December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed - corrections from the errata list not integrated
06/2007 Katharina Meiszus, Reinhard Gruhl markup
TERMINI Markup added - spell check partially performed
01/2008; 03/2010; 11/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: s000

[gap: illustration (Frontispiz)]

image: s001

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.



image: s002

[gap: praeliminaria]

page 399, image: s423

LABIA PVDENDI MVLIEBRIS, pudendum proprie est, inter quae rima est externa constituta, extuberantias habet, quae monticuli veneris dicuntur, pilis decorati. Sunt corpora oblonga, mollia atque substantiam habentia, qualis nulla est in toto corpore, partim ex cute et carne, partim spongiosa, cui pinguedo subiacet durruscula. Interna labiorum commissura, in virginibus tensa est, constricta ac veluti ligamentosa, in corruptis laxa, ut et in his quae pepererunt. G. Die Lippen der weiblichen Schaam.

LABIS, est volsella, sive forceps, qua aliquid extrahendi causa apprehenditur, Gr. labi\s2.

LABIVM, et LABRUM, est illa pars colore suo rutilo ob cutis huius teneritudinem conspicua carnea, quae os nostrum undique ambiens, illud quoque a parte superiore claudit; sive oris margo. Sic et labia dicuntur, quibus interiora muliebris pudendi clauduntur. Ita et vulnerum extremitates labia appellantur. G. Leffzen, Lippen.

LABOR, idem quod exercitium. Laboratores, Chymici vulgo. Ein Laborant.

LABORATORIVM, est ille locus, in quo chymici suas operationes peragunt. Sic et omnis officina pharmaceutica, laboratorium est.

LABROSVLCIVM, vide cheilocace.

LABRVM VENERIS, vide dipsacus.

LABRVSCA, est bryonia, sic dicta, quod in agrorum labris, hoc est, marginibus et sepibus nascatur. Vide bryonia.

LABRVM, est vas in quo balneum instituitur. Idem quoque significabat quod labium.

LABYRINTHVS, proprie est corpus gyris et circumrotationibus inflexum: hine nomen hoc translatum ad ossis petrosi partem, quae spectat occiput; est haec enim ossea fungosa non tam dura ac os petrosum, sed quasi infinitis foraminibus, pertusa, licet in superiori superficie glabra sit: in hac haerent tres canales semicirculares; magnitudine varii, et mire intorti, et tantummodo quinque orificiis hiantes in cavitate vestibuli, sicque verum labyrinthum aemulantes. G. Der Irrgang im Ohr.

LAC, Gr. ga/la, est liquor albus ex mammis, vel uberibus emulctus; fit sequestratione chyli a sanguine arterioso, per glandulas mamillares. Lactis generatio incipit plerumque post fetus gestationem vel paulo ante partum, desinit vero in


page 400, image: s424

vetulis, gravidis et menstruatis, ipse quoque chylus, lactis denominationem meretur. Sic et albi succi ex taraxaco, papavere, tithymallo, esula etc. emanantes, lac vocantur. G. Milch.

LAC LVNAE, est substantia alba, fungosa, friabilis, levissima, in fornicibus speluncarum aut saxorum commissuris Helvetiae et Noruegiae reperiunda, saporis subdulcis, leviter adstringentis, convenitque in usu cum lapidibus cancrorum: vocatur quoque fungus petraeus, agaricus mineralis, stenomarga, lapis morochtus.

LACCA, in Pegu et Siamo vasta invenitur arbor, foliis quodammodo pruni in cuius surculis et minutioribus ramulis magnae alatae et punicei coloris formicae, in terrae visceribus aliisque locis enatae, hanc laccam elaborantes inveniuntur: haee super flores, frutices arbores ac herbas circumvolitant, ex quibus non secus ac apes, laccae conficiendae inateriam, colligunt, ac in communes operas conferunt. Atque hoc modo ramulis laccae materia circumvolvitur, uti ad nos deferuntur. Eodem forte modo et in aliis regionibus colligitur, uti in Sumatra infula, Bengela, Martaba, Malavar etc. Lacca colorem habet rubrum, et diaphanum; fumum igni iniecta gratum emittit: Triplex in officinis prostat 1. lacca in ramulis. 2. Lacca in granis. 3. Lacca in massis, quae est purissima ex granulis liquatis confecta. Gr. *ka/gkamon.

