Liber II. Figuratarum imaginum fontes ex diversis fingendi rationibus ductos continet.

CAPUT XVII. An historiae, parabolae, ac fabulae figuratas imagines complectantur?

RErum gestarum exemplum multis nihil figurarum continer videtur: nam, et calamo, et penicillo exhibita nobis historia, tantum imago esse rerum praeteritarum ad posteritatis memoriam creditur, adeoque vi sua alterius rei significationem nullam inferre Verum tamen et historiam imaginem esse rerum talem, ad quam posteritas mores suos possit componere, quis recte negaverit? Quocirca et a Graecis PAR/ADEIGMA quasi manifestatio appellatur. Haec sane historiae affectio indicatur, cum exemplum dicitur, ad quod videlicet mores suos animi mortalium fingant. Quin et Rhetorum ac Philosophorum perspicaciores similitudini exemplum subiciunt.

Diomedes enim, Dion. l. I1. (OMOI/WSEWS cres species

facit: E)I K/ONA, PARAZOL\HN, KA\I PAR\ADEIGMA . Easdem prorsus Marius Victorinus constituit; quamquam hic imaginem latiori, quam Rhetores in figuris usurpatione accipiat. Sed aristotelem adeamus, l. 2. orat. inst. c. 39. vulgo 20. qui de exemplo, ceterisque, more suo, nos erudite instruet.

[Gap desc: Greek words]

Exemplorum formae duae sunt; una quidem est res gestas proponere, altera easdem fingere. Hoc vero, vel fit per parabolam, vel perfabulas Aesopicas, et Libycas. Subiungit deinde unum reifactae, et plura ficta exempla. Etenim Darii et Xerxis historia, post occupatam Aegyptum gRaciam quoque invadentium, recte ostendi tradit, non permitendum Graecis, ut Persarum Reges Aegyptum occupent: nam et Graeciae rursus metuendum. Parabolae loco afert ad ostendendum sorteMagistratum eligi non debere. Perinde enim facturos asserit, ac qui sorte, vel gladiatores pro certamine, vel gubernatorem pro navis directione adsciscerent. cuius rei cum nullum exemplum sit, esse tamen fingit, ut alterius sortitionis absurditatem, velut in imagine, exponat. Ex quo illorum error detegitur, qui
[Gap desc: Greek words]
hoc loco pro quavis similitudine accipiunt, miranturque Aristotelem illam exemplo, [Note: II. Exempla rei fictae aut verisimilitudinem habent, ut parabolae sunt: aut non habent us sunt apologi.] ceu generi speciem, subiungere. Verum ut recte Ricciobonus hic animadvertit. in paraphr ad Aristotelem l.2. c.20. Parabola, de qua praesenti in re Aristoteles, est exemplum ex verisimilitudine, ut proinde non quaevis; sed ficta tantum ad exempli formam similitudo, exemplo generatim suntpo, ceu species addatur, quod ex verbis supra adductis manifestum erit.

Fabularum porro, quas apologos dicunt, exempla subicit; sed unum Stesichori contra Phalarim est. Hic enim, cum electo iam Im peratori, Himerenses praesidia milit um tribuenda censerent: Equus,

inquit, cervum sua carpentem pabula ulturus, apud hominem pro subsidio intercessit, qui respondit, modo se portaret telis armatum, frenumque pati non recusaret, [Note: (1) Servitus coacta] facile hostem iuncta ope superaturos. equus ubi admississet, pro poena, quam ab hoste sumere decreverat, servitutem deinde hominis passus est. Ita Aesopus Samiis, Principem avarum exosis, ac de alio surrogando cogitantibus hac fabula dissuasit. Vulpes in foveam lapsa, cum muscas caninas magna illic patientia toleraret, Erinaceus praeteriens miseratus, operam ad illas excutiendas obtulit, verum illa his verbis recusavit. Sine: nam haec iam plenae sunt; ubi enim has abegeris, famelicae aliae succedent, et quod reliquum est sanguinis extrahent. [Note: (2) Mali unius i aversio saepe alterius occasio est] ita, subicit, vobis futurum, ubi egeni Principes diviti successerint Unde cum Ricciobono facile intelliges, Fabulam a parabola discerni; quod sit exemplum fictum praeter verisimilitudinem. Discrimen tamen inter vera fictaque exempla haud parvum reperitur: Siquidem illa, cum sunt rerum ab hominibus gestarum res gestas ante omnia repraesentant; ut iccirco non satis conster, an figurate, ad rei a se diversae significationem, adhibeantur? in fabulis ac fictionibus magis id, primo intuitu, liquet. unde hoc nomine, in figuratis imaginibus, exempla rei fictae veris praeferuntur.

Deinde exempla rerum gestarum in eo fere genere virtutum vitiorumve erudiunt, in quo nata primum sunt. Ita Darius et Xerxes post Aegyptum occupatam invadentes Graeciam, Graecos admonent, non facile indulgendum Regibus Persarum, ut Aegyptum [Note: Exempla rei gestae non erudiunt in figur. imaginibus, nisi metaphorice transferantur.] occupent; ita enim periclitari rursus Graciam posse, Ubi in eodem genere actionum persistitur: nam per occupationem Graeciae, ostenditur Graeciam occupari posse, quod nos in figurata imagine vitiosum esse infra trademus. Quare si hoc exemplo uti decreveris in arte iconographica, translatione opus erit, qua ad aliud morum genus in homine transeas. ut si cui ostendas malae societatis viciniam

devitandam esse, ne ab illa occupatus in communionem sceleris veniat. In Mutio Scaevola, exempl. gratia, idem clarius proponetur. Hunc si dexteram rogo intrepide ingerentem proponas, suadeasque, hoc exemplo fortitudinis, Martyri, fortiter pro Christo ignes aliasve etiam poenas subeundas esse; idem prorsus Martyri suades, quod in Mutio observasti, adeoque translatione, ad diversum actionum genus, non uteris. Si tamen adolescenti, libidinis ignibus aestuanti, hoc exemplo constantiam, in iis perferendis, vincendisque suaseris; iam poetam agis, atque aliud figurata imagine dignum, exemplo rerum gestarum, proposuisti. Ex quibus, opinor, intelliges, nos prius exempli significatum, quod ex arte poetica non habet, verum natura tantum sua, ab iconologia nostra amandare, quin iccirco quoque fictiones ante res gestas, hac in arte, ducere; quod illae priori facultate repraesentandi destituantur, ac solum figurate significent, ex primo aspectu notae; cum historiae incertum saepe intuentis animum relinquant; figuratene, an proprie ab auctore usurpentur?

Quocirca ut exemplorum copiam aliquam in hac facultate suggeram, non facile adducor: tum quod infinita res sit, atque ubique in libris obvia: tum quod iam ante id praestitum a Caussino nostro insigni delectu videam; sive rationis expertium, sive comporum exempla [(transcriber); sic: exempa] postules: quem tamen historice id non minus, quam poetice executum animadverto. Neque [Note: Caussinus in suis emblematis saepe historice exemplis rei gesta usus.] enim hanc, a me paucis nunc traditam, atque infra stabiliendam magis, legem observavit, ut translata significandi virtute exemplis ubique uteretur; sed in eodem non raro actionum genere perstitit, ut apodosis a protasi diversa non esset. Ex principio lib. 3, exempla petamus. Memorat ex Plinio Sagunti infantem natum Matris uterum repetiisse, eo anno, quo ab Hannibale urbs occupata et eversa fuit. Haec protasis est. Addit apodosin: omnes in uterum maternum reversuros, si miserias vitae praeviderent. Sic de infante Rascatino in utero plorante argumentatur. Ita Siculos

fratres, parentes e flammis eripientes, pietatis; Alexandrum, thus profuse Deum focis ingerentem, liberalitatis in superos typum facit. Quod est in eodem genere actionum, sine translatione, persistere. quae cuivis etiam rudi hac significandi ratione obvia sunt; quia ad hanc illationem faciendam res ipsa cognita necessariam viam praestat. nempe Alexander in superos liberalis fuit, vicissimque illos liberales expertus est, igitur et nos in superos liberales esse convenit. Unde, uti omnis ingeniosae inventionis, et poeseos est expers, nec locum doctae coniecturae praebet; ita ab hac imaginum poesi est removenda. Quae vero cum translatione eodem libro idem autor usurpat; ut dum Augustum cum aquilis ludentem [Note: (1) Adolescens generosa sectatur.] adolescenti blanditias fastidienti, atque ad generosa animum cogitata transferenti adhibet: dum eundem quoque ranis silentium imperantem [Note: (2) Loquacitas repressa.] in protasi exhibet, atque in apodosi regum filiis applicat, qui improbis et loquacibus terrori sunt, ea in exemplis probo; quia Aquilae nutritio, ad generosae mentis cogitationes, ranae loquacitas, ad improbitatem malorum transfertur; ad quam significationem res non ex natura sua; sed ingeniosa simbolistae inventione adhibetur. Hac igitur cautione adhibita; tum etiam illa, quod obscuriora exempla nequaquam consectanda sint, ut alibi de materia imaginum ostendemus, ad Causinum historiarum curiosum ablego.

De fabulosa imaginum poesi, in qua auctores ac studia multorum desiderantur, paulo nobis agendum fusius; ut quae huius omnino loci propria, neque alio fine reperta est, quam ut per veritatem in imagine velut propositam nos instruat. In his Graeci involucris potissimam sapientiae partem collocarunt. In hac Romani Latinique omnes non parce olim versati sunt, ut proinde utrorumque nobis bibliothecae excutiendae sint, tum, cui quivique fictionum generi maxime inhaeserint, videndum. Atque ut rem ordine aggredimur. Prime quidem de minus obscuro fictionum genere a Romanis iam olim, in numis prae

sertim, usurpato, principium ducemus; inde ad diversas fabularum et poesios exercitationes transituri.

CAPUT XVIII. De fingendi artificio a Romanis, in figurandis imaginibus, usurpato.

OMne fingendi artificium aliqua rerum convenientia niti debet, ut in liberali disciplina locum reperiat. Quod ab omni retro erudita aetate, quaeque aliquod in sapientia ac scientiarum palaestra nomen meruit, observatum video. Obscurius tamen illud, remotiusque ab hominum sensu Graeci, quam Latini conati sunt. Etenim fabulosam illam poesim, quam aenigmatis atque implexis figurarum ambagibus plenam exhibent, tam remota rerum similitudine, ad imaginem aliquam veritatis aptant, ut a Sphinge omnia profecta videri possint, et Oedipo opus sit. ad lucem tam densis tenebris [(transcriber); sic: teuebris] inferendam. Diem magis amarunt Latini imaginum artifices; et minus saepe haberi elegantes, quam aperti maluere, pro nationum videlicet ingenio. nam illi, aut animo tecti, mille artes recessusque ad fraudem tegebant. ita rationem iisdem latebris implicatam impeditamque amabant: hi explicatioris animi, virtutique contra fraudem astumque faventes, propalam magis; ut orationem, sic mentem ferebant. Romani haec fere fingendi ratio: ut res, tam naturali, quam ethicae cognitioni substratas. v. g. regionum, fluviorum, ventorum, virtutum quoque ac vitiorum, nomina, per imaginem oculis obicienda, specie aliqua hominis ficta, velut in theatro, spectandam proponerent: eo vestium corporisque habitu, iis signis atque instrumentis actionum, quibus a ceteris distingui, suaque actionum diversitate ab eruditis internosci possent. Qua arte, ut viam Romanam (quam Traianam ab auctore vocabant)

figurata icone exprimerent; Matronam lapidibus insidentem finxere, quae altera manu ferulam atque arundinem; altera rotam, quae videlicet quadrigarum erat saepe viam obterentium, sustinebat, [Note: (1) Via Romana,] Iidem ut Portum Ostiensem in Tiberi adumbrarent, Portumnum Deum portubus apud illos praefectum exhibebant, alera manu piscem, quo se maris Deum ostendebat, altera clavem, vel etiam ramum praeferentem; quo se aperire navigantibus aditum, pacemque ac quietem a maritimis iactationibus offerre ostendebat. Has vero similesque veterum imagines [Note: (2) Portus maritimus] cum ad perfectam figuratarum imaginum et cognitionem, et constructionem magnopere intersit non ignorare, praeterire minime debui. Ex Goltzio, superiori me libro non paucas dedisse memini: nunc ordine id agam copiosius ex Iacobi Biaei Numismatis, et Antonii Augustini Archiepis. Tarraconensis in Numismata Dialogis, Ioannis item Pierii hieroglyphicis; Ioannis Bochii inauguratione PP. Alberti et Isabellae magno ingenio iudicioque, tum ex veterum disciplina, tum arte propria in hac imaginum fictione versantis, cui alterius haud multum imparis, Caesaris Ripae laborem adhibui: denique et Ioannis Paep, qui ex veterum offi cina ad artem memoriae facilitandam complures imagines congessit. In quibus illa antiquitatis potissimum monumenta, ut digniora suis expositionibus brevissime, idque ex Augustini fere sententia, illustravi. Cetera ut planiora transii; in quibus ipse titulus, virtutis, aut vitii nomen facile symbolorum expositioni viam rationemque aperiet.[Note: III. In emblematum, aut aenigmatum conceptu ac formatione, primo fingendae apte personae haben da ratio.]

Neque omnino difficile erit imitatione similia effingere: ubi observatum ex ipsa exemplorum varietate, et natura fuerit, quibus potissimum fontibus hae imagines nascantur, quod ut facile assequaris, ante omnia id conari iconographos animadvertes, ut personam fere hominis, illi, quam cogitas, rei significandae maxime aptam reperiant, neque tam de nomine, quam re exprimenda laborent. Ita invenies Virtutem, licet nomine femineum quid praeferat, tamen viri

imagine; contra Honorem feminea exhibitum specie. Nam, uti ad virtutem animi virile robur, secus quam in honore accipiendo referendoque exhibetur; sic in corporibus idem est adumbrandum. Has vero personas, aut tu opte [(transcriber); sic: tuopte] licebit ingenio fingere, aut ex rerum seu gestarum, seu fictarum antiquitate desumere, ut si Herculem viribus corporis pollentem; aut Gigantem aliquem, tuo in cerebro natum, pro insigni animi robore ac virtute exponenda usurpes. Alterum est, ut habitum corporis illis moribus, quo, symbolice adumbrare decrevisti, idoneum aptumque effingas, atque, ut membrorum sirum gestusque taceam, qui rem emblematicam mirifice extollunt; ipsi etiam vestium colores, modo exprimi queant (ut in theatro, et vivis personis possunt,) figuris imprimis serviunt. Quibus apte usurpandis, praeter illa, quae supra docui, Alciati versus ex embl 117. opportuni erunt.

Index maestitiae pullus color etc.

Ubi nigro colore, tristitiam ac funera docet significari; albo, fidem, integritatem, ac puritatem animi: viridi, spem: flavo, cupiditatem, et amorem: rubro, ferociam et caedem in militibus, in pueris verecundiam: caeruleo, nautas et astrologos, quod mare ac caelum sit caeruleum: gilvo seu rufo, vilis conditionis homines; fulvo, meticulosos, ac religiosos et zelotypos; violaceo, sua sorte contentos. haec Alciatus. Quatuor colores quibus factiones ludorum Circensium utebantur totidem anni partes referebant. Prasini, viridi colore, ver: Russati; roseo aestatem; Albati albo pruinosum autumnum; Veneti caeruleo, gelidam hiemem [Note: (1) Anni partes quatuor:] ut habet Ricciardus. Verum hic et Personarum habenda est ratio, et moris gentium: nam Romanae mulieres in funebribus albatae incedebant, atratis viris: extra funus in viris, hic color olim erat reorum, adeoque infamis. Ceterum aureus color laetitiam, et Dei amorem; auro intertextus, virtutes diversas: varius, iuventutis inconstantiam denotat.

Tertium est, ut symbola cuique personae tribuas convenientia, inter quae illud primum esse debet, dextraeque plerumque inseri (nisi in capite aut pectore aliquod signum emineret) quod figuram a ceteris rebus, personisque distinguat, atque illi propriam faciat, cuius imago est ante enim natura, et rei cuiusque substantia constituenda est, quam adiunctis aliis, et communibus rerum qualitatibus exornetur. Quo semel, ut necesse est, observato, multorum iconographorum, tam veterum, quam recentium errores, et deprehendes facile, et corriges, ita Pietas in numis Drusi caput velata ac coronata, signo illo distinctivo caret, quod illi in numis d. Bruti per arculam thuris additur: siquidem illud agendum ante omnia erat: ut noto usitatoque symbolo sese eruditis oculis manifestaret, ita Paci olea; bilanx Aequitati; Abundantiae cornu copiae offerendum, aut cette virtus induenda pelle Leonina, Fraus vulpina, Famae dandae alae, Fortunae rota: quibus deinde cetera ad expromendam mentis sententiam spectantia adiungi poterunt. Nunc exempla aliorum ordine digesta inspiciamus, quae et hic et alibi de industria copiose studioseque congessi; ut multorum, qui libris hisce carent, inopiae subvenirem; aliorum etiam labores levarem, aviditatemque pascerem.

CAPUT XIX. Regionum, Fluviorum, Ventorum, Temporum, et Artium imagines. Regionum et terrarum imagines.

EUROPA in numis L. Valerii Acisculi, tauro insidens reperitur: quod ex fabulis Graecorum de Iove tractum est. Antonius Augustinus Archiepescopus Tarraconensis de veterum numismatis Dial. 3. Vel monochromate adumbrata, et tauro vecta, cornu

dextra, sinistra alcyonis nidum sustinens; Europam pacatam significat, apud Ioannem Bochium in inauguratione PP. Alberti et Isabellae. Vel puella veste sumptuosa, insideat gemino cornu copiae, dextra templum gerens; sinistra, hinc iacentia humi sceptra et coronas: inde arma, equos, et boves ostendat. Caesar Ripa.

HISPANIA in numis Galbae Imp. matrona habitu militari, cum scuto; tela duo sinistra gerens, dextra binas spicas complexa, indicat militarem gentis animum; quam Livius lib. 28. diutius, ceteris nationibus, restitisse asserit: et copiam provenientis illic tritici Velin numis Hadriani Imp. Hispani, femina sedet pacificae oleae ramum praeferens, cuniculo (quod animal in Hispania frequens) ad pedes sito. Augustinus. In iisdem simulacrum triceps hastae innixum, quo Pierius in Hieroglyphicis lib. 52. cap, 24. Hispaniam intelligit, ubi tricipitis Geryonis regnum fingitur.

GALLIA habitu quoque militari femina, hastam aut sceptrum laeva sustinet. Augustinus. Gallis virgata sagula, torques aureos, gesa seu hastulas duas, et oblonga scuta tribuit Maro, quae Galliae distinguendae adhiberi possunt.

GERMANIA, in Hadriani numis, matrona erecta est, hastam dextra tenens, laeva scutum. In numis Domitiani, femina seminuda clypeis insidet, iuxta tropaeum; adstat vasta mole captivus, manibus post tergum revinctis, quod argumentum est eo tempore Germanos cladem a Romanis sustinuisse. Augustinus.

PANNONIA, in numis Decii Augusti, Matronae duae (nam duplex haec provincia, superior, et inferior) cohortis insignia sinistris complexae, dextris in caelum elevatis, quasi deditionem peterent. In numis L. Aelii femina est pannis suffulta, contra regi onis frigus, turribus caput revincta, quia urbibus frequens est, dextra hastam cum vexillo, sinistra, in lacinia vestis pilas sustinet. Augustinus.

DACIA, in numis Decii Aug matrona vestibus

compta, dextra hastam, in vertice, asini aut alterius animantis caput gerit, sinistra vestis sinum diducit. In alio numo, signiferi forma cuditur, pelle Leonis, aut asini caput obregentis. Augustinus.

ITALIA, in Titi Vespasiani, et Commodi seu Anron. Pii numis, Virgo est orbis terrae globo insidens, una manu sceptrum, altera cornu copiae gerens, capite turribus ac muris coronato [(transcriber); sic: corouato] . Augustinus.

ROMA in Vespansiani Caesaris, aliorumque numis habitu virtutis ac Minervae, cum parazonio, exprimitur; eo tamen discrimine, quod victoriam manu sustineat. Septem quoque collibus iuxta flumen, Tiberim scilicet, insidet. Eadem Lupae specie, Romulum ac Remum lactantis, exhibetur, Alibi spectatur ficus ruminalis (a ruma seu mamma sic dicta) sub qua lactasse parvos fertur. Alibi picus Martius visitur, quod Romulum Martis filium fingerent, cui haec avis sacra est. Saepe ad Romam significandam caput tantum armatum proponitur; cum Roma sit velut orbis caput. Augustinus.

SICILIA, in Numis tribus cruribus divaricatis repraesentatur, quibus tria Insulae promontoria, tres angulos formantia, designantur. In aliis numis, feminae forma, cum spicis apparet, quo fertilitas loci indicetur. augustinus.

AFRICA, in Hadria ni Caes. et aliorum numis matrona sedens scorpionem dextra stringit: ad pedes calathus est her bis plenus: capiti, loco calanticae, impositum est caput elephanti, proboscide, dentibus et aure oblonga eminente. quia haec regio elephantorum ferax est. Augustinus.

MAURITANIA, in numis Hadriani Caes. femina militari habitu, dextra equum strigosum, ac macilentum, cursui aptum, ducens; sinistra virgam habet, quae illis pro calcaribus ad equum impellendum usitata. Idem.

ASIA, in Hadriani caes. numis, matrona est sinistra navis gubernaculum attolens, dextra serpentem tenens. Alibi incurvo vasi cornu copiae immittit, in sinu

pilas ferens (quae vectigal denotant) puppique navis pedem imponens, quo indicatur per mare adeundam esse. Augustinus. vel Puella coronata floribus et fructibus; veste aurea gemmeaque: varios ramos dextra, sinistra thuribulum gerit, Caesar.

IUDAEA, in numis Vespasiani et Titi filii, matrona ad palmae radicem; quod Phoeniciae vicina sit, a palmis frequentibus nomen sortita. In arcu triumphali Romae, candelabrum septiceps Hierosolymam exprimit. Augustinus.

AEGYPTUS in Hadriani Imp. numis matrona sistrum manu tenens, quod erat instrumentum musicum Aegyptiis sacerdotibus usitatum, in sacris Isidis, Harpocratis et Onocephali; quae numina etiam in numis exhibentur, et ille quidem, ut Silentii Deus, indice ori admoto: hic capite asini sistrum quatiens, ut in Valentiniani numis. Quin et Ibis avis spectatur Ciconiae similis, quod clysteris usum, suo ipsa rostro alvum sibi purgans, ostenderit, et serpentes necarit, pro numine culta. Augustinus. Apud Ioannem Bochium fingitur matrona pedibus crocodilum premens, interque pyramides locara, manu papyrum tenens.

ALEXANDRIA (ita scribitur in numis M. Lepidi) per faciem moatronae turritae proponitur. In numis Hadriani, matrona sedens, cum modiis tritici, spicas manu gerit. Alibi sistrum dextra, sinistra scapham praeferens. Augustinus.

ARABIA, in numis Traiani, herois persona, altera manu parazonium, altera ramum arboris odoriferae sustinet; alibi capsulam longiorem tenet, cum ramo, ad pedes dromedarius, seu camelus illis usitatum animal Augustinus.

ARMENIA, in numis M. et L. Antoninorum, matrona insidens armis, in quibus arcus et sagittae, pileus in capite, qualem Veneti Duces ferunt. Augustinus.

CAPPADOCIA, mulier, in Hadriani Caes. numis, turribus coronata: pilam, tamquam vectigalis provincia, manu una tener, altera vexillum erigit. Augustinus.

INDIA, mulier fusca, gemmis et marg aritis cultissima, tigridi insidens, circulum meridianum manu tenet, cum circino astronomico, utrimque Aethiopes, hic capiti umbellam tendit, ille ventum ei flabello suscitat. Ioan. Bochius.

MESOPOTAMIA, in Traiani numis, inter duos fluvios tigrim et Euphratem, seder capite mitrata. Augustinus.

AMERICA puella nuda, fusca, terribili vultu; velum descendat ab humero ad genua, quo tegatur, coronata variis plumis; dextra sagittam, sinistra arcum gerat, cum pharetra lateri accincta, et capite humano humi iacente, teloque transfixo. Caesar Ripa.

BRASILIA, erinaceum intuetur, calcans Zodiacum Brasilum, astante viro et femina, plumis, ut solent, ornatis. I. Bochius.

Fluviorum imagines.

FLUVII, universim in numis spectantur, senis specie urnae incubantis, quae angusto ore aquam fundat; caput arundine redimitur, quam etiam manu praefert. Senex est, quod ab orbe condito originem fluvii ducant. Hydria, fontes seu capita fluviorum denotat. Aliquando visuntur cornu copiae manu tenere ob frugum, quam causant, ubertatem. cornibus quoque adumbrantur; quia flumina crebro secantur velut in cornua, unde cum Acheloo in tauri speciem converso Hercules pugnasse fingitur. Augustinus.

TIBERIS, in Vaticano palatio Romae, spectatur cum cornu copiae, lupamque iuxta habet lactantem geminos. Ioannes Paep de arte memoriae.

ACHELOUS (ut et alii [(transcriber); sic: aliii] fluvii) ut hispidus sene, alga arundinibusque viridi in habitu cinctus, super effusum urceum inclinatus, et uno tantum prae cetetis, cornu in fronte pingitur, altero sub Hercule amisso, Io. Bochius.

ERIDANUS fluminum Rex taurina facie pingitur, Bochius.

ATHESIS argenteis comis auro immixtis in Padum se exoneret; circum Nymphae plures cum urnis suis, fluviolos denotantes. Bochius.

DANUBIUS senex, velo caput obtegens, sinistra urnam effusam sustinet. in Traiani Caes. numis, velatus, quod forte illo tempore ipsius origo, et fons primus obscurus esset. Augustinus.

IBERUS, Hispaniae fluvius [(transcriber); sic: flvuius] , viri forma ore aquam evomentis exhibetur, quae imago in Hispaniae numo reperta est. Idem.

MAEANDER, tauri specie, ad cuius pedes vestimenti fimbriae fluerent nam ut hae per terram, sic et fluvii profluunt, tauri vero specie,ob cornua, quae fluxu crebro reflux uque, per agros, veluti assimilat, proponitur. Augustinus.

MOSA, cum serto hederaceo et salmone, pingitur. Bochius.

NILUS, in Hadriani caes. numis, cum crocodilo, et quandoque Hippopotamo exhibetur, vel sphingis specie, quae capite virgo, corpore leo est; quam brachio senex tenet, quo indicant, Nilum crescere dum sol in leone est, decrescere dum in virgine exsistit. Augustinus.

RHENUS pampinis redimitus acipensere vehitur. Bochius.

SCALDIS in cetarii generis thynno equitat. Idem.

TAGUS aureas arenas ex urna profundit. Idem.

TIGRIS, in Traiani Aug numo, ab animali tigri, cuius velocitatem exprimit, cognoscitur; cui si fluvius iungatur, Euphratem designat, neque enim alia hic forma apud veteres repertus est. Augustinus.

PADUS taurina facie pingebatur. Ioannes Paep.

OCEANUS cum curru statuitur, quem quatuor balenae trahant. Tritones cum buccinis praecedunt, circumstant Nymphae. Paep.

Ventorum imagines.

VENTI pinguntur alati, tumescentibus buccis spirantes. Ioannes Paep.

AUSTER alis madidis, vultu caliginoso, barba nimbosa; pennis et capillis rorantibus exhibetur, Ioannes Paep. vel, atro capite, velatus, materiam fumantem praeferens; manu aquas spargit; Ioannes Bochius.

BOREAS, pro pedibus anguium habet caudas, bar bam insuper, et alas nive conspersas, I. Paep vel, hispidus senex, folle armatus, seu flabro aerem agitante, spinis aridis coronatur. I. Bochius.

EURUS niger pingitur, et supra caput sol aureus splendet. Paep. nigras addit alas, cum sole rubicundo. Bochius.

ZEPHYRUS facie iuvenili et pulchra, tempora habet pulcherrimis floribus redimita. I. Paep. Interdum alas habet, vel flabellum plumaceum gestat. aut leniter buccas inflat. Ioannes Bochius.

Temporum imagines.

TEMPUS, habet compedes, cum alis deplumibus, et horologio ad pedes fracto. Applicatur rei tempore non consumendae. vel gremio veritatem fovet, quam tempus pandit. vel Saturnus falcem manu, clepsammidion capite gerens. Bochius. vel senex versicolore vestitu, variis floribus spicisque coronatus; dextra serpentem caudam ore mordentem, alatumque; sinistra Zodiaci circulum gerit. Caesar.

AETERNITAS, veste viridi, hastam laeva, genium dextra, basiliscum aureum in capite gestat. Ita in numis reperitur, addita hac inscriptione Clod. Sept. Alb. Aug. Virg. His ego nec metas rerum, nec tempora pono, vel. Mulier triceps sindone amicta, anguem circularem, orbem, solem, lunamque gremio, baliscum capite, hastam gerit dextra, cui appensa scheda

cum hac inscriptione: manet immota, vel caerulea [(transcriber); sic: eaerulea] , aureis stellis distinctam veste. I. Bochius. Vide infra de Virtutibus.

AETAS AUREA. Puella formosa, in olivae umbra et medio alvearium, unde mel effluat, quiescens, capillis aureis naturaliter sparsis, veste aurea, cornu copiae floribus, fructibusque plenum praeferat dextra. Caesar.

AETAS ARGENTEA [(transcriber); sic: ARGTENEA] . Puella forma priori paulo inferior, veste et ornatu capitis argenteo, minoribus ocreis induta, et sinistra spicas gerens, aratro dextra innitatur. Idem.

AETAS AEREA Puella superba, armata, galeataque, hastam dextra tenet. Idem.

AETAS FERREA. Puella armata, ore aperto, in casside caput lupi videtur, vestitu coloris ferruginei, dextra ensem vibret, sinistra scutum monstro horribili insignitum ferens. Idem.

AEQUINOCTIUM VERNUM. iuvenis veste aperta textaque, ad infimum alba, sinistrorsum nigra: cingulo stellis pictis ornato in modum arcus. Dextra stateram teneat, sinistra flores, pedibus alas vesti concolores. Idem.

AEQUINOCTIUM AUTUMNALE. Vir similem vestitum priori gerit, et alatus cinguloque praecinctus; uvas sinistra, dextra bilancem complectatur. Idem.

SOLSTITIUM AESTIVUM. iuvenis veste rubra, brachia et pedes nudus, coronatus spicis, circulo stellis ornato coronae superposito; dextra globum, quarta parte nigrum, sinistra cancrum sustentat, pedibus singulis affixae sunt alae duae, quarum nigra est altera. Idem.

SOL STITIUM HIBERNUM. Vir pellicea veste, pedibus circulum stellis insignem premat, globum dextra, parte quarta luminosum, sinistro brachio capram teneat, pedibus alae quatuor appictae, quarum una est alba. Idem.

VER. Puella veste floribus plena, iisdemque coronata, sinistra aviculam, cui colludit, flores dextra praefert. Idem.

AESTAS. Puella robusta, veste flava, cum cornu e spicis, dextra facem accensam gerit. Idem.

AUTUMNUS. Puella virilis, veste prolixa, uvisque coronata, cornu copiae fructibus plenum ostendit. Idem.

HIEMS. Senex canus, pellibus, vel crasso panno vestitus, ad ignem sedet. Idem. Alii scite per Puerum floribus coronatum Ver. per iuvenem robustum Aethiopem spicis cinctum, Aestatem: per Virum Bacchicum pampinus revinctum Autumnum: per seniculum incurvum cum baculo Hiemem intelligunt. Ita Otto Venius.

DIES ARTIFIFICIALIS. Puer insignis, alatus, coronatus floribus, vel heliotropio; dextra circulum, in quo stellae, sinistra facem accensam, veste alba amictus, sustinet. Idem.

DIES NATURALIS. Puer etiam praeclarus, alatus et coronatus, ut ille, dextra similem circulum, et sinistra facem accensam gerens, sed veste partim alba, partim nigra; curru vehitur; quem trahant equi amictu concolores. Idem.

Nox. Puella veste caerulea, stellis plena, coronata papavere, alataque: manu papaver complectitur. Idem.

HORAE. Tres virgunculae lepidae ad caeli fores excub andi servant vices. Prima est Aurora veste rubicunda, clepsammidion, quod fluere incipiat, tenens. I. Bochius, vel Puella vultu liberali, capillis anterioribus aureis, posterioribus nigris; habitu rubro, et alata; dextra solem, sinistra flores, sese explicantes, gerit. Caesar. Secunda meridies candida, sciotericum: Tertiae Vespera spadicea, horologium ponderibus devolutis, tenet. I. Bochius. vel, alata, capillis anterioribus nigris, veste versi colore, hesperum dextra, sinistra noctuam sustentet Caesar.

CREPUSCULUM DIEI. Puellus fuscus, alisque eiusdem coloris, volatum fingat, caput ornante stella; sinistra vas ingens unde aquarum guttulae decidant, dextra facem accensam teneat: splendeat a posteriori

parte lumen, hirundine per aera volante. Caesar.

CREPUSCULUM NOCTIS. Puer colore et veste nigra, alatus, ad occidentem volans; stellam in capite, sinistra noctuam ostendens; telum iaciat dextra. Caesar.

Artium ac scientiarum imagines.

DISCIPLINA, cum circino et freno pingitur. Bochius

SCIENTIA, Puella alas in capite, dextra speculum. sinistra globum cum triangulo habet. Caesar.

GRAMMATICA, Puella parva, quae in dextra
[Gap desc: Greek word]
tabellae inscriptas praeferat cum ferula, sinistra psittacum sustineas.

SYNTAXIS, regulam una mann Lesbiam tenear, psittacum altera.

Poesis, Mulier, habitu stellis pleno; laureata. cogitabunda, et enthusiasmo inflam mata, nudis distentisque uberibus, quam genii tres cum lyra, fistula, tubaque circum volitent; cygno ad pedes sito. Bochius, vel caerulea veste aureo diademate coronata, alataque et ornata stellis; cithara ludat. Caesar.

PoeSIS LYRICA. Puella agilis habitu versicolore, lyram sinistra teneat, et pulset, cum inscriptione: brevi complectar omnia cantu. Caesar.

PoeSIS PASTORALIS. iuvenis veste simplici, baculum manu, ocreas pede nudo gestat, cum charta, cui inscribitur. Pastor carmina ludo. Idem.

SATYRICA. Vir nudus, audaci facie, linguam exserat, una manu thyrsum, altera chartam complectitur, in qua notatum: irridens cuspide figo. Idem.

HEROICA. Vir maiestate plenus, sumptuosa veste, et lauro coronatus: tubam dextra, sinistra chartam prehendat, in qua sit scriptum: non nisi grandia canto. Idem.

ELEGIA. Puella claudicans, seu altero pede brevior, lauro coronata, veste nigra, sparsis capillis cum cithara.

COMOEDIA. Mulier veste versicolore dextra coronam, musicum instrumentum sinistra, et larvam in capite gerens, cum hac epigraphe. describo mores hominum. Caesar.

TRAGOEDIA. Puella ocreata veste nigra, dextra gladium sanguinolentum praeferens, iuxta, vestes regias humi iacentes. Caesar.

HISTORICA, purpureo et viridi amictu, tabellam ex hasta pensilem gestat, in qua illud Ciceronis expressum: Testis temporum, lux verit atis vita memoriae, magistra vitae, nuntia vetustatis. Bochius. vel. Puella alata, amictu candido, retrospiciens, basi innixa quiescat, et calamum dextra continet, sinistra librum quem pulpito imponit, scribitque, Caesar.

RHETORICA, Puella cultu vestium insigni, sinistra librum apertum, dextra sceptrum complectitur: in fimbria vestis haec inscriptio: ornatus persuasio. Caesar.

INVENTIO, Puella vultu liberali in capite alata; ad pedes ursa lambit faetum imperfectum. Caesar.

ELOQUENTIA, ex ianthina veste, nuda exserit brachia; hastile dextra, fulmen sinistra gerit. Bochius. vel. amictu rubro, aut purpureo, cassidem aurea corona insignem, et dextra fulgur, sinistra vero librum apertum praefert. vel pingatur Amphion canore excitans saxa. Caesar.

PHILOSOPHIA, Puella veste subtili, dextra librum, sinistra sceptrum tenet: in pectore magnum T in fine vestis. P. et inter utramque literam scalae pinguntur. Caesar.

LOGICA, Puella facie velata, candida veste, claves dextra, sinistra pilum acutum praeferat. vel utraque conetur solvere nodum. Caesar.

PHYSICA, Puella dextra sphaeram, sinistra clepsydram sustinet. Idem.

MATHESIS, Puella veste alba, alas in capite, in dextra circinum, horologium solare in sinistra, in veste notas mathematicas habet. Idem.

ARITHMETICA, mensae assidens numulariae, in cuius

fine lemma: par impar. Bochius. vel ferreo stylo tabellae albae, par impar inscribens. Caesar.

ASTROLOGIA, caerulea veste, et serto stellifero ornata, humeris alas; sphaeram caelestem dextra, laeva sceptrum ostentat. Bochius.

GEOMETRIA, circinum dextra, sinistra triangulum sustinet, Caesar.

THEORICA, habitu flavo vestita, triangulum dextra portet, pedibus duos calcans globos. Caesar.

MUSICA, Puella veste varia, in dextra tubam, cui Iusemia: et citharam, cui cicada insideat, sinistra praefert.

MEDICINA, pingitur cum baculo, cui serpens spiratim involutus sit. Bochius.

ETHICA, puella perpendiculum dextra, sinistra leonem frenet, vel contra. Caesar.

THEOLOGIA, Puella bina facie, una caelum, altera terram aspiciat, insidensque globo caelesti; dextra pectori admota, fimbriam sinistra sustineat, iuxta humi sit rota.

Artium aliquot illiberalium imagines.

ARS NAUTICA, Puella alata, et anchorae innitens pyxidem in manu nauticam gerat.

MERCATURA, Puella cum loculis, caduceo, et alis Mercurii.

PICTURA, honesta veste, dextra penicillum, sinistra bacillum cum pictoria concha gerens. Caesar.

PISCATIO, Puella veste caerulea, cum hamo, ex qua piscis pendeat interceptus, altera manu anserem sustinet.

VENATIO, Diana succincto habitu, cum arcu et canibus: semiluna in capite spectetur. Reliquas artes ad hanc facile rationem formaveris.

CAPUT XX. Virtutum Vitiorumque, tum aliarum his affinium rerum imagines.

A.

ABUNDANTIA, signatur apud veteres cornu copiae nummos effundente; nam hoc loco crumena illis erat, et oleo admetiendo serviebat, August. vel manipulum spicarum, et cornu copiae praefert. Bochius, vel, habitu magnifico gemmisque ornata, aedibus splendidissimis astans, cum cornu Amaltheae; comitem habet Gloriam, Luxum, Contemptum, Ferocitatem, Bellum, Paenitentiam, Temeritatem, et Paupertatem, quae omnia vide suis titulis. Idem, vel; spiendida veste, utramque manum fiscellae admovet, spicis frugibusque plenae. Idem. vel; ami ctu flavo, et rubro, spicas dextra clavum navalem regit sinistra: scilicet et mari et terra imperans. Idem. Viridi et auro intert exta veste eandem ornat. Caesar.

ADVERSITAS, gilvi colori amictu; inversum cornu Amaltheae dextra, laeva corvum tenet. Bochius.

ABSTINENTIA. Puella dextra sibi os claudens, sinistra discum cibis plenum praetendit: cum hac epigraphe: non utor, nec abutor. Caesar.

AEQUITAS. Virgo erecta, quae dextra bilancem pondere aequatam tenet, laeva scipionem aut virgam. ut hac velut mensura aequet omnia. Vel discincta quasi stringi nolens; vel cincta veste, tamquam ad leges composita et adstricta. vel. generosi equi symbolum, cui Reges Neapolitani allusere in numis, qui caballini dicti, cum inscriptione. Aequitas regni. an iccirco quod Dominum saepe subditi, ut equi effrenes sessorem, excutientes, freno cohibendi fuerint? an, quod penes nobilitatem equestrem aequitatis esset administratio? incertum, posterioribus certe saeculis conveniat, quibus Hispaniae Rex possessor, equum Pontifici, quodam aequitatis iure, solvere cogitur. Augustinus.

AETERNITAS, in numis Titi Imp. spectatur forma virginis, longo capillitio, sed galea tecto, et prolixa veste, altera manu cornu copiae gerit hastae innixa, altero pede orbem calcar. Virgo, aeternitatis incorruptionem? longa coma et veste, longitudinem; copiae cornu, felicitatem bonorum; ut hasta, poenam improborum, notat. Orbem, id est, peritura et fluxa, pedibus calcat. Augustinus. In Domitiani numis, altera manu caput radiatum, solis nempe, altera muliebre cum luna sustinet; quod scilicet omne tempus aeternitas comprehendat. Idem. Visitur etiam velo oblongo caput involuta, ut ostendatur principium aeternitatis nos latere. Idem. Vel hac manu orbem terrae, hac caelum sustinet; quod utrumque suo ambitu complectatur. idem. Vel globo caelesti insidet, sinistra hastam complexa, dextra velut ad imperium exporrecta; ut sub se, tamquam Imperatrice, res omnes creatas ostendat. Idem. In Philippi Augustinumis, iungitur cum elephante, diuturnae vitae animante, cui puer director insidet; quod numquam senescat aeternitas. Idem Vel Phoenix ex se renascens, cum illa sociatur, perennit atis symbolum. Idem. In numis Alexandri Severi, Pierius notat, lib. 44. c. 17. simulacrum dextra lunam sustulisse; quod Luna semper renascens quoddam perpetuitatis esset symbolum. vel. in Faustinae numis, Matrona stans, amiculo lato capite humerorum tenus amicta. Ioannes Paep Vide supra in Temporibus.

ADOLESCENTIA. Puellula facie pulchra et ridente, veste coloris varii, et floribus coronata. Caesar.

AMABILITAS. Virgo hilari vultu, veste candida, floribus inspersa, serto coronata myrteo, cor humanum, cui rosa infixa est, gerit. Bochius. Vel Puella floribus redimita, et instructa telo albo: rosam gerit dextra. Caesar.

AMBITIO, vestibus succincta, nuda pedibus, et oculis velata, inversas coronas manibus apprehendat Caesar.

AMICITIA [(transcriber); sic: AMICITA] Myrro coronata cum malo punico:

nam harum arbusculae ita se amant; ut per terram earum radices perreptantes se invicem complectantur; quia propinqua earum insitio, non parum facit ad feracitatem. Bochius ex Pierio.

AMOR DEI. Sinistram aperto admovens pectori cum inflammato corde, dextrae indicem in caelum elevans. Bochius. vel. Puer caelum aspiciens, quod sinistra ostendat, dextra vero pectus, Caesar.

AMOR DIVINUS. Alatus capite coronam, cui supersit sol, manu arcum et sagittam inauratam gerat. Bochius.

AMOR INVICTUS. Cupido adamantem cordi impositum tenet. Brachio e nubibus eidem ictum minante cum lemmate: nulli cedit amor. Bochius. vel. Puella duas anchoras per cor humanum decussatas iuxta se habeat, eritque firmitudo amoris. Idem. vel. oblonga et candida veste, serro rosisque urtiusque coloris redimita, dextra accensam facem, laeva arcum gestat, pendente ex humeris pharetra. Idem. vel curru vehitur, quem geminae trahant cornices, mutuis osculis indulgentes, Idem.

AMOR VIRTUTIS. puer nudus, alacer, coronatus, lauro tres manibus coronas praeferet. Caesar.

AMOR seu CUPIDO. modo cum arcu et sagittis, modo cum facibus, aut laqueis, et caecus velatusque pingitur. vide quae de Diis in Emblematis notavimus.

AMNESTIA, armata virgo exuit arma. Nam iniusti est, ait Cicero pro Marcello, periculo liberatum arma porro gestare. Bochius.

ANIMA BEATA, puella gratiosa in vultu velum transparens, alata, in capite stella, veste lucente. Serviet pro anima damnata contrarium. Caesar.

ANNONA, in numis, cum tritici et frumenti modio, cum cornu copiae, spicis, navibus, et Dea Cerere. vel cum anchora aut navis gubernaculo, et cum infante prope astante, qui frumentum mensuraret, fingebatur. Visa etiam cum ramis oleae. Et pro tritici spicis frequentius, papaverum ferre capita, quod in panem

olim densata,ut Dioscorides lib. 4. c. 55. et M. Maro l. 1. Georg. ubi cereale papaver nominat. Augustinus. vel in Titi Vespasasiani numo, dextra sigillum, id est, parvam statuae figuram, tum libellam; altera vero cornu copiae gerit, navi, cum calatho, et spicis, aposita. Idem.

ANXIETAS, lupum auribus apprehendit. Bochius.

ASTREA, aligera, regulam in manu Lesbiam tenet. Bochius.

ARIANISMUS, Mulier armis rubiginosis, veste nigra talari, serpentibus plena, capillitio longo cum lacertis, faculam manu praetendit. Caesar.

AVARITIA. Puella macilenta, tristibus, laceris, nigris crinibus, cum hac in fronte epigraphe: PLO=UTOS. manuque bursam tenens, retro stantem puerum, macrum lacerumque, reiciat, Caesar.

AUCUPIUM., Genius accipitrem in pugno, in galericulo plumas gestat. Bochius.

AUDACIA. Vir undique armatus lemmate: per tela per enses, Scuto inscriptum: una salus nullam sperare salutem, dextra gladium vibrat. Bochius.

AUCTORITAS. Matrona gravis vultu expeditam manum cum auctoritate attollens: sceptrum ex querno ligno caelatum ramis superioribus ita complexis, ut oculi speciem reddant imperii firmitatem, denotat Claves, quae cum laureo serto ambiunt caput, securitatem. Equus in basi caelatus eiusdem symbolum. Vel auream vestem indura, sceptrum dextra, sinistra duas claves sustinet, Bochius. vel insidens sedi magnificae, egregio vestitu, dextra claves, sceptrum sinistra gerat: hinc libris in terra iacentibus; illinc armis. Caesar.

B.

BEATITUDO PRIMA EVANGELICA. Puella brevi, paupere facie parum inclinata et caelum intuens. habeat chartae inscriptum: Regnum caelorum paupertati venale. Bochius.

SECUNDA Brachiis angnellum complexa, quem demulceat, addita hac inscriptione: Mansueti hereditabunt terram. Bochius.

TERTIA. Supplex et gemens puella, cui eadem ratione ut primis, idonea ex Evangelio inscriptio additur.

QUARTA. Puella bilancem aequalem sustinens, daemunculum, qui eandem deprimere conatur, gladio repellit.

QUINTA. Panem frangens et distribuens parvulis.

SEXTA. Lacrymis rigans cor, quod manu gestat.

SEPTIMA. Manu ramum olivae, pedibus arma conculcans.

OCTAVA. crucem gerens dextra, filios trucidatos intuetur. Vide Bochium.

BELLONA. Galeata, capillis passis, sanguinolenta, flagellum dextra sustinet, clypeum laeva, in quo lupus. Bochius.

BELLIGENII. septem, primus, secundus, tertius, quartus, arma diversa ostentant: quintus, ardentem facem. sextus, spicas inanes tritici: septimus bulgam vacuam exhibet. Bochius.

BENEVOLENTIA. candido habitu liliis coronata, astante et blandiente cane. Bochius.

BENIGNITAS. amictu caeruleo, stellis aureis ornato, utraque manu lac parvulis circumstantibus ex uberibus exprimit. Bochius.

BLASPHEMIA Senex macer, pallidus ore aperto, terram versus, quam baculo percutiat. Caesar.

BONITAS, Caelum suspiciens passis manibus, gremio pelicanum fovet, pullos fuso de praecordiis sanguine nutrientem. vel caerulea veste et serto ex ruta confecto, castimoniae et antidoti hieroglyphico (nam serpentes fugat) conspicua, astante pelicano. Bochius.

C.

CALAMITAS, pedibus hominum cervices calcat. Io. Paeb. vel. amictu pullo mulier cannae inuixa spicarum ruptarum falcem brachio tenet. Bochius.

CALUMNIA, apud Apellem Mulier ornata, vultu inflammato, iram spirans, laeva facem ardentem, dextra

adolescentem frustra deprecantem per capillos trahens. Praecedebar pallidus vir, lascivusque fixo obtutu contuens: pone duae aliae erant mulieres calumniam dirigentes. Perfidia, et fraus: Paenitentia subibat everso capite flens, et Veritatem venientem intuebatur, I. Paep. vel. Puella indignabunda, sinistra torrem accensum, dextra puerum manus ad caelum tendentem apprehendar, Caesar.

CAEDES, Mulier veste ferruginea, dextram dextro laevam laevo lateri iniciens (ansato gestu) intueatur in scuto cadavera in sanguine volutata. Bochius.

CANDOR, Adolescens liliis coronatus, candidum manu lilium praefert. Bochius.

CAPTIVITAS. Manus pedesque vincta carenis; vel passis capillis, discalceata, cum servili ad collum unco. Bochius.

CARITAS ANNONAE. Mulier macilenta, sordida veste, salicis ramum dextra, punicum sinistra complectitur, astante vacca macilenta. Bochius.

CARITAS, Mulier rubro habitu, flamma in capite, dextra cor ardens, sinistra puerum amplectitur. Caesar.

CLEMENTIA, et moderatio. In Vitelli Aug. numis, Matrona sedens, lauri ramum dextra, sinistra baculum sustinet; ut quietem perpetuumque vigorem cum authoritate designet. In Hadriani Aug. numis hastae annexa, ut qua ad severitatem non utatur; dextra patinam velut ad largiendum praefert, Augustinus. vel Leone vecta (domito puta) telum e manu velut abiciens. vel in Leone citrium ramum gestet. vel oleam praefert, armorum acervo ad pedes strato. vel acervum armorum calcat, oleae innixa, ex qua fasces consulares pendeant, Bochius

CONCORDIA, pene eadem specie visitur qua humana fides, dextris scilicet nexis. vel duplex etiam cornu copiae. vel Matrona sedens dextera sacram pateram, sinistra cornu copiae sustinet. vel Matrona stans hastae innititur, tamquam a bello otium esset. vel arae accensae vicina; quod Concordia pietatem

in superos alat. In Fontei Capitonis et P. Lepidi numis, lancem cordibus plenam habet, quo nomen Concordiae proxime explicatur. Augustinus. vel, dextra craterem, laeva cornu copiae, interdum et sceptrum tenet: facie decora. haec in Neronis Caes. numis, duabus dextris copulatis, cum stella exprimitur. Ioannes Paep. vel duo Turtures sceptrum nonnihil diffissum duobus lauri ramis colligare conentur; cum inscriptione: revincta virebunt. vel malum punicum dextra, corniculam sinistra, virginis ipsa personam sustinens, portabit. vel cum iaculorum fasciculo colligato, cui par columbarum insideat. vel dextra malum punicum in patera; cornu copiae sinistra, cui cornix insideat, gestabit, addita hac epigraphe: velle ac nolle ambobus idem, Bochius. vel. Puella oliva coronata, dextra sagittas. albo fune colligatas, cornu copiae gestet sinistra: Caesar.

COGNITIO RERUM. Puella assidens libro aperto, quem monstret, sinistra facem praetendit. Caesar. Vide supra de Artibus.

CAELUM, Iovis filius, veste caerulea stellis plena, serto sapphirino redimitus, et in vase flammis pleno cor non consumendum exhibens. Bochius.

COMPUNCTIO, Mulier induta cilicio, ore aperto, caelum plorans suspicit, indice dextrae caelum versus elato, spinis coronatur. Caesar.

