TRACTUS est ad fines Bohemiae; cui olim a prato amoeno et domino fortassis nomen fuir Courads gruen; hodierna die Vallis dIoachimica Ioachimsthal appellatur, venis metallicis, argenti potissimum, anno Christi millesimo, quingentesimo, decimo sexto, ibi adapertis, celebris, um et oppido eiusdem nominis, in ditione illustrium acgeneroserum Comitum a Schlick. Eo in oppido honestis parentibus, ac mediocris fortumae civibus, natus est Wenceslaus Zutsger / mense Iulio anni millesimi. quingentesimi, tricesimi. A puero in ludo literario fundamenta linguae Latinae iecit, ad annum usque aetatis decimum settimum.
Post obitum patris, cum mater vidua ferendis sumptibus ad studia necessariis non esset: de matris et cognatorum contilio ad calligraphiam animum appulit; uralicur in seribendo operam deinde suam locaret. Quo consilio Wormatisam e patria abiit; ihi que apud urbis actuatrium amanucnsem egit. Huius commendatione pervenit ad Preunlinum, iuris Licentiatum, in camera Imperiali tunc advocatum et procuratorem celebrem: qui eius opera in formulis negotiorum, deinde protocollis, uti vocant, concipiendis cum ipsius laude est usus.
Postea cum sub id tempus Carolus V. Augustus expeditionem in Metenses suscepisset: cuidam duci militum operam suam obtulih: at que seribae militiae munus, in ur bis obsidione; tanta industria et diligentia obivit: ut mortuo, antequam obsidio solveretur, duce illo; ab heredibus pro laboribus et fide praestira ultrag duodecim milibus florenorum mercedis et praemii loco donatus fuerit.
Eam pecuniae summam non luxuriose effudit et prodegit: sed in sumptus neccessarios impendit; fundamentumque ca posuit omnis, quam deinde consecutus est, felicitatis. Nam apud praefectum aerarii Imperialis eam deposuit: et cum cuiusdam nobilis filiis, quibus Paedagogus datus in Galliam abiit; cumque iis biennium fere est commoratus. Didicit ipse co tempore Gallicam linguam: cuius usus tunc in Germania rarior, quam nostra tempestate: et in studns, quod temporum iniuria et sumptuum
Penuria, neglectum erat, adsiduitate abunde compensavit.
Revocatis autem nobilibus suis discipulis in patriam: ipse ad varias Galliae Academias sese contulit; interque eas Genevensem invisit: atque cum iurisprudentia, Theologiae studium feliciter, Dei beneficio, coniunxit. In legali equidem scientia eos fecit progressus: ut quasi emeritis stipendiis honestam a magistrorum scholis missionem imperarit, et Licentiati, ut vocamus titulo, Donello brabeuta, et promotore, fuerit insignitus.
Commilitones ibi tum in Gallia habuit iuvenes quosdam eleganter doctos: qui postea sub Friderico Electore dPalationo in functionibus praecipus stipendia fecerunt; et quibus cum per omnem vitam amicitiam coluit intimam, Casparum dico Olevianum, et Conradum Marium: quorum hic cum ipso in patriam rediit, ubi uterque operam suam Wolffgango Palatino Rheni, Neoburgi ad Danubium addixit; Zulegerus quidem in consiliis; Marius autem in informatione filiorum illustrium, de quorum numero fuit et princeps Ioannes Bipontinus, aeterna memoria dignus.
Eo in officio dum cum fide et diligentia versatur; a principe luo de matrimonio ipsi prospicitur, cum virgine Augustana patr ciae familiae, cui Helenae Beeri a Berenthal nomen. Duxit eam anno aetatis suae trigesimo, quae cum patrimonium attulisset satis amplum uxore petene, cum bona principis sui gratia, Atigustam commigravit: ibique fortunarum suarum sedem fixit. Sub id tempus, cum e vivis sublato Othone Henrico Electore Palatino, regio Palatinatus et dignitas Electoralis ad Fridericum III. principem omni laude maiorem, devoluta esset: ab eodem illo Electore evocatus, Haidelbergam venit: ubi a consiliis intimis et arduis principi fuit, praesertim religionis reformationem in ecclesiis et scholis Palatinatus concernentibus: quam ad rem singulari zelo ferebatur.
Hoc cum Ioannes Matthesius, pastor ecclesiae in valle Ioachimica inaudisset; matrem Zulegeri de filii periculo, et extremo eius animae discrimine monuit; ut qui Calvinismo infectus non solum ipse seductus sit; sed etiam alios seducat. Quibus matrona pia commota, Haidelbergam statim abiit, filium ab errorum deviis in regiam fidei orthodoxae viam reduct ura. Quo ut primum venit; filio errores, et quae inde secutura sint extremae impietaris dogmata; uti a pastore erat instructa, verbose, quae est matrum [Gap desc: Greek word] , exposuit. Filius patienter admonitionem, quam ex benevolo et sim plici animo sciebat profectam, audivit; nihilque aliud matri respondit; quam se rogare ipsam; paulisper ut secum commoretur: dies que aliquot apud Haidelbergenses ponat, frequentandis et audiendis publics
contionibus. Mater adsentitur; coneiones adit: domi cum filio de quibusdam paucis colloquitur: tandem ultro fatetur: haectenus audita sibi, esse scripturae sacrae consentanea: agere gratiae: Deo. qui eo beneficio dignatus esset: rogare filium; ut rationem redeundi ad suos commonstret, quibus de erroribus falso ecclesits Palatinatus affictu sit indicatura, et de veritate pro virili eruditura. Id postquam factum; mater cum duobus filiis Stephano et Ioanne in Palatinatum commigravit, Matthesius pastor, ubi cognosset reversam excufare ecclesias Palatinas de falsis crroribus; ad se adcersivit eam: dixitque, vehementer dolere se; qued ab ecclesia vallis Ioachimica ad aliam abduci se passa esset: quaerere num ita sit? Tum illa, ecclesia vallis Ioachimica, inquit, est lignea; Haidelbergensis lapidea: ego neutri innitor. Doctrinam tamen utriuque deprehendo diserepantem: et quae Haidelbergae traditur. consoientia teste, scio cum literis sacris consentire: cui proinde et in vita et in morte, per DEI gratiam, adhaerebo. Audivit haec invitus Mathesius; eamque missam fecit. Sed haec hactenus.
