CAMENA Early Modern Latin Texts

MARCI WELSERI, MATTHAEI F. ANT. N. REIP. AUGUSTANAE QUONDAM DUUMVIRI, OPERA HISTORICA ET PHILOLOGICA, SACRA ET PROFANA. In quibus Historia Boica, Res Augustanae, Conversio et Passio SS. Martyrum, Afrae, Hilariae, Dignae, Enomiae, Euptropiae, Vitae S. Udalrici, et S. Severini, Narratio eorum, quae contigerunt Apollonio Tyrio, Tabulae Peutingerianae integrae, Epistolae ad Viros Illustres Latinae Italicaeque, et Proteus satyra continentur. Accessit P. Optatiani Porphyrii Panegyricus, Constantino M. missus, ex optimo Codice a PAULLO VELSERO divulgatus, Praemissa his fuit Praefatio ad Lectorem, de singulis scriptis nunc recusis, juxta virorum eruditissimorum sententias: Nec non VITA, GENUS, ET MORS AUCTORIS NOBILISSIMI. Accurante CHRISTOPHORO ARNOLDO. NORIMBERGAE, Typis ac sumtibus WOLFGANGI MAURITII, et Filiorum JOHANNIS ANDREAE ENDTERORUM. ANNO CIC ICC LXXXII.

MARCI VELSERI EPISTOLAE AD VIROS ILLUSTRES.

MARCI VELSERI EPISTOLAE AD JOSEPHUM SCALIGERUM. EX BIBLIOTHECA HEINSIANA.

SAlve, mi Hoescheli. Praeter quod proxime coram monui, salutem meis verbis V. Ill. Josepho Scaligero ascriberes, illiusque ingenium et doctrinam apud me in admiratione esse fidem faceres. Nunc etiam velim, ratione, quae sibi commodissima videbitur, ex eo intelligas, quibus potissimum argumentis motus fuerit, ut verba Kalendarii Romani a. d. VI. K. Apr. HOC DIE CAESAR ALEXANDRIAM RECEPIT, ad Augustum referenda, existimaret; nam ego quidem Caesari patri semper tribui, quod in ea essem sententia, Alexandriam a patre hoc die, a filio K. Augusti aut sextilibus, ut tum adhuc temporis appellabantur, captam; et meministi, opinor, multa a nobis in hanc rem libro secundo rerum Augustanarum dicta, quibus nunc plura fortasse possim superaddere, sed nihil necesse. Tu, quaeso, quod peto, mihi praesta; Veritatem bona fide agnoscere, et si quid prius erratum, retractare paratus sum. Vale.

Jam consignatis literis, hanca Velsero schedam accepi; qua mittenda non ingratum me A. T. facturum putavi: de quaestione per ocium respondere, vir magne, haud dedignaberis.

II.

LEgi, quae tibi visum, de quaestione Alexandrina, ad communem amicum scribere; aspersa etiam honestissima nominis nostri mentione: Et sentio, me utraque de causa multum debere. Utinam referendae gratiae sim aliquando. Interim animo isto tibi satisfieri patieris. Qui quis in te sit, quid dicam? Sciunt, qui me norunt, imo qui semel alloquuti sunt, cujusmodi non nemo ex vestris apud nos oris, redux sermones nostros referre potuit. Eos in os iterare, nihil opinor attinet; et ego a vulgari ista verborum concinnitate natura sum paullo alienior. In quaestione quod erat, serio affirmo, me, tua primum auctoritate permotum, nutare incipere; et propeesse, ut defectionem a priori opinione spectem, nisi obstent ea ipsa rationum auctoritatumque momenta, quae me initio ad illam amplectendam induxerunt, et nunc fere renitentem retinent. Capita, fusius pertractata libris rerum Augustanarum, quos ex nundinis accipies, hîc enumerabo: Videri Alexandriam in Octavii potestatem venisse haud dubie K. Sextilib. Quod Orosius, quem auctor historiae miscellae sequitur, scriptum reliquerit, his K. classem Antonii ad Octavium transiisse; et vero ex Plutarcho manifestum sit, quo die classis defecit, Alexandriam esse captam: Neque contemnendum Orosium, ut solus esset. Sed eodem pertinere S. C. verba de sextili in Augustum mutato apud Macrobium: Quod Aegyptus hoc mense in potestatem Pop. Rom. redacta: Et Suet onii, etsi obscurius; Quia hoc sibt et primus Consulatus, et insignes victoriae obtigissent. Alexandrinam Raeticamque interpretabar.

Itaque in fastis municipalibus, quos Petrus Apianus primus vulgavit, BELLUM ALEXANDRINUM, inter K. Jul. et Eid. Septembr. quibus Ciceronis filius Consul suffectus, notatum. Et esse apud Plinium, his Idibus Augustum a Senatu obsidionali corona donatum. Apud Plutarchum, Senatum Antonii statuas Cicerone filio Consule evertisse. Omnino apte ad istam temporum rationem, haud item ad VI. K. April. Accedere Marianum Scotum et Sigebertum, si iis suffragii jus in hac curia, qui Antonium et Cleopatram K. Aug. victos esse palam profiteantur, Alexandria nimirum capta. Nam neque hunc locum, nec superiores alios, Actiacam pugnam attingere, quae IV. Non. Septembr. commissa.

Ad Julium ergo patrem Kalendarii verba pertinere esse probabile. Hunc initio Octobris in Aegyptum venisse, mox bellum motum, quod ut quinque sex menses duraverit, Martio finiri potuerit; assentiente Svetonio, gestum esse neque loco neque tempore aequo, sed hyeme anni. Quomodo tam Capta, quam Recepta recte dicatur, exemplis explicare conatus sum, certe Alexandriae

et Aegypti una ratio est; at tum Julii tum Augusti nummi, AEGYPTO CAPTA inscripti, visuntur.

Et quid sit, quod Hirtius scripsit, Caesar Aegypto atque Alexandria potitus, quam Caesarem utramque sive cepisse sive recepisse? Utra victoria clarior et Kalendario dignior, nihil disputo, neque ii gradus a Kalendarii auctore observati, quidquid caussae. Exemplo, Hispalim notavit, quam multa contra longe pulcherrima Julii opera praeteriens, quorum Hispalis nec umbram referat. Haec sunt argumenta, Vir Illustris, ad quae haereo, et quorum te judicem capio. Tu priori beneficio magnum cumulum admetieris, si sententiam de singulis distincte perscripseris; ut Minerval privatim emerearis, ab homine, qui tibi publice debere lubens fatetur atque profitetur. Quod per virtutem humanitatemque tuam te orans, me exoraturum confido: Patent nimirum Musarum fores.

Si quid vicissim, quod in rem tuam, tuorum sit, sciero, potero, non solum officio, sed et ambitioni meae propemodum, satisfacere meminero. Vale. Augustae Vind. V. Id. Sept. A. M. DIIC.

III.

ETsi nihil erat, quod scriberem, de nihilo visum ad te scribere; ut conjecturam caperes, quanti tuam de me existimationem faciam. Legi in litteris, quas ad Hoeschelium nostrum nuper dedisti, te superioribus diebus alias mihi inscriptas misisse; eae vero tot jam mensibus nunquam sunt redditae, ne me cessatorem, responsum procrastinare suspiceris. Tu vide, cui credideris, et quaeso ubi ubi latentes erue; quamquam enim intuta istic itinera, et irae in dies recrudescunt, innocentes jugulatas non opinor. Cl. Clusium salvere velim: Et Merulam item, quem responsum trahere spero, quod de explicanda itineraria tabula cogitet; tu si nutantem tua auctoritate eo impellas, rem te imprimis dignam, illi honorificam, publico utilem facias: Si vinci omnino non potest, circumspice, cui porro tanta provincia demandetur. Vale, Vir Illustris, et amare persevera. Augustae Vind. XI. K. Majas Anno sesqui millesimo undecentesimo.

IV.

JOh. Jacobus Heinzelius, cognatus meus, filios istic habet; quibus aditum ad te, me quodammodo sequestro, faciliorem futurum existimat. Cum litteras eo nomine peteret, nihil fallo, titillavit me ambitiunculae cujusdam sensus; placebat hoc credi, me aliquo apud te loco esse, itaque statim assensus, calamum arripui. Tuum est, adolescentes eo vultu complecti, ut commendationem nostram sibi profuisse sentiant; quo fiet, ut de opinione, quam ego tantopere affecto, nihil decedat; quin indies accrescat

plurimum. Id vero te per humanitatem tuam, per amorem mutuum, per et ipsam istam, quam dixi, ambitiunculam, enixe rogo, neque plura addo, ne verborum prolixitati prae humanitate tua, quam appello, videar confidere.

Scaligerianum nescio quid novum ex proximis nundinis amici promittunt, nescio quam certi: Interim effecere sane, ut nos desiderio incredibiliter torqueant. Vale, Vir Illustris, et me tui observantissimum amare perge, sic saltem, dum vivimus; nam quod semel innuebas, te effecturum, ut tuae in me propensionis etiam apud posteros extet memoria, vereor, ne improbiusculum sit exigere. Clarissimi Merula et Clusius salveant; ab utroque responsum exspectamus, sed ab illo jam aetatem. Augustae Vind. VII. Kal. Septembr. An. M DIC.

LItterae illae tuae, mense Januario scriptae, quas dudum periisse suspicabamur, tandem comparuere; nescio a quo, aut unde redditae. Hoc scio, diuturnam moram nihil illis dempsisse gratiae; quin eo chariores visas, quod etiam in amicis solet, quos aliquando pro mortuis luximus, cum superstites intuemur. In posterum si quando placebit scribere, litterae Antverpiam aut Amsterodamum missae tuto ad nos perferentur; et si quidem Amsterodamum eliges: eam enim civitatem earundem partium commodiorem futuram opinor, aut Johanni Hungero, aut cuicumque mercatori Germano recte curandae tradentur; Antverpiae sive Matthaeo et Davidi Langiis, sive tabellariorum praefecto Carolo Tassio: Nam te a scriptione abstinere, quod non habeas, cui tuto litteras committas, sane nolim. Quam mihi proba ea, quae in libris rerum Augustanarum notasti, inde conjecturam facias, quod ora mei libri omnia ascripsi, et me tibi immensum debere liberrime profitear; qui tibi ab rebus tuis tantum velis esse otii, ut meis legendis et observandis vaces; Nam quod id libenter a te fieri, ob fructum, quem inde haurias, scribis, nimis inepte meamem, sia judicio potius proficisci, quam humanitatis tuae schema esse existimem. Ut Ausonium de Urbibus paullo aliter quam tu, et de Consulatu Romano proprie caperem, illud etiam in caussa fuit, sellae quod curulis meminit, quam nescio an minutis istis provincialibus Consulibus recte tribuamus. De Catomo, quae te fusius disputaturum et testimoniis veterum muniturum significas, lubens visurus sum, et perbonam certe naves operam eo modo explicando qui hactenus multorum ingenia exercuit. Cum commentarium in Afrae passionem scriberem, me illud inter prima perplexum reddidit, quod eam vocem varie usurpari animadvertebam; tot nimirum modis; Cathomo, aut Catomo, eum suspendi et verberari fecit. Jussit ministris infantemin catomo levari et caedere. AValeriano

judice catomis caesus. Jussit eam flagellari et catomis caedi per officium curatoris. Cumque catomaretur corpus ejus. Catomis te caedi jubeam. In epistola ad Hoeschelium de antiquitate tabulae itinerariae quaerebas: Eam in exemplo, quo nos usi sumus, propter creberrimos et crassissimos errores, summam praestare vix ausim; etsi aspectu talis est. Primum vero autographum concinnatum existimabam Theodosio juniore imperante, Consulatu ejus decimo quinto. Caussam hujus sententiae cognosces, si ineptissimum et mendosissimum libellum de mensura orbis terrae, a Dicuil nescio quo Hiberno, monacho, opinor, conscriptum; quem Merulae misimus, legere voles; cui rei animum valde obfirmes oportet. Sed omnino inde est haurire, cujus alibi neque vola neque vestigium extat, ut saltem mea memoria est, Theodosii jussu orbem terrarum descriptum--- ter quinis aperit cum fascibus annum: De XV. Consulatu accipiebam, quae ratio hanc gloriam necessario Theodosio nepoti tribueret. Nunc inter scribendum in mentem venit, quod et Dicuil sensit, ea circumlocutione decimum quintum etiam imperii annum Theodosii majoris potuisse designari, quod multis modis longe est credibilius, ejusque Merulam, cui de juniore scripsi, velim admoneri. Octavus versus mihi de pictura istius tabulae plane visus loqui: Quamquam nisi vobis auctoribus, nihil omnium horum velim affirmatum. Quae amicus quidam meus de Tolisto-Boiis commentus an commentatus est, in scheda leges, Casaubono non displicuisse visa; sed tuam omnino sententiam exspectamus, quo judice ea conjectura aut statura aut casura est. Vale Vir Illustris, et me amare perge. Augustae Vind. Kal. Septembr. An. MDIC.

P. S. Cum ante octo annos commentarium in nonnnullas hujus tabulae schedas scriberem, quem nescio an videris, illis Theodosii majoris et filiorum aetatem ascripsi, nullo tunc testimonio, solis conjecturis nixus.

V. b

SEd magna vis hominum, viginti admodum millia, priusquam Brennus Graeciae solum contingeret, seditione in Dardanis orta, a reliquo exercitu abruperant, secessioneque facta in Thraciam averterant. Ii Tolistobogii, Trocmi, et Tectosages fuisse memorantur, Lomnorio et Lutario regulis. Tolistobogiorum longum contortuplicatumque nomen est, et cum a ducis appellatione tractum Strabo scriptum reliquerit, etiam, alicubi prodiderit, nullos in tota Gallia citra ultrave Alpes Tolistobogios populos reperiri; unde Asiatici originem duxisse credendi sint; quam tamen hinc manifeste traxerint, prope est, ut liquere pronunciem, primores syllabas ad ducem privatim pertinere. Bogiorum et Bojorum de cetero tam nullo discrimine, ut unam eam eandem gentem esse,

ne monendum quidem videatur. Neque longe Appianus atque Stephanus abeunt, qui Tolistobios vocaverunt, aut Ptolemaeus, qui Tolistobogos, ut Stephanus tamen Tolistobogios ab Eratosthene dictos esse annotaverit. Et quando nulla in asserendo eximio gentis ornamento auxilia spernenda, neque gravissimum testimonium spernendum est, Carolus Sigonius, homo nostrae aetatis inprimis certus et diligens, observavit veteres libros, quorum praecipua debet esse auctoritas, Tolistobojorum vocabulum totidem prorsus litteris plane et explicate exaratum praeferre. Quin illud tandem nonnihil est, quod Bojos et Tectosages conterminos ad Hercyniam coluisse, nos anteriore libro ostendimus; et quod Polybius circa paludem Lychnidiam in Illyrico Bojorum meminit, ad ipsam prope Dardaniam; quos non video, cur non reliquias existimem eorum, qui longius inde profecti, gentile nomen, ascita ducis appellatione, adauxerint. Quamquam et vernacula quoque nominis origo excogitari poterat: cum enim Doll sive Toll ferocem et prope furentem, Tollist et Tolliste ferocissimum atque ferocissimos significet, me verum scribere sermonis periti sciunt; quantum abest, ut ferocissimi Celtarum Boij, quod ex Appiano supra attulimus, Tolliste-Boij, et paullo inde mollius Tolisto-Boij fuerint appellati? Confido, conjecturam amatores reperire posse; nobis tamen calida, illa altera ex Strabone visa potior. Sed utrovis modo, ad Bojos profecto pertinent, nihilominus quam aut Ostro-Gothi aut Veso-Gothi Gothorum nomine censeantur.

Tolisto-Boij Aeolida atque Joniam sortiti sunt: Horum urbes a Ptolemaeo referuntur Germa, Pessinus, Vindi, Andrus, Vegistum, Tolasta vicus, ducis credo Tolisti monumentum: a Strabone Blucium additur, quod Cicero Lucejum appellavit et Pejum, a Memnone Tabia.

VI.

ITane ante menses tres copiose ad mescripsisti? At ego post eas, quas III. Eid. Febr. dederas, praeter nunc postremas tuas istas, nullas vidi. Omnium aliarum rerum detrimenta ferre possum, litteris tuis, mi Scaliger, carere non possum. Investiga, ubi lateant: cogita, cui credideris; si tamen plane nobis perierunt, et exemplum apud te superest, ab amanuense descriptum mitte. In Chronicis Eusebianis utinam te juvare possem, ut volenti esset; codicem quidem alienum ms. utendum domi habeo, sed prorsus mendosissimum, quem tamen certis de caussis melioris notae libri apographum suspicor. Videbo, an eo conferendo operae pretium fieri possit: Et plagas alibi quoque per amicos disponam. Quicquid erit, scies. Hoeschelius, si quid praeterea ad Photium observas,

avide exspectat, et quidem quam primum; nam ex nundinis serum: cum Photius jamdudum exituriat, et nundinis prostaturus sit. Merula (cui, quas ipsi inscriptas mitto, trades) rescripsit; sed longe certe aliter, quam volebam. Si quid vos, deinde ad nos vultis, scis per Hungerum Amsterodamensem recte posse: Ego nunc festinus alio avocor. Vale, et amare perge; tum quoque nos magneticis observationibus, de quibus nescio quid inaudire videmur, bea: ut istud quoque huic saeculo ornamentum, immortali cum tua gloria, accrescat. Augustae Vindel. VI. Id. Novembr. An. M. DC.

VIII. [sic]

EUsebium, de quo nuper, tua caussa diligentius inspexi: Mendosum, imo mendosissimum esse, satis sciebam. Suspicabar interim, fieri posse, ut ex melioris notae codice descriptus, nos quibusdam aliquando vestigiis ad veritatis cubilia deduceret. Ut vero oculos admovi propius, haec quoque spes fugit. Omni tibi asseveratione confirmo, nullam auri micam ex tam magno stercoris acervo legi posse. Non ergo visum, operam conferendo ludere. M. Freherus indicem manuscriptorum ad nos misit, in quo primo loco, Chronicorum Eusebii duo exempla posita; quanti pretii, sane nescio: Ab humanissimo tamen viro utenda petas, censeo. Nam ego, ut id quamprimum scires, referre putavi; ea caussa fuit, cur statim rescriberem. Hoeschelius de Photianis gratias habet, quem ultra proximas nundinas tergiversari non patiemur. Epistolae tuae, quae nobis periit, si exemplum miseris, gratum facies. Miror Hungherum, hominem in primis diligentem, adde mercatorem, quorum praecipua in litteris curandis fides esse solet, hîc nobis defuisse. Quid de Merula ad itinerariam tabulam sperandum, scire discupio; aegre enim illud monumentum jacere fero. Interim et Merula et Clusius et Meursius amantissime salveant. De Scaligeris Boicis Melissus nonnulla petit, quae ad ipsum curabuntur. Vale. Augustae Vind. Idib. Decembr. An. MDC.

IX.

LItteras, quas te nudius sextus scripsisse scribis, nondum accepi; vide, cui credideris. Alteris VI. Kal. Decembr. datis, respondeo. Nihil isto ambitu opus, mi Scaliger, ego tibi quacumque in re, quandocumque potero, semper libens gratificaturus sum: Tu porro, quid possim, dispice. Gregorium monachum, ex publica bibliotheca sumptum, domi habeo, et mittendi occasionem exspecto, quae extra nundinarum tempus, infrequens esse solet, hyeme praesertim, fluminibus gelu constrictis: Diligentiae profecto non parcam, quo voti quam primum compos fias. Apage autem fidejussores: Ut ego ullîus fidei prae tua credam? Itinerum

me tantum pericula, quae isto tractu magna, sollicitum habent: sed tanti est. Codex mediam, imo prope infimam antiquitatem praefert, chartaceus, quod ex catalogo scire potuisti; alicubi lacunosus, praesertim a principio. Nuper in rhapsodias quasdam rerum Francicarum incidi, quibus praefigebatur libellus chronicus, suppresso auctoris nomine, sed qui se scribere testetur, Anno XIII. Alexandri Severi, post passionem Christi CCVI. cum vero passionem in annum aetatis trigesimum referat, fit ut decimus tertius Alexandri, in annum a Christo nato CCXXXVI. incidat. Librum monstrose corruptum, vix tibi futurum usui suspicabar; itaque apographum non visum mittere. Vale Augustae Vind. XIV. Kal. Jan. Anno MDCI. Merulae quaeso insta, ut nundinis Cosmographorum specimem omnino mittat.

DUdum puto ad te scripsi, spem a Frehero factam, duorum Eusebii codicum; quorum unus membraneus, melioris aevi et manus: Nescio an adhuc videris, an is fortasse ipse, cujus exspectatione editionem sustineri significas. Utut sit, nolim per hunc colorem desideria nostra protrahi; nam quod in mora nihil detrimenti fore ais, mihi longe secus videtur: et si a luculentissimo et elegantissimo codice quidquam ornamenti laboribus tuis accessurum est, id malim omne in secundas curas rejici, quam nos tot bonis vel horula tardius frui. In Vulcanii Glossario nos nundinarum catalogi fefellere; id vero non ultra autumnum differendum suspicor, aut multorum convitio vapulabit. Procopio interim quid fit? cui prope est, ut Hoeschelius animum adjiciat, Boici codicis fiducia, et subsidiorum, quae ab amicis, te inprimis sperat; nisi quod veretur, ne falcem in alienam messem. Operae pretium itaque sit, significare, quo loco Vulcaniani labores? quid de iis sive sperandum sive desperandum? vix enim ferendum, rem litterariam isto auctore diutius carere. Photium vidisti haud dubie. Hoeschelius in notis festinationem vehementer excusat. De Boica gentis Scaligerae familia, quaedam ad Melissum misi, quae ad te puto perlata. Gruteriano operi Plantinianos typographos frustra opto; incredibiles labores vir optimus affecto corpore, et, ut videtur, animo exhaurit: Nos etiam, quas potuimus, symbolas contulimus. Vale Vir Illustris, et amantem redama. Augustae Vind. XVII. K. Jun. An. MDCI.

XI.

POst eas, quas tu mense Martio dedisti, nihil vestrum vidi. Alii, quae nollem, narrant; nec Eusebii tui spem esse nundinis proximis, neque eorum fortasse quae in geographicis molitur Merula. At ego incredibili utriusque operis desiderio incensus, fateor, perculsus sum; neque sustinere me potui, quin tibi significarem, simul precarer atque adeo obtestarer, ne nobis salivam frustra

moveritis. Quid enim si eo usque trahendum, quo addi nihil queat, satius fuerat, ne incipere quidem: Id enim fiet nunquam. Secundis nimirum etiam curis relinquendum aliquid. Hoeschelii Phrynichum videbitis.

Chrysostomi homiliae adversus Iudaeos sequentur, una auctiores. Minutus labor. Ego, ut Procopio manum admoveat, urgeo; et animus non abhorret. Sed de Vulcanio adhuc excipit; neque ego profecto vellem meo hortatu et consilio doctissimi viri laboribus injuriam fieri. Sed quid si Vulcanius, quando tot jam annos moratur, hanc cogitationem deposuit, Procopio hoc colore aeternum carebimus? Quid ergo nobis hîc quoque sperandum, quid desperandum, fac sciam. Et nos litteris interdum tuis non indignos existima. Vale. Salutem Clariss. Merulae et Clusio ascribo. Augustae Vind. Non. Septembr. An. MDCI.

XII.

FReherus mihi bonitatem sui codicis ita commendare est solitus, ut tibi narranti facile fidem habeam; et gratularer sane, te eum ante editionem nactum, nisi tibi hocipso laborem duplicatum viderem. Quod istud, mi Scaliger, tam ardens in rem communem est studium, ut integrum iterum Eusebium tua manu sustinueris describere, et quidem eo tempore, quo molestam et aerumnabilem operam inscriptionum indicibus impendebas? Ita me Deus amet, quod ego sacramentum non temere soleo adhibere, ut ad utrumque obstupui, et subiit animum cogitatio, quo caeteros exemplum istud vocaret. Sed typographis quam irascar, non credas. Sinostrorum hîc ea esset elegantia, quam tuae lucubrationes merentur, certe non dubitarem evocare exemplar, correctionis laborem ipse subiturus; praenimis enim barbarum sit facinus, istos qui praesentario lucro omnia metiuntur, publicam utilitatem diutius morari. Id in Batavia, et quidem Lugduni, fieri omnino posse, praeterquam tibi, affirmanti credidissem nemini. Hoeschelius, quid illi de Procopio auctor sis, ad huc exspectat. Etsi ad Vulcanium scribo, non visum hoc caput tangere, quod quo animo accepturus esset, non satis scirem; tu nimirum per occasionem exquires, et, cum commodum erit, significabis: Omnibus enim modis cavebimus, hominem rectissime de litteris merentem, ulla ratione offendere Sed si Hoeschelius cessat, Casaubonus Procopium daturus est. Vale V. Illustris et in amore persta. Litterulas ad amicos, quaeso cura; ne enim disparatae perirent, huic fasciculo inclusi. Augustae Vind. VII. Id. Novembr. An. MDCI.

XIII.

NUdius tertius verebar, ne difficilis et lenta occasio Syncelli mittendi, hoc maxime anni tempore, desideria tua moraretur.

At ea seinsperato obtulit. Tu quaeso fac, quam primum erit redditus, sciam; incerta enim itinerum, quin me sollicitum habeant, fieri non potest. Tum, ut intra quintum aut sextum mensem ad nos redeat, cura; in eam enim rem fidem nostris obligavi, quod per Francofurtenses nundinas commode poterit. Si Merulae persuadebis, ut specimen operis, quod molitur, conjungat, Syncellus eo sane comitatu gratior et acceptior huc redibit. In Eusebio tuo disputationem de anno et die captae ab Augusto Alexandriae, accuratissime tractatam et enucleatam exspecto. Vale. Augustae Vind. XII. K. Decembr. An. MDCI.

XIV.

LItterae XIII. K. Decembr. a te scriptae, via Heidelbergensi tandem comparuere. Quibus quod respondeam unum est, occasionem Gregorii Monachi mittendi oblatam, citius quam sperassem. Biduo aut triduo postquam scripsi, viam iniit, ut ante exitum Februarii, Deo volente, omnino apud vos futurus sit. Cujus me statim certiorem facias, rogo; tum ut tuto redeat cures: Nostram enim fidem Reipublicae oppigneravimus. Quoties Eusebium inspicio, toties novae editionis crescit desiderium. Dousae inscriptas litteras tradas peto; gratias agunt pro honore, quem mihi nec merenti nec exspectanti in annalibus habuit. Vale. Augustae Vind. Postr. K. Jan. Anni MDCII. quem tibi felicem opto.

XV.

ALterum Georgii exemplum ex bibliotheca Bojorum Principis nactus sum; quod, quoniam Hoeschelio prae nostro probatur, recta mitterem, si per ejus Dominum liceret. Nunc unum restat, sicubi in nostro in locum aut corruptum, aut suspiciosum, aut mancum incides, ut ejus nos admoneas, consulturos Boicum istum codicem, si quid inde auxilii. Vale. Augustae Vind. x. K. Febr. An. MDCII.

XVI.

NIc. Fabricius, elegantis ingenii adolescens, ex Narbonensi Gallia, admiratione virtutis et doctrinae ductus, tum occasione nixus, quam exipso intelliges, amicitiam tuam ambit. His suffragatoribus, etsi commendatione nulla opus esse intelligebam, petenti tamen, tria verba negare non debui. Unum est, quod te moneo, hominem mihi nunquam visum, magnopere a me amari: Caetera, caussam ipse suam aget rectius. Vale. Et cum Gregorium accipies, significa. Augustae Vind. III. K. Feb. An. MDCII.

XVI.

SYngelum te accepisse confido. Revertenti, si, quod commodo tuo fiat, haec enim mihi est perpetua in iis quae ab amicis peto cautio, si ergo redeunti comites adjunxeris, liturgias Gregorii,

Cyrilli et Ignatii, quas Aegyptiaca lingua conscriptas, cum Arabica interpretatione apud te esse, ex lib. VII. de Emend. temp. didici, mirum quam mihi gratum facies; quamque ego tibi eo nomine debiturus sum. Quod te nunc statim scire volui, ne remisso in nundinas Syngelo, occasio periret. Nic. Fabricius, qui te in oculis fert, ut tibi salutem ascriberem, postremis suis iterum monuit: Tu, quaeso, amicis istic meis verbis nuntia. Vale. Augustae Vind. X. K. Mart. An. MDCII.

XVIII.

IX. Kal. Martii et Non. ad me scripsisti; utramque epistolam accepi. Procopius ex nundinis comparebit, quem Hoeschelius avide exspectat. Etsi enim aliud ex Boica bibliotheca exemplar nactus est, quod Vulcaniano praestare, experimento fragmenti Jornandi adjecti conjicit, utrumque tamen conferre refert. Georgium te accepisse, confido; Hungerus enim Amsterodamo dudum curasse significat: Nunc quoniam nundinarum tempus exiit, cum eo, quantum voles, usus fueris, ad Hungerum, sive Casparum Quingettum Amsterodamum remittas licet, mihi inscriptum; utervis cum fide curabit. De indice inscriptionum, ita me Deus bene amet, miseret me tui; ita laborem aerumnabilem esse scio. Sed tanto nimirum magis tibi omnes debebimus, qui boni publici respectu, te huc quoque non dedignatus fueris demittere. A Fabricio hoc ipso temporis momento Scaligeriana ista ceimelia cum litteris accepi, quae Francofurtum ad Raphelengios tibi tradenda visum mittere. Vale, et Clarissimos Clusium, Vulcanium et Meursium salvere jube. A Dousa nihil responsi accepi. Augustae Vind. IV. Id. April. An. MDCII.

XIX.

PRimum Procopius recte redditus est, de quo Hoeschelium conjectura non fefellit; Boicum enim codicem multis spatiis sequitur: Speramus tamen fore, ubi utriusque collatio usui esse possit. Tum Georgium quoque monachum recepi, quem ego ad vos pervenisse nondum intellexeram; eo magis reducem miratus, nec caussam satis disputo, nisi quod exemplar ex Regis Galliarum bibliotheca ad vos allatum, istud supervacaneum fecisse videri suspicor. Erat vero cum Georgio liturgiarum libellus, de quo valde te amo. Sed quaenam est, quaeso, Aethiopica illa lingua vetus, quae Graeca tam multa admixta habet? An ita vulgo, an in sacris tantum, quod opinor credibilius? Porro libello non invitus aliquamdiu carebis, donec eum ab amico, cui ejus usum gratificor, recipiam. Quod nec Procopium, nec Georgium et liturgias, ulla a te epistola comitaretur, valde mihi mirum videri; cum praesertim minimum tribus meis responsum debeas: Fac corrigas, et si aliud nihil, saltem sciam, quo loco Eusebius, quando eum nobis polliceri

debeamus? In nundinas litteras Fabricii adte, cum nummis aliquot Scaligerianis misi, Christophoro Raphelengio inscriptas, quaem jam antea obiisse, postea rescivi: A reliquis tamen Raphelengianis omnia recte curata confido. Vale, et amicos istic salvere jube. Augustae Vind. Kal. Maji An. MDCII.

XX.

SErius binis tuis respondeo, nulla mea culpa: sed epistolam excusationibus frustra impleam. De Georgio nihil nunc miri narras. Imo cum petebas, serio inter nos mirabamur, ego et Hoeschelius, quî tibi usui futurus esset scriptor, in quo, praeter simplicissimam ruditatem, nihil agnosceremus. Venetiis venales prostant quinquaginta circiter codices Graecimanuscripti, reliquiae, quantum quibusdam indiciis suspicor, Victorianae bibliothecae; quos mediocri nos pretio praestinaturos spero; Inter eos est, Georgii Syncelli Chronicon usque ad Diocletiani tempora, legitimus nimirum germani Syncelli partus, nisi spe decipimur: Verum nihil tibi jam eo opus, qui Regium ex Gallia exemplar habeas. Eusebium te iterum describere, et quidem post aerumnabilem illum indicis laborem, ita me Deus beneamet, ut paene indignor, Vix Priamus tanti. --- Nos tibi tamen eo magis debebimus. Liturgias a Maronita Latine redditas, Roma scribunt, et spem esse, lacunas expleri posse, auxilio codicis integrioris, qui apud nescio quem ibi repertus; interim libellus tuus cum cura asservatur. Quid Merulae cosmographicis fiat, diu est, quod scire cupio; tum illud praesertim, qua mea noxa ego paginam adhuc nullam videndam exorare potuerim, cum primus tamentomus ante duos tres totos annos integer sit editus. A quo tempore cum ipsum Merulam, tum te quoque non semel, opinor, appellavi; non tantum frustra, sed etiam sine responso. At certe nihil decedebat inde operi; si aliquid accessurum fuisse dicam, tumidus videar, et vos rideatis, sed immerito; nam pumilio quoque in gigantis humeros sublatus, gigante longius prospiciat. Margunius, sub finem superiorismensis, Venetiis obiit. Bibliothecam graecam monachis Cretensibus, Creta enim illi patria, legavit. Et praesagus instantis fati, paullo ante mortem novem cistas libris oppletas eo misit. Hoeschelius de Procopio non mutat, cui cis paucos dies manum admovebit; dum charta moratur, minutum quiddam theologicum dedit, quod ex nundinis videbis. Vale. Augustae Vind. Prid. K. Aug. An. MDCII.

An manicare, quo verbo Lucae interpretem usum esse nosti, Latinitatem antiquiori aliquo testimonio probare posset, amicus quidam meus quaerebat; si quod occurrit, ne indicare, quaeso, gravêris. Clarissimis Clusio, Vulcanio, Meursio multam salutem.

N. Dousae etiam, a quo ad litteras quas, per te ante multos menses misi, nihil unquam accepi.

XXI.

EGo mihi paeneipsi subirascor, cujus frigore, si verum fatendum, factum est, ut emptio codicum manuscriptorum Graecorum Venetiis adhuc pendeat. Nunc postquam tuas accepi, ut Syncellum tibi cordi esse intellexi, statim ad meos scribo; quamquam illi nuper significarunt, venditorem licitatorem apposuisse, Venetum Patricium, rem quovis pretio quamprimum conficiant, et Syncelli codicem quam celerrime huc curent. Qui si is erit, quem speramus, sique te operae pretium ex eo facturum apparebit, recta istuc ibit: sin aliter, scies tamen. Interim vide, an indicandum censeas, qua parte Regius codex mutilus sit, quo nobis quanto iste integrior, certius constare possit. Sed si me amas, mi Scaliger, si quid deinceps a nobis voles, ne precatores alios allega; cui enim tandem plus in me meaque omnia, quam tibi uni licere existimas. Codex liturgicus non dum rediit, verum diligenter asservari scribunt. De Raderi Martiale, itane serio, et ex animi tui sententia? Magnus liber est, nosti quod sequitur. Ut ut sit, homo fiducia Scaligeriani judicii se non capit. Ex nundinis Boica mea ad te venient, duplici exemplo, quorum alterum Merulae, cui litterae his inclusae inscriptae sunt, tradi velim. Miraberis opinor. Cogita, potenter rogare, Principem, potentem, vicinum, amicum. Ego certe tam molli fronte sum, ut negare non sustinuerim.

--- --- facile labefecit loco
Viri excellentis mente clemente edita,
Submissa placide blandiloquens or atio.

Unum moneo, cum Dejotarum, et nescio quos alios, inter Bojos leges, ne prius risu disrumparis, quam conjecturae momenta expenderis, quae Casaubonum patronum habent; sine quo nobis nunquam tantum permisissemus, Vale. Augustae Vind. Prid. Id. Septembr. An. MDCII.

XXII.

S. Cum ex Italia missus sit nobis, Heros Illustris, Codex ille Syncelli; ne idem, quod antea, culpa admittatur, visum est illius et principium et finem ad te curare; unde conjicias, utrum [gap: Greek word(s)] . Illius igitur haec est epigraphe, [gap: Greek word(s)] . Initium, [gap: Greek word(s)]

[gap: Greek word(s)] [note: [gap: Greek word(s)] ] [gap: Greek word(s)] [note: [gap: Greek word(s)] ] [gap: Greek word(s)] . Finis, [gap: Greek word(s)] [note: [gap: Greek word(s)] ] [gap: Greek word(s)] . Hinc sequitur, [gap: Greek word(s)] . Hic Theophanes profitetur, sibi hoc oneris sive laboris esse impositum, ut, quae per fata Georgius Monachus Syncellus pertexere non potuerit, ipse absolveret. Qui duo Chronographi habentur etiam eodem juncti volumine, Heidelbergae; ut ex alterutra Bibliotheca tuum possit desiderium expleri. Nam in nostro codice Syncelli numeros alic ubi desidero annorum. Caeterum recte conjecisti, Eclogas [gap: Greek word(s)] prelo jam subjectas esse: verum ex iis codicibus, qui [gap: Greek word(s)] exarati, pluribus mendis scatent. Corrigo quae possum, caetera tibi, Casaubono, vestrumque similibus castiganda relicturus. Velim mihi significare ne graveris, cum quo codice m. s. prima pagina Procopii tui coepta sit conferri; colligo enim ex pauculis istis perquam bonum illum esse, certe Bavarico respondentem. Quid porro fieri cupias, ex proximis tuis facile cognoscemus. Ex nundinis accipies Isagogen Adriani cum literis. Bene vale, Vir eximie, atque a magnifico nostro Dn. Velsero pl. salve. 13. Kal. Octobr. A. S. N. 1602. Augustae Vind. A. T. O.

