POntius Casa Mirambellus, vir non animi solum robore, et rei militaris usu atque prudentiâ, inter superioris aevi Duces conspicuus; sed et literis ad elegantiam excultus, praeterea magna consiliorum consensione cum Ulysse illo
Francorum, Lanovio, coniunctus; cum Anno 1547. in Sanctonibus insidiosô sclopeti ictu prostratus, a suis sepul.turae iam mandandus esset, hoc sibi cycneô carmine, in caligis repertô, parentasse deprehensus fuit:
Desine migrantem lugere, Viator et hospes;
Non careo patriâ, me caret illa magis.
Inciderat vir fortissimus in ea tempora, quibus omnia Civilibus bellis loca perstrepebant, ubi nulla fides in pactis, nulla spes in sincerationibus, promissa omnia Luna Laconicae; nec sacrum quicquam aut intactum a pemlantia militis relinquebatur. Itaque praesentia fastidiens, ad futura nauseans, fatique praesagus, sine dolore ex ista, et cum alacritate ad melioremd se patriam transire testatur, nullis caritatibus obnoxius, nisi quas Galliae, tantas virtutes tum negligenti, aliquando desideraturae, gemens imputabat.
Subrit istius lemmatis recordatio animum, cum supe. rioribus diebus Venerandum Universitatis Academicae Consilium mihi hanc provinciam iniungeret, ut Viris iuris utriusque peritissimis, Casparo Bitschio, et Georgio Davidi Locamero, non tantum inclutae huius studiorum Universitatis Antecessoribus clarissimis; sed (praefiscaene) Germaniae in Germana Iurisprudentia nuper luminibus, iusta facerem, quod iniquum videretur, istos iustitiae sacerdotes exsequiarum iustitiâ fraudari, et honore parentationis diutius carere.
Quamquam enim iam inde ab Numa parentalium dies cognatorum in feriis institutu, nec quicquam sanctius superstitum reverentiâ habitum fuerit, quam ut amissorum venerabliter recordarentur; praeterea multa sint, quae eximios illos viros diutissime nobis desiderabiles efficiant: summam intelligo eraditionem, cum insigni pietate, vitae innocentiâ et morum suavitate conunctam, studium deinde indefessum, ac prudentiam maturam. His tamen omnibus egere nos magis, quam laude nostrâ illos gaudere et delectari, verisimile sit, utpote exemptos huic isti saeculo, quo nullum virtuti pretium superest, nullus honor, ac ne spes quidem eluctandi positis in contubernio egestatis, ut Poetae loqui amant, solvi nesciente. Ac si bene sensa virtutis, dotes suas contemptuque cogitantis, sive in historia temporum, sive in vultu et sermonibus virorum illorum laudatissimorum conicio; haud dubie illa, Nemesin
quandoque induta, Germaniae nostrae tot meritis sola verborum inania rependenti, pro clientibus suis, iam sero nimis desideratis, replicatura est eandem cantilenam, quâ ohm lacobus Cuiacius Tholosas adversus Civium supinitatem. contemptumque sui vindicavit. Cum enim is Stephano Forcatulo, faceto magis, quam prudenti Iuris Doctori, in Cathedrae petitione posthabitns; (vide Mornacium ad l. ult. C. de iure Emphyteut. ibi: Pudor equidem Palladiae Tholosae, antepositum olim inschola ita celebri tam ineptum ardelionem incompar abili suo Cuiacio. Confer Papir. Masson. in vita Cuiac. oper. praefix.) dninde vero, cum Michaele Hospitalio, viro magno et exellentium ingeniorum sagacissimo aestimatore, Biturgium scholae praefectus, omnium hominum exspectationem longissime superasset, a Tholosanis, errorem suum serius agnoscentibus, repetitus fuisset, pauca haec animosa [Note: Cons. not. Anton. Mercatoris ad lib. 1. animadvers. loh. Roberti cap. 30. p. 489.] brevitate reposuit.
Senatui P. Q. Tholosano
Iacobus Cuiacius S. P. D.
Frustra absentem requiritis, quem praesentem neglexistis.
Valete.
Tametsi enim magnanimi Rei pub. huius proceres, et Curatores Universitatis Nobilissimi, post divini caltus cu stodiam nullas potiores curas habent aut antiquiores, quam ut viris egregiis commode prospiciatur. Tanta tamen se, culi huius est calamitas, ut nulla quantumvis providentissimi atque pientissimi Magistratus sollicitudo sufficere possit ingruentibus undiquaque necessitatibus, dum Mars et Bellona, iurati Musarum hostes, ferrô flammaque late omnia Sicelidum delubra, una cum bonis atque praediis, a provida antiquitate Musis sacratis, depopulentur ac tantum non exterminium illisminitentur.
Atqui frustra interim Antecessores nostros lugere videbimur, absentes iam et exules cum lubentia, nec nisi cum fastidio ad nos respicientes. Qui enim se lim praesentes neglectim habitos queri possunt, absentes desiderati forte ridebunt; inenarrabilibus agni nuptiis et tripudiis iam adhibiti, et iis honoribus atque opibus aucti quas mortalium conditio non fert, nec cuiquam fortuna sublunaris potest conferre. Atque adeo vereor, ne praeposteras istas mundi laudationes ex philosophia Augustini lib. 5. de Civit. DEI. c. 14. totas pro immundis et inficetis habituri sint.
Enim vero cum inter vera gratitudinis praeconia, et simulata officiorum inania, discrimen ingens pateat: quod Ausonius in Exordio Parentalium suorum (quo paulo post usurus sum) nervose expressit: Nec reprehendantur desideria eorum, qui amicos suos boni publici aut salutis causâ recedere a se navi prospiciunt, utcumque reditum intempestivum ne cupere quidem sine verecundia, aut profiteri sine opprobrio possint: Dubitandum nobis amplius non est, quin debeamus; sed curandum magis, quibus possimus honoribus venetari sapientum nomina, et quâ religionis pietate liceat erga illorum monumenta defungi animis non ingratis.
[Note: Iul. Caes. Scalig. Exerc. 148. s. 7. Pluth. in Cat. Maior.] Cato Censorius fertur adolescentem valde laudasse, quod defuncti patris inimicum involvisset infamiâ, itaque peracto iudicio in foro ambulantem amplexum fuisse, et gratulabundo ore iactasse: Ita parentibus parentandum esse. Hanc sententiam ab excessu gentilis iracundiae, in vindictam nimis pronae, vindicabimus, moderata ad Christi legem et mansuetudinem sententiâ pronuntiantes: Ita bene meritis parentandum esse, ut egregie facta posteritati imitanda proponantur. Eo nim. fine Veteres maiorum suorum imagines disponebant in artiis: Alii praeceptorum icones locabant in Larariis, ut essent non tam incitamenta luctus, quam monumenta gratitudinis, et ad calcanda virtutis fastigia illecebrae.
Hoc itaque cum omnino agendum esset, non potui satis demirari Amplissimi senatus Academici iudicium, quod eam parentandi provinciam commiserit homini artis dicendi imperitissimo, qui vix ullo anni tempore Orationem legere, nedum scribere queat; sed totam aetatem in barbaris Bartholi lacunis, aut actis forensibus expediendis insumere cogatur: Cum eam spartam longe rectius ornatus fuisset, quem vota omnium Professorum et Magnifici Magistratus suffragia munere Professoris eloquentiae non ita pridem ornarunt: cuius praeclara indoles veterum Maiestatem non inficiando emblemate exprimit, et Academiae nostrae huicque adeo Cathedrae alium Sturmium pollicetur.
Taruetsi enim a)/topon olim fuerit atque pudendum Icto, infantiam suam aut dicendi imperitiam causari: cum Hermatheand ipsa cum toto suo pedissequio et comitatu sit de familia themidis, et huius Cultores, nimium, quantum illius usi fuerint familiariter consortio: Quomodo e
nostris Caelius Antipater parum honeste audit apud Pomponium, [Note: l. 2. §. 40. ff. de O. I.] quod plus eloquentiae operam dederit, quam scientiae iuris. (Quae utinam querela hodieque non in complures eorum, qui titulo ICtorum superbiunt, cetera mera Germanae tolutiloquentiae referunt tintinabula, quadraret!)
Ex quo tamen Iurisprudentia e Latio sive profligata, sive profuga in Tansalpinorum manus incidit, longe inversa rerum facies et stylus Curiae e purissima latinitate in impurissimam barbariem conversus, qua lingua vel imbuendae est, vel ab ista Themidos aula plane abstinendum: Unde contingere solet, ut aeque rideant declamatores Lations, Pragmatici, quam hi nulla laterum contentione istis persuadere possunt. ut elegantiam in ipsorum sermone agnoscant.
