CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. MICRAELII LEXICON PHILOSOPHICUM TERMINORUM PHILOSOPHIS USITATORUM ORDINE ALPHABETICO SIC DIGESTORUM, UT INDE FACILE LICEAT COGNOSSE, PRAESERTIM SI TAM LATINUS, QVAM GRAECUS INDEX PRAEMISSUS NON NEGLIGATUR, QVID IN SINGULIS DISCIPLINIS QVOMODO SIT DISTINGVENDUM ET DEFINIENDUM. Editio Secunda ab ipso Authore Correcta et Aucta cum novis novorum Terminorum et Vocabulorum Indicibus. [gap: illustration] STETINI, impensis JEREMIAE MAMPHRASII, Bibliop. Typis MICHAELIS HÖPFNERI, anno CIC ICC LXI.

EPACTAE dictae ab e)pa/gein, invehendo seu intercalando, apud Chronologos sunt XI. dies intercalares, qvibus annus solaris communis 365. dierum superat annum lunarem 354. dierum. Qvi excessus ne in immensum cresceret, statutum est, ne numerus epactarum dies XXX. excedat: ad qvem numerum cum pervenitur, intercalatio instituitur, et fit annus embolimaeus vel embolismalis, tredecim mensium lunatium, ut sic anni lunaris numeratio conveniat solari. Vid. Embolimaeus.

Epactae igitur sunt excessus solis supta lunam, progrediens per XI. donec praecise ineurrat in XXX.

Epactae inveniuntur in anno Juliaeno hoc modo: Aureus numerus multiplicetur per 11. Qvod in de emergit, dividatur per 30. Qvod superest, sunt epactae. In anno Gregoriano ex certis tabulis cognoscuntur, qvae alibi qvaerantur.

Epacta igitur consurgit ex accessione XI. dierum ad epactam anni antecedentis, et dicitur Epacta aeqvabilis. Dies autem illae XI. qvae in finem ultimi mensis lunaris conjiciuntur, vocantur e)pagwme/nai, Epagomenae.

Epacta aeqvalis ad characterem primi novilunii castigata, indicat vera novilunia per totum annum.

Epactae perpetuae sunt dies ex solis supra lunam excessu consurgentes, qvae, qvod unitatibus absunt a [orig: â] XXX. post totidem dies mensis locü interlunii designant; plenae qvidem in pleno mense: cavae in cavo.

*)/e*p*ainos2, est laus, sicuti yo/gos2 vituperium: et pertinet ad genus demonstrativum.

EPANALEPSIS est figura dictionis rhetorica, idem verbum repetens in principio et fine, ut, Crescit amor nummi, qvantum ipsa pecunia crescit.

EPANODOS [note of the transcriber: in the print: EPANADOS (see corrigenda)], regressio, est repetitio ejusdem dictionis in medio simul et in fine vel initio, ut, Hujus ego vivus, mortuus hujus ero.

Epanados etiam dicitur, cum dictiones eodem ordine retrogrado repetuntur, ut, Non domino domus sed domus domino honest andae est. Est etiam figura amplificationis, cum digressione finita regredimur ad propositum.

EPANORTHOSIS, correctio, oratoribus est, cum verbum prolatum meliori substituto corrigimus. Dicitur etiam Amphidiorthosis. et dividitur in prodio/rqwsin, qvae proponit

EPAR, Hepar, Jecur, sub diaphragmate in dextero hypochondrio, sangvificationis organum, venarum principium, figura superius convexa et gibba, interius cava et sima; in cujus sinu dextero est vesica biliaria. in sinistro transitus stomachi. Inde dicta epaticae vel hepatica vena, bepaticus affectus vel hepatitis.

EPEMBOLE et parembolh\ est rei vel circumstantiae in medio orationis interpositio: et plerumque notatur signo parentheseos. In computo dicitur Intercalatio.

EPENTHESIS apud Grammaticos opponitur Syncopae, ut: Induperator pro imperator.