LACERTVS, vide brachium.

LACHRYMA IOBI, est lithospermum maius; sic appellatur, quod eius semen lacrimas refert.

LACHRYMALE PVNCTVM, vide colliciae.

LACHRYMAE, sunt humiditates, quae a glandulis oculi ad oculos humectandos, pellucidos tenendos, et sordes eluendas secernuntur, quae si nimiae fuerint, ita ut a punctis lacrimalibus non recipiantur, extra oculos in genas decidunt, et lacrimarum nomine veniunt. G. Die Zähren, Thränen. Item lacrima, est quoque humor e vegetabilibus tum sponte effluens, tum facta incisione, uti lacrima thuris, opii, sanguinis draconis, etc.

LACHRYMALIS DVCTVS, vide ductus.

LACINIAE, vegetabilium partes sunt extremae particulatim decoris gratia concisae, orarumque summarum caesurae, inde folia membranatim per flexuras digesta, vel nativis segminibus discreta, laciniata vocitantur.

LACONICVM, sive CALDARIUM, ASSA, sive BALNEUM AEREUM, cella olim erat sicca, ad


page 401, image: s425

provocandum sudorem potissimum instituta, et ob id a nonnullis calida sudatio, sicuti a Cicerone et Celso Assa nuncupata fuit, in hac vapor calidus, seu calor siccus inclusus sudorem provocabat. G. Ein trocken Bad.

LACTATIO, est lactis pro infantis nutritione ex mammis exsuctio. G. Milchsäugung.

LACTEA FEBRIS, est illa, quae primis puerperii diebus puerperis supervenit, qua cessante lac in mammis colligitur. G. Das Milchfieber.

LACTES, quidam pro pancreate, vel mesenterio, alii pro lacteis vasis sumunt; pro intestinis tamen non inepte sumeretur. Plauti enim verba sunt

Ita cibi vacivitate venio laxis lactibus.

hoc est, laxis et inanibus intestinis. Lactes etiam sunt piscium materia seminalis, qua ova fecundantur. G. Die Milch in den Fischen.

LACTVCA, paenult. [abbr.: paenultimam] producit:

Claudere quae cenas lactuca solebat avorum,
Dic mihi, cur nostras inchoat illa dapes? Martialis l. 13. ep. 14.

Lactuca planta culinaris, sic dicta, quod abundantia lactis exuberet, vel quod lactis copiam mulieribus augeat. G. Lattich, Salat.

LACTVCA SVLVATICA, idem quod hieracium.

LACTVCELLA, est sonchus.

LACTVMINA, idem quod aphthae, aut achores.

LACVNAE, sunt poruli sive foveae, seu rugae in uteri vagina, nullibi maiores quam in inferiore parte meatus urinarii: ex ductibus illis materia quaedam seroso pituitosa emanat, pro semine habita, quae vaginam lubricat, et in Veneris quidem actu magna copia foras prorumpit. Lactantio philtrum, cavum in labro superiore sub naribus. Gr. fi/ltron.

LADANVM, penult. corripit: *)/allo de/ pou kata\ gai=an e)rembw=n lh/danon eu(/rois2. Rufus apud Galenum. Honterus et Vindicianus penult. etiam recte corripuere, sed primam corripuere perperam, quia ki/stos2 lh=don ei natales largitur, unde non solum la/danon Graecis dicitur, sed et lh/danon. Ladanum, seu Labdanum est liquor pinguis ex cisti ledi foliis exsudans, qui canicularibus diebus in Cypro, Candia, Lybia, Arabia etc. instrumentis quibusdam colligitur, et postea soli, ut induretur, exponitur. Quod ad nos fertur, durum est, friabile,


page 402, image: s426

colore opacum, cinereum aut subnigrum, inflammabile, cuius fumus grati est odoris, ideoque in suffitibus et odoramentis, usitatissimu. Ladanum, derivatur a ladon seu ledum, vide Ledum.

LAEVIGATIO, est exactissima trituratio; qua medicamentum aliquod marmore, porphyrite, vel alio lapide politio, affuso liquore conveniente, vel etiam vino, molari lapide, manu versatili, tam diu versatur, ut in pollinis pulverisque pene impalpabilis formam redigatur, eo modo, quo pictores suos colores praeparare solent. Chymicis dicitur alcohol.

