August 2004 Ruediger Niehl
new TEI header; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check. Please note that texts from this anthology do not provide reliable copies of the original editions.


page ):(2

SALOMONI CODOMANNO BYRHUTINO, Poetae ac Philogo non e multis S. P. D. A. F. G. G.

CVm indicaret Typographus ita excrescere Delicias poetarum Germanorum, ut vix concluderentur quinque voluminibus, ideoque sexto tomo suam posceret praefationem: aderant quidem alii aliquot in animo, qui se lubenter fronte huius libelli conspiciendos praebuissent. Sed enim, ut eodem momento obtigit mihi, et oratio tua in natalem Maronis, et puri Galliambi, et alia notae minime protritae; optimam videbar nactus occasionem, exsinuandi partim amorem meum adfectumque, quo doctrinam tuam virtutemque libellis illis Apellaeis quasi expressam lineis prosequor, partim etiam aperindi mentem meam iudiciumque de iisdem ingenii tui curis. Et quidem mirifice delectabar, ut te videbam pergere ad Poesin via vere regia, visa hactenus paucis, trita paucioribus, decursa paucissimis. Certe, Codomanne lectissime, si ingenii haec tua monumenta temporius nobis obvenissent, locum suum occupassent


page ):(2b

in poetico isto Theatro quem merebantur, hoc est. si non a podio proximum, at remotissimum tamen a cuneis pullatis. Id ipsum cum modo inviderit articulus temporis: nihil reliquum est, nisi ut reserventur editioni secundae. Sic tamen ut interim tibi, tam gnaviter grassanti in hoc leporum gratiarumque stadio, animo, manu, voce, adplaudam, adclamemque fausta omina ac felicia. Aut enim omnino fallor, vel hac utique saeculi infelicitate, qua studium omne poeticum, aut tam sinistre exercetur, aut tam foede profanatur, ut tantum non a minimo ad maximum et contemptui sit et ludibrio: cuiuscumque ingenui hominis gratulationi adquiesces. Praesertim inexspectatae, ac gratuitae. Quippe ne aliud loquar quam ex animi mei sententia: cum ad facultatem hanc divinam, ultro attuleris raram bonae mentis, bonaeque Indolis copulam, dabis nobis, Iuvenis rarissime, poetam rarum: dummodo tamen obduraveris ad saeculi nostri mores, nec desiderio tuo frigusculum eorum adfuderit malignitas, qui Solem suum minus putant lucere, exorto alicunde primae magnitudinis Astro: nec adeo, laudabile istud tuum [(transcriber); sic: tum] propositum,


page ):(3

quasi in ipsa herba suffocaverit, perversissimus imperitorum hominum calculus, eodem oculo adspicientium pus et venenum iuventutis barbarae, quo cultioris mel ac saccharum. Nam sic plane est: tantum abest ut hodie optemus, nedum speremus, reperire Augusto Maecenatique similes, qui Musas scilicet, qui Charites, vel auctoritate sua promoveant, vel benignitate foveant, ut optime cum earum cultoribus actum putare debeamus si non passim sannis ac conviciis, susurris acsibilis publice privatimque excipiantur, si, inquam sine infamia ius fas fuerit sibi ipsis saltem canere ac lepidis Camenis. Quod si tamen unum alterumque, e Magnatum ordine, benignior eis nescio quae caelorum alluxerit constellatio, quique se saltem simulent, non abhorrere a Parnasi lauris, non despicere Hippocrenem, ideoque versus venae purioris verbis laudent, nutu probent, gestu amplectantur, pueri Iunonis avem, ne illud ipsis fuerit plus quam palmarium! Nempe ea passim per Europam urgetur res omnis literaria fatali calamitate, ut non solum tractanda veniat sine praemio, sed sine gratia, sed sine elogio, immo cum ignominia. Quam cur tamen vel aequissimis


page ):(3b

feramus animis; attollat nos oportet tum conscientia tum [(transcriber); sic: ] posteritas. Ad utramque profecto, mi Codomanne, utiliter iam nunc respicias, veluti vere sacram auchoram. Et alteram quidem ultro modo tibi habes faventissimam. quae, uti loquitur Seneca, etiam obruta delectat, quae contioni ac famae reclamat, et in se omnia reponit; et cum ingentem ex altera parte turbam consentientium aspexit, non numerat suffragia, sed una sententia vincit. Consolare igitur te bona hac conscientia: atque interim laboribus alterum spera solacium, a dignatione scilicet aevi sequentis; insonentque adeo semper auribus tuis isthaec eiusdem Senecae: Nulla virtus latet: et latuisse, non ipsius est damnum. Veniet, qui conditam et saeculi sui malignitate compressam, dies publicet. Paucis natus est, qui populum aetatis suae cogitat. Multa annorum milia, multa populorum supervenient, ad illa respice. Etiam si omnibus tecum viventibus silentium livor indixerit; venient qui sine offensa, sine gratia iudicent. Si quod est pretium virtutis ex fama, nec hoc interit. Ad nos quidem


page ):(4

nihil pertinebit posterorum sermo: tamen etiam non sentientes colet ac frequentabit. Nulli non virtus et vivo et mortuo retulit gratiam, si modo illam bona secutus est fide, si se non exornavit et pinxit, sed idem fuit, sive ex denuntiato videbatur, sive imparatus ac subito. Nihil simulatio proficit. Paucis imponit leviter extrinsecus inducta facies: veritas in omnem partem sui semper eadem est. Quae decipiunt, nihil habent solidi. Tenue est mendacium: perlucet, si diligenter inspexeris.


page 1, image: delf0001

IOANNIS SCHOSSERI THURINGI.

Ad Paulum Praetorium et Thomam Matthiam, Maecenates suos.

UT, cum forte ruit laxis immissus habenis
Mulciber et flammis moenia celsa replet,
Quisque suos humeris natos efferre Larmque
Nititur, et tuto composuisse loco:
Sic ego Barbariae passim volitante per orbem,
Et studiis clades accumulante graves,
Non find difficili mihi parta poemata nisu,
Arbitror indignis eripienda mali:
Et credendea viris, quorum contemnere iussu
Ambiguos casus et vera damna queant.
Nam ptius haec Phoebi nocuit si pestis alumnis,
Si fuit Aonio perniciosa choto.
Iam Furiis comitata tribus nocitura videtur,
Dum prope Castalidum nemo tuetur opes?
Principibus nuper, celebres accersere Musas,
praemia largiri vatibus, ardor erat.
Ardorerat, patriis fundare Lycea sub oris,
Palladis et Latio praeripui sse deeus.
Hinc foecnnda feges studiorum nata sub arcto,
Virgilii qualem tempore Roma tulit.
Nunc ea cura Duces (res ô miseranda) reliquit,
Et procul ex animis labituriste calor,
Causque nescio quae facit, ut leviora sequantur,
Digna quibus potior sollicitudo foret.
Ergo brevi spatio penitus deserta iacebunt
Atria, quae Musis attribuere senes.
Gloria nec seros attinget avita nepotes,
Gloria, munisicae quam peperere manus.


page 2, image: delf0002

Adde quod leroas Mors improba funere mersit,
Moenia qui castris Phoebe fuere tuis.
Nam iacet Aonidum custodia certa Melanthon,
Stigelius patriae famaque prima meae.
Firmaque Parnassi montis tutela Sabinus,
Et decus Aoniae grande Micyllus aquae.
Lotichium dulcis nec texiz gratia venae,
Quin animam caelo redderet ante diem.
At vates alii praestantes laude supersunt,
Barbariem contra qui pia bella gerant.
Sunt fateor: sed enim dum praemia iusta negantur;
Postmodo militiam nemo subire cupit.
Parsque Machaonias artes, Helicone rehcto
Pars colit ancipitis publica iura fori:
Et quae praeterea magnos lucrantur honores,
Qusaque frequens rerum postulat usus opes.
Sic cadimus quia ftare piget: nec pristinus nquam
Forsitan huic studio restituetur honos.
Dum tristes igitur Respublica docta ruinas
Sentit et exitium conspicit ante fores:
Carmina quae lusi primo sub flore inventae,
Colligo patronis insinuanda piis:
Ne sine praesidio tuotrum forte reperta,
Cogantur misera peffima sorte pati.
Nec mihi quaerendi longis in finibus orbis,
Quos moveant animi candida vota mei
Marchia Patronos Mecoenatesque miniftrat,
Ante quibus curaenostra Thalia fuit.
Vos ego, quos magni dudum colo Numinis instar
Munera perficiens digna cliente voco.
Tedilecto Deo, summis dilecte Monarchis
Paule, Medusaei maximae fontis honor.
Et patriae te dulcis Amor populique Mathia,
Delitiae, pectus consiliumque Ducis.
Vos mea tectuors, vitio ie temporis huius.


page 3

Rapta, cadant fato scripta, minante, puto.
Urque putem, me vestra movet perspecta voluntas,
Et favor, et niveo plena colore fides.
Nam quibus officiis animi mihi signa dedistis
Hactenus et quanta merevelastis ope?
Per vos praecipitis confcendi culmina montis
Ardua qui duplici tendit ad aftra iugo.
Per vos tecta Ducum petii procerumque potentum,
Otia qui Musis grata dedere meis:
Per vos alta milli domus est, et fertilis hortus
Hic ubi laudatas Odera voluit aquas.
Denique nulla potest meritis par gratia reddi,
Contulit effuse quae mihi vestra manus.
His ego de causis, cui tradere iustius optem,
Quam vobls, studii pignora cara mei?
Quae magls amplecti vos hacratione decebit,
Quod vestras laudes et pia facta canunt.
Pagina namque meos vix locupat ulla libellos
Quae non vestra sua nomina fronte gerat.
Ac licet haec alii numeris melioribus ornent,
Verba quibus vena divitiore fluunt:
Ar mea sincere vobis addicta voluntas,
Non tamen exiguo digna favor efuit.
Quare sive domi vestrae servata latebunt,
Haec mea quae nullo scripta colore nitent:
Sive per ora vitum late distracta volabunt,
Carpere longinques forte coacta vias
Nominis auspicie vestri precor illa supersint,
Nec subeant varias publica damna vices.
Nam sibi quae tales exquisivere patronos
Carmina sunt ipso vindice tuta Deo.
Nec te barbaries, nec te tristiffime Livor,
Nec metuant virus garrula lingua tuum.
Limina quin etiam non tangere celsa verentur.
Etrerum dominis Principibusquelegi:


page 4, image: delf0004

Praecipue tithlos quibus inclita Marchia praebet,
Marchia Pierii dulcis alumna chori.
Felices populi quos nondum publicus error
Candida Pegasidum spernere sacra inbet.
Et qurum ducibus, Musas audire canentes
Atque viros, illas qui coluere, placet
Hic Panacea comis distillans orseida Phoebi,
Spargitur et guttis pinguibus arua rigat.
Hic pia Relligio doctas sortita ministras
Ambulat et Christi sanguine tincta fides.
Marchia ter felix, tibi se vix Misnia dives
Comparat, et patriae fertilis ora meae:
Per quas Ruta virens, heroum nata coronis,
Eximiis Tempe vatibus apta facit.
Proxima vix Henetûm tellus: quae prata Rosarum,
Aonidum citharis nobilitata, gerit.
Cuius et insignis Princeps, ingentibus ornat,
Muneribus doctos, doctior ipse, viros.
Illa sed ut multos tibi gloria duret in annos,
Aeternum casta voce precare Deum.

Ad Nicrum Amnem de Iohanne Francisio Ripensi. ELEGIA I.

FLave Nicer, vitrei sive incolis atria regni
Iuraque des Nymphis inviolata tuis?
Tristia seu defles exstinctis sata Mecylli,
Et querulas rauco murmure voluis aquas:
Fande coronatas generoso palmite valles;
Pande sinum, ripas gramine cinge novo.
Nam tua Musarum stipatus flumina coetu,
Ingenii praestans dotibus, hospes adit.
Hospes adit, dulci quo Dania gaudet alumno
Dania quae medias eminet inter aquas.
Leucoris ingenii cultrix fuit: ipse Melanthon
Contulit huic animi nobilioris opes.
Unde simui faciles nun etos et carmina fundit,


page 5

Atque Machaonianom en ab arte refert.
Pectus habet cassum fuco; mens frandis iniquae
Nescia, sincere, qued facit, omne facit.
Testor Apollinei numen venerabile fontis;
Hic mihi prae cipuo cultus amote fuit.
Ergo Nicer placido venientem suscipe vultu,
Illius et studiis ingenioque fave
Quamvis clara tuis etenim sint lumina ripis,
Hunctamen et doctis qualicet adde viris.
Sponte sua, Phoebi dulcissima cura Secundus
Ut reor, huic meniis candida signa dabit.
Fuchsins ingenio clarus, notissimus lierbis
Huic etiam promptas offeret ipse manus.
At Francilce mei pars altera pectoris, omni
Tempore Schosseri sis memor; atque Vale.

Ad Iacobum Cunonem.

Nuper ab irriguo discedens flumine Sveni,
Carpebam gelidae tempore noctis iter,
Huc properans qua me iuvenilia plectra moventem,
Albidos ad ripas Leucoris alma fovet.
Phoebus erat nobis comes, et pia turba sororum,
Mnemosyne quarum dicitur esse parens.
Aspera fallebant iucundo taedia cantu,
Dulcia pangentes carmina voce, Deae.
Pars tibi condebant hilari praeconia plausu
Paule, Sigism undi maxima iura Ducis:
Otia qui nostrae dudum quaefita palaestrae
Efficis, et venae quam potes addis. opem.
Pars tua mellito celebrabant nomina versu,
Ingenii Thoma fida columna mei.
Qui facis ut Clarias Septemuir sceptriger artes
Provehat, et Musas non simulanter amet.
Ast ego venturi contemplans praescia fati
Sidera, quaerendo talia verba dabam:
Uraniae, liquido quae ducis ab aetherenomen,


page 6, image: delf0006

Astraque schtaris caelicolum que domut.
Dicage, curtoto collucent sidera caelo,
Quae valido quondam vulnere torsit amor.
Nil magis ast purum caelo nil purius astris:
Cur tamen impuris illa notata iocis.
Sic ego sic contra retulit lovis inclita proles:
Omnia non caelum digna pudore tenet.
Ipsa faces inter mundi pulcherrima Phoebe,
Perpetuae laudem virginitatis haber.
Nec minus Erigone: totam qua legibus orbem
Distribuens aequa iura bilance regit.
Nonne pudtciam coluit Cepheia virgo,
Quae meruit Danaes et Iovis esse nurus?
Hanc pudor et probitas sublimibus intulit astris,
Qua duodena minor lumina piscis habet,
Finierat: coepi sed cur vicina Bootae
Fulget, et arctoum respicit Ursa polum?
Illa sub haec: mallet caelo decedere pellex,
Dumnumquam vetitas aequoris intrat aquas
Iorsan et Oceaniliquidis non tingitur undis,
Et spatio cursus liberiore caret:
Ut semper conspecta polo mortalibus aegris
Iura pii mon eat non violanda rori.
Casta placent superis et sunt grarissima caelo:
Dedecus et probrum facta pudenda manet.
Hic ego: cur Cygnus radiantibus additus asteis,
Multaque virgineo non memoranda choro?
Illa refert: Ledae crimen partumque nocentem
Denotat in caeli parte locatus Olor.
Staret adhuc saluis Priami Respublica tectie
Improba nî Ledae silia nata foret.
Cum nata genitrix infamis adultera, terris
Innumeras clades pernieiemque tulit.
Si qua verecundi non est studiosi pudoris
Femina, quae poenas attrahe esse solet.


page 7

Ut tamen exemplis discas melioribus utl,
Aspice flammigerae candida signa Lyrae.
Hac thalamileges quondam Rhodopeius Orphens
Lusit, et Eurydices tristia fata sua.
Hinc inserta polo stellis illustribus ardet.
Qua caelum soboles Amphitryonis habet.
Coniugium Deus auctor amat citharasque sonoras,
Qua fidibus thalami foedera sancta canunt.
Aspice fulgentem serpentis ad ora Coronam,
Quam tulit in niveis regia visgo comis.
Virgo pudicitiae custos, et coniuge Baccho
Digna neingrato consociandaviro.
Aspice quam pulchro conianx Titonia vultu
Praevia Luciferos mane reducn equos.
Illa tamen Seoie sessum cemplexa maritum,
Non dubitat casto teadere membra toro.
Haud igitur tantum foedos ostentar amores:
Optima proponir sed documenta, Rolus.
Dixerat et primoiam fol flagrabat in ortu,
Occultans radiis astra minora, suis.
Factaque iam propior nobis erat hospita tellus.
Flavus atenosa quam secat Albis aqua.
Clara salutabam iucundae lumina terrae,
Quosque tenet doctos Leucoris alta vires.
At postquam notae successi moenibus urbis,
Hospitii subigens dulcia tecta mei:
Tradita sunt nobis tua dilectissime Cuno
Scripta, sed ardoris nuntia scripta novi.
Namque Cupidineis tua pectora laesa ferebant
Ignibus, optati festa parare tori.
Me quoque mirantem submissa voceregabant,
Ut canerem taedae carmina laeta tuae.
Quid facerem? dudum mefortia gesta vocabant
Marchiadum, versu concelebranda meo.
Quo tamen ingenui tutarer nomen amici,


page 8, image: delf0008

Pangebam celeri carmina pauca cheli.
Colloquium repetens quod cum Parnasside Nympha
Huc mihi tendenticulta perarua fuit.
Hoc igitur, quamquam vena non divite cultum,
Mittimus ad thalami publica festa tui.
Et per amicitiae sanct. ssima iura rogamus,
Ut studium mentis paruaque dona, proles.
Sunt ea parua quidem, sed convenientia sponso,
Cui datur astriferi sidera nosse poli.
Cetera coniugibus fatali foedereiunctis
Debita Chesselii Musa Pelasga canet.

Ad Paulum Praetorium et Thomam Matthiam.

Res ea, qua brutis homines praeftare videntur,
Est animi sensum prodere posse sono.
Inque vicem sermone frui: quo conditor orbis,
Nos voluit laudes commemorare suas.
Possumus hiaec omnes distinctas edere voces,
Ceu duce natura patria quemque docet.
Maius at est quid dam facundae gratialinguae,
Quam natura parit, perficit artis opus:
Quam iuvat et longi confirmat temporis usus;
Thesaurus variae cognitiones alit.
Haec est, quae dictis animos et pectora mulcet
Er gravitate sua regna ducesque regit.
Magna quidem res est, et quam contingere paucis,
Tullius, eloquii norma parensqe monet.
Nec tamen idcirco penitus studiosa iuventus
Deseratingenii semina nota sui.
Ast ea doctrinis et rerum divite cultu
Excitet et mentis dotibus addat opem.
Saepe stylum vertat, Cicerronis scripta frequenter
Perlegat, et leges Quintiliane tuas.
Nam mediocris habet pulchiam quque dictio laudem;
Haud licet orator quilibet esse queat,
Frgo mihi quamvis meliori carmina vena,


page 9

Labra Medusaee fonte rigante fluant:
Attamen et numeros recte tractare solutos,
Et studeo lingua non rudioreloqui.
Utque probem vobis, elari virtute patroni,
Hoc studium quanta sedulitate colam:
Offerro succincta scriptum brenitate libellum,
Iungere qui pulchre verba solura docet:
Et monet ut certis oratio finibus orbem
Conficiat numeris et bene mixta cadat.
Parua quidem fateor sunt haec elementa; sed illis
Commoda, iudicio, qui sapiente carent:
Quosque ferax aetas nondum formavit et usus;
sed fandi primum quos tener urget amor.
At nos, docta quibus dicendi copia dudum
Suppetit, haec placida sumere mente velim.
Quae sincerus amor vobis, quae recta voluntas,
Tradere me studio simpliciore iubet.
Aspirate precor, teneroque favete labori,
Fertilior cultu dum mihi fiat ager.
Tunc etenim vobis etiam donabo quotannis,
Divite proventu qualiacumque feret.
Vester erit merito fecundi fructus agelli,
Adiutus vestra quem bonitate colo.

De coniugio Sebastiani Coleri, et filiae Pauli Praetorii.

Musa veni plectrumque mihi citharamque sonantem,
Suggere, sunt agili pauca canenda cheli.
Dum me clara tenet fumantibus Halla salinis,
Atque Sigismundi Regia celsa Ducis.
At non Marchiacos proceres aut proelia dicam:
Gesta Cupidinea sed nova bella manu.
Ille puer veluti nil non temerarius audet,
Sic etiam salae saepius arua petit:
Nympharumque choros iaculis facibusque lacessits
Mox etiam iuvenum fortia corda ferit.
Est meneras inter forma pulcherrima Nymphas,


page 10, image: delf0010

Ad liquid Suevi nata sonantis aquas.
Hanc mate, primo recte formavit ab aevo
Ac docuit sanctae relligionis opus.
Conscia, blanditias, tenerae vel munera lanae,
Non verum pulchrae viriginis esse decus,
At castos mores, et pectora plene pudoris,
Et praecepta Dei quae reverenter ament.
Paruit haec, coluitque Deum, coluitque parentes,
Atque verecunda plena pudore fuit:
Aversata terum, taedas exosa iugales,
Perpetua cupiens virginitate frui.
Quid tamen haee prosunt, Salae stagnantis ad undas,
Sic capitur flammis parue Cupido tuis.
Iamque velut ftipulae, subitus quas corripit ignis
Ardet, et in molli pectore tela gerit.
Legitimique petit socialia vincula lecti,
Annuit et votis docte Colere tuis.
Nimirum sic fat a iubent: obsistere fatis
Nemo potest: leges dant pia fata toris.
Est decus in primis laudata virgine dignum,
Quo veneranda trahunt Numina, sponte sequi.
Nec tamen est post hac cur aversetur amantem,
Vir bonus illius dum cupit igne frui.
Quem genus et pietas, et honestae gratia formae,
Inclita quem virtus alta sub astra vehunt.
Est celebri de stirpesatus, qua murmure rauco
Labitue et vitreas Sala fatigat aquas.
Pattico natus de sanguine, moribus ornat
Et genus et patria stemmata prisca domus.
Ingenuas coluit de voto pectore Musas
Hic ubi Leucoream perfluit Albis humum.
Perdidieitque sacri celeberrima dogmara Iuris,
Quicquid et interpre, Bartolus artus habat.
Curigitur talem fugerer pia virgo maritum,
Non nisi qui tali virgine dignus erat?


page 11

Egregium certe genetum tibi fata dederunt
Paule, decus Musae praesidiumque meae.
Qui socero felix tanto, celeberrima famae
Munera te propter cur mereatur, habet:
Ecquis enim laudesque tuas et nomina nescit
Hîc ubi subiectam despicit Arctos humum?
Te grave iudicium, gravis et sapientia caele
Aequat, et ingenit fertilioris honos.
Te veneranda fides, Astraeaque conscia resti
Ornat, et est vitae sola magistra tuae.
Consiliis adiuta tuis Respublisa crescit:
Exulat et pulsa cum levitate dolns.
Ipse Sigismundus vicina praesul in ora,
Suspicit ingenii maxima dona tui.
Crescite felices hedere; consurgite lauri,
Hoc etenim cingent vivida serta caput:
Quae numquam caries aut invidiosa vetustas
Atterat, aut flammis deleat ignis edax.
Tempus erit, sisata volent, quo carmine longo
Enumerem laudes, inclite Paule, tuas.
Nunc Sponsi celebrandus honor: cui fata dederunt,
Ut possit tantiluminis esse gener.
Quam bene coniunxit castos Deus aequus amantes
Quam bene coniunxit mente fideque pares!
Hic est verus amor quem concitat inclita virtus,
Hic est, qui longo tempore duret, amor.
Ergo quid exsultas puerinsidiose Cupido,
Cuncta putas armis qui tribuenda tuis?
Est Deus, est pietas, qui connubilia curant
Foedera, qui nutu pectora nostra regunt.
His ducibus thalamo iunguntur bina iugali
Corda, quibus citharam nostra Thalia movet.
At satis est tibi Sponse datum: Deus arbiter aevi,
Attribuat taedis omnia faustas tuis
Et fecunda tnifaciat connubia lecti,


page 12, image: delf0012

Acligetun, nimi pectora iuncta fide.

Ad Henricum, Baronem a Starhemberg etc.

Regibus in precio quondam divina poesis,
Romanas aquilas qui tenuere, fuit.
Dicitur Augustus, curis quandoque solutus
Carmina victrici composuisse manu.
Vertit Arate tuum Latio sermone libellum
Caesar, evi nomen Teutonis ora dedit.
Uttaceam reges alios, fortesque monarchas,
Carmina iucundo qui cecinere sono.
At, ceu prisca fides decrescit et inclita virtus;
Sic etiam Phoebi gloria priscaiacer.
Iamque fere nemo generoso stemmate natus,
Pangere versiculos non sibi turpe putat.
Ipse tamen, generose Baro, flos optime vatum,
Diligis Aonii dulcia serta chori;
Blandaque natino deducis carmina fluxu,
Nec sinis ingenii dona perire tui.
Mactenova virtute! piae tibi praemia dudum
Pierides, famae pempora longa parant.
Perge, nec exemplis aevi movearis iniqui,
Spernere quod Musas nobile ducit opus.
Perge, nec inceptum stud orum desere cursum,
Eximios reges quos imiteris habes.
Ecce tibi wltes meditantur carmina vati;
Teque decus Phoebi praesidium que vocant.
Te mea versiculis veneratur Musa Latinis:
Cheffelius Graiae consonat arte lyrae.
Esse velis igitur constans Heliconis alumnus,
Actibi devotas sem per amare Deas.
Sic tibi faustus eat, qui iam novus incidit annus:
Sic tua sit longo tempore salua domus.

In nuptias Iulii, Ducis Brunsvicensis.

Tempus adest, veteri praedictum carmine vatum
Quo genus humanum damna timere decet.


page 13

Nec levis est ratio: mundus graviore senecta
Iam labat, et finem sentit adesse suum.
Saevius inde fremit Stygii vis impia regni,
Et miscere simul fasque nefasque parat.
Labitur in praeceps vitiis ignobile vulgus;
Et reges passim tristia bella serunt.
Transeat ô utinam bene sexagefimus annus,
Et miseras clades leniat ipse Deus.
Pestem, bella, famem, pertendunt sidera caeli;
Sidera venturi nuntia saepe mali.
Rauca sed ad Suevi quis pulsat tympana ripas,
Hic ubi septem vir Marchio sceptra tenet?
Quid scnuere tubae? quid ferrea tela? quid hastae?
Pectora magnorum quid coiere Ducum?
An novus hostis adest qui proelia dira minetur,
Improbus Arctoos et populetur agros?
Non ita causa duces melior coniunxit, et illos
Nemo cruenta feri Martis ad arma vocat.
Sed pius Elector celebres iubet edere plansus
Dum festum natae conubiale parat.
Hinc sonus. hinc varii referentes proelia ludi:
Hinc proceres cinctos agmine circus habet.
Aspice: nobilitas concurrit grandibus, hastis.
Hic cadit, hic ficto victor ab hosteredit.
Consequitur vulgi murmur; ferit aethera clamor
Et Sprea caeruleas consonat inter aquas.
Atneque Pieridum citharas et carmina vatum.
Hos inter plausus conticuisse decet.
Nam decus est, taedis illustribus addere cantus,
Etresona priscos voce referre Duces.
Saepius ad mensas hymenaea que divus Homerus
Gaudia, sublimes edidit ore sonos.
Et veteres Troiae cecinit Priamique labores,
Quidve Pelasgorum gesserit acre genus.
Cadme tuas ipsas taedas adiere Camenae,


page 14, image: delf0014

Ornantes thalamum voce decente tuum.
Gum Thetis Aemonia nupsit pulcherrima regi,
Lusit inaurata doctus Apollo cheli.
Ergo tibi Princeps etiam facundia vatum
Seruiat, et Sponso tarmina digna canat.
Gare Deo Princeps Guelphorum certa propago,
Quis tibi non promptus laurea donat ferat?
Cum faveat sacris tua mens heroica Musis,
Et cupiat doctos inter habere locum?
Qui colit Aonidas, ver erandaquenumina Phoebi,
Participem nostri muneris esse decer.
Ac mihi sit quamvis non duleis gratia venae,
Nec flust ad numeros copia larga meos:
Attamen amplectar qua tepietate fideque
Simplice me studio significare iuvat.
At vulgata winus, minus et peregrina canemus;
Sed genitum vestra stirpe domoque Ducem.
Scilicet insignem Guelphum; qui nominis huiu:
Sextus in hac ipsa nobilitate fuit.
Ut fuerit divi Conradi Caesaris hoftis,
Utque Suevorum sit populatus humum.
Utque mora belli tandem superatus et armis,
Tradiderit domlno moenia capta suo.
Utque sub extremam tanti certaminis horam,
Coniugis ereptus sit pietate suae.
Digna cani pietas, pietas dignissima caelo,
Tu mihi materies carminis huius eris.
Sed prius hostilis referam primo: dia belli
Et qua sit sezie res agirata canam.
Rogerius, Siculas qui gessit sceptra perurbes
Huius diffidii maxima causa fuit.
Nam que Rainoldo fatali morte perempto
Iustitia Calabros qui moderatus erat;
Mieinuasit opes quibus est Apulia felix,
Es Salentinos milite pressit agres.


page 15

Fortia sed metuens Romani Caesaris arma,
Te sibi foederibus iungere Guelphe parat.
Nec mora, legatos mittit, qui talia firment,
Et moveant animum dux generose tuum.
Hinc monet, ut contra Romanum ducereregem
Agmina, se netuos suppeditante, velis.
Non fuit hoc frustra; quod Caesaris ante potestas,
Praecipue Guelphis, invidiosa foret,
Ergo viros sub signa vocat celeberrimus heros,
Nota quibus duri proelia Martis erant.
Et fortes conscribit equos; Siculum que ferocem
Admovet, et vires Ausonis ora tuas.
Hunc quoque Pannoniae rex auxiliaribus armis
Adiuvat, et belli sumptibus addit opem.
Suevia iam dudum totis extertita campis,
Dicitur ingenti contremuisse metu.
Mox etiam late grassari fulmina Martis
Vidit, et exustas flevit ab hoste casas.
Magnanimus contra turmas educit equestres
Caesar, et haud segnes ad fera bella manus.
Classica nam quoties diro clangore sonabant,
Caesare non ipso promptior alter erat.
Viribus invictis igitur pugnatur ucrimque,
Tingitur et roseo sanguine pinguis humus.
Nec tamen eventum belli cognoscere promptu!,
Saepius amblguo Marte furente suit,
Dumprope VVinspergum tandem victoria Regi
Annuit, et causa pro meliore stetit.
Guelphus in hancurbem totum deduxerat agmen,
Propugnans fessis praesidioque locum.
Nec tibi dire capi potuissent moenia Caekar,
Ni fuerit Guelpho perniciosa fames.
Dira fames nocuit, late grassata per urbem,
Quae fregit vires, optime Guelphe, tuas.
Sensi ut hoc Caesat: tradi su b vincula lussis


page 16, image: delf0016

Mox sibi o im prima nobilitate Ducem.
Attamen uxores precerum ditcedere tuto,
Ceu perhibent belli iure decere, tulit.
Concessitque simul generoso corpore ferrent,
Aut humeris, quicquid sum ere dulce foret.
Protinus humectant mactonae fletibus ora,
Er feriunt maesta pectora fida manu.
Felicesque vocant, quas occulat arida tellus,
Participes tanti nec sinat esse maii.
Ut medio coiere foro, stetit inclita Guelphi
Uxor, et effusis ora rigavit aquis.
Hinc air ô sociae, lacrimis imponere finem
Nos decet et miteris addererebus opem.
Nil prosunt lacrimae: prosit generosa voluntas,
Quae studeat victos eripuisse viros.
Gestemus medios humeris dilecta per hostes
Pignora, nec pariant arma corusca metum.
Diripiat miles gemmas, et nobile quicquid
Urbs tenet: haud luctu sunt ea digna gravi.
Dummodo seruetur thalami pars altera nostri,
Nec fera captivo corpore vincla gerat.
Sic ait: atque humero Guelphum sustollit: at illam
Feminei sequitur tota corona chori.
Quaeque suum gestat (pietas haec quanta?) maritum,
Ac tenet amplexu pignora chara tori.
Exitur porta: castris excita iuventus
Advolat, et rerum prae novitate stupet.
Ipsem et imperii moderator spectat euntes,
Miratus tantam matribus esse fidem.
Protinus hostiles animes deponit, et iram
Non patitur tristes evomuisse minas.
Namque virens oculos color ut delectat: ut aures
Musica concentu nobiliore capit.
Sic movet humanas virtus heroica mentes,
Ac veluti captas sub sua iura trahit.


page 17

Amplius haud odisse potest rex optimus ho es,
Ornat os tanta quos pietate videt.
Ipsemet idcirco matroaas ore salutat,
Et fortes animos iustaque facta probat,
Non tulit hoc rectis in fensa Calumnia rebus,
Sed ruit in tales irrequieta sonos:
Siccine matronis astu violare doloque,
concessum leges deditionis erit?
Siccine te Caesar ludet manus ante rebellis,
Ausaque nunc fraudes voluere mente novas?
Femineos licuit cultus efferre: matitos
Par fuerat poenas, quas meruere pati.
Quod si lentus eris proceres punire superbos,
Maiestas regni concidet ampla tui.
Sic ait: at Caesar magis haut sermone movetur
Quam scopulus, rapidi quem ferit unda feti.
Vittutisque decus generoso coede volutans:
Vicit, ait, pietas; mens inimica iacet.
Amphinomo quondam flammae cessere furentes,
Extulit v? Carana dispereunte Patrem:
Et mea non cedat virturibus ira? nec hostem
Iusta sinat laudis, commoda ferte suae?
Instabilis res est hominum forruna: proinde
Parcere devictis regia corda decet
Haec ubi dicta: vocat Guelphum proceresque potentes,
Quos insectatus fulmine Martis erat.
Et veniam culpae tribuit, donatque salutem,
At sibi praestantes iungit amore viros.
Splendida quin etiam matronis munera praebet,
Culta quibus pietas ingeniosa foret.
Principe digna uro clementia, proxima Divis
Numquam Letheis illa tegetur aquis.
Vos quoque feminei clarissima lumina coetus,
Posteritas omni tempore grata canen
Non minus acpriscas, memorat quas fama, Sabinas,


page 18, image: delf0018

Proelia confiliis impediisse suis.
Aldus est sexu muliebrinobile factum,
Reddita quo terris pax veneranda fuit.
Post etenim semper concoidia fiema ligavis,
Mutua consuetos bella movere Duces.
Tanta fuit quondam virtus Germanica, tantum
Colta fuit pietas, candor et alma fides.
Gratulor ergo tibi Princeps illustris Iuli
Has generis laudes et pia facta tui.
Et precor ut proavos imiteris fortibus ausis
Virtutem studionec leviore colas.
Est decus Heroum claro de sanguine nasci:
Maius at est propria vincere laude genus.
Tu quoque Sponsa, Ducum de stemmate nata potenti
Proponas animo facta probandatuo.
Et celebrem tanto digneris amore maritum,
Quantus in antiquis matribus ille fuit.
Fluta nec hîc moneo. virtus innata supremos
Vos laudum titulos ipsa parare docet.
Accessit pietas et disciplina politos
Quae facit, et mentes non sinat esse feras.
Ergo Deum potius votis ardentibus oro,
Uttribuat vestro nil nisil laeta toro.
Coniugium res est pulcherrima, grata Tonanti.
Coniugio nexos curat amatque Deus.
Ille vagos poenis gravibus compeseit amores:
Castaque ceu mens est, pectora casta probat.
Hec ego dum meditor. Suevi resonantis ad undam,
Perstrepit ingenti Principis aula sono.
Concentusque tubaevarios et tympana miscent;
Mox etiam ducit laeta iuventa choros.
Occule Musa lyram, modus est et carmine dignus
Vestes aula breves et breve carmen amat.
Et iam blandus Hymen redimitus frondibus astat,
Iuncturus Tyrio corpora bina toro.


page 19

Ergogradum vertas algentis ad Albidos amhem
Inclita qua coetus templa novenus habet.

In nuptias Thomae Matthiae et Ursulae Meienburgiae.

Est mihi, qua gelida; perlabitur Odera valles,
Hortus, odoriferam consitus inter humum.
Quem sacra Caliirhoe formosis irrigat undis,
Et variis pictum floribus esse facit.
Fluribus; unde parent castae sibi serta Camenae;
Saepius invitat quas levis aura loci.
Plurima lurgit ibi ramis felicibus arbor,
Mitia cultori poma datura suo.
Non rosa purpureo Veneris conspersa cruore,
Non rosa, quae Cygnos vincere possit, abest.
Tollit honoratam genialis amaracus herbam,
Et spatium violae, ros que marinus habent.
Hîc ego non raro, solem fugientibus astris,
Fronde super viridi carmina docta cano.
Tunc ibi nocturnae lucent in gramine guttae,
Ac tenero passim gutture tinnit avis.
Forte sed ingredior dum mane virentia Tempe:
(Extulerant radios vix bene solis equi.)
Quatuor insignes vestigia ducere Divas
Conspicor, in ripa lene-sonantis aquae.
Prima videbatur sapienti praedita vulta.
Etgravis incessus, nigraque vestis erat.
Gestabat gladium, libramque secunda bildancem;
Tertia sed clypeo tecta Virago fuit.
Quart, verecundo faciem suffusa rubore,
Spectabat roseam, plena pudoris, humum.
Esse Deas patuit: non quas Barnassia rupes,
Aut nemus, aut florum copia latga fovet
Nec vaga quae ducunt per flumina molliter aevum.
Nec quae fontani gurgitis antracolunt.
Virtutum fuit ille chorus, ovas dulcis honestas
Iungit, et officii non violatus honor.


page 20, image: delf0020

Tum prior itmipiens Prudentia talibus infit
Nox fugit, ac tenebras discutit alma dies.
Iam decus arboribus rodit, et sua gratia campis,
Explicat albentes iam rosa laeta comas.
Dum premitur coeta tellus caligine, rerum
Nulla venustatem quae celebretur, habet.
Sic ubi morte virum castissima deserit uxor,
Tota domus maesti signa doloris alit.
Contigit at viduo postquam nova nupta cubilis
Cuncta placent, habitu conspicienda nove.
Incipe Callir hoe laudatas voluere lymphas:
Quae canimus, longum tem eminisse decet.
Tristis erat nuper Thomae domus inclita; rectum
Qui colit et nobis annua sacra facit.
Hîc ubi Marchiaci regalem principis aulam,
Consiliis, opera, dexteritate, iuvat.
Quod fatis erepta foret pulcherrima coniunx,
Margaris; eximio Margaris apta viro.
Ursula iam saevos minuit suavissima luctus,
Apportans domino gaudia larga suo.
Incipe Callirhoe laudatas voluere Lymphas:
Quae canimus, longum te meminisse, decet.
Tempus adest, dulci quod foedere iungat amantes
Hoc est quod plausu Marchio tota fremit.
Quod calamos et plectra movent quos numina Cirrhae
Vocibus aut numeris erudiere suis.
Fallor? an et nobis taedas celebrare ingales
Fas erit, ac laetos accumulare sonos?
Fas crit: et Sponsi quaecumque canemus ad aures,
Forsitan Aonidum turba diserta feret.
Incipe Callirhoe laudatas voluere lymphas:
Quae canimus longum te meminisse decet.
Urbs vetus imperii, priscis habitata Cheruscis,
Qua nemus Hercynium surgit ad astra, iacet.
Tyriget um fines claudit, vicinior axi,


page 21

Huic Boreae nomen sustinet atque domus
Consul in hac rerum sapienter flexit habenas,
Edita sub lucem quo patre sponsa fuit.
Quem latet eximium Meiburgi nomen, alumnum
Quem fovi gremio, mater ut ipsa, meo?
Fida comes, dux fida fui, rexique regentem.
Me sine non multum publica frena valent.
Incipe Callirhoe laudatas voluere lymphas:
Quae canimus longum te meminiffe decet.
Quam bene prudenti prudentis filia sponso
Traditur! est aliquid nubere velle pari.
Nec tamen hanc solum commendat fama parentis;
Sed laudes titulos proximiores habet.
Est formosa, decens, casti studiosa pudoris,
Atque Deum sancta relligione colit.
Si satis ingenium si candida pectora novi,
Diliget haud facta simplicitate virum.
Incipe Callirhoe laudatas voluere lymphas:
Quae canimus longum re meminisse decet.
Inclite virtutum cultor, celeberrime Thoma,
Sint procul a vestro sit mala cuncta toro:
Accipe, quae cupimus doctas audire Camenas,
Nominis ac laudis non nisi plena tuae.
Tu decus es nostrum: per te mihi gloria surgit,
Et maior solito conciliatur honos.
Matchia te merito veneratur numinis instar,
Suspiciens animi splendida dona tui
Incipe Callirhoe laudatas voluere lymphas:
Quae canimus, longum te meminisse decet.
Especula veluti crudeles praevidet hostes,
Quem retinet patriaecredita cura suae:
Sic tu ne capiat saevas respublica clades,
Prospicis, et longe damna futura vides.
Consiliis turbata levas molimina rerum,
Semper et e claro pectore fundis opes.


page 22, image: delf0022

Hinc te saep petii longinquis hostis ab oris,
Ut queat oraclis cautior esse tuis.
Incipe Callit hoe laudatas voluere lymphis:
Quae canimus, longum te memimsse decet.
Quod fuit Argolicus inter Neleius heros,
Qui fimul et sar ier s atque disertus erat:
Quod fuit Alphonsi pra stans Pontanus in aula:
Hoc est apod dominum dulcis alum ne tuum,
Tu potes eloquio reges mulcere potentes;
Nec tua prudenti pectore verba carent.
Ipsemet imperiite rector honoribus ornat,
Qui dare vittute praemia iusta solet.
In cipe Callit hoe laudatas voluere lymphas:
Quae canimus, longum tememinisse decet.
Ergo tibi sapiens etiam quod contigit uxor,
Magne vir, et meritis vix habiture parem;
Gratulor, et superos votis ardentibus oro,
Ut tua sit felix et sine lite domus.
Lite domus careat, nec suspicionibus ullis:
Rodantur sancti foedera pacta tori.
Eximium decus est non in sipientia iungi
Pectora: sed praestat non violatus amor.
Incipe Callithoe laudatas voluere lymphos.
Quae canimus, longum te meminisse decet.
Talia finierat prudentia: subicit illis
HosAstraea loco conveniente sonos.
Dum premit imperio stridentes Aeolus Austros,
Phoebus et obliquo lumine spectat humum,
Concinit arbora Pandione nata sub umbra,
At que alias dulci carmine vincit aves.
Cum ruit e nigtis effusus nubibus imber,
Et furit humentes Africus inter aquas.
Illa fugit, latebrasque petit sub montibus altis,
Pro volucrum cantu ventus et unda sonant.
Sic ego dum placidas oinarent otia terras,


page 23

Et mentes hominum iungeret alma quis?
Dictabam populis leges atque aurea iura;
Et nonnulla meae gratia vocis erat.
At postquam scelerum tempestas perculit orbe,
Vera que virtutis gloria pressa fuit:
Disce ssi petiique polum, qua illustre Bootae
Sidus, et Arcturi lucida flamma micat.
Maesta diu plenas spectavi sanguine tertas
Et semper vitiis dedita corda novis.
Hic ruit in ferrum: leges precio ille re fixit:
Hostibus hic patriam vendidit aere suam:
Hic thalamum natae violavit: at ille parentem,
Ad stygias diro vulnere misit aquas.
Saepe tenebrosis obte xi nubibus ora;
Et dolor his oculis applicuisse fuit.
Saepe Deum supplex ad fulmina iusta vocavi:
Poscebant poenas talia facta granes.
Ille sed ultricem lente procedit ad iram;
Quaque sinunt, animo: ad meliore trahit.
Felix, qui Domini monitis non denegat aures,
Illius at prompto pectore iussa facit!
Hunc aeterna manet fecundo copia fructu,
Huic Deus innumeras addit et auget opes.
Felices etiam terras, quas alma voluntas
Muminis, et legum norma verenda movet!
Has effusa Dei placido clementia vultu
Aspicit et summa posteritate beat.
Ergo quod extremo nutantis tempore mundi,
Marchia iusticiam cum pietate colit,
Atque viros curae quibus est custodia legum,
Educat, est summo terra probata Deo.
Me quoque Divorum dilecta retraxit ab oris,
Hasque mihi, sedes incoluisse placet:
Quas rigat aeternis pulcherrin, et Odera lymphis.
Sucuus, et heroum quifovet amne genus.


page 24, image: delf0024

Non etenin plures legum tenet ulla peritos
Terra, nec est claris tam celebrata viris.
Quis tamen his sumptus atque otia grata ministrat?
Quis facit ut passim candida iura sonent?
Sceptriger imperii septemuir talia praestat:
Atque Sigismundi cura benigna ducis.
Hi veluti fas omne colunt aequumque tuentur:
Sic legum studiis dedita corda fovent.
Praemiaque at tribuunt sanct ssima iura professis,
Qualia vix alio novimus esse loco.
Sed qua laude veham, cognata stirpe creatos,
Hic ubi flaventes Marchia pandit agros?
Te praeclare voco Praetori, teque Mathia,
Per vos iustitiae non quoque languet honor.
Per vos prospicitur ene turpi cedat honestum,
Neve sit in precio fraus et iniqua fides.
Vos animos populi regitis, procerumque potentum,
Legibus ut mores convenienter eans.
Floreat ut iustus; comitetur poena nocentem,
Et procul improbitas exulet atque dolus.
Hinc omnis tellus gelido quae subiacet axi,
Vos velut heroas semideosque colit:
Vestraque divini cantant praeconia vates,
Virtutum testes quos iubet esse Deus.
Praecipue sacros dum nunc meditaris amores,
Iusticiae Thoma Pieridumque decus.
Candida, prosequitur, te carmine turba bonorum,
Carmine, patrono fausta precante suo.
Ipsa ego laude tuum tollo super aethera nomen,
Ac celebro thalami foedera sancta tui.
Hic ubi dicta notant Musae, castique poetae,
Ad quorum Viadrus carmina sistit aquas,
Talia iactabat liquidas Astraea sub auras:
Excepit, fortes quae, des, Marte facit:
Qui patriae fines ultricibus asserit armis,


page 25

Bellaque sincera pro pietate gerit;
Hunc merito laudes et gloria stipat ovantem,
Euehit et forti pectore dignus honor.
Non etenim Divum nisi munere bellica virtus,
Quae pugnet causa pre meliore, datur.
Nec tamen idcirco virtutis fama togatae,
Est minor, aut clarum nomen habere nequit.
Si quis enim rerum com missas tractat habenas,
Et gerit haud humili publica frena loco:
Huic varia illudunt pestes, quas vincere magnum
Est opus, et celsae robora mentis habet.
Quid non ambitio fucataque gloria tentat?
Quid Venus atque auri perniciosa fames?
Quid: non ira, malum quo non crudelius ullum?
Et quae praeterea monstra referre mora est.
Qui pedibus victor subiecit talia, fortis
Hic mihi, magnanimus quique vocetur, erit.
Amphitryonia des, cunctos superare labores
Qui potuit, molli fractus amore fuit.
Magnus Alexander cui rotus paruit orbis,
Et Veneri et vino pectora victa dedit.
Non tulit ingentes iras Telamonius Aiax,
Ira fuit tanto perniciosa viro.
Aspice sed Thomae fortissima corda Mathiae
Qui procul a bellis, otia pacis amat.
Hunc non blanda Venus, non irae sfulmina frangunt,
Altius at vitiis nobile pectus habet.
Dumque alii venantur opes, venantur honores;
Promovet hic summo munera grata Deo.
Arque pias artes; et dulcia numina Phoebi
Nutrit, ut Hetruscis regibus ortus eques.
Ingenio quoscumque videt praestare, tuetur;
Nec sinit indigna conditione premi.
Has fera barbaries dudum venisset in oras,
Subiciens regno Marchiea regna suo;


page 26, image: delf0026

Ille nisi Accios ducens in proelia vates,
Adsereret forti Musica castra manu.
Dum feret idciteo Iaures Parnasia rupes,
Dum rehert algentes Odera flavus aquas:
Non minus ac belli celebre s virtute canetur,
Qua sos mane rubet quaque recondit equos,
Pinis erat dicti: coetu tacente sororum,
Candida Sophrosyne talia voce refert:
Ut matura suos commendant pondera tramos,
Quae gerit effusis arbor pacae comis:
Haud secus est decori soboles generosa matitis,
Mutuus amborum quam generavit am or,
E regione, quibus prolis non ulla creando
Cura, quibus duro frigore corda rigent:
Hos similes nullis fecundo floribus horto,
Et similes truncis stipitibusque reor.
Tristis ager, nullas qui mittit in aera fruges,
Tristis homo sobolem quem generate pudet.
Ipse parens rerum quem fidera cuncta tremiscunt,
Pectora legitimo iussit amore frui.
Aeternumque probat castas in pectore flammas,
Quas regit et sancti flaminis igne fovet.
Nam velut humanum sincero diligit aestu,
Nec sinit adversa sorte perire, genus.
Sic quoque scintillas puri mortalibus ignis
Indidit, ut passim mutuus extet amor.
Quin etiam lecti suavissima foedera sanxit,
Quae voluit certa relligione coli:
Ut duo concordi gauderent corpora nexu,
Corpora perpetua consociata fide.
Scilicet haec ratio sacrae pietatis alumnos
Sufficit, ac vero pignora grata Deo.
Cum sine coniugiis priventur honoribus arae,
Et queat humanum non superesse genus.
Adde quod has extra leges moremque ingalem.


page 27

Exaudit prona non Dem aure preces.
Res pia coniugium caeli se nubibus infert,
Et canit antori carmina laeta fuo.
Quare virtutes aliae sine honore iacebunt,
A quibus abfuerit connubialis amor.
Nec mihi Matthiae tantum benefacta probantur,
Quae tamen eximium promeruere decus:
Quantum castus amor, licitos qui respicit ignes
Et petit amplexus Ursula casta tuos.
Perficit hic alias laudes iustumque Tonanti
Efficit, et celsa sistit in arce poli.
Pegasides Musae, thalamo praebete pudico,
A onias violas, Aoniasque rofes:
Vosque piae Charites pacem donate beatam;
Floreat ut veris sponsus uterque bonis.
Talia cantabant, Mecoenas optime, nuper,
Insignes animis et pietate Deae.
Quae mox arboreis incide carmine truncis,
Iamque tuum nomen quaelicet arbor habet.
Si libet, et rerum concedit cura tuarum,
Illa etiam chartis rite notata legas.
Non ego splendorem verbis caelestibus addo:
Sat bene, quae graviter dicta fuere, sonant.
Iamque valetudo morbis afflicta finistris,
Scribenti vires eripit et calamum.
Sis felix longumque vale, doctosque clientes
Protege: me dudum provocat atra dies.
Seu tamen Elysias veniam novus hospes ad umbras
Sive thronum summi numinis ante ferat:
Teque tuosque canam: nec me mors invida coget,
Carmina te meritis pangere nulla tuis.

Ad tumulum Sebastiani Gryphii, typographi Lugdunensis.

Ut cum tristis hiems algentibus arua pruinis
Urit, et est sterili frigore tacta seges:


page 28, image: delf0028

Non violactellus, virides non educat herbas,
Omnia sed gelida sub nive squalor habet.
At simul incaluit Zephyris spirantibus aer,
Floribus et picto gramine vernat humus,
Sic fera Barbaries dum totum perculit orbem,
Pressit et indigno Musica plectra situ.
Nube sub obscura vatum iacuere libelli,
Nec fuit antiqui carminis ullus honos.
Cum tamen explicuit veloces Gryphius alas,
Inque suas aedes publica scripta tulit:
Noluit haec foedis torpere diutius umbris,
Sed velut in clara luce videnda dedit.
Hinc passim volitant gelido meliora sub axe
Carmina, Romulidae quae cecinere senes.
Atque tuo, Gryphi doctissime, munere vivunt,
Barbaries voluit quae dare saeva neci.
Iure tibi grates igitur studiosa iuventus,
Quam tua cura libris tot cumulavit, agit.
Ac tibi post obitum praeconia debita soluit,
Spargit et ad tumulum florea dona tuam.

In terminum Des. Erasmi.

Termine divorum, quo non constantius alter
In Capitolina restitit arce Iovi,
Quid facit ut clypeo modo continearis Erasmi,
Cum tua iamdudum templa fatiget humus.
Quaeque locum summo non concessere Tonanti
Membra, ruinoso pondere terra premat?
Scilicet ut nulli superum tua cessit imago,
Ignea nec manibus qui iacit arma, Iovi.
Sic eus et clari laus immortalis Erasmi,
Non aliquem, cui nunc cedere possit, habet.
Huius enim cunctas excedit gloria metas,
Fulget et in docto, non superanda, choro.
Hunc velut aethereum coluit Germania numen:
Quam Desid erii nomina iure tenet.


page 29

In draconem custodientem aurea mala, Felici Fidleri.

Ardua virginei conscendere culmina montis,
Culmina, praecipiti vix adeunda loco:
Non minor est virtus, quam custodita Draconi
Mala, triumphali diripuisse mann.
Gratior maior inest auro, sed gloria maior,
Nobile Daphnea cingere fronde caput.
Deque iugo malim Parnasi ducere Musas,
Atrea quam patriae mala referre meae.
Carole terrarum victor, ter maxime Caesar,
Tu facis ut studium suscitet aequus honor.
Praemia qui doctis non inferiora rependis,
Nec minus illorum scripta verenda probas:
Quam si pro patria victricia signa tulissent,
Ac referant forti clara tropaea manu.
Hercule sic dignos clypeos atque arma dedisti
Fidlero, Clariae qui decus artis erat.

In virum demetentem carduos Lamberti Distelmeieri.

Dum pia Marchiacas Astraea perambulat oras
Quam trahis ex alto dux Ioachime polo:
Demetit hic tribulos, et acutae cuspidis herbas,
Ne laedat teneros inclita diva pedes.
Illa refert populis felicia saecula, vates
Qualia Saturno rege fuisse canunt.
Macte vir ingenio, qui cum duce, iuris et aequi,
Sentibus obstructas non sinis esse vias.

De Livore.

Callimachus quondam succin cta poemata Phoebo
Fertur in Aoniis exhibuisse iugis.
Non tulit hoc livor: sed clam vestigia ducens,
Nobile turbato lumine vidit opus.
Nec mora, victori Pythonis vellicat aurem;
Atque poetarum non genus, in quit, amo.
Qui non tanta sono verborum flumina fundant,


page 30, image: delf0030

Quando Cub undoso gurgite pontus habet
Talia dicentem, repulit pede divus Apollo,
Atque ait: invidiam talia verba decent.
Voluitur Euphrates late serpentibus undis,
Et sordes varias amne ruente vehit.
Parua sed haurit apis sacro de fonte liquorem,
Qui scatet exiguis, ad iuga montis, aquis:
Phoebe pater salue: disrumpere pessime livor:
Firma Cyrenaei gloria vatis erit.

e)k tou= po/nou kle/os.

Cum labor et virtus sponsali foedere iuncti,
Sensissent liciti gaudia casta tori:
Prediit in lucem, quae vertice sidera tangit,
Gloria, non alio progeneranda modo.

In poemata Melchioris Saveri.

Nobilis Amphion Thebanas condidit arces
Dum cecinit blanda carmina docta Chely,
Ac licet addictam vitiis insignibus urbem
Struxerit et plenas impietate domos;
Attamen illius viget inclita gloria cantus,
Res animo cassae quo potuere trahi.
Quam longe praestat Chelys intemerata Saveri,
Aedificat sanctae qua pietatis opus?
Quaque Dei cultus et sacri dogmata verbi
Provehit, ac summo numine digna canit?
Quod bene fi numeros spectes et amabile carmen,
Haec etiam lapides plectra movere queant.
Tales namque sonos blandis concentibus edunt,
Possit ut haud ullum Suavius esse melos.
Perge, fides quaso digitis pulsare sonoras,
Te quoque non tenuis fama savere manet.

De homine, ex Graeco.

Cum lacrimis natus, lacrimans exstinguor, et omni,
Paene mihi lacrimis vita peracta fuit.
O genus humanum lacrimabile, triste, caducum,


page 31

Quod viven, miserum post obitum cinis est!

In effigiem Pauli Eberi.

Hos quicumque vides non firmi corporis artus,
Quos tibi pictoris parua tabella refert:
Consilium perpende Dei qui splendida mundo
Visa, putat regno non satis apta suo.
Eligit infirmos, per quos Ecclesia Nati
Docta, salutarem possit habere sidem.
Illa et am praesens iuvat instrumenta salutis.
Praesidioque suo membra pusilla levat.
Ergo parua licet sit vox et corpus Eberi,
Ipse per hunc optat notior esse Deus:
Namque prius celebres docuit qui sedulus artes,
Aethereo sacras nectare pascit oves.
Quid spectas teneras artus? in corpore paruo
Saepe etiam pietas ingeniumque viget.

In pateram ab Electore Brandeburgico Ioachimo II. sibi donatam.

Pocula donarunt antiquitus aurea reges,
Si quis ab occiso attulit hoste caput.
At meus hic Princeps tali dignatur honore,
Barbariem ferro, qui pepulere, viros.

De celebritate nuptiarum suarum, ad eundem.

Principis officium, felices reddere cives,
Esse, ferunt Cyrum commonuisse senem.
Haec etenim res est, populi quae nutrit amorem,
Murus et haud regi fitmior esse potest.
Consilium sapiens igitur loschime secutus,
Coepta ministrorum digna favere, iuvas.
Nec tibi turpe putas, docti connubia vatis
Reddete legato splendidiora tuo.
A patre nil Princeps talis differre videtur,
Florentem populum qui cupit esse suum.

De nomine Lactantii Iohan. Codicis.

Candor, et innocuo regnans in pectore virtus,


page 32, image: delf0032

Et probitas vates integritasque decent.
Fallor? an his auctus lactanti nomine donis,
Candida de niveo nomina lacte geris?

De nomine Codicii.

Omnia quod noris vatum monumenta priorum,
Nobile de magno Codice nomen habes.

Ad Richardum de Schulenburgk.

Dum via virtutis, multo superanda labore,
Te, magnis proavis orte Richarde, tenet:
Ne tua ne quaeso remoretur cepra voluptas,
Dulcia quae vigili retia mente struit.
Nam licet haec molles aditus ad inertia monstret
Otia, cultores visa beare suos:
Mox tamen in fandos gemitus fugitiva relin quit,
Seque nihil veri mellis habere probat,
E regione labor, virtutis ad atria ducens,
Difficili quamvis tramite carpat iter:
Suggerit optatos venturo tempore fructus,
Praemiaque extetno non peritura rogo.
Tu potius viridi patiaris dura sub aevo
Post modo quam turpi plena dolore feras.

Ad Matthiam de Schulenburg.

Planta velut subito liquidas se tollit in auras,
Nec patitur longae tristia damna morae,
Innumeros olim fiuctus paritura colono,
Et nemote in toto non habitura parem:
Sic, generose puer, teneris velocius annis,
Exeris ingenii splendida dona tui.
Signaque profectus fas haud incerta futuri,
Promptus honorati spem superare patris.
Perge piecor, verisque polo te laudibus infer:
Nil magis hac ortum nobilitate decet.
Ipse Deus vires etiam tibi corporis addet,
Ac tua praesenti numine coepta reget.
Non etenim frangi sibi dedita corda labore,


page 33

Difficili quamvis in statione, finit.

Epitaphium Melanthonis.

Da sancto lacrimas tumulo planctusque sonantes,
Et pia texilibus contege busta rosis?
Hac sub mole cubant veneranda Melanthonis ossa,
Hic antiqua iacet cum pietate fides.
Huc etiam posuit quondam sua membra Lutherus,
Ille reformatae relligionis honos.
Felices animae per quas Ecclesia Christi
Famaque Pieridum nobilis aucta fuit.
Quicquid habent artes ac triplex lingua politum,
Debetur meritis, docte Philippe tuis.
Ergo tibi numquam dignas Germania grates,
Immensum per te soluet, adepta decus

Ad Casp. et Frider. de Nostitz, Borussos.

Eximii fratres, quos mentibus insita virtus
Addictos vitiis turpibus esse vetat:
Ecquid adhuc Phoebi dulcem retinetis amoremt
Atque bonas artes vos den cisse iuvat?
An calor ille rcens, et feruida cura remisit,
Dum coliris vitreo moenia iuncta Nicro?
Non ita: nam studium fecundaque pectora novi,
Nobile perpetuo quae meditantur opus.
Si tamen et fas est currentibus addere calcar;
Hortor ut inoceptum perficiatis iter.
Atque Heliconiadum celsamproperetis ad arcem,
Quam tenet aeterno Gloria fultra throne.

Epitaphium Iohannis Langeri.

Sala quid insolitum tristi sub gurgite murmur
Edis? et humidulum condis in amne caput?
Occidit huic ripae Langerus, amabilis hospes:
Occidit heu florum quos fovet illa decus.
Quae tamen heic citharae? quis iungit carmina neruis?
Ereptum Phoebus Pegasidesque canunt.


page 34, image: delf0034

Qui gemitus? luget defunctum candida pubes,
Ad pia cui ductor Phocidos antea fuit,
O multum dilecte cinis! tibi munera serus
Has etiam violas, haec tibi serta fero.

TOBIAE SCULTETI OSSITIENSIS.

Suspiria ad Sophiam.

Carmen I.

O Inter lacrumas Suspiria exhalata!
O corde imo Suspiria nata mihi!
Ite, meae quondam, Sophiae ehen! ultima dona,
Si potis illa meis inlacrumet lacrumis!
Adspiciat grandes, quas dudum perfero poenas?
Adspiciat, vitam quam miserabilem agam!
Sola potest, miserum heu! misero subducere fato;
Si moriar, tituli, ah! pars quota ei fuero?

C. II.

Adspicite, exhausto regnat mî in corpore languor;
Adspicite, in voltu nil nisi pallor habet:
In membris vis nulla meis; Vigor omnis ab ore
Exsulat; ex oculis nil nisi sanguis abit.
O vitam invitam! ô parcas mî in stamine Parcas!
Quid Sophiae, heu! sine Te duxero in orbe moras?

C. III.

Noctua, Partrimae Volucris dilecta Mineruae;
Inferiorne etiam Sors mea, sorte tua est?
Suspiras; Suspiro et Ego: Tibi gratior umbra;
Gratior umbra mihi: Tu gemis; Ipse gemo,
Sola sedes, Ego solus: luges lugeo et Ipse:
Ut tu sanna avium, sic ego sanna hominum.
Hactenus ambo infelices; felicior hoc Tu,
Grata quod es Dominae, Me mea tem nit Hera,


page 35

C. IV.

Quaeritis unde mihi Sophiae, quae Me unice amabat,
Sit nimis irato facta aliena animo?
Ipse Ego caussa fui: prior, hen! malesanus Amores
Deserui Sophies, Aphrosynae intuitu.
Quae semel ut placuit, iuga sub saenissima mittor,
Pectore Cor mî abiit, Lux oculis ropitur:
Ergo miser vinctus, vecors, et luminis expers,
Quo fugiam, aut abeam? Quid sapiam, aut videam?

C. V.

Agnosco et fateor, gravis est mea culpa, reliqui
Te prior, ô donis, Diva superba tuis!
Sed tamen ô paulum lacrumis si flecteris ullis,
Neah peream om nino, ah! ne a me abeas penitus?
Respice me paulum ô poe ns dabo quaslibet, Etror
Impulit hos oculos ora aliena sequi.
Nunc igitur coniuratos male perdere Fratres
Omn e sit arbitrii, dia tui, Sophie.
Quos malo aeternis mî caligare tenebris,
Quam momento morae destitui ore tuo.
Nam quid opus mî Oculis? fr non Te, oculissima cernam
O aciem potius torrida demat acus!

C. VI.

Aphrosynae blandos oculos vitare dolosae
Debueram, fateor: Qui tamen id pote erat?
Vitarem Aphrosynae fraudes? ter pessima sese
Quae furtim humanis illa tebrans oculis,
Tam subito penetrat praecordia capta venenis,
Quam subito virus nec Basiliscus habet?
Immo, quae citius longeque potentius ipsa
Moite incit multis tela datura necem.
Namque mala fiem ata manu mala Pacta recordor
Aphlosy nam hane inter Noctigenamque Deam?
Dixerat Haec rigidum ob vultum hortibilesque sagittas,
Nosti, me quantum par cau cant Homines:


page 36, image: delf0036

Hinc fit, uti noster raras iam Cerberus Umbras
Terreat et Diti victima tara cadat:
Hinc sensim nobis regnum minuetus avitum,
Et raro accipiet debita naula Charon.
Nunc Te, Persephones per sceptra per illa Trifaucis
Obsocro terga Canis, quam potes; affer opem.
Est tibi, sitque precor, speciosae gratia formae,
Sunt Oculi, gravius qui feriunt ia culis:
Hos tibi Cerberea inficiam spuma: acrius urent
Et citius periment, annue, Diva, mihi!
Haec Mors: Aphrosyne, Stygiae devota Sorori,
Mox spicula ex oculis prodigiosa iacit:
Queis primum ceu grato aestu capiuntur Amantes;
Mox latebrosum imo pectore virus habent:
Nec mora longa; Lues consumit tabida mentem,
Ad Stygiam et gressu praecipiti urget aquam.
Ex illo, numerosa adeo Phlegethonte sub imo
Agmina transmisit portitor ille Charon:
Ut neque sufficiant loculi, quis naula recondat,
Nec dutare potis sit prior illa Ratis.
O Superi, Aphrosynam terris avertite Pestem!
Quae Styx non potuit conficere, illa potest.

C. VII.

Ergo mea incassum, Sophiae, Suspiria? eheu!
Ergo meis aurem ô dura negas precibus?
Non tibi credo, Adamas latitat praecordia circum:
Si tamen; et nostro sanguine mollis crit:
Fundere non dubito quem vel per mille pericla,
Dum modo mi ahi fiat copia parua tui.

C. VIII.

Heu fatum dispar! dum te, Lux alma, videbam,
Nox mihi erat media clarior ipsa die:
Aphtosynam vidi; vidi pro luce tenebras;
Nocte mihi media nigrior ipsa Dies.
Emoriebar item vivus, dum in Me sibi vixit


page 37

Aphrosyne; vixi mortuus in Sophie.
Heu fatum dispar! Nox altera, at altera Lux est;
Altera item Mors est, altera Vita mihi.

C. IX.

Dum Solam vidi Sophien; poteram Argus haberi;
Nunc sum Tiresiis caecior et Thamyris:
Punior immo etiam gravius; qui cassus oberro,
Quantumcumque negem, mente animique oculis.

C. X.

Gorgone proiecta quondam obriguere tuentes;
Quam vellem in Saxum vertier aut lapidem!
Ut sic nec sensus, nec mî dolor ullus adesset,
Quem turbati affert sollicitudo animi.

C. XI.

O Scytha, supremo magni quem vertice Mundi
Nox sex perpetuis mensibus una premit:
Fortunate nimis prae Me! Spes namque secundo
Semestri, parili lucoredire Diem:
Sed mihi perpetuae vivendum Noctis in umbra,
Lux Sophies postquam mî semel occubuit.

C. XII.

Ecce Dies Verni Zephyro comitante per Hortos
Pro diris Brumae frigoribus redeunt:
Ver pecus in pratis; Ver sentit in aequore Nauta,
Ver Camporum herbae; Ver nemorum volueres:
Verna micat cunctis facies; Mî saeva procellis
Saenit Hiems uni; me premit acre gelu.
Mî Soli Sol ille nonus nondum ortus; et illa
Veris amoena quies; Turba inamoena mihi.
Phoebe recens, Verisque tepor: Zephyrique Voluptas,
Et Flora: et Charitum triga venusta, Vale.
Quondam, dum Sophies mihi erat favor ille, fuerunt
Soles, Ver, Zephyri, Flora, Charisque mihi:
Nune, me deseruit quoniam fanor ille, supersunt
Nox, Hiemes, Cauri, Morta, Megaera mihi.


page 38, image: delf0038

C. XIII.

O Cor, iam non Cor, misero hoc in pectore curnam nune
Heu mora vivendi tum diuturna tibi!
Quin norore, ut meritum es, quin oceidis, occide iam nune
Si semel, ut quovis ne moriare die.

C. XIV.

Si tibi, si ô Sophie, coner memorare doleres
Quos fero, cum verbis vita mihi omnis abit.
Caucasea sub rupe dedit rediulua rapaci
Iapetionid es viscera volturio:
Hunc tamen Amphytryoniades post plurima lustrs
Vinclorum expertes fecit habere manus.
Ast Ego perperua, ah! cruciabilitate peribo
Non periens, Soluas ni unica Me Sophie.

C. XV.

Aethnam non vidi, tamen Haec mî in pectore flagrat:
Nec salsum Mare, at id mî fluit ex oculis.

C. XVI.

Sirius ardores aliis, Hyas, uda minetur:
Dant aestum et pluviam Corque oculique mihi.

C. XVII.

O qui blanditulis inane flabris
Pererras, Zephyre, Aethereis voluptas,
Sic veris Dominum te amoenioris
Agnoscant Homines, Ferae, volucres,
Aeterno venerati Honore Numen!
Audis, quas habeam miser querellas,
Quae Suspiria pectore e profundo
Effundam vigil, omnibus sub horis,
Heu! meam ab Sophien; (Meam quid autem?)
Quam nuper temerario mihi ausu
Reddidi ex placida nimis severam:
Sit irata licet, nec tamen unquam
Saevas Tigridis attigit mamillas,
Nec praecordia habet rigente saxe


page 39

Fraemunita, nec auribus lateutes
Inhaerent chalybes: pati repulsam
Aeternam ut precibus meis timescam.
Ergo, mî Zephyre, aetheris voluptas,
Advertas precor aure diligenti,
Num quid illa queat boni aut benigni
Dicere, audit ubi meas Querellas.
Nuntii mihi si beatioris
Lator extiteris, tuos Amores
Cum Flora nitidissima, integella,
Omni vere canam lubens per hortos.

C. XVIII.

Ver mihi erat Sophie, nec me vocalis Aedon
Vincebat cantu vere tepente suo;
Nunc Aestas cum sit sine ea mihi; rauca Cicada
Vix etiam informi me aequiparet strepitu,

C. XIX.

Felices prae mei, Populi, quos Maenalis Ursa
Perpete subiectos frigore conglaciat:
Felices etiam, rapido quos Sidere Cancer
Aeternuum ambusto corpore torrefacit,
Nam vos aut solum Calor aut vehementia Brumae
Assueti exercet pro ratione loci:
Me neque sub ehelis positum, neque cardine mundi
Nuncque gelu cruciat, nuncque calor nimius.
Una redi Sophie: radiosque emitte priores;
Sic mea calfacies fomite membra novo:
Quae nunc maiori trepidant formidine, quam vel
Ulmus commotis concutitur follis.
Una redi Sophie, facilique allabere vento,
Lenibit flammas pectoris ille mei.
Non ita frugiferes exspectat hiulca liquores
Terra; nec egelidas Ceruus anhelus aquas:
Ut te mens aestu iam ferme absumta flagranti,
Quem cura innum eris concitst aucta modis.


page 40, image: delf0040

O aurae ô flammae vis indivisa mihi adsis!
Sin; fieri neu cogor putrida terra, cinis.

C. XX.

Humida pugnabant siccis prius; At misero in me
Se inter conveniunt Humida, sicca bene:
Aestu cor nimio tostum senfim igne cinescit;
Luminaque ob lacrumas in latices abeunt.

C. XXI.

Corporis ad Solem positi Nil Umbra putatur;
Sed prae me felix Nil tamen id nimium:
Hoc Nihilum, quocumque pedum vestigia amatum
Fert corpus, lateri gaudet adesse comes,
Mi misero non esse licet, ubi vita vagatur
Illa mea; aut socias ire redire vias.
Hoc Nihilum est aliquid, dum Sol et terra videtur;
In nihilum hoc Nihilum Luce abeunte redit:
At vero Ipse, Nihil cum sim vel luce vel umbris,
In nihilum heu! nequeo prorsus abire miser.

C. XXII.

Dum mea me Sophie blandis feriebat ocellis
Perpes mî ex oculis illius Humor erat.
Pectora quomea sic senfim madefacta Vigebant,
Ut sani exstaret vivida vis animi.
Nunc mea se, Sophie, teneris dum avertit ocellis,
Omnis mi ex animo priftinus Humor ab It.
In chalybem aut Adamanta putem ut mî pectus ablsse,
Aut si Adamante aliquid durius ac chalybe est,
At minimo ictu oculi speciat me, mollius undis
Cor mihi erit, cera lenius et tenera.

C. XXIII.

Turtur ille, sonore mollicello
Indies tua fata qui gemebas;
Rostelloque decente murmurillans
E manu Sophies dapem petebas,
Quondam dum Dominae mihi favores:


page 41

Obliviscere nunc tnidoloris,
Et nostri memor, usque, nunc querellas
Maiores solito cie ac frequenter
Imo pectore prorsus ingemisce
Mecum una mea; Vita fors doloris
Recordabitur hinc, mei miserta:
Fors Suspiria quid tua impetrabunt!
Fors quaedam hinc requies meo labori!

C. XXIV.

Nobile Dictamni gramen petit anxia cursu
Cerua latus telo saucia facta novo,
Mi neque Dictamnum, Panace neque tota medetur,
Aegroto ô Sophie sola medela fores!

C. XXV.

Dum lucubratae lychnnis mala taedia noctis
Exigo et in questus pervigilo ipse meos:
En cir cumstre pitans multum trepidantibus alis
Accensos ignes Papilio im petiit.
A miser! a! flammae tantum in te dira cupido
Possit, ut vitro adeas exitium ipse tuum!
Fallor? an in me etiam tantum temerarius Ertor
Fecit, ut accirem sponte meum exscidium?
Dum Sophien linquens, inhio male cautus ocellis
Aphrosynae ô mentis lumina coeca meae!

C. XXVI

Magna minorque Poli Fera; lux certissima Nautis,
Indigne cuius vos premit ira Dei?
Ut tam de nobis meritas bene, prorsus ab undis
Oceani spernat, sicque alimenta neget?
Undarum si tantus amor, quibus ora rigetis;
Suadeo, furtim oculos adspicitore meos.
Tanta erit e lacrumis Humorum copia nostris,
Ut Ponti haut aliis invideatis aquas.

C. XXVII.

Ne mea mî bona, ne mea mî mala dicite; Eheu!


page 42, image: delf0042

Utrisque omnis abit mî moribundo Anima:
Postquam abiit Sophie, Vita illa meae Uniea vitae,
Perpetuo exanimam sentio mî esse animam,
Sol, qui vitali vegetas Opera omnia flamma;
Luna Soror, bigis magna potensque tuis;
Et vos aeterni radiis tutilan tibus Orbes;
Aer, Terra, Ignis, Lympha. Valete mihi.
Deliciaeque hominum, montes; nemora, oppida, villae,
Rura, greges, quidquid denique dulce; Vale.

C. XXVIII.

Spes, Hominum nutrix, Spes ô mitissima divum,
Quae quondam in summa Pyxide sola manes:
Et vos, Mnemosynae Suboles, Charitesque Sorores
Ad me vos adeo quid properasse rear?
Fors, ut Cultoris funus miserabile vestri
Humidulis detur cernere posse genis!
Ite, meus quondam felix amor, ite Sorores;
Ite; manent aliis me nova fata locis.
Iam me Persephones non exorabilis aula
Irremea bilibus fluminibus capiet:
Non ego vos per humum solitas agitare choreas
Amplius adspiciam Triga decens Charit um;
Me circum iam Triga alia est; quae licia vitae
Heu non vertendo pollice rupta secet!
Non Ego vos Musae, proles dilecta Monetae,
Cantantes solitis a udiero modulis;
Ecce sonus iam longe alius trepidam involat autem:
Heu quantum a vestra dissidet ille chely!

C. XXIX.

Morta, nigra Taxo frontem redimita severam,
Ecquid adhuc cessas? nec tua tela paras?
Atratique rotas Currus, quibus incita praedam
Asportas, tristes in tua regna domos.
Deme; iam certum est, non ultima portio fiam:
Quamprimum exsuvias tu modo posce meas.


page 43

C. XXX.

Aphrosyne humani Generis communis Erynnis,
Aphrosyne, mortis proxima Caussa meae;
Adspicis haec? qualisque tuo Mens acta furore
Ante Homines exspes sudet, et ante Deos?
Egregios vero titulos et opima reportas,
Si miserae clueas Nex animae, spolis.
Ipse quidem morior: sed tu dabis improba poenas
Ultor ab Exsequiis exoriare meis!

C. XXXI.

O misella Anima! ô relicta ab omni
Spe, postquam Sophie illa te reliquit!
Immanere diutius sepulchro
Corporis potes? et meos laboores
Quos tantos fero perpetim intueri?
Quin abis? Sed et hoc times abire.
Quin age hinc abeas ab ima Lethes:
Ubi, ni Sophiae adferas favorem,
Aut te Ixioniae rotae man ebunt,
Aut poma abdita Tantalo sagaci.
O misella Anima! ô relicta ab omni
Spe, postquam Sophie illa te reliquit!

C. XXXII.

Luce carens, vitae que expers, loca foeda sepulchi:
Heic habito, humanis solus ab auxiliis.
Lux mî adimit lucem; vitam mihi vita; requiro
Dum mihi lucem aliam, du mihi vitam aliam.

C. XXXIII.

Mors. Qui sibi perpetuos Sophies sperabat Amores,
Hunc rapui, Sophies nescia, in hos tumulos.
Spes. Quae tibi perpetua abrepti monumenta putabas,
Hunc rapiam, Mortis nescia, ab his tumulis.
M. Qulicaptum eripias? SP. Quî? raptum perfida serues?
M. Mancupium Ille meum: SP. Mancupium ille meum.
M. Tun' Illum cures, Sophies quem cura reliquit?


page 44, image: delf0044

Excidit eorgis in mea regna tuis.
Sp. Tuqi Illum teneas Sophies quem cura requirit:
Recidet e reguis in mea regua ruis.
M. Aut igitur mihi non darer Illum, aut semper amareis
Non bene Neglectus conveniunt et Amor.
Sp. Non bene synceti rimaris Pectus amoris;
Negligere interdum fingit ubi ardet Amor.

SUSPIRIORUM AD SOPHIAM Pars altera.

C. XXXIV.

UMbra exsule superis exculsa vagabar ab oris;
Donec ad infernas usque ferebar aquas,
Quis mihi tum sensus? quae spes? cum gurgite in imo
Mille modis miris adspicerem Furias?
Hinc iam portentosa Canis me Forma trifaucis
Terruit; hinc piceo Styx tenebrosa vado.
Cum non ulla super iam Specula, iamque inhuiaret
Cer berus horrendo gutture per tenebras;
Ad stitit en Sophie subito rerum omnium egenti;
Adstitit; et rabido vix tria Verba Cani
Dixit; at ille metu pavidus tetrum occupat antrum;
Et tacet; interea nos iter arripimus,
Non procul inde Charon cymbam imperiosus habebat,
Hle, novae viso Lucis honore, fugit:
Hinc Styge transmissa, Plutonia tecta videmus;
Sed mussat Pluto, muffat et ipsa Hecate.
Ergo Ego sic Sophia ductrice reversus ad auras,
Vix mihimet credens Vitam aliam stupeo.
Sophie. Sophie, tanton? Ego dignus amore,
Dignus ad infertas vivere perepes aquas?
Ofiant utinam Ora mihi omnia membia, quot usquam
Corpus habet; Sophien omnia ut illa canant!

C. XXXV.

Audierat Mors, me regnis abiisse paternis
Vel contra Ditis Persephonesque animum;


page 45

Nec mora, ter gravius ferientibus illa sagittis
Desubito nostros constitit ante oculos:
Praeque iris nil fata, manu iam tela parabat
Altera; lunatus iam nimis Arcus erat.
Sed fugiomiser, et clamo; fit que ipsa repente
Obvia mî Sophie; quam simul ac video,
Illo iter arripio, rapid ae de more Columbae;
Illius inque sinus protinus illatebror.
A! bene. vel minimo nequiit procedere gressu,
Usque adeo vultum, Morta, timet Sophiae.

C. XXXVI.

Ergo age ô Sophiae, faciem mihi redde priorem;
Vivere me sinito rursum in Amore tuo;
Ecce tuis humilis subdo mea colla Capistris;
Si cupis, et currum captus obibo tuum.
En tibi Me; ad lubitum vinclis me stringe; Tuum nam
Mancupium vivam, mancupium moriar.

C. XXXVII.

Ridentes Sophiae venustulaeque,
Phoebeisque, Genae, genis priores!
O pulchro mihi Sole pulchriores!
O puro mihi lacte purlorest
An unquam misero mihi licebit,
Post Suspiria tot mea, hoc in aevo
Non, ut ante trecenta Saviorum,
Sed vel unicum ut imprimam sabellist
Date hoc mî Suspirioso Amanti,
Nil dein, quidquid erit, patirocuso,
Quin sic, si, ha! peream, haut tamen peribo.

C. XXXVIII.

O quae Arabum neraus exhalas! ô quae ore semittis
Ver ipsum! ô Sophiae mellea Lingua meae,
Degustare aliquid liceat saltim, oro, Salivae!
Mucrone extremosas mihi quaeso frui!
Languentem sic namque Animam mî animabis; et omnes


page 46, image: delf0046

Nectaris miecebras Ambrosiaeque dabis.

C. XXXIX.

Fallor? an argutis Sophie ad me ridet ocellis?
Basiolum et roseo porrigit ore mihi?
Iamne Aeheronteae formidem incendia flammae?
Cerbereum ve caput? Tisiphonesve manus?
Tu Caelum, tu vita mihi dulcissims; iam nunc
Dura prius Sophie, blanda mihi es Sophie!

C. XL.

O qui lampade fulgida
Umbrarum Vaga nubila
Ictu disicitis brevi
Bini frontis Ocelli;
Et me siderea precor
Illustrate parum face;
Restant mî tenebrae graves,
Quae maestum cor inum brant;
Per vos, credo Equidem lubens,
Lucem Cythia habet suam:
Per vos Cynthius aureo
Monstrat lumina curru.

C. XLI.

Mira queror; Non posse animo sine vivere quemquam,
Hactenus obtinuit pagina docta Sophi:
In me si est Animus, non vivo fi aufugit ille
Ad Sophien, vivo protinus absque animo.

C. XLII.

Tres Charites prisci Vates cecinere, sed uno
Saltim oculo Sophies mille habitant Charites.

C. XLIII.

Laetatur Clytie, pleno se flore refundens,
Sol ubi purpureis mane refulget Equis:
Et non laeter Ego diffuso pectore; cum iam
Te blandis Sophie mi admaveas oculis?

C. XLIV.

Ite Mathemici, turba ingeniosa, Polorum


page 47

Dicite diversa sub statione vices.
Dicite blanda Iovis quid primo Stella sub ortu,
Dicite, lentigradi quid velit ira Senis.
Dicite, quae Caeli domus aut positura Quietem
Aut sinat, aut turbet, dicite plura aliis:
Mî Caeli faclem, pofitus, legesque domosque
Fata, Necem, Sophies significant Oculi.

C. XLV.

O Dia Labra! ô Coralii aemula!
Vultus Herilis perpetuum decus,
Queis ipsa Sirenum Voluptas
Os Cypriae Charitumque cedunt
O Prata, vernis floribus obsita!
O et referti melle Favi Attico!
O Ilias iucunditatum!
O liquidi myrotheca Nardi!
O si mihi in vos sit penitus datum
Migrare; prorsus nescius ut mei
Tantum petam in vobis recessus,
Mancupium Sophies pesenne?

C. XLVI.

Ad Te me iubeas vel per freta rauca venires
O Sophie, stagnent igne licet, veniam!
Efficerent lacrumis oculi, ne flamma noceret;
Contra undas, aestus Pectoris ille foret.
Nec mî poscam aliquam sublimi e Turre Lucernam,
Quae mihi monstraret per vada Coeca viam:
Mî modo sint bini Dominae radian is Occlli;
Milleno valeat lumine nota Pharos.

C. XLVII

Sole sub adverso cumulos capit Iris aquarum;
Sed Sophie est Iris Pectoris una mei.

C. XLVIII.

Exprimere ausa manus Sophiae doctissima voltum,
Ausa quidem, minimum pingere non potuit:


page 48, image: delf0048

Ille, Magistelait, Sophiam qui pinxerit, uno
Caelicolas omnes pinxerit intuitu!

C. XLIX.

Quid mihi prae Sophia magnum per inane superbis,
Argento nitidis Cynthia vecta rotis?
Tune tuam iactes formam? memor heu male Fratris,
Omnis ea unde tamen mutua sumta tibi!
Te semel inspiciat, Sophie, Fratremque Pudore
Prae nimio voltus abdet uterque suos.

C. L.

Sunt pulchri Flores, pulchrum Aurum, Sidera pulchra:
Sunt pulchrae Charites: Cypria pulchra, Dea:
Pulchrior at nimium Sophie meae Floribus, Auro,
Sideribus, Charisin, Cyprigenaque Dea.

C. LI.

Qui, quae sis, norit, non Mortes ille trecentas
Abnuet, ut, Sophie, te semel adspiciat!

C. LII.

Forte meam ut vidit Sophien Charitesa Triga,
Omnibus insignes erubuere Genae:
Et quid adhuc (dixere) pedissequa turba Diones
Mansimus? inventa est pulchrior ecce Dea!

C. LIII.

Sermones, roseo Sophies qui dulciter ore
Fundimini, quo vos indigetem titulo?
Aulae Caelestis cum vos pascatis Alumnos,
Non modo, carte, estis Mella, sed, Ambrosia.

C. LIV.

Non tibi non mea Lux, Oculorum in fronte gemelli,
Sed Magnes geminus Lumine pro gemino est:
Nam simul ac tantillum adeo me, Diva, tueris,
Protinus ad Te oculos mî rapis atque animum.

C. LV.

Ne, quaeso, ne Alios vel momento adspice paruo
Hisce oculis, Sophie; maceror invidia.


page 49

Nam quemcunquefemel Sophie intueris, matur:
Et quicumque semel Te intueatur, Amat.

C. LVI.

Hortule mî, Florae nil in felicior Horto,
Serva delicias, qua potis, usque meas:
Quae divina meae Sophies cognomin: gestant
Inscripta, haut ulla conteme randa manu:
Quas fimul ac placidi commoverit anta Favon I.
Mî Sophien Sophien protinus ingeminant.

C. LVII.

Phoebe, tui aeternum voltus iubar esse putabam
Ante hac, in Tenebris nunc miser ecce lates?
Respice, si me audis, quantum pote, respice Ocellos,
Queis radiat Sophie; Lux erit inde nova.

C. LVII.

Quid thyma, quid casitas, quid olentum germina florum
Vere novo tantum depopulamini, Apes?
Gignitis heu quanto nobis nova Mella labore.
Seci possunt sieri commodiere via,
Ecce Etenim unanimi Sophies petite agmine Labra,
In queis iam cum ipsis Mella parata favis,

C. LIX.

Acrius inspexit Sophien picturus Apelles:
Sed paene amisit prae radiis Oculos.

C. LX.

En ros is primum, Matuta iugalibus exit:
Tolle tuos sursum, Lux mea, tolle Oculos;
Cernis, ut Eoas pudefacta recogitet Undas.
Ut misera opposita nube latere cupit,
A! bene: nec stupeant viles tua Iumina Terrae,
Quando ipse adsurgit Caelicolûm ordo tibi?

C. LXI.

Nemorivaga Volucrium
Cita cibicupida cohors,
Age, vetera latibula


page 50, image: delf0050

Renuite mihi penitus:
Pedeque celere nimium
In alia fugere loca
Lubeat; ubi Ego, ubique fit
Sophia mea faviloqua,
Sophia mea rosicoma,
Sophia mea animitraha.
Agite, metuite nihil,
Cavea coryligena ne
Capiat, inigat, habeat;
Cibus erit, uti Satias
Bona fuat, et Habilitas
Et in itinere agilitas;
Nec aberit et Hilaritas.
Modo mihi, Beneficii
Vice, recipite animitus,
Nihil aliud, et hodie
Canere modulo hilario-
Re, nisi Sophiam, et herulam,
Et oculiclepam Animulam,

C. LXII.

Iussus eram a Domina, curare negotia rerum,
Et fragili infidum puppe secare salum:
Dum redeo, vada coeca fremunt: Nox ingruit undis,
Deserit errantem Mensque Manusque ratem.
His miser in tenebris fulgorem Etymanthidos Ursae
Imploro et Fratres, Tyndari diva, tuos.
Sed nulla Ursa polo, nullum usquam Castoris astrum,
Aufertur rapidis avia cymba vadis.
Cum subito e Specula geminos ostendit Ocellos
Mî Sophia, obscuris Sidera bina viis.
Sidera non miror iam non visa illa fuisse;
Quae spes Nautarum Numinis instar habete
Nam Sophia praesente mea;non ausa fuerunt
Exserere astratum prominulo ore Capur.


page 51

C. LXIII.

Teque tuosque videns, Lux illustrissima, Ocellos,
Opto Naturae vertere iura meae.
Non ut nubipetae Volucris, quae lucida Solis
Tela videt contra, sit mihi acuta Acies;
Non uti sim Lynceus, cui, nil obstante domorum
Pariete, luminibus pervia quas que forent.
Non uti centoculus sim Custos Isidis Argus:
Omnia sunt votis ista minora meis:
Omnia sed fiant Oculi ut mihi Membra, vel ipse,
Sim quantus quantus, vertar in unum Oculum!
Tanta etenim lucent in Te Miracula rerum.
Ut nulli Humani sufficiant Oculi.

C. LXIV.

Age nunc iugalibus magnifice tenebri fugis
Sophie mihi veni, Nunc caput alma rosipeplum
Manifestiore profer per inania iubare:
Oculos uti meos proxima luminicupidos
Rutilance rectius lampade non solitum hilares.
E Tenim miselluli sic adeo Decus inhiant
Sophie Tuum, illud illustre, peren nimicum; Acie ut
Penitissima haereant; immemores veteris Heri:
Neque iam per aerem Nemnoniae rosidigitae
Videam videre velle ullum aliquem amplius aditum;
Nec ubi involuta Nox nigricolore diploide
Tenebras Polo soloque obicit Oceani genas,
Etymanthidos Ferae stellimicum caput avido
Cupere impetu; nec Oriona cinguligerulum,
Nec Heram Dem, licet frena habeat iubarifera,
Biiuges quibus superbos per inane regit Equos.
Rape Me Tibi; Tibi ô Me penitus rape Sophie!
Rape, quantum erit potis! me penitissimum in adytum
Iubaris Tui reconde ô Bona! Dque petenifluos
Radios mihi Tuos adspicere altivota Acie!
Oculis meis nec est, quod metuas nimis avidis;


page 52, image: delf0052

Acie lusens carebo, licet optima fuerit;
Radiis mode Tuis inserar, implicer inigar;
Ero lusciosut ultro; immo ita, nulloculus ero.

C. LXV.

Nunc Tibi, perpetuo, Sophie, devotus Amore
Aram pro innumeris muneribus statuam.
In qua, pro stacte, casiaeve aut Thuris odore,
Suffimen tibi Suspiria nostra dabunt.
Hostia Cor tibi erit nostrum; non Vacca, nec Hircus:
Quae potiora feram munera, non habeo.

C. LXVI. et ULT.

Et iam pertaesus Vitae Mortalis amorem,
Hoc ipso Aetatis Vere nitente meae;
Cygneam ante comam vetulusque senexque; saturque
Terrenorum; Obitus expeto Ego ipse meos:
Suspito que ad Te, Sophia incluta; Suspirantem ô
Nunc etiam placidis intucare Oculis!
Da precor, ex Illis multum rutilantibus Ignem
Ipse mihi excipiam, quo cremer insolitum!
Ipse Pyra, ipse mihi Rogus, in cineremque redactus
Informi surgam de Cinere Alter Ego!
Heicque ubi desiero sic vinere, vivere demum
Incipiam! Sophie, si Tibi vivo; sat est.

In frontem Albi mei.

Quaeritis unde mihi veniat novus ardor habendi
Nomina Doctorum, signaque fida manus?
Quaerere nil opus est [(transcriber); sic: ] : Solis Lunaeque sororis
Stellarumque frui lumine quisque cupit.
Astra viri docti mihi sunt, quibus omnibus omne
Quod proprium est Astris, competit atque datur,
Astra suis viram radiis lucemque ministrant.
Provenit a doctis vitaque luxque viris.
Quidquid erit; Stellas alius Solemque requirat:
Sol mihi doctorum quilibet, alter erit.


page 53

Georgio Helfrico.

Saeva Helfrice tibi cum carmine vincla Parabam:
Utraque poscebat Lux hodierna sibi.
Cum me cara tibi, virgo pulcherrima vultu,
(Scis bene quam dico) visa monere fuit:
Vincula dem Virgo, des carmina Carminis auctor:
Et studeat dono quisque placere suo.
Carminis lgnaris ne gratia nulla puellis
Restet si iuvenis vendicet ambo sibi.
Subrisi, et vinclis, vel si lubet illa lacertis
Te liget: interea te mea metra ligant.

De Wolfgango Zundelino.

Italiam, illiusque Duces, decora, oppida, mores,
Uno si quis aves inspicere intuitu:
Non opus impensis multis magnoque periclo,
Et vitae et cursus, hesperiam videas.
Zundlinum intuitor, propius ve audito loquentem:
Unus is Italiae totius instar habet.

Eidem.

Oestro virtutum rapido, Zundline, tuarum
Percitus in campos plurimus aerios.
(Oris ubi decor ille tui succendit amore
Caeligenas que Deos, terricolas que homines.)
Iam raptabar humo; fragili dum consita cera
Remigia alarum me per inane ferunt.
Iamque videbantur caeli vaga nubila nomen
Atque ipsae volucres edidicisse tuum.
Sed dum laecicia nimium provectus inani,
Contingo propius iam magis atque magis
Lene perurentis iubat istud amabile flammae;
En vincla alarum delicuere mini.
Nec mora: praecipiti quatuor per inania lapsu,
Et terras casu non seviore premo:
Quae bene quod suberat; aliter cognomina et ipse
Fecssem tumidis, leatus alter, aquis.


page 54, image: delf0054

Eidem.

Quorsum opus ellogiis aliis? te, Zopire, propter
Panorio Soles credimus esse Duos.

Amicitia.

Aeternas plerique timent in nocte tenebras,
Si clarum abstrudas Solis ab orbe iubar:
Verius at terrae metuis caliginis umbram,
Si sanctam e vita tollis amicitam.

Ioachimo Leemanno.

Nuper apud veteres potans Leemannus amicos;
Non qui habet, aiebat, nomen et omen habet
De me; tamdudum Vasalli nomina gesto;
Nec tamen est dominus qui mihi feuda locet
Audivere Deae; Pietasque ita farier infit:
Ingrate, amittas ne tus feuda cae.
Nonne tibi e puro purissima flumina fonte
A me fincerae relligienis habes?
Subicit alma Dice: fundi tibi divitis arua
Nonne dedi, Themidis qua speciuntur agri?
At nemus Aonidum, quae que inveniuntur in illo
Omnia concessi, Call epea refert.
Florida prata, venustatum, morum que puellis
Gratorum adieci, dixit amoena Charis.
Ex peregrinandi factae prudentiae amore
Tecta dedi atque domos; Experientia ait.
Obstupuit iuvenis, cernensque Deabus haberi
Quae sibi mobilia, immobilia; erubuit.
Ha bene sic Dominas, Dominos qui nescit, habete
Innc Vasallum teloachime nega.

Ad Sim. Ulricum Pistoris.

Ulrice o patriae ditionis adorea, magna
Pieridum et Themidos gloria, noster amor,
Aut si certus abis, et me rape in omnia tecum:
Aut in Nicriadum, ceu prius urbe, mane.
Neutrum opus est, inquis. quî dum? tibi linquo meum car:


page 55

Et prosi ciscenti cor mihi trade tuum.
Ha bene! sic ubi te Patavinus Brenta tenebit.
Scultetum adspicies, nec tamen aspicies.

Christoph. Pflugio.

Militat artis amans, et habent sua castra Camenae
Pflugi, crede mihi, militat artis amans.
Commoda militiae, studiis quoque competit aetas:
Haec odere senes: odit et illa senes.
Hic vigilat studiis vel multas noctis in horas:
Excubias castris servat et ille suis
Mittitur adversos miles speculat or in hostes:
In libris oculos sed studiosus habet.
Ille graves urbes; hic limina docta Sophorum
Obsidet hic gladios poscit, at ille libros.
Quis nisi vel Martis cultor vel Palladis aequa
Mente ferat tanti grande laboris onus?
Denique victricem fibi quaerit uterque coronam;
Hic animi studiis, corporis ille sui.
Diversum tamen hoc cito quod peritura reportat
Ille, sed huins opes non ferat atra dies.

Ad Sigismundum Burghausium.

Quaeritur an praestet Locuples indoctus et excors,
An vero docta pauper in arte potens?
Dives ait, pauperque negat: certamina crescunt:
Utraque pars caussam qua tueatur habet.
Dives ait; parat ex facili mihi census honorem
At tibi vix multo fama labore venit.
Pauper ait; non verus honos tuus ille vocetur
Quae venit ex studiis gloria, vera venit
At me, dives ait, quamvis rude pectus habentem,
Suspicit et prono quilibet ore colit.
Non me, pauper ait, mutant ludibria vulgi:
Pro veris falsas vulgns adorat opes.
At facit optatam regina pecunia vitam:
Menscontenta suis hoc mihi praestat idem.


page 56, image: delf0056

At pulerum lavi numerata talenta metalli.
Condere, quae teneat me moriente nepos.
Pulchrius haeredi famae studiique paterni
Expers Letheae tradere nomen aquae.
Hactenus hi: sumtus mihi tu nunc arbiter esto
Burghusi, et caussa dic uter exciderit.

In Iani Gruteri animadversiones ad Senecam.

Huc huc Corcula, delicatiorum
Virginum, Sophiesque grandioris
Adeste, abripite affatim, rosarum,
Quantumcumque animoplacet, rosarum
Novarum, bisolorium rosatum,
Molyque et Panaces beatiotis,
Gruteri mei amabilem per hortum:
In quo iure equidem novam Hippocrenen,
Labra item nous, Plimpii liquoris
Capacissima; ubi vetustiores
Horae cum Chatisin manus lavabunt.
At vos progenies tene brionum,
Exeste, ite alio. putatis hortum,
Istum ter nitidum patere Asellis?

Eiusdem amicorum albo inscriptum.

Pagellae niveae venustulaeque,
Estisne, ut cupitis quidem videri
Pagellae? genitrice quas Papyro
Et lino genitore procreatas
Librarii manus artifex in hosce
Doctorum utibiles redegit usus?
Non, non: fallite quos potestis: an non
Ignorem? mera quippe vos Roseta
Tempeque ipsa cluetis; illa tempe
In queis nulla quidem errat atri vestis
Cadmi progenies; sed hinc et inde
Spirant Lilia, Rosmaris Thymusque,
Nardus atque Hyacinthus, et Rosarum


page 57

Hiantes Calyces, Amaracusque;
Quique sunt alii venustiores
Flosculi Zephyritidos pet hortum.
Imo adhuc ego vos minus minusque
Vel sic indigeto; Peplos vocabo,
In queis tot lepidum elegantiorum
Scintillat iubar, ut mî ocellulorum
Praestinguant aciem. viden' Smaragdos,
Sapphirosque Topaziosque et ipsam
Purpurantem Amethystum, et uniones
Candidos nimis et nimis rotundos?
Sed et sic minus est: magis putarim
Vos caeli esse plicatilis Volumen:
Nam quot, et radiis quibus corbscant
Heic stellae? rutilat micant Orion,
Arctosque altera, et altera, et corona,
Atque Atlantides inclitae, Cygnusque,
Quaeque lampadis eminentioris
Stellae sunt alia Polo hoc vel illo.
Sed nec hoc satis: imo vos cluetis
Pantheon: quot enim Deum ac Dearum
Formas intuimur per hocce templum?
Heic Saucus Fidius, duplexque Apollo,
Heic et Mercurius, Cupidoque ipse,
Sed bohus laculis bonis Cupido;
Heic mater Venus, at Venus pudica;
Heic Dice heic Charites, Novensilesque,
Divum quidquid et est venustiorum.
Ergo sive simul velitis esse
Rosetum, Peplus, Aethra, Pantheonque:
Seu magis placeat vel hoc vel illud.
Ter Saluete mihi! locique apertum
Date et mî spatium brevis, tot intet
Flores porperuo inclitos odore
Gemmas perpetuo inclltos decore,


page 58, image: delf0058

Stellas perpetuo inclitos nitore,
Divos perpetuo inclitos honore.
Nam quamvis ego, quanta quanta nostri
Aestrmatio, iure sim putandus
Vilis nominis et pretii Ligustrum,
Notae Coralium minutioris.
Pleiadum Meropelatens sororum,
Semo non medioxumus Deorum;
Inter germina olentiora Florum,
Inter gemmea saecula unionum,
Inter Astrica signa tot plorum,
Inter numina tot Deum ac Dearum:
Tamen cum sibi me petat Gruterus,
Florum flosculus vuicus Gruterus;
Idem candidus unio unionum;
Idem fulgida Siderum corona;
Divum portio magna maximorum:
Ligustro ille dabit suos odores;
Dabit coralio suos decores;
Obscurae Meropae suos nitores;
Semoni (ha quis ero?) suos honores.

In Misomusum.

Quande erat Arminius Romanis terror et horros,
Teutona, ais, summa laude vigebat humus.
Quis tunc aut Sophien, aut molles noverat artes?
Qui bene torquebat spicula, doctus erat.
Nunc postquam Musaeque leves, nugaeque Sophorum
Venerunt, patriae gloria prisca iacet.
Verum est: sed redeant fuga luxus, nudaque mentis,
Simplicitas, fraudisque inscia corda fides.
Tum mihi crede, simul laus prisca redibit avorum:
Pectora, non artes, semina laudis habent.

In Pseudophilon.

Quid me iatn rides, cui sors incerta fugaces
Fertque refertque pedes, lubrica, coeca, levis?


page 59

Debebas potius sortis memor esse futurae:
An nescis pulso sole redire notum.

De Fabullo.

Saepe rogas fugiam cur semper ab ore Fabulli?
Surdescam, si illum vel semel audiero.

In Mathonem.

Belle Mathoni convenit cum coniuge:
Abite, non aequaliter qui dicitis
Hos coniugatos esse, sunt iuncti optime.
Sibi ex aliis furatur ille nam libros;
Sibi ex aliis furatur illa liberos.

De Poppa.

Ignem et aquam esse duo, quae purgent omnia; Poppa
Audierat: certe tentat utrumque modo.
Arripuit scabra ferrum rubigine laesum;
Arripuit maculis lintea crassa nothis.
Ferrum mandat aquis; rapidis sed lintea flammis;
Et neutri certam competit esse fidem.

In Killum calumniatorem.

Quidni? fama tibi consurget maior Achille:
Ipse homines lingua conficis: ille manu.

In Caeliam.

Caelia formosa est, fateor: sed quid iuvat, haram,
Deauratam porcus quam lutulentus habet.

Ad Ollum.

Mane lavas faciem atque manus; speculumque tueris,
Et pars vestitus ne labet ulla caves.
Improba sed vitiis intus mens pluribus horret:
Sic curas soleam, negligis, Olle, pedem.

Ad Baticum.

Ferme octoginta numeras iam Boetice messes;
Nunc quoque, ais, post hac sit mihi cura Dei.
Lando equidem sic nam Satanae mundoque sodali
Elos vini cessit, faex lutulcuta Deo.


page 60, image: delf0060

De Mario et Caelio

Par opibus Croeso Marius, vult Irus haberi.
Par Iro Croesus Caelius esse cupit.
Quid precer huic hominum generi? siet Irus uterque
Alter uti vere est, alter uti simulat.

Vilitas Poetarum unde.

Quaerebam unde gravis Vatum contemptus et artis:
Cum vox nescio quae dicere visa fuit;
Quod rarum est carum estmimium vulgaria sordent,
Quis iam non dormit montibus Aoniis?

In Ollum.

Dextra tibi celer est, sed pes lentissimus Olle:
Ista sibi belle quei pote conventiant?
Namque manus, Olle, has celeres, si ad furta parasti,
Nonne times lentos, ne capiare, pedes.

In Lullum.

En vatum primum et solum sc iactitat esse
Urbe sub hac fama Lullus ovans Claria.
Quid? non miremur? si primus quomodo solus?
Sin vero solus, quomodo primus erit?

De regno conviviali.

Qui modo nobilium studiis, magnique Baronis
Usus, ad arbitrium magno in honore fui:
Regalesque inter mensas, luxuque potentem
Rex vidi imperio subdita qua que meo:
Nunc miser et tenuis soliaque indutus ab olla,
Sum quod eram nec sum quod tamen ante fui,
Ha sortes hominum, reddit quos una brevis lux,
E ducibus minimos, e minimisque Duces!

Ad Attalum.

Attale miraris quod non tua carmina laudem?
Ne laudes vereor carmina et ipse mea.

Iu Lullum.

Hoc agere est vatem; hoc vere est esse poetam,
Tres versus per tres gignere posse dies.


page 61

In inexorabilem.

En lacrimas Titii non adspicis ergo, nec audis?
Adque pedes etiam vis miser ille cadat?
Quid vero hoc monstri? caput aure oculisque carere?
Et pollere tuos aure oculisque pedes.

Ad Candidum.

Emendem haud multis tibi carmina facta lituris
Pro nostra rogitas candide, amicitia.
Quid faciam? res ipsa obstat: tamen ut tua iussa
Servarem, factum est: una litura modo est.

De Seneca Iani Gruteri.

Latinus iste, quem reducimus, Plato,
Ait fuisse supplicum miserrimus;
Neque ullius Librarii hospitam domum
Quivisse praeterire; sive Palladi
Sacra elueret illa, sive Murciae.
Et hoc negat feracis Alemanniae
Negare pulpita, obvis sque Pergulas,
Britanniamque, triplicemque Galliam,
Parentem lberiam, domum que Romuli:
Ubi iste, post Renatus, anta fuit
Neciva praeda: nam Neronis impia
Premente lege, barbara occidit manu.
Erasme Belga, Pinciae que municeps,
Tibi haec fuisse, et esse cognitissima
Ait misellus, et medelae originem
Tuo venire dicit ex acumine;
Tua obligata cura habere vulnera,
Sed inde tot notam imprimentium Manns
Perambulasse; sive forte dextera
Vocasset aura, sive saevientium
parum secundus incidisset in stylos:
Nec apta vota sospitalibus Deis
Sibi esse facta, cum veniret efivu
Novissime, huncad rsque candidum diem.


page 62, image: delf0062

Sed haec pstus fuere: nunc amabili
Nitet vigore; seque dedicat tibi
Gruteri Apollone, an Gruterae Apollinis?

In eundem.

Hoc erat argutae Critices extollere famam:
Hoc erat illius verum aperire modum;
Dum tu progenies Charitum, fausto omine tantum
Aggrederis, magnum viribus ause, Sophon:
Quem Plato melliloquus, quem Stageireius heros
Dignantur lateri proximum habere suo.
Vulgatas aliis nugas, Apinasque minutas;
Magna decent magnes: maxima victor habet.

De eisdem.

Gruterus Senecam obscura Phlegethontis ab umbra
Dum vocat, Orcinis paene obit ipse vadis.
Namque illum sic Monstra premunt denso agmine, sicque
Circum urgent, ut vix iam foret ipse suus.
Sed bene! saluus uterque abiit ringentibus Umbris;
Ille Duce exsultans, ille suo Comire.

In eosdem.

Saepe equidem, fateor, multum indignatus abibam,
Horam erepturus cum tibi amicus eram:
Quando tot immersum curis, tantoque labori
Adfixum adspicerem, vespere, mane, caput.
Ergo, inquam, Musatum hortis Charitumque relictis,
Gruterum carcer sic Senecaeus habet?
Ha, quam erravi animo! Musae Charitesque trecentae,
Unius haud aequent delicias Senecae.

Mores huius saculi.

Frons hilaris; dulces oculi; blandissima verba;
Dextera pollicitis dives; inanis amor.
Mens fallax; sublesta fides, odiique latentis
Semina, laudanturiam mihi, mundus ait.
O Epichaeme redilnobis ô memnaso apistein
Inculcae aufugit candor et alma fides.


page 63

De Epistolis Christoph. Pflugii.

O malum facinus, bonae Tabellae!
Tam malus Pflugiusne? Gratiarum
Ille flosculus, ille noster ardor,
Velit vos lepidas, bonas tabellas
Doctas ingenuas, pias tabellas,
Duro durior ipse ab ungue rumpi?
Saevo saevior ipse ab igne advir?
Heu malum facinus bonae tabellae!
Sed scitisne etiam bonae tabellae,
Cur vos tam velit unguibus perire,
Cur vos tam velit ignibus perire?
Nostros novit inesse in iis amores,
Nostros novit inesse in iis honotes,
Iam si vos malus unguibus necasso,
Aut si vos malus ignibus necasso,
Honores etiam meos necabo;
Amores etiam meo: necabo:
Et desiderio calens recenti
Sic noctes crucier diesque in omnes,
Post ipsum me etiam miser necare.
Ergo vivite perpetim tabellae,
Ut vivant mihi perpetes honores.
Ut vivant mihi perpetes amores;
Ut vinam mihi perpes ipse in aevum,
Hos bonum facinus, bonae tabellae.

In Lullum.

O quantum est honinum venustiorum;
O quantum est hominum elegantiorum;
Ocius mihi duriter iacenti
Subvenite; miscllulo levatae;
Quem prostravit humi ille Lullus ingent,
Lullus octuplici pot ens sagitta,
Cote Barbarie beve expolita.
Qua mi iam ex anime latinitatis


page 64, image: delf0064

Omnes eripuit bonos lepores,
Omnes eripuit bonos amores,
Omnes eripuit bonos odores,
Omnes eripuit bonos sapores,
Omnes eripuit bonos sonores.

Albo Sigismundi a Burghaus.

Quid tuo, decus ô vetustiorum
Stemmatum, decus ô politiorum
Burghause ingeniorum, ego ille cultor
Vestri nominis, inseram libello?
Tun' quidquam petis in tuum libellum?
Qui metotum adeo, haud tuo in libello,
Verum pectore in intimo receptum
Gestitas bonus, et dies in omnes
Futuri, scio, gestitabis aevi,
Quid ergo petis in tuum libellum?

Ad Ioh. Caselium.

Qui te, docte senex, suis medullis
Intimis penitisque non peribit;
Ille pectora aheneus, nec ipsas
Suadas, Veneresque, gratiasque
Et quantum est Heliconidum, peribit.
Tantum namque tibi datum est bonorum,
Ut si fors ego pessumo hoc sub aevo
Pessumos homines locatus inter,
Suadas, Veneresque gratiasque,
Et quantum est Heliconidum sororum
Perderem; tamen in tuo integello
Caseli, ingenio novas apisci
Inrarem liquido me eas potisse
Suadas Veneresque gratiasque
Et quantum est Heliconidum sororum.

Lullo malae mulieris marito.

Rugitu horrifico ferum leonem,
Lutratu assiduo trucem molossum,


page 65

Anguem perpete subito minantom,
Ingrato son tu molam obstrepentem
Malis, quam quod habes, habere Lulle.

Idea Amicitiae.

Quae virgo? mihi Amicitiae venerabile nomen.
Cur nuda? a me omnis debet abesse dolus.
Cur lacerum monstras pectus? coniungit amantes
Candor, et ex imo corde profecta fides.
Quid pudibunda tegis tenui velamine corpus?
Virtutis clueo non scelerum genitrix.
Marmote quadrato quid stas? aeterna tenaxque
Permaneo, ad variae Sortis utrasque vices.
Ad quid laeva probat subiectis ignibus aurum?
Rebus in angustis fit mea nota fides.
Cur nitet ar millis tibi dextra? ante ora oculosque,
Hac quem promisi, semper oberrat amor.
Quid tamen aeriam vitis complectitur ulmum?
Sis se coniungunt quos semel implicui.
Quid simplex turtur? quid psittacus Indicus ales
Concipiunt rostris foedera enmplicitis?
Non genus, ut gentem, peregrinauc nomina formam
Divitiasque crepo: sit modo candor amo.
Quid vero adspicio caelum, mare nubila, terram,
Oppidaque et montes, pascua rura; nemus?
Quid quid aliud gremio rerum Natura creatrix
Quod viget ac vivit, muneris omne mei.

Ad Sigismundum Burghausium.

Cum te, dulce caput, lucis pia mater in oras
Ederet, adstabant ex Helicone Deae.
Quarum quae vultu pulcherrima Calliopea
Tale tibi tenero concinit ore melos:
Salue Burghusiae gentis nous gloria, salue
Ingens Nobilium, Pieridumque decus!
Ut te nobilitas clarum tun reddidit ortu,
Sic te Pierides moribus et studiis.


page 66, image: delf0066

Musas namque coles, rursusque coleris ab illis.
Haec tibi sit fati summa caputque tui.
Dixit et ex illo Puerum tulit impetus ardens
Musica festino per stadia ire pede.
Excultum celebris dimisit Nyssa, volenti
Excipiunt Nymphae Nicriades gremio.
Perge age nobilium decus illustrare: parentem
Eunomiam video iam nova serta tibi.

In Album Anshelmi Blankenburgi.

Nobilitas generis ribi prisca, Anselme: sed artes
Adice: dupliciter nobilitatus eris.

Poetarum raritas unde.

Perpaucos hodie Heroos mirare poetas?
Et pauci Heroum fortia facta patrant.

In Iani Gruteri Inscriptionum thesauros.

Nunc est legendum, nunc hilari manu
Voluenda charta est: nunc Latiaribus
Explere curiosiorem
Tempus erit dapibus iuventam
Antehac querelis prodere Gothicos
Iuvit furores, qui Capitolio
Urbique dementes ruinas
Fanus et imperio pararunt.
Intacta saevorum a grege Militum
Quaecumque restant abdita marmora
Lustrare fortunaeque priscae
Reddere nunc potuic Grurerus.
Vix Roma tantis sospes ab ignibus
Sibi ipsa credit: tam lepido omnia
Redegit in priscos decores,
Verus hic Italiae ruentis
Assertor: etsi Scaliger hinc suam
Ferit lure partem; nec minus inclitae
Debetur ob ius auspicule,
Vel serio capit corona.


page 67

Fatale nostro saeculo in intimos
Antiquitatis proruere angulos:
Convivorum alter latenteis
Mente cata repa lare ritus;
Alter iacentis Militiae decus
Novare tentat fortis, et abditas
Vulgare formas Machinarum:
Funereis alius sepulchris
Determinata morte potentior.
Priscos honores asserit, Omnibus
Gruterus antistans, feretur
Non humilem meritus triumphum.

In album Ioan. Timaei.

Cum nova Pandorae fabricarent corpora Divi;
Huc fertur partem quisque tulisse suam.
Mulciber Argillam, formosa monilia Peitho
Alma Cypris faciem; serta dabant Charites,
Cingula et ornatum Pallas, Tritonia virgo;
Blandicias, vocem, nomina, Mercurius.
Mi nova erit Pandora, liber quem cernis, amice;
Divorum doctus cuilibet unus erit.
Ille dabit Pietatis opus quod spectet; at ille
Quod vitam et mores, ingeniique decus.
Ille dabit leges Themidis, Sudae ille lepores:
Hic Charitum et Clarii dona verenda chori.
Fallor? an et melior mea erit Pandora priori?
Proderit omnibus naec: omnibus illa oberat.

Marco Olesnico.

Marce decus generisque tui, terraeque paternae;
Doctorum, studii nomine, Marce decus,
Quid petis a tenui, sic de me Fama, poetae
Fidae signa manus ingeniique notam?
Tun' medissimilem cupias? clarissimus ortu
Obscurum? ô rarae nobilitatis apex!
Scilicet insigni quo quis generosior ortu,


page 68, image: delf0068

Haec mage demisso pectore et esse solet
Accipe nunc ergo quoduis, et plura petitis:
Nempe manum praeter meque animumque meum

Christoph. Wernero.

Quam lente acriam vitis complectitur ulmum;
Quamque arctis haerent claviculis hederae.
Tam tuns ille animus firmis compagibus haesit
In nostro: aeternos haereat ille dies!

VITI SEBALDI FRANCI.

I. Ad Cunradum Rittershusium.

GErmanae decus Hellados,
Musarumque potens, nec minus arbiter
Romanae Themidos cate,
Quam priscus solida meute Trebatius,
Rittershusiade, caput,
Praelustrisque Scholae Phosphore Noricae,
Altorfo iubar aureum
In terras pote qui spargere dissitas:
Seu nunc aequius et bonum
Permisces canoni iustitiae aspero,
Seu tu nunc scholicae rei,
Quantumcumque potest, commoda promeves;
Seu pure Aonisin facis,
Phoebum mellifluo carmine devocans
Parnassi facilem iugis;
Seu curam officii frangis ad horulam,
Solarisque molestias.
Aufer cuncta opera, et iam revoca gravem
Luctum pectore paullulum


page 69

Sopitum, atque tuos ipse doloribus
Questus iungelubens meis,
Componens habitum tein lacrimabilem,
Dum manes ego Lipsii.
Supremum cieo, et tristia naeniae
Accingor dare munera,
Ac fatum fleo, quod discrutiabili
Tormento fuit omnibus,
Ad plures penctrat cum se ita Lipsius.

II. Lessus.

Non ita letiferis est vocibus externatus
Ipse pater quondam Laomedontiades,
Cum pavidas subito miseri contingeret anres
Quod sua iam Graecis Pergama capta viris:
Ut mî fama atrex concussit pectora, Lipsi,
Cum te in communem diceret isse locum:
Et quamquam primae spernebam murmura famae,
Quod Taubmano anno, nc faceret veritus:
Heu tamen illa fuit Dodona certior ipsa,
Et nimis ex vero tota locuta fuit.
Tunc ego demeritos conabar dicere manes,
Et triste andaci dinidere ore melos.
At frustra ipse fui, non tuncdignatus Apollo
Me esset vel laevo luminis inruitu.
Nunc quoque vix timido rerum miscrabile carmen,
Mense tot exacto sedit in ore mihi,
Musarum si vulnus inelucta bile, tristes
Sique animo facies est meminisse meo,
Tunc mihi continuo duro cor vapulat aestu,
Saepe hinc infauste lumina rore madent.
Moeonide ô nostervix sti Rhodomane fuitque
Anno dinini Putschius ingenii,
Quem tamen ad superas reneca vit Barthius auras,


page 70, image: delf0070

Marchiaco surgens Suada Venusque solo
Barthius, et docto mactavit carmine manes,
Dans sanctum maestas munus in exsequias.
Tu tibi nunc similes, Lisi deposcis honores,
Atque tua gestis carmina morte cani?
Heic fide seposita siticen Phymbraeus Apollo,
Praefica et heic Cleio rectius ipsa foret.
Non ego sufficio Phoebeae plebis homullus,
Nec potis est infans edere verba dolor.
Et minor hic animus capiat quam singula damni
Pierisin nuper quod Libitina dedit.
Iam sibi iustitium Phoebus ferale capessens,
Priuavit totam Phocida carminibus.
Alma tuum Lipsi, luget Germania fatum,
Et tergere genas creditur Ausonia,
Nobilis et sociat lugubres Gailia questus,
Inpartem luctus tu quoque, lbere, venis.
Et merito totus sumit lugibria mundus,
Sic merita ipsa tua sic benefacta volunt.
Qua se protendunt Lanae pomoeria linguae,
Ecce tuae apparet nobile mentis opus,
Sol oriens moriensque tun, forsque vitima Bactra,
Auxiliatrici convaluere manu.
Quin tum, cum primae tereres lanuginis annos,
Personam sumis Amphitrioniadae,
Et docteinarum, et pollenti robore crenae
Immanis lernam barbariae interimis.
Auctoresque sua, Genii vi luce redonas,
Et dextre Augustae consulis historiae.
Mortbus antiquis quî possit vivier, et qui
Stet verus priscae simplicitatis honor,
Quam Seneca ille tuus docuit sanctissimus! aureum
Ante obitus nobis hunc tua cura dedit.
Non secus ante necem ferale Caystrius ales
Ore canit iamiam deficiente melos.


page 71

O tibi, si licitum vitali vescier aura
Per fera Persephones longius imperia
Fecisses hominum quam tu bona plurima seclo,
Abs te fluxissent aurea quot monita!
Ceperat et multum iam spes quoque credula ment
Confore, fax ol um fulgat ut historiae.
Sed spes haec gravida in tenues evanuit auras,
Lethaeoqueiacer condita sarcophago.
Mergitur Oceano sic Inda merce faselus,
Ipseque meriator piscibus esca natat.
O spes humanas; saevi ô ludibria fati;
O Piteneae rata maligna rei;
Scilicet immitis dirarum triga sororum,
Non aliter miseros nos habet atque pilas;

III. Ad Naturam.

Ha Natura parens, Varronis funera numquid
Tu poteras nostri cernere siccocula?
Non poteras, ah quam crudi manifesta doloris
Signa per aestatem conspicienda dabas;
Continue obductus picea caliginis aethra
Cum pluvias iret Iuppiter in lacrimas.
Nunc quoque, pallent tristis proluget in umbra,
Ipsa tua, ô genittix Sal operose anima,
Non vero quîsti prohibere averteret atras
A tibi dilecto Morta manus capite?
In quod contuleras domorum vim ampliter omnem.
Quae sub lumine erant omnipatente Iovis.
At puto non poteras, animas quae singula rerum.
Vitali caussa hunc fortiter assere.
Cur, Natura parens, contractae portio vita
Diditur in mentes tam brevis aethereas?
Garrula at humano cornix non utilis aevo
Vivit, et est seclis vix moritura novem.
Ceruus in immensum vivaces porrigit annos,


page 72, image: delf0072

Nec faciunt iremulos cornua iacta pedes.
Quae suas denata comas deperdidit arbos,
Induit in florem se quoque viva novum.
Purtiter antiquum serpens novus exsuit aevum,
Et posita pelle in secla redit iuvenis.
Repparat exsunias qui vivit odoribus ales,
Et vitam sumit mortuus e cinere.
Lipsius Aonil Phoeniae rarissimus aevis,
Defunctum vitae non remeabit iter?
Ipse Deus quondam miseris mortalibus alter
Musarum alter per benefacta parens
Lipsius, haud blandae repetet commercia lucis,
Atque erit Humanus vilior angue Deus?
Totque exantlatos noctuque dieque labores,
Disciplinarum tot quoque chiliadas.
Omnia ea, alma parens, ingrata atque irrita habebis.
Nulla que erunt tantis praemia pro meritis?
Ni ablatum nebis pensas meliore reposto,
Diceris racito dura noverca animo.

IV. Ad Deos Humaniores.

Phoebe, here Parnassi, nexusque sororie, fecit
Quo patrem novies diva Moneta Iovem:
Vos quoque inexoratae vis dolat improba Clothus,
Hen vobis estur cor quoque tristitia?
Lips I artus omneis nim pha Pimpleide loti
Lugetis multa tristia fata die.
Vos quoque, maiorum ô divum collegia, nobis
Credibile est imis condoluisse sibris.
In Lipsio Genium queritur sibi coesia Pallas
Ereptum vim omnem Iuppiter et Sophiae.
Indita conqueritur per se Cyllenius huic quod
Mortali Peithe Graeca Latina viro.
It formae Paphie quos aspirat honores
Lipfiadae, nimium iam periisse dolet.


page 73

Ista queri veris animis quis numina credat?
Et tamen hoc credat quis fimulare deos?
Di, an non hunc circum fremeret cum forsice Clotho,
Fortiter eduram continuistis heram?
Non datur hanc precibus mollire hum anitus ulli,
Ecquid ob hoc credam nil quoque posse deos?
Quid? Thraca nescltis melicis fors Orphea ab Orco
Impetrasse suam cantibus Enridicen?
Hippolytique ferunt laceri crudeliter artus
Nantem sulphureo iam Phlegethonte animam,
Arte Coroniden reduces statuisse sub auras,
Et iunxisse nigrae fila resecta colus.
Aesonis et sene dimissa cum sanguine vita
Tardavit Phasis carminibus Lachesin.
At tibi, culta Venus, quondam devexit Adonin
Non reditura feri publica cymba senis.
Qui bene quotidie de mundo Phoebe mereris,
Eximere infernis non Phaethonta potes.
Et tria colla canis vidit latrantia Linus,
Nec tua tunc valuit Calliopea chelys.
Tuque Pater divum, carum tibi Persca numquam
E Cotyreis sedibus eripies.
Aequius illorum vos fertis numina mortes,
Nam qui priva dolet, mitius ille dolet.
Ferrea mors postquam sed Lipsl clausit ocellos,
Flemus communis publica damna boni.
Lipsius ô melior quanto his! indulgeat ô si
Humano rursus luppiter hunc generi:
Illacrimabilium at si post quove pulla sororum
Stamina non ulli sunt soluenda Deo;
Hoc agite, Aonirsanctissima num ina caeli,
Usibus humanis prospicite ô melius.
Ne quoque Scaligerum proprii vis incita futi
Ereptum nostris obterat ex oculis.
Et Cassaubonum, qui anteit mortalia scola,


page 74, image: delf0074

Cornipedes quantum Pegasus anteit equos,
Sol icrte aeri: nos homini seruetis in usus,
Quisque rogat, mens cui non tenebrosa data est.

V. Ad Iscanum.

O municipium ocelle suavis Iscanum,
Quondamque caelo ipso beatior sedes,
Quam villularum es nunc miserima, ut cunctos
Deos putare fit tuum in malum atque ipsa
Elementa conspirasse acerbiorioestro.
Qua vi bona tua lancinata Mavortis!
Te quantus olim exercuit Deus flammeo
Ardore tardipes, bonae auferens quaeque!
Vesaniensque spiritus Noti, quales
In te evomuit emoliens ruinam, iras!
Nunc etiam, apud te natum et in tuo eductum
Sinu, colentem perpeti unice cura
Herum caelox Charontis abstulit nigra,
Quem nulla post aetas dabit reducendum.
O grande fati crimen ô deos tristes!
Ne, te nefandis hic gravissimus casus.
Nubit tenebris, surgit et timor constans,
Non te redire posse perditam ad lucem.
O villa, luge Lipsium ruum, Phoebus
Et Noctiluca dum hoc in orbe mutabunt.
Hoc tu facis Silvane, finium tutor,
Lugubre cuius hinc videt piger vultus,
Et vitrearum Naiadum ô sacer coetus,
A morte domini iugirer doles iam inde,
Pectusque pulsas candidum et comam vellis.
Sic omne agelli mite numen et durum
Lipsi dolebit fata perpetim tecum,
Omnuncipium miserrimum Iscanum.


page 75

VI. Ad Posteritatem.

Hem facinus, Adriae quod unda nullius
Eluere potis est; Lipsium, dedit leto
Quem duriorum lex avara fatorum,
Patientiam indulgere num flagello est fas?
Sic bruta gens inequitet huic magistellum,
Sic nigra linguae probro circulatricis
Nostri serat secli alpha doctiorum illud,
Quod rumor alba Musicus vehit penna
A sole Eoo ad Hesperi plagas seri?
Sed grata tu mortalium propago si
Quae fors sequeris nostra secla vitalis,
Lipsi gravi partum labore fac nomen
Ut nulla taceat docta posterorum aetas
Et ne suprema hoc condiatdies atra
Oblivionis nube, plurimae en dona
Liquit Memoriae, veneuntque contra anrum,
Formica vel quod Inda misit invite.
Quam scripta conclamata saepe pertentans.
Vitam potenter ipse restitutum ivit
Auctoribus stupente patre Musarum;
Quae Philosopha mysteria ac opes sollers
Boni beato prodidit Genl ductu;
Et eloquentia sua quis aequaret,
Quae cuncta penna Lipsiana confecit?
His posterorum secla fruinini aeternum
Et aestimate dona Lipsii forsan
Quaeretis Hippocrenidas dehinc frustra.

VII. In Tumulum.

Quem Deus hoc Viduus priuavit luminis usu,
Huic vacuum Lipsio nunc tumulum statuo.
Hunc iam depositum tristes Heliconis alumnae,
Lavere in valido non sine cordolio,


page 76, image: delf0076

Sustulit et supra genua hunc pollinctor Apollo,
Ungendo messes ipse ferens Gilicum,
Huius et in gelidis posuit suprema labellis
Olcula cum multis fletibus Euphrosyne.
Et mihi mittatur qui quaeso inglorius umbris,
Affectusque pios cur ego drssimulem?
Ergo mihi bustum vivo te cespite surgit,
Durus et egeritur mente mihi tumulus.
Laeserit hunc quisquis furiali percitus oestro,
Ille expers tumuli laeserit hunc tumulum.
Hunc ego perpetuum votivo carmine visam,
Februar cum maesta sunt peragenda die.
Huic iam, quod possum, do puras Albidis undas,
Do quoque Francoi pocula plena meri.
In super et tepido spumantia cymbia lacte,
Ad tumulum vergo sanguinis et paterans.
Cernuus et caput hocinvisa velo cupressu,
Suspendens timida lautea serta manu.
Lipsiadaeque precor puro de poctore manes
Non ullo ut facilis pondere terra tegat,
Quod si vilis ego, et nano si munere, tantis
Non dedero dignas manibus inferias,
Huc, Sibere, adsis, nostri flos unc Lycei
Et Latiae Cleius Graiugenaeque pater.
Ipse fave lingua placidamque precare quietem,
Salsamque in tumulum porrice lacrimulam.
Certe hoc pluris erit quam sic exsequalia verba
Milibus effundam versificator ego.
Quique facis mihi petpetuo bona plurima, quae non,
Crede mihi, sterili severis in segete,
O Taubmanne; tibi Europae cum doctior ordo
Acclamet laetum ter geminumque Sophos,
Carminis almitic manes dignare superbos,
Instaura mecum funcrcosque dies.
Caudebunt cincres ate sua nomina dici,


page 77

Si modo sensus erit sedibus Elysiis.
Ast egom, regressus fuerit cum florifer annus,
Et sese vario pinget odore solum,
Quae mea paupertas, manibus dabo lilia plenis,
Puniceisque aderit plexa corolla rosis.
Quin tumulo iniciam vel torum veris honorem,
Conducamque meo Chloridos aere operam.
Taliaque appensae perscribam verba tabellae,
Quae probet invitis manibus Uranie:
Natus in Iscano, at nunc Lovarii denatus,
Lipsiades, monumentum hoc habet ex merito.
Asole exoriente supra Maeotidi pludes,
Nem est hunc scriptis, qui exsuper are quiit.
Si fas scribendo caelesiia scandero quoiquam est,
Iluic soli caeli maxima porta mita est.

VIII. Ad manes Lipsianos.

Sancta Anima, Elysiis iam nunc tramissa viretis,
Quae facis, ut surdas onerarim questibus auras
Pluribus; ipsa perennantis mihi caussa dolotis,
O salue dubiis iam nil obnoxia fatis:
Quas trans Curarum Mordique cubilia vectae
Felices animas misit Proserpina doctas
Terribiles visu Orcinas aperire revebras
Lumine purpureo, sanctaeque inducere sedi,
Cuncta ubi sunt placida aeternum com posta quiete.
Elysiûm heic te circumstat pia turba Quiritum,
Heroumque acies densae, vatumque phalanges
Gaudent nectateo recum sermone fruisci,
Et te sic multo gratantur murmure ventam,
Qualitet obscura fundens examina nube
Mellifer in patulis exercitus obstrepit aruis.
Ante alios, queis se felicem Corduba iactat,
Augusta manes occurrunt luce beati,
Vindicias que suas divina laude fcrentes,


page 78, image: delf0078

Inter odoratae felicia saecula laurus,
Multa tibi gratae deducunt carmina mentis.
Qum aliii indigetes, nati melioribus a ivis,
Cum Latiae solide staret sua gloria linguae,
Se debere tuis laetum Paeana canentes
Iam tibi, consensu testantur plurima curis.
O felix Anima, aeternae quam fulgura lambunt
Lucis, inexplicito vestitque Lubentia cultu;
Tu quamvis superas tuto nunc despicis auras,
Suspice si lubitum est, pavi um et genialibus effer
Te campis, praesensque audi, inclamabo supremum.
O Anima alma vale perque omnia saecula salue.
Et vos aeternum Manes saluete, valete.
Tuque iterum salue aeternum mihi, maxime Lipsi,
Aeternumque vale.

IX. Ad Cunr. Rittershusium.

Deficio, Rittershusi; pertendere non me
Mira ingenI sinit volentem tenuitas.
At merito cesso, res si ratione putanda;
Non attegrandus ore Lipsius meo est.
R ttershusi, innexecomas Peineide, quemque
Phoebi astuosa torret impotentia:
Tu potis es laudes aeternae insculpere cedro,
Manesque Lipsi inter refere sidera.
Quod si velle tuvum series densata laborum
Tardabit, optionem quaeso sumito,
Piccartum seu Virdungum, prô luppiterat quam
Inebriatos poculis Permessidum!
Post te luctificos divino carmine lesûs
Ad umbilicum qui queant adducere.
Tu sua cui Phoebus transcripsit, Scipio, regna,
Priscisque praeferende Scipionibus:
Numina et auspicium praeberes vatibus ipse,
Piasque commodares illis lachrimas,


page 79

Nae sic magnifico defletus Lipsius ore,
Si sciverit, nunc se fuisse gestiet.
Nec facere in superis plures optaverit horas:
Felix, ut esse nolit hic iam, qui fuit.

IOANNIS SECCERVITII VRATISLAVIENSIS.

Ad Ferdinandum, Romanorum Imperatorem.

FRaternos obitus tua quis mitissime Caesar
Miretur luctu corda dolere pio?
Ipse tuus magno cum fudens carmina planctu
Danubius querulis fletibus ora riget.
Nec tamen hîc nugae tantum, commentaque vatum
Absque fide veris conventente strepunt.
Ipse sacro Paulus testatur Apostolus ore.
Naturae gemitus rebus inesse suos.
Sed quia funebres luctus iam temperat idem
Danubius votis, ominibusque bonis.
Tu quoque (magnamimum quid enim prosternere pectus
Possit et invictum debilitare caput?)
Ferdinande tuae divino robore mentis
Solamenque tibi, sis columenque tuis.
Sic magnum fratrem non sentiat orbis ademptum,
Caefare fraternas fratre tenente vices.
Sic tibi natorum succedens digna propago,
Proferat imperium perpetuumque decus.
Praecipue tuus ille patrem, patruumque rependat
Carolus atque uctet nomina tanta mori:
Dum tandem nostro stratuatur meta labori,
Seu pater aut natus, pe ficietve nepo.

In obitum Caroli V. Pathologia Danubii.

Ferte Parter gelidae tristi sub sidere brumae
Danubius voluens animo ventura sedebat,
Candentem glacic barbam sparsum que pruinis


page 80, image: delf0080

Os humen que gerens: dependet corpore vestis
Crassiot, et multo nebulae se densat amictu.
Curas ipsa movet Pietas, qua maxime sceptris
Ferdinande tuis, partoque exoptat honori
Successus retum stabiles: et foedera pacis
Germanis renovans, ut dulci munere rertis
Marte fero saevos possis excmdere Turcas.
Quas te solicito versantem pectore curas
Cogere concilium; et re um iam tendere summae
Consulere in medium spe multa concitus audit.
Ecce autem, vigili dum talia mente volmat,
Atque hucatque illuc animum rapit anxius omnem,
Ecce novum subito tristi subpectore vulnus
Nuntia fama adigit: caeli quae lapsa per auras
Hesperio procul orbe venit tua Carole maesta
Funera voce ferens et tantum lumen ademptum,
Austriadum summos caelo quod vexit honores.
Ergo funereos extemplo fundere luctus
Incipit, et querulis turbatus vocibus infit.
Carole tunc etiam Parcarum legibus atris,
Carole magne iaces, cuius sub legibus orbis
Stabat, et Imperii certas librabat habenas?
Quid nunc augusto regnans in pectore virtus
Proficit? exhausti quid nocte dieque labores?
Dum gerit haec pacem, manus at gerit altera bellum,
Et molem Imperii casus sustentat in omnes.
Gallia te quoties violento Marte petebat,
Victa dedit poenas, et lilia fiacta remisit.
Quinetiam tractum miseranda in vincula regem
Vidit, et avulsum solio, regnisque paternis
Caesaris arbitriis humilem defendere vitam.
O decus, ô cunctis laus anteferenda triumphis:
Reddidit incolumem clementia Caesaris hostem
Reddidit et regnis, thalamoque sororis amicum
Iunxit, et aeterno stabilivit foedere pacem:


page 81

Si non mens iterum laeva, aut mala fata repug Dut.
Quid tamen heu toties ne quicquam Galle lacessis
Victrices Aquilas? ter quam vis arma resumas:
Ter supplex, fractus que nimis pietate salutem
Caesaris invenies. has artes maximus heros
Suscitat antiquas artes: et parcere novit
Supplicibus miseris magnorum more Quritum;
Atque idem valida vi debellare superbos.
Seu ruat Ausonius, seu fortis in arma Sicamber,
Servari poterit veniat sucum bet in armis.
Ille truces etiam Mauros, regnumque Thynnissae
Fulmineis Aquilis exterruit: ille feroci
Iam fracturus erat, iam cornua fortiter Hebro.
Praedoque iam Scythicus, devastorque iaceres
Christicolûm Pannonque meas terrore remoto
Accoleret ripas: Pelopisque veterrima regna.
Et Macedûm tellus, altae que Propontidis arces,
Et dites Asiae campi, freta Caspia, Nilus,
Euphratesque tumens sub leges Caesaris irent.
Inde Palaestini vindex custos que sepulchri,
Undique purgato foedis latronibus orbe,
Fixisset magnum supplex tibi, Christe, trophaeum:
Niferta tempestas patriae effasa per oras,
(Heu dolor heu nostris immitia Numina seclis)
Coepta retardasset diris pulcherrima fatis,
Actioi cruili Mars saeuc cruore litasset.
Hinc etiam veteres attollens Gallia cristas,
Et subito obrepens morbis exhausta senectus,
Maius iter tenuit, maiorum praemia rerum,
Ergone Caesareos hîc longius ire triumphos
Invida fata negant? certe si insignibus actis
Sat laudi, patriaeque datum: si meta supremo
Figitur ista gradu, privato degere portu
Ipse parat primus, Mundique relinquit habenas
Magnanimo fratri: qualis cum pondere duro


page 82, image: delf0082

Fessus Atlas vasto Alciden submisit Olympe
Ille suis humetis onus inconcussus adibat,
Ardua mutatas nec sensit machina vires.
At quibus ulterius poterit, fata improba, vestrata
Invidiam satiare modis? si ceptra reponit
Emeritus, si non aeterni culminis usum
Affectat placidus moderato pectore Caesar,
(Cum regnis alii incumbant sine fine tenendis,
Et prius extremo difcedat acerbus ab ore
Spiritus, imperii quam non saturanda libido)
Anne quiescentis saltem spatia ultima vitae,
Ingeniique nefas dulces producere curas?
Scrutantem magni leges ac sidera caeli,
Regnorumque graves casus, veterumque laborum
Acta revoluentem, votisque bonisque iuvantem
Consiliis chari laudes ac gesta Philippi.
Nec non fraterni molimina grandia sceptri.
Qualis ubi pelago ventos expertus et imbres,
Scyllaeique freti rabiem, vastamque harybdim,
Navita iam senior tuto colit oria portu:
Multa tamen dulces natos, charosque sodales
Arte monens fida clavi moderamina mandate
Heufera Parcarum vis et festina novendi,
Nescia fere moras. screptris solioque relictis
Cogeris et vitae nunc iura relinquere Caesar:
Annoso Pylium qui Nestora vincere cursu,
Tithonumque senem debebas optima Caesar.
Nec tua te pieras, nec mens excelsa, nec ingent
Dextera sive fide, duri seu robore Martis
Asseruit. sacrum mors importuna prophanat
Iustitiae columen, virtutum nobile lumen
Obscura rapit ara manu. dic farrea Clotho
Quatibi damnatus culpa sacer occidit heros?
An non temperies Angustes cindida meres
Rexit et insignem coluit sine erin ine vitam?
Degeneres luxas procul, et malesua da proteruae


page 83

Cypridis, et foedi cesserunt orgia Bacchi.
Non animos dabat ira truces, non alta superbo
Pectora turgebant flitu: nec vetius unquam
Ipse sui rector magnis e regibus ullus
Extitit, et purae tenuit sacraria mentis.
At nihil ista iuvant: aequa mors cladevagaris,
Et summos imosque donans, pariter que nocentes
Egregiosque viros praedae coniun gis avarae.
O quas nunc lachlymas, tibi quae funebria soluarn
Carole? luctisonis nunc nunc ô tundite Nymphae
Pectora lamentis, et spargite lum ina fletu.
Vos liquidi, mea turba, amnes huc ocius omnes
Adventate. iuvat solennes edare planctus,
Munere et Austriadem maggnum decorare supremo
Tuque adeo exstinctum frater maest ssime fratrem
Ferdinande quibus lciamentabere curis,
Tuque taoque omnes alto de sanguine nati,
Sacrabisque diem tumulo, semperque sacratum
Cuncta coles vitae per temae ora semper acerbum.
Austria iam tecum, densis que Bohemia silvis,
Et Tyrolae lugent valles, et rura Triboci.
Ipsae iam trabeae lugent, ipsa aurea sceptra,
Ipsae Aquilae, sacrique enses, et regia Mundi
Quae caput incingunt solito diademat ritu.
Quae pius insigni quondam gestabat honore
Carolus orbis apex tu nunc fuccessor ab illo.
Quid loquar et tanto turbatum funere Rhenum,
Belgicque undantes lacrimis vaga voluere fluctus?
Finandria scissa comas divesque Brabantia cultus
Ingred tur nudata suos, fortesque Batavi
Oceani gemitum mirantur in aequore toto.
At vos praecipue vos indulgere dolori
Fas fuerit, largoque genas humescere flctu,
Quos Tagus heu fulvas pallore infectus arenas
Educat Hesperium ad solem, quos Baetis Iberus


page 84, image: delf0084

Haud laeto nunc amne videt. vos ille laborum
Vos laudum comites erexit ad ardua ductor.
Vestra sub hoc tantum se principe gloria tollit,
Quantum alios iit heroas pulcherrimus ante
Carolos, Herculeas metas tranlgressus, et ultra
Plus ultra nixus virtute et grandibus ausis.
Quid qui diversum nostris a gentibus orbem
Felicem caelo, et longe melioribus aruis
Incolitis? non vos gemmis auroque super bam
Fxtruitis tumbam, cui Mausolaea, vel ingens
Pyramidum veterum cedat libor? aurea certe
Munera misistis vivo: ucssentiat idem
Carolus imperii memores post fata benigni,
Quo decus, acvitae cultus cum numine Christi
Illuxit melior, sordesque retersit iniquas.
Talia Danubius per longam plurima noctem
Ingeminabat, et his superaddere plura parabat:
Cum subito iubar ecce novum (mirabile visu)
Aspicit, et totas circum clarescere ripas.
Tum caputattollens, stupefactaque lumina caelo
Luciferum iuxta, pulchrum consurgere sidus
Sentit, et insolitos promittere blandius ignes:
Agnoscens que decus, veterum promissaque vatum
Mente memor recolens, sic la tus ad aethera fatur:
Sic ô sic Pater alme velis, sicnostra dolori
Ponat cura modum: summo iam noster Olympo
Carole maiorum moderabere culmen honorum
Applaudentque tibi felices undique stellae,
Miratae, novae quae virtus, quae gloria rerum
Incedat sacro capiticomes. ô mea saltem.
Aspioe rura bonus, dum parte nitebis Eoa:
Cum latus Hesperium curru properante tenebis,
Te tua consuetis delectet Iberia regnis:
Interea nec parua feres solatia fratris
Ferdinande decus tantum post funera noscens,


page 85

Atque idem nec parua dabis solatia fratris
Ferdinande vices digna statione rependens.
Tu nunc ille manes, sub quo Germanus et Auson
Debet in Imperii sacros coale scere nexus:
Cuius in aecisis implorat Numina rebus
Pannoniae tellus et trux quoscumque Getarum
Oppressit rabies, ô tandem Numine Christi
Propitio liceat scelerara e gente trophaeum
Aslerere, ô liceat certam stabilire salutem
Christicolûm populis tunc ô quos gaudia plausus
Nostra dabunt, quantis intendent carmina plectris
Pierii vates, et vatum ductor Apollo.
Hinc ubi sidereas arces iam serus adibis
Magnanimo iunctus fratri, quae deinde peracta,
Quaeque exhausta tibi nostro, memorabis, in orbe.
Ille tibi multo gratatus honore vicissim
Accipiet socium vicino fidere Numen:
Non ut nautarum, veluti cum Castote Pollux,
Spectetis curas, paruam cum forte triremem
Iactat in Ionio fluctus que Notusque profundo:
Sed totos regnorum aestus, t magna serenis
Pondera Natorum radiis aurisque levetis.
Felices nati, felix his Austria fatis,
Austria diva parens regum: tibi semper honores
Semper sceptra tibi crescant, celebres que triumphi.
Prae cipue qui nunc ex te mihi Carolus alter
Prodiit, ingentem patruum virtute referre
Incipiat, tenovans fatalia nomina terris,
Nomina quae semper magnis heroibus apta
Fines Herculeae potuere relinquere famae.
Dixerat haec, laetoque evicerat omine curas
Danubius Pater undarum: cum pulchrior ortus
Hiberni specie roseos aurora iugales
Extulit, et faustis arrisit ad omnia signis:
Quae precor Omnipotens non vana redarguat unquam.


page 86, image: delf0086

Auspicio lectionum Theodorici Schnepsii.

Nuper ut ad superos nostris sublatus ab oris
Militiae posuit Frechtius arma suae:
Orba velut gemuit fido schola nostra parente
Flevit et ereptum funere maest: decus,
Nam venerande senex, quis te non flêsset ademptum,
Praedita cui rara mens pietate fuit?
Utque tibi cana lucebant tempora silva,
Candidius Schythica sic nive pectus erat.
Quam mores placidi, quam lumen amabile frontis
Graria quam miti dulcis in ore fuit?
Nempe virum, quod eras, signabant cuncta benignum
Has oculi voces, facta dedere notas.
Non dolus, aut livor tua pectora subruit unquam,
Non flammas ruri sparsironhela sitis.
Simplicitas fine felle nigro, sine crimine vitae,
Ingenuum laeto te tulit alma sinu.
Simplicitas sed docta tamen magnasque per artes
Quae tibi perpetua nomma laude daret.
Eloquio insignis Christinam sancta canebas
Dogmata: cognitio par erat atque fides.
Necte Romani fraudes latuere Baalis,
Nec te quicquid castum foedat ovile Dei.
Utque ea tu noras, animo sic vindice perstans
Accr in haec potetas pro pietate loqui.
Quid memolem tristes tua nunc aeterna catenas
Lumina? quid duri carce is omne nefas?
Ausus es ô sidei supero generosior haustu
Omnia pro vero temnere grata Deo:
Et mundi calcare minas, sathanaeque furorem
Et non iam vitae parcere velle tuae.
Nil trepido nuptae, nil cedere prolis amore,
Malui clat Curini quinimularet amor.
Sed tamen exiorat tantis tua navis ab undis,
Reddidit et sortis muners laeta Deus.


page 87

Exilio facilem post aspera nubila portum
Sed bus optatis iam schola nost a dabat.
Hic noster iacygnus eras, et ad aethora ducens
Assirtae stabas relligion is honor.
Atque utinam nobis statione diutius ista
Mansisses certa rite probarte fide.
Nolu thoc numen, teque hinc super astra vocato
Nos modo iacturae non leve prefsit onus.
Et certehaec magnum tulerat iactura dolorem,
Protinus aetheria ni relevetur ope.
Gratia Christe tibi, per te non defieit alter
Vir bene succedens in tua castra viro.
Frechtius hinc abiit, nos Schnepfius ecce revisit
Altera iam nostrae palma futura scholae.
Schnepfius eximii proles memoranda parentis
Quem bene doct ina, quem pietate refert.
Hei mihi degeneres heroum plurima nati
Ire solequpatribus turbapudenda suis.
Altius hunc raro tollens sed munere virtus
Assimilem patriis laudibus esse facit.
Ergo quicquid habet Gratia facundia linguae,
Quicquid et Ausonia cantat Apollo lyra.
Schnepfius ingenii praeclaris dotibus hausit,
Et vigili partas pectore condit opes.
Ille etiam prisco vatum collegit in antro,
Quae dedn Hebraeis sancta Camena modis.
Et iam sydeteo Davidica carmina plectro
Intendent patrios nostra per arua sonos.
Cana Syonaei fundent oracula vates
Vit fer ad ripas, hoc duce, Nicre tuas.
Et quis iô dudum non exauditus Apollo
Augusto propius nunc vehit orc Deum?
Quae cy harae, quae plectranovis resonare Camenis
Incipiunt? adytis anne remissa poli?
Talia cum Nymphis Nicrus mirantibus edet,


page 88, image: delf0088

Atque cro nostrae plaudet honore scholae.
At tu, si superum tangit te cura iuventus,
Iug ter oblato munere disce frui.
Nec tibi sint tanti fallacis gaudia mundi,
Illitus aut falso fucus honore genas:
Ut tibi divinae possint sordere Camenae,
Et tua non ultra sit tibi cara salus.
Scilicet et gemmas, rutilum miramur et aurum,
Christe tui cedet thuneris omnis honor?
At nisi venisses caelo miseratus ab alto
Quo nobis gemmae, purpura, marmor, ebur?
Nos tua funesto pietas exemit ab Orco,
Luce tua certam teddis ad astra viam.
Et tamen hen tua lux, tua sacratissi ma paucis
Eloquia in precio stant veneranda suo,
Sed tu funde precor maiorem in pectora flammam,
Et frigus nostrae discute mentis iners.
Sic nos, ad curas, dum vertitur illenocentes,
Ille sed in nugis tempora vana terit:
Armorum strepitumque inter, Mundique fragorem,
Quaeque parum sana iurgia lite sonant:
Aurea lesseae delectent carmina Musae,
Delectent laudes Christe benignetuae.
Quas tibi facundo nunc Schnepsius asseret ore
Schnepfius aetheriae cura favorque domus.
Gratia Christe tibi, per te non deficit unquam
Vir bene succedens in tua castra viro.
In obitum D. Maximiliani Ducis U Virtembergici etc.
Christe tuo nostros medicans qui vulnere luctus
Mersisti saevis te Deus ipse malis:
Nos quoniam similes tua per vestigia volui
Poscis, et assidui ferre laboris onus:
Hanc quoque tristitiae miserans nunc accipe pompam
Haec quoque sunt iussu fata gemenda tuo.
Aetherio quondam Rex aetneris ipse Parenti


page 89

Tristia crudeli sub nece vota dabas.
Nec populum mollem duris exercite rebus,
Desidiam castris nec cu pis essctuis.
Seu colit angusto rerum quis limite septus
Limina privatae qualiacumque domus:
Seu sedet in mediis celsae penetralibus aulae
Fortunae Princeps amplm honore suae:
Tu casu commune vocas ad foedus acerbo,
Exemploque iubes ferre dolenda tuo.
Praecipue quos fida tuo mens iungit honori,
Quosque tibi pietast empus in omne dicat.
Hi te mente velur, sic sortis imagine reddunt,
Hos et inoffenso non sinis ire statu.
Testis Iobus erit, testis Iesseia proles,
Aurea cui sacro carmine plectra sonant.
Qui quantum vitae sancto praesrgnis honore
Extulit et sceptro nobiliore caput:
Tanta per infestae iactus discrimina sortis
Esse suae sensit cuncta minora fide.
Quid memorem plures, cum sic exempla ferantur
Undique per nostras quottidiana manus?
Cum tibi nunc etiam, Dux illustrissime, cernam
Materiam luctus fata dedisse noni.
Scilicet aeteavi dum testans dogmata Christi
Asseris invicto mentis amorepiae.
Dumque minax odium, fraudumque pericula vincis,
Quae tibi pro causa sunt obeunda Dei.
Dum tot Teutoniae motus, tot vulnera Ipecae.
Atque studes medica multa lecuare manu.
Dum pacem dum iura domi, moresque decoros,
Et disciplinae grande tueris opus.
Dum geminatque tuas etnanda Academia euras,
Ut suus ingenuis artibus extet honor:
Tot puto ponderibus, quae magnum Thesea lassent,
Quaeque vel Herculeus sit tolerare labor:


page 90, image: delf0090

Tot tamen ipse satis poteras non esse gravatus;
Ni duplicet curas altera cura tuas!
Accessit teneri funus miserabile natis
His quaq, Dux telis nunc feriendus eras.
Occidit ah castae slos et nova gloria marris,
Occid. tan wagni spes generosa patris.
Occidit et primo moriens in limine vitae
Parcarum rapidas sensit adesse manus.
Sic quae wane iacit roseum decus herba peragros,
Piotinus vienti marcida sole cadit.
Sic mihil humanis fas quenquam fidere rebus,
Et sumus hen miseri busla fluentis aquae.
Ergone sic nuper grato puer auree vultu
Delitiis pignus dulce parentis eras?
Et vernans Tyrio venerabile pondus in ostco
Fulgebas cunis pulchrior ipse tuis?
Te nascente ingens festis inclanguit aula
Vocibus et cunctis plausus obortus erat.
Ipse Bohemorum Rex Maximus Aemi ianus
Affuit, Austriacae clara propago duwus.
Affais et tenerum saera releuavit ab unda,
Et ipa cum sancto foedere vota dedit.
Quinetiam magni dedit idem nominis omen
Alter et ô infans Maxmilianus eras
At nuncheufrustra susceptum nominis omen,
Et cito spes tanro culmine lapsa iacet.
Qui modo laetati te sunt nascente parentes.
En subito tristes te moriente gemunt.
Quo tibi soilicitis soluentes pectora votis
Poscebant vitae stamina laeta tuae?
Ut posse altae sastigla scandere sortis,
Et patriae ingentes laudis inire vias.
Ut tua magn fica virtus splendescere fama,
Nomen et inciperent facta probare suum:
Iast. maeque decus eum reiligione foventi


page 91

Unanimis fratrum staret amore fides:
Teque pii cives, coleret ten nobilis aulae
Ordo, tuas metuens cederet hostis opes.
Vota tot immiti ceciderunt candida fato,
Et mors in summam nunc tulit illa brevem.
Nun neque fortumas illas spes ulla videndi,
Et decora e patriis participanda bonis.
Nec tibi quod fueris de stemmate Principis Ortus,
Nosse brevis vitae conditione licet.
Heu miser ante cadis quam te quoque vivere nosses,
Quaeve forent sorti debita dona tuae.
Natus eras, laetos ut inires magnus honores,
Et parirer laudes et genitoris opes:
Consilioque fideque tuis ut fratribus esses,
Et patriae vigili iunctus amore tuae.
Et quoque te, iam signa dabas, ad talia natum,
In pueri et Princeps ore videndus erat.
O quoties tenerum pressans ad pectora mater,
Det mihi re talem surgere Christus ait.
Qusntus et appares signis melioribus insans,
In spes te tentas crescere posse virum.
Dixit, at ô iam maesta parens, iam cernis aserba
Funeraspes omnes praeripuisse tuas.
Nunc gemitus, lacrimaeque manent, saevique dolores,
Atque haec de nato munera mater habet.
Nunc et magnanimus genitor licet ipse dolore
Nutat, et in celsa nubila fronte sedent.
Nunc decet et luctu communes edere planctus
Pieridesque Deas, Pieridumque choros.
Ipse quibus rarae praestat pietatis amorem,
Exornans nostrae docta Lycaea scholae.
Plangite nunc omnes, mitis quos confovet omnes
Ilie sua patriae sub ditione pater.
Tuque ô cum Nymphis pullos cape Nicer amictus,
Austria nunc planctu nunc resenate iuga.


page 92, image: delf0092

Vos silvis Dryadesque iugis et Oreades altis
Lamensa indignis spargite maesta modis.
Quid cum fama tuas iam Maxmiliane sub aures
Immatura gravi funere fata feret?
Ecquid, ut es mitis placidotu pectore Princeps.
Protinus hos gemitus regia corda dabunt?
Ergone tu nostri consors modo nommis et quem
Haec manus e sacrae fonte leuavit aquae,
Nunc cadis et nostrisimul illud nominis omen.
Et mea cum sancto foedere vota rapis?
Quam te malueram spes impleniusse parentum.
Atque meo quondam posse favore frui.
Nunc exstincte iaces, nec cernere Maxmiliano
Post dabitur florem Maxmiliane tuum.
Tu tamen ô praestans Genitor, tu mente taneto
Semper amicitiae pignora cerca meae.
Semper cana fides, pietas nos integra sempet,
Et iungent vinclis hospita iura suis:
Sed nos interea maesti dum munera luctus,
Et fletu madidas soluimus ex equias.
Dum gemitu concussa parens sua cara requirit
Viscera, maternas imbre rigante genas:
Vulnere dum genitor suspitat, et undique gestit
Impleri numeris atra querela suis:
Quae tu Christe dabis solatia prime salutis
Auctor, et in cunctis portus et aura malis?
Imo, ait, immensos ô ne producite luctus,
In puero munus neve dolete meum.
Viveret ille diu terrena viveret aula.
Nunc consors aulae factus at ille meae est.
Sedibus an. nitidi quas praebet regia caeli,
Aerumnis plenum praeferat ille solum?
O quantae Mundo pestes, quantique fragores
Instant, ô quantum sceptra ferentis onus.
Quae scclerum facies, quae monstra horrentia frandum,


page 93

Quot fera Tartareis faucibus hydra petit?
Scilicet et tumidas clavum tenuisse per undas
Prae vasto imperil pondere ludus erit.
Ergo quid infausta Ponceps tellure moratus
Ancipiti rerum turbine malit agi?
Qui mihi nunc iunctus Princeps felicis Olympi,
Otis secure carpere tuta potest.
Hic et avos atavosque videt, coetusque beatos
Heoum tenero iam legit ore puer.
Quantus Eberhardus, Pylium qui Nestora vicit
Eloquii miris consiliique bonis.
Quantus Udalricus, cui mens invicta labori
Nil non edomuit numine nixa meo.
Eia age sic quoniam visum tibi maxime Christe,
Hancsaltem querulo tempore confer opem.
Quam superesse facis, facias superesse beatam,
Et prolem nostri surgerelande Ducis.
Da fomenta simul maestos sensire parentes,
Consurgat luctu mens quibus aegra suo.
Da precor et cunctos ipsis sentire labores,
Atea militiae quos habet ista tuae.
Sic tua cum toto populo per iussa ferantur,
Et celebrent casto nomen honore tuum.

