December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: s0001

[gap: illustration]

image: s0883a

ZOE Imperatrix, Constantino Monomacho nupsit, A. C. 1043. libidinibus infamis. Filia fuerat Constantini Iunioris. Obiit A. C. 1052. aetat. 70. Vide Romanus III. Michael IV. et V. Constantinus Monom. Item uxor Nicostrati Martyris, 7. ann. muta ex morbo, demum a Deo O. M. curata.

ZOELAE Hispaniae Tarraconensis populi in Asturia, Plin. l. 3. c. 3.

de ZOEMEREN Henricus, vide Henricus.

ZOES locus Cyrenes a Batto conditus, Herodot. l. 4.

ZOETIUM urbs Armeniae a Zoete quodam, Steph.

ZOFALA vulgo quoque Zofala, urbs munita Cafreriae, in ora maris Aethiopici in Insula ad ostia fluv. cognominis cum arce, in limite Zanguebariae, 250. mill. pass. a Currentium promontorio in Boream 340. a Mozambicha in Africum, sub Lusitanis. Caput regni cognominis in parte Boreali Cafreriae, quod versus oram est Oceani Aethiopici et inter ostia Cuamae et Zamberi fluv. in limite Zanguebariae. Pars fuit alias Imper. Monaemugi.

ZOFINGA vulgo Zofingen, olim Tobinium, oppid. Helvetiae in pago Verbigeno, sub ditione Rei publ. Bernensis, in regione Argovia, ad fluv. Altacum vel Viggerim. Ius cudendae monetae, iam Caroli Crassi tempore, oppido concessum, eius antiquitatem loquitur. Olim sub Comitibus Spitzbergensibus, quibus prope arx fuit, quorumque insignibus Zofinga utitur, fuisse videtur. Postea variis privilegiis donata, his salvis A. C. 1285. patrocinio Rodolphi I. Imperatoris se submisit: sed filiis huius Albertus, eam obsessam A. C. 1295. penitus sub iugum redegit. Incendio [orig: Incendiô] tota, unica [orig: unicâ] domo [orig: domô] excepta [orig: exceptâ], absumpta est, A. C. 1396. sed reparata, nova ab Austriacis Principibus privilegia accepit. In Bernatum dein, cum tota Argovia, potestatem pervenit, A. C. 1415. quibus hodieque subest, salvis tamen pristinis immunitatibus: Unde proprium ei Consilium, cuius caput Scultetus, etc. Praeposituram hic [orig: hîc] fundarunt [orig: fundârunt] olim Uroburgii Comites: Dominicani dein, sub Friderico II. hic pedem fixere [orig: fixêre], ob proditorios conatus. paulo post pulsi. Reformationem tandem amplexum oppidum, Missam cum toto Latinarum ceremoniarum choragio, abrogavit, A. C. 1528. Hic [orig: Hîc]. Tigurinorum et Bernatium: Friburgensium item et Saloduriorum, cum his actoribus res est cum 8. Pagis, lites causaeque decidi solent. Vide Stumpf. l. 7. de Argovia, c. 33. Ios. Simler. descr. Helv. etc. Distat dimid. milliar. ab Arolaeburgo, Arburg.

ZOGOCARA Armeniae maioris urbs, Ptol. *zogo/raka MS. Seldeni.

ZOHELETH rupes iuxta fontem Rogel, 1. Reg. c. 1. v. 9.

ZOHETH filius Iesi. 1. Paral. c. 4. v. 22.

ZOILUS [1] Patriarcha Alexandrinus, saecul. 6. Ab Anastasio Imperatore pulsus. Baronius, A. C. 537. num. 15.

ZOILUS [2] Sophista Amphipolites, Ptol. Philadelphi temporibus: hoc [orig: hôc] uno [orig: unô] facinore obilitatus, quod Homerum, Poetarum omnium facile Principem, libris adversus illum scriptis, ausus sit repehendere; unde et *(omhroma/stigos2 cognomen accepit. Ovid. l. 2. de Rem. Am. v. 365.

Ingenium magni livor detrectat Homeri,
Quisquis es, ex illo, Zoile, nomen habet.

Martialis, l. 11. Epigr. 93.

Mentitur, qui te vitiosum, Zeile, dicit:
Non vitiosus homo, es, Zoile, sed vitium.

Non praetermittendus hic [orig: hîc] locus Vitruvii de Zoilo, qui in Praefat. l. 7. talis est. In sequentibus annis a Macedonia Zoilus, qui adoptavit nomen, ut HOMEROMASTIX vocitaretur, Alexandriam venit, suaque scripta contra Iliadem et Odysseam comparata Regi recitavit. Ptolemaeus vero cum animadvertisset Poetarum parentem, Philologiae omnis ducem, absentem vexari, et cuius ab cunctis gentibus scripta suspicerentur, ab eo vituperari, indignatus nullum ei dedit responsum. Zoilus autem cum diutius in vegno fuisset, inopia [orig: inopiâ] pressus, summisit ad Regem, postulans, ut aliquid sibi tribueretur. Rex vero respondisse dicitur, Homerum, qui ante annos mille decessisset, aevo [orig: aevô] perpetuo [orig: perpetuô] multa milia hominum pascere; Item debere, qui meliori ingenio [orig: ingeniô] se profiteretur, non modo se unum, sed etiam plures alere posse. Et ad summam mors eius, ut parricidii damnati, varie memoratur. Alii enim scripserunt, a Philadelpho esse in crucem actum; nonnulli in eum lapides esse coniectos; alii Smyrnae vivum in pyram coniectum: quorum utrum eiacciderit merenti, digna constitit poena. Haec Vitruvius, Canis Rhetoricus etiam nominabatur, teste Aelian. poikil. l. 11. c. 10. Honestius tamen de Zoilo Dionys. Halicarn. sentit, qui non tam animi vitio [orig: vitiô] notasse [orig: notâsse] ipsum et reprehendisse Homerum, Platonem et alios, quam veritatis studio [orig: studiô] putat, quem vide Responsione ad Epistol. Cn. Pompeii, in qua de repehendso ab eo Platonis stylo ille conquerebatur, c. 6. Vide quoque Voss. de Hist. Graec. l. 1. c. 15.

