PROGRAMMA, QUO ad Iusta Exsequialia Viro Reverendo et Clarissimo, DN. IOANNI TARNOVIO, Theologiae Doctori et Professori eximio, praeclaro huius Academiae, nunc quidem exstincto, attamen post mortem lucenti Lumini, summo iure debita, a vidua et orphanis maestissimis expetita et adornata, publico et solemm luctu exsolvenda, Omnes omnium ordinum Cives Academici observanter et officiose invitantur, a RECTORE ACADEMIAE ROSTOCHIENSIS THOMA LINDEMANNO, Iuris Doct. et Profess.

TArquinio Vultures Aquilarum fetus dilaniantes regni amissionem portenderunt. Aquilas enim advolantes uti victoriam, ita se ab exercitu avertentes cladem, fugam et interitum praesagisse cum Romanorum tum Graecorum monumenta passim testantur. Locris pugnantibus aquila ante victoriam partam ab exercitu non recessit. Iust. lib. 20. cap. 3. Caius Hostilius Mancinus bellum initurus sacrificans auguria consulens aquilas e caveis dimissas avolare nec redire cernens sibiipsi Deorum iram est ominatus. Eadem prodigia inauspicata Pompeio Pharsalicam et Marco Crasso Parthicam cladem, teste Floro et Valerio denuntiarunt. Aquilis sacra pagina verbi Dei ministros, Ecclesiae fidos et vigilantes Pastores comparat: Aquilam talem Elisaeus in persona Eliae in caelum elati et velut avolantis repraesentat, dum exclamat; Currus et Equites Israel: Et certe omnium temporum historiae, imo et Prophetarum vaticinia evincunt, Aquilis hisce advolantibus et militantem Ecclesiam comitantibus eandem portis inferorum praevaluisse: aquilis vero aversis et in caveas summo Induperatore avocatis vel a vulturibus fugatis subita viperarum, locustarum et ranarum apocalypticarum et luporum rapacium direptionibus expositam, miserrime laceratam, pressam et tantum non penitus pessundatam fuisse. Experta id est Asia, quae Hipponensi Episcopo mortuo Arianismo seu lue quadam Epidemica infecta et funestata est. Iehova ipse populum suum puniturus Esaia vaticinante organa sua colligit et malis, nemine non vidente, nec tamen advertente, subducit in pacis tentoria recedere et suaviter quiescere iubet, populo vero suo obstinato et caelestem manum fastidienti famem et sitim non aquae et panis, sed verbi divini animam refoeillantis minatur. Funera certe virorum bene de Ecclesia meritorum certissima ingruentis calamitatis et persecutionis indicia et praesagia esse constat: Cuius rei documentum vivum et memorabile, ast luctuosum et ominosum valde hodierna lux nobis exhibet; Una ex Aquilis Ecclesiasticis castra linquens Academica auspicium novi anni, quod felix omnibus et singulis vovemus, Ecce maeroris publici nube obfuscat et augurio sinistro funestat: Vulnera hactenus complura morte Theologorum insignium, Chytraei, Backmeisteri, Schachtii, Lobechii, Affelmanni, Groshenningii, et aliorum Luminum Academiae inflicta nondum consolidata sunt, sed partim adhuc hiant; hodie vero acerbe recrudescunt. Prisca Roseti nostri fragrantia et celebritas