Georgio Duci Silesiae, Principi Legnicensi, etc.

Non mihi maternum si Calliopoea vigorem
Addat, et ipse suam donet Apollo lyram:
In mea plectra tuas, Princeps clarissime, laudes
Arbitrer optato posse venire sono.
In te defuncti reparata est gloria patris,
Teque sui exemplar reddidit ille suis.
Idem succedens opibus, virtutibus idem,
Es patriis haeres factus utrinque bonis.
Et tua florenti prudentia canet in aevo.
Quam pius in patriae commoda vertit amor.
Legibus, et placido moderaris pectore cives,


page 94, image: delf0094

Hinc te ceu patrem subditus omnis amat.
Ingenues artes tibi grata est cura tueri,
Et scis hae populis commoda quanta ferant.
Praecipue vera de relligione doceri,
Atque tuos Christi munera nosse facis.
Ut sit in humena pro nobis carne redemptor
Factus et aeteino victima grata Patri.
Colligat ut verbo coetum, sanctoque renatos
Flamine, sylerea sede locare utlit.
Ut nos in cunctis ve ir exaudire periclis,
Quando pios trepido fundimus ore preces.
Felicem populum quite sub Prir cipe discit
Talia, et aeternae regna salutis adit.
Ergo tuis vere celebrontur nomina terris,
Et siont summo prospera vota Deo.
In quimus exemplis merioto tu primus haberis,
Sic tenor it vitae per pia facta tuae.
Da veniam si te coram manifestius ultro
Laud bus exsultans gratulor ipse tuis.
Faum quod emriat, cur non in carucine dicam?
Quod res ostendit, cur mea verba tegan?
O tibi pro meritis ostendere plurima possem,
Grata darem meritis plurima signa ruis.
Nam patnae tangor sub te quae floret an ore,
Natalique meo proxima pene solo est.
Si signis exiguum pro tempore dedico munus,
Accipe pauca weis carmina lusa modis.
In quibus ipsa suas Germania maesta rumas
Deflet, et heu ludo vera querela meo tst,
Nam quod pacisicum te toto pectpre novi,
Materies animo conveni ista tuo.
I et tibi pro voro pacis mollsstima Christus
Tempora, det longa prospesitate frui.
Lic tuni quae fuerinta gnissimwalaude peracta,
Prinpe te dignis laudibus ipse cunam.


page 95

Tu modon: studium tibi promptae despice Maeae:
Regibus antiquis Musa probata fuit.
Cuius non puduit veteres heroas honoris,
Te quoque cum Princeps posse decere puta.
Annus et solitas habet hic clementia vires?
Sic ege, et ôpatriae vive valeque decus.

Querela Germantae de bellis civilibus.

Eloquer? an saevo cessat vox fracta dolore?
Anquaeram [Reg: Anquiram] damnis verba [(transcriber); sic: verbis] minora meis?
Sicca premam duros, inter mea viscera, luctus?
Et stupor obstabit fletibus ipse mali?
An lach ymas quamvis animi generosa cicbo,
Nec satis in lacrimas Rhenus, et Albis erunt?
Illa ego, quae nullis fueram superabilis armis,
Illa ego, quae numquam tota subacta fui.
Quem neque perdomuit virtus animosa Neronum,
Nec quoscumque dabas Roma superba duces.
Auqusto fueram quae formidabilis ipsi,
Militis exciso robore Vare tui.
Ausontae ingentes pressi quae saepe tumultus,
Iuraque compositis civibus aequa dedi.
Cuius, ut ad Solimas Fridenbus sceptriger arces
Nobile pugnaci Marte tetendit iter,
Barbanci validas poluli tremtiere cohortes.
Victores Asiae qui tenuere solum:
Illa ego dilaceror propriis ac vulneror armis,
Et miserae fortem me nocet esse mihi.
Quem men nunc toties rubra combitit herb cruorem
Et quem, ni cesset sors inimica brbet.
Ilum non auquis Geticis ferus hostis ab oris.
Non aliquis rapido proterit Hunnus equo.
Turpiter ipse meo se tingit sanguine alumnus:
Aggravor et mater fetibus ipsa meis.
Quos operi soecunda, psemor quod Martiamist
Pignora, tot plagas conqueror esse meas.


page 96, image: delf0096

Cui querar? aut supplex quo verba precantia vertam?
Expediam fausto quo mala tanta Deo?
Sive Deo mea vota feram Deus acer in iras
Aestuat, et iusto vindice piessa gemo.
Seu feriam maestis mortalia corda querelis.
Quos orem, vigilant in mea damna mei.
Exorem citius crudele in viscera vulnus,
Inque ruinosas flammea rela domos.
Exorem citius caedes, avid asque rapinas:
Quam mihi quae parcat, quaeque sit aequa, manum.
Tam manus externis utinam sic saeva meorum
Hostibus, excidio quam bene prompta meo est:
Iam mihi, qui Scythicis Europam territat armis,
Capta tyrannus atrox ultima Bactra daret.
Hunc ego, confiteor, timui p oiectior aequo,
Vei pro vicinis anxia facta meis.
Extimui ne saevus iter molitus ab illis,
Tangeret igne meos iam propiore lares.
Nunc velut oblitae cedunt venie ntia longe
Spicula, pro foribus verior ignis adest.
Sollicitor potius, nil saluum posse relinqui,
Inferat audaces in quod et ille manus.
Eumenidum redeas excite cubilibus atris
Attila, quas perdas, addubitabis opes.
Tu quoque fi venies Scythicis armate venies
Turca quid in vacuis depopulator ages?
Usque adeomiseri certant praevertere nati:
Nec manet heu strages ista ruina tuas.
Memiseram, quae non externi vulnera teli
Exspecto dextra conficienda mea.
Me miseram, cui non ad clades ulla supersunt
Integra, quo peream cui nihil esse grave est.
At poteram melius per me tunc ipsa perire,
Perdendi nullos cum nihil causa foret.
Non bene Roma potens civilibus aestuat armis,


page 97

Crasse gemunt manes donec inulte tui.
Romanas aquilas Romana reposcite tela,
Et Parthum refugi nil iuvet usus equi.
Alta cadat Babylon Latiis spolianda trophaeis.
Hic melior vestri sanguinis usus erat.
Pannona Germanis quid tellus ossibus albet?
Illa quid est nostro sanguine pinguis humus?
Quid furit assidue regionibus hostis in illis?
Quid fuit a rigidis cincta Vienna Getis?
Barbara quid Rheno iuga ferre minatur ab Istro?
Imperii praedo quid cupit esse mei?
Hei mihi quid vinctis trahitur plebs captalacertis?
Virque dolet nupta, nupta dirempta viro?
Cur aliquis dulci divulsus ab ubere matris,
Flens puer in duram praecipitatur humum?
Cur ibi ab hamatis veniunt impune sagittis
Vulnera et in miseros fata licenter eunt?
Ah dolet et nimium res est horrenda relatu.
Illic Christe tuus contemeratur honor.
In tua successit Mahometes regna triumphans,
Fabula tu populo cogeris esse truci.
Perfidus abiecit tua quisquis nomina laudes:
Obruta fert durum turba fidelis onus.
Crescere in auxilium patriae quae debuit aetas,
Instruitur patriae bella movere suae.
Et pariter coecis vincta im pietatis habenis,
Excidit e veri cognitione Dei.
O scelus, ô nimium vindictae lenta potestas,
Huc decuit vires surgere posse meas.
Quo mihi iactantur fortissima pectora frustra?
Semper in haec dum sic bella videbor iners.
Sistite privatos iam fortia pectora motus,
Inque bona causa vestra sit ira potens.
Pro populis Christi pre ciosa morte redemptis,
Proque redemptoris nomine bella vocant.


page 98, image: delf0098

Fratribus et toties solatia wittite coesis,
Quos mea produxit, Pannona condit humus,
Infelix surdasn odulor quid carmen ad auris?
Dum luquor attonitas verberat hasta genas.
Et fragor a captis mihi moenibus obstrepit ingens,
Et sonat icturo machina torta globo.
Atmemini, nuper me lenior aura ferebat,
Et mihi spes magnae prosperitatis erat.
Cum repeto paucos, quos egi cultior annos,
Heu doleo florem sic abiisse meum.
Inscia Parbaries terras oppleverat omnes,
Gloria doctrinae tota sepulta fuit.
Mox erat horribili pietas oppressa ruina,
Falsa superstitio est credita vera fides.
Cum subito fausto me lumine Christe revisens
Ingemis, et toto corde misertus ades.
Conspicuae redennt detersis sordibus artes,
Conspicuum pietas sustulit alta caput.
Dil quales vidi exsultas, mea lumina, natos,
Heroum vere dixeris esse genus.
Non illis stulto Persarum copia fastu;
Sed veris aderant pectora culta bonis.
Musarumque decus cum relligione studebane
Fundere purpurei solis in omne latus.
Undique concurrit studiis delecta iuventus,
Inque novo laetus puluere quisque volat.
Ac veluri blando per amoena vireta susurro,
Florilegae passim dispatiantur apes:
Aut liquidas dulci distendunt nectare cellas,
Et varium cerco foedere feruet opus.
Sic mea per campos doctrinae ingressa patentes,
Diversis pubes est operata viis.
Iam quidquid clarum Romano Tullius ore,
Prod dit aut tereti Graecia decta sono:
Quaecumque Hebraei condunt mysteria vates,


page 99

Discere praecipuus mentibus ardor erat.
Non decus historiae, non oratoria virtus,
Aoniae in tenebris non latuere deae.
Pars recolens veteris praeclara reperta Cononis,
In superas arces ardua sensa tulit.
Et geminas, caeli quibus atria scandimus, artes
Edidicit, curas voluere suera graves.
Denique naturam quae sparsa theatra per omnem,
Ingenuae faerat noscere mentis opus.
Non medtcae vires. non sacra volumina legum,
Non latuit sanctam cartha professa sidem.
Tunc ego quae dudum Germania dicta fuissem
Barbara, culta meo flore videnda fui:
Tunc ego non solas belli celebranda per artes,
Pieridum nutrix sed quoque docta fui.
Tunc ego iam veteres aequare videbar Athenas,
Roma tulit vivo et quod Cicerone decus.
Et certe maior, si sacra oracula spectes,
Et mihi saluifici cognita sensa Dei
Sic mea iam poterat dici Respublica felix,
Et felix Christi sic mihi coetus erat.
Pacis adhuc dulcis species mea dona fovebat,
Si qua fuit, subito turba repressa fuit.
Seu ea civilis contentio munera vitae
Laederet auripsum relligionis opus.
Illic obstabat solertia magna regentum,
Hic fuerat docti vox operosa viri.
Quid memorem? quanta meus indole Carolus ibat,
Imperii dederam cui sacra sceptra mei.
Hunc ego sperabam coniuncto fratre potenti,
Posse mei floris perpetuare statum.
Non dee: ant alii quorum spe mater ovabam,
Laeta nimis tales progenuisse Duces.
Et mihi spondebat quiduis notissima virtus,
Et probitas animi, consiliique virgor.


page 100, image: delf0100

Ergo tam laetis heroum soribus aucta,
Face domi optabam, Marte valere foris.
Concordes (inquam) proceres mea viscera regni,
Concordes matrem quaeso levate piam.
Sime miht, quae debent regnis felicibus esse,
Otia sit sospes qui modo coepit honor.
Laeta per ingenua placidum caput enerat arter,
Pendeat et lummi voce iuventa Dei.
Iura meas vigeant et disciplina per urbes,
Haec curam vitae vita perennis agat.
Intera gratam me conservante quietem,
Vestra pharetratus sentiat arma Getes.
Discat et imperii iam cautus frena timere,
Raptaque submissa reddere regna manu.
Qui nunc et Christum, Christi et delere ministros
Nititur, infandi publica causa mali.
Haec mihi quis potuit praefractor esse locutae?
Quis mea non matris candida dicta tulit?
Dii quales plausus procerum, quae pectora vidi,
Pars melior certam visa dedisse fidem.
Ah memini, et quaedam praesagia grata dabantur,
Nesein qui vatum rumor obortus erat
Iam persnasa fere iam tum paeana canebam,
Quisque sumus voto credula turba suo.
Qui mihi dixisser quae nunc experta fatigor,
Et vere nimium quae mihi dicta forent:
Anticyras vati vovissem irata severo,
Incidere et capiti talia fara sue.
Heu nihil huwanis fas quenquam fidere rebus,
Labitur incerti, sors revoluta rotis.
Dencit elatos deiectos mobilis effert,
Inque suo firmum nil sinit esse statu,
Quo magia accrevit sollda radice posestas,
Quo magis in colsum culmen aguntur opes:
Hoc graviore venit clades taeterrima lapsu,


page 101

Et moles casum non sinit esse levem.
Cum bene defensa est infestis Graecia Persis,
Asseruitq gravi libera colla iugo.
Iam poterat divae reparato munere pacis,
Cultibus et vitae sospes ut ante frut.
Non sinit hoc latis discordia feruida rebus,
Livor et in civem mutua bella serit.
Quae potuit concors ingentes frangere vires,
Ipsa suae demens concidit ense manus.
Persa diu tumidos erecto vertice fastus
Gesserat et domitis gentibus acer erat.
Instat Alexander fatalia tela coruscans,
Obicit heu fluxas hic dominatus opes.
Ibat ounas victor, victoria perdidit illum,
Inque suis regnis occidit anre diem.
Consurgunt proceres, coecique cupidine regni,
Mutua dissidiis sunt laniena suis
Ac velut effosso Polyphemus lumine fertur.
Et titubant coecis grandia membra modis:
Sic ubi sublato vaga rege potentia nutat,
Acta procellosis motibus illa ruit.
Roma tuos taceat quae fama maligna triumphos?
Pene triumphati tu caput orbis eras.
Ut tamen in summo late tua gloria sedit,
Gensque tulit fasces vel illa tuos.
Quam non Pyrrhe ulaes, non Hanibal impiger armis
Ferdere, concussit civicus ipse furor.
Me quoque quid tantum voluistis crescere Divi,
Si crevi damnis pinguis et aucta meis?
Cur mihi non prisci permansit temporis horror?
Curue meo coepi mitior esse solo?
Cur non sum Tacito qualis male culta fuisse,
Atque scatens aliqua rusticitate legor?
Si mihi mundicies eivili sanguine constat,
Hei precio merces est minor ista suo.


page 102, image: delf0102

Barbara nunc potius, dum casta et candida dicar:
Barbara simitanta dum modo clade vacem.
Spe sui martis, fateor studiosa cruenti,
Et ruere assuevit miles in arma meus.
Sed mea collidi discordi vicera motae,
Im mea fata meos, et sua fata rapi:
Hoc ego sustineam si belli tristis amore,
Quis putet humana me ratione regi?
Tunc mihi barbariae non centum nomina vellem,
Sed tua vel soctae dira Megaea dari.
Ah misera et tantos nequoeo compescere fluctus:
In quibus heu nollem naufrage iactor aquis.
Quid mihi nunc prosunt quae tot collecta tenebam
Commoda? quo mihi sors insidiosa fuit?
Si mihi blanda dabas savum fortuna venenum,
Poemnet his donis abstinuisse minus.
Pauper erit facile nec turbida pectora rumpet.
Faupetiem didicit qui tolerare gravem.
Qui modo dises erat cui pleno copia cornu,
Vix patienes idem factus egenus erit.
Scilicet hoc dando mihi munera larga volebas,
Amissis posset ne levis esse dolor
Heu ubi nunc animis crescendi insana voluptas?
Quove paran darum cura recessit opum?
Quot mihi congessi gazas, tot funera gessi,
Haec bona sunt regnis exitiosa meis.
Lurida vae miserae iam tingit coropra pallor,
Et mea stridisonus concurit offa tremor.
Esset adhuc Christi non infima portio regnis,
Pressisset lites si mala turba suas.
Quoque modo periit clarissima Graecia novi,
Et quas sic alias Turca subegit opes
Me quoque si tanto convulsam turbine belli
Viderit, et robur de periisse meum:
Si nihil, exbaustae quod demere possit, habebit,


page 103

Forte tamen bllis adferet ipse modum,
Neve sit hinc aliquis, laceret qui viscera matr
Delendo sobolem cum genitirice dabit.
Quem tamen accusemiquibus indignantia dicam
Verbaiparum matri convenit istud opus.
Heu nescit pietas materna rigescere natis,
Heu nequeo natos dedecorare meos.
Quidquid id est nullum materna infamia laedet,
Sic utinam condi tristia fâcta queant.
Si tamen intueor penitusque indagine mentis,
Ad fontem tanti quaero venire mali:
Publica res agitur: privato nomine nemo
Istius in culpae grande trahetur onus.
Crimina fecerunt quorum pars quisque fatendus
Fecerunt tetricum crimina nostra Deum.
Me miseram nimis est ad clades fortis orgio,
Quis queat irati vim prohibere Dei?
Quid mihi consilium, quid robur proderit ingens,
Si veniens supera desit ab arce fauro?
Ampla meros quamvis Salomonas curia tollat,
Quotque viros, totidem Samsonas ipsa geram:
St tamen abfuerit supremi gratia regis,
Si minus et petulans ob scelus aequus erit.
Haec nihil efficiet Princeps sapientia rerum,
Et vacuum infelix aera robur aget.
Ergo ubi sperabam demens mihi saecula condi
Aurea et in cursu quod pereretur, erat.
Protinus Alecto stygiis emissa cavernis
Ad nova cum gemina coepta sorore venit.
Vipereumque vomens inimica e fauce cruorem,
Prima simultatum semina tetra dedit.
Quid nugax Eridis pomum ferale vetustas
Ingenio fictis conveniente canis?
In me non pomum, sed totus provolat Orcus:
In me fert saevas infera turba faces.


page 104, image: delf0104

Hei mihi quas cerno, feralia monstra figuras
Paene mihi vultu de truce sanguis abit.
Quo ferar exanimis? quae me spelaea recondant?
Mersa mari, an rigidis montibus esse queam
In mea si stygias vibrari corpora flammas
Contigit, et rabies non feret ista modum.
Quid meus ô miserae status hic a funere differt?
Hic mihi iam vivae tristis Auernus adest.
Tantale quod mediis ares ieiunus in undis,
Saxa quod Aeolides usque reversa rotas:
Sistite iam vestras defessus uterque querelas,
In vestrae subeas nostra querela locum,
Ipsa meis patior Cocytia spicula terris,
Pro regnis Erebisunt mea regna mihi.
Ipsa ego sum vere Tityus quod dicitur esse,
Et mea continuus viscera vultur edit.
Progenui bellis, bellis mea parturit aluus:
Et mihi in has sterili non licet esse dapes.
O ego quo scelerum progressu perdita veni?
Haec potuit meriti summa fuisse mei?
Sic mea vastari decuit, sic omnia verti.
Quae potui verbo segnior esse Dei.
Quae velut heu surdas admisi cuncta sub aures,
Quae ia cui vitiis semisopora meis,
Qua cum pro tanto deberem munere grates,
Contemptum demens maxima dona, tuli,
Quae, quibus officiis debebam sacra fovere,
Illa lucris habui posteriora meis.
Quae squalere meos misere sum passa ministros
Dogma salutiferum qui docuere rudem.
Eheu non odiis etiam moderata nefand s.
Sicubierant monitis iurgia facta piis.
Ah mea quam leviter tetigit praecordia doctus,
Artibus est habitus quam mihi vilis honor,
Qui mihi narraret Respublica floret ab istis


page 105

Artibus, has artes sedulitate fove.
Qui mihi narraret decernito praemia doctis,
Et face opem studiis turba docenda ferat.
Hunc ego derisum secura fronte remisi,
Visa mihi dici res puerilis erat:
Plus ludis intenta fui plus grandibus hastis,
Maior erat laetae cura ferocis equi.
Qui mea farciret multo convivia risu,
Ille mihi docto pluris habendus erat.
Pocula pro stu diis iuvit tractare severis,
Venandi lepores promptior arte fui.
Hei pudet et suunt haec matronae dissona factis,
Extimui nullum luxuriosa nefas.
Ebrietas certamen erat laus summa bibendi,
Omnibus acceptus crapula foeda iocus.
Quaeque fui quondam pugnax Germania dextra,
Nunc didici ventris mollia bella sequi.
Et tamen ex toto nenon quoque strenua dicar,
Experior vires in mea fata meas.
Caerera quid memorem, quae sunt mihi gesta proterue,
Quaeque pudicitiam prostituere meam?
Quis modus esse potest si cuncta rapaeiter acta,
Turpis avaritiae probra referre velim?
Vendita sunt precio Celtis, oppressaque fraude est
Urbs quae de metii nomine nomen habet.
Quae mansit semper Romana Colonia postquam
Virtuti cessit Caesar lule tuae.
Hic spersit Clemens doctrinae semina Christi
Anditor Pauli qui fuit atque comes.
Quid mala quae dederit vaesana syperbia, dicam,
Et misera feruens ambitione furor?
Omnia non possum mihi quae nocuere referre,
Oceano dubito toto mala posse capi.
Una tamen totum comprendit summa tenorem:
Plena iacens scelerum punior ante Deum.


page 106, image: delf0106

Ah Deus ante tuos durum est consistere vultus,
Quo ferat? hic iudex omnia rector habet.
Huius ut effugiam regnis loca nulla supersunt,
Cuncta sua solue sub ditione tenet.
Si tamen ut merui, miseram consitere nolis,
Adsum promissi freta faucre tui.
Ipsa Deus merui, tua quae sanct issima sprevi,
Eloquiis illis orba subire necem.
Horrendis iterum merui submerse tenebris.
Nescia iusticiae, lucis et esse tuae.
Gratia desertam tua quam permitteretorce,
Ipsa minus grato pectore digna fui.
Sic periere suis Solymae cum civibus arces
Gensque Palestinis tota recepta iugis.
Sic celsae Lybies, Aisae sic divitis urbes,
Sic periit verbo Graecia cassa tuo:
Ut mea me meritam clamant delicta perire,
Quam sprevi, expertem vocis et esse tuae.
Hei mihi causa parem me pessima reddidit illis.
Poena velit capiti lenior esse meo.
Nota quidem miserae nimium timoraggerat ipse,
Aspera iudicii mi Deus acta tui.
Et tibi qui coeco scelerum peccata furore
Puniat, est rigidis poena pavenda reis.
Tu sinis errorum densa caligine mentes,
Involui, lucis quas minus urget amor.
Tu sinis ut reprobis petulantia crescat in ausis,
Addat et exitio concita vela suo.
Ergo ubi iam numeros rabies habet effera plenos,
Ergo ubi culmen atrox contigit impietas:
Ipse pater totas absorbes funere gentes,
Orbataeque cadunt agnitione tui.
Heu heu praestiterat iucundi lumina Solis,
Et numquam rutili tecta videre poli:
Quam tali in poena, vastaque voragine mergi,


page 107

Noticia avelli quam Deus alme tui.
Non querar ulterius manantes sanguine rivos,
Oppida robustis non viduata viris.
Non immissa meis incendia noxia tectis,
Non mihi quod palchrae diripiuntur opes.
Et si qua possim fletus inhibere meorum,
Nuiia suum coniunx defleat orba virum.
Non mater natum, non carum nata parentem:
Pupillus tacite vulnera quisque ferat.
Caedibus in mediis stantes ululare vetarem.
Quos trepidos aetas sexus et ipse facit.
Sed mea si quaerunt pietatis bella ruinam,
Si virtus omnis sic labefacta ruit.
Sique cadunt pulchrae sanctis cum legibus artes
Si plusquam miserae vita ferina redit:
Haec bona non possum leviter casura dolere,
Clara quibus terris, simque beata polo.
Hac Deus in causa clamantia pectora iacto:
Haec mihi sollicitos res facit esse metus.
Et novi, quis sit violentis fructus in armis,
Et novi dete quid meruisse queam.
Fallitur in castris, qui viverere posse Camenas,
Praeque tuba, credit, verba sonare Dei.
Fallitur institui qui dulcia pignora recte,
Hiclibertatem iuris et esse putat.
Ergo quod in festis iaceo cingentibus armis,
Et tua quod trepidam me Deus ira premit.
Sim lapis hoc si non penitus consterner utroque
Sim lapis, hic mea si scire pericla negem.
Quae memini multis ereptum dogma salutis,
Cum dedit offensae gratia vicat locum.
Quae va cuas isto nunc specto munere terras.
Praecipuas quas hic maximus orbishabet.
Non mihi de simili fato sic digna timebo?
Non mihi, quae patior, solicitamen erunt?


page 108, image: delf0108

Ardua quis superi capiat miracula regis?
Per terras huius sermo viator obit.
Auolat ut nubes dubiis agitantibus Euris,
Quoq fuit, nunc sunt impia regna loco.
Pene pererrato me tandem contigit orbe.
Heu si sum longae non ego meta viae.
Si votum Satanae trucis impletura relinquar,
Quae tua sit video machina dire Satan.
Finis adest, iustum sentis instare tribunal,
Iam tuus accipiet ferrea iura furor.
Ante cupis flammas animi saturare ferocis,
Ante tibi ex aliqua strage trophaea petis.
Si mea pernicies in te modo vertitur uno,
Vae mea iam fuerit vendita tota salus
Iam mihi saluisici non manserit unica verbi
Syllaba non animo corporibusque vigor.
Omnia lethaeas tecum transferre sub undas,
Mox fuerit mentis prodiga cura tuae.
Haec ego quod merui sime Deus alme relinquis,
Et praedam atanae me sinis ipse trahi:
Non habeo iustae quod firmiter obloquar irae,
Cogor et admissi pondera ferre mei.
Si tamen ô trepidam terroris imagine tanti,
Si tamen ô fractam respicis alme Deus:
Ad te sustullo supplex manantia fietu
Lumina te facilem corde gemente voco.
Non mea quod meruit dementia perfice lapsae,
Sed suadet pietas quod tua mitis age.
Non Phlegetontaeus qua praedo cupidine feruet.
Sed si huic hostis qua ratione, vide
Non quod in eventu iam quaedam signa vagantur,
Sed quod tu vindes, sim relevanda, memor,
Ah mea quam gravibus mens fluct at anxia curis,
Ah mea quam caepit spes minor esse metu.
Ah pereat, quae me levitas secura fcfellit.


page 109

Nunc scio quid cauti sint in agone metus.
Nun mihi qui possit solamina mitia ferre?
Nunc mihi, qua recreer qui dare possit opem?
Quo mihi materia, lucta est maiore salutis,
Quo plus iacturae vita perennis habet:
Hoc magis anxifico trepidant mea corda tumultu,
Hoc magis incertam turbo volutat atrox.
O venias tandem, venias placidissime patris
Interpres gratos Christe dature sonos
Grandibus inscribam responsa adamantina signis,
Pollicitis surget mens mea viva tuis.
Si modo vivificus qui spiritus halat utroque,
Adsit, ab his multa fruge refecta ferar.
Tum mihi narrari velut alto ex aethere credam:
Vive, tuo facilis demoror ipse solo.
Ipse meos coetus mediis conservo procellis,
Et mihi collectas nemo revellet oves.
Impia multiplices habuit ludaea ruinas,
Cadibus, et vario plena dolore fuit.
Hic tamen exiguam texi mea viscera, turbam,
Qua possem nasci, tectque mater erat.
Ut prius adveni qui me coluere, repertis,
Servaram verbi quos in amore mei.
Sic meus inveniet reditus mea dogmata fassos,
Sincera custos sum quibus ipse fide.
Non ego testatus, venturi praescius aevi?
Non ego praemonui vaticinante sono?
Tem pus adest huius moles quo maxima mundi
Tota laboranti debilitate gemet.
Turbati facies tristabitur horrida caeli:
Ora tegent maestis Lunaque solque notis.
Tristia defectis labentur viribus astra.
Hic quoque erunt miris signa videnda modis.
Maiores solito venient super alta procellae
Aequora, quassatum subsilietque fretum.


page 110, image: delf0110

Difficilis tellus operosis facta colonis
Cernet in humano multa dolenda grege.
Arida deformi soluentur corpora tabe,
Omais in aspectu praemonituque mali:
Communis populos angustia serpet in omnes,
Elidet multos arctior ille status.
Tunc nihil illicitum sibi turba prophana putabit,
Tunc scelerum finis, nec pudor ullus erit.
Tunc mihi rara fides caelo aspicierur ab alto,
Et pietas omnis, nec male fictus amor.
Bolla gerent gentes fraternaque foedera rumpen?,
Nullaque tam sancta est copula quin pereat.
Haec tamen afflicto facies miserabilis orbi
Quo venit optato tempore portus adest.
Alma salus celeres ad metam torquer habenas,
Per medias mundi labitur illa minas.
Ac veluti cum terra novum decus induit anni,
Gramineoque leves vestit honore toros.
Cum florent herbae. cum gemmas explicat arbos
Venturae meditans fertilitatis opes:
Agricola incanam mulcens ad pectora barbam
Concipit aeterno talia vota Deo.
Haec etiam hibernae traduximus otia vitae:
Cessit mutato sidere tempus iners.
Arua dehinc laeti pulchro sub sole colemuc.
Da segetes largas, das bona signa Deus.
Sic te cuncta pie pubes agrestis adoret
Plenaq nostra tui messis honoris eat.
Haud aliter species naturae effeta labantis,
Constantes animos ad meliora vocet.
Aeterna approperat formosis messibus aestas,
Haec mala sunt veris flos velut ille novi.
Verna quis aestatis nale sanus nun cia damnat?
Horroris causam quis putat esse sui?
Degener et nimium sit fidis mentibus ille,


page 111

Cui gravis ob modicum vita perennis onus,
Qui seritis maesti, quique imbribus arua rigatis,
Luminibus tumidis quos facit ire dolor:
Postmodo iubilea saltantes voce metetis
Munera per vestrum multiplicata solum.
Tempore quod paruo sub maestis laeta recondo,
His quoque sub maestis discite laeta sequi.
Sustinet aeternum diffidens perdere regnum:
Qua non vult animae perfidus ille suae est.
Nam tides aliquando meis experta loquelis?
Num te qui monui vulnera, testor opem?
Fide vel ante tibi fractus labatur Olympus.
Quam mea dem rapidis irrita dicta Notis.
Sit tibi stat vere resipiscere certa voluntas,
Et patet in vitiis paenituisse tuis.
Si rogor, et vere fieri mihi dedita poseis,
Si cruciat verbi te sitis ista mei:
Huc ades in cunctis mihi defendenda periclis.
Quod petis, in promptu nobile munus adest.
Tu modo vive meo cunversa ac nitere verbo,
Ut mea permaneas, et velis esse mea,
Sio tibi post paucos, quos haec habet hora, dolores,
Grata redempturae regna quietis erunt.
O tibi quas reddam tali pro munere grates?
O quo, Nate Dei tollar amore tui?
Tu dictas miserae placidum solamen ad aures,
Da precor hoc fructu non pereunte capi.
Imaque ego materna mea convoco pignora voce,
Iamque per hunc oro, quo lature, sinum.
Perque animae dulcem, quam sperat quisque, salutem,
Per qui nos finxit, servat, amatque Deum.
Per quae baptismi suscepta professio voto
Nos huic unanimi relligione ligat.
Per sacra militiae Sathanam quae foedera, perdant,
Ob mea qui stygiis damna trium phat equis:


page 112, image: delf0112

In meliusreferant communi pectora fructu,
Nec mala stirps voto dissona matris eant.
Pacis inire viam, pacem reparare laborent.
Et tantum vexet Mars meus hostis agros
Nondum defuerit subigendus Turcicus ensis,
Quo Christus signis dux praeit ipse suis,
Arma foris multa pariant cum laude triumphum,
Legibus et Christo sit toga sacra domi
Si tamen admonitus aliqui sprevere salubres,
Si nullum pondus verba parentis habent:
Eheu sincero testor voluisse favore,
Omnibus expromptam testor adesse fidem.
Sponte perire sua non est avertere cuiquam.
Qui perit, ille sua postmodo sponte perit.
Qua tamen exigua tibi sum quoque parte superstes,
Quo sum de membro sanior ipsa mei:
Sic tibi sim numquam de toto planta recisa,
Accipe relliquias optime Christe meas.

BRUNONIS SEIDELII QUERFURDENSIS.

Dictum Keiserpergii.

OLim fuerunt aurei sacerdotes,
Et lignei calices. sed aureos contra
Calices habemus, ligneos sacerdotes.

Odorio.

Cygnus tu tibi candidus videris:
Coruus sed niger omnibus videris.

Ad Omelliam.

Te petere uxorem miraris Omellia nullum?
Quae sit vera volo dicere caussa tibi:
Nemo sibi talem cupit associare puellam,
Quam possit matrem iure vocare suam.


page 113

Iocus.

Superatus in iudicio qui fuit reus
Conversus ad suum inquit adversarium:
In aquis videre te genu cuperem tenus
Stantem, Quid inquit hic noceret id mihi?
Respondet alter: at sub undi sit caput.

Ex Plinii libro 14.

Ergone delectat tantum nos cura bibendi,
Nec quidquam nisi nos sumere vina iuvat?
Quin etiam studio potandi sumimus illa,
Quae cupidam possent exstimulare sitim.
Turpe quidem dictu: multos haurire venenum
Non pudet ut crescat foeda libido gulae.
Vidi ego qui nudus vim properabat amore;
Ac vestis poterat non memor esse suae.
Multi si quid habent tanta est insania, stantes
Potant; ut sedeant est mora longa nimi.
Pocula cum manibus rapiunt quae maxima cernunt
Faucibus intun dunt mox revomenda suis.
Hoc opus est artis: nec poti verba tacere
Possunt in iugulum quae reditura ruunt.

Ad indoctum bene vestitum.

Te vestis precor an facit superbum,
Ut nomen tibi vendicare docti
Ausis? falleris ô amice multum:
Vestis non habet eruditionem.

Ad Furem.

Milia furatus, decimis placabo Tonantem
Dicis. et hoc tanto munere purus ero.
Obtuleris illas, sed fur tamen ipse manebis,
De furtis donum non amat ara datum.

De imperito venatore.

Cauta venatorem fugiens ad nota recurrit
Vulpes quae dudum foderat antra sibi.
Hanc quidam stulto capiendi captus amore,


page 114, image: delf0114

Nil profecturas mittit in antra manus,
Dumque putat cauda se vulpem posse renere,
Arripit ipsius mordicus illa manum.
Forte sed arridens ait ex adstanubus unus,
Haeret an in manibus praeda petita tuis?
Ille iocum fingens: ne quaesoludite. dixit;
Vulpem non teneo, me tamen illa tenet.

Medici facetum dictum.

Vir quidam malus improbus scelestus,
Aegrotans medicum rogat facetum,
Ia quo vena loco queat secari
Recte. nescio dixit ille (vultum
Verbis addidit et suis severum)
Quaerenti bona namq vena roto
Est in corpore non mihi reperta.

De Moro.

Quod barba ruffo crine cernitur Mori,
Friderico similem se putat imperatori,
Et Barbarossa nuncuparier gaudet.
Nec errat: hoc probatur omnibus nomen;
Sed ultimis in syllabis soloecismum
Multi facientes nomen aptius reddunt,
Pro Barbarossa namque Barbarus dicunt.

De Euclione.

Senex avarus Euclio timens servus
Ne forsan in cella sitiens bibat vinum,
Aquis referto mandat ut ore descendat,
Illas et expbat reversus ex cella;
Gunasse ne puteture dolio lymphas
Sagax habuit sed ille servus occultas:
Ac quando satis vini bibisset. os illis
Implevit. et expuit domino suo coram,
Semper dolum dolus callidior eludit.

De Milone Crotoniate.

Saepius e claro remeavit victor Olympo,


page 115

Et tulit ut meruit, laurea serta Milo.
Non humero posuit cursu defessus anhelo,
Dum stadio toto sustulit ille bovem.
Arboris excusso cuneo sed findere truncum
Dum valida sperat se quoque posse manu.
Partibus ambabus rima coeunte tenetur,
Praedaque crudeli fit lanianda lupo.
Quâ re quisque, Deo non fortunante superbit,
Hac perit, et proprio corruit ipse bono.

De aedituo

Aedituus templi cuiusdam clave solebat
Claudere ferratas et reserare fores.
Ac fait horarum solitus componere pondus;
Redderet ut feros machina certa sonos.
Arguit hunc quidam, quod falsas temporis horas
Ire sinat, nec opus corrigat arte suum.
Ille refert: mea non haec est stultissime culpa;
Sed facit incerto limite Phoebus iter.

Iocus mariti.

Vir malus uxorem graviter pulsare solebat,
Et nimium crebro verbere largus erat.
Admonitus tamen est, sanari in coniuge mores,
Quam verbis, melius non potuisse, bonis.
Ille sacro feriens muliebria pectora libro;
Non ait his verbis sunt meliora mihi.

De Olea.

In fossam quercus oleae cum pangitur ârbor,
Fertur tum radix utilis esse nihil.
Robore sic premitur Christi doctrina potentum:
Semper plus vero vis inimica valet.
Atque Euangelium nullo fert tempore fructus,
Cum regis formam doctor habere cupit.

Canonicus.

Quidam piger Sacerdos, nobilis tamen,
Cum constituto tempore precandum foret,


page 116, image: delf0116

Graecae recitans ibi ille linguae literas:
Has accipe, dixit, literas quaeso Deus,
Horas et inde tibi canonicas effice.

Melandro.

Casus libenter confero tecum meos:
Levatur hac collatione pars mei
Doloris ingens, par suo gaudet pari.
Linguam seni senex habet dulcissimam,
Puero puer, est et femina grata feminae,
Aegrotus aegroto, vir oppressus malis
Acceptus est viro simile experto malum.

De Moro.

Fecerat urina moro formica dolorem,
Dum iacet et dulci membra sopore fovet.
Excitus ille sed, ad captivam protinus inquit;
Te non vulgari morte perire decet.
Et srobe defodiens ait hic tua fata subibis,
Hic iaceas tumulo viva sepulta tuo.

Eiusd. generis.

Forte sub aestivo geminorum sidere quondam
Egressus patrio flumine cancer erat.
Ac procula ripa viridi dum ludit in herba,
A quodam fertur praetereunte domum.
Is pecus ignotum cernens miratur at eius
Acri perstringit vulnere chela manu.
Tum vero cancrum medio sub flumine mergens,
Bestia sic ergo sic moriaris ait,
Ille sed incutiens caudam plaudebat in undis,
Et fatuo mortis talia signa dabat.


page 187

ADAMI THEODORI F. SIBERI

Feriis natalis.

QUae reparat reoseum mora Solis ongior orbem,
Lux adolescentes quae iubet ire dies?
Nunquid in occiduo tandem se protulit ortu
Ille Dei splendor primigenumque iubar?
Sic est ipse oriens ex alto disicit umbras,


page 188, image: delf0188

Et nitida tenebras fulgere luce facit.
Ipse seranat humum praefulgentissimus, ipse
Ingerit aeternos, et sine nube dies:
Atque Orci crassa penitus caligine mersos
Irradiat, Iuci reflituitque novae.
Et passim miseris hac et palantibus illac,
Securum recta vadere monstrat iter.
Salue festa dies; qua non augustior olim
Altera caeruleis extulit ora vadis:
Qua non ulla magis votis optata piorum.
O ter felicem laetificamque diem!
Induvias catnis nostrae conspexit mictum
Lactere infanti conditione Deum.
Ut supera sacer allapsus virtute martat
Spiritus, et Mariae viscera faetu fovet:
Ipsaque sub decimae veneranda silentia Lunae,
Signata gignit virginitate marem:
Iessaea de stirpe marem, quam semine primo
Thariades iactat progenuisse pa er;
Totque propagarunt felici ab origine creti
Isacides reges, Isacidesque duces.
At non auratis laqueata pulatia rectis,
Athalicaeque trabes, Taenariumque solum:
Carice congestum culmen cannaque palustri,
Vix tugirii vile praebuit hospitium.
Pro segmentatis capiunt praesepia cunis:
Sternunt puniceum tenuia scruta torum.
Sancte puer: numquid tremulis vagitibus auras
Imbuis, et salsis oscula Iacrimulis?
At non tam rigido laedit te frigore bruma,
Non tenerum affurgens atterit herba latus.
Nec tam sollicitis obnoxia vita periclis.
Et capiti obveniunt quae mala tanta pio:
Quam te cognatae guntis male habet scelus, et quam
Effrenis mundi crimen in omne furor.


page 189

Parce tamen: blandumque tui ridentis ocellos
Aspiciat potius suspiciatque pares
Iam tua sidereae plaudunt nata ia turmae
Et tota aligerum cantibus aethra sonat:
Gloria celsa Deo, terris pax et bona sensa
Humano generi: gloria celsa Deo,
Corda meium ponant: en vobis gaudia porto,
Gaudia perpetuos firma futura dies.
Natur enim est hodie Servator Davidis urbe,
Inclita qui Domini munia Christus habet.
Nec mora Christi parae visunt cunabula noctis,
Queis verssare gregis lanea septa labor:
Poastorumque ducem unerati poplite flexo
Rustica granti carmina voce canunt.
Mox aderunt Proceres Nabathaeo a littore, Regum
Regi ut tergemino munus honorem ferant.
Nos etiam cunis devota resoluimus ora,
Et pote qua grati naeniolam accinius.
Gloria celsa patri sit celsaque gloria gnato,
Flamini et amborum glroai celsa sacro.
Composita recreet terras concordia pace,
Firmet et invicto robore corda fides,

Epiphaniis.

Sancta redemptoris cunabula visere Christi
Quem pius aethereo nomine raptat amor?
Suspice non noto radiatum vertice sidus,
Ut certum incerte limite tendat iter;
Ut caeliaccendat raris fulgoribus arces,
Lustret et Eoas, octidu sque plagas,
Non illud noctis nigrantes conserit umbras.
Lumine et in partem signa minora iuvat:
Ipsum illum eximium vocat in certamina solem,
Tem perat et medio non minus axe diem.
Magna minorque ferae, quamquam subiisse retortis
Insese metuant stexibus Oceanum:


page 190, image: delf0190

Non raro tamen obiecta pice nubis aquosae
Dediscit siccas illaque et illa faces.
Sidus at hoc nostrum ceu pronos nescit abortus,
Sic penetrat nimbos. exsuperatque nives.
Servat inoffensum condenti lumen honore:
Cui cedat gemina Lucifer ipse rote:
Cedat, et astrorum quantum est, submittere certet
Huic uni radios, sole favente, suos.
Ah procul absistat feriali ardore Cometa,
Et tristes tollat sanguineasque minas.
Nuntiat hoc sidus tantum concordia pacis
Foedera, quae numquam soluerit ulla des.
Nuntiat et reparata pii commercia caeli
Terris. quae videat invideatque Satan.
Fulge serenato Iacobia sidere flamma,
Quod facis, in cunas officiosa Devi.
Iamque effunde iubat totum, atque immobilis haere
Ipsa, creatoris devenerata caput.
Ecce tuum auspicium Eoa regione secuti,
Quos clarant magices nomina siga. viri:
Seu schola fatidici Danielis Pe sica mittat
Illos; posteritas seu Balaame tua.
Ut gaudent, requiemque viae, calaemque laborum,
Regis ludeae strata reperta novi!
Ut flexu puerum capiti reruerenter adorant
Procidui, et sanctis oscula dant labiis!
Ut pro se terna thesauros sorte recludunt
Quisque locupletes exonerantq sinus!
Divitis hic auri promit grave pondus aceruos
Thuris at hic stactes hic et olentis opes.
Omnes fulgidulos pueri admirantur ocellos,
Fulget ut Engadici rubra siliva meri.
Omnes candidulos deutes ebore admirantur:
Ut candet niveus lacte tepente calix
In quorum par est nos ire exempla; fateri


page 191

Et Christum augusto regis honore Deum:
Cuncta cui dara sit per secla immensa potestas,
A patre qua caelum, qua matia alta patent:
Inde sacerdotem, aeterno qui thuris odore
Humano pacem conciliet generi.
Denique mortalem, sed cui corruptio nullam
Labem im portarit, Tartareasue moras,
Quo minus aethereas victor remearet ad auras,
Conderet et vitae secla beata novae:
Quae lustrata fide, divini et flaminis igne
Officisque piis dedita corda manent.

Ad Theodor. Steinmezium.

Nunc est, nunc animo, verborum et honore favendum,
Non secus ac fratris res sit agenda mei.
Tu meus alter enim, exoptata ô nuntia nobis:
Venisti patrios sospite sorte lares:
Ausus per vada salsa, per horrida tesqua solcrum
Sectarii studii libera iura tui.
Itala qua tellus, qua tellus, Anglia quaque
Explica? ingentes Gallia terra sinus;
Et qua, non vilis quae hodie Maurotia cedit
Belgia, Apollineis Mercuriique bonis
Tali nimirum facie se ostendit honestum:
Hac forma virtu conspicienda nitet.
Hinc amor in varias sese incitat igneus artes,
Quc recta Genii vis bene s. ada vocat,
Cuique suum sensum genitor fraterque medentum
Hic est, ille fuit gloria rara tuus.
At tibi anhelanti placitum est penetralia legum
Astraeae sanctas ire redire viast
Et mactare novis titulis insignia prisca;
Fulgeat ut gemina laude superba domus.
Evenit iuris delubra in summa recepti
Vestiit emeritum lautea serta caput.
Serta, cuiaequiparent non Indo a littore grana,


page 192, image: delf0192

Non auri quantum dis vehit Hermus aquis.
O te fellcem studii exhaustique laboris!
Hoc est ingenio perpetuare genus.
Hoc est legitimo vivacia saecula fetu
Condere, supremo non abolenda diem.
Quae tihi non paullo grator minus optime, quam quod!
Ingreditur thalamos nupta pudica tuos.
Illa quidem nostrae praeonia digna merei
Musae si dignum quid tamen ista canit.
Sed neque talis ego neque caimina nostra moratut
Illa puellaris flos Catharina chori.
Vivite felices felices vivite vori
Haec sit sed pleni summa suprema mei.

Ad Ianum Gruterum.

Aonidum decus, et Divae une atque unice ocelle
Innubae, et Astreae flos mere iustitiae:
Sponte suam tribuit citharam cui doctus Apollo,
Et citharae similes accinuisse modos.
Unde tibi parta est animinot dotibus aucto,
Ulla quae metuat fama perire die.
Ut tua sub nostras venere pericula chartas,
Utque tui lectum est ingenii specimen,
Iupiter! ingenii rari communeque supra
Fatum hominum quotquot Musica sacra colunt:
Protinus exclamavi. hinc iam procul ô procul este:
Non ego nunc, Vates carmina vestra moror,
Ipse nisi moter nugasque auferte canoras,
Incassum quas hora et labor excolunt.
Interea attenta dum lustro singula mente
(Singaia nam raro vim Genio arti: habent)
Totque animas Musis claras et Apolline retro
Omnes queis faveant invideantque dies.
Quaete certatim talem admirantur amantque,
Contra quos et amas et reverenter habes:
O quoties vovi! ô quae non suspiria duxi!


page 193

Ut fieses nostris grata tapina oculis,
Quam memori posiiam mentis penerralibus imis,
Per vitae gererem saecula cuncta mex.
Quod sperare minus licitus, quam optate videbar.
Nunc ter ago grates Sortihabeoque quater.
Exoculata quidem indotilis sonfittereque illa,
Sed bene nonn unquam quae quoque coeca videt.
Nam factum satis optato, spes fictaque res est;
Esque oculis factus Iane, rapina meis.
Quin et itum ultra spem: dextram tetigisse poetae
Contigit, iisdem epulis, colloquioque frui;
Haurire ambrosias Veneres, Hybleaque verba,
Arctoo inmsum, quidquid et orbe mihi.
Hac ô me felicem! hac ô mesorte beatum,
Qur dedit ora mihi notitiamque tuam!
Notmam; Attalieae cui cedat copia gazae,
Cedat et auriferis turbidus Hermus aquis.
Hanc modo negrave sit testari interprete penna,
Expressisse animi sensa et amica tui?
Indubium non quod veniat mihi amorue fidesue,
(Nam tu non tantum illustria amare soles.
Pectora, ceu tua vel fexcenta pericla loquuntur.
Sed quoque quale ego fors illeque et ille gerit
Sed potius parrias olim regressus ad oras,
Aut quo sub caelocumque etiam ipse habitem,
Pluribus ut possim dexuam monstrare Gruteri,
Notitiaeque tuae teste beatus agam.
Ipse beatus agam; nec te fortasse pigebit
Scripturae pigram non habuisse manum.
Sic longum valeas animoque et corpore sano.
Inque dies clarus sis magis atque magis.

Pet. Hennigovio, super funere Euphrosynes.

Occidit Euphosyne: lessum ingemitate sorores:
Tu ingemina mater; occidit Euphrosyne.
Ah! quorsum matrem inclamo, maestasque sororest


page 194, image: delf0194

Atquehaec, atque istae sponte perent egemunt,
Nec mihi fraternos opus implorem singultus
Plus saris, heu, crudo carpitur officio,
Vos Charites, vos ô Charites, pia triga, rubentes
Occano loacrimarum obruitote oculos.
Et curnos onerate humero velamine pullo.
Tam maesto nudas non decet esse die.
Ut numerum fuerat modo vestrum augere decora!
At nunc vix tenui est Euphrosyne titulo,
Vos castae Veneres, et tu licito igne cupido,
Heu quanta est regni gloria fracta tui!
Aere nisi triplici circum stant robora pectus,
In questus agedum vadite, et in lacrimas
Nec modus exsequias salso usque urgere fluento
Quin iuvet et Parcae impingere verba mala:
Tot passim Niobas cassis quae sensibus, et tot
Defectis patitur viribus esse Hecubas:
Non secus ac laruas Orcus horreret aniles,
Tantum virgineis gestit ita spoliis.
Dicite Leucoreae iacula: rix turba, puellae
An non mens curis aestuat aegra novis?
Cum subito efferri cernatis funere, speclum
Illud vestraris, deliciumque chori?
At nuper memini vobiscum incedere primam,
Et primum cultas inter habere decus.
Vivere sic vidi Phoebo exundante hyacinthum,
Et vidi Phoebo praecipitante mori.
Et quisquam vestrum vernant: flore superba,
Non imeat roseis pallida fata genis.
At tu sperata pro pinu, Petre cup: essos
Invisas adole: nec nimis ipse dole.
Crede mihi nullo revocanturfunera planctu,
Nec postliminio vita caduca redit.
Cum semei exfangues contexit puluis amores,
Non exaudite vota cadum gemitu.


page 195

Quamque obiisse vides hanc ducas mortuam: amato
Nec tamen haec cineri verba suprema nega:
Nunc tibi pro thalamo tumulum, meufardor, habeto:
Tecum mens animi tota meicecidit.
Tu mea, tu moriens exstinxti gaudia vitae,
Euphrosyne heu diro funere rapta, Vale.

Ad Augustum Elect. Saxoniae.

Accipe, sed facili, Princeps celsissime vultu,
Quem mea dat vigili cura labore librum.
Est tenuis fateor, neque respectandus ab ampla,
Nec tamen et pretium non habet ista suum.
Sic ingentia tectorum fastigia parent;
Dum fundamenti portio nulla patet.
Tu quoque si studio, ceu cetera legeris acri;
Crede mihi, fructu non poteunte leges.

In natalem Iulii Caes. Scaligeri

Natalis haec lux suda Caesari affulget.
Valete somni: noctium vale pinguis
Iners, profundae, turbide gravis lentor.
Darum sopori sat superque terreno:
Vigilare tempus, tempus aureum caeli
Haurire lumen luce pectoris puri.
Ut disicit callginosa nigrantis
Operta noctis! ut beata Naturae
Momenta candit arduus, catus, solers?
Quid stupeo magis, ad igncae indolis mentem
Sublimis, acris, candidae atque fubti lis,
Mentem aemulam, aut parem seni Stagereo?
An nectar illud melleum facrae linguae,
Linguae eloquentis, et politae, et argutae?
O mî liceat abstrusiore thesauro
Opes repostas strictiore lustratu
Vel delibare! ut uspiam quot est omnes
Sophiam professos nescio quam (enim haud fas est
Livoris aut gravis stuporis incesto


page 196, image: delf0196

Carbone denigrare tam piam lucem)
Despexerim, scala potitus illustri

Ad Ernestum, Elector. Coloniensem.

Haerebam quis te Boiorum masime Princeps,
Prae reliquis tandem clarificaret honos.
Heroo noram deductam stemmare gentem,
Induperatorum nominsque alta patrum,
Lustrabam longe lateque patentia regna,
Croeseas gazas, oppida, castra viros.
At qui haec cum paucis tibi, erant communia, verum
Ut radiant dio fulgure mentis opes,
Ingenium solers, et onustum Pallade pectus,
Atque in multigenas ora diserta sonos.
Obstupui; et dixi quis non iam haec ipsa professus
Prae vobis sese ferre minora neget?
Rara loquor: sed ubisacram ultro porgere dextram
Te vidi et sensi: Divum hominumque fidem!
Clamavi: nostro hoc, hoc maius Apolline, maius
Conditione homins, conditione Ducis.
Acvovi: vigeas Tithonia saecula laude
Ante homines doctos maior. et ante Duces.

In tresviros poetas Iosephi Scaligeri.

Tergemini vates. Latiae illibata medulla,
Ambrosiae, et Graii pura saliva meri:
Mellca quis vobis infudit flumina linguae,
Verba quis ingenuo lacte madere dedit?
Si tanta indulsit sua cuique puella Camenam,
Ut iactent Clario Iura tyranna foro:
Cur non ipse omnes vesana mente puellas
Ardeo deliciis ebrius Idaliis?
Et mihi continuos furor hic comitatur in annos,
Imperat et nullo pondere verba loqui?
Erio: Cupidineos neque enim insanire furores
Fas est, qui colimus iussa tremenda poli.
At licet hinc Veneres scribendi sumere, sensa


page 197

At meliora modis hinc animare licet:
Quos Martucini stupon et lingua invida Titii.
Non cupressuro laedere dente velint.
Heu quam pene mihi fueratis, doctae Catulle.
Atque Tibulle Umbro non sine Callimacho!
Dum vos arrosit senium squalorque situsque:
Quam mihi cum Nemefi Lesbia pene fuit!
Nec iam consuetum se diti Cynthia cultu
Inferret, Coa mobilis in tunica.
Scaliger hanc labem, fatum indignatus acerbum,
Non tulit et Veneri consulit Ausoniae:
Scaliger, heroum genus alto a sanguine divum:
Scaliger Ausoniae rexque paterque plagae.
Is disiecta sibi reddit vatesque puellis;
Omniaque in clara fulgere luce facit:
Nunc quoque uti possint optatas iungere dextras,
Pellere alternis dulce solum pedibus.
Et spirare meros animae florentis amores,
Quarciet Elysias myrtus odora comas.
O longum saltate, et molles ludite lusus:
Vester amor nullas noverit exsequias.
At tu Musarum et Veneris prolumine trino
Ter felix Phoebus Scaliger alter, auc,

In natalem Ioan. Caselii.

En natalis agit reversionem
Septuagesimus optimi virorum,
Et quantum potis eruditorum,
Et quantumque potis disertiorum.
Iani Caselii. favete linguis:
Quem Phoebus pater et patrima virgo
Aeterno sibi nexuere vinclo,
Quem Musae Veneresque Gratiaeque,
Achivae simul et simus Latinae,
Tanto depereunt amorisigne,
Quando quem modo degerire possunt:


page 198, image: delf0198

Cuius Socraticae eruditianis
(Eius scilicet eruditionis,
Quaeque publica, quaeque priva rerum est,
Verum ea est ubi? norma disciplinae)
Iure bibliotheca pectus audit:
Quem certatim adamant coluntque docti
Illi haud nomine, sed reapse docti,
Quales vix memorare tot qucas, quot
Vulgato numerat poeta versu:
Quem ter maximus optimusque magni
Ipse Scaliger aestimat, probratque:
Et quem, quod caput, improbi rudesque
(Scin calumnia nota meprofari,
Scin' striblio? licet tibi cerebri,
At vero tibi frontis haud fit hilum.)
Foedo rodere non verentur ore.
Prustra: nam probitas et erudita
Doctrina incolumes perenne durant,
Amorsu procul, acpiocace lingua
Et stcibliginis, et calumniarum.

Ad Ianum Gruterum De Periculis eius secundis.

Altera iamne subis, an Iane, pericla secunda?
Scilicet utraque nunc docte Grutere subis.
Et certe video restare prioribus ista,
His cerno famae nec superesse minus:
Quae petat innocuo dentata Calumnia morsu,
Nec dea perstringat Livida luminibus?
Talia crediderim fecisse Pelicula Musa,
Carmina cum Phoebo sub patre prima darent.
Inre ergo hinc nulli Musarum eris arte secundus
Iane Grutere, mihi Phoebus at alter eris.

In eiusdem Thesaurum Antiquarum Inscriptonum.

Terrarum late quae sunt visenda per orbem,
Qua scripsit memores Roma perenne notas.
Dum studio legit satagente Gruterus, et uno,


page 199

Didita congessit rot monumenta libro,
Natarum inscriptum censu potiore monetae,
Aeternum toto nomen ab orbe tulit,

De pulice in patera suffocato.

Pulex nave, ecquid thyrsati funere Bacchi
Fatum submersit teque tuumque caput?
An velut Empedocles, captans decora ardua famae,
Iecisti in medium vilia membra merum?
Scilicet ut ventrem pro busto vatis haberes,
Et Mausolaei Saxa minora forent:
Si vel Taubmanustibi, vel praetorius hausto,
Frencelii aut memorem Musa daret tumulum.
Quid quid id est: titulo hunc a me saltem accipe versum
Non poteras saltu nobiore mori,

Iacobo Godemano.

Mi Godemane quidquid hoc? quod te valedicete nobis
Aiunt. ut surdis auribus esse velim!
Ne mihi dissidiis sit sensum haurire molesti,
Et solum in lenta vinere amaritia.
Ecquid enim malim quam consuetudine porro,
Convictuque tuo, colloquioque frui?
Heu mihi! sed quid ago? quin quo te fata Deusque
Ire iubent, plenis gressibus ire paras.
Is te praesenti tueatur Numine large
Inque dies saluum commodit ite beet.
Interea, meus alter ego caput unico amatum,
Aeternum nostri sis memor atque vale.

In Icunculam Iusii Lipsii

Quos oculos atque augustae quem frontis honote
Aspicis, eximii vividaque ora viri:
Non oculos, frontemve hominis, non adspicis ora
Omnia vel magno membra sed apta Deo.
Ut non mortali facie se prodit! ut ingens,
Est quantus, rati numinis instar habet!
Scilicet hi sunt illi oculi, quibus omnia cernit


page 200, image: delf0200

Prodita Athenaeis Romulaeisque libris.
Haec frons est animi qua mentem gestat, et imi
Pectoris occulto sensa reposta sinu.
Hoc os est, in quo postquam Peitho aurea sedem
Fixit iam Tullii est lingua diserta minus.

In P. Asinium Marculum [(reading uncertain: print unclear)] , Marrucini F. Zoili. N.

Taubmanno dedederat vatum pater entheus, olim
Quae dederat Graiis, quae dederat Latiis.
Marculus invidit: sed non et vidit, ut ipse
Nil habeat Graii, nil habeat Latii.
Marcule dispicias: sed enim caligo triplex tu:
Taubmanus contra est lux geminata meus.

Franc. Lehmanio.

Quis esset uxor, nescio quis Philosophus
(Nomen secundi Graius auctor prodidit)
Interrogatus, ista scaeva rettulit:
Naufragium viri; Domus agitatio;
Iactura vitae; mulcta perpes; proelium
Ultro excitatum; consalanea bellua;
Accubua cura; Scylla compta et elegans.
Aureae quibus impedimentum aheneum,
Malumque quo grave quid mage? necessarium.
Lehmane, qui versaris in re uxoria
Recens marite, quid tibi sodes super
Solonis hoc videtur ore? an veritas
Aparte loquitur eius aliqua, an vanitas?

Ad Franciscum Hotomanum.

Hotomane tuae quae par facundia laudi?
Quaeve sit ingenii buccina tanta tibi?
Iustitiae mirer prius atque oracula iuris,
Quaeque nitent raris atria sancta notis?
An potius priscae miracula conscia liguae,
Verbaque Romano vix capienda foro?
Summus uterque labor: nec ego te dicere possimt
Nec praeconi habeat barbara tutba fidem,


page 201

Bened. Thyselio.

Musica, deliciae nostrae, rapis ignes caelo
Pectora, cum numeris consona verba cies.
Musica, dividiae nostrae, trahis ignea teriae
Pectora. cum numeris diffona verba mones.
Thyseli, indulsit rarum tibi cantor Apollo,
Cum verbis numetos verbaque cum numeris,

Ad Frider. Taubmannum.

Nam quae verba tibi Taubmane, alia prodigam,
Aut quibus supersedebo? isto fundamine
(Modum in Sallustianum serius loquor.
Carthago tu quidem certa es, haud arbitraria.
Sic iter vora ad Gloriae arces acer arduas,
Et patriae infer Solem sereno fulgure,
Qui officiat autem vatum claro lumini.
Nec istos facias, quod facis, sescunciae.
Quorum est annona longe nunc vilissima,
Semiolos poetarum, aut umbellas verius?
Qu tum autumant, cum sciunt nihil; scire omnia,
Aut ea tenent, quae vulgo pueruli bimuli,
Vix adeo ultra primas promovere litetas.
At tu Taubmane, Venerio vectus alite
Ad usque orbem, quam dixe sentio, Deae,
Te maior ipso, saeculo maior tuo,
Nil Marrucinorum aegra curas somnia,
Nil Marculorum Lippa veritus limina,
Plorare sed hos et illos aetatem iubens,
Rudia inter rudes puero senum subsellia,
Hexametro nobis mactus esto carmine.

Alieno nomine Lusus, Cottae imitatione.

Ardeo, quod fateor, cor nostrum animumque Lycinnam.
Ardet uti ingenuas mascula turba nurus.
Ardetme mea, quod puto, tota mente Lycimia,
Ardet ut inge nuos plurima virgo viros.
Huic, ego, se semel est ut fixo ostendere ocello


page 202, image: delf0202

Visa, mihi hoc visum est hiscere verba mode:
Ah quando, mea lux, ah quando tenue laboris
Das sola iolum, incendiaque ipsa levas?
Heic illa erubuit, laetumque rubore cachinnum
Miscuit, ac roseo risus in ore fuit
Et, quid ait negem? et ambrosium festino capilum,
Quem luisaeria ventilat aura via,
Desecat, inque auro texens; haec aviea fila,
Haec inquam nostri texta capillitii.
Quod tibi me, mihi te nexu devinciat uno,
Aeternum nostri pignus amoris habe:
Haec tu incendia tanta tuae solare puellae.
Dixit et imposuit aurea fila mihi.
Ah quid agis mea lux? quid agis mea cara Lycinna:
An caput hoc flammis perdere dira cupis?
Non hi sunt crines. sed flammea texta, capilli.
Non crines, sed sunt ignea vincla mihi.
Quis potis est ignes exstinctos ignibus ire?
Heu mihi, quam feruens saevit in ossa furor!
Saevit et exhaurit pectusque imasque medulias:
Iam tantum restat parua favilla mei.
Quin vos, ô crines, dirum genus, ite sub ignes:
Ite, et tu flammis urers flamma meis.
Sat vobis vestroque datum, fera turba, furori;
Ah quam hoc urebat vis violenta caput:
Nunc vos soluimini in cineres, vincla ignea, crines:
Nunc ignescimini, flamma superba prius.
Tu vero caput ô catum sanctumque, Lycinna,
O animo atque anima cara Lycinna magis,
Quod meus in cineres aestus vestrum addere crinem
Sustinuit, parce caussa probanda mea est.
Non ardere volo, sed amari: nolo peruri,
Nolo ater rapidis ignibus esse cinis,
Sic reliqui tibi perpetuo me vate capilli
Vernent, accensos effngiantque rogos.


page 203

Eilardo Lubino.

Rapta coniuge qui capit secundam,
Is fracta rate navigat secundum.
Hoc tu Graecule futulis poeta
Frustra terrueris meum Lubinum:
Qui iam nunc Veneris Lubentiaeque
Ductus auspicio secundiore
Domum ducit amans secundam amantem;
Quam sinu Venus ed ucavit almo,
Suas Cecropis erudivit arteis,
Sua Iuno beatitate mactat.
Quid Eilarde, deinde porro dicam?
Isto tergemino Deorum honore,
Imo tetgemino hoc puclli amore,
Sis felix ter et amplius; nec unquam
Taedas experiare non secundas.

De Q. Mucio.

Cum foret ipse sui commissi Mucius ultor,
Errantemque manum flamma cremaret, ait:
Dextram inferre hosti sit Romani huius et huius:
Ignis sustineat qui dare, Scaevolae erit.

Ad Ionam Pesserl.

Est aliis doctrina, aliis doctura parata:
Has facies fatum promere saepe solet.
Est eadem doctrina iisdem et doctura parata,
Verum extra invidiae livida tela malae.
Te doctura sibi doctrinaque, Iona, medendi
Vindicat, invidiae nec sinit esse rudem.
Macte bono gemino, livoreque macte maligno:
Quod caret invidia non solet essediu.

Paullo Reinholdo.

Olim iam fuerat nomen tibi Paulle celebre,
Ex quo propatruus caelite laude viget.
At nunc Pergameae tibi cedit adotea fatuae;
Ne sit non uno nomine honora domus.


page 204, image: delf0204

Quid potius dicam? non te tua gens mage claras,
At gemem claras ipse perenne tuam.

Ad Philomelam.

Dum viridis Philomela pererras tegmina silvae,
Et raptus quereris fata nefasque tui:
Miratur varios accentus turba volucium,
Et stupido exceptat gutture mille modos.
Ipsa etiam sua quod requierant murmura venti,
Officiosa piis aggemit aura iugis
O ego in auriculas quam mox aveo omnis abire;
Ut tua vox unis sensibus una sonet.

Tumulus Arnoldt Kannii.

Kannius heic situs Arnoldus: quae cetera dicam?
Quod verum liquido consona fama canit.
Candoris, pietatis, honesti cultor et aequi,
Indocilis fraudum, iustitiaeque tenax.
Mansuetus, comis, facili gravitate severus,
Ingenio placidus, indicioque probus.
Si dicam plura, haud quaquam dicam omnia tu dis
Heic situs est rarae nobilitatis honos.

In Musicam.

Quis ferit attonitas liquidis accentibus aures,
Aethera per summum terque quaterque sonus?
Inscriptosve putem stellantia nomina flores
Artificis doctas concelebrare manus?
Quidquid id est. Samios sententia sancta magistros,
Caelinagasque decet lex operosa rotas.
Quid, non argutae passim pia turba volucres,
Obloquiis silvas laetaque rura replent?
An referam leni spirantia flabra susurro:
Utque levis ratico murmure rivus ear?
Nimirum triplicis decus ad mirabile mundi
Personat harmanicis plurima Musa modis
Et parili momen torum discrimine numquam
In laudes summi desinit ire Patris.


page 205

Salue, macte tuis res flexibus, inclita Salue;
Usque polo salue dulcis, et usque solo.

IOANNIS SIMONII ROSTOCHIENSIS.

De bona gubernatione, ex Imperatoris Manuelis Palaeologi e Graeco.

QUae res conseruet cives quae regna, quae et urbes,
Hinc canere incipiam. Rex Regum, Christe, benignus:
Linguam animumque regas nostrum: tibi cognita soli est
Caussa, et quîs pereant, vel stent quibus artibus urbes.
Haud quicquam maius VERO, praeclarius autem,
Aut illo potius nil est. nam rector Olympi
Hanc genuit terris Divam, quae Vera per omnem
Vitam investigat retinet, fovet atque tuetur.
Quam nobis cupiens ereptam subdolus anguis,
Inventor scelerum, tenebrosa nocte Tyrannus,
Mendacem terris Pandoram fraude maligna
Immisit. sed Spes, haerens in pixidis imo,
Efficit, ut raros in vasto gurgite nantes
Conspicias, qui Vera adement faciantque colantque
Hos intersunt magnum aequis qui legibus orbem
Astringunt, rerumque Boni moderantur habenas.
Hi mentis grave pondus habent, hi publica curant
Commoda, perpetuoque Bonum sectantur amore.
Horum perpetuum Vero redimita coruscant
Tempora, quin fasces illorum et sceptra fuperba
Eu brant verum Verum thronus Induperantum.
Illis nulla magis rex expedit, aut mage lucro
Nil est, quam Virtus et doctae copia linguae.
Nam que his instructus studiis ac moribus Heros,
Nil Asias formidat opes, Arabum ve beatos
Thesauros. non funestis confertus in armis
Miles cum terret. non Lydi pala Tyranni.


page 206, image: delf0206

Quin Coesum superat vigazae, milite Xe xin;
Teque malum Gygen non ficto Iocore vincit.
Magnuin Diumae atque auri congestus aceruus
Prasidium sunt imperio, regnumque ienen ti.
Nam que gerendarum rerum momenta fere uno hoc
Cardine versantur nunc, cum vere aurea Secla
Existunt vot non agitur virtute, sed auro:
Non pletate nec ingenio: decernitur auro.
Miner thesaurus regni, maiusque regenti
Praesidium, Pietas, Fandi prudentia, Recti
Et veri studium, cinesque amor arctas in omnes,
Haec faciunt regnum im motum, facesque thronumque
Consu mant, ac se maior sit Principe Princeps.
Non aurum, non quod sitiens ebur India mittit,
Non pecoris numerosa cohors non pascua laeta,
Pascua, quae Lyris tacitis circumfluit undis,
Conservare valent regnum et regno Induperantem,
Ni Princeps, et qui populi iuga flectit habenis,
Sit saplens, suavique oris dulcedine praestet.
Nam Croesum tantis quid fascibus exuit? Aurum.
Fuluae etenim massae damnosa superbia iuncta est:
Estque gerens tumidos flatus in pectere stultus.
Croesum igitur tam magnis Fascibus exuit Aurum,
Stulticiam gignens, quod dem entaverat ipsum
Sic, ut laudatae Virtutis gratia grata
Ipsi non esset, non in virtute repostum
Esse putanti aliquid, quod vel decus addere Regi,
Praesidiove queat, ceu muro, cingere Regnum.
Omnis sed Croeso fiducia stabat in auro.
Illi spes, aurum. Deus, aurum, Vita beata,
Aurum. Mars aurum. cuncta Aurum cetera, quae qua
Cunque modo expediunda forent. sed que tamen Ausum?
Quod latitans posseslorem pessundt dit Aurum.
Non secus ac scopulus, quem vis ponti obruit alta,
Ille later sub aquic, necraturae cernitur ulli.


page 207

At cum se ventis commiserit unda coortis,
Iamque inter sese fulgentia proelia fratres
Miscent, inque polum tollunt cum turbine pontum.
Tum qui hinc atque hinc disiectis fuit aequore toto,
Nec pavidum potuit nautam saluare, Phaselus,
In scopulum fertur praeceps. atque impere vasto
Concussas laterum tabulas prosternit in undas.
Sic Croesum praestrinxit opum furiosa Cupido,
Omnes ut contra ventoso corde tumeret.
Nec vero poterat quae tandem cumque superbos
Sors maneat, nec quod rapid s fortuna quadrigis
Invehitur, quae summa imis atque ima supremis
Miscet, prospicere. in tantum scelerata libido
Auri mentem eius tenebris involuerat atris!
Mors igitur fuit ipsi Aurum: subversio regni
Aurum. sic Dommum nummires mortua perdit
Saepe suum! Quod si divina voce SOLONIS
Admonitus Croesus stolido de pectore stultas
Excussisset opes et veras corde verendo
Concepisset opes, non regno exutus avito,
Impositusque rogo flammas sensisset; at ille
Consilium sapiens, magni monitus que SOLONIS
Respuit, haud facile est, ut, quos semel occupat auro
Imperiosa fames, praeter quod nutriat ipsam
Ad mittant aliquid. Sed quid cum Divite Divus,
Cum stulto sapiens cordata est mente locutas?
Nam pietate Solon, et rebus maximus actis
Venerat ad Croesum, Lydiae qui sceptra tencbat,
Verum longe aliter sua carmina Palladis ales
Plangit. longe aliter metuenda innisa Mineruae
Cornicatur avis num quisquam credere possit,
Voce coturnicis quod Psittacus ipse loquatur?
Auri mancipium Croesus flavo ebrius auro,
Difficilis; umidus; virtutis temtor; amator
Stulticiae, sapientis opes pro crimine ducons;


page 208, image: delf0208

Nil autum praeter factis atque ore crepabat.
Magnanimus, sapiensque SOLON, acerrimus osor
Stultitiae virtutis amans, facilisque bonusque,
Libera paupertas cui toto carior auro:
Pectora qui patriae curis exercita habebat.
Nil praeter verum factis referebat et ore.
Illam cum traheret non sano pectore mentem
Rex vecors. ergo stellantes undique gemmas
Induitur. pictae radiabant murice vestes,
Auto intertexto undantes, clarisque Smaragdis,
Ipsa coruscabat, flammas imitante, Pyropo
Regia. iam que suos aliquis quo verteret oclos,
Aut illic Veneres Coi spectabat Apellis,
Atteve Lysippi, variis, simulacra, figuris,
Concinnata, aut Praxiteles quae matmore duxit.
Post, quo non melior quisquam nec amantior aequi
Vir fuit ad sese magnum invitare Solona.
Nam satagebat cum stuperactum red dere ranto
Ornatu Croesus: quo non eraracrior auri
Contemtor: qui non: vel si Berecynthius Heros
Structuram Serpentigerûm, cum ad sidera montes
Congererent, regnumque Iovis caeleste Gigantes
Impeterent, longe effienes, multum que superbi,
Autum finxisset; motus quioquam inde fuisset.
Quin stultas sordes, et inepti emblemata Regis
Tantum splendorem sapienti corde putabat.
Hoc animaduortens Rex, vasto plum beus auro,
Concutiens caput insulsum: an tibi quis me, ait, unqua?
O hospes, visus qui fortunatior esset?
Hic sapiens: Novi Tellum qui, cretus Athenis,
Ingenua postquam gnatos instruxerat arte,
Innocuosque suae vitae traduxerat annos,
Tandem pro patria pugnans per vulnera mortem
Oppetiit pulchram. Hic, Rex, fortunatior ipso
Te fuit. huic contta Lydus flavo ebrius auro:


page 209

Ergo felices inter tibi Graeculus omnes
Primus erit? tua quae est sapidae prudentia mentis?
Verum nunquid habes, cui des quoque rite secundas:
Immo, inquit Sapiens: habeo Cleobim atque Bitonem,
Fratres corporibus binos, at ment bus unum:
Quorum cum genet ix peteret Iunionia curri:
Templa, bove sque iugo lassum subducere collum
Inc perent, ipsi reverenter dulce subibant
Matris or us, currum que ad publica tura trahebant:
Post magnae Divae sacris epulisque peractis,
Noctem ipsam subitis liquerunt lumina fatis.
Felices antmae fama super aethera notae!
Nam vobis Divum dono, votisque parentis
Obtigit, absque ullo gemitu sucum bere morti,
Et nunc clarorum volitare per ora virorum.
Non tulit ulterius dictantem tale SOLONA
Vir Lydus. sed tristi irarum percitus oestro
Intonat, in nulla ergo, Hospes, me sorte reponss?
Tum sapiens: O Rex, Asiae magne Induperator!
An nescis? quantis exposta haec vita periclis,
Fottunae Variis male casibus usque rotetur?
Inque vicem subeant fortis fatique labores?
Illa virum obscurum, cui solo cespite rota
Con struitur domus, et pauper qui cultor agelli est,
Euehit, atque opibus Pactoli et honoribus auget.
Illa eadem late regem, gazisque superbum
Deprimit adversa permutans sorte secundam.
Huic si quis nimium confidat, non mage prudens
Is fuerit, quam qui ferrum, quod subdolus hostis
Obtulerat, recipit vel fractae innititur hastae.
Ast qui fortunae superato turbine vitam
Tran quillus clausit: vere illum dico Beatum.
Nam voluti si qui cursores Isthmia curtant,
Certa priu fieri nequeunt praeconia, quesnam
Laede pedum su e et quam signum sit superatum,


page 210, image: delf0210

Proterca spatium quod decurren tibus istud
Innumeri variique queant contingere lapsus.
Ast ubi iam fuerit decursa novissima meta,
Tum vero ingenti resonant spectacula plausu,
Atque acceptat ovans sua pinea praemia Victor.
Haud aliter nemo debet dici ante beatus,
Quam vacuas placide fuerit dilapsus in auras.
Saepe etenim fit, qui laetis insignia facta
Auspiciis est ingressus, cum vivere vitam
Iam se velle putat florentem atque omnibus usque
Casibus exceptam, subito hic in limine primo
Occidat, aut medio cursu sors opprimat ipsum:
Anteque fuccumbat, quam possit cernere metam.
Haec sapiens. at quis sapiens? quem Graecia tota
Suspexit coluitque unum, quem que aureae Athenae,
Urbs quamquam tum plena viris, quos secla futura
Miramur, tamen hunc oculis animoque Solonem
Unum spectabant, in vultibus unius huius
Haerebant, hunc officiis studiisque colebant.
Non quod ei dives cultarum copia rerum
Afflueret. solos equidem nunc tempora nostra
Suspiciuntque coluntque Midas: iacet omnis honestas:
Aut quod muneribus captassit mobile vulgus:
Aut artem quod reppererit quam Mercurialem,
Auspiciis cuius cives ditescere possent.
Longe alia est ratio. nam divum pectus horrestis
Artious instructum et sapientia corda gerebat.
Unde quidem sacrum, prudens, grave depromebat
Consilium semper, ceu quodam gurgite vasto.
Hinc itaque effectum est quos Graeci tempore nullo
Maiores factis habuêre magis que refertos
Pulchrarum rerum splendore hos inter ut omnes
Tetius ille unus mundi claresceret oris.
Hinc cum in praeclara Tridonidis urbe coorta
Esset seditio, propter multum immoderatas


page 211

Usuras, et quas roseo Draco sanguine leges
Scri pserat: ac iam Cecropidae omnia parte feroecs
Se conden sarent, atque indignantis vetba
Mussareat, iam iam missuri saxa facesque,
Moles tanta mali am solo discussa Solone est.
Curus permissum fuerat sider arbitrioque,
Turpia legitimis concludere foenora netis,
Pailadiasque bonis comprendere legtbus arces.
Qui quoque leg timis conclusit foenora meris,
Palladiasque oonis comprendit Leg bus arces.
Nam cum, vinorum qui glubunt corpora, Auari
Consuêssent ortis oriruros nectere fructus,
Sicque exhaurirent cives et nex bus urbem
Implerent finem hunc prudens circumdedit illis,
Ut non plus quam usurarum dissolueret assem
Debitor. haec dicta est Cente sima nomine facto
Hinc quod cum menses tranaverit ordine cantum
Pulchra soror Phoebi, quae noctis tem perat horas,
Usurae ex e quent sortem neque nomina propter
Ser vitium quisquam porro paterentur iniquum.
Dein, quoniam veteres rapiebant omnia Leges
Ad mortem delicta: Solon si leniit illas,
Ut poenas inter civiles et capitales
Iustum discrimen faceret. decaede, Draconis
Legibus exceptis lantum, nam casibus istis
Mariori poena est opns et graviore rigore.
Est vero Legum series bene longa Solonis,
Quas nostra cunctas quam possem voce referre,
Occiduo aute suos Sol mergeret aequore currus.
Tres tamens ex omni num erosunt nomine primae,
Quas cuncti scriptis laudant, ac ore celebrant.
Quarum prima verat, nisi cum discrimine vitae
Neutralem quemquam esse, ubi coniurata feroces
Excitat ira viros. nam cum mala publica dulcem
Exercent patriam. sensu decer illius omnes


page 212, image: delf0212

Afficie ives, atque cius prima putare
Comm oda: nec quemquam soli sibi ducere natum,
Defidiam prchibet tanio Lex altera zelo,
Ut qui frugiferos impresso vomere campos
Non coleret, vel quoddam aliud sequeretur honefi
Artis opus, ter con victus, quod turpia segnis
Otia tractaret, punctum hic infame subiret.
Nem pe animum vetitas cessatio ducit in artes,
Mortalesque nihil faciendo pessima discunt,
Nam cum mens hominis, divinae patticula autae,
Perperuum que sit efficiens, quod nescit eodem
Stare loco, sed semper agi; semper que operatur,
Atque ex uno alium semper contendit in actum,
Fit, quando in rebus se non exercet honestis,
Turpitet ut culpas tum se provoluatin omnes,
Tertia Lex non permittit convicia dira
Expuere in quenquam gelido quem funere raptum
Iam tenet alta quies nam crimina dicere bustis,
Nec sanctum, neque civile est, et ab omni alienum
Iustitia. scelus est, maius feritate ferina,
Quae bene de multis meruerunt, funera, coecis
Scrobibus eruere, et truculenter pascier illis.
Ergo tantus erit Sapiens: quem Lydius Heros,
Ebrins innumeris opibus, praeclara monentem
Contemsit. Croesoque Solon proiectior alga
Fxtitit, aut qua salsa iocis per compita passim
Fabula cantando tetitur, quam seurra per omnes
Exagitat vicos prorsum antrorsumque trahendo.
Sed tandem, me vit quas, poenas ebrius aute
Rex dedit. haud facilem vesana superbia finem
So titur, sequiturque gravis Rhamnusia stultos:
Ergo ubi seque snumque satis Rex Lydius esset
Autum muatus, tum vero triste parabat
Belium inferre viro factis supra astra celebri,
Nam Lyde cum nulla dom: les expediunda est,


page 213

Ecce foras egressus rem sibi conficit ipsus.
At postquam Cyrus, gemmis auroque fuperbum,
Victrici dextra felix prostraverat hostem.
Et praedas inter ductum iam imponeret ipsum
Ultrici flammae, tum quas agitasset inani
Spes animo tandem cognovit corde trementi
Croesus: tum tandem didicit, quam veta Solonis
Vox fuerat, qua respicere ad spatia ultima vitae
Iussus erat: tum cognovit, quod fulua metalli
Congeries vastique auri preciosus acernus,
Non saluare queant regnum civesq virosque
Num vero densus miles confinia regni
Dilatare potest si qui Dux, imperat ipsis,
Stulticiae effrenes male prudens laxet habenas?
Feruidus innumeras Xerxes validasque cohortes
Classemque armatam, et rutilantes aere cateruas
Legerat, illarum ut pariter famaque minisque
Graecia maestifico trepidaret pulsa tremore,
Non secus, ut mare fit tremulum, cum stringituraurs,
Pulchra velut quatitur stridenti fraxinus Austro.
Verum, non numerus, non vis, sed vivida vincit
Virtus: quae nescit fortuvae cedere Virtus.
Sed neque cum paucis, si sint probitate probata
Conspicui, et nulla viciorum labe notati,
Improbitas aequanda venit, quae pondere monter
Exuperet, turbave excedat sidera caeli.
Paupertas etenim virtuti iuncta, priori
Et potiore loco est quam dives copia rerum,
Quae cupit aut metuit sordesque amat et mala lustra.
Quin patre qui multum obscuro et Thersite creatus
Hectora si factis referat, pietate Davidem,
Ille magis placet his qui vita et pectore puro
Sunt, antmumque gesunt in sano corpore sanum:
Quam pueri magnise Centurionibus otti.
Queis praeter veteres ceras, titulosque superbos,


page 214, image: delf0214

Quos sermone crepant semper, nil nobile restat.
Spretor erat superum Xernes contemptor et aequi,
Vincula Neptuno minitans, coe oque tenebras
Exlex, mente fesox cerebrosus, cui horrida semper
Ventosain lingea pedibusque fugecibus arma:
Qui de illo, quem mente sua concepetat igni,
Vel fumum Graecis conflegrandis satis esse
Ducobat protsus non gnarus Martis et artis.
Glari, coltores aequi, timidique Deorum,
Dextris apprime fortes. belloque secundi:
Decti pro patria et pro libertate beata
Se pegnae obicere, et dulcem profundere vitam:
Magniarmis rerum maiores attamen usu,
Versabantque animos moderato in pectore magnos.
Ergo Lecnidas ingentia roboca Xerxis
Excipit. et pauco profligat milite Xerxen.
Ipsae tercentum fusos videre Laconas
Therm opylae quipro patria perfortiter omnes
Occiderant bis dena prius cum milia in hosi is
Agmine prostratos stygias Acherontis ad undas
Milissent. Sed tam tumidas perferre cobortes
Nec vastum potuit pelagus. Salaminia testis:
Quae Xerxen rursus superatum, prae cipitanti
Terga fugae dare conspexit cymbaque petentem
Res patrias. at quam Xerxen? qui verbere virgae
Neper caedebat Pontum, qui ponte viriusque
Terrae, Asiae Europaeque oras coniunxerat audax.
Que sibi pollicitus fuerat. spe ductus inani,
Sese non magno studio facilive labore
Gralege num subversutum res sed bus imis.
Denique qui stolidus sibi convenisse putabat,
Nau gio ut iatum terrai scinderet aequor,
Utque pedes per fluctivagas incederet undas
Hic dom ibus Graiis, et terta pulsus Achiva,
Turpis, inops, excors, celeri fugit otior Euro.


page 215

Tum vero clades tam perniciosa superbum
Perd ocuit Xerxen, foris haud quid saeva valere
Arma, domi ni consilium et bene pronida mens fit.
Sed nunquid dolus infidus, fraudesque malignae
Conservare valent regnum et regno induperantem?
Nam Gyges erat Upilio, per laeta balantes
Pascua lanigeras ducens. hunc annulus altos
Extulit ad fasces, et sceptra potentia Gygen.
Ast tantae Maiestati dura bile quicquam
Nilreliquum est, iustum nil quicquam, nilque beatum.
Nam quodhonesti exsors, nec iustum, necque beatum
Essepotest: non si describas ultima regni,
Ostia qui soluit Phoebo contraria, Gange,
Atque papyriferi taciturnis fontibus amnis.
Contactu thalami Regis, furtisque cruentis,
Atque sui Domini furiali cae le nefandus,
Lydi conscendit regni fastigia Gyges.
Unde gravi scel ere et truculenta fraude, Tyrannus
Atque suis tragica vi civibus imperitabat.
Tuta autem st bilisque diu Violentia non est.
Cumque ubi vis regnat furibunda, ibi promta Voluntas
Non adsit, fit, cum consortibus imperet urbis
Invitis Nero, vel quisquam Dionysius, ipse
Expostus sit cunctorum invidiae in sidiisque,
Aut regno exutus turpem post ducere vitam
Cogatur foedis vel territus undique culpis
Ditam piaesenti pariat sibi vulnere morlem.
Ergo non aurum, non miles, frausve cruenta
Conieruare valent cines, non regna nec urbes.
Virtus magnanimos Reges et regna ruetur.
Virtus; quae caeli numen reverenter honorat.
Virtus; quae Patriae pater est consortibus urbis
Praefectus; Medicus; Curator; Pastor; Amicus,
Nam tantis cives virtutibos exornatum
Heroa observant adamant, venetantur, adorant.


page 216, image: delf0216

Quos ut in officio Rector facilesque bonosque
Contisseat, videat ne cultae copia linguae
Desit, qua cives inter componere verbis
Ingentes lites et mollia fingere corda,
Et possit mulcere animos. his tutior ibit
Artibus instructus, quam si vel copia Croesi,
Vel Xerxis mlies, vel fraud es Gygis eundem,
Aut coniuncta simul Fraus, Miles Copla cingant.
Discite, qui terum late moderamini habenas,
Auro prudenter, prudenter milite vestro
Uti. cumprimis Pretas atque incluta Virtus.
Quam lepor et prudens decoret facundia linguae,
Vos tencat. Sic invictum iungetis et ingens
Praesidium vobis et inexpugnabile robur.

Dn. Carolo, Adolpho Friderico et Ioanni Alberto, Fratribus Germanis: Ducibus Megapolitanis.

Illustres animae, Regumque Ducumque propago!
Vandala dum repeto diffusa negotia: dumque
Prisca Ducum mediter breviori carmine facta,
Stemmaque dinumero vestrum per avos abavosque:
Arque alias laudes dum pronus adoro: laborem hunc
Accipite, atque ratem per vastum ducite pontum
Hanc nostram placidi vestra est ca gloria sola,
Sangumis Agnati et vobis suspendere facta
Fas est. Omnipotens sic vos beet ille Ichova,
Hacque dies redeat vobis centena per orbes!

Stemma Megapolitanum, Billungus, Rex Obetritarum potentissimus.

Suantovitum colui primo dein nomino Christo
Rite dedi ad Pronem mox tamen en redeo!
Tanta mali primi vis est! me vistula et Albis,
Accola me Visatis, me Viadrus timuit,
Invidia maiorum nomen pene obruit aetas:


page 217

Sed pater a magno est septimus Anserico.

Mizislaus.

Me suasore Pater matrem mittebat: et ingens
Divini verbi proiciebat opus.
Bella piis movi, causa est: nam facta videbam
Et dicta inter se dissociare pios.
Quid iuvat, ut recte doceat quis, si male vivat?
Altera none ruit, quod struit una manus?

Mistevoius.

Exosus Prones cultum, gener andio magnus
Aucupis Henrici, et fortia bella gero.
Saxo mihi viduam germanam spondet: at illud
Brandburgus turbat Marchio coniugium.
Mox Christum nego. Brandburgum regno exuo: tandem
Indoleo, atque exul [(transcriber); sic: exula] Bardovici morior.

Udo.

Me Patris exilium, Fratrisque iniuria, falso
In cultu idoli detinuere Sives.
Allatroque pios, nam sic, Brandburge, volebax
Dum tibi VVendithi turba canina somus.
Sed me latro necat. sic trapsit gloria mundil
Disce tamen quantum lingua petulda queat.

Godiscalcus.

In Martem et caedes me armat mors terra Parentis,
Lenburgi Sophien qui puer imbiberam.
Sexo me captum, virtutem propter et arma,
Miltiliavo hinc Dano subdo Caledonios.
Ad patriam ut redeo, rediit Lux: praedico Christum
Proque ipso tandem matty ium subeo,

Buthue.

Imperio exturbat me Crito Ranus. avitum
At profugo Bardi restituere locum.
Exturbor rursus: mox Saxone milite Ploenum
Occupo cum vita quod mihi Crito rapit


page 218, image: delf0218

Me Symbulla Patri peperit, regina Polona:
Quaeque Patrem tulerant, me quoque fata ferunt.

Niclotus II.

Me Danus manicis foede occupat: exuit his me
Mors Dani: et patrium mittor ad imperium.
Virtuti dabat hoc Caesar: Leo, Marchioque Ursus
In me, sed frustra Martia signa movent.
Lubecam hinc vexo. Leo fertur in arma: ego ad Arnum
Frumen tatotis opprimor insidiis.

Pribulaus. II. Ultimus Vandaliae Rex.

Tandem ego subverto simulacra insana Deorum,
Utque aedes Christi Dobra sit efficio.
Rostechi, Hovii. Merklnburgi suseito muros:
Ter Septena mihi Sarmata beila ciet.
Viso Palaeseinam, sic suadent tempera. Troiam
Lunburgi ut pugno sternor equo et morior.

Henricus Burevinus Senior.

Primus Obotritus Princeps post fara Parentis
Appellor, cum quo regia fama perIt.
Nostra Nicolotus minitantia patruus arma,
Praedantemque manum Rueia sensit atrox.
Hinc carcer mihi. Rostechli hinc lactura: ego Sonam
Exstruo, me Elector Saxo vocat generum.

Henricus Burevinus. II.

Rostochium Genitor Nicloto cesserat: id me
Accipit en rursus, mortuo eo, Dominum.
Tam varia est rerum facies! nostroque luperbit
Aede Cathedrali munere Gustrovium.
Suecorum Rex, connubio mihi Carole, iungis
Natam cui iuvenem me rapit atra dies.

Ioannes Theologus.

Bis duo lustra Deo addictum me Sequana cernit:
Hinc mihi Doctura timpora cingit ovans.
Rideor a vulgo: moveor nil. gloria Iovae


page 219

Atque salus populi est unica cura mihi.
Condo Rhenam: tollo latrones. Livo per arma
Nostra Deo nomen dat: placidusque obeo.

Henricus Hierosolymitanus.

Mater erat mihi Luitgardis Hennbergia. Gallo
Luduico in Turcos signa animumque iugo.
Sultano sum praeda: annos sex atque viginti
Seruio: fortuna haec lubrica nonne mea est?
Me Cypri, mittit, Regina, amita inde sorori
Massiliam in patriam hinc ut redeo, morior.

Henricus Leo.

Austriacum Boiema videt me surgere contra
Silva; Leo in praedam stat velut intrepidus.
Rostochium et terno redimo mihi iure; ruoque
In Beand burgum armis: Ribniciumque sacro.
Des mea Stargerdium moveo multa arma, negantem
Uxoriingdessum vi occupo VVismariam.

Albertus I.

Me socer ad Boium Rex Suecus mittir: atrox me
Latro capit. redimit Caesaris alma manus.
Caeolus Imperii in membrum me Quartus adoptat,
Permusque ex VVendis Dux vocor Imperii.
Purgo vias vexo Ericum. Pomeranus adacti
Lunburgusque meo subdere colla iugo.

Magnus I.

Albertum ut fratrem Regem sibi Suecia poscit,
In patrium Princeps collocor ecce thronum.
Hunc mihi Semira mis sed Danica reddit acerbum,
Dum Fratrem Suecum delicit imperio.
Grata Deo pietas, quam saecula longa probabunt;
Feminea exoluit pro Duce turba lu/tron.

Ioannes. I

Rugica me peperit Princeps, pietatis alumnus
Audio, Iustitiae lux: probitatis [(transcriber); sic: probatis] amor.
Me Duce Rostochium Phoebeas surgit in arces:


page 220, image: delf0220

Et circum serpit Palladis ora Rost.
Suecus me Regem poscis, mors praevenit, orbem
Linqu, et caelorum templa pius subeo.

Henricus Pinguis.

Corpore Crassus eram: non pectore crassus et arte
Ingenium probitas, si qua futura, canet.
D scessu Agnati Malchinum Gustroviumque
Rebelium. et tellus Vandala tota mea est.
Dorothee. Brandburgo Electore edita Princeps,
Bis thalamo nostro pignora trina parit.

Magnus II.

Ingenio atque animo magnus sanctasque saluto
Terras, inque uno stat mea cura Deo:
Rostochii id loquitur Luna aeternumque loquetur,
Stargardium Ulricimorte mihi adicitur.
Reliigioist udium recti: clementia sanctus
In doctos ardor: gloria tota mea est.

Albertus II.

Frater erat Dux Pacificus, mihi Martia cordi
Timpana: Danorum id regia capta docet.
Testis Lubeca armatas cui iungo cohertes:
Inque novum Regem feruidus arma fero
Marchio septemuir praestanti corpore natam
Mi locat at placidus post mala fata abeo.

Iolannes Albertus.

Ille ego sum pullus qui dictus Martis et Artis,
Et genus atque orbem dotibus orno meis.
Sub me Relligio scholartempla Arademia vitae
Redduntur: Phoebus me Duce clarus ovat.
Inclutus Uldricus me Frater consilio et re
Adiuvat; ingenio consilioque Deus.

Uldaricus Religiosus.

Me Rex Danus avum. Rex Scotus, Saxoque et Anglus,
Guelphus et Holsatus pro socerum indigitant.
Iura, scholas, vidi florere et Relligionem


page 221

Me Caesar magni fecit et in petium.
Gloria summa? sed haec mea gloria maxima, Christum
Quod olm in vera quod moriorque fide.

Ioaimes II.

Alberto Iano patri succedo: geroque
Fasces iustitia, relligione, fide,
Pairuus Uldaricus amat me et Carolus, orbis
Deliciae: frater me Sigemundus amat.
Prussica me genuit Patri Dux Anna Sophia:
Exequias tristis cui paro; mexque sequor.

Carolus.

Relligio: Pietas: Leges: pax: Templa: Lyceum:
Mores ingenui: moenia: rus et agri:
A Fratre Uldrico mihi salua relicta fuerunt,
Omnia divino munere, Iova, tuo.
O fantis Fratrem qui donis, Christe, beasti,
Imperio augescant fec bona tantameo!

Adolphus Fridericus et Iohannes Albertus Fratres.

Saluete illustres animae! par nobile fravum
Saluete! magni magna propago Patris.
Omnis in ambobus Patriae stat cura salusque:
Pro vobis frunt nocte diuque preces.
Sic vos in laudesque Dei patriaeque salutem
Crescite! sic vivat Carolus Heruleus!

Adonyma, Ecloga in obitum D. Christopheri, Dues Megapolitani.

Meliboeus Alexis.

M. Nostrum, aries, ô delicium, bene pascere laetis
Campis, Dux pecudis: Victor nuperrimus inter
Cornigeros! Sero ad caulas cum coniuge multa,
Tempora florenti serto hinc redimitus, abibis.
A. Plangite nunc planctum Dryades: nunc plangire


page 222, image: delf0222

Plangite nunc planctum Fauni: nunc Drome cicutam,
Libratam ex lauro, maesta super arbore pone.
Tuque ferum duro ferrum qui pectore gestas,
Mars ferrum assiduo gemitu muta lacrimisque
M. Hocme donabat serto mea Baucis, opacas
Cum residens mter myrtos tibi. Mopse, canendo
Te mator, panem aufferiem, panspermian, utrem,
Et victor Musis libarem. quod tibi, nostri
Dux gregis. impono. vah quantum in cornibus istis
Est instat! Dti te seruent pecorisque magistrum!
A. Nunc ab frona osis suspendire nablia ramis.
Nun olyra surdescat. taceant nun tympana tempe
Aurea nunc tunsis sordescant floribus. ipsum
Ver, alias cinctum quod stat florente corona,
Ferrea producat nunc tempora, ferreus ipse
Sit polus et rigidum Titan nunc proferat annum.
Dum meus occubuit, dolorlhei dolor! ignis Adonis.
M. Aspice ludentes haedos cum matribus agnas
Cum patribus! quanto concurrunt impete tauri,
Tityrel pugnames quin dividis aspice aratro hunc
Intuetum taurum pedibus quam spargat arenam?
Christe gregem serva: servato armenta. Sed ille
Quid sibi vult planctus? quid lamentatio? quidve
Insolitis, voces, quae questubus aera complent.
Quamquam quid miror? nunc omnia regna labore
Atque dolore gravi stagnant, concordia fratrum
Quam rara est? videas bello concurtere Reges,
Non secus atque ursos. at quanta insania cepit
Multos, qui Christi cupiunt pia iussa docere?
Hic si quis superim ponat vel Pelion Ossae,
Haud tamen ille queat, quis tandem cumque futurus
Sit finis turbae, quae te Germania quassat
Prospicere, at vox vicmi mihi rura colentis
Visa est, vir bonus est noster vicinus Alexis.
Fallor? an est? ipse est. Salue! quid plangis Alexi?


page 223

A. Eheu. M. Quid? A. cecidit! M. Quis? A. donum ô inclitum! M. Alexi
Quod donum? dic. A. vir divus M. Quis Alexi vir iste?
A Divus Christophorus M. num vero ille occidit eheu?
A. Donum ô praestans Christop. Minum concidit ille?
A. Sic Melibaee Deus nobis! M. Sic fecit Alexi?
Infandum lethi imperium et truculenta potestas:
Hic ludus tibi, Mors, demittere corpora morti,
Atque tuum crebro pertingere sanguine ferrum,
Non tantum miseri gregis. immo cuspide dira
Cust odes petis, et viduas rectoripus aulas.
Nempe ribi ex pomi morsu tam saeva Tyrannis.
Nam postquam genus humanum pervaserat error,
Tum vero tua nos contra, sclopeta tuumque
Ferrum, ligna, rotas, fecisti insurgere, dira!
Unde (mihi fas sit, cui bos, cui pascua curae,
Cui caper et haedi curae quem rustic Baucis
Molliter ample xu redeuntem rure fa utat,
Sit mihi fas audita loqui, quae rettulit olim,
Facta, senex, regum qui fertur nosse, Menaleas)
Qui, Praero lanus, sitien tibus imperat Afris:
Quando colens pingur Triadis pta numina sacro
Thuris abundantes pateras altatibus offert;
Atque dies patrto celebrat de more sacratos,
Tum cyathum sibi (opus caelatum pondere tali,
Quod dmes secum multo Tagus agmine voluity
Praeferri curat, quem ceni portio foeda
Ut foris aspersit, totum sic intus adimplet;
Significans, hominis quod sit miserabile fatum?
Priocipio quem cura Dei sic finxit, ut esset
Ex cusptusque calix auro, speculumque politum.
Ast facilis scelerum muentor, Phlegetontius anguis
Sic foedavit eu, qui non sit imago Tonantis,
Ut non iustitiae reterat bonitate satorem,
Sed, proh, oppletus peccati sotdibus, ipsum


page 224, image: delf0224

Deforn atorem sectetur et intur et extra.
Adde quod hinc pestes furgant, hinc ipsa malorum
Pandora, et quicquid morpotum hinc pullulet, omne:
Hinc, a qua fini quae termmat omnia, mors est.
Illa Duces, Fxas reges, miserosque colonos
Una sorte premit. lintre uno Mors vehit omnes.
Tale volutabant animo secumque putabant
Afri, cum pompam hanc agitarent luce celebri.
Nos quoque sic: Hinc est, quod. quae rapit omnia secum
Imperio via fuo, Mors magnum fixit Adonim,
A. Imperio usa suo, Mors magnum fixt Adonim,
Regali qui Christophorus de stemmate cretus:
Reiligionis erat vindex acerrimus: acer
Iust tiae cultor: patriae pater: optimus Heros.
Nuir am Roma suum non rara laude frequentat
Is, ficta populos ut reiligione ligatet,
Furtivos cum nocturna, qua nescio Diva
Congressus est mentitus. Sic Pallade ficta
Zaleucus cives retinendos esse putavit.
Hic vero cultu cives mens ignis, Adonis
Im buit, imbutos tenuit, procul inde remoto,
Et bene Tarpeio iusso Plutone valere.
Dignus, vivendo ut superasset Nestora! vetum,
Imperio usa suo, Mors magnum fixit Adonim.
M. Iustus Aristides. iustus Draco, iustus et ille
Qui, neu telarum, quas texit araneus, instar
Esse viderentur leges, dedit eripiendum
Ob noxam gnati iumen: iustus quoque Adonis,
Vandaliae Dux Christophorus, mihi magnus Adonis,
Iustitiam coluit, cives servavit et inter.
Dignus, vinendo ut superasset Nestora! verum,
Imperio usa suo, Mors magnum fixit Adonim.
A. Olim Campanis tristi convivia caede
Exhilarare fuit mos et spectacula dira
Stricto certantum ferro, ferroque cadentum


page 225

Admiscere epulis, et sanguine tingere mensas
Humano. non Christophori fuith canimus, non
Victus: lege Dei ille epulas condite solebat.
Vidi ego Christophorus cum cenas exhilararet,
Quae sacer Antistes dictaverat, enum erandls,
Quid memorem cytharas? quidue organa? quidue cicutas?
Quidue chelin? mensis quas admiscere solebat?
Dignus, vivendo ut superasset Nestora! verum
Imperio usa suo, Mers magnum fixit Adonim.
M. Plutima scutigeri memorautur Christophori acta
Orbe omni, cedro, Musis et Apolline digna,
Quae memori quando mecum sub meute recurrunt,
Tum vero exutunt animum. Tua, nobilis Heros,
Ex nostre numquam labetur pectore virtus.
A. Et septena super iam lux erat, ordine quando
Sol abit ex pisce, et piscl succedit aquoso
De duce lanigeri pecoris, qui perdidit Hellen,
Summum Christophorus cum fatum sensit adesse.
Ergo, feminei generis decus, Elisabetham,
Suecorum sata regali quae stemmate Princeps,
Consortem thalami alloquitur sic voce suprema!
Cara mihi coniunx, quam tot discrimina nobis
Iunxerunt. viden? ut, quae cunctos abripit aeque,
Postremamque dicam mihi mors nunc scripserit illi
Parendum est Ergo tibi puram relligionem,
Et gnatam, generis quae spes est unica nostri,
Commendo. reliquum, quod restat, maximus ille
Expediet. tale effatus convertit ad astra
Lumina: sicque prcces ardens descenditin omnes.
Dixi equidem, mea cum primum praecordia morbus
Angeret: Ergone dura dies et temporis hora
Ulcima mo miserum, heu! inferni mittet ad undas?
Ergone murtis hiems, et ineluctabile fatum
Me rapict maesto letho? tu nescia cuiquam
Parcere. dira soror, saevo me funere tolles?


page 226, image: delf0226

Vivondi num sic spesum lactatus inani?
Sic statui multos annorum ex ordine menses
Spirando superesse? quod hei! quae pallida tristi
Cuncta metis dextra, Lachesis, me trudis ad umbras?
Ergo non posthac oculorum lumine blando,
Hic ubi se regio tollit, qua sanguine Christi
Conspersi vitam vivunt in monte Sionis.
Aspiciam Dominum: Dominum, qui flammea templa
Aethereae sedis rutilanti fulmine complet?
Ergo non videam mortali sanguine cretos
Ulterius, sed lethali sub scrobe repostos,
Mors inimica meos depascet corporis artus?
Ipsa mihi tenues vanescens vita sub auras
In casum fato rapitur, patiturque ruinam,
Haud aliter, veluti custos, cui sola voluptas
Lanigerum pecus et molles cum matribus agni,
Postquam sera rubens accendit lumina vesper,
Cum iam, praepingues fecundo lacte, capellas
Undique prudent er cinxis custode Molosso,
Ipse sub angusto congesti cespitis antro
Nectem illam somno fallit; verum altera lucem
Cum, roseis invecta rotis, aurora reduxit,
Adventasse diem laetus, sua limina rusum
Dest ruit ac humilem subvertit funditus aulam
Fila meae vitae, non exoranda rescindit
Atropos: haud aliter ceu textrici, arte magistra
Lanificum quae format opus, dum sedula lenem
Intorquet radium formosam Amaryllida cantans,
Ex insperato sors lintea stamina rumpit.
Hand secus, ut coquitur populanti torris ab igne,
Sic dolor humorem paullatim ex artubus haurit.
Ut vitidi primum defecti a cespite flores
Arcscunt. cum iam violento Syrius aestu
Terras exurit: sic succi, pectus anhelum.
Expers, tabeseit, quod spiritus ilia crebro


page 227

Tendit, et assidui gemitus praecordia tundunt,
O mihi sin esset tantisper luminis usus,
Donec equos iterum gelidis produceret undis
Pboebus et alterius consurgeret umbra diei!
Sed tu, quae tristi mors demetis omnia morsu,
Ceu leo, quem esuries praedantem concitat, agnum
Unguibus arreptum truculento concutit ore;
Frigida prostrati conquassas corporis ossa:
Ut tremulas fundam has gemebundo e pectore voces:
Ceu gemit acria dependens turtur ab ulmo:
Aut tectis latitans meditatur hirundo querelas:
Aut Palamedis aves late loca questubus implent.
Hic pavor, hae lacrumae, haec nostri suspiria cordis
Usque fuere quidem, cum primum semina morbi
Sensims. At rerum tu qui moderaris habenas.
Diva tuae mihi donasti medicamina dextrae.
O quem te memorem! neque enimqua Cynthius orbem
Quando auroa diem famulantibus imperat horis
Ad duci, spectat, nec qua Sol mergitur undis
Hesperiis, quicquam quod mentes mulceat aegras
Invenisse datur, nisi quae promissa potenti
Ore sonas, verbique tui sub codice profers.
Cedant ingenii dotes, fera proelia Martis
Indomiti cedant, cedat quodcumque bonorum.
Lubrica sors animis hominum despondet avaris.
Tu Deus a nobis maculosi criminis omnem
Ablatam noxam post te iacis: haud mem or unquam
Illius. tu das presso solatia cordi.
Tu facis, ut quod nunc in me sua spicula. lethum,
Euibrat, Iovis ambrofia sit dulcius. ergo
Non moriar; vivam, neque mors abitus meus; immo
Vita est: nam mortem qui morte peremit acerbam,
Christus vita ipsa est. igitur mea mors mihi vita est.
Tu vitam donas, pie Christe et lumine veris
Aeterno facis usque frui: tu gaudia vitae,


page 228, image: delf0228

Gardia perpetuo durantia tempore: confers.
Quod superest, hunc emigrolaetusque lubensque,
Christe, tuo roseo perfusus sanguine, et alma
Pace tu armatus, commendans corpus et ossa
Marmoreae domni, sed, qui nunc, Spiritus, exit,
Ille tuae sit commissus dextrae fideique.
Nec vero quod iam pono, sub morte manebit
Corpus tempus adest, quo summi caerula caeli
Insolitam claro tonitru vocem ingeminabunt,
Tunc animae socium iungetur corpus. et hac in
Carne, mea Dominum cernam; mihi qum ipse videbo
Ac tunc, quem aeternae ridentia tempora vitae
Tu facis esse super, caelo tua facta repandam,
Notaque erit superum haec bonitas, me vate, coherti.
Quin laetus tibi laeta canam, dum limina caeli
Nos cernent, dum florebunt Iovis aurea tempe,
Atque tuo aspectu dum nobis corda calescent
Dixerat, et pius in placidum sua membra soporem
Composuit. M. Nunc in caelis divinis Adonis
Vivit. ei tantam non invideamns, Alexi,
Fortunam, neque tu muliebriter ora resolues.
In fletus, ceu gens, divi quae nescia verbi,
Assolet. id turpe his, qui Christi nomen adepti.
Quin tumulo flores, et laudes addimus urnae:
Hoc saxo Tegitur, Rex Stemmate, Magnus Adonis,
Consilio Princeps: relligione Deus.
Sed me nocturnas Titan abiturus ad undas
Ire domum cogit. Tu prosper, Alexi, valcro.

In nuptias Petri Lindebergii

Hei quo, Petre, ruis? quis te rapit ardor? an et tu
Femineo properas subdere colla iugo?
Mollius haud quid quam est vacuo mihi crede cubili,
Durius at socio, nil quoque crede toro est,
Ante tui Dominus fueras rerumque tuarum,


page 229

Et rerum, atque tui nunc domins uxor etit.
Ad somnum uxoris, somnum captabis, et ore
Uxoris comedes, illius ore bibes
Nunc iuvenilem animum com pescere, linquere mores
Assuetos; et nunc disce manete domi.
Est rarum in terris animal bona femina longe
Rarior ast uxor, si fuit ulla, bona est.
Uxor Scipiaden, Agamemnona perdidit uxor,
Samsonem morti Deiphobumque dedit.
Noxa, flagrum, crux supplicium, mors denique viva
Pluribus heu uxor saepe reperta fuit.
Et ventus hoc vetbum est, quo nihil quoque verius, uxor
Hunc cicurat, nemo quem cicurare potest.
Omnis Virgo quidem, vulgo si credere fas est,
Virginibusque ipsis, est proba, nulla mala est.
Sed tamen ah hortet mens, ah unde illa malarum
Pullulat uxorum prodigiosa seges.
Vidi ego quae fuerat virgo vel mitior agna,
Saevior haec ursa, post ubi nupsit, erat.
Ah nescis, strophiis striguntque premuntque papillas,
Ne pravo erumpat pectore nequities.
Ingenio simili virgo milesque feruntur,
Dicam si illius dicere pace licet.
Non adeo ferus est miles posite cnse cruento,
Cum pacem et pacit munia inermis amat.
At tunc ille animos sumit, tunc saeva minatur
Cum frontem galea texit et cnse lat us.
Virginibus nostris sic nil est mirius usquam,
Inrares sanctis moribus esse Deas.
At post quam vitta caput obnupsere trilibre
Clavicularum et eis ungula pressit onus;
Tunc tumidae insurgunt, rixasque et inrgia spirant
Et miserum vexant litibus usque virum,
Omnia perturbant, vario replentque tumultu,
Totius et poscunt imperium omne domus,


page 230, image: delf0230

Gaudea, uxoris gratis amplexibus ille,
Qui magis uxoris, quam suus esse volet,
Uxorem nolo dominam, rerum ipse mearum:
Atque mei Dominus liber et esse volo.
Libera vita mihi est; placet haec, semperque placebit,
Si modo, quae nunc est. mens manet illa mihi.
At veteor maneat; quin iam mutata recessit,
Coniugii et tecum foedera, Petre, probo.
Huc natura parens, et nos et monstra ferarum,
Et volucrum omne vocat, squamigerumque genus:
Nec malus est adeo sexus muliebris, ut audit
Plurimaque in nobis, quae reprehendat, habet.
Suntque suae laudes uxoribus; inque maritos
Spectatae fidei femina multa fuit.
Post varios regni casus, tot bella peracta,
Inque fuga cum spes sola salutis erat:
Illa mali nutr. x, victum profugumque secuta est
Fida Mithridaten Hipsicratea suum.
Carcere Spartano, mutata veste, maritos
Uxores Minyas, eripuere neci.
Rebus in adversis certum fida uxor asylon,
Munimen miseri est, per fugiumque viri.
Solatur, fiamatque animum, tua commoda quaerit,
Quaque porest, euras et tua damna levat.
Tecum maesta dolet, queriturque et vota precesque
Ad superos fundens fata benigna rogat.
At cum te placidis fortuna aspectat ocellis,
Resque tuas, versa prosperiore rota:
Tunc gaudet, tunc laeta simul tua commoda tecum
Percepit, haecque auget qua rationc potest.
Altera ceu manus est, pes alter et alter ocellus
Quin anima et vita est uxor honesta viro.
Talis, Petre, tuum, Venere et Iunone secunda,
Intrat, iô gaude bullula, Elisa, torum.
Illa animi requies, curarum crit illa levamen,


page 231

Atque erit illa tuae fida columna domus.
Vivide concordes. et multa prole beati,
Vivite longaevi, tuque et Elisa diu.

THEODORI SITZMANNI THURINGI.

In nuptias Matthiae Hubneri et Mariae Traineriae. Strophe I.

ALtorphianos audio
Sacro carmine lucos
Dulce sonare. Quid essc negotii
Id creduam? dic Phoebe, dic nobis, cui
Laetus plectra moves, cui nivosum
Suspendis scapulis ebur?
Ecce! migrasse Deas
Florente Pindi vertice contuor.

Antistrophe I.

Has pone subsistit Trias
Observanda Dearum.
Prima caput rutilo diademate
Stringit manuque regia sceptrum tenet;
Fulgentem galeam gerit sccunda,
Attollitque suum clypeum
Ultima vix tenui
Florem Pudoris pallio tegit.

Epodos I.

Nec Graiarum suavitates,
Nec Mercur I decsse comitates
Audio. Bacchus
Amphoram gestans, hederasque flexas,
Incitat Cupidinem
Citule ponere vestigia nunc huc
Nunc illuc solitum. Pusio sit licet


page 232, image: delf0232

Iste Deus, tamen efferus
Viros Dynastes perdomar et Deos.

Strophe II.

Hubnere gaude! Dii tuos
Audivereprecatus,
Pande fores, age pande, mehercule
Teconcinit Praesens chorus, fac ocius
Pellas nubila mentis, hinc olentes
Flores excipias comis,
Inde fidelis amans
Obstes Marillae luminibus tuae.

Antistrophe II.

Rumor silescat! Penippes
Tandem frenna momordit
Ille solutus Amor, calidusque
Leges maritales sublt, feruentia
Iam suspiria pone, iam que noctes
Insomnes reminiscere.
Nympha pudico tuo
Lecto residet. Iam licet, ut libet.

Epodos II.

Haec virgiinali cum cateruae
Adproximat, vultu decentiore
Praeminet omnes.
Sic decor, Titan ubi lotus exit,
Siderei perit minori.
Tyrio lacteolus sic color ostro
Immixtus rubuit. Sic iubar inclitum
Adspicir upilio, Dea
Praevia quando diem reducit.

Strophe III.

Nunclibera cura, grave
Corfodicante, potes
Multifidas renovare molestia.
Traineriorum nobilis clarissime


page 233

Virtus Boiaricis relucet oris:
Sed costae Genitor tuae
Norica tecta colit,
Idola Papae necolat impia.

Antistrophe III

Haud absque Divum numine
Hoc sit. Scilicet istinc
Progenerare tuam sociam quiit
Vir candidi cordis, celebris stematis
Divina quasi virgula virago
Est ostensa tibi. cape
Quod cupis. Ista dare
Iurisperitis Corpora convenit.

Epodos III.

Maec hactenus. Lectissimorum
Par coniugum lectissimum beate
Vivite, mensque
Una iungat corpota separata,
Liberos brevi date
Genitori similes et genitrici,
Qui vos exhilarent, iugeque sublevent
Timpore dum tremulo senes
Omnibus annueritis omnis.

Sponso.

Semper amas pretiosa Dices invisere templa,
Quodque gerit corpus voluere semper amas.
Porro vices rerum quoniam contemnere perstas,
Ferreus et vere diceris esse verus.
Atqui tondet ovis mutata gramina valle,
Mutata fruitur florida cerua dape.
Quod natura docet non abnue discere; posthaec
Adsuescas duplicis visere sacra Deae.
Dico: Deae duplicis. Quarum? Venerisque Dicesque,
Utraque praeclaris est veneranda viris.
Utra duit munus melius, fortasse rogabis?


page 234, image: delf0234

Doctiuschaec Corpus, dulcius illa dabit.

Eidem.

Urget inexhaustis tua corda Marilla favillis,
Libertasque retro cedit, et inquit: Habet.
Quid facies? faciem cum contemplaris amicae.
Haud animi compos, at cinefactus abis.
Nec nova res; siquidem geminis inclusus ocellis
Fungitur officio militis acer Amor.
Illa sed igniculo parili succensa laborat,
Invidit claros nec tibi Sol radios.
Urimini faculis adeo felicibus ambo,
Impositum fertisaequiter ambo iugum.
Est Amor invictus; subigit mare, sidera, terram:
Vincla parens homini vincla paransque Diis.

Maria Traineriae Sponsae.

Ut viguit Magni suavissima Iulia coniux!
Ut viguit rigidi Paulla Marita Senis!
Ut viguit morata Damo, iucunda Parenti!
Ut viguit Tanaquil, Portia fida viri!
Ut viguit Grachûm Cornelia mater! et ultrix
Ut viguit mortis Camma, Synate, tuae!
Iulia, Paulla, Damo, Tanaquil, Cornelia, Camma,
Ut viguere, mera sic probitate viges.

Sponso.

Brachiolis Nymphae te cingi viderat, ac mox
Cum volucri praesens Arcade Cypris erat.
Arcas ait: nunquid patrium repetemus Olympum?
Cypris: In hactecum (vin?) habitabo domo.
Annuit. Euge Dii! Vos confirmatis amores,
Verboso gaudes paruae Cupido ioco.

Iani Dousae tumulus.

Ut stetit Idalio Venus aurea vecta columbis,
Ut reducem sensit nobilis ora Deam:
Placatum nituit diffusolumine caelum,
Spirarunt Zephyri, floruit omne nemus.


page 235

Inprimis tu, myrte, comases pandere visa,
Quasque cruor caeso fuit Adone, rosae.
Illius lateri grex adglomeratus Amorum
Mille dedit plausus, iubila mille dedit.
Nec Charites aberant, nec Equini numina fontis,
Nec Dryadum facilis, Naiadumque chorus.
Tunc Venus Euphrofynen accivit, Terpsichorenque,
Cumque decens geminis oscula fixet ait:
Floribus his Batovitumulum decorate Poetae,
Cui mea materies carminis Ida fuit.

In Nuptias Ioan. Kirchneri.

Aurea Baltiaci peragrant Cytherea fruteti
Xysta, cruentatis irradiata rosis;
Vidit ibi iuvenes mistis errare puellis,
Ulla nec arcana corda flagrare face.
Quid me fiet? alt, mi Nate? (tenellus adhaesit
Pusio nam lateri) siccine lente sedes?
Nullus honor nobis? flammas inopina priores
Nox hebetat? foedus nemoiugale colit?
Res indigna! lepos, toca, tifio, gaudia, ludus,
Non animos hominum, nunc velut ante. movent.
Cuncta brevi feverint agrestia; quodque videmus,
In chaos antiquum dissoluetur opus.
Te per ego pinnasque tuas habiles que sagittas,
Te per obumbratas crine decente genas,
Te rogo per faculas, maestaedefende parentis
Taedia; quamque potes ferre, fer unus opem.
Sic Venus, ille refert: Non irreverenter habenda,
Es mea mi genetrix; obsequiosus ero.
Dic modo qui pitios sit concutiendus in istis,
Quaeve probe fili deliciose mones.
Ilico Kirchmannum digito monstravit, et Hic est,
Aere cui triplici libera cordarigent.
Hunc celer exarmes, ego cetera videro, duros
Vince mares, nostris virgo premenda dolis,


page 236, image: delf0236

Ergo duplex hispa timpus redimita mitella,
Suppositis baculis adsimulavit anum.
Et passu lento cultos intravit in hortos,
Crediderim Meroem sic posuisse gradus.
Una levans gremium virgo subsedit in herbis
Purpureis, molle, picta rubore genas.
Quaerit ad hanc aditus pinnati mater Amoris,
Demere virgineum fraude parata decus.
Adsiderisque, granes Auctumni munere ramos,
Suspicit, et varias, quas alit hortus, opes.
Ulmus erat contra viridata recentibus vuis,
Hanc ubi cum socia vite probasset ait.
Quam bene conveniunt et vitis et ulmuslutrinque
Mira vides certisigna ministerii.
Tu tamen exemplo non tangeris huius et huius,
Amplexusque viri culta puella fugis.
Si sapies, immitis anum nec spreveris hanc, quae
Inftar dilectae te genetricis amat;
Tolle moras, tandem patrios exhorruit axes,
Dura prius iugulans Hippodamia viros.
Iussit et Aeaeos virgo mitescere campos,
Aesonii sortem commiserata viri.
Tu quoque paulatim Cypriis accendere flamis,
Perstiteris liciti temnere iura tori?
Ambulat istius prope sepimenta vireti,
Vir, Aganippaeis pectora lorus aquis:
Hacque tenus prorsus puerili liber abarcu
Aut vigil euovit mente sagace libros:
Aut avidus morum peregrinas ivit in oras:
Aut alios docuit, qui sit in arte modus.
Iam vero magna curarum fluctuat unda
Nobilibus gravior languida corda malis.
Huic nubas. pto vo si vis, me pignus habebis,
Cum sibi nec vivat notior atque mihi.
Ex te mentis inops pendet, neque morc procorum


page 237

Multivolûm temere, quam modo vidir, amst.
Ille suos annos tibi soli deuovet, illi,
Ardor eris primus, ultimus ardor eris.
Quid? non vult fidi miserescere pectus amantis?
An mea discerpit flamine vetbe Notus?
Ah! timeas Veneris, timeas Rhamnusidos iram,
Sunt odio geminae ferrea corda Deae.
Liriope non ulla sato resfiectere mentem,
Non potuit blandis Nympha canora sonis.
Sprevit Annaxa rete, risitque procaciter Iphin,
Cum lacrimas posti florida serta daret.
Quid factum? pallens est flosculus iste: sed huius
Duritiem Salamis templa perenne notant.
Desierat, timidae patiens incendia mentis
Labitur in gremium virgo reclinis anus
Occupat ampl;exu miseram Venus ignibus ignis
Additur, indomiti Lerna profunda mali.
Ac velut ante comas, densaque cacumina silvae,
Vir levitere tangit Orithyia tuus;
Postea per vitreas equitans animosior undas;
Territat Ergini Thespiadaeque trabes:
Non secus ad diros agitatur virgo furores,
Virgo Palaepaphiae viribus usa Deae.
Sensit ut exuri tenerar Cytharea medullas,
Instar apis, stimulo membra fodentis, abit.
Obvia gaudenti posuit vestigia natus,
Cincta gerens molli timperae myrteolo.
Cui mater: Kirchmannus adhuc mea numina ridet?
Sollicitae saltem reddidit istud: Habet.
Aequoris humidulo postvertice Diva recidit:
Aequoris obsequium necremoratur Heram,
Delphini lascivus adest auriga Palaemon:
Leucothorecinit Nereidesque mele.
Ludit Tritonum toto vaga gurgiteturma,
Et vario laetas ordine pingit aquas.


page 238, image: delf0238

Ille cavo radiis obsistit tegmine Phoebi,
Ille sonat concha suaviter, ille salit.
Hic comitatur ovans Venerem Venerisque columbas,
Grex. quoties latum pergit in Oceanum.
Interea Kirch manus hiantia vulnera nutrit,
Herbaque vulneribus quae medeatur, abest.
Nec minus ignescit creperis Emerentia curis,
Alioquium cordi semper inhaeret anus.
Dum pavet, et multis dum caelum questubus impler,
Lumina laudati promicuere viri.
Inciderant ambo. Silet hic, Silet illa. paventque,
In labiis rutilans errat utrinque pudor.
Adsimiles silvis, quas nondum miscuit Auster,
Sive tuis abies, seu Cyparisse tuis.
Occipit inde: meus dolor et mea gaudia, tandem
Virgo venis, nostras commiserat vices?
An (quod abominor!) ipsa mea laetabere morte?
An desiderio tangere nulla meo?
Ne, precor, in nitido cubet inclementia vultu,
Hac ego te sola lege videre velim.
Infandum licat paucis renovare dolorem,
Quaequesit ampla mei dicere caussa mali.
Lecturus violas istis spatiabar in hortis,
Ecce! Puer Pharetra conspiciendus adest.
Quid facis? adclamat: Num sunt violaria tanti!
Accipe de nostra munera larga manu.
Miratus vocem retro specula bar, at in me
Ille puer specimen non puerile dedit.
Ame meos telo, quum uldi, perforat artus
Seque citus densos proripit in frutices.
Quo fugis? ingemino, cedo: quo fugis improbe?
Spicula pro violis das violenta mihi?
Ille nihil motus (quid enim!) subrisit et infit: quare
Tun' gemis? a nostra non moriere manu.
Curre per hortorum topiaria picta, virago


page 239

Obvia prima tuae caussa salutis erit.
Prima venis, miserere mei' tacuitque. Quid illa?
Corda gerens telo sanguinelenta pari.
Invasit niveis clementer colla lacertis:
Sim tua, nec plures edidit aegra sonos,
Macte vir insignis! duri meruêre labores,
Fessus ut optandis aceumulere bonis.
Haec fuit Aniis socianda Puella Puellis,
Seria ne possint ulla carere ioco.
Macte! sed in thalamum, festive receptus amicae:
Sidera cum pingent edita nocte pulum:
Quid non delicii facies? ita condecet atra,
Nocte pavens latebras quaerit habere pudor.
Candida tum vario luctantur Brachia nexu,
Inque modis risus mille figurat amor.
Oscula petis? figet labro vibrante, nec oscla
Nuda. quid ulterius, quo recreeris, erit,
Tu modo praesentis fructum ne desere virae,
Quaeque viro valido sunt facienda, face.
Vidimus herbosi victura rosaria Paesti
Mane sub imbrifero cocta iacere Noto.
Dum licet, utimini recte iuvenilibus annis:
Vos etiam florum fata caduca manent.


page 305

IOANNIS SPRENGII AUGUSTANI.

Nil crede feminae.

Femineo generi nemo concredere quidquam
Audeat: inconstans et leve pectus habet.
Omnia nosse cupit mulier: secreta revelat:
Et nisi quod nescit,m nil reticere potest.

Veneris cum Marte adulterium.

Heic Superi possunt tibi designare potentes,
Quos impune licet quodque patrare scelus.
In delicta ruunt prono crassissima cursu,


page 306, image: delf0306

Digna sed hos factis poena nec ulla manet.
Plectitur at tenuis, quoties transcendere leges
Inscius, aut quavis conditione solet.
Et velut in tela quam texit aranea, tigno,
Dependens supero, paruula musca manet:
Grandiorat penetrat casses et tuta recedit:
Sichumiles legum vincula stricta tenent.
Euadit foribus laxis hinc turba porentum:
Coruus abit. poenas blanda columbaluit.

Cadmus in Draconem.

Exemplum nobis Cadmus proponit eorum,
Quos a principio prospera fata manent:
Donec agunt iuste: sed cum de calle, recedunt
Virtutis capitinexia damna struunt.
Perversosequitur sors infaustissima mores:
Et fabricat casus quilibet ipse suos.

Niobe.

Concilias miseras ventosa superbia clades,
Magnaque supplicii pondera fastus habet.
Cum natis Niobe sentit laccrimabile fatum:
Rex etiam propria fert sibi damna manu
Sic hominum rebus mens est inflata secundis:
Nescia quid secum vespera sera vehat.

Lycii in ranas.

Rana velut limo gandet, ripisque resultat:
Et rauca gelidis voce coaxat aquis:
Rustica non aliter plebs incolit usque tabernas,
Et crebro vini labra liquore rigat.
Saltat et ingentes strepitus movet atque tumultus,
Litigat et rixas vociferando ciet.

Philomela elinguis.

Hac ratione solent magni saevire tyranni,
Qui sua vulgari facta scelesta vetant.
Sed nihil est tectum, quod non aetate patescat:
Ponit in aprico cuncta futura dies.


page 307

Formica.

Paruula permagni specimen formica laboris
Exhibet: haec pastum congerit ore suum:
Quo tenuem foveat brumali tempore vitam,
Verus homo praestans hoc imitetur opus:
Ac dum tempus adest, divinaque gratia durat,
Munera sollicitus non peritura legat.

Cephalus et Procris.

Suspicione perit Cephali miserabilis uxor:
Credulitas illi fata suprema tulit.
Qui facile credit, levitare laborat inani:
Et perstultitiam tristia damna subit.

Meleagri torris.

Fumoso veluti stipes comburitur igne,
In prunisque diu non superesse potest.
Sic mortale brevi spatio consumitur aevum:
Dum, tamquam vento lux, aboletur homo.
Quam cito conflagrat lignum fornacibus aptum:
Tam cito quae trahitur vita caduca perit.

Cupressus.

Exequiis olim fuit addita nigra cupressus:
Namque semel numquam caesa virere solet.
Sic homo qui misero semel emigraverit orbe:
Ad superos hausta luce redire nequit.
Et quam praeteriens manet irrenocabilis hora,
Tam cito non revolans gloria nostra cadit.

Atalanta et Hippomenes.

Ceu Schoenei sobolem cursu tria poma retardant,
Ne pedibus metam tangere prima queat:
Sic hominis tria sunt oblectamenta, salutis
Quae prohibent rectum ne peragamus iter.
Deliciae molles, lucri scelerata libido,
Sollicitaeque fugax ambitionis honor.
Haec quoties sequitur, mundanaque praemia captat,
De vitae cursu tranite flectit homo:


page 308, image: delf0308

Vincitur a Satana, qui munera talia nobis
Proicit, ut caeli praeripiatur honos.

Adonis.

Difficiles tentat quicumque subire labores,
Et supra vires grandia coepta movet,
Ille suo capiti clades arcessit amaras,
Quod tua mors nobis pulcher Adoni, probat.
Ergo sibi caveat minor irritare potentem:
Nam constat longas Regibus esse manus.
Res cadit haud adeo bene sollicitare tyrannos:
Si quis et abiecto gaudet adire metu.
Ales fulminiger pacatos vincit Olores,
Nec frustra miluum parua columba timet.

Orpheus a Bacchis discerptus.

Esse docet nullum sic implacabile monstrum,
Fabula, quam mulier mota furore suo:
Quae neque sermonis dulcedine flectitur ulla,
Nec sinit effusas pondus habere preces.
Saepius horrendo rapidum mare vertitur aestu,
Salsaque ventosis fluctibus unda tumet.
Ignis et ad caelos flammis crepitantibus exit,
Absumens villas, oppida, rura pagos:
Tanta sed haec numquam portant incommoda, quantum
Exitii vecors femina ferre solet.

Midae optio.

Ante Midas oculos regem proponit avarum,
Feruida multarum quem sitis urget opum.
Hoc vitium late constringit ubique potentes:
Pythion haud alius sollicitabat amor.
Caelitus at Solomon op tandi munera nactus,
Non petit immensas quas amat orbis opes:
Ut mentem potius sapientia vera gubernet
Orat, et a Domino munus, utrumque tulit.

Lapithae et Centauri.

Centauros inter discors Lapithasque tumultus,


page 309

Quam ferat ebrietas multa pudenda, docet.
Hinc veniunt rixae, de rixis proelia manant,
Nec procul hinc caedes plena cruoris abest.
Ergo superuacui sunt evitanda Lyaei
Pocula, sobrietas pectora pura decet.

Aiax et Ulysses.

Aiaces hodie multos reperire licebit,
Aspera vox quorum nil nisi bella sonat:
Quique sibi suso quaerunt in sanguine laudem.
Sed Marti praestat lingua diserta truci.
Vincit et extremum sapiens facundia robur:
Oppida consiliis nulla carere queunt.

Aeneas.

Lucida sincerae docet haec pietatis imago,
Qualia sint natis efficienda piis.
Non pudet Aeneam medios portare per hostes,
Atque senem flammis eripuisse patrem.
Sic naturali donata Ciconia storge,
Anchisa geniti par imitatur opus.
Haec alit haec tergo gestat trepidante parentes,
Ulrima confectos quando senecta premit.

Polyphemus et Galatea.

Contremnit Galatea feri Cyclopis amores,
Promissis quamquam misceat ipse preces.
Non tam vota Venus quam prospera fata requirit:
Soluitur et fato iungitur omnis amor.
Saepius hinc inopi virgo ditissima nupsit,
Deformi pariter culta puella viro.

Apulus in oleastrum.

Austeros veluti fructus producit oliva
Silvestris, grati nilque saporis habet.
Sic obtrectator sermone redundat acerbo,
Ac furiale fuo virus ab ore iacit.
Pestiferum superat linguae petulantia telum,
Plusque dat exitit quam parat ensis atrox.
Sed cordatus homo vulgi conviciar ides


page 310, image: delf0310

Improba, nec magni livida verba facit.
Effrenem clades sequitur ertissima linguam:
Qui sapit, is digito pressa labella domat.

Romuli immortalitas.

Qui semagnanimos factis gessere probatis,
Illorum celebris non aboletur honos.
Gloria virtuti debetur, et inclita merces,
Praestantesque vigent laude peren ve viri
Hinc olim veteres Heroas ad astra levarunt
Fortes, in superos et retulere Deos.

SIMONIS STENII LOMACENSIS.

In classem Hispanicam circa Britanniam misere disiectam.

VIuit adhuc priscis virtus spectata Iehovae
Temporibus, regi cognita Nile tuo:
Quando mersit equos rubri maris unda virosque,
Vana intentantes arma minasque Deo:
Dilectoque Dei populo, cui pervada salsa
Aequoris ignoto more, patebat iter.
Vivit adhuc eadem virtus miranda Iehovae,
Euentuque viget suspicienda pari.
Oceanum nuper complerat pinea moles,
Diversis magno structa labore locis.
Horruit adspectu Nereus, vastoque gravari
Hactenus immotas pondere sensit aquas.
Maurus, Iber, Italus, Germanus, decolor Indus,
Mancipia Hispanum devenerata iugum,
Stupra eructabant caedes, suspendia, flammas,
Turpiter idolis agmina freta suis:
Ausa Deo vero fictos opponere Divos,
Oceanumque Tagi cogere ferre minas.
Nec non militiae pretium sibi poscere, quicquid


page 311

Possidet egregius Marte Britannus opum.
Sed non invito fas quemquam fidere caeli
Numine, qued ventis imperitatque salo.
Classis ut ad tutos tendebat lintea portus,
Carbasaque in flabat Spesque Notusque simul.
Ecce repentino miscetur murmure Pontus,
Saevit et in tumidis orta procella fretis.
Africus abreptas alias ad saxa triremes
Torquet, et illidit fragmina trunca vadis.
Turbinis in cursus rapidi per caerula plures
Disicit, hostili pars fugit acta metu.
Nonnullis laterum compages machina rupit
Bellica, terribiles eiaculata globos.
Sic horae spatio compressa ferocia gentis:
Tantum operis (mirum) sustulit una dies.
Quique prius flammas visi spirare necesque,
Grata peregrinis piscibus esca natant.
Corpora sanctorum qui non numeranda cremarunt,
His merito clausit luridus ora liquor.
Cur, Hispane, vocas Divos? cur sancta natanti
Mater in ore Dei est? non habet unda Deos.
Unum habet unda Deum tellusque polusque valentem
Obterere, invictae quae videantur, opes.
Iam vires agnosce tuas, quas femina fregit:
Iova per infirmos fortior esse solet.
Hunc cole reiectis Idolis, quid simulacra
Muta iuvent, stolida quae prece pronus adis?
At tu praesenti subtracta Britania cladi,
Unius in laudes sis animosa Dei.
Quique tibi datus est gratum cape laeta triumphum,
Et longam Augustae salua precare diem.
Hoc breviter, pietas cordi tibi, vitaque eidem
Congrua sit. Veris sic cumulata bonis
Eludes victrix technarum quicquid Iberus
Consuet, aut Latii sella pudenda Popae.


page 312, image: delf0312

In funere Ioach. Ernesti Principis Anhaltini, etc. ECLOGA.

Damoetas, Lycidas.

Dic mihi, quid vestis, Lycida, sibi pulla, quid ater
Pileolus sibi vult, quid pendens taenia? non te
Pastorem ex habitu nosco. L. Communia luctus
Damaeta, sunt haec insignia. Vixit Amyntas,
Vixit in his terris, quo sospite, cernere laetas
Ascaniis pecudes in agris, quo sospite longos
Cantando memini tecum me condere soles,
Cum fontes inter sacros et flumina nota
Aeria frigus captaret uterque sub ulmo.
D. Certe equidem audieram, morbi non esse periclum,
Anarique malum medicamine posse salubri.
L. Audieras, et fama fuit. Sed fata suam vim
Infringi nolunt, ut pridem Saxonis ora
Sensit, et experta est hoc anno Sarmatis ora,
Utraque magnanimis pecudum spoliata magistris.
D. Sit sua laus aliis: cui vester cessit Amyntas?
Quis pecori frondem melius, quis fontibus umbras
Suffecit, sepemque satis, quis pabula melli
Uberiora dedit, scatebras arentibus aruis:
L. Parua canant alii: nuper cum fulminis instar
Saevus aper, setis horrens vastaret in herba
Crescentes segetes, maturaque vota coloni
Fleturi meteret, cumque ipso palmite fetus
Sterneret, ingentes sudore fluente per armos,
Mussarentque metu pecudes, pecudumque magistri:
Illius obliquos ictus avertit Amyntas
Solus, et Ascaniis spumantem depulit agris
Ichnobate fretus, Pterelaque et Hylactore: quorum
Latratus simul ac aper audiit, ocior Euro
Exiit, et laeves silvas, iuncosque palustres,
Viminaque et parua petlit sub arundine cannas.
D. Vidi ego, cum fugeret: Nymphae videre Ligea


page 313

Flavaque Cydippe, Spioque et candida Drymo
Nec risum tenuere. caput pater extulit unda
Albis, Saxonidum fluvius regnator aquarum,
Miratus subita monstrum formidine terras
Linquere Sorabûm et notis sese abdere silvis.
L. Ipsi laetitia voces ad sidera montes
Iactabant, ipsae fundebant carmina rupes,
Ipsae saltabant Dryades, simul ac fera nostris
Finibus erupit. tum gratabantur Amyntae
Clioque et Beroe soror, Oceanitides ambae,
Quaeque Nicri ripas et Rheni flumina servant
Naiades, extensis testatae gaudia palmis.
D. At nunc maeret ager, lugent armenta gregesque,
Vicinique timent pecoris contagia, fatis
Pastore erepto: quo saluo non metuenda
Aut scabies ovibus fuit, aut incendia febris,
Aut aliae pestes, quas versu dicere non est.
L. Huius signa mali permulta fuere, sed unum
Nobile prae reliquis, si meus attenta fuisset.
Fraxinus, aggeribus stabat quae proxima Mildae,
Concidit in terram radicitus eruta, flabris
Ventorum. Ascandium paulo post frima columna
Corruit, et verae fidei tutela, decusque
Pieridum: quarum gratis memorabitur odis,
Do nec sublicii consistet pontis in undis
Albiacis magno moles constructa labore
Et sumtu ingenti, quem noster fecit Amyntas.
D Magnum opus est, fateor: sed longe clarius extat,
Gratius et Musis, quot habent Germana Lycea,
Squalidulo eripuit quod carcere, Paeonis arte
Insignem, et vera celebrem virtute Comatam,
Manibus officium praestans non vile Philondae,
Mopso indignante, et toruum Corydone tuente.
L. Ut ringebantur multi, cum mitis Amyntas
Thyrsin, et expulsum multa cum prole Menalcam


page 314, image: delf0314

Exciperet laribus, sineretque in valle reducta
Absque metu argutum sua carmina promere Daphnin.
D Sit suboles patri similis, vel vincat eundem:
Sic silvas alacres et cetera rura voluptas,
Pastoresque omnes, Nymphasque tenebit, et ante
Mala ferent quercus, Syrium rubus asper amomum,
Quam lupus insidias pecori meditetur, aperve
Fulmineus cultis stragem concinnet in agris.

Ad Casp. Peucerum de obitu filii ipsius.

Nil tibi iu cundum praeter lacrimasque precesque
Post obitum gnati scribis, Peucere, futurum.
Si foret in terris idem vivusque valensque,
Num minus humerent largo rua lumina fletu,
Num minus arderes in vota: minusque frequente
Voce fatigares caelum? quocumque lubebit
Verte oculos per Christiadum latissima regna,
Orandi causas quivis dabit atque dolendi
Angulus: hoc ipsum, dices, maeroris adauget
Vulnera, Solamen quod ademptum tempore laevo
Filius, exemplum fidei, pietatis, amoris
In patrem noti, patrii quoque nominis haeres
Artisque, effetae spes praesidiumque senectae
Languentisque manus baculus. Satis aequa querela
Est fateor: sed quis fatis obnitier ausit
Laeticiae luctum semper miscere suotis?
Nuper prodieras squalenti e carcere, firmis
Viribus, ingenio vegeto, nec tempora canus:
Paulo post dotata probataque moribus uxor
Offertur nec opinanti: mala bina repente
Sunt geminis comitata bonis: duo funera maestum
Ex cruciant patrem nati nataeque Mariae.
Quorum lacrimulis tepidis urgere sepulchra
Desine: naturae cessent iam debita: quod si
Quottidie insano iuvat indulgere dolori,
Sunt alia in terris, quae digne non potis ullus


page 315

Deplorare satis, non si tantum ille porfundat
Oceano quantum rapidus vehit Albis aquarum.
Quin potius mentem exhilaras, studiisque severis
Ut prius, oblectas animum, et sublimia curas
Scrutando causas rerum variasque notando
Morborum species, quae sit medicina cuique
Attri buenda doces: et nostri temporis acta
Fortunamque tuam deliriaque improba Fabri
In chaos antiquum revo cantis cuncta, recenses:
Ut pia posteritas hominum mirata furores
Approbet unius divinae dogmata vocis.
Plura canant alii, quibus otia plura libensque
Calliopea favet, nobis haec inter opellas
Dictandi propere vix est concessa potestas,
Excepto, quod non hic esses, cetera laetis.

In nuptias Petri Denarsii et Iulianae Mariae Culmanniae.

Quam bene conveniunt quam pulchre hic omnia, dignus
Et socero gener est, et genero socer est.
Consilio magnus socer est, spectatus in aula,
Dux Ludovice tua, dux Casimire tua;
Consilio pollens gener est, gener utilis aulae
Dux Casimire tuae dux Friderice tuae
Eloquium notum, si quando verba potentes
Ad proceres, Latio sunt facienda sono:
Seu sint Galle, tuo: testis eluet Anglia testis
Sarmatis ora cluet, terra Bohema cluet.
Nota utriusque fides, labor indefessus, acumen
Ingenii sollers, indiciumque sagax.
Moribus hic lepidis, festivis moribus ille,
Ad summam, paribus fulget uterque bonis.
Est eadem sponsi ratio sponsaeque, in utroque
Par formae decor est par pietatis amor.
Nil hic dissimile est, paria omnibus omnia, sponso
Sponsa, socer genero, sponsus utrique Petrus.


page 316, image: delf0316

Unica Culmano quia filia, poscere crebre
En solitus tacitis vocibus ille marem.
Cui Deus, haud opus est: generum quia largiar, unus
Is tibi natorum quatevor instar erit.

In nuptiis Iohan. Wolffgangi Fuchsii.

Fuchsiadae nubet castissima filia Iusti,
Anna Wolufgango Reuberiana suo.
Quam belle coeunt in mutua foedero, Virtus
VVestualica et Francae nobilitatis honos!
Neidhartus satus hinc procerior Hercule Graio,
Et Larissaeo fortior Aeacide
Mortisera domuit quem Frisia glande tribunum,
Non ausa Heroas cominus ire manus.
Cuius et exanimis robur mirata Groninga
In medio statuit grandia membra foro.
Haec fama. extemplo Venus apparat aurea currum,
Quattuor et paribus praecipit ire rotis.
Prima habet Eugenies, Themidos gerit altera nomen,
Tertiaque Eusebies, ultima Sophrosynes.
Prima datur sponso, socero datur altera: nympha
Iure fibi reliquas vindicat Anna duas:
Cui mentem pietas, roseumque modestia vultum
Virginei decorant lumina bina chori.
Iungit equas biiuges temoni auriga Cupido,
Prima Homonoea fuit dicta, secunda Fides.
Mox blandum arridens mater, donabimus, inquit,
Coniugibus fili, si lubet, hasce novis.
Sic tamen ut semper maneas utriusque magister.
Dixerat: et Veneris iussa probavit Amor.

In nuptiis Georg. Fabr. Chemnicensis.

O nimium felix, ô terque quaterque beatus,
Quem donas casta coniuge caste Deus!
Fortunata, pio quaecumque est nupta marito!
Cuifavet, huic praestat talia dona Deus.
Tali Fabricium Deus est dignatus honore,


page 317

Magdalin eximio ditat et ipse bono.
Ex animo meritas grates persolue Georgi,
Ut facis, et summodic bona verba Deo.
Tradidit uxorem multis virtutibus auctam.
Et claram niveae laude pudicitiae,
Si non incedit fuluo spectabilis auro.
Nec numerat culti iugera plura soli:
Attamen et probitatesua, et probitate parentum.
Fortunae pensat cetera damna suae.
Divitias fastus, sequiturque superbia formam:
Divitiae, virtus: optima forma. pudor.
Per varios spectata patris patientia casus:
Omnibus est pietas maxima nota viri.
Ipse favet studiis, virtutis cultor, honestis:
Quaque iuvare potest, sedulus arte iuvat.
Mater erat specimen rarae integritatis: at illa
Gaudia nunc vitae prosperiotis habet.
O utinam hac ipsa nunc esset luce superstes,
De genero caperet gaudia quanta socrus?
Tu quoque sponsa, pares animo iam concipe grates,
Ambiet amplexu candida colla suo,
Ingenio magnus, docta clarissimus arte
Fabricius, sacri nomina vatis habens:
A primis pueros qui sedulus instruit annis,
Impiger officium qui facit usque suum.
Vivite concordes pie coniunx, nuptaque castai
Quos firmo et stabili iunxit amore Deus.
Utque toro iuncti, sitis sic moribus iisdem,
Nec lis dissoluat, quos bene iunxit amor.
Incipite intrantes thalamum persoluere vota,
Atque Deo ex imo fundere corde preces.
Angelus a vobis rixas depellat et iras,
Qui sacri custos dicitur esse tori.
Coniugibusque piis infestum repprimat hostem,
Mutuus ut longo tempore duret amor.


page 318, image: delf0318

Temnora non rigidae peragatis commoda vitae,
Concedant vobis vivere fata diu.
Cernere detque Deus florentes ordine natos,
Multaque sint vestrae pignora sancta domus.
Filius ingenium referat moresque parentis,
Doctrina studeat dulce parare decus.
Urgeat in Rudiis patriae non degener artis
Cursus, et verae sit pietatis amans.
Filiaque in pulchras succrescens paruula laudes,
Matri laeticiam praebeat atque patri.
Felix. quem summus tanto Deus ornat honore,
Quique pius memoi carmina mente canit.
Vestro autem (moneo) perstate in munere fortes,
Coniugium res est, credite, grata Deo.

IOANNIS STIGELLI GOTHANI DAPHNIS:

Polydamas, Philondas, Palamedes:

RVpe sub aeria, densis qua crebra salictis
Rura vident laceras altis in montibus arces,
Qua colit antra vetus spumantis lena Lyaei:
Caerulus irriguo delapsus flumine Sala
Per valles, per prata sonat: vicina fluentem
Arcuat, et longo vallis iucunda recessu
Panditur, atque oculos herbis et gramine pascit.
Illic numinibus gratum, pastoribus antrum
Thuringis colitur: Nympharum et maxima sacros
Exercet Salana choros: Salana receptis
Laeta comes Musis, cui murmura blanda sonori
Adnumerant fontes, cui laeto examine plaudunt
Alueoli, nemore in sacro, cui laurea Musae
Serta parant caelumque bonas assibilat auras.
Hic tenerae assurgunt plantis felicibus herbae,
Smirnion aegrotis, atque utile Cyrsion aegris


page 319

Chrysocomeque nitens, cum pulchro Heliochryso,
Et tu qui carptus gaudes Amarante, renasci,
Et tu virgineis Libanotis grata coronis.
Illic sub viridi consederat ilice Daphnis
Illustris iuvenis Daphuis, quem pectore fortem
Et magnum ingenio donarunt Numina ruri:
Hunc duo pastores ripam prope fontis amoeni
Ambo pares animis, ornati dotibus ambo,
Carmine polydamas, et viva voce Philondas,
Dulcibus alloquiis sic invitasse feruntur.
Daphnis ades nostri decus et spes altera turis,
Huc ubi ruta virens frondosum contegit antrum,
Nec dum tristifico Brumaesub sidere marcet.
Non te Musa latet pastoria: percipe carmen
Quod tibi nostra patat sociali tibia cantu.
Daphuis ad haec: calamo vobis permitto sonanti
Luderequae vultis, coepti date carmints orsum:
Incipe Polydama, tu respondeto Philonda.
Pol. Velieris auri comi fortis captator lason
Dum tumidis haeret Dolionum in littore ventis,
Anxius et mediis Cynosuram implorat ab undis
Multa gemens, maesto circum caput obvia ludens
Halcyone fatum melioris nuntiat aurae:
Halcyone interpres fluctus non vana marini.
O aliqua his etiam finem profata procellis
Nuntiet Halcyone, quae tempestati bus atris
Erepto quatiunt Germanas lumine terras!
Ph. Dulcis avis, pelagi tibi nam notissima sors est,
Quae scopulis habitans, excludis in aequore pullos
Matris imago piae, superat quae fata ferendo.
Dic age, quando dabunt bis septem has aequora luces
Tuta quibus nautis statio estian nulla malorum
Est speranda quies? an ruptis Aeolus antris
Omnia perpetuo turbabit et omnia Nereus?
Pol. Dum cita veloci rapiuntur nubila cursu,


page 320, image: delf0320

Ad metam properat tempestas, pandituraer,
Sed tamen interea multae ramosa latentes
Per nemora intereunt volucres: nec clarior unquam
Ire solet Phoebus, nisi nox cum densa recessit.
Optima speremus: suus est qui pessima finis
Exonerat, rebusque vices natura ministrat.
Ph. Myrtile te Nemesis Tithymalli fronde coronet:
Nam gestare sinu maculosum diceris anguem.
Heu quia nam tanti consurgunt aethere venti?
Quid sibi congestae tantus vult agger arenae!
Vidimus undoso grassantem flumine Salam
Cum stabulis armenta, domos cum plebe trahentem:
Ecquid fata parant, quod non haec fleverit aetas
Aegra malis? numquam lacrimis sine tristibus annus
Humidior: numquam sine vi vento sior aer.
Pol. Sic equidem audieram, sed sunt maiora dolentis
Vulnera naturae, creber micat aethere fulgor
Arma sonant caelo, fluido Ceres uda cruore
Decidit in calathos, misero suspecta colono.
Sanguine stant rivi: monstris invertitur ordo.
Irrita quin etiam insultant incendia Soli,
Et miris simulachra modis per inania caeli,
Templa volant, mediisque sonat vox horrida silvis.
Ph. Imo diu trepidi vento iactamur acuto,
Et mergis similes, qui fluctibus urinantes
In mediis terga obvertunt, et saepe procellas
Respiciunt, ferimus dubii discrimina Ponti.
Sed postrema dabit rebus si linea finem,
Si natura vices non est oblita priores:
Non erit aeternum, quod nos premit undique fatum:
Non ita perpetuo conversi in littore tristes
Stabimus ad malum, sed tandem aliquando iuvabit
Servatam pelago terrae subducere puppim
Pol. Felix qui rapidis agitatum fluctibus aequor
Conspicit e terra, nec navigat ipse profundum


page 321

Sed tacita sub rupe latens, aut pascua cutat,
Aut Charites gaudet doctis coniungere Musis,
Suaviter et longos cantando ducere Soles:
Ille notat flantes diverso a cardine ventos
Et numerat vacuo stillantem pectore nimbum.
Non mihi sit regnum Pelopis, non aurea gaza,
Non mihi Olympiaci fallax victoria lustri.
Hoc sub monte canamdum, vel mihi tradita lustro
Pascua, vel Musis comitantibus otia fallo.
Tu modo, Aristaee, his mecum sub montibus errans
Annue, et auspicium pulcherrime suggere pastor:
Teque tuosque canam: nec mevel Musa Philetae
Vel veteris Moschi, vel nostri vicerit Hessi.
Ph. Quis fuit insano qui primusbrachia ferro
Induit, et validas docuit con currere dextras:
Non homo: quando hominem natura effinxitinermem
Sed fera saeva fuit: com pugnent cornibus Uti,
Calcibus acerequus, raptores ungue Leones.
At mala quanta trahit secum lachrimabile bellum;
Quam late extendit crudeli brachia lusu!
Nec thalamis Mavors, nec sanctis abstinet aris.
Utque prius torrens prono vada pondere verrit:
Mox aliis cumulatus aquis, per devia raptus
Arua ruit: nescit sic sors quoque lubrica belli
Stare loco, variatque fidem, violatque pudorem,
Et capita involuit misera cum plebe ruentum
Heroum, et sceptrum regnis extorquet avitis.
Nonne fuit satius pullos cum matre vagantes
Ex galeis relevare sitim, curuosque ligones
Conflari ex gladiis, hastis fulcire racemos,
Dulcibus et clypeos cunas praebere gemellis?
Sed ruimus quia stare piget, spretaque salute
Exitium adfectant, ultro qui castra sequuntur.
Pol. Quid ruit iste aries teneros alienus in agnos:
Tytire coge gregem: tali ratione feruntur,


page 322, image: delf0322

Cura quibus curae nimia est, quique omnia rodunt
Consiliis, gaudentque aliis se immittere caussis,
Quamquas causa probat. sese omnibus ingerit Argus:
Argus plus oculis semper quam pectore pollens.
Quisque foris nimium stellata mente videmus,
Inde labor vitae et longissima tela malorum.
At quam dulce vagos e littore cernere fluctus,
Atque aliqua sub rupe procul, sub tegmine quovis,
Horrisonis nymbis ventos audire sonantes!
Naviget infelix, quem Phasidos aurea ripae
Templa iuvant, diris animum torquentia curis,
Famaque turbato numquam non rorida Ponto:
Me contenta mei fructu casa parua laboris
Sufferat, optata signantem tempora creta.
Dum modo non absit rectae mens conscia vitae,
Et dulcis coniunx, comes indevicta laborum,
Armaque militiae divini Numinis aura.
Ph. Et mihi quis tenerum rapidus canis arripithoedum?
Ocius hic Marathri radicem Tytire prome,
Melleque contusam praefectis illine neruis.
Crebra canum duro res est hoc tempore morsus.
Qui sapit in promptu teneat medicamina pastor.
Nil agis hoc morsu, morsum medicamina sistunt.
Pol. Pastor Aristaeus divini gloria ruris
Et pacem rediens et dulcia pharmaca secum
Adferet: in terra tenerum de cerpite gramen
Errantes agni, cum venerit ille, sacratum
Servatos ad flumen agam, cunctosque lavabo.
Vos etiam interea pastori crescite vestro
Victrices hederae in gratas durate coronas:
Crescant et calami, ne desit fistula Moscho:
Crescant et tiliae, lyra ne tibi desit Apollo
Ph. Aegocerotis ubi cum sidere Phoebus in ortu
Tollitur, imbriferis mox flatibus ingruit Auster:
Horrent ancipiti tristatum frigore caelum
Agricolae et nautae: tunc nolim caerula Fonti


page 323

Per vada iactari, vel si me Pelias Argo
Inveheret, vel Scylla celer, vel Massica Tygris.
Da Deus ô portum, terramque ostende tenacem.
Interea optato tolerabimus omine ventos.
Pol. Flevit Aristaeum coniunx orbata maritum,
Heroum genus Heroem pulcherrima Nymphe
Pantagathe, flevit longos maestissima menses,
Ut gemit infelix amisso coniuge turtur,
Quem vafer occultis venatibus abstulit auceps,
Et tulit ad proprias loca transmontana penates.
Non illi latices miserae, non pabula curae,
Sola sedens nota resonantis in arboris umbra,
Ingeminat gemitus, et luces noctibus aequat:
Dum vocat amissum decus, et sua gaudia poscit.
Ph. Quid decus hoc memorem, quid ruris amabile numen
Illum etiam montes, etiam fleuêre miticae,
Et maesti agricolae, et confusae luctibus urbes,
Prataque cum silvis laceri cum vallibus horti.
Sed lachrimas cohibe, sed finem pone dolori
Pantagathe: Deus est qui cuncta videtque regitque
Colligitille pias certa velut utre querelas,
Et tandem lachrimas iustorum in gaudia vert
Ilmiades Nymphae, quaeque udi prata Vierae
Naiades incolitis, tuque ô Salana Camenis
Laeta sacris, scitis, dum nostris abfuit agris
Exul Aristaeus, tristi nec gratia campo
Nec decus arboribus, nec virtus adfuit herbis.
At si nunc redeat, redeat simul aurea rursum
Gratia naturae, nativaque ruris imago:
Omnia mox videas cultu renovata priore,
Omnia vere novo, et nitida frondere iuventa.
Sic inter sese carmen censente canebant
Daphnide, reddebat numeros cantantibus Echo.
Cum subito, externis Palamedes missus aboris
Laetus adest hilaresque animos promittit amicis.


page 324, image: delf0324

Et tali placidus linguam sermone resoluit.
Pal. Gaudia quod patriae, dulci quod commoda ruri
Illibata ferat. redit inclitus en redit ipse
Pastor Aristaeus: venienti assuggite montes,
Oppidaque et arces, expromant iubila campi:
Grata Deo resonent memorosae encomia valles.
Namque fatebor enim, loca dum montana pererro
Qua dirimunt Adriam nostris a finibus Alpes:
Hic illum vidi magnum, gravitate verendum
Pastorum regem, toties quem lubrica frustra
Oppugnat fortuna, Deo tu vindice saluus,
Lamque veni atque domum plena cum laude redito.
Dixit et ex illo faciat quem pluris, amicum
Non habet: haec vobis conceptis nuntio verbis.
Continuo gestire animis et plaudere dextris
Carminis oblitos, et laeto Daphnida passu
Sectari, et famam multis exquirere votis
Pastores videas, et spe mul cente potiri.