Quibus sane de causis optassem ego, rem ipsam tantisper dilatam fuisse, dum per occasionem promotionum Doctoralium, (quibus ut aliorum Collegiorum Iuridicorum usu, ita ex nostri quoque hactenus servata consuetudine, declamationes istae seponuntur) Viris optime de me meritis ta\ nomizo/mena exsolverem, et impeditae simul sermocinationis vitia contegerem.
Quia tamen iustis superiorum Imperiis merito omnes voluntates nostras permittimus; hoc quoque officium, quod omnino praestiturus eram, licet aliqua cum exsistitionis iactura, simulatque per domesticarum calamitatum intercalationes et curas alias magis prementes licuit, suscepi, hoc ipso me apud bonos sacile excusaturus, quod non Oratoris, per iactantiam; se narratoris, er necessitudinem, officium susceperim. Quod si nonnulli ex scriptoribus Romanorum antiquioribus, ut Pictor, Piso, Cato, Fannius, Vennonius et ipse, quem dixi, Caelius Antipater, nihilosecius laudem aliquam meruerunt, quod non exornatores rerum, sed narratores saltem fidi exstiterunt: Non utique probrosum istud mihi apud bonos fore spero, si alterius scholae studiis distentus, veritatem sine ullis lenociniis aut verborum pigmentis tenui tantum narrationis velo involutam, per lineamenta certissima ostendero. Id vero dum facere allaboro, quia inquam audeo
Nomina doctor um iam condita funere iusto,
Fleta prius lacrimis, nunc memorare modies,
Nuda sine ornatu, fandique carentia cultu,
Cum tumulis purus sit honor iste satis.
Vos, quibus ea in Iurisprudentiam sive propensio, sive charitas est, ut relictis gravioribus negotiis, exsequialibus istis honoribus adsistere dignati sitis; sacra ista sine ullo ornatu, pura tantum manu facturum, clementi, gratiosâ et benevolâ mente linguaque prosequamini.
Favete.
IURIS CIVILIS scientiam, Auditores, in urbe ista plurimi doctissimique viri non coluerunt modo antiquitus; sed et per integrum fere saeculum publice professi sunt. Namque ut superiorum aetatum memoriam praetereamus, quae complures et iuxta sortem illorum temporum nominatissimos tulerunt Iure Consultos; iam ante saeculum, sive ut Iohannes Sturmius in quadam eipstola loquitur, sub ipsa statim constitutae scholae primordia, certum est, in cathedra hac docuisse Wendelinum Bittelbronn, Rei publ. huius Consiliarium gravissimum. Cuius virtutes, elogium, reliqua omnia, Iohannes Sapidus, Poeta illô saeculô doctissimus, posteris in Epicediis suis, Anno 1542. in Iucem editis, hoc monumento commendavit:
Wendelinus hâc iacet Bittelbronnius humo
Iuris Magister optimus scientiae.
Fidissimusque cognitor clientibus:
Idemque longe Musicus dulcissimus:
Pius in Deum, natos, parentes, coniugem,
Patriamque; et in amicis colendis sedulus,
Et commodus semper iocis et seriis.
Quem, quoniam ei talem esse non licuit diu,
Testetur haec talem fuisse inscriptio.
Fuit huic coaetaneus Ludovicus Bebio, U. I. D. (quae tum temporis rara erat dignitas) patriâ Wurtenbergicus, qui assiduitate suâ meruit, ut a Dnn. Scholarchis Anno 1544. mortuo Collegii Thomani Decano Iacobo Bopio, eidem Capitulo enixe commendaretur: Quamquam nec Iabori nec honori huic diu superfuit, sequenti eum, quem dixi, anno exstinctus. Post quorum obitum vocatus est Anno 1545. ex Academia Tubingensi, in qua Philosophiam moralem docebat, Chilianus voglerus Canstadiensis Wurtenbergicus, neque is tamen Lyceo huic Incola diuturnus fuit, post septennium, hoc est, Anno 1552. ab Illustrissimo Principe suo Tubingam non solum ad munus Cathedralium recitationum accitus; sed et Consiliariorum Assessorumque Consistorii sacri honoratissimo adscriptus Collegio,
quibus functionibus magna cum dexteritatis laude per annos 33. praefuit, Anno demum 1585. mense Maio in Domino defunctus.)
Iacturam egregii viri huius resarcivit sedula Dnn. Scholarcharum eius temporis circumspectio, honestis conditionibus ad Professionem Iuris in hac Schola suscipiendam invitato ICto celeberrimo, Francisco Balduino, Atrebatensi: qui tum in iuventute praeclaram adeo eruditionis famam sparserat, ut a Biturigibus ad docendi munus pollucibili auctoramento conduceretur, et a Collega suo Eguinario Barone, Doctoralibus insignibus ornatus, et alterius famosissimi Collegae, Francisci Duareni, consortio adhibitus. Enim vero, cum ibi locorum religionis reformatae cultores in periculo essent, ipse post septennium, a suscepta professione numerandum, ad nos exulatum venit, et gratum hic suis studiis latibulum invenit: Cum interim cathedram, ab ipso relictam Iacobus Cuiactus eo, quo dicere occupavi, ordine obtinuisset. Balduinus autem inter alia libellum Christianorum Iure Consultorum nomine contra Duarenum scripsit. (vid. Melch. Adamus in vita eius, p. 202.) Ceterum sive ex ea, quam I. A. Thuanus, in dedicatoria historiarum suarum epistola, et Theodorus Beza in suo Eubolo commemorat, sive ex alia quacumque causa, relictâ pailo post et nostrâ, et in quam postea transierat, Heidelbergensi Academia, in Galliam reversus, Regi Navarraeo) Henrici IV. parenti, Ludovici iusti avo) a consiliis fuit secretioribus, et in praecipuis aulae dignitatibus Lutetiae obiit, annos natus 53, epocha 1573. quâ ipsâ Cracoviensi Academiae in. staurandae destinatus et designatus erat. (vid. Thuan libr. 57. histor. p. 967)
Collegam iste et successorem habuit non minoris com [Note: vid. P. Nevel Doschium in elog. Hottom. praemisso tomo I. oper. eius.] matis et nominis ICtum, Franciscum Hottomannum, fami liâ quadorum Nobili. patre senatore Parisiensi progenitum, et honestis a pueritia studiis excultum, qui primum Lausannae in Helvetiâ, quo Anno 1548. e patria religionis per secutionem effugiens pervenerat, Eloquentiam, deinde ab Anno 1551. Iurisprudentiam quoqueve in hac Cathedra docuit, unde Commentaria Institutionum Augusto, Saxoniae Electori serenissimo nuncupavit. In Capitulo quoque Tho mano Petro Martyri, Tigurum vocato successit, et in statione ista ad annum usque 1561. perstitit, quo in patriam rediens, licet a diversis Principibus, veluti ab Alberto
Seniore Borussiae Duce. Landgraviis Hassiae, Ducibus Saxoniae, Elisabetha, Britanniae Regina, alio vocaretur.) Canonicatum hîc suum Amplissimis Dnn. Scholarchis (quorum beneficiô singulari eum tenuerat) resignavit. Quas ego minutias eo libentius annoto, quod ea tenuia forte; at vero in laudem Cathedrae huius vergentia, in vitae eius descriptione a Thuano lib. 99. aliisque sunt praetermissa.
Circa eadem tempora simile superioribus perfugii asylum in hac urbe habuit petrus Carpentarius Tholosanus; et fere eâdem tempestate Philippus Custosius, Francovillanus, (vulgo, Mons. de la Garde,) quorum ille Ius Civile aliquando Genevae; tum deinde in hac Academia professus, sed opimis Belleuraei conditionibus in Galliam revocatus, et beneficio eius ad amplas dignitates evectus fuit; Quamquam ob tepidum in teligionis negotio animum sensumqueve, ab utraque et Protestantium et Pontificiorum secta vapulet. [teste Thuanô lib. 53. pag. 844.] Iste vero itidem paucis annis in hac Schola transactis ad Musas Aurelianenses transiit.
Succenturiatus istis Georgius Nesselius Argentoratensis haud quaquam diutius Auditiorio praefuit, anno 1561. (20. Novembr.) electus: at 63. (23. Martii) defunctus; professionem Scholae cum possessione caeli commutans.
