09/2007 Bernhard Hollick; Reinhard Gruhl
text typed - structural markup added - spell check partially performed - no orthographical standardization
03/2008; 03/2010; 02/2011 Reinhard Gruhl
some corrections inserted
image: s006
[gap: frontispiz]
image: s007JOH. MICRAELII LEXICON PHILOSOPHICUM TERMINORUM PHILOSOPHIS USITATORUM ORDINE ALPHABETICO SIC DIGESTORUM, UT INDE FACILE LICEAT COGNOSSE, PRAESERTIM SI TAM LATINUS, QVAM GRAECUS INDEX PRAEMISSUS NON NEGLIGATUR, QVID IN SINGULIS DISCIPLINIS QVOMODO SIT DISTINGVENDUM ET DEFINIENDUM. Editio Secunda ab ipso Authore Correcta et Aucta cum novis novorum Terminorum et Vocabulorum Indicibus. [gap: illustration] STETINI, impensis JEREMIAE MAMPHRASII, Bibliop. Typis MICHAELIS HÖPFNERI, anno CIC ICC LXI.
image: s008
[gap: praeliminaria]
page 707, image: s382Magnificentia est liberalitas cum eminentia: rerum magnarum et excelsarum, cum animi ampla qvadam et splendida propositione agitatio atque administratio. Vid. Liberalitas.
Magnanimitas est ethicis modestia cum eminentia circa honores eminentes. Alias est sublimitas et praestantia animi, qvalis esse debet in regibus et ducibus.
MAGNES est lapis colore caeruleo, trahens ferrum, et respiciens polum arcticum; praecipuum usum habens in re nautica.
Magnes vocatur a [orig: à] Magnesia in Macedonia, ubi magna copia invenitur: item Heracleus lapis, ab urbe Heraclea: item sideri/ths2 qvasi ferreus, qvia cum ferro magnam habet cognationem: item terrella, qvia cum magna terra eandem admittit geographiam, et distingvitur aeqvatore, meridianis, horizonte, polis. In magnetis polo fortior est attractio et coitio ferri, qvam in aliis partibus.
Magnes non tantum trahit ferrum, eique vim trahendi communicat, sed etiam trahit alium magnetem, polis scil. recte dispositis. Nam polis oppositis magnes fugat magnetem.
Magnetis vires sunt variae 1. coitio seu attractio, qva trahit ad seferrum, smirin seu lapidem ferreum, et alium magnetem, vel trahitur ab eo, et vim trahendi ferrum, ferreis laminis imprimit 2. directio in polos, ut partem unam convertat ad meridiem, alteram versus septentrionem: qvas vocant polos magneticos. 3. variatio, deflexio et dechnatio in aliqvibus locis a [orig: à] linea meridiana versus ortum vel occasum, alibi major, alibi minor. 4. declinatio seu descensus poli magnetici infra horizontem. 5. revolutio seu motus in orbem.
Magnes tanta pollet vi, ut nihil sit tam solidum, qvod vires ejus impediat.
Magnes suos polos versus terrae polos dirigit. Nec tamen omnibus in locis ipsos veros polos indicat. Alicubi divagatur a [orig: à] polis terrae versus orientem vel occidentem: et hanc discrepantiam vocant variationem magnetis seu deflexionem a [orig: à] meridiano, sicuti declinationem magnetis vocant descensum poli magnetis infra horizontem.
Magnetica acus, cujus ductu navigant, et qvae monstrat lineam meridianam. Ejus evariatio a [orig: â] linea meridiana dicitur chalybochsis.
Magnetica vis Vid. Electrum.
MAJESTAS politicis dicitur potestas summa imperantium, qva comprehenditur jus constituendae
page 710, image: s383et regendae reipubl.
Majestas vocatur alias to\ ku/rion: summa in rep. potestas: summum imperium: principatus: h( kuri/a pa/ntwn: a)rxh\ an)upeu/qonos: e)cousi/a u(pere/xousa Rom. XIII, 1. superioritas.
Majestatem aliqvi faciunt realem, qvae sit regni, consistens in juribus reipubl. aliam personalem, qvae sit regum vel imperantium. Alii non admittunt majestatem in republ. duplicem, unam regis et aliam regni: sed unam tantum, qvam populus qvidem a [orig: à] se habuit, sed regi vel pluribus imperantibus concedit; in interregnis interea, cum majestas personalis cessat, eam ad se certa ratione recipit.
Majestas est legibus, puta hominum superiorum, soluta: item est indivisa, puta, qvia rex in majestate positus cum nemine eam dividit, licet per diversa organa eam exerat, sive absolute sive juxta certas conditiones.
Majestatis crimen est, qvod committitur vel in personam regis, vel in remp. Si qvis hostili animo principem vel remp. vult evertere, dicitur crimen perduellionis.
MALA, Maxilla, Vid. Dens et Gena.
*malaktiko\n Vid. Medicamenta.
MALAGMA, medicamenta ad partes duras emolliendas comparatum.
MALUM est privatio boni, seu defectus perfectionis debitae inesse.
Malum igitur non est ens, sed privatio et defectus bonitatis, adeoque morbus qvidam et imbecillitas entis.
Malum qvamlibet aliam causam habet praeter eum, qvi non nisi bonorum causa est.
Malum metaphysicum non datur, qvod bono opponatur; qvia omne ens qvoad essentiam bonum est, et bonitas omnibus rebus est essentialis. Hinc recte reprehenduntur Manichaei, qvi malum putant substantiam qvandam esse, a [orig: à] primo principio malo profectam.
Malum non est nihil negativum, sed nihil privativum, qvia connotat subjectum cum privatione. Qvando igitur dicimus, peccatum esse malum, tunc simul notamus actionem et a)taci/an actionis.