CONSCIENTIA, Puella decora facie, superiori veste alba, inferiore nigra, limam gerat dextra: in pectore cor appareat a serpente morsum. Caesar.

CONSERVATIO, Aureo amictu, et oliva coronata, dextra fasciculum milii, sinistra circulum gestet. Bochius.

CONSECRATIO sive APOTHEOSIS. in Antonini Pii numis, per aquilam pilae seu orbi insidentem, aliquando cum fulmine, aliquando cubicularem lectum attollens, interdum ipsum etiam Imperatorem inter alas sustines. Pierius lib. 19. cap. 4. Pavo consecrationem feminarum designabat. Unde in Faustinae Augustae, Antonini coniugis, numis erat:

Pavo in harum consecratione, ut in virorum Aquila erecti fastigio, in caelum emittebatur. Pierius in lib. 24. cap. 9. Ita caput muliebre lunae insidens cornibus sursum versis, ex opposita vero parte Pavo rotata cauda reperitur, cum hac inscriptione: D. Maxima. Pierius ibidem. Et in numis aliis D. Paulinae, Pavo insidentem dorso mulierem occipitio velatam sustollit, ibidem.

CHOLERA, iuvenis macilentus, seminudus, flavi coloris, manu vibrat gladium. Caesar.

CONCORDIA MARITALIS, Mulier et Vit colligati catena aurea, ex qua cor pendeat; quod uterque manu tangat: ambo veste purpurea amicti. Caesar.

CONIUGIUM CASTUM. Mulier animal ex mustelarum genere (armelinum vocant Itali) contrectans, et amiculum exhibens. Bochius.

CONIUGIUM CONCORDANS, punicum malum manu exhibet. Idem.

CONIUGIUM FECUNDUM, Leporem cum lepusculis gremio fovet. Bochius.

CONSILIUM, Senex torquem aureum e collo, et ex illo cor pendulum gerens, dextra librum, sinistra noctuam praefert. Bochius.

CONSTANTIA, In numis Claudii Imperatoris, modo stans militari in habitu sago induta, ac paludamento in tergum reiecto, capite galeam, laeva sceptrum ostentat? modo sedens ac inermis in dicem dextrae manus, uti et illa stans facit, faciem versus intendit: specie affirmantis. Illa militiae: haec domi in bene coeptis constantiam signat. Augustinus. vel. Adolescens brachiis nudis, dextra coronam amplectens, sinistra gladium, et eundem igni imponat. vel alba et rubra veste dextram elevet, sinistra hastam complexus in basi quiescat. Caesar.

CONSUETUDO, Senex barba cana, baculo incumbens cum epigraphe: vires acquirit eundo: in in humero fasces. variorum instrumentorum. Caesar.

CONTENTUS VIVENS, coronatus oliva, brachiis et pedibus nudus, veste alba et flava, pectore gemma ornato: dextra, pannum aureum, sinistra flores continet. Caesar.

CONTINENTIA, Puella stans simplici habitu, sinistra teneat armenium murem. Caesar.

CONTRITIO, Puella gratiosa stans, pugno continens pectus, brachioque sinistro extenso flens caelum aspiciat. Idem.

CRAPULA, Mulier male induta, stomacho nudo, capite ad oculos male tracto, oreque aperto, manibus caput Leonis comprehendat: iuxta humi partes carneae, placentaeque iaceant. Caesar.

CRUDELITAS, armata, tigri in casside formata, gladium dextra caput humanum adhuc cruentum laeva sustinet. Bochius.

CUPIDITAS, Puella pectore nuda, alata, et oculis velatis. Caesar.

CURIOSITAS, Puella alata, capillis, capite, manibusque arrectis; veste tum rubra tum caerulea, auribus, ranisque pictis signata. Caesar.

D.

DESIDERIUM, Puella pectore nuda, velo varii coloris, et in corde flamma appareat. Caesar.

DESIDERIUM DEI, Puer alatus, veste rubra et flava, sinistra pectori admota, elatis in caelum oculis, extensa e latere dextra, e pectore flamma protendatur. Caesar

DETRACTIO, Mulier sedens, veste fusca et lacera, linguam exserens, pedibus tubam premat, dextra gladium vibratis, in capite velum gestet, quo sinistra oculos paulum obtegat, Caesar.

DEVOTIO in Deum, alata, caelum intuens, inflammatoque vertice aram una, pectus altera tangat. Bochius. vel veste pretiosa caelum suspiciens, dextra lumen accensum teneat. Caesar.

DISCORDIA. Crines viperis implicitos habet, supino capite, labris liventibus, oculis strabis, putridis, humefactis; lacrimis fluentibus; manu utraque

in continenti gladium ad pectus ferens, tenuibus et obliquis cruribus, pedibus vero reti, et caligine involutis. Ioannes Paep. vel scisso crine, et concreto ore, fuso sanguine, oculis, contusis lacrymabunda, dentibus rubiginosis, lingua tabo fluente, veste lacera: facie serpentibus obsessa: dextra facem quatit. Paep. ex Petronio. vel Mulier cum accensa face, et ventoso folle. vel habitu versicolore, igniarium cum silice manu tenens, et ignis semina eliciens (secundum Lud. Aristum) pedes implicatots reti (secundum Aristidem) habet. vel duobus in fronte cornibus pingitur. Bochius. vel Puella Furia sit infernalis, veste coloris varii, telis sanguinolentis cincta, capilitio sparso; et serpentibus immixtis horribilis, dextra cum filice chalibem, sinistra fomites complectatur. Caesar.

DILIGENTIA, Puella veste rubra, calcar una sustineat, altera horologium Ceasar.

DIVINITAS, Puella veste alba, flammam in capite, utraque manu globos renet, unde flammae erumpento Caesar.

DOCTRINA, Puella habitu aureo, Puero candelam accendenti sinistra ardentem flammam praetendat: dextra eidem viam certam in loco tenebricoso ostendar. Caesar.

DOLOR, Vir seminudus cuius pedes catenae constringant, pect us a serpente mordeatur. Caesar. facem addit fumantem, et absinthii ramum in manu Bothius.

DOMINIUM SUI, Vir insidens Leoni, dextra stimulans, sinistra eundem freno moderatur. Caesar.

E.

ECCLESIA, crucem brachio, sertum liliis rosisque contextum manu tenet: coronata diademate Pontificali, adiacentibus utrimque Mosaicis tabulis. vel Ex Hebraico Dei nomine colum ba aureo vinculo ad Virginem stellis coronatam descendat, quae utra que vinculum apprehendit [(transcriber); sic: apprehendt] . vel Matrona

gravis vultu, quae sinistra innitatur sacrarum literarum codici (cui inscriptum; Gredo;) Pontificiam tiaram sustentans, dextra crucem gester, cui hinc Idololatria, inde Haeresis sit alligata. Bochius. Columbam superne imminentem Tiarae, et binas claves pendulas addit. Caesar.

ELEEMOSYNA, facie obvelata, totoque tecta corpore accensam in capite lucernam gestet, et manibus sub veste absconditis stipem egentibus infantibus eroget. Bochius.

ELEMENTUM IGNIS, Puella manibus vas igne plenum tenet, hinc salamandra, inde phoenix, sol, aut vivax puer, capite velum rubrum instar flammae compositum gestet. Caesar.

AER, Puella veste alba et flava, utraque manu circulum, in quo sit iris picta, sustenter. Caesar.

AQUA, Puella veste caerulea, instar undae complicita, cannae innixa, torallino corque de collo pendente, pectori duas eonchas uberum instar appictas, capiti vero navim aut piscem impo situm gestet. Caes.

TERRA, Puella vestem plenam floribus, in capite turrim, dextra cornu copiae exhibeat: ad pedes varia sint animalia. Idem.

ENDYMION Lunae amasius, stellis in amictu caeruleo pictis illustris, sphaeram manu gestat. Bochius.

ERROR, Adolescens virum pictum in scuto praeferens, obvolutis oculis in trivio viam baculo explorat. Bochius.

EUBULIA, amictu rubro, ornata collum aurea catena, e qua pendeat cor humanum, aureum librum dextra, noctuam gerit sinistra. Bochius.

EVENTUS BONUS, specie Adolescentis, dextra pateram, sinistra spicam cum papavere tenentis. I. Paep. vel iuvenis hilari aspectu, pateram cum stella in capite defert, addito cornu Amaltheae spicis triticeis pleno, et papavere cereali, Bochius.

EXILIUM, Vir habitu peregrini, ba culum dextra; sinistra falconem gestat. Caesar.

F.

FAMA, Mulier panno subtili induta, succinctaque tubam inflat, velociter hac illac alata discursans, vel Monstrum alatum mille linguas, oculos et aures habens, in domorum culminibus degens. I. Paep. ex Virgilio, vel alas et vestem, oculis, auribus et oribus undique refertam gerens, duas simul tubas inflat, hanc sursum, illam deorsum, vel habitu succincto et circum crura fluitante, auream manu tubam cum oleae ramo gerit. vel hac tubam, illa schedam secundi Austri flatibus sursum delatam exhibet. Bochius. vel Puella veste ex velo subtili, usque ad genua, et auribus, naribus, oribus plena, discurrit alata, et dextra tubam praefert. Caesar.

FAMA BONA. Puella tubam dextra, sinistra olivam, torquem pectore aureum, et corde alisque albis pendulis insignitum gestat. Ceasar. vel. tigridi insidens, habitu rubro, serico amicta, buccinam inauratam manu tenet, de qua caeruleum vexillum (cui insigne, aut nomen eius appinges, quem celebras) pendeat. Bochius.

FAMA MALA, Vespertilionis alis induitur, I. Paep. vel ad pedes iaceat famae bonae cum buccina et labaro nigro. Bochius.

FAMES, Macie tabida, in cespitem gramineum morsura, Bochius. vel ossa rodens exsanguis [(transcriber); sic: exsangis] vetula.

FATUM, Forma virili, candida veste ad talos demissa, caelestem manu sphaeram, et super ea stellam, cum catena aurea, humum usque e sphaera dependente, praeferat. Bochius.

FAVOR. Adolescens alatus, caecus, vultu timidus, pedibus rotae insistens: comitante Adulatione, pone vero Invidia. I. Paep.

FAUSTITAS, Virgo tenens icunculam auream, Pluti scilicet divitiarum Dei, et cornu copiae sinistra. Bochius.

FELICITAS. Matrona dextra caduceum, sinistra cornu copiae sustinens, et illo quidem caelestia, hoc terrena bona figurantur, loco cornu copiae, nunc

oleae, nunc, ut in numo Antonini Pii, lauri ramum gerit, quod in pace ac victoria perpetua sit felicitas, vel sceptrum tenet alibi, vel utin Commodi Caes. numo, duplex cornu copiae in medio caduceum complectitur, Augustinus, vel, ut iuliae Mammeae Numisma habet, femina solio insidens, dextra caduceum, sinistra cornu copiae praefert, vel alto in solio conspicua et coronata ponitur, ad quam multi frustra conantur ascendere. I. Paep vel gemellos sinu fovet, duobus aliis pusionibus exsultim lusitantibus Bochius.

FECUNDITAS, binis iuxta liberis, tertium ulnis gerit, vel et iam quartum ut in numis quibusdam, vel, Mulier sedens mammas lactanti praebet, vel, ut in numis iuliae Mammeae, stat Matrona, sinistra cornu copiae tenens, dextra infanti blanditur. Augustinus. vel, Matrona sinapi floribus coronat, posset venalem proponere, quam gremio fovet, gallinam pullos excludentem, et leporem ad pedes iacentem, vel cornu copiae e quo spicae, et gemelli collo tenus emineant, aliis grandiusculis Matri ad pedes blandientibus. Bochius.

FIDES HUMANA, In numis veterum, per dextras implicatas exposita est, vel sub dextris flores, spicas, aut caduceum reperies, quibus fructus ostenditur, ex Fide, Pace, atque Concordia exsistere solitus, vel, ut numis Heliogabali, femina sedens turturem fidei symbolum ut a manu, hastam altera sustinet, cui fides exercitus, inscribitur. In Domitiani Aug. numo 1. Multer stans spicas binas una manu, altera lancem fructibus et cordibus plenam gerit, cum epigraphe: Fidei publica. Augustinus. vel, in veste catellos depictos, et praefert sceptrum, cuius in apice manus implexae. Bochius vel Puella veste candida, dextra sigillum, clavem sinistra gerit; iuxta astante cane. Caesar.

FIDES seu RELIGIO, oblongam crucem tenens uno pede Ethnicum Imperatorem calcat, altero Haereticum pseudoevangelii sui librum attollentem. Bochius. vel Puella habitu albo, dextra crucem, sinistra

calicem, quem fixo obtutu aspiciat, vel legem Mosaicam teneat, vel una claves, altera Pyramidem, hac epigraphe: Super hanc petram, complectatur. Casar.

FESTIVITAS, virguncula cum cithara et Musicis instrumentis Bochius.

FIDUCIA, Manu sceptrum gestat, in cuius apice duae manus implexae, cum candido ad pedes catello, spectantur. Bochius.

FEROCITAS, equino pullo effreni insidet puella. Bochius.

FLAGELLUM DEI, Vir rubra veste, dextra flagellum, sinistra fulmen vibret. Caesar.

FORTITUDO, querno serto coronata, astante camelo, qui indefessi laboris est: clavam manu, rictumque Leoninum in capite gestat, vel Cupido vexillum militare prosperae fortunae submittit, laeva ferocissimo Leoni caput mulcet, iuxta navis in mediis procellis cum inscriptione: Nec bona sors tumidum, nes mala sors timidum. Bochius.

FORTUNA, in omnibus fere numis, dextra navis clavum, sinistra fert cornu copiae. vel, in numis Graecis Antonini Lecto incumbens, dextra capite turritam coronam, Graecis
[Gap desc: Greek words]
dicebatur, lecto insidebat, quod secure possessores quiescere faceret, In aliis numis, rati passis velis insistebat, quasi prospero cursu ventisque delatae. Haec imago etiam Fortunae reduci, uti alia sedens manenti inscripta visebatur. Sed de hac infra pluribus. Augustinus. vel in cubica sede, cum duabus anchoris, vel globo insistenti ventus comas in frontem diffudit, cum velo lunato, et ventis turgido. vel cum rota partim nigra, partim alba, vento agitata. Bochius.

FRAUS, vultu benigno, ceteris membris pilosis et squammosis serpentem referentibus, varioque colore infectis describitur. I. Paep. vel larvam manu gestet. vel bifrons, hinc anus, illinc iuvencula manipulum florum, ex quo se coluber exerat, dextra praefert, Bochius. vel bifrons ut ante, vestitu flavo, pedibus

aquilinis; cauda scorpionis, bina corda in dextra, larvam in sinistra ostendens. Caesar.

FREQUENTIA. serto coronata formicis pleno, papavera manu gerat. Bochius.

FURIA, Vetula capillo horrido, nigroque, veste nigra etiam, et uniformi, dextra scuticam, sinistra facem praetendat. Caesar

FUROR. vultu terribili, et sanguine consperso, qui armis, gladiis, galeisque insidens fremeret, revinctus post terga catenis, I. Paep. vel, vir armatus, minax ensem ferens dextra, scutum sinistra, in quo Leo depingebatur. Alciatus, vel iuvenis minax, lauto coronatus, cinctus hedera, alatus in capite binis alis, fremat obverso in caelum vultu Caesar.

FURTUM. iuvenis pelliceo tectus caput regmine, una lucernam versatilem, altera scalas e funibus confectas sustinet, ad pedes cultro iacente. Caesar.

G.

GAUDIUM, viridi puella veste, florido serro coronata, thyrsum gestat. Bochius.

GRATIA DEI, Puella venusta, coronata auro gemmisque, dextra librum cum olivae ramo, sinistra clypeum aureum [(transcriber); sic: aueum] complectitur. Caesar.

GLORIA, imaginem auream corollam cum palma gestantem fert dextra, laeva sphaeram cum signis zodiaci. Bochius. vel Adolescens galeatus hastam sinistra, dextra sceptrum gestat, cassidem premens pede dextro Vel, brachiis et uberibus nuda, aligera, et coronata diademate Puella, buccinam dextra, cornu Amaltheae gerit sinistra. vel lauream, gramineam, quernam et auream corollam, virtutis militaris praemia gestabit, cum sphaera et signis zodiaci. Bochius. vel. Puella fronte auro cincta, et veste coronaque itidem aurea insignis, dextra palmam, zodiacum vel tubam laeva sustinet. Caesar.

GRATITUDO, Lupinorum manipulum dextra, sinistra ciconiam gestet. Bochius. vel Puella una Lusciniam, altera manu ramum ligni seu fabarum complectitur, quo Lusciniae campum, in quo sunt alitae, impinguant. Caesar.

H.

HAERESIS, Adolescens armatus sclopo, e quo liber dependet, veste coloribus partibusque variis consuta. Bochius. vel extenuata vetula, macie hotrendahorrenda, capillicio sine ordine sparso, fumum ex ore iaciens, laeva gestabit librum, unde serpentes varii erumpant, dextra etiam varios serpentes complectitur, Caesar.

HILARITAS, Matrona inter pueros, iuxta pedes collocatos, in numis spectatur, alter puerorum palmae ramum offert, altero vestis laciniam sustinente ipsa cornu copiae gestat. In numo Faustinae M. Antonini Coniugis pueri desnntdesunt, matrona vero dextra palmam in terram demissam, laeva cornu copiae praefert. Augustinus.. vel radiis aureis circumdata, manibus speculum renet. Bochius.

HONOR, in M. Aurelii Antonini numis, toga pacifica lata, clavo et habitu senatorio insignis, sinu vestis splendidae, varias habente plicas, attamen pellu cida cornu copiae ferebat; ut cum utilirateutilitate laudabilem honorem coniunctum ostenderet. Augustinus vel, Virgo dextra hastam habet erectam, ex eaque parte ad ventrem usque nuda, cornu copiae fert sinistra, capite flava, coma ornato, galeam pede proculcat I. Paep. Purpurea veste, laureo serto recimitaredimita depingitur ab Alciato, vel, Adolescens venustus, laureatus hastaeque innixus, cuius aureus collum torques, armillae brachia ornent, altero pede galeam calcat cum epigraphe: In omne aurum. vel curru ab elephantis vehetur, cui a tergo diadema imponet Gloria: Bochius.. Vel Iuveni purpurato, laureato, hastam dextra gerenti, praeter catenas aureas in collo brachiisque, insuper cornu copiae in sinistra additur a Caesare.

HOSTILITAS, passiss capillis urticarum manipulum dextra basiliscum sinistra sustinet. Bochius.

HUMANITAS, in scuto elephantum gerit, cui Aethiops insidens canem contrectat, faciem eius lambentem: quod utrumque animal homini amicum habeatur. Bochius.

HUMILITAS, Puella veste ex sacco candido, oeulisoculis [(transcriber); sic: oeulis] in terram defixis, agnellum brachia inter, saccum humeris, corbem pane plenum manu gestabit. Caesar.

HYPOCRISIS, Vestita pellibus ovinis, facie, manibus, pedibusque leprosis, manu cannam cum suis foliis praefert. Bochius.

HYMENAEUS, floribus et amaraco coronatus, croceis soccis induitur, et sinistra flammeum, facem dextra complectitur. I. Paep.

I.

IACTANTIA, Puella superba, vel habitu gemmis pavoniis texto, dextram elevet, sinistra tubam tenente, Caesar.

IDOLOLATRIA, Puella coecacaeca, taurum supplex incensat. Caesar.

IGNORANTIA, deformis Puella, coeca, sumptuose vestita, papavere coronata, nudis pedibus inter utticas incedit. Idem.

IMITATIO, Puella instar simiae vestita, dextra penicillum, sinistra larvam praefert. Caesar.

IMMORTALITAS, Puella alata, dextra lateri firmiter admota, sinistram circulo ferendo occupet. Caesar.

IMPERIUM, Mulier, tribunitio baculo, signo aquilae et serto laureo ornata. vel Septem planetis serti loco redimita, caeruleo in pectore amictu, quem zodiacus ambiat, veste altera usque ad genua cymatili et undosa, tertia ad pedes demissa, montibus civitatibusque depictis insigni: sceptrum dextra, clavum sinistra navalem sustinet. Bochius.

IMPERIUM ORBIS, per Iulii Caesaris equum, pedibus prope humanis, ungulisque in modum digitorum scissis, designatur. Bochius.

INDUCIAEINDUTIAE, per virginem caduceum gestantem, duasque manus sese in clypeo complectentscomplectentes designantur. Bochius.

INDULGENTIA, in numis Antonini, sinistra sceptrum longius a se remotum tenens (quasi rigor iustitiae semovendus abindulgentesitab indulgente sit) dextra pateram

exportectamexporrectam, velut liberali, offert. In Gordiani numis, stat inter leonem et taurum, feroces demulcendo mitigans, edomansque. In numis Seveti Severi Aug. et Caracallae, Matrona Leone vecta, crotalum aut cymbalum tenet, ad Cybeles Deyespeciem, iuxta Deae speciem, iuxta flumen, quo scilicet statuae Deae Cybeles ablui solebant, quae propro tellure accepta indulgenter filios alit, patiturque. Augustinus.. Vel ulmo nixa, quam vitis cum uvis ambiat. Bochius.

INDUSTRIA, Casside armata puella, pedibus nuda, veste magnifica; gladium dextra, arcum sinistra praetendit. Caesar.

INFAMIA. Puella leprosa, alis nigris, vesteveste ad cingulum, plumis referta, cetera flava, cornu inflat, cum inscriptione, fronti annotata. Turpe. Caesar

INFORTUNIUM, Puella pallida, macilenta, caput, brachia, manus, pedesque nuda cornu copiae immensum, sed vacuum dextra, corvum sinistra gerat, veste obscura, in qua depingantue domus suffossae. Caes.

IMPIETAS, Puella ferox, veste viridi, sinistra hippopotamum, facem dextadextra [(transcriber); sic: dexta] sustinet, qua subiectum pelicanum cum suis comburat. Caesar.

INGRATITUDO, Puella veste viridi ex hedera, serpentem sinu, flammas ore, manu utraque viperas continet. Bochius.

INIMICITIA, Puella veste nigra, flammis plena, teneat anguillam dextra; cane feleque iuxta pugnantibus. Caesar.

INNOCENTIA, veste succincta alba, coronata capillitio fluente aureo, ocreas induta, in capite agnum et par columbarum sibi iunctarum gerit, cum lemmate: dabuntur arma postea. Bochius.

INIURIA, Puella terribilis, veste rubra, ore spumante, linguam exserat, fascem spinarum dextra ostendat, pedibus calcans bilancem. Caesar.

INIUSTITIA, Puella veste alba, sanguine oppleta, extro oculo privata, sinistra schyphum aureum, quem intueatur, dextra gladium praeferat, pileo turcico ornata, humi iacente libra cum tabulis Mosaicis. Caesar.

INOBOEDIENTIA, Puella veste rubra, caput plumis ornata pavoniis, dextra elata, pedibus frenum [(transcriber); sic: frennm] calcet, humi aspis aurem unam ad terram premens, alteram cauda claudat. Caesar.

INQUIETUDO ANIMI, Puella tristis stans, veste varia volanteque, dextra cor, cui horologium arenarium insistat, longam chartam sinistra complectatur, Caesar.

INSIDIAE, Puella armata, rete dextra, sinistra iacula gestet habitu vulpe insignito: humi serpens ex herba caput porrigat. Caesar.

INTELLECTUS, Iuvenis aurea veste, coronatus auro vel sinapi:e capite flamma egrediatur; sceptrum dextra ostendat, sinistra Aquilam. Caesar.

INVIDIA, Pallida, macilenta, torvis oculis, dentibus rubiginosis, lingua venenata, virenti pectore depingitur. Ioannes Paep. vel coma colubrina cor exedens. vel vetula, oculis retortis, canibus in veste pictis, capillisque serpentibus immixtis horrida, dextra cor teneat, quod ore rodat, serpente ad uber sinistrum sito. Caesar.

INVOCATIO, Puella veste rara, dextra et ore flammam contineat. Caesar.

IRA, Puella maxillis tumida, oculis rubris, naribus apertis, humerisque elatis iracundiam spirans, armata casside flammam exhibente eidem appictam, obscura veste, gladium dextra, sinistra facem accensam praefert. Caesar.. cassidi ursum addit. Pierius.

IUDEX, Senex veste gravi, bacillum dextra sustineat serpente circum voluto spectabilem hinc aperti libri cum Aquila, illinc horologium et lapis lydius; corde pendente ex collo, in quo puram imaginem intueatur. Caesar.

IURISDICTIO, Veste purpurea, fasces consulares penes se habeat, Bochius.

IUSTITIA in numis Tiberii Caes. ea forma est, qua Chrysippus, teste Gellio, finxit. Virgo integra, sine cultu et fuco nimio, severa et vivida, fronte rosis coronata, ut virtutum Regina, et odore velut suo

fragrantissima. In numis Antonini Pii et Alexandri Severi sedentis specie, sinistra manu virgam, dextra pateram, illam imperii, hanc diuturnitatis notam sustinet. Aug. Iustitia et Iniuria in Cypseli arca sic habebantur. Mulier formosa aliam deformem obstricto collo trahebat, ac fuste male multabat. I Paep. vel. Insidens bovi virgo, qui ab Aarone pro iustis offerebatur, dextra libram tenebat, sinistra vulturem: quia hic cadaveribus contentus, animatis non nocet. vel papavere coronata, fasces, securiculam, et libram sinistra ostendit, stante ad pedes vulture, quem ab Hercule iustitiae symbolum habitum Herodotus testatur. vel lyram cum cornu copiae gerit, vel monili e collo pende te, in quo oculus sit insignis. Bochius.. vel oculis velatis aureo candidove amictu, diademate coronata aureo, unde pendeat oculus: dextra gladium, sinistra bilancem praeferat. Caesar.. Vide supra Aequitas.

IUVENTUS, sive HEBE in M. Aurelii Caes numis Matrona iunior, patera affundens foco altaris aromata, cui Deae, iuvenes ex ephebis excedentes sacrificare thure solebant. August Vel Puella alacris, veste et corona aurea, manu calices florum ostentat. Caesar.

L.

LABOR Coronatus lauro, bovis exuvias pro amictu, gruis alas pedesque pro indefesso tolerantiae symbolo habebat astante ligone. Bochius.

LACRIMATIO passis capillis, sertum apii detrahit, fruticem fabae gestans, cui hirundo insideat. Bochius.

LAETITIA Virguncula floribus coronata, in numis visitur; quod haec aetas laetior Interdum corollam dextra, et sinistra virgam, sceptrumve, aut clavum globo impositum sustinebat, ut in numis Crispinae Aug. Interdum et anchoram, ut in Philippi numis et Taciti Impp. visa etiam dextra patinam offerte. Augustinus.. vel depictis candida veste floribus insignis, una manu crystallinum vas vino helvolo plenum gestat, altera pateram, Bochius, vel Puella venusta et grandis, alba veste, pictisque foliis et floribus rubris flavisque

decora, floribus etiam coronata, et saltui indulgens; vas crystallinum rubro plenum vino dextra, craterem sinistra aureum praeferat. Caesar.

LASCIVIA tribus Satyris pleno haustu sese invitantibus exprimitur I. Paep. Vel Puella veste sumptuosa, sinistra speculum quod intueatur, dextra comas captet. Caesar.

LASSITUDO Puella macie confecta, subtile veste pectore detecto, sinistra baculo innixa, dextra flabello sibi ventulum faciat. Caesar.

LIBERALITAS Sinistra cornu copiae, quadratam dextra tabellam punctis, instar pilarum utrimque pictis, signatam exhibet; quae videtur congiarii militibus pendendi signum fuisse. Augustinus.. vel fundens e cornu copiae numorum copiam. vel Leo frugifera ex arbore ungulis suis concussa pabulum praebet reliquis animalibus. Bochius.. vel Puella veste alba, aquilam capiti insidentem, et circulum gerat dextra, floresque spargat, sinistra cornu copiae praeferat. Caesar.

LIBERTAS in Heliogabali numis, Matrona pileum dextra, cornu copiae sinistra gestans, quasi ex libertate rerum omnium copia constet. vel dextra pileum quo fervi manumissi donabantur, et virgam (vindictam dicebant) qua percussus a Praetore aut Consule servus in libertatem vindicabatur, ut in numis Sergii Galbae in alio numo libertas quasi ferire parata, diducta manus vola; nam, ut in pandectis est, ictu palmae etiam manumissio datur. In Caracallae numis, praeter virgam et pileum stellam ante se gerebat. Pierius lib. 40. c. 3. vel Iuvenis honesto amictu, frenum manibus fractum gerens, et aciei mucronis inambulans, vel iugum fractum cum pileo ostentat. Bochius.. Vel Puella candenti veste, dextra sceptrum et pileum sinistra praefert. Caesar.

LIBERUM ARBITRIUM Iuvenis lauro coronatus, aurea veste, sceptrum praetendit dextra, notatum hac litera: Y. Caesar.

LIS, Puella amictu versicolore, dextra vas sustinet, unde aquam igni infundat. Caesar.

LUBENTIA, candida veste flavaque succincta, nuda brachiis, alias pedibus, dextra malum aureum, sinistra manipulum florum, monile gerit in pectore. Bochius.

LUCTUS, veste lugubri adolescens, Idem.

LuXUS, Comi Dei habitu ex Philostrato pingitur. Idem.

LYMPHA, Habitu coloni Veneti, piscem in capite gestet cum harpagio, id est, vase foraminoso aquali, hortis irrigandis apto. Bochius.

M.

MAGNANIMITAS, rictum Leonis pro galea, sceptrum manu aureum gerit. vel aquilam solis radios irretorto vultu intuentem manu praeferens, globum terrae calcat. Bochius.. vel Matrona veste aurea militari, coronata diademate imperiali. Leoni insidens, dextra sceptrum, sinistra cornu copiae aurum effundens sustinet. Caesar.

MAGNIFICENTIA, rictu Leonis pro casside tecta, e cornu Amaltheae pecuniam populo spargit, dextra ovalem circulum tenet, in eoque lineas arcis exstruendae, seu Ichnographiam. Bochius.

MAIESTAS, Mulier cum fulmine, et ramo lauri, vel cum orbis globo et sella curuli, gloria et acclamatione latera stipante. Bochius.

MALEDICENTIA, Puella deformis veste pulla seu viridi, linguam exserens, utraque manu accensas faces complectatur. Caesar.

MANSUETUDO, Tenellum ulnis agnum fovet, oleagineo coronata serto . vel demulcet agnum in posteriores pedes arrectum. Bochius.

MATRIMONIUM, Homo compedibus vinctus, collum iugo submittit. I. Paep. vel Iuvenis veste pulchra, annulum dextra aureum, humeris iugum feret. Caesar.

MELANCHOLIA, Vetula male vestita, sedens, saxo genibus innitatur, et manu mentum fulciat. Caesar.

MEMORIA, fulva veste, digito fronti apposito, indagantis specie, librum manu evolvebat. Bochius.. vel Puella veste nigra, capite arculam gemmis plenam, dextra sibi vellicet aurem, canem ferat sinistra. Caesar.

MATURITAS, solis filia, coronata spicis, aristas vesti affictas, quae lutea sit, melopeponem dextra, sinistra racemos profert vinaceos. Bochius.

MENDACIUM, Puella deformis veste candenti et nigra, larvis linguisque conspicua, manu lucernam lumen occultantem praeferat. Caesar.

MIMICA, Puella veste honesta, larvam una manu, alas altera gerat. Caesar.

MISERIA, Scutum ferat, in quo Mulier pingatur, stramineo insidens fasciculo, cuius ulcera lingant canes. Bochius.

MOLESTIA reti involuta spinas nudipes calcat. Id.

MOMUS macilentus, pallidus, ore hians, ad terram despectans, quam baculo percutiebat I. Paep.

MONARCHIA, Cyrus habitu militari, cuius sub pedibus Xerxem, Asiam navibus Europae coniungentem, Themistocles superat. vel Iulius Caesar cum lituo et stella, sub his pugna Pharsalica depingebatur. Bochius.

MONETA, Dea olim templum Romae habuit. In numis Domitiani dextra bilancem ostentat, sinistra cornu copiae ut cum aequitate ubertatem iungat. In numis Diocletiani aliorumque tres matronae tria metalli genera; aurum, argentum, aes ferebant triplici A. A. A. designata, quae metalla cum flando et feriundo aptarentur, F. F. apposita erant, interdum forfices, incus, et mallei iungebantur. Augustinus.

MUNIFICENTIA significabatur, per Antoninum pium, elephanti specie proposita forte quod ludos populo commissis elephantis dederit: alia enim ratio adhibenda vix apparet. Augustinus.

MUNDUS serpente caudam suam admordente repraesentabtur I Paep. vel longo vir amictu, capite sphaeram terrestrem auream sustinet. Bochius.

MUNDI CONTEMPTUS, armatus vir, coronam

conculcans caelum intuetur, hastam dextra, palmam sinistra complexus. Caesar.

N

NATURA Mammosa, accurrrentibus hinc inde infantibus lac praebet. Bochius.

NECESSITAS, malleum dextra, fasciculum [(transcriber); sic: fasciculnm] clavorum sinistra gerit, Bochius.

NEGLIGENTIA, Puella deformis, iacens, capillis sparsis, veste lacera, manu gestat horologium inversum non fluens. Caesar.

NOBILITAS, In numis Commodi et Getae Imp. Matrona est, sinistra manu Palladium, id est, statuam parvam armatae Palladis, quam cum Naute Aeneas a Diomede et Ulysse ereptam post Troiae eversionem recuperavit, Albamque transtulit Unde Romam delata, a Proceribus ex Troianis originem trahentibus pro nobilitatis signo usurpata est. August. vel Puella veste decora, oblonga, stellam in capite, dextra sceptrum praeferat. Caesar.

O

OCCASIO, picta in veste, variis coloribus, aut seminuda, capillis frontem operiat, pedibus alatis rotae insistat, occipitio calva: dextra novaculam gestet. Caesar globum prorota ponit Bochius, vel Mulier nudipes, comitem habens paenitentiampoenitentiam fronte capillata, post calva, pedibus alata, rotae vel pilae insistat. I. Paep.

OBEDIENTIA, Veste picta, diversi generis iuga et fasces consulares manibus gerit, Bochius, vel Puella modesta, candenti veste, caelum aspiciens, dextra crucifixum, sinistra sceptrum, cui inscriptum sit: Suave, praeferat; radio de caelo descendente. Bochius.

OECONOMIA. Matrona caput oliva redimita, temone lateri adhaerente, aratrum sinistra, dextra bacillum sustinet. Caesar.

OPULENTIA, Vasis auro argentoque plenis circumdatacircundata, sceptrum gerit, astante lanigera pecude. Bochius.

OBSERVATIO, Puella veste nigra, nube caput circumdantecircundante, manibus caput asini apprehendit. Caesar.

ORATIO, Puella veste viridi, et alba, genu flectens, flamma ex ore prominente, cor sinistra, e quo flamma similiter erumpat, sustinens, dextra in censet caelum intuendo. Caesar.

ORBITAs, Armata gladio infantem nudum pede prehensum dissectura truci vultu exprimitur. Bochius.

OTIUM, Puer iacens, male vestitus, manus complicet; et humi iaceant multa rubiginosa. Caesar.

P

PAUPERTAS, fractum manu cor gerat, astante Patientia, Modestia et Humilitate. vel lacera veste stramentis insidens, iunctis manibus pedibusque nodum dentibus tentat solvere. Bochius.

PATIENTIA Saxo insidens Puella, veste paupercula, manus vincta caelum aspiciat. Caesar.

PAX, In numis Imperatorum, accensa face armorum cumulum inflammat, iuxta illud

psal. 45.

arcum conteret et confringet, arma et scuta comburet igni

5. Cornu copiae variis frugibus plenum. 6. Tenellum haedulum gestet. 7. Apum alveario incumbat. vel gestet hac manu oleam, illa caduceum, composito ad pedes armorum acervo, atque fortissimo Leone cum agno cubante, vel redimita serto spiceo, cum claudicante opum Deo Pluto ad dextram; sinu frugibus pleno, oleanigenam laeva corollam gestet, vel. Lepida Virguncula ramum oleae dextra, faculam laeva, qua armorum struem accendat. Vulcanus ex armis vomeres conficiens, pacis proximam spem ostendit. Bochius.. Puellae vestem albam, lupo et agno iuxta se in vicem cubantibus in ea depictis induit. Caesar.

PECCATUM. Iuvenis caecus veste nigra, serpente cinctus, alio cor rodente, variis viis gradiatur. Caesar.

PARSIMONIA. Puella vilis, habitu simplici, dextra circinum, bursam laeva praeferat, cum hac epigraphe in charta: In melius servat. Caesar.

PERFIDIA. Puella veste nigra, utraque manu serpentem tenet. Caesar.

PERSECUTIO. Puella alata, veste subnigra, pedibus crocodilum calcans, simulat iaculari. Caesar.

PERSEVERANTIA. Puella veste alba et nigra, manibus ramum lauri ostentet. Idem.

PERTINACIA, Puella veste nigra, caput galea plumbea armata, cingatur undique hedera. Caesar.

PESTIS, Puella pallens, nigra veste, et in latere aperta, unde sanguinolentum indusium appareat: fronte velata, brachiis et pedibus nuda, turpe gerat dextra flagellum. Caesar.

PIETAS. In numis Drusi velo caput operta, supra quod ornamentum diadematis specie gerebat. In numo Decimi Bruti capillata exhibetur. In Caligulae, sedens proponitur, dextra craterem seu arculam thuriferariam ferens. In aliis numis, altaribus vel precantis, habitu, vel cum arcula thuris iungitur. Alibi inter sacrificantium instrumenta, ut erat secespita, culter victimis secandis aptus, vasculum, quod pro sanguine excipiendo erat, et aspersorium unde aqua

affundebatur. Aliquando et puer ministrans (Camillos vocabant) iuxta aderat. Quintus Metellus Pius, Ciconiam pietatis symbolum feminae adiunxit. Antoninus Pius, feminam parvulos amplexantem proposuit. Pompeius duos apud Catanenses celeberrimos iuvenes Philonomum et Calliam amavit, qui nato illic ab Aetna vicino monte incendio, dum reliqui opibus subducendis intendunt, his neglectis, utrumque parentem senem humeris extulere, hos igitur proprio parenti in Neptuni habitu proposito adiunxit, quod se Neptuni sobolem per adulationem quorundam non invitus crederet, cuius sese defensorem bello maritimo profitebatur. August. vel Puella modesta, alata, et veste rubra: flamma capiti imminente, dextra effundat cornu copiae; et sinistra ciconiam ostendat. Caesar.

PHLEGMATICUS, Vir crassus, sedens, brachiis in sinum complicatis, veste nigra, capite ad oculos velato, humum aspiciat. Caesar.

PLACABILITAS, dextra lupum et agnum eodem sub iugo, ramum oleae laeva sustinet. Bochius.

PHILOSOPHI olim utebantur toga talari, pro missa barba, tiara in signes, altera manu sphaeram, altera librum complexi. Ita Clemens in biblioth.

PLANETAE, Sol radiis coronatus cum hasta, in manu sinistra, radium dextra porrigit: Leone iuxta posito. Vel Mulier negligenter vestita, radiante capite; zodiacum a dextro humero sinistrum versus oblique gestat, et sceptrum dextra. Bochius.

LUNA tenui veste, accensam facem laeva, verbenam dextra, prope cancrum gerat, vel superiori veste lactea, inferiori caerulea lunarem capite, terrestrem sphaeram sinu profert. Bochius.

MARS Vultu ferox, hastam sinistra, basim dextra auream tenet, cum figura cubica: iuxta scorpius locetur. Idem.

MERCURIUS alas capite pedibusque, caduceum gerat dextra: iuxta Virgo. Idem.

SATURNUS Senex cum falce, sperpentem stringens: iuxta aquarius. Idem.

VENUS Adolescentula venustissima cum serto rosaque iuxta libram collocetur. Idem.

IUPITER aetate virili, olea coronatus iuxta sagittarium cum aquila et fulmine ponatur. Idem.

POSSESSIO TUTA in clypeo praedium, cui virgo brachio incumbat. Idem.

POTENTIA, cum diademate, sceptrum [(transcriber); sic: septrum] dextra, pomum aureum laeva gestat; sceptris confertim vesti affictis, vel brachium e nube exsertum, gladiumque cum scuto proferet: nam omnis potestas a Deo, per me Reges regnant, ut David. Bochius.

PRECES, claudae, maesto vultu, strabis oculis, ab Homero finguntur. I. Paep.

PLAUSUS. Adolescens elatis manibus crotalo sive crepitaculo et aeneis annulis tinniens. Bochius.

PROSPERITAS. Virgo, et oppida et regiones reti trahens. Bochius.

PROVIDENTIA globum virga aut digito monstrat, tamquam a se gubernari ostendens: ut in Hadriani et Traiani numis. Antoninus Imp. fulmen cum aquila, aut ut alii, columba exhibuit, quae sceptrum rostro teneret. Alii caducei felicitatis aut cornu copiae ubertatis signum tribuunt. Alii columnae innitentem. Alii orbem dextra sustinentem adumbrant. In numis Antonini Pii laeva contum, dextra radium tenet, quo ante se positam versat pilam Pier. l. 39. c. 19. In numis Constantii reperitur templum Pier. l. 49. c. 23 cetera August. vel bifrons, conchae seu naviculae insidens, dextra gubernaculum, sinistra geminas claves complectitur Bochius.. vel veste flava et bifrons, ut ante, dextra circinum sustinet Caesar.

PROVIDENTIA Divina, hastam laeva, sceptrum dextra gerit, cum mundo ad pedes, cui aquila insidet. vel hastata cum clypeo, insistens globo in quo aquila depingatur. Bochius.

PRUDENTIA, Mulier coronata, sceptrum mori ramo circumdatum laeva tenet, globo dextram admovens genibus imposito, astante ad latus grue, qua lapidem unguibus gerat. vel, serto coronata ex arbore

moro, sagittam dextra, cui echinus circum plicatur, et speculum sinistra gerit. Bochius.. Puella bifrons, veste, affictis mori foliis, insigni, dextra baculum serpente circumvoluto monstret, speculum inspiciens. Caesar.

PRODIGALITAS, Puella, veste et corona sumptuosa bursas effundat. Caesar.

PUDICITIA in numis, Matrona sedens velato capite, lacinia vestis, dextra velum seu calanticam, sinistra sceptrum habet: Nempe domi ac sub veste tutius latet, ut cupiditati imperet. In numis Sabinae Aug. operto capite indicem iugulo admovet. Pierius lib., 40. c. 21.

PUGNA Veste maculosa serpente cincta, tubam inflat, et in ea flammam. Bochius.

PERTURBATIO Vario amictu, cum folle pingitur. Bochius.

Q

QUERIMONIA manibus brachiisque complicatis, cum bubone capiti insidente describitur. Bochius.

QVIESQUIES, Saxo cubico insidens, manu gerit perpendiculum. Idem.

R

RAPINA, Lupina pelle vestita, aptato capiti rictu dextra pugionem, laeva bulgam exhibet. Bochius.

RATIO, Scutum in quo virgo Leonem, cui insidet freno regit. Bochius.

REBELLIO, calcans iugum, acinacem dextra, sinistra ancile gerit. Idem.

RECONCILIATIO. Pingitur cum palma et scuto, in quo ara depicta manus iunctas; cum caduceo sustinet. Idem.

REDEMPTIO, Serto coronata querno, columbam candidam, quam tenet, dimittit. Idem.

RELIGIO, in M. Aurelii Imp. et Decii Iunioris Aug. numis, in habitu ac imagine Mercurii proponebatur, quod Per Mercurium uti per Religionem, ima summis conciliarentur: isque linguae ac cordi humano praefectus esset, quibus maxime exercetur in Superos

religio August. vel armata Mulier, pro hasta crucem ferens, ad latus elephas, galerus Cardinal. et mitra Episcopalis pedibus adiacet, et capiti columba radians insistit. Vel genibus flexis angulari lapidi, brachio crucis signo innixa, altera manu librum apertum gerit, cui inscriptum sit Verbum Dei. Bochius vel Puella veste talari alba, et paludamento caeruleo stellis consito, coronata floribus, in pectore solem et longam manu crucem praefert. Caesar.

REMORSUS CONSCIENTIAE, Puella venusta, superiori veste alba, interiori nigra, in dextra luna, et cor a serpente rosum appareat. Bochius.

REFORMATIO Matrona veste brevi et simplici dextra forfices vel cultrum furtivum, sinistra librum gestat, in cuius una facie: Argue, in altera: Obsecra, scribatur. Caesar.

REPREHENSIO, Puella horrida et armata, corpus caputque; ignem dextra; cornu, quod insonet, sinistra praeferat. Caesar.

RISUS Lepidus puer, plumis versicoloribus coronatus, amictu versicolore floribusque ornato, ridiculam laeva manu larvam ostendat. Bochius.

ROS gramineo serto coronatus puer, lunarem manu orbem tenet: Nam plenilunia rore fecundiora. Plutarchus.

S

SALUS in numis veterum serpentem dextra sustinens, aut altaribus serpenti imposito dicatis adsistens. Serpens enim Aesculapio ac saluti sacer; quod innoventur quotannis pelle deposita, velut aegroti morbo. Nonnumquam sedens, quasi ferens quietem pingitur. Stans etiam velut robur firmata valetudine reducens. In numis Hadriani una manu lancem, altera clavum tenet, orbem pede calcans, inscriptum: Salus publica, ut si haec, illo imperante, orbi reddita esset Virgo in numis, quae serpenti cibum praebet, non tam salutis, quam Lanuvinae virginis imago est, quae cibum quotannis Draconi praebebat, a quo nisi casta esset, interimebatur, alias salva. Vide

Propert. lib. 4 eleg. 8 Augustinus.. vel Mulieris forma in solio sedentis pateramque tenentis, iuxta quam ara, cui anguis caput attollens involutus erat. I. Paep. vel Mulier arae adsistens, pateram dextra serpente circumplicatam, hastam laeva tenet, vel in solio sedens pharetram dextra, aram tangens sinistra serpente etiam circumplicatam, cum epigraphe: Non aliunde salus. Bochius.

SALUTATIO in clypeo gerit elephantem, qui proboscide flores contra lunam eiaculetur. Bochius.

SATURITAS Virgo pateram manu tenens, capram mulget distentis lacte uberibus. Bochius.

SANGUINEUS Iuvenis alacer, rubicundus, coronatus floribus, citharam pulset sibique fingat sonum placere: hinc liber musicus, inde caper statuetur tenens ore racemum. Caesar.

SAPIENTIA Puella veste coloris Turcici, dextra accensam lampadem, sinistra librum apertum sustineat. Caesar.

SECURITAS in numis passim, Matrona sedens capite in sinistram inclinato, dextra sceptrum praefert. August. In Neronis tamen numo, laeva radium, dextra occipitium tenet. arae vicina Pier. l. 43. c. 6. In Gordiani numo, stans cum sceptro columnae innititur. Augustinus.. In Neronis, tropaeum sinistra sustinet. Alibi ara foco succensa additur; quia Superos pie colenti maxima est securitas. In Othonis Caesar. nimis, erecta coronam lauream dextra, sceptrum sinistra ferebat, palmam in M. Antonini praeferebat, quod post triumphatum hostem Resp. secura refloreret. Aliam descriptionem vide apud Pierium l. 43. c 6. et l. 30. c 9. Vel capite in cubitum, columnae innixum, inclinato, dextra palmam, vultu hilari, ostentat. Vel tenellae habitu Nymphae, sinistra columnae innixa, e qua pendeat vespertilio: in capite columbam laureum ramum ferentem, dextra iaculum sustineat, et filice coronetur. vel cum navis gubernaculo pingitur. vel dextra clavae Herculis innititur. Bochius.

SEDITIO, Quernam in capite coronam disrumpit, manibus singulis pugiones gestat, media inter felem et canem. Bochius.

SERENITAS. Virgo caeruleo vultu, columbam candidam capite gestat. vel caeruleo et candido vultu columbam praefert [(transcriber); sic: praesert] , Bochius.

SERVITUS Puella macilenta, veste lacera, capite brachiis et pedibus nuda, humeris iugum, alas pedibus aut compedes gerat. Caesar.

SIMULTAS, armata stricto ense, scorpium marinum et crocodilum inter collocetur. Bochius.

SILENTIUM, Iuvenis ore velato, vel indice presso, veste auribus oculisque plena induitur. Caesar.

SORS Puella caeca amictu versicolore, dextra coronam auream bursamque, et laqueum sinistra gerat. Caesar.

SPES, in numis veterum Virginis Iuvenculae specie (quod haec aetas bonae sit spei) hilari vultu vesteque demissa, pellucida ac distincta, quae vento facile rapiatur, herbam tribus foliculis pullulante sustinet; quia in herba spes frugum est sinistra laciniam vestis attollens summis pedum articulis niti videtur, quod facili impulsu subvertatur. August. In numo Tiberii Claudii laeva pallam sustinet, dextra lilium praefert. Pier. l. 35. c. 9. vel alata anchorae innititur. vel floris calyculum, cum numis, et triumphale sertum manu prehendit. Bochius.. vel Puella veste viridi, coronata ramo florido, et anchorae innixa, dextra lilium gestat, sinistra spargens frumentum. Caesar.

STERILITAS, macilenta, tristis, manu ramum salicis ostendit. Bochius.

SINCERITAS amictu niveo liliis redimita, in veste aureas lacinias gerit, hasta, speculo, et reliquo ornatu munda. Bochius.. vel Puella veste aurea, cor sinistra, columbam dextra complectitur. Caesar.

T

TELLUS instar Matris Berecynthiae turribus coronata, cornu Amaltheae penes se habet, inferiori veste coloris ferruginei, superiore viridi induta. Bochius.

TEMERITAS, per Gigantes exprimitur, qui montibus superimpositis bellum Diis inferebant.

TEMPERANTIA, Puella capillis pendentibus, veste alba vel purpurea, vinum aquae immisceat, vel palmam praeferat dextra, sinistra frenum. Caesar, vel serto ex caprifico stellione seu rerrestri locusta, frenoque dignoscitur. BachiusBochius.

TERROR, in Agamemnonis clypeo Leonis capite fuit expressus. I. Paep.

TIMOR, Vir pelle amictus cervina, leporem penes se, ad pedes alas habet, Bochius.

TRANQUILLITAS, in Antonini Pii numis, dextra clavum navalem, sinistra spicas sustinet, ut si mare ac terra tranquillitate parta naves frugesque admitterent. Augustinus, vel Virgo in scuto navem fluctuantem, cuius malo flamma adhaereat, manu gerit, nidis halcyonis mediis in fluctibus natantibus. Bochius.

TRIBULATIO, cor humanum super incude malleo tundit. Idem.. vel Puella veste nigra, sparsis capillis, cogitabunda, dextra malleos tres, sinistra cor gerit. Caesar.

TRISTITIA, pectus suum aperiens, cor intuetur serpentibus involutum. Bochius.

V

VASTITAS Flavo et caeruleo amictu, in scuto incendia et mundationes gestat. Bochius.

VERITAS, ab Hippocrate describitur Mulier venusta, veste atque oculis maxime nitens. Vel eadem alphabeto describebatur hoc modo: ut caput ex a et w; collum ex
[Gap desc: Greek word]
et
[Gap desc: Greek word]
constaret, et sic deinceps I. Paep vel Puella velo cincta subtilissimo, mali sertum persici gestat, vel amica veste candenti virguncula, solares manu radios complexa, cuius capiti columba insideat, Divinae typus Veritatis; vel malum persicum pectori admovens cum unico folio, quae cor et linguam humanam referunt, laeva horologium arenarium sustinet, quia veritas temporis filia. Vel cum speculo monilibus circumdato delineatur. Bochius.. vel Puella

veste alba et divite, capillis aureis, dextra speculumspeculum sinistra vel bilancem, vel solem gerit. Caesar.