Wenceslaus igitur Zulegerus cum ridericis III. Elect. Palatini non solum consiliarium; sed etiam praesidem ageret senatus ecclesiastici, fidemque suam ipsi atque industriam annis aliquammultis probasset: Ioanne Casimiro filio primum in Galliam anno sexagesimo primo, supra millesimum quingentesimum, expeditionem suseipiente, pater Zulegerum, cum rex Protestantium auxilia in Germania turbaret, misso Ludovico Sangelasio Lansato, Elector in aulam, et ad Conaeum ablegavit: rem totam ut exploraret; postea veriratis fide plena instructus, eundem Zulegerum, quo erat in ipsum animo, Casimiro una cum aliis comitibus et nobilitatis primariae v???s, adiunctum voluit, a consiliis bellicis ei ut esser: id quod Zulegerus persuaderi sibi passus est; quin et secundum cum codem Casimiro duce, anno septuagesimo quinto in Galliam abiit.
Anno septuagesimo primo, cum idem Fridericus Elector cognovisset Anabaptistarum sectam in vicinis, atque etiam suae ditionis urbibus, late graffari: colloquium Francothalii, oppido Palatinatus inferioris, indixit; eidemque Zulegerum praeesse voluit. Duravit ea disputatio a vicesimo octavo Maii usque ad decimum nonum Iunii: ibi quae capita insanis capitibus proposita fuerint, quidque utrinque actum transactumve, libro {* Cui titul. Protocoll. des gesprachs zu Feanckempthal.}publice super ea re edito, narratur. Solutum est colloquium ita; ut Elector sub gravi poena pertinaciae illorum interdixerit; ne in ditione sua docerent; aut subiectos Septemviratui Palatino erroneis dogmatibus seducerent.
Friderico III. deinde ad meliorem vitam evocato, anno millesimo, quingentesimo, septuagesimo sexto, die vicesima sexta Octobris; operam Zulegeri idem dux Casimirus expetivit: cumque
dioecesi Neo stadianae in Nemetibus profecit. Ea inpraefecutra vixit ad annum usque octogesimum tertium: quo una cum Casimiro Coloniensem expeditionem suscepit: sed orto inter ipsum et Petrum {* De quo ante Dimittitur ex aulica milit. Vivit in praedio suo.}Beutrichium legatum dissidio, cum gratia Principis dimissus, vitam privatam egit Neostadii. Postea vero, cum praedium Hildeshemii, in ditione comitum Leiningensium coemisset; co commigravit: et aliquot annis in otio iucunde ruri vixit: donce vergente aetate, et valetudine tum sua, tum uxoris decrescente, cum familia se Haidelbergam deportavit: ut et commodius medicorum opera, et familiarius amicorum veterum conversatione uti poslet. Ibi uterque testamentum condidit: atque ipse quidem Zulegerus mille ducentos solares coronatos; uxor vero quater mille et centum florenos ad pios usus legavit. Obiit diem suum uxor anno nonagesimo quarto die vieesimo Maii in acidis Schwalbacensibus: corpus Haidelbergam revectum, et ad D. Petti Christiano ritu terrae est mandatum. Ab uxoris obitu Haidelberga Francothalium, de quo ante, discessit: ut praedio suo vicimor esset.
Tandem cum morborum vis indies ingravesceret; et podagrici dolores miserrime ipsum vexarent: ex voto in invocatione feria Salvatoris sui Iesu Christi, exspirat Francothalii, anno Christi millesimo, quingentesimo, nonagesimo sexto, mense Febr. aetatis sexagesimo sexto.
Amici cadaver Haidelbergam reducendum, et ad D. Petri, iuxta coniugem; honorifice tepeliendum curarunt. Contionem funebrem habuit D. Daniel Tossanus Theologus: qui inter alia in eo laudavit zelum et serium studium repurgandi templa ab idolis Pontificiis, in monasteriis, collegiis, et aliis Palatinatus Electoralis locis: item reformandi ecclesias et scholas ab omni fermento et reliquiis Papatus: quod et cum aliis, Deo inprimis adiuvante feliciter perfecit: etsi non sine periculo et odio, praesertim nobilitatis, quod inition in se suscepit, sed fortiter superavit.
Seripta, quod sciamus, edidit nulla; sed ut aliorum ederentur, in sacris praecipue, auctor et adiutor fuit. Fratres uti diximus habuit duos; quorum alter Ioannes principi Auraico a secretis fuit: alter vero Stephanus in tabulario Electoris Palatini haidelbergae operam navavit. Sibylla, sorot eorum, nupta fuit Conrado Mario, senatus Ecclesiastici ibidem asiessori.
Tantum de Zulegero ex narratione M. S. a filio suggesta.