Exsortem! exspes spes! omnia vana! quid hoc?
DN. IOHANNES WINCKELMANNUS natus est Hombergae in Hassia, anno *xristogoni/as2 1551. Patre homonymo, Iohanne Winckelmanno, Senatorii Ordinis Viro Spectatissimo ac prudentissimo; Matre Maria Vvitzeliana, Matrona et prosapiâ et virtutum coronâ ornatissima. Enutritus in Schola patria Hombergensi, ablegatus est ad Scholam Alsfeldensem, hinc de Consilio Viri Reverendi et Clarissimi Dn. M. Iusti Vietoris, Pastoris Alsfeldensis, ad uberiorem bonarum artium mercaturam translatus est Marpurgum anno Chr. 1567. aetatis 16. ubi initio Paedagogicum, postea exacto vix unico anno publicum egit, et tam calide studia Philosophica habuit, ut anno 1570, sub M. Petro Negidio Baccalaureatus, anno vero 1572, sub Dn. Bernhardo Copio I. U. D. et Philosophiae Professore, Magisterii gradum magna cum laude consecutus sit. Dehinc cum penuriâ sumptuum impulsus, officium quoddam Scholasticum ambiret, fato Plane Divino Scholae patriae Hombergensi legitime est praefectus. Hinc brevi post Marpurgum est revocatus ad Maioratum, quem gnaviter sustinuit, et sub incomparabili Theologo, Dn. D. Aegidio Hunnio, beatissimae memoriae, Praeceptore meo desideratissimo, tam mascule se se et auscultando et disputando et contiones habendo exercuit, ut licet Physices Professor ab Amplissimo Senatu Academico nominaretur, tamen potius ad Academiam Heidelbergensem, tum temporis intemeratam adhuc et nondum caeno ac veneno Calviniano infectam, ad urgenda et continuanda studia Theologica ab Illustrissimis ac Celsissimis suis Principibus DN. WILHELMO, et DN. LUDOVICO, Hassiae Landgraviis, felicissimae recordationis Fratribus, ablegandus censeretur. Hâc occasione Vvinckelmannus vidit et invisit praeclarissimas Germaniae Universitates Heidelbergensem, Tuhingensem, Argentoratensem, et magni nominis Theologorum familiaritatem ac favorem sibi conciliavit. Basileae familiarissime conversatus cum Dn. D. Sultzero, Theologo orthodoxo, ibidemque gradu in Theologia summo (qui eidem etiam Marpurgi oblatus fuerat) communi omnium calculo in signitus fuit anno 1581. Mense Iulio. Doctor creatus Pastoratu in Styria legitime gaudere potuisset, nisi Illisstrissimo Hassiae Landgravio, Dn. WILHELMO, ratione stipendii, obstrictus fuisset, unde in Patriam redux factus, Auli cus Contionator Casselanus (praeter Patriae quidem votum, quae Pastoratum Ecclesiae Hombergensis ad Dn. Vvinckelmannum libenter devolvisset, sed non praeter voluntatem divinam) constitutus fuit. Huic officio Ecclesiastico aulico praefuit Dn. Vvinckelmannus undecennium, quâ cum fide, diligentia,
et cumprimis contra Calvinianos par)r(hs1i/a|, nil attinet prolixe hic enarrare, cum Acta Ecclesiae Hassiacae publice et prolixe satis id testentur. Anno officii Ecclesiastici primo Vvinckelmannus vitae torique cônsortem sibi in matrimonium adiunxit Virginem piam et pudicam, Margaretham, Domini Eccardi Ungefügen, Archimagiri filiam, quâ cum annos 13. pacate transegit. Anno 1592. in locum Viri optime ac praeclare de Ecclesia Christiana promeriti, Dn. D. Aegidii Hunnii, tum temporis Theologorum Phosphori, Marpurgo Vvittebergam evocati, noster Winckelmannus est surrogatus: cui officio Professionis primario quantâ fidelitate noster Vvinck. Praefuerit, attestantur Tomi Propositionum Marpurgensium, Commentarius in Dodecada Prophetarum Minorum, in Evangel. Lucam, in Episstolas Paulinas, Petrinas, Lacobi, In apocalypsin Iohannis. Fasces Academicos sibi secundâ vice concreditos, magnâ gessit cum laude et dexteritate. Ad vota secunda, exacto integro Viduitatis quinquennio, transiit cum pientissima et honestissima Virgine, Martha, Viri praestantissimi Dn. Davidis Multneri, Coenobii Heidensis praefecti, filia; quae tamen primo