Ob isthanc mutationum frequentiam, et quia circa eadem tempora, h. e. anno 1566. Academia eximiis a D. Maximiliano II. ornata esset privilegiis, subinde alii et plures numerô Professores conducti aut assumpti sunt: e quibus maxime diuturnus et vivacissimus fuit Laurentius Tuppius, Gryphisvvaldensis Pomeranus, Spirâ, ubi anno 1563. praxeos cognoscendae causâ degebat, (postquam in praecipuis Galliae et Germaniae Academiis insignem Iuris scientiam assecutus esset) evocatus. Hic, cum aliquot annos Institutiones explicâsset, Custosio adhuc Pandectarum volumina pandenti, cum is circa annum 1572. in Galliam reverteretur, in explicatione Pandectarum successit; quam Professionem ad finem usque vitae tenuit: spartâ Institutionum ornandarum interim traslatâ in Huberum Giphanim, Buranum Geldrum: De cuius ingenio moribus et eruditione, dum in hac Schola esset, Iohannis Sturmii, tale exstat iudicium, (anno 1582.) d. 7. Decembr. ad Collegium Thomanum perscriptum: In promo vendo ad aedes Capitulares
Giphanio temporis maxime rationem habui, quod post illam publicorum auditerum atque etiam Classicorum aliquam discessionem cupio Giphanium retinere: cuius discessu fieret, ut plerique omnes Nobiles et Iuris Studiosi discederent: Habui etiam rationem meritorum, quod diu meritus est et Schola militavit, cum laude nostra et sua. Habui etiam doctrinae rationem: sive enim elegantiam literarum spectemus, ea in ipso summa est: sive iurisprudentiae, ea etiam in Caesarum aulis habet summum auctoritatis gradum.
Neque tamen perpetua fuit haec Sturmii in Giphanium (quemadmodum nec in Hottomannum) propensio; Cum enim is conquereretur, inique lectiones ICtorum ita divisas aut potius divulsas fuisse, ut Tuppius, Giphanius et Beutherus, Pandectas partitis operibus explicaret; Wulfeshemius (hunc vero etiam in Catalogo Professorum Iuris fuisse hinc liquet) Wulfeshemius, doco, tres Institutionum libros interpretaretur, iterumqueve Tuppius quartum Institutionum: Giphanius inique ferens, Philosophum omne sibi, ut in reliquas fere disciplinas, ita in ICtorum quoque Scholas arbitrium et potestatem sumere, haud obscure professus est: se in Scholastico ordine Collegas agnoscere, Dominum neminem. Ad quod verbum Dictator iste adeo excanduit, ut se adversus Giphanium Poetae illud praeceptum exsecuturum minatus sit, et rescripserit:
Ut tu fortunam, sic te nos Flacce, feremus.
A quo fato, aut privatorum potius libidine cum Giphanius pendere nollet, facile alias conditiones non solum Academias Altorfii (anno 1584.) et Ingolstadii; sed et aulicas maxime luculentas invenit, in Amplissimum Consiliariorum Augustalium consortium coopatus.
Porro de Collega eius, quem iam nominavi, Michaele Beuthero, et quem postea, h. e. anno 1575. accepit, (in locum Wulfeshemii) Georgio Obrechto, tractare supersedeo; quod nominâsse illos sufficiat, quorum non scripta solum immortalia; sed et monumenta sepulturae et familiae propagines efficiunt, ut uterque inter nos etiamnum appareat.
Sane de Nicolao Reusnero, Wittebergensi, nisi inceptum istud alio me vocaret, dicenda essent pluscula, quia scil. nec ex locis istis oriundus fuit, nec in illis oppetiit; sed postquam, Giphaniô Altorfium concedente, Institutionum Iuris e)ce/ghsin et interpretationem, anno 1583. (XII. Kl. Novembr.) caeptam, per secennium sustinuisset, fatum plurimae
partis superiorum subiens, Anno 1588. Ienam, ad honores primae cathedrae et munus Assessoris supremae Curiae, vocatus fuit. In quibus functionibus singulis, virum se doctum bonumqueve, et non pigendum huius Scholae quondam Doctorem ostendit: quin plurima ipsius scripta, perpetim victura, illus vel silentibus nobis, minime silendum efficiunt. Nec omittere possum insigne elogium, quod ipsi Megalander huius Academiae, Iohannes Pappus, in programmate quodam funebri, agnato ipsius, Christophoro Reusnero Curiâ Variscô, Anno 1603. scripto, perhibet: Ipsum scilicet, dum hîc esset, non solum in amorem sui, sed et in admirationem cunctos rapuisse: quae sane commendatio utramque sacit paginam.
Ceterum post huius discessum famam Collegii Iuridici nihilominus egregie tutati sunt residu, Tuppius et Obrechtus, in locum Reusneri adaptatô Paulô Grassecciô, Argentoratensi, Anno 1589. qui cum magnâ sedulitate inferiori Auditorio per annos bene multos praefuisset, denique Pandectarum Explicationibus incubuit, in quarum enarratione etiam defecit, (15. Martii) Anno 1604.
Accidit interea temporis, ut idem, quod antea populares sui invenerant, in hac urbe quaereret a persecutionibus Pontificiis diverticulum, de Universis studiis nostris praeclare meritus Dionysius Godofredus, obviâ humanitate Anno 1591. ad explicationem Pandectarum sive invitatus, sive admissus; ad quam per octennium porro peractum, denuo (licet per sesquiennium ad Heidelbergenses secessisset) rarô fortunae beneficiô et eximiae proqumi/as2 Procerum nostrorum exemplô, receptus fuit. Neque tamen vel post a)lloi/wsin istam perpetuo noster esse potuit, per summam virtutis et eruditionis opinionem potentissimis Regibus et Principibus commendatus, e quibus Palatino Electori operam suam addixit, Scholae simul et aulae consulens: donec superioribus annis cataclysmi bellici euripis Palatinatum mundantibus, ad nos extremum delatus, in aedibus Apollinis [Note: Matth. Berneggeri.] nostri, h. e. in sinu Musarum exspiravit, Anno 1612. 1. Septembris.
Brevis etiam atque concisa fere fuit, vel potius interrupta opera Philippi Glaseri, quam Auditorio ICtorum Anno 1601. obtulit, institutionum enarrationem cum historiae professione coniungens, Vix enim per annum geminatae huic Provinciae praefuit, quando ad superiora transmigrans,
lampada tradidit Melchiori Iunio, Melchioris, Eloquent. Professoris celeberrimi, filio, qui An. 1602. (19. April.) Institutionum interpretationem auspicarus, deinde per successionem decedentium, Pandectarum quoque et Codicis explicationem nactus est, Iuris elementis explicandis interim, h. e. Anno 1604. praefectô Iohanne Michaele Beuthero, qui in munere isto peragendo, nonnulla etiam industriae suae monumenta edidit atque reliquit.
Claudit vicenarium isthunc Professorum numerum Iustus Meierus, Noviomagensis, ICtorum aetatis nostrae merito suo vocatus Sulpitius; cuius et Sigismundi Flachii. Institutionum Interpretis clarissimi, historiam eleganter exsecutus est is, cuius causa catalogum istum praemisi, Casparus Bitschius, cum collega suo ex rationibus, quas dicere occupavi, coniunctim, sed paulo uberius commemorandus.
Tametsi enim Virorum istorum tot insignia in bonum publicum exstent a)ndragaqh/mata, et in Iurisprudentiam excultam merita, ut iis depraedicandis non Orationes; sed volumina: non dies singulae debeantur; sed hebdomades: Quia tamen fortuna utrique per omnem vitae decursum tam gemina fuit et consimilis, ut difficilius lac lacti, ovumqueve ovo, quod in Proverbio dicimus, discernatur: mores porro et studio deprehendantur eadem; quinimo animus veluti unus per coniunctissima duo corpora diffusus, cuius alterô quasi thalamo per mortem sublato, alter diutius superesse haud potuit: Ideoque non tam ignaviâ aut ingratitudine utrorumqueve laudationem unô sermone componere malui, quam Superiorum voluntatem venerari; Nonnullis existimantibus, taedium auditorii sic devitari posse; ne bis eadem apponere, aut ut ICtus loquitur, kata\ to=u a)uto=u in re, propter recentem defunctorum memoriam plerisque omnibus nota, actuose operam lusisse videamur.
Nec a me exspectari aut exigi puto, ut horum natales, incunabula, pueritiam, iuventutem, nuptias, progeniem, varias iactationes, et reliqua sive externa, sive ab instituto aliena, per tenuissima rerum temprumqueve momenta operose deducam; cum haec talia intra vertentem annum et programmatibus exquisitis comprehensa, et funebribus contionibus universo populo satis sollicite et eleganter exposita sint; huic autem loco minus forte conveniant: siquidem in hominibus contemplandis non aliena aestimanda;
sed ipsa anima, eiusdemqueve egregiae operationes sunt inspiciendae.