ZOILUS [3] quingentos equites in supplementum Alex. M. ex Graecia adduxit, apud Artacacnam, Ariorum urbem, Curt. l. 6. c. 6.

ZOITIUM Arcadiae urbs, Stephan.

ZOLCA Paphlagoniorum in Galatia oppid. Ptol.

ZOLERNUM vel ZOLLERIA, castrum Sueviae, caput Principatus cognominis a paucis annis. prope Hechingam urbeculam; Zollern, 3. milliar. Germanic. a Tubinga in Merid. Constantiam versus 9. et 2. a Danubio. Hoc a Petro Columnio, qui sub Henrico IV. Pontificis iram fugiens, in Germaniam venerit, conditum, ipsique Zolleriorum Comitum originem propterea adscribendam, quidam volunt. Alii ad


page 757, image: s0883b

Tassilonem, Caroli M. militem, stirpis initium referunt: cuius fil. Dancko arcem Zolleranam tenuit, A. C. 829. Ex huius posteris Fridericus VI. Comes Zolleranus, genuit Fridericum et Eitelfridericum, quorum hic pater fuit Eitelfriderici, Zollerensium, qui in Principum gradum evecti, hodie in Hechingensem et Sigmarigensem lineam dispescuntur, satoris: et Friderici natu maioris, cui ab avunculo Rodolfo I. Imperatore Eberhardo ex Vohburglis ultimo Noribergae Burggravio exstincto, Burggraviatus seu Franconiae Ducatus collatus est. Alia ut Berythum, et Cadesburg, ab uxore Elisabetha Merania ei obtigere [orig: obtigêre], nec non ius in Burgundiae Comitatum, quod postea A. C: 1256. et 1269. Hugoni Cabillonensi vendidit, retenta [orig: retentâ] sola [orig: solâ] advocatia [orig: advocatiâ] Vesontina [orig: Vesontinâ], quae deinceps separatim vendita. Huius filius Fridericus II. Ludovici Bavari Imperatoris castra secutus, ab Oetingensibus, Castellanis, Hohenloicis et Heideccanis plurima emit. Pater Iohannis, qui Columbacum, Blassenburgum et alia ab Orlamundanis sibi comparavit. Hoc [orig: Hôc] natus Fridericus IV. gratiosus apud Carolum IV. Imperatorem pater fuit Friderici ex Burggraviis V. sed ex Electoribus Brandenburgicis, a Sigismundo Imperatore Constantiae A. C. 1415. ob mrita creati, primi: e cuius posteris feliciter hodie imperat Fridericus Wilhelmus Elector. Vide Phil. Iac. Spenerum, Syll. Geneal. Histor. in famil. Brandeburgica. Ex Comitibus Zolleranis, German. die Fursten van Hohen-Zolleren, primus a Ferdinando II. Imperatore in Principum classem translatus est, Iohannes Georgius A. C. 1623. sic tamen ut non nisi ex illo descendentes id privilegium concernat: In Senatum Principum et votum, demum A. C. 1653. durantibus Comitiis, admissus est, Eitelfridericus Princeps, et locus ei assignatus post Arnbergium. Insignia antiqua Comitum ita describuntur:

Zollern stat niveo rufus leo margine lato,
Silvis atque nigris octo spatiis variato.

Limnaeus Enucl. l. 3. c. 13. Uti vero Eitelfridericus Burggravios Noribergenses et sic Marchiones Brandeburgicos, sic Fridericus Comites Zollerenses, avito [orig: avitô] titulo [orig: titulô] retento [orig: retentô], sevit. In cuius posteris cum variae essent lineae, complures eorum exstinctae sunt. Qui nunc vivunt, omnes communem satorem agnoscunt Carolum, defunctum A. C. 1576. Eius filius Eitelfridericus Hechingensem, in qua primus Principis titulo [orig: titulô] decoratus est iplius filius Ioannes Georgius, ut dictum; Carolus autem secundogenitus Sigmaringensem ramum ex se dedit, qui nunc eadem [orig: eâdem] gaudet dignitate. Commune vero [orig: verô] Familiae decus est, quod cum Brandeburgici Marchiones Electoratus [orig: Electoratûs] ratione Archi-Camerarii Imperii sint, Zolleranis Camerariorum titulus competat, Spenerus, Theatro [orig: Theatrô] Nobil. Europ. Part. I. in Ind. Vid quoque eum Arte Herald. Tom. II. et utriusque Lineae, Hecingensis ac Sigmaringensis, nec non Hohenzollerani rami, ad posteriorem spectantis, seriem suo [orig: suô] loco [orig: locô].

