QUam iacturam non ita pridem visa est fecisse haec Academia, et inprimis studii Professio Theologici, in egregio verbi divini Praecone, literarumque sacrarum interprete sollerti et industrio, quem paucis ab hinc mensibus, in ipso quasi flore aetatis abreptum, terrae mandavimus; Eam hôc tempore conduplicavit, opinione citius subsecuta mors ominosa, veterani Theologi exercitatissimi, et in hoc genere velut Triarii, nempe Viri Reverendi, Amplissimi et Excellentissimi Dn. BURCHARDI HARBARTI, SS. Theol. D. Prof. etc. qui et ipse, decurso vitae mortalis huius aerumnosae spatio, die abhinc sexto, in vera Christi s1wth/ros2 agnitione, eiusque invocatione ardenti, ad caelestem beatorum consuetudinem, piâ placidaque )analu/s1ei transiit. Quô casu, sane inexpectatô, non diffitemur nos perturbatos summopere fuisse; quod notum omnibus sit, eum nobis virum inopinatô ereptum, cuius perspecta erat in omni doctrinarum genere, inprimis autem sacrae Theologiae studio, praeclare eruditio, et explorata singularis in docendi munere sollertia atque industria cum animi quadam constantiâ iudiciique gravitate, et tolerantiâ laborum seu filopai/a| commemorabili; ad haec confirmata et aucta rerum usu et experientia multiplici. Nec dubium est, talium virorum decessiones fatales esse, atque exitium et cladem magnam portendere rebus communibus: tum maxime, cum praeclare meritorum hominum veluti promnhsti=noi qa/natoi, hoc est, funera brevibus se intervallis identidem insequentia, ingruunt in aliquam Rem publicam. Quamquam non raro etiam hanc cladem, vel hominum ingratitudo parit, dona Dei non agnoscentium in doctis et praestantibus Viris: vel alia peccata nostra, quae Deum, iustum et severum iniquitatis vindicem, adversus nos commovere, poenasque tum publicas tum privatas accelerare solent. Reperiuntur etiam interdum aliqui, non discipuli et alumni pietatis atque artium ingenuarum, sed vomicae ac pestes ordinis literarii honestissimi, qui bonis viris, optime de Academia et studiis multorum merentibus, eam referunt gratiam, ut pro meritis reddant convitia, pro labore, curis et officiis paternis scommata virulenta, et omnis generis contumelias nefarias, indignissime rependant. Atquehi a)la/stores2 et Empaectae scelerosi, suâ detestandâ ingratitudine, non sibi solum perniciem creant, sed poenam simul etiam in alios
immerentes, imo in ipsam Rem publ derivant; sicut dicitur, in veteri versiculo Graeco: polla/ki kai\ cu/mpas1a po/lis2 kakou= a)ndro\s2 e)paurei=: Unius ob culpam saepe urbs luit integra poenas. Sed nequitiae his suae atque improbitati relictis, quibus poenae iustae ac graves suo tempore non sunt defuturae, ad ea nunc veniamus, quae de persona Defuncti, eiusdemque ortu et vitae curriculo, percenseri peculiariter atque explicari in huiusmodi Programmatis Exsequialibus solent: cum praefertim mentionem nominis et meritorum honorificam viri tou= e)n a(gi/ois2 clarissimi studium, fides et amor in hanc Academiam, et officiosam significationem piae ac Christianae s1umpaqei/as2, relicta familia honestissima, suô quasi iure, a nobis efflagitet. Natus est Dn. D. HARBARTUS, o( makari/ths2, in nobili praefectura Bucholtz, qui pagus est prope Conicium, Borussorum Civitatem in confinio Poloniae; Regiô Privilegiô gaudens amplissimô, ut non conveniri, nisi coram ipso Rege, possit; annô Christi supra millesimum quingentesimum quadragesimô sextô, ipso die Burchardi, sub vesperam, ex antiquâ (parentis utriusque respectu) et apprime honoratâ istius loci familiâ. Pater fuit Dn. Martinus Harbart, antiquae virtutis et fidei praecipuaeque