CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

FABARIA sic appellatur telephii quaedam species, idque a foliorum figura et crassitie a faba. Vide telephium.

FACIES, VULTUS, Gr. pro/swpon. Anterior capitis pars non capillata, continens oculos; nasum, os, labia, mentum, genas, frontem etc. G. Das Angesicht, Antlitz.

FACIES HIPPOCRATICA [note of the transcriber: in the print: FACIES HIPOCRATICA], dicitur, quando nares acutae sunt, oculi concavi, tempora collapsa, auriculae frigidae et contractae, auriumque lohi inversi, quin cutis, circa frontem dura, tum circumtenta et arida, color totius faciei pallidus, lividus, plumbeus aut niger. G. Farbe der Sterbenden, Todtenfarbe.

FACVLTAS, sive du/namis2, aut vis, est actio quae ab homine, vel solo corpore, vel corpore et mente, peragitur. Vid. Actio. G. Macht, Vermögen.

FAEX, vel FAECES, sunt reliquiae, quae post fermentationem deponuntur. Subsidentia item est liquorum, spissitudinem habentium, ex tenuioribus se separantium, ex quorum specie habentur faeculae. G. Trusen, Hefen. Excrementa.

FAGOPYRVM, est frumenti species, sive planta; duos pedes vel duos cum dimidio, alta, quae habet caulem rotundum, mollem, excavatum, rubicundum: folia in initio obrotunda, postea angulosa, hederam referentia, sed minora: flos est apetalus, parvus, albus, in spicis vel racemis aut muscariis habet octo stamina e calice quinquepartito surgentia: ovarium in calicis fundo innascitur, in placenta eleganter globulis in orbem positis ornata, est triquetrum, tres emittens tubas, fit semen triquetrum, nigricans, farinosum, intus album: radix fibrosa annua: colitur in agris, et nullum solum, quantumvis aridum, et macrum respuit, sic dicta a seminis figura, quod faginam glandem, figura triquetra, et colore sordido, quodammodo refert, licet quantitate multo minus. Est a Graeco fhgo\s2, Dorice fago\s2, unde Latinum fagus, et Gr. puro\s2 triticum, frumentum, composita: aliquibus dicitur Fagotriticum. G. Buchweitzen, Heydekorn.

FAGVS, est arbor glandifera, magna, crassa, ramosa, cuius cortex mediocriter crassus, politus, coloris grisei cinerei: lignum est durum, album: folia populi sunt minora, nigra, tenuia, mollia: flos mas, amentaceus, glomeratus, constans staminibus plurimis e calice campaniformi surgentibus: fructus in eadem arbore, a floribus separati nascuntur, callosi,

acuminati, quadrifido apice dehiscentes, feti binis seminibus trigonis, duris, politis, rubicundis, interne habentibus me dullam albam, edulem, saporis dulcis cum aliqua adstrictione: haec arbor erescit in pratis, et locis montanis, et magnam umbram facit. G. fhgo\s2 ita dicta ou)po\ pou= fa/gein, a comedendo, quod ante inventas fruges (ut fabulantur Poetae) homines eius arboris glandibus solebant victitare. G. Buchbaum, Buche.

FALX, est durae meningis duplicatio, sinum Falciformem dictum continens, figura falcem referens, inferius sinui tertio annexam, hinc autem anteriora versus pragressa, cristae galli implantatur; huius autem membranae expansione, sub suturae coronalis cursu posita, cerebrum in dextrum et sinistrum hemisphaerium dividitur. G. Eine Sichel.

FAMES dicitur ordinaria sive sana, quae est alimentorum appetitus, quo animal a vellicatione nervi paris vagi, et intercostalis in ventriculo, ab humoris per arterias caeliacas, vel tunicam glandulosam huc delati, vel salivae continuo deglutitae acrimonia, tum attritu mutuo laterum ventricul ad invicem, excitatum, cibum sibi, ut eius remedium, appetit: vel est praeter ordinem vel praeter sanitatem, quae est depravata, ut pica, malacia, canina, bovina, abolita etc. Gr. limo\s2, pei/nh. G. Hunger.

FARCTVRA vel FARTURA, dicitur quando animalia exenterata, aut fructus excavati medicamentosis rebus, suas vires communicantibus, a pharmacopoeis replentur.

