NAtus est hic Lucas Bacmeisterus Lunaeburgae, urbe Saxoniae, multis
nominibus celebri, parentibus Ioanne, et Anna Lublingia, anno
superioris saeculi, millesimo, quingentesimo, trigesimo, die decimo
octavo Octobris: qui, quod Lucae evangelistae sacer vulgo habetur,
infanti nomen, pro consuetudine illorum temporum, dedit.
Ut primum per aetatem visus est, in elementis literarum cognoscendis
dignoscendisque non inanem positurus operam: deductus est ad senem
quendam, in vicinia habitantem: qui infor mandis parvulis ludum
privatim aperuerat. In co, brevi non modo lectionis expeditae
facultatem exercitatione assidua consecutus est; verum etiam pietatis
elem enta, ex capitibus catecheticis, dictis scripturae selectis, et
psalmis brevioribus, una cum rerum maxime in quottidiano usu obviarum
et puerilem captum non excedentium nomemclatora Latina, im bibit. quam
ingenii alacritatem et in discendo ardorem ubi senex, qui ludo
praeerat, animadvertit, ut eidem fomenta subiceret, Bacmeisterum
nondum sexennem saepiuscule editiorem locum conscendere; etc
condiscipulis sententias sacras et Psalmos voce sua praeeundo
instillare iussit Eam provinciolam parvulus cum dexterrime obiret; a
magistro suo saepe contionator et Doctor salutatus fuit: quod
praesagium, quantumvis per iocum a senecione illo prolatum, eventus
suo tempore serium et verum esse voluit.
Septimum etatis annum ingressus e privata in publicam scholam D.
Ioannis, templo Lunaeburgae vicinam, a patre translatus est: et Lucae
Lossio, celebri et felici pueritiae informatori, comendatus. Scholae
gubernationi eo tempore praeerat, vir ingenio, eruditione, fide, et
dexteritare in docendo, et gravitate in disciplina tuenda praestans,
Hermannus Tulichius, ex Academia
Wittembergensi, in qua magna cum laude sua et discentium utilitate
veteres Poetas Latinos, Ciceronis aliquot orationes, et Rodolphi
Agricolaelibros de inventione Dialectica, publicus illius scholae
professor enarraverat, ad Rectoratum ludi literarii apud
Lunaeburgenses evocatus. Hic quantopere placuerit magno illi Luthero;
patet ex eo; quod ipsi librum de captivitate Babylonica, gratum Deo et
utilem piis, in testimonium amicitiae inscripsit.
Hoc igitur gubernatore et in spectore studiorum puerilium, corundemque
informatore indefesso Luca Lossio usus, in quibus praeceptorum
rudimentis tenera aetas, ad pietatem, Latinae linguae notitiam, et ad
morum elegantiam informari solet; iis publico in loco diligenter
excultus fuit: et ut domi iisdem, quae in schola didicerat,
repetitione assidua aliisque eodem facientib exercitiis confirmandis
et altius animo infigendis nihil deesset; poedagogos, quos prae
ceteris commendari parentes audiebamt a ludimagistro fideli et
perito, tamquam eorum censore optimo, adiungebant filio: neque ab hoc
instituto aut sumptuum magnitudine, aut aliis rationibus se passi sunt
abduci. Etsi enim pater, cum iam decimum quartum excesserat annum
Bacmeisterus, aliorum, ut opinio fuit, instinctu, de filio a literis
ad aurifabrum, artificii discendi causa, transferendo consilla agitare
coeperat; tamen matris, matronae religiosae ac prudentis, voluntati
morem gessit; et quod Lossius eidem dederat, consilium amplexus et
secutus est. Accesserunt ad id aliorum etiam civium literatorum
monitus: qui, quod adolescentis in literis progressum subinde
explorabant, si quando patrem, ut fit, comitat us ad comgressus
familiares a ccesserat; eum que minime paenitendum deprehendebant;
auctores parenti erant, filii a feliciter suscepro studiorum cursu non
avocandi. Ita novit, quo quemque destinavit Dominus, miro et insperato
modo perducere, frustra obsistentibus, qui contrarium moliuntur.
Perstitit igitur in eo, quod facere coeperat pater et adolescens; quod
aviae parentibusque gratum animadvertebat; studia literarum in schola
patria, ad annum aetatis decimum septimum, gnaviter persecutus.
Postea cum pestis saeva admodum grassari coepisset Lunaeburgi, et in
vicinis maritimis urbibus, anno quadragesimo septimo. et publici
scholasticorum conventus, vitandi contagii causa, haberi non possent;
Bacmeisterus domi aliquantulum delitescens apud parentes, a populari
quodam suo, qui Hamburgi privatim, honesti cuiusdam civis liberos
erudiebar, ad similem provinciam ibi obeumdam vocatus, eodem
commigravit, et qui hactenus ex praeceptoribus pendendo discipulus
tantum fuerat, magisterii persomam induere, et docendo discere,
discendoque proficere incepit. Hoc in munere tum per hiemem versatus
fuit; cumque ludus literarius illius urbis publicus, propter luis
reliquias, nondum pateret: et tamen auditorii Theologici lectiones
celebrarentur, quas tum habebat Ioannes Aepi nus Theologum hunc
eximium, destitutus suo profectui aptioribus eo tempore, diligenter
audivit enarrantem Psalmos Davidis; et accurate disserentem de
gravissimis religionis contravoersiis; quarum explicandarum occasionem
sententiae hymnorum Davidis suggerebant.