Aristaus. Phryxus et Menalcas.

Cur non Phryxe boni quoniam pollemus uterque
Tu tenues anima ludenti inflare cicutas:
Ipse tibi ad numeros verbosum pangere carmen.
Hic inter corylos et amoena vireta, sonantem
Ad fontem canimus, quod nuntia murmuris Echo
Voluat Aristaei procul hinc absentis ad aures?
Ph. Et locus invitat Musas: et carmine Phoebi
Dignus Aristaeus, viridi nam lumina prati
Suaviter arrident pictae venientibus herbae:
Ille sacrae vera, victor Virtutis in arce
Perstat et impellit multos sudare poetas.
At mihi nescio quo praecordia frigore torpent:
Ut iam non placeant dulces velut ante Camenae,
Nec praesens veniat Phoebus, dum maestus et aeger
Absentem vacui Dominum desidero ruris.


page 325

Me, Est quoque Phryxe decus dubiis confidere rebus:
Crastina forte dies meliori fulserit aura.
Invia speranti non est via: sola superstes,
Spes alit adflictos, non hanc violentia frangit.
Nonne vides caelum vultu nunc ire sereno
Quod prius obductis condebant nubila nimbis?
Ph. Quin igitur nostris habitatum Vatibus antrum
Hinc petimus, qua ruta sacram prope consita Laurum
Pestiferos teneris serpentes arcet ab agnis:
Qua Salana legens pictas cum floribus herbas,
Texit Aristaeo viva de fronde coronam.
Me. Hoc igitur mecum placeat considere saxo:
Hoc etiam Daphnis sedit, nec paenitet illum.
Aspice et Augusta vitis complectitur umbra
Hunc fontem, ex ipso qui argenteus exilit antro,
Arguta de rupe cadens, quem vestit amoenum
Herbarum vulgus, tacitis et viribus adflat
Pingue chelidonium molli cum gramine mentae:
Hoc oculis praesens, haec vocis idonea neruis;
Atque eadem vatiis morbis medicina Selinon.
Quodque Helene lachrimis et Cypria sanguine sparsit:
Seu libet hic potius Lotis inflexus hibiscus
Praebeat inde toros, hinc allevet aura canentes.
Incipe Phryxe prior sequitur te Musa Menalcae.
Ph. Non ita grana sato Boreas qua ventilat agro
Vivificos sitiunt imbres, cum Pleiade mersa
Arua Ceres renovat, non montibus arbor opacis
Consita, sic Solem sic blandas adpetit auras:
Ut desiderio te poscimus optime pastor
Vos Nymphae testes, testes pia numina Musae:
Patria quando oculo primum privata dolebat:
Illum etiam abreptum steriles fleuêre Myricae,
Herciniae fleuêre ferae, sub vomere terram
Contremere, et luctu pingues arescere campos,
Pascuaque oblitas pecudes lugere videres.


page 326, image: delf0326

Sudarunt silices lachrimas: immugiit alto
Omne nemus sonitu: lachrimans sua gaudia vitis
Siccior exangui doluit ieiuna racemo.
Quin etiam ad tanti lugens crudelia casus
Euenta, et diro maculatus sanguine Phoebus
Extra omnem caeli rationem tristior ibat:
Laeta nec humentes rorarunt sidera noctes,
Ut prius: optato nec lumine Luna potita est,
Dicite Pierides, ruris nonne ille beati
Et pater et custos? cui multo Numen amore
Adfluere, et placide caelos adflare solebat?
Ille fovebat enim divina voce canentes
Aeterni monumenta Dei, vivamque salutem,
Atque ut grata Deo plebs uni assisteret arae,
Fictitios oblita Deos, veraque teneret
Fundamenta fide, fuit illi ante omnia curae.
Hinc omnis caussa invidiae: feruere furore
Damnati videas sacrata oscilla Draconis,
Qui canones simulant et asoti cetera vivunt.
Ergo etiam fatum urgebat: subductus ovili
Pastor ob immundos, licet ipse innoxius, haedos,
Maluit exilium quam perderet otia ruri.
Ut viret Assiriis Nyasea in vallibus arbor
Fragrantes diffusa comas, liberrima caeli,
Et tuto munita loco: non frigidus illam
Offendit Boreas, nec aquarum prodigus Auster:
Sidere laeta suo fuluo rutilantibus auro
Mala iacit ramis, quibus est arcana potestas
Spiritibus fragili durandae in corpore vitae:
Sic vir magnanimus, cui forti in pectore vivit
Plena Deo virtus: variae non lubricus illum
Fortunae Oceanus, non vis, non gratia sancto
Dimovet a vero: iussis duce Numine fungi
Officiis gaudet, rerum committit habenas,
Euentumque Deo, victorque Acherontis avari


page 327

Sub pede fata praemit, pulchrumque reportathonorem.
Dicite Pierides: illius cernere vultus
Dum licuit, pigris, non solibus arua fefellit
Annus iners: laetas ornabant pascua valles,
Cultus ager flava passim ridebat arista:
Lacte fluens Ilmus, syluosus melle Vierra,
Sala mero, auriflui ducebant temporis horas:
Aonios fontes sapuit purissimus Albis,
Qui nunc deicitur lugubri turbidus unda.
Ut segetes decorant campos, ut pascua valles
Ut nemus umbrosum montes, ut sidera caelum:
Sic decus illesuis, quem postquam rura requirunt,
Nec spes agricolae, duro nec vota colono
Respondent: vacuo filices dominantur in agro:
Pro dulci cytiso pro fronde virentis hibisci
Infelix rubus et sentes carpuntur amarae.
Me. Non ita gemmanti salien tes agmine rivi
Grata movent fessis per amoenas murmura valles:
Ut me blanda tuae vox afficit ista Camenae,
Qua sublime decus celebras pastoris amati:
Tantum vera valet gestarum gloria rerum.
At tibi quod referam pro tali carmine munus?
Hei quid dissimulem? te Phryxe beabo vicissim.
Audiat hoc Nemesis, si quid tibi fingo, vel Ate
Quae comes a tergo est levibus, per Numina iuro
Thuringis iam nota plagis, hoc pectore sensi
His oculis etiam redeuntem Heroa notavi
Laetus Aristaeum, qui caelum nomine tangit.
Quid memorem placidi sidus venerabile vultus,
Augustumque decus, quin tu quem vidimus ante,
Finge videre volens, idem est quem vidimus ante,
Utque animum immotum, sic vultum servat eundem,
Pastorum decus et communis gloriae ruris.
Qualis erat Daphnis campos ad Tibridis olim
Formosi pecoris custos, formosior ipse:


page 328, image: delf0328

Si tamen exiguis componere maxima phas est:
Talis Aristaeus, qui rebus magnus et usu
Omnibus exemplum posuit pastoribus unus,
Nulla quod, ut nunc sunt homines, imitabitur aetas.
Ergo illum excipiunt reducem longo agmine laeti
Pastores reliqui, qua Teutona pascua florent,
Carminibusque ornant. Ille optimus arbiter aequi
Si quando obrepsit stolido discordia ruri,
Tunc omnis pubes illum mirata loquentem
Suspicit atque oculis pendens licitantibus ambit.
Ille autem ambiguas prudens discernere caussas,
Etfacile ingentes doctus componere lites,
Exonerat mentes et saucia pectora sanat.
Qualis ubi populi longa stipante corona
Rex alto radians solio, ius crimine laesum
Restituit pressis, et damnum a civibus arcet:
Lenibus alloquiis longa ad subsellia fessos
Demulcet populos: mox illum Numinis instar
Quacumque ingreditur per rura, per oppida vectus
Miratus populus, placido et veneratur honore.
Vivat Aristaeus quo rura superstite gaudent.
Pax fovet agricolas, commendat gratia campos:
Cum Musis Charites Thyasos per gramina ludunt.
Ille pigros renovabit agros, iaciensque virentis
Semina iusticiae, priscae vestigia fraudis
Tollet: ab occultis revalescent prata venenis:
Splendida pro densis carpent armenta salictis,
Ambrosias teneras et lactifluos Hyacinthos
Narcissique rosas, et cum Libanotide Mentam,
Montivagum polium, pecorique salubre Cuminum,
Et maculis tincti gemmantem floris Amellum,
Et cum balsmea cognatam Stoechada Nardo:
Milleque nominibus praestantia Centaurea.
Nullus ad innocuae florem proserpere rutae
Amlebit serpens, damnatae ad tartara Talpae.


page 329

Profugient, terrae petet ima cubilia Bufo.
Pressa nec obscenis seges emorietur in herbis,
Nec pudor agricolae stivam retinebit Onone:
Occidet occultis Aconitum triste venenis.
Et succo Lathyris mordax, et segnis Osiris.
Occidet infelix Lapathon. nec Morion vuas
Mentitum, reliquas inter dominabitur herbas.
Ergo genus felix, ergo preciosior aetas
Aurea festivo producet saecula cultu,
Pax celebrata domi vivendum enutriet aurum:
Externam quaeret Martis vis ferrea famam.
Tunc nova magnanimis accincta Heroib. Argo
Longinqua Ionii sulcabit stagna profundi,
Caesaque Caspiacas repetet gens efferra portas:
Atque iterum Solymas veniet Germanus ad arces
Ph. Qualis ab Hesperio venientis sibilus aurae
Cardine sudantem medio permulcer in aestu:
Qualis et haustus aquae puro defonte petitus,
Arentes relevat iucundo frigore fauces:
Tale tuum carmen: nunc vivunt denique Musae:
Nunc plaudunt Charites, nunc ipsa Astrea colonos
Respicit, ut reducem te pastor cernere fas est,
Nobile qui meritis effers ad sidera nomen.
Me. Gratia prima Deo. sapienti proxima regi,
Qui decus agnoscit virtutis, et annuit ultro
Ut redeat pressis libertas. Omnia cedunt
Iusticiae, et nescit sepeliri in puluere verum.
Ph. Adfer serta puer, iuvat hunc evoluere solem
Laeticia purisque iocis, nunc baccare cingar,
Maesticiae et tantum curabo vulnera, quantum
Fulmina Threicias curant aestiva sagittas.
Me. Prome merum, et cyathos octo mihi pocula praestet
Nomen Aristaei: lateri venit ille quadrato
Aequalis numerus, sic is quoque fortiter idem est.
I procul Ebrietas: depascant pocula curas,


page 330, image: delf0330

Ph. Sparge solum Cythiso, sertisque revincito postes:
Adsint et Cytharae. Musisque sonantia Nabla
Et Chelys inflatis duplex concinna cicutis.
Gaudia laetus agam, dicet Soteria Lycton.
Me. Dulcis odor violae vernantes imbuit hortos:
Est etiam panaces succo admirabilis herba:
Diversas Aloe vires in corpora mittit:
Sic etiam arcano celebratur numine virtus.
Ph. Mens aperit fontem rivos agit inde voluntas,
Aspirant cursum faciles sub pectore motus.
Hinc velut Assyrii vis perflua serpit olivi:
Admirata subit penetrans sic pectora virtus.
Me. Ut tibi Phryxe Chelys soclatis congrua neruis
Dulce melos reddit, dum Vatum dulcia pangis
Carmina, sic vigili paret nemus omne magistro,
Et custos pecoris prudens regit omnia pastor.
Ph. Quam bene balsameo vestes tinguntur odore,
Gemmaque fulgenti preciosa includitur auro:
Tam bene coniunctas decorat concordia mentes.
Ponite pastores certamina, quaerite pacem.
Me. Aspice ut Hesperios caelum induat omne rubores,
Surgat et Eoo veniens nox humida nimbo.
Quo nos raptat amor? surgamus et inter eundum
Carmen Aristaeo Muia comitante canamus.
Sic illi divine ambo tua nomina pstor,
Laudibus evehere, et merito tibi plaudere versu,
Ruraque Pieriis Salana implere Camenis,
Invito donec procedens sidere vesper
Sera trahens caeli fugiente crepuscula Phoebo
Congressum et cantum, sic nocte urgente, diremit,
Carminis alati monumenta volubilis Echo
Extrema ingeminans ad sidera voce ferebat.

Nuptiis Ioan. Frid. II. Duc. Sax. et Elisabethae, filiae Friderici, Comitis Palatini ad Rhenum.

Quos iterum plausus, versu quae vota canoro
Concipitis Musae? cur vortice Sala profundo


page 331

Laetior, Aonias eructat fluctibus undas,
Invitatque pios iucundo murmure vates?
Mitior aspirat terris, et solibus auras
Temperat optatis, placidi clementia caeli,
Exoluensque animos studiis, et pectora curis,
Laetitiam ingeminat, gaudent. et largius agros
Cantibus affantur volucres: e gramine flores
Arrident oculis: ornat formosior annum
Gratia, florentes Genio ludente per hortos.
Cui Natura paras tantos operosa favores,
Adplaususque novos? Sed causam agnosco, sed ipsum
Conicio tempus, tibi quo Dux inclite, Princeps
Ioannes Friderice, torum sancire iugalem
Sancta parat Pietas, thalamo tibi nupta pudico
Consocianda venit, quam pax comitatur, et omne
Iustitiae decus, et sancti reverentia iuris.
Ergo tibi flavis dives Thuringia campis
Frugiferas ostentat opes, tibi fertilis Unster,
Thiraque cum pingui iactat sua dona Vierra.
Nec procul, Hectoreus tecum sua gaudia Francus
Enumerat, priscae sedes tibi regia laudis
Oenagora, insignes parat ad connubia taedas,
Delectumque locum, pulchris qui gaudia ludis
Ornet, et armati praebens spectacula Martis:
Coniugii firmum populis testetur honorem.
Sentit, et ipse caput sinuoso flumine tollens
Sala pater, silvae felix Heliconidos umbra,
Et Charites doctis gaudens coniungere Musis,
Altius ingreditur, tantoque exsultat honore:
Atque auro rutilas, et Iaspide voluit arenas:
Cui soror astipulans, viridanti in littore doctos
Exercet Salana choros, cantare peritos
Aeternumque Deum, clarorum et facta virorum,
Sed quae caussa toros doceat sancire iugales,
Coniugibus quae meta piis, quis fi nis amori,


page 332, image: delf0332

Candida dic Erato, namque hoc tibi dicere fas est.
Hoc caelum haec tellus liquidique sub aethere campi
Acris, et gremium Naturae hoc omne parentis,
Sidera quae ario devoluunt tempora motu,
Semina, quae variis instaurant frugibus annum,
Omnia, plena Dei vestigia, plena perennis
Maiestatis habent, praestat tamen omnibus illis
Solus homo, totum qui paruo in corpore mundum
Exhibet: hunc quoniam meditato ante omnia fecit
Consilio, triplici simplex in Numine Numen,
Diumoque piae donavit lumine mentis,
Munereque eloquii, vigilans quibus omnia caste
Discere, et auctorem celebrando extollere posset,
Donec in his latebris terrarum viveret hospes.
Nam Deus ut mens est castissima, sic quoque castis
Pestoribus gaudet, quibus alto a vertice caeli
Se totum patefecit amans, verboque sonante
Proposuit natis animi mandata paterni.
Ergo olim capiens regnum caeleste repleri
Coetibus humanis, hos, ut sobolescere possent
Seminibus iactis, et stirpem e stirpe videret
Posteritas, gemino placuit coniungere sexu,
Et similem nasci speciem pietate parentum.
Namque hominum soboles, quod longum durat in aenum,
Quod stat avita domus. et avi nascuntur avorum,
Non opis humanae est, sed Numinis, omnia verbo
Quod, semel absoluit, iussitque immota tenorem
Naturae servare suae, formasque perennes
Ducere. Nonne vides cunctis ut semina rebus,
Dent genitalem auram nascendi, affluante vigorem
Tempertemque Deo? sic qui Pater omnia secit,
Ipse hominum sator est, gaudet pater ipse vocari.,
Seu sinat hoc gigni nascentes ordine formas
Quem semel instituit, seu vini robore verbi
Corda mori doceat, caelique ad regna renasci.


page 333

Me miserum, primos cur culpa nefanda parente)
Transversos rapuit? curte tuus abstulit error
Eua nocens? quantum exigui tinctura saporis
Perdidit. et sensus ruditas ratione carentis?
Tu nisi peccasses. mortis nisi caussa tuisses,
Quam roret haec dulcis divini copula nexus,
Quae ligat unanimes, ut sint duo suaviter unus,
Femina masque, Dei coniuncti voce potentis!
Hic frueretur enim Naturas liber in omnes
Imperio placido: rerum distincta videret
Principta et metas, in aperta cerneret ipsum
Luce Deum, coram dignatum ad mittere dulci
Colloquio, et patrii splendorem exponere regni:
Non illum premerent curae, meritique labores,
Ver ageret laetae mentis, Charitesque canoris
Associans Musis coleret sine crimine utiam,
Et sine labe Deum. Laeto comes addita coniunx
Imperium auxilio, solamine dulce iuvaret
Coniugium atque operas si quas sobolesque domusque
Posceret. una nimi iucunda levater amore.
Nam decus ad vitae nati immortalis uterque,
Et celebrare Deum, et vitae inseruire caducae
Assueti, insigni regerent pietate minores.
Hinc slatus imperiis florens, hinc aureus ordo
Adderet humanis felicia commoda rebus.
Formaret pietas seros sincera Nepotes,
Posteritasque piis sanciret moribus aevum,
Legibus unanimes pax candida iungeret urbes,
Et fora ius aequum. regeret commertia candor:
Nec sineret sceleri praetextum accedere Virtus
Iudicio mentis firmata nec impia lites
Spargeret ambitio dominandi et saeva libido.
At nunc dum trahimus contagia cruda parentum,
Tot vitia a taetris in nos collecta redundant
Principiis, tot degeneres committimus ipsi,


page 334, image: delf0334

Ut merito sit vita nihil nisi carceris horrot:
In quo nos pro prii vexant tormenta furoris.
Et tamen huic etiam qui providus omnia curat
Consuluit Deus ipse malo: quo auctore pudicis
Coniugibus medicina dara est, onerisque levamen
Non violandus amor, qui mutua pectora iungit.
Mic facit ut quamvis in poenam sudor et horror
Quiequid ad hanc vitam communis postulat usus,
Vix aegre cliciant: tamen alta mente quierus
Res agat et placide vivat cum coniuge coniunx:
Nil dubiians gratum esse Deo, quem sanxerit ipse
Fitmaritque statuin: quo si haec humana careret
Ingluvies coeco confunderer omne furore
Vivendi arbitrium, sine lege sine ordine vitam
Morte gravans, imumque ruens properanter ad Orcum.
Felicem placidis cui praedica moribus uxor,
Nec rudis ingenio, nec honestae nescia formae
Contigit! ille Deo docilem praesente per omnes
ET sociam casus, curarum et dulce levamen,
Indefessus habet duinque oscula iungit amanti
Amplexusque fovet dulces, simul omnia Victor
Sub pede non meritae calcat ludibria culpae.
Sic adiuncta viret fecundae vitis olivae,
Utraque cum iusso nascentes tempore fruges
In medium profert, et vitae promit ad usum:
Inde alius dulceslatices, solantia vitam
Vina legit, guttasalius sanantis olivi.
Adiciunt laetas resoluto ex aethere vires
Hinc calor inde humor nascentum semina rerum.
Stat gentile decus, similisque revertitur aetas.
Haec animo reputans atque alto pectore Princeps
Et reputata probans, nec vita calibe gaudens,
Nec spem defraudans patriae, connubia laudat,
Et laudata petit. Quem non trahit inclita virtus
Saepe vel absenti praesens, et amabilis absens?


page 335

Rhene places, quia Rhene tenes quod deligat unus
Atque aeternus amor: Friderico nata potente
Illustris virgo, illustri de stemmate Princeps
Occupat hunc animum, quem pridem sola tenebat
Cura regens patriam, divini sedula cultus.
Mane erat et veniens roseis aurora quadrigis
Reddebat eum Sole diem sedet ille paratus
In paertae curas, subiectis iura daturus
Civibus, et placidam Musis operantibus umbram.
Interpella tamor. Castae quid nomen Elissae?
Nonne vel omen habet. silvae quo gaudeat omnis
Accola Bacenidos, Geticiquo gloria Thirae,
Saxonidosque domus aliis se praeferat oris?
Imbibit ille novum contacta per ossa calorem,
Insolitasque haurit flammas: iuvat ora tueri.
Et fuciem quam fingit mor: mens omnis in illo
Vulnere, quod virtus generoso in pectore fixit.
Excipit adtectum Genius divinus amoris,
Ex oculisque viam cupidas emensus in aures
Virginis illustris, fatali prodigus igne
Involat, atque uno duo pectora traicit ictu.
Ut fuit illapsus volucer, sedet illa decoro
Esolio fulgens et circum Rhenides astant
Praestantes facie Nymphae famaque pudoris.
Utque tenet telam, studiis operata Mineruae
Otia defugiens, gratam sub pectore flammam
Sentit mans, et vulnus alit, mox stamine lapso
Emanibus, dat fassa fidem, gaudetque futuris
Auspiciis. memori praesens absentis imago
Exhibet Heroem: toto suspirat in unum
Saxoniae sermone Ducem, multumque recursat
Nota viri virtus, et avitae gloria gentis.
Quin etiam gestus moresque habitusque loquentis
Commemorare iuvet, rectumque ad sidera vultum,
Hectoreumque animum, et virtutis signa paternae.


page 336, image: delf0336

Dum loquitur, regale subit conclave decora
Virtutum gravitate chorus, tibi qualis agenti
Excubias patriae, princeps clarissime. praesto est
Quotidie. Primam se simplice candida vultu
Ostendit pietas, cui aurati cordis imago
Exornat nexam de vivo adamante coronam.
Aurca crux, summos qua sibula torta capillos
Colligit, insigni gemmarum ex orbe relucet.
Ad latus huic comites, iam fractis integra rebus
Et magis ad dubios fidens Constantia casus,
Et soror huic vultu Gravitas immota sereno.
Qua Dux ingreditur, vernant vestigia veris
Plena bonis mites Horis afflantibus aurae
Balsameos spirant fumos. messesque rosarum,
Observant aliae Dominam, quaeque ense minatur
Invitatque libra, quaeque omnia temperat aequo
Arbitrio et durans quae vincit fata ferendo.
Et veri rectique tenax cui temper in auras
Pressa licet, surgens, onerique inubcta resistens
Palma loco sceptri est, et tempora ramus olivae
Cingit et illustris claudit vestigia candor.
Ut tenuere locum, pietas sic farier infit.
Casta Deus mens est te casto in pectore sensum
Non reprehendendi meditari novit amoris.
Et simul aspirans vires, te foedere iungi
Coniugii nostro pridem decrevit alumno.
Ille decus nostrum est ad quem pulcherrima virgo
Suspiras. non ullius sic cura parentis
Insita naturae, sobolem complexa tuetur,
Ut nos hunc iuvenem vigiles servamus, et aevo
Venturo excolimus, quod si te cura parentum
Ad decus et laudem, thalamo servare iugali
Constituit, servata satis laudemque decusque
Exspectare potes tali coniuncta marito.
Si pietas parere Deo est, parebis amori,
Quem Deus immittit, cui sunt connubia curae.


page 337

Sic adiuncta ferax laetam se vitis ad ulmum
Adplicat, et pulchris gaudet fecunda racemis.
Quales contiguo corcei cum Smilace flores
Accrescunt simul, et numquam sine fuge renident,
Et pascunt oculos, hortisque lucrantur honorem:
Talis erit vestras iungens concordia mentes,
Et patriae felix, et rebus semper honori.
Dixerat; illa animi firmans luctantis amorem,
Laetitia perfusa nova; iam plenius uri
Sustinct, et caussam et nomen manifesta fatetur.
Iam per aperta iuvat Thuringi ingera campi
Optatos inferre gradus, gaudetque vocari
Saxonicae Dux nupta domus, Mysasque per urbes
Saxonicis nuribus nomen commune lucrari.
Iam pia vota facit, Solesque precatura micos,
Ignotumque adfectat iter: suspiria claram
Ducit ad Oenagoren, non visum prospicit Ilmum,
Dilectum quondam hospitiumsa pientis Othonis.
Qui decus Imperii Caesar languentis, in omni
Restituens Europa, infidae et iurgia Romae
Discutiens armis, hoc primus nomine claret,
Ergo probant natae materque paterque Volentis
Assensu arbitrium, divini et Numinis omen
Propicium accipiunt, abeunt in vulgus amoris
Argumenta novi, multo et sermone crebrescunt.
Nec mora, fama sagax gastarum et prodiga rerum,
Nulla diu quam facta latent audita perautes
Devoluens hominum, caussam exsultantis ubique
Laetitiae gestit variis diffundere dictis.
Iam sublime volans summas operosa per arces
Nunc humilis radens plebeio murmure valles.
Monte iacent alto crebra iuga pinea taeda
Unde verus cognomen habet, qua flexus ab Austro
Herciniae campus Silvae curuatur in ortum.
Quatuor inde abeunt diverso flumina cursu,


page 338, image: delf0338

In pertes totidem caeli, te Moene cadentem
Ad Solem excipiunt opulenti Moenia Rheni,
Fassa ruum nomen, fortes tu Sala Nariscos
Abluis, et dites vinosa Valle Thuringos
Ad Boream permensus iter, Sed linea Nabum
Danubio iungit, quae mollem respicit Austrum.
Aspicit Auroram exoriens atque ima Boliemi
Aegra petit montana, atque Aegram perluit urbem.
Planiciem summa mons parte ostentat apricam
Unde queunt ampli spaciosa platia Rheni
Et iuga Thirigetum campis fecunda ideri.
Huc operosa novi conscendens nuntia plausus
Rumoresque trahens comites dimittit in omnes
Tertarum partes iucundi sibila plausus.
Interea alima dies sacto decreta iugali
Maturat lucem, et tacito procedere caelo
Incipit et thalamos componit pronuba mater
Corda ligans Pietas. Magno spectacula sumptu
Laetitiae patrio de more parantur utrinque.
Insigni proceres equitatu armisque coruscis
Conspicui, ac densi pulchrae longo agmine pompae,
Adducunt sponsam, quam tali ornarat honore
Armipotens Rhenus, quondam et populantibus Hunis
Tuta, Palatinis nunc tutior ora sub armis.
Ipsae pater sponsae niedio, Simereios Heros,
Agmine conspicuus, laeto sese omine praebet
Ausonio sublimis equo, et spectabilis ostro,
Pacis habens nomen pacis Fridericus amator.
Quem Musae duxere patris sapientis alumnum
Per iuga Parnassi cupidum, veramque potentis
Notitiam docuere Dei et virtutis amorem.
Un de illum cognata Naho Simereia rura,
Vicinoque colit gratus regione Mosella,
Mox dominum accipiet er amoenum purpura Rhenum,
Cum geret imperii iustum septemuir honorem.


page 339

Ad latus huic comites, patriae duo lumina fratres
Et virtute pares, patris et duo pignora nati,
Nota quibus decus est Pietas insigne parentis.
Quis tamen ille alta picti ceruice Caballi
Er galea insignis flammante? agnosco Georgi
Te generose comes, cui stirps Erpachia priscum
Dat genus, et clarum virtutis gloria nomen.
Huic puero a teneris dulces ante omnia Musae
Et docti placuere chori, placuere liquores
Castalii. unde animi vigor et lux insita menti
Purior, haud sequitur stolidi ludibria vulgi,
Sed bona vera colit patriae cumulanda saluti.
Atquae Musa alios memoretiquos ordine longo
Agmen habet. Saluete pii, saluete beati
O proceres. Sic sponsa tuo pulcherrima felix
Adventu, sis sponse tuis fortissime laetus
Auspiciis: vos laeta dies, vos sancta voluptas
Iungat. et aeterno concordes pascat amore.
Et celebrent glati communia gaudia cives.
Nam quia Francigena genus altuma a Caesare uterque
Ducitis a rerum magnum cui pondere nomen
Fama dedit, non hoc casu, aut sine Numine tempus
Sic rulit unanimes ut vos connubia iungant.
Prisca iides repetit coniunctae oracula dextrae
Qua rulit ille sacro Videkindum e fonte renatum
Saxoniae Regem, Franca cum gente tot annos
Proelia miscentem, vanae pietatis amore.
Sic Pietas aevo gaudet sincera renasci
Postque tot antiquum renovatur saecula foedus.
Utraque clara domus felicia tempora spondet;
Hac coniuncti fide, quibus haud antiquior ulla est
Nobilitas, cuius se attollat gloria maior.
Namque Palatinis ut te gens Norica sceptris
Insignem attingam, quis tegens inclita vates,
Quis te antiqua domus, monimentis plena vetustis


page 340, image: delf0340

Tersarumque orbi rebus notissima gestis,
Vel partim memorare queat? nisi flumine fontis
Abluat Aonii se totum, atque ore diserto
Provoce Andinae vires et robora Musae?
Te Regum agnoscit pugnax Europa parentem,
Impiger Arctoi, vel qua maris accola Cimber
Arma quatit Martis, vel qua Germana Bohemus
Rura colit, pecoris nascentem dives ad Albim.
Vel qua nunc Scythicis sine vindice tunditur armis
Pannonia extremam metuens adflicta ruinam.
Tu Romana tuis decorasti sceptra triumphis;
Quando tuo lectus Ludovicus origine Caesar
Viribus opposuit divinam hostilibus iram,
Et ducente Deo captum compescuit hostem,
Eripere Imperium conantem, moxque superbum
Pontificem, exitium nequicquam triste minantem.
Imperio Vittae, fucati et fraude Galeri,
E Latio profugum iustis produl expulit armis.
Hei quibus excipitur fatis, quam dura dolendo
Vir tolearat pietate gravis, dum causa superbo
Pendet ab arbitrio, dum tentant omnia verum
Qui falso miscere solent! tamen eripit illum
Qui Deus et vivit et regnat in omnia Christus,
Quid tua quod bonitas fratri Ludovice Rodolpho
Parcere et in numero charos retinere nepotes
Sustinuit? doctis dedit hoc clementia Musis
Auspicio Roberte tuo plenissima fructu
Otia dum leges et sanctas explicat artes
Nobile Gymnasium facundi ad littora Nicri.
Ad propiora vocor, quis te Friderice, Nepotis
Magne tui cura, virtutum magne tuarum
Militia summis non iure Heroibus aequet?
Tu legum tu Iuris amans, dum vincula servas
Iustitiae, quantis te totum opponere bellis


page 341

Cogeris? in charo tamen omnis cura Nepote
Vincit, et eventu victorem laeta secundo
Commendat populi studiis Regumque favori.
Tres tibi, non animis nec aperto pectore tardos,
Tela per et gladios, ereptis contigit armis
Captivos traxisse Duces, gemit horridus altis
Vorticibus Nicrus, cedit nemus omne domanti
Hercinium; et meritum sancit victoria nomen.
Ergo tuo multa fecundus prole Philippus
Officio crevit, divino et Numine felix
Floruit, ingenio nulli et pietate secundus.
Hunc Italae Musae cecinere, hunc omnis honesti
Mens dilexit amans, ornavit vivida virtus.
Quis memoret reliquos? quis vos duo fulmina belli
Pannonici, obsessam Getico dum Marte Viennam
Praesidio paruo generose Philippe tueris;
Et patruum exspectans Fridericum, longa furoris
Praecipitas Scythici defensis funera muris.
Iam videas dirum confertis viribus hostem,
Et cu neos agere. et luxatos vellere muros;
Aggeribus ruptis, ferroque atque igne minari
Exitium, missisque diem fuscare sagittis:
Qualem animo faciem perculso villicus olim
Rupe latens aliqua, spectatque doletaque videndo,
Obruit hiberno multus cum grandine Nimbus
Dilectas segetes, villamque in valle iacentem,
Quas brevis in totum consumit transitus annum.
Non opis humanae nec erat virtutis avitae
Immanem ingluviem bellis arcere Latronum,
Quam sitiens nostri collectam sanguinis Haemus,
Semper et esuriens Rhodope, Tanaisque nivosus,
Caspiacaeque fames extruserat im pia portae.
Ergo tibi adducens Germanas ferrea turmas
Agmina, divino Fridericus in arma ruebat


page 342, image: delf0342

Auspicio, turpes montana per invia gentes
Infami fugere fuga: pars haesit in imis
Silvarum latebris; pars alta cacumina frondi,
Occupat arboreae; multos absorbuit Ister;
Innumerosque calens Germanus demetit ensis,
Lethalesque vomens manulais machina glandes,
Ipse Deus vires animis fiden tibus addens
Germanum exacuit ferrum, Geticasque sagittas
Obtudit, et caelo veniens Victoria vicit.
Sed tamen haec aliis post me memo randa relinquo,
Os quibus Aonio Musae lavere liquore,
Heroum ut dulci referentes carmine laudes
Fortia facta virûm possint aequare canendo.
Te meritis veneranda domus, clarissima regno
Saxonico, an renui pergam quoque dicere versu?
Non mihi perpetuas si texat sum ma coronas,
Aut caput Andina praecingat Mantua lauro,
Digna loquar splendore tuo, sive alta vetusti
Stemmatis inquiram praeconia sine recentis
Non imitanda animo tentem fastigia laudis.
Non humili certe uchitur tua gloria Musa
Quae sic sparsa decus terras fecundat in omnes,
Ut maiora suum diffundunt sidera lumen.
Iccirco haud ausim vel primum inquirere fontem
Vel rivos captare tuos, Sed pressus omitto,
Saxones Euxino vectos a littore ponti,
Oceani tenuisse sinus, Thiraeque colonis
Thirigeris quondam secisse potentibus armis
Insidias, terrae fecundam ob fertilis oram.
Regia re taceo validis amplissima muris
Urbs vetus in Francos pugnax Sidinga minaces
Quam mediam patrius populosam interluit Unster
Hincatque inde altae nativis rupibus arces
Bellisona texere manu, sed te quoque fraudis
Internae vis saeva tuo tunc tradidit hosti:


page 343

Cum Franco simul auxilium, simul arma paratus
Attulit, et spoliis auxit sibi praemia Saxo.
Praetereo longo repetendos ordine, quorunt
Imperium tremuit Ponti latus omne frementis
Axe sub Arctoo, quam late Vestphalus olim
Angarios possedit agros, quam Rhenus et Albis
Se procul aspiciunt, et latis Frisia Campis.
Et numerans tardos deflexa Britannia Soles,
Nec memoro mund? decus admirantis Othones,
Aut alios gentis dominos, Sapientia quorum
Extulit Europes priscos dominantis honores,
Imperiique decus Romano reddidit orbis
Quod si angusta meae posset facundia Musae,
Saxonicae quidquam celebrando exponere laudis;
Tu mihi tu Scythicae domiror fortissime gentis,
Pro meritis Henrice tuis hic carmini amplam
Sufficeres silvam, immanes dum fortiter Hunos
Praecipitas letho, proprioque in sanguine deles.
Tunc canerem fortes bellis, et pace potentes.
Thirigetas, natos et eodem sidere Mysos,
Saxonico iunctas et sceptro et santuine gentes.
Non mea Carolidas Ludovicos Musa taceret;
Sive illum insignem barba qui primus in ora
Thirigetum excidit silvas et condidit arces,
Et sedem posuit generis laudisque futurae:
Sive illum petulans quem iustis induit armis
Luxuriaque fluens civis gaudensque rapinis
Nobilitas ferri sortitum nomen ab usu,
Armatis solitum sibi condere moenia turmis:
Sive illum Italicae, quem Caesaris arma secutum
Exstinctum flevere urbes, quo tempore dotem
Accepit Solymas Iole cum coniuge terras,
Terra Syracosii Friderico subdita regni:
Unde hodie Solymas Caesar sibi vendicat arces;
Tu vir dignus eras aetas chi duceret aevum


page 344, image: delf0344

Longior. At vivis sincera laude beatus,
Coniugio felix pietate potentis Elissae.
Et pietate rua de te sata regia proles
Imperii tenuit summas Henricus habenas
Consilio promptus, nec sumptis tardior armis:
Hunc aliis quamvis concedere mallet honorem.
Ille rebellantes Thuringo milite Suaevos
Fudit, ubi rapidi vada propter caerula Moeni
Nobilitat veterem Francorum transitus urbem.
Ulma decus nobis hoc reddita, dum tua quassat
Moenia, fatali tormenti concidit ictu.
Floruit illuis ditatus funere Mysus
Quem soror ediderat Ludovici clara Nepotem
Civibus acceptum quem fecit provida virtus;
Qua reprimens motos Thuringa per arua tumultus
Restituit pacem: felix moderamine Princeps;
Infelix sed prole pater, quam conscia recti
Esse luem patriae doluit tolerantia nati.
Te Friderice loquor gestis Vir maxime rebus,
Cui gena materno dictavit saucia morsu
Coniugii laesi poenam, memoremque dolorem.
Tu bona pacis amans, malles decedere bello,
Ni te tanta tuo traherent mala publica fato.
Heu quibus aerumnis quam fatis actus acerbis
Exilium toleras, et spe lactaris inani.
Dum corda exploras homini malefida ferendo.
Qui tamen eximris Heroas suscitat ausis
Et saepe e mediis gaudet lucere tenebris.
Te Deus eripiens tuta in statione locavit.
Hoc genitore satus qui nomine dictus eodem
Coniugio accepit Boio de Caesare natam,
Illustrem iungens pulchro sibi foedere gentem:
Quod renovans hodie sic fato abeuntibus annis
Sancta fides, laetis spondet bona publica signis.
Ille quod innocuis mitis, quod sontibus asper


page 345

Pace domi placidus, bellis foris horridus esset,
Principis hac nomen tulit a virtute Severi:
Deficio, sublime decus dum mente sequentum
Inspicio, hinc ingens Heroum ducitur ordo
Quos penes imperii est custodia iusque legendi
Caesaris atque aquilis gladios servare Latinis.
Namque satis celebrent quae te Friderice Camenae
Magnanimi cuius metuerunt arma Bohemi,
Vicinaeque plagae, Aoniae quo tempore Musae
Exilio pulsae suspectae moenia Pragae
Liquere et faciles Philyrea in prata sub umbram
Concessere tuam. Quae te Friderice Secunde
Musa satis celebret? cuius Leo saepe Bohemus
Excepit gladios acie victorice potentes:
Cuius et ultrices expavit Marchia vires;
Dum decus acceptum tituli defendis et auges.
Et tamen hoc maior qui tertius ordine fulget
Ensifer imperii meritos quoque poscit honores.
Nulla tuas unquam delebunt saecula laudes
Dux sapiens Friderice; tuo nam vera favore
Restaurata fuit divini gloria verbi
Quae solium Ausonii, fictosque evertit honores,
Pontificis, Christoque fidem sine labe potentem
Restituit, te facta piis suffragia votis
Imperio legere caput, cur tale recusas
Sponte decus, poterat quo te Germania felix
Tollere, et aeternam melius sperare salutem?
Carole qui gestis attingis sidera rebus
Acceptum huic debes, quod tanto Caesar honore
Sublimis geris imperium; quod nulla tacebit
Testa tura tuis laudem virtu tibus aetas.
At tua te celebrans pieras animosa, Ioannes,
Euchet ad caelum, famaque ad sidera tollet,
Dum locus esse piis poterit, dum nomen habebit
Iustificum in terris confessa Ecclesia Christum.


page 346, image: delf0346

Quid memorem Heroem cui pax et gratia nomen
Divino dedit auspicio, tu maxime Christi
Confessor tu mite caput, tu fortis amator
Iustitiae, in solo miseris quae sanguine Christi
Perficitur, toti praebes miracula mundo
Non audita prius, dum te nec dura Tyrannis
Nec promissus honos, nec denique munera frangunt,
Ut cauffam horrendae retegentem crimina Romae
Dissimules puramque fidem fucante notari
Fraude feras. Illum quoniam tria sidera fratres
Exprimitis studio, vobis arridet ab alto
Plena Dei nutu concordia plena favore.
Ut dulcem patriam felicr iure gubernet
Vester amor, videantque Dei vestigia cives;
Qualis abit caelo facies, cum luna serena
Nocte micans toto vehitur iam plenior orbe
Atque illam aspiciunt blando duo sidera vultu,
Unde sinus terrae rores et semina ducunt
O mihi grata meae contingant otia vitae,
Adsit et ingenio facundae copia linguae;
Ut vestras possim contexere carmine laudes;
Nulla mihi attulerint finem vos fata canendi.
Nunc veluti properans summorum germina florum
Carpit apis, libatque domi quod sedula tractet:
Sic ego vix tangens vestrae vestigia laudis
Patica dedi hoc ipso pro tempore; plura daturus
Officii monumenta mei, si vita manebit.
Vesper adest Musae ceptum iam claudite carmen,
Et facite ad thalamum pia vota et dicite laeta
Omina? quae socii confirment foedera lecti.
En iterum hoc repetunt Musae repetentque vicissim
Alterno memores cantu; dum longa senectus
Ad caelum cupidos vos irc fovebit amantes.
Condidit ad dulcem vitae immor talis honorem,
Ipse hominem effingens gemini discrimine sexus


page 347

Ipse Deus mentem aspirans, viresque loquendi,
Ut pius auctorem vero celebraret honore,
Mox utrunque potens arcano foedere iunxit
Coniugii castosque piis indulsit amores,
Pofiet ut ad patrium late sobolescere caelum
Posteritas dilecta Deo. Salue optime Princeps,
Qui decus hoc eriam magnis facis, utque professus
Cordis amas pietate Deum, sic vivere caste
Agnoscis decus esse hominis fontemque bonorum,
Tu quoque dulce decus patriae, gratumque futura
Praesidium, Princeps salue inclita et inclita sponsa
Digna vero tali: tuta vos pacis in umbra
Divinus conseruet amor pietateque vestra
Semper agant grati felicia tempora cives.

Genethliacon Iohannis Friderici Quarti, Iohannis Friderici Secundi, F.

VOs nemora, et fontes et delabentia curuis
Flumina, littoribus, flavisque nitentia campis
Aequota Thuringi sceptor subiecta Leonis,
Hinc mecumagresti meditantes carmina versu,
Exercere choros et laetos tollite plausus,
Vestraque per longas devoluite gaudia valles,
Non ignota cano, norunt mea carmina silvae,
Carmina Saxonicae folia immortalia Rutae
Quae celebrant semper florentibus aemnla lauris:
Ipse cano numeris percussa remurmurat Echo,
Carmen et Aeolii raptant ad nubila venti,
Siievins curant homines, tamen accipit aether
Ecce revertentis candens aspergine lucis,
Cardinis albescit tractus qui Solis anhelos
Exorientis equos famulantibus excipit auris.
Pergite Pierides, cedant curaeque dolorque:
Haec nihil exoriens aurora admittit acerbi


page 348, image: delf0348

Auribus ô gratam laetan tibus omine famam?
Siccine als? natus ne puer, quem vota piorum
Optavere, novo maturat gaudia plausu?
Ecce hilares circum infantis cunabula ludunt
Hinc Musae, hinc Charites, puer hic quis? dicite Musae.
Omine felici tibi felicissime pastor,
Fortis Aristaei proles pucherrime Daphnis,
Et veris cumulate bonis, tibi paruulus infans
Arridet patri, dilecta e coniuge prgnus,
Aurea qui miti promittit saecula vultu.
Salue infans patriae fpes altera gaudia tecum,
Osculaque, et dulces pariter nascuntur amores:
Omnia quae pridem pronus contexuit aether,
Nunc caelo reddente dedit: Gaude inclita mater
Felici auspicio, tener hic quem suscipis Heros,
Ordine dehinc aliis generis dux praevius ibit.
Parue puer, gestis sed magne future paternis,
Quas tibi dant hederas circum tua tempora Musae,
Has admitte libens; tibi lauros ipse parabis.
Iam decus omne domus pietas depromit avitae
Matres, atque viros, matrum ornamenta puellas,
Militiaeque decus iuvenes, et robora belli.
Conveniunt proceres, quibus est vel curia curae,
Vel felix ad bella manus: Dux ipse verendus
In meido Daphnis, qualis fortissimus olim
Aesonides, mixtus priscis Heroibus ibat,
Felix qui tanta insignis pietate fuisset:
Ad templum fert pompa pedem. Maiora Camenae
Dicite quae casto fas est memorare Poetae.
Stant avia, et patruus, quorum illam Rhenus, et Alpes
Insignem celebrant meritis, hunc omnis in armis
Fulgentem, nuper mirata est Gallia pugnans,
Et dixit; redeas; tibi laudem, et praemia servo.
Hi precibus grati divinum numen adorant,
Oblatumque Deo puerum, sacroque lavandum


page 349

Fonte fidem fassi, verbi ad mysteria sistunt:
Tum divina sacer recitans ora sula Vates,
Propitiumque vocans distincto nomine Numen,
Contingit puerum fontanae aspergine limphae:
Verba fides haurit, quam flamma in cordibus urget
Divini afflatus, sic foedus initur utrinque,
Dum Deus immeritum recipit: dumque ille renatus
Accipit amissam peccati labe salutem.
Instruit interea positis convinia mensis
Laetus prole pater vanus non qualia luxus
Deligit, aut laetis animosa superbia rebus:
Et medium est virtus, et amat mediocria Daphnis.
Ut se dere Duces, tencro gratantur alumno,
Et patriae patriaeque patri castaeque parenti.
Tum sese invi tant hilares super omnia vultus
Accedunt placidi, et gravibus de rebus amica
Colloquia, et miveus coniungens pectora candor.
Hine mamores mensis iterant sua vita remotis,
Coniunguntque preces: rum notum buccina signum
Intonat; agglomerans cursus animosa iuventus
Confluit, ornantur magno specta cula plausu.
Contecti pedites fulgenti corpora ferro
Stant cataphracti omnes, hostemque ad proelia poscunt
Teutonico lusu, nimium qui seria ducit:
Ardescit dubio pugnax certamine virtus,
Ignescuntque animi speratae laudis amore:
Ictibus arma sonant, aether clangore tubarum
Rumpitur, ingenti resonat victoria plausu.
Interea nec rura tacent, nec proxima campis
Oppida, laetitiae sed motus percipit omnis
Agricola et civis, plaususque et carmina iactat.
Cresce puer; tecum crescent solatia ruris,
Otiaque et lusus, et dulcia tem pora pacis:
Parturit optatas tellus tibi Daedala fruges,
Mel nemora exudant, montes illime metallum,


page 350, image: delf0350

Foma ferunt horti, supplantant pascua campi,
Florida formosae texunt tibi serta Napaeae.
At Musae tibi quae toto se ex asse dicabunt,
Ingenuae Musae vivis tua nomina chartis
Iampridem inscripisere tibi et sua munera condunt,
Vivaces hederas immortalesque Amarantos,
Et semper viridem brumae per frigus Acanthum.
Quid memorem Nymphasihabitant quae flumina Nymiphae
Dona tibi accumulant plenis congesta canistris
Vincta caput spicis offert tibi spicea Gortis
Munera, Gottis amans Domini, culstosque vetusti.
Nobile quam Gotti liquere insigne Draconis.
Haec Cereris, Floraeque comes te nobile Glastus
Alternis cum farre serit dum nigra virentis
Cespitis attoliis folta, et cum cespite sucum;
Vude trahit primos lanae tinctum colores.
Huic comes Alniferi felix ad littora Ncssi
Post montem Horrisonum monranis proxima Cattis
Lustra colit nemorum laetis in vailibus Isis.
Illa astans crudis dum ferrum ductile flammis
Mitigat, Aeoliae sudans industria curae;
Adprobat Aethnaos imo sub monte caminos,
Atque usum enumerat ferri, chalybisque tenacis:
Unde tibi atma parat solertia candide Daphnis;
Arma decus pacis quae seruent bellaque longe
Praecipitent, Scythici deserta ad Caspia caeli.
Hanc soror aetherei gaudens sub vertice montis.
Conspicit Oenagore pecoris ditiffima Nymphe
Lanigeri, celeri quam sluminc praeterit Ilmus;
Ilmus aquis potans pascentes dulcibus agnos,
Et vincens mucis Milesia vellera lanis.
Quid memorem Oenonem Salana in valle iacentem,
Et sua mirantem montes uneta per aeltos:
Quae didicit nuper doctasagnostore Musas,


page 351

Ingenioque sequi bona vera, ô aurea Nymphe,
Si rua agnoscis bona nec mottalia praerers!
Tu quoque syluicolas inter non ultima Nymphas
Parthenope ante alias Cerealem docta liquorem
Conficere, optato patriae grataris alumno.
Nec te suprema florentem in valle tacebo
Salinga, effossis quae sancte operate metallis
Consicis argentum, vitae commune levamen.
Offico tecum certat nemorosa Baaenis,
Herciniaeque orae convallis et ora Vierrae,
Et celebre antiqua cui nomen ab arce relictum esi,
Mysorum sedes, rebus quaeque inclita gestis
Francia Saxonici sequitur vestigia iuris.
Longa mora est omnes humili memorare Camena:
Omnes donae ferunt: aliae nitidissima farra,
Et generis varii frumenta et candida lina,
Dant alii Bachi latices, vuasque meracas
Dant alia argentum, ferrum dant artibus aptum,
Sunt quae suppeditent Canusinae vellera lanae;
Sunt quae succissuam tinctricis Isatidis herbam.
Hae coctam lupulo cererem; genialibus illae
Dant epulas mensis, et condimenta probati
Sacra salis: silvas aliae rimantur, et amnes,
Accumulantque feras sapidas, piscesque dapales
Cresce puer; tecum crescent solatia ruris:
Vernat ager; vernant horti; silvaeque comantes,
Muscosi assiliunt fontes animosius undas
Traiciunt siuvii, ridetque serenior aer.
Quin etiam hae Coryli, quin haec arbusta moventur
In numerum atque alno resonans assibilat alnus.
At pia te riveis materdum suscipit uluis,
Oscula dum libat teneri dum pectoris omnem
Inspirat gaudens dulci cum lacte vigorem:
Vota simul precibus densat concepta, peritque


page 352, image: delf0352

Ut patris insistas fausto vestigia cursu.
Fortunate puer, tu dehinc eris alter ab illo:
Ille tibi Heroum vitam dictabit, et artes,
Quas serûire Deo iustum est, quibus aurea virtus
Iuncta salutares solet exercere labores.
Agnita maiorum te per vestigia ducet
Dux Pietas, Virtusque comes, imitaberis illos,
Qui meruere Deo laudem ducente perennem.
Cresce puer tecum crescunt solatia ruris
Iamque ubi venturis adolescere coeperis annis,
Et poteris quae sit dulcis cognoscere virtus:
Te patruus vere laudis stimulabit amore
Armipotens. galeae clarum cui nomen ab usu est.
Namque docebit enim paci famulata togatae
Arma sequi regere arma, armis bona vera tueri.
Omnia militiae tradet documenta volenti,
Quae vigilans dux nosse potest: compescere poena
Militis errorem, virtutem accendere donis,
Instruere audaces, trepidos animare cohortes;
Hostis ut assue scant fusi ad sectare cruorem;
Traicere hic fluvios, illic transcendere rupes;
Excubias agere in noctem superare labores
Militiae, superare hiemes superare calores.
Tum praecepta Ducum referet, seu liber in hostem
Ire pedes cupias, seu pondere durus equestri,
Et sclopatus eques idem decus omne docebit,
Cum turmis equitum pedites miscere volantes,
Qui iaciunt rapidas ignito sulphure glandes:
Consiliis hostem premere, aut conflictibus aptum
Definire locum: Solis vitare micantis
Ludibrium, et sparso adversos cum puluere ventos:
Sistere nunc aciem, ccleri nunc vertere motu;
Seu libeat geminas pugne committere frontes;
Sive hostis cornu valldissima dextra sinistram
Ala petat, medium cuncos seu mittat in hostem


page 353

Cura Ducis vigilans; laxos seu densior orbis
Arceat incursus, et solo robore pugnet:
Agmina seu Geticae claudat gyratio lunae.
Nec minus interea patruus tibi consules alter
Arte regens animum, civilis et aurea vitae
Ornamenta docens, mores, artesque togatas;
Quae regere im perio cives, quae reddere iura
Aequa lance solent, et sanctas condere leges.
Sontibus ut poenas statuas, et praemia rectis.
Tunc tibi se pictas, tibi se tunc maxime virtus
Iustitia adiunget: comites hae semper eunti
Ad latus haerebunt, cedet fortuna volenti:
Nec metues casus, sed forti pectore vinces.
Aurea tunc priscis aetas laudata redibit:
Tota fluent auro tibi flumina, et inter arenas
Concava lucentes voluent ad littora gemmas:
Non Notus adflabit molli contacta tepore
Pascua, cessa bunt dirae contagia pestis:
Cedet et ipse mali fator, et non ulla nocebunt
Nascenti pecori lentis aconita venenis:
Terra ferax fruges plenis urgebit aristis,
Et fetura regem geminabit et ardua saltus
Lustra feris cingent: gaudebit pace colonus.
Ubertate solum studium concordibus urbes.
Sponte sua passim cum Baccare crescet Amomum,
Cynnama cum costo, vulgo per aprica legentur
Arua, salutaris Panace, curisque levandis
Moly datum, atque animi Nepenthes nubila pellens.
Arboribus frondes decorisunt, frondibus umbrae,
Collibus apricae vites et vitibus vuae;
Prata decent campos dant pratis lumina flores
Sic Deus est populo Princeps, cui iure regendi
Cura data est cives, patriam qui iure gubernat.
Ut fons contiguae largus sub moenibus urbis
Perpetuas derivat aquas, cutsuque perenni


page 354, image: delf0354

Sufficiens relenat communem publicus usum:
Hîc hortis inducit aquas, arentibus, illic
Succurrit pratis; hic pocula lauta ministrat,
Aut latices epulis, multa illum tuba frequentat.
Quottidie liquidas quas suggerat omnibus undas:
Semper habet, terra natos rorante liquores.
Ergo illum iuvenes celebrant, castaeque puellae,
Caniciemque ferens aetas, aut fronde coronant,
Et nitidis sertis, aur ornant dulcibus hymnis:
Sic Princeps patriae, populi cui commoda curae,
Cui studium pietas, pietati et subdita virtus:
Civibus est multis praesens thesaurus, et ingens
Et commune bonum, de quo sibi quilibet aufert
Suppeditate Deo non ille aliena secutus
Imperii excedit metas: sua regna tuetur,
Pace salutaris, saevis non noxius armis;
Arma nisi ad flictae poscat iactura salutis.
Ergo sedens solio populis ius dicit ab alto,
Consilio gravis, et cauto sermone disertus,
Arte regens animos, et verbis pectora mulcens.
Pendet ab hoc uno mirantis turba coronae:
Hunc unum aspiciunt omnes, et amore verentur.
Talis ur hic infans accrefcat euntibus annis
Vota Deo faciat, cui sunt bona publica cura:

Ad Philippum Ducem Pomeraniae.

ESse Deo curae, qui rerum sceptra gubernant,
Tu quoque non dubie magne Philippe doces.
Nam cum sollicito sint omnia plena tumultu,
Cum tot succumbant tempora nostra malis:
Impia cum vobis meditentur bella tyranni,
Qui fidei afflictae grande fovetis opus:
Cum tantae insidiae vobis ponantur ab illis,
Impia quos Stygius cogit in arma furor:
Cum mortem intentet meretrix Babylonica vobis,
Quae ponit instum Daemonas ante Deum.


page 355

Tu poteras dubitare tuae de semine gentis,
Deque tuae forsan dexteritate domus.
Iam tecum sanctis gemuit Pomerania votis,
Nimirum imperii fida ministra tui:
Utque tibi e chara concedat coniuge natum,
Saepe piis votis est venerata Deum:
Qui tecum et longaeva tuae post fata senactae,
Adserat invicti dogwata vera Dei.
Audiit haec (nec enim quidquam negat ille precanti)
Et tibi diffugiat quo tua cura dedit
Iamque tibi accedunt solatia prin cipe naro:
Haeredem pietas invenit ista suum
Quod Deus instituit ante omnia curat, et oruat,
Ille Magistratus condidit ille regit.
Caelica res Princeps sunt caeli munera Reges,
Ordo magistratus caelitus iste venit.
Illis dat motus acres dat nescia frangi,
Cordaque fortunam vincere docta Deus.
Et velut invisos turbat de sede Tyrannos:
Sic illos saluos hic et ubique regit.
Ille tuam agnoscens pietarem hoc munere misso,
Officii voluit te monuisse tui.
At tu Saxonicae Maria inclita sanguine gentis,
Et decus, et generis gloria magna tui.
Quae virtute rua patrias Herordas aequas,
Conveniensque tibi nobile nomen habes:
Vive diu et thalamos natis feliciterauge:
Gloria tam claro pignore magna tua est.
Omnia virtutum te dicere nomine credas,
Hunc proprio, atque suo nomine quando vocas.
Nam solet ingenuo nasci cum Principe virtus:
Hoc decus insunas praestat uterque parens.
Iam genorose puer risu cognoscere matrem
Incipe, nam patria te Iulit illa decus.
Magne puer, caelo demissum munus ab alto,


page 356, image: delf0356

Ingredere exortus prospera fata tui.
En tibi blanda ferunt sanctae munuscula Musae,
Natalisque canunt sidera fausta tui.
Arrident nato Charites arridet Apollo;
Stagnat et ad cunas Castalis unda tuas
Te nato novitas resetata volubilis anni
Gaudet et admissos lenius urget equos.
Iamque tibi in cipiunt longi se prodere soles:
Natali applaudunt tempora laeta tuo.
Ipsa exuta hiemem venturi veris amore
Vestit, et ornatas terra recludit opes.
Iamque ubi consucsces auras, orbemque tueri,
Ridebunto culis omnia blanda tuis.
Quid mirum, nam vere novo qui condidit orbe
Vere novo patriae condidit ille ducem.
Omnia principio primum sunt condita veris.
Optima dici ipso quae mernere Deo.
Quare age Dux roties votis optate tuorum:
Luce subi vitam prosperiore tuam.
Qui tecum patriis adfers solatia terris,
Nunc sidus populis exoriare tuis.
Nascere Dux populis, patriae spes altera terrae:
O quantum e cunis spem capit illa tuis!
Inclita tu disces facta observare parentis:
Maius et antiquis nomen habebis avis.
Te dominum pariter matrisque ex fratre nepotes
Tota sub Arctoo terra Botte colet.
Tu Pomeeranus eris, cupidis cui patria votis
Optabit Pylii tempora longa senis:
Qui post iusta tuo succedens fata parenti.
Invictae fidei grande tenebis onus.
Interea vita tibi prospera fata precantur
Omnes, quos animos constat habere pios.
Hoc cupis afflictae fidei fordissime vindex,
Hoc tua virtutis grande Sybilla dccus:


page 357

Nomine qui sicut patruique patrisque vocaris:
Sic aequas animi dives utrumque bonis.
Hoc alii proceres, studio quicumque tenaci
Pro sacra curarum relligione gerunt.
Tuque adeo monstrante Deo qui primus in auras,
Et teneris revocas magne Luthere fidem:
Hoc ita natura felix orator lonas.
Hoc Cruciger placida candide mente cupis.
Et numquam a rerum curis relevate Melanchton:
Iessaeaeque Lyre tu Pomerane decus.
Sed redeo unde fui primo digressus et ad te
Converto numeros, magne Philippe meos.
Hunc quoties natum vultu amplecteris amico,
Et placida pendens ore fone bis onus:
Esse puta missum ceu calcar, ut vigeat illud.
Quod nunc pro Christi luce testeris opus.
Non meliora potest Princeps patrimonia natis
Linquere, quam veri dogmata pura Dei.
Sed tibi nunc volui gratis applaudere Musis,
Quicquid id est, facili suscipe fronte precor.
Suscipe facta tuo natalia carmina nato:
Exigui brevitas temporis ista dedit.
Quod superest longos vivat cum matre per annos
Compre cor et regnet cum sene patre senex.

Ad Principem Electorem Palatinum, Othonem Henricum.

SIc ubi conspirant faciles in corpore vires,
Res bene florentis salua salutis habet:
Mens radio lucens caeli, mens integra veri
Quid diceat celsa dictat ab arce potens:
Imperio assuescit recti studiosa voluntas,
Corque suos morus pacis amore regit.
Si quis ad hanc Princeps regimen componere formam
Omnis ut officii congruet ordo studet:
Ille statu imperii fruitur populique beato.


page 358, image: delf0358

Et clarum merito nomen honore gerit.
Illi applaudit amor, sparsi in commertia civis
Officiis numerus constat ubique suus.
Ille ubi se solio media componit in aula,
Dicturus populis iura colenda suis.
Protinus ingenuo Maiestas candida vultu
Adstat, et Augusto fronte serenus honor.
Tum linguam expediens aequo de iure diserte
Pruden tique simul pectore verba facit.
Doctrinae pariter, fecundae et carmine linguae
Mulcet, et assensu pectora mota trahit.
Mille hominum mentes hominem convertit in unum,
Virtutis proprio vis animosa bono:
Huic respondet amans positi reverentia iuris,
Fromptus et ad leguro dogmata sponte favor.
Sive domi seu prompta foris studia expetit usus.
Unanimem praestat patria tota fidem.
Quod si vera Deum monstrans doctrina gubernat
Cor Ducis, ut regni comparet inde decus:
Vere erit imperium felix ex asse, nec unquam
Divino orbatum perdet amore decus.
Tu quoque cum talem patriam mediteris, et optes
Constitui Elector Dux Palatine, decus.
Inclite, ab Henrico qui clarum et Othone Monarchis
Saxonico natis sanguine nomen habes:
Te quoque prosequitur merito veneratus amore,
Qui civis dici qui cupit esse bonus.
Iure tibi gratantur opes gratantur honores;
Res quibus est Princeps digna favore bonus.
Namque alia ut mittens aliis celebranda relinquam,
Te merito Musae cur venerentur habent.
Quas quoniam hospitio venientes excipis ultro,
Et sinis umbroso pacis amore frui:
Me quoque magnifico dignatus sponte favore,
Sollicitum larga conditione vocas.


page 359

Addis opes etiam capiendos addis honores:
Et dignum Musis, ingenioque locum.
Agnovere meae decus hoc in Principe Musae,
Et gaudere sibi non potuere nihil
Me tua suscepit bonitas si caussa probaret:
Iusitia a patria noluit esse mea.
Caussa fuit: sed vicit amor patriaeque Ducumque:
Mutari assuetum non tulit illa solum.
Illi ut iustitiae, sunt ut pietatis amantes:
Sic Musis etiam, quod meruere ferunt,
Hoc illis natu ra dedit, generosaque gentis
Nobilitas, veris semper amica bonis.
Sic iuvat ingenio similes virtute parenti
Laude pari verum promeruisse decus.
Illis est curae pietas, et gloria veri,
Et pax quae summi est sem per alumna boni.
Vivite mangnanimi iam vobis auspice Christo
Auricomis debet Ruta virere comis.
At tibi quas grates mitissime debeo Princeps,
Unde feret parua sors mea versa tota?
Quaero, nec invenio, nec aquas in ducere fonti,
Nec nemori fyluas (nec decet) ipse velim.
Servo animum memorem grarum circumfero pectus.
Hoc etenim Princeps debet honore coli,
Publica res Princeps commum debet amore.
Non tantum studio muneribusque coli.
Est tamen hoc illi ceu testificatio; namque
Si quis amat studium non negat ille suum.
Ergo animo, et studio si quid conducere possem;
Ingenium hoc forsitan, non tibi turpe foret.
Hinc quas arcta tibi nescit fortuna referre,
Hoc tenui grates carmine gratus ago.
Carmina divitiae sunt vatibus aurea numquam,
Frondea sed Musis nora corona fuit.
Inde diu nomen florens Heroibus addunt,


page 360, image: delf0360

Quod recolunt memori fecula multa sono.
Deperit argentum cumula tum intercidit aurum:
Thesaurum ingenii mors abolere nequit.
Nec virtus longo per se durabilis aevo est.
Hanc nisi servatam Musa diserta vehat.
Musa loquens longae custodit saecula famae:
Musa vetat meritis nomina clara mori.
Musa dedit vitam mortalibus, illa perenni
Nominis Heroes posteritate canit.
Quis Reges, quis nosse Duces quis regna, quis uroes
Quos olim alta hominum secla tulere, queat:
Nomina ni scriptis animata referret eorum,
Aonii passim turba diserta chori?
Carmine Nelides, et carmine vivit Achilles:
Ignotos sepelit glmoria muta Duces.
Hoc erat ad statuam Macedo quod fixus Homeri.
Dura sibi gemitu fata negasse dolet.
Et tibi quod possum clarissime defero Princeps:
Forte etiam hinc nomen laus habitura tua est:
Offero Pastorem quem per sua pascua Christum
Depingit tali Psaltria Musa typo.
Ille etenim vigilans ovium circum agmina eustos
Erramtem miti servat amore gregem.
Nos ovium fumus errantum miserabile vulgus:
Sanguine quas miseras ipse redemit oves.
Nos licet abducat per devia mobilis error:
Nos tamen in veram colli git ille viam:
Colligit, et verbo per pascula ducit euntes,
Et regni heredes nos facit esse sui:
Omnia et ut servat qui condidit omnia solus;
Sic nos e manibus non sinit ire suis.
Tantum agnoscamus vocem pascentis, et illi
Discamus memoritra dere corda fide.
Adde quod idem omnem vigilando perambulat orbem,
Et rebus largo pronidet auspicio:


page 361

Ipse regens lucem, purumque in sole calorem,
Ipse regens vires lactea inna tuas.
Rebus adest praesens primo crescentibus ortu:
Provehit et motu semina quaeque suo.
Ipse patris quoniam sapientia, vivaque virtus,
Munificus terrae ludit in orbe, Deus.
Hinc rerum species similes sibi semper, et augens
Omnia divino nata favore vigor.
Tum genus humanum vero complexus amore,
Excubias proprio gro grege semper agit.
Et quoniam omnipotens vox est et viva parentis:
Pascit oves verbi lacte fluente sui;
Observatque simul iustoque in tramite ducit,
Qua certam pandit gratia ad astra viam.
Ah quo ties errans latebris fallacis Eremi,
De grege tran siliens stulta vagatur ovis!
Ille tamen gaudens humeris gestare repertam,
In numerum redigit restituitque suum.
Saepe latens aliquo fallax in gramine scrpens,
Insidias omni pervigil arte struit
Ille tamen custos gregis et pugnator in hostem,
Destruit ipse potens insidiantis opus:
Quin etiam adfirmat laetantis gaudia caeli
Converso aure Deum saepe fonare reo.

Ad Ferdinandum a Maugis.

HAec vis atque vigor nostros infusus in artus,
Cetera qui motu Principe membra regit:
Quo sentire datum est homini quo ducete vitam,
Et ferri certis ad peragenda modis:
Unde sit, et qua nam productus origine multos
Iuvit apud priscos elicuisse Sophos.
Nec videre nihil; schola seu studiosa Platonis,
Seu schola Doctoris parua Stagira tui:
Nos tamen excussis melius censere tenebris,
Caelestis fidei mystica norma docet.


page 362, image: delf0362

Novimus artificem qui fabricat omnia, nullo
Ex opere et vires luminis intus alit.
Noli scire modum noli perquirere tempus;
Non homo consiliis debet adesse Dei.
Ergo animus vere est divinae portio mentis,
Exiguus veniens fomes ab igne Dei.
Ipse agitat corpus, viresque admiscet eundo:
Ipse vigil domini praestat ubique vicem
Illius ad numen sensus regale moventur.
Subdita et ad causas turba parata suas.
Ad dominum referunt sua quisque negotia at ille
Iudicat, et certa cognita lege probat.
Ille sua levitate celer nisi prava voluntas
Horsum agat ad caelum semper anhelat iter.
Hei mihi! flamma potens cur turpibus ista tenebris
Obruta, nativam perdidit orba decus.
Staulta dolis atri cum femina capta Draconis,
Est sua neglecto damna secuta Deo.
Inde tot aerumnae duri tot ubique labores,
Obiva tot variis dita pericla modis.
Cum quibus est animo pugnandum semper et ipse
Cum quibus incolumis non victor erit.
Sed tamen adiutus recta ratione triumphat,
Atque exercitio fit relevante potens.
Ite procul clypeis annosa insignia gentis
Quos sine virtutis laude referre iuvat.
Ut genus a Graio Germanus Cercrope ducat,
Hectoreaque aliquis stirpe superbus eat;
Si premat ignavis animosam sordibus auram:
Quid vitae ad frugem scutiger addat iners?
Exercendo valet, viresque acquirit agendo
Hic animus, magnum qui facit essse virum.
Et quamquam generis propagine nascitur Heros,
Virtutisque infans a patre nomen habet:
Ni tamen innatos norit compescere morbos,


page 363

Ad bona ni totis vera laboret equis:
Sanguinis ecce vigor, mentisque innata facultas,
Ut Scintilla rogo deficiente perit.
Quid tibi profuerit Cyrum monstrare parentem?
Impia Cambysen si tua vita verfert.
Durandus vigor est animi virtutis ad usum:
In clyta per praeceps fama paratur iter.
Hinc Fernando genus veris qui dotibus ornas,
Quae duplicis titulum nobilitatis habent:
Nam quia Maugisiae genus a propagine gentios
Ducis ab antiquo sanguine natus eques:
Nec tamen hoc satis esse putas, sed gentis honorem
Illustras animi, condecorasque bonis.
Haec tecum conferre iuvat dum nostra reducit,
A stygiis Ithacum Musa latina plagis.
Atque haec huius erit sententiatota Camenae,
Ignaus animi dona valere nihil.
Nec speciosa fidem faciat facundia nobis:
Res ea natura est nota probante satis.
Tantum hoc Moeondien itidem sensisse probabe,
Dum dubium reducise cantat Ulyssis iter.
Nam quoniam ex opere hoc nuper quasi ducere gustum
Visum est, iudicio stabit id omne tuo.
Ergo quid hic caussae sapientem monit Homerum,
Ducat ut adflictum fata per alta Ducem?
Scilicet ante oculos mortalibus ille volebat,
Ponere perfecti munera plena viri:
Qui simul ingenio rerumque excelleret usu,
Publica quo posset res duce salua geri.
Crede mihi tales, qui praesint, esse necesse est:
Ut multum prosint, multa dolenda ferant.
Hic labor, hoc opus est nostrum qui mente valemus,
Ullum pro patria ne metuamus onus.
Nonnea animo celer, ac sensu peracutus Ulysses,
Strenuus ad pacem fortis ad arma fuit?


page 364, image: delf0364

Quos tamen in fluctus fortunae hunc mergit Homerus!
Quot patitur terra quotque pericla mari!
Iam dederat findem Troiano femina bello;
Graius et iliacas hauserat iguis oper:
Cum Danaum toto difiectas aequore classes,
Numinis in varias spargeret ira plagas.
Adpulit ad Ciconas ventis iactatus Ulysses,
Hebrus ubi astrictas in mare voluit aquas
Diripit hîc urbem, sed mox fortuna repugnat,
Obvia dum Ciconum colligit arma manus.
Tum populi expertus non aequo Marte furorem,
Cogitur indigna vertere terga fuga:
Exceptusque iterum ventis pelagique furore,
Aegei rapitur per vada coeca freti:
Donec aberrantem lentis cum classe Cytheris,
Excipit Oebalio curua Malaea finu.
Hinc Lybicas longe Borea disiectus ad aras,
Ad populos venit myrthea lothe tuos.
At non excipitur bello, non pellitur armis:
Hei mallet so cios arma tulisse suos.
Namque revertendi faciens oblivia lothus,
Gustantes reditus non meminisse facit.
Ergo peregrinis dum suaves incola fructus
Exhibet, et socia tempora fraude terit:
Indulget genio miles, nec navita ventis
Vela dare, et patrios curat adire focos.
Scilicet et fortes eneruat blanda voluptas,
Dux ubi prospiciens non canet arte suis.
Sic tensit Macedo molli Babylone potitus,
Deside militiae Marte perire decus
Militis ad Capuae corrupta est otia virtus,
Cum sineret molles haunibal ire dies.
Insomnem decet esse Ducem; subit otia casus,
Saepeque pigritiae poena, novus labor est.
Ne tamen hoc totus faro succumbat Ulysses,


page 365

Consilia ex ipso tempore prompta capit.
Vi retrahens, prorae locat ad retivacula vinctos,
Invitosque aegra sogit abire fuga.
Iamque Notus Lybicis profugum comitstus ab undis,
Adilcit ad scopulos Sice lis ora tuos:
Terribiles habitant loca qua deserta Cyclopes,
Sa crilegi, atque ipsis turba inimica Deis:
Qui neque iusticiam agnoscunt, nec iura verentur,
Omnia pro libitu qui temerara gerdut.
Vix terram attigerat, summo cum monte videri
Umbra potest vasti prodigiosa viti.
Monstrum horrendum ingens, soboies metuenda Thoosae,
Sicanius nomen cui Polyphemus erat:
Par scopulis humeros et vertice sidera pulsaus,
Per pratum grandes pastor agebat oves:
Ceu Leo collisis qui mandit dentibus aguam,
Fractaque cum totis carnibus ossa vorat.
Cum grege non magno maestus restabat Ulysses,
Proxima qui cupido cena futurus erat.
Quid facias? oppressus eras et inermis Ulysses,
Hic opus argutae mentis acumen erat:
Nulla animi virtus timidi: sorbenda Cyclopi
Porrigir audaci dulcia vina manu.
Vina age nostra bibas, caro cui gratissima nostra est,
Lautior adfectat pocula lauta cibus:
Sic Ithacus: latices ille imis faucibus haurit;
Mox gravat inflatum copia pota caput.
Tum cadit, atque haustum pariter cum carne Lyaeum
Euomit, invadit membra gravata sopor.
Causam ithacus nactus vino, somnoque sepulto
Fonte oculum socia victor ademit ope:
Solertique fuga praedaque potitus opima,
Consilio tandem vindice laetus abit.
Tantum animus sapiens ingenti robore praestat:
Omnia vis animi vincere dum potest.


page 366, image: delf0366

Vim superat virtus, vincit prudentia ferrum:
Vir pus, et prudens omnia victor habet.
Saepe aliquem nequeunt vires frenare Tyrannum;
Vaius hunc frangit mens generosa viri.
Pulsus ad Aeolios Vulcania littora montes,
Hyppo tadis subiit regia tecta senis:
Cui quoniam imperio ventos tractare potestas:
Praesenti miserum iuvit, et auxit ope.
Namque iubet Zephyrum placide deducere classem;
Dum patrium tangat salua carina solum,
Ast alios casus quos exigat, utribus indit
Atque ait his omni Nerea vinceloco.
Vincere debuerat, mare quem tot traxerat annos;
At non dum in fatis vincere posse fuit.
Certus erat, visa loca grata subire Zacynthe,
Cum premit a remo pectora fessa sopor.
Quid non seruilis petulantia turpiter audet?
Utribus inclusas esse putabat opes.
Speque avidi praedae dum lora tenacia soluunt,
Omnis ventorum vis per inane fugit.
Iamque ruunt pontumque cient, et tui bine perflant,
Hinc Aquilo, hinc Eurus, turbidus inde Notus
Excitus, ante oculos sua dum disc in ina cernit,
Perditus hîc dubitat, sospes an esse velit.
Tentat et Hippotaden frustra mollire precando,
Perque truci iterum naufragus errat aquas.
Esse quid exempli ventorum in rege probemus
Cordatos reges Numina summa iuvant.
Cur tamen inclusos ventos dat in utre? monemur
Parcius utendum Numinis esse bonis,
Hei quam saepe malum Princeps ievitate suorum
Cogitur et nullo crimine damna pati!
Hoc ita servorum per furta figurat Homerus:
Servorum nescit fine carere dolus.
Hinc mare ad Anriphatis populos allisit Ulyssem,


page 367

Qua bibit Artacias incola crudus aquas.
Qua solitos memorant Laestrygonas hospite caesom,
Humano cupidam carne replere gulam,
Hinc caetis sociis, et fracta classe repulsus,
Impia Circei venit in arua soli.
Quid memorem dirae benefacta venefica Circes?
Est ea iam vulgo fabula nota satis.
Hei doleo hoc unquam venisse ad littus Ulyssem:
Hic ithaco factus mollior ille fuit.
Atque equidem optarim meliorem huic Molyos usum,
Archilochi merito carmine laudo metum.
Quid faceret tristis pro libertate suorum?
Quos pridem in turpes verterat illa fues.
Bestia ne fieret, non cetera cavit Ulysses;
Hei mihi, quam minime multus utrumque cavet?
Sed tamen infernas migrare coactus ad umbras,
Hac eriam poenas pro levitate luit.
Tartara restabant illi cui terra fretumque
Trita diu fuerant: Tartara fortis adit.
Usque adeo ne opus est, dignum virtute probari,
Ut mala qui tulerit plurima, plura ferat?
Illic Heroum vitam, poenasque nocentum
Conspicit, ut vitam corrigat inde suam:
Hoc erat in sese penitus descendere, et intus
Ad bene vivendum quaerere quid sit opus.
In seipsum ducit, non Tartara, Homerus Ulyssem:
Inque animo manes ipsius esse docet.
Cogitet ut secum charae mens conscia vitae,
Quid bona lucretur quid mala facta luant:
Esse sua ingenuae virtuti praemia monstrat;
Crimina supp licio nulla carere docet.
Haec ira Sisyphides monitus, quasi redditus orbi,
Sustrinet in clades fortius ire suas.
Subdola iam dulci modulantes funera cantu,
Sirenum docta praeterit arte choros.


page 368, image: delf0368

Nec velut ante toro Sagae Phoebeidos haeret:
Eludit cauta monstra marina fuga.
Incolumis Scyllae fauces ventremque Charibdis
Praeterit, ad Siculae dum redit arua plagae.
Hei quantum est regere, et populo dare iura feroci!
Legibus exiguam vix tenet ille manum.
Rebus in adversis quem saepe probaverat ante,
Caussa novi Archilochus sustinet esse mali.
Solus is invitans comites in pascua Solis,
A cupido praedam milite iussit agi.
Flebilis hinc ira tempestas orta Deorum,
Zancleos iterum eogit adire sinus:
Hîc omnes fracta sparsim cum classe rotatos
Strangulat epoto Sicelis unda freto.
Consilii solus monitor melioris Ulysses,
Naufragus e media vix bene fugit aqua:
Fugit, et ô nollet; sed sic cogen tibus astris,
Ogygiae tandem pervenit exul humum.
Hîc etiam invitum, et querulum remoratur Atlantis
Mollis, et ad blandas ingeniosa preces.
Hei quae deliciae, quae blandimenta parantur,
Ut pius in patriam diminuatur amor!
Illa quidem acceptum mensa solata precando,
Divinas inter sic fuit orsa dapes:
Quo tamen ire paras: felix tua si bona nosses!
An me adeo temere deseruisse potes?
Si scires, reliquum tibi quid tua fata relinquant,
Si reputare animo damna futura velis:
Quae prius ingenti tibi sunt superanda labore,
Quam videas Ithaci recta paterna soli:
Iam mecum aequali contentus sorte maneres,
Et tibi servares meque, meamque domum.
Quin etiam aeternae fruereris vere iuventae,
Et mecum malles nescius esse mori.
Nec mihi Penelopen praefer, quam munere formae,


page 369

Quam longe ingenli numine vinco mei.
Hei nihil est hominem forma contendere Divis;
Et damni et casus nescia turba sumus:
Dixit: ac immotum virtus solatur Ulyssem;
Spondet et in superos spes meliora Deos:
Nec sibi turpe putat procul a tellure precari,
Fumum de patriis cernere posse focis.
Numen adest, numen dederat mandata Calypso;
Non poterat iussas haec inhibere vias
Sic licet Heroum vitientur pectora, utomnes
Ad mala mortales obvia turba sumus:
Si tamen agno seunt vitium, morboque repugnant,
Eturpi emergunt auspice labe Deo.
Et tamen damissam comitantur tristia culpam,
Quodque malos mores expiet, usus haber.
Hinc Ithacus dextris ereprus Atlan tidi fatis,
Vicerat ex illo non sua fata tamen.
Iam parat Ogygiis pelago nova robora fyluis,
In patriam rursus quaerere certus iter
Mira quidem res est mallet retinere Calypso:
Sed cogente iuvat vela abitura Deo.
Saepe aliquem casu Deus a remorante recebat,
Casus ut ad ferret quam prohibebat opem.
Ergo iterum ponti dorsum sublime secabat,
Exigua vectus per freta longa rate.
Iam decima exoriens octava reluxerat Eos,
Per mare Phaeacum conspicit udus humum.
Ecce maris demitor rediens ab Atlantide terra,
Conspicit e Solymis montibus ista senex:
Utque videt tumidos conantem eva dere fluctus,
Montibus horrendis concitar omne solum.
Iam nubes, ventosque ciet iam marmora miscet;
Mota polum saevo territat unda sono.
Tum gemma, et pectus corpore solutus Ulysses,
Edidit in gelidos talia verba Notos:


page 370, image: delf0370

Me miserum quid fata parant, avid abominor ultra,
Quod mihi nunc superest: quae graviora feram
Felices Danai quos celsae ad moenia Troiae
Sustulit Atiida sub duce summa dies!
Tunc ego debueram durae sucum bere morti.
Cum petui fama non pereunte mori.
In me cum gelidi pugnantem ad corpus Achillis,
Misetunt Phrygiae spicula mille manus.
Tunc pulchre moriens merituspraeclara fuissem,
Funera, florentis cespite tectus humi.
Nunc rapior ventios mediis inglorius undis,
Et quia rata volunt, deside morte cado.
Talia iactanti saeva caput unda procella
Perculit: eversa labitur ille rate:
Labitur, at vitae rursum memor occupat illam;
Tutus in adversa Numine pugnat aquas.
Nympha maris misero Cadmo sata subvenit Inc,
Et superet fluctus qua ratione, docet.
Has ait extendens vincta; sub pectore vittas,
(Et simul has offert) per freta nare potes.
Quid moror? exiguum tempus transiverat, ecce,
Ut paleas ventus disicit unda ratem.
Ille trabem nactus vinctisque ad pectora vittis
Nabat, ut in magno flumine paruus anas:
Iamque dies binos, totidemque per aequora noctes,
Naufragus in mediis haeserat ille Notis:
Tertia lux terram monstravit et attulit auram,
Marmora quae nanti commodiora daret.
Tum vada Coryrae Phaeacidaq attigit oram;
Verum aditum ventus qui prohiberet orat.
Hei quoties scopulis gravitate ill.isus aquarum,
In medias rettulit membra relapsus aquas!
Littoreae mifero fregissent ossa procellae,
Ni ferret celerem provida Pallas opem
Hac tutus ducente miser, tandem ostia nactus


page 371

Fluminis, insanis de maris exit aquis.
Utque manu adprendit, matri dedit oscula terrae,
Hac sibi quod tacta reddita vita foret.
Hospes ab Alcinoo Phaeacum Rege receptus,
Munera cum pleno multa favore tulit:
Eius et auspicio patrias devectus ad oras,
In travit portum Phorcynis alta tuum.
Hei scelus! ut tangit patrii sua limina regni,
Cognitus a nullo stat miser ante fores.
Sola memor domini numerosis tardior annis,
In trantem agnovit tecta paterna canis.
Fluctibus heu quantis quatitur, quos maesta dolores
Quot mens aerumnas invenit aegra domi?
Dum reduci obsistunt manus invidiosa procorum,
Dum privata furens civis in arma ruit.
Maiores reduci sua praebuit aula labores,
Omnia turbatis quam freta mota Notis.
Sed tamen evasit sub vindice Pallade victor:
Omnibus in rebus Pallade tutus erat.
Hanc ipsi comitem nusquam non addit Homerus:
Sublenat haec pressum factaque dura levat
Palla da nil aliud nisi celsam intellige mentem,
Quae frangi Superis fisa dolore nequit.
Talibus aerumnis sapiens iactatus Ulysse,
Vix senio requiem subveniente tulit.
Hoc speculum ante animum ponant quoscumque remotos
Moribus a vulgi mens generofa facit:
Sive illi illustri genus altum a stemmate ducunt,
Et lata populos sub ditione tenent:
Sive illi arrecti verae virtutis amore,
Adfectant tituli nomina celsa sui.
Per varios casus animo duce fortius ibunt;
Fidere si summo scittamen ille Deo.
Rebus in adversis spernit mens alta dolores,
Nec superare animi vis gemina potest.


page 372, image: delf0372

Nam fortuna licet vultu bachata sinistro,
Inferat externis plurima damna bonis:
Divitiae pereant, chari moriantur amici;
Vexentur morbis corpora, corda dolis:
Non tamen hic animus virtutum robore fultus
Luxari, aut aliqua parte perire potest.
Fortior adversos sic Regulus ivit in hostes:
Mente fuit liber, corpore captus erat.
Hac patriam fortis reparat virtute Camillus;
Hac sapiens victor Scipio laude fuit.
Hac annos superat tua laude iuven ta viriles,
Magne patri Macedo sorteque vique potens.
Laude Dionaeos Pharias hac Iulius undas
Contemnens mersa per vada puppe natat.
Armque semiviri fastu commota Potini,
Robore quam Murtis, plus ratione premit.
Sed quid ab externis exempla ad ducimus actis?
Non tamen exemplis tempora nostra carent:
Nec desunt iuvenes Heroum exempla sequentes
Quos numerare labor, sed meminisse iuvat.
Ecce animi quantis Veruetius ignibus ardet,
In fera pro patriis dum ruit arma focis:
Incola Pannonius Scythica cum genta toto annos,
Marte infelici bella sinistra gerat.
Hei mihi quot populos quot pagos victor et arces
Addidit et Gericas Turca cruentus opes!
Dum sine praefidio civis, sine vindice pugnat,
Dum quasi desperaus proicit arma dolor.
Excitus hic animo luvenis, virtuteque motus,
Proelia pro patria pro pietate facit.
Grassantesque Scythis patriis depellit ab oris,
Quos solet exigua fundere saepe manu.
Vive diu iuvenis, virtutis aman tibus unus
Exemplo ut possis pluribus esse, vale.
Tanra animi virtus, tanta est innata facultas,


page 373

Quam pius exercet constabilitque labor.
Atque haec quam bene suntsapientibus edita priscis
Qui melius vulgo cernere vera solent!
Praesidioque isto sese armavere potentes,
Am biguae contra lubrica tela Deae.
Cumque huius tot sint colaphi, tot et ulcera vitae,
Ad plagas illis hoc cataplasma fuit.
Nos melius, veras quoniam deprehendimus alas
Ardua quae recto tramite ad astra ferant.
Nascimur, haec summa est mandato quisque labori,
Officio debet quisque vacare suo.
Nec quia sic nummi quia sic pariantur amici,
Quisque sui debet nosse laboris onus.
Sed sudare Deo, caeloque probare labores
Nostrum est: huic placeat si mea vita, sat est.
Qui cupit, ut gestis reddatur gratia rebus,
In medio ponit castra caduca freto.
Omnia sunt ingrata: sed hoc tu nomine noli
Segnior officii non meminisse tui.
Ecce alius magni ducis inu itatur in aulam,
Ut patriam cura consilioque iuvet.
Ille regit iussis populosam legibus urbem;
Praesidet hic castris Phoebe canore tuis.
At quotus ex illis, si mundum ex ungue notabis,
Praemia pro studiis accipitaequa suis?
Me iuvet officio me iusso munere fungi;
Sponte mea in patriam me iuvet esset pium.
Nossc iuvet cultum, quem mandet, et adprobet unur,
Omnia qui praesens scitque, videtque, Deus.
Ipse ego quid possim communi adferre saluti,
Mecum agitem, et nulli debita iura negem.
Me iuvet ex antro ventos horrere sonantes,
Nigra procellosi stagna videre maris.
Quod si me pelagus per inanes auferat undas:
Per fluctus animo remige tutus cam.


page 374, image: delf0374

Abditus a vulgo vivam productus in auram,
Omnia non aegra publica mente geram.
Ingenio vincam vires, et mente dolores,
Mente Deae dubiae vulnera mente dolos.
Laedere cum possim nolim motusque relaxer;
Et cum non possim saede iuvare velim.
Non ita quod magnos adfectem clarus honores,
Sed mea quo constent omnia facta Deo.
Omnia tam toto sunt praetereuntia mundo:
Atque etiam in magnis maxima pene nihil.
Nunc ubi tot magno vigilatae a Caesare noctes,
Nunc ubi tot tanti clara trophaea Ducis?
Nunc ubi Scipiados la bor, et victoria gentis,
Splendor et Ausonii nobilis imperii?
Scilicet et Boreae Macedo vexator et Euri,
Atque ubi nunc Cyrus maximus illei fuit.
Omnia sic aufert aetas, et certa senectus,
Cumque ipso senior tempore mundus abit.
Omnia praetereunt ceu modo nubila vento:
Aeternum nihil est, omnia praetereunt.
Huc igitur placeat nostros finire labores,
Unde animi nobis impetus iste venit.
Seruiat hic patriae claris hic prosit amicis:
Sic tamen, ut constent omnia nostra Deo.
Haec brevibus numeris crassa tractata Camena
Fundimus, ut brevitas temporis ista tulit:
Ceu primo instituens animosum Heroa colore,
Inchoat atque obiter pictor adumbrat opus.
Quae Fernande tibi maior tractare potestas,
Quando voles vacuo quando licebit, erit.
Nam velut ingenio polles et stemmate gentis,
Materies studium sic decet ista tuum.
Sive alto rerum scrutaris pectore caussas,
Sive etiam Heroum fortia facta legis:
Sive brevi accipies patriae pia iura regendae,


page 375

Oblati subiens clarus honoris onus:
Mens addicta Deo, mens semper ad ardua sudans,
Praevia propositi Dux sit ubique tui,
Ingenium genus exornet, mens stemmata gentis:
Nobilis est quisquis nobilitauda facit.
Sed tamen et felix ille est qui nomina Iaudis
Ex utraque suae parte tenere potest:
Quem genus et virtus commen dant ille beatus:
Ille comes Dius proximus esse potest.
Sed tamen haec alias: nunc mandamus Ulyssem,
Ut tibi verba meo nomine pauca ferant.
Ille quem a Stygiis rediens prudentior umbris,
Exemplum exacti sustinet esse viri,
Qui tibi dum recitat, quae passim viderit illic,
A nobi: iussus verba Latina loqui:
Fac tua non duras mens illi accommodet aures,
Forte operae pretium, quod iuver inde venit.
Sic habeas facilis Phoebum, Phoebique sorores,
Sic tibi det vitae fata benigna Deus.
Sic tua tran quillae ducens pia tempora vitae,
Sit procula saevis patria tuta Getis.

De Comitiis Smalcaldicis Anno 1537 Mense Febuario, Fragmentum.

ESt locus immensi post ultima climata mundi,
Qua revocant cursus saecula lapsa suos:
Extra annorum orbes spaciumque volubilis avi,
Extra Luciferi Solis utramque viam:
Qua sudans humeris porrectus fortibus Atlas
Credieus est geminos sustinuisse polos,
Hic sata Mnemosine genitoreque Vempore, fertur
Posteritas patriae regna tenere suae.
Salue dulcis anus, in quam flagrantis amoris,
Qui colimus Musas prodiga turba sumus.
Nos licet Idalios natura crearit ad ignes,
Arida qui Aoniis ora levamus aquis:


page 376, image: delf0376

Et Cypria molles stimulante probemus amores,
Urique in Nymphis dulce putemus opus:
Te tamen ante alias nimis impatienter amamus,
Post avidum cupimus qui superesse rogum.
Ut rapis, et stimulas primam mihi diva iuventam!
Quis mage dilectam virgine credat anum?
Tuiuceunda meam exerces meditatio mentem,
Seu Sol seu rapido fulget abaxe soror.
Te prius ex animo, quam scire nomen, amavi,
Quo puer, et nondum tempore, pubes eram.
Nondum contigerat mihi scire, quid esset Apollo,
Quidue novem, Vatum numina docta, Deae:
Quid Cytharae in medio dulces Helicone sonarent:
Quid saperer volucris fons pede fossus equi.
Ut tamen Aonias gradiens sublime per autas,
Grande aliquis doma nomen ab arte tulit:
Cuius scripta tuos olim merituta favores
Argueret certis publica fama notis:
Non tam praesentis mirabar numina Vatis:
Quam re quaesoleas Utibus ista dare.
Nam nisi post aliquot quae tute probaveris annos,
Nulla ferunt Clario scripta placere Deo.
Sic tunc sollicita meditabar mente quid esses;
Quod quia non video, nunc quoque mente sequor.
Dic age cum possit te nemo videre superstes,
Musica re quare turba superstes amat?
Cum re sollicitis votis optemus amantes,
Dum nobis Parce mitia fila trahunt:
Cur magis exactae post ultima funera lucis,
Pascis amatores lubrica Diva tuos?
Sicego cum placide mediis illapsa fenestris
Mite sonans bisids impulit aura fores.
Nec mora contactos subiens novus impetus artus,
Nescio quod cupido scribere mandat opus.
Dinafave dixi, tibi scribere pauca volenti,


page 377

Haec levis auspicio si venit aura tuo:
Er quae nunc meditor, venturis insere seclis,
Inque tuos olim conde recepta sinus.
Lapsa recurrentis post mille volumina Solis,
Transierant tacito saecula quinque fuga:
Alter et incoeptis signorum cursibus annus,
Septem exacta super lustra rotabat iter:
Ex quo mortalts subiturus pondera noxae,
Christus ab intacta virgine natus homo est.
Annua brumalis referebat Februa mensis,
Cynthius hibernis marmore mersus equis.
Inque domum Veneris madida migrabat ab urna
Piscis Acidalii proxima signa petens:
Iamque aliquis gelidae sub prima crepuscula noctis.
Contemplans nitido lumina clara polo:
Sidera dixissot fuluo vicina Leoni:
In caelo crater coruus, et anguis eunt.
Tempore quo posita discurrere veste Luperos,
Prisca facit solitos Roma fuisse fidem.
Fallorian hinc traxit moris munumenta Latini,
Pene furit simili Teutonis ora modo?
Nunc quoque currentes ceu captos mente, Lupercos,
Per medias tota cernis in urbe vias:
Quos, ut luxuries nunc est nisi Bruma vetaret,
Cursuros posita quis nisi veste neget?
Ebria clamosum celebrat convivia vulgus:
Lam potes haud aliquo Bacche latere cado.
Nunc te quitoto parcus non attigitanno,
Et tene bris cornu promere dulce iubet,
Iam videas Lemures pictis discurrere laruis,
Ferreque sollicita spemque, metumque manu.
Tessera quos urget fallax quibus alea curae est,
Non intellectae murumera voceloqui.
Ergo dum reliqui vinosa charistia reges.
Et celebrant levibus gaudia pigra iocis:


page 378, image: delf0378

Edita dum breviant illis spectacula soles,
Et pernox patrias alea perdit opes:
Ludicra dum faciunt ficti certamina Martis,
Armaque per lusus experienda movent:
Dum ducit placidas patrio de more choreas,
Dedita utrgineis laeta iuvenda choris:
Sueta vel in mediis exercet equiria campis,
Aut levat inicta pocula plena manu:
Tu sate Saxonico de sanguine maxime Princeps,
Semideum priscis regibus orte genus:
Nomine qui patruum referens. Divumque parentem
Aequas ingenii nobilitate duos,
Miles et afflictae dubium pietatis honorem
Asseris et Christo sub duce signa geris:
Lusibus humanis paricer nugisque, iocisque
Heroo versas pectore maius opus.
Urque adhibes curam vitae praecepta regendae:
Et iustas leges subdita turba colat:
Sic vigili totas extendis pectore vires,
Discat ut ad caeli sidera qua sit iter,
Etsubiecta sciat mordaci corpora noxae,
Morritera solam labe levare fidem:
Quam tot ab impuris vexatam hoc temporem monstris,
Dum cupis auxilio, consiliisque tegi:
In Syndoum cogis, tibi tantae in munere curae,
Participesque urbes participesque Duces:
Haud etenim sine mente Dei sine numine Christi:
Qui tibi quod facias, tam grave mandat opus.
Nec mora, sancta Duces tua iussa sequuntur, et urbes
Quos pia pro Christo gloria stare iubet:
Thyrigetisque petunt signantem Chalcida fines.
Qua Syndo certum dicis in orbe diem.
Pondera vix Elogi clarorum tanta virorum,
Impatibus poterunt sustinuisse modis.
Cum tamen haec annis scribam monumenta futuris:


page 379

Ut poterit, coepto carmine pergat opus.
Qui semel incoeperit, medium tenet ille laboris
Coepimus, incoepto finis habendus erit.
Iam quos a flavo Heroas adduxerit Albi,
Ut taceam, novit Solis utrumque latus.
Namque tuus frater quibus est ignotus in oris?
Curgravitas nomen Principe digna dedit:
Qui nuncingenuas pectus sublime perartes
Erigit, et mores non sinit esset rudes.
Ille suis animo iuvenis sublimior annis,
Consiliis numquam debet abesse tuis.
Inde quis invictum tecum venisse Lutherum,
Non credat, causam dicat ut ipse suam
Ille quidem in tantae tractando pondere caussae,
Propitio caelisydere dignos erat:
Torta sed affectus populantibusilia morbis,
Incidit in medicaslanguida praeda manus.
Dii qualem afflicti conctatum corporis artus
Quas necls infestae sustinuere minas.
Horret adhuc tantos, metuitq referre dolores,
Haeoquoque vix siccis Musa locuta genis
Ferreus est quicunq aliquem tam dura dolentem,
Maeroris vacuamente videre potest.
Ille sed infractus morbi dura omnia contra,
Ibat ovans animis, speque levabat onus.
Decubuit corpus, nescit decumbere sensus:
Hic etiam in fragili corpore firmus erat.
Corporis a vitiis traxit mens enthea vires:
Quo minus hoc valuit fortior illa fuit.
Hac una in tantam ductus descendit arenam.
Perstat, et applausus hac quoque victor habet.
Hac una Stygios pugnat munitus in hostes:
Sustinet haec nullis succubuisse malis.
Quam multi implerunt sceleratis aethera votis,
Afferret subitam morbus utiste necemi


page 380, image: delf0380

In vacuas quorum nunc spes evanuit antus:
Iniustos surda negligit aure Deus.
Sitamen est, ut erit, migrandum e carcere vito;
Pro Christi est illi dogmate dulce mori.
Sed Deus hoc iubeat tarde procedere fatum:
Utilius nobis ille superstes erit.
Implerat populos praecedens fama Philippi,
Praenia: quas mundi non adit illa plagas?
Illa etiam totum celeberrima pervolat orbem.
Qua Sol educit, quaque reducit equos.
Nec contenta solo est, ipsis gratissima Divis
Hospita caelestis limina sedis adit.
Ergo hanc monticolam ectatus Chalcida, causae
Spes bene tractandae magna Philippus erat.
Mens erat huic aliquas hoc texere carmine laudes,
Abnuit audaces durus Apollo preces.
Stulte quid affectas? caelum sine baiulet Atlas;
Pondera sunt Elegis haeograviora tuis.
Nec quicquam coeptas nulli absoluenda Maconi:
Sufficiunt tanto barbita nulla viro.
Huic siquem ex toto doctorum comparo caetu,
Quos huius volui temporis esse decus:
Quid nisi cum resona Pandione confero Picam,
Cum Iovis armigero confero noctisavem?
Adde quod huic aliquo praeconia texere versu,
Addereque eloquio liberiore decus:
Hoc erat aut Helenae vanos inducere fucos,
Aut linere artificis Smegmate Apellis opus:
Fomite seu rutilo dare mutus lumina soli.
Et circum in media lampada ferre die.
Dixit at exiguae tandem sibi conscia venae,
Languida vix coeptum dextra reliquit opus.
Ne tamen ignores esse hoc mirabile dictu,
Per me testatum posthume lector habe:
Tot disciplinis, sanctisque tot artibus illum


page 381

Totque bene aeternis posse vacare bonis.
Cum tam difficili magnarum a pondere rerum,
Non aliquam vacuam cernat abire diem.
Hoc tu olim nam nostra nihil nunc perspicit aetas,
Perpetua dignum laude videbis opus.
Ante quot Oceani generenturin aequore Conchae,
Ante queas pisces scire quot Albis alat:
Quam vere Herculeos numero finire labores,
Quos patiens humeris sustinet ille suis.
Non tamen occumbit, studiis nec frena remittin
Sedulitas illum non sinitesse pigrum,
Sicut odoriferi per amoena vireta Timoli,
Sedula dom flores depopulatur apis:
Non nisi mellifico gratissima quaeque labori
Pervigil evario munera flore legit:
Sic ille omne genu scriptorum exugit et intra
Sedula perperuos pectora condit opes:
Urde quibus toti proventus suggerat orbi,
Quos fundat fructus copia dives habet.
Semper habet segetes, interque Helicona metentes,
Plus frugum nulli sufficit ista Cetes.
Qui postquam exemptus sua fata peregit Erasmus,
Solis Phoenicis nobile nomen habet.
Non referam quanta redinivo hoc tempore Christo
Asserat ingenii dexteritate fidem,
Hoc solum precor invicto victore Luthero,
Invictus possit victor ut esse diu.
Hunc tufetre oculis debes Germania toto
Si quid adhuc sanae pectore mentis habes;
Quae iam barbarie pene obruta tota iacebas:
Si nescis iterum te docet ille loqui.
Quam felix esses tua si bona cernere posses!
Quid regis hic oculos syndone stulta tuos?
Surge age ceno oculos tandemque attolle iacentes:
Nil nisi divitias hic et ubique vides


page 382, image: delf0382

Si iuvat, ille tuis quae germina conserat aruis
Aspice, pronentum quo celebreris habes,
Aspice, multiplicireddentia foenote fructus,
Infundat gremio semina quanta tuo.
Dum tibi Pegasidum sacris cum fontibus hortos,
Cultaque Teutonico prata subaxe locat.
Inde quod, ut cornu, pleno capis ubere fructus,
Muneris hoc tanti contulitille tibi.
Dum suadet plenas tempus venerabile messes,
Usta necagelido concidit imbre seges:
Dum levat inceptum tibi mollior aura laborem,
Nec fuscant clarum nubila pulla diem:
Nata domum referasplenis frumenta quadrigis
Ut cito matura area condat opes.
Quod stignara tui, rerumque oblita tuarum,
Haec bonae non aliqua pondere lance voles:
Si tibi propitium subducent nubila caelum,
Feturamque gelu tristis aduret hiems:
Hic tibi carbones cedet Thesaurus in atros,
Eque tuis fugiet faucibus iste bolus.
Tempus erit cum te sensus habuisse negabis,
Accepto incipies et resipisse malo.
Verum haec saepe alios memini praedicere Vates,
Et facere insanis verba ferenda Notis.
Obvia fastidit, captat fugientia vulgus.
Nec sua qua debet commoda mente videt,
Negligit id quod habet, quod non haber acrius optat;
Pessima sectatur dum meliora probat.
Iam bene vix iterum florescere vidimus artes,
Atque aliquod meriti pondus habere sui:
Quae neiterum faciant hoc crasso tempore damnum,
Multus ad hac una est parte timere timor.
Praestet adhuc illis animam viresque Melanchthon;
Quaque potest curat ne moriantur ope:
Quidum nobiscum vitali vescitur aura,


page 383

Illarum nescit gloria tota mori.
Huncservate diu felici sidere Divi:
Debitus ingeniis sic quoq stabit honos.
Illius uberius laudes ventura loquentur
Saecula et ingenii nescia fama mori:
Liquerat albiacos comes integer illius agros,
Facundum Ionas, mite, piumque caput:
Vix tamen attigerat praeclarae moenia sorgae,
Cum peteret medicam assus et aeger opem.
Quare hinca nobis maerens sua fata recessit,
Et factum innita mente relegit iter.
Mitius huic utinam vitae labentibus annis.
Fatidicae traherent fortia fila Deae.
Non exul veteris que reretur gratia linguae,
Se posse amissum non repatare decus.
Est illiomnigena natura potentiorarte,
Quae decus omnigenae culta sed artis habet.
Est animus, tendensque supta mediocria pectus,
Nata que ad eloquii nobile ingua decus,
Dum tamen inviso vatiorum in turbine rerum
In studiis poni tempora sueta terit:
Quam male fecundi prohibetur gratia fontis,
Fundere quae melius publica posset aquas?
O ingrata bonis et saecula dura Camenis,
Vix etiam tales digna videre viros.
Quid iuvat excultis oculos bene pascere campis,
Si nihil hinc fcuctus commodioris habes?
Poma quid in curuo spectare gravantia ramos,
Utile si tantum quod iuvat esse nequit?
Sustincant alii clamosae nuntia plebis,
Tempora qui vitae liberioris agunt:
Hic utnata gerit divinis pectora Musis,
Sic vitam in studiis ducere dignus erat.
Libera sint illi mordacibus otis curis.
Quae sacra fecundae semina mentis alant.


page 384, image: delf0384

Sic quos nunc velut aspectu metimur inani,
Tantalus ut refugas aspicit aeger opes,
Proferet ingenii fundo de divite fructus
Aeterna dignos posteritate legi.
Non tamen haec seris quod nunc nihil inferat annis
Sed quod non possit scribere plura queror:
Scribit enim numquam rali sub mole quiescens
Digna cedro, et toto semper in orbe legi.
Hic comes argutus Christi Cytharoedus, et huius
Communis voti pars Pomeranus erat:
Qui passim externas abiens accitus in oras,
Non aliquod renuit ferre laborisonus,
Rursus et instauret lucrantem gaudia caeli,
Quae fuit ante operum nube sepulta, fidem:
Quod gens Arctoo testatur subdita caelo,
Quam late Codam tunditur nuda freri.
Iessaei primum quem novimus organa Vatis,
Clarius ut canerent erudisse melos:
Quaeliquer haud alium tot euntibus ordine seclis
Dex erius numeris explicuisse suis.
Humanas quorum placida dulcedine mentes
Mulcet et ad caelum pectora nostra trahit,
Felix ô nimium, et caeli certissimus haeres,
Cui somnos Syren tam bene suada facit!
Urbibus acceptus pariter Spalatinus et aulis,
Adfuit, in tali iussus adesse choro:
Pro genere humano qui nocte dieque laborat,
Orator summum sedulus ante Deum.
Illius externis pietas quoque lucet in oris:
Digna suis meritis hic et ubique vehi:
Huic grates peragit nostri quicumque favore
Principis in studiis fertile pectus alit:
Et qui munificae fasces aspirat ad aulae,
Hunc quoqrnon falso quo veneretur habet.


page 385

Querelae.

DEsine mens altas meditando evoluere curas;
Ista carent certo stagna profunda vado.
Desine scrutari putrefacta tot ulceta mundi:
Mensuram numerus non habet iste suam.
Sic teritur tineis annosa frequentibus arbor:
Sic morbus vitiis roditur ipse suis:
Sicque venenato foliis tristissima campe,
Atboreas lacerans perforat ore comas:
Ut scelera arroduntorbem, vitiumque nisi ipse:
Pene suo spectat Phoebus ab axe nihil
Si bonus est aliquis, vix alite notiox illo est,
Qui moriens summi nasciturignerogi.
Pressa iacet Pietas astutia libera regnat:
Haec leges regnis, im periisque facit.
Namque ubi lus colituriratio quid recta gubernat?
Est ubi iustitiae certus in orbe locus?
Ecce ruuntiunctis conatibus Auster, et Eurus,
Et Zephyrum secum per freta coecatrahunt.
Hei quam nuncalius, quan tum est mutatus abillo,
Qui flare Hesperio est visus ab axe prius!
His scopus ille unus, pelago ut stagnante natantem
Evertant Cymbam Christe benigne tuam:
Et tibi, si nescis omnem Germane salutem
Eripiant, priscum conscelerentque decus.
Quae tamen hos ratio remis armavit, et alis?
Quam caussam tantus fidit habere furor?
Hoc nisi quod dicas alienum a lure fideque,
Nomen adhuc certe non habet illa suum.
Et tamen Europe crudeli Marte movetur,
Et capur est corpus quod perlisse velit.
Illaque in extremas quam fatum abstrusit arenas,
Sicca sub occiduo quae loca sole tenet:
Gens veris inimica bonis quam foedalibido
Aeterni memorem non sinit esse Dei:


page 386, image: delf0386

Plena dolis, furtis gaudens, assuetarapinis,
Cui lucra sunt ipso pluris opima Deo.

Ad Leonhartum.

OVem tibi non falso piscosum iunxit ad Istrum,
Qui tuus in Musas est generosus amor:
Mittit, et accipias optat Leonharde salutem,
Quam pius a summo Numine quisque petit.
Si tibi respondent ex plenis omnia votis,
Hic quoque cur pleno pectore plaudat habet.
Nam si quenquam alium, memori te sem per in ore,
Semper et in fido pectore gratus habet.
Nullaque deducit Phoebeo carmina plectro,
Quin animum subeat mentio grata tui.
Sed tibi quid teneam losigit ambagibus aures,
Haec tibi Stigelii scribit amica manus:
Qui tecum longo curam sermone solebat
De rerum varia conditione queri:
Inter honoratos quem saepe vocare solebas:
Et decus Aonii? ieridumque chori.
O quoties animo convivia laeta recordor,
Sermones dulces et sine felle iocos.
Vel tunc cum doctisepulum geniale Poetis,
Quod dare, vix posset regia mensa, dares.
Omnia tunc cytharis re sonabant, omnia nablis;
Plenus et argutis plausibus hortus erat.
Nam tunc pacis erat spes maxima; Carolus orbis
Cum domitor coram conspiciendus erat.
Signa quiescebant irati tympana Martis,
Horrebat raucam nulla puella tubam.
At postquam Lybicas Martem produxit in oras,
Adicit et regnis Punica regna suis:
Quam metui usque comes qui Caesaris esse solebas,
Cogerer, ut Mavors te pia castra sequi.
Continuo et dixi vivat cum Caesare, quisquis
Nomen ab innicti corde Leonis habet.


page 387

Sic ego sic absens absenti saepe precatus;
Nunc quoque non aliter sis ubicumque precor.
Tu quoque si quid agam quî vivam scire laboras?
Accipe disparibus pauca notata modis.
Albis ubiingrediens Erymanthida versus ad Arcton,
Saxona piscosis irrigat arua vadis:
Inter eos Musashic qui profitentur et artes,
Principe certe aliquem servo favente locum.
Hic operor Musis, et doctos praelego vates,
Mentio huic quorum est non in honesta loco.
Et tibi cur inquis, quidquam est cum deside vita,
Qui fueras aulis non inimicus eques?
Isra, ribi fareor, mens aspiravitad aulas,
Ni que habuit tali conditione prius:
Dum tiruli splendor, dum cura invitat honoris.
Perque suos usus vivida vita placet:
Nec mhi quae galeam ceruix, quae tela lacerti,
Nec manus in pugnam quae gerat arma deest,
Corporis haec etiam non est mens vitibus impar,
Vincere quae casus quoslibet alta porest:
Nec mihi apud magnos locus, atque occasio reges,
Nec mihi apud magnos defuit illa Duces.
Novit id aestluas, quae contrahit Anglia noctes,
Qua Thamesis multo creber olore fluit
Novit id Arctoo fortis sub vertice Cymber,
Qua Neruus gelidam Balticus ambit humum
Quod si ita veltatio ferret, vel postu et usus:
Auxilio poteram clarior esse tuo.
Publica sed quoniam vigilante negotia mente
Pondero et emoto quis sit in orbe status:
Atque odiis video fractum civillbus orbem,
Qui fato in peius deteriore ruit:
In sua dum video grassantem viscera mundum:
Esse salutem aliqua parte latere puto.
Hic igitur portum nactus, sic transigo vitam,


page 388, image: delf0388

Ut metnens rapidas nauta quiescit aquas:
Vinctaque Phoebaea redimitus tempora fronde,
Carmen et auratam persono saepe chelyn.

Ad Bruschium poetam.

ACcipio gratus quod donas optime Bruschi,
Amoris ergo comprobandi poculum.
Munus et id madido deberi iudico vati,
Quem mixta dulci Hypocrene iuvat mero.
Sed cum tot pariant haec tempora tristia curas,
Studiis molesta nostris his poeticis.
O utinam posses Helenen quoque mittere, gustu
Quae poculum mihi misceat Nepentheos.
Tunc dulces cupida porantem fauce liquores,
Me sobrium non ulla cernereedies.
Interea Bruschi memori hoc quem sufficit Albis,
Liquore curas vel coactus reprimam:
Donec in amplexus veniat mihi Tyndatis illa,
Gustum mihi quae mis eat Nepentheos.

Genethliacum Philippi Francisci Vinariensis.

EN optata diu caelo deluxit ab alto
Omine felicis sideris orta dies:
Illa dies toties ab utroque petita parente,
Speratum tandem sustulit orta caput.
Nunc gaude Ftancisce tuis doctissime votis:
Gaudia sunt votis uberiora tuis.
Quem toties Superos precibus, votisque petebas,
Omine felici nascitur ille tibi.
Aspice ute cunis blanditur ad ora parentum:
Nescio quid facies instar Amoris habet.
Reice, si qua movent tristes tibi pectora curae,
Haec te sollicitum non sinit esse dies.
Sicut difficile est animum non prodere vultu,
Siquid in adversis fatae sinistra nocent.
Sic neque crediderim celari gaudia posse,
Si quid in optatis dextera fata iuvant.


page 389

Sparge domum violis et moeni gramine campi,
Et fument tepidis tura Sabaea focis,
Festaque suspensis omentur tecta corollis,
Fragret et in mediis spica Cylissa rosis.
Fulgeat aulaeis paries pictisque tapetis,
Et niteant cuitu cuncta parata suo.
Haec ego dum moneo, dulces Helicone relicto,
Astant Aonides adtua tecta Deae:
Accinctaeque suis plectris cythatisque canoris,
Ante tuas aedes iubila festa canunt.
Et ducunt agiles solito demore choreas,
Gratantes nato fata benigna tuo.
His seaddit socium, cytharaque in signis et arcu,
Instaurans sacros Cynthius ipse choros.
At Catharina patens crebras ad sidera grates
Iactas legitimi pignore laeta tori:
Dumque foves gremio paruum tua vota, Philippum,
Cresce mihi atque diuvine supeistes, ais:
Osculaque immisces blandis suau ssima verbis,
Quaeque vides illum non dare posse rapis.
Astant ad cunas Charites, puerumque salutant,
Et prior officiis quaelibet esse cupit.
Suscipit haecillum mergitque salubribus undis.
Dumque lavat fati numina fausta canit.
Altera fasciolas et linrea mollia praebet:
Tertia sternendis est operosa toris.
Has vider, his placidis infans arriderocellis:
Sic grates illum reddere velle putes.
Fortunare puer docti pie tate parentis:
Fulsit in exortus stella benigna tuos.
En gratante tibi resonat clamore Cytheron,
Pegasis et solito dulcior unda fluit.
Et fecunda Ceres mediis tibiridet in aruis,
Et praebet plena spicea serta manu.
Dulce magis solito modulatur in aere carmen.


page 390, image: delf0390

Blandagemens miserum Daulias ales styn.
Laeta tibi variis se prata coloribus ornant,
Et praebet virides arbor opaca comas.
Puriora summo delabitur aethere Phoebus,
Et tibi gratantes mensis et annus eunt.
Meusis adestquem pulchra lovis sibi vendicat uxot,
Quo perarrant Cancri sidera Solisequi.
Aspice caeruleo procedit abaequore Vitan,
Lucifer et roseo provocar ore diem.
Hic tibi nascenti felices depluit auras.
Natali praebens omina fausta tuo.
Aurea cum Geminis ascendit Cynthia caelum,
Et vultu solito lucidiore nitet.
Hos cum Mercutio sequitur Iove natus Apollo,
Qui ducunt socio sidera iuncta gradu.
Omnia felicem spondent tibi sidera vitam;
Et secum caelo prospera fata trahunt.
Quare age chare puer crefcas felicibus annis;
Et vitam fausta luce superstes agas.
Magnum est, quod dederit pro te pia vota Lutherus,
Cum saerae fueras fonte lavandus aquae.
Quod dederint magni omen tibi fata Philippi;
Perpetuum fausti sideris omen erit.
Hi protestantes onerabanraethera votis,
Utseruent vitam prospera fata tuam:
Utque sacras artes primis mireris ab annis,
Inque tui felix facta pare ntis eas,
Hinc ubifirmarit te iam maturioraetas,
Ingeniique bonis dotibuseuctus eris:
Et bene iam poteris quae sit cognoscere virtus,
Naturam deceant quae bona quaeve mala:
Tunc pater incipiet vitae praescribere leges,
Perget et ad caelum dicere qua sititer.
Illius in primis monitis parere labores,
Omniaque illius ceusacra, iussa colas.


page 391

Hic te Parnassi deserta per ardua ducet,
Et tibi speratam sternet ad astra viam.
Ille per assuetos calles tibi praevinsibit;
Ipse sed ignotum pone sequeris iter.
Donec te expertum que viae rerumque peritum,
Comprendens summi sistet in arce iugi.
Tunc quicquid peperit longis edoctus ab annis,
Nominis et famaetrader in omne tibi.
Sic felix patrii clare sces nominis haetes,
Post illum patrii gloria prima soli.

Andromache interfecto Hectore.

ERgo dies venit, venit lacrimabile tempus,
Quod mihi letiferi caussa doloris erit?
Accidit eventus quem semper maesta timebam,
Cum primum haeobellis alea incta foret
Quam mihi tot miseras memini porten dere noctes,
Dum iacet in viduo femina maesta toro,
De sinat ahisi quis temeraria somnia dicit:
Esse meo didici somnia vera malo.
Sed tamen admonui quantum pia debuityxor;
Et dixi in pugnas cautius Hector eas.
Ah quoties Danaos cum sese armaret in hostes,
Deficiens tremulo poplite lapsa fui!
Ah quoties parcas tibi vit charissime dixi:
Fata omnis miles aspera fortis habet.
Ille tamen praeceps generosa mente ruebat:
Ah res est vitae prodiga laudis amor.
Nunc iacet exigua dux inens Hector arena,
Quo maiorpatriae principe nemo fuit.
Nunc animus tantus vaenas excessit in auras,
Qui plena patriam laude replevit humum.
Nec tamen huic nato mecum fundente querelas,
Contigit in manibus claudere fata meis.
Occubuit saevi manibus laceratus Achillis,
Huic licuit patriae perdere tale decus.


page 392, image: delf0392

Nec mihi fas animae cupldo legere ore favillam,
Abluere aut madida vulnera cruda manu.
Nec mihi fas oculos invita claudere dextra,
Quod potui et summa dicere voce, vale,
Ille quod ante diem crudelibus occidit armis,
Hoc Priamo certi funeris omen erat.
Hoc erat exequiis omnes immergere fratres,
Hoc suprema Hecubae fata parare fult.
Hoc erat impendens natoque mihique sepulchram:
Dardaniae certum funus id urbis erat.
Ille tuebatur populosae moenia terrae:
Ille fuit populis portus, et aura suis.
Quis nunc Argolicas arcebit ab urbe phalangas,
Quem penes huic patriae cura salutis erit?
Quid totum imperium est nisi tristis imago ruinae?
Esse tamen certi si quid imago potest.
Exilium ante oculus praesens sunt omnia funus,
Spes simul amissa fracta salute sacet.
Astego quid lentam non rumpo miserrima vitam,
Invida cur vitae conspicor astra meae?
Utsint quae simili fortassis clade laborent:
At mihi conferri femina nulla potest.

De Barbara Roseta

HActenus effugi morosa Cupidinis armam
Fortiter, et Veneris tutus ab igne fui:
Nec tam blanda fuit Venus, ut me fallere posset,
Nec pepetit curas ulla puella mihi:
At nunc falla cisuccumbere cogor amori:
Ominia qui vincir, me quoque vicit Amor.
Siv itium est, quod amo: faciles ignoscite Divi:
Quorum etiam victorpectora fregit Amor.
Paruit huic vitio summi moderator Olympi,
Non frustra dictus, Bos, Ouis, Imber, Olor.
Induit hic varias mutato corpore formas,
Ut posset placito laetus amore frui.


page 393

Saepe etiam gelidis flammas Neptunus in undis
Repperit et saevo captus amore fuit.
Utque frui posset Macareidos Assis amore,
Sustinuit viles pascere Phoebus oves.
Ipsa etiam populis Dea quae dispensatamores,
Saepe dolis propriis saucia facta fuit.
Saepe pedes claudi feriur risisse mariti;
Martis et armatas antetulisse manus.
Huic coniuncta dolis furtim deprehensa mariti,
In toto caelo fabula spreta fuit.
Quae voluit flammas, Veneremque exosa videri;
Non semel est vetito lusto reperta toro.
Haec exempla puto captum me posse tueri:
Quod decuit Divos cur mihi turpe putem?
At licet hinc multas praeclari nominis urbes
Lustrarim, externi saepius hospes agri:
Grande decus Phoebi dum te doctissime Strati,
Axe sub Arcto per sita regna sequor:
Qua tot formosas caelestia dona puellas
Vidi, quae poterant sollicitare Deos:
Nulla tamen placidos unquam mihi praebuit ignes,
Nec potuit nostrum vincere pectus Amor.
Prima faces gratasque moves mihi Barbara flammas:
Ah male conveniens Barbara nomen habes!
Cumque mihi poterant non mille placere puello,
Crede mihie multis milibus una places.
Prima mihi curasg gnis dulcesque dolores
Barbara, fertomnes quos patienter amans.
Nunc pallere iuvat pallere folemus amantes.
Nunc angi cutis dulce videtur opus.
Quid memorem vanos ludentia somnia sensus,
Cum rigat immissus pectora fessa sopor?
Hic licet haud una simus tamen ipsa videris
Versati ante oculos laeta figura meos.
Saepe tuo videor circumdare bra chia colle;


page 394, image: delf0394

Aut caput in nineum me posuisse sinum.
Aut madidas dulci confundere murmure singuus,
Oscala multa genis sumere plura dare.
Aut audire tda, nostrasque reserre querelas.
Canctaque quaefieri vero in amore solent.
Excussus somno mecum ista recordor et opto
Dii faciant olim verf fuisse queant.
Et laudo et canto vererum securus amores,
Ad formam referens sitigula verba tuam.
Felixo aliquam renuit qurcumque puellam,
Et potuit tuto semper amore frui.
Ast multi hortantur potius deponere curas,
Absumi flammas quam sine fine tuis.
Saepe mihi narrant quantum sit crimen amare,
Quamque nocens res sit blanda puella viris.
Praeclaram est, mihi quod suadent sed recta momentes,
Non audire modo blanda Roseta sinis.
Me fateor blandae oblectant hilarantque puellae,
Et video quam sit pernitio sus amor.
Tota infixa meis regnat Cytherea medullis,
Nulius et in toto oorpore sensus inest.
Quod si correpti simili essent forre furore:
In tantis studeat mensagitata malis.
Tantisper sapimus, careat dum vita periclis:
Fortuna sapiens deficiente cadit.
Desine sed multum mirari et quaerere causas,
Cut tuus in nostro pectore regnetamor.
Quod superas reliquas forma praestante puellas,
Hinc ego perpetui vulnus amoris alo.
Unde amor iste tui, coram me multa roganti,
Emultis statuo pauca referre tibi.
Sunt agitata tribus convivia laeta diebus;
Nostsaque sunt dulci corda levata mero.
Omnibus exanimo pelle bant vina dolores,
Huius quis nollet temporis esse memor?


page 395

Post ubi sunt epulis, satiataque corpora vino,
Laetinficam tetigit doctus Apollo Chelyn.
Ipsa leves saltus facilesque ex arte choreas
Ducis, et insolita mobilitate viges.
Sive loquebaris, taptabar amore loquentis;
Nescio quod linguae numen inesse ratus.
Sive ibas, oculis, et mente soquebar euntem;
Vix avidos poteram continuisse pedes.
Sive meo late ti propius coniuncta sedebas;
Vix poteram cupidas continuisse manus.
Inq meum quoties iactabas lumina vultum;
Hic pene impatiens, et sine mente fui.
Hinc ego solicito totus sum in census amore,
Fixit et in pectus tela Cupido meum.
Hoc vulnus nulla posset Bodalyrius arte
Tollete, nec medicas huc adhibere manus.
Nulla menm possunt animum praecepta levare,
Ingens crudeli vis in amore latet.

Ad Udalricum Mordisium.

MAgne vir ingenio, facundae et munere linguae,
Magne animi veris perpetuisque bonis.
Qui decus ingenii castis virtutibus ornas,
Et virtute simul pectora culta iuvas:
Accipe non longum tibi noti carmen amici,
Dum tibi fortunae nubila pingo meae.
Scis bene, propicias cur optem Principisaures,
Quidque petam atque ipsum qua ratione petam,
Nec te caussalatet, tenuis fortuna oetae,
Quae minispem praeter durioresse solet.
Nam meministudiis cum nos coniuncta teneret
Gratia, fortunam me potuisse sequi.
Cum tua legiferi spaciosa volumina iuris
Volueret assidua sedulitate manus:
Et mihi ius gemino ductum de fonte placebat,
Nec deerantanimo vela secunda meo.


page 396, image: delf0396

Verum aliud fatum diverso tramite raptum
Duxiit in Aonii libera regna chori.
Gratia me rapuit quae dulces copulat artes:
Eloquii placuit vis animosa mihi.
Iuvit opus mundi scrutari, et semina rerum,
Et miras stabili sub ratione vices:
Solis iter geminum, ductosque peraethera fluxus,
Unde trahunt certas tempora lapsa vices:
Ambiguam Lunae faciem motusque rapaces,
Quae rerum varia semina lege ciet:
Ut duo nascendis subeant primordia rebus,
Aeriusque humor, lucifluusque calor:
Ut mutata ruant rerum per corpora formae,
Perpetuo promptae semina mixta sequi.
Iuvit in humano mirandas corpore vires,
Et mundum in patuo perspicere hospitio:
Foederaque herbarum conspirantesque medelas,
Naturae arcanum nosse foventis opus:
Denique et has ipsas studui florere perartes,
Quas sapiens famulas cognitionis habet.
Hei mihi, Sisyphii suscepi pondera saxi,
Velaque Neptuno non revocanda dedi.
Bis denos doceo iuvenilia publicus annos
Pectora, et hinc nullas condo professor opes.
Adde quodexiguum quod gratia plumea reddit,
Et sine pane mihi luditur iste labor.
Culpa mea est aliis quia dum prodesse laboro,
Ipse traho fructus im pedimenta mei.
Sic aliquis nanti dextram dum portigit, ipse
Decidit in liquidas non bene cautus aquas.
Quid, quod et innocuam Musis dum somnio vitam,
Et fugio trepidi iurgia crebra fori:
Te ritus ambiguis variae dum moribus aulae,
Indicio famae simplicioris alor:
Negligor, et vitae fecundos negligo neruos,


page 397

Nec mihi quaesitas arca flagellat opes.
Dardanus hoc dixit Vates. iustissimus esse
Qui cupit, exiguas sempet habebit opes.
Ruris opes paruas, modici per iugera campi
Saxonidum teneo parta favore Ducum.
Vita fit his foel x mihi sic re forsitan aucta;
Pinguia donatirura Maronis erunt.
Nunc tuus Augustus, qui stemmate claret codem
Si volet, haec mitirura beabit ope.
Annuat ille meis totidem sestertia natis,
Debita quot vivo sponte dedissetavo,
Sic erit Augustus mihi sic Octavius ipse;
Carminibus meritus nomen habere meis.
Annuet, haud dubito, modo tuintercedere tantus,
Ore Pericleo quantus es ipse velis.
Audiet orantem, studia et mea laude vehentem,
Et mihi Mordisti nomine mitis erit.
Sic age, temporibus vir facundissime nostris,
Pro me, pro natis ora resolue meis.
Magna mihi de te pridem fiducia crescens,
De studio prohibet me dubitare tuo.
Nanque ego per numeros dum te mihi metior omnes,
Ingenii dotes dumque revoluo tui:
Iam mihi, tam videor simulimpetrasse quod opto,
Contigit optatam iam mea navis humum.
Doctrinae vario fecundum munere pectus
Doctus habes; animo spes venit inde meo.
Artibus excultus generosas diligis artes;
Culta bonis studiis pectora doctus amas:
Iura nec exercent te tantum, atque autea virgo,
Quae populis libera ius dat et ense potens:
Saepe sed a iuris studio haec ad mitia vertis;
In media retinens dignum Helicone locum.
Utque tibi ingenii peperisti laude savorem:
Ingeniis placida sic quoque mente faves.


page 398, image: delf0398

Eloquii referas clarum cum laude Periclem;
Nos tamen infantes fers, et amanter habet.
Scilicet haec iungit sociatas gratia Musas;
A Musas Charitum nescit abesse chorus.
Haec sunt in medio dulces Helicone choreae,
Natura ingeniis ingeniosa favet,
Quid quod amicitiae mihi tecum antiquior usus,
Iure petit remos et mea vela tuos.
Qui tibi nec specie, nec quaestu iungis amicos,
Pectora sed recti culta decore probas:
Mequoque quem virtus tua firmo invitat amore,
Hic aliquid tecum iuris habere feres.
Fors animo certe quo nil humanius usquam est,
Fortunae tangit te pia cura meae.
Hoc hom inis decus est hominem relevare ivando:
Scilicet hac verus quaeritur arte favor.
Nemo suos proprie sibi tantum vendicer ortus.
Quilibet in publicum nascitur officium.
Vir bonus est commune bonum; ceu fonte perenni,
Illius e studio commoda mille fluunt.
Nec metuo, duros tibi tristi hoc tempote mores
Noticiae curam dininuisse meae,
Firmus amicitiae cultor non ralia curas,
Transversum temere qualia vulgus agunt.
Iudice te, virtus ipso vel in hoste probanda est,
Dum modo sit vero non inimica Deo.
Magna adeo vis est legis qua vivimus omnes:
Naturae socuii conditione sumus.
Haec hominum lex est, ut homo sit amicus amico,
Mutuus officiis pectora iungat amor
Maiu amicitia nil rerum copia novit,
Germina virtutis quae generosa fovet
Haec facit ut sapiant homines: discordia lites,
Stulticiamque simul, pernitiemque serit.
Utque uclint recte mandato vivere cultu,


page 399

Praestat amicitiae non violata fides.
Cedit amicitiae cultus, procul ibit honestas,
Nec vitae est numeros sors habitura suos.
Haec hominuin sors est, dum recte vivere gaudent;
Consiliis felix numen adesse solet,
Dum temere excedunt, vitiis dum frena relaxant;
Facta mala adversus non probat ulla Deus.
Dulcis amicitiae, sed quo me gratia raptas?
Haec erata coeptis res aliena meis.
Te rogo, Mordisi, veterem dignatus amicum,
Quod facis auxilio perge iuvare tuo.
Non tibi difficile est notam deducere caussam,
Nec tibi per leges illa roganda tuas.
Caussa patrocinium clementi in Principe sumens,
Flexanimae cauta non eget artis ope.
Fe erit ut molles aditus tibi gratia fandi,
Haec erit eloquio res tibi facta tuo.
Nec tuus iste favor comitante carebit honore,
Proderitad laudes haec quoque caussa tuas.
Te grato memotes celebrabunt carmine Vates,
Qui bene de nobis te meruisse scient.
Ipse nec admittam praeclari oblivia facti;
Offici studium sed celebrabo tui.
Bumq meo vivet partum mihi carmine nomen,
Quod ptecium studii restat inane mei:
Te quoq conabor victuris tradere chartis,
Gratus et officii debitor huius ero.

O)/nos e)pi/ponos.

QUondam asinus rigidoi ssus seruire colono,
Indoluit sortis fata severa suae:
Exiguumque cibum accusans magnumque laborem,
Saepe alium cupide siccus hiabat herum.
Tunc quoq ieiuno plenos cum ventre quasillos
Ferret, in haec fertur verba rogasse lovem.
Iuppiter Arcadicis multum olim cognite silvis;


page 400, image: delf0400

Arcadium facilit fer precor aure pecus:
Non ego nunc pellem fului mihi posco Leonis;
Sat premit haec nostrum fabula trita genus.
Des aiium dominum dederis sic omnia; tantum
Setuitii durum deprecor huius onus.
Annuit, et figulo commendat Iuppiter illum:
Haec quoque sors illi non toleranda fuit.
Imposito sudat Samiae sub pondere terrae:
Atterit hirsutum tegula dura latus.
Saepe eriam lapsus diffractis vapulat ollis,
Iunctaque cum multo verbere probra tulit.
Ergo iterum ut dominum misero mutare liceret,
Multa facit summo vota molesta lcui.
Accipit hunc, veters solitus deglubere pelles,
Impura cerdo qui facit arte iucrum.
Hic dum sera graves, labor ipsa senecta, labores,
Ingrato minime grata recusat hero:
Occidit immeritae pecus ictum verbere clavae;
Fataque detracta pelle suprema subit
Hei mihi quam frustra fato obluctatur accrbo,
Qui meritis poscis praemia digna suis!
Sis asinus quemcumque asinum sors aspera fecit:
Qui placide sortem ferre scit ille sapit.

De Artibus liberalibus.

OMnia qui verbo motum spirante creavit,
Omnia qui patrio servat amore Deus:
Hoc orbis spacium tribuens mortalibus egris,
Hospitium certi temporis esse cupit:
Ex quo vera sonans auctori gloria laudem,
Muniat ad caeli regna beata viam:
In quo grata Deo pactos commercia cives,
Obsequium casto iuris amore regat.
Hinc via doctrinae duplex: quarum altera soli
Adserit hunc cultum, quem probat ipse, Deo.
Altera divinae monstrat vestigia mentis,


page 401

Quam natura procul continet ista, parens.
Illa igitur lecti propria est possessio coetus,
Additus est pura qui tibi Christe fide.
Moribus haec hominum civilibus apta, per artes
Humanis dociles usibus esse facit.
Ergo ut vita brevis longas exerceat artes,
Et simul imploret casta colatque Deum:
Idcirco ingenii meditantis in omnia lumen
Multiplici fllustrat cognitione Deus.
Addit et huic varium linguae, et mirabile donum,
Reddere quae verbis sensa animata potest,
Quae si non renuit delectu prompra voluntas,
Cognitio certo non sine sine subit.
Quin nabitus etiam solet, et firmata facultas,
Cognita iudicio tamquam elementa sequi.
Inde artes vitae nerui fontesque bonorum,
Sive domi quaeras commoda, sive foris.
Inde etiam accipiens vivax sua semina virtus,
Urbibus et regnis servat in orbe decus.
Sed quibus emergant primis e fontibus artes,
Hoc memor exponens tempora Musa refer.
Adde simul fines, ob quos ita discimus artes,
Improbet offensi negravis ira Dei.
Ipse suos nostris impressit mentibus ignes,
Mens sine principio, mens sine fine, Deus.
Unde homo divini fulgens autoris imago,
Ingenii lumen res capientis habet:
Noticiisque regidiscit studiisq iuvari:
Quae Deus ad laudem postulat ipse suam.
Nam sua lux cerebro ost, ipso cum lumine caeli
Cognata; huic animae est principis aura comes,
Aura vehens motum, totoque in corpore sensum,
Aur animae praestans organon atq decus.
Tum radio fulget divino; et lumine in ipso
Igniculos vivos mens generosa gerit.


page 402, image: delf0402

Inchoat his ducibus meditatrix omnia, et altis
E rerum cumulis quodlibet haurit opus.
Observat dominam rerum fidissima custos,
Omnia sincere quae meminisse potest.
Notitias igitur rerum mens provioa gignit,
Hae collectae artis prima Elementa serunt,
Indice nam sensu quae rerum Idola feruntur,
Arripit et certis conficit illa modis.
Tum varie inter se rationis acumine voluens
Singuia quae fuerant, iungere plura potest.
Deinde faces addit, quibus omnis texitur ordo,
Quas habet in promtu semper et in numero,
Sic compressa suis, nec dissilientis metis,
Iudicii gyro non variante tenet.
Ordo parit normas studium, consirmat et usus;
Hinc habitus caussam quilibet artis habet.
Caussa suum Snem vitae civilis ad usum,
Doctrina studium concomitante, regit.
Ergo videns rerum magno in discriminc caussas;
Omnia per cuassas mens generosa docet.
Quidquid et est, usu facit experientia notum,
A duce cunsuescit dum ratione regi.
Nonne vides series quam parua ab origine crescat,
Quae primis aperit grammata iuncta notis?
At collecta suis cumulans praecepta figuris,
Nascitur haec aliis artibus una parens.
At quae verba docens pleno cumulare palatu,
Eloquii rebus densat et aptat opus;
Illa tibi est genetrix praestans ô copia andi,
Qua sapere et pariter dicere grata pores.
Docta secare dolos, clausumque evoluere verum,
Huic comes a latere est nata docere soror:
Qua nec templa queunt nec proxima curia templis
Ulla nec humani forma carere boni.
Quae aumeris aperit socreta volumina rerum,


page 403

Officii numerum non habet illa sui.
Quae varie secto quaetit discrimina cyclo,
Mille vias aliis artibus una dedit.
His velut alatae per cuncta negotia mentes,
Inneniente viam luce scienter eunt.
Principa e numeris pendent, et lucidus ordo,
Omnibus in rebus quas didicisse decet,
At men sura dedit rerum cum pondere formas,
Opratosque suo limite scire modos
Hinc ea, quae numeris seriem miscere sonomm,
Et muicere hominum tristia corda solet.
Uteris indicio cycli descripta figuras
Artifici sculpis qui simulacra manu:
Hinc elementa tuae sunt artis, molibus altis
Daedalea fabricans qui struis arte domos.
Hinc habet, horrisonas sulcans magnete procellas,
Fortunae miseras ut regat arte vias.
Hinc habet ignitae iaculator glandis ut altas
Longinquum in turres eiaculetur onus:
Quique cavis ducit tractas Siphonibus undas;
Quique suo signans limite castra locat.
Ex his quid memorem producta mathemata rivis,
Vincere mensuras utilitate suas?
His nec bella queunt odiis quoque drgna carere,
Nec bona quae largo pax tenet ampla sinn.
Cetera uta mirtam poterant quae plutima dici;
Artibus his nostris ars minor omnis eget.
Sufficit hinc dives varia instrumenta supellox,
A quibus artificum pendat alumna manus.
Praeteream caeli docilem septemplicis artem,
Ordine quae vario sidera mota notat?
Inficias iero motu revolubilis anni,
Semina naturae cuncta parentis ali?
Tu qui sponte sua sic ferri sidera retis,
Prorsus ur effectu vana carere putes:


page 404, image: delf0404

Videris, eventus certa ratione moneri
Numinis et certo non sinesine docet.
Nonne dies nobis nunc impendere videmus,
Quos olim ex astris praecinuêre senes:
Quique extrema trahunt iunctorum vincla malorum;
Humanum in terris ob tuitura genus?
Namque quid infesto toties ceu foedere. candent
Infauste terris sidera iuncta loco?
Quid rutilo toties arserunt crine cometae,
Et tremuit gemini ianua celsa poli?
Signa vocas sunt signa quidem ducentia cladem,
Turbato quoties ordine tutba micant.
Ipse regit motus quos conditor addidit astris,
Nec casu aethereos sic sinit ire choros:
Nec vires adimit, quories eriantia caelo
Astra quasi in synodum iuncta coire sinit.
Sed precibus motus armatos temperat ignes:
Irati precibus frangitur ira Dei.
Ergo haec signa decet revereri ut signa futuri,
Adducunt tacite quod simul ipsa mali.
Sed sapete hic nimium supraque ostensa vagari.
Indicia hoc vicii est, non rationis opus.
Vana superstitio mores corrumpit. et artes:
Hanc caveas curae qui cupis esse Deo.
Qui regit ipse. potestmutare et vertere fatum:
Tu modo qui metuis tristia funde preces.
Funde preces vitaque Deum meliore vereror;
Placari haud alia vult ratione Deus.
Interea hanc etiam neneglige sordibus artem,
Quae motus caeli sideraque ipsa notat.
Nam nisi labenti: seriem distinxeris anni:
Omne premet vitae noxtenebrosa decus.
Nou crit historiae non legum certa bonarum,
Noticia; in pactis non erit ulla fides.
Lubticus obscuris oberit contractibus error.


page 405

Mentibus, haud oculis, ille nocebit iners.
Sed mea, reginas rerum quae praedicat artes
Musa magis iunctas relligione probat.
Namque quid et nexus et iunctae foedera curae,
Quid referam alterna mutua iura fide?
Quid memorem obsequium, concordi pace ligatum,
Militiam exercer quo chorus iste suam:
In commune docent, certant prodesse iuvando,
Unde etiam nomen libera rurba tenent.
Attibus ingenuis debet, qui semina rerum
Naturae ingremio quaerere tecta docer.
Quique vagos aegro pellens e corpore morbos,
Prudentem medicae colligit artis opem.
Artibus ingenuis debet qui moribus urbes,
Et docet officiis, consiliisque regi.
Artibus ingenuis debet qui iura professus,
Litibus accisis pendula corda levat.
Nec negat in templis provincia sancta docendi
His acceptum aliquod se quoque ferre decus.
Nam velut arcanis sociarae vitibus herbae,
Pharmaca ceu iuncto foedere mixta ferunt:
Sic studiis promptae quasi conspirantibuscrtes,
Humanis gaudent consuluisse bonis.
Has quoniam veteres vitae dixêre magistras,
Nomen idem, recte qui didicere ferunt.
Idque nec immerito, quoniaem tradentibus illis.
Angoscit mores vita regitque suos.
Vendicat et mertum sibi quaeque professionmen,
Quae decus a doctis artibus orsa capit.
Credis et hoc nobis cui nullus in arte Magister
Contigit, hic nulla fruge docere porest.
His maiora loquor, prior est Doctore Magister:
Nam bene qui didicit, plenius ille docet.
Sed tamen hic facili qui promovet omnia cursu
Lucidus ostensam muniat ordo viam.


page 406, image: delf0406

Ordo facem praefert quae res illuminat omness
Cum faciliiungens utilitate decus.
Nonne vides cultis oculos dum pascit in hortis,
Utile conspicuus praestet ut ordo decus?
Quintus ubi secto distinguit limite punctus,
Arboreum numer conveniente nemus:
Ut simul utilitas quaesitum suggerat usum,
Formaque sit pulchri digna favore loci?
Sic quemcumque iuvat doctrinae divitis usus,
Qui recta didicit iusta docetque via:
Ille salutaris prodest vel milibus unus,
Et tenet illustrem dignus honore locum.
Obstat amans lucis coecis erroribus ordo;
Explicat ille animos, nec sinit esse pgitos:
Ingeniisque addit partum virtute favorem,
Quem gravis invidiae vis abolere nequit.
Inde gradus studiis veteres sanxêre decenter,
Absolui numeris et voluêre suis:
Ne decus et nomen ruditas sibi sumeret audax,
Quod studiis merita par erat arte dari.
Excepere sacrae quos primo a limine Musae:
His data prima pari laudes honore fuit.
At quibus accessit doctrinae robur ab ipsis
Artibus ingenua quas coluere fide:
Annulus his datus est, meriti ceu testis honoris,
Quem virture solet ferre probatus eques.
Laudibus hic dignus mos est et iure tuendus,
Tam bene qui custos ordinis esse solet.
Nos quoque qui paruas profiteri dicimurartes,
Sustinot hic quamvis non leve cursus onus:
Hos quicumque piostudio meruêre favorem,
Ornandostitulo ducimus esse suo.
Hac ades ergo bonis qui deditus artibus, apte
Ingenii veras ordine carpis opes:
Qui vaga, sicut apis, nemorum per florea Tempe,


page 407

Omnia sie libas, optima ut inde trahas.
Docte tibi, docture alios, insigne Magistri
Qui petis, et recte nomen habere cupis:
Huc ades et nostro veniens candore fruare,
Turba sumus veri qui studiosa boni.
Nostra tibi Salana patet, tibi laurea servat
Serta; comis texit dum diadema tuis.
Ecce tibi Musa libris gratulantur apertis;
Quo doceas alios ius erit inde tibi.
Tu modo nobisctm placido sermone locutus,
Ordine grata Deo te didicisse doce,
Non tibi cu rigidis lingua est aenenda sophistis:
Non amat hic noster talia monstra chorus,
Colloquia expetimus collatis mutua rebus,
Quae careantnigro candida tota sale.
Haec est vita frui docto sertnone vicissim,
Dulceque doctrinae sem per amare decus.
Quid iuvat ignoto fortunam quaerere Ponto,
Credereque undosae Tethyi triste caput?
Quae vitae tandem ratio est si Nerea totum
Hauseris, ut dubias nauta sequaris opes?
Omnia si noris recta ambitiosa potentum,
Et populi vario creber in ore sones:
Si tibi cum vulgo sapiendum est nec tibi Musa
Optandi complent pectus amore boni?
Ecce bonis densos nimbos largitur, et imbres
Qui fovet haec mundi pulchra theatra Deus.
His tamen ut certis possimus legibus uti.
Hoc dedit ingenuis artibus auctor opus.
Rursus iô fas sit sanctas mihi laudibus artes
Tollere; quas sapiens carpere nemo potest.
Mit ibus his studiis naturae arcana larentis
Agnosci voluit, conditor ipse Deus.
Mitibus his studiis leges arresque togatae,
Mitibus his studiis aspera bella vigent.


page 408, image: delf0408

Mitibus his studlis sancto seruitur honori,
Quem probat in Gnati instus amore Deus.
Artibus his sapien: rerum sub pondere vincit,
Dum res ingenio consilioque gerit.
Artibus his artes vitae, moresque reguntur.
Et suns imperiis instus habetur honos.
Et quisqua has ausit tumido contemnere fastu;
Fortunaeque breves pendere pluris opes?
Ito procul nostris qui praefers artibus artes.
Quae cumulant falus pectora coeca bonis,
Si tibi Sarrano mensae sternuntur in ostro,
Aurea si varius pocula signat onyx:
At tibi decerptae post ultima stamina vitae,
Aluxu nullum divite nomen erit,
Improbitas alios popularis ventilet aurae,
Et temere ascitus qualibet arte favor:
At premit a Musis aliena et sordida vita,
Poenaque stulticiae gloria filsa subit.
Felix qui studiis doctrinae incumbit et artos
Ignotas vulgo discere rectus amat.
Et fontem studii Numen caeleste veretur,
Et fructum veri semper amore petit!
Non hunc ambitio non gloria nominis urit,
Non anri scelerum mater avara sitis.
Ingenuum didicit virtute ambire fanorem,
Dumque facit recte sat purat esse sibi.
Mente Deum casta parefactum e limine verbi,
Nosse studet, iussis et celebrare modis,
Tum sese intuitus, vel paruo in corpore cernit
Magnum opus, atq hominem, quid velit esse Deus.
Huius et in rerum quaerens vestigia caussis,
Esse Deum iustum, munificumque videt.
Hinc vitae expendit leges, normamque colendae
Iusticiae, ex habitu iusta volente probat.
Nec tamen est aspor, communem aut durus in usum,


page 409

Saepe et opem multis quam ferat unus, habet.
Et licet obscura videatur vivere in umbra.
Et sibi praeferri nomina vana videt:
Non tamen interea caelestia Numine spretus,
Et terris vivum nomen in astra refert
Hos bona posteritas annorum adeuntibus horis
Excipit et memori semper honore fovet.
Vivere sic doctos par est sic nomina docti
Saecula post aevi mille fluentis habent.
Vivite felices dignis in honoribus artes;
Firma sir ô voti spes animosa mei!
Vivite felices, qui rectis artibus ultro
Saxonici facitis otia grata Duces?
Tu pacem concede Deus, concede camenis
Hospitia et studiis da loca tuta piis.
Non est pacificaespes abicienda salutis,
Artibus his aliquem dum sinis esse locum.

De Eisdem.

Aoniae quondam cessarant currere lymphae;
Invidia clausas impediente vias:
Victor aboppressa rediens cum lande Chymaera,
Damna gemens dolnit publica Bellerophon.
Nec mora, vectus equo sic cas ter lustrat arenas;
Et redit obstructae vena perennis aquae,
Aonias seriens ictu pedis elicit undas
Impiger audacis Bellerophontis equus.
Ingenuas sapiens sic Princeps excitat artes;
Otia dum studris grata favore facit.
Hinc decus imperiis, hinc sanctae commoda pacis,
Et bona privatis publica iuncta fluunt.
Et tibi Bellerophon praesto est Salana dolenti
Castaliam votis tatdius ire tuis.
Cui namque tibi Princeps qui praebet et umbram.
A patre qui nomen grande Secundus habet,
Nuper ut his studiis decrescere vidit honorem,


page 410, image: delf0410

Quae sapere e rerum cognitione docent;
Imersura dolens venturo damna sub aevo,
Edidit hoc sapiensverba diserta modo:
Non tameningenuas saevi pugnamus in artes,
Asserimus soli dum sua verba Deo.
Mentibus excultis linguarum floreat usus,
Multiplicem quarum vita requitit opem.
Seruet honos artes, fontes quos esse bonorum
Novimus exemplo maxime Cyre tuo.
Iura recognoscens aequarum et semina legum,
In stituat mores vita, regatque suos.
Sint hominum medica serue nt qui corpora cura,
Paeonia celebris floreat arte chorus.
Sint sua naturam scrutantibus otia Musis:
Unde viri laudem mens sapientis habet.
Inveniat numerus, radius definiat artes,
Omne regat ductu circulus auctor opus.
Docta tribunales peragat facundia causas:
Munificum celebrent carmina casta Deum.
Sic ait: excepit vocem Salana faventis,
Nympha prius fati maesta dolore sui:
Et confisa Deo, studiis in staurat honores,
Quae bonadoctrinae publica luce regunt.
Huic comes accedens spes nuntia laeta futuri,
Roborat osten sis rublica vota bonis.
Ipse loci Genius, solito formosior, ipse
Propitium votis numen adesse monet.
Numen adest certe: tua nam clarissime Princeps
His studiis pietas numine ducta favet.
Esse Deo purae praestandum mentis amorem,
Esse hommum certis iura tuenda bonis:
Tu quoque cum noris, utrumque hoc ordine servas
Instituit certa quem ratione Deus.
Cur tamen est aliquis, studiis qui: demat honorem,
Artibus in vita quae decus omne regunt?


page 411

Hei quantum temere tibi saeva calumnia, sumis,
Dum studia haec odio, non odiosa gravas!
Nec causas penitus, nec metas improba monstras,
Invidiae tantum peste superba tuae.
Si quis adhuc tamen est, hic qui discrimina quaetat,
Non erit huic toties dicta referre labot.
Ut Deus omnipotens vero celebretur honots,
Doctrinae geminam anxit in orbe viam.
Altera divina est; qua se patefecit, et unum
In Christo dociliiussit amore coli.
Omnibus haec propria est paruo quos agmine iungit,
Gratuita gaudens pura salute fides.
Haec eadem domina est, et rerom maxima Princeps,
Quam vitae debet tota palaestra sequi.
Nam velut Arctoi sublimia vertice caeli,
Vertitur Herculeus semper ad astra lapis:
Sic studia, et curae sic vitae denique mores,
Sin cera debent a pictate regi.
Altera civili seruit doctrina saluti,
A duce proveniens quae ratione fluit:
Non invisa Deo, nisi quando aversa, iubentis
Negligit auctoris dogmata sancta sequi.
Nam quoniam a brutis hominem ratione diremit,
Et radios artes eruat unde, dadit:
Inde homini est pro prium res explorare sciendo,
Atque docere alios, quae didicisse iuvat.
Hinc iuvat inventis artes producere causis,
Quae vitaeaux lium, praesidiumque ferant,
Semina virtutum scrurari, et amabile morum,
In vitae officiis distribuisse decus.
Viribus eloquii fremebundos ducere coetus,
Crudoque doctrinae flectere corda sono.
Haec studia hanc curam vitae damnare regendas,
Saevitiae est iunctus cum tuditate, furor.
Obvia cum ferret Phoebo vestigia Momus,


page 412, image: delf0412

Omnia qui tetra carpere mente solet.
Ecquid habent certi miserae qua provehis arteis,
Cum mens sit tenebris obruta semperi ait.
Hunc dux Aonidum, scepero quatiente repellens:
Hic procul ad coruos invida pestis cas.
Aspice quos aetas Consultos prisca vocabat,
Quos penes ingenio iura docere fuit:
Quo ramen augustas rationis acumine Leges
Mirifice ex causis explicuere suis:
Certius an Iuris fontes aperire latentes,
Verius an dub ium soluere Mome potes?
Scit Medicus morbi scrutando inquirere causam;
Quae facile optatam cognita monstrat opem.
Idem etiam sucos legit ex adifinibus herbis,
Temperat et docta pharmaca certa manu
Quid? quod a te hominis naturam explorat et usu,
Adtectumque porest ante notare locum?
Haec non Aeolias veniunt oblata per auras:
Artibus, et studio tale paratur opus
Tolle igitur medicas cum iure, et legibus artes,
Ecquis erit toto firmus in orbe status?
An quia solares nescis distinguere vires.
Iudice te fallax illius usus erit?
Dixerat haec Phoebus: furtim se proripit arer
Arbiter, ut visis fustibus anguis abit
Gratia Phoebe tibi cultis Amaranthon in hortis,
Educat in nomen docta iuventa tuum.
Hoc caput est recto doctrinae colligit usu
Luce sui verbi membra rece pta Deus:
Discendique pro ber studium praesensque docendo,
Christia dum casti gatidet adesse choris.
Et quia nos coepti velut intra moenia regni,
Iusticiae cives gestat, qlitque suae:
Artibus, et liuguis, per quas diume doceri
Vox queat, occlusum non sinit esse viam.


page 413

Nos operas eriam quibus etudienda iuventus
Gaudeat assiduo ferre labore iuvat.
Er quia fit merito utgradibus laetentur honorum,
Piaemia per certos qui metuere gradus:
Omnibus his aequa propensimente favemus,
Edunt ingenii qui documentae sui.
Candor utrum que facit; merituen testatur honorem,
Propositoque bono laudis amore vocat.
Exhibet aedilis spectacula publica et idem
Ferre sua in circo praemia quemque sinit.
Ergo age Palladias quem sic sudasse per artes
Iuvit, ut ad plausus ex Helicone petas.
Qui cupis auditus Romano more probari,
Si qua peti puram candida turba togam:
Colloquium accedas nostrum, nomenque prosessus,
Ad certum venies iussus adesse diem.
Non tibi Cecropiae dabitur censura cicadae,
Irala nec vesti bulla gerenda ruae
Sit tibi tus alios aequa ratione dorendi,
Quo nullum est vitaegrandius huius opus.
Discite dum floret cessura laboribus aetas,
O iuvenum studiis dulcibus apte chorus.
Non deses parit egregias ignavia laudes:
Seruitium est ingens otia pigra sequi.
Aspicis ut liber venetur aere Falco,
Cum strepet impurae sordidus anser humo.
Sed neque adhucrudior, dum cavet in aerenisus,
Ex avibus praedam qua saturetur, agit.
Nec tu qui studio passim rimaris inepto,
Omnia cum vera praemta laude feres.
Ordo viam monstrer res vera invitet amorem:
Sponre sua studium viribus optat amor.
Accedant per vota preces sionumen ab alto,
Infelix studium non sinet esse tuum.
Accipit ut sparsas fraterno a lumine flammas,


page 414, image: delf0414

Humida natius Cynthia luce carens:
Gratia sic nostros firmat divina labores,
Et vigor his studiis a pietate venit.