QUae sit ratio Veneti codicis, ex Hoeschelio intelliges. Cum vero ante quam multos menses significaveris, Syncellum, quem quaeris, ab Adamo incipere; merito suspicatus sum, nostrum hunc vel plane alium, vel certe maxima sui parte mutilum esse, in quo quippe omnis ab Adamo ad Pompejum historia desideretur. Missionem itaque sustinere visum, cum hac caussa, quod mihi praesertim verisimile fieret te integrando Eusebio antiquissima quaeque, quae hinc absunt, maxime cupere; tum quod simile exemplar in Palatina bibliotheca haberi, ex Frehero intelligam, cujus tibi volenti propior erit copia: Nostrum chartaceum est, a manu non antiquissima, quae tamen centum annos superare videatur; de Palatino in hoc genere nihil habeo affirmare. Sed si nostrum adhuc omnino desideras, verbo mone; nam ego tibi non in tantilla tantum re, sed in omnibus, quae unquam potero, ita gratificari cupio; ut, quicquid erit, animo certe meo nunquam satisfacturus sim. Clarissimos, meique amantissimos quaeso viros, Clusium, Merulam, Vulcanium, Meursium nostris verbis salvere jube. Merulae, quae ille mense Majo misit, nusquam comparent, ut ea periisse, neutiquam videatur dubitabile. Vale. Augustae Vind. Postrid. Kal. Octobr. nam quid Hoeschelio XIII. Kal. scribenti in mentem venerit, nescio. Anno MDCII.

XXIII.

ET persuasum habe, tuum de Syncello desiderium mihi serio curae esse, quantum fieri possit maxime, ut profecto monitore non egeam. Pro iis quae de verbo manicare annotasti, gratias habeo. Nunc istas ad Merulam cures velim, cujus Cosmographica, quatenus adhuc edidit, dudum ad me missa, periisse, aegerrime fero. Vale. Augustae Vind. XIV. Kal. Octobr. An. MDCII.

XXIV.

JAm omnes mihi Gregorij, omnes Syncelli senio; postquam nos spes iterum destituit. Bene, quod tu benigne et humaniter interpretaris, me nihil eorum denegasse, quae in nostra potestate fuerint. Sic habet profecto, nec mutabo in posterum. Itaque de libellis Arabicis, me omnem lapidem moturum scito; tantum ut editi sint, eruemus amicorum opera. Interim Eusebium nobis concinnabis, cujus videndi desiderio me acriter torqueri, cum saepe scripsi, tum tute facile conjecturam capias. Dispice, an Syncellum quoque in lucem proferre operae; ne si quis casus Erancicum etiam exemplum intervertat,

laudatissimo auctore omni posteritati carendum sit; quae sane mutilum et corruptum legere, quam eo carere malit. Nescio, an non Eusebio tuo magnum inde momentum; quod si probas, lacunam a Valeriano ad Probum ex nostro codice moniti supplebimus. Boica Raphelengiis Francofurti tradita opinor: ut perierint, jactura sit, propter quam vestem non mutes. Hoeschelius Procopio manum nondum admovit: adeo multae interjectae remorae. Postremo Deuxippi, Prisci, Petri, Eunapii, Menandri, Malchi, legationum eclogae intercessere, quae nundinis comparebunt. Quid vos istic de stella in pectore cygni, ab annipraeteriti exitu, observata, valde scire cupimus. Ad Clavium, cum eum tanti a te fieri videam, de illa nuper retuli. Vale, Vir Illustris, ab homine tui amantissimo. Augustae Vind. XVIII. Kal. Decembr. An. MDCII.

XXV.

NEque an ego scripserim, neque an tu rescripseris, satis memini, quis videatur auctor, quem Ingolstadienses tomo secundo antiquae lectionis nuper in collectione chronica dederunt, quise anno XIII. Alexandri, post Christi passionem CCVI. (Christum autem aetatis XXX. passum asseverat) scripsisse, semel atque iterum testatur. Quaeso si quid vel hariolationis habes, significa. Vellem nomina et numeros librarii tolerabiliter corrupissent, libellum sane non prorsus contemneremus. Nescio, an tua scire intersit; mihi visum, post proximas ad te datas litteras, catalogum Caesareae Viennensis bibliothecae, in quo, Georgii Syncelli Syntagma Chronicum ab Adam ad Alexium Comnenum. Etsi hujus te Simlerus etiam ad monere potuit. Vide quid velis, quid jubeas, quid ego possim; aut si te negotii lentitudo deterret. Vale. Augustae Vind. XII. Kal. Decembr. An. MDCII.

XXVI.

EX Italia amicus ad me scribit, ab Arnoldo Pontaso, Vasatensi Episcopo, Chronica Eusebii, Hieronymi, Prosperi, Burdigalae edi, emendatione bis mille errorum promissa. Quod quanquam tibi istic dudum innotuisse oportuit, tamen per me quoque significandum existimavi. Prelum jam fervere, primum in Italia folium visum, amicus addebat. Vale. Augustae Vind. v. Kal. Decembr. An. MDCII.

XXVII.

SEro fuere redditae litterae, quas tu Idib. Decembr. dederas. De libellis Arabicis, me dudum scripsisse, memini, quod nunc praeterea addam, non habeo. Certe voluntas tibi gratificandi neque defuit, neque in posterum deerit; ita de me es meritus. In Boicis bonas horas te male collocare nolim, ad gustum duae

tres pagellae suffecerint. Ad Tolisto-Boios si pervenisti, quid conjecturae videatur, scire aveam; an meliori saltem loco quam Becanicas habendam censeas: quod profecto velim, ut solicitus parentum in liberos amor est. Syncelli, quod petis, descriptum mitto, manu fideli, si minus eleganti; et additae notae iis, quae vitiata videbantur, ne tu autographi errores librario tribueres. Si ergo Eusebium haec una remora sustinuit, nunc fausta alite prodeat licet; et vix certe est, ut eum nobis diutius impune debere possis. Schema etiam stellae, sive novae, sive nuper certe observatae, mitto; de qua vos nihil istic inaudisse, impense miror, cum Batavi nautae primi ejus observatores apud nos ferantur. Clavius nihil adhuc respondit; itaque nec Romae adhuc observatam suspicor. Vale. Augustae Vind. XI. Kal. Jan. An. MDCIII.

XXVIII.

ME officio non defuisse, scheda tibi dicet, quam his litteris inclusi. Sed hîc quoque fortuna noverca; ne, quod unum maxime in votis erat, in tantilla etiam re tibi possem gratificari. Scripserat amicus meus priori epistola, Colloquium Musulmannicum decem aureis indicari; neque pretium deterruisset, sed nunc hanc etiam spem, qua nihil videbatur certius, decollasse vides. Cum responsum ad aliquot superiores meas accepero, uberiores a me exspecta. Vale. Augustae Vind. Kal. Jan. Ineunte An. MDCIII. quem tibi felicem precor.

XXIX.

LAciniam Syncelli, quam misi, te dudum accepisse existimo; ut per eam staturum non sit, quin Eusebius vel proximis nundinis prodeat. Nunc excerpta Kalendarij veteris affero, ab homine bonarum litterarum amante communicata. Autographum nondum videre licuit, quod ut quamprimum contingat, omni ope enitar; etsi enim nihil praeterea in eo non vulgare, et haec cum fide enotata esse asseveret; ego tamen meis oculis, quam aliorum verbis malo credere. Interim docebis nos, mi Scaliger, quid monstra sibi pleraque verborum velint, sub quibus mysteria latere neutiquam sane dubito; sed ut mystagogo, qui ad ea levato velo introducat, opus habeam. Nam in paucis dilucebat. De Idibus Martiis Ovidius dubitare non patiebatur, Idibus est Annae festum geniale Perennae. XIII. Kal. April. Pelusia suspicabar, quod Kalendarium vetus rusticum, Isidis navigium mense Martio habet. v. Non. Julij. Fugato Licinio, ad Licinij fugam pertinet, quae in eum diem incidit; quod ex Theod. Cod. l. 1. de Veteranis confirmari potest. Prid. Id. Aug. Lychnapsia. Idibus Natalem Dianae Martialis diserte tribuit. Si in his ipsis aberramus, dirige. Reliqua monstra tu unus Hercules

conficies. Et profecto debes nobis eam, pro indicio, gratiam. Clarissimo Merulae multam salutem, cujus secundum missum nihilo magis, quam primum accepi, ut jam spes nulla sit, ejus laboribus ante promiscuum vulgus frui posse, quod utinam ex nundinis fiat. Optimum etiam Clusium salvere jubeo. Vale. Augustae Vind. XIV. Kal. April. An. MDCIII.

XXX.

LIturgiae Elkupticae Roma nondum redierunt, quod tamen brevi futurum spem faciunt; versae enim jam sunt ab adolescente Maronita, lacunis expletis, ope alterius codicis, quem habet Aegyptius nescio quis in Pontificia familia. Moram, quaeso, fer aequo animo, quam ego si tam diuturnam fore animo praevidere potuissem, librum profecto Romam nunquam misissem. Pselli libellum ab Hoeschelio accipies, interpretis Xylandri manu commendatiorem. De stella valde adhuc haeremus; si nova non est, quî factum, ut eam nemo veterum, ne recentiorum quidem antehac quisquam observaverit; id enim propemodum asseverare posse videmur, cum nemo in litteras retulerit. Itaque mussant adhuc harum rerum peritissimi diligentissimiqueue, neque ego reperi, qui quid in utram vis partem sentiret, libere auderet promere. Eusebio moram non nocere, facile persuades; eam vero nobis permolestam esse, tu vicissim credas velim: Si nos itaque amas, manum aliquando, quaeso, de tabula. Nunquam tibi pro re satis explicem, quam amicum illum inprimis, a quo Kalendarii excerpta nuper misi, haec exspectatio torqueat atque adeo cruciet. Vale, et si quis nos istic amat, salvere jube. Augustae Vind. IX. Kal. Majas Anno MDCIII.

XXXI.

PHilippus Gundelius Viennae Austriae anno, opinor, MDXIII. fastos Ovidianos edidit; quibus Kalendarium, quod quaerimus, et cujus excerpta ad te misi, adjunxit, descriptum ex Joan. Cuspiniani codice antiquo. Hoc nuper admodum rescivi, editionem nondum nancisci potui; sed omnibus vestigiis inquiro, quod tu item facies. De autographo etiam, quamquam vel nulla vel exigua admodum spes est, curam non depono: Tecum enim prorsus sentio, negotium non negligendum esse. Sed si autographum omnino periit, fieri non potest, quin editionis Gundelianae exempla alicubi supersint. Interim querimur tot veterum scriptorum monumenta non extare, cum istud intra nonagesimum annum interciderit. Giraldum et Junium eo usos constat, sive integrum, sive excerpta tantum habuere. Verum haec litterarum pestis est, cum, quae parum intelligimus, publico prodere veremur; adversus inscitiam ipsi nostram testimonium

quodammodo dicturi. Amico illi, de quo nuper, Eusebium ad sequentes nundinas exspectare, longum videtur. Vale. Augustae Vind. Prid. K. Majas. An. MDCIII.

XXXII.

AMicus meus, magni nominis medicus, homo eleganter doctus, cujus rei tibi haec narratio fidem faciet, cum nescio quid in Hippocratis epidemicorum libros dudum moliatur, eum inspiciundi codicis Graeci manuscripti cupido incessit. Quem quod nullibi certius, quam aut apud Batavos, aut in Gallia reperiendum crederet, institit, ut ad Scaligerum adque Casaubonum scriberem. Vides publicam caussam agi, cum ejus privata laude, qui librum suppeditaturus est, conjunctam. Itaque plura non addo, ne toties mihi compertam humanitatem tuam in dubium revocare videar. Tantum moneo, nos sive pretio praestinaturos librum, quod tibi cumque pro ejus antiquitate et fide aequum videbitur; sive si domino venalis non est, ut prece etiam usum ad aliquot menses impetremus, magni beneficii loco habituros. Si hujus nihil neque apud te, neque apud Vulcanium, neque inter Byzantinas G. Dousae reliquias, neque apud quenquam alium amicorum est, id quoque, quaeso, fac sciam. Liturgiae Roma reduces, salvae scilicet et incolumes, occasionem tuto istuc commeandi quaerunt. Vale. Augustae Vind. XIII. K. Decembr. MDCIII.

Non si Eusebii nomen omnibus epistolis non ascribimus, nos moram aequo animo ferre interpretêris.

XXXIII.

GRatias tibi de indicio Hippocratei codicis, evangelia, de nuncio Eusebianae editionis debeo. Si quis dubius in epidemiorum libris amico illi meo locus incidet; Casaubonus, qua est humanitate, collationis laborem non defugiet. Sed in Eusebio, vis me serio impudentem esse? Postquam lentitudinem typographi et operis molem incusas, suspicor finem autumnales nundinas spectare: Itaque audebo petere, ut his vernalibus folia, quotquot absoluta erunt, non gravate communices. Dicat aliquis, mi Scaliger, te hoc cum humanitati tuae, tum amori meo debere, sed tamen negare, per me quidem, liberrimum est; recte enim vos Galli, quantum memini, vernaculo proverbio audaci flagitatori audacem negatorem opponitis. Liturgias Elkupticas per mercatores misi. Hoeschelius Origenem adversus Celsum absolvit, nunc Latinum interpretem adjicit. Theophanes item, et Chronica, quibus fasti Siculi Graeci, quos Sylburgius dedit, interjecti, interpretem reperiunt. Merulae Cosmographia quando tandem lucem aspiciet? Vale. Augustae Vind. XII. K. Febr. An. MDCIV.

XXXIV.

PHilippus Pigafetta has Roma inscriptiones mittit, tibi curandas; Ut magno operi, quod a te elaborari inaudiit, neque a Grutero jam editum esse rescivit, insereretur. Feci lubens, etsi hoc quidem fine frustra. Recens inventas esse addit, et cum fide descriptas marmorarii erroribus non dissimulatis. FRUNITA et SCELERATA, peregrino sensu, observationem merentur: Eusebii tui exspectatio nos vehementer torquet. Vale. Augustae Vind. Cineralibus, An. MDCIV.

XXXV.

PRaeter quas Idib. Junii dedisti, ego nudius sextus demum accepi; nulla tuarum audita mihi neque visa sororum, saltem a mensibus octo. Itaque binas illas, scriptas statim post Liturgias redditas, intercidisse dubium non est. Sed miror, cui credas; aut cur non via Amstelrodamensi, sive ad Casparum Quingettam, sive ad Hansum Hungerum mittas. Ego binis, quibus te quid de Liturgiarum interpretatione sentires, aperuisse significas, aegre careo: Nam quod nunc quoque innuis, nullas ex altero codice lacunas expletas esse, quin quaedam tui omissa esse, quaedam praepostere vertisse interpretem, mihi et inexspectatum valde, et permirum accidit. Si non pigebit distinctius perscribere, valdete amabo. Unum compertoscio, Maronitam interpretem crebro ad Gabrielem Negib in Vaticanum commeasse, per collationis speciem. Bene de Eusebio nuncias, si enim ante Junii initium duplici praelo admotus fuit, facile conjecturam capio, fieri non posse, quin proximis tandem nundinis sitim nostram expleat. Feliciter. Burdigalensis an in spongiam? Nos quidem nihil ejus vidimus. Quid Merula, cessat in magno illo opere? quod, vere fatendum, melius est jacere, quam ab occupato pertexi. Hoeschelius, praeter salutem, nihil habebat, quod scriberet; nuper officio functus. Drusii Syracidem dudum vidit, in quo, quod inter nos sit, plura se Hebraicae quam Graecae litteraturae vestigia deprehendisse existimat. Vale, Augustae Vind. III. Non. Septembr. An. MDCIV.

XXXVI.

MAgnam esse exspectationem Eusebiani operis, saepe ex me intellexisti. Ejus rei testem cito caput epistolae, quod visum subscribere, ex libris amici cujusdam mei, hom inis horum studiorum amaritis, excerptum. Id vero, si satis candorem tuum novi, eo animo, quo a me mittitur, accipies; neque ingenua libertate offendêris.

Scaligeri in chronicon Eusebii lucubrationes, non aliter exspecto, quam qui longam sitim avet explere. Utinam vir ille, acri et igneo praeditus ingenio, ad duo habuisset respectum, in vitae Christi annis rite ordinandis. Unum est, declaratio

Apostolicae sedis, nomine Victoris Papae, mille super et quadringentos ante annos in Synodo Caesariensi facta, qua passus dicitur Dominus 23. Martii, et resurrexisse 25. Qua data semel hypothesi, nulla vel ab Archimede, vel ab Euclide afferri magis dilucida potest demonstratio; digito indicans annum Julianum 76. Dionysianum 31. Cyclo Solis XII. et Lunae XIII. Indict. 4. Tiberio v. et Aelio Sejano Coss. quadragesimo ante excisam Hierosolymam anno, 37. ante caedem Principum Apostolorum, 35. ante initium belli Judaici, trigesimo ante necem Jacobi minoris, anno 7. Neronis. Superstite tum adhuc Sejano, qui eodem illo anno sui Consulatus, XV. Kal. Novemb. in poenam peccati, quo in Senatu divinitatem Christi, qui jam tum resurrexerat, obstinatissime impugnaverat, miserabiliter periit. Horum singula, ut alia praeteream innumera, irrefragabili apodixi annum delineant mortis et anastasis Salvatoris. Asseruntur vero a S. Hieronymo plusquam decem in locis, ab Epiphanio in septem, Clemente Alex. Eusebio, Tertulliano, Lactantio, Julio Africano, Apollinari, Cyrillo Alex. Philastrio, Severo Sulpitio, S. Augustino, Irenaeo, Joan. Chrysostomo, Paulo Orosio, et aliis; quos si persequar, dabitur infinitum. Quod si aliqui ex istis interdum ab hoc calculo, atque adeo a seipsis et veritate dissideant, non ob id falsa veris fidem derogant. Quare si illam collibitum fuisset insistere viam, quam a suis calcatam majoribus, nostripariter majores tritam nobis reliquere, per universum Christi hodoeporicon ultro citroqueue, non aliter atque Thesei aut Ariadnae filo, per gyrum atque ambages Daedalei labyrinthi, liber se usque qua que progressus et regressus obtulisset. Juvisset ad hoc quoque illud alterum, si praeter Evange listas in consilium adhibuisset Josephum, Josippum, Hegesippum, Dionem, Macrobium, aliosque plures, ex quorum certissima testificatione constat vita abiisse Herodem ante Pascha anni 43. Juliani, quo Coss. erant Lentulus et Messalinus, quo itidem anno Cajus Caesar liti praefuit Archelai et Antipae, integra tum adhuc fama Juliae filiae Augusti, in cujus honorem Philippus, initio mox tetrarchiae, patriam Petri et Andreae, Bethsaida, Iuliada nuncupavit. Quo rursus anno, quinto die ante suum excessum, Herodes Antipatrum, et cum illo bimulos occidit Ephrataeos, juxta tempus ortus Stellae et Messiae; juxta itidem vaticinium Isaiae cap. 7. et 8. ubi praedicitur Rex ille, cujus erunt spolia Samariae, et Rex item Damasci, vita et regno exuendi in aetate Christi infantili, antequam per aetatem nomen patris edere possit aut matris. Quod in Herode et Obodam Regibus adimpletum.

Obodam porro Rex Damasci, teste Josepho, in fata concessit paullo ante Herodem; quando Saturninus census egit, quibus compaginatus est verus Emmanuel. Haec paucis dici possunt, sed paucis defendi non possunt ac constabiliri. Ego indicare tantum volui, tametsi non sim nescius, veritatem paucis comprehensam, non tueri splendorem suum ac dignitatem. Utinam ista Scaliger, et Illustrissimus scriptor Annalium considerassent: Nunquam ille Christum dixisset passum nunc 79. anno Juliano, ut habet prima editio; nunc 78. ut secunda: Neque hic Christum mortuum asseruisset 78. anno Juliano, 34. Dionysia no; cum annus 34. Dionysianus, uti probe novit Scaliger, sit octog esimus annus Julianus. Denique neuter Christi ortum signasset 43. Juliano, quo tempore jam mortuus erat Herodes. Haec amicus meus, quae etsi non magno tibi fortasse erunt usui, libuit tamen communicare; tu in optimam partem interpretaberis. Vale. Augustae Vind. IV. Id. Novembr. An. MDCIV.

XXXVII.

SItientes fontem petunt: Ut primum nummum, cujus ectypon vides, nactus sum, statim ad te ire visum; quod ejus interpretationem sive a te exspectandam, sive planissime desperandam esse censerem. Nos quidem aut Triballorum, aut Bulgarorum, aut nescio quos alios ejus orae Crales, qui Constantinopolitanos Imperatores hactenus imitati fuerint, pertinere, suspicabamur; sed suspicabamur tantum: Quid enim constitueremus, qui partis aversae ne unum quidem apicem agnosceremus? Adversa, nisi vehementer fallor, Constantinopolitanam viciniam loquitur. De Eusebio quando nos exhilarabis? Ultra nundinas diem produci jam nullâ ratione patiemur. Hoeschelius, chartae penuria, Procopio manus necdum admovit: Ea est litterarum et litteratorum miseria, ut ad hujusmodi etiam remoras haerere necesse habeant. Vale. Augustae Vind. Non. Jan. Anni MDCV. quem tibi felicem precor.

XXXVIII.

QUae est ista Lugdunum et Amstelrodamum inter Charybdis, cujus ingluvies tot nobis, ab aliquot jam annis, hausit litteras? quidquid enim ultro citroque periit, omne tantillo tractu interceptum esse certum habeo; cum Amstelrodamo litteras huc recte et tuto perferri hebdomadatim experiamur. Neque fefellit Hungerus, cum tibi affirmavit, Liturgias in manus meas pervenisse; dudum enim, ante menses minimum tres opinor, accepi, et statim rescripsi, actis prolixe gratiis; quas etsi nunc quoque repeto, scio me tamen verbis cum labore a te impenso, paria facere non posse. De reipsa memini, me scripsisse, qui sibi arbitrium

sumat, Arabici sermonis peritiam necessario profiteri debere; cujus ego ne unum quidem apicem distincte intelligam; sed esse nonnulla inter correctiones, tantae probabilitatis, imo veritatis specie, ut in quantavis Arabicae linguae ignorantia, tamen Latina recte a te restituta esse, asserere neutiquam dubitem. Haec litterarum summa, quas post Kal. Decembr. quibus tuas dedisti, ad te pervenisse, non despero; cum tuarum exemplo fieri potuerit, ut ad tertium mensem in itinere haeserint: Procopianam caussam Hoeschelius aget, qui, quam nos sperare jubeat, ex scheda etiam intelliges. Quod judicium de Chronologo liberrime perscripseris, amo te; et verum tibi fatebor, hoc ipso desiderium Eusebii tui in dies magis acuis; neque satis scio quomodo ferendo futurus sim, si ultra nundinas, quod abominor, differas. Conjicio, te de Boico Cancellario suspicari: frustra; Cancellarius enim a Chronologo isto fortasse magis adhuc, quam tu dissentit. Non diu est, cum hic se mihi insinuavit, et propediem in publicum prodibit, nisi conjectura decipiot, Francofurtensi mercatu: tum certius experiemur quid tanto hiatu dignum laturus sit. Vale. Augustae Vind. XIV. K. Mart. An. MDCV.

XXXIX.

MIrum, quam nos desiderium Eusebii tui exerceat; eo quidem acrius, quo longiorem spem postremis litteris fecisti. Meminisse enim potes, te scripsisse, frustra tam cito exspectari, nondum ad dimidium perventum esse, operas quaestus sui caussa plerumque alia interjicere. Prope erat, ut ad petitionem semel negatam redirem; si nundinis toto opere excludereris, saltem ne partem in gustum invideres. Sed vicit pudor, et, si verum dicendum est, hoc potentior modestiae magister, iteratae repulsae metus. Itaque, quando in hanc partem te obfirmasti, et coronis omnino exspectanda est, quod proxime consequitur, impetrari patieris; ut extra etiam nundinas, librum a praelo adhuc calentem et madentem, Amstelrodamensi via statim ad me mittas. Ingeniosum scriptum, funebrem Dousae laudationem, ante aliquot menses accepi, nescio an auctoris missu; litterae enim nullae adjunctae erant: Eo gratias agere abstinui, ne inepte aberrarem. Musicum istic bellum gliscere, mihi, supra quam facile credas, aegre est. Utinam vel pugnantium manus continere, vel certe calamorum loliginem eluere, ego possim. Hoeschelius Origenem absolvit. Procopio manus admovit, lentas typographi culpa. Vale a tui amante. Aug. Vind. Prid. Non. Jul. An. MDCV.

XL.

NEcessitas quam pertinax regnum tenet? Huic ergo nos quoque parebimus. Quando ratum, firmum, fixum tibi esse video, Eusebii conspectum per partes non indulgere; id eo nobis

sane aegrius, quod, quae est alterius typographi lentitudo, coronidem ne proximis quidem nundinis securo animo sperare licet. Sed obdurabimus, et feremus, quod mutare in nostra manu situm non est. Tu vicissim fac fides tibi constet, qui me primum omnium Eusebium ex fornace calentem accepturum, fueris pollicitus. Praestare tanto magis debes, quanto impensius desiderium singulis litteris acuis. De amphitheatro piget scribere, et sunt omnium judicia in medio; etiam eorum, quos tu minime suspiceris. Casaubonus certe nuper in haec verba ad me scripsit, Fronto Ducaeus, vir er uditissimus et modestissimus, cum superioribus diebus ad me venisset, librum illum et libri auctorem abominatus, non unius, sed plurium facinorosorum hominum opus esse confirmabat. Sed ego nunc temporis angustiis, et occupationum multitudine im pedior, ne compluscula, quae animo in hac caussa obversantur, subjungam. Nonnulla in Putschii sinum, cum quo multus et suavis, per aliquot dies, quos apud nos agit, de te sermo, effudi. Roserii ineptissimas adversus me nugas vidisti? Quas ego, Casauboni, Thuani, Bongarsii, aliorum consilia sequutus, silentio splendide contemnendas censeo. Vale. Augustae Vind. VII. K. Novembris. An. MDCV.

XLI.

MOnumenta gentis Scaligerae quae vides, Veronâ a Caesare Nichesola, homine mei amantissimo, tibi transmittenda accepi; neque quî id commodius, quam per nundinas fieri posset, reperi. Eae nisi nobis Eusebium, tanto jam tempore exspectatum, repraesentabunt, inamoenae accident: Sed speremus, quod juvat. Erant, quae praeterea scriberem; sed me podagra ab aliquot diebus lecto affixit, et decumbens haec scribo; nosti autem opinor pedum manuumque in hac caussa consensum, cum illi odiose otiantur, quam istae longis scriptionibus exarandis parum promptae esse soleant. Putschium nostrum pulchra et praeclara minantem, in aetatis flore succisum, quam dolui? sed hac lege homines nascimur. Valde velim exstare editionem novam auctorum, de limitibus agrorum; quae nisi apud vos prodeat, ubi codices manuscriptos esse ajunt, quid aliunde sperem non habeo. Vale. Augustae Vind. VI. Id. April. An. MDCVI.

XLII.

VAndermy lius ad me scripsit, Eusebium tuum cis paucos dies absolvendum, forte ante exitum hujus mensis. Quod si sic est, et tu promissi memor, in sententia manes, quaeso, quamprimum ad Casparum Quingettum mercatorem Amstelrodamensem mitte; is cum fide ad me curabit: Et ego aspectu operis maxime cupiti, ante nundinas fruar. Cujus rei spem omnem deposueram, conspecto proximo catalogo; sed Vandermylii litterae

iterum erexere. Hoeschelii Procopius nundinis prostabit. Casaubono me Polybium membranaceum ex Boica bibliotheca impetraturum prope confido; optimae notae esse asseverant, qui diligenter inspexere. Pro Vulcanii Cyrillo quorundam fores adhuc frustra pulsavimus; nec tamen desistimus. Vale. Augustae Vind. Prid. K. Jun. An. MDCVI.

XLIII.

ORator ad vos venio, ait ille in Comoedia, sinite exorator ut siem. Eusebii multi apud nos cupitores, rara adhuc sunt exemplaria: inde fit, ut meum, quod tu misisti, jam non meum sit; ita crebro ejus usum amicis cogor concedere. Horum unus, quod in prolegomenis haec verba legerit: Diserte extat in parapegmate incerti auctoris, interprete Nic. Leonico, quod fastis Ovidianis praetexisolet: sed falso attribuitur Ptolemaeo: Nam aliud Ptolemaei Graecum longe huic dissimile, penes nos habemus. Cum haec, inquam, legerit, et me nihil non apud te posse sibi persuadeat, desiderio Kalendarii Ptolemaici Graeci genuini incensus, vehementer institit, ut apographum a te impetrarem. Puto paucarum pagellarum rem esse: Vide itaque, quid tibi faciendum censeas: Etsi enim amico magnopere gratificari cupio, tamen nihil praeter commodum tuum volo: Sed magna in humanitate tua spes est. Vale. Augustae Vind. XV. K. Nov. An. MDCVI.

XLIV.

NIsi tu joco quereris, ego quod serio mirer, habeo; quid tribus meis epistolis factum sit, quas ab autumnalibus nundinis ad te scribere, et homini expertae fidei Casparo Quingetto Amstelrodamensi, omnes commendare memini. Itane fierî potest, ut iis itineribus misellae periclitatae fuerint; quibus millenae aliae quotidie tuto commeant? Vandermylij ergo operam experiamur, feliciori spero successu; quod is se ante mensis hujus exitum, ipsum ad vos cogitare scripserit. Francofurto nonnihil litterarij mercimonij allatum vidimus, cetera in dies expectamus; etsi profecto inter ea, quae allata sunt, jam quae nollemus, vidimus: sed utinam coram colloquendi facultas esset. Quod Vulcanium strenue in Procopio laborare significas, beasti Hoeschelium; et est sane auctor dignus, in quo Agathiae interpres nervos intendat. De patris in animalium historiam curis, tu quidem salivam moves; sed omnis spes intercidit, postquam te vestris Catonibus non contentum esse, alios typographos quaerere ostendis. Quid satis est, cui Roma parum[?] quae officina satisfaciat, cui Plantiniana sordet? nam de Bassoniana tecum propemodum sentio. Operis de emendatione temporum utriusque editionis ea majestas, ut cui Raphelengij domi sunt, foris typographum circumspicere non debeat. Vale. Aug. Vind. VI. Id. Jun. An. MDCVII.

P. S. Nichesolae velim significes, te monumenta Scaligeriana dudum accepisse, ne fides mea laboret; nuper enim quid iis factum sit, quod litteram nullam unquam a te acceperit, quaesivit. Vandermylio in eo, quod meo nomine a te petet, ne te difficilem praebeas, rogo.

XLV.

QUid Praga de coeli facie ad me perscribatur, in scheda leges; nostri hîc Mathematici somniculosiores, nihil hujus adhuc observarunt, sed observabunt, a me moniti: quid vestri sentiant, fac, quaeso, sciam. Procopium te ex nundinis accepisse, spero: Mire adhuc sterilis ille labor Hoeschelio, nisi longior mora grandius foenus coquit. Verum pauci Graeca intelligunt, et ut non intelligentes, ament, prope stultum sit petere. Heinsius si ad vos redijt insta, quantum potes, ut versioni manus admoveat; ne ineptus interpres, quod futurum praevideo, eam stationem occupet. Vale. Augustae Vind. V. Non. Octobr. An. MDCVII. Vandermylius ante tres quatuor hebdomadas epistolam a te ad Cerutum scriptam misit, ea probe curata est.

XLVI.

BInas a te accepi epistolas, Non. Martij et XIV. Kal. Maji datas; priorem Callipedes, opinor, pertulit: Utrique litterae ad Cerutum adjunctae erant, quarum unae illi jam sunt redditae, quod ex responso intelliges, alterae mox reddentur. Eusebium etiam curabo, sed occasio exspectanda est, ob voluminis magnitudinem. Interim Menippea ad Nichesolam missa. De fastorum inconstantia, tu sane docte et accurate; tamen ego nescio quomodo, lapidi meo adhuc faveo, qui Sept. Getam II. et Plautianum II. Consules praefert. Subscriptiones enim legum, numeros Consulatuum Antonini et Getae aequantes, meo animo palam corruptae sunt, et digitum ad fontem et originem erroris videor posse intendere. Cum correctores collegia Consulum in fastis sic comparata reperirent,

Consulibus, quos asterisco notavi, praecipiti consilio numeros II. et III. ascribendos censuerunt, aeque utrisque quod nimirum Antoninum primum Consulatum cum patre gessisse scirent, Getam cum Plautiano crederent. Sed fefellit homines audaciores quam circumspectiores, duos fuisse Getas Consules; Severi

fratrem alterum, Plautiani scilicet collegam, alterum Severi filium, Antonini utroque Consulatu collegam; itaque numeros inter. patruum et fratris filium non recte continuari. Ejus rei etiam alij lapides admonere poterant, in quibus Antoninus Aug. II. cum Sept. Geta Nob. Caes. nullo adscripto numero, hoc est, tum I. Consule, et Antoninus Aug. III. cum Sept. Geta Caes. II. comparantur, numeri nusquam aequantur. Adde tot nummos, quibus Geta Aug. Trib. Pot. III. adhuc Cos. II. scribitur, Et insignem unum Philippi Fuggeri, quo Trib. Pot. IV. Cos. II. Des. III. sed tertium Consulatum ne iniret, fratris scelere effectum est. Getae patrui Spartianus non semel meminit, ex quo Cuspinianus primum distinctionem observavit. De priori ejus Consulatu, quandoquidem lapis bis Consulem fuisse ostendit, nihil praeterea habeo, sed Suffectorum infinitus numerus excidit. De gemma multa me doces, quae cum primum vacabit, pensiculate examinare est animus. Pro Satyra gratias habeo. Judicium ascriberem, nisi dudum certum et constitutum haberem, polemica haec nulla ex parte attingere. Vale. Augustae Vind. Prid. Id. Majas An. MDCVIII.

XLVII.

EGo vero non unum patris tui panegyricum, sed et reliqua, orationum atque epistolarum avide evolvi. Sic soleo Scaligeriana. Quarum ne qua mihi elabatur pagina, plane cautio est. Itaque valde te amo de munere. Verum carmina, quae Agrippinates dedere, an agnoscitis? mone quaeso, ne alienum tollamus pro legitimo. Merulae quid factum, ne hariolari quidem possum, a quo et publice et privatim tam diu nihil compareat, cum utrumque exspectaremus. Privatim responsum debebat. Publice geographicum illud grande opus. De quo quotidie quaerendo, quidam qui me illo amico uti putant, tantum non enecant. Ego praeter mirari, quod respondeam nihil habeo. Quaecunque eum caussa moratur, facile sciamus. Et si nulla tabulae itinerariae explicandae hîc spes superest, istud quoque sciamus. Sane meliora omnia et spero et voveo! sed tam diuturnum tamque obstinatum silentium quî non suspectum sit? saltem salutem tu ejus nomine ascripsisses, ne plane ad silentes abiisse, quod abominor, necesse haberemus suspicari. De catomo, nihil, quod contra jam moveam, habeo. In Tolisto-Bojis conjecturae, quam Casaubono probari video, non favere non possum, ita multa concurrunt, quae tamen te dissentiente nunquam satis firma existimabo. Quam ridicula pleraque populorum etyma, nec ipse ignoro, neque quisquam est, qui aeque ad Becceselena nauseet. Sed nisi fallor, alia est Tolisto-Bojorum ratio. Multa erant praeterea, quae ad tuas rescriberem;

sed tempore exclusus necessario ad proximas rejicio. Hoc unum, quod in scheda leges, amicus meus, cetera vir bonus, sed ex illorum genere, qui, quod volunt, valde volunt, quin ex te quaererem, excusari non passus est. Vale V. Illustris, et me inter homines tui cultores amatoresque censere perge. Merulae, si apud vos est, multam salutem. Multam item Meursio. Cui ne scribam, satis caussae esse existimo, cum munera mea Calvi ad Catullum comparet, ita enim ejus litterae loquuntur, quas Vandermylio coram ostendi, ne scriptio quidem grata accidere poterat. Ille fortasse alio scripsit: Interim. Porci illius Patavini quem dicis, nihil unquam ad nos. Et an Verres hic dignus isto Hercule? nam et te tacente, qui fidem adhibeat; nisi sui similem reperiat neminem. Augustae Vind. XIX. Kal. Jul. An. MDC.

MARCI VELSERI EPISTOLAE AD JUSTUM LIPSIUM, EX BIBLIOTHECA HVGENIANA.

I. Viro Clarissimo et Praestantissimo Justo Lipsio, Domino et Amico meo observando. Lovanium.

NEmo bonas litteras amat, qui te non colat. Solus ego cessator. Manu quidem et stilo hactenus, non animo. Quem tui, Vir Charissime, amantem observantem diu habeo, et promere, saepe fuit impetus. Pudor fraenos injecit. Quomodo ignotus ad Virum tantum, praesertim nulla occasione subnixus! Eam nunc denique videor probam nactus, ideo lubens arripui. Has schedas inspice, sunt ex antiquo autographo, singulares istius generis superstites reliquiae, multa hactenus non visa non audita proferunt, optimam vestrae Belgicae et Bataviae partem describunt. Quibus nominibus tibi acceptas futuras, non spero, sed plane scio ex meo sensu. Quam cupide enim exosculer, si quod simile monumentum Germaniae, aut Raetiae et Vindeliciae nostrae se aperiat! Affectus ergo mei in te indices cape, et eum mihi cum multis hujus orae communem scito. Nescio enim quomodo, quod ille de virtute dixit, amicis inimicis aeque amabilem esse, geminum ego hic quotidie experior, quidquid a te litteratum prodit, omnes, non litteratos tantum, sed nos illiteratos etiam mirifice

tenet, in tui amorem et admirationem rapit. Explicationes tibi probari valde velim, sed ut eas minus, consilium certe editionis schedarum probabis, quas adeo gratiosas apud eruditos futuras auguror, ut nonnihil favoris inde in explicationes sit dimanaturum. Reliquum, ambitionem meam in primo isto officii limine fateri, ea persuasit, tuas hac scriptione posse elici. Cogita, an tanti putes, me profecto eximio beneficio devincies, a quo tibi promitte, quidquid ab homine tui studiosissimo proficisci potest. Vale. Augustae Vind. Prid. Kal. Mart. An. MDXCI.

