December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

page 64, image: s0064a

ADOREUS mons Phrygiae, ex quo Sangarius fluv. erumpens per Phrygiam labitur in Bithyniam. Vide Didymus.

ADORFUM oppid. Germaniae in Voigtlandia, in ditione Electoris Saxoniae, ad fluv. Elster.

ADORIANUM oppid. Transylvaniae, in confinio Hungariae, iuxta fluv. Berethon.

ADORIS potio apud Arnob. l. 5. adv. Gent. ubi Baubo, quae hospitio [orig: hospitiô] Cererem accepit: Adulatur officiis mitibus, refieiendi corporis rogat curam ut habeat, sitienti adoris oggerit potionem cinnum, Cyceonem quem nuncupat Graecia; uti ex veteri Codice Regiae Bibliothecae lectionem veram restituit. Salmas. cum in editionibus inepte legeretur, sitienti ardori: est cyceon, h. e. potus farina [orig: farinâ] vel polenta [orig: polentâ] commixtus. Ovid. de eadem anu verba faciens, l. 5. Met. Fab. 7.

--- --- --- -- lymphamque roganti
Dulce dedit. tosta quam coxerat ante polenta [orig: polentâ].

Ubi tostam ante polentam, vocat farinam, ex hordeo prius tosto, quae in vinum addelbatur. Vide Salmas. ad Solin. p. 328. et infra in voce Polenta: uti de Adorea praemio militari, ubi de Militibus.

ADORSI apud Tacit. Annal. l. 12. c. 15. 16. 19. gentis nomen circa Bosphorum; Aorsi legit Lipsus..

ADOSYGNE vide Allosygne.

ADOVACRIS Rex fuit Herulorum, qui A. C. 475. tanta cum manu in Italiam irtupit, ut terrore percullus Augustus sponte puropuram poneret Paul. Diaconus l. 16.

ADPUNCTARI vulgo Gallis dicuntur, quibus salarium constitutum est: Commoda enim et salaria militiae, quae solatia appellant Imperatores in Codicc; Iustinianus puncta dixit, Cod. de Advocatis divers. iudic. Salmas. ad Spartian. in Hadriano. c. 9.

ADRA Illyrici urbs. Ptol. Zeranaz hodie, Oduca Moletio. Castellum nunce esse tradit Mar. Niger. Item Phoeniciae urbs: et civitas Arabiae Petrosae. Ptol. Et oppid. Syriae Caeles, i. e. Cavae. Idem. Vide Adra vel Edrai.

ADRABAE campi quidam sic dicti. Ptol. in Austria sunt, uti Lazius docet, et Markfelt hodie vocantur.

ADRACH Palaestinae regio. Zach. c. 9. v. 1. in Coelesyria, una cum oppido eiusdem nominis, distante a Bostra 25. milliar. Sedrach est 70. Interpretibus.

ADRAGIA pars Persiae est, in Historia Miscell. c. 18.

ADRAI vide Edrai.

ADRAISTAE Indiae populi sunt, circa Indi fluminis partem superiorem degentes, ut tradit Arrian. l. 5. Andresti sunt Diodoro Sic. l. 17. Male apud Orosium l. 3. c. 19. Araestae et Adraestae.

ADRAMA Coelesyriae urbs, Ptolemaeo.

ADRAMELECH [1] fil. Sennachcrib, Regis Assyriae, quem a fratre Sarassaro adiutus occidit. 2 Reg. c. 19. v. 37. Esa. c. 37. v. 39. Item Deus Sepharvaim, 2 Reg. c. 17. v. 31. Latine magnitudo vel potentia regis. Vide infra.

ADRAMELECH [2] Idolum Assyriorum, quod sibi fabricati erant Sephar vaimitae, in cuius honorem filios suos flammis exponebant et urebant: illud idem Idolum Samaritani coluerunt. 2 Reg. c. 17. v. 31.

ADRAMILES vide Psicterius.

ADRAMIRE in sacramentis ac testimoniis, apud recentioris aetatis Scriptores, frequens: significat, cavere, promittere, obligare se coram Iudice, rem quampiam se facturum, v. g. iuraturum, testes adducturum, aut duello [orig: duellô] ius suum probaturum. Unde phrases, Testimonia seu testes adhr amire, Vadium adhr amire, Arramire bellum seu duellum, apud Auctores laudatos Car. du Fresne Clossar. vocis originem Beslius ab Affirmare; Wendelinus a Rama seu Ramallum, quod est locus, in quo iudicia exercentur, deducit. Bosquetus ad Epistolas Innocentii III. ab arrha arcessit, quod qui adhr amubant facturos se quidpiam, arrham dabant, seu mittebaut, forte chirothecam aut festucam, ut est in formula L. Inter Formulas incerti Auctoris: quam sententiam videtur amplecti Bignonius Notis ad L. Salic. ubi adrhamire idem vult esse, quod, arrer apud Gallos, ab arrha data, apud Eundem.

