December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0134b

ALBUTIUS [1] Celtiberorum Princeps; cui captam sponsam pulcherrimam P. Scipio Africanus restitui iussit. Plut. hunc Luceium vocat, Val. Max. Indibilem l. 4. c. 3.

ALBUTIUS [2] vel ALBUCIUS Canidiae pater, homo insigniter avarus et sordidus: Quando ob obsonia comparanda servos mittebat, mortem eis minitabatur, ni pro eius voluntate comparassent [orig: comparâssent]. Alii autem scribunt, cum ille convivaretur, servis officia distribuisse, et antequam aliquis peccasset [orig: peccâsset], eos caecidisse, dicentem, vereri se, ne cum peccassent, caedere illi postea non vacaret, Horat. Sat. 2. l. 2.

--- --- --- --- Hic neque servis
Albuti [orig: Albutî] senis exemplo, dum munia dedit,
Saevus erit, --- --- --- ---

ALBUTIUS SILVIUS V. Rex Latinorum successit Patri Silvio; decessit; An. regni 39. Mundi 3026. Vide Euseb. Chron. Dionys. Halicarn. l. 1. c. 8.

ALBUTIUS SILUS Novariensis orator, receptus in Planci oratoris contubernium: iam vero senior, ob vitium vomicae Roma [orig: Româ] Novariam rediit, convocataque [orig: convocatâque] plebe, causis, propter quas mori destinasset [orig: destinâsset], in contione redditis, abstinuit cibo [orig: cibô]. Sueton. de Illustr. Rhetorib. c. 6.

T. ALBUTIUS Philosophus, discipulus Epicuri, cuius M. Varro meminit, dicitque, eum Satyras scripsisse Luciliano [orig: Lucilianô] stylo [orig: stylô]. Nam et Lucilius eum ut Graeca miscentem verba notat his verbis,

Graecum te Albuti, quam Romanum atque Sabinum,
Municipem Ponti, Titi, Anni, centurionum,
Praeclarorum hominum, ac primorum, signiferumque,
Maluisti dici Graece ergo praetor Athenis,
Id quod maluisti, te, cum ad me accedi' saluto:
*xai=re, inquam, Tite: lictores, turma omni', cohorsque
*xai=re, hinc hostis Muti Albutius, hinc inimicus.

Vide Cicer. l. 1. de Nat. Deor. et l. 5. Tusc. et l. 1. de finibus.

ALCACAR cognomine, Quivir, metropolis provinc. Asgar, in ora Barbariae, a Iac. Almansor, Fezzae Rege condita, ut inde commodus in Granatense Regnum traiectus esset. Ab Alphonso V. Rege Lusitaniae capta, A. C. 1448. Ioh. Leo, Marmol. l. 1. c. 6. et l. 4. c. 41. Sanut. l. 4. Alia, in Castellae Regno urbs.

ALCADETA Oppid. Hispaniae in Vandalitia.

ALCAEOS Populos Centuripi vicinos quidam constituere [orig: constituêre].

ALCAEUS [1] Herculis avus, a quo ut quidam volunt, Alcides dictus fuit Hercules. Apollodor. Diodor. Sic. Euseb.

ALCAEUS [2] Lydus, Herculis ex Cleoalo filio nepos, pater fuit Argonis, primi Lydorum Regum Dynastiae II. quae Heraclidarum dicitur, auctoris. Herodot. l. 1. c. 7. Vide Argon, Cleolaus; it. ubi de Attyadis, quibus Heraclidae successerunt.

ALCAEUS [3] poeta Lyricus, Lesbi, urbe Mitylene oriundus, floruit Olymp. 44. an. 2. ut Euseb. in Chron. tradit. Et firmatur, tum eo [orig: ], quod Periandri temporibus vixisse dicat Herodot. l. 5. tum inimicitiis; quas gessit cum Pittaco septem sapientum uno, qui claruit Olymp. 42. uti Diog. Laert. testatur in eius vita, quem adeo amarum fuisse scribunt, ut auctoritate sui carminis multos ex civitate eiecerit. Unde Horat. l. 4. Od. 9. Alcaei minaces Camenas vocat. Fuit hic magnificus, brevis, diligens, et plurimum Homero similis, de quo Quinctilian. l. 10. c. 1. Cicer. l. 4. Tuscul. et alii. Eius e praelio profugi arma reperta, hostes in Sigaeo, in templo Minervae, suspenderunt. Herodot. Terpsich. Fuit alius Alcaeus, Comoediae veteris scriptor, quem decem Comoedias reliquisse auctor est Suidas. Earum Endymion memoratur Polluci l. 9. Pasiphae, eidem l. 10. qua [orig: quâ] cum Aristophane Athenis certavit. Athenaeo etiam citantur eius Palaestine, Nuptiae sacrae, Sorores stuprum passae, Ganymedes, et Callisto. Alium vide apud Aelian. Var. Hist. l. 9. c. 12. Nic. Lloydius.

ALCAI mons celsus et fertilis, in Fezzae regno, a primariis regni habitatus, et proin munitissimus. Marmol. l. 4. c. 89.

ALCAIDA nomen Iudicis et praefecti urbis, in Barbaria. Vide eundem, l. 4. c. 22.

ALCAIMUS Marcus Antonius, vide Marcus Antonius.

ALCAIRUM Aegypti urbs, de cuius nominis origine sic Bochartus in Phaleg. l. 2. c. 26. Arabica [orig: Arabicâ] lingua [orig: linguâ], inquit, quae inter Aegyptiam et Hebraeam media esse creditur, cabara est vincere. et Cahr Victoria, unde nomen Alcabira, i. e. victrix, urbi Cairo, quia Muazzus illam aedificavit in Horoscopo Martis qui vincit orbem. Ita reddenda erant Elmacini verba Histor. Saracen. p. 227. quae doctissimus interpres multo aliter accepit. Nic. Lloydius.

ALCALA nomen in Hispania familiae Ducalis, accessit Comitibus de los Molares et Marchionibus de Tarifa, oriundis e stirpe Henriciorum, Henriquez, e quibus Petrus fil. alter Friederici Castellae Admiralis, ab uxoribus Beatrice et Catharina (quae germanae et filiae Perafani de Ribera erant) successionem et nomen de Ribera suae domui, cum officio supremi Iudicis Andalusiae intulit. Eius ex Catharina praefata fil. Ferdinandus Henricus de Ribera, de los Molares, ex Agnete Portocarrera suscepit Ferdinandum Ducem Alcalae; quo [orig: quô] et Iohanna [orig: Iohannâ] Cortesia [orig: Cortesiâ] natus Ferdinandus Marchio Tarifae, ex Anna Gironia, genuit Ferdinandum, Ducem Alcalae, maritum Beatricis, filiae Christophori de Mora Marchionis de Castell-Rodrigo, Petrumque Gironium maritum Antoniae Portocarrerae, Marchion. Alcala de la Lameda. Spenerus Theatr. Nobil. Europ. Tom. I. Petrus vero praefatus, ex Antonia uxore, genuit Annam Mariam Luisam Portocarreram Ducem Alcalae, Marchion. Tarifae, Comit. de los Molares, quae nupsit Antonino Iohanni Ludovico de la Cerda Duci de Medinaceli. Idem Tom. 3.

ALCALA REGALIS oppid. Hispaniae, in regno Granatae et confinibus Vandalitiae: 9. leucis Granata [orig: Granatâ] distat.

ALCALA S. JUSTI vide Complutum.

ALCAMENES [1] nonus Rex Spartanorum, ex Agidarum familia, patri Teleclo successit, et ann. 77. regnavit. Huius tempore


image: s0135a

bellum Heloticum fuit, quibus auxilia tulerunt Argivi, sed malo [orig: malô] suo [orig: suô] utpote a Spattanis praelio victi, vide Helos. Eiusdem collega Nicander Argolidem hostiliter ingressus magno [orig: magnô] eam damno [orig: damnô] affecit: cui cum successisset fil. Theopompus, apud Messenios autem Antiochus et Androcles Phintae filii regnarent, inter utrumque populum levissimas ob causas simultas orta est, quae non ita multo post, cum Euphaes Antiocho et Androcli successisset, in apertum bellum erupit, anno [orig: annô] 2. Olympiadis nonae (quarum prima ad annum 37. regni Alcumenis ad Eusebio refertur) quo [orig: quô] Alcamenes Amphiam, Messeniorum oppid. Laconiae finitimum, non indicto [orig: indictô] bello [orig: bellô], occupavit et post dimicationes quasdam reversus est. Reliqua vide, voce Polydorus, qui patrem in regno excepit. Pausan. Laconicis. Ceterum fuit abstinentia [orig: abstinentiâ] et iustitiae quoque laude clarus, vide egregia eius dicta, apud Plut. in Apophth. Lac. c. 32.

ALCAMENES [2] Achaeorum Dux, Pausan. in Achaicis. Quin et statuarius eiusdem nominis fuit Praxitele vetustior, qui Agoracritum Parium condiscipulum in facienda Venere suffragio [orig: suffragiô] populi Atheniensis superavit. Plin. l. 36. c. 5. Meminit eius Lucian. in Hermotimo, itemque de Imaginibus, et opera eius passim recenset Pausan. l. 8. Vide etiam Plut. de bene administr. Rep. c. 12.

ALCAMENES [3] Sthenelaidae fil. praefectus quarundam navium Lacedaemoniorum, ab Atheniensibus interfectus. Thucyd. l. 8.

ALCAMUS oppid. Siciliae, ad radices montis in valle Mazaraei 20. mill. pass. Palermo [orig: Palermô], et totidem Drepano [orig: Drepanô] distans.

ALCANDER unus e comitubus Sarpedonis, Lyciae Regis, ab Ulysse ad Troiam occisus. Ovid. Met. l. 13.

Alcandrumque Haliumque naemonaque Prytanimque.

Item adolescens Lacedaemonius, qui Lycurgo oculum baculo [orig: baculô] eruit, adversus quem noluit animad vertere Lycurgus, sed missis consuetis ministris, eum domum introduxit, sibique ministrare iussit. At Alcander, cum Lycurgi mansuetudinem perspiceret, plurimo [orig: plurimô] amore eum postea prosequebatur. Plut. in Lycurgo, et in Apophth. Lac. c. 89. Item Alcander, qui poetane, an alius generis scriptor fuerit, non video unde colligi possit, nisi forte ex loco Clement. Alexandr. quem profert Voss. de Poetis Graec. p. 85.

ALCANDRE Polybii Thebani, hominis ditissimi, uxor. Homer. Od. d. v. 126.

*)alxa/ndrh *polu/boio da/mar, o(/s2 e)/nai' eni\ *qh/bhs2
*ai)gupti/hs2, o(/qi plei=sta do/mois2 eni\ kth/mata kei=tai.

ALCANITIUM oppid. Hispan. in Aragonia, ad fluv. Guadalete. Raros incolas habet.

ALCANOR viri proprium, cuius meminit. Virg. Aen. l. 10. v. 338.

Huic frater subit Alcanor, etc.

ALCANTARA vide Norba Caesarea.

ALCARATIUM oppid. Hispaniae in Castella nova, aliter Villanova, iuxta fluv. Guadarmena. Hinc montes dicti Sierra d'Alcaraz.

ALCARSUS vide Caleartius.

ALCATARANUS post Abdumalicum, Rex Cordubensis, cum plus aequo [orig: aequô] peregrinis Mahometanis, Damascenis inprimis, faveret, suorum odium incurrit, sed vicit hos prope Toletum. Ipse autem a prioribus postmodum captus et de muri pinna suspensus est. Marmol. l. 2. c. 14.

ALCATH alias Elcath, civitas quae cum suis suburbanis de tribu Aser data est Levitis. Ios. c. 21. v. 31. Hieronym. de locis Hebr. litera [orig: literâ] E.

