam cum scribere prolixe vellem, auriga contra quam heri dixerat, subito discedit, nec spatium ullum mihi relinquitur. Itaque haec propere effudi, saltem ut bilem tuam temperarem. Mitto tibi Epithalamiorum meorum 3. exemplaria. Quorum alterum Rittershusio inscriptum cum salutatione mea habes, tertium cui voles amicorum, arbitrio boni viri. Faciam aliquid epigrammatis in editionem tuam Donelli, in qua operam navatam laudo. Ego nihil jam prae manu habeo, quod edam, totus ignavus, supinus, uxorius, ebrius. Ante annum lusi quidpiam de numismatis, quod praesenti tum tibi monstravi. Sed ex eo tempore majorem in modum exomavi. Ejus capita excerpsi, et mitto tibi, ut non tantum videas, sed et personam in eo assignatam tuearis, id est quaternas tuas super hac re observationes ex bonis auctoribus subministres, ne sine foenore hunc Elenchum mihi remittas. Fors et D. Rittershusius aliquid ad hanc rem suppeditare possit. Edidit ille non ita dudum orationem de Lycurgo et ejus legibus. Cujus exemplar si adhuc habet, ab eo petitum velim. Eum rogo et alios amicos prolixe a me saluta, et salve valeque. Scriptionem meam et raram et malam boni aequique consule. Brevi plura. Salve a Melisso, Grutero! Datae raptim Januar, CIC ICCLXXXXVI.

EPISTOLA XV. SUPlONI GENTILI. S. D. Marquardus Freherus. Altorfium.

MEministi opinor Vir Clariss. sermonum quos proxime ante abitum meum habuimus. Ea de re ego non tantum maturius apud me interea cogitavi, sed peculiari consilio, et pro meo in te studio, ad affinem mihi amultis annis conjunctissimum scripsi, ut mentem ejus de filia, quam ego tibi, annuente Deo, collocari optarim, explorem. Habeo ab eo quod volui, dum intelligo animum ejus ad meam commendationem, quam recensere nil attinet, ab hac re non alienum. Et velim tibi hoc vicissim persuasum, nisi judicarem illam tuo consortio dignam, sive animi sive corporis et fortunae dotes spectes, me hasce partes conciliatoris minime fuisse subiturum. Illa est mea. Pater in dignitate constitutus et re lauta. Quod si animus huc inclinabit, et affinitas mea et meorum tibi non improbabitur, poteris reliqua cognoscere ex me vel praesens vel per literas. Ego bona et Germana fide tecum agam, et uti spero, de singulis satisfaciam, nec dubium est quin amicus ille meus, jactis primis fundamentis, vocatus a me lubens cum nata prima occasione huc sese sistet. Hunc te nuncium, quem non ingratum foreconfido, celare nolui. Tu pro tua prudentia haec non vidgabis. Vale iterum atque iterum, et noris me commodorum tuorum studiosissimum. Datae 24. Julii anno 96. Noribergae.

EPISTQLA XVI. SCIPIONI GENTILI. S. D. Marquardus Freherus. Francofurtum ad Moenum.

QUaeso, te aruspicum perspicacissime, ubi in Britanniam veneris (quod te feliciter facere et sospitem ad sospites reverti opto) libellum istum jam diu anxie mihi et nequicquam indagatum ibi pro me emere, et duo (si poteris) exemplaria afferre velis. Si venalis non reperitur, unum saltem exemplar vel furto undecumque affer. Vale et salve. Dat Heydelb. XVIII. Junii CIC IC II. Princeps (Dei Gratia) revalescit.

[gap: Greek word(s)] hoc est priscae Anglorum leges, ab Ina, Alfredo, Edovardo, Guthruno, Ethestano, Edgano, Ethelredo, et Canuto Regibus Anglorum conditae. Cum Latina interpretatione Guil. Lambardi, Londini apud Johannem Dajum anno 1568. Sal. plur. Dno. Alberico Gentili V. C. fratri tuo meis verbis quaeso dicas meaque officia prolixe deferas.

EPISTOLA XVII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Fanus Gruterus. Altorfium.

JAm anni sunt plures, praestantissime Gentilis, quod alter alterum vidimus Leidae in praelectionibus Cl. VV. Donelli et Lipsii; et licet arctior nulla inter nos tunc temporis familiaritas, exinde tamen tacito te dilexi sensu, tum ex commendatione optimi et intimi mei Donelli; tum quod ego a me pronus in bonos et doctos: ut vero contigit editionem videre aliquot libellorum, qui ad jus nostrum et antiquitates, amor ille meus immensum auxit et refloruit, ut enim sunt res humanae, sequius aliquid de studiis imo etiam vita tua suspicabar; sequius inquam, tanquam aut haec tibi fato erepta, aut illa ejusdem malignitate impugnata. Sed et ex quo nuper ex Donelli familiaribus intelligo, stationem tibi hic satis tolerabilem praebere Altorfium, exsilui gaudio, et gratulatus sum hanc quietem, utique post tot decumanos fluctus, quibus ille nescio quis obruere te visus; Sed frustra, quippe ex Melissi nostri literis, et ad me odis sic satis intellexi. Sed et funebri oratione communem nostrum praeceptorem a te honestatum lubens sane intellexi; expectoque indies ex Lipsiano mercatu ejusdem exemplaria. Et quoniam ego quoque minerval aliquod optime de me merito viro rependere gestio, quaeso te ne graveris ad me per occasionem super his rescribere. Quos praecipue professorum Donellus ultime habuerit amicos. Eorum exprimes nomina, cognomina. Quos etiam e Senatu Norico expertus summe patronos, eorum etiam edes nomina, cognomina. Reliqua quae scire expeto, ex oratione tua spes est haurire me posse. Ignosce impolitiae et brevitati, jam enim unus et totus sum concinnandae orationi etiam funebri in honorem Illustrissimi Principis ac Electoris Christiani, quem e medio aetatis et virtutum cursu invida nobis sustulit mors. Id enim munus a Senatu Academio mihi demandatum. Suspicionum mearum nugas, si vidisti, imperti quaeso et censuram super iis tuam. Sed et Dyonysiana illa Gothofredica contra me ecquid te capiant scire cupio. Me sane vehementer delectant, nec largior risus mihi quam inde materies. Nae decori vestrae Academiae indecore consuletur, si sinciput illud sine cerebro in Donelli sufficietur locum. Cogita cantiones selectas Ariosti, ubi similitudo est ab ense ferreo amisso, et in ejus locum inditoligneo. Vale, Vale, doctissime juvenum, nam interpellor. Vitebergae die III. Octobris. Recte curabuntur literae, si inscripseris Lipsiam Doctori Paulo Vetzero J. C. aut Doct. Matthaeo Dressero Medicinae et Historiarum professeri.

EPISTOLA XVIII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Fanus Gruterus. Altorfium.

CLarissime vir. Tuis amantissimis dudum respondissem, nisi earum lator fidem mihi omnino fecisset fore, ut intra XIV. dies huc eum insequeretur communis amicus D. Wesembecius. Cum eo commode rescribere putabam. Sed me ea spes falsum habuit. Itaque ne videar quid praeter officium, jam saltem tribus ad te verbis itur propter nuncii hujus improbam fellinationem. Freherus noster tuas ante aliquot dies legit, jubetque securum esse, eo ne te ocreatus penulatusque in frequenti opprimat auditorio: meditari enim nescio quos fontes, nescio quae stagna, et vero sponsum vocabimus propediem, nisi quid notabiliter turbet contrarium Junoni numen; me certe quotidie interpellat de Fescennino. Tale quid etiam ut de Melisso vere dicatur, metuo. Homo totos dies latet nescio quo loco: ita nec domi suae est, nec videtur ubi videri solent probi atque officiosi adolescentes. Tua Venus qualiscunque erit, ut tandem maturescat, Vencrem illam quaeso domiducam. De Epigrammate nimis es facetus; Nicri fontes et lymphas hic videmus et haurimus quotidie, ut poetici succi, vel uvam exprimam eliciamve guttam frustra forsan. Bonum itaque factum, ut exoratis Musis, quae procul dubio tuos usque insequuntur gressus, amicum tui animitus observantem voti facias compotem. Non multa sunt quae oro. Si octo, decem, duodecim impetraro versus, rem factam habebo, absque eo fracta sit oportet, neque eam ipse resarcierit Mulciber. Simile quid peterem lubens a collega tuo D. Rittershusio, sed vereor ne et ille de compacto idem garriat, quod tu. Id ne fiat, in contrarium obtine palmam, et nil mihi excuses, attamen ipse exhibe. Quod suspiciones operosas appelles tibi ipsi imponis: natae mihi sunt olim sub manu sine libris sine literis, nec interea quidquam adstruximus! ita nos distinet Seneca, qui nec proximis prodibit nundinis, ut saltem servet Comelinus illud suum antiquum [gap: Greek word(s)]. Vale et salve vir amicissime, et excusatam habe epistola hujus impolitiem. Heidelbergae die XX. Julii CIC IC XCIII.

EPISTOLA XIX. HUGONI DONELLO. S. D. Hubertus Giphanius. Lugdunum Batavorum.

TRibus fere abhinc mensibus ad te scripsi V. C. ad quas quia praeter morem tuum nihil dum respondisti, quod quidem ego acceperim; vereor ne, ut fit hoc tempore, interciderit. In iis tuum consilium probabam, quod ceperas de commentariis quibusdam tuis Senatui Norico inscribendis. Egeramquoque gratias de §. veteres a te quidem diligentissime explicato, Sed

in quo tamen etiam aqua mihi haereat. Scripseram, et ni fallit, de D. Chr. Herdessiano, Remp. et Academiam Noricam orbatam esse alienissimo tempore; is enim anno 75 extremo diem suum obiit, paralysi ictus. Praeterea te rogaram, ut si quid in XII. tabulas observasses, mecum communicares, qui eas leges hic in Acroasi velut [gap: Greek word(s)] explicare vellem. Quod idem et nunc te rogo, Eoque nomine et Lipsium interpello meis literis, quas tibi mitto. De schola nostra nihil est quod scribam. Adolescit illa quidem et progreditur, sed lento gradu. Senatus de summa re litem habet perveterem cum vicino Marchione, cujus exitus omnes nos habet sollicitos, expectatur intra paucos dies, aut menses, Naumburgi, quae est urbs Thuringiae, 5. dierum itinere distans Noriberga, conventus Principum aliquot, in quibus et Regis Daniae, dicitur hoc mense futurus. Moseus praeter Austricos Polonis commendatur, [gap: Greek word(s)]. De studiis quod amplius aut mittam aut scribam, nihil jam habeo. Quod a jure et munere mihi reliquum est tempus, totum fere impendo Philosophiae. Vale vir doctiss. et salve. Commentarium tuum accepi a D. Pangartero VC. jam redditum esse Senatui. Summus ille vir magnopere te amat, tuumque commentarium Senatui diligentissime commendavit. quod ab ipso brevi cognosces. Iterum vale. Altorphio III. Junii. CIC IC LXXXVII. Si qua tibi notitia est cum D. Hadriano Mylio, praesidie Curiae Hagensis: velim ut commodo tuo, salutem a me illi vel dicas vel adscribas.

EPSITOLA XX. HUGONI DONELLO. S. D. Hubertus Giphanius. Lugdunum Batavorum.

VIX XII. sunt dies, cum et literas ad te meas, et iter tibi instituendum a me exaratum scholarchis nostris Noribergam misi, quae etsi fortasse has antevertent, nihilque adeo habedam quod scriberem, nolui tamen hos adolescentes mihi familiares sine meis ad te literis domum redire. Nam ex iis cum de aliis rebus, tum de itinere percommode omnia intelliges, quae literis neque credi omnia hoc tempore, neque fere peraeque dilucide et intelligenter exponi possunt. Suasi illis, ut idem iter instituant, eosque Emdae amico commendavi. Tu ad Senatum habes commendatitias, et ad optimum ac doctissimum senem Maedmanum principem Senatus. Longum est iter fateor ac difficile. Oppidum hoc nostrum obscurum et ignobile. Sed ea tamen tu sapientia et virtute facile superabis. Teque amicorum consuetudine, loci tranquillitate et otio, aliisque multis commodis, quae scholarchae et amplissimus Senatus Noricus nobis suppeditant, consolaberis, sive potius recreabis. Vale V. C. et veni, nisi forte quod malim, jam in itinere eris, cum hae literae Leidam adferentur. Altorsii Noricorum. X. Aug. salutem doctissimo Lipsio.

EPISTOLA XXI. SCIPIONI GENTILI. S. D. Hubertus Giphanius. Altorfium.

LAEtor mihi datam esse tandem respondendi opportunitatem: quae saepe nobis antea, nunc raro datur, Sannione nostro domi servante; anserinum illum sutorem intelligo. Tuae autem literae, vir doctissime, gratissimae mihi fuerunt, non tam ob oratiunculam illam (visa enim mihi, quod inter nos liceat [gap: Greek word(s)]) quam ob animum illum tuum auro contra aestimandum. Quare id tibi de me velim persuadeas, nihil esse aut fore, quod non tua caussa toto pectore cupiam. Retardavit quidem nostram familiaritatem Donellus ut ego existimo: sed ejus ut aquae retentae impetum et studium acrius jam fore confido. Ad Bongarsium quoque cum scribes, quaeso te ut meis illi verbis salutem adscribas. De Petro Vesenbecio nobis gratulor viro gravissimo et doctissimo. De altero miratus fui, potuisse eum a nostris vocari, cujus ut innumerabiles ineptias praetermittam et naevos turpissimos, quibus pulcherrimum Juris nostri corpus foedavit, videas mihi vel parum ejus libellum de ratione ordinis in pandectis observati: crassos et pueriles plane errores reperias. Verbi gratia, ad lib. 4. ubi de restitutionibus in integr. Competunt (inquit) ea vel jure actionis, ut quod metus causa, et de dolo malo, vel officio judicis, ut de minoribus, de cap. minut. Ex quibus caus. major. Vel ex edicto ut de alien. jud. mut caus. Primum quis nunquam [gap: Greek word(s)] ex edicto opposuit [gap: Greek word(s)] jure actionis, an non et actiones sunt ex edicto. Deinde restitutio ex causa capitis demunitionis fit actione, ut restitutio ex causa metus, et doli, idemque de illa quae majoribus datur, notum vel ex elementis juris esse poterat, in quibus §. rursus de act. actio rescissoria explicatur. Idem denique de illa restitutione, quam ex edicto ille vocat, dicendum. Nam et ea fit actione. Breviter, omnis restitutio fit ex edicto sive actione, excepta minorum, quae sola sit decreto, sive cognitione praetoria, quam ille cum Glossogr. suis officium judicis vocat, tam recte quam illud ex edicto. Postremo justum errorem omisit inter causas restitutionis, qui sextus est error sive per casum in tam paucis verbis. Leges non adduco; sunt enim haec vulgaria, et adolescentulis nota. Haec aliaque ejusdem modi, id est puerlia peccata ejus innumerabilia adferre possem, si tibi vel ignota esse putarem, vel molestus esse vellem. Unum tantum adjiciam de fide et auctoritate Pandectarum Florentinorum, de qua scis controversiam hodie esse inter viros doctissimos, quam et ille sui judicii facit his verbis, ad ea l. 9. §. pen. quod vi aut clam. Sed si quis aliquid aedibus adfixum evellerit: avulserit vulg. evulserit Haloand. Hinc colligere possumus vel ipsas pandectas Florentinos oraculi loco non esse: sic corruptos in l. 3. in fin. ibidem ubi scriptum intellegerit. Vides quae ille ad Pand. Flor. fidem et autoritatem elevandam adfert, esse ac facere ad confirmandam. Cui enim

hodie optima haec esse, evellerit, et intellegerit, ignotum. Sed de his alias fortasse jocabimur. Nunc [gap: Greek word(s)] mitto, in quo Thesi 70. pro ajunt leg negant, et [gap: Greek word(s)] non trajiciendum ante impediat. De Literarum obligatione Justinianea vereor, ut tibi probetur, quod attuli; mihi tamen eximi id vix potest, tum quia alioqui ex nudo pacto nasceretur obligatio: tum quia alioqui Tribonianus non recte in Pandectas tres tantum contractus, re, verbis et nudo consensu retulisset, omisso literarum: quod tamen Jurisconsulti non omiserant. Quod reliquum est hunc amicum meum tibi commendo Doctrinae insignibus modo hic ornatum. Si quid de postumis Donelli, aut etiam Cujacii, Brissonii, Hotomanni noris, quaeso te ut certiorum me facias. Vale. V. C. et salve. D. Scerbio et D. Taurello aliisque amicis a me salutem. Ingolstat. XXVIII. Decembris.

EPISTOLA XXII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Hubertus Giphanius. Altorsium.

HOc ipso momento cum nuntiatum mihi esset, paratum esse tabellarium, qui hinc iret Babebergam, istac facturus iter meo inductu, admonere tantum te volui, ut ad priores meas literas rescribas, tuasque disputationes una mittas. De Rittershusio nostro ex literis tuis meliora speravi, etiamque nunc spero: sed ex recentioribus Molitoris mei Noriberga ad me datis, intelligo nondum convaluisse. Quare jam ei molestus esse nolui, praesertim properante hoc tabellario. Deum oro ut amicum optimum (excepto eo Nigriano Negotio) et doctissimum nobis diu conservet. Mitto carmen Mencelii in Aulaeum nostrum: cujus ad nuptias perendie AEchstadium, Deo duce, proficiscar. Utinam et tuum aliquod vel scriptum, atque adeo tu ipse ad nuptias die Martis, vel altero saltem repotionis die, occurreres! Vale Vir doctissime et amicissime. D. Rittershusio, D. Scerbio, aliisque amicis a me salutem. Ingolst. VI. Januar. CIC IC XCIX.

EPISTOLA XXIII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Hubertus Giphanius. Altorfium.

QUod non statim ad literas tuas V. C. rescripserim, non ea re factum, quod [gap: Greek word(s)] illa mihi ingrata vel injucunda acciderit; quae mihi quo crebrior, eo erit jucundior, sed quod nullus adhuc tabellarius mihi se obtulit. Nunc per Stin breviter accipe: nam et ille praeter solitum properabat. Ingeniosa mihi statim visa est conjectura tua, quam et orationis genus, et juris ratio illa de pacto seu lege adjuvare videntur; cum enim ea lege mutuam Titius acceperit, ut Sejo eam reddat: videri poterat liberari Titium, sive sciens donarem

mortuum, sive ignorans, Sejo reddiderit: legem enim contractus exsccutus fuit. Sed haec lex non ut conditio, sed ut modus (atqui modus est servandus tot. tit. de don. quae sub mod.. deinde lex contractus nusquam modus dicitur hoc sensu) accipi debet, et proinde (plane quid sequatur, non video: nam hac ratione etiam in Adjecto solutionis caussa dicemus versari tantum mandatum, nam et adjectio illa est talis lex, talis modus. Nec placet Bartolii locutio haec) nihil est aliud quam mandatum. Qaure recepta scriptura tueri potest, ut distinctioni scientiae et ignorantiae in mandato receptae, hic quoque sit locus. Qui enim sciens mortem mandantis solvit, non tam solvere, quam donare videtur. l. 7. servus pro empt. Sibi igitur Titius imputet, eique non dabitur actio mandati: nec verum est quod Connanus Titio dandam putat condictionem sine causa (exemplum aliquod adferri cuperem.) ut alias demonstratum. Oratio autem illa, sed siquidem ig. quasi praecisa, non est nova in jure. Jam illud, si autem, casus quidem distinguit, sed non est necesse ut in jure sit distinctio, quanquam, quod ad priorem casum attinet, major in eo et justior dubitandi causa de dominii translatione: cujus tamen in altero nulla fit mentio. Nec ejus haec fuit principalis quaestio ibi, sed haec tantum de liberatione debitoris in priori; de actione sive repetitione mandatarii in posteriori, quos casus cum manifestissime distinguit Ictus, consistere recepta scriptura non potest, quae eandem distinctionem in idem jus in utroque casu ponit. Haec vix licuit exarare, instante viro: quae velim benigne accipias, et plura ejusdem modi saepe ad me mittas. Paribus te rebus remunerabor. Vale vir doctissime et salve. Ingolst. XVI. Junii.

EPISTOLA. XXIV. SCIPIONI GENTILI S. D. Hubertus Giphanius. Altorfium.

MAgnifice D. Rector, mallem cum salute literas a te mihi, adde etiam pecuniam Bucinianam, quam nudam illam attulisset hic adolescens: excusavit tamen honeste tuam et Scherbii nostri opinionem de discessu meo Et certe jam Pragae me esse oportebat: sed cum tot impedimentis tam cito movere castra non possum, id tamen ago, et ut spero, perficiam, hoc ut mense, cujus hodie sunt Calendae nostrae, sim Pragae, Deo adjuvante. Intellexi ex hoc adolescente, pecuniam Bucinium misisse. Debet ille mihi 70. fere florenos: chirographum habet D. Rittershusius. Ea pecunia si per te auctoritate Senatus Acedemici inter creditores dividetur, rogo te pro amicitia ut mei quoque rationem habere velis: praesertim cum debitum illud sit ex convictu, quod genus et praerogativam et privilegium habere solet. In Thesibus tuis miratus fui laudari a te Decianum de Principatu et Repub. Romana: cujsu ille non magis quam juris civilis (de quo tamen [gap: Greek word(s)] reliquit incondita et barbara multa et ingentia argumenta, inquibus [gap: Greek word(s)] Dori [gap: Greek word(s)]) peritus fuit. Mitto ejus argumenta, quae prorsus partim falsa, partim inepta.

Sed de his aliisque brevi coram (Noriberga certe iter faciam) aut literis Pragensibus. Vale vir doctiss. D. Scerbio, et D. Rittershusio, quem puto jam dictata mea quaedam Philippo ab Oyote Noribergam una cum Oppiano suo misisse, salutem. Fere omiseram allatum huc nuncium horribilem de casu atque adeo morte Electoris Palatini. Spero falsum. Ingolst. salutem et aliis amicis.

EPISTOLA XXV. JOSEPHUS SCALIGER S. D. Scipioni Gentili. Altorfium.

QUum tuae literae mihi redderentur, is qui eas mihi tradidit, statim numquid ad te vellem, rogavit, cui per occupationes meas mihi non vacare respondi. Quare si statim ut debui, aut ut tu sperabas, non rescripsi, peto a te, ne negligentia aut oblivione id factum putes. Testes possum dare familiares, et amicos meos, qui id aetatis hominem mirantur tot epistolarum scriptionibus quotidianis superesse posse, quae meliorem partem et temporis et studiorum mihi suffurantur. Praeterea quae praelo subjicimus omnia manu nostra descripsimus, neque ullum, qui labores nostros levet; habemus, et profecto, qui possit aut sciat eadem praestare, hic video neminem. Gratus vero tuus in me est amor, et pietas tua; quae facit, ut omnibus officiis me tibi talem probem, qualem esse tibi persuasisti. Nam quod versiculos a nobis exigis, vereor ut hoc sit ex dignitate, si aetatem spectes, aut ex amicitia, si non omnia tua causa velim. Nam in hac senectute versus facere est insanire, amico vero aliquid negare, est pietatem laedere. Scito ergo me nihil magis invitum facere, quam cum reverentia amicitiae in veterem ludum Poëtices me includere cogor. Et miror quare amici hanc operam a me exigant; qui nullum bonum versiculum mihi imputare possunt. Quis illis persuasit me Poëtam esse? Non exspectandus est obtrectator, qui mea Poëmata damnet. Ego primus illa traduco, et conspuo. Ne quid tamen horum ea caussa me dixisse putes, ut hoc onus defugiam, accipe quae nunc e lectulo surgenti mihi exciderint, ut si tibi placent, utaris; sin autem, ut eorum culpam in te conferas, qui invitum delirare cogis.

In Scipionis Gentilis J. C. librum de donationibus Magno Magnae Britanniae Regi oblatum Josephi Scaligeri. Jul. Caes. F.

Culte liber, vigili doctus quem Scipio cura
Saecula victurum multa polivit opus.
Hospes honoratae succede penatibus aulae,
Cui sacras redimit terna corona fores.
Magnanimo missus donum spectabile Regi,
Materiae primus praemia carpe tuae.
Si fas vera loqui, neque fallunt omnia vates,
Vana neque est, illis numen inesse, fides,

Tute tibi hoc intristi, Mi Scripio, tibi exedendum est. Parui tibi. Tuum est videre an tali dehonestamento librum tuum proscribere velis. Si mihi credis, non facies. Si faxis, non ego solus plectar. Rittershusio amico summo meo et Collegae tuo memini me Jambum Graecum postremis nundinis misisse. Velim scire, an acceperit. Nam si non accepit, perierunt illi versiculi, quia nullos servare soleo. Et istud epigramma, quod tibi exaravi, perierit, si hae literae ad vos non pervenient. Audio Gifanium testamento sua opuscula et lucubrationes Rittershusio legasse ea conditione, ut ab eo ederentur. Memini me ante biennium illi longam epistolam scripsisse, in qua non solum locos Lucretii, de quibus consuluerat me, explicabam, sed et multa alia adjeceram, quibus editionem Lucretianam exornaret. Quam tametsi accepisset, tamen tanta fuit ejus impudentia, ut negaret ad se pervenisse. Idque semper solebat facere, ut sibi attribueret ea, quae ab aliis didicerat, et si quis plagii eum postulare vellet, haberet [gap: Greek word(s)] paratam, se nullas literas accepisse. Bis terve ausus est apud amicos nostros queri, si nihil litterarum a nobis accepisse, qui omnes, quas illi scripsi, recte accepit. Sed eum hominem nunquam fuisse puto, qui et in illis sordibus, quas omnes norunt, vixit, et nullum amicum sibi quaesivit, et qui bene de illo meriti erant, illis se quoque nihil debere profitebatur. Interest tamen Reip. literariae, ejus lucubrationes edi. Fuit enim doctior quam probior, et nos ejus doctrinam probamus, mores exsecramur. Vale Lugduni Batavorum. Nonis Martii Juliani. CIC IC CV.

EPISTOLA XXVI. JOSEPHUS SCALIGER S. D. Scipioni Gentili. Altorfium.

QUanti nostra intererat Commentariolum accipere, tantae voluptati fuit nobis redditum esse. Hoc solum morabatur editionem Menippeae, quo Scripto non puto abhinc mille quingentis annis festivius aliud prodiisse. Dignus profecto foetus patre suo, qui vix major XXV. annorum aequavit, vel potius superavit gloriam superiorum omnium ingeniorum. Pietas et amor in me hoc expressit ab illo, ne scelestissimus omnium bipedum impune bonis malediceret. Gratias agimus tibi, vir praestantissime, quem non piguit tam justos conatus adjuvare. Nam absque hoc immortali beneficio tuo foret; non illo ornatu proditura fuit satira, quo nunc culta est, quam nunquam deponent de manibus ii, quibus cordi est nihil nisi comptum et ingeniosum legere. Tanta ejus elegantia est, tantus lepos. Curabitur vero a nobis sedulo, ne vel minima harum rerum suspicio in vos cadat. Tametsi enim nullus monuisses; tamen non minus ad nos, quam ad vos pertinebat haec silentio obrui. Adeo vero impudens fuit illa Furia, ut homines probos in me testes produceret, in

quibus et tibi locum dedit: quum quidam Itali nuper ad me scripserint, de se illum non minus, quam de te mentitum fuisse. Profecto nullum saeculum tale portentum tulit. Dum illud exsecrandum opus Moguntiaci excuderetur, non pauca de suis nartheciis in illud infulserunt, homines insigni pietate Lojolitae, etiam ipso inscio. Itaque non mirum est, in tantam molem excrevisse, dum in illud plus quam quinquaginta nebulones stipem illi aeruscatori contulerint. Si quaeras causam odii, profecto aut nullam proferre poterunt, aut non nisi ridiculam. Neminem unquam offendi. Maledicentibus ita, uti digni erant, respondi. Si solis sibi jus esse injuste obtrectare, nobis juste injuriam repellere non licere putant; hoc modo sane vicerint. Et certe in hoc illis herbam tradimus. Quandoquidem proborum non est maledictis certare. Multi ad me scripsere, ne vel minimo responso carnificis illius contumelias prosequerer. Sane juste judicant. Sed uno, aut tribus verbis mendacium de Burdonibus profligare non erit infra dignitatem nostram. Sunt enim quidam, quos falsae contumeliae magis, quam verae laudes oblectant. Itaque propter illos hoc fiet; non propter probos, quibus carnifex ille tam portentosam fabulam persuadere non potuit; cujus auctores quosdam Italos scimus, cum interea longe plures in Italia sint, qui contra sentiunt. Vale vir optime et eruditissime. Lugduni Batavorum. VI. Kalendas posteriores Martii Juliani. CIC ICC VIII.

EPISTOLA XXVII. ISAACUS CASAUBONUS S. D. Scipioni Gentili. Altorfium.

PErjucundae mihi fuerunt, quas a te proximo mercatu Francofordiensi accepti. Nam ex eorum numero, quorum amicitia gloriari soleo, es profecto, tu, Vir praestantissime, merito tuo inter primos. Equidem singularem tuam eruditionem et in utroque genere scribendi facultatem admirabilem, pridem noram: sed me ista minus afficiebant, quam illa, quae postea summa esse in te deprehendi, cum de facie te novi, et ut sermones tecum sererem mihi contigit. Pietatem dico, et elatum longe animum supra ista caduca et inania, [note: In Autographo Scipio ad Marginem adscripserat. Intelligit conditiones Biturigibus et Aureliae splendidissimas, quas repudiavi cum Papistica etc.] quae hodie quis non miratur, quis non sectatur? [gap: Greek word(s)]. Itaque [gap: Greek word(s)]: illa vero lux quam patres nostri videre immortali Dei opt. max. beneficio excitatam e densissimis tenebris, ne ingratis auferatur, cautio est. Quo audentius conspirare inter se oportet eos, quibus dedit [gap: Greek word(s)]: ut mutuis allocutionibus sese invicem solentur, et ad veram constantiam hortentur. Ad illorum numerum cum et me et te pertinere confidam [gap: Greek word(s)], Clarissime Scipio, nihil potest mihi gratius contingere, quam ut vel tuas legam, vel ipse ad te scribam. Atque utinam

non essent [gap: Greek word(s)], non tenerem me, quin te aliquando inviserem, quo possemus una de praesenti rerum statu, qua gemere, qua laetari. Verum id quia nobis ne sperare quidem licet, certe quod superest, ac licet, crebris literis te, [gap: Greek word(s)], quaeso te, [gap: Greek word(s)]. Ex tuis didici, esse isthic Judaeum gente, professione Christianum, qui edendis Rabbinorum libris det operam. Beasti me, Mi Gentilis, hoc nuntio, nam ego, qui in elencho Francofordiensi libri ab eo praemissi titulum legeram, cum neminem invenirem, qui aut librum illum edidisset, aut de eo quicquam haberet compertum, miris modis angebar. Est enim generis liber ille, ut nihil possit mihi ejus lectione aut optatius aut jucundius contingere. Quare te per omnes Musas oro, obsecro, horteris illum meis verbis, ut quicquid nactus fuerit magistri illius, quem ipsi Rabben Haccados nominant, publici juris quam primum faciat. Sequantur velim R. Haccanas Nehumiae F. et incomparabilis R. Mosis Maimonis F. More Hannebukim. Habet divinus Scaliger hoc opus et Hebraicum et Arabicum, quomodo est ab auctore editum. Horum et similium auctorum editione mirifice literarum meliorum studia iri adjutum nos quidem judicamus. Quod me hortaris ad observationum sacrarum scriptionem, agnosco et pietatem ergo Deum tuam, et amorem erga me. Nam quod tibi persuades posse me in eo genere aliquid, benevolentiae est tuae adversum me, non mei meriti, etsi non iverim inficias, plusculas vigilias nostras ei curae fuisse impensas: atque adeo hoc unicum esse jampridem studium, quo capimur, quo pascimur. Sed ubi locorum sim vides, Mi Scipio, neque ignoras quam odiosa res sit veritas iis, quibus ultro se fecere obnoxios, qui nos alunt. Sed de hoc genere toto proximis literis, Deo favente; plura habeo enim quae tecum velim communicata. Vale Clarissime Scipio. Lutetiae Parisior. a. d. II. No. Jan. CIC IC CV.

EPISTOLA XXVIII. ISAACUS CASAUBONUS S. D. Scipioni Centili. Altorfium.

CUm haec ad te exarabam, vir praestantissime, ita curis variis distringebar, ut nemo magis. Sed hoc quasi solenne tempus ad scribendum silentio transmittere religioni mihi fuit: cum praesertim faciam nihil libentius, quam ut tecum per literas confabuler. Quod si non deficerer otio, amplum scribendi argumentum Italia vestra suggerebat. Nam obsecro, vidistine, quae superioribus mensibus Venetiis prodiere scripta? ego vidi, si non omnia, certe maximam partem. O viros! O exactam earum rerum cognitionem, quas in illis oris nemini putabant plerique esse notas. Multa legi, imo paene omnia, quae vidi inde profecta. Probavi omnia et laudavi. Sed inter omnes, mirum dictu, quantum judicio Paulus excellat: quem scimus virum esse doctissimum, vitae innocentissimae, judicii limatissimi. Hujus si scripta legisti, ecquid

de veltra Italia bene sperare incipis? Videtur enim veritatis strictura aliqua illic affulsisse: quae volente Deo clarum lumen olim sit ibidem accensura. O si me vivo hoc fieri videam! [gap: Greek word(s)]. Sed obliviscor occupationum mearum. Quare desinam, et ut silentium meum apud Doctissimum Othonem excuses te orabo. Vale vir Clarissime. Lutetiae Parisior. a. d. XV. Kal. April. CIC ICC VII.

EPISTOLA XXIX. SCIPIONI GENTILI. S. D. Gothofredus Jungermannus. Altorfium.

HEri quae fuere ipsae Kalendae Augusti adpendicem ad notas tuas, Vir ampliss. accepimus, cum literis tuis ad me, et alteris a Cl. Rittershusio. Sic est vero, et me ipsum moleste valde tulisse has frustrationes, quae literis nostris accidere. Et illae vero, ut jam intellexi, quas tum Rittershusio nostro scripseram interierunt etiam. Repetii tamen pleraque in alteris, ubi et locum illum, quem amanuensis tuus non totum descripserat, ad oram adposueram, in alteris inquam ad eundem Rittershusium nostrum, quae, ut suspicor, ad illum quoque non sunt perlatae. Nec enim respondet quidquam ad eas. Iratos itaque Deos viales putem meis literis, et tam sinistro uti Mercurio tabellarios? verum si hae modo reddantur, locum infra scripsi, quem in tuis notis non perfectum inveni. De ceteris mehercule non recordor amplius. Si quid erit, leve scilicet erit et in quo ego solum et mei similes minime acuti ingenii homines haerere solemus. De crucibus quod attinet, profecto ego mihi ipsi et animo jam cruces fixisse experior. Consulueram te sane prius super hac re. Ita tamen doleo, ut vix credas, quod id tibi displicere videam. Quid meritus ego? ait ille apud Comicum, et tu sane alterum, quod ibi scriptum, mihi respondere potes, si agere velles severe. Ceterum sines me [gap: Greek word(s)]. Quod faciam libens, ubicunque te id velle intellexero. Jam cogito in adpendice denuo praefigere numeros, ab unario repetens. Paginis vero, ut ipse fecisti, margini additis, ad quas nempe addendae hae notae supernumerariae. In indice vero, ne ea res sit non satis explicata, literam a ad illos numeros addam, sub quibus notae adpendicis: m ad illas, quibus Meursiana epistola exornatur. Indices duos jam confeci: rerum unum, alterum authorum, ubi novas et recentiores pono tantum absque numero: nisi ubi laude adficiuntur: ubi notantur, et id indicare, nescio a ubique tuae humanitati placeat. Quod meae valetudinis ita curam geris, id gratissimo animo adgnosco, et loco amoris magni erga me, quo quidem amari a tanto viro me non dignum reor, habeo. Ceterum negotia mea ejus curam habere mehercule interdicunt; et parum etiam certe, Mi Amplissime Domine, in me situm est, adeo tenuis opera a nobis Reip. literariae potest dari. Oculus tamen dexter, quo unice valeo per aliquot hebdomadasmale valde habuit, adeo ut medicus noster

mallet me aliquantisper [gap: Greek word(s)], quamvis ego mentem alio, et alio dividam aures. Quas vero grates tibi agam, Mi Ampliss. Dn. quod tam honorifice mei mentionem in illa Notarum [gap: Greek word(s)] facere volueris, sicque me tollis humo tecum in sublime? grates persolvere dignas, non opis est nostrae. Nil possum nisi devotam amini mentem tibi reddere, qua sis quaeso contentus interim. Si titulus in tempore nobis afferatur, [gap: Greek word(s)] quamprimum ut habeas, operam dabimus, quod valde vellem. In talibus enim sua cuique sententia est. Nec plura jam, quam ut valeas ex animi tui sententia vir ampliss. Dn. honorande. Scribebam raptim. a. d. IV. Non. Aug. e typographio Wecheliano.

EPISTOLA XXX. SCIPIONI GENTILI S. D. Gothofredus Jungermannus. Altorfium.

ITerum itaque conquerendum de literis nostris, vel potius earum latoribus, qui vel non curant, vel sero curant. Tuae enim ultimae, data secunda die Septembris, ut ex subscriptione adgnosco, octava ejusdem mensis mihi redditae fuerunt, quum jam die antecedenti tui commentarii a praelo essent absoluti, et Francofurtum ad Moenum transvecti, adeo ut re non amplius integra minime illos defectus supplere potuerim. Sed tuae quidem, mehercule, ultimae inquam, non moram duxerunt in via: meas vero qui tulit vel curavit, adcusandus est, cujus tarda opera tam sero ad te pervenerunt. Fuit vero ille defectus ipsissimus in litera S. quem petivi aliquoties, et literas istas, quibus jam antea supplesse te dicis, periisse scias. Ego sane illas non vidi. Interim rem gessi, forte nimis temere; jussi totam Periodum illam: quibus sane consentit et, etc. usque ad Martialis omitti. Nec enim ex tui animi sententia opus in nundinas protrahi amplius putavi poss: imo nec consultum id erat, ne praeli sodales dilaberentur, ut solent cum nundinis, quum se ne dieculam ulterius obligatos norint: nisique Marnius id prima nundinarum hebdomade habuisset, e re ipsius plane non fuisset. Ceterum mi amplissime Dn. Amice et Patrone Magne, nil me tam male habet, dicam enim verba ut res est, quam quod semper adeo metuis, ne mihi sis molestus. Ita enim rursus ais, te ideo dolere, et ut ignoscam petis. Ita me Deus amet, erubesco nimis ad haec verba: quum praesertim sciam quam nihili sint ea quae in tuis praestiti, immo non praestiti: et mihi nihil jucundius posse accidere, quam si vel innuas, qua re tibi gratam opellam navare possim. Quod profecto a nobis, tenue quibus ingenium et eruditionis curta supellex, ut optatur, ita excogitari non potest, nisi indicetis ipsi, ita opes nostrae sunt inopes. Utere itaque tuo Jungermanno pro lubitu, si illum modo gaudere vis, et voluptate affici. De exempli mittendis et discribendis, quae mandas excerpsi, et Marnio nunciari jussi: oculi enim valetudo mala, cui adhuc medicinam facio, mihi Francofurtum ire vix permittet, nisi sero, et quum jam nundinae ad finem spectabunt. Dn. Bongarsius

Francofurtum salvus jam pervenit. In praesatione tua ad ipsum ea sicut voluisti, reposui. Spero alias titulum, et quae commentarios praecedunt ita curata, ut tolerari queant. Testimoniorum sane de Apulejo singulorum titulos mandaveram minoribus literis adornari: sed solemni more nostri festinabanteo magis, quod nundinae jam advenerant. De indicibus utinam tibisaltem non improbarentur, in quibus Meursiana omnia omisi. In ipsius emendationibus nulla mihi placuit, magis quam illa de fanatico. Quod ad D. Stok attinet, ea de re scripsi ad Marnium, scilicet me rescivisse, illum habere exemplar commentariorum Donelli perfectum, et quisnam ille esset me scire cupere, quidque Marnius haberet in animo. Rescripsit ille inter alia haec tantum. Ille Doctor Stok ante aliquot menses mihi scripsit de defectu in Donello, quem Dn. Scip. Gentili misi, de quibus ut et aliis rebus tecum in nundinis conferre volo. Ita enim verba Latine sonant, quae mihi Germanice perscripsit. Caeterum ut tandem ad illud veniam, quod scribis te cum Rittershusio meo sollicitosob functionis meae incommoditatem, velle ut vobiscum essem loco honesto, si non sim a professione alienus: vosque ideo cogitatuios et conaturos, quas tibi grates agam, mi Amplissime? Non opis id nostrae est. Quamvis enim satis honesto stipendio sim apud Marnium, tamen laborum nimia est moles, quae nullam refectionem admittit, omnemque valetudinem negligere cogit, quod alias fere facere soleo. Accedit hoc, quod ita penitus abstrahar a jucundissimis studiis utriusque linguae, et bonis auctoribus versandis, cum tamen ego id unice in votis habeo, si talem quietem et otium nancisci possem, quod illis tranquille tribuerem. Otium enim absque literis, mihi mors revera. Utut tamen sit, non facile avelli me patior a loco, ubi semel assuevi: nisi oculorum [gap: Greek word(s)] et etiam accederet, et Lingelsheimus meus (cui hactenus id ocultavi, rescivitvero per alium) mihi inclamaret serio quid agerem, an me velim perdere. Variis quidem modis Marnium hic commoratus expertus fui, an labores mei minui possent, quam me invito ideo amici magni Marnium objurgarent, quasi me oneratet nimis. Suscepi itaque primum duo praela, dein per aliquod tempus tria, mox tria cum dimidio, dein tantum unum in illo difficili Concordantiarum Graecarum et Hebraicarum veteris Test. Cum pauculis aliis, et constitui per hanc hiemem, si hieme pergent, unico praelo saltem inservire, sed varia simul aliorum [gap: Greek word(s)] mihi supplenda sunt, nisi Marnius velit damnum facere, et itur ad me de singulis quisquiliis, ubi haerent. Haec vero omnia ut me de recreatione cogitare non facerent, ita aliud tamen facit. Biennium jam est quod praela bina e nostro typographio ad majorem Aubrium translata fuerint, cum et ipse hanc artem tractare velit. Incidunt tamen inter illum imperitum profecto et minus aptum ad gubernandas operas, et nostrum senem, quem Marnius praefecit, quique fidelissime et diligentissime omnia administrat, variae lites, dum quicquid ille corrumpit et peccat, in nostrum transfert: et alias etiam Aubriani rationes reddi sibi Marnio volunt, et hereditatem prorsus dividi, adeo ut aliquoties officina claudi debuerit, quum alias

inter has occupationes ad calculos sedere quiete nequeant. Unde necessario forte mihi de alia conditione cogitandum. Nec tamen ullam praeoptarem, quam de qua scribis. Fuit enim mihi in votis, et id non occultavi prorsus apud alios, jucundissimam vitam mihi fore, si Deus me aliquando Altorfium transferre velit, ubi Philologia (quae Dea in patria mea heu! Eviluit et spernitur) suam sedem fixit. Sance probare cogitarem [gap: Greek word(s)] vobis tenuia officiola mea, ut videretis me id unice spectare, ne ingratus mori aliquando viderer. Unum est, quod considerandum vobis relinquo, nec audax sum nec facundus. Quamvis et Rittershusio duce quidvis audendum videatur. Sed nec doctrinae eruditae ulla apud me copia, quamvis vobis magnis doctoribus de ea consequenda aliqua minime prorsus desperate possim. Caeterum molestus fui tibi plus satis. Jam adgredior idem Rittershusium meum. Vale atque salve mi Ampliss. Dn. et amice, atque patrone unice. Hanoviae. X. Septembr.

EPISTOLA XXXI. SCIPIONI GENTILI. S. D. Gothofredus Fungermanus. Altorfium.

NOn potuere libro tuo manus admovere operae nostrae, occupatae hactenus in Philippi Mornaii responsione ad Perronium Cardinalem, ab alio nobili Gallo in Latinum sermonem transtata (quamvis stilus mihi ipsum Mornaium sapiat) quae absolvi prius debet. Brevi vero id, Deo volente, fiet, et statim succedet tuum; literas vero tuas accepi, et gratias tam largas ab amico mihi actum iri pro officiolo, quod suscepturus sum in tuis, non speraham. Nihil tamen alienum facis ab humanitate tua. Cum vero non mini ipsi liceat ad praelum corrigere totum illud scriptum tuum, vir Amplissime, ita capior, dum obiter et quantum temporis Lexico Graeco suffurari licet, numeros in illo signo. Sic enim est. [gap: Greek word(s)] mihi, non illae de quibus Juvenalis, sed scripta et [gap: Greek word(s)] atalia, quale tuum edecumatum sane et nitidissimis emblematibus varium. Sed nolim quid dare tuis auribus: ad alia pergo. Miror in tuis nihil de transmissis ad te, Vir amplissime, et Rittershusium nostrum literis cum fasce librario, me legere. Tradidi illa omnia in nundinis Martino Preu, jam apud Marnium commoranti, qui vobis credo notus, uti qui se diu olim in vestra Academia studiis operam dedisse ait. Erant aliae occasiones mittendi, sed ille volebat ut per se curatem. Marnius alias quinquagena exempla edet charta meliore et laetiore. Nec tu solus conquereris de intolerabili charta, quam hodie typographi abutuntur in libris exeudendis. Illustrissimus Scaliger graviter quoque illis succenset, cujus verba ex literis, quas hisce nundinis ab illo accepi, non possum omittere quin adscribam: Fidelissima ait totius Europae Germanorum natio fidem decoxit in edendis libris. Princeps illa aliis viam praevit, male de bonis auctoribus merendi, quum omni pudore posthabito in libris excudendis ea charta utantur, qua ne ad sua salsamenta involvenda

cetarii uti volent. Hoc incivile exemplum omnis Europa nunc sequitur, praeter Belgium et Lutetiam. In illis locis supersunt adhuc vestigia veteris pudoris, et reverentiae literarum. Haec ille. Noster tamen videtur ex parte excusandus, quod commoditas e proximo bonam chartam curandi illi desit: non vero Basileensibus et Parisiensibus, nec Batavis credo. Noster cogitur poscere ultra quinquaginta milliaria: unde facile conjectari, quantum pro vectura pretium exsolvendum. De Characteribus vero nihil verearis, Vir Amplissime. In illo specimine charta non adeo imbibit, scilicet [gap: Greek word(s)]. Nec solent literae bene nigrae apparere, nisi post decem vel duodecim paginas praelo absolutas: tum magis accipere solet charta typorum formam et nigrorem. Sunt certe eaedem literae in tuo specimine, quas vidisti et in indice. Sed narro tibi, Vir Ampliss. et amice magne, cum forte acciperem Apulejum (editio est Vulcanii a Raphelengio in 16 cusa 1594) invenio me quaedam Heidelbergae, dum ante triennium animi causa illam [gap: Greek word(s)] Apologiam percurrerem, notasse ad libelli margines; quae cum bona venia liceat me facere judicii tui, et raptim enotare. Scilicet dies hodie [gap: Greek word(s)] reriandi tempus concedit. Video te vero notasse, quod Erasmus citet librum de Magia. Sic fere et Vall 5. Elegant. 42. Apologiam de Magia laudat. Sed ad rem ipsam. Locus ille p. 260. in ed. Vulcanii. Ego adeo servor. Tu an abeas ad agrum colendum, an ipse mutuarias operas cum amicis ambias, neque scio neque laboro. Hic varie varii. Tibi et Casaubono nostro placet servior. Est et qui cernor voluit. Sane [gap: Greek word(s)] servor pro observor non malae notae videtur: et alicubi ni fallor eo significatu Casaubonus in ipsa Apologia reponit. Mihi omnino placuit emendare, omnibus literis servatis. Ego a te observor. Quae conjectura mihi nondum displicere potest. Opponit enim clare se observari ab illo nebulone: quem ipse tamen nec curet nec observet. Statim ibidem v. praeced. cum ipse humilitate abdita et lucifuga non sis mihi mutuo conspicuus. Non probabat [gap: Greek word(s)] Putschius meus mutantem Casaubonum in abditus, accipiebatque [gap: Greek word(s)] lucifuga adjective, putabatque se legisse apud Lucilium Lucifugus Nebulo. Pag. 262. Maxima quaeque scelera etc. ubi contra hac temere inter illustres viros divites comparent. Vulcanius haec temere. Putschius haut temere, ut et a te optime edi video. Illud dein paucioris habeo, quod habet vetus editio Florentina non necesse erat mutare Fulvium in habito, quum habeo idem valeat: verum phrasim tecum non adsequor, nisi si putes tamen, ut pluris ita paucioris dici posse commode. p. 266. quin inquam vana etc. Scelera immunia et inconcessa etc. An potius immania? 211. Quod si nihil remanet suspicionis, neque in piscatoribus mercede invitatis, ad quod solent [ad piscem capiundum ] Iuclusa Putschi us putabatGlossema. 216. Ceterum quamobrem plurimos jam piscis cognoverim, quorundam adhuc nescius esse nolui, discat, etc. Placebat mihi: nolim, discat. Sic enim mox ante p. 27. in fine ait, se negotium piscatoribus et amicis dedisse, ut si quid minus cogniti piscis inciderit, ipsi ostendant et commemorent. Dein in Ennianis etiam statim vidi ibi. Surrenti fac emas glaucum Cumas apud at

quid? deesse piscem: et blandiebatur valde, quod de apua veniebat in mentem, cujus veteres mensas non exsortes fiusse patet ex Athenaeo, qui tamen saltem Rhodios et Athenienses laudat. Emendabam itaque proxime ad literas, Surrenti fac emas glaucum, Cumis apuas, quid? Nec mihi alterum magis probaretur, si fundum meae sententiae haberem, apud Cumas scil. Eum pisciculum in pretio fuisse. Sed bonos auctores evolvere mihi operae meae interdicunt. Ibidem Ambraciam pro Umbracio etiam olim restituit Mercurialis 1. Var. 25. p. 280. si cotto ventrem rusparer hepetia sustoderem. Sic quos vidi, sed cur non potius hepatia. [gap: Greek word(s)] p. 284. Cujus pueritia etsi nihil ad religionem suffragaretur, tamen accusatio fidem derogaret. Haerebam et ego hercle hic, et putabam forte mihi pro nihil legendum. Pueris scil. ad sacra, illa opus fuisse, et quamvis itaque pueritia suspicionem de illis sacris magicis movere posset, tamen ad accusandum fidem habere non posset. 285. Magia ista quantum ego audio, res est legibus delegata. Male; cogitabam, relegata. jam capio ex tuis illud alterum 288. Aristoteles adeo in problematis scriptum reliquit, quibus aeque caducis a dextero. Omnino puto [gap: Greek word(s)] aeque transpositum, et sic repono. Aristoteles adeo in problematis scriptum aeque reliquit, quibus caducis etc. tu considerabis p. 291. quippe omnibus sicut forte negotium Magiae facescitur, quidquid omnino egerint, objicietur. Melissus vester rectissime si cui forte. Ibid. statim. Praesertim quod conditum cunque, quod obsignatum quod etc. Emendabam, conditum cuique, 294. Non in simulet Crassus servum suum? Sed ipse haec potius de fuligine et pinnis mentitus est. Omnino deleverim notam interrogationis, et repono: vel; nisi tamen ex Florentina editione quae habet: Nonne simul et Crassus, etc. quis legat nunc ne insimulet Cr. S. Suum. Sed. etc. p. 295. Iste cum maxime praesens per libellum loquitur, non quin etc. Hic vero indicabo palmariam correctionem quae profecta a Putschio meo scilicet leg. Is ter cum maxime praesens etc. Nihil verius. 297. Id munus cumprimis gratum mihi fore. Sed ea se fecisse, perinde ut loculi suppetebant. Tu edis ex ea. Nescio an non hic menda ex compendiosa scriptum lateat. Ajuntenim Philomathis codicem habere, secundum ea quod mihi videtur germanum, secundumea, [gap: Greek word(s)] postea: quod etiam Scaliger Varroni restituit; Ubi secundam partem faciunt. p. 301. Ibi omne virus totis viribus adnixi effudere. Ibi maxime anger bantur. Mallem: effudere, ubi m. a. Nihilne levius habes, inquis? Imo hoc. p. 302. Consilium istud cum alii approbarent, tum maxime, etc. Me nescire an non melius, approbarunt. Et hoc. p. 305. Nonnihil a me in communibus studiis adjuvantur, an adjuvatur? Ut saltem de fratre puero intelligamus. Nec hoc praetercam libens ead. p. 305 quoniam mihi soli, ait, rerum omnium confidere sese et credere. etc. Casaubonus ibi haeret. Ego dudum puto solus rerum, ut dulcissime rerum apud Horat. I. Sat. IX. Ovid. I. de Art. Am. et ibid forte hoc modo laetissimarerum. p. 316. praeterea ut conviviis multis ac molestiis supersederemus. Mallem ac molestis, nisi rectius putes conviviis ac multis molestiis, ibid. vel enim sub ulmo marita cubet in ipso gremio terrae. Video hic quosdam

conjectare, quibus et me aggregavi, legens marita accubet. p. 320. ego vero quietis et concordiae et pietatis auctor, conciliator, favissor. non possum probare Casaubonum, qui fautor, suasor, quod et sibi displicere....... terna enim opponit ternis, quietis auctor, concordiae conciliator, pietatis fautor p. 322. quemne ille bonum virum ait, cujus animi disputationem tam plene suis literis collaudat. Casauboni illud Aviti hic locum habere non existimo: legendum forte dispositionem, quod tamen mihi ipsi non probatur satis. p. 327 adest etiam tutor, auctor mulieris, vir gravissimus etc. haerebam, putabamque transposita et legendum auctor, tutor mulieris: quo me scilicet sequentia inducebant. Et eadem p. an uti rem familiarem suam meo adbort atu pleramque filiis condonasset. Suspicabarque et ubi rem, sulpicabar et condo..... p. 318. saltem fingite aliquid, reminiscimini, quod responderatis, qui vos itarogarit. Et quoniam etc. non recte puto Casaubonum legere comminiscimini, sic enim supra p. 290. finge aliquid, reminiscere, excogita. Dein legerem responderetis qui vos ita. Enecas me tuis ineptiis, inquis, et [gap: Greek word(s)] tandem [gap: Greek word(s)]. Sic est, vir Amplissime et amicissime, imitari didici istos criticos, quamvis in eorum consessu vix imi subsellii virum me profiteri audeam, qui sic amicos suos solent beare. Ignosce, ignosce, quaeso, quod meas quisquilias adeo tibi ante pedes spargo. Notavi ista, ut dixi, Heidelbergs, nec potui recensere. Et (malum) fere oblitus sum, quod ad tua pertinet. Scilicet in textum me inseruisse tales [gap: Greek word(s)] ubicunque ad notas tuas lectori recurrendum est, si rectius velit omnia intelligere et clarius. Id credo me non fecisse tuis ingratiis. Sed vidistine partum, quem [gap: Greek word(s)] edidit contra incomparabilem Scaligerum? omnes docti, in quibus Gruterus noster, judicant, nullum librum ab orbe condito prodiisse tam diabolicum; ego non tanti putabam emere [gap: Greek word(s)] poenitere: charo enim vendebat bibliopola. Sed satis est tandem a me litatum nugis, quas tibi jam plenis literis oggero. Tu iterum iterumque rogatus amico velis ignoscere. Saluto officiose Clarissimum Hubnerum et Rittershusium, et te quoque Vir Amplissime [gap: Greek word(s)] valere atque salvere jubeo. Scribebam Hanoviae e typographio Wecheliano. A. D. VI. Idus Maj. CIC ICC VII.

EPISTO LA XXXII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Petrus Brederodius. Altorfium.

ETsi nuper tibi, clarissime et amicissime Gentilis, pro jure conjunctionis pauca de nostris scripserim, nolui tamen officiis communis amicitiae deesse. En tibi literas a parente tuo viro Clarissimo, recens mihi a Medicinae doctore, qui ante paucos dies ex Anglia Francofurtum venit, traditas, is quaedam praeterca sibi a parente tuo credita, quae tibi nuncupative referre debebat, se habere decebat, quae tum expiscari licuit; tangebat negotium aut ipsam personam Pacii, a quo tibi cavendum putat. De Lipsio etiam quaedam adscripsetam superioribus, et nunc etiam de Clariss. Gothofredo nescio quid ausim

scribere, video illum magis magisque in vestras partes inclinare. Vestrum erit hisce tam bellis occasionibus oblatis frui, et vestrae scholae tam robusta fulcra suffulcire. Ego si instetur, aliquid ausim polliceri, dummodo vestram super hac re voluntatem et deliberationem agnovero. Ex Gallia rumor defertur, Regem Christianissimum in agro et in continenti Rotomagi esse, et militem Rotomagensem, cum in Regios impetum faceret, caesum partim, partim repulsum fuisse, ac ex ea strage urbem ipsam in potestatem Regis pervenisse: haec nodie Colonia ad nos perscripta: uti et hoc, quod Parmensis Valencenis in Belgium revertitur, et consilium de profectione aut expeditione Gallica mutaverit. Nostri praeparant se ad recuperandam possessionem Comitatus novae Aquilae vel de Meurs, a qua per Capitulum Coloniense Vidua dicti Comitis dejecta fuit. Hos etiam rumores hac occasione ad te scribere libuit, ne tibi papyrum mundam pro tegmine literanim tuarum emitterem. Tu solita tua et mutua benevolentia tuum Brederodium complecti perge et Vale. IV. Kal. De cembr. CIC IC XCI. Francofurti.

EPISTOLA XXXIII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Petrus Brederodius. Altorfium.

Binas te mihi scripsisse literas, Clarissime Gentilis, ex posterioribus, quas heri accepi, percipio; priores nondum vidi. Scripseram tibi de statu doctissimi nostri Lipsii, eum a nostris veniam petitam obtinuisse; ac nunc omni vinculo liberum esse; eumque si forte hoc ab illo expeteretur amicoram suasu posse exorari, ut scholae vestrae restaurandae ornandaeque operam suam tribueret. Quare vestrum erit dispicere, utrum placeat illius rei apud illum mentionem facere, et expiscari illius in Noricos animum. Puto optime inter vos, Gothofredum et illum conveniret, vosque velut ex tripode omnia oracula ederetis. De Gothofredo, si petant Amplissimi vestrae Scholarchae, non dubito, quin voti fiant compotes, illius enim animum vobis deditissimum esse ex ultimis illius literis perspexi; quibus se mirari significabat, tantum vestrum tamque altum silentium. Vos itaque pergite et literatos pro more tuo promovete, inde et ad te aliquando cum ad supremum gradum, cui nunc astas, adscendes. Significavi Charissimo nostro pectori studium tuum et amorem, cujus etiam fructum ab illo senties. Clarissimus D. Doctor Sixtinus te officiose meis verbis salutat; is intellexit vobis deesse, qui vel pandectas vel institutiones legant; commendat vobis Juris doctorem virum doctissimum Marpurgi promotum cognatum suum, qui aliquot annos Magdeburgi publice cum laude professus est; hujus si forte occasio sit, commendationem tibi cordi esse rogat, ille vicissim omnia studia tibi vestraeque scholae defert. Rerum novarum ex Gallia nihil habemus. Rotomagum obsidetur a Rege, sed neque urbs neque arx capta, cuniculi tentati in arcem, sed frustra, intermedium inter urbem et arcem

Monasterium Rex occupasse fertur, in quo ille tutus a praesidio arcis urbi graviter impendit, eamque ex illo majoribus machinis arietat. De Parmensi varius rumor, alii illum ad fontes Spadanos aegrotum rediisse, alii nunc Lutetias ingressum et mortem Brissenii, atque aliorum seditione populari interfectorum, ultum esse ferunt. Lotharingi ab oppido Stenaeo per Vicecomitem pulsi caesis 1400. militibus, tormenta novem hostibus erepta Sedanum deduxerunt. Haec sunt clarissime et amicissime Gentilis, quae ad posteriores tuas literas rescribere licuit. Tu nos amare perge tibi amicissimos, et diutissime et felicissime vive et vale. Francofurti ad Moenum. XXVI. Decembr. CIC IC XCI.

EPISTOLA XXXIV. SCIPIONI GENTILI. S. D. Petrus Brederodius. Altorfium.

QUid in negotio Clarissimi Gothofredi cum Amplissimo viro Domino Bennero actum sit, prolixe tecum agerem nunc, sed temporis ratio non patitur; haec rei summa est; ut vix sperem D. Gothofredum ad vos commeaturrum; nam paulo ante nundinas Argentinae eo beneficiorum vinculo recens devinctus est, ut facile inde avelli non possit. Integrum trimestre ille exspectavit, ut certi aliquid in illo negotio statueretur; sed cum rem lentius promoveri videret, praesentia pro incertis amplexus est. Interea ampliss. Dno. Bennero illius verbis gratias habui, testatusque sum promptam ejus erga Amplissimos, prudentissimosque Noricorum Dominos voluntatem. Nominavi illi alios, D. Wesembecium primarium Wittembergensem et Pandectarum Professorem Er fordiae, deinde Isaacum Casaubonum Graecae linguae Professorem Genevensem. Haec universitatis nomine inter Clarissimam et Amplissimum virum Dominum Bennerum et me acta sunt. Mitto tibi corpus jurisin folio Gothofredi. 6 1/2 fl. et Hotomannum de re nummaria 7 1/2 batz. solvi Wechelo 8. flor. summa 15. fl. quos mihi numeravit vidua D. Donelli. Tres fl. nondum a Cassiodoro accepi; sed quam primum solverit, reddam viduae; hodie ipsum adibo. Doleo profecto Clarissimum Gothofredum Argentinae detineri, nam scio consuetudinem illius tibi jucundam futuram fuisse, famam et eruditionis et probitatis Academiae utilem. Brevior nunc esse cogor, propter meam ab hac urbe profectionem, nam Argentinam excurro, inde intra paucos dies huc rediturus. Interea rogo, ut me inter tuos habeas tui amantissimum. Vale Clarissime Gentilis et meis verbis, ni grave sit, meum popularem Dominum Camerlinum saluta; cujus pecuniam ex mandatu Donellinae viduae ab mercatore accepi, ac viduae tradidi. Iterum vale. Francofurti. XXVIII. Martii. CIC IC XCII.

EPISTOLA XXXV. SCIPIONI GENTILI. SD. Petrus Brederodius. Altorfium.

LIteras tuas, amicissime Gentilis, superiore angario recepi, sed temporis brevitate exclusus nihil tum iis rescribere mihi licuit: interea fidelitatem tuam in tuendo communi amico eidem multis commendavi. Hodie ejusdem mihi literae redditae sunt, quibus significat proxima occasione Argentina se tibi pluribus verbis scripturum. Nescio an recte capiam statum quaestionis: illene minoribus solum beneficium illud praetorium, quo illaesi serventur, competere dicit? hoc argumento solo videor mihi probare posse in eadem laesione duo simul remedia parata esse, Restitutionem in integrum et condictionem indebiti L. 27. et 57. 1. pr. ff. de cond. indeb. 25. ff. de minoribus, pluribus aliis legibus si errem in statu, mone, et retrahe errantem. Quod ad Neoburgum attinet, en mitto tibi illius literas et ad Ampliss. Senatum Academicum et ad te, quaeso ut patrocinium ejus negotii in te recipias. Vides facile illum duplici caussa intricari, violatione arresti et debitorum mole; de priore si peccaverit, veniam precatur; in posteriore paratus est solvere, modo illi competens dilatio sub cautione juratoria de solvendo concedatur, nam ut hoc beneficium illi, qui immobilia multa et magna ure dominii possideat, impartiatur, juri consentaneum est; quaeso itaque ut in utroque, quantum per te fieri poterit, illi faveas, et sica ingenii tui illum defendas. Omnia hic tranquilla et in alto silentio sunt. Exspectamus eventum conventus et actionum Argoratensium. Speratur pax. Cuperem per te meo nomine plurimum salutari Clarissimum et Consultissimum Virum D. D. Wesembecium, caeterosque doctissimos et excellentissimos Viros Dominos Professores Dominos et amicos meos plurimum honorandos. Tuque carissimum caput diu vive et vale memor tui Brederodii. Basileae. Kal. Februar. CIC IC XCI II.

EPISTOLA XXXVI. SCIPIONI GENTILI. S. D. Petrus Brederodius. Altorfium.

APosterioribus meis ad te, clarissime et consultissime vir Domine et amice honorande, quibus tibi conjugium tuum, licet fortassis tardiuscule, felix faustumque comprecabar, literae mihi a Nobilissimis magnificisque DD. Curatoribus universitatis Lugdunensis in Batavia scriptae fuerunt, quibus rogor, ut ipsis consilio et ope adesse velim, quo primo quoquo tempore eos de Magni nominis Jurisconsulto, qui in supradicta universitate operam suam primariae professioni sustincedae addicere vellet, certiores reddere non gravarer. Scis consultissime Domine, quid super hac re coram atque etiam per literas ante

hac rerum egerim; Fidem tibi meam et animi erga te sinceritatem ulterius probandam esse putavi. Ad hoc enim vetus nostra amicitia, et quae nuperrime a te honorifica gratissimaque cum antiquis amicis meis affinitas inita est, me obstringunt. De conditionum bonitate nihil mihi fas est dicere, antequam sciam, an tibi inde, ubi nunc es, discedere per pacta conventa liceat: deinde an etiam inde abire, et in Bataviam tuam familiam transferre animus tibi sit. Dispice itaque si placet tecum, cum lectissima tua, et honoratissimis socero et socru tuis, quid vobis facere consultum fuerit, meque quam primum fieri poterit, libere de animi tui sententia certiorem reddas. Non enim a me stabit quo minus meliore, splendidiore, et longe gratiore loco constituaris. Voluntatem itaque tuam mihi ut primum commodum erit, significabis; de qua ubi curatores ipsi per me certiores facti fuerint, mox citra ullam moram mentem suam ulterius aperient, de qua deinde vel per literas, vel coram tecum agam, sic ut me velut tibi amicissimum, utilitati tuae promovendae deditissimum esse, agnoscere possis. Eadem opera etiam ad anteriores meas responsum exspecto, ut sciam, an omnia tibi in hoc novo vitae genere ex animi sententia successerint. Quod etsi omnino confido, nihilominus tamen per te de eo certior fieri cupio. Aliunde haud dubie intellexisti, quod Aula haec Palatina, imo Respublica Christiana Hippolitum de Collibus, virum incomparabilem amiserit. Quanto dolore omnes bonos ejus obitus affecerit, verbis vix exprimi potest. Sed parendum est mortalibus omnibus, ubi summus ille vitae moderator imperat. Nunc pluribus tecum non agam, vir Praestantissime, quam ut, sicut et conjunx mea, Deum rogemus, ut te tuumque corculum diu laetos, concordes et incolumes servet. Heydelbergae. XXI. Februaru. CIC ICCXII.

EPISTOLA XXXVII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Petrus Brederodius. Altorfium.

HAEremus incerti, Vir Clarissime et consultissime Domine et amice plurimum colende, quid tandem literas illustrissimi Principis Mauricii et Illustrium Dominorum Ordinum Hollandiae apud amplissimum et Nobilissimum. Senatum Noribergensem, pro tua dimissione effecerint. Rogaveram te per Nobilem et honoratissimum socerum tuum, ut nos quam primum de successu illius negotii certiores reddere non gravareris; quod mora ulterior universitatis Lugdunensis utilitati plurimum obesset. Nihil interea hactenus abs te literarum ad me relatum. Facile, ut mihi quidem videtur, tibi fuerit, vel verbulo nobis indicare, an spes aliqua adfulgeat veniae a Senatu vestro impetrandae: nam id pro ea qua es singolari prudentia et perspicacitate conjicere potes; etiamsi id nullo Senatus decreto fuerit constitutum. Eximas itaque nobis, si nondum abs te factum, hanc negotii hujus incertitudinem, et vel de venia tibi concessa, quod utique optamus et speramus, nos ilico certiores redde: vel si aliter res se habet, noli

nos ulterius suspensos tenere; uti enim non ultimus mihi in hac re curanda finis fuit commodi et honoris tui amplificatio: ita invicem abs te, vir Clarissime, tuaque humanitate mutuo mihi semper pollicitus sum, te omnem lapidem moturum, ut exspectationi de te apud nostros susceptae facere possis satis. Quod si inclyti vestri Senatus vel vetera, vel etiam nova in te collata beneficia, id non ferant, id ut literis tuis significare prima quaque die non graveris etiam atque etiam abs te peto. Deus te, Vir Clarissime, diu cum lectissima conjuge et filiola dulcissima incolumem servet. Heidelberge. 17/27 Octob. CIC ICCXIII. Vir quidam praeclarus, qui in Gallia operam dat excudendis literis Scaligerianis, me iterum atque iterum rogavit, ut eas quas Rittershusius piae memoriae aliquando promisit, ab haeredibus impetremus, rogo te vir Clarissime ut hac in re operam tuam interponere non graveris.

EPISTOLA XXXVIII. AD SCIP. GENTILEM. J. C. Die XIII. Decemb. Juliani. Anno CIC IC XCIV.

AEMilia AEmilium peperit mihi. Plaude Melisso,
Laetaque natali concipe vota die.
Jamque novum Patris ex tabulis ordire vetustis
In subolem durans foedus amicitiae.
Sic tibi se Genius felicibus inserat astris,
Ingenio faveat Pallas amica tuo.
Sic tibi perpetuo fons Aoniae Aganippes
Suavidicum in carmen, Scipio clare, fluat,
Fallor; an ex animo totoeque ex pectore jam nunc
Diligis ut Paulum, diligis AEmilium?

Ne perirent versiculi in calce epistolae positi, sic eos statuminare placuit, ut meliores abs te elicerem.

EPISTOLA XXXIX. SCIPIONI GENTILI. S. D. Paulus Melissus. Altorfium.

Quid si cessassem? nihil utique impetrassem. Itane extorquendi fuere versiculi pauculi? Ecce jam Musae furcillis arreptis, ob stomachum meum, refractario minitabantur praecipitem ejectionem ex montis Pimplaei adyto: ac fecissent sane, nisi manus earum a me fuissent cohibitae, parcendum rato teneritudini tuae delicatissimae; tractari aventi, quam medullula anserina, eo mitius, eo

moliius. Sed jam bene res habet. Domus Davidica nec janua nec tecto caret. Architecto gratias habendum agendumque. De quo antea ad te scripseram, abitionem ita celante et locum, ut nemo quicquam fere resciscere potuerit, is supellectile et liberis subito amandatis, postea sese (nam cautio illi praestanda fuerat ob litem pendentem) clam subduxit, Spiraeque tantisper haesit, donec et uxorem anteluno tempore eo ex loco, ubi hactenus maxime invisus fuit, reda accitam submovisset, magna et splendida minantem de opiparo et exquisito, quod vir suus ante abitum praebiturus esset, convivio. Ita elusere hiantes corvos. Inter quos vel me vel Freherum ne numeres cave. Olores sumus, si tu Cycnus es, ut te esse opinamur; imo credimus. At evasit, erupit ille, creditoribus per totum oppidum debitorem inclamantibus, stomachantibus, atque nationem ipsam totam insectantibus.

Ita indignantes loquuntur. nosti autem tutemet; quam vulgus istud oppidanum libere, quicquid in buccam venit, effutire soleat. Nolim mihi fraudi sit, quod haec tam aperte ad te perscribam more meo. Dolebis, sat scio, homini tibi amicissimo injuriam talem fieri, qui te pro amore libenter devorasset, ut cuculus currucam. Sparserant rumorem ante fugam fore, ut manerent in oppido usque ad nundinas Francofortenses. Nunc quidam praetexunt amicum illum tuum rursus adfore circa illud tempus. Sed non ego credulus ollis. Sedanum ire et redire, non deambulandi fit gratia. Sumptibus parci potest. Athomo liberalissimusomnem in loco pecuniam negligere didicit: cujus omnia proverbia et adagia, omnes provinciae, tantummodo de auro, argento, collybo, usura, usufructu et hoc genus aliis, parietes et aures feriunt. Propempticon adornes suadeo: nam is jam pridem te carmina poposcit. Nunc ego mihi demum vivere videor, trabe ista ruinosa a cervicibus nostris remota. Neminem profecto adhuc ex Academicis omnibus audivi, qui non apprime gaudeat, umbram illius non amplius turbare solem. Musae tamen tuae illum usque ad Mosam persequentur, nec interquiescent, donec Sedanum appulerint, ubi et Moses Quadratus Professorem agit Physices. Beati colles, beatae valles, quibus tui audientur cantus! Beatioribus tamen esse nostris liceto, in quibus haruspices de extis cadaveris vivi hariolentur. Sed jam fulgurat et, tonat Juppiter. Serva, bona est, si a laeva. Tu dextere haec omnia interpretare, et non sinistre. Iterum paginam verto: tu poculum ut absenti propines, in Mediolani confinibus hac ipsa hora, ut autumo peregrinanti, vertito, et cottabum facito.

Id pietas hominis virtusque antiqua meretur
Ficetinum atavis orta ab Onocrotalis

Vide quaeso Attius an Pacuvius hujus se distichi auctorem profiteatur. Fragmenta veterum Poetarum non sunt ad manum. Et tabellarius scripturientem interpellat: tu si bonum tibi nuncium fero, mihi applaude et vale. Dat. die XXII. sextilis.

EPISTOLA XL. SCIPIONI GENTILI. S. D. Paulus Melissus Callidromus. Altorfium.

TUne unus et unicus omnes nos ac singulos silentii alligas, Gentilis mussitabunde? tibine soli datum garrire eloquenter et diserte? tuane vox tanti ut Ficetinos ejicere urbe valeat? nostra contra ne hilum quidem? si nescis, canes hirrire incipient; nam fastidiunt ficorum: canes inquam causicrepi; rabulas ne dixeris, suadeo. Cynice loqui videmur, quando Cratippum exuimus. Tu vocem nunc ferream adsume, ut codicillos ulciscaris. Audin' Catullum ad fores stantem? Vibii praesentia nos hoc mense Aprili exhilaravit, curiae praefecti. quid vis ulterius? planius ne planus quidem. Lingo tibi favet et Girlandus. Comensis ad finem nondum sua: nam primum ille ex nundinis eleutheriis; quae te valde exspectabant, ut Moenadas tecum adduceres, vel potius Eumenidas. praefiscine addant amici, ne vel tibi vel ipsismet noxint, cum furere occoeperint scaevae fortassis bonum oblitus. A te Paphlagonia credo ita te a versibus scribendis deterruit, ut ne sodales quidem iis digneris. Pax: praenuncio tamen tibi maturandum citius esse pro Apiano Epithalamion, quam pro Haruspice nostro, qui Fabio nuper nomen dedit. cunctatur enim et sua differt in annuum gaudia. Serio itaque Rosinae nomen intexe, et mel ex alvearibus deprome, quantum libuerit. Bene vale, et nos ama, qui te supra amores. Iterum vale. Dat. pridie Calend Maji. Ao. CIC IC XLIII. Epo in nupt. Rittershusiii. Spirantque etesia stabra. Corrigendum: nam Etesia primam habet correptam, aquilonia voluisti dicere. Etesiae autem flant certo anni tempore post caniculae exortum. Itaque hic non locum habent amice et candide moneo.

EPISTOLA XLI. SCIPIONI GENTILI. S. D. Petrus Wesembecius. Altorfium.

SAlus, mi Cl. Gentilis, cum benedictione anni serius ineuntis. Paulo ante allatas cum Rittershusii tuas, accepi exempla Pii vestri sexaginta quinque sine literis. Omnino autem habeo persuasum fasciculum non a typographo, sed a vobis missum: quo magis gratias aliquoties jam viva voceactas, hac nunc epistola repeto, vobisque ago immortales pro tanto honore et tam illustri testficatione conjunctionis amicitiaeque nostrae, quae ad summam pervenerunt benevolentiam, et cujus testis locupletissimus etiam ad posteritatem illud scriptum vestrum esse poterit. Curavi per D. Strasburgum a typographo peti plura exempla oblato pretio, sed nulla potui nancisci amplius, causante typographo omnia a se ad vos transmissa. Cum autem huc a fide dignis nunciatum sit, passim in Misnia et terris Electoris et Ducum Saxoniae: dici, ac

cupide credi, me ob causam religionis ab Amplissimo Senatu, et Academia vestra dimissum, et tantum non ejectum, peropportuna fortasse fuerit talis calumniae vel nugamenti refellendi ratio, si scriptum vel libellus ille vester recusus amplius cum amicis communicetur. Publice certe expedire, et non tam mea quam patrum et Reipub. Noricae laudatissimae interesse videtur, ne tale mendacium radices agat. Si Kaustmannus nolit officium facere, significate mihi. Curabo ut hic vel alibi praelo subjiciatur denuo. Rittershusium ex gravissimo morbo jam recreatum spero, in eam enim spem et lubens ac sponte propendeo, et cum tuae, tum ipsius ex lectulo doloris datae litera me erexerunt. Sed audi de Pacio, si forte ita plene et clare nondum accepistis: spectatae fidei vir nobis exposuit, ab Electore Illustrissimo hominem saepius evocatum praemiis luculentis, paratumque illum culinam sequi unctiorem; cum Nemausenses arresto ipsum ibi detinuere, et jam tunc, hoc est, Novembri mense legatum Heidelbergae adfuisse ab iisdem ad principem cum literis a Rege Galliarum, qui Nemausensium nomine intercederet, illic relinquatur. Et hunc quidem inter alia narrasse miseram suam civitatem impendisse in illum ultra coronatorum quatuor millia. Relator sive auctor meus addebat, quid eventurum esset sibi non constare, plerosque tamen precari Heidelbergae, ut legatus voti fiat compos. Sic mi Humanissime Gentilis hoc quoque exemplo docemur nimis verum esse illud vulgatum: Mundus vult decipi. Ad meam hic conditionem et rerum statum quod attinet, non habeo profecto vel quod querar, vel cur me jactem aut efferam, quanquam interdum non omitto ingemiscere adeoque indignari, unquam mihi datam ansam ad cogitandum de Academia vestra, et muneribus, quibus istic tenebar, abdicandis; neque potest non illa cuntante dormitanteque vestrorum sapientia, quae me impulit tandem ut exequerer, feriri animus meus: cum vestri desiderium an temporis longinquitas mitigatura sit, valde dubito, memoriam profecto nulla delebit oblivio. D. Rittershusio, tuo hospiti, ejusque Junoni caeterisque Collegis tuis omnibus salutem opto cum anno prospero. Eandem etiam tibi ac illis omnibus et singulis adscribit uxor mea liberique. Dno. Baroni, Rectori Magnifico scripsi sub finem anni elapsi, quas literas puto recte redditas, nihilominus eum verbis meis reverenter salutabis cum opportunum erit. Vale et salve. Coburgi. VI. Januarii. Anno CIC IC XCIX.

EPISTOLA XLII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Joannes Caselius. Altorfium.

NObilissime et doctissime Dn. Scipio Gentilis, amice plurimum colende. Et alia a te elaborata legi, non absque fructu, et proxime perlibenter versus pauculos, quos ex Oppiano divinitus convertisti subjectos exequiis Cl. Bersmanni filii, cujus obitus magno mihi quoque dolori est. namque et

illum noveram, et cum patre in hac vicinia singularem amicitiam colo, cujus initium fecimus, cum olim ad ipsum hospes Lipsiam venissem. Verum ad te redeo, de cujus etiam animi integritate mihi constat e sermonibus amicorum. Hi enim te, quae sincera sunt, et ipsum facere, et in aliis admirari, uno ore affirmant, qui sic non sint, iis te amicum non esse. Nec sane mancipia sive opinionum sive honorum, sive pecuniae sive quarumcunque cupiditatum, vir bonus amet, blandiusve demulceat. Nihil autem non fieri putabis, si cum te ista doctrina et virtute magni faciam, brevi quoque epistola compellem. Cujus scribendae haec est occasio, quod hic adolescens Jacobus Wachsmut Hallensis, quasi ex aedibus meis ad vos iter instituit. Digressus enim in patriam, salutatis parentibus, id ipsum suscipiet. Eum etiam non multis verbis et tibi, et collegis tuis, quos istic amicos habeo, commendo: nihil petens aliud, nisi quae hospitibus, literarum cultoribus, ultro praestamus. Idcirco autem cum et esse debeo brevior. Vale Helmstadii ex Academia Julia. XII. Kal. sextil. An. CIC IC CI.

EPISTOLA XLIII. SCIPIONI GENTILI. S. D. Philippus Camerarius. Altorfium.

CLarissime vir, Domine et amice observande. Mirifice meperturbavitimprovisus et quidem acutus atque periculosus morbus Dn. Rittershusii nostri. Quemadmodum enim is verum ornamentum Academiae nostrae dici potest, ita et cum amittere, talis jactura esset, quae non facile resarciri posset, cum praesertim nostrum collegium ob discessum D. Wesenbecii, amplius integrum non sit. Equidem D. Rittershusio nostro opto vitam prosperam, utque sit longaevus: et non dubito, quin vestra vota omniumque bonorum nostris correspondeant. Recreavit me aliquantulum fratris mei filius Joachimus, quiaegrotantem invisit, et deprehendit nonnulla signa, quae illum bene sperare jubent, amicum nostrum meliuscule habiturum. Utinam ita sit. Ideoque ipsius incolumitatem Deo commendemus, is curabit quae optima erunt. A tua autem praestantia peto, ut D. Rittershusium, oblata occasione, si non molestum est, moneas, ne gravetur mihi significare, quid fiat de libello Arythmologico; opera parentis mei jam pridem edito, et de ejus additionibus, quas ipse collegi, quae omnia a superiori aestate, a filio meo, ad ipsum missa sunt: pergratum enim esset, ut si morbus illi non esset molestus, mihi suam significaret sententiam, vel si commode id fieri non posset; mihi tam edita quam scripta remitteret. sin diutius servare cuperet, ut saltem curaret, ne in alterius manus pervenirent. Tua igitur praestantia curabit haec, sicut petii, ita tamen ne alicui molestia aliqua inde eveniat. Literas quoque inclusas in aedes D. Taurelli mitti curabit. Mea opera T. P. vicissim in majoribus erit parata. Vale et saluta Generosum D. Doctorem meo nomine officiose, nec non et reliquos collegas tuos. Raptim. XXIII. Novembr. Inter multiplices occupationes.

EPISTOLA XLIV. SCIPIONI GENTILI S. D. Philippus Camerarius. Altorfium.

CLariss. et praestantiss. Vir, Domine et Amice observande. Recordor paulo ante iter meum ad haec comitia, a te obiter cognovisse, te constituisse oblata occasione, ad nos excurrere; ut autem hoc facias, ideo te moneo, quod nuper a Magnifico D. Wackero cognovimus, te Legato Regis Hispaniae, qui hic cum magno comitatu, splendide et Regie, cum sua conjuge commoratur, librum quendam dedicasse: quod munus tuum et officium tam gratum illi fuit, ut solummodo praestoletur tuum adventum, quo animum suum gratum munusculo aliquo erga te declarare possit; videlicet aurea catena cum imagine Regia. Haec ut ex relatione alterius cognovi, tibi significare, teque admonere volui, ne tibi desis, sed in tempore ea, quae tibi parata sunt, auferas. Tuus adventus erit nobis longe gratior, quam Intonsi illius, qui nescio qua curiositate, se in lites Bibracenses intrudens hic nugatur, et more suo, ineptiis suis, sibi et aliis negotium facessit. Si commodius diversorium non habes, poteris apud nos divertere. Hoc et meis collegis et mihi erit gratissimum. Nostrum diversorium noscitur ex tabula infixa januae, directe e regione portae coenobii Augustani. Haec tibi significare volui, ut cognosceres me tui nominis et existimationis studiosissimum esse. Vale et saluta socerum tuum vel coram vel literis, nec non et tuos collegas viros doctiss. salutant te mei collegae amanter. Ratisbon. XXI. d. sextil. Ao. CIC ICCXIII.

EPISTOLA XLV. JACOBO AUGUSTO THUANO S. D. Scipio Gentilis.

NIsi quae voluntas tua et qui animus esset ergo omnes bonos et literarum amantes jampridem cognitum haberem, et nisi me pietas erga optimi fratris liberos stimularet, non scriberem ad te, nec denuo rogarem, ut caussam honestissimae viduae; quantum fides dignitasque tua patitur, defendendam susciperes, quod nunc, praestantissime Thuane, ita te rogo, ut majori studio, cura, adfectu denique nihil possim. Fortunulas parvorum liberorum Cl. viri in hoc judicio agi vides: de iis enim magis quam de se ipsa, et salute sua angitur honestissima foemina. Neque vero aliud ei praesidium in causse, ut speramus, optima, quam in authoritate, aequitate, benevolentia tua, et qui similes tui in isto augustissimo consistorio, sed maxime tamen tua. Scio quid possis quid velis, et, nisi te violari putas, quid etiam debeas. Uno tuo verbo, et prope nutu audebit afflicta causa sese erigere contra opes et gratiam adversariorum, et ut ita loquar, [gap: Greek word(s)]. Nec dubia erit victoria, aut etiam difficilis.

Ita enim mihi de bonitate causae persuasi, neque adfectu ullo, cui non est in jure apud me locus, sed judicio, et diligenti totius controversiae examinatione inductus. Fieripotest, ut fallar. Sed si quid ego in jure civili intelligo, a quo non discrepare hac in parte constitutiones Regias existimo, si quem etiam usum in respondendo et judicando habeo, si vitae et communis naturae ratio charitasque parentum et voluntatis erga liberos nemini sunt vel ignota vel obscura, non video, qui apud sanctissimos judices vinci possimus. Finem rogandi faciam, si illud adjecero, si tibi persuaseris dignos nos esse, quos respicias, quos in tam honesto negotio juves, tantum cumulum ad eam quam de tua virtute opinionem habemus, si quid forte id ad te pertinere existimas, adcessurum, ut amantiorem atque observantiorem tui quam me, habiturus sis plane neminem, ne eos quidem, in quos sunt praestantissima tua merita. Idque ut certo tibi persuadeas etiam atque etiam te rogo. Novum hunc annum et quam plurimos deinceps adfluentes tibi felicissimos et fortunatissimos a Deo immortali precor. quod faciens in communem me id humani generis utilitatem facere intelligo. Norimbergae. VIII. Januar, CIC ICCX.

EPISTOLA. XLVI. DIONYSIO GOTHOFREDO S. D. Scipio Gentilis.

JAm dudum et ad te scripturio et tuas expecto literas. Fateor debui ego silentium istud rumpere, cum tu postremo scripseris: sed me spes quaedam jam diu tenuit tui coram alloquendi. Ita de nundinis in nundinas trahor. Tuae autem illae literae quam mihi jucundae fuerint, non queo dicere. videre magnum illum ad Nicrum Jurisconsultum ita publice triumphare de punctis suis et notularum distinctionibus, quas primus (si Deo placet) in libros juris civilis intulerit! tecum etiam audere interdicto contendere: caetera ejusmodi. Te vero per prudentiam tuam hortor, ne illius hominis illa jactatione aequum animum tuum perverti sinas: incitari te ad novam et omnibus numeris absolutam editionem libenter intellexi. In qua cur non expungas aliquot locis ejus nomen? Abiturire illum Heidelberga audio, Julium in Juliam, ut ajunt. Mirum si te amor illius loci non tangat. Scripsi ego et saepe antea de te ad amicos illic meos, qui iidem et tui, Hippolytum a Collybis, Lingelshemium, Freherum, alios. De Frisica conditione non possum tibi author esse inter tubas turbasque; quanquam te Gallias tuas nunc spectare arbitror, percrebescentibus undique pacis nunciis. Ego adhuc [gap: Greek word(s)], et eo nulli glebae adfixus. Ubi autem Brederodius noster; Genevae an in Italia? Dives est quoniam non interpellat: nec ego scio cui aes illud non magnum tamen persolvam. Quaeso te ut saepius ad nos scribas: nihil potest literis tuis mihi esse jucundius, amore charius. Utrumque mutuum a nobis fiet. Vale. Altorph. XV. April. CIC IC XCIV. Audio isthic esse, si nosti, Joh. Binardellum, Altorphiensem. Cui pro tua

prudentia nihil credes de nobis, cum sit apud nos ruptae fidei, calumniae atque injuriarum condemnatus solenniter ac publice, scias singularem improbitatem esse, quae apud humanissimos et gentis nostrae amantissimos talem poenam invenerit.

EPISTOLA XLVI. JUSTO KRIEXIO S. D. Claudius Salmasius.

ACcepi tuas, Doctissime Kriexi, quae mihi gratissimae fuere; si plus otii habuissem, jam responsum haberetis ad ineptias Boxhornii, quas tamen miror laudatores, imo admiratores invenisse. Gratissimum feceris, si quae ad eas notasti, submittas. Oro te etiam plurimum ut omnia monumenta, quae ad eum confutandum facere videbuntur, colligas et corradas, mihique primo quoque tempore mittere digneris. Etsi nunc sum occupatissimus partim in domesticis negotiis, partim aliis aliquot tamen horas suffurari conabor subcesivas, tuendae meae opinioni. Brevitatem Epistolae excusabis in optimae voluntatis prolixitate, quae nunquam tibi defutura est. Vale et me ama ad omne officium tibi paratissimum. Lutetiae Parisiorum. XXII. Mart. CIC ICCXXXI.

EPISTOLA XLVII. JUSTO KRIEXIO S. D. Claudius Salmasius.

INstitueram tuis non respondere, quia putabam brevi absolutum iri opus, quo aliquot Doctorum et Professorum Juris disputationes de mutuo refutavi. In eo sperabam te habiturum ad ea dubia, quae posuisti, solutionem, cui posses acquiescere; sed quoniam caudam adhuc trahit illa editio, non potui diutius differre, quod debui repraesentare. Quod attinet ad leg. XXIV. D. depositi, vix potest aliter accipi, quam quomodo exponendam tibi significavi, cum hic esses. Notissimi isti termini depositi, quos excedi dixit Papinianus, ad usurarum incrementum referendi sunt, non de illo genere depositi, in quo tantundem redditur. Quod cum pluribus confirmarim in disquitione, quae sub praelo est, supersedebo hic ea repetere. Paulus leg. XXVI. eod. similiter respondit, usurarum pactionem in deposito pecuniae depositae modum excedere. Non esse axioma generale, quod habetur in leg. I. Cod. de fundo dotali, sed restringi debere ad tralationem dominii in rebus dotalibus, multis probavi in confutatione Thesium Wissenbachii, tibi etiam ostendi illud axioma incrustationem esse Triboniani, cum aliud jus circa alienationem fundorum dotalium obtinuit aetate Severi, cujus illa est constitutio. Non etiam ignoravi dominium minimum transferri in ea acquisitione naturali, qua feras nostro dominio vindicamus: transfertur enim dominium ab altero in alterum, et ferae quae capiuntur, nullius in dominio fuerunt. In dote deinde an negabis dominium

transferri in maritum? An dices hanc dominii translationem esse alienationem? Quomodo id dices, cum mulier domina dotis maneat, et quidem jure naturali Mitto tibi opus de Coma. Quaeso, rescribe quid homines vestri vobis de eo judicaturi sint, et inprimis quid Voetius sentiat, si qua arte id poteris expiscari. Vale et me amare perge. Leydae. XIX. Aug. M D C XLIV.

EPISTOLA XLVIII. JUSTO KRIEXIO S. D. Claudius Salmasius.

LIbros meos tandem absolutos de mutuo cum observationibus ad jus Atticum et Romanum tibi mitto, Kriexi Clarissime. Ingratus omnino essem, nisi tui meminissem, praecipue cum tam bonam operam contuleris ad illam opinionem de mutuo desendendam. Nunc velim scire, quid de hisjudicium sit tuum. Gratias ago maximas pro Thesibus, quas ante aliquot septimanas a te mihi attulit van Zorchius junior. Vidi et quas nuper edendas curavit vester Dematius, contra quem nescio quis dialogum de Coma scripsit, et quidem primam: cum enim adhuc plures theses ejusdem Dematii super eodem argumento expectentur, responsionem ad omnes sperare nos jubet iste, quisquis est, dialogista. Propediem nisi fallor, hic liber in vestra urbe visetur. Gratum mihi feceris, si rescribas, quid de eo homines dicent. Idem van Zorchius spem mihi fecerat de tuo adventu, sed, ut video, falsam, si non re ipsa, saltem tempore: nam intra paucos dies te huc venturum affirmabat. Vale et me amare pere. Leydae. XXIV. Aprilis. CIC ICCXLV.

EPISTOLA XLIX. FERDINANDUS Dei Gratia Princeps et Infans Hispaniarum, Archidux Austriae, Dux Burgundiae etc. Imperii locum tenens Generalis etc. S. D. DESIDERIO ERASMO Sacrae Theol. Profess.

HOnorabilis dilecte. Si colligis e silentio tui oblivionem, falleris. Nos enim tui habemus memoriam, et merito quidem, qui hac et majori dignus es memoria. Quod autem interpellamus rarius, tute in causa es. Nec enim libet peccare in commoda publica, sanctis tuis lucubrationibus obstrependo, quasavide vel legimus ipsi, vel audimus a praelegentibus. Habemus enim et nominis tui et vigillarum tuarum studiosissimos praecones, quos minime arbitramur judicio falli. Hi quicquid librorum ex te nascitur nobis offerunt, scientes nos, quando per ocium, quoda publicis negotiis suffuramur, licet, cum nemine libentius quam cum Erasmo loqui, a quo non haereses, non schismata, non antichristos audimus, nec, quam impudentissimi tui calumniatores impingunt adulationem deprehendimus, sed mansuetudinem, moderationemque

illam tuam vere Christi plantis respondentem agnoscimus. Et simul ubi oportet virgulam quoque censoriam, qua ostendis, qui deceant et vere Christianos Pontifices et Principes mores, quod cum non facias seditiose, adulator non esse judicaris, sed ab impiissimis haereticis, levissimis apostatis, perfidissimis desertoribus, memineris id tibi jure evenisse, non quidem commune cum Regibus et Principibus, ne nostri ordinis rem agere velle nos putes, sed cum illis sanctissimis tuis patribus, quos ut felicissime imitatus es ubique, non potes non referre hac in parte. Non ignoras, quas ignominias illi, quos cruciatus, quae torrnenta, quae convitia ipsis tormentis et mortibus acerbiora sustinuerint, donec adveniret dies ille, qui eripuit illos malis. Sic reposita est merces in coelis operum tuorum. Sustine igitur et viriliter age, donec cum Paulo tuo consummaveris cursum, quod te alicubi optare videmus. Nos autem ut id fiat serius precamur. Quo abundare liceat iis authoribus et Doctrinis, qui Christianae professioni proxime accedunt. Tu enim non solum repurgatos dedisti aliquot sanctos patres, qui depugnarunt adversus Ecclesiae vastantes haereticos, sed etiam haec tempora nostra, quae impurissimi haeresiarchae infelicia reddiderunt et seditiosissimi quique perturbarunt, cum paucis (ut horum numerus semper minor est) adjuvas, non tam obscure, quam Catholice quid sentias, et fieri oporteat, indicans. Servet itaque te Christus et det nobis ille occasionem, ut aliquid benevolentiae tibi impartiri queamus. Natu si quid ejus alias accepisti, id certe pro merito minimum fuit, neque agnovimus hoc adulationem, ut illi tibi impingunt falso, sed sancta tua studia in communem usum promovere voluimus. Et hodie si non eam, qua dignus es, eam saltem quae opis erit nostrae benevolentiam offerimus. Hyreneum avidius exspectamus. Et quid a te fieri cupimus ex Frobenio cognosces. Datum in civitate nostra Vienna die XII. mensis Octobris. Anno Do. M. D. XXIV.

EPISTOLA L. NICOLAO EVERARDO PRAESIDENTI HOLLANDIAE S. D. Desiderius Erasmus.

SI Lutherus moderatius scripsisset, etiamsi libere, et, plus laudis ipse tulisset sibi, et plus fructus attulisset orbi. Sed aliter visum est fatis. Neque quicquam magis admiror quam hominem adhuc subsistere. Gravi invidia oneravit Reuchlinum, graviore me: denique et litteras, quod quidem in ipso fuit. Rursus qui illum impugnant tam stolide rem gerunt, ut videantur cum Luthero colludere. Si essent capitales hostes Jacobitis quibusdam et Carmelitis, non optarem illis aliam mentem, quam habent. Nuper Antverpiae Minorita quidam attractus in conjurationem coepit insanire apud populum; nomen homini Matthias; Hollandus est. Jussus est a Magistratu praedicare Euangelium; in concione proxima dixit. Euangelium vos docet Pastor vester, etiamsi pridem dormivisset cum scorto. Has belluas alit mundus, usque ad delicias,

imo usque ad Tyrannidem. Ad usque hoc non video aliud remedium, quam ut subducatur illis liberalitas, nec admittantur in aedes bonorum virorum. Adolescentes a parentibus, foeminae a maritis edoceantur, ut pastoribus suis confiteantur. Destituantur concionantes ab auditoribus. Tunc cum sic incipiunt debacchari, surgant plerique, et abeant domum. His rebus fiet ut certe moderatius insaniant. Adfirmant hic diploma quoddam apparatum, multo saevius, quam fuerat bulla Pontificis. Nescio quid metus obstat, quo minus edatur. Quin et illud demiror, Pontificem tale negotium per tales homines agere, putim indoctos, certe impotentis arrogantiae omnes. Quid Cajetano Card. superbius aut furiosius? quid Carolo a Milticis? Quid Marino? Quid Aloandro? omnibus placet illud juvenile consilium, minimus digitus meus major est dorso patris mei; Aloander plane maniacus est, vir malus et stultus. Antonius Puccius apud Elvetios homo mire est fraudulentus et impotens. Parisiis dico potissimum impugnant Lutherum. Querco Normanus seniculus virulentus et Beda **** truncus verius quam homo. Res ut audio nunc agitur venenis. Parisiis sublati sunt aliquot, qui Lutherum manifeste defendebant. Fortassis hoc mandatum est, ut quoniam aliter vinci non possunthostes satis Romane, sic enim illi vocant, qui harpyis illis non per omnia obsequuntur, veneno tollantur cum benedictione Pontificis. Hac arte valet Aloander. Is me Coloniae impensissime rogabat ad prandium; ego quo magis ille instabat, hoc pertinacius excusavi. Adversus condonationes hoc erit remedium, si nihil detur, donec dabitur melior occasio explodendi has impias cauponationes. Hoc liberius apud te effudi, vir optime. Cavebis ne haec epistola aberret in manus multotum. Nam Germani evulgant, quiequid nacti fuerint. Bene vale cum tuis. Saluta M. Jacobum Mauricium ac Sasboutum. Mechlini. Raptim in diversorio, cum hic forte fortuna esset oblatus.

EPISTOLA LI. NICOLAO EVERARDO PRAESIDENTI HOLLANDIAE S. D. Desiderius Erasmus.

MAgnifice Domine Praesidens, visam hac aestate, Hollandiam, nisi quid aliud inciderit. Interea mitto Celsitudini tuae plumbeum Erasmum, ab artifice non vulgari effigiatum, nec mediocri sumptu. Mitto duos libel-los, quibus respondeo Leoni Anglo, quo nebulone nihil adhuc produxit orbis nec arrogantius, nec indoctius, nec virulentius. Ipsa Anglia suum foetum execratur Audio et isthic esse praedicatores, qui stolidissime deblaterant apud indoctam multitudinem, et populum ad lapides provocant. Quorum improbitati nisi principes obsistant, res tandem exibit in seditionem. Praedicent sacras literas et taceant de rebus hisce, quas non intelligunt. Tertius liber excuditur, is brevi veniet isthuc, nisi prius continget te Lovanium revisere, id

enim accepi ex filio tuo, qui nuper coenavit apud nos Antverpiae. Is mihi visus est non veste tantum, sed et animo candidus. Salutabis caeteros amicos, quibus nunc non vacat scribere, Sasboutum, Carolum, Mauricium, Bernardum Decanum: et si adsunt homines, quibus ego debeo plurimum, Nassauwen et Veciensis. Bene vale. Antverpiae XV. Cal. Majas.

EPISTOLA LII. EVERARDO NICOLAI CAESAREAE MAJESTATIS IN MAGNO CONSILIO CONSILIARIO FRATRI SUO OBSERVANDISSIMO S. D. Joannes Secundus. Mechliniam.

SUperioribus quibusdam literis nostris vobis indicavimus in bona me spe esse obtinendae hic non poenitendae conditionis, qualis autem ea esset hactenus supprimendum duximus, non quia celare vos volebamus cogitationes nostras, sed quod verebamur ne si res exitu sperato careret, tanto gravius doleretis, quanto impensius eam ipsam rem succedere mihi cupiissetis. Non enim timebam ne frustratus spe mea riderer a vobis, quos de diligentia mea ac modestia in persequendis hujusmodi rebus diffidere non arbitror, tametsi id ab aliis quibusdam isthic, in quorum forte notitiam res venisset, exspectare poteram. Nunc autem quoniam conclusa res est, diutius fraudare vos nolo voluptate, quam e prosperitate mea maximam ac plenissimam accepturos vos certo scio. R. D. Archiepiscopus Toletanus, qui pridem Cardinalis Sti. Jacobi fuit, et praesidens est supremi Senatus ac totius Hispaniae Primas, vir optimus, doctissimus ac in suos liberalissimus nudius tertius me honorificentissime in familiam ac tutelam suam recepit, Secretariumque me suum designavit. Splendide prorsus ero, et si bene me geram, ut certe geram, inter primos ejus aulae brevi numerabor. Quidvis mihi de Domini mei comitate, humanitate, potentia polliceri possum. Ad stipendia non contemnenda favores ac honores eximios spes mihi beneficiorum amplissimorum pene indubitata accedit. Nam quia Cardinalis est, omnes Ecclesiasticae dignitates ac beneficia per totum annum vacantia ad ipsius solius collationem spectant. Ita ut singulis septimanis alicui ex suis optime providere possit. Non ego nunc vereor, ne consilium meum non approbes, quod Hispano me addixerim, id quod in epistola quadam tua mihi dissuadebas. Generali enim Hispanico vocabulo hunc Hispanum comprehendi non arbitrabar, cui nemo non Aulicorum inservire malit, quam ipsi Caesari. Adde quod ingenium meum cum illius optime conventurum videtur. Cujus rei hoc argumentum habe, quod vir est omnium artium studiosissimus, hilarisque et amoeni ingenii. Denique facie ac moribus simillimus festivissimo illi homini nostro D. Petro de Capella. Omnibus his unum accedit sane maximum. Si quid summo Pontifici humanitus accidat, non video quis praeter hunc in eum

locum sit evehendus. Vide quantum ita familiae nostrae stabilimentum accederet, si duorum fratrum apud duos mundi Dominos aeque utrobique polleret auctoritas. Sed hae spes sunt Alchimicorum. Jam vero grave mihi putas fore, si patria ad aliquot annos exulabo? cum satis certo sperem, me si eo aliquando recurrere velim cum tali compendio recursurum, quo me ad extremum usque tempus senectutis sustinere potero, quod malo, quam ut dependere aliquando debeam a quoquam eorum, qui isthic cum imperio sunt. Plura scriberem, sed obtundunt sensus meos tintinnabulorum campanarumque strepitus, qui ad sepulturam quorundam nunc exercentur, eorum qui heri ex magno juvenum numero, non minus quinque plurimos fortiter tauros in harena exagitantes confodientesque, (quod hic est celebre, solemne et festum imprimis spectaculum) reliquis aliquot vulneratis occubuerunt, et perpetuo per gloriam vivere intelliguntur. Bene vale et me D. Matri (cui et prosperos meos successus imprimis communicabis) ac uxori tuae fratrique Hadriano, sororique Guilielmae, aliisque omnibus amicis officiosissime commenda, et excusa: peregrinamur enim Secoviae. Prid. Cal. Junias. CIC IC XXXIV.

EPISTOLA LIII. EVERARDO NICOLAI S. D. Joannes Secundus.

FRater Charissime observandissimeque, nondum quartana liberatus sum, et tamen ad verna signa sol redit: Ego tamen usque adeo fortiter et animose illius insultibus resisto, ut non modo non in lecto me aut domi contineam, sed extra Hispaniam etiam ipsam evagari mediter, ne quis forte torpor meus torpidam febrem alat. Caesar Barchinonam perendie proficiscitur, ut exercitum, quem illic ingentem paratum habet quocunque tandem illi visum erit, vel emittat, vel ipse traducat. Et quoniam primum in Italiam trajecturus creditur, mittit me Caesareae Aulae comitem Cardinalis meus primum Romam, ut Pontifici supremum hunc honorum apicem gratuler, ac alia quaedam ipsius nomine exponam. Deinde quocunque tandem Caesar ibit, ut Historiam rerum memorabilium, quae in hoc itinere ab Invictissimo Imperatore gerentur, carmine Heroico contexam, cujus jam nunc initium quoddam furore Martio incitatus effudi, id tale est.

Rursus bella parat Caesar; Patientia rursus
Mansueti Juvenis longo devicta dolore est,
Et violata gravem pietas erumpit in iram.
Fervere jam video canis maria omnia remis,
Telluremque armis, coelum splendescere flaemma.
Quid tantum fortuna moves? cui fata minantur
Tam dirum excidium? quantove cruore redemptam
AEternam furiae pacem conceditis orbi.

Omnes homines cum Caesare et pro Caesare pugnare gestiunt, neque nos, si res ad arma venerit, imbelles aut ignavi arguemur, ut tale aliquid in Historia mea locum habere possit, quale est illud AEneae, Et quorum pars magna fui. Quod de Bekerkio scribis de tua diligentia nihil dubito, num vero ille satis ex fide versetur, ignoro, vix enim arbitror non aliquid in rem meam tanto tempore cessisse. Agnosco etiam diligentiam tuam in eo, quod ad fratrem de sororii responsoscribis. Quod autem ille scire cupit, qui sint illi, qui in ordine Rotae me antecedant, primus quidem vocatur Magister Adrianus Thiebault Le Maistre de la Chapelle de l' Empereur, qui jam nunc locum acceptasse dicitur, qui vacevit in Winnoch. Secundus est filius Magistri Laurentii du Bhouth, qui num aliquid et ipse acceptaverit, diligenter investigandum est, nam nuper admodum per mortem Praepositi Cassellani vacavit Cura Harlemensis, quam si ille non arripuit, aut etiamsi arripuit et aliam quae prius vacavit, obmisit, ita uttertia cura, quae post datam Rotae hoc est XIX. Septembris vacavit sit Harlemensis. Ego videlicet sum curatus Harlemensis. Obsecro te mi frater, ut diligenter quantum fieri potest hac in reverseris ac procuratores meos harum retum certiores reddas, ipsumque imprimis sororium meum, cui obsecro ut me excuses, quod illum procuratione harum rerum non oneraverim, quem scirem semper in legationibus esse solere, quodque illi non scribam: vix enim hic licet, tanta sub hoc iter negotiorum moles nobis incumbit, nec minus, imo multo magis frater occupationibus obruitur, ita ut constitutum nondum habere possit, utrum non dico ad alios amicos, sed ad te quoque, quod maxime cupit, scribere aliquem omnino characterem poterit. Opinor Caesarem non Italiam modo, aut Germaniam, aut Hungariam, sed Flandriam quoque hoc itinere peragraturum, quo postremo matrem consolaberis, si forte nostri desiderio cruciabitur. Frater uxore amissa, ac jam expeditior, non videt quomodo Caesari, eum a se dimittere recusanti, parere non debeat aut possit; itaque utrique nos in omnes casus praeparamus, decus accessurum familiae nostrae magnum arbitrantes si ex iis fratribus, qui jam pridem bonis artibus nomen sibi pepererunt, duo etiam strenue militasse intelligantur. Non vacat nunc scribere nec D. Pauw nec item D. Archidiacono Nigri, quos mihi ex animo bene velle intelligo, quare me illis quam humillime commendes obsecro. Vale. Madriti.

EPISTOLA LIV. NICOLAVS S. D. Nicolao Everardi a Middelburgo Patri omnibus modis honor andissimo.

NOn sum nescius, Parens observandissime, quantum tuae debeam Magnificentiae. Neque rursum ignoro, quam nulla ex parte tuis in me officiis responderim. Et tamen rursum est quiddam, quod te orem. At qua tandem fronte (inquies) iterum me precibus petis, cui usque adeo obstrictus es, ut folvendo esse nunquam queas? nempe quod pudentis, planeque liberalis ingenii esse judicem, ei, cui multis nominibus addicitus sis, fieri etiam velle

longe addictiorem. Sed cui obsecro devinctior sum, quam tibi, Pater beneficemissime? profecto nemini: quippe cui (caetera transeo) ipsam etiam vitam acceptam feram. Quod cum ita se habeat, cuinam libentius nunc quoque debere cupiam, quam cui hactenus debentur omnia? Quorsum autem haec tendunt inquies? Eo nimirum Domine Pater, ut me tuum opus informatum adhuc (id quod restat) perficias. quid enitn fuit Nicolaum hunc nasci? quid educari? nisi et in posterum illi consulatur, ut commode vitam hanc, in quam deductus est, degere valeat? Porro eam ad rem plurimae tibi occasiones in manu sunt: tantummodo opus est eas ut apprehendas. Quid enim est quaeso? quod T. D. apud maximos quosque non possit? nihil praeter operam abs te flagito, eamque non multam. Atque ut rem ipsam petamus, animo sum in meliora studiamulto majore, quam T. P. fortasse credat: aut egoficile explicare possim, nihilque aeque cupio, ac (quod coepi) per omnem vitam in literis versari. quam ad rem nullum video magis appositum vitae genus quam Canonicorum aut alioqui Ecclesiasticorum divitum. Siquidem expetunt (ut scis) recta studia, vitam tum liberam, tum minime sordidam. Nunc opinor quo tendam vides. videlicet ut nobis tua opera pinguior aliqua praebenda contingat: qua fretus animo omnibus curis vacuo totum me studiis in finem usque vitae possim impendere. Sed huc quo pacto penetrari possit accipe. Dominus Conservator Wemelingius dies jam aliquot febricitat: et ut maxime absit febris, consentaneum tamen non est illum diu admodum posse vivere, cum illum jam diu urgeat senectus, morbus (utscis) perquam praesentaneus. Velim (nisi si quid tamen aliter censes) cum nomine literis agas, ut Decaniam illam suam Bruxellensem nobis cedat. Impetrabis haud dubie ab amico tibi tam charo. A pueris convixistis una: eadem vos invicem patria conciliat, ut taceam beneficia inter vos mutua: studiis iisdem insudastis semper, nam et hoc ad amicitiam facit plurimum: jam quod est omnium longe maximum, doctoralem pileum simul adepti estis, id quod non amicos modo, verum et fratres facit. Quid? quod hoc videberis tuo quodam modo jure poscere, ut qui hoc ipsum illi olim concesseris. Quod si Decaniam hanc non fore in rem meam putabis, omnino tamen cupiam ut Canonicatum aliquem opimum nobis dispicias. Ita enim futurum est, ut qui tibi hactenus sumptui atque oneri fui, sim et usui in posterum et honori. Nam quicquid ex ea re nobis accedet dignitatis, id omne tibi transscribetur, quum ego, quatenus sum, tuus sim. Obsecro igitur quantum queo D. Parens, ne hoc operae in filium tui (ut par est) longe amantissimum collocare pigeat. Pluribus tecum agerem, Pater observandissime, ni sedulo te curaturum meam salutem considerem: tantum id T. D. significare volui, me sententiam in melius commutasse; nam solebam non nihil a sacerdotiis abhorrere. Tuum erit gratulari filio resipiscenti. Ego (quod in me erit) vicissim curabo, ut te nunquam laboris suscepti poeniteat, imo magis contra ut gaudeas. Sed hac dere satis, ne tuae bonitati diffidere videar. Nunc operae pretium puto, ut de migratione nostra nonnihil tibi significem. Migravimus jam pridem in

aedes Castildii, hominis non ridendi quidem quod ad jus pertinet: sed aliquanto etiam plus Cynici, quam fuit noster Hondius. Sed ne te longius literis onerem, latius scribo fratri meo M. Everardo hac de re; is tibi omnem rem narrabit. Te honorandissi D. P. quam diutissime valere cupio. Scriptum Lovanii apud M. Roaldum Castel. XX Junii.

EPISTOLA LV. EVERARDO NICOLAI: Sacrae Caes: M. Consiliario in Magno Consilio apud Mechlinienses et Fratri Amicissimo S. D. Nicolaus Nicolai. Mechliniam.

EX literis tuis 13. Februarii ad me scriptis intelligo, te jam officii tui novi possessionem cepisse. Id quod ut gratissimum mihi est, ita et ut felix ac faustum, tum publicae tum privatae quoque rei esse velit Deus, teque quam diutissime in eo cum gloria versari, oro. Gratulor autem tibi novum familiae augmentum ex filio Petro: quem ut sui nominis duritie hac certe in parte respondeat, longaevum morbisque omnibus infractum fore auguror et opto. Cupiam vero et illius habere nativitatem, ut cum aliis per ocium aliquando fata illius explorem, qui mea ipsius fata exploro. Nam ut libere fatear, de vulnere illo accipiendo nunqnam metui, in capite quidem: nam de auris vulnere, et casu cum equo, navigationisque periculo, jam olim subtimui. Neque vero non saepius in his itineribus cecidi cum equis, neque sine periculo Danubium navigavi, aliosque fluvios tranavi. Et nescio quomodo hujus anni mei, qui in Decembri incepit die 20. revolutionem facere neglexi, aliis impeditus, et Ephemeridibus una cum scriniis ad Genuam praemissis: superioris enim anni statum ac revolutionem, ut vocant, feceram isthinc discedens, ex qua permulta verissima inveni: ut morbum Ratisbonensem, novam dignitatem, pruritum mentulae, quo certe multum laboravi; casum geminum ab alto, qui mihi contigit Bononiae bis diversis in locis, sed uterque sine periculo: item perditionem pecuniae, atque alia nonnulla. Et quoniam nugari coepi, scito me Bononiae a vetula didicisse aliud divinationis genus, longe quidem magis compendiarium, sed minus certum, quam Astrologia, meo judicio, quanquam tamen illam praedicere res abstrusissimas ac secretissimas vidi, tum aliis pluribus, tum vero et mihi. Neque quisquam unquam fuit, quem docere vellet praeter me unum. Nescio qua causa. Ipsa certe nullam aliam causam reddidit, nisi quia ex divinatione, quam de me fecerat, cognoverat me esse rerum mirabilium et secretatum investigatorem atque amatorem artium omnium, nec indignum, quem doceret ipsa suam artem; quare et ultro obtulit suam operam: nam ea tantum gratia accesseram, ut viderem quid esset dictura, quidve posset per artem suam praestare. Fit autem ea divinatio per fabarum jactum in manu, et quantum ego

judico ex chiromantia tota dependet. Scribo tibi nugas, quoniam nihil habeo serium, quod nostra referat, quodve sit scriptu dignum. Nam et nos hic et ipse Caesar nihil aliud quam nugamur. extum enim aut septimum diem jam se recreat venatione, quae hic certe amoenissima est et plurima, et adeo ut me saepissime eliciat in sylvas, quoties eo properat Caesar. Dominus de Briarde (ut et aliis meis ad te literis indicavi) ad Regem Romanorum missus est: neque venturus (opinor) ad vos est ante quinque aut sex menses, propter multitudinem ac varietatem, adde etiam difficultatem, negotiorum, quae illisunt cum Rege ac Principibus Germaniae tractanda. Nam ipse scripsi illius instructionem. Ego jam plane confirmata sum valetudine, et vulnus capitis, cujus historiam tibi nuper ex Mediolano scripsi, prorsus coaluit, et cicatricem fecit. Quod mirum omnibus videtur fieri potuisse tam parvo temporis spatio, utpote intra 16. dies. Nihil autem incommodi inde retinui gratia Deo Opt. Max. cui te cum uxore nostrisque omnibus commendo. Ex Veglevena, oppidulo ducatus Mediolanensis. XVIII. die Martii. CIC IC XXXIII. Perendie dicimur hinc abituri Alexandriam indeque Genuam aut Savonam, portum maris Ligustici, et ut fama est, ante festum Paschae trajecturi Barchinonam, quo ventura est Imperatrix. Vale.