ZOLNOCHIUM urbs Hungariae, ad Tibiscum; Zolnock vulgo. Permunita, 40. mill. pass. a Varadino in Occasum Buflam versus 60. Caput Comitatus cognominis, qui inter Torantaliensem est ad Ortum, Pestensem ad Occidentem, Herresiensem ad Boream, et Bathiensem Comitatum ad Austrum. Sub Turcis.

ZOMBIS urbs Mediae, Stephan.

ZOMPUS Pons in Sangario flumine, Curopal.

ZOMUCHANA Ariae oppidum.

ZOMZOMMIM gigantes qui et Rephaim. Deuter. c. 2. v. 20. Lege Zanzommim.

ZONA [1] uxoris regiae et Calyptra, nomina Persicarum regionum fertilissimarum. Sic dictae ab ornamentis Reginae, quibus hae addictae erant. Plato, Alcibiade. Apud Gallicarum Rerum Scriptores similiter Zona Reginae occurrit, Gall. la Ceinture la Reyne, praestationis species, quae singulis trienniis exigebatur de pane et vino, uti docet Car. du Fresne in Glossar. ex Arosto A. C. 1415. cui subiungitur titulus hic: Taille du pain et du vin, dite la Ceinture la Reyne, qui se lieve de trois ans en trois ans etc.

ZONA [2] Africae urbs, a Sestio fame subacta, Dioni, l. 48. Thraciae oppidum; in Ciconibus est, apud Stephanum, circa Hebri fluminis ostia: Herodoto. Mons est ibidem, Plinio, l. 4. c. 11. et Nicandro. Nemus quoque, Pomponio, l. 2. c. 2. et Apollonio.

ZONAE [1] quantum ad nostrum attinet institutum, sunt circuli quidam lati, caelum, terramque veluti cingula [orig: cingulâ] quadam [orig: quâdam] ambientes. Sunt autem numero [orig: numerô] quinque: ex quibus media, quae inter Tropicos est, nimio [orig: nimiô] calore parum apta creditur habitationi: duae vero extremae sub Arctico et Antarctico circulis sitae, nimio [orig: nimiô] frigore horrent, unde et ipsae quoque habitationi parum sunt idoneae. Reliquae autem duae, utpote quae mediae inter torridam et gelidam situm obtinent, temperatae sunt, et humanae vitae accommodatissimae. Eratosthenes apud Heraclidem Ponticum, in Allegoriis Homeri:

*pe/nte de\ ai( zw=nai perikge/es2 e)spei/rhntai,
*(ai du/o me\n glaukoi=o kelaino/terai kua/noio,
*(h de\ mi/a yafarh/ te kai\ e)/kpuros2 oi(=on e)ruqrh\
*tuptome/nh flogmoi=sin, e)pei\ r(\a e( moi=ran u(p' au)th\n
*keklime/noi a)/ktines2 a)eiqere/es2 puro/wsin.
*(ai de\ du/w e(ka/terqe po/leio peoipephgui=ai
*)aei\ krumale/ai, ai)ei\ d' u(/dati moge/ousai.

Virg. l. 1. Georg. v. 233.

Quinque tenent Caelum Zonae, quarum una corusco


page 758, image: s0884a

Semper Sole rubens, et torrida semper ab igni,
Quam circum extremae dextra [orig: dextrâ] laevaque [orig: laevâque] trahuntur
Caerulea glacie concretae, atque imbribus atris.
Has inter mediamque duae mortalibus aegris
Munere concessae Divum [orig: Divûm], et via secta per ambas
Obliquus qua se Signorum verteret ordo.

Ovid. l. 1. Met. v. 45.

Utque duae dextra [orig: dextrâ] caelum, totidemque sinistra [orig: sinistrâ]
Parte secant Zonae, quinta est ardentior illis:
Sic onus inclusum numero [orig: numerô] distinxit eodem [orig: eôdem]
Cura Dei: totidemque plagae tellure premuntur.
Quarum quae media est, non est habitabilis aestu;
Nix tegit alta duas; totidem inter utramque locavit, Temperiemque dedit mista [orig: mistâ] cum frigore flamma [orig: flammâ].

Tibullus, l. 4. Panegyr. ad Messalam, n. 1. v. 152.

-------- Circumfuso consistit in aere tellus.
Et quinque in partes toto [orig: totô] disponitur orbe.
Atque duae gelido [orig: gelidô] vastantur frigore semper.
Illic et densa [orig: densâ] tellus absconditur umbra [orig: umbrâ]. Et nulla incepto [orig: inceptô] perlabitur unda liquore,
Sed durata riget densam in glaciemque nivemque.
Quippe ubi non unquam Titan superegerit ortus.
At media est Phoebi semper subiecta calori,
Seu propior terris aestivum fertur in orbem,
Seu celer hybernas properat decurrere luces.
Non ergo presso [orig: pressô] tellus consurgit aratro [orig: aratrô],
Nec frugem segetes praebent, nec pabula terrae.
Non illic colit arva Deus, Bacchusve, Ceresve,
Nulla nec exustas habitant animalia partes.
Fertilis hanc inter posita est, interque rigentes,
Nostraque, et huic adversa solo pars altera nostro,
Quas similis utrinque tenens vieinia caeli
Temperat: alter et alterius vires necat aer.
Hinc placidus nobis per tempora vertitur annus,
Hic [orig: Hîc] et colla iugo didicit summittere taurus,
Et lenta excelsos vitis conscendere ramos,
Tondeturque seges maturos annua partus,
Et ferro [orig: ferrô] tellus, pontus confinditur aere.
Quin etiam structis exsurgunt oppida muris.

