LINDAVIA, Germanorum emporio nobili, ortum suum habuit Nicolaus Varenbulerus, natus anno Christi millesimo, quingentesimo, decimo nono, die quinto decembris, patre Ioanne, viro patricio ac consule illius oppidi, e nobili et antiqua Varenbulorum familia, matre Agatha, e patrieia Meiortingorum Augustae prognata gente.
Cum primum e cunis prorepens aliquantulum saltem adolevit; in ludum pattiae suae, cui tum praeerat Caesparus Haldelinur vir trium linguarum, Latinae, Graecae, et Hebraicae apprime peritus, et poeta non infelix; est miffus: ubestarim egregia indolis probe in eo emicuerunt documenta; atque tum Christianae pietatis, tum literatae eruditionis rudimenta ipse mature et feliciter peicepit. Itaque cum aliquor annis post dignus iudicaretur, qui uberioris ingenii capiendi cultus causa celebriorem aliquam in scholam mitteretur: anno Christi supra sesquimillesimum, trigesimo septimo, mense Augusto, a parentibus, de filio suo ad omnem virtutem dextre instituendo maxime sollicit,s Argentoratum est ablegatus: ad quam tunc scholam magna frequentia confluebant, quistudiis humanioribus operam dare cupiebant. Etenim Mulris ca nominibus maximopere commendabatur, inprimis vero ob Morum Disciplinam et eruditionem Martini Buceri, Caspari Hedionis, Ludoviei Bebeonis, Iacobi Betrotti, et Ioannis Saepidi; cum quibus duobus Posterioribus aliquandiu vixit; et reliquorum Professozum: quos inter omnes excelleat Ioannes Sturmius scholae tum Argentinensis rector et caput. Hunc ergo e reliquis praecipuum ingenii et studiorum suorum informatorem nactus Varenbulerus, sibique tanta defelicitate oprimi Praceptoris gratulatus, triennium fere ibi, summa animi intentione, vigiliantia, labore et assiduitate, Philosophiae et bonarum artium studiis incumbendo, et se totum quasi mancipando, fuit commoratus: nec unquam passus est, tam in moribus quam studiis quicquam a quoquam in se desiderari. Quin ipsum accepimus Sturmium admiratum adolescentis dotes insignes: qaibus ornatum cum divinitus agnovit. Quamobrem idem abeuntem Argentorato cum testimonio luculento dimisit: in Quo inter alia haec eius sunt verba: Fuit, inquit, in nostro Gymnasio Nicolaus Varenbulerus, iuvenis acuto ingenio, bonoque iudicio praeditus. Quamdiu nobiseum fuit: ita se nobis exhibuit; ut maegnam spem conceperimus vel acuti Theologi, vel prudentis Iureconsulti et literati hominis. Datum undecima Iulii, anno supra sesquimillesimum, quadragesimo.
Argentorati autem cum Philosophicis coniunxit et iurisprudentiae elemenra: atque Institutiones Iustinianae as e Wendelino Bittelbrunnio Iecto et professore audivit. Iraque cum ingenti teneretur desiderio progrediendi: aliasque Academias studiorum gratia adeundi: anno quadragesimo primo cum duobus frattibus geramnis Georgio et I. Ludovico Lovanium celebre in Belgio literarum emporium est missus. Ea in Academia ad iurisprudentiam quidem animum adiucit: sed Philosophiae nequaquam valedixit: imo utriusque studium sollertia et industria
continua ursit: ut et fratres, et alios, longe felicitate progressuum vinceret. Erat tum in Lovaniensi ocademia, magni nominis Professor Gelriel Mudaeus Srechthanus, de quo ante, vir undiquaque doctissimus, quod monumenta ipsius publici dudum iuris facta, satis abunde restantur, et cloquentiae lande celebranissimus. Hoc cum vixit coniunctissime: hunc audivit felicissime: arripuitque ca, quae dicebat, avidissime: praecoilentemque cius in utroque iure cognitionem, terum experientiam et facundiam, saepius rehquis tuis collegis, commendavit honotificentisseime; Nullius, aiebat, unquam Praeseptoris, quantumvis eruditissimi, lectiones publicas lubentius, et maiore cum voluptate et fructu audivi, quam Mudai Lovaniensis; adco non dilucide solum: sed et diserte omnia explanabat, et ceit in tabula ob oculos penebat.
