ANno Christi millesimo, quingentesimo, vicesimo quarto, nascitur
Strigelius hic Kaufbirae, oppido Imperiali Sueviae, non procul a
radicibus Alpium, die vigesimo sexto Decembris, qui Stephano
protomartyri in fastis sacer. Pater ei fuit Ivo Strigelius
Memmingensis: qui a collegio Haidelbergensi titulo Magisterii ornatus,
in Academia Ticinensi Doctor artis medicae creatus, in Domino mortuus
est anno millesimo quingentesimo, vicesimo septimo, ipso die
Apostolorum Petri et Pauli. Ceterum de schemate eius Genethliaco,
Melanchthon, ubi id considerasset, ita ex siderum positu ratiocinatus
fuit; fore, ut artibus innumeris oppugnaretur; non aliter,
Quam lapis, aequoreis undique pulsus aquis.
Quam sive coniecturam sive praedictionem summi viri magno cum dolore
deinceps expertus ipse est.
Patrem nondum infantiae annos egressus, ut modo attigimus, medicum
generosorum Dominorum de Fronsberg, immatura morte praereptum amisit.
Postea, cum literarum rudimenta in schola patria celeriter
percepisset: et iam tum in eo appareret ingenium capax disciplinarum,
et in doles eximia: de cognatorum quorundam voluntate Friburgum
Brisgoiae missus est, circa annum trigesimum octavum supra millesimum
quingentesimum. Eo in loco religio quidem vigebat pontificia: sed
aliarum tamen artium et linguarum studia, Erasmi inprimis Roterodami
opera, non infeliciter tunc erant instaurata.
Audivit ibi inter alios Philophiae professores Ioannem Zinckium,
Philosophum ea aetate et medicum celeberrimum, enarrantem Aristotelis
libros. Hic etsi quod ad religionem, superstitiosis Pontificiorum
opinionibus deditus, et a confessione ecclesiarum Evangelicatum
alienus erat; tamen crebris has voces sermonibus usurpavit: Se, si
iunior adhuc esset, propter quatuor potissimum
[Gap desc: Greek word] migraturum esse in Academias, in quibus Lutherani, ut ipse
loquebatur, docerent. Primum propter studium linguarum: quae ab istis
excolerentur diligentius; quam a suis Catholicis. Deinde quod
exercitia eloquentiae non solum oratoria, verum etiam poetica, velut
gemmae insignes in scholis illis eminerent. Praeterea quod Lutherani
historiarum cognitione praeclare instructi essent: easqui prudenter et
apte scriptis suis intexerent. Deniqui propter methodum facilem et
expeditam: qua omnes artes summa cum dexteritate nostri ad usum
accommodarent.
Ipse certe Strigelius ingenue satetur: se, cum ex iis locis, ubi antea
in Papatu vixerat, primum in Academias Saxonicas venisset: et
Melanchthonem ex puero aliquo parvo audisset quaerentem: quid est
Deus? quid significat [Gap desc: Greek word] apud Ioannem? miratum a
pueris audire: quae in Papatu magnis doctoribus essent ignota.
His de causis sub annum millesimum, quingentesimum, quadragesimum
secundum, ad Academias invisendas incitatus, anno aetatis suae decimo
octavo, Wittembergam venit. Ubi cum simul doctrina de Deo rebusque
divinis purior traderetur; divino quodam instinctu instigatus fuit ad
ardens studium cognoscendae doctrinae integrae ecclesiarum
evangelicarum. Itaque et D. Lutherum enarrantem tunc postremam
Geneseos partem, et ceteros in Academia Wittembergensi Theologiae
professores, inprimis vero Melanchthonem et diligentissime audivit,
quoties ille sive in linguis atque artibus, sive in Theologia doceret:
et ad ipsius imitationem totum se composuit.
