December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

image: s0153a

EMERITA [1] Lucii Angliae Regis soror, quae pro Christiana pietate flammis exstincta est.

EMERITA [2] Augusta, urbs Hisp. ad Lusitaniam spectans, Strabo. Est haec urbs cocco celebris, quod est rubrum granum cuius succo vellera tinguntur, Tyrio splendori neutiquam cedentia. Plin. l. 9. c. 41. Nunc urbec. tenuis, tantisper haud pridem munita, propter metum Lusitanorum. Sub Equit. S. Iacobi de Spatha Baudr. Archiep. eius Compostellam, in Gallaecia, translatus est, a Callisto II. A. C. 1124. Hic Concil. sub Recesuinto Rege A. C. 866. in templo Hierusalem dicto. Moret. long. 13. 31. lat. 39. 38.

EMERITA [3] vulgo Merida, urbs nova Amer. Sept. in nova Hisp. versus Bor. et in sin. Mexicanum, Ep. sub Archiep Mexicano.

EMERITI militum genus, vide infra Milites: ubi de. Emerito, sti pendii genere, quod militibus huiusmodi persol vebatur, ubi de Stipendio. it. in voce Veteranus.

EMESSA mel. EMISSA Graecis, *)/emessa, *)/emesa et *)/amissa, urbs Phoeniciae Litanusiae apud Stephan. peri\ *)eqnikw=n, ubi ab Aureliano Imp. contra Zenobiam de summa rerum pugnatum est, uti docet Flav. Vopisc. in Vita Aureliani. Meminit eius Festus Avienus cum ait:

Urbs mediis Apamea dehinc consurgit in arvis,
Et qua Phoebeam procul incunabula lucem
Prima fovent, Emesae fastigia celsa renident.
Nam diffusa solo latus explicat, ac subit auras
Turribus in caelum nitentibus, incola claris
Cor studiis acuit.
Denique flammicomo devoti pectora Soli
Vitam agitant. Libanus fromdosa cacumina turget,
Et tamen his certant celsi fastigia Templi.
Heic se indit iuxta tellurem glaucus Orontem etc.

Vide Emisa.

EMEUM locus Aethiopiae, sub Aegypto. Plin. l. 6. c. 29.

EMICHUS in aliquot aereis infimae aetatis nummis, in quibus nullum Imp. nomen adscripium est, in aversa parte, circa literam maiusculam M. legitur, quos quidem characteres semissem aereae alterius monetae esse, indicare docet Car. du Fresne Glossar.

EMINENTIA titulus honorarius Impp. et Regg. Epistolis Francicis, apud Nicolaum Pontif. Ep. 40. Gregorium VII. l. 1. Ep. 75. alibique passim: Papae tribuitur ab Anselmo l. 3. Ep. 37. novissime vero, ut proprius, concessus est ab Urbano VIII. Decreto 10. Iun. A. C. 1630. Cardinalibus, Electoribus Imperii et Magistro Hospitalis Hierosolymitani. Id. Eminentia tua, apud Sidon. l. 4. Ep. 17. Vide Barth. ad Stat. l. 1. Sylv.

EMIR [1] nomen Magnatum, et qui urbium ac oppidorum Praefecti sunt, apud Turcas et Saracenos, Gul. Tyrius l. 10. c. 46. l. 15. c. 11. et l. 21. c. 23. Vide P de la Valle et Ioh. Bapt. Tavernier in Itin.

EMIR [2] Emza Mirza Muhamedis Hodabendae Patris in Persia successor, octavo Imperii sui mense, manu tonsoris sui, iussu Procerum interemptus est: eum excepit Scha Abas, sub initium huius saeculi. Georg. Horn. Orb. Imp. p. 424.

EMIRELMUMINA h. e. Princeps credentium, titulus apud Mauros Principum; ut et Calipha.

EMISA urbs Phoeniciae. Steph. Al. Emessa, nunc Hemz. urbs Syriae, ad Orontem fluv inter Laodiceam ad Austr. et Arethusam ad Bor. 43. mill. a Damasco in Bor. totidem ab Apamea in Austr. sicuti 80. ab Antiochia, et 60. a Palmyra in Occ. Baudr.

EMISSARII [1] Dei u)popompai=oi sqeoi\, quidam a Graecis appellati, qui et Pompaei dicti sunt, unde dies, in quibus eis sacra fiebant, u)popompai\ sunt nuncupati: appellabantur etiam a)leci/kakoi, u)potropai=oi, lu/sioi, fu/cioi, h. e. depulsores malorum, avertentes, fugantes mala.

EMISSARII [2] Servi dicebantur apud Romanos, qui iuvenibus amasias et equos generosos perquirebant, Paediano furtorum conciliatores dicit; Item, qui rapinas et divitum bona, quae poterant proscribi, investigabant: memorati Cic. 4. et 5. Verr. Ep. ad M. Marinum, Suet. Galba c. 15. Ammian. Marcell. Aliis. Sed et in libris Regum eorum vestigium aliquod. Vide Wolph. Lazium Commentar. Reip. Rom. l. 12. c. 5. et Tit. Popmam de Operis Serv. p. 59.

EMLIA urbs Episcopal. Hiberniae, sub Archiep Casheliano, in Com Triperariensi.

EMMA [1] vel EMINA filia Lotharii, Italiae Regis ex Adelaide Burgundica, nupsit Lothario, Galliae Regi mater ex eo Ludovici V. et ultimi ex Carolovingis. Item filia Roberti, usurpatoris Galliae, Hugonis Capeti amita, Rodolpho Burgundo, Regenti, vel ut alii volunt, Regi Gall. nupta. San Marth. Geneal famil. Gall. Mezerayus, in Rodolpho et Lothario.

EMMA [2] vide Emanna.

EMMAUS castellum et civit. insignis, una ex 11. toparchiis, ordine sexta, in tribu Iuda: hanc aliqui collocant in tribu Dan. Distat ab Hierosolymis, itinere sesqui horae. Nobilitatus fuit hic locus miraculo Christi, quem in castello hoc discipuli duo cognoverunt [orig: cognovęrunt] post resurrectionem in fractione panis. Luc. c. 24. v. 13. Ep. olim. Alio nomine Nicopolis, Ioseph. de Bell. Iud. l. 7. c. 26. *xwri/on e)/dwken ei)s2 katoi/khsin, o)/ kalei=tai u=\ *)amkaou=s2, a)pe/xei de\ tw=n *(ierosolu/mwn stabi/ous2 e(ch/konta. Miser hodie pagus, Plin. l. 5. c. 14. Iul. Africanus, etc. Item locus prope Tiberiadem, in quo sunt thermae. Ioseph. Antiqq. l. 18. c. 3. ubi de Tiberiade prope lacum Genesareth ab Herode condita: ferma\ de\ ouk a)/pwqen e)/nestin e)n kwmh=, *)akaou\s2 o)/noma au)th=|. Ammaus, i. e. [gap: Hebrew] nomen ex [gap: Hebrew] deflexum, quod aquas calidas sonat. Ioseph. de Bell. Iud. l. 4. c. 1. *meqermhneuome/nh de\ *)ammaou=s2, rerma\ le/rrit' a)/n e)/sti ga\r e)n au)th=| phgh\ fermw=n u(da/twn pro\s2 a)/kroin e)pi th/deios2. Nic Lloydius.