Ut enim, inquit ille, in equis emendis non phaleras spectamus praecipue, aut baltheorum polimina; sed corpus eius nudum, ut sit ad speciem honestum, ad cursum velox, et ad vecturam validum: Sic Itidem in hominibus aliena desideranda non sunt. Aliena autem intelligit, quae parentes dederunt, et quae fortuna largita est. Nam qui nobili genere ortus dicitur, eius potius primi parentes, quam ipse, laudantur: qui dives, a re valde caduca et fortuita; sed qui bonis artibus edoctus, et quantum liberali sufficit, sapiens, suis bonis iure laudabitur.
Quamquam Bitschium nostrum adeo ortûs sui, et quod anno 1579. die 5. Aprilis, Hagenoae, patre Michaele, Sutore, matre Magdalena, Iohannis Wuchereri, figuli, filiâ, editus fuisset, non piguit, ut in Commentatione de vita sua, quam vivus delineaverat, argumenta divinae laudis hinc petierit, quod e re tenui ad tam honestam functionem a DEO Opt. Max. evectus esset; Iphicratis exemplo gavisus; qui patre Sutore natus, summus Orator ac denique Imperator Graecorum factus est; Itemqueve (quod ad professionem nostram propius accedit) Alpheni Vari, Cremonensis, qui non solum sutoris filius fuit; sed et ipse sutrinam aliquantiper Romae exercuit, donec meliore genio incitatus, et forte a magistro suo male habitus (nam id familiare fuisse sutoribus, docet l. 13. §. 4. ff. locati, itemque ad lib. 5. ff. ad L. Aquil.) ad iuris studium sese contulit, Doctore usus magno illo Antecessore Sororio, Sulpitio, cuius institutione suaqueve industria tantum profecit, ut non modo prae ceteris Sulpitii Auditoribus plurimum auteritatis in Iurisprudentia consecutus sit; sed etiam ad Consulatum pervenerit, ac mortuus publico funere efferri (raro tum et eximio honore) meruerit; qua de re post veteres Aimarus Rinallius, Iacobus Labittus, Bernhardus Rutilius, Matthaeus Wesenbecius, Iohannes Fichardus (in vitis ICtorum) Georgius Eberlinus (ad l. 2. ff. de Orig. Iur. cap. 40. n. 18.) et alii uberius commentantur.
Imitatus etiam hac annotatione et hypomnemate beatus noster videtur exemplum Agathoclis, qui cum figuli esset filius, generis humilitatem non modo non dissimulavit; verum etiam eo veluti firmissimo argumento usus est, inflammandis et instigandis suorum animis ad capessendum virtutisiter. Unde vasis aureis frequenter figulina solebat
admiscere, ostenderet, sordidissimae conditionis hominibus per virtutem ad honores aditum patere. Denique, ut M. Cato, cum urbano convicio novus homo appellaretur; (quomodo solebant, qui obscuro genere orti, suis virtutibus inclarescebant) novum se, quantum ad Magistratus et claritatem attinet; sed factis virtutibusqueve ferebat esse pervetustum. Ita noster etiam suis de factis clarum nobilemqueve praestitit, et iactare illud Iulii Caesaris Scaligeri ex parte potuit, qui de se dicturus, ita orditur:
Brenni progenies, et si non illius essem,
Ille meô poterat deduci sanguine.
Ita Urbanus, IV. Papa huius nominis, patre sutore veteramentario, (vid. Cluv. epit. histor. sub Richard. p. 577.) quemadmodum etiam Iohannes XXII. (vide eund. p. 606. Bzovium in Anno 1316.) et Benedictus XII. (antea Iacobus de Furne dictus) pistore Tholosano genitus fuit. (ap. eund. Cluv. in Ludovico Bavaro p. 607)
Praestat ea commemoratio tenuioris fortunae hominibus consolationem maximam, cernentibus, natalium obscuritate nemini praeclusam esse enitendi vel emergendi viam; sed imo calcaria tantum et a provido rerum dispensatore in citamenta addi, quo divinâ adspirante gratiâ per angusta et vadosa, ad augusta eluctentur: Quomodo e nostris praeter Varum etiam C. Trebatius Testa, Aulus Ofilius, Caius, (qui tam ignobilis genere; at gloriâ eruditionis vicissim ita eximius et praestans fuit, ut solo praenomine innotuerit.) Flavius Priscus, Masurius Sabinus, Ulpianus, aliiqueve ex humili et contemptibili domo prognati, propter virtutem et doctrinam Nobilissimis adnumerati sunt. De Willigis, Archi-Episcopi Moguntini, modestia, Rota in insignibus Moguntiae etiamnum testatur.
[Note: Epist. 17.] Unde para/docon illud Senecae minus apparebit inopinatum, cum inquit: Si vis vacare animo, aut pauper sis, aut pauperi similis: multis enim ad philosophandum obstitere divitiae: paupertas expedita est, et secura.
Sed et ii. qui honoratioribus editi sunt parentibus, discere hinc debent, Virtutem et eruditionem, ac bona ex his propullulantia, non cum sanguine per traducem, transferri et propagari; sed DEI munere his obvenire, qui laudabilia maiorum calcantes vestigia, per ardua ad alta enituntur; quomodo iterum e Iure Consultorum nostrorum censu decus a Maioribus partum, virtute suâ atque industria familiae
veluti proprium et hereditarium effecerunt Scaevolae, Aquilii, Tuberones, Sulpitii, Caecilii, Nervae et complures alii.
Ceterum lautioribus paulo incunabulis susceptus est Locamerus, Reverendo et Doctissimo Viro Domino M. Georgio Locamero, Ecclesiae Landaviensis quondam Pastore vigilantissimô satus, et Landaviae annum circ. 1588. progenitus: a quo tamen praeter honestiorem ortûs conditionem, fortunam haud luculentam magis aut opimam est consequutus.
Etenim ut Bitschius, simulatque prima linguarum nec non Dialectices et Rhetorices fundamenta in Schola patria iecerat, et iam uberiore cultu indigebat, Argentoratum 30. Iunii Anno 1594. tenui cum peculio (h. e. ut nostri interpretantur, cum pusilla pecunia. l. 5. §. 3. ff. de pecul. l. 16. ff. ad SCtum Trebell.) dimissus, et aliis inserviendo, puerosqueve instituendo, vitae parce ac tenuiter sustentandae subsidia quaerere fuit coactus; a secunda classe huius Gymnasii curriculum studiorum suorum redauspicatus: Ita quoque Locamerus paucos in patriis penatibus annos confecit, paulo post tenerâ adhuc aetate ad Gymnasium nostrum exili itidem cum viaticulo (ut ICtus iterum u(pokristikw=s2 appellat in l. 18. §. 1. ff. de iudic.) ablegatus, ut ibidem uberiore doctrinâ mentem avidam imbueret, in quartam classem ab Ephoris admissus. Cetera non paternis opibus, sed suis studiis atque servitiis victitans, et panem quaesitans quottidianum. Commendantur admirationi posteritatis Philosophorum aliqui, quod inter durissimos labores ad summam eruditionem [Note: lib. 7. in vit. Cleanthis Suidas eod. in argum.] profecerint. Ita enim Cleanthem Philosophum per iocum fria/ntlhn dictum memorat Laertius, quod noctu e puteo aquam hauriendo victum diurnum quaereret, quô tempore sapientiae studiis operabatur. Gemina de Dione Prusaeo refert Philostrat. lib. 1. de vit. Sophist: p. 492. de Saturione et Adito, Gellius. 3. N. A. 3. Socratis et ipsius sapientiae Mystagogi. Homerî, exempla plus quam nota sunt: quibus sane nec nostra saecula deficiuntur; magnô utique opprobriô et improperio eorum, qui a facultatibus satis instructi, segnius proficiunt, et per corporeas delicias animum corrumpentes, molliorem eum efficiunt atque debiliorem, quam ut solidas doctrinae dapes possit concoquere.
Cursum autem Classicum uterque Doctorum nostrorum confecit feliciter, et, quae sollertiae vis est, celeriter: Minime autem, quod plerique hodie faciunt. prow/rws2 et
propere. Solent enim nonnulli adolescentulorum, simulatque rudimenta artium et linguarum labris degustârunt primoribus, iam se totos doctrinâ rep etos atque ebrios somniare, et nifi ilico a Gymnasii subselliis in liberiorem Academiae aerem dimittantur, fore clamant, ut aut rumpantur prae solidae illius eruditionis ingluvie, aut quantum intus est in parturiente alvo; ridiculorum murium copiâ subsellia ista onerent: accedentibus ad hydropicum istum tumorem proximis insaniae indiciis, quando contra iurata Praeceptorum iudicia, se nihilosecius opinione atque adeo religione ipsorum doctiores pronuntiant, et viris eruditis ineptissimi homunciones suam filauti/an contendunt approbare.