Apis libera.

Rete sub incuruo glomerarat aranea tigno,
Filosum gracili quae pede [(transcriber); sic: pedi] ducit opus:
Dumque notans praedam vicino e poste requirit,
Et fixos oculos in sua regna tenet:
Nuper ab alueolis fato depulsa maligno,
Fertur in occultae vincula fraudis apis.
Iamque dolens haeret, iam poplite plodit et alis,
Et frustra optatam pendula poscit opem.
Non tua me virtus, non me mea crimina perdunt
Me miseram casus, non mea culpa facit.
Da veniam, veniam nulla improbitate petenti,
Caussa nisi pietas improbitatis crit.
Mellifico, fati ignorans operata labori,
Amisso in clades agmin pulsa cado.
Illa suae gaudens venairix carcere praedae,
Innocui ridet vincula mancipii.
Conspicit explorans dispersum urcolligit agme
Villicus et captam liberat ultor apem.
Supplicium lubito persoluit aranea letho,
Passa gravem, duro sub pede trita necem.
Disce verecunde fortunae moribu uti,
Quacumque Imperium quisquis in arce tenes.
Te quoque qui rerum summa famulante potiris,
Vel brevis in duras merserit hora vices.
Vera homini virtus, rectae moderatio mentis,
Stare diu incolumis vis violenta nequit.

Andromede.

Rabula narratur, quae rem complexa latentem.
Exempli speciem multa monentis habet.
A scopulo pendet monstris obiecta marinis
Andromede insidiis saeva noverca tuis.


page 415

Huic varie illudunt horre ndis monstra figuris:
Obicit anguineum saeva Medusa caput.
Nec misera effugium nec spem vider aegta salutis:
Vincta manus clamat sidera vincta pedes,
Aligeris donec Ione natum Persea plantis,
In duit Atlantis, munit et ense, nepos.
Ille Medusaeo tingens in sang ine dextram,
Conicit in celerem rurpia monstra fugam:
Liberat Andromedem desponsamque accipit Heroas
Sanctaque coniugii iungit utrumq fides
Sic ea quae veri dicta esta pondere Virtus,
Turpiter honc nostro tempore vincta iacet.
Falsa fidem praestat saevae doctrina novercae,
Quae sanam stabili non sinit esse gradu.
Monstrorum referunt saevae praestigia lites,
Quae pariter numero, iudicioque carent.
Reddit Georgoneos spinosa superbia vultus,
Quae pia saxifico corda pavore ferit.
Sed desunt simili qui imitentur Persea facto:
Debuit haec magnos cura movere Duces.
Principis ingenut Pe seus love natus imago est;
Quae patriae a monstris rite cavere docet.
Aetherea rates a Maiestate iuvari,
Significant alae Pleiadae nate tuae.
O aliquis veniensnostro quoq tempore Perseus
Talia divina monstra repellat ope.
Principis est certe, sua stent ut pondera vero:
Stet soli ut Pietas officiosa Deo.
Sic sua civilis sunt integra munia vitae,
Si datur aererno gloria vera Deo.

Consolatio Georgio Rhavo.

Vive diu felix felici coniuge Rhave,
Ecquid adhuc aliquid nominis huius habes:
Iam legis in thalami consortem flebile carmen:
Nullaque quae coniunx iam tibi dicat habes.


page 416, image: delf0416

Et iacet in gelido vix corpus inani feretro,
Anna tori quon dam cura beata tui.
Ergo quod ante fuit vobis gaudere duobus,
Nunc erit hoc uni flere, dolere queri:
Dulcia quae tecum traduxit tempora vitae,
Haec tibi nunc iusti causa doloris erit.
Et quisquam lacrimis hic verus parcat amicus
Nec velit haec madidis fata dolere genis?
Nec tuus haec maeror communia pectora tangat
Nec pateant luctus publica signa tui?
Non ita, sed maior pietas tua lucet in omnes,
Quam quae sustineat te sine reste queri.
Ipse tui solus quam tangor imagine fari,
Forte nec est huius commemomre loci.
Corpore disiuncti quamvis sumus ipse videris
Versari ante oculos maesta figura roeos.
Saepe mihi videor procul exaudire dolentem
Aut hoc aut querulo tale quid ore loqui.
Anna brevis fructus nostrae sors altera vitae,
Et mihi curarum dulce levamen, ubi es?
Hei sperata ol m serae comes Anna senectae,
Ante diem gelida morte soluta aces!
Anna ia ces misero nimium cita rapte marito!
Heu quid acerba mihi te sine vita manet?
Dicite fatorum tria praescia numina Parcae.
Dura quibus meritis haec mihi poena venit.
Sic ne fui cunctis invisus homuncio Oivis?
At contra divos non tamen arma tuli.
Dum licuit placidos sine labe peregimus annos,
Nostraque non ulli noxia vita fuit.
Quin etiam ad vestras semper men obvia sortet
Nullum fortuna ferre negavit onus
Sensimus experti vestrarum num ina legum,
Et mala mixta bonis, et bona mixta malis.
Non tamen extirimus decreta in vestra rebelles:


page 417

Sed grato tulimus quaslibet ore vices.
Cum tamen immiti duxistis stam ina fuso:
Quid iuvat hic avida vos properasse manu?
Quantum erat innocui disrumpere foedus amoris,
Et rata legitimi scindere vincla tori?
Egregiam laudem, et magni spolia ampla triumphi,
Praemiaque hoc vobis larga reportat opus.
At quanta in toto restabat copia mundo,
Unde magis poterat surgere vester honos?
Hic vestrae caussas debebant quaerere leges:
Quid iuvat hic tar das continuisse manus?
Sed stetit haec prima sic Lex ab origine mundi,
Vivimus, et maior turba maligna sumus:
Et solet ambiguis errans fortuna quadrigis,
Durior esse bonis aequior esse malis.
At modo tu mecum potiaris luce superstes,
Quaslibet aerumnas sustinuisse velim.
Nunc me summa piget caeli convexa tueri,
Anna cita postquam frigida morte iaces.
Nec se cus ac subdita Cassandrae morte Coroebus,
Percitus impatiens et sine mente feror:
Aut sibi qui iuxta defunctae coniugis urnam,
Conscivit proprio Plautius ense necem.
Nulla mei requies, nec certa medela doloris,
Seu nox seu rutilo labitur axe dies.
Ratius exanimes solito sopor irrigat artus,
Languida necpotus, nec iuvat ora cibus.
Ut somnum capiam tua tutbida terret imago,
Nec sinit haec aliqua membra quiere frui:
Hei mihi, quanta meis phatasmata sensibus offert,
Frigida cum tacitae tempora noctis eunt!
Saepe mihi visa est te vivam reddere quamvis
Plus mihi quam vellem, mors tua certa foret.
Utilius poteram prote succumbere morti,
Clausissent digiti lumina nostratui.


page 418, image: delf0418

Tunc ego vel ridens te sospite fata tulissem.
Cum mihi iam flenti sit grave posse mori.
Mitior ambobus poterat mors saeva videri,
Una simul raptos si ferat urna duos.
Morte putem melius iunctos quam luce diremptos
Fida quibus verus corda ligarit amor.
O vel adhuc aliquo moveantur Numina voto!
Pro te dulce mihi fara subire foret.
Sic vos nunc vidui charissima pignora lecti
Servaret vigili provida mater ope.
Nunc mihi turbato granibus tot pectora curis
Per vos haec gravior sollicitudo venit.
Utque meopossim metam statuisse dolori,
Vos mea non sinitis corda quiete frui.
Quoque magis vestros inquiro fidelis in annos
Hoc magisincumbens corripit ossa dolor.
Talibus atque aliis aut haec aut plura videris,
Phave, mihi impatiens in tua fata queri.
Aesacus Hesperien vix sic Cebrenida flevit,
Qui mersus mediis nunc quoque luget aquis
Nec sociam sterili viduus sic turtur in ulmo:
Vix ita flet miserum Daulias ales Itym.
Quid tamen immodicis laceras tua pectora curis?
Non profecturo vomere littus aras
Quid frustra vacuas questus effundis in auras?
Et iacis in rapidos irrita verba Notos.
Quo fugit ista tuae gravitas non improba mentis?
Esse quid hic pudeat te meminisse virum?
Flere quid est aliud defuncta cadavera, quam si
Non aurum fierr saxa dolere velis?
Quin hominem potius te credito Rhave creatum,
Quem Deu hac vinctum vivere lege velit:
Omnibus ut fati tua vita sit obvia telis,
Et nullum sortis ferre recuset onus.
Necsuperis adco ingratus sis, quo minus illa


page 419

Vivere qua fias conditione velis.
Ferre nec hos casus modernata mente recuses,
Effugere haud aliqua quos ratione potes.
Quinetiam eventus aliorum mente revoluens;
Te nihil insoliti sustinuisse scias.
Nascimur et morimur, vitam ut moriamur babemus:
Non tamen hinc nobis mors metuendafuit.
Namque quid esse mali fatali in morte putemus:
Quem metuunt omnes, nemo cavere potest.
Si superest animis aliquis post funera sensus,
Quae sentit; quo nam mors erit ista modo?
Si nullus restat post fata novissima sensus,
Quae mala non sentit mors ne dolere potest?
Ergo quid exstinctos prodest sine fine dolere,
Et nullum lacrimis imposuisse modum?
Stultius est surdum toties deflêsse cadaver,
Ac si quis folem lumen habere neget.
Heu, nihil est ullis Parcas urgere querelis:
Reiciant furda quas libet aure preces.
Illis stat numen nullis revocabile votis:
Durat et aeternum quod statuere semel.
Flebat ob Euridicen vates Rodopeius Orpheus,
Nec poterat lacrimis constituisse modum.
Sederar ad patrii desertas Strymonis undas
Continuans miserum nocte die que melos.
Moverat hic rupes, silva sque ferasque sequentes:
Non poterat querulo fatamovere sono.
Cum nihil efficeret; tentabimus ultima dixit,
Forte mihi est aliqua parterelicta salus.
Aut hanc ad superos Erebi de se de reducam:
Aut miser extremo cogar amore mori.
Sunt mihi quae non sunt aliis mortalibus artes,
Saepe quibus movi flumina, saxa, feras.
Hinc non vana meam coepitfiducia mentem,
Has etiam Stygios posse movere Deos.


page 420, image: delf0420

Quid non suadet amor: Stygias descendit ad umbras;
Impedit inceptum nec metus ullus iten.
Ve nerat Elysium socians ad carmina linguam,
Edidit hoc querela voce, lyraque melos.
O Phlegerontaeo regnantia numina regno,
Quae timet immensus quicquid his orbis habet:
Parcite Taenarias auso transcendere portas;
Sit fas horrendum trans Stygis ire lacum.
Non Erebi Dominam thalamis abducere veni,
Nec trahere hinc avidi livida colla canis,
Causa viae est coniunx; quam diro vipera morsu
Ante diem vestras cogit adire domos.
Vos precor Elysii per opaca silentia campi.
Per quod in omne tenet numen ubique chaos:
Si stimulos unquam placidi sensistis amoris,
Si non est Stygiae falsa rapina Deae.
Hanc liceat superas mecum remeare sub auras,
Quam nimium propero fata tulere pede.
Cum dabitur vitae iustam contingere metam:
Ius vestrum volumus gratus uterque sequi.
Plura locuturum dolor impedit; aut mihi nuptam
Reddite sub Stygios aut date utrumque lacus.
Sic ait; at numeros manes ululasse querentis,
Et stupuisse animas vulgus inane ferunt.
Nec iam distribuit poenas subigitve fateri,
Iurave dat toruo legifer ore Deus.
Tunc primum invitis perhibent te Tantalepomis,
Et saturum refugis abstinuisse vadis.
Tunc pavidae vacuis cessarunt Belides urnis:
Constitit et rapidae triste cylisma rotae:
Cessavitque tuum revolubile Sysiphe saxum.
Nec Titius cupidam viscere pavit avem.
Si qua etiam calidos sub pectore senserat ignes
Ante obitum, et Veneris triste furentis onus:
Ante alios Dido malesani exemplar amoris,


page 421

Tristis adhuc nocui vulnus amoris alens:
Procris, et Euadne, Phyllisque, et Sesties Hero.
Threicii miseras indoluere vices.
Quinetiam umbrarum dominus, rex saevus Auerni,
Iam non oranti durior esse potest:
Euridicenque vocans, hic est, en accipe dixit:
Quam tibi sub certa conditione damus.
Si retro flectes oculos, comes irrita fiet:
Et referet fari lege coacta gradum.
Accipit, et superas nimium festinat in auras:
Ahres est nimiiplena timoris amor.
Dum timet, horrendis nec cespitet illa sub umbris,
Et nimis ire situ per loca senta caver:
Respicit a tergo sociam per inane sequentem:
Ex oculis refugo labirur illa pede.
Clamat, et heu fatis iterum revocantibus, inquit
Auferor aeternum chare marite, vale.
Ter luctatus ibifugientem prendere demens;
Quod caperet tenuis nil nisi ventus erat.
Tum vero ingeminans luctum furiosus, et amens,
Fertur et in nulla sede quietus agit:
Qualis Tantalides furiis accensus Orestes,
Qualis in Aemoniis concita Thias agris:
Donec eum toties in fata Deosque furentem,
Strimoniae miserum diripuere nurus.
Has Superis poenas si vera est sama pependit,
Qui voluit vetita fata movere prece.
Tu quoque ne nimiis iirites fata querelis,
Huius ad exemplum doctior esse porest.
Si faciunt animum praenisa pericula cautum,
Cur non hinc etiam cautior esse velis?
Te Deus exiguae tentat sub imaginc cladis,
In poenasue tuas fortior esse velis
Sis patiens, ultraque ruos emerge dolores;
Quid titi cor solito mollius esse sinis?


page 422, image: delf0422

Illu quidem castas inter generosa maritas
Corporis atque animi dotibus ancta fuit.
Forma fuit praestans sed mens praestannor illa,
Et vigil invicti cura pudoris erat
Sic vixit, fateor, vitio sublimior omni,
Illius ut merito funera flere queas:
Sed mortalis erat duris obnoxia fatis;
Iure nec illius fata dolere potes.
At quid ego his toties moneo tua pectora dictis?
Per se non dubito quem sapuisse satis.
Da veniam; pietas, et amici pectoris ardor.
Admonet officii me meminisse mei.
Desino sed monitus memori precor exigemente,
Quos dedit ut vitae sint monimenta suae:
Spiritus extremo cum mortis agone laborans
Vatidico tales ederet ore sonos.
Hactenus explevi concessae munera vitae:
Nunc mea me nullo fata vetante trahunt.
Vixi, dum licuit vesci vitalibus auris:
Vivere si viterius non licet, opto mori.
Ut moriar, fati iubet irrevo cabilis ordo:
Parceprecor lacrimis chare marite tuis.
Iam mihi cuncta suis sordent mortalia curis:
Haerer in aeterno mens mea fixa Deo.
Omnia iam valeant vani ludibria mundi:
Tu Christe ad caelum dic mihi qua sit iter.
Pro nostra mortem qui sponte salute tulisti,
Fer mihi prae cipiti tempore mortis opem.
At tu coniugii cui foedere iuncte Georgi,
Cui comes, et vitae mutua cura fui;
Ipse quid abrepta deceat te coniuge noris:
Officii memorem te decet esse tui.
Te rogo legitimi per iura saeerrima lecti,
Sit tibi desertae sed ula cura domus.
Quicquid agas, posthac ne vincla iugalin temne:


page 423

Sit tibi quae natos nupta fidelis amet.
Illorum in primis memori gere pectore curam,
Quos tibi iam vitae pignora trado meae.
Dum viret ingenium dum labilis annuit aetas,
Dumque illis mens est mollis et apta regi:
Instrue praeceptis, monitisque salubribus illos,
Et rudia ad mores peotora finge tuos.
Instrue sincerae sanctos pieratis ad usus:
Ut discant pura mente timere Deum.
Scis bene, quam faustis succedant omnia fatis,
Prouchit auspicio quae Deus ipse suo.
Scis bene, quam misero retro sublapsa ferantur,
Quae non sunt summi numine nixa Dei.
Friget in omnigenis humana potentia rebus;
Is nisi divino cuncta favore regat.
Huncigitur vestrae rectorem delige vitae:
Vestra salutifera coeptaeiuvabit ope.
Hic tibi pro votis nuptamsine labe dicabit,
Quae specimen veri grande pudoris erit,
Auguror haec multa faciet te prole beatum:
Ut videas animi pignora chara tui:
Et tecum placidum ducens feliciter aevum,
Fida comes sociae conditionis erit.
Donec decurso longaevae tempore vitae,
Extremum felix claudet uterque diem.
Sed iam cum summo pepigi sic foedera Christo,
Ut sit ab humanis cedere mihi dulce mihi;
Iam mihi iam videor super ignea sidera ferri:
Quam bene per Christum reddita vita mihi est.
Sic ait, atque anima iam desiciente rigescens:
Vix bene sustinuit dicere lingua, vale
Si nihil ergo tuum quod luctum temperet esset:
Nec velles lacrimis ponere Rhave modum:
Tam bene quae fuerit reputes morientis imago;
Frangere moororem deburt illa tuum,


page 424, image: delf0424

Tam bene si posset quis non occumbere vellet?
Haec apetio caeli proxima clavis, iter.
Pone modum lacrimis pectusque resume virile,
Atque animum fati spe melioris ale.
Quin aliquod tali signatum carmine bustum
Ione, quod illius nomine quisque legat.
Coniugis hic Rhavus pius ossa Georgius Annae
Condidit ante diem quam cedicisse dolet.
Quam duxisse probat, castum sine crimine vitam,
Ante homines virtus, spiritus ante Deum.
Morte quid abreptam toties lugetis amici?
Tam bene quae vixit, non solet illa mori.

In obitum Henrici Comitis a Schwartzburg. etc. ad Catharinam illius coniugem.

SI mihi nunc Phrygii contingeret optio Regis,
Si voti arbitrium quod Phaetontis erat:
Non ego caelestes optem frenare iugales,
Autea nec iactu reddere saxa velim.
Clara Ducum soboles Catharina, insignia quorum,
Et decet et merito pervigil ornat avis:
Quorum nobilitas de stirpibus orta Quiritum,
Traxit ab Ausoniis nobile nomen avis.
Crede mihi Patriae quae pro te concipit ardor,
Haec etiam ex animo vota iunare velit.
Ille tuus postquam functus vitalibus auris,
Eterris princeps funere raptus erat:
Sic tecum doluit sic aspera funera flevit,
Ut sit vix aliquem visa tenere modum,
Nunc tibi cum videat spem pignoris esse relictam,
Et patriae totum non obiisse patrem:
Quando optata instent maturi tempora partus,
Sustinet ex aliqua cedere parte dolor.
Spesua damna levat, spe mitigat illa dolorem,
Speque putat certum quod dubitare potest,
Coningis ulcisci nato de pignore mortem,


page 425

Quod tecum seruet sceptra paterna, cupit.
Ut parias Dominum, Domini post fata mariti,
Concipit assiduas per sua vota preces.
Cumque legat priscis tot retro annalibus annos,
Per quos ad Geram floruit iste Leo:
Cum clara Heroum numeret monumenta suorum,
Et vetus hos norit Caesariumque genus:
Quantum oneris populo mutatio Principis addat
Novit et externum respuit illa iugum.
Illa beata potest merito Respublica dici,
Plebis ubi in Dominos tam pius extrat amor.
Hoc patriae studium felix ubi nuntiat omen,
Numine consensus non caret iste suo.
Adde quod et pietas laudatque vita mariti,
Invida quam solam mors abolere nequit:
Et tua quae peperit nomen tibi nobile virtus,
Auget et hanc patriae spe iubet esse rata,
At tu naturae tacitae invisibile munus,
Quid quid es ô uteri dulce tumentis onus:
Pro te iusta preces genitrix persoluit ad aras;
Asserat ut populis debita sceptra suis:
Pro te sancta facit devotus vota sacerdos,
Et fun dit eupidas patria tota preces.
Te pius Astrologus certis praedicit ab astris,
Et canit in cunas omnia laeta tuas.
Nascere magne puer nisi te natura pre canti
Invidet et patriae tota maligna negat.
Felix illa dies niveoque notanda lapillo,
Quam tibi natalem stella benigna dabit!
Qua dabitur celebris Thuringa per oppida plausus,
Ge aque tranquillis purior ibit aquis.
Tunc ego me totum Parnassum in pectore ferte,
Tunc ego meinuictum versibus esse velim!
Non tamen omittam tua dicere nomina quamvis
Non Hippocrenes poto sed Albis aquas.


page 426, image: delf0426

Interea ut properet veniens Aurora precabor,
Hanc secum roseo, quae vehat axe die.

In mortem Christianae coniugis Erasmi a Minguvitz.

Dira venenato quae demetis omnia morsu,
Quid precer invidiae mors violenta tuae?
Tu generosam audes a corpore soluere mentem,
Qua nihil hic mundi pulchrius orbis habet.
Grassaris temero petulans et turpiter audax,
Nec tua scit miseris parcere saeva manus.
Nec te animi mores nec sancti pectoris artes
Nec flectunt meritis splendida facta suis.
Nec ratio aetatis tibi curae, aut temporis ordo,
Aut iura imperiis quae peperere decus.
In Phlegetontaeam cum fratre Dra cone paludem,
Qui tibi crudelis suggerit arma, tuas
Te Titii volucres miserique lxionis orbis,
Tantaliusque labor. Sisyphiusque premant.
Suppliciis vivas. et sit tibi vita dolori:
Et mors in Stygris non moriaris aquis.
At nihil illa mali metuit nec iusta querela est,
Quae mortem sceleris clamitet esse ream.
Ex homine est hominem quod morte absumit, et aufert
Et merita est vitiis improba vita mori
Prima mali causa est, ducens contagia morbus,
Quo tu facta, hominum mater es Eua nocens.
Altera de nobis; qui vitam ita ducimus aegti,
Semper ut in culpa simus et in vicio.
Culpa parum fuerat primorum foeda parentum;
Augemus propria nos levitate malum.
Hinc mors in poenam nata est mortalibus aegris:
Officium, non vim dum necat illa facit.
Pecato precium persoluere iussa ministrat,
Iustitiam laesi dum facit ira Dei.
Hinc via grassandi est, hinc tantae causa rapinae,


page 427

Effugere hinc mortis vincula nemo potest.
Nirea non facies non virtus sernat Achillem,
Non Ariadnaeae Thesea fila manus.
Nascimur et morimur; vitam ut moriamur habemus:
Hoc proprium est nostrae conditionis opus.
Adde quod et brevis est haec vita, et plena doloris,
Utque volat, varias sic subit icata vices.
Ludicra sicut abit suspensa fabula scena,
Sic abeuntnostri, deperiuntque dies.
Ut violae in calathis contactae a sole fatiscunt,
Si brevis e fragili corpore vita fugit.
Dum crescunt anni, dum discit debilis aetas;
A tergo tacito mors venit atra pede.
Haec quoque te luctu, charissime frangit Erasme,
Iam bis coniugio facta inimica tuo.
Ah memini, et doleo te orbatum coniuge primae,
Quae nutii. vera laude secunda fuit,
Da veniam, fateor, illi me debita nondum
Iusta pio versu persoluisse pudet.
Sed virtute sua melius, quam carmine vivit,
Et pietate frequens nunc quoque nomen habet.
Nunc doleo uxoris mortem te flere secundae,
Quae vitae auxilium debuit esse tuae.
Nec dolor hic obirer motas mihi perculit aures,
Ut levis arboreas verberat aura comas:
Ortus ab effe ctu, quem vis invitat honesti,
Non est ficta mei causa doloris, amor.
Fecit amicit iam tecum mihi candida virtus;
Hinc tua communi sata dolore gemo.
Gloria virtutis quae metibi secit amicum,
Me vacuum luctus non sinit esse tui.
Te video absentem, te maesti pectoris aegrum
Si possem, exomni parte levare velim,
Sed Deus hoc faciet, cuius praesentia saepe
Ex ipsis hominum lucetamica malis.


page 428, image: delf0428

Rhene tibi invideo tecum dum vixit Erasmus,
Illius oppressit nulla ruina domum!
Illius inco umi te conditione fruentem
Felicem dixit femina, masque simul.
Illius ingenio florentis, et ubere vena
Clara Palatini gestiit aula Ducis.
Dum regit eloquio mentes casusque futuros.
Et cautum in dubiis Nestora rebus agit.
Dum nubes abigit patriae, Solemque reducit.
Pacis amans miti dum tegit armat toga:
Aut animos posita componit lite potentum,
Iuraque dispositis legibus apta fovet:
Non illi ante fores maesto ponenda cupressus,
Non sumenda atro palla colore fuit.
Incolumes, habuit salua cum coniuge natos
Quos docuit puro Musa Helicone frui.
Qua bibit allapsum Thuringa Neapolis Orlam,
Eque bonis plantas educat ingeniis.
At pia non talem vidit Thuringia, quando
Saxonici rexit iura paterna Ducis
Uxoris lugens properata morte prioris,
Corpus in invitam Rossula condit humum.
Rossula quae flavi Gerere est uberrima campi,
Quam gradiens tacitis alluit Ilmus aquis.
Tunc gemebunda cava lugens ex ilice turtur,
Lamentata diu per nemus omne suit.
Uberius castae passim gemuere columbae,
Voxsonuit maestas lugubris inter aves.
Cuniugi quacunquen nota est in imagine rerum,
Haec et ivit thalami fata sinistra tui.
Lugubrematronas specimen vicinia vidit,
Admoaitu luctus saepe referre tui.
Illaque Saxonici clarissima Principis uxor,
Asseruitpuram qui tibi Christe fidem.
Adversam miserata vicem, tristemque ruinam,


page 429

Condoluit lacramis casta Sybilla tuis
Digna etenim fuerat tua viucre longius uxor,
Feminei coetus quae fuit una decus.
Fida tori custos, et anto digna marito,
Ingenio natos rexit, et arte suos:
Instillansque illis purae pietatis amorem,
Monstrata docuit pergere ad astra via:
Sicque domum rexit, laetanti ut grata marito,
Taedia iucunda quaeque levaret ope.
Respice res hominum! dum partu oppressa laborat,
Militiae moritur munere functa suae.
Te tamen implorans fidenti pectore Christe,
In gremium terris cessit adempta tuum.
Ergo tuae increscant violaeque, rosaeque sepulchro,
Et celebris seruet nomen, et ossa lapis.
Tu celebres inter matronas nomen habebis,
Mutua coniugii foedera donec erunt.
Quo tamen emeruit fato sincerus Erasmus,
Altera ci ut fuerit non diuturna comes?
Occidit indigno Christina Heroica fato;
Vitis ut a curua falce resecta cadit.
Et mors ad Rheni quae novit parcere ripas,
Saeva Gerontaea crimen in arce facit.
Tuque tuae vitae sociam, partemque requiris,
Quam decuit senio vivere Erasme tuo.
Sic baculum amittens fessus sub Sole viator,
Aegrius adverso tramite carpit iter,
Namque tuos canis numerans propioribus annos,
Nunc socia curas quae moderetur, eges.
Sed quia sic visum estilli, qui cuncta gubernat,
Quique bono absoluit omnia fine Deus:
Libera ne nimio permittas frena dolori,
Neve mala impatiens durius ista feras.
Sed solare animum dotis nullius egentem:
Quod dolett, in teipso quo relevetur, habes.


page 430, image: delf0430

Eice curarum tristes e pectore fluctus;
Fortiter aeterno perge silere Deo.
Desine tristari: quid enim te conficis ipsum:
Rebus in adversis est sine marte dolor.
Desinere ut nolis: certe mors abstulit illam:
Namq, homo non alia condita lege fuit.
Haec est conditio vitae; sic vivimus usu:
Mancipio nulli transfuga vita datur.
Aspice res fluxas hominum, non desipit ille,
Qui mala, quae possunt laedere, nota tenet.
Adde, quod et plures, quod tu fers, ante tulerunt
Et maiora aliquis nunc quoque ferre potest.
Confer ad exemplum miserae communia vitae
Fata magis multos dura tulisse scies:
Per mare sollicitus ventis ractatur Ulysses,
Multa ferens aliis non toleranda viris:
Sed tamen hoc melius, quam quo miser angitur Aiax:
Dum rude pro cauto mactat Ulysse pecus.
Pugnaces superet virtus animosa dolores:
Non decet hanc tristi posse dolore minus.
Spes etiam foveat melioris tempora sortis:
Fata tibi servat prosperiora Deus.
Et tua te firmare potest mens conscia recti:
Haec est in mediis certa medela malis.
Haec facit ut nequeas ulla pallescere culpa
Fecisti, dederat quae tibi posse Deus.
Haec tibi, de medio ratio quae sumit, Erasruc
Dum damusw, an luctum credis abire tuum?
Ad tibi ceu mens est generoso lumine fulgens,
Uberiora alio fonte petenda vides?
Addere aquam fluviis et silvis ligna viderer.
Si dictare tibi pharmaca plura velim.
Sed tamen officium placeat: ne plura tacerem,
Quo sumus in Christo portio, suasit amor.
Docta tuo sedem pietas in pectore legit,


page 431

Quaeque animum auxilii non finit esse rudem.
Doctrina, et pietas solatia praebeat aegro;
Laudis ab his precium grande duobus habes.
Respice ad arcani mysteria dulcia verbi,
Quo patris est homini vox patefacta Dei.
Ipse Deus tecum est tibi condolet ipse dolenti,
Illius aerumnas cura paterna levat:
Nec sinit ablatum dilecti sanguine nati,
Durius urgeri quam tolerare potes.
Ille imponit onus, quod iustum est ferre merentem:
Et tamen est mitem quem fateare Deus.
Corrigit explorans, sibi quos confidere novit,
Ut monet exemplo pignora chara pater.
Nonne vides teneros vitiis accrescere natos,
Cessat ubi ignava virga remissa manu?
Quo propior nobis divini gratia verbi est,
Hoc magis est sanctae subdita vita cruci.
Crax tamen ista iugum non est quod pondere mergat
Sed ferri Christo subveniente potest:
Hac ubi non nota est tenebris ibi tota laborans
Usta sioi vicris est onerosa suis.
Atquod corda docet fidendo vincere verbum,
Per mala constanti ducit ubique fide.
Hoc quoque thesauro quem recto in pectore gestas,
Perfruere et victor per mala fortisabi.
Aspice lessidem solatia vera petentem,
Nominc quo largum praedicat ille Deum?
Hoc mihi suppeditat fontes solaminis unum,
Est mihi quod verbi copia facta tui.
Hoc mihi, non aliud, lucernam praebet eunti,
Mandati ingrediens dum colo iussa tui.
Idem eriam pingens verbi sine luce superbum;
Turpiter aeterna morte perisse docet.
Vidi ego praefractum vidi florere superbum,
Ut viter in pingui splendida Laurus agro:


page 432, image: delf0432

Praeterii, quaerensque virum, reperire nequivi:
Nullus erat subito, qui modo magnus erat.
Fide Deo, toleraque moras, pete robur ab illo,
Fidentem ex ipsis liberat ille malis.
Ante ruant caeli, Deus et sese oderit ipse,
Quam sibi fidentem deseruisse velit.
Et tamen in coetu es, charissime Erasme, piorum,
Ipse quibus dedit hoc fidere posse Deus.
Fide Deo. volet hic meliorem adducere sortem,
Viderit ut tantam te bene ferre vicem.
Quinetiam hunc illi tribuas reverenter honorem,
Pareat ut figulo subdita massa suo.
Ipse etenim sapiens homines nos condidit auctor:
Materiam causae cedere iusta via est:
Nec tamen ad mortem rapit hinc, quos avo cat idem,
Vivorum dici gaudet et esse Deus.
Et tua quod vivit, tibi linquit gaudia coniunx,
Haec sunt maesticia nononeranda tua.
Perge tuos igitur frenis inhibere dolores:
Serva animum rebus fortis Erasme bonis.
Natuses, ut multis, vitae in communia prosis
Commoda; et officii est publica causa tui.
Sunt tibi, sunt animi dotes, est pervigil usus;
Quo prodesse queas pluribus, unus habes.
Et tuus haec poterit nobis prae cludere luctus,
Resque tuam frustra publica poscet opem?
Scilicet es casu tactus, non obrutus isto:
Exemplo poteris fortior esse tuo
Vidi ego contactas a frigore surgere plantas,
Tutaque praemissis farra redire rotis.
Felicem, qui ferre potest praesentia, et urget
Officium et iusto cedit ubique Deo!
An res longe alias sua per momenta videmus,
Ceu iussum officii munu: obire sui:
Nos parere Deo miseri cunctamur, ut illum


page 433

Non medium in nostris cernimus esse malis?
Ingrediens caelo taciti Sol arbiter anni,
Luce diem accendit, cuncta calore fovet.
Illius intuitu lumen sortita, diebus
Dat spacia, et rerum semina Luna iuvat.
Terta ferax frugum est, producunt flumina pisces,
Haec Deus inspiciens, munia iussa probat.
Et nos pigritia poterunt urgere dolores,
Immemores iussi simus ut officii?
Quin potius nos esse Dei simulachra probemus;
Ipse magis quorum gaudet amore Deus.
Agnovisse Deum, vero et coluisse timore,
Res est propitium quae facit esse Deum.
Huc age quid maestae sequeris vestigia curae?
Causa tibi post hac nulla doloris erit
Sisyphus indoleat qui saxum e monte relapsum
Fxcipit infelix in caput ipse suum.
Tu tibi te reddas: si quid tamen abstulit a te,
Cara pia in sobolem coniugiumque tuum
Ecce iterum tecum est tecum sine fine manebit,
Cui curae est Pietas, officiumque Deus.
Esse sibi curae non negligit ille volentem,
Et castis precibus proximus esse solet.
Praesentem vereare Deum: seruire vocanti
Perge: tuae proprium fac stationis opus.
Transfer in hunc curas. hunc solum laetus adora;
Euentum opratis finibus, ille dabit.
Eice maesticiam; tenebrarum haec regna colentis,
Damnatique solet Daemonis esse comes.
Laecicia est et amor Deus ipse in lumine vivens:
Hic habitar veris pectora laeta bonis
Pugna procul cedat redeat pax candida menti!
Optat Apostolici quam pia turba chori.
Accedant Cytharae minuant et Nablia curas:
Huqades Harmonicis Musica blanda, sonis.


page 434, image: delf0434

Ipse ego ne desit rebus sua causa canendis,
Hoc numeris carmen suppeditabo tuis,
Coniugis ob mortem lugens venator Hylactor
Non aliquem invenit coeco in amore modum
Venerat in silvas loca sola auxêre surorem:
Triste domi minuit nullus amicus onus.
Sed tamen in silvis demens solatia quaerit,
Hicque sono tantum pascitur Echo tuo.
Qua nemus acclivi secretum in valle iacebat,
Fons erat illimi conspiciendus aqua!
Quem circum herboso cingebat gramine cespes,
Praebehant molles strata ligustra toros.
Dum petit hîc frigus venatu fessus opacum,
Arida iciuna dum levat ora siti:
Ecce sedens vili tectus velamine pastor
Profusis lacrimis squalidus ora rigat.
Ille virum appellans, quae tanti est causa doloris
Dic adeo ubertim cur lacrimaris, ait?
Ille statim reddit; lacrimans qui seminat, idem
Nonne suo gaudens tempore messos erit?
Et mihi sunt lacrimae, laetantis nuntia cordis,
Laetitia est fletus intima causa mei.
Aspicis ut sedeat, viroso hic gutture Bufo.
Quam sit onus ventris massaque foeda sui.
Quod sim natus homo nec talis bestia, laetor
Nomine et hoc toto pectore laudo Deum.
Meque Deo curae esse, meo dum munere fungens
Addo preces, animo non dubitante scio,
Hoc tanti facio ut nullus me frangere casus,
Abstrahere a caelo nulla pericla queant.
Audit, et amplectens pia verba monentis Hylactor,
Stulticiae fratuit, maesticiaeque modum:
Emendansque viam vivendi, ante omnia Numen
Ante oculos propria sorte quietus, habet.
Sit trbi viccurae, bone pastor, gratia famae,


page 435

Quam tibi dissimiles pascua multa tenent?
Pam quibus e portis maestis occurrere curis
Integra vis animi possit Erasme tenes.
Desinis! an maestum magis impugnabis amorem
Qui nunc longe alia lege colendus erit.
Ipsa quoque occurrens, alia tibi imagine coniunx,
Ut cupias certo cedere fine mever.
Cede tuo quamvis iusto, concede dolori,
Et sine in extremos transeat ille Notos.
Nonne vides rapidis ut cedaut culmina ventis,
Cedat ut adversis Mergus anhelus aquis?
Carbasa cum rigidos recto pede rendit in austros,
Naufragus adversis nauta laborat aquis.
Si qua patet ventis cum saevo tunditur Euro,
Disiectis platanus dissilit icta comis.
Quid? quod et incassum maerorem pascis inanem,
Quem tua nec coniunx facta beata probet.
Adde, quod ut posset nollet repetira reverti;
Totius offerres tu licet orbis opes.
Ante Deum quoniam manifesto in lumine fulgens
Ambulat et nostrum despicit alta solum.
Et cum matre tua cum coniuge laeta priore
Colloquium miscens, verba diserta facit.
Quis Deus et qualis quae sit divina voluntas,
Quo peccata tegens gratia fonte fluat.
Consilium exponit totum quovenit ab alto,
Natus in humana vivere carne Logos.
Et praesens fruitur vita, quam credidit absens,
Lucet in aeterno, quae sine sine Deo.
Illius ergo nimis lacrimis urgere sepulchrum,
Invidiae fuerat vim facientis opus.
Quin potiustumulo carmen figamus et illo
Testemur verum nos celebrare Deum.
Christe tuo merito Christina ad sidera migrans
Hac liquit positum condita corpus humo.


page 436, image: delf0436

Liquit et hic desiderium luctumque maritus,
Praesidio tradens seque suosque tuo.
Crescentes violae celebrandum ornate sepulchrum:
Floreat hic pulchris proxima caltha rosis;
Donec ad aeternam clangens tuba corpora vitam
Suscitet extremo glorificanda die.

In obitum Barbarae suae coniugis.

SI Deus ingenuum non aversatur amorem
Coniugis, et sobolis quem pia cura facit:
Mutua si castae quae exercent pectora flammae
Naturae proprium sunt stimulantis opus:
Si gemit erepta viduatus coniuge Turtur,
Consortemque dolet maesta columba suam:
Vos etiam mecum lacrimas nonc fundite Musae,
Quis mihi in ardenti pectore gignit amor.
Namq, gravi adversi percussus fulmine fati,
Amissa damnum coniuge triste sleo
Partem znimae deploro meae; quae rapta dolentem
Conficit: heu animae pars erat illa meae.
Barbara non animo, sed Barbara nomine tantum
Heu dulcis coniux heu pia mater ubi es?
Siccine caelestis properans in gaudia vitae,
Me vitae in media morte relinquis humo?
Siccine in exilio vitam traho dum tibi vera est
Patria propicii parta favore Dei?
Pergite. et inceptum luctus deducite fidum,
Pectoris ô Musae turba ministra meae.
Ipse ego dum rigeo lacrimis, dum squaleo luctu,
Dum fluo maeroris sordida massa mei.
Obvia mordaci nequidquam verba dolori
Quaero, nequit misero dum mihi lingua loqui.
Vos verba et numeros aptos conquirite versu,
Qui celebret tanti damna dolenda boni.
Quid tamen imploro steriles hoc tempore Musas,
Non favei in tantis planctibus ulla mihi.


page 437

Ecce etiam aufugiunt qui se prositentur amicos:
Addit amicitiae plaga dolentis onus.
Scilicet haec nostrum tabes irrepsit in aevum,
Fert miseris fidam ratus amicus opem.
Stant circum amissae dulcissima pignora costae,
Maestitiae soboles semina viva meae.
Hos animo et toto complectens pectore, totus
In lacrimasanimo deficiente fluo.
Huc agire, ô dulcis soboles, dilecto Valesi.
Barbara chara mihi, chara Sybilla mihi:
Callimache ingenio vivax et fortis Honori,
Parcite coniugii funera flere mei.
Parcite plorando teneros corrumpere ocellos
Et medio pulchras ungue notare genas.
At tu parue puer studio deserte parentis,
Quam male sic orbus Ian Friderice iaces:
Tu mihi nunc speculum funesti immite doloris,
Nunc speculum plenirursus amoris agis.
Te lustrans animo venturos angor in annos:
Sem per eris curae tu mihi causa novae.
Vos vero et montes et montivagae convalles,
Tuque imitans Echo, quod resonare nequis:
Vos prata, et nemora, et foe cundi gramine campi
Et liquidi fontes, et fine sole specus:
Corde meo missos cum planctu admittite questus,
Parte aliqua fletus voluite ad astra meos.
Non adversa Deo. aut caelo contraria clamo;
Coniugis amissae maestus amore flleo:
Maestus amore fleo, cordis de fonte perennis
Dum mihi continuis fluctibus imber abit.
Barbara chara meis ô tunc non Barbara Musis
Quae ratio fati tam cito re rapuit?
An caeli arcano iam pridem Diphtera cursu,
Attulit extremum sic revoluta diem?
An morbi occulti Medico restante venenum?


page 438, image: delf0438

An gravis ex ipso tempore massa mali?
Coeca lues animi quid flammam in luce requiris?
Mens fuit hoc summi, consiliumque Dei.
Cum placet ipse adfert vitam, dissoluit eundem.
Ipse duos iungit, soluit et ipse duos.
Illa dies memori tibi caste Poeta recurrat,
Barbara quo primum est tradita sponsa tibi.
Novit adhuc Helicon, Charites nouêre pudicae,
Novimus Aonii numina casta chori.
Tegrates egisse Deo. te pectore toto
Coniugio laetum saepe fuisse tuo.
Saepe ea vox charos audita adfecit amicos:
Coniugium toto charius orbe mihi est.
Ni mihi coniugii fructumque usumque dedisseae
Invisum quereret me tibi plasma Deus.
Frgo tuam vero complexus amore fuisti,
Quaru nunc ereptam non sine iure doles.
Ius tibi Naturae tam fidum dictat amorem,
Qui tibi nunc siccas non sinit esse genas.
Illa etiam meruit vere et constanter amari,
Matronae tenuit quae decus omne piae.
Virgineam casto servans in corpore mentem,
Ingenui custos fida pudoris erat.
Utque animo simplex, sic pectore fortis aperto,
Assiderat recti semper amare decus.

Tumulus Conradi Mutiani Ruffi.

HAC tumulatus humo Ruffus post fata quiesco:
Ardua qui clarum nomen ad astra tuli.
Prima mihi tenere dedit incunabula vitae
Hessia, siluosis terra recincta iugis.
Cum mihiadhuc viridi vernaret flore iuventus,
Noc tegeret flavas hispida barba genas:
Ingenuas colui Musis ducentibus artes,
Doditus et studiis nocte dieque fui.
Hinc didici rerum varias cognoscere causas,


page 439

Quasque parit miras terra fretumque vices.
Interdum versus, et blanda Poemata finxi:
Musarum, et vatum prodigus hospes eram.
Cumque mihi vires provectior addere aetas:
Cura mihi leges noscere iuris erat.
Sed mihi sed Musis, sed charis charus amicis
Vixi, et solivagae pacis amator eram.
Aulas praecipue fugi: quia fulmen ab aulis,
Et fortuna bonis saepe sinistra venit.
Omnia ridicule quoniam transire videbam
Non sitii tituli nomina magna mei.
Saxoniae ubertas me Principis aurea fonit
Qua terit alla psum patria Gotha linum.
Hic ego traduxi tranquillae tempora pacis;
Hic mihi pax vere vita beata fuit:
Invida me donec charo morsabstulit aevo,
Et mea sub viridi eondidit ossa solo.
Quam bene nunc recubo florentibus obsitus herbis,
Hoc mihi perpetui nominis omen erit.

Ulrici Hutteni tumulus.

Hic iacet in viridi tumulatus caespite Vates,
Hutteno Ulricus stemmate natus eques:
Qui calamo, gladioque audax, et fortis utroque
Proelia cum multo fortiter hoste tulit:
Tempore quo Christi verax doctrina reluxit,
Quae diuturna operum nube sepulta fuit.
Non poterat turpes Saliorum ferre cothurnos:
Quorum est ingluvies, et gula foeda Deus.
Quae tamen his damnum, melius quam milite ferret:
Illius est calamo Ramula scripta tuas.
Invidiam atque odium multorum incurrit, et iram,
Omnia dum Franco pectore recta cupit.
Cede furens Livor: tamen haec est una potestas
Vatibus, aeternum quae cecinere, manent.


page 440, image: delf0440

Erasmi Roterodami.

Perdidit ereptum Musarum munus Erasmum:
Perdidit hei quantum Teutona terra decus!
Eloquio Latium veteresq aequavit Athenas,
Eius inexhaurto copia fonte fluens.
Pierias renovans vestigia primus ad arces,
Germanis certo tramite pandit iter.
Unde vetus rediit Latiae facundia linguae:
Quae male Barbarie nube sepulta fuit,
Cecropis atque, diu foedis opressa ruinis,
Coepta est Teutonico Pallas in orbe coli.
Orta quod elucent tot lumina clara virorum:
Iure huic debetur gratia magna viro.
Quid referam quae curae illi vulgare per orbem,
Saluifici fuerit dogmata sancta Dei?
Illius invicti calami monumenta leguntur,
Qua facit occiduus Phoebus, et ortus iter.
De quibus hinc aliquot post versa volumina caeli
Indicium potius posteritatis erit
Ergo illum deflent lugubri carmine Musae,
Plorat et abiecta maestus Apollo Lyra,
Graecia quinetiam lacrimas imitata Latinas,
Nunc iterum exilium, quod tulit ante, timet.
Anxia turbato luget Germania vultu;
Nec bene iam cursus Albis, et Ister agunt.
Ille sed Heroes inter super ardua mundi
Climata, caelestis praemia sedis habet:
Sub pedibusque videt totum volitare per orbem,
Et sua sidereo scripta sub axe legi.
Desine Livor edax cineres lacerare sepultos:
Nil hic post vitae funera iuris habes.
Pasceris in vivis; post ultima funera vitae,
Non solet ingeniis lingua nocere tua.
Ante hic naturae versus mutabitur ordo;
Parsque suum rerum nulla tenebit onus:


page 441

Inclita quam magni virtus minuatur Erasmi,
Nesciaque extremum fama subire rogum.

Rosae Puellae formosissimae.

Grande decus formae, specimenque insigne pudoris
Hic Rosa fatali sorte perempta iacet.
Cumque illa pariter bustum tumulantur in unum,
Forma pudor, mores gratia, castus amor.
Indulgent lacrimis Charites, et pronuba Iuno,
Maestaque cum tenero luget amore Venus.
Quisquis amas, bibulum lacrimis asperge sepulchrum:
Ex una cernes crescere mille rosas.

Benignae Winsiae.

Doctoris hic iacet sepulta Winsii
Benigna Chara filia,
Quae moribus laudata multum et indole
Luctu parentes adficit.
Quiesce luctus: quam requiris mortuam,
Nunc illa coepit vivere.

Philippi Melanchthonis.

Qualis ubi amisit largum vicinia fontem,
Luget in erepto publica damna bono:
Et gemitu arentes quaerit scrutata per hortos,
Nec reperit dulcem, qua recrectur, aquam:
Talis et Aonidum sequitur quae castra iuventus
Orba bonis luget docte Philippe tuis.
Et paria in reliquis nescit reperire lacunis,
Ingenii liquit quas bona vena tui.
Tu fons non huius tantum regionis, et orae;
Tu fons Imperii totius uber eras
Ex te multiplici doctrina uberrima rivo
Continuae semper more fluebat aquae.
Nec similem dederat tibi rerum gnara vetustas;
Nec similem ingenio secla futura dabunt.


[Gap desc: omitted text available in other CAMENA editions]


page 463

Ad Nicolaum Nicolai Grudium.

SIc ubi dulcisonum Philomelae carmen Achantis
Audiit enerui muta rigore tacet;
Et cantus oblita sui medirata canentem
Esse suum obscura fronde latere putat.
Ut tua miratus numerosis carmina filis
Ducta meum exosus carmen et ipse fui.
Nam velut ex sese dulces meditata Camenas
Nativum resonat Daulias ales opus
Rauca saluta trix multo dum Pica labore
Nugari cupido vix bene discit hero,
Sic quibus ingenii vis est innata valentis,
Nec servum angustae mentis acumen obest
Omnia neglecto promunt effusa labore
Libera seu placeat, seu pede vincta loqui.
Moenius Aonias dum siccus anhelat ad undas
Infelix refugae solicitatur aquae,
Ingenio pariter Musis acceptus et arte,
Fauce bibii plena flumina sacra Maro.
Et tibi pegaseas Grudi doctissime lymphas
Adfluere e versu res probat ipsa tuo,
Pieridum spirant dulcem tua carmina fontem
Musicus eloquii profluit unde sonus,
Quae quia Palladiae sociis comes additus Argus.
Heroum strepitus inter et arma facis:
Quid faceres vacuis Musarum liber in hortis
Praestat ubi sapiens otia docta quies
Ipse tuos prima cum versus fronte notarem


page 464, image: delf0464

Nescio quae Pitho visa subesse mihi est,
Protinus hic dixi Vates et Apolline dignus,
Et qui carminibus magna sonaret, erat,
Agnovi fa cili radios e memte micantes,
Vis quibus inventens omnia docta subest.
Hei miseros aliuqo teretis qui verbere metri
Esse decus carmen scribere inane, putant.
Quae Vatem generat, mens est oratio cedat
Quae nata in labris est sine mente sonus.
Aemula Musagetae dicens convitia Phoebo
Invidia, hos rauco protulit ore sonos,
Ecquid habet laudis tornato carmina versu
Fundere, et Aoniis verba ligare modis?
Cum tot nugisonos videas stridere Poetas
Arida quot muscis vilibus arua scatent.
Quot graculi lapsa portendunt Pleiade brumam
Quot timet infestas Palladis ales aves;
Hanc Deus admisso contactam calce repellens
Increpat et rali voce locutus ait:
Non quia sub sacro resonant Helicone cicadae
Inter aves nomen, quo celebrentur, habent.
Nec quia deponunt mellacea sputa crabrones
Nobilium titulo condecorantur apum.
Numquam etiam a quovis apis ingeniosa liquorem
Flore, sed e lecto germine mella legit.
Nec quis latices sacras adhibentur ad aras.
Sed quae de liquido fonte petuntur aquae.
Gratia Phoebe tibi, nugaces cedite Fuci,
Pegasides soblem quos fugit esse Iovis,
Ficta quibus turget mendaci gloria Lauro,
Omnis et infami carmina carta tumet.
Pascitur ut lento frugalis vitice cygnus
Qui Venerem, succi vim reprimentis habet,
Sic bona facundos scrutari et docta Poetas
Grata Deo, et vitae moribus apta decet.


page 465

Hoc homini positi fines, hoc monstrat imago
Hospitiumque animaefabrica docta moner.
Mens princeps, habitat summa dictator in arce
Cui vis iuncta volens ut bona possit adest,
His velut a Ducibus quicquid monstratur honesti
Arripit, et sensu coriuvat acre suo,
Inde etiam vivam tenui cum sanguine flammam
Semita pulmoni spirituosa vehit,
Quam simul admixta nodatam circinat aura
Fistula, et arcana percutit arte Larynx,
Plena magisterio verborum et mille figuris
Eloquium mentis nuntia lingua sonat.
Sic oritur sermo, non ut sine munere cordis
Extremo temere natus in ore sonet.
Ergo acies mentis tibi quando et gratia linguae
A summo pariter sunt data dona Deo,
Laudo quod ad soedos Musas non cogis amores,
Nec cadit in versus ulla libidotuos,
Laudo quod Reroum doctis exempla Camcenis
Exemplo monstas esse canenda tuo,
Nam tua Socraticos referunt monumenta lepores
Ludicra nec casto Musa pudore vacat,
Carmen et ut felix Phoebea defluit aura
Sic abir in versu gratia nuda tuo.
Sic age perge sacro tibi pridem e flore coronam
Posteritas famae texit amica tuae.
Haec tibi facundi cum littera posceret Haci;
Non potui numeris dissimulare meis.
Et quoniam ille ruum mihi commemoravit amorem;
Te quoque si tibi sum non onerosus amo,
Seu nox sive dies decurrat, rettulit idem
Esse tibi semper nomen in ore meum.
Non video tanto cur me digneris amore,
Qui scio virtutem praeter amare nihil.
Indidit hunc cestum divina potentia Musis,


page 466, image: delf0466

Gluten amicitiae mentibus esse solent.
At mihi si ingenium est curis haec tempora frangunt,
Addictum Musis possit ut esse minus,
Quicquid id esse tamen, mihi candida pectora censent;
Huc studeo, ut veris seruiat omne bonis.
Hoc tibi si carus usm nomine, laetor, et opto
Hic nobis placido sidere duret amor.
Verum age non meritum qui me tibi iungis amicum,
Et studii ducis me ratione tuum:
Fer placide quodcumque rogo: nam pessima non est
Caussa, tibi supplex qua mea Musa venit.
Ut comes es Ducibus Pagasaea clarus in Argo,
Ingenio et lingua, carminibusque potens:
Sic rogo, quas Orpheus sibi sumpsit, suscipe partes:
Hic resonent citharae fila sonora tuae.
Ille homines pariter cantu supeosque movebat:
Te cuperem superos flectere posse duos.
Da viniamque quod quisque suo pro Principe votis
Postular hoc a te si sinis, ipse peto.
Mentibus insevit Deus hunc quoque mitis amorem
Quisque solet patrium civis amare Ducem,
Sic ingente nihil quo maiut in orbe videmus,
Te fidum aeternus Caesaris urit amor.
Ecce animo magnur, qui fatum agnoscit acerbum,
Triste ulcus, lustri tempore captus, habet.
Eloquar? an melius suppresso nomine caussam,
Scilicet hoc duro tempore motus agam?
Non tamen hunc italus, non aversatur iberus,
Saepe huic magnanimi nomen uterque dedit.
Hic modo, Sidonii, velut errans Teucer in oris,
Exili patieas fertque doletque moram.
Non illi coniunz, soboles non visa tot annos,
Quae poterant aliqua triste levare malum.
Quamque Deus comitem vitae sociamque laborum
Addidit, ille procul fata severa dolet:


page 467

Orba viro qualis gemit alta turtur ab ulmo,
Et Ialemo complet triste sonante nemus.
Non illi nemorum frondes, non pabula curae:
Aerumnas lacrimis devorat aegra suas.
Caussa sit unde mali, quid versu dicere refert?
Res olim haec serae posteritatis erit.
Fregit in Agolica remum Tirinthius alno:
Non tamen hunc Minyae destituere Duces.
Illum dura gravi fortuna exercuit usu;
Grande est Heroum factus at inde decus,
Difficiles armant Heroica pectora casus;
Plurima qui tulerit doctior esse potest.
Doctus ab eventu, melius formatur ad usum,
Ut vaga Dulichii monstrat imago Ducis.
Ille sua causa melius non poscit habere
Qui patriam expertus multa docere potest.
Si quis et est talis votis desiderat illum
Quidquid habent passim moenia quidquid ager.
Multa imon passus, patrias revocatus in oras,
Gratior exilii civis honore fuit.
Respicite Heroes alius quid mentis haberet,
Quem simili tiaheret sors inimica rota?
Quem ibet hoc poterat tentare quod accidit illi;
Sed poteram pauci ferre, quod ille tulit.
Nemo potens animi sibi sumat in exule plausum:
Perpetuum alterno vinitur exilio.
Non gaudet sapie ns fatis Aiacis Ulysses,
Ne similem casum tactus et ipse ferat.
Ebria fortuna est titubat nec semper eodem
Illius incedit lubrica planta gradu.
Vota tamen fium pla eat magnatitus illud,
Quod capto populi vox bona saepe dedit.
Quamvis hostis erat, Mithridatem Roma putatur
Parte aliqua in medio saepe probasse foro.
Et poterat venia magni victoris amari,


page 468, image: delf0468

Corporis atque animi robore magnus homo;
Ipse nisi invidia, atque ira stimulatus acerba
Rupisset vitae stamina dura suae.
Non hic impatiens fortunam agnoscit, et iram,
Quae tantas caeli spargit ab arce vices.
Invicto exspectat pacatum in Caesare vultum;
Per libram pr et aes illius esse cupit.
Adfluat ô tantum sibi mitior aura favoris,
Et patriam propius possit ut esse petit.
Munus id est caeli. tantum inclitus annuat Heros
Quem tremit Europes hic et ubique sinus.
Haec tu dulciloquo facundae munere linguae
Orpheaque potes vota iuvare lyra,
Sume chelyn Vates, Orator et exere vires;
Ne dubita Musas audiet ille tuas.
Quo quisque est amor veniae pla catior idem est:
Caesare nil maiu; te rogitante dabit.
Fortibus is certe velut est infractus in armis,
Lene cor adserta sic quoque pace tenet.
Pellaei canitur moderatio nota Monarchae;
Propicius capto qua tibi Pore fuit.
Victori victoque tulit clementia fructum
Persa potens veniam qua tibi Croese dedit.
Cur eadem non sit generoso in Caesare virtus,
Qui gestis non est rebus utroque minor?
Lenta quid imperii Germania mole gravatum,
Dum ro te vigilat destituisse voles?
Aurea dum sudat tibi saecula condere Caesar,
Hoc aliqua poteras parte iuvare bonum,
Cur impune furit Christi impla cabilis hostis
Blasphemo Scythicus milite Turca potens:
Et qui non meritos in nos ferus expuit ignes,
Cacus Auentini propria pestis agri?
Huc vertenda fuit socii vis Martia belli:
Sic opera pacem conderet ille tua.


page 469

Capta sed est oculis, odiisque immersa nefandis;
Nec sibi quid prosit Teutonis ora videt
Vos ego per sacros fontes, Heliconia Tempe,
Pierides Musae persacra vestra rogo,
Flectite in excelso placabile Caesare pectus,
Amissum patriae reddat ut ille Ducem:
Sed veniet tempus cum magno optaverit emptum,
Teutona quod tellus nunc male cernit opus.
Sponte pius Caesar venia dignabitur illum
Nomen et Heroes inter habere feret.
Quid quid adhuc clausum est, in lucem proferet aetas:
Signa simultatis nulla manentis erunt.
Tunc procul Oceani pulsi, e littore Turcis
Dulcis in Europa tempora pacis erunt.
Unanimes Heroes erunt, et nobilis Argo
Phasidis imperio littus utrumque premet.
Tu mecum interea Grudi clarissime Grudi,
Concipere haec animo candida vota velis:
Eloquioque tuo venturae commoda pacis
Militiae sociis insinuare tuae:
Hinc tua mox faciles alii argumenta sequantur,
Nemoque non ultro tale probabit opus.
Sed quo Musa rapit me pacis amore vagantem?
Da veniam, Patriam non simulanter amo
Hanc quoniam amisso tristatam lumine specto;
Quod patriae debent singula membra praecor.
Vive valeque diu Musisque tibique superstes,
Stigeliumque tuum quod cupit, esse sine.

In Hortulum Ioannis Friderici III. Ducis Saxoniae.

INclyta Saxonicae canitis quae nomina laudis,
Qua vehit Aonias Sala Thyringus aquas;
Dicite Pierides insignem Principis hortum,
No bile cui nomen gratia paxque dedit:
Tertius illustri qui Principe natus ab illo est,


page 470, image: delf0470

Quem pia constantem tollit in orbe fides.
Arx iacet Oenagorae prope moenia culta vetustae;
Splendida munificis aedibus, ampla loco.
Arx quondam Augusti sedes Regalis Othonis,
Cum pius Ausonias Caesar haberet opes.
Salue arx saxonici meritis celeberrima sceptri;
Quae decus a longo tempore grande tenes!
Si tamen ut par est hoc vera fatebimur aevo,
Nobilius nostro tempore nomen habes;
Triste quod exilium pro Christi nomine passus
Promeruit Princeps nomen in orbe tuus:
Nomen ab antiquis quo nullum Heroibus unquam
Verius, atque ipso pondere maius erit.
Consitus hic frondet florentis Principis hortus.
Qui natu minimus, cor grave magnus habet,
Quid memorem arboreum decus, atqu herbosa vireta
Naturae eximium dixeris esse locum.
Pierides molli ludunt in gramine Musae,
Iuncta quibus Charitum gratia semper adest:
Innocuique ico, virtutigenique lepores,
Et puer, a Musis non alienus Amor.
Praecipue pietas, quae vitae ex sordibus huius,
Ad caeli verum sdera monstrat iter.
Lene fluens ilmus geminates radit arenas;
Et placido nitidas murmure voluit aquas.
Multa virens arbor ripas complexa decoras,
Alituum praebet castra sonora choris.
Illae conspicui gaudentes lumine caeli,
Efficuiunt dulci pectora laeta sono.
Invidant gelidae tremulis sub frondibus umbrae:
Etloca palantum passibus apta pedom.
Quemque oculis gratumfecit Natura colorem,
Non alio poterat gratior esse loco.
Suaviter utque oculos intrat sic rursus ab illis
Abdita per neruos organa mentis adit.


page 471

Illius im misso detergit nubila sensu;
Effecit et solito laetius ingenium.
Tramite Daedaleo passim seducit euntem,
In Labyrinthaeas area flexa vias;
Una quibus tantum est aditus via, et exitus unns,
Qualis erat Theseu qui tua fila tulit.
Dum sedet hic animo puerilibus altior annis
Saxonicae Princeps spes generosa domus,
Contemplator opes terrae miratur alentis,
Et summum grato praedicar ore Deum:
Cuius et e minimis maiestas ampla relucet,
Et cessante carens fine paternu amor:
Aut hic Aurora lucem referen te diurnam,
Commendat precibus facta diurna Deo;
Cum liquor humentes irrorat gemmeus herbas,
Siccior et reducem ventilat aura diem.
Aut urente diem radiantis lampade Solis,
Frigore per virides captat opaca toros.
Otia falendi rationem dictat honestas,
Et studium virtus nobile iuncta facit.
Nunc ludit pictos sub inermi rege Latrones,
Et belli miseras aestimat inde vices.
Nunc tenui escati captantur arundine pisces:
Pendula nunc pedicis pinguibus haeret avis;
Iam iuvat ad summas falconem emittere nubes
Iam tentare agiles voce monente canes.
Hinc iuvat armatae studio certare palestrae:
Fallere vel missa tem pus inane pila.
Impulsum positus nunc excipir annulus orbem;
Nunc plaudit misso dextra trigone manus.
Haec lusus ratio: Sed quid cum surgit et exit
Altius humanis, mens generosa iocis?
Tunc ciet ingenium mitandis dotibus hortus;
Tunc rerum caussas perdidicisse iuvat.
Multa iuvat per se cognoscere, multa rogando;


page 472, image: delf0472

Dum coit e veris gaza parata bonis.
Colestem ostendis vitae immortalis honorem
Qui vitreis manas dine perennis aquis.
Arrident variis radiantes floribus herbae;
Unde potens lucet, magnificusque Deus.
Iie procul, studium quos anxius urget habendi
Cor quibus astrictum livida cura terit,
At non sidero Solomon sic splenduit auro;
Ut rosa nativis fulget amicta comis,
Quod si opifex rerum sic praesens induit illam,
Quam metit ad misso quaelibet ungue manus:
Quid faciet nobisqui vitam haurimus ab ipso,
Et sacra divinae mentis imago sumus?
Haec ubi facundi sic carmina protlit oris,
Pro solito promptos poscit amore libros,
Iam quae sit pietas quae sit sine crimine virtus;
Ingennum docili discere mente iuvat.
Iam legit hifiorias annis puerilibus aptas.
Quaerit ab exemplis quod decuisse videt.
Miratur teneris priscos Heroas ab annis;
Miratur gentis, nomina clara suae.
Laudibus hinc vehitur teneris animosus ab annis;
Arripuit celerem quisquis ad alta viam.
Hin puer arridet Macedo, feliciter audax;
Dum regere indomitum calcibus audet equum.
Inde Noeclidis generosa insomnia plaudit,
Qui male Militildae fixa trophae tulit.
Hereulis ante oculos ludens infantis imago,
Divinum enecto monstrat in angue genus.
Nomen Aristidis iusti, placidique Cymonis,
Scipiadaeque boni vix patienter amat.
Principis haec studia hs mites componere mores,
His animi dotes exacuisse solet.
Utque ferunt aquilas, et te pulcherrime falco,
Eniti exhumili semper in astra solo:


page 473

Quoque queant ipsum propius contingere Solem,
Indolis hoc validas viribus esse magis:
Sic tener Heroum mirator, in aetherea Princeps
Grande aliquid semper quod meditetur habet.
Iach simul expugnt famosae moenia Troiae,
Cui turpis cinerum femina cuassa fuit.
Iam scopulos Hellis, celsamque Propontida Instrans,
Militiam recolit Persa superbe tuam.
Iam vehitur Minyis Pegasaea iunctus in Argo;
Et plena auricomae vellera carpit ovis.
Sed Cynosura alia est duce qua mare perleget olim,
Quam quae Peliacae regula navis erat
Semina doctrinae teneris percepit ab annis
Quae iubet aeternum nosse, timere Deum.
Hac duce per fatui victor deliria mundi
Ibit et ô vivat! sic quoque magnus erit.
Tu Deus hoc dederit. a te nam fonte perenni
Vita caduca hominum, vita perennis abit.
Da longos annos, animumDeus ante dedisti:
Quisquis amat patriam, talia vota facit.
Illius aedificas iam pridem in pectore tem plum,
Quo tibi quem mandas, exhibeatur honos.
Aduce dependet populus, da floreat ille:
Cum caput est faluum non male corpus habet.

In nuptias Davidis Chytraei.

CHriste socris sponsi dignate accumbere inensis,
Et thalami patrio more probare decus:
Miran do tenuem cumulans dum munere cenam,
Ex aqueo reddis dulce liquore merum:
Unde omnis celebrans studio te Cana recenti,
Omnia qui posses credidit esse Deum:
Hue ades, ad sanctam virgo dum ducitur aram:
Chytraeo coniunx virgo futura meo.
Te ducente patris spirantem e pectore flammam.
Mitte, tibi ut casto nectat amore duos.


page 474, image: delf0474

Is quoniam teneris te vere agnovit ab annis.
Haec quoniam vera te pietate colit
Vecum optate venis praesenti et numine firmas
Iampridem auxilio foedera facta tuo.
Iam prodi nove Sponseitibi ducitur uxoi,
Iste tuo ridet clarus honore dies.
Iam tuba dat signum iam confluit agmine facto
Ante fores pulchro splendida poma choro.
Dulcis adornatum percellir Musica templum;
Musica munificum nata sonare Deum.
Et sacra coniugii solitam meditatus ad aram,
Mysta pio faustas concipit ore preces.
Asice ut incedat frontemque pudore ferenans,
Libera per vulgi murmura sponsus eat!
Monstrat iter Pietas, quam pone observat euntem,
Doctrina ingenii multa fcientis opus.
At latus incedit musis comirata latinis,
Eloquii Ausonii Musa pelasga parens.
Et blandae Charites, et quas pulcherrima virtus
Reginae famulas iusta probantis habet.
Nec magis hunc decorat clarorum pompa virtorum;
Quam proprius reliquos illius ornat honos.
Parte alia ingreditur castis comitata puellis,
Et testata suum sponsa pudore decus.
Vox volat in triviis; hoc felix sponsa marito,
Hao felix etiam coniuge sponsus erit.
Interea sancit dum sacramenta Sacerdos,
Mutua conspirans pectora nectit amor:
Non amor, Idaliis quem fabula turpis in umbris
Nutritum, obscoenis lusibus esse canit.
Verum amor exortus purgatae in lumine mentis,
Coniugii auctorem qui tenet esse Deum.
Quique animos veniens divina adflavit ab aura,
Quae pia caelesti corda vigore fovet.
Felices, misero quos vanae e gurgite vitae,


page 475

Coniugii in portum vexit honesta quies!
At qui legitimi contemnis vincula lecti,
Exitii caussam tu tibi sponte moves.
Namque Deum irritas iustam violenter ad iram,
A quo coniugii lexque decusque venit.
Ille duos primum lecto sociavit in uno,
Et licito una nimes iussit amore frui:
Coniuge quum visa, geniali liber in horto,
Novisti carnem carnis Adame tuae.
Quid quod et in gremio Naturae sparsit alentis,
Undsque legitimi ceu simulacra tori!
Ipsius in tertam dicas connubia caeli,
Conlugii specimen mille notare modis.
Obvia iungit amor crescentum semina rerum;
Dum subit hinc humor, res agit inde calor.
Urit amor volucres ventis atque aere vectas;
In gelidis pisces fluctibus urit amor.
Conrege pro cara depugnant saepe Leones,
Pro natis properat Tigris in arma suis
Ah quam dulce fuit concessam degere vitam,
Naturae series integra quando fuit!
Tunc tibi vel ferro fuerat frenanda voluntas,
Cum tibi dixit, edas, dirus, Adame, Draco.
Ille tuus morsus, prope totum absorbuit orbem
Cuiuradhuc ictus vulnera saeva facit.
At Deve adseruit ius coniugiale duobus,
Quo premerent meriti taedia longa mali.
Nam quia non poterat genus hoc exstinguere letho,
Ipse favens cuius factor et autor erat,
Esse scholam voluit quae lapsum exosa pudendum,
E veniae peteret fonte salutis opem.
Coniugium humanae quaedam est Academia vitae,
In qua nemo satis se dedicisse putet.
Sed sapit ille tamen, qui finem novit et usum;
Auctoreque Deum discit ubique sequi,


page 476, image: delf0476

Huic Deus ad latus est hunc cum consorte tuetur:
Illius et pess m non sinit ire domum.
Esse Deo curae socii consortia lecti
Involucris etiam fabula prisca docet.
Scilicet hoc homines docuit natura fateri,
Noscere qui verum non potuere Deum.
Namque olim Halcyoni iunctum Oeica maritum,
Legitima memorant lege fuisse tori.
Vix alibi exemplum tanti reperitur amoris,
Coniugii sanctus quo celebretur honos.
Qua iacet umbroso Trachinia terra sub Oeta,
Herculea quondam nobilis ora nece:
Imperium paruum vir magnus habebat et omni
Iusticia et meritis Helladi notus erat.
Impulerat tristis quaesitum oracula casus,
Ut peteret vori Delphica templa reus.
Non erat e terra notas via tuta per oras.
Cum premeret dirus Phocidos arua latro.
Ad pelagus defertur eques, comes haeret eunti
Uxor, ad Ionias dum penetratet aques
Iussus adornabat deductam navita puppim,
Ventus et in votis iam comitator erat.
Ut mare conspexit, quo sic ruis? inquit, ab istis,
Tegenius revoeat te quoque tempus aquia.
Ilatus es ut referas campestri e puluere laudem,
Fronte coronata dum tibi currit equus.
Natus es e specula patriae vigilare, tuisque
Et laudem in sobolem clarus amoris hiber.
Non ego consilium voti, non improbo finem;
Pro te alius Delphos sed volo missus eat.
Aspicis ut queruli fugiant ad littora mergi;
Aeris attractas ut bibat arcus aquas.
Ut latrent fracto ferales carmine corui;
In Boream obliquis pugnet ut Auster aquis.
Vidi etiam nostrae traherent cum pensa puellae,


page 477

Nocturno ex oleo tristia signa dari.
Perlacrymas sanctamque fidem, per pignora lecti,
Te preco in patria dum licet urbe mane.
Ille premens animo curas, et fronte serenans.
Propositum: pietas monstrat id inquit iter.
Cede Deo prasens recte, Deus astat agenti,
Hoc duce mens recti conscia robur habet.
Sic ait et flenti discedens oscula iungit
Arque aliquas quaerit non minu ille moras.
Ire tamen pergit quoniam vox nautica poscit:
Pulsa cavis velis i mare navis abit
Qua licet, illa oculis comitata et mente maritum,
Ut redeat sospes plurima vota facit.
Ostia traiectis queni enaserat undis,
Iam nebulosa tenens marmor Echina tuum.
Cum subito incumbunt pelago Boreasque Notusque,
Et dubium nubes eripit atra diem.
Fit maris et caeli color idem, asperque processis,
Africus hinc cumulat separat inde fretum.
Tartara iam poterant, iam summum attingere caelum:
Nox hiemem noctem saeva minatur hiems,
Iamque ruens cumulus tumidarum abruptus aquarum,
Agmine depressam torquet agente ratem,
Cum prora rapitur celeri vertigine puppis:
Navis et ingestis rupta fatiseit aquis.
Cum pede cum clavo ratio nil proficit artis:
Quisque sibi clamat quaerite Rector opem,
Clamat et excutitur tum spes accisa salutis,
In dubio casum pro ratione petit.
Quid vitae non audet amot? pars insilit unids,
Pars tabulis stactis per mare quaerit iter.
Ipse manu scalmum artipiem Trachinius Heros,
Nabat, et in mediis haec geminabat aquis:
Felices animas non nos, quibus obtigit unquam,
Coniugis in dulci fata subire sinn!


page 478, image: delf0478

Quod mihi contigerat, si te Neptune caverem,
Si monita audirem coniugis ulla meae,
Sed vos quacumque in terra, quocumque sub axe,
Exuvias aliquo ponitis in tumulo
Plura locuturo rapidae vis densa procellae,
Fatali absorptum deprimit imbre caput.
Interea Halcyone Calydone morata: solebar
Cincta puellari littus adire choro:
Et numerare dies. reditum quibus ille notari
Iusserat et sanctis tura cremare focis.
Tunc quoque cum Superis gratos adoleret honores,
Et faceret castas per pia vota preces,
Conspicit eiectum demersi in littore corpus:
Heu miseram dixit, quae tibi nupta fuit!
Utque notat faciem, consortem agnoscit, et omni
Frigidior glacie polite lapsa cadit.
Attollunt famulae vix respirare valentem,
Illa diu luctans talia verba facit.
Sicd lecte redi: coniunx? mea cura meum cor,
Dum iuvat et vetrots et mare triste sequi?
At quoniam fatis ita visum est, me quoque tecum
Ire simul decuit claudere fata simul.
Quid merui infelix? quo te mihi numen ademit?
An quia care iaces, ipsa superstes ero?
Non ita. verum ipsis dicar crudelior undis,
Si mihi lux sine te, si mihi vita placet.
Vos nemora, et montes. et tu saevissime Ponte,
Inque isto Genius gramine si quis adest:
Audistis gemitus, indefessasque querelas,
Quas dedit absenti mens mea maesta viro.
Nunc eriam extremae fines audite querelae:
Non possum ex isto viva redire loco.
Tuque adeo rerum non perscrutabile numen,
Cui meus est casto notus amore pudote
Tu quoniam sancto ivuxisti foedere amantes;


page 479

Nunc quoque post vitae funera, iunge duos.
Sic ait et gelidum prolixe amplexa maritum,
Figit in exanimes oscula multa genas.
Liquitur admota lentum velut igne bitumen;
Sic amor hinc miseram conficit, inde dolor.
Destinat e vivis hac ipsa excedere lucta
Nec studio avelli nec ratione potest.
Quin etiam dubites aliquid sentire cadaver,
Quod tamen incertum sit licet, illa putat.
Non tulit ulterius miserandum numen amorem
Binaque in unanimes corpora mutat aves.
Halcyones nomen retinent. et nota frequentant
Littora, coniugii dulcis imago pii.
Haec ita figmento piuxit studiosa vetustas,
Nunc quoque quae pote ant pondus habere suum.
Halcyones socii declarant foedera lecti;
Et curare Deum vincula casta monent.
Namque habitant scopulos, nidos et in aequore ponunt,
Et servant casto semper amort sidem.
Cum terram obliquo perstringit lumine Phoebus,
Ipsaque brumali frigore clausa riget,
Incubat Halcyone septem totidemque diebus;
Et pelagus stratis fluctibus omne silet.
Hac natura fide praestat vadimonia Ponti,
Donecabit posito pignorefacta parens:
Sic divina tegit sincerum gratia lectum
Cui dux est Pietas, Lex et honesta comes.
Indagare gravi multi studuere labore,
Parta quibus constet vita beata bonis.
O quibus erratum est ambagibus, invia coecos,
Dum male diverso semita calle trahit.
His etenim Virtus homini subiecta volenti,
Visa est res numeris undique plena suis.
Illis nescio quae mentis placata voluptas,
Fixa hominum studiis meta tenenda fuit.


page 480, image: delf0480

Ah fragiles alas quibus ipse relinquere rursus
Icarus lcariis nomina posset aquis,
Verum ubi consensu laudem spirante piorum,
Asseritur vero gloria vera Dea;
Certus et in solo caelestis amore parentis,
Mutua coniungit pectora pacis amor:
Denique ubi iustos rectimens conscia mores
Et regit et dextre munia iussa facit:
Non absente Deo licet illic esse beatis:
Haecsola est veris praedita vita bonis.
Hanc neque Cecropiis Academia novit in umbris,
Nec toa Zenonis dogmate clara domus.
Coniugium docuisse potest quod crimmis expers
Foederis autosem gardet habere Deum.
I nunc et falsis celebs recoprime votis.
Et fraudem vigili ange placere Deo.
Qui tibi rete locas, quod nescis stulte cavere:
Dignus es invento damna subire tuo.
At vacuat et stimulis animi et formidine poenae,
Qui vitae sociam connubialis habet.
Nam velut humano sociatum in corpore cursum,
Semita cum vena spirituosa tenet.
Sanguinis haec rivos vitae vehit illa vigorem,
Atque animam socia conditione fovent,
Legitimo iuncta sic mas et femina vinclo,
Vitile cognato foeslus amore colunt.
Ilie operam praestat. quam vitae postulat usus,
Mens rectr cupiens omue gubernat opus.
Taedia sed cuniunx suavi comes allevat usu,
Moribus et dulcem reddit amariciem.
Tum Deus aspirat felicia fata duobus.
Atque unum aequatis mentibus esse facit.
Dat sobolem. socia ceu mutua pignora lecti,
Dulcia felicis germina coniugii.
Area ceu teneris plantata renidot olivis,


page 481

Atque oculos opibus pascit amoena suis:
Sic tenera augustam decotant covinis meusam,
Quam cinctam sobolis garrula turba tenet.
Fronte hilares alacri spectant sua regua parentes
Omnibus et regnis hoc decus ante fuerunt.
Interea pacem docti violare Tyranni,
Dum magna ex tenui fomite bella cient,
Aut pia dum tumidi pertuibant tepla Sophistae,
Quos Pietas auro concilianda iuvat:
Ille domi oblatae patiens cum coniuge sottis,
Acaussa invecti gaudet abesse mali.
Felix ante alios si turpi a foenore liber,
Praedando veritas quaerere nescit opes.
Hoc scelus incautas raptat per tartara mentes,
Sentinamque omnis spargit in orbe mali
Quod si causu aliquo, communi aut sorte petitus,
Aerumnae immeritae cogitur esse capax:
Fert patienter onus, culpaque alienus ab omni,
Quod patitur, curae scit pius esse Deo.
Parte alia coniunx crescentis provida prolis,
Res agit, in curas officiosa suas.
Aut partis habilem conservat rebus honorem:
Coniugis aut precibus vora togata iuvat:
Aut soboli recitat vitae documenta beatae;
Imbuit et veris corda tenella bonis,
Quid miseri ignavum nugis traducimus aevum?
Haec est aeterno gtata palestra Deo.
Rectius ille Deo probat omnia facta videnti,
Quem recipit socii regula casta tori.
Cur igitur meisaeterrenno in puluere mentes,
Mandatum aeterni nou meminere Dei?
Dum sibi quisque viam damuatis somniat ausit,
Et vitae adfectat liberioris iter.
Impius infaudo discurrit crimine miles,
Raptat et ad Sygios seque aliosque lacus.


page 482, image: delf0482

Institor enormes exercet fraude rapinas:
Praedator veritas quaerit avarus opes.
Noxius exemplo, letho sibi noxius ipsi,
Dilapidat patrias Melluo turpis opes.
At fugit, atque ipsocum crimine desicit aetas,
Et iactura animae cum levitate subit.
Quale fugit spacium nocturni exile nidentis,
Quo vagus excubias tempore miles agit,
Flotet ut ad radios orti rosasplendida Solis,
Et moriens flectit Sole cadente caput,
Denique ut ex antro fontis derupe sonantis,
Rivulus in vallem non redituius abit:
Praeterit humane sic aetaslubrica vitae;
Ante Deum est unus longa senecta dies.
Quin etiam humanis opera omnia condita curis,
Sicut aeraneoli pendula tela tremunt.
Omnia dum reputat tranfactae tempora vitae
Vel male vel temere, vel nihil egit homo,
Ergo haec optandae ratio est longe optima vitae;
Nosse Deum, et studium quod probet ille, sequi;
Quae pietas toleret, quae non formidet honestas,
Exerceresuo munia quaeque loco.
Hoc tibi promittit sanctae coniunctio taedae,
Chytraee Aonii candida fama chori.
Hoc tibi caelestis referunt oracula Musae:
Parta tibi invento est vita beata bono.
Hac fruere, hac multos felix laetare per annos,
Semper eant votis vela secunda tuis.
Vivite felices, nec carpite gaudia segnes,
Carpere quae iusto non prohibente licet,
Nulla lues odii vestros perturbet amores,
Nec violet castum garrula lingua decus.
Sed velut unanimes certant in amore columbae,
Coniugii pulchtum simplicis indicium:
Mutua sic vobis pugnaci Gratia cesto,


page 483

Alterna stimulet pectora iuncta fide
Obruat invidiam metitis laus debita vestris,
Nec dirimat socium cana senecta torum.


[Gap desc: omitted text available in other CAMENA editions]


page 497

Germania Carolo V. Imp. Aug.

Si qua potest nato genitrix optare salutem,
A nato posci quam tamen ipsa suo:
Hanc invicte tibi mater Germania Caesar,
Quam pietas meruit, quamrua cura, precor.
Carole, qui nomen finctis virtutibus aequas,
Carole, par nullum cui decus orbis habit:
Ecqu d ut opppsita relegis mea verba salute,
Agnoscis patria nomina vera tuae?
Sic age, fac relegas haec invictissime Caesar,
Ominis adversi quae nihil instur habent.
Non aliqua acceptae referam tibi nuntia cladis:
Scis benequo cursn me mea fata trahant.
Nec tibi vel iustas scribam de more querelas,
Heu, mos iam pridem quam gravis iste mihi est?
SEd quam vis numquam desit mihi caussa querendi,
Non trahet huc aures ulia querela tuas.
Gratulor Hesperiae linquentem climata terrae,
Incolumem in nostias te redusse plagas:
Gratulot: haec summa est et factis gaudeo votis,
Et precor in teditum fata secunda tuum.
Fata secunda precor, non tantum adducta favore,


page 498, image: delf0498

Ingenuo, quantum laudis amore tuae.
Suadet id officium et qui me tibi sanguine iungit,
Qui fuit ex omni tempore sidus amor.
Nondum tantus eras, adeo est meminisse voluptas,
Me decus ingenii cepit amore tui.
Ac velnt e eunis fertur Tyrinthius heros
Nuntia vittutis signa dedisse suae:
Sic prius es verum virtute lucratus amorem,
Quam foret aetatis iusta iuventa tuae.
Iam tuus ingentem factis cumulaverat orbem,
Imperii, et vitae munere functus, avus:
In caelum rediens, loca designata beatis,
Linquebat luctus publica signa novi
Tu procul Hispanas beras seiunctus in oras;
Quas tuus aurifino perluit amne Tagus.
Non longinqua procul tamen interuella locorum
Eximere exanimo tepotuere meo.
Gratia magna Deo mecum fenciter actum est,
Quod tibi sint regni tradita sceptra mei.
Qui cum sic magnas orbis modereris hatenas,
Ut tibi non numerent stemmata longa parem:
Cum patei et patriae merito dicaris, et orbis;
Fetrea sim si te non vehementer amem!
Sed non corda gerunt Germanae ferrea gentes;
Nec genus averiso tam rude Sole trahunt.
Ut sunt Heroum, sunt ut Virtntis amantes,
Sic te non sicto semper amore colunt.
Bis quater obliquis iam lapsus signiser astris,
Per sua Phoebeos signa rotavit equos:
Ex quoterrarem longerationer emotum,
Tedoleoterris Caesar abesse meis.
Ac velut liacas Graiis quassantibus arces,
Graecit lugubia per duo lustra furt:
Inc sausque moras et lentitaedia belli,
Creditur aesentes questa susse ducer:


page 499

Sic dum lentus abes longinquis victor in otis,
Vindice dum terras et mare Mirte domas:
Adiungens binis binas trieteridas annis,
Maestisiae numeto tempora plena meae.
Invictis Lybicum superas dum classibus aequor,
Dum superat Auae regna beata tuae;
Inque fugam Geticas tonvertens aequote classes,
Cogis in Euxinos vela reterte sinus:
O quoties imo suspina pectore duxi;
Et dixi, hoc leruent prospera fata caput!
O quoties sacras superos venetatus ad aras,
Omen ad assiduas reddidit aura preces!
Sive quis extremis nostras a Gadibus oras
Appulerat, de te dicere iussus erat.
Sive quis heic Tyriis aderat peregrinus ab Afris,
Quid meas hoc inquam, tempore Caesar agit?
Saepe aliquis dubiis nostras rumoribus aures
Perculit: heic mecum non satis ipsa fui.
Non caret ingenuus curis mordacibus ardor:
Verus habet semper quod vereatur amor.
Quid mihi morborum medici discrimina iactant?
Quem desiderium consicit ille dolet,
Adde, quod adduntur rel quis sua pharmaca morbis;
Heu, desiderium, pharmaca nulla levante
Adserat ipse suas Chriron consultus epodas;
Curabit nulla vulnus amantis ope.
Sola sed optati praesentia sanat amanrem:
Illa animi curas eximit; ille metum.
Ergo tuum red tum qui primus rertuilt ad me,
Ille mihi curas sustulit, ille metum.
Ille mihi optare reparavit gaudia plausu,
Laeticiae caussam redodici ille novae.
Vix bene coutigeras loca divitis humida Belgae,
Quae tangunt fines, Gallia magna tuas:
Continuo dixi; sert secum foedera Caesar;


page 500, image: delf0500

Fertpacem, et quidquid munera pacis habent.
Nunc mihi cum liceat praesentis cernere vultus,
Cum liceat placido te tenuisse sinu:
Laeta mihi ante oculos passim omnia et aure fulgent:
In gremio videor Numen habere meo.
Et quare Numen mihi non ratione putarim?
Quem statuo a summo numen habere Deo.
Ille tibi imperium spatiosi contulit orbi:
Erusagis solo numine quidquid agis.
Ego ego te reducem cupidis amplexa lacertis
Exciptio, et pleno gaudir condo sinu.
Iam mea vicinae plaudunt ad gaudia gentes:
Laeticiae existunt signa et ubique meae.
Ingredete o Caesar, patriae loca debita terrae:
Faustus ades: coeptum Dii tueantur iter.
Per famam laudesque tuas, mea gaudia, iuro,
Nil nobis reditu gratius esse tuo.
Carole, cui fausto riserunt omine Parcae,
Prima ubi natali splenduit aura tuo;
Sidera cui nomen tebus fatale dederunt,
Quod superant animi splendida facta tui:
Faustus ades; placido te ducant sidera caelo:
Ad reditum vernent omnia laeta tuum.
Carcle. non animis minor, illo, nominis huius
Imperii primus qui diadematulit:
Qui merita cum sit Magnus virtute vocatus,
Tu virtute tua maximus esse potes.
Maximus es Caesar, cui par vel pace, vel armis
Caesar ab illius tempore nemo fuit.
Nam quae praestiterit tantum facundia fando,
Explicet ut mentis munerarata tuae?
Utque imitaturus vivae simulacra figurae
Doctus Apellaeum ducere pictor opus;
Effingit similem dextra referente figuram,
Plus tamen archetypi forma decoris habet:


page 501

Sic ubi virtutis vivam considero formam,
Suspicioque animi tot bona vera tui;
Ista aliqua possum depingere forte colore:
Qua pingi debent non tamen arte queo.
Sed coloi eloquii nullus depinxerit omnes
Virtutes aenumi, Carole magne tui.
Utque meae tantum praestet facundia linguae,
Pieria ut pessum quaelibet arte loqui:
Copia me tardat, variarumque area laudum,
Virturis non est una sigura tuae.
Sic dubitat pleno mirata rosatia campo,
Quas legare multis casta puella rosis:
Textile dum sertum munus meditatur amanti,
Impedit artificem copia larga manum.
Dum tamen addubito, quae prima exordia sumam,
Mente sequor vasti dum vada longa freti:
Ea mihi se sistit divo pulcherrima vultu.
Omnia distribuit quae Dea lance pari:
Quam nec conspicuo formosus Lucifer ortu,
Aurea nec roseo vicerit ore Venus:
Qualis Aristidem patriis pra fecit habenis,
Quem iustum populi dixit ubique favor.
Qualis et Augusto pacatum subdidit orbem,
Cum meruit patriae nomen habere patris.
Qualis Alexandro fertur comes esse severo:
Denique qualis avo, Carole, culta tuo est.
Dum moror, invicti comes unica Caesaris, inquit,
Debeo Caesareo nomine iure cani.
Aspicis haec etiam pariles insignia lances;
His ius imperii temperat ille sui.
Quem gero, subiectos tegit, et premit ense rebelles,
Asserit et patriae iura tuenda suae.
Aspicis et famulas vestigia nostra sequentes?
Hae genus a nostra nobilitate trahunt.
Prima quidem est pietas, cui sunt caelestia curae,


page 502, image: delf0502

Quae docet aeternum nosse; timere Deum.
Inclitu hanc toto complexus pectore Caesar,
Exan: mo, ex omni tempore fidus, amat.
Hac duce, ad exemplum summum moderantis Olympum,
Dirigit imperii publica frena sui.
Hac suadente Dea, verum scruatutus honorem,
Adstctae fidei ferre laborat opem.
Diva quod heroas accendat proxima mentes,
Fortis ab invicto robore nomen habet.
Hac duce in adversos ruet imperterritus hostes,
Proque aris miscens ptaelia, proque focis.
Hec illum herculeas docuit superare columnas:
Alcidae merito nomina Caesar habet.
Hanc metuens, rapida mutavit glande sagittas,
Saepe dare Euxinus terga coactus eques.
Quae sequitur, placido tulit a moderamine nomen:
Omnia consliis temperat illa suis.
Hanc victi laudant victore in Caesare reges:
Sperat in hanc Scytnhicus, cum movet arma, Getes,
Aspice nunc omnes, totum circumspice turbam:
Ante oculos astat caelica pompa tuos:
Cuius ab ingenua laudes ratione canendas,
Non tibi sufficiens, unus Homerus erit.
Laudibus Aenea quae fert ad sidera, numquam
Materia tanta pressa Thalia fuit.
Tot sunt magnanimae mansueto in Caesare dotes?
Multum heic qui tantum cogitat, ille facit.
Sic ait, et celeres abiit sublimis in auras;
Mox sequitur laeto cetera turba sono.
Fit fragor, et subitis tanicat aureus ignibus aether,
Utmcat excusso mobile Chasma polo.
Suspicio: videoque alis contecta volantum
Omnia Caesaro subdita regna iugo.
Quis mihi nunc tantas vires affabit Apollo?
Vim tantam eloquii quae mihi Musa dabit?


page 503

Ut generose tuas complectar, Carole, laudes,
Quas peperit famae gloria iusta tuae.
Sic aliquis cupiens fortnosun. pingere Solem,
Non successuri suscipit artis onos.
Parce igitur Caesar: mea non facundia tanta est,
Ut condam meritis carmina digna tuis.
Hoc tamen ingenuis munus commendo Poetis,
Quosque dedere mihi haec tempora, quosque dabunt,
Donec erunt aliquo dulces in honore Camenae,
Vatibus assiduas, Carole sudor eris.
Sed redeo unde fui primum digressa, petoque
Laeticiae accipias publica signa meae.
Taeda velut vivas recipit iam languida flammas,
Quam movet exiguo molliter aura sono:
Sic bbi fama meas incundior attigit aures,
De reditu referens omnia laeta tuo:
Protinus amissas collegi in corpore vires;
Tota mihi ex omni reddita parte fui.
Nonc quoque si quid agam quaeris? mea gaudia canto,
Teque meo laetor, Caesar, habere sinu.
Iamque tibi a populis meriti instaurantur honores;
Et nulla adventus nescia terra tui est.
Martia diversis celebrantur equiria campis:
Vocibus et populi multus adhinnit equus.
Publica solennes edunt spectacula ludos:
Multa volat longas glans iaculata faces.
Plausibus exsultant laetae felicibus urbes,
Gaudia deliciae ruris et urbis habent,
Grata ferunt aris humiles soleria cives;
Pro reditu fiunt plurima vora tuo.
Sacrifici castis adolent altaria taedis:
Ante cadit patrios victima multa Deos.
Te reducem cupidis delubra sonantia votis,
Te reducem patriae quaelibet aula canit.
Te pius inversam dum scindit vomere terram


page 504, image: delf0504

Agricola, ingenua simplicirate canit.
Acer eques, resonis cita dum crepat ungala campis,
Cantat in adventum carmen equestre tuum.
Te veniente, ipsis Gradivum damnat in armis,
Et pacem tuto sob lare miles agit.
Te dilecto Deo reducem venerata iuventus,
Multa, diu t possis vivere vota facit.
Quodque puto fati dominas ita texere Parcas,
Optato citius gratia veris adest.
Cedit hiems caeli, venienti mitis alumno,
In reditum properant tempora verna tuum.
Rident arboribus frondes et gramina campis;
Laeta nono cultu loxuriatur sumus.
Nescio quid de te novitas mihi nuntiat anni:
Fallor? an haec aliquod fortsitan omen habet?
Omnia iam renovat facies blandissima veris:
Hoc ego nunc veris nomen, ut omen, amo.
In melius revocant blandi nunc omnia soles:
Tu mihi Sol; tu me nunc renovare potes.
Tu diversa meae expendens discrimina formae,
Iam mea concordi damna levabis ope.
Te veniente, abeunt in amoenas sponte coronas,
Florea non ulla gramina tacta manu.
Brachia concordi coeunt hederacea nexu:
Nutat ad incessum palma procera tuum.
Pacificus placido tibi ridet ab aethere Phoebus:
Cessat in adventu ventus et unda tuo.
Denique quicumque est verae virtutis amator.
Sincerae laudem qui pretatis avet;
De virtute tua quod plenis laudibus ornet,
De pietate tua quod bene speret, habet.
Iamque aliquis cano multum venerabilis aevo,
Moribus ingenuis et pietate gravis;
Ut veniens longae stipatus et agmine pompae,
Ingrederis niveo conspiciendus equo:


page 505

Intentis oculis, populi qua densior ordo
Confluit, haec tali verba tenore facit.
Dexter ades Caesar, plaususque agnosce tuorum,
Quos tibi non fictus praestat ubique favor.
Ingredere ô Augustae tuas fortissime terras:
Dignior, hoc unquam nomine nemo fuit.
O mihi si tantae spiraret gratia linguae,
Qualis erat Pylii lingua diserta senis;
Quam cuperem iusto tua nomina dicere plausu!
Ilias heic laudis quam foret ampla tuae?
Si tamen et superos pubes agrestis adorat,
Nec renuunt humiles numina summa preces:
Has quoque plebeis sermonibus accipe laudes:
Deque tuis meritis vos patiare loqui.
Excitat externos virtus quoque vera favores,
Atque animos placido quoslibet igne rapit.
Te colimus, Rex magne, tuae virtutis amore:
Non tamen externi, sed tua turba sumus.
Laudibus hanc meritis celebrant et Vesper et Ortus:
Laudibus hanc meritis vos quoque ferre decet.
Quam multi hanc alii memores in pectore servant.
A qubus aeterno debet amore coli?
Ut loca praeteream diversis plurima terris,
Nec rescram nostris subdita regna plagis:
Si posses, Ticine, loqui, quid dicere velles?
Clarius a miti Caesare nomen habes.
Orba parente suo iam tristior Itala tellus,
Immatura tui funera flebat avi:
Feruebant latiae studiis discordibus orae,
Traxerat adversos factio multa Duces:
Ut quando exstincti meorentes funera Regis,
Per sua distractae prata vagantur apes:
Iura silent, legum variatur sancta potestas:
Non alit assuetus cerea regna labor;
Donec in Imperii suffectum munera Regem,


page 506, image: delf0506

Unanimi legit curia tota sono.
Tum vero agnoscit iustum plebs patria numen;
Adsuetaeque facit pacis et artis opus:
Sic ubi contigeras dextro regna Itala caelo;
Agnovere suum protinus illa caput.
Et tua regnorum proceres mandata secuti,
In magis optatam mox rediere viam.
Aurea tunc iterum viderunt saecula cives,
Quam late Italidos panditur ora plagae.
Nec plus Augusto laudis sua debuit aetas,
Cum clausit gemino templa dicata Deo:
Itala quam tellus tibi se debere fatetur,
Auxilio quod sit maesta levata tuo.
Iam, tua ne tantum virtus clareret ad Austrum;
Debuit Eois esse timenda plagis.
Hoc magis adverso virtus vicina labori est,
Quo magis illustri constitit alta loco.
Ex tertstitionalans heroica pectota livor;
Et leudem virtus quam probat usus, habet,
Erro pharetrato grassetus Marte, laccssit
Affectatque tuas Turca cruentus opes:
Speque ivens cittus Germanum saevus ad istrum,
Ingenti ponit Martia castra manu.
Sic erat in fatis: ut quo crudelior hostis,
Hoc tua plus virtus conspicienda foret.
Iam certus triduo premere obsidione Viennam,
Implerat medios largus utimber agros.
Cura Dei vetuit, Reges quae protegit omnes:
Ille tuis populis prosicit, ille tibi.
Insta Palatinus saevum Fridericus in hostem,
Quam celer auspiciis colligit arma tuis!
Quitemere pugant, non est audacia felix:
Hei mihi quot fortes perdidit illa Duces!
Fortiter obsessa Solymanus ab urbe repulsus,
Turpiter amisso milite terga dedit,


page 507

Ut taceam captos; Mars caelo noster amico,
Bis quater exisro milita dena dedit.
Vix bene tespuans binos numeraverat annos,
Ex quo bella ferens Turca fugatus erat.
Iam cladem acceptam, iam signa relicta recordans,
Nostraque quod Gerico sanguine stagnet humus:
Tristia Pannonias supsiria mirtit ad arces:
Mente sedet foedae tristis imago fugae.
Quid victis reliquum crebri nisi causa doloris?
Est gravis, ulcisci non potuisse dolor.
Tempore vesanam dolor exardescit in iram;
Curaque fit nocuus non relevata furor.
Fortunam tentare iterum spes altera suadet:
Hei mihi, quam certas decipit illa vices!
Obstitit inceptis tua sed prudentia, Caesar;
Praecavet impendens quae ratione malum.
Iam bene composita Germanas pace per oras,
Sumis in infestum ferreusarma Getem.
Nec mora Germani praesto est tibi copia Martis;
Suppetias ultro Teutona terra tulit.
Non tibi tunc Italus, non defuit acer Iberus,
Et iuga quifortis laeta Bohemus arat.
Occiduus bellis committitur orbis Eoo:
Martem hinc exercet magnus et inde labor.
Iam Geta Pannonios adducens signa per agros.
Saevit, et admissis irruit acer equis.
Hei nescis te ferre tuis tua fata sagittis:
Saxa refers laesos rursus ad icta pedes.
Quae tormenta vehis terris minitatus et undis;
In poenas tellus portat et unda tuas.
Iam propior campis grassatur. et omnia turbat;
Omnia iam ferro perdere certus erat:
Excipit auspicio Germania Caesaris hostem,
Et praesente facit proelia iusta Deo.
Turcica sanguineo sternuntur corpora letho;


page 508, image: delf0508

Nostra iterum Scytico sanguine stagnat humus.
Diffugiunt sparsis pharetris, atque arcubus hostes,
Qui fugere ex aliqua parte, vel arte queunt.
Pars terras maculat caesarum more ferarum;
Dum fugiens latebras tesqua per alta petit.
Pars rapiente mori dum mitius optat in Istro,
Flumina sanguineo mixta cruore bibit.
Amissis iterum signis Solymannus et armis,
Mixta ferens turpi damna dolore, fugit.
Et nisi Threicias sese abscondisset in oras,
Iam Tanais totus noster et Hebrus erant.
Ecquid ut amissis toties fugis impie signis;
Maiestas aquilae quanta sit ista vides?
Fulmen habet: quid iners saevo cum fulmine certas?
Lethifera a tanto fulmine flamma venit.
Eius es Austriacis bis nomine pulsus ab oris:
Si venies iterum damna suprema feres.
Unguibus illa oculis tibi fortibus eruet ales,
Ecranio fauces pascet et illa tuo.
Quid pirata lucri tulit Aenobardus ab illa,
Auspiciis spoliat qui mare Turca tuis?
Armatis Tyrium rimatus classibusaequor,
Ille peregrinas traiciebat aquas:
Punica Sidoniae praedatus littora Didus,
Vim praedae Tyria pinguis agebat humo.
Depulerat profugum veteri de Tunide Regem,
Qui sua sub Domino Caesare regna tenet.
Certus erat victor, Tyrrhenum invadere pontum,
Et ruere in fines Ausonis ora tuos.
Quid tua non cernit felix prudentia Caesar?
Auspice fortunam temperat illa Deo.
Quantum est eventum rerum ratione videre,
Quantum est auxilii commoditate frui?
In tenui labor est, si quis praesentia vitat:
Ille sapit quisquis damna futura cavet.


page 509

Prospicis hoc aditu non rursus ab hoste recepto,
Ad loca muniri cetera posse viam.
Prospicis hinc allis metuendo pericula terris,
Quam late Christi gloria nomen habet.
Ergo lacessitam merito consurgis in iram,
Magnaque terribili fulmina classe paras.
Agnoscit dominum placidi reverentia ponti,
Et tremit ad classes ventus et unda tuas.
Iamque micant aquilis tremulae volitentibus undae,
Pulsaque Caesareo marmora Marte sonant.
Iam ruis oppressis feliciter obvius Afris;
Concutitur tonitru littus et undatuo.
Nec minus hostis atrox; ut qui tibi cedere noller,
Exspectat Martis signa cruenta tui.
Max educta sonant completo carbasa ponto,
Martis et in summis alea lodit aquis.
Iamque datis ponto concurrunt cornua signis:
Miscentut trepido proelia saeva mari.
Ita iuvat vires, animo pugnatur et arte;
Ardet et in mediis Mars sitibundus aquis.
Sulphureris plenus caligat glandibus aether,
Multa volat celeri missa sagitta manu.
Allisis spumat calcatum puppibus aequor::
Classicus ad manes fertur et astra sonus.
Quantum est adversus Ducibus praesentibus hostes
Aggredi, et admota bella ciere manul
Dom pugnas, pariterque animos in milite spectas,
Signaque virtutis das manifesta tuae,
Quilibet ostendit sua robora miles, et ultro
Pugnat ad exemplum fortior esse tuum.
Ergo assueta tuis semper victoria castris,
Heic quoque de caelo prospera signa dedit.
Disiectis ratibus victus pessundatur hostis.
Cogis in infamem barbara tela fugam.
Miratur laceras Neptunus in aequore puppes,


page 510, image: delf0510

Aequoreaeq, stupent corpora morsa Deae.
Iusta tibi Tyrios reddit victoria portus:
Per te iterum pacem barbarus Afer agit.
Regulus has Latiis sernasse Quiritibus arceis
Dicitur, et laudem promeruisse suam.
Plus invicte tibi debent tua saecula Caesar:
Totius Europae victor ab hocte tedis.
Viver et antiquae celsas Carthaginis arces
Qui forti aequau t Scipio Marte solo;
Has quia servasses, quas oras perdidit ille,
Non renuat laudi cedere laude tuae.
Iam tua tollebat niveas victoria pennas,
Laeta per immensas orbis itura plagas.
Senserat hanc summi venientem pinna Pachynor
Adventu tremuit Trinacris ora tuo.
Horridus Enceladus spatiosos conttahit artus:
Eiectat rapidos parcius Aetna globos.
Panduntur portus, panduntur moenibus urbes:
Ingrederis titu! reelsus honore tui.
Mox fugire populis Odiis comitata simultas,
Et numquam socia Factro lite carens.
Cincta capur sanctis oleae pax aurea ramis,
Te duce per medias ducitur alta vias.
Ditia magnifice quae praebuit horrea Romae,
Agnoscit Dominum nunc quoque term tuum.
Fata revertuntur pederentim abeantibus annis;
Et caeli facies quae fuit ante redit.
Siceis Hesperiis quondam est habitata Sicanis:
Hispano est iterum nummefacta potens.
Iam tua sublatis progressa potertia signis
Italidos repetre tura beara plage.
Recladunt aquilis portas redeuncibas urbes,
Et dominus populi vox sonat una venit.
Inclita Parthenope sacra nobilitatis alumna,
Agnoscit sceptri iuta verenda tui.


page 511

Annibal infestis ad cuius moenia signis,
Irrita frustratis viribus arma tulit.
Te solenne suae virtu is Principe servat,
Quam tibi non alti fida futura Duci.
Qualibus Hispanas placaris legibus oras,
Iam notum memores Betis et Anas habent:
Et tibi dicuntur grata praeconia voce,
Quam late occiduo lucet ab amne Venus.
Est experta suo moderata min Caesare mentem
Belgica divitiis gens animosa suis.
Tem pore non aliquo poterit delere votustas,
Iustitiae quantum debuit illa tuae.
Omnia quid memorem? si quis namque omnia dicat,
Illae opus inmcti voce Maronis habet.
Onne sed eloquium quamvis celeberrima vincunt,
Non possum ingenii dona tacere tui.
Cum vaca: a bellis, cum Mars famulantia paci
Coda dedit, quod agas tunc quoque Caesar habes.
Segnia non aliquo traducis cempora luxu,
Ocra nec vitae desidiosus agis:
Sed mundo vigilas subiecto prospicis orbi;
Semper et in fruem quod mediteris habes.
Aut legis historias et fortia facta piorum,
Im perioque notas facta imitanda tuo:
Aut pariter belli pacisque intendis in artes;
Ur chlamidi possis Caesar et esse togae.
Nec satis esse putas illi qui temperat orbem,
Civilis tantum munia nosse ducis.
More sed Heroum cum caelo semina ducas,
Scrntaris patriae sidera celsa tuae.
Iam lavat arcanas naturae inquirere causas,
Ex quibus aete: ni lucet unago Dei.
Vedos iubiecto dominentur iumina mundo,
Ectua diversis munia rebus agant.
Ut patris in terras fungatur munere Phoebios,


page 514, image: delf0514

Me miserum impendet quantaruina mihi!
Impia te diri moveat violentia Turcae:
Illen cas vires atterit; ille tuas.
Nec tantum illa meo maculare in sanguine dextras,
Sed cupit a vero me revocare Deo.
Vince armis tandem quem canssa Carole vincis:
Laus hoftem Christi perdere quanta foret?
Quemque fugas toties, et cladibus afficis hostem,
Siste, cape, expugn., confice dede neci.
Quid tamen haec moneo? veniam da maxime Caesare
Qui moner ut facias quod facis; ille probat.
In te spes posita est omni discimine maior:
Tu duce tanta potes damna levare Deo.
Te servant nostrae caeli decreta saluti:
Nescio quid te ipso Caesare maius habes.
Quid xit: facie castus regnabit ubique;
Ille tua certus de pietatc fuit.
Enthea te memorant veterum praesagia vatum:
Multaque de caelo docta Sibylla canit.
Carolus antiqua nascetur origine Caesar:
Gentis idem priscis nomen habebit avis.
Caerula qui magni conscendens aequora Ponti,
Dura phatetratis inferet arma Getis.
Terribili: fticiens Scythicum terrore tyrannum;
Exstincto pohum victor ab hoste ferer.
Tum lavimis Geticos complens et sanguine campos,
In ipa gens capiet Marte subacta fugam.
Tim pia restaurans puros Ecclesia cultus,
Unanitr o veram prouchet ore fidem.
Reid to florebit toti pax aurca mundo;
Et vetus imperio restituetur honor.
Astra videt exliqua primus et ultimus orbis,
Im period inus Catolus unus erit.
Talia fatidi oper dunt oracula sensu,
Piena quibus priscia pagina multa libris.


page 515

Ipse dabit vires, qui fata arcana gubernat,
Concessit mundi qui tibi sceptra Deus
Ergo erit ut videam reparatae tempora pacis.
Totus ut in Pontum Teutonus Ister eat;
Tempus erit, fuso cum laetus ab hoste redibis,
Et statues Christo ceisa trophaea Deo?
Laeta tibi texet meritas Ecclesia laudes:
Iusta tibi meritus praemia soluet honor.
Ipsa tibi nato statuas Germania ponam
Inscribam titulis fortia facta tuis.
Virtutum sericem veniens mirabitur aetas,
Laus tua perpetuae neseia mortis erit.
Inter at Heroas post serae funera vitae,
Qui ferat a Superis praemia primus eris.
Oproperate vagolabentia sidera caelo,
Laetitiae nahitis tempora si qua meae.
Sed quo digrediot? iam lassat epistola dextram:
Plura tamen lassam scriberecogit amor.
En iterum credas matri non ficta loquenti,
Tereducem gremio laetor habere meo.
Gratulor adventum tibi, et omnia defero quidquid
A patria, parriae debet habere pater.
Ingredere auspicio, quod nuntiet omnia votis,
Laeta futura tuis laeta futura meis.
Ingredere in fausto feliciter omine Turcae;
Qui tua mox virtus subiuga regna dabit,
Intesea ut possis pulchro superesse laboris
Omnia persicias Caesar et ista, vale.

Virtus Gulielmo Duci Iuliae, Cleviae, etc.

Quam legis, unde etiam nuper tibi missa corona est,
Ipsa tibi nostra fertur ab arce salus.
Hinc ubi sublimis summum secat aera tractus,
Proximaque ad caelum semita pandit iter:
Quo nisi diffi ili conseendi posse labore
Tam bene cumpergas, tu quoque scirepotes.


page 516, image: delf0516

Fallor? an ut lecta est nostrae tibi syngrapha dextrae,
Protinus est oculis cognita nostra tuis?
An, nisi novisses fignatae insignia cerae,
Hoc breve vix scires unde daretur opus?
Dii melius! namque ut tibi mens avidissima recti est,
Sic tibi me spero carius esse nihil.
Paruus adhuc, primaeque puer lanuginis expers,
Pectoris ingenui publica signa dabas.
Iam satis a teneris ea te adfectare docebas,
Post tua quae tecum vivere fata queant:
Saepe aliquis pietate gravis, qui me duce clarus,
Et meritis patriae suspiciendus erat:
Postquam oculos animi, ceu certa theatra notasset,
Haec animos quantos regis, dixit habet!
Cresce puer, numeraque tuos feliciter annos:
Dii tibi dent vitam; tu quoque magnus eris.
Sic senior, sic tota piis tibi patria votis
Seruiit, in cunas saepe precata tuas.
Ipse, quasi pugnans puetilem vincere captum,
Spem numquam patriae fallere certus eras.
Agnovi ingenium teneris sedatius annis;
Er dixi fructus proferet ista seges.
Agnovi heroos generoso in pectore motus:
Qui doceant propius te genus esse Deo.
Ille suum ingenuis immit tit mentibus ignem;
Utque animis agitent non nisi magna, facit.
Astra monent animos: non fit, sed nascitur heros:
Sedibus esuperis impetus ille venit.
Numen inest animis quibus est commissa potestas;
Principibusque minus subdita turba sapit.
Ergo tibi Andreian Epimelianque sorores
Netricum adsiduo lussimus esse loco,
Illa enim isalacres ac promptae protinus ibant,
Ut tibi vivendi iuta verenda darent.
Misimus has puero stc diis iuvenilibus aptas,


page 517

Appeteres studium quo iuvenile puer.
Quas quia tam stabili fueras imitatus amore,
Hinc iuvenis Debes carior esse mihi.
Laudo quod officiis animoque ita ceperis illas
Ut tecum aeternum vivere et esse velint.
Iamque tibi malas paullo maturior aetas
Coeperat et flavas pingere lana genas:
Nomina non levium miratus inania rerum,
Voluebas animo nil nisi grande tuo.
Mobile quae sequitur ceu magna ac splendida vulgus,
Omnia visa animo falsa fuere tuo.
Iam tua ducebas nihil esse insignia prorsus;
Ni fuerint animis spalendida facta tuis:
Et quasi suspectam mihi visus habere iuventam
Tractabas annis arduiora tuis.
Nunc bene si memini (meminere sed omnia amantes)
Lustra tibi nondum quinque peracta puto;
Quos tua non superat iuvenilis gloria canos,
Sic iuvenis cum fis, vir mihi qualis eris?
Dum tecum imperii, regnandique exigis artes,
Et summum deceant quae bona vera ducem:
Te totum Aoniis Romano more Camenis
Adicis, et rerum discutis omne genus.
Te totum advitam Heroum componis corum,
Qui patriae dici promeruere patres.
Atque ita quo possit regnandi discere leges,
Omnit us historiis te tuus aptat amor.
Dumque alii festis vinosa charistia mensis,
Et ceiebrant levibus gaudia pigra iocis:
Edita dum breviant aliis spectacula soles,
Er pernox patrias alea perdit opcs?
Tu studiis an imum intendis, perque arduaraptus
Parnassi, Aonio labra liquore rigas.
Ant, speculum vitae, sapientem voluis Homerum,
Aut Ciceronaeas extutis acer opes.


page 518, image: delf0518

Nunc te Graia iuvat, nunc te Romana vetustas,
Heroasque iilinc quos imitere legis.
Iamquet biassertis iustus Thrasybulus Athenis,
Iam tibi Arist. dis mens generosa placet?
Inque animis stimulo. linquens sermone Pericles
Et quem tot lingdas editisse ferunt.
Iam rapit invicti temens generosa Camilli:
Iustitiae ille fuit militiaeque decus.
Inque fugam Poenum toties qui compulit hostem,
Quique manu Tyrias vindice fregit opes:
Et civem feruare domi qui maluit unum,
Quam victrici hostes perdere mille manu.
Quique Aquila arrepta medios dux peimus in hostes
Irruit, et victor plebe sequente fuit.
Contentique suo qui exosi munera regum,
Divitias an imis postposuere duo.
Et qui cunctando Romanam restituit rem:
Tercentumque una qui periere die.
Dumque legis Graios, dum fortia facta Quiritum;
His confers patriae fortia facta tuae.
Suspicis Henricos, fortes miraris O hones,
Quorum non aliqua est gior ataude minor.
Heic, velut ante oculos, tot formidada triumphis
Pro caelo vindex Carolus arma gerit.
Atque ita, ceu stimulos addunt, calcaribus omnes,
Temporis esse sui qui meruere decus.
Utque hos miratus sequeris, sic respuis illos,
Qui meruere aevi dedecus esse sui.
Iamque stupes mollem, ceu monstrum immane, Nerohem,
Inter et Assyrias Sardanapalon opes.
Et quam fama refert proprias violasse sorores,
Cuique patens nomen vile metrta dedit.
Iam tibi damnatur Phalaris, rigitusque Phraates,
Caede sui generis quem maduisse ferunt.
Quique suas ficto terebat fulmine gentes,


page 519

Seque Dei solo iussit honore coli.
Harpage quique tibi servato praemia Cyro,
Apposuit nati viscera tosta tui.
Ultima quique suo meditatus funera fratri,
A proprio laesus pertulit ense necem.
Et qui matronas spoliasse in templa vocatas
Dicitur, et castas prostituisse nurus.
Et bellum patriis inferre penatibus ausus,
Vindice supplicium qui Cicerone tulit:
Et Sulla et Marius, patriaeque in cendia Gracchi;
Seruilique nimis Spartacus hoste nocens.
Omnia sic reputans gestarum pondera rerum;
Eligis imperio facta imitanda tuo.
Omnia mox veterum scrutans monumenta Sophorum,
Exlcutis ingenio totum Helicona tuo,
Unde tibi vero veniat prudentia vultu,
Quae sucala aliis saepe venire solet.
Hi sunt ingenui mores, hi Principe digni:
Haec decet ingenuum provida cura Ducem.
Illa beata potest vere Respublica dici,
Cuius Philosophum non pudet esse decem:
Cuius amat caussas rerum cognoscere Princeps,
Atque animum studiis erudisse cupit:
Coecaque fastidit falsarum nubila rerum,
Et bona magnanimo pectore vera videt,
Non illum instabili fallit Dea lubrica vultu:
Venturum ingeniopraecave ille malum.
Forsan Alexander potu sset euntibus annis
Contentus patriae sinibus esse suae:
Nec tot subiecti domuisset climata mundi,
Totque triumphatis signa locasset agris;
Ni caput has nostras ferret sublime per arteis,
Pectoraque his studiis instiruenda daret.
Ille globum fertur sub amici tempora somni
Exserta stragulis sustinuisse manu.


page 520, image: delf0520

Qui sonitum posita reddens delapsus in urna,
Nocturnae rupi: dulce quietis opus.
Nec mora magniloqui iuvenis mirator Homeri,
Dicitur ad Musas prosiliisse suas.
Tanta nec Augusti maiestas Caesaris esset,
Ni studiis etiam talibus aucta foret.
In sua distribuit famulantem munia noctem,
Ut satis ingenio temporis ille daret.
Ergo illi vigili scrutantes omnia sensu
Quae Natura animi conspicienda dedit;
Vicerunt rationc magis quam viribus orbem,
Marteque prosperior mens generosa fuit.
Desine Livor edax senctas proscindere Mufas:
Vir prudens etiam vincere fata potest.
Hoc tamen vi fias; rerum tibi nosse necesse est
Diversas caussas instabilesque vices.
Talia qui novit, cunctos Prudentia casus
Hunc comes invicta vincere munte docet.
Haec quia nosse studes, quia sunt tibi talia cordi;
Par illis, aliis, me duce maior, eris.
Hei mihi cur tan tam pepererunt Tartara pestem,
Quae certum meritis non sinite esse decus!
Cur furia est omni pulchro comes illa labori,
Omnia quae rabido carpere dente solet?
Te quoque traducit (namque impetit ardua Livor)
Invidet et meritis luridus ille tuis.
Non caret invidia quidquid vicinior aether
Aspicit abiectis sibila nulla nocent.
Auroram ut nebulae, solemque sequuntur ut umbrae,
Invida sic sequitur, non nisi summa, lues.
Semper bella gerunt, et mutua vulnera miscent,
Invidia et meritis mens generosa suis.
Illa sed ut numquam saevo superare furore;
Vincere sic victrix hac ratione potest.
Attu macta tua pietate et robore Princeps


page 521

Quo pestem hanc animo vincere possis habes.
Serva invicte animos, contraque andentior ito,
Quod facis: ad caelum querere perge viam.
INuidium ingenuae perimit constantia mentis:
Non alia hoc melius tllitur arte malum.
Perge animo tanto, certoque insiste labori:
Nuila niss evicto fama labore venit.
Nulla quies aliquo nisi parta labore paratur:
Ardua praecipiti laus adeanda via est.
Ingenuos animos Deus adiuvat; adit mertes:
Ignavum lequitur gloria nulla virum.
Materiem ex ipsis cogerur carpere dumis,
Quem iuvat e placidis facta corona rosis.
Qui veram affectas laudato e nomine famam,
Non tibi per somnos illa petenda venit.
Per varia Alcidae grassandum monstra fuisse,
Tu quoque tot vatum carmine reste legis.
Dulce tamen pretium tanti tulit ille laboris,
Et meruit Superos inter habere locum.
Tu quoque te certis, Gulielme refistere fatis
Per casus aliques esse necesse scias.
Tequoque per quaedam grassari monstra necesse,
Militiae cultor si cupis esse meae.
Aurea cum primos formarent saecula mores,
Non labor ad caelum sollicirabat iter:
Sponte sua populus recti tendebat ad usum,
Non urgente metu, sed pieratepius.
Numinis haud aliqua superi gravitate retenti,
Errabant rerris: par erat omnis honos.
Saepe aliquis platani tremula frondentis in umbra.
Cum socia sumplit prandia plebe Deus.
Sponte sequebatur mea tunc vestigia vulgus;
Me sola quod nunc utilitate probat.
Libera tunc multi meruere per otia caelume
Simplicitas, superum digna favore fuit.


page 522, image: delf0522

At simul ac tacite successit durior aetas,
Inque odium est recti versus honoris amor:
Cum cessere fides, Pietas Pax, Gratia, Honestas,
Et subiere doli, bella rapina, scelus.
Cum maior numerus vitiorum, odiumque Deorum
Ultra etiam nimii coeperat ire viam:
Cessimus, et superas diuirepetivimus arces:
Heic tenco summo proxima regna polo.
Manserunt terrae pestes, patriamque tuentes,
Nunc quoque ne redeant Numina nostra, cavent,
Quin et praecludunt omnes ad sidera cursus,
Terreno caelum nequis ab orbe petat.
Heic prima ante alias liventem turgida vultum
Invidia, aerias excubat ante plagas.
Parte alia, rabidum foedata Calumnia rictum,
Ad nos securas non sinit esse vias.
Praecipus ambrosia faciem fucata Voluptas,
Impedit heic omnes ingeniosa vias.
Tanta hominum in poenas his est concessa potestas:
Quas nisi vi superes, sidera nemo subit.
At quibus aerias natura benignior auras
Ad bona virtutis concipienda dedit:
Hos superi instigant animisque audacibus armant,
Ut ponant merito iusta tropaea solo.
Tu quoque nate tuis caelum conscendere factis,
Fortiter exitio talia monstra dabis.
Non tamen heic ipus est Nameae robore clavae:
Vincere non armis sed ratione pones.
Est ibi, sitque precor, patrii cupidissima caeli
Atqueinter dote mens generosa suas:
Quo propius cursu sublimem labitur axem,
Hoc Sol admissos lentius urget equos.
Tu quoque fortunae quo duceris altius aura,
Lenior hoc animi vis generosa tui est.
Prodiga nec pigras consumens alea noctes,


page 523

Attenuat fisci viscora iusta tui.
Nec Venus iniustis stimulat tua pectora flammis;
Huius et Ebrietas ignis in igne comes.
Germano hoc tamquam mirandum, in Principe laudo,
Quod tua ad hoc tempus sobria vita suit.
Nec tam dulce tibi quisquam blanditur amicus,
Ut plus quam iusta pro ratione bibas.
Inunc, Aegypti reges a munere Bacchi
Ingenuas mentes abstinuisse refer.
Et cum te tanto fortuna amplexa favore,
Divitiis multos elevet ante Duces:
Sic tamen imperitiustas moderaris habenas;
Conaris patriae sic tamen esse orus:
Civibus ut malis dare ius cumulantibus aurum,
Divitiis populos quam superare tuos.
Nec levis ambitlo necte tua gaudia perdunt:
Non animus luxu diffluit iste tuus.
Hei mihi, quot Reges, quae regna immania fregit:
Quos vita copulos expulit ista lues!
Non tantum exangues Titania fascinat artus;
Viribus haud tantum Marsa venena nocent:
Quantum animi vires eneruat blanda voluptas:
Vin cere, vis animum quae nequit illa potest.
Tu tamen affectus cum sic modereris et illam
Quod facis, invicta vincere mente potes.
Hei, nimium patriae male prospicit ille saluti,
Qui servus vitiis sustinet esse suis!
Qui natus patriae pro libereate tuenda est,
Liber ab his morbis deber abesse procul.
Omne iugum turpe est: seruire affectibus autem
Tam turpe, utpossit turpius esse nihil.
Hoc ut seruitium procul effugisse liceret,
Tot sibi conscitam sponte tulere necem.
Tu melius. Virtute tua vitia ista repellis:
Crede mihi, huc mclius nulla medela sacit.


page 524, image: delf0524

Nec glubit damnosa tuos exactio cives;
Nec legit iniustas census avarus opes.
Sed pietate tua Spartam quam nactus es, ornas.
O quantum est partis posse praeesse bonis!
Magna quidem laus est, aliquid virtute parare:
Non minor est partum posse tenere decus.
Sic magis adsetta laudatur ab urbe Camillus,
Quam tantum exstruxit qui prius auctor opus.
Nec fic edictis, nec legibus obruis urbes,
De nimia ut possit patria mole queri.
Optima non multas numerat Respublica leges:
Flectitur ad mores Principis illa sui.
Si bonus est Princeps; on erosa est copia legum:
Civibus exem plum dehet is esse suis.
Nam totum a summo depenhdet Principe vulgus:
Quod facit hic, illud non sibi turpe putat.
Nec leges terrere tuae, nec iura minari,
Sed magis incauros praemonuisse, solent.
Quas ubi quis violat, sic castigatur, ut ipse
Supplicto dignum se graviore putet
Non tamen indulgent nec parcunt sentibus illae;
Sed ius consuêrunt reddere cuique luum.
Vidimus hoc nuper, istamque probavimus iram;
Et laudem imperii duximus esse tui;
Cum tua iuratos domuit prudentia Grachos,
Qui patriae auctores seditionis erant
Martia quod facinus testatum Gel dria laudat,
Quae te, non alio, vult superesse, Duce.
Ist tibi sitque precor generoso in pectore robur,
Quod vis fortunae frangere nulla potest.
Rebus in adver sis sperate, timere secundis,
Fortiter et sortem vincere utramque potes.
Iam, quo sinceiae flagres pietatis amore,
Dexteritas animi detegit ista tui.
Tantae animi possunt nulli contingere dotes,


page 525

Sincero metuit qui nisi eorde Deum.
Ite procul veteres Reges, proculite prof; ni.
Hei quantum est, animum Principis esse pium!
Impius est Princpes Sathanae praesentis image:
Qui pius est veri est altera forma De.
Omnibus hic prodesse cupit: nocet omnibus ille.
Hic pater est patriae; pestis at ille suae.
Praevius hic secum cives ad sidera ducit:
Ille viam populis ad Phlegethonta facit.
In populum a iusto sic Principe commoda manant,
Ut fuit a vivo fonte salubris aqua,
In populum a foedo scelera omnia Principe manant.
Perpetuum ut vivo virus ab angue fluit.
Ille nec affectu rapitur, nec motibus ardet;
Temperat imperium sed ratione suum.
Hic ivit ut fracto diffunditur aggere torrens,
Proque suo arbitrio quae libet illa facit.
At tu quando animis, quando alto pectore tantus,
Vix habeas aliquem, Dux Gulielme, parem:
Hac ratione tuos ibis munitus in hostes,
Qui cupiuntnostras impediisse vias.
Hoc animo invictus facile omnia monstra domabis,
Questa tibi in dignans de quibus ante fui.
Hoc animo Heroesaequabis honoribus omnes.
Laudibus aeternis qui meruere cani.
Sed neque nunc mens est iustas tibi condere laudes,
Aoniis restat vatibus iste labor.
Nec decet ut natum commendet gratia matris:
Quae venit externe laus ca digna venit.
Te monuisse velim, si sit monuisse parentis,
Hei, te quam tota diligo mente parens!
Aspice prostrarae dubium pieratis honorem:
Pertinet ad curas haec quoque cura tuas.
Aspice ut afflictis mutilata Ecclesia membris
Lugeat, heu luctus quando habitura modum!


page 526, image: delf0526

Nec satis afflictam crebras iterare querelas;
Insuper immunde carcere vincta iacet.
Carcere vincta iacet: captivam detinet error:
Hei mihi quas vires iste Tyrannus habet!
Vix bene divino Christi doctrina favore
Extulit etene bris eruta dulce canut;
Iamque etiam externas ausa emigrare per oras,
Spem multam fructus praebet amica sui:
Nescio quis, prope sed dixi, spontaneus error
Impedit, et porro tutius ire vetat.
Ille atra involuens laevas caligine mentes
Pontificum, ac Regum pectota coeca facit:
Ut non tantum ullam nolint agnoscere Christi,
Verum etiam stndeant vi prohibere fidem
Iam ferrum et caedes, iam proelia dira minantur;
Nec fas est vera de pietate loqui.
Heic opus auxilio melicra videntis, et eius
Iudicium cuius plus valuisset erat.
Heic vestrum fuerat certas afferre medelas,
Custodes populi quos iubet esse Deus.
Omnis ab aeterna concefsa est mente potestas,
Ut populis veram monstret ad astra viam.
Ut populis seruent divini oracula verbis
Pertinet ad summos prima ea cura Duces,
Quatenus est Princeps, veram defendere debet.
Ardua quae caeli ducit ad astra fidem.
Demus at hoc fatis, divinae demus et irae,
Quod nunc quisque ruant in sua fata Duces,
Tu melius bona vera vides, dux optime, debes
Et potes hîc populis consuluisse tuis.
Consule prolapso maesto pietatis honori,
Et veram invecta suscipe mente fidem.
Ducat in exemplum Friderici cura Ioannis,
Qui tenet invicta Saxona sceptra menn:
Cui nunc arctoc favoradnipu atur in orbe,


page 527

Mox oriens etiam totus amicus erit:
Cui tua felici caeli soror omine nupsit,
Iuliados gentis grande Sibylla decus.
Non timet ille minas, non effugit ille ryrannos,
Omnia magnanima mente pericla subit:
Dum vora invicti propagat dogmata verbi,
Ad serit et fidei saluificantis opus
Non est in supera Princeps hoc notior aula,
Longius ô terris utilis esse queat.
Quid tamen haec refert longo sermone monere?
Non eget hortatu mens tua tanta meo.
Tempore res fiunt, nulla est proeeratio felix,
Annus maturat, non fata cultus ager.
Tempore nodosam tollit medicina podagram,
Et formidatis auxiliatur aquis.
Tempore curantur perplexa negotia rerum,
Hoc secum vires, consiliumque trahit.
Tu quoque tam magnae servabis idonea causae:
Tempora, confilii et magis apta tuis.
Promittit celebres de te spes maxima laudes,
Non nisi frustiari turpiter ista potest.
Ergo aliuqis paucos post haec, sic auguror, annos,
Cum tua magniloquus facta poeta canet,
Ut non maius opus toto celebratur in orbe
Sic hoc in primis laude per astra feret:
Dogmata quod fidei primus sincera tuorum
Dicaris populis ad seruisse tuis.
Inde tibi statuas, inde alta trophaea locabit:
Perpetuo meritis patria grata tuis:
Inde secundabit fausto coepta omnia cursu,
Et dabit auxilium, regnaque lata Deus.
In tua vicinae plaudent praeconia gentes,
Cantabit laudes virque puerque tuas:
Quam late decorantopulentum carbasa Scaldin
Quam late patrias Mosa volutat aquas:


page 528, image: delf0528

Quam late riguus quatit aurea littora Rhenus,
Uno te nemo Principe maior erit.
Perge Dei iussu divinum agnoscere verbum,
In caelo precium muneris huius habes.
Est loccus aerli super ardus climata caeli,
Qua venit Aeois Cynthius ortus aquis:
Illic nec nebulae, Dec agentes frigora venti,
Lucida vitalem temperat aura plagam,
Nulla ibi nox a ris unquam cir cumuolat umbris
Semper ibi lux est, semper amica dies.
Vernant Ambrosidos viridaris germine plantae,
Aerius dulci rore madescit ager.
Illic perpetui pulcherrima temporis aetas,
Vocibus angelicis omnia plena sonant.
Qui mala pro Christo caelum meruêre ferendo
Haec loca victores turba beata colunt.
Huc etiam venies divini adsertor honoris,
Proque fide adserta praemia iusta feres.
Obvia procedet regum tibi turba piorum,
Qui pia pro vera bella tulere fide.
Hic primus validis tibi Constantinus in armis
Oscula cum multo grata favore dabit:
Qui sibi res gestas Christi praeferre iubebat,
Exemplo ut populos cogeret esse pios,
Fudit et invicto gentiles Marte tyrannes,
Edidit et sumptu Biblia sacra suo.
Quique fidem est fassus, dederat cui gratia nomen.
Cui necis infidus causa minister erat:
Deq, statu fidei qui plus quam mortis agone
Anxius, e uluis cum raperetur, erat:
Quique una Caesar pugnans cum gente tot annos
Maxima pro Christi nomine bella tulit:
Atque alii Heroes, circumque heroas onantos
Turba coronatas condecorata comas.
Tumprimum summis tua facta videbis ab astris,


page 529

Gaudebisque tua te pietate frui.
Talia scribentem subito interturbat, et ultro
Increpat, Ambrosia tempora vinctus Hymen.
Utque tuae firmem connubia sancta sororis
Laetiriae blando nuntius ore monet.
Anxius exspectat Rex nuptam Octavius Annam
Et querulo tardas increpat ore moras,
Illa sed optati, nisi te duce foedera lecti
Legitimis numeris posse coire negat.
Sic ait: Angliacas ego nunc delabor ad arces,
Extollet patria quas tua laude soror.
Cetera per famulas consueto more loquemur:
Interea ut possis strennus esse vale.

Virtus Iohanni Friderico II. et Iohanni Wilhelmo.

Mittit, et oprat amans quod mittat, et optet amanti,
Aetherei quisquis scribat ab arce poli.
Illustres animi, charissma pectora caelo,
Et titulis ambo pectora digna meis.
Fallor, an alati cognoscitis ora Leonis,
Ardua qui forti nubila fronte secat?
Scribere Virtutem signo testante videtis,
Hocque legi dignum non dubitatis opus.
Hic tamen incedit nitidis qui splendidus alis,
Quique gerit pharetram, telaque longa puer:
Quaeritus unde ferat Virtutis scripta videri
Aptior Idaliae cum queat esse Deae:
Non hic Acidalia satus est generrice Cupido,
Aurea qui plumbo spicula mixta gerit.
Tela quidem gestat reverenda, sed aurea tantum,
Sola quibus caelo dedita corda pedit.
Quin hunc a Veneris discernit laurea nato,
Mollia quam circum tempora vinctus habet.
Ille oculis captus sinelege vagatur, et errat:
Asp hunc, oculum laetus urtumque tenet,


page 530, image: delf0530

Nudus ut incedit pueri sub imagine parui:
Sic decus ingenuae simplicitatis amat.
Nomen ei Orthophilus, recti quia praestat amorem,
Et meritos recta ducit ad astra via.
Hoc ego Mercurio diversas utor in oras,
Mandati est fidus nuneius ille mei.
Ac velut aurata mulcet praecordia Virga,
Nomen ab astrifero nactus Atlante nepos:
Sic puer hic telis heroica pectpra tangens
Excitat, et casto ducit amore mei.
Fallor, an officio memorato agnoscitis illum,
Qui merito a teneris notus utrique fuit?
Sic agite et certe memores agnoscitis illum,
Cui merito a teneris notus uterque suit.
Verum ego cum lateri sim semper proxima vestro:
Atque adeo in vestra multa frequensque domo:
Quaeritis inscriptis cur mandem verba tabellis,
Absentem potius littera cum sit opus.
In promptu ratio est, meruit sic vestra iuventus.
Et me sic cupida scribere mente iuvat.
Indole praestanti sic scribit marer alumno,
Quodque addat celeri littera calcar habet.
Ipsa ego iam pridem vestrae praeconia gentes,
Et novi, et populis hîc, et ubique cano.
Sed quoniam teneris vos haec praestatis in annis,
Unde aetas merito posset adulta cani:
Gratulor hanc laudem titulis accedere vestris,
Meque adeo tantis effero laeta bonis.
Quantum animos natura trahit praelucet imago
Indolis, estque annis plenior ipsa suis.
Mature adparent quae sunt praestantia, nescit
In pueris ctiam mens generosa tegi.
Lactea vix teneros infantia liquerat annos,
Et docta est primo lingua tenore loqui:
Cum vos in nato ducti virtutis amore,


page 531

Amplexi nostras sponte fuistis opes:
Meque prius pariter certo coluistis honore,
Quam posset nomen dicere lingua menum.
Hoc erat in tenero quod prospiciebat Achille
Neleides index ad bona vera senek:
Hoc erata pueris Priamus quod in Hectore vidit,
Ducitis a cuius posteritate genus.
Iam patris Heroas mirari in pectore dotes,
Gaudere et tanti se genus esse ducis:
Ardua venari meditando, explodere longe
Sensibus exiguum, vileque quidquid erat:
Denique purpureis quiddam sapere altius annis,
Vestrae erat a teneris simplicitatis opus.
Agnovi ingenras, natas et ad ardua mentes,
Et dixi im perii sunt ea membra mei.
Nec mora: vos duxi Musarum ad templa, dedique
In Clariis vobis vallibus esse locum:
Qua fons eloquii nutrices egerit undas,
Acer Abantiadae quem pade fecit equus.
Inde viam nostras primum dididicistis ad artes,
Qua bona producit vera beatus ager.
Dura quidem primum via aspera ducit ad illas:
Sed quae, si pergas tempore mollis erit.
Difficiles aditus venienti angustia praebet,
Quae multos posita spe remearefacit:
Area sed latos intus pulcherrima campos
Pandit, et optata ducit ad astra via.
Hic sacrae frondent aeterno siore coronae,
Florida perpetuo tempore vernat humus:
Compta per herbosos spatiatur Gloria campos,
Inque sinu meritis pectora clara fovet.
Fortibus artidens Heroibus ardua laurus,
Aerias grato complet odore plagas:
Semper et assurgens vicini ad sidera caeli,
Tollit honoratum bellica palma caput.


page 532, image: delf0532

Laeta triumphales errant per gramina plausus,
Et laus per medias cincta favore vias,
Ambrosia viunt, aeterna et luce fruuntur,
Grande sibi meritis qui peperêre decus.
Huc quoniam certis properatis passibus ambo,
Comprecorv: vestrum dit tueantur iter.
Ipsa ego scrusbo vestiae sua praemia laudi:
Perpetuo stabitme Deuce urster honor.
Tautum quod facitis sonctas ne linquite Musas,
A quibus incipiens ad mea castra via est.
Pergite Pierias, sicut modo pergitis, artes
Imbibere, et Clarii carpere montis opes.
Hec vos seducant illi qui turpiter aiunt,
Hic opus ingenuis artibus esse nihil.
Illi ammos squaient terrena ferce madentes,
Ut bona non usquam vera videre queant,
Hei pereat, sandtas auder qui temnere Musas,
Ingenium et studiis excoluisse negat.
Ingernium augetur doctoque nite scit ab usu,
Neglectum, quam vis grande potensque, perit
Quid natura homini vel praestan tissima prodest,
Obruta si luxu deside vira iacet?
Degener infami defecit Scipio luxu,
Subdiderat cuius Punica regna pater.
Degener est Fabius rigido a praetore notatus
Quaeritis hic caussam? desidiosus erat.
Naturam cultura iuvat: nec tantus Achilles
Isset in arma, senis ni foret usus ope.
Felic em ad generis tit ulum qui iunxerit artes,
Quae dare quod possunt, nibile nomen habent
Res aget is fatis et bello et pace secundis,
Viribus haud tantum, sed ratione potens
Texerat horrenda cinctum ferrugine Solem,
Caecoque fraternos Luna tegebat equos:
Insolitae tenebras horrebant noctis Athenae,


page 533

Inque metu populus territus omnis erat:
Nec mora: discurrunt trepidantes undique cives,
Exitiumque sibi fata parare putant:
Plebs insueta mali, fatique ignata futuri,
In superos etiam seditiosa furit,
Forsan et extremam traxisset lapsa ruinam
Publica res illo tempore facta nihil:
Ante malum cavit visum impendere Pericles:
Sanguine non tantum nobilis ille fuit.
Ille sciens motus, taciti et mysteria caeli,
Accideret tantus Solis et unde labor:
Signa quide haec populis aliquid portendere damni.
Legitima fieri sed ratione monet.
Forsan et admonuit superos placare precando,
Ut regerent placida fata severa manu.
Facundo certe compescuit ore tumultum,
Atque omnem e trepida sustulit urbe metum.
Doctior adseruit timidam non fortior virbem:
I nunc et Musas maxima posse nega.
Me miseram, inversis vitiatus moribus orbis;
Quod bona tam raro vera videre potest!
Non ego nunc longa Musarum fata querela
Exequar, est quam vis res ea digna queri.
Iam pridem illarum maerent quoque marmora luctus,
Ad quos surda auris quaelibere esse potest.
Tristis inutilibus studiis doleo esse gravatos,
Quos natos etiam dixeris esse mihi:
In lca dum tantum morales commoda spectants
Dum, quaecumque iunant, prima Epicurus habet:
Quam fert saepe gravem Virtus despecta repullam
Turpiter haud uno fabula facta loco?
Rectius at memini tibi te Germania quondam
Consulere, hoc aevo quae velut aegra iaces.
Cum subit antiqui sacies mihi sanctior aevi,
Quando patrum retro cogito! ustra decem:


page 534, image: delf0534

Tunc mihi pene nova videor ratione tenasei,
Tunc nuasi materno tote quiesco sinu.
Cum sincta co niuncta side tunc pacis amatrix
Iust tia in nostro perstitit officio:
Tunc animi valuere vites, tunc mascula virtus:
Inoerit vidi pignora laesa mei.
At postquam ignotas audentius ire per undas
Ausa ratis. totum transut Oceanum:
Postquam Taprobane Germanis cognita nautis,
Huc merces alio missit ab ore suas:
Tempore cum patrium nostro aspernata decorum,
Devorat excernas mensa opulenta dapes,
Cum prcciosa regunt inopem Chrysendeta civem,
Cum Cynnae digitos lucidus ornet onyx:
Femina cum totum pendentem e pectore censum,
Atque omnem dorem fronte puella gerit:
Mutavit vereras ignava superbia mores,
Atque animos segnes prodiga vita facit
Hei dolor, et pudor est, hominum describere mores,
Et quidquid nomtas huc peregrina tulit,
Quaeru ut ablumat sibi quisque absu opta requirit
Et quacunq potest coiligit arte luctum.
Nec tamen id durat: Sed qua ratione paratur,
Hac eriam et certe non meliore perit.
Quod iunat in pretio est, minus est plausibile quicquid
Rebus in humanis plus probitatis habet.
Haec tamen in genere ut siunt, ita ferre necesse est,
Tempora cum parcae non emliora ferant.
In multis aliquos sapere, et bona vera videre,
Res est, quae sati spem melioria habet.
Certe ut degeneris caligent pectora vulgi,
Nec bona, quae debent, vera fenere queant:
At bona pars hominum communi nata saluti,
Rectius ingenio dexteriore spit.
Utque alibi invenias illustri stem mate natos,


page 535

Ingenuae veram laudis inire viam,
Sic vice fecundae quasi functa parentis, abundat
Perpetuo Heroo semine vestra domus:
Quae sic innumeros sterit incorrupta per annos,
Omnibus exemplis possit ut esse prior.
Vosque adeo nuper patriae nova lumina vestrae,
Quae mox lucerent hîc et ubique dedit.
Quanro igitur maior vestrae est praestam tia gentis,
Qua maior dici gloria nulla potest:
Tanta est de studiis moaior fiducia vestris,
Tam bene qui coepta pergitis ire via.
Namque ut ad hoc redeam, sacras quo pectore Musas
Magnus uterque colat, publica fama docet:
Quae spem de vobis mirandam nuntiat orbi,
Quâ sol auricomus spectat utramque domum.
Ipsa etiam ingenuas vos sic sudare per artes
Dum video elata gaudia mente fero.
Conspicor orantes patria dum nuper in arce,
Qua sapit Aonias inclitus Albis aquas:
Ingenium quantus vobis exerceat usus,
Experta adplausu laeta frequente fui.
Tuque adeo natu maior qui nomina patris,
Ut referas olim fortia facta, tenes:
Principis officium docta dum voce referres,
Principis ingenui publica signa dabas.
Et tu cui nomen virtutis ut omen avitae,
Saxonice gravitas Principe digua dabit:
Dum quid nota Equitis doceat pictura moneres,
Qui pia in adversum bella Dracon ta gerir:
Non minus eloquii grato splendore placebas,
Ingenua vultus quam gravitate tui.
Ipsa ego vos, ut eram praesens, intenra notabam,
Condebamque meo gaudia plena sinu.
IUam patris inspiciens vultum gratabar alumnis,
Gratabar merito tam bona vera patri:


page 536, image: delf0536

Gaudebamque Duces alios adplaudere vobis,
Et dare iudicii prospera signa sui.
Praebebant cupidas vobis orantibus aures,
Doctrina proceres et pietate graves:
Saxonicum quorum facundia floret ad Albim,
Et Christum populos, iusticiamque docet:
Miratique habitum, memoresque ad singula sensus,
Dicebant verae laudis id esse decus:
Omnis et Albiaci studiosa iuventa Lycaei,
Plean theatrali signa favore dabat.
Ut quondam orantem teneris mirata sub annis,
Audirt in medio Roma diserta foro:
Aurea qui reparans pacato saecula mundo,
Ancipiti clausit templa dicata Deo.
Macte animis estote Duces, sic ardua caeli
Regia principibus semper aperta patet.
State animis coeptum cursumque tenete per aequor,
Iam spondet facilem mitior aura viam?
Iam maiora vocant vestras certamina vires,
Excipiet vestros area maior equos.
Publica res vestro iam pendet ab ore suamque
In vobis cupida spem pietate capit.
Iam vobis artes regnandi, et plurimus usus
Restat, et ingenuum maxim si qua iuvant.
Ardua iam vobis meditanda exempla priorum,
Laudibus aetetnis qui meruêre cani,
Exhibet Alcides exemplum, qualibus ille
Est studiis summum nactus in orbe decus.
Silva suit quon dam Dircaeo prox ma fonti,
Moenia Sidonii quâ iacu êre Ducis.
Huc puer exierat dubio sub pectore voluens,
Vita sibi institui qua ratione queat.
Sentit id ingeniis furia insidiosa voluptas.
Et puerum tacitis tentat adire dolis:
Iamque is populea tectus consederat umbra,


page 537

Arboris heu nondum conscius huius erat.
Illa venenatis blande sic orsa loquelis:
His formose locis quid puer, inquit, agis?
An quia te ratio vitae intolerabilis angit,
Hic tibi qui recte consulat esse putas?
Quod iuvet in silvis non est: mea castra sequare.
Me duce vit tibi suavior omnis erit.
Qui mihi se dedunt his otia mollia praesto,
Scilicet his aliquid suavius esse potest?
Me sequere, optato cupidum te tramite sistam,
Ut degas vitae tempora blauda, dabo.
Non tibi Martis opus, nov ulla negotia curae,
Non tuba quae somnos classica rumpat, erit.
Cura erit, ut posito fragret rosa tincti Lyaeo,
Supperat ut lauras prodiga mensa dapes.
Ut lepidas inter Veneres, blaudrsque Choreas
Perpetuo oblectent, gratia, cantas, amor.
Quod si forre tuos minuet penuria census,
Omnia ceu nusquam semper adesse vides:
Ne metuas finem, nec eos admitte, benigne
Qui quae fata ferunt omnia ferte inbent.
Verum alii magno quidquid peperere labore,
Id quacumque potes fac ratione tuum.
Et quid amabilius, quid suavius esse putemus,
Quam placido alterius posse labore frui?
Qui timet eventum nescit praesentibus uti:
Sollicitent animum nusla futura tuum.
Prospicere, et servare modum, frugaliter uti,
Ipso verba mihi sunt inimica sono.
Hei pereant, miseri quibus est lux crastina curae:
Tu mecum molles vivere disce dies.
Nam quota pars vitae est quam mulcet amica voluptas?
Iam nos aeterna funera nocte prement.
Vivimus, a tergo sequitur mors, nulla voluptas,
Cum semel in cineres corpora versa iacent.


page 538, image: delf0538

Talibus, atque aliis puero blandita, putabas
Se trahere optatas in sua vincla manus.
Ipsa ego prospiciens, ut ab aere lapsa ferebar,
Percepi haud dubio singula verba sono:
Moxque giadu proprior, pests foedissima dixi.
Non erit haec visco praeda trahenda tuo
Quae quid est? aut quodnam tibi nomen inane voluptas,
Cum tecum possit. quod iuvet, esse nihil.
Namque sitim potando, famem praevertis edendo,
Nec dulces somnos fessa, coacta capis.
Ante etiam eneruas humano in corpore vires,
Quam vires dici cur mereantur, habent.
Verum age chare puer monitis attendito nostris,
Non tibi fucato falsa colote loquat.
Sed te consilio supetum decreta docebo,
Quae secum aeternae pondera legis habent
Haecque edeo obserues folio copicripta Sibyllae,
Pendert hinc vitae regula certa tuae.
Quidquid praeclarum est ubicumque labore paratur:
Perpetuum pariunt otia nulla decus.
Dii bona solerti vendunt sperata labori,
In vita est homini deside nulla salus.
Magnus ut insigni merearis ab urbe vocari:
Est opus ut magno nomine digna geras.
Ut tibi pracelaras decernat patria laudes:
Te bene de patria demeruisse decet.
Sie multem Cererem plenis qui sperat ab agris,
Assidua subigit sedolus arua mann
Cura illi pecoris cui multi cura peculi:
Qui laudem adsectat digna favore facit.
Quod si militiae cupis inclarescere fama,
Non tibi privato sub lare nomen erit.
Militiae assuescas primum tolerare magistros,
Intrepidus lituos inter et arma puer:
Heroesque graves primis mireris ab annis,


page 539

Illorum cupidus fortia facta sequi.
Illic assiduo mens exercenda labore,
Illic, rara nisi sit chlamydata quies.
Sudandum est armis pro libertate ruendum:
Non aliunde decus gloria Martis habet.
Aspice crescentem per quanta pericula Cyrum?
Quem licetexternum Graecia tota canit.
Quod celebrare auds hun amper ora, vel unum
Constitit hocilli nonne labore decus?
Tu quoque nate mihi, narein clarcscere mundo,
Desi diam, et luxus dita venena fuge.
Quid vita est homins, pigraenisi morts imago?
Non aliquo studio quae relevata viget.
At superi vacuae damnant velut otia vitae:
Sic pro non magnomagna labore serunt.
Nam quantum est modicum vitam exercere per avum?
Post obitum aeterna vita quiete venit
Tune honor in terris, momoris tunc gloria facti,
Perpetuo et ciaram nomen honore viget.
At subit aeriam mens immortalis in aulam,
Mistaque cum superis praemia iusta capit.
Ergo age, perge animi tantas agnoscere dotes:
Fortuer arce illis quicquid obeis potest.
Quod si haec non dubius praecepta sequenda putabis:
Nunc quotus es paruo tempore magnus eris.
Credis et hoc, ipsis quae dant oracula Deiphis,
Herculco mundus nominc plenus erit.
Atsi desidiae vitaeque addictusinerti,
Prapones mnitis inferiora mes:
Forsitan ad tempus genio indulgerelicebit:
Sed quid quid suave est non solet esse diu.
Miscetamaritiem dulcatis blanda voluptas,
Praecipita parua seque suosque mora.
Tempus erit patiae cum te contemnere Thebae,
Subque suo natum sole negare volent.


page 540, image: delf0540

Non odium titulis declinat, ubi improba vita elle
Flagitiis addit pondera saepe genus,
Sed Deus avertat monitis a talibus omen,
Te manet Alcaei non motiturus honor.
Anre oculos posita est generis tibi gloria vestri,
Ducis ab antiquis nobile nomen avis.
Illis clara viam pagefecit ad aethera virtus,
Inde favet generi Iuppiter ipse tuo.
Acceptos titulos, et nomina tanta tueri,
Atque augere etiam facta paterna tuum est,
Augegisque scio tancum conatibus insta,
Sic ssuperet famae nomina nemo tuae.
His ego dum studeo iuvenile accendere pectus,
Infremuit monitis pestis iniqua meis.
Pluraque dum avaerit fallacibus addere verbis,
Dicere nil praetet, sunt ea falsa, potest
At memor illustri generis se sanguine natum,
Ponderat ingenua singula mente puer:
Sua viaque utilibus dum comparat, eligit, unde
Ante homines meritis vivat, et ante Deum
Excitat ingenuam quaesita industria menteum,
Et labor est illum qui vetat esse pigrum
Iam pater et patriae succurrunt nomina gentis,
Iam pudet in vili nomen habere toga.
Quodque obiter mater tectis ostendere verbis
Est solita, occurtit se lovis esse genus.
Iamque animum geminat, iam vincere certat agendo
Desidae quidquid nomen et omen habet.
Quin memorin cunis geminos quod presserit angues,
Molitur taciro pectore maim opus.
Dicere longa mora est, studiis quibus ille per altum
Venerit Heroum nomen adeptus, iter.
At puer hic illc est quiclarus cuntibus annis,
Forta vir fecit, fortia facta senex.
Quem bis sex celebrat lub imagine Musa laborum


page 541

Attica, quae gestat palliaeque togam:
Cuisacris memores fumarunt ignibus arae,
Distat ab Hesperiis quam procul Indus aquis.
Cui duplici durant aeternae in rupe columnae.
Boetica qua Lybicum separat arua fretum.
Denique servat adhuc veras cui gloria laudes,
Quam late Cadani regnat in orbe soror.

In imaginem fidei Christianae.

Cur nomen tibi diva Fides cur vultus in astra
Et faciem mundum ceu fugientis habes?
Fidere quod Christo didici, diffidere mundo:
Certa comes Christi dicor ubique fides.
Cur humeros alis nexos cur Syndone corpus
Intectum et nudum pectus inermis habes?
Ad Christum nitidis animas ego siblevo pennis,
Non cultu, aut armis: simplicitate potens:

Christophorus.

Tu quis es [(transcriber); sic: est] ? ingenue Christum profitentis [(transcriber); sic: profidentis] imago:
Cui nomen puer hic, quem fero, dulce dedit.
Quis puer hic? Christus. Quae molis tanta gigantis,
Exigua pueri cum leve portet onus?
Omnibus in speciem paruus puer iste videtur:
Quo tamen est toto maius in orbe nihil.
Hinc opus est animis ut sint, et corporefortes,
Qui Christum populi ferre per ora volunt.
Cur tamen ingrediens tumidi per marmora ponti,
Arborea iniectas mole repellis aquas?
Per mare, quod calco, perversum intellige mundum
Ille animis praebet saeva pericla piis.
Arborenil aliud nisi sanctum intellige verbum.
Rebus in adversis quod pia corda regit.
Hoc etenim instructi ruimus per saxi, per ignes,
Qri Christi meritum grande docemus opus.
Dic tamen hocetiam, quid pendens mantica tergo,
Qud sibi cum liquido pisce placemta velit?


page 542, image: delf0542

Certa iis numquam desunt alimenta ministris:
Quique Deo findunt, servat alitque Deus.
Porro quis insignis cana procul ille senecta,
Praevius ccensa qui face monstrat iter?
Fax praemissa refert venturi Oracula Christi.
Significat vates qui cecinêre senex.
Huc ades ô Hospes tuque ô puer optime Christe
Mecum habita, tecum vivere vera salus.

Ferendum et sperandum.

Qui sapere, et du: um traducere molliter aevum,
Et vacuum sceleris pectus habere cupis:
Res age, iustitiae memor et qui cuncta gubernat
Omnia praesenti crede regenda Deo,
Discite fortunam placide superare ferendo!
Atque animum sortis spe melioris ale.
Suggerit ingenuas animo tolerantia vires:
Vincere felici spes ratione docet.

Ad Lectorem.