Lovanii ergo anni quadragesimi primi residuum, et sequentis quadragesimi secundi, menses novem, ferme exegit, magno cum studiorum suorum incremento: et ad metam alatriter contendit. Verum cum sub id tempus, irruptione Maritini de Rosheim in Brabantiam, et Lovanii triduana obsidione, Academia dissiparctur: ipse cum fratribus Coloniam Agrippinam concessic: ac publice ibi docentem, singulari cum eruditionis ac iudicii fama, Ioannem Oldendorpium diligenter audivit: omniaque eius dicta scriptave ihesauri instar et observavit, et adservavit. Nectamen interea, quod in humanicram artium cultura magno labore erat consecutus, abiecit: sed caccessione quottidiana ita auxit: ut multis annis post, cum iam variarum gravissimarumque occupationum fluctibus iactaretur, destudiis illis dextre prudenterque iudicaret. Latini autem et Graeci sermonis cam sibi comparavit faculratem; ut iam octegenario maior illis quasi deliciis se et alios mirifice oblectaret: et nonnumquam publicis praesertim in conventibusatque Academicis epulis, sententias scitas et nervosas iam ex virgilio, iam ex Horatio, iam ex Homero, iam ex aliis Graecis Launisve auctoribus, prompte et integre recitaret.
Coloniae cum ferme annum posuisset in iis, de quibus diximus, studiis: iamque tempus, ut vocant, completionis fere absolvisset: anno quadragesimo tertio, post millesium quingentesimum, Tubingam, pestis contagio tune liberatam, cum frarie I. Ludovico appulit: ac die docima teria octobris nomen suum apud rectorem academia, Michaelem Ruckerum, Medicum, professus est. Hic cum, qua fuit [Gap desc: Greek word] , nullum sibia a literis vacuum daret tempus: suosquein studio iuris profectus, mores integros, ingenium acutum, iudicium erquisitum, memoriam felicem omnibus eius scholae doctoribus probasset: et ca quae statutorum praescripto ad suprenii utroque in
iure gradus consecutionem neceslatid requiruntur, omnia excellenter praestitisser: in limine statim anni quadragesimi quarti, die vigesima tertia Februarii, Deceano Gebhardo Brastbergero, promotore vero, iure consulto illo celebratissimo Ioanne Sichardo, iuris utiusque ornamenta doctoralia et ipse Nicolaus et frater Georgius publica et sollenni tenuciatione sunt consecuti: competitores corum fucrunt Michael Schvvicker, Constandiensis, Conradus Schott, Dagersheimensis: Christophorus Wiestius, Bombergensis: Sebastianus Meychsner, Phorcensis: Erhardus vero Snepfius Theologus ille eadem in panegyri Theologiae [Gap desc: Greek words] est adeptus: qua de re{*In vitis Th. Germanuor.} alibi.
Ceterum Varenbulerus hic Doctor iam renuntiatus, nomen suum rebus exprimere, et quae antea passim in theorico studio diligentia singulari hauserat, collegeratque: iam ad praexin (quae, Baldko attestante, est scientia legum digestiva; et sine qua, pronuntiante Ario Pinello, theoria maxime mutsla, manca, et periculosa evadit) ad Rei publicae commodum, iuris iustitiaeque propagationem, aequi bonique conservationem, adeoque ad societatis humanae emolumentum legittme applicare honestissimo desiderio sategit. Itaque in curia oppidana, et coram supremo ditionis Wirttembergica tribunali, advocatum primo egit causarum ad tribunal illud delatarum: et ita quidem egit: ut quialis, quantusve olim futurus esset iureconsultus practicus, in flore tum luculenter ostenderit.
Cum ergo aliquandiu progreffus suos ante in Theoria factos, actionum et disputationum forensium usu atque exercitio multum auxisset: tantam sibi apud celebratissimos Iuris antecessores in Tubingana schola, conciltavit nominis et cruditionis famam: ut anno supra sesquimillesimum, quadragesime quarto, die Iacobi sacro, recotre Iacobo Scheckio, pulbicus et ordinarius Pandectarum professor fuerit designatus; co ipso rempore, quo et Christophoro Wiestio institutionum imperialium professio, cadem in Academia fuit commendata.