Nihil horum vitiorum nostros fascinavit, Buschium aut Locamerum; sed uterque iussum inspectoris, ad altiora subsellia dignus promoventis, non tam desideravit, quam modeste exspectavit: Et Bitschius quidem anno atatis 18 anno 1596. Locamerus 20. demum Classicus valedixit, anno 1608. tametsi uterque praecellente pollerent ingenio, et noctes diebus continuatas bonarum artium amori impenderent. Admissionem porro ad publicas auscultationes, bonis avibus indultam, nequaquam remissionem a studiis aut licentiam interpretati sunt; qui alter error plerosque nostratium dementat; sed eo fortius et alacriore spiritu stadium suum sibi decurrendum esse, veluti apertis catedromi repagulis, censuere. Unde factum est, ut uterque non integro biennio elapso, primam et secundam in Philosophia lauream, et hanc non gratiae; sed ut nostri loquuntur, iustitiae: neque inter postremos; sed uterque primum locum: ille inter 20. hic inter 19. competitores, occupans, laetô omine acceperint.
Nec in residuo studiorum decursu dispar fortuna suppares conatus masctavit; Etenim ut Bitschius praeparatô per humaniores artes ingeniô, applaudente Themide, in atria eius pedem promovit et penetravit: Ita Locamerus toto se animo huic familiae addixit. Uterque felicissimis natus temporibus, quibus cathedra ICtorum longe clarissimis Doctoribus coruscabat: Georgiô, inquam, Obrechtô, et Dionysiô Godofredô, quos Bitschius inprimis audivit, ac deinde etiam Iustô Meierô, quem ille initio studiorum socium, post et Magistrum: Locamerus, ut aetate inferior, Praeceptorem tantum, ac denique uterque Collegam habuit. Quem quanti singuli
fecerint, vel ex eo constat, quod dogmata eiusdem mordicus tenuerint, Bitschius illum suum nominârit Sulpitium; Locamerus explicatius Praeceptorem et Patronum. Erat, autem fato conciliante, mutua Meieri adversus istos propensio, iam a multis annis in animo sapientissimi Viri radicata: ut colligere licet ex schedio quodam, a Meiero ad Locamerum perscripto, eo tempore, quo Locamerus libri Pandectarum quinti elaborationem in Collegio, quod gratae in nutricem Urbem memoriae causa Meierus Argentoratense nuncupavit, suscepisset, h. e. Anno 1615. quod ipsum inter keimh/lia Locameri repertum, ante quam obliteretur, huic recitationi interseram, cum de scopo illius libri et animo auctoris nonnihil subindicet, praefata prius veniâ a Censoribus, si qui futuri sint rigidiores, ut me non panegyristen; sed veritatis praeconem esse, haud gravatim ex praefatione et occupatione mea meminerint et recordentur. Ita autem scribit Meierus: Sum iam, Ornatissime Domine Magister, Amice carissime, in perlegendo titulo de iudiciis occupatus: quem etiam absolvissem, nisi valetudinis incommoditas mihi impedimento fuisset: Itaque Dominum Magistrum rogo, ut reliquos etima titulos, quam primum poterit, mihi transmittat, ne mora aliqua et nobis hac in parte obici possit. Celare non possum, me ab initio, cum viderem, pleraque ex Practicis magis, quam sustiniano nostro proferri: ne fortasse quid Iustinianêum praeteriretur, metuisse. Verum dum in legendo pergo, tum mirifice mihi diligentia Domini Magistri placuit, ut non parum in mea imbecilliate recreatus inde fuerim: Non dubito, quin reliqua sint similia: semper enim de Dn Magistro mihi praeclara omnia promisi, neque me spes fallit. Vale Haec meierus. Quae verba magni illius Viri non solum testimonium, sed et vaticinium aliquod complectuntur.
Et hactenus quidem utrumque in Gymnasio et Academia nostra spectavimus: nunc peregrinabundos quoque comitabimur, donec Argentinam eos, veluti in alteram et fatalem patriam, reduxerimus: Atque ut a Bitschio ordiamur: Postquam ille ad Philosophiae et Iuris studium Gallicae quoque linguae cognitionem privatâ fere industria (quod tamen in illa lingua perquam est difficile) adiuxisset non contemnendam: dignus habitus est, qui Anno 1600. mense Octobris ad aulam Solmensem Laubachianam mitteretur, Per-Illustri et Generosiss. Dn. Henrico Wilhelmo. Comiti in Solms, etc. a studiis et informatione futurus: Hoc autem non multo post in Belgium ad rem militarem reverso
ex commendatione Generosissimae Dominae Comitissae, matris viduae, praefectus fuit Ephorus Nobiliss. Iuvenibus, Hermanno et Iohanni Danieli a Cronbergk, fratribus patruelibus; nec non Volperto Riedeselio in Eisenbach, tum in Academia Marpurgensiliteris operam navantibus: cum quibus, aestate ibi transactâ, sub autumni tempus Argentoratum rediit, ibiqueve itidem per annuum fere spatium studiis continuatis anno 1602. in Galliam abiit, in qua per totum biennium peregrinatus est, perlustratis praecipuis eiusdem regni provinciis, urbibus et Academiis, ut itinerarium eleganter ab ipso conscriptum perspicue docet. Inde autem reductis anno 1604. ad patrios lares discipulis, ipse tertium hanc in urbem ut fidissimam studiorum suorum natriculam, (verbis ipsius Bitschii utor) est reversus, et initio quidem inspectioni Nobilissimorum Adolescentum, Henrici a Luzelburg, et Iohannis Philippi Zugmantels a Brumat per triennium; quartô autem annô regendae primae Gymnasii curiae adhibitus: hoc vero finito, ad Historicam professionem fuit promotus, eodem, quo supremos in Iure Doctoratus honores Basileae adsumpsit, h. e. anno 1608. (7. lunii) et sociam lecti, Deo pronubo pactus est, quam in adversariis de vita sua piissimam castissimamqueve virginem optimus et certissimus ipse morum censor atque arbiter appellat, Susannan. Greinerin, Clarissimi, Prudentissimiqueve Viri, Dn. Melchioris Greineri, Hagenoensium Syndici et Archigrammatei filiam: cum qua per Dei gratiam atque benedicitonem concordissime vixit semper, et novem liberorum pater factus est.
Ita nimirum provida illa mens, architectatrix aeternitatis, eos, qui gradu non praecipitato, nec praecoce impetu, ad honores festinant; sed manum opitulatricem in patientia et spe praestolantur, tempestive satis producit, et productos plurimis inde honoribus atque commodis auger conoratque.
Ex eo certe tempore o( *makari/ths2 noster alternis fere annis novis functionibus exornatus est: Nimirum visitatura (quam vocant) sive inspectione Collegiorum, anno 1609. Canonicatu Thomano, anno 12. (nam et haec, ne quid praeteream ex annotatione domestica Viri optimi, perstringendasunt) Professione Institutionum, anno 1613. Officio Consiliarii apud Illustrissimum Comitem Hanoviensem, anno 1614. Rectoratu Academiae primo, an. 1617. functione porro Thesaurarii Capitulis nec non professione Pandectarum.
Anno 1619. Rectoratu altero, sed ab exaltata huius Academiae dignitate omnium primo, anno 1621. Professione Codicis et Feudorum, anno 1623. fascibus Rectoratûs, tertiâ vice susceptis, anno 1629. denique Praepositurâ Capitull Thomani, anno 1630. potitus est. Omitto deinceps Cetera, ut ambulatoria decanorum et Promotorum Officia, quae ille multoties cohonestavit: Quibus singulis quam decore, quam laudabiliter praefuerit, supra vocem meam est, Certe horariae commendationis capacitatem et fines excedit. Promptum magis est, et conatui nostro propius, ostendere, quemadmodum eâdem pene semitâ, certe non abludente, cursûs nostri Moderator et Gubernator scientissimus atque supremus, Doctorem alterum, Locamerum intelligo, deduxerit.