Anno quadragesimo quarto Philosophiae Magister renuntiatus est
Wittembergae: habuitque inter triginta quatuor candidatos locum
sextum: competitores autem praecipui fuere Sebastianus Theodoricus
Winshemius, professor Mathematum, post medicinae Doctor: Iustus Ionas
iunior: Demetrius Palladius: Matthaeus Blochinger: Michael Teuber:
omnes postea vel in arte medica, vel in iure docendo dicendoque
celebres viri.
Cum itaque aliquot annos in curriculo doctrinarum exegisset, et
plures, volente Deo, exacturus esset: auctore et suasore Melanchthone
Wittembergae scholas privatas instituit: in quibus magna sua cum laude
et auditorum fructu ad usum transtulit ea: quae ipse tum audiendo
praeceptores optimos, tum scripta ipsorum legendo ea in Academia
percipiebat indies. Sub id tempus, antequam bello Wittembergensis
Academia dissiparetur, privato studio Postillam inchoavit: sive ut
se ipsum ita exerceret: et locorum communium instar, quae in variis
Melanchthonis commentariis exstare videbat, colligeret, atque ad
explicandos textus Evangeliorum Dominicalium accommodaret: sive ut
quem cursum docendi tunc recens ingressus erat, eum hac eriam ratione
iuvaret et auditoribus suis prodesset.
Bello in Germania flagrante Wittembergam reliquit, ac primum
Magdeburgi, post Erphordiae aliquantisper substitit: ubi quos in
Academia Wittembergensi paulo ante bellum iussu Melanchthonis docere
coeperat, adiunctos sibi habuit.
Erphordiae itidem aliquot orationes scripsit ac publice dixit: quae
tomo secundo orationum Strigelianarum continentur. Ac fuit tunc
Strigelius non plures, quam duos aut tres supra viginti annos natus.
Bello depugnato Ienam venit, anno quadragesimo octavo; ibique
doctrinam de Deo, et aliis rebus bonis ac necessariis tradidit:
habuitque orationes aliquot, quae exstant. Sequenti anno
undequinquagesimo uxorem duxit Barbaram, filiam viri praestantislimi
Francisci Burcardi: qua cum vix biennio exacto, placide e vita abiit,
anno quinquagesimo secundo, die decima tertia Iulii. Ioannes Stigelius
defunctae his elegis parentavit:
Quem Franciscepater, quam Victorine marite
Ereptam gemitu fletis uterqui pari:
Barbara pacifico conformis veddita Christo
Vicit, et e mundi venit ad astra malis.
Namque diu duristimulis exercita morbi
Sustinuit fortis tale virago iugum.
Et mentem placidam verbo illustrata potenti
Confessa aeternum est ore sideque Deum.
Ergo velut dulci composta sopore quiescit,
Aeternum exspectans non moritura deciis.
Cede dolor, vitam, numquam moriturus, habebit,
In Christo didicit qui dominante mori.
Alteram deinde coniugem sibi adscivit Blandinam D. Erloardi Snepsii
siliam, anno quinquagesimo tertio, supra sesquimillesimum: qua cum ad
vitae usque exitum vixit.
Securus est anno quinquagesimo sexto conventus Isenacensis, super
controversia Maioris, de necessitate bonorum operum. In eo id negotii
ipsi datum est adsentientibus Theologis: ut de septem propositionibus,
continentibus summam eius controversiae, cum Menio amanter et placide,
non ex scriptis humanis, sed ex verbo Dei conferret. Finis colloquii
istius hic fuit: ut Menius coram Prioncipe I. Friderico duce Saxoniae,
et toto conventu sancte promiserit: se non discessurum a sententia
illarum propositionum; quas cum verbo Dei convenire iudicaret. Post
formulam confessionis, quae nihil aliud, quam repetitio illius fuit
colloquii; iussu Principis conscripsit: cui Theologi ad unum omnes
lubentes subscripserunt.
