December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised
image: as0001JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.
image: as0002
[gap: blank space]
image: as0003
[gap: illustration]
image: s0823aLINEA [3] Valli tractus in Britannia, ad vallum a Severo aliisque exstructum.
LINENDI faciem mos vide supra ubi de Asinino lacte, et infra in voce Oblinere.
LINGA vulgo LINGEN, opp. munitum Westphaliae, prope Amasium fluv. 45. mill. pass. a Monasterio in Bor. Embdam versus, a qua 55. distat in Mer. uti 30. ab Osnabruco. Caput Comitatus [orig: Comitatûs] cogn.
LINGERE pulverem supplicum ritus. Haec enim summa et extrema abiectio et habitus eorum, qui se victos fatebantur, et a se verbera, plagas, aut gravem aliquam ignominiam supplices deprecabantur, aut humilimum aliis et abiectissimum deferebant ac profitebantur obsequium: ut abicerent se quam maxime posient, sicque humi strati terram toto corpore contingerent. Sic legimus de Messiae hostibus, iesaiae c. 49. v. 23. Vultu in terram demisso incurvabunt se habentes honorem tibi pulveremque pedum tuorum lingent. Et alia occasione Ierem. Thron. c. 3. v. 29. Ponent, ait, in pulvere os suum, si forte sit spes. Unde prov. Lingunt pulverem sicut serpentes, cuius meminit Mich. c. 7. v. 17. ad hanc enim poenam serpentem damnatum esse divinitus, scimus ex Lapsus [orig: Lapsûs] Historia. Eodem humilitatis indicio saccum ex panno purpureo confectum ad instar codicis, pulvere factum, Sceptri loco, ferebat olim Imp. CP. quoties sollenniter et Imperialiter indutus in publicum prodiret, uti supra vidimus, in voce Acasiae. Sed et apud Nasamones, in amicitiae et societatis fidem, de manu alterius uterque sumpto invicem poculo bibere, qod si nihil humoris in promptu esset, sumptum e terra cinerem lingere consuevisse refert Herod. l. 4. etc.
LINGO vel LINGON hodie Ingo, vulgo Ingon, amniculus Galliae, Nigellam castrum alluit, inde in Suminam defluens. Vide Hade. Vales. in voce Nigella.
LINGONAE olim Andematunum Lingonum, item Lingones, Gallis Langres, urbs antiquissima et clarissima Galliae, Episcopal. sub Archiep. Lugd. Condita o Longho, sexto Gallorum Rege, si fidem meretur Ioh. le Maire: cuius incolas sub Segoveso et Belloveso, in Italia res egregias gessisse referunt Historici. Tac. Hist. l. 1. c. 53. et. l. 4. c. 54. ab Othone Imp. ius civ. Rom. impetrasse narrat. Vastat urbs a Saracenis est Sec. 5. Desiderio Ep. Occiso. Postea reparata, a Petro Venerabili nomen accepit Nobilis, Magnae et Famosae. Praesulum antiquissimus S. Senator fuit, cui Iustus, Desiderius, etc. successere [orig: successêre]. Est autem Ep. eius dominus, in civilibus aeque ac Ecclesiasticis ab eo tempore, quo Hugo Burgundiae Dux Gualtero patruo suo, Lingonensi Ep. su cdessoribusque ipsius Com. Lingonen sem, quem a Guidone de Saus per commutationem acceperat, et Henr. Comiti Barri in beneficium contulerat, A. C. 1179. Eleëmosynae loco dedisse legitur. Alii tamen Geilonem iam Ep. Comitatum urbis a Car. Crasso A. C. 887. obtinuisse volunt: sed fieripotest, ut eius Successores postea illo ex ciderint. Interim Ep. licet Duci et Pari praeferri solet Bellovacorum Ep. licet comes et Par, de quo vide Hadr. Vales. in Not. Gall. Concilia hic [orig: hîc] habita A. C. 859. 1077. et 1116. etc. de quibus vide Moret. Dict. Hist. et plura de hac urbe, apud Plin. l. 4. c. 17. Ptol. l. 2. c. 9. Caes. de Bell. Gallic. l. 1. c. 5. et l. 4. c. 2. Eutrop. l. 9. Frontin. Stratag. l. 4. c. 3. Liv. l. 5. c. 35. Polyb. l. 2. Ant. Itin. Aimoin. l. 5. c. 5. Ripamont. l. 6. Hist. Mediol. Per Venerabilem l. 4. Ep. 36. S. Bern. Ep. 59. etc. Claud. in 2. Cons. Stilich. Carm. 24. v. 93.
Aut quibus exemplis fecunda Tybris ab Arcto,
Vexit Longonico sudatas vomere messes.Vide quoque infra in voce Lingenes. Strabo l. 4. p. 193. et 208.
LINGONENSIS Hugo vide Hugo.
LINGONES [1] pop. Gall. Belg. ad Ort. Matronae fluv. Aeduis, Sequanis, et Leucis vicini, qui etiam hodie Langrois vocantur. Hos Caesar monuit, ne Helvetios fugientes frumento, aliave ulla [orig: ullâ] re iuvarent, ad bellum vero Ariovisto in ferendum Frumentum sibi submivistrarent. monuit. Nimirum frumenti admodum feraces illorum agri erant. Unde Claud. in 2. Cons. Stilich. Carm. 24. v. 94.
--- Lingonico sudatas vomere messes.
In eorundem finibus Mosam, e monte Vogeso profluere idem Caes. de Bell. Gall. l. 4. ait: quod fit in Bassinaco, parte regionis huius, ibi enim initium Vogesi est, qui Lotharienses a Sequanis et Alesatis discludit. Liv. illos, cum Cenomanis et Boiis Alpes transgressos in parte Italiae consedisse scribit, l. 5. c. 35. Picta iis arma tribuit, Lucan. Civ. Bell. l. 1. v. 397.
Castraque quae Vogesi curvam super ardua rupem
Pugnaces pictis cohibebant Lingonas armis.Fuere. ita ut Aedui, quos ambos a Sequanis Araris dividit, foedere devincti Romanis: huic Lingones foederati Plin. l. 4. c. 17. Civ. eorum opulentissima Tac. Hist. l. 1. c. 53. et Iulio Frontino Stratag. l. 3. dicitur: ubi prior in festum Galbam sensisse Lingones, quod cum Treviris pertinaci fide Neroni adhaesissent, docet: posterior illos 70000. armatorum Domitiano tradidisse refert. Post principatum Honorii Celticae s. Galliae Lugd. ascribi coepere [orig: coepêre], in cuius ut et Belgicae conf. positi sunt. Hinc Lingonicus, ut ager Lingonicus, quem Plutarch. in Iul. Caes. ta\ ligtonika\ nuncupat, quaedam literae vett. Longoinne, vel Langone, unde et librae Lingonicae Langones olim dictae: Bardocucullus Lingonicus apud Mart. l. 1. Epigr. 5 + cuius Epigraphe ad Fidentinum v. 5.
Urbica Lingonicus Tyrianthina bardocucullus:
page 823, image: s0823bpro vestimenti vilissimi genere, quod Lingonibus praecipue erat in usu: Tomentum Lingonicum, apud eund. Item Lingonensis, hinc in Not. Imp. Praefectus Laetorum Lingonensium per diversa Belgicae primae dispersorum. Epp. Lingonum magni olim erant et potentes: Ab iis enim Odo Comes Nivernensis et Ternodorensis Comitatum Ternodorensem tenuit, et post eum Margaretha Siciliae Regis Car. uxor: Eorundem beneficio Hugo Dux Burgundiae possedit partem Casteliionis ad Sequanam, ac Montisbani, Grisolias et custodiam Pulteriarum Monasterii: Reges Navarrae, Comites Campaniae Barrum utrumque, Firmitatem ad Albam, Calvum Montem, Novigentum et Montiniacum in Bassineio et custodiam Molisini: ita ut Reges Ducesque homines ligii essent domini Lingonensis Epp. comes hic fuit olim, in id dignitatis evectus a Car. Calvo, a quo et ius feriundae monetae accepit, dein Dux et Par Franciae factus est, a tempore Gulielmi, quem primum se Ep. ac Ducem Lingonum appellasse, circa A. C. 1358. titulum que hunc successores eius avide arripuisse, notat Iac. Vigenerius in Chron. Lingon. In Eccl. Lmgonica, quae B. Mammetis Mammes tit. censetur, multiolim Archidiaconatus, nimirum Archidiac. Magnus, s. Lingonensis, Divionensis, Ternodorensis, Barrensis, Laticensis, le Lacois, (a pago cogn. qui iter unius diei ab urbe Lingonis dissitus, vicum Pultarias Poutieres, Monasterio insignem, quidquid inter Castellionem et Barrum Sequanam, ultra et cis iacet, comprehendit, dictus) et Archidiaconatus Bassinei. In eadem Decani sunt Ternodorensis, Reomensis, S. Vinimeris, Molismensis Barro Sequanensis, Castellionensis, Barralbensis et Calvomontensis. Vide Hadr. Val. Not. Gall.