Hanc Spartam nactus Varenbulerus, egregie cam tum in schola docendo, tum in foro agendo ornavit. Inque id unum claboravit; ut studiis suis, tam privatis quam publicis, tam Academicis, quam forensibus, ordinem iuridicum ante celeberrimum, redderet celebriorem. Cumque quod sui erat officii tali industria, fide et auctoritate administraret, ac inde doctrinae ipsius consiliorumque felicitas in illis passim locis, in Academia, anla, curia, domi forisque praedicata, Duci Wirtembergico Ulrico commendaretur: Iurisconsultus hic Academicus ad maiorem dignitatis et eminentiae gradum evectus, et eiusdem illustrissimi principis consiliarius, salario Ducali fuit
conductus. Quam functionem honorificentissimam tanta semper et fidelitatis et diligentiae laude obivit: ut postca illustissimis quatuor ducibus Wirtembergicis, patti filio, nepoti, agnato, chatissimus ad exseremum usque vitae exstitetit; et donatiis aliquoties amphssimis clementer fuerit affectus.
Isto rerum suarum statu, vitaeque ratione, curam oeconomicam desidetante, denratilimonio cogitate cepit: et Reginam, Bernardi Waltheri patricii ac senatoris Augustani filiam, viginem lectissimam, viticulo sibi martrimonii ivorit. Cele bratae sunt nuptiae Auguste in aedibus soceri, omni publica et sollenni festivitate omisia, propter temporum moesbtiam, anno millesime, quingentesimo, quadragesimo septime, die vicesimo nono Augusti: cum {*d. 24. Iulii.}mense Iulio ante Carclus imperator, Landgravio hassiae Donavverdae relicto, cum I. Friderico duce Saxomae captivo, Augustam venisset; et comitia agitatetibidem armata. Vixit co in coniugio annis quinquaginta iex amplius: viditque utriusque sexus liberos, nepotes item et neptes, pronepotes, et pronepts, nactus gencros, progeneros: nurus et pronurus; audiitque se patrem, avum, proavum, socerum, prosocerum salutari, felicitate rata.
Anno quadragesimo octavo accidit quiddam annotatu non indignum: et muandum potius, quam imitandum. Cumsub id tempus Imperator Carolus victor Hispanorum copias, Albano duce in agrum Wirtembergicum induxisset, locis aliquot deditione captis, et praesidiis, Hispanis potissimum, hinc inde collocatis, eamque ob causam Tubinga communitum Du catus sorti exposita, et magno retum in discrimine constitura, ab Hispanorum vi et impetu valde sibi metuerer: Rector, cancellarius et senatus scholae illius consilium, de peticulo immirente avertendo, eiusmodi iniverunt Legtationem ad ipsum Imperatorem Augustam, et ad consiliarios bellicos, inter quosdux ille Albanus, decernunt, ac libello supplice militem a sedeprecantur, delecto ad id Varenbulero. Hic, ut erat in omni vita laborum patiens ac in adversis magnanimus, comite Loanne Stamblero, senatore Tubingano viginti septem horarum spatio, septemdecim milliarbus confectis, Augustam venit: Caesati libellum supplicem offere: negotium feliciter expedit: agrum Tubingensem ab hibernis Hispanorum: oppidum tapinis, et cives metu omni liberavit. Domum itaque reversus, magno et Academicotum et oppidanorum applausu fuit exceptus et propter praeclarum facinus, omnibus chatissimus, suam apud ipsos existimationem et corundem erga selstudium indies sensit augeri.
Ipse vero his tamquam calcaribus incitatus: ad studia suaporro maiore animi se intentione convertit; et nihil pratermittit
corum; quae in docto fidelique iuris professore, et in vero iustitiae sacerdote requiri possunt. Cumprimis vero curiae stylo elegantiori, indefesso vacabat studio: si quae verba significantia, et selectiora, tersiores phrases, et limatiore diccndi formulae, tam in collegio iuridico, quam extra illud, aliorum in libellis, scriptis et actis occurrebant; observabat cupide: et partim memoriae, alioqui tenacissimae mandabat; partim ingravescente praesertim iam senecta, ut memorize succurreret, calamo in chartas, quae forte ad manus erant, referebat: et suos in usus asservabat.
Quod exercitium isthunc ci peperit fructum: ut tam officii tatione, quam necessitatis casu flagitante, in difficilimis facti speciebus, aut cuiuscumque generis actionibus, libellis, responsis, consiliis, et quibuscumque scriptis prompte, perspicue, nervose, eleganter conficiendis et adoranandis esset expeditissimus.