dignitatis Vir, qui genus suum origine Maternâ, ad nobilem Tucholziorum familiam (a quibus proximum oppidum Tuchel denominatur) retulit. De Paterna autem ipsius familia hoc commenoratur in primis; eam circa annum Christi LXX. supra milles. quadringentesimum, a potentissimo id temporis Poloniae et Lithuaniae Rege Casimiro, magnis et singularibus immunitatibus donatam quoque fuisse, ut coram nullo, praeterquam Regio Tribunali, se se sisteret, ac plenariam potestatem instituendi et exercendi ius, in causis Criminalibus et Civilibus, haberet; amplissimis insupet bonis et praediis eidem familiae attributis. Sed esiit tandem ea stirps, circa An. Christi M. CCCC. LXXXVI. in sobole feminae, collocata in matrimonio, pie defuncti Dn. Doctoris Abavo, Andreae Harbarrto, qui facultates et possessiones istas Successoribus reliquit; quibus etiam unum in pago Chrunau, duobus ab urbe Conitio milliaribus, quiete utuntur, fruuntur. Matrem vero pie demortuus habuit Annam, Viri honoratissimi quondam Dn. Andreae Michaelis, civis apud Conicenses primarii, filiam, feminam honestissimam; nuptam initio praecipuae e Bucholtziorum prosapiâ dignitatis Viro; (ex quo coniugio superfuit Dn. Doctoris nostri frater uterinus, Georgius Bucholtz, civis Conicensis spectatissimus) deinde vero
praenominato Dn. Doctoris Parenti, post illius mariti primi obitum in matrimonium collocatam. Hi pie defuncti Doctoris Parentes sedem hereditariam primum habuere in praenominato pago nobili per multos annos; postea vero, luce purioris doctrinae caelestis passim vicinis in locis se se exserente, cum illius utendae fruendae spes nulla ibidem affulgeret, tandem probe ac pie deliberatâ re, Conicium migrarunt, ut ibi religiosae pietatis sincerae doctrinâ rectius familia imbueretur, et filiorum ingenia (sobolem quippe masculam geminam e coniugio susceperant) literis bonis et artibus commodius excolerentur. Sic autem in ea urbe parens pie defuncti D. statim animos sibi omnium conciliavit, ut brevi honestum ei munus a Senatu conferretur, ac pro forma Reip. istius loci Senior plebis constitueretur; cuius officium esse fertur, Senatus-consulta ad populurn referre, sententias de iisdem rogare, easque prudentia et consiliô moderari derigereque ubifidem et diligentiam summam facile bonis omnibus probavit Sed his missis, ad Defuncti vitam et studia nos convertamus. Hîc igitur prima pietatis et doctrinae initia hausit in Patrio ludo Conicensi, usque ad annum Christi 1564. Quô tempore, fundamentô iam probeiactô, (cum aliquandiu etiam hypodidascali vices in eoludo obiisset) tandem in celebrem scholam Gedanensem mittitur, verum ibi vix per semestre, ob contagium pestilens paternis sumptibus adiutus, substitit; sub disciplinâ atque institutione doctiss. Virorum, M. Heinrici Mulleri P. L. et Michaelis Retelii, Zitav. utriusque linguae eâ aetate peritissimi. Inde domum reversus, cum eô ipsô tempore Parensillius e vivis decessisset, ut et Mater biennio ante, constitutâ re hereditariâ, mox in Regiom ontanam proficiscitur Academiam; sub initium scil. anni 65. ubi annum exegit integrum, et praeter alios Universitatis illius Professores, D. Davidem Voirum, Theologum, postea Witteberg. Ecclesiae Superintend. D. Matthiam Stoium, Medicum et M. Petrum Sickium, Vratislav. assidue attenteque audivit. Regiomonto revocatus, a Senatu Conicensi, in hanc mittitur Academiam, quam feliciter ingressus est die 19. Maii, annô Christi 66. coepitque extemplo frui stipendio, quondam a Martino Furmanno populari, S. Theol. Doctore et Canonico Mersbug. et Cizense constituto ordinatoque. Venit autem commendatitiis in structus literis, ad Excellentiss. Medicum id temporis, D. Heinricum Stromerum, et Georgium Marquar dum, Nationis Boruss. tunc Seniorem: Receptusque est in Matriculam (ut vocant) a Cl. Viro, D. Georgio Mosbachio, id temporis