opera et indefesso studio Virorum reverendorum et clarissimorum Pauli et Ioannis Tarnoviorum, aliquot annis reviguit et omnes Germaniae Academias penetravit, et exinde complures Studiosos, docto et divino eloquio veluti, favis dulcissimis apiculas melliferum odorem sequentes, in Borealem hanc Sareptam pertraxit et pellexit, dignus uterque Nestorea vivacitate et Aquilae senecta: et certe Ioannes vegeto corpore et animi dotibus ut excellebat, ita firmis videbatur consistere poplitibus, quin et opera praeclara complura nobis pollicebatur, sed eheu invida Parca praematura sicelice ipsum virilis aetatis florem incidit. Funus certe hoc lessum sollemnem, imo parentale sacrum meretur, quod cum chartae angustia excludat, succinctam vitae fragilis telam texuisse et huic programmati inseruisse sufficiat. Natus fuit Ioannes Tarnovius Greviismolae Anno 1586. 19. April. Pater fuit Hermannus Tarnovius, Pastor Ecclesiae ibidem, Mater Margareta Bremers, Hamburgo oriunda: a pueritia institutus in pietate et literis primum in patriae ludo literario, cum ab aliis, tum a Tilemanno Eiler, Ludimagistro non incelebri. Anno 1599. Lubecam missus in disciplinam D. Otthonis Gualtperii et Collegarum, praecipue popularis et Civis sui M. Ioachimi Drenckhanii, tum Subconrectoris ibidem, post Rectoris Scholae Stralsundensis. Anno 1603. Hamburgum perrexit ad Avunculum suum Ioannem Bremerum, civem ibidem spectatissimum: a quo M. Pauli Sperlingii, eiusque Collaboratorum institutioni traditus fuit. Anno 1604 huc profectus est usus privatim domesticâ consuetudine et informatione assidua patrui D. Pauli Tarnovii Professoris primarii, cui et publice operam dedit, non interruptam, uti et aliis Professoribus cum Philosophiae tum Theologiae. Anno 1613. Argentoratum accessit invitatus a Ioachimo Clutenio Parchimensi, Iuris Antecessore celeberrimo, cum quo ibidem aliquandiu et postea Basileae, tres menses haesit, fruens conversatione quottidiana Dn. Ioannis Buxtorffii, ut in iis, quae de linguis Orientalibus et de Rabbinismo hic didicerat, partim confirmaretur, partim progrederetur. In ista peregrinatione vidit superioris Germaniae Academias praecipuas, Heidelbergensem, Argentinensem, Friburgensem, Basileensem, Tubingensem, Giessensem, Marpurgensem, Erfordiensem, Ienensem, Lipsensem, Wittebergensem, et in eis viros celeberrimos. Anno 1614. Professor Theologiae constitutus est ab Illustrissimo et Celsissimo Principe ac Domino, Domino Adolpho Friderico;

Eodem anno Argentinae sumum in Philosohia gradum consecutus est. Labores eius in hoc officio fuerunt praelectiones in Iosuam, Psalmos complures, Ieremiae Threnos, Prophetas omnes minores, et illustriora quaedam Scripturae dicta: item disputationes publicae ac privatae, quarum specimina quaedam recollecta et in exercitationum Theologicarum libris anno abhinc altero tertium editis leguntur, cum auctario miscellaneorum et dissertationum: informationes ministerii candidatorum in contionum habendarum exercitio, quarum formulas praescripsit, et ad praescriptum se in privato collegio exercentes audivit atque erudiit: Denique in lingua Hebraea discenda, cuius praecepta Grammatica aliquoties explicavit, usumque in textibus biblicis resolvendis monstravit. Gradum in Theologia summum consecutus est Anno 1619. 15. April. quo die etiam priores nuptias celebravit cum Dorothea Rüters, filia Ioachimi Rüters et Tilsen Nettelblades, ex qua duas puellas Margaretham et Dorotheam suscepit: ea mortua Anno 1523. 7. April. sequenti anno posteriores cum Elisabetha Knorken, M. Georgii Knorkenii et Catharinae Krulliae, filia, 15. Iunii, ex qua totidem liberos, unum filium, Ioannem, alteram filiam Catharinam reliquit. Vita et mores pietati honestatique conformes fuerunt. Morbus, quo superatus decessit, fuit febris continua; quae eum cibi sumendi et somni capiendi facultate ab ipso invasionis initio privavit, nec remisit, donec vivendi in his terris finem afferret, quod factum est die 22. Ianuarii intra 9. et 10. vespertinam, quando, mane pastus et recreatus corpore et sanguine Redemptoris nostri, DEUM in statione sua avocantem prompto et lubenti animo ac voluntate secutus est, commendatis eidem liberis, vidua, cognatis et agnatis maerentibus. Merito equidem lubentia pia Dominum vocantem secutus; Quippe qui in tutum conclave se deductum et imminentibus calamitatibus subductum iri scivit et credidit, quin et vatidico quasi spiritu edoctus hoc saeculum illud esse dicere solebat, de quo divus Paulus scribit, omnem creaturam ingemiscere et quasi universalem dia/lus1in parturire. Nos certe, qui superstites lacrimarum hancce vallem grassamur, quocumque oculos animumque convertimus, nil nisi eiulatus, anxietates, pavores experimur et continuis cruciatibus lenta quasi tabe absumimur et perpetim agonizantes emorimur. Unde mortem, quae naturae per se contraria est, quottidie expeti et Polycarpi illud, O Deus in quae nos