coniugii anno a latere eius, absque lecti pignore, est avulsa; unde iterum Dn. Vvinckelmannus uxore orbatus quadriennium mansit integrum. Pie defuncto Hassiae Landgravio Dn. LUDOVIC. Seniore, beatae recordationis, cum Dn. Vvinckelmannus (ut et nonnulli reliqui eius collegae. Confessioni Augustanae gnhs1i/ws2 ac sincere addicti) in Religionem Novatam ac deformatam conspirare nec posset, nec vellet. facile extra Patriam honestam et splanediam vocationem impetrasset, sed quia numquam satis laudatus illustrissimus Heros ac Hassiae Landgravius DN. LUDOVICUS Iunior, Religionis verae ac sincerae propugnator et Athleta fortissimus, alter Constantinus constantissimus, et Theodosius pientissimus, in Patriae, imototius Reip. Christianae commodum, initio Grmnasium, postea vero Academiam Giesenam singulari plane ac hodie rara, munificentiâ impetratis privilegiis ac immunitatibus Caesareis fundavit et erexit, eidemque nostrum Winckelmannum praeficere clementer voluit, ideo patriae quam exteris suam operam consecrare Vvinckelmannus maluit, et Professoris primarii, Ecclesiastis, et tandem Superintendentis munus ac onus sibi imponi passus fuit. Utrique officio et Academico, et Ecclesiastico quanta fide et industriâ defunctus fuerit, quis est, qui ignoret? Rectruam Academiae Giesenae quartâ vice dexterrime administravit; Lectiones, disputationes
tam ordinarias, quam extraordinarias publice privatimque sedulô habuit et instituit, cuius rei testes produco Tomos Disputationum Giessensium, Disputationes in C. A. Fasciculum Controversiarum Calvinianarum, Scripta Polemica contra deformatores Marpurgenses, contra Tossanum Heidelbergensem, Homilias funebres, Postilla item Ecclesiastica, et quae non? sed ut multa indies accedunt, quae felicitatem hanc turbant et contaminant, ita Vvinckelmannus, posteaquam ad tertia transegisset vota, cum castissima Virgine, Elisabetha, Viri integerrimi, Dn. Iohannis Albini, Pastoris Wetterani, filia relicta, vix et hâc tori sociâ spatio semestri gavisus, iterum viduus maestissimus factus est. Quia vero et Professorio et Ecclesiastico et Oeconomico oneri ferundo solus haud erat, ideo ad quarta vota, cum honestissima virgine, Barbara, Viri praestantis. simi, Dn. Iusti Stumpffii, Civis ac Senatoris Alsfeldensis, filia, Viduâ nunc maestissima, transiit, cum qua sedate ac pacete vixit annos 13. Parens per divinam benedictionem factus, uti in primo coniugio 8. ita in postremo 7 sequioris sexus, qui omnes, praeter filiam unicam (Consultissimi Dn. D. Philippi Krebsen coniugem) et unam filiam ac duos filios ex posteriori coniugio naturae debitum solverunt. Acadrmia Marpurgensis cum ante triennium restitueretur atque in integrum fato singulari divino restauraretur, tum Academia Gressenâ Marpugum translata, et Dn. Winckelmannus eo translatus (uti antea ipsemet praedixerat, in haec verba numquam non erumpens: Novi me per Dei gratiam Marpurgum restitutum iri) et in pristinum Professionis primariae locum restitutus fuit, quo etiam saepius giessa concessit, munus suum subiit, et tandem in actu sollemni Doctoreo Reverendi ac Clarissimi Viri, Dn. Georgii Kônigs, S. Theol. Professoris in Academia Altorffina primarii, ac pastoris ibidem vigilantissimi, Praesidem ac Promotorem, licet valetudine minus firmâ, egit, quâ sollemnitate peractâ, Giessam reversus, ibidem usque ad vitae finem, quem haud obscuris indiciis Marpurgi modo persenserat, substitit, et sui similis semper mansit, pectus in fronte gessit, candorem amavit, fucum omnem angue peius odit, et illud Christi Symboli loco habuit: Vester sermo sit: est, est, et non, non. Item illud Senecae: Eius animus non est in recto, cuius dictis acta discordant. Cumprimis vero illud Psalmographi: Eo in virtute Domini.
