ILIENSIUM legatis, Auditores, paulo serius consolantibus, [Note: Sueton. Tiberio cap. 52.] super filii Drusi morte, quasi obliteratâ iam doloris memoriâ, irridens et superbe contemnens Pater Tiberius, se quoque, respondit. vicem eorum dolere, quod egregium civem Hectorem amisissent. Sed respondit hoc Tiberius, homo saevâ ac lentâ naturâ, phlo\s2 ai(/mati pefurame/nos2, lutum sanguine maceratum: ut puerum etiamnum praeceptor Theodorus Gadareus appellare solebat: qui nullum unquam intra animum dolorem admisit, qui obliterari et expungi deberet, qui ne libiros quidem suos patriâ charitate dilexit, quos crudeliter habitos a)/storgos2 ille misere tandem trucidavit. Sed ad Tiberim hunc Tiberium, aut ad Phlegethonta potius. Alia Vobis, Auditores, mens, nec vos ita mihi iniqui, quod serius ago id, opinione quorundam morosorum, qui me ipso officio inofficiosum dicent, cum vix prius agi potuisse sapienter iudicetis. Stetimus utique adhuc alio dolore tamquam recenti plagâ stupentes attonitique, deinde laudum tanti viri ac meritorum admiratione defixi, dubrique praestaretne Scipionis Gentilis tou= makari/tou silere nunc laudes, annalibus posterorum numquam ignorandi? an ingenii imbecillioris culpâ deteri imminuique? Accessit et timor quidam, neque ille quaesitus aut vanus, sed iustus, et hoc saeculo, hac temporum
nocte non insuper habendus. Postquam enim laudanda facere [Note: Tacitus Agricola.] desivimus, inviti quoque laudes alienas audimus, et magnam aliquam ac nobilem virtutem esse oportet, quae vincat ac supergrediatur vitium parvis iuxta magnisque civitatibus commune, ignorantiam recti et invidiam: reperias ubique locorum et terrarum mures illos, qui rodunt, et ad lapsum atque ruinam lubrica reddunt ea quoque quae nihil tale praeseferunt, quorum improbitas facit tuta etiam ipsa timenda, quandoquidem vel ubi minime credas,
[Note: Hor. 2. Carm. Od. 1.] -- Incedis per igneis
Suppositos cineri doloso.
Unde et propter hos rosores alienae famae non impetu mero vel dolore, sed temporis tractu et veluti cum iudicio quodam ultimum hoc pietatis officium peragendum mihi visum, ubi sub ipsas funeris exsequias singultus saltem et inter gemitus fracta verba [Note: Tacitus 16. Anal.] affectumque solum et praeter illa nihil afferre potuissem. Aliter vero docuit nos eminentissimus Historiae Augustae Scriptor: Detur, inquit, hoc virorum magnorum meoriae, ut quomodo exsequiis a promiscuâ sepulturâ separantur, ita in traditione supremorum accipiant habeantque propriam memoriam, non adornatam meris maeroris imitamentis, non theatricâ etiam aut hyperbolicâ encomiorum iactantia tumentem atque inflatam, sed quae vera sit, et meritis eorum sine fuco respondeat.
Fuisse autem Virum magnum Scipionem Gentilem ICtum si quis dubitat, illi respondeat omnis Italia, quae se patriam tanti Viri non dicit, sed iactat: illi respondeat Gallia, quae non minus virtutes eius quam ingenium et Doctrinam stupuit et admirata est: illi Britannia respondeat, quae cum Germania de possessione (cum illa Fratrem Albericum suum fecisset) plenissime triumphavit: De aliis regnis et regionibus nihil attinet multa dicere. Sufficiat nobis Magnifici praepotentis Rei pub. Norimbergensis Senatus iudicium, quo Consiliarium suum et Antecessorem meritissimum ornavit, cum promiscuae sepuliurae subtractum in huius oppidi templo copulatum iam cum maxibus beatissimus Magni Donelli in caelis, cum ossibus quoque incomparabilis Viri coniungi voluit iussitque.
[Note: De Sannazario.] Scilicet ut tumulo quoque vicinissimus esset,
Cui magno fuerat proximus ingenio.
Huic igitur quid nos Academicos facere aequius, quam in hoc templo Academico etiam et memoriam Virtutum et meritorum erigere? Nos enim dolor iste proprie attingit, nos videlicet
novimus, quem oculi quem animi nostri desiderent, nos intelligimus, quem Academia civem, Senatus eiusdem Senatorem, Facultas iuridica Antecessorem. Iuventus nostra Doctorem et Ductorem habuerit, quem amiserit. Et quamquam DEI OPT. MAX. misericordia et rovidentia ac cura paterna Incliti Senatus Norimb. et Nobilissimorum DD. Scholarcharum, (quod merito in summis beneficiis numerare debemus) ita prospectum est Academiae, ut quae tanti luminis orba in tenebris et squalore maesta considebat, brevi post tempore et novis oculis donaretur, t vigorem ac virorem reciperet, iamque caput iterum caelo tollere non vereatur, utque id diu salvis suis luminibus possit, comprecari nos deceat: Tamen animi memoris est et grati, ne dicam pudentis et honesti, merita demortuorum depraedicare, et posteritati reverenter atque officiose commendare. In quo quamquam conspirare vos animis et consentire mecum indubie animadverto: tamen illud forte nondum satis capitis, aut probavi ego vobis, Auditores, quod hoc pietatis officium in me receperim ego, aut etiam occupaverim, quod hi, quos sedentes videmus, Viri Amplissimi, Clarissimi, Consultissimi, Doctissimi suscipere iustius voluissent an debuissent, certe obire rectius potuissent. Quibus ego quid reponam, si me ipsum excutio, ut, quod sentio, eloquar, profecto vix reperio. Affectum meum si hoc consilii mihi suggessisse dicam, ut est inter alia, vereor ut incusetis stulitiam meam qui aut me solum hominem esse existimem, aut vos ignorasse Scipionem Gentilem persuadere aliis postulem Si amicitiam (quae mihi cum eo vivente in his terris intercessit interior et familiarior) hoc imposuisse munus mihi disputem, ambitioni me dare hoc putabitis fortean, et quasi nec alios praeter me habuerit amicos, nec causas etiam amandi iustiores, dici vobis et explicari voletis. Dicam igitur neutrum istorum, sed id quod non minus verum, magis honesti speciem habere arbitror. Ita de me meisque studiis meritus est Gentilis noster, ut unus ego ex omnibus hoc pietatis officium illi debeam, et non sine gravi piaculo aut improbitate illi non exhibeam, Atque huic quid opponi possit a malevolis, nondum video. Nam et Romanorum hic me consuetudo, a quibus nil nisi quod fas piumque esset, manasse et defluxisse ad alios opulos novimus, excusabit, quae illis potissimum has partes imponebat de quibus defuncti quam praeclarissime meriti essent, non iis qui dicendi facultate sese supra alios commendarent.