EPISTOLA LVI. EVERARDO NICOLAI S. D. Nicolaus Nicolai. Mechliniam.

AMicissime frater. Placuit mihi vehementissime quod e postremis tuis literis intellexi, teuxorem ac familiam omnem remque domesticam e Frisia velle Mechliniam traducere, ejusque rei gratia in Frisiam jam ultro, ut spera mus, visendam excursurum. Itaque te jam reducem esse opinor et stabiliisse rem apud nostros. Fortunatus tu quidem, cui cum matre optima, uxore liberis, fratribus, sororibus, domi licet conquiescere, dum ego interim non modo per ignotas urbes, sed per inaccessa saxa, perque maria etiam continuo vagari longe a patria, uxore, parentibusque ac amicis cogor inter mille vitae pericula. Intra dies, ut Caesar proponit, V. aut VI. naves conscendemus, navi gaturi Barchinonam: Precor ut Dominus Deus hanc navigationem nobis velit felicem esse: Quod si faciat, facile in posterum a similibus navigationibus me spero temperaturum. Neque nunc sponte navigo. Sed quiasalvo honore, quod ridiculi quidam faciunt, per Franciam ire non possum. Ergo quum aliter non licet, animosum me praebebo. ed boni ominis loco accipio nomen triremis nostrae, cui ego cum Domino de Grantvelle adscriptussum, quod est Victoria: quanquam omnia caetera displicent, non remiges modo catenati, sed et ipsa triremis tota, ob id praecipue quod locus ibi prope nullus est dormiendi, praeterquam inter pediculosos adscriptitios; et paedorem intolerabilem. Haec sunt aulae commoda. Felicem Johannem fratrem nostrum, qui post omnes has

miserias in Hispaniam veniet nullo incommodo aut labore, victurus sine molestia. Sed quid queror? invocandus est mactato tauro Neptunus, ut paucis diebus faveat, dum transcurrimus: postea saeviat ut lubet. Est hic inter remiges quidam Episcopus, fuit et nuper, ut ajunt quidam Cardinalis, qui dimissus est: quod ut intellexi, dubitavi an ad id alluserit Erasmus in dialogo quodam suo, cui Carontem titulum praefecit, ubi dicit, remigant et Episcopi et Cardinales, suam quisque vicem: certe alter egregie ac diu remigavit, alter adhuc remigat, una cum multis aliarum nationum hominibus, tum etiam nostratibus compluribus. Quaeso ut me de singulis rebus tuis certiorem mox reddas, amicisque me commendes. Vale ex Genua, III. Aprilis. CIC IC XXXIII. stylo veteri. Caesar, ut ipse adhuc hodie dixit, cras mane conscendet. Ego haereo marine me concredam, an per Franciam proficiscar.

EPISTOLA LVII. EVERARDO NICOLAI S. D. Nicolaus Nicolai. Mechliniam.

FRater animo meo Clarissime. Tametsi Dilfi mei fama, non caeterarum modo virtutum, sed et absolutissimae eruditionis nomine clara, nuper etiam non vulgari Caesaris testimonio reddita illustrior, omnibusque jam olim longe notissima, tibi nequaquam possit esse incognita, praesertim qui et Erasminis in libris, quos frequentissimos in manibus habere soles, inter primarios ille viros celebretur: ac proinde ad ineundam tecum amicitiam, nihil arbitrer meam ipsi commendationem esse necessariam: quippe qui usque adeo praebere te cuique probo difficilem ea in re non soleas, ut illorum expetere etiam atque ambire necessitudinem ultro ipse consueveris: Attamen quum ille hinc ad vos sine meis litteris abire nollet, seque optaret commendari tibi, neutiquam sane potui, quod ipse sponte alioqui ultroque facere mecum jam constitueram, id longe optimo summeque amico homini denegare: Tum ne quid omnino amici causa recusasse viderer, tum etiam, quia illius propiorem notitiam multo omnium jucundissimam tibi futuram esse nihil addubitarem. Itaque de Dilfo sic judicato, mi frater, dignissimum esse illum et tua et bonorum omnium, qui ubique sunt, arctissima familiaritate firmissimaque amicitia. Ac quoniam ego a vobis hac mea peregrinatione una cum uxore ac fratre jam abreptus sum, illum tibi pro nobis omnibus substitui patiaris. Agniturus haud dubie permutatione ista non modo abunde compensatum esse tibi quicquid id est vel damni vel molestiae, quod es nostra hac longinqua ac diutina absentia accipere possis, verum insuper etiam debere te mihi quiddam longe maximum, ubi certius tibi ille ac propius occoeperit esse notus. Nihil enim aliud dicturus sum in praesentia: ne vere diligentior haec commendatio oratioque mea prolixior, quam nihil aliud nisi propensissimus erga illum et vere syncerus animus ita protendit, fuci nescio quid aut supervacuae habere curae videatur. Nam alioqui neque tu ignoras frater,

veritatis orationem esse quam simplicissimam, et ego illud certissimo scio, Dilfum se tibi vel pauculorum dierum consuetudine exactius longe atque efficacius esse commendaturum, quam ullius oratio vel vehementissima, nedum calamus hic meus, ut aliis in rebus omnibus infans, ita hic pro illius dignitate omnium infantissimus ac prope mutus, possit. Illius orationem panegyricam videbis, et laudabis. Non addam nunc ego meum judicium, quoniam Caesar bene de illa praejudicavit, auctore in celeberrima nobilium ac Senatotum frequentia in equestrem ordinem honorificentissime transscripto. Vale et his ipsis simulque aliis meis literis responde. E Barchinona Cataloniae pridie Calendas Junias. CIC IC XXXIII.

CLAUDII SARRAVII Senatoris Parisiensis EPISTOLAE EX BIBLIOTHECA GUDIANA AVCTIORES.

SACRAE MAJESTATI SERENISSIMAE CHRISTINAE SUEDIAE REGINAE

SIBI qui ad Reges aditum student patefacere, PRINCEPS SERENISSIMA, morem hunc fere plerumque habent, ut si quibus illos muneribus venerari decreverint, ea potissimum conquirant, quae tantae dignitatis, et quam omnes post Deum illum omnium moderatorem, primam agnoscant, fastigio non indigna videantur. Quid autem eos facere par est, qui non aliquem e vulgo principum adire statuerunt, sed praeclarum aliquod ingenium, et ad omnia summa factum, et infra cujus magnitudinem totum illud regalis opulentiae choragium sit? Heroinam aliquam, cui regiae dignitatis fines visi sint angustiores, quam ut iis contineatur? Te, inquam, ipsam CHRISTINA PRINCEPS AVGVSTISSIMA, quae tanto supra caeteros Reges evecta es, quanto illi quemlibet e populo dignitate sua superant? Mihi certe veterem superiorum saeculorum memoriam repetenti, et eorum, qui olim imperio relicto sibi vixerunt, exempla colligenti, nemo prorsus videtur jure tecum posse comparari. Quid enim, quaeso, tibi cum iis commune sit, qui magnam partem meri tyranni fuerint: atque adeo, si Dionysius ille Siculus? mirus hac in re artifex, audiendus est, non satis prudenter fecisse vindeantur, qui cum tyrannide noluerint sepeliri? Itaque multi etiamnum dubitant, an se dignum fecerit Sylla,

cum suam illam Dictaturam, fatalem Romanae Libertati pestem, deposuit. Certe a nonnullis propterea NESCISSE LITTERAS dictus est; qui cum justissimo omnium flagraret odio, in eum tamen locum descendit, qui nemini nisi innocenti tutus esse debebat. Nam Augustus ipse, tanti praeceptoris discipulus (quod Satyrice olim, sed vere tamen scriptum est) quia de relinquenda dominatione tantum cogitarat, hodieque culpatur. In nonnullis vero aliis ingenium crudele et efferum, atque odii conscientia fecere, ut ex hominum conspectu in hortos ac villas suas concesserint, ibi ut ignobili otio consenescerent. Alii porro, iique satis multi, idem consilium sequuti sunt, quod animum diuturnis laboribus fractum, vel luxu et deliciis, aut etiam senecta aetate debilitatum, tanto rerum ponderi sustinendo imparem esse sentirent. Alii denique quod rem tam arduam, quaeque varios et ancipites eventus saepe habuit, haud satis perpendissent, adeo praeclarum consilium ceperant quidem, sed illud, cum summo suo periculo, turpi deinde poenitentia mutarunt. In te autem, SERENISSIMA PRINCEPS, quid tale? Nam, si ab ultima rerum origine veterum monumenta revolvantur, quando erit ut liceat Reginam aliquam reperire, quae cum a bellicosissimo parente transmissum haberet imperium, illudque integra atque incorrupta justitia administraret, ardentissima in se populorum suorum haberet studia; singulari meliorum litterarum cognitione esset expolita; nil unquam in suos crudeliter, nil iracunde fecisset; egregia forma esset atque aetate integra; acerrimo ingenio, vegetis animi et corporis sensibus, (quae omnia in Te summa sunt, SERENISSIMA PRINCEPS,) Quando, inquam, reperire licebit Reginam aliquam, quae cum tot tanta a natura, et artium praeclararum cogmtione, adjumenta haberet, regni ornamenta neglexerit?

Nimirum Tu um post innumerabilem annorum seriem exorta es, quae perspiceres quam male conveniat et Diademati et Sceptro cum animi tranquillitate et vera vita. Recte Tu quidem ac sapienter animadvertisti, nos non Reipublicae tantum, sed nobis potissimum valere et vivere debere; neque belluae isti multorum capitum populo bonos principes perpetuo mancipari. Vidisti scilicet fieri vix posse, his moribus, ut Reges patriae parentes possint, quod tu velles. Hoc praeterea agnovisti, Reges, qui sibi liberrimi omnium videantur, exiguo tamen mundi limite claudi, neque ipsis ferme e finibus egredi licere, nisi ut aliis bella, clades et luctuosam funerum materiam importent. Itaque adeo quid aliud supersit, nisi ut, quod olim a prudentissimo principe dictum fuit, REGIA DIGNITAS SERVITUS GLORIOSA HABEATVR? Quid quod, ut hodie vivitur, vix est, ut ingenua fides, sincerusque ille fortis animi candor cum regia dignitate possint sociari? Vnde et aliquot adhinc annis, et vere, et ut sublimi illo animo tuo dignum erat, dixisti, REGIIS VOLUNT ATIBUS NON SEMPER TUTO CREDI. Quae omnia si quis maturo judicio, non autem vulgi temeritate ponderarit, nae ille, approbantibus universis, qui unquam extiterunt, Sapientibus, pro vero affirmare poterit, nunc illud esse, cum REGUM REGINA vocari debes. Quaem titulum non urbes, non castra, non satrapiae, et reguli subditi tibi, ut olim Persarum et Parthorum regibus, proprium faciunt, sed, quod miserae ambitioni prorsus incredibile videatur, regni contemptus: qui omnibus mortalibus ostendit, quam excellens ille tuus animus sit, quam paene Deus, cum ea pro levibus ducas et Sapientis cura indignis, quae cateris hominibus tanta videntur, ut depecisci mortem non dubitent, modo ut

tantis onnamentis, tanto splendore ac gloria frui paulisper liceat. Verum quo me virtutis tuae, SERENISSIMA PRINCEPS, admiratio rapuit, et repentinus perculsae mentis impetus! Quae enim a me sunt usque adhuc commemorata, quemadmodum non sine omnium et stupore et assensione dicta sunt, ita mihi nunc quidem, in primis obesse quis non videat? Ii enim omnes, qui ad te hinc illinc ex universo eruditorum orbe certatim in Suediam venerabundi antehac confluxerunt, Oratores, Poetae, Philologi, Scientiarum Mathematicarum Professores, Theologi denique, atque adeo artium omnium chorus, illi, inquam, longe meliori conditione quam ego nunc sum, fuisse videntur. Nam et longe praestantiora ad te deferebant scripta, neque tunc supra Reginam eras: At nos, Parentis Epistolas dedicamus, Opus per se tenue; Et id a nobis fit ea potissimum tempestate, qua multo quam unquam alias, major facta es atque augustior, ac vere, ut Homerus diceret, [gap: Greek word(s)]. Id etsi perquam est verissimum, PRINCEPS SEERENISSIMA, a meo tamen consilio deterritus non sum, hac fretus fiducia, esse in te singularem animi bonitatem, mirabilem benignitatem, facilitatem denique prorsus incredibilem, qua supplicum pietatem non aspernaris. Qua in re illam, quam omnes jampridem agnoscunt, animi tui excellentiam atque magnitudinem facile probare vel ignotis posses. Ejus est, muneribus exiguis et grati animi testificatione se exorabilem praebere. Non enim semper sumptuosa hostia Divinum Numen placavit. Saepe farre litatum est; saepe lacte, aut thuris mica. Quid quod Libello nostro quiddam inserere necesse fuit, quod Tu, sat scio, non improbabis? Non amoebaeas, quod quis fortasse suspicari possit, Litteras CL. SALMASII, quem ultra Balthicum sinum paucis ante quam e vita decederet mensibus, et jam omnia mirari desisset, incredibilis

virtutis tuae contemplatio pertraxit? Non illas, inqum, non si quid fortasse aliud erit, quod cum legetium utilitate editum sit: Sed tuas SERENISSIMA PRINCEPS, Tuas, inquam, ipsius Epistolas, in quibus mirabuntur posteri, ad quos jam dudum non tua facta tantum, sed et dicta et scripta spectant omnia, mirabuntur, inquam, ut mittam caetera, lenem illam et inelaboratam sermonis nostri elegantiam, quae vel summos Galliae scriptores possit fallere. Itaque Libelli nostri partes caeteras ut improbes, hanc certe, quae Tua sit, non potes non probare. Quod autem a me editae sunt, hanc veniam primum meae summae in Parentem optimum pietati concedes; cujus gloriae ingens ex illis cumulus accessit. Quem cum spirantem tanti feceris, ut ei saepe victrice illa tua dextera scriberes; Quem extinctum luxeris; Sacrisque ejus Manibus hoc tribueris, ut Matrem obitu illius dolentem, in luctu ac squalore jacentem, scripta ad eam epistola erexeris ac recreaveris, non potui sine meo summo flagitio facere, ut tam illuste, tam gloriosum virtutis illius testimonium praeterirem. Dein non sine meliorum saeculorum auctoritate atque exemplo fecisse me spero. Fuit enim hic mos apud veteres, ut clarissimorum Principum Epistolae colligerentur; unde passim apud Scriptores qua Graecos qua Romanos, testimonia afferuntur ex Litteris Philippi, Alexandri, Eumenis, Caesaris, atque aliorum, quos praetereo sciens; neque haud dubie factitari desitum esset, nisi desiissent bene scribere Principes. His accedat hoc quoque: etsi mea inte pietas, et illa plane singularis veneratio, quae mihi a Parente jure quodam haereditario relicta est, consilium meum non tuerentur, at certe posterorum causa facere debui. Nolui quippe committere, ut cum tam luculentum domi cimelium haberem, illud ad se transmissum non fuisse jure queri possent. Hunc itaque Libellum propitia ac volens accipias, PRINCEPS

AUGUSTISSIMA, supplex precor, eumque tui nominis amplitudine ac splendore circumfulgentem in manus hominum venire sinas. Scio quidem illum tantae tuae gloriae fastigio non satis convenire, neque satis multa in se habere, queis tuae de. se spei respondere possit: Verum si nulla alia re, at certe puro quodam et candido genere dicendi, varietate et novitate ipsa, quae hominum animis solet adblandiri, eum tibi non injucundum fore confido: Tibique persuasurum, atque adeo omnibus, ad quos ex eo utilitas reditura est aliqua, nihil me unquam facturum enixius, quam ut aeternum sim

SACRAE TUAE MAJESTATI Lutetiae Parisiorum Idibus Septembris CIC ICCLIV. Deditissimus atque devotissimus IS. SARRAVIUS.

CL. SARRAVII Senatoris Parisiensis EPITAPHIUM AUCTORE JACOBO PALMARIO A GRENTIMES NILIO.

O Quisquis ades, adverte animum, Viator, intende oculos, te lapis alloquitur, oculis audiendus. Hic jacet CLAUDIUS SARRAVIUS, imo CLAUDII SARRAVII quod fuit. Si non omnino a litteris alienus, si Musarum sacris initiatus es, Viri nomen non ignoras, quem tota novit Europa, universa litteratorum respublica suspexit, et impense coluit. Is nobili prosapia oriundus, in Aquitania natus, optimi Patris cura litteris humanioribus, Philosophiae, et Jurisprudentiae studiis optime excultus, in ipsa suprema Rothomagensi curia purpuratus, tirocinium juris exercuit. Inde in amplissimum Senatorum curiae Parisiensis ordinem allectus, per XVI. annos jus dixit assidue, ubi et ingenii et morum specimen egregium identidem exhibuit, lenissima aequitate Summi juris austeritatem saepissime temperans, malis artibus semper iratus, hominibus nunquam: quorum litibus componendis meliora vitae momenta lubens impendebat: licet toto mentis impetu ad nobiliores literas

excolendas raperetur, quas in curarum solatium et animi relaxationem adhibebat quotidie. Sic inter bonos optimus: inter doctos doctissimus existimatus, et magnam et optimam famam bonis artibus assequutus est, litterarum heroibus ubique terrarum notus, et viris principibus; sed praecipue Serenissimae CHRISTINAE Suedorum Gothorum et Vandalorum Reginae, virtute insita, et acri judicio, morum er alienae virtutis justissimae aestimatrici, merito carissimus. Talem virum bono publico, et nostri Saeculi gloriae natum publicae lugeri debere nemo negat. Igitur eum acutissimo morbo raptum luxere capita coronata, viri principes, cives er exteri: luget amplissimus ordo, lugent omnes boni, omnes litterati, totus Parnassi consessus, ubi feralibus cupressis obsitae marcent laurus. In ejus denique funere Themis genas radit, comas lacerat, novem Musae lessum canunt. At tu Viator, si quid justitiam, et bonas litteras, et piorum memoriam curas, sortem publicam luge, SARRAVIUM ne luge: nam felix est. In Christo enim obiit Maji XXX. Anno Christo Dionysiano CIC. ICC. LI. Vale.

CLAUDII SERRAVII Senatoris Parisiensis EPISTOLAE. EPISTOLA I. CL. SARRAVIUS. Hugoni Grotio Lutetiam.

BOnum virum Tresellium nostrum ad te proficisci cogitantem rogaveram, ne me inscio iter institueret. Verum apud Caletes aberam, Provinciali nostrarum Ecclessiarum Synodo delegatus mandato Regis [gap: Greek word(s)], quando Lutetiam perrexit. Quod tunc itaque non licuit, modo breviter perstringam. Summa me cumulavit laetitia tuus in Galliam adventus, cum multis rationibus, tum hac maxime, quod amplissima ornatus dignitate te totum orbi exhibeas. Scilicet inter privatos excelsa tua virtus, majori digna theatro, latere diutius non poterat. Tu nunc apud Optim. Maxim. Regem, maxima Europae negotia tuis consiliis promoves. Tecum Germanicus Atlas magnus Axelius, ingentes partitus curas habet a tua solertia solatium, quod frustra ab alio quovis expectasset. Utrique vestrum debere nos credimus, quod aperto Marte cum ventosis et insolentibus hujus regni perpetuis hostibus Hispanis bellum geramus; quod ut justum, ita et Deo acceptum, novissima de iis tropaea satis produnt. Faxit Deus exercituum ut bene coepta feliciter procedant, et felicissime desinant. Te vero precor obtestorque, aevi nostri maximum decus, ut me cultorem et admiratorem tui praecipuum veteri et solita benevolentia prosequaris. Rothomagi III. Non. Jun. CIC ICCXXXV.

EPISTOLA II. CL. SARRAVIUS. Joanni Freinshemio. Argentorarum.

MAgnam a me iniit gratiam Amplissimus Senator Marescotus noster, cum nudiiustertius me rogaret, nunquid te vellem. Ex quo enim ejus beneficio

Rothomagi primum mihi innotuisti, semper animo meo obversatus es; et ingenii tui eximias dotes, eruditionem solidam et omnigenam, moresque candida simplicitate illustres, feci, ut debui, plurimi. Gratissimum ergo fuit te compellare, ut intelligeres quantum te colam, quantaque observantia doctrinam tuam complectar. Ex eodem Marescoto nostro intellexi, te post Taciti textum, magna solertia et diligentia castigatissime emendatum, et luce donatum, constituisse eumdem auctorem uberioribus annotationibus instruere et ornare, in quibus omnis Politices scientia contineatur. Magno isto animo aude [gap: Greek word(s)] Casauboni Polybianarum curarum defectum supplere. Dic quaeso an opus affectum, an confectum et editioni paratum: quidve in eo praesertim moliaris. Eo enim instituti tui penitius cognoscendi desiderio teneor, ut vixdum his epistolis exaratis, tamen tuam ad eas responsionem habere desiderem: qua ut me dignari velis [gap: Greek word(s)]. Sivirum Clarissimum Berneggerum socerum tuum meo nomine salutaveris, magno me beneficio abs te affectum existimabo. Cumulet te [gap: Greek word(s)] suis bonis: conjugiumque tuum fortunet [gap: Greek word(s)]; teque ea prole donet, quaevirtute referat avum et parentem. Vale [gap: Greek word(s)]. Lutetiae Parisiorum XIV. Jim. CIC. ICC. XXXIX.

EPISTOLA III. CL. SARRAVIUS Hugoni Grotio. Lutetiam.

HAsce Notulas et Emendationes ad Statii Papinii Sylvas, cum adjunctis Epigrammatis, misit ad me Burdigala Peyraredus noster; ut ea tibi, Vir Illustrissime, censenda offerrem. Ea ego praesens presenti obtulissem lubens, ni veritus essem frequentiori aditione seria tua interpellare, sive otia sive negotia. Satius ergo duxi haec tibi per famulum allegare, quae quando vacabit, si tamen id tanti, pro tuo critico acumine expendes. Hanc meam subitaneam scriptionem aequi bonique consulas rogo precorque. Vale, Vir Magne, et vive diu quam felicissime. Lut. Paris. XVI. Junii CIC. ICC. XXXIX.

EPISTOLA IV. CL. SARRAVIUS Hugoni Grotio. Lutetiam.

ECce habes, Vir Illustrissime, doctissimi et diligentissimi Blondelli nostri schedas, ad Concilii Nicaeni canonem sextum, operosas sane et luculentas. Postquam decretoriis armis egit cum Cardinali Perronio, de Suburbicariis Regionibus et Ecclesiis etiam ipsi res fuit, cum amicissimis Salmasio et Gothofredo; sed adeo modeste cum iis se gessit, ut neutrum vel appellaverit, vel ulla circumlocutione designaverit; solo veritatis studio rationes rationibus

opposuisse contentus, plane ut inter bonos bene agier dicas. Strenuam alio in loco navat operam Rufino, contra Hieronymum et alios. Liberior excursus unus tantum de Eusebio Pamphili Arriano, quod hodie constet, quidquid plures, etiam ex nostris, argutentur. Alias habeo fere totidem de secundo canone Concilii CP. quas faciam etiam tui juris postquam istas, cumlibuerit, commodo tuo, remiseris. Caeterum pro tuo jure in universos hujusce Viri literarios foetus, quod tibi minus placuerit, in spongiam incumbat: et magno beneficio autorem, cujus nomine hoc te rogo, obstrinxeris. Haec mihi, qui te ex animo colo et suspicio, gratissima tui compellandi occasio. Vale literarum et saeculi decus, meque, quod facis, amare perge. Lutetiae Parisiorum X. Julii CIC. ICC. XXXIX.

EPISTOLA V. CL. SARRAVIUS Jacobo Palmario a Grentmesnilio. Vandoperam.

PEndeo animi, quid in eximia tua et vere aurea Epistola prius laudem. Adeo enim omnia [gap: Greek word(s)] exactissima diligentia, ut merito illud usurpem divini vatis, [gap: Greek word(s)]; Sive enim advertam mentem ad summam humanitatem tuam, sive ad [gap: Greek word(s)] illud disquisitionis tuae, de loco Polybiano, in qua mirus verborum delectus, mira rationum pondera; sive ad fiduciam tuam, qua audes pugnare duobus, necesse est me omnia ista tua suspicere. Praecipue tamen amorem ergame tuum amplector: solis laudibus, quibus me oneras, imparem me agnoscens. Absit enim adeo Sussenus ut siem, quin agnoscam eas omnino a benevolentia tua proficisci. De exercitatione tua super Casaubono et Livio paucis habe sententiam meam. Totus ego tuus cum illustrissimo Sueonum Legato incomparabili Hug. Grotio, [gap: Greek word(s)]. O te beatum cui procul negotiis vacat haec accurate exequi. Nobis non licet esse tam beatis, [gap: Greek word(s)] Itaque [gap: Greek word(s)] noli expectare. Tu vero potes saepiuscule eruditis hujusmodi ferculis laute nos excipere, quod ut facias etiam atque etiam rogo precorque. Eliges autem postea argumentum quodcunque libuerit: Sed patere semel tibi ame praescribi: Mitte cito quaeso censuram tuam de loco Demosthenicae Syngraphae [gap: Greek word(s)] a Sam. Petito in Commentario ad Leges Atticas explicato. Quod postulo duabus de causis. Prima, quia quotidie expectamus Petitum huc venturum; et gratum erit mihi tuis armis instructo cum illo decertare: Altera, quia [gap: Greek word(s)] Salmasius postremis suis scribebat, se in suo novissimo Libro de Modo Usurarum, totum illud Petiti caput de Usuris Atticis perperam ab eo intellectis confutasse. Et juvabit videre quid illi praeripueris. Dabis veniam meae temeritati, cui locum facit incredibilis tua comitas. Bochardus ad vos rediit negotio ex animi sui sententia confecto pro se affinibusque suis, uti ab eo cognoscere potuisti. Stipulanti spopondit Diatribam de

Paradiso terrestri, de qua sodes aurem velle. Launaeus avunculus aliam poscit de Mandragoris. Caeterum pro tuis erga me meritis, accipe me totum, qui deinceps usu et mancupio tuus. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisiorum. XIV. Jul. CIC ICCXXXIX.

EPISTOLA VI. CL. SARRAVIUS Hugoni Grotio. Lutetiam.

MItto, Vir Illustrissime, quas pollicitus sum Blondelli nostri Observationes ad secundum canonem Concilii CP. Qui tot tantaque hujus viri legisti, necesse est te hanc adhuc [gap: Greek word(s)], ut cognoscere possis, num ille par sibi, et respondeant ultima primis. Hic enim est finis prioris partis de Primatu. Secundam quae de Conciliorum convocatione, in iisque. [gap: Greek word(s)] et de Appellationibus, inchoabit postquam paululum respiraverit; sed lingua, si me audiet, Latina. Noli autem has chartas mihi remittere sine tuis miniatulis ceris. Habeo a Salmasio literas, ipsis Calendis Juliis scriptas; quibus video fixum immotumque ejus animo sedere consilium dispungendi Notas Heinsianas ad N. T. ipsum vero Heinssum vocat Vetus idolum Academiae Leydensis, quod vix ac ne vix quidem possit [gap: Greek word(s)]. Vale, Vir Maxime, nosque, qui te sine modo colimus, amamus, velis [gap: Greek word(s)]. Lut. Paris. XV. Jul. CIC. ICC. XXXIX.

EPISTOLA VII. CL. SARRAVIUS. Hugoni Grotio. Lutetiam.

MAgni illius Pauli Veneti aliquot Epistolas nactus, Vir Illustrissime, rem tibi non ingratam facturum me existimavi, si eas tibi legendas offerrem. Scriptae sunt ad nostrum Philippum Mornayum, uriusque Palladis, ut nosti, studiosum. Videbis, his auctoribus primum foedus initum inter Batavos tuos et Adriatici Pelagi regnatores. Sed quanto zelo reparationis divinae domus uterque flagrabat? Num admota manu invocabant Dominum? Perficiat tandem opus suum [gap: Greek word(s)]. Interpellat iterum Peyraredus; Statiumque, sed jam totum, ad partes vocat. Vale, Vir Illustrissime, mihique plurimis nominibus colendissime. Lutet. Paris. XXVII. Jul. CIC ICCXXXIX.

EPISTOLA VIII. CL. SARRAVIUS. Jacobo Palmario a Grentmesnilio. Vandoperam.

ALteram tuam Epistoiam, prioris plane geminam germanamque, parique elegantiae et eruditionis sale conditam reddidit nudiustertius amicissimus noster Vallea. In ea

Quam lepidae [gap: Greek word(s)], compostae ut tesserulae, omnes
Arte, pavimento atque emblemate vermiculato.

Amoenitatem ingenii tui, verborum vocumque copiam, certe non possum satis mirari. Si jam audet congredi Petitus, spondeo ipsum ad te deductum iri victum, vinctumque [gap: Greek word(s)]. Pusillum suique nominis virum eum praestabo, ni submisse se gerat. Quam vellem rependere [gap: Greek word(s)]: Verum

Gratiam itaque quam referre [gap: Greek word(s)], habeo, unde, quae tua est humanitas, abunde tibi factum iri confido. Nescio qui fiat, ut in tuis de Bochardo [gap: Greek word(s)]. Eum ego virum Neustriae vestrae, heu quondam meae, Clarissimum jubar appellare soleo. Non agat modo mecum eo jure municipali quo vos, homines alioqui fidelissimi, vidgo male auditis. Me enim quod attinet, promissorum memorem experietur. Vale [gap: Greek word(s)], et nos amare perge, qui te in oculis ferimus, literariisque istis lautitiis semper nos bea. Lut. Paris. IV. Non. Aug. CIC ICCXXXIX.

EPISTOLA IX. CL. SARRAVIUS Vincentio Fabricio, Bituriges.

EGo quidem, Mi Fabrici, te primum viusum mihi ex Salmasii commendatitiis ambabus sum amplexus, [gap: Greek word(s)] in animum meum admisi: Quod autem nunc te impense coloque et amo, et inter nos amicitia coalescit, id ingentibus tuis meritis, et benevolentiae erga me tuae acceptum fero: nihil enim est in me, quo te demereri potuerim; nisi forte candidam et apertam vereque Gallicam, praefiscini dixerim, mentem meam, Germanicis tuis suavissimis moribus sociare voluisti: Unde me tibi obnoxium cum agnoscam, me totum meaque omnia ecce dedo. Abs te enim omnis virtutis et eruditionis candidato cognosci, magno honori cedit, diligi, gaudio. Legi cum voluptate quos misisti [gap: Greek word(s)]; quibus tu sociusque tuus homines humanissimi, Bituriges jam vestros excusatum itis, quod nullo sepulchri titulo, Cujacii cineres sint dignati. Carmen aliud tuum de Bibliotheca Thuana, cujus spem facis, avidissime expeto: Ita, quicquid calcaveris,

id rosa fiet. Caeterum cave credas, te apud Illustrissimum Grotium mea aut alterius cujusquam egere opera, ut quam de te concepit opinionem retineat, et augeat. Novi enim apprime quanti te faciat ille vere Magnus. Quod alii frustra tentaverant, ipse tibi tandem persuasit, nempe opera sua hic edere. Initium faciet a libris de jure B. ac P. quos, exemplis ex historiis, praesertim recentioribus, petitis longe fecit auctiores. Sequentur postea Veritas Religionis Christianae cum testimoniis luculentis et appositis. Tum demum Notae in Novum Testamentum, et Historia Belgica prodibunt: Frustra ab haeredibus suis gloriam expectaret, quam ipse sibi saeculoque suo invidisset. A Leydensibus Curatoribus in Cunaei locum poscitur Jacobus Gothofredus Dionysii filius, qui Genevae olim magna cum laude Juisprudentiam professus, postea in urbis Senatum cooptatus est: quare vereor ut Academicum suggestum velit denuo conscendere. Heinsius suas in N. T. Notas in publicum prodire passus est. Noluit Salmasius extremam manum imponere Praefationi libri sui de Modo Usurarum, donec eas vidisset: vult enim istas Notas serius ocius notare. Vale. Lut. Par. XXIX. Aug. CIC ICCXXXIX.

EPISTOLA X. CL. SARRAVIUS Vincentio Fabricio. Sancerras.

QUare relictis Biturigibus, Sancerras te receperis, quod a Puteano nuper intellexi, valde aveo ex te cognoscere. Vereor enim ut te hospite satis dignum sit illud castrum: Hoc enim, non alio nomine, eas dignatur Sigebertus. Sed quid istic tibi est cum loco sola sua fame famoso? Quin potius redis in urbem? Habemus enim unde te laute et opipare excipiamus. Apponemus primum Exercitatiomun in N. T. libros viginti, illas scilicet [gap: Greek word(s)] Incomparabilis Herois, qui Saeculi Phoenix, literarum unum decus et columen, (ita enim Heinsium velle sua plenis et distentis buccis laudari docet Salmasius in eximia Praesatione De Modo Usurarum, quae tibi erit pro bellariis) Ecce unde abunde te satiem. Si tamen adeo sis fastidiosus ut acidi aliquid recreando stomacho postules, dabit Gronovius noster Elenchum Antidiatribes Emerici Crucei, in quo miser ille cruciarius miris vapulat et torquetur modis. Nihil mihi dudum lectum est amoenius hoc postremo amici nostri opere, quod jam sub praelo sudat. Et sane is est, qui possit cum erudissimis ad aeternam aspirare gloriam: parum dixi, quidni enim et de palma contendere? O te beatum tanto pupulari et amico. Ego certe utrique vestrum innotuisse, in maxima feliciratis meae parte repono. Vale Vir Clarissime et Amicissime. Lutetiae Paris. XV. Nov. CIC ICC. XXXIX.

EPISTOLA XI. CL. SARRAVIUS. Frederico Gronovio. Lutetiam.

QUomodo cesserit tibi hesternum iter ad CL. Heraldum, et an aliquas, an multas Casauboni Epistolas domum reportaveris, scribe quaeso, et si ullas, mitte. Vides tuum Heinlium misere angi de Parentis sui existimatione et honore: quae, si verum fateri volumus, a Salmasio in summum discrimen adducuntur? Vereor ne ad extrema res deveniat. Quantumvis acerbe Satyrae responderi poterit ab adversario; sed heus tu quid fustibus? Num qui ita se tuetur, ad incitas redactum se profitetur? Estne hoc consilium boni viri, estne hoc Christiani? An ejus qui Novo Testamento novissime tractando, commentando, edoceri debuit (certe potuit) de eo qui [gap: Greek word(s)]? Scirem libens ad quod Sacrarum Exercitationum caput istud referret. Apage tam sceleratum facinus; quod si in ejus animo resedit, certe Heinsius tuus, nullius erit apud me, nec apud bonos et graves, pretii. Mollius dixi; illum sane probi omnes abominabuntur. Ad filii quaestionem de Opere paterno quid sentiant in Gallia viri docti, poteris inter caetera ex veris respondere, omnes ex animo dolere, quod tam acerbe insectatus sit Clarissimum Bezam, cujus eximii pro vera Ecclesia exantlati labores merebantur, ut, si quid ei humanitus accidisset, mitius cum eo ageretur. Exorietur, proculdubio, ex ejus ossibus aliquis ultor, qui Exercitatori Batavo Rhadamanthi [gap: Greek word(s)] reponet, et tunc non sibi dictum, sed responsum putet. Vale Lut. Par. prid. Idus Decemb. CIC ICCXXXIX.

EPISTOLA XII. CL. SARRAVIUS. Frederico Gronovio. Lutetam.

QUae solvam tibi [gap: Greek word(s)], pro nunciato gratissimo Fabricii nostri adventu? Ergo nobis redditum est tam carum caput, tam optatum; Verum quid nobis? quandoquidem proximum tuum discessum etiam scribis; adeo semper solliciti aliquid laetis intervenit. Sed unde tam subitae profectionis consilium? nondum enim e Batavia tabellarius, qui post duos demum dies est adventurus. Non omnis saltem moriar te abeunte, et aliqua pars mei Libitinam vitabit, si modo hiemem in urbe transigat popularis ille tuus. Miror Heraldum caeterosque [gap: Greek word(s)] adeo sibi blandiri, ut non cognoscant ex Casauboni amicitia, orbi publicata, magnum suis laudibus cumulum accessurum. Quod ab iis pene convicio poscimus et efflagitamus, ipsi deberent nobis obtrudere: forsan ubi nolemus, volent ultro. Certum est tamen ab eo aliquid extorquere. Quod me in partem tui laboris asciscere volueris

socium, magno me devinxisti beneficio. Quam potui diligentissime mandata tua executus sum: An ex animi tui sententia, inspice et operi tuo bene cedet. Credo enim adhuc nonnulla pumice egere: Sed secunda cura castigatiora omnia praestabo: amplam enim hic segetem errorum demessui. Remittat ergo typothetes circa undecimam: ad quam me in palatinum pistrinum dedo. Vale [gap: Greek word(s)] Lut. Par. Idib. Decemb. CIC. ICC. XXXIX.

EPISTOLA XIII. CL. SARRAVIUS Alexandro Moro. Genevam.

EGo vero neque te insimulo, neque mei immemorem magis esse puto, quam ego sum tui. Exilui tamen gaudio ad amicam manum, et quam profiteris tui erga me amoris constantiam, legi magna cum voluptate. Verum conscius egomet mihi tenuitatis meae, istas, quibus me ornas, laudes deinceps quaeso seponas. Summa sane perfusus sum laetitia, ubi accepi te in ea urbe fixisse pedem, quam purioris Reformationis Metropolim appollare soleo: eamque palaestram nactum, in qua eximium tuum ingenium se jactet, et solidam veramque consequatur gloriam. Tot inter magnos viros, non poteris non esse magnus. Tantum excole sollicite raras illas dotes, quibus te ornavit, et cumulavit summus ille [gap: Greek word(s)]. Quod de Castrensibus tuis purpuratis et eruditissimo Petito narras, magnopere placuit: illos ego impense colo et veneror, hunc etiam amo. Accedit me aliquando Samuel Sorberius ejus nepos, qui est adhuc [gap: Greek word(s)] ministerii Ecclesiastici: quem ego cum ob doctrinam singularem, tum maxime, ob patrui magnam et [gap: Greek word(s)] famam magni facio. Sed heus tu! quid ais? Unde ego semipaganus Gothofredo notus, unde Spanhemio? Ego certe unus e multis, eorum ingentia erga literas et Ecclesiam merita suspicere et praedicare non desino: quae cum apud me tacitus aliquando revolvo, exclamo subinde: Nemo Jurisprudentiae palmam Gothofredo praeripiat: Pauci, imo paucissimi Theologi Spanhemio pares. O te beatum tantis collegis! quidni, et ista tua aetate adhuc, magistris. [gap: Greek word(s)] quae te ad istas oras appulit. Gratissima etiam sunt, quae de istorum Semonum laboribus explicuisti. Sed quis illorum venerabili Bezae feret suppetias? An impune feret Batavus Exercitator turbulentam obtrectationem tam sancti nominis? Multa illic habebit Spanhemius de quibus DUBITET; multa Diodatus quae NOTET. Tu quoque Juvenis specta lacertos tuos, aude contra stare, aude concurrere. Juvabimus omnes, re, opera, consilio: regnabis tu quoque votis. Habeo unde te excitem et spem faciam non dubii eventus. Hercules ille Gallicus Salmassus [gap: Greek word(s)] dixit Riveto, dixit Hugenio Heinsianae glebae quasi adscriptitiis, nullam novam cogitationem plane et omnino Heinsianam insigni aliquo vitio non laborare: nullum locum ab

eo praeter aliorum sententiam sic expositum, ut in eo secure acquiescas. Si legisti Praefationem [gap: Greek word(s)] De Modo Usurarum, rem non adeo factu difficilem videris. His te praeludere decet auspiciis, non Hesychio, non AEschylo. Ad tua tamen quaesita sic habe: Ante quadraginta annosille Heinsius, magnae tunc, quam non implevit, spei adolescens, totumse esse praedicabat in Hesychio adornando: ejusque editionem, ut opus confectum putares, proxime sequentibus scilicet nundinis, ut moris erat, pollicebatur. Credibile est illum eam provinciam Nicoiao filio dudum demandasse. Sed nunc hic tantum cogitat de Ovidio emaculando: itaque occupa: Dignus enim Grammaticorum ille Juppiter, in quo tua desudet industria: tum quia multa habet peregrina, quae non sunt cuivis obvia, tum quia tot tantisque scatet lectionum monstris, ut in his debellandis non possis existimare operam tuam male positam. Omnes certe linguae Graecae studiosos isto labore tibi devinxeris. AEschylus MS. extat aliquis in Bibliotheca vere Regia: sed ex ea libri non egrediuntur nisi magno paratu. Magnus Grotius hic quartum recudit aureum libellum De Veritate Religionis Christianae, cui adjunxit amplam testimoniorum segetem; quibus quaecunque in fidei nostrae commendationem a veteribus, Ethnicis praesertim, scripta sunt continentur, opus quantivis pretii. Sequentur brevi Notae in quatuor Euangelia. Milleterius pergit desipere: Imo furere [gap: Greek word(s)]. Urbem libellis parvis, pravis, [gap: Greek word(s)], obscuris, et inficetis replet. Omnino [gap: Greek word(s)], et serius aut citius meretricem [gap: Greek word(s)] adorabit. Gronovius Elenchum edit adversus [gap: Greek word(s)] Cruceum, quo suam ad Statii Sylvas Diatribam it vindicatum. Heraldus post diuturnum, id est viginti septem annotum silentium, veteres suas chartas, amicis obtorto collo trahentibus, excussit; unde prodibit post aliquot menses De Rerum Judicatarum Autoritate satis amplus Commentarius. Pergit Fabrotus in legendis et explicandis Basilicis; quae post vicennalia ajunt mature demum proditura. Si tuis commodis prodesse possim, dic et factum puta. Summatibus illis Diodato, Gothofredo et Spanhemio, quaeso plurimam a me salutem. Vale. Lut. Par. XXVI. Dec. CIC. ICC. XXXIX.

EPISTOLA XIV. CL. SARRAVIUS. Jacobo Palmario a Gremmesnilio. Vandoperam.

DEbentur tibi [gap: Greek word(s)]. Vicisti quippe inelytam victoriam, [gap: Greek word(s)]. In loco Petiti de Demosthenica Androclis syngrapha vidit errorem Salmasius, non pervidit, quamvis proxime accesserit. Existimavit enim locum esse in Bosporo Thracio [gap: Greek word(s)]: et quod mireris, autores scilicet locupletes habet suae sententiae an potius erroris? Harpocrationem et Suidam. Sed istis Glossographis non esse temere credendum jam pridem docti monuerunt. Neque etiam nomen istius loci intellexit Scylacis Caryandensis

densis novissimus interpres, Isaacus Vossius, magni Gerardi filius: Vertit enim [gap: Greek word(s)] ad fanum, deinde [gap: Greek word(s)] a fano. De errore modeste monui et locos tuos addidi: ille vero nihil ad ista rescripsit: sed qui potuisset? in sinu gaude. Numquid habes amplum tui laboris praemium? Heinsius post Praefationem Salmasiano libro praefixam mutire non audet, quamvis in ea totus quantus cubet. Si Cadomum, ut puto, quietum est, quare silet Bochartus, nec stat promissis? Ei a me ni, grave est, multam salutem. Vale et me ama. XXVII. Decembr. CIC. ICC. XXXIX.

EPISTOLA XV. CL. SARRAVIUS Hugoni Grotio. Lutetiam.

ECce iterum Blondellus, et est tibi saepe legendus. Aggreditur amplam et luculentam materiam De Conciliis; quatenus ex illis vel in illis Pontifex Romanus primatum sibi arrogat. Quando vacabit inspicies, et acri perpensa judicio sceribes. Non enim is est amicus noster cui sit [gap: Greek word(s)]. Interrogaveram Bochartum Cadomensem De lingua Novi Testamenti Hellenistica: responsum ejus vides, quo plane tecum sentit. Ego certe non invitus in posterum vobis accedam, donec alius meliora et certiora attulerit: quamvis magno meo incommodo, Novum Foedus deinceps nisi meticulose sua lingua non sim lecturus. Verum [gap: Greek word(s)]. Addidi elegantissimi Fabricii carmen, quod, quia me amas, cum voluptate leges. Vale Vir Illustrissime. Lut. Par. Id. Jan. CIC. ICC. XL.

EPISTOLA XVI. CL. SARRAVIUS Frederico Gronovio. Andegavum.

VErum fatebor, Vir Amicissime, a discessu tuo, inter insomnia mea nullus mihi visus est Gronovius. Sed totos quantos dies animo obversatus est meo; nec etiamnum cum desiderare cesso. Ex binis tamen tuis aliquantulum recreor, qui videam me non ei penitus excidisse: nec sane id unquam formidavi; adeo ejus in fide et amicitia constantia mihi est perspecta. Certe donec resciverim te salvum Andegavum advenisse, sollicito timore non carui. Nescio autem quo malo meo fato factum sit, ut tantum post tredecim dies tuae litterae mihi redditae sint, quas post tres habere debebam. Iter feliciter cessisse gaudeo, et aliquam te nactum quietem tum tua caussa, quia poteris facilius et cum otio tractare literas, tum etiam mea; quia saepius fiam certior de tua valetudine, et amore erga me tuo. De tui Elenchi perfecta editione gratulor tibi. Additamenta serius venerunt, quam ut suis locis inseri potuerint: itaque inter errata ad calcem operis rejecta sunt, ne tibi opera

periret. Fabricius noster versum addidit elegantem et [gap: Greek word(s)], licet brevem. Itaque ejus amori non tuae postulationi eum imputabis, ut et solidam emendationem typographicam. Da veniam, Amice, ego tibi vacare non potui, coadus continuo adesse fratri, quem Deus magna plaga tetigit. Uxorem ejus ad se recepit vix annos viginti duos natam, forma eximiam, moribus supra aetatem firmis et castigatis, pietate et prudentia senili praeditam. Qua fortitudine calcaverit omnia terrena, qua in Christum fiducia suis se exuerit peccatis, quam siccis oculis, marito, liberis, familiae, mihi valedixerit, faxit Deus nunquam obliviscar, ut de ejus novissimis saepe cogitantem me quoque par maneat exitus. Habes hic Epistolas a Salmasio et Nicolao Heinsio. Binas ego accepi ab Hercule nostro Gallico. Prioribus inter caetera laudat, nedum damnat, temeritatem meam, qua aliquot verba delevi in ejus ad te edita jam Epistola. Immo vellet, inquit, ut totam induxissem, utpote properantius exaratam, dum promissi memor tibi morem gerit. Posterioribus prolixis, ideoque gratissimis, ostendit quomodo [gap: Greek word(s)] quod est [gap: Greek word(s)] scriptum sit. Quomodo intellexcrit rem alienam testamento relinqui non posse; quae quia longiora sunt non exscribo. Sed ea explicabit ipse plenissime in Tertio De Usuris fustinianeis. Addit de sua circa linguam Hellenisticam sententia nihil ab ullo metuere, nedum a R. Thysio, qui aqua intercute laborat: nec si valeret, is esset, qui vellet cum ipso hanc serram reciprocare. Nihil ab Imperatore, qui licet purum putum sit mancipium Heinsii, tamen se nuperrime inviserit, posteaque amicum communem miserit, quo fidem daret de sincera amicitia secum ineunda. Itaque omnino necesse erit Batavo Exercitatori se contemptu vindicare, vel alium quaerere optionem. Quae de Antecessere Florente, Amyraldo, Cappello, Pitersio narras, non erant inaudita: Sed noli eorum amicitiam, quam tua tibi conciliavere merita, mihi adscribere. Immo honori summo mihi cedit a te cognosci. Etiam me immortalitate donasti, quando in Opere novissimo mentionem mei adeo honorificam fecisti, ut prae pudore sanguinem suffuderis. Profecto nisi veritus essem amicitiae nostrae luculentum testimonium repudiare, offensionemque tuam incurrere, nonnulla tua verba delecta, deleta fuissent a me. Vale, et me ama tuum [gap: Greek word(s)]. Lut. Par. Idib. Jan. CIC. IC C. XL.

EPISTOLA XVII. CL. SARRAVIUS. Samueli Petito. Nemausum,

EA sunt tua in Rempublicam Literariam et Ecclesiam merita, ea pro utraque consilia, ut sanctos conatus tuos debeamus omnes juvare et promovere. Ego certe equidem in his, qui te doctrinamque tuam eximiam colunt et suspiciunt, nomen profiteor meum [gap: Greek word(s)]. Egi cum amplissimo Senatore mihique amicissimo Petavio, ut MS. Josephi codicem tibi impetrarem.

Ille vero nullo negotio se passus est exorari, itaque eum hic habes. Si voto tuo respondeat, habeo quod tibi gratuler, mihi gaudeam. Sed ut itasit vereor, quandoquidem desiderantur libri contra Appionem, quos praecipue expetere videris. Quicquid id est utere, fruere tuo arbitrato. Me sane omnia tua causa velle, persuade quaeso tibi: Tuus est explorare labor. Caeterum cum sese offerat occasio tecum agendi, patere me quaeso libere tecum expostulantem. AEgre enim, imo aegerrime fero, quod a Critica Sacra, eruditissimi Cappelli Opere eruditissimo, tu vir doctus et aequus adeo mentem avertas, ut ab eo magnum timeas nostrae puriori Ecclesiae damnum, [gap: Greek word(s)], Noli enim credere, eum id agere, ut Sacrum Textum, quasi pumice Critico egeat, pro libitu mutet et interpolet. Heu cadit in quemquam tantum scelus? apage facinus tam atrox, tamque insignitam audaciam et protervitatem. Non obtusa adeo gestamus pectora, ut hanc sententiam probare possimus. Esset hoc [gap: Greek word(s)]. Haec duo intendit praesertim Vir istarum rerum peritissimus. Quandoquidem Masorethici apices utpote [gap: Greek word(s)], nos nonligant, ubicunque diversa punctorum ratio meliorem et commodiorem fundit sensum, nihil vetare, quin priori neglecta posteriori adhaereamus: quod magno cum fructu fieri posse infinitis exemplis, per singula puncta decurrendo, demonstrat. Deinde, cum mirum quantum Codices Graeci et Latini a se invicem et ab Hebraeo fonte abeant diversi, ostendit unde manarit ista discrepantia: quod scilicet affines litteras, et affinia verba Scriptores et Lectoresmale confuderint. Sed sedulo dat operam, ut Hebraei Textus Sacrosancta sit semper Autoritas: quem licet alias inextricabilem, melius non tangere clamat: liceat tantum in margine et in notis modeste de obvia difficultate monere, et suam sententiam promere. An hoc de genere malorum? an novum et indictum ore alio? Utinam opus ipsum oculis usurpasses: sat scio editionem urgeres. Si fallor, mono errantem, nec invitus tibi accedam. Vale Vir Excellens et nos ama. Lutetiae Par. XIX. Jan. CIC ICCXL.

EPISTOLA XVIII. CL. SARRAVIUS. Jacobo Palmario a Grentmesnilio. Vando peram.

TRes omnino accepi a te literas, tu jam nunc a me quatuor; non est itaque quod mihi facias [gap: Greek word(s)]. Certe ut aliis vitiis tenear, de negligentia hujusmodi facile absolvor: nec enim in rescribendo soleo esse [gap: Greek word(s)]. Caeterum cum cogito de hujus Provinciae statu, tum quem mihi describis, tum quem ipse praesens cognosco, cogor ire in lacrymas, quae mihi pene singulis momentis effluunt. Invitum certe me huc adactum esse scias, vir amscissime, sciant boni omnes, quibus nomine tenus notus sum. Sed habui parere recesse: ita vivitur sub regno. Quoties per urbem ambulo, cemo plurimas aedes suis dominis, amplissimis Senatoribus, viris probis et bene circa

Regem et Regnum animatis, destitutas. Mene oportuit in Veterum Collegatum meorum locum suffici? Utinam quam habui in hac civitate stationem numquam deseruissem! hunc saltem inde fructum colligerem, quod ea nunc abessem, et cum centum praeclaris Senatoribus honestum exilium exularem; et me solarer innocentiae conscientia. Sed inter injurias ira Principis annumeranda est. Punior hic ego, qui non dicor deliquisse. Uno sane die plus vixi quam oportuit: eo nempe, quo huc delegatus sum; ubi ego non miles quotidie excitor truci classico. Mitius feram hunc meum dolorem, si te scivero mihi condolere, et tua caussa hic aliquid possim; quod, amabote, moneas. Procul a libris meis noli expectare a me aliquid literarium: non enim habeo in numerato, unde tibi satisfaciam et tuis quaesitis respondeam. Sane quod tu in seria meditatione non pervidisti, qui ego semipaganus inter arma explicem? Languet animus, languet stylus, ipsa etiam manus scribere refugit; nec ego bene mei compos. Erige me venusta et eleganti scriptione, quam te mihi benigne impertiri non pigeat. Vale. Rothomagi in hospitio Sciuri. Prid. Cal. Febr. CIC ICCXL.

EPISTOLA XIX. CL. SARRAVIUS. Vincentio Fabricio. Aureliam.

HEri et hodie unam et alteram a te accepi Epistolam, Dilectissime Fabrici. Prior debuerat mihi tempestivius reddi: si enim ante quindecimdies, quando hic erat Cancellarius, fuissem ab amico tuo compellatus, ejus confecium fuisset negotium. Jam vero expectandus est ejus reditus Lutctiam, qui vix ante Paschales ferias sperandus est. Ejusmodi enim Concessiones Regiae, corroborandae sunt Magno, ut vocatur, Sigillo, quod perpetuo apud Cancellarium cubat. Postquam fuerit reversus, istam rem agam, ac diligenter. Hic ego misere crucior. Qui aliter? proeul a te, procul a Libris meis, sine quibus omnis mihi vita acerba. Procul a magnis illis amicis nostris, sine quibus [gap: Greek word(s)]. Vale. Roth. XXI. Feb. CIC ICCXL.

EPISTOLA XX. CL. SARRAVIUS. Frederico Gronovio. Andesgavum.

QUid me querelis exanimas tuis, Amicorum Suavissime. Accusemus. uterque malum fatum nostrum, cujus inclementia factum est, ut gravis fasciculus meus ad te non pervenerit. Ejus jacturam pene inconsolabiliter lugeo. Sic undecunque coacervati luctus animum crudeliter afficiunt. Rescivisti proculdubio de Parlamento Neustriae omni sua functione interdicto. Centum et amplius Judices Lutetiae Regia jussa expectant, dum ex nostro Parisiensi

Senatu Sexdecim huc delegati, an relegati? sunt qui eorum vices implerent. Eos inter hic ego sedeo non sine magno animi mei moerore, qui coactus fui invitissimus vetetum Collegarum meorum, praestantissimorum virorum, locum occupare; procul a Lutetianis delictis, fori insanis jurgiis misere distrahor. Si tamen valere te, et me semper abs te, amicorum purpura, amari intellexero, non patum inde recreabor. Vale XXII. Feb. CIC ICCXL.

EPISTOLA XXI. CL. SARRAVIUS Hugoni Grotio. Lutetiam.

QUod mei olim beatam, nunc lacrymabilem sub oram semoti, adeo oblitus non sis, Vir Illustrissime, ut volueris inter primos, imo ut ais primum esse aurci tui libri lectorem, non potuit non esse jucumdissimum. Mihi certe summo honori cedit, a te totius eruditionis sacrae et prophanae Coryphaeo, cognosci et amari: quod quoties cogito, id autem usu venit saepissime, facere non possum, quin toties prorumpam in eximiae humanitatis tuae laudes. Cum enim me meis intueor oculis, sentio nihil esse in me, quod tuam possit allicere benevolentiam: nisi forsan animum erga te meum aspicis, qui sane, et in hoc liceat gloriari, non magnus tantum, sed summus. Grates itaque ago gratissimas de tanto tuo munere: in quo effeeit tuus hic postremus labor, ut doctrinam cum pietate conjunctam haberemus. Consuluisti nimirum saeculi vitio, cujus palato ipsa pietas per se vix sapit. Sed quod tam immensam testimoniorum segetem collegeris, constet inde necesse est, Christi gloriam tuo semper animo obversari: cum tot tantaque, quae aliorum sagaces oculos effugerant, sancta tua diligentia et industria erueris. Faxit [gap: Greek word(s)] ut diu supersis, omnibus bonis cumulatus: Sanctumque tuum propositum absolvas, Novum Testamentum perpetuis tuis Annotatis explicatum excudendi, saepius recudendum. Me, rogote, Vir Illustrissime, inter nominis tui cultores praecipuos censere perge. Vale. Roth. Idib. Mart, CIC ICCXL.

EPISTOLA XXII. CL. SARRAVIUS. Vincentio Fabricio. Bituriges.

NOli credere, Suavissime Fabrici, quidquam mihi potuisse gratius accidere tuis postremis. Tum quia ex illis intellexi, te, coelum licet saepius mutantem, animo tamen esse erga me constantissimo: tum quia me beasti nuncio illo recuperati mei ad Gronovium nostrum fasciculi; quem amissum auro contra redemptum voluissem. Nihil habeo quod rependam pro tam insigni beneficio. Ipse exige quod libebit jure tuo, nihil negabo, etme reperies acceptae gratiae gratum et memorem. Quod a me consulium quaeris, de

carmine circa Bibliothecam Thuanam, humanitati tuae id acceptum fero. Tu hujus Saeculi Poetarum facile Princeps, cujusquam consiliis, nedummei, si egere te putas, nae tu tibi es ignotus. Ut libere tamen, quando ita vis, apud te sententiam meam promam, malim prosam et vorsam orationem sejungere, quam modo hac, modo illa scribere. Quicquid historicum tantum erit et metri leges aut numeros non patietur, Praesationis vice poterit praemitti, ut Musis sua illibata et integra Sacraserventur. Perficequaeso illud opus, quocunque libuerit modo: certe sollicitius aliquid desiderasse aut expectasse me non memini. Caeterum aegerrime fero, omnera fere tuam per Gallias peregrinationein tibi absumi in isto. Bituricensi tractu. Verum ferendum est, quia cogitare te ulteriora, vetat socii adversa valetudo: tuam ut Superi tibi firmam semper praestent enixe ab illis contendo. Scribebat nuper Salmasius rabularium quemdam adversus se Apologiam edidisse pro Manibus Cunaei, quos queritur ab ipso violatos. Addebat sibi propter parentis obitum necesse esse in Galliam venire, et hac, quod anxie rogaveram, se transiturum. Quanto autem gaudio perfundar, cum ibo in ejus amplexus? Ego scilicet ante Magnas illas Parifienses Animas, lanctum illud caputadorabo, Ut mos est meus, applicabo collum, Jucundumos, oculosque suaviabor. Sed vercor ut [gap: Greek word(s)] sit illud meum gaudium evanidique instar somnii. Is est sane, in cujus sententiam omnes boni doctique libenter eant, adeo in literis suo merito principatum tenet. Misit nuper Illustrissimus Grotius Editionem Parisiensem libri sui de R. C. cum Annotatis, [gap: Greek word(s)], Grotio dignissimis. Habeo quod addam nihil, nisi taedere me hic vitae meae, adeo ab omniliterario conlortio vivo alienus. Tu Vale felicissime. Roth. 111. Cal. Apr. CIC ICCXL.

EPISTOLA XXIII. CL. SARRAVIUS. Frederico Gronovio. Andegavum.

GRatae mihi fuerunt tuae litterae, hisce Nonis Apr. datae. Gratissimas dixissem, siparciustu te in meas effudisses laudes, a quibus inposterum, etiam atque etiam rogo, manum abstine. Si quid enim est, quo egoj actarimercar, certe unum illud, quod summa aliquot Literarum numina, inter quae tu, Magne Gronovi, maxime conspicuus sedes, religiose colo; quod tanti esse non debet, ut me quoque Achivis principibus permistum videam. Iterum vota fundo pro peregrinationis tuae secundo itinere: cui favens adsit perpetuus comes [gap: Greek word(s)]. Vercor ne in Urbem ocius redieris, quam ego Neustriam hanc reliquero. Perstat enim Rex agnomine Justus in duro adversus Provinciales hosce proposito, ut scilicet Lutetiae adhuc morentur miseri illi mortales, quorum adversa fortuna in caput recidit nostriun; aliommque, si Diis placct, scelerum nos quoque luimus poenas. Sed haec aliquando fuerint. Non hoc ineunte vere, sed aestate demum praeeipiti expectandus est mihi

Salmasius [gap: Greek word(s)]: antequam enim Lugduno discedat, [gap: Greek word(s)] scilicet [gap: Greek word(s)], urget Typographos, et ab iis urgetur ut suscepta orsaque pertexat; ha quibus habebis [gap: Greek word(s)] illum Simplicium; nisi consilia sua ad exitum perducere festinat Heinsius tuus cum suis Heinsianis, quide eo mactando, quoties [gap: Greek word(s)] solus vel cum famulo perambulat, et in fossas dejiciendo cogitant. In eam adducti illi rabiem, ex quo ejus imperterritus animus, Satyris et levidensibus scriptionibus cedere nescius, iis plane perspectus est. Ita Salmasius ipse ad me scribebat IX. Cal. April, addebatque se satis acerbe strinxisse calamum adversus J C. quemdam, quem vocari Cyprianum Regneri me docuisti, libello edito, in quo inter alia haud pauca penitius disquiritur, An mutuum sit alienatio: quod ab eo factum, quia dixerint [gap: Greek word(s)] se eiexcitasse edversarium cui par, in hoc genere, non esset. CL. Berneggeri obitum ex animo defleo. Quo nunc loco Tacitus? Quid brevi fortes jaculamur aeva multa? Plura non addam ubi apud te conquestus fuero, quod de tua Justinianca Laurea non monueris, in quo adeptos plausus tacere non debuisti. Patere hoc convicium, et de rebus tuis scribe diligentissime. Vereor ne diutius morari me hic oporteat: hic, id est, procul ab omni literarum elegantiorum commercio. Vale et me ama, qui te colo, veneror, amo. Roth. Idib. Apr. CIC ICCXL.

EPISTOLA XXIV. CL. SARRAVIUS Frederico Gronovio. Andeiavum.

QUas tibi jam agam gratias, Carissime Gronovi, pro illatua diligentia, qua me tam prolixo, tamque grato responso beasti? Tantum abest, ut excusationem morae tuae accipiam, ut contra me in aere tuo agnoscam libens: reponis enim [gap: Greek word(s)]. Gaudeo voluisse te Elenchi tui perpurgandi a mendis nostris taedium devorare. Culpam olim sum deprecatus adjecta caussa, quam, quae tua est humanitas mihi, indulsisti. Misi ad heroem nostrum quam ad ipsum dirigendam per me voluisti, et curabo ut ejus responso, quod ab eo tibi flagitavi, quamprimum potiaris. Antequam e Batavis discedat, sedet ipsi perficere inchoata vel affecta opera haec sua. Notas ad Amobium, Philosophiam Stoicam ad Simplicium, Dissertationem de Saccharo et Manna, et Achillem Tatium. Penes me est Diatriba De Mutuo, Quod non sit alienatio, adversus Cyprianum quemdam Juris Doclorem Autore Alexio a Massalia Domino a Sancto Lupo. A Masalia id est a Salmasia. Salmasia Pagus est hujus nominis in Burgundiae Ballivatu, qui vulgo vocatur l'Auxois, cujus metropolis Autissiodorum vulgo Auxerre, e quo gens Salmasia Nobilissima originem duck, inde hic dici vult Alexius. Quare a Sancto Lupo, quia non explicavit, interrogavi; nec dum accipereresponsum potui: Jure merito clamabit foriarius: O Crudelis Alexi adeo male habetur

[gap: Greek word(s)]. Voluit scilicet Heros noster ceteros ab hujusmodi consiliis deterrere et expectata gloria fraudare: dum ne quidem eos agnoscit adversarios silentio involutis eotum nominibus suoque. Scriptum hoc bonae sane frugis plenum, thesin strenue tuetur, nec a posita Quaeitione latum unguem discedit: Nec solemnem copiam delideres: et quod magis mirere, vix totis quindecim diebus conceptus formatus et editus ille partus a patre podagra laborante, quae ejus bilem aliquando intendit. Sed quid ais de Magno Legato, qui Amstelodami curavit edendam Commentationem de locis N. T. in quibus mentio fit vei fieri videtur de Antichristo, Eruditis, itainfit, expendendam. Vult Virum illum peccati, cujus mentio in Secunda ad Thessalonicenses, esse Caligulam, alterum de quo in Prima Johannis esse Barchosbam tertium de quo in Apocalypsi esse Trajanum, cujus nomen [gap: Greek word(s)], dum sedet ad calculos, asserit esse [gap: Greek word(s)] 666. Postremam literam vult senarium denotare numerum quae ducentesimum arguit, confundendo [gap: Greek word(s)] cum episemo [gap: Greek word(s)], de quo tam multa Magnus Salmasius ad cum scripserat. Jam credo, intelligis qua de causa adeo sedulo inquirebat de Nota senarii numeri apud Gracos, quod licet edoctus sit, maluit ignorare, quam tam bellam cogitationem abjicere. Magna sane ab eo libro famae ejus labes infligetur; addunt enim multa praeterea dogmata Faustinam Scholam olere. Sed ohe! jam satis. De Exemplaribus Elenchi tui in Angliam nec ne missis nihil affirmare ausim: postremum tamen verius credam. Hic adhue distinemur quatuor, ut ajunt Collegis addendis, qui suppetias ferant. Nulla ergo copia vel spes prompti reditus. Si mei semper memineris, solabor me incomparabili tuo beneficio. Vale Roth. Non. Majis. CIC IDC XL.

Andreas Duchesnius nobilissimus Regni Geographus et Historiographus hac septimana miserabiliter obiit: e curru decidenti baculus ilia ingressus est, unde magno cum cruciatu, post unam aut alteram horam expilavit.

EPISTOLA XXV. CL. SARRAVIUS Frederico Gronovio. Andevavum.

ACcipio eximiam illam tuam epistolam, qua Frondatorem tuum iterum crucias; nec responsum differre debeo, licet alias forensium negotiorum mole obrutus. Qui fit ut de Magni Salmasii [gap: Greek word(s)], literis nihil rescribas? An hoc est fatum meum, ut quaecunque ab illo heroe per meas manus ad te destinantur, serius nec nisipost tardissimas moras habeas? De Pace Leydensi, ab isto Triumviratu utcunque procurata, nihil dicam, quia procul dubio ab aliis cognovisti. Caeterum non possum non laudare consilium tuum nihil respondendi Muscario illi, de quo nihil prorsus audiveram. Hoc esset bonas horas male perdere: et omnino indignus ille ira tua. Notas tuas avidissime percurri: insulsissimum oportet esse illum Scriptorem, qui ea, quae arguis, publicare

blicare sit ausus. Nac ille lectores suos fungos et stipites putat, si fidem habituros existimat. Sueonum Legatus De absoluto Reprobationis decreto Commentationem Amstelodami edidit, qua Remonstrantium suorum dogmata non tam defendit, quam adverlariorum sententiam infamat. Vale, et amorem erga te meum credas velim ita ratum esse fixumque, in virtute tua fundatissimum, ut nulla ratione convellatur. Roth. in. non Jun. CIC ICCXL.

EPISTOLA XXVI. C L. SARRAVIUS Jacobo Palmario a Grentmesnilio. Vandoptram.

VIx, ac ne vix quidem, ullis commendatitiis, quae ad me scribunturrespondere soleo: et in fori litibus enarrandis continuo occupatus, potuissem etiam aliquid caussari, quod excusationem mercretur. Is tamen est [gap: Greek word(s)] lepos, ea gratia, ut solemne et vetus propolitum meum cogar abrumpere. Bene est si in hac Prövincia possumus aliqua ratione afflictis opitulari. Credas enim velim me nulla pari affici laetitia, quam si quando litium sinuosos nexus reseco et amputo. Deus, ut affinis tuus caeteros tam faciles ac benignos experiatur Judices, quam me habiturus es promptum ad omnia tibi tuisque officia praestanda, [gap: Greek word(s)]. Doleo tantum, quod non ego futurus sum solus Hercules istius Antaei: nihil enim, ut nosti, singuli decemimus, nec aliquid possumus nisi numerus sumus et collegium facimus. Quid autem agas, quid mediteris scire desidero. Nae tu ludis suaviter, cum me sententiam rogas de Grotii Antichristiana Diatriba. Tu solus harum literarum [gap: Greek word(s)], et Commentatione adversaria illi os obleveris: nisi forsan summum Bochartum pateris tibi adjungi socium. Ille nuper ea de re a me interpellatus divinam Epistolam rescripsit, eo rationum pondere et momento, ut nihil validius subtiliusve possit in eo genere cogitari. Urge quaeso ut scriptionem perficiat et publici juris faciat: ex qua magnum autori decus, et Puriori Ecclesiae compendium maximum accedet. Vale. Roth. ipsis Calendis Aug. CIC ICCXL.

EPISTOLA XXVII. CL. SARRAVIUS. Frederico Gronovio. Andegavum.

NOn est quod improbum facinus, quo Summatis nostri Epistolam descripsi apud te excusem; quandoquidem adverso fato meo, tuoque res eo recidit, ut de temeritate furtove meo gratiam mihi sis habiturus. Ecce enim, adest ipsa illa gemina et germana, non meis, ut satagebas, cogitationibus recentata, sed iplissimis Autoris verbis. Sola venerabiliset divsna manus abest, quam sera licet dies, ita auguror, et opto, repraesentabit. Haec auri ramenta latere et perire nequeunt. Ut aenigma de Leydensi Pace a 111.

Viris Leidensibus procurata, certe tentata, tibi pateat, discriptum habes et [gap: Greek word(s)] ex prolixiore ad me Epistola, in qua nihil addidi aut detraxi. Postremis scribebat novum sibi procedere certamen cum clarissimo doctissimoque medico Beverovicio de sensu Aphorismi Hippocratis LXXIX. Sect. IV. quem asserit Heros noster nulli ex recentioribus [gap: Greek word(s)] intellectum, nedum Beverovicio, qui in Libro de Calculo eundem errorem erraverit. Ita autem pro cessit negotium. Interrogatus Sahnasius a Beverovicio, num recte acceptus ille locus in citato Libro, rescripsit male acceptum; rationibus quibus adductus ita sentirer, levi manu, et ut apud familiares solet, tractatis. Operosam et prolixam replicationem Epistolicam misit resignatam Beverovicius uni ex Ordinibus qui tum Lugduni, ubi olim habitavit, aderat, a quo Salmasius eam acciperet. Nomen siluit quia ille mihi ignotus. Quoniam autem Vir ille Nobilissimus Heinsio privatim utitur, non injuria credidit Salmasius eam illi visam, nec tutum fore aut etiam honestum aliter quam publice respondere. Praeterca, cum nimium sibi confideret adversarius, consultum visum est, tantam fiduciam modesta scriptione retundere. Vale. III. Non. Aug. CIC ICO XL.

EPISTOLA XXVIII. C L. SARRAVIUS Hugoni Grotio. Lutetiatn.

PLenissime nuper satisfaciebas, Vir Illustrissime, dubiis quae tibi proponere ausus eram, circa Divinitatem et Satisfactionem D. N. Jesu Christi, de quibus extare nihil in aureo tuo libello, nonnulli male feriati criminabantur: eoque nomine, quodque mihi tela suppeditaveris, quibus eos confecero, ingentes habeo agoque gratias. Aliud autem superest, de quo quia tunc non succurrit, iterum, veniam dabit tua humanitas, te interpello. Patina LIV. novissimae editionis, dicis; Deum consilium suum de Mundi Exitio, celasse Apostolos; quinimo illos quasi imminens illud expectasse, et in scriptissuis docuisse: citatis in hanc rem pag. 369. in Notis 1. Cor. XV. 54. et 1. Thess. IV. 15. 16. quibus ex locis pro bare satagis credidisse Paulum, diem Domini esse in proximo. Haec autem opinio attentius ad calculos revocata, omnem scripturae autoritatem elevare videtur. Si enim istud crediderint et docuerint Apostoli, certe in eo falsi sunt. Si autem in hoc perperam nos docuerunt, in quo proeul dubio, quemadmodum in reliquis, eos a Deo afflatos credere par est; qui constabit in aliis Religionis capitibus, quae non vehementius ab illis affirmantur, eos non esse hallucinatos? Tu Vir Illustrissime, hunc nodum, si placet, solves, nec me, quem tot tantaque habere voluisti amoris tui testimonia, hac expectatione fraudabis. Ita quaeso precorque, et me nominis tui studiosissimum, assiduumque cultorem, amare perge. Vale Roth. XVIII. Sept. CIC ICCXL.

Inter epistolas Grotii illa reperta non est, quam ad hanc rescripsisse debuit. Forte ea res in sermone acta fuerit.

EPISTOLA XXIX. CL. SARRAVIUS. Frederico Gronovio. Venetias.

ACcepi tuas, Clarissime et Carissime Gronovi, Massilia datas; quibus gratissimtim fuit cognoscere, de optima tua valetudine. Galliam nostram etiam in illis remotioribus partibus non displicuisse impensiusgaudeo. Verum certe et perpetuum fructum ex tua peregrinatione colligis, visis insignibus illis viris, quos commemoras. Nec dubito quin salutandi officium, quod illis comiter impertiris, ipsi vicissim mutua benevolentia compensent. Sed qui omissus Petitus? Nunquid licuit Nemausum excurrere? an eum tibi reduci ex Italia servas? Verendum tamen est, ne, omissa illa plaga, alio divertas, idque optimo viro, qui te summe colit, foret acerbissimum. Laudo consilium tuum de peragranda etiam Italia: peragranda, inquam; noli enim inhaerere vel manere diutius; te enim jam habitiorem et colore sano pulchriorem Capuanae deliciae cum Annibale pessumdarent. Nec sola illa ultima ora formidanda, Venetiis quippe in ipsis, potest male fundata carina naufragium pati. Omen Deus avertat: sed tres fere totos annos hic moratris, nisi quod interea Italiae ulteriora non neglecta, scio quam difficulter ex istis paludibus emerserim. Tandem Contigimus dextram, qua nulla potentior armis Palladiis. Solidos decem dies illum hic detinui: diluculo, mane, meridie, vespere, nocte intempesta ejus lateri indivulsus haesi. Expectas jam ut libtum scribam, non epistolam: omnino opus eo esset, si cuncta exequi esset animus. Sed pauca haec sufficiant. Non dixit postremum Vale Batavis, quorum Ordines quanti ipsum facerent, palam fecerunt, cum jusserunt [gap: Greek word(s)] ut eum Diepam usque cumtoto comitatu veheret, eoque rediret quotiescunque significaret Magnus Heros velle se Hollandiam repetere. Plerique etiam e durioribus, ejus partes sequuntur, posthabito antagonista: etiam Praetor, Escontetum vocant, etiam Adolphus Vorstius, alii. Synodus lecto ejus Trapezitico, veteri more damnato, Lombardos ad Sacram Mensam admitti jus fasque esse dixit; nullo tamen condito decreto, nisi quod [gap: Greek word(s)] et pro variis causarum figuris, [gap: Greek word(s)], de summo illo jure poterunt aliquid remittere. Excerpta ex Trapezitico, licet Heinsianam manum prodentia, Magistratus, ex officio, nemine conquerente damnavit. Calumnias confutavit Heros, adersariumque vivis non adumbratum, sed expressum, coloribus, omnibus bonis execrabilem proposuit. Cum Beverovicio pugnatum est: amicitia incolumi. Itaque iterum Leydam reviset; ni obstiterit uxor, cui coelum Hollandicum minus arridet: Ni etiam Eminentissimus Richelius cum in Gallia pedem figere velit, jubeat: non enim impune ei non paretur. Neptunum partim faventem expertus est, Octavo quippe supra decimum die, Diepam appulit, cum majoris natu filiae cadavere, quae tertio navigationis die expiraverat.

Hanc jacturam forti animo et plane Christiano toleravit. Ubi aliquid nactus erit otii a domesticis negotiis, Arnobianas Notas in mundum rediget, in quibus Heraldo saepius, quando ipse glaciem fregit, frigida suffundetur. Plura et alterius generis adderem, si certo scirem hanc ad te chartam perventuram; quod quia vereor, [gap: Greek word(s)]. Prima quaque occasione Tumulum Berneggeri amicitiae, quae tibi cum eo intercessit, dignissimum monumentum Freinshemio mittam. Ego quoque te carmine donabo sed non meo, nisi quod argumentum poetae dedi. An eo laudetur vel laedatur amicus tuus, ipse judica. Mihi elegans et obliquum videtur. In hac certe Neustria natum est. Vale. Faciam ut meae vel in ipsum Capitolium te sequantur. Roth. 11. Nov. CIC ICCXL.

AD DANIELEM HEINSIUM De suis Exercitationibus Sacris in N. T. IN OBTRECTATORES.

De plagio suspectus eras, quia fama ferebat
Haec de SCALIGERI prompta fuisse penu.
At, mihi si qua fides, mentitur Zoilus: omne
Quidquid id est, nemo non videt esse tuum.

EPISTOLA XXX. CL. SARRAVIUS Jacobo Palmario a Grentmesnilio. Vandoperam.

ADvenit tandem optata illa diu et expectata epistola. Paucis sententiam dicam. Quicquid causseris, quod magno Bocharto, ad magnum Salmasium propius cognoscendum te non addideris comitem, me judice non potes absolvi. De equo noli excusationem capere: quamvis enim verum sit uno equo duos sedere non posse, tamen poteras alicunde mutuo sumere, et amicum sequi, quem comitari non potueras. Deinde, an tibi tanti erat Nobilis ille, qui tua opera egebat, ut aliena negotia cures omissis propriis? Caeterum ne mitius tecum actum putes, errorisaut culpae poenas luisti gravissimas, dum tanti Semonis affatu et afflatu Musas tuas non recreasti. Quanto gaudio perfusus esses audiendo Bochartum de mille arcanis Salmasium sollicite et curiose interrogantem, nunquam inanem recedere. Jurasses non defecisse oracula. Uno in homine miratus esses piissimum et doctissimum Theologum, eloquentissimum Oratorem, solertissimum Jurisconsultum, Medicum exquisitissimum, Philosophum nobilissimum, et omnigenae linguae, scientiae, et eruditionis [gap: Greek word(s)]. Sed me inliberalem qui virtutes tanti Herois exiguitate sermonis mei minuam! scias oportet maximo in pretio apud eum esse Bochartum nostrum; gratiasque mihi singulariter actas, quod eum huc evocassem. Vellet Erninentissimus Cardinalis Dux eum in Gallia pedem figere.

Sed multa obstant: praesertim vero purissimus veri Dei cultus, cui omnino est nobiscum addictus: nec hic liceret animi sensa eloqui, et publicare. Qua humanitate, qua pompa et apparatu a Cardinali fuerit exceptus, olim ad aliosscripsi, a quibus id didiceris. Vale Roth. VI. Id Nov. CIC ICCXL.

EPISTOLA XXXI. CL. SARRAVIUS Vincentio Fabricio. Bituriges.

COmmodum succuristi altera Epistola. Laborabam enim in refellenda priore quamvis acceptissima, cum elegantissima juxta ac eruditissima sua prolixitate, tum amore praecipue erga me tuo. Adeo certe gratam opem tulisti, ut ne consilii quidem mei velim meminisse. Eam tamen partem, qua iter tuum festivissime explicas, sicut et alteram, qua Illustrissimum Memmium Christianissimi Regis apud vos Legatum, meritissimis prosequeris laudibus, non possum quin magna cum voluptate saepius legam, relegamque. O te felicem tanto virtutum tuarum aestimatore! Ille enim est, cujus longe lateque diffusa gloria, non potuit patriae finibus contineri. Ille est, quem sapientissimi mortalium Adriatici profundi regnatores, sunt admirati. Ille est, a cujus industria Christianus orbis pacem Coloniae expectat. Summi tamen viri erga publicam rem merita non prohibuere, quin frater ejus Henricus, magnus Senatus nostri Praeses, Issodunum in Biturigibus relegaretur. Flent moestimussahtque Patres, dum se tam claro sidere orbatos, densisque damnatos tenebris vident. Quodque magis stupeas, utriusque parens in Consistorio Regis primus sedet: adeoque quisque sibi statque caditque. Verum silentio Deorum fulmina satius est adorare. De Salmasio quid dicam? ad eum quippe me vocas. Praecipiti Octobri ejus in amplexus ivi: totos duodecim dies, te vixpotui tres horas, hic detinui. Superat praesentia famam.

Si me fata meis paterentur ducere vitam
Auspiciis, et sponte mea componere curas,

Cum eo vivere amem et obeam libens. Vis plura? Si per impossibile cuiquam mortalium erigantur unquam altaria, mihi Deus, Deus ille, Suavissime Fabrici. De omnigena doctrina, moribusque humanissimis tibi comperta narrare nihil attinet. Lutetiae adhuc moratur, in Bibliotheca Regia totos fere diessepultus; Vult [gap: Greek word(s)] Richelius eum ibi pedem figere; omniaque quae petiturus est pollicetur. Nullis enim praescriptis conditionibus; Pete, inquit, et dabo: Noster tantum sis, et Batavos obliviscere. Ille tamen contra nititur et Leydam semper cogitat. Partim faventem habuit AEolum, dum [gap: Greek word(s)]: totosque dies octodecim adversis ventis conflictatus est. Post Philosophiae Stoicae ad Simplicium partem priorem, cum tabulae Cebetis Arabica Elichanni paraphrasi, quam eximia praefatione illustravit, post libros tres de Trapezitico Foenore, post Diatribam De Mutuo, post

Commentationem De Calculo adversus Beverovicium, post A chillem Tatium, post adversarios duos libellos contra Cloppenburgium et Heinsium, quaeomnia anno superiore bono publico edidit, quid amplius expectes? De Primatu Papae prolixum opus movet, centum puta et amplius quaternionum, cum duobus Appendicibus de Antichristo, et de Johanna Papissa. In priore Pontificios, [gap: Greek word(s)], in posteriore Leonem Allatium et Davidem Blondellum confutare studebit. Sequentur tandem, ita ait, Arnobianae Notae uberes, quibus praefigitur accurata Disquisitio De Nominibus antiquorum Romanorum. Heraldi Librum De Aut. Rer. Jud. cum annexis Observationibus, apud me primitus conspexit Statim omnes objectiones adeo facili negotio diluit, ut maxime et diutissime meditata eum adferre crederes: nec impune feret Desiderius. Sed diei unius aut alterius opera, labore isto defungetur. Idem sentias de Secunda Copriani cantilena, quam potius rabiosi canis feros latratus dixeris. Heinsius dysuria paene interiit, convalescit tamen. De Hellenistis et lingua Hellenistica, dicunt aliquid eum commentari. Praeses Marca tribus Voluminibus Concordiam Sacerdotii et Imperii aggreditur. Praeses Gramondus Tolosanus Historiam Regis nostri ab excessu Henrici IV. lingua Latina, exterorum in gratiam, edere cogitat. Licet alumnum suum magni faciant Loyolitae, siquid mei est judicii, ex viso specimine, lutulentus fluit et [gap: Greek word(s)]. Blondelli Librum De Eucharistia Veteris Ecclesiae mea cura hic excusum mitto; propediem missurus ejusdem grandem Tomum De Primatu Pontificis Romani in Ecclesia, adversus Cardinalem Perronium, pro Jacobo Rege Magnae Britanniae: nobile opus et a multis avide expetitum. Strigil Hippolyti Frontonis Caracottae, autorem habet Petrum Molinaeum, veteranum illum Christi militem fortemque athletam. Nihil est quod amplius addam. Sed paene excidit. Heus tu suavissime, Quare nihil de Poemate Bibliothecae Thuanae? An me oblitum credis? Habeat Lutetia, habeat Thuana domus, habeam ego ??stud amicitiae tuae pignus. Te certe obtundere non desinam donec istud extudero. Rogo precorque Vir Amicissime, patere te exorari, tumque me a te efflictim amari credidero. De Amsinkio noli esse solicitus: omnia ejus causa volo: nec de ejus Naturalitate obtinenda spem deposui; quanquam ut sunt tempora, res est sane difficilis. Vale. Scripsi in Rothomagensi adhuc Exilio. Prid. Calend. Mart. CIC ICCXL.

EPISTOLA XXXII. CL. SARRAVIUS Jacobo Palmario a Grentmesnilio. Vandoperam.

SIve commendes, sive expostules, semper gratum est a te interpellari. Imo postremum hoc placet magis, quia omnino est a tuo erga me amore. Factum autem, aut potius non factum, de quo quereris, possum uno verbo excusare. Volui non potui. Non quod defuerit [gap: Greek word(s)]. Quamvis enim affinis

ille tuus, cujus uxor aures suavissime demulcet, sese non obtulisset comitemaut ducem, quod tamen an fecerit fidem ejus appello, poteram alium reperire Mercurium. Non quod veritus sim ne a te laute et opipare exciperer: quamvis enim istic Attalicis conditionibus usus essem, tamen procul est a moribus meis, ut amicorum coenationesaut coenas, non potius animum attendam. Non quod de te adeundo saepius non cogitaverim, ex sanctissimae amicitiae proposito, quam mihi tecum intercedere gaudeo et glorior. Accipe ergo quid causae fuerit, cur ad te non diverterim. Cadomi ubi non plures dies, sed unum tantum moratus sum, inaudivi Senatores nostros Rothomagi feriari, quia unum forte desiderabant. Nempe quicquid apud Carentanenses negotii foret, quindecim diebus posse absolvi existimaveram; quod tamen vix solido mense confectum est. Constitui itaque quam citissime eos invisere. Sed falsus is rumor erat, a litigatoribus nonnullis mihi nunciatus, quorum nempe intererat me huc eorum caussa advolare. Frustra es si aliam tui praeteriti rationem quaeris. Absit enim, imo male sit mihi si te multis magnisque de causis mihi conjunctissimum et carissimum fugiam, vel, quod abominor, despiciam. Si peccavi, dum a popularibus tuis delusus, munus meum, inutili erga te officio praetuli, rogo precorque veniam, quam a te aequi bonique amantissimo, consequi non desperem. In procinctu sumus nostri Lutetiam reditus. Plures enim hic adsunt novorum illorum munerum candidati, quos ubi antiquo ordini addiderimus, nihil vota nostra morabitur, quominus veteres Lares nostros repetamus. Ut de libris semper aliquid admisceam: misit ad me nudiustertius Jo. Dallaeus eximium Commentarium, in quo controversiam De Imaginibus accurate exequitur, ex fide meliorum veteris aevi Patrum, et Historicorum. Vale. Scribebam occupatissimus Rothomagi Nonis Aug. CIC ICCXL.

Prodibit brevi Nicolai Fabri Peyreskii Viri, aeterna fama dignissimi, Vita a Gassendo conscripta, in qua plurima naturae experimenta, mira et nova proferuntur.

EPISTOLA XXXIII. CL. SARRAVIUS Vincentio Fabricio. Hamburgum.

DE Conjugio ante omnia gratulor tibi, Clarissime Vir et Praestantissime, praesertim, tam elegantem et sapientem puellam nacto: [gap: Greek word(s)] ex animo precor, ut illud omnibus numeris fortunet; itaque foecundet,

Ut post ter trinos revolutis mensibus orbes,
Laudemus cuncti pulchra te prole parentem.

In tua autem effusissimi semper erga me amorisplenissima Epistola, multa inter gratissima molestum fuit ostendissete indifertas meas illis Semonibus, Memmium dico et Lindenbrogium. Tenuitatis enim meae probe conscius, scio nihil a me posse proficisci quod eorum oculos moretur. Itaque de meis, si

tibi tanti videntur, deinceps in sinu gaude. Aut saltem nomen meum inducatur. Pauca illa quae de Illustrissimo Memmio addideram nimis magnifacit Maximus Legatus. Certe non existimabam eum apud vos adhuc morari: alioquin vel majori spiritu tibias inflassem, vel omnino de eo tacuissem; veritus tanti viri merita et laudes, ingenii culpa deterere. Quam misit Clarissimus et numquam satis laudatus, Vir Excellens Fredericus Lindenbrogius salutem, ei quaeso meis verbis redde, simulque offer quam rogavit Antecessoris Florentis Disputationem De Consobrinorum Nuptiis. Dic etiam me esse prompto erga illum animo, facturumque prolixe, quae imperaverit. Quando autem, Vir Amicissime, tibi sunt accepta mea munuscula, ecce tibi Summi Mosis Amyraldi opus non nauci adversus anonymum amicum nostrum, qui tamen saepius toto libello nominatur. Lege modo et sat scio laudabis ingenium solers et eruditionis [gap: Greek word(s)] suspicies. Nec aliter decuit [gap: Greek word(s)] Cameronis [gap: Greek word(s)]. Tua ad Gronovium tuto et cito curata est Lutetiam; ubi nunc ad duas tresve hebdomades degit, quibus elapsis in Hollandiam est trajecturus. Pollicetur se non soluturum me insalutato. Caeterum memineris promissorum, et de Thuanae Bibliothecae Carmine, quam dedisti dasque fidem vide ut liberes. Saepius a Puteanis Fratribus de eo interpellatus, quid respondeam habeo nihil, nisi esse te [gap: Greek word(s)], modicique temporis morae leve dispendium re ipsa abunde compensatum iri. Magnus Salmasius Divioni apud suos hiemem transiget. Vidistin' Wallonis Messalini responsionem Antipetavianam priorem? Precibus coelum fatigemus, ut possit Leydam repetere, et duriuscule Loyoliticum caput dedolatum videbimus: quamquam parum, imo nihil, adversario hac scriptione perpercit. Quidni autem ita agat cum veteri hoste improbo sycophanta; qui suaves faceret ludos, si suo Temporum Rationario adderet; HOC ANNO PERIIT SALMASIUS, prout haec verba de Calvino, Scaligero, aliisque consecraneis nostris, nequissimus bipedum usurpare solet. Pars altera cum Praefatione post aliquod tempus prodibit: quamquam nunc totus est in adornandis linguae Hellenisticae Exequiis adversus Exercitatorem, Heinsium an Voetium? Hoc autem mense exacto, Parisios veterem optatamque sedem repetendi omnino fit nobis spes certissima. Illinc uberiores et gratiores expecta literas. De Basilicis paene sum oblitus. Fabroto, cui ista demandata est provincia, annuum honorarium 11. M. librarum pronuntiata sunt; ne opere perfecto regia liberalitas cesset, aut saltem frigeat, non calet negotium. Lente itaque festinat, nec ante quatuor aut quinque annos aliquid inde expectandum. Vale et amorem erga te meum ama. Rothomagi 111. Nov. CIC ICCXL.

EPISTOLA XXXIV. CL. SARRAVIUS Alexandro Moro. Genevam.

TAndem aliquando restituit me Parisiensi mitiori coelo rigidior Neustria. Totos nempe viginti menses et amplius Urbe abfui, morosisque litibus judicandis et secandis ita miserabiliter vita et tempus mihi periit, ut vix de literis aliquantisper cogitare liceret. Itaque [gap: Greek word(s)], vereorque post diuturnius silentium te interpellare. Sed ecce commodum succurrit Gronovius noster, qui tuam humanitatem et erga me benevolentiam, [gap: Greek word(s)] praedicare dum non cessat, animum facit experiundi, quo statu apud te sint res meae. Ego certe moriar, mi More, ni te magnifaciam, amem, et colam plus vice simplici. De rebus tuis et Academiae vestrae certiorem me facias velim. Inaudivi te majoribus Theologiae mysteriis initiatum, frustra licet turbantibus quibusdam malevolis; quorum palato non sapit liberalis et abundans tua doctrina. Macte istis ingenii et pietatis dotibus, Vir Eruditissime, cogita Virtutis fidam esse comitem invidiam. Spanhemio et Gothofredo reddes illis inscriptas cum plurima a me salute. Vale et me tui laudatorem admiratoremque perpetuum in intimis tuis cense. Lut. Par. V. Id. Nov. CIC ICC. XLI.

EPISTOLA XXXV. CL. SARRAVIUS Frederico Gronovio. Rothomagum.

SAlve Plurimum Optime Gronovi, vel potius Vale Longum. Durum sane fuit a te divelli tam subito, tamque praecipiti festinatione, contra tuam meamque mentem. Absque comite meo, absque fociis tuis non commisissemus uterque ut ita distracti fuissemus. Saepius saepiusque in tuos involassem amplexus et te nunquam forsan videndum, quod utinam! iterum utinam [gap: Greek word(s)]! aeternum essem deosculatus. Sed nihil temere accidit. Consuluit scilicet Deus Optimus infirmitati meae, nec voluit me proximam calamitatem meam ex absentia tua, nimisheu certam, attentius examinare. Compos enim vix essem mei, nisi amoris tui constantiam cogitarem; quae spes me recreat, foreque spondet ut mei semper memineris, meque semper ames. Tibi Viro Summo, omni virtute praestantissimo, omnigenae doctrinae thesauro, Musarum corculo, delicio meo fraterno animo conjunctissimo, amicitiam meam aeternum duraturam obsequiumque nunquam defuturum polliceor ego tuus magnis tuis meritis. Haec postrema verba Albo tuo inscripsi, gavisusque sum dum me magnis Principibus admixtum vidi. Quotquotscilicet Illustria Nomina universa habet Europa pellibus exiguis arctasti. Ita

decet peregrinari sapientem, non ut Porticus tantum et Amphitheatra metiatur, oculisque ea usurpet quae visa, delectent quidem, sed penitius admissa, ad bene beateque vivendum conferant omnino nihil. Volui in opistographo Herois nostri latere. Mentem meam aequi consule: si enim virtutes tuas ornatius explicare voluissem, non unius chartulae opus fuisset. Vale. Lut. Par. VI. Cal. Decemb. CIC ICCXLI.

Utinam vesses Lutetiam vere proximo repetere: possem tibi de hospitio apud Amplissimum Senatorem providere cum honorario mille librarum.

EPISTOLA XXXVI. CL. SARRAVIUS Frederico Gronovio. Rothomagum.

DIligentiam tuam exosculor Suavissime Gronovi, qua me binis litteris praevenisti, quibus hoc uno responso faciam satis. Palmariae sunt tuae conjecturae ad Livium, agoque grates gratissimas quod eas mecum communicaveris, istudque beneficium maximis, quae tibi debeo, deputabo. Si similes multas expiscatus es, papae! quantae frugis tua erit Editio. Iterum insto, noli alii istam lampada tradere: tu potius hanc facem accende nobis in tanta nocte. Scilicet is est labor tuus, ut Freinshemianae Editioni accedat Appendix? An liberalem facit frontis infirmitas? Audacter poscit, fortiter nega. Poteris credo apud Langlaeum Solinum Salmasianum nancisci. Gratum tamen est quod De Amplo Sestertio compellasti, de quo nunquam forte sine te cogitassem. Heros ergo noster pag. 372. de Amplo et Minore Sestertio magnas nugas ait blaterasse Rei Nummariae scriptores, ipsumque Scaligerum. Sententiam autem suam sic explicat. AEtate Solini Sestertium pro qualibet pecunia usurpatum, nullo tunc amplius usu Sestertiorum nummorum. Folles enim aeream pecuniam tum temporis appellabant, qui in Sestertiorum locum successerant. Ergo Sestertios de omni pecuniae genere dicebant aureos, aereos, argenteos. Amplo igitur Sestertio posuit pro ampliore pecunia: sicut infra amplioribus pretiis vendunt; et alibi, ampliore pretio. Ammianus lib. XXIII. amplitudines pretiorum illa efficit ratio. Hactenus [gap: Greek word(s)] qui ad locum Capitolini tacet. [gap: Greek word(s)] Casaubonus tanquam de re obvia prior dixerat. Haec sunt ejus verba in Vero. Budaei aestimatione fiunt aurei quingenti supra centum et quinquaginta duo millia. Nec mirabitur summae hujusmagnitudinem, qui Neronis aut Vitellii coenas meminerit: aut illius Margaritae, quam Jul. Caesar in amiculae gratiam emit pari fere impenso pretio, hoc est sexagies HS. Scimus haec nota eruditis. [gap: Greek word(s)]. Centenariae coenae leguntur quidem apud Tertullianum, non in Pallio, sed in Apologetico, ad quem nihil commentatus est Vir incomparabilis. Horatii versum, Accipit et bis dena super sestertia nummum, invenies Lib. Epist. 11. epist. 2. ad Julium Florum. Locus est de illo Luculli milite, qui pauper libens

et impiger difficillima belli munia suscipiebat, quae dives postea factus detrectabat: cum ob aliquod [gap: Greek word(s)] donis honestis ornatus accepisset insuper bis dena sestertia nummum, recusavit deinceps priori aleae se committere. Nota historia. Bis dena sestertia explicantur vulgo viginti millia sestertium nummum. Haec de locis quaesitis. De re ipsa olim edoctus sum Sestertium valere duobus assibus et semisse, quando scilicet dicitur sestertius genere masculino. Sestertium autem neutro genere valere mille sestertios. Ratio est quia neutro genere subintelligitur pondo, ut in Masculino nummus, cum simpliciter dicitur sestertius. Plura non habeo, quae scribam, nisi valere nos hic omnes, qui tibi ferentes secundosque ventos optamus. Vale. Lut. Par. [gap: Greek word(s)] XVI. Decemb. CIC ICCXLI.

EPSISTOLA XXXVII. CL. SARRAVIUS Hugoni Grotio. Lutetiam.

ACcepi litteras ab amico, viro docto, tuique studiosissimo Maximiliano Langlaeo Rothomagensi Ecclesiaste, quibus me rogat ut a te quaeram, Quis sit ille Magister Hebraeus Nehumias, qui quinquaginta annis ante Christi adventum, aperte jactabat non posse ultra quinquagesimum annum Messiae adventum differri: cujus mentionem facis pagina 170. de Relig. Christ. Se enim consuluisse Salmuriensem Cappellum talium callentissimum, et alios, a quibus nihil potuit edoceri ea de re; de qua tu quoque, Vir illustrissime, nihil dicis in Annotatis. Cum autem sit imprimis notandum istud testimonium, professusque sis te nil, nisi ex probatissimis autoribus desumpturum, rogo te id mihi explices, et gratiam debebo tibi. Vale. Lut. Par. XXII. Dec. CIC ICCXLI.

EPISTOLA XXXVIII. CL. SARRAVIO Hugo Grotius. Lutetiam.

NEhumiae illius Magistri Hebraei, Vir Amplissime, mentio fit in Thalmudicis. Ni fallor est in titulo de Synedrio. Ostendit istum mihi locum olim Hagae Stoctoxus. Puto ejus fieri mentionem et in Abenada ad Danielem. Si quid est, in quoperstet Ampl. T. invenire faciam hoc perlibens et merito, ut ei addictissimus. Vale. Lut. Par. XXIII. Dec. CIC ICCXLI.

EPISTOLA XXXIX. CL. SARRAVIUS Frederico Gronovio. Gratianopolim.

IStud ipsum, quod nunc tibi, antea populari tuo Fabricio accidit, qui vix tres horas mecum Rothomagi moratus, dum Quillebovium properat, illic totos quindecim dies residens, meritas suae festinationis poenas luit. Eo saltem tu felicior, quod in Ampliore urbe, plures habeas queiscum animum relaxes. Sed me infortunatum, cui tot bonas otii tui horas lucrifacere non licet! Heri invisi Magnum Legatum, quem fama est brevi alio delegandum. Ipse non credit; quoque fidem faceret, addidit sibi postremis e Suedia Litteris, plura negotia mandata, quae non tam cito expediantur. De ejus libro et libello postremis interrogatus, respondit plane Milleterio consona, Romanam fidem esse veram et sinceram, solosque clericorum mores degeneres Schismati dedisse locum; adferebatque plura in hanc sententiam. Quid dicam? Merito quod falso olim Paulo Agrippa, [gap: Greek word(s)]. Sed haec tibi soli, soli. Infensissimus est Riveto tuo, quem unum plus caeteris omnibus excitasse illic turbarum adversum se affirmat, habereque se aitpro comperto. Est sane in praecipiti, in quo diu stare non licet. Deploro veris lacrymis tantam jacturam, Deum ex animo supplex veneror, ut illi Spiritum suum mentemque meliorem duit. Vale. Lut. Par. Pridie Cal. Jan. Anni CIC ICCXLII. quem tibi optatissimum precor.

EPISTOLA XL. CL. SARRAVIUS Alexandro Moro. Genevam.

QUas ego tibi grates beneficiis tuis pares, persolvam, Suavissime More, pro tam multis iisque gratissimis quae me docuisti? Ea scilicet sitiebam maxime, quae ex amabili tua Epistola avidissime hausi: Sed ante omnia acceptissimum fuit cognovisse, puppim tuam valida fundatam carina Lemannum aequor feliciter sulcasse, tempestates evasisse, et jam esse in portu. Et haec olim meminisse juvabit. Possis ô diu, Vir Praestantissime, parta ista victoria frui, et in summa tranquillitate securus venturum aevum agere. Vidi tua indicina Croii Responsionem ad Balsacium, pro Heinsio. Plurima certe sapiunt eruditionem altissimam: sed linguam Gallicam et stylum quod attinet, fluit incultus, dissipatus, inelaboratus: habebitque non pauca politissimi ingenii et vibrantis orationis Adversarius, etiam in ipso argumento, quae regerat. Opus itaque laudo, non opificem: idem aliquando de Garrisolii tui Poemate dicturus. Sed an Croius ipse autor edendi? Vix credam. Scio enim et certo scio, habere eum prae manibus satis amplum volumen Notatorum in Exercitationes

Sacras [gap: Greek word(s)] Leydensis. Ergo quem Gallice, hoc est quasi intra privatos parietes, opus ob musteum laudaverit, Latine, id est per totum Orbem Terrarum in re non nauci, suggillabit. Explica quaeso mihi istud quidquid est aenigmatis: nisi forsan Gronovius, quem istam Diatribam ad vos detulisse audio, voluit Heinsium ad quem abituriebat, hac sive arte sive officio demereri. Sirmondus Theodoretum suum tandem emisit quatuor Tomis: magnum opus Senis octoginta trium et amplius annorum. Satis multa primitus ibi conspiciuntur. Effugere tamen ejus sagacitatem [gap: Greek word(s)] Photio memorati, qui vulgo inter Athanasii Opera habentur: certe illos tam expectato in opere desiderari vix ferendum est. Fervet praelum in excudendis Basilicis Fabroti. Gothofredi Philostorgium omnes flagitamus: quamvis enim Arrianae haeresis labe et infamia merito notetur, fieri tamen non potest, quin Historia Ecclesiastica inde aliquam lucem mutuetur. Carmen tuum cum volupate legi. Nae tu plane [gap: Greek word(s)] adeo apte, terse, et eleganter, [gap: Greek word(s)] scribis. Vale. Lut. Par. Idib. Jan. CIC ICCXLII.

EPISTOLA XLI. C L. SARRAVIUS. Alexandro Moro. Genevam.

DIu est cum nihil ego ad te literarum: seque apud me magna in gratia posuit Candalius profrater, cum in Italiam proficiscens constituisse se dicit urbem vestram prius lustrare; rogatque ut te compellare velim. Facio libens, precorque, ne mihi diuturnius silentium vitio vertas. Hunc ego tibi non commendo viatorem, qui per se satis tibi cognitus de tua humanitate plurima sibi pollicetur: unumque orat, ut ad Illustria vestrae cum Ecclesiae tum Academiae Lumina, tua opera sibi pateat aditus. Ei dedi in mandatis ut de te praesertim rebusque tuis sollicite inquirat, diligenterque de omnibus me faciat certiorem. Tandem Spanhemium patientem aurem Leydensibus accommodasse, cum Scholae vestrae gravi dispendio, nuper intellexi. An autem Heinsianae partes ista accessione Salmasio formidolosiores sint futurae, brevi cognoscemus, Cogitat enim heros noster relicta patria, Lugdunum Batavorum repetere, eumque hic post paucos dies opperior. Res literaria hic jam friget, imo riget. Vidistin' Riveti Animadversiones in Annotata ad Cassandrum? doctas plane et acutas! Eas nuper cum ingenti voluptate legebam. Habeo praemanibns Wallonis Messalini imperfectum opus adversus Petavium Loyolitam: Verum autoris nomen tibi non ignoratum arbitror. O librum [gap: Greek word(s)], ut omnia, quae ab illo viro. Celare te non possum, magno me desiderio teueri, videndi tuam illam pro Beza defensionem; sive typis editam, quod malim; et per adversarii proximam migrationem num licet? Sive saltem alicujus discipulorum tuorum manu descriptam: nulla re magis devinxeris, meque a te gratiam istam consequuturum non habet levis fiducia. Vide ergo ne falsus sim opinionis,

Maussacus Praeses ad Urbem est, et amicitiam nostram expetivit: Editurum se minatur Dionysium Thracem Veterem Grammaticum Graecum, ut et Manlium Theodorum Latinum, et Julium Caesarem Scaligerum in Libros Ciceronis de Officiis: [gap: Greek word(s)] Pugionem fidei Raemundi Martinii (non autem Sebundi ut volebat Josephus Scaliger) quem Galatinus compilavit.

EPISTOLA XLII. CL. SARRAVIUS Vincentio Fabricio. Hamburgum.

DE eo quod postremum rogas, respondebo primum; ut quando ea te cura coquit, aliqua adjuvem. Adversus debitorem fugitivum, qui post contractum in patria grave aes alienum, faventem fortunam expertus hic est in re lauta, competere tibi actionem, ex contractu, etiam in foro nostro indubitati juris est. His tantum adhibitis cautionibus, tibi consule: ut si debendi instrumenta aut syngraphae coram notariis, tabellionibus, scribis, actuariis, aliisve publicis personis scripta sint, coram praecipuo Hamburgensis civitatis Magistratu, plures viri boni et idonei compareant, qui testentur eos Notarios sive Graphiarios esse homines publicos, solitosque ex jure communi civitatis excipere contrahentium pacta conventa, juxta quae datur actio legitima adversus reos datam scriptamve fidem non servantes. Cum autem apud Excellentissimum Memmium Regis nostri Legatum gratia valeas, in ejus palatio coram illo, ejusdem formae instrumentum conficiatur, quo narret hos et illos coram se juratos eadem affirmasse, sibique de dictorum veritate constare certissimis argumentis; et de usu et consuetudine civitatis testentur, Ille, omnesque alii, signis, sigillis et omni meliori modo quibus solent ista muniri. Quin conveniri possit reus a te actore qui istas probationes habueris, dubitare non debes: egoque ea in re operam polliceor meam, ut juri gentiumsua constetautoritas. De Carmine Bibliothecae Thuanae scribis, quae olim mente praesaga notaveram. Post tot tergiversationes tuas, falsus non sum opinionis, cum vidi te illud excusantem. Si recipias animum, velisque tuas Musas sollicitare ad nobilissimum argumentum, viros summos meque devinxeris. Secus si accidat, istud quicquit erit taedii et doloris, fiet patientia levius: gnari quippe sumus Heliconias illas Virgines non suetas vim pati, nec facile esse ab inuito poeta carmen extorquere. De isto itaque negotio inposterum uti libebit, decernes; de eo enim verbum non addam amplius; a te id forsan aliquando recepturus cum de eo minime cogitabo. Ut enim de tua humanitate et fide desperem, quicquid facias dicasve, efficere non possis; stimulos dabit aemula virtus. De Grotii ad Papam defectione tanquam re certa, quod fama istuc distulit, verum non est. Sed non sine magno metu eum aliquid istiusmodi meditantem et conantem quortidie

inviti videmus. Inter Protestantes cujuslibet Ordinis nomen ejus adscribi vetat, quod eos atrocius suggillavit in Appendice de Antichristo, et Annotatis ad Cassandri Consultationem. Hujus postremi scripti rationes examinaverat Rivetus, cujus Animadversiones vix dubitem tibi non visas. Quid eis reposuerit Vir Magnus ut scias, hunc adhuc a praelo madentem libellum ad te mittere volui: tum ne sine munusculo a me unquam conveniaris, tum ut quid de ejus autore deinceps expectandum sit aut metuendum, ipsi dispiciatis. Ausim erga Excellentissimum Memmium, fama magnum, meritis maximum, salutationis et debiti obsequii cultusque officio defungi. Illi inquam,

Memmiadae nostro, Superi quem tempore in omni,
Omnibus ornatum voluere excellere rebus.

commendatum me velim: rogoque id facias bonis verbis. Vale. Lut. Prid. Cal. Jun. CIC ICCXLII.

EPISTOLA XLIII. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Romam.

QUae tu magnifice nimis praedicas, a me in te collata Rothomagi et Parisiis beneficia, ea ego omnia debui universa et singula, cum clarissimo nomini tuo, tum magnis et ingentibus tuis meritis. Praeterea nihil in vita accidit accidetve mihi unquam jucundius, quamtuam, tuique similium, benevolentiam, quibuscunque honestis modis et officiis promereri: Obviis peregrinis consulere humanum est: eosdem virtutis ergo orbem pererrantes, et magno passu ad immortalem famam tendentes debent omnes boni et graves fovere. Hos inter merito nomen tuum refero: possum enim testari [gap: Greek word(s)]. Feci faciamque semper libentissime, quanto cum impetu viderim te bonas literas sectantem, et quanto studio libris eruditis incumbentem. Perge tantum paucos adhuc annos in isto stadio decurrere, et audeo tibi Scaligeri, Casauboni, et Salmasii grande nomen polliceri. Sed nae ego imprudens et inficetus, qui aliud tibi quam domesticum et familiare exemplum Summi Viri Parentis tui imitandum propono. Ille enim omnibus istis par, si non superior. Quanta cum voluptate et fructu novissima ejus de idololatria volumina nuperlegerim, explicare vix possim. Nihil enim illi in amplissimo argumento intactum. Sed quando ejus Artem Poeticam, Origines, Historiam Sacram et Profanam, ut innumera alia recensere supersedeam, typis expressa videbimus: Aude tu istius Aquilae pullus haud degener, ad sublimia aspirare. Quam aeternae gloriae in Laurentiana, Marciana, Vaticana et aliis Bibliothecis luculentam messem collegisti, sedulus reconde: ut te reversum amplectamur et suspiciamus, dum hactenus ignotis et intactis thesauris nos ditabis. Sed praesertim in tam calido coelo valetudinem tuam cura diligenter, sine qua caetera omnia parum grata et inutilia. Vale. Lut. Par. prid. Cal Jul. CIC ICCXLII.

EPISTOLA XLIV. CL. SARRAVIUS. Alexandro Moro. Genevam.

IMputo tibi splendidum munus, quo me nuper donavit Jac. Gothofredus. Philostorgium illum scilicet, tanto ambitu petitum, tanto datum. Tibi inquam illud debeo et imputo; cum sciam nihil a me esse profectum, quo ejus benevolentiam potuerim demereri. Nisi fortassis, qua summa praeditus est humanitate, ei libuerit quae ego laudator sincerus atque candidus virtuti ejus testimonia dedi, dum aliquando ad tescriberem, pro beneficio accipere. Quod ipsum certe totum adhuc muneris erit tui; qui videlicet effeceris, ut levidensis et mustea scriptio mea ei placeret. Gratias ergo magnas ago tibi; et si possem, referrem. Agnoscam enim semper profiteborque libentissime, debere me tibi quod me inter et Gothofredum auspiciis tuis, amicitia coaluerit Omnem inposterum movebo lapidem ut diutissime perennet; quam in rem tua etiam, amo te, laboret opera. AEgre tuli postremas meas tibi non fuisse redditas a sororio meo, cui eas commiseram. Ille certe suae intempestivae properationis poenas luit gravissimas (nec acerbiores certum scio exigeres) dum adhuc Toloni haeret, triremesque regias expectat, quae eum, cum Galliae ad Venetam Remp. Legato, in Italiam deferant. Voluit etiam aliquid rescire me de tua Epistola Salmasius [gap: Greek word(s)] qui de tuo erga se affectu exultat et triumphat: nec ut ab eo vicissim colaris ullo parario, nedum me, opus habes. De literatis nostris vix habeo quiddicam: nisi Petrum de Marca Comitem Consistorianum, Virum in Antiquitate Ecclesiastica eruditissimum paucis abhinc diebus edidisse ex B. R. Vigilii Papae Rom. Epistolam Decretalem hactenus incognitam pro confirmatione V. Synodi CP. Oecumenicae. In ea [gap: Greek word(s)] scilicet Pontifex palinodiam canit; retractatque quae pro Tribus Capitulis adeo pertinaciter antea dixerat feceratque, ut satius duxerit exulare, quam bene monenti Imperatori Justiniano Concilioque, aures praebere. Quanquam autem prolixa dissertatione elevare conetur Editor luculentum istud Ecclesiastice Historiae monumentum, facere tamen non potest, quin veritati sua constet autoritas; possimusque [gap: Greek word(s)] illis quandocunque opponere. Vale. Lut. Par. XVI. Aug. CIC ICCXLII.

EPISTOLA XLV. CL. SARRAVIUS Jacobo Gothofredo. Genevam.

DOnavit me tuo Philostorgio Clarissimus Theodoras frater tuus: idque facere se tuo mandato scire me voluit. Mirorsane prolixam humanitatem tuam, qua me plane tibi ignotum hoc munere devincire voluisti: magisque

adhuc mirarer, nisi Morus noster antea significasset, non fuisse tibi ingratam quam aliquando in meis ad se literis, fecissem, de praeclaris tuis erga Remp. Literariam meritis, mentionem. Sed non erat id tanti ut amicitiam tuam promererer. Imo tu nimis humanus, qui bonum meum animum, et nominis tui amantem, tam solido beneficio, tam prolixae benevolentiae testificatione compensaveris. Gratias itaque debeo tibi et habeo agoque summas. In utroque deinceps tuo beneficio gloriari mihi licebit; cum in luculentis tuis Dissertationibus possideam thesaurum sincerae totius Historiae Ecclesiasticae: in honore vero quo me affecisti, gaudio meo indulgeam. Experire quaeso num gratum habeas debitorem; et si causa inventa est, qua me possim ostendere beneficii memorem, certiorem fac me sedulo: et quicquid autoritate, sedulitate et gratia valebo, valebo tibi. Multam a me salutem accipe, qui suavitatem amicitiae a te accepi. Lutetiae Par. XVII. August. CIC ICCXLII.

EPISTOLA XLVI. CL. SARRAVIUS Jacobo Gothefredo. Genevam.

