MEminit sacra Pentateuchi historia, Illustrissimi ac Celsissimi Principes ac Domini, Dn. IOHANNES ERNESTE, Rector Academiae Magnificentissime, Dn. FRIDERICE, Fratres Germani, Duces Saxoniae, Iuliae, Cliviae, Bergae, Landgravii Thuringiae, Marchiones Minsniae, Comites de Marca et Ravenspurg, Domini in Ravenstein, Domini Clementissimi, Magnisice Dn. Prorector, Magnifice Dn. designate Prorector, Viri Reverendi, Amplissimi, Clarissimi, Consultissimi, Excellentissimi, Doctissimi, Patres Academici, Praeceptores, Fautores, Amici suspiciendi, Tuque florentissima generis nobilitate virtutumque ornamentis studiosa corona: Meminit, inquam, sacra Pentateuchi historia, postquam iacob Patriarcha, de morte filii Iosephi, licet falsa, rescivisset, in tantum fuisse deturbatum maerorem, tamque anxium praecipitatum luctum; ut nullis filiorum filiarumque consolationum lenimentis demulceri, nullis persuaisonum motibus affici, nullis rogationum placidarum affectibus duci flective potuerit: quin imo in haec puerilia Iamenta et summum transierit ploratum, his verbis medelam sibi acquirere conando; de scendam ad filium meum lugens in infernum. Gravissimam et luctuosam admodum [Note: Gen. 37.] fuisse tum temporis materiam Iacobo, de se et tota familia conquerendi, lacrimandi dico potius, testatur S. S. imloco allegato, quo perseverasse insuper Iacobum, non sine affectu vult indicare. Quae vero Tibi, Vir Reverende et Clarissime, Venerande Senior Dn. D. Ambrosi Reudeni, Professor Theologiae primarie, Assessor Presbyterii gravissime, quae facies dico? quae affectio suboriri potest, dum non falsa lusus imagine mortis, sed nimis proh dolor certo, Generum tuum ceufilium carissimum, et in Facultate Tua parsta/thn fidelissimum atque felicissimum, hoc exulcerato saeculo et hominum moribus passim in peius euntibus, mortis praepropera vi exstinctum amisisti? Quae, inquam, cogitatio aut omination, non potest non subrepere Patri. ??? Academcis, et imprimis Illustrissimis ac Celsissimis Principibus, huius celberrimae Academiae Nutritiis longe benignissimis ac clementissimis? dum vix ex perculsa Facultate Theologica, sanitatis aliqua ac tranquillitatis spes oborta, vulnus acceptum in morte Reverendi et Clarissimi Viri Dn. PETRI PISCATORIS S. S. Theol. D. ac publ. Profess.
celeberrimi, tou= nu=n e)n a(gi/ois2, non sine acerbissimo dolore, recruduit. Doluisse enim vos vehementer ob interitum Dn D. Iohannis Debelii, publ. Profess. celeberrimi, nullus dubito: nullus etiam dubito, quin plerique omnes ex morte recenti Dn. D. PERTRI PISCATORIS moveamini, num tanto magis, cum in hanc Facultatem mors tam atrociter saeviit: ut plurimorum mentibus haud dubie, iudicii divini consideratio, temproum praesentium exploratio, facinorum indignatio, Ecclesiae commiseratio, inerret, et multa ex parte, non sine pio affectu constanter inhaereat. Ut et res omnis eo devoluta videatur, qua cum Iacobo, querulo ploratu et lamentabili eiulatuk quisque in hunc modum consentiat dicendo; descendemus cum tam sanctis Viris et Confessoribus sinceris, lugentes in infernum. Adeo enim miserabiliter degitur hoc aevi, quodcumque superest, adeo nil nisi inane in hac mortalitate relictum est, quando tantopere deplorata res Ecclesiae, (nisi Turbines praeferas, et fatalitates eius cruentas) haudquaquam exstiterit, dum finis huius saeculi instat, et in senectam hanc mundi, omnis pravitatis sentina consedit: ut nemini non secundum illud Poetae,
Luctus ubique pavor et plurima mortis imago,
observari, plenisque velis ac instructo exercitu adversari videatur. Abducamus mentem a confuso rerum humanarum, perturbatoque statu, et in huius inclutae Academiae consternata pectora convertamus, in pullum amictum oculos defigamus, in ruinam Facultatis Theologicae sensa et sententias conferamus; tantum maeroris inde cumulabitur, cui comprehendendo iudicium, pronuntiando lingua et facultas mea facile deficient, quinimo disertissimo negotium facessent. Luctum nunc tantum dico, quem obitus Praestantissimi Theologi Dn D. PETRI PISCATORIS peperit, et in eo familiam suam et Academiam hanc inclutam afflixit. De quo cum verba facere institui, pro tenuitate mea equidem ieiuna, pro meritis tamen viri eximii, debita; mallem aliam occasione mihi materiam oblatam, qua ex hoc loco amplissimo, in hoc conspectu vestro Illustrissimo, Magnisficentissimoque, praesertim in ipso huius anni vestibulo, quo omnibus ad bene ominandum votum praesens, ad bene sperandum signum erectum esse debet, acclamatione decenti occurrerem. Dum enim in hunc Consessum Magnificentissimum clementer et benevole admissu sum, laetioribus auspiciis salutare vos pro modulo meo optaverim, quam ex hoc loco,
qui mihi quoque antehac saepenumero patuit, luctu parentali, molesta voce, obstrepere. At cum fatalem vim avertere humani non arbitrii est, sed pietatis divinam potentiam, in humana imbecillitate, piâ consideratione accontemplatione sequi, tacitaque admiratione meditari: non ingenio fretus, quod sentio quam sit in me exiguum, nec iudicio nisus, quod ad hanc facultatem dicendi, non modo ineptum, sed ad materiam praesentem expoliendi atque ornandi prorsus nullum: exemplis nihilominus eorum adductus, qui mortuos decenti affectu prosequuntur, praeceptis etiam honestis illorum commotus, qui virorum bonorum et iustorum memoriam sempiternam esse tradunt, et ex sacris literis constanter praecipiunt; qualemcumque animi grati significationem edere, erga virum tantum, non ambigendum duxi. Utinam vero mihi ad dicendum eloquentiae copia talis esset, qua dignitatem Dn. D. PE TRI PISCATORIS, prout par, celebrarem! Utinam tantum facultatis non denegatum, quantum voluntatis mecum huc attulissem! Sperarem fore omnino, ut recte sentientium iudicio sublevarer, si non prorsus excusarer. Quoniam autem
Si desint vires tamen est laudanda voluntas,
Qua quoque contentos auguror esse Deos;
Itaque a vobis, Illustrissimi ac Celsissimi Principes ac Domini, Dn. Iohannes Erneste, Rector Magnificentissime, Dn. Friderice, Fratres Germani, Duces Saxoniae, Iuliae, Cliviae. Bergae, etc. Dnn. Clementissimi: a vobis Magnifici Dnn. Prorector et designate Prorector: a vobis Viri Reverendi. Nobilissimi, Eminentissimi, Clarissimi, Patres conscripti: a vobis Studiosi Nobilissimi, lectissimi, omnibus ac singulis humilime, officiosissime, amanterque peto, ut me balbutientem de diserto, (tamquam obstrepentem anserem de olore) discipulum de Praeceptore (tamquam non prorsus degenerem, de eo, qui ad summas res natus erat,) peregrinum de domestico (tamquam non immemorem beneficiorum;) per exiguam temporis iacturam audire, haud gravatim sustineatis. Dicam autem ut certae sint dictionis meae crepidines; prius denunc beato Dn. D. PETRO PISCATORE pauca, quibus secundo loco de causis paucissima subiciam, quare tot tamque pii Ecclesiae Doctores, maturius quam nobis videtur tempestivum ex hoc mundi ergastulo, a Praepotente Deo evocentur: de quibus si non ornate pro lodi eiginitate, si non polite pro aurium eruditissimatum iudicio, si non
copiose pro materiae splendore dixero, luctui qui confundit, linguae quae impedit, imperitiae in dicendo meae, quae semper fuit, tribuetis, et ex brevitate qua utar, cetera benevole, pro vestrae sapientiae benignitate, interpretabimini.