Quamobrem ad omne studii et muniorum genus exercitatior factus, nullis pepercit laboribus, quantumvis gavibus et arduis, etiam extra ordinariis. Praeterquam enim, quod Pandectarum tum Professor, quod Academiae senator; quod Dueis Wittembergici consiliarius; quod Iuridicae facultatis collega et Decanus, quod consistorii Academici adsessor, quod senatus scholae legatus, quod stipendiorum superattendens, quod Universitatis magnisicus rector, quod eiusdem Fisci ac rei publicae quastor sive deputatus; tot liberorum pater, tot discipulorum praeceptor, tot doctorum promotor; certis temporum vicibus, omnibus et singulis commemoratis his, et aliis id genus muneribus summa laude praefuit: nihil omnius tamen extraordinatiis etiam operis et negotiis expediundis se non subduxit. Hic non modo advocatum egit, cuius supra meminimus: sed etiam in numerum adsessorum supremi Wirttem bergensis dicasterii cooptatus, et cusis difficilimis non raro fuit adhibitus. Quo loco perinde ipse adsessor prudentiam, iudicium, et suam in causis decidendis dexteritatem ita omnibus probavit: ut hinc priora ad elogia et honores, magna fieret accessio; ac cum anno quinquagesimo sub initium Novembris, Ulrico Wirttembergico defuncto, Christophorus filius successisset; ipse parem filii, quae patris fuerat, in se clementiam experiretur; et consiliarius iam ante constitutus, ab codem ceu legitimo successore ac herede in munere suo confirmaretur. Factum hoc annoco, quo sphix Augustanae e ducatu Wirtembergico eliminata, et auspiciis illius ciusdem ducis evangelii doctrina reducta fuit.
Anno deinde quinquagesimo quarto ipsis Maii Calendis, communibus senatus suffragiis votisque gubernatio Academiae
Varenbulero commissa atuqe imposita est. Quam provinciam per semestre aestivum ita obivit: ut iustitiae, integritatis, fideique laudem reportarit: idemque sive munus, five onus, senatu ita volente, ac petente, iterum iterumque gesserit.
Ceterum in iure dicendo et causis recognoscendis decidendisque non quod vulgo fieri perperam solet, iudicii cursum iniusta aliqua remora, aut obstanculo: aut nescio qua cautela, impediri aut sisti, aut immerito passus est eludi, nec in actis ad referendum sibi traditis, legendis, evolvendis, ponderandis, negligentiae aut oscitantiae alicuius se insimulari: ut nonnullis accidere videmus rerum inexpertis, parum circumspectis, qui nucleum abiciunt, putamina asservant. Tale vero aliquid nec fecit, nec ut allii faccernt, unquam permisit. Ac quoniam reperto actionis genere, ius ipsum esse repertum, recte iudicatur: omnes ingenii nervos intendit, sive ipse, sive alius referendi partes sustinetret: ut actoris, quo nitererur remedium fieret manifectum: ca in causis recte cognoscendis, et sententus rite conciprendis, et ferendis usus methodo; quam non modo ipse ducebat aptissimam, facilimam, optimam; sed quam sciebat aliis etiam in iudiciis, suptemo praesertim Camerae Imperialis tribunali, et Wirtembergici ducatus consistorio, ab adsessoribus in causarum relationibus magno commodo usurpatam et approbatam. Deindeprimo omnium actionis institutae genus indagabat, quo invento, mox an actio esset probata; deinde, an haec rei exceptione elisa; post, an probatione sufficienti exceptio suffulta; tandem quomodo pronuncinandum, diligenter dispiciebat.
In reliquis operam dabar: ut si quid in Ducatu praecipue iusta consuetudine, ac diuturno usu, si quid peculiari ordinatione ac decreto introductum, observatum, et stabilitum non esset: illud omne ad iuris provincialis, vel hoc desiciente, ad iuris communis normam et formam accommordaretur.
In causa qualiber, eriam intricata, nodosa, obscuta, perplexa, ipse oculatissimus mox inquirebat provide et animadverrebat acute, quo in cardine lis omnis verteretur: atque in eo totus Isbo rabat; ut singula rationum momenta accurate enucleata, et ad veritatis trutinam examinata, in aequi bonique lance probe ponderarentur. In causa dubia et reanciprti aequi observantissimus, [Gap desc: Greek words] ambabus amplexabatur: quam tigoti, seu iurisun mo semper anteponendam censuit. Nec erat aequiras illa affectata, vel fucata, vel simulata: quam cum alterutrius partis demmento interdum moximo coniunctam, iniquitatis plus, quam aequitatis habere, satis compertum est: sed vera, utrique parti commoda, et legum rationibus subnixa.