CUm acutissimis nephritidis primum deinde et podagrae, balbutientis licet, doloribus, ex quibus etiamnum decumbo, plurimos dies luctatus, possum apud te absolvi si serius gratissimis tuis respondeo. Absit enim a moribus meis ut insuper habeam tam jucundum tamque gloriosum, te compellandi officium. Noli quaeso Philostorgiani tui Operis pretium imminuere: quamvis enim operarum typographicarum pluscula sint peccata, quae repetita Editio emendabit, ea tamen plurimis melioribus tuis non sunt aequiparanda. Ego sane quam in eo autore, tum eruendo tum edendo et luculentissimis Dissertationibus illustrando posuisti operam, satis praedicare non possum: rogoque ne hujusmodi donariis Musarum templa ornare cesses. Sed praesertim codicem tuum Theodosianum diu est quod omnes flagitant. Cur tua laxas arca flagellat opes? Jurisprudentia nostra istis fundamentis superstructa, firmius innitetur, caputque attollet celsius, si eorum robur inconcussum orbi patefeceris. Manuscriptum illum codicem quod attinet, e quo Tilianae, Cujacianae, et Pithoeanae editiones expressae sunt, extare eum audio apud Jo. Tilium Senatus nostri Exactuarium. Quanquam autem post tot tantosque viros, qui eum versaverunt, frustra positus videri queat in eo inspiciendo labor, laudo tamen accuratam tuam diligentiam, qua nihil intentatum relinquis, ut omni ex parte absolvas. Num autem difficilis et morosus senex eo libro velit aliquot menses carere, quo possit semper, in tuam literarumque gratiam sedulo disquiram, ubi convaluero: teque de ea re omni literis monebo. Lut. Par. Par. Prid. Id. Octob. CIC ICCXLII.

EPISTOLA XLVII. CL. SARRAVIUS. Alexandro Moro. Genevam.

TOtum tempus rerum prolatarum et quod excurrit [gap: Greek word(s)], jaceo Vir Reverende et Ornatissime, ex pertinacissima nempe podagra, quae me etiamnum cruciat; non quidem dolore sed diuturna mora. Facere tamen non possum quin tibi gratuler de nova Theologiae professione, bonoque quem adeptus es gradu: quanquam ex arctissima, quae mihi tecum intercedit amicitia, scire me id oportuisset ex literis tuis potius quam ex fama. Vide quam libere et familiariter tecum expostulem, nec in isto initio gravissimas tuas curas reverear. Laudo quod istic resederis nec Genevensium vota precesque rejeceris. Poteras etiam Londini honorificum Ministerium cum gloria et laude exequi, sed in continenti quam in insula, ad lacum quam ad mare, tempestas minus saevit. Illic praeterea res adeo turbant, ut nulli ordini sua maneat autoritas. Nec pro tua modestia vereri debes ne decesserum tuorum meritis non respondeas. Ausim ego expromittere futurum te omnibus istis statim parem, aequalem, aliquando etiam superiorem. Noli credere me aliquid gratiae vel amicitiae dare. Si magnifice loquor, at ore rotundo loquor et in omnium sententiam. Rogo Deum Opt. Max. ut vigiliis laboribusque tuis benedicere pergat: unde nomini ejus honor et gloria, Ecclesiae utilitas, tibi decus immortale, bonis omnibus mihique imprimis gaudium cumulatissime accedat. Dum hac transiret saepiuscule me invisit vester Spanhemius, Vir, si quid judico, uti doctus, ita humanus et solers. Ingenti cum plausu hic concionem habuit ad populum. Quam faciles ventos in mari expertus sit, ut ab omnibus gratanter exceptus fuerit, oratione inaugurali maxima cum laude defunctus sit, ipse procul dubio istuc scripserit. Salmasii nostri Hellenisticam scriptionem geminam dudum in Bataviam transmisi: Prior [gap: Greek word(s)] ut loquuntur in scholis, mole statsua: posterior tota est [gap: Greek word(s)]. Nec tibi in Hellenisticae Funere ejusve Ossilegio flere necesse erit; nisi forsan ex immoderato risu lacrymas non teneas. Vale V. Cal. Dec. CIC ICCXLII.

EPISTOLA XLVIII. CL. SARRAVIUS. Petro Cornelio. Rothomagum.

TAntum debeo Menagio nostro quantum persolvere difficile est; quod me impulerit ut ad te scriberem, dum fidei meae epistolam suam et aliquot Balsacii carmina committeret quae ad te allegarem. Is enim ego, Praestantissime Corneli, qui cum amicitiam tuam auro gemmisque contra caram habeam, tam bellam te compellandi occasionem insuper habere non debuerim.

Ut valeas tu cum tuis Musis scire imprimis desidero: et utrum tribus eximiis et divinis tuis dramatis quartum adjungere mediteris. Sed praesertim excitandae sunt illae tuae Divae, ut aliquod carmen te seque dignum pangant super Magni Panis obitu. Multis ille quidem flebilis occidit; Nulli flebilior quam tibi, Corneli. Ille tamen volens nolens Apollinari laurea caput tuum redimivisset, si perennasset diutius. Operum saltem tuorum insignem laudatorem amisisti: Sed non eget virtus tua ullius praeconio: quippe quae per universum terrarum orbem, Qua sol exoritur quo sol se gurgite mergit, latissime simul cum gloria tua diffusa, tot admiratores nacta est, quot vivunt cruditi et candidi. In tanto igitur argumento silere te posse vix credam. Istud tamen omne fuerit tui arbitrii. Invito non si va in Parnasso. Inaudivi nescio quid de aliquo tuo poemate sacro, quod an affectum an perfectum sit, quaeso rescribe: meque meritorum tuorum assertorem, si ullo egeres, fortem credo bonumque. Vale et me, ut facere te scio, diligere perge. Lut. Par. Prid. Id. Decemb. CIC ICCXLII.

EPISTOLA XLIX. CL. SARRAVIUS Frederico Gronovio. Daventriam.

DUdum gratissimas tuas ab optimo Riveto accepi. Citius rescripsissem, sed non erant singula parata de quibus rogaveras: quae jam universa comparent. Eximia imprimis Bullialdi Philolai Redivivi Diatriba de Eclipsi solari Livianum [gap: Greek word(s)] indicans. Ostendit Patavinum illum historicum errasse; cum Decadis IV. Lib. VII. ad A. U. C. DLXIII. L. Cornelio Scipione, et C. Laelio Nepote COSS. Eclipsin Solis factam narrat: quam alio anno accidisse, ex Astrologorum [gap: Greek word(s)] demonstrat. Sic decetetiam in veteres inquirere, nec semper pecudum more sequi praeeuntes. Sed omnino pauci sunt, quibus eo assurgere datur. Illi etiam pauci tanquam Gigantum filii contra Deos pugnare arguuntur: adeo laborem omnem fugitamus, satiusque ducimus errare cum caeteris, quam invia sectari. Poterit certe hic pannus purpurae tuae attexi. Inter defuncti Buccardi chartas nulla Liviana excerpta comparuere. Bene tibi succedere Daventriensem secessum ex animo gratulor. Recitationes solemnes tibi deinceps faciliores evadent: sed eae remotiores nos non afficiunt, quibus tamen, te amo, aliquatenus consule. Quid Seneca Tragico, quid Alexiade factum sit? gratum erit ex te intelligere. In isto angulo licebit severiores Musas suaviter colere Si quid autem ex istarum Virginum complexu edas, nos, credo, participes facies. Sed non tantum [gap: Greek word(s)] natalem diem, sed etiam conceptionis paene dixerim momentum scire volo. Verum heus tu! potuisse te suspicari pusillum illum Dialogum Magni nostri Hedui foetum esse! Credit hoc Boxhornius, cujus inter est tam nobili adversario sese jactare: te vero qui eum intus et in cute nosti

istud in animum induxisse tuum, mirari satis non possum. Non solet ille tam levidensi scriptione defungi. Quoties ei libuit calamum aliquo felle madidum stringere,

Tum magnum stridens contorta phalarica venit
Fulminis acta modo: sequiturque e vulnere sanguis.

Vapulet itaque Dialogista, qui te etiam voluit impetere. Nihil hoc ad Semonem nostrum, qui te palam amat et colit, tantum abest ut per alterius latus vellicet aut etiam feriat. Age causam tuam fortiter, discatque ludio ille suo periculo, cautius de hominibus eruditissimis sermones habendos. Bonis nocet, quisquis malis pepercerit. In Basilicis Latio donandis totus est Fabrotus: priore Volumine absoluto, in altero pergit, aliaque suo ordine exequetur eo alacrius, quodea quae in MSS. codicibus Bibliothecae Regiae desiderabantur Romae nuper reperta sint; unde hiatum replere ingentem fuerit jucundissimum. De ejus Agellio ne per somnium quidem auditum aliquid est mihi. Si de eo cogitas, in hoc studio solus curres. Quod Illustrissimi Thuani necem defles, facis quod boni viri est et literarum amantis. Tam atrocis saevitiae autori non diu fuit impune. Post innumera de sacerrimo capite dura elogia uno verbo ei parentatus ero, si mihi dictus sit

Quod olim una voce mutata de Mario Lucanus dixerat. Superest in Thuana domo unus Jacobus Augustus brevi cooptandus in Senatum nostrum; in quo Pater, Avus, Atavus primas sedes summo cum honore et pari dignitate tenuere: polletque hic superstes iis dotibus, quibus se tanti nominis dignum haeredem probet. Bibliothecae nihil deperiit, quae cum omni defuncti patrimonio, post Cardinalis demum obitum, fratri a Rege donata est. De Tennulio tuo nihil scribo, quippe qui nesciam hic an istic degat. Disquiram sedulo qua in parte officium meum possit ei esse jucundum vel etiam utile; usque adeo velim animum meum ei declarare. Amicus noster primo vere serio in Bataviam cogitat. Fuit enim, qui vincula illi parabat, quae aurea licet, dura tamen et molesta. Interim de Militia Romana commentatur, docetque quam diversa fuerit sub Consulibus et sub Caesaribus. Patritio, Lipsio, Savilio, caeterisque intentatum opus, arduum et difficile. Longiusculae epistolae modo, crediderat olim posse omne istud definiri, et absolvi: sed jam sententiam mutat grandiusque volumen promittit, quod majoris adhuc operis ad Arausionensem Principem erit vice Apparatur Sed quid vos de ejus Hellenisticis censetis? Tu praesertim quid de Ossilegio? Scribe quaeso et libere scribe. Nisi enim me viri amor turbat, vix aliquid majori cum fructu, venustate, et elegantia ab eo unquam fuisse scriptum edico. Isaacus Habertus Doctor Sorbonicus [gap: Greek word(s)] sive Pontificalem librum Graecotum cum versione et observationibus nuper edidit satis amplo volumine: in quod plurima congesta, quae ad istius gentis Ecclesiaeque praesertim ritus explicandos faciant. Alii Euchologium

adornant, multosque istiusmodi libros pollicentur. Eruditissimi Rigaltii Minutius Felix sub praelo sudat. Miraberis ex uno MS. regio tot diversas editiones prodiisse. Vidit tamen ille, quae caeterorum diligentiam effugerant; scilicet solus Tranio vultures. Nihil hic est novorum amplius. Vale. Lutet. Paris. Idib. Mart. CIC ICCXLIII.

EPISTOLA L. CL. SARRAVIUS Alexandro Moro. Genevam.

BInas a te accepi, quibus unis hisce respondebo. Priores diu est quod reddidit Gothofredus tuus: dumque ut paria facerem ejus ad vos reditum expectabam, alteras Candalius sororius attulit nuper. Hac ergo fidelia duos istos parietes dealbabo, unoque nummo sestertio duo nomina, si pateris, expungam. Postremum hunc de rebus tuis sollicite interrogavi, imo utrumque, quorum [gap: Greek word(s)] fuere testimonia. Uterque enim de tuo erga literas et literatos studio, de doctissimis tuis recitationibus, de homiliis ad populum eruditis et elegantibus, de magnis, ut absolvam, virtutibus, magnaque inde fama, praeclara et magnifica pronuntiavit. Blanda suspensam vicissim gaudia mentem meam pertentavere. Mentiar enim si dixero aliquid unquam mihi auditum jucundius. Quamvis enim omnia ista animo praecepissem et voto speique meae belle respondeant, gratissimum tamen fuit ex illis intelligere, omnia eo ordine procedere quo arbitratus fueram. Tibi itaque gratulor tam felicia novae Professionis initia, Deumque veneror ut quo coepisti pede, sic semper ire det et decurrere. Si tu quoque de rebus meis scire cupis; omnia tristia et parum grata audies. Post unici et dilectissimi fratris obitum, quid amplius voluptatis sperem in hac lacrymarum valle. Quo praeivit ille ad Deum Immortalem brevi sequar, ita opto et voveo. Post sororem fratremque, ambos anno et altero me majores natu, tertius numerabar, qui jam sum primus. Meum est itaque hunc naturae ordinem non deserere; et qua in statione me collocavit AEternus Imperator, mandata ejus, vel potius missionem, operiri. Libenti animo adveniet mihi hora illa novissima, quandocunque advenerit, homini nondum quidem quadragenario: sed corpore tamen imbecillo fractoque; animoque parum vegeto, imo languente. Et nisi tu paucique alii tui similes succurreretis, et taedia mea recrearetis, verum dico, labascerem animo deficeremque; forensibus negotiis, tutelaribusque quibus premor curis impar futurus. Inter paucos illos numero magnum illum Heduum Lentulum meum, qui me inter sua cara putat, quemque etiam summe depereo. Mitte autem quando libuerit quae ad eum destinas, ea praesens praesenti reddam. Hic jam habeo multas illius sarcinas, haberemque etiam earum Dominum, nisi levicula tertiana eum aliquot dies remorata esset. Afferet secum suum de Militia Romana Commentarium, quo neotericorum omnium crassos et paene pudendos

errores recludit. Illi enim consularem et Polybianam militiam ab ea, quae sub Caesaribus obtinuit, non discreverunt: et dum utramque confundunt, omnia susque deque habent, et [gap: Greek word(s)]. Afferet etiam alium plane Theologicum, de quo aliquid ulli dicere vetor. Mirabimini in materia saepius agitata, tot novas cogitationes et intacta argumenta. Funus Hellenisticae Heinsium paene ad restim redegit. Omnes docti et probi in amici nostri sententiam palam eunt. Familiam duxere Gerardus Vossius, Constantinus Imperator, Joannes Laetius, quos numeri innumeri sequuti sunt. Vergit ad umbilicum pars [gap: Greek word(s)]; quaestionem ipsa illa semoto ullo singulari adversario, perpendit et negotium conficit. Vale. Lut. Paris. Cal. Jun. CIC ICCXLIII.

EPISTOLA LI. CL. SARRAVIUS. Alexandro Moro. Genevam.

OPtime More manum victricem mille laborum
Contigimus; Mi More manum, qua doctior unquam
Nulla fuit.

Praesens nempe praesenti, Claudiorum maximo, epistolam tuam reddidi, cui ille quam hic habes reposuit. Valet cum suis et Bataviam primo vento cogitat. Dum hic moratur illum omnes Regni ordines, ita virtutes ejus merentur, sollicite et curiose invisunt. Vult [gap: Greek word(s)] Mazarinus [gap: Greek word(s)], volunt caeteti omnes eum Lutetiae detinere Attalicis conditionibus, quas omnes aspernatur ut Leidam denuo repetat, ibique possit suo arbitrio vivere et scribere. Ubi deambulabit in porticu sua cum omnibus Musis rationem habebit, et tum liceat isti Heroi, rapi ad spem immortalitatis, nobis admirationis. Faxit Deus ut vir ille incomparabilis et merito suo literarii saeculi Phoenix, aeterna vita dignissimus, diutissime perennet, et quiete deinceps apud suos aevum agitet, quo possit omnes thesauros suos grato orbi patefacere et late spargere. Gronovius Livio suo aeternum addictus implebit Patavium suo nomine. Tot eximia in unum caput congerit, ut pulchre Turnebum referre mihi videatur; non autem jejunos illos, qui ut plurimum leves nugas magno et prolixo studio popello venditant. Nuper scripsit Legatus Gotthicus Vindicias pro sua Dissertatione De origine Gentium Americanarum contra Joannem Laetium, qui satis modeste et civiliter cum eo egerat. Ille tamen quod Clarissimus tantum illic audiat, non etiam Illustrissimus et Excellentissimus, obtrectatorem vocat; Opaca quem bonum facit barba. An istas elegantes injurias, aequo animo vir bonus sit laturus, tempus palam faciet. Vale. Paris. Prid. Non Novemb. CIC ICCXLIII.

EPISTOLA LII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Diepam.

DE te valetudineque tua, semper ero sollicitus, donec destatu tuo aliquid rescivero. Citissime itaque quaeso rescribe, quid te tuisque actum sit. Res hic eodem sunt loco, quo erant ante discessum tuum. Rogaverat Milleterius prima mensis Facultatem Theologicam libello supplici, ut approbaret quoddam suum scriptum, ad praescriptum quinque Doctorum Sorbonicae Domus a se concinnatum. Recusavit illa hominis etiamnum in communione haeretica (ita eis lubet nos infamare) viventis, librum inspicere. Veni ad nos, inquiunt venerabiles illi patres, tum demum de tua doctrina cognoscemus, an sit Catholica? [gap: Greek word(s)] libros tantum legimus ut condemnemus. Itaque miser ille nescit quo se vertat. Tria vegrandia Volumina Loyolitae prostant, in quorum postremo Wallo Messalinus, nebulo, Catharus, Trapezita audit, cum hujusmodi elegantiae flosculis innumeris. Autor tibi sum ne lectione infamis scripti oculos tuos polluas. Quis enim pudor aut modus conviciorum? At dignis si male dicitur: benedictum est meo quidem animo. In iis quas ad Laetium nostrum et Rivetum dedi literis, magnifice insignem tuam generositatem, qua omnes nostros aulicos cum suis amplis honorariis despuisti, praedicavi. Faxit benignum Numen ut quam merito illis praetulisti libertatem, diutissime erga Ecclesiam officiis impendas. Vale Virorum Maxime cum heroina tua, totaque domo; et si mereor, amare perge. Lut. Par. Prid. Id. Nov. CIC ICCXLIII.

Superiora heri scripseram, nescius quo ea destinarem? Liberavere me ista haesitatione literae tuae, de quibus gratias habeo summas. Iter tuum satis feliciter processisse gaudeo: utinam de plenissime recuperata tua valetudine, brevi nos facias certiores, ventumque nanciscaris [gap: Greek word(s)], qui te paucis horis in alteram illam patriam tuam deferat. Pauca habeo quae prioribus addam. Eadem quae ad Laetium et Rivetum, dixi quoque Hoeuffio, prolixissime. Effert ille in coelum nobilitatem animi tui, promisitque apud dominos suos acturum sese, ut liberalius tecum deinceps agant. Convenit me hodie Peyrerius, dixitque velle se edere opusculum illud suum, quo docere conatur ante Adamum extitisse alios homines: consiliumque suum esse illud tibi inscribendi, sub hoc titulo, Somnium Nobilis Aquitani de Prae-Adamitis, allusione scilicet facta ad scomma Grotii. Rogabat num probarem ut experiretur: se nihil de hisce statuere, sed tantum sententiam suam modeste proponere, circa quam invocaret eruditorum judicia. Respondi me ad te relaturum. Tu vero scribe quid ei faciendum sit. Caussium rogavi ut te officiis omnibus demereretur. Puteani te salutant, totaque circumsusa cohors. Utere jure tuo in me meosque. Iterum vale.

EPISTOLA LIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

EX binis Riveti nostri literis, quod ex unis tuis maluissem, gratissimum fuit intelligere maritimum tuum iter satis feliciter processisse; teque tandem cum tuis omnibus Lugdunum Batavorum adventasse. Vota ad Deum feceram, cum summa animi contentione, pro salute tua, rogabamque ut eorum reus fierem. Nunc ipsi Deo immortali ago gratias, quod vota precesque nostras audierit, eumque veneror ut ea statione, diutissime sanus et contentus vivas:

Non plane inutilem tibi fuisse meam ad Caussium commendationem, ex animo gaudeo. Monitus ab eo te folvisse, grandem epistolarum fasciculum ad Rivetum destinavi, ut eum tibi reddi curaret. In eo erant binae meae. Scribit ille se cum amico Roterodamum proficiscenti credidisse, qui praesens praesenti redderet. Quid eo factum sit, et an ad te Leydam redierit fac quaeso sciam: nonnulla enim in eo habebantur, quae te scire juvabit. Epistolae ad Menagium editio, testudineo gradu procedit. Decem tamen folia sunt excusa. Priora sex ante aliquot dies juveni, cuidam in aulam vestram abiturienti tradidi, qui ad te ea deferret. Sex supersunt quae hoc reliquo mense absoluta iri confido. Typographum urgeo quantum possum, hortatibus insto, posco atque adeo flagito, et iratis precibus. quid inde? Nosti quam lentum sit omne istud negotium praesertim apud nos. Coactus sum correctionis taedium devorare, cum Menagius satis infoeliciter eo semel bisve esset cefunctus. Recepit Menagius ad te scribendi provinciam super Epistola tua ad summum AErarii Quaestorem, quem audivi non cunctatum in respondendo, sed iis verbis, ex quibus certior fias nihil ab ejus ingenio animove, licet in te pronis, expectandum. Ita homo est ut bene velit sed nihil potessit. Narrabat nuper Milleterius (infelix amisse filio in nupera clade Germanica pater) se de te plenissime collocutum esse cum Emerio, qui effecturum sese pollicetur, ut istinc cum honorario II. M. coronatorum a Regina evoceris. Aderat Bautruvius qui non potuit continere se, quin te parum catum aulicum denotaret. Tu vero, Vir Generosissime, qui eos omnes coram cum suis muneribus despuisti, istis, sat scio, non moveberis. Misit ad me Gronovius noster aliquot octerniones suae Diatribae de Sestertiis: si quid judico, plena est bonae frugis. Vereor ne te cupido capiat edendi operis tui de Re Nummaria: Imo utinam te caperet. Sed alia habes, quae agas majoris momenti. Saepius monui tum Viduam Pelaeam, tum Solyum, ut quandocunque libros in Hollandiam destinabunt, quos hic apud me reliquisti, suis mercimoniis adjungere ne graventur;

nec hilum profeci. Facere non potui quin hasce nobilissimi juvenis et eruditissimi Jo. Georgii Richteri, ad te curarem. Si qua juvare potes ejus studia quaeso rescribe, magnamque a me gratiam invieris. Et sane est ille si quisquam tui admirator summus. Nihil habeo quod addam. Num possunt pedes, manus, caput? num possunt omnia? Expectabo a te prima quaque die pro hisce non prolixis, longe uberrimas, quibus de valentudine tua, statu, rebus, consiliisque in posterum tuis affatim monebis. Interim vale, et si mereor, amare perge. Reverendo Spanhemio et Eximio Latio, multam a me salutem. Sed hui! poene oblitus sum de Ebenbitare, quod pro Cadomensi nostro Ossilegulo, rogo, flagito. Si epistolium addideris, et hoc ipsum rogo, et quaeso impetrem: Audeo spondere futurum te illi semper ut olim amicissimum: vale. Prid. Idus Decemb. CIC ICCXLIII.

EPISTOLA LIV. CL. SALMASIVS Claudio Sarravio. Lutetiam.

NIsi pactum conventum quod utrique nostrum placuit (ut invicem Latine scriberemus) ratum esse vellem, quia ita promisi, tuque stipulatus es, irritum ego mallem: adeo me deterrent a scribendo quas binas a te nuper Latine scriptas accepi: Sed quoniam pridem didici et assuevi officiis a te vinci, ne hac quidem in parte superiorem te esse turpe existimabo, aut moleste feram. Si tamen credidissem adeo promptam et paratam tibi esse, et quasi in numerato purae Latinitatis copiam: haud facile tecum in hoc certamen descendissem, nec tam temere hoc pactum inivissem. Hujus communem conditionem esse velim, ut more Romano literas inscribamus; Cicero Caesari, Caesar Ciceroni. Hac fiet honesta libertate, ut quod maxime cupimus, istud literarum commercium continuetur. Vale et me ama. Leydae. Non. Dec. CIC ICCXLIII.

EPISTOLA LV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Leydam.

EGo quoque binas a te accepi, utrasque molestas, sed Gallicam molestissimam. Amicus enim ille noster, qui etiam singulis hebdomadibus Hagacomitis solet ad me scriptitare, expostulatoriam de te satis gravem hac vice exaravit. Queritur scilicet se nullo suo merito durius a te acceptum: eo quod Brasseti litteras, quae tibi tanquam Professori honorario inscribebantur, misisset; quasi a se hoc illi esset suggestum in tui offensionem et injuriam, quod sancte jurat a se non factum, non cogitatum. Cautius deinceps sibi tecum agendum, quando ita suspiciose et acerbe cum amicis agas. Se sane multa mala tua caussa perpessum, mitius et humanius tractari debuisse, quam ut alienum

peccatum sibi imputares. Ego vero hominem blande compellavi, monuique ne diuturnae vestrae amicitiae tam facile nuntium remitteret: nec tamen injuriam tibi a Brasseto illatam dissimulavi vel excusavi, laudavique animum tuum quod rem judicatam retractari pateris. Haec ego ad illum: jam ad te mea deflectat oratio. Facere enim non possum quin qua libertate inter amicos uti par et aequum est, libere te moneam, videri mihi te satis levem captasse occasionem ejus insectandi. Vixdum lares tuos salutasti, qui futuri sint amici, qui infesti nondum perspexisti: et prior ipse rixam auspicaris, cum viro parum tibi, satis scio, fido, sed cujus tamen artes non omnibus patent. Ille quippe, saltem in speciem, palam te colit: licet clam aversetur et arrodat. Hac in re sane, veniam dabis durius forsan censenti, prudentiam requiro tuam. Quid enim alienum crimen illi adscribis? Etiamsi liquido tibi constaret istud facinus ab illo concinnatum, quod vereor ut ita sit; tutissimum erat, imo et honestissimum, ista ab hujusmodi viro profecta insuper habere, nec minutiis istis irritari. Nolim idem factum, si a manu publicaisto elogio appellareris; tum enim laederetur tua dignitas, resque judicatae nulla de causa rescinderentur. Itaque quemadmodum probavi quod diploma a Foederatis Ordinibus hoc sub titulo missum, rejeceris; ita a viro privato literas eadem ratione quod repudiaveris, improbare non possum: cum hoc tamen discrimine. Quod de priore negotio necessario conquerendum fuerit, de posteriori vero melius factum foret si istud, quicquid id est, esset neglectum. Ausim ergo a te enixe contedere, ne istam simultatis scintillam longius serpere patiaris. Ut facile hominis ingenium novi, ad te brevi redibit. Ista pascetur epistola discordiis. Singulare certamen quod inter Colinium, Castelionaeum et Stradium Bonellam provocantes, et Ducem Guisium Bridieuxiumque provocatos, duodecima hujus mensis, hora tertia promeridiana, in Platea Regia, celebratum est, aulam nostram hactenus turbavit. Utinam deinceps non turbet. Irarum causae reticentur. Ab ambabus partibus acriter et generose pugnatum: solus Stradius invulneratus recessit. Dux Aurelianensis aperte affini Guisio favet; Enguiennensis, Condaeo patre reclamante, causam Colinii fovet. Regina non patitur se exorari ut reis Edicti poenas remittat. Illi Urbe excesserunt. Guisius tamen in suburbano Meudonio haesit. Senatus noster rogante Cognitore Regio convocatis classibus jussit acta probatoria confici, audioque jam aliquot testes coram delegatis judicibus, testimonium dixisse. Ita redintegratam cernere est veterem et sopitam simultatem, inter Guisios et Castellionaeos. Faciant Superi ne, Rege praesertim puero, hoc incendium latius grassetur. Vale. Lut. Par. XVIII. Decemb. CIC ICCXLIII.

Academia secundam Apologiam adversus Loyolitas edi curavit, Autore, ut vulgo fertur, eodem illo Arnaldo qui de Frequenti Communione tam prolixe commentatus est, sed revera quodam Hersentio viro ingenii elegantissimi. Scriptum est acerbum, oratio persubtilis.

EPISTOLA LVI. CL. SARRAVIUS Cl. Salmasio. Lugdunum Batavorum.

CEssationis meae eam rationem animo praesumpsisti, quae utique sola vera est. Nescienti nempe quid te actum esset, libuit operiri donec aliquid certo cognoscerem. Deinceps non cessabo, nisi exsontica caussa: et jambis scripsi. Ex posterioribus meis didiceris Riveti de te querimonias mihi perspectas. Novissime scribebat, sibi jam tecum satis belle convenire, rogabatque ne quid de eo ego ad te, sed factum infectum fieri nequit. Bene omne istud, quicquid id est, processit. Cum istis clanculariis cautius tibi agendum, ita tamen ne a solenni tua generositate discedas. Meliore tua valetudine impensius gaudeo. Amissi in patria triennii usuras nobis debes: graves creditores sumus, qui eas exigimus nec ferimus moram. Quotiescunque cunctaberis et cessabis a libris edendis insurgent inimici: quos vicissim deprimes si in publicum procedad. Itaque demper aliquid molire: nunc praedertim post tantam absentiam. Amytaldus Salmuriensis brevi mittet Commentarium suum De Vitae Termino. Rogat ille ut de sua erga te sedulitate certiorem te faciam. Non omnis igitur natio Theologorum tibi infesta: ille enim inter primaria hujusce professionis Gallica lumina sedet. Quod calebat te abeunte negotium, an jam frigeat, nescio. Menagius enim adeo hero suo adhaeret, ut vix mihi sese praebeat. Noli quaeso huc respectare, et quantum poteris perfer et obdura. Si quid contra nitentur advensarii, tu solus fortiter eos comprimes et contundes: liberum erit tibi totam virtutem tuam explicare: quod hic facere haud adeo erit promptum. Nuspiam enim fortitudini tuae deerunt monstra debellanda. Sed praesentia mala urgent magis et de futuris semper melius ominamur Compone statum nostrum cum vestro et videbis nos servire vos dominari: non tantum de proceribus intelligo, sed etiam de privatis. Utut sit, Viros illos primarios, qui te hic detinere satagebant non inviso, vitam vivunt alienam a moribus meis aulicam, id est blandam magis quam benignam; plerumque infidam et malignam. Ut voti sui compotes fiant teque istine evocent non repugno; sed vix aliqua juvare eos possum. Ostende te tantum Batavis tuis et Sceptra tenebis; omnesque istas frigidiusculas nebulas difflaveris. Vale. Lut. Paris. XXIV. Decemb. CIC ICCXLIII.

EPISTOLA LVII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Leydam.

EX praescripto modestiae tuae, quae me vetat eo elogio te privatim compellare, quo ab omnibus publice nuncuparis, literas aliquot jam reformavi, et deinceps, quando ita vis familiarissime scribam, et ex antiqua formula. Quod in tua praecipue placuit, fortitudinem tuam suspicio. Scripseram olim commotior: nunc remissiore animo, ut probum et generosum decet, omnes istas aulicas offucias susque deque habes. O factum bene! Coelestis, qui te afflavit, Spiritus dabit quoque in eo stadio ad metas usque decurrere. Nec decrunt homines subadjuvae. Tantum tibi ne desis, et qua es in statione, dimicare sustineas. Memineris quae adversa te primum in istas oras adventantem exceperint, quaque virtute steteris, viceris, iisdem artibus adversus hos ipsos hostes utere et eundem eventum consequeris. Tu solitus illos contundere, vix hiscentibus illis, certe ad summum ringentibus et frendentibus. Batavae illae bestiae edentulae, exungues et excornes. Iter Hagiense poterit aliquot suppeditare amicos, quibus Professorum omnis natio cum universo Scholastico pulvere par non erit. Itaque eo propera. Princeps, Legatus Gallicus, Plenipotentiarii nostri erunt in subsidiis et fortean laborantem [gap: Greek word(s)] erigent. Epistolae ad Menagium octernionem undecimum heri correxi. Pollicentur operae majorem quam antea diligentiam. Supersunt adhuc quatuor, quorum non longa esse potest mora. Ubi priores sex acceperis typographica [gap: Greek word(s)], forsan et mea, notabis, et de iis monebis. Ne a malevolis lectoribus immerenti authori imputentur cavebo. Prima quaque occasione curabo ad te mitti epistolam illam militarem, quam apud me deposuisti. Actor Viduae Pelaeae pollicetur post quindecim dies missurum sese libros in Hollandiam, quibus sarcinas tuas adjunget. Nihil omnino invenies in Gronovianis Sestertiis, quod tuam sententiam labefactet: immo aliquot locis cum praefatione honoris tui meminit. Quas promittis tum ad Richterum, tum ad Bochartum avide expecto, rogoque ne gaudia nostra moreris. Vale cum uxore et liberis, quos omnes uxor egoque salutamus. Kal. Januariis A. Ch. CIC ICCXLIV. quem tibi tuisque faustum felicem fortunatumque esse opto.

Volente jubente Condaeo coactus est Enguiennensis Colinium domo sua exigere; qui vix hospitem nactus est amicum illum tuum Ecclesiasten Lanorvillanum. Unde Romanis mos ille dividendorum mensium in Nonas, Idus, Kalendas? Unde etiam ejusmodi nomina derivata? Scaliger de Emendatione Temporum libro primo de Veteri anno Romanorum parum juvat. Si lubet, inspice et clarius pleniusque nos doce. Non parvo beneficio me devinxeris.

EPISTOLA LVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ET valere te ex Riveti litteris intelligo; et prolixe satis scripseram de eo frigusculo, quod te inter et illum, ut natum, ut denatum; et epistolam meam tempestive ad eam, quae tua hic curat, miseram: quare ergo nihil abste literarum? propterea tamen non studiose minus et diligenter scribam; quanquam vix est ut dicam aliquid, quod possit ferire oculos. Epistola ad Menagium lente festinat duodecimo demum octernione excuso: tertium decimum hodie emendavi, duo supersunt quos urgebo. In eo sum ut amicum reperiam, qui ad te Militiam tuam deferat: eodem fasciculo involvi sex posteriores octerniones ut de mendistypographicis [gap: Greek word(s)] moneas; et Hygini Gromaticum, quem isti tractatui appendicis vice poteris subnectere. Mirum quantum tuus circa cem labor [gap: Greek word(s)] tuam prodat! Blanditus est Bautruvio Menagius, quinon mediocria pollicetur. Eo tamen omne id recidit ut cum tribus talentis et semitalento istinc evoceris. De solutionis fide, Rege promittente, solus perduellis scilicet, ambigat. Quam secuta sit et certa ista cautio, tuum est dispicere. Olim et nuper satisliquido super eo negotio sententiam dixi, nec ab ea ut recedam impetrare ab animo meo possum. Totum in eo est ut tibi imperes. Supera virtute dolores. Legebam hodie in Chronici Eusebiani libro posteriore hunc versiculum qui conclamatus est, ni medicinam facias: Nam Latona Jovis conjux tunc pertitia fugit. Scaliger partim juvat, qui sibi ipsi non satisfacit. Casaubonus legebat sensu commodo et plena sententia usurpatitia; sed versus, si versus esse debet, repugnat. Tu quid censes. Quid si territa? Nisi meis quaesitis modum ponas vereor molestior ut siem. Ubi tamen cognovero te aliquid momentosum moliri faciam mihi modum bonae licet libidinis. Vale. V. Id. Jan. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LIX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

NOn amplius scribam de negotio aulico netibi molestus sim. Agnoscis tua verba? Ego vero non expectabam a te tam insignitam injuriam, ut existimares quicquam quod e re tua esset, mihi molestum futurum. Liberius forsan scribenti exciderit aliquid, quo in tuam offensionem incurrerem; sed non ea mihi mens, non consilium. Ex animi sententia olim et nuper ea sum loquutus, quae vera, quae certo futura arbitratus sum. Si unquam huc redeas, utinam falsus sim opinionis, meque [gap: Greek word(s)] possis arguere. Menagius istud solicite et cum affectu, sed lente, urget. Puteanus diploma confecit,

quod nondum videre licuit. Nubletio, talium ut ajunt perito, censendum traditum est. Cave credas nolle me in omnibus rebus, nedum in ista, tibi esse subadjuvam; si eam cordi tibi esse cognovero, mearumque sit virium. Itaque quantum potero, opera et consilio prodero. Quod tamen eo recidat opto, ut commodius et honoratius istic degas: hunc enim perspicio esse animum tuum, cui prorsus accedo. Epistola de Connubio Angeli et Furiae absoluta est. Publicationem ejus solum privilegium moratur, sine quo non ausit Typographus eam in vulgus spargere: et hoc ipsum hac hebdomade confectum iri spero. Primum hoc sentiet a tua manu telum Heinsius; quem sane miror te placariote nolle uti. Pauxillulum existimationis, si quid ei superest, potuit hac sola via retinere: et audet ille post tot clades, Praefationes, Funera, dicere Signa canant? O miserum virum! Quem perdere vult Juppiter, hunc dementat. Fruatur ille suo judicio, pereatque mille mortibus, qui in certo naufragio, quam ei praetendi curaveram, tabulam arripere insuper habuit. Decima quinta hujus mensis Sorbona LXIV. suffragiis decrevit Pontificiae Bullae contra Janssenium promulgationem esse differendam: triginta Doctoribus frustra obnitentibus. Condaeus Princeps audet aliquid De Frequenti Communione movere, et praelo committere. Ei, salva dignitate, se responsurum jactitat Arnaldus. En tibi carmen a Guyeto nostro. Litis ejus enarrator sedebam in Edictali Camera: Adversarii jurisdictionem declinant, et in Consistorio Principis respondere volunt; adhuc sub judice lis est. Dum ille nos desiderat, hunc libellum supplicem Cancellario obtulit. Vale, Vir Incomparabilis; Lutet. Paris. XXIII. Jan. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

SOteria DEO OPT. MAX. qui te tam praesenti periculo liberavit debere me profiteor et solvam libens. Utinam immodicaista evacuatio, corporis tui sentinam et [gap: Greek word(s)] omnem exhauserit, ut inposterum tam sanus degas, quam ipsa Hygieia. Cum voluptate in tuum extemporaneum hexastichon incidi; quod mihi renovavit memoriam carminis illius tui, quodolim, Jucundum cum aetas florida ver ageret, in Threnos Jeremiaescripsisti. Si sub manum cadat, rogo te seponere illud velis, nec pereat tam illustre pietatis et Musarum monumentum. Adest quidem Elzevirius, sed nondum ejus sarcinae advenere: hodie eas Rothomago expectat, et die Lunae idem currus, qui eas advexerit, tuas suasque Diepam usque modico sumptu referet. Id se curaturum pollicetur Nicolaus: post tot [gap: Greek word(s)] est quod ei parum credam: quanquam dum nihil ex suo adsportat, aequo animo mora ferenda est, cum praesertim non alia tutior promptiorve via suppetat. Hellenisticam, ubi advenerit, in amicos tuos spargam: quorum tamen elenchum quam primum

mitte. Quis ille sit, qui primas tuas curas post tuum istuc reditum mereatur, quando libuerit sciemus: nec adeo pleni rimarum sumus, ut non possimus, quod secretum velis, profundo involvere silentio: Imo sum, et credo non ignoras, arcanorum caelantissimus. Haberes utinam Heraldi Observationes, aliquodque tempus otii illae tui occuparent! Quanquam enim levia multa in te tela emiserit, nonnulla tamen videntur satis acutam habere cuspidem; qualia sunt illa, quae [gap: Greek word(s)] spectant. Ecclesiastes ille aulicus quem maxima minimaque ad me referre scribis, plane hac septimana siluit. Curiae Subsidiorum Placitum de nobilitate gentis tuae nullus accepi; cum habuero, strenue, quae mente constanti teneo, mandata faciam. Summus amicus tuus Abbas Radesianus die Dominica in Urbis Archipraesulem [gap: Greek word(s)] quod magna pompa et festivitate transactum est. Bautruvius ex podagra diutius solito [gap: Greek word(s)] jacet. Haec duo negotio aulico moram injiciunt: ille etiama pud thesaurorum Arbitrum, hic apud Emerium promovere illud debent. Epistola ad Menagium non est publica, ob non impetratum privilegium, adeo hic omnia tardo gradu procedunt. Condaei libellus adversus Arnaldum Patres et Concilia crepat, unde conjiciam Loyolitam aliquem tulisse suppetias. Humillime se subjicit Pontificis Romani Censurae: paratus sua damnare, si Juppiter Capitolinus illis atrum calculum apposuerit. Dux Aurelianensis Regis patruus a Regina Septimaniae Praefecturam impetravit, quam tam anxic ambibat Condaeus. Schombergio in permutationis vicem, cedent tres Episcopatus Metensis, Tullensis et, Virodunensis, Ego et puerpera mea te tuamgue salutamus. Vale Lut. Par. IIX. Idus Februarias. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ILlo ipso die, quo postremum ad te scripsi, curavit Nicolaus sarcinas tuas Diepam devehi. Ubi eae ad te pervenerint, velim verbo significes, meque omni solicitudine, quaeso, liberes. Tum habebis Heraldum, quem poteris sale Burgundo defricare, cum altero illo Anonymo. Observationum cap. 2. ad 1. 69. D. Pro Socio. in qua felicissime restituisti [gap: Greek word(s)] pro epulis, notat illam tuam emendationem quasi alienissimam: nihil tamen respondet ad exemplum quod attuleras ex alia ejusdem Jurisconsulti lege, in qua explicat ratiunculas per [gap: Greek word(s)]: quod utique consideratione dignum erat. Reperisse me credo aliud exemplum, quod conjecturam illam tuam stabiliat, in l. 25. ff. ornamento D. de Auro et Arg. leg. ubi vide num legendum sit, reticula id est [gap: Greek word(s)]. Emendationi favet Glossarium H. ST. quod habet Reticulum [gap: Greek word(s)]. Et haec lex est itidem Ulpiani qui hoc modo tribus omnino locis voces Latinas per totidem Graecas explicuerit. Si Scookius incendat rogum Funeris tui, facile tibi fuerit frigidam suffundere, qua omnis ista pyra extincta in

fumos abeat. Durae sunt illae conditiones, quibus pacem te inter et Heinsium firmare vult Spanhemius, et iniquas dicerem, nisi vererer tam studiosi [gap: Greek word(s)] officia, quae invocavi, damnare. Expectabo per proximum Tabellarium totius istius [gap: Greek word(s)] historiam, ex qua tibi inposterum tranquilliorem vitam opto. Vale. Lut. Paris. Idib. Februar. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXII. CL. SARRAVIUS Frederico Gronovio. Daventriam.

QUantum tibi debeam, Vir Clarissime, lubet hic profiteri. Tantum certe, ut semper in aeretuo futurus sim, adeo me beneficiis olim cumulasti, et novissime totum in limine Sestertiarii tui Commentarii obruisti. Voluisse te nomen meum legi in fronte tam cruditi operis, cum tot ad manum haberes viros omni scientiarum laude claros, qui istum honorem mererentur, forsan et ambirent: tanti facio, ut aetemum me tibi deditissimum devoveam. Habeo tamen, quod tecum expostulem, de illis elogiis, quibus onerasti pudorem meum. Non is ego, Mi Gronovi, qualem pro amore tuo descripsisti. Te virum tanto judicio praeditum, tam gravem, amorem erga te meum dulcibus verbis voluisse alere! Agnoscent, Vir Clarissime omnes, blandae mendacia linguae, decedetque inde aliquid eximio et immortali operi. Nobilissimus Richterus aliquando nos invisit. Dixerit tibi, quam mihi dilectus sit: primum ex tua commendatione; tum etiam suo merito: est enim adolescens liberalis ingenii et honestae indolis. Paludano tuo literas tibi inscriptas dedi. Dum hic moratus est, quibuscunque voluit officiis eum in tui gratiam demereri conatus sum. Sed ille pro sua modestia verecundius agit, parcus fui cultor et infrequens. Audio Scookium Ultrajectinum meditari Rogum Funeris Hellenisticae. Viderit ille, num molesta tunica indutus, in ipsa taeda lucere velit. Vale. Lut. Paris. Idib. Feb. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

REconciliationem, quam dudum optare incepi, totisque ego bonique omnes optavimus quinquatribus, te inter et Heinsium, procedere, immortaliter gauderem. Sed tibi parum aequae sunt illae conditiones, quas te audire volunt, ut ea confieri possit. Ergo impune fuerit Exercitatori sacro tam procaciter Venerabili Bezae insultasse, et conscribent Praetores Edictum sine poena? Peribit immensa Observationum congeries, quam tam glorioso viro defendendo paraveras? Non potest diuturna esse Paxilla, quae istis firmamentis nititur. An non sat erat abstinere convitiis et dicteriis, quae viros liberales

maxime dedecent, ita tamen ut liberum esset adversarium modestis et manifestis probationibus arguere? Utut fuerit, pactis standum erit; et ex regula juris. Quod semel placuit amplius non displiceat. Sed ista omnia, quamlibet gravia, efficere ambo potestis. Quod autem tu, Rivetusque noster a me enixe contenditis, praestare non est meum. Ut scilicet Epistolae ad Menagium publicationem inhibeam: distractis quippe omnibus fere exemplaribus a Typographo, aut ab ipso Menagio non parcente manu donatis. Hoc ad tuam suamque gloriam pertinere existimavit, Vir politissimus, ut ea in amicos spargeret. Sed quicquid fuerit, nihil tibi potest ea de re imputari: tibi inquam, quo absente, inscio, et jam invito, haec editio curata est. Potui aliquando tenerum et nascentem istum foetum suffocare, [gap: Greek word(s)], ut sine summa injuria et crudelitate non potuerim ei lucis usuram denegare. Si peccavi culpam non deprecor, qui praeterea sciam, hoc si non curassem, alios non fuisse praetermissuros. Multa enim manu descripta habebantur a Curiosis exemplaria illius tuae epistolae. Inde etiam factum est ut parum Castigatum esset illud, ad quod Typographus opus suum exegit. Nunquam sivisset Menagius, nunquam Capellanus in Musaeo diutius recubare, quod ad Balsacii sui defensionem a tanto Musageta elaboratum, immo currente calamo effusum esset. Itaque haec fuerint. Verum ne hanc litem meam faciam, omittere non debeo ad me tantum deventum esse post inchoatam editionem, et uno alterove [gap: Greek word(s)] excusis: re ergo non integra. Haec ego fusius prosequutus sum, omnem ut a te, a me aliquam saltem culpam amoliaris. Sed ut aliud ex alio; ecce Inscriptionem tuis oculis dignam Jacet is lapis Nannetibus in area Publicae Domus.

M. GEMEL. SECUNDUS. ET. C. SEDAT. FLORUS. ACTOR. VICANOR. PORTENS. TRIBUNAL. C. M. LOCIS. EX. STIPE. CONLATA. POSUERUNT.

Istic quaeso eruditionis tuae lumen eluceat. Quis ille Deus VOLIANUS? Istius enim nullibi quod sciam extat mentio. Quid illae literae singulares. C. M. Vox adhuc LOCIS turbat, et cui jungam non video. Caetera obscuriora ni explices, aeternum ignorabuntur. Itaque facem accende. Obscuras odique tenebras, exultoque die. Gruterus meminit istius inscriptionis MLXXIV. 10. quem vide, nonnihil enim variat. Quia commodius ista Latine, quam Gallice enarrantur, poteris, si lubet, ea ad me perscribere ipsis communicanda. De fasciculo Philippo Caesio commendato ero sollicitus, donec rescivero eum tibi redditum, quod et de altero alteri item Philippo, Paludano nempe, credito, velim existimes. Magnam itaque a me gratiam iniveris, si eos in manus tuas devenisse significaveris. Elzevirius quinquaginta exemplaria Commentarii tui de Hellenistica tradidit mihi, quorum pleraque amicis tuis Primae admissionis donata: de caeteris mandata tua expectabo. Sex compengenda dedi Magnatibus offerenda. Quis praefuit novae illi Terentii

editioni ab Hackio adeo eleganter procuratae. Videntur enim satis multa e recentioribus non indiligenter congesta. Omnes Valemus, te tuamque salutamus. Ausim et Reverendum Spanhemium, eximiumque Latium: Vale. Lutetiae Parisiorum. XX. Febr. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

PRolixissimas tuas posteriores, eoque etiam nomine gratissimas, iterumque summa cum voluptate legi: saepiusque adhuc relegam: adeo praeclara multa in illis habentur, quae frustra alibi quaererem. Tu nempe solus in omni Literatura principatum obtines: et quodcunque libet ventilare, frustra est, qui illud postea attentat. Elegans sane est et erudita explicatio tua Nannetensis Inscriptionis: gratiasque ago de ea non quantas debeo debeboque semper, sed quantas possum, gratissimas. Male te suspiciosulum erga me fuisse ex postremis, quas ad te scripsi, cognoveris, ego certe Te inter et Heinsium [gap: Greek word(s)]stabilitam esse optavi vehementer; sed ut in eas, quas accepisti, leges descenderes, nunquam autor fuissem, si ea res mei fuisset arbitrii. Ut itaque privilegii concessioni intercederem, nunquam a me factum est: utve Epistolam tuam supprimerem, animus non fuit; nec eam soleo mihi autoritatem arrogare in amicorum consilia, ut hujusmodi quidquam, illis inconsultis decernam. Scribam praeterea e re tua esse istam publicationem diutius non trahi, nec cessavi donec privilegium illud extortum sit ab hisce morosis hominibus. Verum confectum est omne istud negotium, quod neutiquam volui aut potui disturbare. Quicquid id est, veteribus offensis annumerabitur nec novis adscribetur rationibus. Nondum accepisse te fasciculum Caesio commendatum doleo, verererque aliquid secius de eo, nisi, ut nosti, de ejus fide repromisisset optimus et amicissimus adolescens Is. Vossius. Solicite in dies expectabo num eum receperis. Adeo tum rarae crant occasiones aliquid isthuc mittendi, ut non potuerit commodior tutiorve reperiri. Misi quoque indiculum eorum, quibus Hellenisticam tuam donandam existimavi, et paucos ex illis, quos in tuo annotasti, omiseram. Quod mandas fiet, immo jam factum est omnino, nisi quod nondum accepi compacta exemplaria Magnatibus offerenda; licet acriter urgeam Viduam Puteanam, ut id curet. Quid in vestris majoribus Academicis Comitiis, de te praesertim, actum sit, silere te mirarer, nisi viderem te alia tua, minoris ut puto momenti, velle etiam mihi celata. Quod an rite et recte procedat, ipse existimabis. Ego quoque si essem suspiciosulus, inde argumentum, ducerem, decessisse aliquid pristinae nostrae amicitiae. Sed absit tale aliquid a sinceritate animi mei, qua sanctitatem foederis inter nos initi violari arbitrarer. Quidvis itaque potius cogitare libet, quam ut mutatum te erga me credere velim; immo vel mutabilem. Principis Condaei libellulum prima occasione amici mittam. Respondit Petavio Arnaldus,

sed non sinit Cancellarius per Typographos librum edi: Sicut nec Milleterianum illud, quo totius suae Reconciliationis Ecclesiasticae mysteria revelat: quamvis utrique scripto Sorbonici Doctores subscripserint. In Rhedonensi inscriptione pro Deo Voliano, vide num legendum sit VOLCANO: istius enim Voliani nullibi quod sciam extat mentio. Literae singulares C. M. an possint per centum mille explicari ambigo, quia numerus ille fidem superat. Expectabimus ea de re tuas miniatulas ceras. Interim vale Vir Maxime, et si mereor, amare Perge. Ego et mea te tuamque salutamus. Vale. Lut. Paris. Prid. Calend. Mart. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXV. CL. SARRAVIUS Jano Vlitio. Hagam.

NOn ingrata est mihi illa tua solicitudo, qua cruciari videris, ne nomen virtusque tua animo meo exciderint: neve in meam offensionem silentio tuo incurreris. Eam enim habeo, pro amoris tui erga me certissimo argumento. Sed nihil necesse erat tam operose me aggredi, ut expugnares. Totus enim ego tuus, fuique semper. Te certe ut vidi ut amavi; adeo multae illae, quae te usque comitantur animi et corporis dotes eximiae, sese statim in oculos mentemque ingerunt, nec facile est ab illis divelli; nec quisquam velit. Itaque amo te Praestantissime Vliti, rogoque ut hujusce amoris mei experimentum capias. Capies vero si me amas, et videbis me tibi operam et studium navare velle. Quid altero illo Arriani Cynegetico, quid Hygini Astronomico (quae ad editionem parabas) factum sit, rescire gestio. Ostende te orbi, Eruditissime Adolescens, nec diutius [gap: Greek word(s)], vel industriam tuam cela. Si qua juvare possum, consilia tua faciam libentissime, habebisque me semper tui cultorem studiosissimum, et ad omnia officia paratissimum. Vale et me ama, qui te amo [gap: Greek word(s)]Lut. Paris. III. Cal. Mart. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavovum.

CUriosus sum fateor, sed praecipue rerum tuarum. Ei tamen parti, quae scripta tua spectat, modum posueram; ut ex postremis meis litteris cognoveris. Sed nescio qui factum sit, ut quod de illis me celatum voluisti, nec ego scire amplius laborabam mihi fortean indicatum sit. Sed an vera indicina? Tum certe [gap: Greek word(s)]. Dicebat scilicer [gap: Greek word(s)]te de quaestione, An Mutuum esset Alienatio? aliquid iterum velle praelo subjicere: occasione sumpta ex summi cujusdam amici tui, et amplissimum Audomarum Talaeum nominabat,

sermone qui priorem tuam, ea de re, Diatribam, miris laudibus extulerat. Ego vero fidem ut continenti vel etiam ex intervallo haberem, vix ac ne vix quidem impetrare ab animo meo potui. Itaque etiamnum [gap: Greek word(s)]. Num ille [gap: Greek word(s)]litaverit explicabis. Tu vicissim, qui non incuriosus es, si ille verum dixit, quiritaberis et exclamabis, Non servavit fidem Menagius ille, apud quem arcana mea deposui; eum enim video in flagrante tua gratia. Erga me certe servavit, quem ita fugit, ut vix conspectum meum sustineat, dum nempe veretur, ne quid sibi incogitanti excidat. Quis ergo ille sit, scire si discupis, non habebis me adeo tenacem Harpocratis discipulum, ut interroganti non respondeam. Vestras ille Paulus Dumayus Tolosas nudiustertius jactitabat hoc sibi liquido perspectum. Nolui credere: quoque plura addebat, fidem ut faceret, eo me semper [gap: Greek word(s)]est expertus. Poteris, si lubet, alterum immo vel utrumque damnare aut absolvere: hac enim in re perinde est. Sed Curatores vestros lingua Belgica conficere Diploma de viris celeberrimis et eminentis doctrinae putidum est, nec eos absolvere possum: uti nec ferre, quod tam perfunctorie negotium istud tractarint. Pacem expectabam, isti nec Inducias dederunt. Ego enim curiosus, rogo quo nomine cessatio ista perpetua inter infensos vocanda sit. Dum amplius deliberabunt, aliquid fiet. Vale et belle curiosum ama. Lutet. Par. Prid. Non. Mart. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXVII. CL. SALMASIUS Claudio Sarravio. Lutetiam.

QUod a me sollicite quaeris, ut, quam mittis, Inscriptionem explicem tibi, faciam, quantum in me erit, evidenter et commode. Urbs Nannetes vicus olim fuit nomine Portensis quia portus erat: Hodie Fossam vocant. VICANI igitur PORTENSES sunt municipes illius vici Portensis; quorum ACTORES EX STIPE CONLATA COLLEGIO MUNICIPUM tribunal posuisse dicuntur. Sic singulares illae literae sunt exponendae C. M. Vici, praecipue majores, saepe municipii juribus fruebantur. Quod ad Deum VOLIANUM attinet, locale fuit numen illius municipii, vel vici Portensis, de quo frustra alibi quaeras, quod non sis inventurus. Non solum singulis Provinciis olim et civitatibus sui Dii attributi fuere, sed etiam municipiis et vicis. Hi sunt, quos Tertullianus in Apologetico scribit, municipali consecratione censeri. Romanas, ut opinor, Provincias edidi, nec tamen Romanos Deos earum; quia Romae non magis coluntur, quam qui per ipsam quoque Italiam municipali consecratione censentur. Crustuminiensium Beluentinus, Narniensium Viridianus, AEsculanorum Ancaria, Volsiniensium Nursia, Ocriculanorum Valentia, Sutrinorum Nortia, Faliscorum in honore est pater Curis. Ita in Gallia singula municipia et singuli vici suos

peculiares habuere deos. Talis hic VOLIANUS apud Vicum Portensem, ubi Nannetum nunc est civitas. Totius Galliae peculiare numen fuit Belenus. Noriae eum tribuit Tertullianus eodem loco. Inscriptiones Gruteri plenae sunt hujusmodi Deorum municipalium vel localium, quos Graeci [gap: Greek word(s)]dixere: Marcellinus locales: ut Bezae Dei localiter appellatio. Hic Deus localis. Pagi etiam suos habuere, inde Prudent. Numina pagi. Superstitio ultima resedit in his pagis, ubi tenaciore cultu rustici sua numina adorabant, quam cives sua in urbibus. Certe Religio pagana inde appellata, quod in pagis adhuc perseveraret, cum ab urbibus jam esset exterminata. Lege Indicem Gruter. Inscript. multa ibi occurrent nomina numinum gentilium municipalium et localium. NUMINA AUGUSTORUM saepe etiam in illis Inscriptionibus legere est, et NUMINA AUGUSTI, qui non nominantur sed intelliguntur. Et apparet duos Augustos Romae tum imperasse, cum illa Inscriptio posita est. Non solum NUMINIB. AUGUSTOR. dedicata est: sed etiam DEO VOLIANO [gap: Greek word(s)]: de quo non magis tibi dicere possum, unde nomen nactus sit quam COSOSUS cujus mentio sola in alia Inscriptione, quam habeo. Quis unquam meminit ABELLIONIS Dei, cujus in sola inscriptione memoria apud Comienes Novempopulaniae in tomo Inscript. Gruteri? Sunt alia sexcenta vicanorum et municipalium numina propria, quorum nomina alibi non leguntur, nisi in illis pagis, municipiis, coloniisque, in quibus peculiari consecratione loci dedicata fuere. Sed quoniam Romani sunt homines, qui Inscriptionem illam Nannetensem posuerunt, et Vicus ipse, vel Oppidum, colonia Romana, videamus (mutata priore sententia) an ex illo VOLIANO Deum Romanum possimus fabricare? Ejusdem certe generis erit, cujus infiniti alii, quos celebravit Augustinus in libris de Civitate Dei, ab aliquo actu aut officio humano denominatos. Ita VOLIANUS quid prohibet a volio appellatum id est voluntate: quod voluntati hominum praesit, eamque dirigat, et ad optatum exitum perducat? Sic Libentina et Liburnus libidinum dii apud Arnobium lib. IV. Sed volium, inquies, quis dixit pro voluntate? Hoc etiam quaero. Sed quis a verbo volo volium pro voluntate non aeque optima ratione et analogia factum confitebitur, ut alia sexcenta eadem moneta cusa? A colo colium pro domicilio et habitatione. Inde Lares colio potentes, Tertulliano: quorum potentia intra penates et habitationes privatorum cernitur. Sic armipotens Mars, in armis potens, Coelipotentes in coelo potentes. Et sic alia. Quis vero potest infitiari potestatem Larium intra domum fuisse conclusam? Hinc [gap: Greek word(s)]et [gap: Greek word(s)]id est domestici, vocati. Solinus Icidios appellavit Graeca voce. Sic Lares colio potentes. Quod tamen scio non probabit Vossius noster. Coliginem alia tamen formatione dixit Arnobius: pro habitatione et aedibus: et coliginis focos penatium focos. Ut colium a colo, volium a volo. Inde nostrum antiquum veuil pro volonte. Videris an et Italicum respondeat. Certe dicimus de bonne voille, quod fit bona voluntate:

quod mihi videtur ex Italico deflexum. Ita ab aestimo aestimium, pro aestimatione apud Frontinum et Aggenum in libro de Agrimens. Pro aestimio ubertatis loci. Ita studium a studeo: impendium ab impendo: praeludium a praeludo: opprobrium ab opprobro: et infinita talia. Sic ergo VOLIANUS Deus a volio, voluntatis praeses Deus, si Latinus est Deus, et non a loco denominatus est. Vix potest aliunde deduci. NUMINA AUGUSTORUM, Augusti sunt, quibus illa inscriptio dicata, ut et Voliano Deo. Divi fratres forte an fuerint, aut alii quicunque bini, aut terni simul imperarunt. Sed de binis potius. Literae singulares C. M. non aliud exprimunt, quam id quod dixi. COLLEGIO MUNICIPII. Vox LOCIS non uno loco tribunal positum significat, sed pluribus. Nam et honoris gratia in pluribus locis eadem saepe poni solebat Inscriptio. Autor vitae Attici, de Atheniensibus, qui Attico plures statuas consecrarunt. Quandiu affuit, ne sibi poneretur statua, restitit: absens prohibere non potuit. Itaque aliquot ipsi et Piliae statuas locis sanctissimis posuerunt. Posset et dici locis positum pro loco. Sic apud Virgilium, His posuit fortuna locis: et Devenere locos. Si quid amplius erit de quo dubites, verbo monitus facere conabor. Mea valetudo adhuc incerta. Alternis ludunt pedes inter morbum et sanitatem. Spero meliora proximo vere. Ita illa cornix, de qua apud Suetonium. Est bene non potuit dicere, dixit erit. Vale Vir amplissime, et me, vel merentem vel immerentem ama. Leydae. Non. Mart. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

BOnum factum, quod meae et Menagii litterae rationes tuas juverint: sed noli mirari, quod tam belle inter nos convenerit, ut Batavis tuis fucum faceremus. Una enim res fuit, quam de compacto gessimus, quasi in Velabro olearii. Hinc quaerere lubet, an semper piae fraudes rejiciendae? Habent illae sua commoda; quod invitum te cum severa tua philosophia fateri necesse est. Vereris ne arte ista, etiam adversum te, aliquando utamur. Parce metu, Vir summe, nihil tibi tale verendum est: quod in tui gratiam fecimus, an etiam in tui injuriam facturos putas? Tum certe non industrii, non solertes, sed bilingues et perfidi audiremus. In isto negotio sibi plaudet Heinsius: dum existimabit vulnerum sibi a te inflictorum obstructas ita esse cicatrices, ut nullo pacto possent amplius recrudescere. Tu verberando, ille vapulando ambo defessi eratis. Quid facilius, quid rationi magis consentaneum, quam ut tot laboribus aliqua quies succederet? Et habes tu, magnanime Hercules, aliud quod agas, quam ut semper cum istis Pygmaeis decertes. De Epistola edita, jacta est alea. Nisi velint foedifragi audire, necesse est amarum illud ebibant [gap: Greek word(s)]. Monebat nuper communis amicus in ea, Herodem Infanticidam

non recte Tetrarcham vocari. Magnum quippe Herodem toti genti Praefuisse, non uni alicui tantum tetrarchiae. Sed hoc leviusculum. Majus videri queat, quod alibi habetur; Primae antiquitatis Christianos, templa Idolorum pleraque a gentibus consecrata, convertisse in templa vivi Dei. Primus enim Gregorius Magnus de conservandis Gentilium templis decretum condidit. Epaonensis Synodus Haereticorum aedes sacras destruendas pronuntiabat Canone XXXIII. Anno Domini D. XVII. quanto magis Paganorum. Honorius Templa Ecclesiis contulit, sed ut evertere liceret A. D. CCC. XCIX. In civitate notissima et eminentissima Carthagine Africae Gaudentius et Jovius Comites Imperatoris Honorii, quarto decimo Kalendas Aprilis, falsorum deorum templa everterunt, et simulacra fregerunt. Verba sunt Augustini de Civitate Dei lib. XVIII. Cap. ult. Duobus hisce [gap: Greek word(s)]facili negotio succurretur; si priori pro Tetrarcham, Ethnarcham, si posteriori pro Primae, Mediae jubeas reponi. Dicebat alius Lacum Avernum non foetere, sed vicinam Scrobem Charoniam, quae nunc Grotta del cane vocatur, tetrum odorem exhalare. Mavisacus noster scribebat nuper te rogarem, ut meminisses Editionis Pugionis fidei Raimundi Martini, de qua coram tecum egerat: an scilicet vellet nobilis aliquis typographus istud opus subire. Si uno verbulo significaveris, statim librum ad te mittam. Cogor [gap: Greek word(s)]de tua Militia, nec tantam Caesii tarditatem possum aequo animo pati. Dum tamen etiam moratur Paludanus, vir, si alius quisquam, optimus, nondum foelicis, licet tardioris, eventus spes decollat. Elegans est et erudita explicatio tua Nannetensis Inscriptionis, gratiasque ago de ea gratissimas. Existimaveram pro Voliano legendum esse Volcano: sed absit ut dubitem de priori lectione contra perspicacissimos oculos tuos, cum etiam eam in hunc quoque modum descripserit Gruterus M. LXXIV. 10. quem quaeso consule: non nihil enim variat. Unum verbum turbat scilicet LOCIS. Quod cui jungam non video. Ut beneficium absolvas rogo, id mihi explicare velis. Libris tuis donati sunt amici omnes tui juxta adjunctos indiculos. Ego et mea te et tuam salutamus. Lutetiae Parisiorum. xii. Mart. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXIX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

FAcile tibi est pro immensa tua summae eruditionis et elegantis sermonis copia longas literas scribere, rogoque ut tuam diligentiam semper imitari velis, nec ob mearum brevitatem ab isto incepto recedas. Heri Peyrerio Praeadamitarum somnolento auctori tradidi libellum Condaei Principis cum Antidae monomania Matisconensi. Propter expeditam Latinae Linguae facundiam invitatus a Tegulario Legato in Daniam proficiscenti. Ei sese additurus est comitem. Adeo praeceps fuit ejus discessus, ut per tantam festinationem non

licuerit epistolium fasciculo includere. Libenter etiam adjunxissem Curiae subsidiorum placitum, quod describendum curaveram: sed non visum est satis belle et curiose exaratum, ut ad te mitteretur. Aliud exemplum fiet, quod quam potero ocyssime isthuc destinabo: et deinceps frequentiores sese dabunt occasiones. Te inter et Heinsium transactum esse negotium gauderem magis, si viderem tibi illud gratum esse. Nunc autem illud displicet et angit, quia credis eo te arctatum, libertatemque tuam imminutam. Existimaveram istud incommodum melioribus compensatum iri. Secus si accidat, fatebor istius Soli ingenia mihi parum perspecta, nec adeo me tibi in diversa tendenti praebebo difficilem. Retractas itaque Mutuaticiam controversiam, et verum dixerat Paulus Dumajus? Bene sit tam certo indici. Maluissent alii, et ego forsan inter caeteros, ut aliud saxum volveres. Sed olim nos assuefecisti scripta tua non ex desideriis nostris, sed ex tua voluntate et arbitrio metiri. Ubi sarcinas librorum tuorum acceperis, tum demum merito tecum expostulabimus, si istis in minutiis tempus tibi pereat. Praesertim vero si inchoatum opus de primatu interjungas. Hoc unum habeat saltem purior Ecclesia, quo sese te filio jactet. Ut enim reliquorum gratiam faciamus, impetrabit an extorquebit Gallicum Coelum cui jam restituendus videris. Gazophylax typis descriptorum [gap: Greek word(s)]abolitionem nuper urgebat. Dixi rem non esse integram: nec si velles, posse te id praestare post authenticum Elzevirio creditum. Mantissam de inscriptione Nannetensi Volianoque Deo satis laudare non possum. Unum illud Locis semper turbat: nec satis capio, qui possit illud verbum ita solitarie scriptum significare, pluribus locis simile positum tribunal. Reliqua plana sunt. Voliani quod proposuisti [gap: Greek word(s)]non poterat luculentius explicari. Debebit tibi Deus ille [gap: Greek word(s)]suam, cum antea misere cum suo frigido lapide sepultus tectusque ignoraretur. Ut enim lateant diutius, quae de eo tam subtiliter, addo et vere, a te suntenarrata, ingratus sim si patiar. Sed vide ne ista tua facilitate temeritatem meam irrites, dum videro eam tibi suppeditare tam doctae Scriptionis argumenta. Iterum itaque gratias ago, iterumque rogo ut tui semper sis similis. Satis secundus ventus nuper fuit in Bataviam velificantibus, unde existimem tibi reddita esse tandem aliquando Caesio et Paludano deposita. Jussus est Arnaldus Romam ad Pontificios pedes, librum suum deferre. Intercedit generose Academia Parisiensis: intercedit etiam senatus noster qui vetat tanta injuria Gallicanam Ecclesiam affici Rege puero, ut non judicentur ejus alumni in partibus; ut dicta est lex ex pactis conventis, quae Concordata vulgo audiunt. Condaeus, Cancellarius, Jesuitae in proposito perstant. Apud Ambianenses Janssenianum dissidium populum ita dividit, ut armatus ad conciones adversarias prodeat, vim facere paratus ni magistratus prohibessit. Apud Tolosates aliquid hujusmodi factitari nuntiatur. En artes Jesuiticas, quibus contra regni jura et commoda, omnia permittuntur. Nos Valemus: Tu et Tua salvete. Vale. Lutetiae Parisiorum xii. Martii. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXX. CL. SARRAVIUS Alexandro Moro. Genevam.

SAtis multa hic leges a magno Salmasio: itaque paucis te morabor. Jussit omnia haec exemplaria tibi mitti, quorum bina tua erunt, et reliqua inter Diodatum et Gothofredum divides; cum multa ab auctore, et a me quoque, ita rogo precorque, salute. Expectabimus, a tuo in tantum amicum studio, editionem Animadversionum Croii, cum eximia illa tua Oratione pro venerabili Beza. [gap: Greek word(s)], quid gaudia nostra moraris? Est praeterea quod te velim. Burgi Sebusianorum diem obiit, ante decem aut circiter annos, vir insignis Gaspar Bachetus Mezeriacus. Habere se dicebat paratum Apollodorum cum eruditissimis commentariis; in quibus omnis Mythica Theologia explicatur. Vir erat doctus et accuratus, ut constat ex ejus libello de AEsopo et fabulis AEsopicis, aliquotque Sacris Epistolis ad Ovidianarum exemplum concinnatis: quae omnia video a magnis viris in summo pretio haberi. Praeter ejus Diophantum, et Commentarios Gallicos in Epistolas Ovidii, nihil de eo cognovi. Inquire quaeso sedulo de omnibus istius viri scriptis, et quicquid tantum nomen praeferre inveneris, meo nomine et sumptu comparare ut velis enixe contendo: meque gratissimo beneficio devinxeris. Pretium quod solveris refundam cum gratiarum actione. Vale et me ama. Lutet. Paris. xiv. Martii. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

MErum amorem erga me tuum spirant postremae tuae literae; eumque adeo singularem et sincerum, ut oscula dulcia dulcissimae epistolae denegare non potuerim. Nec sollicitudinem zelotypiamve meam damnabo, quae a te tam magnifica affectum erga me tuum testantia verba expresserir. [gap: Greek word(s)]. Hodie demum natum me gratulor mihi, qui videam, omnibus istis suspicionum nebulis difflatis, amicitiae nostrae coelum sudum et serenum. Vivamus, Mi Salmasi, atque amemus: hujusmodique affectiones omnes imposterum unius aestimemus assis. Amicitiae gloria excellamus, neque in nobis fidelitatem atque constantiam ventura aetas desideret. Militiam tuam omnem tandem maris fortunam superasse, cum alacritate intellexi, ut et velle te eam Elzeviriis statim tradere. Et militare sane suadet anni pulcherrima tempestas, ver iniens. Dum typographos ista exercebunt, Primatui tuo ultimam impones manum. Sarcinas enim tuas brevi habiturum te, ni jam habeas, credere par est. Valetudinem tuam aliquantulum firmari bene

est; pristinum robur mitius deinceps coelum et corporis exercitatio restituent. De inscriptione Ultrajectina ago gratias; digna illa est quae Gruteri Thesaurum locupletet. Arnaldus latere cogitur, ne in apertam vim inimici adversus eum prorumpant. Nec Senatui nostro liberum est jura regni cum doctissimi et piissimi viri causa et innocentia conjuncta defendere. Sic vivimus. Est adhuc quod te velim de tua Hellenistica. [gap: Greek word(s)]inquis, quod nemo adhuc notavit, purus putus est Hellenismus. Sed qui potest esse Hellenismus, cum dictum sit Anacreonti, qui ut puto Latine nesciebat. Et observavit olim Beza noster Marci xiv. 41. et nuper excellentissimus Gothorum Legatus. In loco Josephi [gap: Greek word(s)]non est Seleuci Nicanoris filii, sed Seleuci Nicanoris, ut posterius verbum sit prioris epitheton. Seleucus enim ille Nicanor dictus, vel Nicator; et illius Nicanoris filius aut successor non vocabatur Seleucus, sed Antiochus Soter. Vale. Lut. Par. Prid. Paschatis. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXXIII. [sic] CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

PAschalium feriarum, sive religio, sive otium, facile suasit, ut veterum Graecae Ecclesiae Doctorum eloquentissimum, Chrysostomum, in manus sumerem. Ejus enim facundia, eruditio et facilitas, in causa sunt, ut eum aliis omnibus libenter praeferam. Homilias de Poenitentia, quae Tomo sexto Saviliano habentur, legi omnes; magna cum voluptate. Unum verbum statim occurrit, ex quo non satis me expedio; caetera omnia facilia visa sunt. Illud est [gap: Greek word(s)]quod ter extat pag. 765. Sanctissimi auctoris mentem satis capio. Nimirum Jonam, ex DEI mandato, interminatum esse Ninivitis certum exitium post tres dies, nulla adhibita conditione, quae suspenderet eventum, consiliumve mutaret, adeo ut necessario juxta Prophetae denunciationem debuerint miseri illi mortales perire. Sed vim verbi non possum penetrare. Quid sit, [gap: Greek word(s)], quid vulgo etiam [gap: Greek word(s)]significet, nempe divisionem, definitionem, determinationem, facile est, et cuivis obvium. Sed hoc loco aliud plane esse videtur, nec me extricare possum: nec omnium Glossographorum, quae versavi, volumina satisfaciunt. Neque Fronto Ducaeus, quem, ad hunc locum, notasse hanc vocem video, tanquam Chrysostomo propriam, aliquid juvat. Itaque amabo fer opem, et quae sit illa [gap: Greek word(s)]doce me vel nunquam sciam. Gratiarum actioni pro libris donatis miscet Bochardus noster, quas dudum premebat, querimonias, sed elegantes et suaves. Me rogaverat, si quid secius in epistola sua haberetur, id ut tollerem. Verum nihil mutare malui, tibique literas illibatas mittere: in quibus scilicet nihil legissem quod culpares, quod non amares. Hoc ipsum

a me olim fieri volueras, cum ossilegium mitteres, in quo nihil itidem mutavi. Si quid utrobique peccatum, uterque mihi imputate. Tu vero humaniter, ut soles, rescribe. Ille enim est Cadomensis noster, qui te plurimum colit et amat, quique ob immensam suam eruditionem dignissimis tuis meritis verum pretium ponat. Quandoquidem liber tuus de mutuo satis crassus futurus est, consulo ut alteram partem, quae istud argumentum praesertim spectabit, Amplissimo Talaeo inscribas, quia ita te promisisse audio: alteram vero, quae diversas juris species explicat, Petro et Jacobo Puteanis fratribus. Hi plus possunt quam [gap: Greek word(s)]quilibet: praesertim qui aetate major est. Nisi enim ille negotium tuum conficiat, vereor ut diu trahatur et nunquam fiat. Nam neminem video, qui ad id strenue sese accingat. Poterunt duo isti libelli simul prodeuntes una compingi, cum siremps sit materia. Veretur Heraldus ne sub calamum tuum cadat. Id si facias, posse se remordere mussitat, non enim audet palam jactare. Poteris illum aliter perstringere: ut enim id data opera et ex professo agas, nisi forsitan ad Arnobium, tanti ille non videtur. Praeterea hujusmodi scripta adversaria vix ferunt aetatem. Leguntur quamdiu contentionis calor animos excalfacit, quo postea defervescente seponuntur. Venio jam ad literas tuas, quas non dicam, ut soleo, fuisse mihi tota sua prolixitate gratissimas. Earum sane prima pars de voce Locis in inscriptione Rhedonensi jucundissima fuit, et quicquid adferri potuit ad eam explicandam, id a te allatum est. Itaque non amplius de ea negotium facessam, quin potius gratias debeo et ago summas. Sed quam illa grata, tam sane postrema molesta fuit. Primum mihi de taciturno Menagio fidem non habes, et tamen dicor abs te summe amari. Ergo me mendacem arbitraris, et cum hoc sordido vitio amas? Quasi vero non hoc tota urbe decantetur futurum, ut brevi ad nos redeas, ut necesse sit hoc mihi a Menagio in aurem dici? Sed tamen nemo, ut dixi, operi manum gnaviter admovet, quodque omnes velle se profitentur, efficit nullus eorum, qui id facile praestare possunt. Deinde istic tibi vita multis rationibus dura est et acerba. Utinam illam ego emollire et lenire possem! Utinam quas proponis difficultates omnes superare meae esset facultatis. Sed graves illae sunt? Immo gravissimae, quia domosticae sunt et perpetuo sese ingerunt. Non abnuo. Sed an hic te a mari liberum tranquilla tellus excipiet? Excipiet sane si otiosum, si nihil scribentem habeat. Sed si Loyolitam pulses, vel etiam irruentem repellas, tum vae tibi, Vir summe, qui sacrosanctae Societati audeas obstrepere. Quid AErodio, quid Arnaldo acciderit omnes norunt et stupent. Prior ille lectiones repetitis vicibus dictavit, bonis omnibus immo et malis execrabilis. Nemo istam doctrinam defendit, ab ipsis etiam Claromontanis Patribus aperte rejectam et damnatam. Non tamen licet universitati institutam accusationem apud Senatum persequi. Typographus, qui libellum supplicem Rectoris excudit, in carcerem conjectus est, in quo satis duriter ante mensem habetur. Non licet Senatui de eo negotio cognoscere. Aliunde, inquiunt, Reipublicae cavebitur.

Sed quae poena statuitur in auctorem hujus [gap: Greek word(s)]. Amplius non leget in Collegio Loyolytico. An publice recantabit tam dira dogmata? Non leget amplius. Ita confectum est omne hoc negotium. Audi jam Arnaldi historiam. Librum ille grandem scripsit adversus Anonymum Loyolitam ab Archiepiscopis, Episcopisve quindecim, Theologiae Doctoribus viginti probatum et sigillo regio munitum. Civitates multae, has inter Tolosa, Aurelia, Sanctissimam doctrinam in coelum evehunt. Quo praemio ille afficitur? Jubetur Romam proficisci patriaque exulare, Pontifice eum non citante, nec de eo quidquam expostulante. Petavius hominem acerbe et injuriose impetit, Princeps a stirpe regia Petavio auxiliaris accedit. Non ausus est Arnaldus Principi, ausus est Petavio replicare; edere non licet: immo delitescere cogitur, ne invitum Romam pellant cum Abbate Boissio et fratre Fulgentio misere periturum, contra regni, jura, concordata et libertates Gallicanas. Scinditur incertum studia in contraria vulgus; stant maesti mussantque Patres. Quid ita? Adversus Loyolae gregalem scripsit. Grande scelus quod non Tethys eluat omnibus undis. Dum haec ita palam et publice geruntur, rogant satis multi, an haec scit amicus noster, qui in Batavia degit? An ejus rebus satis cavent et prospiciunt, qui eum istinc evocant? Quid importunis istis monitoribus respondeam? Hoc unum, Dominus providebit; et sane ut apte et cito provideat eum ego supplex oro, teque omni ista anxietate ut liberet. Me quod attinet, credas pervelim me adversa tua et prospera plane votis precibusque coelestem Patrem fatigabo, ut adversa minuat, prospera augeat. Aliud etiam te volo. Habeo prae manibus pusillum volumen Epistolarum Huberti Langueti popularis tui, quod quanti faciam dicere vix ac ne vix quidem possim. Nemo ita familiariter, ita pure scribit. Quod autem lego, exemplar non est meum: nec apud bibliopolas nostros diligenter quaesitum reperiri potuit. A te itaque enixe contendo, ut si istic parabile est, ejus tria quatuorve exemplaria ad deferenda simul cum Ebenbitare, Doctiri Elmanno committas. Editus est libellus iste Francofurti in officina Gulielmi Fitzeri Angli Anno 1633. Venio jam ad auream illam tuam Apologiam, qua Epistolam ad Menagium viriliter propugnas. De ea audi judicium meum. Non verebor hujusmodi querimonias ad te porro deferre, adeo gnaviter agis causam tuam. Inauditus, fortean aliquando, certe auditus nunquam damnaberis. Ut praecisius de singulis dicam, plane acquiesco postremis duobus Capitibus et absolvi mereris. De priore, quod nempe Tetrarcham Herodem Magnum facit, satis multa et praeclara adfers ad elevandam accusationem nostram, non tamen, ut quod sentio eloquar, plene persuades. Quis enim Veterum Magnum Herodem Tetrarcham vocavit? Quis integrum Judaeae principatum Tetrarchiae nomine venire dixit? Immo Lucae Capite tertio Tetrarchae nomen aptatur tribus viris, singulas ejus partes vicaria potestate obtinentibus. Matthaei Cap. XIV. I. Herodes [gap: Greek word(s)], cui tum demum

ex fama Jesus est cognitus, et Lucae III. 19. et IX. 7. Actorum XIII. I. plane alius est a Magno. Frustra autem isto additamento notaretur, si [gap: Greek word(s)] ita etiam appellatus fuisset, potuissetve eo nomine appellari. Quis etiam hunc postremum [gap: Greek word(s)] unquam nominavit? [gap: Greek word(s)] vocatum bis reperio Marci VI. 14. et Actorum XII. I. quod fuisse adulatorium volunt interpretes nostri, et facile assentior, cum nihil minus esset ille quam Rex. Et reperiri fortean possent in N. T. aliquot loci, in quibus vox [gap: Greek word(s)] non absolute ponatur pro summo aliquo imperio, sed tantum pro magna aliqua potestate, licet non suprema. Sed ne literarum mearum solitum modulum transgediar, finio, ubi tibi tuaeque a me meaque valedixero. Vale tu praesertim et me ama. Saepius oblitus sum, et paene obliviscebar; fasciculo, quem traditurus es nepoti Spanhemii, adde quaeso aliquot effigies tuas ex prototypo Mairiano. Vale. Lut. Par. IX. Aprilis CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXXII. [sic] CL. SARRAVIUS Joanni Georgio Richtero. Noribergam.

UNas tuas Lugduni III. C. Maji scriptas accepi: de prioribus enim, quas ad me Biturigibus dedisse te ais, omnino nihil intellexi. Curavi ad amicissimum Gronovium, quas ad eum a me mitti voluisti: eique gratias egi maximas, quod se auctore tibi tanto Musarum delicio, Charitum animulo, literarumque ornamento innotuissem. Verum dico, Mi Richtere, aegre fero te a nobis tam cito divulsum: a me inquam, cui vix licuit significare tibi quanti te facerem, cum in te vellem totos affectus effundere. Nec enim cum a me discessisti unquam existimavi fore, ut huc non redires. Habeo sane de quo hac in re silentium tuum accusem: alias enim tota mente, toto animo te essem intuitus, meque quod officia mea tibi defuissent excusavissem, essemque deprecatus. Quod itaque tum non licuit jam perago, summae spei Adolescens, meque credas pervelim summo tui desiderio teneri. Possem utinam animi mei sensa penitissima tibi reserare: in eo quippe videres oris tui venustam liberalitatem, suavissimos mores tuos, et exquisitissimam eruditionem tuam, me impense colere et amare. Tu quoque me vicissim ama: et quid tibi tuisque gratum praestare possim, dic et factum puta. Vale. Lut. Paris. Prid. Idus Majas. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Leydam.

MEa interest pristinam tuam diligentiam ne deseras. Si brevior fuisti, qui non suppetebat argumentum prolixioris scriptionis, idque a me expectas, facile mihi erit variis quaestionibus te fatigare, et ad veterem consuetudinem retrahere. Vis experiri? non recedam a more meo te interpellandi de iis, quae aliunde non possum discere. In Aurelii Victoris Schotti Epitome, quam ex notis tuis ad Historiam Augustam video tibi olim ita tritam, ut ejus editionem tunc pollicereris, Constantinus Magnus Imperator proverbiali locutione Trachala vocatur. Trachala decem annis praestantissimus, duodecim sequentibus Latro, decem novissimis Pupillus ob profusiones immodicas nominatus. Quid istud verbi est? Aliquid [gap: Greek word(s)] vel [gap: Greek word(s)] denotare videtur; quod si placet et vacat, mihi ut explices rogo quaesoque. Quod nuper omisi, cum mihi plus satis occupato non liceret ascendere in Bibliothecam Regiam, ut inspicerem, sicut jusseras, codicem manuscriptum vulgatae Bibliorum versionis: delegavi istud munus Bullialdo talium peritissimo. Retulit in vetustissimo illo Caroli Calvi exemplari omnino legi in illo loco Jeremiae, quemadmodum in vulgatis; et super omnes, qui attonsi sunt in comam. Itidem habetur in meo antiquissimo in comam et capite XXV. in chomam, quod non dubito esse exscriptoris peccatum. Nullum proinde hinc conjecturae tuae subsidium, quod tamen in versione Graeca praesens et satis firmum videtur. In manuscriptis [gap: Greek word(s)] Concilii Florentini, quae penes me sunt, nihil legisse memini de tonsura presbyterorum et Monachorum: diligentius tamen inspiciam, et si quid reperero statim mittam. Curabo tuam ad Bochartum et Richterum. Pridem ad umbilicum perducta sunt tria Legati Gothorum volumina in vetus testamentum. Hemeraeus Doctus et Bibliothecarius Sorbonicus tum emendationi operarum praefuit, tum sedulo inquisivit in dogmata, ne quid secius et Romanensi factioni contrarium irreperet. Quid ergo gaudia nostra moratur? Cancellarius dare recusat Cramoysio typographo privilegium. Non est, inquit, consecraneus noster: qui non colligit nobiscum, spargit. Quam belle procedit auctori ista sua [gap: Greek word(s)]: scilicet summo jure cum Roma et decretoriis armis agere tutius est; Aversatur illa, quae videt sibi blandiri, et fortiter irruentes formidat. Nos valemus, vos quoque valete. Lutetiae Parisior. VIII. Maji. CIC ICCXLIV.

Summo desiderio tenetur Gronovius videndi Epistolam ad Menagium. Si non licet per pacta conventa, ut eam a te habeat, monitus curabo ut voti compos fiat. Incipit vaenalis esse secundus Arnaldi liber contra Petavium. Si in eo sis, ut scribas de Poenitentia Veteris Ecclesiae, suadeo ut eum prius inspicias, quam de ea aliquid edas, et curabo ut ad te prima quaque occasione deferatur.

EPISTOLA LXXV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ADerat mihi nudiusquartus Justellus noster, quocum de rebus tuis placidissime colloquutus sum: facile consensimus non ferre rationes tuas, ut istic amplius moreris cum honorario solito. Et ille prae se fert, modo tibi non desis, fore ut ad nutum tuum augeatur. Quod autem a te requirit, vide quomodo praestare velis: nam ut possis, in promptu est tibi. Nempe ut aliquid Curatoribus et Principi inscribas. Prioribus debes Primatum illum tuum, et in fronte [gap: Greek word(s)] omnes compellandi sunt. Quos malis habere patronos in tam delicata controversia inquies, effectum est opus Gallicum, quod ei promisi. Facile feret istam moram Princeps Pater, si interea quem habes Latinum librum confectum, Filio dedices. Quod ut facias, et statim facias consilium meum est. Nec te ab eo deterreat, quod eum mihi pollicitus sis. Libentissime enim omni meo, si quod tamen est, jure, in tui gratiam cedo: et si necesse est, abunde suppetet aliunde tibi, quo immerentem me tali gloria possis ornare. Trimestri spatio potes ista omnia conficere, adeo ut simul semelque quatuor tua opera prodire possint Gulielmo Principi, Curatoribus Leydensibus, Audomaro Talaeo et Puteanis fratribus dicata, ut certatim allaborent omnes te quibuscunque officiis suis promereri. Haec est mea sententia, quam si tibi probari intellexero, tum me optimum fuisse consultorem gloriabor. Nec video quid opponere possis. Sive enim isthic porro degas, sive inde exeas [gap: Greek word(s)], Primatus tuus excludendus est foras et eliminandus. Si tantum hominibus nostris libros dedices, merito queritabuntur Batavi, se a te susque deque haberi, qui totum decennium a te neglecti sunt. Possem plura hac de re, quam malo privatim tibi examinandam relinquere, ut solus quid melius fuerit decernas. Noli credere haec omnia me inter et Justellum ita esse discussa et penetrata: in limine haesimus. Itaque tota res est arbitrii tui, quam uni tibi hodie propono, et meae senteitiae sat scio accedes. Vide quam confidenter. Certe quidquid pretexueris in contrarium, non admittere certum est. Certissima est tua emendatio in loco Chrysostomi, qui jam optime intelligitur, levicula illa mutatione, quam fecisti ex auctoritate optimi Glossarii, a te itidem emendati. Nihil magis apposite dici potuit, ad sanctissimi Patris mentem. Tuus itaque victor [gap: Greek word(s)], cui cedat alter [gap: Greek word(s)]. Ago gratias, quod me hoc inter infinita alia docueris. De Tetrarchis, quam habes paratam, Diatribam quid publicare vetat? Tua ista omnia, quae ad scripturae sacrae illustrationem quomodocumque spectant, semper pronis animis accipientur. Quod cum dico laudo digressionem tuam epistolicam, quam scribere te audio De coma Prohetizantium. In eo Apostoli loco plurima sunt, quae accuratum examen requirant:

cum praxi praesertim Romanensium et nostra quoque comparata. In verbo [gap: Greek word(s)] multa est difficultas. Habeo penes me manuscriptum codicem Latinum satis antiquum, in quo nitidissime habetur pro eo verbo velamen, quod in suis etiam vidisse se testatur venerabilis Beza. Jacobus Gothofredus non ita pridem emendavit [gap: Greek word(s)], quod Latinarum vocum censum augeat, ut sit exuviam. Satis acute; non enim vere dicere ausim. Credo dici posse in gratiam istius conjecturae, pellem, quae animalis [gap: Greek word(s)] fuerit, posse etiam tegmen et velamen humani capitis esse. Virgil. AEneid. IX. Dat Niso Mnestheus pellem horrentisque leonis Exuvias. Nunquid ut illis se indueret, sicut vulgo pingitur Hercules leonis exuvias caput corpusque totum circumamictus? Idem. lib. II. Quantum mutatus ab illo Hectore, Qui redit exuvias indutus Achillei. Sed et adductus a te Accii Locus idem revincit. De Ebenbitare te saepius, de Demiro, quem ne de nomine quidem cognoscebam, nunquam interpellavi. Ubi postremum hunc reddiderit, poteris priorem mittere. In sasciculo, in quo extabat tuus Dioscorides, quaere sedulo et invenies quoque Heraldi res judicatas. Scio enim, et certo scio me eas tractasse, cum de binis, ut dixi, unum feci. Vel aliquis librum subduxerit. Quod vix adducor, ut suspicer, cum is tantum, nullusque praeterea desideretur. Epistolae ad Menagium exemplaria mittam prima quaque occasione. Quae in Arcudio repperi, habes in adjuncta Schedula. In Commentariis de Florentino Consilio nihil inveni. De Clericorum et Monachorum tonsura fuse, ut solet, Baronius disserit ad A. CH. LVIII. Si ea omnia examinanda tibi sumas, prolixioris Diatribae argumentum et materiam suggerent. Mihil simile vero videtur morem istum a servis manasse, qui etiam nunc in triremibus nostris raso capite conspiciuntur, nisi quod capillorum pauxillulum iis in summo vertice relinquitur: vel ut cum Tertulliano dicam, in Pallio tuo, cultri vertex solus immunis. Aristophanes in Avibus. [gap: Greek word(s)]; ubi Scholiastes, [gap: Greek word(s)]: quod et ibi ex Homero probat Bisetus. Vale. Lut. Paris. Pridie Pentecostes. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXXVI. C. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

[gap: Greek word(s)]. Verba sunt [gap: Greek word(s)] Homilia sexta de Poenitentia Tomo VI. Saviliano pag. 793. ex quibus viderit Alexius, an ex sanctissimi viri sententia, recte concludat Mutuum non esse alienationem. Certe nisi secunda de eo argumento Diatriba plane perfecta sit, non erit inutilis hujus loci explanatio. Haec de priori tuo Opusculo. De secundo aliquid ut dicam. Percurrebam heri Salviani Massiliensis Presbyteri editionem Rittershusii secundam, qui ad haec

auctoris sui verba lib. VIII. De Gubernatione D. recisis comarum fluentium jubis ad cutem tonsum videre, nonnulla habet pag. 592. quae accuratum examen merentur. Notat enim Tonsuram clericalem tanto in pretio, etiam olim, habitam, ut inde corona etiam dicta sit Episcopalis dignitas, [gap: Greek word(s)]. Quod satis quoque probare videntur talium callentissimi Savaro et Sirmondus ad Sidonii sui epist. 3. lib. VI. et epist. 8. lib. IX. At ego existimaverim coronam tribui Episcopis, ut monarchia Leontio Arelatensi Episcopo tribuitur ab Hilario Papa epistola 3. Tomo III. Concil. Gall. Sirmondi pag. 128. Locum non adscribam vitandae prolixitatis gratia et satis sit indicasse. Nec omittenda tibi Papalithra in fictitia donatione Constantini ad Silvestrum memorata, et a Balsamone explicata ad Nomocanonis Tit. VIII. c. I. ad can. Trull. XXI. De Coma et Tonsura clericorum habet nonnulla idem Sirmondus ad Sidonium commentarii sui pag. 86. et 87. Ut et Laurentius Bochellus in Decretis Ecclesiae Gallicanae lib. 3. tit. 2. pag. 387. et pag. 992. Sine tutuphis congruentem deferentes tonsuram incedant psalmodiantes et pag. 995. qui cucupapham deferent in capite. Vide totum titulum XIII. lib. VI. de vita et Honestate Clericorum: et praesertim hunc ipsum Bochellum in opere Gallico Somme Beneficiale, in verbo Tonsure pag. 1166. et seqq. Ut et vestratem Florentem in Dissertationibus Selectis Juris Canonici. Sed haec hactenus. Post Romanensium Comam etiam caput attingere conveniet, hoc est Primatum tuum absolvere: alias jocarentur Pontificii minatum te ipsis [gap: Greek word(s)], solos capillos vellicasse. Sed et si duriter nimis clericalem istam comam vellas, nescio an consultum sit librum vicinis meis dedicare. Quamvis enim, ut viros sapientes, decet, omnes istas minutias parum curent, nolunt tamen videri, publice praesertim, eas despexisse. Quod dispicere te sedulo velim. Sane, de consilio tuo, nihil illis patefeci. Si uno et altero tantum loco calamus tuus efferbuit, mallem aliquid, rebus adhuc integris, te mutare, quam isto calore tibi ipsisque gratis nocere. Douchantius [gap: Greek word(s)] brevi istuc profecturus ad te deferet duodecim exempla epistolae ad Menagium cum libro secundo Arnaldi, quem dicunt, frementibus licet Loyolitis, Romae a sancto, quod vocant officio, ita probatum, ut eum Barberinus Eminentissimus nepos jusserit in Linguam Italicam verti, ne scilicet sanctissimae doctrinae solis Gallis paterent arcana. Vale tu cum tua a me meaque. Auvraei adversum praedestinatum Sirmondianum opusculum Gallicum vix mittam: nullibi enim prostat vaenale, nec auctor sciri vult. Vale plurimum Lut. Paris. XXI. Maji. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXXVII. CL. SARRAVINS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

[gap: Greek word(s)]. Haec habentur in tmemate XXII. In nullo praeterea verbum [gap: Greek word(s)], ullumve ejus verbale reperitur. Vapulet itaque quando ita lubet [gap: Greek word(s)]. Sed an nomen appones? ille saltem tuo pepercit. Non ausus nuper responsare de Tetrarchis, jam audebo te contra stare, et omnia tua argumenta uno fere verbo elevare. Habeo nempe auctorem tibi oppondendum omni exceptione majorem, summum virum, saeculi nostri verum et solum decus, [gap: Greek word(s)], quemque invita usque fatebitur invidia omnibus numeris incomparabilem. Nec ubi ejus cognoveris nomen, vanum me dixeris, et faxo statim ut resciscas. Ante tamen volo ejus rationes audias, quas melius non possum, quam ipsissimis ejus verbis expedire. Quod ad Tetrarchiae nomen attinet, fallitur, si quis putat Tetrarchiam esse quatuor provinciarum, aut oppidorum principatum. Ut ex Plinio constat, vel singulae urbes in Phaenice ac Syria fuere Tetrarchiae: proprie tamen ea vox significavit quaternorum simul in una eademque provincia vel gente principatum. Cum regio aliqua vel natio a quatuor viris regitur, singuli dicuntur Tetrarchae, et singulorum administratio Tetrarchia. Sic Tetrarchae sunt Triumviri. Hujusmodi Tetrarchas habuit Galatarum natio, qui in Asia sedes posuere. Universa gens in tres populos fuit divisa, moribus, institutis, et lingua similes. Singuli porro populi in quatuor partes distributi, quarum unaquaeque proprium habuit [gap: Greek word(s)]. Inde igitur Tetrarchae dicti, quod quatuor essent in unaquaque gente. Vide Strabonem lib. XII. Singulae etiam [gap: Greek word(s)] dictae [gap: Greek word(s)] Isidorus: Tetrarchae sunt quartam regni partem tenentes: nam [gap: Greek word(s)] quatuor sunt, qualis fuit apud Judaeam Philippus. Quatuor certe haeredes universae dominationis, quam obtinebat, instituit Herodes Magnus, quorum unus [gap: Greek word(s)] dictus ........ reliquit, duo Tetrarchae, quarta, quae soror fuit, aliquot [note: Dimidia pars folii abscissa et ablata periit, sed qua esquuntur in opistographo ejusdem folii in superiori parte habebantur.]......

Lib. XIV. cap. 23. Phaselum et Herodem ab Antonio Tetrarchas esse constitutos: Sed nondum Herodes ille Judaeam integram regendam susceperat:

quod ubi Phaselo in captivitatem a Parthis abducto, ejusdem Antonii beneficentia et postea ipsius Caesaris contigit, tum sane non amplius [gap: Greek word(s)] sed [gap: Greek word(s)] dictus est. Auctor Josephus libri ejusdem capite XXII. statim initio. Fer quaeso me tecum liberius agentem, Vir Magne, et fortean cum scholastico rediculum, dum nempe te tibi oppono. Sed si quae olim a te docti sumus, aliquando nobis te ipso magistro dediscenda sunt, quando tandem sciemus nos in verum incidisse? Aliqua occasione data haec conciliabis: Absit enim ut mea causa Diatribam ea de re scribas, quam ex tuis libris et literis omnino satis intelligo, nec amplius quicquam mussitabo. Superiora omnia satis hilariter, ut vides, scripseram, cum ecce tuas Hagae exaratas accipio. Quid dicam? Turbarunt certe animi mei alacritatem. Non miror tamen eum, qui te inducit, mihi quoque illudere. Sed modo omnes ejus artes in noxium caput recidant: tuque ista sinceritate tua omnes istiusmodi offucias abstergas. Quanto cum gaudio haec Poetae illi exprobrabo:

Vane --- animis frustraque elate superbis
Nequicquam solitas tentasti lubricus artes.

Veruntamen sit ille improbus, an non aliqui boni et fidi amici? Accersivit Princeps an non, ut tecum ageret sine fuco et fallaciis more majorum? De eo reliquisque omnibus siles omnino. Nempe dimidiatum negotium vel etiam vix incoeptum noluisti vulgare. Conficiendum tamen est aut nunc, aut nunquam. Impatienter dramatis istius expectabo exitum, quem quaeso fac statim resciscam, et de Constantino Trachala, an [gap: Greek word(s)]? ubi in Musaeum redieris, doce. Vale tu cum tua a me meaque. Lutetiae Parisiorum XXVII. Maji 1644.

EPISTOLA LXXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

RIdere voluisti, quando veritum te scribebas, ne Graece rescribendi onus a me imponeretur. Satis enim est mihi Latine scire et loqui, nedum ut in Graeca lingua apud te praesertim, glorier; quod ut facerem nunquam in mentem venit, nec aliquando veniet, nisi eam habuero in astragalis. Ut librorum inscriptionibus favorem magnatum venareris, non suaderem, nisi illis artibus, olim et nunc apud bonos et graves familiaribus, viderem eorum gratiam expugnabilem. Volunt illi coli et ornari secundum cujusque animum et facultatem. Quis enim virtutem amplectitur ipsam? Nonnullis amicos, illos etiam nonnullis donare potes. Secus si facias certe injuria de te expostulabunt, aemulique te calumniabuntur [gap: Greek word(s)]. Sequere itaque consilium meum, quod non potest non bene cedere. Hieroclis [gap: Greek word(s)] aliud fere agens, culpam fateor, legeram, et quem nuper misi locum descripseram. Ea dum diligentius revolvo in capite [gap: Greek word(s)] haec inveni, quae interpretationi tuae adversus Heraldi objectionem,

nem favere videntur. [gap: Greek word(s)]. Ita scripta habentur in codice IS. Vossii. Pro [gap: Greek word(s)], quod quid sit non reperio, vide num legendum sit [gap: Greek word(s)]: aliquid certe hujusmodi intelligendum est. Pro [gap: Greek word(s)] existimo scribendum [gap: Greek word(s)], abi. Habet nonnulla Isaacus Habertus, De ritu tonsurae a Lectoris ordinatione minime sejuncto apud Graecos, in nupero libro cui nomen fecit [gap: Greek word(s)] sive Pontificalis liber Ecclesiae Graecae. Quia scio Petrum Blaisium, qui eum anno superiore excudit, exemplaria istuc misisse, observationem non describam, quae habetur pag. 41. et 42. Secus enim fieri notat apud Latinos, qui statim post Baptismum, vel octavo aliquando die, infantes tondent. Tu et tua Salvete a me et mea. Lut. Paris. III. Jun. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXXIX. CL. SARRAVIUS Claudio Samasio. Lugdunum Batavorum.

REddet tibi de quo nuper scribebam fasciculum, Andelottus Castellionaeus. Sed vereor ne in obsidione Gravelingana aliquandiu moretur. Quod si forte contingeret, rogatus est, eum ad te prima quaque occasione mittere. Emendavisse me ex festinatione praecipiti natum peccatum, dum Hieroclis [gap: Greek word(s)] evolvo, ex litteris meis postremis cognoveris. Laudo quod Sancolumbani querelis non tangaris. Palam et publice causa acta est. Non solum Talaeus, qui eam primus vulneravit, sed alii omnes, qui judicaverunt, consenserunt in ejus damnum. Itaque cunctis conspirantibus non fuit comperendinandi locus, et misericordiae genus fuit cito occidisse. Urget negotium aulicum Talaeus: sed Magnates nostri, quibus de eo decernere incumbit, sunt jam occupatissimi propter undecumque bella parum prospera. Expectat itaque occasionem, assumitque sibi socium Puteanum, cujus consiliis res non potest non procedere. Tu interim magnanimam gere mentem. Involve te virtute tua, donec lux hinc aliqua affulgeat. Cum sciam te variis distractum esse curis, volebam a te interpellando cessare: sed non patitur Guyetus noster, qui cum nuper incidisset in Horatii vitam; rogavit ut de loco difficili sententiam tuam requirerem: quod viro doctissimo negare non potui. Verba haec sunt: Bello Philippensi tribunus militum meruit: victisque partibus venia impetrata SCRIPTUM QUAESTORIUM comparavit. Quid sibi velint haec verba ipse doceas; qui me soles omnio docere, minima, maxima, mediocria. Percurri Donii orationem de Paenula sacra et profana. Satis leviter videtur omni isto negotio defunctus. Invenies in Praefatione Naudaei ad Slingelandum, quod existimare possis de te dictum: quando Gronovii et Ferarii laudat minutulas De Sestertiis et Re Vestiaria commentatiunculas,

prae illis voluminibus, quae mole sua lectores obruunt. Sed nolim esse te ita delicatulum, ut istis immoreris. Non omnium, qui litteras hodie colunt, immo nullius est immensam copiam tuam imitari. Ego sane istorum jejuna et famelica scripta despicio, qui statim ac coeperunt desinunt: quia nempe domo curta supellex, et parva penus parvo spatio consumpta perit. Ne itaque rideatur lubidrioque sit eorum tenuitas, occupant ingentes tuos bonae frugis acervos plenaque horrea damnare. Tu vero Sol eruditorum, perge litterarium orbem illustrare magno puroque lumine, nec nisi cum Sole coelesti extinguitor. Nostris DEUS annue votis. Mea te tuamque salutat, ego vos ambos. Lutetiae Parisiorum XVII. Junii. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXXX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

FAustum tuum in Latium reditum tibi gratulor, mihi gaudeo cui tam elegans, tam erudita inde provenit epistola. De Exuviis facile concessero Lemanni Lacus accolam parum foeliciter Paulinum locum atentasse: et de Trachala, quod emendas in tria cappa idem facturus; si acumen proverbiale intellexero. Ubi sunt illa tria Cappa quae Constantino attribuuntur? Si enim crudelitas, clandestinae molitiones, calumniae aut aliquid tale notaretur ab Aurelio Victore, procederet emendatio et assensum meum facillime mereretur: sed decem primis annis audit praestantissimus. Cogor itaque secundas tuas curas expectare. Existimaveram [gap: Greek word(s)] legendum esse, ut allusio fieret ad ternas illas mutationes, quae ibi arguuntur. Certe [gap: Greek word(s)] (male vulgo [gap: Greek word(s)]) [gap: Greek word(s)] id est versatilem, mutabilem explicat Hesychius: et [gap: Greek word(s)]. Sola terminatio negotium facessebat. Sed in illo ipso Hesychio habetur [gap: Greek word(s)]. Juva quaeso conjecturam meam, quae a vulgata lectione minimum abit. Vix credam Gaulminum auctorem esse epistolae dedicatoriae [gap: Greek word(s)]. Sectatur enin Condaei, non Aurelianensis aulam. De Holstenio adduci non possum ut existimem. Ab ipso typographo resciscam et scribam. Sed hui! Versionem doctissimi istius tot scatere mendis quis suspicetur? Non esse ista tuae aetatis recte dicis. Sed brevi istuc accurret Vossius, qui a te monitus potest istam provinciam capere. Usus prudenti tuo consilio mittam statim ad R. Criticam sacram Capelli. Auctor rem omnino voluit esse arbitrii mei, ut eam ad te vel ad illum mitterem. Malui tibi obsequi, quam incurrendo in [gap: Greek word(s)]. zelotypiam negotium istud disturbare. Tu tamen ita quaeso precorque juva optimi viri vota, cum sacrarum literarum utilitate conjuncta. Interea habes hic Capelli epistolam, qua videbis bonum illum virum optavisse tibi esse obnoxium ob istam editionem: est fecissem sane, nisi in ipsius gratiam reclamasses. Vale.

EPISTOLA LXXXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

DE Aurelii Victoris loco libens do manus: quamvis superesse videatur aliqua difficultas. Cum enim de tribus malis Imperatoribus, Constantino, Constante et Constantio usurpatum fuerit illud proverbium, necesse est ut his demum defunctis locum habuerit et invaluerit. Atqui prout leguntur haec verba apud Victorem, Constantino vivo et vigente in ore populi, fuisse videntur. Sed non est id tanti, ut amplius de eo sim molestus. Bene est quod Comae tuae statuis aliquem modum: prolixior enim decere non poterat. Levi manu observationes Heraldi tractandae: leviculae enim sunt pleraeque, si non omnes; nec illis confutandis, nisi quia te tangunt, ullum est operae pretium. De librorum inscriptione sileo, quia consilium non probas: istius gentis mores absit, ut credam meliu a me talium ignarissimo cognosci, quam a te solerti perspicacique incola. Criticam Sacram ad Rivetum defert idem Douchantius, cui non ita pridem commisi alium fasciculum tibi reddendum: nondum enim per domestica negotia licuerat hinc discedere. En tibi alias a Capello literas dudum, ut opinor, scriptas, misit Bochartus. Quas ad eum, Dallaeum et Maquum misisti, curavi sedulo. Monet novissime Maussacus Heinsium scripsisse ad Croium literas plenas gratiarum actionis, quod suas partes sequutus esset adversus Balzacium; eumque rogasse ne in Animadversionibus ad N. T. duriter secum ageret. Non enim esse se auctorem, quicquid malevoli jactent istius procrastinationis, qua editio observationum ejus diu trahitur. Quia voluit, haec ad te perscribi, voluntati viri amici obsequutus sum; alias omnia istiusmodi neglecturus. Inde tamen colligere est Doctorem Monosyllabum non irritare adversarios suos: quin immo illis subblandiri. Voluisset utinam eadem arte tecum experiri: vel potius utinam olim is ei mos fuisset. Sed quia jam videt sibia te acriter satis bellum indictum et gestum, prensat alios, quo inimicorum numerum minuat. Qua in re si generositatem desiderare cogor, prudentiam et versutiam humanam improbare non possum. Milleterius hinc inde damnatus redactus est ad incitas: existimat tamen Pelides cedere nescius impune sibi licitum fore contra Sorbonicos stimulos recalcitrare, ut ante septennium Alerconensem censuram susque deque habuit. Inflictas sibi graves has plagas lapis sit, ne sentiat. Omnia ergo ejus consilia in fumos abiere. Discant inde Henotae omnes, verissimum esse, quod dudum jactamus et vociferamus, amare Romam suas sordes, sua vulnera. Rei gestae seriem censura palam faciet. Mitto interea undecim propositiones, quae bilem moverunt sapientissimis magistris nostris. Proxima septimana Decretum edetur, affigetur et per Urbis plateam proclamabitur. Vale tu cum tua et salvete a me meaque. Lutetiae Parisior XXV. Junsi. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXXXII. CL. SALMASIUS Claudio Sarravio. Lutetiam.

HAga tandem in hanc urbem reverso, video mihi in Latium eadem via et eodem die esse redeundum. En quantum iter et quamlongum; quam brevi tempore confici debet in tuam gratiam. Sed quoniam hoc onus semel imposuisti, perferendum, cujus laboris amplam videor mercedem percipere, tot Latinas tuas elegantissimas litteras. Audi itaque de SCRIPTO QUAESTORIO, quod sibi comparasse dicitur Horatius post Philippense bellum. Nomina haec verbalia neutrius generis, quale est Scriptum, non semper [gap: Greek word(s)] significant, et quod actum est; sed quod agitur, et ipsam actionem. Scriptum itaque Quaestorium est officium Scribae Quaestoris. Ut enim [gap: Greek word(s)] dicitur Graecis Scriba a voce [gap: Greek word(s)]; ita et Scriba est Latinis, qui Scriptum facit, qui Scriptum emit. Emebantur quippe ista officia, et Scriptum emisse dicebatur, qui emerat. Codicillum aliquis posset interpretari, sed inscite. Nam in hoc solo scribarum officio vox Scriptum solita usurpari, quae munus scribae omnino significat. Vis alium testem? ecce idoneum. Veteres Glossae Juvenalis in Sat. V. de Sarmento, cujus ibi mentio, haec narrant. Sarmentus natione Thuscus, e domo M. Feronii; incertum libertus an servus, plurimis forma et urbanitate promeritis, eo fiduciae venit, ut pro Romano Equite ageret: decuriam quoque Quaestoriam compararet. Quare per ludos, quibus primum in XIV. Ordinibus sedit, haec a populo in eum dicta sunt:

Aliud Scriptum habet Sarmentus, aliud populus voluerat;
Digna digni. Hic Sarmentus habeat crassas compedes.

Notabis interim decuriam Quaestoriam comparare, et Scriptum Quaestorium, idem esse. Hoc igitur voluit populus, cum in Sarmentum in XIV. Ordinibus sedentem istos versus funditavit; aliud scriptum habere Sarmentum, nempe decuriam Quaestoriam, vel officium scribae apud Quaestorem, aliud populum voluisse ut haberet; nempe [gap: Greek word(s)] vel [gap: Greek word(s)] in fronte, ut servis nequam, qui fugerant solebat inscribi. Paulo post idem auctor Scriptum appellat, quod decuriam Quaestoriam prius dixerat. Jam autem senex in maximis necessitatibus, ad quas libidine luxurieque deciderat, coactus auctionari, cum interrogaretur, cur scriptum quoque venderet; non infacete bona se esse memoriae respondit. Ita enim haec verba legenda sunt, quae vulgo in editis habentur corruptissima. Scriptum simpliciter dixit pro Scripto Quaestorio, ut in versibus populi. Lusit in ambiguo, cum dixit se bonae esse memoriae, ideoque Scriptum vendere, quia qui memoria non valent, de scripto recitant, quod dicunt. Ordo scribarum Quaestoriorum honestissimus fuit, ut docet Cice ro III. in Verrem: de isto ordine scribit ita loquens. Ordo est honestus quis negat? Aut, quid ea res ad hanc rem pertinet? Est vero honestus quod eorum

hominum fidei tabulae publicae et pericula magistratuum committuntur. Magna quoque eorum fuere emolumenta et commoda. Ex pecuniis publicis, quas pendebant populi vectigales vel stipendiarii, duas quinquagesimas quidam quaestores et praetores deducebant, quae commodis cederent suorum scribarum, et id Verrem fecisse Cicero arguit. Equites etiam Romani plerumque fiebant, et annulo aureo donabantur. Et Verres scribam suum annulo aureo donasse traditur ibidem a Cicerone. Sarmentus quoque postquam decuriam quaestoriam emisset, pro equite Romano se gessit. Liberti plerumque, et qui servi fuerant hujusmodi decurias Quaestorias sive Scripta Quaestoria sibi comparabant, ut ad Equestrem dignitatem pervenirent. Ita Horatius, cum Libertino patre natus esset, finita militia, quae male successerat, scriptum emit quaestorium, ut pro equite Romano se posset gerere. Ista scripta quaestoria vendebantur cum reliquis bonis in auctionibus; cum ejus, qui scriptum habebat, bona sub hasta vaenibant. In responsis Adriani de quodam habetur filio, qui questus est apud Imperatorem, cum bona patris adjudicata fisco fuissent, decuriam ipsi quoque creptam fuisse et confiscatam. Mentio in antiquis inscriptionibus frequens, Scribae librarii quaestorii, trium decuriarum, et quatuor et quinque decuriarum. Saepe etiam corrupte scribitur SER. LIB. pro SCR. LIB. id est scriba librarius. Fuere et Scribae Tribunitii, AEdilitii, quorum officium etiam Scripti AEdilitii nomine, et Scripti Tribunitii dici potuit. Habeo de his alia multa, sed haec sufficere nunc opinor. Vale. Ego et mea tuam teque ipsum salutamus. Leydae XXVII. Junii. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA LXXXIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

VIdet jam Milleterius, nisi plane caecus est [gap: Greek word(s)], duram se conciliationis cepisse provinciam. Hinc inde vapulat, jacetque inter duas medius sellas. Eo tamen confidentiae an stultitiae devenit, ut necdum de consilio suo desperet: Improborum hominum factione innocentiam oppressam esse clamitat et inauditum damnatum: vitio latam esse Censuram docebit, et ad aequos provocabit judices. Haec viri conditio est. De Tutaphis et Cucuphis quae scripsisti verissima arbitror, nec amplius inquirendum. Haec quae ludibundus scrutaris et penetras, aliis sunt impervia. Itaque quacunque occasione innumera talia ingere magno usui semper futura. Bene praetulisti Comam Mutuo: Caput enim pecunia pretiosius. Sed quidquid est, utrumque tandem depropera et finire labora. In nobili argumento licet et juvat discurrere et pro magnifico habetur: secus in tenui, quod levi brachio tractandum est. De Stuartio Philosopho quid dudum actum sit vix reperio: spes tamen est brevi cognoscendi, et certiorem te faciam. Spanhemius apud vos de Gratia Universali adversus Theologos Salmurienses disputat: Nostris non

placet sopitam controversiam suscitari. Viderit ille num isti invidiae par sit. Certe aegre ferunt adversarii istas theses proponi et edi, seque responsuros minitantur. Nihil opus est id ex te resciscat, ab aliis, certoscio, monitus. Sin ulterius pergat, vereor ne id malum suo invento sibi accersiverit, cui amoliendo qui auctores fuerent non sufficiant. Duncanus Coronae Suedicae Agens in hac aula tranquillitatem Legati Gothici turbat. Magno honore susceptus est a Lomenio. Ajunt viam, quam iniit ad pacem Ecclesiasticam, Procerum animos ab eo alienasse, ipsius etiam Cancellarii Oxenstiernii praecipui ejus fautoris. Ego quoque brevis, donec habeo quod addam. Vale tu cum tua a me meaque. Lutetiae Parisior. Kalendis Juliis. CIC ICCXLIV.