Pagi Lingonibus attributi:
Atturaiorum. Barrensis uterque. Bassiniacum, le Bassigny. Divionensis, Dionois. Dusmensis, le Duesmois. Laticensis, Lacois. Magnimontensis, Maimont. Oscarensis. Portuensis, vel Portensis, nunë obscurus. Ternodorensis, le Tonnerois.
Oppida, Castella et Monasteria Lingonum:
Alba ripa, Auberive. Andelaum, Andelot. Arbotum. Arcus super Tiliam, Arc sur Til. Auxona ad Ararim. Barrum ad Albam. Barrum sub Reamo, Bar sous Reome Barrum ad Sequanam. Belli montis, Bemont. Monaster. Virginum. Bellus mons ad Vingennam. Borbonia, nunc villa, aquis suis clara. Calvus M. Chaumont en Bassigny. Castellio ad Ararim. Castellio ad Sequanam. Castrum Caseolum, Choiseul. Castrum Fons Vennae, Fonvenz. Castrum Granceium, Grancey. Castrum Villanum cum tit. Com. Catennaculum, Chatenay. Caturicae opp. Chaource. Clara vallis Abbat. Cisterc. Clarus mons, Clermont. Confinium. Cunfins. Crista, la Creste, Abb. Divio, Diion. Firmitas ab Albam. Firmitas super Armantiam, Armance. Fir mitas ad Graonam fluv, la Ferte sur Grone, Abb. Fons Besuae, Bese, ubi Coenob. vet. Fontanetum, Abbat. Ionvilla ad Sauconam. Iuliacum, Iuilly. Lingones, Langres. Melunda, Molesme en Tonnerris, Monaster. Mirabellum, Mirebel. Molismus, Molesme, Coenob. Monaster. S. Sequani. Morimundum ad Albam, Abb. Mormentum. Monsbarri, Montbar. Mons Salionis Castellum, Mont Salion. Montiniacum. Muxeium villa et castrum, Mussi l'Evesque. Novigentum. Nulleium, en Langone. Pontiniacum, Pontigi, Monnaster. Prati Longi, Pralon, Mon. Pulteriae, Poutieres. Reonaus Monast. Rubeus Mons. Silva rubra, Sivarolle, Cella. Ternodorum, Tonnere. Tilicastrum, Tille Chasteais. Vangionis rivus, Vignorri. Vendopera, Vendeure. Ventosum, Ventoux.
LINGONES [2] vulgo LANGRES, urbs antiquissima, munita et ampla Campaniae, ad fontes matronae, in colle, cuius Ep. est Dux et Par Franciae, tertia ponitur in vett. Notit. inter prov. Lugd. primae civitates A Vandalis expugnata, refecta est a Geilone Antistite, circa A. C. 887. ob persecutionem Normannorum: qui primus quoque initia magnitudinis Episcoporum Lingonensium posuit, apud Car. Calvum gratia [orig: gratiâ] valens. Apud Gruter. legitur inscriptio D. M. Moderato Liberto coloniae Lingonum, quae si vera est, deducta fuit haec colonia demum post M. Antonini Principatum. Cl. enim Ptol. eius non meminit. Distat 6. leuc. a conf. Com. Burgundiae, uti et Ducatus, 22. a Trecis in Ort. 17. a Divione in Bor. 20. a Vesontione in Caec. Proprie tamen Lingones pop. urbs Andemantunum olim dicta. 40. fere mill. a Vogeso monte in Occ. Hic [orig: Hîc] Alamanni bis victi, a Constantino Aug. caesique ad 60000. Vide quoquo Lingonae.
LINGONICUM Tomentum Galliarum inventum est, teste Plin. l. 8. c. 48. Lana viz. brevis forcipibus desecta aut in poliendo a fullone de pannis rudibus aut inter polatis detracta, qua [orig: quâ] infarciebantur culcitae, s. Fartum ex lana caesa, resa, tonsae, unde nomen, facum. Eius meminit Mast. l. 11. Epigr. 57. cuius Epigraphe in Cheraemonem v. 9.
page 824, image: s0824aLingonicis agedum tumeat tibi culcita lanis,
Consiringatque tuos purpura pexa toros:Cirense vero tomentum, fuit concisa palus s. arundines etc. Vide Ioh. Frid. Gronov. Observ. l. 4. c. 21. Salmas. fartum illud purgamento lanarum e Lingonicis sagis derasarum pectine fullonis, Lingonicum quidem tomentum dictum, non propterea tamen Gallicum inventum est, cum Graecis etiam antiquissimis in usu fuisse ex voce gna/falon consiet. Idem non tonderi eminentem lanuginem pannorum, sed pectine tantum deradi, bunc in usum, consuevisse, tradit, ex eod. poëta, l. 14. Apoph. Epigr. 159. cuius Epigraphe Tomentum Lingonicum.
Oppressae nimium vicina est fascia plumae
Vellera Lingonicis accipe raesa sagis.ubi radere autem Graecis kna/ptein est. Vide eum ad Solin. p. 398. et infra. ubi de Tomento.
LINGUA [1] a lei/xw, s. lingo, non omnibus animalibus uniformis. Plin. l. 11. c. 37. Tenuissima serpentibus et trisulca, vibrans, --- praelonga: lacertis bifidae et pilosas: vitulis quoque marinis duplex: sed supredictis capillamenti tenuitate: ceteris ad circumlambenda ora. Piscibus paulo minus, quam tota, abhaerens, crocodtlis tota. Sed in gustatu linguae vice carnosum aequatilibus palatum. Leonibus ac pardis, omnibusque generis eius, etiam felibus, imbricata asperitasis, ac limae similis etc. ubi de humana haec adicit: Reliquis in suo genere semper absoluta: hominitantum ita saepe constricta venit, ut intercidi eas necesse sit: et quae sequuntur. Et quidem haec, tamquam facundiae instrumentum, apud Gentiles, Mercurio sacra fuit, Athen. Dipnosoph. l. 2. at sanctiori epitheto gloriam suam eam appellat in Psalmis passim Regius Propheta, quod nata haec gloriae Dei unice depraedicandae. Hinc pro sermone, per Methon. Efficientis frequentissime sumitur; qua [orig: quâ] notione cum una olim esset, post confusionem Babylonicam, in plurima abiit discrimina. Qui septuagenarium definiunt numerum, qui sagacioribus ingeniis satisfaciant sit, non video. Septuaginta enim illi homines, quorum genealogia circa Historiam confusionis memoratae texitur, capita, non familias, nedum gentes, denotant, potueruntque plures illorum unica [orig: unicâ] fam. comprehendi, qui eadem lingua sine dubio usi sunt: quod in Cananaeis, Canaanis in textu sacro recensiti, filiis liquido claret, Rivet. in Genes. Exercit. 68. Neccredibile, homines eb ipso novis linguis imbutos fuisse, quo Hebraica exciderunt [orig: excidêrunt]. Sed in eo potius poena consitit, quod prioris Linguae generalis oblivione inducta [orig: inductâ], novae sensim, prout necessitas in dispersis hominibus flagitabat, successerunt [orig: successêrunt]. Quot earum, quae usitatiores in mundo, infra habebis: ubi et fingularia quarundam Linguaerum nonnulla: ex acervo enim immenso pauca solum grana selegimus, cum adhuc omnia nequidem nota sint, Hinc Verulamius, inter Desiderata in Philologicis ponit, ut de variis Linguarum proprietatibus tractaretus, ostendereturque, quibus unaquaeque excelleret aut deficeret, Itaenim, inquit, et Linguae mutuo commertio locupletari possent, et fiet ex illis, queatn singulis pulchra sunt, tamquam Venus Apellis, orationis ipsius formosissimae quaedam imago et exemplar quoddam insigne ad sensus animi rite exprimendos. Atque una etiam hoc pacto