ADRAMIS et ADRAMIN, nomen viri proprium.

ADRAMITAE Arabiae Felicis populi, apud Ptolemaeum. Theophrastus habet a)dramh/tan locum in eadem Arabia, ubi tus, myrrha, et cinamomum gignuntur. vide Atramitae.

ADRAMITTA vide Adramitae.

ADRAMYTTIUM et ADRAMYTTEOS, olim Pedasus, Plinio [orig: Pliniô] l. 5. c. 30. auctore, Troadis oppid. quod nunc Landramiti dicitur, Nigro teste Atramyttium Ptolemaeo. Hinc sinus Atramyttenus, hodie Golfo de Landramiti. Olim Idaeus sinus. in quo plures Lelegas olim habitasse [orig: habitâsse] auctor est Homerus, teste Strabone, l. 13. Adramyttio autem vicinae erant Thebae Hypoplaciae; qui eandem urbem ulti faciunt. Etymologus. *qh=bai, to\ nun= *(adramu/tteion kalou/menon. Ita citiam Phavorinus, et Io. Lydus, et Lydum secutus Ortelius. Sed et Livio, l. 37. Atramytreum et Thebes campus idem sunt. Atramytteum, inquit, hostiliter itinere facto [orig: factô] petit, agrum opulentum, quem vocant Thebes campum, carmine Homeri nobilitatum. Saltem Phoenicium nomen utrumque est, inquit Bochart. in Chanaan l. 1. c. 8. et a luto sumptum. De Thebarum nomine alibi. Adramyttium autem est Astramudi, h. e. regio lutosa. Mud siquidem Phoenicium significat lutum, Philo Byblius, mw\t scribit, et exponit i)lu\n limum, sive u(datw/dous2 mi/cews2 sh=yin, aquosae mistionis putredinem. Nic. Lloyaius.

ADRAMYTTIS Lyciae insula. Steph.

ADRAMYTTUM vide Thebae.

ADRAMYTTUS vide Adrumetum.

ADRANA urbs Thraciae parum supra Benericen, quae etiam Adrene dicitur Steph. Leonclavius in Bithynia ponit, haud procul a Prusa, dicitque a Turcis Edrenos vocari. Adrani fauces commemorat Zosimus. l. 2. sed circa Pannoniam. Est etiam fluv. Cattorum in Germania. Tacito l. 1 Annal. c. 56. Adrana. Aedera hodie dici


image: s0064b

existimat Althamerus, sed is ubi locorum sit, non addidit. Eder ex eo facit Iunius, in sua Batavia; scribit etiam cum in Fuldam evolvi, et hoc ex tabulis verum esse con stat.

ADRANTIS Mansio, in Pannonia, circa Celiam, Antonin. Lazius putat, hunc locum in Dragemel incidere; castellum hoc in ripa Savi. Ortel. in Thes. Geogr.

ADRANUM Siciliae mediterranea urbs est. Plut. in Paral. Vel in Aetnae montis radicibus, fluv. habens eiusdem nominis, teste Stephano. Aderno dicitur Fazello et Aretio. Eius meminit Sil. Italicus. l. 14.

Adranum, Ergentumque simul, telaque [orig: telâque] superba
Lanigera [orig: Lanigerâ] Melitc. --- --- --- -