Varro,

Mundus domus est maxima rerum,
Quam quinque altitonae fragmine Zonae
Scindunt, per quam limbus pictus
Bis sex signis stellimicantibus,
Altus in obliquo aethere Lunae
Bigas acceptat. -------- ------

Glaudian. l. 1. de Raptu Proserp. v. 258.

Addit quinque plagas: mediam sub temine rubre
Obsessam fervore notat, squalebat adustus
Limes, et assiduo [orig: assiduô] sitiebant flumina Sole.
Vitales utrinque duas, quas mitis oberrat Temperies, habitanda viris, tum fine supremo [orig: supremô]
Torpentes traxit geminas. brumaque [orig: brumâque] perenni
Foedat, et aeterno [orig: aeternô] constringit frigore telas.

Vide Mel. l. 1. c. 1. Cicer. in Somn. Scip. Plin. l. 2. c. 68. Nic. Lloydius.

ZONAE [2] veteribus frequenti in usu; ut vestes succingerent et marsupium inde sulpenderent recondendae pecuniae. Sic Mercurius depictus olim, cum sacco, marsupio a zona pendulo, Cornutus in Persii Sat. 6. v. 63. Neque mercatores solum, sed et Magistratus iis hunc in finem usi, apud Graecos aeque ac Romanos. Iuvenal. Sat. 14. v. 297.

Nocte cadet fractis trabibus, fluctuque premetur
Obrutus et Zonam laeva [orig: laevâ] morsuque tenebit.

Neque tamen circa lumbos, ut nunc fit, bae zonae gestatae, sed e collo pendulae erant, ut Plautus docet in Truculento, scena [orig: scenâ] ult. v. 62. Epidico Actu 2. sc. Fecisti v. 5. et in Asinaria scena [orig: scenâ], Cur me. De militari Zona, notum illud, Zonam perdidit: et zw/sasqai apud Graecos idem, quod endu/sasqai ta\ o(/pla induere arma, significat, Cael. Rhodig. l. 22. c. 19. Pars enim corporis Zona [orig: Zonâ] succincta Marti sacra erat, sicut frons Genio, lacerti Iunoni, pectus Neptuno, renes Veneri, pedes Mercurio, digitique Minervae, Alex. ab Alex. l. 2. c. 19. Inter muliebria prro vestimenta Zonae numerantur ab ICtis, eaque, qua [orig: quâ] nova nupta praecingebatur, prima [orig: primâ] nocte a marito solvenda [orig: solvendâ], caestus peculiariter dicta est, unde lusizw/nh Diana. Duplicem autem fuisse, quarum unâ nocte geniali, altera tempore puerperii, solvebatur, docet Franciscus Rossaeus. Archaeologia Atticae l. 4. c. 7. Ex Zona factum Semizona, unde Semizonarii apud Turnebum: qui semizonas conficerent. Has non easdem fuisse cum semicinctiis, monet Octav. Ferrarius, de re Vestiaria l. 3. c. 21. quod partem homines anteriorem a cingulo, et lumbis ad pedes usque praecingebant, etc. Et quidem usus earum primus is fuit, ut succingerent corpus illudque ad actiones suas obeundas redderent agile atque expeditum. Unde viatores Zonis accincti, inprimis apud Orientales, laxioribus vestibus communiter usos. Quô proin gestu rituque Pascha comedi jussit Deus Exodi c. 12. v.