ALCATHEA nominatur ab Auctore Scholiorum in Aristophanis Equites, mater Pausaniae Regis, qui contra patriam cum Persa conspiravit, uxor Cleombroti, quae ab aliis Theano vocatur, ut notat Ianus Gebhardus, ad Nepotis Pausaniam.

ALCATHI Villa in Cypro Insula. Iul. Poll.

ALCATHOE urbs eadem cum Megaris in Achaia. Ovid. l. 1. Trist. Eleg. 11.

Et quos Alcathoes memorant a moenibus ortos.

ALCATHOUS Pelopis fil. qui caedis Chrysippi fratris suspectus Megara venit, occisoque [orig: occisôque] leone, qui multos, et in iis Megarei Regis filium Eurippum necaverat, ascitus Megareo gener in regno successit. Pausan. l. 1. Item Alcathous Troianus Hippodamiam, Anchisae filiam in uxorem duxit, et in pugna apud Troiam ab Idomeneo Cretensi occisus est. Homer.Il. m. v. 93.

ALCAYDUS nomen Iudicis, apud Saracenos Hispanicos, quem Iustitiam Hispani Christiani suis in urbibus appellare consueverunt. Vitalis Episcop. de Magistratibus Saracenorum. In quibusdam locis Iudices, in quibusdam Acaydi, dicti Iustitiae nuncupantur. Charta Lorbanensis, apud Sandovallium in Favila, Christiam habeant suum Comitem, de sua gente, et illi component rixas inter illos et non mutabunt hominem, sine iussu de Alcayde seu Alvacide Saraceno, etc. A Saracenis postmodum transiit vox et dignitas ad ipsos Hispanos Christianos. Unde Alcaidus Honoris, seu Meretricum aut Uxoratorum, qui de meretricibus, ac adulteriis cognoscebat, Officialis olim quidam in Aragonia dictus est. Aliter Alcalis, in Charta Adelfonsi Regis Aragoniae, apud Blancam p. 640. et in Concil. apud Pennam Fidelem A. C. 1302. can. 13. ubi Alcales vel Maiorini vel alii Rectores civitatum, memorantur. Vide Oihenartum Notit. Vasconiae l. 2. c. 6. etc. Michaelem del Molino in voce Alcaydus et Adulterium, laudatos Car. du Fresne Gloss.

ALCE canis nomen apud Xenophontem, l. de Venatione. Item una e canibus Actaeonis apud Ovid. Met. l. 3. Fab. 2.

Et Dromas, et Canache, Sticteque, et Tigris et Alce.

Item nomen meretricis. A. Gellius l. 4. c. 11. Item urbs Hispaniae in Celtiberia, quam Gracchus ad deditioncm compulit. Liv. l. 10. Dec. 4.

ALCEDO nomen loci, apud Daretem Phrygium, unde Thoas classem Graecis advexerat: sed Calydonia legendum haud dubie: Ortelii codex membraneus, ut ipse refert, Catedone habet.

ALCENOR vir fuit Argivus, qui in ea pugna qua 300.


image: s0135b

Argivi cum totidem Lacedaemoniis de sinibus certarunt [orig: certârunt]; solus cum Chromio ex suis superfuit, hostibus quoque omnibus, uno [orig: unô] Othryade excepto [orig: exceptô], ad internecionem deletis. Herodot.

de ALCENSIA Nicolaus, vide Nicolaus.

ALCES [1] Bithyniae fluv. Plin. l. 5. c. ult.

ALCES [2] apud Solin. c. 23. ubi de Germania, Est et alces mulis comparanda, adeo [orig: adeô] propenso [orig: propensô] labro [orig: labrô] superiore, ut nisi recedens in posteriora vestigia pasci non queat. Scandinavia insula e [orig: ê] regione Germaniae mittit animal, quale alces: sed cui suffragines, ut elephantis, flecti nequeunt. Propterea non cubat, cum dormiendum est, etc. Graecis est h( a)lkh\ et ai( a)lkai\, Pausan. l. 5. et 9. Cuius animalis etiam meminit Capitolin. in Silva Gordiani, c. 3. et 33. Oves ferae C. Alces X. Sed mirum, quantum de eo inter se Auctores dissentiant. Plin. l. 8. c. 15. ni proceritas aurium et cervicis distinguat, iumento similem facit. Solinus, loc. cit. mulis comparari vult: iumentum nimirum pro mula accepit. Praeterea quod de labro eius adeo propenso addit, Plinius de Machli memorat, quae fera est Scandinaviae Insulae, similis Alci. Caesar l. 6. Bell. Gall. c. 27. figuram Alcis capreae facit similem, eadem [orig: eâdem] pellis varietate, sed magnitudine paulo antecedentem. Pausan. Alcis figuram describit, e)la/fou kai\ kamh/lou metacu\ inter cervum et camelum mediam. Ubi quod ait e)la/fou, cervi, utcumque cum Caesare convenit: Nam capreae et cervi, nisi magnitudine, haud ferme distant, et varietas pellium in capreis et hinnulis cadem. Quod addit de facie kamh/lou, cameli, id cum Plinio facere videtur, qui proceritatem cervicis Alci tribuit. Caesar porro Alces cornibus mutilas tradit. Pausanias contra, loc. cit. *)alkai\ me\n ga\r kai\ ke/rata e)pi\ tai=s2 o)fru=si e)/xousin oi( a(r)r(enes2, to\ de\ qh=lu ou) fu/ri to/ para/pan, Alces quidem et cornua in superciliis habent mares, foemellae vero nequaquam. Qua in parte cum Caesare magis convenit Plinio, quam cum Pausania: etenim narrat, excepta [orig: exceptâ] cervicis proceritate et aurium, iumento similem esse; nihil dicens de cornibus. At in eo diversi Caesar et Plinius, quod hic machlin nullo [orig: nullô] suffraginum flexu esse prodit, Caesar Alcem: coetero non dissimilem esse Machlin Alci idem Plinius faretur, etc. Qua de re vide plura apud Salmas. ad Solin. p. 232. Cornua Alces et duo ungues, asservantur in Musaeo Kircheriano Romae: cuius editor ita de hoc Animali scribit: Alces, Germ. Elendt, vulgo Gran bestia, animal est speciei cuiusdam mediae inter equum et cervum, quod Olaus M. Onagrum vocat; nares habet et aures prominulas, cornua fere taurina cervo [orig: cervô] paulo altior et cursu velocior, Desertorum Russiae fera est. Iuvenis captus adeo mansuescit, ut non solum canum more dominum olfaciat et sequatur, verum cibum potumque humanum ambiat. Ungues eius adeo medendi robore pollent, ut ab universo Populo exposcantur; eius unguibus lupus vel tactus fertur exanimari. Ungues contra epilepsiam praestantissimi, si pars in annulari sinistrae manus digito affervetur, aut deferatur, aut ex eo annulus conficiatur, p. 29. Inter insignia Suecica, Alce, 9. globulis cincta, Gestriciae provinc. digma est, vide Phil. Iac. Spenerum Oper. Herald. Part. 2.

ALCESTE vel ALCESTIS, Perilai fil. uxor Admeti Regis Thessaliae, quo [orig: quô] aegrotante, responsum fuit ab oraculo; quod brevi moreretur, nisi aliquis amicorum pro eo morti se traderet. Quod cum omnes recusarent, ipsa promptissimam se obtulit. Iuvenal. Sat. 6. v. 653.

--- --- Spectant subeuntem fata mariti
Alcestem; et, similis si permutatio detur,
Morte viri cupiant animam servare catellae.

Ab Ovidio Pagasaea dicitur, a Pagasis urbe Thessaliae, l. 3. *mataiotexni/as2 v. 19.

Fata Pheretiadae coniux Pagasaea redemit,
Proque viri est uxor funere lata sui.

A Claudian. Thessala. De laud. Serenae: v. 12.

--- --- --- --- Consorte redempto [orig: redemptô],
Casta maritali successit Thessala sato,
Inque suos migrare virum non abnuit annos.

Plura apud Eurip. in Alceste. Vide Admetus.

ALCESTRIA oppid. Angliae, in Warvic. provinc. ad amnem Trow. Aulcester. Distat Warwico 11. milliar. Angl.

ALCETAS [1] Rex Molossorum, longa [orig: longâ] serie generationum originem suam ad Pyrrhum Achillis filium referens. Alius qui sub Alexandro M. dux fuit. Utriusque meminit. Suidas. Pausan. l. 1. Item octavus Macedonum Rex, regnavit ann. 39. Denique Alcetas, Historicus Graecus, scripsit de iis, quae Delphis dicata erant. Athen. l. 13. ubi citatur e)n deute/rw| peri\ tw=n e)n *de/lfois2 a)naqhma/twn.

ALCETAS [2] Molossorum Rex, profugus ad Dionysium Superiorem, qui ope eiusdem et Illyriorum in regnum restitutus est, cum Epirotarum plures decem mille caesi essent. Olympiad. XCVIII. anno [orig: annô] quarto [orig: quartô]. Diodor. Sic. l. 15. n. 464. Hunc in societatem Atheniensium adduxit Timotheus.

ALCETES Arymbae fil. Aeacida [orig: Aeacidâ] fratre natu maior, Epirotarum Rex, sed impotentis iracundiae vir, atque idcirco a patre expulsus, cum in Epirotas quoque saevire ac furere inciperet, noctu conspiratione facta [orig: factâ], una cum liberis de medio sublatus est. Cui interfecto, Epirotae Pyrrhum Aeacidae filium substituerunt. Pausan. in Phocicis.

ALCETIENSIUM meminit vetus lapis, in Austria, Lambachi. Lazius in Republ. Rom.

ALCHABITIUS Astrologus Arabs, saeculi 12. Scripsit quaedam in Astrologia et Optica. Voss. de Scient. Mathem. c. 62. §. 4. et c. 64. §. 1.

ALCHASAR regio unde Euphrates oritur.

ALCHERIA aliis Alqueria seu Alquaria, voces propriae Maioricensibus, apud quos Alqueria significat lugar de pocas casas como de muchas, Beled. i. e. villam paucorum domorum, quam Galli Hameau vulgo vocant. Origo vocis ab Arabibus seu Mahometanis, qui, dum Baleares Insul, possidebant, villas appellarunt [orig: appellârunt] voce Arabica [orig: Arabicâ], deducta [orig: deductâ] ab Alquehir, que es lo mesmo que casa de fuero, ut ait Ioh. Dametus in Historia general del Regno Balearico, p. 272. unde etiam origo nominis urbis celeberrimae, Cayri. Neque aliunde Vascones


image: s0136a

hauserunt suum alcarerria, quibus id idem sonat, ut auctor est Oyhenartus. Hinc Alcaceria vel Alcahria, ex Hispan. Alcacar, vox itidem Arabica, ut habet Sebastianus Cobarruvias, quae fortem domum, castellionem, domum regalem sonat, quasi domus Caesarea, domus Regis. Pactum initum inter Ioacobum Regem Aragonum et Nobiles Aragonenses, de conquirendis Balearibus Insulis, datum Barcinone A. C. 1229. 5. Kl. Sept. Et nos similiter habeamus partem omnium praedictorum, secundum numerum Militum et hominum armatorum, qui nobiscum fuerint, retentis nobis Alcaceriis et staticis Regum, in civitatibus, ultra debitam portionem nobis competentem. Ita MS. Charta: sed apud Dametum praedictum loc. cit. p. 203. habetur Alcahris: p. 208. Alqueriis etc. Paulo aliter tamen de vocis notione disserit Michael del Molino in Repertorio Fororum Aragon. voce Feria: Et scias, quia Alcacaria, de qua fit mentio in dicto foro antiquo, est quidam locus, seu quaedam platea parva, in qua Iudaei congregabantur, ad emendum et vendendum vestes et suppellectilia domus et alia mobilia, apud Car. du Fresne Glossar.

