STECKKELBERGAE arce gentilitia, in Franconia, equestri antiqua et celebri familia natus est Ulricus Huttenus, anno Christi, millesimo, quadringentesimo, octogesimo octavo; die, ut Bucholcerus, vicesimo, ut Paulus Eberus, vicesimo primo Aprilis, hora dimidia post nonam antemeridianam. A teneris de laudatissimo parentum consilio, in omni artium ac disciplinarum genere educatus, spem de se conceptam minime fefellit. Cumque paene puer in collegium Fuldanum, disciplinae magis, quam religionis causa, esset datus; auctore vel certe adiutore Croto{*Cam. in vita Melanch. p. 97. Colon. abit.} Rubiano; quicum Hutteno singularis usus a prima adolescentia intercesserat, contubernium illud reliquit: et Coloniam Agrippinam, ad optimarum artium et literarum studia percolenda profectus est.
Anno{*Kirehn. in or. de doct. magisir. nobil.} Christi millesimo, quingentesimo, sexto inter eos, qui omnium primi primae promotionis actum, in recenti Academia Francofurdiana ad Viadrum, celebrarunt, honorem magisterii suscepit, aetatis suae anno decimo octavo. Specimina ingenii sui mature edidit: et anno decimo tertio post millesimum, quingentesimum, carmen evulgavit: cui titulus Vir bonus. Sequenti anno decimo quarto, cum Albertus marchio Brandeburgicus, electus
Archiepiscopus Moguntinus, primum Moguntiam ingrederetur: Huttenus carmen panegyricum ei scripsit: in quo{* Sabin, epist. ad Christoph. Turcum.} miro consilio et arte, omnes veterum Germanorum atque Imperatorum nostrorum res gestas complexus est: et splendidis ac sonoris versibus, non principis solum Alberti laudes: verum, sicut Homerus in catalogo navium totius Graeciae quasi quandam [Gap desc: Greek word] pinxit; ita ipse omnes Germaniae partes, regiones, gentes, flumina, aptissime descripsit. Et hoc uno ex carmine facile perspici potest: plurimum eum ingenio valuisse: etsi fortasse Critici aliquid desiderare in eo possunt: et aetas maturior suaviora quaedam reddidisset. Nam quod in pomis est: itidem esse aiunt in ingeniis; quae dura et acerba nascuntur; post fiunt mitia et iucunda; Sub annum deinde millesimum, quingentesimum, decimum quintum, cum Ulricus Wirtembergicus dux, princeps iuvenis ferocior, animo a coniuge sua prorsus alienato, aliisque amoribus indulgens, Ioannem Huttenum, Ludovici equitis aurati filium, aulae suae mareschallum, in silva Beblingensi interfecisset: agnati sui interitum Huttenus hic non solum oratione versibusque deploravit; ac scriptis publice quinque in Ulricum illum{* Exstant coniunctim excusa in arce Steckel Peregr. Huttenus 10. annis. Bellum Veneium, 1308. Ei interest Huttenus.} invectivis, et dialogo, cui titulus Phalarismus, eiusque apologia impugnavit: verum etiam armis postea ultum ivit, ut suo loco mox dicemus.
Suscepta et ante hoc tempus et post, peregrinatione, decem ipsis annis, turbulentissimis tempestatibus labores innumeros per Germaniam simul et Italiam, amore literarum, exhausit: ac in bello Veneto, quod vario eventu, ab anno octavo, post millesimum quingentesimum, in annum nonum gestum est a Maximiliano I. Augusto, nullisque interruptum indutiis, operam suam omnibus strenue probavit: et excellentis ingenii atque virtutis laudem singularem est consecutus ista in expeditione ac Patavina obsidione durante, malo pedis correptus aegrotavit: unde ipse in voto suo:
Has tibi dona fero, mundi regnator, ad aras,
Quae dabo iam salvo prosperiora pede.
Da morbum cessare pedis, da robur ademptum:
Sic tua numquam Arabe templa sapore vacent!
Marte rapit Venetos dux Maxmilianus in hostes,
Germanos pedites, et Calabros equites.
Non precor, ut morbo vivam tranquillus abacto:
In bellum ut tantosed duce miles eam.
De eadem sua peregrinatione et militia sic ipse alicubi, cum obsessus a Gallis salutem desperasset:
Qui misere natus miserabile transiit aevum,
Saepe malum terra, saepeque passus aquis:
Hic iacet Huttenus: Galli nil tale merenti
Insontem gladius eripuere animam.
Si fuit hoc fatum vita torquerier omni:
Censendum est recte procubuisse cito.
Vixi equidem Musis, animum coluique per artes:
Sed reor irato me studuisse deo.
