December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

page 181, image: s0181b

AMMAS Hesychius, *)amma\s2, h( tro/fos2 *)arte/midos, kai\ h( mh/thr, kai\ h( *(re/a, kai\ h( *dhmh/thr. Dicitur quoque *)amma\ et *)ammi/a etiam. Hebraicum est origine. Vide Seldenum de Diis Syris, p. 166. Nic. Lloydius.

AMMAUM nomen civitatis. 1. Macchab. c. 9. v. 50.

AMMENEMES vel AMMENE MNES, vide Amenemes.

AMMER seu AMMERREE, lacus seu palus in Bavaria provinc. fluv. Amber eum praeterfluit, Monachio [orig: Monachiô] 5. leucis, Augusta [orig: Augustâ] 6. et Landsberga [orig: Landsbergâ] 2. distans.

AMMIANUS [1] Poeta quidam celebris, cuius meminit Cael. Rhodig. l. 17. c. 11. refertque ex eo distichon quoddam, cuius hic sensus est, Facilius multo esse, corvos reperisse albos, volantesque testudines, quam Rhetorem ex Cappadocia vitae probioris. Graecum velis? En tibi:

*qa=tton e)/hn leukou\s2 ko/rakas2, pthna/s2 te xelw/nas2
*(eurei=n, h)/ do/kimon r(h/tora *kappado/khn.

Nic. Lloydius.

AMMIANUS [2] Alexandrinus, baiulus primo, inde Graecis *sa/kkas2 cognominatus, quasi Saccigerulus; postea sub Clemente Alexandrino literis dedit operam, tanto [orig: tantô] successu, ut eius postmodum in Cathedra successor et Origenis Magister evaserit; Theodoretus de Provid. l. 6. Macer. Hierolex. Melius Ammonius, quod vide.

AMMIANUS [3] Marcellinus, Historicus Latino [orig: Latinô] -Graecus natione Antiochia [orig: Antiochiâ] oriundus, floruit sub Gratiano, et Valentiniano, scripsit libros 31. ex quibus 13. priores deperierung. Cuius fuerit nationis, et qua [orig: quâ] professione, unde item historiam coeperit, et quousque sit progressus, verba ista in epilogo historiae ostendunt: Haec, ut miles quondam, et Graecus a principatu Caesaris Nervae exorsus adusque Valentis interitum, pro virium explicavi mensura. Scriptor est veritatis studiosissimus, et prudens, gravis plane ac serius; et dignus qui ab omnibus ametur. Dictio horridior est, sed tante sunt virtutes eius, ut hoc in rationem venire non debeat. Antiquitatum inprimis Celticarum habet plurimum, et optime explicat Francorum, Alemannorum Burgundorumque origines. Vide Voss. de Hist. Graec. l. 2. c. 18. Hist. Lat. l. 2. c. 9. La Mothe le Vayer, Iud. de Historicis, Nic. Lloydius.

AMMIEL Latin. populus Dei, vel mecum Deus, pater Bathsuae, matris Solomonis 1. Paral. c. 3. v. 5. quae et Bathsheba dicta est. Filius item Gemalli. Num. c. 13. v. 11. Pater machir de Lodebar. 2. Sam. c. 9. v. 4.

AMMIENSES populi Hispaniae Plin. l. 4. c. 2. ab Ammia civitate, cuius meminit Ptol.

AMMIRATUS Scipio, vide Scipio.

AMMISDAI Latin. populus omnipotentis, sive mecum omnipotens, aut mecum devastator, pater Achiezer, princeps tribus [orig: tribûs] Dan. Numer. c. 1. v. 12.

AMMITES fluv. Graeciae. Athenaeus, l. 8.

AMMIUD Latin. populus laudis, vel confessionis, aut mecum laus, sive confessio; pater Elisama principis tribus [orig: tribûs] Ephraim. Numer. c. 1. v. 10. Pater item Samuel principis tribus [orig: tribûs] Simeon. Numer. c. 34. v. 21. Pater Hutai. 1. Paral. c. 9. v. 4.

AMMOCHOSTUS urbs Cypri Episcopalis in ora ad orientem, post Leucosiam primaria; vulgo Famagosta. Alias Arsinoe dicta. Vide Arsinoe.

AMMODYTES sive Cerastes, serpentis genus, quod in iis quibus concolor est, arenis latens, ungulas equi morder, Gen. c. 49. v. 17. et calcaneo hominis insidiatur, Gen. c. 3. v. 15. solisque exsertis corniculis, quae frumenti granis similia sunt, aviculas, quasi ad escam advolantes, intercipit Sam. Bochart. Hieroz. Part. prior. l. 1. c. 4. Ab arenis Ammodytes, a corniculis Cerastes; quae cum haemorrhoo serpente communia habet; namque et hic cornutus est: sed et insuper sicut ille, dorsi spinas non habet osseas, ucerum cartilagineas solum, et in utramque partem ita flexiles, ut in incessu nulla possit esse firmitas. Unde Lucan. l. 9. v. 716.

--- --- - Spinaque vagi torquente cerastae, etc.

Vide infra ubi de Cerastis, nec non voce Hammodytes.

AMMON [1] aliis Hammon, Iuppiter sub specie arietis cultus in Libya; sic dictus, quod sitienti Libero patri in Arabiae desertis, Iovemque imploranti apparuerit in forma arietis, terramque concutiens pedibus fontem ostenderit. Quamobrem templum illic aedificavit, Iovique Ammoni, h. e. arenario consecravit. Graeci a)mmo\n arenam vocant. Quod innuere Dionysium censet Eustathius, dum ait:

*kai\ te/menos2 *libukoi=o sqeou= yama/qw| u(po\ pollh=.