ALCHYMIA et CHYMIA hodie dicitur, quam Veteres *xh/meian, item *xhmeutikh\n passim vocavere [orig: vocavêre]. Eadem i(era\ te/xnh, sacra Ars, appellata, cuius et Pythagoram scientem fuisse volunt. Unde Lexicon huius Artis in antiquis libris sic inscribitur. *keciko\n th=s2 i(era=s2 kai\ qei/as2 te/xnhs2. Et alibi i(era\n te/xnhn interpretantur th\n xrnsou= poi/nsin, auri effectionem. Cuius inventores Aegyptios faciunt Zosimus, Stephanus, Cleopatra et alii Graeci Archemistae, uti recentiori aevo [orig: aevô] istiusmodi flatores dici coepere [orig: coepêre]. Nominis ratio in incerto: Interim cum omnium rerum, quae ad hanc scientiam pertinent, vocabula, ab usu et consuetudine communi submoverint Auctores sui et peculiarem sibi Dialectum vindicaverint, solis Mystis tanti arcani intellectam; conicit Salmas. fornaculam sive caminum, in quo argentum et aurum fundebatur, quod ore hianti et patulo [orig: patulô] esset, xh/mhn vocavisse, i. e. xa/skousan, unde xh/meia dein ipsa ars. Sed et Auctores Artis huius Graeci *xu/mhn quendam, vel *xi/mhn Prophetam nomine miris laudibus celebrant et inter praecipuos nominant, qui divinam hanc scientiam repererunt et amplificarunt [orig: amplificârunt]; Zosimus inprimis Panapolita, qui illius saepe meminit. Unde ab hoc Chime forte vel Cheme Propheta, ut alibi vocatur, xh/meia nomen accepit. Vide Salmas. ad Solin. p. 1097. et infra in voce Chemia et Chymia.

ALCHIDAS Rhodius, Cupidinem nudum Praxitelis manu factum adamavit, atque in eo amoris vestigium reliquit. Plin. l. 36. c. 5.

ALCHIMACHUS pictor nobilis. Plin. l. 35. c. 11.

ALCHINDUS Arabs, inter 12. subtilissima ingenia Cardani, l. 16. Subtil. Scripsit de sex qualitatibus.

ALCHIONE mons Macedoniae. Plin. l. 4. c. 10.

ALCHIPPE oppid. Fucino [orig: Fucinô] lacu haustum. Plin. l. 3. c. 12. Alii tamen Archippe scribunt.

ALCIACUM vulgo Auchy le Chasteau, oppid. Artesiae provinciae iuris Gallici ad Altiliam fluv. 4. leucis ab Hedino, in meridiem.

ALCIATUM vulgo Alzato, oppidul. Ducatus Mediolanensis in Italia. Vide Alsiatum.

ALCIATUS [1] Andreas, ICtus Mediolanensis, Iurisprudentiae Repurgator, a Francisco I. in Galliam accitus, Avenione, Avariti, Aurelianique docuit. Dein Patavii, Bononiae, Ferrariae, Papiae, ubi obiit A. C. 1550. Scripta eius in Iure plurima, et Emblemata exstant. Forster. de Iuriscc. Morig. Hist. Mediol. Vide et Anton. Teissier Eloges, Vol. 2.

ALCIATUS [2] Franciscus, vide Franciscus.

ALCIATUS [3] Paulus, vide Paulus.

ALCIBIADAE calceamenti virilis genus. Vide Vir et hic [orig: hîc] infra.

ALCIBIADES Imperator Atheniensis fuit, summo [orig: summô] loco [orig: locô] natus, naturaeque et ingenii donis excellentibus exornatus: rursus vero omni vitiorum genere deformatus; nisi quantum eum ab illis retraxit disciplina Socratis, cui se erudiendum tradidit. Vitam eius prolixe descripsit Plutarchus Graece; Latine vero perquam eleganter Corn. Nepos. Vide etiam Thucyd l. 5. 6. 7. 8. Xenoph. Hellen. l. 1. Theopomp. etc. Hic Alcibiades in ludum quendam ingressus, cum apud magistrum Iliada Homeri postulatam non invenisset, alapam ei impegit satis duram; atque eum imperitum esse, et similes sui pueros efficere dixit. Mortem eius, quod attinet, de ea sic Iustin. l. 5. c. 8. Quem (Alcibiadem) cum profectum ad Artaxerxem Persarum Regem comperissent, citato [orig: citatô] itinere miserunt, qui eum inter ciperent: a quibus occupatus, cum occidi aperte non posset, vivus in cubiculo, in quo dormiebat, crematus est. Contra vero habent Plut. et Corn. Nepos, in eius vita, ut iam vidit Clar. Berneggerus. ibi. Verba Cornelii l. 7. c. 11. in mendo cubant. Illi cum eum ferro [orig: ferrô] aggredi non auderent, noctu ligna contulerunt, circa domum samenam, in qua quiescebat, eam succenderunt, etc. Non attinet virorum doctorum super hunc locum coniecturas apponere. Lege, circa domum Sanisenam. Sanisene autem locus est in confinio Phrygiae et Galatiae. Nic. Lloydius.

ALCIDAE [1] Dii apud Lacedaemonios sic nuncupati. Hesych. *)alkei=dai, qeoi/ tines2 para\ *lakedaimoni/ois2.

ALCIDAE [2] Statuae, vide Alybe.

ALCIDAMAS [1] Ceus, pater Ctesillae, in columbam mutatae, apud Ovid. Met. l. 7. Fab. 12.

Transit et antiquae Cartheia moenia Ceae,
Qua pater Alcidamas placidam de corpore natae
Miraturus erat nasci potuisse columbam.

Vide Ctesilla. sic enim filiam Alcidamantis, Poetae hic [orig: hîc] indigitatam, vocat Ioh. Marshamus Canone Chron. Sec. IV. ubi de Oraculis Aegypti.

ALCIDAMAS [2] luctator insignis. Stat. Theb. 10. v. 498.

--- --- --- --- Tuque o [orig: ô] spectate palaestris
Omnibus, et nuper Nemoaeo in pulvere felix


image: s0136b

Alcidamae.

Idem l. 6. v. 739.

Tandem insperatus nuda de plebe Laconum
Prosilit Alcidamas.

Item Eleates Philosophus, Gorgiae Leontini discipulus. Suid. Quinctilianus vero inter oratores eum numerat. l. 3. c. 1. Atque exstant eius aliquot orationes in volumine orationum Rhetorum Aldino.

ALCIDAMIDAS Dux Messeniorum, post Aristodemi Regis mortem, Ithome a Spartanis expugnata [orig: expugnatâ], e Messenia Rhegium commigravit, Strabo l. 6. Ab illo quartus Anaxilas seu Anaxilaus fuit, Rheginorum Tyrannus, de quo infra [orig: infrà]. Vide Pausan. l. 4.

ALCIDAMUS Rhetor antiquus, imprimis nobilis, Mortis laudationem, et de Musica scripsit. Cicer. l. 1. Tuscul. Qu. An idem cum priote? Diog. Laert. in Protagora, l. 9. Suid. Quintil. l. 3. c. 1. Plut. de 10. Orator c. 6. et 8.

ALCIDAS a Lacedaemoniis, cum 23. triremibus, ad occupandam Corcyram missus. Thucyd. l. 3. c. 8.

ALCIDES Minerva cognominata est a Macedonibus. Liv. l. 42. c. 51. de Perseo Rege bellum adversus Romanos suscipiente. Ipse, inquit, centum hostiis sacrificio [orig: sacrificiô] regaliter Minervae, quam vocant Alciden; confecto [orig: confectô], cum purpuratorum, ac satellitum manu Citium profectus est. Item Herculis cognomen, ab *)alkh\, i. e. robur, vel ab Alcaeo avo paterno, ut vult Herodot.

ALCIDZURI vide Boisci.

ALCIMACHUS pictor nobilis. Plin. l. 35. c. 11.

ALCIMEDE uxor Aesonis, et Iasonis mater, teste Pherecyde. Quamquam Homeri enarrator Aesonem ex Polymela Iasonem genuisse scribit. Eius meminit Val. Flacc. Argon. l. 1. v. 196.

--- --- --- --- Hunc gravis Aeson
Et pariter vigil Alcimede spectantque tenentque.

Vide Alcymede.

ALCIMEDES Poeta Tragicus, Megarensis. Suidas.

ALCIMEDON [1] caelator insignis. Virgil. Eclog. 3. v. 36.

--- Pocula ponam
Fagina, caelatum divini opus Alcimedontis.

ALCIMEDON [2] campus in Arcadia. Pausan. in Arcad.

ALCIMENES duo fuere [orig: fuêre], Megarensis Tragicus, et Atheniensis Comicus, uterque Suidae memoratus. Posterioris Thesaurum, et Peccantes citat Athenaeus. Item Alcimenes inter Achaeos, gloria [orig: gloriâ], genereque vir primarius, cuius meminit Plus. in Dione. Item alius, Epirota, Demetrii comes, omnium audacissimus, ac robustissimus. Plut. in Demetrio.

ALCIMOENNIS Germaniae urbs. Ptol. Quidam eius loco [orig: locô] Ulmam ponunt.

ALCIMUS [1] Lydorum Dynastiae II. quae Heraclidarum fuit, Rex, sed quotus, ignoratur. Vir religiosus et mitis, quo [orig: quô] regnante quilibet in pace et divitiis secure vixit. Unde anno [orig: annô] 7. regni eius, tota Lydorum gens vota fecit, ut ad eorum bonum totidem anni illi adderentur; quod et factum, Xanthus Lydiacorum auctor, apud Suidam, in *sanq. Sub eodem, Ascalum Hymenaei fil. Tantali fratrem in Syria ex suo nomine urbem, Ascalonem condidisse, refert idem, apud Stephanum in *)aska/l. Vide Ardisus; it. Argon.

ALCIMUS [2] Siculus, Italica consignavit. Athen. l. 10. et Fest. Pomp. in Roma. Item orator, sui temporis facile princeps. Laert. in Stilpone. Item Lydorum Rex, pietate, ingenioque [orig: ingeniôque] mitissimo [orig: mitissimô] insignis. Cael. Rhodig. l. 19. c. 29.

ALCIMUS [3] Iudaeus transfuga, et proditor, a Demetrio, seu Lysia summus Iudaeorum Pontifex constitutus, quamvis de sacerdotum genere non erat. 1 Machab. c. 7. v. 9. et 2 Machab. c. 14. v. 3. Vide Ioseph. Iud. Antiq. l. 12. c. 17. Salian. Torniel. A. M. 3883. n. 2. 3893. n. 2. et 3895. n. 1.

ALCIMUS [4] Rhetoricam Burdigalae docuit, cuius meminit Hieronym, in Chron. Eusebii, A. C. 360. et Ausonius 2. Epigr. de Professorib. v. 2.

ALCIMUS [5] Avitus, Archiepiscopus Viennensis, circa A. C. 500. Refutationes Arianorum, Nestorianorum, Eutychetis et Pelagii; item Epistolar. libros 9. Homilias, et poemata scripsit, ex quibus sex libelli, praecipuas Geneseos et Exodi historias explicantes, supersunt. Gregor. Turonens. l. 2. c. 34. Ado Vienn. in Chron. Venant. Fortun. Bellarm. de Scriptor. Eccl. Baron. A. C. 494. 509. et 520. repone: Alcinus Ecdicius Avitus, Isicii Senatoris ac postea Viennensis Archiepiscopi fil. Aviti Imperatoris nepos, Apollinaris Valentinae Ecclesiae Episcopi frater, Patri suo in Antistitio Viennensi successit, ex Labbaeo. Adde, Alcimus veteri Avitorum familia [orig: familiâ] fuit, cuius atavus, proavus, pater, avunculus, frater, dignitatibus Ecclesiasticis clari fuere [orig: fuêre], Illyric. Cat. test. verit. Praefuit Conciliis Epaonensi A. C. 517. et Lugdunensi, et Sigismundum Burgundiae Regem ab Arianismo ad fidem convertit, Baron. in Annal. Obiit die 5. Febr. A. C. 523. Opera eius in 8t. Parisiis prodiere [orig: prodiêre], A. C. 1643.