Anno quinquagesimo septimo litem Strigelio movit Flacius, de
similitudine primum illa: qua in epistola quadam usus erat his pene
verbis: Quemadmodum medici dextro oculo adnaturam, sinistro ad artem
respiciunt: ita nos in diiudicatione controversiae
de cena non tantum simus aucupes verborum, sed multo magu referamus
mentem ad totum doctrinae Christianae systema, seu ad
[Gap desc: Greek word] fidei. Hanc similitudinem sic ille calumniando pervertit; ut
scripserit: Strigelium praecepisse: ne dextro oculo, sed sinistro
verba cenae aspiciant, et dextre a Christo tradita sinistre
accipiant. Secuta itaque eodem anno est disputatio Vinariensis inter
ipsum et Flacium: in qua duo fuerunt [Gap desc: Greek word] : Primum,
utrum in regeneratione, seu conversione hominis ad Deum, tantum
mutentur qualitates sine creatione novae substantiae: an vero cum
qualitatibus creetur nova substantia? Ad hoc dixit Strigelius id, quod
Augustinus [Note: * Lib. 14. C. D. c. II.] dicit: Arbitrium voluntatis tunc
est vere liberum, cum vitiis et peccatis non servit: tale datum est a
Deo, quod amissum proprio vitio, nisi a quo dari potuit, reddi non
potest. Detrahitur autem malum non aliqua natura, quae accesserat, vel
ulla eius parte sublata: sed ea, quae vitiata ac depravata fuerat,
sanata atque correcta. Prosper sane et Tertullianus, et [Note: * Quos part. I. Lotorum commun. de S. S. citat.]
omnes alii, non mutari
substantiam, prius a DEO conditam: sed mutari qualitates in mente,
voluntate et corde, et reliquis viribus. Adversatius vero contrariam
adseverationem defendit. Alterum [Gap desc: Greek word] fuit, de
modo agendi; vel, ut alii loquuntur, de capacitate, vel ut alii, de
aptitudine. Strigelius retinuit formam loquendi: quam acceperat a
praeceptore Melanchthone: alium esse agendi modum in homine: alium in
elementis et mixtis, quae agunt naturaliter. Liberum tamen reliquit
suum cuivis loquendi modum; modo id fiat, citra condemnationem
alterius Edita est illa disputatio typis: sed, quod Strigelius fuit [Note: * Part. 1. locor. commun. p. 323. et 340.]
conquestus, non ea cum fide
et candore, quo oportebat. De eadem mutilatione conqueritur in
epistola quadam ad Wolfgangum a Kotteritz, principis Palatini
consiliarium, quam adicere hic emblematis loco placet.
De meis rebus quid multa attinet scribere, cum non solum in veteri
luto adhuc haeream; sed etiam ad reliquas molestias accedat truncata
et mutilata editio disputationis inter me et hominem barbarum
agitatae, et aliorum scriptorum: quibus fama mea atrocissime, apudeos,
qui vitam et mores meos non penitus perspexerunt, laeditur ac
deformatur. Nam inter reliquas criminationes ipsa morte acerbiores
tribuitur mihi impia et extrema levitas, vanitas, inconstantia,
perfidia in negotio religionis, et pertinax odium veritatis. Ad haec
convicia, quorum molem vix una navis vehat, accedit fulmen iniustae
condemnationis, quam Paulus vocat Anathema Maranatha. Etsi autem scio
iniuste haec in me conferri, et his venenatis telis oppono clypeum,
non Aiacis, sed multo firmiorem, scilicet bonam conscientiam, quae
coram Deo et hominibus testatur, me numquam delevisse aut astute
corrupisse aliquam partem doctrinae, quae est ecclesiae DEI propria,