EMMELIA Graece e)mme/leia, saltatio tragica, gravis et modulata, Oratotum gestu propior. Unde Agamemnonem agens


page 153, image: s0153b

Hylas, cum sese fecisset grandiorem, correptus est a Pylade praeceptore, qui ipsum felicius expressit meditantem. Et Cephisias tibicen discipulum, qui contentius inflasset tibias, cecidit, addito elogio sane divino: *ou)k e)n tw=| mega/lw| to\ eu)=, a)ll' e)n tw=| eu)= to\, me/ga. Inventum Bathylli secundum nonnullos: cuius varias schemas enarrat Scalig. xeirokalaqsi/kon, xei=ra kaqaprhnh=, cu/lou para/lhfin, diplh=n, e(xateri/das2 ktl. Cum armata prius esset, postmodum exarmata est, sic tamen ut praelii simulacrum retineret. Nam tametsi nudi puelli, unde gumnop aidikh\ dicta fuit, sese numerosis motibus inferebant, tamen corporis flexionibus brachiorumque iactationibus palaestrae facies erat. Vide de ea plura apud Iul. Caes. Scalig. Poet. l. 1. c. 18.

EMMER vel IMMER pater Pashur sacerdotis. Ier. c. 20. v. 1. Pater item Mosollamith. 1. Par. c. 9. v. 12. et. c. 24. v. 14.

EMMERICUM urbs munita Germ. in Duc. Clivensi, ampla et dives, ad Rhenum, 1. leuc a Schenkia arce in Ort. paulo amplius a Clivia. Iuris est Brandeb. sed praesidium habet Batavorum.

EMMIUS Ubbo Vide Ubbo.

EMNI Taprobanae gens, Ptol.

EMODA apud Val. Flacc. Argon. l. 6. v. 144.

Iungit opes Eumeda suas.

quibusdam urbs est. Diod. l. 3. Emodam montem esse ait, Sacas ab India disterminantem. Strab. et Plin. l. v. c. 27. l. 6. c. 17. Emodos montes recensent, qui nunc Dalanguer. Vide Emosus et Taurus.

EMODAE vel EMODES apud Melam, septum Emodes, tringinta Orchades. Insulae sunt, quae aliis Ebudes. Vide ibi.

EMODUS seu HEMODUS Ptol. EMODI plur. num. Plin. mons ingens Asiae, Tauri pars, Indiam a Scythia disterminans. Moghali Castaldo, Iethra Iudaeis, Bereseth Mengreliis, teste Theveto.

EMON [1] sive ERMON opp. bene munitum, in tribu Ephraim, amoeno loco situm et abundans optimis terrae nascentibus: distat a Sichem Iordanem versus 4. leucis.

EMON [2] seu EMONA urbs Pannoniae super. in finibus eius sita, qua in Noricum ibatur et Italiam, *)/hmwna Herodiano *)/hmwi Zosimo l. 5. ubi habes de conditu huius Urbis digressiunculam. Vide Casaub. Not. ad Capitolin. in Maximinis.

EMONA vide Emonia.

EMONIA Scotia Orientalis ins. Mercator. Maid, teste Ortelio.

EMPAESTICA Graece, *)empaistikh\, quid Artis sit, vide supra, in voce Emblema.

EMPANDA Paganorum Dea, quae rebus patentibus praeerat. Varro apud Nonium: Hanc Deam Aelius putat esse Cererem: sed quod in Asylum qui confugerent, panis daretur, csse nomen fictum a pane dando pandere, h. e. aperire. Nic. Lloyd. In Paganalibus sacris hoc nomine Cererem appellari solitam fuisse, tradit Ios. Scalig. Coniectaneis in Varronem Vide quoque infra Panda.

EMPEDO Fons in Attica qui et Clepsydra. Vide Schol. ad Crabr. Aristoph.

EMPEDOCLES Philosophus, Histor. et Poeta Agrigentinus, circa Olymp. 84. qui de rerum natura versibus scripsit, ut apud Romanos Lucret. qui de eo l. 1. de rer. nat v. 714.

Quorum Agrigentinus cum primis Empedocles est.

Discipulus Telaugis, cuius praec. Pythagoras erat. Hic, teste Hieronymo, omne quod vivit et movetur, non putavit edendum, sicut et Pythagoras; et ex lite et amicitin inter se dissentientibus cuncta constare dixit. Animam non in capite, nec in pectore, sed in sanguine disseminatam esse: ac illis partibus homines magis sentire, quibus plus mentis inest, asseruit. Creditus est ab Aristotele Rhetoricam, Dominam rerum, primum novisse, quod etiam aliis ab aliis adscribitur, ut Parmenidi, Cadmo Milesio, Pherecydi Syro, et Hecataeo, qui primi soluta [orig: solutâ] oratione usi sunt. Egregie cultus, et aurea [orig: aureâ] cinctus corona [orig: coronâ] incedebat, praecipuum saeculi sui ornamentum. Lucretio, l. 1. divinus dictus. Scripsit hymnos de natura rerum, ut dictum supra. Tribuuntur etiam ipsi tragoediae quaedam, quae tamen nepotis eius ex sorore esse videntur: ut et Poema, de Xerxis in Graeciam transitu, quod tamen numquam absolutum, imo Hieronymus a quadam Empedoclis cognata illud combustum dicit: eius fragmentum tamen Aristoteles citat. liber de Sphaera, qui eius esse creditus est, Demetrio ab eruditis vindicatur. Ferunt eum, cum lacum Aetnae montis investigari contenderet, decidisse in foveam igneam, et incendio consumptum. Vel, ut alii, noctu a sociis clam discedentem in ardentem caminum montis Aetnae se demisisse, ut pro Deo haberetur; Sed ferreas eius crepidas ex camino per flammam reiectas rem patefecisse. Horat. ad Pisones de arte Poetica. v. 465.

--- --- Deus immortalis haberi
Dum putat Empedocles, ardentem frigidus Aetnam
Insiluit.

Claudian. de Cons. Flav. Mall. Theod. Carm. 17. v. 75.

Alter in Aetnaeas casurus sponte favillas
Dispergit, revocatque Deum.

Aliter de morte eius Diog. Laett. sentit, l. 8. in eius vita, qui eum iam decrepitum, in mari, periisse opinatur. Aristot. in problem s. 21. Cic. in Laelio. Plutarch. Voss. de Hist. Gr. l. 4. c. 2. de Mathem. c. 33. §. 10. de sectis Philos. c. 6. §. 33. de Poet. Gr. c. 6. Faber, de Poet. Gr. p. 74. Nic. Lloyd.

EMPELATHRA urbs Indiae intra Gangem. Ptol.

EMPENETICAM facere apud Caelium in Ep. Ego qui scirem C. Pompeium Baulis Empeneticam facere, et usque eo, ut ego misererer eius esuriei, non sum commotus: est strenue esurire, et veluti esuritionis artem exercere. Ex Graeco *)empeinhtikh\, sub pe/xnh. Salmas. ad Solin. p. 1005.