LAGOCHILVS, dicitur is, qui leporina seu fissa labia habet, ex lagw\s2, lepus, et xei=los2 labium. Vide labia leporina.

LAGOPTHALMVS, sive OCULUS IEPORINUS, est, cum superior palpebra oculum non plane obtegit, manente nonnihil aperto oculo, cum somnum capiunt; eiusque sunt quatuor casus, a nativitate, vel cum a perversa consuetudine retro spectandi efficitur: vel cum convulsione tunica affligitur; vel cum cicatrix dura remanet a vulnere vel ulcere curato, ex lagw\s2 lepus, et o)fqalmo\s2 oculus. G. Hasenaugen.

LAGOPVS, est trifolii species, cuius summitates pedem leporinum referunt. Ex lagw\s2 lepus, et pou=s2 pes. G. Hasenklee.

LAMBDOIDES, est sutura cranii posterior, os occipitis ab ossibus bregmatis et temporum dividens, a similitudine *l dicta. Item os hyxoides, ex la/mbda et ei)=dos2 forma. G. Die dreyeckige Fuge des Hirnschedels.

LAMINA SPIRALIS, vide cochlea.

LAMIVM, est urticae mortuae species, quae habet plures caules longos, quadratos, excavatos, ramosos: folia urticam referunt, sed minora, breviora, lanuginosa, non pungentia, mollia, in margine incisa, caulibus satis longis adhaerentia: flores in summitate caulium verticillati, parvi purpurei, labiati; cuius labium superius cochlearis instar est excavatum, inferius vero bifidum, cordiforme, desinuntque ambo in fauces marginatas: ex calice autem tubulato ac quinquepartito surgit pistillum, posticae floris parti ad instar clavi insixum, ac quatuor veluti embryonibus stipatum, qui deinde abeunt in totidem semina, in capsula, quae floris ealix fuit recondita, et sunt satis crassa triangularia, rubicunda, splendentia, er maturitatem decidentia: radix est tenuis, fibrosa; tota planta habet


page 403, image: s427

odorem foetidum: A nonnullis galeopsis dicitur, quia eius flos felis vultum refert, dum mordere vult: huius plantae variae dantur species. G. Taube Ressel.

LAMPSANA, est planta, quae habet caulem tres circiter pedes altum, rotundum striatum, rubicundum, excavatum, ramosum: folia inferiora magnitudine et figura accedunt ad souchum laevem, alternatim disposita, parum mollia, villosa, superiora sunt oblonga, angusta, acuta, sine caulibus: flos semiflosculosus, plurimis scilicet petalis constans, embryoni insidentibus, et calice comprehensis monophyllo, et multifido, qui deinde abit in capsulam striatam, se ninibusque fetam ut plurimum tenuibus et acutis: an ab lapa/zw evacuo, quia haec planta comesta alvum laxat? dicitur etiam papillaris herba, quia in fissuris mammarum vel papillarum optime conducit.

LANARIA, est saponaria seu struthion, sic dicta, quod ad candorem et mollitiem lanarum ea usa fuerit antiquitas: vide struthium.

LANCETTA, est cultellus chirurgicus, rectus acuminatus, anceps; in venae sectionibus, fistulis incidendis, vel ano, pene et utero clauso aperiendis, idoneus. G. ein Lancet.

LANVGO, in phytologia, sunt filamenta tenella, plantarum cuticulae extimae instar pilorum seu lanae adnascentia, uti in verbasco, gnaphalio etc. G. das wollichte an Kräutern. Alias est barbae in pubescentibus primum rudimentum, lanae instar prorumpens. G. Milchhaare.

LAPATHVM, penult. corripit:

Et lapithi brevis herba, sed albo non sine Coo. Horat. 2. Sat. 4. 29.
Lubrica iam lapathos, iam rhamni sponte virescunt. Colum. l. 10.

