CIrca Annum Domini M DCc XXV. regnante IACOBO I. Magnae Britannia eRege, non nemo Hibernus, BUTLERUS nomine, longe lateque per Orbem inclarescere coepit. Is Londini Mechanicam primum artem exercuit, atque polioni cuidam servilia praestitit opera. Priusquam vero hic sui iuris factus et manumissus fuerat, absque Domini sui Voluntate ac consensu aufguit. Non diu post ad Insulas Barmudienses (ipsi vere tum Fortunatas) ptofectus est, et denuo se ad opus vulgare minusque ingenuo homine dignum addixit. Tempore quodam accidit, ut cum socio aliquo iuxta Oceani litus obambulans, forte fortuna magni ponderis ac pretii Ambram Grisiam inveniret. Hanc mare, veluti inane expurgamentum, haud raro eicere solet, quam peregriantium par illud omni cura et sollicitudine sibi reservabant. Verum Butlerus pro insigni sua, qua prae altero pollebat, calliditate, bono Sodali fucum facere in animum induxit. Magnificis quippe verbis eidem persuasit, ut Cinereae huius odoratae non modo particulam, sed omnem prorsus substantiam suae fidei atque curae concrederet. Tantis tunc spoliis onustus, comite inscio, navem conscendit, et Amsterodamum petiit. Qua in urbe recens iste advena muerces suas admodum caro divendidit pretio, multasque sibi sine sudore divitias comparavit. Ex vili itaque Politoris servulo locuples insperato factus Mercator, nihil intermisit, quo
altius indies posset ascendere. Angliam proinde Magnificentiae suae theatrum elegit, ubi illustris cuiusdam Schema sustinere videbatur; Quam primum enim illuc appulit, unicuique promiscue concessit suum adire hospitium, ac quolibet die, mensa ibidem absque impensis strata liberrime frui. Contignationes quasdam belluatis maximeque pretiosis tapetis, Principis instar, undique exornabat. Rheda insuper a senis equis pertracta vehebatur, Ministrorumque turba stipatus incedebat. Sic ergo nihil eorum, quod ad externum magnae auctoritatis splendorem facere ullatenus poterat, eidem deerat. Omnia tanta cum gravitate generosoque animi impetu peragebat, ac si revera ex illustri domo prognatus esset. Et quamvis Butleri huius sumptus, tam amplam alere familiam, aut tanto cum apparatu diu subsistere, minime ferrent; factum tamen est, ut Optima. tum favore ac consuetudine sustinuerit, quod alias aegre admodum potuisset. Erat sane iste Hibernus, si quisquam alius, ingenio instructus percallido et ad omnia versatili, Hinc demum iactabundus Distillatoriam artem exercebat, ut hac quadantenus ratione vitae sibi subsidia acquireret. Id quod multis peperit ansam credendi, illum, tot hactenus hominum votis atque laboribus anxie expetitum, nactum esse Philosophorum lapidem. Verum enim vero sagaciores quieumque facile perspiciebant, hoc excogitatum duntaxat a Butlero ad uberrimum exinde quaestum faciendum. Nam posteaquam nummos, ex Ambrae Grisiae venditione, collectos, fumo iam perdiderat, pro illis alios comparare necessum omnino habuit. Notandum autem hic praeprimis est, qua Butlerus ratione vitam suam cum morte commutaverit. Singulari hactenus gratia, imo et quadam quasi necessitudine apud praecipuum in Anglia Ducem (Buckingam) vixit; sed, ut fieri non rato assolet, ea demum excidit. Quare alio commigrandum Butlero erat, utpote qui, sulcato aequore, a Duce literis insuper commendatiis instructus, in quoddam Iesuitarum Collegium baenigne recipiebatur. Tandem aliquando, cum tempus ire cubitum moneret, cum ingenti Patrum eiusdem Societatis comitate deducebatur in Cameram, ubi pulchra erant omnia, et elegantissimis candelabris atque tapetis parietes exornati, honorem novo hospiti exhibendum testabantur. Mox cum tumma veneratione abeunt religiosissimi Patres, ac Bultero