Sed cum vocabulum illud origine Graecum non sit, sed i)/dion pap( *ai)gupti/ois2 o)/noma tou= *dio\s2, teste Plutarcho [orig: Plutarchô] l. de iside et Osiride, probabilius est, quod statuit Nic. Fullerus l. 2. Solem. (quem eundem cum Iove fuisse probat Macrob. Saturn. l. 1. c. 17. 18.) hoc [orig: hôc] nomine cultum; Is vero Ebraeis Hammah dicitur a calere, unde corniger Ammon fingebatur ad radios designandos a sole emicantes, sicut eadem vox Hebraica et radios, et cornua significat. Unde ridicule apud Vulgatum Interpretem, ubi de vultu Mosis splendente agitur, Et facies eius erat cornuta. Atque hinc Mosi cornua pictores vulgo attribuunt. Macrobio haec vox significat Solem cadentem, Saturn. l. 1. c. 21. Alii vero Ham filium nae, cuius posteri Libyae cultores, Hammonis seu Ammonis nomine pro Deo hic [orig: hîc] cultum censent, quod Vossio placet l. 1. de Theol. Gentili, c. 32. nec Fullero displicet, cum ab hoc Ham vel Cham Aegyptus terra Cham dicatur, Psal. 105. v. 23. et *xhmi/an in sacris Isidis vocatam Plutarchus testetur. Lucan. l. 9. v. 517.

Quamvis Aethiopum polulis Arabumque beatis
Gentibus ac Indis unus sit Iuppiter Ammon.

Vide Curt. l. 4. c. 7. Diodor. Sic. l. 17. et Arrian. l. 3. c. 2. Plin. l. 5. c. 5. 6. 29. et 37. etc. Strab. l. 1. et 17. Pausan. l. 3. Ovid. l. 15. Met. Peucerum in comm. de Divinat. gener. Huius meminere [orig: meminêre] Suidas


page 182, image: s0182a

et Aristophanes in Avibus. Strabonis aetate negligi iam coepit Ammonis Oraculum, ut indicat ipse l 11. *dio/per kai\ to\ e)n *)/ammwni xedo/n ti ekle/leiptai xrhsth/rion, pro/teron de\ e)teti/mhto. Magis etiam neglectum tempore Plutarchi, uti satis liquet ex iis quae scripsit de Oraculorum defectu. Nempe quanto magis perrumperet lux Euangelii, tanto [orig: tantô] minus pretium erat tenebricosis daemoniorum oraculis. Itaque temporibus Theodosii senioris despicatui plane erat. Unde Prudentius:

Nec responsa refert Libycis in gentibus Ammon.

Qua de re vide plura, apud Anton. van Dalen Dissertat. I. de Oraculis p. 89. et seqq. nec non dissertat. II. p. 287. ubi de effigie eius, et p. 308. ubi de modo, quo [orig: quô] illud responsa dedisse dicitur. Diximus ante, quosdam ab Aegyptiis Iovem Ammonem vocatum putasse [orig: putâsse]. Ita fere Herodot. in Euterpe: *)ammou=n ga\r *ai)gu/ptioi kale/ousi to\n *di/a. Et Plut. in Iside. *)/eti de\ tw=n pollw=n nomizo/ntwn i)/dion par' *ai)gupti/ois2 o)noma tou*dios2 ei)nai to\n *)ammou=n, o(\ proa/gontes2 h(mei=s2 *)/ammona le/gomen. Denique Hesych. *)ammou=s2 o( *zeu\s2. *)aerstote/lhs2. Nec in Aegypto solum, sed et in Arabia et Africa universa notum fuisse nomen Ammonis, docent Arabiae fluvius Ammon. Plin. l. 6. c. 28. et Ammonium promontorium. Ptol. l. 6. c. 7. et Ammonii populi, Plin. ubi supra. In Africa proprie dicta Ammonis urbs ad Cinyphum fluv. Ptol. l. 4. c. 3. In insula Meroe delubrum Ammonis. Plin. l. 6. c. 29. In Marmarica urbs Ammonia, Strabo l. 17. quae vulgo Paraetonium. Denique regio Ammoniaca, ubi Ammonis oraculum toto [orig: totô] orbe celeberrimum. Quid? quod universa Africa dicebatur Ammonis vel Ammonia ab Ammonis Dei nomine. Steph. *)ammwni/a h( meso/gaios2 *libu/hs2, kai\ au)th\ de\ pa=sa h( *aibu/h ou(/tws2 ekalei=to a)po\ *)/ammonos2. Vide Hammon.

AMMON [2] it. Ammonis Templum, et Oraculum, Plin. Diod. loc. cit. et Solin. c. 30. Urbs Libyae inferioris in Cyrenaicae regione confinio, apud Garamantes, a Cyrene 400. mill. pass. in Austrum recedens. Canzaron di Mahoma nunc. Eius meminit Claudian. de laud. Stiliconis l. 1.

Et velox Garamas: nec quamvis tristibus Ammon
Responsis.

Nunc in ruinis iacet.

AMMON [3] pugil, de quo Ovid. Met. l. 5. Fab. 1.

Hinc gemini fratres, Broteasque, et caestibus Ammon
Invicti. --- --- - --- -

Item Tritonis filius, Rex Libyae, pater Dionysii, qui et Bacchus dicitur Diodor. Biblioth. Hist. l. 3. c. 68. et seqq.

AMMON [4] Latin. populus eius, XVII. Iudaeorum Rex regnavit ann. 3. Item filius Lot, ex filia sua minore. Gen. c. 19. v. 35. a quo Ammonitae populi. Hesych. *)ammw\n ui(si\, meq' h(mw=n lao/s2. Ioseph. Iud. Ant. l. 1. c. 11. Torniel. A. C. 2138. n. 1.

