ITaque ruere videtur domus WOLDERIA, dum immitoris Fati violentia, Columna primum, in spem perennantis sumpta Prolis. Beatissimus Luntzius cadit, ut dies non multo post suis fundamentis atque basi exscinderetur: dum VIR NOBILISSIMUS, AMPLISSIMUS, CONSULTISSIMUS, DOMINUS THEODORUS WOLDERUS, I. U. DOCTOR, EIUSDEM PROFESSOR PUBLICUS
ACADEMIAE NOSTRAE PRIMARIUS, SUPREMI TRIBUNALIS CONSILIARIUS atque CONSISTORII SAMBIENSIS ASSESSOR GRAVISSIMUS, suam Mortalitatem explevit. Ille in hac nostra Provincia, Nominis Wolderii, ultima spes erat; in illo superstite atque vivo, supererat ac vivebat Wolderia virtus: Domusque inclinata in illo recumbebat; nunc postquam praepropera fata, cedere eum his stationibus iusserunt, Lapsa iacet Gens Nobilis, atque radicitus praecisa, numquam se amplius offerret spectandam. Indubium nobis summum apicem attigisse Wolderios, in Theodoro Woldero, fuisseque tempus, ut descenderet Nobilis Familia, quae ascenderat virtute, quo Mortales eniti possunt. Nihil enim in aevo stabile et constans, quin deducit Fortuna suos alumnos in altiores gradus dextera, ut mature sinistra reducat ad inferiora. Hanc Fortunaeindolem, Pulcherrimo symbolo adumbravit Pittacus, qui Mitylenae diis donum oblaturus, templis scalam fecit, repentinos per ascensus gradientium pedes promoventem, sed et denuo evectos in sublime, humi destituentem: atque ascendentes appellavit, quibus prospera rideret fortuna: descendentes quos affligeret miseria. Itaque miserrima Domus Wolderia, quae inter sublimia quidem, ferebat caput, iam sidera vertice tangens, hoc est inter Proceres Patriae sui Theodori virtute, conspicua: sed ita descendit, ut ascendat numquam. Infelicissimum Hortulano, si fecunda atque optimorum fructuum ferax arbor exuratur, ut surculum carpere non possit, quem in concidentis ligni locum depangat. Et haec Wolderiae Domus infelicitas. Iacet mortis succisa falce, neque sunt surculi et stolones, in spem Gentis sufficiendi. O Fatorum invidiam! quae non segnes atque inertes persequitur Gentes: sed optimas invadit, non humiles Myricas prosternit: sed caelo minantes affligit cedros. Iam quae nunc Maestissimae Viduae conditio? quae rerum facies? quis maeror Ingeminant Fata cladem. Vix rorantes inter lacrimas FILIAE NOBILISSIMAE MARITUM tumulavit, atque Ecce iacet CONIUX AMANTISSIMUS, ut tota iaceat Familia. Quam Amoena Domus tuae haud ita pridem frons atque vultus? cum LINTZIUS, VIR IUVENIS firmus valens, succiplenus, ante oculos tuos obversabatur atque promittebat prolem, quae te olim Aviam salutaret. Cum WOLDERUS, iam in dignitates, quae in
Patria summae sunt, evectus, Honoris te praecipui participem reddebat. Radiabant haec GEMINA fortunae CAPITA aut sidera potius, in tua DOMO, sed eheu! m. mio suo fulgore, fatis suis praeludebant. Quemadmodum enim Phoebus, suo coronamento apparens, orbi tempestatem praecunciat, et Calor nimius frigescentes descendere pluvias dicit: Ita Honor, qui nobis summus est, fatalium iam imminentium index est. Exemplis omne aevum scatet. Auctor est Aemilius lib. 8. atque Platina in Nicolao tertio: cum Hugolinus Giraldescus, civis Pisanus, Guelfarum partium princeps, contraria factione pulsa, partim perculsa, eo potentiae domi pervenisset, ut pro nutu omnia administraret, patriaeque Dominus et esset haberetur: in Festo Natalis sui celeberrimo convivio, ad quod suos omnes vocaverat, dum fortunam suam fando effert, quendam ex intimis Amicis MARCUM, quid tandem sibi deesse arbitraretur, interrogavit. Ille, sola, inquit, ira Numinis procul diuque abesse a tam secundis rebus non potest. Nec multo post subicit Historicus: Guelforum virtbus consenescentibus, Gibellini armis arreptis aedes eius expugnaverunt: unum e filiis et nepotibus vim arcere conatos occiderunt: ipsum cum duobvi filiis et tribus nepotibus comprohensum et in turrim inclusum, fame necarunt. Hic Mirare inconstantiae humanae vivum exemplar! Qui haud ita pridem victis Giballinis, triumphaverat: En iacet vinctus qui mensas regalibus oppleverat epulis, emoritur fame, qui vinum non una positum cella tenebat, aridas occludit fauces, qui amplissimas habebat possessiones, inter Carceris angustias mortem trepidus exspectat. Adeo fortuna, quibus blanditur nimium, insidiatur, et quo alumnos suos tollit altius, eo praecipitat demissius! Admirabile est praesagium Ambrosii Episcopi Mediolanensis, qui cum in aedes Viri cuiuspiam omni opulentia instructi divertisset atque in audiret iactanter eum gloriari: dies sibi omnes vitae cum gaudio, sine ulla admista acerbitate diffluxisse: recessit e vestigio cum suis atque rogatus causam respondit: ne una cum homine, perpetuis prosperitatibus uso, simul pereat. Atque Bono suo excessit Ambrosius. Vix enim pedem moverat cum diversorium respiciens, vidit pandere terram suas fauces atque Aedes illas, cum habitatore et sociis omnibus haurire. Quid memoremus: Philippum Macedoniae Regem, cum uno eodemque tempore tria insurgentis fortunae nuntia
accepisset, equestri cursu quadrigas suas Olympia vicisse, Olympiam uxorem Alexandrum filium peperisse. Parmenionem denique Ducem snum Dardanos vicisse: tantum abest, triplicaro fortunae munere, animo laetatum esse, ut tensis ad superos manibus atque oculis nimios fortunae successus sit deprecatus. Quare prudenter Amasis Aegyptiorum Rex, Polycrati SamiroumTyranno inculcavit Consilium, prosperam per omnia fortunam, re quadam acerbiori attemperaret, atque quo conciperet doltem animo, rem sibi carissimam abiceret: ille annulum inaestimabilis pretii Neptuno dedit brevi, post illum Pisce restituente. Quae nova feicitatis successurae auspicia, permoverunt Amasin, ut Herodoto teste, amicitiae Polycratis renuntiaret, ne ex lege amicitiae, ob gravem aliquem casum, summo afficeretur aliquando dolore. Valuit inter Gentes, quod Monuit Demonax Hadriani Tempore summus Philosophus: Viri fortunati ne obliviscerentur, quam cito desituri essent. Sed qui Christi profitemur doctrinam, verius cognovimus, inter transitoria nos positos esse, non caecutientis Deae manu, in nos bona et mala distribui sed a Numine supremo rerum humanaru arbitro isthaec dispensari: quod nunc divitiis honoribus, dignitatibus nos afficiat: nunc e omnia suum depositum mature repetat. Hinc invidam non pertimescimus cum Gentili fortunam, sed in Domini omnia disponentis voluntate acquiescimus. Ibi tum cumprimis laeti exspectamus ictum, cum mors incumbit, missura non immortalitatem. Equidem Gentibus tremenda mors, atque est illis terribilium terribilissimum, sed nobis exoptatissimum, utpote quo miseriis hisce omnibus liberamur atque soluti corpote, habitamus sidera, expediti hominibus, choris admiscemur Angelicis, pro terra caelum occupaturi. Quare ubi illi reputabant Beatitudinis extremum, hic nobis verae felicitatis initium. Haec omnia per vitam altius teputabat BEATISSIMUS noster, qui positus in splendida conditione, opulentia. dignitate, materiam illud arbitrabatur, exercendi Virtutem faciendi pietatem. Non impetum extimescebat Fortunae, sed DEI nutum, a quo velut omnia, ita restituere illa omnia paratus erat: opes, dignitates, quin ipsam vitam. Suggerebat hoc illi Nominis Theodori interpretatio, et quando data sibi omnia DEI donum existimabat, se ipsum cumprimis suppeditatum orbi, ut redonaretur caelo: non adhaerescebat mente