fausta quaeque apprecantes longum Vale dicunt. Promiserunt quoque discedentes, se ilico missuros famulum, qui praeparatum ipsi cubile ostenderet. Sed quam primum se ex hocce tragicae mortis theatro subduxerunt, ecce! locus, quem infelix ac inscius calcabat, se aperiendo Butlerum absorbuit, inque abyssum dimisit, ex qua, ceu inferno, nullus unquam dantur reditus. Certis etenim instrumentis ita erat comparatum, ut, priusquam quis sentiret, ubinam esset, suffocatus repente fuerit. Et per hanc absconditam viam, nimis crudelem et truculentissimam, plutimi hactenus transierunt, qui publicum mortis supplicium haud satis demeruere. Haec de Butlero habemus, ex Anglico quodam scriptore, ATHUR WILSONIO, qui Historiam Magnae Britanniae, de Regno IACOBI I. pertexuit. Paulo aliter de Eodem refert o( polumaqe/statos D. G. MORHOFIUS in peculiari tractatu de Metallorum Transmutatione. De Butleri lapillo, inquit, mirabiles Curationes recenset Helmontius, cum eius Historia nemini, quod sciam, prodita sit, ut ex ore illustris cuiusdam Viri habeo, recitabo. Fuit Butlerus nobilis Hibernus, cumque iuvenis in Africam navigaturus esset, a piratis captus, Regulo cuidam Arabi pro mancipio venditus est. Is possessor magni arcani fuit, ut sunt in Arabia multi, et huius servi sui ministerio ad opera quaedam vulgaria Chemica usus est. Qui cum esset sagacissimus, subolfecit secretiores Domini sui labores, ac in pyxidem aliquam incidit, qua recondebatur magnus ille naturae thesaurus, Cuius rei cum iam certus esset, cum mercatore Anglico illic vivente pactus est, ut se ab hero suo redimeret, Redemit ille: Butlerus vero pyxidem illam, tanti arcani custodem, furto subripuit, atque in Angliam navigavit, ubi privatam coram aliquibus proiectionem fecit. Ea fama pervenerat ad Medicum quendam Hibernum, popularem eius, quem permovit, ut relicta familia sua ac praxi Medica. ipse Butlero, spe arcani potiundi, famularetur. Multum temporis intercesserat, cum nihil deprehendere potuit Medicus, et omnia clanculum ageret Butlerus. Transegit itaque cum hospite, pretio dato, ut locum aliquem obscurum post Butleri conclave sibi concederet, quo per rimas aut foramina quaedam observare illum posset. Accidit itaque, cum aliquando plumbi et hydrargyri quantitatem
emere iussisset Butlerus, ac statim in vicinam urbem negotii causa ablegasset, ut ille tempus iam idoneum suspicatus simulato abitu domi remanserit. Quare post conclave in sellis duabus vel tribus sibi superimpositis constitit, ut per foramina prius a sefacta despicere in conclave Butleri posset. Vidit itaque furnum parare Butlerum, plumbum ac hydrargyrum igni apponere. Vidit de pavimento, effracto lapide, producentem pyxidem aliquam rubicundo pulvere plenam. Cumque satis erat, e pyxide ceperat Butlerus, ac iam iam liquefacto plumbo ac hydrargyro calido immissurus erat: Medicus nimio videndi desiderio incensus propius se foramini admovit; cum corporis sui pondere sella suprema inclinata praeci pitem illum dedit. Quo strepitu attonitus Butlerus observatorem suum pene transfixisset, nisi intercessisset hospes; Medicus vero ille statim herum suum coram Magistratu Londinen siut Monetae falsarium accusavit. Quo in carcerem coniecto, ac suppelle ctile eius perlustrata nihil quidem instrumentorum monetariorum, sed quadraginta auri