ALCINOR Argivus, in pugna contra Lacedaemonios, ab utraque parte trecenis confligentibus, victor obiit. Herodot. l. 1.

ALCINOUS [1] Nausithoi fil. Homer. Od. 7. Rex Phaeacum in Corcyra insul. iustissimus, dicente Orpheo [orig: Orpheô] in Argonaut.

*)alki/noos2 krai/neoke dikaio/tatos2 batilh/wn.

Virg. Georg. l. 2. v. 87.

--- --- Pomaque et Alcinoi silvae.

Ferunt horum pomariorum tantam fuisse fertilitatem, ut maturis fructibus novi statim succederent. Stat. l. 1. Sylv. 3. v. 81.

Quid bifera Alcinoi referam pomaria? vosque
Qui numquam vacui prodistis in aethera rami?



image: s0137a

Iuvenal. Sat. 5. v. 149.

--- --- --- --- Illa iubebit
Poma dari, quorum solo [orig: solô] pascaris odore,
Qualia perpetuus Phaeacum autumnus habebat.

Ovid. Amor. l. 1. Eleg. 10.

Praebeat Alcinoi poma benignus ager.

Propert. l. 3. Eleg. 1.

Nec mea Phaeacas aequant pomaria silvas.

Plin. l. 19. c. 4. Antiquitas nihil pruis mirata est, quam Hesperidum hortos ac Regum Adonidis et Alcinoi. Mcminit etiam, praeter vulgares alios, lucorum Alcinoi Theophilus Patriarcha Antiochenus l. 3. ad Autolycum, ubi vulgo male legitur Antinoi. Et Nazianzenus Carm. ad VItalianum proverbialiter:

--- -- *(h de\ tra/peza kai\ a)/lseos2 *)alkino/oio
*terpnote/rh.

Alcinoi apologus, dicitur de longis et anilibus fabulamentis; refertur a Diogeniano, et Iulio Polluce l. 6. Sumptum ex Homeri Odyssea, ubi Ulysses in convivio Alcinoi Phaeacum Regis prodigiosas fabulas, et portentosa mendacia commemorat de Lotophagis, Laestrygonibus, Circe, Cyclopibus, atque id genus aliis plurimis miraculis, fretus videlicet Phaeacum inscitia [orig: inscitiâ]. Hoc [orig: Hôc] proverbio [orig: proverbiô] usus est Plato de Republica l. 10. Iul. Pollux, l. 2. c. 4. et l. 6. c. 26. Virg. l. 2. Georg. Plin. l. 19. c. 4. Tertullian. de Pallio. c. 2. Nic. Lloydius.

ALCINOUS [2] Philosophus, epitomen composuit decretorum Platonis. Eam edidit doctissimus vir Dan. Heinsius Graec-Lat. una cum Maximo Tyrio, Lugd. Batav. 1607. in octavo.

ALCINUS unus ex filiis Hippocoontis. Apollodor. l. 3.

ALCIONIUS Petrus, vide Petrus.

ALCIPHRON Magnesius Philosophus, Alexandri temporibus, Suidas.

ALCIPPE [1] Martis ex Agraulo filia. Apollodor. l. 3.

ALCIPPE [2] fil. Oenomai, uxor Eveni, mater Marpessae fuit, quae cum ab Ida rapta esset, pater raptorem insecutus, incidit in fluvium et immortalis evasit, Plut. in Parall. Item, filia Alcyonis Gigantis. Cael. Rhodig. l. 14. c. 11. Suid. Alia, quae Elephantum peperit, Plin. l. 7. c. 3.

ALCIPPE [3] rustica mulier, cuius saepe meminit Theocritus. Virg. Eclog. 7. v. 14.

Quid facerem? neque ego Alcippen, nec Phyllida habebam,
Depulsos a lacte domi quae clauderet agnos.

ALCIPPUS civis Lacedaemonius, inter suos maximae auctoritatis, patriaeque studiosissimus, qui ab inimicis, contrarias partes in Rep. foventibus, in exilium actus fuit. De cuius uxore Democrita, lege memorabilem historiam, apud Plut. in Erot. c. 5.

ALCISTHENE nobilis pictricis nomen. Plin. l. 35. c. 11.

ALCISTHENES [1] Archon Athenis, Olymp. 102. anno [orig: annô] 1.

ALCISTHENES [2] Sybarita ditissimus, cuius mentio fit in mirabilibus Aristotelis. Nisi forte legendum Antisthenes.

ALCITHOE Thebana mulier, quae, cum Bacchum, eiusque orgia contemneret, ceterisque mulieribus sacra celebrantibus, cum sororibus et ancillis lanificio operam daret, ab irato Baccho in vespertilionem commutata est, telae autem in vitem et hederam. Ovid. Met. l. 4. Fab. 1. Docet haec fabula, cultum divinum non negligendum, sceleratos conscientiae stimulis agitari, a Numinis incuria facilem esse in haereses lapsum, Deumque tandem ex im piorum poenis gloriam Iustitiae suae manifestare solere. Nic. Lloydius.

ALCLUITH oppid. Scotiae, apud Cludam fluv. vulgo Dunbritton, teste Hectore Baethio [orig: Baethiô].

ALCMAEON [1] Amphiarai [orig: Amphiarâi] vatis, et Eriphyles fil. Huic pater, ad bellum proficisci coactus, nequitiam Eriphyles in se aperuit, eique futurae mortis suae vindictam reliquit; qui defuncto [orig: defunctô] patre memor praecepti, ut in patrem pietatem servaret, impius in matrem factus est, eamque necavit. Huic fabulae a ceteris additur, quum postea ob matris caedem Alcmaeon furiis agitaretur, venisse ad fluv. Phlegeum, a quo lustratus est, et cum filiam eiusdem Alphesiboeam amasset [orig: amâsset], donato [orig: donatô] illi monili, quod matris Eriphyles fuerat, uxorem illam duxisse: ceterum cum aliquando ad Acheloum fluv. post ea tempora forte rediisset, placuissetque ipsi Callirrhoe Acheloi filia, monile, quod superiori coniugi dederat, etiam huic, nuptiarum spe, pollicitum esse. Ad quod repetendum cum proficisceretur, a fratribus Alphesiboeae, Themone, et Azione, occisum esse: qui tamen et ipsi ab eodem mutuis vulneribus petiti, perierunt: vel, ut Ovidius videtur sentire, a filiis Callirrhoes, quos Iuppiter natos statim Deos fecerat, in ultionem patris occisi sunt. Vide Met. l. 9. Fab. 10. Pausan. l. 8. Euseb. Anno [orig: Annô] 817. ab Abrahamo A. M. 2743. Virg. Aen. l. 6. v. 445.

--- --- --- --- Maestamque Eriphylen,
Crudelis nati monstrantem vulnera, cernit.

Propert. l. 3. Eleg. 4.

Aut Alcmaeoniae furiae, aut ieiunia Phinci.

ALCMAEON [2] Silli fil. Thrasymedis nepos, cum reliqua Nestoris progenie, e Messenia ab Heraclidis in Peloponnesum reversis, pulsus, Athenas venit a quo Alcmaeonidarum genus inclaruit, Pausan. l. 2. Ex his Megacles postea, Cylonii, piaculi reus, cum posteris, factus est. Unde Herodotus, oi( men *)alkmaiwni/dai ei)=xon ai)ti/hn tou= fo/nou tou/tou, Alcmaeonidae huius caedis reatum ferebant, l. 5. c. 71. Vide Clisthenes, Megacles, Nestor.

ALCMAEON [3] ultimus ex perpetuis Atheniensium Archontib. post Aeschylum, regnavit ann. 12. dum Sabbacon Aethiops in Aegypti regulis opprimendis esset occupatus. Illum Syncellus vocat to\n l/ basile/a *)aqhnai/wn, trigesimum Atheniensium Regem, videl. non


page 137, image: s0137b

a Medonte Archonte primo, sed a Cecrope; nainque *batile/wn, Regum, nomen etiam Archontas perpetuos, imo et decennales, habere apud Actores; dicemus voce Medon. Ei successit Carops, fil. Aeschyli, in decennali dignitate, A. M. 3300. Euseb. Alcmaeon etiam dicitur pro Alcman, a quo alius est ille, qui in Delphorum commentariis citatur a Plut. in Solone.

ALCMAEON [4] Philosophus Crotoniates, fil. Pitithi, discipulus Pythagorae. Primus Physicam scripsit. Vide Diog. Laert. in Alcmaeonc l. 8. Clem. Stromat. l. 1. Euseb. an. 250. Urb. Cond. Alius, Historicus, Plutarcho laudatus, in Solone.

ALCMAN Poeta Lyricus, Olymp. 27. cum Ardys Lydiae imperitaret, vixit; qui, utpote Lacedaemonius, lingua [orig: linguâ] scripsit Dorica [orig: Doricâ]. Est vero diversus ab Alcmane Messenio, itidem Lyrico. Vide Voss. de Poet. Graec. p. 13. et 15. Pausan. l. 3. Euseb. in Chron. Plut. c. 2. de Exilio et in Sulla. Plin. l. 11. c. 33.

ALCMANIA civitas Cariae mediterranea, alias Heraclea dicta. Steph.

ALCMARIA oppid. German. in Hollandia. Seu potius West-Frisiae, egregie munitum, unde repulsus fortiter Hispanus, A. C. 1573. Nannius Miscellan. l. 10. ait, quibusdam hanc ab halecum mari nominatam videri: aliis quasi Almariam, i. e. omnino palustrem. Meren enim Germanis dicuntur stagna latiora. Lognitud. 26. 00. latitud. 52. 46.

ALCMENE et Archaice Alcumena, Electryonis Mycenarum ex Perseidis [orig: Perseïdis] Regis III. et Lysidices filia, Amphitryonis uxor, cui hac [orig: hâc] lege nupsit, ut mortem fratris sui a Telebois occisi, ulcisceretur. In qua expeditione cum Amphitryo versaretur, Iuppiter in Alcmenam ardens, forma [orig: formâ] militis assumpta [orig: assumptâ], quasi ab expeditione rediens, ante lucem ad eam accessit. Illa autem maritum esse suum credens cum eo concubuit, etsi antea ab Amphitryone praegnans esset; concepitque, et sic geminos peperit, Iphiclum ex Amphitryone, et Herculem ex Iove. Ovid. Met. l. 9. Fab. 5.

--- --- --- --- Levata est
Argolis Alcmene, potiturque puerpera voto.

Vide Plaut. Amphitruonem. Diodor. Sic. l. 4. c. 9. Ovid. Met. l. 9. Fab. 5. et 6. De eius sepulchro et coniugio Rhadamanthi, Plut. in Lysandro. Imagine a Zeuxide picta, Plin. l. 35. c. 9.

ALCMENIDAE Athenas a tyrannide Pisistrati liberarunt [orig: liberârunt], Herodot. l. 5. Thucyd. Pausan. in Attic. Vide etiam Plut. in iis quae contra Herodot.

ALCOBASA monasterium celeberrimum Ordinis S. Benedictiin Portugallia.

ALCOBRICENSES vide Arcobriga.

ALCOCERUM Salinarum, oppid. Hispan. in Portugallia, ad fluv. Zadaon.

ALCOMENAE civitas Ithacae, et alia Illyriae. Steph.