Si res ab ovo, quod dicitur, deducenda est, et ab ipsis Reverendi et Excellentis. Viri Dn. D. PETRI PISCATORIS, D. Theol. p. m. incunabulis repetenda, incidit annus nativitatis eius, in septuagesimum primum supra sesqumillesimum; [Note: Tempus] quae tempora et quae eadem proxime secuta, his quae nunc sunt, obitumque Petri Piscatoris definierunt, non admodum discrepare, si quis memoriam praeteritorum cum praesentibus accurate contulerit, certum et perspicuum etit satis. In utraque enim re, tum Ecclesiae, tum Politiae, istis temporibus insidiose ac cruento modo gerebantur pleraque: non in Galliis, Hispaniis, Ungaria aliisque locis exteris, sed in nostra Germania, his etiam ipsis partibus, Thuringia, Misnia, etc. fraudes exercebantur et motus fiebant periculosi, quibus persecutiones in Ecclesia, conversiones in Politia grassari, et tantum non ad interitum omnia declinare vidisses. Hodie quid fiat, quid opus est eliminare, cum domi quasi mutuo attritu ad chalybem ignem elicere, et flammam Germaniae excitare funestam adverteres, et tantum non ima superis, caelumque terrae miscenda, extimesceres: ut, si nato Dn. Piscatori servatoque feliciter, gratulandum; nunc a Deo ter opt. ter maximo, tam clementer observato, nullo [Note: Patria.] videatur pacto invidendum. Patria Hanovia est, nemini non iam potissimum celebrata, a splendore sumptuosorum aedificiorum, a loci amoenitate, aliorumque plurium successu prospero, quo cum multis certare posset locis etiam valde munitis; dummodo aequior Moenus, puriorem de Deo eiusque cultu confessionem, quae antea pleno manabat flumine, et sonabat constantiorum Doctorum voce, inveheret et importaret: sic nullis destituta subsidiis aut praesidiis, quae scipsam aliis destituit nullis, foret felicior, et hoc viro Theologo, D. Petro Picatore, celebratior longe: cuius ope si laborata vinea Domini, eius loci fuisset, Deo placentem hostiam et sacrificium gratissimum obtulisset libenter. [Note: Parentes.] Sed postripas Moeni veiamus, et rem praesentem propius accedamus; natus est Patre Iohanne Pilcatore, Viro et interiatate et samae existimatione conspicuo, et quod laudem vel solum meretur, Religions sincerae assertore laudabili, et propter eandem solum tandem vertere, Dei
imprimis favore. et suo quodam instinctu, iusso; donec ipse luctum filio fecisset, Matre Anna femina lectissima adhuc superstite relicta. Quod ita usuvenire contingat subinde, ut, qui Deo adhaerere bonum existimat, varias mutationum vices experiri teneatur, quod infinitis exemplorum documentis liqueret, si mstitutum quaedam proferri pateretur. Haec interim ex hucusque adductis, tria minus auspicata evenisse videtis; cum temporis calamitas quo natus luctum hunc funestum indicasse; loci terraeque patriae desertio, hunc terrae Orbem excedere, et ad scholam aeternam transitum facere iussisse; Parentem prius discedentem sequi debuisse, et ad Patrem unicum, qui in caelis est abitum parare, portendisse; non temerarie prorsus colligitur: quod apertius haud dubie constaret, si iis demonstrandis operam quis impenderet aliquam; si modo haec non vestrae sapientiae et iudicio acerrimo cogitata exquisitissime, diffideret. Dei tamen misericordis nutu et clementia factum, ut haec omnia et internuntia quasi praesagia, non observarentur, fatalem exitum iam facto confirmatum, praesigurantia: sed ipse Dn. Petrus Piscator ab infantia, in illum usque mortis articulum susten. tatus, pro Dei gloriâ, Rei pub. Ecclesiaticae incremento fuerit, quatenus divinae Maiestati visum. Duium siquidem [Note: Educatio.] nullum est, quin parentes eius infantiam recte administratam, pueritiam probe curatam, et ad adolescentiam usque laudabiliter provectam voluerint, operamque impenderint eam, quae a piis atque honestis Parentibus requiritur; ratissimum illud iudicantes, quod Augustinus inquit; disciplinarum usus extra Deum infelix, cum Deo non improbatus. Quod verius vero esseliquet inde, cum ex arbore et agro incultis, tantum nequeat sperari fructuum: cuius quales allati, et quanti apud hunc excellentem Theologum percepti sint, paulo post ostendemus, ubi rete ipsius Piscatorium ad nostrum hoc qualecumque spatium disteriderimus, ut ex captura de grege, ex culmo de spica, ex ungue de leone iudicium prostare queat manifestum. Quis vero de Parentibus nostri Dn. Piscatoris ambigat piissimis, cum per nouqes1i/an educationisque rectitudinem, ad s1ofi/as2 tamiei=on perducere conati fuerunt, dum Praeceptoribus egregie doctis, imbuendum pietati, studiis liberalibus, linguarum cognitioni, commiserunt. Cui felicitati, respondit beati Dn. Piscatorus oboedientia et observantia, qua non modo Parentum piorum voto, sed et Praeceptorum sidelium informationi, satisfaceir
conatus est, exacte: ita quidem, ut pietatis fundamentum pulchre locans, profecerit excellenter in studiis linguarum praecipuarum et artium optimarum, quarum usus se praeclare habet in omni genere facultatum. Quod suo exemplo luculenter edocuit noster Piscator, qui saniore Philosophia instructus, magno emolumento sibi fuisse, tunc certior factus est, cum in Theologiae sacraria conscendit, idque in oratione sua de studiis Theologicis rite conformandis et instituendis nuperrime habita, perspicue ostendit. Factum ergo inde est, ut ex iam dictis, alia tria se proderent, bene ominari iubentia, de viro immortalitate dignissimo. Quid enim iucundius, quam Parentes de recta piaque educatione esse sollicitos, et liberos eorundem voto respondere? Quid felicius, quam fideles nancisci Praeceptores, qui tw| zei=n to\ e)=u zei=n suppeditent, et discipulos monitis horum parere locumque dare e)=u e)/iponp? Quid beatius, quam liberos parentum curae, discipulos Praeceptorum labori ac fidei satisfacere? Et quid satisfacere? Plurima ex parte exspectationem ac vota superare? utin panari/stwn censu numerari queant certissime. Quae omnia quanti sint momenti, utinam plerique ex iunioribus intelligerent, atque ego cogitans sentio, vel potius sapientum decreta imperare video. Tanta me Christe sunt, ut divino mandato et gratiae, hominum optatis et saluti sint quam maxime consentanea, ut proinde, honor Deo, salus Ecclesiae, pax Orbi terrarum, tranquillitas