Mens erat, arma sequi et Venetum sub Caesare bellum:
Verum alio bello concidi et hoste alio.
Pauperiem, morbos, spolium frigusque famemque
Vita omni, et quae sunt asperiora tuli.
Recte actum, cecidi iuvenis miser, et miser exul:
Ne maiora feram, ne videarque meis.
Finito autem bello isto, per Cunradum inprimis Peutingerum, patricium Augustanum Caesari Maximiliano commendatus, ab hoc et poeta lauro et eques auto coronatus est: qua de re{* Praefatione ad principp. Germ. ut bellum Turcis inferant.} ipse ita ad Peutingerum: Non memoria excidit quanta tu nuper diligentia, quantoque studio, redeuntem ex Italia me commendaveris Maximiliano Caesari. Qui cum tua gravi oratione, in consessu amplissimorum virorum, de meis studiis, dequi illa aerumnosa per Europam peregrinatione simul de quadam meae feliciter illi pugnata pugna persuasus esset, ut me honoraret: quos tu non magnificos titulos, quae non celebria nomina, quas immunitates, quae privilegia protulisti? ut ingratissimus sim omnium, qui usquam vivunt, morialium: nisi te valde amem, ac reverenter colam Proinde continuo oculis meis obversatur: qua me primum hospitalitate in domum tuam accepisti: deinde qua praedicatione quibus amicis commendasti: postremo qua pompa ad Caesarem adduxisti: ut ille tuo instinctu ad se admisit: ut coronam poeticam imposuit: illam aio coronam, illam lauream, quam tu ante domi tuae, accurate contexente et adornante filia tua Constantia, omnium, quae istic sunt, puellarum et forma et moribus praestantissima, apparaveras.
Hactenus ipse. Ab ista ergo honorum accessione, imago eius circumlata est armata, caput vero lauru, coronatum: qua effigie plurimum delectatum ipsum accepimus.
Reversus est in Germaniam anno decimo septimo post millesimum quingentesimum: ac celebravit fama tunc non solum eruditionem eius: sed fortitudinem quoque, atque hoc glorio sum facinus. Cum forte Roma Viterbium excurrisset; ubi tum legatus quidam, a rege Gallorum ad Leonem Pontificem conten dens, diverterat: orta rixa et certamine, hic unicus quinque Gallicae gentis dimicando profligavit: vulneratu: quidem et ipse, desertusque a sociis itineris illius. Inde est psius epigramma eiusmodi in quinque Gallos a se profligatos:
Non pudor est Galli? non est scelus? ense petistis
Unius Hutteni corpora quinque caput:
Fert fortuna nefas, non fert Deus, hoc ego dicam?
Aut aliquis dicto possit habere fidem?
Quinque dedisse fugam atque uni dare terga conctos?
Hos paulo ante minis verberibusque feros?
Netamen ulla meo adscribatur gloria facto:
Vicit enim Gallos, non ego, quinque Deus.
Vicit, et insont em tulit aegre invadier armis:
Et nihil in mortem qui meruisset agi.
Gloria prima Deo, qui me servavit: ut illos
Perderet: et vicit, non ego; quinqui viros.
Postea in aulam se{* Commendatione Ite Wolfi. Venit in aulam Moguntinam 1517. vel 18.} contulit Moguntinam ad Albertum archiepiscopum: ubi circiter biennium mansit: Ea in aula anno decimo octavo dialogum scripsit; cui Aula titulum fecit, dedicatum Henrico Stromero Auerbachio medico, sibi familiarissimo, de quo ipse{* Epist ad Peuting.} ita: lam quaeis forte, quemadmodum me tractet aulica vita? nondum optime. Quamquam quid non ferendum est apud vereprincipem Albertum archiepiscopum sic humanum? sic beneficum ac liberalem? deinde sic erga literas ac liter atos omnes affectum? Alioqui valde ista nauseo, fastum aulicorum, magnificapromissa, sesquipedales salutationes, insidiosa colloquia, et inanes fumos Praecipua tamen mihi consuetudo est cum Stromero physico: quodse mira dedit, ut mihi videtur, inter utriusque mores similitudo. Simplex est, dexter, et apertus: odit fucum: detestatur pompam: ac subinde mihi crebro inculcat quaedam adagia: ipse vicissim meos (quandoquidem agnovitalem) iocos communico. Nam statim ab initio ut in aulam receptussum; perspectahominis prebitate, complecti cepi, ac me ille mutuo.