capientur signa haud leviae, de Ingeniis et moribus populorum et nationum, ex Linguis ipsorum. Equidem libenter audio Ciceronem notantem, quod apud Graecos desit verbum quod Latinum illud (Ineptum) reddat: Propterea, aeit, quod Graecis hoc vitium tam familiarefuit, ut illud in se angnoscerent quidem. Dignae certe gravitate Romana censura. Zuid illus, quod Graeci in Compositionibus verborum taenta licentia usi sunt. Romani contra magnam hac in re severitatem adhibuerunt [orig: adhibuêrunt]? Plane colligat quis, Graecos fuisse Artibus, Romanos rebus gerendis magis idoneos. Zuin Hebraei tantum compositiones illas refugiunt, ut malint metaphoris uti, quam compositionem introducere: Imo verbis tam paucis et minime commixtis utuntur, ut plane ex lingua ipsa quis perspiciat, gentem eam fuisse Nazaraeam et a reliquis gentibus sepaeratam. Sic et illud observatione dignum, antiquaes linguas plenas declinationum, casuum, coniugationum, temporum et similium fuisse; Modernas his fere destitutas plurima per praepositiones et verba auxiliaria segniter expedire. Sane facile quis coniciat, utcumque nobis ipsi placeaemus, ingenia priorum saeculorum nostriss fuisse multo acutiorae aetque solidiorae. Hactenus ille de Augmentis Scientiarum l. 6. c. 1. Vide Auctorem Anon. Hist. Orbis Terr. Geogr. ac. Giv. c. 6. §. 3. de linguis, et paulo infra. Ut aliquid de proprio vocis significatu superaddam, ut Mercurio sacravit hoc nobile organum gentilitas, ita linguae victimarum eidem oblatae sunt, teste Callistrato, cum ait,
--- glw/ssas2 d' e)n puri\ ba/llon,
linguass in ignem iecere [orig: iecêre]:quod fieri solitum, sub finem sacrificiorum, ritus primis auctoribus Megarensibus, uti docet Natal. Com. Mythologiae l. 5. c. 5. Porro ea sanguine illita, foedus inire Indorum quaedam gentes consuevere [orig: consuevêre]. Sic cum Calamaro R. Calamandi Ins. Hispani, cum ductu Ferd. Magellani per fretum Antarcticum ad Moluccas penetrassent [orig: penetrâssent], more gentis; sanguinem de brachio sinistro mittentes eoque os et linguam illinentes, societatem cum eo pacti sunt, Petrus Cioza Hist. Peruv. Tom. II. c. 94. apud Suet. Calig. c. 20. At qui in Graecae Latinaeque facundiae certamine, Lugduni in Gallis instituto, displicuissent, scripta sua spongia [orig: spongiâ] linguave delere coëgit, Artaxerxes vero tribus acubus linguam mendaci [orig: mendacî] traiecit, apud Plutarch. Plane absciderunt [orig: abscidêrunt] secreta revelantibus Aegyptii, uti discimus ex Diod. Sic. l. 1. c. 6. testibus periuris Romani, vide infra ubi de Periurio. Quod hodieque blasphemis contingit non
image: s0824buno in loco: Catalaunos, Vero ferream virgam per medium linguae portare illos voluisse dicemus infra in voce Virga etc. quam in rem confule Theatr. Hum. Vitae theod. Zuingeri passim uti de Linguae in irrisu exsertandae Vett. more, Liv. l. 7. c. 10. Ad luxum vero abusus est Heliogabalus, cui linguae pavonum et lusciniarum in delitiis fuere [orig: fuêre]. Ael. Lamprid. in Vitas eius, Comedit saepius, ad imitationem Apicii, calcanea caemelorum et cristas vivis gallinaceis demptas, linguas pavonum et luscimiarum: quod, qui ederet ab epilepsia tutus diceretur etc. Nec omittendum, quod Lingua, apud citimi aevi Scriptores passim, pro natione occurrit, vide ubi de Ordine Melitensis, item in voce Albergae. Apud Scriptores Eccl. Latinae, sic dicitur pars vestis Clericalis, quae plicis suis tot linguas efficit. Honorius Augustod. l. 1. c. 332. de veste Cleric. Est talaris, lingus huius vestis est Linguas Clericalis, quae debet Dominum laudare etc. Vide quoque infra, ubi de Linguas Coccineas.
Linguae in Mundo exstantiores.
In Europa.
Cambrica, s. vet. Britannica, und ex 10. Matricibus minoribus in Europa, sec. Saclig. Linguis, in Cambria, parte Occ. Angliae et Britannia Gall. in usu est. Cantabrica, iuxta montes Pantabrica, hodie a Cantabris et Vasconibus, a quibus Vasquenze vulgo dicitur, adhibetur. Chauchica vet. in Frisia Or. inter incolas, cum secum in vicem agunt, frequens est: Erga peregrinos enim Germanicam adhibent. Epirotica, in montibus Epiri, viget. Finnica, in Finnia et Lapponia. Gallica, Latinae propago est, et Pictonismum, Wallonismum, aliasque subdialectos habet. Graeca, una ex 4. Matricibus maioribus, Australes Europae partes occupans olim longe lateque patuit. Hodie degeneri propagini, linguae Graeco Barbarae, locum cessit; quae insaabiit in varios ramos. nempe: Atheniensium dialectum, quae hodie omnium maxime [orig: maximê] est barbara: Peloponnesiorum, quam purissimam iudicant et Tzopelismum: Vulgarem It. Graecam, th\n koinh\n dictam etc. de quibus omnibus vide Crusium Tarcograc. Hibernica, quam in Hibernia et parte Scotiae loquuntur. Hispanica, una est ex tribus Latinae propaginibus, et in subdialectos Castellanam, quae purissima, Andalusicam, Portugallicam et Granatensem abiit. Hungarica, ab Hunnis et Avaribus in Europam translata est. Iazygica, ad Bor. partem Hungariae, inter Danubium et Tibiscum floret, ab Hungarica prorsus diversa. Illyrica vet. in ins. Veggia, ad Orientale latus Istriae, etiamnum in usu est. Italica, Latinae propago. Latina una ex 4. Matricibuae maioribus, Occidentales Europae partes illustrans, postquam pura esse desiit, irruptione in Latium et Imperio Rom. Subiectas provihcias, Francorum, Longobardorum, Gothorum, tres ex ie peperit dialectos, Italicam, Gallicam et Hispanicam. Slavonica, una itidem 4. Matricum maiorum in Europa, Orientales eius partes perambulat. Tartarica, Cosaccorum et Tartarorum Precopensium est, inter Tanaim ac Bory sthenem. Teutonica, una ex 4. Matricibus maioribus, propagines s. idiomata praecipua habet, Saxonicam linguam, Francicam et Danicam: quae iterum in varias subdialectos divisae. Est et linguae Arabicae aliquis usus, in asperis Granatae montibus, quos Alpuxarras dicunt, ac multis insuper Andaluziae, Valentiae Arragoniaeque locis, Aravigas incolis, ab Arabibus dicta. Est praeterea Linguas, quam Hispani Ierigone, Galli Iargon, Germani Rottwelseb, a voce Rott, i. e. Turma, et Welsch, quomodo vulgus plerasque exoticas linguas vocat, quod Erronum Vagabundorum sit: Huius Dictionarium quoddam exhibent Gesnerus fin. Mithridatis sui, et ex eo Alstedius Encyclop. tom. 1. l. 10. nec non Philander von Sittwald Satyrici sui l. 7.
In Asias.