UBERTAS, inter vimineos calathos sedens plenos frugibus, floridae genistae (gratissimi apibus pabuli) ramum praefert. Bochius.

VELOCITAS, Delphino vehitur Bochius.

VICTORIA, passim in numis alata virgo, dextra lauream coronam, laeva palmam complexa reperitur, haec fortitudinem, ut quae ponderi non cedat, illa praemium honoris explicat perpetuo virentis In Severi ac Commodi numis clipeo insidet, alterumque victoris clypeum sinistra ostentat. Alibi bigis aut quadrigis praefecta est, ut Circensium ludorum victoriam denotet. Alibi in prora navis, aut iuxta tropaeum, in quo clavus, anchora, remique navalem victoriam designabant. Augustinus Vel facie decora virgo, lauream dextra coronam, laeva palmam gerit: accipiter in capite, gallus ad pedes locetur: nam utrumque victoriae hieroglyphicum est, vel globum pede calcat cum palma et corolla laurea. Vel Leone vehitur cum laureo serto, et ramo. Vel malum punicum dextra, cassidem cum caduceo sustinet. Vel sine alis depingitur, etsi laureata palmam praeferat; scilicet ne avolaret, teste Pausania in Atticis Corinthi, et Romani Harioli cum fulmen victoriae alas assumpsisset, perpetuam eam fore divinarunt. Vel in clypeo tres accipitres rostris in volatu concurrentes: alas inter et caudam scriptum gerant: Aeternum victores, quod Darii symb. ait Pierius. hoc nomine: NIKHTIK/OTATOS2, id est, victoriosissimus, inter alas notato, Bochius.. Vel armata virgo vultu hilari, sed pulverulento, manibus cruenta spolia gerit; vel etiam victoribus captivos dividit, vel virgo pexo crine, nudo pede, strophio cincta, papillas habens rectas, fluitante veste, I. Paep. vel ut in Aug. Caes. numis videre est, dextra sertum, sinistra vexillum tenens globo insistebat I. Paep. Vel aeva palmam, dextra cornu copiae gerit. Caesar.

VESTA, seu TELLUS sellae insidens, dextra pateram sustinebat, sinistra contum terrae infigens. Pierius lib 43. c. 4. In numo Faustinae Augustae Cybele turrita sellae leonibus fultae insidens orbem intra manum et genua continebat. Pierius lib. 1. c. 31.. Vide fabulas Deor.

VIGILANTIA, librum dextra, sinistra virgam cum accensa tenet lucerna, vel caput armetur galea, cui grus insideat, dextra gladio, sinistra face, cum ansere iuxta posito. Bochius.. vel Puella veste alba, gallum dextra, facem accensam virgamque sinistra praeferat, lapide pedi alligato. Caesar.

VINDICTA, armata pugionem dextra gerat, indicem laevae digitum mordens, astante saucio leone. Bochius.

VIRGINITAS. Puella floribus coronata, veste alba, cithara ludens, sequatur agnum in prato virenti. Caesar.

VIRTUS Amazonis galeatae specie cum lancea et parazonio, id est, lato gladio, cui acies desit, quod defendere potius, quam offendere ac pungere virtutis sit pede altero galeam calcat et globum: ut in vatiis numis Impp. In Galbae numis Minervae non dissimilis erat. In aliis Imp. eiusdem cum victoriae signo spectatur. In Vitelli numismatis, cum militari habitu erat, ex parte altera Honoris effigies: illa virilis, haec seminea. In Augmento Pierii legimus virtutem galeati iuvenis specie propositam, qui hastam sinistra, sceptrum dextra praeferret, tum sub pede dextro, ut erat ocreatus, testudinem premeret, ac Honorem muliebri sibi specie oppositum intueretur. M. Marcellus cum utrique seorsim templum aedificare constituisset, intercessere augures, qui uno templo iungi voluere ita ut per Virtutis basilicam ad Honoris sacellum transitus esset. Virtus in Valentiniani numo dextra vexillum, sinistra orbem terrae sustinet, laevoque pede mancipium calcat. In Gordiani Imp. numo, Hercules nudus pro Virtute ponitur. In Maximiani, idem cornibus cervum arripit Aug. vel alata peregrino habitu Matronae

specie, quadro saxo insidentis columnae laevo nixa cubito, dextra serpentem tenet. vel Mas barbatus stans clavae innixus, Leonis pelle brachio obvoluto. vel reperitur etiam ubi hastam dextra stringens corollam oleagineam sinistra sustinet, eodemque pede testudinem calcat. vel Matrona saxo quadrato uno pede insistens, anguem dextra, sceptrum laeva ostentat. vel rupem asperam praeruptamque ascendit, cum bovis cranio, atque oleae ramo; hastam manu tenet, quam rupi infigere videtur. vel curru niveis equis tracto vehebatur, coronam auream capiti imponente, a tergo, victoria. vel significabis virtutem per Olympum mediam aeris regionem superantem, quam torrentibus et praecipitiis impeditum horreant multi ascendere, alii superasse laetentur, in cuius superficie ad aram virtutis et honoris athletae sacrificent cum epigraphe:

Supra hiemes boreaeque minas.

VIRTUS MILITARIS, Mulier Gorgone ante pectus cincta, clypeum laeva, hastam dextra complectitur: cassidi, plumas inter, sphinx insidet, cum serro oleagineo, gryphes utrimque caelati spectentur, in hastae cuspide gallus, et circumplicatus serpens: in basi ciconia militiae symbolum collectur. vel Romanum signum cum aquila gestet. Bochius.

VITA ACTIVA, Puer longo capillitio, innixus aratro, et magno tectus pileo, onus aliquod humeris imponit, cum hac vesti adscripta epigraphe:

anathemapro fratribus meis.

VITA CONTEMPLATIVA, Puella elatis in caelum oculis manibusque, humili facie, alas gerat capite, radio descendente e caelo. Caesar.

VITIUM, Puer turpis, parvus, veste nigra: amplectatur hydram, Bochius.

UNANIMITAS. cum fasciculo iaculorum colligato, ac duobus Amaltheae cornibus sibi impexis, in quibus cornix appareat. Bochius.

VOLUNTAS, Puella caeca, alata, coronata regio diademate, manus extendit quasi quaerat aliquid. Caesar.

VOLUPTAS, Mulier venusta, lasciva, fucata, straba, distorta pedibus, mutila manibus, colore pallida; quae Amore alloquente erecta novo se ad pulchritudinem ornatu induat. I. Paep

ZELUS, Vir sacerdotali veste, flagellum dextra, accensam lampadem sinistra praeferat. Caesar.

CONCLUSIO.

Dedi universim illa, quae mihi in hac fingendi ratione, aut calamo, aut lectore digna visa sunt, non quod omnia figuratis imaginibus idonea censeam; sed ne, mutilo labore, illam iconographiam negligerem, quae ab antiquis usurpata, arte minus, quam usu probari debet. Cum nullis olim legibus eiuscemodi figuras conderent, neque magnopere dispicerent; propriis, an figuratis tropicisque imaginibus animi [Note: Quaedam veterum imagines, quae signe symbolico carent, a porito Iconographo sunt corrigendae.] conceptum promerent. Nec sane Bochio, aut Caesari, ca cura perpetua fuit.

Ille enim cum e. g. Adolescentem in veste lugubri exhibet, ac per illum Luctum intelligit, hic cum vetulam, male cultam, saxo innixam, caputque manu fulcientem proponit, ut Melancholiam hoc schemate adumbret: quis poesin aliquam, figurata dignam imagine, his inesse typis dixerit, siquidem nullo signo ostenditur poetice illa potius, quam naturali ac propria adhiberi significandi ratione; qua lugentem illud schema iuvenem; hoc maestam vetulam designet. Quare ut persona utraque ad humanos affectus translata videretur; bubo utrique, funesta scilicet ac tristis avis: vel alia quae piam figuratae imaginis nota, adiungenda fuerat. Quae quidem notae eiusmodi esse debent, ne ex instituto, aut natura personis competant, ut si laboris figurandi gratia, palam homini rustico tribueres, hoc enim si feceris, praeter laborantem rusticum aliud nihil expones. Quocirca alibi, magis ad rem nostram opportune, Bochius Labori bovis exuvias et gruis alas pedesque, a laboriosis

et vigilantibus traductas animantibus pattes, attribuit. Quae monui, ut sicubi haec signa deessent, tu opte facile, cum opus, ingenio sufficeres. Ego opera, illud eadem, qua cetera, praestitissem, nisi integra suis quaeque auctoribus maluissem relinquere.

Ceterum, an fictae personae ad affectuum diversorum rationem exponendam (quod tum in hac, tum fabulosa Graecorum poesi controversum videri posset) recte adhibeantur? libro sequenti, definiemus.

CAPUT XXI. Fabulas Poetarum apud Graecos natas, figuratis imaginibus abundare.

UT de Fabularum, inter Graecos, origine ac ratione paulo nobis certiora constent, neque alias [Note: .I. Res creatae ob utilitatem suam Deorum olim a quibus provenire creditae, nomen acceperunt.] de fabulis fabulas condere videamur; veterum nobis hac in re monumenta ac sententiae explorandae erunt. Atque imprimis Ciceronem de natur. Deor. l. 2. hac de re disserentem audisse iuverit.

Multae, inquit, aliae naturae Deorum ex magnis beneficiis eorum, non sine causa, et a Graeciae sapientibus, et a maioribus nostris constitutae et nominataeque sunt, quidquid enim magnam utilitatem generi adferet humano, id non sine divina bonitate erga homines fieri arbitrabantur. It aque tum illud quod erat a Deo natum, nomine ipsius Dei nuncupa bant: ut cum fruges Cererem appellamus, vinum autem Liberum: ex quo illud Terentii, Sine Cerere et Libero friget Venus. Tum autem res ipsa, in quavis inest maior aliqua, sic appellatur, ut ea ipsa vis nominetur Deus; ut Fides et Mens, quas in Capitolio dedicatas videmus proxime a M. Aemilio Scauro Vides Virtutis, vides Honoris templum, bello Ligustico a Q. Maximo dedicatum. Quid Opis? quid Concordiae? Libertatis? Victoriae? quarum omnium rerum quia vis erat tanta, ut sine Deo regi non possent, ipsa res Deorum nomen obtinuit. Quo ex genere Cupidinis, et Voluptatis, et Lubentinae Vexeris vocabula consecrata

---

page 253, image: s0325

sunt. Suscepit autem vita hominum consuetudoque communis, ut beneficiis excellentes viros in caelum fama, ac voluntate tolle rent, hinc Hercules, hinc Castor et Pollux, hinc Aesculapius, hinc Liber. Hinc etiam Romulus, quem quidem eundem esse Quirinum putant: quorum cum manerent animi, atque aaternitate fruerentur, Dii rite [Note: I.I. Ad Physicas rerum causas exprimendas Dii quoque eorumque variae actiones confictae] sunt habiti, cum et optimi essent, et aeterni. Alia quoque ex ratione, et quidem physica, magna fluxit multitudo Deorum. Nam vetus haec opinio Graeciam opplevit: exsectum Caelum a filio Saturno, vinctum autem Saturnum a filio Iove. Physica ratio non inelegans inclusa est in impias fabulas; caelestem enim, altissimam aethereamque naturam, id est, igneam, quae per sese omnia gigneret, vacare voluerunt, ea parte corporis, quae coniunctione alterius egeret ad procreandum. Saturnum autem eum esse voluerunt, qui cursum, et conversionem spatiorum ac temporum contineret, qui Deus Graece id ipsum nomen habet, XR/ONOS enim dicitur, quia est idem
[Gap desc: Greek word]
ac temporis spatium. Saturnus autem est appellatus, quod Saturetur annis, ex se natos comesse fingitur solitus, quia consumit aetas temporum spatia, annisque praeteritis insaturabiliter expletur: vinctus est autem a Iove, ne immoderatos cursus haberet atque ut eum siderum vinculis alligaret. Sed ipse Iupiter, id est, iuvans pater a Poetis, pater divumque hominumque appellatur, quem conversis casibus appellamus a iuvando Iovem. Hunc Ennius num nuncupat, ita dicens.

Aspice hoc sublime cadens, quem invocant omneslovem. Hunc etiam augures nostri, cum dicunt, Iove fulgente, tonante, dicunt enim caelo fulgente tonante. Aer autem, ut Stoici disputant, interiectus inter mare et caelum, Iunonis nomine consecratur, quae est soror et coniunx Iovis, quod et similitudo est aetheris, et cum eo summa coniunctio.

Haec Cicero. qui pergit, et Neptuno, velut a nando dicto, aquas; Diti seu Pluto Proserpinae, id est seminis raptori terras tribuit, ac post aliorum Numinum figmenta denique sic concludit.

Videtisne, igitur, ut a physicis rebus bene atque utiliter inventis, tracta ratio sit ad commentitios et fictos Deos; Qua res genuit falsas opiniones, erroresque turbulentos, et superstitiones pene aniles. Formae

---

page 254, image: s0326

enim nobis Deorum et aetates, et vestitus ornatusque noti sunt gener a praeterea, coniugia, cognationes, omniaque traducta ad similitudinem imbecillitatis humanae: accepimus enim Deorum cupiditates, aegritudines, iracundias nec vero, ut fabulae ferunt, Dii bellis praeliisque caruerunt.

Ex qua Ciceronis sententia, tum fabularum origo, tum [Note: Fabulae a peritioribus confictae occultam veritatem continent: non semper illae quas vulgus imperitum dedit.] earum quaedam divisio in ethicas, quae virtutes vitiaque hominum Deorumque: et physicas, quae res naturales complectantur, facile colligitur. Denique et distinctio earum, quae cum ratione aliquo veritatis significatae fundamento iunguntur: atque illarum quae errore vulgi ac fabulandi quadam licentia iactari miscerique cum aliis ratione fictis coepere, ut proinde, sicut imperiti sit, omnia velle, velut futilia commenta, nullo abditae veritatis sensu instructa, repudiate: sic quoque admittere universa, tamquam arcanae sapientiae et mysteriorum plena, sit parum intelligentis. Cum vero Plato in Alcibiade sentit, omnem poesin esse aenigmatum plenam, in qua rerum veritas quibusdam verborum in volucris ac lenociniis proponatur, de iis ita sentit fictionibus, quae a perito ac sapiente viro non a vulgo imperito proficiscantur.

Certe studio id veteres egisse sapientes, ne concepta [Note: IV. Veterum sapientes, ne suas disciplinas passim vulgarent et ut gratiam illis aestimationemque conciliarent, eas sub fabulis signique occultarunt] ab illis rerum cognitio, vulgo manifesta esset, licet scripto aut oratione proposita constaret, nemo est, nisi antiquitatis ignarus, qui dubitet: hoc Aegyptii Hieroglyphicis, Haebraei omni pene figuratarum imaginum genere, Graeci fabulis potissimum potissimum atque aenigmatis conati sunt, neque alio testimonio opus, nisi ut scripta nobis tacentibus loquantur. Quamquam et alio illud fine praecipuos fabularum auctores Poetas Maximus Tyrius aggressos memoret.

Auribus, inquit, humanis insidias quasdam sunt commenti, ii quidem re ipsa Philosophi, nomine autem poetae: rem invidiosam ad eam artem revocarunt, quae populum admodum demulceat.

Ita enim medici salubre consilium dulci aliquo liquore aspergunt, ne deterreatur aeger saporis aut succi acrioris amaritie: eodem plane modo de Philosophia

---

page 255, image: s0327

illa veteri sentiendum, quae sententiis suis figmentorum ac carminum, tamquamtanquam veste cultuque magnifico tectis, priscorum hominum animos cepit ac delinivit: neque secus id quidem quam dissimulata disciplinae modestia, ad institutionem et morum feritatem cicurandam, illexit. Nec est autem quod in dubium revoces, utri melius de divinis tractarint, Philosophine an Poetae? quin potius studium utrumque, tamquam inito foedere, mutuo sese complecti deprehendas, ut eadem non diversa putes, cum enim Philosophum ais, Poetam intelligis: et cum Poetam, Philosophum quoque comprehendis. Haec Platonicus ille, re ac nomine Maximus;

cui non dissimilia Aristoteles lib 1. Metaphys. dum Phylomythen, id est, fabularum amatorem, aliqua ratione Philosophum esse asserit; quod fabula ex mirabilibus constituatur. Unde Christianus ille

Philosophus Albertus Magnus, Fabulas, ait in Met. tract. 2. Poeta fingit, ut excitet homines ad admirandum; admiratio excitat ad inquirendum, ut sciatur causa eius de quo mirantur.

Quare sicubi, aut Cicero, aut Seneca, aut quisquam alius illos fabularum artifices aversatus sit, nihil in his praeter aniles ineptias et alienas a veritatis imagine fictiones damnarunt, quae nullo ingenio conditae, nulloque emolumento vulgatae, stultorum iuxta ac sapientium esse possunt. Certe, cum doctissimo

Alciate interprete Claudio Mino in embl. 4. loquor. inepti, et plane /AMOUSOI sunt, qui in poeticis narrationibus et figmentis explicandis, ipsas tantum vaces nudaque vocabula, aut etiam simpliciter GN/WMAS considerant, nec ea potius eliciunt, quae sensum aliquem abstrusiorem contineant; ut qui in picturis diiudicandis colores aliquos, aut operum lineas quasdam conspiciunt: aut, ut qui mercibus involutis appositas imaginum tesserulas admirantur, nec quid intus lateat, aut inclusum esse possit, animadvertunt Habet enim divinum hoc studium, nescio quid latens et reconditum, quod aque omnibus pervium non sit et apertum; sed ei tantum

Ingenium cui sit, cui mens divinior.

ut Horat.

Ad diversam fabularum vim, significationemque quod attinet Natalem Comitem Mythel lib. 1. docte copioseque hac in re versatum audiamus.

Aliae fabulae naturae secreta continent; ut illa quod Venus e spuma sit genita, quod Phoebus Cyclopas occiderit, quodque illi fulmina Iovi fabricarint. Aliae fortunae inconstantiam declarant, nosque ad eam forti animo ferendam instruunt; ut ea quae de Phoebo dicta sunt, quod armenta paverit Admeti. Aliae ab impuris opinionibus, et a crudelitate, atque ab omni perfidia, et impura libidine nos retrahunt; ut Lycaonis fabula Aliae, ad deterrendos homines a rebus turpibus, sunt inventae; ut lxionis supplicium apud Inferos. Aliae cohortantur ad strenuitatem; ut ea quae tradita sunt de Hercule. Aliae ex avaritiae sordibus nos erigunt; ut sitis Tantali. Aliae ad deprimendam temeritatem confinguntur; ut calamitas Bellerophontis et caecitas Marsyae. Aliae ad virtutes nos alliciunt, ad integritatem vitae, ad fidem, ad aequitatem, ad religionem, ut mirifica Elysiorum camporum amoenitas. Aliae ab omnibus denique flagitiis revocant; ut severissimi Triumviri apud Inferos, singulorum animas defunctorum iudicantes; et gravissima consceleratorum supplicia. Equidem existimo quasi suavissimum humanae vitae condimentum existere fabularum inventionem. Hanc tantam e fabulis utilitatem capere minime possunt ii, qui altiora fabularum sensa non inspexerint.

Haec in hanc sententiam ex natali suffecerint: modo illa e fabulis, velut putridum ex sano corpore membrum resecemus, quae a parum castis poetis libidinum contagia subiciuntur. Quamquam aliarum rerum ortus progressusque hac fere humanae propagationis imagine expresserint, proposito, quam schemate, meliore.

Ceterum in his fabulis ad solam veritatis figurate significandae imaginem inventis verisimilitudo historica non requiritur, qualis in scenicis Fabulis (de quibus multa Aristoteles de re poetica) postulatur, nam

Cicero de illis lib. 1. de Invent.

Fabula est in qua neque verae, neque verisimiles res contineantur:cuiusmodi est, Angues ingentes alites invecti iugo.

Veti tamen repraesentatio

semper est necessaria, ne inutilis habeatur. [Note: Fabula non verisimilis esse debet, sed veri representativa ut Imaginum Poesi serviat. Historia admiranda fabula simillima.]

Hinc Plutarchus.

Quemadmodum Iris nihil est aliud quam relucentia solis refracti in nubibus; ita fabula quaedam est veri repraesentatio.

Ex quibus tamen non concludes eiuscemodi rerum fabulam esse debere, quae, aut factae nunquam sint, aut fieri nequeant. Quid remotius a verisimilitudine quam Bacchum ex femore Iovis natum prodiisse? huic tamen fictioni perquam similis est prodigiosus ille viri in Belgio partus Eligii Rossel ex Dioecesi Brugarum in Vladzeel; qui cum uxori Elisabethae partus doloribus graviter ingementi illuderet: uxoris imprecatione Deique voluntate tumefacto sensim gravidoque ex mascula prole femore, eosdem sentire ac gemere dolores coactus est, ac tandem parens, filium, sui nominis, baptismo, ac paulo post caelo obtulit, anno partae salutis 1352. Anniversarius defuncti (post gravem in lorica ferrea Eligii paenitentiam) dies, quotannis in Ecclesia Vladzeelensi festo S. Thomae recolitur. Res a me ex Alberti Comitis de Berg eius loci Domino, et literis apud illum variorum testimonio signatis, excepta est, historiaeque fidem meretur. Alibi etiam de monstris paria fere dedimus. Ut facile appareat in fabulis, neque historicam requiri veritatem, neque rei prorsus impossibilis commentum, illud tantum spectari, ut figurata veritatis imago habeatur, quod, nisi desit veri, et historiae similitudo, minus praestatur tum enim audientis sive intuentis animus inter historiae ac fabulae suspicionem medius incertusque fluctuat: de figurata imagine nihil statuere ac cognoscere poterit. Reliquum videtur, ut in re obscura atque aenigmatica praecipuarum fabularum inter Graecos sensa investigemus. Clementem Alexandrinum, Fulgentium Albricum, Palaephatum, Pierium Valerianum, Caelium Calcaginum, et Rhodiginum, Gyraldum, Natalem, et Ricciardum. etc. atque illius fide plures hac de re consuluine auctoritate destiturus lector fluctuaret.

Non inscite hanc veterum Poesin fingendo imitatus est huius aetatis Poeta, qui solem, illustri quadrigae

impositum, duodecim Nymphis, velut horis totidem, vectum in theatrum produxit: eo Nympharum habitu, ut alis quidem sagittisque omnes, celeritatis nota insignes aresque irent, sed mole corporis prorsus dispares, aliae omnino pusillae, aliae contra statura procerae, mediae aliae: His obvius Mercurius ex singulis, quaenam essent, sciscitando didicit: minimae sese Orationis horas dixere, mediocres, negotiorum: maxime procerae prandiorum, ludorum, compotationum. Et vero potuerunt suis quaeque signis symbolisque, orationi, negotiis, ac ludo propriis, has personas, ad Emblematis absolutionem, facile exprimere.

CAPUT XXII. Figuratae veterum fabularum imagines exponuntur.

SATURNUS

apud veteres mythologos calvus barbatusque senex, modo nudo, modo obvelate capite fingebatur: cuius dexteram falx armaret, sinistra ferret serpentem, qui mordicus caudam attinendo circuli figuram repraesentaret. Nec quicquam horum mysterio caruit. Per sensum tempus designabant; inter res ceteras huius orbis antiquissimum [Note: (1) Tempus antiquissimum rerum.] : nam reliquis intereuntibus, tempus manet. Modo obvolutum, modo detectum caput [Note: (2) Tempus multa velat, multa revelat.] ostendebat, multa tempore velari, ac velut oblivione obtegi; multa aperiri etiam tempore, quae diu latuerunt. Falx illi, velut ad res nascentes praepurandas, tribuitur, [Note: (3) Tempore omnia occidunt.] cum omnia tempore occidant. Serpens orbicularis additur. [Note: (4) Dies, menses, anni redeunt in orbem.] quod rebus pereuntibus, et tempora nova, et res aliae in orbem, veluti perpetua revolutione, succedant. Ita partim Fulgent. in suo Mythologico, partim l. 1. Natal. Comes, et Ricci. de Saturno.

Dicitur Urani, Poli vel Caeli filius; quod tempus a caelo gignatur. Ita Gyraldus de mensibus, Quatuor illum

liberos habuisse, Iovem ac Iunonem, Plutonem ac Neptunum memorant, qui totius inter se orbis imperium diviserint [Note: (1) Orbis clementis regitur.] quia Physica interpretatione ex quatuor elementis sub caelo orbis componitur. Ceteras vero proles iccirco Saturnum devorasse fingunt: [Note: (2) Senilis torpor,] quia, praeter haec elementa, reliqua creata, in tempore nata, tempore consumuntur. Ita communiter Mythologi.

Stellam quoque inter planetas supremam eius donarunt nomine; quod eius sideris vis frigida senili ingenio habituque non inscite exprimeretur.

Regem etiam faciunt, qui a Iove filio Graecia regnoque pulsus ad Ianum Italiae Regem venerit, gratus hospes, atque in partem regni admissus, postquam agricolendi rationem eam gentem docuisset. Unde et falce, tamquamtanquam fertilitatis messiumque inventor, donatur. [Note: (3) Fertilitatis autor.] Cuius deinde falcem in Sicilia occultatam ferunt, quod haec regio frugum sit fertilissima. Ceterum aurei iccirco seculisaeculi repertor dicitur, quod homines a bello ad pacis artes traduxerit, adeoque rerum omnium beaverit opulentia. Ita communiter omnes.

Platonici vero qui mundum ab anima quadam contineri ac regi existimabant regnum Saturni rationale imperium intellectus, regnum Iovis, [Note: (4) Rationis et appetitus im: perium.] regnum animae sensibilis dicebant. Quia vero plures vident ad bonum sensibile converti, aut regna, nisi per vitam activam non posse administrati, finxerunt Saturnum a Iove regno pulsum. ita Ficinus in 4. de legibus Plat. Farra in Theologia Orphica. Picus et Cartarius apud Ricciardum, quorum aliqui per Saturnum intelligentiam Caelestem, alii vitam contemplativam intelligunt, uti per Iovem activam. [Note: (5) Vita cotemplativa et activa.] Unde et regnum Saturni aureum, Iovis argenteo propositum, significat bonum intelligibile, in vita contemplativa, praeferri sensibili in activa. Eadem de causa dexterae auri Saturnum prae esse; sinistrae Iovem fingunt. Georg Venetus in Armonica mundi. et supremus inter planetas fingitur, [Note: (6) Intelligentia excellit inter bona.] quia intelligentia, bona excellit cetera.

Transisse etiam ex Graecia in Italiam, quia huc inde translata est. Saturnum per annum laneo vinculo constringi, et ante festum sibi diem solvi, [Note: (1) Partus prolis, vel frugum.] significat foetus in utero, vel fruges in terra, ante velut nodis ac vinculis adstringi, dum tempore laxentur. Ricciard. Physice etiam significat tardum istius planetae morum: ut Lucian. in dialog. de astrolog.

Saturnum in tartaro a Iove detineri, significat ipsius stellam ob scuram vix observari; a Iove vero vinctum esse, designat (ab appositione et coniunctione Iovis, [Note: (2) Bono malum opprimitur.] vim malignam huius stellae infringi ac mitigari: Natalis in Mytholog.l.2.c.2.

IUPITER.

Elementum ignis significat, ut Fulgentius in Mythol. vel ut alii, superiorem aeris regionem, uti Iuno inferiorem. [Note: (3) Ignis et Aer.] et haec quidem soror dicitur, quia eodem patre ac tempore nata: et coniunx, quia vicina et mollioris naturae, cum eodem ad rerum generationes concurrit.

Iupiter, ut Rex, in throno eburneo, sceptrum sinistra, dextra fulmen, Gigantes pedibus substernens, Aquila iuxta Ganymedem elevante [Note: (4) Deus Iudex proborum et improb.] (ut Albricus de imaginibus Deorum) significat; Deum iudicem improbos sententia mortis fulminantem, dignos ad caelum extollentem.

Iupiter Meragenes Parcarum dux, [Note: (5) Deus morti praeest.] significat, illum moderari fata. Ricci. in Voce Iupiter.

Iovis Troiani statua, cum tribus in fronte oculis [Note: (6) Deus omnia cognoscit. Imago S. Trinitatis.] significat, Iovem caelum, mare, et terras curare. Idem ibid. Forte et quaedam imago Trinitatis est, ac visus omnia intuentis; praeterita scilicet, praesentia, et futura.

Iovis simulacrum in Creta sine auribus esse, [Note: (7) Iudex incorruptus.] significat, illum esse iudicem incorruptum, qui omnia sciat, ideoque nec auribus egeat, munerum vero corruptelam et excusationes non audiat. Valerian. lib. 33. et Calcagninus de rebus Aegypt.

Iovem inter tympanorum et cymbalorum strepitus esse servatum, [Note: (8) Harmonia caelestis.] significat, iuxta pythagoricos, aetheream

regionem, ob motus celeritatem, harmoniam efficere. Natalis supra.

Iovem ab apibus nutritum inter Melissae et Amaltheae Nymphas, [Note: (1) Elementorum generatio.] significat, elementa se invice gignere: ut apes, quae Mas et femina non sunt. Natalis ib.

Iovem deiecisse Saturnum patrem regno, potestatemque gignendi sustulisse, [Note: (2) Caeli incorruptibiles. Unus tantum orbis.] significat, aetheream regionem non corrumpi, ut cetera, tempore: ac deinde, alia elementa (quae velut Saturno genita et subiecta) mundumque post hunc alium non futurum. Natalis ib.

Per Iovis caput omnia in lucem prodire, ut est apud Orpheum, [Note: (3) Dei Sapientia omnium origo.] significat, omnia creata per Dei sapientiam ab ipso tanquam capite ac fonte procedere. Georg. Venetus Armon. fol. 37.

Iupiter in throno sedens, sinistra in sphaeram subiecta (quae duo in medio capita se invicem respicientia complectitur) incumbens, iuxtaque armata Pallas [Note: (4) Deus noctu diuque omnia gubernat.] significat, Principis in orbe regendo Providentiam et prudens consilium. Duo autem capita, quorum alterum coronatum semiluna, alterum sole erat, quod diu noctuque vigilanti Principi attendendum esset. Erizzus apud Ricciardum in voce Iupiter.

Iovem cum aliis Diis convivium Oceani adiisse [Note: (5) Sol et sidera humores Maris attrahunt.] est solem cum stellis terrae humoribus pasci. Erizzus ib.

Iupiter in templi porticu collocatus cum hasta, vel sceptro in manu sinistra, et fulgure in dextra, [Note: (6) Deus et regit et corrigit puniens.] significat Iovis stabilem virtutem tam in regendo, quam puniendo. superiori corporis patte nudus. et rectus infra, [Note: (7) Deus caelestibus patet: latet mortales.] indicat se tantum caelestibus, non mortalibus, conspicuum. Iulius Iacobonius apud Riccard.

Iupiter apud Thebanos arietis pelle, indutus (qua illum quotannis toga, ariete mactato, honorabant.) [Note: (8) Impius suo sibi ingenio Deum fingit.] (ut Herodot.l.II.) significat, quemvis sceleratum suum sibi fabricari idolum, suis conforme motibus: immundos quidem arietem, aut caprum, voluptarios suem etc. Vide Caussin l.2. de Diis.

Iupiter Centauros in nubibus depingens [Note: (9) Labor et occupatio indigna vire.] Philostr. in vita Apollon. l. II. c. 10.) significat, viros

principes inutilibus sese nugis occupantes, qualis Domitianus, qui captandis muscis intentus erat.

Ganymedem a Iovis aquila in caelum raptum, significat, illum a Iove sub aquilae, signis auspiciisque pugnando interceptum, [Note: (1) Congressus impar. Virtutes Deo placent.] ut Fulgentius l. 1. vel Deum laetari virtute et prudentia, tanquam pulchritudine animae, ornatis, illosque in caelum extollere. ut Acchilles Bochius, et alii.

Iupiter in dextra fulgur tenens, et sinistram applicans vasi cui inscriptum KAL/ON: et Saturnus contra habens falcem, ac sinistra tangenus vas, cui inscriptum KAK/ON: et inter utrumque haerens puer iniciens dextram in dextrum vas, sinistram in sinistrum, tamquam prompturus ex utroque aliquid: [Note: (2) Voluptas huius vitae mixta doloribus, vel prospera adversis.] significat, dolorem voluptatibus; aut amara dulcibus, et adversa prosperis coniungi. Achilles Bochius symb. 8.

Iupiter Custos, in cuius sinu Domitianus Imperator [Note: (3) Deo protegente Reges tuti.] qualem ipse insigni templo veneratus est, significat, tutissimum esse, qui in Dei protectione acquiescat; cui aequum sit, ut Reges se committant: qui, ut protectores Nationum, Deum sibi protectorem habeant. Sueton. in Domitiano.

Iovem deglutisse uxorem Metim, gravidumque, Palladem ex capite peperisse, [Note: (4) Consilio sapientia nascitur.] significat, ex consilio (quod per Metim intelligitur.) nasci Sapientiam, Natalis l. 2. c. 1

Iovem in varias formas commutatum, ut serviret libidini, [Note: (5) Libidine homo fit bestia.] est, hominem huic vitio deditum bestiarum affectus et figuras animo induere; sed dum ad custoditam Danen in aurum mutatus illabitur, [Note: (6) Auro potissimum cociliatur amor.] significat aurum perrumpere omnia, Natalis ib. ex Horat. Homerus dum in sua Iliade Iovem solum vigilantem, ceteris Diis dormientibus, inducit, [Note: (7) Principis vigilantia.] ostendit, illum qui praeest, ceteris quiescentibus, vigilem esse debere. ut Ricciardus. Idem dum Iovem asserit, hanc Diis ceteris, potentiae, virtutisque ostentandae gratia, potestatem fecisse, ut carena fieret, quam ipse in caelo, reliqui omnes in terra apprehenderent, atque illa pars censeretur dignior, quae aliam ad se

pertraxisset, [Note: (1) Deus omnipotentia maior.] ostendit summum Numen inferiora ad se facile omnia victrici manu attrahere. Quin imago quaedam est in carnationis Dei ad se omnia trahentis ut Tirinus et alii scripturae interp. per hanc vero catenam [Note: (2) Liberum arbitrium. Amor Dei.] Iul. Camillus intelligit liberum in homine arbitrium, Natalis avaritiam et ambitionem, per quae Deus caelo extrahi nequeat; ego amorem dixerim, qui in Deo, quam homine potentior. Caelus pater Saturni tria vasa in caelo condiderat a Themide et Prometheo raris muneribus repleta. Ex his unum, quod erat plenum sapientiae, Saturnus sibi vendicatum Palladi custodiendum tradidit: alia duo Iovi concessit. unum voluptate simul et doloribus plenum Venus asservabat; alterum labore ac virtute Iuno custodiebat. [Note: (3) Vita contemplativa sensualis.] Haec triplicis vitae inter homines, contemplativae ac solitariae, voluptariae deinde ac sensualis, activae denique ac civilis quaedam imago sunt. Farra apud Ricciard. loc. cit.

NEPTUNUS.

Aquae elementum significat, vel potius, vim effectivam eius: uti Amphitrite vim illius generativam. [Note: (4) Mare et vis eius generativa.] ut Georg. Venetus in Armon. ait. Denique potissimum spiritum, vel mentem divinam, quae per omnia maria diffusa est. uti eandem virtutem in aethere Iupiter; in aere Iuno designat. ut Natalis l. 2. c. 8. et Ricciard. in voce Neptuni. Neptunum quinque partubus fecundum esse, atque ex iis denos filios, semper geminos, protulisse: [Note: (5) Aqua ad quinque corporum compositio. nem concurrit.] significat, ab eo potissimum quinque corporum, lapidum, metallorum, plantarum, animalium, tum ratione carentium, tum utentium, formas componi: nam omnium rerum semen, vel liquidum, vel liquore macerandum, generationi aptatur. Deinde res quaelibet duabus partibus, ceu gemellis, materia scilicet et forma componitur. Ita Ficinus in Critia.

Neptuni filii crudeles designant piscium inter se, genusque suum inclementiam [Note: (6) Piscis pisci, homo homini lupus.] et voracitatem. Natalis l.2. c. 8.

Neptunus medio corpore nudo super aquas eminens,

equis vehitur, quos ex terra percussa excitasse fingitur, [Note: (1) Moderator equorum vel navium peritus.] quod illorum usum mortales docuisse feratur, curru vehitur accinctus Tritonibus, quod undis naves, uti rotis currus, cum strepitu propellantur. Natalis l.2. c. 8. Neptunus cum Pallade certasse memoratur Athenis pro principatu illic obtinendo, atque illum equum, hanc olivam produxisse; [Note: (2) Pax bello potior; liberalis ars illiberali potior.] illum belli, hanc pacis symbolum; illum negotiationis, hanc Musarum, ac proinde penes hanc victoriam stetisse, Plut. in vita Themistoclis.

Tridens Neptuni, [Note: (3) Triplex Virtus seu potestas.] vel, triplicis in aqua affectionis signum est, quod liquida piscibus serviat, fecunda agris, potabilis hominibus: ut Fulgentius meminit, vel (quod parum ab eodem sensu abest) triplicis in Neptuno potestatis argumentum in pisces, quos alit, in terram, quam nutrit; et aquas ipsas, quibus praeest. Vide Ric.

Neptunus, Ceres, et Venus iuncti, designant, pisces olera et panem, [Note: (4) Frugalis apparatus.] iuxta illud Naevii: coquus edit Neptunum, Venerem et Cererem. Ricciardus. Neptunum aliquando Nudum fingi: [Note: (5) Aquae potus salubris.] significat, aquas dulces, quod sine colore et quasi nudae sint, esse saluberrimas. Natalis l.2.c.8.

Neptunus apud Platonicos, [Note: (6) Tutor generationis [(transcriber); sic: generatiotionis] .] significat, eam virtutem quae generationibus praeest. Ficinus in Critia, Picus in Heptaplo c.3.

A Neptuno Theseum impetrasse mortem Hippolyti, [Note: (7) Stulta hominum vota.] quem mox extinctum doluit, significat, homines saepe a Deo petere, quae impetrasse noceat. Natalis ut supra.

PLUTO.

[Note: (8) Terrae elementum divitiae.] Inferius terrae elementum designat, etiam iuxta illos, qui attribuunt Plutoni divitias. S. Fulgentius l. 1. Equicola, Erizzus, Cartarius etc. Dicitur autem divitiarum Deus, quia teste Diodoro Siculo pecunias coacervare docuit, Deus vero inferorum dictus, quia in sortitione regni cum fratribus occidens, et, ut memorant, Hispaniarum tellus illi obtigit. Uti contra Iovi oriens, et Neptuno loca maritima atque infulae. Cartarius fol. 237.

Plutonem filium esse Saturni, fratremque Iovis ac Iunonis [Note: (1) Divitis a caelo et vere pendent. vel a Deo.] significat, omne divitiarum genus tempor nasci, et caeli aerisque bonitate ac temperie procreari. Natalis l.3.c.9.

Pacem nutricis loco habuisse, [Note: (2) Pax opes alit.] dicitur: quod pax divitias maxime alat, habere claves inferorum dicitur, quod hae sedes clausae, nulli ad reditum pareant.

Rapuisse Proserpinam Cereris filiam. [Note: (3) Sementis.] Id est semen a frugibus natum; quod semina diutius terra obtegantur, priusquam succrescant. Natalis ib. ex Cyc.

Dictus et Rex mortuorum est, [Note: (4) Mors, Exequia.] quod primus exequias et funebrem pompam repererit. Unde et cupresso coronatus, quod, ut illa recisa nunquam revirescit, sic mortui non redeant ad vitam, quin et Narcisso, mortuis grato flore ob infelicem Iuvenis casum, revinctus est. Cartarius fol. 236.

Cerberus Plutoni triceps addicitur; quod terreat ac ominetur omni animali in terra, aere, marique orto, redeuntique per mortem ad terras. [Note: (5) Mors omnia terret.] Cartarius fol. 273.

Tres furiae adiunguntur,
[Gap desc: Greek word]
, quasi non cessans pausansque, nimirum furere:
[Gap desc: Greek word]
, quasi ultio, aut poena caedis:
[Gap desc: Greek word]
, id est, magna contentio, vel secum, vel cum aliis [Note: (6) Mors infelix damnatorum.] hae videlicet damnatos maxime cruciabunt [(transcriber); sic: crnciabunt] . Tres eidem Harpyiae [Note: (7) Mors rapit omnia.] . (
[Gap desc: Greek words]
, id est, rapiendo) a Virgilio assignantur: uti et Parcae totidem, de quibus infra, ubi de Deabus agetur. Inter hunc comitatum Albricius cum depingit, hominem terribilem in sulphureo solio, dextra sceptrum, sinistra animam stringentem,quatuorque inferni flumina de throno emanantia, Cerbero, Proserpina reliquisque, supra comitibus adiunctis, [Note: (8) Luciferi et infer. ni, eiusque paenarum imago.] Vide de imagine Deorum.

Plutus, qui a Pausania a Plutone distinguitur, a Gyraldo confunditur, apud Lacedaemonios caecus reperitur, et claudus, ac iacens: quod, scilicet, aliis iacentibus otiosisque obveniat, claudus autem sit, cum ad probos veniendum, caecorum vero more bona distribuat. [Note: (9) Opes fortuito obveniunt, vel hominem ex cacant, ad bona tardum.] vel, quod hominis rationem, excaecer,

voluntatem in bono claudicare, vitam otio diffluere faciat: apud Rhodios tamen videns, et cum alis reperitur, quod illa specie caelo delapsus credatur, et ad homines venisse. Cartarius fol. 383. et 4.

Esse ver o Plutum in numero maiorum Deorum, [Note: (1) Maior opibus. quam virtuti honos.] significat, divitibus quam vis sicariis et latronibus, maiorem quam virtuti ac scientiae honorem tribui. Natal. ibid.

VULCANUS.

Ignem omnium sensu designat, qui a Iove et Iunone in caelo natus, ac denique deturbatus in Lemnum insulam, ob deformitatem, dicitur, quod ignis fulmineus in aere nascatur, et contrita superiorum corporum, densitate ac frigore constrictus, elidatur in terram. [Note: (2) Fulmen in aere natum terrae illiditur oblique.] Lemnos autem Insula imprimis fulmini obnoxia fertur. Claudus vero fingitur, vel quod oblique fulmen descendat; vel quod ignis in terra alitus oblique sursum feratur: vel, quod, ut claudus sine baculo non incedit; sic nec ignis hic; sine liquore alatur. Cartarius fol 88. et seq. Pierius, vel ethice, ira Dei, quae pede claudo venit, ut Hor. sed ferit graviter. Valerianus, Natalis, et alii. Albricus addit iuxta decidentem e caelo officinam fabrilem depingi solitam, ad fulmina Iovi cudenda intactam, et aquilam vicinam, ut Iovi deforat fulmina. [Note: (3) Celeritas fulminis. vel. Imperator pro Deo, mundum terrens.]

Vulcanum habuisse uxorem Venerem, significat [Note: (4) Generatio rerum ex calore et humore] ex calore et humore rerum generationes fieri. ita Valerianus et Natalis. vel, quod pulchritudo sit potissimum effectus caloris vitalis, ita Gregorius in Hermath. lib. 6. Esse vero nutritum a Thetide et marinis Nymphis, [Note: (5) Ignis caliginoso humore alitur vel. Venerem ali vino.] ignem uliginoso humore pasci. Natalis l.2. cap 6.

Vulcanum Iovi cudere fulmina in lemno per famulos Brontem, qui tonitru, et Steropem qui fulgur, ac pyracmonem, qui incudem igneam designat. [Note: (6) Tempestas fluminea vel ethice. Ira inflammatus.] facile, quid significet, intelligitur, ex loco fulminibus obnoxio, et famulorum etymis, cum tonitru fulgur, et excussio ignis cum fulmine sint conuncta. Vide Natalem supra. Elegans quoque hominis ex ita tumultuantis

imago est: in quo appetitus Pyracmon, Steropes in flammatio, Brontes vox est.

Vulcanum habuisse aram cum Prometheo communem, [Note: (1) Ignis ad artificiosa operantilis vel est scientia cum opere iungenda.] significat, illum, qui a Prometheo primum inventus est, ignis, (et ut fingunt Poetae caelo subductus) per Vulcanum deinde ad artificiosa quaeque opera adhibitum, Natalis ibid.

Vulcanus in cella aurea Iunonem vinculis adstrinxit, vindictae causa, [Note: (2) Aer terrae vicinus crassior] significat, aerem terrae vicinum torpere, nec superiorum corporum motu circumagi, et continuari. Natalis 16. Ethice, Amoris divini ignis superbiam coercet et obruit. Vulcanum irrito conatu Palladem ad coniugium sollicitasse, [Note: (3) Sapientiae studium cum illiberalibus artibus parum convenit.] significat, artes liberales cum mechanicis, et sapientiae studium cum servilibus occupationibus parum in eodem convenire; sed monstrum hinc nasci. Unde, et Vulcani et Minervae simulacra uno in templo, apud Athenienses, coniuncta, significat, studia sapientiae, et mechanicas artes florere Athenis. Cartarius fol. 387. Valerianus fol 135.

Vulcani pileus caeruleus, ignem esse caelestem designat. ut Cartarius, hunc vero lauro redimitum, significat, lauro virn quandam ignis occultam inesse, nam si cum hederae ramo confricetur, scintillas fundit. [Note: (4) Poetarum ingenia subtilia.] Iacobonius de Caesiorum gente cap. 13. Ethice Poetarum ingenia subtilia, caelestique igne incitata censentur, prae sertim ubi Baccho incaluere, per hederam significato.

Vulcanum securi Iovis caput aperuisse, Unde Minerva prosiluerit, significat, labore et conatu artes ac sapientiam parari. Sanctius in Alciati. Emblem, [Note: (5) Labore ars et sapientia paratur.]

Vulcanum mures adversus Sennacherib, Arabum Regem, emisisse eo tempore, quo Setum Aegyptiorum Principem obsidebat, qui arcuum chordas, clypeorumque lora ac coria consumpserint, [Note: (6) Clades ingens a vili, sed contempta hoste.] singificat, ex nimio aeris calore ac siccitate hoc murium genus enatum esse, ut Cartarius fol. 390. Ethice, contemptus hostis saepe ingens damnum intulit.

Vulcanum, Venerem, ac Martem nullum in urbe

Romae Templum habuisse, [Note: (1) Ignis, libido et bellum, sunt multarum, urbium exitium.] significat, ignem, libidinem, ac bellum procul ab urbis tectis removendum. Equicola lib. 9. de natura amoris.

MARS.

A Iunone sine opera viri natus [Note: (2) Ex regnorum et opum cupiditate bellum.] significat bella ut plurimum [(transcriber); sic: plnrimum] ex desiderio regnorum et opum, quibus Iuno praeest, nasci, Cartarius fol. 395. MARS in curru equis tracto armatus pingebatur, lupo, ante illum ovem deportantes [Note: (3) Mars fraterno etiam sanguine gaudet.] quod is vere mavors, veluti mares vorans, esset, ac diceretur. Ita Albricus de imagine Deorum. qui addit sub eiusdem curru Romuli Remum occidentis simulacrum pingi solitum; [Note: (4) Mars fraterno etiam sanguine gaudet.] quod hos Martis filios finxerint. Martem inter Thraces barbaras gentes, a Thraso, id est ferocitate educatum, [Note: (5) Martem feroces ani mi alunt.] significat, gentem illam maxime bellis addictam. Cartarius 599 et Natalis lib. 2. c. 7.

Martem fortissimum et celerrimum Deorum a claudo Vulcano implicatum retibus, signif. homines militares libidini deditos ab imbecillo etiam hoste superari. Cartarius. Mars pectore nudo, ut quandoque pingitur [Note: (6) Militem in trepidum esse convenit.] significat, virum militarem fortem et intrepido esse animo debere. Cartarius 399.

Mars ligatus apud Lacedaemonios, significat, martialem hunc populum esse, quique hoc Deo carere nolit. Cartarius fol. 407.

Marti Canis, lupus, gallus, vultur, et picus sacrantur. [Note: (7) Miles fidelis, ferox, vigilans, providus et coepti pertinax amatur.] canis fidelitatem necessariam bono militi; lupus ferocitatem et rapacitatem bellis familiarem; gallus vigilantiam, vultur praesagam providentiam; picus constantiam in labore et oppugnatione significat, nam picus durissimum lignum tamdiu rostro percutit, dum perfringat, et perforet. Cartarius fol. 408.9.

BACCHUS.

Nudus, [Note: (8) Vinum arcanum detegit.] significat, ebrietatem et vinum occulta et celanda detegere. Cart. in imag Deo. fol. 414.

Bachus modo puer, mode Iuvenis, modo vir, modo senex, [Note: (9) Duo aequinoctia et solstitia] significat, puer quidem, solem in aequinoctio vero; iuvenis, solem in solstitio aestivo; vir, solem in aequinoctio autumnali [(transcriber); sic: antumnali] , senex

solem in solstitio hyemali, ita Cartarius fol. 419.

Bacchus iuvenis laetus et exsultans, [Note: (1) Vinum moderatum hilares facit.] significat, homines moderate bibentes, laetos, iucundos, ingeniosos esse. Cartarius fol. 415. Alciatus illi, emblemate. 25. fistulam et tympanum addidit, ut laetitiam exprimeret. Torvus vero, hispida barba, trucique vultu senex, [Note: (2) Vinum immodicum efferat.] significat, homines per vinum immoderatum efferari. Cartar. fol. 418. Senex Bacchus calvi capitis, [Note: (3) Senectam properat.] significat, vinum accelerare senectutem. Bacchus cum Musis, a quibus nutritur, et quarum dux a Poetis fingitur. Alciatus illum cum Pallade iungit emble. 23. et cum Apolline 993. significat, [Note: (4) Vinum moderatum ingenium excitat.] vinum modetate sumptum doctorum ingenia acuere, ut Cartarius.

Bacchus in veste feminea, [Note: (5) Ebrii molles.] significat, ebrios molles et effeminatos esse. Cartar. fol. 425.

Bacchi ara cum altera Nympharum, in horarum templo, iuncta; [Note: (6) Vinum aqua temperandum] Vinum aqua salubriter temperatum designat; quod Amphictyon Rex Atheniensis, postquam diluendi aqua vinum rationem suis praescripsisset, ideoque complures foede antea curvati, recte ingredi inciperent, Baccho recto aram ea ratione erexerit Athenae l. 2 p. 28.

Cornua dant, [Note: (7) Vinum iram inflammat.] vel ob audaciam, vel ob iram, ad quam poti concitantur; vel, quod veteres soliti bibere ex cornibus; vel, quod ille boves docuerit per cornua subiugari aratro, atque iccirco eidem quandoque et falx additur. [Note: (8) Optima quaeque labore parantur.] Cartarius fol. 419. Quam falcem ei adiungi dicunt, quod vites putandae sint. Corona eidem datur a Poetis, vel ex hedera, ob memoriam Cissi pueri a Baccho in hederam conversi: vel ex vite, ob memoriam Staphylae Nymphae ab ipso in vitem conversae, vel ex ficu ob Sycam Nympham ab ipso in ficum conversam; sed revera, ob refrigerandi capitis virtutem, [Note: (9) Calida frigidis temperanda.] significat, calida frigidis temperanda. Cartar. fol. 430.

Bacchum ad mare confugisse, aut iunctus illi delphinus, [Note: (10) Marinae aqua vinum servat.] significat aquam marinam vino mixtam illud servare, Valerianus lib. 27.