image: s0884b

11. quippe quod manducandum erat ab Israelitis viatorio habitu instructis, lumbis succinctis, calceatis pedibus et cum baculo in manu. Apostolis similiter, utpote ituris in universum Orbem, zonae tribuuntur Matth. c. 10. v. 9. Marci c. 6. v. 8. et Actor. c. 21. v. 11. Porro Cursores, inprimis in Ludis Olympicis, Zonis fuêre seu subligaribus accincti, unde Homerus istiusmodi zwma/twn meminit, Il. d. v. 187. 216. y. v. 683. Od. c. v. 482. Sed Olympiadis e5. annô primô ab Archonte Hippomene constitutum est, ut sine zona, coque prorsus nudi, cursitarent. Idque occasione eâ, quod Orsippus Megarensis cursu esset superatus propterea quod subligaculum impediisset cursum: vel, ut alii narrant, cingulum decidere sivisset, quo expeditius curreret adeoque victor evasisset, vide Pausan. Attic. Poetam incertum in Anthol. Anonymum Olympiadum Scriptorem, Eusebium, Chron. 1. Isidorum, Origin. l. 18. c. 17. Homeri Scholiasten, in Iliad. y. Nicam seu Etymologi M. Scriptorem in *gumna/sia Quamvis haec zona velandis potius, quae honetas conspici non vult, adhibita, adeo que huius loci esse non videtur. Praesertim autem Viri militares zonis olim accincti, in praedictos usus, ut videre est Esaiae c. 5. v. 27. et apud Florum, l. 2. c. 4. ubi de Gallis, non prius soluturos se baltheo [orig: baltheô], quam Capitolium ascendissent, iurantibus. Itaque zona erat signum honoris et auctoritatis, maxime vero militaris. Imo ut Magistratus omnes, et quicumque gestandi ius gladii haberent, non nisi accincti, in conspectum Principis venirent, mos vetus fuit, indigitatus Chrysostomo, Homil. 26. in 1. ad Corinthios, Gregor. Naz. Orat. 42. ubi Euzonorum et Monozonorum Syriae meminit, alludens ad Iosuae c. 4. v. 13. 2. Regum c. 5. v. 1. et c. 6. v. 23. Nicetae ad Gregorii l. c. Aliis. Quare Ethnici Principes militiae zonam seu cingulum iis auferebant, qui fidem Christo datam rescindere nollent, ut de Marino in primis docet Eusebius, Hist Eccl. l. 5. c. 15. contra qui fidem abnegare nollent e)/r(r(ipton zw/nhn abiciebant zonam, ultro, hoc [orig: hôc] modo [orig: modô] honoribus tum militaribus, tum palatinis, renuntiare se testati, quod de Gordio Martyre docet Basilius, Orat. in illum. Sed et postmodum Christiani Imperatores th\s2 zw/nhs2 a)faire/ses2 ablatione cinguli puniebant, qui contra Leges peccassent [orig: peccâssent], uti discimus ex Ioanne Antioch. in Nomocan. tit. 24. De Sacris ut aliquid addam: In vestitu Pontificali Hebraeorum, Zona [orig: Zonâ] seu cingulo [orig: cingulô], Hebr. [gap: Hebrew] nil sanctius erat: Unde cum Sacerdotes in Templo, toto [orig: totô] ministerii sui die, etiam extra tempus illud. quo [orig: quô] actu ministrabant, vestitum sacrum retinere possent, cingulo [orig: cingulô] tamen, quod singulare erat, et sacrum reliquarum retinaculum, extra tempus illud vestiri non licebat, Io. Seldenus de Synedriis Vett. Hebr. l. 3. §. 3. Cum autem istiusmodi Cingulum, una cum tribus aliis vestibus aurcis, Sacerdotes gregarii cum Pontifice Max. commune haberent, inter quatuor huius vestes albas, quibus solus Pontifex semel in anno, cum interius Adytum intraret, utebatur, iterum Zona seu baltheus erat, vide Levit. c. 16. v. 4, 32. et supra ubi et Vestibus sacris. Ad huius imitationem Zona quoque occurrit, inter Vestes Sacerdotales Eccles. Roman. apud Alcuinum de Off. divin. Riculfum Epise. Suession. in Statutis A. C. 989. c. 7. Durandum, Ration. l. 3. c. 4. Alios. Quae Zona Romana dicitur, quod Roma [orig: Româ] eius usus in alias Ecclesias profluxerit, Alcuino, d. l. vide supra, voce Baltheus etc. Quia vero hoc [orig: hôc] pacto [orig: pactô] succinctum corpus aptius reddebatur, et robustius, hinc alte cinctus Antiquis appellatus est strenuus, fortis, virilis, minime mollis, Graec. eu)/zwnos2 cui laxius cinctus et discinctus oppositus. Unde otia discincta, Ovid. l. 1. Amor. Eleg. 9. v. 41. Item cinctu difficilis, quales nimium ventri dediti, obersique. Quo [orig: Quô] fine apud Gallos et Iberos Zonae mensuram habere Magistratus. quam si capere non posset mulier, aut iuvenis, magno [orig: magnô] affici probro [orig: probrô] consuevisse olim, memorabili exemplo [orig: exemplô] refert ex Stobaeo Alex. Neapol. Genial. Dier. l. 2. c. 15. ubi quod de muliere habet, ansam de muliebribus zonis quaedam adiungendi praebet. Non duplicem solum, verum et triplicem fuisse olim zonam reperies, vide supra, ubi de Virginali zona. E quibus ultima erat zona (seu mitra aerea, quam circa imam ventris partem gestabant praegnantes, ad maiorem fetus securitatem et indemnitatem: easque mitras in primo partu solvebant et Dianae appendebant: quod erat solvere Zonam, Paschalius, Coronar. l. 4. c. 20. vide quoque supra Mitra. Cl. Vossius Graecorum Romanorum que mores distinguens, apud illos parientes Zonam solvisse, eamque Dianae *lusizw/nh| consecrasse [orig: consecrâsse]; apud hos nubentibus Zonam solutam a maritis, huicque rei Iunonem Cinxiam praefectam fuisse, statuit, faretur interim, apud Graecos quoque solutionem cinguli ad nubentes quandoque pertinere, ex Homerico illo Odyss. l. v. 244.