A me discedunt Ramburtius Sedanensis Ecclesiastes et Blondellus noster, a quibus didici Stuartium, de quo percunctaris, pedem fixisse Londini ante aliquot annos, ibique bonis partibus esse addictum: quin etiam non ita pridem in lucem edidisse aliquem libellum adversus eos, qui illic Independentes audiunt, quia Synodos Provinciales et nationales rejiciunt, dum consistoria volunt [gap: Greek word(s)] regere [gap: Greek word(s)]. Caetera dicunt esse insignis doctrinae philosophum, sed pacis inter collegas parum studiosum et superbulum. Sed non admitteret ille indifferenter Sedanenses ad testimonium de se dicendum. Haec praeterire non debui. Iterum vale. Adjunctas literas Benterii Tolosani Senatus Principis, una cum Antonii Dadini Alteserrae libro de Ducibus et Comitibus Provincialibus Galliae, attulit jamjam Milleterius una cum opusculo suo a Sorbonicis censura notato. Libros feret Vossius qui ad iter serio se accingit.

EPISTOLA LXXXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

Haeret animus [gap: Greek word(s)] miretur et laudet, in postremis tuis litteris. Tam cito, tam erudite, tam copiose, tamque eleganter potuisse te quaestioni nostrae satisfacere? [gap: Greek word(s)]. Humanum id captum superat, omnia nosse, in monumento habere et expedite eloqui. Quid amicum nostrum sentire existimas? Plane obstupuit voxque haesit faucibus, lectis illis, quae super ejus [gap: Greek word(s)] scripsisti. Crederes illum magico aliquo carmine defixum, devinctumque. Vive diu vere solusque [gap: Greek word(s)], et scientias omnes plena manu undiquaque sparge, effunde. Sed praesertim sanctioribus da te litteris, ad quas ornandas ab amicis omnibus, ab aetate tua [gap: Greek word(s)] maturissima, ab ingenio etiam tuo, quotidie excitaris. Tum demum [gap: Greek word(s)] coryphaeus merito audies. Et cum tui inferior aetas meminerit, celso tonabitore [gap: Greek word(s)]. Et quia video te, pro summa humanitate tua, quae cum doctrina immensa conjuncta [gap: Greek word(s)] facit [gap: Greek word(s)], aequo animo ferre libertatem meam: non verebor de legitimis quaestionibus te interpellare. Et quando saepius modestiae

fines jam videor trangressus, gnaviter ero impudens. Interea ago gratias quantum possum maximas, rogoque credas me hisce tuis beneficiis ut imparem repensandis, ita agnoscendis praedicandisque semper fore paratissimum. Proxime scripsi querelas Theologorum nostrorum super Professoris Germani de Gratia Universali thesibus: illi ipsi a meflagitant, ut earum exemplar nanciscar, quod si per te obtinere possum, rem feceris bonis viris tui studiosissimis et pacis sectatoribus cupidis, gratissimam. Beneficium tamen tuum eos ista vice celabitur, quia istic posset tibi nocere, si sciret ille nos per te voti factos esse compotes. De Coma tua nihil dicis an adhuc crescat? Pone modum isti scriptioni. Abibunt in proverbium Salmasianae Epistolae, si pergas istum titulum libris tuis praescribere. De Stuartio Philosopho brevi rescribam. Mercerius Vitriacensis ejus Affinis a me rogatus est, ut eum percunctaretur, num vellet in nobilissima Academia artem suam profiteri bonis conditionibus. Urbem non designavi: quapropter si ad eum Londinum scribas, suadeo ut de me aliquid addas, ne forsan existimet se hinc inde postulari et moras nectat, quod procul dubio facturus est, si unam Provinciam duas arbitretur, idque credere pronum erit a tam diversis partibus petito. Scrius accepi ab Albertino nostro ante octiduum has literas, quas idcirco nunc demum mitto. Vale tu tuaque cum solita a nobis salutatione. Lutetiae Parisior. 8. Julii 1644.

EPISTOLA LXXXV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

MIhi plaudo, quotie cogito quam bene sccedat mihi consilium illud meum, quo te rogavi ut ad me Latine deinceps scriberes: dum scilicet singulis septimanis ista occasione aliquid doces, quod non ita commode familiari et vulgari nostro sermone procederet. Ecce enim in postremis radicitus evellis, quicquid supererat difficultatis, in loco Victoris, de quo stuporem meum fateri cogor, ejusque meritas poenas deprecari. Quam deinde grata, quamque plana sunt omnia illa, quae adversus Donium disputas de paenula, planeta, casula. Perge quaeso hisce me beare, nec operae parcere velis sententiam tuam promendo super hujusmodi novitiis scriptoribus. Judicium certe meum istis censuris tuis instrui et firmari video, dum plane agnosco non esse statim adhibendam fidem omnibus illis, quae erudituli isti scriptitant. Serius tandem prodiit in lucem Censura Facultatis Theologicae adversus Milleterium, quae in gratiam trium Approbatorum, quorum nomini parcitum est, bis terque emollita fuit. Quod tamen celsum Conciliatorem spectat, continet ea, quibus ille fautoresque ejus, si qui sunt, imposterum fateantur lusisse se operam. Arnaldus etiam, quem sibi clam adstipulari Bachetus arbitrabatur, epistolam edidit ad Praesules sui libri Approbatores

scriptam, in qua damnatum postea librum erroris, falsitatis, et haereseos accusare praevertit. Haec tamen omnia [gap: Greek word(s)] fieri, jactat Henotes. Credat Judaeus Apella. Sed quid huic homini facias? Eum ego, qui tam insanum sapit, Deo irato suo relinquo. Brevitatem quod tibi commendavi, factum id a me est propter argumenti, quod in manibus habes, pondus leviusculum prae illo, quod tibi postea tractandum est, Papae scilicet Primatus, in quo absit modum ut requiram. Caecus ille [gap: Greek word(s)] nigrescat suis tenebris; suas amet sordes, sua vulnera. Ego hic finio cum solita salutatione, quam tibi et Cajae tuae debeo, reddo. De Hugenii Carminibus in tui commendationem nihil scribis, nec quis eum tibi conciliaverit. Fallor, aut Doctor Monosyllabus ea oculis aspicit parum aequis. Plura non addam forensibus paene obrutus negotiis, quae superiora vix exarare siverunt. A decem aut quindecim diebus calore torremur ardentissimo. Vale tu cum tua a me meaque. Lutetiae Parisior. 15. Julii 1644.

EPISTOLA LXXXVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

NOn ita est. Exerte respondi ad quaesitum illud tuum, quo rogas an non ita sit, solere me interdum fingere plurimum mihi placere quae scripseris, quamvis revera maxime displiceant. Nec sane is ego qui cuiquam, nedum tibi viro forti, quicquid dicam, sed non duro, sententiam meam ita largiri contra meam mentem soleam. Et possum tibi revocare in memoriam, pectoris mei robur et aes triplex, quando non ita pridem de Tetrarchia et Tetrarchis, ad fastidium molestus fui: qua potui elevando meis et aliorum quoque verbis, omnia illa, quibus opinionem tuam firmare nitebaris. Assentator sim, non amicus, si omnia inexplorato approbem, quaecumque amico semel arriserunt. Quae supra captum meum assurgunt, silentio et prona mente revereor: sed ut calculum apponam meum iis, quae improbo, improbus sim et audiam, si faciam. Comam tuam ad talos deductam an ulterius crescere sines? [gap: Greek word(s)]. Pro una epistola, duas tresve aut plures simul de eodem argumento necte, laudabo copiam: ut immensum unam ad unum producas, erit inter exempla, quod exemplis tueri nequis. Scio varium esse et longe lateque diffusum istud argumentum; nullumque pene esse in humano capite crinem, qui suam formam non habeat; si singulas gentes percurrere lubet earumque ritus et instituta investigare. Verum ne abeant in proverbium Salmasianae Epistolae. Sollicite caveo me in meis ad B. aliquid de te vel alio quolibet excidat, quod quisquam arguere possit. Hominem intus et in cute nosse mihi jam videor summa [gap: Greek word(s)] ebrium, rumorum captatorem sedulum, magnorum virorum aemulum et arrosorem. Facile credo Criticam sacram

Capelli non statim istic excusam iri: sed habemus hic ad ipsum prototypum accuratissimum exemplum, ad quod poterit alibi editio adornari, ubi constiterit malis artibus diutius quam par sit eam trahi. Et sane liber ille hujusmodi fundamentis superstructus est, quibus ad calumniam pronum est iter. Veruntamen quicquid minitentur, collatis viribus manum conferant, et Salmuriensem professorem aggrediantur, iniquissima erit ista concertatio. An Constantinus Imperator pro punctorum antiquitate adhuc punat? Nae plurimum imminuta ejus apud me est eruditio, inventis glandem qui non fastidit aristis. Oblatrent quantum velint, rictuque canino obganniant, nunquam admordebunt. Dissentire a viro doctissimo cuivis liberum est, sed eum erroris revincere in suo Arcano Punctationis Revelatopost Buxtorfium, id non ausum quis audeat? Vale tu cum tua a me meaque. Lutetiae Parisior. 22. Julii 1644. Expostulantis in modum dixit mihi amplissimus Talaeus per te stare quominus omnino repatries. Vide quid ille a te exegerit, et concede vel nega. Si enim annuas, omnia plana et prompta pollicetur, si renuas, os tibi occlusum esse ait: Primatum tuum vellet jam editum esse. Post Sorbonicam Censuram Romanenses adversus Milleterium insurgunt satis acriter. Hos inter nescio quis Binardus Presbyter. Haud belle cum conciliatore agit in Paraenesi ad Reginam, cui gratulatur ea Galliam moderante hanc doctrinam compressam et elisam.

EPISTOLA LXXXVII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

PArcam deinceps tibi obstrepere de epistolis scriptisve tuis, cum videam libertatem meam molestiam tibi. creare. Accipiam cum caeteris quae omnibus dabis, nec imposterum sollicite inquiram in Musaeum tuum. Quod tamen scripsi de Comae tuae prolixitate, Bono animo feci, et post alios, qui hoc unum in te culpant, quod vix tollas manum de tabula. Dum ad Comam tuam me accingo, legebam heri et hodie Hadrianum Junium, qui itidem de Coma est commentatus: pauca de innumeris decerpsit, et tamen grandem librum exaravit. Modo valeas et scribas satis mihi erit. [gap: Greek word(s)] nequitias impatienter fero. Nescio cur eum perpetuo epitheto meum voces. Nunquam, mihi credas, amavi hunc hominem, nunquam vidi aut videre gestii. Amicitiam meam ambiit, qua sum facilitate respondi comiter; scripsit, rescripsi, et communibus officiis colui. Si quod me inter et illum agitatur literarum frequentissimum commercium tibi displicet, [gap: Greek word(s)], et paratus sum omni eo jure cuilibet caedere, nec gravem jacturam me fecisse arbitrabor. Paene de singulis verbis eo in consilium, quando ad eum scribo, adeo vereor ne quid incogitanti excidat, quod statim rimosus ille omnibus patefaciat. Hoc

unum tamen in ejus epistolis me recreat quod multa de te miscet auditu jucundissima, quae alias nescirem, puta de Carminibus Hugenii, Thesibus Schotani et aliis hujusmodi. Iterum dico, id si tibi grave est, abrumpam omne istud commercium. De Thesibus Germani Professoris ago gratias: nec resciscet ullus eas me a te habuisse, et deinceps curabunt, quos tangit iste dolor, sequentes aliunde nancisci. Quid addam? Quereris quod variis te non vexem quaestionibus. Nihil sane mihi facilius est. Et tibi tempus erit cum magno optaveris emptum, hanc mihi non apertam a te januam ad te interpellandum. Sacra praecipue eligam, Prophana admiscebo. Ereptam tibi facultatem arguendi Heinsii, nec habere calamum tuum liberas sese exercendi, ut ita dicam, habenas, aegre ferre te video. Sed quod ex pactis conventis publice non licet, nihil vetat privatim usurpari, et aliquod solatii genus erit quomodocunque inimicum hominem impetere. In vexatissimo loco Euanlii [gap: Greek word(s)] cap. XIX. 29. [gap: Greek word(s)], legit ille [gap: Greek word(s)] levicula mutatione conturbatumlocum planum facere sibi visus est. Sibi inquam; ut enim idem mihi quoque videatur, dicere non ausim, cum saepius ex te audiverim, nihil veri homuncioni isti excidisse in opere vegrandi. Si lubet ergo examina mihi ejus animadversiones ad hunc locum; tum tuam quoque prome sententiam, sia communi diversus abis. Ego vero donec meliorem, id est tuam, nobis ostenderis, sequar emendationem et interpretationem Camerarii, quem nosti legere [gap: Greek word(s)], licet vitiose. [gap: Greek word(s)] pilum, cum vulgo vertat, quod hastam esse, non pilum, jam ex te didici. Nos Valemus. Vos valete. Lutetiae Parisior. 29 Julii 1644.

EPISTOLA LXXXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

[gap: Greek word(s)] de quibus nuper scribebam, animum fateor meum occupant, et in partes trahunt varias, sed minime turbant: quod affirmare non possum de tuo negotio, quod vocare solemus, aulico. Mentiar enim si dixero me ejus prospero, quem alii arbitrantur, eventu non cruciari. Unum tamen refecit, quod videam te pristinam tuam generositatem non exuere et malle istic aliquantum durare et perpeti, quam hic aureis licet vinculis detineri et forsan deludi. Sed res urget, eoque magis, quod Talaeus qui hoc saxum volvit, magnus est talium artifex, sibique factum satis existimat iis literis, quas ad Puteanum in suam sententiam scripsisti. Illas tamen videre non contigit, quamvis rogaverim. Sed solent ista omnia me celare: quemadmodum nec ego vicissim cum illis communico, quae silentio premenda existimo. Mallem regium diploma cum annexis literis ad Curatores mitti, quam ad Ordines, vel ad Brassetum, qui cum faveat adversariis, saltem R.

consilium tuum parum promoveret. Absente Principe, quem audio in expeditione diutius moraturum, vel etiam praesente, facilius de te retinendo illi decernent, quam Ordines, quos fama est ab ejus nutu pendere. Nisi contra sentias, scribam exerte ad R. ejus partes esse, gnaviter tractare istud tui retinendi negotium. Dicere enim ejus aemulos (et Gothorum Legatum vel alium quempiam [gap: Greek word(s)] designabo) illum enixe contendere, te extruso locum tuum occupet. Noli vereri ne Epistola de Coma hic remoram afferat: quinimo eos potius calefaciet, quando dicent, te in Gallia commorante, nihil tale a penna tua fore expectandum. Itaque prodeat illa, statim enim argumento validissimo usum se maxime apud Mazarinum monebat Advocatus ille Regius; ut etiam scripsisse me credo. Sed si hic incommodaret, istic procul dubio multum proderit. Adde etiam quem habes paratum de Mutuo, aliisque juris articulis, Commentarium. Sed aliquod post intervallum. Ista enim scripta gloriae tuae inservient; augebunt famam, amicos parabunt, adveriariis os obstruent, et addent animos illis, qui te evocari aegre ferunt. Nihil melius jam succurrit. Caetera in arena expedienda sunt; et praesentibus vix e longinquo parabilia remedia. De ancillis provinciam Cajae meae mandavi. Faciet illa sedulo quod desideras. Hanc proponit praecipue conditionem, ut facilius eas ad id itineris pelliciat: nempe pollicetur securaturam, ut huc tuis sumptibus reducantur, si post semestrem moram nolint quacunque de causa istic haerere et intercessionem suam offert. Timeo ne itineris maritimi et longissimi difficultates, cum Uxoris tuae moribus, multas deterreant. Eas tamen quibuscunque poterimus rationibus sollicitabimus et impedimenta removebimus. Postremis binis tuis Gallicis haec habui quae reponerem. Vale tu cum tua a me meaque. Lutetiae Parisior. 5. Augusti 1644.

EPISTOLA LXXXIX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

DE prospero expugnatae Gravelingae successu, gratulabundus [gap: Greek word(s)]. Talaeus eum convenit: postque officii istius functionem, Vir Eminentissime, dixit, Accedat titulis tuis reductus in Galliam SALMASIUS: nec minor inde tibigloria, quam ex urbis istius deditione. Hujus rei, respondit Cardinalis, plenam dudum feci tibi potestatem: Reginae assensum merui; erga caeteros, quorum ea curatio est, utere illius meoque nomine, ut statim id negotium confieri possit, nec amplius trahatur. Summi viri laudavit animum Talaeus, actisque, qui finis est omnium cum dominante sermonum, gratiis, strenue inquit mandata exequar. Intra hunc diem sperabat tum Diploma, tum alias litteras, quas sigillares vocant, paratas fore, istuc mittendas. Quid actum sit praeterea nescio: et ab aliis rescisces. Ego interea non cessavi: amicos prensavi et cum iis de ista re consultavi, deliberavi, ne

quid Respublica litteraria et purior Ecclesia detrimenti capiat, te in Galliam reverso. Neque consilii locum, neque auxilii copiam habemus, nisi in mora.

Non mihi, non ulli, vincere fata datur.
At trahere atque moras tantis licet addere rebus.

Quid alia cogitemus? DEUS PROVIDEBIT. Magno me fasce levasti assumendo tibi mediam partem [gap: Greek word(s)]. Impar eram isti oneri ferendo quod excutere meditabar, ni subsidio accurrisses. Sit ergo nostra, ita tamen ut revera, neutrius nostrum sit vel fuerit nec in solidum, nec partim. Apage talem hominem adeo vanum et noxium: quinimo eo utamur, ut medicorum filii venenis solent, ad alia venena retundenda. Rogaveras nuper monerem te, quid ille ad me scripsisset de Epistola Comata. Verum dicam, summis laudibus eam extulit, tanquam doctissime et elegantissime exaratam, in ea haberi veram explicationem Loci Paulini, qui totius controversiae fundus sit. Caeterum tuam sententiam cum sua, quam antea consulentibus patefecisset, coincidisse. Sed satius est [gap: Greek word(s)] vocem audire: itaque ipsissima verba ejus in adjuncto apographio legere licebit, quae rogo te ne dispalescant: quanquam nihil est: quod ea celata velim, cum ausus ille sit fere eadem ad te perscribere. Statim Morum occupabo, ne Heinsianis faveat, et facile spero posse me ab illo impetrare, ne in eorum castra transfugiat, modo Respublica litem istam suam non faciat. Promiserat mihi aliquando Chouetus quidam se Croii Elenchum typis suis vulgaturum: sed statim ac Genevam rediit, a fratre occisus est, unde infectum adhuc est istud negotium. Non ita pridem acceperunt Morus, Diodatus, Gothofredus Hellenisticae tuae exemplaria, quae doleo in itinere diuturnam moram fecisse culpa ejus, cui ea deferenda commiseram, dum volebam tabellariorum sumptus compendium facere, et haec a te, sera licet, munuscula eos procul dubio devinxerint, praesertim cum alia Comae tuae pollicebon Sed quando huc nobis advenient? cum enim tantis laudibus ornetur ab aemulis opus illud tuum, quid nos amicos dicturos putas? Quanquam cavere debeo ne congeram immodicas, quia affectum meum vitio non carere existimas. De Calamo hyssopi ago gratias. Epistolicas quaestiones Beverovicii videre nondum contigit, Nec verebor te hujuscemodi quaesitis interpellare, qui videam te iis non impediri. De aulico negotio nihil didici, nihil dico, nec habeo quod addam. Vale tu cum tua a me meaque. Lutetiae Parisior. XXI. Aug. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA XC. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

PAuca omnino a me hodie habebis: plura fortasse septimana proxima: quo tempore plane Alcedonia erunt in foro nostro. Cum in eo totos dies sedeam,

nihil habeo quod scribam de aulico negotio. Deinceps per res prolatas omne istud expediet facile Talaeus, talium peritissimus artifex, et cujus humeris dulce hoc onus incumbit. Gassione in Flandriam non eunte, omnis spes nostra ad Douchantium redacta est: nec vanum tamen inde auxilium auguror. Launaeus enim meus, cui plurimum obnoxius est, operam sedulo navabit, ne preces suas insuper habeat. Quantum processit aulicum negotium, scripsit nuper Menagius, ut nudiusquintus ad me retulit: nec librum de Primatu quandocunque supervenerit, [gap: Greek word(s)] futurum. Itaque jam omnia plana, et expectandus est facilis et promptus exitus. Nec vererer optatissimum dicere, si scirem Douchantium cum Arausionensi egisse: quod si neglexerit, sane sunt res nostrae [gap: Greek word(s)]. Deus meliora, nihil enim praeter vota superest mihi. Nihil miror mororve omnia illa, quae de Spanhemii cum Heinsio conjunctione narras: hoc ipsum enim olim praedixeram, ab aliis de Germani Professoris moribus certior factus. Scripsi ad Morum, nisi alii occupassent, ad me mitteret opus Croianum, quo facto posset illorum technas eludere. Rebus integris favebit, satscio, nobis: sed si Magistratus prior eum aggressus sit, vereor ut potuerit obniti. Certe quicquid fiat, deridendos se omnibus propinant, dum Principis obtendunt auctoritatem suae inscitiae dicam, an pusillanimitati? Ezechiam nempe imitati, volunt vitae suae tempus pace transigi. Caiae tuae mores tecum credo non esse ita severos, quin possit familia eos comiter colere: sed plures contra sentiunt, et si verum amamus, obruimur numero. Idque ita verum est, ut multae, ejus audito nomine, pedem retulerint; [gap: Greek word(s)] binae illae de quibus proxime scripseram. Nec tamen despero alias posse ad istud iter suaderi, cum praesertim conditiones nobis nullas praescribas, sed omnibus acquiescas. Curabo itaque, ubi aliquas nactus fuero, ut statim Caletensem currum conscendant, ne sit poenitentiae locus. Publicationem Comae tuae probo. Ubi ejus exemplaria advenerint, ea in amicos spargam. Vellem tamen ut eorum Elenchum mitteres. Iniquum enim existimo illis nonnullos donari, qui de prioribus muneribus gratias non egerint. Eorum nomina tu solus edere potes. Faciam tamen quicquid libuerit. Cum Talaeus sincere agat, consultum fore arbitror Mutualicium tractatum ad eum ut alleges, antequam ab eo aliquid accipias: ita beneficium dederis, non reddideris. Vale tu tuaque a nobis. Lutetiae Parisior. XXVI. Augusti. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA XCI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ELegans est et arguta in Aristophanis Lysistrata sententia, qua notatur differentia vetulae virginis, et senis proci.

Verbum [gap: Greek word(s)] recte interpretes per vaticinans exponunt, consentientibus Hesychio et Suida. Sed quaenam fuerit illa [gap: Greek word(s)], et qua ratione ab istis Virginibus procuraretur, nullum adhuc vidi qui palam faceret. Si quid tibi ea de re observatum fuerit, vel si quid ex nominis notatione exculpi possit, libentissime id a te docebor et quaeso doceas. Certe per has forenses ferias, frequentius te interpellabo, et procul dubio quiritaberis nimium mihi superesse otii, quod negotia tua non satis revereatur. Sed ita olim jussisti, nec verebor tibi obtemperare, donec contrario mandato primum abrogaveris. Rivetus ipse admisit exemplum epistolae suae ad Colvium: et mirabar sane tuam illam esse, quam pro sua venditat, sententiam. Non enim plane faciebatsatis. Quaenamtua sit resciscemus, cum sarcinae librariae Elzevirio advenerint. Non improbo consilium de refutando Heraldo: qui nuper dicebat mihi se id inaudivisse; ideoque supersedisse a gratiis tibi agendis pro libris donatis: sed pro illis, quae se publice docturus sis, te non privato Euchastico remunerandum esse.

Habere enim unde redhostiat. Lex 25. D. de Auro et Arg. leg. omnino ea est, quam ante aliquot menses notaveram, in qua dubitabundus proposueram, num legendum foret reticula id est [gap: Greek word(s)]: ut scilicet Ulpianus istius legis auctor, morem suum retinuerit, explicandi Latinas voces, haud satis vulgo perspectas, per Graecas sibi bene, aliis vero minus forsan notas: quemadmo dum fecit in l. 69. D. Pro socio ex tua emendatione nundinas id est [gap: Greek word(s)]: et in l. 3. §. Servius D. de Penu legata rationes id est [gap: Greek word(s)]: his tribus exemplis potest existimari, esse id doctissimo Jurisconsulto familiare. Certe H. ST. Glossae Reticulum [gap: Greek word(s)]. Miror Douchantium reddidisse Riveto, quem et pro eo commendaveram, fasciculum, tuum vero retinuisse; nisi forte quia crassiusculus est, nequiverit tam cito commoda occasio eum ad te mittendi reperiri. Tuam ad Tolosani senatus principem curabo, Vossiusque noster qui brevi isthic erit, defert ad te alium ab eodem Berterio librum de Catalania Gallica. Extemporaneum tuum carmen ad Hugenium vidi; et laudavi Musae tuae suavem facilitatem. Cum haec tibi tam limpida et saporis gratissimi fluant; nescio qui fiat ut animum poeticae studiis mirtus impendas. Quod olim rogavi, iterum rogo, ut quaecunque habes hujusmodi [gap: Greek word(s)], ea seponere velis, gloriae tuae et eruditionis omnigenae non vana aliquando argumenta. De negotio aulico, quid hic promotum fuerit, nihil scribo, quia Menagius qui illud confectum existimat, id curae suae esse voluit. Sed quid [gap: Greek word(s)] apud A. effecerit paucis sed satis efficacibus verbis ex hoc argumento, quod ad ipsum [gap: Greek word(s)] ad Launaeum descripsi. Vale. Lut. Paris. IX. Sept. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA XCII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

MIseret me tui, quem, summo cum dolore animi, video tot premi adversis, cum domesticis tum externis. Sed fata viam invenient; aderitque DEUS OPT. MAX. cujus proprium est [gap: Greek word(s)]. Douchantium tamen non neglexisse amici mandata, ex misso apographo cognoveris: et commodum accidit, ut Gandavensi illo Castello feliciter ab Arausionensi expugnato, hujus anni bellum sit in praecipiti, et cogitaturus sit Imperator, de reducendis in hiberna copiis. Interea Diploma Regium, quo istinc evoceris, sigillo munitum est, et pauca supersunt agenda donec mittatur. Menagius noster, qui sane apud Bautruvium sedulam operam navavit, omnia sigillatim perscribet. Petrus Puteanus commoda et incommoda tuae in hanc Urbem profectionis, aperte, more suo, explicavit. Facile semper ego et ille, consensimus, non expedire libertati tuae istam migrationem: tu ipse id animo quoque praesumpsisti. Ut istic fiat aliquid, quo nunc molitiones aulae nostrae disturbentur, nostrum non est. Itaque jam expectamus, quid serus vesper vehat. Divina mihi semper visa est illa emendatio, qua Hesychium in verbo [gap: Greek word(s)] foede corruptum, pristinae suae lectioni restituisti: ut postea scilicet legatur [gap: Greek word(s)]. Nimirum ut Lycia Gigantum patria, idcirco fuerit aliquando dicta [gap: Greek word(s)]. Sed quo auctore nititur haec duplex assertio? prima ut Lycia fuerit patria Gigantum, altera ut dicta fuerit Gigantia. Glossographis enim istis, sine teste idoneo, non esse temere fidem adhibendam jam pridem inter eruditos convenit. Nullum autem sententiae tuae auctorem laudasti: et Stephanus [gap: Greek word(s)], quem memini te ad id coram citare, nihil docuit. Si aliquem alium habeas, edere quaeso ne pigeat. Salve tu cum tua, a me meaque. Lutet. Paris. XVII. Septembris. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA XCIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ACerbum filiae tuae obitum doleo: faxit DEUS OPT. MAXIM. ut, isto contentus funere, omnis familia, in capite praesertim, et postea in membris, sana perennet. Fecisti quod pium virum et sapientem Patrem decebat, qui ejus vitam aut mortem Divinae Providentiae committebas. Debemus morti nos nostraque, meliusque novit Deus, quam nos ipsi, quid nobis conducat. Spes Typographiae Cadomensis plane decollavit: et instanti quaerentique mihi cur adeo inique agerent, respondit Comes Consistorianus, nec in aurem; NIHIL VOLUMUS A MANIBUS VESTRIS.

Applica aures istis vocibus; et tum veni in Urbem. Habes Schedulam ex qua doceberis quid Romae actum sit, ut Cardinalis Pamphilius in Papam Innocentem Decimum eligeretur. Aperte favet Hispanis; nec illum magis rejiciebat nominatim Orator noster, cujus aperta intercessio neglecta est. Ne recedam a more meo; unum te rogo ex Juvenalis Satyra VIII. Verbasunt.

Hoc verbum quod credo esse [gap: Greek word(s)], varie docti explicant. Vetus Commentarius a Pithoeo editus hoc loco mutilus est, nec ideo juvat hilum. josephus Scaliger legebat transcurria; Petitus ad Leges Atticas pag. 245. tricharia: quae omnia fateor me non capere. Tu quaeso doceas post inspectum Petiti laudatum locum, qui e Tertulliano adfert aliquid animadversione dignum. Vale. Lutetiae Parisiorum Calendis Octob. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA XCIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

SEcundum quod duxisti funus, me quoque, qui tua omnia mea putare soleo, summo moerore confecit. Fieri enim nequit quin doloris sensu premamur acerbissimo, avulsis nostris tenerrimis visceribus. Immo Moritur qui amittit suos. Ne tamen morti istius infantis nimium illacrymes; hujus memento oraculi, [gap: Greek word(s)]. Nos interea in statione maneamus, sequuturi quotiescunque Imperator jusserit, voluerit. Negotio aulico, quia illud abrumpere nec possum nec volo, moram injicio. Penes me fuit totum hoc octiduum authenticum diploma, de te istinc evocando, dum Petri Puteani absentiam causari lubebat: sine quo, urgente licet Lullerio, qui commodum Tullo advenit, nolebam quicquam apud Rationum Magistros tentari: sunt enim illi saepiuscule difficiles et morosi. Quicquid urgeant, ante hujusce mensis exitum res hic non potest plene confieri: quo tempore, jam ingruente saeva hiemis tempestate, durum esset cum delicatulis liberis Oceano se credere. Ostendi Launaeo Diploma, ad quod charta paricla scripta est, quam hodie ad amicum suum mittit a se signatam! ut nempe possit, Hagam reversus, hac occasione, cum Principe eam communicare, et quae suarum sunt partium agere. Si nihil promoveant, suadebo ego quoque ut primo statim vere nos revisas. Nec, modo in propinquo rure, non in urbe morari velis, omnis tibi fortean libertas perierit. Silente Salmasio clamabit alta voce Walo Messalinus, et vociferabitur Alexius a Massalia, alia suppetent auxilia, sed indirecta. Ut ad [gap: Greek word(s)], quicquid amicus noster dicat, non existimo necesse esse: sed impetra a te, ut ad Bautruvium scribas, de Cardinali addita ratiuncula; caetera coram facturus, et id sufficiet. Mirati sunt Genevenses ad se datas literas de libro Croii adversus Heinsium:

Sed eo plene edito Arausionensis et Spanhemii precibus (nam et hunc suas addidisse verum est) nihil dari potuit. Superest ergo ut prudentissimi illi viri, qui curant Academiam vestram, dent operam, sicuti fecerunt de Epistola ad Menagium, ut, quae nondum distracta erunt, exemplaria, redempta ad se deferantur, coram carioso idolo Leydensi, Vulcano immolanda. Sed dum ab illis cogitur Senatus, qui id decernat, curabimus, ut aliquot seponantur, quae legisse juvabit. Valete a nobis. Lutetiae Parisior. 8. Octob. 1644.

EPISTOLA XCV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batuvorum.

DUm expecto quas mittes Professoris Germani Theses, volo apud te deponere horribile arcanum; tutis scilicet auribus. Sed vide ne dispalescat. Cuditur ad medium Ligerini responsio ad priores illas: jam effecta est et praelum exercet. En alterum horribilius nec minus tacendum. Refutatio [gap: Greek word(s)] inscribetur: ut videant ambo, quid sibi consilii capiendum sit. Hujus vanitas eum cogit librum publicare: sed causae odium transversum abripiet. Volunt scilicet homines nostri uti ea libertate, quam usurpavit ille, qui prior manum admovit vulneri, quod melius non tetigisse fuit. Certe malunt R. haberi adversarium apertum, quam amplius eum patiper alios occulte grassantem et pacem Ecclesiae turbantem. Sed quis Heinsium admeliorem mentem reduxit? An Spanhemius mirus blandimentorum artifex? an volvenda dies attulit ultro? Undecunque id provenerit, bonum factum. Sincera modo sit ea reconciliatio et perpetua, sine fuco et fallaciis. Quidni autem talem credam post [gap: Greek word(s)] coram Ecclesia palam et publice celebrata et a vobis simul sumpta? [gap: Greek word(s)] ut, qui fidem fregerit, spretum numen ultorem habeat. De Croiano libro, Genevae excuso, nuper scripsi quae compertissima habebam ex literis Thronchini ad Falcarium nostrum, nec dubitare debes, quin ita sit. A Moro nihil habeo, quia abest Geneva ad Patrem per ferias Academicas profectus. Cum jam te amico utatur Heinsius, videbimus an aliorum etiam velit pati probra et contumelias. Habet cum quo experiatur et prolapsam suam existimationem aliquatenus excitet. De suo se adversum Elencho turbatur Heraldus. Nudiusquartus professus est apud me post librum suum excusum, si liberum fuisset, eum se suppressurum fuisse, quia contra te scripsisset. Factum id a se, quia videret te confidentius omnes culpare et ignorantiae accusare, quod quid esset [gap: Greek word(s)] collegium non intellexissent, cum tamen graviter ipse offenderes. De [gap: Greek word(s)] disputanti cum Heraldo: Aristidis locum non stabilire suam sententiam, quin imo illam prorsus inde labefactari; magnam quippe intercedere differentiam inter [gap: Greek word(s)] posterius hoc pro sua mente belle procedere; at non de eo agi, sed tantum de [gap: Greek word(s)]

[gap: Greek word(s)]. Quod a te genus misericordiae pro eo rogamus, est, ut cito occidas. Nihil repono inquiebat, quanquam si liberet in Salmasiana inquirere, possem centum capitibus augere meas observationes. Hortatus sum ut faceret, modo modeste ageret et civilem inmodum, id cum bonarum literarum fructu futurum. Donec sciam Principem Hagam reversum, nihil hic urgebo, immo moras nectam. Posset tamen Diploma sine Rationalium placito te praesente quandocunque et facilius impetrabili, istuc mitti. Nondum literae sigillares paratae sunt, quae omnino ad te et ad Curatores sunt necessariae. Quin scribantur etiam ad Arausionensem prohibebo, si potero, ut liberius bonum erga te animum suum possit expromere. Interea valetudinem tuam cura diligenter et ante omnia. De loco Genesis ago gratias. Sed de Lycia vel Cilicia Gigantia noli oblivisci, nec de quaesitis ad Lacertum et Arrianum, ubi vacaverit. De triscurriis patriciorum et spatharocandidatis, quas agam gratias? Nihil clarius certiusve adduci potest, et ne dubitandi quidem ullus superest locus. Triscurria sunt etiam in usu in comoedia nostra praesertim Italica, vocantque Triot. Tres actores una prodeunt in scenam canuntque ridiculum aliquod [gap: Greek word(s)], singuli, bini, terni; ut vix possit ad jocum et elegantiam amplius aliquid desiderari. Nondum advenit amicus ille cui Ebenbitare, et Epistolam Comatam mihi reddendam commisisti; nec scio quid eo factum sit. Tantum vereor ne ob longiorem fortean caesariem, Absalomi in morem in aliqua arbore implicatus haeserit. Nec tamen ideo capillitium prolixius improbem, modo intra modumaliquem, qui sexum distinguat, caedatur. Vale. Lut. Paris. XXII. Octob. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA XCVI. CL. SARRAVIUS Petro Pithoeo. Trecas.

FAcio quod imperasti, si rusticana otia tua interpello. Voluisti scilicet ut te monerem de Picherelli Cosmopoea, et Hospitalii Carminibus, huc proximis Martinalibus tecum afferendis. Ecce autem vello, rogoque ut ea seponere velis, nec diutius istas opes orbi litterario invideas. Ut enim cum nominis tui gloria edantur, si per te liceat efficiam lubentissime. Haec prima mandata est mihi a te causa scriptionis. Sed ecce alteram e Batavia. Eruditissimus adolescens, qui Hagae Comitis habitat, Janus Vlitius, in eo est ut praelo Elzeviriano committat satis amplam collectionem auctorum, qui de Venatione olim et nuper scripsere. Libro titulum fecit, Venatio Novantiqua. In eo primas tenet Gratius ille anno superioris saeculi nonagesimo ab illustri viro Petro Pithoeo patruo tuo, bonis literis juvandis nato, inter Epigrammata et Poematia vetera publicatus. Miratur autem ille, emendationes in eo auctore satis multas factas ope veteris codicis, cum tamen nullum alium extare audiverit

verit praeter eum, ad quem Aldus primam editionem adornavit. Me ergo rogat, ego te, quid factum sit illo manuscripto libro, et apud quem resederit. Apud te certe, Vir Magne, legitimum et in solidum istorum thesaurorum dignissimum haeredem. Excute ergo veteres chartas tuas, et quod pridem nobilissimae Pithoeorum genti familiare est, omnibus benefacere, studiosi juvenis industriam juva, magnamque ab eo, maximam autem a me, qui dudum tibi sum obnoxius, gratiam iniveris. Vale Senatus nostri magnum decus, meque, quod facis, amare quaeso perge. Lutetiae Parisiorum rebus prolatis, decimo Calendas Novembres CIC ICCXLIV.

EPISTOLA XCVII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

GRandis tua Nota de Poetis Tarsicis insignem locum obtinebit inter Laertianas amiculi nostri lucubrationes. Ei ego indicaveram [gap: Greek word(s)] apud Hesychium, qui fortean iidem sunt cum [gap: Greek word(s)] quos ad autorem Cyrbasim vel Cyarbasim refert, [gap: Greek word(s)]. Sed quis illle Cyrbasis? Nescio: vide quaeso locum et perge nos docere; si tamen id tanti. De Tertulliani loco quod notaveram [gap: Greek word(s)], sciebam esse [gap: Greek word(s)]. Sed cum de secundis curis mutataque sententia nihil moneres, volui binas illas notulas tibi obtrudere, ut deinceps, si ita lubeat, sciat lector te priori abjecta posteriori adhaerescere. Alias inconstantiam dicent, quod revera est: melius consilium. Octoniones Livianos, qui in meo exemplari desiderantur, sufficiet mittere cum iconismis tuis per aliquem ex ducibus militibusve vestris huc redeuntibus: et spes est reductis in hiberna copiis satis multos deinceps reperiun dos. Monitus Rivetus id facile curabit quod dico, quia Hagae in aula frequentiores sunt occasiones, quam in Athenaeo Leydensi. Nondum advenit studiosus ille cui Ebenbitarem cum Epistola de Coma tradidisti: nec amicis donanda exemplaria comparent. Nihil est in M. praesidii. Rogatus statim promisit statimque negavit. Non audere se ea de re literas ad quenquam dare: scripta manent inquit: scisque, addebat, ita nos hic vivere debere, ne quidquam nobis imputandum jure an injuria veniat: et hoc verum est. Volebat postea cum G. procuratore ea de re coram agere, utpostea negotium ille ad dominum referret: sed cognito eum esse generum illius Jurisconsulti, qui jam vapulavit de Canonicis regularibus, consultius visum est, illi hoc arcanum non credere. Nullum hinc igitur amplius subsidium. Satis calide cum [gap: Greek word(s)] expostulaveram, quasi essent parum solliciti Magnates vestri de te retinendo. Habes hic responfionis, quam mihi fecit apographum. Quanquam autem jam rejecerim consilium, quod proposueram de inscribenda Gulielmo Principi, quam habes ad editionem paratam, Militia Latina, idem tamen suadere iterum non verebor. Idque hodie ut impetrem, cogita de tuo capite, immo de tua libertare,

nam hoc magis est comitia hic agi, si aliquando huc evoceris. Cogita quot et quanta tibi devoranda erunt studia, Parisina tecta subeunti, ut possis unum epistolium ad eum quem dixi a te extorquere. Hoc precor [gap: Greek word(s)], et quaeso, obtineam. Alias profecto tibi deesse videberis, eritque quod caussabuntur amici te aliqua, libere dicam (da veniam verbo) [gap: Greek word(s)] plus satis rebus tuis nocuisse. Plura non addam, quia mihi vena secta est et superiora satis difficulter exaravi. Vale tu cum tua a me, qui vos salvere jubeo. Lutetiae Parisiorum. XXVIII. Octobris. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA XCVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

BEne an male rebus suis consulant Theologi nostri, nescio: certe liber de quo nuper ego ad te, R. dedicabitur. Si hac [gap: Greek word(s)], quam aucupantur et captant, ejus gratiam non assequuntur, efficere conantur, ut ipse in hoc certamen descendat, nec per interpositas personas amplius subdole grassetur. Heraldus tuus jam factus est comis et civilis: Urbem circumcursat, eruditorum ambit suffragia; apud ignaros queritatur quod ipsum impetas nullo suo merito: denique nescio quae larvae et intemperiae nunc agitent senem. Sibi imputet, qui quietus vivere non potuit, quod istam crucem ferat. Totum hoc rerum prolatarum tempus impendit veteribus suis scriptis recensendis in Tertullianum, Arnobium et Minucium: quaeritque typographum, qui velit ea excudere cum libris ad Nationes, quos Apologetico annectit. Audet etiam totum Afrum illum patrem promittere. Vereor ut isti calori frigidam tuo libello suffundas. Luculentissimam ad Ablancurtii quaesita responsionem tuam cum summa voluptate fructuque legi: magnamque habeo gratiam quam ille aget plenissimam. Cum tamdiu distuleris emittere Trigam tuam de Mutuo, expectare adhuc aliquantisper juvet, et Quadrigam e carceribus effundes. Andegavensis enim ille Antecessor Germanus credit se operae grande pretium fecisse, vultque suas contra te notationes publicare. Sed de mora tua monendus erit Talaeus, cui ante trimistre librum tuum promiseras. Hodie mittitur ad Brassetum Regium Diploma cum litteris sigillatitiis ad Ordines et ad te. Tu vide ne deliberes, sed in qua es statione maneas; modo scilicet illi officio suo fungantur. Tum querentur hic satis multi, male positam sibi pro te operam, qui beneficium Principis cum amore patriae et consuetudine amicorum conjunctum, insuper habeas; sed evanescent post octiduum omnes istae querimoniae. Tu vero huc si venias, totam vitam servies miserabiliter, nec, quod nosti apprime, praestabitur pacta fides. Nuper a Nuncio Pontificio rediens Mottha Vahierius, dicebat coram magno virorum eruditorum consessu (ego quoque aderam) velle Apostolicum de tuo in Galliam reditu controversiam facere, te enim pestilentissimum haereticum, Romanae Ecclesiae

hostem infensissimum, in Christianissimum regnum cum honore redire, immo vocari (unde si in eo esses, deberes ejici) non esse quod ferri possit. Praesta te virum, et fortunae tuae faber esto. Quod praestare potuimus amici, praestitimus: quod promiseram ab inexpectato auxilium, non inane, adest ecce cum Douchantio Hugenius. Dimica fortiter et defende causam tuam. Praesto adsit DEUS, cujus gloriae tuam libertatem tribuendam verum est. Nos interea [gap: Greek word(s)] expectabimus, quod tibi consilium sederit. Tandem Epistolam Comatam legimus, sed vicibus repetitis. Quis enim uno spiritu eam legat? Interrogabat quidam satis facete, quantus futurus esset liber cujus tam grandis Epistola. Omnes sane stupent et copiam mirantur. AEmuli, quorum video te magis scire velle et explorare, quam amicorum semper faventia judiciu, dicunt esse calami sine exemplo intemperantiam. Meam sententiam promere vix audeo: suspectus enim tibi sum. Sed quia verus amor in causa est, liberius quid de eo mihi videatur declarabo. Quod praecipuum erat, Paulinus nempe locus, non poterat nitidius explanari; fortiusve urgeri adversus fanaticos Dordracenos. Caetera eruditionem omnigenam, infinitam, elegantemque produnt. Alias de quibusdam, extra principale tamen argumentum, inquiram diligentius. Interea tantum monebo frustra te culpare consecraneos nostros, quod in Bibliis Gallicis summi Judaeorum sacerdotis pileum expresserint [gap: Greek word(s)], cum teres et rotundus fuerit: et hoc postremum verissime affirmas. Verum quidem est olim, hoc est ante annum Millesimum quingentesimum octogesimum octavum, quo vetus nostra versio additis iconismis recensita est, nostros homines hunc errorem errasse, sed ab illo tempore ex sententia Hieronymi in epistola ad Fabiolam, ista Pontificialis tiara reformata est, nec in ullius reprehensionem incurrit. Vale tu cum tua a me jam solo, mea cum parentibus peregre profecta. Lutet. Parisiorum. V. Novemb. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA XCIX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

EO me redigis, ut de scriptis tuis, deinceps silendum mihi sit omnino. Ut enim ea, quae docti et probi omnes in coelum efferunt, ego quoque laudem, aequo animo ferre non potes. Si etiam aemulorum ad te defero querimonias: nec illis patientem accommodas aurem, et eos statim stultitiae et imperitiae revincis. Hoc tamen postremum eligam, quod prae priore maxime arridet. Immo quicquid culpes et vitio mihi vertas, ab utroque meo instituto non recedam: et laudanda laudabo amicissimus, et de malevolorum suggillationibus, vel etiam nugamentis monebo. Non enim omnis amor caecus est, ut justo nequeat secernere iniquum. Certe summus meus erga te amor, qui in virtutibus tuis altas egit radices, oculatissimus est et perspicacissimus,

non caecus, non luscus. An vis ut oculos mentis corporisve eruam mihi, ut de te sanius judicem? Tu vide quid praecipias, certe non parere certum est. Placet mihi mentis hic gratissimus error, nec sanari unquam sustinebo: si me amas, et sane amas, ama me quaeso cum isto amoris erga te mei [gap: Greek word(s)]; sine me in isto vivere, in isto mori. Sine morem in hoc tibi a me non geri. Tu ama me ut libuerit, sed patere ut amoris erga te mei modus sit, sine modo te amare. Beverovicii studium laudo: sed non satis capio, quomodo Coma tua, Hebraeo, Graeco, Latino cultu, ornata et interstincta, Belgicae plebi placere poterit. An tot locorum verae suae lectioni restitutorum, nitorem et elegantiam capit miles, nauta, artifex Batavus, sequior integerve sexus? Impatienter expecto quid de te rebusque tuis statuerint Academica comitia. Diploma litteraeque regiae calcar currentibus et bene affectis animum addiderint. Douchantii memorem gratumque animum exosculor. Mitto ecce alterum [gap: Greek word(s)] ex ejus ad Launaeum epistola, quod si vera narrat, nec dubitare fas est, magnam in spem adducor omnia ex voto nostro successura. Et in hoc triumphabo, si opera industriave amicorum meorum tibi non fuerit plane inutilis. Sed quid fiet Bullialdi nostri dedicatorio epistolio? Ejus Astrologiae Philolaicae editio absoluta est. Universi operis singulos libros singulis heroibus dedicavit: Unum tibi, cui inter caetera proximum in patriam a Regina regnique Primatibus procuratum reditum gratulatur. Nisi omnes ejus demonstrationes Mathematicae firmiori fundamento innitantur, immensus viro optimo labor periit. Mantissam tuam ad Ablancurtii quaesita cum Menagio communicabo, qua eam ad amicum mittat. Penes me est Bochardi Commentarius Geographicus amplissimus ad caput decimum Geneseos, in quo tui honorifica pluribus locis mentio. Multa eruditione plenum opus et in argumento sacro omnes Prophanae literaturae fines pererrans. Vereor ut Sommero, cui Ebenbitare commisisti, secius aliquid acciderit, de eo enim nihil dum audivi. Stuartii vocationem ad Professionem Philosophicam ex animo tibi ipsique successisse utrique vestrum gratulor. Sed Rivetus queritur se inscio id a te gestum esse. Deum veneror ut te, tuam, tuos, tuaque omnia fortunet. Vale. Lutetiae Paris. ipso Martinalium Novembrium die. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA C. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

FAcere non possum, quin tibi assentiar, de vitioso, ante tuam emendationem, Hesychii loco: nihil tamen vetat, quin Tarsici [gap: Greek word(s)] dicti sint etiam Cilicii; cum constet Tarsum Ciliciae fuisse metropolim. Sed cum nihil habeam quo id probem, omnino in tua expositione, cui nihil contrarium adduxi, nec etiam adduci posse existimo, acquiescendum est. De ea ex solita formula, ago eratias.

Jam de nonnullis plane curiosis, te interrogabo, quae in Epistola Comata maluisti non exprimere clarius. Videlicet quod sit illius Divionensis Senatoris nomen, qui risu emortuus sit, dum videret obesulum virum in equum frustra annitentem? Ego etiam, cum istud spectaculum mihi ob oculos pono, a risu temperare nequeo: ob quod tamen, nec in rem praesentem, vita fungi vellem. Contendis tonsuram clericalem Gregorio Magno demum sedente, in Ecclesiam Romanam introductam esse; hoc est sexto saeculo: contra tamen facere videtur Synesii, qui quinto saeculo vixit, locus a te allatus. Quare enim Cyrenes Episcopus [gap: Greek word(s)] diceret esse [gap: Greek word(s)], nisi sacras inter Ecclesiae caerimonias haec tonsura celebrari tum esset solita? Praeterea sciam libentissime, quo in loco Burgundiae tuae, vel Galliae nostrae, nuptae et viduae eum capitis cultum praeferant, qui a te notatus est pag. 643. Hoc enim [gap: Greek word(s)] videtur. Sed maxime scire velim nomen istius fanatici Dordraceni, qui tantam tibi gloriae segetem sua vesania dedit. Nescio cur perpetuo Uxerium voces Armachanum Antistitem, qui se perpetuo Usserium dicit: curve Nicaenam Synodum, quae Nicena scribi debet, cum Graece scribatur [gap: Greek word(s)], non [gap: Greek word(s)]. Sed haec leviuscula [gap: Greek word(s)]. Vides quam multa te rogem? sed ea omnia nullo negotio profligabis. Alias vererer tibi grave onus imponere. Heraldus etiam meam gratiam captat, frequenter invisit. Quod scripseris eum misere hallucinatum de Canonicis Regularibus fert impatient issime. Immo, inquit, praestabo me verum dixisse, nec in ejus reprehensionem propterea incidere debuisse: habeo quod reponam, et semel adhuc in eum insurgam, postea faciat quod voluerit. Bene de eo sum meritus. Hanc jam a me init gratiam, ut contumeliose Jurisconsultum appellet. Jurisconsultus sum fateor, ipse de mutuo alienationem non esse ita disputat, ut constet Jurisconsultum non esse omnes, qui ita censent. Si Schotanus ei accedat, nec ambo poterunt veritati creare praejudicium. Otiosi illi sunt, quibus vacat quodlibet effutire. Ego in forensi vita occupatissimus istis nolo detineri. Modeste scripsi. Etiam cum ab eo dissensi, cum honoris praefatione designavi: ille autem, virum novi, sibi non temperabit. Hoc me male habet, quod ejus amicitiam, quam magni faciebam, mihi periisse nulla mea noxa videam. Talia ille multa [gap: Greek word(s)]. Tu vero age quod agis, nec auctor tibi sim ut ob ejus timorem, iracundiam, minas ab incepto desinas. Jacta sit alea. Nec id me male habet, sed tantum quid literae Regiae istuc missae effecerint, nec ne. Quod proxima septimana nescire gestiam. An ex quo Beverovicius Epistolam tuam Belgicam fecit, populus exuit labem [gap: Greek word(s)]? qua turbabatur Ecclesiae Dordracenae [gap: Greek word(s)]. Interea Deo commendo [gap: Greek word(s)]. Etiam uxor, quae domum reversa est, una salutat. Lutetiae Paris. XIX. Novemb. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA CI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

NUper aeger et [gap: Greek word(s)], Gallice, alienaque manu, aliorum scripsi cum, querimonias, tum spes meas. Jam autem paulo valentior, ad consuetum revertor officium. Et ante omnia, DEO OPT. MAX. ago gratias immortales, quod tibi firmum immotumque propositum dederit istic manendi, spretis aulicis nostris offuciis. Certe licet omnia etiam tuta timerem, hoc ipsum tamen quod a te potissimum pendere sciebam, a virtute summa, eximiaque pietate tua semper mihi sum pollicitus. Hominum nostrorum inanem, de te huc evocando, laborem, saepe apud me ridebam, saepissime indignabar. Nec vana spe lactabar [gap: Greek word(s)] bonoram votis et conatibus, quantumvis tenuibus, non defuturum. Hac ego fiducia sustentatus bene ominari non destiti. Bene sit Launaeo, Douchantio, Vosbergio, Hughenio, Bonchorstio, Vevelichonio, Spanhemio allis omnibus, sed praesertim bene sit, bene sit Serenissimo Arausionensi; qui consilio, opera, re, opus istud ad optatum exitum perduxere. Ut enim contrariis Caiae tuae votis ullo modo movearis, ut possit illa hoc [gap: Greek word(s)] disturbare, non est e re, dignitatevetua. Quamvis enim auctius illud stipendium modicum sit, at certum est et securum, nullis per urbem discursationibus vel salutationibus potentiorum frequentioribus parabile. Manet tibi libertas illibata, honor integer, quae salvahic, nisi cum summadifficultate, retineri a te non poterant. [gap: Greek word(s)] utere fruere diutissime; haec votorum meorum summa est, hic cumulus. Bullialdum hodie vel cras mihi assumam, qui mecum in Bibliothecam Regiam ascendat, ut diligentius et [gap: Greek word(s)] investigemus Basilium Patricium; nec fieri potest, ut post tot tantaque a te data indicia sagacitatem nostram effugiat. Postea ocyus describam desideratum caput et ad te mittam. Proxime, quod jam rogas, misi, pariculum regii Diplomatis: simillimum est illi, quod cum Principe Douchantius communicavit, alterique quod Briennaeus comes misit, vel mittere debuit: et authentico omni ex parte consentaneum. Ego qui ea omnia vidi et religiose ab amanuensi meo describi curavi, sancte id affirmo; et verissimum esse praesto; praeter signa eorum, qui de exempli juxta exemplar veritate testimonium locupletissimum perhibent. Inter eos non scripsit Justellus, quia Secretarii regii munere, quod in filium transdidit, se abdicavit. Filius autem scribit satis inscite, nec idcirco ejus manu uti consultum judicavi. Ego quoque de Ebenbitare valde sum sollicitus, nec quid ommero acciderit rescire potui. Penes me est Astronomiae Philolaicae Bullialdi nostri exemplar unum ad te mittendum, quod prima quaque occasione ad te curabo. Liber est satis grandis, forma, quam in folio vocant, in duodecim partes divisus: singulae singulis hoc ordine insciptae Coadjutori Gondio, Tolonensi Episcopo Danaesio,

Rigaltio, Praesidi Pontaco, Salmasio, Druso, Ambraeo, Petro Puteano, Lullerio, Gassendo, Jacobo Puteano, Jacobo Augusto Thuano et Naudaeo. Sed facere non possum, quin hic addam aliquam partem illius ad te epistolae, cujus etiam participem faciam Rivetum. Ut tibi honorem habeamus, exemplo suo praeunt Rex ipse Christianissimus, optimaque Mater ejus Regina, quique onus rerum administrandarum sustinent viri sapientes et de fama totius regni solliciti, qui te patriae tuae decus, in eam honorifice revocant, nec exteram gentem spoliis ac ornamentis nostris diutius superbire pati queunt; quod certe gloriae ipsorum non minus cedet quam tuae. Gaudium quod in sinum tuum effundo amplectere, laetitiam tibi significans, quam animis nostris injicit reditus tuus nobis expectatus. Interim Vale Tu et Tua, cui casta faveat Lucina. Lutetiae Parisiorum 11. Decemb. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA CII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

DE certo consilio propositoque tuo istic manendi (ut ibidem aliquando quiescant ossa tua molliter) nunquam dubitavi: nec apud me adeo sollicite causam istam agere debes. Scio etiam quibus difficultatibus torquearis, et praecipuam tuam esse, nec parum difficilem, curam ut eas cures. Quae olim decumbens dictaveram, ea ex aliorum mente, neutiquam ex mea, erant: etsi autem ea duriora forsitan existimaveris, scito tamen me plus satis ea emollivisse. Tertium quod duxisti filiolae funus, argumentum Caiae tuae suppeditabit de irato coelo conquerendi, cujus inclementiam, sane asperam in re omnium tenerrima, experimini. Sed silentio venerari oportet Superorum, non dicam injurias, sed plagas et calamitates; quemadmodum de beneficiis non loqui impium est et nefarium. Ab hac aula nihil tibi est formidandum: nisi enim Magnates ab amicis tuis moveantur et impellantur, vix de te cogitabunt. Illi quippe litteras litteratosque omnes, ut parum eruditos homines decet, negligunt. Nihil itaque hic fiet nisi quod volueris, cum id omne a te pendeat: nec stabis inde vel cades nisi tuo arbitratu. Prolixioris operis edendi quam habere te affirmas voluntatem laudo, ut trahatur tempus in mediam aestatem: interea de arte alia cogitandum erit, ut autumnus etiam accedat; aderitque adjutor DEUS, qui nunquam suis defuit. Ut alia dicam, non sine ratione insaniebat Heinsius, quando omnem movebat lapidem, ut Bitterrensis Ecclesiastae nascentem Genevae foetum disturbaret. Si quid enim ei veteris adhuc famae superesset, post acceptas a te strages, id sane facili negotio profligaret Joannis Croii sacrarum et historicarum observationum in novum foedus pars prior, quae jam hic prostat et in omnium manibus versatur. Sola fere prolegomena doctissimus adversarius attingit, et tamen nisi te excipiam omnes mirabuntur, quot et quanta ineptiae et inscitiae monstra debellet, imperitiam,

negligentiam, oscitantiam, [gap: Greek word(s)] illius Criticorum Solis omnibus paginis [gap: Greek word(s)]. Etiam Hellenisticae somnia vocat ad partes, ipsissimisque utitur rationibus, quas olim in eodem argumenta laudavisti, ut eas ex libris tuis descripsisse videatur. Certe per tua incedit vestigia, nec nomen tuum ei unquam in ore, nisi cum aliquo meritissimo et dignissimo elogio. Periit funditus Batavus Exercitator. Proceram illam quercum securis tua dejecit, omnium jam patet injuriae [gap: Greek word(s)]. Sunt tamen satis multa invidiosius proposita et cavillatoria, quae pressius examinata, leviuscula, si non falsa, judicabuntur. Posteriorem partem pollicetur vir eruditissimus, et audio eam jam affectam esse; quod tamen vulgandum non est, ut incautum feriat alterum hoc telum. Hic Petrus Marca librum edidit de Primatu Lugdunensi, aliisque Primatibus: nondum eum legere vacavit: quod ubi attentius exequi datum fuerit, tum ad te scribam quid rei sit, et si ita videbitur, mittam; sunt enim ista tui fori. Vale. Lutetiae Parisiorum. XVII. Decemb. CIC ICCXLIV.

EPISTOLA CIII. CL. SARRAVIUS Claudio Samasio. Lugdunum Batavorum.

TIbi puerperaeque tuae gratulor de nova columna, qua domum tuam fultam ornatamque scripsisti. Pro tribus filiabus, quas sibi AEternus et Bonus Pater assumpsit, qui unum filium reddidit, plus donavit quam accepit. Illae sane ut plurimum familiarum sunt impedimenta; mares vero, vere [gap: Greek word(s)]. Caeterum in hoc triumpho, quod omnino consilium meum Militiam tuam mihi non inscribendi, tibi placuerit. Regium illud munus privatam fortunam meam superabat, ut apprime Principem decebit. Sequere ergo omni ex parte sententiam meam, alias; Haec dicam mea sunt, injiciamque manus. Solis quippe Regum filiis Imperatorumque nepotibus cedere didici, ubi de gloria et immortalitate agitur. Interea abunde erit mihi amicitiaeque nostrae, in alicujus opusculi tui angulo et recessu nomen meum legi. Erravi nuper, nec Amyraldi librum videram, cum ad te scripsi ejus tractatum de vitae termino editum esse cum aliis opusculis Riveto nostro inscriptis. Ita id esse ab aliis intellexeram, quod verum non est. Exiguo volumine continentur dissertationes Theologicae quatuor. Adversus Bergium et Spanhemium binae, utriusque nomine tacito. Tertia est de Oeconomia personarum in operibus divinis. Postrema de jure Dei in creaturas. Auctor ante octiduum curavit unum exemplar ad virum dignitate amplissimum, omni virtutum genere praestantissimum, sibi unice colendum, SS. Theologiae Doctorem ac Professorem dignissimum et Ecclesiae, quae Hagae Comitis est, Pastorem vigilantissimum A. R. In Diatriba, quae Gratiam Universalem statuit, sunt quaedam [gap: Greek word(s)] disputata, quae vereor ut aequo animo ferat eruditissimus

Adversarius, eaque sine fastidio concoquat. Sunt enim animis Coelestibus etiam suae irae. Aderat mihi nudius tertius Joannes Croius, qui occasione nationalis Synodi in urbem venit. Habere se dicit ad editionem paratos viginti tres alios libros priori omnino similes, in quibus non belle habetur Doctor Monosyllabus. Ubi advenerint Epistolae Comatae, una tuo nomine donabitur. Tu autem [gap: Greek word(s)] extrude, quam habes adversus Caussidicum Parisiensem paratam, defensionem tuam, immo et aggressionem. Audi hominis [gap: Greek word(s)]: audet quippe in te iterum insurgere. Dixit mihi Olivarius Devarennes, qui ejus Res judicatas parum vendibile mercimonium expertus est, se recusasse typis suis committere libellum, quem contra Salmasium a se scriptum ostentabat. Efficiet aliquis Loyolita ut typographum inveniat. Certe si quid hujusmodi contingat, non parcam pecuniae tuae et [gap: Greek word(s)] hominis furiosi literis meis includam. Verum occupa ejus fauces comprimere alias rabula ille non obtundet. Sed an rursum adversus hunc [gap: Greek word(s)] calamum stringes? Nolim factum: quin imo ut omnia ista deliramenta senilia spernere velis [gap: Greek word(s)]. Quis enim modus tot refellendarum ineptiarum, in quibus quicquid dicas, multum tibi perire temporis necesse est. Ne queraris me nullum tibi suggerere argumentum scriptionis: en tibi ex notis tuis ad Historiam Augustam pag. 287. Boetiam vocant veteres libri, quae est Baeotia. Multos vidi versavique libros manu exaratos; verba tua legi, nusquam aliter hujus Provinciae nomen in illis scriptum inveni. De cujus scripturae ratione dicam ad Solinum, vel doce ubi id illic docueris, sedulo enim quaesitum non reperi, vel jam id si lubet expedi. Praeterea in Epitaphio Mariae Scotorum miserabilis Reginae, apud Cambdenum in Annalibus Elizabethae, quid est TACITUM REGALE? quis unquam jus regium [gap: Greek word(s)] ita vocavit? An veterum aliquis [gap: Greek word(s)] Regum Regale simpliciter dixit; ut tacitum regale sit jus regium per se, ut loquuntur in scholis, et sine ulla explicatione, satis monere Reges sui officii. Haec mira loquutionis formula mihi videtur et ad veterum puritatem parum accedere. Istud mihi quaeso enarrare velis. Interim Vale tu cum tua, a me et mea. Lutetiae Parisiorum pridie Cal. Januarias. Anno CIC ICCXLV.

EPISTOLA CIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

FErvet jam Synodus nostra, et parum adhuc convenit delegatis Patribus. Jurievius Molinaei gener statim concionem habuit parum modestam ad populum. Ecclesiae [gap: Greek word(s)] de ea expostulavit apud Synodum, caveret scilicet illa, ut quos ad Homilias praeponeret deinceps, minus proterve loquerentur. Commendaverunt Oratores Ecclesiam Parisiensem, tum a prudentia

civili, tum a perfecta unione, quam imprimis retineri Universae Galliae Orthodoxae interesset. Falcarius placide et leniter peroravit. Mestrezatius vero commotius dixit, quasi cogitarent illi novissima Alenconensia decreta refigere, quod fieri non debere saris multis rationibus docuit. Volunt illi omnia sibi licere. Cumontius, qui Regias partes tutatur, renuntiabat nuper etiam ministros verbi divini homines esse. Nunquid tu quoque in ea sententia? Homines sunt, nec ab illis humani quidquam alienum est putandum. Literae Riveti lectae sunt in patrum ornatissimo conventu et laudatae. Sed quae a Leydensi Academia missae sunt, quanquam non improbatae, minus tamen placuerunt. Has procul dubio Germanus Professor concinnaverit. Jam bis scripsi de Amyraldi libro R. Riveto inscripto cum titulis honoratissimis; nec habeo quod ea de re addam. Auctor coram se suaque tuetur fortiter, nec quisquam est, qui cum eo pedem conferre ausit. Sed Adversarii Judices sedent et eis auctoritas est pro facundia. Quis futurus sit exitus, vixdum praevideri potest. Sed nisi tandem conveniant, in mutuam perniciem dissentient, et magna labes Ecclesias nostras invadet, quod Deus avertat. Libros Marcae et Arnaldi habebis proxima amici occasione. Laudo consilium tuum publicandi primam illam partem libri tui de Primatu Papae. Memineris addere praefationem adversus Henotas, nec indictus omittatur locus e Synodi Florentinae commentariis, quem olim ad te in Burgundiam destinavi. Possum iterum mittere, nisi commode inter schedas tuas tibi reperiatur. Non novam tibi hujus operis tractationem fuisse, testentur Nilus et Barlaamus olim a te, Heidelbergae cum esses, Hanoviae editi. Cum jam istius libelli exemplaria desiderentur, quidni recudatur post primam hanc partem? quinque sexve [gap: Greek word(s)] isto negotio defungentur typographi, dum magnificam praefationem adornabis. Impatienter expectabo literas, quas ad Launaeum meum polliceris: nec ulla in re mihi possis magis gratificari. Ei enim ego plurimis de causis obnoxius, gratum animum tuum imputabo, quem ille mihi tibique, cum summa humanitate, acceptum feret. Rogo ergo ne obliviscaris, promissamque Epistolam insuper habeas. Sane ille magno et prompto animo amplexus est hanc tibi inserviendi occasionem, et apud Douchantium, amicum plusquam intimum, sollicite et callidissime promovit. Hic omnes valemus, vos etiam totum hunc annum cum sequentibus omnibus bene Valete. Lutetiae Parisiorum. 6. Januarii 1645. Expectata diutissime exemplaria Epistolae ad Colvium nondum advenere.

EPISTOLA CV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

INtensissimum et penetrabile gelidi Boreae, quod urit et secat, frigus, facile me apud te excusaverit, si pauca tantum dixero et brevissime: cum praeterea

nullas a te hac vice acceperim. Arnaldi liber, vel potius Sansyraninepotis, contra Jesuitas et praecipue Racovisium Episcopum Vaurensem eorum assentatorem, de SS. Petro et Paulo binis Romanae Ecclesiae, in unum a Papa repraesentatum, convenientibus capitibus, amplius non prostat. Cancellarius, qui Loyolitis aperte favet, apparitores misit, qui Bibliopolam in vincula conjicerent et exemplaria asportarent. Hi strenue et fideliter mandatis obtemperaverunt. Sed Henricus Boucherus collega et amicus summus meus, cum sciret me uno ad te mittendo opus habere, statim suum exhibuit, ut eo te suo nomine donarem. Itaque id quam potero citissime ad te mittam cum Petri Marcae libro De Primatibus. Caeterum quod scripsit Arnaldus tale est, ut Romanensium nullus post ejus probationes id confutare audeat. Gerte, quod binos illos Apostolorum coryphaeos spectat, non est novum dogma, quod olim verbis disertissimis scripsere Irenaeus, Ephiphanius, Leo, Gregorius, alii. Ex Romanistis Bellarminus idem tuetur. Cum ergo adversarii, turpis ignorantiae rei, non possent adversus librum scribere, maluerunt eum proscribere: quod facile a Magnatibus, qui ipsis sunt addictissimi, qua pollent apud eos auctoritate, impetrarunt. Vale. Lut Parisiorum. XIV. Jan. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CVI. CL. SALMASIUS Alexandro Moro. Genevam.

REdditae mihi sunt Amici tui Observationes in Prolegomena jacentis et afflicti autoris; pro quibus magnas tibi debeo, et ago gratias. Opus est eruditum, varium, elegans, multijugi doctrina et lepore refertum. Placet praesertim [gap: Greek word(s)], quo hominem audacter, nec sub persona, aggreditur. Si autem in solo paene haerens [gap: Greek word(s)], tot inscitiae et [gap: Greek word(s)] portenta profligavit, quid non speremus amantes, ubi ipsa adyta reseraverit? Unum vereor, ne languescat ejus impetus, quia adversarius nihil est repositurus. Tantum enim vivit ut bibat, in sua quondam fama sese jactans, cum de futura desperet. Quod cum dico, vides opinor, nullas esse Principis partes in hac fabula, nec is superis labor est. Ex animo doleo dividiam natam inter summos heroas nostros. Quam nacti sunt Spartam ornare pergant; communemque hostem junctis animis armuque impetant. Illum qui feriet, mihi erit Carthaginiensis, nec se amplius lacessant. Vale. Lut. Parisiorum. XV. Jan. Cic ICCXLV.

EPISTOLA CVII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

EXcursum de inventione Typographiae debes Doctori Medico Mentelio, qui dicit se genus ducere ab illo Mentelio, cui nobuissimam illam artem vult debere natales suos. Cum autem te magni faciat, lectorem esse te voluit et judicem suae lucubrationis. Laudo consilium de separatim editis tribus tuis opusculis. Quia nondum adsunt exemplaria Epistolae ad Colvium, malim, nisi aliter sentias, ea omnia simul [gap: Greek word(s)], quam singula, et ita prioris muneris mora purgabitur. Mittam cum Arnaldi et Marcae opusculis Hugonis Grotii librum, de imperio summarum potestatum circa sacra, quem tantopere expetis. Eum mihi non modico sumptu in describendo comparavi. Eximium est magni viri opus, quodque merito suo possit cum ejusdem auctoris caeteris omnibus componi. Cum olim esset in Batavia, nata est ei occasio hanc illustrem controversiam tractandi, quam magnifice executus est. Jam vero nihil hujusmodi sapit: et plurima illic leges, a quibus postmodum mutata sententia, vel potius animo, quam longissime recessit. Caeterum cum mecum communicaretur apographum, ad quod meum descriptum est, haec mihi lata est ab illustribus fratribus lex, quam tibi quoque ferri aequo animo patiaris necesse est, ne scilicet extra Musaeum educeretur, vel saltem ne describeretur. Postremum hoc nisi promittas, non mittere certum est. Ita enim quam dedi soleo fidem religiose servare. Proximo mense istuc advolabunt Gallicae hirundines, quae vobis ver reducent, eaque referent quae brumales nostrae noctes excluserint. Brevi, sed tamen sufficienti responso tuo ad quaestiones de Chalcolibano ex debita solitaque formula ago gratias. Ad postremas tuas jam venio. Ex animo doleo dissidium natum inter summos Theologos amicos nostros; Spanhemium dico et Amyraldum. Hic existimavit necessitatem sibi impositam Thesibus de G. U. respondendi, quod ille dissentientes scripsisset esse caetera orthodoxos. Ubi enim Ministro, Professori verbi divini, [gap: Greek word(s)] fieret controversia, silere turpe esset et nefarium. Inde causae irarum ex duabus istis vocibus. Sed modeste agit et cum praefatione honoris erga eum, quem arguit, objectiones diluit, ad octo quaesita in Epimetro contenta respondet, et quinquaginta erotemata reponit. Ante mensem dicebat mihi auctor, se exemplar unum ad Rivetum, cui etiam opus inscriptum est, cum epistola solerti et eleganti, misisse. Videte ambo, Te Rivetumque intelligo, ne quid ex hac, quam vereor inter haec duo fulmina, collisione, Ecclesia detrimenti capiat. Quam nacti sunt Spartam ornare pergant, communem hostem junctis animis viribusque impetant. Eum qui feriet, mihi erit Carthaginensis, nec se amplius lacessant. Quia saepius mihi significasti Spanhemium te summo amore prosequi, virumque officiosissimum

tua prospera et ad versa etiam sua duxisse, facile adducor in eam sententiam, illum tuis pacis et concordiae consiliis accessurum. Nec male positam in isto negotio operam tuam velim arbitreris. Nos quoque hic alterum sufflaminabimus, ne tenuis scintilla grande excitet incendium. Librum quem rogas, non mitto, tum quia poteris eum a Riveto nancisci, tum quia mittendi non est facultas, nondum enim prostat. Auctor pauca secum attulit exemplaria, quae Bibliopego compingenda tradidit. Dum abest apud Carentonenses, quid eis actum sit nescio. Causa Salmuriensis in Synodo ventilata est et discussa. Rei absoluti sunt, nec in Alenconenses Canones quidquam ab illis esse peccatum pronunciatum est. Decretaque aliquot condita, quibus concordiae fortius stringendae in posterum consulitur. Plenius singula narro in Gallicis ad Amicum Hagiensem. Ingenium Heinsii, sui laudatoris, suspicio. Homo sui amantissimus, ne solitis laudibus fraudaretur, maluit sibi canere, quam suavissimo illo acroamate carere. Promissam ad Launaeum Epistolam rogo et flagito. Vale tu cum tua a me meaque. De Tacito Regali et Boetia scribes quando vacabit. Lutetiae Parisior. 20. Januarii 1645.

EPISTOLA CVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

NE deinceps expostules, nullum a me tibi prolixioris scriptionis suppeditari argumentum, Ecce tibi e sacris, uti reor, amplissimum. Vetus est, nec hodie aut heri nata, controversia, et sane ardua, inter Theologos, De Imputatione peccati Adami. An scilicet ut poenae, sic culpae malum nobis pepererit? Dicunt qui affirmant; Omne genus humanum in lumbis primi parentis ab ejus fato, factove, pependisse: ejus itaque casum omnes posteros afflixisse. Qui negant, fatentur quidem per unius peccatum mortem omnes invasisse, nec tamen omnes idcirco peccatores habendos, sed unumquemque suo merito damnari. Exemplo rem illustrant; Miles in excubiis positus obdormiscit, occiditur: tum reliqui commilitones, male in ejus vigilantia quiescentes, ab hostibus opprimuntur. Unius culpa omnes pereunt, non est tamen omnium culpa, sed unius. Vel potius, Prodigus in lauta re pater in lustris et ganeis fortunas suas dilapidavit; filiis deinde ut et patri in minus honesta paupertate, vita est transigenda. At unius patris vitium est, miseria etiam filiorum. Tertium accedat ex versu Horatiano, Quicquid delirant Reges plectuntur Achivi; An etiam Achivi delirasse censendi? Praeterea non potest pati justitia divina, ut sit ita innocenti, sicut et nocenti. Genes. XVIII. 25. ut filius ferat iniquitatem patris. Ezech. XVIII. 20. quin imo anima, quae peccaverit, ipsa morietur. Deuter. XXV. 16. II. Reg. XIV. 6. Utraque sententia magnos habet assertores. Prior Augustinum, Ambrosium, Chrysostomum, Theophylactum, Bezam. Posteriori favere videntur Hieronymus, Theodoretus,

Erasmus, Leo Judae, Junius, Tremellius, Martyr, Marloratus, Vatablus, Chamierus, etiam Calvinus; plures non consului. Magnum autem est momentum hujus controversiae in explicatione Paulini loci epistolae ad Romanos cap. V. 12. [gap: Greek word(s)]. Postrema haec verba [gap: Greek word(s)] trahunt omnes in suam sententiam. Alii in quo, nempe Adamo, omnes peccaverunt: alii eo quod, per hoc quod, quatenus omnes peccaverunt. Nec nauci est hoc discrimen, cum ex hac vel illa explicatione, alteram opinionem stare vel cadere sit necesse. Te vero hic ego appello, qui linguae Graecae penetralia adivisti, totasque Athenas cum Alexandria et Cilicia imbibisti, ut hujus locutionis vim explanes et in nobilissima lite pronuncies. Ne quid autem te celem, scias a Synodo negantem opinionem atro calculo notatam. Quid in causa Milleteriana pronuntiatum sit, disces ex actis quae mitto. Dominica die lecta fuerunt in publico Ecclesiae consessu. Miser deliberat quid agat: vellet olim ad Pontificios defecisse, ut enim eo unde ejectus est, redeat, spes nulla superesse videtur. Epistolam ad Launaeum, quam mittere te scribis, non inveni cum tuis, eamque desidero. Vale tu cum tua a me et mea. Lutetiae Parisior. IV. Februarii. CIC ICCXLV. Cum hac sua epistola misit Amyraldus exemplar Dissertationum Theologicarum quatuor, quod proxima amici occasione habebis cum Grotii libro de Imperio Principis circa Sacra. Nihil ad te scribo de loco ex Historia C. P. adversus [gap: Greek word(s)], quia dixit Bullialdus se a me monitum, eum ad te misisse. Si quid Amyraldo reponas mittasve, id poteris tuis ad me includere.

EPISTOLA CXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Butavorum.

GRotii librum primo quoque tempore mittam, ut in eo magnam rem quam desideras, quaeras. Si eam indicasses, potuissem istum tibi laborem compendifacere. Quamvis magno mihi constet, tuus tamen erit, immo sit, ea tantum conditione qua meus factus est. Non veritus sum ne eum describeres, sed ne pro tua facilitate cum amicis promiscue communicares, qui invito auctore et illis, quorum beneficio eum habeo, cuilibet ostenderent. Nec ulla unquam orta est mihi de tua fide suspicio, quam bonam credo sanctam et sinceram. Sed quid peccavi, si, quam dedi, servo? si conditionem donationi adjunctam religiosius impleo? Cum Legato Suediae in gratiam non redii. Si mihi animus fuisset eam ambire, non difficulter, ita credo, illam impetrassem, cum ea nulla mea culpa caream; sed tantum quia minus favi ejus consiliis henoticis. Quare autem venerit id tibi in mentem, nescio, nisi forte quia eum apud te honorifice appellavi. Sed male conjecisti, nec te vatem hic perhibebo optimum. Hominem pro suis erga literas non vulgaribus meritis magni facio, nec amare non

possum. Quod secius sensit scripsitve, non laudo, non probo, non fero; nec tamen ideo velim plurima ejus eximia contemni et oblivioni tradi. Tu primas, quod nemo jam negat, obtines: at illi, quod nec itidem quivis eat inficias, secundae debentur. Superiorem aequalemve non habes, nunc saltem alterum a te aequo animo patere. Jam acceperis responsionem ad Theses Spanhemii nostri. Verum non est visam eam lectamque in publico patrum conventu. Vel duo vel nemo illorum eam videre. Certe duo tantum iique auctori amicissimi, non tres. Si aliquid Amyraldo reponat eruditissimus Adversarius, modeste quaeso agat. Sed melius fuerit et sane optimum istam controversiam omnio sopiri, nec molestae contentionis funes diutius trahi. Quod ad Anglicam vel Scoticam vocationem attinet, ostendi tuas litteras uni nostro Puteano, prout jusseras; qui, rebus ibi turbatissimis, nullum esse deliberationi locum mecum censet. Ubi composita et pacta erunt omnia, tum secundum ea quae proponentur, singula examinabimus. In Britannico regno, docto Rege imperante, partim sibi consultum putabat olim Casaubonus perpetuae morae causa habitare. Illa quippe gens exteros aversatur et odit: Gallos vero odio plusquam Vatiniano. Jam vero Rege bonarum litterarum imperito, quid praesidii litteratorum coryphaeus ab eo expectet, qui sibi ipsi non sufficiat? Interea magno tibi honori cedit hinc, illinc, istinc prensari. Rigaltius custodiam Bibliothecae Regiae transtulit in Puteanos, qui sedes, aestate proxima, mutare cogitant et illuc migrare. Vale. Lut. Par. X. Feb. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

QUod sederit consilium Spanhemio nostro post acceptam ad suas Theses responsionem, impatienter expectabo. Dixerat se posse et velle silere, modo Amyraldus omnia lucubrationis suae exemplaria supprimeret: quod esset, Saturni in morem, prolem suam devorare. At hoc fieri non potest, jam nonnullis, licet paucissimis, quae omnino repeti non possunt, donatis. Rursum ergo tractet hoc argumentum; sed qua par est moderatione: nec cessabo ea in re offerre, quam promittis, operam tuam. Non vidi locum ex Historia C. P. quem ad te misit Bullialdus, sed descripsit eum ex codice, in quo Casaubonus manu sua in margine notaverat [gap: Greek word(s)] (ille quoque Thuana domo migrare cogitat.) Sive eos in praefatione insecteris, sive independentes et Acephalos, dignum est hoc stadium in quo decurras. Miror te existimare Legati librum te a me non posse impetrare. Cum aliis quos ad te defert Campius inclusus esset, nisi ejus usuram ad paucos dies extorsisset Blondellus noster, ut in eo caput de Electionibus versaret. Jam vero ad me rediit, et hodie vel cras ad te ibit; nec amplius gaudia tua morabor, sed venti forsan vel naves ad transitum

minus adornatae. Milleterius in eo est, ut publicato scripto expostulet de Actis Synodi in sua causa respondendi. Si quid scriberet, provincia mandata est Amyraldo, qui cum eo totum biduum de Justificatione collationem habuit, ut eum inviam reduceret. De tuo grato animo Launaeus meus se tibi devinctissimum hisce suis literis profitetur, ego quoque me eadem de causa plurimum tibi debere agnosco. Epistola ad Colvium, nomine tuo donati Croius, Langlaeus, Amyraldus ad suos redierunt. Trina exemplaria a Petito praecepi, donec grandis fasciculus, in quo quinquaginta illa habentur, mihi reddatur. Ubi tam diu haereat, plane nescio. Ut chartae reliqua implerem, possem te aliqua nova quaestione vexare, sed quia es occupatissimus, desinam molestus esse, cum praeterea ternis responsum ab otio tuo desiderem. Vale tu cum tua a me meaque, qui vobis cuncta ex animi sententia procedere optamus. Lutetiae Parisior. XVII. Februarii. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

PRo negativa opinione, quam impugnandam suscepisti, possem cum argumenta a me allata fulcire, tum alia proferre majus pondus ei dare idonea. At illa justitia, cujus curae nos servire verum est, litium numeris innumeris nos adeo obruit, ut paene oneri succumbamus. Ut dubitarem moverat me acutissimi Theologi, et in Pauli idioma et doctrinam non indiligentis scrutatoris, Theodoreti, auctoritas, qui ad locum epistolae ad Romanos cap. V. 12. [gap: Greek word(s)] hoc habet, [gap: Greek word(s)]. Culpam fateor, poenam deprecor. Pudet pigetque: de culpa et poena peccati Adami [gap: Greek word(s)] male constitui. Nec dissidentium quisquam culpae malum negat ad Adami posteros transiisse, ut et poenae. Tantum distinguunt illi, quibus favisse volui, videri culpam [gap: Greek word(s)], quatenus est actus vitiosus, qui momento desiit, ab illa ipsa, quatenus est labes spiritualis totius naturae humanae et [gap: Greek word(s)] eam afficiens. Priori modo imputari negant. Nam nemini ex Adami posteris Deus hanc dixit sententiam: Reus es quia Adam mandatum meum violavit, vel ipse in ejus persona olim fructum vetitum attingere ausus es. Sed posteriore et transit et imputatur, Deo de singulis primi parentis posteris pronunciante: Reus es quia vitiosus es et paternae labis haeres. Sic debuiscripsisse, quo ita posito, non tanti esse videtur id discrimen, ut necesse fuerit in prioris opinionis sectatores saevire. Non tamen poenitet hujusce erroris mei, qui tibi occasionem praebuit iterumque iterumque Paulinum locum doctissime retractandi. Utinam autem et hanc controversiam aliasque omnes ad ipsum Apostolum enarrares! quid dignius summa tua eruditione possis aggredi? quid Ecclesiae utilius? quid tibi honestius? Materia est ampla et varia, in qua omnis eruditio locum habeat.

Nulla hinc deerunt tibi e B. R. subsidia, statim ac illustres fratres in ea resederint. Cum enim ex illa Georgius Monachus olim ad Scaligerum avolaverit: quidni etiam nunc Catena Graeca in Psalmos et alia omnia ad Salmasium? Modo hoc secreto fiat, impetrabis. Tum militia, usurae, mutuum cum omni jure Graeco Romano tibi merito sordebunt. Quid enim omnis prophana literatura ad haec vere sacra Mysteria? Pluris facio vel unum Euangelii locum nitide explicatum, quam quemlibet saeculi auctorem integre emaculatum vel restitutum. Hoc qui tibi velle dedit, det quoque et perficere. Cum voluptate legi responsionem tuam ad Fabroti Epistolam, una distinctione hactenus non intellecta. Contractus Mutui et Rei mutuo datae totam controversiam absolvisti. Nondum licuit eam cum Menagio nostro communicare, quod hodie ita spero faciam. Vide ut caetera tua novissima, si non ante alios, saltem neutiquam post caeteros habeam. Scis enim quam impatienter tua desiderem, quamque studiose ea legam. Et haec mora fere una causa est, quae absentiam tuam mihi molestam faciat. Quod si removere possis incommodum, maximo me beneficio mactaveris. Adversus Arnaldi vel Sancyrani opusculum Gallicum de Petro et Paulo Ecclesiae Rom. Capitibus, de Petro singulari ejusdem Ecclesiae fundatore, Latine scripsit Isaacus Habertus, cujus librum a te legi necessarium dueo. Sed quam rogavi sententiam tuam, quia pronuntiasti; eam religiose colere malo, quam nimia anxietate sopitam litem redintegrare. Croius ad suos rediit, erga Heinsium male animatus. Si promisso opere defungatur, vae Heinsio, vae etiam Boxhornio, quem audio laboranti amiculo parare suppetias. Acer enim est et indomitus, quique se optionem tibi succedere gloriabitur. AEgre tamen tulit se patroni Galli nomine confutatum in Epistola ad Menagium: adeo delicatuli stomachi sunt homines eruditi, ut nihil possint, duriusculum quod sit, digerere. Homini qua potui ita blanditus sum, ut credam eum tibi minus jam esse infensum. Cum Grotii libro Manuscripto et Amyraldi edito involvi maritimas conchas in heduis tuis repertas, quas patruelis, tibi [gap: Greek word(s)], ad te mittendas tradidit. Existimaverim eas Naturae potius esse lusus; quam ut ab universalis diluvii tempore illic permanserint. Viri enim nobilis, qui eas exhibuit, fides dubitare non sinit, plurimas similes ibi reperiundas: te praeterea [gap: Greek word(s)] testem laudat. Certe in locis [gap: Greek word(s)] vel a mari haud plusculum remotis, verbi gratia in Euganeis ad Patavium montibus, multa hujusmodi inveniri non mirantur, qui sciunt fieri potuisse, immo factum esse, ut aliquando mare eo usque pervenerit. Sed in mediterraneis vestris, hoc est in media Gallia, familiare id esse, summa dignum est admiratione. An veteres Naturae mystae aliquid [gap: Greek word(s)] observavere? Certe, quod non abludit, pisces fossiles Aristoteles, Plinius, Strabo memoravere. Ecce aliud eruditae Epistolae argumentum, disquisitione tua non indignum, dum alia volvenda dies ultro afferat. Replicationem suam, quod minime improbo, instituit ergo Spanhemius; cum praesertim modestiam nos in suis scriptis non desideraturos

spondeat. Maluissem ut vir doctissimus voluisset sibi temperare, nec istam controversiam amplius discutere. Sed quia rationes suas id non ferre arbitratus est, meminerit tantum eleganter et docte a se enarrati Paulini loci verba et sensum sectari, [gap: Greek word(s)]. Tum demum facilius persuadebit, si leviter et placide in legentium animos se insinuet, quam si ex praecipiti et violenta iracundia rem difficilem morosius involvat et turbet. Tu quia aliud habes quod agas, noli istis dissidiis te implicare, et quam nactus es Spartam [gap: Greek word(s)]. Quercetanus medicus fato functus est. Nos valemus: vos quoque, ita precamur, valete. Lut. Par. XXIV. Febr. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXII. CL. SALMASIVS Claudio Sarravio. Lutetiam.

QUo me vocasti ad vadimonium venio. Scilicet vis expediam naturalem illam quaestionem De ostreis in mediterraneo longe a mari nascentibus. Non illa naturae lusus esse existimarim: nihil enim bona illa mater creavit, nisi aut utile aut necessarium aliquo tempore futurum. Terra omnium rerum quae creata sunt, seminia et principia continet; tam earum quae ex ipsa nascuntur proprie, ut plantarum, reptilium, et quadrupedum; quam etiam illarum, quae in medio mari aut in fluminibus generantur: sive illa [gap: Greek word(s)] sint, sive [gap: Greek word(s)], sive [gap: Greek word(s)]. Nam haec tria genera tam in mari quam in terra, ubi mare non est, reperiuntur. Ut diversae sunt marina formae a terrestribus, plurima tamen in mari generis ejusdem provenire certum est, qualia sunt in terra nascentia animalia. Habere etiam homines sui generis non vana est fabula. Quamvis in mari ea omnia vivant, a terra tamen proprie ducere originem constat. In fundo quippe maris, qui terrenus est, aut saxosus, aut arenosus, gignuntur, coalescunt, atque etiam pabulum ibi habent. Mare terram ambit, et aer utramque. Animalia autem [gap: Greek word(s)] quae sunt volatilia, non aeri ipsi, sed terrae ortum sui debent, haud minus quam terrestria, quam et marina. Tametsi autem extra mare illa vivere nequeant, quae in mari oriuntur; aqua per se eorum principium et seminium non continet, sed terra quam mare operit. Terra autem illa quae mari occupatur, non minus herbarum, fruticum, metallorum, animalium primordia genitalia intra se habet; quam ea quae non est mari obruta. Vice versa terra quam mare non tegit, aeque eorum, quae in mari nascuntur, omnium genitale semen continet, atque illa quae aquis cooperta est. Et sane si mare recederet ab illis vallibus, quas nunc implet, ut eas, a quibus longe abest, inundaret, verterentur vices, et spatium illud omne terrae quod mare deseruisset; plantis herbisque omne genus, illisque animalibus quae ex limo lutoque concrescunt, protinus occuparetur. Experientia id comprobat. Tractus est in Zelandia aliquot milliarium, a quo mare ante centum annos recessit: et reperiuntur ibi hodieque, cum foditur, anchorae et fragmenta

navium, quae limus operuit. Viridissima autem et laetissima pascua toto illo tractu nunc visuntur, ubi mare olim fuit. Eadem experientia docente illud etiam scimus; si stagnum fiat ubi prata fuerint, tametsi pisces non eo mittantur; post triennium piscibus abundans saepe deprehenditur, et praecipue luciis: reliqua genera ideo minus comparent, quia ab istis devorantur. Non in omnibus tamen locis id aeque contingeret, sed in illis praecipue, in quibus tellus piscium semina magis haberet. Ut Non omnis fert omnia tellus, non solum illa quae aquis tegitur, sed et illa quae in sicco est. Effodiantur in medio campo lacunae satis profundae, quae aquae pluviae conceptaculum sint, diutule ibi duraturae; ranunculi in iis provenient plurimi tamet si aliunde non intuleris. Unde hoc, nisi quod terrae illius vis genitalis ad procreandas ranas idonea est? Idem est de conchis et ostreis, quae in mediterraneo inveniuntur multis locis. Non aliud enim potest dici, quam conchis generandis aptam naturam illorum esse locorum. Non ubique reperiuntur. Sane nec omne mare ostreosum est et [gap: Greek word(s)]. Cujus fundus saxosus est, ibi praecipue abundant. Similiter istae terrenae conchae vel concharum simulacra non in omnibus terrarum locis reperiuntur: sed aut in montibus, aut in agris saxosis; ut illa quae tradidit patruelis meus, in villae ipsius agris lapidosis inter alios lapides passim jacentia invenire est. Cum ante annum illac transirem, et inambulando per circuitus ejus agrorum quasi ambarvalia facerem; ut omnia soleo circumspicere, explorare: cum vidissem passim jacentia illa [gap: Greek word(s)], statim quaesivi de ea re, et dixit mihi infinita talia reperiri. Colligebam tum ipse magnam copiam, quam attuleram mecum, sed relicta in capsis carrucae et oblita, carrucarius, qui lapides putabat, abiecit. Ubi huc sum reversus, cum de iis aliquando dissererem cum Latio nostro, rogavit me, ut studiosus est talium, ut curarem advehenda. Itaque feci. Haec habebam quae tuae quaestioni reponerem. Vale. Te et uxorem, ego et uxor salutamus. Lugd. Batav. Nonis Martiis. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ABsit, absit, ut auctor tibi fiam dedicandi Primatum tuum utriusque Parlamenti Britannici proceribus. Nec ea de re diutius deliberandum existimo: nisi forsan certum tibi sedeat consilium, in ultimam Scotiam statim migrandi. Ut enim post hujusmodi [gap: Greek word(s)] amplius cogites de huc redeundo, vel etiam de istic manendo, nihil ab omni ratione magis est alienum. Nec credo te a tua prudentia solertiave ita destitui, ut id tibi in mentem venerit. Superest igitur ut arbitrer exercitationis tantum gratia esse hoc a te mihi propositum. Dum rides lepido tanta est tibi gratia risu. Omnino debetur iste ingenii tui nobilissimus foetus Foederatarum Provinciarum Ordinibus: sub quorum coelo si non conceptus, at formatus est et editus. Nec ulli magis

hunc honorem merentur; quamvis minus mirer, quod multi eum ambiant, dum unusquisque de se fere tantum, parum autem de aliis copitat. Haec est mea sententia more meo subitanea et libera. Dissuadeo quoque si res adhuc sunt integrae, ut Fabroto respondeas: nec ille dignus est quocum istum funem trahas. De mutuaticia quaestione satis tibi esse debet terque quaterque esse commentatum, et aliud habes quod agas majoris momenti. Si velis omnes salebras amovere, quae tibi obversabuntur, nunquam de diverticulis in viam redieris. Bene est quod jam Spanhemius replicationem ad Amyraldi opusculum absolvit. Melius est et optimum, quod modeste rem egit dissimulata ex quibusdam dubiis vocibus offensione. Sic virum eruditum sic Theologum decet. Quia nihil habeo quod addam, ecce tibi a me aliud quaesitum. Proverbialis est loquutio tibi et omnibus satis familiaris: Sabini quod volunt somniant. Quis veterum hoc effatum orbi Latino, quamve ob causam obtulit? Sit hoc tibi responsionis argumentum. Expectabimus absoluta juridica tua opuscula impatientissime: praesertim vero illud quod Heraldum spectat. Quamvis autem quas in te merito et libentissime effundo congeroque laudes, suspectae tibi sint, facere tamen non possum, quin suspiciam et in coelum efferam, quae novissimis tuis litteris de conchis ostreisve ad me scripsisti. Sive enim maris penitissimum fundum, sive montium celsa cacumina adeas: inde semper gloriae amplam materiam refers. Nihil tibi est impervium, nihil quo non penetret incomparabilis tua solertia et sapientia. Sive naturalia, sive supernaturalia, sive Graeca, sive Latina ad te deferam, omnia explicas et erudite et copiose. Quid tibi majus rependam pro immensis tuis beneficiis, praeter sincerissimam gratiarum actionem, nihil habeo. Hanc ergo a me habe et accipe gratissimam et plenissimam, quam submisse defero. In mea igitur conjectura, de Riveti erga te amicitia [gap: Greek word(s)] fui, quemadmodum antea fueras parum felix de Grotii erga me animo. Jam sumus ergo pares. Hic in Suediam post Pascha proficisci cogitat, expostulaturus de injuria sibi illata, successore dato juvene et aemulo. Interea parendum est et privatorum in morem vivendum. Hic colossus jacens et prostratus semper tamen magnus erit: haec statua sine sua basi semper excelsa erit et sublimis. Magnam a me iniisti gratiam tua ad Amyraldum responsione. Utinam hominis altum, nobile, et audax ingenium cognosceres. Cadomensis Bochardus eruditissimum Commentarium ad Geneseos caput X. perfecit: in quo Geographiae Sacrae illustris et nova tractatio cum omnigena doctrina conjuncta suaviter te afficiet. Majus nostro testimonium habet ab Amplissimo Bignonio, qui hodie mihi affirmavit Scaligerum, Drusium, Fullerum prae hoc nostro ineptire. Vale. Lut. Paris. XV. Mart. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

MIlleterio nostro valedixi, ex Albinaei nobilis quondam Aquitani non inelegante, nec minus vera sententia. Quid hoc rei est, inquies? Abiit scilicet ille, dominica proxime praeterita, ad Deum septem collium. Hic autem dicere solebat duobus hominum generibus vale esse dicendum. Illis qui ex hac vita discedunt, quia non amplius eos in hoc saeculo visuri sumus: et illis qui ab orthodoxia deficiunt, quia in futuro nobis conspiciendi non erunt. Cum haec nupero mediatori in os dixissem, et ut jam feci explicassem, risu, vero an ficto, respondit; addiditque se de suo [gap: Greek word(s)] consilio ad felicem exitum deducendo, nondum desperare; magnamque sibi inter Pontificios melioris Reformationis avidos esse messem paratam. Sabini, dixi, quod volunt somniant; tantum cave ne proxima gazeta nobilissimum tuum facinus, quod post totum decennium in fumos abiit, minus honorificis verbis, orbi significet. Haec enim prima te manet rei bene et praeclare gestae dignissima merces. Laudavit amicum animum et secessimus. Deinceps igitur vir confidentissimus in Romanis castris militabit. Quae est hominis [gap: Greek word(s)] ibi quoque omnia turbabit. Sed possunt illi poenali judicio errones suos coercere. Vidi Disquisitionem de Mutuo Amplissimo Talaeo inscriptam et missam. Inexhaustam argumentorum copiam satis mirari non possum. Ausurum quemquam imposterum istam causam adversus te agere, vix existimem. Certe licet responsionem contra te scripturis, si ulli sint, miniteris, nolis quaeso hisce diutius immorari. Et serio cogita te, ex quo istic habitas, nihil fere nisi alio impellente et arrodente edidisse; nec Minervam tuam solam foetum ullum magno tuo cerebro dignum peperisse. Vel Primatus vel Militia sese prodant et promissum concessumque, at non praestitum, locum obtinebis. Immo urge Primatum tuum, qui aut nunc aut nunquam excludendus est, nupero Pontifice Romae sedente, quocum nescio an satis belle nobis conveniat. Ille certe corvum delusit hiantem dum Polonum, pro altero quem promiserat, Cardinalem renuntiavit. Secius de meis verbis sentiunt, qui existimant me a te tantum explicationem Graecae phraseos expectasse, non etiam sententiae, quam illa contineri arbitrabar. [gap: Greek word(s)]. Sed cum res e verbis omnino pendeant, qui de his quaerit, illas insuper habere dici non debet. At verentur Theologi ne sua Mysteria alii recludant. Te vero quem nihil latere omnes fatentur, ego autem alta voce praedicare non desino, quomodo ad solum Grammaticorum tribunal evocassem? Iidem illi parum favent Philosophiae novitio Professori, quem ajunt minus ex arte de nobilissima scientia esse praefatum,

quamvis ter te patronum suum laudaverit ignobilis Cliens. Nisi lautiores epulas creditoribus suis in posterum instruat, nescio, inquiunt, an amicus noster istius generis homines sit aliquando commendaturus. Me quoque pedum morbus aequinoctio verno invasit sed remissius. Credo quia a sorbendis singulis mensibus catapotiis, binas ternasve Lunas cessavi. Usurpanda sunt haec ergo et frequentanda mihi remedia, quae ipso malo, prout eo nunc afficior, magis sunt molesta. Audio novissima tua opuscula istic jam publicata et gaudeo. Samuel Sorberius boni quondam Petiti nepos, in eo est ut istinc huc profectionem adornet. Si quid mihi tradendum, ei credideris, fidum et amicum virum sine dubio experieris. Rivetus de ejus discessu poterit te tempestive monere. Interea Senatus hic noster pristinae Richelianae servituti ab optima Regina, vel potius ab ejus [gap: Greek word(s)], mancipatur. Tres enim levissima, immo nulla de causa, exulare nudius tertius jussi, dum quartus Praeses Barillonius, in arcem et carcerem Pignerolianum deducitur. Omnem hactenus movimus lapidem, ut haec injuria sarciretur, sed frustra: unde verendumest, ne ad extrema, quod absit et avertat Deus Opt. Max. deveniatur. Sed male ominari desino, simul et plura scribere. Te tuamque ego et mea salutamus. Lutetiae Parisior. Pridie. Kalendas Apriles CIC ICCXLV. Faustini Moissessi de bello Foro Juliensi librum Italicum ad me remittendum servat dudum Latius noster, cujus etiam Sorberium optarim esse latorem: nec hoc amicissimus juvenis recusaverit, cum praeterea alia in re operam meam requirat.

EPISTOLA CXV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

VElit nolit [gap: Greek word(s)] noster, mihi tibi et omnibus aequi bonique amantibus, semper Magnus erit Hugo Grotius. Optimus ille est, qui vitiis minimis urgetur, nemo enim sine ullis nascitur. Eminentissimus quondam Richelius, ingeniorum acerrimus aestimator, tres tantum saeculi sui summa eruditione insignes viros magni faciebat; TE, GROTIUM, et BIGNONUM. Caeteros in ordinem cogebat veluti plebem sine nomine. Quis ausit hanc convellere sententiam, ut hunc triplicem funiculum rumpat, vel ut quartus vobis accedat? Omnino rumpitur invidia, qui dignas laudes bene de litteris merito heroi negat. Quaerebas nuper, quid idem ille Zoilus de tuis novissimis operibus censeret. Idautem scribere quia oblitus eram, jam ipsissima ejus verba apponam, quae habentur in illis, quas heri ab eo accepi. Amici nostri bina volum ina de Mutuo et de Jure Graeco Romano omnium manibus teruntur, mole satis ampla. Laudatur et praedicatur ab omnibus auctoris rara et non vulgaris doctrina. Sed non placent cavillationes

innumerae, sarcasmi et convitia. Ipsa etiam tenuia scriptionis argumenta minus delectant. Non existimo eum alia digressurum, donec Militiam et Primatum ad exitum perduxerit. Haec ille. Ubi ea viderimus, sincere et sine ullo livore judicabimus. Tu vero scripsisti quidem accepisse te libros fasciculis a Campio traditis involutos, sed quid de illis sentires, non significasti. An adhuc bina illa Romanae Ecclesiae capita minuere paras? Quid Marcae Primatus, quid Imperium summarum potestatum circa sacra, quid Amyraldi Gratia Universalis semper et ubique praedicanda tibi adrident? In hisce quatuor litibus [gap: Greek word(s)] pronuncia. Spanhemii diligentiam cum summa modestia conjunctam satis laudare non possum. Has ipsas virtutes ambitiose colit magnus ejus adversarius, nec in respondendo diem de die trahet. Nihil mali ab hoc dissidio Ecclesiae metuo, modo in proposito hanc animi moderationem servandi perstent. Quin immo haec famosa controversia non obscuram lucem inde mutuabitur. De Sabinorum somniis, Scaligeranae apud Festum lacunae repletio eximia plane est, et pro indicina habeo gratias. Sed dictat ille, non docet: unde enim ea habeat. Sabinorum facilia et gratissima somnia non explicat, cum tamen in hoc proverbio a se eruto sese jactet. An ei injurato credi par est? Ita malo, quam praeterea istis futilibus te vexare. Non recusabit Launaeus meus tibi erga Douchantium suum gratificari. Sed illam tantum quam proposui conditionem adimple, nec in eo postea mora erit ulla. Alias veretur de secundo beneficio eum interpellare, cui de priore nulla a te gratia relata vel habita sit. Quod itaque dudum a te factum oportuit jam effice, et officio nostro non deerimus. Interea servet te Deus cum tota domo incolumem. Hoc vovernus et optamus. Lutetiae Parisior. 15. Aprilis 1645. pridie Paschatis.

EPISTOLA CXVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

OCcasione postremarum tuarum adii Petitum Camusatiae viduae generum, qui Elzeviriorum negotia jam hic procurat, et de Comatae tuae Epistolae exemplaribus eum interpellavi. Exhibuit ille novendecim, quae cum undenis dudum a me praeceptis, tricenarium tuum numerum explent. Tria tuo nomine, ut olim scripsisse memini, donavi Croio, Amyraldo et Langlaeo. Reliqua, quia me eorum liberum dispensatorem constituisti, distribui in Cardinalem Mazarinum, Cancellarium, Principem senatus Molaeum, Baillolium, Coadjutorem, Emerium Bautruvium, Briennaeum, Comitem Lomenium, Bignonium, Talaeum, Rancaeum, Fangisium, Bourdelotium, Justellum, Puteanos, Bullialdum, Bochardum, Morum, Launaeum, Falcarium, Mestrezatium, Drelincurtium, Albertinum, Dallaeum, Blondellum et Menagium. Unum super est. Memmio, Bellauraeo, Thuano, Milleterio, Labbaeo, Balzacio, Clementi, Maussaco, vel cui libuerit tibi

statuere, mittetur. Si rei tuae parum prudens moderator fui, certe mandatorum tuorum, quae nulla mihi dedisti, fines non sum egressus: et non parum laboravi in delectu quem supra fecisse me vides. Bonum est, quod Nilum et Barlaamum post Primatum tuum recudis: optimum quod in Praefatione Loyolitam, post Wallonem Messalinum retractas. Sed an ab hoc praestantissimo amico derelicta omnia exequeris? Hoc si facis, utinam digna esset mea notula de loco [gap: Greek word(s)], quae tam immortali lucubrationi insereretur? Animadversioni Petavianae quae habetur lib. II. cap. 7. §. 9. pag. 291. dudum respondit Magnus Amyraldus, Defensionis Calvini, de absoluto Reprobationis decreto, cap. VIII. pag. 91. cum honorifica tui mentione. Negat [gap: Greek word(s)] ejusdem libri capite VIII. §. 5. pag. 300. exceptionem divortii vetiti [gap: Greek word(s)], novi postea matrimonii ineundi facere potestatem: aitque §. 3. pag. 296. persuasum hoc in Ecclesia vetere fuisse, post divulsos quacunque de causa conjuges neutri licuisse cum alio copulare nuptias, quandiu superstes alter conjugum fuerit. Quod esse falsissimum evincit Concilium Arelatense primum, canone X. apud Sirmondum Tomo 1. pag. 6. cui adde Marculsum libro II. Formularum cap. XXX. p. 159. et Veteres formulas Romanas cap. XIX. pag. 326. apud Bignonum. Quin et hujus rei illustre exemplum, quanquam tamen recentius, extat apud Joannem Tilium nostrum, in Chronicis ad annum Christi CIC CCCXIII. Plura procul dubio e ditissimo tuo penu protuleris. Sed facere non potui quin de pauculis hisce monerem. Plura scribere supersedeo. Tu ac tua valete a me ac mea. Lutet. Parisior. XXI. Aprilis. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXVII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

Vidi Confutationem Thesium Franekeranarum, cum inscriptione nominis mei: et in isto aeterno amicitiae nostrae monumento triumpho et gaudeo. Quid pro ista in me collata, gratia dicam an immortalitate, tibi rependam? praeter gratiarum actionem nihil habeo. Hanc ergo a me accipe quantum cogitare possum maximam. Nam quemadmodum voluisti immerito amico tantum honorem decernere, scito gratum animum meum hoc immensum beneficium tuum perpetuo cultu et observantia esse prosequuturum. Jam credo vides non posse mihi probari, quod ais par esse, ut id mihi parvum videatur: quinimo tanti illud facio, ut hodie demum natum me gratuler mihi; nec unquam in hac vita simile gaudium sperem. AEgre fero podagram ita pertinaciter te vexare, ut liberum pedum usum et ingressum in Musaeum prohibeat. Tantum enim immensae eruditionis perit literis, quantum temporis crudelis et socors illa hospita sanitati tuae eripit. Sed quia multa ferre necesse est mortalem mala, aequo animo feramus, quod mutari non potest. Heraldi querelas,

furias, minas alii scribent. Parum enim juvat istud lutum tractare. At ecce ex Cyrilli Alexandrini Homilia Paschali quarta, quod ei apprime conveniat, [gap: Greek word(s)]. Dum dentibus frendit et icit femur, nobis licebit Advocatum Parisiensem deridere, qui dum aliena vineta caedere voluit, luit poenas a forti manu acerbissimas. Per bibliopegi tarditatem nondum licuit integrum tuum librum evolvere. Placuit tamen, quod statim initio [gap: Greek word(s)] expugnare libuit. Generasi scilicet est Imperatoris hostiles fortiores copias primum invadere; quibus fusis animus reliquis labascit, et victoria est certa. Sed de Dialogo quid dicam? Ex stylo nusquam proditus fuisses: adeo a solita scribendi ratione deflexisti. Deinde podagricum istis jocis et fictionibus indulgere quis credat? In ipso argumento nihil argutius aut elegantius dici potest. Nec Leydenses aut Ultrajectini pares tibi sint, junctis licet viribus adversentur. Vale tu ac tua a me meaque. Lutetiae Paris. XXVII. April. CIC ICCXLV. Tentamentum de Anglia me totum commovit, ut et quod addis de infidelitate amicorum istius coeli. Deus meliora, et futura commodius juxa triam vitam et sincerissimam mentem disponat. Si scivit Grotius te in novissimis libris aliquoties eum arguisse, ea procul dubio causa fuerit, cur te insalutato Leydam pertransierit. Cum enim hinc discessit, neutiquam erga te male affectus erat.

EPISTOLA CXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

MAgnas et graves fuisse rationes vult Milleterius propter quas a nobis defecit: easque ne quem lateant, scripto consignavit. Ego sum ab auctore donatus cum altero exemplari ad te mittendo, quod prima amici occasione curabo. Omnia generalia et inspeciem composita fucatae pietatis, quae potius meram malignitatem prodant. Noli credere unius hominis, cujus nomen praefert, opus esse: Plures Sorbonistae, quorum amuleto munitum est, suos centones isti purpurae adtexuere. Philippus quoque Codurcus eandem cum isto suo amico viam institit. Nescio quantum ex ista bina apostasia Pontificii lucri fecerint, nos certe nihil amisimus: immo est quod laetemur eos a nobis exiisse, quos variis molestiis afficiebant. Ut autem scias me verum olim tibi dixisse, posse scilicet, quotiescunque id expeterem, suscitare sopitam et emortuam pene me inter et Grotium amicitiam, scito me ad eum adiisse et amicissime exceptum et habitum. Recta in Suediam iter instituit, Regina ita jubente, relicta hic conjuge et familia. De suis Henoticis multa dixit: hoc praecipue notandum, se nullius propositionis, a se ea de re allatae in medium, poenitentia duci. Tum Blondelli, Falcarii et Albertini opera de Eucharistia summam laudem mereri: hoc se semper et ubique esse professurum;

saevitiam adversus dissidentes in religionis negotio, nec in ipsos Socinianosse toto animo aversari: satis hilaris et festivus mihi visus est, uxor vero subtristis. Diepam nudius tertius profectus est, ut Hamburgensem navem conscendat, quae eum ad Magnam Christinam deferat. Audi jam magnum, quod putasti mihi a te creditum arcanum, Haga mihi revelatum. Desinit Spanhemii adversus Amyraldum labor Marii typographi praelum exercere, quia ab eo exegit Salmasius noster, ut quinque sexve octadia adversus Theses Dematii Professoris Ultrajectini, statim excuderet. Ita semper aliquid intervenit, quo ab eo quod praecipuum esse debet avocetur. Haec ille. Nec mirum est opera tua ita vulgari, antequam a te publicata sint. Merx per se vendibilis, adhuc vendibilior te institore evadit Non inficetum est quod de Bononiensis Senatus Decreto narras. Quid? Bononienses de te vocando cogitant, et juris Canonici stratam et longam cathedram tibi parare scribit Licetus Fortunatus! Gratulationi me offero. Quidni etiam ipse Innocens Decimus te in Collegium Romanum vocet? Jungentur jam gryphes equis. AEternum in tua Bataviasedem tene Magni literarum et literatorum Arbitri. Haec sunt non Sabinorum sed aegrorum et stultorum somnia. Non sine difficultate obtinuisse me credo a Launaeo meo, ut ad Douchantium suum de te scriberet, quod ut per proximum tabellarium fiat, efficere conabor. Id autem obtinui, quia ei dixi velle te in aulam proficisci, ut Principi et amico suo gratias ageres. Ita scripserat [gap: Greek word(s)]: sed de Serenissimo tantum. A me meaque, tu tuaque valete. Lutetiae Parisior. XXIX. Aprilis. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXIX. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Amstelodamum.

