December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised
image: as0005JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.
image: as0006
[gap: praeliminaria]
image: s0431aAUXUMUM vulgo Osimo, in colle sita. Urbs est Episcopalis Piceni, ad Musonem fluv. Paretque Pontifici 12. milliar. ab Ancona in meridiem, distans totidemque inter Aesium et Lauretum. Deficit in dies.
AUYAMA vulgo Rio de Auyamas, fluv. Americae meridionalis in provinc. S. Marthae. Cadit in fluv. Cesar, dein in mare Boreale.
AUZA vel AUZATE, urbs Africae incertae positionis, vetustissima, quam condidit Ethbaal, vel Ithobelus, achabi socer, de quo 2. Reg. c. 16. v. 31. Auctor Aenander, cuius verba sunt apud Ioseph. l. 1. Contra Apionem: *ou(=tos2 po/lin *bo/trun e)/ktise th\n e)pi\ *foini/kh|, kai\ *au)za/thn e)n *libu/h|, vel disiunctis vocibus kai\ *au)/za th\n e)n (libu/h|, Auza autem in Antonino Mauritaniae Caesariensis est oppid. et Auzea Numidicum castellum, de quo Tacit. l. 4. Annal. c. 25. et Uzan. Ptolemaeo est urbs Africae propriae, non procul ab Utica. Vide Bochart. Phoen. Colon. l. 1. c. 24.
AUZACIA scythiae extra Imaum urbs. Ptol. Quibusdam nunc Acru, in Turchestania regione. Unde Auzacitae populi et Auzacius mons. Saccio hodie Nigro.
AUZARA Urbs Arabiae desertae ad Euphratem fluv. sita, 50. milliar. infra Thapsacum Urbem, in limite Mesopotamiae.
A. X. in Fuldensis Monasterii Martyrologiis seu potius Necrologiis, Ancillam Christi notat, apud Brovver Antiqq. Fuldens. l. 2. c. 10.
AXA [1] vel ACHSA filia Caleb, promissa a patre ei, qui Urbem Cariath-Sepher occupasset [orig: occupâsset]. Hinc Othonieli nupta, consilio [orig: consiliô] mariti, a Patre incrementum dotis impetravit. Ios. c. 15. v. 16. Iudic. c. 1. v. 12. Latine composita, vel adornata, aut lasciviens, sive confractio, vel diruptio velaminis.
AXA [2] vulgo AXMISTER, oppid. Angliae, in Devonia provinc. ad Axam amnem, 4. milliar. Anglicis ab ora littorali maris Britannici; medium ferm e inter Exoniam et Dorcestriam.
AXAGUI populi Americae meridionalis in Venezuela provinc.
AXALITA Hispaniae Baeticae oppid. Lora Clusio.
AXAMENTA carmina erant, quae a Saliis componebantur, in honorem singulorum Deorum, ut iOvialii versus, Iunonii, Minervii; Vetus Lexicon interpretatur versus in honorem Herculis, qui in sacris eius decantabantur; Turnebus Adversar. l. 22. c. 25. Ab axare, quod Veteribus idem fuit ac nominare, teste Festo [orig: Festô]. Apud Recentiores vero, axatus cervorum clamor est, vide Felicem Gyrwensem Monach. in Vita S. Guthlaci num. 22. apud Car. du Fresne Glossar. et infra in voce Magister it. Salii.
AXANTHOS insul. infr. Hiberniam. Plin. l. 4. c. 16.
AXAPH civitas in tribu Aser. Ios. c. 19. v. 25. quae c. 11. v. 1. Achsaph scribitur.
AXATIARA oppid. in conventu Hispalensi. Plin. l. 3. c. 1.
AXEDRE Hispanis Latrunculorum ludus dicitur, ex Graeco *zktri/kion, quod Hispani a Mauritanis acceperunt, qui Alzatret cum articulo vocant. Salmas. ad Solin. p. 1130. Vide infra Zatricium.
AXEIUM castellum memoratum Orderico Vitali Histor. Eccl. Nortmannorum l. 8. An Asse le Boesme, ad Sartam fluv. an Asse le Hiboulle, an. S. Iean l'Asse, quae loca in pertico, incertum sibi esse scribit, Hadr. Vales. Notit. Gall.
AXELLA vulgo AXEI, urbs Flandriae probe munita, in regione Vasia, Hollandici iuris, ab A. C. 1586. quo [orig: quô] dolo [orig: dolô] capta fuit. Ab Hulsto una leuca, cum dimidia, in Septentrionem a Gandavo autem 4. leucis in septentrionem distat, et vix una a fortalitio, Aggere Gandavensi, dicto.
AXELODUNUM Angliae oppid. in regione Northumbriae, ad Tinam fluv. Hexham Camdeno.
AXENUX Pontus,, qui et Euxinus, a truci accolarum barbarie sic dictus. *)/acenos2 enim inhospitalis est. Nam ut Strabo l. 7. tradit, solebant sythae, maris huius accolae hospites immolare, eorumque carnibus vesci, calvisque uti loco [orig: locô] poculorum. Ovid. l. 4. Trist. El. 4. v. 56.
Frigida me cohibent Euxini litora Ponti.
Dictus ab antiquis Axenus ille fuit.Cur mutatum in Euxinum, vide Bochatt Phaleg. p. 397.
AXES rotarum, ex ilice, fraxino ac ulmo, Veteribus fuere [orig: fuêre]: sicut materiam curtibus faciendis idoneam, abietem probat Plin. l. 16. c. 42. Vide Hieron. Mercurialem de Arte Gymn. l. 3. c. 10. In veter. Epigr. gemini Axes, dicuntur metae in Circo, quod Orientem et Occidentem ostenderent, ut inquit Cassiodor. Pro quo Graeci dicere [orig: dicêre], Circi circuitum (nam expresse metarum non meminerunt, qui subImperio Constantinopolit. vixere [orig: vixêre] ) a fine ad initium Orientem significare; ab initio vero ad finem, Occasum, to\n e)pi\ ta\s2qu/ras2 kampto\n, kai\ to\n e)pi\ th\n sfendo/nhn Circi enim principium, qu/ra illis, sicut finis et exitus sfendo/nh etc. Epigramma qraefatum de Circo sic haber:
Namque Axes gemini ortum obitumque docent.
Atque bis Euripus quasi, magnum interiacet aequor.
Et medius centri summus obliscus abit.Vide Salmas. ad Solin. p. 908. et infra, in voce Euripus, item Meta.
AXIA urbs Locrorum Ozolorum ab Axia Clymeni filia. Est et alia Italiae. Steph.
AXIACAE Populi Sarmatiae Europaeae inter. Tyram et Borystenem amnes, Peucinis et Carpianis proximi, ab Axiace fluv. dicti, qui a Peucinis iugis nascitur. Hos iustissimos fuisse tradit Pompon. l. 2. c. 1. ut qui furti omnis ignari, sua custodirent, necaliena contingerent. Meminit horum Plin. l. 4. c. 12.
AXIACE Europae oppid. ad Pontum Euxinum Mercatori, nunc Ocxakou quibusdam vocatur.
AXIACES fluv. qui et Hypanis: Carpatho monti adhaeret, a quo vicini populi Axiasae. Qui fuere [orig: fuêre] in sarmatia Europaea sub Titangitis, inter ostia Tirae et Hippanis, ubi nunc Podolia inferior.