mundo, sed utebatur illo tamquam mox relicturus, atque ita erat in corpore, ut paratus esst stare apud Deum. Gerimus manibus tot documenta, pientissima illius Carmina, quibus non tam Clarissimorum hominum exsequias nobilitavit, quam mundi se pertaesum, atque paratissimum esse abire si iusserit Deus. Quare splendidam qua usus est fortunam, non indicem suspiciamus irruentis infelicitatis, sed serenioris fati praeludium, et putemus beatiorem iner sidera, qui beatus fuit in terra. Sit novissimus illius honor, quo Tribunal patrium occupavit; augurium fatalis horae, haec tamen illi aditum reclusit, in augustiorem longe felicitatem. Quippe non occupat nos fatum, sed vita, et quod mori sensus reputat; fides vivere appellat. Sed ut vivat etiam in hominum Conscientia desideratissimus noster Collega, his paginis, victuris in orbe chartis enitendum est. Ingressus est hunc orbem, Anno 1628. d. 23. Decembr. Progenitore, VIRO PLAURIMUM REVERENDO atque CLARISSIMO DOMINO M. MARTINO VVOLDERO, ECCLESIAE PALAEOPOLITANAE PASTORE MERITISSIMO. Matrem suspexit, LECTISSIMAM ATQUE SEXVI SVO IN EXEMPLUM PRAELUSTREM MATPONAM, DOMINAM ANN AM VOGLERIAM, VIRI ADMODUM REVERENDI ATQUE DOCTISSIMI, DOMINI IOHANNIS VOGLERI FILIAM. Qui Parentes optimi Filium suum ab avitis ablui sordibus per sanctissimum lavacrum accurarunt, atque deinceps eum in Domini Timore, qui sapientiae initium est, sollicite educarunt. Atque dum Artium elementa bibit, singulari literaturae desiderio, exarsit puer, ut acerrimus genii aestimartor Parens, iam qualem habuimus mature auguraretur. Quippe qualis aurorae flamma, talis diei lux: et vel primus lapidis ictus, quot latitent igniculi praemonstrat. Fovet Parens illud desiderium, atque eum Scholae Palaeopolitanae Doctissimis Praeceptoribus, quos inter duodemcimum attigit annum, erudiendum tradit. Superare hic visus industria et doctrina aetatem, aut minimum ostendere, spem firmam, quam omine conceperat Parens. Hinc datus inspectioni Clarissimi Domini M. Caspari Devitii, ivit in Keidanense Gymnasium, ubi subsistens biennium, et linguam Polonae Gentis comprehendit, et in humaniori literatura multum profecit. Redux, Triennium adhuc integrum trivit in trivio, et abluit animum inter Musas inferiores, ne
illotis manibus Apollinis tangeret sacra. Quae plurimorum dementia, ut ingurgitent in Philosophiam, aut vel illa neglecta, applicent animum Facultati, antequam surgendi in sublimia facultatem sunt adepti. Sed robur iam sumpserat in illis, quae Trivia Profitentur et venit in Academiam nostram, cum bona venia Missus, a Plurimum Reverendo atque Clarissimo Viro Dominio Christophoro Schrodero, tunc Rectore, nunc Ecclesiae Veteris Oppidi Diacono Meritissimo. Ne autem iret sine duce in Musarum penitiora, dux illi a Parente destinatus Clarissimus M. Crellius atque facem in Moralem Sophiam illi praetulit Excellentissimus Pichlerus. Tutius ambulat, qui Mercurii ostensione viam tenet. Nec errat, qui Deum sequitur vialem. Hinc recta via Themidis libavit sacra, atque variis disputationum conflictibus probavit, maturuisse profectus, et esse tempus peregre eosdem solidare. Hinc ivit per Sedinum Berolinum, aliasque urbes famosas Wittebergam, ubi Iuris scientiae incumbit, ut subinde in circumiacentes Academias faceret excursiones atque in Clarissimorum Professorum admissiones sese penetraret. Antequam autem profundius sumeret iter An. 1651. domum revocat eum Parens, ut exploraret profectus, quibus insigniter declaratis, Basileam illum adire iubet, quae supremos in iure honores Anno 