December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised
image: as0001JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.
image: as0002
[gap: blank space]
image: as0003
[gap: illustration]
image: s0053aMARCOLICA nobilis Hispania urbs, Livio.
MARCOMAGUS seu um, Germaniae inferioris vicus inter Treviros, et Coloniam Agrippinam. Antonin. Baudrando oppidulum fuit Ubiorum, ubi nunc castrum Steinfeld, prope fontes Rurae fluv. in Eiffalia provinc. Vix 2. leuc. ac Arenberga in Occasum inter Tolbiacum ad Arctos et Egorigium in Austrum, seu inter ditiones Iuliacensem et Trevirensem.
MARCOMANNA Vallis Helvetiis finitima, Sequanis proxima et monti Iurae: unde forte dicti Marcomanni: Certe Marcomannis Helvetios facit o)mo/rous2 kai\ o(mofu/lous2, Caesar apud Dion. l. 38. Vide Ioh. Bapt. Plantinum Helv. Antiq. et Nov.
MARCOMANNI Germaniae populi Hercyniae silvae accolae, qui hodie Moravi dicuntur. Hi Ariovisto [orig: Ariovistô] duce Rhenum transgressi magna [orig: magnâ] suorum strage a Caesare superati fuere [orig: fuêre]. Mercher veteribus, hodie Mercher, idque a Marca [orig: Marcâ], hoc est, limite; eo quod fluvius inde nomen trahens Pannonios a Noricis separat. Ptol. eos, apud Gabritam, Germaniae silvam, ponit ultra Danubium ac e regiene Pannoniae superioris. Vitiose a Silio vocantur Marcomani. Cluver. intra Rhenum, Danubium et Nicrum illos locat, unde in Bohemiam, cum Sadusianis et Harudis transgressi. Contra Romanos saepe rebelles, inprimis sub Marco Antonino tumultuati sunt. Vide Dion. Velleium. Iul. Capitolin Conversi sunt ab Ambrosio A. C. 396. Claudian. de laud. Stiliconis l. 1.
Marcomanes sensuque docet: quorum alter Hetruscum
Pertulit exilium.Ubi tamen alii Marcomeres Sonnoque legunt, ut sint nomina virorum propria. Eosdem stat. l. 3. Sylv. carm. 3. Marcomades vocat:
Quae modo Marcomades, post horrida bella, vagosque
Sauromatas.Sansoni, Brietio, ubi Bohemia propria hodie. Horum regia fuit Marobodum. Coeterum, de migratione eorum cum Zuadis in Valeriam, de Marcomannis sive Suevis et Gohonibus, inter Marum et Cusum fluv. de eorundem expeditione in Italiam, it. in Noricum et Rhetiam II. cum Nariscis et Hermunduris, B. Rhenanus plurbus agit Rerum Germ. l. 1. passim, ad quem Notas vide Cl. Ottonis ICti.
MARCOMIRUS [1] Francorum sicamborum Rex, primus in Galliam impetun secit, eamque ad Mosam usque subegit. Is vero circa A. C. 418. Rex Francorum electus est, cui intra annum defuncto successit Pharamundus; qui proin secundus fuerit, praerogativa [orig: praerogativâ] potiori iure priori debita [orig: debitâ], secundum Hornium. Sumpsere [orig: Sumpsêre] autem Francorum nomen, cuius prima mentio in Probi Imperatoris tempora incidit, hominesque liberos significat, varii tum populi, qui a Romanis hactenus oppressi, declinante Imperio [orig: Imperiô], sese conspiratioen facta [orig: factâ], in libertatem vindicaverant, intra Caracallae ac Probi praedicti Imperatorum aetatem; fuereque [orig: fuerêque] Chamavi, Usipii, Tencteri, Dulgubini, Bructeri, Antibarii, Catti, Cherusci, Chauci ac Chassuarii, ut ex tabula Itineraria ac aliis Scriptoribus mediae aetatis patet. Ita prima Francia, cia, cui Marcomirus imperltabat, complectebatur maiorem Germaniae partem, terminique eius ad Septentrionem fuere [orig: fuêre] Oceanus; ad Ortum, albis et Sala; ad Meridiem, Alemannia; ad Occasum Rhenus. Unde ratio reddi potest, cur Galli hodieque omnes Germanos Alemannos appellent; quia videl. antiquis temporibus in Franciam et Alemanniam universa dividebatur. Pharamunid successor Clodio cognomine Comatus fuit, in castro Thuringiae Disberga sedem suam habens, sub quo Franci, in Galliam Belgicam irruptione facta, Cameracum, Atrebates et reliqua usque ad Somam, Romanis eripuerunt, sed ab Aetio et Maiorano Ducibus Romanis iterum eiecti, antiquas in Germania sedes repetierunt. Donec Merovaeus, Merovingorum, qui ab A. C. 450. usque ad annum 750. apud Francos regnarunt [orig: regnârunt], conditor, traiecto [orig: traiectô] Rheno [orig: Rhenô], sedes cum suis Francis, ad Axonam fluv. posuit, vide infra, et plura hanc in rem, apud Georg. Hornium Orb. Imper. p. 110. et seqq.