Rectore. In studiis suis (ut hodie plerique omnes sunt) a)otodi/daktos esse noluit; sed viros in hac Academia praecellentissimos assidue et diligenter audivit, in Theologia quidem D. Heinricum Salmutum, et Victorinum Strigelium: In lingua sancta M. Nicolaum Schreinicium, Prof. P. et Eccles. Nicol. Diaconum; in Aristotelica vero Philosophia D. Wolfgangum Maurerum: In Physicis M. Leonhardum Lyeium; In Mathematicis denique scientiis M Valentinum Thau et Mauritium Steinmetzium, artis Medicae Licentiatum. His usus Praece. proribus, exercitiis insuper accedentibus privatis et domesticis assiduis, cum laude mox primam in Philos. Lauream consecutus est annô proximô, nempe 67. circa Aequinoctium Autumnale, Decanô Facultatis Art. id temporis M. Antonio Gliningo. Hôc brabei/w| magis adhuc excitatus, operam non solum publ. Professoribus, sed et disputationum tam publicarum quam privatarum exercitiis, opponendo, praesidendoque assiduam ab eo tempore dedit, tantumque profecit, ut annô 70. supremô Philosophicae dignitatis titulô, qui est Magisterii, summâ omnium voluntate onaretur; Procancellariô, Cl. Virô, D. Balthasaro Gitlero, Medicae Facultatis hoc tempore Decanô: Philosophicae vero communitatis Praeside M. Iohanne Sommero. Post id tempus minime existimavit sibi defodiendum esse talentum, quod divinitus accepisset, sed cum aliis communicandum liberaliter. Quare statim a Magisterii collatis honoribus frontisth/rion et scholam privatam aperuit, in qua fidei atque institutioni suae commissis discipulis, inter quos praecipuae nobilitatis aliquot fuere adolescentes, e)gkuklopaidei/an et cursum Philosophiae totius diligenter et sollerter proposuit declaravitque; tantâ adhibitâ animi ac virium contentione, ut pene in dies singulos ad horas sex, septem et amplius istas suas urgeret operas. In hoc, aliquot annorum, honestissimo conatu Fortuna quoque ei non defuit, dum et certis in hac Academia beneficiis gaudere, et ad curationes quasdam honoratas adhiberi mature coepit. Annô enim 72. post M. Georgii Marquar di discessum ex Academia, Borussiacae Nationis Senior factus et Stipendiatorum aerario praefectus est. Triennio post cooptatus inter Collegiatos Minoris Collegii Principum; Et rursum post annos quatuor in consilium Communitatis Philosophicae receptus est, in quo mox sequente annô et Decani munus gessit, eâ fide diligentia, et industria, ut non tantum reprehensionem omnem facile vitaret, sed laudem multo magis ac praedicationem, bonorum
omnium iuciciô, mereretur. Quia vero ab ineunte aetate se penitus sacrae Theologiae studio consecraverat, in eoque praeter artes ceteras progressus egregios fecerat, dignus iudicatus est, cui mox eôdem annô videl. 80. Theologica Professio omnium consensu demandaretur. Hanc nactus Spartam, necessitatem sibi existimavit impositam, per Reveendi Collegii Theologici statuta, ad altiorem in hoc genere dignitatis gradum aspirandi contendendique. Id quod magno studio fecit perfecitque cum laude; per gradus legitimos ad summum honorum fastigium, in hoc doctrinae genere, progressus. Annô enim 81. in hoc cursu studiorum, tyrocinio velut deposito, Baccalaureatus Theologiae; mox sequenti Licenciatus; et tandem annô 88. die 5. mensis Decembris, supremô attributô Titulô, Doctor a Rev. Facultate Theologicâ, sollenniter renuntiatus