Ubi alii Hadranum. longitud. 38. 54. latitud. 37. 100. In hac urbe fanum erat Adrani, Dei in Sicilia plurimum culti. Diodor. Sic. l. 14. *dionu/sios2 d' en th=| *sikeli/a po/lin e)/ktisen u(p au)to\n to\n th=s2 *ai)/tnhs2 lo/fon, kai\ a)po\ tinos2 e)pifanou=s2 i(erou= proshgo/reusen au)to\n *)/adranon. Plut. in Timoleonte. *)adrani=tai po/lin mikra\n men, i(era\n d' ou)=san *)adra/nou qeou= tinos2 timwme/nou diafero/ntws2 e)n o(/lh| *sikeli/a katoikoun=tes2. Aelianus de Auim. l. 11. c. 20. *)en *sikeli/a *)adrano/s2 e)sti po/lis2, w(s2 le/gei *numfo/dwros, kai\ e)n rh=| po/lei rau/th| *)adranou= new\s2 e)piswri/ou dai/monos, pa/nu d' e)nargh= fhsi\n ei)nai tou=ton. Hesych. voce *palikoi\, Palicos Deos asserit huius Adrani esse filios. Vide Bochart. De Phoen. Colon. l. 1. c. 28. De canibus huius fani, mirabilem historiam idem Aeliavus loc. cit. refert. Nic. Lloydius.

ADRANUS Deus cui sacra erat Adranum civitas.

ADRAON urbs Arabiase maioris seu desertae, episcopalis sub Archiepiscopo Bostrensi. Vide Adratum.

ADRAPSA orum, urbs Bactrianae. Strab. l. 15. longitud. 100. 50. latitud 41. 30.

ADRASII Aeliano l. Animal. 15. c. 25. Interpretes Gedrosit legunt.

ADRASSON Episcopatus sub sede Seleuciensi Ciliciae: alius sub sede Becerra Arabiae. Guil. Tyrius.

ADRASTA nympha, Oceani filia, Iovis nutrix. Hyginus, Fab. 182.

ADRASTIA [1] fons Sycioniae apud Pausaniam, l. 2. Adrastiae montem habet Plut. in Lucello: circa Bithyniam Adrastii Campi sunt Trogo circa Parium: prope Cyzicum, haud procul ab Ida, ut exstimat. Ortelius.

ADRASTIA [2] regio non longe a Troade, quae est in Mysia ab Adrasto rege dicta, qui primus Nemesis, i. e. Fortunae, templum aedificavit, Adrastiamque vocavit. Ibi et Apollinis oraculum celebre. Strab. l. 13. Pausan. l. 2.

ADRASTIA [3] Iovis ac Necessitatis filia, scelerum vindex acerrima, quam nemo flagitiosus, neque magnus, neque parvus, vi aut clam effugere potest. Alio [orig: Aliô] nomine Nemesis dicitur, eiusque sedem Aegyptii Sacerdotes supra Lunam constituerunt, ut inde, velut regina, et arbitra, haec inferiora despectaret. Strabo. l. 13. nominis rationem refert ad Adrastum regem, de quo supra. Phornutus autem para to\ a)ei\ dra=n, quasi a)ei\ drasteia, quod nihil eam impediat, nihil frustretur, nihil ea infectum relinquat, vel, ut Pausan. ait, u(po\ tou= didra/skein, quod scilicet nemo nocens meritam poenam unquam effugerit, etiamsi aliquando tardius eum assequitur. Virg. sive potius Catullus, in Ciri,

Ut scelere infando [orig: infandô], quod ne sinat Adrasteia,
Laedere utrumque uno studeas errore par entem.

Quam nominis rationem Apuleius asserit. l. de Mundo, qui de Graeco est, quem Aristoteli nonn ulli tribuunt. Idem satum; inquit, *moi=ran, vocant, quod ex partibus constat, quod unicuique attributio sua sit ascripta, Adrastea eadem, quasi ineffugibilis necessitas ultionis. Mart. Capella l. 1. Intra consistorium regis (Iovis) quaedam femina, quae Adrastia dicebatur, urnam caelitem; super amque sortem, irrevocabilis raptus celeritate torquebat, excipiebatque ex volubili orbe decidentes sphaeras peplo inflexi pectoris Imarmine. Intelligit Graecum *(eimarme/nh. Vide plura apud Strabon. l. 13. Pausan. l. 7. Stat. Theb. Macrob. Saturn. Nic. Lloydius.

ADRASTUS [1] Talaonis, et Europnomes fil. Rex Argivorum, post patrem, qui Thebanis bellum intulit pro Polynice genero suo; sed utrinque multis occisis rediit re infecta [orig: infectâ]. Stat. Theb. l. 5. v. 18.

Dux Talaionides antiqua [orig: antiquâ] ut forte sub orno
Stabat, et admoti nixus Polynicis in hastam.

In honore fuit apud Megarenses, teste Pausania [orig: Pausaniâ] in Atticis. Nam eum apud se diem suum obiisse refert, mortis vero causam senectutem fuisse, et Aegialei filii obitum. Hinc longaevus Papinio Statio, l. 4. Theb. v. 74.