AMMON [5] et AMMONARIA, apud Alexandriam sub Decio Imperatore martyrio [orig: martyriô] coronati sunt, quorum hic ex militibus fuit, illa ex nobilibus matronis. Euseb. Hist. Eccl. l. 6. c. 29.

AMMON [6] Aegyptius, monasticum vitae genus excoluit; et cum suorum impulsione uxorem duxisset, cum illa numquam rem habuit, sed perpetuam cum illa virginitatem servavit. Sozom. l. 1. c. 14.

AMMON [7] anachoreta, auriculam sibi abscidit, ne Episcopus fieret, sed frustra, Baron. A. C. 385. Vide Ammonius.

AMMONIA [1] mediterranea pars Libyae imo tota Lybia olim sic dicta. Steph.

AMMONIA [2] Iuno sic dicta, i. e. arenaria, culta in Graecia ab Eleis. Pausan. Quo [orig: Quô] nomine Luna non inepte intelligitur; ut enim Iuppiter Ammon Sol erat, sic Luna Iuno Ammonia dicta videtur, quam in forma ovis cultam fuisse legimus. Vide Cael. Rhodig. l. 18. c. 38. Utriusque nomine desumpto [orig: desumptô] ab Hebraeo [orig: Hebraeô] voce Hammach, i. e. calore. Unde idola, quae in fastigiis domorum extabant, perpetuo Soli exposita, Hammanim dicta legimus, Levitic. c. 26. v. 30. Esai. c. 17. v. 8. et c. 27. v. 9. Adde quod, sicut Iuppiter Ammon cornutus pingebatur, Lucan. l. 9. v. 512.

--- --- - Stat corniger illic [orig: illîc]
Iuppiter:

Similiter Lunae cornua affingebantur. Horat. Carm. saecul.

Siderum regina bicornis audi
Luna puellas.

Dicitur autem cornigera Luna, ob raciorum suorum reflexionem, cornua imitantem; et quia, quemadmodum robur cornutorum animalium in cornibus est, ita Luna, ut et Sol, influentiarum suarum vim ac robur in his inferioribus, per radios suos, exserunt, etc. Vide Thom. Godwyn in Tractatu Angl. Moses and Aaron, l. 4. c. 6.

AMMONII populi, quos ex Aegypto originem duxisse auctor est Herodot, ubiscribit, Aegyptiorum et Aethiopum fuisse colonos, et sermonem usurpasse [orig: usurpâsse] partim ex Aegyptio partim Aethiopico conflatum. Verba eius haec sunt: *)ammw/nioi e)o/ntes2 *ai)gupti/wn te kai\ *ai)qio/pwn a)/poixoi, kai\ fwnh\n metacu\ a)mfote/rwn vomi/zontes2.

AMMONITAE Palaestina gens. Gen. c. 19. v. 35. Ab Ammone oriundi, cum Moabitis, Coelesyriam incoluere [orig: incoluêre], Ioseph. Iud. Hist. l. 1. c. 11. Victi a Iephta, Iudic c. 11. v. 19. Saule, 1. Sam. c. 11. v. 1. s. Ioseph. Hist. Iud. l. 6. c. 5. 6. Davide, 2. Sam. c. 10. v. 1. s. 1. Paral. c. 19. v. 1. s. Iuda Maccabaeo, Ioseph. l. 3. Bell. Iud. c. 2. Ammanitas vocat Ioseph.

AMMONIUM promontorium Arabiae Felicis. Ptol.

AMMONIUS [1] Philosophus, sectae Potamoniae, vixit sub Nerone et Vespasiano, Praeceptor Plutarchi, ut ipse saepius, inprimis in Themistocle praedicat.

AMMONIUS [2] Alexandrinus, summus Philosophus, sub Severo, praeceptor Origenis, et Plotini Philosophi, et ait Porphyris l. 3. contra Christianos. A puero Christianus fuit; postquam autem ad maturam aetatem pervenit, sese ad Philosophiam convertit, deserta [orig: desertâ] fide. Euseb. autem l. 6. eum fidem Christianam, cum Philosophicis studiis, integram, illibatamque servasse [orig: servâsse] usque ad extremum scribit, ut et Hieron. in Catal. Plutarchum quoque auditorem habuisse,


image: s0182b

refert Eunapius. Eius exstat in IV Euangel. Harmonia: ubi nota,Ammomi Harmoniam, quae exstat in Bibliorheca Bignaei, opus esse Tariani, adeo que inscriptionem ita mutandam: Sanctorum Euangel. Diatessaron, 1. c. Unum ex quatuor, Tatiano [orig: Tatianô], Haeresiarcha, Encratitarum Principe, Auctore, Possevinus in Append. Tomi primi. Cognomentum Sacci habuir, quod ex baiulo cvasisler Philosophus, ac tantus quidem, ut parem vix ac ne vix quidem habuerit, inter Aristotelicos, Heereboord.

AMMONIUS [3] Hermiae fil. Procli Discipulus, eiusque frater Heliodorus dicuntur magistri Damascii, apud Suidam in *(ermei/as2 Idem h)ga/pa th\n e)pi poihtw=n e)chgh/sei, kai\ siorqw/sei, th=s2 *(ellhnikh=s2 le/cews2 keqhmei/hn te/xnhn, teste Photio [orig: Photiô] Tmem. 242. h. e. Ammonius artem in Poetarum enarratione, et Graecarum vocum correctione occupatam dilexit. Quare eum aliquando scriptorem credidi libelli De vocum Graecarum differentia [orig: differentiâ]. Sunt qui hunc Ammonium Auctorem vitae Aristotelis esse malint. Vixit saeculo [orig: saeculô] 6. et in Aristotelem commentatusest. Vide Voss. de Sectis Philos. c. 17. §. 18. et. c. 21. §. 6. Nic. Lloydius.