Anno codem decimo octavo cum ultima Augustae comitia Maximilianus I. Imperator agitaret: quibus et prineipibus atque ordinibus valedixit, et de successore Carolo, de causa etiam Wiriembergici ducis et Lutheri actum: venit eodem cum hero suo Alberto Huttenus. Ibi iubente Lenone X P. P. Moguntinus, Cardinalis, a legato Pontificis, ceremoniis et sacris sollennibus inauguratus est: de quo ita Huttenus epistola ad Iulium Pflugium equitem Misnicum, tunc in Italia morantem: Quod praeter Romanum morem sactum omnes putant, gratis illi (Alberto) misit galerum et purpuram Leo X. tam ob per suasas sibi multorum commendatione hominis virtutes: quam ut gratificaretur, puto Caesari, qui Alberto mire favet. Damus hoc pietati ipsius, et propen so in bonos omnes studio. Kalendis Augusti galerum sumpsit ille, apponents legato Pont ificio. Iucundum fuit id spectaculum, maxima nobilitatis frequentia facto sacro, ac ingenti omnis generis hominum circumfusa multitudine. Ipse Caesar a sacris domumreduxit Albertum:
deinde munera misit, regiam lecticam, equos, et tapetes opere simul nc materia admirabiles. Iuxta haec Leonis Maximi donum, gemmis, auro, ac margaritis intextum pileum, et ensem deaurata vagina. Sequentibus vero aliquot diebus magnates officium fecerunt, ad illum venientes, congratulando ob novi honoris accessionem. Deus bene vertat, ac spem foveat meam! Ipse autem Huttenus eo in conventu dum Augustae egit febri laboravit. Ioco ergo febrim schedulae in scriptam ad Fuggerum misit: apud quem Caiet anus cardinalis morabatur: quiaibi melius et delicatius posset tractari, quam apud se.
Anno decimo nono post sesquimillesimum, eum multa pet Huttenos et Bavaros tentata, et in comitiis Augustanis publice coram senatu Imperii ad ersus Wirtemberg ducem Ulricum agitata essent; mortuo Maximiliano I. Caesare, Reutlingam Imperii urbem, mense Ianuario eius anni, armato milite oppugnasset cepissetque: Suevicum saedus, cui{* Crus lib. 10. 2 part. annal. Suevic. fedus bellum infers Wirtemb.} multi principes et urbes atque ex nobilitate praecipui coniuncti, ad arma commotum, bellum principi fecit, cui Huttenus quoque interfuit, ultor sui gentilis interfecti: nec prius destiterunt federati, quam totum ducatum Wittembergicum occupassent: ipsumqueducem fuga sibi consulere coegissent, paucis comitatum, relictis post se omnibus, liberis etiam et Pecunia. Erulavit totos annos quindecim: suique delicti poenas sat graves dependit. Eo in bello Ioannem illum Huttenum in vico quodam, haud longe a silva, ubi occisus fuerat, sepultum effoderunt: de quo ipse ita ad Arnoldum de Glauberg IC tum Francofurdianum{* In orat. contra Wirtemb.}: rem admirandam, et cuius prope nullius fides capax sie, vidisses. Quartum iam annum defossum corpus non consumptum, non putrefactum, totam adhuc faciem cognoscibilem: quin etiam sanguine commaduit attactum. En igitur innocentiae testimonium! Deposuimus Eslingae, inde ad patriam sepulturane de vecturi.
Adiunxit se deinde Francisco Sickingensi: cumque causam Lutheri probaret, ac libere multa in Pontificem et Curtisanorum mores palam scriberet: mandavit Leo X. Moguntino; ut vinctum Romam mitteret. Fuit itaque tunc non in nullo discrimine, praesertim cum et veneno se appetitum scribat. In Brabantiam profectus, Caroli Caesatis aulam sectaturus, monitus statim ab amicis fuit: ut, quam cara sua sibi salus esset, ilico discederet: insidiasque certissimas declinarer. Id cum primo non crederet; tandem ab aliis Roma reversis, implacabiliter sibi iratum Pontisicem cognovit: et illud, quod{* Ut vinctus taptus ve Romam mitteretur.} diximus, quibusdam in Germania principibus imperatum esse.
Movit autem Camarinam Pontifici am hoc potissimum, ut videtur, modo. Cum anno vicesimo loann. Eccius bullam a Leone Papa; in Lutherum fulminantem, attulisset: Huttenus
eam,{* Exstant t. 2. oper Latin.} glossis interlinearibus et marginalibus explicatam, edidit; non sine magna nominis Pontificii contumelia: et ante id ad Lutherum hanc dederat epistolam:
Epistola{* Est tom. 2. Latin. Witteusb. p. 49.} Ulrichi de Hutten equitis, ad D. Martinum Lutherum Theologum. Vive libertas.