eamque ab aliis sectis damnatis discernit: tamen non sum adeo ferreus,
ut non commovear indignitate calumniarum, quae etiam sapientum eorda
sauciant, ut Salomon inquit: Calumnia conturbat sapientem, et frangit
robur cordis eius. Multis etiam meum silentium, quo has calumnias
dissimulare cogor, suspectum est, perinde quasi mihi honesta oratio
desit ad has labes et maculas detergendas. Sed boni viri, quibus
conditio mea, tristis sane et luctuosa, notior est, non ignorant,
quibus vinculis constrictus impediar, quo minus vel causam ipsam
explicare, vel innocentiam meam a morsibus venenatissimis hominum
vindicare possim. Quid igitur mihi reliquum est, nisi ut oculos ad
Deum instissimum iudicem et vindicem convertam et cum Davide exclamem:
Dominus ultionum, Dominus Deus ultionum appare: Exaltare qui iudicas
terram: redde retributionem superbis, et quae in eodem Psalmo
sequuntur. Non enim verbis tantum et scriptis contra tales hypocritas
pugnandum est: sed multo magis pia et assidua precatione, ut docet
Reverendus pater Lutherus enarrans Psalmum 150. Haec gemens in sinum
Ex: Tuae effundo, nec dubito, quin hanc meam querelam a iustissima
causa ortam et profectam, pro sua erga me benevolentia, candide
acceptura sit. Ienae. Dominica Cantate, anno Christi, 1562. Anno
quinquagesimo nono nocte sequenti diem vicesimum septimum Martii, in
captivitatem abductus est una cum Aquila, pastore ecclesiae Ienensis,
et M. Andrea Hugelio sene. Huius carceris stigmara postmodum semper
circumtulit Strigelius. Causa autem fuit, quod non probarent quaedam
[Gap desc: Greek words] , seu quod libro, quem contra
Wittembergenses, Vinarienses recens ediderant, afsentiri recusarent.
Eo in carcere cum morbo correptus fuisset Strigelius: aegrotantem
reduci quidem princeps passus est ad coniugem: sed ita ut tamquam
captivus ibi esset. Deprecati pro ipso fuerunt, illustrissimi
principes Palatini, Christophorus dux Wurtembergicus, Philippus,
Hassiae Landgravius, ipse denique Maximilianus Imperator: qui tandem
sua auctoritate hoc effecit: ut ex custodia in suam domunculam
translatus amicorum officiis recrearetur.
Annos tres et aliquot septimanas inclusus fuit
[Gap desc: Greek word] , ut ipse loquitur. Postea liber factus anno sexagesimo secundo
mense Maio, quatuor mensibus fecit operas scholasticas: sed cum
metueret mercedem anguinam, non obscure ostensam: obtemperavit
praecepto Epicharmi, quo Cicero ait contineri nervos atque artus
sapientiae: et Iena discessit ab iis, inter quos sine periculo
conscientiae, famae et vitae diutius versari non
poterat. Causas enim istas sui discossus verbose exponie ipse in
epistola ad D. Franciscum, Crammium, electoris Saxoniae consiliarium.
Duae autem fuerunt praecipuae: Una quod non bona fide custoditi essent
fines concordiae utcumque sartae rectae, opera Theologorum Ienensium.
Altera quod omnes fide digni ipsi monitores fuissent: ut diligentiam
cautionis adhiberet in vitandis insidiis, vel potius manifesta vi;
quae in eum noctes et dies impenderet. Nec vero sine causa timuit: cum
et sapiens moneat: Inimico tuo ne credas in aeternum, et te procul ab
eo segrega: et qui amat periculum, in eo peribit: et a Menandro vere
dictum: Reconciliationes sunt lupinae amicieiae.