Inconsideratae vero festinationis, ad studiorum apicem theologiam,
quicquid forte in illo progymnasmate Hamburgensi fuit, illud
subsequenti anno quadragesimo octavo, quo circa Pascha domum
revocatus, et inde ad Wittembergensem Academiam ablegatus fuit, ipse
correxit. cum enim gra datim ad supremam scientiarum omnium sibi
ascendendum, ex praeceptoribus suis intelligeret: et, quem natura ipsa
dictitat et praesoribit ordinem a facilioribus ad magis ardua non
invertendum probe animadverteret: primum utriusque linguae scriptorum
interpretibus; quique eorum intelligendi, iudicandi, imitandique
artes, Logicam et Rhetoricam, plenius et solidius docent, quam in
trivialibus ludis fieri potest, operam dedit: inprimis Vito Winshemio,
Graecae linguae professori apprime docto, facundo et faceto, quem
plerasque omnes Euripidis tragoedias enarrantem audivit. Ad horum
studiorum amorem et industriae constantiam, excitabatur exemplis
summorum virorum: cum illius, in quo vivebat, tum cuiusque saeculia
barbatie liberioris: ad quae accedebant praeceptorum common efactiones
de necessitate et utilitate istius operae, in bonis auctoribus
utriusque linguae sedulo et recte collocatae: quibus et tum non rato
cathedrae docentium personabant, et quas olim abiisdem non fuisse
exclusas, ostendit praeter alia insignis Basilii Magni oratio: qua,
qui fructus ex Ethnicorum poetarum, oratorum et historicorum lectione
sperandus sit, demonstrat.
His igitur rationibus excitatus et confirmatus, humanioribus literis
totique artium encyclopaediae sedulo incumbebat: cuius cursum et
labores publicos philosophici, imo totius Academici chori dux et
praeses Melanchthon, historica et theologica alternatim docens,
moderabatur. Huic adiuncti erant inter ceteros Paulus Eberus
physices, Erasmus Reinholdus, superiorum matheseos partium,
Sebastianus Winshemius inferiorum professor, aliique aliarum artium:
de quotum singulorum disciplinis, ordine quem que eorum audiendo
tantum discebat; quantum ad sacram theologiam, cui se totum daturus
erat, necel Iarium esse a recte monentibus didicerat: nec Hebraeae
linguae fundamenta, quorum recte iaciendorum ratione tradebat Matth.
Flacius Illyricus, negligebat.
In hoc studio liberalium artium et linguarum, dum se pro virili
exercet, initia simul solidioris Theologiae addidicit: cuius
curriculum quoniam tria praecipue regunt et promovent, teste Luthero:
oratio, meditatio et tentatio; ne priores duae torpescerent, tertia
divinitus immissa effccit. Virdum enim alter annus proceslerat, cum
pestis, quae antea patriam adolescentis Bacmeisteri afflixerat, vires
resumpsit, eique a viam, patrem, aliosque cognatos abstulit: cuius
calamitatis nuntio novus in schola crucis tyro ita conturbatus fuit;
ut parum abfuerit, quin de Academia et studiis deserendis decrevisset;
nisi, qui matrem ipsi superstitem benigne reliquerat, eiusdem solatio
animum labascentem benigne erexisset et stabilivislet. Haec enim
sumptum omnem, qui ad continuanda studia requireretur, se
suppeditaturam promittens, effecit; ur consilium abiceret; et, quae
studia recte cceperat, indefesso labore persequeretur.
Mansit itaque wittembergae ad annum usque quinquagesimum secundum, et
quidem continue, excepto co tempore, quo a matre dom um accersitus
venit, anno quinquagesimo, cum ei lites intenderentur de hereditate
aviae, ipsaque ad secunda vota, cum quodam monetario esset tran
situra. Hoc pietatis officio, quod matri denegare non poterat,
expedito, pristinum studiorum locum repetiit, in coque ad id, quod
indicatum, tempus perduravit: quin etiam ne tum quidem avelli se ab eo
passus fuislet; nisi pestis, quae Torgam docentes et discentes migrare
adegit, et vitrici animus ad suppeditandos sumptus aliquanto
difficilior, ab amata Musarum sede ipsum expulissent.
Redit igitur denuo in patriam; ubi per hiemem haerens functionem
aliquam scholasticam exspectavit: id quod vitricum unice expetere
animadverrebat. Eius adipiscendae ratio cum nusquam appareret mensibus
hibernis: excurrit sub tempus vernum anno quinquagesimo tertio
Hildesiam, ad veterem commilitonem et amicum singularem Ioannem
Udemium, scholae ea in civitate Rectorem, a quo nonnulla spes ipsi
iniecta: qua tamen per civis cuiusdam in eadem repub. filium
competitorem deiectus, ad suos re infecta, est reversus: nec tamen
etiam tunc animum despondit; sed quod ea via non successerat, id alia
alibi fuit aggressus.