Si quod ad ea, quae magno istic animoparas, ut video, impedimentum tibi intercedit: necessario et amanter doleo. Nes hic promovimus nonnihil. Christus adsit: Christus iuvet: quandoqstidem eius stata adserimus: eius, obscuratam Pontificiarum caligine constitutionum, in lucem reducimus do trinam: tu felicius, ego pro viribus. Utinam aut omnes haec sentiant: aut se ultro isti agnoscant, ac in viam redeant. Ferunt ex communicatum te. Quantus, o Luthere, quantus es, si hoc verum est! De te enim dicent pii omnes: captabant animam iusti, et sanguinem innocentem condemnabant. Sedreddet illis iniquitatem ipsoium: et in malitia eorum disperdet eos Dominus Deusnoster. Haec nobis spes, haec esto fides. Circumspice tamen, et oculos pariter ac animum habe ad illos intentum. Vides, sinunc cadas, quae sit publica iaectura Nam, ad te quod pertinet eo esse te animo scio: ut malis sie mori: quam utcumque vivere. Mihi quoque insidioe sunt: cavebo, quantum licebit. Redit ab urbe Eckius, beneficiis a Pontisice et pecunia, quod aiunt auctus Quidtum? Laudatur in desideriis suis peccator: nos in verit ate sua dirigat Deus. Atque igitur oderimus ecclesiam malignantium: et cum impiis non sedebimus. Eckius me detulit, ut tecum habentem: in quo falsus non est. Semper enim in iis, quae intellexi, tecum sensi: At nulla fuit prius consuetudo nobis. Nam, quod idem diixit: conspirasse prius nos: hoc mentisus est in gratiam Romani episcopi. O hominem impudenter malum! Sed videndum est, ut illi reddatur, quod meretur. Tu consirmare et robustus esto, nes vacilloe. Sed quid moneo, ubi opus non est? Me habes adstipulato em, in omnes etiam eventus. Itaque consilia omnia tua audebis posthac credero mihi. Vindicemus comunem libertatem: liberemus oppressam diu iam patriam: Deumhabemus in partibus. Quod si Deus pro nobis, quis contra nos? Prosciderunt te Colonienses et Lovanienses. Haec illa sunt diabolica adversus veritatem conciliabula: sed perrumpemus, adiuvante Christo, strenue. Illos vero decuit vere potius, ubi negotium incideret, et libere iudicare. Quo nomine monui eos quadam in proefatione, quam leges. Mittet eam Capito. In Brabantia invenient me tuae literae: istuc scribe, et amanter vale et in Christo. Moguntii raptim 2. Nonas Iunii, anno M. D. XX. Melanchthonem saluta et Facchum, ac bonos istic omnes.
Evulgavit et libellum historicum Germanica lingua, de perpe tua Pontificum Romanorum inobedientia, adversus Imper atorem: in quo sub finem recitat dictum Maximiliani I. de Leone Pontifice, cum fidem non servallet: Nun ist dieser Bapst auch iu einem bosswicht au mir worden: Nu mag ich sagen/dass mir kein Bapst / so langich glebt/ se trew oder glauben gehalten hat: hoffe ob Sott wil/die ser sol der letzte seyn/h. e, lam et hic Papa nequiter me decepit: vereque con firmare possum, nullum, dum ego vixi, Papam fidem mihi sincere servasse: sed propitio Deo hunc spero ultimum futur um. Hinc ergo illae lacrimae, aurmachinae potius atque insidiae in Huttenum: hinc et edictum{* Tom. 1. epist. Luth p. 382. b. Libri Hutteni prohibiti.} in eius scripta: quo Moguntinus, iussu Papae, lectione et emptione eorum omnibus severe interdixit, sub excommuriicationis sententia. Exclusus itaque aula et urbe Moguntina, scripsit ex arce Ebernburgo, anno vicesimo, conquestionem de intentata sibi a Romanistis vi et iniur ia ad Carolum V. Imperatorem, ad Albertum Moguntinum, ad Fridericum Saxonem, electores, denique ad omnes Imperli ordines: seque libertatis Germanicae vindicem, vel cum vitae discrimine futurum, palam est professus. Ad Fridericum elect. inter alia ita: manebo, in quit, liber: quia mortem non timeo: neque unquam de Hutteno audietur: quod externi alicuius regis, quantus quantus erit ille, nedum ignavi Pontificis imperata faciat. Tantum abest, ut vo biscum adorem illam multicipitem bestiam: cum quia non feret hoc mea natura, neque me dignum arbitrabor: tum vel maxime, quod timebo, ne illae effundantur in me divinae iracundiae phialae. Luthero autem non solum defensionem cum aliis{* Luth t. 2 ep. p. 6. et 7.} promisit: sed in Pontificios facto ipso nescio quid molitus est; ut in nuunt haec Lutheri verba: Gaudeo Huttenum prodiisse: atque utinam Marinum aut Aleandrum intercepisset. Et{* Tom 1. epist. p. 282. et 285.} alibi: Hutten literas ad me dedit, ingenti spiritu aestuantes in Romanum Pontifi. cem, scribens se iam et literis et armis in tyrannidem sacerdotalem ruere: motus, quod Pontifex sicas et venenum ei intentarit: ac episcopo Moguntino mandarit, captum et vinctum Romam mittere. O dignam (inquit) caeco Pontifice sententiam.