II.

S.Me ante aliquot dies ad te scripsisse, Vir Clarissime, ex Viviano cognosces. Amor et observantia, quam tuae virtuti et doctrinae debemus omnes, a me impetraverat. Etsi difficulter: Subverebar enim, ne molestae et impudentes viderentur interpellatrices, litterae ab homine ignoto profectae. Ac sustinuissem me, nisi impulisset occasio, quam tibi probandam sperabam. Schedae sc. itinerariae, quas ex antiquo autographo, singulari hujus generis superstite monumento, si tamen superstes est, deformatas, publicas feci. Hae cum pleraque invisa inaudita proferant, multam Belgicae et Bataviae vestrae lucem inferant, quin facile aditum exoraturae essent, dubitare non poteram. Conciliatrices itaque blandiusculas praemisi. Sed ecce in manus praedonum incidisse audio, quibus vel hoc nomine male sit, nec an postliminio in libertatem vindicandae, constat. Quid ego facerem? Quando ardor ille tibi innotescendi non defervet, sed--- crescit in horas, aleam semel frustra jactam, visum repetere. Tu sive constantiam, sive pertinaciam, in tuam amicitiam penetrandi, recti consules, sane sidoctrinam humanitas aequat, et me saltem in extrema tuorum cera scribes. Nam sic omnino accipe, qui de scriptorum tuorum praestantia acutius me uno judicare queant, multos esse, qui te plus ament et admirentur, neminem. Vale Vir praestantissime. Aug. Vind. Pr. Non. April. MDXCI.

III.

S.Serius respondeo, non mea, tabellarii culpâ, cujus negligentia factum, ut tuas, Clarissime Lipsi, ante non multos dies acceperim. Amorem, quem spondes, amplector exosculor: quando ita a juventute institutus sum, praecipuum vitae fructum in eorum benevolentia positum existimare, quorum virtutem et doctrinam inprimis mirarer. De Vellejo gratias ago: nae tu in rependendo promptus et largus. Neque censuram, neque elogium expectas; sed verbo dicam, eo loco hicapud nos, quo tua omnia, summo. Lazii fragmentum de bello in Suevos, quam recte divinasti nugas? Vulgatum tamen aliquoties admiratores invenit. Et vero digladiantur etiam, an Cisara Augusta nostra,

an nescio quod in vicina Bajoaria oppidum. Ego multis argumentis conjicio, narrationem totam lusum esse hominis male feriati, qui Caroli M. aut Othonum tempore scripserit: non multo recentiorem indicio Urspergensis et Frisingensis, qui se famâ jam tunc vetustate inolitâ niti significant: etsi Frisingensis Varianam cladem interpretatus, quod multi imperite sequuti. Habes in scheda fragmentum, et notas inter exscribendum natas: inspice, si tanti putas, et juva nos qua potes. Debes profecto: quandoquidem Vellejum semel illustrandum sumpsisti, tuâ interest, ne quid illi adulterini assuatur: nostrâ, cum res Vindelicas prae manibus, et hoc ulcus tangere necessum habeamus, sectionem tibi potissimum peritissimo chirurgo committere. Lazius hic deridiculo, non praeter morem. Vere et medice de homine medico medicus scripsit, ingessisse multa, digessisse pauca. Librum in Dialogistam vidimus, et legimus cum voluptate, execrati adversarii impudentiam, dementiam, impietatem. Si vetus de te ad nos rumor, utinam autem verus, erit quod Diodoris acrius doleat, illi ringantur, boni omnes sibi gaudeant, tibi gratulentur. In quo omine desino, tu ratum praesta, ita te aeternum salvum salus. Augustae Vind. XVII. K. Junias. MDXCI.

IV.

ERuditionem in te, Clarissime Lipsi, dudum amavi: humanitatem, ex quo tempore priores tuas accepi: nunc etiam pietatem, cum, quod antea rumor attulerat, animo tuo interiorem quietem et securitatem partam, ex te intellego: Amorem tot accessionibus auctum perpetuum ominor, siquidem Funiculus triplex difficile rumpitur. Tu vero macte hac felicitate, quam tibi non ego unus, sed quotquot hîc tui pietatisque amantes vivunt, gratulantur. Ut enim ille de virtute ait, semper esse amabilem, sed gratiorem in pulchro corpore, sic habet pietas, sibi sola satis, non tamen est, quin litterarum splendore mirifice illustretur, nec omnino ulla rebus humanis utilior potest accidere conjunctio. Utinam tibi Deus mentem injiciat, velis hujus tuae in rem Christianam voluntatis publicum extare testimonium, magno multorum bono, non fallor, fiat: haud sane quod te fidei nostrae capita aut certius, aut uberius, aut subtilius, quam alii fecerunt, tractaturum existimem, sed quod aliquos, qui ut Theologorum scripta attingant, nunquam persuaderi possent, auctoritas et exemplum, alios orationis tuae siren, nihil blandior, in rectam viam sint deductura. Ubi tu porro rectius operam colloces? Nam ut nescio quibus Chronologis et Westphalis, ineptissimis hominibus, respondere inducas animum, eisque vel horulam largiaris, scio non facies. Oratione, quam de B. Virginis Mariae laudibus a te habitam audivimus, fortasse id argumentum attigisti;

quicquid est, ne quaeso nos cela, qui omnia tua suspicimus, ut etiamlitterulas inter cimelia condamus.

De Etrusca conditione recte deliberabis: multum litterae et litterati Mediceis debent, fatendum est, At vix scio, an praeter unum aut alterum, Mureti inprimis, plura transalpinorum hominum exempla sint obvia, quorum Ingeniis in Italiâ invidia et ambitio Italorum non obstiterit. Pseudo- Velleiana te mecum damnare video, nec praeter opinionem.

In Caesarem, Livium, Florum, et Caesareos scriptores, hoc est, in omnem Romanam historiam, quae promittis, utinam quamprimum repraesentes: magni alicujus Mediciopem, multos infeliciter experti, diu est quod isti flagitant. In Spartiani Caracallâ quaerebam, quid sibi haec vellent, Circa Raetiam non [?] paucos barbaros interemit: militesque suos quasi Syllae milites [?] cohortatus est et donavit. Quae est ista tam eximia Syllae co- [?] hortatio et donatio, quam respexit, doce nos; quae apud Sallustium et Appianum de Sylla legimus, huc vocare, frigidum opinor, peculiare quid voluit Spartianus, Vale, vir praestantissime. Augustae Vind. X. Kal. Febr. An. MDXCII.

MItto tibi, Clarissime Lipsi, speciem abaci aenei antiqui chartulâ expressam, quae se commodum obtulit, cum neque tuarum desiderium jam diutius ferre, neque eas praeterquam scriptione possem elicere, et intelligerem esse hominis aut impudentis, aut imprudentis et sane importuni, inani scriptione cujusquam otium interpellare.

Scis ductis lineis et positis calculis rationes nunc vulgo subduci, eo propemodum abaci usus recidit, sed viâ, uti vides, diversâ, nescio an simpliciori et expeditiori, quam valde velim firmari verbis scriptoris alicujus veteris, probi. Horatius,

Parum huc opinor facit. Tu cogitabis, nos docebis, et quod unice cupio, amare perges: nam ut amicitiae nostrae memoriam etiam ad posteros propages, etsi inter prima in votis habeo, prae omnibus aeris marmorisque monumentis aestimaturus, vereor tamen ne improbum sit petere. Communis amicus Vivianus nescio quid de face historica indicabat; An id est, quod ad me scripsisti te in Caesarem, Livium, Florum, Spartianum, et reliquos Augustae historiae scriptores meditari? Sive hoc, sive aliud, ne, quaeso, differas, sed rem litterariam quamprimum isto quoque splendore illustres. Vale. Augustae Vind. VI. Id. Mart. An. MDXCIII.

Abacus aeneus est, forma et magnitudine, quam chartula exprimit. Foramina scilicet, ordines sive alveoli, in superiori parte octo, totidem in inferiori parte. In superioribus singulis alveolis singuli sunt claviculi umbellati, sive capitibus latioribus, ita ut hinc inde moveri queant, nec tamen excidant. In alveolis inferioribus singulis quaterni sunt similes claviculi ductiles et umbellati, praeterquam in alveolo [?]. signato quinque claviculi sunt: rursus in tribus alveolis, qui extra reliquorum ordinem, in duobus quidem s. et [?].notatis singuli sunt claviculi, in 2. vero duo sunt. Claviculi itaque in universum XLV. omnes mobiles. Parte adversa characteres inscripti, quos dixi [?]. s. [?]. 2. Dein numeri I. X. C. [?]. IXI. parte aversa nullae notae, claviculi tamen, quod necesse est, hinc quoque in alveolis conspicui: ad angulos quatuor lunulae paullo crassiores, et magis quam claviculi extantes, annexae sunt, hae abacum sustinent, ne claviculorum usus impediatur.

Usus videtur fuisse hujusmodi, ut in XIV. alveolis, quibus numeri sub vel supra scripti claviculi inferiorum alveorum singuli tot numeros, puta asses aut sestertios notarent, quot character interjectus: superiorum vero claviculi uno amplius quam inferiores claviculi ejus alveoli omnes. Quo posito facile est intelligere, quomodo ductione claviculorum, quibus I. interjecta est, exprimerentur inferioribus omnibus quatuor, superiori unico quinque, itaque collectim novem: fuerit addendus decimus, reducebantur hi claviculi, et movebatur primus inferioris

alveolix. deinde secundus, tertius et quartus ad XL. usque, superioris alveoli claviculus addebat L. ut colligerentur XC. Deinceps in centenariis, millenariis et reliquis par ratio. Alveolus [gap: Greek word(s)] . inferior quinque claviculos habet, totidem uncias significantes, uti videtur. Jam si superior una amplius, sex nimirum uncias denotat, conficientur XI. unciae, et si duodecimam adjicere voluerimus, reducemus hos claviculos, ducemusque unicum inferioris alveoli I. quem integrum assem esse diximus. Idem usu veniet in sestertiis, siquidem XII. asses pro sestertio accipimus, nam hic variatum. De alveolis s. c. 2. parum liquet, neque eorum usum adhuc recte assequor.

VI.

S. Casui, Vir Clarissime, quicunque ille fuit, qui priores tuas intercepit, admodum irasci non possum. Etsi eas sane salvas, te molestia iterandi toties eadem caruisse vellem, mirifice tamen amoris constantia delectatus sum, quam tertium repetita scriptio, non nisi deperditis prioribus litteris exercuisset. Quid quod diuturnum etiam silentium excusas, et suspicionem culpae minus fide cultae amieitiae purgas: nevivam, si quidquam legi hoc anno suavius, amabilius, ipsa charta, ipsi litterarum characteres benevolentiae auram redolere videbantur. Reperitamen in tanta suavitate, quod me morderet, adeo nihil sincerae voluptatis largitur hominibus Deus. Vidi enim te manifestis amoris et benevolentiae signis in me editis immensum detrahere fidei sententiae, quam de libris meis rerum Augustanarum tulisti perhonorificam; neque ego profecto, qui mihi male nimis sum conscius, judicium istud unquam jactare ausim, in quo jus gratia flexum esse omnes intelligant. Romanam militiam ex Polybio avide expectamus, fila item aliqua facis historicae, quando te eam per partes daturum significas. Sicubi nostro nomini locus pateat, ut poster is inde constet, me inter Lipsii amicos numeratum, id ex animi mei sententia ambitiosis quorundam titulis longe anteponam.

A Fulvio Ursino duas inscriptiones bene veteres Romae nuper erutas accepi, quas ad Ortelium mitto, ea lege, ut tecum communes habeat. Vale, mi praestantissime Lipsi. Augustae Vind. XI. Kal. Jan. An. MDXCIV.

VII.

A Nd. Schottus hac transiens me humanissime complexus est, adeo profecto, ut qui ejus amore jam antea incaluerim, nunc ardeam medullitus: is cum abiens nunquid ad te litterarum interrogaret, se enim recta in Belgium ire, visum piaculum, negare. Et vero commodum in manibus erat Nicolai Serarii, qui Herbipoli vivit, epistola, et in ea haec de te verba: In eo ipso Machabaeorum

libro sunt id genus non pauca, quorum unum vel alterum Domino Lipsio, quem in ista antiquitate facio plurimi, proposui. Autumnus erat, hyems abiit, nobile lanigeri sydus, quod cuncta sequuntur, exsurgit, necdum tamen a Phoebo illo radiolus. Novi, adeoqueue, ubi ipsemet minime scit, non semel, summam hominis humanitatem expertus sum, ita ut vel adeum meas non pervenisse, vel occupatissimum esse ipsum suspicer. Vales, et merito, apud ipsum auctoritate, tibi enim paene plures quam Gallico illi Herculi catenae. Rogo mihi ab eo, si qua ipsi fraternitatis et cognationis ejus, quae lib. I. Machab. cap. 12. v. 21. scribitur, vestigia uspiam notata, impetres. Iis quae habeo non plura, sed expressiora et certiora desidero, neque quin habeat ambigo. A Prienensi Mandroryto non est quod caveat, ut aliud nihilsim, sanctum tamen Hieronymum libenter audio, qui nescio quem laudat, quod quae a quibus didicisset, ingenue profiteretur, et hodie meo in Paullo legebam, Reddite omnibus debita, cui honorem, honorem, honore invicem praevenientes. Sed egone satis pudens, qui tibi alieno etiam nomine negotium pergam facessere? Sic est, mi Lipsi, Serarius me a te amari existimat, et mihi hanc illi demere opinionem cautio est, quid facerem? Audaciae apud te periculum adire eligo, tu ad me deterrendum, vel doctus minus, vel minus humanus sis oportet. De rerum nostrarum statu, Schottus fortasse aliqua coram; qui tibi adveniet spoliis utriusque Hesperiae onustus, nam et nobis thesauros suos hîc explicuit. Vale dulce decus meum. Augustae Vind. Prid. Non. Jun. An. MDXCVII.

VIII.

V Aletudo tua mirifice me sollicitum habet. Si jam confirmata, quod Deum omnibus precibus oro, quaeso, fac sciam, saltem per amicos, Schottum aut Ortelium. Admiranda, crede mihi, in deliciis sunt, omnibus, etiam iis, quos ab his litteris non putes tangi. Sed hic est librorum tuorum genius, livor audiat licet, sine compare exemplo. Augustae Vind. IV. Id. Jan. Anno MDIIC.

IX.

S. Diu est, Vir Clarissime, quod manuum hoc officio inter nos cessamus, neutrîus credo culpa, dum tu quidem arbores seris alteri profuturas saeculo, me meae etiam occupatiunculae distinent: Animis interim utrim que calentibus, nam de meo, ipse mihi sum recte conscius, tui, stricturas in litteris ad amicos vidi. Et cavesis credere, mi Lipsi, me suaviorem ullum in hac vita putare fructum, quam amari a tui similibus. Significavit Ortelius, quid de cadavere apud nos nuper invento, deque conjectura nostra rescripseris. Ea Ursino planissime arrisit. Ego recipio

cautionem, qua tu de antiquissima vetustate excipis, quod tum corpora uri, non humari solita; neque Corneliorum et Marii exemplis, aut si qua sunt priva alia ejus generis, contra pugnem: sed recentius aevum, post desitam demum ustrinam, ultro tribuam, Romanum tamen. Vidi, qui huicmori terminum in Antoninis figerent, nescio quam firmis argumentis nixi, et num non credibilius, quod de cetero fere fit, exoluisse paullatim. Omnia profecto dubia, verum hariolari liceat; cum Aurelianum rem in Vindelicia gessisse Vopiscus scripserit, et Zosimus multa Alemannorum millia iis locis ab eo caesa indicet, quid vetet militem interpretari, qui eo ipso bello fortiter fecerit, abque imperatore donatus fuerit? Nisi tibi sane hae nugae sunt, quod vereor. Admirandorum tuorum mirifico tenebar desiderio, ut primum nomen et argumentum inaudii, id deinde Schottus noster in immensum adhuc auxit, qui illis dilaudandis, legit enim quae typis hactenus descripta, ad quartum opinor librum, sibi ipsi non satisfacit. Urge, quaeso, typographum, ne spem nostram ultra nundinarum tempus trahat. Vale dulce decus nostrum, et me, quod te serio obtestor, amare perge. Augustae Vind. XII. K. Februarij Anno MDIIC.

SErio profecto amas me, Vir Clarissime, qui quantumvis aeger, scribere munusque mittere sustines. Breviores illae tuae solito, nihilo insuaviores; quam putas me affecerunt extremae duae voculae, Ama et reminiscere! supervacuae eae quidem, si rem spectes, indices sunt, imo testes, affectus in me calentis, quem juxta amo, et ita me Deus juvet, admiror. Librum aspexi, nondum totum legi, neque per tempus potui, saltuatim quaedam, quae ipsa me multum docuerunt. Judicium ne expecta, non a me, non a quoquam hominum, olim de Lipsio, deque iis, quae ille edidit, quae edet, judicatum est. Sed nunc vetor plura, nisi quod unum addo, me pro salute tua vota facere nunquam destiturum, donec te confirmatum intellexero. Augustae Vind. III. Id. Majas Anno MDIIC.

Tantum Lipsii amorem a posteritate etiam sciri, nimis quantum mea interest; ignosce ambitiunculae, siquidem tribus verbis me tam magno bono donare potes.

XI.

SEgetus ad me Patavio VIII. K. April. Totus prae gaudio extra me sum, ita me beasti evangeliis tuis. Lipsius ad nos? ô diem laetum! ô diem festum! ô diem exoptatum! ô diem! ô diem! Quando ego tibi vicem rependam mi Velsere? Lipsius in Italiam? Bene illi, bene tibi, bene mihi, bene Reip. Quidni enim in tanta laetitia propinare liceat? Dii viales adeste eunti, adeste redeunti,

Antonius Possevinus etiam, a quo hae litterae, magnum tui desiderium ostendit. Quod te scire volui, ut expectationem hominum tibi eo minus trahendam existimas. De nostro opinor animo nihil dubitas, certe non debes. Vale. Augusta Vind. Prid. K. April. An. MDIC.

XII.

OGravem autumnum, qui omnem aestatis spem intercipit. Nam nos quidem te manibus tantum non tenebamus, intuebamur, alloquebamur, complectebamur, ita superiorum mensium litteris persuasi. Et ecce a Schotto, Lipsius de consilio profectionis Italicae, nutat. Ne quaere, quam perculerit, sustentabamur tamen, quod amici Româ nunciarent; amplissimus inprimis Dietrichstenius Cardinalis, certum ibi tuum adventum haberi, esse admotas a viris magnis machinas, a Cardinale praesertim Sfortia, quae vel invitum pertrahant. Cum alterae a Schotto, tinniente illa littera, quam tu vocas, in mugientem male saginatâ, Lipsius mutat. Caussa, sive invaletudo, sive quod omnes, etiam ingratiis in Italia retinendum augurentur, sive adventus Principum ex Hispania exspectatio. Quicquid horum, graves te in constituendo caussas sequutum, profecto nullus dubito, illisque etsi ignoratis facile assentior, hactenus ut approbem, ut sine doloris sensu, qui potest? neque tu postules mi Lipsi. Feremus igitur, et nos tuo amore consolabimur, quem, si mihi quidquam credis, multorum Principum magnificis pollicitationibus merito ante ferimus, quod et hoc aevum et omnem posteritatem scire cupimus, neque non fiet, si mihi pars aequa amoris tecum. Quod commodo tuo velim, interdum vel per Schottum fac intelligam, quid rerum agatur, quid sub manu habeas, quid vetus; quid novum, primum secundum, publico dare pares, mirifice enim, ita me Deus amet, de te loquendo, cogitando, legendo recreor. Tabulae itinerariae me interpretem reperisse spero, ne nimirum diutius edita inedita maneat. Vale Augustae Vind. Kal. Septembr. An. MDIC.

XIII.

BEne Schotto, quo sequestro crebrae inter nos salutationes commeant. Sed num se iis noster sustentet amor? Credo, ut est quotidianorum officiorum usus. Nunc, quoniam grandis caussa incidit, non magis feram vicaria manu tibi gratulari, quam alienum animum meum gaudium gaudere patiar. Ego vero tibi ipsus illum diem serio gratulor, qui, ut non unus neque ex una Belgicae civitate litteris ad me perlatum est, tibi pulcherrimus illuxit, quo Sereniss. Principes, ut te orantem audirent, et quidem imparatum, scholae vestrae tecta subire non dedignati sunt, eo successu, ut recedentes beneficium accepisse non dedisse

viderentur. Apage Pompejos, apage Posidonios: alia erat illorum temporum ratio: haec aetas, sromnia circum spicias et expendas, nihil profecto vidit simile. Nos non tuam tantum, sed litterarum vicem laetamur universe, quibus privata virtus hunc tantum honorem publice exorarit. Perpetuas in Senecam notas eo expectamus animo, quo tua omnia, intendit desiderium Senecae nomen, quod mihi ab usque fere pueritia inter charissima, tum etiam expecto, an ego tibi de pilicrepo ineptisse videar. Vale, V. Praestantiss. et hominem tuo amore non indignum, siquidem amorem amor meretur, amare perge. Augustae Vind. VII. K. Febr. An. MDC.

XIV.

EN fasciculum a Puteano tuo. Ego de facilitatemea quod tibi querar habeo. Dum amicis panegyricum ambitiosius ostendo, et legendum petentibus satis firma fronte negare non sustineo, ipse eo careo, ille per aliorum manus, perque vicinas etiam urbes vagatur. Interim, quae legi et intellexi, sunt sane praeclara, haud dubie item reliqua. Et immortali nos beneficio affeceris, si perpetuam hanc in Seneca operam praestiteris, cum praesertim multa in eo auctore adhuc jaceant, non alio quam Lipsiano acumine erigenda. Dissertatiunculam, quod te tamen facere video, cave extenues. Quod in illa verbum, judicij et prudentiae non plenissimum? quae ego in omnibus tuis scriptis, ita me Deus amet, supra etiam ingenium et eruditionem, quamvis utraque summa, admirari soleo. Me non blandiri, ipse mihi conscius sum; tu si candorem istius pector is noris, credas. At brevior est, quam pro majestate tantorum Principum. Nimirum expectabant Phormionem aliquem, qui aliquot horas de ipsorum officio, et omni ratione Reipubl. Belgicae copiose dissereret. Quod isti vellicant, mihi prima laus habetur. De imagine, gratias habeo. Ea jam in aliquot exempla, hîc, in Italia multiplicata est. A me, quando pro tua modestia cautum voluisti. Artifices etiam nostri publicabunt, addito emblemate, quod quantumvis illustre et magnificum, nemo nisi iniquus abjudicet. Nuncius de clade ad Ostendam, nos nuper mirifice perculit. Erexit rursus Principis incredibilis, etiam ab inimicis, quorum litteras legimus, laudata virtus, et supra fortunam animus. Verissime elegantissimi poetae illi elogium subscribetur,

Fu perdente, e vincente, enelle averse
Fortune, fu maggior, che quando vinse.

Omnia hoc Duce Belgis sperare licet. Spem Deus firmet. In quo voto finio. Te, praestantissime Lipsi, precatus, ut tuum in me amorem velis esse perpetuum, quod eo vehementer recreer. Vale. Augustae Vind. XIV. K. Aug. An. MDC.

Schondonchus proxime innuebat, forte brevi futurum, ut Delrium, cujus Orientium legimus, complecterer. Quod profecto magnopere cupio, sed si apud vos adhuc est, officiose salveat.

Photius absolutus est, ipse quidem. Lucem ei appendices adhuc invident. In Geographicis dabit Hoeschelius noster ad nundinas, quaedam Scylacis, Artemidori, Dicaearchi, Isidori, Marciani.

Et hoc paene fugerat, quibus ostenderim imaginem, gratulatos esse melioribus literis, Lipsium juvenescere. Sic enim plane visum, cum ea contendentibus, quae ante annos opinor XIII. publicata est.

XV.

IConem nuper promissam habes. In qua artificis affectum probes, praequam quod manus effectum dedit, opinor. Delrium suavissimum hominem his diebus complexi sumus. Visit enim nos de via, et confirmandae valetudinis caussa aliquantum hîc temporis substitit, etsi videbatur festinare. Multa inter nos confabulatio, de rebus vestris publicis, de tuis item privatis. Unum gratissimum fuit audire, te difficillimis quibusque Senecae absolutis, jam ad epistolas emersisse, quae ut magna, ita planissima et expeditissima sit pars totius operis, neque dubitandum, quin brevi Latinum philosophum, tuo labore multis modis et meliorem et illustriorem, simus habituri. Plinii nuper me locus exercuit, de quo, nisi melioribus occupationibus tuis parcerem telubens legam judicem. Est libro XXXVI. cap. XII. de pyramidibus in haec verba, Amplissima, octo jugera obtinet soli, quatuor angulorum paribus intervallis, per octingentos octoginta tres pedes singulorum laterum. At nisi me omnes rationes fallunt, area quadrati, cujus singula latera sint DCCCLXXXIII. p. erit jugerûm ultra XXVII. Itaque eo fere prolabor, ut Plinium aliquanto plus scripsisse, quam intellexisse existimem. Quod ne isto loco suspicari temerarium videatur, facit ejus tot aliis incogitantia. Plures in pyramidum historia authores sequutus est, proditis etiam nominibus. Primus Herodotus, maximae pyramidi octo plethra tribuit, alius eorum qui deinde XI. sequuntur, opinor, DCCCLXXXIII. aut ut quidam codices habent, et quae meo sensu sanior lectio, DCCLXXXIII. Has ergo sententias Plinium ita confudisse existimo, ut unam ad modum areae, alteram ad lateris mensuram imperite conferret. Cum Herodotus plethris certe latus mensus sit. Familiare autem Latinis, etiam optimi saeculi, jugera, quamvis tanto majora, pro plethris reddere. Sic enim Lucretius, Virgilius, Tibullus, Ovidius, Higynus, novem Tityi apud Homerum plethra, totidem

jugera interpretantur. Mela rem propius attigit, Maxima, tres namque sunt, quatuor fere soli jugera suasede occupat, totidem in altitudinem erigitur. Hero quippe Mathematicus, duo plethra unum jugerum conficere scripsit, quod et ipsum tamen rotunde magis quam vere dictum. Sed refert praeterea observare, quod Plinius octo jugera obtinet soli, Melam eadem phrasi scripsisse, quatuor fere soli jugera sua sede occupat. Cum interim ex comparatione ad altitudinem constare possit, Melam longitudinem lateris haud quaquam soli superficiem intellexisse. Verum, ego longius, quam constitueram, progredior. Vale Vir Praestantiss. et ama amantes. Augustae Vind. Idib. Septembr. An. MDC. Litterulas Sassenati inscriptas Pinellus Patavio misit.

XVI.

EN ineptias, quod dolenter addo, Italicas. O nationem, cui ego judicii laudem attribuere solitus! Sed hoc nimirum est, quod vulgari monemur proverbio, generosissima vina in mordacissimum acetum corrumpi. Nisi quod isti faeces, quam acetum verius. Neque enim obscurum qui coituri sint. Si tamen tam stultum consilium ullo unquam tempore successum habiturum. Utut erit, te haec quamprimum scire, tua interesse censui. De Seneca, omnes qui istinc scribunt, bene nos sperare jubent. Egovero quoties rei molem cogito, fidem quantumvis volens, illis accommodare vix possum. Interim promissam epistolarum chiliadem, quod vel nullo, vel exiguo tuo labore fieri possit, expleri desideramus. Vestam vidimus; in tantillo libello tantam bonarum rerum mirati copiam. Itali, si viri sunt, nodum quem tu in eo nectis, solvant. Vale. Et me etiam silentem amare perge, nam quod nuper ad Schottum scripsi, inanes litteras, nisi quid incidat, quod vel tua vel mea intersit, mittere non placet. Augustae Vind. Prid. Id. Novembr. An. MDCIII.

AUdio esse nonnullos Italos, qui de compacto Lipsium adoriri meditentur: scriptumque adversus eum valde acerbum edere cogitent. Ego sane hominem unice admiror, nihilque dici posse persuasum habeo, quo ipsiusgloriae vel minimum officiatur: itaque me longissime ab hac conspiratione abesse volo, ac doleo vehementer has turbas excitari adversum eruditissimum ac modestissimum virum, cujus ego scriptiones magno cum meo profectu assidue in manibus habeo, quemque omni invidia longe majorem esse autumo, nec is fortasse alienum animum a me suistudiosissimo gerit, cujus etiam rei opinione ipsum ego vicissim unice

diligo, inque oculis assidue fero. Denique ita censeo, neminem a multis annis extitisse, cui nostrae litterae magis debeant, ut omnis labor in ejus gloria deterenda prorsus inanis futurus sit. Imo vero plurimum inde viri laus adaugebitur, quem totae propemodum nationes aggredi necesse habent, si de ejus laude quidquam deminutum velint. Invidentiae non obscurae indicia sunt haec; atea, ut fulmen, non nisi summa afflat. Hoc tescire volui, ne me hujus consilii participem esse unquam suspicari possis.

XVII.

QUandoquidem me serio et pro amico jubes dicere, Ego tibi valde affirmo, scriptionem Hallensem, tot ingenii luminibus distinctam, omne, omne inquam sine exceptione, punctum tulisse, non unum pietatis; sed a piis. Quae aliorum sit ratio, ignorare non potes, quos illo spiritu agi, cujus Nicaena secunda Synodus actione quarta, ex Sophronii limonario meminit, si verum volumus, manifestum est, nihil enim aeque invitis auribus ac Virginis laudes admittunt. Tu contra audentior ito, Et quoniam ad Sichemensem non a me uno vocaris, neque tibi hae scriptiones graves, ut ais, hanc occasionem bene de coelestibus merendi, perire non patere. At materies non tam uber. Scriptio sit pro materie, vel epistola, vel commentariolus, quod si Saginare placet, promptum theses ipsas libare, demiraculis, quod in Hallensi obiter fecisti, de sacris peregrinationibus, de divae Virginis, et generatim imaginum cultu. Decore et utiliter a te fiat, lecturis iis, qui omnes aliorum sacras commentationes fastidiunt, Lipsii vero nihil negligunt. Historiam Gallicanam aliquo schemate tangas censeo, cujus aliquando testimonium ad posteros extet, quod de carmine in Jesuitas, cent. epist. ad Germanos et Gallos epist. XLIX. apte fecisti. Refert enim publice intelligi Lipsio displicuisse. Vale. Augustae Vindel. Postrid. Id. Decembr. An. MDCIV.

XVIII.

DIvam Sichemensem accepi, et legi, quam avide, quanto cum suavitatis gustu, nihil attinet dicere. At tu jejunitatem et maciem argumenti excusas, mihi contra videtur; Hallensi nulla re, nisi temporis longinquitate, et pro ea historiae modo, cedere. Quam illustre, quam certum, quod nec impudentia factum negare ausit, postremum in Johanne Clemente miraculum? Itaque eo se convertunt, daemonis esse praestigias, nimirum, si patremfamilias Beelzebub vocaverunt, quanto magis domesticos ejus, et quidem insignite matrem. Nihil amabilius rejectiuncula ad finem, oppositâ Sannioni Batavo, quam cordate, graviter simul et argute, ita me Deus bene amet, exequutus es. Sed facere

non potes, quin eundem honorem adversitori Spirensi, ita ajunt, paullo uberius habeas: meretur labor tanta cura exantlatus, non vulgarem aliquam coronam. Scaligerum se tibi de carminibus purgasse, P. Schottus significat, gaudeo. Ut mire contra doleo, ob ea, quae in Serarium et Delrium, nihil impotentius dudum vidi, non in iis ipsis, quorum convitiari professio est. Ut fallitur quisquis, impetu ablatus, his artibus famam sive quaerit, sive retentat, sive etiam tuetur? Frater an istuc ante abitum ex Belgia excurrerit, subdubito, ita in arctum cogebat tempus reditui praescriptum, aulae lentitudine vehementer praecisum: hanc qui curtam primus appellare ausus est, supra omnes sycophantas hominibus imposuit. A Mercuriali et Bonciario salutem ascribere jubeor. Bonciarius judicium de scriptis suis a te expectare ajebat, sed nimis misera sit Lipsii conditio; si se omnibus praebere cogatur. An nosti in Italia repertos, qui dentes in Politica tua acuerent, sic, ut rem ad Inquisitores etiam deferrent, duobus praecipue capitibus nixi, ob ea, quae de Judaeis, et quae de Savanarola scripsisti utrobique una aut altera vocula notabatur. Verum amicis facile fuit calumniae istam nubeculam veritatis luce dissipare. Ut primum ad me indicium, incalui, et ad hominem magnae op nionis, qui jam in partes transierat, tanta animi et verborum contentione scripsi, ut jam omnes omnium offensiones pro Lipsio ipse ultro suscepturus videatur. Vale. Augustae Vind. X. Kal. Jul. An. MDCV.

XIX.

IGnosce, de Lampugnano, indici tuo nondum fidem habeo. Quam enim tenuis Titiani nominis conjectura? magis est, ut quidam contra interpretentur: qui latere velit, nunquam se tam diserte prodat. Adde, quod tam illiberalis perfidiae flagitium, in homine bonas litteras profitente, mihi sane nunquam fiet verisimile. Recte meministi, quae ego olim Titianis verbis ad te non semel perscripsi, nunc alterius epistolae autographum accipe, quod commodum in manusvenit. Si certiora argumenta amicus tuus contra habet, manus invitus dabo, neque abstinebo, saltem si tu pateris, quin homini tam impurum facinus in os quodammodo ex probrem, et amicitiam in omnem reliquam vitam renunciem. LOVANIUM tuum noli tenuare, et delicias facere. Satis novimus Lipsianum Genium: quod tu negas, nundinae non invidebunt. Sed quid fit Hallensi antagonistae? quem ego sic impune triumpharenon posse ferre videor, neque capio, quodnam altius consilium calamum contineat. Epistolam Photianae editioni ornamento futuram, nuper accepi. Et Schotti prudentiam magnopere commendo, qui hanc unam facem, quam innumeras encomiasticorum carminum scintillas praelucere maluit.

Vale. Et fac quodfacis, hoc est, perge amare. Augustae Vind. VIII. K. Febr. An. MDCVI.

XX.

POstquam de Titio scripsi, nihil litterarum a te accepi. Nunc mihi Bonciarium, imo Sebastianum Maccium istum vide: quid id nominis, quid hominis, mihi adhuc, tecum opinor, ignorare licuit: insigniter litteratum Bonciarius ait. Sed plane ejus in te amor, atque adeo, si dicendum, pietas, non tam exempla aliorum, quam etiam fidem superat. Nam qui maxima tibi quaeque coram in os polliceantur, affatim reperias, raros qui parem cineribus affectum praestent, post omnem consumtam ambitionis ostentationem, quod Maccio equidem facere fuit animus. Cujus nisi te, transmissa epistola autographa, certiorem facerem, bis peccare videbar. Vale. Augustae Vind. XIII. K. April. An. MDCVI.

MARCI VELSERI EPISTOLAE DUAE AD PAULUM MERULAM.

XXI.

CUm te primum geographica meditari intellexi, animo linguaque statim favi, ita me omnia Ennii tui, eruditio, diligentia, judicium pariter delectaverant. Faviautem eo impensius, ne quid dissimulem, quod te antiquitatem spectare animo nescio quomodo conceperam. Itaque Schoppio, me per id tempus forte visenti, auctor fui, de nobili tabula itineraria, tum opportune manu quodammodo ex diuturna servitute missa, te admoneret, futuram quippe egregio operi magno ad omnia tum subsidio, tum ornamento. Qua de re scripsi ad Ortelium quoque, cujus manibus bene sit. Is respondit, alio te campo decurrere, nostri aevi argumentum esse. Mihi vero in mentem venit, id cujus in ipso intuebar exemplum, fieri posse, ut animo ad geographiam semel inclinato defixoqueue, plus quam initio proposuisses complectereris, a nuperis ad vetera gradum faceres, et utramque aetatem sumeres illustrandam. In quâ sententia, Ortelio nunc vita functo, confirmor quotidie magis, qui tibi hanc ab illo veluti lampadem traditam, certe relictam ominer. Ne quaere quanto cum bono publico, quantaque cum nominis tui dignitate et gloria, horum enim nihil non in aperto est. Ego, ut me tibi totum

aperiam, serius et vehemens hortator accederem, nisi quod nonnihil vereor, ne tu, magno scilicet tuo jure, hominem peregrinum et ignotum subimpudenter officiosum, aversere, resque sibi suas curare, de tuis aestimandis tibi consilium relinquere jubeas.

Vice ergo saltem indicis fungar, et quod excitando homini laudis occasionem captanti satis sit, digitum intendam, ubi ejus messis multo uberrima. Joannes Moretus tabulae exemplum his litteris adjunget, jussi enim simul ac absoluta esset ad te mitteret. Ejus te primus aspectus docebit, quam incredibiles, inde utilitates antiquitati geographicae, historiis, et omni demum elegantiori litteraturae proventurae sint, si peritus interpres accesserit, sine quo in vulgus neglecta et contempta jaceat necesse est. Caeterum an tu tibi eam gratiam demerendam censeas, jam tui judicii est, ego nihil addo. Nam quanti a me fias, a quo tibi tam gravis tamque luculenta provincia ultro defertur, tute facile intelligis. Quam tuâ caussâ omnia cupiam, tum demum intelliges, si quâ in re voluntatis meae periculum feceris. Ill. Scaligero quaeso multam a me salutem, a quo responsum exspecto. Clarissimus item Clusius salveat, cui ego debeo. Tu si rescribere voles, ad Moretum litteras mittes, vel ad Carolum Tassis tabellariorum Antverpiae praefectum, autad Matthaeum et Davidem Langios mercatores, omnes recte curabunt. Vale. Augustae Vind. XIV. Kal. Decembr. An. MDIIC.