Patiemini igitur, Auditores omnium ordinum splendidissimi honoratissimique, pium me esse, licet non disertum, quam ingrati animi, quo nihil indignius est hominibus liberalibus optimisque artibus ad humanitatem et honesti officia institutis, notam et culpam subire, dubitisque adeo de vita et summis Gentilis nostri beatissimi virtutibus breviter et succincte quaedam commemoranti benignam audientiam, quod ut faciatis, omni a vobis animi contentione atque observantia ac studio peto contendoque.
Ager in Favenium spectans ventum, et Soli ostentus natura [Note: Cap. 1. de Re Rust.] suapte melior et fecundior, inquit doctissimus Tagatorum Cato: quidni igitur ingenia quoque hominum cultiori loco aut regione nata ortave, robur ac vires trahant a natali solo? Simonides sane, referente Ammiano Marcellino, [Note: lib. 14.] iudicabat: bene perfectâ ratione victuro ante alia patriam debere esse gloriosam. Non defuit hoc ad gloriam ornamen. tum Gentili nostro, sive adiumentum dicere malis. In [Note: M DC LXIII.] Italia enim Anno salutis per Christum partae 1563. primum spiritum hausit, eiusque provincia nobilissima Piceno, quae hodie Marchia Anconitana, ad radices Apennini montium famosissimi. De cuius Italiae laudibus si agendum hîc sit, commemorandaeque illae ex veterum scribtorum monumentis, dies me hic, et hi lumbi atque vox haec deficiant. Omnium instar sit iudicuium Magni Henrici IV. Galliarum et Navarrae Regis quondam gloriosissimi sapientissimique. Is cum aliquando deliciaretur cum familiaribus suis, atque hi illum Europae Monarcham meritissimo suo esse posse ambitiose iactarent: Eugepae, inquit, si Monarcha is, quem vos facitis, essem, ex omnibus Europae regnis unam mihi aulam adornarem; et Gallia quidem mea mihi penus esset, propter omnis annonae vilitatem simul et bonitatem: Hispania et Anglia aerarium, propter auri praestantiam et copiam: Germania cubiculum propter securitatem. italia hortus deliciarum et amoenitatis. In hoc magni Regis de Italia iudicio adquiescamus nunc, et adquievit merito in tam nobili patria etiam amoenissimi et excoctissimi ingenii Gentilis noster. Patria illi Castellum San-Genesii fuit: Pater Matthaeus Gentilis, Vir vere nobilis, ex antiquissima honoratissimaque Gentilium Russorum (fuit enim et alia Nobilis Gentilium familia in Italia, quae Blanca sive Alba dicebatur) prosapia oriundus, professione Medicus, neque enim in Italia honesta literarum aut facultatum professio
nobilitatem destruit, sed ornat, ur ait Imp. in Epistola ad Eumenium Rhetorem: iudicio maturo coctoque homo, gravitate severâ et prisci illius aevi, sine cerussâ et similagine huius saeculi. Huic cum Romanenses isti Hierophantae partim ineptas, partim ridiculas suas superstitiones et theatricas nugas persuadere nulla ratione possent, isque gustum aliquem caelestis veritatis subinde tum ex lectione divinorum oraculorum, tum ex colloquiis virorum piorum, quibus ea ipsa, quae modo dixi, a gravitate Religionis Christianae recedere videbantur, perciperet, rebus diligentius expensis, et veritate plenius haustâ inque animo eius confirmata, de patria deserenda, in qua ne profiteri quidem, quae crederet,multo minus DEO servire, ut oportebat, tuto posset, serio cogitare cepit; cumque filios haberet complures, et numero quidem septem, e quibus primus Albericus ille fuit, quem non Britannia modo, sed et tota Europa Praecept orem in iure suum colit et agnoscit, noster Scipio sextus, de filiis secum abducendis, adeoque totâ familia transferenda cum uxore lectissima femina secreto egit: Quae cum ita animatum, et ex ea causa, maritum carissimum videret, subductis hinc inde rationibus varieque animo distracta tandem in haec verba multis cum lacrimis maritum affata est:
Vellem equidem Domine, atque unice optarem, ut, cum ego finem huic orationi meae factura sum, DEO OPT. MAX. in cuius oculis hîc consisto, in cuius etiam auribus haec loquor, placeret quoque vitam mihi abrumpere, et ad regni sui gaudia evocare, sic enim expedita tibi forent omnia, nihilque voluntatem tuam emorari posset. Cupis tu excedere patriâ, mi Domine, ut conscientia tua tibi constet illaesa, ut vita tuta, ut cultus DEI purus integer et non impeditus: pie facis, vis me, quae tibi ad aras sacramentum individui consortii dixi, tecum ire: ius petis, vis sequi te mecum communia conversationis nostrae pignora, liberos dulcissimos: amanter facis, qui cupis tuis iuxta tecum bene esse, quâ hîc qua illic cum beatis mentibus. Quid ad haec ego: Ire te non tantum permitto, sed et iubeo, quia te amo, et periculum, quod mansuro impendet, intelligo, ut tecum eam, ignosce confitenti, non possum, quia me amo: adsuevi patrio aeri, victui, religioni, eduxeris hinc, ad mortem duxeris. Da hoc igitur amori meo, quo te prosequor, ut me