1652. illi detulit. Hinc visis Academiis plurimis Argentoratensi, Marpurgensi, Heidelbergensi, Giessensi, Ienensi, Lipsiensi revenit Wittebergam, ubi docendo, disputando, probavit Serenissimo Nostro, dignum se professione, quam extraordinariam haud difficulter An. 1654. in Regiomontana nostra adeptus est. Illuxerat A. 1655. quo pronubis fatis Coniugii fidem dedit Nobilissimae Matronae, Viri Nobiliss. Ampliss. atque Consultiss. Domini Friderici Poppingii Senatoris Palaeopolitani Gravissimi Viduae, quam habuit 17. Annos tenerrime, quamvis nulla prole beatus. Si Beatitudo exundare sobole, ut undes subinde miseria, quae ibi diffluentior, ubi affluunt illi qui infortunii materiam subministrant, Destitutus autem prole, docuit ius universum, Integros A. 17. atque progeneravit in animis audientium ex sua mente scientiam, cum prohibente caelo, corpore sobolem nequiret. Promotus autem ad Ordinariam Iuris Professionem, absolvit integrum ius Civile atque Canonicum: affuit Senatui Academico, consilio, fide: bis gemino functus est Magnifici Rectoris officio: datus est Sambiensi Consistorio
Assessor: denique supremam in Patria dignitatem occupavit, quando SERENISSIMI Consiliarius summi apud nos Tribunalis est constitutus. Diceremus eius in omni officio sedulitatem, industriam, fidem, dexteritatem, in negotiis expediendis promptitudinem, nisi haec in publicum constarent omnia. Non est fundas verba, ubi rumor et fama. Ceterum Numinis sui per omnem aetatem fuit observantissimus, frequentavit templa, sumpsit Mysteria, atque illis Conscientiam expiavit. Vita illius procul erat a fastu, a superbia, delectatus simplicitate, cum omnibus modeste, pacate, tranquille est conversatus. Talento, quo Multiplici illu Numen instruxerat, non abusus est in vanitatem, sed proximi sui utilitatem, quemadmodum Ingenii eius Monumenta varia typis exscripta testantur. Sed ut erat infirmioris semper valetudinis, ita diversos impetus, subinde sensit, ut tamen DEO vires subministrante, officio suo rite fungi potuerit; usque sub Martini festivitatem Morbus hypochondriacus eum lecto affixit, ut ex variis symptomatis simul irruentibus, instare extrema facile colligeret. Hinc despexit mundum, erexit animum atque ut esset expeditior in viam, divinius viaticum sumpsit. Visus autem subinde recolligere vires et spem facere Valetudinis, quam praecidit nupera Dominica h. 9. matutina ex insperato ingruens frigus et letalis virium defectus, qui respirationem inhibuit et horas inter 4. Beatissimum, inter devotissimas preces exstinxit. Quod vestrum est Meritissimi Vestri Professoris, exsequias, frequentes ire memineritis. P. P. 1672. 8. Ianuarii.
FEssa sub hoc tumulo WOLDERI membra quiescunt;
Haec cineres Magni continet urna VIRI
Cui reserans rediviva suos Astraea recessus
Prussiacae iussit tradere iura scholae:
Quem coluit doctum sociali iure Senatus,
Cuique sua haut raro sceptra gerenda dedit:
Cui suerat quoque cura fori concredita sacri,
Ipsaque quem causis obruit aula suis:
Dulcia quem facilis fingens in carmina Phoebus
Grandisonae docuit plectra movere lyrae:
Denique dexteritas, Probitas, Prudentia, Virtus
Quem simul in castris erudiere suis.
Omnia sed rigidis confundens Atropos ausis
Condidit hîc tantas Nobilitatis opes.
Tu vanas hominum res hinc cognosce, Viator.
Et cineri requiem rite precatus, abi.
MARTINUS SILVESTER GRABE, Theol. Doct. P. P. et Biblioth. Elect.
Tyrocinii privati ad quatuor Institutionum Iustineanearum libros Exercitia VIII. Regiomonti 1663. in 12.
De Verborum et rerum significatione Disputatines XV. in inclita Borussorum Academia habitae: ibid. 1666. in 4.