librae inventae sunt. Quod cum falfum primo suspicarentur iudices genuinum omni examine deprehenderunt. Quoniam itaque documenta non essent, quibus convinci posset Butlerus, e carcere iterum dimissus est, Idem Butlerus Ducem de Buckingam, cum iter suum in peregrinas regiones institutus esset (narrabo, quax ex ipsius Ducis Oeconomi ore accepit, qui haec mihi narravit) adiit, ac aliquam Cambii Schedulam ad Mercatorem Batavum ultro obtulit, si forte apud peregrinos pecunia illum aliquando deficeret. Risit Dux, sed ne inofficiosus videretur, Schedulam accepit, eam ut nullo sibi usui futurarm negligens. Accidit itaque, ut Ducem Amstelodami viventem, Mercator aliquis Butleri nomine salutaret, ac ducenties milia aureorum eius nomine offerret, si pecunia egeret. Obstupuit summa ista oblata Dux, sed accipere detrectavit. Cum vero postea per Angliam innotesceret, de Butleri divitiis, per artem Chemicam paratis, ac saluti suae diffideret, in Hispaniam navigans una cum tinctura aquis submersus est. Medicus vero ille laqueo postea multatus est, quod populares suos rebelles pulveris pyrii conficiendi rationem docuerit. Atque ita Butlerus furti, Medicus proditionis poenam dedit. Hanc historiam e relatione ipsius Medici Hiberni Vir ille illustris habuit, I. B.
HELMONTIUS ista habet: Hibernus quidam Butler nomine, magnus olim apud Iacobum Regem Angliae, detentus in carcere Castri Vilvordiae, misertusque cuiusdam Baillii, monachi Franciscani, celeberrimi Contionatoris Gallo Britanni, etiam incarcerati, formidandum Erysipelas, in brachio habentis, quodam vespere, cum pene desperaret aeger, in cochleari lactis amygdalini, intinxit celeriter quendam lapillum, statimque inde retraxit. Dixit autem custodi carceris. Porrige isti monacho hanc sorbitionem, et quantumcumque inde coeperit, saltem infra horulam sanus erit. Quod etiam sic evenit, cum summa custodis admiratione, aegroto que inscio, unde sibi tam repentina sanitas alluxisset, cum se ignoraret aliquid assumpsisse. Brachium namque eius sinistrum, immense antea tumidum, concidit, sicut statim ab altero vix discerneretur. Sequenti mane a Magnatibus rogatus, Vilvordiam veni, ut testis actorum sui. Contraxi itaque cum Butlero amicitiam. Vidi dein statim vetulam, lotricem, ab annis sedecim, aut circiter, intolerabili hemicrania laborantem, statim etiam curatam, me praesente. Nimirum eundem lapillum obiter intinxit cochleari olei olivarum, atque lapillum statim abstersit lambendo, atque in thecam thoracis reposuit. lstud autem cochleare olei, infudit in lagenulam olei, cuius unicam guttam iussit inungi caqiti praefatae anus, quae inde confestim sanata est, ac sana remansit in annos aliquot, quod attestor. Stupui. quasi alter Mydas factus. At ille me obridens dixit: Carissime, nisi eo devenias, quod univo remedio queas curare quemlibet morbum, manebis in tyrocinio, utcumque senex evaseris. Adstipulabar facile, quia de Arcanis Paracelsi, iam id visu ac spe certior factus, didiceram. At novum sanandi illum modum fatebar lubenti animo, mihi insolitum, et incognitum. Dixi itaque, quod princeps iuvenis, aulae nostrae, Vicecomes Gandensis, frater principis d'Epifuoy, de domo Molum, totus ita podagra decumberet, quod deinceps iaceret unico tantum latere, multisque modis miser, ac deformis. Ille itaque dexteram meam apprehendens, dixit: Vin; sanem istum iuvenem. Sanabo in gratiam tui. Ast ego: Est enim eius pertinaciae, quod malit mori, quam pharmacum vel unicum bibere. Esto, inquit Butlerus, neque enim aliud exigo, quam quod lapillum, quem vides, singulo mane, attingat apice linguae. Post