conscientiae, virtus in Spiritu Dei, ad propulsanda pericula quaevis, integre conster. Utinam atque ô iterum utinam, haec animis eorum penitius infixa essent, qui sub lege, sub informatione sunt, ut salus desiderata, ornamenta exspectata orirentur et propagarentur? Certe cum beato Dn. D. Petro Piscatore, ita rem habuisse, ut nihil, quod ad salutem faceret, in infantia defuerit, nihil quod in pueritia et adolescentia eius feliciter non successerit, nihil quod non in sequenti aetate prospere eventire debuerit, ut paulo post amplius patebit. At unde haec obtingere potuerunt, nisi quod sapientiae divinae radio tactus, praeceptum Salomonis observavit dicentis: audi fili mi disciplinam Patris tui, et legem matris tuae ne dimittas, ut addatur gratia capiti tuo, et torques collo tuo: exemplo Christi Iesu motus, qui duodecennis obsequens fuit patri matrique suae: pulcherrimum edens specimen, quo sobrii in divinitatis collustratione animi, documenta probavit et exseruit. Ad cuius praeclari et omnino religiosi exempli imitationem se omnes studiosi accommodare
deberent, quorum pectora in plerisque voluptatibus ebria, fastu tumida, persuasione inflata, et ad bonum faciendum oppido quam tarda. Sed quorsum elabor dictione, quin ad pulcherrimi et speciosissimi exempli contemplationem ulterius progredior, in quo virtutum nobis omnium Theologo orthodoxodignarum exhibentur illustria testimonia. Postquam enim iuventutis terminos attigit, et iam principia in omni genere linguarum et artium probe percepit, multorumque [Note: Vitae ginus et studia.] ingenia et iudicia antecelluit et tempestive praevertit, iacta alea ad studium Theologiae se totum convertit, et in atriis Domini iucundum esse habitare recte existimavit: utpote quod una dies melior est in atriis Domini, super milia. [Note: Ps. 84.] Fructus siquidem pietatis hic est permagnus, ut cui semel Deo adhaerere bonum est visum, ut a Deo etiam non deseratur, sed ductu verbi directus, ab eodem clementissima manu ducatur. Multisunt, qui non tantum praepostere agunt, in studiis liberalibus tractandis; sed cum aliquid perceperunt, vel ut canis e Nilo hauserunt aliquid, vel a primo limine vix salutarunt Musas, non dubitanter saltem, verum inepte ac fastidiose, studium sacrarum literarum et Theologiae postponunt, affectibusque indulgentes fluctuantibus, in latebris ac recessibus hominum degere malunt, quam ad lumen caeleste se convertere, iubarisque divini splendorem serenâ delectatione admirari. Noster autem, venerandus Dn. D. Petrus Piscator, cum Davide Regio Propheta: unum petiit a [Note: Psal. 17.] Domino, idque obtinuit, ut in habitaret in domo Domini omnibus diebus vitae suae: ut videret voluntatem Domini, et visitaret templum eius. Propterea et abscondit eum in tabernaculo suo in die malorum: protexit eum in abscondito tabernaculi sui: in petra exaltavit eum: et nunc exaltavit caput eius super inimicos eius. De Salomone legimus [Note: 3. Reg. 5.] sapientissimo, quod a Domino petierit, cor habere docile ad sapientiam aptum: nonne impetravit hoc ipsum, a Deo nostro. Rev. Dn. D. Petrus Piscator? Certe, qui in ipso sapientiae fonte, verbo nempe divino, totus fuit, et in Oceano huius mundi Christum adripas astantem, ultro noster Petrus in naviculam suam recepit. Quo doctore ac ductore usus, tantam obtinuit rerum sacratum notitiam, tantamque acquisivit sibi peritiam, ut cum exercitatissimis pari gradu incedere, eodemque passu ambulare potuerit optime. Inspiciamus enim rem piscatoriam. Posteaquam studii Theologici summam absolvisset, linguarum Hebraeae, Chaldaeae, Syrae,
Graecae, (alias ut sileam) exactissimam sibi comparasset cognitionem, in admiratione, non hominum vulgarium, sed sapientum Deoque edoctorum, esse coepit. Utarne verbis vestris, Patres Academici, quibus usi, hunc honorem et laudem Collegae nervose et ad unguem deferre voluistis? Utarne sententia et iudicio vestro exquisito, quo usi in numerum et ordinem accensere Professorum publicorum decrevistis? Utarne affectu, quo plerique omnes in eum ita affecti, ut sine eo nihil, cum eo omnia fere facilia et iucunda existimastis? Videtis Auditores, quam magnum mare dicendorum restet. In Academia itaque hac celebratissima (ut paucis plurima [Note: Iabores et gesta] comprehendam) sedem suam figens, vitam Studioso dignam et homine liberali, addo et prudenti, peragens, post specimina et tentamina publica ac privata, non modo Philosophiae gradum obtinuit cum laude maxima, sed insuper Facultati eidem Amplissimae adiunctus, profuit singulari cum fructu et ornamento. Dicamne hîc ipsius studia? fuerunt egregia et ad gloriam Dei instituta. Dicamne labores? fuerunt illitanti, qui plurimos in admirationem, non paucos ad imitationem invitarent. Accidit propterea, ut Deo praepotente primo, illustrissimis ac Christianissimis Principibus secundis, Academicis Patribus tertiis, disponentibus, gubernantibus, consulentibus, ad Professionem publicam, clementer ac benevole vocatus et admislus fuerit. Successit viro in linguis, profunde docto, Dn. M. Christophoro Hammero, qui vir quantus in Hebraeis aliisque linguis plurimis fuerit, nesciunt, quod opinor, adhuc hodie multi. Quod damnum tamen egregie compensavit, Dn. D. Petrus Piscator, ut antecessorem non modo in ea Professione referre, sed propter Theologiam etiam multis partibus antecellere visus tit. Docuit enim sanctissimam linguam Hebraeam, tanta felicitate et dexterntate, ut post Dinckelii et Clenardi Grammaticam enucleate exhibitam, publicâ doctrinâ, ipse praecepta congesserit tam concinna methodo et circumspecta praeceptorum dispositione, ut eius laudem nulla apud discipulos gratos deletura sitaetas. Nam in hoc studio quam laboriose, sed et laudabiliter desudarit, quot sunt hinc inde, qui non loquantur? qui non firmiter testentur? Si quid ex amplissimo hoc loco dicere audeo, scire mihi videor, quam fideliter rectam pronuntiationem in Hebraeis inculcarit, repetiverit, urserit. Ut etiam Theologos licet (quorum aliquos parum curare pronuntiationem Hebraeam certus sum)
in publicis dicentes locis
[Gap desc: Greek word]
