December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

page 374, image: s0374a

ASSURUS urbs Africae, aliis Assures, media inter Siccam Veneriam et Suftetulam erat. Quid nunc sit, ignoratur. Baudrand.

ASSYRIA [1] regio maioris Asiae, quam Ptol. ab ortu Mediae parte terminat, ab occasu Mesopotamia [orig: Mesopotamiâ], a Septentrione parte minoris Armeniae, iuxta Niphatem montem, a Meridie Susiana [orig: Susianâ]. Plin. l. 5. c. 12. ait, eam Syriae partem asie, quae postea vocata est Adiabene. Strabo autem loge latiores Assyriae fines assignat, eo [orig: ] nomine comprehendens Babyloniam, et maximam circumiacentium regionum partem. Vide Bochart. Geogr. Sacr. l. 4. c. 19. Tibullus, l. 3. El. 2. v. 24.

Eoique Arabes, dives et Assyria.

Absurdum autem videri possit, quod Assyrios iuxta Thermodontem fluv. statuar Dionysius. Sic enim ille.

*tou\s2 de\ met' *)assuri/hs2 pro/xusis2 xqono\s2 enteta/nustai.

Sed cum Assyrii imperium suum longe latepue propagarint [orig: propagârint], hinc effectum, ut gentes plurimae Assyrio imperio olim subditae *)assu/rioi, et per aphaeresin *surioi et *su/roi, Graecis dictae fuerint. Ita Herodotus et eum secutus Trogus Pompeius l. 1. c. 2. Assyrii, qui postea Syri dicti. Sic cum Syria, seu Assyria late sumpta, Cappadociam comprehendat, et Graeci Syros vocent, quos Persae Cappadoces, Herodoto [orig: Herodotô] teste, ( *kappado/kai (inquit) ou(\s2 h(mei=s2 *suri/ous2 kale/omen, atque alibi, *(oi *su/roi u(po\ *persw=n kalou=ntai *kappado/kai ) Dionysius generale Assyriae nomen peculiariter usurpat pro Cappadociae parte, iuxta Irim, et Thermodontem fluvios, quae aliis stricte Leucosyria dicitur. Quin et Val. Flac. l. 5. v. 109. in Assyria Sinopen constituit in hia:

Assyrios complexa sinus stat opima Sinope;
Nympha prius, blandosque Fivis quae luserat ignes
Caelicolis immota procis. --- -

Apollonius etiam Cappadociam *)assuri/an vocat, l. 3. Argon. Hesychius, *)assuri/wn, *xaldai/wn. Occupata a Traiano est. A. C. 113. Sed relicta ab Adriano A. C. 120. dicente, se imitari Catonem, qui Macedonas liberos pronuntiavit, quia teneri non poterant. Spartian. in vita eius. Dion. l. 69. Hodie partim sub Persis, partim sub Turcis est. Praecipuae eius urbes, Mosul, olim Ninive: Ctesiphon, olim regia Parthorum sedes et Arbella clade Darii nobilis. Primae Monarchiae sedes, quae sub Nimrodo seu Belo, incepit A. M. 1879. Babylone, et ab Aslure, seu Nino, fil. huius Beli. Assyria dicta est. Cuius ultimus Monarcha Sardanapalus fuit. Duravit an. 1300. Vide Iustin. l. 1. Mercat. l. 1. et 3. Euseb. et Genebr. Chronol. Cluver. l. 5. etc. Baudrando Assyria, nunc Arzerum, fere tota trans Tigrim fluv. sub Turcis. Alias ampla, nunc arctior. Eius pars olim fuit Adiabene provinc. urbesque ibi cellebres sunt, Mosul, alias Ninive, et Schiaraxur, versus Persiam. Coeterum cum neque in Historia Sacra, neque in Aegyptiorum monumentis reperiatur ulla assyriorum memoria, antequam desiisset in Asia Aegyptiorum imperium; primusque in Cis-Euphratensibus regionibus inclaruerit Phul Rex Assyriorum, 2. Reg. c. 15. v. 19. post quem memorantur Teglat-Phul-Asar, Ibid. v. 19. Salmanasar, 2. Reg. c. 17. v. 6. etc. longissimam illam Assyriorum Regum seriem, ab uno Cresia excogitatam primumque editam, ab Eusebio vero et Syncello conservatam et ad nostra usque tempora propagatam, non sine ratione suspectam iudicat insignis Chronologus Marshamus Eques Angl. quem vide Canone Chron. Sec. XVII. de memoratis vero Regibus, eorumque successoribus, hic [orig: hîc] passim.