est. Quadriennio vero ante, nimirum anno 84. singulari Providentiâ Dei, in matrimonium accepit Virginem id temporis lectissimam, Concordiam, Viri quondam Amplissimi ac Consultiss. Dn. Andreae Funckii I. U. Doctoris, Scabini, Senatoris et in Iudicio supremo Electoralis Curiae Advocati Spectatissimi, filiam; maternâ origine, Viri excellentiss. D. Heinrici Stromeri, Averbachii a patria dicti,Medici olim celeberrimi, Neptem; Celebratis cum eâ nuptiis, die Concodiae, qui erat 18. M. Februarii; qui ipse dies tum nuptialis et festivus; hoc tempore autem post annos totos 30. fatalis et decretorius pie defuncto fuit. Cum hac suâ uxore, in coniugio suavi et tranquillo vixit, usque ad annum 95. quô non sine magno luctu illius et desiderio, e vivis ea excessit die 5. M. Septembris. Atque ab eo tempore viduam et solitariam vitam pie defunctus egit, usque ad beatum ex hoc orbe discesssum, annos videl. totos 18. et 5. menses. Suscepit autem ex illa sua coniuge duos filios, et totidem filias; e quibus reliqui dudum e vivis sublati; filia autem natu maximâ, Charitas, funeris hoc tempore paterni spectatrix maestissima, superest; in matrimonium ante aliquot annos collocata, Viro spectatae Virtutis integritatisque Dn. Wolfgango Heinrico Preussero, in Donberg, Althen et Blosen etc. Ex quo coniugio 3. Neptes laetae lepidaeque indolis, vidit o( makari/ths2; in quibus pene solis, aetate hâc ingravescente, suas habuit delicias. Porro ornatus summô, ut diximus, Theologicae dignitatis titulo, cum suam diligentiam, fidem et industriam mirifice probaret omnibus, mature ad diversa munera, honoratissima simul et gravissima, adhibitus fuit. Nam anno 90.
consentientibus omnium suffragiis primum electus est Academiae Rector; et biennio post, annô videl. 92. Illustrissimi et Celsissimi Principis, Friderici Wilhelmi, Ducis Sax. et Electoratus Sax. eô tempore Administratoris etc. Domini Parentis nostri, sanctissimae recordationis, voluntate et mandatô, visitationi harum regionum universali adhibitus; eôdemque tempore Canonicus Misnensis designatus, et Decemvir Academiae lectus est. Constitutus item, biennio rursum elapsô, Stipendiatorum Electoralium Inspector, et annô sequenti, nempe 95. Scholarum illustrium Visitator, Rector item Academiae secundum factus, annô post sexcentesimum alterô. Inter haec vero Decani munere, in amplissimo Collegio Theologico, per vices saepius, intervallo pene 25. annorum functus est. Atque in obeundis his cunctis, legitime ad eum delatis, officiis, singularis apparuit industria, vigilantia, diligentia, constantia, fides. Sinceram fidei confessionem, receptam in nostris Ecclesiis, magnô pietatis Zelo, propugnavit et defendit; errores omnes et opiniones, incorrupto Dei verbo quoque modo adversantes, ex animo detestatus est: Osor suit acerrimus omnis imietatis, improbitatisque et nequitiae. In vocatione sua de laboribus et operis nihil remisit; a quo scimus plura Scripturae sacrae volumina sollerter et fuse commentariis illustrata: Psalterium, Genesin, Exodum, Prophetas Minores, et libros quosdam alios. Ne quid de Locis Communibus Theol. et Formulâ Christianae Conordiae dicamus hôc locô; cuius utriusque operis expositionem accuratam, iam alterâ vice ab eo repetitam ac continuatam novimus. Sed et disputationum ordinariarum, tam publicarum quam privatarum, accuratam rationem semper habuit. In Ephoria Alumnorum Electoralium disciplinae et Exercitationum consuetarum, ceu Cato quidam, exactor rigidus fuit, laboresque omnes et molestias stomachô quasi ferreô devoravit, ut pene conferri potuisse videatur cum