MEMORIAE THEOLOGORUM NOSTRI SAECULI CLARISSIMORUM RENOVATAE DECAS PRIMA, CURANTE M. HENNINGO WITTEN.
[Gap desc: illustration]
FRANCOFURTI, Apud MARTINUM HALLERVORD. Typis IOANNIS ANDREAE.
Anno M. DC. LXXIV.
DOCTORI THEOLOGO EMINENTISSIMO, SERENISSIMO ET POTENTISSIMO PRINCIPI AC DOMINO, DN. IOHANNI GEORGIO, DUCI SAXONIAE etc. S. ROM. IMP. ELECTORI AC ARCHI MARSCALLO, A CONTIONIBUS AULICIS, CONSILIIS ECCLESIASTICIS ET CONFESSIONIBUS SACRIS, DOMINO, PATRONO ATQUE FAUTORI SVO UT SUMMO,
ITA, OB FAVOREM INCOMPARABILEM, ET VARIA, PRAETER MERITA, ANTE OCTENNIUM, CUM LIPSIAE TUM DRESDAE IN SE COLLATA BENEFICIA, SUBMISSE ET AETATEM COLENDO, HASCE MEMORIAE THEOLOGORUM ILLUSTRIUM CONSECRATAS PRIMITIAS, DICATISSIMI ANIMI TESTES, DEBITI CULTUS OBSIDES, CUM OMNIGENAE FELICITATIS VOTO, DEVOTUS SISTERE DEBUIT VOLUITQUE M. H. WITTE.
SUperioribus retro saeculis hodieque plurimi variarum etiam gentium reperiuntur Scriptores, qui sanctorum, illustrium et praeclarorum hominum memoriam ab interitu vindicarunt, iustisque exornarunt elogiis. Non hîc nascentis mundi ac indubitatae veritatis Historicum, Mosem, producere lubet, qui venerandam nobis in sacro codice Patriarcharum seriem omnium primum evidentissime delineavit: A quo, in isthoc praeprimis argumento, alii deinceps hausere, quicquid literarum monumentis posteritati propinarunt. Hos iter haud immerito collocandus videtur Fl. Iosephus, ille antiquitatum Iudaicarum vernaculus vindex, eiusque Encomiastes, Philo Hebraeus, a)nh\r ta\ pa/nta e)/udocos2, ipsius quoque Mosis vitam exacte referens. Quibus succedunt Hegesippi, sub Adriano P. R. historiae degestis Christi et Apostolorum, ut et Hieronymi, Stridonensis Episcopi, vitae sanctorum Patrum decem libris comprehensae; Epiphanii itidem Prophetarum, et Sophronii, Evangelistarum vitae. Quae vero Isidoro,
Hispalensi, vulgo tribuuntur, ac si et ille vitam atque obitum Sanctorum, qui in scripturis laudibus efferuntur, descripsisset, et quae sub Dorothei. Presbyteri Tyriensis, nomine, de eadem circumferuntur materia, sublestae utique fidei ac suspectae vetitatis ipsi adeo Baronio aliisque veterum apparent censoribus. Quin et Filii Dei, Pontificum V. T. Iudicum, Ducum, Regum Iudae et Samariae Historiam in serie sua Genealogica complexus est Matthias Tinctorius. Ceterum vitam Christi, Salvatoris nostri, singulari sibi illustrandam studiô sumpserunt: Ludovicus Granatensis, Vitus Amerbachius, David Crinitus, Matth. Goth, Ludov. Blosius, Alexander Salamanca et si sint forte alii. Hisce Emanuelem Thesaurum, Patritium Taurinensem, subiungimus, Sanctos ab Adamo ad Christum usque Patres Heroesque, argutis quibusdam Lemmatibus, Romae perstringentem. Edidit insuper Georgius Cassander de Viris illustribus tractatum, quorum videlicet mentio fit in sacris Bibliis usque ad Regum Historiam. Victorinus Strigelius de praecipuis Patriarchis, Prophetis et Regibus quasdam reliquit lucubrationes. Georgius Fabricius, Vitorum illustrium sacram condidit historiam, quam annis abhinc quindecim Ioh. Sebastianus Mitternachtius doctissimis subinde notis adauxit. Michael Uranius septuaginta Christi discipulorum historiolas, ceu vocat, ex monumentis Ecclesiasticis deprompsit. Iacobus
Schopffius Academiam Iesu Christi designavit, eamque exeunte superiori aevô Tubingae emisit. Ioach. Perionius vitas et res gestas Apostolorum, aeque ac I. Vuitmannus viros sacris literis illustres typis evulgarunt. Nec inutilem Ecclesiae praestitit operam Ioh. Pappus, o) makari/ths2 Doctor Argentorat. suô tempore plane admirandus, in omnium Regum et Prophetarum populi Iudaici delineatione: ut et Christianus Matthias, percelebris quondam in Academiis Altorfina et Sorana Professor, in recensenda Patriarcharum historia. Quid? quod Ioh. Mich. Dilherrus, immortale cathedrae Noricae decus, Patriarchas praecipuosque Israelitarum Duces, ab Adamo ad Esdram, nervosâ, ut solet, brevitate, vernaculô nostrô explicaverit idiomate. Academiam idem deinde Propheticam aperuit, vitamque Christi et Apostolorum luculenter consignavit. Verum enim vero satis de sanctissimis Dei Viris dictum esto, quamvis de iis numquam satis diciaut humanâ explicari facundiâ possit. Properemus igitur ad illustrium scriptores pariter panegyricos, non equidem omnes atque singulos (qui enim in tanta hac fieri copia licebit?) sed eximios folummodo aliquos leviter excutiendo. In Romanorum Imperatorum, Ducum et illustrium vitis describendis Sextus Aurelius Victor, Ael. Spartianus, Iul. Capitolinus, Ael. Lampridius, Treb. Pollio, F. Vopiscus, I. Pomp. Laetus, Amm. Marcellinus,