Antiochena s. Syriaca in specie sic dicta, quam Christiani per Orientem sibi propriam fecere [orig: fecêre] olim, et in qua V. T. Versiones habuerunt [orig: habuêrunt], ac sacra sua celebrarunt [orig: celebrârunt], Syriacae veteris linguae erat subdialectus. Arabica, una ex amplissimis totius Orbis, in Asia. a Cilicia usque per totam Syriam, Mesopotamiam, Palaestinam, Arabiam, et in Africa ad litora maris Rubri pariter per Aegyptum totumque litus Maris Mediterranei, usque ad fretum Gibraltar, vernacula est, licet Dialectis variata. In Europa quoque vigere alicubi supra visum. Armenica, regionis suae finibus comprehensa est. Babylonica, una ex Syriacae linguae subdialectis, omnium purissima fuit: In ea capitula quaedam Danielis et Esrae, Thalmud Babylonicum aliaque exarata. Chaldaiea, una ex tribus dialectis Linguae Hebraicae, a qua Syriaca non multum abludit. Chinensis, cui addenda Corcensis et Iapanica, in amplissimo Sinarum imperio et ins. Iapaniae viget. Habraica, omnium antiquissima acprima. Babylonem bina [orig: binâ] vicefatalem experta est; posteriore enim Iudaei in captivitate Linguam ex Hebraica, Chaldaica et Syriaca mixtam assumpserunt [orig: assumpsêrunt]. Eius Dialecti, Samaritana, Chaldaica, Syriaca, una cum matre vulgo adhiberi desierunt [orig: desiêrunt]. Hierosolymitana, scripta Talmud et Targum Hierosolymitanum, aliaque complectitur: Syriacae vet. subdialectus. Malaica, prissima omnium in Indiae Or. regionibus, quamque communiter mercatores istorum locorum callent; exhibetur Dict. Malaico-Latino Davidis Haex. Romae edito A. C. 1631. etc.
image: s0825aPersica, multa vocabula Germanica continet, qualia Father, Mother. Brother et inter complura alia, ipsum Persae nomen, a Peros, vel Pert, quod Germ. Equum denotat, sumptum. Samaritana, Hebraicae Linguae Dialectus fuit. Syriaca, a Chaldaica haud multum diversa, SERVATORIS nostri ac Discipulorum eius vernacula fuit: subdivisa in Babylonicam, Hierosolymitanam, Antiochenam s. Syriacam in specie dictam et Armenicam. Turcica, Persicae et Tartaricae affinis, cum Arabica nihil commune nisi literaturam habet. In Africa. Aethiopica, Abyssinis usitata, duplex est, una vulgaris: altera Chaldaicae assinis, qua in sacris et Historiis utuntur. Cuius varia specimina a Scalig. Ludolpho, Petraeo, Nisselio etc. edita prostant. Coptica, ex antiqua Aegyptiaca et Graeca conflara, a Copto Thebaidos olim Metropoli nomen habet, de qua vide Kircheri Prodrom. Ling. Copticae etc. Songaicae mentionem faciunt ltineraria, eaque uti dicunt incolas region um Sconbaya, Musmundae, Zenerae, Gumeae, Guzulae, Heae et Sus. Ad litora maris Rubri et Mediterr. Linguam Arabicam hodieque vigere superius iam dictum est. In America. Caribanam, peculiari Dictionario illustravit, Auctor Historiae Antillarum A. C. 1658. Roterod. editae. Mexicana, tota fere impulsu linguae ad dentes et extremum palatum nititur, undeliterae T. L. et seorsim et coniunctim creberrime in ea occurrunt etc. Reliquarum Ameriae Linguarum non adeo exactam hacten us rationem habuere [orig: habuêre] Eruditi. Singularia quadam nonnullarum Linguarum. Cambrica, aspirationum plenissima est, et saepesine ulla vocali vocabula admittit, voce tunc ex imo guttere trahenda. Sicin Orat. Dominica, pro Libera nes a malo, dicunt: Eithr gwaret, ni rbag drvug. Chinensis, litera [orig: literâ] R. caret, nec alias voces, quam monosyllabas, agnoscit, licet diphthongis et triphthongis quam maxime variatas. Gallica, insignem habet gratiam, unde cum mulieribus loquendum esse Gallice, in illo tralatitio dicitur. Germanica, viriliter facunda est: Unde nationis aemuli, cum hostibus Germanice volunt loquendum esse, obterrorem. A Gothis quae fluxere [orig: fluxêre] linguae, aspiratis gaudere, annotavit Verulamius de Augm. Scientiar. l. 6. c. 1. Graeca, diphthongis et compositionibus scatet. Hebraea, a simplicitate et perfectione commendatur: composita enim adeo reformidat, ut malit tropisac periphrasibus uti. Hispanica, literas tenues odit easque statim convertit in medias: ceterum ob maiestatem suis adeo placens, ut dicant, cum Deo loquendum esse Hispanice. Iapanica, virilis admodum est. Italica gravis est, adeo que Principibus, ut habet Proverb. digna. Mexicana literis T. L. ut dictum, creberrime utitur, ut Retotl, Mecaxuchitl, Tlilxochitl etc. Slavonicis linguis maximus dentalium usus, S. R. Sth. Z. und enon exigua earum asperitas etc.
LINGUA [2] Coccinea h. e. panni frustum, in linguae formam cocco tinctum, quam ponderis duorum siclorum in capite hirci emissarii ligaverit Sacerdos, et eum direxerit versus locum, in quem dimittendus erat, memoratur Maimonidi, apud Bochart. Olim vero hanc linguam alligabant ad ostium porticus [orig: porticûs] exterioris aut etiam interioris: quae cum exalbescebat, quod passim contigisse referunt, id habebatur pro fausto omine: inde sc. coniectabant remissa sibi esse peccata, iuxta illud Esaiae c. 1. v. 18. Si rubra fueriaet velut coccineum similia lanae erunt. Unde Gemara in Ioma c. 6. Tradunt magistri, linguam, coccineam olim alligatam fuisse, ad ostium porticus [orig: porticûs] exterioris: tum vero, si exalbescebat, laetabantur, sin minus, dolebant ----- Statuerunt [orig: Statuêrunt] etiam, ut ligaretur ad ostium portieus [orig: portieûs] interioris et tum quoque introspiciebant et videbant ea [orig: eâ] exalbescente, laeti eraent; non exalbescente, maesti. Sed observari desiisse hoc gratiae iraeque divinae signum, Annis 40. ante templi Hierosolymitani excidium ipsi iisdem Talmudici scribunt ubi supra c. 4. p. 39. b. Magistri docuerunt [orig: docuêrunt], quadraginta Annis ante templis desolationem non ascendisse amplius sortem in manum dexteram, neque linguam coccineam amplius exalbuisse, neque lucernam vespertinam amplius arsisse, et templi fores per se patuisse. Nempe Annis totidem, ante templi excidium, Christus passus est: cuius morte Legalibus sacrificiis omnis virtus adempta, lumen cognitionis in ea gente exstinctum, nec templum solum, sed et caelum hactenus clausum, gentibus tum demum patere coepit. Vide praef. Virum Clarissimum Hieroz. Parte prior. l. 2. c. 54. ut et supra in voce Azazel.
LINGUADOCIA prov. Galliae, de qua vide infra Occitania.
LINGULA vide supra Ligula.
LINGUS castellum Cassandreorum. Steph.
LINHA Lusitanorum lingua [orig: lioguâ], quasi filum, ex Lat. linea, dicitur licium ex tribus filis consertum, quod velut insigne et nota nobilitatis Brachmanum est, in India. Hoccollo a sinistro
page 825, image: s0825bhumero annexum inde transiens ad dextrum barachium sub eo colligatur, pectusque hoc modo, balthei instar, incingit. Aestimatur illud maximi, nec aliis facile, quam qui, Brachmanicae gentis sunt, et quidem non sine ingenti cerimoniarum appartu, conferri solet. Quod an ab Indis hoc insigne nobilitatis adeptis, cum ad Christianam fidem convertuntur, ulterius gestari possit; acriter disceptatum inter Iesuitas, aliosque Eccl. Rom. ordines; qui ibi locorum sedem fixere [orig: fixêre], qua de contentione vide pluribus agentem Petr. de la Valle Itin. Tom. 4.
LINI [1] sive LINONES pop. Germ. ex Slavis, vel legendum ad priscam Germanorum scripturam Luini. Dithmar. l. 6. in civitase Bernhardi Luinberg. Satin'manifestum, dictam abistis populis illustrissimam domum Luneburgensem. Annales Fuldenses: Carolus cum exercitu Saxoniam ingenti populatione vastando pervenit, usque ad locum, quem vocant Luini. Et fortasse ipsum Luineburgum innuitur. Linonum porro, sive Linsviorum Latina aeque ac Germanica denominatio est, et significat illos populos praeter ceteros fuisse lini culturae deditos. Leguntur inter gentium istarum Sclavicarum multas, frequenter certa Lini pondera, ut apud Helmold. et ceteros. Quod fact um ob lini mercimonia et proventum uberiorem in istis regionibus.
LINI [2] quinam proprie dicti, vide Cutis, it. Oblinere, os.
LINIACUM opp. agri Veronensis, ad Athesim fluv. 27. mill. infra Veronam, Ferrariam versus. Vulgo Legnaego.