Carmina dum Bavius, dum Carmina Maevius edit:
Et tamen a populo cur relegantur habent:
Omnia vaniloquus dum nugis Choerilus implet,
Lectores et habet non minus ille suos:
Ipse etiam Clarios ausus conscendere montes,
Surripui Musis qualiacumque vides.
Quod si nec melior, nec sum facundior illis,
Nec mihi res eadem verba, modosque facite
Cum tamen haec cupiens semper nous somniet aetas:
Forte quis e media me quoque plebe leget.

In Romanum Pontificem.

Papa quid aegroto sua fata precare Luthero?
Nil melius, vivat, sen moriatur habes.
Is tua dum vivit pestis te affligit, et urit:
Mors tua tunc certe, cum morietur, erit.
Dura lues pestis; sed mors est durior illa:
Elige nunc utrum perfide Papa velis.


page 543

Hortus Lutheri.

Qua domus Aonidum Borealem Leucoris arcton
Conspicit, et fines Marchia clara tuos:
Area sanctiloqui mufis sacrata Lutheri,
Floret ad irriguas hortus amoenus aquas.
Ille nec Alcinoi nec cedit Adonidis hortis:
Nec vigil Hesperidum quos Draco servat, agris.
Illic tot videas quod habet natura colores:
Gratia non aliquo blandlor ulla loco est.
Hic mihi sum visus teneras eirare per herbas,
Dum viaco posito somnia blande toro.
Visus eram varios florum numerare colores,
Et laudare sonos dulce cadentis aquae.
Vera fides, siantem vidi per somnia Divam:
Illa mihi tali est visa tenore loqui.
Edite mortali mortalis et ipse parente,
Nate neci vitae sed moriture novae:
Quid numerasflores teneras quid colligis herbas,
Crastina quae cernet languida facta, dies?
Aspice iucundo ridentia lilia vultu:
Carpe, sed ut carpas sobrius ista vide.
Aspice odoriferi molussima gramina campi;
Hic vitae in viridi fonte quiesce memor.
Aspice vernanti praetextum gramine rivum;
Hinc sitiens lymphas cum rationebibe.
Quod si perspicies vivaci singula sensu;
Hic speculum vitae dixeris esse tuae.
Puber adhuc flores, et deflorescis adultus;
Has quoque habentin se lilia blanda vices.
Prima aetate vires, annisque senilibus ares;
Sic viret in tenero gramen, et aret agro.
Defluis, et vitae rap: de praeterfluis annos;
Sic celer in molligramine rivus abit.
Ergo age laetitia praesentem transige vitam;
Atque time, facinus qui videt omne, Deum.


page 544, image: delf0544

Sis hilaris, patriam que tuam caelum esse memento,
Et gaude vitam sic properare tuam.
Sic ait aufgiens: somno mox excitor alto:
Et vitam ex illo tempore laetus ago.
Summe Deus reliquae vetsum dum transigo vitae;
Omnibus in rebus fac tun iussa colam.

Volucres.

Qui nemora haec transis et culta vireta viator,
Atque haec herbosi cana salicta soli.
Garritusque audis avium, linguasque sonotas,
Et sparsum docto gutture dulce meles
Contemplare animo, quid simus, et unde volucres
Hinc aliquid, mentem quod iuvet, esse potest.
Vivimus immunes curarum, et nescia culpae
Turba piae volucres, innocuumque genus.
Cantando extrahimus, quantam Deus annuit aevi.
Et celebrat verum vox quoque nostra Deum.
Sic erit aeternae ratio placidissima vitae,
Ante Deum electis gaudia plena ferens.
Aurea si mplicitas dulces meditabitur hymnos,
Praesenti gaudens dicere grata Deo.
Vita fovens alacres laetando innoxia mentes,
Iustitiae aeternae regula somper erit.
Vera Deum pleno spectans sapientia fructu,
Gaudebit summum docta tenere bonsm.
Grata Deum dulci concentu ecclesia laudens,
Perpetua aeternae gaudia pacis aget.
Hoc tibi dum nostrimonstramus imagine cantus?
Auribus an durae possumus esse tuis?

Servatus perit.

Pulsa diu ventis post mille pericula tandem
Sistitur optata naufraga puppis humo:
Iamque procellososabiurat et excerat undas,
Laetus et attactam navita lauda humum.
Hecs prius nuili tanto obteruara tunore,


page 545

Corripit assertam subdola siamma ratem.
Nauta iterum hostiles quas fugerat, expetit undas.
Sed servata ratis fluctibus, igne perit.
Scilicet afflictae sic vivitur alea vitae:
Et cessamus adhuc velle placere deo.

Male conscius.

Quisquis onusta gerit mordaci pectora culpa
Illa loco nullo delituisse porest.
Arguit hunc tandem vel longi temporis aetas:
Vel soboles poenas illus ora luit.

Praemia Poena.

Exercens varii mortalia pectora casus,
Cumque malis versat fors odiosa bonos:
Verum alacres tandem iustisua praemia spectant:
Et poenas scelerum qui meruere ferunt.

Euentus.

Multa dat eventus, multa adfert mobile tempus,
Multa dies mater, multa noverca novat.
Conicit in varias mortalin pectota clades,
Casus, et ambiguae vis inimics Der:
Sed tandem enaduat, quos recte facta tuentuc,
Et sua sperato gaudia fine ferunt.
Arripit iniustos, et grandia fraude tenentes
A tergo tacito poena secuta gradu.

In Galbam.

Fessus, et irrigno sopitus pectore somno,
In viridi nuper Galba iacebat humo:
Ecce movens cerebro ludens phantasmata Phantus,
Scrinia thesauris omnia plena facit.
Ille manu accipere inventum se somuiat aurum,
Compressaque tenet gaudia plena manu.
Mox ubi, vis urgens, poscit natura, cubile
Non animadverso concacat omne malo.
Somnus abit, miser inventum quod creditit aurum,
Omnibus immundum stercus habet digitis.


page 546, image: delf0546

Qui sapit ignavis animum ne consice curis:
Dat nuc coniuncto cuta labore nihil.

De Viola Serotina.

Decerptam violam meae puellae
E silvis rediens dedi, sub ipsum
Maturantem hiemis Nonas Novembrem
Quam terrae e gremio excitarat Auster,
Et multum simul addidi osculorum,
Commendans Dominae nova illa dona:
Quae ridens simul et gemens, amabo,
Inquit, delicias, tamen vel ipso
In flore est etiam figura mortis:
Hic qui tempore non suo virescit,
Idem tempore non suo peribit

Epigramma Pasquillicum.

Aurea gestanies Hellaei vellera Phryxi,
Cuncta suo rentur sub pede fata premi.
Certe illis faciles donarunt omnia sortes,
Quae poterant votu omnibus apta dari,
Sed duo deficiunt, quae si fortuna duobus
Addideris grato nomen ab orbe feres.
Quae suntista? tibi populus sic clamitat, illi
Des satis Hcileboti, des satis huic Hebeni.

De Asino et Aigitho ex Plinio.

Incubat et densis pulios in veptibus edit
Qua minima est reliquas Aegithus inter aves.
Hanc studet admoto nidis elidere dorso,
Dem spmis Asinus scalpit anile latus:
Odit enim msontem cane peins, et angue nec huins
Exiguum palmae iudicat esse decus.
Sentit, et in stelidum velocibus involat alis,
Et dotsum rosts opungit, et ungue fodit.
Atque adsixa cutimordex non ante recedit,
Alida quarr, patulum vulnus ad ossa ferat:
Tum muscae et vermes vulgusque immane crabrones,


page 547

Arcadicum exagitant, excruciantque pecus.
Saepe etiam exhaustis rimantur viscera costis,
Et gravis est lenta morte perire dolor.
Desinite ô asini volucrum convellere nidos:
Vindictae ex caelo gens ea numen habet.

Luscinia.

Regibus et Ducibus monitrix Philomela canendo
Seruio, sed meriti est gratia parua mei:
Capta etenim in silvis, ubi libertate fruebar,
In cavea nutu praecipientis alor.
Et licet atbitrio domini contenta quiesco:
Plus tamen imperii saepe minister habet.
Ille mihi miscens salibus mordacibus escam,
Saepe meae existit proxima caussa necis.
Voce tamen laudem officii moritura relinquo,
Quae mihi vita negat praemia morte fero.

Medicina curarum.

Sub dio quoties libet vagari,
Dum siccis vapor aestuet diebus:
Nemuscae insideant tuis capillis,
Ut multum cupias vetare nescis:
Nidos ne faciant tamen, cavebis:
Sic ne te mare cogitationum,
Invadens etiam premat malorum:
Vel multum ptohibens cavere nescis:
Ne menti tamen naereant cavebis.

In superbum pauperem.

Ut Gallus hic cristam gerit minaciter,
Sed clunes minime tegit patentes:
Sic pauper omnis exhibet spectaculum,
Qui cum vivat inops, tamen superbit.

Vera hominis forma.

Integra laudatis quam mens non moribus ornat
Forma homini magnum non solet esse decus:
Sic, licet exultum, si desit gratia fandi,


page 548, image: delf0548

Ingenium laudem nescit habere susm.
Qui sapere, et pariter sapiendo dicere nonlt,
Ille sui punctum muneris omne tulit.

In Florigerum Bartholomaei Amantii.

Notus in Aoniis et clarus Amantius hortis,
Omne animo doctus ius meditante tenens:
Dum legit aeterno vivos e gramine flores,
Gloria qua pulchro rura labore colit:
Abdita scrutanti monstrat vestigia Pallas,
Et comite arridet casta lepore Venus.
Am brostam Musae, Panacenque, et molios horbi,
Miteque Nepenthes accumulare student.
Thesauro aspirant Charites, quas mutua iungit
Gratia, perpetuus quas comitatur amor.
Ipse animam donans Genius, vitamque perrennem,
In multa aeternum saecula mittit opus.
Qui legis e medio flores Helycone virentes,
Hoc innet exemplo te bona vera sequi.

Veritas ad Tumulum Lutheri.

Haec ego vera fides tolerans ad busta Lutheri,
Assideo sanctas dilacerata comas.
Hic doleo exanimo, mihi quod praelata malorum
Iudicio, tectis fraus Violenta dolis.
Sed licet haec ista tenebrarum regnat in hora:
Spes tamen in Luce posse redire mihi est.

Ad effigiem Philippi Melanthonis.

Sicut apis vario sugens e flore liquorem,
Subtili pressum nectare fingit opus:
Sic selecta etiam tua mens argute Melanchthon.
Et veris gignit scripta referta bonis.
Quid strepitis fuci, qui quantum in pectore succi
Fertis, ab hac una surripuistis api.
Haec apis officii memor in commune laborans,
Esse Deo gratum quod facit, omne cupit.
Qui mundo potius fuci inseruirc laborant,


page 549

His sua conveniens praemia meta feret.
Cedite degeneres fallaci pectore fuci,
Haec apis est ipso vindice tuta Deo.
Quod si adeo coeco iuvat insanire furore,
Si vatum impietas non videt ista suum:
Heu quantum Christi alueolis examen ab ipsis,
In vestram armabit spicula prompta necem,
Cedite degeneres selerato pectore fuci,
Haec apis est ipso vindice tuta Deo.
Quod si adeo coeco iuvat insanire furore,
Si fatum impietas non videt ista suum:
Heu quantum Christi alueolis examen ab ipsis,
In vestram armabit spicula prompta nocem,
Cedite degeneres scelerato pectorenfuci,
Haec apis est ipso vindice tuta Deo.

Bonus Princeps.

Legitimo Princeps populum qui Iure gubernat,
Hoc decus officii debet habere sui:
Sit vir magnanimus, sapiat clementer agendo,
Sit patrriae, vere sit pietaris amans:
Sit gravis et placidus, Luris moderator, et aequi,
Quidquid agat vero ucedat ubique Deo.
Qua tatione potes Princeps non esse beatus?
Haec tibi cum dederit Dux Gulielme Deus.

In imaginem Amoris.

Qui primum pueri faciem depinxit amoris,
Ingenio superis proximus ille fuit,
Hac etenim effigie naturam expressit amantum,
Quam melius poterat pingere nulla manus.
Nam puerum teneris cur pingere maluit annis?
In promptu tatio est: Est puer omnis amans,
Cur oculis captum? quia fluctuat etror amantum,
Et bene quod deceat non videt ullus amans.
Idem ventosas humeris aunexuit alas,
Num levitas quamtas perdit amantis opes?


page 550, image: delf0550

Quam bene futilibus pereunt ingentia curis,
Expetit haud veras dum vagus ardor opes.
Vix duo saepe adimunt thesaurum basia tantum,
Quantum omnis numquam vita parare potest.
Alta quid aequavit subiectae Pergama terrae?
Unica nox peregre dum Menelaus abest.
Quid quod tela iacit quod curuo vulnerat arcu,
Igne quod accensas spargit ubique faces?
Nocte, dieque furor miseros exercet amantes,
Gaudia rara illis, cura dolorque frequens.
Ergo omnem a nobis procul explodamus amorem
Iam mala quandoquidem plurima gignit amor.
Ah non consultum est. tamen est et semper amendum
Esset ubi hic mundus si nihil esset amor?
Felices animae, quas non lex Iulia terret,
Fas quibus est licito semper amore frui.

Praemium Pietatis in parentes.

Nobile equis aptum qua quondam, anus exstitit Argos,
In superos precibus sedula semper anus.
Huic Biton et Cleobes, soboles charissima nati,
Curarum et senii dulce levamen erant.
Mos erat adduci iunctis ad templa iuvencis,
Cum fierent festo publica sacra die.
Non tamen in promptu traherent quae plaustra ivu enci,
Debita cum sacris hora vocaret, erant.
Tum iuga coniuncti subenut pianstralia fratres,
Et matrem ad templi facra colenda vehunt.
Illa Diis faciens, natis petit optima fortis
Munera, felicis pro pietae dari:
Nuc mora, cou molli sopitis membra quiete
Eulcis ab exstincto sanguine vita fugit.
Felices animae, quas tristie mole malorum
Ad caelum pietas officiosa tulit.
Discite pro meritis pueri tractare parentes:
Illa lucti Pictas praemia semper habet.


page 551

In Scorpium Medicum.

Affectus morbo stomachi frigentis Oraeus,
Amisso doluit membra sopore vigil.
Scorpius huic operam medicus promittit, et audax.
Ut solet, huic vitio mox medicabor, ait
Forte Apium cupiens, famulo dum pharmaca signa
Praescribens Opium pingit inepta manus.
Potius miscetur, cui blandam adiungit Eqoden,
Et medicam verbis mollibus ornat opem:
Hausit et extemplo placide obdormoscit Oraeus:
Desine nam dormit, quaerete num quid agat.
Ille idem quaeris quando expergiscere possit,
Quando iterum lentus surget Epimenides.

De Vino.

Vina rigant animos grato iucunda liquore,
Maestaque Mandragorae pectora more levant
Laeticiamque cient, qua mentes molliter ardent:
Crescere ut affusa Pallade flamma solet.
Sed tamen ut segetes nimius quas obruit imber,
Amplius haud culmo strare madente queunt:
Si tantum biberint, quantum natura requirit,
Optatis vegetae stantque, virentque bonis:
Sic ubi nos poti nimio replemur Iacho,
Mens quoque cum fatuo corpere victa cadit!
Nec spirare quidem recte, nec stare valemus.
Denegat officium linguaque, mensque suum:
Quare agite hoc etiam medium teneamus amici,
Omnibus o quantum est rebus adesse modum?

In Heraclitum, et Democritum.

Fleto magis vitam nunc mortuus Heraclite,
Flebilior certe est quam fuit illa prius.
Tu rideto magis Democrite, nunc quia vita est
Ridicula haec, multo quam fuit ante magis.
Vos ego respiciens mecum anxius haereo, fundam
Unde tibi risus, unde tibi lacrimas.


page 552, image: delf0552

Sed fleo ridentem, impatiens Orideo flentem:
Hoc precium a stuito stultus uterque ferat.

Ex Callimacho.

Aemula Musageti dicens Convicia Phoebo,
Invidia hos rauco protulit ore sonos,
Ecquid habet laudis, breve scribere carmen Apollo,
Copia sic Musas, aequor ut unda decet.
Hanc Deus admisso contactam calce repellens
Increpuit, tali disseruitque sono.
Grande quidem Euphrates spaciis et flumen amoenum
Et resivo multos efficit amne sinus.
Sed tamen et limum trahit et vaga rudera secum,
Saepeque non vitreus, sed lutulentus abit.
Amne nec a quovis apis ingeniosa luquorem
Cauta, sed e rivis dulcibus haurit aquam:
Nec quinis latices sacras adhibenturad aras,
Sed quae de liquido fonte ptuntur aquae.
Gratia Phoabe tibi salue rex inclite Apollo,
Ad tyga sed procul hinc in vidus omnis eat.

Ex Menandro.

Non est voluptas ulla suavior patri,
Quam temperantem et integrum prudentia,
De se videre procreatum filium.

Ex eodem.

Verum loqui, credas mihi, tutissimum est,
Quovis loco, namque hoc ego persuadeo,
Vitae tuae est viaticum certissimum.

De Arione.

Iactatum Siculo Delphinus Ariona Ponto,
Taenaria vectum per freta sistit humo.
Virturti clausum nihil est, concedite fata,
Ingeniis praesens gaudet adesse Deus.

In Dialecticam Philippi Melanthonis.

Fama finem fecit Minoidos atria Cretae,
Irremeabilibus plena fuisse dolis.


page 553

Saepe quis ambages intrans fraudesque viarum,
Nequid quam fallax inde relegit iter.
Solus at Aegides comitantia fila secutus,
Dicitur ambiguae isse, redisse vias:
Sic nisi te reliquae Dialectica ducat in artes:
Semper in ambigum te trahet error iter.
Haec oculis hominum nebulas abstergit, et illos
Seiuncta a falsis cernere vera docet.
Haec caput Aonias cupienti efferre per artes,
Incertas praebet fila sequenda vias.
Dum potes, et licitum est haec arripe fila iuventus,
Praebeat ad Musas haec Atriadna viam.
Quod si in vere tuae neglexeris indolis illam,
Nulla tibi Autumini tempore messis erit.

Ad Ioannam Fridericum Electorem.

Qualia lauderunt Ptolomaeum saecula regem,
Auspice quo totus Nile trilinguis eras:
Talia laetamur teddite praeside nobis,
O Princeps patrtae gloria iusta tuae.
Quantum illi tempus Memphitica debet amoris,
Quod dedit Aonto praemia vista choro:
Tantum nostra aetas tibi se debere fatetur,
Ingenuas artes te duce pascit honor.
Exulibus praebes Augusta Lycaea Camenis.
Unde discertorum nobile tobur eat.
Vune diu in terris, nam tu cum sidera adibis,
Te meliot patriae vix pater alter erit.

Ad Aldum.

Arguis Alde meis quod nec Cytherea libellis
Nec tener in molli carmine regnet Amor:
Atque ais, hanc veteres semper cecinere Poetae
Quorum exempla probas medceevisse sequi,
Tu Venerem cantas, Venctis tu scribis amotes,
Inque ivo tamen est carmine nulla Venus.


page 554, image: delf0554

In Testudinem suam.

O Phoebi testudo decus pulcherrima rerum,
Te famulam placidi Cypris amoris habet.
Qui prim um plicidos homindum te fecu ad usus.
Non homo, sed caeli misses abarce fuit.
Huc aves ergo mea dun cogo, abesse Philaeta,
Tu mihi curatuo, dulce levamen etis.

Concubitus Martis et Veneris.

Quum Phoebus Venerem furtim cum Marte iacentem
Iussisset tacita proditor arte capi:
Retibus implicitus spectabant undique Divi;
Quum sic est fratri maesta minata Venus:
Crede mihi hoc animo numquam patiemur inulto,
Sis Deus hoc quamvis tempore, Pastor eris.

Ad Vitum

Quid sit amor quaeris ah quaerere desine Vite.
Nescio quid sit Amor, sed scio quod sit amans.
Hoc etiam ô utinam nescirem: sanior essem.
Nec mea tot telis saucia corda forent.
Nil mihi nunc prosuni solatia frigida Musae,
Nil ferus illarum numina curat amor.
Ah male perpetuo detentus carcere vivit,
Quem semel invictus sub iuga traxit amor.

Contra Potentiores non esse pugnandum.

Ut perit Anguipedum fera fulmine turba Gigantem
Dum struit in summum bella, minasque Iovem:
Sic qui bella viris inferre potentibus audent,
Saepe cadunt victi, saepe perire solent.

Ad Ianum Isnacum.

Succenses quod nulla diu tibi carmina mittam:
Ne mihi succense: iam tibi mitto, Vale.

In Livorem

Invide quid vultu carpis nos Livor atroci.
Quid nos agrestes terque quaterque vocat:
An, quia te solum (si diis placet) omnia posse


page 555

Ipse putas, alios carpete iure licet?
Neus communc malum toto iam regnat in otbe,
Sentist ut vitilcrimina nemo sui.
Cernitur a nullolque pendet mantica tergo,
Et tamen haetentem pectore. quisque videt.
Ergo age carpe diu, saevisque diu utere verbis,
Invidia totus iumpere Livor ineis,
Rumpere Livormers nil nos tua dicta fatigat:
Ut pereas totus rumpere Livor ines.

De Cupidine.

Filius Idaliae pharetratus forte Cupido,
Dulcia Parcarum mella legebat apum:
Figit apis evi dira manus digitosque tenellos,
Inque novo stimuli velnore Imquit acum.
Ille dolet facto digitutque tumesit ab ictu.
Inflato tenuis vulenre palma tumet.
Iam que solum pedibus pulsat, saltuque fatigat,
Infestus stimulat parnula membra dolor.
Euolat ad matrem, mitri ostenditque dolorem,
Huncubicommem orat, talia verba refert.
Dic mihi chara parens, qui fit quod corpore talis
Exiguo volucris vulnera tanta facit?
Cui genitrix ridens, tamen es quoque paruulus inquls
Atque pharetratus vulnera magna facis.

In Venerem Armatam, ex Graeco.

Cut Cytharaea geris scutum? cur concutis hastam,
Et galea [(transcriber); sic: galta] cinctum fers adoperta caput?
Non a te gladii, noc bellica tela gerantur.
Cultam deliciis te decet esse tuis.
Arma gero Martis. non quod fera proelia tentem,
Quin oblivisci Mars sua tela velit.
In me sola etenim Veneremque et proelia nactus
A nostro numquam secubat ille toro.

Ex Graeco.

Membra ubi conspexi Veneris quae Cous Apelles


page 556, image: delf0556

Pinxerat artifici non imitanda manu:
Attonito micuere sinus, micure capilli,
Et mihi miranti strinxerat ora metus.
Namque erat ingenuo faciem suffusa pudore,
Aptaque iucundis risibus, apta iocis:
Atque manu dextra fusas de corpore spumas
Stringebat, pedibus concutiebat aquas:
Demersamque salo texit manus altera pubem,
Ast mihi conceptus permeat ossa tremor.
Spumantique fuit laterum tenus abdita Ponto,
Matris et ex partu cruda mamilla fuit.
Talem si socio tenuisset corpore Mavors,
Lemniaci sensit cum fera vincla Dei:
Arctius aptasset Vulcania vincla, nec unquam
Optasset pedicis liber ut esse queat.

Ad Vallum.

Quod non rescribam quereris quam plurima Valle,
Iam tibi rescribo desine Valle queri.

De Philippo Melanchthone.

Sunt ubi si quaeris Phoebus, Phoebique sorores?
Omnes in cerebro et corde Melanchthonio.

Ex Graeco.

Armatam Venerem casu Tritonia Pallas
Cernit et irata talia voce movet:
Nunc age iudicium Paridis quid possit iniquum
Experiar victas nunc dabis aegra manus.
Cui Dea. quid saevis? dictisque insurgis acerbis:
Nil mihi cum telis vincere nuda scio.

Ad Eustachium Steindorffer.

Quum varias tremulos dulci testudine cantus;
Nescio quem video cedere velle Linum
Usqueadeo placido tangis mihi pectora moto:
Et curas animi non sinis esse graves,
Quod si te Stygiis Orpheus audiret in umbris,
Haud dubic tali solnetet ora sono.


page 557

In mea si tantas spirasse carmina vires
Phoebe, irem Stygias quam prius umbra lacus:
Non solas placido tentassem carmine silvas,
Rupesque et colles, flumina, saxa, feras:
Sed me, quod magis est, cythara mirata canentem,
Sponte sua pavidis Luna stetisset equis.

Ad eundem.

Quale sit inter te discrimen, et Orphae, quaeris?
Hoc certe est, homines tu trahis, ille feras.

Ex Graeco.

Femina dum gravida fetum gestaret in aluo,
Supplice de partu consulit ore deos:
Mas Phoebus, mulier Mavors, Saturnia neutrum
Nascentur, dixit. Nascitur Androgynus.
Quaerenti mortem; Iuno inquit ab ense peribit,
Mars cruce Phoebus aquis: singula sorte cadunt.
Arbore consedit, casu illi elabitur ensis,
Quem super in mediis fertur et ipse vadis;
Sed male detentus pede ramis: occidit ergo
Mas, mulier, neutrum fluctibus, ense, cruce.

In Morosum Compotorem.

Non sic Hesperias subituras Pleiades undas,
Non ita nimbosi flamina saeva Noti:
Non sic turbatum quassantia fulgura caelum,
Non sic infectas horreo fontis aquas:
Ut compotorem, mensa quiacceptus cedem.
Vult sapere, utque abeat sobrius, arte bibit.
Ille notat quid quid bene potos inter amicos
Effutit posito libera lingua mero,
Aut bibat, aut abeat, qui cras sciet omnia potae
Pro ratioheloci, qui sapit ille fapit.

De Aedificio Hattonis.

Rusticus Hattonis nitidis suffulta columnis,
Atria contemplans sic stupefactus ait:
Sumptibus hae quare surgunt tam grandibus aedes,


page 558, image: delf0558

Quae tamen haud aliquid commoditatis habent
Huicita respondens propius qui stabat Agaso,
Parce domus tantaet latet usus, ait.
Exedras summas asinorum turba frequentat,
Inferiore domus parte locantur equi.
Nec tamen immerito, namque hic quos dixit asellos,
Rectius hos aliquis dixerit esse sues.

In Arcem Gothanam Thuringiae.

Qui mihi Pyramides, qui celsa palatia Cyri,
Inque Epheso iactat templa superba Deae:
Aeris et ingentisu beuctum mole Colossum,
Aureaque Idei pendula busta Ducis:
Ille vetustatis mihi prodiga saecula narrat,
Et rudis effrenes simplicitatis opes.
At cinctam aerio qui conspicit aggere Gotham,
Hoc erat invicti Principis inquit opus.
Condidit ad luxum moilis monumenta vetustas,
Quae dedit exitio singula tempus edax.
Inclite tu patriae Dux propugnacula condis,
Vultu etiam fatis pene timenda suis.
Illa fuere igitur, fecit quaecumque vetustas?
Hoc erit aeternae posteritatis opus.

In Silvas Helii Eobani Hessi.

Qui numeras gelidi stores in vallibus Haemi,
Qui laudas Siculi culta vireta soli:
Munera naturae suavissima cernis, ut illa
Conspicit oxcciduo vespera sole mori.
Quin age, et haec intra viridaria nobilis Hesse
Hic tibi pertetuas educat hortus opes.
Comis ab Aoniis quas gratia transtulit hortis,
Sevit et in nostris ipsa Thalia iugis.
Utperis aegrotimedicamina corporis illino
Sic aegto hic animo quod medeatur habes.
Corpore quantum igitur praestat vis aurea mentis;
Tantum silva aliis praevalet Hessis agris.


page 559

In Contemptores Litterarum.

Ausum Phoebeos quondam contemnere cantus,
Prisca refert poenas fama dedisse Midam.
Zoilus ingenio magni detraxit Homeri,
Invenit poenas non minus ille suas:
Nunc impunc licet convini dicere doctis,
Ultor et hic aliquis non cupit esse Deus.
Ira quid hic cessat tua Phoebe, quid ira Minerua?
Sic ego: sic placido rettulit ille sono.
Quicumque ingenuas odêre hostiliter artes,
Hos sua iampridem poena luenda manet.
Cum sed eos videas brutorum vivere vitam,
Dic age punitos non satis esse putas?

Ad Abgaudanum Londini.

Cum videam pulchras tot et hic et in urbe puellas
Quarum Stigelii quaelibet esse velit:
Miraris thalami cur nullam in foedera ducam,
Atque ais, hic oculos non habuisse velim.
Et video et laudo formam, moresque pudicos,
Et placet hic oculis multa puella mei.
Non tamen hos patior munus praestare procorum,
Quantum vis primi sint in amore Duces.
Non oculis tantum est ducenda, sed auribus uxor:
Iudicio famae quae placet, illa placet.

De Malis Libris.

Cum Ionas cacat, et cacat Melanchthon,
Charta tergere se Vicelianis;
Cochleique Philippicis feruntur.
Quam verum loqueris diserte Plini
Est usus suus et malis libellis.

Ad Principem Electorem.

Inclita materiem tua quod mihi nomina praestent,
Multorum felix ore Poeta vocor.
Et mihi nobiliu gratatur Epistola Vatum
Plurima; quod que ego sum, plurimos esse cupit.


page 560, image: delf0560

Hoc lucri facio, tua dum praeconia dico,
Maiore ô Princeps carmine digne cani.
Quid dubito nostrae de posteritate Camenae?
Vivent Nasonis Carmina donec erunt.
Quae sibi namque tuum praescripsit pagina nomen,
Omnia si perean,t nesciet illa mori.

Ad Ioannem Caesarium, Coloniae.

Magna quidem res est animos cognosere scriptis
Unde vel absentum pectora iungit amor,
Praesentes tamen est maior vidisse voluptas
Et coram alloquio posse iuvante frui,
Hoc licuisse minus mihi tempore nuper Erasmi
Tristis adhuc amino non superante quetor.
Non satis ergo tuae contentus imagine mentis
Facta est e scriptis quae mihi nota tuis,
Ut fruerer vultu, praesentis ut ora viderem
Huc non difficili taeduit ire via.
Fallor? an agonscis cupidum venientis amorem
Dicis et hoc animo tu quoque noster eris,
Hoc cupit Aonidum meritissima fama Melanthon
Quo non maius habet Castalis unda decus,
Hoc cupit Aemilius quo non mihi carior alter
Quem tibi non ficto foedere iunxit amor.
Sed tua quae pietas tua quae rectissima mens est,
Iam puto amicitiae das mihi iuta tuae,
Quae si impertaro, forsan memorabitur olim
Caesarium Musae non puduisse meae.

De Regina Anglia Anna.

Reginae inspiciens oculos Dea Maenalis Annae
Hîc habitant, inquit, gratia, forma, pudor.

In nuptias eiusdem.

Quae Dea? dina Venus. quae sunt haec numina? Musae
Quis puer hic? Hymen est, quis puer alter? Amor.
Quae trias haec? Charitum quam garrula turba? lepores.
Quae comes haec Suada est quam altera turba? Lytae.


page 561

Quae Nimphae Pythica redimitae fronde? Britannae
Quae redimitae [(transcriber); sic: redimitte] hederis? Rhenidas esse puto.
Quo properant? sanctae celebratum gaudialucis
Inclita qua regi iungitur Anna viro.
Sed cur subducit blandae se Cypria turbae?
Legitimum ut virtus sanciat ipsa torum.

De eadem.

Formosam aspiciens nuper Deus aliger Annam
Virgula contorto quem decet angue potens,
Non ait hîc formam certantum damno Dearum.
Hoc tamen ingenuo cogar utore loquar,
Valle sub Idaea post tres si quarta fuisses,
Numquam dertassent Iuno, Diana, Venus.

In Arcem Regis Anglia, cui nomen Hampthencurt.

Quid tamen hic oculos numquam saciamus amici?
Mille oculi hîc semper quod tueantur habent,
Aurea magnifici cedant tabulata Neronis,
Et cedat Caii Caesaris alta domus,
Illorum utcultam vicerunt atria Romam,
Europae superat sic decus ista domus.

In eandem.

Quanta fides sit Roma tuis adhibenda theatris
Nescio: quae video, credere paene piget:
Usque adeo ultra omne ingenium conamur, et artem
In medio caelos aedificare solo.
Haec quicumque videt regis monumenta Britanni,
Humanas dubitat talia posse manus.

De Cygnis in Thamesi.

Caerula per Thamesis fugientem flumina cernum
Dum sequitur celeri casta Diana pede,
Protinus attoniti fugiunt ad littora cygni,
Sentit, et hoc divam Cynthius ore vocat,
Parce meos terrere canum clamore volucres
Quos ego pro Henrici nomine regis alo,


page 562, image: delf0562

Parnit, adsuetas illi rediêre sub undas
Pangentes patriae carmina blanda suae.
Inclite Rex Phoebo sacratos respice vates
Parnasso ex toto nil negat ille tibi.

De quodam Monacho.

Per Lunam Monachus gradu citato
Spe fervens avidae nimis palestrae
Sub sparsa meretriculam cuculla
Gestabat tacitum petens cubile,
Cui quidam emeritus senexque frater
Et divae veteranus impudicae
Fit casu obvius, ac propensa crura
Et moechae niveos pedes latentis
Agnoscens; quid amice frater, inquit,
Aut quo sic properas, quid autem amabo
Sudans sub tremula geris cuculla?
Mox ille esse sui iugum caballi
Et se cras aliquo parare abire.
At ridet senior dolum, ac facete,
Mox ephippion hoc reconde dixit,
Si fratres et enim tui videbunt
Omnes hoc equitare concupiscent.

Ad Annam Iuliacensem Reginam Angliae.

Cum Maia genito certamen inibat Apollo
Causa erat ingenii gratia blanda tui,
Iamque hic Iunoni te praefert, ille Minerua
Disserit in laudes multus uterque tuas,
Arbiter eli titur studia in contraria Momus,
Iudicium hoc nostrum est ille duobus ait.
Eurynomes natis aut de tribus una fatessat
Cum tribus aut certe quarte sit Anna Charis,

In Picturam Puellae nudae, somno et morte oppressa.

Somno victa gravi, virgoque oblita decoris
Cruribus explicitis, nuda, supina iacet.


page 563

Quid rapis incautam mors invidiosa puellam:
Aspice, simplicitas digna favore fuit.
Hei somnum, hei mortem fraterno iure potentes,
Quam iungunt istas mutua vincla vices.
Hei spes vana hominum, vitaeque incerta voluptas
Insidias vivis si quoque somne struis.

De Philote.

Misti Anatarcho formolsa Philotis amanti
Fasciculum e plumis psittace flave tuis,
Utque sui munus bene commen daret amoris
Adscripsit tali verba notata sono:
Accipe dilectae munus formose Philotis,
Sit meus hinc in te collige quantus amor.
Suscipit ille mave grata, figensque galero
Maxima se fidei pondera ferre putat,
Nuncque per exaedras, fora, compita, praedia, cenas,
Nil nisi de sola verba Philote facit.
Quid praestet Magnes aurdus, quidruffus Achates
Si levis et volucris talia penna potest?

In Doletum.

Dum nisi spurcitias, dum nil nisi turpia scribis,
Putida dum loqueris praeter oleta nihil,
Esse tibi nomen potius debebat oleto,
Nam tua Musa sapit praeteroleta nihil.

De Fabro et Nausea.

Qui ceu foeda pias offendit Nausea mentes,
Nuper in humanis desiit esse Faber.
Impius exstincto successit Nausea Fabro
Hei quantum est iterum nausea facta piis.

Ad Auram.

Qui primus speculo docuit cognoscere formam
Omni odio, nullo dignus amore fuit.
Hinc etevim pulchrae fastum didicêre puellae.
Hinc diversa sibi spicula tinxit Amor.
At tu quofacie praestantior omnibus una es,


page 564, image: delf0564

Hoc te quid deceat rectius Aura vides,
Niligitur metuens. speculum tibi munere mitto.
Ut videas formae munera tanta tuae.
Quod simul inspiciens, castumque tuebere vultum
Quam fragile ah dices optima forma bonum est.
Omnia de nobis tacite fuga temporis auffert,
Quaelibet et spoliis praeterit aucta dies.
Ut rosa non multis pulcherrima deficit horiae
Sic vestra exiguo tempore forma perit.
Mutata reparant serpentes pelle Iuventam:
Hei mihi forma hominis non reparanda fugit.
Iam quoque dumrides prima formosa Iuventa,
Nescio quae faciem subdola ruga subit.
Dum licet ergo, sugex dum forma admittit et aetas
Hoc vitae tecum tempus amore teram.
O quantum est sociam iunctis sovisse lacertis,
Quam sociam thalami non vetat esse Deus.

De Cuculo et Philomela.

Dum veterem nuper repetens de more querelam,
Daulias artifici gutture cantat avis:
Illi ausus strepera cuculus contendere voce,
Per nemus obscuro plurimus ore sonat:
Nec mora. diversae feruent cettamina linguae;
Nec litem dirimens arbiter ullus adest.
Forte asinum Cuculus cernens, hic iudicet ambos,
Longe utrinque sitis cui patet auris, ait.
Ille probans aliquid secum commune sonantem,
Nobilius cuculi iudicat esse melos.
Hinc tumidis cuculis tantum sua musica cordi est,
Raraque Luscinia est, cui faveant cuculi.

In imaginem Petri Bembi.

Bembus in hac pulchro venerabilis ore tabella,
Cernitur Italidos gloria summa plagae:
Qui sermone animos regit et fera pectora mulcet
Cui vere Aonium defluit ore decus.
Corporis illius picta est mortalis imago,


page 565

Immortalem animum pingere nemo potest.

In eandem.

Cui velit eloquio facundus cedere Ulysses,
Vincere quem lingua Nestora posse putes:
Quem sacer Elysiis Cicero miretur in umbris,
Invideat Clarii cui Maro fontis aquas:
Hanc gerit effigiem, tali sub imagine Bembus,
Itala quo maius non habet ora decus.

Sub effigiem Philippi Melanthonis.

Daedaleis manibus facies tua pingitur Heros
Mentem qui poterit pingere nullus erit.
Si qua manus sanctam posset quoque sculpere mentem,
Pingere vel mores docte Philippe tuos:
Non ego te verear magnis componere, summa
Qui virtute valent, qui pietate, viris.

Luxuria vitanda.

Quem iuvat ignavo semper torpescere luxu.
Huic sedet a tergo poena parata comes.

Ad Amicum.

Cur violas mittis, nempe ut violentius urar?
Proh violor violis quam violenta tuis?

In Imaginem suam.

Sum talis, quoniam nescit mihi parcere livor,
Non tamen incelebri nomine Stigelius,
Ingenio poteram Heroas celebrare potentes:
Tale sed haec aetas nescit amare decus.
Eego Deo, atque mihi cano, sic solatia quaero:
Carmine gaudentem carmine laudo Deum.

Mantica.

Heu commune malum toto iam regnat in orbe
Sentiat ut vitii crimina nemo sui.
Cernitura nullo, quae pendet mantica tergo,
Et tamen haerentem pectore quisque videt.

In Parasitum.

At dum florerem non desiciente crumena


page 566, image: delf0566

Assecla tu nobis, et parasitus eras.
Nunc loculis haustis quia dira pecunia fugit.
Rumpis amicitiae iura colenda meae.
Vere rubente domo nidum suspendit hirando,
Et cum cana venit frigore bruma fugit:
Sic multi rebus praesto venere secundis,
Rebus in adversis saepe dedere fugam.

Iocus.

Sit mihi culta precor praestanti in corpore forma
Hanc mihi sed semper Iuno, Venusque negant.
Sim licet interdum verbis facundus: at illud
Non ferus hoc nostro tempore curat amor.
Is valet, inculsa qui munera promit ab arca:
Sed fugiunt arcam munera tanta meam.

De Phileta.

Esse novem tantum mentita est fabula Musas:
En decima est Clariae dicta Phileta lyrae.

Ad Civilis Iuris Studiosum.

Non ut divitiis, non ut sis splendidus auro,
Non ut sis tituli magnus honore tui:
Non ut Sarrano videare superbus in ostro,
Dandam operam sacris legibus esse putas
Verum ut Iusticiae possis seruire, tuoque
Ossicio praesto civibus esse tuis,
Munc tibi proponas finem, sic illa sequentur,
Omnia quae verus praemia poscit honor.

De Phileta.

Quum primum enixa formosa Phileta parente
Humanae consors edita lucis erat:
Excepere sinu Charitesque Venusque puellam,
Quaelibet ad caussas ingeniosa suas.
Dumque ita certatim tractant, blandeque salutant,
Suaviolum tenerae figit amica Venus.
Inde trahit roseum facies pudibunda decorem,
Et rubet impressa nunc quoque mala nota.


page 567

Ad eandem.

Phileta qui te viderit;
Tria verba tecum conferens,
Et non tui mox arserit,
Amore perditissimo:
Hunc cote natum, suspicer
Nullis moveri sensibus,
Et duriorem cautibus:
Quin Cypris hunc hostiliter
Odit, Cupido deuovet,
Et excarantur Gratiae.

Mars Iunoni.

Corripuit Martem saevis Saturnia dictis,
Quod nimio Veneris captus amore foret
Turpe Deo est, dixit, curis in famibus uri,
Officii memorem te decet esse tui.
Cui Deus, ista tuo mater des iura marito:
Non ego sum serpens, Bos, Ouis, Imber, Equus.

De vita humana ad Amantium.

Sic hominum variis iactatur vita procellis,
Fertur ut in medio paruula cymba freto.
Vela fatigantes implent turgentia curae,
Vixquetenet prorae vincula lapsa labor:
Infidiae miscent fluctus, vis horrida ventos,
Saepe etiam totas subrivit illa rates:
Impedit hic cursus, aequo praelata potestas;
Exitio navem, remigiumque dedit.
Quid? quoties tremulum tentant subvertere malum,
Hinc odia, hinc caedes versicolorque dolus?
Quod si etiam remis insederis aulice castor,
Arguerim certa fulmen desse nota.
Interea ducens dubium mens navita clavum,
Fertur Ulyssaea per vada coeca via.
Sed tamen alata est, unum hoc laetemur Amanti,
Perpetuus non est, quem subit illa, labor.


page 568, image: delf0568

Quae sibi si recti, si iustae conscia vitae est,
Ad caeli ex ipsis evolat astra malis.

In Pseudo Nestorem.

Cum Thersiten agas, cur te vis Nestora dici?
Numquam Thersites tam furiosus erat.
Sis tamen en patioriquibus at rationibus, audi:
Versa quibus retinet nomen aluta suum.
Nestores inversus, nam mel est iste locutus:
Tu ptoes haud aliud sel nisi triste loqui.

In eundem.

Nestora si nasus, rigidum si Nestora mentum,
Si levitas animi, si mala lingua facit:
Nestore tu fueris longe praestantior illi,
Quem Musa aeterno Moeonis ore canit.
Sed quia nec nasus, rigidum nec Nestroa mentum
Nec leutias animi, nec mala lingua facit:
Ut mihi non cre das, eredas age Nestor Homero:
Thersitae melius nomen habere potes.

In Gallum.

Invidiam quereris tibi Galle nocere: sed erras
Non haec invidia est Galle, sed est odium.

De Baccho.

Dicitur a Nymphis gelidas immersus in undas
Editus e patrio Bacchus ut igne fuit.
Hic mixtus Nymphis prodest magis illo bibenti:
Quem nisi miscueris, nil nisi torris erit.

De eodem.

Esset ve e patrio puer editus igne Lyaeus,
Squalidus a Nymphis lotus in amne fuit:
Hinc nisi mixta bibes fontanis Caecuba lymphls
Nil nisi quae crucient flammea tela bibes

Melanchthon.

Melpomene dextri peperit quem numine fati,
Enutriitque suo sacra Minerua sinu:
Laurum cui Phoebus, cui Pallas praebet Olivam,


page 569

Addit et aeternum stans sine morte decus:
Nestora qui lingua, qui lingua vincat Ulyssem
Cedere cui versu culce Tibulle velis:
Hoc qui ornat scriptis doctrina, et moribus aevum,
Theuthonicosque docet verba latina loqui:
Omnes quem laudant, qui nomine pulsat Olympum
Nosse cupis? primas carmine deme notas.

In eiusdem ei)kw=na.

Hanc gerit effigiem donum caeleste Philippus,
Qui meruit nostri temporis esse decus.
Non opus est illum multis extollere verbis,
Quem superi meritis, Autipodesque ferunt:
Illius uberius nomen ventura loquentur
Secua, et ingenui nescia fama mori.

Eobani Hessi.

Haec est Hessiaci gravitas non improba Vatis,
Utraque quem notum regia solis habet:
Quem stupet Elysiis cantantem Naso sub umbris
Cui dolet Andinum numen inesse Maro.
Itala quod debes tam multisterra Poetis,
Hoc debes Hesso Theutona terratuo.

Regiomontani Mathematici.

Caelum gessit Atlas, humeris, ego sidera caeli,
Aetheraque et terras, et mare mente gero.

Apiani.

Gaudeat Aerisonus Ptolomaei nomine Nilus,
Certe Germanis sum Ptolomaeus ego.

De Anthia Lipsensi.

Nuper Lypsiaca spectabat in urbe Choraeas
Prompta gerens facili tela Cupido manu:
Dum que ibi materiem fallaci quaerit amori,
Et vagusin mediis itque, reditque choris:
Obvia quaerenti praestante fit Anthia forma,
Praelucens summo seu Ione nata Venus:
Esse ratus matrem, primo sua tela coercens,


page 570, image: delf0570

Obstupuit miris pallidus ora modis:
Post ubi se falli videt, excandescit in iram,
Nec bene iam facili continet arma manu.
Sim licet eludus mendacis imagine formae,
Ne te ideo hunc arcum posse cavere putes.
Ipsa licet Dea sis nocui puerante Deabus;
Sunt plures, questae spicula nostra Deae.
Sic ait. et tendit lunatis cornibus arcum,
Telum iamque minax impositutur erat:
Nescio quo fato neruis rumpentibus, ipsum
Percellit retro lapsa sagitta Deum.

De Funere Myxi.

Dum Salii celebrant defuncto funera Myxo,
Per sua dum strepitu templa boante sonant.
Dum requiem canant, dum tindina bula pulsant,
In populam salisas cum iaculantur aquas:
Ecquid ait Sathanas caelo hunc obtrudere tentant,
Quem sumo tenebris vendico iure meis:
Non ita: quin nigrum facilis decensus ad Orcum,
Longa sed ad caelum, dissicilisque via est,
Sic ait et Stygti postes patefecit Auerni.
Mox elausit caeli concava templa Deus.
Ampla via molli petit Compendia Myxus,
Qui semper sugiens ardua mollis erat.

Ad Iustum Ionam Patrem.

In me naturam dum tu describis et artem,
Et magnum ex tenui musca Elephanta facis:
Rhetora quae faciant faciant quae munera vatem,
Dum tanto in laudes disseris ore meas:
Non melius totum poteras depingere Ionam,
Haec est ingenii vera figura tui.
Nam nisi sic esses non talia scribere posses:
Quaeque parum novit dicere nemo potest.

Ex Graeco Antipatri Sidonii.

Haec siccos vetulae tegit ossa Maronidos artus


page 571

Illius insculptus cantharus acta refert
Apposito semper temulenta madebat Iacho,
Omnibus et strepera voce molesta fuit.
Non illam so bolis, non movit cura mariti,
Exhaustas quorum dilapidavit opes.
Suppositam terris haec una querela satigat,
Humida quod suso non fluat urna mero.

De Cassiodoro.

Ultima pene videns actae confinia vitae,
Aetatem canis Cassiodorus agit.
Ducitur huic Veneris flos ipsa iuvencula coniunx:
Ad Styga nunc baculum Cassiodorus habet.

In Venerem Lucae Cranachis.

Aspice ut ingenuo faciem suffusa pudore
Eximia Lucae luceat arte Venus.
Afpice purpureis certantia labra corallis,
Quantus et e roseo splendrat ore decor.
Aspice ludentes oculos, et ubique se quaces,
Quae rapiant ipsum decipinatque Iovem:
Et geminas veluti duo poma totunda mamillas,
Et teretes digitos et iuvenile femur.
Pene geo crediderim spirantia membra moveri,
Nî scriem humano picta magisterio.
Viunat, et hanc mecum bene contem pletur Apelles,
Dixerit, hoc noffrae non potuêre maus.

De Cupidine ad Baias dormiente.

Dum tepidas somnum Baiarum carpit ad undas
Qui mentes hominum versat amore Deus:
Accedunt, furtimque faces, et spicula Nymphae
Surripiunt, tacitis in sua vota dolis.
Vos ne estis toti dominantia spicula mundo
Quae toties questae saucia turba sumus?
At nunc irriguum poenas da te mersa sub amnem,
Et semel ignitas doleat unda faces.
Siaillae, gressuque petunt vada salsa citato,


page 572, image: delf0572

Immerguntque imis flammea tela vadis.
Vera sides, mediis magis aestuat ignis in undis:
Immissum gelidis sulphur ut ardet aquis.
Sentit amor fraudes, animumque citatus in iram
In medio raras colligit amne faces.
Quis furor est nostras exstinguere velle sagittas,
Illas sub caelo nemo cavere potest.
Sic ait, et genibus lunato protinus arca
Conicit in misceras spicula mille Deas.
Ast illis teneris haesere sub ossibus ignes,
In quos Oceanus non satis unus eat.
Hei mihi, quid Domino frustra pugnamus Amori:
Effugere hunc ipsi non potuêre Dii.

In Lycen Gallam.

Arte moves Cytharam, faciles agis arte Choraeas,
Arte Lyce loqueris, si canis, arte canis:
Arte cibum capis arte bibis, stas arte, sedesque
Denique quodcumque est quod facis, arte facis,
Cum sis tanta, rogas quare te ducere nolim?
Artificis tanti laude carere volo.

Ranunculus suspensus ab Aemilio.

Polluerat Lycius fontanas rusticus undas,
Quas Clario Aemilius voverat ante Deo:
Non tulit, et summa suspendit ab arbore caesum,
Et dixit precium sic levitatis habe.
Quid faciat noxis in grandibus ira Tyranni,
Si vatum in paruis non habet ira modum?

In Invidum.

Est quidam qui me falsis proscindere verbis
Audet, et ingenium labe notare meum.
Quae sit caussa rogas, doctis mea scripta probantur:
Hinc furit, et fatis invidet ille meis.
Hinc gemit, hinc pallet, medioque in frigore sudat,
Hinc illi pectus felle madente fluit.
Quid facis, heu nescis, quantum tibi Livide nescis,


page 573

Exarmas vires in tua fata, meas.
Cur ita? virtutis fscandam sublimis in arcem:
Vindicta haus aliate seio posse mori.
Nudus in hanc terram matris sum lapsus ab aluo.
Quo terra excedam tempore nudus ero.
Quid gravibus curis, studiis quid inanibus angor?
Dum loquor, a tergo mors quoque nuda venit.

De se ipso.

Divitias alii et summos venentur honores:
Ipse ego Phoebeas congero lautus opes.
Omnibus exiguam thesauris praefero famam:
Ingenio Musae quam peperere meo.

In Galbam, ex Graeco.

Vipera vix hausto perit exanimata stuore,
Phylliroen morsu cum petiisset annum,
Hanc tamen ardet amans, huic feruidus oscula praebet?
Hiuc sputum ex ipso gutture Galba bibit.
Galba pati possum mihi ut e regioneloquaris:
Nulla propinabis pocula Galba mihi.

Ad Flautam.

Pictorem perhiber tibi fama fuisse parentem:
Nescio, si verum est, maior Apelle fuit.
Corporis, et formaequod congruus exigitordo
Omnibus in membris praestitit ille tuis.
Nec melius fingi poteras, nec Flavia pingi:
In te pars totum singula monstrat opus.
Felix Archetypum cuctu praebebis, Amorum
Et Charitum paruo tempore pictor erit.

In Crotalum.

Ventre piger Crotalus, qui serica gestat, et aurum?
Cui nudat tremulum plebs venerata caput:
Commemorare solet tran sactae tempora vitae,
Ut fuerit numeris acta iunentasuls.
Vique ita praesentes melius commen dethonories:
Tunc ego, tum nondum tantutus, inquit, cram.


page 574, image: delf0574

Quantulus ille unquam fuerit non scrie laboro:
Hoc scio quod semper Tantalus ille fuit.

Opes cum virtute.

Ne mihi sit virtus sine nummis, nec mihi nummi
Absque bonis animi, des sed utrumque Deus.

In Poetam ineptum.

Scribo fami, clamas, ut cesset. at ebrius audis,
Haec etiam ut cesset, scribe aliquando siti.

Ad Sodalem.

Dimidium toto quod plus sit credere noli.
Dimidium Anna mei est, et tamen hac careo.

Ad Linum.

Dulce puella malum est, Line inquis, laedit, obestque
Triste bonum est aurum, laedit et hoc, et obest.
Elige triste bonum, si cui haec sententia cordl est:
Omnibus exclusis, sit mihi dulce malum.

MATTHAE STOII REGIOMO NATNI,

In nuptias Casp. Peuceri et Magd. Melanchtonis, Philetas. et Thyrsis, interlocutores.

P. Eia age, quid rediens, carissime Thyrsi novorum
Huc ex urbe refers? numquid Respublica salua est,
Heic ubi semirutae turres stans urbis et arcis.
T. Omnia salna, Deo sit gratia, care Phileta,
Integer et status est illic urbisque scholaeque,
Perque forum, per templa cohors, velut ante, frequenter
It studio serum, perque omnia compita, qualis
Vere novo formicarum discurrit aceruus,
Aut quae florigeris libant in saltibus herbas
Mellisicae volucres. O sit fortuna perennis
Ista urbi! defende tuos, Deus! horrida bella,
Horrida bella procul nostris ab ovilibus arce.
P. Ah veteres nostros renovas mihi, Thyrsi, dolores:


page 575

Vulnus et obductum verbis recruduit istis,
Vixque premo gemitus lacrimasque per ora cadentes,
Cum memini quantum turbaverit ad vena nostros
Miles agros, quantumque domos, quas igne cremavit,
Desertas, nondum spoliis satiatus opimis.
Ast horum iactura quidem tolerabilis esset,
Si non, sed taceo pelora secuta fuissent.
Ah pater ô patriae, duce quo secura quietae
Tempora pacis erant, qui nobis otia fecit,
Otia temporibus potiora vigentibus auro.
Ah quae te tam dura mali inclementia fati
Excrcet, quae te sors obrnit aspera belli!
Credo equidem vicitque animum sententia dudum
Haec inducta nimis properata morte Prophetae
Illius magni, qui toto notus in orbe est:
Qui nos ex tantis revocans erroribus, in tam
Crara, Euangelii finceri luce locavit.
T. Non equidem tua te, si credis, opinio fallit.
Nam memini (ut festis aliquando diebus in urbem
Veni) in suggesto verbis hunc talibus usum
Bella quidem ventura scio, tristesque ruinas
His terris: sed me nil tale superstite fiet.
Hoc precibus lacrimisque meis dabis optime Christas
P. Exitus anne fidem verbis satis addidit istis?
Quantus dissimilis terum status ille priori est?
Caesareis urbs nostra fuit circumdata signis;
Hinc aberant urbis fugitivae lumina Musae,
Et decus illarum Graecus; quem flevit ademptum
Om nisturba loci, Satyri, facilesque Napeae,
Faunique Dryadesque et Hamadryades formosae.
Imo feri desolatis in montibus ursi.
Aciaeque eius abitum flevere volucres;
Albis et insolitis sua luttora fluctibus auxit.
Ad reditum vero sua gaudia testabantur
Conatu tanto quantus dolor ante fuisset.


page 576, image: delf0576

Omnia et has Iacrimas melior fortuna secuta est.
Sed quid nunc Graecus noster? vivitne, valetque?
Vix cquidem toto semel est mihi visus in anno.
T. Ah illud recte monuisti, care Phileta,
Indultum satis est lacrimis, cessate querelae.
Fatotum quisquam potuit rescindere leges?
P. Sed quae laeta iam iam narrare parabas,
Eia age dic: quia spem simulas, quam nescio, vultu:
T. Omnia laeta: valet Graecus; nam venit eunti
Obvius, et verbis salue mihi dixit amicis.
Fecit et his natae sponsalia festa diebus.
Non ego concursus tantos, non talia vidi
Gaudia: perstrepuit totus clangoribus aether,
Voceque connubio felicla, cuncta precantum.
Agmina doctorum sed tante videre voluptas
Summa fuit. Deus hunc serva precor potime catum.
Heic erat ille Conon Philyra qui clarus in urbe
Orbem descripsit radio, quisidera caeli
Scrutatur, magno superaethera nomine tendens,
Heic erat adsertor celeberrimus Hellados, illum
A quodam memini mihi sic astante vocari.
Heic et Mysenus quidam; quem Pana canendo
Vincere dicebant, erat et clarissimus artis
Phoebeae doctor, quem tellus Itala novit,
Eutychius, medicam quoties exercuit artem:
Et quorum (quia sunt peregrini) nomina dudum
Sunt oblita mihi, nec in usu talia nostro
Versantur, non est illos numerare necesse
Indigenas urbis facie quos novimus omnes.
P. Sed cuinam sponso coniuncta est Magdalis, edc:
Quae patria illius sit, utrum mihi nomine notus,
Aut facie fuerit vicina visus in urbe,
T. Illi in Lusatis patria est, ni fallor, et ortus,
Heic ubi non magno fprea fonte regurgitat undas,
Et quater emensis millenis passibus urbem


page 577

Praeterit, ad montis clivum et praerupta iaccntem.
Si bene commemini sic cuidam dixit amico;
Cum nuper nostros multis comitantibus hortos
Secessusque alios nemorum lustraret amoenos.
Namque suos solet huc deducere saepe sodales,
Et formas illic herbarum ostendere, et usum:
Quarum nomina tam perfecte novit ut unues,
Nc minibusque herbam variis appellat eandem,
Et nostram docuit medica mina pulchra Focillam,
Lethiferos quibus illa solet depellere morbos
Armentisteneroque gregi praedi cere novit.
Idem etiam tempestates pluniasque nivesque
Ex astris, caelique vias bene novit, et inter
Praecipuos nostra numeratur in urbe Cononas;
Dicitur et medicam exercere fideliter artem,
P. Saepe illum, utmemoras per prata virentia vidi
Errantem lociumque huc agmen ab urbe trahentem.
Cum quibus effo ssas studiose exami natherbas.
Corporis ex ignisat firma statura videtur
Atque agilis crinis que ex flavo tendit in atrum,
Caerulaque aspersis oculosfulgoribusiris
Ornat, et intonsas lanugo subalbida malas
Circuit: has studium pallore notavit iniquo.
T. Non melius posses illam depingere formam
Sponsus is est, hic multa feret solatia Graeco;
Ille graves eins curas vatiosque labores
Leniet: ille novis augere nepotibus illum,
Defessaeque potest producere tempora vitae,
Phoebea praesens ope. taedis omnia fausta
Comprecor illius: praesente favore gubernet
Has Deus, ut vivant gemini sine lite columbi:
Absint hinc quenulae voces, cryngionarcte
Sponsae connectat sponsum, validisque sequaces
Circumdent hederae complexibus indivisos.
P. Illos turtureo con cordia iungat amore


page 578, image: delf0578

Et sit prole torus multa fecundus, utilla
Soletur laetam Graecus foveatque senectam;
Quando illi in gremio ludentes ocula figent
Et tenero puen contingent pollice mentum.
Hoc capur, hoc nobis precor, optime Christe, tuere.
Ille suis precibus tranquillae tempora pacis
Expetit: hanc nobis clemens Deus esse perennem
Perpetuamque vehs. te supplice voce rogamus.
T. Hoc Deus omnipotens faxit: sed Thyrsi calendas
Post memores mensis semper celebrabimus huius,
Faustque connubio thalamoque precabimur isto.
P. Recte Thyrsi mones: aetas ne nesciat illud
Postera scribemus tales in cortice versus:
Magdalidi sum sacra (hospes venerar sacratam,)
Arbor, et illius fuit heic qui saepe marito,
Qui toties herbas studio minuente laborem
Perque aestus inquirebat puviis que diebus,
Et meritus claum est hoc nomine nomen ubique
Optime Sponse vale: salue Sponse optime, tali
O felix genero, Sponsa felicior illa,
Quam casti mores ofnant, formaeque venustas,
Ingenuae, nam sicut ubi nox alma recessit,
Os croceum caelo profert Aurora rena scens;
Sic lucet formosa genas Madalena profecto
Nemo potestita pulchellos disponere flores
In calatho aut manibus tales miscere colores
Non rota lic in lacte rubens albente refulget,
Ut nitet in tacie candenti purpura Sponsae,
O iterum salnete, mihi duo lumina longum
Saluete, atque Deo vos defendente valete.

In nuptias Erasmi Reinholch.

Ecce dies votis optata frequentibus orta est
Extulit Eoo Phoebus ab orbe caput.
Ad caeli solito fastigia laetior exit,
Et radio vultum splendidiore regit.


page 579

Omnis et astrorum gaudet chrous: astat utrinque
Turba satellitii proxima Phoebe tui.
Progressus longe cursum iam pene relegit,
Ut tibi vicinus Pleiade natus eat.
Ipsa Venus conversa retro se longius isse
Angitur in Geminis hanc mora tarda tenet.
Ni spacium curuae vetetabsidis interiectum,
Astaret remeans a statione tibi.
Iuppiter in medio est, sed Luna remotiot. optet,
Esse minus celeres tam brevis orbis equos.
At parte ex alia senis est cum Marte rigentis
Stella, suaeque tenet limina nota domus.
Hic ubi perpetuas essundit Aquarius urnas,
Qui pocillator dicitus esse Iovis.
Mars tacitos propior Pisces in fine pererrat,
Non illum in Veneris paenitet esse domo,
Hi segnes motu post tesunt Phoebe relicti.
Et primae tendunt ad stationis iter.
Cum tamen octavam gnomon signaverit horam
Einitor cunctos posse videre dabit.
Liberaque errabunt septem vaga sidera caelo
Laetitiaeque dabunt signa notanda suae.
Quae sit causa rogas? qui fontibus crnit istos
Motus antiquis historiamque poli,
Stellrumque locos solers inquirit et orbes,
Cunctis designat, circuitusque suos.
Quique sui praeclara dabit monumenta laboris,
Et facraad haec multis iam patefecit iter.
Qui commissa scholae modernamina sustinet unus,
Quaeque dedit concors sceptra senatus habet.
Ille duos ferme cum caelebs vixerit annos,
Iam nova connubii foedera rursus init.
Gratior hinc caeli facies hinc lenior aura est,
Quantumis pluvias multa minentur aquas.
Hinc iuvenum coetusque frequens, facilcsque puellae,


page 580, image: delf0580

Festa coronata compita fronte petunt.
Implentur sacrae studiosis omnibus aedes,
Et varia hunc passim plebs sine lege ruit.
Hac dicunt bona verba die, bona cuncta precantur,
Vox eadem in templo personat inque foro.
Praestans ergo scholae decus huius et urbis Erasme,
Nemine in astrorum cognitione minor:
Mene unum par est premere alta silentia? Musam
An decet ex omni parte silexe meam?
Non ita: sollicitae quamvis pro tempore curae,
In varias partes pectora maesta trahant.
Quamvis se nobis ostenderit este nonercam,
Dina volutatae quaestat in orbe rorae.
Quin amarantheis crines ornare corollis,
Textaque de violis addere serta iuvat.
Dum tibi pauca tuas oranatia carmina taedas,
Vir rcrum praestand cognitione canam.
Postulat hoc pietas animique probanda voluntas,
Hoc quae censeri nomine grata cupit.
Te duce mirari divina Mathemate coepi,
Quando tradebas prima elementa mihi.
Hinc aeterna tibi debetur gratia, meque
Par esto officiis omnibus esse tuum.
Pro re pauca loquar nullisque ambagibus utar,
Haec sit sermonis summa caput que mei.
Gratulor applaudoque vir ornatissime coeptis,
Et precor ex animo sint eafausta tuis
Felices precor esse tibi taedasque thorumque,
Mandato sanxit quem Deus ipse suo.
Ut conse ruetur generatio prolis in artes
Quae sit et in cultus instituenda Dei,
Ut sit prolis amor divini testis amoris.
Quo nos in nato copulat illc sibi.
Ut nec in illicitos se foeda libido furores
Proferat, excutiens dona fovenda Dei.


page 581

Haec sentis eadem taedas initure iugales,
Consilium non est hoc aliunde tibi.
Ergo Deus vobis benedicat, et adsit ubique,
Illius vestrum protegat umbra caput.
Curriculum vitae praesente favore gubernet,
Et vestrae curam conditionis agat.
Vivite concordes socia tis mentibus ambo,
Alter et alterius flagret amore pari.
Sit commune bonum, sint et communia missae
Pondera si fuerint excipienda crucis.
Et Christum vobis ita semper adesse putetis,
Ut fuit in paruae cognitus urbe Chanae.
Sic erit inprimis vobis Ec clesia curae,
Huius discetis matris amare sinum.
Sic vere insertos vos esse putabitis illi,
Curaque venturae posteritatis erit.
Ut vestram excipiat verax Ecclesia prolem,
Quae quasi cedentis surgat in armagregis.
Sponse quod est reliquum praesentem amplectere sponsam.
Est pars et membrum corporis illa tui.
Te semel aspiciens animoque thoroque recepit
Tuque eius dici vis, cupit illa tua.
Eia age te Marethae coniunga tamabilis ardor,
Ad tua felici pergito vota via.
Nam sicut vernum desiderat herba liquorem,
Sic cupit amplexu Sponsa pudica frui,
Et quoniam pectus virtutum laudibus orant,
Morum est et formae parin honore decus.
Nulla dies unquam vestros labefactet amores,
Sit luctus expers et sine lite torus,
Ac veluti ramos diffundit oliva novellos.
Sic germen crebro proferat ille suum.
Coniunctis feros animis vivatis in annos.
Sit que aetas felix omnibus illa bonis.


page 582, image: delf0582

IACOBI STRASBURGI ABERTHAMENSIS.

De familia Cizewiciorum Matrinensium, in Pomerania.

VOs mihi quae mangnos reges, et facta perenni
Carmine nobilium canitis post fata virorum
Pierides, quibus est veterum custodia rerum
Tradita vos nostris conatibus, addite vestras
Certatim vires: tuque ô stirps prima sororuns
Cailiope trepido propius succurre labori:
Dum genus Heroum, vetasque per aethera laudes
Tollimus ac memori transcribimus inelita famae
Gesta, per externas et nostras nota per urbes:
Dum Musa fatum tristi miserabile flemus
Praestantis virtute viri belloque probati,
Quem gravis ante diem mors funere mersit acerbo,
Nunc Viadrus plorat nunc Vistula luget ademptum.
Vos criam manes, (si quid restare putandum est
Postquam corpus humo regitur mens reddita caelo
Vivit, et angelicis laetatur mixta cateruis)
Vos ego testor, et Aonidûm praeconia soluo
Inferias vobis patriae solatia luctus
Exigua ingentis, nostri monumenta favoris.
Tu vero iuvenum flos et virtutis avitae
Gercislae decus, qui non tam nobilis ortu
Dici, quam solida fieri probitate laboras,
Heroum soboles, miseris spes addita rebus,
Excipe conantem per laudes ire tuorum
Perque tuas si nostra placet tibi recta voluntas.
Facta virosque ieges, patruorum clara tuorum
Nomina, summa mihi liceat fastigia rerum
Tangere, venrurum tempus tibi plura referuat
Longa iacet, ventis Eorea libu obvia, teilus
Dives agris pecocis dives piscosa fluentis
Littore Teutonico quam sidere despicit alto
Aethereas vaitis cingens amplexibus oras,


page 583

Oceanum stellis numquam potantibus, Arctos,
Vistula partem unam lambemi flumine claudit,
Altera Sundia cam latese ex tendit ad urbem,
Odera per medium tacito praeterfluitamne.
Has olim sedes flavos Aquilone Suevos
Incoluisse ferunt, quibus alpera proelia cordi
Militiaeque labor, captoque sub hoste rapinae.
Hi primum stellas, lunam, solemque colebant
Relligione Deos prisca, iucisque vacabant,
Vana superstitio, si quando conscia voti
Impulit ignaros ad numina, saepe parentes
Pro natis montes, statuas, et saxa vocabant.
Saepesaux etiam terrebat, et unda sonoris
Fiuctibus, et fulmen spissa sub nube coactum
Pectora delictis obnoxia, saepeiuvabant
Annosae frondes et robora, namque salutem
Ferre putabantur. Donec caligine pulsa,
Bamberga, Viadrum purgans, Otho praesui in urbe,
Deiecit statuas, lucos succendit, et omnes
Obduxit ritus veteres, iussitque ferocem
Tangere tunc populum, quas ipse sacraverat, arax.
Hoc duce relligio paulatim barbara liquit,
Nunc illas etiam sincera perambulat urbes,
Gratia Ohriste tibi, tenebras quiluce corusca
Disicis, et Latti confundis regna Baalis,
Qui caelum meritis operum venale recludit
Impius, et castis obtrudit turpe labellis
Sandalium, plenusque dolo sitiensque cruorem,
Invita sanctos flammasuffocat et undis.
Postquam Vandalicae gentis fortissimus Heros
Dux Bertislaus, dux aurea saecula condens,
Templa deosque vagos ingentibus abstulit ausis:
Iamque salutifera tinctus quia credidit, unda,
Protinus addidicit patefacti dogmata verbi,
Accepitque novos cultus Otthone magistro


page 584, image: delf0584

Principis exemplo populus monituque reliquit
Dediscens patrios noin re, sed nomine Divos.
Felicem gentem quae non hostilibus armis
Usa sed excepit venientem credula Christum.
Vera fides auctore Deo est avidisque paratur
Mentibus, ignaucs odit verboque rebelles
Gratia, nec duros trahit, invitare volentes
Prompra iuvat fragiles, tardis praevertit, et aegros
Sanat solatur trepidos firmatque labantes.
Gentiles igitur semel haec oblita furores
Natio divinum, quo constant omnia verbum
Asseruit constante fide magnoque labore
Transtulit ad tenera molles aetate nepotes,
Audiet hoc etiam, ventura, quod ominor, aetas
Hoc natis natorum et qui nascentur ab illis
Propone numquam vox defectura docentis.
Salue terra potens opibus et Marte feroci
Clara ducum genitrix bellatoumque magistra,
Tu das hospitium quae nostris exulat annis,
Iusticiae, tecipis profugas Helicone sorores,
Imperio populum, populosas legibus urbes
Tu regis, et gentes veneranda pace gubernas
Tu terum frugumque ferax, et splendida cultu
Divite, delitiisque tuis vicinia gaudet.
Quo tua commemorem bona carmine, me tua fessum
Nobilitas rapit, et cupidum memorare satigat.
Tot tibi sunt equites, tot stemmata clara trophaeis,
Tot clyei, varioque insignia mixta colore,
Tot rerum domini, vasto quot in aethere partes
Lucentes densaeque globo, quot in aequore pisces.
Hos inter proceres, ignoscite cetera turba,
Derogo nil aliis, sed me trahit ista voluptas,
Insigni de stirpe domus Cizeuvicia, nostris
Dignior est Musis doctos quia docta Poetas
Ipsa colit; cuius titulos et facta virorum


page 585

(Si quid apud seros erit immortale nepotes)
Fortia transcribam venturo nuntius aevo.
Phoebe vocate veni, nemoralibus abdite lusiris
Sume chleyn, viridique meum caput occule lauro.
Tu quoque qui medius tot praeterlaberis urbes
Odera piscosis distinguens amnibus agros
Atque utrinque rigans (nam te neque nomina gentis
Illius, heroas tantos neque scire negandum est,
Quandoquidem has nosti terras, haec littora semper
Alluis) ipse mihi genus hoc, generisque recense
Haeredes, quantum praesens reminiscitur aetas.
Primus avis proavisque potens, nec inutilis auctor
Consiliis habitus Gaspar cum tempore belli
Res fuit in dubio, saevique furoribus hostes
Ignem speratae messi tectisque domorum
Subiecere, nigras ruit atra favilla per auras.
Tunc mollire feros animos, inimicaque corda
Alloquio potuit, patriam civesque periclis
Exemit, subita modo vi modo fraude timendis.
Nec minus utiliter vixit cum pace beata
Terra dedit fruges aqua pisces arbor onusta
Fructibus increpuit, pressique coagula lactis
Delitias et ruris opes, solatia laetis
Agricolis, pecudes, armenta gregesque tulerunt.
Saepe malum veniens oppressit saepe futurum
Avertit. Virtute nova macte, inclite factis,
Commodior rebus communibus impiger Heros
Quam tibi, quamque tuis. Manes saluere beati,
Ex tumulo croceos tellus haec spiret odores,
Vestris haec meritis respublica grata supersit.
Salue perpetuum proavis nunc addite sanctis
In meliore loco generosistemmatis auctor,
Nomina clara tibi natis exempla relinquis,
Quos peperit virtute pares et pectore fratres
Monchaicae genitrix illustris origine stirpis.


page 586, image: delf0586

Flore virens animi Martinus, et integer aevo
Annoso, studium vir natus ad utile pacis
Fumosae titulos ostentat imaginis haeres
Proximus, et clypeis praefert insigne paternum,
Qui cum praestanti meritis se patre beatum
Esse sciat, claro se non ex sanguine tantum
Censeri, sed amore boni copit esse probatus.
Nuilus in hoc populo melior, nec amantior aequi,
Ille Cato est, contra sua saecula rectus, honesti
Servator rigidi, totus reres atque rotundus.
Saepe suis, tristi cum patria sorte laborat,
Consilium sapiens et civibus utile dicit.
O quantum est lucrum, patriae dare tempus agendis
Rebus, et interdum communes ferre labores.
Demultis sine spe fructus bene velle mereri,
Usurae genus eu iustum et laudabile solum.
His etiam meritis Cizeuvicius obligat heros
Potantes Viadrum populos, ad littora natos
Saeva maris, felix aevo rerumque verendus
Nomine gestarum, cui se probat optima proles
Tam sene digna minus, sed non meliore parente,
Cui fuetir paucos si vita superstes in annos,
Gaudia quanta feret magni spectator honoris,
Quo se sublimi iam filius efferet ore?
Perge, nec inceptas cunctando desere laudes
Gercislae, tuis viden'ut feliciter ausis
Omnia concurrant: semel est occasiocerta
Nec sperata redit, nunc artibus imbue mentem,
Nunc mores addisce bonos, ut gioria magni
Integia sit geiseris quia nobilis, atdua factis
Quem fua nobilitat virtus, dici ille meretur.
Tu quoque te nostris offers memorande Camenis,
Quo nu maius habet Pomerania tota, Iacobe.
Donec erit virtus laudi. laudaberis olim,
Donec ernnt artes, et ab artibus inclita crescet


page 587

Gloria Pieridum, memorabile nomen habebis.
Hic honor, hoc opus est, hoc hoc erat esse superbum
Sanguine non tantum clatos iactare parentes,
Dote sed ingenii oropriis clarescere factis.
Tu caput Aonias effers sublime per artes,
Et tantum decus hoc generis virtutibus auges,
Quantum Phoebaeus splendor caelestibus addit
Corporibus lucis vel luci quanta creatae
Nativo aspergunt stellae incrementa nitore.
Te stupet aula ducum, te regia sceptra salutant,
Legatum externas cum patria mittit in oras.
Qualis Cecropia facun dus in urbe Pericles
Intonuit verbis, et fulmina iecit ab ore:
Qualis, cum vulgi iam circumstante corona
Romanum Arpinas prius horruit ante tribunal;
Frigida quam circum caluit praecordia sanguis,
Mox animo sumptu trepidantis vincla linguae
Soluit, et audaci scelus omne redarguit ore:
Increpuitque forum, vel cum tua saeve notaret
Flagitia Antoni, vel iusta caede peremptum
Te Clodi assereret vel coram Caesare dictam
Marcello morrem fuit aversurus amico:
Talis es in magno cum te pia caussa senatu,
Vel dolor extimulans mentem facit esse disertum,
Imperii quoties aperitur curia iussu
Caesareo, et septem maiestas alta virorum
Conspicitur, patriae commissa negotia tractas
Coram principibus, coram ipso Caesare, regum
Rege, dueum duce praecipuo regnique patrono.
Tunc exspectata cum voce silentia rumpis,
Detinet astantes facundis gratis dictis.
Cun ellum Albiacas plus quam civile per undas
Arderet, duris etiam Pomerania rebus
Maesta fuit, tunc tu communia fata luisti.
Caesaris ante pedes cum te VViteberga iacentem


page 588, image: delf0588

Vidit, et audivit precibus verba addita, verbis
Lumina luminibus mixtum gravitate leporem.
Quo te magne canam vircarmine vel quibus aequem
Landibus illustrem praeclaro nomine famam?
Quod vitae tempus superest, aequique futuri
Molle sit omne tibi, sit laeta virgore senectus,
Tuta domus, felix torus, et sine funere crescat.
Incolumes nati, qui moribus esse probantur,
Sint sine clade, tui: referantque minoribus olim
Corpore non tantum sed pectoris indole patrem.
Disce bonas artes soboles generosa, bonisque
Artibus adde piam vitam eastumque pudorem.
Esse rudes praestat, quam vos male vivere doctos.
Optima temperies, et voce sonantior omni
Concentus, quoties anima dominatur in una
Ingenio probitas artique modestia iuncta.
Hactenus augusto natos de stemmate, quorum
Virtus pace viget, celebres nunc personat undas
Sueve tuas, si non dici Sprea nomine mavis
Vandalico, retuli. Tibi nunc Ioachime sepulchrum
Nobile perfusum iachrimis, tectumque cupresso
Motibus in gelidis nemora inter opaca, frequentesque
Aonidum cantus tumulo signabimus asto.
Saepius emollit lanas et pollice ducit
Fila sed interdum posuit cum stamina, castis
Aut studiis vocat, aut victrix quatit Aegida Pallas.
Sunt quoque cum Musis quaedam commercia Marti,
Illae transcribunt, si quid memorabile beliis
Egit, ad hunc virtus operosa refertur, ad illas
Inclita quidquid habet, quia dignum est laude, vetustas
Munere Pieridum vivit, communia quondam
Alcidem et placidas coluerunt templa sorores.
Nunc etiam lugubre mihi, nunc flebile carmen
Dicite vos Musae, non hic modo bellica Maris
Gloria, sed vestri iacet agminis ornamentum.


page 589

Cumque illo periere, sacer quas educat hortus,
Delitiae mollesque ioci blandique lepores.
Odera currentes et Vistula sistite lymphas.
Si quisquam est, cui bella placent qui castra secutus
Effera, posthabito Phoebo secura reliquit
Otia, nec tamen aut Musas aut odit amantes
Musarum: paucosinter Ioachime fuisti
Praecipuus magnique animi curaeque sagacis.
Quod non lucrosum est, facili contemnitura ausu:
Excipit insulso quod nescit quisque cachinno.
Scilicet ista lues animis ignobile vulgus
Arguit et quanto quis pectore maior equestri,
Innocuas tanto minus est furio sus in artes.
Odera currentes et Vistula sistite lymphas.
Talis erat, tumulum cui nunc statuere recentem
Phoebus et Aonides qui cum fortiaspera ferret
Arma manu tamen hic nec mollia sacra perosus,
Nec sua castra scholis, neque libris praetulit enses.
Si quod erat vacuum, doctis dare tempus amabat.
Aonas in montes et roscida prata, relicto
Militiae strepitu, lenes secessit ad undas
Albi tuas, tu testis eras divine Melanthon,
Tuque Bugenhagi priscis adiuncte Prophetis.
Tu quoque lethali qui flaccida rura veneno
Deseris, Illyricaque nigrum pice flumen, et olim
Pulchras, nunc cuculi graveolentes ster core ripas
Victorine fugis, potes hoc sine teste fateri.
Salue Strigeli, decus et tutela sororum,
Salano profugas quas ex Helicone tuique
Exiliicomites illymi adducis Elistro
Hic ubi magnificam Philyres Otho condidit urbem.
Salue Strigeli, viden ut quasi pinus in horto
Luxurians pingui frondentia brachia iactat:
Sic crescat schola nostra tuis suffulta Camenis.
Te praeceptorem exciprunt et plena salutant


page 590, image: delf0590

Atria, cum teneras sapiens facundia mentes
Informat iuvenum, non aera replet inanem.
Uno plus rerum tua vox communicat anno,
Quam centum multa scioli trieteride iactant.
Tu divina modo facili mysteria spargis,
Seu quaecumque Deus parefecit, sive vetustas
Lumine noturae, studiis intenta, reliquit.
Tu mihi nunc, quoscumque feret fortuna labores,
Tu cytharoedus eris. mihi sunt tua carmina curae.
Hic putidos vendat pisces, emat ille proteruus
Nugator totumque voret venale macellum.
Hic stomachus molles epulas et dulce Falernum
Ferre potest, mihi dura nocent, me frigida laedunt.
Odera currentes et Vistyla sistite lymphas.
Occidit Heroum princeps et Martia proles.
O vultus stabiles, ô fortia pectora, vinci
Ignaraeque manus, et planta recedere numquam
Sueta loco, quando in trepidos tulit impetus hostes.
Siccine vos gelida nunc putre cadaver in urna
Estis, et haec virtus semper capitua tenetur?
Qualis erat socio defensor in agmine Graium.
Pelides, cum iam pallentes Troasagebat:
Qualis Priamedes fugientibus Hector Achivis
Qui pius et fortis supra discrimina, vitam
Perdere pro patria mortem pro laude pacisci
Promptus et in decimum victores distulit annum.
Qualis Cecropides qui Persica contudit arma,
Diruit et pauco numerosas milite puppes:
Talis erat sumpta ductor Cizeuvicius hasta,
Seu pedes adversos contra stetit impiger hostes,
Spumanti seu vectus equo media agmina rupit,
Contortisque minax globulis et acynace saevus.
Hic Alberte tibi sortem comes ibat in omnem


page 591

Marchio, vel dubii quo ties exordia belli
Voluebas animo, feu proelia dura movebas.
Blassenburgiaca quam fortis in arce teneret
Praesidium, meminit Pegnesidos incola ripae,
Novit et ex altis gemino de fonte Nariscis
Moenus se voluens, Helti quoque nobile cunis
Audirt oppidulum, et populo Bamberga frequente
Nota Berengarii inclis et carcere, vidit.
Odera currentes et Vistula sistite lymphas.
Occidit Heroum princeps, qui rex tibi regum
Carole tam paucis annis tot bella gerenti
Astitit, et dominum dux agmine iuvit equestr?
Quid virtus posset Cizeuvicia, vidit ad undas
Clara Mosella tuas Caesar, cum dira Metensem
Eiacula ta globos fumantes sulphure portam
Concuterent tormenta, urbisque repagula clausae.
Tunc ferro saevus, medios grassator in hostes
Irruit, et trepidos immania vertere terga
Impulit, accepto victor pro vulnere magni
Caesare dante tulit precium non vile laboris.
Barbara Misnenses veherent eum signa per agros
Austria cas aquilas, fortique propinquus Ibero
Omnia vastaret miles populusque nivosum
Epotans Istrum, levis armatura vel Albim
Foedaret, vel Sala tuas, vel Molda paludes,
Iunctus hic Alberto trepidantes sanguine ripas
Terruit, adversae campis fugere cohortes.
Odera currentes et Vistula sistite lymphas.
Occidit Heroum miserando funere princeps
Hune plorans Ilmus muscosa labitur unda
Maestus, et irriguo qui pingues flumine glebas
Alluit, et lentus modo stat, modo serpit Hieras,
Hunc lugent miseri cines urbisque senatus,
Aldenburgiacae, quem tunc experta parentem


page 592, image: delf0592

Et populo leges et dixit iura colonis.
Huius in adventu lunatis agmina peltis
Arripuere fugam gelidum pugnatis ad Istrum.
Tunc Mahometigenas, et quos nigra sole colorat
India multiplici confecit strage latronas.
Liligeri cum se regis coniungeret armis
Saxoniae Princeps VVilhelmus Gallia vidit
Virtutes Ioachime tuas, Rhodanusque morantem
Excipiens Ararim celer et spumantibus undis.
Hoc etiam bello Satrapam, quem fortis berus
Miserat, Heroico vicit captumque duello
Restituit victor precibus precioque redemptum.
Odera currentes et Vistula sistite lymphas.
Heroum princeps. post beilag gravesque labores
Pertaesus ventos, pluvias, strepitusque tubarum,
Captus amore loci natalis, amore suorum
Deposuit galeam, cumque hostibus arma perosus
In nova coiniciam me dixit, castra, trophaeis
Inclita nunc virtus, quae totum pervolat orbem,
Successore caret, mhi Mars laudabile nomen
Haeredem Venus alma dabit, sar ubique malorum
Passus in externa dum me regione voluptas
Impigra detinuit regumque ducumque sequentem
Imperia, haec vitae satur est modo caelibisaetas.
Dixit, et exsultans patriis spolia intulit aris
Capta, tholis auro nitidis suspensa rubenti.
Quae rere iam cupidus, vidui solatia lecti,
Pectore praestantem, iuvenili corpore pulchram
Eligit et celebrem generosa stirpe puellam.
Cum qua vent turos senio confectus in annos
Vivat, et eximios communia pignora natos.
Haeredes partae laudis caeloque futuros
Cultores, cives tibi patria clara reliquat.
Vix bene delitias castumque expertus amorem,


page 593

Unius natae pater, et spe prolis avitae
Anxius et forsan non irrita vota secutus,
Si faceret certos eventus sola voluntas:
Cum tristes inter fletus interque pudicae
Coniugis amplexus mors abstulit atra gementem.
O curas hominum vanas et gaudia mundi
Brumali breviora die! cum certa putantur,
Momento pereunt, non immortale tenemus
Mortales cum simus opus: sunt omnia fraudes:
Seu quia deserimus morituri, sine sepultos
Omnia destituunt. nulla est aeterna voluptas.
Nascimur et morimur, vitaefinem excipit ortus,
Et mala sunt immixta malis, qui transigit annos
Centum, quid tandem, cum praeteriere, lucelli
Accipit? hoc unum, quo dedoluere priores,
Acrius ipse dolet, metuitque quod accidit illis.
Odera currentes et Vistula sistite lymphas.
Improbavirtuti tempus breve fata dederunt.
Quo qui in hoc melius, minus est durabile inundo.
Carpit delitias et respuit invida sordes
Parca: quod est summum, telo ferit, infirma raro
Tangere dignatur, quia fortes laedere magnum est.
Non habet ex humili laudem victoria bello.
Sic medio cecidit ductor Cizeuvicius aevo,
Quo vivo miseris decus et spes ultima rebus:
Nunc doloraccessit, nunc deplorata laborat
Patria, nunc proavis clarae pars tertia gentis
Occidit, et summo trepidat viduata patrono.
Barbara, quas meminit Suevus praelata puellis
Sola viri tanti licet haec mors foedera rumpat)
Digna reperta toro, lachrimis urgere dolorem
Desine, quid vanis complere ululatibus auras,
Aut trepidam maestis iuvat indulgere querelis?
Occidui redeunt soles, redit annua veris
Gratia, qui terram moriens semel ore momordit


page 594, image: delf0594

Ille fuit numquam has fragiles rediturus in auras.
Firma tamen spes est, quia morte renascimur omnes,
Qui scelus eluimus primaevum sanguine Christi.
Cuius in amplexu, fidei praeeunte lucerna
Vit tuus ex tenebris mundi, spiracula mentis
Lucida post obitum flammantibus intulit astris,
Inter et Heroas sanctum Paeana canentes,
Plena Deo, sine labe, choris caelestibus umbra
Mixta volat, Christoque scholam doctore frequentat,
Has etiam frater tuus ille perambulat oras
Martinus, Phialasque recenti nectare potat,
Torque gulam, viridi redimitus tempora lauro
Sacra, Caminenses veluti cum tangeret aras
Praesul, et ante tuos divine Luthere penates
Cenaret, ripis ubi se pater Albis amoenis
Erigit, et nudae ludunt per gramina Musae.
In terris etiam virtuti debita restant
Praemia, mors tantum, quae sunt mortalia laedit
Nunc quoque parte sui vivit meliore superstes
Notus ad Oceanum Arctoum Cizeuvicius Heros.
Expersinuidiae celeres nunc explicat alas
Fama, per ingentem volitans liberrima mundum
Corporis exuvias terreni terra recepit,
Suspensas aquilas, corui quarum una figuram
Exprimit, alterius vibrantis inaera pennas
Albas, purpureus color intermixtus obumbrat:
Ad seros templum servat lugubre nepotes.
Lavenburgenses qui praeterlabitur agros
Floribus et myrto decoratum Leba sepulchrum
Alluit, et rristi tectum caput occulit unda

In nuptias Georgii Fabricii Chemnicensis.

Propositi dux Christe mei, qui grata magistris
Pectora, pro meritis officiosa, probas:
Sensous aethereum nostris immitte calorem,
Ut mea sit felix numine Musa tuo.


page 595

Non grave Martis opus, non aspera bella canemus,
Magnificas Croesi noin referemus opes.
Ut decet, esse dato volumus pro munere grati,
Votaque legitimo ferre secunda toro.
Fabricius Clarii decus admirabile coetus,
Cum sponsa templum virgine sponsus adit.
Illius adducam castos Hymenaeon ad ignes,
Ut bene qui capit, sit diuturnus amor.
Addidimus thalamis grata ntia carmina multis,
Nostra peregrinis Musa parata fuit.
Et meus auctoris numquam labor ornet honorem?
Ille magisterii praemia nulla ferat?
Ista rudes feritas vix est audita per Indos,
Et mores deceat barbara vita bonos?
Sancte Deus, sancti dignissime foederis auctor,
Quo duo coniungi, femina virque, solent:
Caste parens, socii fer vincla iugalia lecti,
Corpora iunge duo, pectora iunge duo.
Casta patris soboles, et homo, non respue dici
Hospes, et haec aditu festa probare tuo.
Caste Dei flatus, Patris Natique potestas,
Unanimes castis ignibus ure toros.
Coniugium meruit concors, et pace beatum,
Fabricius sacri gloria summa chori.
Ille puer quondam placidissima castra secutus,
Venit ad Aonias patre iubente Deas:
Venit, et este mihi faciles placidaeque sorores,
Dixit, ego caste numina vestra colam.
Dixerat ad Musas quarum dignissima soluit
Protinus Uranie talibus ora sonis:
Sint rata vota puer tibi ducere molliteraevum
Det Deus, et Pylii fata referre senis.
Si mens arguitur vultu, nisi fallitimago,
Nescio quid tectae nobilitatis habet.
Non est pigra tibi, non est inamabilis aetas,


page 596, image: delf0596

Aucta bonis animi, corporis aucta bonis.
Alite felici studiis incumbere tantum
Perge, nec in coeptum desere laudis iter.
Si qua fides nostris aut vis estartibus ulla,
Si generis non sunt nomina ficta mei:
Hinc procul externas urbes populosque videbis,
Quaeque tot Ausonio sunt monumenta solo.
Nec merces ingentis erit tua parua laboris,
Magna tibi veniet gloria, grande decus.
Iam vero patrias quando remeabis ad oras,
Albidos ad virides hinc revocatus aquas,
Inter honoratos claro fulgebis honore,
Fulget ut astrorum Lucifer ante choros.
Saepe tibi ponet furtim lasciva Cupido
Vincula, consiliis insidiosa tuis:
Nec blando tua mens invicta vacabit amori,
Artibus Aonidum dedita tota sacris.
Tela tamen pueri, saevos patieris et arcus.
Cum dabis ipse tuas vincla subista manus.
Felix illa quidem quam tu dignabere taeda,
Et pater ex cuius corpore factus eris.
Sed neque deformis, neque rustica moribus uxor,
Ibit in amplexus virgo decora tuos.
Stat Venusaequa tuo stat Iuppiter aequus amori,
Opposito coeunt nata parensque gradu.
Et nisi coniugii me pronuba sidera fallunt,
Septena caeli conspicienda domo:
Ipse tuos undam gelidissimus Albis ad ignes,
Ipse dabit curis audia laeta tuis.
Hic ubi virgo tibi teneros adolescet in annos,
Inque tuos quondam crescet itura toros.
Dixerat Uranie, raro praesagia fallunt,
Arcano caelum numine si qua dedit.
Fabricius sacras igitur procumbit ad aras,
Cumque pia sanctum virgine foedus init.


page 597

Virgo tuo gaude Domino, laetare marito,
Qui nullo verae laudis honore caret:
Sive bonae spectas puerile indolis annos,
Tempora sive placet posteriora sequi:
Nulla fuit vitae pars segnis: nulla per imas
Prorepens sordes non in honore fuit.
Insomnem fructus spe consolante laborem
Sustinuit studiis invigilare piis.
Egregios animos labor arguit otia turpes:
Proditur ingenii sedulitate vigor.
Vix bene factus erat iuvenilibus integer annis,
Natali patria cum procul ivithumo.
Flumina Misniaeas duo sunt celebrata peroras,
Albis et exigua lenis Elister aqua.
Prosilit Aonii de rivo fontis uterque,
Aonii vires fontis uterque refert.
Qui bibit inde, sapit: iuvenes accurrite, laudum
Quos sitis ulla movet: qui bibit inde, sapit.
Fabricius sacras etiam dum vixit ad undas
Pocula divino nectare mista bibit.
Sed nescit paruoi concludi limite virtus,
Alta petens, humilem nonamatilla locum.
Ergo piniferas cupide reptare per Alpes
Optat, et ad gentes Ausonis ora tuas.
Non tantum vario commutet ut aera caelo,
Ceufacit ignotas grus reditur vias:
Sed probet ut patrios aliis, velut indice, mores,
Et multa celebres audiat, arte viros.
Hospitiis igitur Musarum clara frequentat
Saepius, et Clario digna Lycea choro.
Eius Medoacum virtus florebat ad amnem,
Grandeque Troiana nomen in urbe tulit.
Quae Phrygiis opibus, triplici firmissima muro,
Nunc Antenoreis ampla statauspiciis.
Caesar in hanc Rusae dictus cognomine barbae,


page 598, image: delf0598

Transtulit abductas ex Helicone Deas.
Scilicet illa fuit bene Caesare digna patrono,
Iliaco primum quae duce coepit opus:
Quaeque tuum Livi dignissime fovit honorem:
Livia nam tibigens nomen opesque dedit
Tanta viris quondam fuerat reverenita doctis,
At nunc ingeniis gloria talis abest.
Non alis haec aetas patriae sua pignora cives,
Externum foveat sumptibus illa decus?
Virgo tuo gaude Domino, laetare marito,
Qi nullo verae laudis honore caret.
Hac igitur vivens celeberrimus hospes in urbe,
Doctrinae varias accumulavit opes.
Saepe quis hic mores eius, vitaeque vigorem
Vidit, et ingenii conscia signa pii:
Vidit et invidit tantum Germania civem
Ille tibi, civem maluit esse suum.
Nec Phrygiae tantum virtus haec nota palestrae,
In reliquis etiam claruit illa locis.
Nobilis urbs latis colitur Ferraria campis,
Qua non ad ripas pulchrior ulla Padi:
Delius hic sua sacra tulit caetusque Dearum
Fertur in hanc artes deposuisse suas.
Saxonicis ducibus materna ab origine iuncta,
Imperium Estensis gens vetus eius habet:
Hic quoque Fabricio clarorum docta virorum
Nomina cum ducibus noscere cura fuit.
Proxima Felsiniam postquam via duxit ad urbem,
Quam paruus pracida Rhenus inundat aqua,
Excipitur patriaeque simul charissima terrae
Agnoscit veteri nomina nota fide.
Carus ubi summis, minimis venerandus amicis.
Dignus amore fuit, dignus honore fuit.
Doctrinae sedes estampla Bononia, quondam
Illa Theodosio Caesare facta potens.


page 599

Affluit ingeniss, patet omnibus hospita terris,
Utraq quas celso despicit ursa polo.
Nec decus hoc nostrum turrita Perusia nescit,
Excelsas propter nobilitata domos.
Hic quoque laurigerae choreas duxere sorores,
Et multus studiis est cumulatus honor:
Blanda sed invidit Mars impius otia Musis,
Omne manu violans saeva per arma sacrum.
Intravit Graias Pelopeia moenia Pisas,
Quam vitreis Tuscus perfluit Arnus aquis:
Eioquio haec Latio, priscisque est artibus aucta
Cosme tuis Princeps inclite divitiis.
Non dux hoc gentis Mediceae clarior ullus,
Maeonidaeque cani dignior ore fuit.
Cuncta quid enumerem? noverunt Tibridis unda,
Sebethusque suo flumine Fabricium.
Novit utrunque aequor: tum cui dedit Adria nomen,
Tum quod Tyrrhen ilittoris ora videt,
Virgo tuo gaude Domino laetare marito,
Qui nullo verae laudis honore caret.
Herculeo gaudet notissima Bretta Philippo,
(Gaudeat illa diu, vivat et ille precor)
Namque modo livor verum fateatur iniquus,
Non habet ingenio, non pietate parem.
Cuius in Augiae stabulis industria sudat,
Artibus instaurans quod fuit ante decus.
Clara Berengarii exilio vinclisque Paberga est,
Glarior ingenio nunc Ioachime tuo,
Huc qui Cecropias trahis ex Helicoine puellas,
Eruis abstrusum Graecia quidquid habet:
Urbs quoque Chemnicium, quae Casco subdita monti,
Et fluvii nomen praetereuntis habet:
Fabricio nunc cive suo tumefacta superbit,
Quod fuerit tanto patriafacta viro,
Pierios latices qui sacrum duxit ad Albim,


page 600, image: delf0600

Et mea Pieriis ora rigavit aquis.
Nunc quoque (ne meritum sibi vendicet alter honorem)
Fontibus illius rivulus iste fluit.
Auferat ille suum, reliquis vix pauca relinquet:
Obstruat hic fontes, non erit unda mihi.
Virgo tua gaude Domino, laetare marito,
Qui nullo verae laudis honoire caret.
Multarum votis forsan fuit ille petitus:
Libera multarum vota tot una tenes.
Dixerat Uranie, fati praesaga futuri,
Fabricii flammis colliget Albis aquas.
Non casu veniunt, fato connubia fiunt,
Illa nec humanae sunt rationis opus.
Ignis ab aspectu mollis per viscera serpit,
Et facies odium vix bene visa parit.
Vincula sponte fugit, quod non natura ligavit:
Quod iungi debet, vincula sponte subit.
In fatis suit ergo tuis pie sponse puella,
Quaedatur in thalamum iam socianda tuum.
Nec tamen hoc fato poteris minus esse beatus,
Ista tibi virgo nubere digna fuit.
Quae reliquas tantum supereminet una puellas,
Quantum vel stellis praestat Toa Venus.
Quod si forma tibi tenero iucunda vigore.
Prima verecundo dux in amore fuit:
Non es fallaci deceptus imaginis umbra,
Nec male iudicium credulus error habet.
Aspice quam comi frontem gravitate serenet,
Quam tenero roseus luceat ore pudor.
Non in mansueto feritas est barbara vultu,
Non facit ingratos lingua modesta sonos.
Cum forma casto lis estaeterna pudori,
Perpetuum multis dedecus illa tulit.
Sed tua sponsa pia laudem virtute meretur,
Dum formae luxum casta pudore regit.


page 601

Est breve forma bonum, quovis mutabile morbo:
Vera pudicitiae gloria fine caret.
Cetera si spectes, quid non laudabile spectas,
Hic vires virtus exeritipsa suas.
Nulla mali novi mundiludibria, nil scit
Praeter amare Deum, praeteramare virum.
Altera nanet opes, generis vel stemmata iactet,
Quae pietate caret quaeque pudore vacat.
Non illi desunt vel opes, vel fama parentum,
Uno deposuit sors bona cuncta loco.
Non opus est nostro genitores carmine tolli,
Obscurum virtus non habet ista locum.
Aspice laudatos mores, cultumque decorum:
Laude refert matrem filia, laude patrem.
Aspice quid studium, quid cura domesti capossit,
Haec pia non fructu sollicitudo caret.
Mater erat virtutis amans, cultrixque mariti
Foederis, in casto relligiosa toro.
Desiit esse quidem magno post fata dolore,
Coepit et ante suum gaudia ferre Deum.
Sed tamen exemplum vitae moritura reliquit,
Haere demque suae mortua laudis habet.
Aequius hic moritur soboles cui vivit honesta,
Quae custos viduae sit generosa domus.
Nec vero pater his aliquid virtutibus aufert,
Saepe mali pietas huic quoque caussa fuit.
Quam Musis faveat Musarum curet alumnos,
Nos salua testes possumus esse fide.
Sponse tua felix sponsa, quaelaude parentum
In thalamos affert nomina clara tuos.
Iam tibi legitimi socialia foedera lecti
Gratulor, et taedis gaudia mille precor:
Noxia nevestrum turbet discordia lectum,
Nec sterilis dulci sit sine prole domus.
Non homo coniugium sanxit, preciosiorextat


page 602, image: delf0602

Auctor, et haec thalaemi foedera sancta facit:
Unicus in trinis Deus est, et trinus in uno
Numine, sic mentem prodidit ipse suam.
Ipse probat castos, lascivos punit amores,
Vivere legitimo nos iubet ipse toro.
Tristia saepe sui praebens exempla furoris,
Perdidit incestas igne vorace domos.
Scit bene, quam damnum lugubre libidinis extet,
Quae fumat piceo mersa Gomorrha lacu.
Scit bene, quam noceat non abstinuisse cupitis,
Quae iacet Argolica diruta Troia manu.
Pro vitiis poenas foluit communibus illa,
Haec modo privatis est rea facta malis.
Prima sit ergo Dei vobis, sit proxima vestrr
Cura, levat pietas quidquid ubique gravat.
Discite non homini, sed fidere discite Christo,
Vana salus hominis, spes pia fraudes caret.
Vir iuvet uxorem iuvet uxora amica maritum,
Atque oneris partem gestet uterque suam.
Sic neque succumbet vir pondere, femina mole
Nam bene communi sarcina ferrtur ope.
Tu subiecta tuo semper sis nupta marito,
Libera coniugii regna maritus habet.
Noin Deus ex capitis structura condidit Euam,
Esset ut illicitis imperioia modis:
Ex costa formam mulier sortita virili,
Arguit ipsa virum coniugis esse caput.
Et tu sponse tuam sic semper dilige sponsam,
Ut sponsam Christus diligit ipse suam.
Non odisse potes, si te non oderis ipsum,
Scilicet illa tuo corpore corpus habet.
Sis miti facilis, placidae sis comis: et omnes
Blanditias adhibe, dummodo praestet idem.
Durior hic saxo est et tigride durior atra,
In sua crudelis viscera quisquis erit.


page 603

Non habet ex manibus pedibusve virilibus ortum,
Tradita legitimo femina prima toro
Ne species recti posset furor iste videri,
Cum male vit pedibus cum manibusque ruit.
Debile vas mulier, nec in has accommoda pugnas,
Lusibus ac teneris apitior illa iocis.
Tale quid in vestros unquam ne repat amores,
Ferte Deo placidas semper uterque preces.
Sic reddet thalamum iucunda prole beatum,
Ludat ut ad patrios turba tenella pedes,
Sic quae praeterea sunt huius commoda vitae,
Propitio mitis numine cuncta dabit.
Sic neque divitiae deerunt neque copia rerum;
Omne Deo vobis suppeditante bonum.
Multiplici fructus cum foenore reddet agellus,
Sub vestroque fluet largiter vua pede.
Donec ad aethereas sedes post fata, relicto
Corpore caelestem mens valet ante Deum.
Rodit ubi nullus liberrima pectora maeror:
Est ubi summus amor, nec periturus amor.
Omnia praetereunt mortalia praeter amorem:
In caelo flammas concipit ille novas.

In nuptias Ludou. Trubii cum Sibilla Badehorna.

SI mihi quae fuerat quondam, Ludovice, voluptas,
Si mihi quae viva coniuge, vita foret:
Forte tuis carmen conarer amabile taedis
Cinctus Apollinea fronde Poeta capur.
Quale sub aestivo, salicum nemus inter opacum,
Aere, qua pingues lambit Elister agros,
Quale sub umbrifera viridantibus arbore ramis,
Argutas cecini dulcius inter aves,
Nunc gravibus curis, desiderioque meorum
Maestitiam, Phoebi castra perosus, amo,
Sive vehatsuaves factura silentia somnos


page 604, image: delf0604

Quae regit umbrosae Cinthia noctis iter,
Sine diem reddat tenebris aurora fugatis,
Est diuturna mihi nox et acerba dies.
Coniugis admonitrix, irritamenta quietis
In Iach: imas vertit flebilis illa novas:
Haec iubar adducens solare, cor undique maestis
Arguit indiciis, et mihi molle facit.
Saepe mihi Parcae crudeles ante fuerunt,
Eheu sub gelida nunc iacet uxor humo.
Occidit et cedens florentibus, abstulit. annis
Mortua dimidium corporis illa mei.
Nec levis est iactura mihi, connubia testor
Sacra, quod hic fuerit fidus et arctus amor.
Nam matronalis flos exemplumque decoris
Haec mea, laudari si qua meretur, erat.
Vera loquor, (matres ignoscite) fanctius illa
Femina nulla potest vivere, nulla mori.
Nec fuit haec thalamos accusatura mariti,
Paupere digna, minus, non meliore viro.
Quae mihi cara magis vita, dum viveret, uxor
Nunc onus. ante mihi dulce levamen erat.
Illius ante toro felix, nunc tristia solus
Turtur ut in viduo cespite, fata gemo.
Magdalena sacrum cur tam cito rumpis amorem
Amplexu posthac non fruitura meo?
Balbutit molli te filius ore triennis,
Et nutricis adhuc nata fovenda manu.
Indole quae mentis, vultus et imagine nosci,
Me quoque, quod tua sit, dissimulante, potest.
Fata queri mea sunt, cur me fugis optima coniunx?
Deseris et socium non reditura torum?
Nec tantum tu me nuper defuncta relinquis,
Sed tecum simul est, nomen inane fides.
Quae nostri luctus solatia firma putavi,
Lubrica quassatam destituere domum.


page 605

Unde salus aliis nobis dolor inde paratur,
O quantum fraudis corda latentis habent.
Flumina, dicebam, fugient prius alta retrorsum,
Et Sol obliquis Arctoin adibit equis,
Agmine quam facto crudelis et improbus ausit
Laedere tot pressum me furor ante malis.
Quae mora, cur Phoebus iunctas aquilonibus ursas
Non adit, et fontes unda reversa suos?
Innocum quia me fractura calumnia robur
Ossibus aridulis extrahit omne meis.
Has inter curas si quis me ducere somnos,
Et Musis faciles fingit amare iocos:
Errat, et hic semper vel bachanalia vivit,
Incertas, vel non est memor, esse vices.
Tu tamen ô patriae decus ornatissime Trubi,
Et mihi praecipuo fratris habende loco,
Nuncmolle Elegos a me, nunc blanda requiris
Quae sunt tranquillae, carmina, mentis opus.
Scis equidem lachrimasque meas gemitusque notasti,
Et vidilachrimas, testor amice tuas,
Sed tibi nunc alios circum praecordia motus
Induit in casta virgine certus amor.
Nunc tibi pax animi redit, et nova corporis aetas
Abdita nunc pleno vena vigore salit.
Idcirco nostri non sentis pondera luctus,
Nec curis trepidum pectus, ut ante geris.
Quin etiam tristem vis exhilarare sodalem,
Invitas et me cogis adire Deas.
O utinam miseris ea nunc fiducia rebus
Esset et in verteri nostra ruina statu.
Ipse facro traherem comes ex Helycone sorores.
Ad festum, Phoebo me praeeunte, diem.
Ipse per Albiacas passim fugientia ripas
Allicerem dulcinumina victa sono.
Sed cum sollicitis fortuna sit invida votis,


page 606, image: delf0606

Corpus abesse querat, mente propinquus eru.
Neve superstitio candorem stulta requirat,
Dissona turbatae plectra movebolyrae.
Talibus officiis quod enim capiantur amici
Acceptum, quamvis sit breve, carmen erit.
Dicite Picrides, quibus haec connubia fatis,
Quo duce sit Domino iuncta Sibilla suo.
Non dedit has usu natas vicinia flammas,
Contiguas illae non habuere domos.
Corpore semotos quos interualla locorum
Disiunxere pares pectore iunxit amor.
Viderat hanc olim Ludovicus saepe puellem
Ante, sed ignorans, nec ratus esse suam.
Viderat hunc etiam, nec credidit esse maritum
(Tantus inest error mentibus) illa suum.
Non potuit rigidos praesentia flectere sensus,
Dissica sed potuit iungere membra Deus.
Vix tibi sponse lues celefacta per ossa recurrens,
Pectore spirituum fonte, recepta fuit:
Protinus accensos quae forte refrigeret artus,
Quaeritur ardoris cum medicina tui,
Inter Hamadryadas Phylire formosa sorores,
Fida salutiferam saepe probavit opem.
Illa fuit medicas hominum celebrata perartes,
Venatrix morbos sustulit illa feris.
Sevit et ad molles passim medicamina ripas,
Qua vehit Aonias doctus Elyster aquas.
Illc per virides, pulchris sub moenibus, hortos,
Dulce malum, nitido germine crescit amor.
Illis floret agris moderatrix Ruta veneni,
Carne quod inspirat luxuriante Venus.
Admonitu Nymphae potuisses inde iuvari,
Aut desideriis fortior esse tuis:
Te tamen invitum contraria fata trahebant,
Fata tuos alibi dispositura toros.


page 607

Nam grave vulnus erat, nec in his curabile terris,
Turba puellarum quas Philyraea colit.
Albis erat, certam qui posset ferre salutem,
Hic erat in requiem nata Sibylla tuam.
Quapropter dulces, patria procul urbe relicta,
Vectus equo carpis me comitante, vias.
Gratus et acceptus, Musis praeeuntibus hospes,
Hospes mane novo, vespere sponsus eras.
Iamque fores pridem, nullo remorante maritus,
Et, quae nunc superestspes tibi forte parens:
Ni castos thalamos et foedera sacra perosus,
Foedera turbasset tunc ineunda Satan.
Ille dolis, odio gaudens et lite, repertis,
Ex aliis alias consuit arte moras.
Hoste sed eluso, vestri Deus auctor amoris
Pronubus accensas nunc quatit ipse faces.
Ipse susurrantis menda cia frivola linguae
Dispulit in ventos undique sparsa leves.
Ipse tibi proprium dedit et sine labe pudicum
Quam petis eximiae virginis, ante, torum
O nimium felix tua si bona singula noris,
Illaque dissimiles credis habere gradus.
Rebus in humanis site iuvat optima virtus,
Hanc ornat sponsam tuta pudore fides.
Corpore laudari formoso si qua meretur,
Haec quoque compositis nupta decora comis.
Forte petis dotem non est sine dote putanda,
Quae pietatis amans et studiosa viri.
Si non divitias et inagris iugera latis,
Excellente tamen iactat nonore genus.
Mater sancta, parens pius et sine crimine iustus,
Proleque de sexu pulcher utroque torus,
Egregii fratres, et forma pudica sororum
Vitaque, thesauri divitis instarerunt.
Si mihi nunc viduos Deus auferat ipse dolores,


page 608, image: delf0608

Meque (quod est dubium) rursus amare velit:
Non opibus mollem, rigidae sed sanguine plebis
Quamlibet ex humili, quae sit honesta peto
Fortunatus amor, nullo mercabilis auro,
Venalis tantum munere, turpis amor.
O nimium Felix Ludovice quaterque beatus
Coniuge, quae thalamos est initura tuos.
Corporis illa bonis, animi quoque dotibus aucta
Exhibet innumeras, cur sit amanda, notas.
Astines etiam vita meritisque probatos
Addit, honoratae stemmate nata domus.
Nobile quos inter Badehornus lumen Elystri
Urbis et Aonii fama decusque chori.
Consule quo floret respublica, patre Senatus,
Curia que exsultat praeside laeta suo.
Ille tuae portus navis, si cetera desint
Praesidia (ô saltem sit diuturnus) erit.
Cognitus ille mihi poscelite fidelis amicus
Tempore, cum mea sors experiunda fuit.
Ille meae fautor fortunae, cetera invit
Olim Meurerus commoda dante Deo.
Meurerus, cuius habitantes pectora spirant
Ex oculis Charites, blandus ab ore Lepos.
Si pia vota Deum, si verba precantia flectunt,
Oro, diu seruent hunc quoque fata virum.
Hunc seruent natis patrem, nobisque patronum,
Nutantis columen praesidiumque Scholae,
Fortunate senex cui vivit amabilis uxor,
Et viget incolumi coniuge tota domus.
Meluctus miserum sequitur, viduoque iacentem
Sponte quies thalamo deserit ora fames,
Nunc illis curis, nunc his assuesco querelis,
Nil mihi nunc, gratum quod fuit ante placet.
Ecquod erit tempus mora cum fractura dolorem
Longa sit, et trires, sorte favente, metus?


page 609

O utinam sero versis in pristina fatis,
Ingenii redeat Spiritus ille mei!
Tunc ego laetitiam, se dilatante, perennem
Corde, fovens, Musis carmina nocte canam.
Mane Deo gratus, laudes et vespere dicam,
Tunc medio referam munera larga die.
Interea quamvis me debita poena fatigat,
Et quo peccavi me premit ira modo:
Nostra tamen victrix patientia sola malorum
Muta sit, et certam denique speret opem.
Nec petat, aspiciam si quos florere, sodales
Vindictae species sordida, livor iners.
Quicquid erit mens aequa ferat, meliora precetur
His, bene de nostra qui meruere domo.


page 614, image: delf0614

PAULI a SCHWARTZBERG BARONIS.

De feminis.

GEmusa potest Adamas hircino sanguine vinci,
Vulnificus rapido soluitur igne chalybs.
Invictae cuncta vivunt tamen arte puellae,
Et superat cunctos femina mente dolos.

Ad Erasmum Lympurgium.

Quid claris iactas, generose, parentibus ortum
Te puer: antiquae stemmata gentis habes.
Accedant Musae comites: tum denique virtus,
Et verae titulum nobilitatis habes.

Scribendum.

Quid pateris bibulam tam saepe sitire papyrum?
Quem age sit calamis ebria charta tuis.

Aliter.

Quod sit bella, times calamo contingere chartam,
Anne etiam, si qua est bella puella, times?

In orationem extemporaneam

Quod mihi non tota scripta est oratio nocte,
Zoile ne doleas: cras morietur opus.

Infantulus moriens.

Quid decimo vix mense mihi fuit utile nasci,
Et supera divum numine luce frui?
Si vagisse tribus licuit vix mensibus, et iam
Mox ab utroque abeo triste parente puer?
Non licet infanti saevos depellere morbos:
Et morti primos eripuisse dies?
Heu! nimium regit omnia inevitabile fatum!


page 615

Procreor et morior: vivo abeoque simul.

De se.

Cum sint quod satis est, vel iniquo iudice, nummi,
Simque etiam plus quam sanguine natus eques:
Quaeris cur eadem quovis frt tempore vestis:
Mentior, an videor non tibi semper idem.

Sub speculo.

Ne tibi de facie placeas: introspice mentem:
Thersiten dices, qui modo Adonis eras.

De somno Christoph. Stathmionis.

Quid mirum est, ornent variae si Stathmion artes,
Aoniumque fluat semper ab ore melos?
Somniat ille novem tota vel nocte Camenas
Ervigilem refovet turba novena virum.

MARCI TATII ALPINI.

Adfamam.

SCripsimus ista Fami, ne coram arctura moretur:
Quae fama cave, ne tibi scripta putes.
Crede mihi nec semperamo te fama, nec odi:
Sed vereor stimulis peius et igne famem.

Erasmus in membrana.

Haec Desiderii facies celeberrima cuius
Nil sine laude manus nil sine fruge dedit
Si queat effigies nativam reddere vooem,
Docta velut miris exprimit ora modis:
Non foret argentum, non fuluum carius aurum,
Non gemmae rubriquas tulit unda maris.
Haec caderent: illaec numquam casura maneret:
Omnibus haec prodest, pluribus illa nocent.

E Germanico.

Qui venerem affectat dum languet in inguine neruus,


page 616, image: delf0616

Pocula et impransus, nec sitibundus, amat:
Quique cibo reperit distentus viscera mensas:
Ille brevi dirae tempore mortis erit.

FRIDERICI TAUBMANNI FRANCI.

Concordia Maritalis ad Henricum von Leiptzig.

LIpzi. Equitis Misui vetus et generosa propago:
Stellano Generum fieri te virgine ducta,
Quae forma et virtute merer stellae instar haberi:
Gaudeo. Multa iubent te cum Consorte iugari.
Aetatem spectas? ea primo a carcere missum
Ad tricennalem temisit idonea metam,
Vatietiam Ascraeo fixam pro coniuge metam.
Ipse Parens annis meritisque in Saxona canens
Ardet avus te Patre novos spectare nepotes.
Nec parteis tractare tuas sine Compare vitae
Posse reor, tantae cui sint data munia Curae.
Nonne etiam stimulis naturae urgeris, et igni
Sponte sua Veneris venientis ad intima, et omni,
Quod veget in pectus blandum incutientis amorem?
Certe facto homini quam mox Deus addidit ipse
Consortem vitae: vitae (pol!) Suavis, Honestae,
Utilis: hanc si quis sapienter habebit et apte.
Visne docendus adhuc leges, Henrice, maritas:
Qui sic cum Sophia Stellanide vivere possis?
Ecce dabo, stringamque viam septennis in ista.
Iudice me prima haec: sed et una atque unica lex est:
Regnet ut in socio felix Concordia lecto.
Nec satis est Veneris duplicari corpora nodo,
Sed potius mentes animorum iungere par est.
Aemula Terpsichores audistin' fila canoros
Flexanima variare modos dulcedine? tali


page 617

Coniugii quoque temperies dulcedine mulcet
Corda duum, quibus una anima est in corpore bino.
Qui sit? Amore tuam fac ames, ut ameris ab illa:
Scilicet hoc unum est ad amorem philtron, Amare.
Lais Aristippo dicta est in anioribus algens.
Ecquid, ait, referr? nec Bacchi vireus humor,
Nec pisces me amant: fruor his tamen omnib aeque.
Omnis Aristippum deceat color et status et res:
Non decuit vox haec. In solo corporis usu
Plena voluptatis sibi gaudia quaerere, brutum est.
Hic non coniugii est. Adfectu quaere mureque
Coniugis adfectum, fallente sub indole morum
Sermonisque latet grati mixtura venenr.
Mercurium ac Venerem templo sacravit eodem
Roma vetus. qua mente, rogas? Affamine blando
Conciliatur amor. Trahat ista locutio molleis
Fescennina procos, tu cum gravitate virili
Blandirias et verba tuae miscebis aruicae:
Illa tibi contra. Septenum prina Sophorum
Palma Solon, scite gustare Cydonia iussit
Mala novam nuptam si spon so accumbere vellet.
Haud levis ac brevis haec oris fragrantia Graio
Hic spectata Sopho est: sed blandiloquentia, qua se
Nocte dieque viro suaves probet uxor ad usus.
Scilicet ista novae sunt mala Cydoinia nuptae,
Quae Siophiae gustanda tuae quoque, mente Sophistae.
Porro, ferre aliquid et connivere memento:
Nec semper vidisse puta, quae videris. Esto
Interdum surdaster, apro si pressius audis.
Fallitur, ad votum qui cuncta exspectat et urget
Sub prima semente tori. Sua cuique probatur
Ingenii facies, et inest diversa cupido
Sic diversa: tamen sensum eogenda sub unum est:
Nec poterit subito: molli adsuetudine siet.
Nemo renascentem, quod acerba sit, ex secat vuam:


page 618, image: delf0618

Sed voto patiente manet dum lividus humor
Vineti maturet opes Septembribus umbris
Sic tu nuptae aliquod dictum aut immitius ausum
Indictum infectum simula, dum mitiget aetas.
Si sonipes spumante ferociat ore caballus,
Non flagrum intorques, nec acerbas verbera verbis:
Sed blando potius tergum poppysmate mulces.
Hic fac idem. Mulier sub imagine claret equestri.
Ausus et in Venerem Diomedes stringere ferrum
Impius. At cave tu. Ferro meret ille feriri,
Qui ferit uxoreni, non est ea serva, sed uxor.
Et pars una tui, tuque alter. Saevit in ipsum
Se nemo, ni sit male tutae mentis Orestes.
In nuptam imperium sane est: sed quale? quod esse
Corpus in hoc animi debet. Pars ecce cohaeret
Utraque, rex animus, curator et auctor honesti est:
Non tamen aut laedit renuentem aut deserit amens:
Suadet. non cogit. Maiorum cana vetusas
Iunoni si quando Iugae mactabat honores,
Euulsum pecudi fel proiciebat ab ara:
Sic bilis. sic ira procul, sic iurgia cedant,
Mutua legitimi faciunt ubi sacra mariti.
Denique castus amor magna est concordia nuptis.
Caesaris ista quidem, sed non pro Caesare vox est:
Scorta voluptatis sunt nomina, at uxor honoris.
Quo sepascet atnor si semen amoris in agrum,
Sparferis alterius, quod inipsaoutreat lua?
Tu melius saepe, Lipaia des: et totus inista,
Quam Deus et lex sana dedit tibi deditus esto
Ut dulci possit tecum ditescere partu,
Et Patris ad ritum gnatis munire senectam.
Praeportabat aquam sponsis Romanus et Ignem.
Quo sensu? ille ignis quod debeat esse maritus,
Qui sociam complexus aquam moderanter amoris
Igne tepefaciat. Repetam: moderanter amoris


page 619

Igne tepefaciat, namque ut nimis illa calescat,
Non ipsi poterit, non et prodesse marito.
Hoc vetus egregium est, et quod pro lemmate molli.
zwh\ kai\ yuxh\ lodicis, debat uxor
Longis quaeque typis geniali intexere lecto:
Quae mulier vult sero virum succedere terrae,
Pythagorae mediam parce colat accuba terram.
Egtegium certe est, et opertae mentis et usus:
Quod tua, quodque aliae quam vellem scire laborent!
Atque etiam facere! Scite et facitote, Lacaenae
Coniugis exemplo: quae forte rogantibus ecquid
Noctis in illecebris esset complexa maritum:
Divi, inquit, melius! nam non illum ipsa, sed ille
Me fuit amplexus. Sic certe fiat oportet:
Tuque fac ô Stellani, tuo: Stellanidi contra,
Lipziade, facito. Decet hoc in amore severas
Fingere blanditias, hilarumque referre Catonem.
Vita maritalis non sane absynthia gustu,
Sed referat vinum tamen, in quo vividus humor
Suave dat austerum. Sed me reprehendo, paratum
Cogere sub numeros oracla Hymeneia Lipsi.
Omnia dicta putes, si sit Concordia. Vitae
Illa maritalis caput et pes debet haberi
Ex hoc fonte fluit, quod suave, quod utile nuptis,
Et quod honestum. adeo tota hinc est illa beati
Gloria Coniugii: quam certam a Numine vobis
Ominor, ô Lipzi, Stellanaque nympha maritis,

In nuptias Philippi Ernesti von Hoenlobe, et Annae Mariae von Solms.

ERgo meis etiam lituis accendero pugnam,
Quae pugnata quidem est, nisi Mars Hoenloicus hastam
Ni Solmea Venus sua perdidit arma? sed illi
Res sua, Res isti, salua est: capitque maritis
Marsque Venusque dolis patria memorantur in aula.


page 620, image: delf0620

Et credo: et res dignma fide est: licet indice Phoebo,
Retiaque et laqueos gracilesque ex aere catenas
Non elimarit Vulcania protinus incus,
Quis irtetiret mediis amplexibus ambos:
Aut pugnam pugnaeque locum monstraret Apollo.
Si, quoties iuvenes Hymeneia proelia miscent,
Retia sint facienda: novi quis robora ferri
Materiamque dabit, fabricasque operasque fabreiles?
Et tamen invitor. qui classica serius instem,
Inque mares animos data tympana tundere tentem,
Iam debellato post tot certamina bello.
Non facio. novi mordax Soncvvaldis acetum:
Heic quoque Rhinocerotis habet gens mascula nasum.
Mirificae mihi mira tamen molimina pompae
Fama cenarravit qui sum semotus ad Albim
Saxo domo-Francus, Culicisque Professor, alumni
Augusto sacri, quamvis humoris alumuus.
Curio Fastorum, reducisque paterculus anni,
Ianus, utrinque pari librabat pondere mensem,
Quando Hoenlohicus Nympham Solmeida duxit:
Mavors Nerienem. Sic saecla novitia nasci:
Sic annos intrare decet. Circumsivus aevi
Sit sine nube tenor. Decimum bona Cynthia mensem
Acceleret, matremque levet. partumque secundet,
Grandaevo iam tempus avo properare nepotes,
In quibus et sese videat Patremque renasci.
Atque haec mensura est Hymenei Carminis: hic se
Voti plena sitis poterit sedare. Quid ivas
Fortunae phaleras Musaeo intexere peplo
Profuerit: quanto Procerum Sponsa auspice nuptum
Iuerit! ut vestem picto discreverit auto,
Suggestumque comae, et celsae frontis honorem
Ostentarit ovans! ut magni prodiga census
Luxuria et modico numquam contenta Potentum
Ambitiosa fames, ludibria ventris, Onustam


page 621

Reddiderint Sonevvaldin! ut aerea fulmina iactu
Et flammae et tonitrus fuerintarmata tuborum!
Utque hilares Oculorum epulas, specta cula miri
Nominis et numeri, dederit Geranus Ulysses,
Henricidum Rutenus Eques, gente inclitus Heros.
Et quidni facilis cui se Venus aptat in omnem
Ingenti formam et pulchri spectacula monstri,
Altae etiam Flammae festivum Hymeneon: et altae
Flammae ammam, Venerem Solmeida Dae lalus ornet?
Henricides-Rutenus ubi est, ibi Pallas, et Hermes,
Et mirabilium fabricarum inventor Epeus.

In solemnitatem nuptiarum Iohan. Georgii, Ducis Saxon. et c. et Magdalenae Sibyllae March. Brand.

QUid me spectatis constricta fronte Catones,
Ad sacra nostrum etiam Torgea quod affero carmen?
Novi hominum mores. Si carmen mitto: Poetas
Esse crepant muscas, quae naso insidere cuivis
Praeci pitent. Si musso domi, securus in aula
Quid siat: fastum obii ciunt, pars cetera tenini
Se clamat, quin hoc etiam: censere Poetam
Par pretium impensis Aulam dependere curis
Aut nolle, aut non posse. Meos haec fabula certe
Continuit versus intra penetralia Vestae
Hactenus At cum se festis incenderet armis
Flos populi atque inter mentita tonitrua nitri
Tympana tenta tonare ad tympana tenta viderem:
Excito Calliopen, famae securus et aulae:
Quippe ubi pars melior tamen haec bibit auribus aequis
Mulsa Poetarum novitque quid ansere distet
Moecenatis Olor. Saxo meus ille secunda
Incendit Iunone faces, et Marchida flammam
Versat in igne novo. Ian-Saxo Georgius ille,


page 622, image: delf0622

Quem sacra maiestas Romani Caesaris ipsa
Nuper ad iugustam Pragae comitatus asylum est.
Mgnus honos, et non nisi magnis natus haberi:
Nempe tibi o Princeps, et quo moderatior alter
Non visus Soli est enses praeferte magistros
Iustitiae Imperio, Fratri, cui nominis usum
Ipse sui Christus Christiano tradidit. O rem
Alite Maeonii dicendam catminis! ô te
Dulce caput, quod sic caput orbis Caesar honotat:
Verum haec Phoebeae dicenda sub arbore Lauri,
Nec tali auspicio. Venus hanc sibi Prussica lucem,
Et lucem et noctem Paphiaesub regmine Myrti.
Et Myrti et Rutae, quam densa est utraque, polcit.
Iam canis aestivo rapidi sub limine cancri
Saevit, et ! cariis caelum latratibus urit.
Urit et illa tuum, sed et uritur igne Sibylla
Magdalis usque tuo, tua cura potissima, Princeps.
Decipite hunc aestum sub opaca frigoris umbra,
Suavius ut tecum Misnis aestivet inoris
Prussias hanc gremio foveas, huic sanguine toto
Deditus illa tibi quoque sanguine dedita toto
Spes nostras animate nona spegentis in hoc se
Summa omnis voti consumit, idonea proli
In Patrem crescenti osim: sub cuius asylo
Et ius et pietas et honestum et carmina vivant.
Appetat ille dies Parcarum conditus albo
Vellere, quo tali mihi nuntius impleat aures
Carmine: Laetemur an-Georgio Masculus haetes
Natus, et infanti iam spirat imagine patrem.
Tunc vero satagam, tunc totum Helicona movebo,
Tunc, quique et quot nunc, Hymenaee Hymenaee, frequentant,
Carmine me dicant omnes superasse Poetas.
Festa dies oritor: quid gaudia nostra moraris?


page 623

Ad Richardum et Iohannem, Barones Tscharnemblios.

Par Tschernembliadum, generosior Austridos orae
Gratia, qui pulchrae, nondum patientibus annis,
Festini laudis doctis Heliconis alumnis
Ambiguam facitis Clario in certamine palmam,
Fratris ab auspiciis, ductu doctoris, amico
Numine, vere novo (bene quod sit!) abite profecti.
Ter sua se mundi tenor in vestigia voluit
Vernantes emensa dies, quando hospita primum
Leucoris accepit venienteis. Ite. sat uni
Hospitio Musisque datum, se pluribus ardet
Informarelocis varia experientia rerum.
Gloria doctrinae, et virtus heroica genti
Tschernemblae propria est, hoc se tibi cine fulcit
Austria, vae nimium Turco vicina tyranno!
Nunc olim saevo mactavit acina-ce fratrem
Turcica Tisiphone, dum se pro Caesare magno
Proque bono Patriae furioso credidit hosti.
Consilio sapiente domi rerum alter habenas
Tractat, et Oracli-patrii meret instar haberi.
Dumlicet, hac fruitor laude unus, Etasine-Georgi.
Tempus erit, Fratres quum tecum-oracula reddent,
Regnaque Zernemblas triplicabunt Austria sorteis.
O me Pindaricis animaret in ardua ventis
Calliope! tali qui possim carmine fratres
Tollere, divini quali vos cura Melissi,
Cumte, cum fratremad Gallos Belgasque moveret
Et iam non toto semotos Orbe Britannos.
Quicquid id est, tamen ite bono cli Numine, Fratres,
Quo Fratris tutela iubet, quod provida ducit
Cura magisterii, patrumque anteambulo Virtus.
Hoc urge virtutis iter, Richarde, Iohannes
Insequere urgentem. Vestrum est certare, magistra
Pallade, certanteis votis attollere nostrum est.


page 624, image: delf0624

Ad Lucam Beckmanum et fratres eius.

Patrem amisistis, Pratres, crudelis, et expers
Ingenii natura, tui est, qui crimine vestros
Incessit luctus potius fugientia ripas
Flumina contincas, rapidis aut ignibus obstes,
Quam Natos lugere veres sua viscera Patrem.
Sed lugere licet, non affligi. Optima fratrum
Corda quis hunc vestris in flixit cordibus ictum?
Nonne Deus? Nonne ergo bonum, veliudice vobis?
Fatum cuique suum moderatur et ordinat illud
Aeterni fatum. Datus hic mortalibus ordo,
Nasci, denasci sit Curio mirus oportet,
Hunc qui miretur. Sol iste reciprocat anni
Ortum obitumque sui nemo miratur. Et illa
Aequoris unda vagi lunaribus aestuat horis,
Hamburgumque sinum patriae, patrisque sepulchrum
Vendicat alternis vicibus, quum littus inundat
Oceano, vel quum refugis se fluctibus aufert.
Nec stupet hoc Civis: quia sic adsuevit, et ordo
Naturae censeturagi plane impete tali
Vitaque Morsque ruunt. Et sdac, ter Nestoris aevum,
Ter famosa dari cornicis saecula: quid sit,
Cur homo longinquae cupiat stipendia vitae?
Supplicium Vita est nostro quae degitur aevo:
Et merito in terris aeternam ducere vitam
Debuit, e terris grave cui discedere visum est.
At non sic patri: neque debuit, ivit in annos
Vital faturos, et sese exhausit agendo.
Vidisti, irrigui quem nubila blanda soporis
Lassum invaserunt? vidisti solibus icta
Vere tepente nivis spumantia vellera solui?
Sic Pater e vita se lassum soluit. At idem
Vidit in hoc senio, quae vix millesimus ausit
Degnatis sperare parens, vos prole potentes
Vidit avus patres, opibusque et honoribus auctos


page 625

Primitiis agitare locis: et ad ardua rerum
Spe iuvenes propiore trahi. Quae gratiae vitae
Laetificare senes poterat iam serior annos?
O Beckmaniadûm felicia germina fratrum,
Si vos in parilem vivacia fata senectam
Induerint, falique suos a prole nepotes
Monstrarit Fortuna parens: audacter amata
Sistere vos etiam iubeo ad vadimonia Mortis.
Non moritur, tali qui prole rese minat aevum.

PALLAS DISTELMARIA, SIVE COmitiva Togata et Sagata Christiani Distelmarii.

ALtera iam Comiti se Distelmaria nubit,
Nataleisque evecta suos maioribus intrat
Auspiciis thalamum, et Comiti Comes inclita facta est
Et rhalami et tituli; Comitesque datura Nepotes.
Macta tuo splendore, decus nunc Virginis; olim
Et matris Comitisque. Et tu pater ille Socerque
Macte tua fortuna etiam: si celsius aurae
Ire potest fortuna tuae splendorue Tuarum.
Principibus nupsisse viris primaria sors est.
Linaridûm suboles et postuma fama Quiritum
Perfines talos: nunc nostrae gentis amica
Insitione Comes: tu Distelmarida primam
In titulos stirpemque tuam patriosque Quirites
Re transcripsisti. Tunc me vellem esse vocatum
Carminis in partem! tunc me mea numina Musae,
Illa Toga torum doctissima numina, Civem
Iuvissent celebrare summ de gente Togata.
Nunc serum nimis est, et desaltata choreae
Linea virgineae. Nunc me Theodora Poetam
Distelmaris habet, spes altera et ultima Patri.
Sed quid habet? sat mecum habito vix ipse tot aestûs


page 626, image: delf0626

Me transversum agitant rapiuntque e pectore Vatem
Nunc quum Vatis opus: quum nubit Neria Marti:
Quum sit Eberstenio coniunx Theodora. Canendi
Quanta seges! caelestem etiam mihi visa Maro nem
Delassare satis. Gens-Eberstenia quantis
Maiorum descendat Auis: quot Proelia forti
Depugnata manu: quoties Res patria saluo
Cive triumpharit tantis victoribus hostem.
Nec si summa velim fastigia tangere, nec si
Proxima quaeque petam; fuerim sat idoneus auctor.
Nec Ludovicum equidem Pomerano ex orbe Parentem;
Nec quae Mansfelda praelustris origine, Matrem;
Nec Patruum, quo Spira potens oracula quondam
Caesaris effata est sub Praeside, lassus inerti
Carmine sollicito. Neque te, cui militat uni
Ista dies quanta est; nox quanta est ista, vel illa
Quae sequitur, porroque sequi meditata sequentem,
Sponse voco, titulosue tuos aut gesta retexo.
Olim te Geticae viderunt cornua Lunae
Ad campos Istri volucres agitare caballos:
Olim miles eras cataphractus in agmine Gallo:
Sed tunc Martis eras. Veneris nunc Trossulus audis.
Nunc alia tibi Luna opus est, alioque caballo:
Amentanda alio nunc est tibi lancea loro.
Quid tibi cum Gallis? Mulier Germania Gallos
Non amat. At tua tefac amet Theodora. Propina
Nepenthes philtrumque tui. bibet illa: bibenti
Respondeto. quid hoc? Fac ames; et amabetis illi.
Omnis in hoc ars est, et vis, et fomes Amoris
Sic facite, Sponsi cudat Gener ille Togatos,
Spem generis, generisque sui Gener iste Sagatos:
Ut fiant Comites et Distelmaria Pallas.
Ipse, quod heic soliti, feliciter, acclamabo.

Electori Sax. Christiano II.

Nascitur Augusto Christianus Principe primus:


page 627

Ambo Togae celebres artibus, ambo Sagi:
Ambo reformatae Pietatis Atlantes, et Aequi:
Imperio magni Caesaris ambo Patres.
Huius Aui Patrisque satu Patre dignus Auoque
Nata est Christiani fama secunda Ducis.
Tot Regum est et Dana potens Hedwigis avorum;
Aequa hominum votis, aequa Virago Dei.
Haec duo iam sacris coeunt in foedera pactis;
Foedera quo coeunt femina virque modo.
Hoc age, quilquis ades: Linguisque animisque favendo
Confer in Hoc votum mutua verba meum.
Et Saxo et Danus nullo discrimine sunto.
Nunc in amicitiam sanguis uterque coit.
Spiritus aeternae qui flamma reciproca Menties:
Et qui primigenae fomes a moris eras;
Caelitus inspira Ghristiano Hed vvigis amorem.
Christianum Hedvviges urat amore pari.
Da nova Saxonicae subolescere germina Rutae,
In quibus amborum spiret imago Patrum.
Sana valetudo sit utrique: annosior aetas:
Mentis et in sano Corpore sana quies.
Curam habeant pro lege, Sui; pro lege, Suorum:
Pro norma Verbi cura sit una Dei.
Et, quae sola potens harum nutricula rerum est,
Hic colat illa oleis Pax redimita comas.
Hoc ego regaleis Hymenaeo carmine Nuptos
Prosequor. O animi sint rata vota mei!
Plura quidem plureis; et dicere plurima vidi,
Nemo tamen nostris dicere plura potest.

Ingressus Witebergam Augusti Christiani I. F. Augusti N. Duc. Sax.

SIc, Christianiade, magni Patris inclitae Proles,
Saxonis Ensiferae tertia pompa domûs:
Ingredere, ingredere haec nostri sacra templa Lycei,


page 628, image: delf0628

Nota per Arctoas Hosperiasque plagas.
Cernis ut ipse Plegon Pyrois, Eous et Aethon,
Solis equille, tuis agglomerentur equis!
Ut caeli sacies radianti purpuret auro!
Ut tibi verna suas Flora ministret opes!
Fallor, an uluosum gelidis caput extulit undis,
Albis, et excepit Principis ora sui.
Ipse (quod in speculo pellucidulae crystalli
Expressum vino Musa colore dedit)
Ille Lutheriades divino percitus oestro,
Ille Melanchthonii lactea plumi Cycni.
Spectarum Augustum gratatum et Oreadi nostrae
Desuper e caelis exseruere caput.
Te quoque Musaeis Pubes amplectitur ulnis,
Proque magisterio gestit habere suo
Ipse Pierides et triplice Gratia nodo
Plaudunt festivos ad iuga nostra choros.
Praecipue Pietas bifidi de vertice Templi,
Cuique dedit sedem Curia nostra, Themis.
Cominus acclamant: Salue, et crescentibus annis,
Auguste, Augustum redde potenter Auum.

Christiano et Mariae March. Brand. Ducibusque Boruss.

PInge mihi Venerem. pinxi. Iam pinge Dianam.
Picta est. Iunonem iunge duabus, adest.
Iam misce cunctos scita ratione colores,
Fiat ut hinc facies e tribus una deae.
Factum est. Nunc Animi-Mentem quoque pinge Susannae,
Pinge et Rebeccae, denique pinge Sarae.
Pictum est. Iam dic tu, Christiane perinclite Princeps,
Cuius in hac facie picta sit Effigies.
Nonne Borussiaco de sanguine Nympha Maria est?
Illa est, illa tuo Nympha iugata toro.
Dux Christianiade. Tanto sit ab omine felix
Coniugium, dicat Francida quisquis amat.


page 629

Francida, quae, si sunt haec pacta salubria nuptis,
Momentum pariter grande salutis habet.
Dicat, et hoc iteret de voto pectore votum,
Quisquis adest, immo tu quoque quisquis abes:
Vivat Christianus, Vivat Christiana Maria.
Vivat In His Patriae Christiadumque Solus.

Ad Christianum II. Ducem Sax. S. Rom. Imp. Electorem: De obitu ABRAHAMI BOCK II.

CVm Scharpffenstenium peterem, Celsissime Saxo.
(Arx Einsidelio nunc habitata tuo,
Iure tuo; solidis quem Pallas et aurea Peitho
Consiliis docuit res animare tuas.)
Post Mariae bergam: quae nunc e paupere vena
Spem fodit, hac sola dives in aere suo:
Huc aliis se fama nigris et cincta cupressis
Intulit, ingeminans; Bockius ille fuit
Haesimus externati. at enim Schonbergius heros
Atque Einsidelius plus stupuere virum.
Scilicet hi norant; quanti haec iactura magistri:
Quid studio fuerit Bockiu. atque fide.
Nec tute ignoras patriae Pater hunc tibi factis
Se patri patriae saepe probasse patrem.
Iste viri docti vox est et credita multis;
Nec mihi pro sensus indole, cassa fide est:
Si Ciceroneae periisset gratialingnae,
Possee Digesto Codice Tostitui.
His de Bockiade non abludentia dixit
Ille Einsideliae stirpis honorus apex,
Si rata Saxonici periissent Acta Senatus,
Reddere salua putes hunc potuisse virum:
Tanta fides dictis industria tanta notandi
Singula tamque potens huic meminisse fuit.
Et vere fuit. heu locuples quoque summa dierum
In magnis culpam non loculpletis habet!


page 630, image: delf0630

Vel decies-octo meritis impleto Decembres:
Sic dicere tamen mortuus ante diem.
Nec tamen accuso decreta latentia fati.
Stulti est, consilium vellere velle Dei.
Quin potius calidis veneremur numina votis:
Corcula substituant aemula Bockiadae.
Militem in ipsa acie stando decet exspirare,
Vox vetus, et magno teste probata venit.
Bockius hoc fecit: solitaeque negotia curae
Traxit ad extremum mortis agona suae.
Omnia, queis varians Protei soror Aula ministros
Exercet, iuvenis virque senexque tulit.
Aula rota est: exempla docent. sursum atque deorsum
Bockius ancipites sensit et ipse vices.
Mens tamen invictum casus duravit in omneis:
Sorte in utraque sui par similisque fuit.
Quin et cycneis canentia tempora plumis
Induit. ô rarae vestis honeste color!
Aurata cum torque decem versantur in aula:
Vix decimos canum cernis habere caput,
At recum cano, Christiane ter inclite, plures
Canescant mento menteque Bockiadae!

LEUCORIS Ad Iob.-Fridericum Ducem Wirtenberg.

ERgo, ut vidisti miracula Daedala Dresdae
Et quae culta suo Misnia claret agro:
Me quoque, Ian-Friderice, hodie novus advena visis,
Wirtenbergiaci stella corusca poli?
Cernis, ut uluosum gelidis caput exserat undis,
Laeta per amplexus Albias ire tuos?
Ut Pietas templi de culmine spectet? ut ornet
Pallas Athenaeo se tibi nostra suo?
Vox una est, salue: Salue, vox omnibus una est:
Hospes in augusta, Ian-Frtderice, domo.
Vividus ut matrem non fallit termes olivae,


page 631

Sic in te Pietas vivit aedulta patris:
Et Pietas et cana Fides, et mascula Virtus,
Et Musaearum copia dives opum.
Quando raecemiferi sinuosa volumina Nicri,
Qua turget Suem nobile sumen agri,
Ex voto repetes, (quod votum ex omnibus unum est)
In VVirtembergo fac VVitebergin ames.

AD AUGUSTUM, CHRISTIANI I. Elect. F. Ducem Sax. Anno Academiae Witeberg. Iubilaeo Saeculari Rectorem.

CEntenos abit circumfluus annus In annos,
Huic Academiae saecula prima ferens.
Seu casus fuerit, cecidit bene: sive deorum
Dispositus, pulchre disposuere Dii.
Inclita Fridericus sapientis adorea famae,
Maiores inter regia palma tuos,
Inchoat hoc terra caeloque favente Lyceum;
Maxime sub sceptris Aemiliane tuis.
Poli iumque creat Rectorem e gente Medentum,
Quem natum Alphipoli Francis eoa tulit.
Hac facie scholici fuerunt primordia saecli.
Si confers, non sunt ultima dissimili.
Ordinat hoc saeclum de Ruta-Principe Saxo,
Saxo re Ruta-Principe claudit idem.
Friedricus coepit: Tu coeptum, Auguste, gubernas.
Fecunda est meritis utraque Cura suis.
Primus erat Rector Medicinae Curio: Tecum
Nunc quoque Rectoris fert Medicina vices.
Ille erat e Francis. per quos Saxonia Christo
Euicta estarmis, Carole-Magne, tuis.
Hic etiam pectus Francae genitricis alumnum est,
Hettenbachiacae firma columna Domûs.
Ecquid amas omen, Augustae: quod ultimae primis
Constant cuentis paene gemella suis?


page 632, image: delf0632

Di faciant; Saecli qui claudat et inchoet annum,
Rector Saxonica suppetat usque domo!
Usque etiam Medicus superet de Francide terra,
Pollens Rectoris Rector obire vices.
Hoc ego Philosophi pro tempore summa Decani,
Esse ratum e caelis terque quaterque volo.

Nuptiis Ioan. Sigismundi et Annae Mariae Marchionum Brandeburg. etc.

HEroos animare Martiali
Debebas lituos fragore; qualeis
Vatum maximus Imperator olim
Iuxta Tybrin in urbe septi colli
Augusto patriae-patri canebat;
Non molleis stipula fritinnienti
His disperdere nuptiis Phaleucos.
Sic quidam mihi nuper heic ad Albim
Coram Saxone verberabat aureis.
Hoc idem quasi nesciam. Sed est, cum
Heroo quoque Principi Phaleucus
Possit non sine laude dedicari.
Cum mollissima sit Venus Deorum
Non versus amet illa mollicellos?
Cum blandissima diva sit Deorum?
Non versus amet illa blandicellos?
Aut his est reperire molliores?
Aut his est reperire blandiores?
Aut pro conditione belliores?
Aut ad Cypridis orsa lectiores?
Hoc (pol!) hendecasyllabo Phaleuco
Nullus mollior esse blandiorue
Nullus bellior esse lectiorue
Docti iudicio potest Catulli.
Nec hircum mihi curo iam cothurnis
Vel Graece meruisse vel Latine:
Nec Romae cano civicos tumultus,


page 633

Nec Mavortia bella Marchionum:
Me cychi Veneris remission
Ad declivia deferunt volatu,
Qua per Phocidos arua destinatam
Monstrant purpureae viam Columbae.
O cultor Heliconei vireti,
Proles Uraniae, saluber Hymen,
Qui viro dare virginem, virumque
Consuesti dare Virgini; marito
Ut vivant in amore coniugati;
Cinge tempora sutili corona
Suaveolentis amaraci: manuque
Luteum cape flammeum: sinistra
Tedam concure pineam, venique:
Sed veni propere pedesque soccis
Exorna croceis, et auspicatis
Foras ex cite voculis decoras
Argutis pedibus vibra choreas:
Tum Sponsis modulare nuptialeis
Toto gutturis organo Phaleucos.
Et tu mustea turba masculorum,
Innupti iuvenes, novis Maritis
Praelucete faces, sed heic notate;
Tantum Qulnque faces decere Nuptos.
Nec maior numerus minorue Quinto
Tam felix habet omen in maritis.
Et tu diva triformis, alma coniux,
Seu luno Domiduca, seu Iugalis,
Seu dici dea Virginensis optas,
Ad pactas age Nuptias venito.
Ian-Sigmundus honora Marchionum
Spes et tuta columna Braudeburgum,
Maiorum Hectorea propage natus,
Novos Hectoras editurus, imo
Germanos, genus unde fert, Achilles:


page 634, image: delf0634

Suada Mercurioque proxeneta,
Illustrem sibi virginem Borusso
Natam Principe coniugabit Annam,
Annam voce reciproca Mariam.
O heroa Virago femi narum,
Quei possim breviuscula papyro
Aut languore minusculi Phaleuci
Sat digne memorate singulareis
In te corporis indolisque dotes,
Queis heroidas antecedis, immo
Queis sortem quoque masculam virorum
Audaci nimis aemularis, immo
Felici nimis antevertis ausu?
Myrtus Asia, quam vegente succo
Pulchris nutrit Hamadryas frutetis
Non certare tibi vigora possit.
Nunc aetas tua rore succulento
Constat puberis ambitu iuventae:
Nunc flos corporis ipse florulento
Vernat germine purpurantis aevi.
Venusta est Hyale, venusta Glauce,
Est venusta Dryas, venusta Nais:
His venusta magis Diana: quinis
Una Iuno venustior: sed has sex
Venustate Venus venustat: At tu
Venustate tua facis vel ipsam
Venustam Venerem venustiorem.
Concinno calami polire flexu
Doctarum simulacra litterarum,
Sexus gloria sola masculini est:
Sic et scribere sic loqui Latine
Nunc tantum didicit virile saeclum,
Quos non Italis aura lacque priscum
Romanae genitricis educarunt:
At tu sorte tua, Virago, sortem


page 635

Transis femineam, virosque penna
Et sermone paras adaemulari,
Nostri vivida saecli Theano.
Iam quite pietatis urit ardor,
Quae Mosis titulos, librosque Vatum
Et Christi placita; statuta pacti
Et Novi et Veteris tenes ad unguem:
Vivendoque refers et hoc et illud!
O par nobile Principum! quis unquam
Par aequalius ante copulatum
Fando comperit? aut in annotatis
Legit historiis venustiores
Connub I Venerisque Candidatos?
Hinc Mons-regius ille, qui Borusso
Guttae glutine succinae atque odoro
Glesso nobilis: hinc Eoa France,
Quam iucunda beat saliva Bacchi;
Immo et Sax onis ora Marchiaeque
Magno gaudia congerunt paratu:
Certat quilibet ampliore cultu,
Et pro re quoque pleniore voto
De tanto Pare coniugum mereri.
O vobis bene sit, boni Mariti,
Bonis auspiciis, bonis et annis,
Et bona quoque sospitate iuncti;
Posthac vivite coniuges, utaequum est
Novos vivere coniuges. Parentum
Vobis nomina porro mutuari
Satelles Veneris iubet Cupido:
Vestrorumque vocabulum parentum
Immutare novae propagis ortu:
Ut, qui nunc pater est, avus vocetur
Succedente novo nepote: quique
Nunc avus, proavus: suosque nasci
Haec Germania cernat et renasci


page 636, image: delf0636

Longa posteritate Marchiones,
Qui nos nostra patriaeque fines
Possint vindice dextera tueri.
Tunc si fatiferae supina Clothûs
Tarditas numerum mihi dierum
Vita liberiore prorogabit:
Nec me candida patrii dynastae
Porro destituet favoris aura:
Non certa stipula fritinnienti
Hiscam molliculos domi Phaleucos.
Incedam altius et potentiores
Inflabo lituos: ut enitescat,
Me versu quoque posse fortiori
Nostros magnificare Marchiones.

Tobiae Paurmeistero.

ANacreonta Graecum
Venerique Gratiisque
Sacrum fuisse dicunt.
Anacreon Latinus
Hic noster est, Tobia.
Tuus sit, intquus, ergo
Anacreon Latinus,
Qui vix Anacreontis
Imago somnorina est?
Sic est, profecto sic est:
Vix haec Anacteontis
Imago somnorina est.
Sit haec Anacreontis
Imago somnorina:
Tamen omnem et universam
Tibi dedo dedicoque,
Quem possidere fama est
Omnes et universas
Veneresque Gratiasque:
Unique dedicatam


page 637

Ad posteros in omnem
Aevi perennitatem
Cupioque gestioque.
Tibi nec innidebit
Hanc institae sequelam
Henricides Iulus.

In nuptias Iohan. Georgii, Sax. et Sybyllae-Elisabethae Wirtemb.

SVum cuique pulchrum:
Rerumque temperatrix
Occasio decenti
Et hoc et illud usu
Prudenter administrat.
Quid ergo me tubam vis
Inflare Martialem,
Heroicique versus
Sublimiore pompa
Tumere fastuosum?
Qui Saxonum patritae
Secunda palma Rutae,
Ian-Georgio celebrat
Tori iugale sacrum
Venus venusta Dresdae.
Venus venusta Dresdae
Comas amicta myrto
Inter negotiosas
Satagit patrationes.
It triga Gratiarum
Incincta florulentis.
Sisymbrii Corollis:
Praeportat haec et ista
Et illa captiosas
Sagenulas Amoris.
Heroi Principali
Qua Saxo vorticosum


page 638, image: delf0638

Mysiae gubernat Albim,
Virago Principalis
Qua flexuosa Nicri
Se circinant fluenta,
Hodie locata nuptum est;
Iuvenis Sibylla Elissa
Iuveni Iohan-Georgo.
A Suavitare Suevos
Qui censuit vocari,
Non veritatis auctor
Sed paene-Veritatis
Meretur aestimari.
Site, Sibylla Elissa,
Vidisset auctor unam,
Aut si leporis aequi
In gente VVirteberga
Vidisset universas,
De veritate palmam
Merere debuisset.
Vidistis inter omneis
E Saxonum dynastis,
Vidistis inter omneis
Egente VVirteberga
Par Sorte Nuptiarum
Prosperrima iugatum?
Sit tale Ian-Georgi,
Dic, inquiline Saxo
Idem Sibylla-Elissae
Dic, VVirteberga pubes.
Ego Poeta voti
Succentor utriusque
Clamabo voce magna;
Fiat, Ichova, Fiat.
Clamabo voce magna
Succentor utriusque


page 639

Ego Poeta voti;
Fiat, Iehova, fiat.

Iohanni Nienborgio.

MInabar hexametros,
Elegos minabar idem,
Minabar et Phaleucos:
Sed quicquid aestuabam,
Minae caloris omnes
In aerem volabant.
In aerem volabant
Minae caloris omnes,
Hic quicquid aestuabam:
Phalaecius peribat,
Elegidion peribat,
Peribat hexametrum.
Scenatiles iam bos
Minutiore tractu
Parare cogitabam:
Et iam patente campo
Pes ille proeliator
Iambus emicabat.
Venit Venus venusta;
Non illa Cypriorum,
Vel Idalis vocari
Vel Italis lubido est:
Nec vHa Graeculorum
Superba cantilenis,
Nec ulla cantilenis
Superba Romulorum.
Venit Venus venusta,
Regalis illa Dresdae:
Regalis illa Dresdae
Venus venusta venit.
Quid, inquit, inter istas
Amationis arteis


page 640, image: delf0640

Pes ille proeliator?
Ut dixit, ut redundans
Monosyllabon recidit.
Fiunt Anacreontes.
Scin', inquit illa porto,
Qua gratia colorum
Pingi volebat olim
Anacreon amicam?
Anacreon amicam
Pingi volebat olim
Hac gratia colorum:
Age pictor erudite,
Depinge mi puellam;
Primoque molli cellum
Dem et nigrum capillum:
Nigroque sub capillo
Genis ab usque primis
Frontem fac illi eburnam,
Supercill nigrantes
Discrimina nec artus,
Confundito nec illos:
Sed iunge sic, ut anceps
Disortium relinquas.
At ignis instar, eius
Sis fulgurans ocellus:
Esglauciss, ut Mineruae;
Et paetus, ut Cythergs.
Nasum genasque pingae
Lacti roas emiscens.
Peitbus sit at! abellum,
Quod oscislum lacescat;
Interque molle mentum,
Per colla levia omnes
Sint Gratiae volantes.
Non haec, pol, est amicae


page 641

Anacreontis, inquam;
Sed est imago viva,
Quam Nieborgus urit:
Phoebeus ille Cygnus
Quam Nieborgus urit.
Sic est profecto: et hoc tu
Scias, ait Cythere
Musasque Gratiasque
In hoc amoris igni
Fuisse proxenetas.
Nunc ambo copulandi:
Ambosque copulabo
Adstrictiore neruo,
Quam me maritus olim
Specta culum Deorum
Sub textili sagena
Vulcanioque reti
Gradivus attinebat.
Quot tunc amationes!
Quot occupationes
Quot murmurationes
Quot aestuationes,
Quot aucupationes,
Quot mancupationes,
Quot vellicationes,
Quot verberationes,
Quot incitationes,
Quot saviationes,
Quot besiationes,
Quot morsicationes,
Quot lingulationes,
Quot aemulationes,
Quot disputationes!
Quid? disputationes?
Ita disputationes:


page 642, image: delf0642

Uter antevortat utrum
In amoris officina.
Quot tunc adhaesiones?
Quot et procationes,
Quot coniugationes,
Quot colligationes,
Quot implicationes,
Quot expeditiones,
Quot impetitiones,
Quot nundinationes?
Quas nundinationes?
Istas amoris, inquam,
Negotiationes,
Tot mille basiorum,
Tot mille saviorum,
Tot mille iunctionum,
Tot mille punctionum.
Quot et subactiones?
Quot eminationes,
Quot ventilatione
Quot duplicationes,
Quot incubationes,
Quot insilitione.
Quot desilitiones,
Quot fluctuationes,
Quot et profectiones?
Quorsum profectiones,
In insulam beatam,
Ubi vita dulcitatum,
Ubi vita suavitatum,
Ubi Gratiae Venusque
Stabulantur et Cupido.
Quot potro factiones!
Itemque tactariones,
Itemque trationes,


page 643

Itemquesuctiones,
Quot expatrationes,
Quot evirationes,
Quot fabricationes,
Quot procreationes,
Quot atque partiones,
Quot atque nationes!
Vin'amplius quid addam?
An ampliationes?
Quid? ampliationes?
Non, non: amoris illas
Procrastinationes.
Et sint amoris ergo
Procrastinationes?
Non hoc, profecto, non hoc
Hallucinans volebam:
Quin, inquam, amoris istas
Perendinationes
Amasiis vovebam.
At quorsum amoris istas
Perendinationes?
Ehem, nec hoc nec illud
Mecastor hic volebam:
Illas amoris, illas
Inquam perennitates,
Immo aeviternitates.
Sic ludibunda dixit:
Et inter hos et istos
Logos facetiarum,
Et inter has et istas
Veneres amationum,
Et inter haec et illa
Ioca sua viludiorum,
Qua verserat, renortit
Venus venusta Dresdam.


page 644, image: delf0644

Genethliacon SOPHIAE-LEONORAE, IOHAN-Georgii Ducis Sax. et MAGDALEN AE-SYBILLAE March. Brandenburg. filiolae primogenitae.