Zosimus, Procopius, Agathias, Nicephorus, et forte plures, strenue fuerunt occupati. C. Iul. Caesar, et M. Aur. Antoninus idaeam vitae suae ipsimet adumbrarunt. Notus etiam hodienum nostris est tironibus Aemilii Probi sive Cornelii Nepotis liber de vita excellentium Imperatorum Graecorum et Romanorum; in quo dilucidando D. Lambini, G. Longolii, H. Magii, I. Savaronis, P. Danielis A. Schotti, I. Gebhardi, I. H. Boecleri, aliorumque vel maxime versata fuit industria. Plutarchum impraesentiarum neutiquam excutimus, qui Graecorum et Romanorum illustrium Ducum gesta posteris conservavit, in cuius enucleatione Xylander, H. Stephanus, D. Tibertus, I. Oporinus, H. Crusenius, A. Vegetius, VV. Budaeus et M. Z. Boxhornius, omnem merentur laudem. Nec Suetonium Tranquillum XII. Imperatores ex cineribus resuscitantem, huc vocabimus, quem iamdudum Sabellici, Beroaldi, Egnatii, Erasmi, Glareani, Pulmanni, Torrentini, Casauboni, Ursini, Marcilii, Lipsii, Donati, Gruteri, Zevecotii, Berneggeri, Boecleri et Schildii operâ exornatum politior orbis ingenti cum applausu excepit. Vitas Imperatorum et Caesarum Rom. tam Occidentalium quam Orientalium a C. Iulio Caesare usque ad Matthiam, una cum eorum imaginibus et symbolis expressit Octavius de Strada a Rosberg. Simile quid tentarunt: Iacobus Schrenckius, Aug. Brunnius, Hub. Goltzius, Io. Bapt. Egnatius, Io. Cuspinianus, Io. Petrus
Lotichii, Henningus Conradinus, Mart. Rota. Quo etiam spectant Herm. Kirchneri et Balth. Exneri superioris aevi Imperatorum, Regum, Electorum, Ducum atque Principum Heroum curricula. Inclutos serenissimae Domus Austriacae Imperatores, Reges et Duces iam olim Franc. Bergomates, ac haud ita pridem Amplissimus Vir et Polyhistor, Sigismundus a Birken, venustô admodum opere, in publicum totius orbis theatrum produxit. Quid nunc de Q. Curtio (in quem V. Acidalius, H. Huttenus, Io. Freinshemius, Phil. Carolus, Io. Loccenius fragrantissimos doctâ manu flores sparserunt) Magni Macedonis, Alexandri Regis; quid de Eusebio Constantini Magni; quid de Eginhardo invictissimi Caroli M. quid de Rittershusio optimi Principis Traiani; quid de Hervvarto ab Hohenburg Ludovici IV. Imp. quid de Chytraeo Caroli V. quid de Frossardo Ludovici IX. Regis Galliae; quid de Carosso Henrici Magni Franciae; quid de Guillimanno Philippi II. Hispaniae; quid de Rantzovio Friderici II. Daniae Regis; quid de Stan. Lubienski Regis sui Sigismundi III: Poloniae; quid denique de Oderbornio (ut multos alios praetereamus) Ioh. basilides, magni Moschorum Ducis, res nobis gestas repraesentantibus dicamus? Solius Gustavi Adolphi, Suecici olim Hannibalis, gloriosus in Germanico bello obitus variorum exercuit ingenia. Etenim Cl. Viri Ioh. Husvvedelius, Val. Legdaeus, Alb. Heinius, Ol. Laurelius,
Herm. Samsonius, Io. Hôvelius, Dan. Heinsius, Casparus Barlaeus, Matth. Saltzsieder, Hartm. Creidius, Mich. Virdungus, Ioh. Segerus, Tim. Polus, Io. Wolfg. Behr, Dan. Sandovius, Nic. Spechtius, Ioh. Hertvvizius, et fere innumeri in excessum Regis optimi lugubres concinnarunt orationes. Bellum, quod in Germania gessit, peculiari schediasmate P. Lansbergius expressit; fusius et quatuor libris id fecit Bog. Phil. Chemnitius. Imo IX. libris Vencesbaus Clemens in serie gestarum rerum Gustavi II. Eidem Matth. Lungvvitius lauream triplicem triumphalem vernaculâ nostrâ conse cravit. Si cui forte Polonorum Regum ac Principum Marchio Brandenburgicorum stemmata, res foris domique splendide gestas, exitus, et eiuscemodi varia cognoscere sit lubido, adeat Val. Thilonis, Borussici Oratoris plane eximii, Panegyricos Academicos. Illustrissimorum potro Germaniae Procerum elegias funebres Sim. Schardius, Virorum in Gallia celebrium Elogia Scaevola Samarthanus et de Vulson, Danorum Regum historias Io. Bocerus et Erp. Lindenbruch, Gothorum Suecorumque Ioh. Magnus et I. Loccenius, Polonorum Alex. Gaguinus, Hollandiae Comitum Hadr. Barlandus, et qui omnium instar esse potest, Iac. Augustus Thuanus, non suae tantum gentis, sed et aliorum populorum praeeminentium Virorum vitas suâ complexus est historiâ. Nobis operosius et singulatim ista omnia persequi haud vocat,