quoque respiciam, et quae vitam tuam et securitatem suis voluptatibus et solitudini futurae anteponii, ei hoc repone, ut suos inter constituta aut in patriâ relicta ac deserta viduitatem mitius ferat: animis interim cohaerebimus, et tu me derelictam non minus amabis, quam ego te maritali reverentiâ colam, dum ero. De liberis meam admitte etiam, mi Domine, sententiam, et Albericum tuum, quem, ut aetas maturum, ita Virtus et Doctrina iam spectabilem et Praetorem Ascolitanum fecit, tibi babeto, reliquos et aevo et iudicio infirmos deliciisque Italiae innutritos e patriae dulcissimae, e miserrimae matirs amplexibus ne eripe, sint hi, per Deum immortalem, afflictissimae huic feminae - - solatia luctus Exigua ingentis - - in quibus tamquam viva tui imagine te contemplari, et miserias meas lenire ac mitigare aliquatenus possim; Finiitque cum lacrimis illa sermonem, quem neque siccis excepit maritus oculis, sed fractis quibusdam per gemitus atque tertiatis verbis per omnia uxori suavissimae consensit. Unus ei mentem altius nsedit Scipio, cuius indolem ad omnia excelsa iam in puero notabat exactissimus censor, et sine eo vitam sibi omnem acerbam fore praevidebat. Cum igitur Albericum volentem et eadem iam secum diu sentientem facile ad sequendum se induxisset, convasatis clam rebus et collectis sarcinulis, acerbissimo Vale uxori liberisque dicto ex Italiae in Carniolam vicinam contendit: in itinere autem tuto quodam loco subsistens, Scipionem, quem amici paterni per speciem ludendi, honesto quodam plagio, e domo maternâ eduxerant, et anxio sollicitoque ob eam rem patri submiserant, tandem lubentem laetus recepit, et cum duobus his filiis in eam, quam dixi, provinciam concessit. Saepe mihi narravit hic, de quo agimus, Scipio, grave matrem hoc nuntio vulnus accepisse, et cumpatre suo, super hoc furto, dulci quadam amaritie per literas expostulasse, unde quâ virtute, qua animi firmitate femina fuerit, non difficile est colligere, sic ut minus mirari liceat, si ex his parentibus editus, ad ea virtutum fastigia Gentilis noster contenderit, et eadem quoque contigerit, porro hospes noster Matthaeus Gentilis cum comitibus suis ubi apud Carniolanos substitit, ea passim Virtutis et Doctrinae suae, et admirabilis cuiusdam humanitatis, cum gravitate temperatae, documenta dedit, ut illustrissimi eius Provinciae Proceres, non modo hospitari ibi exsulem spontaneum per. mitterent, sed et consilia inirent, quomodo tantum Virum
retinere secum et pro dignitate habere possent. Constituerunt igitur illum Archiatron, propositis iis conditionibus, et eâ erga ipsum munificentiâ usi, quam ipse nec aspernari vellet, nec repudiare ullâ ratione posset. Cum igitur sedem ibi ipse fixisst: Albericum in Britanniam misit, eumque [Note: Vita Academica.] amicisibi quibusdam suis commendavit, per quos ei abunde prospectum, Scipionem autem nostrum Tubingam ablegavit: in qua Academia eos in humanioribus literis et iure progressus fecit, qui iam, quantus suo tempore futurus esset, clare testarentur. Et quia delectabatur amoenissimum ingenium poeseos studiis, Poetas eius loci et studiose audiebat, et eorum conversatione libenter utebatur, inque eo studiorum genere ita profecit, ut omnium tamdem Europae Poetarum non dicam ingenia, sed spes etiam et vota longe superaret: quod me ex vero dicere, consensus omnium vatum cultiorum comprobabit, et magni illius Melissi testimonium, qui fasces illi ultro suos submisit, et superiorem lubenter prolixeque testatus: habuit et hunc impetum a Patre, de quo mihi narrabat saepe hanc historiam: Sadebamus, inquit, Pater, Albericus et ego tempore brumali ad caminum post sumptum cibum otiosi, ibi pater ad nos: ne prorsus nihil agatis filii, carbonem uterque hinc e camino eripite: sententiam ego vobis quandam oratione solutâ dabo, quam vos ligatâ mihi in huius camini albo reponite. Paruimus uterque, sed ecce frater meus pene totam camini faciem denigrarat multitudine versuum, cum ego vix tribus reddidissem. Ibi pater lectis utriusque versibus in haec verba nos compellavit: Volo fidem vestram, filii, in verba mea, quae dicturus sum, obstringatis, velle vos ea omni deinceps vitâ rara habere sancteque observare et exsequi; cumque reverenter annuissemus: Volo, inquit, iubeoque te Alberice, deinceps abstinere a versibus scribendis, te vero Scipio pergere: ita fiat. Haec ille mihi saepe cum risu. Sed vel hinc de patris ingenio iudicium capi potest. Ibidem et Graecis literis Doctore Martino Crusio viiro optimo et eruditissimo studiose se dedit, quem et deinceps ut Praeceptorem veneratus est, et honestissime omni vitae tempore de ipso locutus: quod tanto lubentius in laudem Gentilis nostri recito, quanto plures hodie reperire est sciolos et fermentatos adolescentes, qui praeceptores in pueritia vel adolescentiâ suos non modo ignorant, quod turpe tamen est, sed fastidiose ac superciliose despiciunt, et nescio quibus probrosis appellationibus deformant, quod impium est et