tempora reservasti! ingeminari audimus: Ast contra si pie defuncto humana nunc voce loqui liceret, eum querelam hanc in Eucharisticum paeana, o Deus, quibus me malis eripuisti! mutantem audires. Simonidem felicissimum Valerius Maximus hoc nomine depraedicat, quod is apud Scopam caenans ingota duorum iuvenum voce accersitus subito prodiens et triclinium statim collabi et sodales copprimi cernens salvus solus evasisset. *makari/ths2 noster longe felicior Simonide, semel quidem elapso, ast aliis periculis obnoxio, merito reputatur, utpote qui non voce ignota, sed divina bene cognita ex ruinosa hacce mundi superficie in palatium quietis et gaudii deductus, nobis quidem praematurius ereptus, ast sibi sat diu vixit. Qui enim per virtutum exercitia vitam hanc decurrerunt, quique integra fama, salva dignitate, incolumibus propinquis et affinibus fatis concesserunt, quamvis medio in spatio integrae aetatis erepti, tamen quantum ad gloriam diutissime vixisse intelliguntur: Non est, quare quemquam propter canos aut rugas putemus diu vixisse: non ille diu vixit, sed diu fuit, ut vere Seneca ait, quod de Collega nostro recte dici potest, utpote qui ea stirpe erat genitus, ut multam prius, quam longam sibi vitam optarit, quique in hac vita multos ad salutem erudiit et ob id in altera vita lucidissimae stellae adinstar coruscat et aeternum tripudiat.

Romani bene de Repub, meritis honorabiles, quas indictivas vocabant, exsequias destinabant et praeconia voce per plateas cives convocabant: Ast Scipione Aemiliano inopinata morte exstincto non vulgaris praeco in publicum prodiit, sed Q. Metellus Macedonicus publicum lessum hisce verbis publicavit: Concurrite, concurrite Cives: moenia urbis conciderunt. Certe Ecclesiae Doctores et Praesules vera sunt verae religionis moenia et munimenta, quorum pietate, eruditione et studio, validissimis veluti divinitus concessis catapultis, ballistis, et arietibus imbelle ac debile piorum agmen adversus lupos rapaces defenditur: quibus subtractis merito hanc vocem exsequialem et lugubrem usurpare licet: Concurrite, Concurrite Cives, Ecclesiae columnae conciderunt: Talem fortunam cum hoc tempore Academia haecce hodie subeat, merito voce hac tristi vos nunc convoco. Adeste itaque frequentes hodie in templo Iacobaeo media prima, quicumque Ecclesiae miserabilem statum pio et paenitenti corde perpenditis: Vulnus hoc dolete, plangite, iusta debita

praeclaro ante tempus exstincto, ast aeviternum lucenti, lumini solvite, poenas Aquilae huius avolatu praesagitas et iamiam cervicibus nostris imminentes avertere, iram Iehovae precum ture et paenitentiae sacrificio placare laborate, eique conatus Caduceatorum in vicinia pro pace Germaniae recuperanda laborantium DEO supplicibus votis commendate, quibus Iehova clementer annuat et tandem optatam pacem reducat. P. P. in Academia, Rostochii, M DC CXXIX. XXV. Ianuarii.

IOANNES TARNOVIUS DOCTOR. di) a)nagrammatis1mou=. ORNATUS DEO, ORNATO: VINCIS.

MUltis, TARNOVI, clarette dotibus auctum,
Sic multa docte, multa vere scriptitas.
Invidus, ingratus que haec non agnovero: mirer,
Sollertiae si detrahat bonus tuae!
Ergo DEO ORNATUS, plures ORNATO vicissum,
Id velle Domini, nomenid poscit tuum.
Quod si penset onus, mundi pro more, laborem,
Honoris ingens qui merebatur decus:
Quid moveare animo? portat praesagia nomen
Optata, VINCIS. Hoc probabit exitus.

M. GEORGIUS HEINIUS. Ecclesiastes Wismariensis.

De Scriptis Eiusdem.