nec praeloquii huius admittit angustia. Magnam vero eius rei iam navavit operam o( polumaqe/statos2 Ioh. Micraelius, dum tertiae syntagmatis historiarum Politicarum editioni catalogum subnexuit de particularium gentium Historicis sive vetusti sive recentis saeculi: Et doctissimus Anglus, Deg. Wheare, in Relectionum hiemalium nobili Mantissa quartae editioni Oxoniensi recens appositâ. Veniendum nunc nobis est ad Vitos in omni scientiarum genere maximos ac de universa Christi Ecclesia reque literaria egregie promeritos. Et quidem Ecclesiasticos primum evocabimus auctores, qui res per varia in Ecclesia saecula gestas studiose deduxerunt. Habemus autem hîc ipsum Hieronymum, illum mundistuporem omnigenaeque eruditionis thesaurum, qui ex Eusebio, scriptores a Passione Domini ad annum Christi CCC XCII. Ecclesiasticos in ordinem digessit, ac genuina a spuriis accuratô segregavit iudiciô. Hunc proxime insequutus est Gennadius, Massiliensis Presbyter, utpote qui, Anastasii Imp. temporibus, volumen quoddam de illustribus Ecclesiae Viris emisit. Horum duum virorum vestigiis insistentes Isidorus, Episcopus Hispalensis, Ildefonsus, Toletanus, Honorius, Augustodunensis in Burgundia Presbyter, Sigebertus, Gemblacensis in Brabantia Monachus Benedictinus, Henricus de Gandavo, Archidiaconus Tornacensis, de Luminaribus Ecclesiae catalogos confecerunt. Quos auctariis scholisque illustratos publici
fecit Iuris Suffridus Petrus Leovaridiensis Frisius, et post eum Aubertus Miraeus, Decanus Antverpiensis. Praeterea Ioh. Trithemius, primum Spanheimensis, post Heerbipolensis Abbas, sub saeculi XV. finem, syllogen de scriptoribus Ecclesiasticis contexuit. Huc quoque referuntur: Sixti Senensis Bibliotheca sancta, Anton. Posse vini Apparatus sacer, Margarini [Note: De Coniug. Clerie. §. 144.] de la Bigne Bibliotheca Patrum, Roberti Bellarmini liber (omnium quos edidit B. Calixtô iudice, optimus) descriptoribus Ecclesiasticis, et qui novissime de eôdem argumento inclaruit, Philippus Lappe, Iesuita. Ut proinde, brevitatis causâ, Andr. Riveti Criticum sacrum, Dav. Blondelli Pseudo-Isidorum, Rob. Coci censuram veterum, Abrah. Sculteti Medullam Theol. Patrum, Ioh. Henr. Hottingeri Introductionem ad lectionem Patrum, in Analectis historico-Theologicis comprehensam, et quae tertiam Bibliothecarii partem constituunt, siccô praetereamus pede. Imo haud pridem Ludovicus Bail, Anglus, Contionatorum emisit Bibliothecam, in qua illustrium per omnes aetates et saecula Contionatorum elogia, historiae, artes et florilegia exhibentur. Inter omnes vero dignitate facile eminet, in hocce quidem scribendi genere, Centuriarum Magdeburgensium opus plane insigne, et quale pristina aetas numquam viderat, ubi in cuiuslibet centuriae capite decimo Episcopos et Doctores Ecclesiae recensitos reperimus. Hoc
postea in quandam redegit epitomen auxitque Lucas Osiander, Theologus Tubingensis. Centuriatoribus istis acerrime se opposuit Caesar Baronius, Cardinalis, qui triginta circiter annos, ut ipse alicubi fatetur, insumpsit, priusquam Annales Ecclesiasticos absolvere suos potuit. Quum autem hi essent paulo prolixiores, in compendia satis etiam grandia contraxerunt: Io. Gabr. Bisciola, Mutinensis Italus, Henr. Spondanus, Mauleonensis Gallus, Io. Horat. Scoglius, Ludov. Aur. Perusinus. Sed Abrah. Bzovius, Polonus, XII. tomis historiam duodecim saeculorum comprehensis, post Baronii obitum, totidem alios succenturiavit. Ex nostratibus vero magni nominis Theologi, Ioh. Gerhardus, Ioh. Botsaccus in Patrologia, Abrah. Calovius in Critico sacro, Henr. Eckhardus in compendio Theol. Patrum, venerandos sibi primitivae Ecclesiae Doctores accurate diiudicandos sumpserunt. Id quod paucos adhuc ante annos Iohannes Christ. Hahnius Lipsiae, et I. Chr. Meelfuhrerus Giessae satis feliciter praestiterunt, quorum ille insigniora caeli Sionaei sidera; hic vero coronam centum Patrum et Doctorum Ecclesiae tradidit. Sinunc ab illis ad Pontificum Romanorum vitas deflectere animus esset, indigitandi omnino mihi eorum Scriptores: Anastasius, Platina, Garimbertus, Onuphrius, Ricobaldus, Stella, Ciacconius, Lilius, a sancto Carolo, Cicarella et P. Iovius, qui Leonis X. et Hadriani VI.