Bacchum vi ignei fulminis a Semele matre, immaturo

foetu, profusum, ac deinde Iovis femori ad maturitatem usque insertum, hinc natum est, quod in montis Meri Iovi consecrati specum traductus, ibid. nutritus fuerit MHR\OS enim Graecis femur designat, ut non imperite coniecit Pomponius Mela lib. 3. cap. 8. et Plin. l 6 c. 21. Ceterum Bacchum fulmine partum ex terrestri Semele, id est, de terra vinum nasci, sed nondum maturum et potui aptum, nisi dum (ut Phornutus putat) pedibus ac femore in torculari pressum sit, vel potius, ut mihi placet, insertum utribus, purgatumque sensim fecibus fuerit Ita ex parte Sanctius in Alciati Embl. 23. et 25.

Bacchum provehi curru a pantheris et tigribus ducto, [Note: (1) Vinum Furiosos efficit.] significat, vino homines tamquam curruum rotas circumagi, ac velut tigrides et pantheras ferocire. Cartarius 432. fol.

Bacchus a Gigantibus in membra discerptus, coctusque et integer rursum gypso tinctus, [Note: (2) Multa vinum patitur antequam vase colligatur.] significat uvas a vite discerptas pressasque liquorem fundere; deinde calore solis excoctum denuo Bacchum, uvis reproductis, integrati vel potius vasi collectum includi. Cartarius.

In Bacchi orgiis bacchantes coronari serpentibus, et evax ululare, crudasque carnes inter compositam insaniam devorare, [Note: (3) Evae a Serpente delusae imago.] Evae a serpente deceptae quaedam est memoria, et adumbratio. Clem. Alex in exhort. ad Graecos.

Baccho ferula datur, quod correptionem mereantur, qui eo male utuntur [Note: (4) Ferula dignus qui vino abutitur.] Valerianus et Cartarius.

Bacchus aliquando autumnum anni partem significat [Note: (5) Autumnus.] Cartarius c. de Iano.

Bacchi faciem in vindemiis musto et ficu tingi solitam. [Note: (6) Bacchus vini et ficuum repertor.] significat, eum vitis et fici inventorem. Rhodiginus. l. 4. c. 15 antiqu.

Per Bacchum Noe intellectum esse, [Note: (7) Noe per Bacchum indicatur.] Goropius in Indoscythicis late ostendit: verum coniecturis potius, quam argumentis.

Quod Bacchi Thyrsus pineo vertice terminetur,

significat, sub Bacchi caeremoniis occulta latere; quia Nux pinea, eo, quod concludat fructum, [Note: (1) Res aut vita occulta.] rem et viram occultam signat, adeoque et Cybelae sacra est, quia vim semini intus terra tribuit, cum foris sterilis appareat. Goropius in Hieroglyp l. 7. fol. 104.

Albricus de Imaginibus Deorum sic Bacchum depingit. Erat homo nudus pectore, super tigridem, femineo vultu, capite cornuto, vitibusque coronato, manu sinistra poculum complectens, dextra racemum in illud exprimens, iuxta illum simia, sus, et Leo; [Note: (2) Ebrii vel ridiculi, vel sordidi, vel feroces.] quorum animalium sanguine Noe plantatam primo vitem irrigasse fabulantur, verum designatur his potissimum animantibus ebrios assimilari: ut pote, vel ridiculos, vel sordidos, vel feroces. Bacchi vultus femineus, [Note: (3) Vir ebrius femina.] Viros effeminari vino demonstrabat, cetera ex dictis habes.

Silenus senex ebrius, ventricosus, tremulusque Baccho in asino est adiunctus: [Note: (4) Vino homines brutescunt, tremunt, senescunt.] quia ebrietas et nervos tremere facit, et vitam in senium finemque protrudit et mentem, qua velut corpus provehitur, instar bruti asini hebetat. Ita Natalis et alii.

MERCURIUS.

[Note: (5) Eloquentiae, Negotiationis et ferocitatis praeses.] Modo eloquentiam, modo negotiationem, modo artem furandi significat. Unde tam Oratoribus et Legatis, qui facundia valere debent, quam mercatoribus et furibus Deus praefigitur. Quamquam ad distinctionem ea specie, qua mercatoribus ac furibus praeficitur, crumena illi non raro addita fuerit. haec Ricciardus ex communi omnium sententia.

Mercurius iuvenili erat facie, [Note: (6) Eloquentia nunquam senescit.] quod eloquentia, tam togata, quam palliata numquam senescat. Ita

Mercurii galerus in capite, [Note: (7) Eloquentia defendit, vel. Negotia Principum, aut Mercatorum tecta. esse debere] significat, iuxta Choulum apud Ricciard per eloquentiam nos defendi et protegi contra iniurias. Item legatum secreto Principum negotia tractare debere, iuxta Fulgentium lib. I. Vel Mercatorum negotia tecta potissimum habenda, ut idem existimat.

Talaria in pedibus, [Note: (8) Sermonis vel negotiationis celeritas.] iuxta Sebast. Erizzum, velocitatem

sermonis, iuxta Cartar et Fulgent. l. 1. negotiantum celeritatem designant.

Mercurii caduceus, seu virga serpentibus implexa, [Note: (1) Eloquentia armis dominatur] significat eloquentiam, prudentiam dominari armis. Vis autem soporifera, quae huic virgae inesse fingitur, mortuosque excitandi; [Note: (2) Eloquentia affectus immoderatos frangit, tacentes excitat.] vis eadem eloquentiae est, ad sopiendas mentium affectiones, et mortuos a sceleribus ad vitam homine dignam revocandi, ex communiori sententia, quamquam iuxta Fulgentium significet aliquando per negotiationes mercatorum opes quibus dominentur aliis, parari, aliquando iisdem ab infelicitate, tanquam a serpente, vulnus infligi. Vide in Mytholog. l. 1.

Mercurius grandiori aetate barbarus, [Note: (3) Eloquentiae aetas pondus addit.] eloquentiam significat, cum aetate coniunctam, efficacem esse. Valerianus l. 33.

Mercurius cum tribus capitibus ideo forte propositus, [Note: (4) Triplex in una scientia, vel persona rationali bonum ut in eloquente est memoria, ingenium, elocutie, etc. vel tria in oratione causarum genera vel SS. Trinitatis.] quod idem cum Aegyptio illo Trismegisto censeretur; bonus Sacerdos, bonus philosophus, bonus Rex, vel, ut Sanctius apud Alciatum loquitur, quia bonus physicus, ethicus, logicus, quam quam hoc privatum unius hominis sensum redoler. vel, significat vim magnam esse ornati sermonis, in triplici nimirum causarum genere: vel in trivio ducem ostensoremque viae cuius libet Mercurium esse, ut Ricciard. Sed et haec imago quaedam sanctissimae Trinitatis est.

Mercurii statuis vestis longo syrmate circumposita, [Note: (5) Homo doctus sed mollis.] significat hominem mollem gulae ac luxuriae deditum. Valer. l. 33.

Mercurii figura quadrata cum uno solum capite. [Note: (6) Sol qua tuor anni partes conficiens.] significat solem (quam ei significationem etiam Erizzus tribuit, qui alas Mercurii, Solis velocitatem indicare putat) distribuere quatuor anni tempora per quatuor mundi partes. Cartarius. lib. de imaginibus Deorum fol. 338.

Mercurii ad viam statuae, iuxta quas cumuli lapidum a viatoribus proiecti [Note: (7) Deo duce iter auspicandum.] significant, hac certius iter esse, ubi lapides assurgebant. vel, tollenda e medio

viarum impedimenta, ne sequentes viatores offendant: Nam transituri solebant collectos e via lapides in hunc cumulum asportare. Cartar. in titulo Mercurii, ut supra

Eaedem vero quadratae in scholis positae, [Note: (1) Mercurius 4. artium inventor.] significant, Mercurium invenisse Grammaticam, Musicam, Geometriam, palaestram. Mercurius, dextram brevi obarmatus gladio, et caput galea chlamydeque cum brevi accinctus tunica: qualis Argum occidisse fertur. [Note: (2) Eloquentia armis iuncta est potens.] significat, eloquentiam armis iunctam plurimum adversus hostes, qui saepe ratione sola ac voce non moventur, valere. Didymus in libre 16. Odyss. dicit Mercurium a Iunone in iudicium vocatum, quod Argo occiso primus caede manus inquinasset, sed a Diis illum absolutum, proiectis ad pedes ipsius suffragiorum tesseris niveis atrisque, eo quod aequum fuerit Iovi obsequi. [Note: (3) Cades ex legitime imperio aequa.]

Mercurius Argum perimens solem designat, [Note: (4) Sol luce sua stellat obruit, vel Astutus fur.] caelum (cuius stellae sunt oculi) sua luce obruere, ut stellae excaecentur, Cartarius supra. vel significat, astutum furem centum etiam custodes fallere. Fulgent l. 1.

Mercnrius nudus supra cancrum marinum considens, galero caduceoque instructus, ac sinistra chelam prehendens, [Note: (5) Doctor vel Mercator vigilans.] significat, Mercatores, nec nimis praecipites, nec tardos in negotiis esse debere; sed considerate agendum, Choulus de religione antiquorum Rom.

Gallus Mercurio additus, vel significat Doctorum [Note: (5) Doctor vel Mercator vigilans.] ad eloquentiam aspirantium, vel etiam Mercatorum ad opes, vigilantiam. Cart. et Choul. Sup.

Mercurius apud Aegyptios facie, partim clara et aurea, partim atra et obscura, [Note: (6) Eloquentia probis ac improbis servis.] significat, eloquentiam tam ad res caelestes, quam ad res terrenas: illic vero illustriori gloria, quam hic, adhiberi: vel eloquentiam in probis et improbis reperiri. Farra et alii.

Mercurium superos inferosque adire, [Note: (7) Per adversa et prospera, mare et terras mercator pergit.] quod eadem figura significabatur, est, ut Fulgentius, inquit, per terrae marisque, vitae mortisque pericula mercatori pergendum,

Mercurius hilari adolescentis specie basi quadratae insidens significat, artis stabilitatem [Note: (1) Ars bona. non fallit, aut destituit.] ingeniose iccirco. Alciatus illum hac forma cum fortuna coniunxit, ut moneret, arti magis, quam sorti fidendum. quod illa stabilis, haec instabilis reperiatur; embl. 8.

Mercurii antrum, ab Orpheo, plenum omni rerum copia, depictum, [Note: (2) Sapientiae iuncta felicitas est.] significat felicitatem provenientem ex sapientia. Farra in tractatu Mercurii f. 6. Mercurium cum Hercule praeesse palaestris, [Note: (3) Prudentia viribus iungenda.] significat, prudentiam cum viribus coniungendam. Natalis. l. c. 5

Mercurii statua ante ianuam locata, [Note: (4) Furfurem cavet.] significat, Mercurium, furum Deum, ab illa domo fures arcere. Natalis ib.

Mercurius templum in foro collocati, [Note: (5) Eloquentia ad reip. [Abbr.: rei publicae] . defensionem adhibenda] significat, eloquentiam in foro maxime ad salutem civium usurpandam.

Mercurius, sive, ut alii, Hercules gallicus, aurea ex ore catena defluente, auribus aliorum implicita, homines ad se trahere: [Note: (6) Eloquentia animos hominum trahit.] est, eloquentia, et vi consilii, alios in suam adducere sententiam.

Mercurio lingua sociatur, tanquam Deo eloquentiae manibus praeest, tanquam DEUS Mercatorum et furum, portulaca ipsi sacra, [Note: (7) Memoria.] memoriam indicat, Deo eloquentiae et mercaturae necessariam.

Mercurio fieri sacra, non vino; sed lacte, [Note: (8) Eloquentia suavis.] significat, vinum eloquentibus inimicum esse; quod linguam impediat, eloquentiam vero ut lac dulcem esse. unde et melle et ficu apud Aegyptios ipsi sacrificabant, [Note: (9) Dulcis veritas.] simulque elata voce clamabant, dulcis est veritas. Valerianus l. 53.

Mercurius cum fistula et cithara, [Note: (10) Musicae peritus.] significat, artis musicae Magistrum, cuius ipse repertor creditur. aut, ut Sambucus, Embl. 40. arte naturam perfici, quamquam haec significatio universalis nimium et indefinita sit.

Mercurius [Note: (11) Medicus eiusque proprietates.] apud Ioseph Horologium l. 2. Metam. Ovidii, significat Medicum. Virga serpente implexa, significat illi auctoritatem, cum prudentia coniunctam, necessariam esse. Animas illum ad inferos mittere et

revocare significat, illum exsuscitare, ut medicum, a morbis iam desperatos, et quandoque etiam non desperatos ad orcum mittere Talaria significant Medico celeritatem in curatione adhibendam.

Mercurius etiam legati pacifici exemplar est, [Note: (1) Legatus pacis.] quia medius ipse imos summosque Deos conciliare est dictus, et pugnantes inter se serpentes virga interposita, pace, et amicitiae complexu rursum coniunxisse. Natal. et alii.

Mercurius cum quaedam Admeti Regis armenta in silva condidisset, Batto pastore conscio, et silentium pollicente, ut fidem hominis exploraret, mutata persona ad Battum reversus, pretio facile, et fidem et silentium extorsit. in cuius periurii causam eum in lapidem, qui index vocabatur, convertisse fingitur. [Note: (2) Perfidiae ad aliorum exemplum punita.] quo significatur, perfidiam, praesertim in Deum graviter puniri ad exemplum aliorum, vide. Ovid. 2. meta.

Albricus Philos. de imag. Deorum pleraque coniungit, atque ita Mercurium describit. Erat homo in capite, et pedibus alas habens, [Note: (3) Ingenio et opere iuxta promptus.] in manu laeva virgam soporiferam implexam serpentibus, et gladium incurvum, quem harpen dicunt. [Note: (4) Bella et paci idonea eloquentia] fistulam syringen dextra ori admovebat, eloquentiam designantem, galerus in capite partim albus nigerque [Note: (5) Inter adversa et prospera nos defendit eloquentia.] et utriusque sexus, quem pro libitu assumebat: gallus iuxta, et prostratus [(transcriber); sic: prostratns] victusque Argus, mercatores item, quibus loculi praesecabantur. Addit nonnullos eum capite canino effinxisse, lanceamque pro sexu virili, et pro muliebri colum tribuisse; [Note: (6) Sol eiusque proprietates. vel ethice Ratio quae hominem illustrat.] quod eloquentia apud viros iuxta feminasque dominetur. Caninum illi caput vigilantiam in quovis, sive mercatoris, sive oratoris officio, necessariam esse ostendit.

APOLLO.

Ex communi omnium sententia, solem designat, cuius capilli prolixi et flavi, solares sunt radii, eius sagittae, radii aestivi, non paucos suo calore interimentes, sive etiam terrae viscera penetrantes. Iuventus, est solis vigor, post ortum reditumque idem exsistens, neque umquam senescens, omnia vero inferiora etiam

vegetans alensque. Cartarius, Natalis, et alii. Persae tamen solem sub nomine Mithra colebant: quem Leonis vultu cum tiara et persico habitu [(transcriber); sic: habitn] exprimebant; quod Sol in ter sidera, uti Leo inter animalia excelleret. [Note: (1) Sol inter sidera excellit vel Ratio inter potentias hominis.] hic utrisque manibus bovis cornua (quae per lunam intelligebant) comprimebat, quod luna a sole lucem hauriat. Vide Solinum de sole l. 2. c. 9. Eadem Rationi humanae ethice facile applicabis.

Apollo cum lyra quatuor aut trium chordarum, gravi, acuta, media: significat, solem quatuor anni partes moderari, et distinguere [Note: (2) Sol qua tuor anni partes moderatur.] nam gravis hiemem, acuta aestatem, media inter utrasque, ver et autumnum (quae temperatae anni sunt partes) designat, quod si quatuor chordis lyra instruatur, non difficilis quoque futura est applicatio. Iacobonius de prisca Caesiorum gente. cap. 3.

Apollinem cithara canere et Musas iuxta voce, [Note: (3) Musica maerorem abstergit. Et Ratio.] ut apud Homerum est, significat, musicam expurgare animi maerorem. Athen l. 14. c. 11.

Apollinem novem praesidere Musis, est, reliquis solem orbibus caelestibus tamquam illustriorem, et virili efficacia praeesse, qui orbes iuxta Pythagoricos harmonico concentu modulantur [Note: (4) Sol orbibus novem caelestibus praeest. vel eth. Ratio novem potentiis internis, et externis.] Ricciardus hic ex altis auctoribus. Nos eadem Rationi adhibemus.

Apollinem clypeum habere rotundum, [Note: (5) Sol hemisphaerium illuminans Ratio corpus nostrum.] significat, nostrum Solem hemisphaerium simul illuminare quod instar clypei extenditur. Cartarius fol. 62.

Apollinem habere in dextra manu Gratias, in sinistra arcum et sagittas, [Note: (6) Solis astus et prodest. et nocet. Vel. Ratio nobis ad recte et male agendum Dux.] significat, solem et salutem, et gratiam rebus inferioribus tribuere, ac simul illis nimio calore nocere Iacobo: supra, et Georgius Venetus. cant. 5. qui tamen illud summo soli, Deo, applicat; nec immerito: nam ut apud Platonem est, Apollini et soli dedicatum templum, ubi ille lucem increatam significat. Ficinus in 12. de legibus Platon.

Apollo a Lacedaemoniis pictus puer nudus, quatuor auribus, et quatur manibus. [Note: (7) Ad sapientiam acquirendam multa nobis audienda, facienda multa.] sapientiam designat, ob quam acquirendam multa nobis audienda, multa facienda. Valer. et Farra in Psiche, et forte

quatuor datae, quod vel toto anno, vel omni aetate audiendum.

Apollinem suis sagittis Pythonem interfecisse, [Note: (1) Sol putredinem terra exsiccat: Ratio, vitiorum sentinam.] significat, Solem suis radiis de terra putredinem, morbos in hominibus generantem, sustulisse. Cartarius et Natalis. 4. c 10. vel significat vanam credulitatem, Pythonis oraculo alitam, luce manifesta veritatis opprimi. ut Fulgentius l. 1. Mythol.

Apollinem patrem Aesculapii fuisse, unde Hygeia nata est [Note: (2) Sol parens sanitatis. Ratio virtutis.] (id est sanitas, tanquam a medico peritissimo) significat, solem generare aerem purum, et ex illo consequi sanitatem. hinc Apollo inventor medicinae apud Poetas dictus est.Cyclopas vero sustulisse, iccirco dicitur, quod hi Iovi subministrassent fulmina, quibus filius Aesculapius interiit: [Note: (3) Sol nubes nebulasque dissipat. Ratio ignorantiam] id est, nubes nebulasque fulminis altrices, aerisque puri corruptrices sustulit. Ita Cartarius et Natalis.

Apollinis 7 liberi ex Rhodo Nympha, [Note: (4) Solis beneficio 7. artes liberales vigent.] septem artes liberales, solis beneficio niti conservarique designat. Ricciardus in titulo Apollinis.

Apollinem cum Cupidine contendisse arcu et sagittis, atque ab eo superatum esse. [Note: (5) Delectatio utilitatem saepe vincit.] significat, utilitatem eum delectatione contendere, sed hanc superare: potentiores enim sunt amoris radii, quam solis, Ioseph. Horolog.

Apollinem pastorem esse, [Note: (6) Sol alit omnia inferiora: ratio omnibus potentiis praesidet.] significat, solem omnia, quae generat, pascere. Erizzus in numo Heliogab. fol. 652.

Apollo, Iupiter et Minerva legibus praesidentes, [Note: (7) Leges sapientia, potentia, et clementia nituntur.] significatn leges potentia, (quae in sole prae reliquis planetis, maxima) clementia, et sapientia niti. Ficinus in lib. de legib. Platon.

Apollinem et Neptunum inter penates coli, [Note: (8) Calor et humor duo principia, conservantia rerum.] significat, apud Physicos, calorem et humorem duo esse principia quibus maxime nituntur, et conservantur res humanae. Unde sontibus igne et aqua, tanquam rebus maxime homini necessariis, inter dictum. Iacobonius de Caesiorum gente.

Apollo ligatus aurea catena ad simulacrum Herculis

apud Tyrios, [Note: (1) Deus amore fortissime stringitur.] significat, illum populum, Apollinem, ne abs se discederet, Herculi orbis tutori obstrinxisse. Cartarius supra fol. 62.

Apollini tres insidere Gratias, quarum una lyram; altera tibias, tertia fistulam tenet, [Note: (2) In Deo omnis omnium rerum gratia.] significat, in Deo omnem pulchritudinem, gaudium et amoenitatem esse. Georg. Venetus Armon. Cant. 1. 4. 5.

Apollinem apud Syrios barbatum fingi, [Note: (3) Deo nihil ad absolutam perfectionem deest.] significat, Deum nulla in re imperfectum; Sed omnibus numeris absolutum, multorum annorum, et prudentem Natalis lib 4.c.10.

Apollini sacras esse cicadas, [Note: (4) Musica.] significat, Musica delectari. Natalis ib. Laurum in turela eius esse, perennitatem solis in dicat; ut Choulus fol. 158. vel, ut Natalis, Daphnen Nympham fluminum amasse fingitur, quae deinde in laurum sit conversa. [Note: (5) Laurus aquis et sole gaudet Poetae laude et vino aluntur.] quod laurus iuxta aquas a sole maxime alatur. Fulgent. l. 1. Mythol.

Corvus Apollini dicatus est, quod inter medios aestatis calores solus ab ovis foetum excludat. Lupus eidem addictus est, quod ex Latona in lupae speciem versa natum fabulentur. Gyral lib. de mensibus. Septenarius Apollini sacer est: vel ob septem planetas, inter quos est princeps. vel, septem artes liberales, [Note: (6) septem planeta vel septem artes lib.] quibus praesidet: vel ob septimum mensis diem, quo natus est. Ricciardus hic ex Paulino Porro unitas Apollinem apud Pythagoricos designabat; [Note: (7) Sol solus et unus, ita et Deus] quod sol solus et unus sit. Caelius de rebus Aegyptiacis.

Apollini quadrigam dari, [Note: (8) Solis quadriga sunt 4. anni partes. Equi 4. diei totidem partes.] significat, quadripartite ab ipso annum distribui, quatuor vero equi Erythraeus quasi rubens, tres primas, rubentis diei horas signat. Aethon, velut splendens, tres diei horas sequentes; Lampos id est, coruscans, tres a medio die horas. Philogeus terrae amans, tres horas vespertinas indicat, Petrus Bongus de quaternario. et Fulg. l. 5. Ex Ovid met. diversis aliquanto nominibus censentur, ut Eous quasi lucem ferens, Aethon, id est, splendens; qualis sol assui gens. Pyrois igneus, qualis in meridie, ac deinde Phlegon id est inflammans.

Apollinem tripodem habere sub capite, vel pedibus,

ac divinationis esse Deum, [Note: (1) Sol obscura manifestat, et Deus occulta.] significat, Solem omnia obscura, luce manifesta patefacere. Fulgent. l. 1. Tripus vero illi vanicinanti suppositus est, [Note: (2) SS. Trinitatis imago.] propter primum numerum perfectum Deo debitum ut Ricciardus.

Albricus multa horum in Apollinis imagine iungit, quam plerumque iuvenili exhibitam specie dicit, tripode super caput aureo, quod cinctum esset corona gemmarum duodecim, [Note: (3) Sol duodecim signa zodiaci conficit per annum SS. Trinitas. 12. Apostolici.] in manu dextra sagittam, arcum, et pharetram, in sinistra citharam tenebat, [Note: (4) Sol radiis delectat et affligit.] triceps monstrum sub pedibus, corpore serpentino, capite lupino, canino et Leonino. [Note: (5) Ratio triplicem concupiscentiam.] iuxta viridis laurus corvus supervolitans niger. Sub lauro Musae, Python serpens haud procul confixus iacebat inter duo Parnassi iuga, imago sedens exhibebatur. iuta Castalio fonte scaturiente, quae ex mente. Georgii Veneti, et Ficini in Cratilo, ac de legibus Platonis, facile Deo summo bono adhibebis: nam ipsius divinitatem simul et Trinitatem ex tripode, aeternitatem ex stabili Apollinis iuventute, et viridi semper lauro colliges, corona Deum, mensium 12. omnisque temporis, et creaturarum auctorem, significat. cithara, amicis concordiam et pacem; sagittae et arcus, inimicis bellum [Note: (6) Deus inimicis bellum, amicis pacem offert.] et hostilitatem denunciant, triplex monstrum sub pedibus triplicem concupiscentiam, carnis, oculorum et superbiam vitae. lupus, voracem, canis, vigilantem; superbum Leonis caput designat. Python est diabolus superatus. Duo iuga Parnassi duplex [Note: (7) Natura Christi duplex.] Christi natura est, unde Castalius fons manat derivatae in nos per Christum gratiae, quae ex supra dictis facile assequeris.

AEOLUS.

Ventis imperans, [Note: (8) Homo appetitum inordinatum cohibens.] hominem significat iustum, qui animales appetitus, inclinationes, motusque tamquam ventorum turbulentiam frenat imperio. Aeolum carcere a Neptuno clausum regnare, significat, appetitum hominis inferiorem a superiore cohiberi. Landinus in Camald. 9. Georg. Venetus.

Effigiem eius Albricus exhibet stabar. inquit, homo

in antro succinctus ex lino veste, sub, pedibus flabra, et fabrilia instrumenta tenens, per admota ori cornua manu utraque, sex ventos efflare videbatur. Iuno (quae regnum ei asseruisse dicitur,) a dextris adsistens coronam imponebat, a sinistris Nympha seminuda eius coniux.

Aeolum a Iunone flecti, ut ventos tempestatesque solvat, [Note: (1) Honoris cupiditas solvit affectiones.] est in feriorem animae partem honoris cupiditate affectiones immoderate laxare Landinus supra

Aeolum ventos in utre conclusos Ulyssi dare, [Note: (2) Ventorum vim docere, ut declinetur et regatur.] significat, Aeolum Astrologiae peritum, ortum ac vim ventorum docuisse Ulyssem; ut, velut in potestate ventos haberet, ita iis ad opportunam navigationem uteretur. Palaeph.

Aeolus Rex ventorum cum 12. filiis, [Note: (3) Annus et duodecim menses.] significat annum et 12. eius menses. Valerius l. 14.

IANUS.

Modo bifrons, modo, sed rarius, quadrifrons, [Note: (4) Quatuor anni partes vel quatuor mundi plagas.] hac ultima forma quatuor anni partes (Ianus enim in caelo Solem, in terra aurum, vel Principem significat) vel, ut aliqui, quatuor mundi plagas, quibus imperasse creditur, designat. Bifrons. [Note: (5) anni principium et finis vel ortus et occasus. vel praeteritum et futurum.] vel quod Deus Calendarum anni principio et fine praesideat; vel, quod sol diem in ortu, in occasu noctem aperiat, in hieme claudat, (quocirca et una facies iuvenis, altera senis) vel, quod tempus praeteritum et futurum signet, quae duo tempora maxime etiam Principi prudenti, quem Ianus designat, observanda. vel denique, secundum Platonicos quod duplicem in nobis appetitum, intellectualem, caelestia spectantem, et sensibilem terrena, indicarer, [Note: (6) vel appetitus intellectualis et sensibilis] ut Rhodiginus lib. I. c. 44. vel, quod Superum et Inferum Ianitor diceretur. [Note: (7) vel Mors per quam ad superos aut Inferos; transitur.] ut Crinitus l. 4. cap. 10 de honesta disciplina. De ceteris lege Cartarium et Ricciardum in Iano.

Ianus cum clave erat; [Note: (8) Belli pacisque potestatem habens.] quod tempus diei, vel anni, vel belli, vel pacis aperiret, et clauderer cum virga; [Note: (9) Imperium utriusque orbis.] quod terrae universae imperaret. Cartar. fol. 46. et alii.

Ianus biceps, sine manibus ac pedibus quadrato

insistens lapidi [Note: (1) Deus solo verbo operatur omnia.] significat, Deum, neque manibus, neque pedibus egere; sed verbo efficere, ac regere omnia Valer.

Iani sub pedibus arae duodecim, [Note: (2) Annus duodecim mensium est.] vel menses anni, vel signa Zodiaci indicant. Cartar fol. 52.

Ianus habens in dextra manu indicem cum pollice extensum, ceteris digitis in volam contractis, in sinistra pollicem indice complectens, medio in palmam inflexo [Note: (3) Annus. 365. dies complectitur.] significat, anni dies: nam dextra ea ratione 300 sinistra 65. indicat. Cortarius fol. 49. Rationem numerandi apud Rosinum invenies. Iani templum apertum, belli tempus significat, Deo veluti contra hostes profecto; clausum vero [Note: (4) Bellum, Pax.] pacem ostendit, quasi Deo domi residente Alexand. l. I. c. 14.

PAN

Ex communiori sententia atque ipso vocis etymo universum significat, eius pars superior hominis aethera caelestemque mundum designat, ubi omnia cum ratione administrantur: inferior pars hispida et caprina, inferiorem mundi partem herbis arboribusque hispidam, et sensuum affectionibus, generationique (ut per Hirci lasciviam indicatur) et putori ac corruptioni obnoxiam. [Note: (5) Orbis cum caelestis tum terrenus: vel homo microcosmus duplex.] Pardi indutus pelle, varietatem, cum in caelo siderum, tum in terra viventium indicat. Panem esse Deum Pastorum, alere demonstrat mundum creata. Silvestrem ac solitarium esse, ac proinde pinu coronari (quae solitudine gaudet) Solum esse ac unum mundum [Note: (6) Unus mundus in quo creaturae aluntur.] indicat. Cornutum in fronte esse, lunae cornua designat [Note: (7) Lunae in haec inferiora vis magna.] ut quae sua potissimum vi in haec inferiora influit, ac penus quaedam ceterorum vocatur siderum, in quam virtutem suam circa haec inferiora refundant. Prolixa eius barba solis radios repraesentat [Note: (8) Radii solares.] eius cum Luna coniunctio erit mutui sideris irradiatio. [Note: (9) Luna a sole lumen habet.] Baculus quem manu gerit, rerum moderationem, [Note: (10) Mundi Imperium.] fistula cum septem cicutis, totidem sphaerarum caelestium harmoniam ostendit. Ita partim Ioseph. Horol. l. 1. metamor. Ovid. et partim Servius in Bucolicis Virg. Goropius et Valerianus, in suis hieroglyph. Haec Albricus eius imagine confirmat. homo,

inquit, cornutus erat, in cuius pectore, ac pelle variae elucebant stellae: femora herbis et frontibus cincta: pedes caprini! fistulam ori admovebat, Amore iuxta se prostrato. Quia natura Amore propagatur et conservatur.

Pan etiam apud Arcades solem supra mundanum, apud Philosophos causam causarum seu universalem designat, [Note: (1) Causa universalis Deus.] ut Georgius in Armon. canti. tom. [(transcriber); sic: ton] 1. Eius in capite cornua regnum, quod Deus habet, super omnia: pars inferior hispida, res creatae in terra sunt: superior lenis, caelestia: virga, potestas Dei super universa est,

Panem cornua inflantem, ad cuius sonum turbae fugiant, [Note: (2) Panicus terror.] Alciatus introducit, ut significet panicum terrorem, qui subito quandoque hominibus incutitur. Emb. 122.

Pan Mercurii filius apud Platonicos sermonem universum designat: sermonem quidem verum, dum vir est: falsum dum femina [Note: (3) Sermo verus, falsus.] ut Ficin. in Cratilo. vel, sermonem verum, ut homo est: ut caper, falsum. Ita Cartar. fol. 139.

Pan cupidinem provocans, atque ab eo superatus, [Note: (4) Amor omnia vincit.] omnia ab amore vinci repraesentat. Ita Servi supra. vel certe naturam Amore conservationis producere universa quo et illud de Syringe Nympha referri poterit [Note: (5) Amor naturam conservat.] Cartar. f 519. quae Goropius non imperite Christo adhibet: uti et illud Panis in lana candida, lunam amantis, id est, in carne immaculata humanam naturam: [Note: (6) Deus incarnatus.] ut lex vetus ab eo lucem vitamque acciperet. Ita in Hieroglyph. l. 12. Pan Deus pastorum agrestium, [Note: (7) Christus Pastor uni versalis.] Christus spiritualium. Ut lib. 6. Pan agrius ductus; magis Christus agrestium Deus, inter asinum et bovem pastus ib.

Pan Caelum patrem habuit, Terram matrem, [Note: (8) Christi nativitas.] Christus ex caelesti patre, terrena matre. Goropius loc. cit. quam licet significationem ex primo conceptu inter Ethnicos nato Pan non habeat; accommode tamen habere potest.

FAUNUS

Sive Satyrus cornibus et caprinis pedibus, [Note: (1) Libidinosus.] significat, libidini deditos: ut etiam Satyri saltantes potantesque (apud Cartarium in imagine Iovis) et eruca herba Veneris provocativa, coronati: ut Alciatus signavit Embl. 72.

Satyrus ignem complectens, [Note: (2) Profanus S. scripturam exponens.] significat, vulgares homines Scripturam suo libitu exponentes: qua licet pulchra et utili, male ipsi, et ad suam perniciem utuntur. Castalius pegm. 43. Erectis enim auribus Satyrus in dicat divina investigantem: ut Goropius in Herma. l. 5. fol. 30.

PROMETHEUS

Variam apud varios explicationem habet, apud Platonem Prometheus formans hominem [Note: (3) Divina pro videntia creatrix.] divinam providentiam significat, omnia creantem. Cartar. in Prologo imaginum. Apud Plutarchum, rationem, seu mentem significat, quae corpus luteum informat, [Note: (4) Mens sive anima.] et de caelo nobis opes vitamque subministrat. Plutar. in l. de utraque fortuna. in quem sensum etiam Natalis l. 4 c. 6. loquitur; quamquam Orpheus tempus esse dicat. [Note: (5) Tempus omnia profert.] quod rerum omnium artiumque inventor esse censetur. ib. Budaeus vero in studio instituendo [Note: (6) Philosophus.] hominem Philosohum: Ioseph l 1. Metam. Ovid. virum Principem [Note: (7) Princeps.] intelligat. Ficinus denique in Argum. Protagorae superiorem esse Angelorum ordinem [Note: (8) Angeli supremi.] velit. Sed is de mente sensus communior veriorque est omnium. vide Rhodigin. l. 4. c. 20.

Filium Iapeti (quem Eustatius caelestem sphaeram interpretatur) et Themidis Prometheum et Epimetheum esse [Note: (9) Bona mens a Deo et Iustitia instruitur.] significat, a caelo et aequitate bonam mentem regi: Prometheum quidem, [Note: (10) Providus futuri] id est, providentem futura, Epimetheum [Note: (11) Paenitens malorum.] post mala resipiscentem. Rhodogin. et Natalis supra. Prometheum ignem Minervae et Vulcani ope ferula ad solem accensa; rapuisse, in terram, coque animasse formatum ante de luto hominem, [Note: (12) Anima caelestis originis.] significat,

iuxta primam Fulgentii sententiam, Dei sapientia et virtute inspiratam homini formato animam; iuxta alteram, significat, naturalis sapientiae ac naturae beneficio Philosophiam, scientiam atque artes ceteras, [Note: (1) Sapientia et ars omnis de caele est.] quibus, velut igne et spiritu, vita civilis hominum animatur, non de caelo habuisse, vide Rhodogin. ac Natalem supra: tum Ficinum, et alios.

Prometheum adhibuisse homini abs se formato particulas singulorum animalium, [Note: (2) Homo ceterorum animalium perfectiones complectitur.] significat, ea, quae in animalibus singulis excellunt, quaeque sunt affectiones et vitia, in homine eminere universa vide Natalem.

Pandoram quidam Prometheo attribuunt; Hesiodus a Vulcano fingit esse fabricatam, ad cuius elegantem ornatum Dii Deaeque omnes sua quisque dona contulerit. Venus formam, Pallas sapientiam, Apollo Musicam, Mercurius eloquentiam [Note: (3) Anima a Deo condita vel caro humana.] vel significat animam a Deo conditam: ut Fulgent. l. 2. vel terram rerum omnium parentem a Deo creatam, ut est apud Philon. de mundi opif. Vel, ut Valerian. Evae historiam repraesentat: cui illud de pyxide omnium malorum plena ab Epimetheo incaute reserata facile etiam competit. Vel carnem significat humanam ad Dei similitudinem efformatam, et ex quatuor elementis compositam; nam et in illam, post peccatum, omnia mala culpae et poenae, velut ex pyxide in orbem redundant. Rhodig. lib. 4. cap. 20. praeter quem vide Natal. et Ricci.

Prometheum Iovi obtulisse sub pelle bovis ossa, absconsis sub altera pelle carnibus, atque iccirco sublatis ab orbe ignibus punitum, [Note: (4) Deteriora male Deo servantur et offeruntur.] significat, homines, quod Deo, ex contemptu, offerant deteriora, merito eius vicissim donis privari. Vide Natalem.

Saxo alligatum in Caucaso monte, et a Iovis aquila, iecur perpetuo renascens arrodi; eo quod ignem caelo sustulisset: nec, nisi ab Hercule, liberari, [Note: (5) Per artes cum igne repertas, homines sibi ipsis noxii.] significat, Iovem homini ob artes cum igne repertas, quibus male ad suam perniciem abutuntur, curas infligere perpetuas, anxiamque eius mentem in corpus velut

in carcerem damnare: ut, nisi generoso mentis conatu velut ab Hercule quodam liberentur, salvi esse nequeant. vide Ricciardum.

Deucalion Promethei filius post diluvium in arca salvus, homines rursum fingitur cum Pyrrha uxore, iactis post se lapidibus, excitasse [Note: (1) Duros homines ad humanitatem excolere.] significat, virum prudentem, ac velut Prometheo ortum, homines duros ad cultum humanitatis et religionis institisse. Natalis.

PROTEUS.

Apud Pythagoricos hominis in bruta transformationem exprimit, [Note: (2) Per versi et inconstantis typus.] sed apud Clementem Alexand. Paedag. l. 3. c. 1. elegantius inferiorem hominem, ac cupiditatem, qua, velut in bruta, transformamur: [Note: (3) Brutali appetitui obsequens.] vel hominem versipellem, ut apud Asclepium est, quin et Ricciardus existimat Reges Aegyptios, indies vestimenta mutare, et velut nova apparere forma solitos, signati. vel hominem politicum, et prudentem, qui omnibus servire potest. [Note: (4) Homo versipellis et politicus.] ut Cartar. 257. Vel Sophisticum, qui veritatem mille artibus velare, ut Valeria. Vel saltatorem mimicum [Note: (5) Vel, Mimus.] ad exprimendos variorum flexus ac impetus idoneum. ut Rhodigin l. 3. c. 3. vel certe materiam primam [Note: (6) Materia prima.] omnes ad formas idoneam. Alciat. denique Embl. 182. primum saeculum intelligit, cui quisque Poetarum quam lubet formam induit.

Vertumnus idem cum Proteo Deus apud Romanos hoc nomine cultus, annum designat, [Note: (7) Annus.] qui varias formas ac praecipue quaternas induit, Cartarius, fol. 268. et Phantasiam aut mentem, [Note: (8) Phantasia vel mens omnium imaginum capax.] quae in omnem se partem vertit flectitque ib. tam varie de Deo tam vario loquuntur.

OSIRIS et ISIS.

Dii Aegyptiorum: ille, ut memorant Rex; haec Regina caeli [Note: (9) Sol et Luna.] a quibus in religione, politia et artibus exculti feruntur. Varias habent apud eosdem significationes: nam supra caelos ille Deum, haec eius sapientiam, ex quibus Horus, hoc est mundus, et natus sit, et gubernetur: in caelo, ille solem, haec lunam significat,

quos eae gentes pro diis venerati sunt, hac significatione, et ille cum radiis fulgentique amiculo, et haec cum nigris cornibus et palla obscuro loco pingebatur.

In terris apud Aegyptios Osiris [Note: (1) Nilus.] Nilum fluvium. Isis [Note: (2) Terra.] terram sive Cererem indicabit: aut Osiris formam rerum, Isis materiam: [Note: (3) Forma et materia.] vel, Osiris intellectum, Isis sapientiam [Note: (4) Intellectus et sapientia.] quos matrimonio copulabant; quod nec in caelo, luna sine sole luceret, nec in terra Ceres sine Nilo proveniret; nec materia sine forma consisteret. et menti conveniret sapientia, qua significatione aliae etiam formae exhibebantur. Caelius, et Calcagn. lib. de rebus Aegyptiis. quorum primus dicit, Osiridem omnem vim ac principium generationis significare, secundus Osiridem etiam Dionysium, seu Bacchum, appellari asserit. Osiris capite pictus capillaro, dimidia tantum facie apparente: et si apparet, altera derasa, altera prolixe barbata, [Note: (5) Sol unum tantum hemisphaerium illustrat.] ut Annius lib. de antiqu. et reb. Etruriae. significat, opinor, solem unam tantum mundi faciem, seu hemisphaerium, simul illustrare.

Osiridem a Typhbone in arcam coniectum, ac denique conscisum in partes, revixisse, significat, solem a tenebris oppressum, nec nisi per partes seu intervalla redeuntem. [Note: (6) Sol tenebris oppressus.] vel, ut Calcagn.. lunae (solis potius dixerit) deliquium [Note: (7) Solis deliquium.] seu Nili, a mari absorpti, defectio, ut Rhodig. lib. 3. cap. 2. sive etiam, designat mentem ab ignorantia obrui, [Note: (8) Mens ignorantia pressa.] formam rerum per corruptionem destrui. [Note: (9) Forma destructa.] atque aliud fieri compositum. ita ex supra dictis auctoribus, et Ricciard. in Osiride, et Iside colligitur. Typhon [Note: (10) Excessus rei.] enim ut Calcag. supra, designat, quicquid in rebus immodicum, et ab ordine seiunctum, vel canusa excessus aut deliquii est.

Osiridis sepulcra ornari varia materia, quae in lunarem formam efficta sit, [Note: (11) Luna Soli propinqua nobis non lucet.] significat, quo luna soli propinqua nobis lucere desinat. Calcag. supra. Osiridis humatio, [Note: (12) Hiems] est solis hiemali tempore discessio, atque etiam fructuum sub terra conditorum

sepultura; uti reviviscentia, signum veris solisque proprioris, ac fructuum pullulatio. Unde Aegyptii Sacerdotes in festo, quod X/HTHS1IS2, seu inquisitio Osiridis amissi dicitur, cum bovem circa templum circumducebant septies, septem a solstitio aestivo, quo sol declinare incipit, menses designabant. Idem.

Aegyptii etiam hunc Deum suum per sceptrum oculatum in capite exhibent, [Note: (1) Deus videt et regit omnia sive intelligit et potest.] quod scilicet videat, et moderetur omnia: per accipitrem quoque, acutissimi visus avem, eundem velut omnia videntem depingebant. Plut. in Isid. et Osiride. Vide hierogliph. Aegypt.

Isidis imago muliebris [Note: (2) Annus] ut Gyraldus l. de annis, annum designat. ut Valerian. hemisphaerium superius ut Cartarius, Deam fortunam [Note: (3) Fortuna] alii Thetin, aut etiam Proserpinam.

Isidis stolae variegatae, significant iuxta Valerian. Materiae, ad formas varias suscipiendas, inclinationem: [Note: (4) Materia prima.] eadem, cum stolis nigris, lunam obductam significat.

Isidis sacerdotes totum corpus capillis et pilis nudare, lineis tantum vestiri, repudiata lana; abstinere carnibus, [Note: (5) Sacerdotes impuris abstinent.] significant, impurum attingere nefas esse. Rhodiginus lib. 3. c. 12.

10. vel Argi et Ismenes filia, vel Inachi fluvii fingitur; quod modo per illam luna, mo do terra, quae velut ex aquis emergit, intelligatur. Haec a Iove armata nubibusque obsepta dicitur, [Note: (6) Terre fertilitas.] quod terram vaporibus nebulisque obseptam ad fertilitatem, so etiam ambiat foveatque. Ceterum in vaccam mutata fingitur; [Note: (7) Terrae alit homines.] quod terra homines, tanquam vacca, uberibus et lacte alat, quam tamen Iuno Iovi sive soli subduxit et Argo centoculo, id est, nocti plurimis stellis velut oculis collucescenti custodiendam tradidit: [Note: (8) Nox terram fecundat.] his enim terra etiam fovetur. Sed Iupiter; Argo per Mercurium occiso, (sol enim stellarum lucem sua vi opprimit) Io in libertatem asseruit, quae denique in Aegyptum delata(quia illic terra fecundissima est) sub Isidis nomine culta dicitur. vide Natalem

l. 8. cap. 18. et Ricciardum, qui ex Palaephato et Horologio minus apte exponit.

SERAPIS.

Deus Aegyptiorum (quem cum Osiride plerique confundunt) capiti calathum infixum gerebat, cui signum tricipitis animantis adiunctum erat, capite Leonis, quod a dextra caput canis, alaeva caput lupi ferret. [Note: (1) Tria tempora praes. praet. fut.] quibus solem exprimit tria tempora respicientem: praesens, quod vigilans Leo, praeteritum, quod lupus vorax: futurum; quod sagax canis indicat. Calatus solis terram alentis naturam, Isis autem Serapidis uxor, mammosa [Note: (2) Terra suos incolas alit.] toto corpore fingitur; quod terra omnes, velut suis uberibus, nutriat. Ita fere Macr. l. 1. Satur. c. 25. Cultus vero Serapis (sicut Apis) bovis imagine apud Aegyptios est; quod Osiris post mortem ea specie apparuisse credatur. Duplicem tamen Apis imaginem, alteram Osiridi, alteram Isidi, tanquam Soli et Lunae tributam coluerunt, forte a Iosepho, cui boves visi sunt, ducta origine.

Serapidis simulacrum cum modio in capite, [Note: (3) Iosephus fami Aegypti subveniens.] Iosephum toti Aegypto famis tempore, suppeditato frumento, consulentem designat. Valerianus. Isidem in liburna navigio apud Suevos cultam, [Note: (4) Religio Sueviae invecta.] ut Tacitus refert, significat, religionem per liburnam in Sueviam ad vectam esse. Aliter refert Apuleius: illam cymbam, seu liburnam, ad poculi effigiem, laeva tenuisse; qua significabat, ex Nilo, sive aquis terram bibere, ut frugifera esset. vide Goropium in Hermath. l. 5.

ANUBIS

Quem alii custodem, alii filium Osiridis faciunt, habebat caput ac collum caninum, et faciem, modo nigram, modo auream, sinistra manu caduceum, dextra palmae ramum complexus: quem Mercurium apud Aegyptios suisse asserunt, [Note: (5) Horizon.] significat apud illam gentem horizontem, qui in utriusque hemisphaerii meditullio est. Unde et pro utroque hemisphaerio usurpatur, quod canis interdiu iuxta ac noctu videar. ceterum moraliter rationem indicat, [Note: (6) Mens caelestia contemplans vel. Religiosi hominis imago.] quo caeli naturam, spatia ambitusque explicat. in qua caput

canis sagacitatem, et oculorum perspicaciam, caduceus pacem et quietem, palma victoriam sui et rerum mundanarum designat, quae ei necessaria sunt, qui cum fructu in rerum caelestium contemplatione versari cupiet, porro Hermanubis, uti Hermes, ad vias collocatus, [Note: (1) Ratio vel consilium in terrenis dirigens.] significat, rationem seu prudentem monitorem, viam nobis in rebus inferioribus et terrenis monstrantem, unde et Anubi gallus candidus, [Note: (2) Ratio in divinis dirigens.] caeli, Hermanubi croceus, terrae simbolum immolabatur. Ita ex Rhodigin. l. 3. c. 12. Calcagn. l. de Aegypt. Goropius in Hermath.l.6.

Anubis triceps, hominis, canis et equi capite, forte hinc usurpatis, quod ut Cartarius in Mercurio notat, Anubis, in militia patris Osiridis; ad galeam et vexilla, signanda, canis sit usus capite: [Note: (3) Expeditus ac vigilans miles.] ita enim expeditus ac vigilans miles adumbrabitur; nam equi caput militiam, canis vigilantiam exprimet. quamquam Goropius supra l. 6. doctorem hac effigie exponat: [Note: (4) Doctor prudens vigilans et generosus.] humano videlicet capite, in quo ratio nos dirigens praesidet; cum cane, qui notitiam; equo, qui generosum animum repraesentet.

TYPHON.

Quem alii Typhoeum vocant a Iunone sola, ad aemulationem Iovis, sine viro paritura, terra percusa productus, praeter alias significationes, de quibus supra in Osiride, significat, ventorum vim ut vaporum incendiorumque subditos motus, [Note: (5) Ventorum vis motusque.] ac incendia prorumpentia causantium Unde sub Sicilia his malis obnoxia, sepultum et ignem ore fingunt vomere. [Note: (6) Terrae motus Aethnae incendium.] Porro multis fingunt capitibus attingere sidera, dextra orientem, sinistra occidentem contingere, pennis toto corpore vestiri; quod venti quaqua versum per aethera velocissime ferantur. [Note: (7) Venti celerrime feruntur.] crura serpentibus cincta [Note: (8) Turbo in terra] ventum significant terris saepe noxium. Ethice vero ambitio sum hominem, et superbe sese efferentem iactantemque: [Note: (9) Superbus et ambitiosus.] aut etiam cacodaemonem toto orbe furiose debaccantem exhibet. [Note: (10) Daemon orbem turbat.] Georg. Venetus Problemate 405. Natalis l. 6. c 22.

HORUS quem plerique Osiridis et Isidis filium volunt,

Horapollo etiam dictus, mundum, ut ferunt, sive orbem terrae significat, sine oculis natum ferunt; [Note: (1) Prima orbis Chaos.] quia rudis indigestaque sine luce moles, in primo ortu, fuit, alii per Horum intelligunt compositum ex materia et intelligibili natura: [Note: (2) Homo inortu caecus.] id est, hominem, de quo facile intelligatur, quomodo in primo ortu caecus sit, et sine usu rationis, vide Calcagn de Aegypt.

HARPOCRATES puer [Note: (3) Religiosus vel caelestium contemplator humilis et innocens esse debet.] basi circulari in sidens [Note: (4) Orbem superare.] dextrae manus indice os comprimit, [Note: (5) Silentium amare.] in sinistro humero cum sagittis, Pharetra, [Note: (6) Paratus ad pugnam armis amoris Dei.] arcus remissus ad pedes, veste talari obtegitur; brachiis tamen capite, uti etiam extremo dextri pedis nudus, in manu sinistra facem ardentem, [Note: (7) Caelesti gratia dirigi.] et tria loti capita sustinet, [Note: (8) Voluntate Dei regi.] sub laevo brachio gallum complectitur, presso gutture. [Note: (9) In silentio vigilare.] post se noctuam habet, quae in capite autem asininam erectam, [Note: (10) Solitarium esse et Dei vocibus intentum.] uti et ipse in sincipite videtur ferre, (quamquam aliqui dracunculi folium huic auri persimile esse velint) serpens involutus capiti: [Note: (11) Veterem exuere hominem.] in fronte lunula est. Quae omnia mysteriis non vacant: neque imperite Goropius l. 4. 5. et 6. Hierogliph. studio ac contemplationi rerum caelestium applicat: puer enim est, ut pueros parvosque submissione esse debere tradat eos, qui huic se dedunt studio, sedet in orbe, ut a curis rerum mundanarum quiescendum doceat, caelestia meditanti. Silentium indice ori admoto postulat: simulque aurem in capite habet, quod discenti meditantique divina, magis audiendum, quam loquendum lunula in fronte, proficiendum, dum plenum impleat orbem, monet. noctua a tergo aurita solitarium maxime Dei vocem ac sapientiam audire intelligere, tradit. serpens in capite veterem iubet exuere cum peccato hominem (uti serpens pellem veterem solet) qui divinis intendit. gallus sub brachio represso gutture vigilantiam silentio iungendam. arcus ad pedes: et in humeris pharetra, omnem rerum caelestium speculationem ad amorem divinum esse referendum. quo et loti capita referuntur, avae ad solem tanquam Heliotropium aguntur, uti et voluntas [Note: (12) Proficiendum indies.] sapientis Deique amantis: quia tamen corpus quod

corrumpitur, animum aggravat, sinistra faces gerit liminis caelestis et gratiae, ut hoc purgetur a vittiis, et illustretur in virtutibus, necessariae, Ita fere Goropius.