Hic vero positis in Academia ista fundamentis Iurisprudentiae solidis, tum demum de peregrinatione suscipienda consilia et cogitationes iniit, nequaquam ad praeposterum morem deficiens nostrae iuventutis, quae in peregrinationibus inconsultis et temerariis primos aetatis suae, quae literarum studiis debebatur, annos, magno cum detrimento suo et sero resipiscentium cordolio consumit.
Ut vero commodius sumptus peregrkinationis sustinere posset Locamerus, DEO prospiciente ac Patronis innitentibus, praefectus fuit et adiunctus eximiorum parentum filiis, Sigis mundo Flachio, Melchiori Greinero, et Iohanni Reinhardo Storcken, tum temporis integritatem maiorum virtutemque toto vultuspirantibus, postea exaequantibus, et qua fas est, excessuris; cum quibus non Academias solum, Wittebergensem, Lipsiensem, Giessensem; sed et Bohemiam totam, Marchiam, Pomeraniam, Daniam, Civitates Hanseaticas, aliasqueve provincias vidit, perlustravit; nihil interim de diligentia in studiis remittens: quibus ad a)kmh\n suam perductis, non tantum meruit, ut anno 1618. Iuris Doctor in Brabeuterio Heidelbergensi renuntiaretur; sed paulo post Professoriae functioni quoque, licet ad praxin in Camera Imperiali animum adplicuisset, DEO tamen huc animos inclinante, destinaretur.
Exinde, id est, post exantlata tot laborum taedia, collata fuere in ipsum et nuptiarum gaudia, et omnes dignitatum, quas quidem in Academia sperare licet, formulae: Inspectoris Collegiorum, Decanatus, promotoris, Rectoris et similes:
in quibus obeundis ita segessit, ut desiderium sui omnibus, imitationis exemplum difficile nobis reliquerit.
At requiret forsan a me non nemo promissi memoriam, quod isthaec partim tenuia, partim, ut Philosophi aiunt, communiter accidentia, satis utique nota, nimis anxie persequar, quae prudentia Rhetorum suspenso iubet designare aut volitante penicillo: Enim vero qui non Urbi; sed Auditorio: nec in isto Senioribus aut Senatui literatorum; sed spei succrescentium, haec praecipue expom cogitabit, nihil a vulgaris officio narratoris faciendum esse mihi censebit alienum: Sensit quippe iam suo tampore Symmachus (lib. 10. c. 25.) Ornamentis honorum incitari imitationem, et virtutem aemulam ali incremento honoris alieni: atque, ut Hieronymus (eâ epistolâ, quâ disputat, cur Theologi in patria sua minûs exsistant honorati) inquit: Ubi honor non est, ibi contemptus est; ubi contemptus, ibi frequens iniuria; ubi iniuria, ibi est indignatio; ubi indignatio, ibi quies nulla; ubi quies non est, ibi mens a proposito saepe deficitur: Unde tantundem studiis, atque per hoc perfectioni decedit. Haec Hieronymus. Quid quod Philosophus non dubitavit, in universum edicere: haud quaquam consistere diu civitatem posse, ubi non virtuti maximus honos tribuatur. (2. de Republ.)
Quamquam fateor, cum honores etiam immerentibus aliquando contingant, et Doctores nostri plura meriti sint, quam gesserunt, non usque in hoc argumento subsistendum: sed ad id, quod palmarium est, actiones nimirum secundum virtutem exercitas, et egregia facinora progrediendum atque potissimum respiciendum esse. Qua in re tamen iterum mihi temperabo, nec indefessum virorum istorum laborem, in Collegiis publicis et privatis, in disputationibus et lectionibus, ostensum probatumqueve extollam: In quibus sane tam religiose versati sunt, ut piaculum duxissent, vel unam horulam Auditoribus subtrahere: Id quod citra vanitatem, aut veritatis praeiudicium a me dici volumina lectionum (quibus singulis diligentissime causae adscriptae sunt, si ob negotia publica, vel alia impedimenta legitima, alqiae sine linea horae transiissent0 propalam testantur. Quamquam quid dico haec a me tacenda esse, in quibus vel maxima Professoris laus consistit atque vertitur? Laudet in Professoribus suis Burdgegalensibus Ausonisu acumen, memoriam, os facetum, mores hilares, scripta et scribendi facilitatem, denique, cui haec omnia comparantur, nomin s
celebritatem; mihi post pietatem, quae in utroque summa fuit, ante ornamenta ista, quae mirifice in nostratibus eluxerunt, nihil aeque in docto et fideli praeceptore laudabitur aut desiderabitur, quam discipuli amor, et ex amore subnascens laboris assiduitas: Habeant sane laudem suam illi sive filo/timoi, sive kos1mofiloi, qui non gloriae suae velificantes, (id enim ab impietate proxime abest) sed bono publico, eximia procudunt Commentaria, quibus omnium aetatum, omnium getium classes erudiuntur; neque tamen suis quemque Scholis, suisqueve Audi toribus minus commodum arbitrabimur, qui spretis gloriae popysmis, horum se ingenio attemperat, his scriptis voce erudiendis omnes suas horas locat, addicit, mancipat, modo quae difficilia sunt, explanans, modo explanata tex tilibus denuo tricis difficultatibusqueve involvens, modo aliorum dubitationes admittens, ut scientiam in animo alumni stabiliat, constituatqueve certam atque immotam.
Ac citra iactantiam utique ostentare possumus eam, quae in Scholas nostras introducta est, consuetudinem, quam certe in quibusdam aliis frustra requiras, nec sine claumniae et obtrectationis periculo introducas: plur quippe aliquando de gloria aut vana eruditionis praesumptione contendimus, quam ut serio proficere, aliorumve profectus iuvare desideremus; Unde ventosi illi Legulei, aut ut dici volunt, Iuris Consulti, qui omnem eruditionis suae supellectilem in pugnacitate et contendendi promptitudine reponunt; quorum istae virtutes quos fructus in aulis et Curiis produxerint, tota nunc Germania experitur.
At huic Scholae ab optimis istis, quos nunc laudo Doctoribus alia disciplinae ratio sive tradita, sive conservata est, quâ malint duci Studiosi, quam ducere, audire, quam audiri. Id sit in Collegiis (quae a re sic vocamus) examinatoriis, ubi remotô schemate et verecundiâ, vitia defectusqueve, fundamenta profectusque, incrementa denique aut vigorem veluti paternâ manu palpamus, tractamus, excolimus. His adminiculis desultoria et inconstans discendi ratio profligatur, avia et an fractus studiorum devitantur, et certâ manuductione iuvenes ad solidam eruditionem veluti per serperastra promoti perveniunt. Neque tamen plane mutos requirimus Auditores; sed dubia et in utramque partem a Doctoribus deducta exercitationibus servamus Studiosorum: Ac sine iactantia iterum dicere possumus, plures
exercitationes et disputationes a Viris istis diligentissimis habitas fuisse per trimestria, quam alibi locorum, pene dixerim per trieterides. Non ignoro, haec vix in laude, quadantenus in vitio a nonnullis reputari, sola nobis vetustatis instituta pro norma vivendi, et in studiis progrediendi regula obiectantibus: quibus tamen ego moderatam Iulii Caesaris Scaligeri sententiam reponere soleo, quam his verbis exprimit: Equidem ita censeo, optimos illos priscos, tum recentiores, non voluntate solum; sed quibus etiam possent, officiis bene de nobis merites fuisse: verum itaevenit, ut qui sublimioribus studiis occupantur, eos pigeat harum quottidianarum, disputationum: quos vero ingenium temper atius ab altiori contemplatione abduxisset, eos melioribus opibus destitutos, aliquando nimis leviter deprehendimus in eas incubuisse. Quibus sane verbis Scaliger istorum excessum, illorum vero defectum sive notat, sive castigat: excessum in istis, qui altercationibus Academicis omne temporis puntusm tribuunt, nimium altercando facientes, ut veritas amittatur: defectum in ills, qui ex hypothesibus suis et a)metakinh/tois2, quae sibi suisque persuasere, principiis, omnem secuturi aevi posteritatem pendere volunt, in censuras praecipites, omniaque iubvertentes, ut doctiores videantur; quae non mea, sed Scaligeri iterum verba sunt. Nostri certe Doctores inter haec extrema tam conveniens adhibuere temperamentum, ut neminem unquam discipulorum paenituerit, ipsorum chiragogiâ usum fuisse.
Neque tamen defuisset praeclaris istis Viris velingenium, vel rerum copia, quibus Ordinis nostri gloriam valuissent propagare, si maior eius, quam officii ipsis visa fuisset habenda ratio. O! quantum eruditorum, exclamat Plinius, aut, modestia ipsorum, aut quies operit et subtrahit famae: illi, qui tacent, hoc amplius praestanti, quo maximum opus silentiô venerentur.
