EX nobili Baumgartnerorum familia quae ex Franconia orientali, vetustissima nobilium virorum parente, Augustam concessit, natus est Ioannes Baumgartnerus a Paumgarten et Ernbach. Est ettiamnum ea in regione monasterium, Baumgartnerorum benignitate, tum ornatum magnifice, tum amplissimis dotatum censibus.
Pater ob eximias animi virtutes, integritatem in moribus, prudentiam in consiliis, fidem ac dexteritatem in negotiis, et pietatem erga patriam, in summa tum gratia tum auctoritate fuit apud supremos orbis Monarchas, Matthiam Hungariae regem, excussi iudicii virum, Fridericum Imperat orem, quam nominasse, satis est laudasse, et huius filium Maximilianum: quibus omnib. saepenumero belli domique fidelem ac praeclaram navavit operam. Nec vero, ut poeta ait, ultima laus est, principibus placuisse viris, praesertim laudatis et ob laudanda.
Tali ergo patre prognatus, inque omni literarum et virtatum genere educatus hlius, patri factus est similimus, tam animi, quam corporis et fortunae bonis. Itaque et Maximilianus I. et Carolus V. et Ferdinandus Caesares, eum in consiliariorum suorum numerum allegerune: atque ob raram ingemi dexteritatem, ac singularem prudentiam plurimi fecerunt. In expeditione Turcica, a Carolo Caesare accitus, illi et facultatibus latgiter, et consiliis fideliter, et opera fortiter adfuit, omnium periculorum socius, paratus et vitam patriae ac Caesari impendere, cum ante id temporis in hoc ipsum bellum suis impendiis Caesari triginta duos cataphractos pulchre instructos misisset, eocque viros selectissimos, quorum plerique poterant egregios belli duces praestare. Vetum quod dives fuit, id ei cum multis aliis commune quod recte usus divitiis, ipse opes suas possedit, et non ab eis fuit possessus, pecuniae fuit dommus, et non servus. Propterea mita benignitate egenorum viscera refecit, atque literarum studia variis locis promovit. Idque Huldricus Zasius, et Erasmus Roterodamus, quibus erat familians, non uno loco de eo praed carunt.
Ceterum per administros mercaturam variis in mationibus exercuit, atque fortunam in omnibus actionibus propitiam sensit; ita ut familiae clarissimae facultares, perse quidem amplissimas, quae sub maioribus vehementer decreverant, partim bellorum inundationibus, partim filiabus multis summa cum dore spiendide elocatis, quae magnam opum partem secum in alienas familias attraxerunt, singulari prudentia et vig lantia ita sarserit, ita lacunas omnes explerit; ut nullum uspiam remanserit facultatum attritatum vestigium. Tanta quoque sollicitudine, tanta sanctimonia liberos omnes educandos curavit; ut non corpotum solum, verum etiam animorum parens optimo iuredici posset. Nullum omnium destin avit negotiationi, aut aliis sordidioribus artibus: ad eruditionem, ad pietatem, ad gerenda principuin ac rei pub splendida munera omnes instituit, Ioannem Georgium, Antonium, et Danielem. Fuit itaque suis virtutibus, et patriae atque familiae ornamento singulari.
Carolus equidem Impetator cum Augustae, anno quadragesimo octavo, senatum mutasset, Baumgartnerorum familiam cum paucis aliis elegit, qui rebus in carepubl, praeessent Acsiqua hac in vita felicitas: hic Baumgartnerus vere felix est perhibendus: cu contigit antiqua maiorum nobilitas: opes imaginibus dignae; uxor ex animi sententia; claris et ipsa maioribus: liberi a paternis, hoc est, optimis moribus haud degenerantes: animus in aetate virenti canus. Arces possedit duas, alteram cognomento Paumgarten, quam supertorum incuria neglectam
magnifice recit exornavitque structuris: alteram coguomento Ernbach corrupte vulgo Erbach, sitam ad Danubium, paulo supra Ulmam, loco amoenissimo, dinone satis ampla, cui oppidum subiacet ciusdem nominis.
Verum igitur Erasmi hoc de Baumgartnero est elogium: abundat, inquit, Germaniamagnis et excellentibus viris, sed utinam quam plurimos haberet Baumgartneropares! Adde his, quod cum eximia virtus ac magnafilicitas semper obnoxia soleat esse invidiae: Baumgartneri suocessibus applauduni omnes invidet nemo. Tanta est ingenii suavitas, tantus animi candor, tanta erga omnes homines morum comitas, ac ut Graece dicam significantius [Gap desc: Greek word] . Quantum bonorum in hoc uno viro possidet haec natio, qui Caesarib. in negetiis civilib. praesiat fidelem iuxta ac prudentem consiliarium, in rebus bellicis fortem ac promptum ducem, idque [Gap desc: Greek word] , patriaeeivem pacificum et salutarem, domi suae commodum ac vigilantem curatorem, probitatis ac literarum amatoribus benignum Maecenatem, amicis iucundum convictorem egenis liberalem nutricium nut parentem verius Felix Germania tali Heroe! Erasmus Roterodamus lib. 27. epistola ad Ioannem Vergaiaram.