CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

VENENVM, Gr. fa/rmakon, est omne illud quod corpori nostro communicatum, illud destruendo, sive solida erodendo, sive fluida circulationi inepta reddendo, mortem adfert, ut sunt arsenici genera, et pleraque mercurialia deleteria qualitate praedita. G. Gifft.

VENTER dicitur triplex: infimus sumitur pro abdomine. Medius pro thorace, et supremus pro capite. Vide cavitates. Sed stricte sumitur pro abdomine. G. Bauch.

VENTER EQVINVS chemicis dieitur fimus equinus, in quo, ob lenem calorem, suas tincturas et essentias collocant. G. Roßmist.

VENTRICVLVS, est viscus membranosum, situm in abdomine sub diaphragmate inter hepar et lienem, hepar quidema dextris ipsum ad unguem complectitur, lien vero a sinistris sima sua parte adiacet. Os superius eonnectitur diaphragmati, mediante gula: quae foramine facto superiorem partem musculi inferioris et sinistri diaphragmatis penetrans ventriculo continuatur, tunicae nerveae suos infigens terminos: os inferius duodeno: fundo eius adhaeret als anterior omenti. Posterior est aorta: subiacet Colon et pancreas; hic tanquevam molli pulvinari incumbit: tibiam utricularem figura eleganter exprimit, praesertim oesophago intestinoque adhuc connexus; ab angusto enim ore in latam capedinem sinuatus, rursus in angustum desinit; in sinistro tamen latere multo amplior, quam in dextro; ut et inferne quam superne: dividitur in dorsum, fundum, et orificia. Dorsum vocatur illa pars inter orificia superior. Fundus illa inferior pars multo amplior et finuosa. Orificiorum quidem alterum superius, alterum inferius nuncupatur. Superius in sinistro latere, non quod elatius situm, cum ambo sint in ventriculi superiore regione, sed eo, quod cibum et potum prius admittat, quidam veterum kardi/an, cor appellarunt: vocatur et stomachus: inferius alterum in dextro latere situm, ratione offcii pulwro\s2, sive ianitor vocatur, quoniam portae in modum ea, quae excreturi sumus, emittit. Constat ex plurimis tunicis, prima est illa externe laevis membrana, quae totum ambit ventriculum, pro sobole peritonaei ab omnibus agnita anatomicis, unde ipsi

ventriculo non est propria, videtur haec nata ad ventriculi robur, et firmitatem: secunda est carnosa sive musculosa, plurimis fibris triplici serie distinctis constans, prima series transversarum statim avulso peritonaeo se prodit; hae satis numerosae ac invicem contentae a summo orificio incipiunt, et in pylorum terminantur: altera series est orbicularium; quae itidem ab ore summo incipientes ad pylorum progressae, orbiculariter vel spiraliter ventriculi cavum ambiunt; tertia series constat ex duplici fibrarum ordine, oriuntur iuxta superius orificium, idque ambiunt, et a sinistra parte dorsi ipsius ventriculi, unde aliquae per idem dorsum recta feruntur ad inferius ostum, quod et ambiunt, sed pleraeque ad fundum versus idem ostium inferius: haec cingitur et tegitur cellulosa Ruyschiana, quae oleum suppeditat fibris musculosis laxandis, lubricandis, necessarium; tunc sequitur nervea dicta a Willisio, sive potius vasculosa, et in non admodum distento ventriculo rugosa, quae in convexa parte donatur mira textura vasorum, cui adhaerent glandulae sive potius cryptulae quam plurimae, quarum excretoria in eoncava parte ceu tot punctula atque meatus se produnt; praeterea in hac concava parte conspiciuntur (praesertim si in aqua calida aliquantisper demersus fuerit ventriculus) innumeri villi penduli, qui videntur tantum esse extremitates arteriarum, venarum, et nervorum; qui ultimi famis sensum vacuo ventriculo excitare videntur. Officium in genere est cibos accipere et concoquere; vocatur item stomachus, aqualiculus. Gr. gasth\r, h( a)/nw koili/a, sto/ma koili/as2. G. Der Magen.