LINIENNUS vulgo Rother fluv. parvus Albionis, in Cantio, iuxta Rhie opp. ad Mer. in Oceanum Britann. exiens.
LINITIMA Aethiopiae sub Aegypto opp. Plin. l. 6. c. 29.
LINKIO fructus [orig: fructûs] Sinici nomen, qui in Pekingia prov. frequens. Tribuli fere habet figuram, ad instar triangularis pyramidis, undiquaque prominens, cortice viridi crassiorique, ad apices rubescente: dum siccatur, nigtescit; interior substantia albissima est, sapore castaneae nucis, sed magnitudine tres quatuorque earum aequans. Seritur in stagnantibus aquis per totam Sinam: planta foliis est exilibus, longissimo tractu per aquae summam superficiem proserpentibus, fructus multiplices sub aquis latitant. Auctor. Anon. Sinae et Eur. c. 36.
LINON parva reg. Hellespontiae, incolae Linusii, Steph. ex Strab. l. 13. p. 588.
LINOSTIMA Palla, quam Silvester Ep. Rom, Diaconis concessisse memoratur, Gavanto manipulus est, Dom. Macr. stolaquam Orarium Graeci dixere [orig: dixêre] quamque super sinistrum humerum deferentes, eius anteriorem partem ad brachium revolvunt. posteriorem pendulam relinquentes: quod idem Carthusiani observant, nisi quod hi, Latino ritu eam ad dextrum latus ligantes, longiorem partem in brachio ad instas manipuli stringunt. Ex Graeco leno/sthmon, quod e lineo stamine esset, vide etiam Car. Macr. in Hierol. Refert autem de Silvestro, quod diximus, Anastas. in Vita eius: Constituit, ut Diaconi Dalmatica uterentur in Eccl. et pallio linostimo laeva eorumtegeretur. Quod confirmatum a Zozimo Papa, ex eod. Anastasio Idem Macer. observat.
a LINSCHOTEN Ioh. Hugo, Harlemensis, Historicus, Vir magni laboris, magnaeque industriae, perlustrata [orig: perlustratâ] India [orig: Indiâ] Orientali, eius Historiam scripsit. Missus dein Ordd. Belgii Foed. Freti Arctici angustias primus detexit et Freti Nassovici nomine insignivit A. C. 1594. Obiit Enckhusae A. C. 1611. Edidit quoque Icones et habitus Indorum ac Lusitanorum per Indiam viventium. P. Freher. Theatro Viror. Erudit. Claror.
LINTEA quasi linea, ex lino, Gr. o)qo/nai, in omni vita usui sunt multiplici. Et quidem infanti adhuc a matre rubenti substerni linteamen album consuevisse, quo, donec ablutus sit, involvatur. Iul. Capitolin. in Albino, Filius mihi natus est--ita candidus, ut linteamen, quo exceptus est, vinceret. Sacrum id infan tibus signum quia ad Deos, Sacerdotesque linum pertinet. Placuit idem commoditatis causa [orig: causâ], sicut lintei thoraces Graecis, vel ut tenerrima corpora lini virtute solidentur. Et in candido nonnumquam purpureum apponebatur, nonnumquam pro dignitate pueritiae substernebatur: qua de re vide Thom. Bartholin. de Puerp. Vett. supra ubi de Incunabulis et voce Infans. In teliqua aetate, vestit vi inservit, ut ex parte diximus supra, ubi de Lineis vestibus, et dicem us infra, ubi de Linteis libris. Namque et ad scriptionem lintea placuere [orig: placuêre] priscis. In balneis gymnasiisque, ad sudorem tergendum, ea adhibita memorat Mart. l. 12. Epigr. 84. cuius Epigraphe de Menogene.
Lintea si sumas, nive candidiora loquetur.
de quibus vide Casaub. ad Suet. Aug. c. 73. et in Vitell. c. 8. Laur. Pignor. de Serv. Etiam in bellis eorum usus; Illyricos enim linteo protento praelii signum dare solitos olim, docet Alex. ab Alex. Genial. Dier. l. 4. c. 2. Porro in coronisadhibita sunt. Isid. l. 19. c. 30. Huius (coronae convivialis) principium a Libero quodam Gentiles existimant, quod is inpotando mota vino capita vincire fasciolis instituerit. Idcirco olim linei ac lanei generis coronas fuisse. Neque antiquitus solum, sed et recentioriaevo. Ovid enim diadema priscorum Regum, quam materia erat linea, et levis, quae non solum plicari et a vento auferri, ut de diademate Alex. refert Appian. Alex. sed et lacerari facile poterat, quemadmodum Seleucus Callinicus, amisso exercitu, fugaesese mandavisse perispa/sas2 to\ dia/dhma, lacerato diademate, legitur apud Plutarch. peri\ a)dolex. Unde diadema Regium deridens Dio Chrys. Orat. 66. de glor. Siquis laius, inquit, caput illaesum fasciis obligaret, omnibus esset ludificatui. Regibus tamen id honestumputant. Et multae hominum milia pro eo linteolo mortem oppetierunt [orig: oppetiêrunt]. Sed et investituris lintea adhibita, et in funeribus utilia esse non cessant: deillisenim, quorum cadavera humo mandabantur, res notissima; quae cremabantur, linteis asbestinis s. incombustibilibus, solebant involvi, ne cineres eorum cum rogo
page 826, image: s0826amiscerentur, sed distincti servarentur, uti videre est hic [orig: hîc] passim, ubi de Cadaverum Cura, et rebus Funeralibus. De Sacris ut aliquid adiciam, non lineae solum vestes sacerdotum, Aegyptiorum praesertim, coronaeque fuere [orig: fuêre]: sed et sacra ipsa non aliis velaminibus operiri consuevere [orig: consuevêre]. Sic opertos Deos Penates Troia [orig: Troiâ] extulit Aeneas, apud Lycophron. sic statuae Deorum frequenter ornabantur velabanturque; Sen. in Mor. Sic ad aram linteis circumdatam iurasse [orig: iurâsse] Samnites, qui hinc linteati dicti, discimus ex Liv. l. 10. c. 38. Laneanamque, utpoteimpuriora et profana, hinc proculhabita. Apuleius Apolog. Etiamne cuiquam mirum videri potest --- -hominem ----- quaedam sacrorum crepundia domi asservare? atque eae lineo texto involvere, quod purissimum est rebus divinis velamentum? Quippe lana --- iam inde Orphei et Pythagorae scitis profanus vestitus est etc. Vide Ioh. Meurs. ad Lycophron. Cl. Suicer. Thes. Ecol. in voce *)oqo/nh, ubi inter alia de o)qo/nh Diaconorum in Eccl. Christ. et alia huc pertinentia hic infra: uti de morothide gemma Linteis dealbandis olim adhibita, suo loco.
LINTEI Libri quod e lino, sic dicti, post membranaccos, in usu esse coepere [orig: coepêre], teste Plin. l. 13. c. 11. unde Mart. Capella l. 2. Alii, inquit, carbasinis voluminibus complicati libri. Sic scripta fuere [orig: fuêre] oracula Sibyllina, uti docet Symmach. l. 4. Ep. 34. Menitus Cumanos Lintea texta sumpserunt [orig: sumpsêrunt]. Et Claud. de Bello Get. Carm. 26. v. 231.
--- --- Quid carmine poscat
Fatidico custos Romani carbasus avi.Foedera etiam publica sic exarata esse, innuit Liv. c. 4. c. 7. Praetermissa nominia Consulum herum, Licinius Macer auctor est, et in foedere Ardeatino et in linteis libris ad Monetae inventa. Quandoque et leges sic scripsere [orig: scripsêre], leg. 1. de alim. quae inopes par. e publ. petere debent. in Cod. Theodos. Imo et privatae Principum epistolae simili scriptae sunt modo, Fl. Vopisc. in Aurel. Sed et Persas in serico scripsisse (qui hodieque Sinensium mos) indicat Symmach. l. loc. praefat. Indos quoque in sindone scripsisse docet Philostrat. in vita Apollonii. Imo et charta, qua vulgo utimur, ex linteis est concerptis atque contusis, qui mos iam ab aliquot viguit Saeculis. Vide Salmas. Notis ad Vopisc. Scalig. Diatriba [orig: Diatribâ] abversus Guilandinum, Gerh. Ioh. Voss. de Arte Gramm. l. 1. c. 38. Thom. Dempster. Paralip. in Ioh. Rosini Antiqq. Rom. l. 3. c. 24. etc. De linteis vestibus, vide supra aliquid ubi de Lineis vestibus, cui addam hic [orig: hîc] non nihil de Graecis. Apud Graecos non minus, rarus admodum lineae vestis usus, in sexu inprimis nobiliore, antiquitus fuit. Nam quod apud Homer. eius mentio sit. de cubiculari, dormientibus substerni folita [orig: folitâ]. intelligendum. Unde Phaeaces Ulyssi dormituro in navi stravisse ait Odyss. v.