EPHARMOSIS, congruentia, est qva magnitudines dicuntur sibi congruae, ut termini unius, applicati partibus alterius, locum occupent aeqvalem, e. g. qvando chartas lusorias sibi invicem applicamus.

EPHECTICI dicuntur inter philosophos illi, qvi nihil affirmarunt; nihil negarunt, et e)poxh\n seu retentiore assensionis semper habuerunt; et illud ( a)pe/xein ) jactitarunt. Dicebantur etiam Pyrrhonici, Sceptici, novi Academici. Horum erat illud kei=tai ou) kei=tai. Item N. L. id est, Non liqvet. Erant enim semper e)pe/xontes2 seu e)fektikoi\, et de omnibus rebus e)fektikw=e et dubitanter atqve haesitanter locuti sunt. Vid. Dogmatici.

EPHIALTES non est spectrum, sed affectus imaginationis, ortus ex obstructione cerebri, si qvis tergo incumbit: unde premitur spina dorsi, et cor a [orig: à] noxiis vaporibus ex hypochondriis asscendentibus [correction of the printer; in the print adscendentibus] humoribus oppletur. Vid. Incubus.

EPHEMERON est id, qvod est unius diei. Hinc ephemera febris et animal ephemeron.

Ephemerides sunt libri seu commentaria, in qvibus qvotidiana acta consignantur. Vid. Calendarium.

EPHORUS, inspector, Spartanis erat summus magistratus. Alias in genere sumitur pro illo, qvi de alterius rebus curam gerit, ejusque operam inspicit.

EPIBATERION carmen est, qvo utimur erga reduces: sicuti a)pobath/rion, qvo utimur erga abeuntes: et propemptiko\n, qvo alloqvimur peregre abitures,

EPICEDION est carmen lugubre in defunctos. Dicitur etiam Lessus, Threni, et Threnodiae.

*)e*p*ixei/rhma est disputatio topica in utramque partem per syllogismos probabiles: qvi ob id dicuntur e)pixeirh/mata. Oratoribus dicuntur Epicheiremata, cum syllogismi praemissae simul probantur, ut ita tota argumentatio constet qvinque enunciatis, etsi transpositis.

EPICI versus, alias dicti Epopaei et Epos, sunt, qvibus illustres historiae vel doctrinae ethicae cantantur; sicuti lyrici sunt, qvibus fortium heroum facta in carminibus describuntur, in qvibuus excelluit Pindarus.

EPICOENUM seu promiscuum genus Grammaticis est, cum uno articulo comprehendimus duo genera, ut, hic passer: qvo nomine etiam comprehenditur femella. Potius est physicum genus, qvam grammaticum, et propterea etiam rejectum est a [orig: à] recentioribus.

EPICRASIS, ratio tollendae cacochymiae seu vitiorum humorum: et dicitur purgatio kat' e)pi/krasin.

EPICRISIS, judicium de qvacunqve re factum. Ille meretur laudem, cujus e)pi/krisis2 est a)/neu prokri/matos2.

EPICURAEI ab Epicuro viro literatissimo dicti, qvi 1. voluptatem habuerunt pro summo bono, puta, si esset sine vitio. 2. plures mundos commenti sunt. 3. omnia dixerunt contingentia.

EPICYCLUS est orbiculus in theoria planetarum, alteri orbi insertus, à qvo circumfertur. Vid. Figuram XI. et XXXV.

EPIDEIXIS est demonstratio, cum laude et vituperio. Inde genus epidicticum, id est demonstrativum. Vid. Panegyricum.

EPIDEMIAE sunt viae tritae, qvibus ad urbem itur. Inde morbi epidemici i. e. a [orig: à] toto populo metuendi: et epidemetica pretia, qvibus qvis se redimit onere hospitum militarium recipiendorum.

EPIDERMIS, summa corporis cutis ab excrementis proveniens; et ob id sensu carens, sicuti cutis oritur a [orig: à] nervis.