immane. Alius hic noster Gentilis, qui non modo Adolescens Praeceptores suos venerabatur, sed et toto vitae suae curriculo memoriam eorum sancte et reverenter conservabat? Nihil etiam gravius ferebat in adolescente, quam Praeceptorum contemptum. Memini sermonis cuiusdam eius, quem in publico Senatu nostro habuit ante hos annos XII. Accusabat coram Senatu discipulum suum praeceptor privatus, a parentibus illi custos additus, quod ab eo pulsatus esset, quia officii eum commonuisset: Eo facto narrato et audita impii discipuli confessione cohorruit toto pectore optimus Vir, et cum illum obiurgatum atque poenâ inflictâ Senatus dimittere iam vellet, his prius verbis compellavit: Tu vero, miserrime, ob hoc factum, adolescens, Deum serio ora, uti in hac poenâ nostra ise adquiescat etiam, neque graivus aliquod ob hoc facinus supplicium a te reposcat. Ne enim nescias, accipi ego a summis Viris, virum Illustrissimum quendam Praesidem Galliae summum, cum eserpraefectus capitalibus causis, hoc in more habuisse, ut, cum aliquis capitis damnatus esset, ad extremum interrogaret damnatum: numquamne in vita parentes aut praeceptores pulsasset, aut probrosis dictis incestasset, addebantque illi confirmasse sibi Praesidem intra illos sedecim annos, quibus ille capitalibus causis praesedisset, vix quatuor damnatos immunes ab alterutro fuisse. Haec tum illae graviter et vere Verum e diverticulo in viam. Cum Tubingae satis diu mansisse se putaret, animum adiecit ad Wittebergensem Academiam, eoque Patre non repugnante concessit: Vixit ibi inter illustres et nobilissimos iuvenes expari, tum generis praerogativa dilectus, tum variae eruitionis apparatu: In eo consortio fuit Illustris et Generosus D. D. Ludovicus a Seyn, Comes Witgenstenius Dn. Homburgi: qui veterem [Note: M DC CIIX.] hunc consalaneum suum Anno Sal. 1608. Serenissimi Electoris Palatini Legatus, in comitiis Ratisbonensibus, et me comitem clementer admodum et benigne accepit, veterisque illius conversationis et pluribus et iucundissmie recordatus est. Ibi cum ille in iuris Civilis studiis iam confirmatus esset, incidêre ea in Styria et Carinthia tempora, quae iubebant, aut Romanis placitis stare, aut migrare: quorum hoc potius visum Matthaeo Gentili Patri nostri Scipionis, itaque ad filium Albericum in Britanniam concessit, utque alterum filiorum proipirem haberet, in Belgium eiusque novam quidem tum sed florentissimam
Academiam, Lugdunum Batavorum adire iussit. Dabant illi splendorem duo insignia literarum lumina Hugo Donellus IC. et lustus, Lipsius, quorum utrumque et audivit docentem, et familiariter quoque novit, atque hic quidem in literis non nisi veterem amitcum appellavit, ille vero, cum DEO ita ducente hîc rursus coniungerentur, usque ad extremum spiritum omni adfectu cum hoc nostro certavit, et Rei pub. huic. tamquam si filius suus et ex se natus esset, commendavit. Tandem cum animadverteret vitae Academicae llius et ut ita dicam vagabundae taedium sibi obrepere, cupereque Patrem aevo iam et curis partim, partim morbis fractum videre, et se alterum filium honesto loco consistere, et doctrinae suae fructus in plureis spargere, Basileam concessit, ut honores in iure summos inde referret, quos omnium studia et affetus iam diu illi meritissimo suo tribuebant. Incidit ibi in aegrum et morti vicinum iam Franciscum Hotomannum, quem cum propter nominis celebritatem et officii causâ inviseret, et insalutatione illa Excellentiae titulum tribueret, ille in haec verba respondit: Quid tu vero, mi Scipio Gentilis, Excellentiam meam dicis: meum naufragium dic, meam miseriam, meam internecionem, morior nunc ego et omnia mea mecum, quae imprudentia vivo eripuit, (th=s2 xrusopoii+/as2 sive Alchymiae se spei crediderat infelix, et sic bonis claverat) tu vero cresce, florentissime iuvenis; nam aut me omnia falunt, aut tu non meam solum, sed et alirum summorum Iurisconsultorum famam si non obscurabis, aequabis certe, ita nunc se profert ingenium tuum. Hoc magni viri iudicium, quia pudore ingenuo prohibitus ipse paucis aperuit, in mortui memoriâ celebrandâ celari a me, cui aliquando, tamquam aliud agens, crediderat, minime debere existimavi. Floruit ibidem quoque notitiâ atque amicitia Illustrium ac Nobilissimorum hominum, e quibus Illustres et Generosos D. D. Ernestum, [Note: Laurer Doctoralis.] et Guntherum Comites a Nassau: Ernestum, Wilhel mum Ottonem Reinhardum et Philippum Comites Solmenses, Carolum item Comitem Ortenburgicum (qui omnes et spectatores et testes fuere Docturae ipsi, Decano Basilio Amerbachio, Promotore Samuele Grynaeo, Rectore Felice Platero, publice collatae Anno die 17. [Note: M DC XIC.] Kalendis Maii Anni Salutis 1589.) nominare lubet,