MARCOMIRUS [2] nomen quinque veterum Galliae, ante Pharamundum, Regum, apud Trithem. traot, de origine Francorum, qui cordatioribus fabulis refertus videtur. Stilico Marcomiro et Sunnoni principibus Gallis, bello [orig: bellô] illato [orig: illatô], illum in Tusciam exulatum misit, dum hic a suis interfectus est. Claudian. l. 1. de laud. Stiliconis. ut quidam legunt:
Marcomer, Sunnoque docet, quorum alter Etruscum
Pertulit exilium, cum se promitteret alter
Exulis ultorem, iacuit mucrone suorum.MARCSULA locus Saxoniae, ubi Iohannes Georgius, fil. tertiogenitus Wilhelmi Ducis Vinariensis, ex Eleonora Dorothea Anhaltina, natus A. C. 1634. sedem suam habuit, postquam Iohanni Ernesto natu maximo fratri Vinaria, secundo Adolfo Wilhelmo Isenacum cessit. Nec mutavit hactenus, licet post fratris mortem Isenacen sem successionem sortitus: quamvis nonnumquam in Altenkirchen quoque moretur, loco [orig: locô] ditionis Witgesteniae, utpote maritus Iohannae, Ernesti Comitis Sayno-Witgestenii filiae, Iohannis Landgravii Hassiae viduae, et Comitatus Saynii cum sorore Manderscheidia heredis, quae ambae, adversus [orig: adversûs] Patruos; Comitatum obtinuere [orig: obtinuêre]. Suscepit autem Ioh. hic Georgius, ex uxore sua, Eleonoram Erdmuthim Luisam, A. C. 1662. Fridericam Augustum 1663. Iohannem Georgium 1665. Maximilianum Henricum et Iohannem Wilhelmum gemellos, A. C. 1666. (quorum is obiit A. C. 1668.) Luisam 1668. (denatam 1669.) Fridericam Elisabetham, 1669. et Ernestum Gustavum (natum ac denatum A. C. 1672.) omnes, Duces Saxoniae lineae Vinariensis in Eisenach vel Marosul vel Altenkirchen, Phil. Iac. Spenerus Theatr. Nobilit. Europ. Part. III, p. 83.
MARCULFUS Monachus A. C. 660. libros 2. Formularum scripsit: quorum alter Chartas regales, alter Chartas pagenses
page 53, image: s0053bcontinet. Hoc opus multum lucis affert historiae Regum Gall. primae stirpis. Edidit Hier. Bignonius, A. C. 1613. cum eruditissimis notis. Duchesnius Bibl. Hist. Gall. Molanus in indic. SS. Belgii. Morerius Diotion. Hist.
MARCULUS a Cinyra inventus, Plin. l. 7. c. 56. Tegulas invenit Cinyra Agriopae filius et metalla aeris --- Item foreipem; marculum, vectem, incudem. Ubi alii Martulum, alii Sarculum legunt. Vide Dalechampium ad loc. cit. uti de Marculis, quibus appensis ianuae pulsari olim solitae, supra voce Fores; item Ianua.
D. MARCUS [1] Euangelista Petri discipulus, fidem annuntiavit, in Libya, Thebaede, Pentapoli, Marmarica, et tota ferme Aegypto, ubi Ecclesiam Alexandrinam fundasse [orig: fundâsse] dicitur. Scripsit Graece [orig: Graecê] Euangelium, quod epitome ferme est Evangelii S. Matthaei. Hieron. c. 8. Cat. Augustin. Chrysost. circa A. C. 43. Martyrio [orig: Martyriô] coronatus, A. C. 62. obiit. Euseb. Hist. l. 2. c. 15. 16. in Chron. Corpus eius Alexandria [orig: Alexandriâ] Venetias transiatum, A. C. 831. refert Sabellicus, ad minimum firmiter id, in inclita hac urbe, quae Euangelistae huius patrocinio se totam commisit, creditur. In Eius Euangelium, exstant: Brentii Comm. Bucerus. Chrysostomi Harmonia. Cyrilli Fragmentum Comm. Danaei Quaestiones et Scholia. in octav. Genevae A. C. 1594. de Dicu Animadversiones. de la Fuente Comm. fol. Compluti A. C. 1582. Gersonis Lectiones 2. Gualterus. Hegendorphii Annotationes in 8. Hagenoae, A. C. 1533. Hofmeisteri Comm. 8\. Parisiis A. C. 1563. Iunii Expositio. Lightfooti horae Hebr. in quart. Londini A. C. 1663. Myconii Expositio, Basileae A. C. 1538. del Paz Commentaria, Tom. 2. fol. Venetiis A. C. 1628. Petteri Expositio, Angl. 2. Vol. fol. A. C. 1662. Soarezii Homiliae; fol. Conimbricae, A. C. 1579. Socolovii Notae: inter Opera. Stephani Novae Glossae, fol. A. C. 1553. Victor in Marcum Graec. octav. Ingolstadii, etc. Winckelmanni Commentar. 8\. Giessae A. C. 1612. Zuccoli Homiliae 4\. Venet A. C. 1606. etc. Vide Crowaei Elench. Scriptoum.
