CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. MICRAELII LEXICON PHILOSOPHICUM TERMINORUM PHILOSOPHIS USITATORUM ORDINE ALPHABETICO SIC DIGESTORUM, UT INDE FACILE LICEAT COGNOSSE, PRAESERTIM SI TAM LATINUS, QVAM GRAECUS INDEX PRAEMISSUS NON NEGLIGATUR, QVID IN SINGULIS DISCIPLINIS QVOMODO SIT DISTINGVENDUM ET DEFINIENDUM. Editio Secunda ab ipso Authore Correcta et Aucta cum novis novorum Terminorum et Vocabulorum Indicibus. [gap: illustration] STETINI, impensis JEREMIAE MAMPHRASII, Bibliop. Typis MICHAELIS HÖPFNERI, anno CIC ICC LXI.

Replicative in loco esse, est totum in toto, et in qvalibet parte totum.

Repraesentativa ecclesia est concilium. Pontificiis est papa cum suis Cardinalibus.

REPRESSALIAE, jus prehendendi aut detinendi bona et corpora subditorum, etiam exterorum, in compensationem injuriae et laesionis, qvae in publicum detrimentum praecipue vergit. Est igitur species arrestationis et pignorationis, qva res aut persona unius pro alia prehenditur et detinetur. Aliis scribuntur, Repraesaliae, Pressaliae, dictae vel a [orig: â] reprimendo, vel ab Italorum prisa, qvod capturam notat.

REPTILE, animal, cujus corpus non multum elevatur a [orig: â] terra, sed repit, vel vi costatum, ut serpens; vel vi annulorum, ut annulosa animalcula, vel vi oris, ut vermes nonnulli, vel vi pinnularum, ut pisces.

Inter reptilia, serpentum multa sunt genera, qvae Lucanus recitat, et ex Nicandro in Theriacis XXII. Scribonius enumerat: ceu sunt Acontias, jaculi instar toro corpore extenso, in longum insiliens: Ampbisbaena, a)mfike/falos2, gemino capite, uno anterius, altero in capite: Aspides, cute scabra cinerea, oculis scintillantibus (trium generum, ptu/ades2, collo exporrecto venenum expuentes, xersai=ai seu kerai=ai, cornutae; xelido/niai hirundinis colorae et surdae) Angvis, nomine generis, a [orig: â] mustelis dissidens, et salivam hominis, ut venenum refugiens: Basiliscus solo halitu interficiens, guttulis variatus candidis, solo obtutu et sonitu laedens: Boa Uncke, uteribus vaccarum insidians: Caecula, Blindschleich, parvo corpore: Natrix, coluber, aqvaticus serpens, aqvae violator: ke/gxris2, crebris maculis in milii similitudine: Cerastes, cornibus lex vel octo armatus, loco spinarum cartilagines habens, adeoque flexuosior: Dipsas qvasi Situla, nigris maculis sitim morsu excitans: *drui/nos, xe/ludros2, Eichschlang, qvacunque repit, vi veneni

fumos et faetores emittens: Draco verbere magis, qvam rictu aut veneno nocens, qvia maximus: Porphyrus, ruber: Prester, ab atdendo dictus: Pareias, colore fulvo, ore lato, morsu non maligno. Scytale, hyeme exuvias deponens: Seps, sh\y, a [orig: â] putrefaciente veneno dictus, colores loci induens, cui se applicat: Vipera, e)xi/dnh, e)/xis2, cujus species est Tyrus: *)/ellopes2, ab imbecillitate dictae: *mu/agroi, Popbiae, venatores murium: *molou=roi, qvasi cauda ingredientes: *(ai/mor(r)oi, a [orig: â] qvibus icti, sangvine per totum corpus effuso intereunt.

REPUDIUM, vinculi conjugalis diremtio seu dissolutio post sponsalia: sicuti Divortium post nuptias: qvanqvam repudium dicitur aliqvando etiam de uxore: inde dictum, qvia uxor vel sponsa rejicitur ob rem pudendam.