Cartarius, de imaginibus Deorum, illi persicam arborem sacram esse tradit; quod haec arbor, cum fructus habeat humano cordi similes et linguae folia, [Note: (1) Verum esse, seu rectum ac simplicem.] doceat, linguam debere esse cum corde, id est, cum prudentia et veritate coniunctam. Caelius Calcagn. l. de reb. Aegyptiacis, addit imperfectum illum ab Iside praematuro partu in lucem editum, [Note: (2) Res praeceps et immatura.] quod significet, nulla in re properandum nimis: nam ut in proverbio est, canis festinans caecos parit catulos tum deinde praesidem illum facit iuventutis, [Note: (3) Instructor inventae.] in oratione etiamnum rudis, cui silendum magis, quam loquendum: ut admoto ori digito indicatur quare veteres dum sacra Harpocrati leguminibus oblatis facerent, intercinebant GL=WSSA *T/OXH, GL=WSSA DA/IMWN, [Note: (4) Lingua bonum et malum.] id est lingua fortuna, lingua daemon: significantes, in lingua bene usurpata hominis felicitatem verti: nam utrumque, tam fortuna, quam daemon in utramque partem, bovam malamque usurpari poterit. Idem Caelius de Silentio, hunc Deum facit toto corpore oculeum auritumque; sed astomon sine ore, [Note: (5) Sapiens multa videt et audit: pavea loquitur.] lupina in pelle, laneis indutum crepidis: [Note: (6) Vigilans et tacitus.] ut quietum et audiendi avidissimum designet.

CAPUT XXIII. De Gigantibus, Heroibus, aliisque quibusdam Diis inferioris ordinis.

GIGANTES vastae staturae anguinis et distortis pedibus, [Note: (7) Homo impius.] significant. homines impios rectum nihil ac sublime cogitantes. Petrus Crinitus lib. 2. capite 11. de honesta disciplina. contendisse cum diis, [Note: (8) Atheus.] est, eos ex impietate deos negasse,, Marcrob. et Gyrald. in Hercule. montes imposuisse montibus et fulmine disiectos. [Note: (9) Superbi puniti.] significat, tyrannos superbos a Deo puniri.

Ioseph. Horol. lib. 1. Metam. Ovid. fabula haec a turris Babylonicae constructoribus orta ut Franciscus Georg Armon. I. cap. 1.

TITANEM Saturni ac Solis fratrem, Caeli filium lum liberis Titanibus Iovis regnum invasisse, [Note: (1) Astrologus.] significat, illos temporum siderumque imprimis peritos fuisse, ut Pausan in Corinthiacis. Rhodig. l. 4. c. 14.

BRIAREUS centum habens manus, [Note: (2) Aestivum tempus] significat, tempus aestivum, quod variam rerum copiam mundo suppeditat, qua deinde contra Deum homines aburuntur. ut Gigas centimanus [Note: (3) Hibernum tempus, vel Rex qui multos habet ministros. vel qui multa in homines beneficia distribuit.] Hibernum tempus; quod collecta in usum negotiaque distribuit. ab Homero sol etiam centimanus dictus est, quod multa ipse in homines et orbem beneficia distribuat, Valerianus l. 35. Quamquam hunc illum rectius applices Regi, qui multos ad bene aut male faciendum ministros habeat.

CENTAURI ex nube geniti, contra Lapithas pugnantes, inferiori patte equi, superiori homines, [Note: (4) Equites vel eth. Belluino more viventes.] significant, bellatores equites, et taurorum abactores: nam quod homines primum obscuro loco nati, equis ad bellum sint usi, huic fabulae occasionem dedit, Ceterum morali interpretatione homines belluino more, secundum inferiorem partem viventes, indicat; ut fere in bello reperiuntur. vide Natalem l. 7. c. 4. Palaephatus fabulam ex eo natam putat; quod Ixion Rex Thessaliae ex Nepheles (quod est, nubes) pago iuvenes equitandi gnaros adhibuerit ad tauros oestro percitos infiringendos, Lapithis imminere iamiam casurum silicem, [Note: (5) Tyrannus semper in metu vivit.] ut est apud Virg. significat tyrannos semper in metu impendentis mali vivere; uti Dionysius Tyrannus Damocli, sub ense disticto ad mensam opiparam accumbenti, ostendit. Landinus. 4. Camald.

CHIRON.

Centaurus ex Saturno (se in equum subito convertente, ut Opem uxorem supervenientem falleret) et Phillyra Nympha conceptus dicitur: quia videlicet effrenis libido hominem equo lascivienti similem [Note: (6) Libide.]

constituit, et degeneres quandoque foetus procreat: ut Chiron in feriori sui parte equus exstitit. [Note: (1) 'Monstrosa libido est.] quamquam hoc illi, uti reliquis centauris, propter equorum usum affictum, credam. Ceterum in silvis diu versatus, herbarumque illic potentiam curiose perscrutatus, praeter reliquas artes, quibus excelluit, nomen medici praestantissimi tulit. unde Aesculapium in medicina. Herculem in Astrologia, Achillem in litteris moribusque ac lusu citharae erudit. [Note: (2) Magister Medicinae Astrologiae et Musicae.] Natus vero a parentibus immortalibus fingitur, quod medicinae perfecta cognitio vix mortali ingenio concedatur, ipse tamen deinde mortalitatem a Iove exorasse dicitur, atque in sidera post mortem translatus; [Note: (3) Scientiae et bonae artes viam ad caelum pandunt.] quod artes ac scientiae per intervalla intercidant, bene tamen utentibus caelum aperiant. vide Natal et Ricc.

CYCLOPES Neptuni et Amphitrites filii uno in fronte oculo, qui Vulcano in fulmine fabricando servire finguntur [Note: (4) Vapores e terra ascendentes, e quibus fulgura.] per hos intelligunt vapores ex mari et terra ascendentes. qui in aere tonitrua et fulgura gignunt, uti ipsa nomina Brontes, Steropes. et Pyracmon indicant. ceterum Polyphemus in antro ebrius ab Ulysse, oculo effosso, delusus, [Note: (5) Ebrius.] significat, in ebrietatem propensos mente excaecari. Vide Nat et supr. in Vule.

AESCULAPIUS.

Apollinis ex Nympha Coronide filius, ille vim solarem [Note: (6) Sol et aer purus et sanitati prodest.] haec aerem significat; nam ex sole, cum aere puro coniuncto, salubre exsurgit in aere temperamentum, quod in homine sanitatem causat, unde Aesculapius [Note: (7) Deus autor sanitatis vel Medicinae peritiss.] Deus et repertor medicinae sanitatisque praedicatur. ex quo Hygeia, id est, sanitas ut ex Apolline nata fertur, Virga serpente implexa utitur, [Note: (8) Medicus vigilans esse debet in difficili causa, ubi de vita hominis agitur.] et serpens quidem vigilantiam medico necessariam, virga nodosa medicae artis difficultatem et potestatem in hominis vitam denotat. Pausanias in CorinthiacisAesculapium exhibet, altera manu baculum tenentem, altera Draconis caput prementem, cane ad pedes decumbente; [Note: (9) Medic' vigil et fidelis.] quo significatur, medicum instar draconis vigilem, et canis fidelem requiri. Albricus Philosophus sedentem habitu medici facit, unguentarias

sinu pyxides gerentem, dexteraque oblongam mulcentem barbam, sinistra virgam cum serpente amplectentem, [Note: (1) Medicus senex et vigil maxime probatur.] quod significat, medicum aetate maturum, et studio vigilantem maxime probari. Lauro illum coronati signif. Laurum medicae arti utilem. Corvus eidem sacer futurorum praesagum este indicat. [Note: (2) Medico futura prae videnda.] Gallum immolari Aesculapio, est vigilantiam illi gratam esse. Ita fere Gyrald. synt. 7. de Aescul. Natalis lib. 4. c. 11. et alii.

TIRESIAS percusso serpente ex viro in feminam; et rursus alio percusso (nam duo concipiendi sunt, tempora, veris et autumni,) ad pristinam rediisse formam; [Note: (3) Annus ex vere in aestatem, ex hac in hiemem versus. vel ethice. Adam post lapsum feminae imbelli similis, post Christi incarnationem rursum viro.] est, annum ex verno in tempus aestivum quod fructum more feminarum parit) et rursus ex illo in vernum quasi virum demigrasse. Ita fere Fulgent. l. 2. Ceterum figura Adami lapsi et resurgentis esse potest. Quod vero Iudex utriusque generis sexum expertus Tiresias, inter Iovem et Iunonem de amoris ardore adhibitus, novem amoris uncias feminae, viro tantum tres adiudicaverit, [Note: (4) Aer plus igne ad rerum generatione confert.] ideoque a Iunone excaecatus, a Iove contra rerum futurarum cognitione donatur, significat, inter ignem et aerem iudicasse plus aerem conferre, ad frugum generationem; nam et aer maritat in glebis, et producit in foliis; et gravidat in folliculis: ignis vero tantum maturat in granis. Excaecatur autem annus hiemis tempore, aere nubibus obscurato; Iupiter vero suo calore, per occultos vapores futuri germinis conceptionem subministrat. Vide Fulgent. lib. 2.

LARES.

In pellibus caninis, cane iuxta adhibito in aedibus collocati, [Note: (5) Deus protector domuum est.] significant, fidelem larium custodiam a Diis esse. Pilas vero iisdem in triviis suspendi, [Note: (6) Angeli hominibus familiares] signif. cum mortalibus familiariter illos velut ludere; lanei porto masculi ad arbores iisdem suspensi, [Note: (7) Defunctis animabus concilianda quies.] significant, homines laribus (quos putabant defunctorum animas) mollia favere corpora, in quibus acquiescant. pro igne etiam Lares ponuntur, unde in numis signati, quod hi sine igne non cuderentur.

fol. 4 48.

et Iacobonius de Caesiorum gente ca. 13.

GENIUS Iovis et terrae filius habitus, significabat, vereribus Daemonem vel malum, vel bonum, qui Ideas ac imagines pro se quisque rerum persuasibilium obicerent. [Note: (1) Angelus bonus vel malus.] unde improbi malo obsequi genio, probi bono censebantur, apud quosdam Genius [Note: (2) Vis influentium planetarum.] etiam vim influentium planetarum: apud alios propriam cuiusque animam, deinde numen, quod rebus procreandis praeerat, designabat, ita Ricciardus in tit. Genius ex diversis

Mero, lautisque epulis, ac floribus genio sacrificare, [Note: (3) Lauta ac lata vita.] signif. Iucundam et lautam vitam agere. Genius quidam Lycus Athenis in foro lupina specie propositus a Sycophantis pecunia corruptis triobolo donabatur. [Note: (4) Calumniatores daemoni serviunt.] ut Zenob. centur. 5. Proverb 2. significat, calumniatores lupina rapie in aliorum famam grassantes faedo daemoni servitium deferre.

ADONIS.

Iuvenis a Venere dilectus, [Note: (5) Veneris stella soli adhaeret.] significat in caelo, solem a Veneris stella perquam lucida amari: in terra significat, semen iactum. Quod cum sex mensibus hiemalibus sub terra lateat, finxerunt, ex Veneris pacto Adonidem mortuum, sex mensibus apud Proserpinam futurum, sex rursum cum Venere, [Note: (6) Sex mensibus semen latet, sex rursum videtur.] quibus scilicet, veris et aestatis tempore, terra viret. Idem et soli sex mensibus hibernanti applicari potest. Ceterum moraliter Adonidem a Venere amari, est, vel pulchritudinem, vel delectationem, aut libidinem, in ea sectari. Adonidem igitur ab apro interfici, est, solem, aut semen ab hieme; aut a senio delectationem, tolli. unde et mos mulierum deplorandi viros mortuos in festo Adonidis. Ant. Ricciard. in titul Adonis et variis Natalis libro 9. c. 16.

In Adonidis templo feras mansuefieri [Note: (7) Divina sapientia feros ani mos emoblit] ut Aeliam. lib. 12. cap 23. asserit, significat in templo veri solis, id est, sapientiae divinae, feros hominum amansuescere.

CUPIDO.

Sive amor purus ac divinus, ex Mercurio et Diana

genus ducit: [Note: (1) Desiderium sapientiae et puritatis.] adeoque significat, desiderium sapientiae et puritatis; quia Mercurius sapientiam, Diana puritatem designat. alius impurus et carnalis ex Vulcano et Venere, [Note: (2) Ex aestu carnis et pulchritudine impurus Amor.)] id est, igne seu calore et pulchritudine [(transcriber); sic: pulchrtudine] conceptus dicitur. Equicola lib. de natura amoris. unde Orpheus amorem bigenium dixit.

Anteros ex Matte et Venere est Amor continens; pugnansque, et contrarius Eroti seu Cupidini voluptario. [Note: (3) Dei Amor Mundi Amorem oppugnat.] Equicola l. 1. Hine apud Alciatum Embl. 110. Cupidine ad arborem ligato, eius tela et arcum comburit, quo significatur amorem caelestem terrenum vincere. alibi Embl. 109. una caput vinctus corona, tres alias manibus tenet; quarum illae prudentiam pro contemplatione rerum divinarum: hae, tres reliquas virtutes morum, ad vitam activam potissimum spectantes, [Note: (4) Virtut. Cardinales.] designant.

Amor natus ex Poro qui rerum affluentiam [(transcriber); sic: afflentiam] , et Penia quae indigentiam significat: [Note: (5) Amor ex abundantia et inopia nascitur.] nihil aliud est, quam amorem nasci ex abundantia rei, quam appetimus; et inopia nostra. Georg Venetus Probl. 351. tom 5.

Cupido vel Amor, apud Orpheum, Diis omnibus antiquior; [Note: (6) Dei amor erga creaturas.] apud Agathonem contra iunior, [Note: (7) Creaturarum amor erga Deum.] significat, ille quidem benevolentiam qua Deus inductus, creaturas amando produxit: hic contra benevolentiam qua vicissim illae Deum ut patrem amplectuntur. Ficinus cap. 10. orat. 5. convi. Platon.

Cupido puer est, [Note: (8) Amans quasi amens. Amor recens fervet maxime.] tum quia amantes quasi amantes facile decipiuntur; tum quia amor recens fervet maxime; denique quia inter iuvenes magis quam senes. Inter flores ac Gratias in Iovis hortis nutritus dicitur, [Note: (9) Amor rebus blandis nutritur.] quod delicatis amor rebus ac pulchritudine gaudeat: vernanti tempore et aetate vigeat. Nudus est, [Note: (10) Amor apertus est, profusus est.] tum quia candidus et apertus esse amor debet: tum quia non opes, sed persona amanda est; tum quia profusus est, et saepe nudos facit: tum denique, quia nuditate accenditur. Caecus est, [Note: (11) Amor pericula non videt.] tum quia mentem excaecat rei amatae intentione occupatam, nec sinit pericula animadvertere:tum quia saepe in gravissimos errores impingit. Alatus est, [Note: (12) Inconstans et levis hominum Amor. vel expeditus et celer. vel caelestis.] tum quia levis et inconstans,

brevi saepe tempore cum expleta cupiditate evanescit (ut iccii co Propertius constanti Amori pennas adimat) [Note: (1) Amor constans.] vel quod Amor amanti (uti timor) alas addat expedito ad omnia: vel denique, quod Amor caelestia magis, quam terrena appetere debeat. ut Equicola lib. 1. Arcum habet, [Note: (2) Amor impurus conscientiam vulnerat.] quod Amor impurus conscientiam vulneret. Facem quoque cum arcu [Note: (3) Amor praesentes ardore, absentes desiderio vulnerat,] quod ardore praesentes accendat, absentes desiderio vulneret. Aliquando (ut Cartarius notavit) et fulmen eidem donatur, [Note: (4) Amor vehementissimus.] ob amoris et ictus cum vehementiam, tum celeritatem. Ab Orpheo Amori claves tribuuntur; [Note: (5) Amor omnia aperit.] quod syncero amori et animi hominis secreta, et domus pateant. Haec fere Ricciardus ex variis de Amore et Cupiditate.

Ex tot Amoris proprietatibus, Amorem modo faciunt Sophistam; modo Magum; modo Venatorem, et Aucupem: modo Artificem seu Machinatorem: modo luctatorem et Pana superantem; (nam omnes vincit) modo Musicum cantu suo demulcentem superos: (ut est apud Agathonem) modo imperantem fatis ac necessitati, [Note: (6) Amor omnium officia et personas suscipit. Mille artifex.] (ut in convivio Platon. Ficinus.) Causa haec fingendi est, quod Amor omnia fiat omnibus, omnemque vultum induat, colliges ex Ricciardo supra: nam ut Sophista implicat; ut Magus fascinat; ut Artifex molitur et cogitat; ut Luctator superat; ut Musicus delectat, ut Rex animis imperat.

Eodem spectat Amorem [Note: (7) Amor omnem habitum et affectum induit.] modo aegrum ac melancholicum: modo laetum et dissolutum; modo egenum in via iacere; modo superbire divitem; modo sine domo ac recto esse, atque inter sordes ac alienas iacere fores; modo in floridis versari hortis, modo aridum macilentumque squalere; modo habili pinguique nitere corpore, quae in Convivio Platonis orat. 5. et 6. expendit Ficinus, et nonnulla Equicol. lib. 2. de natura amoris. nam Amor modo aeger desiderio; modo laetus obtento; modo velut egens mendicat, nec satiatur; modo in rei amatae possessione se credit habere omnia; modo peregrinatur in via, id est, rebus perituris inter sordes ac flagitia haeret; modo dolore

et rebus adversis conficitur: modo amatis copiose fruitur.

Cupido sive Amor currum Leonibus tractum scutica et habenis regens, [Note: (1) Amor ferocissimos etiam subigit.] significat, amorem potentissimum etiam Leones frenare, et illum exprimit. Alciat. Embl 105. qui eundem depingit frangentem fulmen; quod amor visua sit fulmine potentior. [Note: (2) Amor Deum etiam inflectit.] Eundem ab apibus impetitum atque ad sinum Veneris confugientem exhibet, [Note: (3) Dolor Voluptate sequitur.] Embl. III. quod voluptatem sequatur dolor. Eundem cum Morte exhibet embl. 154 permutantem tela, de quo infra.

Cupido cum citharoedo et Methe, seu ebrietate, [Note: (4) Amor impurus ebrietate in flammatur.] ut Pausan. in Corinth. f. 49. significat, cupiditatem amoris a lusu et ebrietate inflammari.

Cupido, apud Romanos, inter Herculem et Mercurium, significat, virtutem, seu fortitudinem, [Note: (5) Fortitudo Eloquentia iuncta amorem conciliat.] vel, ut Athen. l. 13. ca 5. eloquentiam fortitudini coniunctam, amicitiam conciliare. Amor cum Apolline, uterque puer, [Note: (6) Amor studiorum in adolescente.] significat, studia iuventuti maxime convenire, Amor vero medius inter sapientiam et ignorantiam, [Note: (7) Amare sapientiam et eius initium] significat amantem sapientiae versari medium inter sapientiam et ignorantiam; quia hanc vult deserere, illam nondum habet, sed appetit Ficinus orat. v. c. 10 conv. Plat.

Amorem cum Fortuna coniunctim apud Aegirenses coli, [Note: (8) Amor cum fortuna instabilis. vel fortuna Amo rem conciliat.] significat, utrumque nil habere stabile, Valer. l. 30. de Fortuna. vel, in coniuge deligenda non minus fortuna, quam amore opus esse. Equicol. lib. 4.

Amor amicitiae erat adolescens in toga rudi, corde tamen patente, cui in fronte scriptum: aestas et hiems; quod amor, in adversis et prosperis florere ut iuvenis debeat. In togae fimbria scriptum; mors et vita; ut sit perpetuus. In corde aperto, longe et prope, quod syncerus tam absente, quam amico praesente duret. [Note: (9) Amor verus in omni fortuna, inter absentes etiam constat.] Gyrald Syntagm. lib. de diis.

Amor pro Iove fulminator, cui Neptunus, posito tridente, se submittat, [Note: (10) Amor omnia vincit.] significat, amorem omnia vincere et suis etiam ignibus in undis regnare, ut ex Europae antiq. Causinus de Diis.

NARCISSUS.

Suae imaginis (quam in fonte conspexit) amore captus, ac in florem sui nominis. [Note: (1) Amor proprius corrumpit frustum operis.] qui sine fructu est, versus. [Note: (2) Deus a more hominis homo factus.] significat, illos, qui vel sui amore peccant, resque suas alienis, quamvis melioribus, caeco amore proponunt: vel, qui corporis sui pulchritudine (quae est umbra quaedam Dei atque etiam animae) plus quam divinae gratiae atque animae specie; delectantur, nimirum flores illi sunt, at sine fructu. Ficinus orat. 6. c. 17. conv. Platon. Alciat Embl, 69. Est vero etiam quaedam imago Dei amore hominum capti atque incarnati.

ENDYMION pastor fuit, qui noctu greges, luna in caelo morante, pasceret, interdiu dormiret, [Note: (3) Noctu vigilans interdiu dormiens vel Astrologus.] vel, Astrologus interdiu dormiens, noctu ob contemplationem siderum vigil. unde fingitur lunam amasse, ac triginta annis dormisse, interdiu scilicet, dum greges ipsius a luna pasti, ita Fulg. l. 2. et Nat. l 4. c. 8.

SOMNUS nigro habitu, alatus; ac papaver manu complexus Noctis filius, [Note: (4) Somnus tenebris et humiditate fovetur.] significat, Nocturnis tenebris ac humiditate somnum generari, ac foveri, quod sororem habeat Lethen, [Note: (5) Somnus oblivionem inducit, frater Mortis.] significat somnum omnium rerum oblivionem inducere, vel fratrem etiam mortis esse. Hunc vero Deum a Iunone induci non potuisse, ut Iovem sopiret, [Note: (6) Magni Reges parum dormiunt.] significat, illos, qui multis imperant, difficulter somnum admittere, lege hic Ricciardum, Natalem l. 3 c 14.

Somnum esse Regem, qui Diis et hominibus praesideat, [Note: (7) Somno omnes subiecti.] ut Orpheus fingit, est, omnes omnino somno subici Ita somnus apud Corinthios ut Pausanius in Corinth. f. 53. Leonem sopiens: [Note: (8) Somnus fortissimos deicit.] etiam fortissimos ab illo vinci indicat.

Somnus animae apud Platonem, significat, animae ipsius cum corpore coniunctionem, ut Clemens Alexand. l. 5 Strom.

MORPHEUS somni minister, quoscunque vultus domini imperio fingens Proteo et Mimo similis, [Note: (9) imagines variae per somnium obiciuntur.] significat, varias per somnum rerum imagines dormientibus obiici. quod Ovid. l. 11. Metam expressit.

SENTINUS qui hominibus sensum tribuere ab infantia

credebatur, cum aranea, simio, vulture, apro, lynce pingebatur: quod haec animalia prae hominibus sensu polleant. [Note: (1) Sensu pollens.] ut S. August de Civitat. Dei, Iuxta carmen.

Nos aper auditu praecellit, aranea tactu,
Vultur odoratu, lynx visu, simia gustu.

VITUNUS vitae largitor alterum oculum clausum gerit, iuxtaque caput infantis ac senis, accipitrem passis alis, piscem et hippotamum habet; quod omni animanti vitam largiatur, ac saepe, mortem nobis promerentibus, conniveat, et poena dissimulet. [Note: (2) Deus vitae largitor, et Dissimulator in poena.] Vide D. Aug. de Civ Dei. et Plutarch. in Iside.

FAVOR a fortuna nutritur, caecus et alatus rotae insistens, [Note: (3) Fortunam magis quam virtutem favor sequitur.] significat, favorem sortis magis, quam virtutis beneficio conferri; alis, ad sublimia loca contendere, ubi nec humiles illum assequantur; nec a caeco videantur [(transcriber); sic: videantnr] . Vide Lil. Gyrald de diis.

MONUS ex Nocte ac Somno patre, divinorum operum, non artifex, sed censor ridiculus, [Note: (4) Ridiculus. et imperitus censor.] de quo in Budaei Philologo est, quod Venerem a Divis omnibus formae gratia laudatam ipse reprehenderit, ob stridula, quibus uteretur sandalia, [Note: (5) Reprehendere in re magna levicula.] significat, rudes plerumque et sceleratos noctis filios illa reprehendere in aliis, quae nulla sunt, ut sandalii stridorem, quae suo ipsi ingenio assequi nequeunt, vel denique praepostero iudicio ea statuere, quae risum prudentibus moveant: ut Momus de tauro censuit, rectius actum, si cornua infra oculos gereret, quo eis certius ad oculorum ductum uteretur. [Note: (6) Corrigere quae recta sunt, et c.] ut Lucianus. Idem in hominis fabrica carpsit, quod deesset in pectore fenestra, quo oculis recessus illius abditi pervideri possent; [Note: (7) Cor hominis occultum.] quod multos alia loqui, alia sentire exploratum iam esset.

ATLAS.

Promethei frater Rex Mauritaniae, Astrologiae peritissimus, a Perseo obiecto Gorgonis capite in montem altissimum conversus fingitur, cum insidiatum metuens, hospitium peregrinis negaret. [Note: (8) Montium incola voluptatem et mundi societatem perosus, ut caelestia consideret vel Christus in solitudine.] In de nata fabula; quod ex monte illo vim auri ingentem effodisset, [Note: (9) Dives est qui mundi opibus non indiget.] quam Perseus ex Graecia armatus superveniens

sustulerit, uti Iason cum Argonautis, spoliata Colcho, aureum sustulisse vellus dicitur: ita Agricola lib. 1. de veteribus et novis metallis. Porro in montem conversum fabulantur; quia mons ab eo nomen Atlantis obtinuit, qui scilicet illum latentem vulgo subduxerat. Unde huic monti Virgilius viri imaginem tribuit.

Caelum humeris sustinere fingitur; quia Astrologiae perquam gnarus et sphaerae primus adumbrator creditur: [Note: (1) Astrologiae vel caelestis [(transcriber); sic: calestis] Sapientia peritus. Item Rex summus vel Christus redemptor.] ut passim notant Mythologi, vel, quod mons iste caput nubibus, ac velut caelo, inserat.

Clipeum Atlantem habuisse, quo obiecto visum hebetaret hominum, [Note: (2) Solitarius tuto latens.] ex altitudine montis, opinor, natum, quam visu nemo assequeretur. Vel potius ex secessu, quo hominum sese oculis subduxit.

Clemens Valvasorus, apud Ricciar. appetitui, nostras mentes offuscanti, symbolice haec tribuit: uti et illud, quod Atlas illam cuique obiceret, rei imaginem, quam maxime cuperet, verum nunquam assequeretur, [Note: (3) Appetitus rei cupitae imagine delectatur.] ad appetitum, variis rebus per phantasiam deludentem, applicat.

Geminae ATLANTIS columnae, [Note: (4) Polus geminus.] polos in caelo geminos arcticum et antarcticum designant, quod his mundus sustineri videatur. ita Natalis l. 4 c. 7.

CADMUS, Phoenicum Rex, Agenoris filius, in Creta Sororem Europam consecutus, haud procul deinde a Parmasso Thebas condidisse fertur, Rege Thebanorum Dracone, ut Palaephatus inquit, vel, ut alii, Latrone insigni occiso. unde nata fabula, quod Draconem serpentem sustulerit. [Note: (5) Victoria metuendi hostis.] Cuius deinde dentes sparserit per agros, [Note: (6) Hostis dissipatus.] id est socios victor disiecerit, qui collectis viribus fortiores ad arma redierint, verum orto dissidio mutuis sese armis oppresserint, ut iccirco aenigmatice fabulati sint, ex sparsis dentibus enatam esse armatorum aciem, [Note: (7) Redinter gratae vires.] quae se mutuo congressu oppresserit. [Note: (8) Victoria infelix.] Cadmea tamen victoria infelix dicitur, ubi nec victor quidem laetatur; quod Cadmo haec clades parum profuerit, nam Amphionem ipse et Zethum aemulos concitavit, a quibus denique

regno deturbatus est. Hermionem sive Harmoniam, ut Ovidius, illi uxorem tribuunt; quod bonam Reip. [Abbr.: Rei publicae] . disciplinam instituerit, religione ac litteris celebris; [Note: (1) disciplina et literarum repertor.] nam litteras graecas sedecim (quibus Palamedes bello Troiano ex avium volatu adiecisse se fertur
[Gap desc: Greek word]
) primum ex Phoenicia in Graeciam transportasse, tradunt veteres historici; unde et Cadmi nigellae filiae dicuntur litterae. vide Natalem et Ricciardum.

AMPHIONEM ET ZETHUM.

Thebana moenia ad citharae sonum saxis confluentibus condidisse, [Note: (2) Musicae vel eloquentiae vis.] significat, eos viros exstitisse Musicos, qui nulli cecinerint, nisi saxa pro muris exstruendis conferret, Ita Palaephatus, Laudinus in 3 Camald. existimat, Amphionis eloquentia hominibus persuasum; ut haec moenia conderent ceterum Castalius Pegmate 91. non male per citharam [Note: (3) Concordia et pace urbes vigent.] moraliter intelligit, concordiam et pacem, qua urbes maxime extolluntur.

HYGINUS septem Amphioni, Poeticae, seu Polyhymniae, adiungit filias, [Note: (4) Thebarum portae septem vel septem artes eloquentiae ornamentum.] tanquam, tot portis constantes, Thebas expressurus, vel ethice artes septem, quae ornant eloquentiam.

ORPHEUS nunc filius Apollinis ex Calliope, nunc ex Polyhymnia fingitur; [Note: (5) Orator aut Poeta, aut Musicus disertus.] et nunc quidem Oratorem, nunc Poetam disertum signat, qui feras et silvas, id est, homines incultos ac duros ad excultam politamque vitam traduxerit. Horat. in arte Poetic Quint. lib. 1 c 10. et alii permulti. quamvis Clemens Alexand. in Adhort. ad Graecos Orpheum Thracem, Amphionem, Thebanum, et Arionem Methymnaeum viros musicos, sed deceptorios ad orgia et simulacrorum cultum homines traduxisse existimet, cui convenit, ut Palaephatus habet, quod Bacchas frondibus instructas, tanquam silvas, traxerit,

HERCULES.

[Note: (6) Princeps fortis et prudens Heros invictus multis obiectus postibus, et.] Modo potentiam, virtutem, ac robur viri fortis significat, qui vel externos hostes, vel animi etiam affectiones ac impetus domare possit; modo sapientiam,

prudentiam, eloquentiamque designat, ut proinde imago sit absolutissimi viri Herois ac Principis, unde, opinor, etiam pro sole, [Note: (1) Sol eiusque signa duodecim.] inter sidera excellentissimo, usurpari; et duodecim ipsius labores duodecim adhiberi Zodiaci signis, quae sol quotannis pererrat, ut, praeter diversos alios, Gyraldus in Hercule, Cartarius, Erizzus.

Herculem a Iove et Alcmena nasci, [Note: (2) Omnis virtus et sapientia a Deo.] significat, tam virtutem, quam sapientiam a Deo et hominis cooperatione nasci. Ita fere Fulgent. l. 2. et Gyrald.

Herculem evomuisse lac a Iunone suctum, indeque viam esse lacteam, [Note: (3) Sol suis radiis lacteam in caelo viam facit.] significat, solem hunc suis radiis ac calore in caelo candorem efficere. Gyraldus in Herc.

Herculem, Leonis indutum pelle, clavam manu ferre, [Note: (4) Fortitudo in animo simul ac opere.] nudum cetera. significat, illum fortitudine sua defensum, tam animi quam operis. Cartarius de Imagin. Deor. clava etiam, iuxta Gyraldum, Philosophiam significat, qua hostes vincimus.

Clava Herculis in aditu Sacelli, [Note: (5) Impudentes templo arcendi.] ut est, in foro Boario, Romae, quae canes ac muscas illic terret, quo minos ingrediantur. quod precatus Deum Myiagrum Hercules sacrificaturus dicitur, [Note: (6) Calumniae virtutem non maculant.] ut Solinus initio Polyhistoris, significat, virtutem impudentia calumniantium hostium non terreri, neque maculari posse.

Herculem tot monstra domuisse, vel de virtute heroica fortitudinis, vel Regum potentia intelligitur, vel, de sapientia ac prudentia viri Philosophi, aut oratoris, quibus virtutibus aut alios moderemur, ac vincamus, aut nos ipsos. Sichydram ab Hercule domitam esse, [Note: (7) Princeps rebellem populum subigens: vel Sophistae a saepiente vielig] vel significat a Principe populum, qui hydra multorum capitum dicitur, perdomitum esse, idque vel robore et armis, vel consilio ac sapientia. Deinde idem significare porest, sapientem Sophistas, illorum artibus illusis, veritate superasse; aut cupiditatem illum propriam, quae etiam per hydram toties repullulantem, intelligitur, fregisse. quae cum singulis ipsius facinoribus facile applicentur,

modo ipsius operis naturam symbolice interpreteris; supervacaneumn erit singulis pressius inhaerere. Rapaces Stymphalidis aves superari, [Note: (1) Avaritia domita] est, avaritiam vinci. Amazonibus victis abstulisse balteum est, [Note: (2) Cupiditas carnalis superata] femineos astus illecebrasque subigere. Taurum domare est, [Note: (3) Illicitis amplexibus abstinere.] illicitis promiscuisque abstinere complexibus. ita Centauri superati, [Note: (4) Libido domita.] sunt homines carnales: et Antaeus Gigas, ex terra semper exurgens fortior, libido: et Cacus fur Gigasque unoculus [Note: (5) Frandulenta militia correcta.] fraudulenta malitia, vide Albric Philosoph. de Imagina. Deorum.

Leo occisus [Note: (6) Furiosus homo, vel animi affectio, vi vel sapientia frangitur.] aut furiosum hominem, aut affectionem animi impotentem domitam, idque vel vi, vel sapientia, indicabit. Ita Augiae perpurgatum stabulum [Note: (7) Urbs, familia, vel anima vitiis expurgata.] urbem aut familiam; aut hominem vitiis liberatum.

Dracone superato poma aurea ex Hesperidum hortis sublata, praemia virtutum, oppressis vitiis designant. [Note: (8) Superatis vitiis, Virtutum, praemia speres.] Ceterum, ut Valerianus, Alciatus et alii haec sapientiae; ita Gyraldus cum pluribus ea simul fortitudini tribuunt.

Inter mulieres Herculem amore Omphales pensa ducere, [Note: (9) Vir fortis amore ad ima se sub. mittit.] significat, virum fortem amoris gratia ad infima se submittere. Fulgent. et Gyrald supra.

Herculis sacro arcebantur mulieres, tanquam molliores; sed Thebanae, tanquam fortiores, [Note: (10) Molles ad fortia. inepti.] admittebantur, quod hae deficiente fune, quo navis, (in qua Herculis simulacrum erat) attraheretur, ex capillis suis funem illi attrahendo composuerint. [Note: (11) Minimum, quod Deo praestas magnum est.]

Hercules clavam sinistra, dextra Dioptram sustinens, quae hinc ardentem, inde extinctam lucernam habeat, [Note: (12) Vir fortis nec vivere nec mori timet.] significat, viro sorti mortem ac vitam iuxta habendam. Achilles Bochius Symb. 140.

Hercules senex, catenulis ex ore defluentibus ad aures aliorum, quibus auditores traheret, [Note: (13) Sapientia atque eloquentia hominum animos occupat.] significat, sapientia atque eloquentia homines trahi. Lucianus et Gyraldus supra.

Coturnix Herculi immolata fortem sapientemque virum revivescere post fata signat. vel, insperatum

auxilium miseris: nam Iolaus Iphicli filius, coturnicis odore naso adhibito, eum a morte excitasse affingitur [Note: (1) Fortis et sapiens post fata vivit vel insperatum auxilium.] unde ferunt Herculi post mortem, a Iunone datam esse Heben, Iuventutis Deam cuius beneficio, suaque apud Deas intercessione, Iolaus deinde senex etiam iuvenilibus annis redditus sit, Quo significatur, magnos viros iam senes post mortem fama vitaque velut nova iuvenescere. vide Gyrald. sup. fol. 69.

Herculem ferre in sinistra tria mala, Dracone subacto [Note: (2) Triplex concupiscentiae subactae bonum.] significat, concupiscentia victa irae ardorem comprimi, habendi cupiditatem temperari, et voluptatis titillationes sedari Rhodig. lib. 3. c. 21.

Herculem omnia prius monstra domare, quam Iunonis saevitiam comprimat: [Note: (3) Ambitio et superbia difficilius, quam reliqua vitiae superatur.] omnes signat humanae vitae cupiditates ante frangi posse, quam ventosa ambitio (quae aeria Iuno est) dometur. Landin. in 3 Camald.

Cerberus triceps [Note: (4) Triplex malum superbiae avaritiae et Libidinis domitum.] tria imprimis vitia, superbiae, avaritiae, libidinis designat, per quae homines ad inferos devolvuntur, haec cerbero educto ab Hercule; aut, ut a forti devicta, aut ut sapiente hominibus manifestata indicantur. Georgius Venetus Probl. 92. tom. 4. et alii.

Non pauca in Hercule tantum historica videntur, ut Theseus cum Cerbero ab Orco (loco sic dicto) eductus [Note: (5) Amicus usque ad aras.] hunc enim Molossorum Regi ablatum: illum ab eodem vinculis liberatum esse, historicum putatur Geryon tricorpor, tres fratres in Hispania ab eo superatos designat [Note: (6) Tres principes conspirantes victi.] ita ad extremos Hispaniae fines, Abilam et Calpen montes progressus eis nomen fecit, ut Herculis columnae dicerentur; quod columnarum instar assurgant [Note: (7) Victoriae aeternum monumentum.] vide Gyraldum.

Hercules in bivio, [Note: (8) Libertas humana.] duplicem virtutis ac vitiorum semitam viro sorti apertam ostendit. Castal. pag. 28.

Herculeus nodus [Note: (9) Indissolubilis amicitia.] arctissimas designat amicitias idem nodus in zona sponsae a sponso solutus [Note: (10) Fecunditas sperata.] fecunditatis speratae argumentum, et omen est; quod

Hercules 72. liberorum parens feratur. Gyraldus folio 72. et 76.

Hercules una cum Mercurio et Cupidine in Gymnasiis, [Note: (I) Fortitudini in pugnando amor iungendus et prudentia.] significat, in certaminibus praeter robur prudentiam et amorem requiri, Gyrald f. 77.

Herculem sustulisse caelum humeris, cum gigantes contra Deum pugnarent [Note: (2) Religio nis et fidei defensor inter illius hostes vel Astrologus.] significat, inter sceleratos ceteros unum hunc virtute caelos, sive religionem sustinuisse ac defendisse. Gyraldusfol. 33. aut intellige Astrologum fuisse, quem ab Atlante de stellis instructum ferunt. Id.

Quod si per Herculem Solem intelligas, nonnulla ex dictis applicabis: aut aureis trahere catenulis, id est, radiis homines oblectare [Note: (3) Sol radiis suis homines oblectat.] in horto Hesperidum aurea mala sublegisse [Note: (4) Sol stellas extinguit.] id est, stellas vesperi lucentes ab eo extinctas; hinc et populus illi sacra fuit, intus albis, foris nigris foliis, tanquam die ac nocte, distinctis [Note: (5) Sol diem et noctem efficit.] lege Gyraldum et Albricum de Hercule.

THESEUS.

Post multas de Tyrannis reportatas victorias, Labyrinthum ingressus Ariadnae filo adiutus Minotaurum sustulit [Note: (6) Sapientia divina duce viae huius mandi perplexae superantur.] Quo significatur, virum fortem, ut (post externos hostes superatos) huius mundi fallaces ac perplexas ambitionis, avaritiae, et libidinis circuitus pervadat, ac denique concupiscentiam hominis inferioris opprimat, id sine prudentia duce, vel gubernatione Dei non posse. Goropius in Hermath. lib. 8. Natalis l. 10. Mythol.

Perseus instructus talaribus, ense Mercurii ac Palladis clypeo pellucido, in quo Gorgonas intueretur, aversus (quod hae omnes recta spectantes in lapides converterent) missus ex Deorum consilio, unam illarum Medusam interfecit [Note: (7) Vir fortis divina virtute concupiscentia victor.] Significat virum fortem, divorum ope, adversus triplicem concupiscentiam, opum, honorum, ac libidinis feliciter [(transcriber); sic: feliceter] depugnare. quae concupiscentia serpentino capite omnes se intuentes in lapides vertat, id est, duros et intractabiles ad virtutem efficiat.

Phorcydes autem sive Lamiae aut Graeae, aliae tres sorores, quae natae fuerunt anus, et uno oculo communi usae, viam ostenderunt Perseo; [Note: (1) Tres animae rationalis potentiae, viam ad vitia superanda aperiunt viro forti.] significat; tres animae rationalis potentias, quae perfectae a Deo infunduntur, neque adolescunt cum corpore, uno oculo, id est, mente ac ratione, quam sequantur usae, viam ac modum superandae cupiditatis ostendunt. Orci deinde, sive Plutonis galeam, [Note: (2) Latebrae scelerum detecta.] (qua tectae Gorgones invisibiles erant) abstulisse Perseum, Medusa interfecta, eliquisque sororibus domitis, significat, detexisse illum latebras scelerum, et occasiones peccandi amovisse. Medusae denique caput amputasse, significat, cupiditatem victam. Minervae vero illud dedicasse clypeo suffixum [(transcriber); sic: snffixum] , uti et Orci galeam Mercutio. [Note: (3) Beneficiorum a Deo acceptorum memoria.] significat, beneficiorum a Divis acceptorum gratam memoriam, haec partim [(transcriber); sic: paertim] ex Fulgentio lib. 1. et 3. Equicola lib. 4. partim ex Valeriano et Natali, sed in obscura autorum lententia quibusdam nonnihil [(transcriber); sic: nonnihi] illustratis. Zenodotus apud Erasmum in Orci galea et Palephatus apud Ricciardum historice illud exponunt de Perseo adversus Gorgonas pugnante.

BELLEROPHON.

Glauci Regis Ephyrae filius a Stenobaea Proeti Regis Argivorum uxore ad incestum facinus postulatus, et quod recusaret, sceleris innocens apud Proetum insimulatus, ad Iobatem Regis socerum in Lyciam amandatus, varis hostibus, ut male periret, obiectus est, in periculis tamen illustrior, contra Chimaeram monstrum toti Lyciae formidandum Leonino capite ac pectore, cauda draconis, ventre caprae missus, triumphasse fingitur Pegaso, alato equo, per Neptunum suppeditato. Quod aenigma variis cum Physicis tum Ethicis interpretationibus expositum est. Plutarch. in claris mulier. existimat Chimaeram navem fuisse celebris in Lycia piratae, quae in prora insigne leonis, in carina caprae, in puppi draconis praeferret: alii illum populis, his nominibus adumbratis, arma intulisse memorant, ut Solymis, tanquam

leonibus; Amazonibus, velut capris. cum ipso Iobate insidiante, tanquam dracone, depugnasse, rectius Palaephatus et Servius in Lib. 6. Aeneid. Chimaeram Lyciae montem habitabilem a Bellerophonte redditum asserunt. Hic ignivomus licet, variis tamen animantibus abundabat. Unde

Lucret.

Prima Leo, postrema draco, media ipsa chimaera.

Et clarius

Ovid. 6. metam.

Quoque chimaera iugo, mediis in partibus hircum.
Pectus et ora Leae, caudam serpentis habebat.

Per Pegasum a Neptuno oblatum, humorem a sole elevatum nonnulli intelligunt, Pindari interpres attributum Bellerophonti putat, quod is moderatore equorum et freni repertor fuerit.

Ethice Bellerophon [Note: (1) Castus et fortis adolescens.] hominis virtute praediri, adeoque a Superis in omnibus adversis defensi exaltatique, deinde (quando cum Pegaso in caelum elatus, deiectusque fingitur) superbientis rursum et elati [Note: (2) Superbus et elatus sua virtute praecipitatur.] imago est. qui cum efferte se, velut Pegaso in astra, cupit, a Iove praecipitatur, ut in eo verum fuerit, qui se humiliat, exaltabitur, qui se exaltat, humiliabitur. Nec male Fulgent. lib. 3. in eo casti hominis imaginem repraesentat, qui dum libidinem continentia superat, ratione ac prudentia velut Pegaso evectus, Amorem tanquam chimaeram vincit, Amor enim capite Leo est, quia principio ferociter invadit, in medio capra, quia in occupato iam homine petulanter lascivit, in fine denique est draco, quia mordet ut coluber, [Note: (3) Amor impurus chimaera est.] ac conscientiam affligit iam male perpetratus.

Pegasus, vel sapientiam; ut Fulgent. ibidem, vel famam, ut cum illo Erizzus folio 274. significat: qui volans, fontem in Parnasso excitat ungula, [Note: (4) Sapientia et fama laudis scriptionisque materiam Poetis suppeditat.] id est, materiam laudis et scriptionis fontem Poetis ac Oratoribus ad rerum praeclare gestarum suppeditat enarrationem. Pegasum vero ex Medusae natum sanguine [Note: (5) Fama ex factis heroum nascitur.] famam significat ex Heroum praeclaris facinoribus nasci. Fulgent. lib. 1.

ACHILLES.

Ex Peleo et Thetide Iove nuptias conciliante natus, [Note: (1) Homo ex elementorum conspiratione natus.] significat hominem ex terrae atque aquae commixtione Iove, seu igne aereque simul concurrente nasci. Ad has vero nuptias Iovem Deos omnes invitasse, significat, in hominis procreatione Deos omnes collaborate, Iovem ordinare caput, Minervam oculos, Iunonem brachia, Martem pectus, Venerem renes et inguen, Mercurium pedes [Note: (2) Dii omnes ad hominis compositionem conferunt.] Fulg. l. 3. Mythol.

Achillem a matre stygiis mersum undis, solo pedis talo, quo tinctus non fuerat, mansisse vulnerabilem, ac denique a Paride Troianorum mollissimo ac timidissmo in appetitis Polyxenae nuptiis, periisse; significat, virum in bello contra adversarios fortem et insuperabilem, pedes tamen, id est, affectus habere proprios, quibus vinci ac superari possit, praesertim in talis Veneri dicatis, quod venae ex illis ad renes et femora conscendant; [Note: (3) Homo ab hoste externo in superabilis propriis saepe affectibus praesertim libidini succumbit.] adeoque significent Achillem seu virum fortem libidine decipi ac superari. Fulgent. ibidem.

Achillem in Lycomedis regia femineo in habitu inter pensa enutritum, [Note: (4) Mollitos in luxu educari.] significat, illum molliter et in luxu educatum. Fulgent. ibidem.

Achillis clypeus, in quo Vulcani opera, ut Homerus inquit, terra cum occano, et caelum cum stellis exhibebatur; [Note: (5) Mundi creatio et protectio.] mundi creationem indicat, quam Homerum ex Genesi Moysis sumpsisse existimat Clemens Alexand. 6. stromat.

Patroclus Achillis armis indutus, atque ab Hectore occisus spoliatusque, cadavere Graecis relicto, [Note: (6) Divitis fortunas haeredes rapiunt corpore terris relicto.] significat, divitis fortunas ab heredibus diripi, cadavere sacerdotibus ac terrae relicto, Alciatus Emblemat. 48.

PARIDI iudicium inter Minervam, Iunonem et Venerem de pulchritudine contendentium deferri, ac Veneri primas ab ipso dari, [Note: (7) Stultus iudex ex vitis hominum voluptariam praefert.] significat, hominis arbitrio et electioni triplicem proponi vitam; Contemplativam sapientum, activam politicorum,

et. voluptariam mollium, stultos vero iudices vi amoris, impulsos, voluptatem eligere neglectis ceteris; verum in suam denique perniciem. Fulg. lib. 2. Equicola lib. 4.

Ulysses in loco eminenti hominum motes, ut est apud Homerum, contemplans [Note: (1) In secessu ab hominum tumultu recte de vita deliberatur.] significat, prudentem a vulge separatum, prius rerum agendarum naturam ratione ab affectibus sevocata, contemplati debere, quam aggredi. Iulius Camillus fol. 62.

Ulysses auribus lana obturatis. Sirenas praeteriens [Note: (2) Voluptates neglectae facile superantur.] illis deinde ex dolore morientibus, significat, quod sapiens spretis voluptatibus, illarum tandem vim et impetum infringat Fulgent. lib. 2.

Ulysses tuto Scyllam praetervectus lupis ac canibus cinctam [Note: (3) Voluptas impudens a sapientia contemnitur.] significat, voluptatem, quam impudentes tantum ambiunt, a sapiente contemni. Fulg. ib.

Glaucus Scyllam amasse dicitur, [Note: (4) Amantes caeci vel lascivi etiam faedas amant.] id est, caecus, sive lascivus, ut vox indicat, quia amantes caeci. Fulgent. l. 2.

Ulyssem habere Penelopen castissimam coniugem, quae retexta astute tela, procis eluderet, [Note: (5) Vir saepiens castitatem omni arte tuentur.] significat, virum sapientem, castitatem omni Philosophica [(transcriber); sic: Philosopica] ratione simul et atte tueri. Fulg. l. 2. Fab. Paulinus Hebd l. 7. c. 7

MIDAS.

Ab Apolline impetrans, ut quid quid tangeret, in aurum verteretur; atque iccirco. fame et inopia ceterarum rerum pressis [Note: (6) Avarus inops.] significat, avarum divitem in copia magnam rerum penuriam pati, Fulg. l. 2. Myth.

Midas voti paenitens atque ab Apolline rursum absolutus, ea lege, ut ter caput in pactolo, qui exinde aureas coepit arenas volvere, ablueret, significat Midam aurum ante depositum, ex quo nullus erat fructus, Pactolo per agros derivando impendisse, [Note: (7) Ex Pactolo in agros derivatur ingens fructus vel eth. utiliter aurum agris colendis impenditur.] unde magna illorum fertilitas et rerum copia. vel, significat, avarum aurum utiliter impendere damnata avaritia Fulg. ibid.

Midas iudex inter Marsynam tibicinem, et cantantem cithara Apollinem, cum perperam de iis iudicasset, victoria Marsyae adiudicata, aures ei asininas Apollo in notam stoliditatis attribuit, [Note: (8) Divites saepe [(transcriber); sic: scpe] stulti et imperiti iudices.] significat,

divites plerumque et solo auro celebres, in iudicio ac sententiis feren dis rudes, graviter hallucinari et stoliditatis notam incurrere. vel ignorantem pro ignorante contra peritum, censere. Fulg. l. 2.