Proxima longaevo profert Dirceus Adrasto.

Virg. Aen. l. 6. v. 480.

Parthenopaeus, et Adrasti pallentis imago.

Statio Inachius dicitur, ab inacho Argivorum rege, Theb. l. 2. Et Persius, utpote a Perseo Iovis filio, et Argivorum rege oriundus, l. 3. Vide Diodor. Sic. l. 4. c. 67. Herodot. l. 5. Hygin. Apollodor. Ei in regno Argivo successit gener Tydeus, par' *)adra/stoio labw\n i(pph/laton *)/argos2, Theocrit. Idyll. 24. v. 128. Sed et Adrastus Sicyoniis regni auctor fuit, cum enim Argis eiectus esset, Sicyonem profugus ad Polybum, eo [orig: ] mortuo [orig: mortuô] ipse regnum obtinuit, Pausan. l. 2. a)/mfaine kudai/nwn po/lin, urbem illustrem ornatamque reddidit, Pindar. Nem. 9. et Pythia ibi in honorem Apollinis Pythii instituit, cuius agonis obscura sunt vestigia in Matmore Arundel. anno [orig: annô] Attico [orig: Atticô] 325. Sane Sicyonii in ipso foro h(rw=|on Adrasto posuerunt, hostiis et festis illum honorantes, ac eius infortunia choris Tragicis decorantes, Herodot. l. 5. c. 67. unde Pausaniae Sicyoniorum rex est, XVII. Eusebio XXIII. Homero autem primus; qua de re vide Ioh. Marshamum Canone Chron. Sec. XI

ADRASTUS [2] Gorgii fil. dum Athim Croesi filium suae fidei creditum, in venatione, apri loco [orig: locô] percussisset, se super eiusdem tumulum confodit. Herodot. l. 1.

ADRASTUS [3] Philosophus, qui de Peripatericis


image: s0065a

posterioribus, Aristotelis Logicam in publicas scholas induxit, et iuventuti proposuit: eius meminit Galenus, Philippopoli [correction of the transcriber; in the print Philippoli] oriundus. Steph.

ADRASTUS [4] Percosii fil. de quo vide in dictione Percosius.

ADRASUS vide Andrassum.

ADRATENI urbis in Hellesponto memint Chalcedonense Concilium.

ADRATUM Arabiae urbs, quae respicit ad Bostrensem me tropolim: nunc dicitur Civitas Bernardi de Stampis. Guil. Tyrius, l. 16. c. 10.

ADRAZARUS Sophenae Rex. Vide Adadezer.

ADREGIN Angliae regia Villa in Berniciorum provincia, ad Glenim fluvium: postea dicta fuit Melmim. Beda,

ADREMMON Zachar. c. 12. v. 11. oppid. est vicinum urbi Iesreel. Hieronym. scribit, suo [orig: suô] tempore maximianopolin vocatam esse, huius meminit etiam Nicenum Concilium.

ADRENE vide Adrane.

ADRESPONSUM vide supra in Ad, ac infra in Responsales et Responsum.

ADRESTE Helenae ancilla, Homer.Od. 4. v. 305.

*)ek r' *(ele/nh qala/moio quw/deos2 u(yoro/foio
*)/hlusen, *)arte/midi xrushlaxa/tw| ei)kh=a.
*th=| d' ar a(/m' *)adrh/sth klisi/hn eu)/+tukton e)/qhken.
*)alki/pph te ta/phta fe/ren malakou= e)ri/oio.

ADRESTIA vide Adrasttae et Parium.

ADREVALDUS seu ADOALDUS, Rex Longobardorum, Agilulfi fil. cum matre Theodelinda, substituto [orig: substitutô] Ariobaldo [orig: Ariobaldô] Ariano [orig: Arianô], A. C. 626. a sub ditis pulsus est. Paul. Diaconus.

ADREUS Numinis cuivisdam nomen. Etymologus. *)adreu\s2, dai/mwn ti\s2 peri\ th\n *dh/mhtra, a)po\ th=s2 tw=n karpw=n a(dru/nsews2.

ADRI Arabiae Petraeae urbs, Ptolem. Huius Episcopum Arabium vocat Epiphanius.