SAlue, Puella Princeps,
Princeps puella Salue.
Propago Ian-Georgi,
Saxoniae Georgi,
Subolesque Marchionum,
Borusso-Marchionum,
Rurae sub involucro
Progerminata, Salue.
Vides, Puella, Dresdam,
Veterem Novamque Dresdam,
Et utriusque cives
Ultraque cisque flumen,
Primaeque claritatis,
Imaeque paruitatis,
Quot haec, quot illa nutrit,
Favere, gratulari,
Gaudere, iubilare.
Et haec foris geruntur
In publico theatro.
Domi quid ergo? cernas
Ut triga Gratiarum
Et Suada mellili nguis,
Et quae suo venustat
Venus lepore, quicquid
Lepidum fit et venustum,
Certatim et hinc et illinc
Oculosque saviumque,
Linguamque, in omniformeis


page 645

Poliuntamoenitates:
Et semper inter istas
Politionis arteis
Salue, Puella, Salue:
Princeps Puella salue;
Et cresce, qualis olim
Enodis illa myrtus
Silente crescit aevo.
Cresce, inquiunt; et instar
Florentis esto Matris
Omnem per aevitatem.
O fata me Poetam
Eousque me sospitarent,
Ut Patris-instar istis
Videam iacere cunis,
Ut hanc meis o cellis
Ducente Patre vidi!
Non me velipse vincat
Anacreon, nec ipsa
Vincat Thalia magno
Me Mantuana versu.

In Oligerum Rosenkrantz, cum Witebergae Pernoctaret.

MVsarum alumna pubes,
Quam puluis eruditus
Numerique circulique
Et caelicos meatûs
Et astricas choreas
Creduntur edocere:
Corona derepente
Apparuit sub ipsas
Maii virentis horas
In Albimonte nostro:
Et quod vel universi
Miremur, haec ab ipso


page 646, image: delf0646

Septemtrione surgit.
Haec, inquio, sub ipso
Septemtrione surgit:
At non tamen Corona est
(Quod quis putarit) illae
Septem superba gemmis
Et Gnossae pyropo.
Haud puluis eruditus,
Numerive circulive
Septemtrionis istam
Dilucidant Coronam.
Mihi dixit ipse Phoebus,
Quo certiora nemo
Dixitve dixeritve:
Illustret illa caeli
Septemtrionis auram,
Octo superba gemmis,
Sponsae corona Bacchi,
Quam fabricarit ipse
Cum claudicante talo
Vel Cypriae maritus:
Illustret haec Corona
Rosae-corona Danam
Septemtrionis oram.
Rosae-corona: sed quae
Et sutiles coronas,
Et pactiles coronas,
Et plectiles coronas
A flosculis, ab auro
Ipsisque margaritis
Praecellat universas.
Ergon'Rosae-Corona
Et sutiles coronas,
Et pactiles coronas
Et plectiles coronas


page 647

A flosculis, ab auro
Ipsisque margaritis
Praecellat universas?
Sic est: Rosae haec Corona
Praecellit universas.
Et, quod stupere possis,
Praecellit haec vel illam
Quam fabricavit astris
Cum claudicante talo,
Veneris maritus ille.
Hanc texuere quondam
E florisuccularum
Connubio rosarum,
Charitum triformis illa-
Et illa ter triformis
Aganippidum-corona.
Ne tu putes fuisse
Mortalium Rosellas,
Aurove purpurantes,
Aut lacte candicantes,
Paestana germinilla.
Caelestis illa vis est,
Qua confit haec Corona:
Qua consit haec corona
Caelestis illa vis est.
Compone quo triumphat
Heroacumque Virtus:
Compone, quo triumphat
Sophos sacrum, Profa num:
Et conser haecin unum
Syntagma circulumque:
Talis futura demum est
Rosae-corona; vel dic,
Oleo-Rosae-corona
Haec est futura: qualem


page 648, image: delf0648

Fasgestitare Danum
Rosekrantzium; quid? immo
Corona qualis ipse est
Rosekrantzius. profecto
Corona qualis ipse est
Rosekrantzius sub isto
Septemtrionis Orbe.
Illustret illa caelum
Minoidis-corona
Illustret ista terram
Oleo-Rosae-Corona:
Sic caelites superni,
Sic Orbis infimates
Possunt habere lucem
Utrinque luculentam,
Utrinque gloriosam,
Planeque singularem.

Ad Georg. Mollerum: Sponsum

VEni puella tandem
Thalamo dicata nostro:
Thalamo dicata nostro:
Veni puella tandem:
Sic flagitat Cupido,
Sic imperat Cythere,
Sic exigunt Poetae.
O bella virginella,
O virginella bella,
O fructuosa nostri
Amoris offi cina,
O luculenta sexûs
Corona feminini
Pergas venire tandem,
Tandem venire pergas:
Sic flagitat Cupido,
Sic imperat Cythere,


page 649

Sic exigunt Poetae.
O succiplena virgo,
O virgo succiplena.
Cui sacchar ex ocellis,
Et nectare labellis,
Et ros it e papillis,
Cui laureata myrtus,
Et myrteata laurus,
Et roscidae rosellae
Lanuginem capilli
Hinc ambiunt et illinc,
Thalamos inito pactos,
Et virginale sertum
Suspende nuptiali
Cubiculo mariti.
Sic flagitat Cupido,
Sic imperat Cythere,
Sic exigunt Poetae.
Exclude copiosae
Mihi germinilla prolis,
Sexcenta filiorum,
Sexcenta filiarum:
Ut Christiana plaebes
Subinde masculino,
Subinde feminino
Multiplicetur auctû:
Sic flagitat Cupido,
Sic imperat Cythere,
Sic exigunt Poetae.
Cessa, marite, cessa
Me tot vocare verbis.
Tam pertinace voto
Me provocare noli:
Thalamo dicata pacto
Tandem puella veni:


page 650, image: delf0650

Tandem marita veni
Thalamo dicata pacto:
Ut flagitat Cupido,
Ut imperat Cythere,
Ut exigunt Poetae.

Ad Ludovicum Siebenhertz.

LVdovice Septicordis,
Animique Corporisque
Filo professe Francum:
Ad tres, opinor, annos
In hoccce Leucoreo
Mecum interinquilinos
Commilitesque Phoebi
Commiles exstitisti,
Nunc patriam remigras:
Felicitet quod ille
Felicitatis auctor.
Nos interim vianti
Commilites favemus:
Tentorioque nostro
Cubitalibus-lituris
Hoc carmen imprimemus;
Ludovicus ille Francus,
Dum noster hic ad Albim,
Fuit inter universos
Cordatus inquilinos
Vereque Septicordis.

Super nuptiis Chrysalisci et Pasicompsae, sive Pauli Melissi: et Aemiliae Iordanae.

FOras deambulabam
Horis meridianis
Ad proni monticelli
Vallecula reducta.
Ut forte codicillos


page 651

Contortulos sinistra
Manuscula terebam,
Arbusculaeque dextra
Ramusculum vibrabam:
In pratulo virenti
Iuxta silentiorem
Nemusculi recessum
Aliquantulum resedi,
Et alsioris aurae
Ad ventulos hiavi:
Ut taedulos diei
Eluderem vapores,
Ut palpitantis aestum
Iecusculi levarem.
Nil tale cogitanti
Venus obviam fit; illa
Doctrix amationum,
Cultrix amasiorum,
Magistra Nuptiarum.
Iuro meas Columbas,
Veneri sacras Columbas,
Pedusculos habebat
Nive purpurantiores:
Papillulae tumebant
Pomo rotundiores:
Ceruiculam moveba:
Pavone rectiorem;
Induculam gerebat
Auro micantiorem:
Carbunculis ocelli
Erant flagrantiores:
Flagrantiora nardo
Labella purpurabant:
Radiis nitentiores
Capilluli volabant.


page 652, image: delf0652

Heus, inquit, architecte
Versus Anacreont I,
Quid otiose rerum
Considis heic in umbra,
Acutulasque dumi
Vepreculas recenses:
Spectasque flexuosi
Lacusculi trementeis
Reciprocationes?
Quin explica latenteis
Maturrime tabellas:
Minusculosque versus
Blanda minutularum
Connexione vocum,
Adaemulare prisci
Anacreontis ausu
Laboriosiori:
Et nuptias novellas,
Et musteos maritos,
Novitiis Camenis,
Et musteis Camenis
Ac elegantiori
Sollemnitate machta.
Quas tu mihi Camenas,
Quos, inquio, maritos
Venus iocosa narras?
An, inquit, ista nescis?
Nescisne solus ista,
Quae publice geruntur
Ad Myrtileta Nicri?
Melissus; ille Vatum
Melissus Imperator,
Cupidinis sagittas,
Quas tot fugavit annos,
Tandem calore sero.


page 653

Ad intimam medullam
Coactus experiri
Amasiae puellae
Sponsaeque virginellae
Vix nomenindicari
Apteque copulari
Potest minutiori
Hac versuum Camena.
Sit ipsa Chrysaliscus:
Sit ipsa Pasicompsa,
Nec nomen inveniri
His dignius sit ullum,
His aptius sit ullum.
Hunc esse Chrysaliscum,
Hanc esse Pasicompsam,
Dii fatentur omnes,
Deae fatentur omnes.
Miratus insolenteis
Has expeditiones
Cupidinis; Quid inquam,
Si forte, quod solebat,
Nos fallat iste rumor?
Non, inquit, iste fallit,
Sed veriora vero
Me nuntio renarrat,
Certe meretur, inquam,
Hoc singulare factum
A Vate singulari
Ubique publicari,
Ubique praedicari.
Sed si meos severe
Examino lacertos,
Huic impares labori
Videntur admoveri.
Exuberat voluntas,


page 654, image: delf0654

Sed deficit facultas.
Venus renidet: et, Quid.
Me ludis, inquit, ultra?
Quin explica tabellas:
Poeticas tabellus,
Taubmannicas tabellas:
Quas heic habes tabellas:
Ego te praeibo verba;
Praeibo verba nupta
Amoenitate prisca:
Ego vinnulas loquelas,
Et liberas Columbas,
Ego melleos lepores,
Et scitulos amores
Communicabo tecum.
His adde tu Columbas,
Complufculas Columbas;
Taubmannicas Columbas.
Poeticas Columbas;
Iocularias Columbas;
Dicaculos sonores,
Audaculos lepores:
Et Musicas Camenas,
Et voculas amoenas:
Et quicquid est amorum,
Et quicquid est leporum:
Et quicquid est ubique
De more liberali
Et quicquid est ubique
De lege Nuptiali
Ut eroget voluntas.
Quod derogat facultas.
Sic dixit, ipse risi;
Et, quid meas Columbas
Ve poscis? Ida dixi.


page 655

Et quid meos sonores,
Et quid meos lepores,
Et quid meos amores,
Et quid meas Camenas
Me poscis, Ida? dixi.
Dixi. Sed illa contra:
Quid hoc ineptiarum?
Quid abnuis, quod audes
Genii benignitate?
Verboque mox in ipso
Sic dictitare coepit:
Quos fata copularunt,
Et coniugale foedus,
Estote copulati,
Estote conigugati:
Ac porro deiugandi
Aeternitate nulla
O Chrysalisce belle;
O belle Chrysalisce,
Nunc conde Pasicompsam
In dexteram iugalem
Neruumque brachialem;
O Pasicompsa bella,
O bella Pasicompsa,
Nunc conde chrysaliscum
In dexteram tugalem
Nexumque brachialem:
Et mille basiorum,
Et mille saviorum
Lucta ferociori
Vos inter excitate;
Mulcta licentiori
Vos inter erogate.
Pulchelle Chrysalisce,
Nonae stimetur usquam.


page 656, image: delf0656

Incompta Pasicompsa!
O compta Pasicompsa
Nec Chrysaliscus usquam
Non aestimetur auro!
Hunc corculum vocabis,
Te meelculum vocabit:
Hunc flosculum vocabis,
Te gemmulam vocabit.
Nexu tenaciori,
Gestu procaciori,
Lusu tenelliori,
Festiviore ritu,
Iucundiore risu,
Fecundiore nisu,
Haerescat insolescat,
Vegescat et vigescat,
Succrescat et virescat
Corpusque mensque vestra.
Dic Chrysalisce, dic dum,
Mea compta Pasicompsa,
Ocelle blandicelle,
Puella virginella,
Venerilla pumililla,
Da te mihi tuumque
Pectusculum venustum,
Femurculum tenellum,
Labellulumque bellum;
Eburneum labellum,
Argenteum labellum,
Corallinum labellum,
Sapphirinum labellum,
Beryllinum labellum,
Topazinum labellum,
Smaragdinum labellum,
Labellulumque bellum.


page 657

Da, Pasicompsa, dextram
Teneram venustulamque,
Mollem rotundulamque,
Roseamque candidamque,
Auroque cariorem,
Gemmisque clariorem,
Lotoque dulciorem,
Thymoque suaviorem.
Dextramque Chrysaliscam:
Da paetulos ocellos,
Da comptulos capillos,
Da lacteas papillas,
Da scitulos lacertos,
Plenosque mellis artus.
Ego do tibi vicissim,
Quodcumque dant amantes,
Virgunculae iuventus,
Uxorculae maritus:
Animamque Corque et omneis
Lubentias, et omneis
Licentias, et omneis
Sermunculos, et omneis
Morsiunculas, et omneis
Pressiunculas, et omneis
Faventias, et omneis
Cupidines, et omneis
Facetias, et omneis
Susurrulos, et omneis
Cachinnulos, et omneis
Amiculos favores,
Mellitulos amores,
Violentulosque mores,
Age, Pasicompsa, dic me
Passerculum pusillum,
Tuumque turturillum,


page 658, image: delf0658

Tuumque pippionem,
Tuumque me Columbum,
Beatulum Columbum,
Loquaculum Columbum,
Dica culum Columbum,
Virunculum Columbum,
Valentulum Columbum,
Novumque Chrysaliscum.
Age, Pasicompsa die me,
Quid Chrysalisce, dicam?
Paterculum? sed adde
Piaterculum. Quid inde?
Anserculum? sed adde
Cuniculum, Quid inde?
Vulpeculam: sed adde
Fatunculum. Quid hoc est?
Furunculum vocabo?
Vocabis herele. quin et
Praedunculum vocabis,
Sed nempe basiorum,
Sed nempe saviorum.
Et porro me vocabis.
Quid porro te vocabo?
Apiculam? sed adde
Hirundinem. Quid inde?
Tinnunculum? sed adde
Ranusculum. Quid inde?
Lepusculum? sed adde.
Quid ergo semper addam?
Nil: praeter illud unum:
Ut quandocumque palpas
Me voce blandienti,
Manuque delicata,
Addas subinde testeis
Ac sanctulum sigillum,


page 659

Ter mille basiorum,
Ter mille saviorum.
Ego te meam vicissim
Vocabo Pasicompsam:
Ego te meam Columbam,
Beatulam Columbam,
Dicaculam Columbam,
Loquaculam Columbam,
Virgunculam Columbam,
Mellitulam Columbam,
Valentulam Columbam:
Ego te meam medullam,
Penitissimam medullam:
Ego te meam Dianam,
Subinde marmorillam,
Subinde mollicellam,
Subinde blandicellam,
Subinde milleformem,
Subinde millemunem,
Subinde mellilinguem,
Bellam, beatulamque,
Beatulamque bellam
Appellitare pergam.
Fgo te meam subinde
Matero lam vocabo:
Ego te meam subinde
Sororculam vocabo:
Ego te meam subinde
Eiconculam vocabo:
Ego te meam subinde
Corniculam vocabo:
Ego te meam subinde
Apiculam vocabo:
Ego te meam subinde
Palumbulam vocabo:


page 660, image: delf0660

Ego te meam subinde
Caniculam vocabo:
Ego te meam subinde
Anaticulam vocabo:
Ego te meam subinde
Ouiculam vocabo:
Ego te meam subinde
Nitedulam vocabo:
Ego te meam subinde
Monedulam vocabo:
Ego te meam subinde
Muraenulam vocabo:
Ego musculum tenellum,
Ego rusculum novellum,
Bellatulsamque bellam
Bellamque Pasicompsam
Subinde te vocabo.
Hac pactione curis
Nos mutuis amemus:
Hac factione curis
Nos muturis amemur:
Et spiritu trahaci,
Et halitu sequaci,
Et hirquulo minaci,
Et vocula salaci,
Et osculo rapaci,
Et corculo voraci,
Et crusculo procaci
Ex intimis medullis
Exerceamus annos.
Horumque porro fructus
Carpamus annuatim,
Prolem feraciorem,
Prolem beatiorem,
Prilemque dulciorem,


page 661

Prolemque cultiorem:
Prolemque masculinam,
Prolemque femininam:
Tot utriusque sexus,
Quot plumulas acanthis,
Quot voculas coturnix,
Quos flosculos rosetum
Quod ramulos frutetum
Habetque procreatque:
Qui mensulis, ad instar
Olivulae, sed ebunt:
Ad instar vuularum,
Et palmitum novorum,
Per mutuum vigebunt,
Per mutuum virebunt.
Pariterque cantitabunt
Vernaculum canorem:
Pariterque salitabunt
Feroculam choream:
Pariterque lusitabunt,
Pariterque basiabunt,
Pariterque suaviabunt,
Pariterque nos amabunt:
Pariterque vellicabunt,
Pariterque nos vocabunt
Materculam mamamue,
Patertulum tatamve,
Procace murmurillo,
Loquace gutturillo,
Saltuque pumilillo.
His Ida conticebat,
Et Nuptias petebat.

Ad Francisium Stubenbergium.

Quando ita vult, patriis alius torpescat in aruis:
Una domus puerum noverit, una senem.


page 662, image: delf0662

Tu tamen et caelos, et Francisce, imitatis et auras,
Quae gaudent motu vividiore loci.
Nam primo calor ille animi generosus in aevo
Matris ab amplexu te iubet ire foras.
I Francisce, bonae quo te rapit indolis ardor:
Non decet hoc calidum velle tepere situ.
Cernis ut e specula Virtutis Gloria currum
Ostentet, quo te celsa sub astra vehat?
Cernis, ut auratam texat tibi fama coronam,
Quam templi in medio fornice figat honos?
Laus magna est patriae decorari a sanguine gentis
Sed maior gentis condecorare genus.

In Phoenicem Wengererum.

Qualiter aeternos renovant incendia pullos,
Secla decem quoties unica vixit avis:
Sic patrum virtus se in prole reseminat: et sic
Vivida Wengiadae flamma perennat avi.

Salomoni Ienischio.

Ienischi, erecto surgunt tibi corpora filo:
Mens et in erecto corpore recta tua est,
Vatioinor, rectis stabit Respublica talis,
Cui tu mature tempore rector eris.

Amicus.

Si quis amicus homo est, ut nominis arguit omen:
Huic praestare nihil, quam Deus ipse potest.

Ioanni Starckio [(transcriber); sic: Ssarckio] .

Paupertas plerunque Bonae soror ad dita menti:
Id questa est hodie natio, questa Patrum.
Nec tamen hoc animum fas despondere sub aestu,
Quin tu, mi Starcki, disce docente Bono:
Plus semper placuisse Deo et sapientibus, in re
Pauperiore Bonum, quam locuplete Malum.

Casp. Bertramo Sax.

Quam cerebrum Iovis esse putat gula Saxonis esu.
Pernam Barbyaco, Caspare mittis agro.


page 663

Laudo: sed ad Francos una collum atque calorem
Debueras stomachi mittere Saxonici.

Ad Andr. Wilckium.

Sunt quos ingenium, sunt quos et Spiritus, et sunt
Quos Doctrina decus vatis habere probat.
Gloria cuique sua est, sive id sollertia, sive
Ingenium, sine spiritus ornet epos.
Omne tulit punctum, cui sors dedit omnia: quamquam
Tanti et tergemini gloria rara boni est.
Ta nunc expendis, quid et artis, et indolis, et quid
Ignis ab igne Dei quisque Pocta trahat.
Si quid habet (sed habet) Critici sententia veri:
Ni vates vatem nemo docere potest:
Quei te non vatum vatem, doctissime VVilki,
Dixero? multorum gloria sola tua est.

In Georg. Rollenhagium defunctum.

Rollenhagius, omnia qui fuit omnibus olim:
Nunc suus est, postquam desiit esse tuus:
Nempe tuus vitam qui versioloribus ornas
Moribus, humani quod solet aura fori.
Ille Thalete mihi sapientior esse videtur,
Prore qui poterit desipere et sapere.
Hic poterat, Phoebi doctissimus insuper artes:
Ipse quod et Livor velle negare negat.
Parthenope, tibi quaere parem pro pube magistrum.
Si reperis: Sophoclem te reperisse puta.

In imaginem Cunr. Rittershusii.

Phoebe pater. qui mundi oculus perhiberis, an unquam
Vidisti qui sit doctior et probior?
Reddita vox: nusquam doctosque probosque videre est.
Nullum qui simul et doctior et probior.

Theod. Rhodio, de ipsius Hagne tragoedia.

Quaelegi placuere: credo et illa
Quae nondum potui, placere posse.
Cothurnique minas ab Euripide


page 664, image: delf0664

Formidat mea Musa. Sarsinatem
Et quae Sosia Parmenoque saltant
Como iudice iudicare malo.
Qum tu care Rhodi Deo atque Musis,
Qui re proximus, omnia, omhibusque est,
Ad illum mihi provoca, Gruterum.
Gruterum tibi nemo iudicabit
Meo iudicio meo? imo Phoebi.

In nuptias Casp. Cunradi.

Tale sit hoc vestrum¨quale esse vir optimus optet,
Optima quale suum femina coniugium.

Georg. Cunrado, in Curlandiam ituro.

Nonne hoc perversum est? Musas Charitasque relinquis,
Per mare quas alius saxaque quaerit amor:
Affectasque novis Curlandia regna tropaeis
Inclita, Bellonae qua gravis ira furit.
Sed non perversum est, ubi Dux Gulielmus, in illi;
Et Musae et Charites classibus esse solent.

Henr. Holschero, Rectori Hanoverano.

Hanoverana tui visa est mihi forma Lycei:
Et color, et graphici schematis ordo placet.
Prima tenet pietas, morum civilis honestas
Altera, doctrinae tertia plama datur.
Nempe anima est pietas studiorum: et publica vox est
Dimidium facti rite precatus habet,
Grande decus, morum est disciplinata venustas:
Nil sapit incultus, sit licet arte, Thales.
Quem pietas, morumque lepos, artesque decorant,
Implet honorandi remque decusque viri.
Tuque viam munis, Holschere, et lampada praefers
Ad sacra tergemini tanta magisterii.
Perge opus affectum, melius sic orbe sub isto
De re communi nemo merere porest.
Cui privata suas Schola non bene tradidit artes,
Numquam Academiae moribus aptus erit.


page 665

Martino Aichmano.

Vivere si bibere est, et in otia soluere memtem,
Quarta mihi Dresdae vivitur ipsa dies.
In vitae sed enim subeat cum nausea vitae:
Ambrosia cupiam me recreare tua.
Dic mihi quando domies? satis id me scite: nec addo
Quando vacos: cum te posse vacare negem.
Nec tibi dulce foris illud, Martine, rogandum est.
Musarum et Charitum totus in ambrosia es.

In natalem Georgii Kolbii.

Tristis erat mundi facies et nubilus horror,
Quam longo hesternus se tulit orbe dies.
Nunc subito apticum se purgat in aera mundus,
Spargit et aureolas sudus Apollo comas.
Quid caussae rear esse? sui modo Phoebus alumni
Natalem voluit cernere Kolbiadae
Nunc tu Phoebe places: nunc pectus amabile, Kolbi, es:
Quem Deus e caelo cernere Phoebus amat.

Ioh. Gebawero.

Quae Distelmarium te cogit omittere, caussam
Iudico praecipuae pondus habere notae.
Scilicet hoc Musis, hoc est valedicere Phoebo,
Hoc est Elysuum posse migrare nemus.
Tu votum tamen obfirmas, et amaricat omnes
Divum hominumque domus patria delicias.
An te formosae Venus urit in igne puellae?
An Themis alta novum spondet ab arte decus?
Ista vel illa vocet, vel te simul utraque fas sit
Aut utramque simul alterutramue scqui.
Certe ubi vel Themis est, vel ubi Venus obvia pubi,
Phoebus ibi et Musae est, Elysiumque nemus.
I ergo in mediis, Ian Gebawere, Silesis:
Tecum una Distel marius esse potest.

Ad Georgium Wolfium.

Vidi queis locuples Doctrinae copia, vidi


page 666, image: delf0666

Queis probitas nomen simplicitasque dedit:
Diversis diversa, sed ut sudnt tempora, nondum
Vidi uni ex aequo nomen utrumque dari:
Si te dimitto, Wolfi, tu exemplar: In uno
Simplicitas docta est, doctaque simplicitas.
Tu tamen id nescis: et vel te iudice, VVolfi,
Inter abundanteis pauper haberis opes:
Non mihi qui novi sub pyxide simplicis orni
Saepe aurum et gemmas occulere artificem

Sepulchro infantuli incisum.

Vix natus morior sed Christi morte renatus,
Vix ausim vitae de brevitate queri.

Ioan. Burmeistero.

Burmeistere, tuis si carmine vanus adulor
Auribus, in nulla sit mihi lingua fide,
Vel cum vera loquor, tua sic oratio tersa est.
Ad speculum ad Musas hanc poliisse putem.

Nuptiis Mich. Forsteri et Annae Mariae Myllae.

Par forma specieque adeo coiisse venustum,
Queis Venus ipsa magis esse venusta nequit.
Nostri miratur laudatque inventa Lydei:
Et sic quisque suam vult sibi. quaeque suum.
Contra ego nec miror speciem nec laudo venustam
Resalia est, mirae quae bona laudis habet.
Tam speciosam animam specioso corpore clausi
Hocadmiranda Leucori, laude vehas.
Scilicet obryzo fic gemma renidet in auro:
Sic mera nocturnis luna, renidet aquis.
Quisquis ephoebus aves vitae iuga sacra maritae.
Hinc specimen curae nupturientis habe.
Et, qui prima toro pulcherrima corpora iunxti,
Qua Paradisiaci floruit hortus agri.
Forstero-Myliae bene dic: et ut illa venustas
Corporis illa animi sit diuturna, face,

Ioanni Geblero.


page 667

Academiae cum Rector essem: tu mihi
Theatrum Honoris excitas, in quo novem
Plausere Musae, plausi et ipse (quie negem?)
Bene ominatis voculis, sed callidus
Iane, architecton ille sit, qui proxime
Theatrum-Honoris addat Oneris pergulam:
Adeo omnis Onere nunc honos onustus est.

Friderico Balduino.

Non homo, sed Deus est, qui te Balduine Fribergam
Euocat, etsi hominis iussio visa meri est.
Nec, si te novi, renues parere vocanti,
Vel levior detur conditione data.
Aurum seponit, quod post cum laude reponat,
Si quod habet limae nobilioris herus.
Te quoque maiores iuvenem seponit in usus
Saga futurorum cura potentis Heri.
Fide Deo: sed et ipse tibi diffidere noli:
Sic nostram implebis spemque minasque tuas.
Fridbergae Argento contentum vinere parest,
Dum tibi colo Aurum Sol potiore coquat.

Ad insignia Bocatiorum.

Haec galea, haec clypeus gentis sunt arma Bocatae,
Qualia nobilium semen equestre gerit.
Caesaris hoc donum est: Aquilae quando arma bitostri
Stringeret Hungarico Luna bicornis agro.
Nostrum est virtutem bene gestis quaerere rebus
Virtuti pretium ponere, Caesareum est.

Andrea Krebsio.

Andrea, non es plebeia ex indole, non es:
Ut possit similes vulgus habere tui.
Ver tibi floret adhuc aetatis, et ubere certas
Iam doctrina ipsos anticipare viros
Fronde m,agistrati tibi me circumdare frontem,
Id laudi studiis dixeris osse tuis?


page 668, image: delf0668

Falleris, hac a me cingi voluifse Decano
Frontem adeo doctam: laus: ea tota mea est.

Nataliciis Ioan. Caselii.

Ille amor et pietas Rhodomani atque ille Siberi,
Graiae alter, Latiae Palladis alter honos,
Versibus instaurant genitalia sacra Cafelii,
Unus qui geminae Palladis unus honos.
Ecquid ego symmysta horum, qui proximus arae,
Natalem veneror tertia pompa Deum?
Scilicet his sacris, huic area, his ante Poetis,
Suc centum hoc a me carmen epodon erit:
Vive Caseliade, Rhodomani ille, ille Siberi,
Ille et Taubmanni trinus et unus amor.

In Mauricium Landgravium Hassiae.

Mene rogas studiis Witebergae ad dicta iuventus,
Quis novus huic Princeps hodie successerit urbi?
Si res magna brevi dici pote carmine dicam:
Mavortis pullus, Musarum Phoebus an addam
Nomen in humanis etiam? Mauricius Hassus.

In Tob. Paurmeisterum.

Corpiris hic, animi iste bonis, forte eminet ille.
In Paurmeistero, quod in omnibus eminet, uno est

Davidi, Pfeiffero.

Accurri visum clarae miracula Dresdae:
Visaque sunt oculis omnia mira meis.
Sic, ut et octavae possis miracula famae
Dicere, nec veterum deteriora fide.
Quid tamen haec, quid suntioculorum pabusa tantum,
Ludibriumque vagae Sortis et umbra Boni.
Si poteris, Pfeiffere (potesque prosecto) Poetae
Haec iniurato credere verba mihi:
Et tot miraclis vix visum est pulchrius ullum
Quam tu, quam que animi mira reperta tui.

Tumulus Magni Personii.

Huc ego de quivis fratrum cubo maximus aevo;


page 669

Qui refero patris nomen et ingenium.
Antiquae virtutis homo fideique vocabar.
Qui meret his secli moribus ista vir est.

Ad Basilium Plinium.

Dum legis historiam fabricae mortulis, et omneis
Particulas nostri corporis enucleas.
Tam bene res numeris, numeros tam rebus adaequas,
Ut dubitem medicos viceris an melicos.
Ten' patriae, Plini, an Patriam tibi grater an ambos
Utrique? utrique hoc Rigaque, tumque meres.
Caesar, apex rerum et sacrum labor ardue vatum,
Queisue Palatinis Caesaris esse licet;
Hoc caput, huius epos victrici plectite lauro:
Nc vivam, si cui rectius ista da tur.

In album Heliae Putschii.

Ingenii res est? Belgis cedo omnibus ultro,
Scaligero, Dousis, Grutero, Baudiadaeque,
Scriverio, Heinsiadaeque, sui qui nominis aura
Has albi illustrant tabulas, sacra fabula Mundi.
Marsya idem faceres: Quid me mihi detrahu? illud
Non natum foret, et Phrygiae liquidissimus amnis.
Res at Amoris erit? corium mihi detrahe, Putschi,
Et pellucenteis spectato in corpore fibras;
Illo etiam Phrygiae cor habere putaveris amni
Purius, et nullis Taubmannum cedere Belgis.

In antiquitates Romanas Io. Rosini.

Membrana Iliadem scriptam, et nucis orbe coactam,
Sustolit [Reg: Sustulit] Argolicis doctae miracula famae.
Omnia primaevae cedant miracula Romae.
Hanc Romam et Romaniantiqua sepulta decoris
Paedala Apellaei descripsit peva rosini,
Cum pegitque libro, quem vel manus unica clandat,
Omnia Germano cedunt miranda Rosino.

Ioan. Conrado Rhumelio.

Iurisperitum Christiani nominis


page 670, image: delf0670

Haud plus habere condecet scientiae,
Quam conscientiae, quod ipsimet quidem
Longis ubique, mi Rhumeli, literis
Iurisperiti scriptitant et iactitant.
Ah cur quod omnes scriptitant et dictitant
Iurisperiti, non et omnes factitant.

Nicolao Reusnero.

Exemplum Reusnete novum est, cum coniuge fratrem
Fatis tam subitis ad sua fata trahi.
Una dies ambos thalamo commisit, et ambos,
Una dies tumulo. nobile coniugium.
Flebile tu dicas, sed enim tibi flebile visum est,
Facta quod hinc patriae vasta ruina domus.
Quos thalamo socios adamantina vincla iugarant,
Quid culpae, in tumulo tale manere iugum?

Laurentio Reichio.

Cui non audita est facies ea publica rerum,
Qua se Misniaco Lipsia tollit agro:
Isti dictator dicundi iuris et aequi
Nobilis illa tui regula Patris erat.
Lipsia ut argentum pute splendebat: ut auri
Fulgor in argento luxit imago patris.
Quae tua Laurenti probitas, et vivida vis est
Ingenii. et studium iudiciique modus:
(Anguror: idque Deus faciat) tu patris Inauro
Scintillans olim gemma futura tui es.

Ad Henr. Steuccium.

Si qua placet melicis vox quincuplicata figuris:
Si Labyrinthaeis quadruplicata votis:
Huc ades, heic volucris vibrato volumina linguae:
Heic animum, heic aureis exhilarato tuas.
Steuccius Aoniis haee gaudia fecit alumnis,
Steucci, nectareo semper alende mero!
Quid nobis veteres iactatis Arionas? aut quid
Orpheas? amborum Steuccius instar habet.


page 671

Calliope genitrice, magistra Pallade: tantum
Misnida Leucopetram, scito, dedisse virum.

Ioh. Trautnero.

Indulsit natura pares non omnibus artes:
Nec par ars sortem praestat ubique parem.
Saepe quis exiguas ad celsa vocatur ab arteis:
Saepe quis eximia praeditus arte iacet.
Scilicet ambiguae fortuna libidinis aequos
Fingit inaequales disparitesque pares.
Semper honore loci qui docats aestimat artes,
Nil sapit, et nullo dignus honore loci est.
Qui te, quique tuas, Trautnere, sat inspicit arteis,
Iure Magisterium suspicit ille tuum.

Virtus nobilitat.

Virtus nobilitat, facta est prope naenia vulgo
Nobilitat virtus, os hodie omne crepat.
Virtus nobilitat cubitalibus usque lit uris
Perscriptum in clypeorum ambitione legas.
Nemo non dicit, non scribit: nemoque contrae
Non facit: aut visi sunt mihi non facere?

Adamo Schrammio.

Mordere sese literatos acrius,
Miraris? atqui e dentibus serpentium
Natae fuerunt, ô Adame, literae.

Ioan. Bocatio.

Aegrotat Bitias, magnos age funde culullos:
Nempe valetudo sana bibenda viro est.
Potasti? viden' extremo iam sanus ab ungue est:
Pota iterum digitus iam valet ipse, viden'?
Nunc restat potanda manus, dein brachia deinde
Sinciput et venter, quaeque sub hoccelatent.
Rides? Bocati iure hercule, crassus et ipse
Qui numquam risit, rideat hosce logos.
Et res absurda est, et talis forma loquendi:
Quidquam pro alterius posse salute bibi?


page 672, image: delf0672

Nunquid serium?

Saxoniae mos est Potoribus inter amicos,
Haurire ex imo pocula nulla cavo.
Certe mos nequam! cur, quod de mystace lapsum est
Alterius, tepida colluvione bibam?
Laudo meos Francos, qui se ceruice supinant,
Et fundo ex imo praebita pocla bibunt.

In primitias poeticas Matthaei Gothi.

Haec adolescentis sunt prima pericula Musae.
Notitiam auctoris tolle, putabo senem:
Laurum qua multos ornasti hucusque poetas,
Hic Gothus ornabit, dive Rudolphe, tuam.

Petro Grabovio Sponso.

Tu quod saepe novitiis maritis
Dixisti, Petre, nuptiale votum,
Cur non et tibi dicerem tuaeque
Aequa lege novitiis maritis?
Felices in amore sitis, et tu
Et quam fata iungant tibi puellam
Petre, num tibi plus vovebit ille,
Qui versus modulabitur trecentos.

Ad effigiem Balth. Gombos.

Balthasari Gombos expressa heic oris imago est:
Hungarica spirans serietate virum.
Debuit effigies Animi quoque congrua pingi:
Sed vis peniculo non erat illa rudi.

Tumulus Annae Kosariae.

Anna Cosareis iacet hoc tumulata sepulchro.
Sat scire hoc: neque enim sola iacere potest:
Ni quem vita [(transcriber); sic: via] chorum Virtutum semper alebat,
In morte et tumulo deseruisse putes.

Fabiano Michaeli.

De Liberalitate velitantium
Ritu Sophorum. Fabrane disputas,
Laudo quod audes: laudo verum impensius
Laudabo tunc, cum parcipromis Patribus,


page 673

Queis una Numen unicum est pecunia,
Vim liberalitatis aeque suaseris:
Ut luculentum id esse lucrum deputent,
In liberales quicquid arteis imputent.
Sed illud impensissime laudavero,
Feroculos si poteris adulescentulos
Reapse non verbis co perducere;
Ne prodigalitatis impotentia
Seseque remque spemque petdant, et pereat,
In liberalitate liberalitas.

In effigiem Basilii Plinii ipsius manu Pictam.

Plinia de, ipse tuam pinxisti corporis umbram,
Iudicio speculi fretus et arte manus.
Pingue mihi melici et medici sub imagine Phoebum:
Etsigies animi sic quoque picta tui est.

Problema nuptiale.

Fige age, fige, neca, vox omnis et unica silvae est,
Si qua Borussiacas incidit ursa plagas.
Ursellam legerus habet, quam figere gestit,
Figere sed nulla laed ere parte sui.
Dic hospes, similem si qui venatus es ursam,
Quo velit hanc telo figere quove loco.

Andreae Reuboldo.

Morte cita praerepta tibi, Reubolde, marita est.
Illa procurandae fida ministra domus.
Hanc tu nuncluges, et carmine funus adornas;
Dilectaeque pari debita iusta facis.
Coniugis haec, Reubolde, tuae cui naenia ludo est,
Crede mihi, huic coniux tam bona nulla fuit.

Vito Sebaldi, de Lipsii Epistolis.

Epistolas legis, Sebalde, Lipsii:
Laudo. vituperant Orbilii. laudo tamen.
Nec invidente Tullio laudaverim.
Scio esse, qui ceu liberos Lipsii libros


page 674, image: delf0674

Domi osculentur, cum foris sunt, mordeant.
Sit Lipsius caussa mea quod esse vult:
Nec laudo nec vitupero mores Lipsii
Scientiam, sapientiam prudentiam,
Laudo palam. Cur invidendo mussitem,
Quod Orbis universus alte praedicat?
Amare certe Lipsium nemo potest.
Nisi quem melior amare Phoebus incipit.

In amores Musicos Henrici Steuccii.

Saepius ambiguam mihi traxit opinio mentem,
Cur magis antiquis creditus esset amor.
Nunc scio. nam postquam Steuccii modula bar amore,
Quos Erato melicis induit ipsa modis;
Sic ego praestrictum cor amore ligabar; amanteis
Artibus ut magicis carmen et herba ligat.

Tumulus Friderici Tilemanni.

Haec Tilemanus habet vacui cava panda sepulchri
Sed cava non unus haec Tilemanus habet.
Omnis et humani simul huic miracula sensus,
Ad latus exsuvias deposuere suas:
Naturae Sophos, et variae pollentia linguae,
Et non exhausta gurges in historia:
Et legum ac iurum vigor aureus: osque venustum
Quod Charites digitis expoliere suis.
Et pietas, et prisca Fides, et quidquid honestum.
Hei quam non magno funere quanta iacent!
Hic lapis est durus: mors dura est: durus et ipse es,
Qui potes hina siccis Lector abire genis.

IOANNIS THEOPOLDI

Parentatio, Ioachimi Ernesti Principis Anhaltini.

HAec est illa dies, quam nos ut semper acerbam,
Semper honoratam (sic Dii voluere) colemus,


page 675

Haec est illa dies, columen telluris avitae,
Septenas hiemes, septenas ante et aristas,
Qua princeps patriae et pater, heu Erneste Iochime,
Oppetis, et luctu et lacrimis populumque tuosque
Contristas, obitu hinc abiens nimis immaturo.
Heu probitas heu cana fides, in victa que inani
Mens odio, spernens tumidam sine viribus iram,
Relligione Dei cui nil antiquius, aequi
Atque boni cultu nil relligiosus unquam.
Ite pias, precor exsequias, manibus date plenis
Lilia, purpureos tumulo superaddite flores:
His cumulate pios donis manes: ego inani
Munere defungens, deductum promere carmen
Aggredior, pietas mihi quod dictanit, honori
Principis invidit nec ranti laevus Apollo.
Sit fas affari manes, sit principis urnam
Visere, sit non ficta loqui, et res pandere versu.
O anima illustris salue, exuviae saluete
Magnanimi Herois, quo vix praeclarior altex
Vincere Marte viros, et pacis dona tueri.
Nam quae dura tibi properatam Numina mortem
Immisere, dies nec seros ducere in annos
Annu erunt. digno Cumaeam vincere longa
Annorum serie vatem? Quae dira lubido
Peccandi, iratum fuit ausa lacessere Numen;
Principe tam forti patriae tam patre fideli,
Ah nimis ante diem viduarit ut Ascanis oram?
Sunt haec, sunt certe nobis verissima signa
Numinis offensi: quin et fortasse sequentur
His peiora, nisi hinc meliora capessere mentes
Tentabunt nostrae, nisi murus aheneus inter
Tratumque Deum, delictaque nostra struatur
Assiduis votis, quibus arcem oneremus Olympi
Verum quid queritor`iam ad te vestigia flecto,
Te canere est nobis animus, fortissime Princeps,


page 676, image: delf0676

Tu mihi carmen eris: sed non tamen ordine longe
Innumera attentaus numero comprendere Auorum
Nomina, prin cipium generis tibi ab Ascene ducam.
Nec tibi Maiorum pietas, aut fortia quicquam
Facta ad deut laudis: propria vittute nitescis,
Ipse tibl satis es, magnum satisargumentum
Es mihi, per laudesque tuas iuvat ire secundis
Adspirante Deo coeptis, et Apolline dextro.
At vos, celestis doctores gratiae, et arits
Ingenuae et varias qui promitis ore loquellas:
Et vos ô iuvenes, divini Heliconis alumni,
Ferte mihi placido manantem corde favorem.
Perq brevis spacii nostris date tempora dictis.
Unde sed exorsus ducam? Mihi copia primos
Occludens aditus, media et postrema videre
Non siait et dubiam reddunt facta ardua mentem.
Nam tua seu primos repeto cunabla per annos,
Seu quae macte animo iuvenis generose patrasti,
Denique seu curas et facta virilia specto,
Genua labant, duroque humeri sub pondere nutant.
Pandite nunc Helicona, Deae, date pocula lymphis
Plena caballinis, sitienntia, quaeso, labella
Pimplaei irrorata rigate aspergine fontis.
Ut veluti nivibus torrens pluvialibus auctus,
Principis in tanti laudes fluida ora resoluam.
Nam puer et tremulo tentans pede singere gressus,
Rellipionis iter verae callemque salutis
Ingressus, magni monitis, ductuque parentis,
Iam tum sin cera lovam pletate colebas,
Iam tum Maiorum frriuxit tibi pectora virtus:
Quorum tu memori voluens sub pectore laudes,
Solis ad occasum quae clarent solis ab ortu,
Et quas nulla dies venturo subtrahet aevo,
Iam tum ponelegens vestigia sernidus instas.
Qualis, cui coepere leves increscere pennae,


page 677

Ales, radere iter liquidum, et se credere caelo
Audet, et insequitur matrem non nisibus aequis.
Saepe pater dixit: Maiorum, extendere, more,
Nate, decet famam, et clarescere fortibus ausis,
Ne iactare aliena magis videare, tuis quam
Aeterna cgregiis acquirere nomina factis,
Ne generi in decores quis nostro, Atahisque, Abavisque
Arguat indignos, qui nobis parta tueri,
Qui dubitemus adhuc proprias adiungere laudes.
Cernis, ut Albertum, titulus cui competit Ursi,
Miscuerit Superis virtus, cui, sceptra tenente
Lothario imperii, totus cui subiacet orbis,
Septem cessit honos, ditioque decusque, viratus,
Qua spaciosa suos protendit Marchia campos,
Qua Viadrus curuis praecinxit flumina ripis.
Quid memorem aequali decoratum laudis honore
Ottonem ô generis decus ingensiquid Berenhardum,
Qui meruit septemque viri, nomenque, solumque,
Gens quod prisca colunt latis Saxones in aruis,
Et quod arenosis Albis interluit undis?
Fortia cui non nota satis sunt facta Rodolphi?
Hic grave Martis opus, te Caesare, Maxmiliane,
Suscipiens, Venetos ingenti clade subegit.
Virtutem hic propter, fidos propterque labores,
Fidus Anhaltinum sanguis cognominitatus,
Perpetuum generi nostro decus addidit. Horum,
Horum, ait, Horum alta maneant sub mente reposta:
Inclita facta Horum, gnate ô vestigia semper
Fac alte inquiras: inprimis nate, Georgl
Fac patrui placeat pietas, cui dogmata semper
Atque fides curae. verbumque docere Ichovae
Ille Deo semper laudes, gradesque canebat.
His incensa pii soboles generosa parentis.
Sensibus haec imis posuit praecepta subinde
Instimulans dictis animos, nec se dare rectis


page 678, image: delf0678

Doctrinae renuit iussis, poscente magistro.
Sic quoniam pueri mentem mulcere iuvabat,
Ceruicem et primis extemplo in cursibus aevi
Flectere: sic vitum excoquitur genitoris Adami,
Foeda mortales quod labe coinquinat omnes,
Et cui nos scelerum proprios superaddere naevos
Suevimus et proni quaevis in crimina coecis
Motibus impulsi ruimus. Nam cerea molles
In vitium flecti gestamus pectora: quicquid
Vel gerimus, tacita vel mente revoluimus, absque
Numinis affatu flagrantes Numinis iras
Praemia sortitur mortem, Stygiaeque paludis
Flumina caeruleo fumantia sulphure, poenas,
Omnipotens genitor iusta irritatus ab ira,
Si velit aequata delictia lance referre.
Doctrina sed vis augescit et insita gliscit
Virtus: eluitur labes studiumque colendae
Sophrosynes feruet: frigescit prava cupido.
Nec perdit blandae sobolem indulgentia matric
Nec perdit saeva damnata licentia poena;
Cum teneris balbi celebrari coepit ab annis
Usus sermonis, cum se iam lingua resoluit
Ore lique scenti titubans lapsantia verba:
Depressa in cipiat iam tum lasciva iuventa
Subdere colla iugo et moderatae adsuescere vitae,
Haec soboles demum terrenstri est aptior aulae,
Haec soboles demum caelesti est aptior aulae,
Passa iugum quae saepe tulit pia vota ichovae,
Illius Astriferam mores referentur in aulam.
Sic igitur princeps teneris exercitus annis,
Dum facilem monitis praeceptorum admovet aurem,
Non alioque animos alio nec dividit aures,
Excolitur studiis, mollescunt pectora mores
Esse feri cessant, crescit, crescentibus annis,
Virtus, atque suis surgit velociorannis.


page 679

Iamque nova illustris facies lanugine vernans
Vestitur, feruet proavum sub pectore virtus,
Nec patitur resides animos segnescere, pulchra
Nec patitur turpi segnescere membra veterno,
Ilicet est artes animus cognoscere belli,
Et varios casus, et adire pericula mortis,
Et conferre manum, et saevis concurrere in armis
Annuerat genitor: non sfit mora: protinus arma
Ille humeris aptans, Ioricam ex aere rigentem.
Tum clypeum; et capiti galeam, cristasque rubentes,
Lethiferumque ensem lateri alligat, impiger adstat,
Hinnituque auras sonipes atque ictibus implens
Crebra ferit: tandem aerata stipante caterua
Progrediens iuvenum, magni Mavortia Regls
Castra petit Caroli, cui tum parebat Iberus,
Aurea Romani qui post sceptra Induperator
Regni sorte tenens, implevir fortibus ausis
Phoebi utramque domum. Proh quae tum fortia facta
Edidit hicosteriquot saeva perilcla subivit?
Non illum vigiles piguit perducere duro
In clypeo noctes, piceos conremnere nimbos,
Frigora dura pati, radios tolerare calentes,
Aestivo et sub sole iubar quando acer anhelos
Aestu findit agros, et canas urit aristas.
Non illum gladii fulgor, quem strinxerat hostis,
Terruit adversi, intrepidum ferrique, necisque.
Ascanius quelis genitore absente cateruam
Invadit Rutulum, neruoque armatus equino,
Perque caput Remulum, et duro cava tempora ferro
Traicit: haud aliter sc in aperta pericula mittit,
Irruit, ac hostis medio sese agmine miscens
Ascaniae princeps dat fortia pectora leto
Plurima et audaci mittit sub Tartara dextra
Tantus amor laudis, tantae est victoria curae,
Arma que laetanti captiva referre parenti.


page 680, image: delf0680

Ergo illum stupuit miles, miratus et ipse
Grande rudimentum Rex et primordia Martis,
Constituit secum casus adsciscere in omnes
Tantianimi iuvenum. (ceu quondam fidus Achates,
Dardanio Aeneae casus comes ibat in omnes)
Nec quisquam Heroem poterat flexisse rogando,
Ut, positis, patrias remcaret saluus ad oras,
Armis, ni patri iam fila extrema feroces
Nevissent parcae, patrias ni tradere Gnato
Haeredi cum fratre paret gens subdita sedes.
Ergo ubi commissas regnisusepit habenas,
Et iurata fidem dederat gens Ascene dicta,
Armorum studio Princeps pacemque, togamque
Pacatam, crepero antetulit Martique Mineruam,
Inrimis studuit caris dare civibus aequa
Iura sacris tutas firmare et legibus utbes,
Ne plus iniustus iuris, quam iustus haberer.
Nec mora confilium et de relligionis inibat
Partibus, et templis si quos male suada lubido
Intnlerat ritus. paulatim abolere parabat,
Et si quas turpis purae Lupa Romanensis
Adspersas fidei sordes illeverat, aufers.
Nec non blasphemi labor est depellere tetros
Entychis errores quos Fla cica turba recosit
Improba, Nestoriique adverfa refellere sensa,
Haec dum magnanimus prudenti pectore voluit
Princeps et nullum pro relligione periclum
Horrer honos purae fidei movet, acrius insiant
Iussa se vera Dei suadet mens conscia veri,
Suadent caelestis populoqui oracula verbi
Explanant, suadent consurti iuris et aequi
Ecce novus prodit toti exitiabilis orbi
Monftrosa foerus cauda genitore Fabello,
Mille trabens varios deformi in cordice naevos.
Inscriptas nam quor comprendit pagina voces,


page 681

Tot vitia intus alit, totidem crassos errores
Occulit, et placidae dum fallit nomine pacis,
Bella serit dirosque movet super otbe tumultus,
Innocuos patria extorres facit, eicit omnes,
Qui tam monstroso renuunt dare nomina libro.
Nunc etiam coedes spirat, natumque parare
Exitium patri, fratrem facit atque sorori,
Dum dubias hominum reddit de dogmate mentes,
Dissociant animos, fraternaque foedera rumpens.
Nam docet, intactae desumtum virginis aluo
Corpus, corporibus, demta quod, labe, redem ptor
Caelitus adveniens, nostris simile induit, omnem
Omnem implere locum nec caeli lucida tantum
Templa sed infernosque lacus, terra sque iacentes,
Et maris immensi liquido sub marmore fluctus:
Quae si vera nec intemeratae ventre puellae,
Numinis afflatu divini operante sacrato,
Conceptus iacuit decimum nec viscera mensem
Inclusus sacrae tulerit fastidie matri,
Nec vere egressus vitale in lumen et auras,
Illi nec dederunt praesepia lignea cunas,
Praebuit aut riguas genitrix castissima mammas:
Non ille Hero dis ferro gladioque frementis
Crudelem fugit dextram nec tempore lapso
Insta ubi fanguineum extinxiffent fata Tyrannum,
Nillacis rednt ludaeus Christus ad oras.
Quid? Nec succrevit corpus. crescentibus annis,
Coeperunt dotes nec pectoris incrementum.
Non illum recutita cohors comprendere in horro,
Addere in arcta manus potuit nec vincula sanctas,
Nec sanctos diris artus vexare flagellis,
Vertice nec montis tristi cruce fixus adhaesir,
Nec pia credentum plebs imposuere se pulchro,
Nec postquam caelo terris lux tertia venit,
Etumulo superas victor remeanit ad auras,


page 682, image: delf0682

Nec terra avectus, magnum orbis inane, polumque
Transcendens, celsis sese arduus intulit astris,
Nec, tranans astra haec sese altius intulit astris,
Nec caelos habitans nunc est excelsior astris,
Nec scelerum vindex veniet sublimis ab astris,
Indice nec digito monstrabit quinque petitum
Vulneribus corpus poterit nec cernier ulli.
Prodigiosa quidem sunt haec portenta, nec unquam
Sacris lecta libris: non inferiora sequentur.
Illam ipsam carnem morsu discerpere acerbo
Addocet, inclusam paruae sub tegmine crustae,
Mentiturque Deum panem sub fragmine panis,
Escam nec mentis ventris discriminat esu,
Cum comedente Fide Christus se in pectora condat,
Humanis nec visceribus sua viscera condat.
Illam ipsam in caruem, superi quae Rector Olympi
Propria habet, nullis unquam tribuenda creatis,
Illam, inquam, in carnem, fignit Concordia vecors,
Transfusa omnia, et hac massa, ceu vase, teneri,
Nec lo/gon esse huius compagem corporis extra
Impius hinc liber iste facit carnem omnipotentem,
Quae sint; quae fuerint, quae mox ventura trahantur,
Scire, docet, carnem: Sic carnem Numen Olympi
Fabricat. et geminum Numen mundo introducit.
Orbem sed citius linquat sol aureus almae
Oceanum et subiens consueta cubilia quaerat
Matutae, cunctos quam sit memorare nefandos
Codicis infandi naevos. monstrosa que menda.
Hos horrendos errores, haec monstra perosus,
Hac ut magnanimus ditione repelleret heros,
Has fidei purae sedes, haec sacra canoris
Extruxit patria bonitate palatia Musis,
Quas, Percandre sacri huc decusti vertice montis,
His vim defendens, statuens his praemia large
Nutrimenta dedit, fovit, fidosque magistros,


page 683

Qui vera erudiant in relligione iuventam,
Qui triplicis dotes linguae, sophiaeque reperta,
Qui iuris promant decreta, artemque medendi,
Constituit. Tanto doctrinae ardebat amore.
Quin et, ne erroris nefalsi dogmatis, hostes
Hos merito arguerent coetus, aut labe notarent,
Iactarent dictis aut se vicisse superbis:
Haud renuit Synodo confligere, dicere coram
Haud unquam erubit; te respondente, sacrorum
O praeses, Christo et sacris adamate Camenis,
Quae super articulis fidei sententi nostris
Mentibus insideat, non stultis ducta cerebri
Sensibus humani, sed sacris hausta scatebris.
Hanc quoque erat labor, excultis defendere scriptis
Quae nullo poterunt hostes convellere seclo,
Nec poterunt nugae aut ranarum lingua coaxans,
Nec fex arra Flaci, aut mendax abolere Fabellus.
Nec vero accepit tautum haec demissa per aures,
Adsuevitue oculis alienis cernere verum:
Ipse sed assiduo voluens, iterumque revoluens
Plena salutiferis doctorum scrinia libris,
Ante diem calamum ac divinas poscere chartas.
Ac velut Hyblaeis e floribus optima quaeque,
Dum riguos saltus, dum florida rura pererrant,
Mellilegae sugunt volucres, redolentia ut inde
Cogant mella favis. repleant et nectare celias:
Aurea sic pius ille Heros excerpere dicta,
Aurea, et aeterna semper dignissima cedro,
Cogere et in numeros. et seria vota solebat,
Edita quae exemplis, et terris dedita multis,
Servantur manibus Libitinae rapta cruentae:
Quae vivent donec mundi rogus offibus astrae
Misceat, et caeli gemmantes subruat arces.
Verum laudatis. Sophiae conatibus, ipse
Non arcem ascendit tantum, fructusque labore


page 684, image: delf0684

Percepit dignos: Sobolem perducere eodem
Cura fuit, tenerosque viam monstrare per annos,
Exemploque docere suo, quo tramite ad astra
Virtus pandat iter, quam difficili orbita clivo
Ductirat ad superos, nisi purae sobria vitae
Sit ratio curae praeeat nisi lampada claram,
Cum studio veri doctrinae vividus ardor.
Nam vere dium statuit dixisse Platona:
Urbes tum dtmum, sore tum populosque bearor,
Si culti studiis tophiae, virtute magistra,
Imperium teneant, vel si, qui sceptra tenerent.
Praeclata excutiant veterum monumenta Sophorum.
Cetera usrtutum reseram quibus ornamenta
Versibus in sese virtutem continet omnem
Unica mortali pietas tutissima virtus.
Non hac Eois Aurorae nuntius almae
Phosphoius exit aquis illustrier, aut petit undas
Hesperus Oceani, quanda nox algida caelo
Ingtuit, acsuadent labencia lumina somnum,
Sed tamen huic socias addunt se plurima turba,
Quae circum Dominam formuiae stant ordine longo:
Astraea inprimis, aequo quae pondere lancem
Librat, quae iusti, quae sernantissima recti est.
Tum facilis slecti miseris ciewentia. pressis
Parcere quae didicit, poeni et plectere sontes.
Dein' quae multiplici rerum progignitur usu,
Et dubiae maior vicibus prudentra sortis.
Hinc frangi indocilis nimio potuque ciboque,
Cui numquam sero placet emta dolore voluptas,
Nec pingui patitur tremat omento popa venter.
Blanda verecundum decorabat gratia vuitum,
Et vultu probitas, humilisque modestia sedem
Illustri in facie sibi legerat: haud erat ille
Visu fifficilis, vel non affabilis ulli,
Quem non is patrio est miseratus pectore egenum?


page 685

Annon hospitio fovit, quos tristis Erinnys
Immota simplex verum ratione professos
Expulerat laribus propriis ac sede paterna?
Ceu quondam Abdias, divino percitus oestro,
Collecto: coeco abscondit. pavitque sub antro
Fatidicos centum numero, sanctosque Prophetas,
Dedere quos letho Iesabel furibunda parabat.
Quin et consectum squalore, et carceris umbris
Eripuit, Solisque in aprica luce locavit
Eximia virtute virum, praestantior alter
Quo non, eruere atque exponere dogmata verbi,
Aut tristes docto medicamine tollere morbos,
Aut caeli motus, astrorum et reddere vires,
Noscere naturae abstrusas indagine caussas,
Et Sophiae quicquid Cyclus complectitur omnis.
Cui non indulsit veniam, qui supplice culpam
Deplorans gemitu, vitae melioris et actus
Spem secit recti: Visus subtristior ille est,
Delicti quoties rigidas exposcere poenas
Sontibus a miseris decreti norma coegit.
Scilicet is norat, pro magno saepe, parenti,
Delicto esse parum poenae satis. Ergo Cimonis,
Et Crassi, et clarum cui fecerat Africa nomen,
Affectus faciles, et mitia corda probabat,
Nil delectatus diri Busiridis aris,
Aut Diomedis equis, Siculi taurove tyranni.
Et quid multa? Boni patrisque et Principis ille
Effigiem referens, patrio est complexus amore
Cives, et patriam tutatus pectore forti.
At nunc ille iacet Patriae Pater, inclitus Heros,
Exstinctum Pietas lugubri squalida amictu
Luget scissa comas, largoque humectat ocellos
Flumine: Stant Charites, queerulisque ululatibus aethram
Complent: Castalides lacrimosis vocibus altos
Abreptum faciunt scopulos resonare patronum,


page 686, image: delf0686

Flet quoque Milda pater, nigrasque eructat arenas
Albis, et im positus pons illo Auctore tremiscit:
Flet soboles generosa suum, flet patria patrem,
Omnibus et templis maesti dant signa doloris.
Haec quoque tam subito tremuerunt pulpita motu,
Sublatoque sibi fulcro timuêre ruinam.
O quam tum hoc voluit, magnoque emisset, ad unum
Turba exosa bonos, alienoque invida nido.
O quae tune illis fallacia gaudia mentem
Tentabant quantos miseri duxere trium phos,
Quam subsannanti torserunt labra cachinno,
Fraxinus ut cecidit nigris invisa colubris,
Circum qui atratae sinuo sa volumina caudae
Hîc et ubique trahunt, et turpi cuncta venenant
Tabo Luserunt Superi sed futile votum,
Augurio et fissos coeco cortina fesellit.
Tam bene prospiciunt nostris bona Numina rebus.
Non metus: Es fatis equidem super aethera raptus,
O Ioachimi Erneste poli et supera alta petiisti,
Ambrosia, iunctus cum diis, ubi visceris alma,
Oraque mellifluo caelestis nectaris imbre
Proluis. At virtus mansit tua in orbe superstes:
Hac tua progenies haeres Telluris avitae,
Haeres virtutis patriae simul, ac Maiorum,
Hâc pollet, reducemque facit te funere raptum,
Cernis ut in Iano pietas veneranda Georgo,
Tranquillae et studium vitae pacisque togatae
Ferueat? ut populum tuta statione gubernet?
Adspicis ut belli, laudumque ardore feratur,
Bernhrdo cum fratre, armis Christianus in aureis?
Ut structas in hiet acies, ut marcida feruens
Otia detestans, lituos et castra sequatur?
Nec minor Augustum et reliquos ex ordine fratres,
Aet Belli, et Pacis stimulat sub pectore vir tus,
His in tu nobis igitur ceu redditus Orci


page 687

Fauce reuiviscis, vivusque repullulat ardor.
His equidem saluis, numquam te obiisse fate bor.
Hos igitur saluos ut seruent Numina, crebro
Fundere vota iuvet, patriis ut moribus oras
Hasce regant templis sectas pellantque profanas,
Sacros tutentur ritus pietate paterna,
Ut patria maneant in relligione nepotes,
Nec, nisi cum seris albescent tempora canis,
Nec nisi cum saturos vitai fecerit aetas,
Aetheream sedem, et caeli laqueata revisant.
Tu vero Ioachime parens Erneste, coruscis
Addite sideribus caeli nova gloria, Salue,
Aeternumque vale, et grati cape munus alumni,
Exiguum munus: dignas quia pangere laudes
Factis, muneribusque tuis persoluere grates,
Non opis est nostrae, nec opus mortale putandum?
Salue Erneste Pater manes saluete lochimi.

In Iani Gruteri Suspicionum libros.

Correxit pridem Fortunam sorte Gruterus
Constantiore erratulam.
Nunc etiam Auctores emendat casca vetustas
Quos pessime mulcaverat.
Emaculat maculas, nodos enodat; et aufert
Quod suspicatur noxium:
Ut vicibus sortis videatur velle secundae
Minime otiosus perfrui
Macte animo, Grutere, tepet quo culta Iuventus,
Calescet et medullitus.
Actua Leu corides decorabunt nomina Musae;
Nec unquam nornatos sinent
Tam grandes risus, monumentaque pulchra laborum;
Quos fata provehant, precor.

In hortum Laur. Scholzii.

Hesperidum valeant auro fulgentia mala;
Alcinous iactet nec sua poma labor.


page 688, image: delf0688

Parce Epicure tui hortorum laudentur honores;
Hortos Maecenas dissimuletque suos:
Aere pendentes vacuo, nec Adonidis hortos
Assytia immodica lande sub astra ferat.
Omnis Laurenti cedat Scholzi labor Horto:
Unum pro cunctis fama loquatur anus.

In Nuptias Iam Gruteri cum Ioanna Smetia.

NOn te minacis vana proteruitas
Sortis, nec irae viribus indigae
Rhamnusidos Grutere. ludunt;
Tu (ut video) mage ludis ipsam.
Servare, quando perdere cogitat,
Prodesse, dum vult laedere, cogitut
Tu per fugas sedem per ipsa
Damna et opes, animumque apisci
Doctus, negatâ pluribus orbitâ
Tentas viam, virtutis, et ingen I,
Nataliumque claritate,
Temnis humum volitante plumâ.
Eors ipsa sorti iam metuit suae,
Iam manca codit Cyprigenae suum
Ins omne: quod Myrteta Divae
Te capiunt viridisque fronde
Myrti, venustus iam tibi, cum iosis,
Cupido cingunt tempora, Myrtinis
Ardore sopitum recenti
Naiadesque tegunt corollis.
En te subegit multa viraginis
Virtus loannae, cui nihil ad decus
Addat puellare ipse Momus:
Quam, Paphiâ, Phrygius, relictâ.
Pastor, sonoris laudibus evehat
Formae decentis, cui invideat Venus
Quam sanctitas morum puellarum
Eximit e numero frequenti.


page 689

Vulgariorum. ô te superis virum
Dilectiorem, quem Iova compare
Beavit istac: munus istud
Sors cave surpueris Grutero,
Parcaeque longum parcite coniugum
Pari huic, nec in festis querimoniis,
Aut lite restinguatur ardor,
Quem thalamo intulerint recenti.

VALENTINI THILONIS SILESII.

De Nicolao Reusnero.

QUae prior imperio Reusneria regna teneret;
Feruida cognatas lis movet orta Deas.
Nobile nomen, ait Themis, est me praeside partums
Unde duplex luris nunc diadema gerit.
Ex me, Musa refert. lauri decora illa refulgent;
Quae meret Augusto munere sparsa comis.
Subdit Suada: meis ad regum vitibus aulas
Altior evasit: me nova regna manent.
Scilicet incassum labor ille erupit in auras,
Quo tot prisca tenet saecula? quarta refert,
Excipit has Pietas et quid contenditis? inquit:
Vos habeo famulas: hic ego sceptra gero.

In Monavii Symbolum: Ipse faciet.

Seu Rosa vere novo Paphiis beer aemula campis,
Seu sata Riphaea grandine tristet hiems:
Aequora seu Zephyri n: ctent pacata sub auris;
Carbasa seu Cauris Caupolus icta ferat:
Nubila seu denset. seu rideat aethere Titan;
Iris humum lustret, fulgure saxa tremant:
Factua: linque alios: temne orbem: suspice caelum:
Vive mori certus. fide, Deus faciete


page 690, image: delf0690

Eidem in mortem fratris Petri.

Tristia dum rerum versant ludibria terras,
Et plicat in torto sors vaga fune vices:
Erigar invictas ad caeli sindera mentes
Spes tacita, et puro mascula corde quies.
Para quies saluos dabit et solatia mittet:
Spes tacita in forti robore damna premet.
Sic maris et terrae Dominus, qui praesidet astris
Iova Deus sanctus, Dux israelis ait.
Tu quoque iam luctum, iam tristia signa, Monavi,
Iam gemitum ad clari funera fratris habes.
Erige concussam caeli sub sidera mentem;
Spes levet, ac firmet pectora iussa quies.
Ipse tuas faciet sortes, tua vita reponet
Fide: fide vinces tristia, laeta canes.
Funus foenus erit, vitae solatia luctus,
Spem caeli gemitus, gaudia maeror aget.

GEORGII TILENI AURIMONTANI Silesii.

Epithalamion Nuptiis Du. Nicolai a Trczka, et Hedv vigis, Sigfridi a Promnitz Filiae.

NVuc age, quae laudes hominum, quae crimina, seros
Vindicibus chartis Hera Famae mittis ad annos
Calliope veneranda, aliquid modulamine suavi
Succine, dum thalamos Natae parat inclitus ille
Promniciae gentis Baro, quem victoria semper
Paci iuncta piae felici nomine, Pallas
Con siliis, virtus fama, fama auget honore:
In clypeo gemini praeportant signa Leones
Pectoris excellens quiddam spectantis et acre,
Humanis procul a rebus, terraque remotum,


page 691

Dignum astris, dignum auratae splendore corollae,
Quodque aliis aquilae super aethera Gloria vectet.
Nunc ergo Heroum series pulcherrima luxu
Regifico nova festa tori pompamque frequentant,
Pelea nam referens augusto Tirscius ore.
Et referens Thetin Hesione candore nivali,
Triscius illustri Boemorum sanguine cretus,
Hesione Elysia sata gente, iugalia pangunt
Foedera, divinumque cient Hymenaeon ad aras.
Linquentes loca senta gelu, et nive candida lustra,
Spectatum ventunt Dryades, plenaeque stupore
Aut veteres rediisse Deos. aut nostra dedisse
Secla novos priscis similes in imagine pulchra,
Sponsorum intuitu memorant et dulcibus ictae
Illecebris, veteres Diuûm nugantur amores.
Namque mari in magno, Nereique cubilibus udis,
Fama canit, specie insignem Thetin omnibus unam
Quam nymphis habuit caram magis Amphitrite,
Marmoreas coluisse domos et Numina forma
Commovisse sua blandoque implessi calore.
Saepe leve, illam gyros Delphine trahentem
Frenato, et fluctus inter laticumque cavernas
Sublimem, lapsuque cito freta nota secantem,
Caelicolûm pater aspectu complexus amico
Lustravit. coecumque simul bibit ossibus ignem,
Saepe illam tereres nudato corpore suras
Mulcentem, et molli spargentem pectore rore,
Spargentemque caput, longe sub nocte silenti
Opperiens nullo pelagi Rex lumina somno
Componit curaque eadem qua frater anhelat.
Non illum gelidae recreant, quibus imperat undae,
Non domus electro fulgens: non dulcia possunt
Carmina Tritonis mentem solarier aegram,
Non quae eomposito fingit sub marmore lusus
Squamea gens: imis reses urit cura medullis:


page 692, image: delf0692

Suspirat Thetin in sola Thetide usque moratur,
Tota animo, tota pendens ex virgine mente.
Nec minor in Iove flamma furit: Qu ppe aemulus optat
Non fratri maris imperium et loca caerula aquarum,
Sed sibi sorte data haec habitet nihil absore credit,
Solus quin omni Thetidos potiarur amore.
Ardet uterque Deus fibrisque incendia sentit,
Quanta vel Aetneis exundant acta caminis:
Quisque suos ignes spe, votaque nutrit inani,
Quisque suis poscit regnis Thetin. illa procorum
Inscia aquas colere, et castum servare cubile,
Interdum et calamo salientes ducere pisces,
Peusave caeruleis devoluere mollia fusis.
At superi flammas fratrum miserantur inanes
Hinc lovis aequorei hinc senis atque ora cula poscun?
Fatidicam Themin, in thalamo quem collocet isto,
Cur cedat Thetis: occulta ne concidat ira
Mutura pax Oiuûm, et caeli concordia nutet.
Illa procul ventura videns adyto orsa sonanti
Reddidit hanc sortem et fatum invariabile pandit:
Nulli fas Divo Thetidis sibi lungere taedas,
Nam prolem quam mista Deo sub luminis oras
Nympha dabit longe illa patrem vi, numine, et armis
Supra ibit longe sulmen pollentius, ignemque
Horrificum missura magis, quassura tridentem
Fortius, et sceptro mundum invasura potenti,
Sive lovis seu Neptuni sit vera propago.
Quare agite et nocuis iam sponte absistite ceptis,
Saturni genus ut sero fortuna dolere
Ne doceat famaeque animos advertite vestrae.
Sed Phetis, humana non dedignata maritum
Stirpe satum, primo Lucinae functa labore
Natum edet, lethi quamvis qui lege solutus
Haud fuerit: Martem tamen acribus exprimet armis
Aemalus, et ventis, et fulguris ocior ala.


page 693

Aeacida satus hunc Thetidi iam Numen et omnis
Fatorum assensus spondet, quo iustior alter
Non regit Argivum sines, et lolcidos arua,
Sic placitum Parcis. Sermoni provida Diva
Vim dedit, eventuque implevit dicta secundo.
Namque Pater. totum qui fluctibus alluit orbem,
Oceanus pompam nepti instituisse iugalem
Dicitur, aethereis cum Diuûm Rector ab oris,
In sua permittens succedere Pelea vota,
Cum superûm chorus omnis, et alti exercitus omnis
Aequoris in numerum subiêre im mobile saxum
Chironis, vivoque nitentia pumice tecta:
Veracesque Deae, queis provida cura futuri est,
Dulcia clarisonis ad lectum carmina neruis
Lusere, et cursum vitae expediêre sequentis.
Tum Peleus suavi devinctus vulnere amoris,
Optatos Nymphae amplexus, optataque iunxit
Oscula, et intactum decerpsit corpore florent.
Tum nova se virtus, ac Martia gloria Achillis
Exeruit, cantuque novo memorata, per omnos
Didita terrarum partes, per regna volavit
Omnia, et auratis supera ardua contigit aliis.
Illa lares Mysorum, et consita rura Lyaeo,
Sanguineo tinxit Telephi rore illa regressum
Argoae tuto patefeclt limite classi.
Tu vires Priami incidis, tu robora Troiae:
Hectoraque Auroraque satum, quosque edere longum et.
Pelide armipotens, armis et luminis usu
Exuis, atque umbras umbrarum in regna remittis.
Nec tibi post cineres, et lamentabile lethum,
Ullus honos, ullumue decus per secla negatum est
Postera. Nam Musas perhibent Helicone relicto,
Maestas morte tua, et communi clade dolentes,
Ad manes bustumque tuum, prope littora Xanthi,
Sedisse, et lacrimas cineri infudisse tepentes.


page 694, image: delf0694

Illustres fama lacrimas, quae divite in urna
Collectae Aonias etiamnum rore liquorum
Adficiunt hortos, decursuque ubere stillant.
Cetera mors terit: Heroum praesignia facta
Aeternis vatum monumentis condita vivunt.
Hi veteres Heroum ignes, haec foedera, quae vos
Exprimitis vera specie, ô sate Tirscie, divis,
Hesione ô Divis sata: cui nivis aemula purae
Felicem in sortem Parcae candore laborant
Pensa suo, et stabiles iam vaticinantur honores.
Audit Hiems pater, et confirmans omnia cano
Ore, addit testes solenni ture favillas.
Quas igitur flammas, quae nunc incendia vobis,
Inspirabit amor, quem Numinis excitat aura?
Ille quidem puris olim fuit ignibus ardens,
Ille omni macula cassus, quo tempore primum est
Vir terra, de carne viri sara femina: nondum
Scilicet ulla lues affecerat avia iussis
Corda Dei. nondum Styge venerat orta Libido.
Asper, acerbâ tuens saevo tum corpore Serpens
Arboris am plexus stirpem, in superabile virus
Euomit, et tetra divina incendia miscet
Insiciens sanie Ex illo almilumen amoris
Euanescere paulatim, carpique premique
Sub sibris tacite in tenebrasque refidere visum est,
Ut iam vix tenui scintilla reluceat igne.
Sed ranto hic tamen in vobis flagrantior extat,
Illustres Sponsi quanto mage vulgus et ima
Sorte homines clara superatis origine fama,
Et donis seu quae fortuna benigna ministrat.
Seu quae nobilior forma auro stemmate, virtus.
Ut quando rapidos canis aestifer extulit igues:
Amnem lympha, nitor flores, sata deserit humor,
Pallet terra sinu maesto, ornatumque reponit:
Altrix tosta siri fetum male negligit arbos,


page 695

Ipsa seges messem vacuis eludit aristis,
Nemo rura colit, rata sedet aeger in umbra,
Spesque suas uri misere suspirat arator.
Omnia tabificis marcent prope mortua flammis.
Talis, Sponse, tui forma est fine compare lecti.
Verum ubi se liquidis soluit pater imbribus aether:
Amnis aqua specie flores sata rote renident:
Suave rubet tellus in versicolore paratu.
Succi plena suis indulget fetibus arbos,
Ipsa seges Domino gravidis respondet aristis.
Arua colunt omnes: loca linquit inertia feruens.
Atque a luce operas extendit arator ad umbram.
Pollicitus plenas fruges: iamque omnia laeta,
Omnia caelesti florent rediuiva liquore.
Talis, Sponse, tui forma est cum compare lecti,
Illa Dei dono tibi venit ab aethere missa:
Ut flos est campis decori, ros vitreus herbae,
Sol Luci, tene bris Latonia, sidera caelo:
Illa toro de cus omne tuo tua stella salubris.
Sol, lumen liquor aerius: namque obsita curis
Pectora laetitiae collustrat luce serena,
Et tristes fibras, praecordiaque arida amoris
Ignibus, e gelido permulcens reficit imbre.
Quid tibi nunc inopes ultra Musae addere possunt?
Quid nisi vota? subis portum quod providus istum
Felici cymba viden' ut Rex aetheris implet
Leni vela noto; placidisque adremigat auris
Clara luce micans, in corruptoque nitore.
Labe vacet, serie natorum lectus abundet.
In quibus et pater, et genitrix post funera vivant,
Haec formae, ille animi splendore. et fortibus ausis.
Sit par vita seni Pylio suavissima, vitae
Par amor: exutas mortali corpore mentes
Acci piant arces superum, et fulgentia templa.
Qua Iova satus aeternis genialia taedis


page 696, image: delf0696

Festa fovet iugemque torum, cum coniuge Sponsa.
Quae magno humani generis de corpore lecta est.

Sigefrido Rybisch, et Marinae, Dn Loannis a Rheder. Filiae, etc.

STabat odoratos inter pulcherrima flores
Costa virgo viri sata non velamine pectus
Obsida, non tereti corpus circumdata palla
(Conscia nam ante scelus nulli pudor ora notavit)
Non nodo collecta comas, quas flamine leni
Ad frontem impulsas retro placida aufa ferebat.
Circum omnis decor, auratisque modestia pennis
Errabat, laetosque oculis adflabat honores:
Qualis sidereis fulgens Latonia bigis
Auga sta se fert specie, cum nocte silenti
Porticibus caeli sua iura exercet in amplis:
Pone viam secat. et flammis rutilum explicat agmen
Astrorum chorus, ac dominae famulatur eunti.
At iuvenem somno positum, et tellure reclivem
Ipse Deo natus magua comitante caterua
Aligerum. radiis nitentum et praepete penna
Suscitat et rerum ignaro nova munera sistit
Ante oculos, Sponsam: tum se medium implicat illis
Hinc dominum hinc sociam prendens: simul ore sereno
Infit: eo dicente, silent nova saecla ferarum
Attonita, ac tellus omnis: silet arduus aether,
Ventorumque fremor sedet et maris ira qwuiescit:
Pectoris hanc de crate tui tibi Adame, puellam
Extudit, omnigenaque dedit praecellere dote
Nostra manus: hanc consortem vitaeque domusque
Accipies curae hoc omnis solamen habebis.
Faxis mente pia, et fido afficiaris amore
Erga illam, nam carne tua genus edita ducit,
Ipsa animae pars magna tuae, pars maxima vitae:
Aeterni vobis nexus et foedera sunto.
Rerum auctor, qui me, dum mente reflectitur ima
In se, concepit, non aevo, almave minorem


page 697

Maiestate, unum discreto nomine numen,
Vestra, quam dabitis, prole, orbis mmoenia et arces
Sidereas complere parat, quae voce frequentet.
Quae cantu res divinas, conserta que texta
Terrai, laticumque, animqueque ignisque corusci.
En fidei committo tuae, quam destinat orbis.
Arbiter, aeterna compage et foedere habendam:
Accipe daque fidem, et castis amplexibus ambi
Consortem: Deus huic pater et caelestis origo est.
Ne vero ulla unquam vis vincla iugalia rumpat.
Neu labem det vester amor: praecordie sacro
Vestra ego rore linam, vos Aura dulcia nectam
In iuga conducens, Aura, quae meque patremque
Inter, inexpleto discursat mutuo amore.
Sit mens am bobus par una eademque voluntas.
Unda fides, tum dives opum fortuna, salusque
Vera, toro texet iucunda umbracula vestro,
Haec super. et luce in signem ac pernicibus alis
Addo manum, et praestet custodum munia. mando
Dotalem et terram vestra in ditione repono:
Haec vobis domus, haec statio: vos daedala quicquid
Secum terra tenet. quicquid plaga caerula Nerei,
Mancipio accipite, et vestros convertite ad usus
Impune, excerpto fatalis stipite pomus.
Quae famae documenta meae, legumque sacrarum
Proponet, vestrosque umbra amplectetur opaca
Conventus, quos saepe meis de rebus agetis.
Vivite felices: pax alma, et pacis alumna
Sancta Venus, canis Fides ornata capillis,
Quaeque opibus fetum quatit aurea copia cornu,
Vos, vestrosque lares concordi indagine cingant.
Vivite, et imperii nostri, et legum este tenaces.
Dum redeo, et caeli in medios asporto penates,
Qua Numen sedem tenet, et lux dia suavi
Caelicolas sensu ac pura dulcedine mulcet,


page 698, image: delf0698

Lux perpes, lux omnipotens, lux omnia lustrans,
Haec lova satus, et vota ingeminavit amica,
Queis corda amborum penitus suc cendit: at illis.
Aterna unanimi flagravit pectore flamma,
Atque sacensibras subiit calor. agmine laeto
Aligeri cinxere locum cundusque dedere:
Emicuit nitor ex alto, tum conscius aether
Annuit, et virides movere cacumina silvae.
Hic primus thalami ingressus, haec vita iugalis
Instituente Dei gnato primordia cepit.
Unde hominum genus e seclis in saecula stirpem
Porrigit unde Deum rector caelo agmina st pat.
His cura est aris operari, et sacra tueri.
His teneros formare greges: illi ardua rerum
Frena gerant illi dextra, variisque repertis
Quorum usus vitae communia foedera firmant.
O dulcis vitae modus, hoc, quicumque sequuntur
Scita Dei, se sponte tenent, qui casta Diones.
Soluunt. praecipitique ruunt in Tartara lapsu
Ausi septa tori incestis postponere flammis.
Sed te longe alius sub casto amplectitur ardor
Pectore, longe alio, quem Numinis excitat aura
Igne cales, Stgefridem ovis cui filia Pallas
Virtutum variarum uber, mentisque sagacem
Vim, tribuit tu iura tori, tu foedera sancta,
Postquam primus amor morte interceptus amare est
Ingrederis rursum, et castae moderamina flammae
Concilias concessa. Dei quae prona ministrat
Dextra sinu dedite, viden' tua vita Marina,
Incutiens tibi sincerum in praecordia amorem.
Ut castos oculorum orbes, ut pectoris omnes
In te reiciat curas, ut in ore moretur
Sola tuo, te sensu omni votisque sequatur.
Ceu flos in pratis, quem verti ad lampada Phoebi
Agricolae perlibent, tractoque hinc nomine dicunt,


page 699

Orto sole levat caulemque et mollia ad auras
Brachia, caeruleisque comis ac flore renidens
Observat Solis cursum, et com es esse videtur,
Haud aliter te sponsa oculis, te pectore lustrat
Te Solem. vitamque suam, columenque caputque,
Eius caeruleo in clypeo rota candida genti est.
Quae referens genus antiqui de sanguinis ortus
Multa dedit bella fortissima pectora, multa
Consiliis ac pace: inter quos culmine honorum
Emicuere alii, titulosque et clara Baronum
Ornamenta gerunt omni virtute decori
Sive vocat Mavors, seu res et foedera pacis.
His nova nupta quidem stirpis ratione propinqua,
Sed propior donis animi, quaecumque Deum Rex
Femineo generi indulget, sive extera sformae
Lumina, seu spectes studium in pietate colenda.
Ver formae breve, sed pietas in saecula floret.
Ergo tuis medius taedis claroque hymenaeo
Coram adstat satus ipse Deo inspiransque calorem
Mentibus eventum felicem, et prospera spondet
Fata bonus: date purpureos cumulo ubere flores:
Teucride nunc thalamum sponsi, origanoque rubenti
Helxinesque coma et praesertim rore marino
Spargemus, remque omnem avimo laetante feremus:
Christus adest foedusque suo cum Numine firmat.
Quod si non tenui ingenio res aspera sortis
Obiceret nubem, sterilesque induceret umbras,
Irem iam. Sigefride Heros clarissime, longo
Carmine per laudes que tuas et longa viarum,
Quae quondam stimulis famae perculsus honestis
Carpsisti, spacia haud alio mea nomine et orsu
Optaret decus et iuges acquirere honores
Musa sibi: hic rerum densissima silva, patensque
Area, quam laetis tereres Phoebe optime bigis:
Suave foret, te regificas urbesque domosque.


page 700, image: delf0700

Quas aut Doris obit siccusue amplectitur orbis.
Lustrantem, memorare, mea sine parte pericli.
Sed me nescio quae tenebris et puluore vili
Abscondunt fata in lucemque emergere, et altum
Hei prohibent tenta: e aliquid: nunc littora saltem
Prima, lego, et tua vix ausa egregiosque labores
Libamus, rerumque extremam attingimus oram
Nam quondam florentem annis atq indole pulchra
Argentina sua te sede ex cepit, et usum
Hospitii indulgens Sturmii (quo vindice prisca
Maiestas Latii eloquii splendorque revixit)
Doctrina large tinxit sed flumine Poheni
Dehinc vectus, Mogamque, vadis, allabere ad urbe:.
Quas Mosa, quas ambit Scaldis. Te Sequana fovit
Urbe sua. Hericus qua tempestate teneret
Gallos iure suo, et pompa ingrederetur opima
Et regnum, et regni caput heu tot, tempore nostro
Funeribus gravidum et funestis nobile taedis.
Quid memorem toto divisos orbe Britannos
Quos ardor tibi cernere eratiquid Culmina? sacra
Caelicolae in Ditem Princeps qui proelia movit.
Qua protentum apicem pulsat mare, saepe recursu
Alterno ferti, callemque admittere suetum.
Inde viam relegens Ligerim, quaeque oppida stringen:
Lambit adis, placuit que tuis urbs splendida Musis
Pictavum, Cererem dum tertia poneret aestas:
Clavus eam circum pene omnem labitur inde
Amne, Vienna, tuo iunctis qui profluit undis.
Hinc Rhodanumque Arartmque secas, tandemque per arces
Heluetum et Rheni tractus, et Noridos arua.
Per Eoium excedens silvas, altricia visis
Moenia, Slesia dum sidusque caputque Rudorgin,
Mox ubi te patria amplexu felice refecit
Usuraque brevi rursum digressus ab urbe
Das nova vela viae, et cursum convertis ad istri


page 701

Flumina quae laeta praetexit vite Lyaeus.
Tum Venetos, medio posuere in marmore sedes
Qui sibi diis sedes dignas. mira cula rerum,
Cura fuit petere hinc Livii cunabula et urnam.
Ticinum hinc lustras, Genuaeque antiqua superbae
Regna quibus iugem bello famamque decusque
Contulit a liquida qui Doride nomen habebat,
Nerea caeiuleum referens caput obsitus alba
Canicie, imperioque premens freta vasta potenti,
Cernere quem dictisque ambire et prendere dextra
Fas tibi erat vultumque senis atque ora notare.
Hinc iuvit curiu vario, varioque recursu
Hasperiae penetrare sinus. penetrare ruinas
Romae olim rerum dominae, simul intima regna
Parthenopes, ad quam late broso in corpore cailem
Pausilypi inga florida agunt, mira bile dictu.
Per medias rupes medii per viscera montis
Scissa via est, non illo unquam lux candida Solis
Pereing it: vepres stipant late omnia, et umbrae
Regna tenent. Ergo aere gravis si. quando viator
Subdus tendit iter, praeportat lumina taedae.
Quam posita ad fauces servant fana, omnibus usu.
Quid referami ut vallem amplifici cui forma theatri est,
Ut Baias calido fumantes sulphure, ut antro
Vatis Cumaeae, et Miseni culmina montis
Videris: unde via versa nemora Apennini
Nubigenae, rapidoque undantem flumine Auesum
Traii ciens, Venetum retulisti ad littora gressum,
Tandem hinc signa pedum retro observata legentem
Tot freta ter terras. studiosa indagine et acri
Emensum cursu Elysiis Deus appulit oris
Exortem cladis: reducem simul ardua fama
Et decore, et niveis circum complectitur alis.
Namque tui pridem ingenii clarissima praebes
Pignora, dum patriae res et pars magna salutis


page 702, image: delf0702

Fulta tuis humeris promptoque innixta reclinat
Consilio. In cuius lucem et fastigia honoris
Arbiter imperii, tua dona in signia, et usum
Advertens ultro te sustulit, unde relictis
A spe, praesidio, ratione, leva mina ferres
Concilio procerum Elysiae quod praesidet orae.
Insertus: prius Hungariae cum regna probassent
Virtutem et fidos simili in statione labores.
Dii tibi pro pietate tua pro fortibus ausis
Dent felix senium, patriaeque in commoda vivar.
Optatoque novas fecundent Numine taedas.
Me vero ex spaciis tantis, cursuque peracto
Accipito, ô dulces Musae, relevate liquore
Aonio, quae sola super mihi sola voluptas
Maerenti vitamque obscura in sorte trahenti:
O dolor ô fatum Sed quo lacrimabile murumur?
Multa dies, variusque labor mutabilis aevi,
Multa preces et vota Dei penetrantia ad aures
In melius retulere: equidem non perpeten nexu
Fortunae ferar invisae: quon dam aura serena
Aspirante Deo mea rursum cepta sequetur

Henrico Stephano U.I.D. et Elisabethae Michaelis, relictae viduae.

AVriferum fetis quondam de nubibus im brem
Dicitur excepisse sinu Rhodos ubere Phoebo
Sorte data, insuetas auri cum prodigus undas
Depuleret fuluosque ageret per compita rivos
Iuppiter: attonitae stupuerunt littora circum
Nereides et dona suos non illa penates
Fecundasse, vagis sub aqua gemuere susurris.
Virtuti id mercedis erat, qua vertice Divi
Progenitam, et pulchra lustratem in imagine terras
Indigenae amplexi fuerant, donisque secuti
Pallada ture focos et odoris floribus aras
Ornantes, in honore Deae, et pia vota ferentes,


page 703

Ingeniis ut dona, suasque indulgeat artes,
Moribus horrorem demens, et nublila menti.
Haec prisci finxere. Meo non carmina nube
Coeca gravi pangam Stephano sed aperta, sed ipso
In sole, in sensu sita. Iova illum arbiter orbis.
Maiestate potens, et non umbratile Numen,
Qualia multa ausa est colere umbris feta vetustas,
Non latice aurato, sed quae sit dignior auro.
Egregia consorte auxit, celerique favilla
Spem praeter, taedae in flammam exarsere iugales:
Quippe alis iter urget amor quem respicit aether.
Haeret Amor gravis in salebra quem respuit aether,
Hic cancro, ille Noae par missae ex nave palumbi.
Quae referebat hero frondem florentis Olivae.
Id mercedis habet Virtus, qua pectore Iovae
Emissam Astraeam in terras, simulacra Tonantis
Vivida, suscepit quondam ille, ardente medulla
Com plexus, studioque Deae deseruiit acri,
Terrigenis ut adesse velit moderamine iusto,
Demere iudiciis nubem, quae plurima circum
Caligat, servate bonos, terrere nocentes,
Et ius in dubiis partiri aequabile causis
O dignam mercedem opere, ut qui Numine plenus,
Quo sine Plutoni par est atque arte saporem
Qua sine habet nullum et bullas imitatur inanes,
Tractat iura fori, et praesto est insontibus, idem
Prospera iura tori, et placidum experiatur amorem,
Quae sors. dos superum est, sed non datur omnibus usu:
Nam multis pro molli agna, venit hispidus anguis,
Et fors quisque suo thalamum sibi crimine adornat.
At fata interiore poliquae condidit aula
Omnipotens, ea maturo dein tempore in auras
Fert utens hominum, aut fanctorum interprete lingua
Caelicolum et mediis eventum accommodat aptis.
Ergo iubente Deo taudem sit gronuba Sponso


page 704, image: delf0704

Alma Dice sed sponsae Erato: caelestis origo
Utrique est, et virgineum decus utraque servat,
Utrique in flavis haerebat crinibus auro
Inte texta vices per certas orbita tauri:
Illa manu lances geminas, haec igne gerebat
Cor rutilum: niveos ambabus candida talos
Pulsabat palla, et sulcos in puluere agebat.
Aspirate Deae, vestras sermone loquelas
Fert animus renovare, novisque exponere sponsis.
Qua fas morrali canere immortalia linguae.
Pacta Tori virtus iuvat adstipulante sonore:
Pacta Tori Livor turbat mendace susurio.
His iglcur sponsam aima Dice tentasse loquelis
Fertur plena Deo vix iam tum fulserat Eos
Altera, cum placidi tetigisset cornua Tauri
Cynthius et variis aperiret floribus annum.
Feminer praedulce chori decus, almaque salue
Stella. oculis cuius voluit Natura serenae
Vim lucis, castique iubar radiare pudoris:
Non tibi perpetua non fas maerere iuventa.
Et thalamos damnare novos. Libitina sepulchra
Condidit et primos dudum intercepit amores.
Urna tuas hausit lacrimas. ac manera vidit
Pallentes violas, foliis et Etyngia tortis,
Explicuitque annum pulio velam ine luctus.
Nulla toros iterare, aliasque accenaere taedas
Relligio vetuit, Non vici viniror aegrae
Fulera negat nova cum caries occuita pedamen
Arrosit vetus, osticioque excussit arnico.
Ipso novam exstinome stirpi sabmittere stirpem
Frugis amans Pomona folet, Naturaque rerum
Occiduas meliore vices ab origine supplet;
Mors aliud pramit, aura aliud spirabilis effert.
Tu modo caelum orsis adlsibe, et te digna require
Coniugia, amplexusque pares, Ego ab aethere mittor


page 705

Astraeae imperiis, atque adfero iussa verendae
Magna Deae: Illa Iovae summi sata mente recumbit
In gremio patris et virtutem a crimine, norma
Ignara erroris norma discriminat a qua
Terrigenas flexo declives tramite poenis
Insequituregressu sed eam propiore sequentes
Ardet amans, operit que sacro velamine tutrix.
Illa animis iumen prae fert mortalibus, usu
Cuius itabent iiquidum, quas res commendat honestas,
Ex quibus emergat turpis nota nec fora longe
Quaerenda in dige na in laevo sedet ubere udex
Decidens litem, et flam mis ausa impia mulctans
Vindicibus: ciet horrificis tormenta flagellis
Non Styge Tisiphone, sed sontum in pectore nata,
Fronsque exundantum prae se fert signa dolorum
Pallida, nec requtes tremulis datur vila medullis
Umbra quidem et species tantum censenda sequentis
Arbitrti. cum flamma orbem suprema repurgans
Eluet, atque novi inci pient lucescere soles.
Laeti aliis, aliis graviores nocte silenti.
At Dea cum solio sese com ponit in alto
Conspicuam sub luce fori tunc agmina secum
Caelicolum Nympharum humeris densata propinquis
Educit. toto illa quibus capite altior extat.
Ante alias genibus vadit Reverentia flexis,
Defigitque in Diva oculos et furrigit aures
Observans, quae iussa ferat quaeve obice firmet,
Insequitur niveum gestans velamen Alethe.
Et pax cincta caput serto felicis olivae:
Tarmosyneque Dei metuens, quae munera longe
Porrigit, at que iras et iniquum excludit amorem,
Non Spude indefessae deest quae sedula litem
Aure bibit, sed non geminam uni destinat aurem.
Quin aliam alterius vacuam ad responsa relinquas.
Inprimis vencranda Themis candore nivali


page 706, image: delf0706

Infert se sociam, cui mille volumina quamvis
Sint praesto, ratione tamen, non agmine inani
Auctorum ancipitis trutinat merita ardua causae,
Nec citra Eunomiae quidquam consortia censet,
Hae Divam famulae, hi coetus comitantur anheli
Omne ad opus: sedet illa oculis in Numine fixis
Nec se vel lino patitur vel vellere serum
Inflecti, et frontem par exhibet omnibus aequam.
Haec igitur Diva suum despondet alumnum,
Daphnaeo cui deserto cognomen inhaeret,
Omine non vano, quippe omnes sive senecta,
Sen flore annorum tumidos post terga relinquit
Vincens ingenio, et pollentis flumine linguae.
Astraeaeque omni gestat cum laude coronam,
Ipsum Diva aliis carum magis omnibus unum
Ducit et obsequiis eius in bet esse suarum
Socula Nympharum praesto, quascumque peragret
Aut aulas aut ambiguis fora dedita causis:
Ut tibi nil consorte queat praestantius illo
Adlungi Flammas age in illum suscipe honestas,
Et monitrice lubens feliciter utere Diva.
Haec memorasse Dicen perhibent. Pudor aureus aviem
Purpureas maculas in vultu expressit Elisae,
Con cinnaeque vices egere silentia vocis.
Atque ea dum, miti love sponsae ex parte geruntusr,
Sponsum Erato petit in manibus cui forte volumen
Astraeae, quod iura Tori et dotalia pacta,
Atque optanda hosti superum divortia tractat.
Quae causa est inquit. noctes vigilare serenas
Sudantem studiis in inanibus, atque moventem
Ingenio solerte vagas fine corpore formas,
Si quod mens agitat, res id non adstruit ulla?
An tu perpetuis solis torquebere curis
Descrto in thalamo? nec quae legis ubere fructu
In tua, rem capiens ipsam, solatia vertes?


page 707

Dii prohibete nefas, Dii talem avertite noxam
In rigidum genus, abstrusis qui futile in antris
Aevum agitant, probris et vincla iugalia carpunt,
Cultor es Astraeae. quae me tibi provida mittit.
Illa fas mandante ultro sua reddere cuique
Ex aequo et meritis meritum pensare, nec usquam
Officii turbare decus. Sed iam illice Diva
Elysia in flammas dulces se mergit Elisa,
Atque suos tacitis votis tibi nuncupat ignes
Redde igitur flamma flammis redde ignibus ignes
Lance pari, votoque pari. Non conscia fati
Astra aliud tibi. non prudens Astraea paravit
Coniugium: nec enim hîc gent ili more moventur
Matris Acidaliae falsiqueCupidinis artes.
Sum Dea parsque ignis, quem leni ventillat aestu
Aura potens rerum natique patrisque voluptas
Mutua. Cura mea est socialia nectere vincla,
Quae nil mors nisi sera secet Qua supplice sibra
Acersor, solidum inprimis ibi corpore arnorem
In gemino accendens struo, ut unum corpora bina
Cor regat et flammis beet alternantibus, omni
Nube procul quali redimit Fallacia fron tem.
Illic mella fluunt nullusque in moribus horror
Non Satias metuenda, oculo aut Fastidia torto.
Non acres ibi suspicio serit anxia spinas.
Non auri malesuada Fames: At semper amico
Sancta fides comes it nexu fibrisque quietem
Firmat amorifluam. Non limite census avitus
Dividitur, sed enim manibus communio la rgis
Indiscreta, utruque fovet. Pars aequa laborum est
Aerumnaeque: eadem permulcent gaudia utrumque
In partem Lucina venit, tum prole penates
Augentur, serosque genus profertur in annos,
Nec facile in tenuem mersis insignibus urnam
Succiduum, nullo dein flore superstite cedit.


page 708, image: delf0708

Vir nuptae est columen: namque illam ducit ab atra
Supplicis. in morem casuque tuetur in omni.
Nupta viri est lumen: nanque illumin nube latentem
Curarum, blandis oculis, blando ore serenat,
Et se saepe viri supponit casibus ultro,
Quales fama refert. quae diro in carcere nexos
Consortes mutato habitu misere sub auras
Ipsae in sorde virum coecaque in sede manentes,
O sanctos animorum ignes ô cassa pavore
Pectorai Mortali non vis tanta insita flammae est,
Auspice me lux illa oritur, vivit que favore
Sola meo. Talem spirabo in pectus elysae.
Inque tuum, scintillam aequo moderamine, et almo
Flamine alam in liquidas moturam incendia flammas,
Nonne videsiilli micet ut rubor aureus albis
In malis, quo corde situs calor indice prodit,
Idem luminibus spirans documenta modestis.
Aglaie insedit frontem, sed sidera fronte
Euphrosyne defixa genas tenet aemula Cypris,
Et molles Pitho fingit facunda loquelas:
Templa animi pietas et amor sibi mancipat ardens
Nec temere ob dotes tantas certaverat illi
Elysias inter matronas ulla iugales
Seu cenas adeat seu Divum augusta frequentet
Limina, solenni graditur cum Syrmate compta,
Qualia pomiferis candentia lilia in hortis
Halantem cratera levant, promiscua circum
Gens florum accumbit minor, et pene invidet illis.
Ergo tuis tandem intexes ea lilia sertis,
Ut tua iucundo fragrent Musaea vapore,
Post ture Aonio, pro myrrha Age Numina Divum
Obsequiis venerare piis et concipe foedus.
Sic ait, et dextra qua ssabat amabile viscus
Laeta Erato, ut volucres resilitent inde favillae,
Et victrice irent Stephani in praecordia flamma.


page 709

Nec mora thuricremas Sponsos Hymenaeus ad aras
Deducit genialis, iterque halantibus opplet
Omne herbis apicem thalami flos Teverrdis ornat,
Fulcra salutiferis Panacea amplexibus ambit,
Et virides frondere putes circum atria silvas.
Ipse caput vitta candenti syndone corpus
Obvelans Viader facit imo haec pectore vota:
Nate Dei humanas dignatus visere taedas,
Et succo Bacchi fontis mutare liquorem,
Idem huic intersis sacro sacer hospes, et ore
Propitio lustres nectendos foedere Sponsos.
Teste tuo grege. Tu tha! ami fac cymba secundis
Utatur Zephyrorum animis et prospera ducat
Vela: maris vasti tu monstra exstingue cruenta
Quae fauce insidias illi. et fata aspera tendunt.
Si quid erit porro ducendum aspergine salsa,
Id vini dulcore tui acceptabile reddas,
Donec mortales cenae suspiria donec
Atque acres cessent la crumae cum sponsa micantes
Victrix in caeli thalamos tua Christias ibit,
Nectaris et succo, dia que hilarabitur esca
Oblita angoris terreni, oblita laborum,
Haec Viade: resonas iterarunt fana loquelas,
Et pia con cepit tacite Favor omina. Currum
Sol autem ad Ledae properabat flectere prolem,
Signa novis bona coniugibus: Deus omnia fructu
Impleat, et signis vim fecundantibus addat.

Ioanni a Nostizt in Noys, et lectissimae matronae Barbarae ab Hammerstein.

ETsi me niveos me ntita calumnia amictus,
Ora autem linguamque nigro suffusa veneno
Appetiit morsu innocuum et nil tale merentem,
Ut mea nil rimari animo, nil carmine ad auras,
Ferre queat doctas quod saviter expleat aures,
Et prae luce fori spelaea domestica laudet


page 710, image: delf0710

Musa gemens: prece mota tua tamen optime cultor
Aonidum in quo rara equidem compagine degunt
Tres Divae, tres caeligenae sine corpore formae,
Nobilitas Arete et Techne tum mota calore
Ingenuo qui tecum illi mox cardins ab imo
Aetatis tenerae, nexu in tercessit amico.
Segregat a maestis se rebus, et obvia taedis,
Iane, tuis laetae meditatur amabile carmen
Dientis opus. Tua festa adeunt rumore secundo.
Vitisator Bacckus: nuptae innuptaeque sorores:
Et flos nobilium iuvenum. qui splendi da regum
Tecta colunt aut Bellonae studia acria tractant:
Turba triplen Sibi quaeque meo de carmine sumas
Pars altquod dictum laetabile. Tu mihi liber
Aspira, numerosque meos consperge licenter
Rore tuo et tu sancta Venus face laeta iugali.
Hanc operam blando digneris visere vultu:
Ipsos blanda beas sponsos: sacrara beabis
Dona etiam sponsis. Genioque augebis amico.
Tres olim iuvenes memorantur Perside in aula
Hebraea de stirpe sati signa sse tabellis
Tres voces Sophiae perfusas nectare, testes
Ingenii solertis et ampla ad praemia auhelas,
Victori quae rex dextra conferret opima,
Purpureamque togam, atque auro cratera politum,
Aurea frena auro strata intertexta. gravemque
Torquem auro, et primos a numine Regis honores.
Sed vox prima fuit: Vis est amplissima vini.
Altera: Vis mator cincti dia demate Regis.
Tertia: Vim Bacchi, vim Regis Femina vincit:
Hancque adeo et Bacchum et Regem, quin vincit Alethe
Omnia nata Deo, t toto Dea numine supra est.
Accepit rex quaeque suis perarata libellis
Dicta legens et primores ex Perside tota
Imperio accitos tecta intra regia cogit.


page 711

Olli concilio mox confiuxere frequenti
Ingeniis atque arte graves: solium occupat altum
Rex medius, iuvenesque ipsos sua quemque reperta
Explanare iubet doctisque evoluere verbis
Tam brevibus comprensa sonis, obscuraque captu
Atque inter se deposita decernere palma
Eloquio. plenis tunc facta silentia transtris.
Et primus dicto parens ita farier infit.
Quid memorando aeque percellit corpora motu
Ac Bacchi liquor, undantes ubi prodiga vertit
Turba scyphos? mentem ille astris sola in humida missa
Particulam divinae aurae de luce sagaci
Deicit in stupidam noctem atque erroribus urget.
Ille omni reges decore exuit ut sacra longe
Maiestas solii probris illusa recedat.
Ille aestu pueros feruente parentibus orbos
In spes traducit vanas. Vertigine Bacchi
Man cipium titubans nec carpit herelia pensa,
Nec iam triste iugum ferroque sonantia sentit
Crure. Vicem non sortis herus pavet ipse serena
Ne vertant se fata retro nubemque relinquant
Fecundam aerumnis. Tum nemo incusat acerbam
Pauperiem: nemo collecto obtorpet in auro
Pallidus aurivomo quin laxet vincula Divo.
Carpit cura fugam, sedem que licentia figit
Fescenniina: calor menti redit, atraque luctus
Argumenta procul Lethe secura repellit.
Nec iam sollicitus rationem calculus ullam
Subducit coeco quam late usura veneno
Serpat edax in rem tenuem, aut quae creditur antte
Quos nexus cupido haud frustra minitetur hiatus
Bacchus et ad culpas causam serit ille furentes
In caelum linguas acuit ne iam ulla supersit
Aut divum, aut fato lecti reverentia Regis:
Diraque vox fauces retro saepe acta cruentet.


page 712, image: delf0712

Non tum blandiloquis constant sua foedera amicis:
Nec ratio dulcis naturae, et sanguinis ulla
Ducitur, imbutos quin vino in corpore fratrum
Defigaut gladios, ac fata paren tibus ipsis,
A quibus usarum vitae accepere rependant.
Nec tamen affulsit lux sicubi solbria dein ceps
Gestorum meminere operum: liquor omnia mersis
Vitigena, et crassa subiere oblivia nube
Non laesura, suo Nemesis que Codice scripsit.
Hae vires sunt, Bac che, tibi: quis tendere contra
Audeat et tecum ulla pari vice misceat arma?
Conticuit prior: assensu quem turba sonoro
Nysaei pultrix patris uda, et laude secuta est.
Hausta lues vino, sine vino in moribus haeret.
Extulitos, dictumque suum sic muniit alter.
Hanc terrae molem, et pontum. qui fluctibus illam
Ambit caeruleis resonans et quicquid in undis,
Quicquid humi passim vitali pascitur aura,
Iure suo usurpant homines. Quis cetera ad illos
Com paret? amplifico superans tamen omnia sceptro
Rex sobo les lovae, fatisque in regna vocatus
Cogit sub sua iura homines, frenoque coercet:
Cuius ab augusto simul ac venerabilis ore
Vox sonuit: genua inclinat gens subdita, et acres
Fert submisse animos. et dextram in proelia obarmat,
Iussi fortunam belli tentare cohortes
Expediunt rapidas: et in aruam inimica feruntur:
Convertunt valli in formam iuga nubibus aequa.
Et late brosa in bent alio divertere cursus
Flumina: terrificis videas passim obsita flammis
Tecta ire in cineres et morte occumbere in una
Urbesque indigenasque suos: metit omnia ferrum.
Atque utrinque sibi meliores pignorat ense
Mars animas avido, et nullo discrimine saevit.
Vimque suam in toto monstrat vox regia bello


page 713

Ramalem gestans tandem victoria laurum
Res hosti raptas caso et spolia ampla, triumpho
Solenni, in regis gremium, inque cubilia gemmis
Feta refert, Divumque adolet sacraria ture.
At qui non habiles armis felicia pacis
Regna colunt duroque exercent vomere terram,
Cum iam in turge ntes Cererem strinxere maniplos
Maturam, ut laurae rumpant pene horrea messes:
Dona ferunt regi et censum ultro in tempore pendunt;
Et sucum et neruum regni, ne sacra satiscat
Maiestas, vanatrive paret sine viribus iram.
Rege iubente. gravi mulctantur funere sontes:
Rege iubente gravis fit iisdem gratia mulctae.
Illius in nutu sita. sunt sua praemia iusto
Degeneri poenae, exilio ut sola patria mutet:
Aut sua vulni sicis supponat terga flage llis.
Rege saven te struunt speciosa palatia cives,
Et variis virides pubescunt floribus horti.
Rege tonante, ruunt speciosa palatia in urbe.
Et nullis steriles arescunt frugibus horti.
Omnis eum obsequiis veneretur turba paratis:
Seu quis sit de fece ima seu fulgeat ostro
Purpureo: ille caput ponens in amore suorum,
Inque fide libat se curi po cula Bac chi,
Accipit et vacuam terrore in membra quietem,
Armatis thalamum se pit vigilantia pernox
Excubiis, nec signa loco movet: aurea donec
Lucem Ros referat. cum iam vigil ordine fixo
Sese alacer subiens abeuntum immunia sistit.
Nil adeo Regem aequiparat virtute labores
Qui tantos mittit blandae in commercia famae,
Et qua lucem aperit Sol et qua vespere condit.
Haec ille: applausum mellito immurmurat ore
Blandus adulator, quo nulla nocentior aulas
Pestis habet, qualis pallam tinea abdita rodit.


page 714, image: delf0714

Augent lingna ignem, sed et ipsa vorantur ab igni:
Nutrit adulantes, sed ab illis perditur Aula.
Ultimus hinc soluit vocem. Suadaque favente.
Ne vero ne tanta, inquit praeconta Baccho
Ne Regi quisquam attribuat, cum neuter honoris
Illum apicem adserere et sibi tantum adsciscere poscit.
Quin habeat potio tem ortum, maioraque iura
Agnoscat. Nam rege madeo et quibus imperat omnes,
Seu ducant aevum in terris, sive aequore in alto,
Femina Lucinaeduros experta labores
Edidit in Iucem illa aluit nutrice papilla,
Qui vites posuere iugis primique tumente
Ex vua dulcem Bacchi pressere liquorem,
Illa laborato deducit stamina lino,
Et niveam tenit telam velamine Regi
Facturam atque aliis. Illa sine, mascula tantum
Stirps aetatem hominis spacio duraret iniquo:
Ut nullo penitus muliebris sexus ab illa
Discidio pote sit seiung seque gregari.
Quid iuvenis cui forte oculos pulcherrima strinxit
Nympha genis radians, candore et membra nivali
Laeta gerensi nem pe abruptis ambagibus illam
Ore petit cupido illecebris et mollibus ambit,
Iam lacrumas, iam vota movens, nec multa moratur
Quae larae operta iacent auri argentique talenta.
Illa omnes anteit gemmas prior: illius ergo
Et patris amplexum et matris nataliaque arua
Quorum incredibili Natura cupidine cunctos
Imbuit, ab scessu linquit longinqua capessens
Aruassuae ut propiore toro iungatur amanti,
Aeternaque fide in corde eius hiante quiescat.
Hinc sucum hinc animam ducens. Nemo unde negarit
Imperium, et quendam dominatum in mascula habere
Corda genus muliebre, aestu quae concita tanto
Alliciat, penitusque suo quasi corpore tollat.


page 715

Quid non petrat amorisurgit de nocte minaci
Telo aliquis fretus silvasque et strata viarum
Ad caedes obsidit hians, turpemque rapinam,
Praedatorue mari vagus it: spolium omne reponit
Virginis in blandae thalamo et mercatur amorem,
Quin multis nuptae male fidae causa fuerunt.
Ut de mente suae prope delicerentur, et angues
Eumenidum circum sese volitare viderent
Seruitii iuga dura aliis innexuit idem
Saevus amor: aliis mortem properavit acerbam
Deprensis vetito in thalamo. Et licet ardua Regis
Sir species, roburque grave, ut quem prona tremiscant
Saecula terrigenum et vereantur supplica gestu:
Me tamen augustae memini penetralibus aulae
Bartacidem vidisse Apamen, quae conscia lecti
Regalis pellex Regi accumbebat et auro
Consertum diadema fuit fronti illius ausa
Diripere, inque suos tumide transferre cupillos:
Nec Regierubuit colaphos impingere, quos Rex
Excipere in Iusum blando tamen ore solebat,
Eius et ad risum molles formare cachin nos.
Quod si fronte truci loqueretur pectoris iram
Blanditris teneris veterem reparabat amorem.
Ah pudor in Regem tantum potuisse puellam.
Et dubit amus adhuc muliebrem excellere sexum?
Ernbuere omnes. conversique ora tenebant
Obliquis inter se oculis, ceptum ille loquelae
Pertexens iter: Haec moles ait, humida tertae
Pondus habet grave. sublimisque est machina caeli.
Tum Phaetontis equi celeres revolubile caelum
Pervolitant Incis spacio et sub nocte silenti
Insomnes, aliis infundunt lumina terris,
Ad nos curriculo donec redeunte ferantur.
Cui non corda premat stupor? aut quis talia fando
Elevet? At maior longe est praestantia Alethes.


page 716, image: delf0716

Omnis eam tellus poscit prece. landibus aether
Prosequitur lustrantem oculis opera omnia acutis.
Nulla mes illi socia est miuria nulla.
At vino et Regi et mulieribus insita labes
Plurima labe scatent omnes telluris alumni:
Labe scatent ausa illorum et vestigia Alethe;
Nulla fovent. Sibi nempe suis conatibus ipsa
Exi ium impietas afflabit. et instar Arachnes,
In forde. inque suis haerebit perdita textis.
Se sprciem et robur perpes conservat alethe
Expers auspicii nullisque obnoxia meits
Fatorum Tudefinis exa wine causas
Veridico, Dea, nec sonrum corrumpere donis,
Adfectune alio, aut titulo splendoris inani.
Ius aequum reprobi pariter, te iudice et equi
Accipiunt cultorque tui sua praemia sentit,
Poenam esor nec enim ulla ruam subrepit in urnam
Vascities. quam custodit Themis innuba peplo
Candentispalmis stant circum in mutus nexis
Foedera matestas am plaque potentia fronte
Queis nullus se clorum ordo spolia auferet ulla.
Salue vera lovis proles, sata mente parentis,
Et nos et luceotsa lubens rege nostra perennis.
Finieratiteto cum vox resoluta theatro
Unanimi utctorem illum declarat et aureis
Dignum maneribus censet grex Vuminis ardens
Inprimis decus, et vires et umen Alerhes
Laude veh rodo minamque sue m vero ore satetur.
Nil aequat mage Diis homines, quam vera profari
Fraude procul meritisque inopes recreate benignis,
Atque haec sunt quae areituis hoc tempore taedis,
Et dum curae animum turbant et libera desunt
Otia pernici poteram conscribere penna:
Quorum forte aliquis tacita dulce dine captus
(Si tantum sperare licet) nec spumea Bacchi.


page 717

Pocula nec forti clangentia tympana plectro,
Nec iam Nympharum choreas curabit inanes:
Sed leget haec secum meditans nimiumque Lyaeum,
Et varias in amores vices, in poectore Regum,
Horrescet bene cautus, heramque agnoscet Alethen
Fronte trucem prima sed amicam in sensibus imis.
Cetera. quae Vates ad festa iugalia pangunt,
Sponsorum genus et dotes et frontis honorem.
Linquo aliis memoranda: Mihi pudor aureus aurem
Vellit, et admonuit, ne in carmen, amicus amici
Laudes conicerem, et blandiri voce viderer
Velle: meo laonge quae fraus a mose repulsa est.
Vade age. et auspicio socium caelestis Alerhes
Foedus ini: dulcis patria et Natura litari
Hoc sacro sibi rite volunt. quae plur. ma praebent
Auguria has aequo arsuras in lumine taedas,
Cum ratio xex Divum radii, sucenderit illas.
Non error vagus. Is demum constantibus auris
Ardet amor Ratio cui pabula sufficit alma,
Sed quae prae reliquis talem mereantur amorem.
Optima censura est Sophiae felicia cuius
Ubera suxisti hinc vires hinc praemia adeptus:
Testis erit Galatea Albi fata, Gallia testis,
Elysiosque secat Viader qui flumine campos
Sorte tua laetus, tuaque ornans omine festa
Quali dilectis fas est animum addere amicis.

Alberto Beer, dicto Ursino I.U.D. et Maria, Dn. Georgii Stephani B. M Filiae. THEMIS.

AOnides tacito Themidem vidêre cubili
Secretam, et priscas recolentem pectore leges:
Ut tum forte redux Heliconis florida tempe
Liquerat Euganeaeque iterum successerat urbi.
Grandia circa illam disposta theatra iacebant
Librorum, et foliis resonabant pulpita vastis.


page 718, image: delf0718

Adg essae (nam liber iis ad limina Divae
Est aditus) memorant, Hymenaeum Teutone terra
Dantem iura pio ritu, sacra nectere lecti
Ursino iam vincla facesque adolere iugales,
Ursino, semper quem tanto amplexa favore
Sit Dea. et omnigenis ornarit dotibus auctum,
Immiscentque preces, ut quando temporis usu
Prolixi, et malta variarum indagine rerum
Una viri notit vitam, et studia atque labores,
Ipsa sui taedis nulli violabile, alumni
Constituat laudis monumentum ac munus adornet;
Se memoti charta, calamoque ad verba sequaci.
Cuncta notaturas, medioque in honore sacrorum,
Ex templo et per plena viris cenacula doctis,
Sparsoras, Viadri qua laris accubat undio
Bresla caput terrae Elysiae venerabile. et aegris
Ubere subsidio semper manus obvia Musis.
Illa levans dextram. nec velo ambagibus, inqui:
His opus, ô Musae: satis est monuisse sororem:
Sollicitas removete preces, indulgeo vobis
Ista ultro, referamque lubens quae balthica partim
Thetys, Nereides partim rerulêre Latinae,
Nec modo Mnemosyne, propria quam sorte tributam
Deseruire meo generi studiisque putatis.
Fallax nympha nimis. desit. Simul incipit ipsa.
Tum vero attentis animis astare videres
Et bibula Musas amplecti dicta papyro.
Nec tum Livor iners mordaces stringere dentes.
Omniaque invito profiteri vera rubore,
Nanque canebat, ut Ursini pater aequore quondam
Teutonico vastis qued obit Lubeca arinis,
Floruerit cultor Iovae et virtutis amicus
Antiquae acparitet laudata coniuge felix:
Undisonos ut laepe salis rate praepete fluctus
Viserit, et merces alio sub sole petitas


page 719

Apportans censu genus amplificarit honesto:
Nec minus et gnatum iam tum cui gratior ore
Egregio mira specinen dabat indola Vistus,
In vicina rosis et odore et voce, Lycea,
Aemula quae leni contingit flumine Varnus,
Commissum fidi curae impericque magistri
Miserit, ut merces, quae non fetalia damna,
Non vim Vulcani metuunt non Nerea avarum,
Pierias caperet merces quae prima serenis
Auspiciis studia et miti cessere Minerua.
Tum canit hunc annis ductum vi susceperit horto
Leucoreo Sophie et miro inflammirit amore,
Quaerendi causas rerum, atque arcana notandi
Faca poli. quibus esse aiunt obnoxia scela
Terrigenûm et quaecumque suo natura coercet
Complexu. Ah quodnam in felix iubar aethere fulsit,
Cum tibi, da morbo genitoris. nuntius aures
Adficeret gravis? ah medios in calle labores
Deseris Aonio, et genitalia ad arua recurris,
Non socii, non ulla moram potis addere Musa:
Scilicet ut lenta constricti tabe parentis
Haereres lateri, iuvenis fidissime fixus,
Dulce ministerium praebens, dum conscia sati
Bis curru Titan radianti circuit astra,
Et tandem inter vota. oculos iam lumine functi.
Comprimeres dextra felice et busta locares,
Busta tuis, multumque piae exornata Sororis
Fletibus, ac donis violarum seribite Musae,
Vivaci. Musae hanc pietatem scribite cedro,
Dulcibus hinc illum studiis, urbique Rosarum
Reddit, et Astraeae penitus iam destinat arti
Tractantem leges ac docta saepe corona
Pro laude oppositis certantem mutua dictis,
Iamque refert, ut Caselii cui Suada Latina
Sessitat in labris, et scripta venusta figurat,


page 720, image: delf0720

Hortatu Austriadum in sola Bacchi munera saeta
Venerit, ostendensque graves in luce cathedrae
Ingenii dotes sibi conciliarit amorem
Heronm, quos et divini Caesaris aula.
Et posita ad ripas celebris Schola suscipit Istri.
Hreadiungit iter susceptum ad pulpira docta
Ausoniae, et visa, haud paruis sumilbus urbes,
Nec tacet ut pubes Alemana elegerit ipsum.
Quae Senis studiorum ergo tum temporis haesit,
Consilii auctorem qui leges ordine gehtis
Poneret et varios premeret ratione tumulius,
Qualia multa locis Musae patiuntur in istis.
Hinc demum ornato multa cum lande regressum
Apparat et clara Austriaco lare munera defert.
At non tam blande cecinit tamen aulica Siren,
Ut morem gereret mage grata fuêre rubentis
Praemia quin vittae summi fautricis honores
Astraeae Dehine diva docet fatale fuisse,
Adderet ut sese Elysiis Breslaeque vocanti
Arte sua et fidi seruiret pectoris usu.
Consultus iuris, cives aut lite resoluens,
Aut urbis casuas procerum in conve ntibus orans.
Unde novis semper disce dit honoribus auctus.
Ergo ut Silesits assit diuturnius oris.
Ideirco thalamis Erato soelicibus illum
Devinxisse cantt, maiorique ordine terum
Stirpem apcrit Sponsae patrem, mortalibus oris
Cessisse et vitae pridem accepisse coronam
Aetheriae de qua Graium olli nomen in haesit.
Innuit et forta sse omen non deesse quod olim
Is sortem mutans merces tracta rit eandem.
Quam Sponsi genitor neque enim, lous auspice cuiquam
Ambiguum et necti, et rursus con nubia solui.
Nec matrem, Koslere tuam laudate sororem,
Conscriptos inter patres quem Bre sla recenset,


page 721

Non maternam aviam tacito Dea praeterit ore,
Ut genere Ottomanum stirpem quae florida laude
Egre gios patriae semper generavit alumnos,
Attingat iamque usura superaverit aevi
Bis septem lustra, in votis in limine sacro
Usque haerens, neptemque eadem in vesligia ducens.
Tum Sionsam rotis praecingit flore marini,
Collaudarque genis castum flagrare ruborem,
Et plenam flammis virtutum prodere mentem,
Mutua quae sponsi insinuent incen dia fibris.
Haec Themis et iam plura novis memorare parabat
Coniugibus nec res deerant et copia laudum:
Sed Musis interveniens Pudor inclyius autem
Vellit et excutiens calamum non omnta chartis
Sunt mandanda refert: quae debet cetera virtus
Sponso olim gratis celebrabit torba loquelis
Postera: fama bonum praesens bona parcins ornat.
Haec igitur tantum comprendunt simplice chatra
Pierides signantque typo atque emblemate cloudunt
Ursini: aetherias florens assurgit in auras
Palma coma viridi, et ramorum ostendit opaca
Matris Acidaliae geminas in sede volucres:
Serpentes gemini contortis flexibus ipsum
Trun cum obeunt apicem per inania suda, coruscis
Lux radiis, lux ignipotens iubare excipis aureo.
Vim tacitae abstrusosque urobra Permesside sensus
Picturae taedas invisens eruat hospes,

Hieronymo Olomanno et Magdalenae Cromeirianae.

AGricolae cultu in pulchris sata sepibus arbor,
Aut tilia aut abies aut suave olens Cyparissus
Frigus ubi. et brumae interius vim sensit acerbam:
Exuit omne decus succoque et viribus orba
Vulsa a matre Norus folia acri turbine plangit:
Non grata hospitibus texunt umbracula frondes:
Tecta movent volucres profugae, nec carmina pangunt:


page 722, image: delf0722

Nix pro flore nitet, pro faetibus horrida grando:
Agrrcolae dolor et relluris inutile pondus,
Verum ubi vere suo genitabilis aura Favoni
Vivifi cum mseruit stirpe interiore calorem:
Induit oinne decus succoque et virtbus aucta
Fixa virent folia haud ullis labentia ventis;
Grata novae hospitibus texunt umbracula frondes:
Tecta struunt volucres, ornantque canore regressum:
Pro nive flos, dulcis lucer pro grandine fetus
Agricolae spes et teiluris amabile pondus.
Sic iuvenis, lovae textum telluris alumnus,
Sive Scholis rebusue fori. seu praesidet aria.
Si vacuos consorre rhoros et frigida regna
Usque adeo fovet obnixus. sine honore sine usa
Ipse suis luctu tabe cens carpitur annis a
Non dulces natos thalami non praemia novit:
Non serie stabilit genus, et sua nomina profert:
Non cives memoraur patriae, aut transcribit Olympo
Ignibus illicitis. variaque lioidinis aura
Cur moritur. referunt longe vestigia serui
Caelicolae, et thalamos linquunt maerore nefandos.
Illum homines, illum Dii dedignantur amore.
At cum luce Dei fotus, sacrisque favillis
Ornatos consorte toros fecundaque regna
Ingreditur fama pollens reque arduus omni:
Nulla suae gaudens sentit fastidiav vitae:
Tum dulces natas thalami tum praemia novit:
Tum serie stabilit genus, et sua nomina profert:
Tum cives memor et patriae et transcribit Olympo:
Igne pio et flamma redeunte ex coniuge chara
Cor vivit reduces veniunt ardentibus alis
Caelicolae et structo thalami latere agmine stipant:
Illum homines illum Dii complectuntur amore.
Hancergo speciem, felix Otomane, serenam
Exprimis, aetherii, succensus Numinisaura.


page 723

Dum veram vitae rationem amplecteris, et te
Ex fluctu in portum thalami, tranquillaque regna
Auspiciis revocas laetis, dum foedere lecti
Magdalin obstringis tibi, Magdalin oris honore
Et donis animi insignem praecellere multis
Cui vis naturae, Pietas fortuna dederunt:
Natura augusta specie fortuna verusta
Stirpe domus et re Pietas virtutibus almis.
Sed tibi quid longis tundant am bagibus aures
Rerum inopes Musae? breve votum et suscipe carmen.
Nulla tibi obrepant longae fastidia vitae:
Mox dulces natos, et lecti praemaia cernas:
Tum ferie extendas genus. et tua nomina firmest
Des cives patriae et caelo. tabentia amore,
Qui vestro ardebit lecto concordibus auris
Corda leves circum excubias agat agmen Olympi:
Te bona fama hominum, te Numen amore sequatur.
Sive moram terris, seu duces aether in alto.

Michaeli Endero, et Blandinae, Dn. Iohannis Raymanni Filiae.

BLanditias mihi Nisse pater mihi blanda ministres
Carmina solenni Blandinam ornamus honore
Nubentem et blandi subeuntem retia Amoris:
In medio testes arae interpresque sacrorum,
Teste Deo vinclum ligat irresolubile Sponsis,
Et multo terras Hymenaeus syrmate verrit.
Nam quae Blandipae lucem lux praebuit illâ
Astra bonis digesta locis fatoque sereno.
Sublimi terram supra in regione meabant,
Propitias aliis alia obvertentia flammas.
Iura dabat cum Patre Venus, patremque colebat
Obsequiis, rursumque patre utebatur amico.
Cetera, quae luctum quae tristia damna minantur,
Mersa mari ignotos terrebant sidera fines.
Hinc adeogenitor, cui lactea copia fandi.


page 724, image: delf0724

Decurrentis aquae per amoenos molliter hortos
Instar, ab ore fluit si quando augusta Budorgis
Elysiae proceres videt adfluxisse frequenti
Concilio: gnatam praesago nomine dixit
Elandinam, et tenere voluit sub flore iuventae
Iam Musaium artes, iam pensa arguta Mineruae
Alterna exercere vice, et damnosa sugare
Otia virgineis quae coetibus addita mores
Virgo omni vacuos labe hausit, ut illius ore
Ipsa videretur sixisse Modestia sedem.
Non oculis censere vagis iuvenum illa solebat
Agmina, non dictis morda cibus urere parca
Verborum et cultum sine luxu amplexa decentem.
Informes gemma naevos et syndone opacant,
Oeu qui venales exponunr fornice merces,
Obscuris redimunt velis loca ut horridus aer
Abscondat vitia atq oculis illudat ementûm.
Illa aurum et gemmas fotmae vincebar honore
Nativo, non Ausonii quicquam indiga fuci
Nec color ullus erat io cundior optima quam quem
Virtutis suboles Pudor infert flamineleni
Conspicuis candore genis, cum pronateductis
Ceu fadiis spectant sine crimine lumina terram.
Etgo illam cupidus florum meditansque corollas
Saspexit tacite Viader speque arsit honesta
Hanc civem fore deinde suam. Sed conscia fati
Sidera spem fregêre. et vota absorbuit Auster,
Auster pallidulis violis et amoribus asper.
Nam placido qui felices agit agmine praeter
Busta Redemptoris Solymaeam imitantia formam,
Nissus aquas ponsae patrem, cum forte per illas
Transieret iussis oneratus herilibus oras,
Hosprtio tenuit, nec multa moratus (amica
Decretis quippe astra suis causaeque favebant)
Insignem virtute virum et virtutis opimo


page 725

Subsidio monstrat generum illi pronubus, et mox
Probra novos primo obtutu vicinus amantes
Coniungit. Nam qui caelo coir auspice nexus
Aequali succensa inter praecordia flamma,
Ille vias faciles habet eventumque secundum.
Ergo alacres rerum successu Naiades isto
Nissigenae, cum fama domos et compita passim
Impleret, pulchro sponsam adventare paratu,
Tecta sua et glacie concreta cubilia linquunt
Spectandi studio Ante alias in cyclade mater
Membra ferens nivea caelo dilecta Maranthis,
Silenum auriflui pepetit quae margine Catti
Ohm habitans Rubeae cum coniuge Oreades antra
Mortali iam sorte carens iam caerula Nissi
Und soni Dea blandiloquo sermone iugalem
Hanc celebrat pompam. et sponsae gratatur ovanti,
Felices oculos qui in te, Blandina, sagacem
Direxere aciem primum, et retulêre reflexi
Victores scintillam ignis: non spicula tracto
Tendit Amor neruo meliora, aut certius ipsum
Vel cor, vel metam celeri ferientia iactum,
Nec mihi quis memorat multa vice reddita verba
Atque audita doh quorum in velamine picto
Saepe latent amor intuitu dignoscitur uno
Verius et citius. Nam praestant pensa fidelis
Lumina legati qui fert iussa edita cordis.
Nec saltem arcanos sensus curasque revelant,
Quin et in alterius succendunt pectore amorem.
Vitales quippe illae aurae quae fulgure lento
Absistunt ocul orum udis penetralibus imo
Cum sint corde satae pulsantes impete miti
Eregione oculos positos velut addita neruo
Ad metam verso collimat acumine arundo
Cor; duce natura, sua tamquam habitacula captant
Intimaque in cordis descendunt tramite templa


page 726, image: delf0726

Abstruso: Hic cum spiritibus cupide illius aulae
Indigenis miscentur, et arcta in nube vagantur,
Temperieque sua tenuem redolente cruorem
Sanguineum insiciunt rorem, qui proximus undat
Apprensi cordis thalamo: is tum feruere vero
Incipit, et motu conformi redditur aptus
Excipere impressam speciem quam Spiritus hospes
Attulit hinc magis atque magis gens nuntia cordis
Itque reditque viam ducentem ad limina cordis
Alterius, secumque escam et fomenta venusti
Splendoris non parca vehens exuscitat illam
Admoto desiderii spiramine flammam,
Flammam illam vinacem annis quae flamine nullo
In cinerem, in tenebras abit, illi dulcia quando
Nutrimenta sequax casum spes praebet in omnem,
Ergo duces in amore oculi Mavortia texta,
Qualia saepe parat sub luco miles opaco,
Usurpani et se furtim subducere gaudent,
Dum speciem obiectam cui defit nulla venustas
Seu spectes positum membrorum ipsumue calorem,
Alliciant propius quae cum spacia advena carpit
Proxima iam tum illimoiu latitante sagittas
Coussciunt sagarum instar si limite recto
Praesertim radii contingant lumina chara
Ipsa etiam nutu radios reddentia eodem.
Concurrunt nam tunc aurte et se mutua stringunt,
Attaetuq, isto libans capit altera partem
Alte ius natura: Velut saepe aeger ocellus
Qui sanum fixo perstringit acumine dirae
Affricat illi ctiam subito contagia tabis.
Asnon insequitur res formae a luce relictas
Doctus Amotinec enim est aliud, quam fixa Cupido
Ut forma et pulchra potiatur imagine rerum,
Ille equidem formae nitor almus, corpota passim
Quo lucent, ac praecipue qui fronte renidet


page 727

Humana, dulces et amoris commovet auras
Dininae fertur bonitatis rivulus esse,
Qui largo quamvis succo tes irriget omnes
Cun tamen egregiam in faciem, cui Daedala partes
Apte omnes posuit Natura, ut fronre rotunda
Suber eant oculi nitidi: discrimina pulcher
Nasus agat sinubusque genae moveantur amoenis,
Totacue concinnos imitetur forma colores.
Incidi hic equidem sese omnilumine pandit.
Omneihuc charites vocat, et splendore patescens
Mirisico beat huc arcem, haec delubta: sereni
Non secus ac Phoebi radius, cum pocula Eoo
Facta auto, et gemmis variata frequentibus, urit.
Unde micans tremulis fulget latus omne favillis.
Hac ergo aetherea concretus origine splendor
Prospiciens specula ad se mentes allicit omnes,
Et stupidis in se convertit civibus ora
Atque oculos per quorum aditus illabitur aulae
Pectoris, et t tam in solito dulcore serenat
Afficiens, sibditque faces quibus usta perenni
Se desiderio petat. et complexibus arctis
Impressam effigiem et ceptos tueatur amores.
Hae cunae haec veri perhibentur pabula amoris.
Sub sua quie signa sacer Blandina vocavit
Obstrictam sacris pactis et iussa sequentem
Numinis insigni namque etsi lumine formae
Emineat, castumque oculis iaculetur amorem
Sponsi tota tui: tamen intus in arce serenae
Mentis luc: magis clara fedet inclita virtus
Proge niemden sam et centum complexa figuras
Unde tuus sentit duplicata incendia sponsus,
Frontis horos marcet cito, mentis forma perennat.
Haec Deaequae reliquae cupidis hausere sorores
Auribus, et blando remearunt murmure in undas
Natales, Spcusam interea tuba linquexe mensas


page 728, image: delf0728

Admonet indicitque choros solatia amantum,
Et sentim cacitis nox blanda elabitur alis.

Petro Rath [(reading uncertain: print faded)] I. V. D. et Christinae Iacobi Thomingii Filiae.

HOc etiam dulci, Musae, date munus amico
Promptae aliis, mihi difficiles dum callida amores
Abstrusos in corde meo sanctoque latentes
Nescio quae celeri saga intercepit hiatu.
Quamquam ô sed suavi medicemur earmine vulnus
Interea et taedis alienis vota feramus.
Irretire animos resides et ludere curis,
Doctus Amor iuvenes perhibetur virgine in una
Accendisse duos, eademque ad pensa vocasse
Quenque suam votis causam obsequiisque tuentes.
Illa animo ancipiti et tremebundis pendula flammis
Ambigere affectantum utri iocundior esset.
Verus utrum calor, et nullo focata colore
Cura ageret thalami isti omnem venera bilis usum
Certa dicateiignes cuius sub pectore fido
Perfecti magis arderent. Sed enim omnia uterque
Signa sequax flammae dabat excellentis ut esset
Indiscreta fides, quietasque simillima amantum
Discrimen Dea, quae latebras mentisque recesus
Et tacitas tiulis apprendit conscia curas
Sola palam poterat monstrare adit ergo Diones
Templa sacrae et Numen venerans oracula poscit
Consiliumque, suos cui tandem adstringat amores.
Respondet Veneris Flamen, neutrum optima tirgo,
Suscipias moneo si vera incendia certumest
Mente sequi. neuter perfectum in amate cacimen
Taegit adhuc stammisque vagis pars optima desit.
Quippe illi non integritas sua constat amori
Quem non opposita de parte reciprocus ardot
Firmat lucc sae et numeris par omnibus implet.
Ipsa ubi Diva Phaphi primos experta labores
Lacinae prolem multis iam mensibus actis


page 729

Cerneret haud ullis succrescere viribus auctam
Et membris breviter concretam haerere minutis,
Praesaga a Themide id retulit demum, anxia mater
Consilii, ut partu generaret plena seeundo
Conformem primae sobolem: non robora primae
Ulla aliter speranda aliterue adolescere primam
Posse modo membrorum apto: qutppe unius ortum
Augment um alterius fore. Diva ita iudice nullus
Exit amor magnus, solidisque caloribbus ardet.
Ni comes alter amor simili illi fronte iugetur.
Quorsum igitur scitare, viri sis carior? in te
Iam positum est litem hanc decernere namque calebit
Ille magis, plenoque magis tibi seruiet aestu?
Aequa lance tuos cui iam associabis amotes.
Friget amor socio orbus, amor socio obvius ardet.
Scilicet hoc ipsum documento docte fateris
Petre tuo, cuius pingit cognomina suavi
Clara colore Venus, quem sparsim indulsit odoris
Blanda rosis, la brisque rosas imitantibus udas
Nympharum Namque ut memorimente acta recurram
Anncrum ad spacia ad Patavini temporis usum.
Cum iunctilare. cum studiis frueremut iisdem.
Saepe mihi es tecti visus dare signa caloris,
Et gemitu occultans iterato prodere flammas
Non Itale acclines mymphae quis enim obsita fuco
Pectora, quis falsi, speciosa coloribus ora
Suspiceretsuperum et castae virtutis amicus?
At Phylite dulces Alemana cupidinis auras
Istius adflarat tibi ut haerens corpore ad undas
Medoaci, pernicie animi vestigia motu
Observato retro legeres. et dulcia tecta
Tomingi, votis semper novus advena obires
Nullius attactu prensus non cognitus ulli,
Quales per noctem memorant volitare figurat
Non veras voces non corpora vera moventes:


page 730, image: delf0730

Nec sispar multum flammaroe mentis imago est,
Pene suum hospitium quae linquit, et avia amicae
Obversatur agris, eiusque in corpore spirat,
Hic lucem accipiens illic hobnoxia nocti
Tunc etiam assidue quamvis oracula legum
Abstrusa et varios saepe admittentia sensus
Rimarere: tamen statio tibi suavior ulla
Non orat, aut aeque gratum spirabat odorem.
Quam dulces condit qua res uxoria fructus.
Notio sed rerum manca est nisi fertilis usus
Accurrat: Sic mancus amor, qui menie quiescit
Unius et nusquam conformes invenit aestus
Pectore in alterius, similemque meretur amorem,
Ergo parans usu studium exercere fornesi,
Mutis quod foliis umbra ante domestica texit.
Et tepida occlusos inter praecordia amores
In templum, et sanctam thalami producere lucerae
(Hesperia, et regno cui ius tria lilia dicunt.
Et nostro longe divisis orbe Britannis.
Lustratis) sospes Philyraeum attingis Elystrum
Candidiore redux ave. Tum sata patre virago
Tomingo, quam sancta Themis, Musaeque disertae
Certatim voluere suis excellere donis.
Sese aperit tibi, votorum haud ignota ruorum,
Haudignara precum: non discrepat optima mates
Quae viduos Christi solatur amore penates.
Femina virtutis speculum et pietatis avitae.
Tunc Erato vos, ante aras praedulcia cogit
Sub thalami iuga: iamque tuo non defit amori
Pars ulla inventa conformi in compare flamma
Iam solidus splendeseit amor, et tempore sist
Splendidior cum dein tenerorum examen Amorum
Accrescet dulcesque iocos ante ora parentum
Vol teneris cunis vel aprico in gramine finget
Aucturum geaus, aucturum fora, et agmina Christi.


page 731

Osancti manes Thomingii, sortis et aurae
Immunes mortalis age huc spirate benignam
Auram aliquam, et taedis gnatae generoque favete
Astraeae studiis pollenti et munere fandi.
Sors natas, Tominge, tuas haec usque secundet
Ut quam tu doctis coluisti gnaviter ausis
Astraeae ad dictis socient se foedere lecti.
Et nisi quae mors sera trahet divortia damnent.

Davidi Sporo et Marthae Scharffiae, Iohannis Weidolti viduae.

ANcora, Spore, tibi tandem est apprensa fidelis,
Numine commonstrante, tori: iam mutua anellis
Comparibus dig tos sponsorum copula nectit,
Et faustos adolens, Hymenaeus taedifer, ignes,
Numina Thespiadum vocat ah torpentia dudum
Vel luctu vei amore laris, quo scilicet acres
Non nenetrant censorum oculi sed iam illice Sponso.
Elatura pedem, et pompam ornatura iugalem
Carmine sinceri monu mento et pignote amoris.
Ergo age lapsorum nunc mecum exacta retexens
Annorum retro spacia exige, Sponse. pericli
Immunis, casusque tuos reminiscere, ab illis
Signa tuae interpres capiam, et praeludia sortis.
In quate lux ista locat laeto omine fati
Saepe in praeteritis sita rebus imago futuri est.
Forte mari dans vela decem (si rite recenset
Mnemosyne) ante annos a littore. lucida nauta
Quo legit, et variis concinnat succina formis,
Ibas Savoniam in veterem, et freta falsa secabas,
Velivolo Gedani portu post terga remoto:
Cum medio in curfu, medio in claneorevirorum
Vim venti posuere. omnisque repente reliquit
Aura iter, ut rugis caderent collecta plicatis
Carbasa, penderentque sinu vaga lintea laxo,
Et ratis in tuta vestigia figeret unda
Sponte haerens circum Nereides obversantes


page 732, image: delf0732

Iam crurum tenus extabant e gurgite cano.
Quarum aliae sparsi, legem dare pectine flave
Crinibus aequoreos aliae decerpere flores
Concha aliae suavi Pritona audi eoanentem.
Ergo serenati multis pellacia ponti
Suasit, ut apprensi, dem issi funibus undas
Audereat capere et nando committere lusus.
Hei nim ium affines letho. Tem erarius ardor
Idem te rapit, et latices tentare lacertis
Impellit ed non eadem fortuna secuta est
Quae reliquo, te duxitaquis impu e natantes
Emicuere illi, et tuto petiere car nam
Ascensu reduces Unus super aequore blando
Brachia dum nimium exerces agitata: moveri
Ecce ratis sensim incipit, ac migrare per undas
Undarum incussa funis simul aurus udo
Effluit e pugno tibi subducitque laboris
Ambigui regimen qualis per gram na forte
Lubricus ex manibus captantum elabitur anguis.
Quo casu obstu puere viri: pars vocibus addunt
Sublatis animos profugum pars reddere funem
Captanti, et socios miseranda voce vocanti
Nec quicquam, fidosque student submittere contos.
Vana ministeria, et prope iam tibi crura tenaci
Quaedam velle videbatur trux nectere musco
Nereis, effugiique modum intercludeie cum te
Ipse animat Deus extremo ut contendere nisu
Ad navem et posses aeratum apprendere dentem.
Adclivem attollunt nautae. strarisque reponunt
Torpentem, et silsos revomentem pectore fluctus.
O signand libris animo signanda sideli
Ancora cum tenebris horrerent omnia circum,
Tamque prope a vita mors quam lympha aigida abesset
A labris, tu causa Deo expediente, salutis
Dilecto iuveni et vitae tutela fuisti.


page 733

Ancora. Cattasio tingi mage digna liquore,
Quam falso latice. et sulcara navibus unda.
Hac memorata tenus dubsi discrim na lusus.
Nunc res insignis reserabit Musa latentes,
Nam postquam te Chrysoridum schola ab ubere misit
Fida suo, patriaque instraxit voce Taburnus,
Qui mihi restis erat sacre com spargerer unda,
Lustraturem alio Musas sub sole repostas:
Incertum vitae egist genu, aspera passus
Multa saloque soloque et nusquam ponere castra
Fixa diu, aut stabiles potuisti ornare penates.
Aulica saepe etiam fuco perfusa nitenti
Et placidi formam referens maris ore sereno
Te sren illexit veill commodus usum
Obsequi fiderque tuae navaris. Et istas
Illecebras inter, studia inter inania veri,
Sensiss scladem et pessum fortassis iisses,
Ancora, re dubiis rebus nisi missa lenasset
Caelitus Elysiam in terram nisi pectore promto
Insignes virtute viros, quorum unus in armis
Capreolum trifidi vivacem in vertice montis.
A ter magnanimura quem reddit mente, Leonem,
Ursum alter gerit ingeuvo candore celebrem,
Expertus bene velle tii et prodesse fuisses.
Defecere Deum numquam in strumenta iuvandi.
Siquem vult fitis tandem melioribus uti.
Et latebris exire suis: At enim ancora dentes
In geminos abit et geminum prope tempore eodem
Offertur munus tibi fati munus utrunque
Fuectio tum ludi socii tum functio lecti.
Utraque res hominis stabilit fundamine certo,
Et gratis terras atque aethera fructibus auget.
Haecilla prior auspiciis et tempore. Prima
Namque tori fecundus ager dat germina, quae mox
In cultas translata scholas, et in Aonas hortos,


page 734, image: delf0734

Non artis succo non curis orba putantum
Emergunt et flore nitent fructuque gravescunt,
Coniugium ut mater possit Schola gnata vocari.
Matrem tolle. Sole cives et in aethere decrunt:
Gnatum tolle foro et templis moderamina deerunt:
Verum age (nam interea fessi sint otia Musis)
Nunc celebres hymenaea: viden' quam castus ocellis
Scintillet Sponsae Pudor et tibispondeat imo
Ardescentem omni macula sine, pectore amorem.
Hac tibi Sponse etiam prensanda est ancora parte.
Celebs vita, vagum est quod multos obrivit, aequor
Coniunx vita ratis clavo fundata tenaci est,
Non ventos metuens et olentes putria spumas,
Ex quibus impuro Venus impta prodiit ortu.
Linque vagum. et firma thalami in statione quiesce.
An memorem hos, sponsae qui stemmatis ordine adhaerent
Caerula quos Doris locupletat merce Borussos
Consiliis frater iuvat ac sermone disserto
Scharsius et Themigi et Suadae dilectus: habebat
Germanam thalamis vinctam Podalirius alter
Arte potens Crato tenui quem corpore nuper
Atra dies, ipsa invidia lugente resoluit
Nitentem ad superos, et fidera mente sequentem,
Sidera Caesaribus sedem psaebentia saepe
Quis ille extendit vitae mortalis honorem
Arte sua in propzia lue opis quam sensit inanem.
Fixa dies fatis, ultra nulla arte monetur.
Hinc series ergo atque illinc longissima gentis
Spose tui ad generis fines sese applicat, et spem
Affert tutelae tibi. Sed non gratior illa
Accidat ingenuo quam secum in pectore Sponsae
Quas dotes virtutum affert his nitere fidens.
His omnem Iudi contractam in puluere curam
Elae Det sobolem, det opes Iova, quique calescit,
Vos inter magis atque magis, sacra auspice Flamma,


page 735

Caniciem vestram, et vicinos manibus annos
Aequet amor. Carmenque precesque hic ancora fundet.

Iobanni Puchnero moderatori et Walpyrgae Theodori Fabricii Filiae.

EVenere, tuo quae quondam oracula amori
Auricoma quidam [(transcriber); sic: quidem] veniens ab Oreade ad Albim
Reddit, hanc Parcas albenti stamine lucem
Ducturas. socio iuga qua Cythereia nexu
Tecum Fabricio sata Christi interprete Nympha
(Tunc Aeglen, nisi Musa memor male. lane, vocabas)
Accipiat, castosque tori ingrediatur honores.
Iam lux illa recens laeto iubar exerit axe:
Iam precibus sancit flumen sacra pacta, manusque
Aureoli nectunt orbes, praecordia flagrans
Nectit Eros. Viden' obtutu ut sua lumina prono
Desigit Sponsa, et dulci probitate rubescit?
Cui molles violas calatho ver divite fundit
Spargendasque aula thalami, sertisque ligandas,
Ipse stupens adeo miraris. lane, tenore
Tam placido quem vix ullis promittere votis
Ausus eras tibi, iam taedas ardere iugales,
Cum primo qumas hiemes, ab amabilis Aegles
Alloquio a primae felicis origine flammae.
Digressu interruptus amorse pectoris imi
Abdiderit clausum in latebra, tacitusque cubarit:
Qualiter obducti cinis ignis semina celat.
At nunc aura lovae divino ventilat illum
Adflatu, quassans que faces incendia clata
Excitat, eq suo dat nutrimenta calore.
Felicem ô flammam, quae caelite pascitur igni.
Ergo reus voti ad thalamum genialibus adsum
Carminibus. Pateras, immani aut pondere lances,
Signatumue viris armisque micantibus aurum,
Dona ferunt alii rebus Rhamnusia quorum
Aequior est, quibus aursferis in limina guttis


page 736, image: delf0736

Pactoli liquor undat opes Permesside in unda
Cerno meas Hacsivel parca aspergine versus
Perfundet. nil sceptra Midae affectamus, et aurum,
Pingui erat ingenio, qua muis ditissimus auri,
Aude Era o contemnere opes, contentaque vive
Fructibus Aoniis hoc fas hinc munera sponsis
Prome novis. Namque haec festa ad solennia, coetus
In medios mensasque virum sponsiq parentem.
Et sponse egregia arcessam carmine manes.
Nen quali mmulos Circeia saga lacessit.
Sed quod defunctum decus et praeconia spiret.
Quippe opus id Musis proprium est, vicace sepultos
Inlucem calamo memorique reducere fama,
Et dictis ornare bonis Huc vertice gressus,
O dulces animae prolisque inaisite vestrae
Auspiciis hymenaeum aequis, atque omine laeto:
Tuque prior, quem caelestis Sapientia alebat
Ambrosio fructu Fabrici, cui tempora Musae
Sion des foliis lauri incinxere secratae,
Aut palma potius, quae pondere celsior exit.
Nam tunc omnino referebas robora palmae
Pectore in oppresso cum Dux, cui Martia paret
Hassia, ad infelix hominum genus (alta Deorum
Qui fingunt sibi colloquia, et raptum aethere hiantes
Oppexiuntur at omne movent a munere verbi
Inverea pondus foriaq agitante calescunt.
Disturbantque toros et sacri fluminis Usum)
Mitteret ex aula te sollicitosq iuberet
Demere pestem animis, veraeq accendere lucem
Doctrinae Hic quamnis tibi consors muneris huius
Nudaret latus abscessu, eventumque timeret:
Hand tamen abste digna sacro vigilantia vate
Absuit au feruor pius atque industria constans.
Dum quem turba locum monitis dabat, omnia nec dum
Miscebat vecors furor, exuperansque tetebat


page 737

Sub pedibus, leges, sacra, et monita optima Vatum.
Cedebas fatis tum demum, ac tuta petebas.
Si decus est igitur, Mauro is ubi proelia miscet,
Armaque rorantesque natant iam in sanguine campi,
Non animum abiecisse metu non tega dedisse:
Hoc te mariore affecit constantia laude,
Quo gravius bellum est quo mentes implicat Orci
Arbiter, in corpus quam quod iacit arma caducum,
Nec sacri tantum annales tua nomina doctis
Attingunt foliis verbisque faventibus ornant:
Quin urbs feta viris ad vera tuenda paratis,
Quam fatis docuisti olim melioribus alma
Scita Dei, Seruesta tui bona sanguinis altrix.
Gratatuas etiarnum umbras, cineresque beatos
Uberibus lacrimis, votoque frequente coronat,
Testisicans, qualem thesaurum funere quanta
Perdiderit momenta tuo. Solatia quamquam
Magna tuo capit ex nato, qui in sorte docendi
Te sequitur, donisque animi et tenomine reddit,
Nec tibi dedecori est, talive indigna patente
Filia, quam casti obstringit nunc copula amoris.
Fronti falsus abest can dor fraus subdola linguae:
Elucet pudor ex oculis: sed pectoris aulam
Noticies Christi et sancti far flaminis implet,
Unde fides suanis ceu nidor ad aethena spirat.
Has, oris nitor ac species pulcherrima, dotes
Commendant magis et nativo illustrat honore.
Nil equidem augustum magis et pollentius esse
Crediderim, aut terra aut caelo, quam lumina formae
Coguntur lacrimanda pati sastidia passim
Prostant ludibriis, atque in contemptibus haerent.
Tritaque sub pedibus nullo voluuntur honore,
Quae nulli iunenes nullae ptavere puellae.
In primis decus et laudis partem asseritamplam
Hinc virtus sibi quod fertur pulcherrima rerum;


page 738, image: delf0738

Quas agitat mentis vigor, et mox exhibet ausis
Ipsa adeo hac animos. Natura, cupidine, et isto
Imbuit affectu fingens, ut amore fera mur
Proclives ad pulchrae prece et tendamus anhela,
Perfixi desideriis, ac tormine miro.
Si quos arte graves Pallas Tritonia, si quos
Reddidit insignes censu rota prospera sortis:
Hos facile invidia atque odiis urgemus iniquis.
Formosis, primo intuitu, affetudine prima
Nos incredibili stringens amor obligat aestu.
Hos cultu afficimus solenni, his munera largi
Pendimus: his praesto seivilem malumus esse
In morem, quam freno alios iussisque tenere:
Illustris si praeset tim decora aurea formae
Hac teneant lege, ut, velut in sacraria Divum.
Sit nullus reprobis aditus, sit ianua nulla.
Et nulli obscoeno fas castam attingere limen.
Quare nil nobis mirum huic submittere sponsum
Colla iugo, huic Nymphae adstringi, quae duplice formae
Aucta venit, frontisque animique obnoxia edaci
Illa quidem senio est, et paucis carpitur annis.
Ut videas sensim floris marcescere ritu,
Haec nihil, aut senium, aut Libitinam horrescit avaram,
Verum age iam sponsi genitorem, Pieri, succo
Sparge tuo irradians. Videor iam clara beati
Ora seni lustrare animo praelustria pone
Arma nitent virtutum ausis et munere parta.
In binas clypeius partes abit altera fulua
Vibrantem villos monstrat ceruice Leonem.
Inque leves tendentem auras, librumque tenentem:
Ob palmam gestireputes At parte propinqua
Excisi puer obscuris in flexibus antri
Aera secat nitida, atque operas modulamine lenit,
Acer anhelani similis quae caumine cuncta
Oranuit vates, qui quodnamd flumia Salae


page 739

Sacra ferens Musis Lauro et victrice decoris,
Nomineque et suavi reddebat acanthida cantu,
Illiautem Nimphae quamvis, quae condita servant
Aera solo ac credbrae Mysorum in montibus errant,
Praebuerint et rem lautam et connubia pulchrae
Virginis haud memoranda aeque tamen ista putarim
Atque quod Albiacas intes considere Musas,
Acanimo potuit divinae pabula lucis
Non sterili indulgere fide quo tempore iam tum
Rex superum mentem Luthero miserat auctor,
Iret ut in patris Latii dia demata pugnax,
Fretus voce sacra, calamoque Melanchthonis acri,
Errorum et situ operta diu sacra redderet auris.
Nanque etsi Themidos folia incorrupta struemque
Terrificam scriptorum operosa indagine solers
Tractabas Puchnere tamen non temnere sueras
Illam artem, quae sola animis quae dedita Iovae est,
Expediens huius mentem, illarumque salutem.
Saepe ideo do ciles, adhibebas impiger aures
Luthero atque animos sitientes illius aedes
Saepe anceps rerum sacra tamquam oracula adibas,
Saepe vicem reddens tua non convivia rantus
Despexit vates. Quare simul illa beatis
Dans radios oculis pietas tua pectora dudum
Plena Deo affecit quadam contage salubri,
Quae comes ad cineres haesit, quae tran siit aequo
In sobolem adfectu nec non praeluxit amtco
Consiliis iubare usque tuis, moderamina Crosnae
Elysiae. (cuius per colles ultima liber
Distribuens terris vites vestigia fecit)
Cum gereres gnarus legum, ô quam curia fidum
Te sensit tutorem omni sub pondere rerum.
Si qua rigor iuris dictabat acerba benignam
Ad rationem aequo flectebas pectore lenis
Omnia, non serere assuetus, sed tollere lites.


page 740, image: delf0740

Tu columen viduae tu prora parentibus orbo.
Umbra salubris eras misero, Christique ministros,
Nil quibus adiectu est mage sorte fideque iuvabas.
Tunc etiam, ob scelus ingratae Concordia tetrae
Lutheri cum nube animam complexa fugaci
Movit non reditura pedem. seque intulit astris?
Fundebas gemitus, et testa bare ruina
Sacroruin quanto afficeret tibi corda dolore
Iam mala praecipienti animo ventura sagaci,
Bellonaeque iras odium et crudele docentum.
Hinc prope cum vitae Dominus te soluere vitae
Corporea caelique adytis iam inferre pararet:
Condebas pia vota animi, legemque ferebas,
Ut sua qui sacrae studia olim adiungeret arti
Natorum ex numero ferat aurei munera torquis
Ante alios: ea ab exequiis etiam esse volebas
Sacrorum ad curam stimulo calcaria dulci.
Ante sed Oceano properet se condere Titan
Omnia quam possim complexcti versibus haec vix
Per nebulam Musa aspiciens vix paupere conitu
Exprimere, et tenui potuit signare colore
Artis inops spaciique aliam sed enim ille suarum
Virtutum effigiem numerosa in prole relinquit:
Praecipue in sponso, Aoniis quem dotibus auctum
In Sophia postquam summo decoravit honore
Leucorisam plexu fovet vibs natalis amoeno
Formantem pueros Siculique imitabile habentem
Ante oculos senis exemplum, utne turgida fastu.
Neu tenebris obducta strophisque implexa profanis,
Sed pia, sed fructu rerum stipata salubri
Pagaseae inltlillet pubi. Verum edere plura
Piena vere cundi me non vult Musa pudoris,
Necsane admittit perspecta modestia sponsi,
Quando sies miro nos glutine iunxit amoris,
Et notis animas amborum innexuit arctis.


page 741

Vos animae saluete piae felicia caelo
Otia, sub Christo gremio ac complexibus arctis,
Ducite, dum vobis sera sed morte propago
Iungat vestra laetus fecundaque pignora portet.
Interea has fructu pietas tegat ubere taedas.
Et dives rerum penus, et pare gratia nexu.
Ut gemina aeriis Ledae cum sidera in oris.
Ignibus apparent sociis tum Rector aquarum
Semiferum Tritona vocat, conchaeque ionantis
Indicio iubet horrisonas revocare procellas,
Et Boreae premere ora simul iam lenia nautae
Flabra vagis ratibus sperant animasque secundas,
Sin unumemineat sola faece sidus: arenis
Mox imis agitatum aequor sine more tumescet,
Aurarumque minae erumpent: mox navitae tonsas
Fluctiagas ponto, disiectaque transtra videbit,
Ipse etiam in saevae periturus Dori dos aestu.
Haud secus in vita si coniuge mutuus Ardor
Fulgeat hincatque hinc flammis socialibus omnis
Res placido cursu fluit, ac fidelibusauris,
Statque potens fortuna domus. divulsa querelis
Aut turpi vero macula concordia lecti
Licet exitium, ac clades portendet acerbas,
Et mala dura magis nece: Verum ô taedia differ
Illicitos Italum in thalamos dispendia, amici
Sede mei procul, Alme Dei Calor Ignis Olympi
Omnipotens sanctosque illi sacer insere amores
Semper alens parili face. flamma coniuge semper.