ASSYRIA [2] Arbor, quae et Medica, et *persikh\ mhle/a, eadem cum Cittea plerisque Veterum. Sed Virgilius in illa describenda, ingentem arborem eam nobis tradit, quod Aurantiae potius, quam citro, convenit. Nam citrum non alte attollitur,

Ipsa ingens arbor faciemque simillima lauro

ad quem locum l. 2. Georg. v. 131. Servius, Sane etiam haec probant, citrum non esse. Nam citri arbor multum von votest crescere. Dicta autem Assyria est, quod primitus in sola Assyria proveniret: Postea vero per universam Asiam et Europam, semine inde allato [orig: allatô], crebrescere coepit. vide de illa Samas. ad Solin. p. 949. ut et infra ubi de Aurantiis et Citreis malis.

ASSYRIA [3] Bombyx, vide infra Bombyx.

ASSYRIAE Vestes, sericae Veter. Vide infra, Sericum.

ASSYRII [1] quo [orig: quô] nomine Tyrios et Phoenicas designari saepe videas, qui simpliciter Sorim, vel Surim, hoc est, ipsissimi Syri vocabantur, et inde praefixo [orig: praefixô] articulo [orig: articulô] [gap: Hebrew word(s)] Hassorim, vel Hassurim, i. e. Assyrii. Macrob. Saturnal. l. 1. c. 13. Apud Assyrios sive Phoecas lugens inducitur Dea. Et Virg. Georg. l. 1. v. 465.

Alba nec Assyrio [orig: Assyriô] fucatur lana veneno [orig: venenô].

Assyrio [orig: Assyriô] veneno [orig: venenô], i. e. purpura [orig: purpurâ] Tyria [orig: Tyriâ]. Claudian. l. 2. de Reptu Porserpinae, v. 96.

Ditibus Assyrii spumis fuscantur abeni.

Quod planius Martialis, l. 10. Epigr. 16. v. 7.

Quicquid Agenoreo [orig: Agenoreô] Tyros improba cogit abeno [orig: abenô].

Et in descriptione Beroes apud Nonnum Dionys. v. 41.

*)assuri/w| *liba/nw| parape/ptatai --- --- -

Ubi Assurium Libanum pro Phoenicio appellat. Neque aliud sonat Assyria, quam Syriam apud senecam Tragoedum, in Hippolyto, Actu 1. v. 85.

O magna vasti Creta dominatrix freti,
Cuius per omne litus, mnumerae rates
Tenuere [orig: Tenuêre] pontum, quicquid Assyria [orig: Assyriâ] tenus
Tellure Nereus per vium rostris secat.



image: s0374b

Mare mediterraneum intelligit, quod Syria tenus intersecat. Themistius etiam Assyrios vocat ipsos Iudaeos, *)all' e)gw\ (inquit) u(phsqo/mhn kai\ tw=n *)assuri/wn gramma/twn tauto tou=to komyeu\oue/nwn, w(s2 a)/ra o( nou=s2 tou= basile/ws2 e)n th=| tou= *qeou= pala/mh| doruforei=tai. Locus est, Oratione nona [orig: nonâ]. Ab his autem Assyriis plane diversi sint [gap: Hebrew word(s)] Assyrii, flii Assur, trans Euphratem ac Tigrim, atque ipsa etiam scriptura Ebraea multum discrepat. Cuius rei ignoratione Graeci scriptores duos populos tanta [orig: tantâ] locorum intercapedine a se mutuo dissitos in unam gentem saepe compingunt. Inter quos Herodot. l. 9. c. 69. Nic. Lloydius.

ASSYRII [2] Succi, apud Statium l. 6. Theb. v. 209.

Nec non Assyriis pinguescunt robora sucis:

omne genus aromatum est. Virg. Ecl. 4. v. 25.

--- Assyrium vulgo nascetur amomum.

Martial. l. 8. Epig. 77. v. 3.

Si sapis, Assyrio [orig: Assyriô] semper tibi crinis amono [orig: amonô]
Splendeat.

Idem Assyrios nidos phoenicis dicit, omni genere aromatum farctos, Horat. l. 2. od. 11. v. 13.

Cur non --- --- -
--- --- - et rosa [orig: rosâ]
Canos odorati capillos
Dum licet, Allyriaque [orig: Allyriâque] nardo [orig: nardô]
Potamus uncti?

Catullus, Epigr. 69. v. 144.

Fragantem Assyri1o venit odore domum etc.

Vide Casp. Barthium Animadvers. ad Statium d. l.

ASSYRIORUM Gramen vide supra Amomum.

ASSYRIUM Malum, vide infra Cirreum, Medicum, Persicum

ASTA [1] Servilius, vide Servilius.