FARFARA, est tuffilago seu ungula caballina, dicta Gr. bh/xion, quod tussi confert. Farfara appellatur, quod eius folia populi albae, seu farfari foliis similia sint: hinc etiam populago vocatur. Vide Tussilago.

FARINA, est plantarum pulvis molendo contritus, uti farina lini, althaeae, iridis, orobi, hordei etc. qui usum in medicina habet. Gr. a)/lfiton, a)/leuron. G. Mehl.

FASCIAfascicula, a)na/desmos2, e)pi/desmos2, spei/rios2, o)qo/nion, telamw\n sindoni/ths2, est vinculum longum, et mediocriter latum, ad usus chirurgicos idoneum. Fasciae sunt glomeratae, longae et aequaliter latae, in orbem convolutae: aliae scissae, quae uno quidem constant linteo, sed eo vel extremis, vel mediis partibus scisso: aliae assutae, quae ex fasciis et habenis in varia capita desinentibus, constant. Longitudine etiam differunt,

quod aliae sint longiores, aliae breviores; ita et de latitudine se res habet. G. Eine Binde, Windel.

FASCIA LATA [2], est lumbricus intestinalis latus, ulnarum multarum longitudine: teres et albicans. G. Ein Bindelwurm.

FASCIATIO, est quaedam fasciarum, circa membrum curandum, circumductio et convolutio. G. Das Wickeln, Winden.

FAVCES et FRUMEN, idem quod pharynx, quod vide. G. Die Kehle, Speißröhre.

FEBRIFVGVM, Gr. a)ntipuretiko\n, remedium adversus febris insultus. G. Artzney gegen das Fieber.

FEBRIS, Gr. pureto\s2, est sanguinis velocitas aucta; adeoque motus cordis et arteriarum frequentior, ita ut inde functiones laedantur: his enim notis solis, nempe pulso frequentiori, cognoscitur febris; verum multa plerumque comitantur symptomata, in variis febribus varia, uti sunt horripilatio, frigus, vomitus; tremor, calor; sudor etc. quae in eadem febre vario tempore quoque variant. Variae licet dentur febrium species, ut diaria, intermittentes quottidianae, tertianae, quartanae, et eiusdem sortis remittentes, erraticae, continuae, symptomaticae, etc. Unica tamen est febris, cuius species gradibus, ut magis et minus, ab invicem tantum differunt, quatenus in velociori pulsu earum natura ponitur. G. Das Kalte, das Fieber. Febrem erraticam vocant G. Unbeständige Fieber. Febris quottidiana G. Das tägliche Fieber. Tertiana Febris G. Dreytägige Fieber. Febris Quartana G. Viertägige Fieber Ephemera. G. Das tägliche Fieber.

FEBRIS VNGARICA THERIODES, seu LUES PANNONIAE vulgo Cerebri vermis. Iste morbus a Schenkio descriptus, erat morbus castrensis, circa tertiam vel quartam a meridie horam invadebat, eiusque e)pishmasi/a cum levi rigore, qui frigus potius vel superficiarium horrorem, quam rigorem prae se ferret, observabatur. Post horulae dodrantem aestus illum excepit, qui noctes et dies sequentes assidue excruciatos detinuit. Conquerebantur de capitis dolore, imo et molestia

erat circa ensiformem cartilaginein et durities, et si summis digitis illum locum attigisses, prae dolore eiulabant. Ab initio sitis adeo intensa, ut vel urnis non esset exstinguibills. Postridie vel ad summum tertio die deliria ingruebant, ita tamen, ut inter delirandum, dum sibimet non constabant, sermones incompositos quisque de sua arte, quaestu, aut genere vitae plerumque haberet. Exacerbationes circa vesperam: per noctem recrudescebat morbus; lingua torrida, labia fissa, quibusdam sputum sanguinis. Nonnulli diarrhoea laborabant, alii sanguinem conagulatum, alii loturae carnis instar deiciebant; quidam colici erant, vel lateralis dolor eos vexabat. Plurimis surditates oboriebantur, parotides frequentes. Erant qui paralysin passi, tuberculum, sed pessimum, in pedis dorso accipiebant, adeo ut non nullis crure tenus pedes sint amputati. Vini potatores interiere. Papulae sive puncturae pulicum morsulis similes omnibus equidem fuerunt, latiores aliis, minores aliis, universum corpus quibusdam, maiore tamen ex parte regionem thoracis et dorsum circa spinalem medullam occupantes, quamvis frequentes iuxta scapulas et in brachiis apparent, coloris saturi plerumque, nisi in morituris quibusdam in lividum et atrum tendebant. G. Ungersche Kranckheit.