Sar-schalom etc. auditurus, non probasset. Tacero brevitatem compendiosam, viam planam, fidem dexteram, rerum selectionem, verborum necessariam copiam, in reliquis linguis promptitudinem; quibus tam facile reperire parem, vereor ne sit difficile, imo qualis Petrus Piscator fuit, et quantus, prope impossibile. In Characteribus Syris, Chaldaeis, Hebraeis pingendis et exprimendis, quam sollicitus fuerit, dicite discipuli, quia debetis? In praeceptionibus singulis dexterrime componendis et proponendis, quam sedulus fuerit, iterum dicite, discipuli gratissimi, quia fateri debetis: in Grammaticis, quae absolutam spectant cognitionem, in Prosodiacis cumprimis, harum linguarum, quam ad unguem exactus, tertium confitemini discipuli ubi ubi estis grati, et ad gratiam debitam non segnes reponendam. Sed valde lubrica famae professio hic consistit, dum non pauci quod debent, negligunt; multi perfrictae frontis indicio, in turpe amnesterium pleraque deiciunt. Bene meritis tamen gratia subinde in succenturiatu est, ut Deus existimet, boni qui sunt celebrent, optima tes remunerentur benefice. Quod Rev. Dn. Petro Piscatori iterum contigit: dum in functione mandata tranquillo versatus est animo, fidem et candorem probans eruditionem exquisitam ostendens, iudicii integritatem comprobans, sine fuco, sine ambitione, sine simulatione: Deus misericors eius curam habuit impensam, ut qui Prophetarum suorum lectiones, et ex ipsis fontibus perceptam cognitionem, gratiamque concessam bene locasset, in Prophetarum ordinem et Doctorum Ecclesiae dignitatem susciperetur. Hinc profecta documenta, in disputationibus privatis locorum communium aliquoties iteratis, in lectionibus Prophetarum et Psalmorum publicis, publicis item disputationibus quaestionum miscellanearum pro rebus Theologicis, in lingua Hebraea, Chaldaea, Syra, Graeca, Latina, ante hunc diem in incluta hac Academia non auditarum. In quibus, quam praeclaram didaxh\n, a)nepi/lhpton e)/legxon omnibus exhibuerit, infantia mea et imperitia haud potest exprimere; ipsae loquantur, ipsae testimonium hac de re ferent manifestum, quod citra invidiam faciunt, et contra malevolentiam praestant. Subsecuta hinc atque enata iudicia sapientum, favoresque Optimatum, ut quod Deus solus sapiens, bene in Dn. D. Petro coeperat, perficeretur. Factis siquidem hinc inde translocationibus Virorum Excellentissimorum, dum Facultas Theologica venerabilis, eodem vultu, quo nunc
prospicit, cerneretur; cum Deo sic volente ex misericordia et gratia ineffabili, Illustrissimus ac Celsissimus Princeps ac Dominus, Dominus IOHANNES, Dux Saxoniae, etc. vester, ô incluti Principes ac Domini, Dn. Iohan. Erneste, et Dn. Friderice, Fratres Germani, Duces Saxoniae, etc. Domini Clementissimi, Dominus Parens, felicissimae recordationis, et numquam satis laudatus; ex amore verbi divini singulari, ex affectu in Academiam hanc vestram clementissimo, suo et tutorio nomine Illustriss. Celsiss ac Christianissimi Pr. ac Dn. Dn Friderici Wilhelmi, Ducis Saxoniae, Fratris Germ, laudatissimae et felicissimae recordationis. Principum iuniorum Filiorum Generosissimorum nomine, donis excellentibus D. Petri Piscatoris commotus, eundem in Facultatem Theologicam, (uno quamvis firmo tamen pede tum constantem) cum etiam b. m Iohanne Debelo, D. asciscere dignatus est. In qua statione positus, donis a Deo ante, mox titulo et dignitate Doctorali ornatus, ab Illustrissimis Principibus, huiusque Academiae Senatu Amplissimo confirmatus, talem tantumque se virum praebuit, qui non secundum vulgi iudicium in admiratione et famae celebritatem dunataxat vivere: sed ex verbo Dei, vir secundum cor ac voluntatem Dei haberi unice exoptarit. Qui an talis fuerit, non ad vacillantis animi subitum iudicium confugio. sed vos Patres Academici, et quicumque alibiestis viri de recta et egregia virtute bene sentientes, incorrupto iudicio, sincero affectu, abstersis animis; vos, inquam testor, ad vos provoco, in testimonium mihi venire peto enixe. Atque ecce! celebravit Bethlehemiticus ager B. Hieronymum qui linguas Hebraeam, Chaldaeam, et Syram exacte tenuit, Biblia convertit, pie vixit, praeclare docuit, fortiter cum Iudaeis, Ethnicis, Arrianis, congressus pro religione dimicavit. Celebravit Augustinum Hipponensis Ecclesia, eloquentia insignem, eruditione multiplici exornatum, scriptorum candore clarum, lingua Latina, Graeca, Hebraea praecique excellentem, deplerisque omnibus locis et articulus fidei commode docentem, ut qui iustitiam nostram, quam vis vera sit propter verum boni finem, ad quem refertur: tamen tanta sit in hac vita, ut potius remissione peccatorum constet, quam perfectione virtutum, etc non inconcinne determinarit: in plerisque scriptis porro apertum, in libris retractationum omnino candidum, in arguendis Arrianis, Manichaeis. Donatistis et Pelagianis felicem, prudentem, gravem. Celebravit B. Ambrosium Mediolanensis Ecclesiae
caetus, qui integritate vitae, auctoritate monendi, gravitate loquendi, in officio viriliter, in certaminibus fortiter, in docendo feliciter excelluit, qui et ipsum Augustinum, ut piae matris filium, sic felicis praeceptoris discipulum, Dei imprimis organum, in tantum producere iuvavit celebritatis fastigium. Celebrarunt ita aliae Ecclesiae suos, Basilium, Theodoretum, Chrysostomum, Tertullianum, et quis omnes illos antequam ad recentiores veniat, omnes recenseat? Sic celebravit, sed eheu! praeter alios multos, Academia et civitas haec, Reverendum et Clarisimum Virum Dn. D. Peirum Piscatorem, sacrarum linguarum et literarum Professorem publicum celeberrimum; qui in doctrina caelesti propaganda constans et fidelis fuit, in profitenda sincerus et perspicuus, in defendenda acer et strenuus, ut Deum Patrem, Filium et Spiritum S. in ore, corde, ac mente habuerit assidue. De doctrina solida et in sacris literis a)xribw=s2 fundata, dubitare velle quid causae est, quae omnium applausu, seu legerit seu disputarit, sive publice, sive privatim, fuit excepta, approbata, retenta. Test intur id viri docti, fatentur et fatebuntur diu, qui eius usi sunt operâ; quin et pulpita huius auditorii crepant, loquuntur rastra sacra templi huius civitatis Ienensis, quae memoriam, dum Iena est, Petri Piscatoris haud dubie numquam exuet; sed docentis