*epiei/keian oratores vocant, seu modestiam orationis, cum vel nostra extenuamus, vel nos dicimus coactos adversarii importunitate dicere, vel cum reprehensuri laudamus.

EPIGASTRIUM, infimi ventris pars anterior supra umbilicum vel umbilicalem regionem: cujus partes ad latera sub costis spuriis sunt

Hypochondria, dexterum et sinistrum: media ventris infimi pars dicitur Hypogastrium, sub regione umbilicali ad pubem: cujus latera dicuntur Ingvina et illa la/xwnes2 kenew=nes2 Alij tamen totam illam corporis humani partem carnosam, qvae ab imis cordis ad pubem usque protenditur, vocant epigastrum. Vid. Venter.

EPIGLOTTIS [note of the transcriber: in the print: EPIGLOTIS (see corrigenda)], superlingula, membrana cartilaginosa in interiore gutturis parte, velut operculum laryngi accumbens.

EPIGONI in historia dicuntur, qvi parentum in expeditione Thebana interfectorum caedem ulturi, novo bello ipsi perierunt omnes, ut est in Tragoedia Euripidis.

EPILEPSIA est morbus, qvo obstruuntur sensus cum validissimo membrorum motu. Vid. Morbus.

EPIMONE, *)epimonh\, est species synonymiae, cum idem diversimode exprimitur, et orator diu commoratur in eadem sententia.

EPIPHONEMA [note of the transcriber: in the print: EPIPHOMENA (see corrigenda)] 1. est ipsa conclusio, 2. est exclamatio post rem aut factum narratum aut demonstratum.

EPIPEDOMETRIA est species geometriae, qva dimetimur superficies: alias dicta Planimetria, Vid. Geodaesia.

EPIPHORA seu Epistrophe, eadem vox in fine saepe repetita, ut: initium a [orig: à] Deo; medium cum Deo; finis in Deo. Medicis notat Epiphora magnam universi corporis inflammationem, vel magnam humorum affluxionem.

EPIPLEXIS est castigatio et correctio eorum, qvae vel alii vel ipsi diximus. Vid. Emollitio.

*)e*p*iploon Vid. Omentum. Inde e)piplokomi/sths2, qvi pingvi tensus omaso et cuipingvis aqvaliculus propenso sesqvipede, extat ut loqvitur Poeta [orig: Poëta].

*)e*p*iplokh\, climax, gradatio, qva inferiora verba connectuntur superioribus, ut: si dormis expergiscere et sta; si stas, ingredere; si ingrederis, curre, advola.

EPIRUS e)/peiros2, est continens terra, qvae nec insula est nec peninsula, sed tota sibi cohaeret.

EPISCOPUS [note of the transcriber: in the print: EPSCOPUS (see corrigenda)], superintendens inspector

ecclesiae. Episcopi et presbyteri idem erant; nunc contradistingvuntur. Vid. Hierarchia.

Chorepiscopus est episcopus vicarius in agris atque villis, episcopus titularis, villanus, regionarius.

EPITHASIS est media pars dramatis, qva turbae fiunt; sicut protasis proponit statum dramatis, et catastrophe exitum.

EPITHALAMIUM qvo sponsis gratulamur. Dicitur et Gamelion, Hymenaeus, Thalassion : sicut

EPITHETA grammaticis sunt adjectiva: egregium orationis et poeseos [orig: poëseos] ornamentum.

*)e*p*iti/mhsis2, objurgatio rhetorica, qva qvem ob desertum officium increpamus: sicuti cohortatione aliqvem ad officium incitamus.

*)e*p*itroxasmo\s2, e)pitre/xon percursio, rerum diversarum per congeriem magna et celeris percursio, ut: Veni, vidi, vici.

EPIZEUXIS subjunctio ejusdem vocis sine alia voce interjecta, ut: o [orig: ô] cives, cives.