Scripsit enim ad amicos et familiares, quos variis in locis habebat,
et inter cos ad popularem suum Henricum Burmeisterum. Ecclesiae
Flensburgensis in Holsatia diaconum: quem de omni rerum suarum statu
certiotem fecit. Hic, quia subinde in aulam Christiani tertii, regis
Daniae et Nor Wegiae, quam tum in eam civitatem transtulerat, ad
habendas contiones vocabatur, iisque
habitis cum Casparo Malen Othoniensi, qui silio regis, Duci Magno
informando praeerat, nonnumquam prandebat; et cum non multo post, quam
de statu et desiderio amici veteris Bacmeisteri cognovisset, in mensa
audivislet, consilia in aula agitata esse, de collega et socio laborum
mag stri, qui praefectus erat studiis et moribus filii regis, eique
adiunctorum nobilium puerorum, adsciscendo: propterea quod septennis
iam, Dux Ioannes, itidem regis filius, una cum Comite Oldenburgensi
Ioanne, qui prcceptoris fidelis institutioni committendus crat,
plurium quam unsus informatoris operam requireret: ibi Burmeistorus
iniecta Bacmeisteri conditionis et voluntatis mentione apud
praeceptorem regium; cui iam ab eo tempore, quo idem in schola
Lunaeburgenii vixerat, notus et familiaris erat, nullo negotio
impetravit: ut regi cum commendaret, sibique collegam expeterer. Quod
eius de Bacmeistero vocando indicium ita clementer accepit Rexiut eum
e vestigio cum literis ablegato tabellario ad se in aviam vocandum
mandaverit.
Vitrici igitur matrisque, et amicorum, inter quos Lucas Cossius,
voluntati obsecundans, vocationi paret; venitque paulo anteferias
Pentecostes quo vocatus erat, et hypodidascali munus, cui destinatus
erat, ex mandato regio suscepit. Id qua fide et vitae integritate
obierit: patris regia munificentia, post iriennalis spatii labores et
molestias exantlatas declaravit; tam abituro quam Wittebergae
commoranti saepiuscule declarata, transmillis ad tolerandos studiorum
sumptus nummis, inprimis honorisica a vidua regina ad contionatoris
aulici munus revocatio, de qua postea.
D missus ex statione aulica patriam cognatosque invisit (ma trem enim
primo suae in Holsatiam migrationis anno amiserat) quibus salutandis
cum pauculas hebdomadas dedisset: U Vittembergam rediit, eodem quidem
erga studia, quo fuerat, amore; sed non erga eadem illa vetera. Tantum
effecerat consuetudo et familiaritas cum aulicis, et praecipue cum uno
eorum, qui Regi a secretis: ut commendatae a parentibus et
praeceproribus, adamatae hactenus et cultae Theologiae amor
exspirasset: nisi qui eius discendae desiderium inspiraverar
adolescenti: idem in iuvene conservasset, resuscitasletve. Ibi enim
iam erat, idque quibus poterat viribus agebat: ut relicto sacrarum
literarum studio, iuri civili cognoscendo se daret. Itaque privatim
explicantem Iustinianeas institutiones audiebat Casparum Alteneich.
Coloniensem, publice Schneidevvinum Cracovium, et Beustium. Sed ab
hac, per iuvenilem temeritatem, recti itineris deflexione, subito ut
revocaretur; fecit Deus, immissa ipsi promissionis, quam parentibus et
aviae fecerat, cogitatione sena; qua ita commotus fuit: ut perpetuum
valedixerit, quam
aggressus erat, iurisprudentiae; pristinisque sacrarum literarum
studiis se totum constanter addixerit; et praeter Melanchthonem, cuius
docentis ab ore etiam ante aliquot annos pependerat, operam dare
ceperit Cl. Theologis Ioanni Bugenhagio, Ieremiam, Georgio Maiori
epistolam ad Ephesios, et Ioanni Forstero psalterium explicanti: idque
non semel aut iterum neque ex inter vallo rarius: sed assidue et
constanter. Siquidem persuasissimum sibi habebat, idque in omni vita
retinebat, et aliis inculcabat: ut ut eximio quis ingenii acumine
esset a natura donatus, insigni iudicii dexteritate praeditus, copiosa
librorum supellectile instructus, laborum ad legendum meditandumque
necessariorum tolerantissimus: praestare tamen modis omnibus, ut
divinitus institutum docentium et discentium ordinem quisque suo loco
servaret: nec ab eo temere deflecteret, cum non frustra Timotheo suo
apostolus de sacris studiis inculcet; sciens a quo didiceris. Hanc
audiendi industriam et discendi modestiam quanto Iehovae eius auctori
gratiorem sueque ordini magis decoram sciebat; tanto impensius ipse
colebat et discentibus commendabat.