In examinibus testium et inquisitionib. de veritate, accuratissimus
erat, ad omnia quae momenti ali quid habere videbantur, attentissimus, et quantum per leges licebat, in iis etiam, quae a litigatoribus ipsis, et corum advocatis perincuriam omissa erant, supplendis, adeoque omnibus facti circumstantiis penitissime cognoscendis, explorandis, eprquirendis diligentissimus. Quod si vero causae alicuius, in qua salva se conscientia versari posse sciebat, patrocinium susceperat: hoc unum magna sedulitate, maiorique dexteritate agebat ut in facto a chente solide, accurate, plene, informatus, non ilico tabularum more in iudicium prosiliret; sed immensum aliquod quam plurimarum diversissimarum circumstantiarum chaos, et perplexam congeriem, omnib, minutissimis etiam (in causa praesertim ardua) ad amussim excussis, iusto ordine in libelli formam redigeret, et singulas facti circumstantias instituto servientes, habita simul iuris, cui accommodandae sunt, consideratione iudici ad oculum exhiberet.
In consiliis vero dandis fuit circumspectus, accuratus, industrius, et fidelis: adeo ut vere iureconsultus audierit; qui de iure comsultus, et interrogatus. prudenter erudite apposite, candide, prompte respondere didicerat. Testantur id abunde consilia eius, iamdudum alioram scriptis adiucta, et opera iuris Antecessorum publici usus facta: ob senilem quam redolent, experientiam, et observationum practicatum copiam ac delectum, doctissimorum manibus trita. Testantur id principes Imperii, Duces, Marchiones, Comites, Civitates, Barones, Nobiles, consiliis eius per omnem vitam elementer benigne et benevole usi. Testantur id itinera, commissiones, et legationes eius perquam multae, difficiles, laboriosae, ad praecipuos Imperii ordines, ad comitia, vonventus, colloquia, et ad ipsam aulam Augustam.
Anno quinquagesimo quinto, quo Ferdinandus Romanorum Rex, nomine ac voluntate fratris Caesaris, Imperii ordines Augustam convocavit, iureconsultus etiam hic comitiis illis interfuit: Evangelicis omnibus eorumque posteris post hominum memoriam longe exoptatissimis. Tum enim illa Protestantium ordinibus merito sacrosancta Religionis pacificatio: publico decreto constituta, sancita, promulgata fuit: et dictum illud instar fulminis adversarios hostesque ecclesiae percussit: Propter Augustona confessionis doctrinam, religionem atque fidem, Caesar, Ferdinandus Rex, caterique principes ac ordines neminem totius imperii quocumque modo violent. Anno deinde quinquagesmo septimo illustrisslimus Princeps Wirttembergicus Christophorus suo loco et nomine nobilissimum Severinum a Massenbach, et Varenbulerum hunc consiliarium, Spiram ad comitia deputatorum ablegavit. Nec multo post, sub annum sexagesimum et sexagesimum primum, ab eodem Duce Wirttembergico idem Varenbulerus arduis et gravissimis in negotiis ad imperatorem Maximilianum
II. Pragam Boemorum missus, legationem ternam tanta fide ac industria obivit; ut postea anno sexagesimo septimo, Augusto mense, ab eodem principe Christophoro, Oenipontem veredo ablegeretur, Ducalia Wirtten; bergica feuda acceptum. Quod et factum est in arce Ambrosina, Oeniponte non longe distante: ac rebus feliciter expeditis incolumis domum inde reversus: cum quo et nos a legationibus exteris, ad labores scholasticos et administrationem domesticam revertamur.
Cum itaque anno quinquagesimo octavo post discessum iureconsulti Matthaei Gribaldi, ipsi Pandectarum tum Professori, lectio porro codicis ordinaria a senaru commendata fuisser: nihil prius ipse, nihil antiquius habuit: quam utse antecessore dignum successorem luculenter demonstratet; et exspectationi ac collegarum honorifico de se iudicio responderet. Et respondit profecto ad amussim; imo fuperavit. Interea et liberis fuit auctus, et a principibus ad res maxime arduas adhibitus. Ac sicut antea duobu, Wirttembergicis ducibus Ulrico patri et Christephoro filio fuerat carissimus: ita et successori Ludovico principi exstitit gratus, et in pristino officio clementer ab eodem est confirmatus. Ab hoc deinde anno septuagesimo sexto, cum Henrico Barone Limpurgico, Erasmo a Leiningen, Stutgardiano praefecto superiore, ac Chiliano Bertsio IC. ad comitia Ratisbonensia orator fuit ablegatus: ubi ferme integrum semestre haesit. Anno sequente idem hic Varenbulerus Oenipontem rursus est profectus, feudorum Ducalium causa.