MARCUS [1] Britanniae tyrannus, a Legionibus Romanis electus, A. C. 307. Item. fil. Basilidis, a Fatre Caesar dictus. Item dictus Cyriades, Syrus, Saporis nixus opibus, Antiochiam, Caesaream et Tarsum occupavit; a suis, appropinquante Valeriano [orig: Valerianô], occisus.
MARCUS [2] Catanensium tyrannus, fecit cum Timoleonte societatem, Olymp. 109. an. 1.
MARCUS [3] Iudaeae Praefectus. A. C. 14.
D. MARCUS [2] D. Pauli discipulus, primum Bavaris Euangelium annuntiavit. Ioh. Aventin. scripsit, se legisse in Bibliotheca Pataviensi, quod hic Marcus Laureaci, et per ascensum Danubii, Christum praedicaverit.
MARCUS [4] Episcopus Romanus post Silvestrem I. A. C. 336. Obiit mense 8. die 22. Successit Iulius I. Item Episcopus A. lexandriae, A. C. 144. cui Celadion successit, A. C. 154. Euseb. Hist. l. 4. c. 10. et 19. et in Chron. Vide infra. Item Episcopus Hierosolymitanus primus ex gente peregrina, cessante persecutione electus A. C. 138. Successorem haburi publium, A. C- 157. Idem Hist. l. 4. c. 6. et in Chron. Ado in Chron. Item Ere. mita, dictus Asceticus. An idem cum eo, cuius Palladius in Hist. Laus. meminit, qui utrumque Testamentum memoriter perfecte tenuit: An cum illo, qui Leonem Imperatorem sanavit, A. C. 900. quique ipsi decem adhuc annos vitae praedixit? Ut Ioh. Curopalates, Cedrenus et Zonaras volunt. Certe 9. tractatuum auctor fuit, qui in Bibliotheca Patrum. Photius insuper, contra Melchedecianos, librum ipsi tribuit. Chrysostomi et Nili tempore vixisse dicitur.
MARCUS [5] Alexandrinae Ecclesiae Episcopus, Eumenidis successor. Euseb. l. 4. c. 11. A. C. 147.
MARCUS [6] unus ex primariis Arianismi propugnatoribus, Episcop. Arethusae, Confessionem fidei, a Concilio [orig: Conciliô] Sirmiensi stbi in iunctam, condidit, sed quae nihil orthodoxi contineret: Alibique Arianorum errores tutatus, Iulianum sub initium Imperii Constantini incolumem praestitit: postea magnifico [orig: magnificô] ldoleio [orig: ldoleiô] destructo [orig: destructô], cum illud suis sumptibus reaedificare ab apostata iuberetur, id renuens. exquisitissimis suppliciis excarnificatus est. Vide Greg. Nazianz. Or. I. in Iul. Sozomen. l. 4. et 5. Socr. l. 2. Baron. in Annal. qui eius sub vitae finem conversionem probabilem reddunt.
MARCUS [7] Eremita, cui occasioni conversionis, commissum homicidium fuit. Nam cum puer esset, et oves pasceret circa Marciam paludem ludens, quendam coaetaneum interfecit, et metuens fugit in solitudinem. Qui cum tribus annis sub dio moraretur, postea parvum hospitium fecit sibi, in quo annis 25. moratus est. Fuit valde mansuetus. sapiens, memoriaque [orig: memoriâque] Scripturarum sacrarum clarissimus, Deoque tam amabilis, ut cum Dominicum corpus accederet, Angelus ei sacramenta praeberet, cuius manum usque ad iuncturam brachii tantummodo se dicebat aspicere. Sozom. l. 8. c. 1.
MARCUS [8] Diaconus Ecclesiae Gazensis, a Porphyrio Episcopo missus A. C. 398. ad Arcadium, ut templum Marnae, quo Idololatrae consultum accedere solebant, destrui pereret, a Ioh. Chrysostomo insigniter est adiutus. Item, Episcopus Ephesinus, Elorentino Concilio interfuit, Latinisque acriter obnixus, illos haereticos vocavit, quod in symbolo suo adderent, Filioque. Obiit A. C. 1440. Constantinopolim redux. Item Monachus montis Cassini, vitam Benedicti a Gregorio scriptam, carmine expressit, Sigebert. c. 33. quod sub finem praeteriti saeculi in lucem prodiit.
MARCUS [9] Haereticus, discipulorum Valentinis pessimus. Magicis artibus effecit, ut vinum in S. Calice sanguis videretur, etc. Inprimis opulentis formaque [orig: formâque] eximiis feminis seducendis intentus, sub praetextu illas Gratia [orig: Gratiâ], cuius scaturiginem se esse blaspheme iactabat, Spirituque sancto [orig: sanctô] replendi, illis pro lubitu illusit. Euseb. Hist. l. 4. c. 10.