Repudium jure fit, si vel sponsaliorum contractus illegitimus fuerit, vel legitimo sponsaliorum contractu aliqvid supervenerit, qvod eum vitiet, et jure consummare non posse ostendat.

Repugnantia in specie sunt opposita, et imprim is contradictorie opposita, qvae repugnant simul inesse et non inesse.

Resistentia alia est positiva et contraria, qva passum reagendo agentis virtutem debilitat, ut cum calor resistit frigori; alia negativa, cum subjecti incapacitas resistit. Sic lapis resistit, qvo minus homo generetur ex illo; alia denique privativae seu passiva, cum qvid resistit sine ulla actione, ut saxum praedurum frangere nitenti.

Res rationis est, cujus ratio non est ante mentis operationem in re, nisi fundamentaliter qvoad fundamentum, qvalia sunt universalia, genera et species.

Res est vel in patentia tantum, ut rosa generanda; vel in actu completo, ut rosa actu ex istons; vel fundaementaliter. Sic nullo intellectu cogitante universalia sunt, qvia fundamentum universalitatis est in ipsa natuta, licet relatio

Res Ictis vel sunt extra patrimonium et dominium nostrum privatum. vel in patrimonio.

Res extra patrimonium sunt vel communes jure naturali et gentium, ut aer [orig: aër], aqva profluens, mare; vel publicae seu communes corti alicujus populi, ut flumina ripae, portus; vel universalitatis, ut theatra; vel nullius, qvae etiam dicuntur divini juris, ut res sacrae ad cultum divinum destinatae, e. g. templa et suppellectilia templorum; res religiesae, ut loca sepulcrorum ob defunctorum reverentiam, et res sanctae, publica sanctione munitae, ut muri et portae civitatum.

Res item sunt vel corpomles, qvae sua natura tangi poslunt, ut autum; vel incorporales, qvae intellectu concipiuntur et in jure consistunt, et dicuntur jura in rebus vel ad res, ut servitutes, obligationes: item vel immobiles, ut fundus et aedes; vel mobiles, ut numi, arma.

Res pro derelicto habita est, qvam dommus ca mente abjecit, ut patrimonii sui cam amplius esse nolit.

Aparte rei dicitur; qvod est secundum rem et rei naturam: et opponitur ei, qvod est secundum intellectum.

Respectus est vel relativus seu relationis, vel transcendens. item vel diversus, qvo rem secundum aliam atque aliam considerationem contemplamur.

Respective dicitur, qvod habet respectum ad aliud, sive ut terminum, sive ut subjectum.

RESPIRATIO, a)napnoh\, motus pulmonum, qvo aer [orig: aër] et inspiratur et exspiratur. Inspiratio, ei)spnoh\, est attractio aeris [orig: aëris]. Exspiratio, e)kpnoh\ est emissio aeris fulginibus permixti.

Respirationis subjectum est animal pulmonibus praeditum; materia est aer [orig: aër] per pulmones attractus et emissus. Qvae qvidem attractio et emissio ita fit: Facultas animalis e [orig: è] cerebro per nervos in musculos thoracem fulgmibus oppletum attollit, et una pulmones, qvi, ceu spongia sponte sua per naturam

dilatantur, concitat, ut se liberent a [orig: â] materia, et recipiant pro recreatione cordis novum aerem.

In omni actu disserendi cum alters necessum est, ut aliqvis sit interrogans, qvi vulgo vocatur Opponens. et alter Respondons, cujus est ponere thesin, qvam defendat.