Academia Ienensis ubi consilium Strigelii intellexit: datis ad eum
literis amicissime et valde [Gap desc: Greek word] scriptis,
revocare eum et dimovere a proposito emanendi, conata est: rogavitque
per Deum, ut vel recordationi acceptae iniuriae vel periculorum metui
tantum ne indulgeret: ut Academiam renascentem propterea dilabi ac
pessumdari patiatur. Iis Strigelius ita respondit: ut primum gratias
egerit pro iudicio gravissimorum virorum de se tam honorifico: deinde
quod ad reditum in Academiam, quam invitus reliquisset, scribit, se
collectis omnibus incommodis, quae propter suum discessum evenire
posse videantur, gravioribus tamen causis impelli: ut aliud hospirium
quaerat: in quo, Deo iuvante, maiore cum tranquillitate, et minore
periculo mellificium Deo gratum exercere possit. Si qua igitur haereat
culpa in suo discessu: iam non tam suae voluntat, quam incommodis
remporum et locorum, et insidiis falsorum fratrum tribuendum. Paucis
ut dicamus: summa propositi ipsius haec fuit: nolle se redire Ienam:
sed potius iturum quocumque Deus vocarit: etiamsi in ea loca migrandum
esset:
-- pigris ubi nulla campis
Arbor aestiva recreatur aura:
Quod latus mundi nebulae, malusque Iuppiter urget.
Lipsiam ergo se contulit, ibique per hiemem anni sexagesimi secundi et
partem anni sequentis haerens, quicquid fuit otii contulit ad
editionem [Gap desc: Greek words] in totum Davidis Psalterium. Eo
autem titulo illud scriptum insignivit: ut arrogantiam adversariorum
suorum notaret: qui suas chartas monachatum olentes
[Gap desc: Greek words] nominarent; cum tamen nihil minus haberent; quam bonam
[Gap desc: Greek word] . Lipsiae itaque dum vocationem aliam exspectat, et
quid sibi porro faciendum deliberat anno sexagesimo tertio, die
vicesimo quinto Februarii, Pauli conversioni in fastis sacro, Torgam
evocato literis Augusti
per Ulricum Mordisium ICtum, optio datur manendi in alterutra Academia
vel Lipsensi, vel Wittembergensi. Strigelius Lipsiam elegit. Etsi enim
Academia Wittembergensis eum amanter ad societatem laborum invitarat:
tamen considerata ratione valetudinis suae, et eximia benevolentia
senatus atque Academiae Lipsicae, maluit ibi subsistere: quam aliud
hospitium quaerere.
Initium lectionum in schola Lipsensi fecit anno sexagesimo tertio
calendis Martiis, nec solum Theologica, sed etiam Ethica et Dialectica
studiosae iuventuti proposuit: quia volebat princeps Elector ipsum eum
cursum urgere: quem eo usque non sine fructu tenuisse videretur.
Itaque operas scholasticas suo loco fecit in repetitione locorum
Theologicorum et Philosophiae moralis, idque non tantum docendo, sed
etiam disputando. Eodem anno edidit Arithmeticam: cuius elementa, ut
et de figuris et motibus coclestibus ipsi tradiderat Nicolaus
Backmeisterus Reinholdi auditor; qui obiit Ienae anno quinquagesimo
primo supra millesimum, quingentesimum: et edidit istum libellum non
ad ostentandam scientiolam doctrinae numerorum; sed ad declarandam
pietatem praeceptori optime merito debitam.
Ceterum cum docendo officium fecisset ad anni usque sexagesimi sexti
exitum: sequenti anno, cum ad locum usque de Cena Dominicx
plicationem locorum Theologicorum deduxisset: mense Februario rectoris
Academiae iussu et [Note: * Pfeffingeri. Interdictitur ea lectiopubl.]