EPOCHA, e)poxh\, inhibitio seu retentio et suspensio affensus: dubitatio Sceptica. Vid. Ephectici.

Epocha Chronologis est illustre temporis initium, dictum etiam Radix et Aera, unde annos, aut menses, aut dies numeramus, et ad qvod anni priores et posteriores referuntur. Vid. Chronologia: Aera.

Epochas praecipuas ad annum 1652. in seqventi tabella cernere licet; dummodo notetur, ad Calendas Januarias hujus anni respici, non ad terminos singularum epocharum qvae variant.

Ubi notetur, non eadem esse omnium Epocharum seu AErarum initia. Nam calendis Januariis incipit Periodus Juliana, proleptica et postulatoria annorum 7980. qvo intervallo omnes feriae et novilunia in orbem redeunt: item annus Julianus, Aera Hispanica et Dionysiaca. in Februario Aera Augustorum ab eo tempore, qvo Octavius nomen Augusti assumsit: Martio Aera exitus ex Aegypto et U. C. i.e. urbis Romae conditae. in Majo Aeratempli Salomonis: in Junio Aera Trojani excidij et aera Calippi. in Julio Olympiadum et aerae Ipbiti: in Augusto Aera Diocletiani seu martyrum, qva Abysini hodienum utuntur: in septembri Aera mundi Graecorum, qvae etiam dicitur Periodus Constantinopolitana, et ab Adamo ad Christum falso calculo praecise numerat 5500. in Octobri Aera mundi conditi et Judaeorum et Diluvij in Novembri Aera Maccabeorum, et Aera a [orig: à] morte Alexandri: qvae etiam dicitur Pbilippica. Sunt et Aerae aliae, quorum caput seu initium est mobile, ut Aera Nabonassari Aegyptiaca, incipiens anno mundi conditi 3205. in qua annisunt aeqvabiles dietum 365. absque intercalatione horarum residuarum: et ob id initium aerae hujus vagatur per totum annum, donec spacio 1461.

annorum ad primum terminum redeat, et ita 1461. anni Nabonassaraei faciant 1460. Julianos Ejusdem formae est Aera annorum Philippeorum, a [orig: à] morte Alexandri M. qvi anno Nabonassareo 423. incipiunt. Item arae in annis Lunaribus, pauciorum dierum, qvam qvibus anni solares constant, ut Arabum et Turcorum Hegira, id est Fugae Machometi, qvae incipit anno Christi 622. die 15. Julii et Aera Persarum seu Jezdagird, ultimi Persarum regis Othiman devicit et fugavit; qvae incepit anno Christi 632. die Jun. 16. Adde aeram reformationis calendarij, qvae pertinet ad annum Christi 1582. die Oct. 5.

Epocha astronomica est locus coeli certus, linea monstratus, a [orig: à] qvo tanqvam a [orig: à] radicei nitium motuum coelestium numeratur.

*)/ergon est opus, qvod desinente operatione manet, ut domus post aedificationem.

*)/ergon alias est, cui major temporis pars debet impendi, tanqvam fini agendi praecipuo. *pa/rergon est, cui tribuitur tempus ab e)/rgw reliqvum, ceu sunt horae successivae, et omnes digressiones ab opere instituto. prou=rgon q. pro/ergon est opus, qvod antecedit [correction of the printer; in the print antecedis] peri/egon, opus nimis accuratum, affectatum et supervacaneum.

ERISTICUS est, qvi gloriam ex iis, qvae qvidem videntur, sed non sunt vera, non tam lucri causa, qvam ipsius victoriae gratia affectat. Inde syllogismus et lo/gos2 e)ristito\s2, id est contentiosus.

ERROR est deceptio intellectus vel sensus, qva qvis inclinatur ad assentiendum falsis: actus a [orig: à] sua rectitudine recedens. Vid. *)apa/th.

Error Jctis alius est substantialis, ignorantiae affectatae: alius accidentalis, qvi est fortunae.