Perstitit in eo proposito Huttenus: et Papatum vi omni oppugnavit: unde Lutherus{* Tom. 1. epist. p. 304. b.} ad I. Staupicium: Huttenus, et mulsti alii fortiter scribunt pro me: et parantur indies cantica: quae Babylonem istam parum delectabunt. Factum id auno vicesimo primo. Circa idem tempus{* Epistola. Schvvebel. p. 25.} Nicolaus Gerbelius Argentorato haec ad loann. Schvvebelium de Hutteno: Huttenus Carthusianos, quia imagine sua pro anitergiis usi sunt, in duobus milibus aureorum nummism multavit. Cumque eodem anno Lutherus super negotio religionis Wormatiam evocatus
esset: Huttenus ex arce illa Ebernburgo per literas eum ad constantiam hortatus est, animum que mascule addidit: ut hoc {* Est epistola tom. 2. eper. Latin. Wittemb. p. 102 b.} exemplum demonstrat:
Martino Luthero Theologo Evangelistae invictissimo, amico sancto.
Exaudiat te Dominus in die tribulationis: protegat te nomen Dei Iacob: mittat tibi auxilium de Sancto, et de Sion tueatur te: tribuat tibi secundum cor tuum, et omne consilium tuum confirmet: impleat omnes petitiones tuas, et exaudrat te de caelo sancto suo, in potentatibus dexterae suae. Quid aliud enim debeo precari hac tempestate tibi, mi amicissime Luthere, mi venerande Pater? Confortare et robustus esto. Vides quae in te alea currat: qui cardo vertatur. De me non debes unquam dubitare, dum quidem constas tibi, ad ultimum usque spiritum adhaerebo. Circumdederunt te canes multi, et concilium malignantium obsedit te. Aperuerunt super te os suum, sicut leones rapientes et rugientes. Exsu tant et laetantur super te, quaerentes te: sed Dominus sollicitus est tui, et reddet retributionem superbis. Consurget tecum adversus malignantes; et tecum stabit ad versus operantes iniquitatem. Redder impiis iniquitatem suam; et in malitia sua disperdet cos. Sic profecto fiet, sic Luthere. Nam connivere ad tantam ulterius pravitatem non potest Deus, iustus iudex et fortis. Pugna strenuepro Christo: et ne cede malis; sed contra audentior ito: fer afflictionem, ut bonus miles Christi Iesu: ut sisscites donum Dei, quod in te est; certus, quod is, cui credidisti, potens sit depositum tuum custodire in illam diem. Ego idem strenue conabor interim: sed in eo differunt utriusque consilia; quod mea humana sunt: tu perfectior iam totus ex divinis dependes. Utinam spectare liceat: quibus te oculis intueantur isti: quas obvertant frontes: quae stringant supercilia. Equidem atrocissima omnia concipio, neque fallor, credo: sed, spero, tempus est: ut purget Dominus vineam Sabaoth: quam devastavit aper de silva, et singularis ferus depastus est. Haec breviter in summa de te sollicitudine. Servet te Christus. Ex Ebernburgo. SV. calend. Maii, raptim Anno M. D. X XI.
Ulrichus ab Hutten.
Scripsit tunc et ad Marinum Caracciolum, oratorem Romanum: quem dehortatur a nundinationibus veniarum, et ab expilatione Germaniae: dicrtque, omnes, quot quot tum aliquot saeculis in Germaniam missi fuerint, Romanorum episcoporum legatos, proditores fuisse Germaniae; spoliatores nationis huius: omnis iuris et aequitatis verversores. Ad cardinales etiam, episcopos, abbater, praepositos, et universum sacerdotum conilium,
Lutherum, et veritatis ac libertatis causam, apud Wormatiam tunc impugnantes, dedit literas hortatorias: ipsum denique Caesarem Carolum V.{* Reperiuntur haec omnia t. 2. Lat. op. Wittemb. p. 184. et seqq.} monuit: ne delatoribus Lutheri credat; aut aliquid gravius inconsulto in eum statuat.