illis, qui xalke/uteroi et Adamantii a vetustate appellati sunt. Et prodierunt ex hac disciplina, tot annis non pauci, qui Ecclesiae Christi cum magno fructu, non solum in hoc Ducatu Saxonico, sed etiam alibi passim, per Germanam, inserviunt. Sed qui laboribus pene haud frangi posse videbatur, fractus est tamen ad extremum, et e vivis opinione citius sublatus; non tam morbi peculiaris alicuius saevitiâ, quam vi senectae inevitabili, necessarioque virium languore quôdam et defectione. Primum vero Naturae fatiscentis illam a)sqe/neian, Lipothymia manifestavit,
quae pie defunctum invasit tredecim ab hinc diebus, cum insolitô more vires sibi cunctas subito velut evanescere sentiret; valetudine alias usus per multos annos satis firmâ ac constanti. Sed tamen in eo virium lagnuore non passus est domi se retineri, verum more suô, die insequenti, qui fuit dies Sabbathi, matutinis horis, Stipendiaterum disputationi ordinariae praefuit. Sed et sequentibus diebus vix a Medicis persuasus est, ut domi se contineret, et Pharmacis sumptis naturae laboranti succurreret, donec die demum quartô, qui signa quaedam Medicis praebere in morbis plerumque solet, decumbere penitus coepit. Ex quo postea magis, indies acmagis, licet opera Medicorum ei sedula non deesset, invalescente virium infirmitate; cum fatalem illam et decretoriam horam non procul abessefacileanimadverteret; ante omnia usus estsacrosancto viatico Caenae Dominicae, die quinto, atque ab eo tempore setorum voluntati divinae clementissimae commisit, Nam sollicitus de re ullâ aliâ, quam de operis suis et Lectionum Repetitionumque exercitiis, privatis et publicis, a quibus se invitum abstineri significabat; donec tandem, naturae sensim ingravescente debilitate, inter pias preces atque suspiria, die b hinc sextô, sub noctem inter 9. et 10 horam in CHRISTO placidissime obdormivit, aetatis suae annô LXVIII. Corpus illis exanime, hodiernô die, hora I. pomerid. usitatô ac Christiano ritu ad sepulturam efferetur. Quô tempore volumus et iubemus, ut omnes, qui iurisdictionem agnoscunt Academicam, ad aedes Collegii Paulini frequentes conveniant, et funeris huius exsequias decenti comitatu prosequantur: simul etiam vota coniungant ad DEUM ardentia,ut is, inter hosce grassantis Satanae, mundique tumultuantis horribiles furores, clementer Rem publ. et Academiam hanc protegat; regat ac conservet eos, qui adhuc superstites sunt, huius scholae Doctores fideles atque industrios; et pro Collegis pie defunctis excitet alios, ingeniô et doctrinâ excelletes viros, qui non minori cum laude fructuque in illustrandâ et propagandâ doctrinâ Verbi caelestis gloriâ sanctissimi nominis ipsius, et communi hominum socierati, in futurum tempus, quam diiutissime inserviant. PP. die XXIII. Febr. Anno Christi M. DC. XIV.
D. Burchardo Harbarto Contionem funebrem habuit Georgius Weinrichius SS. Theol. Doct. Prof. et Superintendens Lipsiens. ex Psalmo CXVI, 7. 8. et 9.
Doctrina de coniugio extra ordinem quaestionum methodi simplicis digesta: Wittebergae 1590. in 8.
Capita doctrinam de Confessione verae fidei, usitatâ methodô complectentia: Lipsiae 1599. in 4.
Capita delege Divina: ibid. 1611. in 4.
De Magistratu Politico: ibid. in 4.
Capita verae et incorruptae doctrinae Christianae primaria, studio Zachariae Schilteri et Burch. Harbarti Ibid. 1608. in 4.
Theses de Schmalcaldicae Confessionis articulis, de collegiis Canonicorum et Monachorum, et de Papa eiusdemque, quem sibi tribuit, primatu: ibid. 1609. in 4.
Weinacht-Oster-und Pfingst-Predigten deß 2. und 3. Feyertags: Ibid. 1592. in 4.