perspicuitatem, explicantis fidelitatem, disputantis felicitatem contionantis gravitatem, monentis auctoritatem, arguentis temperatam severitatem, in ceteris summam humanitatem, grata mente repetetaeternum. Et quid opus est verbis? cum non ita pridem. lectionem locorum Theologicorum auspicatus esset Rev. Dn. D. Petrus Piscator, ac eleganter continuasset, testimonium doctrinae praebere publicum et immoratlitate dignum, clementissima propensione, in verbi divini instaurationem voluerunt, Illustrissimi ac Celsissimi Principes ac Domini Dn. IOHANNES ERNESTUS, Rector Academiae Magnificentissimus, et Dn. FRIDERICUS, Fratres, Duces Saxon. Iuliae, Cliviae, Bergae, Landgrauli Thuringiae, marchiones Misniae, etc. dum praeter alia t privata sacrarum literarum exercitia frequentia, clementer et attente Dn. D. Petri lectiones publicas audire fucrunt dignati. Quo testimonio, quod amplius aut illustrius extabit? cum hoc exemplo quidem, Illustriss ac Celsiss. Principes, imitati sunt laudabiliter, Iapienies, Pacificos, Magnanimos, Constantes, Christianosque omnes Praedecessores laudatissimae et
felicissimae recordationis, quotquot Dominum Saxonicam, illustrissimo suo splendore exornarunt, restaurarunt, amplificarunt: imitati simul Carolum Crassum, et Albertum Austriae Ducem; quorum ille studio Religionis fuit omnino deditus, Orationi et Psalmis indesinenter addictus, omnem spem divinae dispositioni committens, eoque omnes suos cogitatus devovit: Hic cum viris Religiosis familiarissime degebat. Sed et in hac conversatione, Illustrissimi Principes, Domini nostri clementissimi, non tantum gloriam sibi, laudem Piscatori p. m. pepererunt; sed omnibus insuper de religione orthodoxa bene sperandum, quasi signum aliquod sustulerunt. Quod cum ita se habeat, cur de doctrinae probitate, fidei sinceritate, professionis celebritate, quicquam suboriatur scrupuli? Cum illa in explicatione orthodoxa Prophetarum aliquot, ut Haggaei, Ioelis, Obadiae, Malachiae, Habacuk, Zephaniae, Capitis LIII. Esaiae, Psalmorum aliquot, praesertim septem Paenitentialium et Danielis Analysi, simul addita expositione fontium, paucorum annorum spatio praestita, partim in studiosorum, partim functiones hinc inde honestas, mediocres et praeclaras ad ministrantium, commendationem sui reliquerit perpetuam. Sed laus in laude est, perplacuisse Deo. Atque hîc perplacuit. Quod si certamina Rev. Dn. Petri Piscatoris, pensitare voluerimus, et si cum nemine hostium verbi Dei, persona-tenus congressus, nihil tamen fanaticarum opinionum, nihil errorum est, quod non solide profligarit. Paucis multa dicendo, testis est liber disputationum in librum Symbolicum, Form. sc. Concordiae, habitarum: qui ut sua veritate contra portas inferorum firmiter praevalebit, ita non habebit ex adversantibus, cui contra Der verbum insurgere licebit. In quo libro, omni commendatione superiore, praeter historicam sectarum enumerationem, acies integras hostium religionis confudit, tum antesignanos plerosque oppugnavit. Prodi Bellarmine et hisce contra, si quid audes: cum te summa tenentem (scilicet) in loco de Persona Christi, facile prostravit. Prodi Sacramentarie Herbornensis, qui te inflatum, ultra Lutherum in versione Biblica (Dî faveant nato muri, et irsum teneatis amici) sapientem, confecit manu valida, atque Zwizerenden glaudium tuum, digna expolitione, extorsit. Virtutes interprete dignas, in tanto negotio, Herbornensem ignorasse non credo, sed non usurp asse ex his et aliis facile credo. Ubi nunc Zwitzeratus gladius tuus Herbornensis? Et ubi infernus tuus Babylonicus
Cardinarsatissime? Vellem de his Stimpleris plura dicere liceret; sed cum satis argute Rev. et Clariss. Dn. D. Petrus Piscator p. m. haec excussit, omitto. Fiat autem sic omnibus novatoribus, praestigiatoribus, veteramentariis, quisquiliarum approbatoribus, quemadmodum iam dictis factum esse, a Dn. D. Petro, per Dei gratiam, novistis. Si spatium hoc amplius pateret, auditores, rete piscatorium extenderemus magis, ut qui et quanti hactenus pisces capti, intelligeretis numero: qui autem sint ex scriptis nostri Piscatoris, et hucusque breviter dictis, ipsimet disquirite et aestimate. Animadvertitis, ut opinor, Auditores, qualis en didaxh= kai\e)le/gxw| et quantus exstiterit, qui discentibus glaciem scidit viamque praeivit tutissimam, proficiendi in verbo Dei et assurgendi in gloriam Dei: adversantibus autem, ut sudes in oculis erat, sic animose et magna spiritus plhrofori/a| praestigias eorum detexit, errores confutavit et expugnavit acriter. Quid de reliquis eius virtutibus commemorem, quae in eo non simulatae fuerunt, sed per fidei e)zoxh\n in charitate Christiana eluxerunt. Temperantiâ etenim praeditus erat insigni, fide integerrima, hospitalitate gratissima, liberalitate non parca, promptitudine expedita, humanitate incredibili, patientia admirabili: et, ut paucis cetera concludam, sciunt omnes boni, Rev. Dn. D. Peirum Piscatorem fuisse eum, qui et quoad doctrinam, et quoad e)/legxon, et quoad omnem viam fuerit et sit a)nepi/lhptos, ut Apostolus loquitur, ut inter omnes constet virtutibus Doctore Ecclesiae dignis celebrem fuisse. Cum Collegis concordiam alere studuit infucatam, quod nemo diffitebitur illorum: in facultate praecipue Theologica fidem et operam numquam passus fuit desiderari, ut cum valetudinis periculo, saltem in gloriam Dei et defensionem Ecclesiae eius, plurima exsequi, numquam vereri voluerit. In coniugio, quod cum honestissima et castissima Catharina, filia Rever. et Excellentissimi Theologi, Dn. D. Ambrosii Reudenii, (qui Generum Clarissimum demortuum magno anim dolore prose quitur) contraxerat ita vixit, ut pax et tranquillitas domum eius coronarit: in quo etsi copia liberorum non visa, solatium tamen maestissimae viduae, Dominus in filio unico, suppeditare, benigne voluit. Hicspes est certa, hic firma columna, in quo domus inclinata recumbit, et ex quo facta relata parentis videre liceat. Neque vero putandum, extra omnem fortunae aleam positum fuisse aut citra iactum constitutum fuisse Praestantissimum ex Excellentem hunc