Exclamationem etiam in incendium Lutheranum, Heroico conscriptam versu, edidit: ipse totus in Papatum accensus, nec unius insidiis expositus.
Urbes itaque dcserens, cum veritatem deserere nec posset, nec vellet; liberrime, ut ipse scribit, latuit: quia libere versari inter homines non liceret, magno cum periculi, quod circumstabat, contemptu. Inde anno vicesimo secundo, aut sub initium vicesimi tertii, ad Helvetios abiit: Basileamque venit ad Oecolampadium: sed diu ibi subsistere integrum ei non suit. Ita enim Oecolampadius{* Lib. 4. epist. pag. 968.} ad Hedionem: Sunt hic ex sacerdotibus et Theologis, qui de me pessime loqui cupiant: nec desistune, ubi clam conveniunt. Tantum machinati, ut Hutteno non fuerit diutius tutum hic agere: unde et{* Hoc est d 19. Ianuar. 1, 23. Datae enim sunt die Agnetis.} nudius tertius hinc discessit: quorsum autem, nescio. Sub illud idem tempus exorta est simultas haud levis inter Huttenum et Erasmum Roterodamum, hac occasione. Invisere voluit Huttenus Erasmum, amicum veterem, colloquii causa: sed Erasmus, qui omnem cuperet effugere suspicionem commercii cum Lutheranis, hominem non admisit: quod iste tulit molestissime. Erasinus autem excusare factum id volens, primum apud quosdam varie id egit: postea ad Marcum Laurinum, decanum Beugensem, de eo ita scripsit{* Est epist verbosa lib 23 epist. Erasm. 6.}: Fuit hic Huttenus, paucorum dierum hospes: interim nec ille me adiit, nec ego illum: et tamen si me convenisset, non repulissem hominem a colloquio, veterem amicum; et cuius ingenium mire felix ac festivum, etiam nunc non possum non amare. Nam si quid illi praeterea negotii est: nihil ad me pertinet. Sed quoniam nec ille, ob adversam valetudinem, poterat ab hypocaustis abesse; nec ego ferre: factum est, ut neuter alterum viderit Huttenus itaque edito publice scripto cum Erasmo expostulavit: et primumfalsum esse dicit, quod scribit Erasmus: qui statim a se in urbem ingtesso, per Henricum Eppendorfium equitem{* Fatetur Errasmus l 27. ep. ad Huttenum p. 1061.} deprecatus sit, ne inviseret: quod fieri id citra invidiam non posset: qua gravare amicum non deceret Deinde exprobrat ei Huttenus animi inconstantiam et levitatem, ac constupratam, ut loquitur, conscientiam, Theologo, qui veritatem et ante docuerit, et adhuc probe norit, minime dignam Causam autem, cur Erasmus a se ipso discessisset, dicit esse inexplebilem eius famae sitim, gloriae avaritiam; qua ferre non possit succrescentem alienam virtutem: deinde animi imbecillitatem: qua se aliorum minis ac terrore cogi patiatur: denique muneribus eum et honorum spe corruptum atque ebrium
esse, ex Pontificis Adriani brevi, ex Sedunensis cardinalis pollicitatione, si Romam migret, annuos habiturum quingentos ducatos, praeter viaticum, ex promissis Prieratix et aliorum. Huic expostulationi opposuit Erasmus spongiam, adversus Hutteni adspergines; qua se verbose purgat; Huttenum suggillat; et nonnulla retorquet. Er cum interea, ut iam dicetur, Huttenus e vita discessisset; suscepiteius defensionem Otho Brunfelsius medicus; ac onvicia in Erasmum regessit. Ita lites ex litibus nascuntur; et ut in versu dicitur Timonis.
[Gap desc: Greek section] .
Verum autem nimis est, quod optimus Latinorum poeta rum scriptum reliquit:
Optima quaequi dies miseris mortalibus aevi,
Prima fugit: subeunt morbi, tristisqui senectus,
Et labor, et durae rapit inclementia mortis.
Nam dum Erasmus illa agitat, Huttenus morbis frequentibus et acribus confectus, mortem obit, in insula lacus Tigurini, Helvetiis Dffnort dicta, quae Eremi abbatem dominumagnoscit, apud Ioannem Schneckium, felicem paralyseos curatorem, anno Christi millesimo, quingentesimo, vicesimo tertio, die, ut Eberus, ultimo, ut alii vicesimo nono Augnsti: cum vixisset annos triginta sex. Sepultus ibidem, cum epitaphio tali, a professoribus Tigurinis posito, piocurante id nobili Franco:
Hic eques auratus iacet oratorque disertus,
Huttenus vates carmine et ense potens.