Theologi instinctu cuiusdam, lectionem habituro clausum est auditorium
in collegio Petrino, et continuatione lectionum interdictum. Vatia ab
hac exclusione fuerunt agitata inter ipsum Strigelium, et partem
adversam: ac delecti quidam ad colloquium ipsum invitarunt: in quo
persuadere ipsi conati sunt, facetis fabricis: ut dissimulata iniutia,
rediret in collegium ad operas scholasticas: nec ullam deinceps
doctrinae de cena mentionem faceret. Id enim ad pacem publicam: et ad
ipsius Strigelii tranquillitatem tutissimum fore. Verum Strigelius
respondit: si sibi tantum ut privato iniuria illata esset, lubenter se
illam, ut alias multas, publicae tranquillitati condonaturum: sed quia
confessio sua illo interdicto Rectoris vel labefactetur, vel saltem
non parum deformetur; exspectaturum se illustrissimi Electoris
sententiam; cui se et causam suam subiecisset Nolle se autem in
scholam redire, nisi prius in integrum sit restitutus; idque impetrata
libera veritatis confessione: quam omnibus rebus humanis anteponat.
Postea cum videret, se deinceps auditoribus libere inservire non
posse: et non satis benignum ab Electore responsum accepis set: cessit
impotentiae Theologorum: et ab electore quidem ea
de causa dimissus est: quod violasset promissa, ac certamina movisset
non necessaria. Strigelio contra affirmante se modestiam quidem
promisisse; sed duabus adiectis conditionibus, salva veritate, et
salva conscientia. Lipsia itaque relicta die vicesimo quinto
Februarii, Ambergam, in superiorem Palatinatum die secundo Martii
venit, certo persuasus Electorem palatinum illius aetatis Iosiam
patrocinium suae personae suscepturum: ac fore ut in amicorum, eiusdem
confessionis sociorum, benevolentia et colloquiis suaviter acquiescat.
Causas autem, propter quas ex Lipsensi urbe discessit, has alicubi
adfert: Princeps causa fuit iniuria, qua non tam illum, quam veritatem
Rector et Theologi affecissent, claudendo auditorium, et interdicendo
ipsi mentione verae doctrinae, quam professus esset, quaeque ipsa vita
ei carior. Altera, quod in tota Academia nemo inventus fuit: qui
oppresso et non digna ferenti, aliquid opis aut consilii
communicasset. Ultima, quod non benignum, sed etiam minax responsum
accepisset, non quidem ab ipso Electore, sed ab eo qui principi a
secretis: cuius summa haec fuit: motas esse absente principe rixas
disputationum non necessatias, contra admonitionem a consiliariis
propositam: et quidem cum periculo novarum distractionum. Ad haec
omnia acceslerunt minae Theologorum, et fulmina anathematum adversus
ipsum, in contionibus edita: quae omnino negligere praesertim illo
loco et tempore, parum cordati videbatur. Et meminerat probe
Strigelius, quid post magnificas et amplas promissiones aulae in
Thuringia contigisset. Itaque accidit ei quod Ovidius ait:
Qui semel est laesus fallaci piscis ab hamo,
Omnibus uncos cibis aera subesse putat.
Terretur minimo pennae stridore columba,
Unguibus, accipiter, saucia facta tuis.
Non procul a stabulis audet discedere, si qua
Excussa est avidi dentibus agna lupi.
Ambergae ergo paucis mensibus, quibus Theodoreti dialegos convertit in
otio, commoratus; honorifica vocatione accersitus est in Academiam
Haidelbergensem, stipendio proposito et a principe et ab Academia
honesto. Venit ergo Haidelbergam anno sexagesimo septimo, ibique
Ethices professionem obiit, cum aliis officiis. Sed statim, imo
praemature expertus est illud, quod Oceanus poetarum et sapientiae
reliquit:
Aspera mortales facit et fortuna seniles,
Inque malis subito, tacitisqui senescimus annis:
Inque senes curvos dura sub sorte malorum
Mortales abeunt: festinat clade senectus.
Nam custodia illa Ienensi valetudinem suam plurimum debilitatam esse:
et ipse conquestus fuit, et exitus tandem ostendit. Sic enim ipse
quadam epistola: Cum ante annos decem et corpore et animo vigerem:
nunctot calamitatibus tum victus tum fractus, vix aegra membratraho,
et animi alacritatem senescere comperio Quare me omni cura et
cogitatione praeparo ad iter: quod ducit ex huius vitae miseriis ad
aeternam tranquillitatem. Haec ipse tribus mensibus ante obitum.