EMPHANISTICUM Graeca vox ab e)mfani/cw, quod a Clericis ab Ep. ordinatis ex more dabatur Clericis aliis, quorum cura


page 154, image: s0154a

erat Clericorum recens ordinatorum nomina in matricula describere et insinuare, quae vis est vocis, quam habes apud Iulianum Antecessorem. c. 131. et in Iustiniani Nov. 56.

EMPHRACTAE Naves quae undique tectae ac clausae, dictae sunt ab e)mfra/ttw, obturo, occludo: cuiusmodi naves a Thasiis inventae, teste Plin. Liv. Caesare, aliis, saepe memorantur. Iis oppositae Aphractae naves, seu absolute Aphracta, h. e. navigia aperta et intecta, quorum meminit Cic. ad Attic. Nos Rhodiorum aphractis tranquillitates aucupati eramus, Clavin. Lex. Iurid. Vide infra ubi de Navibus.

EMPHYLETUS nomen viri amici Phocionis. Sed interpretes arguunt eo loci Nepotem osictantiae. Nam cum Graece scriptum esset, duobus vocabulis *)emfu/lio/s2 tis2, i. e. tribulis quidam, vel civis quidam, legit uno nomine *)emfu/letos2, quasi proprium esset alicuius viri nomen. Fortasse etiam scriptum erat tw=n fi/lwn tis2, i. e. quidam ex amicis: vel potius fule/ths2 tis2, i. e. tribulis quidam. Nepos aliud agens, quod interdum magnis viris accidit, putavit scriptum esse fu/letos2 seu e)mfu/letos2, idque existimavit esse nomen proprium, fortasse etiam codice mendoso usus est. Lambin. ad Nepot. Photion. n. 54.

EMPIRICI Medicorum genus, vide infra ubi de Medicis.

EMPLECTON genus structurae, apud Plin. l. 36. c. 23. Graeci e lapide duro de silice aequato construunt veluti lateritios parietes --- quod genus structurae isodomon vocant. At cum inaequali crassitudine structa sunt, pseudisodomon, Tertium est emplecton, tantummodo frontibus politis, Ex Graeco e)/mplekton, *)emple/kesqai nempe proprium verbum mulierum est, quae capillos in fronte comunt. Et quia in superficie tantum ornati et implexi habentur, inde genus hoc ordinariae structurae, quod frontes tantum politas haberet, e)/mplekton vocitatum est. Salmas. ad Solin. p. 1231. Vide quoque eum, ubi de e)mplokh=|, seu ornatu muliebri p. 763.

EMPLOCIA festa apud Athenienses, in quibus mulieres plexis capillis procedere solebant. Hesych. Vide Meurs. Graec. Fer. p. 108.

EMPOCLUS historicus, ut videtur, Athen. l. 9. Ubi Casaubonus malit Posidonius.

EMPOLA Graece *)empolh\, quaestus seu captura: unde Empolaria mulier, apud Plin. scenica est seu quaestuaria; nisi malis Emboliariam legere, vide supra. Item merx, seu onus navis, quod proprie e)mbolh\ seu a)nabolh\ est: unde *ai)gupti/a e)mpolh\; ut vidimus in voce Embola; et *)empolai=os2. inter cognomina mercaturae Praesidis Mercurii, vide infra.

EMPONA quod nomen Gallis Heroinam sonat, uxor Iulii Sabini Lingon. Tacito Hist. l. 4. c. 67. vocatur. Epponina. De fide eius in maritum vide Eroticon Plutarchi extremo.

EMPORIA Punica loca Syrtibus propinqua. Polyb. Liv.

EMPORIAE [1] urbs Hisp. Tarracon. Ptol. Indigetanorum olim. Nunc opp. Cataloniae, in ora littor. maris Mediterr. Paucis constat incolis, 3. leuc. a Rhoda in Austr. 6. a Gerunda in Ort. 20. a [orig: â] Barcinonne in Caec. Hinc regiunc. adiacens l'Ampurdan. Baudr.

EMPORIAE [2] al. TIBULA. nunc CASTEL ARRAGONESE, urbs munita Episc. Sardiniae et prima, ab Aragoniis occupata, prope ostia Termi fluv. qui Aragonese etiam 30. mill. in Austr. ab ora Corsicae Ins. 18. a Sassari in Bor. 34. ab Algario, cum arce et portu capaci. Eius Episc. nunc unitus dicitur Episcopatui alterius urbis eiusdem ins. Terra nova dictae.

EMPORICUS sinus GOLFO DI SALA, in regno Fezzano, ubi Sala urbs et emporium.

EMPORIUM [1] urbs Celtica, a Massiliensibus condita; altera Macedoniae, tertia Siciliae, quarta Campaniae. Steph. Item castellum prope Placentiam magno opere munitum. Liv. Denique opp. iuxta Tanais fluv. ostia, Steph.

EMPORIUM [2] seu EMPOLIAE: nunc EMPOLI, opp. agri Florentini, ad Arnum fluv. 20. mill. e Florentina in occas. 30. a Pisis in Ort. sub magno Duce.

EMPORIUM [3] vulgo PONTENURA, pag. Aemiliae, apud Placentiam, ad Nuram fluv. Baudr. Item urbs quae vis mercimoniis florens.

Emporia huius temporis clara.

Agra Indiae citerioris, Agra. Alba Graeca Hungar. Belgrado. Aleppum Syriae, Aleppo. Alexandria Aegypti, Alexandrie. Amstelodamum Holland. Amsterdam. Antuerpiae Brabantiae, Anvers. Arabia Arab. Felicis, Laght. Archangelopolis Moscoviae, l'Arcangel. Argentina Germ. Strasburg. Armuzia Carmaniae, Ormuz. Aspahamum Persiae, Hispaham. Astracanum Moscov. Astracan. Augusta Vindelicorum Germaniae, Augspurg. Bantanum Indiae, Bantam. Barcino Hispaniae, Barcelone. Bardum Pomeraniae, Bardt. Basilea Germaniae, Basel. Batavia Indiae, Batavia. Bergae Norvegiae, Bergues. Bocenum Com. Tirol. Bolzan. Brema Germaniae, Bremen. Bristolium Angliae, Bristol. Brugae Beglii, Bruges. Burdegala Galliae, Bordeaux. Calecutum Indiae citer. Calecut. Caletum Galliae, Calais. Calmaria Sueciae, Calmar. Camboia Indiae citer. Cambaia. Cantanum, olim Cattigara, Sinarum, Cantan. Carmana Carmaniae, Cherman. Cartagena nova, Hispaniae novae, Cartagena, nuova. Cartago nova Hisp. Cartagena. Catiganum Indiae cit. Chatigan. Cestria Angliae, Chester. Colonia Germ. Cologne. Constantinopolis Thraciae, Constantinople. Damascus Coelesyriae, Damas. Dantiscum Prussiae Dantzick. Deppa Galliae, Dieppe. Dominicopolis Americae, S. Domingo. Dublinium Hiberniae, Dublin. Dunquerca Galliae, Dunquerque Edimburgum Scot. Edimbourg. Elbinga Prussiae, Elbing. Embda Germaniae, Embden. Epidaurus Dalmatiae, Raguse. Essedon Scythiae, Chialis. Francp hordia Franconiae.