Eadem de causa honestum suorum praeceptorum de se iudicium et publicum
Academiae testimonium, quo et aliis innotescere posset, qualem se in
studiis et moribus gessisset, non negligendum iudicavit: sed id ipsum
de more scholarum sibi impertien dum petivit anno quinquagesimo
octavo, una cum triginta quinque competitoribus: quorum ipse primus
suffragiis censorum declaratus est; et impetratum non ad am bition em,
sed ad suam aliorum que utilitatem convertit. Ornatus enim eo privatas
coepit habere [Gap desc: Greek word] : in quibus praeter alia
Livianae historiae partem illustra vit. In studiis etiam Theologicis
eorumque fructu cum aliis communicando, ut quottidie proficeret,
crebrius habendis contionibus se exercuit. Quod cius studium mirifice
iuverunt Georgius Maior: cuius convictu et consuetudine domestica
utebatur, et huius gener, in templo arcis tunc diaconus Paulus
Crellius: quos fideliter monentes audiebat suggestum conscensurus; et
corundem ex eo reversus iudicia sciscitabatur. Horum itaque monitis et
exemplis, ad quae se suasque contiones conformare studebat, inptimis
numine Iehovae, sine quo nihil est in homine, eruditus, et in dicendo
ad populum exercitatior factus, ita placere cepit Wittem bergensibus
professoribus; ut de ipso ad sublevandos ministerii labores,
adiungendo consilia inierint: quae, quod functionis illius partes
antehac nemini assignatae fuerant, lentius procedebant. Itaque
Melanchthon cum cl. viro Ioachimo Camerario, qui tum, quod saepe
solebat, amicum suum intimum Wittembergae invisebat, egit; ut quem
amabat, Bacmeistero si poslet, alibi honestam
functionem dispiceret. Ibi vir optimus, qua erat humanitate, et bene
merendi de om nibus bonis studio, spem inicit de loco conci onatoris
in ludo illustri, qui est Portae prope Neoburgum.
Haec dum illi inter se agunt, et quibus rationibus, quod instituerant,
ad exitum optatum perducerent, porro laborant: nuntius in aulam
Electoris Augusti a Regina ablegatus, venit: qui piissimum regem
Christianum III. rebus mortalibus exemptum refert, quod factum calendis
Ianuarii anno quinquagesimo nono, et literis collegae veteris M.
Caspari Mulenii, Bacmeisterum certiorem facit; teginam viduam, quae
non multo post in sua dotalitia concedere cogitabat, de consilio
Cornelii Amsforti et M. Pauli Noviomagi, requirere ipsius operam, in
munere concio natoris aulici. Impellebant quidem iuvenem praeclara
regis defuncti merita: quae animo haerebant, et clementissima, qua
usus erat, vocantis heroinae gratia: contra retrahebant loci, qui
offerebatur, sublimitas, et formidolosae aulicarum conditionum
vicissitudines. Ambigenti hic dubitationem omnem eximunt, quos in
consilium adhibuerat, Melanchthon, Eberus, et Maior: qui omnes
vocationem oblatam non negligendam dicebant. Persuasus itaque horum
monitis per revertentem nuntium sui adventus spem certam facit:
promislam que praestat; ut primum ritu ordinationis usitato per
ecclesiae Wittem bergensis pastorem D. Paulum Eberum, munus docendi
ipsi commendatum fuit: id quod media fere quadragesima, ut vocant,
factum est, im ponenti bus ei manus una cum pastore, illis vocationis
suscipiendae auctori bus et ibidem verbi ministris.
Publica illa ceremonia verbi minister declaratus, ad suos in patriam
profectus est; cum quibus pauculos dies commoratus Coldingam, ubi
sedem aulae regina vidua fixerat, abiit. Eum in locum ubi salvus
advenit, primamque edendi speciminis causa, ut moris, contionem
habuit, e vestigio opera eius honesto salario conducitur; ipseque de
omni suae conditionis futurae statu plenius edocetur. Hanc novi
contionatoris im missionem sequenti anno sexagesimo nova excepit
felicitas. Volente en im ita divina providentia, urgente idem negotium
Heroina Regina vidua, desponsara ipsi est virgo lectissima, Ioanna, D.
Iacobi Bordingi, mediei regii et professoris Hafniensis filia
primogenita, germana D. Iacobi Bordingi, quondam megapolitani
cancellarii, primariae Anseaticarum civitatum Lubecae consulis soror:
cum qua nuptias sumptibus Dominae suae die quarto Augusti celebravit.
Verum hanc eius felicitatem hum anarum rerum vicissitudo et
inconstantia non diu sivit esse solidam et illabatam. Vix dum enim
mensis abierat, cum ei eripitur socer desideratissimus, vit ob
religionis verae constantem professionem, quae eum a patria
Antvverpia perpetuo extorrem fecerat, propter insignem humanarum et
divinarum rerum seientiam, et, quae individua comes esse consuevit,
vitae sanctimoniam et virtutem minime fucatam memoria sempiterna
dignus. Reverso Coldingam et muneris sui partes fideliter administanti
de [Gap desc: Greek word] , qua Christo legationis suae auctore fretus
pro contione utebatur, et quorundam mores et vitam carpebat, vafris
quidam machinationibus diminutum ituri, consilia agitare apud reginam
ceperunt de accidendo eius salario. Cumque istis artibus nihil
efficerent; novas technas excogitarunt, nec iam de obstruenda ipsius
[Gap desc: Greek word] , sed de ipsomet quoquo gentium amovendo et
prorsus eliminando laborarunt. De quibus cum aliquid ad familiarem
quendam Bacmeisteri emanasset: qui de successore confilium rogatus
fuerat: quod erat fidelis amici, rem omnem ut rescisceret
Bacmeisterus, curavit: sibique in tempore consuleret. Effecit ergo
socrus Bacmeisteri per amicos: ut gener in Andreae Martini, pastoris
ad D. Virginem et professoris Theologiae Rostochii locum subrogaretur:
qui eius conatus, aspirante divina gratia, felicem sortiti fuerunt
successum. Senatus enim Rostochiensis testimonio virorum recte
intelligentium et dextre iudicantium, inter quos David Chytraeus et
Caspar Paselicus consiliarius regius, quae debebatur fidem habens,
literis vocavit Bacmeisterum anno sexagesimo primo mense Novembri
ineunte.