Veronae ad Amphitheatrum ante paucos dies saxum grande effossum est, eâdem inscriptione ex duobus lateribus bis inscriptum,

NOMINE Q. DOMITII. ALPINI LICINIA. MATER SIGNUM. DIANAE. ET. VENATIO NEM. ET. SALIENTES. T. F. I.

XXII.

O Svaves tuas litteras, quae post septimum etiam nunc mensem amorem spirant. Kal. enim Februarii datis nunc demum respondeo. Male illis sit, qui nos iis tam diu carere voluere, ut suspiciones interim commearent vicissim, dum litterae debebant et officia. Certe et ego subdubitabam, in quam partem immodicum tuum silentium, sic mihi videbatur, interpretarer, et tu quin sequius de me non rescribente senseris, fieri vix potest. Bene quod redditae tandem, utrumque absolverunt. Istas Antverpiam mitto, tu eâdem via, sive Amsterodamensi mavis, respondebis,

cum ex utraque civitate quot hebdomadis tabellarii ad nos commeent. Verum ad tuas redeo. Quae ut nimis de me magnifice, de te demiss escriptae sint, fero hanc blandiloquentiam in amicitiae isto limine et primo quodammodo congressu, utcunque, in posterum quaeso abstineamus. Cui enim bono? Ad populum phaleras, mi Merula, quod ego tam frequens usurpare soleo, ut mihi jam prope symboli vice sit. Tabulam itinerariam, visam tibi, quod profecto est, veris pretiis a te aestimari, gaudeo: illud multo magis, statim ac reddita, usui fuisse et commodo, sed maxime omnium, quod de ea illustranda serio videris cogitare, utinam singulari opere, quod et ipsum innuis, quotidie magis experturus argumentum dignum esse, in quo excolendo ingenii nervos contendas, multum inde boni publice, gloriae privatim hausturus. Nisi tamen opus, quod sub manu habes, eâ forma est, ut illi commode totius tabulae explicatio possit inseri, nam ego ejus speciem, nisi forte specimen ex nundinis mittis, animo non penitus capio, etsi ab eo, quod Ortelius scripsit, longe abesse facile intelligo. Sed quicquid futurum est, te tanto jam tempore decrevisse verisimile fit, neque ego ut mutes peto; illud peto, nos consilii tui participes facias, quo saltem votis prosequamur. Quod suppetias petis, utinam par voluntati facultas esset. Interim libellum mitto, cum fide descriptum, hoc est repraesentatis autographi etiam vitiis, ex vetusto codice membraneo, quo Notitia utriusque imperii, Itinerarium Antonihi, et quaedam alia, quae plerumque conjungi solent, continebantur. Hunc tu valido stomacho concoquas velim, et id cogites, quod Virgilium in Ennio tuo fecisse narrant. Nam aut ego valde fallor, aut XII. de Theodosio versus ad tabulam nostram pertinent, et si in septimo illud scribendi compendium [?]quinis, quod ex autographo est, terquinis significat, nihil dubitem barbarum poetam decimum quintum Theodosii consulatum, quo Valentinianum quartum collegam habuit, notare. Quamquam tu haec expendes rectius, ego animum tibi probare satis habeo. De historia Batavica significabis tuo commodo explicatius, an res nostriaevi, an ab omni antiquitate aggrediaris: nos inaudieramus Dusam Junio in eo munere, successisse. Vale V. CL. et Clarissimo Clusio multam salutem nuncia. August. Vind. Kal. Septembr. Anno MDIC.

Autographum tabulam membraneam esse, quod in epistola ad spectatorem moneri debebat, nescio an prioribus ad te perscripserim.

MARCI VELSERI EPISTOLAE, AD BON. VULCANIUM, CAR. CLUSIUM, JOH. MEURSIUM, DAVID. HOESHELIUM. EX BIBLIOTHECA LUGDUNO-BATAVA ET GRONOVIANA.

XXIII.

ET macte hac virtute, hoc animo, atque publ cum juvandi propensione, nam me aspectus Cyrilli tui vehementer exhilaravit: tum plane praefatio pectus in credibili laetitia perfudit. Ote felicem, qui tantos thesauros nactus, eos spargere quam condere prius ducas. Utinam hanc Deus mentem multis injiciat. Ego, ne nescias, inter primos Cyrilli amatores, nomen profiteor: cujus rei hinc conjecturam capias licet, quod amico cuidam meo, homini Graece et Latine apprime docto, author fui, commentarium in XII. Prophetas vertendi, is vero totum jam pensum absolvit, et nunc maxime editionem adornat, cujus te certiorem facere, tua interesse putavi, ne actum ageres, cum praesertim industriae latus adhuc extra istum campus pateat, Ezechiele maxime interpretando, quem facile aestimare est, ingens volumen conficere. Prophetas minores x. ex Boica bibliotheca habuimus, reliquos duos ex Vaticana. Ezechielem etiam amicus ille meus aggredi parabat, sed monitus ultro desistet, tui reverentiâ. Illi Scaligero, qui nos Eusebii exspectatione cruciare perg t, multam salutem. Multam item Clarissimo Merulae, qui mihi responsum debet. Tu si rescribere voles, quod mihi pergratum accidet, litteras ei, a quo has accipies, recte trades. Vale. Augustae Vind. XVII. Kal. Junias An. MDCI.

XXIV.

IN hac typographorum vestrorum lentitudine, nihil verendum video, ne editionem Cyrilli, ut versionem maxime matures, praecipites: Nam si in media Batavia, quae omnis elegantiae et politioris litteraturae sedes habetur ac domicilium, vinum istud hederam poscit, et ne cum hedera quidem emptorem reperit, quid futurum censes alibi? itaque nuperis litteris, quas ante octiduum ad te dedi, scribendis supersedere poteram. Vix discesserat tabellarius, cum tuas XV. Aprilis die datas accepi. Ne quaere, indignissima visa Musarum conditio, quarum tristissimam sortem,

et foedam saeculi fatuitatem una miseratus sum. Eone spes omnes recidisse, ut cum bono publico tot vigilias impenderis, praelum tibi tandem fere ostiatim emendicandum sit? Ego quod certo promittam non habeo, in mag na praesertim hîc typographorum tenuitate, sed omnes nervos contendam, et Hoeschelium quoque in consilium advocabo, si votis tuis ulla ratione satisfieri queat. Quicquid autem exsculpemus scies, tum ratio mittendi per nundinas sit promptissima et certissima. Procopii dodrans absolutus est. Vos quid istic, vicissim significa, etsi omnium industriam in tanto litterarum neglectu, mire flaccescere necesse. Vale. Augustae Vindel. IX. K. Jun. An. MDCVI.

XXV.

QUam svaves mihi tuae litterae, quam multis nominibus acciderint, nolim quaeras: Ejus enim ex prioribus meis, etiam ante quam scriberes, potuisti conjecturam capere. Hoc tibi omni asseveratione confirmo, humanitatis et benevolentiae adversus me visas plenissimas, neque hujus ullum certius testatiusque dari potuisse indicium, quam quod de rebus tuis tam familiariter visum perscribere. Quo profecto nomine amo te plurimum. Feres vicissim hominem tui amantissimum te de quibusdam hortantem paullo liberius. Ut incertis nimirum casuum connitaris te tuaque, quantum humanitus fieri potest, subducere, et tot vigiliarum lucubrationes in tuto collocare. Invitus dico, sed aetatem tuam vides, corporis constitutionem item, et quid post fatalem horam posterüm curae credendum sit, nimis quotidie experimur. Quid sit igitur, cur non tute potissimum matures extrudere bono publico, quae editioni dudum parata habes? Moretus tergiversatur. Eo acrius urgendus est, et sane vinci se patietur. Sin tamen, ambienda istic altera apud vos officina Plantiniana, quod omnino harum alterutram huic foetui Levanam exoptem. Tu tibi modo negotium serio cordi esse patere. Pinellus noster diu est quod nihil respondet. Id in homine alias officioso et perdiligente nescio in quam partem accipiam, et prope est, ut gravius quiddam suspicer. Horto meo quod tam prolixe cupis, gratias habeo, Si tuo commodo fieri possit, velim tibi debere de surculis rosarum, quas istic mag nitudine spectabiles haberiaudio, de Anemones item una aut altera rariore specie, quas in Hispanicis retulisti; et seminibus aliquibus exoticis, ejus generis, quae coelum nostrum ferre existimabis. Via Antverpiensi recte curabuntur. Et delectatio quidem ad nos, honor omnis ad te rediturus est. Sed ego nimis fortasse impudens flagitator.

Tu amoris fiduciam interpretare, et si qua in re opera mea tibi vicissim usui esse potest, cupienti impera. V. Ill. Jos. Scaligerum et Paullum Merulam meis verbis quaeso salvere jube. Augustae Vind. III. K. Jan. An. MDIIC.

XXVI.

SAlve, Vir Clarissime, ab homine ignoto. Cum Joanne Vincentio Pinello, quem splendor familiae, virtus, doctrina juxta ornant, magna mihi intercedit, officiorum et benevolentiae conjunctio: Is mihi his diebus proximis duos libellos de Theriaca ad te curandos transmisit, quod ego duplex beneficium interpretor. Intellexi enim ex altero de herbariis tuis studiis quae prius nesciebam, quaeque intellecta magno mihi fuere gaudio, haud dubie futura etiam utilitati publicae, nisi quis casus adversus spem ludat, quod omen abominor. Visa praeterea occasio te salutandi, quae mihi ne periret, fuit omnino cautio. Diu est enim Vir Clarissime, nihil blandior, neque soleo, quod meus [?] rificus in te tuaque amor, qui auxit ab uno aut altero anno, postquam in hortos satis amplos migravi, ubi nunc habito, ea mihi videlicet occasio saepius de te cogitandi, tuos libros in manus sumendi, et vero avide expetendi atque expectandi magni illius operis quod tenunc maxime elucubrare intelligo, cuique Pomonam et Floram propitias precor. Si quid de caetero in rem tuam scio, possum, mone tantum, experiere quam omnia tua caussa cupiam. Vale. Augustae Vind. Non. Aprilis An. MDIIC.

XXVII.

S. Amo te, Vir praestantissime, de surculis rosaceis, et quidem merito tuo multum, qui obiter interpellatus, rem tanta cura, tantaque circumspectione temporis, tibi volueris cordi esse. Utinam humanitatem istam retaliare liceat, sed tuum erit circumspicere, an tibi opera mea alicubi usui esse possit, ego recipio, me omni conatu annisurum ne in ingratum beneficia congessisse querare. Surculi bene habiti redditi, et terrae statim commissi, ut videbantur recentes et egregie radicati, vitales fore nihil dubito. De Americanorum etiam tuberibus gratiam habeo, quorum historiam quod in plantarum historia a te descriptam significas, est cur hanc ardentius desideremus. Omnino tricones isti interdum typographi, et in posterum omnia impeditiora vereor, clausis inter vestros et Antverpienses itineribus, ut quidem hîc audimus. Mihi quoque interdum ad Moretum scriptio, et monebo hominem per occasionem, excitantur enim si libros a pluribus expetiintelligant. Quod si tergiversatur adhuc, sane jus et aequum postulas, remittat saltem librum et icones, tua enim vel istic vel alibi typographum non difficulter reperient.

etiam, spernit, qui rem tantam ab ignoto ausi sumus petere? At humanitatis erat respondere saltem, nihil enim prohibebat negare. An in illam potius partem moram interpretabimur, illum de explicanda tabula cogitare, et in eo ipso nunc maxime versari? Quaeso, quicquid est, quoniam litteras daturum semel pollicitus, insta, ut promissa appareant. Interim a me amantissime salveat. Vir Ill. item Jos. Scaliger, de quo sine amore et cultu nunquam cogito. Quod in prioribus tuis extremis erat, de Anemones aliquot generibus atque bulbaceis plantis non vulgaribus, mense Julio et Augusto mittendis, si in tempore non exciderit, multum tibi debebo. Si Antverpiensi minus poterunt, aut Agrippinensi, aut Hamburgensi etiam viâ licebit mittere. Vale V. Clarissime. Augustae Vind. Prid. K. April. An. MDIC.

XXVIII.

ROsae centifoliae quas tuo munere habeo, egregie virent, ut de floribus etiam bene sperandum sit. Quod te nimirum scire oportere existimavi, ut quoniam gratiae referendae nunc quidem rationem nullam ineo, te saltem apud memorem beneficium collocasse experireris, id enim etiam animus ingenuus interdum gratiarum loco aestimare solet. De mittendis bulbaceis quibusdam rarioribus, hoc ipso mense, quo istas accepturus es, aut Augusto proxime insequenti, quam spem fecisti, ejus si te commoneam impudens videar, fortasse aliis, non tibi, cujus nota humanitas, et bene de omnibus promerendi studium. Ego vero essem in hac caussa paullo audacior, si tu vicissim meâ hic operâ in ulla re animum induceres. Quod Moretus significat, sub praelo esse tuas lucubrationes, noli quaeso quaerere quam gratum non mihi uni, sed omnibus qui honestissimam hanc animi remissionem in deliciis habent, accidat. Vale Vir Praestantiss. et Ill. Scaligero quaeso multam salutem, cujus litteras mihi inscriptas periisse aegerrime fero. Clariss item Merulae, qui quod me responso nondum dignatur, velim saltem scire, quid de interpretanda tabula itineraria constituerit. Augustae Vind. Prid. K. Jul. An. MDC.

XXIX.

ET bulbi, et varia Anemones genera recte reddita. Pro quibus singulares gratias ago: Quod minus refero, nonnulla fortasse tua culpa fit; nam tu quidem indicare debebas, quâ tibi vicissim gratificari possem, quod vel in posterum facias rogo, tum omni ope et conatu annitar, ne te officiis priorem certasse poeniteat. Interim nemo in hortô meô pedem ponit, quin Clusianam illi liberalitatem praedicem. De opere tuo grandi, bene spero, postquam Moretus manum semel admovit, nam persequi suâ etiam interest, et si compositoris quem vocant, morbus pertinacior, alter substitui poterit, tu tantum urge hominem identidem,

opportune, importune, quâ ratione nonnihil interdum profici, et ipse expertus sum: Neque sane mirum egere his stimulis, in negotiorum et occupationum illa strue. Tu tibine desis, vide. Litterae a Scaligero et Merula tandem redditae, sexto aut septimo mense postquam datae, itaque te cura eos submonendi libero. Utrique rescripsi ante perpaucos dies. Vale V. Praestantiss. et me tui tuô meritô amantissimum esse omnino persuasum habe. Augustae Vind. VI. Id. Septembr. An. MDIC.

Siquidem procrastinat Moretus, delibera, an si quid rarioris aromatis ex Java allatum, illud singulario istic libello statim publicare consultius, mirum enim quam hoc genus historias omnibus fortunae casibus, qui in lenta editione multi esse possunt, subtractas cupiam.

XXX.

CUm apud Penam de hyssopo Anglica legerem, illam dimidia sui parte ita candicare, ut nivem et calcem provocet, ejus plantae videndae desiderium incessit. Quod itaque tuo commodo fiat, pauxillum seminis ad me mittas rogo. Hui tam audacter, inquies, qui neque de praeterito paria feceris? Sic est, mi Clusi, me audacem in petendo prolixa ista tua humanitas facit, tum conscientia, quam ego tuâ caussâ omnia cupiam, et illud denique multo maxime, quod amicorum vicissim beneficia nec appendenda neque annumeranda censeo. Si tibi tamen improbiuscula petitio videtur; Etiam negare potes, nihil ea res de meo in te amore demet. Plantinus, ut video, serio in opere tuo pergit. Ut mihi quidem persuadeam, primum saltem tomum ad proximas nundinas prostaturum, cui si commentarius de plantis et fructibus exoticis conjungetur, quod omnino enitêris, feremus desiderium secundi tomi, in quem alienos libellos latino sermone a te donatos, congessisse scribis, feremus, inquam, quocunque tandem modo. Illustri Scaligero nunciabis, me quotidie multa ex ejus Manilio discere. Clariss. Merulae, me quid in tabulam itinerariam meditetur exspectare. Libelli de mensura orbis terrae, quem ad illum misi, meminisse Beatum Rhenanum, praefatione in Procopium ad Bonifacium Amerbachium, quae in postrema etiam Leunclaviana editione recusa est. Uterque a me salveat. Monerem de responso ad meas, nisi quod eos antequam hae ad te perferentur rescripturos existimo. Vale, Augustae Vind. VI. Id. Decembr. An. MDIC.

David Hoeschelius, qui scribenti astat, ut Scaligero salutem ipsius nomine ascriberem, voluit.

XXXI.

NAm hoc quidem propemodum est, quod, nunc quidem, ad te scribam. Tu si mihi, Valere, responderis, officium feceris. Verum serio cum ad complures istic amicos scriberem, te, quem inter primos, merito tuo numero, praeterire non potui: Certe non debui. Quo loco reliqua botanica et exotica tua sint, scire cupio. Nisi enim nos nimiopere amamus, non bene crastino credimus, praesertim senes. Pinellum nuper septuagenarium, mors intestatum oppressit, cum ea ipsa luce, quae illi suprema fuit, testamentum dictare meditaretur. Sic nimirum sumus homines. Ego te, mi Clusi, sifas sit, immortalem optem, sed quoniam id nec per naturam, nec per naturae dominum licet, posteritati saltem immortalem te illa qua potes parte praesta. Quod ita fiet, si edendis tuis lucubrationibus, quas tibi inimitabili labore constitisse ex illis, quae lucem aspiciunt, plane apparet, ipse praesis. Quo animo haec scribo, eodem te accipere confido. Vale. Augustae Vind. VII. Id. Novembr. MDCI.

XXXII.

ANnus abiit, ex quo secundi tomi plantarii operis edendi propinquam spem ostendebas. In quem quoniam te exotica pleraque conjecisse scimus, non facile credas, quam acri et intenso ejus desiderio teneamur. Itaque in mentem venit, quem tandem expectationi modum figas, inquirere. Suspicor quidem, unum typographum morae culpam sustinere. Sed aut is perpetuis monitionibus expugnari queat, aut si obduruit, quid non ad alium aliquem abeamus, in tanta horum copia? Profecto Wechelios non negaturos existimem: Quibus ut Plantinianos nemo non praeferat, satius tamen sit ab iis edi, quam ab his premi. Quaeso te, ne tibi, ne famae tuae, ne bono denique publico in hac caussa desis. Hortum meum quoties superioribus mensibus aspexi, toties Clusianae liberalitatis recordatio subiit, cui si gratiam ulla ex parte retulissem, non vererer nova, si minus plantarum, radicum, bulborum, certe seminum subsidia petere, nunc me conscientia gratiae, veteri beneficio non relatae, modestiorem reddit. Vale. Aug. Vind. XVIII. K. Decembr. An. MDCII.

XXXIII.

LIbrum singularem de luxu Romanorum accepi. Qui me multa opinor docebit: necdum enim vacavit pellegere. Gratias interim habeo: Referam, si facultas sit: Nunc mirum quam nostrae hîc Musae Acanthiis siccatis magis mutae silescunt. De codicibus Graecis, vellem ut vis. Sed spes nulla est, evectionem in tam longinquas et impacatas oras, isto praesertim rerum statu, impetrari posse. Unus ad Scaligerum Georgius Syncellus ante

an nos aliquot missus est, quod isti in exemplum trahi nolunt: Et sane alia tum erat temporum facies: Nunc intuta itinerum scimus, utroque metante ad Rhenum exercitu, ut de libris incolumibus restituendis, quod bibliothecae praescriptio habet, si in hoc periculum semel mittantur, nemo satis cavere possit. Si qud conferri aut excerpi cupies, Hoeschelius rogatus operam lubentem et diligentem puto navabit. Savilius, qui Chrysostomum quantum fieri potest integrum dare cogitat, quod nec ipse codicum in Britanniam transvectionem se exoraturum speraret, librarium huc destinavit, qui cum hîc, tum Monachii, pleraque Chrysostomiana descripsit. Vale. Augustae Vind. XIV. Kal. Novembr. An. MDCV.

XXXIV.

PAraphrases inscriptionis Graecae accepi, et gratias habeo. Baremium miror, et ceteros fortassis etiam, Casaubono de Herode Rege sic subscribere, ut de Sophista ne suspicio quidem subeat: Quem Bongarsius monitus, ultro praetulit. Sed suavis Baremius, ambigit, an Herodes honorem uxori, an vero Palladi virgini habuerit: scimus enim ex Josepho lib. 1. cap. 18. de Bello, inter uxores Herodis fuisse Palladem matrem Phasaeli. Fallor, an et nuptae potius quam Palladi honorem Hunc statuit? nam cum multis et Pallada habebat Castus Idumaeus. --- Risi fateor simplicissimam conjecturam. Sequentium vero versiculorum blasphemiam abominatus sum, --- Nec saeclo monstra priori Talia defuerant, fastisque haud pauca sacratis intrusa est meretrix effrons pro virgine sacra. Sancti, mi Hoescheli, sunt exercitus DEI viventis, et Philistaeus quisquis illis audet maledicere, DEUM aliquando ultorem sentiet. Scilicet convicium in Virgines Sanctorum catalogo ab Ecclesia ascriptas impune jaciat, quod si vel uxori vel filiae aliquis objiciat, coelum terrae miscendum censeat? En quos paullatim progressus priscae pietatis contemptus facit. Scio nec tibi probari haec talia, ideo bilem effudi liberius. Vale.

XXXV.

CLarissimo Casaubono Sirmondianum apographum, cum interpretatione tua mittas censeo: In eo enim prae ceteris videor fidem, atque adeo religionem agnoscere. Sirmondus asseverat, unum a se mutatum esse, quod in lapide vocabula perpetuo tenore, aequalibus literarum spatiis, nullo distinctionis vestigio, descripta sunt: ---- Versum, de quo Cardinalis Barberinus recte monuit ---- nonnulla observabit, in quibus quorundam apographa vacillare video. Sed et quae Pignorius Roma ad me scripsit, ipsum scire refert: Inventam una cum inscriptione arcam

lapideam, plenam aquae, medicatae odore aromatico: Eam ego ex unguento degenerasse suspicor, odorem autem tot centenis annis servasse, inprimis mirandum censeo: In aqua pannum laneum mollissimum: De quo minus distincte sciri potuit, quod maximam ejus partem aqua corruperat: Apparebat coloris fere prasini, virgatus purpura admodum vegeta. Reperti praeterea annuli duo aurei magni ponderis, unus pulcherrimo Smaragdo, alter jaspide sculpta insignis: Bulla aerea, et in ea Scylla extans, qualis a Virgilio describitur. Hermae cum Themistoclis et Socratis capitibus. Statuae elegantissimae Veneris et Adonidis, sive quod Pignorio in mentem venit, Meleagri atque Aethiopis ex nigro marmore: Tum columnae ex alabastro et nobilissimorum marmorum fragmenta. Vis verum ex me audire? haec tanta, digna sunt secundis Casauboni curis. Saltem ne inscriptio uno versu manca ad posteros transeat. Praeterquam quod compertum habeo, si totum triduum iis impendere inducat animum, procusurum libellum, cujus elegantia omnium politiorum ingeniorum amorem mereatur. De Herode neque te celem, ego in Atticum semper magis inclino. Meminisse potes, quae nuper Palaestino argumenta objeci: Nunc, quid illi quaeso rei sit cum Themistocle et Socrate? quos ab homine Attico, et quidem Sophista, ornatos nemo mirabitur. Nam si Triopium extaret integrum, Miltiadem quoque et Cimonem, quos Herodes in majoribus numerabat, opinor conspiceremus. Statuam, quam isti Adonidis seu Meleagri esse existimant, ego sive Pollucis, sive Achillis, sive Memnonis interpretor. Diserte enim Philostratus scribit, Herodem his alumnis ---- imagines venantium, et venatione functorum, et ad venandum paratorum, erexisse, partim in quercetis, partim in agris, partim super fontibus, partim sub umbris platanorum, uti Morellus vertit, et quam prope haec ad Triopium? fateor equidem, Philostratum de Graecia loqui, sed idem Herodem consilium Romae sequutum esse, nihil impedit. Quin animadverte etiam in precationibus, quas Philostratus Herodem adversus illos, qui statuas laederent, edere ait solitum, nempe eae in inscriptione, imo in inscriptionibus, consentit enim hac in parte columna Farnesiana, clarissime comparent, Aethiopem, Indus Callistrati referre alicubi fortasse videatur, sed eo usque non abeo. Et si Casaubonus de Herode Judaeo pertendat, ego ad illius castra potius transfugiam, quam ut me in suis literis quidquam quod ipsum lateat, pervidere posse existimem. Vale.

MARCI VELSERI EPISTOLAE AD JOACH. CAMERARIUM, CONR. RITTERSHUSIUM, MELCH. GOLDASTUM, etc.

XXXVI.

Viro Excellentissimo Joachimo Camerario, etc. Domino et Amico observandissimo. Norimbergam.

S. Legi tuas litteras, Vir Excellentissime, haud ita pridem ad Thalmannum scriptas, in quibus de me pleraque amica, nonnulla perhonorifica. Utraque nullo meo merito, scio. Amorem tamen tuum mihi gratissimum accidere tibi persuadeas velim, cum praestantissimorum virorum benevolentiam inter praecipua vitae bona, numerare soleam: Daturumque operam spondeo, ut te quoque, quantum excellens ista humanitas meretur, a me amari et coli intelligas. Laudem si agnoscam, improbus sim: Illud sine magna fortassis imprudentiae nota fatebor, me nulla re alia tam suaviter falli, quam ferendis laudibus, quae a laudatis viris. Judicium tuum de chartis Itinerariis magnopere avebam cognoscere, verum quoniam statutum habes explicationem meam expectare, transmittetur tibi illa quidem, quamprimum exempla huc perferentur; sed vereor, ne opinionem, quam praecepisti, egregie sit delusura. Interim, si pateris, altera tibi petitione litterariam molestiam exhibebo. Legisti opinor, apud Lazium fragmentum historicum, cujus ille Augustum interdum, nonnunquam Paterculum auctorem laudat: Ad neutrum pertinere mihi plane constat. Neque etiam Plinii XX. libros de bellis Germanicis (quo amicus meus inclinabat) suspicor: Ad quem vero pertineat, cujus aetatis sit, quorum temporum historiam narret, quae falsa veris admisceat, non ita constat: Nam totum fragmentum ante non multa secula confictum esse, ne persuadear, certa argumenta obstant. Et cum ad Augustanam historiam omnia distincte cognosci aliquantulum intersit, nam ex hoc uno fonte mirum quam multi fabularum rivuli profluxerint, maximum apud me beneficium collocabis, si obscurissimas tenebras tuis judicii et doctrinae facibus illustraveris. Descripsi ex nescio quibus Commentariis hujus argumenti nonnulla, quae an mum minus explent; a te certiora ac firmiora expecto. Ne enim hanc provinciam defugias, neu excusatione minime probabili, quod in chartis Itinerariis fecisti, effugias, per fidem

coalescentis amicitiae te rogo. An etiam amicos, quos tibi permultos homines doctos esse cognitum habeo, in consilium vocandos censeas, tui arbitrii facio. Vale Vir Excellentissime, et me inter tuosnumera. Datae Augustae III. Kal. Decembr. Anno MDXC.

XXXVII.

QUod proxime pollicitus sum, Vir Excellentissime, jam repraesento. Mitto exempla commentarioli nostri in fragmenta tabulae antiquae, quae his ipsis diebus Venetiis accepi. Si otium legendi erit, peto judicium et censuram, amice, libere. Neque enim in hoc genere amicum quidquam, quod non liberum; Et ut cordati patres, qui liberorum peccata corrigunt, eos proculdubio impense amant, prae mollibus aliis, qui ad omnia connivent, sic etiam amicorum animos ex libertatis conscientia, non ex plausu judico. Ab Albino sententiam de Laziano fragmento expecto, si adhuc cessat, quaeso, ne monere grave sit: Communicabis etiam, si quid ex aliis de hoc argum ento intellexeris. Vale Vir Clarissime, et me tui amantem redama. Augustae Vindelicorum VI. Kal. Martias Anno MDXCI.

XXXVIII.

HAbeo tibi gratias Vir Clarissime, de libello quem Thalmannus tuo nomine reddidit. Amo in te mei memoriam, laudo pietatem in patriam, atque profecto editionis consilium, quando in ea jam tempora incidimus, quae periculi magnitudine omnium auxilia manu, stylo, voce, ut se quisque maxime valere sentit, expetant: Quanto tu rectius, quam quos non obscuris ad nos rumoribus perlatum est; praeterito autumno, in illâ ipsâ, quae hostibus proxima, eorum furori tota exposita est, provinciâ, ausos de superiore loco depraedicare, subsidia a Catholicis Principibus submissa, haud quidem missa, ut barbaris obviam irent, quod praetenderetur, sed ut splendorem Evangelii effulgentis opprimerent, et Pontificiam tyrannidem stabilirent.

Num nos vel salus animis inter nosmet ita affectis servare queat! Non velle certo scio. Sed haec nos deflere possumus, corrigere non possumus. Accipies his adjuncta exempla duo pavimenti tessellati, eximii operis, apud nos inventi, sed eorum incuriâ, in quorum potestate est valde vitiati; quatuor coloribus variegatum, lapillis candidis, luteis, rubris et nigricantibus constat, specie de caetero quam pictor expressit. Agnosces metas, quadrigas, tyronem ad palum, gladiatorum paria, plura ascriptis nominibus, et quaedam alia emblemata, de quibus in Commentariis rerum Augustanarum quam accuratissime fieri poterit dicturi sumus; gratum erit interim si nos in

gladiatorum praecipue nominibus juvare queas, apud Suetotonium in Claudio c. 21. est Palumbus quidam, in Neronec. 30. Specillus mirmillo, quod nomen a specio fortasse ductum, nam suspicor in pavimento fuisse SPECIUS non SPICIUS. Sic est apud Juvenalem Sergius gladiator per blandiloquentiam etiam Sergiolus, plura quae scriptorum testimonio confirmem, nondum reperio. Vale Augustae Vindelicorum III. Idus Maji MDXCIII.

XXXIX.

S. De Symbolorum et Emblematum libro V. C. gratias habeo, coepilegere, nondum perlegi, sed multa placuêre ex iis, quae legi, neque deteriora caetera futura spero: placuit etiam filii elegia, quam praefixisti, et gratulor tibi hunc gloriae tuae succrescentem surculum. Nostri rerum Augustanarum libri ad umbilicum perducti jam sunt, et typographo propediem tradentur, sed vereor, non fallo, mi Camerari, ut expectationem tuam, quam nonnullam esse video, sustinere possint; nam argumentum ipsum antiquitate perobscurum est, neque nobis aut ingenii aut doctrinae fiducia aliqua; diligentiam non dissimulamus; et eo nos nomine aequiores lectores experturos speramus, quod amore et pietate in patriam, nullâ ambitionis aurâ impulsi, ad scriptionem accessimus. Mitto tibi speciem abaci aenei antiqui, quam nescio an jam antea videris, sunt in eo foramina sive alveoli XIX. et in iis claviculi, aut calculi, ut quibusdam appellandi videntur, umbellati ductiles: Quorum usum fuisse existimant, ut in XIV. alveolis quibus numeri interjecti, claviculi inferiorum alveolorum singuli tot numeros, asses aut sestertios notarent, quot character interjectus, puta aut singulos, aut denos, aut centenos etc. superiores uno amplius, quinos scilicet, quinquagenos, quingenos, etc. itaque unus, duo, tres, quatuor calculi sub charactere I. ducebantur, si totidem asses repraesentandi, superior addebat quinque, ut novem simul colligerent, si vero X. repraesentandi, reducebantur hi omnes, et unus in proximo alveolo sub charactere X. movebatur, quâ ratione ad decies usque centena millia procedebatur. Claviculi sub [?] singuli singulos, hoc est omnes simul quinque, superior autem sex uncias referebant, si addenda duodecima, ut integer assis expleretur, his omnibus reductis, ducebatur unus sub I. in reliquis tribus alveolis minoribus unciae fortasse partes, s. semuncia, [?]. Sicilicus, id est quarta unciae pars, 2. sextulae duae, tertiam simul unciae partem constituentes. Tu has nugas, quando nunc aliud quod mittam ad manus non est, boni consules, Vale Vir Praestantissime, Augustae Vind. XIV. K. Septembr. An. MDXCIII.

XL.

ENtibi Clarissime Camerari, libros rerum Augustanarum Vindelicarum nostros, his ipsis diebus Venetiis allatos, quos quoniam

te cupere antehac ostendisti, curae fuit, ut inter primos haberes, profecto ante eos, quibus inscripti sunt: Quam misere vereor, ut expectationi, quam inscriptio praeteritis nundinis meinvito edita, apud quosdam, uti audio, concitavit, pares esse possint: sustento me tamen consilii mei conscientiâ; hoc enim probandum, rerum exitum neutiquam praestandum esse scio, multo minus hominum rumores. Consilium autem nemo spero improbet, qui pietatem in patriam probandam existimet. Aventinum interdum acerbius tetigisse videri possum, sed id, certus sum, magno suo merito. Nomen ejus si dissimulare licuisset, fecissem omnino lubens; hanc quippe moderationem in reliquis a quibus dissentiendum fuit, tenui, in hoc non licuit; cum enim is Vindelicum nobis cognomen abstulerit; et cum hoc cognomine ornamenta ex antiqua historia propemodum omnia, quomodo non praevaricator haberer, si tecte et Ieviter pupugisse satis habens, abire permisissem, cum praesertim in ejus sententiâ jam multi adeo pedibus irent; In totâ tamen caussâ modestiae lineam me non praetergressum spero, quod tui judicii facio. Nunc ignosce, admodum festinanti, et Vale. Aug. Vind. VII. Id. April. An. MDXCIV.

XLI.

LIbrum de Aucupio, Vir Clarissime, accepi, per otium, quo hactenus nullo usus sum, inspecturus diligenter: Helluanti illum quodammodo, et transcurrenti visus a Friderico scriptus, haudquaquam ad Fridericum, etsi scio Albertum magnum libro 23. de Animalibus niti aliquoties auctoritate falconariorum Friderici Imp. a quibus scriptus videri possit, sed aut ego fallor, aut Albertus de hoc libro non sensit. Dignus profecto typis videretur, si maxime ad manus alter integrior codex esset, ex quo lacunae istius explerentur; sed nihil hujus sine tuo consilio, saltem consensu fiet, de quo obiter admonere poteris. Principem, apud quem hoc munus recte colloces, neminem scio, nisi si forte Mauritium Hassiae Landgravium, quem serio litteras amare audio, is opinor rem suis momentis aestimare possit: De paterno libro nuper edito magnas habeo gratias, etsi nolim me tam iratis Musis natum existim es, ut is non jam antea apud me fuerit.

Ab Ursino his diebus litteras accepi, et in scriptiones simul duas, haud ita dudum Romae repertas, quas tecum communes facio. Prior sic habet, MARTEI M. CLAUDIUS. M. F. CONSOL DEDIT Quam observat antiquissimam esse, antiquiorem nimirum illa C. Duilii, quae in Capitolio extat, fuit enim M. Claudius Cos. An. V. C. CDLXVI. Pater Anno CDXXII. Nepos An. DXXXI. is spolia opima retulit. Monet apparere in lapide scriptum fuisse DOVIT pro DEDIT. antique, nimirum DONUM. DOVIT. Inventa est extra portam Capenam, ubi templum Martis. Altera haec est,

VIA. QUAE. DUCIT PER. AGRUM NONIANUM A. M. XX. DEVERTIC SINISTROSUS PER. COMPITUM SECUS. PISCINAM IN. FUNDO DECIMIANO THALAMIANO JUNCTIS. DEBETUR ITA. UTI. HODIE IN. USO. EST Cum hac ait conjungendum Festum in, Mutini Titini sacellum, ubi diverticuli meminit. Vale, Vir Praestantissime, et hominem tui amantem redama. Augustae Vind. Idibus Novembr. Anno Chr. MDXCIV.

XLII.

EGo me parum amice facere existimem, Vir Clarissime, si qua in re amici mihi opera nullo illius incommodo commodare possit, ea uti negligam. Cum itaque Werdensteinius proximis diebus Friderici II. Imp. libros duos de aucupio ad me miserit, eosque eo autographo, quod beneficio Hieronymi Baumgartneri amplissimi apud vos II. Viri et tuo habuerit, descriptos significaverit, mihi vero ii, ut ut barbare scripti, lectione non indigni viderentur, visum de autographo inspiciendo cogitare, cum id praesertim nescio quibus figuris exornatum esse intelligam. Si ergo apud te est, rogo pro amicitia nostra et humanitate tua, mihi ejus usum per aliquot dies concedas, sartum tectum me restituturum, hoc ipso chirographo spondeo. Sin vero apud Baumgartnerum, aut alium quemvis est, nolo te hujus gratiâ molestiam ullam capere, cum Werdensteinii apographum eo casu mihi sit suffecturum. Ab Ortelio heri litteras accepi, misit una typum navigationis Aeneae, ad priores sex libros Aeneidos Virgilii nuper a se concinnatum; sub praelo habet novam editionem Thesauri Geographici, et quintum Theatri additamentum brevi promittit. Lipsium scribit totum esse in coemptis nuper aedibus instaurandis, et iis, quae de Militia Romana collegit, perpoliendis. Vale Vir Praestantissime et tibi de me omnia, quae ab homine tui amantissimo proficisci possunt, promitte. Augustae Vind. VI. K. Novembr. An. MDXCIV.

XLIII.