--- *(rh=go/s2 te li/non te-i(/na nh/greton eu)doi.
Quod vero Thucydid. initio operis sui. Athenienses veteres, xitw=nas2 linou=s2, lineas tunicas, gestasse [orig: gestâsse] narrat, de loricis s. thoracibus lineis intelligendum est, quibus pro armatura in bello utebantur. Athenienses enim, ut ceteri Graeci, militari cultu perpetuo incedebant, nec multo ante Thucydidis tempota ad pacis habitum transierunt [orig: transiêrunt], cum reliqua armatura lineas quoque tunicas deponentes. Meminitautem iam thoracum lineorum Homer. de Aiace: Cuiadde Pus. in Attie. Nep. in Iphicrate, c. 1. Suet. in Galba c. 19. etc. Constabant hi ex torulis s. funiculis trilicibus, quadrilicibus aut bilicibus: qui inter se conserti filis firmissimum opus praestabant. Hincde filio Amasis Aegypti Regis legimus. habuisse eum loricam filis contextam, quorum singula 365. filis constarent: et de Frid. III. Dan. Rege in Hafniae obsidione, usum esse lorica serica. Vide Scalig de loricis lineis prolixe agentem, apud Octav. Ferrar. de Re Vest. Parte 2. l. 4. c. 11. ut et infra aliquid in voce Lorica. Tandem, quod de Apollonio Thyanaeo legimus, illum Pythagorae more linta tunica usum fuisse, ei plane peculiare fuit, vide Philostrat. l. 2. c. 9. qui et l. 2. narrat, quasuam Indiae gentes lineis vestibus uti, nobiliores vero bysso, quaelini species: adicitique inde in Aegyptum deferri, quod illam in plerisque sacris utantur Aegyptii; ab Aegyptiis dein Romam linteas vestes pervenisse, docet Cic. pro Rabirio. Non tota tamen Aegyptiorum vestimenta lintea fuerunt [orig: fuêrunt], sed tunicae tantum (nam pallia ex lana:) Interim lanea vestimenta neque in templainferre, neque una cum mortuis sepelire licebat: qui mos in sacris Orphicis quoque ac Bacchicis servatus est, teste Herod. l. 2. c. 81. Vide eund. Ferrar. c. 12. l. Praef. et supra quoque in voce Lintea. Hinc Lintearii, a Linteonibus, quorum meminit Lamprid. in Alex. Sev. Braccariorum, Linteonum, Vitriariorum etc. vectigal pulcherrimum instituit: sic distincti, ut Linteones sint, oi( li/nufoi, linteae vestis artifices, Vopisco Linyphiones, in Saturnino; Linyphi, lege 8. Cod. Theod. de Murilegul. et Gynaeciar. Linyphiarii, leg. 16. eod. Cod. et tit. At Limtearii, vestis linteae negotiatores, vide legem 7. Cod. de excus. mun. et plura hanc in rem, apud Salmas. ad Vopisc. et Tit. Popmam de Operis Serv.
LINTERNA palus Silio Ital. Punic. Bell. l. 7. v. 278. in Campania est, apud Linternum urbem excisa: Vulgo Lago di Patria, Mazzellae. Eius memini Stat. l. 4. Sylv. 3. v. 66.
Et Linterna palus, pigerque Savo.
LINTERNUM urbs olim Episcopal. Campaniae, nunc vicus tenuis, inter Vulturnum ad Bor. et Cumas ad Mer. ubi Scipio Africanus invidiae cedens Obiit et sepultus est. Plin. et Liv. l. 34. c. 45. Liternum, et sic recte scribi monet Cluv. Quamvis plerique Latiniautores inserto N. Linternum habent, quasi a Lintribus deductum. Ovid. Met. l. 15. v. 713.
image: s0826bHinc calidi fontes lentisci forumque tenetur
Linternum. --- ---Sil. Ital. Punic. Bell. l. 6. v. 655. et l. 8. v. 531.
--- Stagnisque palustre
Linternum. --- ---*lei/ternon Ptol. *li/ternon Strab. et Appiano Alex. Baudr. vicus hic est in prov. Terrae Laboris, Torre di Patria dictus, in ora maris Tyrrh. prope fluv. Linternum. Strabo l. 5. p. 242. et 243.
LINTEUM Infame Hispanis Sambenite quoque dictum, licet vest isnen sit, Ecclesiarum parietibus affigi, in Eccl. Rom. solet, in paroeciis, in quibusrei in causa fidei vixerunt [orig: vixêrunt]. Inscribitur id nomine, agnomine et officio rei: additur patria, saepe etiam illi, quorum condemnati parentes et avi erant. Nonnumquam parentes, uxores, mariti, quoque adiciuntur. Denique iuxta criminis qualitatem paenitentiae causa declaratur, nempe quod haeresiarcha fuit dogmatistes, haereticus declaratus, apostata, paenitens simulatus, quod negativus et pertinax, quod haereticus impenitens et relapsus etc. etiamsi e vita ante condemnationem excesserunt [orig: excessêrunt]. Praeter inscriptionem depingitur etiam nota [orig: notâ] quae vivis paenitentibus imponi solet. In quibusdam sine ulla nota saltem legitur combustus vel reconciliatus. Plura vide apud Lud. a Paramo de Orig. et Progr. Inquisit. l. 1. tit. 2. c. 5.
LINTHUS nomen Limagi fluv. apud Glaronenses, ubi oritur: in quem postquam Magus, e lacu Rivario, effunditur, demum Limagusdicitur. Vide Limagus.
LINTURIUS Iohannes, vide Iohannes.
LINUM [1] prom. Brutiorum in Calabria citer. teste Barrio, di Venno hodie.
LINUM [2] ex Graeco li/non est, Arachnes in ventum, Plin. l. 7. c. 56. Idem Prooem. l. 19. Seritur, ac dici neque inter fruges neque inter hortensia potest linum. Sed in qua non occurret vitae parte, quodve miraculum maius, herbam esse, quae admoveat Aegyptum Italiae --- -quae Gadaeis ad Herculis columnas septimo die Ostiam afferat, et citeriorem Hispaniam quarto, prov. Narbonensem tertio, Africam altero:-- audax vita: --aliquid seri, ut ventos procellasque recipiat: et parum esse, fluctibus solis vehi --- denique tam parvo semine nasci, quod orbem terrarum ultro citroque portet, tam gracili avena [orig: avenâ], tam non alte a terra tolli: neque id viribus suis necti, sed passum, tusumque et in mellitiem lanae coactum, iniuria [orig: iniuriâ] naturae ----- Ecce seritur hominis manu ----- quod ventos in mari optet. Praeterea ut sciamus favisse poenas, nihil gignitur facilius: ut sentiamus, nolente id fieri natura [orig: naturâ]; urit agrum, deterioremque etiam terram facit. Ubi vela navium indigitat, e lino fieri solita, quem in usum etiam, idem l. eod. c. 1. tentatum esse illud tingi et vestium insaniam accipere in Alex. Mag. primum classibus, Indoamne navigantis. Sed de his, ut et velis Theatralibus, aliisque infra. Ad piscium alituumque capturam item apprime idoneum, eadem et plagis materia. Ib. Neque enim minores cunctis animalibus insidias, quam nobismet ipsis, lino tendimus, Alios usus supra vidimus. Porro obsignationibus literarum tabularumque tria adhibebantur: Linum, Cera vel Creta, et Signum, apud Vett. Erat autem Linum, vinculum illud, quo constringebatur obligabaturve id, quod erat obsignandum: ei imponebantur cera vel creta, in quam sigillum imprimebant, sed, quod hodieque vulgo fieri solet, prius saliva [orig: salivâ] madefactum, ne cera illi adhaereret. Facit mentionem cerae ac lini Plaut. Bacchid. Act. 4. Sc. 4. v. 6. et 96.