FECVLA, et FAECVLA, Gr. tru\c, faecis species est: fecula dicuntur esse pulveres in certis vegetabilium expressionibus subsidentes, ut fecula bryoniae, ari etc. Species est amyli.

FEMVR, FEMEN, Gr. mhro\s2, est superior pars pedis a natibus usque ad genu, unico osse, sed maximo constat et longissimo totius corporis, cuius pars antica et externa magis gibba, interna et postica magis sima. Femen volunt Grammatici interiorem, carnosioremque pulpam esse; Femur vero anteriorem et adverso homini propiorem. G. Der Senckel, das dicke Bein.

FENESTRA, Gr. quri\s2, in concha auris duo habentur foramina, statim post tympanum occurrentia, unum dicitur ovale, alterum vero rotundum. G. Ein Fenster.

FERMENTATIO, definitur, quod sit intestinus motus vegetabilibus corporibus mductus, eadem ita mutans, ut destillationi subiecta primo prodant spiritum inflammabilem, tenuem, volatilem, acrem, aquae miscibilem: vel prodant liquorem minus volatilem, acrem, non inflammabilem, acidum, aquae pariter miscibilem, acetum dictum: ea fit vel per se,

quae sua sponte concitatur, ut in actionibus spotaneis; vel arte, quando rebus fermentandis aliquid additur, ut in pane, aliisque videre est. Fermentatio non sit tam subito uti effervescentiae, sed lente, quia acidum et alcali ab aliis oleosis particulis detinetur, ideoque lente peragitur. G. Das Säuern, Brausen, Vergähren.

FERRVM, est metallum, omnium minime ductile, igne non fixum, nam fumat, scintillas quasi a combustili materie spargit, pondere assidue minuitur; diu ante fluxionem ignitum, sonorum, coloris candidi, specificae gravitatis ad aquam, ut 7852. ad 1000. Solvitur facillime ab omni sale, rubescens cum iisdem, sales solventes facillime perdit, in scorias consumitur ferruginosas, facillime destruitur inter omnia metalla, magnetem trahit. G. Eisen.

FERRVM EQVINVM, est planta parva, quae habet plures caules exiguos angulosos, tenues repentes: folia securidacae, sed minora, pinnatim digesta, et per extremam oram latescentia, leviterque in circuli formam fissa: flores sunt leguminosi, flavi, ex cuius calice surgit pistillum, quod deinde abit in silivam compressam, articulis distinctam lunatis; ferrum equinum perforatum referentibus, in qualibet quasi articuli parte haerent semina eiusdem formae; radix lignosa exigua, alba, fibris circumcincta: haec planta crescit in regionibus calidis, praesertim in locis desertis: est leguminis minoris species sic dicta; quod eius semen soleam equi ferream referat.

FERVLA, est planta cuius caulis septem vel octo pedes altus, crassus, fungosus, medulla repletus, in summitate ramosus, circa autumnum durus et lignosus evadit: folia foeniculi, sed latiora, viridia: flos est rosaceus, umbellatus, plurimis scilicet petalis constans in orbem positis et calici insidentibus. Is autem abit in fructum ex duobus semInibus compositum peramplis, ovatis, planis et tenuibus; involucrum saepe deponentibus: Planta est ex qua sagapenum colligitur. Sed ferulae ad artem quoque chirurgicam pertinent, suntque assulae leves, quae ad locorum ingenium materiam nactae fuerunt diversam, ex arborum nimirum corticibus, vel cortice herbae ferulae, unde nomen acceperunt, conficiuntur, item ex ligno abietino, capsulis, papyro conglutinata vel corio, quae ossibus solutis et luxatis, postquam restituta fuerunt, adaptari solent. Gr. na/rdhc. G. Die Beinschienen.