S. Vereor, Vir Clarissime, ne me officii prorsus et pudoris omnis oblitum existimes, qui codicem tuum de aucupio manuscriptum,

tot jam mensibus detineam; Cum tu me praesertim ante aliquot dies, misso Onosandro, proquo tibi gratias retulit, puto, Hoeschelius noster, nam id se meo rogatu facturum recepit, non obscure submonueris. Excusationi varios colores praetendere possem, sed uno contentus ero, verissimo simul et honestissimo, Me, si quid peccatum hîc est, fiduciâ facilitatis et humanitatis tuae peccavisse, eo liberius, quod mihi potestatem ipse feceris, libro quam diu vellem utendi. Nunc is quidem per me redire possit, quoniam tamen jam diu cogito, futurum operae pretium, illum, quantumvis lacerum, dum de meliori nulla spes est, typis vulgandi, cupio ex te scire, quod me antea quoque scripsisse opinor, nec responsum accepisse memini, num id te volente fieri possit, nam ut invito fiat, neque ego auctor sim, neque porro profecto sit aequum. Rogo, me ejus quamprimum certiorem facias, Codicem statim recepturus, nisi fine edendi hîc diutius haerere malueris. Vale, Vir Clarissime, Et si amicitiam litterarum frequentia minus diligenter colere videor, id occupationibus meis tribuas, quae plures sunt, et alieniores a Musis quam vellem. Augustae Vind. VI. K. Maji An. MDXCV.

XLIV.

GRatias tibi pro insigni munere, secundo tuo symbolorum tomo, diu est quod debeo, Eas nunc demum ago maximas, moram confido in meliorem partem interpretaberis, et occupationibus nostris nonnihil condonabis; hae qua privatae qua publicae, sunt plures quam vellem, et ingenium meum natura tardiusculum, ita retundunt, ut de litteratis litteris vix cogitare liceat. Quo te retaliem, nunc nihil apud me est, nisi haec mystica etiam, quibus me Hoeschelius per hosce dies honestare voluit; Cui cavesis de me scribenti fidem accommodes, homo nimium blandus est, qui facile in errorem ducat conditionis rerumque mearum minus peritos, sive ille irridere ludum habet, sive amore fallitur, quod malo existimare. De Basilicis quae tu edi cupis, scribit ad te quod res est: Scire quoque refert, an eclogae ex iis tantum Basilii libris, qui vulgo habentur, an praeterea ex aliis qui perierint, excerptae sint. De posteriore Friderici Imp. libro apographo, valde te amo; nondum mihi tantum otii fuit, ex quo accepi, ut cum autographo conferre, et delibera re potuerim, quomodo maxime editio instituenda, itaque autographum aliquot adhuc dies apud me esse patieris, ego vicissim promitto, incolume ad te rediturum, merito enim magni a te fieri video. Quod Ortelius in orchestra theatri sui tibi mihique locum dederit, gratulor nobis, et an ille casu proximos voluit, an ita amicis convenire putavit? Thesaurum geographicum ad proximas nundinas non absolvet, spem mihi tamen fecit

transmittendi quiequid ejus absolutum erit. Lipsium de militia Romana edidisse, et Philippi Regis filio inscripsisse, te scire credo, nunc audio totum esse in bellicis antiquorum machinis, quod videtur futurum spissum opus et difficile. Joan. Laevineius Laevini Torrentii, qui proxime obiit, nepos ex sorore, novam panegyricorum editionem adornat, cum aliqua doctorum expectatione. Vale, Vir Praestantissime, et quoniam me a te amari non solum ex litteris tuis, sed etiam ex sermone quorundam, qui Noribergâ huc veniunt, intelligo, quaeso in eo affectu perge, a tui enim similibus amari, felicitatis partem non vane statuo: Si quid contra a me proficisci potest, quod tibi et tuis ornamento aut commodo, mone audacter, experieris hominem non minus promptum operâ, quam linguâ aut calamo. Augustae Vind. XIII. K. Septemb. An. MDVC.

XLV.

EGo mihi faciendum existimo quod debitores non pessimi solent; si sortem minus possunt, saltem foenus solvunt; tu te, spero, pro creditore non morosissimo geres, et cum tibi de sorte cautum sit, foenore te aliquantisper sustentabis, Typographus noster in edendo Friderico adhuc moras nectit, neque ego autographum tuum nisi absoluta editione possum e manibus dimittere, nisi tanto editionis malo, ut prorsus non edere consultius existimem, Rogo te itaque per humanitatem tuam, ut hoc beneficium integrum apud me ponere, libro tuo aliquot adhuc dies carere velis. Interim usuram, quam dixi, mitto, Publilii Optatiani Porphyrii panegyricum operosissimo carmine scriptum, quem ex Paulli fratris codice ut exprimendum curarem, antiquitas impetravit, et inenarrabiles ab auctore impensi labores: Utilitatem vix audeo in partes vocare, ego tamen scio, magnum virum scripsisse, nullum librum esse tam malum, ex quo non aliquis fructus capi possit, et id in vetustis praesertim, multo verissimum esse experior. Ut non sit, tot quotidie inutiles libri exeunt, ut iste tantillus Rempublicam litterariam nihilo magis praegravaturus videatur, Vale, Vir Clarissime, et persuasum habe, me humanitatem et eruditionem tuam mirifice colere. Iterum atque iterum Vale. Aug. Vind. VII. Id. Decembr. An. MDVC.

XLVI.

PErculere me extremae tuae litterae, quibus te valetudine minus prospera uti significas, meliorem, imo optimam tibia Deo precor. Interim tibi gratulor de prudentia et constantia tua, quarum auxilio te istud onus bene ferendo levius reddere ostendis; nullam ego praeterea prudentiam in rebus humanis novi, quae cum hac conferri mereatur. Liber tuus sub praelo

est, et ante proximas nundinas absolvetur, interim liberalitate tua utendo autographo fruemur, nam apographum nimis quam multis locis corruptum, Werdensteinii dico, tuum a secundo tantum libro incipit, neque id adhuc conferri coeptum. Cur de auctore dubites, velim quod tuo commodo fiat, aliquando doceri, nunc per invaletudinem non est, cur te haec res exerceat. Mihi plane videtur a Friderico secundo conceptus, a Manfredo ejus filio editus. Cum autem a Friderico scriptum conceptumque dico, ejus saltem nomen huic rei praetensum intelligo, alias satis scimus magnates, si quos libros scribant, sua laude aliorum opera scribere, quamquam Fridericum egregie litteratum fuisse, historicorum consensus est. Vide in ipso operis prologo, an haec verba cuiquam praeterquam Friderico convenire possint, Quamvis arduis et inexplicabilibus fere negotiis praepediti essemus, circa regnorum et imperii regimina etc. Quid quod paullo post diserte scriptum, auctorem esse Divum Augustum Fredericum secundum Romanorum Imperatorem, Jerusalem et Siciliae Regem. Et mox Libri titulus talis est, Liber Divi Augusti Friderici Secundi Rom. Imp. etc. In his tamen duobus locis; Divi nomen me aliquamdiu suspensum habuit, vix enim credibile id sibi Fridericum ipsi tribuisse: Sed facilis est conjectura, id adjectum a Manfredo filio, cujus esse additiones illas, quibus Regis nomen praescriptum, omnino manifestum est; nam capite VIII. (numerum capitibus distinctionis et memoriae caussa addendum duxi) sic scriptum est: Sunt et aliae rationes, quas Manfredus [?] Rex Siciliae, quondam Divi Augusti Imperatoris hujus libri [?] auctoris filius, addendas curavit, cum librum ipsum coram se [?] legi mandavit. Item libro II. cap. XIII. ubi tamen Manfredi no- [?] men non est additum. REX. Cum saepe legeremus et relege- [?] remus hunc librum, ut fructum scientiae caperemus, et ne vitio [?] scriptoris aliquid remanserit corrigendum, finito prooemio in- [?] venimus, quod dominus pater noster subsequenter, etc. Auctor [?] etiam libro primo psittacum album sibi a Soldano Babyloniae dono missum scribit, quod homini fortunae privatae vix conveniat, multo minus id, quod libro secundo scribit, Nos quando [?] transivimus mare, vidimus, quod ipsi Arabes utebantur capello [?] in hac arte. Reges namque Arabum mittebant ad nos falco- [?] narios suos peritiores in hac arte, cum multis modis falconum [?] praeterea non negleximus ad nos vocare expertos hujus rei, [?] tam de Arabia, quam de regionibus undecumque, ab eo tem- [?] pore scilicet, in quo primitus proposuimus redigere in librum [?] ea quae sunt hujus artis, etc. Hierosolomitanam prorsus expedi- [?] tionem denotat. Albertus Magnus lib. XXIII. de animalibus cap. XX. de falconibus, citat experta Friderici Imperatoris, et

cap. priori XIX. dicta Falconariorum Friderici Imperatoris, neque pro uno eodem aliquo libro accepisse videtur. Verum ego jam nimis diu patientia tua abutor, nec morbi quidem habita ratione. Ignosce. Et valetudinem tuam cura diligenter. Augustae Vind. IX. K. Jan. An. MDXCVI. Quem tibi, tuis, faustum et felicem opto.

XLVII.

REdit adte tandem, Vir Clarissime, diuturnus emansor, Fridericus tuus. Pro quo ego tibi, et privatim et publice, magnas gratias habeo, quod ufuram, mihi uni gratificatus, omnibus communem feceris, Neque unquam erit, sat scio, ut animum istum tuum benevolum, beneficum, humanum denique, ejus poeniteat. De inscriptione quid constituerim, vides. Placuit deligere Principem aliquem juvenem, cujus splendor operi commendationem adderet, et qui cum argumento delectaretur, tum de scriptione judicare posset. Omnia in Ferdinando visa concurrere; jam tunc, cum illi praeterito anno, hîc aliquot dies agenti, Reipublicae caussa affui. Nominis tui etiam merito ratio habita. Parcius quam pro re, dicat aliquis: Sed me modestiae tuae recordatio repressit: Verum tamen elogium expressi, quod omnes boni magni aestiment, adulatoriis praeterea calamistris inurere, neque te, neque me profecto dignum. Habes consilii mei rationes, quas tibi probari cupio. Sin minus, hoc tamen scito, optimo omnia animo, tibi tuis aeternum devoto, cogitata, acta, peracta esse. Vale. Augustae Vind. VI. Non. Marc. An. MDXCVI. Quo loco tertia symbolorum tuorum centuria sit, scire cupio.

XLVIII.

AUgusta Noribergâ tridui opinor itinere abest, et ego tamen tuas litteras XXVI. Februarii die scriptas, post mensem demum et eo amplius, quam scriptae fuere, accepi, quod ideo dico, ne metam serae responsionis reum agas. Pro rusticis opusculis, tu cave nugas dixeris, gratias habeo, et si chartaceis tibi satisfieri pateris, refero quoque; ecce enim Daciae vicinarumque regionum descriptionem geographicam, in qua visum per occasionem ornare Principem Bathoreum, qui se murum pro domo Domini opposuit; adjecta ea maxime Tartariae pars, unde ii Tartari prodiere, qui altero abhinc anno Pannoniam infestam habuere, ut vulgus etiam harum rerum posset gustum capere. Ajunt apud vos ejusdem prope argumenti tabulam publicatam, verum interest Reipublicae Christianae, haec variis etiam modis in hominum oculos incurrere. Redeo ad libellos, quos misisti; unum sibi bibliotheca mea vindicavit, duos, uti volebas, Hoeschelio, quartum, etsi injussus, Adolpho Occoni doctissimo et

humanissimo seni, tuo nomine tradidi; neque enim invitus patieris veterem amicum in hujus elogii communionem tecum venire. Tertium symbolorum tuorum tomum gaudeo jam lucem spectare, puto de avibus futurum, si ita est, videsis an aquilae geminae draconi insultantes, et Dacica tabula eô quoque transferendae, intelligis enim Caesarem et Bathoreum in Mahometem pugnantes ea specie designari. De filio tuo Ludovico nihil dum inaudivi, neque hac transiisse puto, quamprimum ejus adventum resciero, complectar eum peramanter, cum tua caussa, nihil enim humanitati tuae non debeo, tum etiam sua, quippe qui egregia doctrinae specimina, quae libris tuis praefixit, dudum observaverim. Cl. V. Conradum Rittershusium amicum tibi esse intelligo, Eum in veteri rerum Germanicarum historia cum cura et judicio versari dicunt: Valde itaque velim, quod tuo commodo fiat, ex eo quaeras, an a Tacito ad Jornandem usque, quenquam unquam scriptorem legerit, qui Bojorum in Germania meminerit, (nam Ausonius in Gallia meminit) atque id quidem suae ipsius aetatis respectu; Orosius namque, et qui ejus praeterea classis sunt, vetustiorum exscriptores, nihil nos juvant. Sin nullus est, gratiam ei magnam debebo, si conjecturam saltem aliquam probabilem protulerit, ubi terrarum Bojos pertot annos latuisse existimet, adeo quidem ut illis nihil unquam cum Romanis negotii fuerit, vix enim alia Germanicarum gentium ulla est, cujus in Romanis historiis nulla extet mentio. An credibile est Bojos sub alienonomine delituisse? facile id sane dictu, sed quodnam fuit, et quae ejus rei argumenta supersunt? Juvet nos quaeso, te intercessore, vir, cujus politae Jurisprudentiae me favere, norunt omnes, qui me norunt. Sed ego nimis fortasse impudens, qui tibi hoc oneris imponam, ut epistolam, quam a gratiarum actione coepi, excusatione finire necesse habeam. Si quid me contra quod in rem tuam sit, scire, posse existimas, etsi utraque in metenuia, impera audacter, homini qui tua caussa omnia cupit. Vale Vir Praestantiss. Augustae Vind. VII. Id. April. An. MDXCV.

Gratum etiam sit scire ex Rittershusio, qui fuerint Agilolfingi, et reliquae illustres familiae, quarum in Bojorum legibus nomina extant.

XLIX.

S. Gratias habeo, Vir Clarissime, pro geographica tabula et libellis, quos misisti: nunc quod rependam nihil est, cum erit, experieris memorem debitorem, interea temporis moram aequo animo feres, spero. Vetus est fabula, ex tribus gratiis ire unam, redire duas, eam tu mihi in rem conferre videris, ita nihil unquam a me ad te proficiscitur, quod non altero tanto auctius

redeat. Filius tuus Ludovicus ex Italia reversus heri me convenit, quid impedimenti fuerit, quo minus humanitatis illi officia, pro tua in me benevolentia, mea in te observantia, exhibere potuerim, ex ipso intelliges; scio vulgarem esse occupationum excusationem, et proinde non satis probabilem; sed profecto quibus rationes meae notae sunt, illi nimis sciunt me hoc colore non abuti. Aegre fuit, quod neque confabulari paullo liberius potuimus, cum me ejus sermo mirifice delectaret, et jucundissimam Italiae memoriam revocaret; ille vero, qui me subipsum fere coenae tempus convenisset, non condicere vellet roganti, quod Hopferos adhuc sibi adeundos, et Laubium ad coenam vocatum diceret. Nihil tibi blandior, neque enim soleo, ex gustu quem coepi visus est docto patre digna propago, Et plane tibi illum filium gratulor. Si quid in utriusque vestrum gratiam possum, monete tantum, ego polliceor me facturum quae potero omnia. Vale Vir Praestantiss. Augustae Vind. X. Kal. Maji An. MDXCVI.

S. Quae de rebus Svecicis alienâ manu scripta misisti, remitto, quae tuâ, retineo, quando ita vis, Et pro omnibus meo fratrumque nomine gratias habeo. Quod si nos hoc in posterum humanitatis genere perges prosequi, magno beneficio devincies, ita tamen ut tu descriptionis laborem ne subeas, mitte potius autographa aliquanto serius. Rittershusii judicium de linteis Pontificum libris exspectabimus. Ego plane tecum sentio, haec fragmenta neque coloris neque succi esse pro aetate, quum affectant. Occo noster nummos tuos domum misit, nullum est meum in his talibus judicium, sed vereor neutrum antiquam esse. Commodus nisi valde fallor, omnino novitius, Alter minutus litteris Arabicis, credo, notatus, paullo quidem antiquior, et genuinus quidem, sed qui rem Romanam nulla ex parte attingat. Occo censebit rectius. Ego haec raptim scribebam, uti vides. Vale. Augustae Vind. Prid. K. Jan. An. MDXCVII, Ineuntem annum tibi, tuis, filio praesertim Ludovico, salutarem precor.

LI.

S. Mi suavissime Camerari, quid ineptimus titulorum istis inanibus, saltem cum apud nos, cum soli sumus, hoc est in litteris, nam extra, nihil veto cum vulgo et sentire et scribere, ad populum scilicet phaleras, intus, quae amore et candore utriusque nostrûm digna sint. Vides quam tibi praeeo viam, eâ si placet sequere, et quid ni placeat? nisi sane ista tibi subrustica videtur simplicitas; in quam partem si me interpretaris, sed spero non facies, superest, ut culpam deprecer. Suecica lubens vidi, et pro

iis gratias habeo, quae ad fratrem Frisingam misi, te non nolente credo, recepturus cis paucos dies, inde cum fide restituam, et quaeso, ne nos celes quicquid praeterea ab Arctoo orbe ad vos, nam nos profecto propemodum citius quae apud Antarctoos, quam quae in extrema Germania geruntur cognoscimus. Pithaeano quoque elogio, quod Hoeschelius communicavit, valde delectatus sum. Quî te nunc quidem retaliem non invenio. Interim excerpta ex linteis Pontificum libris, Ortelii, aut Vivis, aut cujusvis potius fide mitto, fide, ut ego, vereor non optima: scis quam vani Hispani, praeter alias omnes gentes, in confingendis inscriptionibus quas antiquas credi volunt. Hoc quoque fragmentum illum opinor genium sapit, sed tu judicabis rectius, et lectum aut descriptum Joan. Hermanno procuratori istic nostro remittendum restitues. Quis credat Pontifices in fastos retulisse exempli caussa. IV. Kal. Aprileis, rixam ad Janum infimum in caupona, et cauponem ad Ursum galeatum graviter sauciatum; aut si retulere hoc genus naenias, fuerit scilicet haec una illa die rixa, quam magna Roma! Plura sunt ad hunc modum, sed et alia parum credibilia, certe ut meus sensus est. Fulvius Ursinus inscriptionem hanc bene veterem nuper ex urbe misit, interpretandam, M. CLAUDIUS. M. F. CONSOL HINNAD. CEPIT Amicus quidam meus acute conjectat, HINNAD. esse ENNAM Siciliae, quam Frontinus HENNAM, quidam Ptolemaei codices HINNAM nominent, HINNAD. pro HINNA, D. otiose adjectam esse, more prisco, cujus multa exempla in Duilii rostrata supersunt. Sed ego non video, quis ad hunc modum unquam loquutus sit; Hinna cepit, pro Hinnam cepit, quandoquidem Hinnad pro Hinna accipimus. Judicabis una cum Rittershusio nostro. Vale mi Camerari, et quod enixe facis, nos amare perge: filio Ludovico multam salutem precor. Augustae Vind. XVI. K. Jan. An. MDXCVII.

LII.

LOngum inter nos videbamur silere, Vir Clarissime, cum ab And. Schotto Roma hanc schedam accepi, descriptam uti vides ex tabula lapidea antiqua anno proxime praeterito erutâ. Hoc ego condimento meas tibi non omnino insipidas videri posse existimabam, est enim profecto egregium monumentum, quo Consulares fasti multipliciter juvari queant, qua supplendo qua corrigendo. Schottus cum fide descriptum affirmat, mihi tamen unus aut alter locus suspectus est, imo nec suspectus, quin erroris manifestus. Tu interim doce, cujus collegii aut corporis istae adlectiones et cooptationes, quod me nescire fateor. Amicus

quidam meus, homo eruditus, de Consulibus suffectis cogitabat, quod non placet; quis enim credat inter suffectos et Caesares fuisse relatos? Alter magis ad meum sensum de Sacerdotibus aut Flaminibus Augustalibus, et quid si Saliis, in quorum numerum primores civitatis aspirasse scimus; Saliatum Antonini Philosophi Capitolinus, puto, commemorat: sed hos in decurias tributos fuisse, nullibi memini legere. Ut ergo simplicissime dicam, veteri formula, N. L. si tibi lucet, viam nobis quoque quaeso ostende, sin minus, Rittershusium etiam et Schoppium in consilium voca, et quicquid exsculpseritis communicate, ego vobis Minerval lubens debebo. A Bonavent. Vulcanio ex proximis nundinis Jornandem exspectamus, et commentarium de litteris Gothicis. Lipsius opus magnum politicum prae manibus habet, eo absoluto ad facem historicam reversurus. Vale, Vir Clarissime. Augustae Vind. Non. Martii An. MDXCVII.

Ex prioribus meis aedibus in hortos satis amplos migro, eo diligentius posthac Botanicos tuos labores perlecturus, quod si ex divitiis herbariis, quas tibi ingentes esse audio, granis aliquot rarioris alicujus seminis hoc tirocinium nostrum ornare voles, inprimis gratum erit.

LIII.

JOan. Vincentius Pinellus Patavio duplex apographum vitae Pythagorae ad me misit, ut tibi curarem alterum, quam fidem ecce nunc exsolvo. Auctorem ille Porphyrium existimat, quem Malchum appellatum fuisse ex Plotino scimus et Eunapio. Lacunas ex antiquo exemplari imitatas ait, in quo ii versus erasi erant; sed cum in sententia nihil desideretur, videri factun descriptoris oscitantia, qui eadem verba temere repetita coactus fuerit eradere. Quas tu praeterea conjecturas habebis redintegrando et illustrando huic thesauro, quaeso, ne nos celes significa etiam, num quis vestrum versionem et editionem cogitet, ne quis fortasse hic imprudens falcem in alienam messem. Jamblichi Pythagorica quae Franekera proxime praeteritis nundinis promisit, hîc nondum vidimus, si ad vos perlata sunt, ne grave sit ad aliquot saltem dies communicare. Vale, Vir Clarissime, et lectissimo juveni, filio tuo Ludovico, multam a mesalutem. Augustae Vind. Non. Junii An. MDXCVII.

LIV.

JAm profecto nimia est ista tua humanitas, qui in morbo etiam cubans, non de commodis, quod ipsum magnum esset, sed de oblectationibus mei cogitas. Quas gratias agam? Vota ad Deum sospitatorem pro salute tua fundam, rata utinam, uti sperare atque ominari juvat. Verum sic habe, mi Camerari, omnes a te litteras mihi jucundas accidere, istas vero tanti in me amoris tam illustres

indices, fuisse jucundissimas; interim nolle quidquam tuo incommodo fieri, cura, quaeso, valetudinem tuam, in ista aetate, in ista corporis imbecillitate diligenter, quo enim te cautiorem reddam, nec senectutis nec imbecillitatis admonere verear. Arctoa remitto. Poloni valde turgere videntur, mirum ni malo aliquo magno gravidi. Deus bone, quae fera, qui bacelus huic diademati invideat! Stephano illis, non adolescente hoc Rege opus sit, in chamo et fraeno scilicet maxillas eorum. De navigatione Batavorum ad Indos, valde amo te, sed ita, si pretium indicaveris, nam tibi detrimento esse nolim, nec sane aequum sit. Italicam scriptionem de foedere Polonico, remittes, cum erit commodum, res ea festinationem non habet. Vidisti Evangelistam Quatramium Alfonsi Ducis simplicistam, ut se vocat, de Theriaca, Ferrariae superiore anno editum? Is meminit magni operis, quod de herbis Car. Clusius brevi editurus sit; Auctoris nomen quin exspectationem excitet, fieri non potest; significa, si quid inaudisti. Monumentum Schwarzenbergicae victoriae chartaceum mitto, quod ex aere aut marmore stare debebat, si suus virtuti honos esset. Vale, Vir Praestantiss. Et filium meo nomine salvere jube. Augustae Vind. x. K. Maij An. MDIIC.

LV.

UT video unum idem perpetuo litterarum mearum ad te argumentum est, Gratias agere. Et quoniam tibi, quae tua humanitas, verbis tam facile satisfieri pateris, audaciorem ad petendum, nisi subimpudentem etiam, reddis in posterum. Amicus quidam meus, vir magnus, Consilium de bello Turcico, cujus inscriptionem in scheda leges, magnopere videre cupit, quod cum istic aut editum esse, aut certe haberi nobis renunciatum sit, te per amicitiam nostram oro, ut si quidem venale extat, sex exempla quam primum huc mittas, pretium a Joanne Hermanno nostro recepturus, sin aliter, saltem unum vel prece vel quocunque modo undecunque eruas; nihil mihi nunc temporis poterit accidere gratius, verum ita, ut magna gratiae pars in celeritate sit posita; scis ipse quam impatienter hoc genus desideria feramus. Arctoae nubes magnam tempestatem minantur, nisi quod sunt lenti illius plagae motus. Reponam spero brevi aliquid ex Italia, sic enim spes facta est. Vale mi Charissime Camerari. Augustae Vind. Prid. Id. Febr. Anno MDIIC. Hoeschelius Maximi mystagogiam edere cogitat.

LVI.

LIbelli de rebus Turcicis exempla, quae promittis, quamprimum istîc comparebunt, exspecto, nostri pretium liberaliter persolvent: Interim si unum saltem ab amico aliquo, vel usuarium impetrare potes, gratia erit cumulatior. Quod utilia quaedam

in eo contineri scribis, nullus dubito, nota est Plinii sententia de omnibus omnino libris. Alterum quoque fit verisimile, pleraque illius Platonicis ideis assimilari, ita sane peripateticis ut audio absurda videntur, et eo lectionis desiderium apud me crescit. Quorum proxime ex Italia spes facta, non adeo magni momenti sunt, mitto tamen, ut tibi vel voluntatem meam approbem, ipsa Italia plane pacata, aliquo Pannoniae bono spero. Vale vir Praestantissime, et salve, meo fratrumque nomine, qui te in oculis ferimus, serio dico. Augustae Vind. VIII. Kal. Mart. Anno MDIIC.

LVII.

BInae tuae me magnopere delectarunt, humanae nimirum et suaviloquentes, sed posterior cum morsu. Cura, quaeso, valetudinem quantum potes, in isto aetatis provectu, et constitutionis imbecillitatate. Etsi fortasse impudens monere medicum haec talia, velim te tamen vires recolligere lenibus amicorum confabulationibus, non lectione aut scriptione, quae meo sensu medicinae paullo robustiores, praesertim ab incauto aegro largius sumptae, quod de te suspicor. Pro Arctois scriptis gratias habeo, et valde rogo, ne hoc beneficii genus velis intermittere, etsi quid reponam vix invenio. Byzantina ista fortasse legisse non nolis, quamquam neque nova, et imperitissima manu descripta, ut lectoris interdum acumen exerceant, sed habent omnino quaedam, observationem merentia. Ortelium nostrum, cujus memoriae bene precemur, desiisse vivere, dudum intellexisti, opinor. Lipsius jam aliquot menses in languore est, postremis suis ad me scribit, se editionem epistolarum aliquot adornare, si vires erunt, ad alia iturum, et statim quidem ad ADMIR ANDORUM partem II. Fasciculum, quem misisti, Occoni tradidi. Hoesch[?]lius totus in Photio est. Lentum opus, sed quod aetatem feret. Nos in litteris, vix quod canes in Nilo, ita interturbamur. Miseremini saltem vos amici. Vale V. Clariss. Augustae Vind. a. d. Prid. Id. Aug. An. MDIIC.

LVIII.

PAraphrasim Cynegeticorum Oppiani in bibliotheca Monachiensi extare, falso opinor ad te relatum est. Certe Cancellarius, ad quem super hac re scripsi, nihil illic ineditum Oppiani praeter haec scholia apparere rescribit, quod etiam Catalogus ejus bibliothecae, qui apud me est, confirmat, tu vide cui de cynegeticis credideris. Interim, quamquam te scholia in Halieutica jam vulgasse video, haec quoque mitto, si usui esse possint. Ea quamprimum contuleris, quaeso remitte, ita enim futurum, Cancellario

fidem meam obstrinxi. Et de acceptis etiam, tribus verbis mone. Schoppius noster ubi vivit, quid rerum agit? Ne me nescire patere. Servium et Variantes Tertulliani lectiones nondum vidi, sed omnia salva confido. Vale mi Rittershusi. Augustae Vind. Prid. Non. Febr. An. MDIIC.

LIX.

[note: Conr. Rittershus. in notis ad Gûntherum p. 203.] CUm jam hasce notas ad Typographum misissem, venit ad me Epistola humanissima, a Marco Velsero, Exconsule, et Septem-Viro Augustano, quem Virum summa humanitate, in summa dignitate praeditum, etiam alibi horum Commentariorum laudavi. Ea inclusum habebat Diploma Karoli Imperatoris, nuper in vetustissimo Libro repertum: quo non frustra putavit egregius ille antiquitatis indagator ac vindex, hanc editionem Guntheri nostri ornatiorem prodire posse, cum ex ea sumi possint non pauca, quae ad illustrandam descriptionem Roncaliarum, quae extat initio Lib. 2. Guntheri conducant. Id igitur sup. omissum, hic subjiciendum putavi. Epistola Domini Velseri haec est: Ligurinum tuum, mi Rittershusi, lucem nondum aspicere existimo. Ei itaque exornando, quo gratior in publicum prodeat, Karolinum hoc Diploma, in veteri manuscripto libro nuper inventum, mitto. Tu animum istum, tibi in omnibus rebus gratificandi, boni nimirum consules. Vale Augustae Vind. XII. K. Octob. An. Christi. 1597.

LX. P. JACOBO GRETSERO.

[note: Lib. IV. Tom. III. de Cruce fol. 544. et 550.] EGo cum de Fortunati mente ambigerem, consului, more meo amplissimum Dominum Marcum Velserum Reipubl. Augustanae II. Virum: qui in haec verba rescripsit: In quo tu, et P. Browerus consentitis, de eo ne mihi quidem dubium est, Gregorium nimirum templum in honorem S. Crucis condidisse. Etsi lectio, haec templa Gregorius, retineatur, nemo opinor contra hiscere audeat. Sed sequens versus in controversia est. In eo ut verum tibi fatear, cuperit, aegre admitto, cum praesertim Browerus veterum Codicum consensum in coperit testetur, et criminatio potius, quam laus videatur, objicere Gregorio cupiditatem vestis Episcopalis, hoc est, per circuitionem, ipsius Episco. palis muneris. Sed licet retineamus, dum pallas coperit non tamen assentior Browero, interpretanti de pallis, quibus palla illa Hierosolymitana, cujus Gregorius meminit, lib. 1. cap. 6. de Martyribus, involuta fuerit; quin existimo Fortunatum id voluisse, Gregorium condito Templo, cui sacram eam pallam intulerit, illum hoc ipso cooperuisse. Signa gerendo Crucis Fortunati Atticismus est, cujusmodi plures, puto, licet observare, sive ad dedicationem, sive alio referamus. Templum vero ante Episcopatum

positum esse, sequentia satis ostendunt; quem Voti pii, hoc est, affectus, sive verius, operis pii caussam appellat, cum in animo haberet dicere, votum piam caussam fuisse Episcopatus: Sed istiusmodi inversiones frequentes sunt in Fortunato. Reliqua, quae sequuntur, manifeste ad Pallium Episcopale pertinent. Et, ut rem in pauca contraham: Ego tuae sententiae, cum una exceptione, cupiditatis Episcopatus subscribo.

LXI.

MEmini ab Alexandro Platonico olim proditum, nec crebro, nisi necessario, cuiquam sive dicendum sive scribendum, nos esse occupatos. Credo quod totum hoc excusationis genus plerumque putidum, vacuis et otiosis hominibus parum etiam verisimile videatur. Ego me alterum moniti caput religiose adhuc servasse probe scio. In prius si coactus impingo, ipse credo Alexander noxa eximat. Inter tot enim curas et negotia, quae per caput et circa saliunt latus, cum amicorum officiis saepe deesse cogar, quidni quod res est, si usus veniat, etiam centies iterem? Certe responsum ad suavissimas tuas literas aliunde auspicari non licet. Eas VI. K. Decemb. datas his demum diebus nescio quis Callippides attulit, tempore quo ego occupationum mole tantum non obruebar. Eo paucis tibi nunc quidem satisfieri patieris. Affectum, quem offers, obviis ulnis amplector, et redamantem a te amari tibi persuadeas, quod factis quam verbis credas malo, si quid unquam erit, quod in rem tuam, tuorum, a me praestari possit. De Geroldo abunde admetitus es, et quidem in tempore, quod omnium gratissimum; Geroldus enim tum maxime in historia Boica sub styli acumine erat. Et Theganus de gestis Ludovici Pii, quem a Pithoeo editum non nescis, Hiltegardis matrem diserte Immam appellat, tu Rhegardem Immae filiam, ut Imma Hiltegardis fuerit avia. De thesauro illo Germanicae antiquitatis, vellem scripsisses distinctius, nam ego quidem argumentum libri non satis capio, neque scriptionis genus, an CXLV. auctores, quorum ad XXXV. nomina posuisti, singuli partem aliquam scripsêre? cui fini, et quo collectore? quaeso fac sciam explicate. De Turone et Fridebrando nihil nunc in mentem venit. Neque in Winsbekils te juvo. Winsbekiorum familia nuper apud Bojos intercidit, quae an huc quidquam faciat, cogitabis. Zappes Stifft et Oggewedel mihi cum ignotissimis ignota sunt. P. Gretserus ostendebat, hac transciens, catalogum collectaneorum antiquorum, quae in duos Tomos digesta, te Moguntiaci brevi editurum ajebat; Te dignum erit, promissa repraesentare: tum alias praeterea opes, quas ingentes apud te et apud Clarissimum Schobingerum, cui amantissimam salutem rescribo, condi

video, bono reipublicae litterariae promere. Vale et deproperatae scriptioni ignosce; nam profecto hoc ipsum semihorium vix aliis negotiis suffuratus sum. Alias prolixiores expecta. Interim meam brevitatem atque jejunitatem imitari noli, neque enim dubitare debes, literas Tuas, quo longiores, eo mihi chariores futuras. Augustae Vind. Prid. Non. Febr. An. MDCIV.

LXII.

QUo tu Schobingeri memoriam cumulatius dilaudas, ego eo impensius de ejus abitu doleo. Et debeo sane, siquidem ille me vivus amavit, ut narras, neque visum, neque de illo quidquam unquam meritum. Sed mi Goldaste, semel haec omnibus via terenda est. XXXVIII. annos exegit, quid si altero tanto conduplicâsset? curricula quidem plura absolvisset in circo, favente et plaudente opinor spectatore; huc tamen tandem deveniendum fuit, hanc metam nemo mortalium effugit, nemo effugiet, omnium nostrûm ad eam fracti currus impingunt. Et bene si curtus tantum, nec auriga anima excidit, alliditur, trahitur. Intelligis, quid velim, et quoniam intelligis, fac tibi quaeso serio cordi esse. De Paraeneticis amo vos, etsi rubore perfusus: nam si aerea frons sit, non duret ad postremam dedicationis pagellam. At ego affectum, non rem, specto, et quo longius a vero in hac causa abis, eo me tibi plus debere sentio. Utinam aliquando reponere liceat; occasioni, quae se offeret, non deero, dices te beneficium apud memorem collocâsse. Egi cum Willero diligenter, statim annuit, se aequo pretio centum exemplaria redempturum. Ut vero intellexit heredes omnia simul velle divendere exemplaria, ad mille quingenta esse, pedem retulit, neque, ut tibi simplicissim e quod res est dicam, spem video vel Willerum vel nostratem ullum bibliopolam omnia empturum, nisi vilissimo preto. [?] vellem exempla aliquot, ducenta trecenta puta, ad Francofordienses nundinas misissetis. Historicorum duplex volumen in Moguntinensis typographi manibus dudum esse opinabar, et illam quercum adhuc excutiendam esse censeam. Ingolstadienses Canisii sequentibus tomis antiquae lectionis sumptus negant, sextus nunc nundinis prodibit, opinor, sed jam ad septimum, imo octavum etiam, materia parata erat. Libros longi fori esse causantur, perpaucos capi hoc antiquario studio, quod ideo moneo, ne in illis spem ponas. Augustani typographi tenuiores sunt, quam ut propriis sumptibus paulo grandioris molis librum aggrediantur. Tyrole et Winsbekio imprimis delectatus sum, et quam vellem totum illud carminum volumen ab homine docto et diligente, qui tua vestigia secutus eruditas notas adderet, in vulgus dari? Principe aliquo viro ea cogitatio digna sit, aut certe homine, qui animum Principe dignum gerat. Vale. Aug. Vind. VI. Id. Septembr. An. MDCIV.

Nunc literas a Frehero accipio, qui Nolgeri tertii Abbatis S. Galli versionem barbaricam (ita inscripsit) id est Germanicam Psalterii totius, paraphrasi Willeramianae similem, apud se esse ait, et publico offert, si typographum reperiat.

LXIII.

TAbula Peutingeriana neque meis sumptibus est edita, neque ejus apud me sunt exemplaria, quae apud Plantinianos istic reperiri posse nullus dubito. Rerum autem Augustanarum volumen in nundinas lubens mittam, neque sane res tanti, ut vicem, quod tu innuis, reposcat; ea te itaque curâ levo. Nihil jam avidius, quam Casaubonianum Polybium, sive expeto sive exspecto: utinam det mercatus proximus, quod vix futurum vereor. Vale. Augustae Vind. XI. Kal. Octobr. MDCVII.

LXIV.

HIeroclis facetias ex codice Augustano auctas P. Pontanus jam pridem convertit, et edendi occasionem expectat, quam brevi obventuram confidit: adjunget autem nescio quae alia etiam opuscula, ex Graeco a se conversa. Tu quod Germanicarum legum vetera monumenta promittis, valde te amo; quin quoque consilium laudo, quod quae religionis mutationem respiciunt, odii nimirum et invidiae seminaria, excludis. Utinam idem in Alamannicis sequutus esses. In quibus quod tomo secundo p. 196. vitae Notingi Episcopia S. Udalrico scriptae meministi, si ejus apographum per te consequi licebit, magno me beneficio auctum putabo. Vale. Augustae Vind.