Cedo tu coram ac linum: actutum ageobliga, obsigna cito.
Et in Pseud. Act. 1. Sc. 1. v. 39. et seqq.
Phoenicium Calidoro amatori suo
Per ceram et linum, literasque interpretes
Salutem mittit.Sic Institut. l. 2. Tit. de pupill. substitut. Separatim in inferioribus partibus scribere, eamque partem proprio lino propriaque cretaconsignare [orig: cretâconsignare], etc. In tabulistamen, quae publici et privati contractus scripturam [orig: contractûsscripturam] continebant, peculiaris modus observabatur, quem Paul. l. 5. Sent. Tit. 25. describit his verbis: Amplissimus Ordo decrevit eas tabulas, quae publici et privati contractus [orig: contractûs] scripturam continent, adhibitis testibus ita signari, ut in summa marginis ad mediam partem perforat: triplici lino constringantur, atque impositum supralinum cerae signae imprimantur, ut interiores scripturae fidem interioris servent. Aliter tabulae prolatae nihil momenti habent. Cuius formae auctor Senatus fuit Neronianis temporibus, ut Suet. ostendit Ner. Claud. c. 17. Adversus falsarios tuncprimum repertum, ne tabula nisi pertusaeac ter lino per foramina traiecto obsignarentur. Non poterant autem epistolae vel tabulae aperiri, nisi lino soluto. Lucian. in Timone, *)epeida\n to\ shmei=on a)faireqh=| kai\ to\ li/non entmhqh=| kai\ h( de/ltos2 a)noixqh=| kai\ a)nakhruxqh=| mou o( kaino\s2 despo/ths2, Posteaquam autem signum ablatum fuerit et linum incisum et tabulae aperte et declaratus meus novus dominus. Unde apud Curt. l. 7. c. 2. Parmenion vinculum epistolae solvens, quidnam Rex ageret, requirebat. Et apud Cic. 3. Catil. Incidere linum: et alibi, solvere Epistolam. Sed antequam linum solveretur aut incideretur, quia tum signum plerunque cum eo frangebatur, signa iubebant cognosci, fidei causa [orig: causâ]. Cic. l. c. Tabellas proferri iussimus, quae a quoque dicebantur datae Primum ostendimus Cethego: signum cognovit: nos linum incidimus, legimus. Et Quintilian. l. 12. c. 8. Denique linum ruptum aut turbate cera aut sine agnitione signa frequenter invenies. Ideo autem literarum signa recognoscebantur, quia inde, ut e scribentis manu, Auctor illarum potest cognosci: quemadmodum de L. Iunio Bruto primo Romanorum Consule legimus, filiorum coniuratorum
image: s0827aliteras, primum ex utriusque sigillo, tai=s2 sfragi=sin e(kate/rwn kai\ meta to\ lu=sai ta\ shmei=a toi=s2 au)togra/fois2, et post avulsa signacula ettam e manu, cognovisse legitur, apud Dion. Halic. l. 5. At literas principales, eas praesertim, quae pragmaticas sanctiones ad totum Imperium vel posteritatem pertinentes continerent, quod spectat, non lino et cera [orig: cerâ], uti de privatorum tabulis epistolisque diximus, obligabantur obsignabanturque, sed erant, ut hodie ooqui amamus, patentes: in quarum tamen ima parte, fidei causa [orig: causâ], sigillum apponebatur, ut legimus in Pragmatico Childeberti Regis apud Aimon. de Gestis Franc. l. 2. c. 20. Vide IOh. Kirchamann. de Ann. c. 8. De Lini usu in lucernis antiquorum, quas Incombustibiles vocare solent, ut aliquid addam: Cum duae causae sint, cur ad multas Annorum centurias ardere possint, sine novi fomitis adiectione, lucernae istiusmodi; una petita a naturaliquoris, qui talis esse debet, ut non consumatur; altera a qualitate ellychnii, quod pertinaciter flammae resistat, lini quoddam genus huic rei aptissimum inventum est. Hoc quibusdam simpliciter Linum, Paus. Linum Carystium, Plin. Linum vivum, nonnullis Linum asbestinum, Zoroastri Bostvychites, aliis Corfoides, quibusdam Polia, nonnemini Spartopeltae, Quadrigario Alumen, quod scisso alumini simile sit, aliis aliter appellatur: teste Plin. l. 19. c. 1. Inventum iam est etiam, quod ignibus non absumeretur vivum id vocant, ardentesque ex eo fiunt mappae, quae sordibus exustis splendescant igni maegis, quam possent aquis. Idem addit, Regum inde funebres tunicae corporis favillam brelequo separare cinere: nascitur autem in desertis adustisque Sole Indiae locis, rarum inventu, difficile textu propter brevitatem: rufus de cetero colos splendescet igni. Cum inventum est, aequat pretia excellentium margaritarum: Neronem ex eo lino mantile habuisse ferunt, hodie autem non inveniri amplius, docet Guido Pancirol. Memorab. rer. deperd. l. Pans. in Attic. et Plutarch. de def. Orac. tradunt, in Carystia rupe, Linum id gigni, molli et lapideo filo, ex quo mantilia, rctia et reticula, capitis tegmina, conficerentur. Solin. c. 16. in Creta carbasa esse asserit, quae inter ignesvaleant. Dionys. Afer de Situ Orbis, Arcadiam describens, ait:
Hic nasci Linum, qui tacto accensus ab igni
Exstingui nequitur, quem Graii nomine vero
*)/asbeston memorant; ferri nitet ille colore.Camillus Leonard. de Lapid. l. 2. Asbestum lapidem lanuginosae naturae hoc linum praebereasserit, et ex hoc Gentiles in candelabris templorum ellychnia posuisse docet. Et Dalechamp. ad loc. Plin. cit. in aurea lucerna, quam Callimach. Athenis fecit, istiusmodi ellychnium fuisse memorat. Ex Cyprio lapide, quem Amiantum alii nominant, telas et vela spectaculi gratia [orig: gratiâ] Maiores texuisse, quaeignibus iniecta arderent quidem, sed sine noxa, auctor est Dioscorid. l. 5. c. 113. Strabo quoque l. 10. p. 488. Creticum Linum tradit petram esse, eamque attritam capillamentis tantum remanentibus, excusa [orig: excusâ] terrea [orig: terreâ] materia [orig: materiâ], pectinibus aptari, contextamque telam inde optime confici. Sic Damasus in Silvestro Papa, inquit, ex amianto linum confoctum inconsumptibile, ut perpetuo lampadibus arderet in Baptisterio suo Romae Constantinus Imp. statuerat. Et Lud. Vives in Augustin. de Civ. Deil. 21. c. 6. permulta ellychnia se vidisse Parisiis, quae lucernis semper ardentibus numquam absumerentur; mantile quoque Lovanii medio convivio igni datum, redditumque Domino mundius, splendidiusque, quam posset aquis et smegmatis quibuslibet, testatur. Ioh. Paulus Pernumia in Philos. nat. eius naturam sic describit: Solet a naturaefieri in figura capillari, colore quandoque albo, quandoque cinereo, quandoquerufo, alias ferreo: siccum soles esse extrinsecus, humiditatem tamen habet intrinsecam, sicus metaila habent, quaeabigne expugnari non potest: Lavatur lapis iste, nectitur, netur, texitur etc. Sed non solum petrae Carystiae venae istiusmodi glomos lapideos molles, e quibus fila nebantur, ferre desiit, iam tempore Plutarch. de Orac. Def. verum etiam, si lapis ad manus sit, ars eius lanuginem texendi, linumque illud adeo celebre inde conficiendi, ut ex Pancirolo supra diximus, plane periit. Adhuc enim quin variis in locis istiusmodilapis reperiatur, dubium non est: et testatur Fortun. Licetus, e quod haec prompta, l. de reconditis Antiqq. lucernis, frustulum se Amianti possidere, magnitudine nucis, extrinsecus ferro colore, sive cinereo saturo, intrinsecus cinereo dilutiore, bracteolis consitis constans, tantum [orig: tantûm] non lanuginosis, quae sevo illita flammam concipiant absque sui detrimento, et beneficio lanuginis pectitexique possint. Simile quiddam in Cypro, apud amicum, se vidisse refert Petrus de la Valle Itin. tom. 4. Plura vide apud modo memoratum Fortun. Licet. loc. praef. item l. 1. c. 4. 14. et 33. ut et l. 2. c. 14. nec non plura de Lino, omnis generis, Asbesto modo dicto; Carpasio, Hispanico tenuissimo et candidissimo, velis carbasisque impenso; Indico, e quo text ignibus item resistebant etc. denique Lini secandi, macerandi et candidandi modo Vett. usitato, praeter Plin. l. c. apud Salmas. inprimis ad Solin. passim. At de lino margaritarum, quod idem ac filum s. linea, cui intricatae sunt ac Insertae margaritae, vide supra; Sicut delanae linique mixtura, vitita [orig: vititâ] lege, memorata [orig: memoratâ] Lev. c. 19. v. 19. et Deut. c. 22. v. 11. Sam. Bochart. Hieroz. Parte prior l. 2. c. 45. necnon supra aliquid, in voce Lana, uti de Lini hodierno tractandi more, supra in voce Cruda et de investitura per lini portiunculam, suo loco.