JUcunda mihi est et suavis illa tua sollicitudo, qua diuturnum tuum silentium adeo diligenter excusas: cum eam non dubitem ab amicitia proficisci, Sed hoc dum agis, videris morum meorum, meique, quem minore apparatu adire poteras, esse oblitus. Ego enim si quisquam alius, omnem istum externum cultum parvi facio, in amicorum sincera benevolentia securus. At ingenium tuum immensa et nobili eruditione foetum, semper suspexi: amorem autem erga me tuum ingratus sim, si amare unquam desinam. Et unum me cruciat, nempe non potuisse me ulla satis convenienti ratione tibi testari hunc animum meum tui studiosissimum. Minutulis enim officiis quae tibi libentissime praestiti, majus pretium ponis, quam ut beneficiorum nomen mereantur. Dum adhuc premis Ignatium tuum, est quod queramur, te spes et gaudia nostra diutius morari. Vide igitur ut statim fidem liberes: et cum studiosis antiquitatis Ecclesiasticae sacrum illud depositum communices; magno tuae famae et honoris incremento. Quidni autem et Barnabae Epistolam adjungas? Inquire autem diligenter in ejus [gap: Greek word(s)]: adhuc enim viri magni ambigunt

de ejus veritate. Nec monachi, qui eam nuper hic edidit labor, quanquam alias non contemnendus, deterrere te debet ut eam intactam omittas. Antiochus, de quo quaeris, extat in Bibliotheca Patrum Graeco-Latina: excerptum autem quod desiderabas, ecce hic habes, ab erudita et eleganti manu Blondelli nostri. Optarem quoque ut Batavus vester aeternum siluisset, nec purissimos sacrarum literarum fontes suis sordibus turbasset et inquinasset; nisi ex ista faece, mirabile dictu, enatam immarcescibilem coronam Salmasius noster decerpsisset, et capiti suo aptasset. Desinam longior esse, ubi te rogavero, ut judicium de me tuum tuearis; et quem amare semel voluisti, ista tua gratia porro beare velis. Maximum et immortali vita dignissimum virum, parentem tuum, omni cultu et observantia me prosequi, testari hic mihi, quaeso liceat, cum plurima a me salute. Vale. Lutet. Parisior. V. Maji. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum,

CUm non nescias quam perverse et quam maligne de tuis scriptis sentire soleat [gap: Greek word(s)], miror te ejus judicia adeo cupide rimari et exquirere. Ex postremis meis cognoveris cum juxta tecum scire, quis sit auctor Dialogi de Coma: et Hagiensem buccinam hanc famam per universum orbem jam longe lateque sparsisse. Haec quia ita vis, de te habentur in novissimis aulici Theologiliteris. Salmasius noster nondum plane podagra liberatus, manum tamen non tollit de suo Primatu. Interea prodiit de Coma Dialogus primus Caesario et Curtio interlocutoribus cum hac epigraphe, has nugas seria ducere auctore L. B. J. M. Scriptum est satyrico sale aspersum, occasione Thesium Dematii de eodem argumento. Auctor non vult nomen suum sciri, sed se tibi prodet et procul dubio ad te mittet: sed multos inter Verbi Divini Ministros et Theologos valde contemptim traduxit. Quidquid autem fecerit ut lateret, stylus ejus non potest ita velari, quin dignoscatur. Haec ille. Ubi id viderimus, sententiam sine odio et livore feremus. Quod autem narras de Schotani ad me Epistola, non potest non esse jucundissimum. Sed unde ego magno illi viro notus? Hoc me tibi debere necesse est, quem ita amas, ut tenuitatem meam supra meritum efferas: unde mihi video enatam amplam gloriae et honoris messem. At utrumque vellem, et ipsius nobilissimi Jurisconsulti pretiosam manum et epistolam editam. Credo enim posse typothetas ita eam suis formis describere, ne ipsum [gap: Greek word(s)] mihi pereat. Si tamen eligere me oportet, excudatur; hoc malo. Interea super expectatione postremorum tuorum operum misere cruciamur. Quando ea habituri sumus? Cura quaeso ut statim illis nos amantissimi fruamur. Donavi Grotio discedenti exemplar de Coma, quod de tricenis supererat: et hoc fuit reconciliationis nostrae praemium. Quia jam Legatiper sonam deposuerat, existimasset se ideo esse contemptum. Noli

ergo quod donavi alteri destinare. Aperte negavit Launaeus se posse aut debere ad Douchantium scribere, nisi occupaveris. Si Hagam, inquit, eat et cum amico meo communicet, non dubito quin et sine literis meis ab eo quicquid voluerit, obtineat: quanti enim Salmasium facerem, saepius ei significavi. Nec volo ejus gratia ita abuti, ut, priore nomine non expuncto, iterum importunus accedam. Doleo me nihil efficere potuisse, quamvis serio et fortiter hominem ter expugnare frustra aggressus sim. Visum est aliquando dedisse manus, sed duriter restitit. Vale. Lutetiae Parisior. V. Maji. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ME quoque male habet ista tua saepiuscule recurrens, licet ex intervallo, febricula: utque ea insuavi hospita simul et altera, podagra scilicet, non minus molesta, omnino libereris, opto et voveo. Magno me gaudio affecisti probando judicium meum in distribuendis tuis Comatis exemplaribus. Verebar quippe ne existimares me potius consiliis meis, quam tuis rationibus obtemperasse. Utinam autem velles semel ad me misisse amicorum tuorum catalogum cum distinctione primae et secundae admissionis. Te inter et me, nullo et alio conscio, lateret, et magno me fasce levares. Credo per hunc ipsum tabellarium Launaeum meum ad Douchantium suum esse scripturum: quod ut ei facilius foret, literas integras ipse composui, ab illo tantum describendas. Quia non possum hodie eum adire, tantum post octiduum rescisces, quid ille egerit. De uno solo negotio, ex meliori tua sententia, rogatus est. Si per Hermannidem remittas librum manuscriptum de Imperiis Summarum Potestatum circa sacra, nolim id fiat sine censura tua. Hanc enim pro usura codicis mei postulo. Poterit idem ille ad me referre Italicum librum dudum ad Latium nostrum missum. Quidni etiam, si velit scilicet aut possit, aliquot exemplaria novissimorum operum tuorum ei tradas? Nam quae per maritimum iter huc veniunt, diutius in via haerere solent, quam ut post tantam moram, aliquam suam venustatem non perdant. Interea crucior dulci expectatione, quam tamen, unam tuam libertatem cogitans, levius fero. Eam si adhuc minuere potes, magnam a me gratiam inieris. De silentio suo rationem reddet Jacobus Puteanus, eum enim tempestive monui. Dicam jam tibi certissimam rationem, qua Batavis tuis probes te non esse auctorem Dialogi de Coma: Nempe si lacessitus non respondeas. Ut enim tantam morositatem et acerbitatem Dialogista impune ferat, vix est ut ipse credas. Verum ex his, quae non ita pridem ad te scripsi, liquido cognoveris, typographum tuum hoc facinus satis multos non celasse. Vale tu cum tua a me ac mea. Lutetiae Parisior. XII. Maji. CIC ICCXLV. Apostasiae Milleterianae causas ad te deferet Nicolaus.

Bigotius perditissimae et profligatissimae adolescentiae nebulo; nepos tamen meus. Istuc a Parente mittitur, ut militiae tyrocinium sub magnis ducibus ponat. Cave credas a me eum tibi commendari: si ad meliorem frugem redierit, tum bonorum amicitiam merebitur.

EPISTOLA CXXII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

STatim atque certior factus est Launaeus te ad amicum suumscripsisse, non nolens nec invitus ad eum de mandatis officiis preces allegavit, ut ex ipsis literis, quas nuper ad te misi, cognoveris. Nec dubitare debes negotium ita melius processisse, quam si secundum rogaturus advenisset, priore beneficio quasi contemptim habito. Libentius jam tibi vacabit, et modo epistola tempestive reddita fuerit, non vana spes est posse tuam Caiam postulata impetrare. Spem fecerat aliquando Rivetus posse istic edi Criticam Sacram Capelli. Te auctore eum adieram, ne scilicet si ejus operam insuper habuissem, benigna consilia tua turbasset. Jam vero Salmuriensium odium ita eum totum habet, ut aperte dicat sibi religioni esse hoc opus typographo commendare. Nec suam esse tantum hanc sententiam, sed etiam Constantini Imperatoris et Golii. Vide quaeso an ita sit, et binos illos Leydenses Rabbinos super hoc interroga. Illis enim contra nitentibus vix sperare istic ausim ullum typographicum numen propitium. Certe de hoc optimi et doctissimi viri labore, veluti de ditissimo sacrae eruditionis thesauro sententiam dixit olim [gap: Greek word(s)] Petitus, consentientibus, qui adhuc vivunt, immortalitate dignissimis heroibus Grotio, Bochardo, Bignonio, Dallaeo. Quia suasi auctori ut de praelis vestris cogitaret, omnem lubens moverem lapidem, ut voti compos fieret. Nunquid Amstelodami aliquid obtineri posset? Possum efficere ut Bochardus eum Vossio commendet. At, inquiunt, possunt maligni et imperiti hac doctrina abuti. Quasi vero eorum prae bonis et doctis ulla ratio habenda sit? quasi rebus optimis non abutantur quotidie homines pessimi? Hic rogo te adjuva nos et laborantibus fer opem. Bonum est quod Hollandiae Ordinibus Primatum tuum destinas, nec ab isto proposito ullis [gap: Greek word(s)] precibus dimovearis. Ut chartae quod superest repleam, quomodo explicas in Apocalypsi Joannis Cap II. 7. [gap: Greek word(s)]. Hoc enim mihi difficile videtur quod [gap: Greek word(s)] spectat. Sensus mysticus et certissimus est eorum, qui de Spiritus Sancti donis hunc locum intelligunt. At in verbis ipsis parum inest obscuritatis. Vulgo de calculis absolutoriis exponuntur. Petitus Variar. Lect. lib. 1. cap. 8. de tessera [gap: Greek word(s)] commodius id explicare videtur. Tu quaeso facem accende et sequar libentissime. Vale tu ac tua a me meaque. Lutetiae Parisior. 19. Maji 1645.

EPSITOLA CXXIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

REdditam pedibus tuis eundi ambulandique facultatem, illis tibique toti gratulor, bonis litteris gaudeo. Valeant ergo jam Professores juris et Antecessores Batavi, Frisii, Germani; etiam Aquisextienses et Andegavenses. Valeat advocatus Parisiensis cum omni Ultrajectinorum furiosa gente. Illi quippe sunt podagrici Salmasii ludus et jocus. At idem sanus et valens cum universa Roma, purpuratotumque patrum omni collegio, cumque veterum Quiritium tota Militia rem sibi esse vult. Pontificia Monarchia et Acephalorum Anarchia digna sola sunt tantae eruditionis et pietatis argumenta. Noli ergo ab hoc opere avertere mentem, oculos, manum. Totisviribus Capitolinum Jovem si aggrederis, ruat ille necesse est et bonis Christianis ludibrium debeat. Haec scio dudum esse vota consiliaque tua meque [gap: Greek word(s)]: sed facere non possum quin aperiam tibi sensa animi mei, qui te totum orbi conspici jamdudum desiderat. Vix adhuc ungues exeruisti adversus indignos ira tua tenebriones, jam ergo move fortes lacertos et adversarios elige, quibuscum bene compositus videaris, et quos vicisse sit gloriosum. Vidua Mathurini Puteani heri demum promisit se quinquaginta et plura, si vellem, exemplaria librorum tuorum ad me missuram. Ubi ea habuero, utar eo jure quod mihi in amicos tuos largiris, quia non vis istum Catalogum texere. De Capello nihil scripsisti: quod ita intelligo quasi desperes te quoque posse aliquid ejus caussa obtinere. Rogabo ergo Rivetum ut manuscriptum mihi remittat. Nec forsan semper adeo iniqua erunt bono viro tempora, ut hic nihil in ejus gratiam effici possit. Quot existimas indies nobis perire doctorum virorum lucubrationes, quia illis non suppetunt ea adjumenta, quibus istic abundatis? sed haec pars est calamitatis nostrae non gravissima: nec vobis ista bona invidemus. An rediit in gratiam Xanthippe cum Socrate? dudum enim de ejus ad nos profectione siles. Dialogus tuus fuit a seriis non ingratum laxamentum. Sed est quod te moneam, me existimare vitiosum videri quod Curtius nimis facile assentiatur Caesario, ut vix unquam in contrariam eat sententiam. Dic aliquid contra, ille olim ajebat, ut duo simus. Caesarii partes volo esse potiores, sed non sine certamine. Curtius vero alienis tantum armis et rationibus pugnat, et statim cedit. Nisi autem anceps sit victoria, in ludicris praesertim spectaculis, minus placet. Tua et nobilissimae Virginis [gap: Greek word(s)] disticha magnam habent venustatem et elegantiam. Omnes Musae divinis vestris mentibus serviunt; et quae solent aliorum totam defatigare industriam, ea vobis ludentibus excidunt. Sed quare non libuit mittere etiam vitream epigraphen? Bini enim versus non sunt poculo inscripti: certe hoc ex tuis non possum colligere. Reclamante licet tua inodestia, hanc

quaeso mitte: nec istud gloriae tuae nobile monumentum nobis invideas. Voluit etiam Philippus Codurcus apostasiae suae rationes orbi innotescere. Latino libello publicato De Missae sacrificio, in cujus Praefatione nos cum summa iniquitate traducit. Ita plane solent miseri isti mortales contra solem attollere oculos, unde illis certissima caecitas. Ista jam capita Sorbonistarum amuleto muniantur. Non ipsis invidemus quod lucrum fecerint ex Milleterii et Codurci ruina: nos certe nihil amisimus: immo est quod laetemur, cos a nobis abiisse, quos variis afficiebant molestiis. Vale. Lutet. Paris. Cal. Jun. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

IN refutatione argumenti, quod de Chrysostomo opposueram, video omnia tibi praevisa eamque materiam tibi penetratam, ut contraria facile diluas. Sane quae reposuisti mirifice placuerunt, adeo mihi visa sunt negotium conficere. Sed quando exercitationibus istis Juridicis finem impones? idem dico de Coma tua, quae si longior fiat, vide ne peccet in extremum: alii nullam volunt, tu multam nimis facies. De Bochello monueram tantum ut nobis explicares istos locos, in quibus tutuphorum et cucupaphae fit mentio: in vulgatis enim medii aevi glossariis non comparent. Integros in adjuncta schedula descripsi, ut, si lubet, opellam tuam aliquot lineis augeant. Bene est quod eam vicinis meis non destinas. Sed miraris unde id ego praesumpserim. Nempe cum suasissem ut divideres tractatum tuum de Jure, et partem alteram illis inscriberes, alteram A. T. rescripsisti non posse id fieri sine illius offensa qui posterior nominaretur: sed habere te prae manibus quo, in alio argumento, cupiditati meae faceres satis. Conjeci librum de Coma a te designari. Si tertium quid tibi sub praelo sudet, fatebor te alti plane silentii hominem et laboris improbissimi. Carendum est mihi Languetti epistolis, cum istic non reperiantur: rogaveram coram Joannem Elzevirium, ut eas disquireret; nescio an mei oblitus sit, quem nullo responso est dignatus; praeterea enim per literas cum hac de re monueram. Beabis Cadomensem nostrum Ebenbitare, quem ardentissime sitit. Auvraei Gallicum librum adversus Sirmondum istuc non misi, nec scio unde [gap: Greek word(s)] eum habuerit, nisi a Mersenno Minimita cum quo satis belle illi convenit. Idem ille Monachus non ita pridem misit ad me epistolam cum libro, cui titulum fecit Ballistica et Acontismologia, in qua sagittarum, jaculorum et aliorum missilium jactus et robur Arcuum explicantur, ad te deferendum! quod prima quaque occasione curabo, adjungamque Balzacii Paraenesim ad Reginam de Pace secundis curis limatam, Dhoniique orationem ad Academicos Romanos de utraque paenula, in qua post alia multa, nova doctissimi Salmasii sententia de istius vocis origine

rejicitur. Frustra vereri videris ne molestus sim, ut a te landes in doctorem Monosyllabum extorqueam; adeo mihi ille sordet, ut viri utcunque eruditi vix nomen mereri eum existimem. Fruatur veteri sua et evanescente qualicunque fama; ut a te in posterum ullo elogio ornetur aequum non est. Gratias egi septima die praeteriti mensis Maji Latio nostro pro libris donatis, literasque dedi vel ad Rivetum, vel ad Joannem Elzevirium, nec ille sum, qui istis officiis vinci me ab ullo patiar. Cum Legato Gothorum veteris familiaritatis omnino nihil superest mihi. Audio Epistolae dedicatoriae Arriani Cynegetico praefixae, auctorem non esse Gaulminum, sed Loyolitam Petavium. Potuit ille quidem te subnotasse. Vale tu tuaque a me meaque. Lutetiae Parisior. 10 Junii 1645.

EPISTOLA CXXV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

VAE malignae pertinacique isti podagrae, quae mihi invidit explicationem loci celebris. Invitus feci ut a male ominatis verbis inciperem. At nigro dudum a me damnata extorrisve esse jussa crudelis illa domina, non ideo abscedit: quin hisce caloribus humores liquescunt et in extrema defluunt. Ego quoque temporum mutationes in me sentio; sed adhuc ita leves, ut de illis non conquerar. Quod tantum possumus, superos pro tua valetudine votis precibusque fatigabimus, eam ut tibi dent bonam et diuturnam. Cavisti abunde ne de Heraldo amplius esses sollicitus. Ille enim, uno ut absolvam verbo, [gap: Greek word(s)]. Jacet, aeternumque jacebit, infelix Advocatus, nisi quod magni AEneae dextra cecidit. Audet tamen [gap: Greek word(s)]. At frustra calces jactat pronus, paedagogicam exhalans animam. Inter caetera miratur te ausum tam impotenter se adversum, ita loquitur, debachari; cum tamen non nescias eum de te multa scire, quae, si litteris mandarentur, aeternae ignominiae nota nomini tuo inureretur. Nec desunt, qui suadent ut isti operae non parcat. Ille tamen, peream potius, inquit, Ante pudor quamte violo, aut tua jura resolvo. [gap: Greek word(s)] debeo laudare testes quos, ita credo, licet una ex domo, non ejurabis; amplissimos viros Hieronymum Bignonium et Stephanum Bricquetium; socerum et generum. Quod autem istis duobus dixit, id cum aliis plurimis non tacuisse est verisimile. Dum autem ille suas adornat [gap: Greek word(s)], quas utinam velles contemnere, procedat magnfico apparatu instructus Primatus tuus. De Grammaticorum albo tum eradendus Salmasius, inter primae classis Haereticos Romae traducendus. Quicquid enim dicatur et scribatur, leve est apud eos, immo nihili, modo caput non feriat. Tu autem illud omnino tollis. Ubi liber prodierit, Monachorum examen in eum irruet magno, ne dubita, impetu. At tu eorum iras furiasque amabis, teque afficient illae suaviter. Isti enim clamores ejulatusve,

vulnus alte inflictum esse testabuntur. Frustra me impellis in Philistarum partes, quanquam nec Mallotis quoque faveam. Mediam enim viam sequi libet, ita tamen ut Curtius magis videar quam Caesarius. Sanitas mihi sic melius procedit, a prima juventute isti capillitio assueto. Non dubitavi in Dialogo plurima contineri, quae occultam haberent significationem nobis exteris impenetrabilem; nec aliter satyrica scripta constant. Gaudeo Ultrajectinos ista Coma ornanda defatigatos tibi concedere. Nec sunt jam ista tanti, ut iterumque iterumque retractentur. Sed clypeus tuus septemplex millenis jaculis sustinendis sufficit: solus contra omnes. De Heraldo quicquid scriptum est tibi, multo minus est eo quod in te meditatur. Altum enim penetravit inflictum vulnus, quod nondum est sanabile. Sed ejus malignum animum melior forsan ratio, saltem tempus curabit. Sin furere pergat, a tua manu paulo asperior medicina adhibita, pro omnibus erit Anticyris. Nudius quintus adfuit mihi Valesius qui in [gap: Greek word(s)], quod totius controversi negotii primum et maximum est, totus noster est: et sane hanc partem tanta diligentia et sedulitate, tanto etiam cum ordine es executus, ut nihil amplius difficultatis superesse videatur. Ausim asserere fore in tua potestate Primatum, Militiamque ad umbilicum perducere, antequam ab Advocato lis ista redintegretur. Doleo curiositatem meam nimiam tibi videri. Sed omnia tua maxima et minima cupidissime scire aveo, quocirca modum ei ponere vix possum. Tu vero eadem facilitate, qua te intemperantius interrogo, potes mihi silentium imperare, nec aegre feram. Unum tamen jam rogabo, cui a te responderi non esse debet molestum. Miscellarum defensionum pag. 568. Omnia vocabula in Men terminantia a verbis derivantur, ut lumen, fulmen, nomen, flumen, limen. De aliis a te allatis clarum satis est. Sed a quo verbo Nomen originem suam deducit? cui alteri vox Numen debet natales suos? cui Germen? Ad antiqua, ut puto, themata recurri necesse est: vulgaria enim parum juvant. Genevensis amicus Jacobus Gothofredus L. 2. D. de rebus cred. ausus est explicare, et suffectionem a te in ea solerter et vere, ita credo, restitutam expungere. Potuisset ista opera supersedere, si novissimi tui libri caput sextum vidisset, in quo novis probationibus praeclara emendatio firmatur. Dissertationem istam Justello inscripsit: aliam quoque mihi misit de mutatione et augmento Monetae Aureae ad L. 2. C. de veteris Numismatis potestate. Epistolam Amyraldi, de qua nuper ad te, hodie demum mitto. Si eam tibi ostendunt non rogati, tum poteris existimare eos tecum sincere agere. Alias enim Hagiensis Theologus eam non sine rubore suo leget, utpote in qua omnino duriter, sed non sine civili prudentia habetur. Vale tu cum tua a me ac mea. Lutetiae Parisior. XXIII. Junii. CIC ICCXLV. Aliud te volo, Quid factum illa Schotani dudum promissa.

EPISTOLA CXXVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

VErissima est conjectura [gap: Greek word(s)] de auctore epistolae cujus [gap: Greek word(s)] a me missum vidisti. Nec dubitare debes negotium esse confectum: ita solent novi isti proselyti impudentibus, immo impiis, perjuriis bonis viris fucum facere. Haec sunt propagationis fidei et Missionariorum prima rudimenta. Conabor tamen singula penitius scrutari et de iis facere te certiorem. Sed noli cito ea de re literas meas expectare, Langlaeus enim Alenconium ad Provinciae Neustriae suae Synodum profectus, inde in Aremoricam tendit, ut ex decreto Nationalis Synodi, dissidia inter binos Ecclesiae Vitraeae pastores componat. Nec ante ejus reditum aliquid rescire possum. Ex posterioribus meis cognoveris Gothofredum, Morum aut Croium non esse a me praetermissos in distributione munerum tuorum. Misi enim Catalogum eorum, qui illis donati sunt. Redeat ergo Capelli Critica unde abiit, donec meliori tempore prodire possit. Effeceram tamen ut Bochardus ad avunculum scriberet in nobilissimi operis commendationem, sed odium partium plus apud eum potest, quam utilitatis publicae ratio. Laudo apparatus tui amplissimam materiam: sed vide ut, si non in capita, saltem in memata eum dividas; audio enim satis multa [gap: Greek word(s)] eum continere. Et quicquid veterum consuetudinem nobis objicias, volumus tamen delicatuli nostris vivere et uti moribus; qui sane sunt commodissimi, et lectoris animum reficiunt. Nec in istis praesertim monitus debes publica vota frustrari. Caeterum vapulet Petavius vehementer cum tota societate, omnes tibi favebunt. Vix enim credas quantum decesserit ejus famae ab istis vegrandibus Theologicorum dogmatum tomis, qui in minimo pretio habentur. Professus fuerat [gap: Greek word(s)] post hanc suam commentationem summam Thomae cum Lombardi sententiis et aliorum omnium scholae doctorum voluminibus oblivioni perpetuae esse tradenda. Quinimo illa magis magisque quotidie teruntur, dum hic vivus sepelitur. Scribebat non ita pridem Croius misisse se Genevam suum Commentarium de mora, quam fecisse Petrum negat vel Antiochiae vel Romae. Blondellus item noster habet in mandatis a nupero patrum conventu, ut id argumentum adversus Cardinalem Perronium tractare velit. Sed hujus tanta est vecordia, ut nihil omino ab eo, ni veternum excusserit, sit expectandum. Quod enim in ejus gratiam effecimus, id nobis et Ecclesiae est damnosissimum. Centies a meis admonitionibus erubuit. Sed statim atque e conspectu meo recessit, perfricat frontem et [gap: Greek word(s)]. Tu vero, vir maxime, redditam tibi sanitatem bonis studiis ut facis impende, relictis ut ita loquar, da veniam verbo, nucibus, et statim Primatum tuum elimina; nec postea vacabit vel juris Antecessores, vel Advocatum Parisiensem dedolare. Dudum expectati quatuorfasciculi

tandem aliquando mihi redditi fuere. In Bibliotheca ergo Regia, nec sedes ulla dignior est, Clypeus tuus conspicietur. Vale tu cum tua, a me ac mea. Lutetiae Parisior. XXX. Junii. CIC ICCXLV. Rogavere satis multi quis ille sit, quem designas in epistola ad Amplissimum Talaeum, qui apud Cancellarium voluit bonarum literarum studia infamare. Nisi ejus nomen et librum indicare libeat, non possum illis satisfacere.

EPISTOLA CXXVII. CL. SALMASIUS Jacobo Gothofredo. Genevam.

REddidit mihi vir ornatissimus tuus ex fratre nepos bina exemplaria postremarum Dissertationum; pro quibus magnam tibi debeo et habeo gratiam. Fateor enim me non insuaviter esse affectum, visa inscriptione nominis mei, in operis fronte. Quemadmodum autem hanc a te non eram promeritus gratiam, ita profiteor libentissime, me eam solidam debere tuae erga me benevolentiae. Gratissimum etiam fuit quod me comitem addideris Clarissimo Justello, viro probo, docto et amico. Argumentum prioris Diatribae cuivis non obvium, reconditam prae se fert eruditionem: id enim docte et solerter es executus. Elegantes literas magnifice ornas, et nobilissimam juris scientiam e tuo ditissimo penu splendide instruis et locupletas. Optamus tantum, ut aliquando possis ex eo depromere tot utriusque antiquitatis sacrae et profanae insignia monumenta, publicatione Codicis Theodosiani, quam tantopere rogamus et flagitamus. Id quandocunque libuerit, et sese commoda obtulerit occasio, belle procedet. Interea facimus quod possumus, et Deum veneramur ut tibi tempus praestet iis, quae parata habes, edendis. Ego vero me semper praedicabo eo honore a te esse cumulatum, qui me tibi perpetuo nexu devinctissimum gratumque praebeat. Vale Vir Clarissime et Doctissime, cum optimo Moro nostro; et me ama. Lutetiae Parisiorum. Calendis Juliis. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

QUid solitam tuam diligentiam hac septimana infregerit, cum nullas a te acceperim, quaerere cogor, cum praesertim Hagiensis amicus suis literis ea de te scripserit, quae satis firmam valetudinem tuam asserant. Modo ita sit, silentium tuum leviter feram. Praeterea ea, quae ego ad tesaepiuscule, tanti non sunt, ut illorum causa gravissima tua studia interjungas: quin aliquando tantum scribo, ut mihi constet apud te officii ratio. Bochardus in astu venit de publicanis Cadomensibus querelas in species adferens, sed revera

ut amicos inviseret. Librum suum auxit satis grandi capite, in quo Siciliae origines, ex Hebraica Lingua cum mira venustate repetitae, explicantur. Auctor ei fui ut seorsim ederet et hoc suarum lucubrationum [gap: Greek word(s)] literato orbi exhiberet. Et videtur consilio meo morem velle gerere. De Parlamentanorum in Anglia adversus Regem victoria, magna dicuntur, quae tamen Tragaediae finem non imponunt. Tu Deus succurre tuis ubique laborantibus. Eum rogo ut te diutissime cum tota domo servet incolumem. Lutetiae Parisior. 8. Julii 1655. Negat R. se aut Leydenses Theologos aliquid de Coma tua publicasse.

EPISTOLA CXXIX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

EX binis tuis quas heri simul accepi, solitam tuam diligentiam non cessasse cognovi, sed per tabellarium stetisse, quo minus prius data tempori redderetur. Ad utramque hanc habeto. De arcano illo Heraldi [gap: Greek word(s)], crede mihi verum dicenti, nihil omnino audivi. Non ergo per me id rescies, neque te id celassem, si ulla qualibet via ejus conscius fuissem. A quo tempore prostant hic tuae defensiones, ille mihi non occurrit, sed per alios tantum intellexi cum multa et praeclara minari, idque saepius ad te scripsi. Non improbo quod in Primatu tuo Papae non parcas: hoc enim agis: sed suaderet temporum ratio, ut contra ejus purpuratum senatum minus saevires. Nec necesse est, ut apertius loquar, scis enim apprime quis qualisque sit ille qui hic [gap: Greek word(s)]. Miror Theologorum vestrorum animum parum Theologicum, qui super quaesitis de presbyterio respondere verentur. Si tamen Scoti urgent de illo caetu presbyterii e Pastoribus et Laicis composito, non est nihili controversia, a quo jure, divino an humano descendat: quae tamen ipsis decidenda fuit, nisi munere quod profitentur, prae inscitia vel ignavia, indigni velint haberi. De Salmuriensis antagonistae Epistola, cum sciam eam tibi visam, miror silentium tuum. Nemo liquidius [gap: Greek word(s)] dixit, quae alii vix per ambages et [gap: Greek word(s)]. Aliam non minus grandem a Rothomagensi amico ad eundem hodie mitto. Vide etiam et sincere ut soles judica. Triumphant nec immerito isti, quod suas partes foveas, nec displicet. De causa tamen nostra cognosce, antequam cum ipsis eam damnes. Si Spanhemius fortis est, certe Amyraldus non est imbellis adversarius, et de bene composito pari licebit gloriari. Sperne quaeso istum Borstium cum suis Ultrajectinis omnibus. Si enim hominum maleferiatorum intemperies singulis libris velis vindicare, ecquis erit finis? In praefationis alicujus recessu unicuique aurem stringe, nam majori molimine eos aggredi vercor ut satis sit decorum. Paratam habet Fabrotus contrariam Epistolam: sed nemo typographorum, inquit, eam suo praelo vult subjicere, quia contra Salmasium scripta est: octo [gap: Greek word(s)] contineret. Tum de illa controversia, quae tenuis multis videtur,

post tot tantaque a te dicta, non sine ratione timent, ne aliena parum sint vendibilia. Andegavensis tamen Antecessor, si Menagio fides, etiam in hanc palaestram vult prodire: stimulos scilicet admovisti, una quam vis periodo, satis pungentes, ut triumphi tui, sed non sine certamine pars esse velit, non ovationis. Iterum me curiositatis damnabis, nec culpam deprecor, sed audi quid te velim. Quandoquidem uxor tua huc properat, adferat mihi quaeso precorque omnia [gap: Greek word(s)] jam edita Primatus tui, cum ipsius operis, tum etiam apparatus. Sancte tibi polliceor me ista tua gratia nisi arbitratu tuo non usurum, nec cum mortalium quolibet, si prohibeas, ea communicaturum. Confidentius has preces ad te allego, quia scio te eorum conscium esse voluisse Hagiensem amicum, quem etiam scio plus me apud te non posse. Alinius juxta tuam indicinam quaesitus et repertus tuis libris donatus est. Ecce alterum indiculum eorum in quos reliqui distributi sunt. Vale tu ac tua a me ac mea. Lutetiae Parisior. 14. Julii 1645.

EPISTOLA CXXX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

BEne conjicis, frustra futuram Transisalani Concilii ad Ecclesias Gallicanas contra te querimoniam. Hic enim, ubi nullus, adversus bene meritum de omnibus litteris virum, regnat livor, omnes tibi favent. Parisiense presbyterium, in quo scis quinque sedere reverendissimos omnique laude clarissimos Episcopos, te unum loquitur, suspicit, colit, sexto adstipulante Blondello. Quid Rothomagenses, Cadomenses, Salmurienses, aliique, in tua causa dicturi sint, apprime nosti; quia omnes in suis ad te litteris frequentibus sententiam ferre occupaverunt. Utinam efficiant aemuli tui, ut ad nos istae querelae deferantur! Tum videbunt quam praeclara magnificaque Dallaeus, Langlaeus, Bochardus, Amyraldus concinnaturi sint de te elogia; nec unquam ad tuam illustrandam gloriam major sese dabit occasio. Splendor tuus istorum luminibus officit; virtutemque incolumem oderunt, et diuturno odio prosequantur precor, potius quam, vel ex oculis, sublatam quaerant et desiderent invidi. Sed ab assuetis, inquit Philosophus, non fit passio. Tu autem semper cum aemulis luctatus es, nec ulla regio in terris non plena tui laboris. Absit autem ut Apparatus tui amplitudo in Censuram meam incurrat. Quinimmo ipsius operis molem aequet ac superet, bene erit. Tantum rogamus ut cito prodeat, et dum parum belle convenit nostris Praesulibus cum Vaticano. Verendum est enim ne, si Romanis rebus florentibus huc adveniat, pro grata victima Capitolino Jovi mactetur. Sed fallor aut ista quietem tuam non turbant, nec hujusmodi bruta fulmina vel metuis vel optas. Ecce tibi Carmen super Motta Capta: sive placeat sive displiceat, scribe quaeso quid de inventione vel eloquutione tibi videatur. Mihi sane improbari non potest:

quin audacter dico, Batavos vestros, nec ipsum Heinsium, Barlaeumve excipio, longe his deteriora saepissime ad nos mittere. Si posset titulis nostris accedere Dunkerca; cum Parnassi Nymphis omnis Nereidum chorus Paeana caneret. Sed vergens in autumnum annus istam victoriam in proximum ver fervat; decumbente praesertim Achille Gallico Gassione, qui nimis multis vulneribus paene occubuit. Dii carum servate caput. Fidei meae commisit Blondellus magnum Commentarium super Clausula Regnante Christo, quem recta Vossium nostrum delegabo, ut eum curet typis Blauwii committi. Viri merita (quae nimis magnam ei jam famam conciliant, potius quam bonam, quod tibi uni dictum quaeso sit) non difficulter credo impetrabunt hunc favorem. Hic enim nihil potest excudi quod omnipotentiam Romanam vel levissime attentet. In hoc autem opere Hildebrando male est. Nescio an deinceps aliquid istius argumenti ab eodem habituri simus? [gap: Greek word(s)] et forsan nimium multa. Sed ea tibi iterum dico uni et soli. Uxori tuae facilem maris transitum opto, et voveo tibi totique domui omnia prospera. Lutetiae Paris. 18. Julii 1645.

EPISTOLA CXXXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

INgrediemur ergo vastum et immensum Apparatus tui pelagus, quotiescunque tibi libuerit Primatus tui navem solvere. Dum adhuc dies longiores sunt, unam totam istam ingenti aequori arando libentissime impendemus: brumalis enim solida non sufficeret, si verum est quod audio, typographum jam ad viginti [gap: Greek word(s)] processisse, nec adhuc littora conspicienda sese dare. Nec hanc tuam prolixitatem, in nobilissimo argumento, culpare possum: quinimo laudo et in coelum effero, quod istam materiam accuratissime velis exequi. Tantum miror tibi tantopere placere mores tuos ut nobis praesertim podagricis non consulas, nosque velis tantum iter conficere sine ullo milliario lapide in quo quiescamus. In tuam tamen gratiam audebimus tentare, nec, qua incedemus alacritate, in via deficiemus. Epistolam Amyraldi placuisse tibi, gaudeo: quotiescunque volueris de ejus caussa cognoscere, non recusabit te judicem: quamvis inter eosvivas, qui ejus doctrinam divinae gratiae convenientissimam traducere satagunt, et vereor ut in apertas inimicitias tandem erumpant, adeo difficile est vel in sacris cum ulla moderatione dissentire. Certe hic solus omnibus adversariis domandis par est et fuit. Explicet Spanhemius copias suas, et videbis qua fortitudine illas Salmuriensis noster invadet. Caeterum grandem mihi dicam scripsit Rivetus, quod de perbona hac, ut ais, epistola monitus ante se fuisses. Quid respondissem? Tacui et hoc libuit mihi placide concoquere, ut illi mitem sui quondam discipuli acerbitatem. Noli amplius dubitare de Edoardi Palatini certissima et indubitata ad Romanenses

defectione. Idem ille Rothomagensis Ecclesiastes, qui ex urbe sua, quae nuper vidisti ad me scripserat, praesens praesenti eadem narravit, et coram me schedulam exaravit, cujus copiam ecce mitto, si istic nollet nominari: itaque cum prudentia hoc dispensabis intereos, quorum praecipue interest e praecipitio illustrissimum Principem retrahi. Bochardus Cadomum rediit confecto foeliciter negotio. Dum hic moratus est, cum Langlaeo cognatum suum Advocatum Parisiensem convenere, qui legit illis ingens caput, in quo sedulo disquirit num eventus sint facta, idque probare contendit magna testimoniorum copia, cum tu unicum quo id negares, opposueris. Puro felle madet ejus calamus. Te fanaticum, emotae mentis virum, professeremque honorarium singulis paginis nuncupat. Quamvis properet, non potest hoc teterrimum monstrum ante res prolatas [gap: Greek word(s)]. Libro rerum quotidianarum titulum faciet. Haec illi mihi confidentissime et in aurem dixere: quae tamen te celare nolui, quia non dubito te ista omnia esse parvi facturum, immotaque mente auditurum: quin immo te severioribus si forte studiis lassatum reficient et recreabunt. Vidi quae [gap: Greek word(s)] ad amicum scripsisti; nec judicii libertatem improbo. Monere tamen debeo ut in hac re cautius procedas. Omnis aula propter hunc puerum in factiones divisa est. Nec deest dubitandi ratio utrinque intricatissima. Ego ubi audivi [gap: Greek word(s)] ista fata evolventem, somniorum illusionibus turbari me arbitrabar, adeo fabulae est haec historia proxima. Hoc certum est, filiam, quae imparibus nuptiis Cabotio nuper copulata est, curasse cum varias in terras asportari, inscia matre, cui postmodum persuasum erat eum diem obiisse. Nec unquam istic mater pensionem solvit, sed filia. Mater autem ante paucos dies, filium vivere edocta, tot tantaque [gap: Greek word(s)] affert testimonia, ut eam mentiri nescio an aliquis credat. Veniat ergo cum bona tua gratia [gap: Greek word(s)], quae ita gratior adveniet: ei quaecunque potero officia libentissime impendam. Tu Vale et ama. Lut. Paris. IV. Augusti. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXXXII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Baravorum.

REddam tibi veteres tuas voces. Non inficete me lusisti, quasi pedibus articulari morbo laborantibus legere deberem nobilissimi tui Apparatus infinitas paginas. Atqui oculato capite, et ni fallor, valde sano eas evolvam: ubi typographi vestrates illas orbi nostro familiares fecerint. [gap: Greek word(s)], nec ante non paucos menses quam orditur telam pertextam videbis. Interea tibi vacabit cum inchoata perficere, tum ad alia quoque manum porrigere. Quod Gratiam Universalem spectat, quia contrariis partibus vis tuum nomen censeri, per me id facias licet. Multos tamen e castris vestris transfugas quotidie agmen nostrum recipit: nec poenitendam speramus accessio

ex eo quod paratur praelio inter fortissimos harum istarumque regionum adversarios. Quid praeterea scribam vix occurrit. Dionysius Talaeus Audomari filius, de Universa Philosophia Graece [gap: Greek word(s)], nudiustertius in Regia Navarra respondit. Praeter Nuntium Papalem adfuere quadraginta circiter Episcopi vestibus Pontificalibus insignes. Fecit hanc frequentiam conventus Ecclesiae Gallicanae, qui hic jam magna pompa celebratur. Hierosolymitanum primum Concilium, de quo in Actis, Pastoribus constabat, hoc autem Regibus abundat, qui tamen omnes Ludovico nostro serviunt, vel potius suo Emerio, qui ab ipsis quanquam renitentibus grandem pecuniae summam emunget. Caiae tuae opto facile maris vadum, tibique, cum et sine illa, omnia prospera. Hic valemus, vos valete. Lut. Paris. XI. Augusti. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXXXIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

SIngulos ruinae Voetianae gradus gratum fuit ex Literis tuis intelligere, uti ea semper omnia, quae te tuosque, sive amicos sive aemulos, spectabunt. Nonnulla istius viri olim legeram, in quibus satis multa congerere per [gap: Greek word(s)] videbatur, sed parvo aut nullo judicio congesta. Vincebat tamen, sed causa non ingenio. At malis modis malignitatem summam tutari dum voluit, artes ejus patuere, refractisque tantae nequitiae claustris, jam vivet bonis omnibus, mitius dicam, contemptibilis. Ita nemo laeditur nisi a semet ipso. Sic pateat quod ubique mali est pereatque. Stat tibi firmum bonumque consilium Theologicis de Gratia Universali disputationibus non immisceri. Sed vide ne me volentem in istam arenam conjicias. Scribit enim Hagiensis, de me questum esse prolixe Germanum vestrum Theologum, quasi Ligeris accolis apertius, et iniquius faverem: ea nempe inter adversarios comparatione instituta, quae eum plus aequo deprimat, alterumque in coelum attollat. Scio me ad eum tale nihil scripsisse, nec ad te quoque, si mea recte et ex mea mente intelligantur. Laudasti incomparabilem Theologum a fortitudine. Respondi nec Amyraldum esse imbellem, posseque dici par esse bene compositum. Dubio adhuc et incerto eventu pugnae, vixdum inter contendentes inchoatae, licuisse mihi arbitror athletam nostrum commendare, nec esse quod quisquam hanc laudem vitio vertat. Causam ipsam quod attinet, hic omnes favent ei, quam Salmuriensis fovet: nec proinde mirum si donec meliora doctus ero, magistros meos sequar. Tantum rogo te Spanhemiumque credatis me nullo armatum praejudicio ad suas defensiones legendas accessurum: cum praefertim hactenus inter viros aequitatis laude praestantes fere convenerit, non agi de ullo fidei capite, circa quod non liceat dissentire. Unde vanus fere omnis iste, qui ab utroque insumitur labor, esse

videatur, nisi quia sacram scripturam explicare et ornare satagit. Non ita pridem didicisti qualem Antagonista tuus Sedani exercuerit professionem, scholasticam ex infimis et paedagogicis unam scilicet. Sed scin tu qualem ejus parens? Adscriptus erat eorum laterculo, qui tormenta bellica curant et incendunt. An miraris eum tot fulmina et tonitrua crepare? et in flammas ignemque ausu temerario ruere? Hoc si jam discis, aliquid in futuri libri titulo mutabitur. Nos interea hunc Salmonea crudeles dantem poenas aspicimus in prima, quae prodiit parte: et sane satis est. Habet. Lutet. Paris. 18. Aug. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXXXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ACcipiet libentissime, et cum meritissima gratiarum actione, Vidua Rohania, quam polliceris defuncti conjugis tumulo inscribendam epigraphen. Ita mihi roganti ipsa nuper respondit. Mitte ergo, quando voles, tanto viro teque scriptore dignissimum monumentum. Sed vide ut in pauciora contrahas, quae olim diffusius exarata ostendisti. De Eloquentia, quae nulla aut mediocris fuit, silere satius est, et de scriptionis genere, quod Principem apprime decuit, aliquid dicere. Interea hic laborat amplissimus ordo in Tancredi filii causa cognoscenda; quae sane licet multo favore subnixa, suis non caret difficultatibus: et adsunt utrinque strenui vindices, qui summa contentione negotium urgent. Adolescentis liberaus indoles suaviter ad se allicit plurimos, quos Sororis ferocior animus partim sibi conciliat. Si diutius in Edictali auditorio judicis officio functus fuissem, satis notabiles fuissent partes meae in hac causa. Me enim mater delegerat, qui de rebus suis ad Senatum referrem; nec infeliciter hactenus in iis versatus sum. Sed post exactum biennium ex ordine inter nos constanter servato, oportet me loco cedere et lampadem tradere sequuturo. Caeterum satis leve fuisse videtur argumentum, quo ejus filius [gap: Greek word(s)] tibi suspectus fuit. Quid enim, an adultera uxor non potest ex marito suscipere prolem legitimam? Pater est quem nuptiae demonstrant, inquiunt leges nostrae. Ubi libellus supplex curiae oblatus fuerit, rem omnem tecum communicabo, et ut video tibi inaudita audies. Nullum tibi indicabo Elzeviriorum improbum facinus, aliquidve ab iis tentatum esse, quod te celatum voluerint. Ipse scripsisti, cum negares quae rogaveram [gap: Greek word(s)], omnia exemplaria jam in sarcinas esse compacta Lutetiam mittenda: Elzevirii filium primo vento solvere cogitantem, quod nondum impressum esset, secum accepturum. Tum subjecisti, ne per uxorem mitteres ea, quae desiderabam, hanc esse causam quod refici deberent in editisaliquot paginae, quas nolles a me videri nisi emendatas. Haec tua sunt omnia. Audi jam mea. Questus sum, et adhuc, si pateris, queror quod sinas Elzevirios in suas sarcinas folia, quae

amplius corrigi non possunt, compingere per universum orbem spargenda, nec velis me amicum tuum ea modicum tempus ante caeteros videre. Nulla Elenchi ignoratione peccat haec mea Logica. An possunt emendari folia in Gallias missa? An non huc misse quoquoversum distrahentur? An non habet singula Hagiensis amicus? qui ea apud eum vidit, id te volente fieri affirmavit. Perge negare, non pergam queri, nec deinceps ideo tibi ero molestus. Occurrenti Labbaeo non ita pridem querimonias exposui tuas. Fassus est se unas tuas accepisse et brevi rescripturum. Drelincurtio misi, quae mandasti, exemplaria novissimorum tuorum opusculorum ad Molinaeum Sedanum curanda. Patruelis etiam tuus iisdem donatus est: ille inquam, qui terrestres conchas, quas habuisti apud me reliquerat, et promisit se ad te scripturum. Quantum procedat liber qui istic excuditur de G. U. minus curo, immo minus curamus hic omnes quam multi existimant. Sed an tuus Primatus vergat ad umbilicum scirem libenter, nisi viderem te nolle me esse adeo curiosum. Du te servent tuamque et nos amatote. Lutetiae Parisior. 24. Augusti die ante Annos 73. Sacerrimo 1645.

EPISTOLA CXXXV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

OCcasione cujusdam litis, quae generum suum spectabat, adfuit mihi nuper Canonicarii filius. Num miraris quam me facilem discipulum habeas, qui tam cito doctrinam tuam imbiberim? Mitius solito querelas suas exposuit, ita tamen ut offensum et inimicum animum subinde proderet. Quia autem controversa inter vos argumenta tenuia ei videntur, cogitat ea inserere praeclaris de jure disputationibus, quibus lector magis capiatur, quam nudis vestris eristicis. Dira illa quibus te potest pessumdare, extant in tuis ad illum olim exaratis litteris. Singula non explicavit. Sed si bonus conjector sum, vult quaedam in illis haberi adversus [gap: Greek word(s)] dicta licentiosius, quam ea ferat impune eorum auctor. Sed audi quod rideas, et assem para. Immo noli solvere sacculum, [gap: Greek word(s)]; quod gratis datum est, gratis accipe. Sic ille ad me. Vixit non ita pridem Vir eruditissimus et inter prima saeculi nostri decora suo merito censendus Cl. Salmasius. Nihil illum Graecae, nihil Latinae scientiae fugiebat. Sed vir ille eximius ante decennium in Bataviam secessit: ex quo autem istic moratur, dicas eum cecidisse [gap: Greek word(s)], adeo in omnibus eum ratio fugit; cadaver spirans et ambulans vere aliquis existimet. Desiderantur enim omnia illa doctrinae miracula, quibus olim defixi stupebamus. Meras agit nugas, quisquiliae grammaticales sunt ejus deliciae, in quibus tamen saepissime offendit, sicut apertissime ostendam in Responsione quam adorno. Vix a risu temperavi. Mirum est dixi, universum orbem caecutire, nec tantam mutationem ulli adhuc suboluisse. Sed a convitiissaltem abstine.

Atrociora nonnulla induxi, respondit, communiumque amicorum precibus hoc concessi: ut enim lapidis instar ejus ferocia verba non intellexisse aut etiam contempsisse videar, nondum a me potui impetrare. Et hic finis fuit nostrae confabulationis. Heri Rex Puer in suo Justiciae, uti vocant, Lectisternio sedit: quod omnino factum semel, infelicissimo exemplo, anno ultimi faeculi sexagesimo tertio, docent annales nostri. Plurima Edicta bursalia publicari et curiae actis inscribi jussit, adstantibus cum Regina Matre, Aurelianensi, Condaeo et Cardinalibus, Lugdunensi, Bichio et Mazarino, non paucis regni primatibus. Cancellarius aulicam et scenae personaeque suae convenientem orationem habuit. Molaeus Princeps Senatus, amplissimi ordinis dignitatem generose et modeste tutatus est. At Talaeus tuus eleganter et fortiter cum auditorum summa admiratione et bonorum omnium gaudio dixit. Cogitabam in Aquitaniam proficisci. Sed hac ipsa nocte invasit me acutissima podagra, quam in turba et tumultu hesternae caeremoniae lucrifeci. Ultima Augusti obiit Pinarolii ante quinque menses eo relegatus, Vir Magnus Joannes Jacobus Barillonus Praeses meliori fortuna dignissimus. Vale. Lutet. Paris. VIII. Sept. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXXXVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

QUod te scire juvabit primum scribam. Uxor tua huc salva cum vasis comitibusque advenit. Jactata est ventis et pelago novem dies. Navis qua vehebatur Angliae tetigit littora: Diepae descendit. Unum diem in urbe morata, ad fratrem properavit. Reliquam itineris fortunam ipsa enarrabit. De ejus ingenio erga istam hancve regionem quid dicam? Respondebo versu Horatiano Coelum nona nimum, nosti caetera: et quod fuit ante, manet. Unum me vehementer afflixit quod de perpetuo nutante tua valetudine dixit. Et sane hoc unum suadere debet migrationem. Sed quo? In Septentrionem? Omnia bellorum plena. In patriam? Scis quibus legibus hic vivamus. Nisi jam res essent prolatae non invitus postquam judex esse desii, patrocinium susciperem causae Tancredi: nec enim adeo deplorata est, quam te existimare video. Sed post Martinalia forum calebit ista nobili controversia, quam nefas est praelibare. Dicam tamen nonnulla quae ignorare te video. Contendit Mater et turba testium vult probare, Rohanium patrem scivisse Venetiis se gravidam esse: quia autem nunquam nisi cum summo vitae discrimine parere soleret, consensisse ut in Galliam paritura veniret: praebuisse ad iter pecuniam et familiam: scivisse ex hoc partu filium natum; celare voluisse, quia verebatur ne Eminentissimus mortalium, qui odio in parentem, Olympiae filiolae, quae Lutetiae apud nutricem relicta fuerat, custodes olim adhibuerat, filium itidem prehenderet, et in eum crudele aliquod facinus statueret. Patrem postea Parisiis moratum

non diu, filium saepiuscule clanculum invisisse: In Neustriam educatum eo volenti missum esse. Filiam vero per militum manum curasse, parentibus insciis, eum in Bataviam asportari, tum mortuum publicari: pensionem solvisse quamdiu istic ignotus vixit. Ex quo autem socialia subiit vincula omnem lapidem movisse, ut per interpositas personas istinc alio educeretur, quia illis quorum opera sua facinora patraverat, infensis utebatur. Capilli, oculi Patrem et Matrem referunt. Alia minutula numero infinita omitto. Conjecturalis est hic causae status, et negat Filia testibus, sed testimoniis negotium decidi oportere: et habet forsan Mater nonnulla non invalida suo tempore publicanda. Certe si haec omnia veritate nitantur, fatearis necesse est non injuria dividi aulae et fori animos et judicia. Caeterum audi me jam valde mutatum. Post absolutam Primatus tui partem priorem, non rogo quid aggressurus sis, nec de eo te sum interpellaturus. Sed vide an cornea sit illa porta qua ingressum est somnium, quod forsan non vanum somniavi. Dialogus secundus contra Dematii secundas Theses brevi prodibit. Tum juris Antecesserum biga jugo submittetur. Denique Canonicarii filius Antonio Mercatori praebebit scapulas. Haec integram hiemem durabunt: Vere novo nova somnia narrabo. Vale. Lutetiae Parisior. XV. Septemb. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXXXVII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

QUod ais, disputationem de Gratia Universali meram esse [gap: Greek word(s)], vereor ut satis rem totam perspexeris. Cum enim duplex sit Gratia; una quae sese habet ad modum objecti, ut cum scholis loquar, et est instar lucis extrinsecus se offerentis; altera quae subjectum praeparat atque disponit, ut Gratiam externam admittere queat, et est instar facultatis videndi in oculo: Posteriorem quod attinet Andegavenses cum Batavis consentiunt. Utrinque enim Gratia illa statuitur esse singularis. Priorem autem quod spectat, in eo dissentiunt: quod hi gratiam externam et objectivam non existimant latius patere quam internam et subjectivam; eamque credunt ad solos Electos pertinere: Illi vero docent eam omnibus offerri per Euangelii praedicationem, neminemque ab ea excludi, qui modo ad eam accedere, eamque amplecti velit. De re ergo, non tantum de nomine quaestio est. Quod autem existimare videris, concesse gratia speciali subjectiva, Gratiam universalem objectivam pessum ire; quia eadem gratia universalis esse non possit et etiam specialis, hoc est ad paucos restricta nomines beneficio fidei; idem omnino facis ac si statueres, lucem solis non esse universalem, quia pauci si forte eam oculis usurpant, reliquis ultro claudentibus oculos, ne eam admittere cogantur. Certe una eademque Gratia non potest, eodem modo considerata, esse specialis et universalis. At Gratia fidei et Gratia quam fides complectitur, diversae sunt:

altera enim consistit in vi et efficacitate aliqua Spiritus illuminantis; altera in promissione remissionis peccatorum, propter Christi satisfactionem. Itaque haec potest esse universalissima, cum illa sit maxime specialis. Quemadmodum offerri potest sol universaliter omnibus, ea lege ut omnes aperiant oculos, cum tamen paucis detur ut velint aperire oculos, quorum ope oblatam lucem videant. Dum autem affirmas, Gratiam Universalem illusoriam fore, si ab ipso DEO ad paucos per specialem restringatur; quia specialis universali potentissime derogat: ausim iterum dicere Andegavensium mentem tibi non esse cognitam. Gratia enim specialis non potest universali derogare, nisi prohibeat quominus universalis rata esse possit atque efficax: At Andegavenses (pro quibus aperte stat quicquid fuit Graecorum et Latinorum Patrum totis octo prioribus a Christo nato saeculis) ita doctrinam suam explicant, ut Gratiam specialem statuant quidem in Electis agere longe potentissime, at eandem in aliis quicquam operari negant. Illuminat quidem DEUS Electorum oculos, at Reproborum non occaecat, sed eos tantummodo sibi permittit. Idem igitur facis ac si diecres, vim videndi, quam DEUS dat nonnullis natura caecis, derogare luci solis, quominus omnibus offeratur. Et foret quidem illa Gratia illusoria, si DEUS, qui eam offert, aliquid in Reproborum mentibus operaretur, cujus vi credere prohiberentur: at nihil efficit istiusmodi. Itaque Gratiam Universalem offert maxime serio. Praeterea statuis universalem Gratiam stare posse juxta Pelagium, quia Deus talem esse voluit, nec per eum stat, sed per homines, quominus omnibus proficiat: nonvero ex dogmatis orthodoxi sententia, ubi ille qui videtur dedisse univer salem, eam restringit ad paucos, adeo ut per eum ipsum qui dedit, reddatur specialis. Sed videtur posse retorqueri. Si enim nihil requiritur ut Gratia possit esse universalis, nisi ut per solos homines stet, quominus omnibus proficiat, ex orthodoxo dogmate, per solos homines stat quominus DEI gratia, hoc est Christi satisfactio, omnibus proficere queat. Per nos enim stare dicitur quominus aliquid fiat, cum ipsi causa sumus cur nonfiat. At sane soli homines causa ipsi sunt, cur non serventur per Christi satisfactionem, nec est DEUS auctor incredulitatis et exitii hominum, Tua perditio ex te Israel. Omne illud quod circa hominum incredulitatem agit DEUS, in eo consistit, quod nihil agit. Offert quidem objectum quod amplectantur si velint; at a se omnino habent quod nolint illud amplecti, non autem a DEO. Nec enim si DEUS auctor est et causa efficiens fidei in Electis, sequitur eum esse auctorem et causam efficientem incredulitatis in Reprobis. Quod tamen addis DEUM ipsum facere gratiam illam particularem, indiget explicatione. Nosti apprime, cum nihil paene te lateat, quae sit rerum conditionatarum natura. Offerat DEUS lucem, ut in eodem simili maneamus, offerat inquam, omnibus, ea lege ut sit omnibus vivifica, modo oculos aperire velint: hactenus Gratia est universalis, sed conditione subnixa. Pergat DEUS ulterius et paucis quibusdam indulgeat ut oculos aperire velint; reliquos vero permittat suae pertinaciae, per quam

oculos nolunt aperire. Idem ille qui Gratiam proposuit Universalem omnibus, effecit ut esset paucis specialis. At quod specialis est nonnullis et absoluta, non vero conditionalis, non facit quominus aliorum respectu conditionalis maneat et etiam universalis. Quod enim in paucis factum est, in reliquorum conditione, plane nihil immutavit. Et a te allatum exemplum, si recte constituatur, hanc sententiam confirmat, adversariam funditus evertit. Rex subditis suis rebellibus, Edicto proposito, gratiam delicti sui omnibus universim condonet, ea lege ut a rebellione desistant et ad meliorem mentem redeant. Gratia illa ex tua mente potest universalis esse et dici. Ea re non contentus Rex, quia scit in omnibus ex aequo vigere tantam tamque invictam in rebellione pertinaciam, ut nemo non sit in rebellione perstitutus, aliquid amplius designet, et aliquos seponat quibus eam gratiam indulgeat, ut eos criminis sui poeniteat et ad obsequium se componant, unde fiat ut revera gratiam consequantur. Certe quod Gratia illa veniae delicti facta sit paucorum respectu specialis et absoluta, ideo quia conditionem impleverunt, nihil mutat in natura Edicti, quod, reliquorum respectu, gratiam fecit et conditionalem et universalem. Quod enim Rex dat nonnullis ut resipiscant, non impedit quominus idem ille Rex Edictum suum promulgaverit in haec verba. Volo delicti gratiam esse communem omnibus, modo omnes resipiscant. Universali ergo Gratis optime convenit cum Orthodoxo dogmate: at cum Pelagiano nequaquam. Pelagianum enim dogma in eo situm est, non quod Pelagius docuit DEUM offerre Gratiam universalem omnibus, alioqui Christus ipse Pelagianus foret, qui dixit DEVM tantopere dilexisse mundum, ut filium suum unigenitum dederit, ut quicunque credet in eum non pereat, sed habeat vitam aeternam; sed in eo, quod statuit, Gratiam illam universalem a nonnullis accipi atque admitti viribus naturalibus liberi arbitrii, non vi gratiae illius subjectivae, atque particularis, quae in Electis operatur. A quo errore DEI beneficio maxime abhorremus. Sic soluta esse crediderim, quae a te in doctrinam nostram disputata sunt. Unum tamen addo; Cum Reprobos caecis comparavi, Electos vero quos DEUS illuminat, iis quibus videndi facultas concederetur, nolle me id ita accipi, quasi caecitas mentis, quae in Reprobis a natura est, eilet plane similis oculorum caecitati: haec enim consistit in aliquo vitio, quod neque boni neque mali moralis rationem habet, quodque est istiusmodi, ut homini pertinaciter adhaerescat, etsi id vehementer velit excutere: ideoque vix ac ne vix quidem Lux serio offerri potest iis, qui eo vitio laborant, nisi pariter vitium ipsum tollatur. At illa consistit in malitia voluntaria, quae ita quidem voluntati penitus insedit, ut tolli nequeat, nisi potentissima vi spiritus DEI, sed est malitia tamen, ideoque inter mala moralia censetur. Nihil autem obstat quominus DEUS gratiam illam objectivam et externam maxim serio iis offerat, qui tali vitio laborant, ut est a Dordracena Synodo disertis verbis definitum. Ait enim illa et omnes vocari, ut res ipsa indicat; et omnes qui vocantur, serio vocari; et omnibus qui vocantur, serio pariter promitti salutem

et requiem aeternam animarum. Et haec hactenus; quae fusius prosequutus sum, quia per hoc rerum prolataram otium, licuit mihi Sapientiae templa serena ingredi. Scribit Carolus Feramus, fori nostri non incelebris causarum patronus, in agri Bononiensis pago, cui Courseto nomen est, effossum esse non ita pridem vetustissimum e lapide candidissimo sepulcrum. In eo quattuor urnas fictiles, quarum aliae cineribus et ossiculis, aliae quodam ignoto liquore essent plenae, repertas esse, cum sede ferrea, plane ad earum modum fabricata quas plicantes vel potius plicatiles vocamus, variis clavis auratis interstincta: et orbe quoque fictili cui inscriptum erat ALBUTIANI. Turbat haec epigraphe, ut et sedes ferrea, quae fortassean veterum sella cutulis fuerit. Si quid inde reconditae eruditionis erui possit, ultro invocat virorum doctorum judicia, et tuum inprimis. Uxortua peregre adhuc abest apud fratrem. Hic omnes gratia DEI valemus, nisi quod podagra me domi sedere cogit. Tu quoque Vale. Addo quod oblitus eram; Pagum illum Coursetum adstare itineri, quod Viride vulgo vocatur et a Romanis stratum esse, ex veteri fama, affirmatur. Iterum Vale. Lutetiae Parisior. XXII. Septembris. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXXXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

FUit ergo proh dolor! Vir re et nomine Magnus, clarumque saeculi nostri sidus Hugo Grotius. O casum litteris acerbum, ô jacturam gravissimam! Sit illi terra levis, et super ejus tumulum surgant violae. Magnum certe erit Grotii nomen, quamdiu honos erit libris et scientiis. Ego certe, dum spiritus hos reget artus, ei aliquando familiarius innotuisse semper gloriabor. Solus ille de principatu litterario tecum contendere posse videbatur. Solus ergo jam regnas et diutissime regnes, DEUM opt. max. veneror precorque. Nihil jam probibet ejus Commentarium De Imperio summarum potestatum circa sacra, cum amicis communicari vel etiam cum omnibus per editionem. Absit enim ut pereat, vel etiam amplius lateat tam illustre doctrinae exquisitioris monumentum. Sed an habet Gulielmus ejus frater Historiae Belgicae annales, vel Anthologiam Graeco-Latinam? an habet Gotthica et Vandalica multa quae dudum auctor premebat? Post haec lugubria accipe, quod te non mediocri perfundat statim laetitia, sed nescio an sincera aut diuturna. Penes me jam est: e B. R. codex MS. Anastasii Bibliothecarii, in quo disertis verbis legitur Vita Joannae Papissae, quam huic epistolae cum DEO adtexam. In charta pergamena scriptus est manu valde recenti, utpote quae Paparum seriem ad Martini quinti tempora deduxerit. In principio satis belle illi convenit cum editione Moguntina anno M DC II. ex M. Velseri codice procurata: in sequentibus multae reperiuntur varietates, et habet plurima editus, quae in Regio desiderantur. In Vita Benedicti III. haec leguntur, quae ex ipso exemplari describam cum suis

mendis. Leo quidem hac luce sybtractus presul occubuit. Mox enim omnis clerus istius adeo protecte romane sedis, universi proceres cunctusque populus ac senatus domini clementiam congregati sunt exor antes, ut beatificum illi in omnibus demonstrare dignaretur pastorem, qui apostolatus culmen regere valuisset tranquille. Qui divitus ethereoque lumine inflammati uno consensu unoque eum (haec postrema vox, nescio an a manu recenti, reformata est in hunc modum e um) conamine pro tantis quibus pollebat sacris aperibus pontificem promulgaverunt eligere. Illico vero alacri studio universa plebs et populi cetus, etc. Haec sunt molesta. Si enim Leone mortuo mox cleruspopulus ac sentatus congregati elegere Benedictum, quis locus intermedius Joannae relinquatur; Quin inde patet quod de ea ibi dictum est, assumentum ese hominis otio abusi. In epistola dedicatoria ad Velserum typographus Jo. Albinus alios duos locos citat ex Vitis Nicolai I. et Hadriani II. qui in ejus editioine extant pag. 306. et 329. quibus idem omnino evincatur Leoni nempe immediate successisse Benedictum: at in MS. nostro non comparent, contractior quippe est narratio gestorum istorum Pontificum in scripto, quam in edito. Haec volui nesciu ne esses. Dum autem hunc auctorem verso, multa occurrunt vocabula, proter quaefateri dedeo ignorantiam meam; verbi gratia pag. 262. in Leone IV. Fecit vela de fundato ornata ex utraque parte de blattin numero viginti. Blattin pro purpura sume, olim ad Hist. Aug docuisti: sed quid verbi est de fundato. Tu quaeso juva, qui huhus auctoris Glossarium dudum nobis debes, quia promisisti. Plura hujusmodi congerere possem, sed satius est tuae meaeque ut operae parcam. Vale a me ac mea. Lutetiae Paris. XXIX. Septembris. CIC ICCXLV.

VITA JOHANNAE PAPISSAE Ex MS. codice B. R. Anastasii Bibliothecarii.

POst hunc Leonem (quartum scilicet) Joannes Anglicus natione Maguntinus sedit annis duobus, mense uno, diebus quattuor et mortuus est Romae et cessavit Episcopatus mense uno. Hic ut asseritur foemina fuit, et in puellari aetate a quodam suo amasio in habitu virili Athenis ducta, sic in diversis scientiis profecit, ut nullus sibi par inveniretur: adeo ut, post Romae legens magnos magistros discipulos et auditores haberet. Et cum in urbe vita et scientia magnae opinionis esset, in Papam concorditer eligitur. Sed in Papatu per suum familiarem idem impregnatur. Verum tempus partus ignorans, cum de sancto Petro in Lateranum tenderet, angustiata inter colisaeum et sancti Clementis ecclesiam, peperit: et post mortua ibidem, ut dicitur, sepulta fuit. Et quia dominus Papa cum vadit ad Lateranum eandem viam semper obliquat, creditur a pluribus, quod ob detestationem facti hoc faciat. Nec ponitur in catalogo Pontificum propter muliebris sexus deformitatem quantum ad hoc.

EPISTOLA CXXXIX. CL. SALMASIUS Claudio Sarravio. Lugdunum Batavorum.

BInas a me habebis hac vice. Ista litterula Vestem de fundato explicabit. Vestis de fundato est vestis, eo opere facta et aurata, quo reticula fiebant, quibus capita faeminarum ornabantur. Fundas etiam appellant, ut Graeci [gap: Greek word(s)]? quia fundae, quibus lapides jaciebantur, ea parte, cui lapis imponebatur vel glans, reticulato opere erant contextae. In vestibus autem hae, ex auro intextae vel phrygionico opere insutae decussatim se intersecabant, ut maculae in reticulis. Quod opus de fundato appellabant, id est de funda. Sed funda ut dixi intelligitur capitis muliebris ornamentum, quod Graecis [gap: Greek word(s)] dicebatur: quae ornamenta erant [gap: Greek word(s)], ut Pollux notat. Inde et in vestibus fila aurea, ita reticulatim et fundatim intexta, nomen acceperunt. Vias voeavit Tibullus.

A funda autem fundatum, idem quod funda. Ut ab arena arenatum, a fossa fossatum. Quippe recentiores dixere fossatum, quodveteres fossam. Vale. Lugduni Batavorum. Cal. Octob. CIC ICCXLV.

EPSITOLA CXL. CL. SARRAVIUS Claudio Samasio. Lugdunum Batavorum.

UTri vestrum, Te Grotiumque intelligo, debeatur hujus saeculi principatus literarius; decernet ventura aetas: haec enim iniquior, verum non videt et ad posteros satius est provocare. Interim audite viri docti de ejus annotatis in Epistolas Pauli et caetera Novi Foederis, quae hic exeuduntur, liberum, sed vereor ne nimis verum, judicium. Sacras paginas dum tractat Heinsius, imperitum se prodidit [gap: Greek word(s)]: Grotius vero ostendit se non esse Christianum; adeo Sercvatoris nostri Nomini ubique se profitetur infensissimum. Per cuniculos quidem, nec aperte grassatur, nec minus tamen malus est, infidus et metuendus. Qui Salmasius ille, qui eadem molitur, facturus est, eadem [gap: Greek word(s)] explicabimus, ubi sua ediderit. Haec ille. Venio ad Papissam. Quicquid de Papissa confidentius dicas, intricatissimum est omne istud negotium. Sederit illa nec ne, longior est disquisitio, nec unius epistolae. Jam autem quaero tantum num Anastasii Bibliothecarii legitimus sit foetus Vita illa, quam ad te tantum num Anastasii Bibliothecarii legitimus sit foetus Vita illa, quam ad te nuper transmisi. Ut eum censeam [gap: Greek word(s)], praeter jam allatas rationes, hae suadent. Prima sit, quod tum temporis unico nomine Pontifices

aliosve uno nomine vocari moris erat. Percurratur totus Anastasius, cum Pontificali Damasi, vix unum aut alterum binominem reperias, ut hic [gap: Greek word(s)] Joannes Anglicus. Secunda, si Anastasius hanc historiam conscripsit: rem sua aetate, se vivo et Romae agente, gestam litteris mandavit. Atqui tanquam de re parum comperta, et sibi tantum ex fama cognita loquitur hic auctor, cum ait ut asseritur, ut dicitur. Qui ita loquitur non curat suo testimonio fidem haberi, quasi diceret, credat qui voluerit, fide sit penes auctores. An autem credibile est vinim doctum et sagacem, de adeo singulari sui temporis eventu, non inquisivisse diligenter, ut ad posteros res notabilis, utquae maxime, indubia fide cum suis omnibus circumstantiis, dimanaret? Tertia, Expendantur haec verba Romae legens, et magnos magistros. Non existimo aetate Anastasii verbum legere in usu fuisse, pro, scientias ex cathedra profiteri, et inscholis publice docere. Haec loquutio sequioris est et posteriore aetatis. Uti et illa quae magistros vocavit eos, qui gradum et titulum acquirebant in scientiis Philosophiae, Medicinae aut Theologiae. Nondum enim isti honorum apices doctrinales baccalaureatus et magisterii vigebant in Academiis. Quarta, Anastasii aetate non habitabant Papae in sancto Petro, sive in Vaticano palatio ad S. Petrum, cujus Ecclesia tunc temporis erat extra urbis pomoeria, sed in Lateranorum aedibus. Et tamen auctor noster supponit Joannam enixam esse, cum iret de S. Petro in Lateranum. Eum autem intellexisse Papam solitum habitare in S. Petro, constat ex eo, quod alias dixisset, cum rediret. Quintam addo et finio. Colisaeum non erat vox usitata ea aetate pro Colossaeum, sed est verbum mere Italicum, quo jam vocatur famosissimum illud Vespasiani Amphitheatrum. Suscita, si lubet, labantem istius foeminae historiam, sed, quae superius attuli omnia impedimenta amovenda sunt. Blondellus noster contendit etiam ex ratione temporum exacte inita non posse istam Papissam locum suum tueri. Vale. Lutetiae Paristor. XXI. Octob. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXLI. CL. SARRAVIUS Frederico Gronovio. Daventriam.

TAnti non erat istud [gap: Greek word(s)] Observationum Petiti, ut de eo iterumque ite rumque, etiam ex intervallo, esses sollicitus: adeoque diligenter minutissima quaeque perscriberes. Uti nec opus erat invocare superos, ut fidem tuam apud me stabilires, cujus sanctitatem, verum dico, nunquam fuit animus in dubium revocare. Sunt ista nihili et quaeso fuerint: credasque pervelim, me ex aequo animi tui absolutam generosiratem, et consummatissimam eruditionem magni aestimare. Quod spectat Fabricium nostrum, quis ei invideat tam prospera blandientis fortunae initia? quanquam omnes istos honores et processus melius imputemus ejus dignissimis meritis, quam caecae illi Deae. Itascilicet [gap: Greek word(s)] Caeterum gratulor tibi

de Livio tuo tandem ad optatum finem perducto. Eum jam aliquot dies verso, cum summa simul voluptate et fructu. Praecipuus tibi quamquam non solus scopus in textu emaculando: quod, si quid video, ita magnifice praestitisti, ut jam Livium legamus. Livium inquam, non autem inficetorum correctorum hariolationes: adeo penitissime omnem ejus, quaecumque illa sit, Patavinitatem imbibisti, et exhibuisti. Quis enim istius Historiae Romanae parentis plenius unquam cognovit et penetravit sensus? quis sagacius phrasin odoratus est et indagavit? quis repertam felicius expressit? AEterno beneficio devinxisti omnes prorsus literatos, qui auctorem istum terent, cum nominis tui nunquam intermoritura gloria. Sed ego tibi plurimum debeo privatim, quod volueris nomen meum in nobilissimo opere legi. Fecit aliorum eruditio, ut in eo locum haberent: me vero ab officio leviculo, magna nimis mercede pensato, commendare voluisti. Aliquando adest mihi Nicolaus Heinsius vir eruditus, cujus virtus multas habet [gap: Greek word(s)] quae me ad se trahant. Fiet tamen ita crede, quaecunque poterit accessio a tua commendatione. Sed nihil omnino prohibet, quin eum impensius colam et utraque ansa, quod nolebas, accipiam. Eadem enim tecum pro eo rogat [gap: Greek word(s)] Salmasius, cui nosti quam sim obnoxius. Nihil est; communius illo: adeo civiliter etiam odia exercet, ut juris titulum Ne Filius pro Patre apprime calleat. Ejus est itaque experiri quid possim: omnia enim ejus caussa, omniumque qui te amico apud me sejactabunt, volo et cupio. Vale. Lutetiae Parisior. XXV. Octobris. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXLII. CL. SARRAVIUS Ludovico Balsacio. Balsacum.

CUm primum allatus ad me est tuus ille elegantiarum venerumque plenus libellus, Balzaci Clarissime, incredibile vero dictu est, quam varii in animo repente mihi motus extiterint. Quod enim me tanto honore auctum volueras, id sane, uti debuit, gaudio mihi fuit perquam maximo. Quod autem tibi homo plane ignotus essem, non potui non summopere mirari, id mihi honoris a te tributum fuisse. Verum id quod res est suspicione videorattigisse. Videlicet in sermone, quem, ut fit, variis de rebus cum urbanissimo Morino habueris, de me quoque inciderit mentio; et quia mihi cum illo affinitas est, voluntatumque summa conjunctio, ita de me fortasse fuerit locutus Amplissimus Senator, ut necessitudini plus dederit, quam rerum veritati; malueritque de nobis amice sentire, quam ut tenuitas nostra postulabat. Id ni ita est, Vir clarissime, mihi haud dubie patrocinata fuerit notitia Claudii Salmasii Principis literarum, quem et amas et miraris ex aequo. Is autem cum me in interiorem amicorum cohortem jamdudum nescio qua virtutis fortasse significatione impulsus admiserit, facere noluisti ut me, quem is plurimum amat, negligeres. Utut sit, Balzaci Politissime, munus istud tuum

mihi perpetuum [gap: Greek word(s)] eritvel amicitiae, quam mecum institutam voluisti: vel certe amoris, quo Salmasium, atque adeo omnes, quos ille suos fecit, complecteris. Caeterum quod tibi nihil munditiarum illarum venustatumque, quas jam pridem tuo quodam jure proprias fecisti, haec Epistola rependat pro donis istis tam lepidis, apud te non excusamus;

Sed aliud multo praestabilius pollicemur, magisque in agenda vita expetendum, fidem scilicct et sincerum colendae amicitiae studium: cui nullo unquam in loco deerimus; sed contra quovis officiorum genere, quae quidem a tenuitate nostra proficisci queant, in dies magis magisque cumulabimus. Vale. Lutetiae Parisior. V. Calend. Novemb. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXLIII. A MONSIEUR SARRAV, Conseiller du Roy, en sa cour de Parlement. MONSIEUR,

VOstre mode stiem' est injurieuse, et en vous humiliant vous me mal-traittez. C' est en effet me traitter un peu trop de Provincial, que de chercher avec tant de raisonnement et tant de curiosite, les causes de nostre nouvelle connoissance. Quoy que je sois du village, je ne suis pas si mal informe, que je nesçache quelque chose de temps en temps, et que je n' aye quelque communication avec le Monde. Pour le moins je puis estre instruit par la Renommee. Elle vole quelquefois jusques a nous. Elle apporte jusqu' icy les noms des Braves, des Sages et des Sçavans, que le Monde estime. Vous estes, Monsieur, un de ces Illutres, que je connois, surle rapport de lavoix publique, et par un tesmoignage qui ne fiatte point Et quand Monsieur de Morin ne vous seroit rien, et que vous ne seriez pas le grand confident du grand Monsieur de Saumaise, vous avez des parties essentiellement vostres, par lesquelles vous meritez bien d' estre regarde. Vostre vertu toute pure, et toute separee de l' autruy, sera tousiours un tres-digne objet de ma passion et de mes respects. Vous seul me pouvez fournir dequoy louer plus d' un Senatuer, et faire plus d' un Eloge: Et vous trouvez encore estrange que je face cas de vous? Estre Prestre de la severe Themis, et ne laisser pas de sacrifier aux Graces, qui sont des Deesses moins austeres: Recevoir d' egales benedictions du Peuple Catholique et de la Nation Huguenotte: N' estre pas moins Grec, ny moins Romain, que François: Et pouvoir opiner dans l' Areopage et parmy les Peres Conscripts, avec la mesme facilite qu' en la Chambre de l' Edict: Tout cela, Monsieur, est-ce peu de chose dans la barbarie des derniers siecles? Ne sont ce pas des qualitez, qui m' ont deu obliger a rechercher vostre amitie, et a vous faire un petit present, pour m' introduire dans la possession d' un tres-grand bien? Il n' est pas necessaire que je vous parle de

mon present entermes desavantagieux. Je ne veux point en vous detrompant, me priver du fruit que je recueille de vostre erreur. Je vous diray seulement, sur le sujet de l' amitie que j' ay recherchee, qu' elle est il y a long-temps under mes souhaits, et que je ne seray point possesseur injuste, si pour cela il suffit d' estre, comme je suis de toute mon ame, Le v. Novembre. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXLIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

NOn dissimulavi, quin immo disertis verbis apud te professus sum me ex Amyraldi penu deprompsisse ea, quae de G. U. nuper scribebam. Quid ergo fraudis me insimulas, quasi sub alienis armis latenste in apertum campum elicere voluerim? Sed jam tibi mecum tantum res erit. Ille enim Salmurium rediit, et audebo sine ullis auxiliis pedem conferre. Concedis comparationem a me institutam, inter DEUM, quo gratiam fuam omnibus, etiam reprobis, ostert, et solem, qui omnibus itidem, etiam nolentibus aperire oculos, radios suos immittit, aliquo modo procedere, ut illa gratia, sicut et haec radiorum effusio, dicatur universalis. At inquis, si Sol aliorum oculos illustraret, aliorum vero occaecaret, an dici posset eum Solem lucere omnibus, aut lucem suam velle universis datam, cum multis eam negaret? Facilis est responsio. An ergo DEUS ullum occaecat, ut possit tua comparatio paria facere, cum illo sole, quem statuis ex hypothesi, multos visu privare? Nemo hoc dixerit. Qui pereunt, suo fato, vel potius suo facto, pereunt. Perditio tua ex te, Israel. Nec absolutum Reprobationis decretum ullo modo cogit impios, quin liberrime in exitium suum ruant. Ergo procedit omnino a me allata comparatio, nec, ut ajunt in scholis, instantia a te allata quicquam turbat. Sed haec omitto, quae magnificentius aliquando magistri artis enarrabunt. Apparatus tuus visus est brevior, quam pro chartarum mole existimassem: adeo delectatus sum ejus lectione. Sensim sine sensu me ad finem devenisse vidi et dolui. Magisque doluissem, nisi alia superfuissent, ex quibus non minorem voluptatem expectabam. Opus integrum tandem devoravi. Meam laudem non expetis, quam me nimis libenter, nimisque facile impendere saepius exprobrasti. Sed mori meo, vel si vis amori, indulgere libet, tantum ut dicam, te nobilissimum argumentum magna cum eruditione, solertia et generositate esse exequutum. Si pergas istis machinis Urbem concutere, brevi RUET ALTO A CULMINE ROMA. Non potui parcius, quam uno hemistichio, laudem tuam absolvere. Omnem movet lapidem Petavius, ut aliquod exemplar nanciscatur. Illi omnia displicebunt et plurima arrodet. Ausimne ego istius Veneris carpere sandalium? Non

placet quod ea in Apparatu culpes, quae in ipso opere laudas. De Ignatianius Epistolis intelligo, quas in Apparatu, qui prior legitur, merito [gap: Greek word(s)] revinceis, et tamen earum auctoritate postea saepiuscule uteris, quasi essent legitimae, nec titulus auctorem mentiretur. Saltem de ista tua sententiae mutatione aliquid significasses. In Apparatu optime dicis Cypriani locum legi debere negativa inducta, quam tamen postea videre est in ipso opere. Quia ex intervallo et vicibus repetitis opus istud resumpsisti, hinc ista tecum discordia. Sed haec leviasunt et desino molestus esse. Vale. Lutetiae Parisiorum. IV. Novembris CIC ICCXLV. Dudum jussisti, ut si quae apud me adhuc essent exemplaria polemicorum novissimorum tuorum, unum ex unoquoque ad Graverium mitterem Divionem: quod facere non potui. Unicum enim quod superrat donavi doctissimo viro tuique studiosissimo Jo. Priceo, ut eum placarem aliquo modo conquerentem, quod in Miscellis Defensionibus contemptim a te esset habitus. Sed ille tuus popularis uno Primatu donabitur.

EPISTOLA CXLV. ECCELLENTISSIMA SIGNORA,

PEr sodisfare a quel tanto ch' io devo a VS. Ecc. ardisco di salutarla conqueste poche righe per assicurarla, ch' io mi ricordaro sempre mai del obligo ch' io tengo di riverire e servire VS. E. Non haurei tanto babatodi darle testimoni anza di questa mia gratitudine: senza che il Sre. della Rocca m' havea promesso di non scrivere a VS. E. senza darmene auviso. Di modo che fidandomi nella sua parolae, ho lasciato trascorrere assai tempo senza darle conto di fatti miej. Adesso vedendo che VS. E. gradisce l' importunita di voler leggere qualche volte alcuna delle mie lettere, non mancaro di darle parrecchie volte quel fastidio: si chio temo che V. S. E. mi commandaradi ritornare alla prima miataciturnita. Hora dirolle solamente che di poi la sua dipartita ho fatto un acquisto miserevole d' una patrona d' importanza. ella sichiamala Signora PODAGRA, la quale descendendo fin a piedi miei mi tiene fedelissima compagnia. Per la prima volta albergo in casa mia intorno a quattro mesi, con tanta crudelita, che non mi diede fra tanto tempo licenza d' uscire solamente una volta della camera. Adesso ne sono ne qualche modo libero se non ch' io sono zoppicante. Ne cavo tuttavia questa utilita che caminando io vado con maggior gravita ch' innanzi sentendo l' ardor mio attemperato. Con tutto cio La moglie non lasciadi trovarsi pregna: e dicono li medici che lo stesso humoreche fa la gotta fa ancora figlivoli. VS. E. mi perdonera di questo mio cianciare, e per non darle maggior noia finiro bacciandole humilissimamentele mani: e con licenza sua ancora all' E. Sr. Ambasciatore: essendo d' ambe due le Eccelenze loro

EPISTOLA CXLVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

DE Papissa, mirarer te eam deperire, hac ipsa tempestate, qua Papam infestis signis prosequeris, nisi scirem ab uno fonte diversum istum affectum provenire. At noli credere me omnia argumenta exhausisse, quibus evincerem eam nunquam fuisse. Hoc enim tantum volui et statim professus sum, Anastasium non esse auctorem istius narrationis, quae in codice Regio habetur. Certe quod lacera sint hoc ipso loco exemplaria, quae in multis bibliothecis extant, malum factum. Non enim dubitare licet, quin idem plane scriptum fuerit in illis, quod in regio. Amplius dicam, certum esse id non casu processisse, sed dolo malo esse patratum ab auctoritatis Pontificiae patronis quidem, sed historiae et verarum Papalium defensionum, ita credo, ignarissimis. Sed sit ita, Anastasium auctorem esse illius historiolae quam ad te misi, quicquid obnitaris, nihil ille affirmat. Quicunque enim haec verba suae narrationi inserit, ut asseritur, ut fertur, dubitanter loquitur, nec vult sibi credi [gap: Greek word(s)]; quin alia innuit quaerenda esse testimonia, quibus rei existentia certo statuatur. At non fuit forsan Anastasius Romae quando illa peperit? Non fuerit. Anhistorici ea tantum certa fide litteris mandant, quibus interfuerunt? Profecto id si facerent, saepius mancas et mutilas, praestantissimis suis partibus, historias haberemus: vel plures semper conjungendi essent historici, ut quo alius careret, ab aliosumeremus. Sed nunquid potuit certior fieri de eventu nobilissimo ex relatione civium Romanorum, ut necesse non esset narrationis suae veritatem istis ruinosis tibicinibus fulcire? Quod scribis te meas litteras in tuis [gap: Greek word(s)] reponere, id tuo erga me amori debeo. Non sunt enim tanti, ut servari mereantur. Vale. Lut. Parisior. XI. Novemb. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXLVII. CL. SARRAVIUS Henrico Valesio. Lutetiam.

PLurimum debere me tibi agnosco, et libentissime profiteor, suavissime Valesi, pro illa tua epistola, quam mihi reddidit amicissimus et doctissimus Menagius noster. Scilicet praeclaram et cuivis non obviam super Origenis difficillimo loco observationem non contentus indicasse, eam etiam novis testimoniis firmare et illustrare voluisti. Atqui tanti certe fuit apud me auctoritas tua, ut vel solitaria sese statim mihi probaverit. Non ingrata fuit tamen illa tua sollicitudo, qua, ex aliorum praestantissimotum magistrorum scitis, eximiam et quantivis pretii emendationem voluisti in aperta luce collocare. Pauci sane, omnino pauci, ita veteres legunt et in eos requirunt, ut sensus adeo reconditos

ex illis eruant. Obeatas illas horas, quas nudiustertius tecum et cum tam natura, quam sublimi doctrina vere germano tuo Hadriano, praesentibus quoquo Menagio et Heinsio juniore, transigere mihi contigit. Has quoties mente revolvo, summa votorum meorum est, ut Proveniant multi sic mihi saepe dies. Non possum autem non laudare alteram tuam in Philostrato correctionem, qua de Apsine loquens, optat ut ille, qui tunc erat, diu etiam superesset [gap: Greek word(s)]. Sed non solis Graecis familiaris est hic loquendi modus: nam aliae quoque gentes ut bona quibus fruuntur aeterna sibi perennent, precantur. Ovid. lib. 1. Trist. Eleg. 10. Est mihi, sitque precor, flavae tutela Minervae Navis, etc. Plautus Aulularia 111. 6. Immo est, et Dii faciant uti siet diu. Perge, Vir magne, literis interioribus te involvere; et magna apud omnes gloria aeternum erit Valesii nomen. Vale Lut. Par. XIII. Novemb. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXLVIII. CL. SARRAVIUS Jacobo Candalio. Fontinalia.

NIhil dudum gratius et inopinatius accidit mihi, quam accipere a te litteras, Ciceronis lingua et stylo scriptas. Te enim, quem ante satis multos annos abjecisse omnem istius studii curam existimaveram, adeo pure, adeoque eleganter, posse familiariter et civiliter isto sermone garrire, dignum est non mediocri laude. Certe diu deliberavi an auderem eadem lingua tibi respondere. Deterrebar quippe orationis tuae nitore, verborum proprietate et sententiarum gravitate. Ausus sum tamen, humanitate tua non vulgari fretus, qua benigne mecum agere assuetus, comibus oculis me aspicies. Ego quoque narrabo tibi quomodo mihi perierit omne rerum prolatarum tempus. Statim me invasit acerrima podagra, quae plures dies me lecto decumbere jussit. Volens nolens morem gossi. Quid enim fecissem? Imperiosa est illa Domina, nec ei impune non paretur. Tandem melior me DEUS respexit et isto tormento liberatus, liberius per urbem, cui frustra omnia vestra rura cum dulcibus suis pomis, castaneisque si vis mollibus et pressi lactis copia opponeres, sum divagatus. Adfuit interea privatim mihi, saepiuscule, incomparabilis Amyraldus, cujus ab ore [gap: Greek word(s)]. Bis publice de cathedra, cum summosacri coetus plausu, eum dicentem audivimus, abstrusos sacrae scripturae cum erueret sensus. Eo ad suos reverso, istius absentiae dolorem leniit, non ingrata lectio libri, quem, diutius expectatum, tandem a Salmasio meo accepi. Argumentum si quaeris, Historiae Ecclesiasticae caput et fundum esse si dixero, verum dixero. Scilicet de Primatu summi Romanensium Hierophantae, quem Vir Magnus in ordinem cogit, docetque frustra hominem illum peccati superbrus cornua sua attollere, quae satis strictim ei accidit. Has inter delicias pudet referre Polonorum Legatorum ingressum pompaticum, qui, novitate et magnificentia suarum vestium totiusque regii apparatus, non insuave fuere spectaculum. Serenissimam Reginam in Sarmaticum regnum suum abiturientem

salutavit Ordo noster Amplissimus, totus purpuratus: ego quoque, isto habitu debita exhibui officia libentissime. Sed eheu! quod praecipuum fuit mihi gaudium, nec in hunc locum rejici oportebat, paene omisi. Paulo post discessum vestram huc migravit dilectissimus avunculus noster Launaeus vir praestantissimus, quicum serios juvathabere sermones, quibus miserae hujus vitae aerumnae detergentur. Jam in forense pistrinum me dedo; et post binos, quos Edictali auditorio annos impendi, [gap: Greek word(s)] ut ajunt, criminibus puniendis Camerae Quintae restituendus. Praeterita, praesentia, et futura Calchantis in modum plenissime tibi enarravi. Superest ut me tibi, optimisque parentibus nostris, ac formosis quae vobis adsunt puellis, cum animi devoti obsequio commendem. Quod facio intime. Vale. Lutetiae Paris. XIV. Novemb. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CXLIX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

CRedas pervelim nihil habere commune Gratiam Universalem cum amicitia nostra. De illa disputent incomparabiles Theologi: de hac quaeso inter nos bene conveniat. Ut enim haec ab illa pendeat, quicquid dixeris, nunquam fuit mens mea. Factam istic rerum mutationem, quae etiam consiliorum tuorum ordinem turbaverit, divinare non potui. At debuisse me, dices, studiosius ista de re inquirere prius, quam te damnarem. Quid si credidi promissorum tuorum fidem nullo casu variabilem, an te ulla injuria affeci? Verbum, quod tibi adeo displicuit, non sine praefatione usurpavi: nec praeterea semper habet significationem adeo immanem et crudelem, ut statim de summa et horribili aliqua acerbitate cogitandum sit. Nimiam, ut videbatur, austeritatem animumque rigidiorem designare tantum volui. Si verbo minus proprio me explicui; credo non esse id crimen majoris abollae, propter quod aut tu adeo graviter mihi succensere debueris, aut me ignavsus tibi supplicare oporteat. Caeterum sedulo dabo operam ne aliquid hujusmodi contingat: neque enim gratiam universalem, vel istas tuas praefationes unquam attingam; idque sancte polliceor et praestabo religiose. Si in istis [gap: Greek word(s)] meam comprimam, poteris in aliis me ferre, ita arbitror, a te dissentientem: sicuti ego quoque non exigam, ut mihi in quibuslibet consentias. His conditionibus existimo diu posse stare amicitiam nostram. Si alias addere vis, [gap: Greek word(s)], nec repugnabo. Unum addo; potuisse te credere nihil mea interesse, an ulli inscriberes opus tuum, nec ne: unde, quicquid dixissem, amori meo erga te tuosque fuisset adscribendum. Triginta exemplaria repraesentavit Elzevirius, quae distributa sunt amicis tuis, juxta adjunctum hisce literis indiculum. Aliquot supersunt, ut vides, de quibus fiet uti decreveris. Indica quaeso Lucianilocum, in quo tres negativae habentur. De libris B. R. istuc deferendis, non recedo a priori mea sententia, quae omnino tutissima. Tibi gratificari libenter volent, sed nescio

an ullo conscio. Si tamen existimes posse id a me impetrari, velisque me experiri quantum apud eos possim, nihil recusabo, et post tuas, quas expecto, proximas literas, statim cognoscam quid inde sperandum sit. Uxoris tuae profectio differtur propter morbum filiolae, non sine periculo ex febre aegrotantis. Sarracenus nihil desperat. Illa tamen, quae tot sibi eripi vidit, et hanc jam pro conclamata habet. Deus meliora Tibi tuisque omnibus. Vale Lutetiae Parisior. XXVII. Novemb. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CL. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

EGo vero, quanquam aeger et decumbens, non dubitavi an rescriberem quin hanc necessitatem vidi mihi a te impositam novissimis tuis. Nihil sane unquam inopinatius accidit mihi, quam videre te ita paratum ad amicitiam nostram, quam trabalibus et adamantinis clavis compactam arbitrabar, dissolvendam. Scilicet, non placet tibi libertas, qua soleo tecum de rebus scriptisve tuis agere. Monitus cautius agam imposterum. Nonnullas tuas voces durius sum interpretatus, quam id fieri debere, ex tua mente, credidisti. Atqui idem quoque tibi nuper in meis acciderat. Hanc itaque veniam possumus vicissim dare et petere. Possum ferre acrius increpantem: si non fero et malo ulcisci, modo fiat cum moderamine inculpatae tutelae, nihil est propter quod dutus, dirus et non amplius amicus credar. Ego autem, Jucundissime Salmasi, amicitiam tuam inter praecipua mea putare soleo: quibus possum officiis, cultu et observantia, aeternam mihi efficere conor. Si hactenus imprudentius te lacessivi, credo facile tibi esse, ut erga hostes esse immitiorem, ita erga amicum esse paulo humaniorem. At si fontes irae tuae repetas, eam videbis ab amore summo erga te meo defluxisse. Arbitratus sum debuisse te Primatum tuum viris de te bene meritis inscribere. Quid mea interest, nisi ut illi quoque sint erga te bene affecti. Praeponere te volui Viro Magno. Non haec mea est, sed tua magna gloria. Quod ergo crimen meum? Salmasium amo impensius et contra omnes etuditi saeculi viros magnos. Hoc profecto crimen sit apud Loyolitas. Si idcirco apud te excidere gratia mereor, veniam non deprecor, et poenam quamlibet statuas acerbam alacri animo subibo, modo elogium addideris. Incomptam meam [gap: Greek word(s)] facile coercebo. Possum enim ego quoque gratiose loqui, et ea quae mihi minus placent dissimulare et silentio involvere. At hoc postremum si facerem, vitio carere me non arbitrarer. Faciam tamen si jusseris, et quocunque libuerit modo, amabo ego te vel volentem vel nolentem. Nec amicus noster publicus est librorum censor: nec ego tales delegandi potestatem habeo: nec semper censurae istae vitia arguunt scriptionis, quae examinanda proponitur; quin saepius laudes et honorifica testimonia continent, ut videbis in adjunctis Censoris a me designati litteris. Sed desinamus

litteras questibus implere. Immo quidni aliquando dulce queramur? Amicorum, ut amantium, irae, amoris redintegratio est. Vale. Lutetiae Parisior. Calend. Decemb. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CLI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

BEne est mihi quod consilium de libris. B. R. istuc asportandis prorsus deponas: vix enim id perficere potuissem. Respondit enim Puteanus junior se de ea re cum fratre deliberasse, qui negat id esse suae auctoritatis ut ejusmodi thesauros suae creditos fidei extra regnum et trans mare deferendos cuiquam tradat: nec hoc esse custodis munus. Sed fieri tamen posse volente Bibliothecario, qui jam est Amplissimus Bignonius, ad quem preces nostrae allegandae essent. Ita olim in eadem caussa usurpatum Casauboni, qui consentiente Praeside Thuano, tum temporis Bibliothecario, ad Scaligerum misit Theophanem Lugdunum Batavorum. Ut autem Bignonius, qui natura sua licet benignus, tamen est subtimidior, unquam sivisset haec [gap: Greek word(s)] Gallia quacunque de causa exire, vix est ut obtineri potuisset. Certum tamen erat, eum machinis non inanibus aggredi, nisi vetuisses id amplius cogitare. Hoc itaque saxum volvere jam desinam. Succedet forsan alias felicius, ubi praesertim desaevierit illa tempestas, quam adversus Primatum tuum excitare satagit conventus, qui hic jam habetur, Cleri Gallicani. Actum de Regno, actum de Sacerdotio clamitant Praesules, si impune liceat Episcopalem ordinem istis verbis proscribere; non argumentis, non libris contrariis, sed ferro et flamma tantam vaesaniam esse compescendam. Has querelas ad Reginam, ad Eminentissimum Cardinalem detulere, qui amplius deliberandum esse responderunt. Mazarinus tamen dicit eo severius tantum crimen esse vindicandum, quod jam Galliae minus bene conveniat cum Romano Hierarcha. Itaque de tuo capite habentur comitia, et verendum est ne misellus Apparatus (ipsum enim Tractatum parum urgent) infoelix victima caedatur iratis Vaticani incolis. Non desunt tamen, sed clancularii, sufflaminatores istarum querelarum. Quid ad nos, inquiunt, quid homo haereticus in terra haeretica credat scribatve de sanctissimae nostrae Hierarchiae mysteriis? Adversariis scriptis ejus rationes confutabimus, et suam Anarchiam ei exprobrabimus. Si enim invocato, ut ajunt, brachio saeculari damnetur haec scriptio hominis peregrini, eadem ratione in libros nostros exteri communionis heterodoxae Principes saevient, nec hujusmodi suppliciorum ullus erit finis: saltem nullus fructus, nisi ut animi hinc inde immitius exacerbentur. Satius itaque esse haec insuper habere, et juxta Apostolum judicium summo, judici permittere. [gap: Greek word(s)]. Quid statuturi sunt videbimus. Antequam quicquam de migratione transmarina decernas, ausimte suppliciter rogareut sedulo

relegere velis epistolas summi et optimi viri Isaaci Casauboni, qui cum Regi docto familiarem et amicum se jactaret et gloriaretur, tamen istorum [gap: Greek word(s)] non poterat vir modestissimus fastum et contemptum ferre, certe tulit quandiu vixit impatientissime. Liberotum militantium aliqui, nec forsan adeo remoti processus uxorem placaverint. Dum uberem diquam tuae sementis messem sperare debes, omnia deserere nescio an amice quisquam tibi consulat. Sed ne iterum me nimiae curiositatis vel etiam inscitiae damnes, quicquid decreveris fecerisve, rite recteque decretum factumve arbitrabor. Illud quanquam de quo rogas uno verbo explico, non placent mihi istorum mores, qui cum omnibus placere studeant, in has et illas partes transeunt animo nimium aulico et versatili. Majorem in amicitia constantiam et prudentiam requiro. Hodie Nicolaus Heinsius reddidit mihi satis humanam a patre epistolam. Filius utendos accepit me parario e Bibliotheca Petaviana aliquot manuscriptos Ovidianos Codices, quod summam humanitatem interpretatur. Non rescribam nisi copiam feceris. Nec enim ego minime [gap: Greek word(s)] amo ita cuilibet me praebare. Dubito an exemplar quod superest tradi debeat B. alias enim ejus collega And. T. non erit omittendus. Si istis dentur, quidem et aliis multis itidem amicis et prudentibus? Non faciam, nisi praecisius jusseris. Vale et me ama. Lutetiae Parisior. VIII. Decemb. CIC ICCXLV. Noli amplius laborare de ultimo exemplari, quod habere sibi voluit Milleterius vetus tuus et fidus semper, ita ait, amicus, nec volui prohibere. Dicit se fortem tibi navasse operam apud aliquos Episcopos, ut mitius de libro tuo censerent.

EPISTOLA CLII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

UT dixit mihi Menagius questum esse Amplissimum Talaeum, quod non donatus esset tuo Primatu, de quo multus esset quotidie et ubique sermo, judicavi e re esse tua virum potentissimum et amicissimum demereri: cum praesertim diceret non defuisse, qui eum rogassent ut ad Senatum de libro tuo referret, ut lege agere liceret tanquam adversus seditiosum et obtrectatorem Papalis et Episcopalis dignitatis; quod omnino facere recusavisset. Itaque ad eum unum exemplar misi, sed cum praefatione distulisse te hactenus illud officium, quia sciebas argumentum quod in eo tractaretur, uti nec styli tui libertatem non posse Pontificiorum sacris addictis, qualis ille est, placere. Alterum itidem ex veteri tua sententia ad ejus Collegam Bignonium destinavi. Utrumque ocyus invisam, ut illis amicis, si opus sit, utamur: nec enim illis inconsultis quicquam saevius adversus librum tuum statuetur: quanquam fallor aut omnis iste calor deferbuit. Triginta prioribus exemplaribus, antea, uti scripsi, divisis, alia sex ab Elzevirio sumpsi, quorum quatuor apud me supersunt, quae servabo, ut si casus ferat, in alios istiusmodi viros, vel pro tuo imperio distribuantur.

Nesciebam Gothofredum Genevensem adeo inciviliter tecum vivere, ut suis libris te - Albo meo expungetur, nec deinceps inter familiares tuos nomen ejus legetur. Curabo ut binae dissertatiunculae, mihi et Justello nostro inscriptae, ad te, commodam nactus occasionem, mittantur. Eas olim ad me misit [gap: Greek word(s)] ille sine ullo epistolio; Gratias egi, ne quidem rescripsit: atqui debebat beneficium suum aliqua humanitate condire. Vel eum poenituit, ita credo, me publice compellasse, vel existimavit nihil a me fieri posse, quod istam gratiam suam aequaret. Hi sunt hominis mores. Ejus Commentarium de Virginibus velandis, non vidi: Manuscripto meo de jure summarum potestatum circa sacra utere pro tuo arbitratu, sive in eo istic excudendo, sive ad me remittendo. Ut hic typis committatur verendum non est. Sed an etiam edentur notulae Blondelli nostri? Saltem publicentur sine auctoris nomine, qui in isto Mustaceo laureolam non captat. Ipsum librum quod spectat, vix credo Grotium aliquod majus operae pretium fecisse, et quod solertiam et eruditionem ejus magis prodat. Eum olim concinnavit in Batavia dum istic publico munere fungeretur, hoc est antequam pravas imbiberet opiniones, quibus postea turpitur se inquinavit. Gaudeo te idem argumentum tractandum suscepisse. Haec etiam clava digna est te Hercule, cui cum pygmaeis certare nec honestum est nec gloriosum. Fallor tamen, aut pro ista tua lucubratione nullas aget gratias Facultas Theologica. Solent quippe isti verbi divini ministri amplius sibi arrogare, quam Magistratus eos ita perverse sentientes et statuentes ferrepossit. Ni grave est scribe quaeso, an [gap: Greek word(s)] conjecerim. Interim bene vale. Lutetiae Parisior. XV. Decemb. CIC ICCXLV.

EPISTOLA CLIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

SEdebam in balneo, acutissimis cruciatibus quatriduanae nephritidis solatium quaerens, cum penultimas tuas accepi. Nullis remediis illa abscessit, nisi post alios quatuor dies. Totum itaque fere octiduum miserabiliter transegi: et jam aliquantula successit reni dextro quies. In eo enim haeret lethalis calculus grandior, qui sine majori dolore, maximoque periculo avelli non potest. Ita censent Medicorum filii, praestantes cordati viri. Qualisdeinceps futura sit vi meae conditio, plane incertum est, cum pendeat ex motu et quiete istius lapidis, qui mihi comes adest indivulsus. Millies interea optavi finire hos vitae acerbissimae labores: quod non placuit Deo Opt. Max. qui me vult ita affectum adhuc durare. Vivo itaque, mi Salmasi, sed eo animo ut de proximo discessu cogitem semper, eumque non metuam, sed optem. Fiat voluntas Domini, cui parere me aequum est. Haec causa fuit omnino sontica silentii mei; vereorque ne saepius recurrat. Nec enim alias gratissimum ad te scribendi officium omisissem. Nolim autem ut propter id, quod ego nuper ad

te, de amico leviculo et versatili, desinas cum eo litteras reciprocare. Hoc enim agit ille potius vanitatis studio, dum omnibus innotescere et placere satagit, quam ullo malo animo. Tum merito audiat Parisiensis buccina quae omnia libere satis susque deque occinat. Nihil dudum scripsisti de Militia tua, quove pede agmen istud procedat. Dicunt nonnulli te, ea in hibernis relicta, altero Dialogo illusisse Dematio, et adhuc defricare aliquot Mutuaticios Jurisconsultos Germanos; Gallis deinde sequuturis Sengeberio, Fabroto et Merillio, quem etiam andivi Spartam ornandam suscepisse. Omnibus istis conficiendis hostibus non anni decem, non mille carinae, nedum una tua sufficiat clava, aliis quotidie succrescentibus capitibus. Certe plurimum tibi perire temporis, in istis minutiis, necesse est, dum majora et necessaria opera pendent interrupta. Liber novissimus Grotii adversus Rivetum mihi tandem visus est. Nemo possit diffiteri quin sit legitimus Legati Suedici foetus, quem genus scriptionis et dicendi character produnt apertissime. Sed isto libello vix poterit responderi, nisi grandi volumine, adeo multa in unum fascem composuit. Si ejus dissertationem de Imperio summarum potestatum circa sacra edere cogitas, nolim scire Illustres Frates meum ad te fuisse missum apographum: saltem sciant me nesciente istam fieri publicationem, nihilque de me, musaeove meo quisquam dicat. Certe illis deberetur omnis ista laus, cum ad eorum [gap: Greek word(s)] meum descriptum sit. Curabo unum Primatus tui exemplar ad Fulgentium Venetum, et paratum habeo amicum qui post aliquot dieseo properat. Non amplius Salmasianam sed Spanhemianam copiam omnes mirabuntur, cum velit vir doctissimus, nobile, at haud adeo prolixum argumentum tribus tomis enarrare. Judicabunt eruditi, ego istas controversias poene jam fastidio. Vale et ama. Lutetiae Paris. 5. Janu. anni. CIC ICCXLVI. quem tibi tuisque omnibus opto foelicissimum.

EPISTOLA CLIV. CL. SARRAVIUS Danieli Heinsio. Lugdunum Batavorum.

MInus prospera valetudo qua usus sum aliquot abhinc septimanis, Vir Etuditissime ac Praestantissime, facile apud te excusationem merebitur, si humanissimis literis tuis serius videor respondere. Jam autem quia aliquantulum a gravissimo morbo respirare licet, gratias ago gratissimas pro illa tua, mellitissima comitate condita, epistola; qua non ingrata tibi fuisse minutula officia testatus es, quae filio tuo exhibui. Atqui debui ego illa omnia, immo et majora praestare ejus eruditioni non protritae, modestiaeque singulari; addo et Heinsiano nomini; quod dudum in magna et praeclara gloria famaque a te constitutum, in hoc virtutum tuarum dignissimo haerede, majus adhuc efflorescet aeternumque vigebit. Et habet ille [gap: Greek word(s)] quo sibi bonos omnes conciliat et devincit. Quid possim tantis dotibus denegare? nihil certe velim: cum praesertim accesserit (verum dicam Vir Magne, nec fallere meum

est) non quaesita, nec fucata, amicorum meorum uti et eruditorum summi, Nobilissimi Salmasii, in ejus gratiam commendatio, cui aliquid recusare nec debeo nec soleo. Utatur itaque et fruatur me toto, quem ei dedo libentissime. Utere fruere tu quoque, Vir Maxime, quem semper experieris tui studiosissimum, cultoremque observantissimum. Lutetiae Parisiorum VI. Jan. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

BReves licet et Gallicae postremae tuae, non tamen non gratissimae fuere. Quidni, cum merum erga me, tum afflictissimum, amorem calidissimum spirarent? Ita soleo ego quoque, Mi Salmasi, tuis sive bonis sive malis non leviter affici. O utinam possent animi mei penetralia tibi denudari! In illis certe, et nominis tui gloriam, et ob amorem quo me prosequeris, non levem laetitiam altissimis difixam radicibus, videres. Si quaeris quam belle jam habeam. Respondent Medici, me in statu neutro; spemque metumque inter dubium, extrema, non vitae, sed doloris incommoda quotidie, immo singulis horis vel etiam momentis, non temere formidantem. Caetetum in bonitate Domini confido, qui nihil de me statuet, quod servulo suo non expediat. Miror litteras quas ad Reverendum Spanhemium Eucharisticas scripseram, serius quam oportuit, ad eum pervenisse. Eas enim statim post librum acceptum ad Heylmannum Medicum miseram, qui receperat se eas sine ulla mora curaturum. Ingratus praeterea essem, nisi ejus humanitati et benevolentiae multum me debere agnoscerem, vel profiteri refugerem. Cum enim vir bonus Ludovicus Cappellus, in sua dedicatione, satis familiari titulo et sermone me ornasset et compellasset, ita utrumque reformavit (quod me attentare pudor nescio an modestia prohibuerat) ut sinedignitatis meae detrimento, jam nomen meum ibi legatur. Quia autem in illis, quas a me habuit, serotinis litteris, haec, quae jam scribo, nescio quomodo notare omisi, sciat ex te quaeso, hoc suum beneficium neque in inscium, neque in immemorem esse collocatum. Tum virum magnum non amare non possum, qui te serio amat. Ei ni grave est a me plurimam salutem. Tibi quoque, Vir summe, omnino parem. Scio nobilissimam uxorem tuam diu in Morinis haesisse, an in Zelandiam transierit, nescio. Omnia ei, tibique, fausta precor. Vale et me, ut facis, amare perge. Lutetia: Parisior. XIX. Janu. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

VIs ergo me exerte dicere, quid sententiam de postremo Grotii libro, et an omnia mihi in eo probentur. Rem rogas non magnam, nec adeo

difficilem, quamque expedire promptum est. Tantum abest ut omnia probem, ut vix aliquid in eo reperiam, cui sine conditione calculum apponam meum. Verissime dixit ille, qui primus dixit, Grotium Papizare. Vix tamen in isto scripte aliquid legi quod mirarer, quodve [gap: Greek word(s)] occurreret. Nunquid enim omnes istiusmodi ejusdem auctoris lucubrationes erga Papistarum errores perpetuam [gap: Greek word(s)], erga Jesuitas amorem, erga nos plus quam Vatinianum odium produnt et clamant? In VOTO quod ejus nomen praeferebat, an veritus est haec [gap: Greek word(s)] profiteri? Itaque, nescio quare istic, tibi nihil non licet, puduit Typographum nomen suum apponere, Quod enim de Oldenbarneveldii supplicio, ab ejus hoste spectato, narrat, non magnifacio; cum Principem, licet intellexerit, non nominaverit. De Augustino quod dixit, omnibus Remonstrantibus debet esse familiare. Certe id hac in Urbe Jesuitae, contra Janssenium perorantes, quotidie pro suggestu praedicant. Non est, inquiunt, hic Pater regulafidei. Ut se expediret ab argumentis haereticorum sui temporis, multa liberius et inconsider atius dixit, quibus non tenemur. Habes sententiam meam satisliquido, ita puto, pronunciatam. Et habet Rivetus noster amplissimum stadium in quo decurrat: quod dum faciet, quia non potest pluribus occupari, nec aequum est ut prioribus omissis ad posteriora respondeat: mittat interim ad te tum Amyraldi nostri primam expostulationem, tum ad Rivetianum [gap: Greek word(s)]; et habebis quod igni assidens quinque sexve horas legas, quove non insuaviter afficiaris. Quanquam verum ut fatear, mihi sane non placent inter Reverendos Viros hujusmodi parum amicae concertationes. Caeterum non habet quod de te queratur uxor tua, quae suis consiliis parere solita, in suo hinc discessu solemne suum servavit. Dedit ad me Caleto literas vigesima secunda hujus mensis scriptas, quibus rogabat ut aliquantulam pecuniam, quam apud Justellum deposuerat, reciperem et ad se mitterem. Nihil dum recepi, misi tamen ducentas quas volebat libras. De te videbatur sollicita, cum dudum nullas a te habuisset. Heri rescripsi et valere te nunciavi. Prudenter facis, qui Jurisconsultos istos contumaces despicere velis, sine eos in agmen cogi, tum simul et semel opprime universos. Sed an ista quoque ages cum Theologis Ultrajectinis? Immo jam id actum esse audio. In posterum de movendis castris deliberabitur, et Militia tua optatissima adveniet. Tempestatis rigor hic plane desaeviit: unde non vana spes est, quicquid hariolentur vestri Astrologi, tecum eis paucos dies futuram nobilissimam tuam uxorem. Queritur Menagius se nullas dudum a te accepisse; mihique hanc tarditatem imputat, sine cujus nutu, ita jocatur vir urbanus, nulli harum regionum audeas rescribere. Vale. Lutetiae Paris. II. Febr. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLVII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

UTinam lapide, qui me, vel dolore vel metu, perpetuo cruciat, juxta vota tua, statim liberer. Sed vix ulla spes est, posse id mihi tam cito accidere. Conveniunt Medici me renis dextri crassiore calculo laborare: quod acutissimus in ista parte sensus, et insolita gravitas, cum aliquoties urgente cruris dextri stupore evincunt, nec sinunt dubitare. Urinam sanguinolentam ante quinque sexve menses, quoties curru veherer, emittebam: sed de nullius mali acerbitate tum querebar; sine ullo quippe incommodo cruenta fluebat. Jam vero ex quo me premit acrius dirissima nephritis, urina plane naturalis est coloris, nisi quod de die tenuior est et parum tincta. Morbo itaque meo minus cum tuo convenit. Curavi Epistolam tuam cum uno exemplari Primatus tui ad Gratianopolitani Senatus Principem Bercherium: habet hic nempe fratrem, libellorum supplicum uti vocant Magistrum, cui utrumque ut redderetur effeci. En tibi a Bocharto nostro literas. Libri tui novissimi lectione multum se profecisse ad me scribit, non sine non vulgari laetitia, quod sacra jam ornare constituas. Ejus Geographia sacra ex Typographeio Cadomensi non prodibit ante sex menses: volumen quippe erit mole amplissimum. Hic non solum Milleterius, sed etiam Codurcus, alter itidem apostata, aliquid adversus te parat pro Papae defensione. Sed nec hujus nec illius opus dudum erit paratum. Hodie sub noctem Joannes Elzevirius per dispositos equos Caletum, cum vestro tabellario, profecturus est. Nactus hic ab amico exemplar Epistolarum Huberti Langueti, id ei commisi, ut paternis typis, quod se facturum recepit, edatur. Quia autem vereor, ut istic promissi meminerit, rogo te velis ei aurem vellere, et ejus si forte ceperit oblivionem excitare; remque feceris mihi gratissimam. Placet mihi istius tui popularis scribendi ratio pura, tersa et facilis, nec tamen elegantiae flosculis, ubi res postulat, destituta. De nobilissima uxore tua, nihil hac septimana intellexi. Deum precor ut te illamque brevi jungat, diuque servet incolumes. Quia non succurrit, quod scribam, de duobus te interrogabo. Primum non erit forsan abs re, cum tonsuram et comam spectet. In Capitularib. Caroli M. I. 112. verba haec leguntur, De servis propriis vel ancillis, ut non amplius tondeantur vel velentur, nisi secundum mensuram, et ut ibi satisfiat, et villae non sint desolatae. Haec tria subobscura sunt. Quaenam enim est ista mensura tonsurae et veli servilis? quae ista satisfactio? quae villarum desolatio? Secundum habetur in sequentibus duobus capitulis, in quibus quaero, qui dicantur pulsantes, et quid sit pulsari secundum regulam. Desino plura scribere. Vale et me ama. Lutetiae Parisior. X. Febr. CIC ICCXLVI.