MARCI VELSERI LATINAE ET ITALICAE EPISTOLAE, AD ROBERTUM TITIUM, ALIOSQUE ITALIAE SEMONES CELEBERRIMOS.

LXV.

BEne de amicitia inter nos auguror, quos simili genio inter haec ipsa initia scribere video. Summas tu temporis angustias excusas, a Bindonio inopinato deprehensus: Et mihi sane negotia centum per caput, et circa saliunt latus, ita ut Bindonium in reditu nec alloquendi, nec omnino aspiciendi fuerit copia. Tribus tibi ergo versibus satisfieri patieris nunc quidem; erit cum utrique se effundere liceat. Amo amorem et affectum istum tam prolixum tuum, cujus significatio, non fallo, quo minus

exspectata, eo mihi gratior accidit. Quid reponam? Verborum possim fortasse aliquid, rei pro tempore nihil. Tum verbis etiam abstinere sit satius. Interim sic habe, me siquid unquam usquam, quod in rem tuam, tuorum, sit, si vero potero, non commissurum, ut officium hominis tui amantissimi desideres. Laudibus, quas neque more, neque modo, qui utrumque nostrum deceat, immerenti ingeris, porro si me amas, quaeso abstine. Nam ego si harum ullam partem agnoscam, tum non tantum tua, sed vero bonorum omnium amicitia indignus sim. Ad populum phaleras, mi Titi. Nos litteraria potius quaestiuncula capiamur. Qualem ex Plinio ad te affero, qui libro XXXVI. cap. XII. de maxima Pyramide subobscure scripsisse visus. Amplissima octo jugera obtinet soli, quatuor angulorum paribus inter vallis per octingentos octoginta trespedes. Pedes enim DCCCLXXIII. aut etiam DCCLXXIII. in se ducti immane quantum aream octo jugerum superant. Est in mente nescio quid ad hujus loci interpretationem, quod pedarius senator, nisi majorum auctoritate confirmatus, proferre verecundor. Bindonius in itu dixit te in Caesarem sub incude habere: Tum alia quaedam; quicquid est fac distincte sciam. Nam ne Italia, Ursino et Pinello clarissimis hominibus extinctis, se orbam queratur, in te, et tui similibus, si qui sunt, situm est. Clariss. Aldourando et Velio multam a me salutem Vale. Augustae Vind. VII. Id. Octobr. An. MDCI.

LXVI.

HOmo Italus domo, - - - - - - professione Jurisconsultus, nomine Joannes Caselius, ut tum prae se ferebat, ante quatuor opinor menses hic fuit, hinc ad Palatinum Comitem Neoburgensem, inde ad Electorem Saxoniae abiit, quod Italia se ob Catholicam Religionem desertam profugisse profiteretur; desertionis causas se ex Lutheri adversus Erasmum libro de servo arbitrio, qui est sane longe pestilentissimus, ut ejus ipsos Lutheranos pudeat, hausisse ajebat. Postquam vero hinc abiit, audio spargere Caselii nomen ideo a se fictum, quia cum Cardinalem Baronium a me amari et coli sciret, periculum sibi imminere vereretur, si, quod res sit, se Cardinalis fratre natum genuino Brocardi Baronii nomine fateretur. Habes fabulam, ut mihi quidem videtur, plane enim suspicor hominem scelestissimum ob grande aliquod crimen extorrem Baroniano nomine ad fucum faciendum et eo magis commendandam Apostasiam abuti, quod a Germanis etiam adversariis Cardinalis virtutem et eruditionem maximi fieri sciat. Ex te ergo magnopere scire cupio, an quis apud vos unquam vel Joan. Caselius vel Broc. Baronius Juris Doctor fuerit, qua existimatione, quando et quas ob causas discesserit. Vides

enim Religionis causam hîc agi, ut istiusmodi pestibus existimatio, quam sibi mendaciis peperere, veritatis luce detrahatur. Vale. Praestantiss. et Clariss. Mercurialem salvere jube. Augustae Vind. X. Kal. Jan. MDCII.

LXVII.

IN Plinii loco Amplissima octo jugera obtinet soli, quatuor angulorum paribus intervallis per octingentos octoginta tres pedes singulorum laterum: Numeri, mea quidem sententia sive integri, sive modici corrupti sunt; nam non displicet, quod Dalechampius septingentos pedes, se in quibusdam Codicibus reperisse significat. Sed tantulum discrimen scrupulum non eximat: Fac latera fuisse pedum DCCLXXXIII. area supra viginti adhuc jugera conficiet. Si igitur pateris, alium huic nodo quaeremus cuneum, malum plane, sed malo. Plinium ipsum plura scripsisse, quam intellexisse suspicor, quod et alii tibi in illo observarunt, nec mirum in tanta tot rerum farragine. Cum ergo Herodotum pyramidi octo plethra rotundo numero, deinde alium ex iis, quos permultos nominat, pedes DCCLXXXIII. aut DCCCLXXXIII. exacto tribuentem reperisset, utrumque exscripsit. Verum Herodotum duplici errore, plethra primum jugera interpretatus, quod optimi et antiquissimi item Latinorum fecerunt, tum deinde de area capiens, quod ad latus referendum erat. Hujus rei Mela me admonuit, cujus verba sequuntur. Quarum maxima, tres namque sunt, quatuor fere soli jugera sua sede occupat, totidem in altitudinem erigitur. Ubi ex comparatione ad altitudinem liquido apparet, jugera non pro area et superficie, sed pro longitudinis mensura posita esse. Porro Mela, quatuor jugera pro octo plethris vertens, rei veritatem propius consectatus, non tamen attigit. Sed nimis jam multa de hoc loco, quae nisi tibi probabuntur, meo quoque calculo damnata pronuncio. Bellonii nullam rationem habendam censeo, perquam rudem enim metiendi rationem sequitur, quod et alii nostra aetate in Aegyptum peregrinati fecere; itaque nullis duobus convenit. Tum mirum non sit a Plinio ad Bellonium, mensuras, aggesta humo mutatas et contractas esse, id enim pyramidalis figurae fert ratio. Quae te sub incude perpolienda habere significas, fac, matures edere bono publico; serio enim tibi affirmo me magno eorum desiderio teneri. Interim amare perge, et quod de solvendis amoribus meditaris, cavebis in me experiaris Vale. Augustae Vind. Kal. Febr. An. MDCII.

LXVIII.

DUm Bindonium ex nundinis expecto, dies plures abeunt, donec eum nunc maxime versoriam per Galliam cepisse; Nos hic proximis quinque sex mensibus non visurum audio. Tuas Jacobo

Pontano communicavi: cujus manum in scheda vides satisfacientem, deprecantemqueue, si quid adhuc ab homine mitissimi ingenii, et cui quomodo verba ea, quibus te tactum, offensumque significas, exciderint, plane miror, sed si quid adhuc desideras, fac sciam. Nam ego simultates, imo etiam offensiunculas inter earundem litterarum Consectaneos longius procedere nolim. Dissentire liceat, ut sane licuit semper, licebitque et id publice testari, tantum ne cum alterius nota, etiam in manifesto lapsu. Vetus cogitemus illud:

Cuivis potest accidere, quod cuiquam potest. Sed quis est quaeso Pompejus Lampugnanus, ille, qui ita acriter in Lipsium? Nos ne nomen quidem antehac audieramus, et vix tamen credibile, ejus commendationem ab hoc opusculo auspicari voluisse, quod Bergomi editum, ut titulus praefert, charta fidem non facit: posteriores locorum controversorum libros avide expectamus. In quibus vide an hic quoque scrupus, qui me exercet, quemque ad te defero, locum inveniat. Plutarchus M. Antonio diserte scribit Cleopatram a Caesare, et Gnei Pompeii filio puellam adamatam fuisse. De Caesare omnes scimus, de Gneo quis praeterea prodidit, aut quomodo omnino fieri potuit, si historias paullo diligentius excutimus? Mihi plane aqua haeret, nam nec illud fortasse probabiliter dici possit memoriale peccatum in Plutarcho videri; quî enim hoc? cum non appareat in nomine, sed tota narratione aberratum esse. Explica, et Minerval a nobis emerere. Bindonio salutem ascribo. Vale Vir Praestantissime Augustae Vind. VI. Kal. Maij An. MDCII.

LXIX.

POntani schedam, quae nuper festinantis manus nescio quomodo fugit, nunc mitto: quo tibi nimirum fidem faciam, mihi serio cordi esse, omnes inter nos offensionum occasiones tolli, semen ipsum extingui. Optimo seni Velio, qui in litteris ad Occonem mei saepe amantissime meminit, salutem tuo commodo nunciari velim, Vale Augustae Vind. V. Non. Maij An. MDCII.

Legi perlibenter, quod Robertus Titius pollicetur, et librum avide expecto, speroque doctissimi Viri labores etiam in Symbolis Ovidianis, quae meditor, et quae mihi quidam eruditi Viri suaserunt, quibus Virgiliana placuerunt, multum adjumenti allaturos. Doleo meam uno, et altero loco ab ipso dissensionem, non tam apertam, quam insinuatam visam contumeliam. Consentire et dissentire inter doctos (modeste tamen) res antiqua est, et cum ipsis nata litteris. Si quae eidem in Symbolis Virgilianis non probantur, expecta quaeso dum iterum prodeant, et confido, secundas curas fieri meliores.

LXX.

CUm tibi Pontanus ipse per Epistolam satisfaciat, mihi eo labore supersedendum est. Locorum tuorum spem nuper tam certam feceras, ut eam animo jam devoraverimus, quo nunc durius dilationem accipimus: si me itaque amas, editionem quantum potes matura, sive Venetiis, sive etiam Florentiae. De illo, quisquis est, qui Lampugnani nomine adversus Lipsium abusus, quis non tecum sentiat? Ego vero inter primas Lipsii laudes censeo, adversariis sic terrori esse, ut non nisi ex insidiis appetant. Si quid deinde compertius habebis, sive de codice Mirandulano, sive de ipso scriptore, fac quaeso sciam. Ad Suetonii Correctionem, petiisse se pro periisse assensum sustineo: quod mihi nescio quo modo insolens illud se petere: nec tamen Psyllos mortuae Cleopatrae admotos existimo, neque hoc voluisse Suetonium, et si sane eo verba ducere, non nego, sed commode interpretanda opinor. Ad Plutarchi locum malo Casaubonum audias, qui mihi superioribus diebus Lutetia in haec verba rescripsit. Quod quaeris de Pompeji et Cleopatrae amoribus, cui potissimum tempori Plutarchi verba sint accommodanda: de ea re sic nobis videtur. Gn. Pompejus Magn. F. cujus [gap: Greek word(s)] magno illi scriptori narrentur, Classi Aegyptiacae praefuit bello civili Pompejano, quod scriptum est diserte in tertia historia ejus belli Latina. Hanc Classem Pompejus a Rege puero, et Cleopatra per Legatos impetraverat, ut non obscure significat libro II. Appianus. Nos autem putamus Legationem hanc non alium obiisse quam Gn. Pompejum Magn. F. Tunc igitur in Aegyptum venit, et eam cum Cleopatra consuetudinem habuit, de qua loquitur, [gap: Greek word(s)] . Tibi si aliter videbitur, non praeter opinionem acciderit, meram enim, ut vides, conjecturam afferimus. Quare si quid super hoc habes exploratius, quaeso te benignus imperti. Nunc hoc etiam me velim doceas, quis ille Bojus sit, cujus scriptor Rhetoricorum ad Herennium non longe a principio libri quarti meminit, quomodo Ladas aut Bojus cum Sicyoniis cursit arint. Quae verba quo pertineant aut quam historiam tangant nondum reperi, qui se scire profiteretur. Vale Augustae Vindel. III. Non. Jul. An. MDCII. Mercurialem et Angelium, illustria Italiae vestrae Lumina, quin hac peregrinatione convenias non erit, utrique ergo per occasionem rogo fidem facias, me virtutem et doctrinam ipsorum vehementer amare, admirari, colere.

LXXI.

EGo me sententiam Casauboni de Plutarchi loco non satis plane et dilucide proposuisse video. Cleopatram â Gneo Pompejo Filio eo tempore adamatam suspicatur, quo is

Aegyptiis Navibus bello Civili praefuit, ut tertio libro illorum Commentariorum proditum, Cleopatra adhuc plane puella; ut de aetate profecto huic opinioni controversia ex Plutarcho moveri non possit. Illud me magis sollicitum habet, quod haec mera conjectura est, et si de caetero vero non absimilis, inde tamen suspecta, quod cum Cleopatrae tot veterum meminerint, Pompejanos amores nullus praeter Plutarchum tangat. Sed hoc vide, mihi certe valde arridet -- ibi fas, ubi maxima merces. Codex membraneus ambiguus Monasterii S. Udalrici hujus Urbis, legit -- ibi fas, ubi proxima merces. Prorsus volente sententia statim enim consequitur. Aere merent parvo -- quod quomodo locum habeat, si maxima merces priori versu maneat non intelligo. Lipsii responsum ad Lampugnanianas notas legistis, opinor. Ego Boica in gratiam vicini Principis dedi, cui petenti, qua negarem, frontem non habui. Mittam, si sit occasio, et si scriptum istius coeli elegantiae parum respondens, in quo Dejotarum Bojum miraturi estis. Verum ego rem magnorum hominum auctoritate comprobatam proponere non sum veritus. Salus a praestantissimo Mercuriale ascripta, supra quam facile tibi persuadeas, grata fuit, quippe qui virum inter paucos hujus aevi veneror; itaque enixe te rogo, ut illi officia quaecunque a me proficisci possunt prolixe deferas, neque expectationem fallam, si exp[?]iri libeat. Vale V. Clariss. Ego serius respondeo quod tenunc demum Bononiam reversum conjecturam capiam. Augustae Vind. V. Id. Octobris. An. MDCII.

LXXII.

HEri sub vesperam litteras Bindonius reddidit, quas tu III. Id. Mart. scripseras, statim ad Raderum misi, qui querelam tuam de Martialis loco deferret, quid homo candidissimus responderit, in scheda leges quo commotiunculam illam totam tolli cupio. Animum peccandi abfuisse res loquitur, et tu sane iratus etiam si sis, quod tamen non es, opinor, fateri necesse habeas gravissimum negligentiae et oscitantiae crimen esse. Ut benedictis isti, Raderum et Pontanum intelligo, maledicta, quae imprudentibus exciderunt, posthac corrigant, mihi quoque curare cordi erit. Epigrammata legi, et te valde de illis amo, sunt enim egregia, itaque de concerpendis, quod innuis, non audio. Boica mittantur: postquam te haec pica gravidarum more exercet. Bindonius ut commendationem tuam apud me valuisse intelligat, efficiam. Has praestantissimo Mercuriali cures rogo -- Plura alias, haec nunc occupatissimus deproperabam. Vale Augustae Vind. Prid. Non. April. An. MDCIII.

LXXIII.

BIndonium a Nundinis non vidi, neque eum sane Pragam et ad Sarmatas abiisse intellexeram. Nolim hoc ejus consilium editioni lucubrationum tuarum fraudi esse. Wottonius Prid. Id. Majas Venetiis ad Hoeschelium scripsit, se huc festinare, quomagis, ubi tamdiu haereat, miramur. Schoppii suspectae apud bibliopolas noftros non amplius prostant, meum itaque exemplum, quod tibirem cordi esse videam mitto. Ad priores tuas dudum respondi inclusis literis praestantissimo Mercuriali inscriptis, quem amicissime iterum salutaricupio. Quod proxime de Caselio sive is Baronius est quaerebam, quaeso fac quamprimum commodo tuo fieri poterit distincte sciam. Et si quid praeterea est, quod tibi in his oris gratificari queam, mone. Excell. etiam Ulyssem Aldrovandum, si quando con veneris, meo nomine salvere jube. Vale. Augustae Vind. VIII. Id. Junias An. MDCIII.

LXXIV.

POstremas quoque tuas literas Radero ostendi; quid censes? homo gaudio exsiliit, sane merito, si quid est a laudato laudari, si quid ab eo, quem paullo ante suboffenderis. Tum castigationes quidem expetit, atque si pateris promissas efflagitat. Cum quibusdam locis jam ipse post editionem sententiam mutaverit, plerisque nec sibi antehac satisfecerit, nec adhuc satisfaciat, sed brevi opinor Raderi Pontanique copiosas litteras accipies, uterque enim Titium in oculis fert, et singularem in magna doctrinae copia humanitatem admirabundi praedicant, publice aliquando effecturi, ne te officio certasse priorem poeniteat. Ego mihi serio gratulor, quod conciliandae inter vos benevolentiae sequester intercesserim. Bindonium a Nundinis non vidi. Sed Boica, via Veneta jam dudum misi, quae te accepisse velim: tum si tanti putabis inspicere judicium perscribas rogo. Cum enim Princeps nullam excusationem quo minus in incepto cursu pergam, admittat, si quid pro nostra amicitia, pro tuo candore monueris magnus ejus usus erit. Catalogum Nundinarium librarium vides, quem perlectum ad praestantissimum Mercurialem cum literis ipsi inscriptis cures quaeso. Lipsius paene fuit a Medicis depositus, tamen vivit. Syntagma de Vesta et Vestalibus primo missu daturus: Sequentur, quae in Senecam Philosophum molitur, tribus libris manuductionis in Philosophiam Stoicam, et primo Physices ejusdem Sectae jam absolutis. Tu spem quam nobis nuper faciebas, cavesis ne in longum ducas et me tui amantissimum redamare perge. Vale. Augustae Vind. XVI. Kal. Junias An. MDCIII.

LXXV.

WOttonius nec dum comparuit, quid ergo litteris tuis fieri velis significa. Occo vivit, et salutem a te dictam gratam acceptamque habuit, quod sane scriptione testaretur, nisi senectus eum ab omni officil genere adversus Amicos plenissime excusaret. De Boicis nostris quaeso parcius, ista enim et judicii tui existimationem, et frontis nostrae pudorem verberant. Bindonius saltem scribere debebat, quid spei, quid rei Francofurti: hic sane nihil video, ea typographorum nostrorum tenuitate, ut propriis sumptibus vix quidquam unquam evulgent. Libyca testa in Martiali apud me dubitationem nullam habet, sed si libertatem meam ferre potes in horas, ingeniosius, quam verius excogitatum, nescio quomodo frigere videtur. Ita meus gustus est; alii aliter fortasse sentiant; nosti enim in hoc genere quot capita - ita ut quod uni insipidum, aliis plerumque palmarium videatur. Raderus rescribet, opinor. De Caselio, an Baronio, quaeso, res cordi sit, et si quidem Caselius, quem suspicaris, fugit, jam tenemus hominem, quo vero certioribus, non indiciis, sed testimoniis, unam omnino epistolam ejus manu scriptam, cum plures apud te esse significes, mitte. Baronius Cardinalis, inquam, cum rescripsit, se unicum parentibus fuisse, ita ut quisquis se aut fratre aut sorore ipsius natum profitetur, hoc ipso impostor sit oporteat. Vale et festinationi, rogo, ignosce: Tum has ad Mercurialem cura. Augustae Vind. V. Kal. Jul. An. MDCIII.

LXXVI.

SUspectas Schoppii nihil redire opus, non ad huncfinem missas. Schoppium ipsum Romae in magna principum virorum gratia agere, non nescis opinor; si tamen nescias, visum monere. Quicquid inter homines eruditos offensiunculae suboritur, ut sane quisque suos patimur manes, amica disceptatione componi, quam convitiorum acerbitate in immensum augeri profecto malim. Wottonium an aliquando visurus sim nescio, adhuc non vidi. De Caselio, an Baronio, fac curam non deponas. Nihil praeterea est quod te ex me scire nunc quidem oporteat. Vale Augustae Vind. V. Id. Jul. An. MDCIII.

LXXVII.

CAtellinus, an Castellinus tuus, ne dubita, uti extra culpam, ita extra omnem etiam culpae suspicionem est, quin ego eum quem a te amari intelligam, jam hoc ipso diligere incipio quantumvis ignotum. Alterum illum mores sui brevi, opinor, prodent: nam ut tantum scelus diutius lateat, fieri certe non potest. Ego de toto negotio diligenter ad Cardinalem Baronium scripsi. Wottonius nunquam apparuit, et alia via in Patriam regressum esse pro certo habeo, itaque Epistolam tuam dudum in Angliam misi. De tertio versu primi Martialis epigrammatis,

nisi tibi aliud videtur, adhuc ampliemus, ficu Libyca nihil compertius: tu vero de Radero cavesis sequius suspicari, eum monitiunculam non in optimam partem accepisse: quis ille homo sit, si ob beneficium irascatur, quid adversus injuriam faciat? Perge ergo libertate, quae utrumque decet, communicare reliqua. Nos pari ingenuitate, ubi usus erit, respondebimus. Lipsium post Lampugnanum alium ex Italia adversarium reperisse ajunt, quem ego nondum vidi, neque nomen quidem satis liquido intelligere potui, tibi de re tota constare arbitror, itaque distincte fac quaeso sciam. Pontanus tuas accepit. Occo officio tuo admodum delectatus, te amantissime salvere jubet. Tu vicissim optimo Seni Aldrovando, et cum ad praestantissimum Mercurialem scriptio erit, huic quoque multam salutem meis verbis nunciabis. Vale, Augustae Vind. Prid. Id. Septembr. An. MDCIII.

LXXXIII.

WOttonius Lipsiae visus est, ut eum in Patriam nobis insalutatis rediisse jam dubitationem nullam habeat. Pichenam ex paucis, quae in Tacitum edidit, aestimo. Itaque valde velim Marmor Pisanum ab ipso prius diligenter inspici, quam de Inscriptionis antiquitate quidquam constituamus. Tum magnopere referat, et si Pichena aliter existimet, eam majoribus litteris summa religione, atque adeo superstitione non tantum syllabatim, sed litteratim et apicatim etiam, si has vocum ineptias ferre potes, vides enim quid velim, describi: Ut nunc est, habet sane nonnulla ad quae haereamus, quae priusquam oculatus aliquis testis fidem firmet, nihil necesse enumerare. Occo visam sine responso remisit, si quid majoris momenti observaverit, scies cum primum me convenerit, quod saepe solet. Pichena quid post Tacitum, fac sciam, hominem enim qui haec vestigia semel feliciter pressit, alacriter progredi publice interest. Caselii, cujus Schoppius meminit, crebram mentionem in Petri Victo rii epistolis Rostochii editis reperies. Est vero longe alius a pseudo-Baronio. Salineri hypercriticum tam non vidimus, ut ne nomen quidem audierrmus ante hac, sed alicunde eruere curae erit. Lipsius de Vesta et Vestalibus dedit perbreve scriptum, ut audio, nec ipsum nobis adhuc visum, sed in horas ex Nundinis expectamus. Quas an Bindonius vester inviserit nescio, certe hic quod sciam non comparuit. Sed lucubrationibus tuis moram Bindonii obesse nolim, invenies alium, si te hic fastidit. Raderus secundam Martialis editionem, distractis primae exemplaribus, quod brevi futurum videtur, statim adornaturus est: quod ideo moneo, ut de observationibus tuis, quod videbitur, statuas. Percharas Radero futuras cum verborum honore commentario inserendas ego tibi

polliceor. Vale V. Clarissime et me amare, literasque simul juvare perge. Augustae Vind. V. Id. Octob. An. MDCIII.

LXXIX.

PIchenae litteras per otium ruminabor, tum remittam, nunc enim mirifice sum occupatus, ita ut veteris Poetae versibus verissime uti liceat:

At nos congeries obnubit turbida rerum
Ferrataeque premunt milleno milite curae
Legicrepi tundunt, latrant fora -

An Pichiena, anis saltem, a quo Pichiena accepit, lapidem ipsum viderit, et de ejus antiquitate fidem faciat, nondum mihi constat, vellem factum. Nam superioribus quoque litteris quaestvi, sisatis memini. Lucubrationes tuas tuo aere apud nos edendi, nunquam tibi auctor sim. Ante omnia certum habe minoris constaturos Venetos Typos, quorum tamen elegantiae nostros concedere vel caeco apparet, eadem est multo magis chartae ratio. Ego certe in rerum Augustanarum libris, quem mihi carissimum foetum fuisse facile intelligis, quantovis meo incommodo Venetos praetuli, neque ejus poenitet: Adde quod si quidem editio tuis sumptibus procurabitur, exempla tibi omnia distrahenda erunt, damnosa profecto Mercatura in tanta locorum longinquitate, sed tu correctionis fide captus es. Ne fallaris, nostrae operae vestris vel inscitia vel negligentia vel denique ignavia, nulla ex parte cedunt. Si quid emendatius aut Pontani, aut Hoeschelii aut nostrum denique prodiit, id praesentibus auctoribus omne debetur, ii si in Venetis, vel etiam Bononiensibus Typographiis eundem laborem extantlare volent, par erit ratio. Ego Venetiis Fabium Paulinum exoravi, de quo, quod querar, non habeo. Verum Tu cum Bindonio de toto negotio rectius constitues: hunc nos in reditu nulli vidimus. De correctione libere liceat, nunquam vidi stultius consilium: insunt cum ea, quae tu accurate enumeras, tum etiam omnia indigna nomine Italico, quam putas risurum illum, qui petitur, quam alios populares ejus! sed quorum res agitur, iis haec curae sint. Praestantissimum Mercuria lem a quo responsum expecto salvere jubeo. Vale Augustae Vind. XVIII. K. Decemb. A. MDCIII.

LXXX. Epistolae II. R. Titii; prior ad Ad. Occonem, altera ad M. Velserum.

LIbere tecum loquor mi Occo, ita enim natura mea fert ac studia, quae uterque nostrum profitetur, exposcunt. Jamdiu est quod te ex tuis literarum monumentis amare coepi, ita ut vehementer optarem particulam aliquam tui amoris vicissim adipisci: nesciebam tam en rationem invenire huic meo desiderio aut potius cupiditati satisfaciendi. Rogavi non semel Julium Caesarem Velium, ut se mihi aliquantulum daret ad hoc negocium

transigendum, quod cum spissum esse viderem, ac lente admodum procedere, tam diuturnae morae impatiens converti me ad Clarissimum Velserum timide, fateor, et non sine aliqua haesitatione, propterea quod vererer, ne arrogantiae nomine tacite insimularer, qui prorsus obscurus, et ignotus in amicitiam tuam obrepere conarer. Nunc postquam Velseri opera compos factus sum mei voti, fruor hac, vel facilitate Viri humanissimi, vel benignitate tua, vel utriusque errore, qui me aliquid esse existimatis; certe ita occasione hac utar, ut in eo, quod Dei benignitate semel adeptus sum, retinendo mihi defuisse, videri non possim; quod nisi re quicquam effecero, cur amorem tuum promerear: certe animo et voluntate nemini unquam cedam in te colendo bonaque omnia a Deo Optimo Maximo tibi precando. Nec interim tamen negligens ero in captanda aliqua occasione, qua hunc animi mei affectum ac studium erga te re ipsa patefaciam. Erit etiam tuae benignitatis hanc meam voluntatem juvare, et eam ipsam occasionem, quam sedulo perquiro, mihi praebere. Cognosces profecto hominem tui valde amantem ac perstudiosum. Verum quoniam haec tralaticia tibi forte videri possunt, ab rumpo libens sermonem, tantumque addo, me amicitiam tuam plurimi facere, et in te diligendo nemini omnino concedere: puto his pauculis verbis, quae, ita me Deus respiciat! sine fuco et fallacia more majorum e candido pectore proferuntur, omnia contineri, quae quantumvis longo sermone vix exprimi possent. Vale Vir praestantissime, et quod te jam facere coepisse cognovi, me amare perge. Bononia Kal. Jan. 1602.

LXXXI.

POstquam fores ad amicitiam tuam tam liberaliter mihi patere voluisti, audebo etiam in magis abdita loca me penetrare fretus praesertim conscientia mea, quae idem jus apud me tibi vicissim tribuit. Nec vero delicias facere tibi videri debeo; nam nisi tu is esses, quem prioribus meis litteris innui, nulla profecto caussa fuisset cur benevolentiam tuam tantopere expeterem, siquidem, cum Urbs ista praestantibus ubique viris maxime abundet, eorum ego amicitiam non ambivi. Tui unius benevolentiae desiderio correptus fui, nulla certe alia de caussa, nisi quod te virum prae caeteris tum nobilem ac primarium esse audivi, tum vero, quod apud me plurimum valet, omni doctrinae genere perpolitum ex tuis scriptis ipsemet abunde cognovi. Ac qucniam hic sermo tuam modestiam non mediocriter offendit, ne tibi molestus sim, ad alia me convertam. Quod mendis adhuc scateant Pliniani Codices etiam post egregie ipsis navatam operam a Barbaro, Rhenano, Gelenio, Pinciano, Dalechampio, aliis, potest quilibet nullo negocio intelligere, et ego quoque brevi planum

me facturum spero; quod si mendae usque irrepserunt, certe in numerorum notis praeter modum eae grassatae sunt, ut facile adducar ad suspicandum insinceram esse scripturam loci a te propositi; nisi forte non de singulis lateribus loquatur Plinius, sed de Universo Ambitu Areae, qui ex quatuor illis frontibus in se ductis exurgit. Facit huc quod scriptum reliquit Petrus Bellonius libro 2. suar. observ. cap. 42. ubi affirmat se ejus pyramidis basin dimensum esse. Eas, inquit, quatuor angulorum paribus intervallis cum sit trecentos viginti quatuor passus habet in singula latera paululum extensis cruribus, gradiendo singulos passus numerantes et reliqua. Passus itaque CCCXIV. computando constituunt nobis pedes CCMX. in singula latera, in ambitu vero MMMCCXL. quae computatio, si cum Plinii vulgata lectione conferatur, non quadrabit, ait enim pedes fuisse CCMLXXXIII. Ex qua computatione exurgent pedes MMMDXXXII. Si vero septingentos legatur, decem quidem pedes LXVIII. sed tamen veritati magis accedunt: Fieri enim potuit, ut qui olim Pyramidem metitus fuit, passibus uteretur paulo brevioribus, ipsa fortasse statura corporis etiam breviori. Nec longe hinc abiit, quod scribit Herodotus in Euterpe, unde suam descriptionem hausisse Plinius videri potest. Locus certe difficultate non caret, quam vel tu, vel nemo satis extricabit. Equidem, quid aliud in praesentia dicam, non habeo; si quid praeterea mihi succurret, statim ad te perscribam: Tu interim tuam sententiam ne me celaveris. Habeo quaedam affecta, quaedam etiam quotidie perpolio, sed hic typographum idoneum non reperio, cui ea imprimenda committam. Cogito Venetias, cum primum gymnasium conticescet, illic fortasse tolerabilibus conditionibus transigam. Quae nunc edere cogito sunt decem posteriores libri locor. Controv. longe quidem meliores, si quid judico, iis, qui mihi admodum adolescenti exciderunt. Habeo item com mentarium de solvendis Amoribus, Cosmi Milesii exemplo conscriptum, certe eodem titulo, et, ut arbitror, argumento: post sequentur perpetui atque uberes Commentarii ad Commentarios Caesaris: Deinde Scholia in universa Problemata Aristotelis. Tu si quid conatum nostrum juvare potes, benigne subveni, nunquam celabo, per quem profecerim, et hoc saltem grati animi indicium a me feres, ut me abs te adjutum esse ingenue profitear. Vale. Kal. Januarii 1602. Bononia.

LXXXII.

REndo grazie a V. S. per la lettera del Sigr. Mercuriale inviatami; al quale mandaro duplicate quelle mie baie, poiche la prima mano ha havuto poca ventura. Dubito che coloro che

formando invettiva contro il Lipsio, le danno nome d' Apologia, troveranno duro inciampo, e se non forse mai altro, mi par cosa difficile levar la riputatione ad uno che si sia segnalato con l' armi in mano mille volte per via d' un semplice Cartello; fatti, fatti ci vorrebbero enon parole, come V. S. prudentemente accenna; ma di questo ne lascieremo il pensiero a chi si ha d' havere, potendo stare che ancora noi ci inganniamo, e che questo discorso non si fermi nella sola vanita delle parole. Se V. S. non m' imputasse a presonzione ch' io le parlassi delle cose di Roma, a lei tanto piu vicina, le metterei in consideratione l'iscrizzione appresso scoperta nuovamente in quella Citta, e communicatami da un mio amico a punto come sta con qualche errore del[?]o scarpellino.

TI. CLAUDIO. NICIATI VIX. ANN. XII. M. X. D. XX. ET CLAVDIAE. NICE. VIX. ANN. II. M. XI. D. XXIII. CLAUDIA. AGAPOMENE FILIIS SUIS. INFELICISSIMIS. QUI. ETATE SUA. NON. SUNT. FRUNITI. TECIT MATER. SCELERATA. ET. SIBI. ET LIBERT. LIBERTAB. Q. POST. Q. EORUM.

E raro frunifci actates pro frui aut fruisci, poiche di questo frunisci non si trovano salvo alcuni pochi, et antichissimi essempi. Et nuova e la frase di Mater scelerata pro mesta, o ver' altra parola simile, benche pare che in questo vi vada una energia di piu, volendo inferire a mio giudizio, se scelus admisisse quadantenus, quae filiis supervenerit. Et osservo che tutto al contrario di questo Epitafio, che si serve della parola scelerata in vece di dolente, la lingua Italiana usurpa il vocabolo tristo in luogo di scelerato M. a. V. S. gia debbe essere sazia di leggere queste ciancie. Resto con bacciar la mano a lei et al Sig. Aldourandi. Iddio la colmi di benedizzione, e le faccia grazia di communicarci in breve le fatiche, che parmi, sono gia pronte et apparecchiate per la stampa. d' Agosta a 5. di Marzo 1604.

Desidero che V. S. faccia al Sig. Mercuriale parte di questa iscrizzione, caso non l' havesse ancora vista, ricordando me gli Servitore.

LXXXIII.

POiche V. S. concorre meco a concludere, che non ci sia ripugnanza per la quale si debba dire quella iscrizzione non essere antica, non mi pare, che sopra tal particolare accada trattar' altro. Il suo pensiero poi, che quell' Ursus, sia stato veramente Orso, e non huomo e vaghissimo, e non le saprei esprimere quanto mi

quadro subito a prima vista, considerando che maggiori miracoli si sono visti ne' spettacoli di Roma, in particolare quello di sei paia d' Elefanti a tempi di Tiberio raccontato da Eliano nel 2. lib. cap. 11. dove dice espressamente, che li maschi erano vestiti da huomo, e le femmine da donna, si che si potevano dire senza alcun scrupulo Elephantes togati, et stolatae. Molte altre convenienze mi andavano per la mente. Ma per dire il tutto a V. S. sendomi poi messo a leggere, e considerar di nuovo la iscrizzione, vi trovai alcuni passi che a mio giudizio piu ad huomo che ad Orso si convengono; Sopra tutto mi fanno passare a questa parte gli tre ultimi versi, ne quali confessa essere stato vinto, da Vero ter-Console non mi si facendo verisimile, che un Console s' habbia messo a combattere con una bestia, o che l' Autore dell' iscrizzione ne havesse voluto conservar memoria. E vero ch'io non mi ricordo haver letto di questo giuoco della palla di vetro totidem verbis, salvo che a tempi bassi in Niceforo Gregor. a lib. 11. ma che anticamente fosse in uso si comprende da passi di Seneca e Statio, quali conferendo coll' iscrizzione non credo se ne possa dubitar gran fatto, anzi l' iscrizzione istessa lo dimostra parlando di Pilicrepi in numero Plurale, e dicendo di piu Ursum rogatum fuisse primum. Ilche se bene si riferisce all' eccellenza, e non al' ordine, come V. S. bene dice, e pero cosa certa, che non ha luogo, se non dove si trovano piu di quella professione. Gusto assai le sue osservationi, sopra Unguento marcido, et Unco, ac Videnti. Ma sopra l' Exor diarius non accade trattare, perchechi ha visto il marmo m'afferma, che dice Exodiarius. Se V. S. auvertira il P. Radero di qualche inciampo del suo Martiale, l' assicuro, che se lo riputera a favore. La prego d' inviare al Sigr. Mercuriale l' inclusa letterina insieme col disegno d'un marmo che si ritrova in Roma, glielo mando per occasione di quel giuoco di palle, da me a dire il vero non inteso. Se V. S. vi trovera che discorrere, la prego di farne parte cosi ad esso Sigr. Mercuriale, come ancora a me. gli miei Nipoti dovran poi haver baciato la mano a V. S. essendo loro cosi stato commandato dal padre; faro l'imbasciata al Sigr. Eschelio quale so se ne pregiara. Mi piace che V. S. per suo gusto visiti tal volta le Muse Toscane, e se mi fara degno di qualche sua compositione, mi stringera di tanto maggior obligo; ma non vorrei che percio facesse questo torto alle Latine di dar loro bando, che sicuramente essendo lei stata da lor favorita in tanti modi, meritamente si lamentarebbero di cosi grand' ingiuria, a me giova credere, che V. S. lo dica per vezzo, non mi parendo possibile, che mai vi fermi l'animo. Resto con baciarle la mano, Iddio la feliciti. D' Agosta a 13. d' Agosto 1604.

LXXXIV.

Ho tardato di rispondere alla lettera di V. S. di 6. Settembre per haver communicato quel passo di Frontino a due miei Amici, che fanno professione di Mathematica. Viene alligato quanto vi hanno discorso sopra, ma in fine Aqua haeret per essere il passo troncato, et costoro confessano di non poterlo supplire. Prego V. S. sia servita d'inviare al Sigr. Mercuriale la sua lettera insieme col Catalogo de' libri nuovi della fiera di Francoforto, quale ho voluto mandare cosi aperto, presupponendo che lei gustarebbe a dargli un' occhiata, prima che passi oltre. E con tale resto baciandole le mani et offerendomele di tutto cuore. Iddio la feliciti. D'Agosta a 8. d' Ottobre 1604.

LXXXV.