Celebrarunt mortuum passim amici, et inter eos Eobanses Hessus eiusmodi dialogo Hutteni et Mortis:
Tu quoque magnifice qui nos, Huttene, solebas
Spernere, magnifico vulnere strate iaces.
Non iaceo, nec adhuc non te mors improba sperno,
Inquem nec dum aliquid iuris habere potes.
Nempe iaces nostri confossus arundine teli:
Hoc in te certe ius habuisse fuit?
Non iaceo, nec tela tuae mala sentio dextrae;
Et nec adhuc pars est ulla sepulta mei.
Nempe iaces clauditque tuum brevis urna cadaver.
An qui sic iaceat, non cecidisse putas?
Ut iaceant alii quos te stravisse superbis,
Ipse tibi invictus, te feriente, steti.
Hoc si stare fuit, si non hoc ergo iacere est;
Dic age quo pacto te cecidisse neges?
Non alia, quam qua divi ratione feruntur
In casses numquam posse venire tuos.
Quod si divus eras, cur sic rationis egebas,
Ut caderes nostra dive perempte manu?
Nec cecide, nec divus eram, quid me improba captas?
Pars etenim superest maxima viva mei.
Stulte, quid am biguam, post fata novissima vitam,
Captas? haec fatuae somnia mentis erant.
Vivo equidem, neque si corpus malesana tulisti,
Vis animo venit vulneris islla meo.
Quid tibi fallaci blandiris imagine vitae?
Omnis ab exstincto corpore vita iacet.
Quid mihi damna vagae mentiris inania mortis?
Maior ab exstincto corpore vita manet.
Ut sibi iam fingant aliquam tua somnia vitam,
Fabula quid vitae proderit ista tibi?
Quam mea fama mihi tribuit ver ssima vitam,
Adserit, et superis me facit esse parem.
Diis ne parem faciat te fama levissima, cuius
Facta est, atque eadem corporis umbra tui?
Nen ita, namque brevi clausum est breve corpus in urna:
Fama manens pulsat Solis utramque domum.
Ad te fama nihil tua pertinet amplius, ex quo
Seu bona, seu mala sit, nil tibi scire licet.
Non ita, nam manes venit et bonae fama sub imos:
Et mala apud superos nulla relicta mihi est.
Ergo quid utiliism confeceris optime rerum,
Scire operaoe pretium, te referente mihi est.
Quamquamteste egeat nullo mens conscia recti;
Non tamen est ullus dicere vera pudor.
Dic igitur, quia non pudet hic quoque vana fateri,
Quae vivus faciunt ut videare tibi.
Parvus adhuc primaque notans lanugine malas,
Musarum certo numine plenus eram.
Talia concinui iuvenili carmina plectro,
Qualia permulti non potuere senes
Inter et aequales vigui, quantumque recordor,
Indole me nemo liberiore fuit.
Iam minus admiror, genus hoc sibi semper ineptum,
Promittit nullo tempore posse mori.
Sed cur nulla meas remorantur carmina vires?
Cur etiam vates spicula nostra petunt?
Nil nobis tua tela nocent, quid avara superbis?
Desine, dum caepta cetera lege sequor.
Pene puer varias gentes et plurima vidi
Oppida, fortunae victor ubique trucis.
Non mihi plus aliis saevit Dea caeca, nec unquam
Desiit indignis exagitare modis.
Cur non et generis velles meminisse, quod illo
Clarior et Mors est et tua vita suit?
Non pudet, ingenuis adeo natalibus ortum,
Ut fuerim patrio sanguine Francus eques.
Sed mihi plus curae fuit, ut generosior essem,
Divitis aeternis dotibus ingenii.
Quid tamen hoc prodest, postquam nos ista tenemus
Omnia ceu forti capta tropaea manu?
Corpus avara tenes clausum, teneasque sepulcro,
Me mea cum superis vita superstes habet.
Nondum digna satis vitae miracla peractae,
Quis [Orig: Queis] vel adhuc possis vivere, facta refers.
Prima rudimentis clausa est iuvenilibus aetas,
Digna viro gessit munera vita sequens.
Nam patriae laudes, et libertatis ademptae
Iura, manu, calamo, fortiter adserui.
Quas laudes? quae iura refers? quibus adseris armis?
An meritis eguit Teutonis ora tnis?
Inclita Pontifices Germania passa tyrannos,
Non tantum est meritis visa eguisse meis.