ALCON [1] Cretensis, aliis fil. Erechthei, Principis Atheniensis sagittarius insignis, cuius filium cum draco invasisset, tanta [orig: tantâ] arte direxit sagittam, ut ea currens in serpentis desisteret vulnere, nec transiret in filium. Servius in Illud Virg. Eclog. 5. v. 11.

Aut Alconis habes laudes, aut iurgia Codri.

Item faber argentarius. Ovid. Met. l. 13. Fab. 5.

Miserat hunc Therses illi, fabricaverat Alcon
Myleus, et longo [orig: longô] caelaverat argumento [orig: argumentô].

Alius apud Statium l. 6. v. 556.

--- --- Sequitur Sicyonius Alcon.

Alius Hippocoontis fil. cuius sepulchrum describit Pausan. l. 3.

ALCON [2] Martis fil. Alius, Amyci fil. qui ad aprum Calydonium ierunt. Hygin. Fab. 173.

ALCON [3] unus ex Hippocoontis filiis, Apollodor. l. 3. Vids supra.

ALCONA Pompejana, Galliae Narbonensis portus, 18. mill. pass. a Telone Martio. Antonin. Vide Nacona.

ALCORANUS [1] liber, quem impius Mahumetes una cum magistro suos Sergio monacho, ac sociis quibusdam Iudaeis conscripsit, partim ab Hebraeis, partim a Christianis mutuans. Fit autem ea vox ex articulo Arabico Al, et nomine Coranon, quod vel lectionem, vel collectionem denotat. Huius historia porro paucis sic haber. Post Mahometis obitum, cum, ultra ducentos, diversi commentarii in eum extarent, Mohavia Calipha Babylonius, conventu Damasci instituto [orig: institutô], frustra dissidentes conciliare conatus est. Quare 6 e toto numero doctissimos selectos, quemque serosim includi, et scribere iussit, quod quisque optimum censeret. Sic prodierunt 6. illi libri, qui Alcoranus dicuntur, reliquis scriptis in profluentem proiectis, et omni contradictione severissime prohibita [orig: prohibitâ]. Nihilominus 4. inde sectae ortae: Quarum prima et maxime superstitiosa Melichi doctoris, Aethiopas et Arabas: Secunda, Imeniana dicta, traditionia Aly conformis, et rationi magis conveniens, Persas: Tertia Omari, et liberrima, Turcas; Quarta tandem et simplicissima, Odemani, Tartaros sectatores habet

ALCORANUS [2] Arabicus, quo [orig: quô] usus est Solimannus Imperator Turcarum, asservatur im Musaeo Kircheriano Romae, uti refert Auctor Collegii Romani Societatis Fesu Musaei, p. 10.

ALCTA Siciliae mediterranea urbs; *)alkta Ptolemaeo, ubi MS. Palatin. *ah=ta.

ALCUDIA oppid. Insulae Maioricae noviter munitum, cum portu 7. leucis ab urbe Maiorica distat.

ALCUINUS Anglus, vir eruditissimus, varris et reconditis disciplinis ornatus, primus apud Parisios literarum aperuit ludum, honestisque effecit exhortationibus, ut Carolus Magnus, cuius praeceptor fuerat, Parisiense exstruxerit Gymnasium, multisque exornaverit privilegiis. De quo Conradus in hunc modum scripsit in Bibliotheca. Alcuinus, seu Albinus, monachus ac diaconus, Abbas monasterii S. Martini Turonensis, natione Anglicus, et Bedae presbyteri quondam auditor, infinita pene scripsit volumina, autbor ubique pius, ubique doctus, succinctus,


page 138, image: s0138a

maturus, gravis, scientia [orig: scientiâ] plenus, et ante alios praecipue dignus quis semper in honunum manibus teratur, quo vanitas omnium, quae sub sole geruntur, magis dilucescat; et corda mortalium ab instabilium rerum curis ad amorem caelestium ardentius inflammentur. Obiit A. C. 804. Vide Bellarmin. de Auth. Eccles. Sigebert. et Genebr. Chron. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 30. Baron. A. C. 761. Aliis Albinus, item Albinus Flaccus Alcuinus, Eboraco [orig: Eboracô] oriundus, ubi etiam docuit, fuit S. Ludgeri Magister, Bedae Venerab. contemporaneus, Caroli Regis Francorum, a quo in Gallias evocatus fuit, Praeceptor, Abbas primo Cantuariensis, dein turonensis, Baron. Bellarm. etc. Opera eius in fol. prodiere [orig: prodiêre] Parisiis A. C. 1617. et alibi. Obiit paralysi, die Pentecostes, Maii 19. A. C. 804. in Cormeriaceno Coenobio sepultus, Labbaeo.

ALCYMEDE Iasonem omnes ex Aesone genitum consentiunt, Die eius matre non usque adeo inter scriptores convenit. Apollonius et Valerius Alcymeden Clymenis filiam fuisse scribunt: Stosichorus Etecclymenen, Pherecydes Alcymeden Phylaci filiam. Herodot. Polyphemen Autolyci. Andron in abbreviatione tw=n suggeneiw=n Theogniten, Laodici filiam, Iasonis matrem fuisse autumat. Natus est autem ex his duobus solus Iason, ut sentit Apollon. Ibyens filiam etiam eis dicit fuisse Hippolyten nomine. Diodor. Sic. etiam filium alterum, Promachum.

ALCYNAE Sacerdos Iunonis Argivae tertia; cuius Sacerdotii anno [orig: annô] 26. qui in tertiam ante Troica aetatem incidit, gens Sicula ex Italia mitigavit, referente Hellanico [orig: Hellanicô] Lesbio [orig: Lesbiô], qui per Sacerdotum harum tempora historiam deduxit, laudato Dionys. Halicarn. l. 1.

ALCYONE [1] vel ALCINAE una ex Pleiadibus, ex Atlante, et Pleione nata, quae placuit Neptuno: ex quo peperisse volunt Alcyonem, coniugem Ceycis Regis Trachiniae. Bocat. l. 4. A. Gell. l. 3. c. 10. Pausan. l. 3.

ALCYONE [2] vel HALCYONE, Neptuni fil. Ceycis uxor, quae, cum ad Oraculum vir eius navigans naufragium fecisset, doloris impatiens, se submersit, ac Deorum commiseratione in avem sui nominis mutata est. Ovid. Met. l. 11. Theocr. Schol. Idyll. 7. *)alku/wn squga/thr *maio/lou kai\ *kanw/bhs2, gunh\ de\ *khu/kos2. Servius attem ad Virg. Georg. l. 1. v. 399. notat nominativum esse Alcyone, cum de muliere dicitur: cum de avibus, hic et haec Alcyon, hi et hae Alcyones. Putant debere scribi Halcyon; dici enim *(alkuo/na, para\ to\ e)n a(li\ ku/ein. Vide Aristot. Hist. Animal. l. 9. c. 14. et l. 5. c. 8. Varron. de L. L. l. 6. Schol. Apollonii p. 52. et Schol. Aristoph. in *)/ornisi. Nic. Lloydius. Vide Ceyx.

ALCYONE [3] Eveni fluvii filia, quae et Marpessa dicta est, uxor Idaei, quam Apollo cum rapuisset, non dubitavit maritus, sumpto [orig: sumptô] arcu et sagittis, uxorem ab eo repetere, quod cum frustra conatus esset, parentes filiae casum lugentes, communtato [orig: communtatô] nomine, Alcyonem eam appellarunt [orig: appellârunt], quod fatum superiori Alcyoni non dissimile sortita videretur. Homer Il. 9. Vide Ida et Marpessa.

ALCYONE [4] Meleagri coniux, quae ob mariti mortem, luctu decessit. Hygin. Fab. 174.

ALCYONE [5] oppid. Thessaliae, teste Plinio [orig: Pliniô], l. 4. c. 7. ad sinum Maliacum, ex cuius ruinis Methone oppid. exstructum, ad quod Philippus, Alexandri M. pater, altero [orig: alterô] oculo [orig: oculô] orbatus est.

ALCYONE [6] vide Halcyone.

ALCYONEUS Antigoni fil. de cuius virtute, et Patris, post filii obitum, constantia, vide Laert. l. 4. Plut. in Pyrrho. Item Gigas quidam, Porphyrionis frater, ab Hercule telis confossus: cuius filiae, quas septem numerant, ob patris nortem in mare praecipitatae, ab Amphitrite in Alcyones sunt mutatae. Vide Suidam, Natal. Com. l. 7. c. 1. Cael. Rhodig. l. 14. c. 11. Claudian. l. 3. de Raptu Proserp.

--- --- Fractane iugi compage Vesevi
Alcyoneus per stagna pedes Tyrrhena cucurrit?

ALCYONIUM Stagnum immensae altitudinis; Nero enim Imperator, iunctis quam plurimis funibus profunditatem eius non potuit explorare; quod et Amphiarai fons dicebatur, teste Pausania [orig: Pausaniâ]. l. 1.

ALDARUS Iohan, Historicus Anglicus Hiberniam et Scotiam descripsit. Voss. Hist. Lat. l. 3. part. 2. p. 708. Vide et Iohannes.

ALDEBERGA urbecula Germaniae in Saxonia superiore in confinio Bohemiae, versus Ablim fluv. Subest Electori Saxoniae.

ALDEBERTUS insignis impostor Gallus. De cuius erroribus, video Baron. A. C. 743. 745.

ALDEBURGUM [1] urbecula Germaniae in Holsatia, cuius sedes Episcopalis inde Lubecam est translata, A. C. 970. Aliter Oldenburg, unde tractus cognominis in Wagria regione.

ALDEBURGUM [2] Oppid. Angliae, in Suffolcia provinc. et in ora maris Germann. Vide Isurium.

ALDEGISIUS Desiderii Longobardorum Regis fil. a Carolo Magno victus et in carcerem coniectus. Aliter Theophanes, apud Baron. A. C. 774. sentit.

ALDEGUS fluv. territorii Veronensis. Cadit in Athesim, in ditione Veneta.

ALDENARDUM vulgo Oudenarde, urbs Flandriae munita, inter Gandavum atque Tornacum, et interfluente Scaldi fluv. dividitur, sub Galliae Rege. Arcem habet validam, Pamele dictam, in medio urbis. Nic. Lloydius. Pace Neomagensi Hispanis reddita est A. C. 1678. Dicitur etiam Aldenarda, Wilhelmo Brittoni Audenardenum castrum, incolis Oudenaerde: origo vocis ex alden et arda, quasi dicas Vetera pascua: Incolae enima pascua arden vocant. Hadr. Vales. Notit. Gall.

ALDENBURGUM [1] oppid. Germaniae, in Misnia, cum castro, unde Duces Aldenburgenses, e domo Saxonica. Vide Altemburgum.

ALDENBURGUM [2] Comitatus in Westphalia, qui ab ortu ad Visurgis ripam, provincias Stegingiam (e regione Bremae


image: s0138b

arci Delmenhorstae subiectam) Stadlandiam in quinque, Butiadiam in septem parochias tributam, et huic subiectam Ieveriam, Frisiae partam 18. parochiis insignem complectitur: ad occasum Amerlangiam ad Amasim fluvium porrectam, in medio morinos habet: ad Boream Frisia [orig: Frisiâ] et Oceano [orig: Oceanô]: ad meridiem dioecefi Monasteriensi terminatur, Metel. Item Ducatus et urbs Franconiae, sub Archiepiscopo Moguntino. Munster.

ALDEPRANDUS vel HILDEPRANDUS Rex Longobard, post Luitprandum, ob saevitiam mox pulsus; Rachim successorem habuit. Platina in Zacharia. Baron. A. C. 744.