image: s0154b

Francfort sur le Main. Gades Hispaniae, Cadix. Gedanum Poloniae, vide Dantis cum. Genua Liguriae, Genes. Glucstadium Holsat. Gluckstadt Goa Indiae cit. Goa. Gripswaldum Pomeraniae, Gripsualdt. Hafnia Daniae, Coppenhagen. Havana Americae Septentrionalis la Havana. Hamburgum Sax. Hamburg. Hadrianopolis Thraciae, Adrianople. Holmia Sueciae, Stockholm. Hierapolis Syriae. Vide Aleppum. Hispalis Hisp. Baeticae, Seville. Iconium Lycaoniae, Cogni. Insula Belgii, l'Isle. Issedon. Vide Essedon. Iulia Caesarea, seu Rusucutum, Africae, Alger. Leodium Germaniae, Liege. Liburnus Italiae, Livourne. Lima seu Civitas Regum Peruviae, Lima o los Reyes. Lipsia Misniae Leipsik. Leopolis Ruthenor. Lemburg. Loanda Afr. S. Paul. de Loanda. Londinum Angliae, Londres. Lubecum Saxoniae, Lubeck. Lugdunum Galliae, Lyon. Lutetia Galliae, Paris. Macaslaria in msulis Moluecis, Macassar. Macaum Sinarum Macao. Maciouropolis Galliae, S. Malo. Malacca Indiae ult. Malacea. Mamila in insulis Philippinis, Manilla. Marochium Africae, Marac. Masilia Galliae, Marfeille. Meacum Iaponiae Meaco. Meflana Siciliae, Messine. Mediolanum Insubriae, Milan. Merelburgum Zelandiae, Midelburg. Methymna Campestris Hispan. Medina del Campo. Mexidum Americae septentrionalis, Mexico. Mofeva Moscoviae, Moscou. Mozambicum Africae, Mozambique. Nangazachium Iaponiae, Nangazachi. Nannetae Galliae, Nantes. Nanquinum Sinarum, Nanquin. Neapolis Campaniae, Napels. Nidrosia Norvegiae, Drontheim. Noriberaga Germ. Nuremberg. Olysippo Lusit. Lisbone. Panama Americae, Panama. Panormus Siciliae, Palerme. Portus Portugalliae, Porto. Prusa Mysiae Asiaticae, Bursia. Quebecum novae Franciae, Quebec. Regromons Prussiae, Konigsberg. Revalia Livoniae, Revel. Rhodus Asia minoris, Rhodes. Regia Livoniae, Riga. Rostochium Ducat. Magnopolitani, Rostock. Roterodamum Hollandiae, Reterdam. Rothomagum Galliae, Roven. Rupella Galliae, la Rochelle. Sala Manritaniae Tingitanae. Sale. Sancti Salvatoris Fanum. seu sinus omnium Sanctorum Brasiliae, la Bahya detodos os Sanctos. Satiganum Indiae citer. Ghatigan. Siamum, Indiae ulterioris, Siam. Smirna Asiae minoris, Smrne. Sundis Pomeraniae, Stralsund. Surata Indiae citerioris, Surate. Tanais Sarmariae, Asae. Tereden Babyloniae, Bassora. Theodosia Tauricae, Cassa. Thessalonica Macedon. Salonichi. Tolosa Galliae, Toulouse. Trapezus, Asiae minoris Trebizonde. Tripolis Syriae, Tripoli de Sourie. Valentia Hispaniae, Vabenee. Venctia Italiae, Venise. Ulma Sueviae, Ulme. Ulissinga Belgii, Flessingue. Wismaria Duc, Magnopolit. Vismar.

EMPSERUS Hieronymus. Vide Hieronymus.

EMPTOR in Fleta l. 2. c. 17. Officium aulae Regiae, cur incumbit over et boves et porcos emere, et inde forum Regis capere, sed cum taxatione side dignorum, quantum valet ad opus Regis, et quantum vakuerint per quindenam, ante ailventum suum, in pariibus illis. Vide quoque supra in verbo Emere; ut et infra in voce Martius mensis, cuius die 17. hedera coronatae anus curnlibris et foculo pro emptore sacrificabant it. in voce Laurus, ubi novam mercem, ut emptori feliciter eveniret, uda lauro aspargi consuevisse, videbimus.

EMPULUM vulgo S. Lupedio vel S. Eipidio, opp. amplum Piceni, apud oram, a Firmo urbe 6. m. p. in Occ. Lauretum versus, Aliis est Clavello, castrum eiusdem orae.

EMPUSA genus laryae ac terriculamenti, Hecatae dicatum, et ab illa infortunatis immissum et visum; quod in omnes se vertere figuras amat, q. eni/pous2. Meridiano tempore etiam videtur conspici cum mortuis inferias dant. Quibusdam eadem est cum Hecate. Alii attribuunt ei crus asininum, Alterum vero pedem aeneum. Hesych. *)/empousa, fa/sma daimoiniw=des2 u)po) *(eka/ths2 e)pipempo/menon, kai\ w(/s2 tines2, e(ni/ podi\ xrw/menon. *)aristofa/nhs2 de\ th\n *(eka/thn e)/fh *)/empousan. Eust. in Odys. l.

*(oi/tines2 me\n o)no/kwlin le/gousin, oi( de\ o)no/okelin.

Dionys. v. 724.

*fu/ei de\ kru/stallon i)d' h)ni\roessan *)/iapin,
*)exqrh\n *)empou/sh|si kai\ a)/llois2 ei)dw/loisi.

Ubi nos plura Nic. Lloyd.

EMPYLUS Rhetor, M. Bruto familiaris, auctor libelli, de morte Caesaris, cui Bruti titulus. Plutarch. in Bruto.

EMSIA vicus Germaniae, in Comit. Nassoviae, thermis suis nobilis distat Deciis in Occ. 3. mill. Nassovia 1. Cyr Lentulus in Geneal. Principam Nassov. MS.

EMUNCTIO Narium, Quaestoris Castrici necis signum, apud Mart. l. 7. Epigr. 36. cuius epigraphe ad Castricum de Theta

Exprimeret quoties, roramem frigore nasum,
Letalem iuguli iusserat esse notam:
Turpis ab inviso pendebat stiria naso,
Cum staret madida [orig: madidâ] fauce Docember atrox.
Collegae tenuere manus: --- ---

Pro veteri sc. condemnationis et mortis *qana/tou litera, Quaessot hic novam commentus notam, emuncto naso, signum occidendi hominis catnifici dabat. Itaque huic cum aliquando opus esset nasum cuivagere, manum naso admoturum impedierunt [orig: impedięrunt]


image: s0155a

Quaestores collegae ipsius, quasi daturum hinc caedis signum. Quae occasio Poetae in illum hoc Epigr. iocandi. Simile quid de Iustiniano Rhinotmeto legimus, quem cum Leontius naso truncatum Imperio pepulisset, restitutus postmodum, quoties truncas emungebat nares, unum aliquem e Leontii partibus mactari praeciplebat, P. Diaconus Longob. l. 6. At emungi quidam Persae numquam visi, Plin. l. 7. c. 19. ut qui exercitationibus, quibus a puero assueverant, eam corporum siccitatem sibi conciliassent, Vatr. Vide Salmas. ad Solin. p. 34. Sed et emungi, de candelis: Unde Emunctoria, forcipes ad emungendum lychnum, inter vasa et ministeria sacra, memorantur Durando Ration. l. 3. c. 3. n. 28. Imo et in supellectile Tabernaculi V. T. Emunctoria seu forcipes recensentor, Exod c. 25. v. 34. ubi postquam de Candelabro aureo prolixe Moses egit, subiungit v. 38. Facies emunctoria, et, ubi quae emuncta sunt, exstinguantur, fiant de auro purissimo. Ubi Villalpandus censet, posterius instrumentum vas fuisse aqua [orig: aquâ] munda [orig: mundâ] impletum, in quam forcipes infunderentur, atque ita submersis, abscissis lucernarum fungis, et exstinctis, nihil grave olens in domo sacra sentiretur etc.