Blammenilio Poterio in secundum locum rejecto, Thuanus Primae Inquisitionum Camerae primus Praeses renunciatus est. Particellius tertium, quem tantum ambiebat, locum non difficulter obtinuit; et in tertia secundus sedet. Post scriptam hanc epistolam accipio ab eruditissimo Pricaeo fasciculum, in quo bina exemplaria habentur speciminis Notarum suarum in N. T. unum tibi, alterum Vossio. Eum inter suas librarias sarcinas compingendum Elzevirio tradidi. Interea habes hic ab eodem Pricaeo literas, sui erga te cultus et observantiae non vulgaris indices. Hunc autem virum tum doctrina, tum forti in adversis animo commendabilem, immo et suspiciendum amare quaeso velis. Iterum valeas.

EPISTOLA CLVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

SI vales bene est. Sola enim obstat adversa tua valetudo, ne folidum et ab omni parte sincerum sit gaudium meum, post acceptas novissimas litteras tuas. Praestabitur ergo deinceps dudum promissus, dudumque negatus honos: magno et certissimo argumento, quantum istic magni fias, quamque aemuli tui depressi jaceant. Ego certe Batavos jam amo, cum videam illos, licet sero, cognoscere quantum thesaurum in te possideant. Te quod attinet, fallor, aut longe carius est tibi postremum hoc gloriae, quam nuperum pecuniae incrementum Quid superest, nisi ut omnibus istis [gap: Greek word(s)] diutissime, quod voveo et spero, cum DEO, fruaris. Ut conciliatio instituatur Matthaei cum Luca, volunt verbum [gap: Greek word(s)] tantum significare, prae doloris vehementia, quasi elisis faucibus angebatur, quod Gallice dicimus crever de depit ou de rage. Ut nempe Matthaeus furoris duntaxat initium, Lucas vero supplicium, quod de se [gap: Greek word(s)] postea sumpsit, descripserit. Joannes de Launoy Doctor Sorbonicus Dissertationem edidit De Vera causa secessus Brunonis in Eremum, qua evincit meram esse fabulam, narrationem de redivivo canonico Parisiensi, qui ter e feretro sublimis clamaverit, se justo DEI Judicio accusatum, judicatum et damnatum fuisse. Scilicet vir solers, qui Parisiensibus Dionysium Areopagitam Galliarum Apostolum pseudonymum, et Provincialibus Magdalenam Massiliensem eripuit, etiam Cartusianorum fictitiam originem voluit denotare. Sunt tamen ista omnia superstitionis insignia monumenta, sed quae in tanta litterarum luce diutius latere et fraudem facere non poterant. Ita olim Bullialdus noster ausus quoque est adversus Benignum vestratem aliquid commentari, sed ea de re sibi meditata edere veritus est. Ut aliquid praeterea scribam. Accipe insignitam forsan temeritatem meam de loco Pauli in epistola I. ad Cor. XVI. 10. [gap: Greek word(s)]. Non possum me expedire ab isto [gap: Greek word(s)], quod alii sine timore vel metu, quod idem est; alii secure, exponunt. Quorsum enim aliquid

formidaret Timotheus a Corinthiis? An tum cruciabantur Corinthi a gentibus ministri Euangelii? Aliud ergo quaero, quod mihi satisfaciat. Certe nisi vetaret sacrosanctus exemplarium omnium consensus, auderem pro [gap: Greek word(s)] minima mutatione legere [gap: Greek word(s)]: ut sensus esset: Providete, si Timotheus ad vos venerit, ut liberaliter excipiatur. Id est, Solicite curate, ut sit liberaliter apud vos. Ejus difficultatibus ita providete, ut nihil ei desit. Nihil a vobis habui, gratis docui 2. Cor. XI. 7. 8. 9. Eum vero volo laute haberi. Glossae H. ST. [gap: Greek word(s)] sine parcimonia. Desino plura scribere, ubi te rogavero, ut inspicere velis Plinii caput V. Lib. XXVIII. cujus initium mendosum videtur. Quid si legamus. Servit totius corporis valetudini invariata victus observatio. Vale. Lutet. Paris. Calend. Mart. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLIX. CL. SARRAVIVS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

NOn sine moerore, eoque summo, integram tuam Epistolam legere potui. De te enim merito extrema formidem, ubi cogito quem tuum statum mihi describas. Rem ergo feceris gratissimam, nisi melius jam valeas; si morbi tui singula symptomata accurate descripseris, cum medicis nostris communicanda: et curabo sedulo ut eorum sententiam, cum de causa, tum de remediis, resciscas. Interea noli quaeso, ita tui omnem curam abjicere, ut morbus, qui jam non difficulter curari posset, tractu temporis insanabilis evadat. Cogita quid tibi et tuis, litterisque, immo et DEO ipsi, debeas; qui te tot eximiis dotibus, ad gloriam suam, cumulavit, ut eas sibi impenderes. Nec aequum est, praeclara tua consilia ita interrumpi, [gap: Greek word(s)]: quin potius, ex animo dico, De nostris annis augeat ille tuos. Dudum tanta mora Spanhemianorum tomorum Salmuriensis adversarius, ita audio, cruciatur. Non quod citius absolvi potuerint, sed quia olim promissi etiamnum desiderantur. Sed pensabit ille Anterotematum mole et numero Antagonistarum impatientiam. Mirabile quippe est postquam tot libris enarrata est, quae haud adeo ampla videbatur materia, adhuc promere centum intactas quaestiones, quae totidem argumenta nova contineant. Hoc plane fundere est [gap: Greek word(s)]. De loco Capitularium Caroli M. expectabo facile tempus tibi commodum, uti etiam de emendatione textus Epicteti, quod postremum noli quaeso dememinisse. Interea nulla alia quaestione tibi molestus ero; proponam tantum tibi novam, et, ut opinor, veram expositionem loci cujusdam novi foederis, nec veterum, nec recentiorum ulli, quod sciam, memoratam. Joh. XV. 20. haec verba habentur, [gap: Greek word(s)]. Omnes, postrema haec verba ita interpretantur. Si custodiverunt sermonem meum, vel mandata mea, etiam vestrum custodient, ei obtemperabunt. Atqui non ea est hic notio verbi [gap: Greek word(s)], quod hic sumi debet,

non pro servare, et custodire simpliciter, sed pro observare et veluti insidiari. Quasi diceret Christus, quia (si enim hic pro quia) mea verba observaverunt malo animo, ut ansam calumniae ex illis arriperent, etiam vestra, ut vobis itidem noceant, observabunt. Quod porro Dominum nostrum expertum esse testatur Lucas XX. 20. [gap: Greek word(s)] (Johannes dixisset [gap: Greek word(s)]) [gap: Greek word(s)], etc. Qui locus superiorem omnino illustrat. Nec insolita est istius verbi [gap: Greek word(s)] pro observare notio apud Gentium scriptores. Unum exemplum in sacris jam succurrit Ecclesiastae XI. 4. [gap: Greek word(s)]. Qui verteret, servans vel custodiens ventum, etc. nullum sanum sensum eliceret. Dicendum ergo, ut recte vulgus interpretum, qui observas ventum (scrupulosius scilicet) non seret. Vale. Lutet. Parisior. Idibus Martiis. CIC ICCXLVI. Saepius in libris tuis laudatur Maeris Atticista, an usquam editus est? an eum tantum habes ex MS. codice Bibliothecae Regiae? Auctor enim mihi videtur optimae frugis, adeo ut eum ausim integrum mihi describere, nisi auctoritas me tua revocet. Mone incertum quid agat et firma labantem. Iterum Vale.

EPISTOLA CLX. CL. SALMASIUS Claudio Sarravio. Lugdunum Batavorum.

TAm gratum mihi fuit, quam minime expectatum, quod de jam veluti plane recuparata valetudine tua, diligenter ad me perscripsisti. Eam enim ita affectam audieram, ut nihil non timerem potius, quam tuam subitam [gap: Greek word(s)] sperarem. Audiit ergo DEUS opt. max bonorum vota, iisque annuit benignus: pro quo summo beneficio gratias ei ex animo agimus immortales. Sed ausim te rogare iterumque iterumque, ut omnino exuas aliquando belligerandi animum adversus istos tenebriones, qui de mutuo aliisve minutiis te perpetuo adoriuntur. In Dialogis trium aut quatuor [gap: Greek word(s)] aliquando vapulent. Una Praefatio [gap: Greek word(s)] deplumavit. Ad hoc exemplum si alii habeantur; non vana spes est omnes istas funestas aviculas simili ratione elinguandas. Possunt illi, potest fere quilibet, hujusmodi scriptiunculis sufficere: at satis satisque ita illos retudisti, ut, etsi nihil inposterum reponas, non possint silentium tuum suam gloriam arbitrari. Quin potius, alia quae potes infinita, te digna, scribe: quibus cum neutiquam pares sint aemuli tui, tum eximiam vindictam de iis sumpseris, cum de bonis literis optime meritus fueris. Excute scrinia tua, et aliquid ede [gap: Greek word(s)]. Vel Militia Romana: vel Arnobianae Notae; vel Concilium Eliberinum: vel Notae In N. Foedus, desiderata omnia procedant. Quaeso ignoscas, si saepius incudem istam tundo. Sed haec duo simul semelque rogavi omnium bonorum datorem (scit ille, qui nihil non scit, me non mentiri) unum, ut te orbi diu,

etiam de meis annis, superstitem incolumemque servaret; alterum, ut quam larga manu dedit tibi eruditionem, Ecclesiae suae et Filii sui gloriae in explicatione Novi foederis, omissis leviusculis et profanis tractationibus, addiceret. Hasce legitimas preces meas, ita demum credam audivisse omnipotentem et bonum DEUM, si tibi id praestare suaserit, quod ego ipsum rogavi. Immo vero uni tibi neganti potius credo, quam millenis [gap: Greek word(s)], vel cum juramento affirmantibus. Ita sensi, ita ad te scripsi, nihilque in me reperies quod hisce opponas. Ut autem sciasme ex animo, et aperte quid sentiam, jam apud te profiteri, misit ad me Rivetus quaedam excerpta ex Simplicii Verini epistola sane non inelegantia, quae tamen credere non possum a te unquam manasse, cum genium tuum non referant. Utinam vero quod sincere cogito et dico, possem aliis itidem persuadere, ut puta Grotii viduae, quae multas istinc accepit literas ab affinibus suis, quibus magis credit, quam mihi contra nitenti: parum abest, inquit, quin edam viginti quatuor, quas habeo, Salmasii ad maritum meum literas, ut videat orbis quantum ei vivo detulerit, qui jam defunctum crudelissime lacerat. At [gap: Greek word(s)] conjux meus eum semper coluit; quin etiam saepissime in libris suis honorifice compellavit. Et, ut audio, etiam nuper in novissimo opere eum una linea cum Scaligero laudavit, et magnos viros nuncupavit. Sed hae sunt iratae mulieris inanes querimoniae. Vera tamen sunt, quae de te a marito suo laudato dicit, et habentur tomo 2. Annot in N. T. p. 611. Tu vero subiratus quoque postremum ad me scripsisti: et, quod doleo, videor ego tibi molestiam istam creasse, cum in Gallicis de irae Cleri nostri adversus te redintegratione monui. Sed nosti hominum hujus saeculi ingenia: valent impetu, qui si semel deferbuerit, vix postea ad priora redeunt consilia, de quibus ne quidem cogitant. De te Apparatuve tuo altissimum jam silentium. Ex praecipiti iracundia ea rursum decreverant, ut quibus ad finem perducendis erant impares. Non miror si inde moerorem aliquem contraxisti, quem jam debes deponere et pristinam studiorum alacritatem cum meliori valetudine repetere. Nec remoram objiciant ullae aemulorum vel etiam amicorum intempestivae querelae. Tibi scribe et posteris, si haec aetas iniquior laboribus tuis ad aeternitatem natis minus favet. Quanquam si verum amamus, non est quod de ea graviter expostules, cum IN PRIMA ERUDITORUM CERA grandibus characteribus nomen tuum scripserit. Verumtamen cum te in omni doctrina summum praedicet, nihil non excelsum a te expectat; doletque, cum eximia multa praestare possis, te ad minora, licet per se laude digna, divertere. Vide ergo, ut nominis tui nobilitatem et gloriam constanter tuearis, nec innatam, quam in te agnoscis generositatem, patere istis rumusculis infringi. Nosti enim si placare paras invidiam virtute, si non relicta saltem seposita, quid ita decernentibus Poeta minetur. Quod possum precibus DEUM veneror, ut te diu servet cum tota domo, incolumem. Uxor te tuamque salutat. Lutetiae Parisior. IV. Maji. CIC ICCXLVI. Cum libro meo de Bello Illyrico et epistola Simplicii Verini, mittas quoque velim tres R. Spanhemii Tomos de G. U. Sirmondi

praedestinatum cum Auvraei animadversionibus a Blaewio Amstelodamensi recusis, et Vossii nostri Ignatium. Quod solveris pretium, refundam cum gratiarum actione. Iterum vale et de promissa textus Epictetei sanatione cum bene erit, quaeso precorque cogita.

EPISTOLA CLXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

QUotidie magis magisque gaudeo, feliciter tibi processisse, difficili in morbo, tui ipsius curationem; quod tamen ipsi etiam medici, interdictum sibi esse, ex veteri communique scito contendunt voluntque. Tu vero qui omnia, et te quoque apprime nosti, ideoque facilem reperisti curandi methodum, quamilli invenire fere desperabant. Sit laus DEO uni, qui tibi istam compotem rectricemque bonam mentem, etiam in malis, largitus est: perpetuaque haec, aliaque sua munera, faxit. Cum haec vota mihi sint valde familiaria, nec minus sincera, quod non dubito tibi esse certissimum, tua tamen Caia me tui pene interfectorem libenter nuncuparet: Tu unus e multis, inquit, mavis eum hic cito occidere, quam in patria diu vivere. Non ferrem in alia istam sive animi sive calami iniquitatem: cui jam indulgere potius juvat, quam ejus implacabile erga istud coelum ingenium, frustra edomandum suscipere. Advenere tandem tomi Spanhemiani, e quibus, antequam eos ad compactorem mitterem, pauca delibavi. Hoc illi praecipue studium fuisse video, ut ad omnia ex adversarii praescripto accuate responderet. Quicquid autem contra urgeat, non suaderem Amyraldo eandem viam calcare. Ita enim necesse esset, omnia quae inter eos hactenus disputata sunt, saepius saepiusque recudere, et mole repetitae praelectionis lectores obruere, saltem taedio ingrato et inutili afficere. Sed illi viderint. Ubi opus integrum penitus, si liceat, inspexero, sententiam meam libere, ut soleo, dicam. Ea tamen lege, ut tu quoque, dum hisce meis respondebis, judicium tuum non omittas: Quod hactenus neglexisse te non possum satis mirari. Et hoc postremum, si libet, erit tibi epistolae et prolixae et eruditae non ingratum argumentum. Credo, Arausionense Principe parum valente, Foederatarum istarum Provinciarum Militiam parum hoc anno processuram. Idemque de tua suspicari libet, quam illius fere tantum causa scribere aggressuses. Sed Divinae Militiae semper studere oportet. Quod, dum facio quando vacat, [gap: Greek word(s)] quam explicat Apostolus Epistolae ad Ephesios capite VI. 13. 14. etc. plurima occurrunt armaturae genera, quibus fateor me non posse indui, cum ea non satis intelligam. Clypeum fidei, quia quid esset dixit, facile capio. Sed reliliqua; nempe, [gap: Greek word(s)], Item [gap: Greek word(s)], quam [gap: Greek word(s)] habeant

cum virtutibus Christiani militis, paratus sum discere, si tibi libeat me docere. De secundo Verini libro, cogita quaeso rationem aliquam, qua possit ad me citissime devenire. Non enim credas quam impatienter istiusmodi omnia desiderem. Si ille fortunam minus reverenter habet, quamvis Dea etiam cum conviciis aliquando bene colatur, non debet illi mirum videri, si ab ea itidem parum commode habeatur. Nec enim semper ita caeca est, quin aliquando erga se prensantes benigna videatur. Vale Lutetiae Parisior. Nonis Majis. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLXII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

CUm dixi non inelegantia mihi visa esse, ad me missa excerpta ex Simplicii Verini Epistola, ejus auctori nihil detractum volui, quasi minus eleganter scripta forent, aut [gap: Greek word(s)] essent verba mea intelligenda. Quin potius ea esse elegantissima sensi, quibusque non leviter afficerer. Ita T. Livius haudquaquam spernendum auctorem Polybium dixit, oratione figurata, cum praecipuae auctoritatis historicum significaret. Ita Matthaeus vel potius Micheas, de Bethleemo [gap: Greek word(s)], cum vellet eam urbem magni facere et extollere, quod Christi prima incunabula esset habitura. Nec tu ista docendus es; Et haec tantum addidi, ut morem tibi gererem, qui me verborum meorum interpretationem rogavisti. Absit enim ut summi, quisquis ille sit, viri meritissimas laudes, frigida et vituperationi proxima laudatione voluerim elevare. Cum autem postea dixi ea genium tuum non referre, sic arbitrabar, pauca ea, quae tum mihi tantum visa erant, fragmenta, scripta esse operosius, quam pro tuo more, qui omnem fere ornatum negligere soleas. Jam vero ubi totum opus lustrare et delibare contigit beneficio amici, qui mihi ad paucas horas ejus usuram fecit, liberius dico et praedico Simplicium Verinum virum esse, cujus pectus multijugi eruditione foetum, possit imo et debeat inter apprime doctos hujus aetatis viros, inter generosos et multiplici lectione admirandos, merito suo censeri. Vis ejus laudes uno verbo absolvam, SALMASIO SEDERE POTEST PROXIMUS, NULLO INTERVALLO. Scire te oportet Germani hominis foetum in [gap: Greek word(s)] conceptum et editum fuisse: inde enim poterit in Dialogo alicujus festivi loci captari occasio. Quae pro Heinsio adducit circa Aristotelis locum, iteratam discussionem tuam requirere videntur; nam in reliquis, quae ipsam controversiam spectant, [gap: Greek word(s)], In quo desino. Vale. Tibi tuaeque a me meaque plurimam salutem. Lutetiae Parisior. Idibus Majis. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLXIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

NOn tantum proterve et insolenter facit Amstelodamensis, qui te lacessit, Anonymus; sed etiam immaniter et tota via aberrat, qui te vult gloriamque tui nominis Grotii de te laudationibus acceptam referre. Illas enim ei olim expressit cum veritate meritorum tuorum, mutuus amor, quas postea summae eruditionis tuae vel reverentia, vel metus extorsit. Certe ab eo, quo illi innotuisti tempore, vix aliquid scripsit, quin tui cum praefatione honoris et luculento elogio meminerit. Nec maligne tantum laudavit velut aemulum, sed etiam liberali manu meritam capiti tuo aptavit coronam. Num enim, qui Salmasium Incompar abilis doctrina virum et decus saeculi agnoscit et praedicat, isliquido affirmat, se nihil in litteris majus invenire, quod in coelum tollat? Tu vero quem calumniantur [gap: Greek word(s)], quasi eum vivum ausus non fuisses limis intueri, ostendisti, Grotium parum metuendum tibi fuisse adversarium. Ex quo enim a vera orbita in religionis negotio deflexit, captasti occasionem, toto biennio antequam fato fungeretur, eum illudendi, certe irritandi. Sic enim accipio non paucas ejus reprehensiones, et in eum animadversiones, quas libris tuis cum Funeris et Commentarii de Hellenistica, tum etiam Miscellarum Defensionum satis crebras inspersisti, nec semper ejus tacito nomine, quod aliquoties expressim legitur notatum. Caeterum miror te Simplicii epistolam malum foetum dicere ausum, cum sublimis spiritus opusculum eam merito credam. Quis enim validiori impetu Jesuitas et Romanenses aggreditur? Te uno excepto nemo. Quis fortioribus machinis Babylonis mysticae muros subruit? Idem habeto responsum. Mihi quod ex ea legi pusillum, mirifice placuit. Ut autem omnino [gap: Greek word(s)] fidem facias te non esse legitimum istius, licet nobilissimi filii, parentem, consultum fortean foret, in proximo quodcunque a te prodibit opere istam sive invidiam, sive injuriam a te amoliri. Ita tamen ut constet ad versus hostem, qui etiam mortuus veram religionem insectatur, omnem hominem esse militem. Praeterea, an postumo libro potuit aliter responderi, quam post humatum ejus patrem? An non licet in defunctos perduellionis reos lege agere? Quod autem infamiae poena, quae post mortem irrogatur, non sit semper frustranea, docet Milesiarum Virginum exemplum. Sed de his satis, imo plus satis. Vale. Lutetiae Parisior. Calendis Juniis. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

SOmnia narrare inquiebat ille, vigilantis est. Tu vero non inelegans mihi enarrasti. Licet autem ista juveni tibi [gap: Greek word(s)] visa sint, credis tamen,

ita sentio, cuilibet tuae aetati apprime idem convenire. Certe si sole in ipso, pleno meridie jam legeres Romanum [gap: Greek word(s)] velle te sibi assumere in consortem suae omnipotentiae Papalis, modo properares in media Romae saburra comparere; non dubito te pro tua prudentia, istiusmodi inscripti nifidem non adhibiturum, quamvis sine ullis Notis aut Siglis facillime legeretur. Quia merito diceres, Me vestigia terrent, etc. At somnos tibi pavore aufero. Imo audi magnum et terribilem tibi paratum adversarium, quique jam sit in procinctu, ut sese tibi sistat, et pedem pede urgeat fervidus. Virum dudum nosti, quoque turbine hastam torqueat non ignoras, licet ejus validissimo, ictus aliquando eluseris. Is est Jo. Artisius, alias de Manibus Parisiensium juris Pontificii Doctorum professor decanus. Totum semestre tempus adversariae scriptioni impendit assiduus. Nihil habet scilicet Roma terribilius, quod Apparatui opponat. Nulli fortiori brachio potuit Capitolinus Jupiter fulmina sua, quae in te ferocientem vibraret, committere. Jocari me arbitraris vel serio agere. Certe jocor, vel potius indignor; adeo miseret me Romanensis causae, quae ad tales sui defensores redacta sit. Hic sane levissimae armaturae non tyro, sed veteranus, parum dignus est, qui nobilem ensem tuum suo sanguine imbuat. Itaque parce precor, parce deliro seni et potius feriari libeat, imo et [gap: Greek word(s)], quam ad ista ridicula confutanda descendere. Ubi Triarii surrexerint, tu quoque move fortiter lacertos, et bella horrida bella gerantur. Tu et Tua a nobis Valete. Lutetiae Paris. Prid. Idus Junias. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLXV. CL SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

AD me tandem rediit Faustinus Simplicius, comite assumpto Simplicio Verino, pro quibus magnas habeo agoque gratias. Hic iterum accuratius lectus pulchrior et excellentior visus est. Valde placet quod ibi de Primatu Pontificis R. disquiritur, quem, prout ab eo usurpatur, Suprematum vocare ait fore consultius. Quid si eum novo, sed vero vocabulo, a magno Paulo Veneto solerter excogitato, Totatum dicamus? Ita enim ille in [gap: Greek word(s)], quas nuper versare contigit mihi, ad Villerium Hotomannum Epistolis. Haec sane vox digna est, quae ad posteros in hac controversia tractanda deveniat; cum mirifice immensam ambitionem et avaritiam istius [gap: Greek word(s)] designet. Quid enim aliis relinquit, dum omnia sibi plenissimo jure vindicat? Caeterum noli credere tibi illusisse Ordines, cum amplius honorarium pronunciarunt. Quin potius ex more nostro in extremum annum ejus praestationem esse rejectam: hoc enim dudum heic circa hujusmodi negotia invaluit. An enim istic quoque periit publica fides, quae jam dudum heic omnem pudorem cum meretricia fronte commutavit? haud facile crediderim. Nostris Gallis sit haec propria laus et gloria, vel potius, quid enim jocari juvat? pudenda infamia. Vigeant vero

istic pudor, simplicitas, modestia, veritas et fides, quae, postremam intelligo, ut ait Tullius, Dictorum et conventorum constantia sic est appellata, quia fiat quod dictum est. Si enim civilis haec et humana virtus istinc quoque exulat, alias vel cum barbaris ipsis quaere sedes. Ab iis enim decipi et falli bonum virum nihil mirum: ubi vero exuberare debet bona fides, eam reperiundam non esse omnino [gap: Greek word(s)] mihi videatur. Sed hoc avertat DEUS, quem rogo tibi tuisque semper benignum. Vale et me ama. Lutetiae Paris. XXIX. Junii. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLXVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

PAucis contentus eris si lubet. Haud enim belle est mihi ex catarrho, qui dextram vultus faciem invasit, et triduum decumbere coegit: et vetant medici libros et calamum attingere. Mecum communicavit Bochardus consilium vestrumde se ad vos vocando. Scilicet omnia eximia vobis debentur. Sed multa votis vestris intercedent. Utinam vero cogitare velletis de Blondello nostro, qui hic plane ad alienum scribit et vivit arbitrium. Posset istic, honorariae fungens professionis munere, singulis annis singulos Annalistae Tomos confodere et alia, quae mortalium nemo queat praestare, ad Historiae Ecclesiasticae purissimum intellectum. Idem scribo Riveto: hoc agite: nos adjutorem habebitis. Alternis ergo deinceps tu et Verinus scribetis, ita sit. Bene enim semper erit nostris literis, quandiu unum ex illis audiemus docentem. Pergam optare utinam uno, quod tamen abominor, fato functo, alter totum decennium supersit. Sed adeo mutuo ardetis amore, plane similibus animis, ut uno perdito, alterum non simus amplius habituri. Corporibus geminis spiritus unus inest. De libro Sp. si hic sis aliter sentias. Amyraldo nostro haud adeo [gap: Greek word(s)] erit istud onus, ac existimas. Vir solers et alias copiosissimus omnia rogatus est paucis expedire, et faciet. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisior. V. Julii. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLXVII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

PRo brevissimo, quod parum sanus scripseram, epistolio, bene longas a te accepi literas et vel eo solo nomine gratissimas. Laterem lavarem si de Blondello istuc mittendo laborarem, Professionis ut plenariae munus impleret. Non enim is est, qui ista aetate possit publice Latine loquendi provinciam incipere aut suscipere: nec forsan si possit, eo quo jam fruitur otio, velit. Itaque alio quolibet, quam huc, spes vestras dirigite. Nam neque etiam recte de

Bochardo cogitabitis, quanquam non ingratum ei foret ea de re rogari. Ut possistuquoque huc vocari istis, quae nuper placuerant, conditionibus, vereor ut factu facile sit; nimis adhuc recente vulnere a tuo Apparatu. Si tamen Salmasius et Verinus ex pacto convento inposterum de Theologicis Ecclesiasticisve ritibus vel dogmatibus silerent, et ad Militiam Romanam vel ad Botanicen, aut quidvis hujusmodi, diverterent, existimo post homines nostros priora erga incomparabilem virum studia repetere. At si unus eorum pergat de sacrificio, satisfactione aut poenitentia commentari, frustra disparia jungere cogitas. Viderint ergo illi, quid velint. Nam utrumque conticescere omnino necesse est, ut alteruter optatis potiatur. Hinc vides mihi impendio probari propositum tuum mitioribus studiis dandi, omissis cum suo Papa Papistis, imo ipsis Loyolitis. Si tantundem possis a Verino obtinere, omnia belle procedent. De filio tuo, tot militiae tyrocinia frustra adhuc merente, mirari subit: magis tamen mirarer, si nesciret te hactenus parum curasse illius gratiam demereri, qui facile potest eum ad altiorem gradum promovere. Quanquam credam non defuisse tibi rationes, quibus id non feceris: tamen fieri potest ut ista tua cessatione utantur aemuli, ut Principis erga te benignitatem retardent. Ajunt Milleterium parare Grotio nescio quas vindicias de controversia Ecclesiastica. Nihil reponas. Sed nec Simplicius, tibi satis amicus, ut sincere roanti tibi hanc suam si forte injuriam largiatur. Valete ambo diutissime. Ego ac mea te tuamque salvere optamus. Lutetiae Parisior XXVI. Julii. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

EGout scribam quis [gap: Greek word(s)] Petrus Aurelius? [gap: Greek word(s)] Ille enim adeo latuit, latetve ut sibi notissimus, praeterea ignotus omnibus, sit, fueritve. Nec enim formidolosae societatis minis potuit adduci vir genero sissimus simul et prudentissimus, ut personam deponeret: nec metu dempto, promissis honorariis, ab hujus regni Praesulibus, ut sese illorum conventui sisteret. Ante quinquennium Clerus Gallicanus immortalibus ejus scriptis hunc honorem a se deberi arbitratus est, ut publicis typis suo mandato et sumptibus ex cuderentur. Iterum hoc ipso anno, eodem curante, recusa sunt, et addidit Monchalius quod vidisti elogium. Haec totius rei gestae series, quae nihil Primatum tuum spectat: nisi forsan quia tibi, Aurelio et Verino idem hostilis exercitus, nempe Loyoliticus venit debellandus. Gaudeo te huic postremo Heroi Polemica omnia etiam tua demandare, nec sane impar est isti oneri. Quicquid mussitet vel etiam clamitet Holstenius, non is est qui velit possitve advensus Simplicium contentionis funem ducere. Caeterum nihil est quod huic postremo heroi, qui tua tibi suffuratur, invideas, cum non invito ea domino contrectet.

Patere ergo tantum virum in tua involare; nihil enim a manu solertis hujus artificis operi tuo decedet, sive ad Botanica se accingat, sive ad ritus Ecclesiasticos; sive etiam Militiam Romanam, Helenam illam tuam, velit in ordinem cogere. Si ad mitiora te conferas studia, minor invidia, non minor fama gloriaque te sequentur. Ita tamen ut e Novi Foederis codicibus aliquid semper aspergas. Hoc enim sine condimento vix aliquid jam mihi sapit. Etiam in postremis Notis arcani illius Alphabeti, quod explanandum suscepisti, satis multa sacra sunt, quae ab Isidoro Ambrosio Mediolanensi tribuuntur. Comminiscar, si opus fuerit, aliquid, quo minus infensis utar Puteanis, quandoquidem factum quod est, infectum fieri nequit. Interim rogo, ut, quando commode et tuto poterit fieri, ad me manuscriptus redeat. Si cum Octavio tuo, etiam cum immenso gaudio meo. Mense proxime praeterito praefui editioni cujusdam Italicae scriptiunculae De Vita, Sobria, quae Ludovicum Cornarum auctorem habet. In ea nihil omnino meum; mea tamen quia dicitur, aliquot exemplaria ad te communesque amicos proxima occasione adlegabo. Vale. Lutetiae Paris. Pridie Calendas Augustas. CIC ICCXLVI.

EPSITOLA CLXIX. C L. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

DAtam fidem facile exsolvam: promiseram nempe me ad te diligenter perscripturum, quicquid [gap: Greek word(s)] responderet meae querimoniae, de honorario promisso non exhibito. At ille plane siluit: quasi ea de re nullum a me verbum factum esset. Idem ille vir bonus ad me postremum scripsit, quasi a te accipere deberem plaustrum convitiorum, pro excerpto, ex quadam, ita inquit, mea epistola ad Is. Vossium, quod tibi visum te acriter urat. Ego vero nullius erga te culpae affinem me sentio, et apud conicientiae meae tribunal, quae mille testibus potior mihi est, absolvi mereor. Cum praeterea sciam me plusquam senis abhinc mensibus nihil litterarum ad cruditissimum adolescentem dedisse. Certe nisi candidum et apertum animum tuum et vere Gallicam [gap: Greek word(s)] satisolim perspexissem, graviterde te expostularem, quod apud alios me aecusares, mihi autem ipsi parecres. Jam vero malo credere ab homine versipelle has mihi structas esse insidias, quamte tibi non esse similiem. Si quod tamen, quod absit, mihi ambiguum vel etiam clarius dictum esset, quo in tuam offensionem incurrissem, paratus sum vel obscura explicare, vel etiam culpam agnoscere. Quicquid sit, quid istud rei sit, fac quaeso resciscam. Utinam autem ea esset mea auctoritas, quae te posset huc revocare: omnes nervos intenderem, id ut statim perficeres. Non quod ab antiqua mea sententia ullo modo recedam, sed quia illis, apud quos degis, mutatis, tu quoque, quod minime miror, mutatus videris. Jam autem vix existimem id fieri a quoquam posse, propter rationes quas nuper allegavi, et quae forsan post aliquod tempus minimi

erunt ponderis. Interea nihil arbitror temere movendum, sed tempus expectandum commodius. Quod addis, ut Riveto gratifices, me vellete istic esse Professorem honorarium, plane non intelligo. Imo nunquam volui, et scio te semper hunc titulum rejecisse. Libentissime videbo secundam quam polliceris Verini Epistolam, uti et Grotii ad te literas, de quarum exemplis, quorum spem facis, maximas ago gratias. Valde tempestive tuae ad Pricaeum advenere. Ille enim in Angliam heri repatriavit, erga Galliam nostram pessime, nec immerito, animatus. Accepit humanitatis tuae luculentum testimonium cum debita significatione gratiarum actionis. Ego quoque non parum eo nomine tibi debeo. Vale vir summe et me, ut facis, amare perge. Lutetiae Parisior. III. Aug. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLXX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

SEmper mihi gratissimum est abs te doceri. Ita hodie discrimen, quod intercedit inter Professores honorarios et emeritos, non sine voluptate edoctus sum. Sed quaerere libet, quare haec tu mihi saepiuscule oggeras? Istorum neutri te nunquam adcensui, quod scio rem et nomen studtose esse semper aversatum. Quam recte Rivetus se Professorem honorarium dicivelit, quove animo id faciat, nihil ad me: et modo locum tuum non occupet, cum quantum voluerit, ambiat, mihi perinde est. Potui tamen Blondello Professionem honorariam istic optare. Quia scilicet neutiquam recusasset Professoris nomen et ordinem tenere, nec invitus adscriptus fuisset Theologorum collegio. Emeritus autem quia dici non poterat, qui nunquam meruisset, existimayi honorarium non male appellari, qui Cathedram non ascenderet. Haec tantum mea cogitatio fuit, quae tibi tamen improbata est. Nihil de te locove tuo illi tribuendo, quod meum non est, unquam mihi venit in mentem. Sed ista quaeso mittamus: et si viderint Puteani primum folium, quod polliceris, libri Grotiani, facilius ferent manuscripti sui codicis jacturam. Imosi sine nomine auctoris proditura est tua de eodem argumento disceptatio, potes ad illos quasi obiter scribere in Zelandia istum librum exeudi, ut statim mitescant et alterius exempli recuperandi animum deponant, de me nihil suspicati. Multa solet inchoare Mileterius, quae ad finem non perducit; tum quia ea, quae forsan prima specie illi blandiebantur, postea minus arrident: tum quia nihil jam licet illi edere sine doctorum, ut ajunt, approbatione, quibus difficulter se morigerum praebet. Cum enim vir sui amantissimus nolit adeorum praescriptum sua recantare, cogitur ea retundere, quae promere non potest. Ut propius noris hominis ingenium [gap: Greek word(s)], audi fabellam non illepidam. Adfuit haud ita pridem concioni Cenomonensis Episcopi, Marcus vocatur, in qua disertissimo oratori placuit [gap: Greek word(s)] instituere inter Christum et Mariam, quem ita

per integram horam prosequutus est, ut Matrem Filio in omnibus vel praeponeret, vel certe aequaret. Haec quantum superstitiosis probata sunt, tantum bonis et piis displicuerunt. At vetus amicus tuus non timide dixit, paratum esse se, si hujusmodi multas homilias audiret, eo regredi unde digressus esset. Hi sunt hominis mores. Quanquam autem aliquo abhinc tempore quaesitis meis nihil respondeas, et privata tua oracula videantur defecisse, ausim tamen pridem concessa facultate uti. Quare ergo Lucae XI. 24. uti et Matth. XII. 43. dicitur Spiritus impurus ex homine egressus [gap: Greek word(s)] requiem quaerens? Sane enim requiei locus et [gap: Greek word(s)] potius videtur esse locus [gap: Greek word(s)] quam [gap: Greek word(s)]. Novisensus allegoricos, qui huic loco affinguntur, sed Grammaticum quaero. Vale et me ama Lutetiae Parisior. XVII. Aug. CIC ICCXLVI.

EPISTOLA CLXXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

QU'avez. vous erit a Monsr. Isaac Vossius, de Monsieur de Saumaise? on lui a envoie d'Amsterdam un extrait de vôtre lettre que j'ai veu, je ne pense pas quil le vous dissimule, carilenest picque. Ex ipsius Riveti autographo superiora descripsi, quibus non leviter olim turbatus sum, sciebam enim et certo sciebam me nihil secius de te ad eruditissimum adolescentem, aliumve quamlibet mortalem scripsisse, quo in tuam offensionem incurrerem. Quid autemme post ista expectare parerat, praeter validissimos coriarios, qui tergamea crudeliter lacerarent? Cum autem vidissem te mitius mecum egisse, dubitavi aliquid Pelalgae fraudis subesse. Itaque omnem rei seriem apud te exposui ut intelligerm, quid istud esset, de quo apud alios de me expostulares? Erraverit R vel dolo egerit, solemne suum obtinuit, nec id magis urgere certum est. Patere veromede te apud te non nihil querentem, nempe quod animum tuum inducere potueris, ut existimares fuisse me auctorem istius nefandi excerpti, quod ita te proscinderet. Certe hujusce tuae sententiae nullam video fingi posse rationem, nisi quia semper de Grotio humanius sensi, et non vulgaribus tanti viri meritis donandas esse arbitratus sum postremas ejus exercitationes. Quod ficto sub nomine, quod mortuus lacessitus fuerit, nunquam improbavi. Quod ei tuam gloriam deberes, putidum duxi et ridiculum. Praeterea satis mirari non postum te, qui multas measepistolas Latine scriptas legeris, credere potuisse me istud [gap: Greek word(s)] concinnasse. In eo enim nihil mei genii agnosco: nec si aliquid hujusmodi, quod absit, dicere vellem, istis verbis uterer. An quenquam Dominum vocare soleo, Autumare, Improbaliter, utut sit, honori vertetur. Non sunt locutiones humili et pedestri stylo meo familiares: nec credo in non paucis epistolis meis singulas posse occurrere, nedum simul paucisque lineis unlversas. Dono amicitiae nostrae ut hanc alias minime levem injuriam penitus obliviscar. Tantum alias juxta vetus

Epicharmi dictum [gap: Greek word(s)]. Detuo libro de Transubstantiatione, mentior nisi dixero paucis, sed efficacibus verbis, cum a Riveto esse laudatum. Vale et me ama tui semper observantissimum. Lutetiae Parisiorum 24. Aug. 1646.

EPISTOLA CLXXII. CL. SARRAVIUS Issaaco Vossio. Amstelodamum.

NUdiussextus ex Aquitania, post quadrimestrem fere absentiam, in Urbem reversus sum. Statim me cepit impetus veteres amicos meos, libros scilicet, amplexandi. Et commodum Ignatius tuus, mihi hactenus a limine tantum, culpam fateor, salutatus, inter primosoccurrit. Dum omnia studiose verso, iis characteribus in Notis nomen meum scriptum inveni, iisque elogiis ornatum, quae propensum et effusum tuum erga me amorem produnt apertissime. Adeo enim prono affectu, exquisitisque verbis, id effecisti, ut omnium hominum habear ingratissimus, nisi profitear me eo nomine plurimum jam tibi debere et inposterum semper esse debiturum. Ago itaque gratias, ago gratias tibi summas, Mi Vossi, aeternum enim me tibi devinxisti tanto et tam praeclaro erga immerentem testimonio. Video enim ibi famam meam aeternitati consecratam eo monumento, quod saxa et marmora duratione vincat. Verbum [gap: Greek word(s)], quod immenso tuo beneficio occasionem dedit, non legeram in vulgaris Ignatii editionibus, sed frequenter mihi lectitatum erat in Paulinis Epistolis. Divino enim Apostolo eique paene uni, adeo est familiare, ut libenter ejus Cilicismis illud annumerem, nisi intercedat purioris Hellenisimi auctor Lucas, qui tamen eo semel omnino utitur. Non habet MS. meus codex istius vestri Bonifacii Vitam, aut cujusvis alterius qui in Batavia flomerit. Sciat quaeso Incomparabilis parens tuus me ejus egregiorum meritorum esse religiosissimum cultorem. Vale. Lutetiae Parisiorum IV. Janu. CIC ICCXLVII.

EPISTOLA CLXXIII. CL. SARRAVIUS Nicolao Heinsio. Romam.

NE prioribus tuis literis statim atque illas accepi responderem, obstabat iter Aquitanicum, in cujus procinctu me deprehenderunt. Post quadrimestrem autem absentiam, non sine magnis ab hieme et parum firma sanitate difficultatibus, in Urbem redii. De te quid factum esset, Vir eximie, et ubi gentium degeres, sollicite percunctatus, intellexi te valere et in urbe AEterna vigere; in qua thesauros eruditionis et gloriae inaestimabiles labore improbo, industria singulari, solertiaque provida comparares. Non mediocri

voluptate nuncio isto affectus sum. Sed quod jam ab alteris tuis me abs te semper amari etiam cognosco, mentiar, ni dixero me totum suavissima laetitia perfundi. Utinam vero possem insigni aliquo officio testari quanti virtutes tuas faciam! Nulli parcerem rei, ut affectus meos tibi penitissime recluderem. Aliquando forsan sese dabit id commode praestandi occasio. Interca hoc animo meo contentus esto: et ad nos revertere gazis onustus, quas ab iniquis possessoribus extorseris. Verae enim et solidioris eruditionis cara dudum istic est annona. Sed paucissimos Romae reperiri, qui elegantiores saltem literas religiose colant, vix crederem, nisi affirmares. Atqui ipsum coelum, ipsae illae quas merito laudas, statuae, quam multa solo sui aspectu docere possunt, quae in libris frustra saepe quaerimus. A mutis istis nec fastidiosis magistris disces, quae postea toti orbi imputabis. Nec illis invidebimus tanta decora, ubi verum eorum usum chartis mandaveris. Quin potius invidebunt Rerum Domini Batavis tam eruditum divitiarum suatum dispensatorem, tamqueprofundum mysteriorum suorum interpretem. Quod autem sponte offers e divite tuo penu; et quod ostentas e Galilaei haereditate auctarium, non recuso. Hanc quaeso operam tui amicissimo et bonis omnibus impende. Mihi sane rem feceris gratissimam. Te rogaveram cum discederes, et si pateris, iterum rogo, ut sedulo exquiras num in MSS. exemplaribus Anastasii Bibliothecarii, reperiatur, suo ordine, inter Leonem IV. et Benedictum III. Vita joannae Papissae. Retulit olim ad me amicus cui mandaveram, laceros esse codices omnes, quos vidisset, eo loco ubi ea narratio esse deberet. Vidisse se tamen in Ambrosiana unum, non in membranis, sed in charta exaratum, qui eam haberet: sed describendi copiam factam non fuisse. Si per te compos esse potuero istius historici fragmenti, plurimum tibi ego debebo, Vir Praestantissime, quem in tuorum numero habere velis quaeso precorque. Lutetiae Parisiorum v. Martii ipso Hilariorum die CIC ICCXLVII.

EPISTOLA CLXXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmafio. Zugdunum Batavorum.

DEvenisse tandem aliquando in tuas manus doctissimi et amicissimi Jacobi Gothofredi dudum editas Quinque Dissertationes, non sine voluptate intellexi. Cum enim in illis satis multa habeantur, quae te unum petunt, dolebam tui defendendi non suppetere facultatem. Praeterea mirabar, auctorem, cui tuo nomine publicatos a te libros saepiuscule misissem, non curasse ut eas a se potius, quam ab alio quopiam, acciperes. Absit tamen ut quod melioribus studiis et ad aetemitatem factis lucubrationibus tempus debetur, istis confutandis male colloces. Pleraque enim tanti non sunt, ut data opera de illis te commentari oporteat: et dabitur forsan occasio in Praefatione majoris alicujus operis ista obiter explicandi. Prima quae statim sese tibi obtulit Dissertatio,

materiam continet arduam impeditam et a non uno tractatam. De mutatione et augmento monetae. Quia mihi inscripta est, cammaxime a te expendi velim. Plurima enim in ea ieguntur, e quibus difficulter emergam, nisi marium porrexeris. Imprimis vero negotium facessit, quod ille veluti pro axiomate, de quo ne dubitari quidem oporteat, statuit, modo auctam, modo imminutam auri libram: quae aliquando septuaginta duobus, aliquando octoginta quatuor solidis constiterit, manentibus solidis ejusdemponderis. Nihil enim difficilius et incertius fuerit rei monetariae explicatione, si libra, uncia, scrupulus, pro arbitrio Principum et pro temporibus variaverint. Nummis quidem, hoc est forma, pondere et pretio nihil poene mutabilius: procopia et penuria auri et argenti modo augetur, modo minuitur nummorum ex illis conflatorum pondus et pretium: atque ita plures aut potiores solidi pro eorum diversis ponderibus libram constituerint. Ut vero libra ipsa etiam variaverit, fateor novum mihi videri. Quid ergo de ista amici nostri sententia, imo quid de tota ista Diatriba sentias, fac rogo, te intelligam. Tu enim solus de istis rebus, ab eruditorum cognitione remotissimis, potesjudicare. Et quantum etiam in re nummaria supra caeteros praestare possis, clamant ea, quae perimmortali gloria dignissima opera tua, sparsa de eo argumento, legimus cum summa admiratione. Mihi enim non vacat in ista diligentius inquirere, forensibus negotiis assidue occupato, et quod superest temporis sacris Novi Foederis literis lubentius impendenti. Proximepraeteritos Hilariorum dies insumpsi collationi codicis manu exarati Amplissimorum Puteanorum fratrum, qui olim venerabili Bezae Claromontanus dicebatur, et Paulinas tantum Epistolas complectitur. Magna sane optimi et doctissimi senis in eo tractando fides et diligentia; qua tamen adeo non omnia exhausit, quin post amplissimam messem supersit adhuc spicilegium alienae industriae. Exemplum hoc habeto illustrissimum et quantivis pretii. Rom. VII. 24. et 25. vulgo legitur [gap: Greek word(s)]? quae omnino recte cum interrogatione Ieguntur. Tum sequitur [gap: Greek word(s)]. Ad quae divini Apostoli verba haec annotavit Beza. Vulgata Gratia DEI [gap: Greek word(s)] repugnante Syro interprete, et Graecis omnibus codicibus, nisi quod in uno legimus [gap: Greek word(s)]. Sit autem Gratia DEO. Haec ille; qui postea contendit omnino errasse vulgatum interpretem: et erroris fontem, si DEO placet, non contemnendis, ut quidam arbitrantur rationibus, aperit. Atqui verum non est, quod ait Beza repugnare vulgatae lectioni omnes Graecos codices. Ego enim duos vidi, qui contrarium evincant. Ille certe Claromontanus, quem cum cura versavi, diserte habet [gap: Greek word(s)]: et in versione Latina e regione, ut loquuntur, apposita, GRATIA DEI: plana et verissima sententia; qua liquido respondet Apostolus difficili alias quaestioni, iis verbis, quae Vulgatum interpretem, quem merito multis magnisque de causis plurimi faciunt Romanenses, absolvunt. Eandem quoque lectionem totidem literis et apicibus extare video,

in alio manuscripto vetustissimo etiam Graeco-Latino codice, Bibliothecae Abbatiae Sancti Germani a Pratis. Temperare mihi non possum, quin aliam lectionis varietatem ex eodem Puteanaeo libro de promptam, nec minoris momenti tecum communicem. Galat. II. 4. et 5 vulgo legitur d, [gap: Greek word(s)]. Ad quae postremi versiculi verba, annotavit Beza, Ambrosium non legere [gap: Greek word(s)] repugnante ommum Graecorum codicum fide et ipsa quoque sententia: quamvis non videatur etiam legisse negantem particulam Hieronymus, et eam tollendam esse censeat Tertullianus, libro adversus Marcionem quinto. Atqui verum non est, quod ait Beza nullos Graecos codices non habere istud [gap: Greek word(s)]: In Claromontano enim illo venerandae antiquitatis, quem in manibus et prae oculis habebat, desideratur in Graeco non tantum illud [gap: Greek word(s)]: sed etiam [gap: Greek word(s)] quod praecedit: et in Latina quoque ejus versione eadem duo verba desiderantur. Disertis enim verbis legit AD HORAM CESSIMUS SUBJECTIONI sine negatione: majusculis enim characteribus Graecis et Latinis descriptus est totus liber, manu eleganti Nec est nauci haec varietas. Tertullianus de vitiatis sua jam aetate exemplaribus laudato loco ad Marcionem conquerebatur; et disputabat inducendam nepationem argumentis validis, quae rogo, apud ipsum inspice. Si habuisset, quem jam tero et laudo, manuscriptum codicem, quantis laudibus illum extulisset aliisque omnibus praetulisset? Doctrina inde educipossit diversa, pro varia lectione in re non exigui momenti. Alii enim dicent, aliqua [gap: Greek word(s)] utendum ad tempus erga dissidentes, etiam in religionis negotio. Alii ne quidem ad horam vel momentum cedendum esse: Quae tam diversa sunt, quam diversae existunt nostrorum codicum et Puteanaeilectiones. Et laudabunt singuli Paulum suae vel severioris vel mitioris sententiae auctorem. Nec sunt ista Indiana tua disquisitione: maxime collata cum alio Apostoliloco ad Rom. XII. I. in quo idem Puteanaeus codex, sicut et editiones Stephanorum, legit [gap: Greek word(s)]: et in Latina versione, SERVIENTES TEMPORI, quod etiam Beza non animadvertit. Vide autem num belle conveniant [gap: Greek word(s)]. Vale. Lutetiae Parisiorum Nonis Martiis. CIC ICCXLVII.

EPISTOLA CLXXV. CL. SARRAVIUS Joanni Frederico Gronovio. Daventriam.

LIbet has impensas conferre nobilissimo, quod exstruere te audio, open Observationum Livianarum. Nempe est penes me Titi Livii codex magno Scaligero olim versatus, cujus manus paucis hisce locis medicinam fecit. Plures habebantur, sed quia a te oecupati sunt, frustra eos transcripsissem.

Hoc a me tui studiosissimo et observantissimo aequi bonique consule, iisque pro arbitrio utere. Sumptibus regiis, et superba sine exemplo magnificentia, editus hic est ante annum Jo. Cantacuzenus: et jam prodit Cedrenus cum Curopalate. Si libeat Annam tuam ad me transmittere, ejus editionem, iisdem typis, procurabo. Volunt enim qui isti rei praesunt, omnes Historiae Byzantinae scriptores Graeco-Latinos, quam castigatissime fieri potest, recudere. Vide num rationibus tuis id conducat, quidve, hoc ut facias, a me fieri velis. Operam enim meam hac in re aliaque omni, tibi libentissime offero. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisiorum VIII. Martii CIC ICCXLVII.

EPISTOLA CLXXVI. CL. SARRAVIUS Josuae Placaeo. Salmurium.

MAximam forensium harum feriarum partem hactenus impendi, et porro impendam collationi aliquot Manuscriptorum Novi Testamenti codicum, qui in manus meas inciderunt. Nec omnino lusisse operam mihi videor. Unum autem reperi locum, quem non indignum existimavi, quem tecum communicarem. Idque facio eo libentius, quod non ingratum tibi fore certo persuasus sum, cum ob prolixam tuam erga omnes humanitatem, tum praecipue ipsius argumenti fiducia: Divinitatis nempe Domini Nostri Jesu Christi; cujus te magnanimum Assertorem, et strenuum adversus impios haereticos propugnatorem, cum magna tua gloria, praestas. Codex est venerandae antiquitatis, qui scripturae speciem praefert ultra octingentos, vel etiam mille annos exaratae. Locus autem, de quo ad te refero, habetur Apocalypsis cap. XIX. 10. et vulgo ita legitur, [gap: Greek word(s)]. Codex vero, quem jamverso, legit in hunc modum, [gap: Greek word(s)]. Quae lectionis varietas non est nihili, ut statim perspexeris. Vulgata quippe lectio jungit haec verba [gap: Greek word(s)] cum articulo [gap: Greek word(s)], qui in meo codice desideratur; sed habet [gap: Greek word(s)]. Tum addit [gap: Greek word(s)]. O insigne pro divinitate Christi testimonium, et de quo reperto merito exultem et triumphem. Ne tamen sincera sit voluptas mea, duo obstant. Unum quod dubitem, an phrasis scripturae ferat, ut dicantur [gap: Greek word(s)] simpliciter, sine ulla [gap: Greek word(s)] vel [gap: Greek word(s)] adjectione. Altera num haec verborum [gap: Greek word(s)] sit sacro textui usitata: cum videatur legi oportere [gap: Greek word(s)] vel [gap: Greek word(s)]. Ego tyro istis impedior: tu [gap: Greek word(s)] animadverte. Ecce aliud [gap: Greek word(s)]. Quae sequuntur [gap: Greek word(s)], ita omnino videntur intelligenda, ut de Jesu testimonio aliquid praecesserit. Haec quaeso aecurate perpende Vir Magne, nec parvam a me gratiam iniveris. Si quid vicissim ego tua causa potuero, me virtutum tuarum observantissimum, et accepti

beneficii memorem expericris. Vale. Lutetiae Parisior. XXVI. Octob. CIC ICCXLVII.

EPISTOLA CLXXVII. CL. SARRAVIUS Jacobo Vsserio Armachano. Londinum.

DUdum tibi obstrictum pro honorifica in Ignatio tuo mei mentione, Illustrissime ac Reverendissime Antistes, novo adhuc beneficio devincire voluisti. Dono enim tuo accepi Diatribam triam De Symbolis veteris Ecclesiae. Pro istis tuis erga me meritis, debitas rependo gratiarum actiones. Magna cum voluptate, nec sine fructu, legi postrema ista tua opuscula; in quibus igneum ingenii vigorem, et reconditam eruditionem, abstrusissima quaeque rimantem et bono publico eruentem, ex animi sententia dico, sum admiratus. Omnino enim cum optimum sit quod antiquissimum, in Originibus indagandis opera merito et bene collocatur. Te vero ista praesertim aetate et tot inter turbas haec tuae curae ducere, summam profecto laudem meretur. Aderit DEUS se et sua quaerentibus. Ita precor et spero: eumque veneror ut Regi Regnoque vestro ea suggerat consilia et essecta det, quae suae gloriae vestrisque commodis, Tibi vero imprimis, Vir Bone et Magne, conveniant. Interea perge sacras omare literas, nosque hujusmodi munusculis beare. Sed ante omnia, qua istic polles auctoritate, effice, ut Biblia illaTHEGLAE typis vestris cum orbe Christiano communicentur. Nullo illustriori monumento fama tua post exantlatos labores, aeternitati consecrabitur. Hoc te rogant omnes, qui sacra amant et colunt, ego vero [gap: Greek word(s)]. Si quid hic vicissim tua caussa potero, beatum me exissimavero. Virum amicissimum et eruditissimum Jo. Pricaeum, cujus familiaritate et consiliis plurimum profecisse me profiteor, ni grave est, meo nomine saluta: et urge suas chartulas componat, et sacra curare et illustrare non desinat. Vale Vir summe; meque tui observantissimum ut tuorum in numero habere velis, etiam atque etiam rogo. Lutetiae Parisior. XXVIII. Octobris CIC ICCXLVII.

EPISTOLA CLXXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salntasio. Lugdunum Batavorum.

ROgatus ante aliquot annos Vir Reverendus David Blondellus, ut ad examen revocare vellet, quae utrimque vulgo jactarentur de JOANNA PAPISSA, libenter amicorum desideriis obtemperavit Re igitur diligenter perpensa, existimavit fabulosum esse, ullam Romae aliquando sedisse Pontificem feminam, inter Leonem quartum et Benedictum tertium. Sententiae suae rationes scripto Latino consignavit, quod multorum assensum metuit. Multorum

dixi tantum, quis enim unquam omnium? Imo in multorum propterea offensionem incurrit vir optimus: quasi probrosum foret viro Protestantium partibus addicto, quidquam attulisse, quod vulgatas suorum opiniones convelleret. Ille vero, cui semper propositum fuit, sine ullo partium studio et sepositis praejudiciis [gap: Greek word(s)], secutus conscientiae suae fiducia, factum suum ita tutatus est, ut tamen infirmorum vano timori voluerit consulere. Itaque contentus doctis viris satisfecisse, apud me suum scriptum deposuit, ne frontis forsan infirmitate cogeretur illud liberalius communicare cum quibusdam, qui illud, contra suam mentem, temere vulgarent. Factum est autem ut anno millesimo sexcentesimo trigesimo nono, coactus fuerit eandem incudem tundere, sed Gallico breviore commentario, in gratiam Genevensium, apud quos magnificum ejus opus de Primatu in Ecclesia tum excudebatur. Rumor nempe percrebuerat in eo Papissam validis argumentis fortiter oppugnari. Illi vero, ut parcerent labori versandi majoris operis, ut inde cognoscerent an vera esset didita fama, maluerunt auctorem consulere; qui statim respondit, nihil in isto suo libro ea de re haberi: quid autem circa illam sentiret, candide professus est. Brevius hoc Gallicum scriptum in multorum manus devenit. Tu quoque, cum hic esses anno millesimo sexcentesimo quadragesimo primo, illud vidisti. Quomodo autem factum sit, ut anno superiore Blawius Amstelodamensis eximius Typographus id typis suis publicaverit, quaerere aut dicere nihil attinet. Certe auctor affirmat se inconsulto, quidquid id est, procuratum fuisse. At ubi praeli beneficio communior factus est hic libellus, alii gaudere de comperta, ut credebant, veritate, alii paene optimo viro conviciari. Ita varia expertus est auctor hominum judicia: alii ingenuitatem ejus laudantibus et in coelum tollentibus; aliis ejus saltem imprudentiam damnantibus: nam doctrinam ejus reconditam et immensam vel aemuli admirantur. Interea factum est, utad amicos scriberes, Tenovum Assertorum fore vulgaris istius apud nostros opinionis; idque nullo negotio et statim a te confectum iri. Recreasti animos eorum, quibus dolebat eripi sibi telum, ut arbitrantur, acutissimum, quo Roma in capite feriretur. Ego quoque gavisus sum inter viros summe doctos et amicos hanc natam indagandae veritatis curam: nec dubitavi a vestro congressu statutum iri, quid deinceps de omni ista sive historia, sive fabula, judicandum sit. Nec debet fraudi esse Blondello, quod Reformati poene omnes hactenus per manus traditam narrationem acceperint et defenderint. Si enim alii incuriosius in historiis versentur, non credidit, qua pollet in omni antiquitate sacra et profana eruditione, sibi nefas esse in verum penitius inquirere, ongines a primis initiis repetere, et tandem suam sententiam aperte prositeri: nihil cuiquam praescribens, nec pro auctoritate aut imperio assensum imperans. Rationes expendantur, tempora ad exactam normam ponantur, circumstantiae aequa trutina librentur, praecedentia cum sequentibus componantur, testium aetas fides et testimoniorum [gap: Greek word(s)] examinentur, tum demum decernatur. Haec quia a te factum iri arbitratur, vir doctior nescio an melior,

non invitus consensit, ut ad te mitterem suum Latinum scriptum: quod a te expetitum, cum hisce meis literis ecce tibi reddet junior Elzevirius, qui istuc proficiscitur. In eo igitur, quando ita lubet, confutando, ita verlare Vir Magne, utscias, non tibi rem esse cum adversario contumaci, quem veris victum rationibus pudeat errorem agnoscere. Imo inquiebat mihi nuper vir optimus, si mei triumphator fuerit Salmasius, ego cum eo triumphator ero erroris. Verum tamen quid aggrediaris cogita: res est enim ardua et magnis difficultatibus impedita. Sed omnia forsan praevidisti. Nec enim credibile est, te ista doctrina et prudentia, aliquid polliceri quod praestare non possis. Noli autem credere primum aut solum e nostris Blondellum, ita sensisse: quamvis fortassis nemo unquam fortius et pressius istud solum calcaverit. Fuere enim olim in eadem sententia non incelebres inter Reformatos Theologi: et adhuc vigent in hac urbe insignes fide et pietate viri, qui audierunt ex ore Camerii, se istam historiam vulgo creditam, fabulosis deputare. Vidi nuper scriptas literas docti et vegeti senis, tibique et mihi amicissimi, Petri Molinaei, quibus idem semper sibi esse visum affirmabat. Multa certe cum scripserit, quibus Romanum suggillaverit pudorem, ab ista tamen femina semper manum abstinuit: et poterat tamen vir non infacetus alicujus liberalis joci inde captare occasionem. Penes me sunt literae Samuelis Bocharti, quibus testatur sibi esse pro comperto, vanum esse et fictitium, quidquid hactenus de ea sit proditum. Quanti autem sit apud bonos et graves trium istotum auctoritas, facile intelligis. Poteris vicissim, satis scio, innumeros nobis opponere. Sed vide num illi praecedentium gregem sequuti, rem minus exacte consideraverint. Omnino tutius est, recentioribus omissis, in antiquis et coaetaneis praesertim quid tenendum sit quaerere. Unus Anastasius sibi constans possit rem conficere. Quid in hujus auctoris Manuscripto Regio de ista femina legatur, olim ad te misi. Sed liber est a manu recenti, quae usque ad Martinum Quintum, Historiam Pontificiam produxit: et insertam esse narratiunculam evincunt, quae in Benedicto Tertio leguntur non usquequaque convenientia. Haec tu et alia omnia pro solito acumine diligenter expendes. Vellent alii quod ab adversa valetudine tibi superest otium, impenderes vel ingenti operi dudum expetito de Ordine Ecclesiastico, vel sacris in N. T. Exercitationibus concinnandis. Sed malle nos oportet, quod ipse malis. Quidquid enim a te proficiscitur, cum ingenti laude tua et gaudio bonorum omnium excipitur. Enmitto Epigraphen, quam ipse nuper composui, precibus adductus Senatoris V. Inquisitionum Camerae. Servet te DEUS diutissime, cui te tuaque omnia commendata quaeso precorque. Vale et me ama. Lutet. Paris. XVIII Januarii. CIC ICCXLVIII.

JACOBO. PHELYPEAUX. BLESENSI. BURGIMEDII. ABBATI. IN SENATU. PARISIENSI. PER. ANNOS. XLVII. CONSILIARIO. INTEGERRIMO.

VERAE. SIMPLICITATIS. STUDIOSISSIMO. VITAE. INCULPATAE. VIRO. HAEREDES. MOESTISSIMI. H. M. PP. VIXIT. ANNOS. LXXVII. OBIIT. A. CH. MDCXLVII. OCTOBRIS. DIE. XXI.

EPISTOLA CLXXIX. CL. SARRAVIUS Petro Lambecio. Romam.

BEne est, suavissime Lambeci, quod sola voluminis Epistolarum Balzacii jactura effecit, ut me insalutato Romam profectus fueris? Aliam enim capitaliorem causam subverebar; cum praesertim pro uno exemplari deperdito bina remisisses. Unde spes subit non vana te huc reversum mecum in gratiam bona fide et sine exceptione rediturum; quo nihil magis in votis habeo. Tuam enim ad omnia magna natam indolem et factam, uti et ingenium liberale et solers, laborem improbum, eruditionem haud vulgarem et supra aetatis captum longissime provectam, suspicio, amo, colo Mi Lambeci. Nec vereor ut Italis jam fere congenita et fatalis ignavia laudabiles impetus conatusque tuos obtundat et moretur. Quin potius ab iniquis istis possessoribus erue et eripe defossos pridem bonarum litterarum thesauros nobiscum aliquando communicandos. Hic enim tuae peregrinationis solus verusque fructus ad te redeat oportet, neglecta opera, quae in lustrandis oculo curiosiore vetustis ruderibus frustra plerumque et male collocatur. Caeterum gaudeo impensius et jurisprudentiae nostrae ex animo gratulor, quod Themidis castissimae Divae sacris volueris initiari. Nec indigna est te sacerdote severa haec Dea, quae sui studiosos et religiosos vix sinit inhonoratos. Te sane Musarum delicium et carissimum alumnum complectetur, et in sinu fovebit. Ita voveo precorque, et ut me tuorum in numero habeas bonum et fortem. Virum Magnum Holstenium avunculum tuum, olim mihi apud Antissiodorensem Episcopum cognitum, quaeso ni grave est, nomine meo saluta. Utinam autem quae habet infinita veteri Geographiae illustrandae, tuae fidei committat, dum ille Pontificum vitis, ex antiquis monumentis, adornandis melius incumbet. Illa enim tuae, haec ejus aetati apprime convenient. Vale et me ama. Lutetiae Parisiorum Calendis Maji. CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CLXXX. CL. SARRAVIUS Petro Lambecio. Romam.

SErius rescribo, Eximie Adolescens: sed non potui citius respondere super Pauli Silentiarii ecphrasi. Interrogavi enim Salmasium num posset velletve

ea in re ferre suppetias et literariis tuis conatibus gratificari. Ille vero in hunc ferme modum loquutus est. Libenter equidem omne istud onus in praestantissimum Lambecium rejicerem. Olim enim recepi me istud opusculum editurum; quippe quod partem faciat Epigrammatum Graecorum, dudum a me promissorum. In eo autem prope sum, ut ea recenseam et adornem, omissis aliquantisper studiis severioribus. Quare excusatum me habeat, ita precor, amicus noster, si veteres amores nolo ejurare. Sed habet ille in Vaticana ipsissimum exemplar, unde eam pene puer Heidelbergs olim descripi. Occupet ergo, si lubet, istam palmam, meque tardigradum praevortat. Haecille. Dolet vero me non magis apud eum potuisse, ut tibi hac in re inservirem. Sed cum possis ipsum manuscriptum evolvere, cum otio abundes, cum praesto sit, si ullius operam desideres, doctissimus avunculus; quid frustra alios sollicitas, alibi quaerens quod apud te habeas? Itaque syntagma Antiquitatum Byzantinarum tibi uni in solidum debebimus. Scisne autem quid post Heraldum defricatum jam moliatur magnus ille Musagetes? Nempe Catalecta Virgiliana dare parat auctiora et emendatiora cumnotis post Scaligerumu berioribus. Vale et me ama. Lutetiae Parisiorum VII. Augusti CIC CIC XLVIII.

EPISTOLA CLXXXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

EGo ut nolim te duce et auspice, in Latium tendere? Quinimo statim atque signum extollis, ecce me ad delectum respondentem, et sequi paratum: et Agnosco veteris vestigia flammae. Hac, tamen si pateris, leqe, ne tu, Romanae Militiae summe Imperator, mecum summo jure agas, neve a me aliud opus, quam quod a gregario, exigas. Mira sunt quae scribis de Lignivermostracis vel, uti ea appellari vis, Elminthostreis, quae in Batavia vestra gignuntur. Sed an hoc est hujusce aetatis istiusve quod jam habitas coeli proprium miraculum? an etiam ejus veteres meminere? An nondum effoeta natura e suo quotidie sinu peregrina et nova multa educit, quae nos in sui admirationem et contemplationem excitent. Paridem quod attinet, nihil unquam vidi illo homine inconstantius. Quod ultro voluit jam non vult, nec aperte tamen quid velitaut nolit, audet dicere. Vereturte infenso deinceps uti, nec tamen tuis consiliis morem gerit. Interea rei bene et honeste gerendae elabitur occasio, quam frustra postea requirat. Me vero quod spectat, sane auctor tibi non fui ejus istuc vocandi: multasque inter vos ea de re reciprocastis literas, antequam aliquid inde mihi innotesceret. Rogasti postmodum ut optio tibi accederem; quod feci lubentissime, nec quicquam praetermisi, quo eum aliis ereptum vobis traderem. Visus est saepiuscule annuere, nec adhue totum pedem refert, aut aliquid certi constituisse vult videri. Hedui tui ad te deferunt Cyprianum cum musteis Observationibus. Eas statim percurreris: sunt enim breviusculae, pro

more auctoris, sed intersparsa libertate, quam tamen eruere oportet, amat enim latibula et [gap: Greek word(s)]. Possit ergo haec editio ista ratione commendari. Vereor tamen ut haec [gap: Greek word(s)] corruperit Galeata Observatione, quam et Catholicam dici voluit; in qua dum vult vetusta et nova conciliare, omnia susque deque habet et confundit. Hanc [gap: Greek word(s)] in coelum tollunt, et toti Cypriano praeferunt. Sed non ego credulus illis. Addit ad Tertullianum [gap: Greek word(s)] alteri suae editioni jungenda, cum Differtatione De Pulchritudine corporis, vel potius Deformitate vultus D. N. Jesu Christi. Hoc enim postremum asserit; et sane non paucis testimoniis veterum utitur, qui suam sententiam stabiliunt. Exclamare tamen libet, ô miseram diligentiam! quae tamen et ipsa facile subvertatur. Si enim testibus res agatur, uni affirmanti plures opponi possunt, qui contrarium dicant. Hocque jam quendam agere intelligo, ut eos componat, nec patiatur hanc labem nomini Christiano infligi, ut auctor salutis nostrae deformis, turpis, inhonestus, [gap: Greek word(s)] impune audiat. Vale. IV. Idus Septembres. CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CLXXXII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

UNis hisce respondebo tuis, quas jam accipio binas Latinas. Mirarer si serio ageres, te, expeditae facundiae virum, quique veteris Romae linguam melius ipso Varrone calleas, et in numerato habeas, vereri eo sermone mecum deinceps agere. Quia autem te jocari non dubito, existimo te mihi hac dialecto loquenti, non eloquenti, voluisse gratificari. Certe praeterstyli exercitationem, quam non negligendam veteres docent, hoc unum fere meum est consilium, elegantissimas tuas literas verae et reconditae eruditionis succo diffluentes elicere. Audacior etiam ero studiorum tuorum interpellator de variis rebus, quas alias nescire cogor. Paridi non amplius scribo: tuas tantum, quas mihi mandas, diligenter curo. Ejus res agitur; quia praefert lacum suum mari vestro, fruatur suo perverso judicio. Quod potui, immo quod debui, ejus causa, etiam tua, feci: et hactenus nihil profeci. Caeterum non patitur dignitas mea, ut cum hujusmodi viro ulterius, frustra et sine ulla spe successus, me committam. Omnes adhibui artes, quas posse conducere arbitratus sum, ut eum ad vota nostra flecterem. Ille vero hoc unum videtur agere, ut nihil agat. Coaxet ergo ad suam paludem. Tu expecta [gap: Greek word(s)], et si pergat in proposito, hujusmodi planos plane omittamus. Animadversiones Heraldi, quae te spectant, absolutae sunt: et constare eas audio totis octoginta majoribus foliis, qualia priora tria, quae apud te extant. Non tamen statim prodibunt, typographis enim promisit, ut liber vendibilior esset, se additutum Rerum Quotidianarum aliquot libros, quibus ornabit jurisprudentiam millenis Observationibus exquisitis. Vereor ne cum illo magno Assyriae flumine [gap: Greek word(s)]

[gap: Greek word(s)] Interea auguror te constituisse hominem publice defricare, nec expectaturum ut totus defricandus appareat. In ipso limine adscribam, [gap: Greek word(s)]. Nihil a te hac hebdomade accepi, sed scribit Elzevirius junior Te, post absolutum librum contrae Heraldum, totum jam esse in adornanda Militia Romana. Bonum factum. Nec vereri debes ne tibi Divionenses objiciant, rebus istic pace compositis, post prandium, ut vulgo dicitur, sinapi apponi. Nullo enim tempore hujusmodi meditatio non est opportuna, et licet calamo praeliemini, nec gladiis cessatur. Perge itaque adeo expetito operi postremam manum imponere. Vidi Ex. Loyolitae Jarrigii nuperum scriptum adversus socios Aquitanos, quorum vita, secundum ea quae proponuntur, nihil putidius aut scelestius unquam est auditum. Immittent procul dubio percussores, qui secretorum suorum conscium opprimant. Itaque sibi diligenter caveat bonus ille vir amicus tuus, ut eorum insidias, quin et apertam vim effugiat. Non enim ei impune fuerit tot horrenda mysteria reclusisse. Aliud te volo. Video antiquissimos codices mauscriptos Latinos et Graecos ita exaratos esse, ut nullo interstitio voces distinguantur, sed uno literarum ductu invicem cohaereant. Et haec est summae vetustatis nota. Velim autem scire, quo aevo distingui coeptum sit, quod antea confuse habebatur. Hoc enim [gap: Greek word(s)] mirum in modum conduceret dijudicandae aetati manuscriptorum. Si quid juvare potes Tu, qui plures istiusmodi libros versavisti, quam mortalium quispiam, fer opem et insigni beneficio litreras affeceris. Vale. Lutetiae Parisior. XVIII. Sept. CIC ICCXLVIII. Reverendus Albertinus amicus noster tandem absolvit magnum opus de Eucharistia Latina Lingua, in quo ex Scriptura et Patribus veram doctrinam nostram statuit adversus Romanensium et Lutheranorum quoque Arophas. Genevenses sese offerunt editioni. Sed facit elegantia typorum vestrorum ut auctor malit id istic excudi. Vide ergo num Elzevirii aut Blawius aut Hackius velint hanc spartam ornare. Moles voluminis erit ducentorum circiter majorum foliorum.

EPISTOLA CLXXXIII. CL SALMASIUS Claudio Sarravio. Lutetiam.

QUod petis de distinctione librorum veterum, vellem tempore opportuniore eam quaestionem mihi proponere instituisses. Si otio quippe majori abundarem, neque augustis spatiis excluderer; plenius hac de re possem tibi satisfacere. Nunc quae in mentem venient, huic chartae absque ulla meditatione illinam. Quod ad Graeca Exemplaria attinet, de quibus primum hic agendum est; ante Aristophanem, qui primus [gap: Greek word(s)] excogitavit, et accentus invenit, nulla fuit literarum distinctio, neque subdistinctio. Uno ac perpetuo ductu sine ullo interstitio voces omnes exarari solebant, et sententiae etiam continuari: nisi quod, ubi perfecta fuerat, non in eadem linea alteram auspicabantur:

sed principium alterius lineae, sive versus inchoabant. Inde nata distinctio per versus, qui majores aut minores erant, prout sententia pluribus aut paucioribus verbis absolvebatur. Interdum quippe duas, interdum tres aut plures lineas singuli versus occupabant. Graeci [gap: Greek word(s)] appellant. Opera autem ipsa numerabantur per versus; quorum summa in fine libri subducta, notabatur. Inde [gap: Greek word(s)] de grandi volumine dicebant. Diu duravit haec ratio. In veteri codice Epistolarum Pauli, qui penes Puteanos est, ad finem totius Scripturae Sacrae librorum [gap: Greek word(s)] notatam invenies. Quaestiones Tusculanas in antiquissimo exemplari B. R. ita per versus distinctas reperis. At in eodem versu quomodo [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] distinguerentut, Aristophanes invenit, et notas ad haec intervalla signanda commentus est. Tres fuere: [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)]. Primam proprie vocarunt distinctionem Latini, secundam subdistinctionem, tertiam medianam. [gap: Greek word(s)] punctum erat, quod collocabatur in capite vel apice ultimi elementi, in quo periodus desinebat. [gap: Greek word(s)] in ima litterae parte ponebatur. [gap: Greek word(s)] ad mediam partem. Totidem igitur fuere puncta: sed pro situ aliter atque aliter valentia. Puncta igitur nostra singularia, et virgulae, et duo puncta, veteribus prorsus ignorata fuere. Punctis singulis tota distinctio et subdistinctio librorum constabat, tam apud Latinos, quam apud Graecos. Nam illi ab istis sumpsere. [gap: Greek word(s)], id est punctum in apice literae collocatum, absolvebat sententiam, [gap: Greek word(s)]; et respondet plane nostro puncto. Reliquae duae subdistinctionis punctis etiam singulis notabantur; uno ad litteram mediam ultimae dictionis, altero ad imam partem locato. Hae ostendebant non integratam esse sententiam, sed adhuc manere suspensam, cum aliqua tamen differentia [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)], quam etiam alicubi, [gap: Greek word(s)] vocatam ostendi. De [gap: Greek word(s)] tradunt Technologi Graeci, [gap: Greek word(s)]. De [gap: Greek word(s)] sive subdistinctione notant, [gap: Greek word(s)] eam [gap: Greek word(s)], sed ostendere [gap: Greek word(s)]. In veteri Inscriptione Smyrneorum Arundelliani marmoris sine ulla distinctione et subdistinctione, una ac perpetua serie dictiones omnes inter se cohaerent: quod et in aliis antiquis Graecis inscriptionibus passim invenire est, quae et sine accentibus scribuntur. Et certum est ad hunc plane modum etiam libros ipsos scribi solitos, idque diu observatum post repertos accentus et distinctiones. Ab antiquariis secundum antiquas rationes scribebantur, nempe sine accentu ullo, et sine ulla distinctione. Postea Grammatici, qui eos emendabant et conferebant cum antiquioribus et emendatioribus codicibus, non solum, si quid erat titubatum a librariis, corrigebant, sed etiam accentus adponebant, et distinctiones. Vidi libros vetustissimos, in quibus apparebat plane scripturam esse ab antiquiore manu, quam accentus. Nec secus fuit apud Latinos. Quod colligere possumus ex Vita Valerii Probi Grammatici apud Suetonium, qui de eo ita scribit. Multaque exemplaria contracta emendare ac distinguere et adnotare curavit: huic soli, nec alii praeterea grammatices

parti deditus. Ubi vules eos Grammaticos, qui libros auctorum emendabant, etiam distinguere eosdem solitos, id est distinctiones et subdistinctiones apponere. Quod Graeci dicunt Critici [gap: Greek word(s)]. Graecis Criticis hunc eundem fuisse morem possem probare Epigrammate Graeco, quod nunc non occurrit, nec etiam quaerendo est. Duplex, ut in pauca rem contraham, distinguendi ratio fuit, qua voces singulae invicem separabantur, et qua periodi et cola. Antiquissima exemplaria neutram habent, neque apud Graecos, neque, apud Latinos. Tales hodie paucissimi reperiuntur. Nam plurimi, qui uncialibus et capitalibus litteris scripti sunt, voces invicem habent distinctas. Quosdam famen vidi, qui nullam ferme vocum distinctionem ostendebant. Et, nisi allor, talis est MS. Livius Puteanorum. At in illis, qui rotundiore et minutiore charactere exarati reperiuntur, fere semper dictiones omnes distinctae inter se apparent: sententiae vero absolutae solis punctis, hoc est [gap: Greek word(s)], rarae in iis occurrunt subdistinctiones, quas tamen adhibere antiquitus solitos, et Ciceronis quidem aevo, patet ex Asconii Pediani in Verrinas notis. Orientales, ut Hebraei, Syri, et Arabes voces distinguere soliti sunt, quia literas habent vocum finales alia forma, quam quibus principia et prima notata sunt. Addo nonnulla, quibus dignosci possit antiquitas exemplarium manu exaratorum. Si quibus in libris MSS. diphtongus reperiatur AE duabus litteris non in unam coalitis, sed separatis, expressa ad hunc modum AE, aut ae, scias codices illos et vetustos esse inprimis, et fideli manu confectos. Si aliter efficta occurrat, aut per unam literam ex duabus conflatam, aut per unicum E, cui nota supposita sit hoc modo ae, qui primo modo scripti sunt, paulo majorem vetustatem redolent: qui secundo ad infimum saeculum relegari debent. Litterae capitales non semper indicium habent majoris vetustatis. Nam et minores Characteres et vere Romani, rotundiore forma expressi, saepe summam prae se ferunt [gap: Greek word(s)]. Sunt et litterae, quae vocantur Longobardicae, quarum usus fuit circa Justiniani aevum, quibus multos libros olim vidi conscriptos, eosque emendatissimos. Vale. Leydae. Ibid. Octob. CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CLXXXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

REdeuntes ad nos Hedui tui, quos istuc bene advenisse gaudeo, huc quaeso depexum Heraldum referant. Ut enim eum mercatorum tantum opera habeamus, longior mora foret, quam ut eam non impatienter ferremus. Quidni etiam AEoliorum fratrum Apologeticas Epistolas? Sane per eorum humanitatem licebit: et nostra refert de ista causa, quae ventosi homines scribunt, non ignorare. Haec itaque omnia per illos, rogo, habeamus: non enim credo eos in Batavia hiematuros. Non falsus sum opinionis super Observatione Galeata: quae nulli, cui sanum sit sinciput, placere possit. Non in eo tamen, mea

sententia, quod existimet Matthaeum, Joannem et Paulum non idem loquide Eucharistia. Hac enim in re pro nobis facit. Nostri enim Doctores omnes affirmant, et recte quidem, Joannis caput sextum neutiquam intelligendum de manducatione corporis Christi sacramentali, cujus tum temporis nondum institutum fuerat mysterium. Consentiunt etiam e Pontisiciis plurimi: illi maxime, qui seculo praeterito contra Bohemos, utriusque speciei communionem urgentes, disputabant. Ut enim argumento e versiculo LIII. petito, Nisi manducaveritis carnem filii hominis, et biberitis ejus sanguinem, non habebitis vitam in vobis, se expedirent; negabant ibi agi de Eucharistiae sacramento et manducatione reali vel potius orali: sed tantum de manducatione spirituali, quae sola fide peragitur, sine ulla signorum participatione. In aliis ergo vapulet Rigaltius: sed hic cum volo non tantum excusatum, sed culpae immunem. Ante aliquot menses ab Hugonis Grotii vidua extorquere conabar Historiam Belgicam, fidiculis II. M. Librarum nostratium; sed vanus fuit meus labor, dum illam pluris adhuc licetur. Hinc paucos post dies ad vos discedere cogitat cum isto thesauro, quem typographis vestris venditabit. Velim liberaliorem inveniat emptorem, ut aliquando tanto bono fruamur. Vale et me ama. Lutetiae Parisiorum XVI. Octob. CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CLXXXV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

DUm adhuc licet per strigilem tuam, nondum hic quenquam defricantem, cursitat [gap: Greek word(s)] tuus Advocatus, ut te, quantum potest, traducat. Adfuit quoque mihi nudius tertius, et de Grammatica quaestiuncula controversiam fecit, et multa dixit, quae paucis credidi ad te referenda. Negat inquit Salmasius, in observationibus ad Jus Att. et Rom. in lege Solonis, quae habetur ult de fin. Reg. bene vulgo legi [gap: Greek word(s)]. Unde enim, inquit, illud [gap: Greek word(s)] factum, aut qua forma? Deinde extremo capite, [gap: Greek word(s)] nec Graecum est nec Atticum. In quibus tuis verbis puerile peccatum se magistrali virga castigasse insolentius jactitat. Quis enim inquit in Grammatica Graeca adeo est [gap: Greek word(s)], qui nesciat [gap: Greek word(s)] esse tertiam personam Aoristi secundi subjunctivi modi, [gap: Greek word(s)], si fodiat, [gap: Greek word(s)], si foderit. Certo enim certius est in quarta conjugatione, cum fututum habeat [gap: Greek word(s)], aoristum accipere [gap: Greek word(s)]. Adeandem formam [gap: Greek word(s)], et in aoristo se cundo subjunctivi modi [gap: Greek word(s)]. Haec ille: quae an belle procedant, si tanti esse existimaveris, ad examen revocabis. In ista sane observatiuncula adeo sibi blanditur, ut aperte neget te suam ferulam posse effugere. Misi ante aliquot menses ad Is. Vossium additamenta quaedam Jacobi Carmelitae, quibus parentis ejus libri de Historicis Gr. et Lat.

meliores et auctiores fierent. An acceperit, nescio, quia nihil reicripsit. Habet tamen alia multa, quae idem Monachus, talium peritissimus, mecum communicavit: quae non mittam, nisi de prioribus gratum animum fuerit testatus, eaque placuisse cognovero. Cum Moro tuo ad meliorem mentem reverso, ni gratiam, quia jubes, libenter redibo. Spem faciebat nuper de posthumis Claudii Mezeriaci colligendis. Inter quae cum Heroidum epistolarum partem alteram, tum Apollodorum cum notis, uti solebat, accuratissimis, maxime optem. Te amico vir doctissimus ille gloriabatur: debes ergo tu quoque ejus honori consulere, ut mecum Morun urgeas ad id perficiendum. Dudum enim hoc saxum frustra volvo. Habeam quaelo, per Heduorum tuorum reditum, Heraldum defricatum et Apologeticas fratrum et Vincentii Epistolas: quod solveris pretium, refundam cum gratiarum actione. Ridiculus Allatius eruditis ludibrium debet. Nolim ut ad eum confutandum Physicas observationes interjungas. In iis enim te jam esse totum, vulgo hic dicitur. An id me celatum oportuit? Modo valeas et scribas, scribe quod animo illubescet tuo. Vale ergo et me ama. Lutetiae Parisior. XXIII. Octobris CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CLXXXVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

EXimia sunt, rara et scitu dignissima, quae scripsisti super quaestione, quam tibi proposueram. Vellem et per otium licuisset quaerere Epigramma Graecum, cujus meministi, et annotatis addere. Verissimum est autem quod affirmas, pluribus manu exaratis codicibus solis litteris primitus descriptis, accentus postea superadditos fuisse. Hoc enim malam manum fecisse in Paulinarum Epistolarum codice Puteanaeo olim animadverti: Et idem factum esse in Bibliis Hebraicis B. R. soli caeci dubitare possint. Quo autem saeculo vixerit Aristophanes ille Grammaticus, prosodiae et accentuum inventor, adhuc quaero. An ille est, cujus meminit Suidas, quem Byzantinum facit, et ait floruisse [gap: Greek word(s)]: quod quid sit, fateor me ignorare et locum cubare in mendo existimo. Tres enim istae litterae numerales nulli Olympiadi conveniant et [gap: Greek word(s)], isto loco positum, non est numerale. Suidas, quo utor, editus est Venetiis ab Aldo anno proxime praeteriti seculi decimo quarto. Video tamen AEmilium Portum in sua Suidae [gap: Greek word(s)] legere tantum, [gap: Greek word(s)], quod Olympiadem XLV. designat, et melius procedit. Iterum cogitanti de puerili, ut arbitrabatur Heraldus, errore tuo in lege Solonis, succurrit certissima tui defendendi ratio, [gap: Greek word(s)], enim, hisce literis scriptum licet in Pandectis Florentinis, non est Graecum: et falsum est, quod ait Advocatus in tertia persona Aoristi secundi subjunctivi modi a verbo [gap: Greek word(s)] formari debere [gap: Greek word(s)]. Ignoravit scilicet, quod olim in Schola discipulos suos docuit, verba ab o parvo incipientia

in Aoristis accipere o magnum. Legi itaque hic debet [gap: Greek word(s)], et bene asseruisti [gap: Greek word(s)] Graeca forma non esse percussum. Melius tamen procedit tuum [gap: Greek word(s)], immo [gap: Greek word(s)] nisi longiuscule a recepta scriptura abesse videatur. Caeterum [gap: Greek word(s)]: invito enim ludimagistro licebit mihi cum Aristophanis Satrapa impune [gap: Greek word(s)]. Nempe penes me est specimen tuum. Jambi praefixi Arcadiae pecuaria quam altum rudere cogunt: quam elegantes sunt, quam acres, quam atroces! Ille vero, in furias ignemque ruit [gap: Greek word(s)]. Hactenus, inquit, levi manu cum eo egeram, deinceps decretoriis armis est mihi confodiendus. Eum maxime urit, quod de ejus patre Bombardario, an Bombardista? saepius inculcasti. Atqui militum dux erat, inquit, et quidem egregie strenuus, et pro Principe fortiter dimicans occubuit. Volebam de ipso argumento aliquid addere, sed liber mihi ereptus est, et paucis adhuc hic exemplaribus per Urbem vagatur. Donec ergo ad me redierit, plura scribere supersedebo. De Paulino loco quae scribis, scrupulum non eximunt. Dicebam mendosum videri et hiulcam esse orationem: Negas sed [gap: Greek word(s)]. Omnino, quicquid eleves, [gap: Greek word(s)] vulgatus textus, qui belle procederet in hunc modum restitutus: [gap: Greek word(s)] ( [gap: Greek word(s)] scilicet promissus) [gap: Greek word(s)]. Sed religio est quicquam mutare. Verus ergo sensus exsculpendus est ex verbis, prout jacent, vel potius divinandus, quod est in proclivi. Virgilii locum a te laudatum in AEneide, Crastina lux spectabis caedis acervos, Cubare in mendo Servius dudum monuit et legi oportere spectabit: et contra sentientes erroris notavit. Vides me non adeo pronis auribus accipere quaecunque a te afferuntur, quod aliquando mihi exprobrasti. Quamvis Hedui tui Lutetiam non venissent, saltem Caleti vel Diepae appellentes fieri non poterat, quin Divionem proficiscentes propter hanc Urbem transirent et res diu desideratas redderent. Expectabo alia occasione nova quae promittis. Nihil unquam ad Diodatum Genevensem tuo nomine misi, quem tibi amicum hactenus nesciveram. Recordari autem non possim, an ad Gothofredum et Morum missa sint a me bina exemplaria tuorum Climactericorum. Sed vere affirmem me verum ac fidum catalogum eorum, quae sparsi huc illuc, tibi transmisisse. Vale cum tua a me ac mea [gap: Greek word(s)]. Lutetiae Parisiorum. 6. Novembris 1648.

EPISTOLA CLXXXVII. CL. SALMASIUS Claudio Sarravio. Lutetiam.

NOn dubium est quin Aristophanes, de quo Suidas, sit ille Byzantinus, qui Grammaticam Alexandriae docuit; immo et didicit praeceptoribus Callimacho et Zenodoto: isto Alexandrino, illo Cyreneo; sed in Alexandria doctore Grammatico: unde et quando vixerit licet conjectare. Nam dicit ibi

Suidas, puerum quidem, Callimachi discipulum fuisse, at juvenem, Zenodoti. Callimachum constat floruisse sub Ptolemaeo Philadelpho, et poema scripsisse in Berenices uxoris ejus crines, quod a Catullo Latinis versibus expressum hodie extat. Usque ad tempora Euergetis Ptolemaei aetatem extendisse proditur ille Callimachus. Inde igitur possumus veritatem, quae corrupta legitur apud Suidam, eruere. In Editione Frobeniana non habetur ut in tua, sed [gap: Greek word(s)]. Atque ita etiam reperiesscriptum in Codice Regio. Sed omnino excidit una litera, et rescribi debet [gap: Greek word(s)], centesimam et quadragesimam quintam Olympiadem. Euergetes Ptolemaeus, sub quo diem suum obiit Callimachus, regnare caepit Olympiade CXXXIII. Apud Suidam perperam habetur Euergeten regnum auspicatum esse anno secundo Olympiadis CXXVII. Ex his sane vides, si Aristophanes Callimachum puer audivit, quisub Euergete mortuus est, non abhorrere ut floruerit ipse circa Olympiadem CXLIII. Utut sit de tempore ferme constat, quo vixit hic Aristophanes, nempe sub Ptolemaeo Euergete, atque etiam sub Philopatore, in cujus imperii finem cadit illa CXLIII. Olympias Ut hinc etiam statui videatur posse, sub Epiphane Ptolemaeo hunc Aristophanem in Grammatica illustrem fuisse. Iste Aristophanes fecit, ut meminerim explicare versus illos Poetae, de quibus olim rogaveras, ipse oblitus fueram. In Lysistrata scribendum est [gap: Greek word(s)] ut stet versus. In sequenti tam legis metricae, quam orationis Graecae gratia legendum: [gap: Greek word(s)]. Breve est tempus nubendi mulieribus, quod si non prehenderint, effugit et elabitur. Sensus horum verborum [gap: Greek word(s)], non est quem interpretes hariolati sunt. Nec enim [gap: Greek word(s)]. vaticinari est, sed vates consulere, auguriis et ominibus attendere, et quod Graeci dicunt [gap: Greek word(s)]. Hoc vetulae virgines faciebant, quod et nostrae factitant. Consulunt hariolos et sortilegos de nuptiis suis: quando nimirum nupturae sint, quales maritos habiturae? Sortilegia etiam faciunt, ut futurum super hac re cognoscant. Hoc est plane [gap: Greek word(s)], et auguria captare de futuro conjugio. Dido amans apud Virgilium ita etiam [gap: Greek word(s)],

AEneid. IV. --- pecudumque reclusis
Visceribus inhians, spirantia consulit exta.

Quantum mihi placuerit Commentarii in Apocalypsim Launaei tui lectio, non possum exprimere. Maximam quoque se in eo percurrendo voluptatem cum fructu percepisse, Hottonus Amstelodamensis Ecclesiastes ad me scripsit. Doleo istud Opus hic edi non posse. Infelicia tempora haec licet clamare, in quibus futilia multa scripta editores suos passim nanciscuntur et emptores, cum utilia jaceant. Quid facias? ita vivitur. Non solum [gap: Greek word(s)], quod ille Sophus jactabat olim, sed etiam [gap: Greek word(s)]. Nihil addam amplius, nisi ut me ames; quod, scio, facis. Vale Leydae. 11. Novemb. CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CLXXXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ANte annum quidem et amplius comparavi mihi aliquot Codices manuscriptos ex Bibliotheca, quae fueratolim Joannis Tilii, Meldensis Episcopi, sed omnes fere, praeter unum Virgilium Servii, et alterum Cypriani et Augustini, varios habentem tractatus posterioris aetatis et sequioris notae. Ab illo vero tempore, uti et antea, versavi satis multos N. T. veteres libros, etiam manu exaratos, praesertim vero Puteanaeum, qui unus instar omnium, Paulinas quod spectat Epistolas, quas solas habet. Quia autem huic postremo accentus a mala manu additi fuere, scire volui, quando nati sintisti accentus, et quando vulgari scripturae superponi coepti. Quibus meis quaesitis plane satisfecisti et magnas habeo agoque gratias. Sicut etiam quod me docueris, qua ratione retundendus sit Advocatus tui, ut existimat, triumphator, sed hactenus nec in jure Attico aut Romano, neque in Grammatica Graeca. Urgebat tamen praecipue, quod negasses [gap: Greek word(s)] Graeca forma dici posse: idque revincere se putabat allatis argumentis, quae ad te retuli. Ego vero aliam tui defendendi credebam reperisse idoneam rationem: an tibi arriserit proximis tuis cognoscam. Quando autem per recurrentem nimium saepe podagram vetaris majori operi manus admovere, vellem meminisse velles promissi mihi olim Epictetei textus emaculatioris, ubi aliquas ferias indulserit saevus et atrox dolor. Tantum expeto ut inter varias lectiones, quibus editio Plantini onerata est, commodissimam eligas, aliis rejectis, et emendes quae emendenda judicaveris: quo labore, ne quidem podagrico ingrato futuro, magnam a me gratiam inieris. Ego quoque podager hac vice quatriduanus a te hoc postulo. Moles voluminis vel in lecto potest tractari. Scribam Gallice cras de vestris lanificiis, quae e re vestra esse existimabo. Misi ad Puteanos quas utrique scripsisti: eos enim jam convenire non possum. Vale et me ama. Lutetiae Parisiorum VIII. Novembris CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CLXXXIX. CL. SARRAVIUS Jacobo Usserio Armachano. Londinum.

PRidem accepi quam misisti capsulam, Illustrissime Antistes, in qua multa tua habebantur, Puteano, Blondello, Justello, Bootio, Sirmondo et Petavio reddenda. Statim mandato officio defunctus sum, nec dubito illos tibi dudum gratias egisse. Ego mihi servavi, quae invenimeo nomine praenotata, pro quibus magnas habeo et ago gratias. Praesertim vero [gap: Greek word(s)], viso specimine Alexandrini exemplaris,

quod istic excudi coeptum est. Sed quare trahitur nobilissimi operis editio? festinato sane opus esset, et qualemcumque moram omnesdocti et probi impatienter ferunt. Magna quippe in Ecclesiam utilitas inde redundabit, uti et in summum virum Patricium Junium gloria non vulgaris. Cujus tu quoque particeps eris, pro ea quam impendis opera, cum inProlegomenis adornandis, tum in urgendo laudabili hoc proposito. Frustra autem hinc subsidium expectetis. Boni illi viri sibi solissapiunt, si quidsapiunt. Negantpenes se esse Cardinalis Rupisfucaldi Prophetarum MS. codicem, cum tamen ejus integra suppellectile libraria sintpotiti. Cogitaverataliquando Fronto Ducaeus de recensendis Graecis Sixti Bibliis: et multa, ut ajunt, praeclara in eam rem congesserat. Dum autem omnem movet lapidem, ut suam [gap: Greek word(s)], undique conquisitis opibus, locupletet, scripsit de suo consilio Romam ad Socios, et ad Vaticanae Bibliothecae custodes, ut se aliqua juvarent. Illi vero, eximiis, quos promovere debebant, conatibus, intercesserunt; his fere rationibus, falsis certe et futilibus. Quod omnes istae Lectionum Varietates turbarent potius, quam firmarent aut instruerent Christianorum animos: quodque post Clementis Vulgatam nihil, quod alicujus foret momenti, superesset. Nec hoc dixisse contenti, voluerunt, jusseruntut Romam mitteret quaecumque de eo argumento sibi paravisset. Parere autem necesse fuit misero isti mortali, cui ita omnis insumptus labor [gap: Greek word(s)]. Hoc de Frontone nuper didici ab ipso Sirmondo. In Paulinas Epistolas possem ego, otium si nactus essem, aliquam Symbolam conferre: sed per forenses poene assiduas occupationes, vix licet de istis rebus ire in consilium. Et omnino quae habeo, pauca sunt, nec forsan tanti, ut vos morentur. Solida itaque nobilissimi instituti gloria vobis debebitur. Pergite ergo alacriter, nec desinite, donec postremam manum imposueritis. Quando aliud non possumus, vobis aderimus nostris votis, quae DEUS, ita precor et voveo, audiat. Ei ego te, Vir Reverendissime, ex animo commendo et me Tibi. Vale et ama tui cultorem studiosissimum. Lutetiae Parisiorum IX. Novemb. CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CXC. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

NUllas ad me dedit literas Parisnoster, sed tantum hasce ad te, ex industria, ut vides, male signatas. Voluitscilicet ut eas legerem, et viderem se aliquando tuis consiliis obsecutum, omnes moras rupisse, utevaderet, erumperet, effugeret: quod jam bonum factum, melius adhuc ante sex septemve menses fuisset. Donec tamen eum sciam extra Allobrogum fines constitutum, non libet epinicium canere [gap: Greek word(s)]. Cum tamen ut ait, ex ambonepopulo valedixerit, eum pudebitconsilium mutare. Post anni integri moram recensere jam recusat Gothofredus Parentis

notas in corpus juris civilis. Significavi itaque Elzeviriis se posse quandocumque inchoare praeclaram illius operis editionem, quam jamdudum meditantur. Sed commoda illis exemplum tuum, ut ex eoflores colligant, per jurisprudentiae latifundia spargendos. Dicent antecessores Andeavenses et Aquisextienses te non Jurisconsultum fundamenta juris convellere: Nos dicemus illos non sapere. Quam multa cuim sunt in jure, quae a notitia sermonis Latiui et Graeci pendent potius, quam a Jurisconsultorum formulis. Sane qui verba nescit, frustra et falso se res intelligere posse sine illis existimet. Quam multa antea occulta et penitus ignota nos docuerunt, qui humanioribus litteris diligenter incubuerant Alciatus et Cujacius, quae Accursius et Bartolus perverse fuerant interpretati propter illarum ignorationem? Septimana praeterita vexatus fui nephriticis doloribus, qui vires meas mirum in modum fregerunt. Convalescere tamen incipio. Immo morborum sedem deserui, et Valentiam oculis prosequor. Tu vale semper. Lutetiae Parisiorum IV. Decemb. CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CXCI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

HIc quoque vidimus pusillum illum Dialogum, cui titulum facis Catechismum doctrinae Salmuriensis. Nihil levius aut futilius ista scriptiuncula, quam etiam mulierculae derident. Non prostat venalisapud quemquam bibliopolam, sed per domos missitatur malo animo, ut scilicet tranquillitas Ecclesiae nostrae, in doctrina de universalitate Gratiae divinae concordis, turbetur. Hactenus neglectum est inquiri in auctorem, quem ajunt esse quendam Catterium in Graecis non ineruditum, sed in Theologia parum versatum, a cujus etiam studio destiterit monentibus Pastoribus nostris aliisque, qui eum huic muneri obeundo minus idoneum judicaverant. Si quid tamen mei est judicii, hujus nomen obtenditur, ut verus auctor, vir suo judicio summus, sed revera eruditione valde communi tinctus, lateat. Quicquid sit, parum nobispericuli ab istis insidiis, qui ne quidem totas Batavicasacies formidamus. Caeterum hoc dolo maligne utuntur, quia ante aliquot menses vetuit presbyterium nostrum publice divendi Carentoni P. Molinaei Gallicum librum istic excusum, cum titulo Controversiarum Salmuriensium Elucidationes, qua de re bonus ille Senex cum suis sectatoribus tanquam de insigni injuria conquestusest. Factum id tamen decretum nemine penitus dissentiente, ne illis quidem, qui alias ipsi apertius favent. Accinxit se Advocatus confutationi tui speciminis, cujus vidi integrum ternionem majorem excusum, quem audio istuc esse missum [gap: Greek word(s)]. Quasdam ex eo eclogas conficere libuit, quas ecce hic habes. Existimat te a se insigni affectum injuria, cum te vocaverit Professorem honorarium et D. H. Viri doctissimi collegam. Utinam haec qualiscunque contumelia a te obtineret tractatum tuum de Titulis et Dignitatibus

honorariis, cujus fere ante biennium spem faciebas. Praecedat tamen Militia Romana, quam omnes dudum flagitant. Priorem tuum fasciculum accepi, in quo fratrum Pictonumet Vincentii erant epistolae cum specimine tuo et responsione ad Cotrerium. Sane qui moderationis Christianae exempla quaerat, ab aliis, quam a nostris Theologis, ea petat necesse est. Nihil unquam lectum est injuriosius aut contumeliosius. Expecto alterum, in quo Apologia Mori et Diarium Cardinalitium. Dum cogitat Launaeus, quam mendosae sint vestrates librorum Gallicorum editiones, consilium cepit de procuranda alibi editione suae Apocalypsios, quam ut ad Douchantium mittas, rogat et obsecrat. Vale et me ama. Lutetiae Parisior. XI. Decemb. CIC ICCXLVIII.

EPSITOLA CXCII. CL. SARRAVIUS Vincentio Fabricio. Warsoviam.

HActenus me poenituerat, petentibus Elzeviriis facilius concessisse, quas diligenter conquisitas mihi servabam, Grotii ad Gallos Epistolas. Tot enim mendis deformis edita sunt, ut si revivisceret suspiciendus post futuris saeculis omnibus auctor, eas pro suis vix, saltem non sine verecundia agnosceret, Verumtamen, quia video qualemcumque conatum nostrum tibi non improbari, habeo quod mihi gaudeam, de secunda praesertim, quam apud eosdem procurare non cesso, Editione auctiore et emendatiore. Certe tanti viri amicitia liceat mihi superbire, cui vel innotuisse non potest non essegloriosum. Quanti autem te fecerit tuamque eruditionem, non ignorabit haec aut ventura aetas, apud quas deposuit meritorum tuorum luculentissimum testimonium. Cum eo nempe communicaveram, ut solebam mea fere omnia, sublimis spiritus Elegiam, quam ad me c Biturigibus miseras, humanitatis erga me tuae sensibus diffluentem: ille vero noluit eam ad me redire sine insigni Elogio, quod mihi tum et postea gratissimum; nunc vero eo magis etiam placet, quod inde nata tibi occasio me suavissimis litteris compellandi. Beatae ergo illi animae, vel hoc nomine debeo, debeboque semper plurimum; sicut et tibi pro eximia tua comitate, quam ut mihi serves perpetuam opto precorque. Ossolinii vestri Orationes hic, quod sciam, sui copiam non fecerunt: certe de illis nihil omnino cognovi. At Selenographiam illustris vestratis Mathematici magnifaciunt omnes, praesertim vero Astrologorum filii. Quae autem Bullialdi nostri sit de ea sententia, melius ab ipso intelliges: nempe ex epistola, quam ad ipsum Hevelium, me aurem vellente, bene longam scripsit. Sane vel istius coelestis scientiae imperitis, liber iste non potest non placere propter admirabiles magni illius sideris varias phases, accuratissime delineatas. Addam me quoque tuo exemplo Poetam factum esse: Imo scripsi carmina linenda cedro et servanda cupresso, usque adeo materia formam nobilitat. Itaque Iconi summi amici mei hoc adscripsi

Quantum scire hominem Divina Potentia vellet,
Ostendit terris, SALMASIUMQUE dedit.

Alteri Tabulae Petri Puteani, qui, dum hic esses, binos illos Tomos De Libertatibus Ecclesiae Gallicanae edidit, in quibus De Jurisdictione Regia et Ecclesiastica copiose et solerter agitur, adscripsi.

Hic est qui Terrae, qui Coeli dividit apte
Imperia, et metas ponit utrique suas.

Diu dubitavi an tuas contra Erpstenium chartas recepisses, quia in postremis tuis altum de illis silentium. Facile existimo eas non periisse. Desino plura scribere. Vale ergo et me amare perge tui studiosissimum. Lutetiae Parisior. XVII. Decemb. CIC ICCXLVIII.

VINCENTII FABRICII ELEGI AD ILLUSTRISSIMUM VIRUM CL. SARRAVIUM SENATOREM PARISIENSEM.

NOn mihi sIT Ligeris tanti, formoSaqueripa
Non Sancerrani plurima vitis agri;
Si nullae Aonides nitidis in collibus errant,
Deque sacro nullus fons Helicone fluit.
Denique si procul est SARRAVIUS, utere remis
Navita; deliciis nolo carere meis.
Utere equis auriga: piget vitaeque, locique:
Non placuit Musis, non placet ille mihi.
Et jubet ipse meus SARRAVIUS inde reverti,
Meque Paristacis reddere gestit agris.
Grande viae precium properanti spondet uterque,
Quoque vocor Sedes Regia, quique vocat.
Illic occurrit per singula compita Phoebus,
Auratoque nitens pectine pulsat ebur.
Illic conspicias velantes limina lauros,
Sacraque Musarum quolibet esse loco.
Ara vetus colitur, Regum quae cura priorum
Numen adorandae relligionis habet.
Non aliud toto fanum est augustius Orbe:
Non alibi tantae conspiciuntur opes.
Maximus antistes quondam Casaubonus illic
Obtulit innocua splendida thura manu.
Successit sacrae Mystes Rigaltius Arae
Atque loci genium quo tueatur habet.
Et confert sua vota virûm veneranda caterva,

EPISTOLA CXCIII. CL SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

NIsi timerem pertinaciae notam, possem adhuc disputare de Aoristis primis et secundis, qui aliquando simul in usu esse videntur. Ergo contra tuam definitionem locus est secundo, quamvis primus usurpetur. Vin Tu exemplum II. Tim. 3. 8. ubi ecce Aoristum primum [gap: Greek word(s)], et tamen secundus etiam in usu. Galat. 2. 11. ubi est [gap: Greek word(s)] aoristus secundus, uti alibi [gap: Greek word(s)] aoristus primus. Rursum Act. 2. 24. et 3 2. et Cap. 6. 9. et 9. 41. Ecce aoristum primum, ecce quoque secundum [gap: Greek word(s)]. Marci 3. 26. 9. 27. et Lucae 4. 16. Adde [gap: Greek word(s)]. Act. v. 37. XXII. 29. et [gap: Greek word(s)] Lucae 4. 13. Act. 12. 10. An verbain [gap: Greek word(s)] excipiuntur a tua regula. Sed omissis istis mere Grammaticalibus, aliud habeo, quod jam dicam aliquo modo tamen etiam Grammaticale. Bene probasti in nupero specimine, subscripta fuisse testamenta antequam signarentur. Negas autem, quod Gothofredus et alii ex l. penult. D. Qui Test. fac. poss. asserunt, subscriptionem testium factam fuisse in hunc modum, Ego L. Titius subscripsi, et C. Seji testamentum obsignavi. Lex sane, quod non videris animadvertisse, vult ut testis suum et testatoris quoque nomen adscribat. Haec enim verba quis et cujus testamentum signaverit, id apertius

probant, quam ut negari possit. Quis scilicet testis, Ego L. Titius subscripsi, Cujus, scilicet testatoris et C. Seji testamentum obsignavi. Basilica eodem sensu [gap: Greek word(s)]. Secundo negas signaverit ibi intelligendum proprie de testium signis. Quomodo enim, inquis, possunt testes dicere, se signavisse quod nondum fecissent. Quasi vero non possint testes dicere, quid jam facturi venissent? Dico ergo signaverit esse tertiam personam futuri, non autem praeteriti perfecti subjunctivi modi, quod est a signavero, signaveris, signaverit, non autem a signaverim, signaveris, signaverit. At, inquies, in testamento Gregorii Nazianzeni non fecere testes ullam obsignandi mentionem. Sed nescio an istud testamentum verum sit. Statim quippe occurrit falsi nota certissima, [gap: Greek word(s)]. Certum est enim, nunquam Gregorium Nazianzenum se gessisse pro Episcopo Constantinopolitano, ut revera non fuit. Corocottae ludicrum scriptum, licet antiquissimum, non potest certam fidem facere, utpote ridiculi tantum gratia, non serio factum, aut ad praescriptum Edicti Praetoris, cum testes suum tantum, non etiam testatoris nomen adscribant. Testamentum Remigii si verum sit, potest facere negotium: sed dudum ejus veritas apud antiquarios laborat. Curavi ad amicos, quas ad me misisti literas. Vale et me ama. Lutetiae Paris XVIII. Decemb. CIC ICCXLVIII.

EPISTOLA CXCIV. CL. SALMASIUS Claudio Sarravio. Lugdunum Batavorum.

CUm ex Heraldi trifolio excerpta ad te misi, factum id a me duabus de causis. Prima ut mature assuescas ista omnia contemnere. Tela enim, ut vulgo dicitur, praevisa minus feriunt, quia facilius declinantur. Altera, quia certo intellexeram Auctorem totum istud, quicquid erat, in Bataviam misitasse: rem iniquam existimavi, si aemuli tui plenius de re ista edocti essent, quam tu plane ignorares. Certe bene feceris, si jocis et ridiculis cum eo deinceps egeris. Melius vero, quin etiam optime, si solo contemptu te vindieaveris. Licetne libere loqui? Hujusmodi disputandi modus male decet viros cordatos, et qui in bonarum literarum studiis aetatem triverunt. Quicquid adversarii insolentia praetexatur, animo nostro morem gerimus; cum potius deberemus publicum magis revereri, cui non oporteret affectus nostros ita crudos obtrudere. Itaque de Crasso Adamo nihil a me expectato, cum nihil sciam, nec si scirem, scriberem: cum potius velim istud incendium extinguere, quam ei frigidam suffundere. Quid Moro factum sit, nescio, nec de eo quicquam dudum intellexi. Uti nec vidi ejus innocentiam a te vindicatam. In postremo fasciculo, quem accepi a Ludolpho, praeter gemina exempla Diarii Cardinalitii, erat omnino nihil. Tertium ergo expectabo: maxime enim hoc scriptum videre desidero. De Bocharto noli amplius esse sollicitus: noster est, et, ut spero,

semper erit. Aliunde ergo sibi prospiciant Harder-Wicences. Ipse, ut puto, liquido ad te perscripserit se non posse locum mutare. Blondellum vestrum esse optavi olim, et adhuc opto, hac nemperatione: Quia hic vix sui Dominus est: omne ei tempus perit in rebus nihili, Genealogiis virorum Principum texendis, Regni Juribus stabiliendis, quorum causa huc non est evocatus. Vir nempe nimium facilis nihil amicis recusat. Posset autem in illustri aliqua Schola aut Academia Ecclesiasticam Historiam illustrare et omare, huic uni rei addictus. Bochartus vero inferioris Neustriae coryphaeus cum concionando, tum rebus agendis et dirigendis praecipuam navat operam: et praeterea scribit in Musaeo, quae possint eruditorum oculos et mentem morari. Hoc inter utrumque discrimen intercedit. Vale et me ama. Lutetiae Parisior. Calendis Januariis A. Ch. CIC ICCXLIX. quem tibi tuisque faustum fortunatumque precor et voveo.

EPISTOLA CXCV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Butavorum.

DE Aoristis fateor nihil a me allatum, quod regulam tuam infringat, adeo plene satisfecisti objectionibus quas contra eam formaveram. Non idem dico de Pauli lege penult. D. Qui testamenta: in qua haec verba, quis et cujus testamentum signaverit, adhuc existimo posse intelligi de testamento jam subscripto, et jamjam signando a testibus. Ita ut verbum signaverit futurum non praeteritum tempus designet. Nec ita absurdum est, ut nobis persuadere conaris, dicere nos aliquid fecisse, quod statim facturi sumus. Certe in usu quotidiano est apud nos, ut scribamus in hunc modum. Ego subsignatus fateor me accepisse centum a Petro, cum tamen nondum subsignaverim vel potius subscripserim apocham, sed tantum jamjam subscriptums sim. Sed tempus non suadet in istis tricis diutius immorari. Eo enim statu est haec vrbs et Senatus praecipue noster propter subitancum et noctumum Regis, Reginae omniumque Principum virorum discessum, malo consilio in nostram perniciem procuratum, ut plane nesciamus quid agere, quid moliri debeamus. Urbs undique milite cingitur, qui vitae subsidia prohibeat, ut plebs in summas augustias redacta in nos ruat et saeviat. Fingunt quosduam nostri ordinisde capiendo Rege consilium iniisse cum Regni hostibus, quod adeo fatuum est et insulsum, ut nulli adhuc probaverint. Interea urbe et agris turbatur, nec rationibus flecti se sinunt, qui truculentam meditati vindictam de ea tantum cogitant. Misereatur innocentiae nostrae DEUS Optimus Maximus, quipotens est corda Regum pro suo arbitrio inflectere. In eo solo spes nostrae jam sitae sunt. Vale et me ama. LutetiaeParisiorum 8. Januarii 1649.