AMMONIUS [4] et Eusebius Scholasticus, Arcadio [orig: Arcadiô], et Theodosio [orig: Theodosiô] iuniore Imperannbus vixere [orig: vixêre]; quorum uterque carmine descripsic bellum contra Gainam, Gothorum Regem. De his duobus sic Nicephorus l. 13. c. 6. Si quis accur atius, pleniusque, rec eo [orig: ] bello [orig: bellô] gestas cognoscere velit, eum Gaineum librum legere iubemus, quem Eusebius Scholasticus composint, Troici sophistae sectator. Qui cum rebus gerendis spectator ipse belli interfuisset; in quatuor libellis heroico [orig: heroicô] versu id luculenter exposuit; quod scriptum propter rei novitatem in magna [orig: magnâ] admiratione fuit. Sed et Ammonius; Poeta alter, qui idem bellum carmine composuit, praeclarus proximo [orig: proximô] imperio [orig: imperiô], sedecimo [orig: sedecimô] iunioris Theodosii consulatu, quem cum Fausto gessit (tum enim poema id publicavit) babitus est. Quae ad verbum exscripsit es Socratis l. 6. c. 6. Vide Voss. de Hist. Graec. l. 4. c. 18. et Poet. c. 9. Idem.

AMMONIUS [5] Historicus e)n tw=| peri\ bwmw=n kai\ qusiw=n citatur ab Harpocrationein *)amazo/nion, uti et voce *)exa/ra. Ex quo etiam discimus Lampriensem fuisse, ut Gesnerus falso Alexandrinum vocet. Eidem etiam Harpocrationi in *qu/los2 citatur e)n teta/rtw| peri\ kwmw=n. Quae lectio si sana est, egerit de kw/mais2, sive vicis illis, in quos Athenarum urbs erat distribura, uti regio ipsa in dh/mous2 sive populos. Sed verisimilius est, pro kwmw=n etiam hic bwmw=n legi oportere. Voss. Idem.

AMMONIUS [6] Monachus, ad Episcopatum gerendum vocatus, dextram sibi amputavit auriculam, ut mutilato corpore Consecrationem cffugere posset. Socratcs, l. 4. c. 18.

AMMONIUS [7] COGNOMINE Barca, Dux Carthaginensium, apud Polyb. l. 3.

AMMOTHEA nympha marina, Nerei et Doridis filia Hesiod. in Tbeog. ita dicta l)po\ tou= a)mmou= kai\ qe/ein, quasi per arenam discurens.

AMNAMETHU Arabiae Felicis insula in mari Indico. Ptol.

AMNESTIA Graec. *)amnhsti/a, item a)mnhsikaki/a, Lex erat oblivionis, apud Athenienses, qua [orig: quâ] cavebatur, *mh\ mnhsikakei=n, mh/te a)/dikon mh/te di/kaion le/gein. ne quis iniurias bello [orig: bellô] saeviente illatas meminerit, aut vindicarer; Sed omnes placide viverent, e)/kontes2 e(/kastoi a(\w)/xousi. Hac [orig: Hâc] nihil ad firmandam Pacem bellique intestini restinguenda incendia salutarius invenere [orig: invenêre] Auctor eius Thrasybulus fuit, cuius praeclarum hoc quoque, ut ait Corn. Nepos in vita eius, c. 3. quod reconciliata [orig: reconciliatâ] pace, cum plurimum in civitate posset, legem tulit: nequis anteactar um rerum accusaretur: neve multaretur: eamque ilh legem oblivionis vocarunt, neque vero banc tantum ferendam cur avit, sed etiam ut valeret, effecit. Nam cum quidam ex iis, qui simul eum eo in exilio fuerant, caedem facere eorum vellent, cum quibus in gratiam reditum erat, publice prohibuit. Factum id autem, post expulsos triginta Tyrannos et libertatem Patriae reddiram. Fuitque haec lex ab omni multitudine, et singulatim a Iudicibus ac Senatu sollemnibus iuramentis, con firnata, quorum formuae apud andocidem Orat. de Mysteriis hae: Iurabant omnes, *ou' mnhsikakh/sw tw=n politw=n ou)deni\, plh\n tw=n tri/akonta kai\ tw=n *(/endeka, ou)de\ tou/twn, oi(/ a)/n e)qe/loi eu)qu/nast dido/nai th=s2 a)rxh=s2 h(=n h)=rcen. Senatores, *ou' de/comai e)/ndeicin, ou)de\ a)pagwgh\n e(/neka tw=n pro/teron gegruh me\nwn, plh\n tw=n feugo/ntwn. Iudices, *ou' mnhsikakh/sw, ou)/de a)/llo pei/tomai *yhfuou=mai de\ kata\ tou\s2 keime/nous2 no/mous2. Atque ad eam corroborandam mox rogata ab Archno et admissa lex haec. Si quis in ius vocat adversus hoc ius iur andum reus exceptione utitor: eaque de et Archontes primum iudicia reddunto: prior, qui exceptione utitur dicito: qui causaceciderit, epobelia multator, apud Isocr. et Infra Heliea, it. Quingenti. Atheniensium postea Exemplum, Caesare interfecto [orig: interfectô], Senatus Cicerone suadente imitari tentaverat: quod et de Claudio legimus apud Orosium l. 7. c. 6. deque Aureliano spud Vopiscum c. 39. et Aur. Victorem c. 35. Vide et de Romanis, in X. Virorum Historia: de Caesare, idem Aeduis suadente, apud eum Commentar. Bell. Gall. l. 7. c. 34 de Cicerone iterum apud Velleium Paterc. 1. 2. c. 58. adde Tacit. Histor. l. 4. c. 44. Venuste describit eam Claudian. in Ruffin. 1. 2. v. 125.