ALPHEUS Fluvius Elidis in Achaia, sub terra mersus, in Sicilia rursum, apud Syracusas emergit in fontem Arethusam, atque inde mare in fluens, undas cum marinis non permiscet [Note: (1) Alpheus fluvius sub. terraneus.] unde fabulantur, Alpheum ad inferos descendisse, et oblivionem inde traxisse, quia nimirum sub terra abditus latuit, [Note: (2) A consideratione novissimorum oblivio voluptatum etc.] ad haec amasse Nympham venatricem Arethsam, quam per cuniculos subterraneos fugientem sit assecutus. Quia vero undis suis vitiliginis maculas purgat, [Note: (3) Baptismate mundamur.] ut Plinus diversis locis meminit, a voce )ALF/OS2, id est, macula nomen traxit. Arethusa porro cum ab )ARET/H virtus dicta videatur, ille hominis sive animae imago st, quae virtutem tanquam bonum suum consectatur. Quod ve ro inter mate falsum integer decurrat, [Note: (4) Vera virtus ma lorum consortio non corrumpitur.] significat, veram virtutem consortio malorum non vitiati. Quod ab inferis oblivionem traxisse feratur, [Note: (5) Post mortem malorum oblivio.] significat, animam oblivisci malorum post mortem: vel in hac vita voluptatis ex consideratione mortis, lege Fulg. l. 3. a quo nonnil deflecto.

ACTAEONEM Diana visa, a propriis laceratum canibus, vel, significat iuvenem venationi deditum (cui Diana praesidet) omnia sua canibus absumenda impendisse, [Note: (6) Venator omnia canibus im pendens.] ut Palaephatus. vel ab adulatoribus aulicis dominum saepe perdi et consumi: ut Val. l. 7. Actaeonem vero in cervum este conversum forte inde natum, quod, ut Plin. scribit Actaeoni et Cippo nata sint in fronte cornua. Idem: vel certe, quod timidus cervi instar fuerit, [Note: (7) Timidus et fugax.] ut Fulg. l. 3.

TITHONUS Laomedontis Troianorum Regis filius, ab Aurora amatus raptusque fingitur; [Note: (8) Vigil ac studiosus.] quod vigil adolescens matutino tempore laborem studiumque cum aurora auspicaretur. Memnonem ex ea suscepisse filium, dicitur, [Note: (9) Memoria matutino studio vegetae vel Memoriam ad posteros propagare.] quia memoria hoc tempore maxime viget ac tali labore excolitur, sive etiam, quia memoriam sui hac arte, apud posteritatem

reliquerit, qua de causa longissimam ab ea vitam impetrasse fertur [Note: (1) Aeternitate dignus] tanquam aeternitate dignus; ac denique in cicadam [Note: (2) Vigilans] vigilantiae atque eloquentiae symbolum conversus fingitur, quamquam et cicadae veteribus exuviis tanquam serpentes exutae [Note: (3) Innovari.] longi aevi sint exemplum, Vide Servium lib. 4. Aeneid. Natalis hinc fabulam natam credit, quod Tithonus in oriente uxorem duxerit, ac denique garrulus senex cicadae instar [Note: (4) Senex garrulus.] fuerit: ubi et Memnon regnaverit. lib. 5. c. 3. et 4.

PHAETHON a lucendo sic dictus, filius solis et Clymenes; [Note: (5) Igneus, vapor.] quia ignei vapores in aere a sole et humido aluntur. Cum Epapho Iovis et Isidis filio contendisse de excellentia originis fertur, [Note: (6) Terrae motus.] quia elementum ignis et terrae aliquando, non sine orbis concussione, colluctantur.

Phaethon igitur, ut sole se genitum probaret, currus paternos obtinuit; sed, territis a scorpione occurrente equis deviantibus, excussus, terram effusis ignibus succendit [Note: (7) Aestus; solaris.] quia omnis inflammatio caelestis a sole dependet, aestusque tunc praesertim vehementiores sunt, quando sol ex gradu 20. librae ad 10. scorpionis transit, cum scilicet herbae exarescunt, quamquam incendium Graecias [Note: (8) Incendium Graeciae.] caelitus missum tempore Cecropis Atheniensium Regis (de quo Aristoteles l. de mundo. Eusebius et Orosius meminere) huius fabulae occasionem dedisse videatur. Haec Physice ex Iosephe Horol. l. 2. Metam. Ovid. Sed ad mores relata fabula, imago est ambitiosi et temerarii principis, regnum paternum immature ad suam ac subditorum ruinam appetentis. [Note: (9) Ambitiosus regni paterni iuvenis praecipitatur.] ita Embl. 17. Alciatus et communiter alii Clem. Alex l. 5. strom. iis adhibet, qui propter incontinentiam, [Note: (10) Incontinens.] velut e curru rectae rationis excidunt. Goropius in Hierog. l. 11. homini, qui res arduas supraque vires positas [Note: (11) Supra vires audere.] temere cum suo, aliorumque exitio aggreditur.

Admetum Regem, ut Alceste potiretur, currui leonem ab Apolline acceptum, et aprum ab Hercule iunxisse [Note: (12) Virtute animi seu sapientia, et corporis seu robore palmam mereri.] significat, virtute animi et corporis Alcestem

coniugem meruisse, et illam quidem virtutem, quod in sapientia potissimum consistat, Apollo etiam indicat hanc, quod in viribus Hercules. Fulg l. 1.

Alcesten vero se morti pro Admeto aegrotante obtulisse, illumque per Apollinem sanitati restitutum; hanc ab inferis per Herculem liberatam, [Note: (1) Ex pietate mortui a morte ad vitam transeunt.] significat Physice ut inquit Palaephatus, Herculem Alcesten pro marito immolandam liberasse, moraliter vero, ex pietate occumbentes, non mori, sed a morte transire ad vitam virtuti debitam.

TYTIUS.

Iovis et Elarae Nymphae filius, natus (sub terra latente matre) Gigas: Iovis fulmine et Apollinis sagittis, ob vim Latonae intentatam, confectus, ac per 9. extensus iugen, vulturi ac serpenti renascens iecur dilaniandum praebet, [Note: (2) Hominem sceleratum propria affligit conscientia.] Imago hominis terrena et carnalia sectantis, cui vel ex indomiti amoris aestu cor affligitur, [Note: (3) Amor impurus tormentum.] vel ex conscientia delictorum apud Inferos accerrime mens discruciatur. Utraque significatione usus est Lucretius lib. 3.

MINOS rationalem animae partem, sive synteresim uti Rhadamanthus et Aeacus appetitum irascibilem et concupiscentem designant, [Note: (4) Ratio nostra appetitus et concupiscentia, de nobis in morte iudicium ferent.] ex quorum denique sententia homines in fine vitae condemnantur et absolvuntur, unde hi iudices morientium dicuntur. Tartara vero Phlegethon, Cocytus, Lethe, Acheron, eos indicant maerores, quos conscientia scelerum generat: ut contra campi Elisii gaudium bonorum, nam Phtegelhon ab ardore, Cocytus a gemitu, Lethe ab oblivione, Acheron a tristitia dicitur. [Note: (5) Oblivio bonorum huius vitae, tristitia apud inferos.] ipse etiam triceps Cerberus species quaedam est triplicis potentiae, memoriae scilicet, intellectus et voluntatis, nos apud inferos velut allatrantis et scelera exprobrantis. [Note: (6) Memoria intellectus et voluntas damnatos accusabunt.] Cartarius 276. et Natalis l. 3. c. 9.

CHARON tempus significat, quod nos denique a morte ad alteram vitam transfert [Note: (7) Tempore ad mortem transferimur.] uti illi tanquam nauta, ac senex squalidus, animas transportare, ad Acherontem fertur. Cartarius cap. de Plutone.

SISYPHUS Aeoli filius Latro in Attica, a Theseo

occisus, damnatus ad volvendum lapidem in apicem montis apud inferos fingitur: verum irrito labore, recidente semper lapide priusquam verticem contigit, imago est hominis mundani ad opes, vel honores aspirantis [Note: (1) Nemo honoribus et opibus inhians satiatur.] nunquam apicem summum, in quo beatitudine ac quiete spectata fruatur. obtinet.

Tantalus Rex Phrygiae pater Pelopis, avus Agamemnonis, Deos convivio excepisse dicitur; et ut illorum divinitatem experiretur, Pelopen filium discerptum coctumque apposuisse [Note: (2) Fallitur qui superos vult falle re.] verum aversantibus Diis, praeter Gererem (quae humerum absumpsit) redditus vitae, membrisque: ac pro absumpto humero suffectus alius eburneus fuit.

Tantalus vero ad aquas mento tenus damnatus, sub pomo arbore fame ac siti perpetua conflictatur, pomis aquisque inhians fugientibus, quod licet in vindictam intempestivi crudelisque convivii sustineat, [Note: (3) Per quae quis peccat per eadem punitur.] ad avari tamen nominis poenam communi sententia adhibetur, ut qui in copia plerumque egeat. [Note: (4) Avarus quamvis abundat, eget.] Si tamen verum est; quod Callisthenes ait ex fossione metallorum ditissimum fuisse Tantalum, haec ratio subest, vide Fulg. l. 2.

PELOPS tamen imago illorum est, qui pro superis detrimenta cum magno foenore patiuntur, [Note: (5) Pro superis malum nemo sustinet nisi maiori bono.] ceterum puer ille morbo invalidus; at vir deinde fortissimus a diis ad vitam revocatus fingitur eburneo, id est, forti donatus humero, tum deinde usque adeo opibus auctus; ut Pelopis talenta in proverbiis censeantur. Hic cum Oenomao Elidis Rege, pro Hippodamia filia, cursu quadrigali certans, postquam Myrtilum alterius aurigam ad currum domini subvertendum pecunia induxisset, dolo victor exstitit; sed deinde perfidiae praemium roganti in mare praecipitem dedit, [Note: (6) Fidem non meretur qui fefellit, vel Perfidiae praemium perfidia est] exemplo tradens, quod fidem fallentibus nulla fides debeatur.

IXION, Phlegiae filius, cum Deioneium socerum invitatum Lethali foveae fraudulenter super ignes stratae immersisset, [Note: (7) Perfidus amicus.] ac vix demum poenitens a Iove expiatus, inter domesticos etiam aleretur; Iunoni

flagitium intentans, obiectas pro illa nubes complexus, [Note: (1) Inanem gloriam pro virtute amplecti.] centauros genuit, quo crimine etiam exsultans rotae infernali perpetuo implexus, circum actusque ac serpentibus laniatus, flagitium luere fingitur, illorum hominum imago (ut Plutarchus in Aegide meminit) qui inanem gloriam, pro virtutis imagine, veluti nubem amplectuntur, [Note: (2) Imaginatione illa fingere quae non sunt.] monstraque rerum animo efformant; sed delusi suis deinde cupiditatibus misere circumaguntur, quin et illorum exemplum est, qui erga benefactores suos et liberatores ingrati, maleficium pro beneficio rependunt, verum Dei vindictam non subterfugiunt. Quod vero Centauros ex nube genuisse dicatur, [Note: (3) Equitum copias instruere.] significat, illum equitum instructis copiis, vi occupare regnum statuisse, denique Ixion rotae damnatus, [Note: (4) In regno tanquam rota fortunae circumagi.] significat, Tyrannum, qui regno vi obtento, tanquam in rota fortunae, modo sursum, modo deorsum velut ad torturam volvitur Fulg. l. 2.

CAPUT XXIV.Dearum, aliarumque huius ordinis fabularum figurae.

VESTA.

DEa, modo terram, seu vim illam, quae herbas fructusque e terra producit, [Note: (5) Terra frugiferae.] modo ignem seu calidos terae vapores, unde pleraque gignuntur, designat, ita Cartar. Erizzus et communiter alii. Quamquam haec illi distinctio adhibenda sit, quod Vesta semel pro Saturni matre, semel pro filia accipiatur, et prima quidem terra, altera ignis dicatur. quarum haec virgo fuit, quod ignis sterile sit elementum, [Note: (6) Ignis sterile elementum.]

Vestae templum rotundum, a Numa Pompilio erectum; vel, rotunditatem terrae, ut Valerianus, vel, caelestium orbium [Note: (7) Terra ac caeli rotundi.] igne ac calore suo haec inferiora foventium figuram exprimit, ut Goropius in Hermath. lib. 9.

Vestae ignis aeternus [Note: (1) Divorum immortalitas.] in ara ipsius asservatus Deorum significat immortalitatem, ut Cartarius fol. 222. vel, Dei gratiam cuique ad aram digne accedenti, paratam [Note: (2) Dei gratiain, acri ficiis praesens] ut Choulus folio 182. vel, quod igne suo caelum conservet omnia, ut Goropius supra. porro virginem esse Vestam [Note: (3) Virgo incorrupta.] est, ut dixi, ab igne nihil procreari, ut Equicola lib. 2. de natura amoris.

Vestam pingi sedentem, est, terram quiescere. Sceptrum in manu habet, [Note: (4) Terra regna continens.] tanquam Regna et Principatus continens. Partim velata, partim tecta [Note: (5) Terra alibi sterilis, alibi frugifera.] quo et terra, partim nuda, partim tecta sit frugibus, Iulius Iacobonius c. 5 quamquam Albricus eam supra templi pinnaculum virginis specie Iovem infantem sinu foventis exhibitam asserat, [Note: (6) Virgo cum infante Christo tutela templorum.] de imagin. Deor. non inconveniens exemplum Virginis MARIAE Deum sinu complexae.

Cybele (Ops, Tellus et Rhea etiam dicitur) Vestae ex Caelo filia, Saturni soror et uxor, [Note: (7) Terra omni genere florum et fructuum ornata.] significat, terram quoque, sed iam omni genere florum ac fructuum ornata, cultam urbibus ac arcibus, unde viridi pingitur cyclade floribus aspersa, turritoque capite, pileus et baculus pastoralis [Note: (8) Terra pecudes pascit.] pascere illam pecudes significat. Apertas manu dextera, [Note: (9) Liberalis in pauperes.] velut ad subsidium, sinistra pauperibus largiebatur panem, Leo iuxta mansuetus et solutus, quod indicat, nullam adeo terram esse sylvestrem, [Note: (10) Terra labore reddi frugifera potest.] quae studio ad frugem edomari nequeat. Albricus eam curru Leonibus tracto insedisse memorat. Cymbala et Corybantes laboratores agricolas designant [Note: (11) Agricola.] Ita partim Varro apud Solinum, partim Gabriel Simeonis in Epith. et Equicola l. 2. Diodorus Siculus dicit illam docuisse mortales choreas, cantumque in tibia: cymbala item, ac tympana quatere, quibus eius effigies exornatur: [Note: (12) Choreas docere.] deinde medicam facit multorum puerorum [Note: (13) Mederi pueris, eos alere, instruere.] atque iccirco magnam matrem dictam existimat: denique amasse puerum Atym, eiusque subducti amore insaniisse, sparsisque crinibus cum fistula ac tympano oberrasse. [Note: (14) Mater filiorum amere insaniens.]

IUNO.

Inferiorem aeris regionem significat, soror et coniux

iovis [Note: (1) Ignis vel suprema aeris regie Ethice ambitio et superbia.] quia superiori aeri, aut etiam igni coniuncta est. Ethice ambitionem designat; quod ambitiosi et inflati fastu, velut aere turgidi incedant, unde et regnorum, et, quae in illis continentur, divitiarum Dea dicitur, [Note: (2) Regnum, divitiae.] quae animos imprimis inflant. Apud Romanos eam quoque pronubam, et partuum faciebant praesidem. [Note: (3) Partuum praeses.] uti Dianam apud Graecos, ut Cic. l. 2. de nat. deor. Lucinam dictam ferunt, quod lucus illi sacer in Esquiliis: vel, quod lucem daret natis, unde et ciliis oculorum praeerat. Cart. c. de Iunone. Landin. 3. Camald. et Fulg. l. 2. qui addit Iunonem significare vitam activam [Note: (4) Vita activa, contemplativa.] sicut Minerva contemplativam, Venus voluptariam.

Iuno horas nutrices habuisse dicitur, [Note: (5) Aer aliis partibus corrumpitur, aliis instauratur.] quod assidue secundum aliquas partes aer corrumpatur, secundum alias gignatur. Ab Oceano vero et Tethy educata; quod aer ex aquis raribus gignatur. Variae item Iunoni Nymphae dicuntur adhaerere; [Note: (6) Aer varie mutatur et mutat affectus.] quod varia in aere modo sereno, modo nubilo niveoque mutatio. Cart. ib. Nat.l.2, c. 4.

Iunoni templum sine tecto et foribus exstructum fuisse, [Note: (7) Aer includendus uni loco non est.] significat, aerem includendum loco non esse; sed hunc omnibus debere esse communem. Id.

Iunonem ex Iove peperisse Vulcanum [Note: (8) Aer calefactus ignem procreat.] significat aerem calefactum procreare ignem. Heben procreasse, [Note: (9) Ex temperie aeria rerum copia est.] est ex temperie aeris rerum abundantiam provenire, et Martem genuisse, [Note: (10) Aeriae, natura omnes [(transcriber); sic: omines] bello apti. IV.us] est aeriae ac inflatae naturae homines ad bellum maxime proclives ferri. Natalis supr.

Iuno ex aurea, ut Homerus fingit, catena, de caelo pendens, duobus ad pedem utrumque ponderibus, ita tamen, ut pes alter altero magis deprimatur, [Note: (11) Aer igni connexus infra quae et terra miscetur ac deprimitur] significat, quod aer igni sociatus duobus inferne elementis quae et terrae misceatur, ac mox gravior deprimatur. Fulg. l. 1. Cartar. et alii.

Iunonem Iovi irratam esse, [Note: (12) Aer nubilis humidus in nubes et aquam vertitur, unde et fulmina.] significat aura nebulis humidam in nubes aquamque verti. Cartar. supra. illam vero Herculi adversari, et tot monstra domanda

obicere, [Note: (1) Nullus digne aliis imperat nisi ante sibi.] significat virum egregium, ante inordinatas animi affectiones irae voluptatisque superare debere, quam regno et honoribus dignus habeatur. idem de Aenea apud Virgilium dixeris, Troianis illam cum Pallade adversari, [Note: (2) Molles regno et sapientia studio parum apit.] est imperium et sapientiam apud molles locum non habere dignum.

Iuno obvelatum caput panno gerens, cum sceptro in manu, [Note: (3) Opes magnae et reconditae multum possunt.] significat, divitias custodiri absconditas Fulgent. l. 2. et Cartar. supra.

Iuno monera Romae hoc nomine colebatur, eiusque in templo moneta cudebatur, quod Romani in magna aeris inopia eius secuti consilium cum Pyrrho iustitia et fide magis, quam armis certarint. [Note: (4) Non tam vi quam aequitate pugnandum.] adeoque victores evaserint. Significat iustitiam, aeris et armorum pretium ac potentiam vincere. Svidas de moneta Rom.

Iunoni pavonem, sacrum ipsi, adiungi, significat, [Note: (5) Prudentes plerumque superbi.] potentes fere superbos esse, et alienis sese oculis speciose ornate Fulg. l. 2.

Iris eidem variis coloribus addita, [Note: (6) Splendidae huius vitae species momento evanescit.] significat splendidam vitae fortunam momento, et Iridis instar saepe evanescere. Fulg. ib. et Cartar. supra.

Albricus de imag. [Abbr.: imagine] Iunonem dicit feminam in throno collocatam; sceptrum in dextra, caput nubibus et iride cinctum, ancillam iuxta ad obsequium paratam et mulierem parturientem, quia partubus praeerat, pavones aves illi sacras hinc atque hinc astitisse. Significationem ex dictis facile adiunxeris.

DIANA.

Ex Iove et Latona, cum Apolline fratre, genita, [Note: (7) Luna cum sole ex tenebris producta] significat, lunam cum sole, ex tenebris productam. Latona enim a LANQ/ANW lateo ortum videtur. Natalis lib 3. c. 18.

Dianam virginem ut venatricem cervorum, [Note: (8) Luna venatoribus noctu lucet et castitati favet.] depingi ac venationi praeesse, est, Iunam venatoribus noctu maxime suis favere radiis, quos, velut tela, mittit; ut iccirco cum sagittis etiam fingatur, vel etiam, homines, qui lunae temperamentum humidum sortiti sunt, maxime a re venerea laedi, et nocturnis venationibus iuvari. Natalis supra.

Dianam Lucinam a parturientibus invocari, [Note: (1) Novilania parturientes facilitant.] significat [(transcriber); sic: sigificat] , lunam in novilunio parturientibus prodesse, numorum scilicet facilitantium copia. Georg. Venetus Arm. fol 211.

Diana, cui, ut nudae, Mercurius, Iove mandante, vestem conficit, [Note: (2) Mutabile semper femina.] significat, mutabilem hominem, cui nihil fidendum, Iulius Camillus fol. 129.

Dianae vestis aliquando nigra [Note: (3) Luna proprio lumine caret] lunam designat, ex se carere lumine: aliquando alba, serenitatem indicat, uti, rubea ventos crocea pluvias, [Note: (4) Pallida luna pluit, rubicunda flat, alba serenat.] Erizzus folio 761. quod luna aeris mutationem his affectibus praesignet.

Luna alata, sive etiam in curru cervis candidis provecta eius celeritatem indicat. Natalis supra.

Ad aram Dianae Aricinae perfuga Sacerdos cum stricto gladio collocatus (quo priorem sacerdotem interfecerat) ad propulsandos irruentium impetus [Note: (5) Sceleratus nullibus securus nisi ad Deum recurrat.] ut Strabo tradit, lib. 5. p. 166. significat hominem conscientiae terroribus stimulatum nusquam sui esse securum.

Diana Cyndias sub dio posita neque pluvia neque nivibus tangebatur. [Note: (6) Anima innocentis et perfecti nullis adversis tangitur.] Polybius l. 16. fol. 252. significat animam casti et perfecti viri, inter medias adversitates, iis non tangi: vel propius etiam D. Virginem Mariam, quae ex communi omnium labe nihil maculae contraxit. [Note: (7) Diva Virgo communi mortalium labe intacta.] ut pie et eleganter Caussinus de Diis.

Hecate triceps, canino, equino, et medio humano (seu ut alii suillo) inter haec capite, [Note: (8) Luna in caelo terra et sub terra operatur diversa unde et nomen mutat.] vim triplicem lunae, in caelo, terra, et sub terra Proserpina [Note: (9) Iustus appetitui triplici dominatur.] esse fingitur. Ita iustus triplici appetitui, irascibili, concupiscibili et rationali imperat.

Vestibus inducabatur modo albis, et lunam significabat accrescentem: modo fuscis, et decrescentem indicabat. [Note: (10) Luna accrescens et decrescens.] cum canistro significabat [Note: (11) Fruges promovere.] profectum frugum, quem post 7. diem accrescens faceret, papaver in manu somno illam favere; [Note: (12) Luna somno favet.] fax in altera, tenebris lucere significabat. Alii Hecates illam

seu lunae varietatem in vultu, moraliter ad diversas animae humanae velut facies applicant; (ut Fab. Paul. Hebdom. lib. 3. c. 2.) aut naturas; ut aiunt Platonici; rationalem, irascibilem, concupiscibilem. vide Cartari. de Dian. et Natal. l. 3. c. 15.

Hecate quercu coronata, multis serpentum spiris longe capillata, manuque hastam complexa. [Note: (1) Incantationum veneficarum amuletum.] significat incantationum veneficarum amuletum. Nam veteres Hecaten hac specie ante fores collocabant. Deam veneficiorum contra veneficia [(transcriber); sic: venefiicia] ut Mercurium adversus fures, licet furum Deum [Note: (2) Multi sibi permittunt quae prohibent aliis.] Hecate enim mulier magicae artis perita, Circes et Medeae parens dicitur [Note: (3) Veneficii perita.] quae fluviorum cursus sistere, transferre segetes, montes deicere, astra de caelo detrahere ferebatur, forsitan quod magi noctem et lunam ament. Significabant vero hac fabula nihil non parere fatorum necessitati et voluntati. Valerian. lib. 51. Natal. l. 3.

Hecatae in triviis sacra fieri, ac mensam instrui in noviluniis a divitibus, quam deinde pauperes clam raperent, [Note: (4) Opes ab alis parantur, consumuntur ab aliis.] significat, bona ab aliis fere magno labore parari, ab aliis occupari et consumi.

Quod vero centum placaretur hostiis Dea, [Note: (5) Hecatombe.] vel quod insepulti, annis errare centum post mortem crederentur, hinc dicitur Hecate. vide hic Ricciardum et auctores supra.

MINERVA.

Sive Pallas, ex capite Iovis nata [Note: (6) Sapientia et scientiarum sedes caput hominis.] significat sapientiam et consilium, sive scientias et artes ex capite virorum nasci debere, quod vero armata prodeat et iam adulta Minerva [Note: (7) Viri militaris consilium non nisi maturum cognosci debet] significat, viri militaris consilium, non nisi maturum et absolutum in lucem prodire debere, vel, significat, viros militiae excellentes, sapientia simul, ac bonis artibus debere esse instructos. Arma, [Note: (8) Sapientia se ipsa satis munitur.] significant, sapientiam se ipsa munitam esse: nec quicquam metuere, non vinci; non subigi. Orci galea, qua uti dicitur, quaeque reddit invisibiles [Note: (9) Consilia tota esse debent.] significat, consilia maiorum tecta esse, ut tuta sint. Cristae in galea [Note: (10) Sapientia defendit et ornas.] significant, non tueri;

sed et ornare sapientiam. Sphinx in galeam significat, sapientem non semper aperte veritatem prodere; [Note: (1) Veritas sub involucris proposita.] sed aliquando sub aenigmatis tegere; noctua in galea, [Note: (2) Sapientia in adversis tutas est.] significat, sapientiam etiam in tenebris et adversitate effugium scire. Callus in galea; [Note: (3) Sapientes et milites sunt vigilantes.] sapientes ac milites vigilantes esse. Clypeus, qui, ut crystallum pellucidus [Note: (4) Mens perspicax vel sapiens morum speculum.] (uti illo Perseus usus fingitur) vel significat mentem sub corpore, tanquam Clypeo pellucido latere; per quod res propositas videre, ac veritatem possit intueri. vel significat; in sapientum vita alios vitia sua contemplari; illos autem non posse inficere, Quod si clypeum gerat cum praefixo Gorgonis capite, quo omnes in lapides versi dicuntur, [Note: (5) Sapientes veremur.] significat, sapientes suis hostibus terrori esse; illosque stupidos ac velut saxeos videri. Hasta [Note: (6) Sapientia defendit, et expugnat.] significat, sapientem non modo se suosque defendere; sed et hostes, dum opus, oppugnare, ac difficultates obstantes perrumpere, vide Cartar. de Minerva et Fulgent. lib. 2.

Minerva sub peplo apud Aegyptios culta; cum inscriptione in basi: Ego sum quicquid fuit, est, et erit: nec meum peplum quisquam mortalis umquam retexit. [Note: (7) Sapientia divinae imperscrutabilis.] significat sapientiam divinam, quae mortali ingenio est inscrutabilis. Georg. Venet. Armon. fol. 36. Calcagn. l. de rebus Aegyptiacis.

Pallastriplici coloris pallio, aureo, purpureo, et caeruleo, [Note: (8) Scientia speculativa, Physica, mathesis, Theologica.] significat physicam, Mathematicam et Theologicam scientiam: illas scilicet 'quae ad Theoriam spectant: nam omnis ars ac scientia quae voce, aut ratione absolvitur, ad tria genera, logicum (quod Grammaticam, Rhetoricam ac Dialecticam continet (ethicum (quod monasticum, oeconomicum, aut politicum est) et denique Theoreticum, de quo diximus, revocatur; unde novenarius musarum numerus [Note: (9) Musae novem sunt totidem scientiae.] diductus videtur, tribus, videlicet, triplicatis. Petrus Bongus c. de ternario.

Minervam semper Virginem esse, [Note: (10) Prudentia aut sapientia non senescit.] significat, prudentiam non senescere, ut ait Heraclitus Ponticus, adstare vero ad pedes draconem, [Note: (11) Virgines custodiendae.] significat, virgines per vigili cura custodiendas. ut Calcagn l. de rebus Aegyp.

Minervam contra Vulcanum virginitatem suam tuitam esse, [Note: (1) Sapientes libidini non succumbunt.] significat, non succumbere sapientes ardori libidinis. Fulgent. l 2. Minerva. Erichthonium monstrosum e terra Vulcani partum in cista abscondisse, [Note: (2) Sapientes aliorum vetant dedecus.] significat, prudentes aliorum etiam celate dedecus. Idem Erichthonius vero partim homo partim serpens [Note: (3) Libidinis deformitas.] a Vulcano, id est, libidinis ardore natus, huius vitii deformitatem proponit.

Minervam apud Messenios cornicem habere in manu, [Note: (4) Sermo prudentis est circum spectus.] significat, prudentes sermonem in manibus quodammodo ferre: ut eum pro libitu stringere, aut laxare possint. Cartar, sup. fol. 379.

Minervae statua a turbine deiecta, manibus ac capite avulso, prostrata, significat, Ciceronis Romanae eloquentiae Principis exilium: nam illud pridie, antequam eiceretur, factum memorat. Iulius Obsequens in prodigiis. [Note: (5) Eloquentiae clades et oppressio.]

Minerva Atheniensium in cuius clypeo artifex Phidias suam tanta arte imaginem expresserat, ut haec sine illa destrui non posser: [Note: (6) Imago Dei homini impressa est.] significat, Deum ita homini suam impressisse imaginem, ut altera sine alterius clade tolli nequeat.

Pallas et Venus caelestis se invicem complexae [Note: (7) In sapientia possessione vera voluptas.] significat, in sapientia ac virtute veram esse voluptatem. Achilles Bochius symb. 10.

Minerva cum Mercurio iuncta, [Note: (8) Eloquentia sine prudentia parum prodest.] significat, eloquentiam non prodesse sine prudentia. Cartarius supra.

Olea Minervae sacra, cuius et inventrix dicitur, tum quod sapientia oleo ac vigilantia delectetur: [Note: (9) Sapientia vigilia, pace et labore delectatur.] tum quod pacem amet, nec arma aliter, nisi pro pace impetranda gerat, vel, quod nihil praepropere agat, ut oliva tarde succrescit. vide Ricciardum in Minerva.

MUSAS esse Iovis et Mnemosynes filias, [Note: (10) A Deo et ratione nostra ars omnis.] est, a Deo et nostra mente ac praecipue memoria artes provenire, esse illas virgines, [Note: (11) Musae castis animis gaudent.] est imprimis, amare illas continentiam, a libidine abhorrentem. unde et Pallas, cum Musis, a Cupidinis sagittis immunes feruntur, ut scribit Lucianus. Musae se invicem manibus velut

ad choreas [Note: (1) Artes liberales se invicem complexae.] complexae, sunt artes liberales inter se connexae, coronatas palma esse, [Note: (2) Musae cupiditates vincunt.] significat, victrices esse cupiditatum et affectionum pravarum in homine. Incolae montium sunt; vel quia sublimes sunt ac arduae, quas vulgus iners non capit: vel quia docti a civili tumultu se abdere in solitudinem consueverunt. Alatae sunt [Note: (3) Docti vulgo hominum altiores.] quia docti supra vulgus gregemque animos extollunt. pennis etiam ex corona vinctae caput, [Note: (4) Musae voluptates enervant.] quod victrices Sirenum, id est, voluptatum, eas pennis exuisse memorentur, vide Barthol Taegium l. 2. de arte insignium. Cartarium et alios. Musae et somnus apud Corinthios habebant communem aram, [Note: (5) Post sonum viges studia.] significat, post somnum bene succedere studia: nam aurora musis amica. Cart. fol. 329.

Apollo Musis praesidet. [Note: (6) Dies et Deus studiis favet.] quia Dies et Deus studiis favent, lumenque ille oculis, hic menti suppeditat. idem.

Habere illas nutricem Euphemen [Note: (7) Honor alit artes.] ut Paus. in Boeoth. ait, significat, honorem artes alere. Esse illas Romae sub tutela [Note: (8) Fortes defendunt artes.] Herculis, ut Lucianus lib. 38. significat, fortes viros artes defendere.

CERES.

Dea frugum, aut vis terrae feracis, alii aestatis Deam faciunt, haec accensis facibus Proserpinam filiam raptam a Plutone persequitur, quae semen terrae mandatum designat, quod illud, ut cito germinet, ac quasi reducatur, ardentem solis calorem, simul et pluviam, per facem et luctum Cereris significata, [Note: (9) Semen terrae mandatum solis calore et pluvia educatur.] desideret. Porro serpentibus provehi fingitur, et curru alato (cuius gratiam usumque Triptolemo Eleusini Regis filio, ob liberale hospitium concessisse dicitur) quod semen, uti serpentes, humorem amet, ac de terra succrescendo serpat. Porcus Cereri sacer est; quod ut semen, luto ac terra delectetur. vide Cartarium et Ricciardum de Cerere. Albricus eam in bove collocatam afferit, (aratore scilicet) dextra ligonem sustinebat et calathum, pro semine, ex brachio pendulum, sinistra falcem et flagellum trituratorium inter arbores pomis onustas ferebat: et hinc Iuno imbrem de

nubibus, illinc sol Apollo radios segeti affundebat.

VENUS.

Alia Caeli filia absque matre procreata est: Urania sive caelestis dicta [Note: (1) Amor caelestis virtutis, patria, etc] quae significat amorem in Deum, patriam, viros bonos, et virtutem. Et huic Veneri nefas erat in sacris vinum affundere, quia in vino luxuria. Alia est Venus Iovis et Diones filia, quod aetheris calore et materia humida elementari alatur, sive ex mari nata atque in concha ad littus provecta; [Note: (2) Humore et ostreis Venus alitur.] quod humore et ostreis potissimum Venus gaudeat. Atque haec a Vulcano et Marte amata dicitur, quod ignis libidinem [(transcriber); sic: sibidinem] accendat, Mars libere exerceat. Huic currum tribuunt, modo a cygnis vectum, quod mundities corporis, aut etiam suavis musica, amorem conciliet; [Note: (3) Pulchritudo et Musica amorem conciliat.] modo a columbis ac passeribus ductum; quod salax hoc avium genus visum sit. Rosa eidem Veneri attribuitur, quod sit gratus et pulcher flos ille; sed qui brevi evanescat et carpentem saepe spinis pungat; [Note: (4) Brevis Veneris voluptas, nec sine spinis.] ut brevis voluptas animum saepe vulnerat. Myrtus eidem sacra est, quod littora aquarum amet, et humores; unde Venus nata dicitur; quodque, ut Myrtus viret, [Note: (5) Viridi aetate, Venus gaudet.] sic viridem aetatem Venus delectet. vide Cartar. Fulg. et Natal. de Venere.

Venus aliquando ver [Note: (6) Vernum tempus.] significat, quod hoc anni tempus procreationi rerum maxime serviat. Cartar. Apud Aegyptios aestatem designat, quod haec maxime ferveat. Valer.

Venus nuda pingitur; vel, quod amatores facile suis facultatibus exuat; [Note: (7) Venus amatores denudat vel secreta animi aperit.] vel quod secreta etiam animi denudet, ut in Samsone: vel quod nuditatem amet. Fulg. l 2.

Veneri tres quandoque Gratiae adiungebantur; aliquando Pitho, seu Suadela: vel Mercurius, [Note: (8) Forma eloquentia, lepiditas amorem conciliant.] aliquando iocus, Risus etc. quod forma, eloquentia, lepiditas etc. amorem conciliarent. Equicola l. 2.

Veneris lac apud Aristophanem vinum significat, quia hoc venus alitur, Athen. lib. 10. cap. 15.

Venus aliquando ut puella, in concha mari innatans visebatur; aliquando ut mulier, dextra conchas sustinens,

rosisque rubris et candidis sertum in capite gerens, columbis circa volantibus. [Note: (1) Amor in vere ac aestate, tum tum iuventute et virili aetate viget.] iuxta illam Vulcanus et Gratiae et Cupido Apollinem sagittans, [Note: (2) Amor insidiatur sapientibus, milites vera palam aggreditur] a quo male metuens ad Matrem convertebatur. Ita Albricus de Imag. significat Venerem humore: et tempore vernanti, calida deinde aetate et pulchritudine, ut dictum, oblectari. Sapientes etiam per insidias aggredi; apud milites passim diversari.

Venus sub pede testudinem premens, [Note: (3) Feminas domi manere convenit.] significat feminam coniugatam domi tacitam esse debere, et foris incognitam. Ita Alciatus.

Venus apud Lacedaemonios armata colebatur; quod Lacaenae mulieres arma sumpserint, virosque proprios Messeniis fugatis defenderint, [Note: (4) Amor ira inflammatus metuendus est, vel Mulieres fortes.] Valerianus. Apud eosdem Venus Morpho pedicas in pedibus gerens, [Note: (5) Amor mulieris uni vire adstrictus esse debet.] quas ei quondam Tyndarus iniecisse fingitur, propter filiarum opprobria Veneris causa tolerata, significat mulieres viris suis debere in fide tori esse alligaras, vel continentiam iis necessariam. Valer. Veneris imago apud Paphios umbilici forma, [Note: (6) Mulier incontinens] significat mulieres incontinentes illic esse: quod existiment mulieres luxuriae sedem in umbilico habere. Cartar. fol. 532.

Venus apud Cyprios barba prolixa erat, inferne veste feminea, [Note: (7) Amor utri usque sexus.] significat amorem utriusque [(transcriber); sic: utirusque] sexus esse. Georg. Venet. Armon fol. 74.

Venerem et Bacchum procreasse Priapum, [Note: (8) Ex cupiditate et vino luxuries.] significat, ex cupiditate et vino oriri luxuriam. Equicola l. 2. de natura amoris.

Venus cum Matre retibus implicata, ac Iovi a Vulcano et sole proposita. [Note: (9) Nullum crimen Divos latet.] significat, nullum esse scelustam occultum, quod divos lateat et lucem ac iudicium illorum subiturum non sit. Fulg. l 2. Cartar. et alii. Veneris cingulum variis pictum animalibus, significat, vim, quam habet libido diversa inter se colligandi et sociandi. Equic. supr. Veneris templum (ut et Martis et Vulcani) Romae non esse [Note: (10) Libido illicita procul amovenda.] significat, a tectis nostris debere abesse intemperantiam (uti bellum et incendium) Equicola l. 6. de natura amoris.

Venus Androgyna esse confingitur. Quo significatur Veneris gratia diversum sociati sexum. Equicola lib. 2. unde et sacra lunae tanquam Veneris patronae fiebant, in quibus viri vestes muliebres, mulieres virorum induebant: [Note: (1) Venus diversum sexum coniungit.] ut idem auctor.

Venus etiam straba fingitur, [Note: (2) Libido perversa.] et designat amorem libidinosum esse perversum. Ricciardus de Venere.

Venus nigra apud Meliastas, designat turpes lucem fugere. [Note: (3) Libidinosi lucem fugiunt.] Valerianus.

Venus calva Romae colitur, [Note: (4) Mulieres fortes.] quod feminae Romanae in bello Gallico, pro funium necessitate, crines sibi tonderi sint passae. Equicola supra.

Venus inter Parcas, [Note: (5) Homines generantur ad mortem.] significat, generari homines ut moriantur, quam ob causam Venus Libitina quoque Romae culta est. Cartar fol. 303. Venus Adonim sibi carum, inter olera, mortuum sepeliens, significat cibis frigidioribus, quales lactucae sunt, amoris aestum sopiri. Equicola supra. Venus, apud Sicyonios, altera manu pomum, altera papaver sustinens, [Note: (6) Nox et Amor nihil moderatum suadent. vel Venus ob propagationem.] significat, noctem, quam papaver somniferum indicat, et amorem nihil moderabile suadere. Vide Valerianum, qui paulo aliter exponit, cum per papaver fertilem naturam intelligit.

Venus Paridis iudicio Iunoni ac Palladi in pulchritudine proposita [Note: (7) [(transcriber); sic: 6)] Plures voluptatem, quam opes aut artes amant.] significat, plures esse, qui voluptates corporis, quam opes, aut artes ament, ac sequantur. Nat. lib. 4. c. 13. et alii vide supra in Paride.

Venus stella in caelo solem praecedens et Lucifer dicta, [Note: (8) Amor. veritatis ac sapientiae, ante sapientiam est.] significat, desiderium sive amorem veritatis et sapientiae, qui praecedere debet, ut sapientiam consequaris, eadem stella solem sequens, et Hesperus dicta, [Note: (9) Sapientiae possessae amor.] significat amorem, qui, ex veritate ac sapientia iam possessa, habetur. Ita Georg. Venet. Armon. fol. 74. Barthol. Tagius de arte insignium. Venerem Solem sequentem; [Note: (10) Uxor vidua in mariti mortui amere constans.] cum inscriptione: sequitur deserta cadentem, intellegit mulierem, in amore viri etiam mortui constantem, quem vidua sequatur.

GRATIAE.

Tres Iovis ex Eurynome; aut solis ex Aegla dicuntur

filiae, quod scilicet ex moribus animi, aut splendore corporis fere sit gratia. tres, tanquam omnium temporum et perpetuae, [Note: (1) Gratia tres velut omnium temporum et perpetuae.] sunt: Aglaia, quae splendorem: Thalia, quae viriditatem; Euphrosyne quae laetitiam indicat, quod beneficium debeat esse sine sordibus, splendidum; sine defectu et senio, semper virens; sine morositate, laetum: [Note: (2) Beneficium sive Gratia splendida, constans, laeta sit.] ut videlicet, gratiae nomen mereatur. Una gratiarum aversa, quasi a nobis discedens; aliae duae, vultu converso, quasi accedentes pinguntur: quod pro una gratia aliis exhibita, plures ad nos ab aliis redeant [Note: (3) Grat ia refunditur copiose.] vel datorem oblivisci debere beneficii; acceptorem vero duplici fenore rependere. [Note: (4) Da torem beneficii oblivisci, acceptorem refundere copiose decet.] vel, ut, Natalis lib. 4. c. 15. pro semine in agros profuso, Dei beneficio ad nos plura redire. [Note: (5) Semen copiose Deus reddit in agris.] connexae inter se dicuntur; quod ex unius beneficio, alterius se quatur. Virgines sunt, et vel nudae, [Note: (6) Gratia sine fuco et incorrupta sint.] ut conster esse incorruptas, et ex sincero animo ac sine fuco: vel transparenti pellucida, quae sine nodo est, veste teguntur, [Note: (7) Non obligant ad restituendum.] quod gratia facta abscondi velarique non debeat; sine vinculo etiam atque obligatione remuneratoris maneat Talus uni Gratiarum datur; [Note: (8) Debes tamen esse mutua.] quod gratia ire et redire mutuo, ut talus iactus, debeat. Myrtus datur, ut, semper virens, nunquam deficiat, Rosa, ut laeta delectet. Talaria pedibus iunguntur, [Note: (9) Prompta esse debet.] ut expedita et prompta sit: nam qui cito dat, bis dat. Verum haec Alciatus suo pedibus ingenio annexuit. Vide Cartar. fol. 591. Iacobem de Caes. gente cap. 3 Valer. l. 7.

Duae areae Simonidis, una Gratiarum, quae inanis est; altera praemiorum plena: [Note: (10) Qui gratiae sidant, saepe nil obtinent.] significant, non quemvis ad gratis dandum esse paratum: nam Simonides promittente quodam relaturum se gratiam, si encomium perscriberet Gratiarum, inquit, aream inanem reperio, cum accipiendum est. Ita querebatur Theocritus Gratias fuas semper nudas manere, [Note: (10) Qui gratiae fidant, saepe nil obtinent.] quod indotatae a Principibus ad se redirent vide Sanctium in Embl. Alciati 163. Gratiarum templa in mediis plateis fieri, [Note: (11) Ad gratiam faciendam prompti esse debemus.] significat, homines debere passim ad gratiam et beneficium promptos esse. Cart. fol. 563. Gratiae positae in dextra Apollinis et arcus sagittaeque

in sinistram, [Note: (1) Deus ad benefaciendum, quam puniendum est promptior.] significant Deum magis pronum esse ad benefaciendum, quam puniendum: Idem Gratias five horas aperire et claudere portas caeli, significat, annum in vere et aestate aperiri; unde canistri duo, alter floribus, alter spicis plenus additur. Eaedem vero caelum claudentes autumnum et hiemem [Note: (2) Initium autumni, aut hiemi] designant, Cartar. fol. 558.

FORTUNA.

Quasi fortuna a vertendo primum dicta; quod vertat omnia, hanc Homerus Oceani filiam Tychen dictam appellat, credo ab inconstantia maris adducta fabula. Haec, vel caeca fingitur, caecis in curru equis trahi; ut Ovid. caecis caeca triumphat equis: [Note: (3) Fortuna incerta.] quod caece, ac temere progrediatur et mutetur. vel in rota, modo in altum, [Note: (4) Inconstans.] modo adima fertur: aut certe dextra flammas, sinistra aquam offert; [Note: (5) Boni et mali in ventrix.] tamquam bonorum malorumque inventrix omnium. Pro variis eventibus, varias sortita imagines, templa, ac nomina apud Romanos fuit. ut notat. Alex ab Alexand. lib. 1. c. 13. virilis fortunae templum Romanae erat, ad quod nupturae procedebant, [Note: (6) Nupturis fortuna vitilis favebat: Muliebris indignationi virorum placandae.] votaque pro morbis vitiisque a corpore avertendis faciebant. erat et muliebris fortuna, post Coriolanum, a matre ac mulieribus ab urbe Roma aversum, culta: et Calva fortuna colebatur, eo opinor titulo, quo et Venus calva hanc sub tecto nefas nominare. Fortuna item Parva, cui Servius Tullius, Rex Romanorum iccirco, quod ex serva natus ad regnum pervenisset, sua ornavit praetexta: [Note: (7) Fortuna humilium praeclare evectorum.] sicut ad professionem suae humilitatis fortunae Seiae templum ac simulacrum erexit, suamque velato iuxta vultu, statuam collocavit. Alia Romae bona fortuna, alia mala; alia equestris; alia bonae spei, [Note: (8) Bona spes.] alia obsequens [Note: (9) Potiri Votis.] quam idem Tullus per fenestram ad se delabi ferebat, ut Plut. alia fortis; alia redux, sive respiciens, [Note: (10) Recipere amissa] alia convertens; [Note: (11) Mutari fortunam.] alia viscata, [Note: (12) Fortuna dolosa.] seu quod dolose caperet, seu quod stabilis esset, atque adhaerentem sibi similiter adstringeret. Vide plures apud Alexand. l c. quarum significatio suis nominibus patet. Fortuna laqueo suspensa, rota etiam ex furca

pendente, [Note: (1) Fortuna Veterum ludibrium] significat, ut, Augustinus ait, fortunam nihil esse.

Fortuna specie feminea, pedibus globum calcans, oculis orbata, manu tamen gubernaculo incumbens, cui ex opposito Mercurius quadrato saxo, sive cubo insidet. [Note: (2) Arte certius, quam fortuna nitimur.] quod emblema Alciatus ex Plutarcho, aut Galeno exhibet emblem. 88. significat, arte aliquem certius, quam fortuna niti; alteram tamen iuvari ab altera. Vide Galen Orat sua 30. ad artes. Fortuna tamquam nutrix Plutum gremio sustinens [Note: (3) Opes huius orbis fortunae subiciuntur.] ut est apud Xenophont. significat. omnes huius orbis divitias, in fortunae gremio et manu, omnino incertas contineri. fortunae simulacrum cum amaltheae cornu, et cupidine iuxta stante, [Note: (4) Fortuna et opibus, magis quam virtute conciliantur nuptiae.] significat, coniugia et amorem fortuna magis et opibus, quam virtute niti. Equicola l. 6.

Bupalus pictor Smyrneis Fortunae simulacrum primus ita exhibuit: in capite polum ferebat, in manu cornu copiae. [Note: (5) Fortuna mundi sunt opes.] significans fortunam mundi potissimum in divitiis consistere.

Fortunae aureae domestica effigies, in principum aulis usurpata fuit, quam morituri ad alios transmittebant. [Note: (6) Fortuna denique nostra ad alios transit.] ut habet Iul Capitolinus de Antonin. Pio. significat omnem denique fortunam et opes deserendas, aliisque transmittendas.

Fortuna, ut Dion, lib. 58. habet, Servii Tullii a Seiano sacrificante aversa, [Note: (7) Nimia felicitas insperato aversa.] significat, adversos casus homini imminere nimia felicitate insolenti.

Fortuna Domestica Severi Imperatoris ita filiis relicta, ut alternis diebus in alterius cubiculo esset [Note: (8) Fortuna in dies variabilis.] significat, fortunam oberrare incertam, ac saepe de die in diem mutari: nunc mihi, nunc aliis benignam, ut Horat ait.

Fortuna a quibusdam conficta vitrea, eius fragilitatem indicat. [Note: (9) Fortuna fragilis.] Alex supra.

Apelles, ut indicaret fortunam nun quam stare, nec diu eodem gradu stantes tolerare, Sedentem pinxit. alii iccirco sine pedibus, verum alatam, pinxere [Note: (10) Fortuna inconstans.] Idem.

Timotheus Imperator Athen. in somnio vidit Fortunam

in rete a se expansum urbes compellere; felicitatem ignavi imperatoris [Note: (1) Fortuna quandoque ignavis obvenit.] significat: is tamen brevi omnibus exutus in Chalcide exulavit. Alius supplex ad aram fortunae [Note: (2) Fortuna pietate nixa plerumque stabilis] exemplum, apud Plutarch. est Nicias Athenien. felicitatem significat stabilem fortis et pii viri. quod ii, qui fortunam pie ac timide venerarentur, plerumque felices habiti. vid. Alex. l. 1. c. 13.

NEMESIS vim illam, seu potestatem divinam indicat, qua improbi ac superbi puniuntur. Platonici Angelos malos bonosque agnoscentes, dicunt, hunc esse Angelum [Note: (3) Angelus bonus.] in malos advertentem per furias, bonos contra foventem per gratias, quidam a Synteresi seu male recteve factorum conscientia [Note: (4) Synteresis.] vix distinguunt. ab aliis vocatur Iustitia puniens, pingitur vel cum freno equorum, et mensura cubitali; quod refractarios domet, ac mensura aequa dimetiatur [Note: (5) Deus refractarios plectit.] vel cum alis in rota, sub pedibus abiecta; quod celerrime nocentes premat, omnemque mundi fortunam calcet. [Note: (6) Deus sine respectu punit.] Ita fere Vaelerianus Georg. Venetus. Ficinus in 4. de legibus Platonis, Sanctius in Alciat. Embl. 27 et 44.

Nemesis ab Atheniensibus, post devictos apud Marathonem Persas, erecta, ex iis ipsis marmoribus, quae collata ad erigenda contra Graecos trophaea fuerant, Coronam ferebat in capite, fraxini ramum in sinistra, phialam in dextra [Note: (7) Superborum ultor est Deus.] cui Auson. hoc sensu carmen adiecit. Graecis tropaeum et Persis Nemesis: significat superborum ultorem a tergo Deum insequi: nam fraxinus hastas, phiala effusionem sanguinis designat: corona, aliorum victoriae praemium.

MANIA Dea et mater Larium habita est, cui cum Apollo iussisset, capitibus Tarquinium sacrificare, pueri mactati sunt, sed Brutus consul capitibus allii et papaveris rectius supplicari iussit, [Note: (8) Superi humano sanguine non delectantur.] ratus ita responso Apollinis satisfieri. suspensa huius Deae effigies prae foribus [Note: (9) Tutela aedium optima Deus est.] periculum ab aedibus avertere credebatur. Ita Macrob. lib. 1. Sacrificium Bruti significat, Deum non delectati humano sanguine, Dea prae foribus, significat, Deum nostra tueri, cum ipsius tutelae credita integre fuerint.

ADRASTIA apud Martianum in nuptiis Philolog. femina est, quae urnam in Iovis aula celerrime in orbem intorquet, ex qua decidentes sphaeras Dea fatorum in peplo sinuque excipit, ut videlicet, quod Adrastiae, id est, providentiae divinae, visum fuerit, sanciat ac proloquatur. [Note: (1) Providentia et voluntas Dei circa homines.] unde haec duo consilium et voluntatem divinam circa homines exprimunt. Rota item, et gubernaculum, et alae Deae adduntur [Note: (2) Hoc totum orbem facillime moderatur] quod orbem totum moderetur, et celerrime exequatur, sive in praemiando, sive in puniendo omnia. quocirca et cum Nemesi a nonnullis [(transcriber); sic: nonnnllis] confunditur. Vide in hac voce Ricciardum.