Quod si vero quis a)ne/kdota Bitschii viderit et inspexerit, Commentarium inquam, primo in 12. Caesares Suetonii, quos ille in historiarum professione constitutus dictavit; tum in feuda absolutas tractationes; itemque in tit. de reb. cred. de iureiur. de in litem iurando: ad SCtm Macedon. ad SCtm Vellei de rer. commun di visione: de probationibus: de Codicillis: de clausula Codicillari: de thesauris: de casibus pro amico: de causis Caesareâ decisione dignis, et aliis; modestiam hominis mirabitur, doliturus etiam, tot thesauros orbi literato perire; Ita enim de???, si quid est in me iudicii, affirmare possum, praeteritis diebus
avidâ mente evolutos esse eos Commentarios luce et manibus Doctorum longe dignissimos.
De Locameri concinna facilitate et eximia scribendi facultate testimonium praestant non paenitendum, notae in Institutiones, Nova Iustinianea, quaestionum Iuris Centuriae aliquot, Enantiophana, feudorum synopsis, ut alia, quae in Studiosorum manibus volvuntur, puclicarum recitationum volumina praeteream. Quid de egregio utriusque conatu dicam, mihi quoque inter novissima commendato, producendi ex Antecessorum huius Academiae adversariis notas in universum ius perpetuas, quarum specimen in Institutionibus, ut modo indicatum dedit Locamerus; itemque consiliorum Facultatis, non trivialium certe, centurias aliquot, denique Collegii, quod vocant, Argentoratensis iuridici, adornationem talem, quae succinctam omnium iuris capitum explicationem cum indicibus et remissionibus exhiberet, quâ methodo totum Dicaeopaediae systema, ratione hactenus nondum usurpata, facili tamen et perfectissima, explicaretur. Sed hos conatus partim iniuria temporum partim defectus sumptuum sufflaminavit, adversa valetudo stitit, mors inter cepit. Cum qua antequam subsistam, unicam dissimilitudinem, sive disparitatem, quam in similitudine istorum virorum observâsse mihi videor, annotabo. Hactenus enim, ut fortunae, laborum, vitae, honorumqueve, denique ut studiorum ipsorum summa fuerit parilitas ac tantum non unio, indicâsse me arbitror, quae etiam in virtutibus reliquis ubique eminebat; Unus enim ambobus, h. e. ad summam pietatem compositus de divinis sensus, religiosa scientia et conscientia, nihil fucatum, elatum nihil, aut sordibus avaritiae inquinatum, constantia rectae mentis, modestia morum et suavitas, veneratio superiorum, aequalium amor, inferiorum cura et iuvandi studium: Singulae haec in geminis gemina et consimilia plane, ut vel sub eodem sidere natos, vel ab eadem matre enuritos, vel sub una saltem disciplina adolevisse iurâsses: Tanta etiam per omnem vitae usuram coniunctio, ut nulla iniuria amicitiam ruperit. nulla offensio labefactârit. Tantum in adminiculis comparandae eruditionis aliqua apparebat disparitas: Et enim Locamerus parum tribuebat librorum multitudini, neque plus locorum, quos appellitant, communium coacervationi; sed unico Caione Iustiniano, cui sane annotationibus quottidianis magnam in margine lucem intulit, vel si interprete opus
omnino foret, Cuiaciô et libris synopticis contentus. Legendi disputandiqueve provinciam, neque eam tantum; sed et de iure consulentibus respondendi partes scitissime explebat, cum stomacho aliquando invectus in illos alienarum sententiarum hamaxagogos seu hamaxarios, qui omnia dicta scriptaqueve sua, ac inprimis consilia, vermicultatis allegationum papaveribus perpluerent, cum textu iuris, aut analogia et ratione hinc elicita defungi prudentem iuris sacerdorem posse, non contenderet solum; sed et, quotiescumque res postulabat, facto ipso ostenderet, ita, ut saepissime acerrimus ille nostrarum lucubrationum Censor, Bitschius, in parsimonia verborum acumen, in congrua textuum iuris allegatione copiam et commoditatem mirantis in modum in Locam ro depraedicaret.
Id vero hinc exercitatissimo Viro placuisse et sedisse arbitror, quod tritutae forensi (cuius tamen non rudis erat, sed iam olim fortissimus athleta exstiterat) parcissime operam elocans, his memoriae subsidiis haud usque opus haberet, quibus infinitus ille (naturâ novos semper parturiente) casuum numerus definitur: Saepius etiam affirmantem audivimus, munus Professorium totum requirere hominem, neque bonâ se conscientiâ pluribus operam addicere posse clientibus, utcumque alios, sterilitatem cathedrarum veritos, totum diem sedendo, itando, cursitandoque, ac veluti curriculo seu duplomate usos Divae Peniae occursum devitasse, meminisset.
E diverso Bitschius instructissima pollebat bibliothecâ, nec consultationes solum suas; verum etiam disputationes et commentaria numerosa allegationeum phalange instruebat, partim commodo aliorum motus, qui per remissiones eiusmodi in loca deducerentur hactenus incognita; partim, ut suborituris dubitationibus ansam praecideret. Praeterea insignem collectaneorum thesaurum adparaverat, eundemque quottidianis racemationibus reddebat cumulatiorem: qua in parte minime vulgarium thesaurariorum errores sectabatur, qui obavia quaevis ac protrita, theorica, practica, didactica, polemica, vera, falsa, uni eidemqueve inferciunt volumini, lancem saturam, aut si mavis Hispanico vocabulo rem designari, ollam putridam, repraesentantes, non sine dispendio studiosorum, certe cum taedio erudito rum: A qua labe ne famosi quidem illi allegationem architecti, Calderinus, Bertachinus, Brunorus a Sole, Arnoldus
Reyger, et ipse adeo purpuratus falsissimus auctoritatum in stitor, Cardinalis Tuscus, omnino liberari, nedum perpurgari possunt. E diverso Bitschius veterum ICtorum instituta sequutus, iudicio et electione adhibitâ, rara tantum et utilia eruebat, eruta singulis singula libris, veluti cellulis commendabat: hinc erant libri theorici, illinc practici; hinc didactici, illinc polemici. Quantum ad textûs sententiam et discrepantees in explicatione opiniones, utebatur systemate Naevii, quod doctissimis Auctoribus egregie locupletavit, adeo, ut propter auctorium istud opus Naevianum recudi mereatur; qua de re tamen ipse Auctor, Dn. Naevius, se desperare nuper mihi perscripsit, maxime cum Augustinus Barbosa simile quiddam in ius utrumque Romae moliatur. Systematice vero ius collectum pretiosissimis Meieri digestion bus quottidie melius ordinabat, ineptissimam iterum iudicans illorum operam qui locos iuris nostri proprios, de iudiciis, inquam, deque contractibus, nuptiis, tutelis, successionibus,' delictis, actionibus et similes, locis illis suis communibus tumultuarie inferunt; cum hi sint loci proprii, h. e. propriam et peculiarem sedem, tum in corpore iuris, tum in systematica artis comprehensione, iam obtineant, quibus vel acquiescere quis possit, vel si quid novi occurrat, marginibus adscribere, vel diligentiâ denique illorum frui queat, qui singulos pene titulos fusioribus Commentariis declaraverunt. Locos autem communes illos iudicare videbatur, qui vel disciplinis aliis, vel propriis illis, quae dixi, iuris capitibus essent communes, nec specialem in iure sedem nacti: quorsum etiam Doctorum borcardia, sive a)ith/mata et a)ciw/mata pertinent, quae cum maximam pra/cews2 partem et infinitorum ingenia occuparint, mirandum est, nullum hactenus censorem reperisse, omnibus Augiae istud stabiulum potius usurpantibus aut ferentibus, quam ut purgamenta et camerinam movere sustineant. His certê a)ciomnhmone/utois2 Bertachinum, Vigelium, Wehnerum, Gailium atque alios, se ipsis maiores per frequentiam annotationum Bitschius effecit. Iam Polemita iterum in theoretica et practica distinxerat, et certos cuique sectae libros, inprimis autem Vigelii methodica attribuerat, optimis iterum annotationibus omnia fecundans: Ut mirari adeo subeat, quomodô Virille, tot occupationibus distentus, (refponsa et propriô et facultatis nomine consulentibus reddita, advocationes clientibus praestitas intelligo) tot praeterea
molestiis affectus et infortuniis; tot tamen nihil ominus commentationibus sive colligendis, sive concinnandis sufficere potuerit; maxime, si adversa casuum et incommoditates domesticas et inter haec omnia valetudinem semper aut infirmam aut deficientem cogitemus. Enim vero recte Sca liger; studiis, inquit, haud parum de demenso vitae defraudamus; distracti enim spiritus membra destituunt inania, atque illorum haec attritio fit instrumentum quasi quoddam acceleratae abolitionis: Vel, ut alibi penitius inquirit: sublato corporis exercitto iis horis, quas literarum studiis impendimus, intentis animi instrumentis in eam corporis partem, quae rationis ivaicii, inventionisque moderatrix est; avertitur necessario naturae opus ab alendis membris: frustra enim vis illa, quam Galenus attrahentem vocat, laborare visa est, frustra est ea, quae retinet: nihil habet immutatrix, quod immutet: expulirix autem id, quod exigendum est, ne cetera quasi in vacuo destituantur, non expellit: quamobrem neque corpus nutrietur. et corrupti humors ex arteriis nequaquam vaporabunt. Ex illo igitur imbecillitas insidebit, ex hoc morbi subrepent, ex utroque interitus subsequetur: hinc illi pallores, facies exsanguis, oculi cavi, frons contracta, infirmus ingressus ac vacillans: et quae sequuntur.