IN questo punto ricevo un grosso invoglio dal Sigr. Ambasciad. Wottonio inviatogli secondo mi dice da V. S. per farmelo tenere, e giudico srino l' Osservationi del Sigr. Pompilio Amaseo sopra Polibio, alle quali daro un poco di scorsa communicandole poi al Sigr. Casaubono. Et ho voluto dar subito auviso a V. S. della ricevuta, rendendole infinite gratie di questa sua ingenua liberalita di tanto raro essempio a nostri giorni. Aspetto che mi dica con suo commodo gli discorsi di cotesti Signori Filosofi et Astrologi sopra la stella nuova. E con bacciarle le mani le prego aumento di veri beni. D' Agosta a X. di Decembre 1604.

LXXXVI.

APerto l' invoglio che accusai ultimamente a V. S. posso affermare d' havervi trovato un prezioso tesoro. Ma perche in iscontrando vengono a mancare parecchi fogli, anzi ternioni m'ha parso doverlene dare subito auviso a fine che se sono ancora in essere visi metta la mano subito a ricuperarli, prima che per negligenza vadino totalmente smarriti: Che certo la cosa merita d'usarci diligenza. In caso del contrario, e che non ci sia speranza da rivenire altro, hoc Catone contenti erimus. Pero aspetto, che V. S. mene dica il fermo. Di piu perche trovo in certi Catalogi che il Sigr. Pompilio fece stampare in Bologna l' Anno 1543. Fragmenta dico, e sexto libro Historiarum Polybii, de diversis Rerum publicarum formis, deque Romana praestantia, sono entrato in sospetto che o prima, o poi potrebbe ancora haver publicato in coteste bande parte di questi scritti, et ne desidero essere assicurato da V. S. per non far errore. Publicandogli hora per cosa prima non vista, con vergogna e risa di chi sapesse il contrario. Resto con baciar la mano a V. S. Iddio la custodisca. Di Agosta a 17. di Decembre 1604.

del Sig. Pompilio Amaseo B. M. e ne rende somme grazie. Se pare a V. S. le potra inviare al Sig. Wottonio Ambasciad. del Re d' Inghilterra a Venetia; che in tal modo mi perverranno sicure.

LXXXVII.

D'Havere ricevuto parte delle fatiche del Sig. Pompilio Amaseo sopra Polibio, ho auvisato V. S. gia due volte, e credo d' haverle ancora detto, che vennero senza sue lettere, si che in questo proposito non le posso soggiongere altro, salvo ricordarle di nuovo si degni d' haver cura, che li fogli, quali noi troviamo manchi non si smarriscano caso fossero ancora in essere. Sopra il luogo grammatico so d' haverle mandati due pareri, mesi fa, e vorrei poterla servire ancora della parafrase sopra le Morali d' Aristotile che hora mi richiede, ma non mi ricordo d' haverne vista alcuna, tale quale me la dipinge; di non haverla io sono certo, pure ne faro alcuna diligenza con qualche Amico. E V. S. mi favorira a dirmi il nome di quel suo Amico, che mi honora, sperando di poter ottenere col mio mezzo le cose, che per altra via se gli rendono difficili. Che so certo se in me fosse il poter pari al volere, non viverebbe ingannato. Baccio a V. S. la mano con pregarle felice capo d' Anno. D' Agosta a 31. di Decembre 1604.

LXXXVIII.

Ho sentito la morte del Sig. Aldovrando con quel dolore, che la virtu del Soggetto merita. Iddio faccia bene all'anima. Cotesti Sig. per termine di gratitudine non douran mancare di spingere fuora in luce tutto quello di suo che sara trovato meritevole. Dal Sig. Lipsio passa due mesi non ho havuto lettere, ma per relatione d' Amici credo stia assai bene. Perche gli Vecheli di Francoforte habbian lasciato fuori nell'Editione delle opere del Sigonio la Vita del Cardinale Campeggio, et le Efemeridi del Robortello, non saprei accertar a V. S. ma le diro mia opinione. Che forse della vita del Cardinale non havevano notitia, ilche mi par tanto piu credibile, quantone ancora a me non venne mai vista. Et le Efemeridi furono lasciate come opera di altro autore. E vero che con questa consideratione potevano restare ancora le cose del Chruchio. Circa la raccolta de' Poeti Italiani, sono totalmente del parere di V. S. che simili farragini poco mi gustano, tramezandovisi ordinariamente molte cose deboli per broglio, come si dice in Venezia. Ne vale l' argumentar' dal Florilegio Greco, il quale non tiene altra maggior commendatione, che l' essere periti gl' Autori, dal quale fu cavato. In ogni modo il Sig. Grutero e debitore d' assai alla cortesia di V. S. che se gl' offerisce con tanta prontezza di far copiar il libro, quando si venisse a questo, credo si potrebbe lasciare il penfiero allo stampatore; che volendone cavar l' utile, ragion vuole, faccia la spesa egli. Aspettaremo quello risolvera e rispondera il Sig. Pichena, al quale scrissi con occasione di mandare la lettera del Sig. Grutero, senza saperne il contenuto, et megli dedicai per servitore; ma m' accorgo, che merce delle tenebre del mio nome, e perla stravaganza del carattere di mia mano, non mi seppi far conoscere. Pero sara bene, che V. S. supplichi per mecol Sig. Curzio comela ne prego. Et resto bacciandole le mani di tutto cuore. Iddio la feliciti. D' Agosta a 20. di Maggio 1605.

P. S. Si ricordera a tempo della promessa fatta, caso che il Sig. Magino scrivesse sopra la Stella.

LXXXIX.

SE a V. S. piace leggere di passaggio questo catalogo di libri novi, la prego d' inviarlo poi insieme con l' allegata lettera al Sig. Mercuriale a buon ricapito. Poiche ne suo le essere molto desideroso. Pochi giorni sono che di qua habbiamo l' Ezechiele del P. Villalpando, quale formando paradossi circa le ricchezze di Davide, e Salomone, et altri, da qualche occasione di discorrere, Mi sara molto favore sentire quello che in Italia sene parla. Credo che proceda sempre con buoni fondamenti, ma le persone difficilmente restano capaci di cose tanto discoste dalla loro opinione. Bacio la mano a V. S. Iddio la feliciti. D' Agosta a 7. d' Ottobre 1605.

P. S. Non so, se il Bindoni torno mai a casa, ma siasi questo come si voglia, non vorrei che percio V. S. restasse di dar fuora le sue fatiche, che parmi gia due anni erano pronte per entrar sotto il torchio; di grazia mene dica una parola.

XC.

RIspondero con brevita, che cosi mi commanda la strettezza del tempo ad una ben longa di V. S. senza tralasciare pero capo alcuno. Quanto al Catalogo di Francoforte, V. S. sappia, che vi vengon messi molti Libri non mai usciti in stampa, anticipando gl' Autori a mandar gli titoli de' Libri, l' editione de' quali resta poi o ritardata o totalmente impedita per varie occorrenze. E si puo dubitare che ancora alcuni gli facciano mettere per mera vanita, senza havermai havuto intentione di scriver in tal materia. Et io dubito, che il piu de' Libri che non arrivano costi, siano non mai stampati. Sopra il quesito Matematico scrissi e riscrissi al Sig. Scaligero, senza haver havuto risposta, ilche fu causa senza altro mistero, che io non ne potei mai dir nulla a V. S. E comprendendo da questo procedere, ch' egli o non puo o non vuole scriverci, non mi pare a proposito affaticar me, et importunar lui senza frutto. Spero che V. S. mi fara buona questa ragione. Nell' Editione di Catullo Parigiano non e dubbio, che sele ha fatto notabil torto. Ma queste sono saccenterie di persone, che presumono di correggere quello che non intendono. Gia ne ho avisato qualche mio Amico, che ne resta maravigliato molto. Non credo, che tal opera si debba ristampare in breve in Germania, ma se notitia mene perverra, non mancaro di quello, che V. S. desidera si faccia. Al Sig. Grutero scrivero circa gli Poeti Italiani. Che il Bindoni vada a Roma in negozi gravi del Duca di Baviera con me, ha pochissimo del verisimile; ma questo poco importa. Le fatiche di V. S. mi assicuro che in Venetia troverebbon luogo s'ella si risolvesse da senno. Jo ci ho fatto stampare qualche cosa per il passato, e resto med[?]ocremente satisfatto della correzzione.

Seil Sigr. Paolini e passato all' altra vita, altro successore ci debbe essere. Baccio per fine la mano a V. S. et al. Sigr. Mercuriale. Iddio gli custodisca, e benedica. d' Agosta a 4. di Novembre 1605.

XCI.

L'Auviso della morte del Sigr. Mercuriale mi riesce tanto piu doloroso, quanto piu fu inaspettato, poiche havendo havute sue lettere pochi giorni sono, scritte con quella franchezza, che farebbe un giovane di trent' anni, mi pare d' haverlo tuttavia inanzi, e sentitolo ragionare senza quasi poter dar fede alla sua morte. Non e dubbio che l' Italia ha perso un gran lume, et io un Sigr. che si compiaceva d' amarmi senza mio merito. Ma di grazia V. S. si guardi di far torto a se et ad altri, dicendo che con questa morte sieno estinte in Italia affatto le belle lettere. Anzi ad imitatione de' valorosi Soldati, che veggionoper terra un gran Capitano, che li conduceva, pigli tanto maggior animo a sostener l'honor della patria, et ad aumentare quella del morto, che sara facendo buona conserva de'suoi scritti, che restano a dietro, et ajutando che vengano in luce. Diedi buon ricapito alla lettera del Sigr. Persio, et havero cura di sollecitar la risposta. E per fine resto prontissimo a servigi di V. S. Iddio la feliciti. D' Agosta a 13. di Gennaro 1606.

XCII.

RIngrazio V. S. d' haver sanata la ferita fatta di sua mano, e spero, che Iddio benedetto aggiongera molti anni di vita, al Sigr. Mercuriale a confusione della malignita, che, spargendo queste voci false, fa conoscere il veleno de' suoi desiderii. Al Sigr. Eschelio terro ricordata la risposta per il Sigr. Persio, al quale fra tanto posso affermare, che questi giorni a dietro esso Eschelio mi commando a bocca quello scritto della santiss. Vergine se V. S. mai fosse in venuta notizia del Lampugnano, antagonista del Sigr. Lipsio e del Titiano del quale si fa mentione nella prefatione, molto caro mi sarebbe saperlo. Bacciandole in tanto le mani. Iddio la feliciti. D' Agosta a 3. Febr. 1606.

XCIII.

PEr ubbedire a V. S. le rispondo subito, poiche cosi mi commanda, e per non toglier sua ragione, questo giorno sacro lo faccio con brevita. Di quello V. S. dice, che il libretto stampato sotto il nome del Lampugnano sia manifattura Italiana, resto totalmente persuaso; ma non gia che possa esser fatica del Mureto buona memoria. Anzi questo sarebbe un contradirsi, poiche V. S. sa che il Mureto fu di nazione Francese, oltre molte altre ragioni che potrei addurre. Di suoi Auditori non voglio parlare, perche furono per maniera di dire infiniti,

si che questa congiettura sarrebe troppo nel generale. Gli pensieri del Sigr. Mercuriale e di V. S. sopra quel passo di Seneca, confesso et attesto, che sono ingegnosi: sed si verum ingenue dicendum est, vulgata Lectio, tam commodum sensum habet, ut mihi nullo modo sollicitanda videatur. Ne si puo dire, che li Cinghialinon fossero in gran credito appresso igolosi di Roma, poiche cene sono Testimoni innumerabili, come il Sigr. Mercuriale c' insegna nelle sue varie lib. 2. cap. 22. Et il Lipsio copiosamente nel principio del 4. libro Poliorceticon. Evero, che erano assai communi, ma Seneca per segnalarle v' aggionse il milliarios, come fece ancora Varrone, della qual sorte si puo credere che pochis' incontrassero, e che fossero di gran spesa, come pare Varrone addita. Equesto sia detto senza pregiudicare a chi che sia. Il Catalogo non mancara di venire a tempo debito. Bacio la mano a V. S. Iddio le conceda felice Pasqua. D' Agosta a 24. di Marzo 1606.

XCIV.

REsto maravigliato, che V. S. il giorno della data dell' ultima sua non hauesse ancora notizia della morte del Sig. Lipsio buona memoria. Poiche sono passate tante settimane che io ne diedi auviso al Sigr. Mercuriale pregandolo di communicarla con V. S. Et insieme le mandai una lettera havuta di Fiandra in questo proposito, quale feci stampare in questa Citta e credo sia stata ristampata in Italia. Ma con questa occasione mi occorre di confidare in V. S. una cosa, che non haverei fatto in vita del Sigr. Lipsio, per non essere seminatore di Zizanie; hora passato il pericolo, le dico che egli era stato auvisato da personaggio di molto credito nelle lettere, che il Lampugnano era veramente la persona di V. S. di che s' adduceua per qualche indizio l' allusione del nome Titiano, e mostro costui meravigliarsi della scempiezza del Sigr. Lipsio, che mostrandosi tanto sagace in molte altre cose non si fosse accorto di questo tratto. E perche il personaggio detto affermava di sapere questa cosa fondatamente pareva che il Sigr. Lipsio comin ciasse a vacillare circa il credere, dandomene parte. Jo gli replicai quello mi parve a proposito, et a che credetti essere tenuto per carico di coscienza, se bene non voglio spiegarlo inquesta carta, per non parere d' adulare V. S. Hora mentre aspetto la risposta, per sapere se le mie ragioni et argomenti haveranno fatto presa. Ecco viene la nuova della morte, e poco appresso una letteta diretta a me scritta non molti giorni inanzi, quale si trovo tra le sue scritture. Et in essa dice. Ego libens tibi accredam innoxium esse illum a Bononia et pro urbe sua bonum. Tamen qui indicium mihi fecit, et serio affirmavit, is est eprima classe Testis. Libens tamen

inquam tibi annutanti accredam, quia ingenio ad mitiora inclino, et sperno alios esse, qualem me nolim. Hanc in homine malitiam? Abdico: et praesertim quos vel levi oculo Musa ista melior adspexit. Quid etiam si fecerit? ne irasci id me cense et veniae promptiorem esse, quam alios culpae. Illud magis doleo, videreme, et hucusque animam ducere, ut brevi omnis litteratura ludibrium sit, et spissiores tenebrae quam in Ercinia vestra olim oriantur. Apud nos quidem tibi affirmo: si vos meliore fato, gaudebo. Da tutta questa Historia V. S. conoscera, che la malignita di qualch' uno non dorme. E per non uscir del Lipsio, io le diro liberamente, come miricerca, che quel passo di Diodoro intorno lo stile di Burgia si confa piu a certi inetti imitatori e Discepoli del Lipsio che a lui proprio. Se bene ho confessato, e confessato piu volte, che al poco mio gindizio, con tutto sia stato Scrittore eccellente, anzi vaglia il vero, eccellentissimo: non ha pero scritto in eccellentissimo Genere e conquesta distinzione credo si potrebbon accomodare le principali differenze, che vertono tra suoi seguaci et Adversarii, che tal volta d'ambe le parti eccedono li termini del ragionevole. Eperche trovai un motto degli indiscreti imitatori del Lipsio, aggiongero, che molto si confa quello scrive Seneca di Cassio Severo, grand amatore di Publio Scio: Ajebat non illius hoc vitium esse, sed illorum qui illum exparte, qua transire deberent, imitarentur: quae apud eum melius erant dicta, quam apud quemquam Comicum Tragicumque aut Romanum aut Graecum transeunt, se bene quest ultima parola manca nel testo di Seneca. Circa il miliarios mi accordo al parere di V. S. che respiciat pondus, e non la pastura di miglio, ne' importa che la l. si sia messa semplice. Con che mel' offro. Iddio la feliciti. D' Agosta a 2. di Giugno 1606. in fretta.

XCV.

SE il Catalogo di Franc. non pervenne a V. S. la colpa non fu mia, perche lo mandai al Sigr. Mercuriale secondo il solito, pregandolo di farne communicatione a Lei. Potrebbe essersi smarrito con gli tempi che corrono, ma mi giova sperar meglio, e che con un poco di tardanza finalmente sara comparso. In cautela non mi gravarebbe inviarlo di bel nuovo, se non mi paresse hormai merce troppo fuor di stagione. Poi ho ricevuto la cara sua di 13. del Corr. quale si diffonde molto in purgare l' imputazione datale appresso il Sigr. Lipsio buona memoria intorno il libretto del Lampugnano. Credo che per quanto gia le scrissi et per l' ufficio fatto col Sigr. Lipsio in vita, e per la risposta capitatami doppo sua morte, V. S. resti assai ben capace della mia opinione in questo particolare, si che crederei di perder

carta et inchiostro fuor di proposito, se mi mettessi a discorrerne copiosamente. Il Lipsio fu, quale sa e confessa il mondo, ela famane durera con sua gloria. Ma come errano a mio giudizio certi che lo idolatrano, per modo di dire, e lo fanno totalmente impeccabile. Cosi non e dubbio, che sono assai piu intolerabili coloro, che per qualche difettuccio, e qualche neo che pare loro di trovar ne' suoi scritti, gli vogliono saril maestro addosso, et lo vogliono spedire per ignorante. E pur vero, che queste sono colpe humane e colpe usate. E difficil cosa e, che chi corre l' arringo di questi studi, si possa vantare di non havere inciampato mai. V. S. fara cosa degna di se, a crepacuore dell' invidia, se, come mostra di voler fare, honorera la gloria di questo huomo doppo la morte, quanto ha fatto in vita, senza mettersi per questo in obligo, di seguitare tutte le sue opinioni alla cieca. Che conviene pur dire, non sarebbe risolutione di persona ragionevole. Mi dispiace che tiene tutta via difficolta, quale dubito si aumentara con gli presenti disturbi di Venetia nello spinger fuora le sue fatiche come dice. Egli e pur vergogna e vaglia il vero che fra Roma, Firenze, Bologna, e tante altre Citta principalissime d' Italia non si trovi persona che si pigli cura, o habbia gusto di simil politezze. Vedo che il Sigr. Alberico Gentile in Inghilterra, fratello del Sigr. Scipione, che si trova in queste nostre bande, cita V. S. ne' suoi scritti con titolo d' Amico. Desidero havere informatione da lei, che lo debbe sapere, di che parte d' Italia sono nativi, con che occasione sene sono partiti loro, o vero il Padre Matteo, se attengono nulla a Valentino Gentile, contro il quale sa che il Cardinale Bellarmino, e molti altri hanno scritto. E con far fine le baccio le mani. Iddio le dia ogni bene. D' Agosta a 30. di Giugno 1606.

XCVI.

V. S. ha potuto conoscer per le mie anteriori, e per quanto ho operato col Sigr. Lipsio buona memoria, che quel sinistro sospetto in me non prese mai radice. E se pur fatto l' havesse, le tante ragioni da lei allegate bastavano a sbarbicarlo intierissimamente. Si che la prego se ne dia hormai pace. Di quanto mi dice in questo proposito, che gli libri de Immortalitate animorum, non furono mai scritti dal Paleario, restai ammirato, essendomi cio cosa molto nuova, e se lane sa altro particolare, mi sara molto caro intenderlo insieme col nome del vero Autore. Circa la voce Pilicrepus difficilmente mi posso hormai discostare dall' interpretatione che lei sa. Il Capaccio non mi pare habbia fatto altro in quel passo, che confonder forse inauvedutamente due opinioni gia prima ben note al mondo, cio e quella del Rodigino accettata da Erasmo delle balle impegolate,

serventi ad accendere o mantener' il fuoco, e l' altra del Pinciano de pelicavati. Se il Sigr. Mercuriale e in Roma, che io non lo sapeva, si potra informare, sel' inscrittione d' Urso togato ha vista d' essere contrafatta, come mostrava dubitare. Il mio libretto, che dice V. S. essere allegato dal Pignorio, fu stampato in Venezia l' Anno 1591. presso Aldo. con questo titolo: Fragmenta Tabulae antiquae, in queis aliquot per Rom. Provincias itinera, edente et explicante M. Velsero. Con che presto a bacciar le mani a V. S. Iddio la conservi. di Agosta a 28. di Luglio. 1606.

XCVII.

V. S. sa che lo scriver delle lettere inter absentes, e l' istesso, cheilparlare inter praesentes, onde io soglio dire, che se mala creanza si chiama, che l' huomo venendo salutato da un Amico non risponda parola per infaccendato che sia; mi pare, chel' istessa ragion vaglia nello scrivere, e me l' ho ficcata tanto in testa, che mai non mi scuso sopra l' occupationi per non scrivere, ma si bene per esser breve, e secco nello scrivere, come occorre ora in risposta della grata sua di ult. Settembr. E spero che mi fara buona questa scusa. De' Marmi di Pisa resto sincerato, e parmi checi sia ancora l' attestatione del Sigr. Lipsio in queste sue ultime epistole postume. Al Sigr. Pichena bacio le mani, e V. S. non manchi di tenerlo ricordato di quanto gli scrissi intorno la Bibliotheca di cotesta A. S. Perche essequendo quel pensiero, sono sicuro, che ne' risaltera beneficio al publico, et honore a S. A. La ringrazio dell Informatione delle lettere Eztrusche, e mi confermo col suo parere, che l' applicatione dell' Alfabeto sia fatto a capriccio, e le parole messe insieme mi pare habbiano un gran tuffo delle inventioni di quel buon Frate da Viterbo. Non dico che siano totalmente fattura sua, ma certo vanno a quella strada: Mi fu detto che in Pisa in certa Torre si vedevano figure hieroglifiche, delle quali mi sarebbe gran favore havere un ritratto ben fedele. Ma dubito che chi melo disse, non sapesse quello si siano hieroglifici. Aspetto l' occasione, e versi di V. S. con ogni suo commodo. A' questi Padri Giesuiti, et al Sigr. Eschelio faro le sue raccomandazioni. Pregandola di bacciar la mano a mio nome all Ecc. Facchineo come faccio io a lei, desiderandole ogni bene. Di Agosta a 19. Ott. 1607.

Dicami per cortesia, se non si vedra altro in istampa delle fatiche filologichedella buona mem. del Sig. Mercuriale.

XCVIII.

MItrovo con piu lettere di V. S. alle quali ho tralasciato di risponder' ordinatamente, dubitando che per causa del suo moto le lettere si potessero smarrire. Hora perche mi dice dover partire di Bologna fra pochi giorni, si che la giudico in Pisa

avanti quest' hora, vengo a rallegrarmi seco di tutto cuore di cotesta honorevolissima condotta, pregando Iddio le conceda grazia di goderla molti e molti anni con ogni intiera sodisfazzione. Jone sento particolare contento, oltre il commodo che ne risulta a V. S. quale stimo quanto il proprio, considerando, che questa mutanza non le dara solo occasione di far' uscire in Firenze le sue fatiche, come lei dice, ma la mettera, per modo di dire in necessita di farlo, perche ogni termine di creanza vorra che la si mostri grata, et a S. A. S. e forse a qualche altro Sig. che havera havuto parte in questo negozio. Lodo poi infinitamente la modestia, che si propone d' usare verso la memoria del Sig. Lipsio. Il dissentire in materia di queste lettere e stato sempre lecito, anzi lodato, quando sia con buon fondamento, et a maggior lume della verita. Ma l' acerbita sa ben lei, quanto offende, tanto piu, quando s' usa verso gl' amici, come V. S. professa esserle stato il Lipsio, che certo non fu impeccabile, come molti mostrano di credere, ma pero grand' huomo. V. S. sa da quanti et in quanti modi e stato ripreso il Vittorio, quasi sempre cum praefatione honoris, il che non so, perche non si debba imitare in trattando delle cose di Lipsio. Di quell' altro poi, il quale V. S. sfida a guerra aperta, non intercedo. Unumrogo, che non si facci troppo desiderare le sue fatiche, che parmi scrivesse altre volte erano gia in procinto da potersi stampare. Il Sig. Scioppio non credo si distaccara facilmente da Roma. Del Pinelli non ho mai sentito nulla, dicami V. S. dove si ritrova. E se qualche cosa di suo e in luce - - - - - - -

Il Sig. Wottonio, mi scrive che in Venezia corre voce, che nel Regno di Napoli si siano ritrovati alcuni libri di Tacito non mai piu visti. Jo la tengo per unabaja, parendo, che in Roma lo saprebbero. Alligato viene il Catalogo di Francoforte, quale V. S. letto che habbia, communicara al Sig. Mercuriale, poiche gli sono tenuto di questo tributo due volte l' anno. Il nostro Occone e passato all' altra vita, non molti giorni sono, in eta di 32. anni. Finisco per la strettezza del tempo, con offerirmi di tutto cuore a V. S. Iddio la feliciti. d' Agosta a 20. d' Ottobre 1606.

XCIX.

COl presupposito di mia ultima vengo ad accusare la ricevuta della gratissima lettera di V. S. de 27. Ottobre. Et a ringratiarla dell' oratione mandata, quale leggero curiosamente sicuro di doverla trovare molto diversa, da quello che la sua modestia mela dipinge. Per contracambio le mando l' incluso foglio per sentire con ogni commodo il suo parere. A molti da fastidio quella forma d' Elmi, che per quanto io sappia, non s'incontra ne in Marmi ne in Medaglie antiche. Ben par credibile,

chegli Andabati tali gli usassero et Andabate credo siano questi due gladiatori, che possono haver combattuto a piede, se ben l' ordine loro era di farlo a Cavallo. Ne fa forza l' opposizione se cio vero fosse, sene trovarebbe pur qualche altra traccia. Perche sappiamo, che Retiarii et Laquearii combattevano con la rete e col laccio, ne per questo sene vede alcun vestigio in tante scolture antiche. Baccio a V. S. la mano, e le desidero ogni vero bene. D' Agosta a 9. di Novembre 1607.

IL libro, che accennai, non e la vita d' Anna Comnena, se non in quel modo, che si dicono le Vite di Plutarco, per esserne egli l' Autore. Cosi scrisse Anna Comnena la Vita o Historia d' Alessio suo Padre. E perche sono informato da piu d' uno testimonio di veduta, che il libro si trova nella Libraria di S. Lorenzo, non ne posso dubitare. Ma per questo non voglio, che sene dia altro fastidio al Sig. Pietrena, poiche non gusto d' incommodare gli Amici della libraria nostra. Si vede un buon pezzo di questa Istoria con titolo Annae Alexii Comneni F. Syntagma historiarum, Alexias ab ea nuncupatum, ma perche si trova diffettoso in molte parti, il disegno era di ordinare la stampa, e forse versione coll' aiuto del libro Fiorentino: e l' honore sarebbe stato del Sereniss. G. D. poiche in frontes' haverebbe messo l' elogio: Ex Bibliotheca Medicea, o cosa simile, come piu havesse piaciuto. Il Catalogo tengo per cosa disperata, se Iddio non ci fa nascere un altro Pietro Vittori. Passo di qua questi giorni, chi mi affermo trovarsi in Firenze in mano del Sig. Riccardo Riccardi intiero tutto Diodoro Sicolo, che senza altro sarebbe grandissimo Tesoro da stimar piu, che tutta la preda portata da Bertoni di S. A. quest' Anno. Ma per dirlo ingenuamente, non ne credo nulla, la fama potrebbe essere nata da Fragmenti, che si vedono in stampa, cavati dal libro del Sig. Ludovico Alemanni. Ne ho voluto dar' auviso a V. S. se le paresse di farci qualche diligenza. Poiche questa e impresa, sto per dire, che merita l' huomo vi si affatichi etiandio indarno. Ebbi ultimamente l' orazione, la ringraziai: comme faccio ora del suo Nereo che m' e parso vago, e non accadeva chel' eta facesse sua scusa. Ma quest' e modestia di V. S. Al. Sig. Fachinei mille ribaciamani. Mi assicuro, che il suo Sig. Suocero, oltre le fatiche mediche, haveva fra mano qualche Galanteria filologica et antiquaria, perche molte sue lettere che tengo, ne danno indicio. Potrebbe essere, che non fosse in termine di stampare. Ma V. S. farebbe gran carita, se visitando il residuo delle sue scritture, mettesse insieme li pezzi di questo Ippolito, quanto sara possibile, a beneficio publico, et honor del defunto. Perche so, che haveva parecchie belle considerationi in simil proposito. Aspettaro di vedere li Commentarii del Sig. Guastanini questa fieraprossima,

poiche lei mene da intentione. E con augurarle le buone feste, resto tutto suo. Iddio la feliciti. D' Agosta a 21. Decemb. 1607.

CI.

SE bene so assai meno della lingua Italiana di quello che V. S. mostra credere, non manco pero di sentir gusto della vaghezza di Componimenti poetici, onde le resto con molto obligo per gli Sonetti mandatimi le ne rendo grazie. Circa Andabatas altro non m'occorre. Non ha dubbio che Andabatarum more pugnare, denota combattere alla cieca. Ma questo non impedisce, che gli veri Andabatae non lo portassero tale. Anzi lo conferma parendo poco verisimile, che venissero nell' arena, simplicemente ad occhi chiusi senz' altro ordegno. Sono di parere, che V. S. non si debba piu affaticare per l' Istoria d' Anna Comnena, se non lo facesse per suo particolar gusto. Poiche stimo assai meglio lasciar imperfetti certi desiderii non necessarii, che incommodar gl' Amici. Le bacio per fine la mano. Iddio la custodisca. d' Agosta a 22. di Febr. 1608.

Tra le lettere del Padre Abbate DON ANGELO GRILLO Benedettino Cassinense, vi sono le seguenti scritte Al Sig. MARCO VELSERO. CII.

[note: A carte 180. et 181. del primo volume dell' Edizione di Venetia del 1608. in 4.] LA lettera di vostra Signoria di 13. di Giugno, e tutta sua solita gentilezza, e mia nuova obligazzione: e massime dove scusandomi, o compatendomi delle mie molte sollecitudini, mi vien quasi obligando piu efficacemente a compiacerla de' componimenti, che desidera in lodi di cotesti Santi. Veramente il far versi, e opera di mente vacua; ma perche il petto non e vacuo d' amore, ne di desiderio di servirla in cosi santa occupazione, posso e voglio sperare un giorno, da poterle dar qualche sodisfazzione. E se io non facessi mai altro, faro come il Medico, che poiche non puo dar la sanita, la pronost ca. Ma s'un lume accende l' altro, qual lume puo meglio accendermi, che la lezzione della nobilissima Istoria di vostra Signoria? So ben'io il valore e'l merito delle singolari opere sue: ch'ella non puo tanto ricoprirle sotto il velo di un modesto silenzio, che la fama non le riveli a tutti con infinite lingue. Parliamo dunque di queste, e lasciamo le mie. Troverolle io in Roma? ne faro diligenza particolare. So che piacciono, e'l piacere e il condimento di tutte le cose, l' esca dell' amore, l' incitamento dell' ingegno, il cibo della volonta, et un rinf rancamento, e forza della memoria. Cosi parmi d' haver letto. Ma a V. S. non bisogna dirlo. A me bastera provarlo, si come

spero. Che sara il fine di questa, con pregarle quella perpetuita di contentezze, che piu desidera. Di Roma.

CIII.

[note: A carte 993] LE ambasciate Celesti, (che tali stimo io le lettere di Vostra Signoria) non deono esser portate da altri, che da gl' Angioli, percio l' Angioletto Nipote di Vostra Signoria m' ha reso la sua de 4. accio che in un tempo medesimo leggendo l'una, e rimirando l' altro, venissi consequentemente a vedere, e udire V. S. in un punto istesso; ond' io fossi in questa guisa col beneficio di si grata presenza ristorato del danno di si discara lontananza. O come l'uno e stato angelico di volto, e l' altro celeste di lingua. Queste sono tutte grazie, che mi fa Vostra Signoria, delle quali poiche io non son bastante a ringratiarnela se non con l' animo grato, la sua medesima liberalita e gentilezza ne la ringraziera pienamente per me. Jo mi sono offerto al giovinetto generalmente in quel ch' iovaglio, ma se in particolare occorresse a Vostra Signoria impiegarmi in cosa, che gli potesse giovare, eccomi prontissimo. Col mezzo di lui invio la seconda, e l' ultima parte de' miei Pietosi Affetti: che questo e l' ultimo e forse anco il final canto della mia Musa. Evorrei volentieri, che fosse come quello del Cigno, che soavissimamente risuona nell' estremo di sua vita. Che se bene io sono ancora nell' eta consistente, la mia Poesia pero resta su l' occaso, e tramonta l' Apollo mio che le gravi cure e i governi, non ammettono i soliti spiriti Pierii, anzi sono un efficacissimo essorcismo per discacciargli. Ma qualunque io mi sia, per parerle o Cigno o Grillo, sonsuo, e mele dedico per sempre divotissimo. Cosi potess' io dire altrettanto eccellente di affetto, quanto ella e eccellente di merito, ma non posso dare in alcuno eccesso di amarla, e di osservarla, dove infinito stimo io il merito della bonta e del valore di Vostra Signoria. Alla quale per fine prego da Dio il colmo di ogni piu desiderata contentezza. Di Roma.

CIV.

[note: A carte 332 e 333.] IL nome di Vostra Signoria non e nuovo in Italia, ne incognito all' orecchie mie; nuova e ben sempre la singolar virtu, ela rara gentilezza sua, perche sempre acquista nuovi meriti, enuovi servitori: e massime quando viene expressa in si cortesi lettere, et in si graziose maniere: come appunto e seguito in questa prima sua. La quale e ditanto valore, che se non misa eslere fra gl' altri, mi fa almeno parere a mestesso il primo degli Uomini favoriti. Onde a raggione posso io chiamare, e fortunate insieme, e felici peregrine, quelle umili creature mie, che vanno attorno: poiche da' ghiacci di cotesto lungo verno, anno potuto

portarmi si gentil primavera di vaghi fiori, nel bel seno dell' umanissima lettera di Vostra Signoria; e si ricco Autunno di frutti, nel pretioso dono della sua degnissima amicizia. E'n verita che io non mi sono mai compiacciuto tanto delle debolezze mie, quanto al presente, ch'io ne vengo a raccogliere messe si degna. E non solamente nella nobilissima persona sua ma nel cortese amore di molti di cotesti Signori; si come piace a Vostra Signoria di farmi sapere. E di tutto questo vengo io a restarlene con maggiore obligo; e tanto piu, quanto in paese di cosi vario clima, e di si diverso Idioma, sara ella stata per auventura benigno interprete, edella mente dell' Autore, e della favella istessa dell' Opera, la quale in coteste parti sarebbe o rimasta muta fra gl' ascoltanti, o loquace fra sordi, se Vostra Signoria non avesse servito a lei di lingua, e a gl' altri d' orecchia. Cosi mi giova di credere, e credo di credere bene. Onde il Padre Don Arnoldo, mezzano di questo virtuoso contratto, non avera a meritar la pena del suo errore, ma il premio della sua cortesia e della solita bonta sua, ed io la grazia de' commandamenti di Vostra Signoria. La quale non deve meno esser pronta a comandarmi per gratificarmi, di quel che s' e dimostrata umile per honorarmi: ch'io altrimenti direi, che saria stato per confondermi. Et in questo caso certo non ne lascerei passare senza penitenza il Padre Don Arnoldo, col mezzo del quale invio questa, e con questa tutta quella parte di me stesso, che gia impressa dal vivo carattere dell' amor suo, puo farle piu certa fede dell' affezzionata divozione mia, con la quale resto, pregandole da Dio felice fine di tutti i suoi santi proponimenti. Di Roma.

CV.

[note: Nel secondo Volume a carte 258.] TArdo, ma fruttuoso rispondo alla lettera di V. S. Illust. perche stimo di corrispondere in parte al suo desiderio. Senta dunque l' amico Apelle nascosto doppo la Tavola, cio che nel qui incluso foglio dice delle sue Osservazioni solari un valoroso Protogene, e Principale Patricio di questa Citta, che puo giudicare ultra crepidam. Nascosto anch' egli, ma sotto 'l manto della sua modestia. L'offervazione ha certo in se stessa del pellegrino, esi come piace in universale, cosi e per dar materia a bellissimi discorsi, et occasione ad altre osservazioni, come suole auvenire assai spesso, che una invenzionenasce dall' altra. Il Sig. Andrea Chiocco, nel mio passaggio per Verona, m' haueva detto, come V. S. Illust. l' aveva favorito di questa nobil curiosita, e che mene aurebbe fatto partecipe; ma ella ha voluto in cio prevenir lui, perche sempre previene me nelle grazie e ne' favori. Conosco il mio debito; ma lo conosco solamente, perche non

posso di vantaggio. Potra la mia affezzione ela mia osservanza per me, e potra molto, perche e fondata in suoi meriti, e sara felice, se potra esserle di corrispondente servigio, massime in questa mia nuova stanza di Venezzia; La quale si come mi potrebbe render piu atto a servirla, cosi mi fa piu pronto a pregarla de' suoi comandamenti, che mi valeranno per care e necessarie lettere. E Dio benedetto benedica sempre V. S. Ill. e la colmi d'ogni maggior bene. Di Venezia.

CVI.