vitas congessit. His addunt alii Fr. Longi a Cariolano Breviarium Chronologicum Pontificum, Theodori de Niem historiam de vita Ioh. XXIII. Antonii Caraccioli collectanea historica de vita Pauli IV. Pauli Bernriedensis de vita Gregorii VII. cum notis Iacobi Gretseri, ac denique Lud. Iac. Burgundi, Bibliothecam Pontificum duobus libris distinctam. Ex Orthodoxis, quod sciam, Breviarium Pont. Romanorum adornavit Ioh. Conr. Dieterichius, Historiarum quondam in alma Ludoviciana Professor versatissimus. Appendix speculi Iesuitici Pontificum romanorum a Ioach. Ursino confecta vitas quidem Papales, sed cum exigua eorum laude, continet. Pontifici primario inserviunt hodie Cardinales, purpurati illi Proceres, qui maximâ apud suos pollent auctoritate, ceu ex Hier. Plati August. Valerii, Andr Barbatii, Cl. Mart. Baiardi de Cardinalatus officio et dignitate tractatibus videre est. Plurimos eorum celebravit Ant. Sanderus in elogiis Cardinalium sanctitate, doctrinâ et armis illustrium. Caes. Baronio Nicolaus Ang. Buccinus, Ludov. Barbonio Petrus Gemellus, Borromaeo, Ernestus Cholinus VVirthius disertis quondam Romae orationibus parentarunt. Novissimus [Note: Bibliothec. Studiosi Theol. p. 645.] Scriptor Anton. Auberus, Gallus, (hunc Voetius Aubertum vocat) plenissime omnium historiam Cardinalium prosecutus est. Ceterum Episcoporum vitas dederunt non pauci: Romanensium Ferd. Ughelliis, Papyrius Massonus,
Gallorum Io. Chenu Bituricus, Anglorum Foxius et Goodvvinus,. Germanorum Casp. Bruschius, Fr. Pet. Cratepolius, Suecorum Ioh. Magnus, Utraiectinorum, Ioh. de Beka et VVilh. Heda cum notis Buschelii. Extare non minus perhibetur Petri Opserseni catalogus omnium totius orbis Archiepiscoporum et Episcoporum. Habent et Monasticae professionis homines, ac propemodum singuli eorum ordines suos Praecones: Iesuitae Petrum Ribadeneiram, Andr. Schottum, Horat. Tursellinum, Io. Petr. Maffeium, Paul. Morigiam, Phil. Alegambium, Iac. Bidermannum, Phil. Labbaeum, quin et Eliam Hasenmullerum: Franciscani Bonaventuram et Sedulium. Alios commemorare sponte supersedeo. Infinitum enim esset, delineare singulos, qui huius vel illius vitam sigillatim descripserunt. Remittimus cupidum harum rerum Lectorem ad Cl. Medici, [Note: C. XXVI. P. 97. 99.] Valent. Henr. Vogleri Introductionem universalem in notitiam cuiuscumque generis bonorum Scriptorum, biennio abhinc, Helmstadii impressam. De viris in Sanctorum numerum relatis, qui agunt, idem modo laudatus Voglerus aliquot recitat auctores, quibus ex abundanti superaddimus: Iacobum de Voragine, Pet. Schargam, Nicolaum Simonem, Aloysium Lipomannum, Laur. Surium, et qui istorum vestigia pressius premit, Fr. Haraeum, prout hi ipsi maximam fere partem Sanctorum corrasere. Ex quibus Mart. Bohemus in
Calendario Biblico, et o( pa/nu Dilherrus, in altera parte tractatus Germanici: Zeit-und Weltlauff, dicti, quaedam excerpserunt. Verum quid de fabulosis eiusmodi Sanctorum vitis statuendum sit, iam dudum sufficientissime edocuerunt Excellentissimi Doctores nostri, Chemnitius Part. III. Exam. Conc. Trident. f. 576. Gerhardus Confess. Cathol. lib. 1. gen. part. c. XVI. Dorscheus in Kirchero Devio §. 57. p. 266. seqq. Restat, ut praestantium Theologorum, ICtorum, Medicorum et Philo ophorum succinctam pariter nomenclaturam subnectamus. In honorem Beatissimi Patris ac purioris doctrinae Evangelicae Restauratoris, Martini Lutheri (ut Martyres Scholasticos et antiquiores quoscumque Theologos minime nunc producamus.) Parentalia superiori et currenti saeculo, in diversis Europae locis frequentissime instituta atque repetita novimus. In sollemni funeris Eius deductione, elegantissimam habuit orationem Phil. Melanchthon, versam deinceps in vernaculam nostram a Casp. Crucigero. Sanctam tanti viri et electi Dei organi memoriam perpetuis ad hodiernum usque diem panegyricis eius conservarunt hyperaspistae ac discipuli: Nicol. Selneccerus, Matth. Dresserus, Ioh. Forsterus, Ioach. Camerarius, Frid. Balduinus, Matth. Hoe, Herm. Samsonius, Paulus Laurentius, Ioh. Clodius, Georg. Gloccerus, Christ. Gilbertus, Ioh. Simonius, Christ. Zeaemannus, Georg. Hitzlerus, Paulus Rôberus, Casp. Brulovius, Christ. Schlutterus, et qui non