Quam mea facta licet non possent sola levare,
Quae tamen huic potui commoda ferre, tuli.
qua ratione precor? nam tu nec corpore firmo,
Nec fortunae opibus permetuendus eras?
viribus ingenii praesentia damna leuxbam
Corporis, atque isto nomine fortis eram.
Et mea raptores fregerunt scripta Cynaedos,
Plusquam mille aliis ullius arma modis
Nec tamen imbellis fueram, nec corpore fractus:
Vulnera multa dedi; vulnera mu ta tuli:
Scit Romana lues, bullarum turba ministri,
Nec tu strate mihi Galle superbe negas.
Quod tamen infirmi mihi corporis obicis artus,
Postremi vicium temporis illud erat.
Straveris et Gallum, et Romanum fregeris hostem:
Fractus es, et stratus non minus ipse mihi.
Principibus quoque carus eram, sedplena malorum
Tempora, non sunt hoc passa fuisse diu.
Nil moror, ut fueris carissimus omnibus, hoc te
Plus iidem fato procubuisse dolent.
Stultitia haec equidem mortalibus omnibus una est;
Ut quod tu rapias, hoc periisse putent.
Illi igitur nostro funebria iusta sepulcro
Solvant, et lacrimis mortua membrarigent.
Me mea stultitia securum fecit ab ista,
Quae nunc est alio vita futura loco.
Adtumulum Hutteni sunt et hae Petri{* Lib. 2. carm. pag. 173.} Lotichiiinferiae:
Alloquor Hutteni manes, cineresque Poetae,
Quos brevis in mediis insula claudit aquis.
Este salutati manes, haec summa laborum est;
Alma quies vobis sit, nec arena gravis.
Accipe cum violis lacrimas, tibi fundimus illas,
Morte tua felix, maxime nuper eques.
Felix morte tua, patriae non fata ruentis
Cuius eras vindex, non tot acerba vides.
Patria post obitus tibi contigit altera caelum:
Maior et in cunctos fit tua fama dies.
Fortunate cinis, vener ande nep tibus ipsis,
Aeternum salve, perpetuumque vale!
Fuit nobilitate et laude generis antiqui inprimis clarus doctrinae eruditae princeps, im patientissim us iniuriarum: libertatis immodice cupidus: non prorsus alienus a saevitia: vultus etiam acerbitate et minus clemente interdum oratione indicata. Itaque Melanchthon ut vivum propter doctrinae eruditionern et ingenii praestantiam magnifecit: ita ab illius natura vehemente, excelso animo, et voluntate ad res novas propensa, quam et consuetudo quorundam immoderatiorum incitarat, non nihil timuit.
Corpore a. fuit pusillo et debili: sed in quo animus ingens et ferox, viribus pollens: neque par opum abun dantia: ut quod de Demosthene olim fuit dictum, si eius proposito et sollertiae vires ac potentia respondissent, numquam fuisse futurum: ut in Graecia rerum potiretur Macedo: ita si Hutteni conatus non defecissent nervi copiarum et potentiae, mutatio omnium rerum exstitisset, et quasi orbis status publici fuisset conversus. A nullo magis flagitio semper abhotruit, quam mendacio: neque detestabilius quicquam duxit: quam non simpliciter ac optima fide et loqui et facere omnia: et q puero usque studuit: ut sincere versaretur et candide. Coeterum consilium eius de Pontificiis vi oppugnandis Lutherus non probavit: ut ex his ad Spalatinum{* Tom. 1 epist. Luth. p. 332. b.} apparet verbis: Quid Huttenuspetat, vides. Nollem vi et caede pro evangelio certari: ita scr ipsi ad hominem. Verbo victus est mundus: verbo servata est ecclesia: etiam verbo reparabitur. Sed et Antichristus, ut sine manu cepit: ita sine manu conteretur per verbum. Symboli quasi loco videtur usus hisce: sinceriter citra pompam, zelo virtutis: et iacta est alea.
Scripsit varia Huttenus tum soluta tum ligata oratione: ac poetica quidem eius opera in unum collecta anno trigesimo octavo Francofutti prodierunt. Quae autem prosa sparsim edidit, in elenchis librorum nominatim recensentur: id monendum videtur, a non nemine Hutteno et dialogum Philalethis civis Utopiensis, et or ationem ad Christum pro Iulio secundo Ligure Pontifice, adscribi, una cum aliis nonnullis.
Tantum de Hutteno, ex ipsiusmet scriptis, Lutheri epistolis, tom. 2. operum: Eobani et Lotichii carminibus, et aliis. Nos vovemus, ut quod iam ultra saeculum literarum atque armorum laude floruit, maneat
-- immortale genus, longosque per annos,
Stet Huttena domus: et avi numerentur avorum!