Postea anno octogesimo, mense Februario, a Georgio Friderico, march one Brandeburgico, et duce Borussiae, Onolsbachium evocatus, consiliarius etiam ipsius, data iurisiurandi fide, est declaratus: et in causis arduis, apud summum Imperii Romani iudicium, quod Camerale vocamus, expediundis praefectus. Norat enim exacte, quae Camerae ordinationibus sunt fancita: quae Imperii constitutionibus approbata: quae usu ac consuetudine generali recepta: et stylum his didicerat accommodare.
Ludovico illo duce Wirttem bergico mortuo, cum ad principem Fridericum itidem ducem Wirtembergicum legitima successio esser devoluta: ab eodem hic noster anno nonagesimo tertio in munere consiliarii fuit confirmatus: et anno sequenti ad comitia Ratisbonae celebrata, a praesulibus et reqlivis ducatus Wirtembergici ordinibus, res expeditum gravissimas ablegatus, Eo antequam iret, cum in omni vita aequitatis esset studiosissimus; Philipp:i Cominaei {*Ex lib. 10. comm. sub fin.}praeceptum [Gap desc: Greek words] sigillatim Tubinge eleganti charactere curavit exscribendum: eiusque aliquot exempla secum abstulit, inter amicos, legatos et consil.
distribuenda. Verba autem Cominaei haec sunt: Nihil est in hac aerumnosa vita potius; quam ut metuamus divinum iudicium: et studeamus in rebus omnibus aequitati: et contenti simus mediocri vita genere: neque defatigemur its curis, quales fere susciptuntur a multis, nimia quadam cupiditate et ambitione augescendi. Hanc viam sopossemus ingredi atque tenere: et tranquillius vivieremus et minus affligeremur valetudine adversae: et mortem non adeo formidaremus. Etenim, quanta sit vita nostrae miseria, facile potestex eo colligi: quod simul atque mortuus est aliquis quicunquesit ille; statim omnes abominantur; et exhorrescunt ipsum cadaver: et evolat anima, sistiturque mox iudicio inevitabils. Hacenus Cominaeus. Sed a ipsum Varenbulerum ut revertamur, hic iam septuagenario maior: in illis comitiis, coram ipso Caesare, in consessu principum et ordinum Imperii, nominecorum, a quibus erat missus, graviter peroravit: et senilis facundiae laudem repottavit.
Exinde domum reversus, legationibus et profection bus valere iussis, tamquam mari negotiorum superato, in portum se domesticum recepit: et tranquillius vitae traducendae genus sibi delegit. Primum itaque Codicis professione, in Tubingaoa Academia, sponte sua se abdicavit: ita quidem, ut professor ferme quinquagenarius rude meno donaretur: nihilominus tamen et senator Academicus, et iuridici collegii membrum maneret. Tanta fuit viri huius in consultando et decidendo ex longo rerum usu prudentia et auctoritas: ut in cum ceu Academici senatus oculum reliqui suos oculos defigerent. Rude donatus viram egit cum coniuge, instar turturum, placidam et concordem et oblectavit se sua ingenealogia quottidie, tamquam in speculo, numerosam posterorum suorum seriem contemplando: egitque Deo gratias. qui tot insignib. argumentis gratiam suam ostendisser, officiorum dignitatibus, liberorum fecunditate, coniugiique inprimis diisturnitate: quae in quinquagesimum sam excurreebat annum. Quamobrem obrem ad Dei gloriam, coniugii honorem, rei insolentis memoriam et exemplum, ipse senex Octogenarius, et Regina uxor septuagenaria, cum in comiugio uno felici et foecumdo, ipsos quinquaginta annos exegissent: iubilaeum coniugale instituerunt: festivitarem nuptialem, magna hominum confluente multitudine, devote celebrarunt: contionem in Georgiano templo audierumt: et convivia nuptialia in aedibus Entzlinianis splendide peregerunt. Factum id anno nonagesimo septimo, trigesima die Augusti: et exstat istius iubilaei descriptio ab Erhardo Cellio versu Heroico edita.