HARPYIAE.

Phineo Regi excaecato a Diis, ob crudelitatem in filios exoculatos, suasu novercae exercitam, adeo infestae; ut comedenti etiam cibum de mensa auferrent. [Note: (3) Avari parentes plerumque rapaces et prodigis heredes sortiuntur] significat, avaros parentes, dum filios vitiis excaecari patiuntur, bonis magis augendis, quam filiis in virtute educandis intenti, plerumque rapaces ac prodigos heredes sortiri, qui male parta, male dilapident: nam Harpyiae rapaces ac profusos designant, virginea quidem facie; quod speciem honesti prae se ferant: macilenta tamen, id est, avida cupidaque mente: uncis unguibus, id est tenacibus eorum, quae semel rapuerunt: ventre promisso ac voraci, idest, profuso, sive etiam (quod avarorum est) nunquam saturando. Unde et avaros significant. Ceterum et volucres ac plumis circum datae, ut rapta celeriter subducant Ipsa nomina huic etiam significationi favent: nam Aello tamquam alienum, Ocypete velut celeriter rapiens, Celaeno obscurum, quo obtegat, explicatur. Harpyias illas Calais et Zetes ventorum filii superasse finguntur, quod Alciatus, non male, interpretatur integritas [Note: (4) Integritas et honesti studium profusionem et avaritiam superant.] quasi
[Gap desc: Greek words]
Calais; et animus quaesitor honesti, velut
[Gap desc: Greek word]
quaerere. quae duo et profusionem et avaritiam facile in nobis superant. vide Ricciardum in nominibus Phineus et Harpya, tum Sanctium in Alciat Emble 32.

GRYPHES fabulis potius, quam historiae accensendi,

ut Plin l. 10. c. 49 capite aquilino; sed valde aurito: Leonino corpore; sed alis praedito [Note: (1) Tyranni aut milites rapaces.] robur cum ferocia, superbia, ac rapacitate coniunctum designant, sepulcris ac templorum foribus adhibentur, [Note: (2) a templo et sepulcris mortuorum, omnis violentia ac rapacitas abesse debet.] tanquam auriti, id est, boni vigiles, qui facile audiant, adunco rostro, ut commissa tenaciter retineant, alis praediti, ut celeres sint contra hostes et insidias, membris leoninis, ut fortiter defendant. Tenent vero inter pedes saepe, vel taurum, vel agnum, vel serpentem. Sive ut defuncti virtutem aliquam fortitudinis temperantiae ac prudentiae designent, sive ut violatoribus minentur interitum, quem raptis animalibus Gryphes inferunt. vide Iacobon de Caesiorum gente cap. 9.

Gryphes in numis Galieni cum inscriptione Apollini, custodiam designant: quia Gryphes soli esse sacri, [Note: (3) Vigil custodia.] eiusque finguntur currum trahere. Iacobon suprac. 14. quod vero eaedem aves cum Arimaspis populis, uno in fronte oculo praeditis, bellare pro aurifodinis dicantur [Note: (4) Principes rapaces cum avaris subditis saepe pugnant.] ut Plinius l. 7. c. 2. significat, Principes rapaces cum subditis avaris (qui unum tantum in terram intentum oculum gerunt) crudeliter saepe pro opibus contendere.

PARCAE.

Iovis et Themidis filiae dicuntur [Note: (5) Deus quod aequum homini decernit.] quod omnia eveniant hominibus a Deo prout ex iustitiae praescripto merentur; vel ex Nocte et Erebo natae, quod obscura nobis nostra sint fata [Note: (6) Decreta Dei nobis obscura.] quae per Parcas intelliguntur. Tres finguntur; vel, quod tria vitae respiciant tempora, praeteritum, Atropos immutabilis; praesens, Clotho vertens omnia; futurum, Lachesis sortiens poenam aut praemium ex Divorum voluntate [Note: (7) Tria nostrae vitae tempora, vel principium medium et finis ex Deo pendent.] vel quod res omnis secundum fata Divorum suum principium, medium, et finem sortiatur, per stamen, quod trahunt, et continuatio et vitae humanae fragilitas indicatur. vide Cartarium, Natalem lib.3.cap.6.

FURIAE vel Noctis filiae dicuntur [Note: (8) Peccatum omne ex ignorantia est] quod omnia scelera, quorum conscientia exagitantur homines, ab ignorantiae tenebris proveniant: vel Plutonis et Proserpinae, [Note: (9) Ex abundantia maxime malitia est.] quod ex abundantia auri, et frugum copia

scelera potissimum nascantur. vel, ex Saturno et Terra [Note: (1) Peccatores terreni et conscientia scelerum maesti] quod terreni homines tem pote denique interlabente, atque ad mortem deducente, praeteritorum scelerum conscientia exagitentur. Eaedem Evonymes natae dicuntur per antiphrasin, uti et ipsae vocantur Eumenides, et Atropos cum Sororibus Parcae, [Note: (2) Tituli et frons fallax.] appellantur: ut quae minime deducant ad bona, minime parcant. Tres etiam sunt Furiae, Tisiphone, Megaera, Alecto [Note: (3) Ex vitiis tribus potissimum, tria mala, pestis, famis et belli.] vel quod ex triplici potissimum vitio, ira, cupiditate, libidine nascantur, vel quod tria inter homines mala causent, pestem, famem, et bellum. Finguntur alatae, quia cito adsunt, aeripedes, quod, cum tarde veniant, gravius percellant ac feriant, [Note: (4) Irae Des tarda sed graviter ferit.] taedas manibus ferre aciartentare feruntur, quod torqueant exurantque velut flammis a se occupatam conscientiam [Note: (5) Conscientiae poena gravis.] ut eleganter pro Roscio Cicero. Habitare prae foribus inferni dicuntur; quod morientibus imprimis infestae sint. Cartarius et Natalis de furiis. Cetera vide supra in Plutone.

LAMIAE (de quibus supra in Perseo) quae proditurae uno oculo in fronte utebantur, eundemque domi in cista depositum habebant, [Note: (6) In alienis vitiis oculati, in proprium caeci.] significant, homines ad aliena vitia oculatos, ad propria et domestica caecos. Plutarchus de curiositate.

SPHINGEM Palaephatus Cadmi uxorem Amazonem facit, repudiatam; quae ex monte Sphintio Thebanos nocturnis excursionibus; [Note: (7) Insidiis circumvenire.] velut aenigmatibus implicaverit, fingitur facie virginea, alato canis vel leonis corpore: significat coniunctum robur leonis, cum ingenii humani solertia fuisse [Note: (8) Ingeniosus et fortis] ut clemens Alex. l. 5. strom. Potest et duplicis naturae in Christo vel homine etiam imago esse. [Note: (9) Duplex natura Christi. vel duplex hominis appetitus.]

Sphinges in templorum foribus apud Aegyptios collocatae [Note: (10) Aenigmata, vel occulta sacrorum mysteria.] significant, vel quod mysteria sacra occulta, et velut sub aenigmate latere debeant. vel quod Deus humana velut facie praeditus, sit amandus; et leonino velut corpore timendus mortalibus [Note: (11) Misericors Deus et iustus.] Idem. A Sphingis aenigmate de homine (quod scilicet, animal bipes tripes et quadrupes) plerosque mortales

captos intelligit [Note: (1) Homo seipsum ignorans.] Alciatus non inscite multos homines seipsos ignorare; praecipue, qui ingenio leves, et voluptatis amatores, corde vero superbi, alis, facie, et pectore Sphingis adumbrati essent.

BELIDES, a Belo avo; vel Danaides, a patre Danao, quinquaginta, ea lege Aegisthi fratris totidem filiis in nuptias concessisse dicuntur; ut prima nocte maritum quaeque suum ferro armata occideret. quod et factum una Hypermnestra Linceo marito parcente, a quo Danaus (frustra oraculi vaticinium eo scelere declinare conatus) vita et regno apud Argos spoliatus est. filiae ad infernum damnatae perpetuo haurire aquas dolio pertuso finguntur. [Note: (2) Dies annorum uti etiam hebdomades alia ab aliis interimuntur, praesens tantum tempus nostrum est.] Per has quidam annos intelligunt (ut Lucretius lib.3.Carm.) in quibus, quantum a terra fructuum affunditur, tantum apud homines consumitur, ac velut profunditur. congruit vero etiam numerus quinquagesimus utcumque cum anni hebdomadis quibus noctes tanquam feminae viros interimunt, uno tantum praesente except o. Deinde Danaidum dolio [Note: (3) Animus incontinens.] Plato in Gorgia animum incontinentem assimilavit. Alius non inscite ebriosum, qui ut pertusum dolium, infundit, ut effundat. [Note: (4) Ebriosus.] Paradinus symb 157 recte garrulum comparat, qui, ut apud Terent. est plenus rimarum hac illacque perfluit [Note: (5) Garrulus] Denique fiscus Principum plerumque inexplebilis hoc dolio scite adumbratur, [Note: (6) Fiscus Principum] belides vero etiam (ut Natalis observat) ita punitae, argumentum sunt magis Deo, [Note: (7) Deo magis quam parentibus obsequendum.] quam parentibus obsequendum.

ATALANTA poma spargens cursu certantibus aurea, ut remoretur, vincatque, atque in periculum capitis adducat: [Note: (8) Voluptas in pericula adducit.] est voluptas quae Venere ac pulchritudine victos, in varia pericula pudoris, opum vitae denique conicit Natalis l. 7. c. 8. Mythol Eadem, cum Hippomene amatore sacro loco in leonem, ac leaenam conversa [Note: (9) Libido in belluas transformat.] significat, in sanos amatores in bruta transformari, et feritatem Leonum induere. Idem.

DAPHNE Apollonis societatem fugiens, atque idcirco [(transcriber); sic: iecirco] in laurum mutata, [Note: (10) Fuga maxime paratur castitatis victeria.] significat, De libidine victoriam laurumque nulla facilius arte, quam fuga reportari.

vel, castitatem debere tanquam laurum perpetua cura ac defensione virete. Ita fere Ioseph. Horolog. lib. 1. Metam.

ANDROMEDA Cephei Aethiopum Regis et Cassiopes filia, Nympis marinis se formae elegantia praeferens, atque iccirco a Nymphis ad saxum ligata, cetoque marino obiecta, [Note: (1) Superbia homines in mundo, velut mari variis periculis obicit.] significat, homines Dei donis superbe elatos variis periculis poenisque velut mari monstrisque obici Ita Natalis lib. 10. Cui si Perseum liberatorem addas, (de cuius armis supra) Christum humanam naturam liberantem commode intellexeris.

De Pandora consule supra de Prometheo dicta.

PENELOPE.

Inter tot procorum illecebras continuata retextaque tela eorum cupiditates deludens, significat, animam minime otiosam sed curis honestis occupatam a cupiditatibus avocari. vel (ut est apud Ricciardum) Philosophiam, [Note: (2) Philosophiae studium a Voluptatibus avocat.] quae texit, et resolvit argumenta velut telam, qua adversarios vel teneat, vel deludat. Hanc Ulyssi datam uxorem, [Note: (3) Prudentes moderate et honeste voluptatibus [(transcriber); sic: voluptntibus] fruuntur.] significat, prudentis viri animum non facile illecebris expugnari. Ita fere Natal. Quod vero fabulantur hanc calculis inter procos lusisse, eaque excussisse ratione, ut nullus lapis procorum attingeretur. [Note: (4) Castaconiunx.] significat, nullius illam coniugium appetlisse, lege Calcagn. de ludo calcul.

HALCYONES aves sunt in quas Ceyx Rex Tachinorum, et Alcyone eius uxor mutati finguntur, quorum ille opibus ac nobilitate elatus, cum se Iovem, et uxorem Iunonem superbe iactaret, in mari tempestate a Diis punitus interiit, quo Uxor Alcyone intellecto, ultro in mare ac mortem maritum est consecuta [Note: (5) Scelerati sibi ipsis supplicium] qui deinde Tethyos commiseratione in aves illas conversi, [Note: (6) Deus saepe miseretur etiam eum punit.] exemplum punitae superbiae posteris fuerunt, ut Natalis.

Sunt tamen et pacati maris brumali tempore symbolum; quod per dies 14. quibus pulli excluduntur quiescit; qui dies Halcyonii appellantur. [Note: (7) Tranquillum mare.] ut Valerianus lib. 25. denique cum pace ubertarem coniunctam

esse designant [Note: (1) Ubertas paci iuncta] quia nidum pampinis vitium et spicis trici, coronae tranquillo mari imponunt, ut Alciat. Emble. 178.

PHILOMELA Pandionis Atheniensium Regis filia, cum a sororis Prognes marito violata esset, praecisa lingua, ne cui facinus indicaret: illa proprio sanguine exaratis litteris rem Prognae significavit, quae iccirco filium Itym, ex Tereo susceptum patri inter epulas apposuit. Diis vero facinus ulciscentibus, Philomela in lusciniam avem, Progne in Hirundinem, Terus in upupam, Itys in phasianum versus fingitur [(transcriber); sic: fingiur] [Note: (2) Lascivia et crudelitas punita.] ut exemplum, in avibus hisce, sint aeternum sevitatis, quod etiamnum facinus illae, quibus invisum fuit, querulo cantu gemere ac sentire videntur. Quamquam hae similesque fabulae Metamorphosis Ovidianae, saepe plus licentiae poeticae; quam aenigmaticae subtilitatis complectantur. Quocirca omnes non persequor, cum illius plerumque vitii aut virtutis exemplum maneant, cuius gratia mutatio facta est.

HEBE a Iunone sine patre, ut aliqui, ex lactucis; ab Apolline in convivio appositis, concepta dicitur [Note: (3) Bonus aer mites creat herbas.] quia, ut inquit Cicer. 3. Tuscul. quaest, ex felicissima aeris temperie omnia herbarum arborumque genera pullulant, et pubescunt. Haec Pincerna Deorum fingitur [Note: (4) Superi nunquam senescunt.] iuxta Homerum, quia Dii semper iuvenes, nunquam senescunt, ut Cartar. de Imag. Deor. fol. 19.

Eandem, quod honeste minus concidisset, ab officio et consortio Deorum remotam, [Note: (5) Impudentia nihilin virgine turpius, Et Principum virorum erga feminas amor saepe brevis] significat, nihil in pulchra femina turpius, Deoque magis exosum, quam fit impudentia. vel, ut Natalis, feminarum amorem, praesertim apud viros principes, brevem esse, ac facile eas contemni, quae ante placuerant.

HELENAM.

Cum Polluce fratre, et Castorem, cum sorore Clytemnestra ex ovis geminis Ledae (a Iovis cygno gravidae) provenisse, ob pulchritudinem illorum, fabulae ac proverbio (quo formosas ex ovo prodiisse ferunt) [Note: (6) Formosorum natalis.] locum dedit, quamquam Athenaeus lib. 2. cap. 17

In Dipnos iccirco confictum dicat, quod )W\ON, apud veteres, idem quod (UP/IRWON, id est, superiorem thalamum, significarit. Dicitur illa cum fratribus post mortem translata ad sidera. [Note: (1) Superis adscribi.] verum ut in terris exitialis multis pulchritudine fuit, sic et luce in caelo affulgente nautis imminentes tempestates designat [Note: (2) Forma naufragium animorum] uti contra Castor et Pollux tranquillitatem nuntiant. [Note: (3) Concordiae exemplo ad tranquillitatem provocamur.] ut Plinius lib. 2. c 37. et alii. Significatur igitur per illius sidus in adversitate oppressio [Note: (4) Oppressio in adversitate.] per illorum sidera, auxilium [Note: (5) auxilium in adversis] Ita Alciatus Embl. 43. Per effulgentia haec navi, id est, Ecclesiae, sidera [Note: (6) Reges Christiani pacifici.] Carolum Quintum et Franciscum Galliae Regem, dum pacem communem post bella sanxissent: ut Lascar in Epig. intellegit. Geropius in Hierogl eleganter per Castorem, qui ex fratribus mortalis erat, immortalitate denique a Polluce communicata donatus, intelligit D. Ioannem Baptistam Praecursorem christi: uti per immortalem Pollucem Christum [Note: (7) D. Ioannes Baptista mortalis, ut Castor, a Christo ut Polluce immortalitatem accepit.] qui et alteri immortalitatem tribuit, et ipse simul mortalis factus est. Quamvis pro Baptista Adamum, aut Naturam humanam accipi malim.

Angeronae simulacrum, quod obsignato obligatoque erat ore, silentium denotat divis acceptum [Note: (8) Silentium Deo gratum.] erat enim Dea praesens silentii Pinius l. 3. c. 5. Eandem Valerius Flacc. Angeroniam dictam autumat; quod ab Angoribus animi propitiata liberet. vel, ut Iuli. Modest. quod ab angina populum Rom. liberaverit, Unde Iuxta Ricciard vim medicam significabit, liberantem; vel ab animi vel corporis morbis [Note: (9) Sanitas animi aut corporis.] Angerona in templo Voluptae a Romanis colebatur; quod significat [Note: (10) In silentio tranquillitas animi.] silentio voluptatem atque animi tranquillitatem foveri. Cael. Calcagn. lib. deprofectu.

ASTRAEAM.

Sive iustitiam (Aurorae et Astraei filiam) a parentibus ob bellum contra Deos susceptum abiisse, [Note: (11) Iustitiae a Deo parentibus praefert.] significat iustum, neque parentum suorum gratia, ab aequitate debere recedere. Quod vero ab Astraeo sive caelo, et Aurora, id est, puritate, nata sit iustitia, [Note: (12) Iustitia a Deo puris animis inseritur.] significat, illam a Dei gratia et puro animo proficisci. Astraea vero deinde a Iove ob sanctitatem in caelum

translata, atque ea locata parte Zodiaci, ubi exsistens sol omnia aequaliter, subiecta illuminat, [Note: (1) Iustitia tribuit cuique suum omnibus aequa.] significat Iustitiam omnibus tribuere quod suum est. Ita Ricciardus in tit Iustitia.

Iustitiam a Mercurio, Iovis imperio, hominibus dissidentibus interpositam, qui subita deinde amicitia coaluerint, [Note: (2) Iustitia pacis consolatrix.] significat, pacem tranquillamque vitam iustitiae interventu facile possideri. Ruscel. in insign. Gonzagae.

Ex Iustitia homines nasci Androgynos, [Note: (3) Iustitia tam in actione, quam omissione consistit.] ut est apud Platonem, indicat duas Iustitiam pattes complecti, unam activam et velut masculea, agere quod aequum est: alteram velut femineam et negativam, nocere nemini: Ficin c. 5 orat. 4. conv. Plat.

Iustitiae praemium esse ebrietatem Musaeus asserit, verum illam, quae supra lunam est, et nectare inebriari dicit, [Note: (4) Iusti inebriantur caelestibus.] significat, iustos inebriari ab ubertate domus Dei: altera enim, quae sub luna collocatur, et Letheo dicitur potu satiari, [Note: (5) Iustitia mundi saepe oblivisci facit caelestium.] facit ebriam terra mentem divinorum oblivisci, de utraque ebrietate Ficinus lib. 2. de Re publica Platonis.

Iustitia formosae mulieris specie apud Pausan. in Eliacis lib. 1. aliam faeda specie iniuriam designantem, obtorto collo, sinistra rapit, dextra vero fuste male multat [Note: (6) Iustitia ver a non dissimulat iniuriam.] Nimirum iustitiae cum iniuria nulla societas.

Pax ut est apud Pausan. in Boeot. Plutum in ulnis puerum sustinet, [Note: (7) Pax opulentiam fovet.] quod significat rerum opulentiam a pace foveri. ut Valerianus. Quocirca et spicas sustinere manibus est visa, [Note: (8) Pax ubertatem alit.] quibus frugum designat copiam. Olea, lauro aut rosis coronari solita, [Note: (9) Pax alit artes.] quibus artium scientiarumque florem pace foveri demonstrat.

Paupertas et industria, apud Gaditanos, in eadem colebantur ara, [Note: (10) Paupertas industria est.] ut Philost. l. 5. c. quod paupertas hominum ingenia ad omnes artes excolendas impellat.

Suadam et Violentiam iunctas se adferre Themistocles ad Andrios legatus ferebat, ut, si voce non

posset, vi flecteret. [Note: (1) Ante verbis suadendum, quam vi regendum.] Plut. in Themistocle. nimirum viante utendum non est, quam aequa verbis suadere, et impetrare conatus sis. Verum de his Diis Deabusque quae nomine vitiorum, virtutum, scientiarumque occurrunt, iam supra disseruimus.

CAPUT XXV. De tertio fictionum genere, quod parabolas et apologos complectitur.

ACedimus denique ad illud fictionum genus, quod circa actiones tantum, sermonemque familiarem [(transcriber); sic: famimiliarem] versatur: in quo genere Aesopum feliciter ingenioseque versatum accepimus. Estque huius fictionis usus, non inter profanos modo scriptores pervulgatus; verum et in sacris voluminibus celebris. Duplex is potissimum censetur. Vel enim homini affingis tribuisque humanam actionem vocesque earum rerum, quae cum ratione geri dicique potuere (facta tamen non sunt) ad rei cuius piam veritatem similitudine adumbrandam: et parabola, recepto iam vocabuli usu, dicitur, vel brutis animantibus, aut cuicumque etiam rei inanimae, humanas actiones vocesque poetica facultate, indulges; non tam ut fingendo quandam veritatis imaginem efformes, quam ut eam latentern in rerum, aut animalium natura, eruas, ac velut in figurata icone proponas; in qua familiaris eorum sermo, lemmatis atque inscriptionis locum obtineat, expositio vero fabulae apodosis vicem sustineat. Quod fictionis genus apologi nomine censemus. Parabolarum fictionibus sacrae literae abundant; quo din figuratis hisce imaginibus dulci quadam illecebra, ac veluti colorum [(transcriber); sic: colornm] pigmentis veritas adumbretur. Christo domino nihil familiarius, quam per fictiones parabolicas suos erudire, ut illa ovis perditae Luc. 15. et ibidem filii prodigi Seminantis Luc. 8. Operatiorum in vinea Mat. 20. Prophetis etiam usitati apologi, ut arborum inquirentium Regem

Iudic. 9. Cardui et Cedri 4. Reg 14. Verum sacras imagines hoc loco non observamus, alibi opportunius forte expendendas.

Unam tamen alteramque probe a piis auctoribus excogitatam parabolam subiciemus. Iacobonus Franciscanae familiae vir integerrimus, Viridar. Raderi p. 2. de contemp. sui c. 3. hac imagine Virginitatem, sensuum periculo ac volutatibus, facilime ad lapsum traduci scite adumbravit. virginem asserit fuisse, quae gemmae, quam servabat, pretio, multis cara haberetur. Erant imprimis quinque huius gemmae cupidissimi fratres. In his primus artis pictoriae inter suos peritissimus [(transcriber); sic: peritissimns] . Hic omnem picturarum elegantiam, sua arte laboratam, obtinendae gemmae causa pollicitus, nihil tamen assecutus est alter musicae artis gnarus, aurium lenocinio Virginem sibi frustra devincire conatus. tertius Pharmacopola, ex Arabum delitiis, quidquid fragantiae odorisque exquisiti esset, liberaliter obtulit, sed et repulsam tulit. Coquus subinde omnes mensarum cupedias, palatique oblectamenta spopondit. Caupo denique lenonum consortia carnisque illecebras sua opera suppeditandas promisit, modo gemma cederet Virgo. Sed irrita omnium fuere studia. Unius tantum viri Principis gratia haec gemma servata est, cuius illa sese thalamo nuptam addixit. [Note: (1) Mundi illecebris spretis Deo suam Virginitatem despondere.] Verbo rem dicam. Virgo anima est, gemma virginitas, fratres quinque, totidem sensus, et Princeps Christus est; cui per votum suam virginitatem dedicat, mundi delitiis spretis.

Huc et illa de Vitale cive Veneto Matth. Paris in Hist Anglic. parabola verius, quam historia spectat. Hic in foveam delapsus diris animantibus insessam, iamque letho proximus, rusticum ex vicinia, lignis legendis intentum, percipit, orat, obtestatur, promittit, impetrat, ut captum fune demisso educat. obsecutus rusticus, eduxit primo adhaerentem funi simium, leonem deinde, denique draconem, ac terrore pene exanimatus postremo vitalem, qui iam liber hominem se consequi iubet, ingentia promissa in urbe soluturus, verum ubi adfuit ad locupletes hominis

aedes, nec ostio quidem acceptus est, ut proinde ad silvas regressus, gratiores repererit feras [Note: (1) Ingratitudo hominum maior saepe, quam ferarum.] collecta enim a simio ligna, a leone ferae aliae venatione occupatae, a Dracone ingentis pretii gemma profusa est, quam dum rusticus vaenum cum fraude offerre censeretur (redeunte ad dominum, quae venierat gemma) ad senatum delatus causam factumque exposuit, ad quam Vitalis accersitus, et convictus ingratitudinis, suas rustico aedes cedere (ut promissa ferebant) coactus, didicit, bruta se fuisse prudentiora, quae ultro grata, quam coacte esse maluissent.

Ecclesiasticis quoque scriptoribus apologi placuere. Ita Nazianzenus prima sua epistola ad Celeusium praesidem, ut eum a vana gloria abduceret, de cygnis et hirundine apologum adfert. Cyrillus, Gerson aliique iisdem fictionibus ad veritatem exponendam delectati sunt, quod uti rara, sic fida ad alendam memoriam imagine altius suaviusque insidere animis hac arte sapientiam crederent. Neque illud Themistocles ac Demosthenes; hic Oratorum, ille belli Ducum in Atheniensium Re p. [Abbr.: Re publica] facile principes, ignorabant, ut Plut. in Demosthene. quorum hic Philippo, post Thebas superatas, ad Atheniensibus postulante, ut sibi Oratores urbis populum ad arma defensionemque concitantes dederent, apologo luporum cum ovibus amicitiam spondentium, modo canes dederent, [Note: (2) Principibus et Custodibus populi sublatis facile Res p. [Abbr.: Res publica] evertitur.] facile dissuasit: ille suis persuasit civibus, ut ne veterem magistrarum excuterent, per apologum vulpis muscis sanguinem trahentibus obsitae, quae eas excutere noluit, ne aliis adhuc impastis locum faceret [Note: (3) Veteri Magistratu iam ditato male alius sufficitur.] ex quo promptum erit intelligere, quae vis, non animum modo penetrandi, sed et persuadendi his fictionibus insit. Nec minori saepe voluptate quam efficacia sensum feriunt. Qualis illa pauperis ad Regem Neapolitanum Alphonsum censeri potest. Supp lex ille Regi accidit, atque in gravi, quam sibi cum quodam creditore suo litem esse ferebat, eius opem intercessionem que postulabat. Memorabat suo se creditori iterum iterumque abunde exsolvisse, identidem tamen importunum

exactorem redire, atque [(transcriber); sic: arque] eiusdem debiti solutionem exigere, ut sibi denique ad solvendum nihil reliquum manserit [Note: (1) Fames importuna exactrix.] Quis inquit Rex, impudens ille, crudelisque exactor est Domine, inquit pauper, meus hic venter, qui singulis diebus solutionem urget. Et mihi, excepit Rex, similis est creditor. Verum subiungit pauper, habes unde illi abunde solvas, mihi desunt omnia. Delectatus Rex hominis oratione atque ingenio, liberali a se munere recreatum dimisit, Nimirum apta et elegans necessitatis in figurata imagine expositio, hanc gratiam oratori fecerat. Habet praeterea hoc fabularum genus facultatem rem velut oculis subiciendi singularem. Ita Menenius Agrippa ut Liv. hist. l. 2. fabula de humanis membris adversus otiosum ac prodigum ventrem conspitantibus, ne quod subsidio esset [Note: (2) Plebs a nobilitate licet otiosa, conservatur.] clarissime exposuit stultum plebis consilium, ab otiosa licet nobilitate secedentis, atque in urbem ab Aventino retraxit. Ita quoque Galliarum olim Regi Comano ut Iustin. l. 43. non nemo Procerum suasit apologo canis. Massiliam, cui urbi condendae Rex pater locum dederat, finitimis populis exitio futuram. Canem ferebat, aliquando partu gravidum locum a pastore precario obtinuisse in quo pareret, quo obtento iterato petiisse, ut sibi educare eodem in loco catulos liceret: ac postremum adultis catulis, fultam domestico praesido proprietatem loci sibi vendicasse, [Note: (3) Nimium indulgendo imbelli hosti multi denique opprimuntur.] non aliter Massilienses, qui nunc inquilini videantur, quandoque dominos regionum futuros, quae oratio tantum valuit, ut Rex, intellectis periculis statuerit Massilienses insidiis praeoccupandos esse.

Dixi in parabola, hominibus actiones vocesque, ingenio poetae fictas adhiberi; in apologo, feris ceterisque rationis expertibus rebus, ut iccirco illae fictiones, sint rerum, quae possunt fieri, hae, earum quae nequeant: adeoque veri nullam similitudinem, uti illa, habeant, quod tamen veritatem in repraesentando, quae imaginis propria est, non imminuit modo, verum etiam illustrat, ut, cuius solius gratia, reperta sit. Quod si igitur homines cum animalibus in eadem fabula,

aut Dii ficti adeoque rationis expertes inter se, aut humana membra (ut superiori exemplo constat) componantur, ita ut omnis absit verisimilitudo, ad apologos spectabit fabula; ut qui sunt rerum verisimilitudine destitutarum. Ita illa quae de sene et filio asinum succollantium est fictio, apologis potius, quam parabolis accensenda erit, nam parabola ut historia accipi debet ab auditore, dum constet denique veritatis tantum repraesentandae causa propositam, secus quam in apologo fiat, qui in ipsa narratione, sua fictione innotescit, et tanquam imago veritatis dari agnoscitur.

Talis illa de Mercurio est fabula. Hunc enim suis elatum spaientiae ac eloquentiae donis, aliquando statuarii officinam subiisse memorant; ut quo in pretio. ante Deos ceteros, inter homines esset, intelligeret. De Iovis igitur statua, affabre elaborata, rogat, quanti fiat? centum, inquit statuarius, aureis aestimatur, quanti Mars? octoginta respondit, quanti Venus? quadraginta, ait, ita de Neptuno aliisque sciscitatus, denique simulacrum Mercurii quanti faceret? postulat. Parvi, excepit statuarius, nobis est, cetera ementibus [Note: (1) Sua aestimatione magnus, aliis sape in minimis est.] leviculus ille gratis adiicietur. Ita deceptus sua opiniove, ac confusus abiit, didicitque, nihil esse superbis despectius.

Porro, ut aliquam exemplorum copiam huius poesios figuratae amatoribus sufficiamus, praeteritis fere Aesopi apologis, ut passim obviis, notisque rariores aliquot Ex Gabria, Phaedro, Plutarcho [(transcriber); sic: Plutrarcho] , Cyrillo, (quem in manuscriptis repertum recens aetas protulit) Vincentio Belluacensi, Abstemio, Tympio, aliisque subiungimus.

CAPUT XXVI. Diversa in apologis figuratarum imaginum exempla. BELLUACENSIS ex Aesopo aliisque.

LEo cum Lupo et canibus venatum concesserat, a quibus cervus in saltu interceptus est, mox divisa in partes praeda. Leo inquit, Ego primam tollo partem,

quia Leo sum, deinde et altera pars mea est, quia fortior, denique et tertia, quia plus ceteris cucurri. Quartam porro qui tetigerit, me sentiet inimicum. [Note: (1) Qui cum potentibus opes dividit, facile amittit.] Nempe cum potentibus opes partiri, res est plena discriminis. Lege infra apologum similem.

Securi fracta, ad arbores homo oratum venit, ut concederent de ligno manubrium, quod cum obtinuisset, beneficii immemor, securi deinde ad multarum arborum excidium usus est. [Note: (2) Vires hosti in suam perniciem suppeditare.] Nempe cavendum ne hosti opem viresque suppediennus, quibus deinde adversus nos utatur. vide Bulluacensem qui ex Aesopo, aliisque hos et sequentes apologos, pene ad Cyrillum usque collegit

Apes Iov em aliquando convenere orantes, ut suis aculeis vim laedendi venenatam inderet. Indignatus Iupiter, quod mellificio natae tam digna parum genere suo postularent. Statuit, ut quoties aculeum figerent, amitterent cum aculeo vitam [Note: (3) Ultio in auctorem recidens.] Nempe ita vindicta exercenda est, ne teipsum illa opprimas.

Asinus cum vidisset catellum post blanditias et obsequia Domino exhibita liberalius pasci, occurrit et ipse, elatisque in Dominum pedibus insiliit, linguaque demulcere coepit, verum exclamante domino accurrens familia fustes ac lapides in eum congessit [Note: (4) Non cui. vis quodvis officium competit,] Nempe non cuilibet quodvis officium competit, indigni procul ab aula, et sacris amovendi.

Rana cum bovem in prato conspiceret, pari se credit magnitudine posse excellere, modo rugosam impleret pellem. Ergo inflata, interrogat natos; numquid par bovi videatur, illis negantibus, rursum intumuit, ac deinde rursum, dum, rupta denique pelle, moreretur. [Note: (5) Nimium arrogantia inflatus rumpitur.] Nempe humilis conditionis homines, ubi nova aliqua sorte plus aequo intumescunt, exitio proximi sunt.

Pater duarum filiarum alteram olitori, figulo alteram nuptui dederat, illam ubi convenisset, et quo statu res essent? Postulasset. omnia, respondit, bene cedere, pluviam se tantum pro horto a Diis exoptare. Subinde cum idem pater, apud figulum, filiam

inviseret, ac de rerum successu sciscitaretur. Omnia recte vertere, respondit, unum optare, ut serenum esse pergat, quo vasa facilius ex siccentur. Tum pater: Soror imbrem a Diis postulat, tu serenitatem, cui igitur preces meas apud Deum recte coniungam? [Note: (1) Contrariis hominum votis nec Deus quidem faciat satis.] Nempe contraria plerumque inter se pugnant hominum vota, ut nec Deus quidem omnibus satisfaceret.

Accipiter nidum Lusciniae conspicatus advolat implumes etiamnum pullos rapturus, nec tenera illorum aetate, nec parentis intergementis questibus motus. auceps igitur ubi praedatricem hanc volucrem ex stepitu observasset. adfuit, raptoremque intercepit. [Note: (2) Fraudulentus captator saepe capitur.] Nimirum qui fraudibus alios circumveniunt, non raro iisdem circumventi pereunt.

Graculus pavonum sese pennis egregie exornaverat iamque genus suum aspernatus ad pavones se contulit, ut inter pulcherrimas volucres censeretur, verum illic despectus, ac male multatus ad suos rediit, a quibus non minori indignatione reiectus est. [Note: (3) Qui alienis superbis etiam propriis excidet.] Nempe qui supra generis sui conditionem alienis sese bonis effert, etiam propriis saepe excidet.

Similis fere de Cornicula est fabula, apud Gabiniam et Horat in epist. quae aliarum avium pennis ornata et mox nudata, cornix mansit.

Lupus cum ossa devorasset, atque unum transversim mediis inhaereret faucibus; opem, magna lucri promissione orabat, quam ubi grus denique, immisso in fauces collo tulisset, ac mercedem deinde postularet. O ingratam, inquit lupus, an satis tibi non est, quo incolumis caput de meis extuleris faucibus [Note: (4) Potentes beneficium putant si cui non noceant.] Nempe potentes et improbi beneficium putant, si cui minus noceant. Ex Aesopo.

Vespertilio cum grave inter quadrupedes et aves bellum exarsisset; ad hostiles quadrupedum pattes se denique contulit. Verum Aquila subsidio avibus veniens, victoriam cum suis reportavit. Legibus demum certis pax coluit, sed vespertilio exclusus, pennisque spoliatus, nec his, nec illis gratus, latere profugus in tenebris coactus est. [Note: (5) Neutrius in bello partis utrisque plerumque expositi sunt.] Significat illos

qui duabus se partibus in bello obnoxios faciunt, utrobique fere impingere.

Formica cum hieme eductum de caverna frumentum siccaret, cicada esuriens orabat, ut aliquid frumenti concederet, Cui Formica: Quid fecisti aestate? Cecini, inquit, illa. Si aestate, respondit formica, cantasti, hieme salta [Note: (1) Laborandum tempori.] Haec fabula docet, laborandum tempori et aetate iuvenili, ne cum alii abundent, ipse senex egeat. Gabrias.

Manus et pedes aliquando indignati ventri, iccirco quod otiaretur, cibum suppeditare noluerunt, verum otio pariter frui; sed denique membra corporis omnia defecere Ergo manus facti paenitentia ductae cibum offerunt. verum serius oblatas venter deinde respuit. [Note: (2) In Re p. [Abbr.: Re publica] etiam otiosae quaedam partes alendae.] docet Quasdam Reip. [Abbr.: Rei publicae] partes, alias etiam licet otiosas debere alere (ut subditos otiosum Regem) nisi totam Rem p. [Abbr.: Rem publicam] velint male intercidere. Vide suprad.

Asinus leoni quon dam ostensurus, et se animantibus ceteris terrori esse posse conscenso monte, horrendum coepit rudere, moxque vulpes leporesque conspecti fugere. Et me, inquit leo, vox illa terrere potuerat, nisi te quis esses, novissem [Note: (3) Terror verborum fortes non tangit.] Docet quosdam inani tantum verborum strepitu, non autem virtute timorem incutere.

Leo esuriens languorem fingebat, sed animantes ad visitandum aegrum cavernae succedentes devorabat. Vulpes eodem delata, ingredi noluit. Rogata causam cur nollet; Quia, inquit, vestigia intrantium quidem video, sed nulla redeuntium, [Note: (4) Potentium aulae vitandae.] docet non facile subeundas potentium aulas.

Asinus aliquando equum in via socium orabat, ut sarcinae gravissimae ex se partem susciperet [(transcriber); sic: susciperett] , quo recusante, cum denique succubuisset asinus, totum onus a domino cum asini etiam pelle in equum translatum est [Note: (5) Saepe qui parva detrectant onera, ad gravia coguntur.] Ita qui recusant saepe exile onus, coguntur denique ad graviora perferenda. Aesopus.

Leo cum rustici caulam subiisset, hic illum intercepturus clausit aditum. Igitur leo in gregem primum, deinde et armenta crudeliter grassatus, rusticum

suae iam vitae consulentem terruit, ut is proinde liberam aperiret viam fugienti. Egresso leone flens ad virum, uxor, inquit, merito tam indigna pateris, qui illum quem fugere et fugare oportebat, inclusisti [Note: (1) Hosti fugienti etiam pons sternendus] Nempe hosti potenti via etiam ad fugam aperienda est.

Hircus aestivo tempore impense sitiens, cum in praecipitium sese profundum ad hauriendum dimisisset, neque deinde in altum conniti rursum posset, opem implorabat. cui vulpes, si tantum mentis, quantum pilorum in barba habuisses, huc digressa non esses, ante quam de reditu praevidisses [Note: (2) Progrediendum non est unde regredi nequeas.] Scilicet eo progredien dum nen est, unde regredi nequeas.

Lupus captam in praerupto pascentem intuitus, ut potiri ea facilius posset, descende, inquit, pratum hic tibi pinguius longe patet. Cui rursum capra, [Note: (3) Consilum aliis libenter damus, quod nobis utile est.] Non ut me pascas, sed ut teipsum, Lupe, solicitus es.

Galli duo gallinacei atroci certamine concurrerant, alter victus sub tecto se pudoris plenus abdidit: elatus alter, tecti vertici insedit canens victoriam, quem ubi Aquila praeteriens conspexisset, ut praedam abripuit [Note: (4) Arrogans victor saepe vincitur.] Nempe arrogans victor saepe vincitur. Aesopus.

Nonnemo cum furacem intercepisset vulpem ut eam longo dolore affigeret, caudae stupas, aliaque ignium alimenta connexuit, succenditque. Ita dimissa in propinquos sese hominis segetes effudit, inflammavit que sero homine ulciscendi amentiam deflente [Note: (5) Ultio in auctorem recidens.] Nempe Vindicta saepe in auctorem redit.

Vespa aliquando cum serpente congressa, eius insedit capiti, quam cum discutere serpens non posset, caput rotae venienti subiecit [Note: (6) Ulcisci hostem se una perdendo.] Ulciscar, inquit, licet cum hoste moriendum fuerit.

Leo quidam amabat virginem, pro hac impetranda parentem adiit. Is veritus denegare, leonem monuit ut si vellet, ungues una cum dentibus deponeret, ne virginem terreret. Exarmatus igitur leo redit, sed iam parum timendus verberibus ad mortem multatus, [Note: (7) Arma non temere inter hostes deponenda.] didicit, arma non temere inter hostes deponenda.

Ursus de sua humanitate inter ceteras animantes gloriabatur; quod in mortuos nunquam saeviret. Tum Vulpes subridens, inquit, utinam mortuos potius absumeres, quam vivos [Note: (1) Crudelis humanitas parcere ut gravius noceas.] Nempe gravius nocet, qui parcit.

Mater cancros filios reprehendebat, quod oblique potius, quam recta incederent via. Tum illi, praei, o mater, ut discamus ex te recte ingredi. Quod cum frustra conata esset, videbatur, [Note: (2) Exemplo parentum soboles peccat.] Nempe Exemplo parentum peccat soboles.

Corvus ubi cygnum vidisset colore niveo omnibus gratum, ratus ex aqua ubi crebro lavaretur, hunc nitorem provenire, aquas etiam coepit incolere, ubi destitutus suo pastu, vitam prius quam colorem amisit. [Note: (3) Imitari quae neque as vel omnia non omnibus conveniunt] Nimirum omnia non conveniunt omnibus.

Equiso avenam equo subductam vendebat, interea ut comptum haberet equum, sedulo indies comebat, fricabatque. Sed equus ad curatorem versus, si me pulchrum vis, avenam potius adhibe, quam pectinem [Note: (4) Ieiunus venter blanditiis non pascitur.] Videlicet ieiunus venter blanditiis non pascitur.

Inter mures felesque bellum exarserat, quo mures plerumque victi succumbebant, igitur, consilio inito, suasum, ut murium duces cornua sibi aptarent. Factum: ventum in praelium rursus, ubi cum superati mures terga verterent, suasque cavernas subirent, cornuti antris exclusi, primi omnium praeda fuere [Note: (5) Supra vires nil audendum] Nempe qui supra vires audet, succumbit.

Graculus cum aquilam vidisset, agno rapto, evolasse, aemulatione facinoris ductus arietem impetiit: verum implicitus villis haesit, et rustico praeda fuit, qui praecisis eam alis domum ad filias detulit. Rogantibusque, quaenam avis esset? Respondit, sibi videtur aquila esse, mihi verius graculus. [Note: (6) Altiora viribus non esse tentanda.] Nempe altiora te, ne tentaveris.

Perdix capta vitam deprecabatur, pollicita se plures alias perdices venatione capturam. Tum venator. Iccirco dignior es morte, quia consanguineis insidiari cupis. [Note: (7) Proditio, non proditor amatur.] Nempe raro proditor, licet ipsa proditio, amatur.

Lupus captam ovem latibulo intulerat, supervenit leo, et depositam praedam sustulit, lupus id a longe observans, querensque: meum, inquit, iniuste abstulisti. Leo subridens. Nimirum, inquit, tibi iuste ab amico donatum fuerat [Note: (1) Male parta male dilabuntur.] Nempe male parta, male dilabuntur.

Pica humano sermone edocta vini pretium enuntiare: cum aucto denique ob difficultatem annonae pretio solita proclamatione uteretur, ab oenopola indignante in fimetum eiecta est: ubi cum porcum in mediis sordibus volutatum conspiceret: an tu, rogat, vinum quoque proclamasti? [Note: (2) Servien dum tepori ut bene De mino servias.] Videlicet Tempori serviendum, et in aulis Regum, quod placeat, loquendum, nisi eici, atque ad porcos redire cupias.

Mulus a Vulpe interrogatus, cuius originis esset: respondit, se Dei creaturam esse. Vulpes hoc , inquit, scio, at quibus parentibus es natus? Tum puduit fateri patrem asinum esse; et memor, mattem in aula regia fuisse educatam: Affinis, inquit sum equi vectoris suae regiae maiestatis, [Note: (3) Generis nonnullos magis pudet quam] Nempe generis multos pudet, scelerum non pudet.

CYRILLI Apologi

Vulpes famelica, ut corvum fame laborantem captaret, se mortuam ac velut cadaver in terram prosternit. Verum non usque adeo vitalem animam intra viscera continere potuit, ut ne corvo aliquid fraudis suboleret. Cumque iccirco de fraude facta expostularet [Note: (4) Fur furi fidem non habet.] Fur, inquit vulpes, furi fidem non habet. Cyrillus antiquus autor in manuscripto hac aetate repertus, de quo Cornel a lapide, et alii, nos 30. sequentes apologos ex eo selegimus.

Porcus aliquando bovem post sumptum iam cibum ruminare iterata masticatione comperit. Et quin inquit a sumpto quiescis cibo, nec devorata recoquis? Quia, respondit, bos tecum inter impura et lege prohibita censeri nolo [Note: (5) Saepe ruminata altius haerent.] Nimirum quae mente saepius ruminaveris, altius insident. Cyrillus.

Equus asino exprobrabat, quod divisa ungula sub onere tardius incederet. At tu inquit asinus, solidam

progrederis citius, sed saepius offendis [Note: (1) Praecipitantia offendit.] Nempe prudens festinat lente. Cyrill.

Corvus ut famenti in morbo vulpi consuleret, gallinas adiit, suadere conatus vulpem deposita feritate, monasticam mansuetamque vitam delegisse, iamque secure adiri posse, persuasisset curiosis credulisque, nisi interveniens gallus, O simplices exclamasset, an corvum vulpemque credetis fallaciam, naturamque exuisse. Cavere nisi incaute perniciem vestram ametis. Ita detinuit servavitque, sua credulitate et aliena perfidia [(transcriber); sic: pefidia] perituras. [Note: (2) Nimia credulitas saepe fallitur.] Nempe Fide, sed cui vide.

Lupus ut solutum a iugo bovem, ad solitudinem, otiumque suis insidiis opportunum traheret. Quin, inquit, maiori libertate solutus abis, teque quiescendo pascendoque oblectas? Cui ille, haec tua sit vita, mihi in labore maior quies, ac securitas sese offert [Note: (3) Labor corporis quies animi.] Scilicet vis animo quiescere, et a multis te periculis securum subducere, ama laborem. Cyrill.

Cum longo satis labore corvus pauca fari didisset, ranae loquacitatem audiens. Unde, inquit, soror, haec tibi loquendi copia? Natura, inquit, rana, pro cauda mihi linguam disertam elargita est. Tu vero, (rana vicissim interrogat) unde de improviso eloquens factus? Arte, respondit corvus, et labore, hinc etiam carius mihi sermo constet, parcius illo, cautiusque utor: Tu multa sed imperite blateras [Note: (4) Sapiens minus loquax.] Nimirum sapiens verba bis ad limam, antequam semel ad linguam adhibet, et prius quam loquatur, digna loqui discit. Cirill.

Asinus leonem mirabatur solo contuitu luporum gregem in fugam agere, quem vix magnis ipse clamoribus terruerat. Cui Leo. Ne mirere, nam sola virtus conspecta plus valet, quam clamosae inanesque voces. [Note: (5) Res magis quam verba movent.] Nimirum verba inania parum movebunt, ubi actio, virtusque non respondent.

Vulpes leoni sociata, cum aliquando obvium despexisset musculum, leone illum salutante, evenit, ut

uterque deinde in laqueos venatorum incideret. Mus igitur humanitatis a leone sibi praestitae memor adfuit, arrosoque illum laqueo in libertatem vindicavit, Vulpe in vinculis frustra adblandiente. [Note: (1) Etiam minimus hostis aut amicus non est negligendus etc.] Cui musculus Nesciebas, inquit, superba rebus etiam minimis suam inesse virtutem, neque nos quantumvis parvos aspernandos. Cyrill.

Aer tumefactus aliquando terram aspernabatur, tanquam punctum obscurum abiectumque sub pedibus calcantium. Cui Terra. Mea ego in humilitate quietem possideo, hominesque ac brutas animantes varia frugum metallorumque copia delecto et alo, cum tu elatus inflatusque inquietis semper ventis, tempestatibusque obnoxius turberis [Note: (2) Demissionis maior fructus superbia sterilis.] Nempe demissionis magnus est fructus, superbia sterilis et inquieta. Cyrill.

Formica aestatis tempore acquisitis recens alis aera petebat, ac philomelae se, apibusque sociam, similemque gaudebat. Verum hieme ingruente pluvia, ac tempestate appetita, tum fame urgente, cavernam revisura ab aliis excluditur. Cui formicae ceterae responderunt. Nullum illic alatum genus incolere, neque ad fructum alios admitti, quam qui fructum collegerint [Note: (3) Qui aliena et se maiora aggreditur, propriis merito excidit.] Ita aliena et magna petens, propriis etiam, parvisque non immerito excidit. Cyrill.

Canna arundinea, inter cannas melleas oriens, has ridebat, seleque efferebat, quod anno uno plus incrementi accepisset, quam illae duobus; sed tu, respondent sine fructu atque intus stulte intumescis. [Note: (4) Demissionis fructus maior] Melior est fructuosa exilitas, quam infrugifera elatio, nec aliis uti lis et sibi noxia, cum omni ventorum iniuriae exponatur. Cyril.

Vulpes aliquando gallum cantantem audiit, simulque cognitionem siderum, rerumque futurarum in illo mirifice extulit, ac cantanti velut applausura coexsiliit, denique ut amicum, ad osculum deferendum postulavit, cui dum se credulus inclinaret gallus, captus a vulpe interiit, [Note: (5) Laus saepe aliena nimium credulos praecipitat.] Aliena nempe simulatione et laude propria saepe decipimur. Cyril.

Struthio inter aves alarum suarum amplitudinem

iactabundus ostentabat, rogatus vero ab avibus ceteris, ut volatu praeiret, vano in terris conatu haesit, reliquis evolantibus. Tunc ad illum corvus, ubi inquit, frater struthio nunc alae istae tuae, numquid otiosum tantum sunt pondus? [Note: (1) Frustra ornatus qui nil prodest. vel Quod es videaris esse.] Frustra videri cupis, quod non es, et iactitas, quod inutile est, Cyrill.

Spina floribus pulchre exornata ad ficum versa. Ubi, quaerit, sunt flores tui? cui ficus, ubi sunt, o spina fructus tui! non dedit natura fructus, respondit spina. Tum ficus, nec mihi illa flores dedit. Verum cum flos derivetur in fructum, satiusne existimas sine flore fructum producere, quam fructu privatam florere? [Note: (2) Melius est utilem esse quam tantum videri.] Nimirum melius est utilem et frugiferum esse quam tantum videri. Cyril.

Simia laeta, sereno caelo, onagrum reperit in solitudine tristem deiectaque humi facie prostratum: causam sciscitata, intellexit nimiam caeli lucem oculis caliginem, animoque maerorem affundere Tum illa. Merito haec pateris, si solis lucem omnibus gratam ferre non possis. [Note: (3) Invidia excaecat.] Nimirum Invidus, alterius rebus marcescit opimis. Cyril.

Laetabatur lutum, quod columbam niveam pulchramque infecisset sordibus. Tum illa. Nisi tu in te foedum impurumque esses, me non inficeres. Verum ego fonte lavabor, eroque, quae fui, candida: tu lutum sordidum manebis [Note: (4) Non infamans alios nisi infames ipse.] Videlicet non infamant deturpantque alios, nisi infames ipsi turpesque. Cyril.