EMUNDUS [1] vide Edmerus.

EMUNDUS [2] Dinterus, Secretarius quatuor Ducum Brabantiae, dein Canonicus Lovan. scripsit historiam Ducum Brab. et opera quaedam genealogica.

EMUNDUS [3] Augerus Iesuita, Confessionarius Henr. III. varia scripsit.

EMUNDUS [4] Bulaius, Ducum Lotharingorum genealogiam scripsit, etc. Verder. Bibl. p. 275. 276. Vide etiam Edmundus.

EN et ENA voces Nobilium utriusque sexus nominibus praeponi solitae, apud Beneharnos, uti scribit Marca l. 7. c. 16. n. 5. Item apud Catalanos et Aragonenses, ut ex Raimundo Montanerio in Chron. Aragon. aliisque docet C. du Fresne. Significant idem, quod Dominus et Domuna. Quo forte spectat Epitaphium, quod descripsit Catellus Rer. Occitanic. l. 2. p. 171.

En Ramon Arnaldus iacet hoc in marmore clausus etc.

apud C. du Fresne Glossar.

ENACIM Gigantes quidam. Num. c. 13. v. 22. quos expulerant Chananaei. Deut. c. 2. v. XI. Lat. torques, vel monilia. Lege Anakim. Inde Graeci suos *)/anakas2 habuerunt [orig: habuęrunt].

ENADDA villa in tribu Iuda usque hodie ostenditur in. 10. miliario pergentibus Aeleam, ut Hieron. auctor est in loc. Hebr.

EN-AGALLIM nomen vici in principio maris mortui. Ezech. c. 47. v. 10. Lat. sons, sive oculus vitulorum, vel curruum, aut rotunditatum.

ENAGORA ins. in Asia. Plin. l. 5. c. 32.

ENAIM villa in tribu Iuda. Ios. c. 15. v. 24. Hebraeis Enam, i. e. fons, sive oculus eorum.

ENAM nomen villae. Num. c. 34. v. 9. Ezech. c. 48. v. 1. Vide Enan. Item pater Achira principis tribus [orig: tribűs] Nephthali.

ENAN vel Enam villa sive vicus est in terminis regionis Damasci sita, in tribu Nephthalim, quae a Septentrione terrae promissionis terminus est.

ENAPHOTI apud Anastas. in Paschali Pontif. iam praedictus Pontifex canistra enafoti ex argento duo pens. l. 10. videntur canistra esse e(no\s2 fwto\s2, vel enne/a fwtw=n; in Valentino II. enim apud eundem ennafodia est, i. e. unius vel novem luminum, h. e. e(no/fwta vel ennea/fwta canistra uno vel novem luminibus, instructa. Idem C. du Fresne Glossar. Vide quoque infra Exafoci.

ENARGINUM seu URGONIUM ORGON, opp. Gall. in prov. cum castro alias munito, in colle 2. leuc. a Cabellione versus Aquas Sext. in Ort. 6. a Tarascone etiam in Ort. uti 7. ab Arelate.

ENARIA apud Solin. c. 3. Enariam Inarimen ab Homero nominatam: nonnullis eadem est cum Pithecusa, quippe ab enariis i. e. suniis, nomen nacta, in quas Cercopes mutati finguntur. Servius, Inarime, nunc Enaria dicitur --- quia in eam ad contumeliam simiae missae sunt, quas Graiorum lingua a)/rr)inas2, i. e. enarias dicunt, ob quam causam Piethecusam etiam vocitant. Aliis diversas eas facientibus. Vide in vocibus Aenaria, Inarime, Pithecusa, et plura hanc in rem apud Salmas. ad Solin. p. 97.

ENARRATORES seu EXPLANATORES al. CIRCUMDUCTORES, Graecis, *perihghtai\, uti discimus ex Plutarch. de Pythiae orac. quinam in Graecia olim, illis inprimis locis ubi xrhsthri/a seu Marisia erant, dicti fuerunt [orig: fuęrunt]. Vide infra in Voce Periegetae.

ENAULUS fluv. Thraciae, in Euxinum mare, apud Anchialum Urb. fluens.

ENCAENIA festa erant dedicationis apud Graecos, de quibus Lill. Gyraldus l. 17. Hist. Deorum. Item apud Iudaeos, celebrata d. 25. noni mensis, Casseu dicti: idque in memoriam templi a Iuda Maccabaeo repurgati, triennio postquam ab Antiocho Epiphane pollutum erat. Ioseph. Antiqq. l. 12. c. 15. Vide Ioh. c. 10. v. 22. Cyrill. in Ioh. l. 7. c. 9.Augustin. tract. 48. in eundem, Bezam in notis maior. Gr. *)egkai/nia, idem cum Dedicatione, de qua supra: imprimis Festum erat anniversarium, quo primae dedicationis celebrabatur memoria. Sicut autem neque Urbs, neque atrium aliquod Templi ampliari citra Synedrii Magni decretum, apud Hebraeos, poterat; Ita Encaeniorum institutio non aliunde pendebat: accedente insuper Regis, ac Prophetae Oraculique sanctissimi auctoritate. quod inprimis in Templi primi conditu eminuit. Vide 2. Sam. c. 24. v. 19. et 2. Paral. c. 3. v. 1. ut et Psalm. 10. qui ex Hebraeorum sententia Consecrationibus Dedicationibusque adhiberi solebat, ut nempe in Festo. Dedicationis anniversario, ita et in sollenni illa Primitiatum, ad Templum, dedicatione ipsa, ex lege Deut. c. 26. v. 2. instituta. Atque haec prima loci, in Templum,