Mens eadem eunctis, animique recentia ponunt
Vulnera, non odit victus, victorve superbit.
Et quamvis praesens tumor et civilia nuper
Classica, bellatrixque etiam nunc ira caleret:
In ducis eximium conspiravere [orig: conspiravêre] favorem.

Aequitatem legis innuit Cicer. de Orat. l. 2. ut enim meritorum, inquiens, memoria sempiterna, ita iniuriarum bravissima esse debet, quo amicitia immortalis sit, inimicitia mortalis. Hinc et apud eundem, Themistocles, artem memoriae profitenti, dixit: Gratius illum sibi facturum, si se oblivisci quae vellet, quam si meminisse, doceret. Vide quoque Valer. Max. l. 4. c. 1.

AMNIAS vide Zaliscus.

AMNIBUS praecipua veneratio, olim apud Parthos, teste Iustino [orig: Iustinô] l. 41. c. 3. ubi de gentis huius moribus verba faciens, in


image: s0183a

superstitionibus, inquit, atque cura Deorum, praecipua amnibus veneratio est. Ita restituit Gronov. cum prius legeretur, omnibus: quod falsum. Deorum enim reverentia [orig: reverentiâ], praeter alios populos, praecipue Orientis, excellert Parchos, nusquam proditum est, neque id his verbis explicaturus videtur fuisse sustinus, Certum igitur genus expressit Numinum, adversus quae singularis esset eorum religio: ut etiam coeterarum erat feie gentium. Et quidem Amnium cultum a Persis acceperunt tenueruntque. Herodot. l. 1. *ei)s2 potamo\n de\ ou)/te s)noure/ousi, ou)/te e)mptu/ousi, ou) xei=ras2 s)napoi/zontai, ou)de\ a)llo/ ti ou)de\n poiou=sin, alla\ se/bontai potamou\s2 tw=n pa/ntwn ma/lista, In fluvium neque urinam reddunt, neque sputum coniicmnt. neque manus in illo ablavunt, neque aliud istiusmodi facmnt quidquam, sed veneramur fiuvios omnium maxime. Tacit. Annal. l. 6. c. 37. de Vitellio et Teridate, Sacrisicantibus, cum hic more Romano [orig: Romanô] Suovetaurilia daret, ille equum placando amni adornasset [orig: adornâsset]. Plin. de alio Teridate l. 30. c. 2. Nangare noluerat, quoniam exspuere in marta alisque mortalium necessitatibus utolare naturam eam fas von putant. Arnob. l. 6. Ridetis temporibus priscis Persas ftuvios coluisse. Neque aliter intelligendus Ammian, l. 18. Reges Ninive Adiabene ingenti civitate transmissa, in medio pontis Anxabae, hostiis caesie extisque prosperuntibus transiere [orig: transiêre] laetissum. Sic Procopius Persic. l. 2. de Chosroe Daphnen Antiochiae contemplate. nemusque et Fones admirato, *kai\ squ/sas2 tais2 *nu/mfais2, inquit, *x/piw\n w)/|xeto, et sacrificio [orig: sacrificiô] Nymphis facto [orig: factô] disessit. In Anthologia quoque servus, qui dicens introducitur, *pe/lsnst2 ei)mi\ kai\ s)k pate/rwn, Persa sum ex parentibus; addit mox, se/bomai, de/anota, kai\ potamou\s2, veneror, Domine, etiam amnes. Vide Ioh. Frid. Gronov. Observat. l. 4. c. 10. Inter insignia Suecica, Amnes argenter coloris tres, vel iuxta alios, duo, Middelpadiam provinc. notant, Spenerus Oper. Herald. Part. 2. l. 2. c. 95. ubi de Rege Sueciae.

AMNICI Navicularii, ab Aureliano, Romae instituti. Flav. Vopisc. in Vita eius c. 47. ubi in Epist. ad Flavium Arabianum eum inter alia scripsisse memorat; Nihil mihi magnificentius, quam quod additamento univo unico omne annonarum urbi carum genus iuvi: quod ut esset perpetuum, navicularios Niliacos apud Aegyptum novos et Romae amnicos posui. Tiberinas exstruxi ripas, vadum alvei tumentis effodi, etc.

AMNISUS portus Gnosoi in ora Cretae boreali apud Minoam, cum fluv. eiusdem nominis, de quo Callimachus, Apolonius, et Suidas. Is nunc Picorna Nigro nuncupatur. Unde Nympliae Amnisiades, et Amnisides. Steph.

AMNITAE et SAMNITAE ex alio codice populi Galliae Celcidae ad Ligeris ostia: quorum oppid. Ancenis dicitur, teste Bertrando [orig: Bertrandô] Argentraeo [orig: Argentraeô] Vide Ancenisium.

AMNIUS Bithyniae fluv. Appian. de Bell. Mithrid.

Rabbi AMNON disposuit et dedit Thokaph tephila, i. e. Robur precationis, quam dicere solent initio [orig: initiô] anni et die Expiatorio [orig: Expiatoriô]. Item precationem Tha Schemah Germanorum, quam dicunt primo [orig: primô] die ante vesperam diei Expiarorii. Vixit tempore Mosis es Kotzi quem vide.

AMNON Latin. fidelis, aus verax, vel nutritius, aut paedagogus sive matris filius: primogenitus David es Achinoam uxore. Polluit incestu Thamaram sororem, propterea biennio post, Absolonis iussu, inter mensae sacra, occisus, 2. Sam. c. 13. Ioseph. Hist. Iud. l. 7. c. 1. et 7. Item fil. Simonis. 1. Paral. c. 4. v. 20.