Voti ibidem sui compos abunde redditus Heidelbergam concessit, ubi ius docebat Iulius Pacius a Beriga Vicetinus popularis Gentilis nostri, cum quo, ut solet inter magna ingenia, aemulatione de studiis exorta, non ita recte illi conveniebat; quando vero animadvertebat factionibus etiam se peti et oppugnari, addictam enim sibi pacius iuventutem habebat, relictâ Heidelbergâ Altorfium pervenit, huic [Note: Fit Ante cessor Acad. Alt.] enim Academiae Virtus illa et ingenium debebatur, uti ne catena illa Feigiorum, Giphaniorum, Donellorum, Wesenbeciorum, numinum et luminum Iurisprudentiae intercideretur suo tempore, sed per ipsum et qui mox ei accessit incomparabilem C. Rittershusium, cuius item anima in benedictione, eosque, qui nunc Cathedram illam premunt, continuaretur ac produceretur. Huc veniens aduxit secum Illustrissimum adolescentem D. Carolum antiquioris prosapiae Comitem in Ortenburg, quem illi inclitus propinquus D. Ioachimus, summi animi summarumque Virtutum Heros, adiunxerat morum vitaeque rectorem, nam studiorum ipsi formator Nicolaus Regenstorfius Bremanus magni ingenii doctrinaeque iuvenis iam constitutus erat, Repetiit hic veterem illam cum Donello contractam in Belgio amicitiam atque familiaritatem, multum gaudente summo et constan. tissimo in amore illo Viro, qui, ut surpa iam attigi, nec adquiescendum sibi putavit prius, quam illum Collegam sibi additum videret: nec res multi magnique laboris indiguit apud inclitum Reip. nostrae praepotentis Senatum, qui cum ultro Academiam suam omnibus ornamentis celebrem et insignem esse vellet atque optaret, gravissimus autem ingenirum atque animorum iuxta censor esset, facile cuius dotes iam agnoscebat, in eius promotionem consensit; Itaque Institutionibus interpretandis initio datus, mox exserente se admirabili et stupendâ ingenii felicitate Pandectarum Professor constitutus, V. A. tandem Petro Wesenbecio precibus Ducum Saxoniae, quibus contradici non poterat, nobis erepto, sine ulla ambage Codicis Antecessorque primarius ab Amplissimo Senatu destinatus, inque Consiliariorum Rei pub. numerum honoratissimum cooptatus est, in quibus provinciis obeundis, strenueque et gnaviter exornandis, ipsos XXVI. annos, et quod excedit, peregit. Quo toto tempore ea fide et industria omnes partes Iuris prsecutus est, ut laudem brevitati et perspicuitatis, quae rarissima et paucissimis contingere solet, simul omnium recte
sentientium calculo consecutus sit et reportarit; adeo~ de obscuris perspicue, de perplexis ordinatim, de dubiis accurate disserebat, neque disserebat modo sed et scribebat. Loquantur pro me libri ab ipso in publicum dati, inprimis nobiles illi et famosi de Iurisdictione, qui nec a summis quidem [Note: Scripta adita.] IC. tis satis commendari possunt. Loquantur libri do Donatione inter Virum et Uxorem, de Coniurationibus, et Orationes Impratorum variorum. ex quibus omnibus apparebit, illum artem illam iuris, ob quam Servium Sulpitium Cicero tantopere commendavit, plene perfecteque tenuisset et possedisse, et difficilimas intricati iuris quaestiones tamquam tabulas pitas in bono lumine collocare potuisse. Commendabat summam illam Iuris peritiam exactissimamque docendi methodum etiam id, quod in docendo cum sermonibus illis IC. torum Trebatiis, Labeonibus, Modestinus, Papinianis, Ulpianis, semper coniungeret etiam eloquentiae proceres et Naturae Consultos, ac sententiis veterum Philosophorum, Medicorum, Poetarum, Oratorum, Legum interpretationem tamquam gemmulis quibusdam distingueret, nullaque pene hora laberetur, quâ non Aristotelis, Platonis, Solonis, Chrysippi, Homeri, Demosthenis, Ciceronis, aliorum frequens et crebra mentio: quorum scripta ignorare et superbe contemnere, conra Barbarorum quorundam Doctorum tricis et lacunis immori, hodie secundum quosdam, superioris aevi barbariem kai\ a)groiki/an revehere contendentes, studiosi iuris virtus est, et magnae spei documentum. Alius animus Gentili nostro et rectior, qui, quantum ornamenti, quantum lucis politiora illa studia Iurisprudentiae faenerarentur, probe noverat, et libris Parergorum. Expositione Apologiae Apuleianae, aliisque scriptis amoenioribus publico ostenderat. Quibus ille rebus omnibus consecutus est, ut per omnem Europam celebritate nominis floreret, et a summis eiusdem Principibus ad docendum ius evocaretur, splendidissimis conditionibus, quas ne aliii quidem animo concipere possent, multo minus exspectare aut appetere, [Note: Vocationes vartae.] ultro oblatis et propositis: E quibus vocationibus duas saltem hîc attingere lubet, (Gallicana Heidelbergensique omissis) Clementis Octavi Pontificis Romani, qui Bononiam religionis libertate propositâ venire iussit, et Illustrissimorum Hollandiae Ordinum, qui et suis eum et MAURITII Auraici, Martis Germanici, et Curatorum Academiae Lugdunensis tergeminis literis ab Amplissimo et Magnifico