page 155, image: s0155b

dedicatio simul et sanctificatio, non minus *)egkai/nia dicta, quam merae profanari postmodum Templi restaurationes, seu in sanctificationem pristinam restitutiones. Attinebant autem haec Encaenia ad mensem Ethanin. i. e. Tisri; seu septimum a Nisan. q. Septembrem, atque ad tempora Scenopegiae festo proximantia, 1. Reg. c. 8. v. 2. Adeo que ab Encaeniis, quorum in Hist. Evang. mentio Ioh. c. 10. v. 22. probe sunt distingnenda, quippe quae cum celebrarentur, xeimw\n h)n Hienis erat. Ritus Urbis ampliandae erat hic: Lex facra est de sacrificio Eucharistico, quod [gap: Hebrew] Levit. c. 7. v. 12. dictum, ex placentis azymis et oleo confectis consistente, praeter panem adiectum etiam fermentatum, de qua prolixe Vide Maimonidem Halach. Bith-habechira. c. 6. §. 10. 11. et 12. Quo ritu peracto, locus desighatus, parem cum Urbe sanctitatem omniaque iura urbi singularia obtinebat. Similis ferme erat sollennium ratio, quando Templi atrio cuid esset adiciendum, excepto quod hic non Eucharistici illius, sed alterius sacrificii, non admodum dissimilis, residui, Levit. c. 2. v. 2. seu eius quod ex eo non comburebatur, usus erat: illius viz. quod [gap: Hebrew] dictum, frumentaceum erat, vide Maimonidem ubi supra, §. 13. et 14. Sub Esra, Nehemia, coeterisque Synedris Synagogae Magnae, qui Urbem, Muros Templumque instaurabant, rituum corundem habemus expressa ferme exempla, Ezrae. c. 6. v. 16. et Nehem. c. 12. v. 27. ubi Canticum numero singulari expressum, videtur denotare Canticum dedicationis praedictum. Interim pronuntiant Magistri, quoniam deerat tunc Lex et Oraculum, ideo novam sanctitatem non omnino loco alicui tunc accessisse, sed tantum modo pristinam seu veterem, velut designando solum, fuisse instatratam. Vide de hac Dedicatione Esraitica seu Zorobabeliana I. Bapt. Villalpandum in Appar. Urbis et Templi part. I. l. 3. c. 27. et 28. De Encaeniis Maccabaicis, legimus Maccab. l. 2. c. 1. v. 9. et 18. Factum itaque quinta [orig: quintâ] et vigesima [orig: vigesimâ] die mensis Casseu kaqarismo\n tou= i(erou=, purificationem Templi, necessarium duximus, significare vobis, ut etiam vos quoque (Aegyptienses intellige Iudeaeos) agatis festum, quasi aut instar Scenopegiae, et Ignis, quando Nehemias, aedificato Templo et Altari, obtulit sacrificium, et quae seqq. Habuit autem festum hoc (in quo similiter Psalmi 30. usus fuit, ut ex Ritualibus Iudaeorum Germaniensibus hodieque adservatis patet) ex more patrio dies celebrationis octo, ac sacrificiis hymnisque adhibitis, stante Templo, peragebatur, idemque omnino cum eo fuit, quod Encaeniorum nomine habitum esse Hierosolymis, memoratur in Evangelio, ubi D. N. I. C. veluti simul celebrans, ambulabat in Templo, in porticu Salomonis, Nempe Hasmoniacae illius seu Maccabaicae dedicationis, Templi secundi, post Antiochi profanationem, memoria hoc ritu quotannis recolebatur. Neque enim tempus Dedicationis Salomonicae, quod incidit in Autumnum; uti diximus; aut Zorobabelinae, quod ad mensem Adar attinens, aequinoctium paulo praecedebat vernum, hiemis partem in Evangelio memoratae aliquam sortiri potuit. Imo, utrum Hasmoniaca illa dedicatio, celebratio anniversaria aliqua esset sive Salomonicae sive Zorobabelianae dedicationis, nondum liquet. Interim Templum secundum perpetuo ita vocatum est Zorobabelianum, ut non minus id, quod ante Antiochi profanationem sterit, et quod exinde a Maccabaeis instauratum est, quam quod postea sub Herode innovatum legimus, contineret denotaretque, idque usque ad excidium Urbis Templique. Neque enim Templum habebatur aliquod tertium, nedum quartum, sed primum tantum et secundum, licet hoc ita denuo dedicatum fuerit etiam et instauratum sub Hasmonaeis atque dein reaedificatum ab Herode, qui, si Iosepho fides. sublatis fundamentis priscis aliisque iactis, super ea Templum exstruxit. Scilicet ampliavit passim celsiusque reddidit, neque omnino ex demolitione illa prioris Templi iugis sacrificii aliorumque sacrorum illic intermissio fuit ulla, ut pluribus docet Seldenus. Sed et in Encoeniorum Maccabaicorum festo luxnokai+a seu luminum accensio, non praetereunda: cui pursw=n faeularum, festum, quod erat Argivis anniversarium, teste Pausania [orig: Pausaniâ] Corimh. seu *lampa/dwn, cuius nomine triplex erat Atheniensibus festum seu cerramen; uti etiam in Christianismo ritus ille quodammodo respondebat: quum festo, quod *u(panth\ et *u(papanth\ antiquitus, pro Simeonis et D. N. I. C. in Templo occursu, postridie Kal. Febr. ex institutione Pelagii I. ac Iustiniani I celebrato, coniunctus tandem fuit kaqarismo\s2, qui tunc temporis evenit B. Virginis Luc. c. 2. v. 22. seu Purificatio, Syris dicta Introitus Domuni N. in templum. Cui adiecisse dicitur Serguis circa A. C. 690. sub Iustiniano II. cereorum quotannis numerosissimorum usum sollennem, velut ex ritu luminum in Lupercalibus et Februis, eodem mense, pro lustrationibus aut purificationibus adhibitorum paganico, Christianismi festivitati aptatum, unde ei nomina, Chandeleur, la Chandeleuse, et similia in linguis provincialibus, Germ. et Belg. Lichtmesse, Angl. Candlemasse. Verum de hac luminum accensione in festo illo Hebraeorum, dicemus infra suo loco. Vide plura hanc in rem, apud Ioh. Selden. de Synedriis Vett. Hebraeorum Part. 3. c. 13. toto Sed et Encaenia Urbium, ut et eorum anniversarii dies: Thermarum, Statuarum et aliorum de novo excitatorum operum publicorum, passim celebrata leguntur, quorum ritus et cerimonias pluribus descripsit C. du Fresine in CP. Christ. Templorum inprimis, quorum cum ritus varii sint in Ecclesia Rom. praecipuus is est, quod Sanctorum reliquiae recondantur sub Altari. Potro oleo sacro inunguntur parietes: lustrantur aqua [orig: aquâ] benedicta [orig: benedictâ] interius et erterius; Epp. vicini ad ea invitantur: strepunt convivia: deferuntur reliquiae torius dioeceseos, quae finita [orig: finitâ] dedicatione in suas aedes referuntur etc. Car. du Fresne Glossar.

ENCARPI apud Vitruv. l. 4. c. 1. sunt corollae ex omni genere fructuum compositae, quibus columnarum frontes ornabantur: *pagka/rpous2 befa/nous2 alias Graeci vocarunt. Sic


page 156, image: s0156a

e)/gkarpon e)lai/an, dicebant olivae ramum, ex omnigenis fructibus implexum, quem ante fores statuebant Athenienses et quotannis renovabant. Salmas. ad Capitolin. in Gordianis. Vide quoque supra Eiresione.