*lu=se de\ parqeni/hn zw/nhn. --------

et Spartanorum more, Plutarcho indigitato, Vita [orig: Vitâ] Lycurgi. Vide cum, de Orig. et Progr. Idol. l. 2. c. 25. etc. Alius Zonae, militaris inprimis, usus, ut in ea reponeretur pecunia. Ael. Spartian. in Pescennio Nigro, c. 10. iussit, ne in zonis milites ad bellum aureos vel argenteos nummos portarent. Ubi nolebat quidem esse discinctos milites, sed ne aureos vel argenteos secum portarent, volebat Imperator. Ideo pannicularia non significabantur bona damnatorum, nec Zona, quam circa se habuissent: sed ventralis, in qua nummi ad victum quottidianum promendi condebantur, in Rescr. Hadriani l. 6. ff. de bonis damnat. Erat autem ventrale Zonae genus in medio receptaculum habens, quo [orig: quô] nummi continebantur, uti diximus suo [orig: suô] loco [orig: locô], plura vide apud Salmas. ad Spartian. d. l. Imo et in suppliciis zonae usurpatae. Apud Persas namque moris fuisse, ut quos Rex exitio destinasset [orig: destinâsset], Zona [orig: Zonâ] apprehensos apparitoribus interficiendos traderet, legimus apud Diodorum, l. 17. etc. Materia, communite ex corio. Sic zw/nh dermati/nh Zona coriacea vel pellicea, qua [orig: quâ] Ioannes Baptista circa lumbos suos accinctus erat, memoratur Matth. c. 3. v. 4. ad imitationem


image: s0885a

Eliae Prophetae, inter cuius notas zw/nh dermati/nh ponitur 2. Regum c. 1. v. 8. Similis Zona inter vestes Monachicas reponitur apud Bedam, Dorotheum, Palladium, Hist. Laus. etc. Sed et ex aere, praegnantium fuit, uti paulo ante diximus, nec non supra, voce Mitra. Aureae mentio est, Apocalyps. c. 1. v. 13. ubi Christus apparet periezwsme/nos2 zw/nhn xrush=n Et c. 15. v. 6. ubi de Angelis simile quid habetur etc. Modus cingendi plerumque circa lumbos. Hesychius, zw/nh o( u(po\ th\n gaste/ra to/pos2, kai\ o( to/pos2 o(/n zwnnu/meqa. Vide 2. Sam. c. 20. v. 8. 1. REgum c. 2. v. 5. Matthaei c. 3. v. 4. alibique passim. Christus tamen praeter morem pro\s2 toi=s2 mastoi=s2, ad mamillas, praecinctus apparuit Ioanni, d. l. ut et Angeli similiter l. cit. cuius rei causam pulchre exponit Andreas Caesar. ad loca haec, vide quoque Dionysium Areop. de Caelesti Hierarch. c. 15. sect. 4. et plura de Zonis, apud Stuckium, Antiqq. Convival. l. 2. c. 29. Fesselium, Advers. tom. I. l. 5. c. 9. Suicerum, Thes. Eccl. voce *zw/nh Alios: uti de investitura per zonam supra, ubi de Investitura; et de festo Depositionis Zonae B. Virgints. in Ecclesia Graeca, die 31. Augusti, celebrari solito, ubi de Depositionis festis. A Zona Plautus in Trinummo. Actu 4. Sc. 2 v. 20. appellat Sectores Zonarios, quos Aristophanes Comicus *balantioto/mous2, i. e. Crumaenisecas, vocat: Cujusmodi cingulorum incisores, in Republ. Atheniensium, si e)p' au)tofw/rw deprehenderentur, morte mulctati sunt, ex Lege, *ea)/n tis2 fanero\s2 ge/nhtai balantiotomw=n, tou/tw| qa/naton ei)=nai th= zhmi/an, Manifesti saccularii morte luunto, quam laudat Xenophon, *)apomnhmoneuma/twn l. 1. Vide quoque Aristophanem, Ranis. Optime describit Plautus loc. cit.

-------- -------- Mira sunt,
Nt illic homo 'st aut dormitator aut sector Zonarius.
Looa contemplat, circumspectat sese atque aedis noscitat.
Credo edepol, quo mox furatum veniat, speculatur loca.

Neque vero solum, oi( *balantioto/moi, sed et illi Saccularii dicti sunt, oi( a)po\ sa/kkwn kle/ptontes2, ii videl. qui teste Ulpianô, l. 9. de offic. Procons. vetitas in sacculo artes, exercentes, partem subducebant, partem subtrahebant. I. e. aut Magicis Artibus et carminibus ex alienis sacculis pecunias subducebant et eliciebant, aut subtrahebant et manu auferebant: atque cum hi, tum illi, manifesti et e)p' au)tofo/rw| deprehensi, capite plectebantur. Vide Comm. in LL. Atticas l. 7. c. 5. et Io. Laurentium ICtum, Not. in Phaedr. l. 4. Fab. 21. v. 11. De Zonario diximus supra, ubi de Vestibus etc.

ZONARAS Iohannes, Historicus fuit sua [orig: suâ] aetate clarissimus, in regno Constantinopolitano. A. C. 1120. Prodiit ante paucosannos volumen iriplex historiarum earum, quas conscripsit. Desinit autem ibi, ubi Nicetas incipit, atque ubi is desinit, ibi in cipit Nicephorus Gregoras, et in sine huius Chalcocondylas. Amplissimis muneribusdefunctus, Monachus postea S. Basilii factus est. Annales eius 3. volum. ut dictum, ab Hier. Wolfio Latine versi et Basileae impressi, A. C. 1557. in 1. continentres Iudaeorum, usque ad urbem captam. In 2. res Romanorum, ab Urb. Cond. usque ad Constantinum M. In 3. res gestas, usque a obitum Alexii Comneni, A. C. 1118. Sed et in Canones Apostol. Conciliorumque commentarios scripsit, etc. Vide Bellarm. de Script. Eccl. Voss. de Hist. Graec. l. 2. c. 27. Possevin. in appar. Gesner. in Biblioth. Idem Parisiis quoque prodiit. Sed in Bibliotheca Basiliensi codex habetur canonum omnium Concilior. et SS. Patrum cum Nomocanone Photii et duplici commentario Zonarae ac Balsamonis, ubi longe plura, quam in editione Paris. quo [orig: quô] codice editionem nuperam Canonum omnium Conciliorum Oxonii in Anglia accuratam, plurimus iuvit, Clariss. Wetstenius Iunior Oratoriae olim, iam S. Theologiae, in Acad. Basil. Professor.