Ioanni Pruteno. et Marthae Hennemanae. Adami Costa, Gen. 2 versu 22.

TE mihi non tantum altticis communio terrae
Atque idem studiorum ardor quo tempore ad Albim
Leucoris hospitio nos doctrinaque foveret
Sed fautor quoque communis devinxit amore
Eximio Ursinus, mortali in corpore cuius


page 742, image: delf0742

Tres degunt Divae praeclaraque munera tractant.
Et Sophie, et Thernis et itho, queis scilicet istam
In lucem ducibus, tantosque emersit honores.
Is res namque tuas re consilioque quietos
Rettulie in portus, et honessta sede locavit.
Is mea. Sirenum ut scopulis, haerentia in antris
Aonidum studia, ad frugem, ad gravia orsa reduxit.
Et nunc Oceano in legum atque anfractibus arctis
Luctantem, et varias agitantem pectora curas
Semper ope, afflatuque sui. felice favoris
Prosequitur, semper spe corda paven tia fulcit,
Queîs erit in memori vitae pazgratia sensu.
Quare etsi profugum cultorem odere Camenae,
Sim tamen hoc fautore, tuique indignus amoris
Usura si pierio non munere taedas
Afficerem. Prutenetuas, En suscipe Adami
Costam vix tenui libatam carmine, costam
Rectius unde tuam quam dat saera copula. nosces,
Nam dum carpit Adam somnos, securus amorum,
Olli lodil latus reserat, costamque revellit
Carne gravem. actutum hinc forma pulcherrima virgo
Fingitur, et vitae. darur in consortia Adamo
Sic dum pensa tui. duce Christo, muneris urges,
Et ceu securo permittis cetera somno:
Cura Dei sociam vitae ibi amabilis ofrert.
Costa cor attingit vicino limite, et instar
Valli pectus obit, reddendaeque utilis aurae est:
Tanta toto nexis cognatio. copula tanta est.
Femina carne viri prope cor haerente creata est:
Quid mage te rapido debet percellere amore,
Quam de carne iva caro quam pars proxima cordi?
Quod si membra gravi interdum deformia morbo
Haud sequeris confestim odio resecandaque praebes,
Sollicita sed eo magis amplexare medela:
Ancum saeva graves miscet Rhamnusia casus,
Hicet in thalamum induces divortia, et orbum


page 743

Temetparte tui reddes? non foedere tali
Instabiles lecti coierunt pectora leges.
Costa sata est, ut cor tegat obice femina consors,
Ut lecti socio obsequiis et cultibus assit
Sed nec summus apex capitis, nec corporis ima
Pars ortum dedit uxori regione sed orta est
E media. ne vel iussis premat illa maritum,
Infestave illam premat asper calce maritus,
Sed par ut sit amor, par flamma, affectio concors.
Sic demum unanimi dioae tres agmine visent
Legitimos thalamos. Erato caelestibus ardens
Ignibus, et studio gaudens Therapea fideli,
Amplexusque Homonaea pios et basia miscens.
Istae quo lare cumque pedem fixere sorores,
Iovae illic favor amplificis beat omnia donis,
Illîc cara viro coniunx quam portio cordis
Non minus est quando illa viri de pectore sumta eit
Nec minus im perium nupta obsequio sa mariti
Suspicit, at que eius se nutum accommodat omnem
Otia tum laeti celebrant tranquilla penates:
Ipse intus praesens haeret Deuscaspera sed qua
Lis dira regnat lue et acri fluminat ira,
Illic rex orci stabulat saevissi mus illic
Res nullae eventus unquam experiuntur amicos.
Ergo amor, obsequium concors affectio, triplex
Sunt columen, thalami quo sustentata recumbit
Compages, speciem et semper conservat amoenam:
Sunt inquam, tres germanae, quas ipse beato
Iova satu dedit. haec si quo custodia tecto
Excubias agit haud ullis ibi pestibus ullus
Est aditus: plenum sed copia frugibus infert
Omnigenis cornu, et sertis latus omne coronat.
Hasigitur famulas vobis, accessite sponsi,
Has colite, Exturbata una mox castra movebunt
Et reliquae. Si vir vacat orbus amore, marita


page 744, image: delf0744

Obsequio, haud diuturna moram concordia ducet.
Cum thalamo excessit concordia, nullus amori,
Obsequio nullus superest locus: omnia fato
Sed celeri in tristes abeunt eversa ruinas.
Haecego. turbata dum monstris haereo ripa
Albidos Elysius pura quae laetior unda
Excepit Ulader, votisque salubribus auxit:
Iova novis aevum felix, viridemque senectam
Coniugibus, post fata suas indulgeat arces.
Adsit Eros, animus conspirans, copia rerum:
Absit Eris tabes, orci furor, absit egestas
Omni a parte tori: tum nomen dulce parentum
Decutso resonet solenne penatibus anno.

Georgio Isingio, et Catharinae Helmericiae.

DVm fati auspiciis pactae nova gaudia taedae
Aggrederis Phoebo ante alios dilecte Georgi,
Pronuba iamque facros accendit pinus odores;
Hortatus soceri instantes et iussa secutus
Audeo. et Albiacas properatum carmen ad undas
Ad vestrum deduco rorum; sed paupere comtu
Urget iter: tenuis dorso depen det amictus.
Non hinc fragrantes auris sacer ambrosiae ros
Expirat: non Assyria lita tempora myrrha.
Quid grave Nissa sonans amnis, si forte quis illi
Haec tulerit sub conspectumi quid cetera dicet
Phoebrgens opetata sactis Vos ô mihi vates
Este boni, neu censura damnate severa
Primitias iuvenis duras et tenua coepta.
Aam mihi Phoebaeos frontes et amoena fluenta
Anonidum qua digesto florum ordine circum
Tymbraeus supera ad caeli convexa resultat
Halitus. obtutu videor lustrare sequaci.
Hinchaustum prono ore traham: hinc me roscida lympha
Produer irrotante Deo. Vos ite Camenae
Ite sacro mecum date tandem exordia cantu.


page 745

Quale solet mundo magni rota feruida Solis
Puniceis quae fertur equis, dimittere lumen,
Unde atris nox cincta alis fugit ima capessens,
Et niveo caeli tractus candore renident:
Tale decus thalamo coniunx, quam splendida morum
Integritas quam sancta fides, et cura mariti
Convestit date Chrysocomen spicasque Amaranthi,
Elorenti nitidum caput exornato corona.
Haec caelo genus: haec magnum et memorabile donum
Inter tot quae cura Dei dat commoda vitae.
Non illud qui crimenamat, cui squalet iniquis
Mensausis unquam exspectet: pia numina divum
Obsequio venerans hoc victor munere ovabit.
Si quando visum tali in consorte maritus
Defigit. castique oculis dat pabula amoris,
Quae sors cumque fuat: tum vero concipit omnes
In se laetitiae motus tum nubila mentis
Et curae commissa vehit quas functio secum,
Diffugiunt Sola ante occulos fidissima coniunx:
Haec omnem inspirat flammam. torquetque volentem,
Et teneris duicem ex oculis iaculatur amorem.
Tum laeti in risus sua soluunt ora penates:
Tum Venus aurato volitans per limina curru
Sancta Venus post terga trahit secum agmen amorum
Laetantum ac choreas pede cantus ore moventum:
Queîs plaususque iocique et purae lubila mentis,
Osoulaque attacto flammam raptadria abore,
Orcula divulsos animis religantia amant,
Addunt se, figuntque pari vestigia gestu.
Tantam leta valet fron nuptae adducere pompam.
Quin ego non aliam ob causam sub liminis oras
Vi superum costaque viri emersisse puellam
Crediderim quam delicias et gaudia iuncto
Ferre viro ac laetos spirare in pectora sensus.
O plausus, ô laetitiae. ô spectacula festa,


page 746, image: delf0746

Dulcis quando tori consors ante ora mariti
Maerentis curasque graves seu damna gementis
(Irrumpunt quae crebra piis facto agmine taedis)
Assistens hilari suaves ex ore loquelas
Expedit. et dectis infaustos sublevat aestus,
Aut patrnos monstrat natos in arundine longa
Sublimes, torrisvetrochum vacua atria circum
Verberibus celerem spacia in curuata sequentes
Illic plumipedes acies, gens inscia labis,
Immistae in numarum ludunt et texta corusco
Dant pueri dono pueris umbracula flore:
Gaudet amans pater et luctu se abducit amaro.
Nec vero primi ducat fastidia amaro
Vir soclus, flammalve alio convertat iniquas
Unde fides adstricta, Deum et praecepta coercent:
Infixum propria medicetut coniuge vuinus:
Hanc oculis ferat, hanc nymphis magis omnibus vinam
Ducat dilectam, nexuque sequatur amico:
Pampinea ut vitis tortu tabulata tenaci
In vacuum sequitur frondosamque implicat ulmum.
Castus amor spiransque Dei commercia casto
Pectore radices agit ac defixus inhaeret
Altius: inque vicem coniunctis pectore curae
Respondent curis, et amor pensatur amore.
Uxorem reventer habe, non iurgia toto
Dura die, immitesque sonent perlimina voces.
Unio ab aerii defluxu caeliteroris
Productus concha et fulgens candore nivali
In precio ac specie est tamen acri immersus aceto
Liquitur, et molles imitatur profluus undas.
Sic Dominus cum tecta, feri de more leonis,
Asper, acerba tuens horrendo personet ore:
Maerens nuta gemit nullisque ambire maritum
Blanditiis meminit: Sed enim imi vulnera cordis
Denudat lacrimis: tacitos caligo penates


page 747

Occupatinque torum clades importat acerbas.
Quo mage qui degis thalmao praestabis honorem,
Et cultum uxori, si iustas audit habenas.
Si puero delubra Dei cum pectore visit.
Illa domum servat, lacrimasque in gaudia vertit.
Lux venit exortu Phoebide coniuge laeta.
Gaudia at occasu nox fuseis horrida pennis,
Maeror edax tecto tunbata coniuge surge,
Ergo gerit vitis specimen, qua simplice ligno.
Per purum suspectu alto se laetus ad auras
Palmes agit, frondesque leves atque explicat vuas,
Unde pedes nudus certa vice vinitor anni.
Libandum pateris atque auro prolicit humorem
Aerumnis animo praesens medicamen Agendis:
Simplex ingenium mulieri et labile robur,
Docta tamen sensu laeto irrorare maritum
Et rapere in risum, seu fors adversa procellis
Insanis super incumbat, seu laeta sequantur
Fata lares habeantque suum pia vota tenorem.
Quid memorem, partu cum prolem in lumina vitae.
Nupta tulit seque ostendit spes magna nepotum,
In quantum decus in quant um adducatur honorem?
Tum veluti in labris defixum lumen ahenis
Tecto dat speciem. tecti per opaeca mi cantes
Dissipat huc illuc radios et amabile fulgur.
Tunc partem avulsam tursus per vincula ducit
In solidum ac vitiis gaudet succurrere factis
Ausa humeris explere vices et munia fulcri.
Hinc illi plausus hinc carmina laeta, piique
Laetitiae motus: iam demum reddier auris.
Pridem umbris demersa domus se sentit. et omnes
Largum fulgoris iactum excepisse recessu:
Cum dulces patri cursu vestigia nati
Impediunt, aut complexu colloque recumbunt
Et chariflagrantem implent geitoris amorem.


page 748, image: delf0748

O sanctum vitae genus: olim dedita Christo
Gens utnis reno cata sequestrem ad luminis usum
Hoc Christum humanos vultus et membra ferentem
More, patrem assensu nostram ingeminabimus uno,
Errantes circum et poscentes oscula anhelo
Pectore per caeli templa aurea templa. Quid ultra
Feminei feror in sexus praeconia, et illa
Legitimis ortum ducunt quae gaudia taedis
Imbelli ingrediox thalami expers pandere versu?
Dum canimus, Musae nigro nox obsita amictu
Usum intercludit lucis, terraeque nitentes
Hesperus osten dit vultus, rutilantiaque ora,
Ecce nova in sponsi formosum nupta cubile
Ducitur ac molles oculos deiecta, decoras
Dat lacrimas et saepegradum, comitesque moratur
Laetitiaque metuque haerens: pudor ore rubentes
Rellinquit maculas, castae et vestigia flammae,
Puniceis velum si quis mihi lilia miscens
Pinxerit alba rosis vel gutta ubi muricis Afri
Candens laedit ebur: tales sponsa ore colores.
Fundebat thalamum ingrediens, circum agmine magno
Matresatque viti pueri annuptaeque puellae
Dant motus bene compositos et carmina dicunt.
Helmrici liquens genitoris filia vultum
Ah cognatorum complexum, ah denique matris:
Omnibus his sponsi dulcem virgo optima amorem
Anteferes? quae tantae animos per mutua nexos
Vis flammae iavasitised pura est flamma Deusque
Has leges, haec iure dedit que tempore Adamo
Eua data Elysio in tractu et felicibus aruis.
I decus, inostrum quo fata ac foedera iecti
Pacta vocant? nos vota, Deus det pondera votîs,
Mella fluant vobis, magni et favor adsit Olympi.
Interea medio in cantu per inane Cupido
Dona ferens aderat sponsumque in limite primo


page 749

Solantem nuptam, et verba inter basia dantem
Ut vidit sese in medium tulit, atque ita fatur:
En perfecta mea promissa matris ab arte
Serta fero: tibi felices promittit amores
Et lectum genitrix, factis si nomina florum
Quos tenero iunctos amplecti tur orbe corolla.
Cura erit exprimere in sponsa ceptisque hymenaeis.
Illam oculis, illam imo habeas sub pectore fixam.
Numquam illa ex memori senso ponenda. per arces
Seu tendat Solaethereas, sive aurea curru
Noctivago medium Phoebe collustret Olympum.
Quoque tibi sociaeque tuae diuturnior aurae
Contigerit mora vitalis: tanto acrius Illam
Interiore animoatque ima amplectare medulla.
Quales dat monitus nigranti Teucrion herba,
Et caule flelxine viridi, ac uligine gaudens
Quae repit per humum radice albente Chamedrys
Quid morori haec ipse ingenio solerte notabis
Nam te Phoebusamat: sunt et tibi carmina et undae
Castaliae praesente Deo feliciter haustae.
Dixit, et humenti noctis caput occulit umbra.
Fama manet diversa: lii remeasse parentis
Regna ferunt, alii picto abiecisse cubili
Se puerum in larebras indeprensosque receptus.
Quam vereor neforte novus nova proelia Mavors
Misceat, et iacto vaga suscitet osc a telo.
Vivite cultores superûm et pietatis avitae.
Esse pium nulli damno est, sed praemia reddit
In vita ac post fata domo Omnipotentis Olympi
Hac radice toro densissima silva bonorum
Adcrescat, niveisque volans Concordia pennis
Contra aestus mundi et missos Acheronte furores
Obtentu aeterni nexus umbracula texat
Et vobis vestroque genus qui sanguine ducent.


page 750, image: delf0750

Andiat haec patrius commoto flumine Cattus.
Et vota assensu ripae ingeminata tesulrent.

Georgio Seidelio, et Annae, Henrici Theodori Filiae. Somnus Adami, Gen. 2 v. 21.

NVnc mihi, Diva Themis, per te tua templa parumper
Linquere et Aonidum liceat secedere in hortos,
Dum taedis nova vota novis, dum munera sponso
Texenda, et resides revocandi in carmina nerui:
Quamquam Pierius vigor ille in flore iuventae
Fatorum adversa carptus de floreat aura.
Ipse mihi sponsus sincero obstrictus ainoreest,
Ipse mei genitor sponsae in genitor is acedba
Sorte ubi rempestas praelustri turbida ab arce
Saeviret patriosque lares arasque iuberet
Deserere, a quibus illum olim non vellere quivit
Dira fames, non flamma urbis non lethifer annus,
Ipse inquam fidei plenum ostende bat amorem
Officiis certans. O qua vos cumque Deum Rex
Parte poli fovet, ambrosiisque amplectitur alis,
O dulces animae iam dudum e corpore missae,
Respicite hoc terras tantum, et gaudete vicissim
Nunc vestros sobole in vestra renirescere amores,
Sed quid ego vacuas quod tan gat suaviter aures,
Attulerim quando ad thalami quae foedera vates
Accinere, et pulchris gaudent ornare figuris,
Omnia iam prope trita? quis aut exordia vitae
Coningis aut poenas in honesti nescit amoris?
Cui nondicta tori casti solamina et ingens
Exemplum, quod Numen habet connubia curae,
Cum puros latices in vina rubentia vertit
Aerumnas in laetitiam? nos tempore nocti
Soaeniferae moniti somnum dicamus Adami,
Ergo age, Somne, veni, et gelidis allabere pennis.
Dum tamen hanc operam tibi, et haec praeconia sacro,
Ne fesso furôre ocuios mihi neve labantem


page 751

Excutias calamum, folia aut volitantia turbes.
Sic tibi Lethaeo semper sint humida rore
Tempora erisati. sic non canor alitis unquam
Obstrepat, aut Parcae faciant convitia matres.
At te Cimmeriis servare cubilia lucis,
Quo neque Sol adeat radiis neque murmure venti
Terrifico samos ac tesqua horrentia plangant,
Ut prisci vates memorent: tamen omnia pulchris
Inuloneris et Musaeo miscere lepore
Illis suave fuit. Sed enim tibi maior origo
Et melior domus est Nam cum regnator Olympi
Iova parens homini primoevo adiungere vellet
Et virae et fidei sociam, primordia ab isdem
Ducebas etiam auspiciis, et corporis arce
Summa adeo sedem (sic Dii iussere) legeba.
Contiavo in virid fessus procumbit humi vir,
Omnia cui languescunt membra stupentia nictan?
Lumina, labuntûrque manus sine more Sed intns
Omnis ubi sese calor in praecordia ferret
Imaredux thalamo cui curae alimenta tueri
Exhalat suavis vapor ac (velut humida nubes)
Ampleu tenero cerebri templa algida inumbrans
Occupat: egelido sed mox sob fornice molles
In guttas resolutus abit, quae didita passim
Ostia, spirituumque vias posiro obice claudunt,
Ne fas tentare excursus, neu munus obire
Porticibus vacuis Siletergo Daedala lingua,
Nil potis est oculorum acies occluita tueri
Non aures sonorant nares odor afficit vilus:
Ut nisi signa darent tentatae pollice venae,
Vis animae peeitus videa tur abiisse sub auras,
Et gelidos artus liquîsse in frigore lethi.
Haec tibi prima igitur cunabula, Somne, Deorum
Optime subsidio culus defecta nequiret
Hos rerum natura hominis perferre labores.


page 752, image: delf0752

Nam simul ac dulcem invergis per membra quietem:
Ilicet est placidus cunctis status: im pcte torquent
Haud tnato sese cerebri divortia dulcis
Aspersu roris tecreata: haud pectoris aulam
Tot misere affectus urgent, quando otia ducens
Instaurat vires, proventuque ubere gignit
Halituum aerias flammas animo unde facultas,
Unde habilis membris exit vigor ô nimis ille
Infelix operum qui te non lentit amica
Iunctum ope Crudeles prlixo examine curae
Afflictant illum assidue, et coi vulnere sugunt:
Aut mors ante diem tapit, aut magis aspera morte
Vim mentis statione sua movet ira Dianae.
Quis furor est Bacchi causa, vel ob oscula mymphae,
Mulctare extlio somnum corrumpere Flatus
Templa sacri et magnis penetralia debita rebus?
Sed nos ingenio vigili graviora sopore
Eruere existo, ac Musis committere avemus.
Namque ut saepe piis Rex Diuûm maxima dona
Exhibet in somnis, dum res caligine mersas
Abstrusosque aperit Parcarum in codice sensus:
Sic etiam dulcis carpenti munera somni
Fingit Adae nympham praestanti corpore, et offert
Auctor Adae dulcis linquenti munera somni.
Nec dum costa loco dum carnis massa movetur,
Visus erat quidquam sentire aut vulnere tangi.
Quod sires hominum sine labe integra stetifset
Flore rato, iam nos eadem fortuna maneret:
Nullae acri curae lacerarent pectora morsu:
Nulla lues partem tentaret corporis ullam.
Nunc ubi vix dentem dolor arripit; omne labascit
Extemplo corpus, fluida et contagia sentit,
Saepe vel exiguae nobis in gramine molli
Bestiolae somnos abrumpit plaga salubres,
Offunditque metus vanos, et pectora concit.


page 753

Tantam esu pomi fecit Natura ruinam.
Hoc etiam sopor ille monet, quod praedita cultu
Nupta Dei, et virtute magis quam splendida gemmis
Non passim expositum sit munus, et arte parandum
Idalia, quod lova sibi quod vendicat aether.
Hinc fas expetere, et sanctis arcessere votis.
Nonne vides ut, dum prato viridante reclivis
Delitet, ac miti laxat sua membra quiete
Securus thalami iuvenis: Deus illius ergo
Has sponte accipiat partes sponsamque ministret?
Credite, quos Numen patrio emplexatur amore
His et dives opum est sopot, et per inertia noctis
Otia, Pactoli veniunt sub tecta liquores.
Sin genus et spectabis opes procus hisce Megarae
Pronuba erit taedis qua mox amor monis in auras
Accisis opibus momento cesserit uno
Ergo age legitimi subitutus foedera lecti
Rem votis gere et ruentum Regi aetheris omnem
Commendans dormi somnum securus Adami.
Pellaeus quondam iuvenis cum proelia vellet
Conserere, auricomis Eos ubi crastina bigis
Fulgeret, nocti fertus, quam longa, sub armis
Aequasse impavide somnum, in iucemque inhisse:
Quem vellens digito rerum anxius atmiget anne
Nate Deo potes hoc (inquit) molimine beili
Indulgere oculis somnos centristsa nusquam
Arma forent; non iam campo manes hostica staret
Directaeque aciesristit Dux optimus olliae
Et simul in manibus quin tu non ere tumphum
Iam mih? Tanta fuit laetae fiducia mentis.
Hoc est securamimirum mente quietem
Carpere Adae, mens cum vegeta atque a fraude remota
Officii carpit pensum illic laeta laboti
Aspirat fortuna comes, remque ex pedit omni
Haerentem e salebra successuque ornat opimo.


page 754, image: delf0754

In promptu est porro specimen, quod provida vere
Sit tatio, quae res, quae mundum temperet omnem.
Est Deus, et curis, hominumque dolore movetur
Sufficiens vitae sua commoda quando tenaci
Spe mens nostra omnesrationes ponit in ipso.
Is nullo in motu non praesio est damnaque saepe
Tenuia largus opum soecundo munere pensat:
Qualiter unius hic saltem dispendia costae
Sarcit, et insigni sociam iuveni adicit auctu.
Ante videbatur mancus sine compare surgens
Prosternens somno caput: at cum compate surgens
Integet est, numetosque omnes habet, omnia membra:
Quandoquidem absolunt unum vir nuptaque corpus.
Hoc adeo sortem somno reminiscimur illam
Quae vetitae ante dapis nos motsum amplexa fuisset
Non ulla infectos noxa, nec enim horrida nobis
Venisset tabes lethi sed in aetheta leni
Implicitos somno aligerum subuexerat agmen
Dulcisonis numeris, liquido et Paeane canorum.
Quamquam etiam mors Christicolum nunc somnus habetur
Dulcis, et alma quies: non vita quod altera tantum
Danda sit excitis tumulo, sed et omnis ab ista
Absit amaricies quia morte, ictusque dolorum.
Ergo pii sibi nil necis obvia rela timescunt:
Quam somnos ineunt avide, stratisque recumbunt,
Cum venit et sinem nox grata laboribus affert
Quod superest, Christi nmulacrum et Christidos almae
Hinc cape Nam veluti dulces dum pectore somnos
Proflat Adam, ex lateris spolio ipse conditur uxor:
Haud aliterlatus hasta tuum ac peneetralia cordis
Nate Dei, cum Lethifero premerere sopore
Funesta in trabe recludit, simul ubere tamquam
Ex scatebra cruor atque latex; sanctissima signa
Emicuere, unde haud rosa non hyacinthus, at omni
Splendidior flore, et tibi vita chatior ipsa


page 755

Enata est Christis, tua Sposa, a principe mundi
Tempore quam numero ex hominum Pater educato mni,
Omnes uttecum vitai perpetis annos
Exigat, et caelum numerosa proe coronet.
Tantane sub somno latitant miracula rerum,
Numquam equidem quae promeritis evoluere possim
Carmine pollenti, et urborum ornare nitore
Non si agitem multas somni sine munere noctes,
Non si mecum omnes vigilentque canantque Camenae?
Ergo alii subeant istud maris aequor arandum,
Ipse viam flecto velis. neque stridula tanti est
Musa mihi mea ut humenti caligine quando
Noxoperit terram et tacito capit omnia somno,
Ingratis ultra numeris morer oscula sponsi,
Quem prope tot tenuit suspensum amor improb annis,
Troia quot fortes hesere ad moenia Graii
Ante diem taedis quam pronuba uno pararet.
Somne veni et blandis sponsos amplecterepennis
Irrorans, tecum aurisero bona copia cornu
Adveniat, tecum spes olim haud irrita prolis,
Fecundante Deo sed longe abscedat Egestas,
Longe eris et thalmamos Alecto exosa piorum.

Tobiae Regio et Annae Lothae.

SEmper ego ad taedas alienas carmina tantum
Deducem spectator iners? numquam ne iugalem
Lenta torum sternes. Erato mihi? brachia numquam
Errabunda rato complexu implebis amicae?
Sed Deus ista diesque ferent minhi venetit uxor
Sat cito si sat casta nec ore inamabilis hirto:
Qualis nempe hodie thalami tuga suscipit Anna,
Digna Sibyllinis annis, Fatre edita Lotho,
Qui faces urbis gerit a Pallantide nomen
Quae traxit, Sorabi quod eam coluêre coloni.
At iuvenes uteri consortes castra sequuntur
Thespiadum, natuque prior iam carmine dudum


page 756, image: delf0756

Argnto in magnum famae processit honorem.
Scit Viader, cuius vocatin certamina vates,
Quamvis sit lauri frons his redimita cotollis,
Illi autem virides hederae modo tempora vellent.
Hîc igitur sis nunc praesto hîc Dea laudibus ornes
Coningii venerabile opus, votisque sequare
Tendentes thalami in portum, caput exeret Eos
Illa etiam, nobis qua lectum, et carmen adornes.
Hoc mundi theatrum, et quicquid nitidissimus ambit
Porticibus pictis caeli globus, aethere quidquid
Summo aperit Thetys vaga, vel fundo occulit imo.
Quidquid mater alit fecundo corpore tellus,
Id Iovae manus omne, operam navante stupendam
Unigenâ et dio qui spirat utrinque, calore
Edidit, ut quamcumque oculis movearis in oram,
Obvia divini deprendas signa vigeris,
Et Sophiae et mirandae artis dextraeque potentis.
Nec minus inde nota celebri indicioque frequente
Lucet amor flammis amor acior omnibus aethrae,
Omnia quo sequitur manuum monamenta suarum,
Sed genus in primis nostrum in quo maximus auctor
Effigiem radiare suam sua dona volebat,
A quo laude vehi aeternum, votisque vocari.
Cumque homines id soliugai praestare nequirent:
Concilium thalami sanxit, qua redderet instar
Vir Iovae, sed virgo hominis flammaque docerent
Alterna, quanto Deus amplexetur amore
Stir pem hominum, quantasque vices in amore reposcat.
At quamquam horribili luc Rex grave olentis Auerni
Turpavit naturam hominis sparsitque veneno:
Hac in sorte tamen quoque non expressius extat
Divini simulacrum aestus quam copia lecti.
Quae dictat, qualis sit amor, quaenam illa cupido,
Quam Deus abs homine in legis tabula exigit, et quae
Ipse hominem fonet, ac patris de more tuetur.


page 757

Namque ut fida tori socium magis omnibus uxor
Rebus habet charum, hunc oculis, hunc sensibus imis
Usque gerit, vitaeque putat sibilumen acerbum,
Si qua suis sors divellat complexibus illum:
Par amor ex homine in Numen procedere debet
Afdescens desideriis, votoque sequaci.
Qualiter et consors nuptam interiore meduall
Deperit exottemque sui non linquit honoris:
Sic nos Numen amat sic lumine servat amico
Pervigil et splendore suo, radiisque beatae
Insternit lucis, dum contra Spiritus Orci
Uritur invidiae stimulis, qua prodidit amens
Resque suas et res hominum quantum obtinet ipse
Aeternam ad cla dem et stygis irremeabilis undam.
Ut porro generis nostri sator ilicet Hevam
Haud pepulit thalamo simul ac susceperat arcem
Offonsam ex vetitae morsu dapis, usus amore
Sed veteri sociam vita complexus in omni est:
Non aliter mortale genus sub pectore quamvis
Heuturpem maculam et virtus lethale teneret
Conceptum ex dictis colubri pellacis et astu,
Haud tamen indulgens irae Deus impete prono
Abiecit quin casu illo, tristique ruina
Erga homines lovae dum demum exuberat ardor
Mirisica bonitate fluens Nam rector Auerni
Cum nobis simulacra Dei pulcherrima, foedae
Aspersu luis et nube infe cisset opaca:
Tum soboles aequaeva Dei haud sine Patris et Aura
Adsensu caelestis, opus mirabile ab Orco
Soluendi gentem humanam suscepit et ipsa
Induit os formamque hominis, quo nostra piaret
Crimina, de eretque no as in pectore iniustas,
Iustitiaeque suae nos exornatet amictu.
Hoc auctore iterum communio pristina, Numen
Inter, et huamnum genus est evecta nitorem


page 758, image: delf0758

Ad summum: neckam prope ad in stat Numinis ante
Acessere homines quam nunc, ubi nostra perenni
Cum Christo coiit nexu caro, et aetheris aula
Composita ingentes pariter moderatur habenas,
Illa autem tibi compages, ea copula more
Insolito et textis non concinnata propinquis
Haud alibi magis apparet, quam coniuge in aevo
Ipse lova satus aeterni Sponsus Hymenaei.
Hancetiam ob causam taedis in paupere Cana
Exhibet ostentum primum, ut fuafoedere taedam
Aetheream, quae non aura aut ullo occidit aevo:
Innueret populis, dignoque ornaret honore.
Haec igitur sunt illa modis obstrusa stupendis
Sacra, tori in pactis quae lova videnda recludit
Interpres. Sedne niminm sublata perauras
Tende alis, Erato, quin haectu Vatibus, unda
Iordanis quos sacra rigat, memoranda relinquis.
Quam laetis vero bigis haec prodiit Eos
Sponse tibi? quanto lectum auxit munere? cum quo
Dehinc specimen referas nexus, quo tradita Christo
Aeternum in thalami complexum Ecclesia adharet.
Hoc specimen si praebebis, quod poscimus omnes
Unanimi voto: non tu plus divitis auri
Pondere non gemmis ullave movebere gaza
Exuitans: bonitasque Dei tua limina semper
Propitiis oculis et largo munere obibit.
Sed fatis est felix Amor omen sternuit, et iam
Significans Pylios annos castumque pudorem
De thalamo cornix strepitantes impulit alas:

Hieronymo Hildeshemio et Annae Bugenhagiae.

Si mea tam suavi loqueretur Pieris ore,
Quam blandum quiddam, et dulci in praecordia sensu
Illabens tua, Sponse, chelis sonat, aurca quando


page 759

Plestra moves, vivoque animas modulamine neruos:
Noa tibi, non fortasse tuis ingsata venirer
Hospitibus non ulla aucti sentiret honotis
Gaudia. Verum omni calor et dulcedinis omnis
Sucis, si quis erat vi sonis ad sus acerbae
Desemit sterilem venam, in venosque recessit.
Nonme Pieris ulla colit, non? ierin ullam
Ipse colo, nec carmen amo aut sine dote puellas.
Famafamis metuens eathinc procul obruat una.
Cum achesis volet, et nomen scrobe et ossa sepulchrum,
Nil er Musarum fiet meliorue minorue
Sive fuga, seu morte mea. fecunda propapo
Hincarque hinc Vatum prope iam ad fastidia stridet
Ah longe a cantu Cygni sapiente remota,
Quareblandum aliquid, dulcique in pectore sensu
Irrepens tua Sponse, chelis sonet: ipse iugali
Carmine prosequitur tua foedera, carmine, quo tu
Hancsponsam, hos victor, traxisti in vincula amores.
Audiit Albis, et attonitae sua ad antra sonoro
Suave tuum carmen retulerunt Naiades amne.
Melenti torrent ignes dulcissima rerum,
Torret amor fibras omnes, persixus anhelis
Dum desideriis toto ex te pectore sola
Pendeo, te fola afficior teque ambio solam.
Saltem fata sinant Quod si me deinde favoris
Aura tui gelido mulceret flamine fessum:
Sollicitis curisiam tum instantique ruinae
Subducam caput et tristes evasero casus,
In portum in sedem placidam, et loca tuta receptus.
Sinfallit spes vana animum, nec mutua nostri est
Flamma: equidem caeli iocundum lumen et auras
Linquere et umbrarum sub sede quiescere malim,
Quam tantis facibus, tantaque liquescere oura.
Quae ratio tamen, aut isto quis soluet amore
Corstupidum? cniam mortem oculis mora longior affert.


page 760, image: delf0760

Nisubeat fuga subsidio Longe avius ergo
Rimabor latebram vitae, cavaque antra subibo,
Qua non erthifeli pertingas luminis ictu
Sed quidego his memet ludo sub pectore fixa
Indus habes sedem, et partes dominaris in omnes
Accipto imperium supplex: tibi perpete nexu
Dedo manus, moremq gero: da lenius urar
O Dea, et hanc mitti pietatem respice vultu.
Nunc sonitum cithara intendat. dum prodigus imis
Ille calor venis furit et non valla medella est:
Ecce subit lovae Omnipotens calor, almaque miscet
Fomenta ac tapidos vi caelite temperat ignes.
Ilicet in portum thalami subducimur: aurae
Crebrescunt et lux ammos nova refficit aegros.
Anna igitur num te, complector amabilis? an me
Decipit in sanis assuetus amantibus error?
Imoego te veris teneo complexibus, imo
Iam lecti sancita fides, iam conscia leges
Ara dedit: taedis iam passim in structa relucent
Atria: tura adolet testes Hymenaeus adoris:
Ture toius postes, mensae, cenacula Spirant.
Nunc igitur raptae luctus abolere parentis
Fas sponsa: en adsum tutor novus omnia cum quo
Quae Deus et sors cumque feret communia habebis.
Una fides erit unus amor, quem nulla resoluat
Vis unquam excepta crudelis cuspide lethi.
Nimirum talis superos movet impete grato
Harmonie non hic citharae sonor afficit autes
Suavius, et senis si fulgeat obsita neruum
Ordinibus: non ille canor revolubile corpus
Quem caeli astriferos perhibent exire per orbes,
Haec tua sponse, chelys responsant Naiades amne
Clarisono, et votis vota augent carmine carmen.
Peolem praebet amor concordi foedere gaudens.
Lites praebet Eris concordi foedere maerens:


page 761

Lite vacans, sit prole gravis torus: affluat amplis
Divitiis amor aucta malis Erin angat egestas.
Sponsi prole fide sorte aequent Nestoris aevum,
Sed caelum teneant defuncti Nestoris aevo.

Iohanni Knaur, et Catharinae Helmriciae.

QUam bene ruta oculis adhibctur, Staechados herba
Languenti cerebro formosa Corallia cordi:
Iane, tibi nexu Cathere dilecta iugali
Iungitur adfecto flammis et amore pudico.
Illa tibi maestos recreabit luminis orbes:
Illa corambrosii mulcebit flaminis aura:
Illa tuo vegetos cerebro aspitabit odores.
Quando oculi in blandis oculis solamina quaerent,
Cordis in amplexu corflex le: quando coruscis
Piessa alia ex aliis resonabunt oscula labris;
Oscula, quae dio Flatus sacer imbuit igne,
Oscula, quae mistis in mutua pectora fundunt
Halitibus gelidum quiddam, quo cordis anhelus
Lenitur calor, et tremulos vigor allevat artus.
Nec tantum Sponsae fuluo coma concolor auroest,
Luminibuse micat Venus aut facunda loqusla
Ore fluit:sed et omnigena virtute politum
Pectus habet cultuque Dei, documenta parentum
Haud fructu caruisse suo, in ventosque volasse,
Testatur seque Helmricia quae laudibus aucta est,
Dignam stirpe probat. Sic praeter munera formae,
Virtutem, thalamo, pietatem stemmatis adfert
Splendorem ô dos ampla auro praestantio omni
Dos eadem rara ac tanto mage grata Tonantis
Dememetum Formae: quid erit, nisi inanis imago,
Quae facile aut morbo, aut gravibus corrumpitur annis?
Nympha Dei metuens, sine formae lumine, pulchra est:
Quare felices inter numerabere, binas,
Sponse, quod acquiris dotes in corpore eodem.
Ornatum et formae et pietatis flore caduco


page 762, image: delf0762

Illa quidem viret, haecstabili: tamen addit honorem
Huic illa acmagis illustrem, mage reddit amicam.
Quod superest, quam thalamum mala acerba fatigent.
Et ceu spina rosas sic crux premat horrida sancto:
Fas tamen haud animis cadere, et spem pascere nullam.
Namque stata praesto est Christus vice temporis, auspex
Connubii, et conas mortales ipse frequentat
Adductus prece quem sequitur comes alma volnptas,
Laetitiam et vinum irrorans simul omnis hiulca
Ota sitis, maeror corda, atria deserit angor,
Caelestique torus diffusus lumine ridet.
Hunc igitur mensis adhibete: hic scilicet omnes
Aerumnarum undas in vina salubria vertet.

Iohanni Scharfenbergio, Typographo et Magdalenae Schromianae.

HAec teretes formae, caelataque signa typorum
In lignove aut liventis fundamine plumbi.
Quam varia et facie et numero tam munere et usu
Daedaleis operis edunt in luminis oras
Quidquid apud Graios berrima saecla Sophozum
Quicquid apud Latios foliis scripsêre desertis:
Sive velis res divinas, sive aurea legum
Scita, potestatesue herbarum, artemque medendi,
Aut du ces Vatum cantus: laboristc stupendus
Omensingenii in fetus et publica scripta
Imperium exercet. Musisque ingentia confert
Commoda Proinde illae loca sepe industria visunt,
Miranturq operas et amicis vocibus urgent
Sudantes follisque nitentia texta parantes.
Hic sedet atque notas famulas quarum indiget usus,
Cella quanque sua vocat et discrimine longo
Digezit in versus, abiegnas obvius ille
Supponit tabalas: Alii de more, per artem
Compositas acies includunt vectibus aereis,
Ne qua ausit praeceps excurrere, neve vacillet.


page 763

Anceps importuna loco: stridentia pandunt
Praela alli, et furuo perducunt rore tenaces
Literulas. Sunt, humentem queis cura papyrum
Sternere et adversis habilem praetendere signis,
Ne quis apex obsit. Tum ferrea clauditur aluus,
Itque reditque viam sub praelo: at concipit intus
Charta nitens simulacra modis nigrantia miris.
Iamque palam exercet spaciis aequalibus ora.
Ostentans specimen subit asper censor, et omnes
Explorat latebrasque situsque et squalida si qua est.
Si qua minus lucet nota, vel latet obsita nube.
E medio movet, et turbam execratur inertem,
Succedunt aliae in numerum, et data munia praestant,
Emeritis maculas feruenti flumine tollunt.
Mutuaque in teneris indulgent otia nidis.
Tum demum memberis perfectum et fornte serena
Exit opus. perque ora virûm volat impete laeto:
Blanditiis Musae excipiunt, anus ipsa virenti
Fama sinu fovet, et seros defendit in annos
Ornans vivaci genio, ac Parnasside lauru.
Salue magna parens librorum, ars Daedala salue
A nostris monstrata viris primumque reperta.
Orsu humili, sed dein annis labentibus aucta,
Invidia flagrante Italo: tu fola liquentes
Pieridum scatebras recludis, et Aonas hortos
Labraque doctorum sitientia nectare mulces,
Iugis amortibi cum Musis, aeternaque constant
Foedera te Phoebus colit et tu mutua Phoebum,
Inque vicem studiis et amore nagratis honesto.
Ipse tuas memor in laudes eo carmine quamvis
Imbelli dum festa tori genialia Ianus
Concelebrat de monte gerit qui nomina acuto,
Sive sit ille Helicon, seu sic Parnassia rupes,
Illum pulchra tui: voluisti excellere donis.
Ut de te famam traberet, tuque usa vicissim


page 764, image: delf0764

Illius ingenio in lucem conspectior ires
Semper honore novo semper cumulata figuris.
Quid memorem Schromum antiqua virtute fideque
Insignem qui re studio complectitur omni,
Cultorique tuo natam dicat ecce iugales
Fert taedas resonoque Hymenaeus carmine surgit:
Lite vacet torus et moibis cunasque serenis
Devexo vatis nova proles imbuat anno.
Sed iuga iam Soldemit equis ars Daeda la salus
Digna cito magis ingressa et senioribus annis.
Hoc forsan tamen ausp: cium solabere serum.
Germani dextra prodis memorabile munus.

Iohanni Heidelbergio et Catharinae Georgii Maioris Filiae.

NEc coetus hominum conducti legibus essent:
Nec certus rerum tenor et sacer ordo regentum
Doctrinaque omni et cultu desectaa caduco
Staret vita gradu si nexu, ac foedere nullo
Coniugii, gens cuncta hominum divincta feratum
Ritu in concessos passim exerceret amores
Misceretque tori nullo discrimine flammas.
Ergo dulcis Hymen salue quem divite in horto
Induxit Rex ipse Deum et sacravit honore
Eximio: tibi purpureis se floribus herbae
Toille bant, suavique aura spacium omne replebant:
Deduxere levi ad choreas vestigia gestu
Caelicolae, et retulere sonos avium avia tesqua
Tu peragis simulacrum aestus quo regia proles
Numinis in terrae indigenas, imbellia fecia,
Afficitur, misetosque poli in consortia transfert.
Te praesens, vitam in terris dum Christus agtbat.
Invisit, decorique tuo, mirabile fatu,
Caeruleam puro lym pham mutavit Iaccho
Euentum ostendens et res solamen ad arctas.
Nimirum dia ille liquor de vite redundan,


page 765

Emicuit large unde ortum vigor omnis, et omnis
Sucus habet quo mens imbuta exoluitur atra
Maerorum tabe et curis, quo pectora sanctos
Concipiunt mo us atque afftuit aurea linguae
Ubertas: nec dum cessant ea pocula roris
Caelesti e verbo et scriptis manare sacratis.
Salne iterum caelestis Hymen tu saecla propagas
Fecundo partu caelique sedilia comples.
Per te felicis duo corpora nodus amoris
Sub concors ducit iugum et unam in saecula mentem.
Torretnr nupta iuvenis, sentitque reflexas
Desponsa flammas, calet illa atque ille facesque
Discurrunt varinantque vices, iunctisque feruntur
Ign bas et grato Dlis opplent aethera fumo.
Hinc fidum munimen habent dulcemque medelam.
Ne sese extra septa ferant Venerisq sequantur
Castsa vagae impurosque Deos et flamina Auerni.
Omne malum, diraeque omnes ista agmina vertant
In praeceps, qui iura tua et decora inclita faedis
Incessant Hymenaee probris, lectumque iugalem
Deformi turpant macula, qui crimine faeti
Te contra a vetitis stant flammis telaque et ignes
Suscipiunt Venerem illicitam defendere promti:
Quos olimmulta Eumenides vibice refellent
Torquibus aeratis stagna ad Lethea revinctos,
Sed vos qui Christi monits quisancta secuti
Dagnar nunc casta thalami compage coitis.
Exctpiant bona fata gravi bona copia cornu
Aeternas adfundat opes, adfundat honorum
Munera si Divum comes it reverentia vobis,
Si pietas castusque pudoriquid gazaiquid aurum?
Si non cura Dei sit praesto ac integra vittus
Maior sponsa tibi poter est quem flaccida quamquam,
Dum traheret vitalem auram petulantia mille
Invasitque dolis, et acerbo vulnere laesit,


page 766, image: delf0766

Ille tamen maior stetit, et fraus flaccida in auras
Dilapsa est, puerumque dedit fomenta cachinnis.
Communis cum Luthero tibi patria subdat,
Sponse faces ad constantem in pietate laborem:
Ut tua pone leget patrts vestigia consors.
Aspice, sancta venus, non quae vaga fubula vatum est
Cui turpemque torum et coecum assinxerc puellum,
Sanca Venus nivea lucens bombyce (colorat
Cui pudor om premitque sinus zona aurea fusos)
Dirigit ad thalamum gressus, et munera portat:
Caelatum crateta auro cui feruidus ardor
Infra parte micat duplici mox serpit ad auras
Fax concors mllcetque aquidas per mutua flammas?
Aurea Dei snpra formam assimilata columbae
Se librat motisque ignem acrius excitat alis,
Accipite et vestros simulacro hoc discite amores.

Ioanni Sculteto et Mariae Klemmiae.

Hactenus est luctu satis indultumque dolori
Quem tristes in amore morae tibi candide Iane,
Fecerunt, cum diversis Hymenaeus in oris
Forte vagus dulces tih nondum accenderet ignes.
Nondum serta tuis legeret genialia taedis,
Et solus vacuo traheres suspiria lecto,
Coniugium increpitant serum. Veneremque morantem.
Nuncage, nunc viridi praecingas tempora myrto
Exornans celebresq: choros: age cura faceslat,
Hinc omnis, dolor omnis: hient praecordia suavi
Laetitia, saliatque novo fibraignea plausu,
Omnes ante actae tenebras et taedia vitae
Omnes angores dura omnia et omnia amara
Diluit una dies, et caro munere pensat
Iam fruesis Mariae thalam tibi Numen abunde
Explet vota, manusque, nec est quod deesse queraris.
Illa tibi ingentes animi moderabitur aestus,
Illa tibi gelida spirans dulcedinis in cor


page 767

Rotabit guttam, et leni cum flamine tanget.
Illaeadem tibi, quae fecit, sanabit amicis
Vulneta fomentis, et succi rore fovebit,
Sive sit exruta, vel odorifera Panacae.
Hac sine dcliciae nullae tibi nulla voluptas.
Hac sine nec laetum tibierit, nec amabile quidquam.
Quid memorem blandas voces quae murmure grato
Implebunt aures (quantum solamen in illis)
Quidue illos face confertos et fulgure acuto
Obtutus oculorum? istis tibi prima tetendit
Retia atnor, nodoque animos connexuit ascto.
Osacros ignes et non violabile foedus
Coniugii si quis non isto limite septus,
Ardet amor non est amor, error et impia flamma
Aeternasque faces Svygiis et tormenta meretur
Gratulor ergo tibi quod in hunc allabere oprtum
Pelici rate: Me variis fortuna procelli
In magno iactat sale. Tu securus in ulnis
Formosae Mariae liquido feris aethera cantu:
Respondent nemora et divesadmurmurat amnis
Ecqua meistandem saciet Deut otia Musis
Aequior ut pulcias aliqua inter Oreadas olim
Fuscum Silsnum thalamo digeneturopimo.
Sinon spes est illa meis maturior annis?

Hieronymo Michaeli I. V. D. et Catharinae Wothengelianae.

SIpare cum votis passu pia vata mearent
Si desideriis consonus esset amor.
Non alibi ingenii claras Hieronyme dotes
Quam patrio velles explicuisse solo
Non alibi velles taedas adolere iugales
Quam qua natales Odera voluit aquas.
Sed non fila trahunt votis conformia Parcae
Semper, et occultum saepe amor urget iter,
Praescia fatorum te vis in Caesaris aulam
Trax, et insignem iussit obire locum,


page 768, image: delf0768

Illic duxit Amor tibi fila tenacia tandem
Haereret thalamis ut Cathatina tuis.
Ergo tuis taedis exoptant optima Musae
Omnia, de Musis nam tibi venit bonos.
Unaque Musarum voxest tibi dextera sors sit
Tam solio Themidis quam Veneris thalamo.
Ingenii clarum decus illa sedista frequenti
Augeat ex sobole (namque metere) genus.
Metiri nostri non fas est omnia votis:
Muaia fatorum norma, torumque parat.

Iacobo Monavio, et Annae Holtzpecheri Filiae.

ME tuus, ut taedis tibi quas socer apparat adsim,
Clare per Europae regna Monave, rogat.
Suavius esset iter nullum mihi namque putarem,
Tam sanctum officium velle negate, nefas.
Meque tuo indignum plane esse farerer amore,
Quem tanti venerans optima quisque facit:
Nullam ut cum Musis partem se credat habere,
Ni sit amicitiae pars aeliquanta tuae.
Sed quid me impediat modo, percipe: nulla sororum
Aonidum quae mi carmina adornet, adest.
Nam simul ac sum pta meditarer pangere penna
Munera coniugio non inhonora tuo.
Cunctae illae in vestram, migtantes rure, Budorgin,
Me coniurata deseruere fuga
Fama tuo cunctas ibi desuadere decori,
Dictitat et totas esse in amore tuo.
Ergo ubi me solum atque inocem video esse putavi
Rectius esse mea delituisse casa,
Munere quam vacuum mensas arctare iugales
Et forte ex illa voce referre notam:
Dic sodes quae te fidentem huc appulit aura,
Cum niteat tergo purpura nulla tuo.
Miscetur squalor male cum spl ndore: nitenti
Nil nisi quod niteat, debet adesse gregi.


page 769

Non deerunt alii tamen, a quibus ore diserto
Ornentur dotes, doctae Monavae, tuae.
Qui Musas quamvis omnes videantur habere
Et gerere in cerebro totum Helicona suo:
Dicentur dixisse minus, quam sponse mereris:
Laude tuae tenues exuperante sonos.
Ipse autem in sterili, Musis absentibus, antro
Pro Phoebo Christum proque Helicone polum,
Urgebo tacita prece, quo tibi prosperet usum
Quem repetis, caelo rem moderante, tori.
Ut quod ademerunt tibi temporis ante, secundas
Lucrari id iubeant Fata benignafaces.
Omen idem annorum sponsae de nomine manat:
Omen re thalamos pignore Iova, beet.
Ipsa suos ortus trahit abs interprete legum:
Ad leges thalami congrua semper erit,
Tute Numae mores imitabelis, illa fidelis
Aegeriae partes obsequiosa gerir.
Quod G metempus coram pateretur adesse
Illinerem laribus talia signa tuis.
In mediis volitans flammis impune salubrem
Incoleret nulla clade Pyrausta domum.
Vermiculum paucis animaret scriptio verbis:
Mors extra flammam est, flamma medela mea est.
Consortes thalami vivunt in caelite flamma:
Vita vicem, in flamma caelibe mottis habet.
Vivatiô longum flamma inconsorte Monavus,
Suavior hoc vita est, quo mage flamma viget.

Dn. Casparo Frolich I. C. et Martae Meisnerae.

Nomine de pulchro si manat opinio pulchra,
Non Eratus de te sensa lepore vacant.
Nam cum Laetitia gestes cognomina fructu
Hactenus illa suo cassa fuisse putat.
Astraeae lances, operosa volumina luris,
Et fora, quae causis urbs Leorina petit.


page 770, image: delf0770

Argumenta tui sudoris, ut obsita curis
Sunt, ita tractari tum trucefronte volunt:
Tamque premi triste est alienis litibus aures,
Quam fraudes nosas, ausaque bile sequi.
Quae res etgo tibi posuit cognomen inane,
Iam, ´mandante Deo plena reapse venit.
Martha tuos venit in thalamos cum flore decoro.
Quem Pietas et quem sevit opima Tyche.
Nutiiess lymphas dedit Hebe: sordet amica,
Quae fuluo canss occulit aete comas,
Annis laudatur Bacchus, non femina, punctum
Omne vel absque auro casta Iuvenca refert.
Talia, sponle, tibi poterunt connubia nubem
Omnem tristitiae sole fugare suo,
Sol, oculi radii solis perhibentur Amores,
Quas alet alterno pacta calore fides.
O quam temperies demulcet amabilis illa
Tecta quibus concors nuptaque virque latent
O quam tempestas quatit execrabilis illa
Tecta quibus discors nuptaque virque tonant.
Sepesit visa minax, quae visa est mollior agna
Ante et opes sastum, iutgia fastus habet.
Impune exemplis hanc rem speculamur, Amicos
Sed nolim ptaxis torquear ista meas.
Felix cui placidis obtingit moribus uxor,
Quid morot aethereis sedibus illa venit.
Etvenisse tibi votis gratantur amicis,
Sponse Erato, Piatas Forma, Iuventa, Tyche.
Quare latus eris modo re non nomine, sponsam
Qui cernis Divas quinque beare tuam.

Casparo Curaeo et N. Neandrae.

Daedala non sexum Palmae Natura negavit:
Mascula palma viret, femina palma viret.
Sed viror est illis demum sine fine propinque
Utraque contiguam si premat arbor humum


page 771

Iuncta situ vario disiungas corpora, palma
Mascula tabe cadet femina tabe cadet.
Nec modus est alius removendae pestis, utrique
Quam si mutata fronde feramns opem.
Femineo mas ut coalescens stipite sese,
Femineusque mari st pite ramus alat.
Tum viror in palmam redit et vigor uber utranque
Ut casti specier nat honora ton.
Visus eras arere toro, Curaee, vacanti:
Aruicin vacuo nympha Neandra toro.
Thespiades sortem Curaei saepe dolebant,
Quem norant castris signa tulisse suis,
Arentis Charites sottem doluere Neandrae,
Illis tecta suo quae dabat apta sinu.
Qui poterat solus medicamen ab aethere fecit
Tutor amans Charitum Thespiadumque Deus,
Gliscentem Veneris Curaei in pect oreflammam
Insevit fitris nympha Neandra, tuis.
Glisentem pareluce Neandiae in pectote flammam
Insevit fibris Caspar amande, tuis.
Muttis hoc more salus, ex caelibe tabe,
Vos flammis viridem inssis inire statum.
Ergo fide, sensu, pactis lare, corpore iuncti,
Floride sponse vires, florida sponsa vites.
Deponunt omnem Musae Charitesque dolorem,
Fatidicisque replent templa domumque sonis.
Pullulet ex palmis soboles numerosior istis:
Augenda est generis rite propago boni.
Nulla putri ramos deformet aranea tela,
Sed passim nidi conspiciantur apum.
Si qua solum quatiet tempestas, exerat, astsis
Propitiis, vires urraque palma suas.
Necpallor lethi nitdum premar ante virorem,
Quam canis senium p sit utrinque comis.


page 772, image: delf0772

Genethliaca, ad Petrum Streuberum ob Prolem.

Haec referens nuper Galateae montibus altis
Silenus gressum. et patria incunabula lustrans.
Prole super tenera, et dilecto pignore Iolae,
Cuius Pan curae sua sacra, gregelque bidentum
Credidit et Sorabis indulget pascua campis,
Silenus seros noctis memorabat ad ignes,
Carmina dum fractas res, dum sua tristia fata
Solari studet, ac casus arcere futuros.
Ceu matutino qui sub Iove divitis udum
Telluris caput ex toeta flos extulit aluo,
Seu mollis violae, seu lacteoli Narcissi,
Laeta fronte nitet. suavemque expirat ad ausas
Nidorem, et pratis tenui cum corpore honoriest
Haud secus in cunis blandae circa oscula matris
Progenies nova divi colludit lolae.
Suave rubens labiis, et reddens ore patentem:
Cuius ab aspectu quondam (modo vita supersit)
Aut formosa Deyas, Musarum aut sangutnis una
Concipiet flammam, et tacito carpetur amore,
Aut illam superum pater, Illam Cypria Diva,
Aspexere oculis aequis, ac numine amico.
Lauriger illi etiam vix hausta luminis aura
Cynthius Aonio conspersit temporarore,
Pollentem inspirans genium, argutumque vigorem,
Stat Lucina comes, pueri nec paenitet illam:
Nec te paeniteat matura, ad munia partus,
Lucinae auxilium, genitnx formosa. vocasse:
Vota probat Lucma, addit quoque pondera votis.
Venerunt et Soriades longo ordine Nymphae.
Omnes hirsuta velatae corpora pelle,
Ommous a mento ad talos candentia pendent
Catbasa luteolis cohibentut crnra cothurnis.
Du tivi, parue puer (referunt) felicia condant


page 773

Fata, patri longum, Dii te matrique reseruent,
Spes et praesidium, et senii solatia cani.
Venit et in viridi lucens Silvanus amictu
Pallentes violas, ac candida lilia spargens.
Vuidus ambrosio venit demore Lyaeus:
Cui medium graviter spiranti fictilis urget
Urna caput, madet omne caput aspergine vini:
Iuppiter (exclamat) cui curae humana propago est.
Hunc laetum nuptisque diem natoque recenti
Esse velis, serosque ea gaudia ferre per annos,
Dixit, et in numerum porrexit pocula Nymphis.
Indulsere haustu nimium, et violentus lacchi
Feminea invasit subito praecordia feruor.
Neciam illae meminere sui: plausuque frementes
Laetitiaque cohors vitidem instiruere per hortum.
Iamque haec fessa cadit, dextram fert illa cadenti
Vix genua ipsa trahens: iacet illa sub arboris umbra
Non levi retinens crin alem vertice vittam,
Non tereres niveo velamine vincta papillas,
Et dudum toto proflat de pectore somnum.
Non risus tenuere Dil, Phoebusque Venusque
Omnipotensque pater, non nupta, sororque tonantis
Atque usu nim iis Baccho excidit utna cachinnis.
Ite domum potae (nox ingruit) ite sorores.
At tua blande puer, vario cunabula flore
Cingimus, et circum suaves adolemus odores
Ture sacro, ac nata bene olente in cortice myrrha.
Tempus erit, cum te firmatum robore et annis,
Aonas in montes Musae, in Phoebcia ducenr
Limina et Assyrio sacrum caput unguine tingent.
Tunchumeros niveo contectus syrmate sacris
Fungere, et patrem fandi dulcedine ulnces.
Non tibi sefuruo exsultans Iupus obvius antro
Unquam impune ferer: feu cum sub tecta reduces
Lantgerum pecus, aut nova mane in pascua mittes,


page 774, image: delf0774

Pascua non dumis, non obsita tabe veneni.
Incipe parne puer pedibus te credere, et ultro
Ad patris propera amplexus, ad batia marris.
In te omnis cari est sita spes ac cura parentis.
Incipe parue puer: qui non dat debita cunis
Vota tuis, et sortem aevi cupit esse serenam
Nec Deus huie thalamum Thalami nec pignora donet.

In Natalem Baldassari Mencii.

Stant iuga cana nive, et foliis viduata sonoris
Amissam speciem tristi nemora aere lugent,
Horridaque attrltis dependet stiria ramis.
Nil oculis usquam se prebet amabile, et ipses
Cum caelo videas homines torpere veterno.
Ipse tamen furno acclivis, brumaeque rigorem
Igne levans, sed non et acerbas pectore curas,
Dum vigor ingenii fortunae crimine languet,
Pauca canam, inque tui, Menci, natalis honorem,
Excibo resides Musas. Date tore Lyaei
Spumantem pateram: Venam revocare Lyaeus
Dicitur, ingeniisque novum instillare vigotem.
Salue dulce meum decus optatissime Menci,
Quem longe hinc desideriis et amore gementem
Dividit albis Ego hunc Bacchi cratera salutis
Duco tuae causa, ingenum testatus amorem,
Quo te prosequitur vis intima mentis, et ardet,
Non annis non lethaeo delenda liquore,
Si detur, neque enim quae nectit vincula virtus,
Sunt vani nexus animorum et stuppea texta,
Quae motu quovis fortunae incisa fatiscant.
Ergo vicem Menci, reddes in amore, nec haustum
Abnuetis, quem communes ex ordine amici,
Quos tecum Albis habet, solenni more parentum,
In numerum excipiant epulum ad geniale vocati,
Et bene Menciaden sua quisque ad pocula dicant.
Haec equidem celebrare velim convivia, Phoebus


page 775

Quae dulci decorat cantu, quibus illita nullo
Fuco cana Fides et Candor praesidet et vox
Auditur Vatum veteri conspersa liquore
Non his non aulae potior mihi splendor inanis,
Quamvis illa auro bibat obsita syndore, quamvis
Quadriiugis incedat equis et dormiat ostro.
Fortunate, tibi tali consistere demnm
Menci sede licet sanct: sque vacare Camenis,
Unde voluptatis miros in pectore fructus
Percipis, et vulgo secretus ad aethera spectas
Aethera virtutis precium finemque laborum.
Ac quoties isto fortunae iniutia calle
Transversum rapere et traducere ad impia sacra
Te voluit: quoties iocundo luminis usn
Privare, Ausoniam qua tempestate per urbem
Terrarum quondam caput imperiique coronam
Te ferres stimulis, acrique cupidine captus
Meres, et studia, et populos et regna videndi.
Hic quidam grege de tonso, cui cura tueri
Effigies et templa Deûm cum dogmata sana
Abicere, ac patriis nolles desciscere sacris,
Lutheri quae dia fides purgavit apertam
In lucem prius et tenebris, et squalida sorde:
Ecce dolis Latiis instructus et arte noecndi
Carceris heu tibi causa fuit, lethumque parârat
Triste fere eventus si votaprobasset acerba.
Iam tibiiam ante oculos Acheren, iam noxia tento
Tela tenens arcu mors versablur, et uno
Visa fuit distare gradu: iam pendula Divae
Fatales tenui discrimine fila tenebaut.
Ium Iova (namque quis hunc praeter fallacia texta
Destruere et fiaudes hominum rescindere possit?)
Tum lova, suppliciique metu, vinclisque, locoque
Te, Menci, constantem animo; verique tenacem
Liberat, et miris genialia ad arua reducit


page 776, image: delf0776

Consiliis: tunc Tartareis infrenduit antris
Cerberus: elusaeloca lucis egena sotores
Eteptam et praedam diro incendere ululatu
Pt madidos tabo vulsere e crinibus angues.
Immaturo igitur mersus prope funere, Menci.
Cessisses hominum rebus nostrique fuisses
Nescius ipse tui? nec enim dum mutua blando
Nos Erato nexu suavique ligarat amore,
Illoque in patria Musas ego temporenmabam.
Quis mihi nunc tanto versanti in turbine rerum,
Dum nusquam attingo portum, solatia docta
Ferret, et infelicem animum maerore levaret?
Quisue fide, et studiis me prosequeretur amicis?
Quisme consiliis? Sed lova in munere magno
Te mihi servavit bonus, et nos inter, amorem.
Qualis numquam alios obstrinxit foedere pacto,
Accendit luce aeterna, radiisque beatis.
Ille tibi vitae diuturnum proroget usum,
Ad praeclara animi bona, quae te laudibus augent
Perpetuis: res ille tuas ope sospitet alma:
Ille adeo mihi in amplexus te reddat amicos,
Post ingens desiderium, post taedia tantae
Dura morae, tectoque iterum laribusque revinctos
Intima amore pio, nos in commercia iungens,
Natales amborum albo sub tegmine Rector
Saepe sinat mites sine clade revoluere Parcas.

Andreae Freudenhamero Borusso.

Nam que quod insuetum ridentis ab aetheris ora
Diffundit iubar? aut quae sese ad gaudia Phoebus
His radiis, hoc ornatu parat? ô bona laetis
Alitibus lux snrge; bono lux omine surge,
Lux quae prima meo, lucemque aurasque sodali
Andreae, primumque haustum aeris alma dedisti,
Scilicet ille tua insigni sacra luce frequentat,
Andrea Aonii non iam novus accola fontis,


page 777

Quandoquidem tanto sudans sua munera nisu
Ingenuas sectare artes, Permesside lympha
Quas rigat. En natura parens, natura creatrix
Natali favet ipsa tuo tibi luminis autor
Sol Zephyri, tellus, genirali in luce ministrant,
Sol radios, Zephyri sed lenia flabra, nitentes
Sed violas tellus, species haec fulgeat ergo.
Hîc tibi sit semper vitae tenor, aemula Solis
Splendori sit fama, vacans fortuna dolore
Felices Zephyros imitetur mollibus auris:
Quicquid et ingenio paris ubere, et ubere vena,
Id violas vincat formaeque et odoris honore.
Sed nunc suave tuas animo mihi visere cunas,
Musarumque olim praesaga revoluere fata.
Namque ubi eras facile nixu genitricis in auras
Editus, et ter divino medicamine sparsus
Ter sacro latice, ecce tuos venere Camenae
Ad thalamos laetaererum, et tibi Sole coactas
Heliadum laerymas, patrii quas littoris ora
Quaesierant, dona hosipsos adcommoda ad usus,
Exhibuere: modis illas ars Daedala miris
Caelarat: quaedam stellas, quaedam aurea poma
Assimulate, aliis cithare, crucis indita sanctae
Forma aliis lucere. At blando carminis orsu
Hic infit Dea, quae caelum, quae sidera spectat,
Ora linens mellis dulei, flavoque liquore.
Care puer (nam te felix promittere nobis
Ingenium manifesta fides) tibi munera vili
Offerimus cultu et primum profit emur amorem,
His teneros lusus, taciturnaque gaudia finges,
Aut cunis, aut lactantis circum ubera matris,
Saepe tibi, excubiae volucres rutila agmina caeli
Cingent flore caput: saepe incunabula palmis,
Ore sonos, dulces dum in somnos soluere, ducent.
Longe aberit serpens, et pestile virus Auerni,


page 778, image: delf0778

Sagaque quae coecis alio aut traducit in umbris,
Aut teneros diro lactentes fascinat ore.
At fimul ecunis paruisque cubilibus artus
Efferre, et mollem poteris formare loquelam
Suavi paulatim tibi labra rigabimus haustu
Pierii roris dein maior carmina panges,
Hcrois memorans numeris longe altera vitae
Saecula censitramque gravem, et nova praemia gentis
Delectae et poenas sontum quando igneus imber
Terrasque tractusque poli resque eluet omnes,
Et tuba defunctos animabit lumine manes.
Hîc tenaturae in latebras et in atria vasta
Ducemus, cuius mirans opera ardua et otsa,
Aut caelo, aut Salis in campis aut corpore terrae,
Ibis, et ingenti stupefactus imagme rerum
Abstrusas causas et mira exordia, et usus
Lustrabis, mox ingenii pernicibus alis
Res extra longe humanus subuectus et oras,
Multiplices stellarum obitus scrutabere et ortus,
Et quae cuique domus, quod iter, quae conscia feti
Sit data vis, unde eventus, undeomnia vitae
Fataque successusque, et honores, probiaque multo
Ante canes primas visentibus aetheris auras.
Ast ubi iam molli cinges lanugine malas,
Iactato aerumnis fatisque minacibus uso
Hîc illic, tandem alba tibi teger infulla crines,
Et patrem vitae ratione imitabere et artes
Divinas pandes populis, aliosque tenaces
Errorum et culpae incregitabis fulmine legis:
Verum alios animi pavidos, ac crimina fassos,
Sauciaque afflictis monstrantes pectora fibris.
Refficies oleo, et reparatae voce salutis.
Unde quies fluit, unde animis sincera voluptas,
Netu Primorumue minas horresce, vel enses.
Iova tuas partes teget, et vim Numine franget,


page 779

Omneautem genus hoc, omnes qui numinis artes
Iucestant falsi sanie et rubigine scabra
Effuge: nulla salus illis rata nullaque rerum
Verborumve fides: fallaci texta nitore
Obvelent quumvis sua, caelum in proelia poscunt
Obtusa ratione. vocantque in crimina Numen
Immortale Dei mortales: obstrue vero
Obstrue tum placidas auras et nitere contra.
Quin mage tu dona illa Deûm, sanctissma dona.
Heroas geminos olim quos Leucoris ora
Complexa est imitare lubens: horum aurea volue
Scripta vigil, vetsaque animis, sen uque tuete
Obnixo his animas imple, et lucrare Tonanti,
His cresce et iugis puer aevi serta merete.
Hactenus Urante, rerum soccedere partem
Parca dedit, partem currenti in stamine servat.
Olim quae decreta dies et codice scripta
Fatorum implebit felici cuncta tenote.
Nunc ego nutantem hanc pateram quae maxima mensis
Insurgit Cerere exundans, socnsque minaiur,
Ter fundo ter ego haurio, natalemque saluto.
Tolle animos: simul haec cape, quae pro tempore lusi,
Par aetate tibi, minor arte et viribus acis
Ingenii, cum Pegaseo iam concha sonore
Tritonis me concha vocaret ab Albidos amne
Marchiacum ad Viadrum. Quam vellem terra vocaret
Elysia, ô mihi quae quodam faciebat amoenas
Desicias ô quae dulcem aspirabat amorem,
Cum tecum tenui poteram edere verba susurro,
Dulciaque ad Lunam consertis oscula labris
Demeterem, ô suavis salomina ô suavior ipsis
Mî Musis quae sola animo medicamina tristi
Nempe adhibere potes, gelidumque invergere rorem
Laetitiae, et prope iam profugos redducere sensus.
Ecqua dies tandem aspectu te reddet amico?


page 780, image: delf0780

Epicedia Memoriae Georgii II. Ducis in Silesia Lignicensis et Bregensis.

DVm, Viadri in ripa fluctu luctuque sonantis,
Brega suo parat exequias atque ultima dona
Heroi, sobolemque omnem ad feralia sacra
Mittit eo (namque ipsa annis accorporefessa
Mater fusa solo, in cinere, in squalore iacebat,
Atque suo in lare lugebat communia damna)
Elysia, obscuro perhibent septam aere Musam
Aeclivem pheretro, defixoque ore tuentem
Ora Ducis, canaque coma, et pallore sereno.
Quale in tranquillo compostis cernere somno est,
Heroam speciem, et decus attestantia priscum:
Hospro laude senis tum pro solamine gentis
Elisiae, tenui versus fudisse papyro,
Plus lacrimis quam rore undae Permessidos udos.
Elysios umbra suavi complexa colonos
Ergo arbor tuit? Ergo situm testudine in alta
Lumen, ad ossicium et patriae emolumenta refulgens,
In tenebras iit? Ergo imo flos aruit aruo
Ex Lygia sturpe et regali sanguine cretus?
O atbos, ô lumen, et irreparabile sertum.
Inclite dux, tua sic patriam discessio privat
Praesidio, luce et decore? Heu quiiam ingruet aestus?
Quae tenebrae? qui squalot? adhucne haeremus in ausis
Turpibus, et nondum divinam agnoscimus iram.
Magnorum toties monstratam in morte virorum?
Forte tui quidam simulantes corporis instar
Aut lapide in Pario caelabunt, aut mage vivo
In laevi tabula depingent ora colore.
Pingat Musa animum (quantum potis ipsa) latentem
Corpore, conspicuum factis, Moderamina rerum
Qui tractant, fidis simulacrum imitabile lustrent
Luminibus potiusve animis vitaque sequantur.
Illius ergo Ducis pectus fuit aula, nitenti


page 781

In cuius thalamo, indigenae sub foedere dulci
Virtutes agerent, pulcherrima turba Dearum,
Quaeque suis pensis operata: Sed omnibus una
Splendidior, caelo ducens genus, omnibus ibat
Purior, et sordes impense umbrasque cavebat
Relligio dulces prope eam Miseratio flammas
Excitat, et flexi coquit intima viscera cordis
Erga res inopum, quibus aut fortuna benigna
Subsidia eripuit vitae, aut mors invida patrem,
Consortemve tori. His sese exhibuisse parentem
Dux subito visus, dextraque ex ubere passus
Auxtlii rivum ad viduas manare salubrem.
Et nullum vanis se invota vocasse querelis.
Religio, cassae est nucis instar, fructibus orba.
Quin et munifici testantur pectoris usum
Magno opere, et sumptu constructa palatia Musis,
Ipse quibus toties succedere, et agmina pubis
Ingenuae non erubuit succendere tantis
Exomplis et voce sua, ad studium acre, labores
Aulsi solitus recreare in puluere ludi,
Cumque ipsis doctas voces conferre Magistris.
Non minus arte vigor scepttis, quam Marte paratur,
Exin libratas aequali examine lances
Stabat habens Astraea Ducemque intenta iubebat
Reddere iura. granes hinc quando salubria causae
Consilia, et praesens medicamen in arce vecarent,
Saepe dies tenuit totus, nonmunera Bachi,
Non vescae Cereris cupientem, aut otia lecti,
Ante ope quam firma res aegra quiesceret, aut tot
Consulti, fuêrat quos coetu adhibere frequenti,
Commoda difficili reperirent pharmaca morbo.
Ipsa Salus ex consiliis venit obvia multis.
Hasit et in consessu illo Clementia, Divis
Qaae sola assimilat mortales: haesit amica
Erontesederis Charis Heroi, et dulcissima semper


page 782, image: delf0782

Prastitit osncia: Inprimis cum Saxona regna,
Ascanmmque domum, et Lenaeo germine amictos
Sueucorum coiles atque intima viseret atua
Teuromae seu cam niveo in loca sicra Leoni,
Caesarisinque aviam, non auto avi grandibus annis
Iam patccns, patriae prece uctus et illius vegens
Commoda ceu genitor vetuscupn epume alumnis,
Se ferret: quacumque ibar, Senis oia vet endi
Mirarigentes meo splendescere veri
Tentonis esempiar, cui nulla saperbia cordi,
Nullus amor luxus, non melle recondita blande
Asperta sed mens manifestain fronte, loquehs
Consona, dextra tenax fidei, caeliosque pudoils;
Auris amans verae vocis, mendacibus hostis,
Ductoremque olim Germanae gentis iisse
Hoc gestu, hoc animo Armininm. Sic incola passim
Dicere spectator, iucundaque fata precari.
Dulceite, et clari species non vana triumphi
Dignum homine est homini se blando ostendere gestu
Esse hominem, et terram communem agaoscere macrem.
Quid reliquas memorem Divas quarum edete nomen
In numeris spiffum est sed promptum agnoscere factis.
Nil animum Heroum tentadat futne: at orsa
Naturam tecti et peiscae graviratis olebant
Omnia. Sensamods veris concepta tenaci
Amplexu et fibra solldus confla ate fovebat,
Nila que damnans, ac labta, cupidine lucti
Assueia exortes iuria defendere partes,
Inque suam lites alienas vertere praedam.
Ommbus ardor erat par in virtutibus, omnes
Nexuit una fides, omnes modetamine sano
Aelectebat Rano, nuncque haec nunc illa vocbat
Ad pensa, in morem Reginae temnere iussa
Nulla procax ab heri secedere corpore nulla
Suêrat, in excubiis, sed enim sua sive teneret


page 783

Atria, sive lares alios aut arua subiret,
Accinctae stabant mensae, et sermonis, et omnis
Consilii ad patriae spectantis commoda terrae,
Participes. Ea turba Duci fuit assecla, coetus
Ille sequax, res humanas dum morte reliquit
Insitus aulae animi qui caeli in parte receptus
Illustri iam aeum trahit immortale, vidensque
Ista suo cineri sacra relliquiisque parata,
Caelitus has voces, haec mittere dicta videtur,
Plangentum ad coetus, ad pectora fetad dolore.
Quorsum istae lacrumae? Quorsum haec querimonia, dulcis
O coniunx nam ô dulces, ô patria chara
Mene nece exstinctum aut vobis raptum esseputatis?
Etipit hos mundo mors, vi cunabula foeda
Degeneres habuêre, aevumque egêre nefandum,
Nec desiderium aut nomen liquêre decorum
Vel patriae, vel cognato in lare. Non mihi talis
Fortuna, illustri qui duxi e sanguine stemma,
(Maternam seriem decorant mihi Carolus auctor
Arbiterim perii Magnus, subscripta que Divis
Hedvvigis: patriae stirpis de rege Piatto
Fluxit principium, et septem iam saecula vicit)
Et patriam mcritis communem illustribus auxi:
Fatali Lachesis mihi dum trieteride lustra
Bissena augeres subitoque abrumperer ictu.
Eripithos toelo mors, quotum sacucia sabes
Pectora, no meritis purgaa et sanguine Christi,
Anxit, et aeternae damnavit tormine mortis.
Aevum ego cum Superis, cum Servatore petenne
Christo ago Vester eram Princeps, et poncera rerum
Sustinui gravia: at iam liber adhae eocaeli
Principibus. Quare haud fletus, sed gandia nostrae
Debentur sorti. Sed enim vos propria roi quet
Utilitas, nostro quae fors sit adempia rectssu
Iram protendente Dei: naecrimine mnlto


page 784, image: delf0784

Toa scatet tellus, dirisque in sordibus haeret.
Hinc caeles poena, hinc populi capita ardua fatis
Decutiuntur, et orba viris moderamina nutant.
Non tamen ad pestem vos verum ad taedia eulpae
Ad fiugera revocant lovaeque loquuntur amorem
Vos erga, hae ferulae gens nullis tacta flagellis
Cetera continuat sceleris cursum, actaque prono
Impete, in ex ium et graveoleute persit Auernum.
Vos spite, et dios mature admittite iossus.
Non lacrumas ergo poscit sors vestra, sed aevi
Auspicium melioris. Ego haud sine Numine lovae
Sum patriae datus, haud iterum sine Numine lovae
Abductus patria aruarastris et lamine noctem
Mutavi, ln gnatis simulacrum dulce relinquo
Ipse mei, quos confestim a primoribus annis
Consiliis procerum miscere, et munia sceptri
Me volui, curasque Ducum tolerare, magistro.
His operam his, moneo, fidas adiungite partes
Debitaque obsequia: in melius sic patria demum
Res ibit, mea sic vobis absentia fiet
Ad sensum levior, sorsque ore favebit amico.
Audiam, et haec medio me fama hilarabit Olympo.

Memoriae Henrici Ducis Silesiae Monsterbergensis et Olsnensis etc. Clio.

Plena metu, Borreas vicino a limite spirans
Quid nostrum ad latus appellat, dum pendula votis
Rimatur fortuna vagis, quem regius Ostri
Velet honos, quis auromatum regna ampla capessat
Elysia, Aonidum, et generosi militis altrix,
Morte etiam aegia, Henrice tua, Dux clare, minutam
Esse ducum queritur soholem, examenque recisum,
Quod meminit viguisse olim, quo tempote Regi
Pannoniae parerer, ubi sacra pangere verba
Huinadae, fidasque operas addicere vidit
Ter senos urbs Bresla Duces. Sed enim inclita, senfim


page 785

Non animadversa amovit mors aeva rapina,
Sidera florentis patriae, illustresque columnas:
Ut quae iam ex illis supere st st rps mascula, seu quis
Canicie ornatos, vitidive recenseat aevo,
Vix aequet numero stellas, quae cardine caeli
Fronte micant septem gemina sed septima nostros
Aspectus fugit, atque locis lateta abdita longis.
Atque ea dum maesto meditatur languida corde
Elysia haud lacrumis sine, et ipsum ornate cadaver
Iam parat exequiis, gelidoque inferre sepulchro
Solenni de more, nigris dum terga cucullis
Cornipedum velantur equûm, monumentaque gentis
Heroae ad nigros depicta aptantur amictus,
Nigraque complicioto promuntur tegmine signa,
Excipit et mitram ceruical molle Ducalem,
Et furua radians vagina absconditur ensis:
Eccs habitus imitata virûm velamine pullo,
Annisque scriptisque gravis media agmina Clio
Interuentu ing essa suo secat, albaque secum
Fert soha, a prisco seriem quae stemmats ortu
Monsterpyrgaei referebant ordine ducto
Pe proanes atavosque virosque mage inde remotos.
Cetera (sic infit Clio) gens martia pompa
Lugubri feret arma, ensem, galeamque sequacem
Ante rogum gressus tendens: me sparaliquore
Aonia hae ctabula in sacram comitabitur aedem,
Conantem Heroae libare exordia stirpis,
Et nosttos sobolem usque omnem deduceie ad annos,
Monstrata saltem radice, et simplice rerum
Effigie: Namque egregiis ausa omnia dictis
Ubertim explanare, operique afferre nitorem,
Nec tenuis labor es ipatii, nec temporis huis,
Atque operam illam alio sudabunt catmine Musae,
Si qua Deus crepera arma premens dabit otia Musis.
Nec iam opus est lacrumis, quando llium regia caeli


page 786, image: delf0786

Vivum habet, et vacuum lue: non homo sanguine Christi
Sparsus, at aerumnae quas fert homo, morte recumbunt.
Sic Dea: luctisoni gemitus, et maesta quiêrunt
Murmura plangentûm: atrursum ipsa silentia soluit
Candentem niveo demonstrans indice chartam.
Ille caputa dextra nitens, et corpote prono
Fusus humi, cui iam senium nive rempora canz
Inficit, obvelatque humetos comacandida, somnes
Ducentis referens speciem venerabilis Heros,
Bosco fuit Nidae comes et Bernecidos (arces
Suntmediis Alemanûm aruis) dum prstina fata
Annuerent Hinc prima fluunt exordia gentis
Illustris, quantum monumenta antiqua rccludunt,
Ipsque Mnemosunepotis est indaginc ceita
Elicere. Annorum sed enim spacia illa recurrens
Ultra si quis eat, penitus retexere tentet
Auspicio a seniore domum, is fortasse repertor
Pander, uthi comites sint castra aulamque lecuti
Caesaream, ut subitis nata indignatio flammis
(Nam rapida ad poenas, ad praemia lentior aula est)
Illos cara patrum mutare penatibus arua
Iusserit externis, saltusque habitare Booemos:
At causam titulosque virûm longaeva vetustas
Occulit, atque alta penitus caligine obumrat,
Ille igitur nova regna colens ut Numinis iram
Placaret (nondum illa aetas effrena ruebat
Inscelus. et Iovam mogis obesquiosa colebat)
Iura piis sacra conradus quo tempore quantus
Teutonibus dabat aere suo sacra fana parenti
Instituit divae struere, atque impone Zarae
Nomen ubi Moravorum agros vicina patentes
Affiaistriagit complexa Beoemia tractu.
Agnoscit seros etiamnum Zara nepotes
Patronos, mentisque illorum ornata coruscat.
Fana Deae posuit senior sibi busta: quiescit


page 787

Nanque illic, non prolis egens, Euphemia coniunx,
In qua certabat pietas cum lumine formae,
Uni illo natae, et geminis dedit ubera natis.
Hifetus radiant ramo quem pectore cani
Cernimus emicuisse senis. Sed enim aruit alter
Frondes Smilo sterili: Gerrhardo pronuba luno
Favit, ut egregio Welsbergae sanguine stirpis,
Iuta tori consors fieret bis prole virili,
Feminea bis prole parens at nomina natis
Dat pater et patris et fratris: Smilo grandior, annis
Boco minor dictus: natarum Euphemia maior
Nomine fert aviam patrisque secunda sororem,
Deduxit casto, quae nomen amabile ab agno.
Hic Smilo fortunae vet eris memor, arduaque acri
Mente agitans, primum titulos abolere priores,
Quos sine re tum Nida dabat, sine corpore speldnor,
Ausus erat, sibi Cunstadia nova nomina ab arce
Arcessens, quam Gerrhardus fundamine primo
Condiderat pater, Inde ortu Natura benigno
Tres dominos iusto produxit in ordine iisdem
Nominibus, generis primus quae miserat auspex.
Hos inter medium Bosconem, foedere lecti
Quem virgo complexa fuit, fata stirpe Rosarum.
Opplentum suavi montes nidore Booemos,
Insignem titulis rursum Podebradia fecit
Ora novis. Gnato, quem dicere turba nepotum
Bosconem antiquum suêrat dedat uberepattu
Anna, hortis Lippae veniens et vertice Dubae,
Bisgeminos natos mater soecunda. Sedurnis
Tres Parcae tribus ante diem florentibus annis.
Cum Veneris nondum thatamos, necpraemia nossent,
Occuluere citae, et regnis mersere silentûm.
Euasit quartus fatalt nomine victor,
Ut se connubio dulci, ut se prele beata,
Utque latem augeret posit altis montibus arce,


page 788, image: delf0788

Cui glacies nomen dedit algida. At aurea vibrans
Sceptra manu iuvenis, medio qui corpore supra
Egreditur Patris caput, interiectus Elysam
Inter, et augusto radiantem Mergarin ore
Germanas. Viden ut curis quasi suadet anhelis,
Ut regale rubor diadema in fronte serena
Illustraet magis unanimi dum patria voce
Non ignara, prius qua prorex laude fuisset,
Regali in solio iubet ipsum accumbere quamvis
Vicinae fremerent adversis motibus urbes,
Et triplicem irato quassaret Roma coronam
Tybride, totque duces essent, regesque repulsi,
Vincenteindigenâ peregrinos sanguine amantes,
Hic vit hie est, primum Ausoniae qui nubila Legis
Et passim humanis iunenta scatentia nugis
Sacrorum agnoscens sua per ptaecordia veri
Lucem almam radios sensit diffundete amicos,
Et solidum inspirare animum, cui nobilis illa
Et redolens sacrum vox fixum in pectore Flatum
Exciderat, cum solennes ageretur ad aras
Pompa Dcûm, et varios lustraret Iumine ritus
Aulae inter proceres, inter fallacia texta
(Illo Regis adhuc loca tempore praeses obibat)
Exploratolis vafri: Non oblita fuco
Externo specieque oculos palpantia suavi
Respicere in sacrisfas illum est nomina Christo
Qui dedit, Alma lovae digitis, vatumque potenti
Eloquio vulgata, palam et sancita, tenacem
Relligio normam, quae ducat quenque, ministrat,
Hanc mihi cum sit certa sfides radiare sequaci
Corde Deidonum: non me dimoverit illa
Vilius aut favor aut terronrn: nec pectore condam
Unquam alind, speciosa aliud sub fronte profabor.
Scrutatore oculo Deus abdita sensa peragrat.
Non heroa, decet turpem simulatio Mimum.


page 789

Inunc, et Iuveni strue callida dicta sagaci.
Quod si clausa arctis pateretur pagina metis.
Et tempus spaciis iret maiorious aptum,
Monstrarem, armatis ut te Friderice, maniplis
In propria Austriacis obeseeum a civibus aula
Iuverit accurrens motoque pavore per agros
Hostiles animos, et iniqua reoluerit arma
Georgius, utque abs te grata signa incluta mentrs
Rettulerir, titulos Ducis et decora ardua gnatis
Laeta suis, unde ad nostros feliciter annos
Monsterpyrgaea stirps ducta propagine crevit.
Cum censum Elysiae mutasset patte, Booemum,
At non tam tenui maiestas regia versu
Ornari debetve potestve: ornemus odoris
Saltem ergo violis urnam illius et prece sancta:
Qui quamquam insidiis Italûm, et felicibus armis
Coruini, ob fidei verae appeteretur amorem.
Ambiguus, qua tandem illum mors subdola forma
Oppressura foret, siccave, vel illice succo:
Euasit tamen, et placide propiore senecta
Implevit fati munus, secumque coronam
Egregio toties tentatma vertice velli.
Et nomen regalesua secum abdidit urna,
Vivax in sobole illustri, nam quattuor aurae
Vitalesn ymphae, totidemque ex coniuge bins
Hauserunt Iuvenes Primo Cunegunda cubili,
Cui genus et celebres dederat Sternberga penates.
Tres peperit fecunda mares, totidemque puellas.
Huniadae Regis thalamos Catharina secuta est,
Saxonis Alberti Zadena: oscula sancta Baroni
Henrico Lippae domino sua Barbara iunxit,
Alterius consors lecti sata valle Rosarum
Extulit Hinconem generantem ex Saxone Ruta
Stirpis finem Annam: germana Hinconis amores
Enplevit, Fridesice, tuos, Ludmilla, coloni


page 790, image: delf0790

Cui Lygii et celeris parebant flumina Catti.
Tertius at primo thalamo satus otia vitae
Non longa, aut fecunda habuit, fatisque citatis
Ercptus tumulo nomenque et corpus eodem
Occuivit Bosco: geminis moea fratribusaevi
Laxiot induita est, nam Patrem iust moventem
Prael a, pro sceptris, pro relligione, secuti
Multa urgo passim sub Maire adversa tulêre:
Er quondam in medios improvida corpora casses
Huniadae inducti verbis atque ore sereno
Coniecere, trucique hasissent carceris antro
Apprensi prope, facrifici si saeva probasset
Huniadesmoita. At regem dictamina verae
Virtutis monuêre aliud, sua redderet omni
Ut nexu et probris immunia pignora patri,
Nec dum regium erat suavi crudelia fronte
Consilta obtegere, et blandis laqueum abdere dictis,
Quale aetate ista documen grave Gallia sensit.
Qusnquam non longo post: empore, cum face rura
Et ferro Morauûm sequereris acerbior ultor,
Victorine, mann captum in discrimine Martis
Detinuit te Buda potens, bis dum algida ponit
Btuma ninem, et totius patitur Ceres aurea falcem,
Libertas te blanda tamen, te blanda revisit
Saepe toro Cypris repetito, et coniuge terna,
Omnibus illustri de stirpe trahentibus ortum,
Bis geminas natas, geminos tibi sedula natos
Eduxit: Sed enim Lsurentem Parca sepulchro,
Vertice Bartholomaeum Ister crudelior hausit,
Hunnorum regis fragili mandata Phaselo
Portantem, et rapido secum omnia in amne ventem:
Ingemuit Pitho, labris quae grata sedebat
Illius, et querula planxerunt Naiades unda,
Ambiguum licet Elysius daret Odera murmur.
At frater meliore ibat Victoris Hericus


page 791

Fretus Bellona, patremque ulturus in aruis
Elysiae regem venerantis Poeona, pube
Armata passim horribiles exercuit iras:
Cui se collectis cum raprim opponere turmis
Rex vellet, de transfixo qui nomina coruo
Aureoli raptore orbis sibi sumserat, acri
Strage fugam pulfus dedit: ut dum palma potentis
Huniadae non sueta pati ferrumve manusve,
Henrico claram sit adacta relinquere frontem.
Verum ubi morte patris viduata Booemia regni
Huic decus et sceptrum offerret, quod viderat atris
Implicuisse odiis patrem et pressisse feraci
Aerumna, id damnum veritus viresque recisas,
Respuit, inque manus alienas auspice vertit
Voce sua, et patria regem ingeminante Polonum.
Ipse avido cum iam Mavors daret otia ferro,
Et fessos, duce Pace Ceres remearet in agros
Non longas habitura moras, non horrea fixa:
Et thalan iconsorte Ursa, cui sanguinis auctor
Albertus septemuir erat, qua Brennonis arces
Marchiadasque Duces vicina Polonia spectat,
Quinque mares creat: in geminos subira Atroposita
Saeviit, et primosurgentes germine trivir.
Tres natae expleuêre locum, quarum una sepulchro
Virgineum moriens decus intulit: altera taedas
Margaris Ascanii ducls est fortita,iugali
Haidecium Comitem complexa est foedere Zdena.
At ternis genitor natis, quos sobote florens
Et multa insignes ornabat laude luvenra,
Tres natas Duce Sagano, qui Martia saepe.
Ultimus ad Glogam dextra acri incendia movit.
Connubio iugat. Albertum Salomea, Georgum
Hevvigis sequitur: pattu nympham illa benigno.
Haec puerum dedit Henricum. cui stamine primo
Eata: es vitae filum secuêre soroes.


page 792, image: delf0792

Illeautem medius fratrum inter corpora cano
Qui mento micat, et genitori proximus haeret
Illusas auro vestes indntus (honorem
Corporis egregii, et patrias spirantia laudes
Ora notate, vitoque comisassurgite nudis)
Carolus est: quanta ingenio molimina celso
Ille unus tulit, ut Regis grave munus obiret
Versantis sub Sole aelio, mitique Booemos
Imperio regeret memores virtutis avitae.
Illo etiam Elysia armorum concussa flagellis
Praeside collegit vires et verbere tunsum
Floridiore coma caput tornans extulit: illi
Lusatis obesequium rectori praestitit ora,
Publica privatis potiora negotia habenti:
Quamvis in proprio res parta labasceret amplis
Im pensis lare, more suo et spem falleret aula,
Felix si socerum minus auxiliaribus armis
Imbelli flagrantem ira Regiique rebellem
Iuvisset: Non membra suae ditionis, acerbo
In partes, dominosque novos sors aspera tractu,
Inque manus inhiantum opibus tribuisset iniquis.
Hanc adeo fortunam illo praesagia seclo,
Incertum, qua sctipta manu Vatisve Deive,
Codice in antiquocecinêre minata propinquam
Perniciem Ducibus, rursumque sequentibus annis
Vim reducem, et vacuum damnis spondentia cursum,
Nec vero ille animum despondit vivida caelo
Aerumnas sata ducebat folatia ad omnes,
Dante pios monitus ac sacra docente Luthero.
Spem parcam augebat proles numerosa, puellae
Cum septem nitido praestantes corpore, lusus
Miscerent ante ora patris coetuque micarent
Femineo quini fratres: sed dispulit agmen
Mors goseum et ternas rapuit sub busta sorores
Egressas vix dum cunis, quas ilicet aevo


page 793

Georgius in viridi comitatur, nominis alter
Eiusdem gravior iam annis nece raptus avara
Res ctiam humanas frater sine prole, relinqult.
Quattuor ad sanctas Hymenaeus laetior aras
Virginibus comes ibat: opesque torum que Georgii
Marchionis, quo tum domus, Onolspaccia fulsit,
Hesione nacta est, Tribe Cunegunda Dynastam.
Hasburgus regni dapifer de more Booemi
Margarin adiunxit sibi: sed Baro stemmate rupis
Castoreae cretus taedis felicibus Ursam
Obtinuit, qua nulla aeque rem foemna plebis
Desertae in dulgente manu miserata levabat.
Hanc cum defunctam fatis sequerentut honore
Supremo Sorabi cives, hcet ubete nimbo
Iuppiter in terram largos tum effunderet imbres,
Non tamen ulla mori fax visa est omniaque urnam
Aute piam micuêre alacri funalia flamma,
Dulce omen celso radiantis in aethere Divae.
Atreliquos circum variis egêre procellis
Fratres fata Deûm, Ioachimo aetate priori
Sacra tiara comas redimibat, non tzmen umbris
Ausoniis infecta, vago qua flumine Spreva
Marchiadum fovet arua, hilaresque in margine cygnos.
Dux prisci specimen candoris, nulla maligna
Illo dante aures audebat carpere lingua
Voce alios, ita labra probris fecunda, notisque
Turpibus insontûm mores stringentia, acerbe
Horruit. Acri alter rexit moderamine fratrer
Olsniciam Ianus sedem, non hic sua Matti
Elysias si quo motu rediisset in oras
Civibus importuna ferens dispendia nostris,
Arma alacer, firmo non robore membra negâsset,
Et tem Bellona meliorem forte secunda
Fecisset sua regna augens: verum avia numquam
Respexit damnis contractam Occasio sortem:


page 794, image: delf0794

Et curis onus implicitum vastoque labore,
Rupisset Lachesis cum iam sualicia patri,
In tuo procubuit praviori pondere terga
Carole, qui Chlistum adiuncta sub voce ferebas,
Unica Christana sata proles matre Polona.
Qualem avidis iuga feta feris ambiisse Dianae
Cultorem Hippolytum memorant, Venerisque petuloae
Insidias fugisfe: pati te fama superstes
Indole fert egisse aevum pia castta sequentem
Austriadum et solida vittute ornasse Iuventam.
Fortuna dignam meliore: abrumpere quippe
Annos cura Duci vila est maturior annis,
Usura crudeli omnes sugente medullas.
Essgiem Iuvenis vider Olsna in fornice templi,
Iocrsaeque notae subtus setm one loquuntus
Aeorno opprobrium crescentis foenore Aurbae,
Illius Arctopoli degebar patruus arcta
Henticus placudaque suos im pace regebat
Numinis et urttutis amans: muga dulcia lecti
Magtie rx ducibus fata quis depicta vetusto
Nugia coronati bonis ora vubone relucent,
Traxiteo consotte, pioque orbata marito,
Terna cui sexus melioris pignora tetna
Poeminei dederat quae iam mors omnia mersit,
Tractabat muitis rerum moderamina ab annis
Iureaequo geminos natos (nam tertius, undis
Cum saeris ablutum illum in sua tecta referrent,
Baiulaque obiectum dubio pede femina saxum
Piangeret effusus puluino decidit infans,
Et celeri vix hausta oculis nece lumina liquit)
Curabat Musis et Numinis arte ligari,
Munere quo perspecta fides virtusque magistri est,
Cuius ad Astraeae normam ad pietatis amorem,
(Felcra duo regni) teneras solertia mentes
Inflexit. Geminis primo sub flore iuventae
Caesatibus Fernande, tibi, et tibi Maxime porro


page 795

Aemiliane, comes minor annis Carolus haesit,
Et tantis praeclara hausit documenta magisiris,
Mandata expediens generoso pensa vigore.
Verum aevo gravior sedem plerunque colebat
Altticem Henmcus, terum et pro parte virili
Disponens curas implebat munera iusti
Principis: augusta donec germanus ab aula
Multa laude redux dltionem pattibus aequis
Susciperet, tristes qua tempestate tumultus
Sors iterum gravis, atque aliena turbida culpa
Miscuit, Heroasque pios in clade rotavit
Multiplici: meminisse horret mensanxia, nec vox
Apta graves memorare vices. Sedacerbior omni
Cum iam pene Ate lue desaevisset et ora
Aetheris inciperet fax allucere setena,
Ultimaque implere antiqui praesagia libri:
Ecce agitans meliora animo, et spe plenus honesta,
Dux Hentice cadis, de summa ubi corporis arce
Deciduus cordis regionem involueret humor,
Horarumque novem lapsu inter proelia vitae
Et lethi. Christum ingeminans gemituque manuque
(Nam cita vis vocem pene interceperat omnem)
Conflictatus aliis victor felice recessu
Ad Superûm aeterna radiantes luce cateruas.
Fletu igitur tota aula madet, dum condita templo
Exuvias capit urna tuas: nec carmine ficto,
Ostendit tua quod saltem cunabula strictis
Limitibus, non fuco usum, non laudibus amplis,
Veri vana tuis nec quicquam blandior umbris.
Maesta trahens inopem vadit miseratio plebem,
Inque illam gemebunda tuum testatur amorem.
Ipsa Deûm delubra, frequens quae pectore adibas
Sollicito, maestum pallorem obferre videntur
Hospitibus, quod sint te dein caritura, repostus
Illorum in ctypta quamvis aluoque recumbas.
Concutit et versas luctu Themis obsita lances.


page 796, image: delf0796

Teque illas numquam aut odiis fraudâsse fatetur
Aut precio. At mator dictu querimonia fratrem
Alto in corde latens et véri incendia amoris
Iam recolens exercet, iter cui blanda propinquum
Progenies legit et patris vestigia servat
Monsterpyrg stelia unica gentis Hericus
VVenceslae tuum nomen cognomine adeptus,
Cui teneris etiam soluuntur lumina guttis.
Nec caeli dum signa quater pralustrit Titan,
Annosis peragravit equis cum funere acerbo
Extulit is caram genitricem, Heroa vetusto
Quam stirps Berckiadûm genere enutriverat arce
In Morava, celebtem et formae et virtutis honore:
Materno cuius loca amore et dulcibus explet
Officiis dilecta Deo, dilecta marito
Illustri, et Lygiis Ducibus sata splendida Princeps,
Quâ rapidus Viader Bregam ailuit. At fera morsu
Omne hominum genus, aut sagulis aut syndone amictos,
Aut claro, aut tenui cretos lare, in agmine misto
Mors carpit, nec vita aliud, quam cursus ad urnam estr
Felix qui laeto vicit spacia aspera cursu.
Hactenus eloquio maerenti pallida Clio,
Lugubres tenuit coetus, tandemque dolore
Vocis iter stringente silens miscebat in imis
Visceribus gemitusque precesque, Iova arbiter orbis
Fatorumque potens, iam tandem expleta residat
Ira tua, aut diros verso terat impete Turcas,
Bina, in Patre Duce, et Nato Duce, sidera habemus:
Dent haec bina tuo. Pater, aruis munere nostris
Sidera longaevos radios, quibus usa procellis
Elysia in dubiis terrentes dissipet umbras,
Plena Dei cultu, generosis plena colonis.

Martino Thaburno.

Officio memoris semper devinctus alumni
Consecrat hoc tristes munus ad inferias.


page 797

Siene ergo taedas, sic festa iugalia, Musae,
Thaburni lustratis? et hunc Hymenaeon ad aras
Pangitis? hos sponso flores, haec munera fertis:
Ah serae nimium. Ingrato facit obice clades
Dum vobis alia ex alia curasque moramque
Confusis animo, et varia plantibus ora:
Ille nova thalamos equidem ornat coniuge, et aevi
Maturus columen propicris dulce senectae
Adiungit sibi. Sed quae nil sinit esse perenne,
Parca brevem incidit fructum. Latonia vix dum
Ut quater auratrs reparâsset cornibus orbem,
Nupta sit orba viro nova, ludus praeside, cive
Urbs orbis fulcro communi, et vindice docto,
Ergo (quae nostri constans iniuria fatiest)
Pro cantu geniali, et suavidicis Hymenaeis,
Tristta feriali plangemus funera versu,
Pro thalamo est um ulus, pro sertis arida puluis:
Mutamus choreas plangere, angore cachinnos.
Omnia nunc memcum in lacrumas, in flebile murmur
Maesta fluant, lamenta mihi, grat ssima praepes
Nereidum matri Helcyone, mihi carmina bustis
Fusa olim, Philomela, tuis, aut praebeat aeque
Triste aliquid fatis olor infelicibus usus.
Idem homines, idem violas, viridantia que arua
Et squalor noter, ac pallor: tum valle volutus
Saxosa gemat, aut ruptis vada caerula pandat
Aggeribus, tumidoque Catus sola gurgite inundans
Oeinet: vicina haerens mea Chrysoris altrix
Rupe, comas pullo obnubat sibi vellere, vultus
Obnubat, graviusque fleat, quam sidere in ignes
Cum dulces thalamos, et cara cubilia vidit.
Annorum fuga luctum aliis e pectore tollat:
Annorum nobis fuga luctum in pectore acerbet.
Ver alos blanda delecter imagine florum.
Ver nobis semper casum excellentis amiei


page 798, image: delf0798

Ad mentem revocet, luctusque in stauret amaros.
Ver aliis miti diffundat lumine caelum:
Ver sacuas nobis hiemes, et nubila spiret.
Ipse ego, dum in ventos mihi inania verba resultant,
Torpeo et strictis labra vix cio frigida fibris,
Expers ipse mei, et sic luctibus exsternatus,
Ut volucrimentis nil possim indagine lustrans
Eruere, aut numeris cutrum proponere ad aures,
Quod nos a luctu vocet, aut quod suaviter umbrae
Accipiant: vix consula haec male, hiantia, inepta,
Et fracta, et crebris fingultibus interversa
Exprimo, et ingrata cineres inclamo querela
Procantu gentalt, et suavidicis Hymenaeis.
Aura tamen non mentis inops, non morte perempta
Quae quondam hos artus habitabas morbida regna,
Quae rursum hos artus habitabis, vivida regna,
Sive sinu Christi blanda perfusa quiete es,
Seu divis media ad Solem spaciare serenum
Solis inardescens radiis, ac luce beata,
Hûc ades, ô dilecta aura, ô pars optima docti
Thaburni, quae sola rogum, socia alite Fama,
Vitare, atque avidos potuisti evadere manes,
Hûc ades, et tua facta lubens antiqua revoluo
Fataque carminibus nostris, tibi enim ifta sacramus
Virtutique tuae: nec sane obtingere possit
Solamen mihi dulce tui, mage funeris ullum,
Quam memori aeternum te terre in carmine, in imo
Sensu in quam, vitaeque tuae celebrarelabores.
Quamquam impar venae vis, nec satis aequa facultas,
Nec fortuna mthi at facilis iactura cadueae
Laudis erit, modo tumba aliquos veneran da Par
Officii fuctus ex meferat. Ite Camenae
Ite, viri laudes, cursumque retexite vitae.
Nam felix vibs ante alias, sita margîne regni
Sarma tui, haud indigna piis Glogovis sacris


page 799

Si blanio amplexu firma si sede fuifset
Pas ollt huncretinere virum, cui munera lucis
Prima, cui cunas dederat feliciaque orfa
Tantorum studiorum: umbras qua luce vicissim
Ille hominum, quibus urgentur non sponte fagasset
Discutien slissent Ionge avia in antra Baalis
Indecort fera monstra fuga non ense, nec armis,
Sed diae vocis sonitu, sed strata disertae
Vi pennae vacuasque sacris melioribus aras
Liquissent. Atenm sua portant cuique forores
Fara loco lovis ex adytis vario ordine poenae
Donaque nunc hos, nunc illos divisa sequuntur.
Nos staupot afficit, et meisas caligine causas
Conamur ratione hebeti deprenaere frustra.
Mellilega quot dam volucres fert fama Platoni,
Cum pimis rener implerer vaginous auras,
Il. emisse favos, et dulci labra beâsse
Nectas Icundae certa in praesagta linguae:
Thaburno, sacrt tingendum gurgitis urna
Quando caput daret aethereis nox tgmbus Aura
Osdocile, et divino anmum iuccendit amore.
Qui fere paulatim auses hmc inde favillis
Peruulgans, tandem matura aeate sub auras
Fullit, et msuetum Eymis tubar intulit oris.
Extemplo, haud duoits ut erat cognoscere signis
Vim vegetam ingenii, raras et in indoie dotes,
Indole, quae fixum quiddam, nil furle amaret,
Nil tritum, aut leve, sed Musis et Apolline dignum:
Religione magis, quam censu, aut stemmate freti.
Pierides puerum ad pattias iussere parentes
Tendere et his pimas artes hutite magistris,
Consequtur felix teneros fortuna labores,
Et fruges bona, quippe aluquo tempore primum
Nomina dant Mutis, et Phoebilimina tangunt,
Ille gerens animum ante annos, artesque virlies


page 800, image: delf0800

Iam carpebat iter doctas ad Oreados arces
Albiacae, sanctisque dabat sermonibus aures,
Seu quos praelustri de sede Lutherus haberet,
Sive operum comes, omnigena gervis arte Melanthon,
Tertius a decimo vix illum ceperat annus.
Ergo, velut si molle solum Baccheia vitis
Nacta sit, obtutusi Phoebi utatur amoeno,
Ducit opes, et vi capit incrementa salubri.
Iamque plicat ramos, uvas iam sanguine sparsas
Pampineis foliorum umbransamplectitur alis:
Haud aliter tio doctrinae, fertile adepta
Ingenium brevibus spaciis, studio via flagranti
Dum bis arua satis florent, bis frgore toepent
Hos fructus dedit, ut molli sub vere iuventae
Par esset senibus, vi mentis et artis opimae.
Temperies animum sua, tuta silentia linguae
Plectra, pudor frontem, voces prudentia rexit.
Hinc illum Uranie Gracchi deduxit in urbem.
Namque ibi grata Deae sedes ibi saepelabores
Astrorum, et caeli doctis mandessetabellis
Dicitur. At, magnum ut Sol bis expleverat orbem,
Vertere iter, rursumque aruis considere visum est
Leucoreis: laetae reducem excepêre Camenae,
Et lustro erepti compensant temporis usum.
Interea veterem cursum, assuetasque tenebat
Cotde fovens curas, Musisque labore litabat
Ardenti, non deliciis, non deside vita.
Addebat studiis adimebat tempora somno,
Hospitium lucem, sed noctem castra sagacis
Esse putans Sophiae: neque enim fallacia avebat
Praemia, sed famae decus immortale potiri.
Quid memorem sociis operis atque artelevabit
Quando operas et plena Deo monumenta Rynholdi
Censentis stellas numero, motusq, canentis
Caelicolûm, atque aevo reserantis fata sequenti,


page 801

Illius ut vigites Phoebe mirata lucernas
Saepefit? e cano vix surgens marmore Titan
Ut matutinas libarit lumine chartas?
Non animumta men alme minus stimulabat amore
Relligio, ad cuius sacraria Numinis armis
Instructus, tum mollem aditum, et vestigia plana
Reddebat Teuto Vates, et limitem agebat
Explicitum, ingentem, late cedentibus umbris
Sacrificum nemorum, qua turpibus otia lustris
In Latio mystae ducebaut fornice docti.
Utiuvenis, quem saepe domum convertere mentem
Virginis urget amor, et pactae foedera taedae,
Vasta secans rate velivolaefrera, regnaque lustrann
Ditia, se gemmas, seu pictamonilia baccis,
Textave, quae signis Phtygiae affecere sorores
Conqunit, patriae quibus olim dulcibus aruis
Redditus, atcumuler Sponsae et magisornet amorem!
Sicille in Sophiae campis immensa viarum
Decurrens spacia, et quos Iordanis alma fluenta,
Quos Tybris, quosque Argivae perfunditis undae.
Pulchrum si quid erat, si sanctis utile rebus,
Carpere, et in memores solers seponeresensus,
Quod doctos arti sacrae praestarelabores,
Aut sanum posset decus, hac nam lege colebat
Pieridas, ne sublimes, animique tumore,
Atque acie ingenii, ruptis invadere metis
Tentarent, et operta Dei consulta pararent
Vi propriaindagare, suaeque inflectete ad artis
Censuramsquan do humanae rationis acumen
Divinam stupetad lucem, ceu Palladis ales.
Hic iuvenis Iabor, et pietas industriaque ardens
Haud caelara diu latuit: nempe obsiraluce
Illustri in se oculos homin um, et convertit amics
Hinc atque hinc studia. Aonidum pater ipse Melanthon,
Cui fidasille usque aures prubere solebat,


page 802, image: delf0802

Complexus virtutem hominis, tltulisque Magistri
Condexorans, qui summus honos a Pallade habetur
Trosdorfo comitem in castris puerilibus addit
Elysii Ducis accitu, cum grata Camenis
Fane, cito quod prata secans Catus aspicit amne
Clrysonn in ster li fundatam rupe locatet
Quaelitas hic acriigtut molimine dotes
Explicuit, coetusque rudes felice beavit
Docteinae usura: latus illi Numina stipart
Multa, fides non parca boni, tum candor amicus,
Et sudor vigil et iustis ptudentia frenis
Tractabat scita Uranies, puetosque docebat
Caeli nosse vias ac sidera deinde liquentes
Graioum autifero pandebat flumine fontes,
Chrisoris ob pubem, et dilectas anxia Musas.
Cum verita Aureoline quando taedia montis
Conciperet fedesque alia sibi quaerere: vibe,
Implicnit taedis illum, dulcique revinxit
Counubio viduae lecti quam soedere iunctam
Helmrico, dum vitae usus lucisque manebat,
Omni vistutum fam afficiebat honore.
Illa tori veteris secam monumentta trahebat
Tresrymphas, totidem et inaros evinomen ab agro est,
Gasthor Aoniset amnum clarus in hortis
Dedit et haud sanctas exet cet inaniter artes.
Suadet amor patria sinon hanor, ulaune merces.
Gratia cui lovae titulum dedit, ille quieto
Sepsit ferbalamo. et minus aequis pectora fatis
Dat tamen et qua, ferique alios uldet aequoris alueo,
Ipte vaeant terrore, suo sine parte pericli,
Aut mergi miseruei, au fractis vix repere ramis,
Tertins humanastes ipso in flore reliquit.
Sedtrox Theburnitadis expertalaborem
Lurtnae dalceste mamer in aetheris oras
Niaede du, Mareine, sacto quem nectare Musa


page 803

Ad Viadri vadatlara, annis melionbus erta
Nutrivere, comasque apio cnxere vitenti:
Parmecum cuisem per amor, irpe lite, sine omni
Ambitione fuit: memori tenet omniatipa,
Qui valles secat, et patriis Catus imminet hortis,
Leucoreusque Albis solique obnexius Ister.
Verum haec, questa nimis labi irrevocabile tempus,
Praeterit, ad ceptosque refert se Musa labores.
Thaburn us gemin um hinc onus, et duplicata gerebat
Munia (sic aula et pattiae poscente Senatu)
Et ludi celebrans opetas, et stridula semper
Lite fora Astraeae solum. Sed virinque reluxit
Eximiae fidei species, ignaraque virtus
Siveminis, se muneribus vet amore moneri.
Bis tamem ut Solem tellus, bis frigore sensit:
Illum iterum favor, et Ducis indulgentia Phoebe
Restituit, comitemque tibi Trosdorfe remisit:
Quem canis venerandum ipsis, et frente severa,
Omnibus enixe obtequiis et honore colebat
Susplciens: quan quam arte foret praestantior, ipso
Iudice te: tamen haud unquam popularibus auris
Inflatus se efferret, anim osue hinc tollere visus,
Te vero premere, et tumidis incefsere verbis,
Fortumate senex, talem fortunalaboris
Cui secium, ac plenum fideiconiunxit Achatem,
Illetibi naistudiiserat obvius: illum
Tu patriis undans curis et amore fonebas.
Mista salutari gravitas bonitate sedebat
Ore tuo, legum que rigor. Sed mellerigata
Mollities Musarum illi, mens candida, pacis.
Cura, Melanthoniae dotes, socia agmin agebant,
Quin lovis, ut perhibent de vertice Pallad natam,
Sic habit iingenio vensque Melanthonis esse
Ambo sati: vobis siquidim in ratione docendi
Una cademque via et hyevitas, et lucida Alethe,


page 804, image: delf0804

Praevia divinicomplerio signa Magistti.
Nec vos ulla unquam studia in contraris traxis
Ambitio lismulla: ratisconcordia vinelis
Spiravat pacem, et fructus fecunda ferebat.
Laetitiae pars aequa fuit, quando inclita alumnis
Thespiadum loca florerent: pars aequa do! orum,
Si qua gravis deoctum tempestas carperct agmen,
Hei mihi, quae fata et quas Chrysoris aegra procellas
Illa tempestate tulit, cum Numine laeso
Saeva fames, cum Tartarca de fede sequaci
Seferret pestis pede et omnia tabe repleret
Lethali loea, non aris, non civibus ipsis
Non parcens Phoebi alueois? tum dedita Musis
Turba fugam facit, vit sumis quondam acribus actae
Exilio praedulcia apes penetralia mutant:
Intereunt operae, et vacuis situs ingruit aulis,
Mox et nequa lues nostris non effera damnis
Pesta foret, tuit immissis Vulcanus habenis,
Et totam in cineres, in flammas ceplicat urbem,
Nec gazas, Thaburme, tuas pulcherrima secla
Librorum ulla salas texit: tantoaere parata
Totque annis folia, una hausit prope Mulcibet hote
Hic Musae tantis concussae pectorefatis
Mutavere domos, seque in vicina tulere
Iugera, qua Lygios exercent vomere campos.
Magna loci, sed non sortis mmtatio facta est.
Quippe alia extepit clades non lenior urbis
Excidio tenerique inter comercia coetus,
Fundenti voces, et frugis plena docenti
Ultime crudeles nimium, invidiaque flagrantes
Fila legunt Farcae Trosdorfo, et lumina claudunt.
Quoraperis. Pater? autsolatia quo tua nobis
Abducis? patrumne decus spes posse teneri est?
Quis Christum canet? aetherias quis in aurea nectet
Scrta rosas? corda autinvenum premet aspera freno?


page 805

Sordent in manibus nobis sita comoda, tapta
Prosequimut fletu et voto reucamus inani.
Ergo orbam in sedem subiens moderamina rerum
Thabuxnicura excepit, profugasque Camenas
Anriferum ad montem, reparataque tecta reduxit,
Nec mora longa, ultro susceptas linquere habenas
Seu rerum moles, sive ipsa modestia suasit
(Ut potius teor) et prima in statione morari.
Vix tamen elapsa lustri viee, rursu in illum
Omne onus imperii fatis revolubile abinit.
Dux ipse auspiciis interfuit, ipse coronam
Aoniam blando lustravit lumine, et illi
Imposuit leges, poenasque et praemia fanxit.
Tum species regni docti in staurata nitorem
Accepit, Rex frena manu Thaburne, gerebas
Omnem animis figens conatumin gentis amore
Palladiae, et cura non iuncti munete decrant,
Consllii velut auctores, qui debita pensa
Tractarent statione sua, semperque vacarent
Divisis doctrinae operis, erat ordine in isto
Helmricus Princep consortum, Patria quome
Tempore iam Musis devinctum fovit Oreas.
Hinc amplo ingenio pensans exilia membra
SCV manus, gelidis Rhenua quem nutriit oris,
Hinc Mylius, Veneris ducens cunabula valle
Qua septem tiliae sacrae dant nominasedi,
Ille artes Graias Latiorum hic carmina vatum
Pandebat dictisque scholae latus omne iuvabat.
Nec te tranfierim, qui, quamvis curia curas
Augeret, gaudique urgerent pondere tasces:
Navabas operam pubi, geminilque merebas.
Aurifaber, casiris: unde omni nomina laude
Exormant tua Pierides, tibi carmina fundunt
Saepe animi memoris documenta perennia, pridem
Donato rude, et urbis tantum ad frena sedenti.


page 806, image: delf0806

Porro omnis iuvenum chorus, atque exercitus omnis
Ordinibus distinctus erat: suamunia cuique,
Cuique suae leges. Si quis communia ludt
Obluctans reprobis violarat foedera factis:
Non equidem lento cessabat poena flagello,
Carceris aut Iatebrae, rigidi vel iudicis urna.
Continuo signum datur, aulaeisque nitescit
Censorum torus, et iuvenum manus omnis in unum
Densa acie coit ascensu fimul ardua praeses
Pulpita adit, linguis facit alta silentia coetus.
Tum reus ora sonis soluit poenasque propinquas
Arcet ope eloquii et dictis piat ausa disertis:
Barbarie aut culpam cumulans in careremultas
Saepe dies damnatus agit: nec poena dolorem
Tantum animofacit, indoctae quantum irrita linguae
Gartulitas, tractusque rubor, ridente Theatro.
Haec agitare fori et Themidos praeladia mos est.
Hinc curas illis etiam et certamina Rector
Instituit qui quondam actis conventibus essent
Consessu in medio procerum augustque corona,
Spelndida commissis ohituti munia causis,
Aut templis sancto facturi examine verba,
Saepe aliquis iussus verbis ornare solutis
Res sacras: virtutem alius suadere colendam,
Heroas veteres alius graviore Camena
Tollere, et exemplo teneras accendere mentes:
Circum densa humeris iuvenum seges ore loquentis
Pendebat, cultosque sonos avida aure bibebat.
Si quando resides coetus liquidissima caeli
Tempestas nemora et campos lustrate moneret:
Non ludis tum trita dies puerilibus, aetas
Queîs maior. Sed enim volitantes agminesparso
Aut rupe, aut ripis Catti, aut convaltibus imis
Errabtant, et mille herbas tenui ungue se cabant.
Si qua minus notum efferrct de cespite storem,


page 807

Aut falsa audiret dictam sibi voce salutem:
Thaburnus non longe aberat vagus: ille Machaon
Ceu quidam ignorum conctis ludercnomen,
Ille potestates antrie, usumque medendi.
Venerat auticornis currum nox obsita stellis,
Idem dulce suis educns sedibus agmen
Monstrabat positns astrotum orbeque notabat,
Sicillinon ulla quies, nontemporis ulla
Parselaps suga, soniae quin commoda pubis
Quaeterit, acaris Christi stab: litet honorem,
Multa viri facta et dotes, atque aurea scripta
In quibus et rerum bonitas, facu: daquelucet
Verborum Venus et dininae litustia figna
Mnemosynes, numeris aliorum ornanda relinquens
Sponte sino, non quod mihisimt obscura sed aequo
Complecti quia diffidam meposse paratu
Carminis. et metus iste animuto percellit, ut ausim
Quas vellein maius verbis extendere laudes
Illas ne tenui ferat attrivisse Camena.
Sed tua mundi omnes prope, vir doct ssime, partes
Laus ferit, et nostro stimulos sub pectore vertit,
Ut desideriote longo, ut amore sequamur.
Quod si quid praesens aetas tibi detrabit, illud
Posteritas magis aequa gravi cum foenore reddet:
Cum flamma invidiae in cineres evanida, in umbras
Cesserit et nubes livoris. nub: la menti
Quae facit, atque aciem offusa caliginestringit,
In vacuas ierit tandem resolubilis auras.
Vivos quippe premit, sed cassis aethere parcit
Innidia et tanto Heroum mage nomina clarent,
Quo prima correcta ab originelongius absunt.
At licet haecvitae tatio iucund oresset
Thaburno, quam magnificasi syndone amictus.
Regum aulis, gemma duxisset pocula, et auro:
Multa tamen gravia, acmordaci sublita felle


page 808, image: delf0808

Aerumne patiens hausit: crudela vidit
Pene urbis mediam darepessum incendia partem,
Et vis a sanctis Mulatum ascedere claustris.
Ante etiam quidam malus ales nocte silenti
Fretus, in Aoniis penetalibus, otia Rector
Qua studiis precibusque piis im pendere suevit,
Insinuat tacitas flammas, monumentaque carpit
Docta modis multis. Medio sed venit, et ignem
Victorem tere iamque adytis erumpere nisum
Obvias oppre ssit Thaburnus flumina credas
Pegasides illi et gelidos tetuhsse liqueres.
Hincpauci fluxere anni, cum languida febri
Ponii membra toro. vix pestilis Attopos unguem
Continuit, quin pensa colo tenuata fecaret.
Verum blanda Salus aegrum respexit, et arte
Poeonia funt fla procul contagia abegit.
Ne Parcas sed enim praedae spes falleret omnis
Crudeles thalamum sociae afflixere rapinae,
Qua sex usus eratlustris prope funeris ipse
Spectavi tui pompam, et senui pia busta nolaus
Carmine pro meritis ingentibus, ipse querelas
Thaburni, et lacrimas oculis lacrimantibus hausi.
Iam Sol aethereumbis circumvertetat orbem,
Ecce illum et iuncti genere, et vicina senectus
Admonuit gravibus solatia quaerere euris
Et dulces iterare toros. Venit ergo lecundum
In snalamum (a Lygiis urbs quondam dicta colonis
Qua iacet, et celsa aerio latera aggere munit)
Hesione, non tam formae spectanda nitore,
Qoam cultu virtutis, opes quae splendida vincit,
Per quam plus species formosa meretur amoris.
Plusque oculos, plus corda ferit, Pater obsitus annis
Ossa solo dederat dudum, sed nomine grato,
Et suavi, cives inter, quos rexerat olim,
Vivebat fama, desiderioque petenni.


page 809

Hacergo tenus imbelli dum carmine vitae
Fataruae cecini cumplexus, munera vitae
Ipse mihi videor tecum carpsisse. Sorores
Lanificae sed enim nuncre moriente, videntur
Mî quoque fila secareaevi, et miscere caducis
Manibus. atque utinam tecum exhalasse licerer
Hancanimam, Thaburne, tibi quaededita veto
Ardore, lactumas, haec triftia carmina condit.
Otenuem nimis usuram ô properata seundi
Inratori. Tua iucundo sicfulta senectus
Praesidio est? annis sicte, nos fructibus auges
Doctrinae? nondum a taedis quater aurea Phoebe
Cornua complêrat, cum corpote protinus sgro
Suspicis immanem morbum, et vi viscera saeun
Sollieitata suis languent in sedibus intus.
Tum Lachesis diro succensi signa furoris
Ore ferens pavidam his dictis ad Chrysorin infit:
Sat dedimus, fatisque tuis votisque: gerundus
Mos etiam nobis, animique explênda libido.
Thaburnum teta indulsi triet eride abictu
Te miserata manum ut revocabam Chrysori. Tempus
Lustra coloiam undena, levesque incidere fusos:
Quando viri virtus censetur dignior astris,
Quam genere ingrato, mortalibus. I, nova templo
Busta fode, et maestos aris iam tende hyacinthos.
Horruit ad vocem, totoque expalluit ore
Chrysoris: atrum herbis veluti quae mollibus anguem
Nympha genu tangit, nec, quo premat, invenit usquam
Accendentem iras. et sibila dira moventem,
Multa quidem precibus tentabat, gramine multa
Poeonio et sucis: sed vim medicantis et omnem
Successum elidunt ferafats, luisque gravescit
Saevicies. ergo ad nutum cita Numinis unco
Ungue facat sua Thaburno Dealicia. Ad inter
Ille preces, imo quas frigida pectore natas


page 810, image: delf0810

Fundebat lingua, ahlaetho iam frigida lingua,
Chtisto animam placida reddit nece qualiter antre
Haerendi et denso ramorum in fasce reclivi,
Dum leni tiguus cadit imber in arua susurro,
Agricolae dulcem somnus per membra quietem
Irrigat atque operum curas e pectore soluit.
O faciles obitus: ô congrua funera vita
Anteactae? sed nos clades miscere querela
Nostra gravi iubet omnelatus, lactymosa penates
Edunt murmura comptu orbi: ferit aethera plangor:
Non ecus, alma Deûm quam si loca Mulciber igneo
Diluat imbre iterum, et flamma crepitante fatiscat
Urbs nondum a primae damnis recreata ruinae
Audiit ex animis Catus, et gemitum amne sonore
Ingentem dedit: undisonis tum Naiades antris
Exeruere manus, viridemque scidêre capillum.
Et tacita mcestum quiddam prece suspirarunt.
Chrysoris at corpus complexa exangue fovebas,
Ante aras terrae mandans: ter soluere dictis
Os voluit, manesque exrrema voce vocare:
Ter dolor inclusit vocem, vix concita quarto
Haec nisu in plenas singultibus extudit auras,
O pater, ô Dux, quid lucem, te lucis egeno
Invisam moror? exammes quid vertor in umbras
Non tecum, in ciners? abs te decus omne fluebat
Omnis honor mihi. Pegaseos te notaper hortos
Praeside eram et doctis sempe: stipeta Camenis.
Omne decus mihi morte tua, nitor omnis adeptus
Disperiit. Sum labilis umbra et truncusinanis
Auulso capite, et flos cassus odore, quid inquam
Flos? teflorebam vino: nunc marcida abor.
Nulla locum inveterem mespes est possereponi,
Hanc semper tamen ad tumbam reses, aetheris haustu
Dum fruor, et fleru, et grato te carmineplangam,
Una dies vitam, ac memores e pectore sensus


page 811

Virtutis meritique tur mihidemet. Ad imos
Quin me cura tui manes post fata sequetur.
En tua busta, tuos cineres tuaque osstrosarum
Floribus et violis Charites pallentibus ornant.
Fecundae Aonidum lacrimae, quas colligo maerens.
Lympharum vice Phoebeos solamen adaestus
Sussiciunt: ita numquam aberit suavissimus illis
Et nitor, et nitor. Sed nunc saluete supremum
O cineres tuba dum reducem canat [(transcriber); sic: canant] ardua Christum.
O ossa, ambrosios sine curis ducite somnos:
O busta, exuviis non este onerosa repostis:
O sancti cineres, ô ossa, ô busta Valete.

Naenia de obitu eiusdem.

Quo luctu, quibus aut lacrimis tua, Chrysori, fata
Chrysori, quas Phoebe videt alma miserrima rerum
Afficiam, licet in lacrumas, in flumin soluar,
Aegra licet iugis carpat mili pectora luctus?
Aut quibus exaequem verbis (dolor edere verba
Si tantus siaiit) hanccladem tibi vulnere acerbo
Thaburni quam maesta tui more attulit, omnes
Delicias, ictu praec dens commoda in uno
Omna? nam maeror qui pectore vivit in isto,
Et lachiymae, quibus ubertim iam haec ora rigavi,
Et vis verborum tenuis quam vena ministrat,
Nulla ex parte quidem cari dispendia patris
Aequiparant longe ergo alia ratione ruina
Haec flenda eit, allis lacrimis: vos conscia testor
Sidera. vos fletus vos et tuspiria posco.
Et te, quae pullo obducis velamine fontem,
Quae cinere impexos turpas Querimonia crines:
Tu mihi, tu feracerba pedem mcarminergena
Tota meo: tecum gemitus et flebilis Echo,
Votaque, singultusque vagi, comitaatus agantur.
Nam quibus hunc donis, nimium quem praepete fato
Ereptum terrovana siet Mosa quena,


page 812, image: delf0812

Thaburnum iubar Elysiae, sidusque salubre,
Et Deus, et me ornatura, et parta sagaci
Doctrinae vis ingenio decorârit abunde,
Quamque ea ad autoris lovae praeconia, ad usus
Rettulerit memor humanos, non propria spectans
Commoda, non auri, aut aurae popularis avarus:
Ipsa palam id res obloquitur, licet abdita nocte
Non hanc in lucem sua Pieris exerat ora,
Fletibus hei, non Castalio madefacta liquore.
Fibra tamen grati se plena reflectit amoris
Illum, illum ad tumulum, qui dona tot occulit unus
Nec re quiem admitto quin haec mecum usque retractem
Usque meo stimulus velut acer in ulcere grasser,
Dum quae Chrysoridibona, quae mihi, quaeque Camenis
Clotho ferrea crudeli inter ceperit ungue
Illacrymans memoro, et renui modo earminelibo
Res grandes venaque aliûm prae divite dignas.
Sifas res potio: Thaburno v sa fuisset,
Quam gregis Aonit decus, aut suasi bona quaerens
An e Det laudem fluxos posuisset honcres:
Dudum als sane ingenii subuectus in arcem
Splendoris, sommum et potuit conscendere culmen,
Illustremque tenere locum, Nam muita Lycea,
Multae urbes illum docti sibi muneris usu,
Et lare, et officiis tendebant iungere. Atipse
Onnes posthabuit, Musaeque in suavibus hortis
Chrysoren, in tenui tiahere aevum maluit umbra,
Quam sedes alioi augusta et splen dida obire
Munia, quam clarae verari in lumine sortis
Chrysons una illt fu tusque in amote, rigenti
Quamvis in saxosita quamvis paupere in aruo
Hic florem humam generis, iuvenilia secla,
Artibus ingenuis, vario et discrimine fandi
Notitiaque Dei, et virtutibus imbuit almis
Informans tanto nisu, utsibi, in omnibus oris,


page 813

Non tantum sese Elysius qua porrigit orbis,
Visibi, militibusque suis, doctaeque palaestrae
Quaesierit decus aeternum, ut cui pignora magno
Heroes longe positi committere sumptu
Afsuêrant: Unde auctus honor discentibus, unde
Civibus est census rationibus auctus honestis.
Quippelocum hunc quiddam fatale habuisse putârim
Et genium quendam felicem, haud numine plenum
Communi: neque enim favor, et cura aetheris usquam
Tam praesens alibi ursa est, educere claros
Arte viros, Musisque aptam submittere prolem,
Quae velut ex latebris confertim et fornice vasto
Troiam se effudit equi, et iam sparsa per orbem
Eximiis floret tebus: pars dedita Christo
Sacra docet: pars regum aulas, et sceptra gubernat
Consillis, aut tura fori causasque tuetur:
Adr teneram ducit Phoebi in sacraria pubem.
Sic sp ciem ornati fecundis floribus horti
Praebenoat schola Thaburni, qua germina pulchra,
Et plamae mdore simul suaversque nitore
Succreuêre: et si (nihil ut mortalibus omni
Parte venit liquidum, penitusque a sorde remotum)
Multae etiam ex samis herbis, caetuque salburt,
Quem ros caelestis verbi, quem mella Lutheri
Lacque Melanthonium felici impleverat haustu.
Exuerunt cultum, virusque bibere Latinum
Quod Iupa Auentino destillat putida monte.
Etfi autem hic tristem, Phoebo invida fecerit umbram
Pauperies, cum Fata Ducum minus aequa Camenas
Subiectas etiam tetigerunt tabe propinqua,
Et si his totam prope flamma absorbuit urbem:
Nulla tamen sedes Thaburno gratior usquam
Visa fuit, quam viclno quae vertice Cattum
Auristeris quondam labentem prospicit undis.
Tantus amor ludi, et moderandae gloria pubis.


page 814, image: delf0814

Quod doctrina Dei sine fece, et sorde sine umbrs
Errorum, his sonuit templis, splendore salubri
Praedita, non hominum innentis et aeumine laesa
Hactenus: excepta diumi Numinis aura,
Id soli acceptum Thaburno fertur, in alta
Quanao ilie affixus specula veiut, omnia circum
Lultrabat longe, et vigillatione cavebat,
Ne quis inops antmi, aut terum caeleltium inanis
Vim posset facere, et castum corrumpere florem,
Relligio tibi, vel peregrinam ineucere formam.
Atque haec orta velut diti de flumine in omnes
Commoda manauêre quidem. quis quem que! euârie
Privatim officiis praesens in rebus acerbis,
Non tam connlio, quim re, quamque ubere dextra,
Qutique suos intra thalamos mox sentiet, et tunc
Egregia agnoscent cives bona, quando care unt.
Dum cunctis praesto est, patitur fastidia Vinus:
Quaerimus ereptam, et averimur, seroque probamus.
Nec bona res tanto in precioest, verserurin usu
Si coram, inque oculis hominum, quam lumina postquam
Mortalesque manus fatis surrepta reliquit.
Quis parcat laehrymis, ubi cernit munera tanta
Herois tati casu discedere in auras
Pariet: bus nostris procul, et spes, votaque nostra,
Prasidium, columen, decus, et solatia reium,
Nubibus indigna Zephyros portare rapina?
Dicam equidem licet invidia lita ligna veneno
Contra stare velit dictis et fingere vana,
At dicam: plus iacturae pius Chrysoris aegra
Huius morte viri fecit, crudelibus usta est
Quam flammis ubi, et in tenues iit hausta favillas,
Nec quicquam gelidos Catto affundente liquores,
Eversam sedem, flammisve, vel impeteventi
Artifices forma meliote attollmepossant:
Hunquam Heroa parem asp xit prius aurea Oreas,


page 815

Et secli vix aspiciet venientibus, aedes
Marmoreas citius laqueatque condert templa,
Qnam similem licet e cunis educere, et omni
Arte virum colere, ac hominum concedere rebus,
Una domus uno saltem domino uttut: unam
Non urbem modo, quin orbem sapienria talis
Et doctrina viri divinis fructibus auget,
Haec qui non memori perpendunt pectore. quos non
Publicus hic squalor movet: hi non sanguine creti
Sunt hominum: his in corde silex riget aspera aheno,
Hos mare conceptos spumantibus excuit vadis:
His aut Scylla voras, aut ubera sau Charybdis
Praebuit, immulsitque feros truci in aequore fluctus.
Haec mors indicium clarum morrahous edit,
Horribiles casus, longaeque examina cladis,
Aerumnas restare graves, iamque affore saevo
Tutbine. Qnippe ideo in magno ques Numen amores
Quos in deliciis habet: his maturius orbem
Linquere morte datur, caelique capessere sedes:
Ut ne communi dent obvia terga flagello
Colluvie in media deprênsi et gurgite sontûm.
Ipsa Dei monumenta, ipsa experientia rerum
Occinit, a celeri fato, abscessu piorum,
Tristia confestim pede consuevisse citato
Fata sequi, ut bello discordia sacra feredes
Implicet inter se vel regna evertat Erynnis,
Aut pestis faciat stragem, aut penuria frugum.
Hesperius, vitam in terris ducente Luthero,
Conticuit furor: et regum implicata Tyrannis
Obicenempe precum haud dubie, vorisque repressa.
Vix senior faris concefserat. Ecce repente
Saeva movens vis arma, faces et in agmina Christi
Expirans late immissis erupt habenis.
Ille pros etiaunum ignis depascitur acri
Tormine, et hei nostris victor pope iam ingruit ceit.


page 816, image: delf0816

Quod tamen Elysios pax candida nutriit agros
Hactenus, et nullo sonuerunt arma tumuitu,
Nullae aris dirum nostris micuêre seeures:
Cum passim Belgas pro relligionis amore
Omnes per mortes animam dare, fama referret:
Id Iova est opus, et donum, quod pectore grato
Fas capere hoc summo verborum ornabart honore,
Hoc proprium nobis orabat et esse perenne,
In medio iuvenum coetu, Acnia que corona
Fusus humi lacrimis que rigang manantibus ora
Thaburnus, cum icinis glomeraret in oris
Tempestatem atram Boreas, atque anxius omnes
Urgeret metus, illa etiam ne tangeret arna
Nostralues. Ah quam veror, ne munere pacis,
Thaburni, prece quae nobis integra fuerunt,
Thabutni nece, nos una protita relinquant.
Illequidem ad superos nostro procul orbe recessit
Aerumnis hominum, procul, aurae dona quietis
Semper ubi spirant, radiis insignibus aurae,
Quae non ulla luis penetrant comagia, nulla
Sortis amatittes, non bella: sed aureavitae
Numen ubi aetemo conectit saeculacursu.
Ille omnes casus felicifunere vicit,
Securus que mali in gremio capit ocis Christi,
Sanguine cuius erat lotus: pat unde beitam
Gratari petius sottem, quam fletibus olli
Invidiam nimiss facere, ut cui munere Diuûm
Mors donata magis, quam vita erepta videtur.
At nos exercent infensi Numinis irae,
Nos luimus poenas tanto male munere digni
Illa animi ingrati tabes, ubi nullus adesse
Visus erat meriti sensus praesentis, ut aspes
Contemtusque tumorque, et vana libidinis aura,
Illa inquam tabes donum, irreparabile donum
Perdidit et nostro longe semovit ab usu.


page 817

Tam claram lucem. quam doctoex corde inbebat
Iova viro fulgere, sacris que micare favillis,
Sorde voluptatum mens abluit oblita, quae iam
Ultio nos nocte involuens iustissima plectet,
Niprece coniuncta, et meliori fructibus aevi
(Quae vis grata Deo est) caelestem evincimus iram?
Ergo mors nimium tua, sancte vir, incita ruptis
Parcarum fusis nobis de Numinis ira
Verba facit, crudosque iubet deponere mores,
Tam cito, quam cupimus cladem vitare propinquam,
Exemplum pietatis erat tua vita, videris
Nos et morte tua ad pietatis signa vocare.
Hei nimium ista sono vox aures tangit acerbo.
Tu positae incultis referebas sedibus usum
Arboris, insigues quae fert prope ad aethera rames
Attollens, cuius foliis sub mollibus aevum
Gens avium trahit, et vario loca carmine mulcet,
Subiectos unde in flores, in graminis herbam
Larga fluunt roris liquidae uda aspergine guttae.
Pierii tecum iuvenes, ceu turba volantum,
Semper erant: tecum divino carmine semper
Dicebant laudes superûm, srudiisque vacabant,
Hi flores visi esse; aestu quos solis hiantes,
Tabidulosque siti, reereabas rore liquenti,
Rore, Dei verbum quem depluit ore docentum.
Non fontes Musarum aberant, non Attica mella,
Non qui Sioniis liquuntur montibus amnes.
Fetae apibus caveae. mellisque liquore refertae,
Instar erat schola Chrysoridum gens dedita Musis
Instar apum; tu ductoreras, tu regis obibas
Munera, tu gregis inspector, Thaburne, labores
Censebas: omnes submisso pectore et ore
Te colere, aspectusque tuos, tua iussa verei
Te monstrante viam, et salebras ducente per omnee
Pieridum lustrare hortus, decerpere flores,


page 818, image: delf0818

Vividlque in dulcem convertere pabula sucum.
Et vacuas san cto distendere nectare mentes.
Hei mihi, nunc quandomorbivis funere acerbo
Extinxitregem, et tumuli scrobe condidit alra:
Cedere apes optaut, funestaque linquere castra.
Non virides lustrant silvas, aut Aonas hortos,
Non libant fleres, nec dulcia pabula carpunt,
Nec vacuas sancto distendunt nectare mentes.
Idem omnes squalor tenet: omnes morte magistri
Ipsae etiam mortivicinae, umbrisque videntur.
Quid referam, ut niveo redimitus tempora peplo
Candor, et ipfa tuopietas maestissima busto
Insidenat, guttisque humectent grandibus ora?
Quarum Musa latus tangens, arasque fcholasque
Admonct, et magna testatur voce per auras,
Ut fugiant lites, ut verum immobile seruent.
Defuncti ducis exemplo, iam cuius odoris
Busta rosis nomen iugi splendorecoronet.
Quod res si nostras unquam Deus oretereno
Respiciet, si fortunae me lenioraura
In patriae reaucem geniales fecerit oras:
Mecum etiam, ingrati ne nomine signet alumni,
Sparsa comas ibit crebro Querimonia ad urnam.
Magnet, tuam, mecum carmen solenne, piique
Plangores, quando veris tepor almus odoras
In lucem excluditviolas, tristissima nempe
Digressus monumenta tui. Nunc horrida saltem
(Qualia cenfecti iuctu deducere possunt)
Carmina sume lubens, gratisque movere Camenis
Sint cassae licet ornaru. Sic pondere nullo
Sit tellus tibi sic suavis sopor utnaque semper
Uda piis lacrimis et floribus obsitalemper:
Odecus Elyrae, ô quondam, Thaburne, voluptas:
Nincdolormiysiae, et perpes, Thaburne querela.


page 819

Vitum Ortelium VVinshemium I.U.D. in funere coniugis ipsius consolantur [(transcriber); sic: consulantur] Musae.

Nos etiam quando cura complectimur omni
Virtutes, Vir clare tuas, consortis acerba
Morte tuae tangit communi vulnere luctus
Perfusas fletu, et tristi cum corde putantes,
Esse illam tali raptam tibi tempore, quo tu
Et senio, et curis confectus mollia vitae
Otia, privato in thalamo, cum coniuge chara
Haurire, inque illa suavi requiescere amore
Debebas dum nulla foris solatia, nullae
Deliciae, et passim virus grave spargit Erinys
Circum aras vaga circum aulas, et limina Regum.
Comparis ergo ruae nos morte, tuoque dolore
Afflictae suous, et duplicitabescimusictu,
Ut quae suavidico solatia pandere versu
Conamurtibi pene ipsae videamuregere
Fomentis animiluctus quelevamine. Sparsam
Hanctamen Aoniolat ce, aut magrs uberefletu.
Offerimuschertam, et curas restamuramicas,
Nec nobs sane obseurum, tot dotibus csse
Te Sonphiae F deique gravem, siclucebeata
Doctrinae plenum caelestis, ut omnia nôris
Fluminaque et scatebras, quibusaridacorda dolore
Mulcere et veralit parrecreare medela.
Ipsa quidem pieras, et honestimaximanorma
Discidium thalami, properaraque fara maritae,
Quam multo inprimis decorait munerevirtos,
Qualis erat, quam pompa tuolatefunebris effeit,
Flere sinunt, mostasque adbusta moverequerelas.
Quippe Deûm Regiest cagrataadfecto, utaegre
Linquamus socos vutae atqueex clabashorum
Maeroris parem, et sensum capiamuactbum.
Ne tamen ille medum supra, ceuliberhobenis,
Luctus eat forte, ac medicmam respuatomnem,


page 820, image: delf0820

Iova auctor iubet idem: eadem sententia Vati,
Tharsiaco, quinon corda omnis inania luctus,
Corad sed ad metas luctum reucocantia laudat.
Hei quibus in curis, quantis in sordibus aevi
Degimus hoc quodcumque datur? quanta hausimus olim
Iam malai quanta premunt coram? quae deinde propinque
Moleruent? ut mots (nec fallor) debeat esse
Omnibus et votis preceque arcessenda videri
Ara velut, portusve, ubrdata immitia parcant
Supplicibus, dulcsque operum cessatio detur,
Posttantos ventorum aestus, atqueaequoris iras.
Sed non his libitum est solamina promere causis
Haeotibi fac memori mandans oracula menti
Obsignes, haecmulto adeo fermone revoluas,
Quae quondam vero lova satus ore profudit:
Nec spretam volucrem, nutu sine Numinis, aevum
Deserere, et tenus animam proflare sub auras.
At morem Iovae gerere, et praebere sequaces
Par animos. Quare certo cum pignore constet
Non sine mente Dei, sine iussu, funere laeto
Relliquisse orbis tenebras, et clara subisse
Altra tui sociam lecti: ire licentius acrem
In luctum haud decet, ac placitis obtenderecaeli.
Quid, qui sub Christi signis et rure tenemur
Non turba aerumnae sumus omni obnoxia, fatis
Omnibus in morem placidae et sine viribus angnae.
Sacrifico iugulum ad structas quae porrigit aras?
Nec vero hac specie, et titulo censebimusisto
Ornandi sortis si tristia fata subire
Abnuimus, fi nil molles haurimus amari:
Sed semper choreas meditaris femper habere
In violis cupimus caput et res carpere laetas.
Porro etiam Christi simulacra referre necessum est.
Qua licet, ille ergo tot clades nomine nostro
Cumtulerit, toties immiti tetag stogello


page 821

Praebuerit: nos hanc operam indignabimur illi
Reddete quam poscit, grata vice, et omne feramus.
Exemplum ducis, et documenta augusta secuti,
Aequo animo genus aerumnae, quoscilicet agmen
Assolet exetcere sacrum. Lydiamque probare
Ad silicem quandohospes adhuc colit arria terrae,
Omniope divini praerer vim Numinis, orbum?
Nec minus haec curas ienirelevatio debet,
Sanguine quod Christi coniunx munita fideque
Deposuit vitam: Spes ut firmissima cunctos
Mulceat, in Christigremium illam eramite recto
Cessisse, et dio sese occuluisse recessu,
Qua quondam admissus carae consortianuptae
Caelicolasinter, priscumque novabis amorem.
Haec sunt quae nostra liceat te voce moneri.
Ergograves tibi si caulae, Vir clare, dolorum,
Ex causis iterum, et verbo te caelite firma.
Frangianimis, planctu nimium indulgere, salubri
Nolle locum dare doctrinae, sed Numina fletu
Arguere, et superûm iussis opponere pectus,
Crimina sunt Iovae bilem irritantia Cedat
Ergo dolor, cedant gemitus. Spes conscia vitae
Pectoris afficti, duce Christo, in templa remigret.
Non ad delicias vitae, sed ad aspera nati
Bella sumus: Nostro medius tamen agmine Christus
Versatur, roburqueanimis luctantibus addit,
Huic luctus committe tuos, hunc supplice specta
Mente, modum statuens laesuris astra querelis,
Ille tuo tibi maeroris data pocla cruore
Diluet, ac dulci bonus imbuet acria sensu.

Melpomene ad Franciscum ab. Arnymb. etc. In funere Iacobi filii in Academia Patavina pie defuncti.

Triste ministerium est, maesto memorare parenti
Festinos obitus gnati immaturaque fata.


page 822, image: delf0822

Sed rursus tanto deiectum ex vulnere pectus
Erigere in vites blando solamine, et acrem
Lictum animo, salsos ocu is abstergere rores,
Dulce ministerium est, Non huic, nec inutilis illi
Melpomene subducam humeros operamvelabori
Nobilium inprimis iuvenum, qui stemmata clara
Erepti iuvenis contingunt sanguinis ortu
Mota prece, et praeter meritum hoc adsecta favore.
Sed maestis Generose senex, ignosce loquelis
Infractumque ostendit animum. Iam liqueratannos
Imbelles tua progenies, et prima laborum
Taedia more rate nostros urgentia alumnos
Solerti ingenio curaque cuicerat acri,
Quando illam viadet Phoebo gratiffimus amnis,
Frugeredundantes apert quâ Marchia tractus,
In Themidis thalamos orsu graviore vocabat.
Utleges, ut scita Ducum et responsa Sophorum
Inspiceret, memoriq animo mandaret ad usum
Altricis patriae, ad sua commcad, ad ampla vetusta
Ornamenta domus, et cani gaudia patris.
Iamq illi egregias templis illuftribus urbes
Iam studia. et mores topulorum ostenteret ipsa
Hesperia accelebrem qui flexo Antenoris urnam
Corpore Medoacus lymphaque salutet amica
Hospitii dederat, doctrinaque uberis usum
Arboris ut speciem exprimeret, quae florenitenti
Luxurians, viridetque comas et brachia pandens
Spem domino certam proventus duitis affert.
Talem sese omni vitae ille in parte gerebat,
Scintillasque oculis claras vibrabat honestis
Martia Nobilitas, cum aveîs tamen usque serena
Luce comes radius virtutis amabilis ibat.
Praesidum abs illo ut patria exspectaretopimum.
Ecce statu in talicum Teutona in aruaregrefsum
Mente moven: gustu iam delibaret inani,


page 823

Complexus carigenitoris, et oscula matris
Infelix tuvenis fatique ignarus acerbis.
Ecce trahens nigro fatales vellete fases
Atropos in hno crudum atque inamabile, quiddam
Implicat, unde brevi spacio resolutalarenti
Peste abeunt fila in partes et adesa fatiscunt.
Nam primûm excerto contractus vulnere languor
In saevum erumpit morbum et mox undique piava
Arcesst fomenta, ferosque exuscuatignes,
Occulrque cor apprendens contage mali vis
Esformam. et vites et vitam absorbet inermem,
Ardebant rap drcaelo vaga brachia cancri,
Non tectis tum dulce gelu, non amnibus humor,
Non herbis nitor ullas erat, non montibus umbrae,
Omniaque augebant vim saevae in corpore flammae
Non ammum tamen abicere, aut spem ponere visus
Ille unquam in Christi metitis et sanguine fixam,
Quippe aegro aligeri coeus ex aethere missi
Astavant, gelidoque arentem Iore linebant
Rore, sui ex oculis Regis, cum lumine quarto
Post obitus duicem in vitam revocaret amicum,
Quem molli tersum hos seruârant stamine in usus:
Rofe, sui Regis transfixum cuspide dia
Quem lasus ubertim rosea scaturigine fudit:
In quo tansus erat lenimine dulcor, ut inde
Quam minimo faceret disctssum a corpore sensu,
Seque anma ad Superos, ad patria templa referret,
Nectum cor pore in exanimo sua lumina morte
Victa vidcbantut, sed suavi vincta sopote.
Ut certe sopor est Christi cultoribus illud,
Quod reprobi horrifico contristan: nomine mortis,
Sic igitur flore in medio, in spe divite frugis
Eximiaecadit illa arbos factura peenti
Delicias generi columen, popularibus umbram,
Omnis co casu in summum Cermana dolorem


page 824, image: delf0824

Concessit puber, quam diva Astraea Lyceis
Eugneis, quam Phoebus habet, magnoque favore
In spem Teutoniae et communes educat usus.
Nec mora solenni deducunt ordine pompam
Funeream: longo ferales agminelychni
Dant lucem, et fusco resplendentarma pheretro,
Arma domum multis hinc illustrantia ab annis
Arnymiam iacet implicitis cassum aere corpus
More crucis manibus, positumque infornice templi
Luctum aliis, exemplum aliis miserabile paebet,
Et tandem extremos terrae sortitur honores,
Hei Parcamimmitem, Iuveni contexere tales
Quae potuit reditus? nudum hîcpro corpore nomen.
Pro tunica charta est, pre curru mantica serui,
Triste revertendi genus et mors ipsa parentum,
Quos gemitus vero, quae nunc tua sentiet aula
Lamenta, infelix cum nuntius ibit ad aures
Ad maestos haec charta oculos inducta liquore
Lugubri et lacrimis? sed iam; vir splendidae, tempus
Solantes aequis animis audite loquelas
Queis multisaevos pepulerunt saepe dolores,
Forsan et hinc aliquod possis haurire levamen.
Lex Iata Prcatum libris fatalibus extat,
Omnes ut tellure satos Mors iura reducat
Sub sua, et in cineres, in prima exordia soluat:
Tum Naturam arctis constringere finibus aeni
Tempora, ut his usus summi se vertat ad ora
Notitiamque auctoris homo, huncindagine fixa
Hunc desideriis et amore ardente sequatur:
Ipsam animam tandem decedere corporis aula,
Adque suum, cuise debet, remeare Satortem:
Certum abitum, nil hora abitus incertius esse,
Haclege aetherias homo primum cmergit in oras,
Hac vitam trahit, hac vitam et dulcem aera reddit,
Tanto igitur minus in lethi terrore manendum est.


page 825

Quo minus indubii licet ictum evadere lethi,
Et quanto citius mens id praesaga capessit.
Hoc minus in lacrimas luctumque licenter eundum est.
Nam cumplaga oculis except sagacibus ante
Parcius adfligat corpus, parpectoreforti
Martis opus tolerare, omnique accedere cura
Ad finem cunctis incerto in tempore certum.
Quod si mors precibus sig essum verteret ullis
Fletibus, inque quando irruit, aut serobe mersos
Redderet, assiduos quis non effunderet imbres
Totus ut in lacrimas videatur irurus in undas.
At quis mentis inops adeo ut prece flectere tentet
Quod nullas audire preces, suspiria nulla
Novit, et ad fletus tantum ridere precantûm,
Atte ferae rabidae moltes rediguntur ad usus:
Arte notas marmor sumit, variosque labores:
Arte admas posito fit mollior ipserigore:
Ars tibi nulla dedit mitem, Mors aspera, sensum,
Non aevi pars ulla, nitor non oris, opima
Non relauta domus, non frons diademate cincta
Abs te vel veniam obtinuit, vel mollia dicta.
Quo levior debet tua falx et plaga videri,
Quae segetes metit, et flores, fructusque, nec ullum
Praeteriens clausis oculis venit omnibus una.
Hinc natae egregiae voces tua vulnera magna
Spernentum virtute ipsis ubi fama referret
Fata suae sobolis sibi rem pon ire per aures
Terrificam, mortis sese illam lege dedsse
In vitam, atque ideo lactis pavisse liquore
Ut qui propattio vitam lare poneret esset.
Illi ergo queîs nulla fides, spes nulla sequentis
Aevierat, aeternae sed opinio mortis et umbrae
Siluctum arcebant animis curasque fugabant
Morte propinquorum aut dilectae prolis obortas:
Quo mage nos omnem fas est removere dolorem


page 826, image: delf0826

Qui spe viva alimur vitae melioris, et acri
Haeredes lucis superae esse cupidine avemus,
In sua cum laetae remeabant corpora mentes
Corpora non morbis, non dein obnoxia morti.
Tu modo (sunt etiam hac celeris solamina fati)
Lustra oculis huius quam sit stricta area vitae,
Quam pernix fuga, quam semper dispendia mulctent
Illam alia cx aliis, sed rara levatio pascat:
Rursum lustra animo, non fixam in sordibu: orbis
Esse animo sedem. Sed enim exfpectare penates
Illum alios aliam patriam: et mox iudice temes.
Fata oculos minus adfligent quam vita beabat,
Et leviore animum turbahit missio motu
Pristina quam suavi muicebat mansio sensu.
Atnos queis mentem offusa caligine falsae
Deliciae vitiant, quibus error lumtna stringit,
Dicimus id misetum, quod vero est nomine felx,
Etrursum id felix miseta quod sorte redundat.
Dum saeorum not vitae pelagus consendimus et vi
Undasuarin tnedia dispellimur, ora cachinnis
Soluimus intrantes pottum lamenta movemis
Immenotes, quodcum cunis mors incipitire
Vitae dura comes, denumque in funere cedit.
O dulcem vitam, quae sordes carerls huius
Atque hoc exilium, hos vario sub Sole labores
Tam suavee facis, ut spreto puri aeris haustu,
Obliti pariae, nec ducti ardore quietis
Esse viatores extortesque esse revincti
Optemus. Verum haec muit os dementia ludat,
Suavia queis finat mala, sed bona tristia, noctis
Quos horror mage delectet quam gratia lucis
Qui caelum munde postponant sordibus aurum
Ille equidem nullum aut sensum pietatis habebit
Auttabem invidiae tacito sub pectore pascet,
Gaudia cum maestum iniiclum alienatuborem,


page 827

Cuidolor est, vorios alium evicisse dolores
Quare si tu quem pietas et caeles Alethe
Addictum semper duxit sipi, semper amcum,
Sinimium subito turbêris funeregnati,
Polilli invidiam facies, quod Nerea saevum
Vicerit, et portum felici apprênderit aura
Quod vinclis exutus et aegro corpore liber
Immunem cladis iam degat in aethere vitam.
Commoda gnatorum patris sunt gaudia: damna
Natorumad Iacrymas pattes ad funera damnant.
Et quid ei vitae ad spacium potuisse putamus
Addere fatales Divas cum temporis ampli
Accessus, tandem volet aeque atque orbita ucis
Untus Ut tacita namque obvia somnia nocte
Vanescunt, sic vita fogit, vix vita diutna est.
Dumque anm mensesque ruunt properantibus horls,
Temporis in puncto in mortis delabimur antra.
Ac veluti rabido pelluntur in aequore fluctus
Fluctibus, unda undis spumae vaga spuma, fugaci
Sic alios alii Soles vertigine trudunt.
Sicque homines varie fuga temporis afficit, ut dum
Hic voces facit, iste illas bibit aure repente
Non mage sint, quod erant primo sermonis in orsia
Si tamen ista dies, ea, quae nos dectpit, aura,
Saltem nubefine et ventis immitibus iret
Otia blanda videns et Apollinis ora serena
Non prorsum sane iniustis properata querelis
Fata videremur metuendae incessere noctis.
Sed cum sit spacio brevis ampla gravamine, squalehs
Imbribus ac tenebris quid tantum affligimur, aut quid
Utilibus nulli laceramus pectora curis?
Vita quid est aliud nisi cladis tela per omnes
Extendens vitae partes miserabile stamen
Non se, non alios cunarum agnoscit alumnus
Nudus, egens, brutis pene infeliciar, ipsa


page 828, image: delf0828

Quae seruire sibi et conquirere pabula possunt.
Hinc florem aetatis diversa pericula, et aestus
Curarum et pestes exercent: uleimus aevi
Cardo fatiscentis premmitur languore senectae
Quam vix a lethi tenebris dignoscere possis.
Ergo ubi certa fi les nobis, non unius horae
Delicias vitam hanc, non pertem pacis habere,
Hunc risum in lacrimas, in luctum hos ire lepores:
Par illos rerum felices voce feramus
Unanimi, quos hic mundas non amplius angit,
In quo nos terro necis urget. acerba stagellat
Fortuna, exhaurit praedâ itrevocabile Tempus,
Quam bene natales hominum et cunabula fletu
Thracia suscepit, sed risu funera duxit,
Indole et ingenita vidit, non usa magistris
Vitam homines capere, vedeponant deinde, morique
Ut melioris eant tandem in commercia vitae:
Tristia praesagit fletus, sed prospera risus.
Quare si vita haec animorum est carcer et almae
Exilium mentis, vastum maresorais amarae
Caelestis vix umbra aevi, atque evanida forma
Cur morbos animi et curas in perte latentes
Abstrusa madidis ita denudamus ocellis
Acsi sorte nova res quaedam et more stupendo
Insultu arriperet nos improvisa minaci
Aeternae ignaros vitae et caelestium inanes?
Si lacrimae facerent medicinam lumine cassis,
Editave ex maesto suspiria corde levarent,
Debeant passim gemmis auroq, parari:
At nil proficimus lacrimis, nam squalida tantum
Sunt pressi nube halituumque aspergine spissa
Proluvies cordis, fructusque doloris inertes
Tandem igitur luctum cohibe, pater optime, nac post
Argue naturae legem quam carpere dictis
Est cum Rege Deûm rontendere, Numine cuins


page 829

Meta aevi, et quicquid gignit Natura, notatur.
Ille quidem, qui iam sida deponitur urna.
Stirpe erat exortus mottali, et in agmine tanto
Communem solus mortem evitare nequibat.
Quin sensim ad motus hilares, ad gaudia sanae
Te recipe, indictumm quia faris rite peregit
Curriculum gnatus, iamque aditus aetheris alti
Civibus, amplexus Christi sortitur amicos,
Aeternique ornat splendoris temporaserto,
Nempe ubi Christicolûm cymbae tutissima captant
Otia, delicias aerumna molestia pacem.
Hanc dulci unanimes sortem gratamur amico:
Exuvias terrâ positas, cumulamus odoro
Flore, solo raptus flos est, flos insitus astris,
Qui tamen aeternisub veris origine, dia
Flugens luce, suosque lares, sua membra revisens
Non marcorem ullum, non mortem horrescer avaram.