ENCAUSTICE Graece *)egkaustikh\, Lat. Ars cera [orig: cerâ] pingendi, celebris olim. Nam ceram in hoc picturae genere tabulae inducebant, non quidem liquefactam, sed cuiusmodi esset: inducebant autem eam discolorem, prout exigeret id, quod in tabula vellent pingere. Ceris dein ita inductis instratisque, eas inurebant ac exaequabant; illud, quod sic pingerent, e)gkausto\n, q. d. inustorium, vocitantes: Meminit Artis Varro l. de Re Rust. l. 3. c. 17. Nam ut Pausias et caeleri Pictores eiusdem generis loculatas magnas habent arculas, ubi discolores sunt cerae. Item Mart. l. 4. Epigr. 47. Cuius epigraphe. De Phaetonte.

Encaustus Phaethon taula [orig: taulâ] depictus in hac est,
Quid tibi vis, dipyron qui Phaetonta facis?

Ei haec una artis ratio fuit, nempe cera [orig: cerâ] pigmentis variis tincta [orig: tinctâ] rem conficiens. Erat vero et alter cerariae Encaustices modus, qui fiebat ceris liquefactis: de quo ita Vitruv. l. 7. c. 9. Ceram Punicam igni liquefactam paulo oleo temperatam seta inducat: deinde, carbonibus in ferreo vase compositis, eam ceram apprime cum pariete calefaciendo suaare cogat, siatque, ut peraequetur. Postea cum candelis linteisque puris subigat, uti signina marmora curantur. Haec autem kau=sis2 Graece dicitur. Salmas. e)/gkausis2 reponit. Id Encaustices genus a priori diversum fuit, eoque puppes navium pingebant. Praeter quae et tertium erat, sed circa ceram, idque in ebore: quae nia complexus est Plin. l. 35. c. 11. Encausto pingendi duo fuisse antiquitus genera constat cera, et in ebore cestro, i. e. vericulo (igni calefacto) donec classes pingi coepere [orig: coepęre]. Hoc tertium accessit, resolutis igni ceris penicillo utendi; quae pictura in avibus nec Sole, nec sale ventisque corrumpitur. Quo Salmas. interpretatur illud Ovid. Fast. l. IV. v. 274.

--- - --- Et picta coloribus ustis
Caelestum matrem concava puppis habet.

Neque naves solum, sed etiam fornices sive cameras, sic pinxisse, Idem Notis ad Flav. Vopisc. docet, ex Procopii de aedif. Iustin. qui hanc Encausticem factam ait khrw=| entake/nti kai\ diaxuqe/nti, cera liquefacta [orig: liquefactâ] et diffusa [orig: diffusâ] Et Plinii est l. c. sed de priori ratione ceris pingendi: Idem (Pausias) et lacunaria primus pingere instituit et cameras, nec ante cum taliter adornari mos fuit. In ianuis etiam et atriis, inurendi huic Arti fuisse locum, Auson. innuit Epigr. 26. v. 10.

Ceris inurens ianuarum limina,
Et atriorum pegmata.

Item muris obducebant cerae loricam inque ea pingebant. Etymolog. *)egkekaume/nh, e)cwgrafhme/nh e)pei e)gkautai legontai oi( zwgra/foi, oi( diagra/fontes2 tou\s2 toi/xous2, Encausta, picta: quia Eucaustae dicuntur Pictores, qui muros pingunt. Ubi iudice Vossio, melius dixisset, esse genus picturae, quo muros et alia coris pingerent. Unde aliter *khrografi/an vocarunt, inter quam tamen et *)egkaustikh\n id discriminis fuit, quod prior illa etiam comprehenderit kestrwta\, sive ebur aut cornu ignito vericulo depicta. Vide Voss. de Idolol. l. 4. c. 91. Quis autem artem hanc ceris pingendi, picturamque inurendi invenerit, auxeritque, Plin. docet l. 35. c. 11. Ceris pingere ac picturam inurere quis primus exogitaverit, non constat. quidam Aristidis inventum putant, postea consummatum a Praxitile. Sed aliquanto vetustiores Encausticae picturae exstitere [orig: exstitęre]: ut Polignoti et Nicanoris et Arcesilai Pariorum. Lysippus quoque Aeginae picturae suae inscripsit *)ene/kausen: quod profecto non fecisset nisi Encaustica brventa. Pamphilus quoque, Apellis Praeceptor, non pinxisse tantum Encaustica; sed etiam docuisse traditur Pausiam Sicyonium, primum in hoc genere nobilem. Imo et Nicias huc pertinet, de quo sic idem l. cit. c. 4. Idem (Augustus) quoque in Curia, quam in Comitio consecrabat, duas tabulas impressit parieti. Nemeam sedentem supra Leonem, palmigeram ipsam, adstante eum baculo sene, cuius supra caput tabula bigae dependet. Nicias scripsit se inussisse rtali enim usus est verbo. Hodie utraque Encaustices ratio, de qua supra, exolevit penitusque ignoratur. Interim suam de hac inurendi ratione coniecturam affert Lud. Demonriosius de Pictura p. 159. et seqq. Proxime vero ad vett. Encaustum accedit quod smattum, vocabulo ab Italis profecto, nuncupatur, qua [orig: quâ] voce usum etiam Anastasium Bibliothecarium deprehendimus, estque ab ea Gallicum email: unde qui id inurunt, Emailleurs. Gerh. Ioh. Voss. de Artibus popular. c. 5. §. 47. 48. Vide quoque infra Limogia, it. Smaltum.

ENCAUSTUM Sacrum quo Imp. olim Orientis aureas Bullas subsignabat, memoratur Brisson. l. de verbor. signif. Sed et Leo Imp. leg. 6. C. de diversis Reser. diserre verat, sacra Rescripta alio colore, quam purpurea [orig: purpureâ] inscriptione, lustrari, et cocti muricis tritique conchylii ardore ea signari praecipit, atque huius sacri Encausti confectionem privatis sub gravi poena interdicit. Etsi vero, quale id fuerit, liquido non constat, tamen ex his verbis patet, Imperialia Reseripta purpureis literis et eneausto muriceo insigniri consuevisse. Hinc praefatus Brissonius ex Epitome Chronicor. Werveronis Monachi Leodiensis, Palaeologum Imp. Ecclesiae Rom. oboedientiam spopondisse syngrapha [orig: syngraphâ], cui conchylii sanguine subscripserit, referr. Et nota sunt illa in aureis bullis usitata verba, di' e)ruqrw=n gramma/twn th=s2 basilikh=s2 xeiro/s2. Nicetas in Manuele Comneno l. 1. e)ruqrosh/manton gra/mma et h)ruqrodanwme/nhn basi/leion grafhn vocat, ubi scribit Ioh. Axachum magnum Domesticum custodiae Palatii intentum, atque id agentem, ut Manuel etiam a civibus Imp. salutaretur, literas rubras, aureoque sigillo et serico munitas et conchae sangume pictas Clero magni Templi obtulisse, etc. Vide cundem l. 6. ubi Sultanum narrat Imperatori exprobrasse, quod tam facilis esset in violandis foederibus et retractandis magnis pollicitationibus, quas basilikai=s2 quidem grafai=s2 kai\ bafai=s2, regiis rubricatisque illis literis, insigniret, apud Ioh. Kirchmann. de Ann. c. 8. Ab Encausti hac voce est, quod Poloni colorem, quo scribitur,


image: s0156b

etiam arrum Synecdochice appellant incaust, ut Itali inchiostro. Forte et inde Belgarum est inkei: nisi porius inct, per aphaeresin sit pro tinct, ex tincta vel tinctura, quia penna in eo tingitur. Voss. de Arte Gramm. l. 1. c. 39. Aliud est, cum encaustopingere signinum opus camerarum. Agrippam invenisse, ex Plin. docet Salmas. ad Solin. p. 1215. illud enim ad Encausticem Artem pertinet, de qua dictum. Vide quoque infra aliquid, in voce Nigellum.