Vitâ itaque defunctus est Winckelmannus Giessae, anno 1626. die 3. huius mensis Augusti, et hoc ipso die 16. Aug.
funeratus, anno aetatis 75. Ministerii, 45. Professionis 34. e)pis1koph=s2 16. ô dolor! ô lacrumae! Itane ad tam angustum Doctorum numerum augusta domus Dei Ecclesia angusta redigenda! Heu quanti Theologi quantillo tempore decessêre! Quam durum et acerbumfatum infaustam et infelicem nostram excepit patriam! quâm irreparabile damnum universae Christi Ecclesiae illatum! Quae tam brevi tempore amisit locuples illud tum avitae tum recentioris conditionis Theologicae penu ac promptuarium, Winckelmannum; amisit summum illum Theologiae apicem, Mentzerum; amisit admirabile illud iudicii Theologici acumen, Balduinum; amisit denique acerrimum illum et acutissimum verae ac sincerae Theologiae Vindicem, Meisnerum: Lumina profecto ac columina Scholae et Christianae Ecclesiae; et tanta et tali amisit iacturâ, ut post magni illius Lutheri mortem maius damnum Res publica Christiana vix senserit. Nam postquam haecce lumina lucere orbi desierunt, lugent literae, maeret eruditio, Theologia deflet Antistites suos.
O vitam invitam! ô incommoda commoda! sortem
Exsortem! exspes spes! omnia vana! quid hoc?
Cecidit! cecidit! corona capitis nostri, vae, quia peccavimus! Penes quoscumque tandem culpa sit, ad nos certe mali labes et iniuriae poena redundavit. De pie defunctis quidem bene actum, siquidem beata nostra Quadriga Theologica in caelum recepta, iam mortalium rerum sollicitudinem procul a se addicavit: vitam terrestem caelesti laborem quiete, crucem luce, facem pace, tumultum tranquillitate, luctum fructu, mortalitatem aeternitate commutavit ac famam vernantem ac perennantem post se reliquit, ut cuilibet Quatuorvirûm sepulcro inscribi queat haecce Tumuli Boethiani e)pigrafh\:
Et quisid mors repuis? Probit as me vexit ad auras,
Et nunc fama viget maxima, vivit opus.
Bonum enim certamen certavit, nostra quat vorvirûm Corona, Cursum consummavit, fidem servavit, coronam immar cessibilem impetravit; Deo sibique vivit, nobis mortua est, se liberavit, nos in mediis periculis deseruit. Quidni in periculis et metu periculi? Si enim praesentem nostri saeculi tempestatem, tam afflictam vulneratram et pene prostratam infelicem Germaniam vides, si praeterita, si praesentia, si futura animo revolvis, bella, undique bella, lacrimabiles imperii distractiones, miserabilem Ecclesiae statum et quas non calamitates vides! videt et Iehovah, cernitque in quanto salutis discrimine res
nostrae versentur, in quantas angustias coniecti simus. Nisi ille de caelo auxiliari ope succurrat, quid efficient vires nostrae? Ad eundem ergo Iehovam (quia tristes querimoniae parum proficiunt) nos convertemus, si prius id fecerimus, quod in more positum habebant veteres, qui discessuri a sepulcro tandem clamabant coniunctis vocibus: Salve, vale: aut ter repetito; vale, vale, vale, et tandem subiungebant verba: Nos te ordine, quo natura permiserit, cuncti sequemur. Salvete igitur et valete Praeceptores desideratissimi, et hocce vile atque exile perpetuum memoriae monumentum, et debitae gratitudinis testamenrum, vobis omnibus ac singulis, singulari Devotione a discipulo et Amico vestro non ingratum erectum ac consecratum aequi bonique consulite:
Ergo Quadriga vale, salve Tu splendida, salve!
WINCKELMANNE vale! salve! MENTZERE valeto!
Tu BALDUINE vale! salve! MEISNERE valeto!
Ordine vos cum fata trahent retrahentque sequemur.
Attu, summe Pater, Pater optime maxime rerum!
Sis praesens nobis, tantâ impendente ruinâ.
Affer opem, casusque omnes in prospera verte:
Illustres defende Duces, da regna quieta!
Nulla salus bello, pacem Pater alme repone
O Academias serva, Pater optime, rite tuêre
Praeclaros virtute viros studioque fideles.
Nobile depositum Sacro Sanctae Religionis,
Eunomie vigeat, res Priva et Publica creicat!
Sic Tibi sincere laudes et vota ferentur.
Oratio de vita et obitu Iohannis a Berlepsch: Marpurgi 1596. in 4.
Commentarius in Evangelium de Iesu Christo secundum Lucam: Francofurti 1600. 1609. 1616. in 8.
Commentarius in Apocalypsin B. Iohannis: ibid. 1600. 1609 in 8.
Fasciculus Thesium Theol. de Controversiis horum temporum: ibidem 1607. in 8.
Commentarius in Epistolam Pauli Apostoli ad Galatas: Giessae 1608. in 8.
Commentarii in utramque Epistolam B. Petri Apostoli: ibid. 1608. in 8.
Explicatio brevis Epistolae B. Iacobi: ibid. 1608. in 8.
Disputationes contra errores Schwenckfeldii: ibid. 1608. in 4. et Tom. II. Dispp. Giessensium.