Theologum Dn. D. Petrum Picatorem; sed eiusdem telis expositum directe. Ut enim invidiam taceam, quae plaerumque gloriam comitatur maledicentiam et claumnias praetervehar, quas expertus; si domi, parcius; si foris frequentius et ab adversantibus audacius, et quae sunt alia incommoda et mala, quae benemerentibus, vix inter somnia, obveniant: hoc praeter alia, malo infestabatur, dum pietatem et virtutem divinam promoveri et provehi, enixe laboravit, ut corporis imbecillitate conflictaretur assidue. Quae sors communis esse consuevit eorum, qui cum optima quaeque persicere laborant, continuis periculis subiaceant, ut qui Solis splendorem intueri, victoriam in bello reportare satagunt, et aciem visus debilitari, corpus uri, frequenti mortis timore premi oportet: idem Rev. Dn D. Petro re ipsa verius accidit, dum Solem iustitiae Christum, intenta mente intuetur, et contra Diabolum triumphos statuit, contra eiusdem complices ac squamas, tropaea erigit; corpus eius, debile, infirmitaribus toties subiacet, ut distinctis temporibus naturam infringi necessum fuerit. Donec tandem (referente Excellentissimo ac Peritissimo medico) incidit Vir Reverendus et Clarissimus, Dn. Petrus Piseator, Doctor et Professor, Theologus celeberrimus et sincerissimus, ex suppressis haemorrhoidibus primum in Cardialgiam, quae per intervalla ipsu, non sine vitae periculo, infestavit: Deinde vero in melancholiam hypochondriacam, cum gravissimis symptomatibus, a quibus non ita pridem, Dei ope liberatus est. Sed octiduo ante obitum eius, externis occasionibus malum recruduit, atque ita eum adortum est ut fractis symptomarum vehementia viribus, ac rapta ad cor et caput materia, aliis tandem accedentibus symptomatibus natura succumberet. Adeo verum est, quod sacra enuntiant, per multas tribulationes ingredi fideles oportere in regnum caelorum. Quid vero amplius his addam? Dum qui in vigore aetatis constitutus, a quo exspectabatur felicitas doctrinae, Ecclesiae propagandae salus, hostium veritatis expugnatio, vita prorsus debilitari incipit, et morbi vehementia ingravescere. Sub quo nulla equidem impatientia percepta, quae ullo pacto a Christi amore subtraheret: quin potius, quanto acrior dolor, tanto constantior animus et desiderium ad Iesum Christum Servatorem suum, ardentius fuit, sicuti et programmatis publici veritas confirmat. At dum medici sollertissima cura et circumspecta diligentia subvenire laborant: Dum Illustrissima ac Celsissima Princeps ac
Domina, Domina DOROTHEA MARIA, Mater, ô Ineluti Principes, vestra Generosissima, ex singulari in Dei verbum amore, clementissima in Dei ministros affectione; medicamenta exquistissima, forte spem sanitatis afferentia; per velociter excurrentem equitem mittit: Ecce vires enervari, corpus debilitari, pedes labascere, manus tremere, cor palpitare, totum frigescere, singultus edi, gemitus adverti, oculos mutari, vocem sonare Ach hilff Gottshilff Gott hilss; Et cum his; nemo rapiet Christum ex corde meo; dum medicamenta iam dicta asportantur adhuc, diem Petri Piscatoris, claudi! Atque iam tertia septimana est, qua ex vivis exemptus, inter mortuos relatus est.
Ubinunc, quem Illustrissimi ac Celsissimi Principes, Domini Clementissimi, adeo clementer audire dignati estis? Ubi Collega vester Patres Academici? Ubi Gener Tuus, Venerabilis Dn. Reudeni, quo salvo in his terris tantum non gaudio exsultare tibi es visus? Ubi Amicus vester amici? Ubi Praeceptor vester gratissimi discipuli? Ubi parens filiole relicte? Ubi maritus coniunxx maestissima? Ah! Ah! HABUISTIS!
Nunc Theologia maeret; Lingua Hebraea, Chaldaea, Syra. obmutuit, squalore domus obruta est, lugent propinqui, dolent amici, deplorat Turtur Turturem, damnum advertunt non sine affectione Illustrissimi ac Celsissimi Principes, quin totus hic consepectus amplissimus, et parietes ac pulpita huius auditorii, dolorem hunc profiteri videntur. Ingemiscite vos Quirites rei huius Publicae, et dolorem acerbiorem animis saltem significate! Memini virum quendam eximium hunc nostrum D Petrum, praeconem laudum suarum Testamento constituisse atque elegisse Sed praeco demortuus est, Doctor Theologiae denatus est, Profellor Academiae iterum sublatus, Collega Collegis, Amicus Amicis excerptus est, Praeceptor discipulis, Pater filio subtractus, Maritus maturius uxori amissus, vel certe praemissus est. Nunc flete Ienenses agri; fleverunt n. Bthlehemiticisuum Hieronymum. Flete Ienenses Piscatorem vestrum, sic enim deflerunt Hipponenses Augustinum. Fle Iena Tuum, ceu Mediolanum suum, Et quotus quisque tam ferreus esse queat, cui non ob tanti Viri obitum pectus liquescat? qui donis tam praeclaris insignis, qui Principibus Illustrissimis ac Celsissimis in deliciis fuit? cui Serenissimus ac Potentissimus Princeps ac Dominus, Dominus CHRISTIANUS II. S. Rom Imperii Archi Marschallus et Elector, Dux Saxoniae, Iuliae, Cliviae, Montium, etc.
Landgravius Thuringiae, Marchio Misniae, Comes de Marca et Ravenspurg. Dominus in Ravenstein, etc. clementissima voluntate Tutorio Nomine; secundum infacultate Theologicâ locum assignari decrevit: quo indicio manifestissime significare voluit, quanti Petrum Piscatorem Doct. nostrum faceret, et quo honore dignissimum censeret. Hunc tantum Virum a Potentissimis in honore habitum, a bonis expetitum, ab omnibus exspectatum,
Ah flete, ab flete, at que it erum deflete dolorem.
Sed quorsum tandem huius dictionis pa/qos evadet, cogitabit iam aliquis forte, et quis modus erit laudum Piscatorianarum? Non enim nescitis auditores, quosdam adeo depravati animi, et intempestivae, quid si dixero, impiae linguae esse, ut bene meritorum famae, non tantum insidientur, incompto modo eandem deruncinent ac iniquis verbis lancinent: sed si penes eosdem, obices ponant. Quis autem hominem suisse Petrum Piscatorem ignorat? quod nisi ita haberet, ad hanc Parentationem commovisset neminem. Quia v. celebrantur dona quae Deus contulit, cur animae encomium non praecellat corporis? quomodo lucis radii non magis in delectationem veniant, quam tenebrarum obscuritas? cur non quod divinitatem in se habet, magis in commendationem vocetur, quam quod fragile est et in mera humanitate positum? Aequa tamen mens in rectitudinem prona, in virtutem non difficilis, paratam invenit bonorum quorumque defensionem.