*)e*q*eloqrhski/a, cultus divinus electitius, a [orig: à] Deo non imperatus, et propterea non probatus.

*)/h*q*h [note of the transcriber: in the print: *q*h (see the Greek word index sub voce)] dicuntur mores, in qvibus formandis occupatur Ethica. Sic autem dici videntur ab e)/qos2, id est ab assuefactione seu consvetudine, qvia mediante illa mores hominis confirmantur.

Ethica aliqvando sumitur pro tota philosophia practica; aliqvando strictus pro generali et fundamtali philosopniae practicae parte in qva agitur de summo bono, et de virtute.

Ethicae genus est scientia practica; subjectum denominationis est homo; subjectum informationis est (1.) intellectus practicus, qvem informant virtutes intellectuales, (2) voluntas, qvam informat justitia (3) affectus irascibilitatis et concupiscibilitatis, qvos informant fortitudo et temperantia. Objectum ejus sunt actiones hominis sive voluntariae, sive intellectuariae sive mixtae. Finis ejus subordinatus est hominis informatio, ut fiat honestus et bonus: ultimus, beatitudo et summum bonum.

Ethicam tradendi modus est triplex 1. apodicticus, qviin virtutum definitionibus, divisionibus, causis et proprietatibus occupatur. 2. gnomologicus, qvi brevioribus sententiis idem tradit, qvod prolixe in praeceptis philosophicis continetur. 3. paradeigmaticus, qvi virtutum exempla ad imitandum colligit.

Ethopoeia h)qopoii/+a, est figura rhetorica, qva moralibus argumentis animum alterius persuademus, sicuti Pathopoeia, qvando affectus graviores exprimimus. Est etiam haec Etbopoeia, si introducimus alios loqventes.

Etymologia nonnunqvam idem significat, qvod etymon; nonnunqvam sumitur pro parte Grammaticae.

Etymologiae fictae dicuntur allusiones, ut aqva a [orig: à] qva sunt omnia: frater qvi fere alter.

EVANGELIUM in genere Graecis dicitur laetum nuncium. Theologis est doctrina Christo et

EUBULIA est habitus bene consultandi et sana consilia capessendi: cui opponitur Dysbulia, qva non recte nobis et aliis consulimus.

*e*u)*xai\ sunt vota, qvibus bona vel aliis vel nobis precamur. Si Deum aut homines oramus et obtestamur, dicitur de/hsis2.

EUCHARISTIA in genere est gratiarum actio: unde sacrisiciae euchaeristica. In specie autem theologis sumitur pro sacra synaxi, qva ad sacram coenam conveniunt, ut mystico pane et vino cibati Deo gratias agant.

EVENTUS est habitudo operis producti, non aestimandus ex intentione agentis, sed natura operis.

EVICTIO est rei emtae aut alia causa acceptae per judicis decretum ablatio. Alii sic definiunt: Evictio est rei nostrae, qvam adversarius legitimo titulo acqvisivit, per judicem recuperatio. Venditor de evictione tenetur, si emtor mature venditori denunciet, sibi litem moveri.

EVIDENTIA est rei claritas et perspicuitas: estque vel visionis per sensum, vel intelligentiae per principiorum cognitionem, vel illationis per discursum syllogisticum.

EULALIA, virtus sermonis, qva nonnisi decentia loqvimur, et qvidem decenti decore.

EULOGIA est qva aliis benedicimus. In ecclesiastica historia eulogiae dicuntur panes fermentati, benedicti qvidem, sed extra coenae administrationem in symbolum caritatis porrecti: dicti etiam Fermentum.

EUMATHIA [note of the transcriber: in the print: EUMACHIA] est facilitas discendi. Vid. Ingenium.

EVOCATIO Grammaticis est, cum verbo primae vel secundae personae nominativus tertiae praeponitur.

*e*u)*fhmismo\s2 est, qvo res turpes verecunde, vel odiosae gratis verbis efferuntur.