ASTA [2] Turditanorum in Hispania civitas, inter Sacrum promontorium, et Herculeas columnas. Regia Plinio dicitur l. 3. c. 1. Rudera ingentem olim fuisse indicant. Massa de Asta Morali. Aliquibus Asta regia, nunc Xeres de la Fontera. Media inter Arcensium urbem et Mnesthei portum, in Vandalitia. Deficitque indies. Baudrand. Asta autem (ut putat Bochartus l. 1. Channaan, c. 34.) Poenis fuit [gap: Hebrew word(s)] Asda, vel Esda, i. e. e)/xusis2, vel a)na/xusis2. Sic Ioan. c. 5. v. 2. Bethesda est domus effusionis, uti pridem docti observarunt [orig: observârunt]. Cur inde dicta sit Asta, docebunt Ptolemaeus et Strabo. Hic, *(h kata *)/astan ei)/xusis2. Quae ad Astam est effusio. Ille, *)h kata *)/astan a)na/xusis2, kai\ a)na/brasis2, Quae ad Astam est effusio, et aestuarium. Nic. Lloydius. Est et Asta in Liguria, Episcopalis non longe a Novaria distans. Claudian. l. de 6. Consul. Honor. v. 203.

Nec plus Pollentia rebus
Contulit Ausoniis, aut moenia vindicis Astae.

Nunc Duci Sabaudiae paret. Probe munita. Eius ager vulgo Comitatus Astensis intra Pedemontium et Montferratum. Baudrand. Drangianae item urbs. Ptolemaeo et Indiae locus. Arrian. in Priplo.

ASTABENI Hyrcaniae populi. Ptol.

ASTABORAS Aethiopiae fluv. Heliod. Aethiopic. l. 10. et Ptolemaeo. Nunc Coror: oritur prope Auxumum, in Abyssinia. Baudrandus. Nili ramus veteribus creditus, uti probar Bochartus: qui oritur ex locis Avaliti sinui proximis et Mosylo emporio, vide eum Hierox. Part. poster. l. 1. c. 11. Ut et infra, in voce Astasobas.

ASTACA Amm. Marcellino inter Parthiae urbes recensetur. l. 23. Et haec potiora residuis sunt oppida Genonia, Charax, Apamia, Astaca et Hecatompylos. Hinc Astacene, *)astakhnh\, provinc. Parthiae. Plin. l. 2. c. 105. Similis est natura naphthae: isa appellatur circa Babylonem et in Astacene Parthiae profluens, bituminis liquidi modo etc.

ASTACANA Bactrianae urbs. Ptol.

ASTACANI apud Solin. c. 52. Indiae populi Graecis *)asta/kanoi, ab urbe Astacana: quam Ptol. in Bactriana regione recenser. Strabo *)astaka/nous2 collocat inter Copheten et Indum; quae causa, quod ab India illos excludantii, quibus placuit Indiam Indo [orig: Indô] amne determinare. Vide Salmas. ad Solin. p. 1004.

ASTACAPRA Indiae intra Ganpem urbs. Ptol. An Ianages hodie sub M. Mogole.

ASTACARA urbs Persiae, alias maxima, iuxta fluv. Bendimir prope ruinas antiquae Persepolis, quam vide.

ASTACENUM aestuarium in Hispania Baetica. Ptol.

ASTACENUS SINUS vulgo la Maresma. Vide Baudrand. Proponitidis pars, hodie Golfo di Nicomedia.

ASTACES [1] Praetor Darii, Memphis praesidio relictus, qui Alexandro Philippi filio, Nilo [orig: Nilô] superato [orig: superatô], octingenta talenta omnemque regiam supellectilem tradidit. Curt. l. 4. c. 7. Verum Ianus Gebhardus unicus Curtii admiraor censet, Ruffum emendandum ex Arriani l. 3. heicque legendum Mazaces. Sic enim loco [orig: locô] laudato [orig: laudatô]: *maza/khs2 de\ o( *pe/rshs2, inquit, o(/s2 hn)= satra/phs2 *ai)gu/ptou e)n *darei/ou kaqesthkw/s2: iterumque corrigit Arrianum l. 3. ubi vulgatum est. *satra/phn de\ a)pe/deice *parquai/wn de\ *(urkani/wn *)ammuna/phn *parquai=on. hn)= de\ tou=tos2 th\n *)/agupton endo/ntwn *)aleca/ndrw| meta\ *mazai/ou. lege *maza/kou. Nam Mazaeus Babyloniae Satrapes vixit, in eaque praefectura exspiravit. Vide Curtium l. 4. c. 13.

ASTACES [2] fluv. Ponti, de quo Plin. l. 2. c. 103. In Ponto fluvius Aspaces rigat campos, in quibus pastae nigro [orig: nigrô] lacte equae gentem alunt.

ASTACILICIS Mauritaniae Caesariensis urbs. Ptol.

ASTACOENI Indiae populi mediam regionem inter Cophenem, atque Indum habitantes. Strabo l. 15.