[note: Nell' istesso secondo Volume a carte 300. e 301.] SE V. S. non dubita del mio giuditio, dee restar certa della mia fede, e creder, che amando e honorando io tanto la sua Virtu, non possa dare alle sue nobilissime azzioni diverso senso du quel che si conviene. E veramente le sue richieste fattemi, e fattemi fare gl' anni a dietro, in materia diversi, per la gloriosa Santa Afra, sono state tanto modeste, e limitate, che m' an piu tosto obligato col non obligarmi, che se m' avessero stretto et angustiato ben bene. E pero molte volte son rimaso mal sodisfatto di me stesso, pensando al mio mancamento, e alla benignita e liberalita di V. S. la quale chiedendomi all' honore di si venerabil Santa, non mi chiese, ma mi dono, e dono in grosso, onorandomi con titoli di pietoso e singolare ingegno. Li quali titoli, ho stimati io tanto, quanta e la stima, che si fa universalmente de' Sigri. Velseri, il qual non men nella Toscana, che nella Latina favella scrive si giudiciosamente, che non puo lasciarmi dubbioso, se spiando e comprendendo ottimamente come egli fa, le vaghezze e bellezze delle Poesie Toscane, ne viene consequentemente a prender molto gusto, e che di piu esso solo, quando tutto mancasse, non sosse atto a farne capace gl' altri gentili ingegni d' Oltramonti, e pero non ha V. S. a cavare altra conclusione dal mio modo di scrivere, se non ch'io volessi piu tosto inferire, come in effetto voleva, che le Poesie ordinarie, come le mie, e quelle di molt' altri Italiani, non erano tali, che dovessero in coteste parti togliere il pregio alle Latine. Comunque si sia, io stimero sempre ben impiegato quel tempo, e quell' opera, ch'io spendero in lode della gloriosa santa Afra; e se bene con gli anni sono cresciute, e precipitate le cure, et ora masime, ch' io mi trovo il peso [note: Era allora l'Abbate D. Angelo Grillo Presidente Generale della sua Religione.] Generale della mia Religione; non manchero con tutto cio di rubar tant' ozio dalla prolissita di questi giorni estivi, ch'io possa mandarle in questo proposito, se non Poesie perfette, almeno qualche tentativo poetico, o qualche nobile impazienza, o generoso sdegno di me medesimo. Che percio rileggero di nuovo quel che V. S. scrive di questa Santa, e potra ancor esser, ch' un fuoco accendesse l' altro, e che io al lume della sua gran face accendessi una piccioletta facella:

onde piu tosto venissi a renderleil suo, che a donarle il mio. E Dio benedetto, donator d' ogni bene, a V. S.Ill. conceda il colmo d' ogni piu vera estabile contentezza. Di St. Benedetto di Mantova.

CVII.

[note: Nel terzo Volume, dell'istesso Abbate D. Angelo Grillo, a carte 51.] ARistorarmi del pericoloso travaglio provato nel mio ritorno di Genova a Venezia per li pessimi tempi, che sono passati, e passano di qua tuttavia, niuno altro rimedio era piu valoroso, che la cortese letteradi V. S.Ill. co i secondi discorsi del nostro sconosciuto Apelle. Si conosciuto nondimeno ormai in questo suo gia tanto famoso sconoscimento, che mi par piu tosto un Apollo, che uno Apelle, cioe un Apollo per auventura piu visibile, e piu caro, sotto l' velo d' unasottil neuuoletta di modestia, che non e l' altro, qualora totalmente scoperto, e ignudo, per la sua soverchia visibilita, si rende quasi invisibile, intrattabile e ingrato a gl' occhi nostri. Se ben non invisibile e non intrattabile alla pellegrina industria di cotesto valoroso Apelle, che anco Apelle mi giova di nominarlo, perche si come da quell' antico pareva solo che permettesse il Grande Alessandro diesser dipinto e rappresentato, cosi pare, cheda questo nostro moderno solo, consenta il Sole d' esser vivamente espresso a questo presente secolo, si che lo veggia tale, quale non fu dagli antichi forse veduto gia mai, cosi per le congiunzioni de' Pianeti, li quali quasi suo Re lo corteggiano, come per le vere macchie o nuvole, che come nuove a noi, danno cosi bella occasione di silosofare a gli Astronomici. Ora di questa nobil fatica daro parte quanto prima al nostro Veneziano Protogene, e quanto prima ne inviero il suo parere; ringraziando in tanto il cortese Apelle, che con la meritevol lode, si mostra ossequente a questo nobilissimo e dottissimo spirito molto piu, che perche abbia voluto numerare un ombra qual son io, trai chiari Lumi dell' eta nostra, massime in questa Professione; E ringraziando sopra tutto Dio benedetto, che abbia voluto colmezzo d' alcuni singolari ingegni de' nostri tempi, farne vedere, come oggi, con l' umile trasparente d' un picciol vetro ci vien dimostrato il Sole assai meglio del solito, la dove per mottegiare alcuno di soverchia e ridicola diligenza, pur sogliam dire; Tenta costui con una facella di dimostrarne il sole. E'l vero e sempiterno Sole ci illumini nelle tenebre di questa nostra cieca umanita, ed a V. S. Ill. ed al suo dotto Apelle, conceda ogni maggior contentezza. Di Venezia.

SAULI MERCERI Augustani Vindelici VIRGILIUS PROTEUS Helmaestadii Anno 1600. inter Centones Virgilianos sub finem posterioris Tomi ab HENRICO MEIBOMIO exhibitus, Nunc, justis de causis, hoc loco, comparere jussus.

Illustri et Generoso Viro MARCO VELSERO, Reipublicae Augustanae Ex-Consuli et Septemviro etc. PATRONO ET MAECENATI MEO, S. D. HENRICUS MEIBOMIUS.

ANte triennium, Vir Illustris, cum propter magistratum, quem in Julia Academia gerebam, ordinariis laboribus vacare non possem, et nihilominus juventuti nostrae prodesse cuperem, de operibus meis poeticis recensendis edendisque cogitare coepi. Hortabantur amici, ut id facerem, neque deerant aliae causae nonnullae, quibus magis impelberer, et inflammarer. Initium autem feci a Centonibus Virgilianis, tum quod primi ingenii mei soetus essent: tum quod minus laboris requirere viderentur. Ne vero soli exirent illi, utque ost enderem, quos secutus essem magistros, placuit meis praemittere Probae Falconiae et Ausonii Centones ingeniosissimos. His addidi ex recentioribus duos Capilupos Italos, Iaelium dico et Julium: quorum hic, ut pio affectu decus familiae suae hereditarium conservare voluit, ita nequaquam illius venustatem assecutus est. Minime vero tum dubitabam, quin plura utriusque in hoc genere extarent monumenta, sed quantalibet rem agerem cura et diligentia, ulterius indagare nihilpotui. Cum autem nostri labores prodiissent, a nobiliss. et consultissimo viro Dn. JACOBO MONAVIO, amico meo, admonitus sum, Capiluporum Centones Romae anno supra sesqui mille simum nonag esimo, uno volumine excusos esse. Ibi Continuo coepi ardere incr edibili desiderio videndi hoc opus: omnemque movi lapidem, ut in manus meas deveniret, sed frustra. Recurr endum itaque fait ad Monavium: a quo tandem Centones istos amanuensium manu descriptos impetravi. Qua autem aviditate oblatos percurrerim, explicare non possum: hoc maximopere dolui, non genuinos me habere foetus Laelii, sed a Julio praepost eracura emendatos et interpolatos. Magnam sibi sumpsisse eum licentiam testis est Cento de Monachis omnium le pidissimus et ingeniosissimus, quem truncatum mutatumque de Aetate aurea et ferrea inscripsit. In caeteris quid factum sit, ignoramus; conjecturam facimus, optimo felicissimi Poetae genio vim et injuriam factam non exiguam: sed acquiescendum nobis erat in eo, quod fortuna obtulerat. Nolui autem studiosis invidere hunc thesaurum, quod animadvertissem priores nostros labores magna aviditate exceptos fuisse. Dum itaque editionem molior, commodum accidit, Vir generose, ut internuncio CL. viro CUNRADO RITTERSHUSIO, Antecessore Altorfiano, amico meoveteri, Centones novos, per occa sionem edendos, ad me mitticurares. Hic exilui gaudio, gratulatus mihi de accessione ista, equidem, si molem spectem, non magna, si artificium intuear, longe pulcerrima. Non autem hîc de auctore disputabo: sacile enim quivis odorari poterit, cujus haec sint, cui excellens tuum ingenium et admiranda doctrina cognita est. Tantum tibi communi Reipubl. literariae nomine pro communicatis istis deliciis gratias ago. Cumque pro singulari benevolentia, quam literis humanissime scriptis, simulque insigni opere historico ad me misso, erga me declarasti, plurimum tibi debeam totum hoc Centonum opus, in Germania nunc primum excusum, tuo nomini inscribere volui. Erunt tuae partes, hospites hosce, non ignotos, neque benevolentia indignos hilari fronte excipere et patrocinio liber alicomplecti. Quo officio et istos ipsos Triumviros, omnesque, quibus hi magni sunt, magis tibi devincies, famamque nominis, quam adeptus es magnam, incredibili cumulo augebis. Vale augustissimum Augustae tuae sydus. Helmaestad I in Julia Academia anno Christi 1599. 4. Decembr.

EPIGRAMMA CONRADI RITTERSHUSII Brunsvic. JCti. In laudem CL. V. HENRICI MEIBOMII, Poetae Caesarii, et Historiar. Professoris in illustri acad. JULIA, quae est Helmaestadii, et SAULI MERCERI Augustani.

PRotea dum cecinit conversum in mille figuras,
Descripsit sortem nescius ipse suam
VIRGILIUS: nam quae non transformatus in ora est,
Aptatus rerum casibus innumeris?
CENTONES varios divino e carmine cernis
Consutos docta dispositosque manu?
Ars ea MEIBOMIO ad summum subvecta cacumen
Permittet nunquam nomina clara mori.
AUSONIO par fama viri consurgit ad astra,
Illustri congrex FALCONIAEQUE PROBAE est.
Incluta MERCERI jam nunc se his nomina jungunt,
Foecunda ingeniis seclaque nostra probant.
Crescite CENTONES, et solo nomine vesti
Cedite, purpureo murice fulgiduli.

IN CENTONVM VIRGILIANORVM A CL. MEIBOMIO EDITORUM PARTEM II.

QUi primus hocce carminum pulchrum genus
Musasque repperit Poeta sutileis,
Felicioris ille prorsus ingenii
Limatioris prorsus idem judicii
Exemplar edidit, modestiae magis
Diis Camenis specimen olim debitae.
Non ille seris cogitata posteris
GenI feracis tradier molimina
Forma venustiore prudens censuit
Potesse, quam Maronis augusta, enthea,

--- --- Quamquam et melioribus actis
Quaeritur aeternum nomen, multoque licebat
Clarius ingenium venturae tradere famae,
Attamen ad laudem quaecunque oblata facultas,
Egregium hanc rapere, et summa ad fastigia niti.

VIRGILIUS PROTEUS SAULI MERCERI Augustani Vindel.

CAESARES AUSTRIACI.

[note: Aen. 7.] PAndite nunc Helicona Deae, cantusque movete,
[note: Aen. 7.] Majus opus, major rerum mihi nascitur ordo,
[note: Aen. 10.] [note: Aen. 7.] Audentes fortuna juvat. Ab origine Reges
[note: Geor. 2.] [note: Aen. 7.] Austrinos, veterum effigies ex ordine avorum
[note: Aen. 6.] Fataque fortunasque virûm moresque manusque
[note: Geo. 4.] [note: Aen. 1.] Expediam, sed summa sequar fastigia rerum.
[note: Eclo. 5.] [note: Geor. 2] Nam neque cuncta meis amplecti versibus opto,
[note: Aen. 6.] Nec mihi si linguae centum sint, oraque centum,
[note: Aen. 12] [note: Aen. 1.] Sufficiant vires per tot discrimina rerum.
[note: Aen. 5.] [note: Geo. 4.] Ore favete omnes, atque haec exempla sequuti,
[note: Aen. 6.] [note: Aen. 12] Discite Justitiam moniti, verumque laborem.

RUDOLPHUS ALBERTI F.

[note: Aen. 8.] [note: Aen. 8.] SAlve vera Jovis proles, Tu cujus et annis
[note: Aen. 8.] [note: Aen. 6.] Et generi fatum indulget. Tu maximus ille es,
[note: Aen. 8.] [note: Aen. 6.] Flos veterum virtusque virûm, qui paupere terra
[note: Aen. 6.] [note: Aen. 7.] Missus in imperium magnum justissimus unus,
[note: Eclo. 8.] [note: Aen. 7.] A te principium sceptrumque sacerque tiaras.

ALBERTUS RUDOLPHI F.

[note: Aen. 12] NOmine avum referens, animo manibusque parentem
[note: Aen. 5.] [note: Aen. 7.] Proximus ingreditur, subito ferrumque retractat,
[note: Geo. 1.] Non torpere gravi passus sua regna veterno.
[note: Aen. 4.] [note: Aen. 2.] Mortem animus meminisse horret luctuque refugit.
[note: Eclo. 9.] [note: Aen. 6.] Heu cadit in quenquam dominorum fallere dextras!

FRIDERICUS ALBERTI F. PULCHER.

[note: Aen. 7.] NEc tu carminibus nostris indictus abibis
[note: Aen. 6.] Infelix, ut cumque ferent ea fata minores.
[note: Aen. 8.] Fortuna omnipotens et ineluctabile fatum
[note: Aen. 6.] [note: Aen. 6.] His mersere malis. Manibus date Lilia plenis,
[note: Aen. 11.] Exigua ingentis misero solatia luctus.

ALBERTUS ALBERTI F.

[note: Aen. 6.] OStendunt terris hunc tantum fata, neque ultra
[note: Aen. 9.] [note: Geo. 3.] Indulgent, durae rapit inclementia mortis
[note: Aen. 6.] [note: Aen. 1.] Egregium forma juvenem, nova regna petentem,
[note: Aen. 1.] [note: Aen. 11.] Ante diem. Magnorum haud unquam indignus avorum
[note: Aen. 12] [note: Aen. 4.] Ille quidem, nec vana fides, genus esse Deorum.

FRIDERICUS ERNESTI F.

[note: Aen. 3.] [note: Geo. 3.] CEntum urbes, tonsae foliis ornatus olivae
[note: Aen. 7.] Jam senior longa placidas in pace regebat.
[note: Aen. 9.] [note: Aen. 10.] Quin etiam bis tum Tiberini ad fluminis undam
[note: Aen. 3.] [note: Aen. 8.] Coelicolûm Regi votum immortale sacrabat.
[note: Aen. 11.] [note: Aen 12] Hic amor, hoc studium, quo non praestantius ullum.

MAXIMILIANUS FRIDERICI F.

[note: Aen. 7.] JAm pridem resides populos, desuetaque rursus
[note: Aen. 7.] [note: Aen. 12] Agmina in arma vocat. Validam vi corripit hastam,
[note: Aen. 12] [note: Aen. 9.] Circumdat loricam humeris, quatit oppida bello.
[note: Aen. 9.] [note: Aen. 9.] Omneaevum ferro teritur, nec tarda senectus
[note: Aen. 9.] [note: Geo. 3.] Debilitat vires, tantae est victoria curae.

CAROLUS PHILIPPI F.

[note: Aen. 6.] HUc geminas nunc flecte acies. Hic inclytus armis,
[note: Geo. 4.] [note: Aen. 1.] Magnanimosque duces, atque altae moenia Romae,
[note: Aen. 8.] [note: Geo. 1.] Tum Reges ipsos, primum capita alta ferentes,
[note: Aen. 1.] [note: Aen. 6.] Imperio premit ac vinclis. Garamantas et Indos
[note: Aen. 8.] [note: Aen. 12] Composuit, legesque dedit, ritusque sacrorum.

FERDINANDUS PHILIPPI F.

[note: Aen. 11.] [note: Aen. 5.] ARduus insurgens reddi sibi poscit honorem,
[note: Aen. 11.] [note: Aen. 7.] Et sellam regni, quaesitas sanguine dotes,
[note: Geo. 1.] [note: Geo. 3.] Ecce inimicus atrox, flammantia lumina torquens,
[note: Aen. 9.] [note: Aen. 8.] Improvisus adest: urbem obsidione premebat,
[note: Aen. 4.] [note: Aen. 8.] Germani in ferrum pro libertate ruebant.

MAXIMILIANUS FERDINANDI F.

[note: Aen. 4.] HIc bello audacis populi vexatus et armis
[note: Geo. 2.] [note: Aen. 1.] Principio, placida compostus pace quiescit
[note: Aen. 2.] [note: Aen. 11.] Ex illo, haud ulli veterum virtute secundus.
[note: Aen. 6.] [note: Aen. 7.] Felix prole virûm, quae viribus occupet orbem,
[note: Aen. 6.] Quam pater ipse suo Superûm jam signat honore.

RUDOLPHUS MAXIMILIANI F.

[note: Aen. 10.] [note: Aen. 2.] QUod votis optâstis, adest: Labentibus annis
[note: Aen. 6.] Augustus Caesar divûm genus, aurea condet
[note: Aen. 6.] [note: Aen. 5.] Saecula qui rursus; divini signa decoris,
[note: Aen. 5.] Ardentesque notate oculos, qui spiritus illi,
[note: Aen. 1.] [note: Aen. 5.] Os humerosque Deo similis, vel gressus eunti.

CORYDON.

[note: Eclo. 7.] [note: Eclo. 6.] FOrte sub arguta consederat ilice pastor
[note: Eclo. 8.] [note: Geo. 3.] Propter aquae rivum foliis ornatus olivae:
[note: Aen. 9.] Dum canit et moestum Musa solatur amorem,
[note: Aen. 6.] [note: Eclo. 2.] Threicia fretus cithara, haec incondita solus
[note: Eclo. 2.] Montibus et sylvis studio jactabat inani,
[note: Aen. 5.] [note: Eclo. 6.] Multa gemens; pulsae referunt ad sydera valles,
[note: Eclo. 5.] [note: Eclo. 5.] Ipsa sonant arbusta, ipsae jam carmina rupes.
[note: Aen. 8.] Nunc ô nunc liceat crudelem abrumpere vitam,
[note: Aen. 7.] [note: Eclo. 9.] Quandoquidem nostros in longum ducis amores,
[note: Eclo. 8.] Dumque tibi est odio mea fistula, dumque capellae,
[note: Geo. 2.] Mugitusque boum mollesque sub arbore somni,
[note: Aen. 2.] [note: Geo. 2.] Atque humiles habitare casas miserosque penates.
[note: Eclo. 8.] Praeceps aerii specula de montis in undas
[note: Eclo. 8.] [note: ORA.] Deferar, extrema moriens tamen alloquor hora.
[note: Aen. 4.] [note: Geo. 2.] Ire iterum in lacrymas, iterum tentare jubebis
[note: Geo. 4.] [note: Geo. 4.] Orando humanis precibus mansuescere corda
[note: Aen. 10] [note: Ecl. 10.] Nescia, tanquam haec sit nostri medicina furoris, IS.
[note: Eclo. 6.] [note: Eclo. 2.] Ah virgo infelix, quae te dementia cepit,
[note: Aen. 4.] Solane perpetua moerens carpere juventa!
[note: Eclo. 6.] [note: Aen. 4.] Ah virgo infelix, Veneris nec praemia nôris,
[note: Aen. 4.] [note: Eclo. 6.] Nec dulces natos: quae te dementia cepit!
[note: Aen. 4.] [note: Geo. 4.] Esto, aegram nulli quondam flexere Hymenaei,
[note: Geo. 4.] [note: Aen. 4.] Nulla Venus: placitone etiam pugnabis amori?
[note: Aen. 6.] [note: Aen. 4.] Vincet amor, si quod non aequo foedere amantes
[note: Aen. 4.] [note: Aen. 9.] Curae numen habet, justumque memorque doloris.
[note: Eclo. 9.] [note: Eclo. 2.] Huc ades ô Galatea, habitarunt DI quoque sylvas,
[note: Eclo. 5.] Sive sub incertas Zephyris motantibus umbras,
[note: Eclo. 5.] [note: Aen. 4.] Sive antro potius, non adversata petenti.
[note: Geo. 2.] [note: Eclo. 9.] Hîc ver assiduum, varios hîc flumina circum
[note: Eclo. 9.] [note: Geo. 2.] Fundit humus flores, Zephyrique tepentibus auris
[note: Geo. 2.] [note: Eclo. 9.] Laxant arva sinus, hîc candida populus antro
[note: Eclo. 9.] [note: Eclo. 3.] Imminet, omnis ager, nunc omnis parturit arbos.
[note: Aen. 2.] [note: Eclo. 1.] Huc ades, hac mecum poteris requiescere nocte,
[note: Eclo. 1.] [note: Geo. 2.] Fronde super viridi, ramorum protegat umbra.
[note: Eclo. 7.] [note: Eclo. 2.] Huc ades, o nobis placeant ante omnia sylvae;

ARGUMENTA AENEIDIS. PRIMO LIBRO.

SECUNDO.

TERTIO.

QUARTO.

QUINTO.

SEXTO.

SEPTIMO.

OCTAVO.

NONO.

DECIMO.

UNDECIMO.

DUODECIMO.

NUPTIAE PAULI VELSERI, MATTHAEI F. ET ANNAE VEHLINAE, JOANNIS F.

[note: Aen. 9.] [note: Eclo. 4.] VOs ô Calliope, Paullo majora canamus.
[note: Geor. 3] Cetera quae vacuas tenuissent carmina mentes,
[note: Geo. 3.] [note: Aen. 1.] Omnia jam fama totum vulgata per orbem.
[note: Geo. 3.] Cui non dictus Hylas puer, et Latonia Delos,

VOTUM JOLAE, Cui respondet oraculum per initia versuum.

[note: Geo. 1.] LUmina, labentem coelo quae ducitis annum
[note: Geo. 2.] [note: Aen. 12] Aeternum, vestros colui si semper honores,
[note: Geo. 2.] [note: Geo. 1.] Bacchus et alma Ceres, vestro si munere tellus
[note: Aen. 3.] [note: Geo. 2.] Obscoenam pingui glandem mutavit arista,
[note: Aen. 11] [note: Aen. 1.] Rettulit in melius et plenae pocula mensae,
[note: Aen. 1.] [note: Geo. 2.] Oramus (redit agricolis labor actus in orbem,)
[note: Geo. 1.] [note: Geo. 1.] Multum adeo officiant laetis ne frugibus herbae,
[note: Geo. 1.] Neu tenues pluviae, rapidive potentia Solis,

DIDO.

[note: Aen. 6.] [note: Aen. 6.] ERrabat sylva in magna, per opaca viarum
[note: Aen. 6.] Fortunatorum nemorum sedesque beatas
[note: Aen. 4.] [note: Aen. 6.] Infelix Dido, conjux ubi pristinus illi
[note: Aen. 6.] Respondet curis, aequatque Sichaeus amorem.
[note: Aen. 6.] Ecce autem primi sub lumina solis et ortus,
[note: Aen. 6.] Per tacitum nemus ire, pedemque advertere magnum
[note: Geo. 4.] [note: Aen. 6.] Illo Virgilium, medium nam plurima turba
[note: Aen. 6.] Hunc habet, atque humeris extantem suspicit altis,
[note: Aen. 6.] [note: Aen. 6.] Aut videt aut vidisse putat; diverberat auras,
[note: Geo. 4.] [note: Aen. 11.] Haud mora, continuo pernicibus ignea plantis,
[note: Aen. 1.] [note: Aen. 1.] Atque illi media sese tulit obvia sylva.
[note: Aen. 6.] Ut primum juxta stetit, agnovitque per umbras
[note: Aen. 4.] Huc illuc volvensoculos adversa tuetur
[note: Aen. 4.] [note: Aen. 11.] Luminibus tacitis, acrique incensa dolore,
[note: Aen. 9.] [note: Geo. 4.] Scissa comam, moestis late loca questibus implet.
[note: Aen. 4.] Heu vatum ignarae mentes! quid vivida virtus,
[note: Geo. 3.] Quid labor aut benefacta juvant? sors omnia versat.
[note: Aen. 4.] Quid primum deserta querar: nil linquere inausum
[note: Aen. 7.] [note: Aen. 7.] Quae potui, ne noster honos infractave cedat
[note: Aen. 7.] [note: Aen. 7.] Fama loco, medias acies mediosque per ignes
[note: Aen. 7.] [note: Aen. 8.] Quae potui infelix crudelem abrumpere vitam?
[note: Aen. 4.] [note: Aen. 4.] Heu furiis incensa feror tentare precando
[note: Aen. 5.] [note: Aen. 4.] Aeneam, et supplex animos submittere amori.
[note: Geo. 4.] [note: Geo. 4.] Ah miseram, scis ipse, nec est te fallere cuiquam,

PSALMUS DAVIDIS TERTIUS.

[note: Aen. 5.] [note: Aen. 9.] SUmme Pater, glomerati hostes hinc cominus atque hinc
[note: Aen. 9.] [note: Aen. 11] Proturbant, instant, varia cinxere corona.
[note: Aen. 10] [note: Aen. 9.] 2. Cernis ut insultent? digna atque indigna relatu
[note: Aen. 1.] [note: Aen. 9.] Ingeminant plausu, Nostrasne evadere demens
[note: Aen. 9.] [note: Aen. 11] Sperasti te posse manus, moriturus et ipse
[note: Geo. 1.] [note: Aen. 2.] Nequicquam ducente DEO, flammam inter et hostes!
[note: Aen. 9.] 3. At tu, oro, solare inopem, et succurre relicto
[note: Aen. 10] [note: Aen. 8.] Omnipotens genitor, spes et solatia nostri.
[note: Aen. 11] [note: Aen. 3.] 4. Nil moror, en supplex venio, tendoque supinas
[note: Aen. 3.] [note: Geo. 4.] Ad coelum cum voce manus, de montibus altis
[note: Eclo. 5.] [note: Aen. 6.] Sis bonus o felixque tuis, in vota precesque.
[note: Aen. 5.] 5. Vix primos inopina quies laxaverat artus,
[note: Aen. 2.] [note: Aen. 4.] Excutior somno subitis exterritus umbris,
[note: Aen. 12] [note: Aen. 7.] Dextera caussa tua est, summi regnator Olympi.
[note: Geo. 2.] [note: Aen. 10] 6. Praecipue hinc animusque ferox patiensque pericli,
[note: Geo. 3.] [note: Aen. 9.] Nec vanos horret strepitus, turbante tumultu,
[note: Aen. 1.] [note: Aen. 11] Millibus in mediis, media inter praelia belli.
[note: Aen. 10] [note: Aen. 7.] 7. Tu mihi nunc pugnae princ eps 8. Te janitor orci
[note: Aen. 8.] [note: Aen. 6.] Te Stygii tremuere lacus, Titania pubes
[note: Eclo. 4.] [note: Aen. 6.] Te duce dejecti fundo volvuntur in imo.
[note: Aen. 4.] [note: Aen. 12] 9. Eja in te suprema salus, miserere tuorum,
[note: Aen. 6.] [note: Aen. 2.] Da populum antiqua sub relligione tueri.

DIRAE IN MALOS POETAS. Summos, mediocres, tangere non est animus, nunquam fuit.

[note: Aen. 4.] ACcipite haec, meritumque malis advertite numen,
[note: Geo. 3.] [note: Aen. 6.] Pallida Tisiphone,
[note: Aen. 4.] [note: Aen. 10.] Et dirae ultrices, variarum monstra ferarum,
[note: Aen. 6.] Et Chaos et Phlegethon.
[note: Eclo. 8.] [note: Aen. 10.] En erit, ut liceat calamos armare veneno?
[note: Eclo. 8.] En erit ut liceat?
[note: Aen. 4.] [note: Aen. 2.] Nam quid dissimulo, sceleratas sumere poenas
[note: Aen. 9.] Quando aliter nequeo.
[note: Geo. 3.] [note: Aen. 1.] Gens effraena virûm, magnum quae sparsa per orbem
[note: Aen. 3.] Prima hominis facie,
[note: Geor. 1.] [note: Aen. 8.] Scilicet et truncis, et duro robore nata,
[note: Geo. 2.] (Tale dabit specimen

MANTISSA TRIPLEX.

I. MARCI VELSERI DEDICATORIA, Reliquis librorum Friderici II. Imperatoris, de arte venandi cum avibus, praefixa. MAXIMO PRINCIPI FERDINANDO, CAROLIF. AUSTRIAE ARCHIDUCI, GERMANIAE SPEI.

MUnus, Ferdinande Serenissime, inexspectatum credo, magnitudine tamen tua dignum affero. Audacter: si fortunam cogito, sive tuam, sive meam etiam. Verum ordine et ratione, si muneris intueor sive materiam, sive artificem. Materia venatio est, quam Deorum munus appellavit Xenophon, Chironi propter justitiam dono concessam, ab eo inde heroibus traditam: heroibus inquam, quorum ex isto potissimum tirocinio virtute patria defensa, miseri ubique terrarum, calamitat ibus levati servati sint. Atque hoc pulcherrimum est venatoriae elogium. Sed ejus genera terrâ, marique quodammodo, multa jam olim, quorum hîc nullum damus. Aerium damus, nec usurpatum veteribus, neccognitum, nec omnino cogitatum: adeo sibi non omnia vindicat antiquitas. Miraculi isthaec planissime species, nisi frequentior usus, quod amat fieri, admirationem minueret. Illud interim omnium consensione convenit, hanc praestare venationes reliquas tanto intervallo, ut inter viros principes nulla habeatur prior, tenuioribus ad eam nec aditus pateat. Argumentum igitur te profecto dignum. Auctor, multo deinde magis. Fridericus Henrici F. Ahenobarbi N. maximus Imperator: quem virtutibus magnis, vitiis item magnis praeditum fuisse, nemo tam amicus, nemo tancus hostis est, qui neget. Nunc cum eruditionis et ingenii monumentum ad illas pertineat, vitia hoc quidem loco praetereamus. Delectat in B. Antonino legere, magnanimum, liberalem, magnificum, judicio acrem, rerum civilium gnarum inter primos, prophanas litteras doctum, plerarumque linguarum peritum fuisse, Latinae puta, Graecae, Italicae, Gallicae,

Arabicae: Germanica vernacula erat. Si quae sequuntur postea, ad laudem non aeque faciunt, ea commemorare nihil necesse. Adversus litterarum sane studia qualem se praebuerit, verba, quae pluscula praescripsimus, ostendunt: sunt autem ex Epistola ad Bononiensem Academiam scriptâ, cum Aristotelis, et aliorum praeterea philosophorum libros, ex Graecis et Arabicis Latinos suo jussu factos, eo examinandos mitteret. Commentarium etiam, quem Gregorius Nyssenus de hominis natura scripsit, ejus hortatu Latine redditum comperio. At quod ipse elucubraverit, nihil superesse opinor, praeter hasce reliquias, incredibili diligentia et accuratione elaboratas, ita ut eas cum caeteris rerum naturalium scriptoribus omnibus, contendere non verear. Quapropter, Ferdinande Princeps, rem clementiâ illâ, quae genris vestrae fastigio propria est, dignam feceris, cum mediocres aliorum in litteris conatus benigne fovere soleas, si fortissimi Imperatoris foetum posthumum (Manfredus enim filius, post patris demum mortem, obstetricis in eo munere functus est) placido serenoque vultu tuendum susceperis. Illo videlicet, quo te praeterito anno, cum huc animi gratia excurrisses, per urbem vehi, atque omnibus in te defixis oculis, intuentium pectora veneratione et amore juxta perfundere meminimus: Idque cum tua indole, tum, ne quid dissimulem, majorum etiam tuorum recordatione. Nam innumera sunt vestra in nos beneficia, quorum memoriâ nos magnopete commoveri necesse est, neque erit ulla tam sera posteritas, cujus situs illa oblivione possit tegere. Si contra hujus quoque urbis aliquod in vos extare meritum pronunciem, levis multorum opinione habear: Si Augustam Austriaci nominis patriam nominare pergam (in vestra quidem gente) pudorem funditus periisse propemodum omnes conclament. Sed prudentiam tuam appello. Patriae non nullum meritum: Patria est quae uniuscujusque rei origo. Jam vos Habsburgii eratis, cum Rudolphus ille, in vidia fatente Magnus, salutares Orbi Christiano regendo manus admovit. Is anno post Christum natum MCC. LXXXII. aut LXXXVI. (video scriptoribus parum convenire) Augustae Albertum filium, qui postea im peravit, Austriae principatu donavit: exinde quoniam Austriaci appellari coepistis, quo nominis principium referendum sit, nimirum apparet. Sed haec fru stra pluribus ad te, omnis externae, ne dum domesticae historiae scientem. Vale ingens spes patriae laborantis, id enim nulla blanditia itero. Augustae Vindel. Kal. intercalaribus, Anno MDXCVI.

II. MERICUS CASAUBONUS, IS. F. In Pietate, contra maledicos Patriinominis hostes, Part. III. De Vita Illius et moribus, pag. 87. seqq.

POssem multorum literas in medium afferre, quae vel solae sufficerent ad os maledicis, et malignis occludendum. Sed in re non necessaria nolo Lectoris patientia abuti. Unus mihi erit in star omnium Vir Illustrissimus, et propter summam eruditionem merito suo omnibus venerabilis, Marcus Velserus; tum quia nullam puto fieri illi injuriam, si quod ultro detulit vivo testimonium (ut testatur in literis) mortuo nunc mea opera dicat; tum etiam quia ipsum video tanti fieri ab adversariis maledicentissimis Eudaemone et Schoppio (quorum, hujus Symmachus est illi nuncupatus, illius autem Thomae Brigthmanni Castigatio) ut ejus authoritatem elevare, aut repudiare nulla ratione queant. Is igitur hunc in modum ad Patrem scripsit: Salve Vir Clarissime; Male sit, sive tabellariorum tarditati, sive eorum, qui literas pertabellarios curant, negligentiae, horum enim potius culpa fieri suspicor, quod literis quas tu Kal. Aug. in villa ad flumen Eliam dedisti, nunc demum respondeam, cum me tibi quamprimum quam diligentissime purgari permultum interesset; etsi hoc ne nunc quidem curis et occupationibus prorsus obrutus, ut vellem, praestare possum Egone ut quicquam ad Savilium scripserim, quo Casaubonus, qui quo loco apud me sit, nontam ego ipse mihitestis sum, quam omnes praeterea norunt, aequi iniqui, neque enim ad amicos tantum provocare libet, quod eorum suspectum plerumque testimonium, merito offendi debeat? ego ut eum parum sinceris coloribus pinxerim? Ita me Deus bene amet, ut nulla hujus criminis conscientia tangor, nec omnino in memoriam eorum, quae scripsi, redire, nec etiam conjectando possum assequi. Nisi quidjoco forte, quod inter amicos tum solet, tum licet, liberius aspersi. Memini Senecam scribere, quasdam interpretando fieri injurias. Quaeso literas in manus resume, et posito offensi animi praejudicio, vide, an male auspicata illa verba, quaecunque sunt, leniorem interpretationem admittant: tum enim facile de

aequitate tua mihi polliceor te asperiorem, si maxime quoque locum invenire possit, non praelaturum. Sin contra perseveres, quid ego possum? arbitratu tuo jusjurandum dabo, indignum esse te injuria hac, me nolle dicta aut scripta quae scripsi. Scis mi Casaubone, quod in te desiderem, unum esse; id neque dissimulavi unquam, neque dissimulaturus sum, neque nisi te tantopere amarem, valde desiderarem; de eo autem cur ad Savilium scriberem, facile intelligis nihil fuisse: de caetero, observantiam, cultum, atque admirationem, quae virtute et doctrina summis nostrae aetatis viris debetur, omnem tibi defero. Si fallo: sed nolo plura, nam te quantumvis iratum, recte de candore meo judicare arbitror. Erant praeterea, quae adderem sed nunc temporis angustiis excludor. Ut te placatum sciam, rescribe; literas Savilius facile curabit, aut tu ad quemcunque amicorum Antverpiam mitte. Vale 26. die Octob. Anno 1611.

III. MARQUARDUS FREHERUS, De statura (et barba) Caroli Magni, sub finem.

ET hac etiam parte non possum dissentire a summo viro, neque solum in Augustana Republica, sed in omni regno literario summo et eminentissimo (quod elogium pro nomine esse potest) qui de hac re ita ad me nuper scripsit: Ego plurimorum praejudicia non veritus, in ea sum haeresi, Carolum Barbam non pavisse; saltem prolixam illam, qua plerunque exornatur, ad eum nihil pertinere. Certe Eginhardus ejus non meminit: et est apud me moneta Carolina, vetus, nisi fallor, cujus ecty pon mitto, puro mento. Non nego fieri potuisse, ut interdum tonsoris negligentia mentum, et labra pili nonnihil inumbrarent: hac enim specie Romae in musivo opere illius aetatis conspicitur. Sed prolixam et squallidam barbam abominor, etc.

CAESARES.	VOTUM.
CORYDON.	DIDO.
ARGUMENTA.	PSALMUS.
NUPTIAE.	DIRAE.

MARCI WELSERI, OPERA IN UNUM COLLECTA.

MARCI VELSERI EPISTOLAE AD VIROS ILLUSTRES.

MARCI VELSERI EPISTOLAE AD JOSEPHUM SCALIGERUM. EX BIBLIOTHECA HEINSIANA.

I.

II.

III.

IV.

V.

V. b

VI.

VIII. [sic]

IX.

X.

XI.

XII.

XIII.

XIV.

XV.

XVI.

XVI.

XVIII.

XIX.

XX.

XXI.

XXII.

XXIII.

XXIV.

XXV.

XXVI.

XXVII.

XXVIII.

XXIX.

XXX.

XXXI.

XXXII.

XXXIII.

XXXIV.

XXXV.

XXXVI.

XXXVII.

XXXVIII.

XXXIX.

XL.

XLI.

XLII.

XLIII.

XLIV.

XLV.

XLVI.

XLVII.

MARCI VELSERI EPISTOLAE AD JUSTUM LIPSIUM, EX BIBLIOTHECA HVGENIANA.

I. Viro Clarissimo et Praestantissimo Justo Lipsio, Domino et Amico meo observando. Lovanium.

II.

III.

IV.

V.

VI.

VII.

VIII.

IX.

X.

XI.

XII.

XIII.

XIV.

XV.

XVI.

XVII.

XVIII.

XIX.

XX.

MARCI VELSERI EPISTOLAE DUAE AD PAULUM MERULAM.

XXI.

XXII.

MARCI VELSERI EPISTOLAE, AD BON. VULCANIUM, CAR. CLUSIUM, JOH. MEURSIUM, DAVID. HOESHELIUM. EX BIBLIOTHECA LUGDUNO-BATAVA ET GRONOVIANA.

XXIII.

XXIV.

XXV.

XXVI.

XXVII.