Senatu nostro indulgeri sibi perhumaniter et obnixe petierunt, et eas ipsi conditiones proposuerunt, quae vix fi. dem, si referantur, inveniant. Verum illi certum, hic vivere et mori in complexu huius Rei pub. quam ille ut matrem indulgentissimam nec poterat depraedicare satis, nec satis venerari, quod et extremo pene spiritu ad D. Socerum testatus est, in sinu etiam huius Academiae, quam ut virtute sua auctiorem et celebriorem fecerat, ita meritis suis sibi obstrictissimam devinctissimamque habebat: in quo quidem generoso ipsius animo parique animi voto publicae vitae laudumque eius commemorationem sisto, paucissima additurus de vita eius privata, et per eam ad beatissimum ex hac vita calamitosa exitum illius transitu rus. Vivendi igitur ratio in Gentili nosto ex optimi parentis institutione proba, nuda et sine fuco. Adolescentia liberalis, ingenus, aperta, non ficta ad hypocriticam gravita tem, non infracta aut mollis ad luxuriam aut libidinem, sed laeta, amoena, aliquando etiam in delicias et hilaritatem soluta. Haec illi vita Paedagoga in senectute fuit, cum se. deret iudex petulantiae et ferociae Academicae iuventutis: non enim mox Cassia severitate utebarur, aut minio Draconis Edicta scribebat, carceres, relegationes, uncos ecu. [Note: In Achaicis.] leos intonabat, ut morosi quidam senes solent, in quos illud Pausaniae quadrat: e(/petai pw=|s2 tw=|gh/ra| w(s2 to\ polu\ e)nan. tiou=sqai ne/ois2. Sed meminerat ex Seneca, donanda quaedam [Note: Lib. 10. Controv. 1. Lib. Ep. 42.] esse aetati et ingeniis istis ad Virtutem erectis; didicerat ex Gregorio: in peius proruere solere qui a licitis prohibeantur, agnoscebat mediocrem indulgentiam summam esse iuventutis custodiam. Donanda autem censebat, ut idem sapiens loquitur, non portenta, sed errata, itaque si quis occurrebat, qui pudore devorato DEO, virtuti et disciplinae repudium misisset, honestati bellum indixisset, ibi ille sine ullo cuiusquam praerogativae respectu offensionum minime pavidus, et dicere quod sentiebat acriter, et punire graviter se et auctoritate sua dignum existimabat. Extra hanc provinciam, quam officii ratio ei imponebat, valde etiam iam senior delectabatur consuetudine studiosorum iuvenum, cum quibus et in campos animi causâ exspaciabatur, et ad se domum invitabat, moremque aliarum Academiarum animiuts detestabatur, quo Professores quidam, quorum [Note: Iuvenal sat. 3.] si Diis placet, Infantia caelum.
Hausit Aventini, baccis nutrita Sabinis.
auctoritatem suam imminui convellique censent, si verbum studioso faciant, aut alloquio dignum iudicent, si non per interpretem omnia agant, aut etiam per codicillos: apage istud supercilium, non ita viri magni, qui indicium doctrinae suae ubique humanitatem, ubique comitatem, ubique facilitatem praeferunt, ostendunt, exercent, haud aliter quam Solem facere videmus, qui cum plurimum plssit, non minus tamen omnia supera infera splendore suo collustrat, radiis calefacit, et fovet. Erga Deum quâ pietate fuerit, qua constantia in religione, iam adolescens spontaneo exsilio indicium dederat, quod omni vita continuavit, et ipsa sacra et sacrorum interpretes priscos studiose legit, a recentioribus vel ideo abstinuit, quod impressa nimis manifeste affectuum vehementium vestigia videret, nec in tam serio negotio ferre posset: Illos vero Deum et rerum divinarum contemptores verosque Mezentios Virgilianos, qui de Deo aliquid nosse infra suam conditionem et nominis sui dignitatem esse credebant, quales proh dolor hodie multi in aulis Principum, toto pectore abominabatur, et sensuros tandem, quem ludibrio habuissent, serio contestabatur. Atque ita erga Deum et sacra animatus erat, cui recitationi meae fidem faciunt Psalmi pene omnes ab illo carmine redditi, quibus ille omnium aliorum in eo genere conatus, spes et vota longe superavit. In Collegas vero, quamdiu vixit, humanum fuisse, in cives facilem et benignum, in advenas hospitalem, in discipulos fidelem, in pauperes largum et munificum, id vero nemo ignorare hic potuit, nisi qui ipsum ignoraret: domi modicus erat, non sumptuosus, elegans non magnificus, summa: in omni conversatione commodus, sic lenis ut non desineret esse gravis, sic gravis ne abiret in morosum. Atque sie quidem vitam instiruendo caelebs mansit usque ad annum Sal. M DC CXII. non mutaturus etiam statum, nisi captivasset illum et formae et morum et virtutum ornamentis omnibus supra sexus etiam sui conditionem conspicua lectissimaque virgo, Magdalena, Nobilissimi et Clarissimi [Note: Coniugium.] per omnem Europam Viri Caesaris Calandrini, Patriciâ pervetustae celeberrimae que Lucensis in Italiâ Rei pub. familiâ oriundi, filia: illius enim dotibus, paternisque virtutibus et constanti multorum annorum amicitiâ delinitus uxorem sibi illam petiit, nec difficulter impetravit, cum quâ, quicquid illi aevi reliquum fuit, sine