passim alii? Quin et non nulli integros de vita Lutheri libros contionesque publicarunt, ut: Iustus Ionas, Mich. Celius, Ioh. Bugenhagen, Ioh. Matthesius, Er. Gruberus, Ioh. Mullerus, Hamburg. Andr. Poach, Mart. Statius, Saltzmannus, Casp. Sagittarius, Elias Veielius. Ceteris Ecclesiae Praesulibus, et fortissimis Haereticorum oppugnatoribus, per alios doctos Viros, post fata sua superesse contigit. Collegit iam dudum Balth. Mencius praecipuorum Doctorum ac Professorum Theologiae in Academia Witteb. elogia, et iunctim edidit. Cui plane suppar est Augustini Brunnii libellus, ceu eius fert epigraphe, synopticus, in quo praecipui sacrae Theol. Doctores et Ecclesiae Ministri, qui, iuxta August. Confessionis normam et formulam Concordiae, Evangelium Christi ab an. 1590. usque 1615. docuerunt, recensentur. Eadem, circa idem tempus, Ioh. Bismarci fuit industria, dum aequali studiô et contentione quasi excitatus laudabili, laudes et res gestas praecipuorum Theologorum explicuit, quorum nempe ministeriô Deus, postremâ mundi senescentis aetate, doctrinam Ecclesiae corruptelis et erroribus Pontificis obliteratam et pene oppressam repurgavit ac restituit. Hos de vitis nostrorum Theologorum Scriptores, vel sedulo inquirens, nancisci hactenus nullibi potui. Melchior quidem Adamus multorum hodie teritur manibus, et quicquid de German. Theologorum vitis congessit. At utinam a partium studio sibi temperâsset, nec
Viris de Rep. Christiana optime promeritis [Note: Göttl. Friedens-Condit. in Praef.] acerbe insultasset! Quodcum minus fecerit Ioh. Schmidius, xrus1o/stomos2 ille Argentinus, merito in hunc modum conquestus est: Melchior Adamus, ein Schlesischer Calvinist, sticht, wo er Gelegenheit hat, hefftig auff die Lutherischen Theologos. Alias et Iacobus Verheiden praestantium aliquot Theologorum (forte Calvinianorum) effigies, cum eorum vitis et librorum catalogis, sub initium sequioris saeculi typis mandâsse perhibetur. Nos progredimur altius, et parem in scriptoribus atque architectis utriusque iuris rite colligendis diligentiam probamus, quam publicis literarum monumentis declarârunt Ioh. Schiffletius, Bernh. Rutilius, Ioh. Nevizanus, Ludov. Gomesius, Ioh. Fichardus, Marc. Mantua Benavidius, Ioh. Baptista Zilettus, Ioh. VVolfg. Freymonius, Aymarus Rivallius, Ioh. Robertus, Nicol. Henelius. Hi omnes de Iure Consultis maxime veteribus, e quorum legibus iustitiae Romanae templum exstructum est, commentarios atque Elenchos instruxerunt. In primis tamen ad hanc classem referendus est Valentinus Forsterus, famigeratissimus in Marpurgensi, Heidelbergensi et Helmstadiensi Academiis Professor, qui de historia Iuris Romani libros tres composuit, in quibus, praeter legalis scientiae initia et progressus, vitas veterum ICtorum