AMNUS Thuscorum Rex, regnavit annis 25.

AMOEBAEUS Citharoedus Atheniensis magni nominis fuit, iussus canere in nuptiis Demetrii et Nicaeae. Polyaen. l. 4. c. 6. in Antigono, com. 1. Eius ex Aristeae de Citharoedis libro meminit Athenaeus, l. 14. Zenoni coaetaveum facit Plut. pro\ th=s2 h)qikh=s2 a)reth=s2. Laudat eum a continentia (utpote qui uxorem suam numquam attigerit, quam vis formosissimam) Clemens Alexandr. l. 3. Strom. Aelian. Hist. An. l. 6. c. 1. et Var. Hist. l. 3. c. 30. Hinc est quod vir doctissimus Nicol. Heinsius locum Ovidii l. 3. de Art. Am.

Tu licet et Thamyran superes atque Orphea cantu.

Ita restituendum putat --- Et Amoebea cantu. Nic. Lloydius.

AMOENIA in veter: Glossar. ai( a)ktai\: loca sunt amoena, ut actae, unde littorum amoena. Vide Angelum a Nuce ad Leon. Ostiensem Chron. Casin. l. 1. c. 17. et Salmas. ad Lamprid. in Commodo. c. 17.

AMOENUS Poeta Christianus, auctor Enchiridii quibusdam, quod Prudentii operibus subiunctum est. Fabric. de Poet. Christ. Bigneus Biblioth. Patrum tomo 8. Voss. de Poet. Lat. c. 8.

AMOLBUS cuvitas Maguetum, et alia maccdoniae Steph.

AMOLBTA vide infra Amuleta.

AMOMETUS Historicus Graecus cuius meminere [orig: meminêre] Plin. l. 6. c. 17. Autigonus Carystius Hist. Mirab. c. 164. Aelian. qui ex eo de mira cuiuldam carminis vi, qua [orig: quâ] Crocodili ex aqua evocentur, narrat, de Anim. l. 17. c. 6. Scripsit de Attaciis, Plin. loc. cit. Nic. Lloydius.

AMOMIA dictum recentioribus omne id, quo [orig: quô] medicabantur corpora ac condiebantur; ab Amomo, quod non solum pretiosissimis ungucntis, quaeque maxime nares serirent, addebatur, uti Plin. refett l. 12. c. 13. sed et in funeribus praecipue locum habebat, ut et myrrha et cinnam um et alia. Persius Sat. 3. v. 104.

--- --- -- tandemque beatulus alto.
Compositus lecto, crassusque lutatus Amomis,
In portam rigidos calces extendit.

Ubi ramen amoma pro quibusliber unguentis posuit, quibus corpora ungebant mortuorum. Pro Amomia, Momiam, et Mumiam universa hodie dicit Europa, vide infra in voce Mumia, et plura hanc in rem apud Claud. Salmas. ad Solin. p. 401.

AMOMUM a)mwmon, dictum Graecis veterib. omne aroma, quod sincerum et inculpatum esset, ut pistikh\ na/rdos2 in Euangelio Marc. c. 14. v. 3. dicitur, quae sine dolo est, et minime adulterata. Sic a)mwmon liba/nion, tus sincerum, et amwmon simpliciter. Inde et kinna/mwmon appellitavere, quasi ki/nnamon w)/mwmon, cinnamum inculpatum: et cardamomum, etc. Unde. Avienus amomum, pro cinnamomo


page 183, image: s0183b

posuit; contra cinnamomum, pro amomo. Hesychius, cum po/an d)w|desta/thn vocat. Certe Assyrium amomum, apud Poetam, herbam esse suavissimi oderis, Servius ait in Virg. Ecl. 4. v. 25. Stat. in Epicedio Pileri Ursi, l. 2. Sylv. 6. v. 87.

Phariaeque exempta volucri
Cinnama et Assyrio [orig: Assyriô] manantes gramine fuccos:

Assyrium gramen idem vocat; quod et alibi l. 1. Sytv. 2. v. 111. pingue amomum appellat; Ovid. 1. 15. Met. sucum amomi. Quin et Dionysius ipse cinnamomum, pro amomo videtur accepsse, qui fu/lla a)khrasi/wn kinnamw/mwn vocat. Nam Amomi folia etiam odore commendabantur, ut tradit Isidorus. At cinnami surculi, non folia afferebantur. Itaque Amomum in specie, de herba hac Assyria; quae integia et ´radica sua [orig: suâ] nixa *botzuw/dhs2 erat et urae modo [orig: modô] convoluta, sibique cohaerens. Plin. l. 12. c. 13. Amomum parvus est frutex, uvae instar ex ligno in se ipsum convolutus. Nempe non fructus, ut in vite, botrosus erat, aut reapse botrus, quod nonnulli volunt; sed lignum ipsum fruticis quod u(po/kir\ron, i. e. coloris rusi, laudatur Dioscoridi, uvae modo [orig: modô] implexum in se et convolutum, quod et semme plenum. Ipsum vero, dum collgebatur, quoniam siccum et friabile, hinc fragile erat. Idem. Capiturque cum radice, manipulatim leviter componitur, protinus fragile Unde solutum ac dissipatum eligendum Dioscorides praecipit, non convolutum et connexum, quia dum carpitur verum amomum, solvitur et frangitur: at quod adulterabatur; addito [orig: additô] gummi efficiebant, ut cohaereret convolveretque se in uvae modum et sic germanum videretur, vide omnino Plinium dict. loc. Hinc Amomi uva, apud eundem, quae nihil aliud est, quam amomum integrum, non dissolutum, nec friatum in pulverem; cui maius pretium idem ponit: pretium uvae in libras denarii sexaginta: friato vero amomo denarii XLIIX. nempe non solutum amomum et in veae figura remanens, carius vendebatur: eo quod dissolutum et friatum magis fraudi obnoxium erat. Pulveris vero Amomi meminit Ovid. l. 3. Trist. Eleg. 3. v. 69.