Quas cum accepisset partim paternam DER erga se suosque curam
exosculatus, partim conditionis veteris dimittendae, novaeque
accipiendae causas in timore Domini expendens, et cum fidelibus amicis
serio examinandas communicans, cum quid aliud ageret non reperisset,
salutem suam ceptorum que consiliorum successum Deo commendans,
subsequentis anni initio in viam se dat, et die decimo septimo
Ianuarii salvus suo cum comitatu appulit: nec multo post, approbatis
eius in docendo donis, quae ex unica quam de Psalm. CXXX. habuerat,
contione auditorio toti innotuerant, Pastor Ecclesiae Marianae et
professor Theologiae declaratur. Hisce peractis in Daniam ad reginam
viduam redit, quid Deo duce, suadentibus amicis factum sit, narrat:
dimitti se submisse petit: quod etiam im petrat, quam vis non sine
diffieultate. Regina enim favebat contionatori suo aulico magis, quam
quidam ex eius aulicis, eum que si retinere potuislet, a se non
dimisisset, frustra indignantibus, quibus odio erat eius in docendo
corripiendoque libertas. Cuius rei fidem fecerunt, quo abeuntem
ornavit, honorificum testimonium, et, quae elementiae regiae symbola
veteri ministro cum literis subinde misit, donaria.
Liber dimissus a servitio aulico Rostochium commigrat die decimo
octavo Martii, suique muneris labores ipso Annuntiationis Maria, ut
vocant, festo publica contione exorditur: et reliquas gemini sui
muneris partes pro viribus aggreditur. Statim autem subingressum
muneris sui, quia partim ipse videbat, partim a collegis fidelibus
edocebatur, quo malo civitas tum laboraret, cum nec subditi parerent.
et quam eius inobedientiae causam palam dictitabant, magistratus male
administratae Rei pub. incusaretur: ibi, ut bonus civitaris huius
tamquam corporis politici, una cum symmystis medicus, praecipuis eius
membris luxatis per enormem ab ea, quae im verbo divino recte vivendi
regula praeseribitur, deflexionem, commode in suum locum restituendis
graviter incubuit. Quam ad remusus est, praeter sacras literas, quarum
explicandarum et ad praesentes, qui incidebant, usus accommodandarum
dexteritate insigm valebat, partim prudentia quadam civili, cuius
initia quodam naturae bono habebat, eaque inaula accurata rerum, quae
tractabantur quottidie, observatione anxerat, partim moderata et leni,
qua utebatur in dicendo, ratione, quo ad eius fructum non desperabat.
Neque tamen sevenriori illa destituebatur, quoties malitiae et
improbitaris suorum auditorum pertiacia ita exigebat. Ceterum quod
utroque illo instituto Saturniniam illam animorum turbulentorum
pertinaciam non emollire, nedum expurgare poterat: angebatur quidem
animo et vehementet dolebat: ut qui salutem publicam urbis, et
privatam singulorum serio expetobat: sed tamen solabatur se muneris
recte administrati conscientia, et exemplo Prophetarum et Apostolorum,
quibus eadem in mundo sors contigit: ipsiusque salvatoris nostri Iesu
Christi, cuius nota est de auditoribus suis querela, quos neque cantu
ad saltandum, neque lamentis ad plangendum adducero poruit. Interim de
studio suo nihil remittebat, sed et tempestive et intempestive, ut
monet Apostolus, instabat, omnes diligenter erudiens, et ad virtutum
studia incitans, illos a pravis dogmatibus revocans, et a flagitiorum
sordibus reducens: a,ios solatio relevans; aliis consilio succurrens,
alios etiam auxilio recreans.
Iam in Academia, cuius status ante eius adventum, et aliquandiu post,
non minus quam Rei pub civilis, et at conturbatus et confusione,
qualaborabat, imo opptessa erat, vindicanda, vindicataque
consvervanda, se gessit plane sui similem: et in mandato munere
fidelem, atque contra quasivis difficultates magnan mum et constantem.