ADRIA [1] vel HADRIA Steph. et Ptol. Romanorum colonia in Piceno, quinta [orig: quintâ] Italiae regione, 12. mill. pass.a mari distans, in qua ager ipse Adrianus dicebatur, vino [orig: vinô] generosissimo [orig: generosissimô] nobilis, quod et ipsum Adrianum fuit appellatum. Item urbs Graeciae Illyrico mari proxima, po/lis2 e)pifanh\s2 Eustathio. Item oppid. ad Padum amnem a Tuscis conditum, nobili portu imprimis clarum; inde forte Adriaticum mare, hodie Golfo di Venetia, quod vulgo Adria quoque dicitur, et a poetis tempestuosum valde describitur. Catull. Epigr. 4.

Minacis Adriatici litus.

Horat. l. 1. Od. 33.

Libertina fretis acrior Adriae
Curvantis Calabros sinus.

Idem l. 3. Od. 9.

--- --- -- Levior cortice, et improbo
Iracundior Adria [orig: Adriâ].

Idem l. 3. Od. 3.

--- -- --- -- Neque Auster Dux inquieti turbidus Adriae.

Senec. in Thyeste, Actu 2. v. 361.

Aut saevo [orig: saevô] rapidus freto [orig: fretô]
Ventosi tumor Adriae.

Lucano l. 5. v. 614. Vagus dicitur:

--- --- Sonat Lonio vagus Adria ponto [orig: pontô].

Eustath. in Dionys. ait quosdam Ionium et Adriaticum mare pro eodem habere; addit autem oi( de\ a)kribe/steroi to\n *)io/nion me/ros2 tou= *)adri/ou fasi/. Vide Cluver. Ital. Antiq. l. 4. c. 17. ut et in H. lit.

ADRIA [2] Aprutii urbs, in colle, 4. mill. pass. a mari Adriatico distans Estque Ducatus domus Aquavivae, in regno Neapolitano 10. mill. pass. a Pinnensi civitate.

ADRIA [3] fluminis nomen, Straboni l. 7. Inde Adriatico mari nomen; ut ipse addit: Vide Atria, Atrianus, et Hadriaticum.

ADRIAE [1] nauvale, habet Strabo, ad ostia Matrini fluminis in Italia.

ADRIAE [2] Insitlae meminit D. Hieronym. in cp. quadam ad. D. Augustin. Pelagosa forte hodie, in medio sinus Hadriatici. Scopulum tantum esse scribit Iustus Gistelius. Vide Hydria.

ADRIANAE locus in Cyrenaica regione Antonino. Adrianae civitatis meminit quoque Cassiodorus Varior. 1. ad Saturninum. Vide Adrinus.

ADRIANE in Itinerario Antonini, urbs Cyrenaicae, de qua sic ibi: Beronice Mill. Pass. XXX. Adriane Mill. Pass. XXIX. Theurira XVIII. Ptolemais XXVI. eadem cum Hadrianopoli, in tabula Peutinger. ubi legimus, Bernicide XXIII. Hadrianopolis XXV. Tauchira, Ptolemaide, Una est ex duabus illis urbibus, quae Hadrianopolis nomine proprie, nec unquam aliter appellatae sunt: altera enim in Thracia fuit, XXIV. Mill. Pass. distans a Plotinopoli, de qua consule vetus Itinerarium et Tabulam Peutingeri. Alias septem aliae fuere [orig: fuêre] urbes, quarum cives pro Adrianopolitis sese iactaverunt et ita appellari voluerunt, quae tamen sub prioribus nominibus, quae ante Adrianum Imperatorem habuerant, remanserunt. Certe *gonei=s2 Thraciae Adrianopolitae dicti: Stratonicaea quoque urbs Macedoniae, e)kti/sqh u(p' *)adrianou= kai\ *)adrianou= po/lis2 e)klh/qh, restaurata ab Adriano et Hadriani urbs dicta. Neocaesaria, urbs Pontica, cives *)adrianopoli=tai. Mursa urbs Pannoniae, kti/sma *)adrianou=, opus Adriani. Palmyreni quoque in Syria Adrianopolitae appellati sunt, ab Imperatore metwnomasqe/ntes2: quibus adde Adrianos urbem Mysia, Philostrato memoratam: quam tamen Salmas. eandem esse ait, cum Adrianotheris etc. Vide eum ad Spartian. in Hadriano, c. 20. ubi habet: Et quum titulos in operibus non amaret, multas civitates Adrianapolis nominavit, ut ipsam Carthaginem (quae tamen nova appellatio ne eo quidem ad huc vivente obtinuit) et Athenarum partem.

ADRIANI vide Bithynia.