tres namque inde septimanas, proprio lotio, dolentes, indolentesque nodos lavet quottidie, et videbis ipsum mox deinde sanatum atque incolumem ambulantem. Vade et gaudens nuntia illi, quod dixi. Laetus itaque Bruxellam redeo, atque nuntio, quae dixerat Butlerus. Dynasta vero respondit: Eias dic Butlero, si me restituat, ut dixisti, dabo illi, quantum poscet. Pete pretium, ac lubens, depositatem sequestrabo in suisecuritatem. Cumque id Butlero sequenti die denuntiarem, excanduit, dixitque: Insanus et miser ille princeps. Ideoque nec unquam illum iuvero. Nec etenim suae pecuniae sum indigus, nec illi cedo, aut inferior sum. Imo nec unquam potui inducere illum, ut praestaret, quae antea fuerat pollicitus. Quapropter coepi dubitare, ne praecedentia, quae videram, velut somnia essent. Contigit interim, quod amicus, fornacis vitriariae Antverpiae praefectus atque herus, valde obersus, a Butlero obnoxie petiverit hberari a molestia pinguedinis, cui Butlerus obtulit frustulum illius lapilli, ut lingueret semel, sive celetiter attingeret apice linguae singulo mane. Et infra tres hebdomadas, vidi thoraces eius, uno spithamo strictiores factos, atque abinde non minus incolumen vixisse. Quapropter rursus coepi credere, idem in praefato podagrico evenite potuisse, quod spoponderat. Interim misi Vilvolodiam ad Butlerum, pro remedio, in casu oblati mihi veneni, per occultum hostem. Misere enim languebam, dolebant artus omnes, atque pulsus dicrotus, tandem intermittens factus, deliquia animi, atque Virium exstinctioenm comitabatur. Confestim Butler adhuc carcere detentus, iussit famulo meo, quem misetam, ut ad se deferret lagenulam olei olivarum, intin ctoque praefato suo lapillo (ut alias) istud oleum ad me misit, iussitque, ut unica olei guttula ungerem unicum saltem doloris locum, vel singula loca, si vellem. Quod feci, nihil tamen subsidii inde sensi, Interim hostis meus moribundus sua sorte, iussit peccati sui veniam peti a me, sicque quod suspicabar, venenum assumptum agnovi. Ideoque etiam omni cura exstinguere procuravi lentum toxicum. Et favente Dei gratia evasi. Uxor mea, iam ab aliquot mensibus dolore lacerti dexteri premebatur, sic ut nec attollere manum poslet, multoque minus aliquid sursum: quin etiam prae dolore et triftiria mei, iam sensim utroque crure a pede usque in inguina, atroci aedemate, languebat, quod
intinctum digiti vestigium, ad secundum usque articulum, sua fovea ostendebat. Etenim quia prae mearum tribulationum maestitia, haec contraxerat, medicamen aspernabatur, quamdiu maeror non cessaret. Videns ergo operam olei Butleri irritam in me, volensque coram domicellis aliquot meam irr dere credulitatem, unicam illius olei guttam unxit in brachio dextero, et confestim ille liber motus, cum robore pristino est restitutus praeter spem. Mirabamur omnes tam repentini eventus prodigio. Quapropter utriusque tibiae inunxit malleolos, unica utrinque guttula, in orbem malleoli circumducta. Et mox infra horae quadrantem evasit omne aedema. Etiam annis 19. postmodum adhuc Divino favore vivit sana. Ancilla quaedam, ut in hera id audivit contigitsel, poposcit aliquot illius olei guttas, quia in tibia dextera ter erysipelas male curatum passa, ostendit crus plumbeum atque tumidum a genu usque in digitos pedum. Vespere ergo, eundo cubitum, quatuor guttas illius olei, parti oblaesae affricat, ac mane