Ut primum enim ipsi a collegio Theologico certa lectionum materies,
epistola ad Romanos fuit assignata: ipse e vestigio operi manum
admovit,
et quam scripturae sacrae clavem, ut a magni iudicii viris passim
appellatur, tractare, eius multiplicem usum suis auditoribus monstrare
iussus erat, sedulo praelectionibus publicis illustrare conatus. Ea
absoluta volentibus ita collegis, epistola ad Hebraeos, utriusque ad
Timotheum, Titum, Philemonem: item Iacobi, Petri et Iudae
explicationes subiunxit, cumque ad praxin Theologicam, quae pro
contionibus docendo, redarguendo, admonendo, corrigendo, consolandoque
peragitur, et ad quam plerique sacrarum literarum studiosi se parant,
summopere necessarium putaret, tradere Theologiae initiatis elegantem
et artificiosam docendi ad populum rationem, accepta ex epistolis ad
Timotheum occasione, peculiarem de modo contionandi commentarium
confecit, et cum suis auditoribus praelegendo communicavit. Simili
ratione eruditam typorum veteris Testamenti, quorum multa in epistola
ad Hebraeos mentio, enarrationem aggressus est; quod utrumque scriptum
postea de consilio amicorum publicavit
Hanc novi Testamenti librorum interpretationem publicam excepit
difficiliorum quorundam veteris Testamenti scriprorum expositio. Cum
enim numerus Theologorum, post obitum Henrici Strevii, accessione
Valentini Schachtii redintegratus esset, et prophetarum enarratio,
quam Chytraus extra ordinem, interpretando aliquot de minoribus
[Gap desc: Greek words] libris susceperat, pexuliarem lectorem
desideraret; provincia ipsi demandata est. In qua obeunda
sustinendaque ita se praebuit; ut fidelitatis laudem ab
intelligentribus reportarit. Quod enim a plerisque optimae notae
interpretibus in tractatione sacrarum literarum obsetvari videmus,
primo singulorum verborum et phrasium, quibus divinitus tradita sunt
Prophetica et Apostolica scripta, et quibus conversa leguntur, sivi
veterum, sive recentium translationibus accuratam expostionem,
collationem, et diiudicationem suscipere solebat: cui postea
artificiosam et luculentam enarrationene addebat: denique explicatorum
usum in doctrina, redargutione, instituione et correctione fideliter
monstrabat. Absolvit autem hoe posteriori laborum Academicorum cursu
omnia Prophetarum maiorum et minorum seripta, excepto uno Daniele:
psalmos paenitentiales, qui vulgo ita dicuntur, cum aliquot aliis:
quin etiam vorundam explicationem, de consilio et voluntate collegii
theologici, iteravit: ut in iesaiae vaticiniis omnibus et epistola ad
Romanos, factum.
Atque haecin schola iuventutem studiosam: in templo ad populum praeter
Christianae doctrinae capita, usitatas Evangeliorum pericopas,
passionis Dominicae historiam, hebdomadariis
contionibus totum Psalterium, Iesaiam, Genesin et Exodum explicavit.
Ceterum praeter illos docendi labores, quos in ecclesia et schola
perpetuo hebdomadibus pene singulis subibat, disputandi provinciam cum
in ordinario illo anniversarii circuli cursu, tum extra ordinem, idque
partim domi, partim in collegiis Academicis, subire non detrectabar.
Amabat enim et colebat suo etiam loco erudita et placida de materiis
milibus et necessariis peritorum tum rei, de qua confereudum erat, rum
artis et modi, quo id fieri fas est, colloquia: quae autem secus
instituebantur, tamquam certas legitimi in discendo ordinis
corruptelas, fecundas multorum malorum genitrices, et inevitabiles
bonorum quae ex studiis recte susceptis sperantur, pestes, serio
improbabat et detesta batur conventicula. Hisce laboribus docendi et
informandi commissos suae fidei adiungebat non minorem diciplinae
ecclesiasiicae et Academicae instaurandae, instaurataeque contra
machinationes sive apertas sive clandestinas conservandae, curam.
Erga Academiam, quam, primum ex Dania veniens, miserrime turbatam
offendit, in ordinem et dignitatem restituenda, restitutaque
conservanda idem erat animus, idemque studium Cum enim
probeintelligeret, regiarum scholarum florem et dignitatem ibi perire,
ubi ipsae suo iure et privilegiis non fruuntur; omni cura cum
collegis, qui et ante eius adventum idem agere coeperant, in hoc
incubuit: ut quibus ornamentis et praesidiis auctoritate publica,
Pontificum et Imperatoris a prima eius fundatione, decoratum et
munitum fuit Lycaeum, iisdem ad Dei gloriam, provinciae et vicinarum
regionum decus et commodum, floreret. Quocirca non destitit tam
laudabile et necessarium institutum sedulo cum parastatis industriis
et fidelibus urgere; donec magistratui Academico, eiusque senatui, sua
dignitas et potestas, imo toti rei pub. literariae, suorum
privilegiotum usus restitueretur. Restitutis autem ut recte uterentur,
quibus ea destinata sunt, docentes et discentes, proximus ipsi labor
fuit; utrisque et monitis et exemplo suo ut calcar adderet, perpetuo
studuit: eoqvenomine octies Rectoratus molestias fortiter
exantlavit, et perpetuo fidelis consiliarii munere tum in conventibus
et deliberationibus consilii, tum extra has, probe functus est.