ZONTIUM oppid. German. in Archiepiscopatu Coloniensi, ad Rhenum, 12. mill. pass. infra Coloniam Agrippinam in Boream. Dusseldorpium versus 8. Vulgo Zons. Alias Durnomagus.

ZOOLATRIA seu cultus animalium, qui apud Aegyptios olim hodiequeapud Indos, prodigiose frequens est, ex metemyoxw/seos2 dogmate ortum traxit; in quod processu temporum degeneravit de Immortalitate Animae doctrina, quam praeter alia a Iosepho accepcrant Aegyptii. Hinc Osiridis animam Taurum petiisse asseruerunt: Scarabaeum quoque hoc [orig: hôc] nomine Aegyptiis fuisse sacrum, tradunt Eruditi. Ab Aegyptiis propinatum venenum hausit Pythagoras, quiut eo [orig: ] facilius suis persuaderet, mortem simulans, sub terra septennio [orig: septenniô] latitavit: dein, quasi ex Inferis excitatus, narravit suis; se ipsum Euphorbum primo, postea Pyrandrum, tum Callicleam, denique pulchra [orig: pulchrâ] facie scortum, cui nomen Alce, fuisse. Sparsum inde in alias gentes, una cum abominando hoc cultu, de quo inprimis videri poterit Petrus de Valle, Itiner. tom. 4. Theophilus Spizelius de reliter. Sinensium Sect. 13. Gerard. Ioh. Vossius, de origine et progr. Idol. etc. Vestigia eius etiam in Sacris, non obscura. Cum enim Assyriae Rex, Israelitis devictis et aliorsum translatis, colonias in terram eorum mitteret, faciebant quaeque gens Deos suos: Namhomines Babelis fecerunt Succoth Benoth et homines Cuthi fecerunt Nergalem; homines vero Chanathae fecerunt Aschimam: Havaei autem fecerunt Nibchanem et Thartakum: et Sephraaei comburebant filios suos igne Adrameleco et Hanammeleco, Diis Sepharvaiimorum, 2. Regum c. 17. v. 30. 31. Ubi Hebraei Doctores Succoth Benoth dicunt fuisse imaginem gallinae, pullis incubantis: Nergal, interpretantur gallum silvestrem; Aschimam, capram; Nibchanem, canem; Thartakkum, asinum; Adramelecum, mulum; Anammelecum, equum. Cuiusmodi superstitio forte ridicula plurimis videatur et fabulosa, sed inter Gentiles talia fuisse in usu ac veneratione saepissime, plurimorum Scriptorum testimoniis luculenter probari potest. Gallum enim in veneratione Syris fuisse, testatur Lucian. de Dea Syr. Hircum, Mendesiis, Herodot. in


page 759, image: s0885b

Euterpe: Canem, apud alios, Cicer. de Legg. l. 1. Vide et Tiraquellum in Alexandr. Neapolitanum, l. 6. c. 26. Imo in numerum albumque suorum Deorum recepisse leguntur, Boves, Leones, Aquilas, Lupos, Crocodilos, Catos, Sorices etc. Vide Pfannerum, Syst. Theol. Gent. pur. c. 1. §. 2. Etiam apud Aegyptios,

Porrum et cepe nefas violento [orig: violentô] frangere morsu.
O sanctas gentes, quibus haec nascuntur in hortis
Numina!

Nota Iuvenalis exclamatio est, Sat. 15. v. 9. Vide Th. Godwyn. de Ritibus Hebr. l. 4. c. 7. et supra, ubi de Diis. Sed quod de Nergal et Succoth. Benoth dictum, aliud docet Bochartus, ut suo [orig: suô] loco [orig: locô] vidimus. Affine Zoolatriae, consecratio animalium est, quae kaqierwme/na zw=a appellata hinc, de quibus dictum supra, voce Azazel. item Consecratio. Alia erant zw=a kaqierwme/na, cum quibus Regem Aegypti persequutum esse Judaeos, ex Artapano, l. de Judaeis, Eusbius, Praepar. Euang. l. 9. c. 27. scribit. Ibi enim Apim seu Mnevimbovem, et alia animalia, accipitrem, felem, ibidem coeteraque, quae pro Diis habuerant Aegyptii, intelligi, Cl. Reinesius docet, Var. Lect. l. 2. c. 5. Vide quoque Seldenum, de Diis Syris, Syntag. l. 1. c. 4. Suicerum, Thes. Eccl. voce *zw=n. Alios.

ZOOM fil. Roboam. 2. Paral. c. 11. v. 19.

ZOOPHYTA vide Spongia, Uva etc.

ZOPARISTUS Armeniae maioris urbs. Ptol.

ZOPHOIM regio Principum in Edom; nunc Gabalena.