ALDERMANNUS Saxon. Ealdermann, i. c. presbu/teros2, Senior, Magistratus species. Apud Anglo-Saxones, multipliciter occurrit. 1. Pro Seniori vel Superiori, in quavis praefectura; ita Principes et Rectores provinciarum, Comites, Praesides, Senatores, Tribunos, generali nomine, appellabant Aldermannos. 2. Pro particularibus Magistratibus: Sic reperitur apud Historicos: Aldermannus totius Angliae, Aldermannus Regis, Comitatus [orig: Comitatûs], Civitatis, Burgi, Castelli, Hundredi et Novemdecimorum: de quorum potestate facile non est definire, interim omnes, pro more suae classis, Iurisperitos fuisse, liquer e LL. Divi Eduardi, c. 35. Aldermannus olim simpliciter dictus est Aethelstanus, Dux Orientalium Anglorum (qui prae insigni potentia Half-king, i. e. Semirex, appellatus est) nec non filii eius Aethelwoldus et Aeilwinus, qui elatiori etiam titulo [orig: titulô], Aldermannus totius Angliae salutatus est, ut ex Epitaphio eius, in Ecclesia Ramesiensi, quam A. C. 969. fundavit, patet. Ubi idem forte titulus hic designat, quod inferiori saeculo [orig: saeculô] Capitalis Angliae Iustitia, vide infra in voce Iustitia. Aldermannus Regis nuncupatus videtur, vel quod a Rege constitutus esset, vel quod iudicia Regia exerceret in provincia sibi credita, non ut perpetuus Magistratus, sed per occasionem delegatus, eorum instar, quos olim Missos dominicos vel Iustitiarios ad Assisas hodie Angli appellant. Aldermannus Comitatus [orig: Comitatûs], proprie forte fuit Praetor seu Iustitiarius Comitatus [orig: Comitatûs], (quales apud Salicos Sagibarones) Archiepiscopo [orig: Archiepiscopô] et Satrapa [orig: Satrapâ] inferior, Episcopo vero aequalis. Delictorum enim in Episcopum et Aldermannum par contumacia, par poena fuit, ut liquet ex LL. Aluredi: par item capitis aestimatio in LL. Aethelstani. Unde medium locum is tenuit, inter Satrapam seu Comitem et Vicecomitem, summaeque fuit dignitatis, qui Episcopo tum in aestimatione tum in munere iunctus, cum eo simul Comitatum regebat, illo [orig: illô] secundum divinum, isto [orig: istô] secundum humanum ius, iudicia publica exercente. Sic enim in Comitatu simul consedisse videntur, Comes, qui Rei publ. partes tueretur; Episcopus, qui Ecclesiae; et Aldermannus, qui legem diceret et exponeret. Penes eundem fuit, arma tractare, et suae ditionis vires ciere, ut contumaces frangeret, et iustitiam publicam promoveret, ex Aluredi LL. c. 38. De furibus etiam cognoscere, ex LL. Inae MS. c. 34. Nec eo [orig: ] inconsulto [orig: inconsultô] sedem cuiquam mutare licuit, ex LL. itidem Aluredi c. 33. Aldermannorum Civitatis, Burgi seu Castelli, officium: Leges et libertates et iura et pacem Regis, et iustas consuetudines Regni, et antiquas a bonis praedecessoribus approbatas, inviolabilrter, et sine dilatione, modis omnibus pro posse suo servare: Cum vero inopinatum vel dubium vel malum contra Regnum vel contra coronam Dommi Regis, forte in ballivis suis subito emerserit, pulsatis statim campanis, convocare omnes et universos, etc. ex LL. Divi Eduardi Confessoris, c. 35. Quae tamen ad Praetores potius, quos Maiores et Ballivos appellant, quam ad Aldermannorum ordines (hodie in usu in quavis Civitate et Burgo) referenda existimat, Henr. Spelmann. Glossar. Archaeol. Vix enim hi Ordines apparuerunt Richarch. I. tempore, quo [orig: quô] novis ministeriis antiqua nomina induci coepere [orig: coepêre]. Aldermannus Hundredi seu Wapentachii, sequitur, et Aldermannus Novemdecimorum, quorum hic inde dictus est; quod sicut in Decania, Decanus novem praefuit hominibus, sic in duplici Decania, ipse Vicenarius novendecim reliquis est praepositus: ille, quod toti centuriae imperitabat; forte idem cum Hundredi Praeposito, et qui hodie dicitur Senescallus Hundredi; Plura vide apud praefatum Spelmannum. Hinc Aldermannia, apud Wilhelm. Thorn. in Chron. A. C. 1278. Nicolaus Abbas cum consensu sui Conventus concessit et dimisit cuidam Magistro Nicolao, Aldermanniam de Westgats, quae tum ad istud Monastorium pertinebat --- -- reddendo inde annuatim --- -- 10. lib. sterlingorum pro omnibus servitiis. Praepositura est, seu Praefectura castri vel villae, Gall. Prevoste: qua [orig: quâ] voce notant eiusmodi villas et praedia. quae ad Monasteria aut Canonicorum Collegia spectant et Monachis aut Canonicis ad vitam vel ad certum tempus cum reditibus conceduntur. Car. du Fresne in Glossario.

ALDESCUS Sarmatiae Europaeae fluv. qui se una cum Panticape ex Riphaeis montibus oriens in mare glaciale exonerat. Dionys. Perieg. v. 314.

*kei=qi ga\r *)aldh/okoio kai\ u(/data *pautika/pao
*p(ipai/ois2 e)n o)/ressi dia/ndixa mormu/rous..

Suidas. *)aldh=okos2 o)/noma po/lews2 kai\ potamou=. Apud Priscianum in margine pro Aldesci, Ardisci scriptum reperi, et quidem Ardiscus, *)/ardiskos2, teste Aristarcho [orig: Aristarchô], fluv. Scythiae est, cuius etiam meminit Herodot. Musa [orig: Musâ] prima [orig: primâ]. Nic. Lloydius.

ALDESTANUS Angliae Rex. Vide Adelstanus.

ALDHELMUS vel ADELMUS, et corrupte Anthelmus, frater Inae Regis Saxonum Occidentalium, horumque Episcopus multa scripsit, obiitque A. C. 719. Beda l. 8. Hist. Ang. c. 19. Voss. de Poet. Lat. c. 5. et de Scient. Mathem. c. 34. §. 15. c. 51. §. 3. et c. 67. §. 13. Trithem. Chron.

ALDIA mulier subdita. Tradimus cum omnibus --- servis et ancillis, Aldiis et Aldiabus, colonis et coloniabus, in quodam Privil. Caroli M. apud Torrigium de Vatic. Cryptis; ubis Auctor hic notat, Aldium et Aldiam in conditione differre a servis seu mancipiis et colonis; et eosdem esse ait, cum clientibus et comitibus, Italice Massari et Sociti dictis. Dom. Marco in Hierolex. Aldius et Aldio est servus, factus liber, cum hypotheca aliqua


image: s0139a

servitutis erga Dominum, cuius filius, Aldio, et filia Aldia seu. Aldiana dicti: quae omnia nomina in Donatione Henrici I. pro Navarrae Ecclesia habentur, Cum servis et ancillis, aldionibus et aldianis, apud Baronium ad A. C. 1014. Car. du Fresne in Glossar. Aldius fuit ex genere servorum, tametsi peculiaris et propria fuit servorum species, ab aliis nimirnm servis diversa: unde inter servos crebro recensentur, in LL. Longobard. l. 1. tit. 6. §. 4. tit. 7. §. 17. tit. 8. §. 1, 2, 3. alibiques passim. Papiae Aldius dicitur, qui adhuc servit patrono. Gloss. Veteres, quas Lindenbrogius laudat, Aldius, statu liber. Aldius est libertus, cum impositione operarum factus. Quae posterior descriptio firmatur ex L. Longob. cit. lib. tit. 25. §. 53. Si Aldius cuiuscumque in casa alterius nesciente domino [orig: dominô] suo [orig: suô] fugerit, cum inventus fuerit, sic debet dare homo ipse, qui eum habuerit, operas, quomodo de servo. Atque inde eiusdem conditionis dicuntur Aldii in Italia, qua [orig: quâ] Fiscalini et Liti in Francia, ead [orig: eâd]. L. l. 3. tit. 20. habebantque Patronos perinde ac Liberti l. 2. tit. 35. §. 3. et tit. 44. §. 1. 4. Manumittebantur autem, seu ab operis eximebantur, non in Ecclesia, ut Servi; sed per chartam, l. 2. tit. 34. §. 5. Salmasio iidem qui vassi seu ministeriales; antiquioribus castrenses; hinc, inquit, vassi et ministeriales, Aldii et ministeriales, saepe iunctim ponuntur in veterib. Longobardorum legibus. Hique erant proprie castrenses et militares ministri, qui et fideles et hommes et ministeriales; qui dominos suos ad bellum euntes sequi tenebantur iisque praesto semper adesse, vide eum Not. ad Lamprid. in Alexandro Severo c. 41. et infra, in voce Ministerialis. De etymo vocis video Dominicum de Praerogat. Aldiorum l. 1. n. 8. Ab eadem origine Aldionarii dicti sunt, quos inter officiales Regios recenset Charta Caroli M. quae exstat in Chron. Farfensi p. 653. Ducibus, Comitibus, Castaldiis, Vicarits, Centenariis, Aldionariis, vel reliquis fidelibus nosiris. Ubi videntur longe potioris conditionis fuisse quam Aldii et Aldiones. Item Aldionariciae, habitacula Aldiorum et Aldiarum, quae cum ipsis possessionibus vaenibant; in Charta Ludovici et Lotharii Imperator. in dict. Chron. etc. Plura de his vide apud. Car. du Fresne Glossar et infra in voce Illaldiones.

ALDILAZITH Astrologus Arabs, Auctor operis Archibia. Voss. de Scient. Mathem. c. 64. §. 2.

ALDOBRANDINUS Silvester, vide Silvester.

ALDROVANDUS Ulysses, Bononiensis, incomparabilis Naturae perscrutator, verietate doctrinae, ubertate scriptorum, reconditis eruditi ingenii viribus, cunctos fere tum prisci tum sui saeculi superavit, Bononiae Profess. Philosophiae, Medicinae et Rei Herbariae, undecumque ad sua oracula confluentes habuit innumeros. Musaeum rarioribus naturae delitiis instruxit, in quo gummi, lacrimae, radices, herbae, lapides, animalia, gemmae, quae totius mundi mercatum referre videntur, eius voluntate asservantur hodieque in Curia Bononiensi, magnifico [orig: magnificô] apparatu, et exterorum conspectui ac stupori exponuntur. Quod si antiquitas Theophrastum 300. Chrysippum 700. Atteium Capitonem Consulem 69. Servium Sulpicium 180. et, quod omnem fidem excedit, Origenem 6000. librorum volumina edidisse gloriatur: nec hac [orig: hâc] laude Aldrovandus fraudandus est, ut qui non impari felicitate Veterum aequavit gloriam, recentiorum vero ampliorem reddidit. Interim tot librorum editione, eas in rei familiaris angustias senex redactus, ut in Xenodochio Bononiensi della Vita vitam finierit A. C. 1605. decreptius. Edidit cum iconibus Specimen generale omnium rerum animatarum et inanimatarum; de Meteoris, Fossilibus, et aliis inanimatis omnis generis: de Animalibus sanguineis volumina V. Ornibhologiae tomos III. de Animalibus exsanguibus Historiam, lib. IV. de Plantis. Sine Iconibus De Admirandis, Observationes omnium rerum natural. Dictionarium omnium rerum natural. Antidotarium omnium medicamentorum, quae sunt in quottidiano usu: Lectiones in Dioscoridem: Indicem Plamarum omnium: Stephanologiam seu de Coronis; Moschologiam: De Vinorum varietate: De Acctarris: De Fermento: De Unicornu: De Cancris: Dracologiam, Echidnologiam, Clucidarium Theolog. et quis reliqua fando enumeret? Vid. Ioh. Imperialem Musaeo Histor. et Freherum Theatro.