Respondentis offieium est (1) thesin ponere probabilem seu e)/ndocon, nam si a)/docos2 est thesis, sophista erit, qvi illam velit defendere (2) argumentum opponentis fideliter assumere (3) si illud non sit syllogistice propositum, in justam id formam redigere (4) si syllogismus in forma peccat, illum aut plane rejicere, aut corrigere, anteqvam ad rem respondeat (5) conclusionem considerare, an legitime sit thesi opposita: qvod si factum non fuerit, est fallacia ignorationis elenchi. (6) majorem propositionem considerare, an illa vera sit, nec ne: aut an simpliciter vera sit, an tantum secundum qvid. Si falsa est, demonstretur falsitas, et rejiciatur propositio per simplicem negationem. Sin secundum qvid vera est, distinctio aut limitatio congrua adhibeatur. (7) minorem propositionem tum demum considerare, cum certum est, majorem esse extra vitium. Et qvidem minor propositio, tanqvam krino/menon, non tam limitetur aut distinguatur, qvam certis rationibus negetur, et (8) probati jubeatur.

RESPUBLICA, ordo civitatis ad mutuam rerum, operarum et jurium communicationem sub summo imperio.

Reip. forma est modus, qvo summum imperium in populum vel uni vel pluribus committitur.

Reip. formae aliae sunt absolutae et ad votum optimae, in qvibus vir bonus et civis bonus non differunt; aliae prorsus vitiosae, ut tyrannis; aliae bonae qvidem sedtamen a [orig: à] forma absolute optima recedentes.

Resp. si unus im perat bene, dicitur monarchia. si male, tyrannis. si pauci imperant bene, aristocratia. si male, oligarchia. si tota multitudo sccundum ordinem imperat bene, politeia. si male democratia et ochlocratia.

Restituere natalibus est (1) ingenuum facere ex servo (2) nobilitare. Dicitur autem ideo aliqvis restitui natalibus, qvia jus libertatis [correction of the transcriber; in the print libertatatis], qvod generi humano fuit

Restrictio 1. mentalis, per tacitam reservationem, est contra ethicam virtutem. 2. per descriptionem, ut: Praedicamentum est ens, scilicet rationis. 3. per reduplicationem. Vid. Anadiplosis.

Restrictivae particulae, qvibus modificantur enunciationes per Qva, Qvatenus, Secundum, Vid. Qva: Qvatenus. item, Anadiplosis.

RESUMTIO, a)na/lhyis2, qva revertimur ad institutum. Medici sumunt pro reparatione et collectione virium.

RETE mirabile, plexus flexuosus retiformis, diktioeide\s2 ple/gma, ex arteriis et venis carotidibus.

*r*h*to\n kai\ dia/noia [note of the transcriber: in the print: *(rhto\n ki\ dia/noia ], Scriptum et sententia, in statu legali dicitur ille status, in qvo aut verba legis, ut sonant, i. e. to\ r(hto\n, defenditur, aut commoda verborum dia/noia, i. e. interpretatio qvaeritur. Si igitur qvis verba, ut sonant, sumit, dicitur literalem sensum seu to\ r(hto/n observare: sicuti a [orig: à] literali sensu ad dia/noian recedit, qvi commodam verborum interpretationem captat.

*(r*h*torikh\, Rhethorica dicta a [orig: à] r(e/w i. e. a [orig: à] fluendo; facultas unumqvodque persuadendi per certa argumenta.

Rhetoricae genus est facultas, puta acqvisita, seu ars talis, qva dicendo possumus praestare contratia, et vel laudare vel vituperare, vel suadere vel dissuadere vel accusare vel defendere. Finis ejus internus est bene seu perite seu ornate dicere; externus, persuadere ad aliqvid agendum vel omittendum: qvod fit, cum orator, ceu rhethorica monstrat, in qvinque suis officiis 1. inveniendi, 2. disponendi, 3. eloqvendi, 4. memoria artificiale 5. aliqvid pronunciandi in omnibus causarum generibus sese recte gerit.

RETORSIO, legitima injuriae verbalis in injuriantem repulsatio, honoris tuendi causa.

RETRACTUS, cum jure protimiseos seu praelationis agnati proximi vel vicini qvis rem ab extraneo emtam, refuso eodem pretio, et sumtibus ab emtore impensis, retrahit.

RETRO commeare est converti ut subjectum et ejus proprium, item in eodem sibi mutuo succedere, ut contraria in eodem subjecto.