ZOPOLA oppid. Foro. Iulii.

ZOPYRIO Alexandri e Praetoribus, Thraciae praepositus, dum, Rege subigente Indiam, expeditionem in Getas facit, procellis tempestatibusque subito coortis, cum toto exercitu oppressus est. Curt. l. 10. c. 1. extr.

ZOPYRION Ponti praefectus. Scythis bellum indixit. Iustin. l. 2. c. 3. Zopyrion vero, qui Iosepho celebratur, l. 1. contra Apionem, Historicus fuisse videtur; de quo Voss. Hist. Graec. p. 425.

ZOPYRUS nobilis Persa, qui cum Darius Rex Persarum Babylonios dius et frustra oppugnaret, ipse sibi nasum, aures, et labia amputavit, et ita ad Babylonios, quasi transfuga se contulit, conquerens de sui Regis crudelitate. Receptus igitur a Babyloniis et Dux bellifactus urbem Dario tradidit. Unde postea Darius solebat dicere, se Zopyrum malle integrum, quam viginticapere Babylonas. Herodot. l. 4. Alius Physiognomista fuit, h. e. qui profiteretur se hominum mores, naturasque ex corporis habitu, oculis, vultu, fronte possepernosere. Qui cum turpia quaedam, et a virtute aliena de Socratedixisset, eoque is a multis derideretur; Non errat, respondit Socrates, hujusmodi enim naturâ essem, nisi naturam philosophiâ superâssem. Alius Byzantius, historias scripsit. quarum l. 3. citat Plut. Par. Min. c. 36. Idem videtur esse, cujus meminit Marcellinus in vita Thucydidis. Alius quoque Heracleota, cujus craterem esse serunt Orpheo inscriptum, ut ex Clem. Alexandrino discimus. Meminit et Zopyri Oratoris Laertius Diogenes in Timone. Mentio item fit Zopyri, nescio cujus apud Steph. in *)afrodisi/as2.

ZORA locus celebris, habitatoribus frequens, non procul Damasco [orig: Damascô]. In tribu Manasse.

ZORIGA urbs Armeniae maioris. Ptol.

ZOROANDA locus in Tauro monte, ubi Tigris sub terram conditus, paulo post emergit. Plin. l. 6. c. 27.

ZOROASTRES Rex Bactrianorum, Nini Assyriorum Regis temporibus, annis 400. ante bellum Troianum. Primus magus Plinio est, l. 30. c. 1. Risit eodem [orig: eôdem], quo [orig: quô] natus est, die. idem, l. 7. c. 16. In fragmentis Berosi Chaldaei legitur Zoroastrem fuisse Chamum, fil. Noae, sic dictum quasi zw=on a)/stron, scil. a diligenti contemplatione motus siderum. A Semiramide victus. Videtur quibusdam a Magoi diversus: Astrologus excellens. Euseb. in Praep. Euang. Bochart. Geogr. Sacra, Naudaeus apol. Vide quoque Suidam, et Voss. de Hist. Graec. p. 426. sed prae caeteris Cl. Bochartum, Phaleg. l. 4. c. 1. Praeter hunc meminerunt Eruditi Zoroastris secundi seu Persomedi, cui vetustissima symbola quaedam seu lo/gia magika\ a quibusdam tribuuntur, quae tamen non immerito pro nothis habentur: Item Zoroastris Proconnesii: Imo multo plures hoc [orig: hôc] nomine floruisse existimat Ioh. Bisselius, illustr. ruin. Dec. 1. ruin. Zor. Vide Theophil. Spizesium de re liter. Sinensium Sect. 6.

ZOROBABEL filius Salathiel, Iudaeorum Dux fuit, an. secundum veter. Chron. a mundo condito 3418. ante vero Christum natum 544. Hic Regis Ieconiae in directa (quam vocant) linea nepos erat: qui, cum Iehosua, sive Iesu Sacerdote summo, in Iudaeam remigravit, et cum multis Iudaeorum milibus, templi Hierosolymitani fundamenta iecit, permittente Cyro [orig: Cyrô] Persarum Rege. Ceterum quatenus attinet ad historiam sacram, de Salathiel et Iehosua, consulito librurn Esdrae, c. 2. v. 2. et sequentibus. capitib. Item Aggaeum et Zachariam prophetas, ut et Ecclesiasticum, c. 49. ipsum denique Ioseph. Antiq. l. 10. c. 1. ac Ioan. Carion. Chron. l. 2. Item fil. Phadaia Esdr. c. 2. v. 2. latine alienus a confusione, aut aliena, vel extranea confusio, vel commistio, aut dispersio, vel circulus commisitonis, aut confusionis.

ZOROLUS fluv. Thraciae, 14. mill. pass. a Crusipara, a Tzurulo, proxima urbe, dictus.

ZOROPASSUS Armeniae maioris urbs. Ptol. inter Cotaenam et Nysam, proxima Comanis Cappadoc. ab ea in Boream. Incertum an exstet.

ZOROYS Mahometis Boabdelini, ultimi Granatensium Maurorum Regis, uxor, pulso illi a Ferdinando Aragonio et excaecato a suis, cum nimis muliebriter in eiulatus solveretur, dixisse fertur, Plorate, ut feminae, qui ut viri pugnare nescivistis. Saecul. 15. sub finem. Petr. Matthaei Hist. Henr. 4. l. 1.