ALDUABIS Celtarum fluv. oriens circa montem Iuram, Sequanos ab Helvetiis dividens, lapsusque per comitatum Burgundiae, Vesontionem Sequanorum oppidum, ut circino [orig: circinô] circumductum pene totum cingit: Deinde Dolam urbem praeterfluens, circa Viredunum, non longe a Cabillonensi urbe, Atari fluvio miscetur, Gallice le Doux, apud Caesarem l. 1. Bell. Gall. c. 38. Alduasdubis, vel, ut alii, Alduasdalis. Graecus tamen Interpres *)aldoua/tdoubin reddit. Dubis est Ptolemaeo.

ALDUAINUS Rex Saxonum Occidentalium saeculo [orig: saeculô] 5. ab Ina regno [orig: regnô] vitaque [orig: vitâque] exutus. Polyd. Virg. l. 4.

ALDUINUS Abbas S. Ioh. Angeli circa A. C. 1025. Baron. Item Praefectus Engolismensis, sub Carolo Simplici, qui regionem hanc posteris hereditariam reddidit usque ad Aimarum, cuius filia Comiti Lusignano nupsit. Hist. Gall.

ALDUS cognomine Manutius, frater Fr. Aldi etc. varia scripsit, et inter humaniorum literatorum instauratores nomen meruit. Obiit Romae, A. C. 1597.

ALE Regnum Barbariae. Hic [orig: Hîc] puellae animalium figuras corporibus incidunt, et Rex bellum gesturus, suos, mirabili commento [orig: commentô], ad taciturnitatem adstingit. Sanut. l. 7. Iarr. l. 5. c. 44.

ALEA [1] urbs Arcadiae, Thessaliae, et Carpetanorum. Steph. Quem vide in *)ale/a.

ALEA [2] amnis Frodoardo in Chron. memoratus, apud Faram in Isaram Belgicum flumen decurrit, vulgo Ale en Laonnois: Laudunensem enim agrum irrigat. Verba Fordoardi in rebus A. C. 922. haec sunt: Karolus abnegato [orig: abnegatô] sibi introitu Lauduni, resedit super fluvium Saram, et Robertus casirametatus est super Aleam.

ALEA [3] inventum daemonis Theuth, ut scribit Plato in Phaedro, genus est lusus et exercitii adeo crebri receptique, ut inter edicta praetoria illud cautum apud Ulpianum sit, in eum iudicum non dari:


page 139, image: s0139b

qui aleae ludendae causa [orig: causâ] vim intulerit. Eius usum rem antiquam vocat sustiniansu Aug. l. 7. C. de aleator. et aleae lusu: quod optime describit Ioh. Saresbereinsis Polycra. l. 1. c. 5. Alea, exciso regno [orig: regnô] Asiae, inter manubias eversae urbis, non sub una tantum specie, migravit ad Graecos: Hinc tessera, calculus, tabula, senio, unio, dardana pugna, tricolus, monarcha, orbiculi, taliorchus, vulpes, quorum artem utilius est dediscere, quam docere. Quis enim non erubescat, si sortis suae gratiam virtuti non debeat, sed taxillis, etc. Iuvenal Sat. 14. v. 4.

Si damnosa senem iuvat alea.

Eam pro quolibet ludo in quo Fortuna et casus dominantur, accipiunt, adeo que etiam pro tesseris ac talis. L. Senec. in Claud. Apocolocynth. extr.

Cumque recollectos auderet mittere talos,
Lusuro similis semper, semperque petenti
Decepere [orig: Decepêre] fidem: refugit, digitosque per ipsos
Fallax assiduo [orig: assiduô] dilabitur alea furto [orig: furtô].

Cui quoque, ut et latrocinio comparatur, ab Aristotele Ethic. ad Nicom. l. 4. c. 1. Certe Romanis legibus penitus interdicta, dato [orig: datô] Aedilibus negotio [orig: negotiô], animadvertendi in Aleatores, ut qui in disciplinam civium publicam peccarent. Martial. l. 5. Epigr. 86.

Arcana modo raptus e popina,
Aedilem rogat udus aleator.

Sed tempore Saturnalium saltem ea [orig: ] ludere licuisse, videtur innuere Horatius l. 3. od. 24.

--- Nescit equo rudis
Haerere ingenuus puer,
Venarique timet, ludere doctior,
Seu Graeco iubeas trocho [orig: trochô],
Seu malis, vetita [orig: vetitâ] legibus alea [orig: aleâ].

Lusere [orig: Lusêre] tamen ea [orig: ] viri Principes, M. Cato et Artaxerxes, Plut. in Vitis. Augustus, Sueton. c. 71. Eutrop. et P. Victor. Claudiu Caesar, Sueton. c. 33. Domitianus Aug. apud eundem c. 21. Verus apud Iul. Capitolin. c. 4. Theodoricus quoque Gotthorum Rex qui lucrum inter domesticos partiebatur, ut gratiam promereretur, Sidonius Appollin. l. 1. Ep. 2. etc. Germani olim, tanto [orig: tantô] furore, ut cum omnia defecerant extremo [orig: extremô] ac novissimo [orig: novissimô] iactu de libertate, et corpore contenderent, uti videbimus infra, ubi de Sponsionis in Foro apud Romanos faciendae ratione. Hinc proverb. Iacere aleam, vide Thom. Dempster. Antiqq. Rom. l. 5. paralip. ad c. 1. et hic infra.

ALEAE lusus cum ludo calculorum male a nonnullis confunditur, putantibus pessou\s2 seu pettou\s2 Graecorum, Latinorum calculos esse. Calculorum enim lusus, idem cum Latruncuorum, apud Graecos Latinosque solis calculis peragebatur, nullis tesseris: quare Aleam non habebat, sed solam artem. Itaque pettei/a est Graecorum, tesseris calculisque constans, artique partier ac fortunae obnoxia; quam Romani aliter Tesseras, Tabulam, Duodecim scripta, appellarunt [orig: appellârunt]. Adhibebantur nempe tesserae ad illum lusum, nec in solis calculis res erat posita ut in ludo Latrunculorum: unde Graeci pettou\s2 modo pro calculis, modo pro tesseris accipiunt, ludumque ipsum modo pettei/an, modo kubei/an, vocant. Quamquam autem plures Aleae species et artes essent, hanc proprie tamen et per excellentiam Aleam appellarunt [orig: appellârunt], quae cum tesseris et calculis in tabula vel alveo lusorio luditur: de quo ludi genere accipienda sunt, quaecumque in Veterib. libris de damnosa et vetita legibus alea dicta occurrunt. Vetustus habetur cento ex Virgilianis contextus versibus et de Alea inscriptus, qui totam hanc in tabula calculisque ludendi rationem luculentissime exponit: cuius carminis initium ita omnino habet, DE ALEA.

Artis opus rarae, tua si mihi certa voluntas,
Expediam dictis, donum exitiale Minervae.
Tu vatem tu Diva mone. nunc ipsa vocat res
Et furiis agitatus amor.

Isidor. Origin. l. 18. Alea, id est, lusus Tabulae, inventa a Graecis, in otio Troiani belli, a quodam milite, nomine Alea, a quo et ars nomen accepit. Sed de Alea milite nugae sollennes Isidori. Lusum Tabulae vero cum vocat, per synecdochen loquitur: in tabula enim lusoria, ut hodie apud nos, sic olim apud Veteres duplex praecipue ludus ludebatur calculorum scil. seu Latrunculorum, et tesserarum, quem et Tabulae lusum et Aleam et XII. scriptorum, ludum appellabant; quoniam tabulae pars, quae tesseris serviebat, duodecim scriptis erat notata, in quibus ponebantur calculi: per quas lineas seu scripta movebantur, variosque positus ac situs accipiebant, ex vario tesserarum iactu. Hinc vetus Epigramma de Tabula,

Discolor ancipiti sub iactu calculus adstat,
Decertatque simul candidus atque rubens:
Et quamvis parili scriptorum tramite currant
Is capiet palmam, quem bona fata iuvant.

Scriptorum tramitem vocat scripta illa sive lineas, per quas calculi currebant; o(do\n vocat Agathias in Epigramm. de eodem lusu; vias etiam Isidor. c. de figuris aleae l.16. to/pous2 et xw/ras2 iterum Graeci; unde mono/xwros2, infelix tabulae lusor, qui ad unum scil. calculum redactus erat, quique omnes suos calculos amiserat. Nam in hoc lusu vincebatur, qui cum paucioribus calculis erat relictus, imo qui omnes ad unum amittebat. Capsos et Septa Latini, Graeci xarakw/mata, vocarunt [orig: vocârunt] quoque haec scripta, de quibus vide suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Porro, in hoc lusu ars cum fortuna certabat, cum fortuna ex tesserarum iactu, ars, in calculorum dispositione, posita esset. Licebat itaque, quod forte male cecidisset, id arte corrigere,


page 140, image: s0140a

recte scil. ludendo et perite calculos ponendo, Hinc illa Comici, Terent. Adelph. Actu 4. sc. 7.

Ita vita est hominum quasi cum ludas tesseris,
Si illud, quod maxime opus est iactu, non cadit,
Illud quod cecidit forte, id arte corrigas.

Qui proin male iactarat [orig: iactârat], male iacta non dabat, sed artem pro fortuna adhibebat et in melius reponere tentabat, quod infeliciter ceciderat. Contra Ovidius praecipit l. 2. artis amat. amanti, cum amica sua ludenti, ut et male tesseras iactet et male calculos moveat, sicque de industria perdat et se vinci patiatur:

Seu ludet numerosque manua iactabit eburnos,
Tu male iactato, tu male iacta dato.

iactabantur tesserae, dabantur calcui; et ex vario tesserarum iactu varie per scripta et lineas movebantur ac disponebantur calculi; quam poikilo/taton sqe/sin calculorum vocat Agathias Epigramm. in tabulam Zenonis, ubi toto [orig: totô] illo [orig: illô] narrat, qualis situs vel ordo ac positio calculorum fuerit, nigrorum alborumque; ordinem nominat Quintilianus; poiki/las2 metasta/seis2 tw=n *yh/fwn, Ep. 23. l. 1. Aristaenetus, apud quem infelix ex aequo amator ac aleator, quoties cum rivalibus suis luderet, adeo prae amore nihil videbat, ut saepe ex iactu resserarum, quem ipse iecerat, non suos; sed adversariorum calculos, moveret ac ordinaret. Quotiescumque autem aliquis hunc lusum ludens calculum dedisset et mox paenitentia [orig: paenitentiâ] ductus, datum reducere ac revocare vellet, licebat hoc ei facere, modo fieri concederer is quicum ludebatur. Cicer. in Hortensio apud Nonium: Ita tibi concedo, quod in duodecim scriptis olim, ut calculum reducas, si te alicuius dati paenitet: Quod Graeci dicunt a)naqe/sqai *yh=fon, calculum reducere, ut videre est apud Platonem in Hipparcho. Unde per metaph. metanoh=sai to\ a)naqe/sqai est apud Hesychium, etc. Cum igitur iaci proprie dicerentur tesserae, dari calucli; hinc iactus videtur propie vocari debuisse tessera, quod iaceretur; datus autem calculus, quod daretur: at Galli viceversa [orig: viceversâ] hodie datos vel dados vocant tesseras, iactos vero calculos. Unde iacti vel iactones iis hodieque dicuntur calculi, quibus in putandis rationibus utuntur. Sed et Graeci *bo/lous2, i. e. iactus, non tantum tesserarum iactus, sed etiam tesseras ipsas nuncuparunt [orig: nuncupârunt], item *boli/das2. Epigr. Graecum ei)s2 ta/blan,

*mh/te de\ nikh/tas2 megali/zeo, mht' a)po\leifqei\s2
*)/axnuso th\n o)li/ghn memfo/menos2 boli/da.
Neque vero cum viceris, te magnifac, neque destitutus
Dole, exiguam increpans tesseram

Et quemadmodum pe/ptous2 Graeci et pro tesseris et pro calculis usurparunt [orig: usurpârunt], sic Latini etiam tesseras posuerunt, a)nti\ ku/bwn et a)nti\ *yu/fwn. Glossae, tesserae, *bo/lia, *yh=foi. Graeci quoque recentiores, tabli/a tam de calculis, quam de tesseris, dixere [orig: dixêre], etc. Calculi vero sive *yh=foi, quibus in tabula ludebatur, erant rotundi, numero quindecim, tesserae tres etc. Vide infra. Cum autem Aleae seu Tabularum ludi inventor dicitur Palamedes, ut inter alia videre est apud Sophoclem in Tragoedia cognomin. non intelligendus is est, quem hactenus descripsimus, sed pettei/a simplex et solis quinque calculis ab utraque ludentium parte tractari solita, absque tesseris. Quinque enim calculos unusquisque lusorum habebat in quinque lineis ponendos, hinc pessa\ pentegramma Sophocli: Sic decem lineas habebat tabula in qua ludebatur et unam praeterea medianam, quae inter decem illas protensa sacra dicebatur. Operosior vero illa et ingeniosior pettei/a, de qua hactenus, Aegyptiorum est d(/rhma; tota Philosophice et ad rationem Astronomicam composita et excogitata, uti diximus supra in voce Aegyptiaca pettei/a. Vide plura hanc in rem apud Salmas. Not. ad Flav. Vopiscum in Proculo c. 13. et infra pssim, inprimis in Tabula Tricae, et Trictracum.