elegantissime descripsit. Inclaruit etiam cum aliis ad abstrusum antiquitatis studium illustrandum pertinentibus scriptis, tum praecipue libris quatuor de claris Legum interpretibus Guido seu Vidus Pancirollus Venetiis secundum non adeo pridem editis. Baldi Perusini de commemorationibus famosissimorum doctorum in utroque iure: Ioh. Baptistae Caccialupi de illustribus Iuris-Consultis libellis; ut et Bernardini Gesneri nomenclaturâ Doctorum in utroque Iure passim per compendia literarum citatorum; Ioh. Lorichii Hadamarii catalogo Iuris-Consultorum veterum, cui Matthaeus Gribaldus Neotericos adiungit, omnis fere Astraeae Mystarum gloriâ includitur. Conferantur ex abundanti, qui titulum de Origine Iuris prolixius explicarunt; id quod Pomponius, M. Anton. Muretus, Ventura Coccus, Anton. Garron, Georg. Eberling, et Christ. Ad. Rupertus Pro aliis dextre praestiterunt. Nunc deveniendum quoque est ad Aesculapios Medicosque peritissimos, quorum vitae, aeque ac aliorum doctrinâ insignium Virorum, descriptae hodienum in scriniis custodiuntur literariis. Inter primos superiori demum aevô hanc operam magnô conatu aggressus est Symphorianus Campagius, Lugdunensis Gallus, editô librô de claris Medicinae Scriptoribus veteribus ac recentioribus. Illum Remachus
Fuschius, Limburgensis Medicus, illustrium Medicorum vitas itidem describendo excepit. In eôdem postea argumento occupatus fuit Petrus Castellanus, Graecarum literarum in Acad. Lovaniensi Professor, Otho Brunsfeldius, Moguntinus Medicus, qui Bernae Helvetiorum vixit, Ioh. Neander, Bremanus Med. et Philos. (quem Phil. Labbe alienae doctrinae decoctotem, [Note: Bibliothec. Bibl. p. 122.] Chronologiae imperitissimum, et perturbatorem temporum aetatumque iure an iniuriâ vocaverit, videantalii) Ioh. Sambucus, Tirnaviensis, Med. Caesareus. Quicquid enim Casp. Peucerus, Budissinensis, Crypto-Calvinistarum Wittebergensium fax et tuba, de illustribus Medicis consarcinavit, ei operi nomen neutiquam suum genuinum praefixit, ut proinde plurimi eruditorum se huncce librum non vidisse attestentur. Omnium vero in recensendis Medicinae Scriptoribus industriam superavit Paschalis Gallus, Villefanensis Picto exhibens Bibliothecam Medicam, sive catalogum eorum, qui ex professo artem Medicam scriptis illustrârunt; nec non o( qauma/s1ios2 Conringius, quando praeclaros quoscumque Medicos, introductionis ad universam artem Medicam capite tertiô, accuratissime exponit. His insuper Iungesis Ioh. Antonidem von der Linden, Medicinae Practicae Professorem Lugduno-Batavicum, de scriptis Medicis operose agentem. Sed eius parora/mata atque mendas vel pennae vel typothetae turpiter aberrantis ostendit
[Note: c. VIII. p. 42.] Excellentiss. Voglerus in nupera sua introductione universali. Plures eiusdem subsellii viros vel concise, vel datâ etiam operâ, eundem lapidem volentes, atque Medicos praestantiores ab interitu vindicantes, allegare, nostrarum non est partium, nec id aggressi sumus. Tandem et illi, qui omnis aevi Philosophorum monumenta iustâ diliegentiâ et ordine pulcherrimô, comporrarunt, in apricum denuo proferendi sunt. Hoc autem longô antenos tempore Diogenes Laertius, indagator antiquitatis sedulus, decem effecit libris, si praeprimis Henrici Stephani, Thomae Aldobrandini, Aegid. Menagii, Isaaci Patris et Merici Filii Casaubonroum haud defuerint illustramenta. Huic proximi exstiterunt Philostratus, Eunapius Sardianus, Hesychius Milesius, ab Hadr. Iunio, H. Stephano, Io. Meursio, in lucem protracti. Quo pertinent suidae, Monachi Byzantini, collectanea; Gualtheri Burberi vitae Philosophicae; Ioh. Iac. Frisii Bibliotheca classicorum auctorum Chronologica; Gerardi Io. Vossii libri de Philosophia et sectis Philosophorum posthumi; Theod. Zvvingeri Theatrum vitae humanae cum augmento Laurentii Beierlinck: Georgii Hornii et 10. Ionsii historiae Philosophicae. Ceteroquin, ut ad primarias Philosophiae partes simul descendamus, de Claris egit Grammaticis Suet. Tranquillus, Ioh. Nortvvegus, Petrus-Angelus Spera: Oratoribus M. Tull. Cicero, M. Fab.