nullum apparuit prioris mali vestigium. Adeo ut quae iam antea, vix uno die in forum ire poterat, eodem mane, ad adeem Divae Virginis Deiparae in Laken profecta sit, alacrisque redierit, mihique de fonte D. Annae aquam attulerit, proculinde remoto. Quo audito, domicella quaedam Vidua, utroque brachio iam a multis mensibus afficta, quod numquam manum sursum elevare potuisset, paucis guttis illius olei, unico mox vespere, in plenam sanitatem restituta est, atque mansit. Dein interrogavi Butlerum, cur tot mulieres confestim sanarentur: ego vero dum atrocissime conflictarer cum ipsa morte, omnium artuum atque organorum doloribus quoque stipatus, nequiquam levaminis sentirem? Petiit autem, quo morbo laborassem? Cumque venenum intelligeret morbi ortum dedisse, dixit: Quia causa, ab intro foras venerat, debebat oleum assumi, vel tingi lapillus, quod dolor interne fotus, non esset topicus, vel externus. Omitto hic cetera adicere, cum Helmontii opera ubivis obvia et continuis eruditorum manibus terantur. Non tamen possum, quin coronidis vice, ex eodem Auctore, de ipso Butleriano remedio quaedam apponam. Ita autem ille, post nonnulla alia pergit: Quapropter approximavi ad Butleri attactus solo linguae apice, vel dimidii grani pondere exhibita remedia; Lapillum namque Butleri, atque eiusmodi potestativum, fermentaleque
remedium, defectu nominis, nostra Vernacula, Drif, vocavi, quod denotaret arenam, sive terram Virginem, item que in sensitivis, simul propulsantem animositatem, non secus atque sabulum bulliens, excutit quicquid peregrini sibi est insertum. Itaque I. dicam requisita, Drif, ac dein compositionis modum, quantum Philosopho permissum est, declarabo, ne rosas ante porcos prostravero. 1. Drif igitur imprimis, prout dixi, exigit, ut sit corpus quoddam metallicum, utpote quod longa sui mora, constantiam, non autem acceleratam corruptionem significat, Caelique longo favore, suam complevit generationis orbitam, quodque particulari destinatione, ab Omnipotente directum videtur, pro miserorum pauperumque sublevamine. 2. Non est Drif, de arcanis illis insolitis, a Deo, non nisi paucissimis adeptis, certis tantum suis electis discipulis elargitis. Siquidem nostrum Drif, duntaxat in pauperum solamen destinatum videtur. 3. Requirit Drif, ut sit e corporali naturali quidem, metallicae benignitatis participe, sed quod antea, pris sit per mortem obsequens, apertumque; non quidem cum exstinctione suarum virium, velut sponte defuncti cadaveris instar: sed retentis suarum dotium beneficiis, sit ab Artifice reseratum, repagulis liberum, ac velut resusciatum: imo ens ditatum ac plane novum, recensque ab igne surgens. 4. Ad. coque debuit resurrexisse velut a morte omnino volatile, arque spirituale, sive bis terve sublimari, cum sibi additis aliis. 5. At quia volatilia cito pereunt, dissipantur, ac dissolvuntur, etiam antequam intro admittantur, penetrent, suasque excellentias de sinu depromant, aut sic Archeum pacificare queant; idcirco requirit Drif, ut post sui volatilitatem adeptam, alicui corpori amicabili connectatur, quo detineatur, suique toro, sit corpori humano communicabile, nostroque Archeo gratum, ac familiare. Idque proin debet, inter facile, et non facile diflabile, medium velut sortiri locum. Itemque debet medio connecti, dum iam eius fervor maximus pene, mansuetus fuerit, ne scilicet connectendo, magna sui parte evolet. 6. Debetque hactenus, ne dum sua corporis constantia, sed virium suarum extentione, esse plane fermentale: adeo ut nimia sui odoris participatione, queat extendere suas vires in Archeum, eundemque sopire ac demulcere. Quo senario ut describitur: ita pari numero eius detegitur confectio. Imprimis libro de Lithiasi, in