Postquam liberali cum voluptate et animi iucunda laetitia ad finem
produxerat Haidelbergae la bores tres: quorum primus isque praecipuus
et auctori gratissimus: divinum sacrorum Bibliorum opus,
[Gap desc: Greek word] illustratum: alter, conversio et enarratio
Ethicorum Nicomachicorum Aristotelis: tertius Chronicon a condito
mundo ad natum usque Christum: manum quidem admovit duobus aliis la
boribus, enarr ationi Politicorum et Oeconomicorum Aristotelis: deinde
Corpori doctrinae: in quo explicaturus erat integram et veram
doctrinam de controversiis illorum temporum. Sed hace et alia cum
auctoris vita sunt abrupta.
Anno enim sexagesimo nono, die vicesimo Iunii, ad auditorium iturus
praelegendi causa, doloribus circa [Gap desc: Greek word] subortis,
coactus domum redire, in syncopen incidit. Ex ea recreatus, cum
praeter difficultatem respirandi nihil sentiret morbi, sequenti die ad
pristinam docendi consuetudinem rediit, habuitqui postremam lectionem.
Post de consilio medici pharmacis usus, manifeste sensit vires valde
prostratas. Itaque sperare se dixit: finem vitae suae adesse: seque
placido exitu ex miseriis et fraude mundi, ad aeternam DEI et beatorum
consuetudinem evocatum iri. Sexto et vicesimo die usus phlebotomia, a
prandio iterum animo deficere incepit: refectus et ad se reversus,
dixit: se non procul a morte abesse: atque mox anima Christo Servatori
commendata, inter sacras consolationum sententias, interque manus
sublevantium, ante horam quartam placidissime exspitavit: cum vixisset
annos quadraginta quatuor, menses sex praecise: docuisset ecclesias
scriptis et viva voce, inter mirandos fortunae casus, annos am plius
viginti tres. Ita conseoutus est, quod saepe in votis habuit,
videlicet ne difficili et producto morbi genere spititum edere
cogeretur: subinde militariter, quod fortem Christi tribunum decuit,
sua lingua inclamans: Ach Herr beschere mir einen Reuterischen todt.
Funus ei factum est honorisicum die sequenti vicesimo septimo Iunii:
humatumque corpus eius in sacello Academiae ad divi Petri: ubi lapidi
incisum sepulcrali tale monumentum legitur:
HIC QUIESCIT CORPUS CLARISS. ET DOCTISSIMI VIRI, DE ECCLESIA
ET LITERIS PRAECLARE MERITI D. VICTORINI STRIGELII KAUFBEIRENSIS, PIE
DEFUNCTI D. 26. IUNII, ANNO CHRISTI M. D. LXIX.
Psalm. 17. Ego in iustitia videbo faciem tuam: satiabor, cum
evigilavero ad similitudinem tuam.
Obitum viri et Theologi praestantissimi deflerunt epitaphiis
carminibus amici et viri docti Matthaeus Wesenbecius, Lambertus
Pithopoeus, Ioannes Iacobus Boisardus, Iacobus et Petrus Monavii, et
alii: quae edita typis exstant. Nobis hoc Pauli Melissi subicere
visum est:
Paulus Schedius Melissus in Victorinum Strigelium.
Haec monumenta sacrat tibi, Victorine, Melissus,
Mutuus alternae cultor amicitiae,
Cui tua mors tanto magis (ebeu!) venit amara,
Cui tua mors tanto venit acerba magis:
Quanto nectarea dulcedine fantis ab ore
Suavius, et fluxit dulcius eloquium.
Quale equidem cupidis ego puriter auribus olim,
(Lipsia novit, idem novit Iena) bibi.