Lapathum, sive Rumex, eius sunt variae species: est planta, quae habet caulem striatum, rubicundum, in summitate in multos ramos divisum: folia magna, ampla, longa, acuta, mollia, eoloris viridis obscuri, caulibus longis et rubicundis adhaerentia: flores iuxta ramos dispositi, multis staminibus constantes: finis pedunculi intra calicem dat placentulam, cui innascitur ovarium triquetrum tribus tubis, apice eleganter fimbriato, quae lateraliter eminent extra segmenta capsulae, semina triangula, splendentia, in capsula membranosa inclusa: radix magna, externe fusca, interne flava, aut crocea, multas fibras habens, saporis amari, adstringentis: derivatur a lapa/zein, ab


page 404, image: s428

inaniendo, quod eius decoctum alvum moveat, exinaniatque: dicitur et patientia. G. Mengelwurtz, Grindwurtz.

LAPIDES in vegetabilibus, cortices duriores nucleum includentes, dicuntur lapides. In animalibus habentur, uti sunt calculi ex corpore humano, lapis porcinus, bezoar etc. Inter mineralia sunt lapides pretiosi et minus pretiosi, ita autem vocantur fossilia dura, non ductilia, sed fragilia, in igne fixa, neque facile fundenda ullo igne, in aqua haud solvenda. Nomen nonnullis quoque imponitur inedicamentis, quae ad duritiem lapideam vel terrestrem excocta sunt, ut lapis prunellae, infernalis etc.

LAPIDILLVM, est instrumentum chirurgicum, cochlearis forma, in extrahendis visicae calculis accommodatum. G. ein Steinlöffel.

LAPPA, BARDANA, est planta, quae crescit ad altitudinem trium vel quatuor pedum: caules habet rectos, angulosos, lanuginosos, rubicundos; folia magna, ampla, in superiore parte ex viridi fusca, in inferiore albescentia, lanuginosa: constat flore flosculoso; semine pappis, instructo brevibus, calice squamoso hamato, ac vestibus haerente comprehensis: semina sunt oblonga, crassiuscula, fusca, striata, saporis subamari, subacris, odoris nullius: radix crassa, oblonga, intus alba, soris nigricans, saporis subdulcis, acris et amaricantis, odoris fere nullius. Crescit haec planta ubique circa vias, in duas distincta species, maiorem et minorem, quae tamen inter se conveniunt viribus, neque magnitudine adeo differunt. Gr. a)/rkeion, w(rosw/pion, et proswpi/s2. Dicitur et personata, quia pueri ex foliis conficiunt id quod vocant larvas. G. Kletten.

LAPPAGO, videtur diminutivum a lappa, et sic vocatur aparine; nam eius semina vestibus similiter adhaerent. Vide aparine.

LAQVEVS, est vinculum ita nexum, ut attractum vel pondere pressum, claudatur: utriusque usus medicus est ad fracta luxataque ossa extendenda, et reposita suo loco retinenda, tum ad partes constringendas et arcte vinciendas: differentiae laqueorum sunt variae, nomina sortitae vel ab inventoribus, vel ab usu, vel alicuive rei similitudine et figura, vel nectendi modo vel effectu, quae cum sine delineatione sint, vix ex sola descriptione percipientur. G. ein Strick.

LARIX, est arbor conifera, ex qua etiam terebinthina exstillat. Instar abietis alta, truncus rectus, cortice denso,


page 405, image: s429

aspero, fisso, fusco obductus: rami sunt longi, slexiles, tenues, incurvati: folia pini tenuiora; plura simul ex uno communi tuberculo instar penicilli nata: flos mas amentaceus, pluribus apiculis constans in uno loco a flore remoro, conicus, sqammosus, recondens sub suis sqammis semen foliatum: haec arbor crescit in regionibus calidis circamontes. Senio iam effetis adnascitur agaricum. G. Lerchenbaum.

LARYNGOTOMIA, idem quod bronchotomia.

LARYNX, GUTTUR, Gr. la/rugc bro/gxos2, traxei=a a)rthri/a. Galeno tamen la/rugc, proprie est caput et ostium asperae arteriae sive cartilaginosae arteriae, constat ex quinque cartilaginibus. Primum par qureueides2 sive scutiforme dicitur, protuberantiam illam in collo, vulgo pomum Adami constituens: Secundum par krikoeide\s2 sive annularis, quae instar annulli turcici rotunda est: Tertia et quarta cartilago aliis unica, sed si membrana exuitur, apparet gemina, dicitur a)rutainoeide\s2 guttalis et glottis. Quinta e)piglwtti\s2 appellatur, quae rimam tegit et claudit. Inseruit voci et respirationi. G. Die Gurgel, Kehle.