ferculo Tyronum, exposui distillandi modum, quo spiritus salis marini, cum terra figulina exsiccata prolicitur. Est nempe Sal maris nobis affinis, et desiderabilis, nec ullo sui tenore adversus. Ergo pro Drif, requiritur Sal maris residuum, in faece remanens, extractum scilicet a faece, quae caput mortuum dicitur. Sal inquam istud, iam suorum spirituum noxia, appetit alienos, eosque intra se recondit: non tamen prorsus pertinaciter fixat. 2. Docui similiter, Veneris ens primum non posse sequestrari, nisi per mortem ac separationem Mercurii sui a sulfure. Quin imo, nec haberi illud sulfur, nisi penes Adeptos, quorum numerus ut electus et rarissimus: ita et prorsus exilisest. 3. Docui, insuper, in vitriolo, ut ut Venere iam depravata, saepiusque distillata, adhuc tamen superesse ipsam Venerem actualem. 4. Quamobrem ipsum Drif postulat saltem sequestrationem Veneris a faece vitrioli, quae nec alias, quam per sublimationem completur. 5. Quae sublimatio necessario quoque fit, et adimpletur per ens peregrinum, fermentale. Archeo tamen omnino amicum. 6. Ergo fuso sale marino, e faece extracto, ante omnimodam eius condenfationem illi commisceatur subtriplum entis Veneris, resuscitati sublimando, et comitati suo peregrino fermento: statimque tigillum cooperiatur. Dum autem prorsus refrixerint, contunde in pulverem sub marmore, illique adiunge Usuce subdecuplum, respectu entis Veneris. Quem pulverem Ichtyocolla soluta, in trochiscos fuper lapide compinge. Et habes medicamen nobile. Postremoduas Compositiones Lapidis butleriani curioso harum rerum Lectori communicabimus, prout eas a Medico quodam perquam incluto non ita pridem descriptas accepimus. quarum haec prima est:
rum. Vitrioli Hungar. ??? iii. Calcina ad albedinem, tum contunde in mortario vitreo.
rum. Huius Vitrioli philosophice calcinati ??? ii. Salis Ammoniaci ??? i. tenuissime pulverisata indantur sublimatorio terreo per 14. horas, quatuor ollis sibi superimpositis. Ubi refriguerit, removeatur lutum: quod sublimatum fuit, iterum tennissime comminutum et capiti mortuo remistum sublimetur
secunda et rertia vice. Habebis flores seu sulfur Vitrioli. Serva in vase concluso.
rum. Huius sublimati, seu Entis Veneris bene siccati Ziii. Capitis mortui ex destillatione Spiritus salis Zi. unumquodque pone in separato Crucibulo ignito: Quando Ens Veneris incipit fumare, tum inice Caput mortuum ex destillatione Spiritus salis. Agita tudicula ferrea. Refrigescant. Contunde in mortario vitreo. Cnoffelius eo per se utebatur in mortario vitreo.
rum. Huius Drif Ziii. Magist. Cranii humani, Magister. Corall. a. Zss. Musci Cranii humani gr. viii. M. cum Ichthyocolla et Tragacantha s. a. F. Trochisci. Altera Compositio Lapidis Butleriani, quem Gallus quidem le Sage elaboravit, talis est:
rum. Colcotar Vitrioli ???i. Salis Ammoniaci ??? iii. M. et ex Retorta destilla, prodibit Sal tinctum variis coloribus. Tum habe in promptu Sal ex capite mortuo destillationis Salis communis elixiviatum, quod funde in Vitriolo: cui ab igne remoto et adhuc calenti ante omnimodam refrigerationem admisce sub triplum praedicti Salis Ammoniaci Ente Veneris impraegnati: tum adde prius tritis speciebus Usneae subdecuplum, et cum Ichthycolla in Trochiscis compinge.