LINUM [3] Regis, opp. Norfolciae, in Anglia, prope ostia Usae fluv. in ora Oceani German. 18. mill. ab Elia in Bor. Lymne, s. Kinges Lynne vulgo.
LINUS [1] auditor et comes Pauli Apostoli, x. Tim. c. 4. v. 21. Primus post Petrum Eccl. Romanae Ep. fuisse dicitur, A. C. 70. Euseb. l. 5. c. 6. Irenaeus l. 3. c. 3. Sub huius nomine duo circumferuntur libriad Ecclesias orientales, qui acta continent
page 827, image: s0827bpasssionis Petri et Pauli, sed libri illi commentitii sunt, et plurimos continent errores. Vide Bellarm. de Script. Eccl. et l. 1. de Rom. Poaetif. c. 9. Baron. ad A. C. 69. Possevin. in appar. sacro, in voce Linus. Moret. Dict. Hist.
LINUS [2] Apollinis fil. ex Psamathe Crotopi Argivorum Regis filia; Cum enim Apollo, Occiso Pythone serpente, ad Crotopum venisset, ab eo hospitio susceptus, clam cum Psamathe eius filia concubuit, quae ex eo compressu gravida effecta, expletis legitimis mensibus, puerum peperit, quem Linum appellant. Hunc, cum patris indignationem metuens inter virgulta occultasset [orig: occultâsset], canes inde extractum dilacerarunt [orig: dilacerârunt].
LINUS [3] Thebanus, Apollinis, et Terpsichores fil. Musicae peritissimus, primus Graecas literas e Phoenicia attulisse dicitur. Thamyrae, Herculis et Orphei praeceptor. Virg. Eccl. 4. v. 55. et seqq.
Non me carminibus vincet noc Thracius Orpheus,
Nec Linus, huic mater quamvis, atque huic pater adsit.
Orphei Calliopea, Lino formosus Apollo.Hunc ab Hercule Occisum ferunt, impacta [orig: impactâ] in caput cithara [orig: citharâ], quod ipsum rusticius canentem irrideret. Paus. l. 9. Mart. l. 9. Epigr. 88. cuius Epigraphe de filio Silii.
Ipse meum flevi, dixit Apolle. Linon
Aliis Mercurio ex Urania natus fingitur, quia poeta et Orator erat, ac de origine mundi, cursu Solisac Lunae, animalium item plantarumque ortu scripsit. In momento omnia creata dixit, quod et Anaxagoras post eum sensit. Stob. l. de Prud. et Spe. Plutarch. Suid. Diog. in Praef. Gesner. in Bibl. etc. Fuisse *prw=ton eu(reth\n r(uqmw=n kai\ me/los2, primum inventorem rhythmorum et melodiae. Diod. Sic habet l. 3. uti eum e)pi\ poihtikh= kai\ melwdi/a| *qaumabe/nta, poesi et melodia [orig: melodiâ] admirationem excellentem, fuisse addit. Lini Thebani iun. meminit Suid. et Lini Historici Steph.
LINUS [4] Oechaliensis citatur Steph. in *oi)xali/a|.
LINUS [5] fons Arcadiae, feminis bibentibus ex eo abortum prohibens, Plin. l. 31. c. 2.
LINX fluv. et urbs Mauritaniae, vide Lixus.
LINYPTIARII vide LINTEARII
LIONIUM [1] opp. Picardiae, in tractu Sanguitersio, 7. leucab Ambiano in Ort. 7. a Novioduno in Bor. 5. ab Hamo in Occ. Vulgo Linos cogn. en Santerre.
LIONIUM [2] vulgo LIONS, cognen Forest, opp. Normanniae iuxta Silvam de Bray, in Vexino Normannico, 6. leuc. a Rothomago in Ort. Dicitur melius Leones, quod vide.
LIPARA ins. praecipua ex Aeoliis, quae Lipareae, quia prima carum Lipara, et Vulcaniae et Hephaestiades, ita dicta a Liparo Rege, Ausonis filio, cui successit Aeolus, cum antea Meligunis vocaretur, Plin. l. 3. c. 9. A Sicilia pendet, cum ceteris Liparaeis, s. Aeoliis: In mari Tyrrheno. Urbeculam parvam habet Episcopalsub Archiep. Messanensi, conditam Anno quo Dyrrachium urbs Macedoniae exstructa est, cum aliquot villis, 30. mill. pass. abora Siciliae in Bor. 60. ab ora proxima Calabriae ulter. in Occ. Eius arx permunita est, la Pignatara. Tota satis culta, et fere solainter Liparaeas, quae subsunt Hisp. Aliqui sic dictam volunt, quasi pinguem, ita enim liparh\ sonat. Atqui haec in s. solum habet sterile, et infecundum. Hinc Cic. Verrina [orig: Verrinâ] 3. Emit agri Liparensis miseri, atque ieiuni decimas. Et paulo post de civitate Liparensi, Haec tam parva civitas, etc. in ins. incultae, tenuique posita. Aliud comminiscitur Callimachi Schol. quod haud facile capias: *le/getai d' o(/ti si/dhra dia/fora qe/ntes2 e)n au)th=| nau=tai, e(/wqen eu(rh/kasin au)ta\ e)k th=s2 a)nado/sews2 ttou= puro\s2 pepanqe/nta: kai\ dia\ tou=to e)klh/qh h( nh=sos2 *lipa/ra, dia/ to\ au)ta\ dia/fora o)/nta e(\n genesqai, h. e. Aiunt cum ferreas massas plurimas in ea nautae posuissent, illas mane reperisse excoctas ex ignis eruptione. Quocirca ins. Lipara dicta est, quias hae massae, tum diversae essent, in unam coaluerunt [orig: coaluêrunt] Haec ille in Dianae hymnum, quibus nihil absurdius fingi potuit, cum Graece lipara\ nihil minus sonet, quam quod e diversis in unum coaluit. Asserit itaque Bochart. nomen esse deflexum ex Phoenicio Nibaraes vel Nibraes, quod Arabice est lampas, s. lucerna, taeda, fax; Inde Liparae, vel Liparis nomen Punicum, quia facis instar noctu lucebat, Aristot. in Mirand. *kai\ to\ e)n th=| *lipa/ra| de\ pu=r fanero\n kai\ flogw=des2, ou) me\n h(me/ras2, alla/ nukto\s2 mo/non kai/esqai. Theocr. Edyll. 2.
--- *)/erws2 d' a)/ra kai\ liparai/ou
*polla/kis2 *(afai/stoio se/las2 flogerw/teron ai)/qei.Sil. Ital. Punic. Bell. l. 14. v. 57.
Nam Lipare vastis subtus depasta caminis,
Sulfureum vomet exeso de vertice fumum.P. Mela l. 2. c. 7. Ex Nibras autem vel Nibaras Graeci fecere [orig: fecêre] Liparas, ut mollirent vocem babaram et ad suae linguae typum effingerent. Baudr. ignes non emittit, uti Vulcania vicina. Item Lipara Cappadociae pars, Licandus Curopalati. Nic. Lloyd. Strabo l. 6. p. 275. et 277.
LIPARIS Ciliclae fluv. a)po\ ttou= lipartou=, quoniam teste Vitruv. l. 8. c. 3. narantes in hoc fluv. aut se lavantes, non aliter unguntur ab ipsa aqua, quam si oleo, aut adipe lavarentur. Plin. l. 5. c. 27.
LIPAXUS urbs Thraciae, Steph.
LIPHLUM Aequorum opp. in Italia, a Rom. captum, L. Valerio et Manlio Coss.