EPISTOLAE CXCVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

POst diutumum silentium, non videor commodius posse auspicari, quam ab hisce Apostoli verbis, [gap: Greek word(s)]. Leonem enim voco Principem tuum, ducem bello sane egregium, sed immitem et crudelem. Ungues ejus asperrimos sensere nostra [gap: Greek word(s)], in quae ferino plane ritu saeviit, cum ipiam Urbem ejusve suburbia attentare non auderet. Liberavit nos unus DEUS, qui variis supra hominum fidem modis suffecit amplissimae civitati, unde duos hibernos menses viveret infinita pauperum multitudo, cum incolarum, tum ex vastatis undique agris confluentium. Per Imperatores nimis multos nihil suis viribus dignum fecere Parisienses, in speciem concordes, sed revera in varias partes divisi. Non effecit tamen, sit laus [gap: Greek word(s)], quod animo scelus agitaverat Eminentissimus. Nunc meliora tempora jubent nos bene sperare: bono etiam esse animo: Manet quippe Senatus noster omnibus suis partibus incolumis. Manent integra, quae in Regni commodum obtinuimus anno superiore, Edicta. Licebit tantum Regi, per hujusce anni quod superest, totumque sequentem, mutuam sumere pecuniam sub Usuris, ut loquimur, duodecimis; quod alii dicunt octo et trientem in centum, cum antea quindecim aut etiam viginti solvere soleret. Nos vero omnem versuram ipsi sustuleramus. An erat tanti hoc foenus, ut ejus causa oporteret Urbem principem, quin immo universam Galliam in extrema tegula constituere? Si enim statim initio Provinciae, quas jam turbant, sese commovissent, actum erat de Francorum Monarchia, adeo grassatum esset incendium. Sed misertus est innocentissimi Regis omnipotens Deus, qui etiam haec mala aliquando leviora reddet. Pergit de singulis constituere conventus, qui habetur in praetorio fani Germani. Neustriis multa et varia postulantibus, diutius trahitur quam existimabatur. Omnia tamen ad pacem vergunt; quam det nobis in hac vita diuturnam, et in coelo aeternam summus bellorum Arbiter, cui te tuaque omnia commendo, et me tibi. Lutet. Paris. XXVI. Martii. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CXCVII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

Procedet deinceps literarium nostrum commercium, pace hic inter infensos et discordes conciliata, conditionibus, modo observentur, haud adeo iniquis. Ut dubitemus facit fluxa aulae fides et praeteriti non ita pridem temporis recordatio. Praeterea manet perfidiae perpetuus auctor, quem Regno expellere optaverant. Sed ira nostra sine viribus vana quid potuit. Hactenus

satis fuit nobis sine ulla querela, sine belli denuntiatione, obsessis tempore anni durissimo, insidias et apertam inimicorum vim effugisse. Potuissemus forsan diutius trahendo bellum voti compotes fieri: Sed adhibendum non erat remedium, quod aegrum et ipsum quoque medicum perdidisset. Satius ergo fuit, nec fame nec ferro oppressis, tempori servire, et Divinae Providentiae futura committere. Non ausit [gap: Greek word(s)], sibi scelerum suorum conscius, in Urbem redire, dum veretur, ne quod exemplum in suum popularem proditum est, in se quoque statuatur. Itaque ille rus colet, nos Urbem. Et haec hactenus. Non tantum Urbe obsessa, sed omnibus quoque insessis itineribus quid uspiam gentium ageretur ignoravimus. Quando ergo rescribes noli vereri ne veterem nimis nobis occinas cantilenam. Omnia quae hoc anno aceiderunt in novorum censum reponemus, praesertim in re litteraria. Nam Angliae Tragica et horribilia facinora omnes custodes perrupere, ut ad nos penetrarint: et timuimus aliquando ne e pene similibus initiis, [gap: Greek word(s)], non dissimilis exitus haberetur. Sed quid Moro tandem factum est? An istuc tandem transit, an adhuc Genevae haeret? Quid Vitruvio cum novo Glossario diutius expectato? An adhuc praela vestra exercet? Memento te Rollando Maresio non respondisse, quod te facturum promisisti. De studiis et scriptis quoque tuis, addes quod voles. Heraldi liber toto belli tempore quievit. Nescio an cum libertate nostra foras enitetur. De tua praesertim valetudine scire desidero, quo in statu sit. Hic valent amici: ego quoque nuperae podagrae compedibus solutus satis valeo. Vale tu et me amare perge. Lutetiae Parisior. 2. Aprilis CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CXCVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

QUis potest deserta patria beatus esse? Scribebat olim Cicero Attico. Ego sane de Urbe deserenda ne quidem cogitavi. Quin immo cum possem initio Obsidionis, uxorem et liberos foras amandare, ubi videbantur tutius posse degere, malui omnes meos mecum habere, ut nos invicem juvaremus vel etiam solaremur. Nec consilio defuit eventus; securius enim hic viximus, quam in vicinis agris, quos fere omnes vastaverunt milites cum animo suo, tum ducis imperio ferocissimi et rapacissimi. Deinde malo exemplo Amplissimum Ordinem reliquissem, qui quotidie de maximis rebus deliberabat. Certe Fracta nave, ut ait vetus auctor ad Herennium, multi incolumes evaserunt, ex naufragio patriae, nemo potest salvus enatare. Duravimus ergo et rebus si non secundis, saltem aliquanto minus malis, nos servavimus. Quamvis autem hic semper manserim, tamen non potui per Neustriam ad te scribere: non enim procedebat literarium aliudve commercium inter Lutetiam et Rothomagum, insessis, ut nuper scribebam, itineribus; ita ut non licuerit nisi cumsumma

difficultate, hinc amicos compellare. Facit autem quod jam cum Hispano serio geritur bellum, ut discordiae civiles, et intestinae mitescant. Fruamur hoc qualicumque otio, quod nobis DEI benignitas indulget; de futuris minus solliciti, quae ejus Providentiae committamus. Caeterum periculosae plenum opus aleae aggrederis, Defensionem dico nuper occisi Britanniarum Regis; maxime cum vestri Ordines mediam viam secent. Laudo tamen animi tui generosum propositum, quo nefandum scelus aperte damnare sustines. Hac tamen te cautione uti opus est, ne ita Majestatem Regiam extollas, uterga subditos amorem videantur illis gratis largiri. Debent enim illi suis populis praesertim prodesse, quorum causa constituti sunt. Satis sciunt hoc nostro aevo Reges quae et quanta sit sua potestas, omnibus, qui illos accedunt, aulicis certatim eorum auribus insusurrantibus, eos uno Deo minores posse quodcumque libuerit, nec ulli mortalium debere administrationis suae reddere rationem. Sed istius potestatis verum, legitimum, et moderatum usum pauci eos docent, duabus de causis Prior est, quia Reges non amant cogi in ordinem, nec volunt ullas quamvis liberas pati habenas. Altera est, quia eorum, qui illos accedunt, unum studium est illis placere et assentari: unde fit, ut in immensum eos extollere tantum laborent. Hos si effugeris scopulos, ad quos plurimi impegerunt, magnum feceris operae pretium. Cogitaverat nuper Bochartus noster eandem spartam ornare, sed amicis quaedam [gap: Greek word(s)] objicientibus, tutius existimaverat manum tollere de hac tabula: nescio enim quod ipsius fuerit postremum consilium. Omnes Ministri nostri atrox facinus detestantur. Ne tamen novi Angliae Monarchae in Ecclesia meminerint, obstat vetus, quae hic obtinet, consuetudo, solius nostri Regis, in publicis precibus mentionem faciendi, reliquis omnibus in genere memoratis. Edita hic est, uti et Rothomagi, et Cadomi, ex Anglico Gallica facta, Admonitio quadraginta septem Ministrorum Provinciae Londinensis Fairfaxio oblata, quae cum magna laude ab omnibus legitur. Istic etiam procul dubio visa fuerit, et probata, adeo pie et audacter scripta est. Hic aliquot Poetae ingenii acumen exercuere super horribili argumento. Philippus Sudorius Petivillaeus Senator in suprema Curia Rothomagensi, amicus meus, hoc quod mitto, scripsit Carmen, quo in multorum reprehensiones incurrit. Anlicet, inquiunt, universam gentem diris devovere, unius licet atrocissimi facinoris causa, quod quamvis a multis patratum, tamen multi etiam execrantur? Respondi Poetice dicta non esse ita [gap: Greek word(s)] intelligenda, ut hyperbolicam locutionem statim sequi debeattruculentus eventus. Deinde non esse novum, etiam in sacris litteris, propter multorum peccata universam gentem excidio damnari: in qua si sint multi innoxii, potensest DEUS. opt. max. eos hujus vitae aerumnosae fastidiis liberatos, in coelis vera et aeterna felicitate beare. Vale et me ama. Lutetiae Pariliorum XVI. Aprilis. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CXCIX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ADeo aulici nostri, adeo fidenter pacem brevi conciliatum iri cum Hispano jactant, ut pene persuadeant. Dicunt enim cum Condaeo tuo Purpuratum et Tellerium Peronam esse profectos, tanquam ad condictum locum, in quo de conditionibus cum pigneranda statim transigatur: eosque ad Reginam crastino die redituros. Itaque post diem unum aut alterum videbimus quid inde sperandum sit. Accinge te interea itineri, ut nos brevi invisas; post peractum tamen tuum pro Carolo Angliae Regum novissimo Apologeticum. Non omnino constituit Bochartus istam defensionem omittere: sed voluit videre quid isti Insulares dicturi essent, antequam operi manum admoveret. Quod ais Reges solo Deo minores ei soli obnoxios esse, caeterum vivere [gap: Greek word(s)] vulgo id dicitur. Negant tamen Angli; quin immo populos Regibus antiquiores eos constituisse ad se tutandos juxta patriarum Legum et consuetudinum praescriptas formulas affirmant. Non autem ut ad libidinem olim aut nuper ex communi Regni consitio stabilita vel refigant. Praeterea teneri Reges Sacramenti suae inaugurationis religione, quod si violaverint, se quoque posse illos contemnere et privatorum loco habere. Nec Anglicum facinus quanquam horrendum, ita est novum, ut exemplo careat. Dubitant eruditi et adhuc sub judicelis est, an Hebraeorum Reges subditi fuerint Synedrio, nec ne. Affirmavit Baronius et Cardinali subscripserunt viri doctissimi; etiam nostrarum partium. Itaque noli credere tuam Thesin ita constanter veram esse, ut sine controversia admittatur. Sed haec tu melius, quae avide expectabimus, tum etiam te ipsum. Mittam ad Morum literas, quasseparatim a te accepi, et ut festinet istuc accurrere rogabo. Ad Chabreum quoque tuae curabuntur. Triumphabit Sudorius de tuo judicio. Versum ------ aiunt male excusum et pro rituque Deorum scribendum esse reorum. De vestro Theologo ejusque in Amyraldum odio mira narras. Praesertim vero Hollahdiae Ministros in ejus verba non solum jurasse, sed etiam alios jurare velle, mihi admiratione dignum videtur. Sane odia Theologorum in proverbium merito abiere. Hujusmodi homines abominor. Vale et me ama. Lutetiae Parisior. VI. Maji, CIC ICCXLIX. Jam accipio bilios Amyraldi libellos, unum adversus Historicam Vincentii Rupellensis Epistolam, alterum adversus responsionem Guilielmi Riveti de capite septimo Pauli ad Romanos. Eheu! quis tandem istarum rixarum finis est futurus?

EPISTOLA. CC. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

VAnum fuit Principis et sociorum iter de pace cum Hispano concilianda, unde spes est pacem domesticam firmius stabilitum iri. Nos sane quod attinet, nihil facturos certum est, quo publica tranquillitas turbetur. Sed Aulici perfidiarum perpetui architecti nunquam animum mutabunt. Aderit nobis qui cuncta sapienter moderatur et prava malevolotum consilia infringet. Statim atque Vossius e Suecia redierit, fac sciam num ceperit haereditatem paternae professionis: nam si eam repudiaverit, fore non despero, quin eam adeat isti oneri par, si quispiam mortalium, [gap: Greek word(s)] Blondellus, modo de eo vocando Urbs amplissima consenserit. Nec diu trahetur negotium: urgebo enim amicum nostrum sedulo, et sime, ut saepe solet, audiverit, statim voti compotes fietis. Habemus hic, ut nuper scribebam, binos Amyraldi eximios libellos: alterum contra Guilielmum Rivetum Andreae fratrem minorem, sed eo longe doctiorem, super intellectu capitis septimi ad Romanos: alterum adversus epistolam Historicam Vincentii, qui vapulat egregie. Prius scriptum utpote contra hominem eruditum satis modestum est: posterius vero ita acre et [gap: Greek word(s)] ut stulto responsum sit juxta stultitiam suam. Curabit auctor tui studiosissimus utrumque ad te statim deferri. Ubi habuerimus [gap: Greek word(s)] Spanhemii, videbimus quid eo faciendum. Sane dolendum est istam controversiam tantos motus excitavisse. Nihilautem mirum si Theologus vester [gap: Greek word(s)] loquutus obtinuerit a sua synodo quicquid voluerit. Sed hujusmodi decreta non transeunt mare, sicut dicebatur olim de Sorbonicis, non transire Sequanam. Fac, quaeso, si fieri potest, ut habeam istud decretum ipsis verbis, quibus conceptum est. Inerunt enim fortasse quaedam, quibus facile erit illud evertere. Prodiit quintus Tomus Historicorum Francicorum Andreae Quercetani. Nihil habeo quod addam. Vale ergo, et me quod facis amare perge. Lutetiae Parisior. XIV. Maji. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

QUamvis ego quoque sun podager, tamen solitam linguam non mutabo, quia sum manu liber. Ante octiduum scripsi me nihil a te accepisse, quod tum utique verum erat; sed paulo post tuas accepi. Binis ergo tuis re spondebo: et prioribus quidem paucis. Rogavi amicum, penes quem est exemplum tuae epistolae, ut illud ad me mittat, quod statim atque habuero, tu quoque habebis. Interea noli propterea diutius trahere Apologetici tui publicationem.

Valent enim hujusmodi scriptiones non tantum qua pollent maxime ratione, sed praesertim novitate commendantur. Posterioribus, Spanhemii obitum narras. Acerbum sane et immaturum, si aetas, si expedita facundia, siscribendi facilitas et copia attendantur. Salmurienses vero capitalem hostem in eo amisere: quicquid enim ab illis proficiscebatur, difficili et moroso ejus animo viam aperiebat ad rixas et nova dissidia. Quaerantjam Riveti Fratres, quem Amyraldo opponant! non enim ipsi ausint in arenam descendere et pedem pede conferre. Defunctum quod attinet, voti reus obiit: [gap: Greek word(s)] se calamum nisi cum vita non depositurum. Utinam alii funesto isto exemplo deterriti scribendi cacoethen statim omittant. Quis ejus in locum suffectus fuerit, resciemus, ubi eum Curatores impleverint. Nec deerunt istic, qui se haud inviti sinant expugnari, ut necesse non sit transmarinorum gratiam captare. Ita vos vestris et nos nostris utemur et fruemur bonis. Reges Israelis quod attinet, an subditi fuerint Synedrio [gap: Greek word(s)] adhuc disputant eruditi. Fuisse [gap: Greek word(s)] contendunt magni nominis viri et in Hebraeorum libris exercitati: ita tamen ut fustium poenae, non etiam capitis subjici potuerint. Probat Scickardus multis testimoniis, quibus quid sis oppositums, libenter videbimus. Residentis Anglicani caedes luce palam perpetrata inter atrocia deputabitur. Sed quis ejus mandator? an enim odio suae legationis, an privatae alicujus vindictae causa id acciderit, scire interest: quo comperto de reliquis judicare erit facilius. Caeterum en tibi a Moro literas, quibus eum solitas artes et procrastinationes non omittere liquido constabit. Si ante annum mihi tibique fuisset obsequutus, potuisset forsan perobitum Frederici ex Insula in Continentem transire, ejusque sedem cum Scholasticam, tum Ecclesiasticam occupare. Sed ita nati sunt isti homines, ut sibi creduli amicorum consilia fere insuper habeant. En tibi dono emendationem in Plinio, amato tibi auctore. Locus extat lib. XIV. cap. VII. Inter vina, quae Ptolemaeo Regi Apollodorus medicus commendabat, praecipuum censetur Praeparentium, ut vulgo legitur. MS. CH. legit Peparhium. MS. Regius unus Perperentium: unde vide num bene legatur Perperenium, laudatum Galeno vinum. Perperene civitas est Troadis Straboni et Plinio quoque memorata. Penes Sirmondum, extat vetus nummus, in cujus postica parte videtur grandis [gap: Greek word(s)], cum hac voce [gap: Greek word(s)]. Vale, scribe [gap: Greek word(s)]. Lutetiae Parision XXVIII. Maji. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCII. CL. SARRAVIVS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

CUm soleam ad te scribere singulis hebdomadis, nescio qui fiat ut de mea negligentia saepius expostules. Sed modo mihi constet officii ratio, tabellariorum fidem praestare non possum. Quae scripsisti de Spanhemii reliquiis, pergratum fuit cognofeere. Rivetus ergo successor designatus est inchoatis vindiciis

persequendis. O dignissimum vestri Herculis Atlantem! Seniorem et infirmiorem scilicet, juvenis et validi. Audiveram Voetium Ultrajectinum sese liti obtulisse: Sed praevalere debet defuncti suprema sententia. Expectabimus ergo bonis lassi, nescio an firmos incessus. Interea nos exercebimus cum veterano Molinaeo, quem tamen dudum omnem militiam ejurare oportuisset. [gap: Greek word(s)] inquiebat ille. Huic vero genua labant, necpotest vel levissime impulsus, in vestigio consistere. Vidistin' quos consarcinavit Articulos fidei, ut loqui amat, Amyraldianae? Nihil levius, futilius, falsius, aut calumniosius unquam a quoquam exaratum est. Et tamen in isto mustaceo lauream quaerit, vir sui amantissimus, cui foetidum suum stercus bene olet. Hactenus ejus aetati et pristinis in Ecclesiam meritis, est parcirum: verendum est tamen ne patientia laesa fiat furor. Uno Amyraldi ftatu corruet, nec unquam resurget. Centies rejecta et confutata, quasi nova et intacta reponit. Etiam Gregorius Villius sive Renaeus, Advocatus Rupellensis, senex est, et in Theologicis quicquid ipsi aut alii existiment, patum exercitatus. Si Gratia Universalis non aliis quam istorum machinis cadere debet, in eo est, ut diu stare debeat. Caeterum jam quaesivi a Bocharto nostro, num vellet sui mentionem fieri inter eos, qui vacuum Spanhemii locum occupare expetunt; qui in haec fere verba respondit. Absit a moribus meis, ut aliam quam meam Spartam ornare quaeram: in mea statione contentus vivo, nec ullius vivi aut mortui dignitatem aut munus ambio. Si me tamen Deus alio vocaverit iis rationibus, quibus resistere non possim, aut acquiescere debeam, ejus cultui me dudum mancipavi et vocantem sequar. Itaque me totum ejus providentiae permitto. Agant ergo amici, noti, ignoti quid voluerint: si vocatus fuero, tum videro quid me facere oporteat. Multa sunt quae me Cadomi detineant: aut pauca etiam sunt, quae me alio migrantem juvent et recreent. Haec ille: sapienter sane, et ut verum Christi servum decet. Nihil illo praescribente, aliquid definire meum non est. Facite ergo quod volueritis. Ego tamen faciam, ut resciscat quo sis erga ipsum animo. Alia duo te volo. Quorum prius, recusatum mihi esse exemplum epistolae tuae, in qua de Calvinistis tanquam de reis Anglicani Regicidii locutus dicebaris: quia vetuit vir magnae dignitatis apographum suum cum mortalium quoquam communicari. Altetum, ante annum inter sarcinas librarias Petiti ad Elzevirios, depositum a me fuisse fasciculum tibi reddendum, in quo erant selectarum Balzacii epistolatum volumina duo. Num tibi redditus sit, scire laboramus ego et auctor. Hic inprimis, qui dicit se alia via, altera bina exemplaria ad te curasse, de quibus nihil etiam intellexerit. Vale et me ama. Lutetiae Parisior. XI. Junii. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ABfui Urbe quindecim dies, filiam ducens in domum manti: ubi cum essem, tertium turbavit gaudia nostra tristis nuncius, de Soceri mei obitu. Excurrendum ergo fuit Blesas versus, ad ejus viduam insignis pietatis foeminam; cum qua nudiussextus huc rediimus. Statim audivi, Heraldum olim tuum [gap: Greek word(s)]; contra quam ipse arbitraretur. Monitum enim ut suprema ordmaret, Ecclesiastae suo affini et Medicis dixisse, Ea curabo et in Musaeum ibo cras, vel etiam hodie ubi discesseritis: cum tamen decumbens supinus non posset caput attollere. Jussum ergo surgere et musaeum petere, non potuisse pedem movere: et tum demum cognovisse, quo esset in statu. Obiit die Martis circa undecimam horam matutinam: magno quod dudum moliebatur opere imperfecto. Quae contra te scripta sunt, ante aliquot menses sunt absoluta et excusa. Volebat vero illis addere Observationum et Consiliorum juris Sylvam, quibus opus prodiret ornatius. Dum diutius haec editio tracta est, typographis suis male consuluit. FUIT ERGO DESIDERIUS HERALDUS. Fuit quoque Justellus noster, qui nudiustertius ad plures abiit magno bonorum omniumdesiderio. Donec ergo aliquis reperiatur, qui melius Riveto Spanhemia [gap: Greek word(s)] intelligat, respirabunt a saevitlimo bello viri sane doctissimi et innocentissimi Salmurienses Professeres, quorum unum studium est, veritatis et pacis amor. Quod enim adversarii turbant, id raciunt odio personarum potius, quam doctrinae; cui sanctissimae, utpote a sacris literis haustae, hactenus non defuerunt, nec etiam in posterum deerunt fortissimi patroni. Nulli assensum, nedum tibi, extorquere conantur. Hoc tamen dicam et vere, omnes qui istam imbiberunt methodum, ei firmiter adhaerere, eamque agnoscere et praedicare tanquam [gap: Greek word(s)]; qui sunt characteres apud Apostolum [gap: Greek word(s)]. Expectabimus ergo sine impatientia imperfectum istud opus, cui nemo possit aut ausit supremam manum imponere. Caeterum fallit Morus, aut brevi vestererit: quod certius ex hisce ipsius ad te literis cognosces. Resignavit istas Gothofredi, quas ad me scribens, negat ex animi sui sententia scriptas: se enim contentum esse Middelburgensi Sparta, quam, adsit modo Deus, pro viribus diligenter ornabit. Praeterea se supra quam dici possit obstrictum esse generositati Magistratus Zelandiae, qui primum suum consilium non deseruerit, quin potius contra obstinatissimorum hostium conatus illud tutatus fuerit. De Bocharto hoc etiam habe. Hactenus nulli promisit. Si vocabitur quid inde sequuturum sit nescio; nec ipse non mendax jurat se scire. Castae et severae foeminae instar, non potest aliquando procos non habere. Ut autem horum alicui morem gerat, facile non erit: nec enim ita liber est, ut possit statim et pro arbitrio de se quid velit statuere. Sed

magno me afficiunt beneficio, inquit, qui me isto dignantur honore, et qui eum mihi ambiunt: quicunque futurus sit exitus. Scilicet etiam castas juvat formosas dici et orari, quamvis nolint annuere et praebere. Vale et me ama. Lutetiae Parisior. XXV. Junii. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCIV. CL. SARRAVIUS. Jacobo Oldenburgio. Salmurium.

NOn erant tanti commendatitiae, quas tibi tradidi, Vir Clarissime et Doctissime, ut earum adhuc meminisses. Gaudeo tamen cas viris summis, quibus inscriptae erant non displicuisse: indeque natam occasionem illis quidem vos humane, ut solent omnesse convenientes, excipiendi; Tibi vero me, ut fecisti, officiose et comiter compellandi. Magni enim facio abs te viro erudito et solerte amari: semperque mihi in pretio erunt tempora, quibus tibi nobilibusque adolescentibus, quorum spei admotus es, potero aliquatenus prodesse aut placere. Propius autem jam vides et intelligis, Vir Eruditissime, quae sit nobilissimae Academiae, in qua nunc degis, Theologia: quamque etiam iniquum odium, quod cum illa maligni homines pertinaciter exercent. Praejudiciis scilicet plerique aguntur, nec in quaestione, satis impedita, dijudicanda necessariam adhibent diligentiam. Tu vero Salmuriensis, quam male infamant, doctrinae adyta penetrabis, commoda et [gap: Greek word(s)] expendes; tum vero sine affectibus judicabis. Tanto cognitore gloriabuntur procul dubio Viri incomparabiles et innocentissimi; ita ut vel uno tuo suffragio causam suam decidendam sint permissuri: nec tu ullo majoris momenti negotio otia tua distinxeris. Vale et me ama tui amantissimum. Lutetiae Parisior. IV. Calendas Julias. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

DIcunt mercatores propter institutam Cameraci obsidionem Aulicos nostros tabellarium suis literis spoliasse, ut ex illis cognoscant, quid de suo militari consilio sperare in posterum debeant. Nullas ergo a te habuimus, quibus respondere possimus. Sed hic habes ab aliis satis multas: scilicet filius Garisolii Montalbanensis Theologi Geneva discedens, ex hisce quatuor tres acceperat tibi statim reddendas. Dum autem diutius hic moratus quam existimaverat, scripsit ei Morus, ut eas mihi traderet tibi mittendas. Idem Morus scripsit tandem aliquando, literis datis 22. mensis proxime praeteriti, ne amplius ad se scriberem; se enim esse in procinctu itineris et paratum istuc proficisci. Nondum tamen decrevisse an hac sittransiturus, dum expectat e Germania literas.

Accepit a Magistratu et Academia [gap: Greek word(s)], quibus cum honore ad vos dimittitur; quod sibi apprime conducere, immo necessarium esse existimavit. Nuper occisi Caroli Britanniarum Regis [gap: Greek word(s)] vidi et legi cum summa admiratione: adeo in ea plena omnia bonitatis erga subditos eximiae et in Deum pietatis. Ex eo libro potueris non pauca depromere Apologetico tuo firmando. Sed quando eum videbimus. Vale et me ama Lutetiae Parisior. II. Jilii CIC ICCXLIX. Superiora scripseram cum tuas accepi. Nihil dixi, scripsi aut feci a morte Spanhemii, quo vocationem Bocharti Leidam impedirem. Olim non venisset: jam vero quid, si esset vocatus, facturus foret nescio, quia ipse nescit. In hanc sententiam, quicquid dicas, ad te ea de re scripsi. Tu vero facis quod lubet: Sed noli ejus praeteritionem mihi adscribere. De Heraldo nescio etiam unde tibi venerit in meutem, me cogitare nihil ejus famae nocere posse. Nihil enim hujusmodi scripsi ad te vel ad alium quempiam. Si meae ad te non pervenerint, certe pervenire debebant: non enim cessavi, nec cellabo. Scribam enim alia manu, cum mea non potero, quod tu ita quaeso precorque facias. Iterum vale.

EPISTOLA CCVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

GAudeo impensius te Chiragra liberatum: quia spes est foreut etiam brevi Podagra discedat. Haec postrema me adhuc cruciat: vel potius ejus affinis Gonagra, hactenus mihi incognita hospita, nec minus tamen molesta, quam fuit altera. Scire avemus quae fuerint Batavi, cum suprema ordinaret, mandata super suis vindictis. An jusserit eas ita imperfectas edi, an potius supprimi: quidve de tota ista controversia, quae procul dubio ejus animum turbaverat, dixerit. Tum enim verae voces erumpunt, nec licet in isto postremo Fabulae Actu, alterius personam induere: MANET RES. Certe dum Genevae vixit, neutiquam Gratiae Universali adversatus est: quin immo favit memoriae Cameronis, hu jus veteris sententiae novi assertoris: ejusque omnia opera simul edi curavit, addita etiam sua Praesatione, quae ejus erga [gap: Greek word(s)] reverentiam testabatur. Quibus postea consiliis mutaverit, an aliis praeterea odii aut amoris caussis, difficile erit deincepsscire, nisi ipse, antequam abiret ad plures, significaverit. Gratulor tibi Mori in Bataviam adventum: nunquam enim dubitavi placiturum Magnatibus et populo. Utinam bene etiam illi conveniat cum Professoribus et Ministris, qui ut plurimum invident sociis praestantioribus, juxta vetus dictum [gap: Greek word(s)]. Sed non est vestrarum Provinciarum propria haec labes. Etiam Genevae et alibi haec pestis grassatur, quam prudentia, fortitudine et patientia vincere oportet. De Vidua Principis Arausionensis magis mirarer, eam adeo facile Spanhemii veteris amici memoriam deposuisse, ut hunc novum hospitem jam habeat in deliciis, nisi etiam vetus

esset, Varium et mutabile semper Foemina: liceat addere etiam Princeps. Imo et hae foeminae Principes eo mutabiliores, quod variis affectuum nutibus jactatae, illis resistere non possunt, saepe etiam nec volunt, praesentibus tantum addictae, de futuris aut praeteritis securae. Det DEUS huic nostro tutam et gratam istic sedem et diuturnam. Tibi vero in eo habere beneficiorum a te acceptorum fidum et memorem amicum. Quas ad eum scribo, rogo cures diligenter. Laudabile autem est inprimis Reginae Gothorum tui videndi desiderium. Quidni sapientem accommodes autem? Sed proximo vere non hac hieme. Coelum enim frigore rigidum, parum convenit tuae aetati et temperamento, quod te totum tenet. Quicquid sit, Principibus placere viris magna semper laus fuit: hujusmodi vero Reginae, qualis haec inclyta Virago, etiam maxima. Sed de tua ad nos profectione jamdudum in litteris tuis altum silentium. An consilio mutato adhuc differs, donec nostri aestus plane deferbuerint? Sane adventus Regis, videtur mitioribus et proinde melioribus consiliis locum praebere; hanc urbem quod spectat. Sed in remotioribus regionibus, Aquitania scilicet et Provincia, omnia adhuc turbarum plena; dum Parlamentis Burdigalensi et Aquisextiensi cum Praefectis Regiis male convenit. Sperandum tamen est, hinc, unde mala inceperunt, etiam remedia adhibitum iri. Certe adhiberi debent: quod ut fiat et cito, orandus est DEUS opt. max. cui te tuaque omnia commedo. Vale et me ama: Lutetiae Parisiorum X. Calend. Augusti CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCVII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

SIt ergo quando ita vis tota culpa mea, cur hactenus a vestis Curatoribus non sit habita ratio Bocharti. Sed sit etiam solida tua gloria eoque major quod cum honori amici mei male consuluerim, tu quod neglexerim, vel etiam impedierim, effeceris. Solius Presbyterii ad Pastoris munus vocatio vana procul dubio fuerit. Habebit enim Cadomensis Ecclesia, unde jus suum fortiter, et jure in eo retinendo tueatur. Sed si accedat Academia, et eum in Professorem Theologiae desideret, audi quid ipse ad me scribat. Tum amicis meis, quos inter insignem obtines locum aures praebebo, et illis morem geram. Qui enim, inquit, me offerrem Amplissimis Viris, qui istius scholae curam gerunt? Suggestum Academicum nunquam conscendi, nec scio an isti muneri parsim futurus. Si tamen illi adeo magnifice de me sentiant, ut existiment me istum locum posse occupare sine ullo sui meique honoris damno, tunc illorum judicio audacior factus, liberius quid me agere oporteat decernam. Haec ille. Ego vero, si me sponsorem accipitis, fidenter spondeo vestrum futurum Bochartum, nisi aliqua [gap: Greek word(s)], quam nec ego nec ille praevidere aut vincere possimus, intervenerit. Scio enim quantum ille mihi velit, quantumque meis

consiliis tribuat. Quae sit autem mea sententia ex superioribus liquido cognoveris. Agite ergo jam tu et Rivetus quod volueritis, ut enim praeterea aliquid polliceatur honesti ratio non patitur. Morum quod attinet, credo eum jam esse in Batavia et tuo complexu potiri. Secundo enim Rheno, non Rhodano, ut ais, iter suum debebat peragere, et habes quo labores tuos super ejus vocatione exantlatos consoleris. Bene est autem quod casu non certo consilio mihi mutum fuerit tuum oraculum. Agellii locus de quo te consulueram, habetur libri 4. Cap. 14. extremo. Hesychii vero in verbo [gap: Greek word(s)], in quo Laconum et Lacedemoniorum fit mentio, tanquam diversorum populorum, quos tamen unum esse vix quisquam dubitat. Rescribe ergo quid me sentire oporteat de duobus istis articulis, et mitte praefationem Rivetianae Synopsis cum decreto Harlemensi. Legi impatienter, quod tu tibi jam morosus videris et languidus, tanquam aliquis senex depontanus. Ut tamen hoc persuadeas, juveniliter ludis et exultas, ut damnes quae, ubi prodierint, toti Orbi probabuntur. Noli ergo [gap: Greek word(s)]: quin potius quod superest vitae et industriae alacriter et generose oportet decurrere, ut respondeant primis ultima, quae adhuc [gap: Greek word(s)] sunt eruntque adhuc remotissima. Vale et me ama Lutetiae Paris. VI. Aug. CIC ICCXLIX. Ex hisce quas jam accipio et mitto Chabraei ad te, Morum disces Geneva dudum discessisse.

EPISTOLA CCVIII. CL SARRAVIUS Claudio Salmasio Lugdunum. Batavorum.

NE adhuc dubites Morum nostrum, quem apud vos jam dudum esse existimo, Geneva discessisse, praeter ea quae nuper ad te misi et scripsi, ecce tibi a Gothofredo literas, quibus de ejus discessu certior fies, quantoque honore eum proficiscentem sint prosequuti Magistratus, Cives, Ecclesia et Academia. Itaque sit ille omnino vester, qui certe Lemani Lacus neutiquam est accola. Ne etiam dubites vestrum non futurum Bochartum, ecce tibi ab eo literas ad vestrum Presbyterium, quibus gratias agit pro sua vocatione ad Pastorale Leydensis Ecclesiae officium: quas ita quaeso precorque effice ut reddantum, et cum humanitate. Sed in commune consulant, uti jam scripsi, Ecclesia et Academia, et conjunctis viribus eum oppugnent, tum locus erit Proverbio: Ne Hercules quidem adversus duos, et eum facient civem Leydensem. Ita futurum ego cupio, credo et spondeo. Ego inquam, nam ille pro ingenita modestia se non arbitratur tanto honore dignum, nec Curatores vestros, qui Bisterfeldium expetunt, de se cogitare. De tuo pro infelice Rege Apologetico solens facis, qui facis quod libet, et amicorum consilia spernis. Quod tamen tibi proposueram omni culpa et periculo vacabat. Consuluisses, si illud sequutus esses, et famae Regiae et propriae securitati. Videris velle irritare crabrones, et tuis inimicis occasiones praebere in te non sine ratione insaniendi.

Sed jacta, quando ita voluisti, alea, videbimus quid casurum sit. Iterumque iterumque rogo mittas Praefationem Synopsis Riveti contra Salmurienses et articulum Synodi Harlemensis. Post octiduum scies quid sperare oporteat Hillarium Grammaisonium de titulo, quem pro eo desideras. Tibi amicisque tuis obsequendi semper ero paratissimus. Expectatur Rex cum Matre totaque domo Regia et aulico comitatu proxima septimana. Si adhuc nos deludant spe inani, nescio quis futurus sit in posterum Galliae status. Scit DEUS, cui te tuosque commendo eumque rogo, ut nos oculis benignis respiciat. [gap: Greek word(s)]. Vale et me ama. Lutetiae Paris. XIII. Aug. CIC ICC. XLIX.

EPISTOLA CCIX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

FAciam deinceps quod suades: ipse mittam ad vetrum tabellarium meas et Puteani literas: videbimus an ista ratione nostrae melius curabuntur. Vidi hodie quendam affinem meum Genevam digressum biduo post Morum. Dicebat eum in Comitatu nobilis Argilii Scoti secundo Rheno descendere voluisse, quod vix sine periculo esset facturus, cum sint omnia in utraque fluvii ripa adhuc plena turbarum. Quid si de eo vocando cogitent Amstelodamenses in locum Vossii. Sed vereor ut isti oneri par sit. Valet enim ingenio et eloquentia potius, quam multiplici et varia eruditione. Omnino unus Blondellus noster dignus est tanti viri successor. Posset Baronianos Annales [gap: Greek word(s)] minare, et immortali fama dignum opus posteris tradere. Posset quippe singulis annis singulos tomos absolvere: quod nisi praestiterit vir improbi laboris et incomparabilis diligentiae et industriae, nescio quis possit istam cloacam perpurgare, quae tamen saeculum nostrum pestifero habitu dudum inficit. De Bocharto nostro satis multa in prioribus. Nisi conveniant Ecclesia et Academia de ei gemino onere imponendo, nihil seorsim efficient. Immo nisi festinent et haec et illa, vereor ut serius postea, quod neglexerint, consilium repetant, [gap: Greek word(s)]; habet ille unicam filiam nubilem, quam si nuptui collocaverit Cadomi vel in Neustria, non erit facile, imo impossibile matrem a filia divellere, nec proinde patrem. Serio ergo et cito sibi consulant vestri Curatores, vel sibi suam moram imputent. Nudius tertius Rex cum omni Aula in Urbem post septimestrem et amplius absentiam ingressus est. Etiam [gap: Greek word(s)] eodem curru vehebatur, eodem latere quo Condaeus tuus, ejusque Frater natu minor. Fecit Regis reverentia, ne ei quicquam noceretur: non tamen ubique bonis verbis exceptus est: adeo difficile est impudentis et vilis plebeculae, etiam contra publicam et suam utilitatem, [gap: Greek word(s)]. Faxit DEUS ut iste desideratissimus reditus malis nostris finem imponat. Vale et me ama. Lutetiae Paris. XX. Augusti. CIC ICCXLIX. Ex adjunctae epistolae exemplo disces nullam

esse spem Physicos Cadomenses expugnandi in gratiam absentis tui Grammaisonii, nisi velit eis se sistere. Vereor ut Aurelii faciliores sint. Sed quid tentasse nocebit.

EPISTOLA CCX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

COmmodum cum novissimas tuas accepi aderat mihi Drelincurtius noster, ut mihi necesse non fuerit eum convenire, ut ab ipso rescirem, quid me rescribere oporteret super vocatione Leydensi. Bene autem sibi consulit vestrum Presbyterium, dum cogitat de viris eruditione claris sibi adsciscendis: sedliceat ejus mirari, adsit verbo invidia, confidentiam: cum Lugdunum suum cum nostra Lutetia audet componere; imo illud huic praeponere: si quidem serio existimant virum cordatum posse veteribus amicis valedicere, ut istuc novam deducat coloniam. Noluit tamen me perscribere, quae sit sua sententia. Ipse inquit faciam, ut per me resciscat Salmasius, quod mihi sedeat consilium. Ab ipso itaque expectabis literas humanitatis plenas: sed fallor, aut de alio quaerendo vobis cura incumbet. Morum Lugdunensem quod attinet, fratris ejus est vos certiores facere, quid de eo sperare possitis. De Bocharto vero bene respondisti, non venturum quamvis centies vocaretur, nisi adjungatur Professio Theologica: praeterea periculum est in mora, cujus rationes nuper tibi significavi. Nihil hic est novorum, praeter unum sane non contemnendum. Condaeus enim tuus, olim Eminentissimi [gap: Greek word(s)], ei aperte amicitiam renuntiavit: quod Aulam turbat, vereor ne etiam Regnum. In Aquitania adhuc omnia ad extrema vergunt. DEUS nostri misereatur. Certe sine ejus auxilio multa mala nos prement: quod ut avertat eum quaeso precorque. Vale et me ama. Lutetiae Paris, XVII. Septembris. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ANte octiduum nihil scripsi quia ducebam funus filiolae natu minimae; quod licet grave, ut aequiore animo feram, faciunt aliae quinque superstites. Hodie vero pauca scribam, quia expecto affines et amicos, in quorum coetu subscribantur tabulae nuptiales filiae natu maximae. Praeterea pauca a te habeo quibus respondeam. Gaudeo bene esse Moro Middelburgi: miror tamen eum adeo omnem nostram memoriam deposuisse, ut ex quo illic habitat, nihil omnino nos de suis rebus scire voluerit. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisior. Kalendis Octobris. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCXII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

VEre dictum olim, solliciti aliquid laetis semper intervenire. Certe nuptias nostras fecimus inter bina funera. Alteram enim adhuc filiolam amisi, quam peperit materfamilias inexhaustae foecunditatis partu octimestri nec vitali, non sine vitae suae periculo. Eam mihi servavit Deus optimus, cui vel hoc solo nomine gratias debeo et ago immortales. Alias respondebo Moro nostro, eique gratulabor tam prospere sui adventus initia. Utinam reliqua similem in modum decurrant. An eum rogabo toties a te petium Articulum Harlemensem et Synopsis Riveti Praefationem, an ea adhuc a te expectabo et tandem habebo, quod malim? Ipse videris; certe haec dudum desideramus: quae tamen vobis obvia credebam ab humanitate tua me posse et debere impetrare. De Blondello quoque et Bocharto quod agitatis lentum est negotium. Utemur et fruemur illis interea, quandiu per vos licebit. In ultimum usque Transsylvaniam quaeritis, quae habere non potestis: quae vero facilia sunt paratu, et illis meliora negligitis. Scilicet quicquid quaeritur optimum videtur. Interea verendum est, ne occasio clabatur, quam frustra postea desiderabitis. Laudo propositum tuum in Sueciam eundi, ad vere incomparabilem Reginam. Sed quid cessas? quamvis tui videndi incredibili desiderio ardeam, tamen quia non dubito istud iter sine tuo magno honore et incommodo non peractum iri, velim ut illud aliis omnibus et nobis etiam neglectis ingrediaris, statim atque proxima hiems desaevierit. Nescio quid addam. De publica re nostra alii scribunt accuratius. De Criticis et aliis quaesitis dicis ea tibi dudum oblita. Vale ergo et me amare perge. Lutetiae Paris. VIII. Octobris. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCXIII. CL. SARRAVIUS Alexandro Moro. Middelburgum.

SErio accusabam tuam negligentiam, et de ea apud amicos expostulabam, quod istic tamdiu immemor nostri viveres, cum ecce novissimas tuas accepi. Eas uti habui, facile praeteritae injuriae sum oblitus: ita enim nec mitiori nomine appellabam mei apud et oblivionem. Scio novi coeli et novi hospitii causas aliquam mereri excusationem. At etiam existimavi posse me meo jure, et pro nostra amicitia, aliquid literarum a te prae aliis expectare imo et exigere. Atqui in ordinem coactus sum, et cum ad millenos scriberes, nostri quoque puduit dememinisse. Sed vel cum paucis quod maluissem, vel cum omnibus, quod factum est, juvat te mei tandem esse recordatum, et ad officium rediisse. Vide quam libere agam. Ita loqui amant tui jam Batavi: quidni ego quoque veteres mores

meos bonos, candidos scilicet et apertos, sine fuco et fallaciis, retineam? Sed omissis istis querimoniis impensius gaudeo, et tibi gratulor tam prospera tui adventus istas in oras initia. Jam vides merito voluisse nos te istic dudum esse. Qua pollos eruditione et industria, facile loci tui dignitatem tueberis et augebis. Nec tibi deerit Salmasius noster, cujus scis te primam notitiam et amicitiam mihi debere; quanquam postea tuo merito inter vos adoleverit et creverit. Fac ut nunquam senescat: quod tamen si obtineri non potest, ut sunt humana omnia ad interitum prona, fac ut nunquam nisi vobiscum moriatur. Ego qua potero tibi prodero, re, opera, consilio bono, hic et alibi, ubicunque arbitraberis me tibi posse inservire. Vale et me ama. Lutet. Parisior. v. Novemb. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

DIuturni tui silentii causam ignoro: modo tamen tua valetudo et nostri amor sint in tuto, quamlibet aliam aequo animo feram. Vidimus hic [gap: Greek word(s)] Defensionis Regiae. Omnino magnus est iste tuus labor, et istam materiam profunde meditatus est. Typi sunt elegantes; non paucis tamen erroribus deformati. Quia autem aliquando cogitasti de Hilario Grammaisonio in Titulum Medici promovendo, quod istic fieri erat difficile, propter ejus in lingua Latina ignorantiam; didici nuper ad Hoeufdio famoso trapezita Amstelodamensi, qui dudum hic agitat, quae te scire oporteat et possint amico tuo prodesse. Narrabat mihi quemdam artis Galenicae peritissimum, sed linguae Latinae ignarum, coactum fuisse a Doctoribus istius facultatis in suum Ordinem adscribi, vel Praxin suam deserere. Priori propositioni facile assensum praebuit Marinus, ita enim vocabatur, modo vellent secum agere sermone patrio, id est Belgico; Ultrjectinus enim erat. Cum de eo convenissent, interrogatus est candidatus senex ab aemulis Doctoribus, quorum tamen suffragiis, suo merito in eorum collegium cooptatus est. Haec sibi comperta tanquam Leydae acta, vir bonus et locupletissimus testis asserebat, circa annum hujus saeculti trigesimum quintum. Postea Amstelodamum secessit Marinus ubi diu vixit, et Hoeufdio aliisque suam opem desiderantibus adfuit. Quae cum ita sint, quid vetat Grammaisonium eandem fortunam experiri? Jam aliud te volo et enixe rogo. Nempe ut velis favere vocationi Blondelli nostri, de qua aliquai cogitant, in locum Vossii. Scimus enim non posse id fieri nisi assentiaris, quae tua est istic in litterariis negotiis auctoritas. Nosti hominis doctrinam stupendam et prodigiosam; unde tibi magnus honor accedat tua commendatione, viros eruditione illustres undiquaque evocatos istic a te stabilitum iri. Habebis in eo amicum fidelem et modestum. Accipe me de ea re vadem et pro eo sponsorem. Nulla in re vobis difficultas ab ipso erit. Omnia erunt plana: quod iterum spondeo et te me hic habiturum adjutorem non inutilem. Vir enim, si quisquam, optimus,

permittit se amicorum arbitrio, quos inter possum gloriari me non postremo esse loco. Hoc si feceris insigni beneficio Historiam sacram affeceris. Hic enim vivit ad alienum arbitrium: et inter familiarium et magnatum diversas prensationes senescit, Spartam suam non ornans, sed potius deserens: quod postremum est ipsi nobisque molestissimum. Iterum rogo et precor, ut velis quod potes in hoc negotio. Nulla majori gratia me multosque bonos viros devinxeris. Hoc ergo fac et me ama. Lut. Par. XVI. Novemb. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCXV. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

MUltis de causis gratissimae mihi fuerunt literae tuae, Holmia ad me datae: pro quibus magnas habeo agoque gratias. Juvit enim cognoscere, te vel in istis longe dissitis regionibus, non omnem nostri memoriam et curam depesuisse: deinde audire te narrantem tot et tanta Serenissimae Reginae splendida et eximia decora, laude immortali dignissima. Denique datam mihi a te occasionem tenue aliquod officium praestandi ejus Majestati non ingratum. Quod Magnam Christinam spectat, quid dicam? Quidquid enim de ea dixero, dixeris tu Vir Magne et Eloquentissime, dixerint alii, semper id omne longe infra ejus merita residet. Satius ergo cum silentio ejus purpuram adorare, quam inani multiloquio et verborum strepitu argumentum nobilissimum et splendidissimum deterere et obscurare. Amat ergo inclyta illa Heroina literas nostras; earum mystas fovet et regaliter habet; de linguis et scientiis ipsa cognoscit, nec aliorum oculis et sermonibus credit? Sunt haec sane magna et summa digna admiratione. Sed quod praecipuum est, ita literis vacat, ita libros tractat; ut tamen sceptrum nunquam deponat, et imperio regere populos, tanquam propriae artis suae, nunquam obliviscatur. O beatam Suediam tanta suarum fortunarum moderatrice! O beatum Vossium! O beatos omnes, cui datum est suavi ejus praesentia, conspectu, colloquio et gratia frui! Quaevisi, et reperi tuo indicio, Jamblichi librum MS. et jam describitur. Quia repatriavit Graeculus Antonius, qui tibi aliquando similem laobrem sumpsit, alium inveni, qui hoc negotium, et in eo jam totus est, peragat. Liber exaratus est elegantibus characteribus: sed habet aliquot lacunas, quas nisi ex alio codice difficile erit replere. Statim atque scriba imperatum pensum absolverit, curabo ad te istuc mitti. Interea ecce tibi Synopsim capitum libri Blondelliani De Sibyllis: Spissius enim est volumen, quam ut per cursores, sicut postulas, illud mittere debuerim. Si tamen adhuc perstes, facile erit tibi morem gerere. [gap: Greek word(s)] est ingentis operis, quod in Cardinalem Perronium dudum adornaverat: Quia autem adversarius Gallice scripserat, ideo patrio etiam idiomate Responsionem suam scripsit amicus noster: cum alias hujusmodi doctrinae et controversiae melius lingua Romana discutiantur. Perstat idem in magno, et vereor ne nimis magno

opere contra Chiffletium, quod tamen affectum est. Puteanus major parat alteram edtionem Libertatum, quod vocamus, Ecclesiae Gallicanae, castigatiorem priore et auctiorem: opus quantivis pretii, et quod, invitis Romanae aulae mancipiis, merito audit Galliae nostrae Palladium. Post aliquot septimas praelo subjicietur. Quid alii moliantur, cum ipsi reticeant et premant, difficile sit dicere. Tota Puteanorum societas volunt te salvere. Ego quoque, quem tui crede semper amantissimum. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisior. XIX Novemb. CIC ICCXLIX

EPISTOLA CCXVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

BInis tuis responsum debeo: priores quippe serius venerunt, quam ut eis per cursorem, qui eas attulerat, potuerim tibi satisfacere. In iis querebaris Heinsii filium istic multis dixisse, me scripsisse ad Elzevirios te frustra tentasse Heraldum inscitiae arguere, cum esset vir undiquaque doctissimus. Sed ego potius queror et jure, te ita male suspiciosum esse et adeo facilem, ut quicquid de met tibi dicitur, sine diligenti inquisitione, credas. Sane cum tibi amici sint Elzevirii, quare eos non consuluisti super rei istius veritate, si eam talem existimasti, de qua mecum expostulares? Quare non jussisti Nicolaum istas meas literas tibi exhibere, quemadmodum tu ante aliquot meas cum illo communicasti, in quibus nescio quid de eo liberius ad te scripseram. Vidi enim et penes me adhuc sunt, quas scripsit ad communem amicum, in quibus tota haec historia enarratur. Quas ubi primum legi, indolui isto tuo facto periisse mihi libertatem deinceps tecum familiarius agendi. Statueram tamen id silentio involvere, et fecissem, nisi mihi illud renovandi occasionem praebuisses. Istos autem meos de Heraldo sermones quod spectat, scias rem esse falsissimam; et mihi ita affirmanti credas velim. Orationem in obitum Spanhemii ad me misit defuncti filius. Gratias egi et laudavi oratorem, quod suum argumentum bene executus esset et laudabiliter. Si quid in hac re peccavi, libenter patiar te censorem: nec scire debui, unde Heydanus efformaverit aut compilaverit suam laudationem. Ut finiam priori tuae epistolae respondere. Scomma Molinaei frigidum mihi visum est de alaudis captis a nescio quibus hominibus, quia sufficit ut propositio hypothetica locum habeat, alaudas captas esse sub retibus, non autem requiritur ut homines illas capiant, assent et comedant. Sed haec nihili omittamus. Tuam defensionem quod spectat, dolendum esset in ipsis nascendi primordiis interire. Sed voluisti istam aleam subire spreto strenue, quod tibi proposueram, consilio. Videbimus ergo quid ex generoso tuo animo boni aut mali eveniet. Sed malum avertat omnis boni Auctor, cui te commendatum opto. Vale et me ama. Lutetiae Paris. XXVI. Novemb. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCXVII. CL. SARRAVIVS Isaaco Vossio. Amstelodamum.

SCripsi haud ita quidem, qua via ista Lud. Jacobi Paralipomena ad te miserim: quae hic repetere nihil est necesse. Gaudeo ea vel sero tibi aliquando esse reddita. Quae Historicos Graecos spectant reliqua, ecce mitto; quandoquidem liber vergit ad umbilicum. Alias commodam nactus occasionem, habebis etiam quae idem collegit de Historicis Latinis, cum Bertii Eusebianis, de quibus olim scripsi, Menagii nostri dono. Debemus saltem conferre impensas vobis superba palatia aedificantibus. Gratulor tibi faustum in patriam reditum post vicinas provincias lustratas, et visos in iis viros eruditos. Chiffletio dexerim libenter, quod olim Achab Regi Syriae Benadab, Ne glorietur accintus aeque ac discinctus. Nescit enim cum quo adversario certamen ei ineundum sit, quantusque in clypeum assurgat, et quo turbine torqueat hastam Blondellus noster. Non dicam indicta ore alio dicturum hunc nostrum, sed ne cogitata quidem; eaque tam multa et tam grandia, ut portentum ingenii admiraturus sit Hispanicae potentiae Vindex alias non contemnendus. Sed nimis lentum est, inquies, omne istud negotium. Fateor sane et dolet non citius progredi: sed qui omnia etiam minutissima exequitur: quia multa nova et vera lumina accendit, facere non potest, quin ejus opus in majorem molem crescat. Praeterea non hoc unum agit noster: quin ad alia supiuscule divertit: ut nuper De jure Tremolliae Ducis in regno Neapolitano; et De Sibyllis earumque Carminibus, ea commentatus est, frustra ab alio quovis expeterentur. Interea ergo triumphet Eques Hispanicus; sed cum ista cogitatione, sibi aliquando rem fore cum pedite Gallo, qui eum, cum suis armillis et torquibus, in terram sit dejecturus et jugulaturus. Vale. Lut. Paris. X. Decemb. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

BEne et sapienter, ut solent omnia, fecere Ordines Bataviae, dum in tuam DEFENSIONEM nihil singulariter statuere. Carebit scilicet auctoritate publica privatum opus, sine qua stare potest, nec ideo minus probabitur. Hactenus satis cognitum quid in humanioribus litteris, quid in antiquitate sacra et profana, quid in Jurisprudentia, quid in Medicina valteres, quid autem in Politica, quid in Oratoria posses hinc etiam constabit. In utroque enim hoc argumento versari debet Apologeticus in gratiam Regis miserrimi scriptus: nec dubitare fas est, te nostrae expectationi facturum esse satis. Quia autem exemplarium

huc a te mittendorum videris me destinare largitorem, quaeso, ut jam saepius frustra feci, mittere velis indiculum amicorum, quos inter erunt distribuenda. Solent enim nonnulli queri se a me ommitti, quasi possem omnibus consulere. Oneror itaque invidia, cui ferendae ego praesens sum impar, et quam tu remotior facile contemnas. Obiisse Latium virum bonum doleo, tui causa et reipublicae quoque literariae. Erat enim vir candidus et apertus et studiis nostris facebat. Sed omnes idem iter insistemus. Caeterum gratulor tibi serio litterarum commercium quod habes cum Suediae Regina. Utinam coram posses ejus divinas audire et reddere voces. Omnia debes posthabere isti colloquio et eo statim avolare. Vale. Lutetiae Paris. XXVII. Decemb. CIC ICCXLIX.

EPISTOLA CCXIX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

SIve Latinas sive Gallicas scribas literas, semper mihi sunt gratissimae. Priores vel sola sua dialecto placent; alterae vero, quia ut plurimum sunt prolixiores, quales erant postremae tuae. [gap: Greek word(s)] Blondelli vocatiionem Amstelodamensem ipsi gratulor. Eam dudum bonos aliquot viros moliri intellexeram: confectum vero negotium et emissos vocationis codicillos nescio. Cras forsan me conveniet, et quid in ea re actum sit, certo cognoscam. Si me audiet, et puto audiet, eo ibit non lento gradu. Bene sit Amplissimae Urbi, quae talem virum doctum, sapientem, modestum et pacis studiosum acquirit. Vae Galliae novercae suos filios ejicienti, quia eos non fovet, nec pro meritis habet. Expectabo quae huc destinasti exemplaria defensionis Regiae, quae etiam posset hic recudi praecipue Gallice, si velis tuam versionem mitterre. Vidua Mathurini Puteani, quae res tuas hic procurat, meretur aliis praeferri: ego tua causa operas typographicas dirigam. Haec scribo podager et [gap: Greek word(s)]. Tu vale et me amare perge. Lutetiae Parisiorum pridie Kalendas Januarias Anni CIC ICCL. quem tibi tuisque faustum fortunatumque voveo et opto; nobis vero praeterito meliorem, certe dissimilem.

EPISTOLA CCXX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

GRavi hemicraniae dolore, post leniores podagrae, nunc afflictus, pauca omni no a me haberes, imo nihil, nisi quae in opistographo continentur, tibi mittere promisissem. Vignerius Oratorianus Presbyter Nicolai Blesensis filius, ea heri attulit et rogavit, ut velles meo et suo rogatu, de iis sententiam tuam promere. Dicit habere se affectum Commentarium de hujusmodi nugis, quae aliquando

seria ducunt, te praesertim earum interprete. Hoc facies commodo tuo. Imo cito facies, aut nunquam. Soles enim facile hujusmodi promissorum oblivisci: et possem ex syngrapha adversus te agere, nisi bona potius verba hoc anno ineunte essent dicenda. Vale et me ama, qui aeternum servo amorem. Lutetiae Paris. Nonis Januariis CIC ICCL. Ne mea brevitas nuda et inornata videatur, hic habes Carmen Elegans, in cujus titulo voluit me exornatum L. Senator Parisiensis.

P. L. CARMEN IN ALBAS LIGAE PROCESSIONES. DOCTISSIMO SARRAVIO.

LArvata ritu quod sodalitas novo
Albo stupentem venit Vrbem syrmate:
Et tecta vultus cernuos, torvum tuens;
Gestat retortis lora pendula funibus:
Ne tu cachinnos solve, neu misce jocos.
Sed tacitus oculis, auribus, lingua fave.
Hic pura virtus: Pura cultus hic pii
Medulla. Fatis quisquis huc felicibus
Fratrum vocatur Candidatorum comes;
Compendiosa currit in coelum via;
Coeloque victo potitur et victis diis.
Rides et aegrae mentis hoc morbum vocas?
Non imperitum vulgus hi possunt doli
Nugis superbis fallere, an fallent Deum?
Persona vultus muta nequicquam tegit
Animi recessus cum penetrales patent.
Male in cucullo lineo latet scelus.
Quid omineris? Ni taces praesens malum
Iram Deorum senties Harpocrates.

EPISTOLA CCXXI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Hagam.

REm magnam et, antequam accidisset, arduam omnibus creditam, quin et factu impossibilem, istuc procul dubio velox fama detulerit: injectas nempe Reginae mandato manus in Condaeum Principem, ejus fratrem Contium, horumque profratrem Longovillanum Ducem; qui in Vincenarum arce sub arcta custodia jam asservantur. Factum id omnibus mirantibus, die Martis hujus mensis decima octava, vesperi. Causas istius facinoris explicuit Rex praegrandi ad Senatum nostrum epistola, cujus exemplum misissem, nisi veritus essem

fasciculum tuum onerare. Omnino ferocientis Principis audacia Aulae nostrae formidolosa coercenda visa est. Quae autem fuerint ejus consilia, aperient forsan dies sequuturi. Interea quos lupos non auribus, sed totis corporibus tenent, videant quorum ea res est, ne inde elabantur aut erumpant. Omnino enim Gallia intestino bello tota conflagraret, quod avertat DEUS optimus, cujus, absit verbo blasphemia, pertinax hactenus visa est erga nos indulgentia. Nondum scio an acceperit Blondellus Amstelodamensis vocationis diploma: quin heri aut hodie tantum id habet, nisi velit id me celatum, quod vix crediderim. Certe postrema die dominica negabat se a tribus septimanis quidquam istinc habuisse. Caeterum miror Moro grave fuisse in Professione Historica sibi praelatum Blondellum, cui omnes in ea scientia cedunt juvenesque senesque. Ut enim tum tantum delatus is honor fuerit Blondello, cum eum recusaverit Morus, audi me patienter quod sentio dicentem, non credo. Defensionem tuam Gallicam debes Viduae Puteanae, quae cum suo marito dudum tibi operam navavit: cum praesertim istic vulgaria nostra parum castigate excudantur. Itaque eam ocyus huc transmitte: verendum enim est ne audaculus aliquis id ipsum vel te invito aggrediatur. Quanquam autem incredibili tui videndi ardeam desiderio, tamen Suedicum iter tibi praeferendum censeo. Ita soleo amicorum commoda meis votis antehabere. Vale itaque et eo vola. Lutetiae Parisior. XXII. Januarii CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Hagam.

EXpectabo reditum tuum Leydam, ut illic possis melius et commodius respondere Vignieri quaesitis: quod tamen si omiseris, noli vereri ut. ex Syngrapha tecum agam. Nulla enim sunt tribunalia, in quibus te reum peragere possem, nisi forsan neglecti officii; quod, ut sunt tempora, facile contemnitur. Ago gratias quod pollicearis indiculum amicorum, quibus tua DEFENSIO danda erit. Sed memineris eum ocyus mittere. Aquilo enim, qui aliquot abhinc diebus continuo flat, naves statim adduxerit, et cum iis librorum tuorum fasciculum: quem non aperire aut saltem spargere certum est, donec promissum catalogum accepero. Sed num addidisti quintae Editioni, quae Amstelodami adornatur, eximiam illam Praefationem, quam integro libro olim praeferebas. Versionem autem Gallicam posses pluribus vicibus huc mittere, ut citius editio inchoetur. Vidi literas vocationis Blondelli; et intellexi artes aemulorum, qui eam turbare conati sunt. Omnino accipiet conditionem, deserta patria, quae tales viros non meretur habere; adeo parce et illiberaliter cum iis agit. Utinam illic lautius et beatius vivat; quod factu facile omnes existi mant. Regis patruus Urbem non vult deserere; unde multi credunt, quidquid simulent, iter non factum iri, duro praesertim hoc frigore: quod etiam me

plura scribere vetat. Vale et me ama. Lutetiae Parsiorum XXIX. Januarii CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

PAucis contentus esto; nihil enim a te per hunc cursorem habui. An es jam ingressus iter Suedicum? an saltem ad illud serio te accingis? Omnino bonum factum, quod omnes moras rumpas ut eo te conferas. Heri accepi literas a Vossionostro, qui de suae Dominae virtutibus et eruditione pergit admiranda, et quae tamen apud me facile fidem inveniunt, dicere. Ejus munificentia ad me quoque pervenit. Quia enim illi tenue aliquod officium praestiti, misit ad me aureum nummum, qui suam iconem refert. Hoc ego si retuli praemium levissimae operae, qua mercede longinqua tua peregrinatio et immensa doctrina pensabuntur? Nondum advenit fasciculus, in quo sunt REGIAE DEFENSIONIS libri: vereor ut serius reddatur. Wlacus enim Anglus typographus curavit ad se istinc per cursorem mitti unum exemplum ejus formae, quam in duodecimo vocant: et jam satagunt operae typographicae, ut diligentissime edatur. Vidi nobilem Anglum expostulantem, quod omiseris unum exemplum mittere ad defuncti Caroli viduam, quae hic degit; Quamvis enim inquiebat, sit in re minime lauta, tamen potuisse solvere pretium tabellarii, qui illud attulisset. Expectabam tuam responsionem ad Vignerii quaesita: quod si facere neglexeris, solens feceris. Satius est tamen adhuc praestolari, quam ita praecipitanter te damnare. Itaque [gap: Greek word(s)]. Statim enim viderimus, quid nobis sperandum sit. Regis iter Normannicum parum procedit: quia dicunt omnes arces deditum iri, nec necesse fore ulterius progredi. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisior. v. Februarii. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio.

QUamvis jam secundum cesses, iterum scribere non desinam; ea tamen lege, ut si tertium silueris, ego quoque tuo exemplo conticescam. Vix enim crediderim te in Suediam nobis insalutatis esse profectum: cum praesertim anni tempestas sit adhuc incommoda. An vero meditaris ad Vignerii quaesita prolixam aliquam responsionem? Hoc sane velim: sed cum sis totus itineris, credibile non est te istis nugis quamvis eruditis, velle, quod superest tempus impendere. Modo autem valeas quidquid sit, bene erit. Nondum advenerunt tua exemplaria, quae ad nos destinasti, nimis lenta via maris, quae ea huc debet sistere. Interea procedit editio non inelegans, quae hic in quarto excuditur.

Etiam Gallicam versionem volebant adornare, nisi intercessissem et dixissem te auctore hoc jam esse curatum. Vide ergo ut ocyus Latina et Gallica tua habeamus. Invenies hic multos laudatores: sed aliquos etiam Censores. Quî aliter in tanta sentiendi, et quidlibet effutiendi licentia? Multi enim Aulae addictius serviunt, propter spem praemii: alii vero libertatem magis amant; quam existimant se in moderato regio imperio facilius posse tueri. Varia itaque experieris hominum judicia: sed sat erit melioribus et potioribus placuisse. In Neustria omnia ad pacem vergunt: sed in Heduis tuis turbatur. Fama est eo Regem iturum statim atque de Franciscopoli fuerit transactum, quod brevi fore speratur. Cadomenses enim sicut et Diepenses sunt in Regis obsequio. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisior. XII. Febuarii. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

POstquam te scivi Hagae viridaria lustrantem, nihil inexpectatius accidit, quam intelligere te lecto affixum, podagra miserabiliter torqueri. Sed haec deflenda est hujus vitae conditio et omnium humanarum rerum vicissitudo, ut laeta et tristia sibi invicem succedant, ita tamen ut haec saepius, quam illa recurrant aut saltem diutius inhaereant. Verum tristia haec vel sola recordatione molesta omittamus. Penes me sunt aliquot quaterniones tuae Defensionis. Miratus sum, et procul dubio mecum erunt multi in eadem sententia, ubi legi in Praefatione necessarios tibi videri Episcopos in regimine Ecclesiae Anglicanae. Tibi inquam, qui in Wallone Messalino, adeo acriter eos insectatus es, ut forsan inde arrepta sit, si non nata occasio eos penitus amovendi. Hoc sane dicent esse [gap: Greek word(s)] potius, quam [gap: Greek word(s)]. Reliqua cum voluptatelegi. Exemplaria tua non comparent. Bonum factum quod laterculum miseris eorum, quibus tuo nomine dari debent, quod a me religiose praestabitur. Vereor tamen ne inter Pastores nostros omiseris eorum principem, virum doctissimum, tum tui studiosissimum, Michaelem Falcarium, cum quo [gap: Greek word(s)] impleveris. B. Amici nostri vetus est vitium, quod istic et hic quoque juvenesque senesque dudum notaverunt; sed tamen quod multis eximiis dotibus compensetur; et possit frequente Latini sermonis usu corrigi. Fatebor autem me de amicis sinistre et perverse sentire et scribere, te vero minime obliviosum esse, ubi ad quaesita Oratoriani presbyteri responderis. Interea velim me feras non sine ratione, ita arbitror, conquerentem: hoc enim te possit vivida, qua polles, memoria docere. Vale et cum mea [gap: Greek word(s)] patere te saepius interpellantem. Si obsequerer desiderio meo, nec vererer esse molestus, plura adhuc hujusmodi de quibus expostulares. Iterum Vale et in Suediam vel vola, vel curre, vel naviga, vel defertor; sed ad nos postea revertitor. Ita voveo et opto. Lutetiae Parisior. XVIII. Februarii. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

ADvenerunt quidem exemplaria tuae Defensionis, sed non tua, quae nuspiam comparent. Quid hoc est? inquies. Jam rescies, et quid tua causa fecerim bene aut male, prout tibi videbitur. Statim atque audivi in via Jacobaea prostare vaenales novos e Batavia libros, pro more meo eo advolavi. Unam, duas, tres, plures adhuc officinas ingressus, quaesivi de tuo Libro quem inveni. Petitum, et alios interrogavi, quot tuo nomine mihi dare deberent, an quinquaginta juxta priores literas tuas, an tantum viginti juxta posteriores. Negavit ille, negaverunt alii, se quidquam mihi esse daturos, nisi meis sumptibus; nec ulla a quoquam se habuisse mandata, quibus mihi aliquid essent daturi. Quid facerem? Dixeram haud ita pridem me tua exemplaria expectare, et largiturum esse his et illis: jam vero delusos se conquerentur. Meo periculo, inquam, meam et Salmasianam fidem liberabo. Accepi ergo a Petito novem amplioris chartae, et duodecim contractioris, viginti scilicet exemplaria et unum; et syngrapha mea cavi, me ea de meo soluturum, nisi Tu aut Elzevirius ei satisfaceretis. Existimavi me hoc tibi debere praestare; et Elzeviriorum oblivione aut incuria id accidisse. Tu vero vide quomodo nomen istud tuum, aut meum, sis expuncturus. Certe st expectassem tuam responsionem, periisset occasio ea donandi Magnatibus et amicis. Malui ergo hujus qualiscunque jacturae aleam subire, quam tres hebdomadas, dum scriberem, tuque rescriberes, expectare. Laterculum tuum implevi, et omnia hic donata vel alio missa. Quia non potuit Petitus omnia in folio suppeditare, coactus sum aliquot in duodecimo accipere. Scribe ergo ut mea cautio mihi restituatur: et alia si quae amicis destinaveris, vide, ut in unum fasciculum componantur, mihi aut alii reddendum. Miserum est enim cum istis hominibus contendere, ut non suum reddant. De Vignerii quaesitis fiet quod voles, et quando voles, imo vel post tuum e Suedia reditum. Vale et me ama. Lutetiae Parision XXVI. Februarii. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXVII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

Nihil a te accepimus a postremo vestro tabellario. Sed ex epistola uxoris tuae ad viduam Puteanam, intelleximus te adhuc podagra teneri; quod sane, prout debeo, fero molestiisime. Habuit etiam illa aliquot chartas Defensionis Gallicae; quam si statim praelo subjiciat, libenter, uti promisi, operis typographicis opem feram. Vide tantum ut reliqua ocyus mittantur. Quia autem

inscripta est Carolo Secundo Fillo, etc. credat aliquis deesse ad eum Epistolam [gap: Greek word(s)], quia in ipso opere nusquam a te compellatur. Totum enim accurate perlegi cum magna voluptate. Presbyterianos fratres offendit accusatio nefandi criminis, cujus eos facis participes: quamvis enim postmodum videaris istud onus rejicere in Independentes, rursum tamen eos insectaris, nec vis istius culpae esse immunes: quod sane durum est a consecraneo pati. Satis praevidisti eorum querelas, quas vitasse consultius fuisset. Circa editiones vulnus est immedicabile. Quid tamen vetat, quin in Gallicis chartis, quae sunt ad huc penes te, aliquid lenimenti adferatur? Saltem ea populus non legeret, nec de te ob istam tuam libertatem male forsan sentiret. Si me audies id in fratrum gratiam praestabis. De necessitate Episcopatus Anglicani quod obiter dixeras in Praefatione, uti jam monui, fortius adhuc urges ipso opere, contra dictata Wallonis Messalini; quod tibi vitio vertetur: diceturque te calidum et frigidum eodem ex ore efflare, nec generositati tuae id convenire existimabitur. Passim negas extare exemplum ullius Regis, qui ita publice traductus fuerit et carnifici traditus: Aucubi tamen dicis aliquot Scotiae Reges, in publico capitali supplicio esse affectos: quae conciliatione indigere videntur. Unum addam, cum capita duodecim, in quae opus divisisti, singula sua argumenta edisserant, potuisse te unicuique suum titulum praefigere. Vale si valere potes, et me ama. Lutetiae Parisior. v. Martii. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

TE ergo habemus reum fatentem. Sive enim tempori servias, sive causae, nobis perinde est. Atqui dicebatur antea te [gap: Greek word(s)], qui ne ipsi quidem Jovi, Termini in modum, cederet. Praeterea credo non licere Advocato vel Regio, in causa domini sui, aliter dicere publice, quam privatim loquatur et sentiat: quemadmodum non sunt diversae leges, quibus domi utimur, ab illis juxta quas in foro placita decernuntur. At scripsisti inquis, ex imperio. Ergo potest tibi imperari, ut sententiam mutes? Epictetus tamen tuus docet hoc esse [gap: Greek word(s)], idque ita esse in potestate nostra, ut invitis non eripiatur. Sed haec ingrata omitto. Serio hic inchoata est editio Gallica forma quam dicunt quartam, characteribus elegantibus: modo pergas mittere versionem tuam, statim negotium finem accipiet. Scripsi viduae Puteanae ut specimen suae editionis tibi mitteret. Suedici itineris consilium bene est quod non deseris: et digna est Magna Christina, quae ex ultimis orbis finibus invisatur. Menagius eam nuper compellavit et laudavit in Praefatione Carminum Latinorum Balzacii, quae isti Heroinae dedicavit. Ita literarum quidquid est, eo jam volat, et pacis egregiae artes, belli praeclaris facinoribus succedunt. Postquam vero istam frigidiorem et obscuriorem plagam praesentia tua accenderis

et illustraveris, nihil ejus gloriae deerit; nec quisquam non sibi gloriosum ducet, per tua incedere vestigia, quanquam nequeat assequi. Sed si cessisti Regi imperanti, noli cedere Reginae roganti ut apud se hiemem transigas, nisi velis aeternum ibi manere. Vereor enim, mi Salmasi, ne saevi aeris inclementia corpusculum tuum affligat et perdat. Itaque citius discede, ut citius etiam revertaris. DEUS iter secundet. Vale et me vel sub axe Arctico ama. Lutetiae Parisior. XII. Martii. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXIX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

SAtis praevideram, quae tua est fides et generositas, me extra omnem futurum esse aleam, accipiendo a Petito promista exemplaria et ea amicis in laterculo comprehensis distribuendo. Omne id incuria typographorum factum esse arbitror, potius quam malo animo. Scripserunt enim nuper Petito, ut mihi daret viginti exempla majoris formae. Ille vero ut nuper scribebam, quod olim non potuit ne nunc quidem possit, divenditis illis majoribus. Itaque satis erit, mihi syngrapham meam restituat; quod nondum fecit, sed facturum esse dixit meo amanuensi, quem ad eum istam ob rem miseram. Tuum erit cum Elzevirio inire rationes; quibus tibi novem tantum majora et duodecim minora imputabit. Editio Gallica commode procedit: sed quia volunt eam, quantum possunt, maturare, deinceps acceptis tertio et quarto capitibus, pollicentur singulis diebus binas chartas: quod si praestiterint paulo post Paschales ferias opus erit absolutum. Constabit octoginta aut circiter foliis. Proximus tuus in Suediam discessus facit ut te meis verbis roget Balzacius, nisi adhuc acceperis fasciculum in quo habentur ejus varia opuscula Gallica istic edenda, cures te licet absente, eum aperiri et typographo, cujus ea res est, tradi. Praeterea scire desiderat, num acceperis chartae purae sive albae grandiusculum [gap: Greek word(s)] quem tibi dono misit. Blondellus etiam noster, cujus hic habes literas, auctor mihi est ad te scribendi, num pati velis itineris comitem virum bonum, qui etiam in Suediam cogitat; nullo modo tibi oneri futurum. Respondi, si solus eas, non ingratum forsan tibi fore ejus contubernium: sed si uxorem et familiam tecum ducas, quod potius existimo, me non credere hoc posse fieri sine magno tuo incommodo. Tu vero vel illi vel mihi scribes, quod praeterea eum scire oportet. Penes me est grandis Bocharti nostri Epistola, super Anglicana anni proxime praeteriti Tragaedia. Jus regium it stabilitum maxime ex Sacra Scriptura, et a nostris suspicionem amolitur, qua nonnulli eos infamant. Nisi Morleyus Regis Sacellanus, cui inscripta est, ejus editionem procuret; hoc alii praestabunt: iniquum enim esset adeo pium et nobilem foetum premi et suffocari. Vale et me ama. Lutetiae Parisior. XIX. Martii. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXX. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

PRidem accepi humanissimas literas tuas, ultima Decembris, et duodecima Junuarii, Holmia ad me datas. Mentiar autem ni statim dixero me vix unquam majori perfusum esse laetitia. Unde ergo factum inquies, ut tamdiu nihil responderis? Serio pudet Mi Vossi: sed audi causam cessationis meae, coram quolibet judice justam et legitimam. Nolebam scilicet manibus vacuis me tibi sistere: et per pigerrimum scribamstabat, ne possem promissum codicem exhibere. Quoties ad eum scripserim, miserim, iverim; quoties me inani spe deluserit, induxerit, totosque quatuor mense et frustratus sit: quoties ne mihi occurreret latuerit, dicere nihil attinet, nisi quod id te scire oportet, ut mihi apud te constet officii ratio. Sed tandem aliquando absolutum opus hic habes, quod utinam Christinae placeat. Ad exemplar regium a me recensitum est, contra legente Bullialdo nostro, hujusmodi rerum uti et aliarum multarum, peritissimo. Aliquot locos ausi sumus in ora libri leviter tangere, ita tamen ut primaeva manus in ipso textu illibata maneret. Ubicumque deficiente scriptura ductae sunt lineae, scias in exemplari lacunam esse; quam nisi ex alio codice implere insignis fuisset temeritatis: alium autem non habemus. Extant, quod scire cupit Serenissima ac Potentissima Regina, in Regis Christianissimi Bibliotheca, Commentarii Procli in Alcibiadem et Parmenidem Platonis, cum aliis plurimis ejusdem auctoris, quorum Indicem hisce adjungam, cum numeris sub quibus habentur, ut facilius inveniantur. Per Amplissimorum Fratrum Puteanorum prolixam et obviam humanitatem, omnibus ad eam patet aditus: nec verendum est ne sapientissimae ac vere incomparabili Dominae tuae quidquam denegetur. Veniat ergo ocyus ille Upsaliensis descriptor, qui opes nostras vobiscum communicet. Habentur etiam in Bibliotheca Thuana, et in Puteana Procli edita multa, quorum etiam Catalogum addam, ut si ea desideratis, ea quaerere et nancisci possitis. Hic omnem operam meam vobis addico, ut voti compotes fiatis: Et si quid negligentia peccatum est, cujus velim me credas insontem, id diligentia non vulgari sarcietur. Inerat autem prioribus literis tuis aureum numisma, Christinae Minervae mirabilem vultum referens; pro quo quas debeo magnas habeo et ago gratias. Sed quare non scripsisti num a te illud habeam, num vero a liberalissima Domina tua? Scio illud vel a te missum, impensius gratum esse debuisse, et sane gratissimum est et fuit: sed si ab incomparabili Heroina mihi destinatum est, non dubitas longe maximum ejus pretium apud me esse futurum. Apud me servatur qua par est observantia, et reverentia. Ostento regium vultum eum intueri cupientibus: et quis non cupiat cognoscere aevi nostri maximum miraculum, ejusque faciem conspicere? Undique sane in aedes meas factus est concursus, ut videretur; et ab

illo Sole factae sunt illustriores. Expressit divina haec facies a me aliquot disticha; quae vide an huic chartae illini digna. Jamblichum autem, quem jam mitto, offer quaeso meo nomine cum humillimi et addictissimi cultus et obsequii devotione Ter maximae Dominae tuae, vel [gap: Greek word(s)], si a te mihi nummus venit, vel quod malim, [gap: Greek word(s)], si illa me benigna sua munificentia occupavit. Tuas ad Bochartum sedulo et tuto curavi: et puto jam rescripserit, alia via quam mea usus. Ejus liber De Animalibus Biblicis absolutus est, et brevi typographo tradetur. Non difficulter autem ab eo quod volebas impetravi, ut eum inscriberet Serenissimae Reginae; quae sane sola digna est hujusmodi opera tractare et tueri; nec etiam hoc opus ejus regiis manibus et studiis indignum est. Urgeo quantum possum, editionem; nec despero eam a viro quamvis modestissimo brevi extorquere. Idem scripsit nuper a quodam Regis Angliae Sacellano interpellatus, grandem epistolam praecipue De Jure regio, quod ex sacra praesertim scriptura asserit fortiter, et pro meritis commendat. Auctor ei fui ut eam edat in lucem. Nostra enim interest hujusmodi scriptiones publicari, ut videant, qui nos quasi Regiae dominationis adversarios traducunt, quomodo nostrarum partium doctissimi jus Monarchicum defendant et ament. Blondellum vero quod attinet, pauca habeo quae scribam; nisi quod totus jam est itineris Batavici. Amstelodamum enim vocatus ut locum [gap: Greek word(s)] parentis tui immortali vita dignissimi, a te recusatum, impleret, conditionem accepit; et eo DEO volente, proximo Junio ibit. Sarcinas ergo colligit, et Bataviam tantum cogitat. Cum eo saepius egi De Critici sacri editione: nec renuit vir optimus et doctissimus utilissimum Ecclesiae opus posteris tradere. Sed aliis minoribus distractus dum amicis morem gerit, ei totum tempus perit. Hoc autem ei consilium dedi ut inde Historiae Ecclesiasticae professionem auspicetur: et vice Apparatus genuinos sacros a supposititiis discernat. Faciam inquit, si Urbis Consules in quorum potestate sum futurus, aliud mihi pensum non imperaverint. Immo vero dixi, Debes cum privatorum studiorum tuorum, tum lectionum publicarum Dominus esse, nec ab aliis pendere, modo in ornanda Sparta tua labores Vide ergo tu, qui apud illos plurimum potes, ut quod cupis ipsi mandetur. Criticae Cappelli editionem credo ante Pascha absolutum iri. Opus est improbi laboris, nec vulgaris industriae. Qui literas Hebraicas amant in eo habebunt unde sitim levent: aemuli vero jam allatrant, vel priusquam sciant quid in eo contineatur. Ab ejus quippe doctrina, sobrie, caste, et pie utentibus, nihil est metuendum: sed malis animis nec optima placent. Quantum tibi ego et Dallaeus debeamus fidem facit editio libri De Poenis et Satis factionibus Humanis, qua sine te non frueremur. Convalescit jam vir maximus a gravissimo morbo, quo poene periit. Habet parata multa, quae Blawio edenda statim si velit dabit. Nostrates enim Gallica tantum excudere amant. Vale. Lutet. Paris. XXVI. Martii CIC ICCL.

CARMINA IN NUMMUM SERENISSIMAE CHRISTINAE SUEDORUM REGINAE. In cujus antica parte est PALLAS galeata olivae ramum aspectans: In postica SOL.

ATtica falsa fuit, sed vera haec Arctica PALLAS;
Dicere me verum, SOL mihi testis adest.

Si coluisse voles Phoebum et coluisse Minervam,
Tu cole CHRISTINAM, Numen utrumque coles.

Sol radios expande tuos, Ecce aemula terris
CHRISTINA affulget lumine inocciduo.

Attica quae quondam fuerat, nunc Arctica PALLAS
Dat sua, dat Phoebi plenissima munera terris.

EPISTOLAE EPISTOLA CCXXXI. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

ANte mensem prolixe scripsi, cum mitterem ad vere incomparabilem Reginam dudum promissum Jamblichum Graece descriptum; quem opto in regias dignissimas manus devenisse et placuisse. Jam vero tantum scribo, ut hasce summi viri et amici Bocharti, ad te allegem. Me auctore aggreditur Bullialdus libro commentario ornare missum Jamblichum: quia certiorem eum feci, fore id gratissimum sapientissimae vestrae Heroinae. Non indiligenter enim aliquando versatus est in hujusmodi Platonicorum scriptis; nec dubito cum posse [gap: Greek word(s)] aliquid dare. Vale et me amare perge: et apud magnam Christinam commenda, tanquam ejus virtutibus, Regiaeque dignitati addictissimum. Lutetiae. Parisior. XXIII. Aprilis. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXXII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

REcepi a Petito quam ei tradideram cautionem, et apocham dedi ab eo acceptorum exemplarium, ut cum Elzevirio possit suas expedire rationes, et tu quoque cum illo. Si libeat mittere Latinam Praefationem, quae in editionibus hactenus factis desideratur, commode addi poterit editioni, quae in quarto hic edita est, et totam, quanta quanta est, reliquit Vvlacus ad quem pertinet, viduae Puteanae, ut eam cum Gallica versione, quae satis diligenter excuditur, distrahat. Quotidie una charta conficitur, et duas promittit typographus statim atque alium libram, qui dudum sub ejus praelo sudat, absolverit, idque proxima septimana factum iri non vana spes est. Caeterum gavisus sum cum vidi te in Gallica versione sustulisse, quae in Latina editione capite tertio dixeras ad locum Ambrosii, De remissione peccatorum, quasi locum non habuerit sub Veteri Testamente, quemadmodum habet sub Novo. Haec enim doctrina offensionis justam praebebat materiam: et vel ex ipsis Davidis verbis Psalmi XXXI. Beati quorum remissae sunt iniquitates: quibus usus est Paulus ad Rom. cap. IV. contrarium clare evincitur. Soror uxoris tuae mecum communicavit consilium Suedicae tecum profectionis; et auctor fui ut tibi morem gereret. Alii fortiter obnituntur, nescio quam ob causam; mihique succensent, quod suis votis non faveam. Faciet illa et decemet pro suo arbitrio. Ego qui rebus nostris bene ominari non possum, gratulor omnibus, qui hinc discedendi honestam habent occasionem. Utinam fallar opinionis, et bene omniaex DEI constanti erga nos indulgentia succedant. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisiorum. XXVI. Martii. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXXIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

GRaviter ut semper, postrema tua dogmata defendis, damnatis prioribus. Ego pauca reponam, nec enim mea res est aut admodum dissentimus. Mutatio sententiae, pro variis causarum figuris, nolo esse crimen; imo ne quidem delictum. Sed in uno eodemque argumento, modo Episcopos reosperagere violati in eum modum Ecclesiastici Regiminis, ut nullo modo tolerari autemendari possint, quin potius debeant solio deturbari; modo eos tantum in ordinem cogere, et damnare et quidem verbis atrocibus eos a quibus prior sententia executioni mandata est, saltem inconstantiae notam non possit effugere. Haec dico, eo tamen animo ut existimem in Regno et statu Monarchico. melius convenire regimen Episcoporum, quam Presbyteriorum. Oportet scilicet quantum fieri potest Ecclesiastica temperare saecularium in modum; quamvis in nostra Gallia, Reformatos quod spectat, alitersit constitutum, nec male nobis succedat. Et haec hactenus. Quicquid delicatulos nostros suggilles, mallent adscripsisses lemmata singulis Defensionis capitibus. Quid agas? ita vivitur. Quidni ergo quod consulto in editione Latina omisisti, in Gallica mutes et addas? Vel ergo ea mitte quae in libri initio aut fine apponantur, vel patere aequo animo ea ab alio concinnari. Pergitur alacriter in typographio, sed facit character crassior, ut in molem ampliorem crescat liber. Appingent miseri Regis effigiem: volebant et tuam, hujusque ego auctor essem. Dixi me ea de re ad te relaturum. Die ergo quid facto opus sit. Ego ita sentio, cum omnes sciant opus tuum esse, nihil vetare quin iconi Regiae tua quoque addatur. Vale et me amare perge. Lutetiae Paris. II. Aprilis. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXXIV. CL. SARRAVIUS Claudio Salmafio. Lusdunum Batavorum.

SCripseram de libris et chartis Balzacii, aliisque, de quibus responsionem tuam expectabam. Sed de iis in tuis [gap: Greek word(s)]; sicuti neque de quaesitis olim Oratoriani presbyteri. Haec omnia apud te oblivionis velo tecta sunt, et, quando ita vis, sunto. Elzevirii futuri sint tui amplius nec ne, partim mea refert: sed quantum possum amicorum culpas elevo, nisi de malo animo mihi constet. De presbyterianis nihil omnino loquutus fueram. Tu vero acriter in eos insurgis, et duriora polliceris. Indulge quantumlibet tuis affectibus: aliis mitior placet sententia. Si aliqui tuam erga illos laudant moderationem: aliqui etiam atrocitatem tuam eulpant, nec facile est aut necesse horum autillotum inire numerum, ut constet qui pluribus suffragiis sint potiores. Bocharti

charti epistola, non liber, non Apologeticus prodibit et laudabitur: et culpabitur etiam. Quare enim meliori fato uteretur, quam tua Defensio? Presbyterianorum multos excusat, quod facile est: non omnes ergo damnat, nec sane necesse fuit. Praecipuus ei labor in argumentis e sacro Codice desumptis: quod magnifice exequitur, modeste tamen pro suo ingenio. Tu quia rogatus es, scripsisti: ille vero quia interrogatus est, respondit. Tu ad Regem; ille ad ejus Sacellanum. Omnino varia sunt vestra munia et officia. Tibiliberum fuit pervaria argumentorum genera expatiari; illi necesse fuitad quaesita apposite respondere. Nihil habeo quod addam. Vale ergo et me ama. Lutetiae Parisiorum. IX. Aprilis. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXXV. CL. SARRAVIUS Claudio Saimasio. Lugdunum Batavorum.

QUamvis repugnare videaris, optime fecisti expungendo illam periodum tuae Defensionis, in qua asserueras, remissionem peccatorum locum non habuisse sub Veteri Foedere. Ut enim jacet, non quaeritur, quae sit fueritve ea de re Patrum sententia, et an crediderint necne, se salutem consequuturos esse vi et meritis mortis Christi: quod si ageretur facile mejudice obtineres. veteres illos confuse tantum [gap: Greek word(s)], non vero distincte cognovisse venturi Messiae munia, nec proinde eorum effectus aut fructus. Sed non concederem, quamvis remissio peccatorum minus cognita illis fuerit, idcirco eam quasi in suspenso fuisse et incertam. Nec locus Pauli ad Ebraeos IX. 8. ate allatus id evincit. Dicit quidem non propalatam [gap: Greek word(s)], quod estcognitam et publicatam Sanctorum viam: sed non inde sequitur nullam fuisse viam, quia non fuerit cognita. Quam multa enim postea revelata sunt, quae illos fugerunt. Nec sententiam tuam juvat alter ille a te quoque allatus locus Apostoli Rom. III. 25. in quo negas haec verba [gap: Greek word(s)]posse intelligi de remissione peccatorum, sed tantum de eorum praetemissione et quasi praeteritione. Nec enim inquis, [gap: Greek word(s)] potest idem esse quod [gap: Greek word(s)]. Sed contra te stat accuratus Graeci sermonis interpres Hesychius; qui hunc ipsum Paulilocum explicans ait, [gap: Greek word(s)], remissionem vel concessionem, et quidem gratuitam. Sed te totum jam itineris non oportethisce, quanquam non contemnendis, diutius detinere. Dedicationem autem, si potes, mitte: vel Latinam editioni Vvlaki praefigendam; vel saltem brevem aliquam Gallicam editioni, quam adornamus, idoneam. Precor tibi Suedicum her breve et prosperum. Si enim longius sit, sed nolo male ominari. Vale ergo cum tua et me vel sub plaga Hyperborea ardenter ama. Lutet. Paris. XVI. Aprilis. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXXVI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

BEne est, quod ex editione Defensionis tuae, quam adornat Ludovicus Elzevirius, ea tollantur, quae praebent offensionis materiam; quod eam reddet exquisitiorem. Curabo in Gallica versione transpositionem et luxationem, quam notas, restitui, quod duorum foliorum opus erit: non tanti quin melius sit tantulam jacturam facere, ut istud vulnus sanetur. Non poterit idem praestari in Latina Vvlaki, quia quotidie distrahitur. Si Morleyus Cappellanus legendam tibi tradidit Bocharti epistolam, cognoveris nihil minus simile esse tuae Apologiae, quam ista Epistola. Et mirum videri possit, vos idem fere argumentum prosequutos, vix unquam eadem via processisse. Episcopis, quidquid dicat is cui scripta est, minus favet ejus auctor quam ipse faveas: nec ea potest esse veracausa, quare ejus editionem procurare nolit. Sed satis est quod non intercedat. Alii forsan hoc curabunt; qui judicant post luculentam tuam messem, hoc etiam spicilegium non inutiliter legi. Cognoveris etiam quo cultu idem Bochartus te prosequatur; qui quaesiverit occasionem [gap: Greek word(s)] Salmasium laudandi. Ita semper solet amicis quacunque ratione potest consulere, iisque benefacere: quod negligunt permulti hoc saeculo; quo nunquam vilior annona ingratorum. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisior. XXIII. Aprilis. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXXXVII. CL. SARRAVIUS. Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum

SI iratior, ut vis, scripsi, non ea est causa, quam videris anxie investigare. Nec enim Elzevirios aut Presbyterianos apud te defendere cogitavi. Aliquando forsan mutata persona, ipse id facis: eandemque operam miseris Presbyterianis praestabis, quam nuper Episcopis, olim a te profligatis, praestitisti: et semper tibi honesta et justa facti ratio constabit. Tantum querebar, quod ad minuta quaedam respondere neglexisses, ad quae nec postea respondere voluisti. Sed haec fuerint: nec enim juvat istis minutiis immorari. Caeterum non heri aut hodie nata est quaestio De Jure ac Potestate Regum: nempe an Legibus subjiciantur, an vero illas impune calcare possint; quod postremum magnifice et fortiter defendisti. Apollonius contrariam sententiam si foveat, mirandum non est in Republica, Leum causam videri potiorem, nec distitui Assertoribus. Ut enim quisquam sanae mentis, nedum ille qui vir doctus et cordatus audit, probet quod immaniter et atrociter in Anglia superiore anno patratum est, vix credi potest. Nondum hic quidquam contra tuam Defensionem

legitur, quamvis vulgo feratur plures jam calamum in te strinxisse, qui tuis vestigiis insistentes dure et acerbe agunt. Quia Morleyus negat, ut scribis, editionem epistolae Bocharti nostri, hic excudetur cum bona ejus gratia. Poterit enim nostris jam prodesse, quod aliquando Regi Angliae non inutile futurum agnoscit. Sed heus tu, amice, verumne est quod hic jactatur, te profectionis Suedicae consilium abjecisse? Vel quia times in Anglorum itineri tuo insidiantium classem incidere: vel quia Christma mutato animo, nullum vult amplius cum peregrinis, praecipue autem Gallis, exercere commercium. Prior causa tua est, altera vero Reginae. Neutra autem mihi verisimilis videtur. Potes enim terra iter faciendo securitati tuae consulere, quod etiam sanitati tuae magis conducit; et ita [gap: Greek word(s)] si qui sint, frastraberis et vitabis. Nec ea sunt negotia, quae te in Suediam vocant, ut Regni Gotthici Magnatibus possint suspicionem facere. Quicquid sit si eo non eas, ajunt quod me solatur, spem esse te huc venturum. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisiorum. XXX. Aprilis. CIC IDC L.

EPISTOLA CCXXXVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugiunum Batavorum.

POst explicationem in postremis tuis literis allatam, facile de plurimis conveniemus. Tecum enim sentio, rudem omnino et infirmam fuisse Patrum Veteris Testamenti in Messiam fidem; quae Christum tantum existimaverit liberatorem servitutis temporalis, non autem spiritualem redemptorem suo sanguine ab aeternis propter peccata poenis. Eandem quoque fuisse sententiam Apostolorum et primorum fidelium, post Christum natum, imo quamdiu vixit in terris, et post ejus in coelum ascensum; donec die Pentecostes misit super fideles Spiritum Sanctum, qui eis omnia revelavit juxta promissionem Christi Joh. XIV. 26. [gap: Greek word(s)], etc. [gap: Greek word(s)], Tum demum enim Apostoli, qui antea idiotae, Christum [gap: Greek word(s)] ignorabant, facti sunt Doctores mysteriorum fidei Christianae; eamque Judaeis primum deinde et Gentilibus praedicarunt. Ignorata ergo fuit olim mors Christi ejusque meritum, et proinde remissio peccatorum quae ab ea proveniebat. Quamvis autem ignorata fuerit, fuit tamen revera: et in vim ejus meriti, non quidem praesentis, sed aliquando certo futuri, Patres V. T. peccatorum, remissionem sunt consequuti. Si enim eam non sunt consequuti, ergo perpetuis cruciatibus addicti fuerunt: quod non arbitror velle te de iis dicere aut credere. Contra affers locum Pauliad Ebr. XI. 8. ex quo a contrario sensu argumentaris et dicis. Ergo quamdiu fuit oblatio pro peccatis; non fuit remissio peccatorum. Respondeo. Quemadmodum istae oblationes sacrificiorum legalium non erant [gap: Greek word(s)] perse, hoc est actu et vi sua non poterant satisfacere pro peccatis, Sed

operabantur tamen in vim cruenti Christi sacrificii aliquando futuri, ita actu non fuisse istis Patribus indultam remissionem peccatorum; quia revera nondum solutum erat pretium redemptionis. Verumtamen agnus ille, qui tollit peccata mundi, immolatus [gap: Greek word(s)] Apoc. XIII. 8. ab eo tempore exeruit suam efficaciam. [gap: Greek word(s)]. Sed inutile videatur, postquam offensionis causam removisti, amplius ea de re verba facere. De tua in Septentrionem profectione quia siles, pergam quaerere an verus sit rumor, qui percrebuit, te consilium eo eundi deposuisse; quod sane factum nolim. Vale et me amareperge. Lutetiae Parisiorum. VII. Maji. CIC LOC L.

EPISTOLA CCXXXIX. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdununi Batavorum.

QUod iterum neque tu neque uxor ullas cuiquam scribatis, secius aliquid nos cogitsuspicari. Tempus sane podagricis iniquius fuit: quod ipse quoque aliquot dies sum expertus, sed statim convalui. Interea sciasoportet Versionis Gallicae Chartas, quas habuimus, esse fere absolutas: et cessabunt operae, nisi eas, quae desiderantur proximus nuncius attulerit. Optant omnes periocham capitum. Vide ergo num haec a me concinnata, fidelis sit: et velaliam mitte, vel patere hanc apponi. Hodie incidi in locum Senecae epist. LIII. quem tecum communicabo: ut scilicet podagra aliquod a te accipiat beneficium pro omnibus illis, quibuste vexat cruciatibus. Dubio et incipiente morbo quaeritur nomen: Qui talaria coepit intendere et utrosque pedes dextros fecit, necesse est podagram fateri Quid sit talaria intendere scio: quid utrosque pedes dextros facere nescio, et tamen podagram dudum fateor. Scilicet ignarus podager a doctissimo podagro hujus loci verum intellectum scire velit. Vale et me ama. Lutetiae Parisiorum. XV. Maji, poene fatali ante XL. annos huic Urbi et Regno die. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXL. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

UT respondeam tuis, quas jam, sine die et consule, accipio literis, hoc primum dicam, Mi Vossi, frustra te esse cum vereris ne tui aliquando non meminerim. Ingratissimus enim sim quotquot vivunt mortalium, nisi quamdiu spiritus hos reget artus, omnem tibi placendi et inserviendi sedulo captem occasionem. Sed jam ut puto acceperis diutius quam parerat, sateor sed causam dixi, expectatum fasciculum, in quo Jamblichus cum aliquot aliis chartis quae Serenissimae Reginae non displicuerint. Unde hunc praecipue fructum

colligam, ut deinceps me obliviosum non existimes eotum, quibus officii et amicitiae legibus teneor. Ego vero impatienter expectabo responsionem tuam, qua resciscam meum fasciculum in manus tuas devenisse. Extremo Martio eum commisi communi amico Clarissimo Wicquefortio, qui onus libenter in se suscepit eum ad te curandi. Magna me liberaveris sollicitudine, sistatim me feceris ea de re certiorem. Ab illo tempore bis etiam ad te scripsi Bochartum quod attinet hoc tantum dicam, quia nimis modestus est, sibi etiam nimis diffidit, nec de iis est quos [gap: Greek word(s)]. Itaque veretur Regiis oculis exponere foetum, ut ait, minus adhuc iis dignum. Urgeo quantum possum editionem, quam semper differt. Jam scripsi absolutam esse Criticam Sacram Cappelli: sed nondum prostat: nempe quia chartae componuntur. Eam curabo statim atque fieri poterit ad te mitti, quandoquidem ejus fama ad aures Magnae Christinae pervenit. Id, quaeso precorque, tibi debeam, ut sciatme ejus magnorum meritorum esse studiosissimum, et prout debeo, devotissimum cultorem. Vale et me libere utere: sic enim me a te constanter amari non dubitabo. Suedus descriptoradhuc expectatur. Lutetiae Parisiorum. XIV. Maji. CIC IX L.

EPISTOLA CCXLI. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batavorum.

QUia intellexeramus te in Zelandia fuisse, existimaveramus te illinc in Suediam solvilse; quod querelis Viduae Mathurini a Puteo locum dabat. Expostulabat scilicet quod discessisses, antequam ultimum Defensionis Gallicae caput transmisisses: quodsi haberemus absolutum esset opus, quod jam languet [gap: Greek word(s)]. Sed bene est, quod illud proxima occallone polliceris. Apponentur ergo lemmata capitum, quae ego confeci, tu probasti: sine quibus videbatur aliquid desiderari. Ecebolii factum nec miror nec moror; [gap: Greek word(s)]. Cognoscitsuos DEUS, cujus [gap: Greek word(s)]. Si Pastoribus nostris maledixerit, recident istiusmodi sputa in ejus os impurum, quod inde adhuc magis putescet. Bene sit, quod non omittas consdium profectionis ad incomparabilem Reginam; quae procul dubio a te aliquid eliciet te et se dignum. Jam hic prostat Critica Sacra Cappelli: magnum opus et arduum, quod mihi vitam debet. Praebebit adhuc occasionem aemulis Salmuriensium eosinsectandi: sed sufficiunt adversariorum ictibus sustinendis et propulsandis. Si hiemem transigas Holmiae, quod futurum puto, noli nostri, inter regios apparatus et aulicas delicias, oblivisci, qui tui semper meminerimus. Iter tuum secundet, qui id facere potest DEUS Opt. Max. Vale et me ama. Lutetiae Parisiorum. III. Junii. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXLII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. hugdunum Batavorum.

ABfui fere octiduum, genetum et filiam invisens: idcirco nullas a me proxime praeteritus tabellariustibi reddiderit. Reversus, Gallicas tuas hic inveni, quibus jam respondeo; nihil enim a tepostremus Cursor nobis attulit. Scribe. quacumque dialecto libuerit, vel in Belgio vel in Suedia, sed seribe. Bene est, quod tandem aliquando postremum Gallicae Defensionis caput misisti. Tora jam prostaret si citius illud habuissemus. Cestaverunt enim operae quindecim fere dies, quae nunc pergunt alacriter. Dextri pedes in Seneca ignorati minusnos torquebunt, quam ipsa podagra saepius eheu! saepiusque, molestissime recurrens. Forsan discemus experientia et malo nostro, quod lectio aut meditatio nos hactenus docere non potuit. A Bocharto nihil unquam procedet, quod non sit civile et tui valde studiosum. Certant enim in eo viro summa modestia cum pari eruditione. Nescio an legeris ejus Epistolam ad Morleyum, quae hic summopere laudatur. In Anglia autem Independentibus parricidis valde improbatur. Vide Ecebolii literas, et miratus sum hominis [gap: Greek word(s)]. Aliquid ultro adferet volvenda dies, quo palam fiet, quid praesertim istis mutationibus sectatus sit homo, si quisquam, vanissimus et confidentissimus. De itinere tuo quamvis nihil dicas, illi tamen bene precari non desinam. Sed i cito ut cito redire possis. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisiorum. XVII. Junii. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXLIII. C. L. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Lugdunum Batzvorum.

OLim inter [gap: Greek word(s)] fere deputabam, sive Gallicas a te haberem sive Latinas literas. Posteriores enim vel sola sua dialecto placebant; priores vero, quia ut plurimum erant prolixiores, non ideo minus erantgratae. Jam vero Gallicas tantum, valde breves, et raras scribis: quod videor tecum queri posse. Vel ergo muta linguam, vel saltem adde paginas. Imo ex Suedia Latinas tantum easque bene longas habere me parest: larga enim se praebebit materia, et ut quidem reor, nec aliter DEUS sirit, scriptu jucundissima. Absolvitur hodie Gallica tua Apologia: quae ejus pro te mihi dederit Vidua Puteana, diligenter ad Morum curabuntur. An etiam ad eum mittentur, quas tibi Holmiam scribemus, scribe. Faustum vobis iter precamur. Vale et abi. Lutetiae Parisiorum, Cal. Juliis. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXLIV. SACRAE MAJESTATI Serenissima ac Potentissima SUEDIAE REGINAE. Holmiam. SERENISSIMA REGINA,

Quam vis intellexissem non ingrata tibi fuisse minuta quaedam officia, quae tibi praestiteram; nunquam tamen ea tanti feci, ut existimaverim me ea tibi debere venditare. Satisque mihi fuit, quod in meis ad Vossium tuum litteris, aliquando legeres, quomodo erga Regias virtutes tuas essem affectus. Postquam vero idem ille vir doctissimus et vetus amicus meus, coram animum addidit te compellandi, spoponditque liberum, et tutum mihi fore ad te aditum, audacior factus, Ecce me tibi sisto ô MAXIMA REGINARUM, cum precibus ut me, quem fortem promitto et bonum, tuorum in numero habere velis. Possem hic rationes addere, quae me tuum effecerunt. Sed quid aliud facere me oporteret, quam in hanc chartam conijcere tot Panegyricos, tot Odas, tot Epistolas; quae licet nihil indictum omisisse videantur, nunquam tamen laudum tuarum argumentum impleverint. Crescunt enim inte cum aetate virtutes, erga quas tanto impetu ferris, ut nemo te sequi, vel eas assequi possit. Harum inexhausta scaturigo tibi quicquid est bonorum conciliavit, et me cum illis. Quanquam et privatim etiam tibi teneor, honorario quod serius cognovi a te esse profectum; pro quogratias ago summas. Hoc quoque mihi fiduciam addidit has ad te scribendi. Nempe dixi, Bene volumus iis, erga quos benignisumus. Nec displicere possit INCOMPARABILI REGINAE gratus animus Tradiderit tibi Vossius, quos ei dedi tibi offerendos Manuscriptos De Concilio Florentino: quos tibi placuisse summopere opto. Caeterum crede omnia mea, meque ipsum in tua plane esse potestate; quibus utere, rogo precorque, pro arbitratu. Ego tibi cum fide et diligentia inserviam. Vale SERENISSIMA AC POTEN TISSIMA REGINA, et regna diu et feliciter. Haec sunt vota

TUAE MAJESTATI Deditissimi ac devotissimi CL. SARRAVII. Lutes Porisior. III. Septemb. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXLV. A MONSIEUR SARRAU, Conseiller du Parlement de Paris.

MONSIEUR, Je vous demande pardon, de ce que je ne vous ay pas plustost remerciede cet excellent present, que vous m'aves envoye parle Sieur Vossius; et de ce que je n'ay pas fait plustost response a la Lettre, que vous aves

pris la peine de m'escrire. Ne croyes pas, Monsieur, que je sois me'conoissante envers une personne, qui ma voulu donner part d'un si precieux thresor, qu'est celuy que j'ay receu de vous: Ny que je sois insensible envers les offres d'affection, qu'un homme de vostre merite m'a faltes par une lettre si civile. Je vous conjure de croire que je scay estimer et l'un et l'autre comme je dois: et que je ne me rendray jamais indigne ny par ingratitude, ny par insensibilite, de l'estime que vous temoignes avoir pour moy. Et puisque vostre civilite s'est servie de cestermes pour m'assurer de vostre affettion, par lesquels vous me voules faire accroire que vous vous estes donne a moy. Je vous diray que c'est avec joye que je vohs accepte au nombre des miens. Et ce sera d'oresnavant avec vostre permission, que je me vanteray de cette acquisition. Je vous prie de croire que j'useray du droit, que vous m'aves donne sur vous, avecla reserve et la discretion que je dois avoir pour un homme de vostre merite. Et je ne vous feray jamais sentir combien je suis absolue, qu'en vous commandant de changer la qualite de serviteur en celle d'amy. C'est en cette qualite que je vous accepte entre les miens: et c'estence seul regard que je pretens d'exercer le pouvoir que vous maves donne. Si apres cela il me reste encore quelque autorite: Je vous diray que je desire de vous la conservation dubien, que vous m'aves accorde. Neme refuses pas la continuation de vostre amitie apres me l'avoir donnee si genereusement. It est vray je ne lamerite pas. Aussi n'est ce pas par merite que j'y pretens. C'est vostre genero site et non pas mon merite, qui a justifie ma pretention. Neantmoins je vous puis assurer en revange, que vous aves entierement acquis l'estime et l'amitie de

EPISTOLA CCXLVI. CL. SARRAVIUS Davidi Blondello. Amtelodamum.

ME rogavit eximius hic adolescens, ut se tibi commendarem: quod facio libentissime; cum propter ejus haud vulgarem emditionem: est inter nos enim supra aetatem doctus, tum etiam propter amicitiam, quae inter nos intercedit. Ei nomen est Petrus Lambecius, patria Hamburgum. Vixit Romae apud avunculum Lucam Holstenium duos annos, quos humanioribus litteris excolendis et Historiae impendit: postea Tolosae totum annum moratus est, et juris studiis diligenter incubuit. Jam vero parentum vota eum ad se revocant: quodpriusquam faciat, Amstelodami aliquamdiu subsistet, tui praesertim videndi et audiendi causa: quod ut ipsi benigne concedas, quanquam tu orandus non es, cui bene facere omnibusa natura datum est, tamen enixe precor ut aliquantulam privati tui temporis usuram ei largiaris. Ille se statim tibi commendaverit, et magnam a me gratiam iniveris. Jam vero aliud te volo. Interrogor quotidie ab

amicis communibus, quid te factum sit. De tuo enim pertinaci quod vocant, silentio, plurimi expostulant. Respondeo me nihil a te ex quo discessisti habuisse. Caeterum ex aliquot familiarium literis ad me aliosque datis, cognovis: se, te Franciscopoli secundo vento solvisse, et in Bataviam feliciter appulissequinetiam Salmasium invisisse, antequam in Suediam proficisceretur. Praeterea nihil esse, quod dicam. Tu vero veteres amicos noli ita negligere, et de te rebusque tuis fac nos certiores. Interea Vale tu cum tua et me amare perge. Lutetiae Parisior. XXII. Septembr. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXLVII. CL. SARRAVIUS Davidi Blondello. Amstelodamum.

JAm antea ex variis variorum literis intellexeram, te prospera navigatione, usum feliciter istuc appulisse; tibique gratulatus sum adeo fortunatum adventum literis, quas a Petro Lambecio vel jam habuisti, vel brevi habiturus es. Idipsum autem a te ipso cognoscere fuit sane perquam jucundum. Statim autem pudore suffusus sum tam prolixa gratiarum actione: nihil enim inexpectatius mihi dudum accidit. Nec enim minutula quaedam officia quae tibi praestiti, digna erant quae memoria asservares. Itineris tui fortunam cum voluptate legi. Consulum Amstelodamensium pronus et benevolus erga te animus magno incitamento tibi erit ad aliquid, famae tuae conveniens, aggrediendum. Baronius vocetur ad partes, aliis forsan metuendus adversarius, sed tibi facili negotio debellandus. Ille ergo te totum occupet, cum in publicis lectionibus, tum in privatis studiis: valeantque alia omnia: praesertim vero Chiffletiana. Nec enim, quod coram saepius dixi, adeo bene de te merita est patria, ut ejus ergo debeas causam DEI ejusque Ecclesiae, propria commoda, amicorum preces, patronorum denique jam tuorum vota et expectationem insuper habere. Patere me quaeso precorque, libere tecum per literas agentem, sicut olim, dum licebat loqui, solebam. Haec enim tibi oggerere non desinam, donec scivero te magnum illud opus inchoasse, in quo etiam solo te exerceas. Tum enim meminisse te oportebit ejus quod saepius mihi dixisti, Non posse te duobus vacare, et necesse esse, ut uni rei omissis aliis incumbas. Valetudo mea aliquantum procedit: et meliorem in dies sperare liceret, nisi lateri haereret lethalis arundo. Calculus enim, quo dudum laborat ren dexter, ei dum se affricuit, ulcus fecit; quod diuturnum morbum facere solere, eumque poene insanabilem dicunt Medicorum filii. Remediis tamen utor iisque continuis, lacte asinino summo mane bibendo: et hydromelite non alio ullo potu me proluendo. Trochiscis etiam a Gordonio dictis, utor. Haec mea jam vita est. Vale. Lutetiae Paris. Calend. Octob. CICICCL.

EPISTOLA CCXLVIII. CL. SARRAVIUS Claudio Salmasio. Holmiam.

EX Uxoris tuae ad meam literis certior factus sum de tuo Holmiam adventu, quem antea ex incertis poene rumoribus intellexeram: et laetatus sum te hanc itineris tui metam feliciter attigisse. Sed quod istic valetudine minus commoda utaris, molestissime fero. Omnis enim tam longae peregrinationis fructus, nempe cum Serenissima Regina literarium et familiare commercium, poene perierit, si te perpetuo oporteat lecto decumbere. Opto ergo tibi conuenientem coeli tempestatem, qua deinceps usus pedum tibi constet, ut ad doctissimam Christinam itare possis. Quid in ejus Coronatione memoria dignum videris, a te expectabo: sed praesertim quomodo tibi conveniat cum istius Aulae eruditis: an fasces submittant libenter: gaudeant an doleant eum coram videre, a quo tam multa edocti, tam multa adhuc doceantur. Hinc nescio quid tibi narrare possim. Omittere tamen non debeo, prodiisse haud ita pridem ingentem Tomum, nisi quod in duas partes dividitur, Petavii veteris scilicet amici tui, De Incarnatione. Addidit Appendicem De Hierarchia Ecclesiastica; qua te praesertim Apparatumque tuum petit, deinde et Blondellum. Adversum te more solito impotenter et furiose debacchatur: cum Blondello agit minus inclementer. Hic si me audiet aliud curabit, potius quam ut ad eum confutandum se accingat: et sane Amstelodamenses Consules hoc ab eo non requirent. Decernes tu pro arbitrio quid te facere oporteat. Sane Sapientissima et Incomparabilis Regina aliud terogabit, quam ut Petavios aut etiam Heraldos pro suis meritis, male tractes. Vale Tu cum Tua a me meaque. Lutetiae Parisior. XXIII. Octobr. CIC ICCL.