LASER, LASAR, Gr. ei/lfion, unde habeat originene me latet: videtur esse vox Cyrenaica unde olim solebat advehi. Dicitur etiam Laserpitium, eius caulis ferulaceus ma/speton appellatur, folia sunt apio similia, ampla, magna, dentata: flos rosaceus, umbellatus, plurimis scilicet petalis constans cordiformibus, in orbem positis, et calici insidentibus: semen vero latum, membranosum, oblongum, albescens, odoris et saporis angelicae: radix longa, crassa, interne nigricans, odoris satis grati: ex cuius caulibus et radice incisis o)/pos2, id est, sucus colligitur: quibusdam caulis si/lfion, radix mago/daris2, et folium ma/speta, dicuntur: sucum Laser vocant: Avicennae planta Laserifera alticht et hiltit dicitur; Interpretum aliqui asam reddunt, forte voce ex Laser corrupta. Non immerito dubitatur, an verum hodie Laserpitium habeamus. Vide Silphium.

LASSITVDO, est maior defatigatio, et cum dolore aliquo, atque velut tensione motarum partium, quam non modo sentiunt, dum sese movent, sed etiam quieti sedentes, decumbentes, habetque rursus quinque gradus. 1. In tota cute carnibusque sentiunt ae si aciculis pungerentur, maxime sr moveant se, aut lassa membra contingant: dicitur lassitudo ulcerosa. 2. Cum in membris lassis praeter alia ardorem percipiunt, dicitur lassitudo phlegmonodes, quae in febribus ipsis citra laborem, aut si velis ab inquietudine evenit. Hinc illud Hippocratis


page 406, image: s430

spontanea lassitudo morbum denuntiat, id est febrem futuram, quae iam levis aliqua invasit. 3. Cum in profundo circa articulos, id est, in ligamentis et tendinibus, tensio urget, appellatur lassitudo tensiva five tenodes. 4. Cum adhuc profundius in ipsis quasi ossibus, id est, in ossium et epiphysium et apophysium periosteo, conttisionis sensum habent, dicitur lassitudo contundens, sive o)steoko/pos2. 5. Lassitudo, quae emaciatis, gracilibus hecticis aut pueris aut senibus facilis est. Gr. ko/pos2, ka/matos2. G. Müdigkeit.

LATERALIS MORBVS, idem quod pleuritis.

LATHYRIS, est esulae, cataputiae aut tithymalli species. G. Springkraut, Springkörner.

LATHYRVS, est cicercula, leguminis species, habet caules flexiles, repentes, in multos ramos divisos, compressos, costa elata margine foliato, folia bina tantum coniugata ad nervum in claviculas abeuntem, oblonga, acuta, angusta: flores sunt leguminosi, albi: ovarium vagina membranacea tectum sit siliqua teres, compressa, alba, feta semine modo cylindraceo, modo anguloso, interne coloris flavi: radix exigua et fibrosa: haec planta inseruit ornamentis hortorum. G. Platte Erbsen.

MVSCVLVS DORSI LATISSIMVS, vide aniscalptor.

LAVAMENTVM, idem quod fotus.

LAVATIO potissimum dicitur de resinosis, terreis, mineralibus et metallis, cum aqua vel alio liquore, ab immunditie purgatis, posteaquam demum exsiccatis, ut in aloc lota, lapidibus etc.

LAVDANVM opiatum, paenult. [abbr.: paenultimam] producit; nonnulli quidem penult. corripiunt, ad imitationem ladani, sed perperam; quid enim laudano Paracelsi commune est cum ladano Dioscoridis? etenim Paracelsus, primus vocis laudani architectus, qui laudani sui meminit comment. de morb. dissolut. et qui. l. 2. de vita long. atque alibi, laudanum suum perlatum commendat, haud dubie a laudata eius efficacia nomen eidem assignavit. Unde Schroederus in Pharm. laudanum, inquit, quasi laudatum me dicamentum. Et Iohnsonus in Lexic. Chym. Laudanum, ait, medicina est laudatissima, ita a Theophrasto appellata, quod omni laude dignissima sit. In cuius laudibus prolixior est Oporinus, adeo ut virtutes eius ad mortuos quoque resuscitandos porrigi confidenter scripserit. Laudanum dicitur de solo medicamento ex opio confecto, idque laudanum opiatum vocitant, ob vires nempe quas praestat laudabiles. Occurrunt variae apud auctores


page 407, image: s431

descriptiones, dolores intolerabiles pellit, et fluxus quoscumque sistit.