Corvus aliquan do ex vulpe artem ditescendi scire cupiebat, ut ad maiores opes perveniret. Respondit vulpes, hanc artem in tribus consistere vitiis, et uno tormento, videlicet in cupiditate insatiabili, inquieta rapacitate et continua illiberalitate, tum denique in timore perpetuo amittendi quod acquisitum est. Qua instructione corvus acquiescens maluit victum sibi providere in dies singulos, quam non necessaria cumulare [Note: (5) Ditescere sine vitiis et poena rarum est.] Cyril.

Talpa aliquando apud naturam querebatur, quod sibi oculos negasset, cum tamen basilisco tribuisset, quibus alios interficeret. Tum illa. Nescis misera

caecam te esse oportere, quae sub terra degis, ubi nullus oculorum usus [Note: (1) Avari et terreni sunt caeci.] Nimirum avarorum exemplum talpa est, quorum animi terrae immersi excaecantur. Cyril.

Iuvenis simia erat, de cauda sibi negata dolens, quam natura tam liberaliter vulpi impendisset. hanc ut vulpes erudiret, experientiae causa peregrinatum duxit. Occurrit primum elephas, sed edentulus; qui cum amissorum dentium causam rogaretur, illos se abicere licet pretiosos, dixit, ut venatorum manus subterfugeret. Occurrit et hyaena, verum caeca, oculos sibi a gemmarum cupidis erutos asserebat. Castor obvius naturam mutilarat, ne praeda aliis fieret. Pavo denique sine cauda repertus, hanc sibi ab avidis tantae pulchritudinis ablatam questus est. Tum simia. Iam enim vero intelligo, naturam multa largiri quae nos in insidias et pericula coniciant. [Note: (2) Honoris et opes nos magnis periculis obiciunt.] Malo igitur sine cauda pauper et ruta, quam cum tanto periculo caudata haberi. Cyril.

Macilenta Vulpes in pingue sese penuarium, per angustum insinuarat aditum, ut curaret cuticulam, quam ut mustela conspexit, rogassetque cuius beneficio subintrasset. Maciei, inquit vulpes. Quid hic actura es quaerit. pingui hanc pabulo macilentiam, inquit,, curabo, sed qua via, refert mustela, iam pinguior redibis vide ne de pelle pericliteris. Quo expenso rectius, vulpes coepit viam mature relegere, nec tanti voluit pinguedinem emere [Note: (3) Carnis cura multos perdit five Gula noxia est.] Nimirum multi dum carni nutriendae student, male intereunt. Cyril.

Simia ut ornatior esset, tergumque informe tegeret histrionem, quem vario in habitu spectarat, pro veste commodanda adiit quam ille obtulit, modo sibi in scena famularetur, accepit conditionem. Verum deinde saepius nudata propalam ad verbera aut ludibria, doluit sua se cupiditate in hanc servitutem venditam [Note: (4) Libertatem exiguo pretio vendere stultum est.] Nimirum stultorum est libertatem pro exiguo pretio et lucro vendere. Cyril.

Aranea nonnumquam suae insidens ad captionem telae, risit apem vago labore oberrantem per prata floresque,

Et quam stultum, inquit, pro stilla roris tanto circumvolare opere. Quanto stolidius, respondet apis, pro foetida musca te eviscerari, ac saepe irrita exspectatione deludi [Note: (1) Honestius ex labore quam rapina vivitur.] Nempe ex rapinis vivere avaros turpe, et fallax: Et fructu operis laboriosos, certum honestumque est. Cyril.

Cucurbita iuxta palmam ortu subito intumescens ex vetusta iam arbore sciscitatur, quanto tempore adoleverit? Cumque illa centum sese annos natam diceret. elata, gratias, inquit, naturae habeo, quae centum me diebus ad hanc magnitudinem educavit. Cui palma. Misera es, nam cito te perituram auguror, quae cito accrevisti [Note: (2) Nihil subito a natura aut arte laborat um in honore aut fortuna, diuturnum.] Nihil enim subitum diuturnum, ubi subito opes affluunt, brevi relabuntur. Cyril.

Vagus rapaxque lupus, cum bovem post toleratum iugum, gramine se tenui alentem cerneret; o te miserum exclamat, cui praeter gravissimae servitutis iugum, tam victus tenuis est: ego si parens natura vires dedisset, praeter libertatem laute etiam pascerer, et vel aselli carnes aversarer. [Note: (3) Tenuis victus iure partus, quam lautus cum iniuria, melior.] Cui bos respondit. Malo inter labores iure vesci foeno, quam inter otium hae dis iniuria. Cyril.

Sanguisuga postquam humano aegrotantis se implesset sanguine, verum noxio, coepit et ipsa morbo lethali contristari. Tum formica praeterambulans, granumque ad cavernam trahens cum a scribente causam mali intellexisset [Note: (4) Gula perdit.] Malo, inquit, labore meo parce, quam alieno ex sanguine profuse vivere; nam ex alieno immodice vivere, multis lethale fuit. Cyril.

Aranea vermem sericum aliquando reprehendit: quod se evisceraret in usum aliorum, sine ullo suo emolumento. Ego, inquit, utilius meum in usum, venationemque muscarum laboro: tu allis tantum nata videris. Cui serici pater respondit. an nescis bonum omne diffusivum sui, ad aliorum transire utilitatem? [Note: (5) Bonum sui diffusivum vel labor Reip. [Abbr.: Rei publicae] impensus laudabilis est.] quisquis sibi tantum natus est, orbi inutilis est. Aliis apes laborant, bovesque, aliis vellera oves gerunt, poma arbores, vilis est, qui sibi tantum servit. Cyril.

Cum post effusionem pluviae aer calefactus rursum

effusos humores attraheret, tellus queri coepit, quod auferret, quae paulo ante dedisset. Cui aer respondit, iccirco dedisse se, ut reciperet; hoc, excepit tellus, illiberalis animi est: nam omne donum convenit esse gratuitum [Note: (1) Dona gratuita esse convenit.] Cyril.

Danubium in se exundantem Oceanus aliquando interrogabat: quando illo suo influxu cessaturus esset. [Note: (2) Liberalitati nunquam satis.] Tum, inquit, effundere desinam, cum tu recipere. nam ut cupiditati nihil est satis, ita nec liberalitati. Cyril.

Gravida vipera foetum, morsu per viscera matris via aperta egredientem, ita affata dicitur. Ergone ingrati vitam, quam dedi, matri nascendo adimitis! Cui proles, cur igitur delectata conceptione ventris caeco nos carcere inclusisti? lux nocis debetur, hanc quaerimus. Tum mater, quod in me audetis malum refundetur. Mare ex vobis in conceptu praemorso capite voluptatem luent, feminae pari mecum clade occident [Note: (3) Quod tibi non vis, ne feceris aleri, vel Parentibus ingratus ingratos experietur liberos.] Nempe quod tibi nolis fieri, alteri ne feceris. Cyr.

Canis ubi gravius a Domino vapulans lamentaretur, accessit lupus: Et quid, inquit, hominem amas, a quo post labores, vigiliasque etiam verbera devorare cogeris. Tum canis, si bona de manu amici profecta accipio, cur non etiam quandoque mala? dignus amico non est, qui ad quamvis offensam resilit. [Note: (4) Non deserendas amicus, qui aliquando offendit.] Cyril.

Ficulnea sine flore infructus protrusa. cum iuxta se vidisset lilium rosasque eleganti florum specie atque odore vernantia: quorsum, inquit, floris illa amoenitas, quae sine fructu in vobis est? Cui rosa, liliumque respondit. An nescis te flore omni destitui, dum fructum paris: nobis idem ipse flos fructus est, cuius fragrantia non homines modo, sed et ipsae etiam ferae, praesertim unicornes, delectantur: [Note: (5) Virginitas flos cum fructu. Coniugium fructus sine flore.] Nimirum Virginitas flori similis, non absque fructu est; coniugium fructus, sed absque flore est. Cyril.

Vipera aliquando Phoenicem solitarium mirata de thalami socia inquirebat. Cui Phoenix, solus ego in meo sum genere, et solus mihi sufficio. [Note: (6) Virginitas solitaria beati??? fecundo coniugie.] O vita misera, exclamat vipera, quae et gustu et fructu coniugii

posteritate destituitur. Contra Phoenix Tui vero misereor, qui aut concipiendo, aut pariundo interis, ingrata adversum te posteritate. Ego sic morior, ut ex funere superstes pro omni posteritate me ipsum substituam, vitamque, quam tu in alios transfundis ingratos, mihi liberaliter reddam. Cyrillus.

ABSTEMII APOLOGI.

Senex mortem venientem orabat, ut sibi tantillum temporis ne denegaret; quo testamentum conderet. Cui Mors. Toties a me admonitus, cur non condidisti? Nunquam te, senex inquit, vidi hactenus. An non vidisti, respondit, cum aequales, iuvenes etiam, puerosque e conspectu tollerem? nonne admonui, quando oculi hebescere, auditus minui, ceterique sensus ac corpus ipsum coepit deficere? [Note: (1) Indies mortis admonemur.] Abstemius.

Aves de pluribus Regibus eligendis consultabant, quod sola Aquila minus sufficere tantae multitudini regendae videretur. Sed cornix intercessit, deterruitque. Causam rogata, Plures, inquit, difficilius sacci quam unus impleri poterit. [Note: (2) Ubi multi imperant, multi rapiunt.] Nempe Reges multi, multis inhiant subditorum bonis. Abstemius.

Agricola Iovi questus quod pecora ipsi segetes passim depascerentur. Lupum iis, inquit Iupiter, dabo, qui compescat evagantes. Verum lupus ubi denique rustico complures oves sustulisset, Iupiter rursum imploratus venatores constituit, qui lupos caperent. [Note: (3) Nemo si ne adversario vivit] Ita nihil immoderatum diu sine poena est. Abstem.

Mulier quaedam viro defuncto ad nuptias transire alteras cupiebat, hominum tamen irrisionem verita, anceps haerebat. Cum mater, ut timorem disiceret, suasit, ut, quem habebat, asinum viridi colore tingeret, sicque per urbem dimitteret. Traxit hoc spectaculum primis diebus aliquam multos, verum denique hic concursus admiratioque hominum desiit [Note: (4) Hominum fama, nisi in vitio diuturno nen est.] Idem, commater inquit, de te futurum putes. Aliquot diebus fabula vulgi eris, denique conticescent. Abstemius.

Vir uxori merulas dabat igne excoquendas. Et hos inquit mihi turdos coque. Erras, inquit illa, sunt merulae.

Tum vir, ego vero turdos esse assero, neganti rursum uxori inflexit verbera, dum conticesceret. Recurrente post annum eodem die. Haec, inquit ad maritum mulier, illa dies qua ob maledictas merulas superiori [(transcriber); sic: susuperiori] abs te anno vapulabam. Adhuc negas, perversissima, turdos fuisse, simulque repetiit verbera Ita revoluto tempore, muliereque saepius eadem recinente, et verbera quoque, a viro iterata tulit. [Note: (1) Debilioris ingenii pertinaces opinione.] Abst.

Non absimilis illa fabula de muliere contendente cum viro pratum non esse demessum, sed tonsum, quam cum in aquas vir denique praecipitem egisset, iamque vox undis interciperetur, illa levata adhuc manu, digitisque in forfrcem aptatis viro illusit, ne victa videretur. [Note: (2) Stultum cum fortioribus contendere.] Nempe illa docet fabula, stultum esse contendere cum fortio ribus, haec muliebris pertinaciae egregium exemplar proponit.

Asinus pluribus annis inoffenso pede domino sub oneribus servierat, semel via salebrosa gravi sarcina pressus, offendensque concidit, mox duris verberibus multatus. O ingratum exclamat herum, qui nec unicam quidem offensam pro tot officiis praestitis ignoscit. [Note: (3) Potentes post multa beneficia ad unam sape iniuriam implaca biles.] Nempe potentes tam facile multa beneficia, accipiunt, quam difficile vel unam donant iniuriam. Abstem.

Aquila in ceterarum avium comitio, postulabat aliquas ceterarum filias formosiores pedisequarum in aula loco. Mox bubo; Regina, inquit, meas accipe. Tum Aquila, qua forma filias possides? qua sum ego, respondit bubo. [Note: (4) Suum cuique pulchrum, quia quisque sibi potior est.] Quae res ceteras aves in risum effusissimum solvit. Nempe cuique suum pulchrum est, quia sibi quisque placet in cetoris. Abstem.

Vir quidam decrepitum parentem domo ad Xenodochium reiecerat, hic a filio orabat, duo saltem lintea, ex partis a se opibus patri submitteret. Exoratus per unam de suis prolibus ad avum deferenda lintea destinat. Puer ad patris ingenium natus, alterum de linteis retinuit. Increpitus a parente redux et cur servasset alterum? rogatus custodivi, inquit, illud, ut tibi aliquando in Xenodochio agenti mitterem. [Note: (5) Exemplo duci, vel Impius pietatem non meretur.] Nempe

quod tibi non vis fieri, patri ne feceris. Et, ducimur exemplis. Abstem.

Lupus esuriens hystricem ambiebat, sed caute hirsutum formidabat. Igitur verbis eum humanis adiit, suasitque ne pacis tempore inutile telorum pondus corpore traheret, cum alii sagittarii extra praelium sagittas deponerent. Cui hystrix. Adversus lupum semper praeliandi tempus esse. [Note: (1) Adversus hostem fraudulentum semper munitum esse convenit.] Nempe adversus hostem fraudulentum semper munitum esse convenit. Abstem.

Vulpes a rustico ob gallinas captas intercepta [(transcriber); sic: intercercepta] , cum rustico pro libertate omnem fidem promitteret. Dimitterem inquit ille, nisi mortuae, quam vivae fidem inesse maiorem crederem. [Note: (2) Hostis capti blandiriis non fidendum.] Hosti blandienti non fidendum. Abstem.

Servus cum asini circumagendi taedio duceretur, ex alta rupe praecipitem egit, mentitus domino, casu decidisse. Is vero coactus asini deinde onus perferre. Tum denique animadvertit, suo de flagitio merito plecti. [Note: (3) Fortuna scelere ambita exitu infelix.] Nempe quisquis fortunam scelere ambit, excidet. Abstem.

Mures comitio indicto consultabant, qua arte felis insidias possent subterfugere. Fuit in ceteris, qui suaderet, ut ex collo felis tintinnabulum suspenderetur, ita facile detegendas insidias. Itum ab omnibus in hanc sententiam velut sapientissimam. Verum. nonnemo aetate grandior: quis, rogat, e vobis, tintinnabulum appendet? Quod cum ordine subterfugerent; [Note: (4) Consilium in arduis facilius damus, quam exequimur] Intellectum fuit, aliud esse consilium dari, aliud exequi. Abstem.

Porcum oves criminabantur, quod ingratus domino viveret, cum lautissime haberetur, se vero lanam, lac, agnosque refundere alteri. Post mortem; inquit porcus, gratiam luculentiorem referam. [Note: (5) Multi divitum aliis, nisi mortui, non prosunt.] Nempe tales multi ex divitibus, qui nis mortui aliis non prosunt. Abstem.

Bos nondum cornutus, a Iove cornua, ne inermis esset, orabat, auditus deinde cum se cornibus ad servitutem et iugum, ante sine cornibus liber, rapi sentiret,

voti sero paenitebat [Note: (1) Non convenit nos petita a superis semper obtinere.] Nempe illa tantum a Deo petenda, quae ipse nobis profutura intelligit. Abstem.

Mulus aureo freno phalerisque insignem conspicatus equum, sortem suam querebatur, cum ipse sub male dolatis clitellis servire cogeretur. Verum ubi multis vulneribus saucium ex praelio equum vix animam trahere conspiceret. Melior inquit mea sub clitellis servitus, quam tam pretiosa discrimina. [Note: (2) Potentibus splendida pericula stulte invidentur.] Nempe non invidendum potentibus, quia cum magnis opibus magna subeunt pericula. Abstem.

Vulpes gallinam ovis incubantem reperit, quae deprecari vitam coepit, pullos quos exclusura erat, offerens. [Note: (3) Paucae opes certae pro incertis non deserendae.] Tum vulpes: stulta sim, si praedam tam certam pro incerta deseram. Abstem.

Vitulus cum asino in eodem pascentes prato hostilem sentiebat advenire exercitum. Tum vitulus, hemfrater, fugiamus. Cui asinus, tu fugias; nam meae vitae nihil metuo. clitellis vero me etiam amici onerant. [Note: (4) Tenuis fortuna securos facit] Abstem.

Lupus piscis diu in amne dominatus, multorumque piscium clade saginatus dum ceteram piscium plebem, amnemque angustum, velut exilem nimium, despiceret, ad mare, ubi latius dominaretur, contendit??? verum illic a Delphino appetitus aegre rursum per sui ostium amnis tutus evasit, [Note: (5) Supra fortunam nihil appetendum.] didicitque supra vires, fortunamque nostram nihil appetendum. Abstem.

Testudo humi lente repens orbis semel ex alto spectandi cupida, aquilam, ut selevaret, exorarat. Illa ubi in aera sustulisset, denique ceu satis spectatum, in rupem dimisit, ubi confracta volucri praeda fuit, digno ambitionis praemio, [Note: (6) Ambitio multos tollit, ut obruat.] Nempe multi tolluntur in altum, ut lapsu graviore ruant. Abstem.

Bubulcus stabulum ingressus boves laetitia exsultantes vidit. causam sciscitatus laetitiae: intellexit, somniasse illos, se hodie ad pascua deducendos. Tum bubulcus. Nolite, inquit credere. Nam ego contra somniavi vos araturos, hominum autem somnia veriora sunt, quam brutorum. [Note: (7) Vanae multorum spes somnium sunt] Nempe mortalium spes plerumque sunt somnia. Abstem.

Asinum brevi moriturum ex morbo fama vulgaverat. Aderant. invisendi in morbo gratia, lupi, canesque, quibus ab aselli filio sciscitantibus, ut se pater haberet? per rimam is respondit. Melius quam vos optetis. [Note: (1) Aegros multi spe praedae invisunt.] Nimirum multi spe praedae aegrotantes invisunt. Abstem.

Ursus laesus ab una ape totum alveare indignans laceravit, disiecitque, tum sua clade apes universae commotae, ursum pene aculeis confecere. Qui ingemiscens dixit, [Note: (2) Impatientia et ultio mali levioris malum saepe grave peperit.] quanto satius erat exiguam perferre iniuriam, quam afflictionem tantam! Abstem.

Vir lapidibus graviter appetitus, laesusque, cum denique rogaretur, qui lapides maxime doluissent? Respondit, ab amico, ut rebar, iacti, licet me non attigerint [Note: (3) Amici iniuria gravius sentitur.] Abstem.

Ita ovis a custode cane laesa balabat, a lupo post correpta conticuit. Causam sciscitantibus, inquit, quod domesticus me laederet, gravius doluit, quam quod inimicus. Abstem.

Insanus quidam urbes peragrans, venalem se ferre sapientiam asserebat. Cuidam vero, oblato argenteo, eam petenti, colaphum incussit, tradito dein longiori filo, tanto, inquit, imposterum spatio, quanto hoc filum extenditur, a stultis absis, et sapientior eris! [Note: (4) Stultos vitandos.] Abstem.

Carduelem puer suavibus largisque in cavea cibis aluerat, illa tamen opportune evasit, frustra ad reditum puero provocante, ac interrogante, cur tam laute habita redire ad delicias nollet? respondit, ut meo potius me arbitratu, quam tuo pascam [Note: (5) Libertas gratior opibus.] Nempe libertas opibus dulcior est. Abstem.

Leo cum ceteris animantibus adversus volucres pugnaturus erat, quem ursus interrogabat, quid timidis leporibus, et ignavis asinis in bello facturus esset? Illis inquit, pro tabellionibus ob celeritatem; his pro tubicinibus, ob elatam vocem, usurus sum. [Note: (6) Nihil tam contemptum quo prudens uti nequeat.] Nempe nihil tam vile cuius a prudente usus non reperiatur. Abstem

Merula cum milvum magno videret ambitu aera

circinantem; ingentesque edentem streperam voce clamores, exterrita haesit, cui turdus, ne trepida, inquit, soror, tantos pugnae apparatus minasque in exiguum murem, aut in pullum gallinae effundet. Cavendum nobis ab accipitre, cuius prius ungues quam vocem sentimus, [Note: (1) Tacitus hostis magis quam verbosus metuendus.] Nempe verbosi minacesque adversarii minus plerumque tacitis pertimescendi sunt. Abstem.

Ficedula cum in loco deserto apud turdum labruscis, et baccis silvestribus victitantem excepta esset: hortata eum est, ut relicta tam sterili habitatione secum ad fertiles vites, ficusque diverteret. Paruit, laute etiam supra votum habita. Verum dum circumspiceret, aliasque aves laqueis, alias visco linisque alias implicitas cerneret, relegit iter, maluitque parce, quam periculose vivere. [Note: (2) Paucae et tutae opes magnis seu intutis praestant.] Abstem.

Asinus porco eiusdem villae dominique plurimum invidebat, quod is otiosus tam laute indies curaretur, cum inter labores gravissimos vix paleis ipse, tribulisque animam aleret. Verum ubi contubernalem suum denique ad lanienam rapi videret, [Note: (3) Lauta vita, dura plerumque morte clauditur, et contra.] mutata sententia, iam satius inquit, video asinum est, quam porcum agere. Abstem.

Rusticus quidam gravi liti implicitus, cum frustra saepius aditum apud Iurisperitum tentasset, ut patronum causae haberet, denique haedo pingui oneratus adfuit, quem cum ad ostium balantem percepissent, subito ad domum et dominum aditus patuit. [Note: (4) Plenis manibus Patronos causarum invenies.] Recessurus igitur rusticus non domino, sed haedo de benevolentia conciliata gratias habuit. Abstem.

Pastor ut caprarum gregem adversus lupum animaret, longa oratione hortatus est, ne quid metuerent, plures esse numero, omnibusque plus virium, quam uni inesse lupo, praesertim cum armatae cornibus contra inermem incedant lupum. Erectae hac laude nunquam se lupo cessuras promittunt, verum ubi deinde in conspectum is venisset, in subitam effusae fugam abiere, pastore frustra cohibente. [Note: (5) Timidus animus nihil audet egregium.] Nempe meticulosus animus nihil audet egregium, nullaque ducis o ratione ad constantiam induratur. Abstem.

Aranea in hirundinem excandescens, quod muscas captande, suum sibi cibum praeriperet; quare in foribus ubi hirundini transitus, ad avem intercipiendam, telam contexuit. Hirundo vero incaute transiens et telam et araneam secum in aera abripuit. Tum aranea iam peritura, heu dolor exclamat! quam stulte meis viribus maiora aggressa sum [Note: (1) Ultio in fortiores, auctorem ferit.] Ita nempe perii, dum me fortiorem perdere volui. Abstem.

Culex ut hiberno tempore a fame ac frigore se tueretur, ad apum concessit alveare, petiitque admitti, pollicitus artem musicam sese inibi iuniores apes edocturam. Sed nonnulla apum respondit. Malo aliam proles mea artem discat, qua se in famis ac frigoris necessitate tueri possit, [Note: (2) Optima ars qua suos cultores alit, vanae catera.] Optima ars est quae cultores tuto alit. Ita musicus hic exclusus est. Abstem.

Accipitres aliquando inimici inter se acerrima contentione decertabant, columbae pacis studio, legatis eo submissis, dissidentium odia composuere. Sed illi amicitia inita, ut erant ingenio inquieto, ceteras aves ac maxime columbas infestis odiis, rapinisque dilacerarunt. [Note: (3) Mali, nocentiores sunt amici, quam hostes.] Tum Columbae, quanto nobis utilior illorum discordia, quam concordia exstitit? Abstem.

Opilio lupi catulum ruri ceperat, quem domi inter canes alebat, ut cum iis mansuesceret. Sed hic more suo gregem invadere et lacerare solitus, canes ad eandem societatem traxit. Quare a pastore occisus, canibus in mala consuetudine persistentibus. Merito inquit pastor haec fero, qui canibus lupum male sociavi. [Note: (4) Unus Malus plures facilius probos pervertet, quam convertetur.] Nempe facilius unus malus probos complures, quam probi multi unum malum suis moribus imbuent. Abstem.

Arbores procerae, erectaeque uno succreverant loco, quae humilem iuxta, nodosamque deridebant arborem. aedificaturus tum forte loci dominus omnes exscindi iubet, relicta una illa deformi. [Note: (5) Formosis forma saepe exitium.] Tum secum illa, quam bene me turpem natura genuit, cum formosis tanta immineant pericula! Abstem.

Similis apologus, de pinguibus caponibus macilentos irridentibus, quorum illi deinde, qui reliquis illudebant,

ad lanienam postulati [Note: (1) Opes cum periculo sunt.] Nempe egestas rerum copia, plerumque est tutior. Abstem.

Lupus senio confectus, postquam fame pressus a suis frustra opem rogasset, silvam maestus adiit, ubi casu in bovis demortui cadaver incidit, quo dum fruitur, adfuere vultures, corvi et cornices, qui in amicitiam admitti se rogarent. Tum lupus: En quem proprii nuper filii negligebant; hunc alienigenae modo amicum expetunt, non mihi sane, at bovi hunc honorem exhibent. [Note: (2) Ollares amici.] Nimirum ollares sunt amici. Absten.

Aper nonnumquam cum asino certamen laetus inibat, quod se, meliorem dentibus, victorem fore confideret. Verum asinus verso velut ad fugam tergo, ferratis calceis aprum ex improviso prostravit. Ut hic intermortuis vocibus quereretur, nesciisse se asinum in tergo arma ferre. [Note: (3) Hosti terga vertenti nondum fidendum.] Nimirum hosti etiam terga vertenti nondum credendum. Abstem.

Mulier quaedam nucem viae propinquam, sed multis verberibus laceram praeteriit. Et o te stultam, inquit, quae toties verberibus appetita, copiosius etiam fructus refundis Cui nux respondit. Ignorare paroemiam mihi videris:

Nux, asinus, mulier, crebro sine verbere, cessant. [Note: (4) Sine verberibus aliqui fructum negane]

Venatorem ad silvam coriarius sequebatur, atque avidus pellis ursinae, hanc a venatore emit Qui ut satis faceret, cognitam ursi fossam adiit, canibusque immissis exegit. Ursus a venatore appetitus declinato ictu illum aggressus prostravit, qui gnarus feram in cadavera nihil saevire, compressa intra anima, mortem simulat. Ursus exploraturus, admotis ad caput naribus, an viveret? denique abiit delusus? Coriarius, qui ex arbore rem spectarat, accurrit, rogatque quid fera in aurem dixerit? [Note: (5) Spes saepe fallit, vel Nondum possessa, ne vendas.] Cui venator. Monuit ne posthac ursi pellem venderem, antequam cepissem. Nempe incerta pro certis habere, fallax est. Abstem.

Vulpes in agro resupina se mortuam simulabat, ut aves, velut ad cadaver advolantes, captaret. Supervenit canis, eamque mordicus invasit dentibus. Tum se delusam advertens. Digna, inquit, fraudibus meis sum

Et merito capior, dum sic alios captavi. [Note: (1) Fraude sua delusus.] Nempe insidias qui facit, saepe patitur. Abstem.

Porcellus, ingenti lamentatione, parentum mortem prosequebatur Verum cum lectis testamenti tabulis, magnum glandis acervum atque aliquot farinae modios reliquos intelligeret, conticuit, Rogatus, ut quid cessaret a lacrimis? Farina, inquit, et glandes os mihi concluserunt. [Note: (2) Magna hereditas brevis luctus.] Nempe amplae haereditates facile luctum filiorum consolantur

Columba cum a pica rogaretur, quid eam induceret, ut eodem semper loco nidificaret, ubi toties pulli auferrentur? Simplicitas respondit [Note: (3) Simplex malum pati quam inferre mavult.] Nempe simplices decipi malunt, quam decipere. Abstem.

Erinacius, hieme adventante, cum vipera egit, ut in suam se cavernam admitteret, quo admisso, cum contractus primum erinacius denique plus loci occuparet, nec quiete accumberet, viperam graviter laesit, quae cum aculeis sauciaretur, ut excederet, orabat. Tum erinacius: hinc facessat, qui manere non porest [Note: (4) Non facile admittendus hospes, quem eicere nequeas] Ita exclusa vipera didicit non facile admittendum hospitem, quem eicere nequeas. Ali erinacium divertisse ad leporem fingunt, pari eventu Abstem.

Vir atque uxor bigami, haec quidem maritum defunctum; ille uxorem praehabitam vicissim ad opprobrium mutuum praedicabant. Evenit ut pauper mesae assidentibus superveniret. Tum ut erat in mensa pinguis capo, hunc dimidiatum uxor egenti porrigit. In gratiam, inquit, prioris mariti, accipe. Vir ut talionem redderet, alteram partem arripit. Et hanc, ait, in memoriam uxoris defunctae. Sic dum alter alteri nocere cupit, esurire cogitur. [Note: (5) Aliorum lite et damno fruitur alius vel laedendo laedi.] Nempe stulte irritatur, qui pari te potest vindicta premere. Abstem.

Aquila cuniculi catulos in praedam suis pullis auferebat, matris cuniculi intercedentis preces minasque deridens. Hinc cuniculus arborem, cui nidus impendebat, radicitus suffodit, quae deinde impulsu ventorum deiecta, aquilinos simul pullos egit praecipites. [Note: (6) Hostem licet imbecillem noli contenere.] Nempe hostem, quamvis imbecillem, noli prorsus contemnere. Nam, et muscae sua bilis inest. Abstem.

Rusticus Cererem exoraverat, ut triticum deinde sine spicis nasceretur, ne metentium, triturantiumque manus laederet, verum ubi deinde ab ovibus passim carptum vidit. [Note: (1) Parva commoditas saepe magna fert incommoda.] Tum rusticus, quam stultas preces fudi, qui parvae commoditatis gratia ingentia commoda amisi. Abstem.

Luscinia aliquando ab accipitre deprehensa, inter ungues vitam deprecabatur. Tum accipiter, quid dabis, ut hinc te dimittam incolumem? suavissimo, inquit, cantu aures tibi demulcebo, sed accipiter, ventrem inquit, demulceri cupiam, [Note: (2) Venter aures non habet.] hic vero aures non habet. Abstem.

Lupus ut securus ovibus pasceretur, personam mutavit, et ovina se pelle induit, ita dum inter gregem latens damna inferret ingentia, Pastor ovem tam noxiam suspendio necavit. Mirantibus vicinis, quod in ovem ita animadvertisset [Note: (3) Multi specie recti plus nocent.] Pellis quidem; inquit ille, ovem, sed opera lupum ostendebant. Abstemius.

PHAEDRI, AVIENI Aliorumque Apologi.

Lepus a Leone Doctor inter animantes promoveri cupiebat. Leo examinis atque experimenti gratia, illum sequi ad silvas iubet, ubi venatione instituta aper cum vulpe a venatoribus exagitabantur, aper cum fisus viribus sese opposuisset, tandem telis plagisque impeditus succubuit, vulpes periculum omne fuga declinavit, et latebris septa, facile se insequentium oculis manibusque subduxit. Praeter opinionem haec leoni evenere, qui apro iam ante victoriam tacite ominatus fuerat, ut quem viribus facile superaturum crederet. Lepus contra hoc eventu laetus ad conterritum Leonem versus. [Note: (4) Melior prudentia timida quam fortitudo inconsulta.] An non melior est, inquit, prudentia timida, quam fortitudo inconsulta? Quocirca Lepus, hac tam opportuna sententia dignus est habitus, qui in Doctorum numero censeretur.

Luna quondam a matre togam postulabat. Qui vero dare possum illa respondit, siquidem omni die mutaris, nunc cornuto, nunc orbe semipleno, nunc rursum integro? [Note: (5) Inconstanti nihil diu placet aut convenit.] Significat homini vano et inconstanti

nihil diu nec placere, nec convenire posse. Plutarch. in convivio sapientum.

Cyrus Ionibus pacem certis conditionibus oblatam, postquam semel repudiassent, deinde negavit, hoc usus apologo: Tibicinem quondam ad pisces alliciendos suaviter tibia concinuisse. Verum nullo apparente, sagena deinde in mare immissa, multos eosque palpitantes attraxisse, dixisseque sero iam ac frustra saltatis, qui me continente id noluistis. [Note: (1) Multi nil nisi coacti agunt.] Significat multos non flecti, aut sapere, lenitate provocatos, sed tantum coactos. Herod. l. 1.

Noctua aliquando cicadam orabat, ut interdiu cantu temperaret, qui somnum sibi everteret, verum precibus semper irritis. Igitur dissimulato dolore, vocem eius laudat, et post cantum ad nectar Palladium sibi a Minerva oblatum, invitat, cicada ubi advenisset, insidiis circumventa, periit. [Note: (2) Neminem laedat, qui laedi non vult.] Significat caritatis rationem habendam, nec temere laedendos alios, si absque discrimine cupias vivere. Phaedrus

In eadem arbore nidum collocaverat superne aquila, inferne ad radicem aper cubile, in medio felis educabat catulos, haec fraude primum aggressa aquilam, perniciem illi sibique ab apro parari asserit, ut qui post suffoslam et ruituram arborem, utriusque prolem avide exspectet Mox eadem felis clam aprum convenit, atque aquilam ex frondibus advigilare fingit, ut prodeuntes foetus, raptim aggrediatur, sibique ac suis pullis in cibum expendat. Ita nec aquila suos ausa deserere natos, nec aper, unde factum, ut inedia utrisque pereuntibus, suis deinde felis catulis lautum apparatum ex eorum carnibus instrueret. [Note: (3) Inimicitia inter amicos utrorumque calumniis structa] Ita vafer insidiator aut calumniator in proximos saepe maledice, ob propriem emolumentum grassatur. Idem.

Asinum in prato custodiebat timidus senex, qui hostium clamore territus asino suasit, ut se fuga subduceret. Tum asinus. An putas geminas mihi elitellas imposituros hostes? Cumque negaret senex. Ergo inquit asinus, si unas ferre debeam, quid refere illis, an tibi feram? [Note: (4) Multi curant, non cui domino, sed quo commodo serviant.] Nempe nil interest pauperis,

quem dominum habeat, cum utrique serviendum. Idem.

Rusticus quidam anserem nactus qui indies aureum ipsi ovum pareret, cumque ipse morae impatiens, totum intus auro refertum crederet, mactavit, verum inani repetro utero. [Note: (1) Qui multis saepe inhiant, multis excidunt.] O me stultum, exclamavit; qui cum ambirem omnia, omnia amisi!

Musca cum calvo homini insultaret, gauderetque, quod frustrato is saepius ictu seipsum feriret. Calvus ait, saepius deludor, et me ferio, sed ubi te semel feriam, cades. [Note: (2) Temere extremum subitur periculum.] Docet temere certamen frequentandum non esse cum fortioribus.

Rusticus suem, quod segetes invasisset, una aure multavit, redeuntem altera, denique ad furta recurrentem, mactatam suspendit, ex qua dum coquus cor sustulisset, herusque illud indignans quereret, [Note: (3) Plexum non torrigis stulti est.] an, inquit, existimas cor habuisse, quae toties plexa nondum sapuit?

Leo, lupus, ac vulpes simul venatum concesserant, Bove capto, divisoque tripartitim, primam sibi partem honoris et praerogativae gratia vendicabat leo, alteram quoque impensi prae reliquis laboris, viriumque causa. Sed lupus indignari coepit, atque ex aequo dividi postulabat; cui impactis in caput unguibus, ingenti vulnere illud cruentavit. Tum vulpes rogata a leone; cui adiudicaret partem alteram? Totum, inquit, tibi ex merito bovem deberi censeo. Quis te, subiunxit leo, ita loqui docuit? Tui, respondit, pedes, et lupi caput. [Note: (4) Timor poenae Divisio iniqua.] Nempe cum imparibus praedae societatem infelici plerumque exitu iungit inferior.

Simia ex natis cariorem aute se in ulnis ferebat, minus carum in dorsum reiecerat, sed inter discrimina cum natum ex ulnis fugiens reiceret, alter vel invitae in dorso pependit, et servatus denique solus matris amplexus meruit. [Note: (5) Neglectos saepe liberos servamus, perdimus tener e amatos.] Ita saepe neglecti, denique feruntur. Avienus.

Asinus cum voce, se leoni parem crederet, pellem forte leonis reperit, qua indutus, leonis personam circumferebat, turbatis passim in rure agrestibus, armentisque

sed ubi illum rusticus ex aure agnitum deprehendisset, misere verberibus multatum [(transcriber); sic: mulctatum] sub clitellas remisit. [Note: (1) Quod es, esse velis vel Persona imperite ficta.] Avienus.

Rustica suo indignata, ob fletum immoderatum, puero, nisi taceret, comminata est, escam se illum lupo daturam. Forte lupus inaudierat iurantis vocem, ac, spe alitus, prae foribus dudum haesit, sed denique mora et fame coactus discedere, domi lupae questus est mulieris fallaciam, [Note: (2) Matris in filios ira placabilis.] quae irrisit stolidum, quod mulieri fidem habuisset. Avienus.

Caprea in fonte suam speculata imaginem, tenues carpebat pedes, amplis vero gaudebat cornibus. Deinde leone ipsam insequente, cum cornua et oneri et impedimento inter silvas videret, pedes sibi prae cornibus utiliores intellexit. [Note: (3) Saepe noxia [(transcriber); sic: uoxia] nobis praehabemus utilibus.] Nempe iuvant saepe maxime, quae minimi pendimus. Gabrias.

Ranae, quod intellegerent folem nuptias celebraturum, magnopere exsultabant. Verum quaedam sapientior. Nos miseras, inquit, hisce nuptiis! si enim unius radios solis ferre saepe vix possumus, cum genuerit filios, quomodo plurium feremus? [Note: (4) Incendio saepe delectamur, quamvis noxiis, vel Unum facilius tyrannum quam plures toleramus.] Nempe iis saepe gaudemus, quae nobis sunt noxia Gabrias.

Lepores cum se ubique peti, tanquam imbelles, cernerent, desperatione victi sese submergere statuerant, cumque iccirco lacum accessissent, fanasque fugientes conspicerent. Et nos, inquit nonnemo, aliis timendi sumus, adeoque desperationis consilium in audaciam versum est [Note: (5) Timeri Possunt, qui timent, vel Successus animos facit.] Nempe non facile desperandum, cum timeri possint, qui timent. Aesopus.

Quercus a ventis lacerata calamos iuxta arundinesque mirabatur, quod illaesae adversus tantam ventorum vim persisterent. Cui illae; nos ventis servimus et opportune cedimus. [Note: (6) Cedendum fortiori, ne cadas.] Nempe cedendum fortioribus, ne cadas. Avienus.

Pastor caprae suae cornua baculo impacto fregerat, ac subinde capram orabat; ne domino hanc iniuriam quereretur. Tum illa, etiamsi tacuero, loquetur cornu. [Note: (7) Manifestam iniuriam tegere difficile est.] Nempe difficile est manifestum scelus obtegere.

Puer flens ad puteum considebat, fure accedente, ac causam doloris rogante, vas aureum, inquit puer, mihi in aquas delapsum ploro. Tum ille auri avidus, vestesque exutus in puteum se dimisit: nec mora, raptis puer vestibus illudit improbo, qui aurum frustra sectatus, vestes etiam perdidit, digna nimiae cupiditatis poena. [Note: (1) Aliena sectatus merito proprias excidet.] Qui enim sectatur aliena, merito etiam amittit propria. Avienus.

Sol et Eurus ventus, ubi hominem superbe palliatum observassent, certamen ineunt, uter suo ingenio, prius homini pallium detraheret. Eurus igitur insolenti flatu insurgere, ac quaqua versum disicere chlamydem coepit. Verum tanto viator arctius sese pallio implicabat. Sol deinde suas agere partes, radiosque sensim acriores affundere incipit, ut homo calore perfusus denique explicare se ac liberare chlamyde sit visus. [Note: (2) Lenitate magis, quam vi et severitate corrigendi homines.] Significat violento impetu saepe mala non corrigi, quae leni castigatione corriguntur. Ita Petrus Damianus lib. 1. Ep. 16. et Avienus.

Tres tauri in solitudine unanimes vivebant, frustra iccirco a leone impetiti, quate egit ut inimicitiis pugnisque inter se congrederentur, tunc seorsum adortus singulos facile superavit. [Note: (3) Fortior hostis insidiis inter se committendus est.] Aphthonius.

Vulpes leaenae quondam obiecit, quod illa uno partu non nisi unum profundat. Respondit, unum quidem, sed leonem parere, [Note: (4) Virtus, non numerus spectandus.] Significat non tam numerum et multitudinem, quam virtutem attendendam.

Voluptas quondam et Dolor lite mutua exarsisse feruntur, Iove ad hanc causam delecto iudice, qui cum non posset dissidentes componere, nexu illos indissolubili copulavit. [Note: (5) Dolor voluptari nexus.] Ita voluptas quaesita dolorem trahit consequentem; dolor contra voluptatem.

Quidam in ponte amnis vectigal a defectuosis transeuntibus exigebat, ea lege, ut pro vitiis ac morbis singulis, singulos num mos penderent, scabiosus ubi advenisset, recusavit pro scabie nummum pendere. Ergo portitor pignoris loco pileum abstrahit, cum alterum in calvo vertice alopeciae vitium apparer, ac pro eodem iubetur solvere. Etiamnum restitit, ut proinde

in terram actus tertio, herniae vitio laborare videretur, Ergo, inquit portitor, iam ternos nummos exigo, illosque coactus est pendere, qui unum principio recusabat. [Note: (1) Pro parvo delicto poenam detrectans, graviora saepe luit.] Significat excusatione plerumque vitia, damnumque accrescere, et propalari, non minui et obtegi.

Femina coniugem profuse flebat tumulo indivulsa, hanc sitibundus eques reo ad furcam custodiendo relictus convenit, atque ex fonte proximo potum orat, simulque lacrimantem solatur, verbis ad amorem captandum opportunis. Et vero admisit illa non modo solacium, sed et novi hospitis amorem. Quo ille detentus, cum interea fur de patibulo sublatus esset, rediit querens, dolensque miles de amisso fure. Illa vicissim solacium consiliumque suadet, ut defunctum maritum furis in locum ad furcam surroget, [Note: (2) Mulierum pro defunctis maritis facile siccantur lacrimae, vel Mulierum affectus inconstans.] quo accepto, peractoque consilio, ostendit mulier, quam facile siccentur pro defunctis coniugibus fusae lacrimae, novo licet flagitio extergendae. Petronius Arbiter.

Luna sub nomine Titanis orbi dominari cupiens, subsidium reliquorum siderum sibi comparavit; verum a sole cum sideribus victa, ad perpetuas tenebras damnata, didicit supra vires nihil aggrediendum. [Note: (3) Supra vires nihil affectandum.]

Observavit aliquando vulpes rusticum in curru gallinas ad urbem deferentem, itaque cum lupo consilium init, de fallendo rustico, lupumque, opportunitate capta, equum iubet in vadere. Illa igitur in via, qua rusticus ferebatur, ceu mortua, decumbit; ut proinde rusticus illam arreptam in currum, velut optatam sibi praedam deiceret. Sed haec gallinis propinqua, iis captis sese subducit, quam dum insequitur rusticus, lupus equum in curru adoritur, prosternitque. [Note: (4) Qui aliena rapit, saepe amittit propria.] Miser auriga dum utrique subvenire nititur, utrumque amittit.

Herus quidam servum domi alebat, ingenio tardum, quem iccirco regem stultorum per contemptum nuncupabat. Indignatus denique servus, Utinam, inquit, rex essem stultorum! latissimum in orbe tenerem imperium, tuque mihi etiam servires. [Note: (5) Stultorum plena sunt omnia.] Nempe stultorum plena sunt omnia.

Mulier simplicem nacta maritum, illum, abiens, pullis custodiendis praefecerat, verum quod milvus unum sustulisset, verberibus egregie multatum [(transcriber); sic: mulctatum] , iterato praefecit. Tum is, colligatis ad filum omnibus, cautius providere statuit, ita miluus rediens uno sublato reliquos post se traxit. Quo viso desperabundus homo, de morte sibi irroganda, ante reditum uxoris, cogitabat. Igitur vasculum, in quo bene conditae ficus (quas uxor venenatas finxerat) ut maritum absterreret, totum exhausit. Uxore reduce, iamque verbera intentante: parce, inquit: nam subito moriturus sum, totum enim vasculum toxicat um exhausi: [Note: (1) Stultitiam frustra verberibus corrigimus. vel, perdis. quod custodi stulto committis.] Tum vero mulier risu soluta, intellexit se frustra verberibus stultitiae mederi.

Vulpes gallum, arbori insidentem, salutat; et numquid decretum pacis, inter feras conclusae, acceperit? interrogat. Gallo negante Ita asserit vulpes, omnino res habet, depone metum omnem, atque huc nos conveni. Tum gallus, collo erecto, malum, inquit, quidnam illic conspicio? hercle, canes duo raptim ad nos contendunt Mox vulpes conterrita, fugam circumspectare, atque etiam ingredi Quonam abis, gallus exclamat, numquid decreta nobis pax est? Dubito, ait vulpes, an canes de illa intellexerint [Note: (2) Dolus dolo delusus, vel Fraudulento non fidendum.] Ita dolus pari dolo illusus est. Nimirum.

Dolus, an virtus quis in hoste requirat?

Lupus, vulpes, et asinus in iudicium adducti, ut, de admissis sceleribus examinati, poenas darent. Lupus quidem fassus est, pinguem abs se devotatam esse suem, sed non immerito, quod suculas domi famelicas macilentasque, sine lacte, destituisset, comedisse deinde et suculas miseratione ductum, ut eas miseriis et inedia toleranda liberaret. Vulpes subinde gallum se gallinaceum sustulisse, confessa est, eo quod immodica garrulitate et cantu quiescentium somnos interturbarit. Visa est Iudici aequa factorum excusatio. Asinus subinde iussus crimina exponere, cum fateretur ex servi sese calceis furtim stramina in pastum decerpsisse, grave hoc omnibus facinus visum est,

quod invito domino rem tantam ausus fuerit, subductisque straminibus pedes servi laeserit, atque in via retardarit, ut iccirco iter, atque opera hero debita, exsoluta non fuerit. [Note: (1) Magni fures saepe minores plectunt vel Humilium error plerumque capitalis, magnorum venia dignus iudicatur.] Quocirca lupo et vulpi ad poenam datus, morte delictum expiavit, misere ab iis devoratus. Nimirum.

Dat veniam corvis, vexat censura columbas.

Senex cum filio adolescente ad nundinas frequentes ante se agebant asinum, risi ab obviis, quod asino otioso neuter insideret. Conscendit igitur prior senex: indignati mox obvii, quod puer, post tergum senis cursu fatigaretur. Igitur iuveni descendens senex locum fecit, rursum obvii factum reprehendunt, quod nitatur senex stipite, adolescens asino haereat Ergo uterque asino sedit, nec vitant tamen reprehensionem: nam, miserum, forte obvii, exclamant asinum, qui utrumque ferre cogitur! Quare certi experiri omnia, asinum humeris ipsi suis tollunt, atque ita insistunt viae Occurrentes ad tam novum spectaculum risu soluti, alibi, inquiunt homines ab asinis portantur, hic ab hominibus asini. Senex denique indignatus, quod arte nulla devitare calumniantium linguas posset, in praeterlabentem fluvium asinum praecipitem egit. [Note: (2) Nemo omnibus sagis facit, vel Nihil tam rectum, quod Momus non carpat.] Nempe, Quot hominum capita, tot sententiae. Nec Iupiter quidem omnibus placuit, qui publicum amat, censuram quamlibet ferat necesse est.

FREITAGII Apologi.

Habes studiose lector, copiam aliquam cum delectu a me suppeditatam, carum fictionum, quae apologice tibi veritatem, velut in imagine figurata exhibent. Licet omnes eius generis non sint, ut apte satis penicillo exponi et adumbrari queant. Cum tamen pleraeque omnes aliqua naturae propria affectione ac similitudine [(transcriber); sic: similitndine] , ad imaginem stylo, aut calamo formandam, idonea fundentur, adhiberi non immerito poterunt: eae praesertim, quae vulgo notiores, ut illa de asino Isidis, eiusque apud Demosthenem umbra; de cane umbram praedae in aqua maiorem captante; vulpe

corvum, rapta ex ore praeda onustum, ad cantum invitante etc. quales aliquot apud Alciatum reperies apologos, ut infra patebit lib. seq. Reperi et quendam Arnoldum Freitagium in Mythologia ethica non imperite has fictiones emblematis exponentem. Pauca delibabo, ut argumento simul et exemplo aliis esse possint.

Equum oneribus succumbentem verberibusque iccirco male tractatum exhibet, qui de iniuria Domini merito queratur. Quod schema gravissimis tributorum oneribus succumbentibus applicat. [Note: (1) Qui subditos tributis nimium onerant opprimunt.] subscripto illo Pharaonis decreto

Exod. 5. 18.

Ite ergo et operamini, paleae non dabuntur vobis, et reddetis consuetum numerum lapidum

Asinum quoque proponit, leoni ad galli cantum fugato, instantem, quod se gallum voce ac corpore superare, adeoque facilius leonem propulsaturum crederet, sed a converso leone discerptus. [Note: (2) Non omnia possumus omnes, vel Ne litiges cum potente.]

Illud Ecclesiastici 8 observandum ostendit.

Non litiges cum homine potente, ne forte incidas in manus illius.

Simium exhibet prolem frequenti arctoque nimis complexu suffocantem, subscribit. [Note: (3) Nimio amore Mater sobolem perdit.] ex

Prov. 13. 24.

Qui parcit virgae, odit filium suum, qui autem diligit illum, constanter erudit.

Equus leoni medicinam offerenti posterioribus pedibus (quibus se dolere fingebat) excuti cerebrum [Note: (4) Dolus dolo delusus.] etc. Ita dolus maiori saepe dolo eluditur.

Arundo fraxino, ventis lacerae, suadet cedendum, [Note: (5) Cedendo vincitur.] subscribitur.

Luc. 1.

Deposuit potentes de sede et exaltavit humiles.

Serpens in cudem dentibus aggressa, illa nil laesa dentes perdidit. [Note: (6) Laedendo laedi,] subscribitur

ex actis Apost, durum est tibi contra stimulum calcitrare.

Bubulcus, cum precibus apud Idolum suum pro inopia sublevanda, nihil ageret, fracto ex indignatione simulacro, in ventre thesaurum reperit. [Note: (7) Nonnumquam indignatio vincit.] Nempe extorto etiam beneficio aliquando gaudendum.

Testudo, cum nimium fiso pedibus lepore de celeritate contendit, ac negligente dormient eque lepore,

continuato noctu diuque labore, prior metam attigit: [Note: (1) Sedulitas plus impetu potest.]

Nempe sic currite, ut comprehendatis

1. Corinth. 9.

Gallus neglecto in sterquilinio adamante, grana legit, ut credebat pretiosiora. [Note: (2) Frustra opes quibus uti nequeas.]

Nempe. Quid prodest stulto habere opes? cum sapientiam emere non possit.

Proverb. 17. 16.

Bos ad stivam, feliciorem in pascuis vitulam praedicat, [Note: (3) Nemo ante finem beatus.] hanc vero arae cernens admotam, fortem suam praefert. Nempe felicitatem exitus probat.

Haec satis opinor avido, fastidioso plusquam satis.

Qua vero ratione apologi emblematis serviant, infra de imaginum materia pressius aliquanto expendemus.

Finis Libri Secundi.