Lotichii manes inter cineresque Micylli,
Ad vada Neccaricae nunc tumulatus aquae:
Cecropios et adhuc lingua stillante liquores
Illyricae damnas faecis amaritiem.
In eundem stando morte correptum.
Qui iacet hic, constans ut Victorinus in omni
Re fuit, et victor propietate sui:
Sic mihi victorem stantemque in agone supremo
Deiectum aut victum mors dare non potuit.
Fuit Strigelius hic Theologus ac Philosophus excellens et facundus, ad
docendam feliciter iuventutem a natura ipsa sculptus factusve: et
praecipuus ex trium viris illis, qui Academiae Ienensis ad Salam
fundamenta, auspiciis iuniorum Saxoniae ducum, iecerunt: dignus
Socratis laude, cuius meminit hisce Xenophon:
[Gap desc: Greek words] : hoc est, solos eos dignos honore iudicabat, qui ea quae
oportet sciunt; et recte eadem oratione explicare possunt. Senecae
enim consilium secutus, certis ingeniis sibi immorandum recte
iudicavit: et Melanchthonianae doctrinae copia, sermonis sinceritate,
proprietate, perspicuitate.
et facilitate delectatus: sic eum imitari studuit: ut tandem
diligentia et exsereitatione adsidua id obtineret: Melanchthonem ut
felicissime in docendo et scribendo repraesentaret. A Flacio Illyrico,
et eius manipularibus, obiectum ei est crimen haereseos: quod
gravissime tulit: nominatim accusatus est; quod non recte sentiret et
doceret de ea parte doctrinae; quae appellatur: de libero arbitrio. Ab
aliis vero aliorum insimulatus est errorum: ut vita eius perpetua
fuerit pugna et dimicatio. Itaque ut Melanchthon ante mortem dixit:
cupio ex hac vita migrare prepter duas causas: primum ut fruar
desiderato conspectu Filii DEI et caelestis ecclesiae: deinde ut
liberer ab immanibus et implacabilibus odiis Theologorum: ita ipse
easdem causas saepe inter precandum usurpare solitus fuit: cum videret
se hoc fato natum: ut omnibus eorum telis, qui essent arguti cives
sine virtute, vita et fama sua proposita esset.
Elucubravit in usum piae posteritatis et scholasticae iuventutis
varia: quae vere sunt et erunt ingenii et iudicii eius monumenta;
quorum quaedam Philologica sunt: quaedam Theologica. Illis adscribimus
commentarios in varias Philosophiae partes, Dialecticam, Ethicam et
alias: orationum et epistolarum libros: Arithmeticum libellum, qui non
modo usitata praecepta continet; sed etiam demonstrationes
praeceptorum et alia: his vero in Locos communes Theologicos
commentarios: Hypomnemata in utriusque Testamenti libros: quae paulo
ante obitum absolvit: et quo sine conscripserit: hisce epistola quadam
ad D. Matthaeum Wesembecium affinem et intimum suum exponit: Ego
certe, inquit, editione talium pagellarum nec nominis mei vanam
gloriolam quaero, nec aucupium pecuniae exerceo: sed cupio Deo
declarare meam gratitudinem pro maximis beneficiis: et Ecclesiae
ostendere meam confessionem: denique mediocribus ingeniis aliqua ex
parte prodesse. Horum finium cum mihi aptime sim conscius, non metuo
quorundam insulsas aut venenatas reprehensiones; sed me et meos
labores Filio Dei commendo. Scio meum vitae curriculum et breve et
exiguum esse. Quare in hac brevitate peregrinationis ea dicam, scribam
et faciam, quae migrationem in vitam aeternam non impediunt. Hactenus
ipse Strigelius: reliqua eius opera in bibliothecis videantur. Tota
autem haec narratio contexta est ex schedis et scriptis ipsius
Strigelii; ex Papiniano Matthaei Wesenbecii, et aliis.