Longius protrahere mihi videor dictionem, ut ergo quae dicenda restant (transeo siquidem ad illa) paucis absolvere liceat, oro quam qui maxime.
Solliciti sunt animi hominum ex casibus tam variis, res humanas obeuntibus, ut propterea in quaestiones eiusmodi libenter consentiant, cur hoc atque illud eveniat hoc pacto. Pari modo quaerat nunc aliquis, quid causae sit, cur Deus Opt. Max. solus sapiens et iustus, ita agat cum viris tantae famae, tantaeque celebritatis? quando vix vigent et florent, tum vigor viguit, flosque defloruit, quod in Reverendo Dn. D. Petro videre habemus. Et si rem accuratius perpenderimus, nonnihil est, quod in dubitationis campum quem possit abducere. Numquid enim mortui assurgent et laudabunt nomen Domini? numquid inter mortuos mirabilia Domini annuntiabuntur? Numquid bene merentibus ita impertit longitudinem dierum Deus? Quare in indagine causarum
operae pretium ponere multi conati sunt, de quibus paucula. pro temporis angustia, et infantia mea proferre animum induxi.
[Note: Causarum genus unum] Confugiunt multi ad naturam eiusque causas: nec prorsus nihil agunt, cum haec vitae incrementa monstret, decrementa in quibus consistant, non a)meqo/dws2 aperiat, et satis feliciter [Note: 1.] exponat. Multi ex Mathematicis literas ac lectiones, e [Note: 2] caelo (mendose tamen saepenumero) exteriptas oraculi instar Delphici habent, et tantum non a)podeiktikw=s2 exhibent urgentque: ubi quemvis suo sensu libenter abundare etiam [Note: 3] xari/entes2 concedunt. Et rete piscatorium quia trahimus, non pauci rem eo etor quebunt violenter, dicturi, quod Piscator contra hunc et illum scripserit (nostis plerique omnes quo digitum intendam) exemptum esse rebus humanis. Quasi vero collyrium invenerint Iesuitae, dum viris invictis a Deo evocatis; Hunnium dico, Rungium, Gesnerum, Mylium, Polycarpum: superstite voro Gretsero, Tannero, hominibus didas1kadogmatikoi=s2, de falsitatis propugnatione iam dum tropaea statuent: et item alii non pauci, qui fundamentum aliud extra Dei verbi ductum praescriptumque quaerunt. Sed quid cum puerilibus nugis et veteramentariis conclusionibus? Agnoscitis ipsi auditores, in prima aliquid, in secunda parum, in tertia nihil dici.
[Note: Causarumg enus alterum.] Evocemus ergo socios ex altera navi, ad causas submersionis in hoc periculo iudicandas, quando viri tam celebres navigant, et inter navigandum periclitantur. Philippus celeberrimum [Note: 1.] illud Germaniae oraeulum, eleganter causam primariam, ad singularem Dei providentiam, non sine causa reducit. At quis secreta Dei exponet, quis perscrutabitur, quis determinare audebit? Fallit hic iudicium humanum, et si quis intra limites fragilitatis coercere conabitur, ei metuendum ne vis potentiae subito comminuat. Sed tamen observanda Dei providentia attente, concludenda ex sacris expresse, colligenda ab exemplorum numero perspicue, conferenda haec inter se accurate. Verum ut in causis producendis pedem moveamus, nunc quaedam in turbam quasi proicientes, strictim persequemur, et duntaxat summa delibantes capita; [Note: 2.] breviter enumerabimus. Sub initium huius dictionis. quid fati prospexerit ad Rev. Dn. D. Petrum Piscatorem p. m. [Note: 3.] aliquousque indicavimus. Et Deus praeclaros sui cultores, ministrosque fideles, modo per martyrium, ad confundendos truculentos: modo per praeproperam (humanitus loquendo)
mortem avocat, ad probandos confirmatos et tranquillos. [Note: 4.] Postea clementia Dei maxima coipso advertitur, cum pro sua erga genus humanum bonitate, in officio nos semper retinere, humanis diffidere, sibi vero confidere semper docet et admonet. Quod eo magis peragit, cum in malum numquam [Note: 5.] nos tentat finem, sed ad fallendos reprobos, et in pertinacia retinendos errantes, qui nullam admittunt resipiscentiam, sed spiritui Dei turpiter obluctantur et obloquuntur. Diffitendum [Note: 6.] interim nequaquam est, Deum punire hoc ipso regiones et regna, perque viros celebriores ex hac miseriarum valle avocatos, futuris temporibus aliquid mali denuntiare. De quibus omnibus singulari oratione disserendum esse, nemo non dispicit, quae iudicio et ingenio meo dudum superiora agnovi, nec paucis expediri posse censui. Adhuc tria haec [Note: 7.] meminisse iuvabit. Primum Christi Servatoris est, maiori diligentia, attentiorique studio considerandum, ubi de extremis vaticinatur mundi temporibus, dicentis: multas fore in terris angustias et anxietates: nonne haec angustia, nonne anxietas? Deinde desideria et vota sunt piorum Ecclesiae Doctorum [Note: 8.] quae vehementer apud Deum instant, quae etiam non potest non exaudire. Nostis quanto cum spiritu et animi ardore Elias, Elisaeus, Esaias aliique pii apud Deum institerint? quomodo Simeon discupiverit videre salutare Dei? quomodo Paulus desideraverit dissolvi et esse cum Christo? Sed oportetinsuper [Note: 9.] Doctores pios minui, quemadmodum Iohan. Baptista de se fatetur, ut Christi potentia crescat, et toti mundo innotescat. Quicquidv. de his omnibus sit explicatius statuendum Oratorum trado peritiae et eloquentiae potiorum. [Note: 10.] et ad dicendum instructiorum. Deus tandem videtur corollam pio cuilibet texere, quae, cum parata est imponitur. Haec corona est auditores, quam adeptus est Rev. et Clariss. Dn. D. Petrus Piscator: haec corona est immarcessibilis, quae reposita erat ei, quam nunc tribuit ei Dominus Iesus.