ENCAUTARII seu ENCAUTARIA civitatum et provinciarum libri Censuales et publici suut, in l. ult. Cod. Theod. de Censu et l. 9. de Agricol. Sic Encautii breves, libri, in quibus nomina et modus censualis possessionis continebatur, in l. un. eod. Cod. de Collegiat. apud C. du Fresne Glossar.

ENCELADUS Titanis ac Terrae fil. Gigantum ommum, qui adversus Iovem coniuraverunt [orig: coniuravęrunt], longe maximus, quem Iuppiter fulmine ictum Aetnae monti supposuit. Virg. Aen. l. 3. v. 578.

Fama est, Euceladi semustum fulmine corpus
Urgeri mole hac, ingentemque insuper Aetmam
Impositam, ruptis stammam exspirare caminis.

Quintus Smyrnaeus l. 5.

*oi(=os2 pou= topa/roisqe *do\s2 stono/enti keraunw=|
*)egke/lados2 de/eumhto, kat' a)kama/toio sqala/sshs2
*trinakri/hs2 u(pe/nersqen, o(/lh d' u(petu/feto nh=sos2.

Idem l. ult.

*eu)=te paro\s2 mega/loio kat' *)egkela/doio dai/+frwn
*palla\s2 a)eirame/nh *eike/lhn *)epika/bbale nh=son,
*(=hr' e)/si kai/etai ai)e\n u(p' a)kama/toio gi/gantos2
*ai)sqalo/en pnei/ontos2 e)/sw xqo/nos2.

Com. Severus in Aetna,

Gurgite Trinacrio moricntem Iuppiter Aetna
Obruit Enceladum, vasti qui pondere montis
Aestuat et patulis exspirat faucibus ignes.

Stat. l. 3. Theb. v. 595.

--- - Aut ubi tentat
Enceladus mutare latus, procul igneus antyis
Mons tonat.

Idem l. 12. Theb. v. 275.

Enceladus ruptoque vias illuminat igni.

Claudian. l. 1. de Raptu, Proserp. v. 154. et seqq.

In medio scopulis se porrigit Aetna perustis,
Aetna giganteos numquam tacitura triumphos
Encladi bustum, qui saucia membra revinctus
Spirat inexhaustum flagranti pectore sulpur.

Nic. Lloydius.

ENCHELEAE opp. Illyridis, iuxta quod Cadmus et Harmonia uxor eius in serpentes versi dicuntur. Lucan. l. 3. Bell. Civel. v. 188.

Et nomine prisco
Encheliae versi testantes funera Cadmi.

Hinc Encheleae et Enchelii, pop. quorum opp. et regio Pineto Etescia.

ENCHIRIDION Graeca vox, qua [orig: quâ] unum ex opusculis suis Augustinus insignivit; Manuale vulgo. Apud Graecos olim inter tralatitios librorum titulos. Plin. Prologo op. Inscriptionis apud Graecos mira felicitas. khri/on inscripsere [orig: inscripsęre] --- alii ke/ras2 a)malqei/as2 --- Iam Musae, pande/ktai, e)gxeiri/dion, leimw\n, pinaki/dion, inscriptiones, propter quas vadimonium deseri posset. Vide quoque A. Gell. Praefat. Sic norum Epicteti *)egxeiri/dion, notum Erasmi Enchiridium mititis Christiani. Nempe e)gxeiri/dion, proprie pugio est, quod ob brevitatem aptius manu gestetur, quam gladius. Istiusmodi autem libelli, iis qui recte student vivere et credere, non mintis in promptu semper pararique, quam pugio militibus, esse debent. Gerh. Ioh. Voss. ad Gell. d. l. At Enchirium, Graece *)egxei/rion, Hicronymo linteum est, quo Pilatus, post manuum lotionem, manus abstersit: apud Dominic. Macrum in Hierolexico. Vide infra quoque Epigonation.

ENCHORES Lapides apud Frontin. de Colonits, termini tiburtini affixi sunt, sed et lapides enchores signati sunt: ex Graeco e)/gxwroi, tlicuntur lapides au)to/xqones2, in ipso soto nati. At e)gxw/rhgon appellarunt Recentiores, ordine compositam structuram, sive ex silice, sive ex latere cocto sieret. Sic mentio e)gxwrh/gou toi=xou, apud Har menopulum l. 2. *peri\ koprodoxei/ou: ubi lateritius intelligendus, quemadmodum et apud Auctorem vet. Suidae laudatum de Semitamide. Sed apud Constantin. c. 29. lapidem vel filicem ordinarium vor notat. Etymon inde, quod e)n xw/ra| sitis omnibus lateribus vel silicibus, in ordinem structura composita esset. Nisi potior lectio e)gxo/rhgos2, hinc dicta, quod e)n xorou= ta/cei, ad instar chori, ordines lapidum habeat compositos. Chorus enim Gr. xoro\s2, ordinabatur vulgo, kata\ cugo\n kai\ stoi=xon unde xoro\s2 pro ordine Vitruv. de lateribus aedificii loquens, l. 2. c. 3. Ergo ex utraque parte ad lineam guum struuntur, alternis Choris parietes alligantur etc. Vide Salm. ad Solin. p. 1233.

ENCOLPIUM et Graeco e)gko/lpion, apud Anastas. ad Act. 5. VIII. Synodi: Crucem cum prettoso ligno, vel cum reliquiis Sanctorum ante pectus portare suspensam ad collum, h. e. quod vocant Encolpiton: parva eiux pectoralis Ep. item quodliber pectorale reliquiarium est, Dominico Macro in Hierolex. De cuiusmodi Encolpiis plura dixit Car. du Fresne ad Alexiadem Annae Commenae. p. 147. et 248. Vide quoque infra aliquid, ubi de nummis Helenianis.

ENCOLPIUS Historicus, Alex. Severo familiarissimus, cuius vitam scripsit. Lamprid. c. 17. et 48.

ENCOMBOMA Gr. *)egko/mbwma, genus vestis puellaris, Nonio. Cato de lib. educ. Ut puelle, inquit, habent potius in vestitis ehlamydas, encombomata, et parnacidas, quam togas. Polluci palliolum. Sed Ferrario verisimilius fuit ala, quae ad instar pallioli in sinistra parte fuerit, quo dextra liberior atque operi expeditior esset, de Re Vest. Parte 2. l. 4. c. 22. Hinc verbum e)gkombw/sasqe, i. e. induite, innodate, 1. Petri c. 5. v. 5. ex en, in, et ko/mbos2, nodus, Vide Gomarum adh. l.