Cum autem non minima studiosorum pars destituta plerumque sit
necessariis ad sapientiam, virtutem et eloquentiam addiscendam
sumptibus: et ad horum conatus praeclaros contra fortunae, ut loquimur,
asperitatem iuvandos, tum publice illustriss. principum munificentia
communis mensa adornata, tum privatim quorundam opulentiorum civium
benignitas iisdem subveniat: utrovis modo, ut sua ad virtutem
tendentibus adminicula
suppererent, pro virili annixus est. Nam et mensa pauperum publicae
rationibus, una cum altero quodam collega, ultra annos decem praefuit;
et quos, sive ex incolarum, sive aliorum liberos mittentium numero,
paedagogos suis adiungere velle intellexit; iis idoneos dum dispexit,
etiam horum commodis consuluit. Verum cum non minoris studii et
laboris sit, secunda fortuna recte frui, quam adversam aequo animo
tolerare; ne quis omnium rei pub. literariae civium sortis melioris
blandimentis in victu, vestitu, conversatione quottidiana, aliisque
abuteretur; Bacmeisterus, et cum clavum gubernationis Academicae
tenebat, et cum tenenti assidebat, vigili oculo observando, voce
libera monedo, et contra nitentes severe coercendo allaborabat.
Talem ergo vitae cursum cum instituisset, gnaviterque utgeret: honores
ipsi non exigui obtigerunt. Nam annos nondum triginta unum nato,
pastoris in ecclesia rostochiana primaria et professoris Theologia in
Academia, functiones binae sunt demandatae: quas felix laborum
urrobique successus, amor auditorum, fama apud exteros excepit. quae
cum ita commendavit aliis ut sequenri statim anno, quo Rostochium
venit, consilio et hortatu collegii Theologici in Academiva
Wittembergensi ab amplissimo Bremensis rei pub. senatu ad munus docendi
in ecclesia sit vocatus. Anno proxime secuto honorifica accessit
vocatio in aulam Friderici II. Danorum regis, ad contionatoris, et in
Academia Hafniensi sacrarum literarum professoris munus: eaque non
tantum abipso heroe literis oblata: sed amicorum in aula et Academia
degentium hortzationibus pressa, et aliquoties etiam altero, qui
sequebatur, anno repetita: ex qua commodorum adipsum et liberos
devolvendorum spes ostendebatur locupletissima. Nec quadriennium ipsum
intervenit, quando pluribus quam quatuor e locis eiusdem opera in
publicis functionibus, iisque dignitare amplissimis et emoloumentorum
fructu minime spernendis, fuit requisita. Primo enim Lubecensium
res pub. anno LXIIX operam dare cepit:qua ratione Bacmeisterum ad
superintendentis munus in suis ecclesiis obeundum impetraret: Nec
multo post misso huius negotii apud senatum Rostochiensis ci vitatis
expediendi gratia, viro gravi et prudenti, senatore suae rei pub
dignissimo, Lunaberga Bacmeisteri patria ad eiusdem generis officium
civem suum expetivit. Successit anno subsequente LXIX. similis
desiderii ab illustrissimo priucipe et duce Holsatiae Ioanne seniore,
Christiani III. Daniae regis fratre, literis clementissimis testata
declaratio; qua ad partes aulici contionatoris et ecclesiarum
Inspectoris deposcebarur, idque cum primo conatu non successisset,
eriam altero anno dux urgere perrexit. Vix dum domum redierat
tabellarius ille prior; cum Regiomonte missus adest cum literis
legatus, nomine amplissimi, ex vereri oppido senatus; qui
Bacmeisterum ad defuncti pastoris M Christophori Langii locum
suscipiendum, incitante et urgente hoc negotium D. Ioachimo Morlino
cpiscopo Sambiensi, abduceret. Post omnes intra anni spatium,
illustriss. princeps Wilhelmus Brunsuicensium et Lunaeburgensium dux,
sui desiderii indices literas misit; quibus ad generalem totius sui
ducarus ecclesiarum et scholarum inspectionem gubernationemque
allicere conabatur, et quod priori non successerat, id secunda vice
per virum praestantissim um et de sacris Theologiae studiis praeclare
meritum Martinum Chemnitium, urgebat: cui velut succenturiatus ex
eadem Bruns Wicensium ecclesia M. Gregor. Stammich. accedobat.
Afferebant illi vocationis, quam divinitus offerri dicebant,
amplextendaenecessitatem: doctrinae, quae in Academia et ecclesia
sonat, alibi propagandae et contra ertores defendendae, fructum: nec
dissimulabant, quae timenda forent ex neglecta vocatione tum in iis
locis incommoda, tum in animo vocati pastoris cruciatus: extollebant
dignis laudibus principis in pietate ardorem, depromebant sua, ut
amicorum, desideria et benevolam voluntatem. Hic vero qui in sola
vocationis divinae certitudine totius negotii decisionem positam
censebat; tum denique ex Deo pristinae suae stationis mutationem esse
statuebat: si ille magistratus oppidani auditorum que animos ad
concedendum aliis sui pastoris usum inflecteret: et quos prudentes et
fidos, bonique consilii spiritu instructos, habebat amicos, ab ea
sententia in contratiam non euntes animadverteret: Horum vero nihil
quid omnibus rationibus diligenter ponderatis deprehenderet: divinitus
se retineri firmiter statuit: ut qui eandem dimittendourm, quae est
admittendorum verbi ministorum rationem tenendam: et proinde
quemadmodum neminem invitae et iustis de causis repugnanti ecclesiae
obtrudendum: ita nec quemquam ab tadem retinere honestis conditionib.