VENTRICVLI CEREBRI, sunt quatuor cava in cerebri medulla; duo anteriora distinguuntur per fornicem, tertium versus cerebellum a fornice bifurcato constituitur, quartum autem sub cerebello medullae oblongatae insculpitur, in his cavis colligitur continuo lympha, ea humectans, quae per pelvim deducitur partim ad glandulam pituitariam, partim per venas plexus chorioidis resorbetur. G. Die Höhlen im Hirn

VENTRICVLI CORDIS duo sunt cava magna, circiter liquidi uncias 2. capientia, in medio corde reperiunda: ventriculus primus sive dexter sanguinem e vena cava et auricula sua dextra, dum contrahitur, recipit et pulmonibus tradit: alter sive sinister a pulmonibus sanguinem refluentem in saceum venosum et anriculam sinistram recipit, et per

arteriam magnam in totum corpus propellit. In contractione ventriculorum sive systole apex cordis attollitur et accedit ad basin eius latiorem, cor pallet, brenius fit et durius, fibrae musculares ventriculorum cava ambientes spiraliter in se recedunt, cava imminuunt, et sic in iis contentus sanguis exprimitur: in diastole seu expansione et dilatatione, sanguis recipitur et admittitur. G. Die Höhle im Hertzen.

VERATRVM, est helleborus: dici volunt, quod mentem motam in sanitatem convertat. Vide elleberus.

VERBASCVM, sive tapsus barbatus, est planta, quae habet caulem satis altum, ramosum, durum, lignosum, crassum, lanuginosum, rotundum: folia sunt magna, longa, ampla, mollia, villosa, lanuginosa, alba, quaedam repentia, alia caulibus alterne adhaerentia, latiora, et hirsutiora sunt blattariae foliis: flores monopetali, multifidi, rotati, et tamen profunde incisi, ut ex quinque petalis constare videantur, in arctiores spicas quam blattariae flores congesti: post florem succedit capsula ovato acuminata, lanuginosa, septo intermedio in duo loculamenta divisa, semina exigua, nigra, et angulosa continentia: radix est oblonga, sat crassa, alba, lignosa: haec planta crescit in locis arenosis. G. Wollkraut, [correction of the transcriber; in the print Wollkrant] Königskertze.

VERBENADioscoridi l. 4. c. 61. i(era\ bona/nh. Plinio l. 25. c. 9. hierabotane, penult. prod. [abbr.: paenultimam producit]

Lilia, verbenasque premens, vescumque papaver. Virg. 4. Georg.
Has ubi verbenis, silvaque incinxit agresti. Ovid. Met. 7.

Verbana, est planta, quae habet caules angulosos, duros, aliquantulum villosos, interdum rubicundos, ramosos: folia profunde ineisa, oblonga, rugosa, saperis ingrati et amari: flos est monopetalus, labiatus, cuius labium superius surrectum et plerumque bifidum est, inferius vero tripartitum, sic tamen secantur ambo, ut flos quinquepartitus primo aspectu videatur: ex calice sit capsula, continens semina tenuia, oblonga, sibi invicem iuncta: radix est fibrosa, oblonga, crassiuscula saporis amaricantis; crescit in locis incultis: verbenaca, columbaris, columbina, dicitur quasi berbena, ad herba, quia antiqui sub hoc nomine proprie non verbenam intellexerunt nostram, sed

quaslibet herbas in sacrum usum destinatas. Vide Peristereon. G. Eisenreich, eiserhart.

VERMICVLARIS CRVSTA, est interior tunica intestinorum villosa et gyrosa, seu rugosa, reliquis longior, vide velamentnm bombycinum.

VERMICVLARIS, est sedum minus, a similitudine nempe foliorum, quae rotunda sunt, et figurae onalis, ut vermiculos putes, unde et crassula minor appellatur. G. Kleine Haußwurtz.