quaerelâ ex veteri formulâ beatissime transegit, auctus utri. [Note: Proles.] usque sexus prole, filio Aegidio Alberico, et filia Esthera Mag dalena, in quibus carissimae que Coniugis benevolentiâ et side ita se oblectavit, uti nihil sibi ad summam et inviden. dem tranquillitatem deesse gratus agnosceret, Deumque proinde meritis praeconiis ob eam rem collaudaret et ve neraretur. Sed ô lubrica huius aevi gaudia! ô somnia aut umbram potius somniorum! Dum ille se beatissime vivere sibi videtur, mors illum superiori anno per ante ambulo nes suos aggreditur, vehementer nimirum et crebro repetitas fluxiones, tandem mense Iulio per pertinacissimam dysenteriam, quam licet diligentissima Medicorum doctissi morum cura et studium expugnasset tandem, tamen ita vires et corpus amiserat, ut recuperandis illis non suffice ret: unde facile praevidebat animo, quid de se futurum esset, idque alieno monitus exemplo, quod ad gratulantes ipsi de superato tam periculoso morbo edixit: Relatum est mihi, inquit, olim de lulio Caesare Scaligero, eum quoque gravissimo morbo superato, cum certatim illi amici gratular entur. cum gemitu illis respondisse: Morbum, inquit, DEI beneficis superavimus, sed unde vires recipiemus, quas pertinacia morbi deiecit et prostravit? Idem et ego usurpare possum, et fortasse non magis fallar, quam falsus est Scaliger, qui recolligere se ultra non potuit, sed fatis et naturae ex eâ infirmitate concessit. Utinam vero, mi Gentilis, in hoc augurio deceptus esses, sed Deo aliter visum, cuius voluntatem cum intelligeret, de se capto indicio, quamquam difficile illi erat ab uxore sui studiosissimâ dulcissimisque liberis avelli, quod nec dissimulavit: tamen ad patientiam et parendum vocanti Deo se totum composuit, utque in pace se dimittere, ardenter eundem obtestatus est. Vix possum sine lacrimis recordari, cum illi pridie illius diei, quo vitam clausit, lecto adsisterem, isque cum acutissimis doloribus conflictaretur, sine tamen ullo motu vehementi aut indicio, in me respiciens: Ah inquit mi Piccarte, wie bitter, ad quae verba ego: Et aqua illa, quam in deserto Iudaei bibebant, amara erat. Sed quid ibi Moyses? lignum iniecit salutare, et omnem amaritiem edulcavit: Sic tu ligno crucis Salvatoris nostri Christi, Mi D. Doctor, edulea etiam hanc amaritiem, quae brevi tibi vertat in aeternam dulcedinem. Ibi ille: recte mones, Christus Iesus est spes et resurrectio mea, cuius sanctissimum nomen subinde ut vere auxiliare et salutiferum sedulo
ardenterque [Note: M DC. CXVI. Obitus] imploravit, qui tandem 7. Id Aug. intra tertiam et quartam pomeridianam vota gemitusque eius exaudivit, et inter preces carissimae coniugis, (quae stupendâ animi firmitate et numquam silendo pectoris robore, adsedit valetudini carissimi mariti semper, deficientemque fovit, et inter manus suas morientem Deo commendavit) aliorumque adstantium, cum capite annuisset interrogantibus, an cuperet dissolvi, et cum Christo suo esse, placidissime vivis exemptum ad se in sedes beatorum suscepit. Atque haec vitae Catastrophe fuit Scipioni Gentili nostro, proh dolor non amplius nostro, praeclare toti vit ae fabulae peractae respondens: luctuosissima tamen matronae lectissimae derelictae ab ipso viduae, quae misera nunc prorsus doloribus ac debilitata maestitiâ iacet: luctuosissima item huic Academiae nostrae, cui ille Pater et Patronus: luctuosissima denique toti rei literariae, et imprimis Iurisprudentiae. Tibi verô, Scipio Gentilis, ô auguste anime, caelo nunc recepte, exoptatus ille fuit transitus, aeternaeque vitae et lucis natalis: Compleveras Tucursum tuum vitae et gloriae praeclare et laudabiliter, neque dabatur ex summo humanae felicitats cacumine via, nisi in hoc mortis praecipitium: Tu cum magnis semper honoribus perfunctus esses, ita tamen rem instituisti tuam, ut maioribus semper homines dignum te iudicarent: Tu invidiam lacessere te ausam et fortiter contempsisti, et virtute atque conscientiâ generose fregisti: Tu odia et impetus multorum irrationabiles et tanto acriores quanto iniquiores invicto animi robore pertulisti, patientiâ mitigasti, comitate et virtute exstinxisti: Tu denique, quod in parte felicitatis aliquâ prisci sapientes posuerunt, in ipso senectutis limine impendentia sequioris aetatis incommoda et temporum hanc ingruentem noctem beatissimo exitu antevertisti. O te igitur ter quaterque et muria/kis2 etiam beatissimum ô nos contra miserrimos, quos in quae tempora Deus reservarit, non est difficile colligere. Quod superest, si quis est tibi post mortem relictus humanarum rerum sensus, gratam hanc habe tui memoriam, gratam hanc meritorum laudumque commemorationem, certusque esto, quicquid in te amavimus, quicquid mirati sumus, manere mansurumque esse in animis bonorum omnium et doctorum, in aeternitate temporum, famâ rerum; iamque adeo ô Beate Gentilis
Aeternum vale atque salve.