Oratio de vita et morte D. Georgii Hassiae Landgravii: Marpurg. in 4.
Commentarius in Evangelium de Iesu Christo, secundum Marcum: Francof. 1608. in 8.
Articuli Augustanae Confessionis thesibus comprehensi: Giessae 1610. in 8.
Notationes in Epistolam B. Pauli Apostoli ad Romanos, quibus loci praecipui a Thomae Stapletoni, et aliorum fanaticorum corruptelis vindicantur: Francof. 1614. in 8.
Modesta responsio ad conciliationem pugnae Sacramentanae contr. Anton. Sadeelem: Gieslae 1606. in 4.
Consideratio tabulae Raphaelis Eglini controversiam de cena Domini concernentis: ibid. 1606. in 4 et Tom. I. Disputationum Giessensium
Errores Calvinianorum de baptismo, Cena Domini, persona Christi et electione, quos Paulus Iossanus Germanicae SS. Bibliorum versioni D. Lutheri a se nuper editae in margine, ad seducendum simplicem lectorem assuit, et multa scripturae dicta depravavit: ibid. 1617. in 4. et Tom. VII. dispp. Giessensium.
Necessaria responsio ad virulentum Scriptum Pauli Tossani, sub titulo Apologiae pro his notis Biblicis editum. ibid. 1618. in 8.
Oratio funebris in obitum D. Christophori Helvici: ibid. 1618. in 4.
Repetitio praecipuorum capitum doctrinae Christianae, e sacra Scriptura desumpta: ibid. 1618. in 12.
Commentarius in sex Prophetas minores; Oseam, Ioelem, Amosuni, Abdiam, Ionam et Michaeam, Francof. 1620. in 8.
Commentarius in sex Prophetas minores: Nahum, Habacuc, Sophoniam, Haggaeum, Zachariam et Malachiam: ibid. 1620. in 8.
Bericht, daß fromme Christen an Papstischen Oertern das Abendmachl unter einer Gestalt nicht empfangen mogen: Marpurg 1604. in 4.
Gegenbericht, daß heiliger Schrifft, daß kein Christ mit glltem Gewissen im Pavsthum das H. Abendmahl, unter einer Gestalt, empfangen konne: sampt erzehlung 260. grober Unwarheiten, so ein Papist, welcher sich Theodorum Cycneum nennet, in einer Schmaheschrifft eben wider denselben gerichtet: ibidem 1605. in 4.
Zwo Christliche Leichpredigten vom H. Abendmahl unsers H Errn JEsu Christi: Giessen 1608. in 4.
Predigt von der ewigen Gottheit und Menschwerdung Christi: ibid. 1608. in 4.
Die trostliche Lehre von der Gnadenwahl oder Erwehlung der Kinder Gottes, in Frag und Antwort verfasset: ibid. 1612. in 12.
m edigt vom Gebette: ibid. in 4.
XXXII. Hochzeitpredigten uber außerlesene Spruche der Schrifft Alten und Neuen Testaments: Leipzig 1617. in 4.
Hauß-und Kirchen-Postill aller Evangelien auff alle Fest= und Feyertagen: Giessen 1617. et 1610. in fol.
Grundliche Erklarung der Worte der Stifftung im heiligen Abendmachl: ibid. in 4.
Unterschiedliche Leichpredigten in 4.
Disputationes de locis Theologicis quam plurimas, in Academia Marpurgensi et Giessensi habuit, ut et de variis aliis materiis, ex quibus: de usura: de carne et spiritu, animali et spirituali, vetere et novo, externo et interno homine: de Partibus hominis substantialibus: de suga, tempore pestis. Illustria insuper Scripturae sacrae dicta explicavit, e.g. Luc. II, 40. et 52. Marc. XIII. Psalm. CXLVII, 19. et 20. Ierem. XXIII, 5-8. Gen. I, 26. 27. Gen. III, 22. Rom. IX, 12. 13. Iacobi II, 14. sqq. Matth. XXII, 11. Heber. II, 14. 15. ioh. II, 11. Rom. II, 32. Ierem, XXIII, 23, 24. Ier. XXIII, 3-8. Matth. XVIII, 35. Matth. XVIII, 10, 11. Iohan. XVII, 5. Actor. VII, 55. 56. II. Tim. III, 15, 16. Ezech. XXXIII, 11. I. Ioh. I, 19. Ioh. I, 14. Matth. IX, 2. et 6. Psalm. CX, 4. Gen. XVII, 1. sqq. Rom. VIII, 29. 20. Ioh. XVII, 5. de quibus omnibus omnino vide Tomos Disp. Theologicarum Marpurgensium et Giessensium, in 8,