LAVENDVLA, seu LAVANDULA et PSEUDONARDUS, est planta, quae habet caules duos vel tres pedes altos, duros, lignosos, quadratos, folia sunt oblonga. albescentia: flores parvi, summis caulibus et ramis verticillatim innati, in spicam oblongam tritici aemulam congesti, coloris caerulei: semina post flores parva, oblonga, capsulae inclusa quae flori tamquam calix inserviit [perhaps: inseruit]: radix lignosa: tota planta habet odorem penetrantem, aromaticum, gratum, saporem amarum, planta haec officinalis sic appellatur, eo quod balneis et hominum lavacris expetatur, elotaque omnia, si permisceatur odoris commendet suavitate, ergo a Lavando nomen sortitur: spica quoque dicitur, quia sola spieas gerit inter omnes verticillatas plantas; nardus plurimis etiam vocatur: num sit nardus veterum, id aliis inquirendum relinquimus. G. Lavendel, Spieke.

LAVER, sive SION, BECCABUNGA AQUATICA [note of the transcriber: in the print: BECABUNGA AQUATICA] nomen haud dubie a lavando contraxit, quod aquis enatum semper elui gaudeat. Vide beccabunga [note of the transcriber: in the print: becabunga].

LAVREOLA, penult. corr. [abbr.: paenultimam corripit] ut cetera diminutiva in ola, areola, bracteola, etc.

Laureolas dicunt veterum monumenta laborum. Mant. 6. Parth.
Laureolum velox etiam bene Lentulus egit. luven. Sat. 8.

Laureola seu DAPHNOIDES, arbuscula est semper virens, flore incarnato, cuius baccae validissime purgant, est diminutivum a voce laurus: nam a lauri forma et specie, quam in foliis et fructu refeit, dicta est. G. Zeilant, Kellerhals.

LAVROCERASVS, est frutex pulcher et visui gratus, foliis laurinis, sed maioribus, magis viridibus, et glabris; caulem habet rectum, ramosum; eius cortex est ex viridi fuseus; lignum est album, calix cavus, infundibuliformis, ora plana, quinquefida: flos rosaceus, pentapetalus, staminibus multis fecundus: ovarium in fundo calicis, instructum tuba longa, fit fructus ceraso similis, unde nomen impositum; fetus ille fructus est putamine obrotundo, tenui, fragili, continente semen oblongum, saporis amari. Haec arbuscula colitur in horis. G. Lorbeerkirschen.

LAVRVS, est arbor in regionibus calidis ad satis magnam altiudinem crescens; truncus politus, non nodosus: lignum porosum et satis debile: rami longi: folia longa, duos vel tres


page 408, image: s432

digitos lata, acuta, dura, semper virentia, parum succulenta, nervosa, polita, odoratissima, saporis acris, amari, et adstringentis, brevibus caulibus adhaerentia: flores sunt monoperali, pelviformes, multifidi, et plerumque nudi, staminibus quasi ramosis et bracteatis constantes: sub cortice exteriori tegumentum corneum seu durum haber. Antiquitas in laudis honorem solebat ex huius arboris ramis coronas nectere, Gr. *da/fnh. Poetae fabulantur Daphnen puellam ab Apolline adamatam, cum vim eius effugere non posset, Deorum miseratione in laurum fuisse matatam. G. Lorbeerbaum.

LAVRVS ALEXANDRINA, Gr. da/fnh *)aleca/ndreia, vel i)dai/a, officinis uvularia, Theophrastus appellat e)pifullo/karpon, quod fructum super foliis ferat. Vide hypoglossum.

LAXANTIA, sunt medicamenta, quae benignis stimulis haerentia in ventriculo et intestinis, solvendo, lubricando, ex alno cuacuant. G. Laxirende Mittel. Hoc autem nominea nonnullis donantur medicamenta, quae valent liquiditate sua intrare vasa corporis minima, illorum parietes sua gravitate removere; infarctumque expellere, apta fluori interponere, ita ut solida ante rigefacta, iterum horum ope reddantur apta flexioni, absque solutione continui.