-- -- TARNOVIUS, optimus illo
Scripturae interpres quondam, cui nostra secundum
Aut similem vix saecla queunt dare, testibus ipsis
Adversae partis Doctoribus etc.

F. Hamburgi IOACHIMUS HENNINGIUS.

SCRIPTA.

Tres Eliae, id est, Comparatio trium Ecclesiae Dei Reformatorum, Eliae Thesbitae, Iohannis Baptistae et Martini Lutheri: Rostoch. 1618. in 4.

Commentarius in Prophetam Ioel: ibid. 1618. in 4.

Exercitationes Biblicae: ibid. 1619. 1624. 1627. in 4. et Lipsiae 1640. in 8.

Oratio, de Academiae bono ex Psalmo LXXXV. in Iubilaeo Academiae Rostochiensis festo habita: ibid. 1619. in 4.

Oratio Theologico-Politica, de quaestione: An in Republ. Christiana, a Magistratu Politico, salvâ conscientiâ, plures quam una tolerari queant Religiones? ibid. 1620. in 4.

Declaratio eorum, quae ad dictum Esaiae XLV, 8. in Exercitationibus Biblicis alata sunt, cum Apologia modesta: ibid 1621. in 4.

Commentarius in Prophetam Amos: ib 1623. et 1641. in 4.

Commentarius in Prophetam Micham: ibid. 1623. in 4.

Commentarius in Prophetam Nahum: ibid, et Witteb. 1623 in 4.

Breves notae in aliquot sacrae Scripturae loca: ibid. 1624. in 4.

Commentarius in Prophetam Malachiam: ibid. 1624. in 4.

Commentarius in Prophetam Ionam: ibid. 1626. in 4.

Commentarius in Psalmos paenitentiales septem: ibidem et Lipsiae 1627. et 1634. in 4.

Commentarius in Psalmos passionales: ibid. 1628. in 4.

Commentarius in aliquot Psalmos Davidis: ibidem 1633. in 4.

Commentarius in divinas S. Pauli ad Epheseos, Philippenses, Colossenses, Thessalonicenses scriptas Epistolas: ibid. 1636. in 4.

Commentarius in XII. Prophetas minores: ibid. 1636. et 1663. in 4.

Commentarius in Threnos Ieremiae: ibidem 1627. et 1642. in 4.

Commentarius in IX. cap. Esaiae: ibid. 1643. in 4.

Medulla Evangeliorum cum Dominicalium, tum quorundam Festivalium, edente Eliâ Taddelio: ibid. 1643. et 1649. in 4.

Nucleus Epistolarum cum Dominicalium tum Festivalium: ibid. 1643. 1649. in 4.

Commentarius in Psalmos Graduum XV. nec non in Psalmum XXIII. ac XXIV. operâ et studiô Christiani Braemeri: Noribergae 1667. in 4.

Inter quam plurimas Rostochii habitas disputationes, ad nostrum conspectum pervenerunt sequentes: De Sacra Scriptura: De Scripturae Sensu: De DEO Triuno: De Angelis bonis et malis: De Imagine DEI in homine ex Ephes. IV, 24. De Peccato: De Iustificatione hominis peccatoris coram DEO ex Rom. IV. De Lege et Evangelio: De novo Evangelio: De Libero hominis Arbitrio: De aeterna Praedestinatione hominum in fide iustificante ad finem usque vitae perseverantium: De universali Christi Merito: De Perseverantia Sanctorum: De Paenitentia: Num et quae foedera cum diversae religionis hominibus, et praecipue Lutheranis cum Calvinianis, salvâ iniri possint conscientiâ? De Vocatione, Ordinatione, Immunitate et Dimissione Ministorum verbi: De Ecclesia: Exegesis hortationis Apostolicae Act. III. 19. 20. Act. IV, 12. Ioh. I, 14. Rom. XV, 4. Ebr. VIII. Dissertatio pro initio Lectionum Theologicarum de dicto Apostolico I. Timoth. IV, 2. Typus Fidelium: Ex Esaiae XLV, 8. Psalmi secundi Exegesis: Tuba Iubilaei Lutherani, ex Habac. II, 4. De Praestantia Sacerdotii Christi et Novi Testamenti etc.