Malum est vel naturale vel morale.
Malum naturale contingit praeter naturam, ex materia aut non recte disposita, aut abundante, aut deficiente: qvalia sunt monstra et peccata naturae: Qvo pertinent omnia mala poenae.
Malum morale est ipsum malum culpae, vitium nempe morale, in excessu vel defectu peccans, qvod Deo nec per se nec per accidens tribui potest.
page 712, image: s384Mali moralis causa est du/namis2 a)ntifatikh\, in potentia creaturae rationalis ad utrumque oppositorum vergens, libertas nempe in creaturis ratione praeditis, qvae illa libertate voluntatis abutuntur.
Maleficia sunt delicta, qvibus qvis dolo malo interveniente laeditur.
Malignitas est privitas vel animi, ut invidia; vel corporis ut morbus malignus, kakoh/qhs2 no/sos2.
Malitia est perversitas, cum qvis data opera male agit: estque vel na turalis, vel moralis vel artificialis.
MANCEPS, qvi manu capit, vel emptione vel alio titulo.
Mancipatio, venditio rerum mancipi, qvalia erant praedia in Italia.
Mancipatus est venditus, adeoque servus.
Mancipium est, qvicqvid manu capi et vendi potest.
MANDATUM est sive praeceptum superiorum certis personis datum, sive commissio gratuiti negotii gerendi et exeqvendi.
Mandatum, qvo negotium aliqvod gratis efficiendum voluntarie suscipienti committitur, est vel tacitum, vel expressum: vel ad negotia, vel adlites. vel determinatum, vel indeterminatum.
Mandatarius est, qvi mandatum aliqvod suscipit exeqvendum. Qvi si non recte negotium gesserit, datur contra cum mandatori actio mandati.
Mandare et jubere sic differunt: Mandamus hominibus liberis et sui juris; jubemus eos, qvi in nostra sunt potestate. Qvi jubet mandat: sed non omnis, qvi mandat, jubet.
MANDUCATIO theologis est vel corporalis, rerum corporearum: vel spiritualis, rerum spiritualium; vel sacramentalis, qva res corporalis et spiritualis simul offertur manducanda.
MANNA Vid. Planta.
Manna, liqvor candicans, melliti saporis, ex subtilioribus terrae partibus sursum elevatus, et ex vapore tenui coalescens.
MANTICA Vid. Magia.
MANTISSA additamentum rei venditae ejusque ponderi.
MANUMISSIO est datio libertatis.
Manumissio fiebat vel sensu, qvando mittebantur in censu lustrali, qvi jussu dominorum inter cives censum profitebantur: vel vindicta, qvando lictor in praesentia praetoris capiti manumittendi servi vindictam, i. e. virgulam imponebat, eumque verbis aliqvibus solemnibus in libertatem vindi cabat: vel testamento aut codicillis: vel tandem privatim praesentibus amicis, aut per epistolam.
page 714, image: s385Manumitti tamen etiam dicuntur filii filiaeque familias, qvando emancipantur.
MANUS est Aristoteli organum organorum.
Manus a [orig: à] summo humero porrigitur ad digitorum extremirates. Cujus pars superior dic tur braxi/wn; media cubitus, a)gkw\n, extrema, manus. *xei\r Brachium porrigitur usqve ad cubitum. Cubitus constat dunbus ossibus, qvorum majus est lacerius, ph=xus2, proph/xion, w)le/nh, ulna; brevius ac superius dicitur radius, kerki\s2, paraphxion.
Manus regia Jsctis est, cum sine lege certa a regibus omnia manu gubernantur.
Manus mortua , possessio immortalis, qvae nunqvam ad priorem dominum revertirur. Hinc bona dicuntur ad manum mortuam vendita zum Todten Kauff.
Manus extrema dividitur in brachiale seu carpum, qvae est pars inter cubitum et palmam: in postbrachiale seu metacarpium. cujus pars interior et carnea dicitur vola, qe/nar, seu palma. pars exterior dorsum manus. et in digitos
Manus contracta dicitur pugnus Inde Pugillus.
In manu Chiromantici qvaerunt septem pl. nerarum montes: [gap: unknown sign] tis sub pollice. [gap: unknown sign] sub indice; [gap: unknown sign] sub medio; [gap: unknown sign] sub annulari; [gap: unknown sign] sub auriculari; [gap: unknown sign] intra [gap: unknown sign] ; [gap: unknown sign] ae in feriente seu parte volae extrema: In manu lineis diversis dantur diversa nomina. Qvae sub monte [gap: unknown sign] incipit et ambit montem pollicis, dicitur linea vitae. Qvae sub eodem [gap: unknown sign] monte incipit et tendit ad ferientem, dicitur natum lis seu hepatica. Qvae lineae vitae et naturali subtenditur, dicitur cephalica seu linea capitis. Spacium, qvod inter tres lineas has comprehenditur, dicitur Triangulum. Spatium inter lineam mensalem et naturalem, dicitur mensa seu qvadrangulus. Inter indicem et medium incipit linea mensalis, et tendit usque ad exitum manus sub minimo digito. In monte [gap: unknown sign] est linea bonoris. sub monte [gap: unknown sign] usque ad restrictam est linea [gap: unknown sign] seu fortunae Restricta autem seu linea discriminalis est circa juncturas carpi et metacarpi.
MANSUS, Mansum, agere certae mensarae. Est autem mansum vel indominicatum, qvod est in dominio proprietarii; vel ingenuum, qvod est locatum mansuario; vel servile, qvod datum est sub servitii conditione.
MAPPA est tabula geographica, qvae regiones terrae repraesentat.
Mappa est vel universalis totius terrae, vel particularis cortae provinciae. Constituitur ex circulis et locis.