Videor mihi hunc naturae deficientis processum in utroque Doctorum nostrorum animadvertisse; in Bitschio quidem documentis et indiciis plane notabilibus: iam enim a multis retro annis male habebat, et tumulo quam ergasterio Musivo expeditior; piorum precibus et intercessioni, th\n w)kumori/an et moriendi per momenta necessitatem sufflaminari, referebat acceptum, exsolvi cupiens, si placeret Imperatori; perstitutus etiam in statione, lcet misera et gravi, si multorum et inprimis familiae solatio liceret superesse. Atque haec Bitschii, praeclare de studiis Iurisprudentiae meriti, fatalitas fuit. Ceterum in Locamero occultiora, nec nisi peritis cognita morbi letalis vestigia serpebant, antequam malum uno velut impetu erumperet, et lecto semel affixum nullo quam vitae manupretio dimitteret exsolutum. Forsan et illud argumentis harmoniae naturae, consensui complexionum, et occultis fortunae symbolis, synthematis et allegorematis annumerandum est, quod eadem morbi species, h. e. hydropis violentia, eademque dies, h. e. secunda Decembr. annt praeteriti emortualis fuit Bitschii, Locamero autem fatalis: alteri doloris finis, alteri initium ad eundem finem: qui Locamero 26. Ap. huius anni contigit.
Neque in excessu ipso (si morbi symptomata demas) quic. quam dissimile; illud enim Bitschtus metuerat anxie, et calidis a Deo lacrimis deprecatus fuerat, ne aliorum ministerio, quas noller, partes permittere cogeretur: idque contra istius morbi ingenium, vim et consuetudiem a clementissimo humanarum rerum et caelestium dispensatore Iesu obtinuit, diuturnitatem morbi huius desiderii praestatione refocillante. At Locamerus quo breviore usus valetudinario, eo durius habitus fuit. Utrique vero eadem Scho. la, eiusdem gloriae fuit theatrum: nam et Bitschius incredibili constantiâ viribus animi ad extremum usque hali. tum integris, corpus ipse componens atque reclinans sunm, sua voce spiritum Salvatori nostro ex antiqua formula, velti de manu in manum tradidit, commendavit, commisit, ac eo ipso momento imperterritus excessit, dubitantibus amicis, an serio res ageretur. Locamerus autem sequestratis omnibus in homines clarissimos adfectibus, in solo Iesu defixus, carceri terreno, morborum et molestiarum myridaibus repleto, animam, Deo pensante, subduxit. Ita uterque eadem fortitudine, eadem fiducia excessere, velut lychni, inserviendo conservis suis, consumpti; dilectissima Domino suo et in magna luce resuscitanda lumina, inter stellarum orbes et iustitiae soles effulsura.
Exprobrare atque improperare solebant nonulli Philosophorum inertiam moriendi populo, hoc est, Stoicorum Apathiae minus addicti, quis, inquit Seneca, sine querela moritur? quis extremo die dicere audet:
Vixi, et quem dederat cursum fortuna, peregi.
Quis non recusans, qui non gemens exit?
Proh! quanto levius (canit Poeta)
- - mortalibus aegra subire.
Servita atque hiemes, aestusque sugamque fretumque,
Atque famem; quam posse mori.
Nihil vero cordato Christiano levius, nihil exoptatius, quam bene mori; ganaro scilicet, bonam vitam numquam premi malâ morte, ut Augustinus ait, utique certo, quod simulatque terrena domus nostra huius habitationis dislolvitur, aedificationem a Deo habeamus, domum non manu factam, sed aerernam in caelis. Ac in illis quidem beatorum aedibus atque sedibus felices animae, a sublunarium calamitatum impetigine liberae, omnibusque fortunae
inviden.tis iaculis longe lateque superiores, sanctissima agunt otia: Nos in turbulentis tempestatibus istis volutamur, exitio quam solatio propiores: Illi ineffabilia divinae sapientiae audiunt capiuntque miracula: Nos intra aevi errata consistimus, et evaniturae scientiae modum multa contentione discimus ignorare: Illi tot caras offenderunt animas, quas caeli municipes, Angelorum contribusles esse experiuntur: Nos carissimis Collegis, fidissimis Doctoribus orbati, palpitamus, et in hac eruditorum hominum raritate, ne dicam solitudine, succollaturos relicta horum Atlantum onera frustra requirimus, frustra circumspicimus; nisi Deus, miserator noster, turbas istas Oecumenicas dissipare, Orbi tranuillitatem, Societatibus alimenta, Scholas sibi, Scholis Doctores, velut a)po\ mhxanh=s2 restituerit: Cuius sane immensae bonitati, inter lugentis animi singultus, et intercludentia votorum prolixitatem suspiria, has spes nostras atque desideria devoti commendamus.
DIXI.
Sic ego Vos, quos nulla mihi cognatio iunxit,
Sed merita et Themidos communio grata cathedrae,
Et studium in libris, et provida cura docendi;
Ut potui, memorare avidi; sum viribus ausus:
Fors erit, ut facili quisquam haec mage cantet avenâ
Alter, ab exemplo aut chartis instructior istis:
Interea hoc nostri testamen amoris habete.
Tractatus de clausula Codicillari: Argent.
Commentar. de Feudis: tbid. Commentar. in consuetudines Feudorum Argent, 1673. in 4.
Oratio Parentalis de obitu Iusti Meyeri, ICti Argentoratensis: ibid. in 4.
Quaestiones Miscellaneae: ibid, in 4.
Promotio Doctoralis iuridica: ibid, in 4.
Tractatus de rerum communium divisione: ibid.
Commentar. ad L. 3. §. 5. ff. de acquirenda et amittenda Possessione: ibid.
Decas casuum pro Amico: ibid. 1670. in 4.
Tractatio Methodica de Thesauris: Argent. 1624. in 4. Noribergae 1674. in 8.
Disputationes publicas atque sollennes habuit sequentes: De dominio eiusque iure: De Donatione Constantini: De Emptione: De Emphyteutico iure: De evictione Feudi: De Exceptionibus: De sideiussore surrogato: De Locatione: De Mutuo: De Numeratione: De Verborum obligatione: De Pactis: De Pacis Pactionibus: De usufructu: De Usucapionibus etc.
Centuria quaestionum Criminalium: Argent. 1623. in 4.
Elogia Institutionum Iustinianearum: ibid. in 4.
Disputationes novo iustinianeae: ibid. 1624. in 4.
Quaestiones iustinianeae; quae per totos iuris libros in controversiam fere vocari solent: ibid. 1634. in 8. 1658. in 12. Quibus accedunt Quaestiones Feudales: ibid. 1659. in 8.
De divisione et qualitate rerum: ibid.
Annotationes in Iustiniani Institutionum lib. IV. Rostochii 1632. Argent. 1634. in 12. auctae ibid. 1656. in 12.
Disputationes in illustri Lyceo Argentinensi frequentes habuit, ex quibus huc referimus de Antichresi: De causis actionum: De famosis libellis: De compensationibus: De Contractibus Innominatis: De debiti constitutione et maxime liquidi: De Dominio eiusque iure: De Donationibus: De emptione: De Emphyteutico iure: De furtis et rapinis: De Exceptionibus: De Prorogatione iurisdictionis: De Nuptiis: De Pignoribus et hypothecis: De restitutione in integrum: De successione: De Syndico: De Tutelis: De Transactionibus, et si quas forte plures suo praesidio munivit.