Quintilianus, Dion. Halicarnasseus, Ger. 1. Vossius: Poetis Iul. Scaliger, Lilius Gregor. Gyraldus, Io. Pet. Lotichius. G. I. Vossius: Logicis idem Vossius: Physicis Herm. Conringius: Ethicis Henr. Iul. Scheurlius, Sam. Rachelius: Politicis Gabr. Naudaeus, Casp. Scioppius, Christ. Colerus, H. Conringius: Mathematicis Andr. Cellarius, Ger. 10. Vossius, Ios. Blancanus: Astronomis et Astrologis Henr. Ranzovius, Io. Bapt. Ricciolus: Chronologis atque Geographis Ger. 10. Vossius, Io. Wovverius, Mart. Zeilerus: Historicis Graecis aeque ac Latinis Dav. Chytraeus, Iustus Lipsius, Carolus Sigonius, P. Bolduanus, Vossius et Zeilerus. Quibus forte annumerandus Mart. Hankius de Romanarum rerum Scriptoribus. Omnis vero generis Scriptorum, quorum et memoria exstat, et lucubrationes in literas relatae sunt, a mundi nempe exordio, ad sua usque tempora, catalogum locupletissimum, Bibliothecae univetsalis titulô, Conradus Gesnerüs divulgaut. Quamobrem Amplissimo Conringio [Note: Bibliot. August p. 14.] th=s2 e)mpeiri/as2 bibliakh=s2 Summus artifex et Princeps Magistrorum audit. Hoc ingens et multis laboribus congestum opus Conradus Lycosthenes in compendium postea contraxit, et Ios. Simlerus insigni supplementô auxit. Nec etiam ab instituto nostro plane segregandi, qui singularum regionum
Viros doctrinâ scriptisque inclutos in famae fano suspenderunt. Postliminiô itaque huc revocandi Paulus Iovius, Io. Matth. Toscanus, Io. Vict. Roscius (sub Iani Nicii Erythraei schemate) Iac. Phil. Thomasinus Italos: Alf. Garcias Matamorus, Val. Andreas Desselius Taxander, And. Schottus Hispanos: Ant. Mornacus, Phil. Cominaeus, Ant. Verderius, I. Aug. Thuanus Gallos elogiis quisque suis celebrantes. Germanos Ioh. Trithemius, Henr. Pantaleon, Aegid. Periander, Melch. Adamus: Anglos: Ioh. Balaeus, Georg. Lilius, Io. Pitseus, Guil. Camdenus: Belgas Aub. Miraeus, Val. And. Desselius, Fr. Svvertius illuminarunt. De Gothis Suecisque scripsit Ioh. et Olaus Magni, Fratres, Io. Loccenius, et ex parte Albertus Crantzius: Danis Ioh. Ianus Suaningius, Olaus Wormius, Alb. et Thomas Bartholinus: Polonis Sim. Starovolsci, Salom. Neugebaur, Ioach. Pastorius; Graecis Leo Allatius; Venetis Nicolaus Crassus. Sunt utiqvenonnulli, qui magis speciatim certarum urbium aut quorundam locorum doctos subinde Viros posteritati commendarunt. Ita de illustribus clarisque Viris Bononiensibus Barth. Galeottus, Patavinis Bern. Scardeonius, Perusinis Caesar Alexius, Cypriis Neophytus Rhodinus, Veronensibus Onuphrius Panvinius, Florentinis Franc. Bocchius, Genuensibus Iac. Bracellius, Leodiensibus Casp. Buschius,
Gandavensibus et Brugensibus Ant. Sanderus, Augustanis Vindelic. Marcus Velserus, Hamburgensibus Pet. Lambeccius. Imo, nec desunt, qui peculiariter Academiarum earumque Professorum famae apprime studuerunt. Ioach. Ioh. Maderus Lipsiam, Wittebergam et Francofortum; Petrus Nigidius, Marpurgum, Ioh. Iustus Pistorius Marp. et Giessam, Petrus Lindenbergius Rostochium, Grunaeus Basileam, Ingolstadium Valent. Rotmarus, Lipsiam Frider. Francus, Ienam Hadr. Beierus, Helmstadium Ioach. Hildebrandus, Lovanium Nicol. Vernulaeus, et Iustus Lipssius Lovanium, Ioh. Schefferus Upsaliam, Lugdunum Batavorum 10. Meursius aeternitatis albo inseruit. De quibus omnibus, quae nos hic strictim protulimus, uberius ac longe operosius, praeter quos supra iam indiximus, egerunt Io. Wovverius de Polymathia cap. XII. et Phil. Labbe in Bibliothecarum Bibliotheca, homo plurimae utique lectionis et industriae, ac merito laudandus, nisi in viros a Papic olis alienos, eosque graves, pietate et doctrinâ praestantes, effuse nimis debacchatus esset. Demum, qui promiscue cuius cumque generis clarorum Doctorum res gestas, vel cetera eo pertinentia, nobis tradiderint, multi admodum sunt ac diversi. Aliienim eorum, ut Criticorum apices Mart. Smetius, Ios. Scaliger, Marcus Velserus, Iust. Lipsius, Ianus Gruterus (qui se alias