Ossaque eum foliis etl amomi pulvere conde.

Ubi pulvis Amomi, idem est, cum Amomo friato Plinii. Quibus vero usibus Amomum inserviret, diximus in voce Amomia Hodie verum Amomum ignoratur. Nam qui putant roasm, quam vocant Hierosolymitanam aut Hiericbuntinam, Veterib. fuisse amomum, magnopere falluntur Nec melius sentiunt ex Arabibus, qui pedis columbini speciem esse perrendunt. Vide Salmas ad Solin. p. 400. et seqq. ut et Petrum de Valle Itinerar. Pers.

AMOMUS Graece *)/amwmos2, in Liturgicis aliisque huius gentis libris frequenter vocatur Psalmus 118. Hebraeis 119. quia eius initim est, *maka/rioi oi( a)mwmoi e)n o(dw=|, Beati sunt inculpati in via. Canebatur is in Sancto Sabbatho: in solennitatibus vero Dominicis, si quidem in Sabbathum inciderent, canebatur, uti habet Nicephorus Constantinopolitan. can. 22. solusque, ob prolixitatem, ob quam me/gas2 per excellentiam dictus est Palladio Histor. Lausiacae. c. 39. integrum ka/qisma absolvens, in tria Tmemata seu sta/teis2 dividebatur, addito [orig: additô] unicuique hymno, *do/ea patri\ kai\ ui(w=| etc. Vide Io. Meursium Glossar et Suicerum Thes. Eccl.

AMON Latin. fidelis, aut verax, vel nutritius, sive paedagogus; fil. Manasse, Rex Iuda. De cuius impietate et infelici exitu, vide 2. Reg. c. 21. v. 18. 2. Paral. c. 33. v. 20. Ioseph. l. 10. c. 4. Iud. Ant. Item princeps Samariae civitatis. 1. Reg. c. 22. v. 28. Tertius quidam, de quo, Nehem. c. 7. v. 58.

AMONA urbs in terra Israel, mare mortuum versus, in parte orientali Iudaeae, iuxta quam Gog gigas sepultus iacet.

AMONIUS vir nobilis, cuius tanta fuit abstinentia, ut numquam nisi panem assum ederit, numquam iratus, numquam mentitus fuerit.

AMOR [1] ponitur pro Cupidine, Veneris filio. Propert l. 2. Eleg. 12. v. 1.

Quicumque ille fuit puerum qui pinxit Amorem.

Theocritus: *nu=n e)/gnwn to\n e)/rwta *barus2 sqeo/s2. Vim eius, sive potius violentiam nemo fere Poetarum non exprimit. Graecos adducam ad Cupidinem. E Latinis duos tantum impraesentiarum proferam, Virgilium, et Senecam Tragaedum; Quorum hic Georg. l. 13. v. 242.

Omne adeo genus in terris hominumque fer arumque,
Et genus aequoreum, pecudes, Pictaque volucres,
In furias, ignemque ruunt: amor omnibus idem.
Tempore non alio catulorum oblita leaena
Saevior erravit campis, nec funera vulgo
Tam multa informes ursi, stragemque dedere [orig: dedêre].
Per silvas tum saevus aper, tum pessima tigris:
Heu male tum Libyae sohs erratur in agris.
Nonne vides, ut tota tremor pertentet equorum Corpora, si tantum notas oder attulit auras?
Ac neque eos iam frena virum [orig: virûm], nec verbera saeva,
Non scopuli, rupesque cavae, atque beiecta tetar dant
Flumina, correptos unda [orig: undâ] tor quentia montes.
Ipse ruit dentesque Sabellicus exacuit sus,
Et pede prosubigit terram: fricat ar bore costas, Atque hinc, atque illinc humeros ad vulner a dur at.
Quid iuvaenis, magnum cui versat in ossibus ignem
Durus amor? nempe abruptis turbata procellis
Nocte natat caeca [orig: caecâ] serus freta: quem super ingens
Porta tonat caeli: et scopulis illisa reclamant
Aequore: nec miseri possunt revocare parentes,
Nec moritur a super crudeli funere Virgo.

Ille Hippoliyt Act. 1. v. 283.

Nulla pax isti pucro: per orbem
Spar git effusas agilis sagittas.

v. 290. --- --- Iuvenum feroces

Concitat flammas: senibusque fessis
Rursus exstinctos revocat calores:


page 184, image: s0184a

Virginum ignoto [orig: ignotô] ferit igne pectus:
Et iubet caelo [orig: caelô] Superos relicto [orig: relictô]
Vultibus falsis habitare terras.

Exempla profert Phoebum, Iovem, Lunam, ac Herculem. Pergir v. 330.

Sacer est ignis, (credite laesis)
Nimiumque potens. Qua terra salo [orig: salô]
Cingitur alto [orig: altô], quaque aetherio [orig: aetheriô]
Candida mundo [orig: mundô] sider a currunt;
Haec regna tenet puer immitis:
Spicula cuius sentit in imis
Caerulus undis grex Nereidum,
Flammamque nequit relevare mari.
Ignes sentit genus aligerum.
Venere instincti quam magna gerunt
Grege pro toto bella iuvenci!
Si coniugio timuere suo,
Poscunt timidi pr aelia cervi;
Et mugitu dant coucepti
Signa furoris. Tunc virgatis
India tigres decolor horret.
Tunc vulnificos acuit dentes
Aper, et too [orig: toô] est spumeus ore.
poeni quatiunt colla leones,
Cum movit amor, tum silva gemit
Murmure saevo [orig: saevô]
Amat in sani bellua ponti
Lucaeque boves.