Quare senior venerande Dn. D. Ambrosii Reudeni, firmamentum Theologiae iterum unicum, et presbyterii Assessor Reverende, altum preme corde dolorem: est enim, qui rem mox universam curabit, Deus, a)/meinon pa/ntws2, h)/| w(s2 h(ma=s2 proeloi/meqa dioikei= ta\ h(me/tera o( *qeo\s2: Deus omnia nostra melius administrat, quam ratio cogitare potest; inquit Basilius Magnus Tu filiole Iohan. Petre, disce puer virtutem parentis felicissimi, fortunam ex aliis. Vos interea, Patres Academici, rebus succurrite fessis; ruinam supplete Principes
Illustrissimi, quia potestis. Lumina splendetis in Orbe; radius ergo colluceat benignior et purior, ante tenebras sponte ingruentes. Quod cum faciris clementissime, Incluti principes, Duces Saxoniae omnes, et supra omnem celebrationem libentissime: roboret vos incluti Duces, Dux et Dominus ex alto, regat studia, quibus cum Illustrissimis hac aetate, pulcherrime vernante, iam dum certatis: gubernet vos, protegat vos, defendat vos gratia Domini, in sui agnitionem sinceram, professionem constantem, assertionem invictissimam; donec Cristus Servator, misertus aedium nostrarum ut Zachaei, ingrediatur monumenta nostra, et salutem meliori impertiat Orbi: ubi gaudiorum initia absque fine, delectationum ubertas absque taedio, summa tranquillitas absque periculo erit, atque consistet aeternum.
Satis verborum, et quando Magnificentissimum hunc intueor consessum, splendidissimumque confluxum. plusquam satis; cuius conspectus illustrissimus et spectatissimus vel ab initio deterrere debuisset; quod denuo subindicat mihi nescio quis Cynthius aurem vellens, si res expedita mei causa omnino foret, quamobrem in splendorem et lucem hanc prodire ausus fuerim. Dum enim innegoriis quibusdam expediendis apud Dn. Andream Behamum, sstudiorum Mecaenatem amplissimum, pro mea virili versor, et hanc Inclutam per Academiam transeo, ea spe me inventurum quem inverire, me allocuturum quem aloqui, me consu turum quem consulere volebam, iisdem in rebus optimum consultorem ecce has voces audire cogebar dum in limite haereo, D. Petrus Piscator fautor tuus singularis, mortuus est. Heu mihi! Numquid ergo arrogantiae, numquid ambitioni, dabitur quod ieiuna mea oratione obstrepere induxi animum meum? Ab optimis non est quid tale sperandum, a mediocriter intelligentibus nil exspectandum, a ceteris turbulentis nil metuendum ingeniis.
Unus hic aspectus dicenri sirma columna.
Gratias itaque ago, quas mente concipere possum maximas, Illustriss. ac Celsiss. Principib ac Dominis Dn. Iohanni Ernesto, Rectori Magnificentissimo, Dn. Friderico, Fratribus Germanis, Ducibus Saxoniae, etc. humilimo pectore; quod hunc actum, beati Piscatoris memoriae institutum, Illustrissimis suis praesentiis illustrarunt, et clementiam tantam tam inusitatam, tamque incredibilem etiam mihi, humilimo servulo, hac die ostendere non sunt dedignati. Dii pectora firment
Semper honos, Nomen vestrum laudesque nianabunt.
Gratias ago ingentes, Magnifico Dn. Prorectori Magnifico Dn. designato Prorectori. Gratias ago, Rever. Nobiliss. Am. pliss. Eminentiss. Excellentiss. Clarissimis Viris, Dnn. DD. Patribus Academicis, Professoribus, Fautoribus, amicis summa observantia colendis. Vobis etiam florentissimae coronae, studiosis nobilitate, virtute, eruditione claris, grates ago, acturus semper, habiturus kaddu/namin perpetuo. Nunc ergo, quia modus in rebus imperatur, et verba dicentem impediunt, res obruunt, et vestra patientia in audiendo finem monstrat:
Sancte DEUS, DUCIBUS NOSTRIS, Patribusque Lycaei,
Esto DEUS, firma, suppete, suggere. Nunc,
Optime PISCATOR, quoniam meminisse ivave est:
Has Tibi relliquias consecrat Hippolytus.
PETRUS PISCATOR, HANOVIENSIS, PHILOSOPHIAE ET THEOLOGIAE DOCTOR ATQUE PRO. FESSOR CELEBERRIMUS: LINGUARUM HEBRAEAE, CHALDAICAE, SYRIACAE, GRAECAE PERITISSIMUS: DISPUTATOR ACUTISSIMUS: ORTHODOXAE AC LUTHERANAE RELIGIONIS CONTRA PONTIFICIOS ET SACR AMENTARIOS DEFENSOR ACERRIMUS: VIR INGENIO, DOCTRINA, IUDICIO, PIETATE. HUMANITATE AC BENIGNITATE PRAESTANTISSIMUS: NATUS ANNO SUPRA SESQUI MILLESIMUM LXXI. SEPTIMO DIE APRILIS, POSTQUAM ANIMADVERTIT, SIBI EX HAC ACADEMIA IN COELESTFM MIGRANDUM ESSE; IPSEMET, IN CONTIONE SUA FUNEBRI, PROPOSUIT, EXPLICANDOS VERSUS DUOS ULTIMOS CAPITIS VIII. EPISTOLAE AD ROMANOS: ATQUE ANNO M. DC. XI. DIE X. IANUARII IN CHRISTO PLACIDE OBDORMIVIT: CUM VIXISSET ANNOS XXXIX: MENSES IX. DIES III.
Accipe IENA iterum lugubris Syrmata pallae,
IENA pie doctis tot viduata Viris:
Indue lugubres iterum tristissima vultus,
Carmina nec siccis perlege nostra genis.
Namque tui cecidit lumen columenque Lycaei,
Heu cecidit sacri fama, medulla, chori:
PISCATOR cecidit, cum quo cecidisse videntur,
Linguae, artes pietas, relligio, ipsa fides.
Chaldaeo, Hebraeo, Graeco, Latioque Syroque
Hic poterat, quovis promptior, ore loqui.
Malleus haeretico, Doctorum Stella coronae,
Discenti fuerat duxque parensque choro.
Non hunc vanus honor, nec opum vesana cupido
Blanditiis poterant illa queare suis;
Fecerat immotam hanc fidei constantia rupem,
Cor, lingua et calamus nil nisi plectra Dei.
Invidit (duris ô Christe ignoscito verbis)
Invidit nobis hunc fera Parca virum.
Fabula sunt Parcae; Te, ob fata sequentia. CHRISTE,
Dicimus hunc nobis praeripuisse Virum,
Parce Deus tandem placatus, parce Salanae,
Et falcem ponat mors truculenta iube:
Sin mala perversô tot sunt contermina mundo,
Per mortem servos perge vocare tuos.
IOH. GERHARDUS Theol. D. et Super intend. Heldburg.
Articulus de Baptismo Conclusionibus 206. comprehensus Theologicis: Iena 1606. in 4.
De aeterna Praedestinatione Salvandorum, sive Electione aeterna filiorum Dei ad salutem, adversus D. Samuelem Huberum et Calvinistas: Francofurti 1607. in 4.
Problemata sacra e Scripturarum Divinarum fontibus desumpta: Ienae 1609. in 4.
De Studiis Theologicis rite conformandis et instituendis Oratio: Ibid. 1610. in 4.
Commentarius in Formulam Concordiae, disputationibus aliquot in Acad. Ienensi propositus et discussus: Ibid. 1610. in 8. et Lipsiae in 4. et 8.