Ioannem Gualterum appellat) Th. Reinesius inscriptionum antiquarum, praecipue Romanarum, explanationes sive lectiones varias divulgarunt. Alii unius seorsim loci monumenta collegerunt sepulcralia, Basiliensium nimirum Sim. Grunaeus, Brabantinorum Franc. Svvertius, Vratislaviensium Tob. Fendius, Wittebergensium Gottfridus Suevus et Andr. Sennertus, Haffniensium Petrus Ioh. Resenius. Alii rursus statuas et Icones virorum non bellicâ modo virtute, sed literarum etiam gloriâ illustrium ad vivum exprefferunt, ac politis in luem elogiis protraxerunt. In qua classe familiam quasi ducit Io. Iacobus Boissardus, Vesontinus, dum Doctorum virorum vitas, una cum imaginibus Ian. Theod. de Bry nitide exsculptis, exhibuit. Inde postea, Boissardinis commentationibus plane omissis, Bibliotheca Chalcographica Francofurti ad Maenum prodiit. Praeterea in Doctorum quoque manibus versantur Icones per Theod. Bezam et Nicol. Reusnerum productae. Qui vero succincte et unô veluti intuitu, de celebribus hinc inde viris, quicquam scire desiderant, isti evolvere poterunt Ioh. Papyrii Massonis elogia, Abrah. Bucholtzeri Indicem Chronologicum, Dion. Petavii Rationarium temporum, et Christoph. Helvici Theatrum Historicum et Chronologicum. Similiter Raph. Volaterranus in Commentariorum Urbanorum tomo altero, quem Anthropologiam
inscripsit, et David Chytraeus, lumen Germaniae, in Saxonia, multorum praecellentium Virorum memoriam, praecipue vero tempus emortuale, nec sine elogiis, annotarunt. M. Zuer. Boxhornius et Iac. Philip. Thomasinus, illustrium virorum elogia, Emundus Frigaelius Romanorum illustrium statuas, Ioh. Faber eorundem imagines explicarunt. Adhaec Ioh. Andr. Quenstedt, Wittebergensis Academiae hodie Theologus meritissimus, Dialogum de Patriis illustrium doctrinâ et scriptis virorum concinnavit, in quo plerorumque Doctorum encomia, praecipua secripta et aetates continentur, ut proinde amussitarto ipsius labore et nos nonnihil hîc profecisse ingenue confiteamur. Quibus denique, ceu dignum quoddam ee)pi/metron, elegantissimos Ioh. Pierii Valeriani et Cornelii Tolli de Literatorum infelicitare libellos adicimus, quorum ille Romanos; hic vero italos atque Gallos aliquot viros recentiores describit. Sed quorsum haec nostra se diffudit pros1fw/nhs1is2; Opinione paulo latius progressi sumus, quam initio instituimus. Quare ex diverticulo in viam, ut paucis, quod residuum, nos expediamus. Theologos nempe huius aevi quoscumque insigniores in publicam Christiani orbis scenam productos, eorumque historiam vitae residuam non pauci hactenus desiderarunt. Utinam, eximii Doctoris
[Note: Synt. histor. Eccl. p. 455.] Ioh. Micraelii votum est, illud opus Ecclesiae utilissimum tandem aggrederetur, qui absolveret. Quam mira enim providentiae Divinae exempla in historiis Theologorum nostri saeculi occurrant, cum ex aliis, tum ex libris, quos Melchior Adamus et Bismarcus de vitis Theologorum scripsere, manifestum est. Quum vero, in qualicumque peregrinatione meâ, quam plurimas magnorum virorum ferales cum contiones, tum Orationes et Programmata, singulari ubivis studiô, mihi acquisiverim, in eam forte cogitationem incidi, nec aliis fore ingratum, si chartas eiuscemodi hinc inde repertas uni involverem tegumento, easdemque prelo iunctim subicerem. Attamen quosdam mihi deesse Viros dignitate inque Ecclesiam meritis egregios facile deprehendi. Quamobrem collapsam ferme et obliteratam aliquot duntaxat Theologorum memoriam renovare sategi. Concisa insuper quibusdam Epitaphia apposui, ut ex ungue Leonem, ex umbra Virum cognoscas. Quin imo scripta singulorum Doctorum primaria et fere omnia indicare allaboravi. Si autem alicubi rem acu minus tetigerim, omissis quibusdam aut leviter tactis, id curtae panegyricorum supellectili tribuendum. Nunc promulsidis locô, primam tantum atque secundam clarissimorum nostri Saeculi Theologorum s1ullogh\n in
publicam emittere salivam conatus sum, donec reliquos pariter Doctores sistere licebit. Interea his fruere, Lector cordate, si potes; et, si mereor, fave. Dabam Rigae Livonum, Mense Decembr. Anno Ae. Chr. M. DC. LXXII.
Obiit annô
1608. Philippus Nicolai D. et Pastor Hamburgensis.
1611. Petrus Piscator D. et Prof. Ienensis.
1611. Philippus Marbachius D. et Porf. Argentorat.
1613. Ioh. Forsterus D. Prof. Witteb. et postea Superint. Mansfeldensis.
1613. Ioh. Mulmannus L. et Prof. Lipsiensis.
1614. Burchardus Harbartus D. et Prof. Lipsiens.
1615. Ambrosius Reudenius D. et Prof. Ienensis.
1616. Philippus Hahn sive Gallus D. et Pastor Magdeburg.
1616. Leonhardus Hütterus D. et Prof. Witteberg.
1618. Christophorus Helvicus D. et Prof. Giessensis.