Alias videri poterunt Plato Tim. et Sympos. Hesiod. in Theogon. Natalis Comes, Mythol. l. 4. c. 14. Giraldus de Diis. Philostr. iconibus. Pausan. l. 1. 5. et 9. Plut. Achenaeus, l. 3. c. 5. Lactantius Firm. l. 1. c. 11. et 17. Pier. Hierogl. Nic. Lloydius. Eius indicia apud Graecos olim varia erant. Si cui in feltivitate sollenni sertum, quo capita tim ornari mos, solveretur, indicium id amoris habebatur: Hinc Athenaeus, dia\ ti tw=n stefanwme/nwn e)a\n lu/htai ste/fknos, e)ra=|n le/gontai, Quare si corollis ornatorum vel corolla solvitur, amare dicuntur? quaerit. Sic, cum aures tinniebant: Unde Sappho. *bombeu=si d' a)koai/ mou, bombum edunt aures meae. Et Catull. Epigr. 52. v. 9.

--- --- - Sonitu suopte [orig: suôpte]
Tinninnt aures.

Amoris id erat omen. An redamarentur, explorabant crepitu folii, quod *thle/filon appellabaut, de quo Theocritus Idyll. 3.

*ou)de\ to\ *thlh/filo/n pote masso/me\non plata/ghse.

i. e. sonitum non edidit, non crepuit.Idem fiebat kotta/bw| quem morem a Siculis acceperunt; Callimachus.

*polloi\ kai\ file/ontes2 a)ko/ntwn h(=kan e)/rase;
*oi\nopo/tai *sikela\s2 e)k kuli\kwn la/tagas2.

Vide de his prolixe agentem Francisc. Roslaeum Archaeologiae Atticae l. 4. c. 4. et seqq. uri de Amatoriis Poetarum Scriptis publice olim cantari saltarique solitis, infra [orig: infrâ] voce Poeta; de Amatoriis epistolis in Poliptici: aliquid etiam ubi de Pomis, it. voce Psithyrus.

AMOR [2] nomen proprium viri, videinfra Favor.

AMOR [3] Infelix, vide infra Philermos.

AMOR [4] matri praereptus, apud Virg. l. 4. Aen. v. 515.

Quaeritur et nascentis equ: de fronte revulsus
Et matri praereptus amor.

Vide infra, Hippomanes,

AMORAVII memorati Orderico Vitali l. 13. p. 891. 893. Saraceni Afri sunt; sic dicti forre, quod in Africa degeret huius gentis Amirmumelinus seu Calipha vel magnus Sultanus, quem Amiravisum vocatum fuisse, supra diximus in voce Amir. Nec ab iis diversi Almoravides, Scriptoribus Hispanis nuncupati, Mauri scil. Africani, qui in Hispaniam transierunt a Rege Siciliae Mauro evocati, Alfonfo [orig: Alfonfô] VI. regnante. Mem mit eorum Pelagius Episcopus Ovetensis in Adelphonso Rege, aera [orig: aerâ] 1123. A. C. 1085. Post haec cum tantis prosperitatibus ad tantam elationem pervenit, ut Almoravides extr aneas gentes, ex Africa in Hispaniam per Regem Abenbamet misit, cum quibus praelia multa fecit, et multas contumelias, dum vixit, accepit ab eis. At qui apud Poetas Gallos Amor avisii occurrunt, Sclavisunt, Moraviam, nobilem Germaniae provinciam incolentes. Carol. du Fresne Glossar. Ab Amoraviis, Afris, mures Pontici, vulgo Martures, Gall. Martres, dicti sunt Amorenses Catti, de quibus Alderifius agit in Geogr. Nubiensi p. 9. Meminit eorum quoque Petrus Abbas Cluniac. in Statutis Cong. Clun. c. 17. Nihil se habere non parva piorum eisque adhaerentium multitudo putabat, nisi ex pilosis illis et condensis - - Numantinorum h. e. iuxta modernos Amorensium cattorum pellibus contecto multi pretii coopertorio lectus muniretur pariter et ornaretur. Nempe magna [orig: magnâ] copia [orig: copiâ] in Africa reperiuntur, unde illis id nominis haesit. Vide eundem Auctorem ubi supra [orig: suprâ].

AMORBACHIVM urbs German, in Franconia ad fluv. Muldt, qui paulo infra cadit in Moenum in ditione Electoris Moguntini. 5. leucis German. ab Asciburgio, in meridiem, 3. autem a Verthaemo, in Occasum; in Othonis silva.

de S. AMORE Guilielmus, vide Guilielmus.

AMORGES ex Larii ducibus unus, qui in Caria occiderunt. Herodot. l. 2.

AMORGINUM lini, an coloris genus? Certe Aristophanis illud,

*ka)\|n toi=s2 xitwni/oisi a)morgi/nois2,

lineas tunic as interpretantur, quod Amorgina vestimenta, ad instar byssi, sive carbasi tenuissima essent. Veteres tamen Critici Amorginum coloris genus genus dixere [orig: dixêre], nempe purpureum secundum glossam, ut ait Enstathius: ut non satis conster, utrum ea vox lini speciem, an colorem, an utrumque significet. Octavius Ferrarius de Re Verstiaria Parte 2. l. 4. c. 12. Vide in voce Amorgos, et qui colorem esse negat, Salmas. ad Solin. p. 1225.