EPISTOLA CCXLIX. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

JAm acceperis opinor, quas ad te et ad Serenissimam Reginam tertia die mensis proxime praeteriti scripsi: ex quibus cognoveris cessationis meae nimis justam rationem. Sciam libenter an Incomparabili Principi non displicuerit libertas qua usus sum. Sine te nunquam id aggressus fuissem: nec enim aequum est nos homunciones regiis et immortalibus curis imprudenter obstrepere. Vide tamen ut quod te auctore factum est fortiter tuearis. Quamquam vereor ne mea culpa dicam an temeritate ita peccaverim, ut veniae non sit locus. Nondum enim satis liber eram a morbo, ut de hujus momenti negotio debuerim cogitare. Quomodocunque autem sors ceciderit, de isto casu fac me quaeso certiorem. Tibi gratulor faustum in Suediam ad eximiam Dominam reditum; cui placuisse munusculum

quod a me obtulisti, cum voluptate intellexi. Magna ei procul dubio ex tua commendatione, gratia accesserit; quanquam per se non est omnino indignum quod laudetur et ametur. Caeterum faciam libenter, quod Regina suo jure imperare poterat, tu vero pro tua modestia ejus nomine rogare maluisti: nempe ut quae nova alicujus pretii hic et alibi nova in Gallia nostra prodibunt ea ad te allegem; minuta per cursores, mole ampliora per aliam occasionem minus expeditam. Sed ut quod illa mandat plenius exsequar, scire me oportet an etiam Theologica omnis generis habere velit. Scribuntur scilicet adversarii libelli quam plurimi, quibus Sorbonistae, Monachi et alii de Gratia aliisque articulis se mutuis vulneribus confodiunt; An etiam omnes istos desiderat? An quae Gallica lingua quotidie eduntur otiosorum oblectamenta et delicias, infinita opera fictas historias narrantia? Praeterea libros istos compactos an incompactos, regia magnificentia vestitos, an privata tantum modestia decoros mittere oportet? Haec te mihi explicare velim: postea in me nulla mora erit. Doleo vicem Magni Viri et Summi amici nostri, Salmasium intelligi non dubitas, ejusque afflictae valetudinis me miseret. De ejus statu quoties scribes, raro enim scribit, noli quaeso oblivisci me monere. Sane vereor ne coeli vestri poene damnata frigora ei sint molestissima. Hiemem enim necesse est istic transigat. Qua autem in re ejus opera et praesentia utatur Maxima Regina, cuive rei eum destinet scire laboro. Velim ego ut Novum Foedus coram ea legat sua lingua, Graecam intelligo, in qua vix credis quam multa [gap: Greek word(s)]possit explicare et enarrare; idque te coram ejus sensus excipiente et literis mandante. Caussabitur autem procul dubio sibi ad manum non esse Variarum Lectionum immensam segetem, quibus divinum istud opus ornari meretur. Sed propterea non desinite eum urgere: habet enim in numerato omnia quae unquam legit et expedita facundia pollet, qua ea eloquatur. Praeterea Valla, Erasmus, Camerarius, Beza, Heinsius, Grotius quorum illi suppeditabitis monumenta, satis Iargam disserendi materiam praebeant, et aliquando poterit accuratius ea retractare. Nullo certe diviniore labore possit literarium vestrum commercium nobilitari. Puteani te salutant. Ego quoque qui tui sum, eroque semper amantissimus. Vale. Lutetiae Paris. XXII. Octob. CICICCL.

EPISTOLA CCL. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

SEcundum tuum, an potius Serenissimae Reginae, mandatum, mitto, et quidem ut jussit per cursores, musteum adhuc opus et a praelo recentissimum, contra Cappelli nostri Criticam Sacram. Quamvis enim aperte faveam et causae et viro, qui hic oppugnatur certe non expugnatur, absit tamen ut nolim in istam controversiam penitius inquiri. Anglus quia proximior, prior insurgit,

quem alii mox sequentur. Omnibus autem etiam conjunctis sufficiet Andegavensis Professor, haud impar isti oneri: et suam doctrinam assertum ibit contra horum animosos conatus. Non indigna est haec cognitio doctissimae Dominae tuae studiis, sed judicare non festinet; priusquam reo sua defendenti benignas aures praebuerit. Habuit hic olim harum rerum callentissimum Hugonem Grotium sibi consentientem; cujus extat de Critica nostra luculentum testimonium inter ejus epistolas ad Gallos pag. 465. cujus [gap: Greek word(s)]penes me est. Sed ille fuit, nec potest Bootio, nisi magni quod nunquam morietur nominis auctoritate, refragari. At superest, diuque supersit, precor, [gap: Greek word(s)]Bochartus harum literarum Princeps Cappello [gap: Greek word(s)], qui litem istam possit suam facere, et adversariorum conatus infringere. Sed bona causa non indiget istis praejudiciis, et coram universo doctorum Senatu deinceps disceptabitur, quidni Praeside Magna Christina, cui me semper commendatum volo. Ante octiduum novissimis tuis respondi, nec aliud jam occurrit quod dicam. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisior. XXIX. Octobr. CIC ICCL.

EPISTOLA CCLI. CL. SARRAVIUS Davidi Blondello. Amstelodamum.

SErius ante octiduum alteram tuam Epistolam accepi, quam ut ei per reditum ejusdem cursoris respondere potuerim. Id itaque jam exequar. Laudo consilium tuum de Critico Sacro tractando; ita tamen ut postea Baronius te totum habeat. Sed quando fiet ut istam [gap: Greek word(s)]aggrediaris? Audio enim te postulasse et impetrasse a Scholae tuae Curatoribus, ut tibi porro liceret Chiffletium defricare. Miror sane te eo animo fieri circa opus, quod cane pejus et angue odisse deberes. Sed quod coram obtinere non potui, ut istud onus deponeres, frustra jam tanta locorum intercapedine consequi sperem. Fac ergo quod animo allubescet tuo. Sed tibi multum jam temporis in isto labore periit, et adhuc peribit, quod rebus melioribus et magis necessariis impendisses. Idem dicam de Versione Tractatus tui de Primatu; quam absit ut aggrediaris. Hoc juvenis aliquis Gallicae et Latinae linguae peritus faciat: tu enim ad majora vocaris, quam ut in istis bonas horas male colloces. Totus jam est Bochartus noster in describendo libro suo De Animalibus Biblicis, quem istic potius quam hic edi velit propter typorum vestrorum elegantiam. Sciam quaeso num Typographorum Princeps suo merito Blawius velit hanc gratiam inire ab optimo et eruditissimo viro, qui libenter eum omnibus aliis praetulit. Hoc enim ut a te cognoscerem dedit mihi in mandatis. Nec opus est quidquam addam in Auctoris aut operis commendationem. Utrumque enim apprime nosti, et verum pretium utrique pones. Dallaeo nostro eam literarum partem praelegi, qua cupiebas ut Latinam faceret suam Apologiam: quid statuet ea de re faciam statim resciscas. De Salmasii fortuna Suedica audiam quaecunque dices libentissime. Nullas adhuc ab eo ex

quo in ista Aula degit accepi. Sed ejus uxor de suo adventu meam monuit et adver, sam mariti valetudinem caussata est. Tu rescribes quando libebit, et licebit sine ullo tuo incommodo, de rebus tuis praesertim; quibus si aliqua ratione consulere et prodesse potero, tum me beatum arbitrabor. Vale. Lutetiae Paris. v. Nov. CICICCL.

EPISTOLA CCLII. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

HIc habes linguae nostrae Origines, collectore et editore Menagio: cujus votum est tantum scire, quantum scit ejus liber. Omnibus paginis [gap: Greek word(s)]pater tuus, Salmasius et Bochartus laudantur. Quia ita jussisti, mittitur per cursores: saltem dixi Bidalio ut id ita curaret, te enim ita velle. Hoc exemplum petii et impetravi a Menagio pro Serenissima Regina: vulgo enim minus superbe compinguntur. Multa addentur in secunda editione, de qua jam cogitatur. In tam vasto quippe argumento, semper suppetet scribendi materia, et possit quilibet symbolam conferre. Grandi isti volumini comitem dedi pusillum tractatum. Materia plane regia est: nec displicebit Reginae videre nostros Gallos, pro regia auctoritate contendentes. An placuerit epistola, qua te auctore eam compellavi, scire desidero. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisior. v. Novembr CIC ICCL.

EPISTOLA CCLIII. CL. SARRAVIUS Johanni Frederico Gronovio. Daventriam.

QUod tardius humanissimis tuis literis quinta Julii datis, respondeam, tuebor me duabus exceptionibus; quae tibi etiam legitimae videbuntur. Prior est morbus trimestris a febre saepius recurrente, quae ita me afflixit, ut aliquando spes nulla salutis superesset. Quintilis, Sextilis et September adversa ista valetudine impeditum detinuerunt. Horum autem mensium primus acerbissimus mihi fuit, cum morbi vehementia, tum praesentia Vossii et Bocharti, qua frui non licebat. Ego enim qui ambos magnopere videre desideraveram, et eorum suavi consortio proficere, lecto affixus illis et mihi inutilis factus sum. Altera est, quod cum in extrema tua epistola me rogasses, ut Crucei librum ad te mitterem, nuper admodum exemplar, quod hic habes reperire potuerim: et pudebat sine eo te convenire. Haec est gemina silentii mei excusatio. Ut enim oblivione aut incuria in hoc erga te officio peccem, ingratus sim si faciam. Adeo enim comiter agis, adeo amanter, ut ferreus sim, si eo non movear aut exciter ad diligentiam tuam imitandam. Naudaeo tuas in Senecas Notas tradidi. Mihi sane eximiae videntur: fere enim omnes ad ipsum textum contuli, ut melius de

illis judicarem. Tibi gratulor quod istic nactus sis Typographum virum honestum et locupletem: nec possit typos suos nobilitare meliori et magis vendibili libro. Istius enim generis scripta, cum per varios auctores ambulent, omnibus placent, quia omnes ibi reperiunt quod suo palato sapiat. De Seneca Tragico videris curam deposuisse, adeo de illo siles. Cave facias. Cum enim habeas unde eum meliorem facias, et ornes; non est indignus cura et amore tuo. Perge ergo in isto quoque Seneca literas demereri. Te sane solum istis in regionibus excellere video, et eruditam crisim exercere. Nec enim illos qui Florum, Suetonium, Curtium, aliosque auctores nuper adornarunt, tibi aequiparem. Sola typorum elegantia istas editiones commendat, non autem eorum labor, qui nobis eos ita belle et nitide cultos exhibent. Tu vero altiora sapis, et penetras in ipsum profundum: quod ut diu cum tua gloria, et publica utilitate facias DEUM ex animo precor. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisior. XII. Novembr. CICICCL.

EPISTOLA CCLIV. CL. SARRAVIUS Davidi Blondello. Amstelodamum.

FIat ergo de tuis Chiffletianis quodcunque volueris: De illis in posterum nihil a me aversa aure audies. Bene est tamen quod ea praelo subjeceris: id enim tibi finem iis tandem aliquando imponendi necessitatem adferet: urgente nimirum praesente typographo, ne suus tuusque labor imperfectus maneat. Addam huic chartae aliquot excerpta ex Appendice Petavii, quae legisse juvabit, donec ipsum librum habeas; quem non dubito Cramoysium istuc statim curaturum. Quanquam lentum est omne istud negotium libros maritima via transmittendi. Pergit Salmasius aegrotare Holmiae, sicut ejus uxor ad meam scribit: nam nec ego, nec alius quispiam, ullas ab eo habuimus, ex quo eo appulit. Quae de eo scribis sunt verissimillima. Mitius et cautius forsan aget deinceps cum suis adversariis. Ejus vehementior impetus bonis et gravibus dudum improbatus est: sed non solet facilem se praebere amicorum monitis; uti nec alii plurimi praestantissimi viri, qui se suaque amant, et privatis affectibus indulgent. Hodie ad Bochartum scribam, et faciam ut resciscat pronum erga se Blawii animum. Si quae sint icones sculpendae, erunt omnino paucae. Sed crescit opus inter manus auctoris, qui dum illud nitidius describit, ut operarum laborem minuat, multa ex libris Arabicis praesertim addit, Latinis Graecis aliisque Europaeis hactenus ignorata. Aderam heri Praesidi Belleuraeo, qui destinatur ad Ordines Foederatos extra ordinem Legatus: nec istud onus abnuit vir sapientissimus; quoque magis idoneus ad negotii de quo agitur procurationem mitti non potest. Tui injecta mentione cognovi quanti te faceret; adeo ut diceret, si tum cum discessit Blondellus potuissem apud Magnates, quod jam possum, nunquam sivissem eum e Gallia discedere: quin aperte intercessissem iis conditionibus,

quas ipse bonas, honestas et tutas judicasset. Memmius Avauxius fato functus est ante octiduum maxima Regni jactura. Maussacus etiam [gap: Greek word(s)], dysuria, quam vesicae sectione medici curare voluerunt, extinctus. Tu vale cum tua quam felicissime et me amare perge. Lutetiae Parisior. XXVI. Novembr. CICICCL.

EPSITOLA CCLV. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

JAm accipio litteras tuas, quibus meis respondes, quas ad te XXII. proxime praeteriti Octobris scripseram. Illae autem de aliis tuis, quas ad me dedisse te memoras, mentionem faciunt, quas tamen nullus vidi. Nescio qui factum sit ut in via haeserint. Nolo enim credere eas periisse, quod sane mihi molestissimum accideret. Ex posterioribus enim colligo priores tuas meminisse earum, quas te auctore et fundo ad Incomparabilem Reginam ausus sum insigni audacia, adhuc aeger, scribere. Vehementer autem scire desidero, quae fuerit earum fortuna, et quo vultu acceptae fuerint. Ne tamen existimem eas successu caruisse, facit quod ais Serenissimam Reginam de respondendo cogitasse: quod si quidquam aliquando, erit certe mihi non tantum gratum, sed etiam gloriosum. Sed dum divinas illas lineas expecto, grave tibi non sit amicissime Vossi, rursum mihi scribere, quod prioribus illis tuis jam me rescire ea de re voluisti. Quamvis enim illis nolim male ominari, vereor tamen ne serius in manus meas deveniant: et licet statim earum futurus sim compos, non insuave fuerit [gap: Greek word(s)]audire. De libris autem et libellis istuc mittendis faciam omnino quod praescribis. Cappellus Bootio respondit: liber Salmurii excuditur. Ejus collega Amyraldus scripsit sermone vulgari eximiam Paraphrasim in Euangelium Joannis, quae nuper admodum prodiit. Bidalio a me dabitur cum duobus Tomis Petavianis. Minutum nihil habeo quod per cursores mittatur. Perge quaeso de Salmasio aliquid narrare: nescio quare amicos Parisienses oblivioni mandaverit. Sed modo sciamus eum valere et aliquid se et Regina, apud quam degit, dignum commentari, satis erit nobis. Ei a me si placet multam salutem: tibi quoque Vir Amicissime. Reginae vero omnia fausta et optata bene precari nunquam desinam; nec quaecunque jusserit animo promtissimo et deditissimo exequi. Utinam autem paria votis meis ejus caussa praestare possem. Vale et me amare perge tui semper studiosissimum. Lut. Paris. XXIV. Dec. CICICCL.

EPISTOLA CCLVI. C. L. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

IMpatienter expecto fasciculum, quem reddere mihi debetnauta, qui eum a te accepit. Interea pascam mentem et oculos aspectu et lectione regiarum literarum, quas cum tuis heri accepi. Beasti me amicissime Vossi ingenti et inexpectata felicitate. Quid enim illis suavius! quid humanius! quid amabilius! In illis nemo me agnoscat, adeo est supra sortem meam, quod me tanto honore dignata sit; dum nempe iis verbis me compellat, quae regiae fortunae minus convenire viderentur, nisi in tanta sublimitate magnum quoque esset etiam infimos comiter affari. Quam blande autem mecum agat cogitare non possum, quin animum meum subeat infinitae virtutis admiratio. Caeterum Gallicam nostram linguam expedite eloquitur et cum summa facilitate et elegantia. Bene sit Suediae, cui talem Dominam habere contigit, et diu habeat opto et precor. Non ausim autem ejus Majestati rescribere, nisi iterum auctor sis. Sed sciat quaeso, me ejus futurum quamdiu vivam cultorem studiosissimum et ad omnia servitia paratissimum. Ante mensem Bidalio tradideram Origines Menagii per cursores uti significaveras, ad te mittendas; quas tamen insuper habitis monitis meis, misit tantum cum Manuscriptis codicibus Petavii Senatoris. Quod dico non ut ejus factum culpem, crassior enim est liber, quam ut per veredos mittendus fuerit, sed quia ita volueras, volo etiam mihi apud te constare officii rationem. Heri ingenti vulnere percussa est Gallia et praesertim Senatus noster morte Praesidis Memmii, Avauxii fratris, cui sex septimanas tantum superfuit. Iruallius trium fratrum natu minimus in dignitatis honorem succedet. Patrono suo orbatus Henricus Valesius de Suedica profectione facilius cogitabit et statuet. Bodini librum cujus meministi non habeo, nec habent Puteani: sed scio ubi extet et curabo statim atque eum habuero, ut diligentissime describatur. Interea vide de isto opere Magni Grotii judicium in collectione ejus Epistolarum ad Gallos epistola CLVIII. pag. 431 et 432: et habeat in mandatus Bidalius mittendi per cursores, quae per hujusmodi viam istuc destinabo. Salmasius vel non potest vel non vult ad nos scribere, Parisiensium videtur omnem memoriam abjecisse. Semel tantum, aut saltem bis, ejus uxor meam compellavit, ex quo Holmiam appulere: itaque rem mihi feceris gratissimam si de ejus rebus, et praesertim valetudine diligenter perscripseris. Amici te salutant, ego quoque, qui semper tuus [gap: Greek word(s)]. Vale et me amare perge. Lutetiae Parisior. XXX. Decembr. CIC ICCL.

EPISTOLA CCLVII. CL. SARRAVIUS Davidi Blondello. Amstelodamum.

EXperientia propria edoctus, Vir Reverende ac Praestantissime, scio quanta sit boni fratris jactura: idcirco magis doleo vicem tuam, quod tui ad plures discessum lugere cogaris. Sed quid agas; hac lege vivimus, ut quandocunque DEUS jusserit, voluerit, nosmori oporteat. Hanc fati necessitatem sensit heri Praeses Memmius vetus amicus noster. Avauxii Fratris obitum ubi videt, Durior, inquit, hic istus, quam ut ei ferendo par esse possim, ut diutius superesse, Septem tantum dies aegrotavit. Universa Gallia, sed praesertim Senatus noster, fert ejus obitum cum summo animi moerore. Valebat enim auctoritate, et facundia cum usu rerum conjuncta, quae ejus consiliis magnum pondus addebat. Iruallius Frater e tribus solus superstes, in dignitatis honorem succedet. Gaudeo istic esse Petavii De Incarnatione volumina; ex quibus cognosces num et quomodo te respondere oporteat. Nolim sane ut gravioribus omissis de istis cogites. Sed si aliquando id facere decreveris, de Salmasio nihil omnino tibi dicendum erit, sua ipse defendat: et appendicis vice responsio tua majori operi accedat. Utinam serio facias quod ais te meditari, ut scilicet Chiffletiana tua abiicias. Improbus enim iste labor, quamvis omnibus Gallisutilis, paucis tamen gratus erit, quia pauci id est vel duo vel nemo, ejus meritum intelligent. Interea perierit tibi in eo opere multum temporis, quod melioribus deberi videbatur. Belleuraeus paratus est istuc proficisci; sed dum ei de viatico gaza regia non prospicit, lentum est omne istud negocium. Bene autem feceris si Hagam ejus videndi causa, postquam eo venerit, excurras. Est enim vir humanissimus, et qui viros eruditione insignes, qualis tu es inprimis; magni facit. Quid in Suedia agat amicus noster, nondum scire potui. Ab incomparabili regni istius Regina accepi nudiustertius literas admodum civiles: et si quid in eis culpare liceret, humanitatis et mansuetudinis excessum improbarem. Sed quia rarum est hoc in tanto fastigio vitium, ideo facile et nullo periculo omittetur. Valent omnes amici: valet etiam familia, quae te cum tua salvere cupit. Ego inprimis, quem ut amare pergas etiam atque etiam rogo. Lut. Parisior. XXX. Decembr. CIC CCL.

EPISTOLA CCLVIII. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

TRistani Sanctamantii scriptum contentiosum, et non ineruditum hic habes; in quo bonus Sirmondus male habetur. Ita vivitur et difficile est servare modum. Mitto etiam Vindicias Catholicorum Hiberniae, quibus multa

continentur hactenus ignorata, de istius regni rebus. Regaltii Commodianum non misi; quia prodiit sub tempus discessus tui, paulo ante vel paulo post; quod definire non sinit morbus quo dudum laboravi. Nisi eum tecum abstuleris, facile erit eum istuc transmittere. Tradidi autem Bidalio haud ita pridem Gallicos libros quinque, ut eos compingi curaret, et istuc mitteret: Hippolyti Cardinalis Estensis Negociationes: Drelincurtii nostri Ecclesiastae Considerationes, viro Christiano de morte cogitanti apprime utiles, opus est insignis pietatis: Petri Launaei Commentariorum in Epistolas Paulinas tomos duos: Ejusdem Paraphrasin et Expositiones in Apocalypsin. Bibliographia Parisiensis anni superioris nondum absoluta est: quod ubi factum fuerit eam mittam, ut in ea videas, quos libros hic editos non habeas, et quos habere velis. Bodini liber quem rogas repertu est difficilis; nec extat in Bibliotheca Regianeque in Thuana, aut Richeliana, aut Mazarina. Neque Puteani fratres, neque Bignonius, neque Patinus, neque Moraeus eum habent. Audio tamen haberi inter libros nuper fato functi Praesidis Memmii, quos ejus Vidua diligenter custodit. Operam suam mihi addixit Valesius, ut inde eum educat; quod vivente domino poene impossibile fuisset, ita sollicite sua sibi uni servabat, cum nullo communicanda. Interea nectus sum priorem librum e septem quibus opus constat, quem statim describendum curabo, et ad incomparabilem Reginam allegabo. Ei me semper commendatum quaeso precorque. Nondum ejus navis oris nostris appulit. Doleo vicem Salmasii nostri, quem opto melius valere; Te vero semper optime, et me amare tui studiosissimum. Vale Lutetiae Parisior. XXI. Januar. CIC ICCLI.

EPISTOLA CCLIX. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

SI qui sint libri in hac Bibliographia, et erunt procul dubio aliquot, quos habere velis, statim atque monueris ad te mittentur. Qui dicuntur prodiisse hoc anno 1650. nondum prodiere; sed brevi prodibunt et antequam rescripseris. Nondum advenit navis Suedica, quae mihi tabulam Regiam adfert, et vereor ne ea aeternum caream. Audio enim coactos nautas ad Angliae littora, appellere, ibi detineri: quo inhumano facinore, vota mea frustrata video cum summo animi moerore. Valeat tamen incomparabilis Regina, Tu quoque Praestantissime Vossi, et me amare perge tui semper studiosissimum. Lutetiae Parisior. XXVIII. Januar. CIC ICCLI.

Quas ad me mittes litteras, include fasciculo Bidalii, qui diligentius eas ad me curabit, quam soleant tabellariorum famuli.

EPISTOLA CCLX. CL. SARRAVIUS. Isaaco Vossio. Holmiam.

BOdini de abditis rerum sublimium arcanis, hunc tantum quem jam mitto librum, primum hactenus nancisci potui. Eum olim ex auctoris autographo, qui tum erat JoannisCordesii, descripsit Ardisius vir doctus in Castelleto, quod vocatur, Consilarius. Priusquam autem reliqua perfecisset, repetitus est liber, qui jam nuspiam comparet. Dicunt Cordesii ex sorore nepotem eum secum in quemdam Lemovicensem pagum asportasse: Sed quid isto nepote factum sit nescitur. Dicunt alii scriptum horribilis carminis visum flammis ultricibus esse datum: certe esse dandum, potius quam cum quoquam communicandum. Praeside Memmio vita functo fiet, ut moris est, descriptio omnium ejus mobilium, quae inter etiam librorum Valesius suam operam pollicitus est isti apographo recipiendo, quod inde expectare par est. Quamvis enim omnem adhibuerim diligentiam in eo investigando neminem tamen novi, apud quem cubet vel lateat. Pergam tamen quaerere, et forsan ejus compos fiam, quando de eo reperiundo spem, non sane curam deposuero. Superiora ita [gap: Greek word(s)] explicare oportuit, ut scires me omnem movere lapidem, ut Maximae Reginae inserviam; quod porro libenter faciam et cum summo studio. Aliud jam dicam, quod licet tenue, tamen cum voluptate scribam. Uxor mea, partu novissimo filiam peperit, quam, sacro fonte dum abluitur, in honorem Summae et Incomparabilis Reginae nominari volui CHRISTINAM. Factum id postrema die Dominica, Carentoni, in publico Ecclesiae nostrae coetu. Quamvis enim sit Gallis nostris fere inusitatum istud nomen, is est tamen apud me ejus honor et reverentia, ut gavisus (im hanc mihi datam, imo natam occasionem illud familiae meae inserendi. Quaerentibus autem quae sit istius denominationis ratio, non invitus excurro in laudes divinae vestrae Principis, cujus quoties filiam meam videro, meminisse juvabit. Nondum nauta nec proinde icon regia, aut numismata advenere; neque literae: quae omnia dudum impatienter expecto. Male sit istis Insularibus, qui tamdiu gaudia nostra morantur. Sciat quaeso immortali vita, sicut et fama, dignissima Regina, me ejus semper fore cultorem addictissimum. Vale tu et me amare perge Tui quoque amantissimum. Lut. Parisior. III. Februar. CIC ICCLI.

EPISTOLA CCLXI. CL. SARRAVIUS Davidi Blondello. Amstelodamum.

MErito Menantii nostri acerbum et infoelicem casum deploras, Vir Reverende et Praestantissime. Magna quippe in isto amico nostro jactura factest.

Quid eo factum sit juxta cum ignarissimis scio, adeo varii de eo sparguntur rumores; qui tamen eo fere recidunt [gap: Greek word(s)], utrumlibet sane miseratione dignissimum. Ejus pietatis insignis et in vera fide constantiae possum me jactare testem idoneum: quo fit ut quoties de eo cogito, cogito autem saepissime, toties animum meumsubeat nescio quis horror humanae imbecillitatis, quando praesertim DEUS nos nobis permittit. Rivetus stadium suum decurrerat, et possit Ecclesia carere Schola Bredana, si ejus casu ruitura est: Tot enim in provinciis vestris sunt hujusmodi [gap: Greek word(s)], ut sua copia laborent; satiusque sit ea redigi ad minorem numerum. Quid faciat in Suedia amicus noster ex tuis poene solis literis intelligo: ipse enim videtur sibi silentium indixisse: nullas sane ex quo ibi degit ab eo habuimus. Rem autem mihi feceris gratissimam, si perrexeris me monere de iis quaede illo cognoveris. Filia mea, quando et hoc scire desideras, dudum me fecit avum. Peperit enim Augusto praeterito filium qui valet, et cum bono DEO vitalis erit. De studiis tuis nihil omnino scripsisti, quod tamen praecipue scire laboro: quando videlicet auspicaturus sis tuas publicas lectiones; quodque earum, quod etiam privatatum tuarum lucubrationum argumentum; quae quaeso diligenter exponas mihi valde velim; num etiam Dallaei nostri opuscula praelo suo commiserit Blavvius, nam Albertini grande opus praecedere debent. Heri et hodie omnia hie festivitatis plena, reversis Franciscopoli Principibus captivis. In Senatu nostro Condaeus et Contius fratres hodie sederunt, et debitas pro sua libertate nobis egetunt gratias. Tanto autem applausu exceptisunt, ut usque ad Fanum Dionysianum populus fere totus obviam effusus procurreret. Faxit DEUS ut hic reditus concordiam regiae familiae sanciat, auctoritatem regiam firmet, pacemque cum privatam tum publicam procuret et pariat. Optote cum tua benevalere Lut. Paris. XVII. Feb. CIC ICCLI.

EPISTOLA CCLXII. SACRA MAJESTATI Serenissimae ac Potentissimae SUEDIAE REGINAE. Holmiam.

SERENISSIMA REGINA, Advolutus genibus tuis, apud Majestatem tuam supplex deprecor alteram hanc temeritatis meae culpam, qua rursum audeo tibi esse molestus. Sed animum mihi addidit insignis et poene nimia illa tua bonitas, quam eximiam haud ita pridem expertus sum, quando prioribus literis meis respondere voluisti. Tuis enim ita sum affectus, cum eas primum legerem, ut mei vix compos essem, adeo in eis omnia excelsa et laudabilia, supra famam et fidem. Postquam vero eas iterumque iterumque ex intervallo revolvi, animum meum subiit non vulgaris admiratio tot variarum virtutum in te congestatum. Ita enim te deprimis, ut semper Maxima sis et videaris: ita rarsum. dignitatem summam tuam tueris, ut vel infimis, quales

ego imprimis, te aequiparare non dedigneris. Absit tamen a moribus meis, et sane abest quam longissime, utita mihimet sim ignotus, ut intelligam excessum humanitatis tuae. Non ibo per singula Epistolae tuae capita, sed unum tantum leviter attingam, quo tamen plenissime constet de ista tua incredibili humilitate. Gloriosum mihi fore arbitratus fueram, aliqua tibi inservire, ideoque ex animototum me tibi addixeram. Tu vero me non ut Dominus servum, non ut Patronus clientem aut libertum, sed ut amicus amicum habere vis. Pace tua DOCTISSIMA ET SAPIENTISSIMA REGINA, me videris ignorare: Amicus enim tuus dici recuso: apprime gnarus discriminis quod intercedit inter fastigii sublimitatem, et hominis privati tenuem fortunam, et inter adeo disparata amicitiam convenire non posse. Sim ergo, quando ita gratum est, tuus, sed meis non tuis conditionibus; liceatque mihi pretium ponere rei et personae meae. Obsequio meo, quod proprium feci Majestati tuae, utere, MAXIMA REGINARUM, sed ea lege qua tibi sum auctoratus. Possum quippe personam sustinere humillimi servi et obsequentissimi; non possum autem, nec si possim velim, alterius invidiosi nominis, quo nimis premerer. Imperabis ergo jure tuo, ego parebo libenter, et decorum mihi erit et jucundum mandata tua implere. Faciam certe quod potero, sicut nuper feci in tibi comparanda libraria suppellectile Memmiana. Hactenus negat Praeses Iruallius et reluctatur, quanquam civiliter: sed vidua binarum filiarum mater, rei familiaris augendae, quamvis in re admodum lauta, studiosissima, favet empturienti Bidalio, qui egregiam, ut solet, Majestati Tuae navat operam, uti et Valesius in ea domo dudum familiaris. Hoc negotium cum tempore maturescet, illudque quantum fieri poterit calefaciam: sed nondum, ut ajunt, absoluto catalogo in quo lente festinatur, difficile sit certi aliquid ea de re pronunciare. Caeterum DOMINA, gratias ago tibi summas pro multis tuis erga me beneficiis, Pro humanissimis LITERIS PROPRIA TUA MANUSCRIPTIS, pro TABULA DIVINI VULTUS TUI, et pro NUMMO AUREO TUAE CORONATIONIS. Poteras ista seorsim distribuendo, plures gratiarum actiones mereri; Aliquis diceret manu oportuisse serere, non ipso sacco. Tu vero liberalitate et magnificentia veterum et recentiorum exempla, non tantum provocas, sed etiam superas, novamque benefaciendi viam aperis, quam verendum non est ne nimis multi ingrediantur. In LITERIS TUIS jucundissimum fuit videre faciles doctissimae tuae manus ductus et elegantes apices. vulgarisque nostri Gallici sermonis facundiam ipsis indigenis parem: sed praecipue sublimia animi sensa et meram bonitatem gratissimum fuit cognoscere. In DIVINI VULTUS TUI IMAGINE, faciem vere dignam imperio, in qua gravitas cum comitate suaviter conjuncta est, libentissime intuemur. In NUMISMATE TU AE INAUGURATIONIS, populorum omnium vota coelo tandem exaudita Majestati tuae ipsisque gratulamur. Nec enim sacro-sanctus et splendidus iste Coronationis ritus, mera est, quod quidam somniant, caeremonia, quae dicis causa

peragitur; sed est verum foedus, quod initur inter Principem et subditos: unde fit ut ille legitime praesit, illi vero debitum cultum praestare teneantur. Diutissime autem duret sacrum istud vinculum, quod nulla malignitate aut discordia solvatur: quin potius in dies fortius stringatur; ut tui populi, Te Domina, floreant et vigeant; Tu vero in illorum obedientia aeternum gaudeas, domineris, regnes foeliciter. Ita voveo et spero ego.

EPISTOLA CCLXIII. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

NOn sine ratione dubitavi, an Serenissimae Reginae rescriberem: quamvis enim pro summa sua bonitate, non dedignata sit semel nostras legere literas, iisque respondete, verebar tamen ne saepius eam compellando molestus evaderem. Cum vero tu, qui propius ejus animum nosti, suaseris hoc rursus subire periculum, arbitratus sum tuum consilium sequendo, me non posse errare. Rescribo ergo ejus Majestati, cui meas offeres, tunc cum mollissima fandi tempora, simul cum omni cultu et obsequio meo. Tandem aliquando [gap: Greek word(s)], meo nomine signata tua manu, in meas devenit: quam praecellere caeteris facile credidi, tum quia ita tibi affirmanti facile assentior, tum quia aliis duabus est formosior. Miror in ea [gap: Greek word(s)] et modestiam in vultu singularem. Nummos quoque accepi, quorum unum mihi servavi; reliquos vero Dallaeo, Gujeto, et Menagio tradidi, qui ut puto gratias egerint. Hactenus aliquot libros majores tradidi Bidalio tibi mitrendos: sed negat cursor illis sarcinas suas implere: itaque serius eos habebis, cum forsan iis perierit gratia novitatis. Omnium Elenchum Bidalius statim mittet. Memmianam Bibliothecam quod attinet nondum desperamus voti compotes fieri. Negat Praeses Iruallius, sed defuncti Vidua, bonarum literarum rudis, mavult eam vendere quam retinere. Sed quia est admodum locuples, vereor ne duras admodum conditiones apponat, quas tamen industria et patientia, quantum fieri poterit, e molliemus. Heinsii poemata et Claudianum etiam habuimus, pro quibus auctori prosua liberalitate, et magis pro animo nostri semper memore gratias a te agi, ni grave est, velim: quod ut facias quaeso precorque. Salmasium nostrum opto bene valere: nullas adhuc ab eo Suedicas habuimus literas, quod faciet quando ei libuerit. Vale vir amicissime et praestantissime: et me amare perge Tui semper studiosissimum et amantissimum. Lut. Paris. XVII. Martii. CIC ICCLI.

EPISTOLA CCLXIV. CL. SARRAVIUS Isaaco Vossio. Holmiam.

FAtebor tibi uni crimen meum, quod vide ne dispalescat. Quem ad Serenissimam Reginam mitto catalogum manuscriptorum codicum Bibliothecae Memmianae, nescio an furatus sim, quia nescio an invita domina eum contrectaverim; certe ea inicia eum habui et descripsi. In eo neque laudatum Varronem inveni, neque desideratum Bodini Dialogum, quos procul dubio aliquis surripuerit. Venales sunt, sed in aurem tantum dicitur nec auctioni publicae permittuntur. Apposuerunt primo pretium, quod scribet Bidalius, erubesceret enim haec charta si ei inscriberetur: postea dixerunt se aliquatenus diminuere paratos. Fecit autem haec pretii iniquitas ut existimaverimus ego et Bidalius negotium esse trahendum, ut cognoscant nos non caeco astectu duci erga rem poene ignotam. Quod enim mireris nondum potuimus ipsos codices inspicere, ut de eorum aetate, id est bonitate constaret. Quibus adscripsi lineolam scias ita vocari in catalogo, quo usus sum satis mendoso. Sunt adhuc fere centum Gallici, qui apud me parui pretii, apud vos vero nullius futuri sunt. Omnes tamen habendi sunt, quia illis omissis nihil remitterent de pretio. Credat autem Serenissima Regina me omnem curam adhibiturum, ut voti compos fiat, ita tamen ut semper meminerim Pliniani dicti Mala emptio semper ingrata est; eo maxime quod exprobrare emptori stultitiam suam videatur. Vale et me amare perge Tui semper studiosissimum et amantissimum. Lutetiae Parisiorum XXV. Martii CIC ICCLI.

EPISTOLA CCLXV. SACRAE MAJESTATI Serenissimae ac Potentissimae SUEDIAE REGINAE. Holmiam.

SERENISSIMA REGINA, Mitto tibi quem hic hahes, Catalogum Manuscriptorum codicum Graecorum et Latinorum Bibliothecae Memmianae: Sunt praeterea aliquot Gallici, quae res nostras spectant; nullius usus istic futuri. Omnino eximia est ista libraria suppellex: sed ei ponitur pretium adeo immensum et iniquum, ut crediderim venditores velle abuti laudabili tuo desiderio eam comparandi. Itaque consultius et tutius judicavimus, trahere aliquot dies istud negotium, donec aliquid de isto suo malo, animo remiserint. Hanc moram velis quaeso patienter ferre SERENISSIMA REGINA, et rescribere ocyus quid nos facere oporteat; ut Tuae Majestati ex praescrip ta formula inserviamus. Si tamen benigna affulgeat occasio, eam non sinemus elabi, certe nihil omittere,

quo isto thesauro cito potiaris. Certe eo digna sola videris cum eum habere tantum cupias, ut, postquam eo usa fueris, typographiae beneficio, cum orbe literario communicetur. Hoc cedet magnae tuae gloriae, et publicae utilitati, cui nata et facta videris. Ego MAXIMA REGINA, simmi beneficii loco deputo, quacunque in re tibi obsequi et obedire; votorumque meorum summa fuerit placere et servire Majestati tuae; cui ab omnium bonorum largitore DEO OPT. MAX. omnia magna et fausta nunquam desinam precari. Vale SERENISSIMA ET POTENTISSIMA REGINA et regna diu ac foeliciter.

EPISTOLA CCLXVI. A MONSIEUR SARRAU, Conseiller du Parlement de Paris.

MONSIEUR, Vos deux lettres que je receus hier m'ont donne des mouvemens si divers, que je me trouve empeschee de vous exprimer les sentimens qu'elles m'ont cause. Et puisque vous aves pris lapeine de me rendre de si bons offices, sans que je les aye merites, je mevois engagee de vous en temoigner ma reconnoissance. Je desirerois de pouvoir le faire dignement par lapresente, encore que je ne pretende pas de m'aquitter a si bon marche envers vous. Je vous proteste que je n'ignore pas combien je dois estimer la generosite qui vous porte a travailler avec tant d'affection a servir une personne, qui en est si indigne que moy; puisque par aucun merite je n'ay pu pretendre a vous obiger de prendre tant de peine pour mes affaires. Vous m'aves voulu temoigner par l'achapt de mes MSS. que je ne m'estois pas trompee, lorsque j'esperois de vostre generosite, l'effet des protestations que vous m'aves faites. Je vous prie de croire celle que je vous fais a present, et de ne douter point de la resolution, que j'ay prise de rechercher avec soin lesoccasions, par lesqu'elles je puisse m'aquitter envers vous. Si je le fais jamais au poinct que je le desire, je m'assure que vous n'aures point sujet de vous repentir de m'avoir donne quelque lieu en vostre affection. Au reste Monsieur, je vous diray touchant la Bibliotheque que vous marchandes pour moy, que ceux qui s'en veulent deffaire sont injustes d'en demander une somme qui estonneroit tout autre que moy. Je vous laisse la disposition d'accorder avec eux, et d'en faire le prix. Mais sur tout Monsieur, ayes soin que l'on n'oste aucun MS. des Anciens. J'ay ouy dire de ceux qui ont connoissance de cette Bibliotheque qu'il y avoit un Varron que je ne trouve pas dans le Catalogue. Ce qui me fait apprehender que l'on n'osie celuy la, et d'autres de mesme importance. Mais je m'en remets tout a fait a vous, et j'espere que vostre soin me rendra

entierement contente, Cependant Monsieur vous m'obligeres de commander a mon Marchand, qu'il depeche mon navire, et qu'il ne me prive pas long-temps de ce que j'attens, afin que je puisse avoir icy quelque goust des belles choses dont vostre belle France abonde. J'ay commande an Sieur Vossius de vous prier de ma part, de me faire avoir un Secretaire, qui soit sage et fidelle; et qui soit pourveu des bonnes qualites, qu'il vous a amplement depeintes dans sa lettre. Si vous prenes la peine de me satisfaire en cette rencontre, je vous seray obligee toute ma vie, comme d'un office le plus signale qu'on me puisse rendre. Voyes Monsieur avec combien de rigueur i'vse du pouvoir, que vous m'aves donne sur vous. Vostre civilite l'excusera puisque vous voules que je fasse ainsi. Pour moy, je desirerois que cette facon d'agir vous fust importune, afin qu'il me fust permis de vous traitter en amy; Car je vous ay accepte comme tel des le premier moment que je receus vous protestations. Mais puisque vous ne le voules pas; je veux differer de vous donner l'amitie d'une Reyne, puisque celles des Rois sont tousiours suspestes, jusqu'a ce que la mienne puisse estre hors de soupçon. Alors vous connoistres que malgre tous les changemens j'auray pour vous une affection inebranlable, et une estime telle, que je dois avoir pour vostre merite: Et que je suis.

EPISTOLA CCLXVII. TAN. FABER Claudio Sarravio. Lutetiam.

P. Ovidium Nasonem tibi in amoribus esse cum accipio, Clarissime Sarravi, non possum, ita me dii ament, non mihi plane et ex animo gratulari, quando ea re factum esse video ut rivales simus. Quem autem magis lepidum, venustum magis, bonarumque, ut ait ille, artium magis principem colamus? Sane, nisi me animus fallit, neminem. In eo enim Charites et suaviores Musae quid efficere possint, expertae videntur. Sed illum proh dolor! et librariorum oscitantia, et deteriorum seculorum incuria, tot maculis turparunt, vix ut locis aliquot possit agnosci, cujus tamen olim

Ac ne te pluribus morer, quis, nisi plumbeus, ferat eam labem, quae his versibus aspersa est:

Drusus in his meruit quondam cognomina terris,
Quae bona progenies digna parerite fuit.

Nemini, opinor, qui vel tantillum quid sapiat, erit dubium, quin scripserit poetarum ingeniosissimus, Quae bona progenies digna parente tulit; hac sententia; Drusum Neronem olim in Germania novum sibi cognomen peperisse,

quod ejus filius, digna tanto patre progenies, tulit quippe qui Germanicus Caesar dictus sit (eum autem in primis coluit noster.) Itaque adeo cognomen Germanici meruit Drusus pater, filius tulit. Sic Asinius Pollio ab Salonis Dalmatiae expugnatis Salonini cognomen ferendum filio transmisit: etc.

Quis autem satis pro dignitate defleat locum hunc Ponticorum L. II. Eleg. v. ad Solanum;

Surgit Juleo juvenis cognomine dignus,
Qualis ab Eois Lucifer onus aquis;
Dumque silent; astat, status est vultusque diserti;
Spemque docens doctae vocis amicus habet.

Ibi interpretum mira [gap: Greek word(s)] est; neque injuria; quando posteriores duo versus in mendo cubant, ita scilicet Musis approbantibus restituendi:

Dumque silens astat, status est vultusque diserti!
Spemque decens doctae vocis amictus habet.

Quo nihil esse potest venustius. Haec autem [gap: Greek word(s)] vis est: Ubi in suggestum ascendit Germanicus Caesar, ut [gap: Greek word(s)] aliquam rhetoticam pronunciet, facile cuivis apparere, vel ex ipso corporis statu, vel ex modesta illa compositaque vestis [gap: Greek word(s)], mirae cujusdam singularisque facundiae orationem esse ab illo expectandam. Quod quin tibi placeat, Vir Clarissime, qui tuus in his litteris genius est, nullus dubito. Verum nisi molestum est, quid illud, quod Eleg. III. ad Maximum legitur?

Quaeque ita concussa est, ut jam casura putetur,
Restat adhuc humeris fulta carina tuis.

[gap: Greek word(s)]! Carina casura! quo tandem? nisi fortean in chaos Hesiodeum, dein carina fulta humeris. [gap: Greek word(s)]. Lege mihi fidenter, idque manuducente Ovidio;

Qui locus est huic plane germanus. Verum, Sarravi Clarissime, quando non erubescit Epistola, et jam gnauiter frontem perfricui, non possum facere, quin de quodam Platonis loco agam, priusquam scribendi finem facio, sed tamen, quoad ejus poterit fieri, paucissimis. Locus ipse est. II. [gap: Greek word(s)] edit. Stephanianae p. CCCLIX. Laemarianae autem CCCCXXIII. [gap: Greek word(s)], etc. Vides quid sit, Clarissime Sarravi. Ut autem quod sentio dicam, sic habeto. Nunquam non miratus sum, locum adeo illustrem a viris doctis olim emendatum non fuisse (nam hodie quidem qui hosce libros legant, sunt perquam pauci.) Ceterum a veteribus libris nihil auxilii quidquam est. Et ita plane in codice illo legebatur, quo usus est Clarissimus Ficinus; nam ille alter Interpres, Serranus, inquam, scis ipse, vel re ipsa expertus, vel Casauboni auctoritate admonitus, (ejus enim commentarium

in Theophrasti characteres legisti) quam imparatus ad hanc interpretandi tanti scriptoris provinciam accesserit: Quamobrem omnia sunt ab ingenio et diligenti Platonis lectione, nec non Ciceronis testimonio petenda. Primum omnium agitur de mirabili illo annullo; quem oblatum fuisse [gap: Greek word(s)], nullus est qui e veteribus dixerit. Itaque nihil quidquam causae esse videtur, quin audacter affirmemus locum hunc esse corruptum. Sed dixerit fortasse quispiam, Platoni aliam, quam quae apud posteriores scriptores invaluit, [gap: Greek word(s)] sequi placuisse. Verum id fieri haudquaquam potest. Nam infra lib. videlicet X. hunc ipsum locum respiciens et ad ipsum nos remittens, scripsit, [gap: Greek word(s)]. Praeterea M. Tullius, qui locum superiorem libro de Officiis tertio transtulit, aliter scripsisse Platonem, probat. Ita enim ille: Satis enim nobis, (si modo in philosophia aliquid profecimus) persuasum esse debet, si omnes deos, hominesque celare possimus, nihil tamen avare, nihil injuste, nihil libidinose, nihil incontinenter esse faciendum. Hinc ille Gyges inducitur a Platone; qui, cum terra discessisset, et cetera; quae ille verbum de verbo expressa extulit; sed nil opus est transcribere. Quamobrem ut ne quid in hac re operae ponamus amplius, lego et suppleo, [gap: Greek word(s)]. Gygi, qui unus ex Croesi Lydi majoribus seu progenitoribus fuit. Croesi autem stemma a Gyge repetere non vacat. Nam id cuivis ex Herodoto perquam facile factu est. Verum hocabierit; nunc autem

Locus enim est in Curculione Plautina Act. 1. Scen. 1. non corruptus ille quilem, sed plane, audiant licet interpretes, a nemine intellectus.

PH. Nunc ara Veneris haec est ante harum fores,
Me inferre Veneri vovi jam jentaculum.
PA. Quid antepones Veneri a jentaculo?
PA. Me, te, atque hosce omnes. PA. Tum tu Venerem vomere vis.

Ex istis verbis, Me, te, atque hosce, etc. quae delirantis sunt, ut satis apparet, nil difficilius quam responsionem Palinuri intelligere, scil. Vis igitur Venerem vomere; neque se hinc expedierit Oedipus. Ubi nihil video mihi apud interpretes subsidii quidquam esse, (ita perspicaces, ita Lyncei sunt) nil ego melius fore opportuniusve judicavi, quam si versum illum Graecum olim (comoedia enim haec, ut caeterae Plautinae, Graeca est) sua lingua denuo cuderem; fore sperans ut aliquis locus conjecturae sese aperiret. Statim itaque sumpto in manum stylo jambicum trimetrum reposui, quem ego arbitror ipsissimum esse, qui a Comoediae auctore (quicumque ille sit) scriptus fuerat. Totidem enim vocibus Graecis plane redditur, quot a Plauto Latinis conversus est. audire atque togam jubeo componere.

[gap: Greek word(s)]---- Id ubi video, [gap: Greek word(s)] exclamo, istuc ipsum est quod quaeris. Videlicet venustula res est Graece, et argutiolam plane vernilem (servus enim loquitur) redolens, allusio facta ad [gap: Greek word(s)], reddita autem per [gap: Greek word(s)] quod vomere est. Caeterum et imprudenter et infeliciter haec a Plauto conversa videntur. At interim me hominem ineptum, et rusticae cujusdam simplicitatis scilicet, qui cum ne nomen quidem meum fando unquam audieris, neque ullum ad te aditum habeam, nisi quem singularis tua in omnes qui literas amplectuntur, benevolentia aperuit, tam inverecunda tamen libertate utar, ad te ut scribere hasce nugas non dubitarim. Sed enim cum magna mihi religio esset id facere, vicit meum aut metum aut pudorem, Clarissimorum virorum L. Cappelli ac M. Amyraldi consilium; qui quanta tua sit humanitas experti, ita mihi persuaserunt, nunquam fore utindigne ferres, si quid hujus generis mihi apud te permitterem. Eorum itaque auctoritate me tuebor, et si quid in his literulis possim, ad te mittam, modo si meum hunc conatum tibi non ingratum accidisse intellexero. Vale. Salmurii. XIV. Cal. April. CIC ICCLI.

EPISTOLA CCLXVIII. CL. SARRAVIUS Isaaco Sarravio. Salmurium.

ELegantissimam et doctissimam, Mi Fili, accepi ab Eruditissimo Fabro epistolam. Meministin' cum istuc proficiscereris me eum tibi inter eos quos colere deberes praecipue commendasse. Sola tamen fama eum mihi indicaverat, quem non arbitrabar istud scientiarum culmen attigisse. Jam vero neminem de ejus meritis interrogabo, quin alios docebo et confidenter praedicabo tanti viri omni laude dignas virtutes. Non enim tantum castigate et ornate scribit, sed auctorum sensus reconditos eruit solerter, et candide proponit et perspicue explicat. Qui has omnes dotes possideat, verum dico, novi neminem. Vide, Mi Fili, ut in ejus amicitiam quoquo modo vel irrepas vel irrumpas, nec ullo meliori compendio tuas subsecivas horas prodegeris. Quas ad eum scribo offeres cum omni opera mea, quam ei libentissime impendam. Num pergas insinuare te in Philosophiam cum voluptate intelligam. Hoc sit tuum [gap: Greek word(s)]: [gap: Greek word(s)] vicem jam obtineant, quae olim praecipua erant utriusque linguae Latinae et Graecae assidua poene consuetudo et familiaritas. Nec Ebraeam omiseris, quae omnium non solum prima et antiquissima et proinde praestantissima, sed etiam sola divina, est et hactenus in sacris Bibliis ab omni labe immunis. Stilum praecipue exercere juvet. Latine loqui est in magna laude ponendum, inquit Cicero. Et qui laudis hujus cupidine non tangitur frustra eruditi nomen speret. Vale et me ama, tui semper, si mereberis, amantissimum. Lutetiae Parisior. XXIX. Martii. CIC ICCLI.

EPISTOLA CCLXIX. C L. SARRAVIUS Tan. Fabro. Salmurium.

IN delictis mihi suo merito semper habitum OvidiumNasonem, in posterum si fieri possit, magis adhuc diligam; eo quod tibi praebuerit occasionem me compellandi, nostraeque notitiae et amicitiae primum gradum fecerit. Non heri tamen aut hodie demum mihi notus es, Vir Doctissime et Praestantissime, sed tua pridem mihi audita eruditio, et cognita virtus. Quantum in lingua Graeca et Latina supra doctorum vulgus sapias, et valeas, nemo fere hic ignorat. Ipse ego filio mandaveram cum istuc proficisceretur, ut quidvis tentaret, quo posset tibi fieri famillaris; certus eum ex tuo consortio nunquam nisi doctiorem et meliorem descessurum. Hunc igitur quaeso meum amare velis: et pari ut de tuo plenissimo et exundante fonte aliquando os proluat, auribusque hauriat, semper et ubique profutura. Quod vero me occupaveris elegantissima et doctissima tua epistola, gratias habeo magnas et si possem referrem. In ea miratus sum, et mecum non pauci quibuscum eam communicavi, puritatem sermonis singularem, judicium solers et accuratum, et sagacitatem in veris Auctorum sensibus indagandis eximiam, ut constat ex quinque locis foeliciter restitutis. Bonae enim mentis plane vacuus sit, nec harum litteratum ullum gustum habens, qui statim [gap: Greek word(s)] tuam non perspiciat. Utinam autem Critico tuo pumice expolitum totum illum Poetam haberemus: tum certe cujusvis animadversionibus facile careremus, nedum illius viri, qui decem abhinc annis inani suarum expectatione nos lactat. De tuis quoque in Platonem et Plautum eruditis Observationibus tibi gratulor, mihi gaudeo. Caeterum perge nos hujusmodi munusculis beare, quae grata mann magisque grato animo accipiemus. Sed te beatum cui vacat ista meditari, et penitissime scrutari. Hunc fundum si diligenter colere pergas, uberrimos inde gloriae et famae fructus colliges. Ego quantum potero laudabiles conatus tuos cum utilitate publica conjunctos juvabo et promovebo. Ita credas velim, Mi Faber, meque ex animo semper fore tui studiosissimum et amantissimum. Vale. Lut. Paris. XXIX. Martii. CIC ICCLI.

EPISTOLA CCLXX. C L. SARRAVIUS Davidi Blondello. Amstelodamum.

COntuli dubia tua cum Pontificia Bulla editionis Romanae; quam ipsam ad te misissem, si mea fuisset: sed quia necesse fuit eam restituere, idcirco hisce animadversionibus contentus esto. Pag. 3. tuae editionis legitur, ut ais, accepiptus quod per plures annos Osnabrug In editione Rom. sic habetur

accepimus quod per complures unius Osnabrugis die VI. Augusti. Verum autem paucis quod desiderari existimas non habetur ibi, sed habetur postea. Ibidem pactis turnis ac juribus: editio Rom. habet, rebus, bonis, ac juribus. Pagina tibi quinta, tenores etiam veriores et datas: ita etiam habet editio Romana, totidem apicibus. Data dicitur XXVI. Novembris Pontificatus anno quinto. In editione Rom. quam vidi nulla legitur facta publicatio. Haec tantum habeo quae rescribam ad tua quaesita. Dicunt Salmasium nostrum in Suedia periculosissimo morbo laborare, quod valde me cruciat. Bene est quod Recitationes tuas inchoaveris; sed melius erit in iis pergere, et tandem aliquando Spartam tuam ornare. Sirmondus de Poenitentia publica commentatiunculam edidit: addiditque tractatum, quo docet, quod et verum est, olim panem communem usitatum fuisse in Sacramento Eucharistiae. Audomarus Talaeus noster fortem ad Reginam habuit Orationem, ex auctoritate Senatus nostri, contra Cardinales, etiam Gallos: publicabitur et eam ad temittam. Interea Vale cum Tua et nos amare perge tui semper studiosissimos et amantissimos. Lut. Paris Cal. April. CIC ICCLI.

EPISTOLA CCLXXI. C. L. SARRAVIUS IsaacoVossio. Holmiam.

PRidie quam Lutetia in hanc Cenomanorum urbem venirem a Senatu nostro delegatus, Vir Praestantissime et Eruditissime, vidi M. B. Codices MSS. ut proculdubio tibi scripserit Bidalius. Quod tum autem mihi non licuit negotiorum mole oppressus, id jam faciam. De iis ergo dicam ut est in Proverbio [gap: Greek word(s)]. Sed revera minuit praesentia famam, nec ii sunt quales fama eos praedicat. Graecorum enim plerique sunt chartaeci; pauci omnino, quinque, credo, aut sex in membrana scripti, nec omnes valde antiqui. Ii enim, quos chartaceos dixi, fix excedunt aetatem captae Constantinopolis, quo tempore multi Graeculi per Europam divagantes, secum aliquot libros asportarunt; quos tenuis victus aut pecuniae ratione in gratiam eruditorum et curiosorum describebant. Latinorum plures quidem sunt membranacei sive in pergamena exarati, qui tamen quartam aut quintam eorum partem vix faciunt. Ex Catalogo videris eorum qualitatem, quantitatem, quae non accedit adsextam partem Petavianorum. Gallicos enim parvi facio. Audio tamen non esse vaenales nisi XLV. M. libris nostratibus; quod sane iniquissimum pretium mihi videtur. Suasi Bidalio ut offerret XX. M. quamquam et hoc adhuc immensum est et abnorme. Sed quia res nobis est cum D. quae ideo tantum vendit, quia grandem pecuniam inde sperat: Et Serenissima Regina videtur hanc librariam supellectilem avide expetere, existimavi posse eo usque istam annonam incendi. Si praeterea aliquid faciendum sit, ipse praescribes ex mindato Sapientissimae Reginae. Mihi quippe pudendum aliquatenus visum est ex eorum

[gap: Greek word(s)] ita pendere, ut simus postea omnibus ludibrio, quasi verum vel etiam, ut ajunt Jurisconsulti, affectionis pretium ignoraverimus. Potestautem suo jure Regina imperare quod libuerit: Et quod nobis probrosum esset ipsi laudi cedet, Pecunia scilicet venditores pene obruere, ut istud quidquid est tibi acquirat. Quicquid autem contra sentias Bodini Dialogus, cujus primum librum misi, is est quem postulat Serenissima Regina. Quae enim Judaicam et Christianam Religionem spectant habentur in sequentibus. Repertum est ejus apographum M. sed nolunt illud communicare, imo nec ipse vidi: servatur enim velut pretiosissimum [gap: Greek word(s)]. Bibliothecae Cluniacensis libemon facile reperitur. Statim atque in Urbem rediero, quaeretur diligentissime. Sacrae Majestati Semper me serio et ex animo commendatum volo. Quod ut sedulofacias, rogo precorque. Vale. Ama nos, charosque habe, qui te plus nostris oculis amamus. Apud Cenomanorum urbemXI IV. April. CIC ICCLI.

EPISTOLA CCLXXII. A MONSIEUR DE SAUMAISE. a Leyden. MONSIEUR,

VOtre Lettre sur le Livre de Mr. Bochart est excellente, et si je l'osois communiquer au principal interesse, sans doute qu'il en feroit estime. Mais il vaut mieux que cela se passe diretlement entre vous deux, sans entremetteur. Comme il nescait pas la Langue Persique, il peut s'être abuse en ce qui concerne ce pais la. Il a appris depuis quelques mois la Langue Ethiopique ou Abyssine; par le moien de laquelle il dit que s'ill'eût scu, il eût corrige quelques endroits qu'il a mis dans son livre. Au fond son dessein n'est pas de montrer que les Phaeniciens ont change tous les noms des lieux ou ils ont ete: mais de montrer jusques ou se sont etendues les navigations. Ce quil montre par les origines des noms des lieux tirez, de cette Langue. Il sera bon que vous lui donniez, occafion de s'en expliquer plus claireipent. Je m'etonne que vous appelliez fondemens ruineux ce qui est pris de la Bible. Que les Chananeens aient ete chassez, de leur pais par les enfans d'Ifrael le V. T. le dit. Ou s'en sont ils allez? C'est ce que Monsr. Bochart montre par les noms, qu'ils ont apparemment donne aux lieux ou ils ont sejourne. Mais. il vaut mieux vous laisser a demêler cette querelle avec lui. Seulement je vous prie qu'il n'en paroisse rien en public. Vous avez. dans cette ouvragela des temoignages en grand nombre de l'estime qu'il fait de vous; dont se seroit le mal reconnoitre, que de le traduire et d'ecrire contre le consentiment universel des dostes, ou qui sont estintez tels. Quant a [gap: Greek word(s)] je le croiois seulement plurier, et il est aussi singulier. La difficulte en a ete meue par les anciens Grammairiens Grecs, qui la resolvent par la que [gap: Greek word(s)] etc. sont de la 3. personne du singulier et du plurier. C'est ce que j'ai appris depuis celle que je me donnai l'honneur de vous ecrire sur cette question. La fin du Parlement ou nous

sommes m'excusera si jene vous entretienplus longuement, vous baisant au surplus tres humblement les mains, et a Madame, comme fait ma femme a tous deux.

EPISTOLA CCLXXIII. A MONSIEUR DE SAVMAISE a Leyden. MONSIEUR,

LE jeune Heins n'est pas encore parti. Ie ne le visite point chez lui pour l'interroger au sujest de la votre, si c'est lui qui a mande a son pere ou a son beau frere ce que ce dernier a ecrit dans sa reponce contre vous. Ie ne laisserai pas de vous dire, qu'il y a quelque tems ce jeune Heins m'etant venu voir, il me demanda si ce n'etoit pas a moi que vous ûssiez ecrit, que son pere vous avoit avoue être l'auteur du Livre contre Monsr. de Croy. Je luirepondis que non, et que je ne croiois pas que vous vecussiez ensemble en cette confidence, pour scavoir de lui et de sabouche les choses qu'il ne desiroit pas être scues. Et je m hazardai jusques la de dire que je croiois avoir autant de part en vos secrets qu'aucun autre de France: et que s'il y avoit quelque chose de cette nature, vous me l'auriez aussi tost fait scavoir qu'a qui que ce fût. Cela passapas outre. Pour les submissos precatores Mr. Menage croit que cela le regarde. Il a voulu bien vivre avec Heraut, Sengeber, Fabrot, Heins le jeune et avec tout le monde, ce que je ne puis pas blâmer; mais il est bien difficile d'en venir a bout. Il est arrive que Sengeber, comme j'ûs empêche la veuve du Puis d'imprimer son livre, a ete oblige de le faire a ses depens. Il est pauvre et n' apas eu de quoi fournir le dernier quatrin, ainsi la besogne est demeuree imparfaite. Sengeber a demande en argent a Menage vingt pistoles a emprunter, mais il ne les lui a pas prêtees: de honte qu'il en a, ils est abstenu depuis deux ou trois mois de voir ni Menage ni Heraut. Ce dernier a creu et dit que c'etoit M. qui l'avoit prie de supprime son livre en votre faveur, ce qui est tres faux: car il semble qu'ils ne soient plus amis, et Menage me disoit encore hier que Sengeber, qui le venoit voir tous les jours, depuis plus de deux mois n'apoint mis le pied chez lui. Voila l'histoire, la suitte est qu' Heraut aîant decouvert a quoi il tenoit que le livre de Sengeber ne sortît au jour, l'a fait chercher pour lui offrir l'argent, que Menage lui a refuse. Je ne scai s'il l'a trouve et je croi qu'oui, d'autant qu'on m'a dit que l'Imprimeur continuoit a travailler, et avoit le reste de la copie de Sengeber. Heraut devient tons les jours plus facheux: il a fait un gros et immense Ecrit, cherchant de tous côtez a vous reprendre et a vous mettre en colore, ceditil, et en lit des pages et des Chapitres

entiers a tous venans, qui enprennent leurs divertissemens, comme vous scavez. qu'on prend plaisir a ouir des medisances. Ie vous ai ecrit ce que dessus parceque vous l 'avez. desire et pour vous complaire. Au reste je ne doute point que toutes ces picquoteries ne vous chagrinent, et ne troublent votre repos. C'est tout leur dessein et ils obtiennent a leurs fins, comme nous disons au palais. Mais vous devez une bonne fois fermer les aureilles a toutes ces medisances la, et vous venger d'eux en faisant des ouvrages dignes de vous. Car quand on voit une piece sortir aujour, qu'on dit etre de vous, on y court comme au feu, et lors qu'on n'y voit que des vetilles et de menues questions, quoique traitees avec erudition et recherchees avec soin, on ne laisse pas de dire; a quoi s'amuse ce grand homme? est ce Ia ce que la posterite doit louer? est ce Ia ce qu'il nous a promis et que nous attendons de lui? Tous ses livres sont remplis de promesses magnifiques, de Traitez et de commentaires sur Pline, surTertullien, sur le Noveau Testament, sur Dioscoride, et il nous donne des pieces contre des gens de neant, et qu'on scauroit a peine être au monde, s'il ne leur faisoit l'honneur de les mettre en credit. Ie scai vos reponces et têcke de les faire valoir. Mais je trouve peu de personnes qui les agrec. Il devroit, disentils, mepriser toute cette racaille et s'en defaire une bonne fois. Ne dites rien a un chien qui abbaie, il est oblige de se taire, mais si vous l'irritez, il recommence de plus belle, et argmente sa clabauderie. Ie vous prie de m'excusersi je vous entretiens de choses facheuses: mais ces discours battent si souvent mes aureilles, que je suis contraint malgre moi d'en faire rejaillir quelque echo jusques a vous etc.

EPISTOLA CCLXXIV. A MONSIEUR DE SAUMAISE. a Leyden. MONSIEUR,

J'Ai souffert en lisant vôtre demiere er prend cette plume avec peine poury repondre. Neanmoins pour ne me pas manquer a moi même j'ai crû le devoir faire, et espere m'y comporter avec telle moderation, que me tenant sur ma defensive, vous reconnoitrez, que sie me plaind, cen'est pas sans raison. D'abord vous dites que vous ne scavez pas de quoi je me plaind de vous. Je vous l'avois marque assez, precisement, et le repeterai icy puisque vous l'avez oublie, ou ne l'avez pas voulu lire dans celle a laquelle vous repondiez. Je me plaind deceque vous m'accusez, de vous fouler aux pieds, et de relever les autres, er tont cela sans grande connoissance de cause. Que je mesure les autheurs a l'aune de mon affetion. En quoi vous me faites passer pour un passionne d'un part, et pour un ignorant er fat de l'autre. Pour le dernier je paserois

assez tôt condamnation, encore que je puisse dire, que les matieres dont il est question, et qui ont donne sujet a ce demêle, ne soient pas sirelevies, que ma mediocre capacite ne les puisse entendre pour en dire mon sentiment apres les autres. Pour la passion, si vous la preniez pour une ardeur et pour une inclination a defendre ce que je crois veritable, je l'avouerois encore tres volontiers: et les esprits tiedes ne sont pas selon mon humeur. Maisence que vous me pretendez, aveugle et inique, c'est ou je croi que'est l'offence, jointe aruec un affecte mepris.

Vous vous plaignez que je dis que vous voulez, dominer par tout, et que je dis qu'un docteur en droit a eu raison de vous appeller le tyran des lettres. Pour le dernier chef, je ne l'ai ni dit ni ecrit: je prend droit par mes lettres, et ne scai qui est ce docteur en droit dont vous parlez. Ie vous ai bien dit qu'un quidam, cur je ne croi pas l'avoir ni nomme nidesigne, disoit, qu Heins etoit le Prince des dotteurs et vous le tyran, par ce que vous les gourmandiez. Sur quoi je n'ai point dit mon avis. Pour la premiere partie, que vous voulez dominer par tout, je ne scai pas auvrai si ce sont mes termes: mais tant y a quand ce les seroient, je n'aurois pasp picut être trop mal rencontre. Je ne voi rien qui vous contente de deca, ni dela, et c'est ou je pourrois vous rendre vos paroles; que vous foulez, tout aux pieds. Je laisse ceux de vos quartiers et me contente de ceux de nôtre France: L'un defend une opinion, dont il recevra avec ceux qui lui adherent de la honte et de la confusion: L'autre bâtit tout son edifice sur un fondement faux et tres faux. Pour le dernier, vous le renverserez, uno statu. Pas un deces Messieurs la n'a jette aucune pierre en vôtre jardin, aucontraire ils y ont plante des fleurs et vous en ont couronne la tête. Voila la reconnoissance qu'ils en recoivent. Il me semble que c'est vouloir dominer par tout et abbatre tout. Vos raisons vous semblent excellentes, et je ne nil pas qu'elles ne soient telles, que souvent elles ne portent coup. Mais le vent Boree n'abbat pas toutes les tours contre Lesquelles il soujfle: et souvent apres avoir bien fait du bruit, il se trouve qu'il n'y a qu'une ardoise de cassee.

Vous ajoûtez, pour ce qui est de la Grace Universelle; je ne suis pas seul de ec sentiment: que plusieurs Eglises de France et toutes celles de vôtre Hollande, et même quelque Ministre de Paris tient vôtre parti. Si vous n'êtes pas seul de vôtre avis, aussi ne suis je pas seul du mien. Si vos doctes vous defendent, les miens ne m'abbandonneront pas, et jen'ai pas appris que le nombre doive prevaloir a la raison. S'il est besoin pourtant de compter, nôtre parti ne se trouverae pas denue; en sorte qu'on n'en puisse faire un gros considerable d'anciens et de modernes, de vivans et de morts, dont les noms et la memoire sont en be'nediction. Pour ceux de Hollande s'ils veulent prendre patience, ils auront leur fait. Mais pour celui de Paris que vous pretendez être de vôtre côte, j'en doute fort avec vôtre permission. Nous avons oui de nos aureilles ce qu'il ena dit en plainechaire, et qu'ila depuis fait imprimer de son propre mouvetnent, a fin de croire le contraire de ce que vous me voulez, persuader. Lorsque

l'Ecrit de Mr. du Moulin paroitra, ou verra ce qu'on aura a faire. Mais cebon homme emploie mal la sante, que Dieu luia redonnee. On dit qu'il n'a fait que rapetasser un Ecrit a la main, qu'il avoit faitdez le Synode d'Alencon: la reponce en etoit tonte faite dez le même tems, et puis qu'il a trouve a propos de moûler le sien, il faudra faire le même de la reponce, et alors les non passionnez et les clair voians en jugeront. Pour ce qui est du Livre de Monsr. Blondel, vous dites que je vous aicent fois brave. Can'avienne, mais comme vous le mettez, bien bas, je tâche de ne le pas laisser tomber et je n'ai jamais commence. C'est Vous Monsieur, qui me donnates avis qu'il etoit imprime, et en même tems en fites un jugement desavantageux et menaciez. d'ecrire contre lui: ce que vous aviez. si fort resolu, que cela a ete cause que d'autres ont supprime ce qu'ils avoient deja fait sur cette matiere. Voila le commencement de l'histoire du fait. A tout cela je n'aifait que parer: et comme vous abbaissez. ce bon personnage qui est l'humilite même, je l'ai releve en termes de civilite quelquefois a la verite, mais sans vous defier, ni vous prendre a partie qu'autant que vous le voudrez, être. Et s'il faut que le nombre serve a nôtre cause, icy l'opinion que vous pretendez, faire revivre, est sifflee par tout. Quelques uns pourtant de ces siffleurs disent: Laissez, faire Monsieur de Saumaise, il deffendra bien cette cause et montrera bien que Monsieur Blondel s'est trompe avec toute sa Chronologie. Puis ils disent: Monsieur de Saumaise a d'autres choses a faire de plus grande consequence que cela, et sa sante ne lui permet pas de faire tout ce qu'il pourroit et qu'il voudroit. De plus ce n'est pas la sa querelle, il fera bien de ne se pas tailler davantage de besogne. A mon sens ce dernier parti n'est pas le pire. Vous appellez, par raillerie mes trois mignons trois grands et illustres personnages, estimez de tous ceux qui les connoissent, qui ont eu de la veneration et du respect pour vous: et peutêtre que je n'y aipaspeu servi. Si vous n'êtes pas de leur avis, ils ne sont pas du vôtre, et ne voudroient pas avoir dit de vos Ecrits ce que vous dites des leurs, encore que peutêtre ils y pûssent faire queque egratignure: mais lorsqu'ils vous rencontrent en leur chemin ils baissent la lance. Si pourtant il vous prenoit envie de leur rompre en visiere, vous les trouveriez. ferme s sur les harcons, et que mêmes ils lâchent le coup de pistolet a propos.

Vous en voulez fort a cette chetivepreface des Lettres Grotiennes. Je veux bien que ce soit la mienne, puisque vous le voulez, et il n'y a rien dont je me voulusse dedire pour le present. Peutêtre mon avis n'est il pas bon, mais certes il n'est pas seul, et j'ai des compagnons de mon erreur en grand nombre, et non pas deux ou trois, comme vous estimez. Lorsque celui qui l'a faite a dit nemo fortius disputat, il ne songeoit rien moins qu'a ce qu'a dit Simplicius Verinus. Vous ravallez fort Monsieur Grotius, lequel plusieurs estiment une des plus belles lumieres des lettres, et dont le nom doit être honore. En mon particulier j'en airecu de l'amitie, et j'ai beaucoup appris ensa conversation, l'aiant connu. et frequenti il y a plus de vingteinq ans lors qu'etant echappe de prison

son il se retira en cette ville. Jai recherche son amitie comme j'ai recher che la vêtre, tenant a grand avantage d'être connu, et, si je puis l'obtenir, d'être aime des grands hommes. Et en effet je n'y ai perdu tous mes pas. Vous dites que je le loue de sa moderation en la religion. C'est ce que je n'ai nidit, ni ecrit, ni pense; dites moi ou. Ie n'ai garde de toucher cette chorde la, car je n'y trouverois pas ma satisfaction: er je ne lui ai pas cele, que quelque bon dessein qu'il dît avoir, il ne s'y prenoit pas de banne maniere.

Vous me reprochez, de ne lui avoir pas ete fidel ami, et d'avoir envoie les feuilles toutes mouillees de son Votum a son adversaire. Si je n'ecrivois pas a Monsieur de Saumaise je ne me retiendrois pas en ce lieu, et je m'ecrierois contre cet outrage et cette horrible calomnie. Voicy ce que j'ai fait au vrai. Je Priai le libraire qui l'imprimoit de m'en donner un exemplaire des premiers, apres que l'autheur auroit ete servi des siens. Il en porta cinquante un samedy matin a Monsieur Grotius, et m'en porta un au retour de chez son Excellence, que je mis dans le pacquet que je faisois pour Monsr. Rivet. [note: Desunt octo circitur lineae.]

Vous dites ensuite que ne lui aiant pas fait un tour d'ami, il eut raison de me fermer la parte, et que j'y ai voulu rentrer par des moiens recherchez, qui ne vous sont pas inconnus. Ie me suis defendu de ce que vous blasonnez tour d'ami, dans la pure verite.

Pour la porte qu'il m'a fermee. Il est vrai que vers ce tems la il luiprit une humeur de la refuser a plusieurs de ses amis d'une et d'autre religion: Cr je me trouvai dans le nombre commun, et peut être parce qu'il voioit que je l'avois desoblige en ce que vous avez, marque cy dessus. Mais j'y suis rentre quand j'ai voulu. Lorsque je scus qu'il etoit rappelle, comme j'avois eupart depuis long tems a son amitie, il me fâchoit de le lasser partir sans le voir. Messieurs Dupuy, Bignon, Justel er quelques autres ne le voioient point non plus, que moi. Les premiers y furent, et y menerent Monsr. Menage. Comme je fus averti de leur dessein, je priai Monsr. Menage de lui faire mes civilitez, et de lui dire que je l'irois voir. Il repondit que je serois le tres bien venu. Sur cela j'y allai, et fus avec lui la veille de son depart rête a tête plus de trois heures, car il avoit fait dire aux autres qu'il etoit parti, de maniere que j'en sortis fort content: incensum animum inflammavit amore. Si vous ne scavez. autre chose que cela, vous êtes fort mal informe. Vous craignez au reste, que mon amitie se refroidisse et puis s'eteigne envers vous. La perte seroit grande de ma part, et telle que j'ai peine a concevoir une plus grande affiction que je passe recevoir en ma vie, si ce n'est la perte de ma femme et de mes chers enfans. Mais il me semble que vous n'en faites pas la même estime, quand vous me pirouettez de la sorte que vous faites, et m'en donnez, a tors et a travers. Pour moi tantque je vivrai, je veux être votre ami et vôtre serviteur: estimant vôtre amitie un precieux thresor, je ferai tout ce que je pourrai au monde pour me la conserver. Mais

je ne suis pas stupide ni insensible, quand on me pique jusques au vif, comme vous avez fait. Desormais s'il faut acheter vos bonnes graces a ce frix la, quand vous me donnerez sur une joue, je vous tendrai l'autre, et suivant le precepte Euangelique [gap: Greek word(s)]. Pour cette fois je vous prie de m'excuser et même de me pardonner; si en me defendant j'ai peut-etre dit quelque chose qui vous ait deplu, nolim dictum, nolim factum. Et vous supplie de m'aimer comme vous avez fait autre fois, et je vous rendrai toute ma vie mes respects services tres bumbles, etant.

EXTRAIT des Lettres Francoises de Monsr. SARRAU a Mors. de SAUMLISE.

FAbrot ecrivant a Rome au jeune Heins, il lui mandoit que son pere etoit Eruditorum Princeps et Salmalius Eruditorum tyrannus, par ce que ce demier les gourmande et les traite d'etrange sorte. Que vous semble de cette pensee. Pour la premiere partie elle est ridicule. Pour la seconde, il y a quelque chose qui approche du vraisemblable. A Paris le XIX. Avril. CIC ICCXLVII.

LAmbecius neveux d'Holstein me rendit avant hier une lettre, que vous lui aviez donnee de recommandation aupres de moi. Comme vous y parlez de son oncle avec honneur, il me l'a demandee: Je desire, ditil, qu'elle me serve etant a Rome pour appaiser mon oncle, qui est irritede ce que Simplicius Verinus l'a si mal traite. Ainsi je la lui aidonne tres volontiers. L'Eloge d'Eruditorum tyrannus vous convient, ence que vous les gourmandez, d'etrange facon, in virga ferrea, a coups de barre et quelquefois d'etrivicre. A Parisce X. Mai. CIC ICCXLVII.

POur le Nassa de Cesar se non e vero, e ben trovato. Les nouveautez plaisent, et a present qu'on raffolle apres les Genealogies, les plus anciennes sont toujours les plus belles. Mais de ce Nassa au dernier Guillaume se trouveront quelque fenêtres, comme ils parlent en leur jargon, qu'ils auront peine a remplir. Le Livre de Monsr. Bochart se debite icy depuis plus de deux mois. Il est en fort grande reputation. Et comme c'est un Ecrit extremement modeste ne choquant personne, chacun h loue. Ceux qui le mettent au plus haut disent, c'est un livre pour faire jalousie a Monsr. de Saumaise. Vous y êtes cite et loue plus de soixante fois. Aussi ai-je bien voulu rompre commerce avec Monsr. Rivet: depuis six mois tantôt que je suis retour, il a eu deux des miennes, et moi autant des siennes. Nous voila quittes et bons amis. A Paris le XIV. Juin. CIC ICCXLVII.

Je me garderai bien de faire scavoir a Mr. Herault la banne volonte que vous avez. pour lui en procurant l'impression de son gros livre, car je craindrois qu'il ne vous prît au mot. Ne croiez pas qu'il soit si mal avise de le faire imprimer a ses depens. Outreque sa bource enpâtiroit, il se priveroit des entretiens ordinares, qu'il a avec ceux qui le vont visiter, auquels il en lit de grandes pieces, tant qu'on en baille. Tenet occiditque legendo. Et les auditeurs disent, Euge! Cela est merveilleux, il n'y scauroit repondre: Voila un homme perdu. Est il possible que Monsr. de Saumaise ait fait tant de fautes? Et c'est de quoiils paient leur hôte, qui est satis faitide son livre sans le publier autrement. Ni Monsr. Heins, ni Monsr. Grotius ne m'avoient pas satisfait sur cet [gap: Greek word(s)] des Attes. Vous en approchez de plus pres. Ne seroit ce point ce qu'un ancien Historien a dit, Princeps Legationis ejus fuit. Il portoit la parole. Mais il faut que cet [gap: Greek word(s)] se rapporte a Mercure, et a Paul par comparaison a lui. Ce sera une chasse pour vous Monsieur, lorsque vous entreprendrez, cette belle carriere du Nouveau Testament. Mais quand sera ce? L'Angleterre n'a point de plus beaux Iivres que Paris; soit Manuscrits soit imprimez, nous ne leur envions rien. La Bibliotheque du Roi et celle des deux freres, de Mr. de Thou, des Cardinaux Richelieu et Mazarin, et celle de Monsr. le Chancelier n'ont rien qui les vaile etc. A Paris, ce XXVIII. Juin. CIC ICCXLVII.

VOus aurez appris par mes demieres les raisons pour lesquelles vous n'avez pas ete satis fait du Livre de Monsr. Bochart. Ce que vous avez, vû n'est pas le meilleur. La seconde partie de Coloniis et sermone Phoenicum est plus ample et plus divertissante: sans doute vous y pourrez trouver a repprendre, et qui est ce qui ne fait point de fautes? Il fuffit que le gros soit epure pour donner passeport au reste. Toute l'oeuvreroule sur deux principes certains, le dixieme de la Genese est lepremier, et lesecond est le dechassement des habitans de Chanaan de devant les enfans d' Israel. Et ou sont ils allez? c' est ce qu' ildecouvre avec un monde de merveille, les suivant partout ou ils ont laisse quelquestraces. A Paris, ce v. Juillet. CIC ICCXLVII.

ON n'est pas ici si degoute des Ecrits de Monsr. Grotius, qu'en vos quartier s. Sa reputation n'est en rien diminuee par sa mort; er ses livres sur les Actes er sur les Epitres ont quelque chose qui ne merite pas d'être si peu estime. Mais de science, comme d'autres choses chacun a son goût; et ce n'est pas merveille si les Ecrits de Monsr. Daille'ne sont pas encore fort estimezen vos Provinces, c'est qu'on ne les connoit pas. Lors qu'on les aura envisage de plus pres, j'espere du changement. A Paris ce XII. Juillet CIC ICCXLVII.

Monsieur,

VOus continuez. en vôtre derniete a reprendre Monsr. Bochart, et en ce faisant a m'apprendre toujours quelque belle chose. Mais en recompence vous

vous me traitez fort mal. A vous ouir dire, je foule aux pieds quelques uns de mes amis et releve les autres: vous vous appercevez que c' est sans grande connoissance. Je ne juge que par passion, et mesure les autheur a l' aune de mon affection. Me voila barboüille d' etrange sorte, et d' un autre que de vous Monsieur, pour qui j' ai bien du respect, je n' endurerois pas ces outrages. Vous voulez que je suive vos sentiments a yeux clos, et quand je les aurois bien grands, je n' y trouverois pas la satisfaction que j' y cherche. Je vous prie de me laisser la liberte de mon suffrage pour Messrs. Blondel, Amyrault et Bochart. Vous voulez vaincre par tout, et l' on defend de deca fort vigoureusement, ce n' est pas qu' une forte main comme la vôtre ne puisse faire des plaies, et blesser dangereusement son adversaire, mais pour cela on ne trebuche pas. Traitez moi desormais s' il vous plait avec plus d' equite: Et ne me croiez pas insensible, encore qui je ne repousse pas toûjours toutes les attaques que vous me portez. Et au surplus brisons la dessus et que chacun croie ce qu' il voudra, etc. A Paris, ce XI. Octobre. CIC ICCXLAII.

MONSIEUR,

JE suis ravi que vous soyez tout de bon apres la Papesse, et je serai bien aise quelqu' attachement que j' aie avec Monsr. Blondel, que vous l' etrilliez de sorte sur ce sujet la, que ni lui ni d' autres n' osent plus jamais y revenir Ce n' est pas que je n' en croie la besogne difficile et pleine de grandes difficultez: mais puisque vous l' entreprenez si resolument, je veux croire que vous les avez prevuës, et que vous avez de quoi y remedier. Pour le Latin de Monsr. Blondel, je ne vous puis encore dire s' il trouvera bon qu' on vous l' envoie. Vôtre täche croitroit de beaucoup, s' il vous le falloit refuter tout du long. Mais la substance et le principal est dans le Francois. A la huitaine je vous dirai ce que vous en devez esperer. Cependant on m' avoit dit une chose que je trouvois probable; c' est que vous faisiez imprimer l' Anastase entier avec des Notes, qui eclaircissoient une infinite des mots fâcheux qui y fourmillent. Que vous mettiez la vie de la Papesse entre Leon et Benoit d' ou vous pretendez que les Jesuites l' ont arrachee: et que de la vous preniez sujet de prouver la verite de cette histoire contre ceux qui Pont impugnee depuis environ un siecle etc. A Paris, ce VI. Decembre. CIC ICCXLVII.

MONSIEUR,

VOtre longue histoire de la vocation de Mr. Morus, rompuë par les intrigues et par les fourbes des contraires aux Saumurois, est digne de la bassesse et de la friponnerie de l' esprit de ces Messieurs. Toute leur vie n' est remplie que de semblables artifices, par lesquels ils ont prevalu jusques a present sur plusieurs infirmes et peu clair voïans. J' avois donne quelques esperances a Mr. Morus dont il sera fâche de se voir dechu. Je n' oserois sans vôtre ordre expres lui faire le detail dont vous m' entretenez; il me semble que vous le ferez

de meilleure grace que moi, qui ne pourrois que copier ce que vous m' en avez mande. A Paris ce 10. Janvier. CIC ICCXLVIII.

MONSIEUR,

IL est fâcheux que vons aïez encore Mr. Sp. pour ennemi. Mais il est impossible de vivre avec cette sorte de gens sans se brouïller, si on ne se gâte avec eux, quod absit. Je n' ai pas grand regret de me voir defait de leur communication. La Harangue de Pace m' a este donnee pour vous la faire tenir par le Sieur Morus le jeune, qui est Ministre a Orleans, fort gentil personnage, aussi bien que son frere etc. A Paris ce XXIV. Janvier. CIC ICCXLVIII.

MOnsieur Aubertin a publie par force une Anatomie du livre de la Milletiere, de la Transsubstantiation, qui ne vous deplairoit pas, car il est de haut goût. Ne croïez pas qu' il se taise, ni qu' il veuille avoir le dernier. Monsr. Bochart me mande qu' il a des lettres de Hollande, que Mr. Boxhornius ecrit contre lui, et que vous lui aidez de vos bons avis, ne croïant pas vous avoir oblige a un tel traitement. Il lui seroit plus honorable, ce dit-il, d' avoir a faire a vous directement, et que vous lui fissiez une bonne et ouverte guerre, en laquelle se deffendant avec honneur et de toute sa force, il pourroit peut-être vous satisfaire etc. A Paris ce XXVIII. Fevrier. CIC ICCXLVIII.

MOnsieur. Par ma premiere lettre perduë je vous promottois que si vous vouliez faire appeller Mr. Morus a Amsterdam, il suivroit cette honorable vocation de Pasteur en l' Eglise Francoise et de Professeur en Philosophie; seulement que la qualite de Professeur en Philosophie fût un peu relevee de nom honorable, comme de Philosophie sacree ou de Metaphysique extraordinaire, en un mot tel qu' il sera juge a propos, a fin qu' on ne lui imputât pas d' être d' echu entierement. Et neanmoins il ne laisseroit pas de faire le Commentaire, et même de le dicter s' il est necessaire, et si c' est la coutume. Sur cela agissez et faites ce qu' il vous plaira. Mails il ne tiendra qu' a vous de l' avoir, et vous y aurez un fidel amy etc. A Paris ce XVII. Avril. CIC ICCXLVIII.

MOnsieur. Pour ce qui est de Mr. Morus, vous aurezrecu par une addresse que vous avez avec la mienne, une seconde Attestation de la Seigneurie de Genêve, confirmative de la premiere rumpantur ut ilia Codro. Les parens de vôtre voisin s' y sont opposez, demandans acte, que leur parent n' y etoit point compris, a quoi l' on n' a eu aucun egard. C' est a dire qu' il est au dessus duvent et plus fort qu' eux. Utinam eussiez vous une seconde harangue in qua [gap: Greek word(s)] male habetur. Vn vieux Ministre a fait imprimer une Lettre ad Clariss. Virum D. Spanhemium sur ses trois volumes, ou il n' est pas de son

sentiment. Si vous la vouliez faire imprimer, je vous en ferois tenir un exemplaire. Il n' y a que trois feuilles etc. A Paris ce 24. Avril. 1648.

MOnsieur. Mr. Morus me mande qu' on fait courir le bruit a G. que aviez vous ecrit a quelqu' un, qu' il vous avoit importunement et bassement sollicite de lui trouver quelque place en Hollande, lors qu' il ne pensoit a rien moins: ce qui le rend tres odieux. Et en suite m' assurant que cela n' est point, il a lieu de croire que quand il seroit vrai, vous lui aureiz garde fidelite, ne lui faisant pas ce tort dele dire, moins encore de l' ecrire. Il me prie donc de vous supplier, lorsque vous ecrirez a Mr. Godefroy, ou quelqu' autre, de vouloir leur faire entendre, que cela est faux: en quoi faisant vous le dechargez d' un blâme, qui lui est presque universellement impute, et lui fait plus de tort, que tout ce que ses ennemis ont jusqu' apresent dit de lui. Vous le pouvez ce me semble obliger en cettte ocasion et dire que ce que vous en avez fait, ça ete par l' amitie, que vous aviez pour lui, et si vous voulez a ma recommandation, je ne vous en dedirai pas etc. A Paris ce 15. Mai. 1648.

MOnsieur. Pour ce qui regarde ce que vous devez desormais ecrire, vous ne dependez en cela non plus de moi que de personne du monde. Je m' etonne seulement que vous changiez tous les jours de desseins et cherchiez de nouveaux sujets, pendant que vous en avez tant de vieux, auquels vous êtes engage, et que l' on attend de vous avec plus d' impatience que ceux d' Astrologie et de Physique. Vôtre de Vitae Termino est demande il y a long tems. Vôtre Arnobe, vôtre Anthologie, vos traitez de Tertullien, vos Vsures de Justinien, vôtre Pline, vos Homonymes de Plantes, vôtre suite de simplicibus, et celle de Primatu. En voula assez de quoi choisir, sans que je prenne en main le catalogue qui j' ai autrefois fait de ce que vous avez promis il y a dix, vingt et trente ans, que vous avez oublie, et nous non etc. A Paris ce 26. Juin. 1648.

Monsieur. A present vous me dites que ce n' est pas le dernier, a quoi vous travaillez, et que je ne scaurai point ce que c' est qu' apres que l' imprimeur aura commence a faire rouler sa presse. Je suis content que ce soit tout ce qu' il vous plaira, et quoi qu' en disent ces autres, dont vous vous mocquez avec raison, je n' ai jamais pretendu manier vôtre plume. Au contraire vos amis se plaignent, que vous ne faites rien de ce dont ils vous prient, et que vos ennemis au contraire ont l' avantage de vous faire ecreire de ce qu' il leur plait. Ils n' ont qu' a vous harceler, et vous leru repondez sans vouloir passer pour meut, ni avoir le dernier. Il nous semble pourtant qu' il seroit de meilleure grace, de suivre vos anciens desseins, que d' entreprendre tous les jours de nouveaux, selon que les occasion se presentent etc. A Paris ce X. Juillet. CIC ICCXLVIII.

IN EXIMIUM OPUS SUMMI VIRI SAMUELIS BOCHARTI De Geographia Sacra.

NUmine placato facies cum reddita terris
Prima fuit, solis octo superstitibus:
Queis prima emergens regio est habitata colonis;
Traxit et unde suos insula quaeque viros:
Priscorum mendax commenta est fabula vatum,
Sincerumque nihil, nil sine labe fuit.
Sordibus ex istis densa et caligine lucem
Eruere, humanae non fuit artis opus.
Desperata aliis unus tentare BOCHARTUS
Ausus, et ignotas primus inire vias.
Huic promunt Arabes, Phoenix, Chaldaeus et Indus,
Quas proprio gazas continuere sinu.
Purior et sacris hauritur fontibus unda,
Divite quam vena nobile fundit opus.

IN CRITICAM SACRAM Viri Reverendi et doctissimi LUD. CAPPELLI.

ENarratores Antiqui Foederis, illi
Clari, Theudotion, Symmachus, atque Aquila;
Et DECIES SEPTEM faciunt queis nomina CELLAe,
Hellenistarum ut fabula nota canit:
In varios abeunt sensus, concordia saepe
Exulat, hisque uno non datur ore loqui.
Scilicet humano captu scribuntque leguntque;
Inde errant variis ille vel ille modis.
Est tamen Hebraei certissima lectio textus:
Una est, sincera est; intemerata manet.
Hactenus ambigua est perversi erroris origo: et
Quis velit horrentes explicuisse vias,
Quaeritur? Ecce tibi CAPPELLUS pellere doctus
Nubila, quae mentes obtenebrare solent;

EPISTOLA CCLXXIV. [sic] TAN. FABER S. D. Claudio Sarravio. Lutetiam.

QUid causae sit, SARRAVI CLARISSIME, cur, cum infinita prope puerorum multitudo quotidie literarum professoribus in disciplinam tradatur, tam paucos tamen reperias, qui vel mediocrem aliquam illorum cognitionem post incredibilem et temporis et pecuniae jacturam essequantur? Scio esse perquam plurimos, qui praepropera parentum studia, nimiamque pervicaciam accusent, qui videlicet a scholarum moderatoribus ea impetrant, quae et ipsis damnosa sunt et liberis perniciosa. Ubi enim admissi in eum ordinem pueri fuerunt, quem sua sibi imbecillitate atque imperitia praecluserant, quid, quaeso, aliud par est expectari, quam certissimam studiorum calamitatem? Sed alii altius repetentes, totum hoc negotium [gap: Greek word(s)]. Delectum enim ingeniorum, rem et privatim et publice salutarem, haberi vellent; quod patrum nostrorum memoria ab egregio scriptore tentatum vidimus, irrito conatu. Neque adeo mirum; iis enim opus esset principibus, qui ut dignitate, ita et sapientia et rerum praeclararum cognitione caeteris praestarent hominibus. Quamobrem hujusmodi delectum optes facilius quam habeas. Alii vero superciliosi, sed timidiores paulo atque inertiores, corruptos saeculi mores queruntur, veteris disciplinae neglectum deplorant. Alii porro corruisse literarum studia praedicant, quod illi quibus Imperia et Resp. administrantur, has artes fere plerumque aspernantur. Verum si malum adeo multiplex et varium scrutari lubeat, ejusque caussas omnes investigare paremus, tempus nos, uti existimo, quam res, maturius deseret. Quid enim quaeso erudiendae puerorum atque adolescentum aetati praeesse videmus? Quam paucos reperias qui literas recte atque liberaliter tractent? Quid quod eorum plerique nihil aliud sibi videntur quaerere, quam ut incosultis possint gratificari parentibus? Quid quod viam illam plane ignorant, qua majores nostros ad aeternae famae claritudinem pervenisse videmus? Quaenam illa sit fortasse roges, Vir Clarissime; nulla certe alia quam veterum scriptorum accurata lectio. Ea Budaeos, et Scaligeros: Ea Turnebos, Passeratios et tot ingentia nomina edidit; Et absque ea sit,

malim equidem liberos meos opiliones esse et merum rus, quam iis literis dare operam, quas hodie doceri videmus. Itaque adeo, si mihi sententiae jus in re tam gravis momenti esse, sic censerem: Debere nos a fabellis seu Apologis auspicari, statim atque primulis linguae Latinae Elementis informati pueri sint; coeperintque sentire quid sit compositio; idque dico sapientissimorum virorum, totiusque antiquitatis auctoritate adductus. Ea autem re fiet maxime ut teneros puerorum mores et adhuc [gap: Greek word(s)] mollire et sub igere queas facilius: idque ubi rite factum fuerit, et virtutis in iis quaedam [gap: Greek word(s)] coeperit apparere, tum porro pergendum erit alacrius, neque in his fabellis amplius immorandum: sed exemplis ea erunt confirmanda atque illustranda, quae legendis Apologis fuerint tradita. Id autem, uti opinor, perfici non potest commodius, quam si brevissimos quosque historicos praelegamus, eosque potissimum, qui res a primis Graeciae et Urbis Romanae temporibus perscripserint. Et quoniam absque Terrarum, Maris, Montium, Fluminumque descriptione, non est ut quisquam ad veterum librorum, quibus omnis liberalis scientia atque humanitas continetur, cognitionem possit pervenire; maximum operae pretium fore judico, si scriptor aliquis pueris tradatur, qui illa omnia si minus [gap: Greek word(s)], ut ajunt, doceat. Ea autem omnia, quinam e veteribus praestiterunt rectius quam Phaedrus, Apollodorus, Eutropius, Cornelius Nepos, et Pomponius Mela? Qui libelli intra unius anni curriculum, si qua modo adhibita diligentia fuerit, nullo poterunt negotio perlegi. Quod ubi effectum fuerit, quam laetae segetis spes in annum sequentem erit? Quam facile fuerit, Sallustium, Suetonium, Ovidii Metamorphosin, et Fastos legere tam feliciter institutis. Tertio autem anno, quis nisi inertissimus, neget legi perquam facile posse, Terentium, Virgilium, Horatium? Tam id equidem scio perfici posse quam me scio vivere; re enim ipsa expertus dico: qui amicis aliquot anno superiori per hibernas [gap: Greek word(s)] Terentium, Horatium, Lucretium, Juvenalemque iterata lectione explicaverim; cum tamen aliterarum humaniorum cognitione et illa [gap: Greek word(s)] quam in primo et sequenti anno constituimus, essent imparati, ideoque longe plus temporis in explicatione ponendum fuisse vides, Vir Clarissime, ac multo plura legi potuisse, si ipsis ea adfuissent subsidia, quae primis annis sibi parare debuerant. Tot igitur et tanta si intra triennium absoluta fuerint, quis anno sequenti Ciceronem, atque Homerum non facile legerit? Nisi quod (vera enim fateri cum summo nostro dolore necesse est) ubi ad eam studiorum partem ventum est, quam vulgus (jamdudum enim vera rerum vocabula amisimus) Philosophiam vocare solet, grave piaculum esse ducunt Magistri, libros meliores primo tantum digitulo attingi a discipulis; Quorsum enim, inquiunt, Philosophiae Majestatem, puerilium literarum nugis et grammaticae quisquiliis (videlicet libri principes quisquiliae sunt) attaminari deceat? Recte sane, et ut illo hominum genere dignum est, qui postquam insulsam barbariem bene ac fideliter combiberunt, novi repente Thaletes prodeunt. Quidni enim? postquam per integrum biennium ea dedidicerunt quae sibi comparaverant;

gypsati et palliolati in publicum procedunt, ibique tira aut quatuor [gap: Greek word(s)] postquam vix atque aegre balbutierunt, librorum eis omnium arcana extemplo reserantur, illarumque omnium artium, quae libero homine dignae sunt, profitendarum facultas datur. Atque utinam tam eis facile esset doctis fieri, quam impudentibus licet. Nae illa [gap: Greek word(s)] non esset, quam hodie passim videmus; tot pulpitorum crepitacula occurrunt, mundi cymbala, tot saecli incommoda, tot pestes aurium. Hinc itaque est quod cum certorum fortasse hominum offensione dicere soleo ( [gap: Greek word(s)];) dicere inquam, soleo, Clarissime Sarravi, ita comparatum esse totum illud studiorum genus, ut quo quisque in eo perfectior est atque consummatior, eo sit incommodior omnibus atque molestior. At utinam Patrum nostrorum, qui foedam hanc et inhumanam studiorum rationem mutare tam feliciter tentaverant, vestigiis insisteremus: Haud dubium quidem est, quin deterso situ et squalore humaniores literae excitarentur; et Nobilitas nostra illarum ornamenta et cultum tam quaereret studiose, quam hodie obstinate aspernatur. Neque sane injuria. Iis enim literis, quae hodie traduntur, quid, quaeso, agrestius, quid minus utile? quid dediscendum maturius, si tibi cum viris liberali praeditis ingenio sit agendum? Verum nescio quomodo altius processi et liberius paulo, dum me tantae corruptelae piget pudetque; cui remedium si poterit unquam fieri, vel ea via et ratione fiat necesse est, quam modo commemorabam, vel nulla. Illos igitur scriptores, Clarissime et doctissime Sarravi, (eo enim, unde digressa fuit, revocanda oratio est) quos meis vel conjecturis vel notis factos meliores habeo, etsi bibliopolis nostris cupiam tradere, vel, quia splendidius multo et luculentius totum illud negotium futurum est, Lutetiam transmittere, nihil tamen ante moliri decretum est, quam me tuo consilio adjuveris, ostenderisque pro tua singulari humanitate, quae tua sit sententia. Praefationem satis luculentam postulare videntur hi libelli; illam itaque adornabimus sedulo, dabimusque operam, ut consilium nostrum viris bonis probemus. Atque utinam te mihi Deus ille Opt. Max. diu servet incolumem. Nam etsi tenuitatem meam satis norim, crit tamen fortasse olim, ut aliquam ex me utilitatem percipiant studiosi.

Haec mihi certe animo spes surgit, si modo Virtus,
Cujus sacra fero, nostro sub pectorc fevet,
Nos et ab ignava certat secernere turba.

EPISTOLA CCLXXV. A MADAME SARRAU.

MADAME, Je suis touchee si sensiblement de la perte, que vous aves faite de Monsieur Sarrau, que je ne me sens pas capable de faire apresent autre chose pour vostre consolation, que de joindre ma douleur ala vostre, et de plaindre avec vous et tous les gens de bien un personnage d' un si rare merite.

Ce regret augmente encore d' avantage lorsque je pense a l' affection qu' il a tousiours conservec pour mon service: et que pendant sa vie je n' ay pas eu l' occasion de luy tesmoigner, comme j' eusse souhaite, la passion que j' ay de m' en ressentir. Et c' est ce qui m' oblige a vous convier a me donner lieu de faire connoistre a ses proches la gratitude dont la mort a prevenu les effts; et que j' aye subjet de me justifier envers la memoire d' un si digne homme, de la reconnoissance que je devois a son zele et a son amitie. Vous trouverez en moy une parfaite inclination a vous gratifier, et la volonte de vous estre constamment,

IN OBITUM CL. SARRAVII SENATORIS PARISIENSIS CARMINA. VIRI ILLUSTRIS, C. SARRAVII SENATORIS PARISIENSIS MEMORIAE.

CUR immaturo SARRAVIUS occidit aevo?
Maturae mentis quippe Senator erat.
Sic matura cadunt aestivo tempore Poma,
Sicque cito repetit mens generosa polum.
Hic licet ante decem raptus sit funere lustra,
Creditus est animi dotibus esse Senex.
Nullus in exiguo tam multa volumina legit
Tempore: nil, quod non hic didicisset, erat.
Jam satur a mensa valuti conviva recedit,
Ubere doctrina sic satiatus obit.
Cessat, ut extremam tetigit prudentia metam,
Vita nec ulterius quod doceatur, habet.

SUR LA MORT DE MONSIEUR SARRAU CONSEILLER DU ROY AU PARLEMENT DE PARIS. STANCES.

PAssant ne proten pas qu' en ces vers je querelle
Ny les Cieux ny le Sort;
S' il n' ont rendu la vie aussi longue que belle
De cet Illustre Mort.

Subscribendum Imagini CLAUDII SARRAVII Senatoris Parisiensis. ROMVLIDAE COLVERE THEMIN, COLVERE CHARINQUE; ME COLVITQUE THEMIS, MECOLVITQE CHARIS. Nobilissimo Adolescenti, ISACIO SARRAVIO.

FLos Juvenum, magni defles quid acerba parentis
Funera, non obiit; scilicet ille abiit.
Non obiit totum cujus vaga fama per Orbem,
Illustre et nomen docta per ora volat.

EIDEM.

CAndide SARRAVI tantis ne laudibus effer,
Quam breve Cadmaei, tam rude vatis opus.
Pace tua illius non possunt mira videri
Carmina, cui tardo frigore sanguis hebet.
Nunc mihi lac stolidae gelidum potatur asellae:
Nec volucris bibitur nobilis humor equi.
Hoc dum vena calet dives fluit. Hoc bonus ibat
Ennius, haud vino potus ad arma pater.
Hoc alias vatum madeam si nectare, versu
Teque Patremque tuum fors meliore canam.

SUR LA MORT DE MONSIEUR SARRAU CONSEILLER DU ROY AU PARLEMENT DE PARIS. SONNET.

APpollon est en dueil, les Muses sont voilees,
Sur Parnasse on n'oit rien que lamentations:
Et ce cri dont it use aux exultations,
PEAN, ne s'entend plus dans ces belles valees.
Daulis n'oit plus le coeur de ses troupes ailees;
Philomele s'y tait, oyant les Halcyons
D'un chant plaintif et propre aux tristes passions,
Crier, Sarrau n'est plus, loin de leurs eaux sallees.
L'echo sur l'Helicon a ces tristes chansons
Repond, Sarrau n'est plus, en de lugubres sons;
Mais l'Olympe au rebours en fait beaucoup de feste:

SUR LA MORT DE MONSIEUR SARRAU CONSEILLER DU ROY AU PARLEMENT DE PARIS. EPIGRAMME.

SARRAU, pour qui nos yeux ne devroient point secher,
Je croy que qui voudroit soigneusement chercher
Quel fut l'aspect des Cieux du point de ta naissance,
Trouveroit que pour lors le Soleil s'etoit mis
Dans le signe de la Balance,
Puisque tu fus si juste en celle de Themis.

Pour le mesme SONNET.

ILLUSTRES Ornemens du Temple de Memoire,
Vous par qui tant de noms sont exemts du tombeau:
Muses, qui saeavez l'art d'allumer un flambeau
Qui dissipe l'horreur de la nuit la plus noire.
Si pour m'aider a peindre une fameuse histoire
Vostre main quelquefois a conduit mon pinceau,
Prestez moy des couleurs pour traçer un tableau
Qui du sçavant SARRAU fasse briller la gloire.
Contez moy donc les soins qu'il eut de cet Estat,
Le zele qu'il fist voir pour nostre Potentat,
Et les vertus qu'en l'uy le Ciel avoit infuses:
Mais au point que sa mort nous reduit aujourd'hui
N'est-ce pas vainement que j'invoque les Muses
Puisque leur Docte Troupe est morte avecque luy.

ELEGIDION IN OBITUM CL. SARRAVII SENATORIS PARISIENSIS.

FUnereum mihi pange melos crudelis Erynny,
Quae tragicos casus explicuisse soles.

IDEM DEFLETUR SUB PERSONA THYRSIDIS. Moeris. Amyntas.

M. O Coeli infidas leges! Quid, THYRSIS, Amynta,
Et tuus et meus est crudeli funere raptus!
Deploret Mopsus Daphnim, Cytheraeaque Adonim:
Pastorum unus honos THYRSIS mihi flebilis esto.
A. Flebilis ille mihi quoque: verum, luctus inanis.
Sorte viri saevo relevemur, Moeri, dolore:
INDIGETES Cyrrhae, Pindi, Nemorumque Virentum
Gloria ubi alma manet condi jussere sacello

PII SMANIBUS ILLUSTRISSIMI VIRI CL. SARRAVII Senatoris Parisiensis.

FErrea nunc vere est aetas, nam fusa per orbem
Ferrea progenies, Marsque scelusque ruunt.
Nunc prostrata jacet veneranda scientia, candor,
Et simul alma fides, integritasque jacent;
Ipsaque nunc vere terras Astraea reliquit,
Nam jacet; et petijt sidera SARRAVIUS.

MOSANTIUS DE BRIEUX. SOPRA LA MORTE Dell' Illustrissimo Senatore IL SIGNOR DI SARRAU.

OChe cruda morte! o che fier dolore!
Piangono tutti un si gran Senatore;
Perche si crede le virtudi in iscompilio
Esser salite al Ciel con lui,
Non e da pianger? il Padre e morto per nui,
Ma le virtu restan tutte nel Figlio.

SUBSCRIBENDUM IMAGINI CL. SARRAVII Senatoris Parisiensis.

SI quid cana Fides et Honor Doctrinaque possent
Adversus Stygii jura severa Dei:
Quem pictum artifici nunc contemplamur in aere,
Quanto debuerat serius ille mori.

SUR LA MORT DE MONSIEUR SARRAU CONSEILLER DU ROY AU PARLEMENT DE PARIS. SONNET.

SARRAU nous a quitte et les Parques cruelles
Qui de sa belle vie ont retranche le cours;

IN OBITUM ILLUSTRIS VIRI CL. SARRAVII Senatoris Parisiensis LACRYMAE.

AH! timeo ne quis me tardius ire queratur,
Et meus ambitio ne videatur amor:
Ibo tamen: spargam flores, et floribus addam
Carmina cum lacrymis qualiacunque meis.
Magna licet serae veniant ad busta Camoenae,
Nec modus his lacrymis, nec pudor ullus erit.
Caetera damna dies, alias sapientia curas
Leniat; hic nulla vincitur arte dolor:
Flebilis in longos SARRAVIUS occidit annos,
Et nunquam pietas non habet ista locum.
Nec solum hoc tantis aevum virtutibus orbum est,
Fas tibi posteritas hoc quoque flere caput:
Omnia lugebunt, similem cui nulla videbunt
Secula; non natos haec pia cura manet:
Nam qui non ullo cecidit reparabilis aevo,
Si qua fides, moritur quolibet ille die.
Invenit omne dolor spatium breve: tempore nullo
Nec licet haec ullo claudere justa loco.

JOANNI GEORGIO GRAEVIO S. D. PETRUS BURMANNUS.

LECTORI. S.

AEGIDIO MENAGIO S. D. Marquardus Gudius.

M. ELPIDIUS. PAMPHILUS. PLATONI TATAE SUO BENE MERENTI FECIT.

MAR. GUDII EPISTOLAE.

AEGIDIO MENAGIO S. D. Marquardus Gudius.

GUDII EPISTOLAE. AEGIDIO MENAGIO S. D. Marquardus Gudius.

LECTORI. S.

MARQUARDI GUDII ET DOCTORVM VIRORVM AD EUNDEM EPISTOLAE.

EPISTOLA I. AE GIDIO MENAGIO Marquandus Gudius S. D.

EPISTOLA II. AE GIDIO MENAGIO Marquardus Gudius. S. D.

EPISTOLA III. NICOLAO HEINSIO, Marquardus Gudius. S. D.

EPISTOLA IV. MARQUARDUS GUDIUS Camillo Peregrinio. V. CL. S. D.

EPISTOLA V. Dno. BENEDICTO MELLINO Marquardus Gudius. S. D.

EPISTOLA VI. EZECHIELI SPANHEMIO Marquardus Gudius. S. D.

EPISTOLA VII. NICOLAO HEINSIO Marquardus Gudius. S. P. D.

EPISTOLA VIII. WILELMO. GOESIO Senatori gravissimo Marquardus Gudius S. D.

EPISTOLA IX. ALBERTO RUSIO JCto. Marquardus Gudius S. D.

EPISTOLA X. MICHAELI ERMINIO Marquardus Gudius. S. D.

EPISTOLA XI. D. CHRISTIANO CASSIO. Marquardus Gudius. S. D.

EPISTOLA XII. JOHANNI DE SCRIECK JCto. Consuli Reip. Daventriensis Marquardus Gudius S. P. D.

EPISTOLA XIII. PETRO BLOK Marguardus Gudius S. P. D.

EPISTOLA XIV. D. FERDIANANDO D. G. Episcopo Paderbornensi, Coadjutori Monasteriensi, S. R. Imp. Principi, Comiti Pyrmontano, etc. Domino suo Clementissimo, Marquardus Gudius S. D.

EPISTOLA XV. FERDINANDUS EPISCOPUS. Ac Princeps Paderbornensis S. P. D. Marquardo Gudio.

EPISTOLA XVI. ALBERTO NIROPIO. Marquardus Gudius. S. D.

EPISTOLA XVII. JOHANNI DE SCHRIECK JUto. Marquardus Gudius. S. D. Daventriam.

EPISTOLA XVIII. AMPLISSIMIS CURATORIBUS. GYMNASII DAVENTRIENSIS. Marquardus Gudius. S. D.

EPISTOLA XIX. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardas Gudius. S. P. D. Dusburgum,

EPISTOLA XX. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardus Gudius S. D. Dusburgum.

EPISTOLA XXI. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardus Gudius S. D. Daventriam.

EPISTOLA XXII. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardus Gudius S. D. Ultrajectum,

EPISTOLA XXIII. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardus Gudius S. D. Ultrajectum,

EPISTOLA XXIV. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Marquardus Gudius. S. D. Ultrajectum,

EPISTOLA XXV. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO. Madarquardus Gudius. S. D. Lipsiam,

D. M. M. VALERIVS. DEXTER. LIB NEPTVNO. MANIPVLARIS C. CALBISIVS. CEREALIS. IIII DACI. COHERES

EPISTOLA XXVI. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO Marquardus Gudius. S. D. Ultrajectum,

EPISTOLA XXVI. [sic] JOHANNI GEORGIO GRAEVIO Marquardus Gudius. S. D. Ultrajectum,

EPISTOLA XXVII. JOHANNI GEORGIO GRAEVIO Marquardus Gudius. S. D. Ultrajectum,

DOCTORUM VIRORUM AD MARQUARD. GUDIUM EPISTOLAE.

EPISTOLA I. MARQ. GUDIO. S. D. Th. Reinesius. Jenam,

EPISTOLA II. MARQ. GUDIO. S. D. Th. Reinesius. Jenam,

EPISTOLA III. MARQ. GUDIO. S. D. Th. Reinesius. Jenam,

EPISTOLA IV. MARQ. GUDIO. S. D. Th. Reinesius. Jenam,

EPISTOLA V. MARQ. GUDIO. S. D. J. A. Bosius. Amstelodamum,

EPISTOLA VI. MARQ. GUDIO. S. D. J. A. Bosius. Gottorpium,

EPISTOLA VII. MARQ. GUDIO. S. D. Franciscus Maria Ceffinus. Florentiam,

EPISTOLA VIII. MARQ. GUDIO. S. D. E. Spanhemius. Romam,

EPISTOLA IX. MARQ. GUDIO. S. D. E. Spanhemius. Romam,

EPISTOLA X. MARQ. GUDIO. S. D. Stephanus le Moyne.

EPISTOLA XI. MARQ. GUDIO. S. D. Johannes Georgius Graevius. Hagam Comitum,

EPISTOLA XII. MARQ. GUDIO. S. D. Johannes Georgius Graevius. Hagam Comitum,

EPISTOLA XIII. MARQ. GUDIO. S. D. Johannes Georgius Graevius. Amstelodamum,

EPISTOLA XIV. MARQ. GUDIO. S. D. Joannes Georgius Graevius.

EPISTOLA XV. MARQ. GUDIO. S. D. Johannes Georgius Graevius. Hamburgum,

EPISTOLA XVI. MARQ. GUDIO. S. D. Johannes Georgius Graevius. Monasterium,

EPISTOLA XVII. MARQ. GUDIO. S. D. Alb. Rusius. Hagam Comitum,

EPISTOLA XVIII. MARQ. GUDIO. S. D. Isaacus Gruterus. Hagam Com.

EPISTOLA XIX. MARQ. GUDIO. S. D. M. Meibomius.

EPISTOLA XX. MARQ. GUDIO. S. D. Joh. Henricus Horbius.

EPISTOLA XXI. MARQ. GUDIO. S. D. Jacobus Holstius.

EPISTOLA XXII. SAMUELI RACHELIO. S. D. J. Schefferus.

EPISTOLA XXIII. MA. RQ. GUDIO. S. D. Samuel Rachelius. Slesvisum.

EPISTOLA XXIV. MARQ. GUDIO. S. D. Wilhelmus Goesius.

EPISTOLA XXV. Molto Illustre Signore Colendissimo.

EPISTOLA XXVI. Illustrissimo Signore, e Padron Colendissimo.

EPISTOLA XXVII. Illustrissimo Signore, e Padrone Colendissimo.

EPISTOLA XXVIII. Illustrissimo Signore, e Padron Colendissimo.

EPISTOLA XXIX. Illustrissimo Signore, e Padrone Colendissimo. In Roma,

EPISTOLA XXX. Molto Illustre, e Reverendissimo Padre Signore, e Padrone Colendissimo Stephane Angeli. In Venezia,

EPISTOLA XXXI. Signor Padron Mio Osservandissimo.

EPISTOLA XXXII. Molto Illustre Signore, e Padrone mio Osservandissimo. In Roma,

EPISTOLA XXXIII. MONSIEUR,

EPISTOLA XXXIV. MONSIEUR,

EPISTOLA XXXV. MONSIEUR,

EPISTOLA XXXVI. MONSIEUR,

EPISTOLA XXXVII. MONSIEUR,

EPISTOLA XXXVIII. D. BERNHARDO ROTTENDORFIO. S. D. J. Fred. Gronovius. Monasterium,

EPISTOLA LIX. DANIELI GEORGIO MORHOFIO. J. U. D. Hern. Oldenburg Sal. Kilonium,

EPISTOLA LX. DANIELI GEORGIO MORHOFIO. J. U. D. et P. Henr. Oldenburg S. D. Kilonium,

VIRORUM Qui superiore et nostro seculo floruerunt EPISTOLAE EX BIBLIOTHECA MAR QUARDI GUDII.