Nos de ordine, quem Deus praescribserit cuncti sequemur
Tu vero, aeternae et trivune Deus, qui hoc vulnus nobis imposuisti, quia merebamur, qui idem substitutis Clarissimis Iurisconsultis persanasti, quia miserabaris, miserere porro quoque, et placidus ac propitius huic Academiae deinceps esto, arce a nobis, quaesumus, deinceps calamitates huiusmodi et insignium huius loci Doctorum funera: Serva et protege Magnum et inclitum Rei publ. nostrae Senatum, huiusque Academiae Curatores et Patres benignissimos, quosque per omnem Europam omnibus Virtutum Civilium ornamentis inclitos esse voluisti, illis mollia quoque largire tempora, altam pacem, tranquillitatem inoffensam, et omni bonorum genere, cumulatissime, prosequere, ut in hac amoenissimâ Norici Provincia tibi deinceps quoque, grata dicantur et fiant, in hoc autem liberalium artium atque facultatum seminario utilia Rei pub Christianae et ornamento futura doceantur et discantur. Id fac, ô Deus per et propter Filium tuum unigenitum, qui cum S. S. tecum in aeternitatem omnem vivit et regnat Deus unus et trinus Benedictus in saecula.
DIXI.
SCIPONI GENTILI IC: to MATTHAEI MEDICI FILIO, ALBERICI IC. ti FRATRI, CLARA NOBILIQUE FAMILIA IN MARCHIA, ANCONITANA NATO: PATREM ET FRATREM, SOLA PIETATE IMPELLENTE, EX ITALIA PATRIA IN GERMANIAM SECUTO, INQUE EA PROSPER SUMMAM VIRTUTEM ADMIRABILEMQUE DOCTRINAM, INPRIMIS AUTEM IURIS EXACTAM PERITIAM AD EAM NOMINIS FAMAEQUE DIGNITATEM EVECTO, UT CUM SUMMIS
GERMANIAE IC. tis COMPONERETUR: OB EAMQUE REM AB INCLUTO SENATU NORIMB. ACADEMIAE SUAE LAUDATISSIMAE IC. tis CLL PIE DENATIS SUFFECTO, ATQUE UNA IN NUMERUM CONSILIA RIORUM COOPTATO, INQUE ISTIS MUNERIBUS SUMMA FIDE, LAUDE, DIGNITATE, VERSATO, TANDEM, CUM ET CONSILIIS RECP. ET DOCTRINA IUVENTUTEM PLURIMUM IUVISSET, ECITISQUE PRAECLARISSIMIS DIVINI INGENII MONUMENTIS UNIVERSAM REM LITTERARIAM EGREGIE DEMERUISSET: DEO OPT. MAX. ITA VOLENTE, VIVIS CUM DAMNO ET LUCTU PUBLICO EXEMTO, ET HOC IN LOCO, IUXTA OSSA MAGNI ILLIUS, ET PFR OMNEM ORBEM CELEBERRIMI. HUG. DONELLI, CUI VIVO VIVUS OMNI ADFECTU CONIUNCTISSIMUS, INGENIO ETIAM PROXIMUS FUERAT, IN CHRISTO IESU REQUIESCENTI MONIM. POSUIT CUM LACR UMIS.
MAGDALENA GENTILIS DOMO CALANDRINA CAES. CALANDRINI PATR. LUCENSIS F. MARITO CARISS. HONORATISS. AEGIDIUS ITEM ALBERICUS F. UNICUS, ES ESTHERA MAGDALENA F. UNICA PATRI OPT. NEC NON DESIDERATISS. *q VII. EIDUS SEXTIL. M DC CXVI. AETAT. LIII.
Nereus sive de natali Elisabethae, Illustriss. Philippi Sydnaei filiae: Londini 1586. in 4.
Liber de iure Publico Populi Romani: Norib. 1598. et Altorph. 1662. in 8.
Libri duo de Coniurationibus: Francof. 1600. 1602. in 8.
Liber de alimentis cuiuscumque generis: tbid. 1600. in 8.
Laudatio funebris in obitum summi Viri, Dn. Hieronymi Paumgartneri, Reip. Norib. Duum. Viri: Norib. 1603. in 4.
De Donationibus inter virum et uxorem libri IV. Hanne viae 1604. in 4.
Libri tres de iurisdictione: Francof. 1600. 1613. in 8.
De bonis maternis et secundis Nuptiis libri duo: Hanov. 1606. in 8.
In L. Apuleii Apologiam, quâ se ipse defendit, publico de Magia iudicio, commentarius: ibid. 1607. in 8.
De iure Belli: ibid. in 8.
De sollennitatibus, quatenus in quoque actu intervenire debeant, vel intervenisse praesumantur: Eiusdem oratio de unione: Norib. 1617. in 4.
De concurrentibus Actionibus liber singularis posthumus: Ambergae 1617. in 8.
Libri II. Parergorum ad pandectas: Altorph. 1664. in 8.
Henrici IV. Regis Francorum Elogia, quibus accesserunt in eius indignissimam caedem carmina: Argent. 1611. in 4.
Commentarius in D. Apostoli Pauli ad Philemonem Epi. stolam: Norib. 1619 in 4.
De Legationibus: ibid. in 8
De Erroribus Testamentorum a Testatoribus ipsis commissis et de scientia heredum. Argent. 1669. in 8.
Disputationes publicas frequenter admodum habuit, e quibus sunt de Venatione: De Actionibus in factum: De Regalibus etc. Oratio funebris in obitum Hugonis Donelli. Altorph. 1591. in 4.