Quod reliquum ei vitae fuit; id in suorum tum liberorum, tum nepotum et pronepotum commodis provehendis: in corum nuptiis cohonestandis: aliisque pietatis et charitatis officiis alibi praestandis, consumpsit: donec obitus coniugis ipsi quoque obitum beatum attulit. Fuit illa morbo correpta anno sexcentesimo tertie
mense Novembri: et in vera caelestis vitae [Gap desc: Greek words] decessit die decimo octavo illius mensis: postquam annos aetatis quidem septuaginta sec et menses octo, coniugii vero unius annos quinquaginta sex et menses tres praeclate complevisset: et non solum filios ac filias: sed et nepotes, nepresque, imo pronepotes proneptesque non sine gaudio conspexisset;
Reliquit haec defsiderium sui civibus et egenis; tum inprimis matito et familiae toti longe gravissimum: quod tamen viduo nonnihil leniit {*I. Bernhardi F. natu max.}filii comsuetudo, et uxoris eius: quorum cohabitatione et mensa usus, viduitatis onus non parum sublevavit. Et quamquam erat iam tum octogenario maior: tamen officii sui partes minime neglexit, vigore in senecta extrema divino plane beneficio persistente. Itaque operam suam ad reip. utilitatem strenue contulit: ad suos interdum peregre profectus invisit: publicis conventibus et actibus interfuit: contiones sacras atque orationes Academicas audivit: in disputationib. etiam Theologicis, ut iuridicas omittamus, octoginta quatuor annos natus, pie ac graviter opponens auditus est. Senilis vigoris documentum sit: quod qui septuaegenarius sine scipione egredi in publicum non poterat: tunc octogenario maior seine sustentaculo expedite per plateas furit ingressus. Tanta etiam tunc fuit adsiduitate laborum: ut perpetuo, ex more a quinta matutina, ad undecimam, ad duodecimam, saepe ad primam usque pomeridianam, una sessione studia continuarit: et sellae quasi affixus, pran dii sumendi oblitus sit. Qua in re magno ipsi adiumento fuit temperamenti [Gap desc: Greek word] , et illa, quam per omnem vitam pertinacissi me observavit, temperantia.
Tandem tamen cum aevi satur, annum octogesimum quintuism aetatis attigisset: sensit etiam ipse vires paularim decrescere: et secuturam brevi [Gap desc: Greek word] facile divinare potuit. Itaque cum decimo tertio Augusti examini {*Clementis Andleri.}candidati cuiusdam interfuisset: collegis valedixit: domum se recepit: nec unquam co reversus est. Decubuit deinde e lenta febri, ac confessione peccatorum usuque sacrae Cenae sead abitum ex hac vita praeparavit; donec vicesima Augusti hora post mediam noctem secunda, lenissime fuit consopitus, anno Christi millesimo, sexcentesimo quarto, aetatis suae octogesimo quinto. Elatus est funere frequentissimo et ad Reginam suam in Georgiano cum luctu sepultus.
Egregium fuit hic quoque Politicorum et Ictorum nostratium exemplum: in quo virtutes effulserunt praeclarae, pietas, humilitas, bentficentia, fortitudo, tolerantia, temperantia, prudentia, et iustitia. Singulare et rarum inpriis fuit ipsius coniugium: in quo cum una coniuge, ut modo dictum, totos quinquaginta sex annos vixit: viditque descendentes nonaginta animas liberorum, nepotum pronepotum: adeoque pater, avus, proavus: socer, prosocer est salutatus. Nactus etiam generos ex voto fuit, viros omni laude
cumulatos, Martinum Aichmannum: Matthaeum Entzlinum ICtos et Christophorum a Stetten patricium et senatorum Augustanum: qui familiam Varenbulercianam accessione necessitudinis et affinitatis nova illustrarunt et propagarunt. Discipulos praeterea reliquit ex diversis Europae regionibus longe plurimos: qui duodecim lustris, ipso docente, e collegio Academiae Tubingensis iuridico, pullularunt ac prodierunt.
Det Deus huic similes omni naseantur ut aevo.
Perhibent haec de Varenbulero Ioann Harprechtus IC. et antecessor in inclita Tubingana, in oratione de ortu, vitae cursu et obitu illius habita. et D. I. Georg. Sigvvartus Th. D. ac prof. in contione funebri.