ALEANDER Hieronymus, vide Hieronymus.

ALEBAS Rex Larissaeorum, qui a suis satellitibus obtruncatus est. Ovid. in Ibin:

Quosque putas fidos, ut Larissaeus Alebas,
Vulnere non fidos experiare tuo,

ALEBECERII populi Galliae Narbonensis Plin. l. 3. c. 4.

ALEBUS fluv. Hispan. circa Balearides.

ALEC vide infra Halec, it. Muria. Forum captura abundantissima, circa Rugiam insulam olim celebris, postea apud Scanienses increbuit, hinc ad Norvegos, ab his ad Scotiae Angliaeque oras migravit, ubi frequentissima in hunc diem exercetur et Europae quodam [orig: quôdam] modo [orig: modô] sufficit, ex quo artem muria [orig: muriâ] hunc piscem condiendi Guil. Buckeldius Belga invenitatque ut durare et longe lateque asportari posset effecit, circa A. C. 1416. De periodo huius piscatus ita Camdenus in Britannia, Haleces Britanniam nostram, non sine divino consilio, numerosis cxaminibus quotannis circumnatant. Circa solstitium aestivum ex alto littora Scaniae petunt, quo [orig: quô] tempore quum pinguiores sunt, statim divenduntur. Inde Anglica littora adeunt, et ab Augusto medio ad Novembrem optima et uberrima eorum est captura, a Scarborrough usque ad Tamisis ostium, Postea aliqua [orig: aliquâ] vehementi procella [orig: procellâ] in Britannicum mare deferuntur, et in eo ad Christi usque natalitia se piscantibus offerunt; hinc Hiberniam utrinque pernatantes in Septentionalem Oceanum, circumnavigata [orig: circumnavigatâ] Britannia [orig: Britanniâ], se transferunt et ad Iunium quasi subsistunt. Haec copia effecit, ut Belgis facile concederetur illis in locis piscatus, sicut Seldenus amplius ostendit, qui domnii hhinc Anglorum marini argumentum exstruit, Mari clauso l. 2. c. 21. Alii, vi conventionis, quam titulo [orig: titulô] Imperii piscatum hunc niti malunt. Vide Ioh. Henr. Boeclerum Dissertat. de Civ. Maritima.

ALECTA urbs Episcopalis Galliae Narbonensis hodie Alette. Ad Aracem fluv.

ALECTO Furia infernalis, Latine incessans dicta, ab a privat. et lh/gw desino, quia cupiditas numquam satiatur. Ovid. Ep. 2.

Affuit Alecto brevibus torquata colubris.

Virgilius Aeneid. l. 7. v. 324.

Luctificam Alecto dirarum ab sede sororum
Infernisque ciet tenebris; cui tristia bella,
Iraeque, Insidiaeque, et Crimina noxia cordi.

quod ait luctificam, idem invenies apud Ovid. Met. l. 4. Fab. 13. ubi


image: s0140b

Tisiphonem sororem suam

--- --- - Luctus comitatur euntem.

Eadem ibidem affert secum. Et scelus et lacrimas. Alecto quoque apud Claudian l. 1. in Rufin. v. 33. inter alios comites sequitur,

Scisso maerens velamine Luctus.

Girald. Hist. Deorum Virg. l. 3. 6. 8. 12. Aeneid. Suidas, Orph. in Hymno. Nic. Lloydius. Vide Furiae, Eumenides etc.

ALECTOR fil. Anaxagorae, patri in Argivorum regno successit, Iphim genuit et Capaneum, qui fuit unus ex septem ducibus Argivorum apud Thebas, Volaterr. Alectoris propugnaculum circa Borysthenis ostia habes apud Dionem Prusaeum. Successit ipsi Iphis, quem vide.

ALECTORIA Gemma seu Alectorius Lapis, memoratur in Excerptis Solini Metricis,

Est et Alectorius gallorum in ventre lapillus,
Ut faba, crystalli specie, pugnantibus aptus.

In ventre enim galli gallinacei, crescere ac coalescere dicitur; Sicut Dracontia, in capite draconis. Quod vero addit, pugnantibus aptus, confirmatur a Solino c. 4. ubi de Milone, Victor omnium certaminum, quae obivit, Alectoria [orig: Alectoriâ] usus traditur, qui lapis specie crystallina [orig: crystallinâ] etc. Et Plinio l. 37. c. 10. Alectorias vocant, in ventriculis gallinaceorum inventas, crystallina [orig: crystallinâ] specie, magnitudine fabae: quibus Milonem Crotoniensem usum in certaminibus, invictum fuisse videre volunt. A voce a)le/ktwr, seu a)lektzuw\n, gallus in genere et per excellentiam gallus Persicus seu Medicus, a tiara sive crista [orig: cristâ] recta [orig: rectâ], quam capite gerit. Salmas. ad Solin. passun, inprimis p. 387.

ALECTRYON teste Luciano [orig: Lucianô], adolescens fuit Marti adeo familiaris, ut adulterii, quo [orig: quô] Veneri ille commiscebatur, conscius adhiberetur, foribusque custos apponeretur, ne Solis interventu adulter apprehenderetur. Verum cum ille somno [orig: somnô] captus negligentius excubias ageret, amantes a Sole comprehensi sunt, et ad Vulcanum delati, catenisque admantinis, multo ante in eum usum paratis, impliciti. Quo [orig: Quô] nomine Maris indignatus Alectryonem in avem sui nominis transformavit, quem Gallum Latini vocant, qui etiam hodie, veteris negligentiae memor, Solis adventum cantu suo [orig: suô] praenuntiat.

ALECTRYONES h. e. Galli Gallinacei, vocitati fuerunt militari lascivia [orig: lasciviâ] olim Cares, propter gales cristis insignes, teste Plutarcho [orig: Plutarchô] in Artaxerxe. Quomodo etiam nostra [orig: nostrâ] tempestate certam militum manum, qua [orig: quâ] se ad versus inopinos hostium insultus tuentur Clivenses, nostrares Die Hanenfedern appellant.

ALECTRYOPOLIS urbs Macedoniae inter Philippos et Thessalonicam, vulgo Alesterosori.

ALECTUM postea Dei Donum, vulgo Dondy seu Dundee, teste Camdeno [orig: Camdenô] cum aliis, oppid. Scotiae in ora ad ortum ad ostia Tai fluv. inter Andraeapolin, et Brechinium.

ALECTUS militum praefectus, Caransium Aremoricae usurpatorem, occidit; ob vitia autem suis exosus redditus, et a Constantio Asclepiodoro praefecto excubiarum Diocletiani similiter interemptus est. Victor, de Caesaribus.

AL EDRISI seu NUBIENSIS Geographus, praeclare aute annos 500. orbem in septem climata descripsit: Tempore Rogerii I. utriusque Siciliae Regis, A. C. 1151. Hunc ex Arabico Latinum fecere [orig: fecêre] Gabriel Sionita et Iohannes Hesronita, Maronitae.

ALEGRANCA parva Insul. prope Canarias, cum portu commodo et aliquot arcibus. Grammaeus, Afr. l. 9. c. 5.

ALEIUS Campus locus Lyciae, in quem cecidit Bellerophontes, cum a Pegaso ab oestro agitato excuteretur: Sic dictus, quod in eo caecus errasset [orig: errâsset] Bellerophon, donec periret. Dionysius Perieg. v. 872.

*kei=qi de\ to\ pedi/on to\ *)alh/+ion, tou= kata\ nw=ta
*)anqrw/pwn a)pa/ndqen a)lw/menos2 e)ndia/aoke.

Avagando itaque Aleiux dictus. Homer. Il. 6. v. 201.

*)/htoi o( kappe/dion to\ *)alh/+ion o os2 a)la=to,
*(/on squmo\n kate/dwn, pa/ton a)nqrw/pwn a)leei/nwn.

Eustathius vero aliam tradit nominis originem, videl. h)\ a)po/ tinos2 po/lews2 kaloume/nhs2 *)/alhs2, w(/s2 tines2 le/gousin, h)/ para\ to\ e)sterh=sqai lh+i|wn. Nic. Lloydius.

ALELE Africae urbs, circa Syrtin Minorem Plin. l. 5. c. 5.

ALEMANNI Stephano Alamani, Arnobio l. 1. Alamanni, ut diximus retro, populi Germaniae, Galliae Belgicae, et Rhaetiae proximi, in Suevia quondam incolentes. Nunc omnes Germani, Alemanni communiter vocantur. Quos Quadratus, rerum Germanicarum scriptor apud Agathiam, non a Lemanno lacu, aut ab Alemanno fluvio dictos putat; sed quod plerique Germaniae populi in unum coierunt [orig: coiêrunt]. Siquidem Al Germanica [orig: Germanicâ] lingua [orig: linguâ] idem significat quod Omnis, Man vero idem quod homo. Ut dicti sint Almanni, quasi omnis generis hominum colluvies et permistio. Alii vero sic dictos putant, quod toti viri essent, et bellatores fortissimi. Horum regio Alemannia nominatur, hodie Alemagna. De qua Claudian de laud. Stiliconis l. 1.

Oravit iungique tuis Alemannia signis.

Vide B. Rhenanum Rerum German. Nov. Antiq. l. 2. alibique passim, et ad eum Notas Cl. Viri Iac. Ottonis haud pridem editas.

ALEMANNIUS Nicolaus, vide Nicolaus.

ALEMANNUS [1] fluv. Germaniae ex Suevia ortum habens, ac per Aureatum urbem (nunc Aichstatum) in Danubium inter Ingolstadium et Ratisponam influens. Vulgo Altmola, vel Altmul.

ALEMANNUS [2] Ludovicus, vide Ludovicus,

ALEMUSII Atticae populi apud quos est Cereris Legiferae, et Proserpinae templum. Pausan in Atticis.

ALENCONIUM oppid. Galliae Celticae Ducatus [orig: Ducatûs] titulo [orig: titulô] insigne, ad Sartam fluv. vulgo Alenzon, teste Rob. Caenali. longitud. 12. 10. latitud. 48. 26.

ALENCONIUS Philippus, vide Philippus.

ALENITICUM vide Aelaniticum.

ALENS Coi Insulae locus, Theocr. Etiam fluv. Eiusdem Schol. Vide Hales.