volenti, avellendum optime sciebat. Reliqua magnatum gratiae,
dignitatum, commodurum, iucunditatum allectamenta: quibus mundana
arrident, lubens relinquebat, sibi unum spectandum ratus, qua ratione,
quem locum ipsi Dominus assignaverat, in eo fidelis et frugi servus
deprehenderetur. Qua cogitatione repulit omnia illa incommodorum
terriculamenta: quibus eum in aliam mentem viri illi praestantes,
quorum meminimus, permovere non malo studio nitebantur. Atque hae
omnes tam honorificae tam opimae conditiones, intra unius anni spatium
oblatae sunt: ac Lubecensium quidem res pub propositum suum et per
ministerii literas et per magnificum consulem Isermannum Vechtelden,
Bacmeisteri familiare urgere non destitit: et, cum post quadriennium,
partim componendae cuiusdam controversiae gratia, quae mota erat
ministris verbi a quodam corum collega Ioanne Beato, et quibusdam
aliis ex auditorum numero, de administratione
eucharistiae, partim alius salutaris negotii causa, de certa
concordiae formula, quam Suevicae ecclesiae Saxonicis offerebant
ineunda, Theologorum quorundam consilium et opera requireretur;
Bacmeisterum Rostochio, ut alios aliunde vocandos curarunt. Nec
vicinis tantum Bacmeisterus; verum etiam remotioribus sama nominis sui
notus fuit: id quod abunde evincit illustrium Austriae ordinum
vocatio. Cum enim anno LXXIX. comites, Barones et nobiles istius loci
requirerent, qui ecclesiarum et scholarum suarum, quibusreligionis
sincerae exercitium publicum ab imperatore Maximiliano II.
clementissime concessum erat, visitandarum curam et labores
susciperet; consensum firmum in doctrina, concordiam stabilem inter
docentes, ordinem legitimum in ceremoniis constitueret: ad cam
provinciam subeundam Bacmeisterum misso legato, viro apprime nobili
Wolffagango Christophore a Memmingen, vocarunt. Hic vero impetrata ad
illustrissimo principe Ulrico Megapolitiano et ab Academiae et urbis
senatu abduccndi sccum ad tempus aliquod Bacmeisteri potestate, sub
initium sequentis anni LXXX iter ingressus, cumid, cuius causa
evocatus fuerat, expedivisset, invitis ordinibus Rostochium reversus
ad suos est. Fuerunt et aliorum principum atque civitatum iudicia de
Bacmeistero honestissima, literis etiam favoris ac benevolentiae
plenissimis declarata: quae in praesentia omittimus. Bacmeisterus
autem perspecta suorum in se civium volumtate ac studio totius rei pub.
Rostochianae: Iubens in veteri sede substitit. et a qua ornatus ipse
erat repub. cam contra ope et consilio suo amplificare et conservare,
quaqua potuit, allaboravit.
Postquam ergo bonum certamen certasset, vitaeque suae curriculum in
fide decurrisset, soluturus tandem Dominus et perfectissima libertate
donaturus servum, impositurusque ei coronam iustitiae, quam reposuit
omnibus revelationem ipsius diligentibus; coniecit ipsum in scorbutum
aliasque huic coniunctas infirmitates, cum quibus aliquandiu in vera
fide et patientia luctatum tandem liberavit, et ad se transtulit anno
millesimo sexcentesimo octavo, die nono Iulii, aetatis septuagesimo
octavo: cum toto decubitus supremi tempore mens ipsi integra ad
extremum usque halitum constitisset, nec ecclesiae ac rei pub.
Rostochiensis curam deposuisset. Elatus est frequenti funere eadem in
urbe: ubi Academiae et ecclesiae quadraginta sex annis praefuerat.
Defuncti memoriam ac merita celebrarunt epitaphiis carminibus viri
clariss et doctissimi: quae typis procusa exstant. Unum Eilhardi
Lubini Th D. et generi Bacmeisteri lubet adicere:
Si quem de cunctis bene praclareque merendi
Infractum studium maturo fregit ab avo;
Ardui et officii labor, et cura ardua et ingens:
Te venerande senex, senior meritissime fregit;
O desiderium, et nostri spes magna Lycai,
Et late fragrans flos, Bacmeistere, Roseti.
Ad cuius tumulum passis laniata capillis
Strata iacet Pietas: rerum et prudentia victrix,
Iuncta suae Sophiae, tam sidum deflea alumnum.
Inprimis Varni haec ad curva fluenta Rhodanthe,
Et templa atque scholae, tam fidi clade patroni,
Atque Patris, gemitus imo de pectore ducunt.
Clade Patris, quae quanta siet qualisque, futura
Forte brevi et ventura dies atque hora loquetur.
Interae securus agas sine parte pericli
Aeterni placidique tenens tutissima portus:
Dum nos congeries obnubit turbida rerum,
Et cymbam in pelago hanc sors non satis aqua fatigat;
Et pulsatque rotatique et parte incursat ab omni
Fluctibus et scopulis, non unus turbo procella.
Dum quoque nos tandem portum teneamus eundem,
Et mox in pqtrio tibi coniungamur Olympo.
De scriptis eius sunt haec: lib. de mode contionandi: Explicatio
historia passionis, mortis, et resurrectionis Christi: Theses de
sacramentis cum notis zacharia Ursini: et si quae nobis nondum
cognita.
Ex oratione parentali dicta a Paulo Tarnovio Th. D. et Professore
Rostoch.