LAZALI LAPIS, est lapis intense caeruleus, non pellucidus, aureis punctulis, aut venulis exornatus, Armenio durior. Exinde praeparatur color ultramarinus vulgo dictus. Alius est fxus, ex oriente fere allatus, qui colorem in igne non mutat, et alius est non fixus, cuius color in igne disparet, et is in Germaniae locis reperitur. Scopo purgandi tam superius quam inferius, adhibetur intus. G. Lazurstein.

LEBES, vide cacabus.

LEDVM, est cisti species, unde et Ladanum provenit.

LEGVMEN, quid sit omnibus notum: nominatur a legendo, quod manu legatur. Gr. fakh\, xe/drwy, o)/sprion.

LEMNIA TERRA, est terra alba, tenax, ita tamen ut linguae adhaereat sine mordacitate, lubrica ob pinguedinem, in insula Lemno effossa; usus eiusdem ac terrae sigillatae, vocaturque terra sigillata Turcica. G. Gesiegelte Erde.

LENIENTIA, idem quod Laxantia.

LENON, LINON, Gr. lh=nos2, torcular Herophili, est ille locus in cerebro, ubi sinus tertius meningis primo, secundo et quarto iungitur. G. Die Kelter im Gehirn.

LENS, et LENTICULA est legumen miius. Habetque caules pedem circiter altos, satis crassos, angulosos,


page 409, image: s433

villosos, ramosos, flexiles, in terram cadentes, nisi sustineantur: folia oblonga, coniugata, uni costae adnata, desinenti in viticulam: flores ex alis foliorum crumpentes, leguminosi, albi: flori succedit siliqua brevis, parva, compressa, feta seminibus erbiculatis utrimque convexis, compressis, duris, politis, coloris albi, aut flavescentis, rubicundi aut nigricantis: radix exigua, alba, fibrosa: haec planta crescit in locis aridis. Gr. fakh=, et fako\s2, vide phace. G. Linse. Est et alia lentis species, quae dicitur aquatica, foliola sunt viridia, lentis magnitudinem habentia, et aquis innatantia. G. Meerlinsen.

LENTA FEBRIS, est, qua homo lente et emarcescendo consumitur, quaeque ob parvitatem vix observatur cum adest, huic adsunt quoque viscerum; quorundam obstructiones G. ein langsames Fieber.

LENTICVLARE INSTRVMENTVM, pertinet ad operationes chirurgicas, co ossa minus glabra poliuntur. G. ein Poliermesser.

LENTIGINES, sive EPHELIDES, sunt maculae lentes colore referentes, quibus, in feminis praecipue, facies interdum manus, brachia, et thoracis pars saperior aeri exposita, nunc densius, nunc rarius, quasi guttatim, conspersa est, sine dolore et molestia, in quibusdam aestatis solum tempore apparentes, hieme vero evanescentes, in quibusdam vero perennantes. Gr. fako\s2. G. Sonnenflecken, Sommerflecken.

LENTISCVS, est arbuscula mastichen exsudans, valde ramosa: rami eius sunt crassi, flexiles, cortice cinerco obducti: folia myrtum referunt, per paria ad unam costam disposita, non in unum folium desinentem, semper viridia, tenera, odoris fortis non ingrati, saporis adstringentis, acidiusculi, flores ex foliorum alis nascuntur instar racemorum dispositi, rubri ucl coloris herbacci pallidi, ad purpureum accedentis: fructus sunt baccae rotundae, nigrae, saporis acidi, habentes nucleum oblongum nigrum, durum, continontem medullam albam vel viridem. Ex hisce baccis in Italia olcum conficitur. Crescit haec planta praecipue in insula Chio. A lenteo propter cius virgultorum lentitudinem educunt, sed malunt alii a foliorum pinguedine lentoreque, quem habent, cum manu tractantur. Gr. xi=nos2 quasi xisto\s2 fissilis; quod facile et frequenter in dentiscalpia findatur. G. Mastirbaum.

LEONTIASIS, idem quod elephantiasis.