VERMIFORMIS APFENDICVLA, est canalis parvus crassitiei instar vermis oblongi, qui hiat et accrevit intestini caeci fundo; substantia tunicarum est satis crassa; supra colon se contorquet veluti vermis, et peritonaei membranae annectitur, extremitate vero sua reni dextro; a mesenterio autem est liber, longitudinis est quatuor digitorum, latitudinis digiti unius, intus angustissimae capacitatis, secernens copiosissimam lympham ex suis glandulis, quae obliniendis faecibus inseruit; forte quoque absorbet quicquid tenuis bonique chyli huc cum faecibus devolutum est, qui lactea vasa praeterivit nimis subito.

VERNIXicis, recentiorum vox, diciturque Baubino, quasi vernus ros; Stapelio, quasi bernikh\, quod recentioribus Graecis electrum sive succinum significat. Penult. genit. non ineonvenienter producet, tum quia Gallis du vernis vocatur, accentu in ultima, tum quia Italis vernizo, tum propter analogiam perdicis, coturnicis, sandycis, cicatricis, nutricis, meretricis, obstetricis. Idem sentiunt Cavallus et Labbeus. Si a bernikh\ est, producet penult. ut Berenice. Vernix, quod et vernisium et sandaracha, sive gummi iuniperinum vocatur. Sed aliquando vocatur sic compositio quaedam liquida, inserviens obducendae crustae aliis rehus ne corrumpantur; sic ex lacca, mastiche,

copal, succino, simplicibus vel mixtis in alcohole vini, oleo terebinthinae, aut lini, coctis et solutis fit proprie vernix. G. Verniß.

VERONICA, planta ambiguum an veteribus cognita. Natales eius petit Martinius a viribus, quibus ipollet, alexipharmacis. Sed hoc frigidum. Convenientius forsan a Veronica matrona, ut Artemisia, a cognomine Cariae Regina, atque ita penult. produceret, ut Berenice. Verum quia Veronicam pietatis studiosiorem fuisse constat, quam plantarum, Dodonaei sententiam amplextemur, cui veronica nostra vulgatior alia planta non est, quam betonica altera Aeginetae, cum utriusque et forma et vires apte respondeant. Proinde quia penult. in betonica brevem esse docuit Serenus, ut superius monitum, necesse quoque fuerit, veronicuam, per ignorantiam temporum, inde, variatis nonnihil literis, detortam iisdem legibus obtemperare. Veronica est planta, quae habet caules exiguos, longos, nodosos, repentes, lanuginosos, rotundos: folia sibi invicem opposita, iuxta caulis longitudinem nascuntur, pruni foliis similia, villosa, in margine incisa, saporis amari et acris: flores sunt monopetali, rotati multifidi, ex quorum calice fit fructus membranaceus, in duo loculamenta divisus, plurima semina exigua, rotunda, et nigricantia continens: radix est fibrosa, hinc inde in terra sparsa et repens; haec planta crescit in locis petrosis et arenosis. G. Ehrenpreiß, Grundheil.

VERRVCAE, sunt species ruberculorum; Gr. a)kroxordo/nes2, acrochor dones dicuntur, eo quod si vertices horum tuberculorum inspiciantur, similes sunt resectae chordae. Celsus huius appellationis eam causam videtur attulisse, quod in fundo sint angustiores, in summo latiores; adeo ut pendere videantur, ideoque a plerisque verrucae pensiles appellantur. Dicuntur porri, eo quod si inspiciantur summitates ipsorum, videntur aemulari brevia illa capillamenta porrorum. Est tuberculum durum, eminens, e cute erumpens, callosum, parvum, et in omnibus corporis partibus nascens, imprimis ubi inaequalis pressio et attritus fieri solet. G. Wartzen.

VERRVCARIA, dicitur heliotropium, quia creditur ea verrucas abigi. Sic etiam vocatur tithymalli species, cuius succo lacteo verrucae decidunt. G. Sonnenwende.