Consolatio ad Balthasarem Mencium praematurum sui ex sorore nepotis obitum lugentem.

Esti saepe hominum meliores, luminis usu
Exuit ante diem mors, et scrobe condit opaca,
Ne senium attingant, ne dulcia vota suorum
Praeclaris explere ausis, et nomine possint:
Non illos tamen invisos Diis esse putandum est,
Et mortem caelestum odiis, ac Numinis ira
Praecipitare gradum, quin sunt in amore Deûm Rex
Tanto, Iova, magis tibi, qui relinquere terras
Vis citius, tecum que in perpete luce morari,
Aerumnarum umbris, nocua aut contage scelest ûm
Secreton Nec enim quod amore quis ardet honesto,
Obtritum id sinit adversis marcescete fatis:
Sed subita quantum potis est ope sublevat, et rem
Dilectim secum felici in sorte reponit,
Omnibus amplexans studiis, et honoribus augens
Tales verus amor stimulos in pectore vertit.


page 830, image: delf0830

Ergo hinc maturatque viam, et sua castra resigit
Educente Deo pius, ut contagia vulgi
Labe omniselerum cooperti, et turpibus aufis
Atque animum atque manus, supremo in vortice rerum
Ne trahat, et poenas reus experiatur acerbas:
Neve illum verae lux relligionis mertem
Deserat, et tristes graeceps agat error in umbras,
Inter totsites, tor crimina laera ferentûm.
Dum tamae causa, vani dum nominis ergo
Contri stant odiis, et nox averba sonantes,
Hei miserorum animas infando vulnere laedunt.
Maxima in exemplis est vis: nam fiaude carentes
Dant etiam pessum et viciis communibus implent
Huic in delic is pater est Lenaeus, amore
Uritur ille vago, violatque pios Hymenaeos:
Illum sacra fames auri mteriore fatigat
Adfectu ut plane nummos pro Numme ducat:
Quesdam hommum ex cultu vertit, turpissima Siren,
Luxuria, in moros pennus, prope in ora terarum,
Caede agri stupris urbes, certamine regna
Efferuenti silet in templis Verumque Plumque,
Et circum mille ambages fraus subdolatendit.
Quas nemonstra piae patiantur talta mentes
Adfines culpae, neu peste trahantur erdera:
Rexsupe. ûm exoluit membrorum circore coeco,
Datque fugam celerem. et praeterioca soetida ducit,
Sideream in sedem quo non nox uria, nec ulla
Fert gressum Furta, aut ultric bus Imminet armis.
Quid potetat maius tenerae conungere pubi,
Quae melior fortuna, sacri curflummis unda
Ingenitam exemit labem, et maculam exait omnem:
Quam quod eam in cunas mtidam Deus evocat, ante
Illicitis quam sese orsis deformet, et ante
Tristis quam casus et sentiat aspera fata,
(Qualia mulra suo arcessit sibi crimine quisque)


page 831

Ante etiam metus ille animum quam torqueat, ut ne
Prava doctrinae lue corripiatur, et acta
Turpiubs exempiis ius omne amittat Olympi
Collatum Christi nece, et almi aspergine roris?
Ista quidem assidue charos fovet ampla parentes
Spes fore, ut olim annis, virtute et viribus aucta
Sit decori iibi progenies, patriaeque salutem
Prouchat, et summi fastig a tangat honotis.
Sed spes. sta retro fatis acchsa refertur
Saepe, tranuntque procul venti irrita vota per auras.
Saepe adeo patis egregias oblita propago
Usicutes diversa ruit, nulloque pudore
Pra dita, cum reprobis operasque et foedera iungit.
Inque scelus volat, in poenas mala quam super ipsa
Soluitur in lacrimas Astraea. piaeque reclamant
Aon des, pon longaeurrenocare magistri,
Nec mornura porest cruden vulnere mater,
Tantam dant flragem peeris, vertuntque ruina
Propositae scelerum facres, et multa libido.
At Patet Omnipotens Parcas mbet ocius aevi
Fila secare suis, tutamque parare quietem,
Id metuens sic quos alits mage curat, ab orbis
Illuvie, et scelerum sentina undante receptos,
Cum minus est vitil contractum gurgite in ille,
Inter caelicolas recipit maturius, inter
Aligerûm insignes radiis, ac lumine coetus.
Finge tilos nostris versari longrus oris,
Egregirs porlere opibus, perque omnia famae
Momenta, ad su mmum splendorem emergere, ut orbis
Sublim illorum videatur vertice niti:
Non curae tamen experte sunsistus unquam,
Maiorive soco positi, quam publica fata
Quas possint dare praecipices, et adima vocare
Praelustra de sede, ampins ex robus in arctas,
A decore ad proorum lapsos, alumme ad umbras.


page 832, image: delf0832

Nec longe praestet, quod mox puerilibus annis
In Diuûm migrant illi loca, tristia cum vix
Fata, et amariciem summis tetigere labellis,
Quae senio adfectis ducenda est gutture pleno
Fecce tenus? non? quod sine clade, omnique procella,
Festino metam attinguit pede, et aethere iugem
Accipiunt vitam, quae vera atque unica vita est,
Disiuncta a curis longe, et formidine lethi,
Dum terrae hospitibus currenda est ares praeceps,
Atque alia ex alia clades subeunda, priusquam
Advena mors vitae finem facit, atque laborum,
Illi iam fixas sedes, ac tuta locorum
Exortes terroris habent, firmisque fruuntur
Caelo opiubs: nos exiliis per maxima tertae
Huc illuc trahimur spacia, et re vivimus arcta,
Saepe tamen molli quam casus dissupat aura:
Quis vecors rata pro dubiis bona, proque caducis
Aeterna amplecti nolit? quis et impete malit
Curarum tundi, quam dulcem haurire quitem,
Inque mari insano potius rate currere lassa,
Otia quam trahere in portu, immunisque pericli
E terra dubium alterius spectare laborem?
Quare qui rectis animis solatia secum
Ista putant, memorique in sensu condita versant,
His potior fuerit data causa, ut munere laudum
Afficiant Numen, quod nectit fila sororum
Et resecat, quam se fietu et maerote profano
Conficiant, si morte cita sua pignora cernunt
Abduci, et Superûm munita in templa reverti,
(Unde brevi intuitu vultus, ridentiaque ora
Extulerant) iamque instantes casusque minasque
Fatorum, cursu pridem evasisse secundo.
Haec tibi, Germanae que tuae solatia, Menci,
Ingeminans multum cano, dum nati illa, nepotis
Tafata immatura tui, maestissime luges:


page 833

Funere quo fracta est heu spes, et vestra voluptas
Omnis, et omne decus: pueri tot in indole pulchra
Fulserunt dotes, ita semper ad oscula matris,
Ad tua, spirabat hians, blandoque nirebat
Ore tener, sed non lethum blanda ora moratur,
Nec numerum annorum curat vix quattuor olli
Parca manus Parcarum annos indulserat, umbrae
Cum rapuere truces, atque invidia terra recondit.
Non penitus tamen amissa est dulcissima proles:
Qui saltem praemissa domus super aetheris aveas,
Qua rursum, quando Christum advehit imbrifer atcus
Haud dubie amplexu suavi venietis in unum,
Vestraque iocundo recreabit pectora motu
Laetitiae uberiot vis: quam nunc atterit angor.
Ob pueri celeres abitus properataque fata.
Sensumillum nobis stabilem dedit ipsa Tonantis
Pagina, caelestis Auraisparsa liquore,
Unde salus flurt, et verum, haud violabile verum,
Quod, fixa quamquam Naturae ex lege, supremum
Omnibus est iter ad manes, ad busta terendum,
Non tamen in iugem claudantur lumina somnum.
Aeternam in noctem. Namque emergemus ab umbris
In lucem: necis ex manibus, sublumina slis:
Etumulis, caeli in thalamos, loca sacra piorum
Conciltis, cum vivifici canor aeris in ora
Omni figna dabit magnum et glomerabit in orbem
Omne hominum gcnus, aut caelo aut Phlegethontis in amne
Cui non spes laeti reditus firmata dolorem
Digressus levet, aut nenitus de pectore demat,
Vera fides pietasque illum si candida fovit?
Tanta Deiin vitam reditu solamina parta,
Et sacris vatum monumenris insita, Menci.
Teluctu tabescentem, lacrimasque trahentem
Eluctu, et lacrimis spoliatae prole fororis,
Ah recreent sine, neu veram aspernere medelam:


page 834, image: delf0834

Ipse quidem cui caelestis sapientia dulces
Largstur fructus, penetraiiaque intima pandit,
Ista tenes longe melius, quam paupere nostra
Carmine, vix umbras agnoscens, Musa profatur:
Sed nimia adflictus cura medicaminis usum
Ignoras, et densa animus caligine torpet.
Quare aitos praeporrantes tibi lumina specta,
Er medicas admitte manus, prius insita pestis
A mis ad vinum suam pectora rodat, ut omnes
Attificum vires et respuat omne levamen,
Atque imis luctum videas inolescere fibris.

Ad Tumulum Iohannis Pruteni.

Nam quid apud tua busta aliud pia Pieris, aevo
Mortali iam functe Senex, anima addita stellis
Cuius abunde haurit quae terris ante professa est,
Quid mage suave aliud, magis exoptabile dicat,
Quam quod te patrio complexus amore Melanchthen
Foverit, ingeniumque tuum solida auxerit arre,
Ille vir, in cuius laudes non sufficit omne
Aut oratorum aut vatum genus: invida quem dum
Ambitio tent bris operire et tollere tentat,
Ex animis hominum, illustrat magis et magis imis
Cordatornm hominum premit, insinuatque medullis.
Et quisquam a tanto dilectum Heroe fuisse,
Inque eius libris, in voce quiesse salubri,
Ponendum in vitioputet: illi fallere Candor
Mescius, et nata ore Dei caelestis Aleche,
Sem per esant comites in vita: et quando solutam
Corporeis vin clis animam exhelaret, ad astra
Una abiere, solumque fuga liquere profanum.
Ergo etiam hanc vocem tua suaviter hauriet urna,
Musa Melanchthonium qua te commendat alumnum
Nam quorem sacrarn purgabat tempore ab umbris
Ausoniis Lutherus eo iam candida Leuces
Saxonicae iuga, Pieriasque industrius artes


page 835

Sectabare, annis florens, et ab ore magistri
Assidue pendens sacra mella Melanchthonis aeri
Condebas animo, et tua ad emolumentalegebas,
Dum plures tardis exirent mensibus anni.
Id studium, illa tuae solers affectio mentis,
Et studio conforme aevum, et reverentia Lovae,
Doctoris tanti tibi fidum adiunxit amorem,
Ut cum cepta parans studia interrumpere Egestas
Ingrueret, reque Aonidum florentia castra,
Ante diem, et teneris etiamnum urgeret in annis,
Linquere, Marchiaciswue amplectimunia terris
Ipse tibi molles aditus loca ad illa pararet
Veridica tua consignans praeconia charta:
Mox autem (nam que orta repens oce. sio caeli
Dono, aliud monuit) teistis renocaret ab orsis,
Et spacia Albiacis Musis maiore teneret
Concilians sumtus studiorum, et commoda vitas.
O fortunati soles, tibi condere ques tum
Discendo licuit, semperque exempla videndo
Viva, pios mores, tantorumque ausa virorum,
Lutherifera corda gravi sermone domantis,
Victaque iam blande mulcentis corda Philippi.
Quos inter non tantum operae fuit unio, suaves
Verum etiam nexus animorum: ut vellere ab illo
Qui velit hunc, cor Luthero videatur, et omnes
Neruos tollere velle, manumque abiungere dextrae,
Ergo rudimenta ex illis percepta magistris
Gnaviter, hoc anno, vitae qui fecit Olori
Leucoreo finem, divina fidera voce
Mulcenti, et nineis alis supera alta petenti,
Cui comes iisse illo excessu concordia fertur.
Duxistii in lucem, et genitalia in arua tulisti,
Urbs nova qua tenaes tollit sie dicta penates,
Doctrinae primus semen melioris, ubiante
Omnia vulnisicis tribulis, et inertibus herbis,


page 836, image: delf0836

Et lapathum atque aphaca, et scrofularia (nomina tantun
Teutonicis ridenda sonis) acplurima diro
Gramina faetore Elysios opplentia campos,
Stipabant, miserisque necem morbosue parabant.
Quae monstra e medio succindere, caelite verbe,
Non ferro. et stabulum Augiae purgate poten et
Ausus es, et frugem in steriles revocare novales,
Quae primum Albiacos ditaverat alma colonos,
Hoc est nempe vices patriae persoluere gratas
Illa tibi lucem mortalem indulsitrat illi
Tu lucem aeternam ex verbo veracc dedisti,
Hinc placuit fines operae proferre salubris,
Et miseris etiam doctriae agrestibus usum
Im pertire sacrae, proprio quos iure tenebant
Czedlicii, stirps clare equitum, quae laudis et artis
Egregiae plenos semper generavit alumnes.
Inprimisque illum, quem tu Prutene perartes
Formastiprimas, hanlemque ad cepta dedisti
Maiora. in varias qui laudum accensas amore
Fecit iter terras, et sanctis munera bustis,
Mortali quondam Christus quae corpore pressit,
Obtulit. atque adeo dites penetravit ad lndos.
Georgtus, Elysiae decus et fulcrum, invidasaevo
Ni reducem in patriam mersisset funera Parca,
Et messem primagravis oppressisset in herba:
At superest, longumque sibi patriaeque supersit
Comprecor, exurgens lanus natalibus sisdem,
Dex tela cui bello est experta, atque utile dandis
Consiliis pectus: nec co minus alma Tonantis
Numina sincero cultu afficit et pia praebet
Hospicta aetheriae doctrinae artisque magistris:
Iure paer ontus etiamnum ea templa gubernans,
Quae dictis lonuere tuis Prutene, tuumque
Aunis confectam corpus cepêre sepulchre.
Haecigitur loca Caeedliciis subiecta oelebaes


page 837

Et lare, et officio stabili. Et licet oppida lauta
Ad se vicino in tractu te laepe vocarent:
Ista tibi tamen arua magis placuere fatenti
Esse etiam sua per silvas ovium agmina Christo.
Luxuries amplis est urbibus ampla: superbi
Primorum vultus: matres nataeque tumescunt
Ceu lunonis aves fastu: creberrima tabes
Invidiae est illic, moresque calumnia censet
Felix, urbe procul, Solis qui vallibus aevum
Exigit, et modulis operisque adsistit agrestum.
Istos, simplicitas amat, istos cannabe texta.
Vestis obit, decoratque satis: non tormine aguntur
Innidiae non censorem in sermonibus horrenr.
Non dape, non verbis fir fraus: non libera lecti
Iure Venus iactat toties incognita fetus,
Nos toties violat thalamos: extrema per istes
Emigrans Pudor ex terris vestigia fecit.
Ergo hominum genus hoc Christi PRutene docebas
Dogmata, per septem lustra, mnocuisque probabas
Moribus; ambitione procul, pugnisque sacrorum
Quales saepe solent urbe exercere ministri:
Et tua vel quereu, vel fago extructa cathedra
Non facunda minus fuit, aut minus utilis illie,
Quam frmarmorea silice enituisset et auro.
Aureus orator stetit olim in simplice ligno:
Ligneus orator nostro stat tempore in auro.
Vera docere tibi de more Melanchtonis ades
Ardor erat, veris etiam par cura tuendis,
Quamquam odia hinc passus carpentum saepe superba es,
Aepe graves voces. Sedenim consteritia fregit
Omnia, ad extremos quaefixa sedebat hiatus
Corde tuo mentique tuae comes suitad astra,
Postquam vicisses aetate Melanchthonis annos
Bis geminis annis, cui nuncin parte serena
Aetheris, indignos casus et iniqua recenses


page 838, image: delf0838

Fata, quibus iam sint obiecta volumina passim
Illius. et vulsum Lutheri a foedere nomen
At perculsa gravi iamdudum Ecclesia luctu
In terris vaga et orba duce et tot dedita sectis
Post vestros abitus, Luthere et dive Meianchthon,
Se vestris etiam orbati quiritatur alumnis
Quos vita saturos lova carptim ex orbe profano
Subducit, velut ex scena: succedere cernas
Exsultantem animis sobolem atque in bella ruentem
Funestis dictis, foliisque fluentibus atto
Felle. pedem Candor movit; Petulantia fixit.
Christe veni, et diram ex templis Erin Iride pelle
Teste tui reditus. meliorisque auspice vitae:
Tunc fatis delecta colent firmam agmina pacem,
Sed fatis proiecta luent meritam agmina Poenam.

Georgio Sagittario Praetori Sorano.

Ergo nos alia ex aliis ad funera, ad urnas
Poscimur, atque umbris solennia ferre iubemur
Carmineque et lacrimis, et luctisono singultu,
Quos ipsos for san rupto iam stamine vitae,
Caniciem, et Pylios pobis dum f8ingimus annes,
Ante exspectatum, decoratos carmine nullo
Auferet atra dies, et sunere merget acerbo,
Quando non ulli est fuga mortis, et esse suprema
Cuique dedit luci Diuûm Rex, arbiter aevi.
Ille vel in latebris maternae consitus alui
Ignarus vitae vita spoliatur, et inter
Naturae fingentis opus perit hic ubi nixu
Carpenda ad lucis generator munera, luce
Exuitur, primaque in vitae intercidit ota.
Ast alium cunis recubantem, et suave rubentem.
Dudum more rosae, sen purpurei hyacinthi,
Lam nece pallentem, et viso vix aethere cassum
Plorat maesta parens, crudeliaque increpat astra,
Grudeles Parces, et inexorabile lethum.


page 839

Quid memorem quos Mars; quos pestilis enecat aura,
Quos Neteus poenaeque Aevi spacia ultima cani
Assequimur raro, morimur que senilebus annis.
Tequoque toduicis coniunx, te occumbere nati,
Te cives, queie lura dabas praeclare Georgi,
Viderunrmedio currentem in munere vitae,
Acrem indicio, fod lisque in corpore neruis:
Viderunt antumque tuo cepete dolorem
Ex obim, quantum Halcione. vidnatave Greta,
Legifeto haec Minoe pio misera illa marito.
Sed quid ego cineres ingrato carmine turbo
Compositos dulci sombo? Vos alloquor, aurae,
Et quos vita fovet, voshaec cognoscite mecum,
Exstinctique viri virtutem et voce referte,
Et factis, quid enim a verbis modus absonus aevit
Ibat is, et primis ut Christo nomina cunis
Sparsus rore sacro dederat. semunere in omni,
Se munusque suum ad Christi referebat honorem,
Ad leges: rem communem et civilia virae
Foedere conservans, Fraudesque exosus opertas,
Quem non ambitio, vel amor vesanus habendi,
Contigerat face pestifera, fastuque replerat:
Omnis ut antiquae spectem pictatis in illo
Lucere expressam, et partes splendescere in omnes
Diceret urbs, dignoque ornaret munere laudum.
Ergo etiam fidei illius fora publica mandans
Commisit patria, ut lites componeret aequo
Arbitrio, ut poenas sonti, sua praemia iustis
Solueret, Astraeamque a videfenderet omni,
Virgineum in casto servantem corpore florem.
Non illum hic blandaeve preces, velmunera coeca,
Non rabies ulla, aut vulgi temerarius error.
Transversum ad reprobas valuisset flectere partes.
Quippe animo semper leges spectabat et aequum
Si quando circum patrum cingente corona


page 840, image: delf0840

Iura daret nec dum lances huc vergere visae,
Gratia quo reprobusque favor quo dona trahebant,
Duylces illecebtae sed in O ci regna feventes.
Heu nimium fera fata brenem patriaeque foroque
Vium concessere viri: nam feruida febris
Inrentum officio, et magnis derebus agentem
Occupat, ac summam solida vi corripit arcem
Corporis aceleratque d em mors saeva supremam.
Ille ubi vicinis, languescere numina fatis
Sensit. et e fesso vanescere corpore vires:
Consortem thalami cura solamen in omni
Unum, omni in casu (gemini illo tempore nati
Musarum in castris patria procul aera merebant)
Advocat, hasque imo fundit de pectore voces:
Vixi, et quae dederas mihi tempora Christe, peregi.
Hanc animam tibi habe, et patriae refer arcis in umbram
Multa gravat mihi corda lues sed corda cruore
Lota tuo scis pridem almaque aspergine munda.
Et nunc aegra meisub terras corporis ibit
Compages, red tumque Dei opperietur Olympo,
Vincta sopore levi et curis mordacibus orba.
Tu veto coniunx aerumnae suave levamen
Omnis et auxilium, sinerent dum fata laborum,
Desine maesta meum lacrimis urgere sepulchrum,
Principium vitae lacrimas, non meta, meretur.
Orsum vita facit, finem mors laeta malorum.
Nec tu annis aevi spacium metire, sed ausis
Egregiis, ut longam illi tribuisse putentur
Parcae in luce moram, non pluribus obsitus annis
Qui tulerit senium, et cana nive tempora pinxit,
Sed mage descripti, qui temporis orbe peracto,
Clarum aliis nomen seclit, famamque reliquit.
Verum age iam cusis, Patrioque accendere amore,
Et vicibus succede meis, neu desere natos,
Quos tenet Aonidum chorus et Parnassia rupes.


page 841

Tota tuis humeris domus inclinata recumbet.
Iamque vale et nostri serna, dum vivis, amorem,
Serva natorum, et Christi, dum vivis amorem.
Dixit, et una animum cum votis reddidit aethrae,
Terta suo gremio terrenos abdidit artus,
Astraeam multos perhibent ex ordine menses,
Ad bustam, ad cineres chari cultoris humatos,
Sedisse, et crines luctu vulsisse solutos.
Fundentem lacrimas. et planctibus astra replentem.
O mucro vindex, ô nescia fallere libra,
Vindlice cum vestro tenuem servabitis urnam.

Georgio et Danieli, Tileniis fratribus germanis.

Consortes uteri dulces quos germine primo
Mors nostris oculis sublatos saeva negavit,
Tandem ego, tandem annis Daniel minor. ubere codem,
Quos aluit genitrix, Catti flaventis ad undam,
Nominis haeredes vestri nunc vestra coruscis
Floribus et silva pridem obsita busa rosarum,
Post sex lustra prope, et lacrimis, et carmine maesto
Prosequimur summumque pii largimur honorem.
O si vos avido licuisset lumine obire,
Si vos Aonidum tendentes roscida in arua
Pone sequi. Vix tum denos tibi duxerat annos
Parca colo, maior natu, bis quattuor, aevo
Inferior tibi, cum genii iam clara sagacis
Argumenta, animique ad magna daretis anhe
Parnassi iuga, et Aonii sacra pocula fontis,
Invidisse putem Parcas, neflosculus zui
Hic vestri in frugem et messes adolesceret amplas?
Quid vitem viduare iuvat lactenribus vuis?
Quid ramus nondum matura avellere poma?
Sed bene mors vobiscum egit, primotibus annis
Quod vitae, nulla quae dum fuit oblita labe
Magnorum scelerum, aut pravis obnoxia votis,


page 842, image: delf0842

Vos tulit, integrosque animi et pietatis alumnos.
Unus in Christi meritis, in morte tenawcem
Figentes sensum, et caelo corda alta ferentes,
Nec quod erat prius infestum, nunc efficit ullum
Angorem, quod forte animos decepit manes
De insperare iubet quicquam: quippe omnte Diuûm
Sede patent vobis, Nil tanta nocte sepultum est
Rerum usquam, tantisue situm procul interualirs,
Quin animi penerrare oculis, motuque queatis,
At vobis longe nos cedimus aetheris auras
Qui dubias nimbisque graves hau imus et aestu.
Namque quid est quod nostra qcies deprendere possie?
Quae sincera usquam super et sine parte voluptas
Aerumnae? Quae non vitiantur commoda damnis?
Ves lovaepatris aeterniram munere talui,
Qua citharae, cantusque vigent, dulcosque choreae,
Caelestes in er coetus commetcia dia
Exercetis, et ausa hommum scelerata dolore,
Sed nugas risu excipitis pia pectora amore.
Haec tellus monstris est squalida tempertat aether
Plenus laetitiae est, et opimis rebas abundat,
Sempet Sole nitens, et semper luce coruscus:
Cladibus hic variis agimur vertigine mna
Circumagit fortuna rotam, wodo vimda dulci
Attollens spe corda, metu modo lamguida stringens
Illic (ut perhibent) aut aula nitertis Olympi
Vatum hymnis sonat. aut lonaead penetralia laeti
Caelicolae fingunt lasus stellasq recensent.
Nosque ubi suffudit longo mors hortida somne:
Illic aeterno bear omnia vita rigore,
O si laeta dies pernicrilluceat ortu,
Nos vestro agglomerans laters, insertansque coronz
Aligerae iam sat vitae mortalis amaror
Nos torsit iunenes, et acerbo prolnit haustu.
Si veniat, senium quid posse afferre verendum est?


page 843

Null salus terris: caelo aspiremus avito.
Iam genitor, qui Chrylereos sacra vera docebat.
Et gravit annonae cum fatum exugeret urbem,
Et tristi cum saeviret lae lerhifer annus,
Et cum fatali cecidisset patria flamma,
Iam genitor dudum et mater partu ubere laeta,
Ante tulere pedem e terris: age stamina natis
Rumpe tuperistitibus Olotho, atque adiunge beatis
Conciliis superûm: natos age reddepasenti
Fratribus et fratres: misto cum nomine proles
Indiscreta piis gratusque parentibus error,
Post ipsorum obitus mala commentabimur hausta,
Praeteriraeque amplos secura recensio sortis
Laetitiae fructus feret. Haec monumenta supremi
Officii interca, fratres, hoc flebite carmen
Haec desideria et gemitus agnoscite fratrnm,
Saluete ô dulcet animae, aeternumque valete.

Catharinae Strobellianae primum Georgii Helmrici, dein Martini Thaburni Coniugi.

Tithoni iam primae domos Aurora relinquens
Omnia laetitia, luce omnia corpora rerum
Spargebat, vitreoque hilarabat gramina rore,
Cum consors tua, vertutum clarissima donis,
Pieridum, Thaburne decus quo soipite, numquam
Doctrinae vacuam se Chrysoris esse queretur,
Aegre, roro recubans et acuti tormine morbi
Iam senos adfecta dies, haud omine vano
Lanificas sibi sentiret suprema sorores
Fila manu legere et sinem properate beatum.
Ergo pie super aspectans convexa prccata est:
Christe, graves hominum quirespicis ore labores,
Humano, nostrosque levas ope caelice casus
Cum te, cum casta tua numina voce ciemus,
Fer tandem, fer Christe, pedem, et cum Sole, retexet
Qui radiis actutum orbem, tua himina profer


page 844, image: delf0844

Luctanti in tenebris lethi, et iam summa trahenti
Fiamina. Tu Sol, tu lux incorrupta, iubarque
Vivisico splendore micans, et perpete flamma,
Cui nox, effeto Furiae quam tempore mundi
Per populos, ac regna, Deum per limina spargunt,
Terga dat, et presse in Cocyti vertice sidit.
O pater, ô stirps aequaeva, ô spirabile Numen,
Arbitrio cuius florent opera omnia terrae,
Accipito hanc animanm et venienti exoluito clade.
Atra dies, et tempestas fraudum obsita nimbis
Ingruit: Eous latere illo suscitat arma
Saeva furor, sensumque pedum vestigia nostrae
Ceruici imponens, thalamos, delubta, nepotes,
Christicolumque animas sitit, excidiumque minatur,
Hinc aliquod miserandum, atque illaetabile fatum,
Elysiis campis affi abit turbine coeco
Os Boreae: ô nunc, ô dilectae examina gentls
Curae numen habe, et fata avia differ in hostem,
Quo tua maiori mea mens commercia, et usum
Suspirat desiderio, votisque requirit.
Da finem, Rex alme, aevierequiem que laborum.
Respicc ad hoc corpus iam nunc violentia morbi
Qucd pene in cineres, in foetida frusta redegit
Me spectante, ictus crebri dum cuspidis inftar
Transadigunt latera et flammis adstricta coercent
Viscera membrorum ut compages obsita squamis
Horreat, et duram simulet ctis aspera cautem.
Mens, quae, Christe, tuis meritis et sar guine tincta est
Viterius colere ha cloca foeda fluentia tabo
Hospitia, et cassam forma, vi, lumine molem,
Indignatur, et his solui se fordibus orat.
Omni sin oprato siat spes et cura sepulchro.
Connubio felix gernino, lare sospite felix
Florentes vidr natos, turbamque nepotum,
Saege graves experta vices, experta secundas.


page 845

Effluxit cito, quod spacii mihi fata dedêre:
Nilque aliud mea vita fuir, quam cursus ad urnam.
Nunc meta ante oculos, et curae terminus extat.
Da faciles obitus, animamque hanc, Christe, tuere.
Sic ait, et placidum accipiens per membra soporem
Ter gemitus ciet extremos ter sublevat ora,
Vitaque cum voris fugit exhalata sub auras.
Ceu quoddam in labris defixum lumen ahenis,
Quod radros per opaca domus iacit omnibus usu,
Officioque suo se carpit pinguia quando
Nutrimenta, liquorque absorp us Palladis omnis,
Et tremulo summum nisu scintida reluxit:
Sensim se legit in einerem, et iubar exuit ardens,
Nox subit, et maesta latus omne amplectitur umbra.
At tua dum coetu collustrant busta frequenti
Erconiunx, natique et longa propago nepotum.
Cruesque Aoniique chori, ac pia sacra ferentes,
Omnes effesi in lacrimas, et maesta sonantes
Carmina, quid dignum te, quodque insignia adaequet
Ornaamenta animi, et virtutum in pectore dotes,
O Dea (mortali neque enim iam praedita sorte es)
O Dea, quid versu in medium dabo? quove nitore
Verborum, moresque tuos textamque beate
Telam aeviornabe dictisque in saecula mittam?
Non mihi, qua doctis Helicon sacer aestuat undis.
Faverunt Musae, rorisve alimenta dedêre
Aonii, quo pastus olor, cui candida circum
Colla comis rutae laurus conserta renidet,
Aut Leo quem Nissi fovet ardua Lusatis amne.
Aut Phoenix Nicri decus: en vestigia longe
Vix traho vix magnis nutans sequor interuallis,
Infeaxque fero carmen felicibus umbris.
Si tamen est pietas functorum dicerelaudes,
Si labor invidia vacuus: mihi, Chrysori maesta,
Praebe aures, age praebe animos, et pignora tecum


page 846, image: delf0846

Duc tua dum raptam fatis fero laude parentem,
Hinc ut felicis vitae documenta capessant,
Et sanctae necis e qua fel x vita putanda est.
Principio partes vitae Matrona peromnes
Verba Dei et quicquid pietatis regula signat,
Mente sequebatur prona, Seu lumine somnos
Acciperet sive officit pia munus obiret,
Semper in ore Deus, serum hinc exordia et omne
Consilium petere, et laetum exspectare tenorem.
Ut, cur velivolae moderamina credita navis,
Aftrorum obsetuat positus moremque futurum
Indenorat maris et caeli, cursumque gubernat,
In quoscumque sinus, quaecumque ad littora tendat:
Haud secus illa Deum ardenti spectabat amore
Assidue non flexum ullum, non lustra secuta
Auia quo faruae cupiunt inducere flammae.
Ergo hinc, ceu vena. quae missa e corpore terrae
Emicat uberibus lymphis, et secla ferarum,
Secla hominum dulci reficit fitientia potu,
Omne genus fluxit virtutum et nominis omen
Testata est factis, sine fuco, et labe reperta,
Iura pudicitiae servans, animumque modestum
Vime dat vitis decus, vuae vitibus, hortis
Versicolor florum seges, aurea sidera caelo:
Nil adeo nymphas ornat quam cura pudoris.
Hinc flammas Venus, hinc castos iaculatur amores,
Obvia que aeterno denincit lumina nexu.
Quaedam degrege femineo se divite amictu,
Vulgari a plebis gestu, secerneresuêrunt.
Ornantes auroque comas, frontemque nitore
Artifici, et Tyriit pingentes tempora guttis.
Haec ita se, moresque suos formârar ab aevi
Ingressu, ut studio pietatis, et arte modesti
Pectoris, ante alias omm floreret honore.
Namque animum virtute gravem, quam palia gemmis


page 847

Maluit: haec melior visa est nota, rara puellis,
Aquibus et pietas, et virtus dissita longe est.
Sunt ctiam, fastu quas inflat amicior aura
Fortunae. priscave genus de stirpe profectum,
Aurum et opes nullo a proavis sudore receptae,
Et quae praeterea gens cassa cupidine caeli
Noctes atque dies studio sectatur inani.
Hunic ratio penitus diversa omnique tumore
Cor vacuum, quamquam et generis splendore vetusti
Praedita longe alias et censuanteiret opime.
Nanque sata est patre Strobelio, quem gente Bohema
Natales ducentem animo praestante per omnes
Virtutum erudiit numeros artesque, Camena
A teneris, ut Sarmaticae Rex gentis in anlam,
Illo quam Viadri celebrabat tempore ad undas,
Infeliix ubi Gloga tuis nunc angere fatis,
Legetit, arcanisque suis admiserit acrem
Ingenio et suavis pollentem flumine linguae,
Hic ex quo lecti sociam (cunabula quondam
Cui dederat Lauba, Emricio de sanguine cretae)
Lreptam terris inopino funere vidit,
Materna functus vice natam infanarelegat,
Mite ubi formaret pectus pietate, Mineruae
Arte manus, doctas que notas condisceret ore
Exprimere, et niucâ pingens fignare papyro.
Haec quondam Diva Hesiona prius aspera Martis
Quam sors eriperet natum, et demitteret umbris
Ausum Tartaricis caput obiectare sagittis,
Templa suae in Superos fidei monumenta, locavit.
Addens virgineosque choros legesque sacrorum,
Quas Nymphae vulgi secretae a sorde tenerent.
Consilio res cepta pio: nisi versa sinistris
Cultibus in morem plenum impietatis abiisset,
Quippe, olim quae claustra pudor, virtusque tenebant,
Nunc cel ebrat furtis et amorum labe Done.


page 848, image: delf0848

At virgo a cunis ipsis praecepta secuta,
Et leges quibus Europam deninxerat omnem
Hesperius pater, et dirum cui foetida nomen
Rura dabant, vitam communi errore trahcbat,
Plena Dei cultu, sed culpa et fraude docentûm
Veri ignata modi quo nos rex aetheris astris
Accipit et numero natorum mitiot addit:
Cum tandem matura viro, delubra relinquens
Feminea, accitu chari genitoris, in urbem
Altricem retulit gressum, et socialia iunxit
Iura tuis taedis quo se tunc aurea Oreas
Iactabat iuvenum, Ludique, Helmrice, Magistro.
Qui primus tecum in patriam, quam propter opacae
Valle celer secat auriferis sola Cattus arenis,
Leuco eo rediens deduxit vertice Musas,
Caelestes Musas, Latia quas nube Lutherus
Expediens vix dum rediuivo ernârat honore,
Vix dum divini recreârat luminis aura:
Unde iubar tantae facis et vibrata favilla
Laeta tuae simul opplevit praecordia nuptae,
Te cultas monstrante Dei, te sacra docente,
Confestim illa abolet falsae pietatis amorcm,
Imperloque Dei morem gerit, obvia prona
Mente, simul sacri repetit libaminis usum,
Quem monstris hominum, nexuque obstrecta profano
Errorum, septem misere intermiser at annos,
Ergo hoc coniugio, suavi quod Numen amore
Implebat, donisque suis ornabat, in auras
Tres Nymphas dedit, et totidem Matrona puellos,
Quorum alios cinis ater habet, vesuuntur amica
Luce alii, et vitam, ac patrios imitantur honores.
Tuque aevo maior, patrii qui nominis haeres,
Qui virtutis es illustras divina, Georgi,
Scripta piis numeris. et publica commoda spectas,
Nec morsum invidiae, et livoris tela moraris.


page 849

Micte tua pietate, scholae et succurre labanti,
Qua fortuna sinit tua. quae tu praemia quondam
Sede Deûm, quos ornatus gestabis, amicos
Inter ubi vates mediis spacia bere in astris?
Virtut em in vidia sectari publica nostrae
Aetatis labes, et inevitabile fatum est.
Ut senior consors canentia lumina lecho
Soluetat, et satus unde fuit repetiverat astra:
Bis senos vidua in luctu prope condidit annos,
Sola troo maerens vacuo. Sed Numine foedus
Connectenten ovum, tandem in connubia cessit
Thaburno quem Pierides Solymaeque Pelasgaeque
Et Latiae, virdes Sophiae pauêre per hortos,
Imperium in iuvenes, et Phoebi examina habentem
Chrysoridum ludo, qurnon feraiurgia sectans
Deserit aut pacis studium, aut pia dogmata turbat,
Sed virtute sua se condit, et abditus umbra
(Qua lue nunc passim videas squalere Lycea)
Numinis, officii partes, quas lustinet, ex sler.
Huic ergo unanimi mentis compagine iuncta
Omnem aevicursum est adeo moderata tenaci
Calle viam obser unans Pieras quam praevia monstrat
Ut laudes omnes, positasquein pectore dotes,
Im bellem in sexum quas dividit aetheris author,
Visa sit una omnes morum integritate referre.
Respartas ratione pia cen sedula custos,
Et sibi praesidio, et cognatae mentis in usum,
Servabat, duroque manus opere ipsa terebat.
Nec constricti mimi fuit, in quo sortis egenae
Alterius noncura ulla aut respectus inesset,
Quo vialamentis miserorum nulla paterer,
Ceusi dura silex, si corde stet horrida cautes.
Nam quorum census brevis, et fortuna sinistra,
His aditum dabat, et sortem partita benigne est,
Inprimis, si quos Musarum sacra colentes


page 850, image: delf0850

Et dolor, et morbi vis importuna teneret,
Congressu, curaque frequens dignata fideli.
Omnia quae labem, corpusque exuta caducum
In libertatem e vinclis, ex nocte serenam
Adducta in lucem, caelestique insita turbae
Nunc memori sensu recolit, secumq volutans
Laetitiae aeternos capit imo in pecto refructus,
Quin olli radiis gens Diuûm incincta coruscis
It comes, et denso circum latus agmine stipat,
Mille tubis: neruisque lyrae. et modulamine pangens
Patremque Unigenamque Patris. Flamenque calore
Alterno mistum. Quae more recepta voluptas
Caelicolis. quam saepe domos novus incola dias,
Dimissus sorde humana, membris que solutus
Ingreditur, superisque ammis commercia iungit
Omnis eo plausa, quam late tendit Olympus
Emicat, astrorumque choros percoerula templa,
Luce nova, flammis que et puro consent auto.
Haec super exuviis Matronae, urnaque beata,
Comtu cassa, nec Aonirs lita carmina guttis,
Dum sors ingenli premit intempesta vigorem,
Accinui: hoc numeris, non aere aut marmore bustum
Vile loco. Tu, Sicniae quem nectare suavi
Solantur Musae ob raptam Thaburne maritam,
Quique patrem virtute refers et imagine viva
Ingenii, Martine, et vos ô clara propago,
Helmricii munus tenue, et splendoris egenum
Accipite, et veteris pietatem agnoscite alumni.

Barbarae Iegerae. Balthasaris Mencii Coniugi in gratiam Balthasaris Mencii dedicatio.

Fata tuae propera decoravi carmine Matris,
Quaeque habui tumulo vilia dona dedi.
Qurcquid id elt prona Merci fidissime mente
Saicipe et aequalis signa doloris habe.


page 851

Prosequimur maestis aliorum funera Musis:
Forsan erit nostrae nulla querela necis.

NOs etiam in cineres, serpentum in pabula ituri
Fato olim superante, tuos hoc, Barbara, carmen
Ad cineres, haec maesta tuo suspiria busto
Afferimus, memoremque tibi sacramushonorem,
Mitati virtutem animi, sancteque peractum
Fixum orbem et placido conclusam funere vitam.
Sunt mutihi cineres, sunt ossa expertia sensus,
Sunt puluis, qua forte vagi sibi tegmina vermes,
Reptantesque ferae turpes fodêrelatebras.
Sed tamen, his quondam exuviis quaedulcia habebat
Hospitia, et sanctos fundebat prodiga fructus,
Quales nixa fides Christo sub pectore gignit,
Dia anima ante Deum claro obversatur Olympo,
Mortali dudum crba lue et lita sanguine Chritti:
Atque lubens tenue officium, quod reddimus urnae.
Aspicit, agnoscitque, et mente amplectitur aequa.
Percipiunt sensum expietate superstite manes.
Arx antiqua fuit vitridi nemorum obsita tractu,
Surgentem versain Solew, contra Albidos amnem,
Leucoreae a tergo sertur tenui Duxaere redemptam,
Hanc quondam fortur tenui Duxaere redemptam,
Qui prima Albiacrposuit fundamina ludi,
Imperic tenuisse suo, dum vira manebar.
Nuncictu annorum labefactam, et honore carentem
Deiecitpater Augustus, vicinaque in antra
Silvarum qua sape feras agitante canum vi
Vastator premit, et saltus indagine claudit,
Si quando regni venit imtermissio curis,
Transtulit, ex saxo attollens meliore refecit.
Stat domus mnemore, et Fortunae Regia dicta est.
Sed priscae tamen apparent vestigia sedis,
Qua res urbs vicina inopes habet, arcta que raris
Culminibus tenet antiquum Sidonia nomem


page 852, image: delf0852

Hic primam aetheriae suscepit Barbara lucis
Usuram, et latice est a Flamine sparsa salutis,
Tempore quo tenebris Lux verbi immissa profanis,
Emicuit rursus, radiisque effulsit amoenis,
Indulgente Deo, qui tanta ad munia vilem
Exc erat, medio rasorum ex agmine fratrum.
Urlem equidem, spetumque virum, sed cuius abore
Scentillare faces visae, fulmenque tonare,
Undegravi commota sinu sata Marre fragorem
Koma dedit, resugis que iit in caput Albula lymphis.
Et lupa tergeminum concussit vertice sertum.
Iura parens dabat, et tenui decreta ferebat
Aequa foro, diuûm metuens, ac cultor honesti:
Quem non ardor opum insanus, non gratia vulgi,
Non dona, aur mouêre preces ut lance dolosa
Assereret partes sontum, et corrumperet urnam,
Iudice nec facta est illo fraus legibus umquam.
Prorogat in sobolem virrus se patria, et aequi
Inspirat flammam teneris Nam cum ubere matris
Nata bonos mores, et amorem Numinis hausit,
Cumque aetare, boni mores et Numinis ardor
Crevit, et exemplo pie tas incensa parentum est.
At postquam genitor fatis data munera vitae
Reddiderat fatis, et mens e corpore missa
Aeternas sedes caelique receperat usum
Fslta nesegne, et sine laude, sine amibus ullis
Aevum agerct primo sub flore est tradita stirpl
Unde sibisociam thalami compage Melanchthon
(Musa virum venerare, umbrisque assurge beatis)
Nexam habuit, qua Leucoreas salit Albis ad arces
Mista choris hic virgineis pia virgo solebat
Candenti tenues intendere stamine telas,
Aut graciles torquere colos, autlintea pulchra
Moeonia distinguere acu, saepe ante renatum
Solem, inter lanas, et virgatos calathiscos.


page 853

Clarisono textrix audita est carmine curas
Solari, cantuque diem incusare morantem.
Non illam choreae, non ludicra festa theatris
Accepêre vagam, nec inania verba serebat
Porticibus, mediava via: nam norat isaci
Neptim, dum iuvenes vaga pectore, lumine, gressu
Iretspectatum et cuperet simul ipsa videri,
Planxisse ereptumsibi virgmitatis honorem,
Aetenoque patrem canum affecisse dolore,
Ergo domi vitam trahere, officiisque vacare,
Qualis Apellaea in cencha vestigia fixa
Picta tenet Venus, et secum sua limina pottat.
Hinc merito ob primae consortia casta innentae
Usque moras dum Parca dabat sub luminis ora,
Cara tuae consorti habita est, divine Melanchthon,
Et dicta est soror, et cultu observata fideli.
Non Numen, cui casta placet super omnia vita,
Virginea a pietate oculos abduxit et aequis
Flagrantem flammis aequa pietate, iugali
Iunxit ei iuvenem face, qui tunc urbe Nimeci,
Quam fama est structam, Ascaniae quo tempore Princeps
Immanes Henetos e saxonis expulit ora,
Arte greges teneros, imbellis que agmina turbae
Formabat, vitaeque rudi praecepta canebat
Mencius, antiquo deducens sanguine gentem,
Proxima qua spectat U vitekindi Heruordia sedem.
Is cum caelestis redivia exordia verbi
Suspiceret, doctumqueideo seferret ad Albim,
Excrdit ex animis, omnemque effudit amorem
Cognatae gentis sensit que aversasuorum
Pectora, desertis sumtus subducete Musis.
Verum alia adduxit solatia Numen egeno,
Quem lare cedentem patrio, quem vera sequentem
Sacra, profanatis desciscere viderat aris.
Namque virum amplexus magno Lutherus amore.


page 854, image: delf0854

Quique pia consots erat in statione Philippus,
Fovere, et merins ultro affecêre benignis.
Horum adeo auspiciis, et frena, et signa reponens
Puluerulenta Scholae ad sanctae se munia sortis
Applicur, verae et sparsit documenta salutis
Voino agrorum tractu, quo sponte secuta est
Nopla nova et tantis submisit pectorafatis.
Fortunati ambo, quibus haud Eris ulla, nec aura.
Saepe gravis thalamomon Mars. qui milite lbero
Tunepraedam, et scelerum formas exercuit omnes,
Lencereas quando vastabat Carolus oras,
Exe Ricve sidem, sanciosque resoluit amores.
Iile Dei sacra in commissa lede ferebat,
Fundens dogmata pura, salutiferumque liquorent:
Haecapta an nutus, ad sensum, ad vota mariti,
Ambitionis inops, dilefctam educere prolem,
Carpere pensa sua, et partiri rensa ministris,
Excipere extorres, et egenos aere levare.
Sepe etiam ad seres nocturni luminis ignes
Visa fuit votis operari et fata serena
Exorare viro: teneri circum oscula nati
Haetebant sanctasque precescum lacte trahebant,
Sex natae, et pueri slorentes quattuor aevo.
Atque aliquis vitam inspiciens, moresque pudicos
Marronae expressam plane sibi duxit in illa
Antiqui specciem officii, et pietaus avitae,
Qualis erat consors Abrae aut quae provida laesum.
Isardem donis fatuo pro coniuge placat.
Illam ergo vitam mortali in corpore agentem
Diis similem, Christi innixam meritis que necique
Aeternis Superi dignam asseruêre piorum
Conciiis. Tum ne qua solo graviora videret,
Parca venit tuptisque secat cita stamina fusis,
Quodque aevi reliquum est, id coniugis adicit annis.
Nam yitinm ut fecit pulmo, labefactaque circum


page 855

Fibra vias aurae strinasita simul arida nullo
Membra subit lethum sensuisimul aetheris oras
Una eademque via, votum, ac anima ipsa capessit.
Compagem vacuam, crepitantiaque ossa sepulchro
Amplexa est tellus, urnaque recondidit omnes
Relliquias culpae, et quicquid vita aegra dolorum
Miscuerat, quicquid fatum importârat acerbi:
Parua malis magnis persoluunt bustra quietem.
Busta ramen quando, feraliaque antra tuemur
Ultima defunctis soluentes debita amicis:
Naturae quodam inflictu nos percipit horror,
Et lethi terret facies, ut iam ire putemur
Per tristem styga, et aeternis loca consita flammis,
Putrorem trahere, et serpentum morsibus uti,
In coenum, in cineras solui, quos spargat dadaura
Huc illuc venti vaga vis, et iu aere plangat.
Sed simul in mentem succedit imagine dlei,
Ecquae olim Christi fuerit victoria, Auernus
Qua rnit omnis, et insegni Mors ducta triumpho est,
Qua partum quod decurso mox temporis orbe
In sua migeabunt expertes funere mentes
Corpora de cinere et foedis educta cavernis:
Tum pacem accipimus, suavesque haurimus abunde
Laetitia gattas, et sensu doloris egena,
Proeliaque affectae mentis compressa quiescunt,
Haec nobis si dempta forent solatia, et uno
Mors animam, atque animae latebras elidrret ictu:
Niladeo plenum aerumnae, nilcladibus aeque
Omnibus obiectum toto So! cerneret orbe,
Ut Christo addictos spretum genus at bene cessit
Quod nova vita, animae que in membia priota regressus
Omnibus est certus, fulcrisque innitituralmis
Doctinae quam de gremio omnipotentis in auras
Interpres magni patris idem et maxima proles,
Conspicuam tulis, et manifesta luce retexit.


page 856, image: delf0856

Illa fide sola, assensuque apprensa tenaci
Christi parta necce aptabit mihi munera, meque
Ante Deum sistet: ceulueida in atria caeli
Ignea fidentem deportant esseda Heliam.
Salue nunc anima aeternae mandata saluti,
Semota a cutis longe mortalibus, inter
Quae superor, inter sanctas agis Heroinas
Otia, iam tibi parta salus, iam condita tuto
Es portu, sed vastum aliis maris aequor arandum,
Qui nondum fragilem mutarunt funere vitam.
Salue iterum, et tenui tibi iusta soluta Camena
Flebile supremae pictatis suscipe munus.

Epitaphium.

Plena Dei cura, virtute, fideque iugali,
Mente polos, terram Barbara carne tenet.
Crediderim placidos illam mulcere sopores,
Quae nun quam mortem digna subire fuie,

Mater ad filium Baldasarum.

Desine me lacrimis in vitam velle vocare,
Aut hoc in votis esse, putare, mihi.
Vestra scatet lue ulta. diu vixisse molestum est,
Morte cita, iugis vita sub axe venit.
Hac equidem fruor, hanc peperit mihi sanguine Christus,
Hac mihi caelicolae delicias faciunt.
Mene colis, Nate, et cupis hinc anellere? pone
Quin Iacrymas, et nos incipe velle sequi.

In Epicedia ex Menciorum familia defunctis scripta.

Astriferos orbes, et picta volumina caeli,
Fama canit, volucri decursu ac perpete motu
Edere concentum quendam, unanimique tenore
Distinctos miscere modos, et suave sonare:
Fama canit, sed prisca fides, firmantque negantque
Consulti astrorum dubii:res suavior illa
Fatu quam vero propior. Me Daedala Musa,


page 857

Et dulces numeri, sensu quos percipit auris,
Quos oculi, ducant magis afficiantque stupore,
Quales Menciadum ad tumulos velut agmine facto
Affusi pangunt vates, variisque parentant
Muneribus. Sonat ille lyra, miserabile carmen,
Ille elegos ciet: Heroo necis alter in iras
Invehitur pede, nemo meo contendere Regi
Ausit maiori, et certamen in arte movere
Aonia nisi fortunae ludibria debet.
Nam velut in sinubus caeli mediam obtinet aulam
Astrorum dux, et Princeps Solaltior extans,
Omnibus ad cuius nutum gens vertitur omnis:
Flammea non aliter medium illum cetera vatum
Turba habet ac dias quatientem susupicit alas
Aeris in campis, inter loca lucida, rari
Adparent circum, et longe vestigia servant.
Ergo quandoquidem tanto dignantur amore
Te, Menci, vates: videatur ut omnis in unum
Cum Musis coiisse Helicon ne busta tuorum
Et manes, sum mae pietatis honore vacarent:
Numquam, sine situm, mortisve horrebitis umbras
Tuque genusque tuum. Nam vives carmine, vives,
Dum quis honos Phoebo, vivent tibi sanguine iuncti.
Carminis auctores ipsi per saecula ument.
O sacer ingenii labor, ô divina facultas
Quae tibi, quaeque aliis vitam post funera reddis,
Parcarumque colos, et licia secta refellis

Ad Ioannem Busserum, de obitu coniugis ipsius Hedwiges Pflugerae.

Omnes matre sati tellure resoluimur ortus
In veteres cinis in cinerem, et de corpore putri
Praebemus dulcem colubris immitibus escam,
Nec tam res liquet ulla, minusve est indiga linguae,
Quâm quod fixa dies, et terminus ommbus aevi est.
Quem nulli saperare licet, citraque movere


page 858, image: delf0858

Aut ultra: Pater ipse Deûm docet omnia Parcas
Qua vice cuique luum itamen nectantve secentve,
Ille regit data pensa, manusque et sila gubernat.
Quosque magis charos ahiis habet, ocius illos
Eripit ex vitae aerumnis et in aethera transfert:
Ne vicina lues. impenden tumque procellae
Fatorum attingant ipsos, neu devia recto
Tramite doctrinae in tenebris vestigia ducant.
Ergo quod erepta est fatis, et operta sepulchro
Cata tuilecti consors, tua flammula, Iane,
Humanae id tribuas legi, quam sanxit in omne
Primus homo caput, in vetitos cum saeviit hortos,
Sed quod in aetatis flore, et melioribus annis
Immatura obiit mortem, et pernice recessu
Tot clades, quibus in vita damus obvia terga,
Exiit, hoc vero Iovae assignabis amori.
Ille illam dio versari in lumine secum
Maluit et gratae tuto indulgere quieti.
Quam terrae intenebris, variis in casibus aevum
Solticuum trahere, et curis mortalibus uri.
Illa quidem multis virtutum praedita donis
Florebat veraque Deum pietate colebat.
Obsequiis veris dein ex tepectore toto
Pendebat, consorte suo tua iussa, tuosque
Observans nutos quin et praebebat amoris
Largifici specimen clarum in tutore carentes,
In vacuos opibus, confectaque corpora morbis,
Non caelum tamen his meritis, tranquillaque nacta est
Funera. Sed Christi quando esset sanguine sparsa,
Accepit veniam, et sibi conciliavit amorem
Numinis, cuasitque illo ducente pericla
Omnia, quae veniunt usu nondum aethere cassis.
Lamque Dei fruitur sermone, chorisque beatis
Caelicolûm, et nostras ex alto despicit oras,
Qua dolor, et morbus, morsque omnia corpora carpit.


page 859

Illi laetitiae iubar, et Diis nota voluptas
Effulget, mens terrena iam libera mole
Nil sentit grave nil durum. beat omnia sensu
Iucundo haud spaciis modus aevi obnoxius ullis.
Ergo age si vero complexus amere fuisti
Consortem dum luce usa est gratabere sortem
Hanc illi mage: nam quod amat quis pectore puto:
Id caput aerumnis procui omnibus esse beatum,
Gaudebis magis, et lacrimas lamentaque sistes,
Illum ne rursus videaris velle vocare
E luce in sordes:a dulcis munere somni
Ad turbas, fluctusque graves: e perpete vita
Ad nova fata novos repetenda in morte labores.
Nondun equidem due lustra egit, vir splendide, recum.
Hesione tua, cum iussa est excedere vita,
Ante annos Sed quando dies illuxerit orbi
Illa ingens, vitaeque simul melioris origo:
Tum rursus tibi se iunget: spaciique recisi
Augustam usuram perpes mota perpetis aevi
Explebit, dioque ambos saturabit amore.
Hanc spem pro curis adhibe, morsuque dolorum:
Haec tibi spes vitam dabit, haec praedulce levamen,
I dolor, it e procul lacrimae, non lumine functis
Fertis opem, vivos lue tantum adfligitis acri.

Margarita Valentini Hilligeri viduae.

Qualis in arenti gemit ales Chaonis ulmo
Amissum flagrans socium, quem callidus auceps
Aut funda, aut volucri deiecit arundine:at illa
A nidis avium miserandos avia cantus
De luce in noctem, in lucem producit ab umbra,
Nec Venerem repetit, nec amoris munera, nullae
Illam herbae, nulli tangunt dulcedine fontes:
Talis, ubi immiti mors immatura sagitta
Consortem, Matrona tui, clarissima, lecti,
Dulce tuum decus, et columen, cui multa crearas


page 860, image: delf0860

Pignora praesidium senii, si fata dedissent,
Mors ubilquae sempermeliores ocior aufert,
Fixerat emarcens curis iugique querela,
Degebas lecto sterili, in luctuque trahebas
Omne aenum, et Lachesin, properaret fila, rogabas
Longa nimis tardoque nimis currentia lapsu,
Post tam pernices abitus, et fata Mariti.
Non ullae tibi deliciae, tibi nulla voluptas,
Nil usquam tibi crat laecum, nisi coniugis umbris
Iuratam servare fidem, primosque hymenaeos.
Ille tuos, primum qui te sibi iunxit, amores
Abstulit ille habuit secum, obtinuitque sepulchro
Usque nova face flagrantes et lumine largo.
Namque tuo in nato vultus consortis amati
Lucebat coram, stimulisque movebat honestis,
Ne velles iterare torum, et nova quaerere vincla,
Sed veteres potius flammas, et prima tueri
Coniugia, id cinerem, sanctosque requirere Manes.
Saepe minus laetis cedunt connubia fatis
Altera, saepe iram, et lites; et iurgia ducunt.
Pro dulci nexu, placidae pro munere pacis.
Tum noctu volat exstincti vaga con agis umbra.
Neglectam increpitans prolem, thalamosque secundos.
Lamque ubi, ter senes Titan dum conficit annos,
Haec vitae ratio fuerat tibi crimine nullo
Servata, et soboles sine labe educta iuventae
Attigerat florem, non casti ignara, nec aequi:
Tu satura annorum maturo funere ponis
Corpoream molem, et longe disiuncta caducis
A rebus, supet astra micas, in dulcia Christi
Brachia: primus amor Christus flamina altera coniunx
Redditus: ô qui nunc plausus? quae iubila vobis.
Felices animae, dum vincla iugalia rursum
Sancitis, quae fatali mors soluerat arcu.
Atque novum thalamo veteri instauratis honorem:


page 861

Stant circum nati in numerum pernice chorea,
Qui quondam ante tulêre pedem. nitet igne corusco
Algeiûm manns, et vobis socia agmina iungit,
Daedalaque argutis percellit nablia chordis.
Et iam mella fluunt, iam vos fortuna benigne
Respicit, et nivea stabilis complectiturala
Cum Diis versantes superis, lovaeque frucntes
Intuitu quae summa salus est aethere in alto.
Nullae vos lacerant curae, spes nulla misellos
Distrahit huc illuc animos, non ulla cupido:
Nil defit vobis, Christi penus omnia praebet.
At nos, in terris qui ducere dicimur aevum,
Ntl quibus hoc falsae lucis iucundius usu est,
Heu quantae afflictant pestes, incommoda quanta.
Votis corda, manus opere exercemus ad umbram
Solis ab exortu quod vel si prospera fara
Adficiant operas, et vota tenore secundo:
Vixullam tamen, aut oculis, aut corde quietis
Accipimus partem, revolant labor, atque cupido,
Sauciaque hamatis vellunr praecordia spinis.
Sed tibi nunc est parta quies, et firma voluptas
Margaritae, quam nulla lues, non longa vetustas
Adspergat macula, vitierve ingratus amaror.
Ante oculos, interque sinus Rectoris oberras
Supremi, niveoque geris destamine vestem,
Sanguineis nisi quod Christi est sparsim illita guttis.
Nec sum animi dubius, quin caelitus ore benigne
Respicias gratos fletus, quibus irrigo tumbam
Exuviasque tuas. Etenim hic meritis mihi solus
Officioque vacat locus, ut tua funera versu
Lugubri, et lacrimis decorem, tua carmine plangam
Busta brevi, fluxas violas, ac lilia spargens,
Nec licuit vivae grates persoluere dignas.
Ut coram haurires fructum pietatis, et almae
Mentis, qua, meritum supra, me larga levabas,


page 862, image: delf0862

Accipiens mensa lare, rebus et omnibus ornans
Haerentem dulci in patria, Musasque colentem
Thaburno duce Quis calamus? quis ferrea praebet
Caelainotis teretem signabo talibns urnam:
Hic generis lux clars sui, memorabile sanctae
Exemplum viduae, et pietatis maxima cultrix,
Margaris, in dulcem soluit sata puluere lomnum
Membra domos sope ûm cognaea mente frequentat,
Opperiens pulchra educem super Iride Christum.
I Musa, i. lacrimas Heliconis fontibus affes.

Prosopopoeia Hieronymi Oederi.

Aeger ubi extremo luctarer turbine lethi,
Nullaque vis herbis esset, nil cura medentûm
Proficefet: satus ecce Deo, quem supplice questu
Clamabam, subito apparens, removete liquores
Poeonios, ait, atque artes medicamine cassas,
Non mors humanis opibus, non arte magistra
Vincitur, adflictum mors te mea, vulnera servans
Te mea, caelestis ribi munera largioraevi
Morte mea. Iam spepartam praesume salutem.
Sic Deus, et latere e dextro gurtam exprimit unda
Sanguineae, et fibris instillat prodigus aegris.
Vicisea mortem lympha mens libera mole
Corporea nullo sensu, formidine nulla,
Quippe Deûm feror in sedes novus incola, et aevum
Suscipio, et cladis, noxaeque et funeris expers.
O quanta in Christi est vis sanguine, stilla vel una
Omnibus est sucis pollentior, omnibus herbis.

Natio Germanica tumulo Andreae Bernard, Praetoris Patavini.

Dant, Bernarde tibi duo munera Teutones: horum
Quod patet, ex saxo: quod latet ex animo est
Mors saxis venit haud animis. licet ergo fatiscat
Haec nota; mens semper grata superstes erit.


page 863

In scyphum eiusd. nationis, Pataviae.

Una poma velut numerosa alit arbore radix:
Plurima sic unus sustinet arma scyphus.
Hanc atque illa suo statuerunt Teutones aere;
Ut gens iuncta scypho, sit quoque iuncta fide.

Horologium.

Pulvere quo tempus metimur, is ad monet aevi;
Tempora quod rapidi pulueris instar eant.

Nosce teipsum.

Ne ferat exitium tibi dira superbia, saltem
Naturam generis volue revolue tui.
Nam quod comciperis, labes est; poena quod exis
In lucem vitam quod trahis orbe, labor.
Fettealex, ut fata feras post fata colubris
Sis fetus, foetor deni que: lamne tumes?

Ingenium.

Unda carens motu vitium capit; incita sana est:
Segnia perpetuus corpora languor habet.
Sed tamen assiduo serrum quoque laeditur usue
Ingenium nimia sedulitate perit.

Virtus.

Instrumenta Dei sumus in virtute gerenda,
Quo sine nec bene vult, nac bene sentit homo.

Amicitia ficta.

Aeris in campis aestate moratur hirundo,
Sed bruma latebras adveniente petit.
Sorte calente, sequas in amore calebit amicus:
Frigidior glacie, sors ubi friget. erit.

Nobilitas.

Nobilior quo quaeque fera est hoc mitior esse.
Suevit: in egregio signa Leone vides,
Qui cum supplicibus videt hostem gestibus uti,
Non rabie, iam non amplius ungue furit.
Quei tamen est, Ursus sit implacabili an quod
Vis potior pedibus, vis minor in cerebre osset


page 864, image: delf0864

Amor.

Tristitiam, lamenta, moram, fast dia, curas,
Ingratos flores hortus Amoris habet.

Exemplum.

Semper in exemplis vis est et gratia maior;
Quam si virtutum regula nuda [(transcriber); sic: unda] sonet.

Ars.

Cura potestatis, fuga morbi oracula legum,
Omne suum ingenua semen ab arte trahunt:

Laus: maeror.

Maeror obest vivis, necsublevat aethere cassos:
Laus movet astantes, exanimesque iuvat.

Paupertas.

O quam dives opum es, paupertas! libera casto
In lare quae pacem laetitiamque colis.
Non muro sibi, non fossis opus: ipsa perennes,
Tuta fide, excubias, et pietate, geris.
Non tua vel caelum; vel stellae commoda mutents
Pabula nam vitae parca, sed apta capis.
Labe cares simplex animi; nec turgida fraudes,
Degat in angustis quod tua fama locis.
Non eneras animam cognati sanguinis haustu;
Et nulli, cunctis officiosa, voces,
Quare nemo tibi numerosos invidet annos;
Et casa fautores, et toga vilis haber.
Nemo tibi sumptu gravis est, vel vocibus: ut te
Grata sapore beet mensa, sopore torus.

Mors.

Mors homini est quaedam communis meta laborum;
Et mala cum solvat, nil habet ipsa mali.
Dat bona non adimit, nam laudis et artis amantes
Musae parcarum iura subire vetant.

Vita beata.

Vixsibi quis mortem debet sperare beatam,
Vita nisi studiis tota sit acta piis.


page 865

Statua Iustitiae.

Qui primus tenerae me pinxit imagine Nymphae,
Hunc nullo ingenio et mente fuisse putas?
Vidit hic innocuam et vitio debere vacantem
Iustitiam intactae virginis esse modo.
Nec frustra fecit vultum me ferre severum:
Et tacito maestas mittere ab ore minas:
Quam nulla obiecto labefactet munere dextra,
Et spoliet sanctae flore pudicitiae
Scilicet in reprobo venia est mea nulla, nec ullis
Blandiciis moveor flexa rigore meo.
Dona, preces blandae voces; sunt pondere nullo:
Aeterna observo iusque piumque mora.
Intendo radiis constantia lumina acutis,
Obtutu metuat gens malefi da meo.
Et merito nudo marus est armata mucrone,
Et sonat aequali pendula libra iugo.
Ensis praesidium mihi fert, poenamque nocenti:
Sed vitia et laudes exigo lance pari.
Pone pedes medio Pelecanum est cernere nido,
Pro vita sobolis corda ferire sua.
Discite ab exemplo hoc qui rerum frena tenetis,
Pro me nec vitae parcere, proque grege.
Hac me sub dio qui composuere columna,
Ah sinerent animis ponere lecta suis!

Aula

Si propius furnum de clines terga calentem:
Tormentum ambusta perpetiere cute.
Sin moveas paullo telongius, utilis ibit
Sensim in pressa gravi frigore membra tepor.
Aula refert furnum: nimius favor urit, at idem
Hoc erit utilior quo mage parcus erit.

De eadem.

Vitam operas animas aulis impendimus omnes:
Praemia quae nobis hinc retributa putas?


page 866, image: delf0866

Aula dedit nobis rescripta notata papyro;
Et sine corde manus, et sine mente sonos.

Comparantur aura, aula, amor, rosae.

Aura, amor, aula rosae, res dispare sorte cohaerens
Nam mutant simili mobilitate vices.

De eisdem.

Quam cito verna polum tenebris obnubilat auta,
Quam cito quae rubuit iam rosa, pallet humi.
Quam cito lite Venus concordes mutat amores,
Aulica tam celeri gratia forto cadit.

Insignia Lewensteniorum.

Clara Leonsteniae stirpi dat nomina Saxum,
Dat Leo: fert dulcem nomen utrumque notam,
Indolis heroae est specimen Leo nobile Saxum,
Quod sit in hac levitas indole nulla, movet.
Nonigitur mirum stirpem hanc stabilem esse tot anno
Res gerit heroo semper honore graves.

Cuidam Theologiae studioso

Fringilla in patria, materna in imagine passer
Est tibi: tu neutram, Iane sequaris avem.
Fringilla ad quo suis mutat modula mina cantus:
Castra falax Veneris turpia passeramat.
Non fas praeconem sensus variare sacrorum:
Haudque ara moechus, sed mage dignus ara est.

Tumulo Ioannis Cratonis.

Praebuit urbs eadem cunas et busta Cratoni:
Pharmaca Caesaribus praebuit ille tribus.
Hunc etiam numerum superasset forte, fuisses
Si Parcis virtus unius aequa tribus.

In eundem.

Tot Crato Caesaribus, quot Parcas fungimus arte
Profuit: at Parcis tot fuit arte minor.
Ars homines iuvat: ars mortis vim nulla moratur
Arte Crato famam, fidera morte capit.


page 867

Aliud.

Ars Crato Caesaribus tua ternis seruiit: artis
Fama tribus mundi partibus hospes erat.
Quis putet, hunc arctam qui membris occupat urnam,
Tantum artis, tantum laudis obiisse virum.

Adhuc.

Hac Crato sede cubat ptaecellens Poeonis arte,
Caesaribus praesto qua fuit usque tribus.
Invidiae stimulos seniit, dum viveret: atiam
Obtinet Invidia iuge tacente decus.

Tumulo nepotis Melanchthonis.

Spes generis, Themidi sacer, et virtutibus auctus
Morte tuus rapitur, sancte Philippe, nepos.
Ergosecta movens tibi bellium, gaudet in isto
Funere spem generis prorsus obisse tui.
Iona sed ideirco vult stemma Melanthonis omne
Sedesoli raptum degere sede poli:
Ut quorum linguas nequit: horam lumina saltem
Cetbereae vitet lumina plenaluis.
At linguas acuant sane: num contingere possunt,
Quos foverin tuto Numinis ala sinu.

Epitaph. Annae Behemae.

Stella patris matrisque ocuius, iuvenum ignea cura,
Exuit ante annos Anna Behema animam.
Virgineam portant humeris subeuntibus urnam
Virginis altrices, ad sua busta Deae:
Hebe, Aegle, Eugenia incedunt in parte sinistra:
Dextram Sophroiyne, Suada, Psycheque tenent,
Namque illae cunis. formae, aevohae moribus, ori,
Ingenio dulces seruiera nt famulae.
Verum ubi iam tellus urnam occubuisset, eodem
Ocouluere Deae semiseraein tumulo.
Funere in hoc igitur, visae cadere aethere stellae,
Atque osulorum acies omnium hebes fieri:
Candida mutari nigris ivucnumque calentes


page 868, image: delf0868

Igne sinus subito diriguissegelu.

Andreae Freundhamero ob prolem.

Dum canis operit Boreae rigorarua pruinus,
Et pro flore nives tristior aethra parit:
Augetur thalami fundus tibi flore virili
Andrea ut generi sint nova fulcra tuo.
Nil mirum flores hibernis mensibus edi:
Ista suo sovit prata calore Venus.

Babylas Martyr.

Cum Babylas saevis, Decio regnante, catenis
Debebat certam vinctus adire necem:
Non ego ait lethi vim deprecor haec modo lethi
Vim passo ne quis demere vincla velit.
Namque ea summa mei velut ornamenta laboris,
Excitus ad Christi iudicis ora feram.
Pius ibi splendebunt et sanctius, aurea quam quae
Vellera rex circum colla Tyrannus habet.

Stat divina voluntas.

Velle Det sit velle meum: namsi qua voluntas
Dissidet a caeli Numine, vana cadit.

Aliter.

Non ego praecipuam sortem mihi posco: voluntas
Cum fit dia, mihi sit bene, sitque satis.

Adhuc.

Plurima saepe manu molimur, plurima mente:
Sed Iovae, eventus, mente manuque fluit.

Matthaeo Iudici, Medico.

Dulce vagos hortis Patauivis posiere gressus:
Dulce novi flores carpere veris opes:
Dulce faces Phoebi gelida vitare sub umbra:
Dulce gravem vini rore levare sitim.
Dulce sonis variis aures adhibere Camena:
Dulceleves ltalo more videre choros.
Dulciorhis sidi certe venit usus amici,
Cuius ego recubem pectore, quoque meo.


page 869

Hoccum siliceat de rebus cedere verba,
Bartole sive tuis, sine Galene tuis:
Nil hortos equidem flores, umbracula, rorem
Lenaei, carmen suave, chorosve moror.
Atmihi sincerisi copia desit amici,
Seu Patavi Musis sint alibivelares:
Omnia tun cfient, fuerant quae dulcia, amara,
Horti, flos, umbrae, vina, Camena, chori.

Petro Praetorio.

Fernelii e scriptis partem tibi largior unam:
Tu contra totum das mihi Fernelium.
Aequa parum, fateor, fit permutatio: sed quod
Deest operi, id numeris omnibus explet Amor.

Uxor: ex Bartolo.

Inconsorte tori ducenda, electio nulla est:
Nam qualis ducta est, talis habenda manet.
Seu sit iners seu bile tumens, seu dedita moechis,
Post tactos vitium discimus omne toros.
Empturus pecudem cantus probat ante, decora
Abdita si qua luis semina pelle tegat [(transcriber); sic: tegar] .
Uxor sola fugit censuram, ne queat ante
Quam sit ducta domum displicuisse viro.

Thomae Clingharto.

Verna poli species, et regum gratia quoddam
Foedus habent, variae sunt in utraque vices.
Splendet amor modo ab atce, modo furorintonat: aura
Aulaque sed Thomae sit precor aequa meo.

Dianae.

Quid vidisse iuvat, quid te quid amasse, Diana,
Si mihi dum migro fructus amoris abest?
Nil equidem vidi, nec amavi: somnia finxi:
Umbra tamen misero grata, Diana vale.

Diana respondet.

Non me vidisses, nec amasses, candide, frustra,
Usus si crebra voce fuisset amor.


page 870, image: delf0870

Quamvis ergo tuae sim nescia mentis, ituro
Me tamen afflictam dicere funge, vale.

Ad amicos.

Invida me dulces sors linquere cogit amicos:
Hoc est, felle scyphum, nube gravare diem.
Sed bene quod tantum disiungit corpora: mentes
Copula perpetuo foedere firma tenet.
Omnia visortis, vi mortis ad ensa fatiscunt:
Mens sortem et mortem spernere sola potest.
Verus amor caeloque fluens in mente quiescit:
Terram qui tantum corpora spectat, olet.
Ergo absens membris, praesens ero pectore amicis:
Hoc est melle scyphum Sole beare diem.

In itinere.

Dum positos alio visum sub Sole penates
Imus: opes abeunt, vis abit. hora fugit.
Lucrum cst in patria sepeliri: siccine vita,
In sumptu, in morbis ducitur inque fuga.

Paruula.

Hausta sitim tenui scatebra levat unda, venitque
Purior, e vasto quam procul acta lacu.
Plusque saporis habent pisces, quos rivulus affert
Dulcis, quam magni salsa vorago maris.

Iacobo Gilberto, et Marg. Nymanae Sponsis.

Lumen ubi vitae caperes, Gilberte, Camenae
Binae operam cunis exhibuere tuis.
Altera permulsit mellis libamine guttur:
Hinc cygnea mele cum canis, ore sonant.
Altera sed digitos agilem formavit in usum,
Hin est quod tanta dirigis arte cchelyn.
Addidit augmentum tibi proles temporis, usus:
Ut prope iam melici dux habeare chori.
Arte tua Iuno. arte rua sic Cypria capta est:
Ut cupiant laribus iungere castra tuis.
Ergo vicem redduntgrata: dat Cypria Nympham,


page 871

Quaetitulo et suavi Margarinore refert.
Iuno reiciens sed in annos dona sequentes,
Iromittit thalamo pignora blanda tuo.
Quae tunc Harmonie existet: tugrande sonabis:
Nupta altum, tenui vagiet ore puer.
Anrides! illum cui cedunt talia, rite
Et cecinisse putes, et tetigisse chelyn.

Breve gaudium, longa miseria.

Cum solennis hymen sponsos deducit ad aram,
Ante duo mimi plectra canora monent.
Ille cita faciens modulamen arundine pernox:
Ah brevis est, brevis est pompa iugalis, ait.
Hic longis neruos perstringens ductibus, ipso
Quod mala sint thalami longa, sonore monet.
Omnetori tempus dolor est: vix gaudia praebet
Prima dies thalami, summa dies tumuli.

Iocus.

Ara teste tori pacturus foedera quidam,
Delubri crepidas exuit ante fores.
Quaerenti caussam respondit: Christus et ipse
Supplicium nudo fertur adisse pede.
Cui mulicr datiura, suis velin aedibusille
Carnificem, laqueum, tigna, rotamque videt.

Iocus.

Coenobii Dominae flamen persuaserat aurum
Se Theophrastaeo posse parare foco.
Illa probans artem et cupiens ditescere, sumpus
Artifici, et monachas credit in epta duas.
Scilicet ut furni rationem ardentis haberent,
Sacrificum missae quando vocaret opus.
Successit bene secreto res acta cubili:
Vesta ignem Veneris mysta peregit opus.
Et quod inaequali durarit flamma calore:
Altera mox uteri signa tumente dedit:
Altera forte sibi cavit radice: probata


page 872, image: delf0872

Callidus arripuirpresbyter arte fugam.
Quis reprobet sobolem Paracelsi durior? illa
Si non aurum, homines multiplicare potest.

De Iurisconsulto fastuoso.

Cum praeberet Hymen cenam solennis, et iret
Iam sessum serie femina virque sua:
Accidit ut legum consulto proximus esset
Sorte loci gladios qui polit aere faber.
Ille tumens tacito fastu, ius abnegat ampli
Doctoris, fabrum tangere sede, latus.
Erubuit simplex homo: sed Themis usa cahinno,
Asseruit partes aequior ipsa viri.
Nulla nota est, nullumque nefas accumbere fabrum
Doctori: Astreae seruit uterque suae.
Doctor namque graves Astreas legibus umbras:
Lancibus et gladio detrahit ille situm.

De Gambrivianis.

Gambriviae subito deprensae Naiades imbre,
Tres iuncto properant in sua tecta gradu.
Quae dextram laevamque tenent, sunt sanguine natae
Patricio, medium serva capessit iter.
Scilicet haec comites praetextu vestis obumbrat,
Ne cyclas pluviam potet herilis aquam.
Hinc est nata ioci seges, hanc vice stemmatis urbem,
Tres cunos una subter habere toga.

De Amica.

Sunt oculi Nymphae, Solis quae lumina vincunt
Aurea, sunt quae plus sanguine labra rubent.
Laeta genis facies imitatur amabile pmum:
Omnis abest dictis, cum movet ora, tumor.
Multos ista movent, me plus, qui promicat istis
Ex oculis, labris, voce, genisque pudor.

Ad eandem.

Aspectus Superum caeleste beatius aevum
Efficit, et votis non sinit esse locum.


page 873

Aspectus Nymphaemortale beatius aevum
Ut fluat et desit res mihi nulla facit.
Illa meis oculis iam formosissima lucet,
Si modo mens oculo traduce vera capit.
Ergo micant omnes resolutae ingaudia fibrae,
Et nil quam quod obit lumine vultus, avent.
Quod si tam subito non distraheretur abore
Illa meo, poterat spes mea fine frui.
Nam cum se pascant nidoreanimalia quaedam,
Unda aliis, aliis flamma sit ipsa cibus:
Non res mira tuis quos eiacularis ocellis
Ut radii vitae sint alimenta meae.

Eidem.

Aere cum puro facies tua, lumina certant
Cum face: fio oculis fons ego: corde cinis.
Sic in corporibus geminis elementa feruntur
Quatuor: heic, aer, fax, ibi lympha, solum.
Ergo fide si sunt elementa iugata perenni,
Cur non corda fides par quoque nostra liget?

Aliter.

Ignea vis oculis Nymphae, nitor aeris ori est:
Fons mihi sunt oculi, cor sola sicca refert.
Quattuor heic ergo si sunt elementa: puellae
Ignea vis, aer, nudi canisque mihi:
Cur non harmonien Superum nexumque perennem
Noster utrinque pari foedere reddit amor?

Ex Italico Petrarchae

Si non est id amor, quid erit quod pectore feruet?
Sin amor est, qualis dic mihi, res sit amor?
Si bona, cur fructus acidos, cur funera gignit?
Sin mala: cur suave est tormina tanta pati?
Si crem origne volens, queil umina fietibus hument?
Sin patior vim quid flere querique iuvat?
Omors viva, mal um ô dulce, inmea pectora tantum
Telicet, assen su non sequar, unde potes?


page 874, image: delf0874

Sin sequar: iniusto memet male torqueo luctu,
Sic rotat oppositis me ratis aegra Notis.
Ante pedes avidum mare: sed moderamina clavi
Deserit ars: error pro duce vela regit.
Ipse, quid in votis mihinescio debeat esse
Frigore Sol medio me premit, ignegelu.

De Gecrgio Calamino.

Non miror dulces Calaminum fundere versus:
A Musis calamum nam Calaminus habet.

De Catharina.

Os Cathare blando cum soluitamabile risu,
Efformat teretes utraque mala sinus.
Quae sunt hae latebrae? in dextra Venus osculagignit
Mille sinu laevae tela Cupido novat.
Quis non ergo faces in pectore sentiatimo,
Libat ubi tantis ora habitata Deis?
Non amo iam: sum totus amor: quod debeo nempe
Illecebris, Cathere, basiolisque tuis.
Omnis abest labes, a membris, nomine, corde:
Virgineis palmam praeripit una choris.
Pascunt membra oculos. labra nomen. pectora pectus:
Quare labra oculos, pectora, sacro tibi.

De corona sibi a Rosimunda missa.

Dum roseasque genas illibatumque pudorem
Rosmundae variis miror amoque modis:
Ecce venit magnum magni moderamen amoris,
Candidula Dominae texta corona manu.
Ecce venit: dulcique meos dulcedine sensus
Afficit, atque novas subdit in ossa faces.
Quo te verborum ornatu? quo carinine dicam,
Digna corona Deo, sed magis apta mihi?
Serica luteolas violas per vincula iunctas
Consitus argenti flexibus orbis habet.
Unde superne comas violarum annexa corollae
Bractea perspicuo fulua nitore tegit.


page 875

En etiam molii tortu se prrigit ante
Qui pressit Dominae levia colla, pilus.
O magnum ardorem: ô magnum et memorabile munus
Lucida dum pharetra tela cupido geret!
Ofelix sertum pulchrae quod dextera nymphae
Saepius articulis torsit amica suis.
Forte etiam leni percepit basia morsu,
Quae tunch umi dulis obtulit illagenis.
Nunc tamen hoc nostros crines et tempora cinget,
Deque meo monitus semper amore dabit.
Tu vero, mea vita, mei pia flammula cordis,
Incepto constans sis in amore diu.
Ipse ego, quo primum coepi, te prosequaraestu:
Candidior niveis ô Rosimunda, rosis.

De secundis nuptiis.

Ferrea rupta semel si sit solea, amplius illa
Non tam firma, licet consolidetur, erit.
Primus amor thalami solet optimus esse: secundus
Vix est, ut simili robore duret amor.

Problema eroticum.

Rivales unam duo sectabantur, amore
Ambos illa pari tractat honore pari.
Spes utrumque fovet sua: nec liquet aequior utri
Virgo sit, et potius nubere sponte velit.
Ergo gravi iuvenes contendunt bile metusque
Dissidium caedes ne sequeretur erat.
Sed consangnineae gentis prece Nympha movetur,
Solueret ut tali lite metuque procos
Et quia forte pudor vetuit rem pandere voce:
Vultaliquod signum vocis obire vicem.
Rivales parent: praecinctus sloribus alter,
Alter inornatovertice nudus adest.
Tum virgo sua serta ferens dat habere carentl:
Serta proci propriis applicat ipsa comis.
Quaeritur hinc, quod sit potioris pignus amoris,


page 876, image: delf0876

Sertum, an quod rapuit, quodve puella dedit.

Amedeo Musico Senensi.

Vix alii morsum nocturni frigoris arcent,
Obtentu tegetum deliciisque tori.
Tu vigil incedens per amica silentia noctis,
Is querulae ventis obvius arte lyrae.
Quid mirum? digitis adflat Venus ipsa Leporem:
Quoque calent, aura sonore calet.

Musica.

Ante Iovis mensam modulatur carmina Phoebus:
Dii fixis oculis, auribus, ore, stupent.
Aeneae cithare convivia mulcet Iopas:
Aure bibit Dido carmina, corde faces.
Caerula Neptunifi dibus loca laudat Arion:
Monstra maris blando capta sonore silent.
Threicius Ditem fretus testudine vates
Adspicit: admirans Cerberus ora premit,
Quid tibi par dicam, quae tantum Musica polles,
In Superos, Homines, Aequora, regna Stygis.

Idyllion.

Docta sacrum Themidi fetum generaverat ursa,
Is neruis forma, lumine cassus erat.
Sed simul ac stuidum sentiret dulce parentis,
Incepit neruis, luce, nitore frui.
Quis putet? occludens subito pia viscera mater,
Lactis opem soboli visa negare fuit.
Vertitur in talpam proles ita lumine captam:
Ignotamque cava sub scrobe mordet humum.
Quid peperisse iuvat, si partus nulla novelli
Cura manet? partus talis, abortus erit.

Roma.

Auspicibus Romae Lupa nutrix contigit: hinc est
Illa quod in foedum versa lupanar iit.

Ad peregrinantem.

Commendat gentem vireus sua quemque, laborat


page 877

Gens etiam vitiis quaeque referta suis.
Sis apis idcirco, non turpis aranea, lustras
Qui regna: haec virus colligit, illa favos.

Arca Doctorum Fatuorumque proma.

Se quoque Doctoris petiturum nomina, crebro
Iactabat suavi simplicitate puer.
Ergo rogat matrem, quo tales more creentur?
Mater ait: gemino sistitur arca sinu.
Hoc latet arte gravis Doctor: videndus inillo,
Prima cui defit syllaba Doc, Tor inest.
Huc manus inseritur furtim: sed cautio magna est:
Ne peccet captu deteriore manus.
Sors dubia est: multi fatuum pro vate reportant,
Ut stola non humeris, nola sed aure micet.

In Gloriosum.

Sacra rogare novo pro praesule pallia missum
Iri ad Romani te patris ora putas.
Spes bona, sed longa est: nec enim dum mortuus iste est
Praesul; et in paleas pallia abire queunt.

Aenigma.

Me patremque meum mater tulit una: trucidat
Illa patrem: a patris funere nascor ego:
Nascuncur fratres: et dum sic crescimus omnes
A genirtrice parem lactis habemus opem.
Exigimus vitam simul: at mox segregathostis,
Nostraque lethifera corpora moleterit.
Quid nostra maius pietate, quid amplius: illi
Vitae qui mersit nos nece, dona damus.

Aliud, ad sponsum quendam.

Res homines inter viget, at non obvia luci est:
Carpit iter pennis orba, carensque pede.
Discedit numquam reditura: innixa quiescit.
Et gyros, sed qua nescio parte, facit.
Effectus varios numero sine parturit, et cum
Non abeat, longis fit fugiuva plagis.


page 878, image: delf0878

Prima tuae Nymphae cupide fuit hospita Sponse,
Et nisi nos fallunt vota, perennis erat.
Ut tamen agnoscas, quod in ista nube tegamus,
Res ea notitiae dux erit ipsa tuae.

Aliud.

Nympha cupit sibi iam tradat, quod egentior ipse
Non habet, et numquam possit habere procus,
Non si vivendo coruseis saecula vincat,
Sive quid hac terris longius exstat ave.
Quin si posse unquam se sperat habere, perauras
Vota ferens se spe decipit ipse sua.
Si tamen, ut prae se fert, nympham diligit. illi
Guod cupit ipsa dabit mox, dare namque potest.

Ad virginem quandam.

Digna micare polo crystallum lumina vincunt,
Oraque coraliis sunt mage rubra novis:
Respondent lactis nitidissima colla colori:
Ostendunt gemmas proxima prata duas.
Talis erat cetete blandorum mater amorum,
Huic ubi poma Paris litigiosa dabat.
Ergo quod accipies his nomen dotibus aptum?
Aut dia, aut donum, Nympha, vocare Dei.

In Nasutam.

Cum te prosequerer verbis et honore, Marina,
Nolles ulla tamen reddere verba mihi:
Maerebam me sic sperni, recteque putabam
Nomen amaticie corque sactere tuum.
Musa autem ridens, vanas ait, abice curas:
Virgo pro cax nasum rhinocerotis habet.
De statua vivam fecit Vemis alma puellam:
Mutari in statuam digna sed ista fuit.
Mutus amor fit brutusamor: sit frigida, virgo
Adiuvenum voces quaesiler, opto, silex.

De Philautis.

Aestuat in se dum nimio Narcissus amore
Turgidus, indigena tabe peresus obit.


page 879

Sic libi qui nimium tribuunt ardore procaci,
Tandem obeunt probri dedecorisquelue.

HIERONYMI TREUTLERI SILESII.

In nuptias Ludovies Schvvaertzmaieri et Annae Freimoniae.

PAllas, Iuno, Venus Phrygio sub iudice quondani
Certarunt, malum cum mala ferret Eris:
Extima doctrinae: regni altera, tertia amoris
Arbitrii merito praeposuete fidem.
Quid faciat censor Phryglus? nec regna, nec artes
Novit, in illicito vincit amore Venus.
Exsultat malo: fomenta ministrat amori:
Exulat hinc dives Iuno, Minerua fugit.
Heu sero sapuere Phryges! cum proxima stravit
Offensi iliacos Numinis ira lares:
Tum neque restabat prudentia gnara Mineruae,
Imperil Iuno sustuleratque decus.
Scilicet, haud hominis variato pendet ab astu
Ad lecta temere coniuge velle frui:
Res ea sed nutu stat tota caditque Iehovae.
Castus ab hoc certa lege probatur amor.
Id quo dinersa subimagine clarius extet,
Sponse, tuae mentis sensa notasse iunet.
Pallas, Iuno, Venus certabantiudice Sponso:
Dulce rubens pomum proiciebat Eros:
Pallas opes animi veras, res Iuno secundas:
Spondebat socio fpem Venus alma toro.
Quid faceret iudex: sapientibus comnia recte
Cedere, si pietas temperetacta, putat.
Dividit arbitrium, primanque in Pallade palmam
Collocat: hinc genio splender et ingenio.


page 880, image: delf0880

Hinc, plaudente choro Musarum audire meretur
Nupera Caesarei portio consilii.
Crede mihi, Augusti virture parare favorem
Caesaris, est summis laus ea digna viris.
Iuno secunda subit cuius de divite censu
Sat magnae Sponso suppeditantur opes.
Scilicet, is vere nobis opulentus habetur,
Cui, quantum Domini dat manus ae qua, sat est.
Hinc nec opes Midae, nec Croesi praeferat aurum,
Qui Parthos recte novit, et auriculas.
His postrema Venus subit, illa est Sponsa venusta
Virttutis, generis flos, generosa rosa.
Freymonius, scinii sacer Imperialis ocellus,
Hanc hucusque suam, nuntiubet esse tuam:
Illa pie tecum castos ut seruet amores:
Illa tori consors ut sit, et illa precum.
Accipe quod diô tibi cedit munere donum:
Sit tua nempetibi sempera amata caro:
Qui fovet hanc blande, caret ille dolore, propinquis
Dissita. supremis insimanectit amor.
En probat arbitrium Deus, et succendit amorem
Quem mens gnara regit, quem domus aucta fovet.
O vere sapuere cari quibus aethere ab alto
Consilii normam diriget ipse Deus!
Hoc vobis, Sponsi illustres, pro munere pomum
Mitto: nihil, possem quod dare maius, erat
Huic latere ex uno Phoebus tria verbula pinxit,
Nominis indicium Sponsi utameris, ama.
Altera pars Sponsae est: sit amari gratia victrix,
Addo ego: sic felix fiat uterque parens.

Ad Sponsum.

Tarde equidem fateo promissa exsoluo: sed illa
Soluo tamen, quantum tempora dura sinunt,
Hactenus haud paruis exercita tempora curis,
Quin etiam morbo pleraque trita gravi!


page 881

Adfectum tamen agnosces, Amplissime Sponse:
Sera placent, etiam seria, vora Deo.
Vivito Nestorios cum Sonsa suaviterannos
Prole torum bona sors repleat, aere domum.

In Ioannem Auentinum.

Lumen Auentinus Boiorum, laudibus ornae,
Quaque potest Boios arte beare beat.
Obene colubitum! patriam vehit ille labore:
Illa decore pium tollit et auget opus.

Tumulus Henrici Iohami a Mundolzheim.

Hic cubat Henricus praereptus morte Iohamus:
Nomine quis fuerit, certior esse potes.
Filius Henrici Praetoris, Praetor et idem:
Par vita, et vitae finis utrique fuit.
Una dies aegros vidit, caeloque receptos:
Fallor? an Heroes talia fata decent?
Mortuus ante pater, fuit hac in prolesuper stes:
Mortua nunc proles. quid superest? la crimae.

De lane Dousa.

Carus et ingenio; pugnaceque clarus Iambo:
Gnarus et hostiles vertere Dousa manus:
Rarus et est veterum solerti in dagine rerum.
O carum multo nomine Dousiaden!

GULIELMI TYRII.

In Typographiam et Ioannem Oporinum typographum clarissimum Sapphicum.

AETheris vastum generosa linquens
Circulum, si quid pia vota possunt,
Tibia longum modulare carmen,
Calliopea:
Voec seu mavis, Dea, nunc acuta,
Sive quae Musis pariterque Phoebo


page 882, image: delf0882

Propria est, dulci citharae stcepentis
Molliter aura.
Artium custos iugis optimarum
Versibus nunc est brevibus canenda,
Alma quae Caeli solboles vocatur,
Chalcographea,
Nam, velut prisci retulere, quondam
Hic, pater divumque hominumque magnus
Ceterosinter genuit decoram
Mnemosyneam:
Mente quae semper memori, quod esset
Cunque vel dictum, vel ubique factum,
Sola servaret, nec abire pessum
Quid pateretur.
Ergo quid verum foret, et quid aequum,
Quid foret falsum simul, atque iniquum,
Prima scrutari, et reliquis repertum
Tradere coepit.
Inde naturae memoranda facta,
Quoque quid nasci queat, illud et quo
Editum pacto queat interire,
Eruta donat.
Quin et astrorum celeres meatus,
Duplicem caeli reperitque motum,
Siderum vires, numerum, atque moles:
Rite docendo.
Huius et summam, spacium, figuram,
Membra, mensuram potuit videre,
Quae gravis pendet medio retenta
Aere tellus.
Mente sic docta memorique pulchras
Extudit (Musas putat has Achivus)
Inciens artes decus alma caeli
Mnemosynea.
Sed quid in terris fuerit perenne?


page 883

Artibus vixdum nova perpoliti,
Pristina passim feritate posta,
Coeperat aetas:
Ecce Plutonis furibunda tristi
Sede prorum pit facie proterua,
Artium pestisque luesque dira,
Nomine Lethe.
Illa nil quenquam meminisse velle:
Illa nil flocci facere; ac repente
Omnium cunctis reserare magna oblinia
rerum.
Donechnmanae sobolis misertus
Caelus, ut mens est facilis deorum,
Filiam terris genuit secundam,
Calligrapheam
Haec manu docta, celeri, polita,
Quicquid inventum ingenio patebat,
Litteris mandat, calamo stylove
Seduia pingens.
Inde permagnus subito librorum
Usque profluxit cumulus, bonarum
Artium thesaurus, et omnis aevi
Ante peracti.
Sed malas numquam superare edacis
Temporis vires etiam refecta
Eualet scriptura, graves queleti
Temnere dentes.
Iamque tantorum monumenta quondam
Tanta scriptorum senio, situque, et
Verminum diroque iugique morsu
Interiissent:
Ni pater terras miseratus idem
Tertio Caelus facilis pedato
Tertiam tandem sobolem dedisset,
Chalcographeam.


page 884, image: delf0884

Sola quae talem prohrbere cladem,
Doctaque aeterno dccorare seripta
Tempore, et tati potuit severa
Vincere iura.
Prima tam clatum celeris laboris
Teutomis nuperspecimen dat ora,
Qua suum Rhenus trepide bicornis
Temperat aruum.
Venit in partem celebris peramplam
Gloriae nomen Batavum, potentis
Ingem pectus, tuus obeate,
Civis, Erasme.
Nulla sed maius studium hanc in artem,
Quotquot Almannis habitantur urbes,
Contulit, quam cui dat habere nomen
Regulus atrox:
Montium vasto redimita circo,
Alma doctorum Basilea nutrix,
Artium patrona iugis bonarum,
Et studiorum:
Lucidum terrae decorum duorum
Syndicum bustum. Batavique Erasini:
Quique tellure estgenitus Sabauda,
Castalionis.
Tertium reftat modo, post acerba
Fata multorum, decus urbis unum,
Quod diu magnus velit esse nobis
Iova superstes:
Flos Oporinus generosus orae,
Teutonus quantam colit: omniumque
Iure, qui formis potuere libros
Edere, princeps.
Ante nox lucem requie relata
Condet ac lucem soror alma Phoebi,
Diva Tithono vigilante fusa
Brachia reddet;


page 885

Quam prius praeclara queam referre
Priscaque et nuper bene nata passim
Scripta, Oporini trepidante praelo
Publica facta.
Plurimum huic omnes mihi crede, debent
Literae, Musae, simul eruditr:
Omnis in Musis posita excolendis
Cui fuit aetas.
Sol prius terrae radios negabit,
Quam tuos, humane senex, labores
Posterus grata celebrare laude
Desinetoribs.
Macta tam caro venias marito,
Quae novum, Faustina, tenes cubile
Macte tam clara quater ô marite
Coniuge, macte.

IOACHIMI VADIANI HELVETII.

De Maximiliano I Caesare Aug.

PRospice in Hesperios, in Eoos prospice tractus,
Qua Sol egreditur, quaque subintrat aquas.
Subque Noton converteoculos, converte sub Arcton,
Et geminos solido cernesub axe polos:
Sitibi sunt Leges curae, si heroica virtus;
Terranihil, dices, Caesare maius habet.

DANIELIS VECHNERI SILFSII

De die Epiphanias Dominssa: Mel. Laxbane.

EN dux stella viae Magos ab orbe
Eoo Solymen, et usque ad urbem


page 886, image: delf0886

Bethlemam face duxit evidenti;
Et Natum lare conscio tenellum
Monstravit Genitrice cum pudica,
Quem terum Dominum pie fatentur,
Auctorom venerantur et salutis,
Curuo poplite, ture, myrrha et auro,
Nempe Latto ferox, Tyranne nequam
Hunc ficto fimulas irem ore honorem
Christum erga: rabido furore dirum
Verum mente premis scelus nefanda.
Hei quantam Pueriror inno centes
Herodis rabiem impios et enses
Fuso sanguine sustinent furentis!
Nos, Laubane, etiam salutis unum
Auctorem hunc socio pioque zelo
Quaeramus; veneremur et repertum
Quo culru venerariavet iubetque,
Hoc tu nomine polliceris ipse,
Hoc ru veridico fateris ore;
Hoc claro indicioque comprobasti.
Quid fratres vereamur infideles,
Qui iactant animum pium; impiatum
Sed caede atque odiis probant eumdem?
Quid mundi furias, minasque tristes,
Quid robur metuamus at que tela?
Namque haud aetheream profanus orbis
Fert lucis radiantioris auram:
Et Iovae placitum estgregem subesse
Electum usque cruci periculisque:
Cum natus nihilo-minus Iehovae
Crescat et dominetur inter acres
Hostium furias minasque et arma;
Ac coetum sibi olligat fidelem.
Ergo sollicitae valere curae;
Ergo tristis abesto corde terror;


page 887

Vis furat Cacodaemonum cruenta,
Amentis rabiatque mens popelli:
Nos coniuncti animis tamen solutis
Interdum maculas mero fugemus
Maeroris, iugulem us atque tristes
Curarum stimulos, metusque inanes.
Christus flamine nos suo gubernat;
Christus Numine nos suo tuetur.
Gens coeca, hem bene nos gregemque nostrum!
Gens coeca, heu male vos gregem que vestrum!

In symbolum Casp. Conradi.

SVnt, quos divitiae velivoli maris
Collegisse iuvat: findere Sarculo
Aut agros Libycos, stringete et horreum
Culmi mergide turgidi.
Sunt, qui difficiles Regum aditus colunt,
Ad durasque fores gnaviter ex cubant:
Hunc aurora libris mare sub aureo,
Et serus videt Hesperus.
Et noctis gelidae saepe meridies
Impense cupidum. Scilicet hinc opem
Speratquisque sibi rebus inarduis,
Hoc vitae columen suae.
Terrenis sed enim fluxafides inest.
Una partelevant; parte alia premunt.
Firmae si quid opis Mens avet; hucades,
Qui langues, Domini est salus.
Hoc obstante, nihil proderit omnium
Hoc mandante, nihil, deerit et omnium:
Res cunctae celeres iussa sequi lovae.
Quid porro? Domini estsalus.
Nobis praesidium solushic estsolo:
Hic solus miseros adserit et polo.
Durat perpetuos ista salus dies;
Mundi ut cuncta ruant simul.


page 888, image: delf0888

Et tu magna chori spes Agnanippidum,
Conrade, ô animi pars melior mei,
Quid ni rite beet, pectore quam foves,
Te fiducia Numinis?
Tantis macte animis! sic pede prospero
Tutum carpisiter, dum Sophiaetuae,
Dum Phoeboque tuo fida comes latus
Incingit Domini salus.
Hac fretus vegeti divitias tui
Nobis expedies tutius ingenii:
Hac invisus ovans post tua funera
Scandes sidereas domos.

Natali filii Mel. Laubani.

O Quae viretis dulcius Aonum
Pimplea gaudes, huc facilis perecor
Descende, frontem aut frunde myrti, an
Thessalia decorata lauru:
Tu iura plectri da mihi Lesbii,
Mecumque cantu Pierio sacra
Laetamque lucem, musteamque
Progeniem noviter secundo
Nixu sub atras luminis editam;
Laubanus evax quam vacuam domum
Fundavit, atque exinde longam
Mente colit seriem nepotum.
Hincô Penates gaudia quae tuds
Laubane mulcent: quae novitas ciet
Cor patrium, nomenque dulce
Non prius impositum Parentis!
Me maceratum febre diutina
Aegri ertentat culcita lectuli;
Torpore nostras excitatum
It tamen iste puer Camenas.
Divae, supremi quae thalamo Iovis
Decreta cunstis stamina ducitis,


page 889

Quae fata pede certo sequuntur,
Candida nectite fila fuso
Precor rorato paruo Elisaeolo
Heros in annos. namque Poeticus
Est sanguis; hunc Phoebea et ipsum
Serta manent, ederaeque laeves.
Hunc secum in ocres Pieridum Pater
Primo sub annos ducet, et inclitam
Petet corollam, qua se ad usque
Lucida templa poli penetret.
Non huic Sorores deproperabitis
Vulgare sertum; werum Heliconia
De frunde, qua nuper propritim
Timpora nupta habuit Melissus.
Namque haud Poetam puluere de levi
Sperate; fiet nobilium hic puer
Vatum, canoro par parenti,
Aemulus atque alacer Meliss.
Iam vero ab almo. pumile tu puer,
Adsuesce Matris ducere Hyantia
Melle ubere, et quicquid polire
Ingenium potis est tenellum.

Querela funeralis, inobitum eiusdem.

EHeu Fama tace saeva quid occupas
Aures, quatriduano ex itere ad lares
Dilectos reditum dum retuli? obvio
Quid nos exanimas pede!
Sic ô egregiam Mors rapida indolem
Festivi pueri falce avida abstulit?
Sic paruus nigricans ivit iter cito
Exspirans Elisaeolus?
Sic ô Chrysoreas luctifero Deas
Curuas aspiciam in funere? sic domum
Laubani videam non medicabili
Factam vulnere sauciam!


page 890, image: delf0890

Vah quantaelacerant curae animum Patris!
Quam large lacrumarum imbre genas rigat!
Prolem depueritur masculam et unicam
Spem ful crumque domus suae,
Infleix Genitrix immemor et sui
Largo turgidulos fletu oculos gerit:
Hoc serum specimen coniugii cita
Abreptum gemit ab nece.
Quid, Schedi, faceres si tibi longius
Decressent spatium lanificae Deae?
Frustra a te fuit hic prima subordia
Vitae dictus Apollini,
Atque inter comites Pieridum puer
Adscriptus; per aquas haectulerunt Noti.
Et nos instabili scripsimus in mari
Quae tum vota dicavimus,
Ut nascens adiit lumen amabile
Vitae, et laetitia corda Parentium
Erexit, fugiens spes hominum nihil
Fixum collocat in locum!
Haec Adamigenae praemia criminum
Sentimus miseri, mors animam quoque
Elidens pueris, monstrat originis
Mentagram, patrium et nefas.
Si sic persequitur Numinis ultio
Aetatem innocuam; quid metuant quibus
In cautum scelus est, articulis sui
Ferme temporis omnibus?
Infans iste quidem vivere desitus;
In caelis potitur perpete gaudio,
Iovaeat, quisquis eris, desipis haec, putas
Iraeni pardigmata.

Nuptiis Iacobi Rindfleisch, et Magdalenae Hosmanae.

QUemquam puellae divitias procum
Praeferre virtuti, et generis bono,


page 891

Inertis atque illiberalis
Est animi: sed opes vicissim
Virtute iunctas, et genere optimo,
Nemo procorum quisquam adeo fugit,
Utnon inepti prodat ultro
Morbum animi, stolidae que mentis,
Praeclara gnome, digna Ephoro tuo
Traiane princeps. dignaque pensius
Cati procorum quam volutank
In timiore fibra notatam.
Felix potitum coniuge quem facit
Iehova tali:suavius exiget
Omnem ille vitam, qua feraces
Proveniunt segetes inalorum.
Sed rara merx est femina dotibus
Tot aucta: raro iuncta simul tria
Sunt ista: sae pe una vacillar
Parte virago tibi expetita.
Nam luculen tae vel viciis opes
Turpantur: obstat moribus aut probis
Angusta res, obscuritasve
Gentis avitae, humilisque origo.
Sed rara merx haec sit licet, atta men
Quandoque apisci, dante Deo, potest
Hoc munus ingens et beatum
Vir pius, atque trmens Iehovae.
Qua voce, quo te carmine Bucreti
Canam beatum, munere caelite
Cui tale ad exemplum marito
Foedere pacta tibi virago est!
Non computabo dotem ego divitem:
(Ex se beatam namque ea neminem
Fingit.) puellae sed celebre
Suspicio genus, et parentum
Perenne nomen. Quis decus in clitum


page 892, image: delf0892

Nescit Sebasti? qui titulis licet
Fultus superbis, atque avito
Sanguine nobilis enitesca.
Dudum ille maiorum omne tamen decus
Virrute vicit propria, et emicat
Natali in urbe, ut noctis inter
Luna faces radiat minores.
Muic namque pectus multiiuga madet
Ab arte, fandi lingua opiubs cluer:
Chorus disertarum soroum,
Et Themis, et cerebroso Athena
Prognata patris vertiee, cor habent
Viri, paratae tollere lucido
Aequata caelo nomina, atque
Fluminibus prohibere Lethes.
Talemquis optet non socerumgener?
Iacobe quei non corhilare tibi
Exuslter? hoc tali parente
Orta tibi tua Magdalena,
Rectoque cultus sub penetralibus
Formata saustis egregiam indolem,
Virtutis haut quaquam patritae
Immemor optima quaeque de se
Sperare dudum teiuber. Otuum
Iacobe quei non cor hilare tibi
Exsultet? en vultu modesto
Adstat et os placide resoluit
Voce vistata: tute ubi Caius
Iacobe, dulcis Caia ego ero tibi.
Ote beatum Sponse vobis! vobis
Sit bene floriduli ô mariti.

De Iisdem.

MAgna Deas inter lis orta est connubiales,
Hofmano generum dum legere instituunt.
Cypria Phoebicolam legit ex Helicone profectum


page 893

Qui bene Apollinea timpora fronde premat.
Marticolam sed Iuno legit Saturnia, cuius
Spectasset dextram Pannonis egregiam.
Res extracta diu est. dubio et lis fine pependit,
Propositique tenax utraque Diva sui est.
Iuppiter arbitrio tandem vult stare Mineruae
Utramque: haec longam litem ita composuit,
Ut causa caderet Venus aurea: displicet illud
Caelicolis cunctis, Mars eriam ipse fremit.
Omnibus haec vox est; nubat docto illa marito,
Quae sata tam docto patre puella fuit.
At Pallas: nostri quaero compendia honoris,
Quaeelueo et belli praestes et ingenii.
Hac quia parte socer coluit nos monibus annis,
Parte illa nobis deditus esto gener.
Dieversum miscere genus libet, unde propages
Proveniat, facta ad lauri utriusque decus.
Huic tali arbitrie cuncti adsensere Mineruae,
Ipsaque in obsequium gestit amica Venus.
Bucretius tum Pannoniis remeabat ab oris,
Tendens ad patriae dulcia rura suae.
Viderat huncin equo sublimem incedere quondam
Diva Paphi, et placuit mens generosa viri.
Hic hic, dixit, erit mangi generille Sebasti,
Magdalidos pulchrae vir erit ille meae.
Magdalis amplexu carorum avulsa parentum
Bucretii ingreditur sic pudibunda torum.
Ha miscete genus, Venus infit, laeta propages
Exorere, hinc, facta ad lauri utriusque decus.
Det sanguis stimulos ad fortia facta patritus;
Nobilis Aonidum ad otia sanguis avi.
Ha properate isthanc tam faustam conderegentem,
Et Phoebi et Martis quae clueat foliis.
Gignite felicem subolem, atque ad utrumque paratam,
Gignite Phoebicolas, gignite Marticolas.


page 894, image: delf0894

Nuptiis Ioannis Weidneri.

VUlgo malorum femina maiorum,
Verbo ex vetusto, non dubia fide
Existimatur, quae furori
Nec maris indomiti, nec ignis
Cedat malig ni: pacis et otii
Securi amicus, non ego disputo
Proverbii de veritate:
Per ioculum puto liberalem
Fuisse dictum. Namque aliam Bonae
Mentem refutant heic mihi plurimae,
Quae nobili contra metallo
Non preciosae habeantur auri.
Tamen Malarum quis numerum exputet,
Notare passim quas licet obnias:
Rarenter Agnam mutam; at Ursam
Crebrius invenias minacem.
Haec ipse, rimari a puero abditas,
VVeidnere, chusas cui libuit, vides:
Vides, sed haudquaquam moveris,
Quo minus ad thalami verendum
Commercium nunc pellicere Ursulam
Laeteris: ô quei nomen ad Ursulae
Non contremiscis Iane? tanti
Non mihi sit truculentam in ulnis
Feram fovere atque obicere hoc caput
Sic vilitati: credo precariam,
Amplexibus quemquam ferinis,
Vix animam trahere, implicatum.
VVeid nere sed tu degenerem fugas
Loge timorem, fortis et immines
Venabulo Ursae. parce, parce:
Lenius orat agas: ferocem
Ursam illa dudum planitus exsuit,
Pavente et Agna mitior a tuo


page 895

Impune complexu expetiscit
(Sic Venus alma iubet) foveri.
Educta silvis Laurigeris gerit
Humaniorem; deposuit feram
Puella Mentem: mitiorem
Efficient Salices amarae.


page 912, image: delf0912

MICHAELIS VIRDUNGI. FRANCI.


[Gap desc: omitted text available in other CAMENA editions]

In nuptias Kinchii et Wesenbeciae.

QUid hoc putem, quid esse suspicer rei?
Redire quod vocata mî trecenties
Negat Camena lauriger negat Deus,
Negat calorque pectori, poeticus?
Labra ecce Musico imbuisse nectare
Ferebar, atque equina quem excit ungula,
Eunte limfa pura ubi nitet vitro
Lacum bibisse: pocla sed modo aridus
Somniculosae opinor, ebibi Stygis.
Quid ista lentitudo vult Apollinis?
Quid iste mentis antea igneae tepor?
Querebar ista; praepete ecce segradu
Et arcu et igne, penniger tulit puer,
Mihique ridibundus haecce reddidit:
Tuo vacare ne otio aut negotio
Camena posset, atque lauriger Deus,
Mea ista culpa, namque et ipse segreges
Olympus en! flet orbus incolas Deos.
Sed hosce dulce distinet negotium
Procul subaxe frigido. gelata nam
Meo perurere igne eorda gestiens
Dumibi uricorda tela sedulum Dicae tuor


page 913

Inire templa sedulum Dicae tuor
Dicaeque Palladosque Knichium meum
Meum ergo quisque vindicaverit sibi?
Mihi inquio, iste iam asserendus est manu,
Meis quoque iste iam volo vacet sacris.
Satis datum Deabus. Aut ut antea,
Litare pergat, ipse dum meus siet.
Et ecce verba cuspis approbat sequax,
Acuta cuspis, intimum hauriens iecut.
Perire coepit ictus inde, virginis
Rubris virentis ipse dum excubo genis.
Occlulisque vibro VVesebecciae.
(Latere Magnus haud cam sint Pater)
Adest repente Phoebus, et novem Deae.
Lyram ille pulsat, haece concinunt melos:
Adest Olympi et omne caelitum decus:
Adestque Cypris ipsa fulgurans rosis.
Et ipse perbenignus hasce Iuppiter.
Tuens secundat usque et usque nuptias.
Ciere delium ergo parce, dum interim
Studetque Knichio atque VVesebeccio.

In inscriptiones Romani Imperii a Grutero collectas.

Vulgi profani postquam acuit semel
Pectus perurens taedium: in avios
Exinde Musarum recessus,
Me rapuit generosus ardor:
Ubialma dum umbram saltuum opacitas
Reconditorum praebet et halitus
Aurae veget divinioris:
Continuo penitis medullis
Hausi furorem, mî simul actua
Illaingenii vis enthea perculit
Grutere, mentem, qualis olim
Prodiit ex Heliconis antro:


page 914, image: delf0914

Qualisque soli nunc tibi inaesluat,
Ardente vatum pectora spiritu,
Si quando prorupit, furentum
Corripiens animosque flammans,
Hinc deviantis repere semita
Turbae recusans, tendis in arduos
Virtutis ocres, Artiumque
Edita templa tibique nostro
Si quis Deorum saecuio amicior
Certare priscis, et dedit abditas,
Favente Phoebo Gratiisque
Premere opes adytis Mineruae.
Quin et Deorum si quis amicior
Saeclo vetusto iussit edacibus
Obnoxia annis, prisca saxum
Tot Monumenta sacrare chartae
Perenniori, iussit ut aemulus
Ursinianam clarus adoream,
Et vivus et post fata Famae
Conspicuo veherere curru.

In obitum Iani Dousae, Patris.

Postquam entheatus ardor ille Dousae
Mentis reliquit corpus, ac polum scandit,
Conticuit Helicon universus, ac limphae
Repente mutae constitere Permessi.
Animare plectrum desiit chelyn Phoebi,
Et facta pausa est Musici inde concentus.
(In horret orbis tum silentio insueto.)
Mox luctus universus undique erupit.
Pindo sonores flebiles resultante,
Cyrrhaeus ille coetus impetu toto
Paret dolori frena questibus laxat:
Flent saxa guttis, Aonesque secessus
Maestum loquuntur sibilis cupressorum.
Ipsa Hippocrene limpidum prius rorem
Iaculata, fonte turbido ferox surgit,


page 915

Nec aurum, ut ante, nitida, sed lutum voluit.
At fune ratae nablio prius chordae,
Spirante luctu, Cynthio reuiviscunt,
Dum voce cantat flebili melos maestum:
Lugete Musae, tuque amabilis triga
Luge Sororum, quicquid et Dionaei est.
Ille en, alumnus vester, ille qui vestro
Crevit tenellus lacte Duosa, quem quondam
Nitidastis almae fontibus Venustatis:
Cui melle Peitho musico imbuit linguam,
Cui farsit arte Pallas ebriam mentem,
Leporibus madere cui dedit Cypris:
Ille, ille Dousa, patrii soli splendor,
Lux litterarum, lux, decusque Parnassi,
Qui voce liquida pro vocaucrat cygnos:
Qui plectro eburno, dum entheum ferit carmen,
Cantu propinqui mulserat pecus Nereî,
Irasque strarat fluctuum rebellantum:
Ille, ille leto stratus, ah, iacet Dousa.
At dum Batavis fulminat furor campis
Iberus, ac Leidam quatit fame, et bello:
Indomitus atque invictus inter horrendas
Martis cruenti constitit minas solus:
Ridensque tumidas perduellium buccas,
Horum columba tela retudit imbelli,
Martemque fregit ludibundus Hispanum.
Acuens tremendos interim in scelus dentes
Ibericum atque turpitudinem diram,
Armavit Hipponacte felleo Musam,
Hostem cruento lancinaret ut morsu,
Totosque viscerum sinus renudaret.
NOn sic alumnus veteris acer Auruncae
Infremuit ardens, tela nec ferox strinxit
Vitiis Aquinas, acriterue acerato
Morsu tenella rasit aurium Flaccus,


page 916, image: delf0916

Salibusve lusit Horatius perurbanis,
Numeros ut omnes exsecutus est Dousa,
Amara dulci, condiens sales felle.
Quid? Pindarea cum levatus est aura?
Sublime nubium arduos petit tractus:
Vel cum remissus hortulis Dionaeis
Ludens oberrat basiatur aut Idam:
Tunc nectar immortale basium fragrat,
Thymoque redolent Attico ioci tincti,
Adductiore iam severa cum vultu,
Pangens Batavum facta fortium, tractat,
Afflat verenda dignitas Senatoris.
Subtilis at nec lima deest Aristarchi,
Configit obelo cum libriarium culpas.
Atque haec labores inter, inter et curas,
Suspirat alta mole pressus undarum
Dum Civicarum, doctus elaboravit.
At cuncta fecit scaeva non pili Clotho,
Ac nos acerba hac orbitate percussit.
Dousaea Siren, heu, fuit, fuit nobis!
Quin vivit astris collocata iam Siren,
Vivitque Siren insita aureis chartis,
Victura, vivet litterata dum virtus.

ALBERTI VOITI BORUSSI

Panegyricum.

QUis modus, aut nodus crucibus, trucibusque bonorum
Suppliciis? quae poena reos, quae fata furentes
Excipient? quem das finem, Rex Magne, Tyrannis
Perpetuone (inquam) iugulis iuratus Iberus
Seditione, dolis, scelere, atque libidine dira,
Tormentis, laqueis, vinclis, tunicisque molestis,
Furtisque, et flammis, et caedibus atque rapinis,


page 917

Belgarum egregias urbes plebemque, patresque,
Illustresque animas, neque enim pietatis egentes,
Praesidio externo vacuos invadet, et istic
Aethera confundet terris? Numine omnia susque
Deque ferens, iuncto Furia atque Iniuria sceptro
Dividet imperium populis? dum denique fures,
Sacrilegoque Papae conductos aere latrones
Teutoniae infundat campis: dum milite latum
Limitem et hhis terris agat, ac det funera ferro,
Ut reges, totosque greges cum prole futura
Man cupio rursum Latio transmittat Asylae,
Cui superum sedes, cui ianua paret olympi,
Quem clausum reseret dicto, quem claudat apertum,
Quin Stygios verbo restinguat, et excitet ignes:
Tum sacra portentis temeret, templisque reponat
Monstra Deum: hinc nidos lenonum, hinc lustra luparum
Constituat: floremque virum, summosque veneni
Tollat fraude Duces: committat sceptra lupercis
Semiviris: natosque obscoeno fornice ventres,
Inde popas, et aqualiculos, hircosque salaces,
Autolycos, spurcosque Epicurid de grege porcos
Musis substituat castis, sacrisque cathedris:
Exscindat verae fidei documenta professos,
Exculcetque fidem possessis mentibus almam:
Iura fori, legesque tori conculcet, et ipsos
Naturum incestet thalamos, sobolemque relinquat
Ambiguam, dubiumque genus, suppostaque furtim
Pignora in Imperii mittat praelustria sceptra:
Denique et occiduas Aquilam deportet in oras.
De nostris etenim ceruicibus alea currit,
Nostraque res agitur, paries dum proximus ardet.
Eheu! quaemiseris instant regionibus arma,
Quae dirae facies furiarum, et acerba bonorum
Exsilia et caedes? Si fors, si palma Latroni
Cesserit Hesperio, tunc (quod superi omen in istum


page 918, image: delf0918

Convertant) actum fuerit de legibus: actum
De sanctae Fidei rebus, de prole furtura:
De Musis actum castis: tum numine laevo
Invadet fasatque nefas, farisque fathiscent
Iustitia et Candor, Pudor, observantia Iovae.
At mihi vel tellus optem prius ima dehiscat.
Compositumque sinu accipiat, condatque sepulchro,
Quam diras videam caedes, incendiaque atra
Misceri, ac rutilis stagnare paludibus urbes:
Alterum et alterius mactatum haurire cruorem:
Corporaque infantum genitricis ab ubere rapta
Lacteolum immiti florem demittere ferro.
Inde nurus, tremulosque senes de pontibus altis
Praedipites innare undis, ad stupra puellas
Patrum ante ora rapi: caras prostare maritas,
Quaeque referre pudet, quae linguae, auresque nefanda
Horrent, quae reputans luctu mens concidit aegro:
Qualia multa vident Belgae specta cula, Belgae,
Galliaque, et sacro marcentia Liliae flore:
Proh Superumque hominumque fidem! vigilasne Deigens
Germane, heu vigila! eigila! praesensque periclum
Effuge, dum potis es, teque istis eripe flammis:
Hostis habet muros: ruet alto a culmine regnum:
Regnum acquisitum quondam tam fortibus armis
Maiorum, tanto servatum sanguine, tanto
Defensum: quod mille Ducum peperere triumphi:
Quod tanto germana manus sibi condidit aevo,
Tantorumque operum impensis formavit, et auxit:
Ut meritis caelo, fama se aequaverit astris.
Ah miseram! potes hoc sub casu ducere somnum,
Nec quae circumstent te deinde pericula sentis?
Excute iam tandem, ex oculis, animoque veternum,
Ne victam doceat sero fortuna dolere.
An vero exspectas, patrios dum milite campos


page 919

Compleat hostis atrox iterum, dominumque patremque
E manibus, nostrisque oculis tristissima passum
Eripiat, captumque alium deportet in orbem?
O fatum! ô mores! ô coeci infamia secli!
Siccine noti hostes? Latro sic notus Iberus?
Qui si Germanis olim, si forte pepercit,
Nec crudas nostro saturavit sanguine fauces,
Heroas metuens, quos Teutonis ora ferebat,
Saxonia inprimis: Si non indulsit habenas
Irarum sibi, nec laxavit frena furori:
Haud tanto, haud iterum cessabit cardine rerum:
Haud sic a nobis nostrisque recedet inultus.
Ecquid enim Domini facient, si talia Fures
Hesperia emissi tantis conatibus audent?
Aut, quid ab immani veniam speremus Ibero,
Cuius avita altae fixa est sententia menti:
Haeretico servare fidem scelus esse nefandum.
Ite viri, rapite atma, citique obvertite vires
Virbus, heu, tantis, patriaeque avertite pestem.
Sed quid ego haec autem nequicquam ingrata revoluo?
Quidue hortor? siquidem mentem obturamus et aures
Spernentes monita ipsa, parum et monitoribus aequi,
Aspidis in morem, quae cautam subtrahit aurem,
Si quando Magicos metuit deprensa susurros.
Verum ô dum resides, segnes, virtutis inanes,
Martisque expertes, excordes degimus annos,
Securi quid fama ferat, quid fata, quid astra,
Heu numquam caelo spectata impune, minentur:
Interea diro non secius agmine nostris
Finibus assuescit, roburque accersere pergit
Hostis atrox, olim quam putri serpere cancer
Carne solet, viresque acquirit virus eundo:
Nec dormitat enim tanto quoque turbine rerum
Ianitor ille poli, infernique Patulcius, atque
Clusius: intentans non iam clavem amplius auream,


page 920, image: delf0920

Sed clavam, gladiumque, et adhuc ignota novercis
Gramina: et unanimes agit in fera proelia fratres,
Dum videt in peius fatis ruere omnia et alto
Teutoniam, rerum dominam, languere veterno.
Mox Capitolina molitus fulmen ab arce
Furcifer, imperiumque Petri mentitus, et ensem,
Pacem audet mandare viris, pausamque duelli,
Queis miseris iam nulla super fiducia pacis:
Queis periura manus, queis perfida dextera Iberi.
Punicaque illa fides, iam dudum prorsus inane
Effecit nomen Numen venerabile Pacis:
Quique simul nostris detrudent finibus hostem,
Tam immanem, tam sanguineum, tanto agmine missum
Nec fortasse deest, si fas audita referre,
Qui malit tandem fraterculus esse poparum
Sacrilegum (ô pudor! ô probrum!) qui lingere pergat
Sputa Papistarum: qui menstrua pellicis optet
Haurire Ausoniae potius, quam recta docentes
Audire, atque locum sacra cedere vera professis,
Martyras appellans Satanae Belgasque, aliosque:
Quos nondum Synodi sententia iusta coactae
Convictos falsi manifeste destinat Orco:
Qui pulchram ante petant per tristia vulnera mortem,
Per flammas, positasque rotas per tela, per enses
Concedant, Latii quam credant monstra Baalis:
Quorum etiam mores, merita, et doctrina, laborque,
Profuit imperio, Regnis, Templisque, Scholisque:
Quosque unum constat Numen, Christumque fateri,
Qui solus legi nostra vice debita soluat,
Et meritis cassos merito transcribat olympo.
Nam metiri animo, iustaque expendere lance
Qui velit ista, Patrum aut fratrum nemo, Hercule, nemo
Nec quisquam afficitur damnis, vinclisque Iosephi.
Quin mystae egregii, et quorum sua cura mederi est,
Excruciant magis, ac velut unguis in ulcere regnant,


page 921

Ac veterum errores, sactaque execranda per orbem,
Dictis et factis firmant, scribuntque cruore.
Non requiescet enim, non gens, inquam, ista quiescet,
Donec ad arma Duces et cogat, et arma iuventus
Arma fremat, multoque manus in sanguine condens
Convertat patriae validas in viscera vires.
Quid mirum est igitur dirae feritatis beros,
Pontificesque sacrum semen tollendo piorum,
Igne, rotis, ferro, crucibus, laqueoque, lacuque,
Noctes atque dies decernere? vertere fundo
Teutoniam, patulasque Aquilae convellere pennas?
O si magnanimum Germania nostra referres
Mauricium, heroem, qui Saxona regna tenebat,
Quem Scythici tremuere greges, quem Caucasus ipse
Horruit, atque viro metuit concurrere turbas
Marte suas, vetuitque suas concurrere turmas.
Haud ille, haud occulis spectacula cerneret aequis
Talia: non fures, non ulcera gentis Iberae,
Moliri insidias tanto conanime tantas,
Non tales aperire aditus ad Teutona regna:
Arua aliena iugo premere: inde avertere praedas:
Hinc iactare faces: dare vasta feracia rura,
Exhaurire urbes populis, sacra cultibus: artes
Praesidiis spoliare suis, aeraria nummis.
Iure forum: haud tantis concurrere montibus orbem,
Haud sineret tamen: haud sic conniveret ad usus,
Infandos sacrorum usus infandapque passim
Supplicia insontum, queis dudum exsultat Iberus
Usque adeo, ut iuguli vix iam crucibusque rotisque
Vix campi in rumulos restent, vix arbor in ignes.
Exoriare aliquis Belgarum e sanguine Vindex!
Qui face Marranum, ferroque sequare tyrannum,
Latronumque globos, furumque deinde maniplos,
Ultra Sauromatas ultra Garamantas et ultra
Herculcas rursum longe lateque columnas,


page 922, image: delf0922

Extremasque ultra proturbes Marte Moluccas.
Exoriare aliquis! mala neu frustra sua ploret,
Imploretque fidem, passis ad sidera palmis,
Relligio, deserta viris, Pietasque fathiscens:
Aut tu summe pater superum miserere; tuoque
Hispanos detrude greges sub Tartara telo,
Quando aliter nequeunt alienis credere regnis.
Quid vero ultorem tam tr sti corde vovemus?
Quidue Duces priscos quid tempora prisca vocamus?
Fallor? an et victis redit in praecordia virtus?
Sic estien, rediit virtus: quod namque precamur,
Quod votis urgemus, adest: caeloque petitum
Piaesidium datur (ecce!) datur tibi Belga quod optas,
Mauricius, nulli Heroum virtute secundus:
Flos veterum, sanguisque Ducum, virtusque parentum.
Munere quem laeto snperum Uranto V. Vilhelmo
Pulchra parens peperit torrentis ad ostia Rheni,
Omnia Mauricio similem moresque, animumque,
Fulmineosque oculos, et membra decentia Martem:
Sed geminum Patri pietare, et legibus aequis.
Hic vit, hic est per quem Pietas, Themis, atque Minerua,
Almaque Libertas sacrum caput enseret orbe
Belga tuo priscoque artes in honore reponet,
Hic vir, hic est, iterum per quem pax aurca surget,
Pax olea praecincta comas, pax optima rerum.
Hic vir, hic est, de quo per rua, per aequora, et urbes,
Fama volat, qui luce viris qui nocte loquendi
Materiam praebens, stimulos sub pectore condit,
Condix et augusta movet ardua pectora fama,
Dextera avus, pietate parens; spe maior utroque.
Nam veluti, cum stella novum iubat aethere toto
Explicat, atque omnem radiis peruulgat olympum:
Mirantur, linguisque ineunt nova murmura cuncti,
Et novus est cunctis sermo, novus omnibus ardor
Sic quoque, dive Heros! sic ô fortissimc Rerum!


page 923

Urania generose domo! sonat et tonat omnis
Nomine terra tuo et samam tua gloria caelo
Terminat immensumque ardens accendit olympum,
Est tibi casta Fides, tibi Pax. tibi sancta lehovae
Rell gio, populique salus, est Patria cordi:
Est animus est dexta tibi tibi max marerum,
Verborumque fides: tibi virtus, viu: da virtus;
Iustitiae, rectique tenax, et nescia frangi
Rebus in adveisis, ceu non effrena secundis.
Hinc merito te tantus amor, te tanta voluntas,
Vota precesque hominum excipiunt te in bella ruentem,
Tanta fides sequitur: tanta est in rebus agendis.
Tanta (crepent tumidis vel et ilia rupta Tyrannis)
Dexteritas: toties vincis, totiesque triumphas.
Oppida tu cingis tu comples milite compos:
Tu superas altis positas in cautibus arces.
Atque ubicumque pedem figis, victricia tecum
Fata trahis, superumque omnes, hominumque favores,
Tu primum miseris viduatas civibus urbes
Accipiens, vacuosque suis cultoribus agros
Augens exaequas numerum, replesque priorem:
Moeniaque ingenti multum quafsata ruina,
Proftratisque solo late maerentia tectis
Restituis, pulchroque iubes splendescere vultu:
Exsulibusque domos reddis, limenque paternum.
Tu populis vallum excelsum, tu immobile Belgis
Praesidium, quo non alitetr quam litore fluctus,
Insidiae, atque Odium, frustrata que frangitur ira.
Tu simul a nobis nostrisque penatibus hostem,
Ignemque, gladiumque, et quaeque exirema minatum
Avertis, dum ne ulterius tam atrocia serpant,
Bella vetas nostroque necas in limine Martem:
Unde tibi grates Respublica soluit, ovatusque
Et sceptra, et laurus optat, regumque coronas
Credo equidem, neque vana fides, tibi cuncta sereno


page 924, image: delf0924

Arrisisse polo venienti in luminis oras
Sidera, quae magnis radios Victoribus afflant:
Nec modo enim Chiron prima cum veste resurgens
Pectora clara dedit bello: magnisque triumphis
Conspicuum patrias victorem duxit ad arces.
Sed tibi se indulsit superum plaga tota, tuumque
In decus astriferi iuravit machina mundi.
Ingenium, ingeniique dedit Saturnus acumen,
Maturosque animi partus, sensuque seniles:
Iuppiter imperium, maiestatemque verendam,
Sceptraque, et augustos summi Ductoris honores:
Unde patet tibi fas, leges et iura, piumque,
Et rectum manare, et amicae foedera pacis,
At motus agiles, sollertesque indidit actus,
Hortatusque acreis, validaeque tonitrua linguae
Interpres Divum: Famae immortalis amorem,
Sacraque pura Deum moresque indulsit Apollo,
De meliore auro cerebrum, cor, viscera fingens.
Sed mentem puram Dictynna infundit opesque,
Atque voluptates, procul ambitione semota,
Spernere te voluit turpes, aestusque, minasque,
Quas ciet inferior regio sub ventre, subegit.
Corporis et cordis robur, lucisque, necisque,
Contemtorem animum Mavors tum lumina flamma
Lucida, et ardentes vultus nutusque tremendos
Contulit irradians: pectusque adamante trilici
Cinxit, et ignito tinxit praecordia ferro.
Non oblita sui super omnia dulcis amorum
Mater: Acidalio sed lustrans omnia rore,
Ora per et corpus totum excubat undique donis
Plena suis, simul et clementes explicat ignes.
Et miseris tua corda reis: quem more leonis
Parcere subiectis iubet, atque remittere noxas.
Tunc et Martis equos tunc exsultasse choraeis
Astra ferunt, Lunae bigas, Solisque quadrigas:


page 925

Tum purus sine nube dies, clarusque coruscis
Effulsit Phoebus radiis: manifestaque caelum
Argumenta dedit decoris, laudisque futurae.
Favit et omnipotens operi, sanctoque senatus
Consulto superum: exoptataque munera multis,
Unius accipiunt cumulatis pectora donis:
Ut quocumque tuae flectis molimina mentis,
Ardua saccedat laeto Victoria plausu,
Gnara modum finesque suos circumdare rebus:
Muneribus cumulare bonos, frenare furentes,
Docta patres, plebemque tibi committere amicis
Officiis, pietate, fide, virtute, manuque
Constanti, largaque simul: quae oblita suorum
Publica privatis praeponit commoda rebus.
Nam quae digna tuis nostrae monumenta Camenae
Laudibus, aut quali condent praeconia plectro:
Quamquam etenim Virtus tau maxima carmine nullo
Fit maior, versuque negat ditescere nostro:
Nil opis humanae cupiens nil indiga laudum,
Divitiis opulonta suis: vel deinde Maronis
Tantum aut Maeonidae Musa super aethera tolli
Poscit: Alexandrum ceu nemo praeter Apellem
Pinxerit, aut praeter Lysippum finxerit aere:
Magna tamen veluti parco sale numina, parco
Farre coli fas est, cui thurea munera desunt:
Sic ego Musaei pars forsitan ima Senatus,
Indocilis tamen immeritas confingere laudes,
Ingrediar, versu ingrediar tua condere facta,
Bellaque et immanes invicto Marte labores,
Bella, quibus vivus, quibus aurea sidera divus
Scandis, et aetherios fama petis arduus aces.
Quae licet angusto mecum sub pectore voluens
Extimeo, ne coeca meos audacia sensus
Fallat et infirmae nequeant subsistere vires:
Supponam tamen hos humeros, molemque subibo


page 926, image: delf0926

Immensam. venietque favor delapsus olympo,
Aurcus ut quondam fului sub rore metalli
Iuppiter ingremium Danaes defluxit amatae.
Nam mea Musa tuo Dux Magne, tenetur in aere
Scripta sutnta memor, dum spiritus hos reget artus:
Scripta parata necem vestra pro laude pacisci
Pro meritis, quibus hocce caput cumulastis abunde:
Quando agerem vestris exsul, sine crimine, in oris,
Hesperioque essem iam factus praeda latroni.
Tum me Pecelii stimulant haud mollia iussa
Poscentis grandi promissum hortamine carmen:
Quem velut Auctorem, lucemque agnosco, Ducemque:
Sic longe sequor, et vestigia gratus adoro.
Usque adeo meritae socium subiungere laudis
Maxtmus haud refugit minimum, comitemque recusat.
Non aliter paruos cupiens committere caelo
Praepes adunca Iovis, timid osque educere pullos,
Sesuper hos vibrat, libratque per aera pennis:
Remigiumque docet gyrolque, artemque volandi.
Non aliter grandes humilem ulmi attoliercin auras
Consuêrunt, sercumque sinunt adolescere vitem:
Ille secat medios, Argo velut, aequoris aestus,
Et maria alta petens pelago decurrit aperto:
Ipse ego ceu grandi quondam subuecta triremi
Cymba sequor, tutus nimium, timidusque procellae.
Ille velut cygnus sublatus ad aethera fertur
Remigio alarum permulcetque aera cantur
Assutgunt silvae, et tacito stant gutt ure circum
Intentae volucres, cursum vaga flumina sistunt,
Et pleno arridet cantanti lumine caelum,
Ipse sed instar Apis carptim thyma laeta petentis
Propter humum volitans vatum per florida tempe
Voluor, et assiduo meditans operosa labore
Carmina fingo viris gratam restantia mentem.
Debet enim Regi, debet sacra turba piorum


page 927

Caelicolum regi grates, pro grandibus ausis,
Victricique manu, meritis, pietate, fideque
Heroum: quos ipse Deus, Deus armat in hostes
Marte suos: hostesque gregis, quem Christus adoptat
Morte suum, roseoque redemptum sanguine lustrat:
Communique simul sorti, statuique, bonoque,
Gratari toto decet omnes pectore, propter
Factaque, virrutesque tuas, quibus ipse sub ipso
Flore virescentis te vernantisque iuventae
Attollis, victorque virum perrumpis ad ora.
Concernit siquidem nomen, famamque Iehovae
Nosse, quod omnipotens tam iustis temperet orbem
Legibus: oppressos vi quod respectet egentes,
Et premat elatos, non fallax ore nec ausis:
Incutiat poenas sceleratis praemia rectis
Distribuat: labem exosus, pietate colendus.
Praesentemque ipsum per tot discrimina rerum
Scire operae precium est submittere fulcra ruinis:
Instaurare pios coetus: pulsisque Tyrannis
Turpia monstra fugare: latrones furta, rapinas,
Incestus, caedes, pestesque inhibere nefandas,
Caelitus et festam terris demittere pacem:
Quam donat populis, puraeque salubria spargit
Semina doctrinae, ut sanctum sibi colligat agmen.
Haec laudare iuvet iuvet haec celebrare, Deoque
Pro meritis dignas tantis persolueregrates:
Quod desperatae rerum succurrere sorti,
Mittereque examimis animo vimque addere victis
Suetus, et auxilium caelis effundere apertis,
Deroget humanae sibi debita praemia dextrae.
Votaque suseipere et castas attollere fas est
Ad caelum cum voce manus: Iovamque precari,
Ut porro turbam in numerum sacra pura professam
Aggreget, aetherei divino munere verbi.
Iura, Magistratumque tegat, sanctumque Senatum


page 928, image: delf0928

Ornet defendat: iuratos reprimat hostes:
Quos stygis ira odium recti, vis nescia Christi
Christicolas contra crudelibus excitat armis:
Det libertatem fandi, verumque docendi:
Detque sonans late ut terris doctrina salutis
Vera Dei veri proponat dicta, nec usquam
Mobilis aeterno verax fundamine perster:
Detque ministerio Verbi, statuique bonorum
Hospitium, tutosque lares, detque otia pacis
Apra bonis studiis, et rebus idonea sacris:
Ut tandem saeurtandem fera crimina belli
Per maria ac terras sopita et pressa quiescant:
Neu furiae ulterius tendant: Mavorsque facessat
Impius, everso pietatem expellere mundo,
Moliri exitium, scelerataque brachia ceolo
Intentare ausus, superum contemtor et osor.
Utque adeo optatos intrans Ecclesia portus
Quassatamque valens ventis subducere classem
Considat, fidaque semel statione quiescat.
Ceu sanctae promissa Deus dedit ipsae cateruae,
Quod fessam senio velut agnam imponere tergo
Et saluam praestare velit, licet ipsa tenacem
Fatales inter clades, regumque ruinas
Disrumpant elementa fidem, disrupta fathiscant.
Inque Dei laudem, superumque redundat honotem
Agnovisse Duces, agnovisse aurea dona
Heroum, qui morte sua, qui vulnere multo
Fortunas, pacem, vitam simul atque salutem
Restituunt, seseque in aperta pericula mittunt
Pro lege, atque grege, pro libertate bonorum,
Successusque simul decet alta mente notatos
Vestigare, opera inque tueri: exemplaque tanta
Ire per, atque obitos invicto Marte labores,
Marte virum, quibus omnipotens moderator olympi
Non secus atque operis ad publica commoda mundi


page 929

Utitur eximlis animos dextramque ministrans:
Quosque Deos Deus ipse vocat radiisque coruscos.
Divinis proprio artollens dignarur honore.
Non erenim procerum fortissima, pectora casu
Obveniunt: necfir subitus ductor, modo Agaso
Qui fuerat: neque terrena de sorde resultant
Heroes, velut ille Tages qui primus Hetruscam
Edo cuit gentem casus aperire futuros.
Nec veluti clypeata sedes de dente Draconis,
Exsiliunt, aut imbre cadunt neque nube creantur.
Quam pro lunone Ixion del usus inibat.
Non fortunae, inquam hoc ponendum in fascibus, et non
Coecus agit rerum molimina tanta tumultus:
Sed Deus existit, Deus auctoris excitat acri
Praestantes virtute Duces, vim mentibusafflans
Divinam aetheriam: seseque Heroibus usque
Miscet agens, propiusque illis sua numina firmat.
Fatalesque viros primum generosa metallo
Nobiliore parat natura et numen ad omnes
Fortunas dat habere animum ad discrimina sortem,
Officio assiduum quavis superarte peritum,
Constantem ad casus infractum mole laborum:
Ut res sede sua vulsas res ordine motas,
Consultis reparent componat foedere turbas:
Bella manu pacem que ferant, in utrumque parati
Semper et in cunctis ad publica commoda promti:
Ut sint prae sidium vitae ut pictatis avitae
Sint columen, lumenque ingens numenque suorum:
Et merito siquidem cessit divinitus illis
Ingenium atque hominum fato prudentia maior,
Quae terras, tractusque maris quae celsa Deorum
Limina adit penetrans, et quae corrupra negavit
Sensibus humanisu natura ea numinis haurit
Affatu: quae cum superis convivia ducit:


page 930, image: delf0930

Vi cuius mens alta, vago mens omnia motu
Lustrans, maturo vellaeta, vel aspera rerum
Consilio momenta regit nec tristibus impar,
Nec pro successu turgens, spatium usque morandi,
Vincendique modum mutatis novit habenis.
Quin etiam numen stimulis haud mollibus urget.
Inspiratque faces animis, atque adiuvat ultro
Ausa virum: unde ardor venit, unde est a crior illis
Impetus; unde animus sine fine invadere secum
Magnum agitat facinus, nec mens comtenta quiete
Augustos motus augusto in pectore semper
Versat, et humanis mariora paratibus audet:
Qaorum eventa Deus mira virtute gubernat,
Ut superent hominum communem cuncta tenorem
Ergo salurareis etiam rectore feruntur.
Su ccessus tanto: siquidem is sua cepta se cundat,
Imponitque manum summam praesensque beato
Fine corronat opusine non fortuna salutis
Parte omni aspiret finemque haud irrita tangant
Orsa suum cursuque per invia et avia tendant
Alite; uti valido contorta sagitta lacerto
Viribus ignitis stridetque volatque per auras,
Et iussam haud segnis sternit recto impete metam.
Non cuivis autem tanta exsuperare potestas
Caelitus ausa datur: verum his, quos ille laboris
Impiger ardor agit mortalia vincere secla.
Nam, velut haud unquam contingat arundine signura
Praefixum, qui non oculos telumque tetendit
Ostentans artem pariter arcumque sonantem:
Sic neque successus unquam aut felicia fata
Ignavis veniunt, quos mollis inerria ventris,
Aut Venus in vinis regnans in vincla petivit:
Qui morsu in culicis, qui parui in pulicis ictu
Divum, hommumque fidem inclamant; vel, utille Lycabes
Perfugium in resti quaerunt si ubi ferreus imber


page 931

Ingruat, aut relut Augustus sub clade suorum
Parieribus capite incursant veldenique mufcam
Deganexes residesque pigro cum Caesare figunt,
Caesare cuius erat successor Nerua perempti:
Qualem et Margitem, qualem depinxit Homerus
Thersixen terrae mala pondera, et ulcera terrae.
Sed quoniam superi vendont sua dona labore:
Iccircolabor est labor impendendus et omnes
Sunt intendendae vires: et stre nua coepto
Tantum operi est adhibenda manus rectoque manendum
Proposito, ac speranda om nis fortuna patrando est.
Tum dextraeaudenti praesto est Deus hisque secundos
Largitur cmsus, illos succe ssibus auget:
Qui recte instituunt suscepra negotia recte
Cepraurgent nequeram in mediis conatibus aegri
Deficiuneneque velmomenta lenissima rerum
Praetereunt neglecta gerendarum neque tanti
Blanda voluptatum faciunt commertia, quanti
Ardua virtutum molimina plena laborum,
Plenapericlorum exposi a invidiae in sidiisque,
Casibus exposita, immensisque obnoxia cuirs:
Ceu quondam Aeacides, genus alto asanguine Divum,
Bella magis fera quam bellaria lauta iuvabant.
Nonigitur frustra Heroes sacra pagina varis,
Iessidae vatis, invenes voncat inquihus acreis
Suntad viturem stimnli quosque impemsardens
Noctes atque dies rapit, et menrem applicat usque
Ad divinumaliquid laudesque ambire Deorum
Cogit: utalato properentad fidera passu,
Praecipitentque moras omnes ac fulminis instar
Ad res praeclaras divinaque facta ferantur.
Ne vero a reneris haecnespectentur ab annis,
Investique gena et digno vel Apolline mento:
Quali more solent humiles de faece virorum
Censeri si qui tendum ad munia rerum:


page 932, image: delf0932

An pilus, an dudum malas hirsutus obumbret?
An iustum vigeat annoso in corpre robur?
Nam seriem annorum, aut maturos poscere semper
Non decet aetatis numeros: incanaque menta
Exegisse vetat de se generosa virum vis.
Cum plerumque in ils quos sic Deos aequus amavit
Prae reliquis; ardensque vocat super aethera virtus,
Facta pre mant aevum:immaturaque tempora vires
Heroae si quo dominantur pectore, vincant.
Atque adeo, quicumque petunt maioribus astra
Auspiciis populisque parant miranda futuris,
Ante annos animosque gerunt curasq virileis
Atque statim a teneris exorsa immania tentant:
Ceu Leo, qui simul ac fuluis horrescere sentit
Colla iubis frendensque novos respexit ad ungues:
Horrendos tollit fremitus stabilisque minari
Aestuar et strati demergere terga iuvenci.
Talis erat primis Heros Tyrinthius annis,
Scilicet in cunis ipsis, cum prima novercae
Monstra manu geminosque premens elideret hydros.
Talis erat Theseus, cum dirum caede Procusten,
Cum bello Thebas domuit, fuditque bimem bres.
Talis erit Priami regnorum eversor Achilles
Cum circum iliacos raperet tractum Hectoramuros.
Talis erar Simson cum sterneret agmina mala
Arcadiae pecudis profligans mille viros vir.
Talis lessi des rabido cum dente Leonem,
Attolentem iras metuendumque unguibus ursum,
Et contemtorem Divumque hominumque Golian
Deicit victor fuluaque extendit arena.
Talis ab Assyriis fatalia sceptra reposcens
Cyrus erat, vexitque suos ad sidera Persas.
Talis Alexander mundi acquisivit habenas:
Omnibus et victor simul horis, omnibus oris,
Imperium terris animos aequavit Olympo.


page 933

Deniq (nam, quidnam vetera et peregrina loquamur,)
Talis erat talem sese immittebar in hostes,
In medios hostes mediis cum faucibus Orci
Poenoniam eriperer victurque tropaea referret,
Agmen agensequitum magnique ipse agminis instar
Mauricius, Scythiae terror, dum vita manebat.
Cuius uti nomen, sic nomin is omen aviti
Imples; et gentem, mentemque tueris eandem,
Marime Belgarum Ductorlquo soseite numquam
Resego Belgarum fractas; victasque fatebor.
Quamquam etenim veluti vises in corpore nostro
Distribuit natura parens, discrimine certo.
(Dum vigoringenii ac ratio velut ardua praeses
Arce sedet capitis furor Iraque cordis inaula
Sanguinea sese iactat, sed prava Cupido,
Nildiae, nil mentis habens et roboris expers,
In iecur atque imostractus compulsa recessit,)
Sic respondentes aetates viribus illis
Humanis triplices sic et tria saecula mundi
Distincta esse velit sententia doctasophorum:
Atque adeo inam nunc dum tertia vivitur aetas,
Cuncta stuant et cuncta ruant in peius, inersque
Mundus in immunda faece, et fundo innatet imo:
Cutus in effeto languescunt coipore vires:
Atqueillum rugis quasi tentat arare vertustas,
Viribus ingenii et constanti robore cassa:
Ut merito veteres passim sua saecula laudent:
In quibus exsetuir vires Dianoea Logusque
Virtusque et totum spirantia pectora Martem:
Quorum hodie subiere locum vaesana Libido
Furta doli Bacchus languor tristisque senectus:
Non tamen exhausta est prorsus natura sedacri
Interdum osten dit nisu, quantum optima, quantum
Ferret adhuc si fors saecla, aurea saecla redirent.
Immo quandoquide (quidenimmaniscsta negemusi)


page 934, image: delf0934

Officium natura negat, natura noverca,
Non iam fida parens, ingratis indiga natis:
Ecce pater pater ecce hominum, Deus, ecce, Deorum,
Testatus nostri nondumse ponere curam,
Semper in antiquam virturtem, animosque parentum,
Suscitat ipse viros quotes humana labascunt,
Aut quoties transferre parat moderamina sceptri
A gente ad gentem commissa piacula propter:
Aut quoties coetus sacrati credeula fatis
Agmina pressa, iubet fatis melioribus uti.
Aut quoties Musis longe lateque fugatis
Hospitium et gratam sortem instaurare laborat:
Aut quoties veros cultus; ritusque nefandis
Sordibus, ac nugis templa et sua sacra repurgat:
Proque aris quoties aut libertate; focisque,
Imperat arma viris, et rem decernere ferro.
Qui quamquam rari gemmarum more ferantur,
Est tamen ipsotum notra haec quoque fertilis aetas:
Quorum ope, quoru opibus; quorummoderamine, quorum
Moribus antiquis res stat Germana, fidesque,
Et Themis, et Pietas, et Musae. et doctus Apollo.
In quibus aetherio splendens velut agmine Phoaebus
O divum sanctumque caput, mundique corona
Sacra tui! Rex o Regnmlaugustissime rerum!
O patriae pater! o bello invictissime Caesar!
Qui velut arboreras sub qua Themis atque Minerua,
Sub qua sancta fides, sub qua pax aurea, subqua
Optaram captaut mortalia saecla quietem
Qui nisi te tanto praestares numine dignum:
Iam flammae tulerint iam Turcicus hauserit ensis
Teutoniam ô pacis Rodolphe decusque, Deusque!
Quem veluti sanctum solem numenque se quuntur
Iliustri virtute Duces, Mavorte, Togaque,
Et pietate, quibus Germania feta superbit.
Sive Utsos armis referant; seu robore Tauros.


page 935

Sive aquilas sen magnanimos virrute leones:
Sive sacro virides praestent medicamine Rutas:
Seu pernicis equi properent superaethera ritu:
Sive polum studio et cognatum vertice olympum
Sustineant, seseque suis specule ntur in astris.
Atlantes caeli, patriaeque ruentis Atlantes.
Queis lusqueis pietas queis sancta modestia vitae,
Queis decus et virtus queis Christi Ecclesia cordi est.
Et dubitamus adhuc Heroum extollere laudes,
Quos vei pace Deus vel Martis numine claros
Demittit caelo miseris mortalibus aevi?
Saluete, illustres animae! saluete, Diique,
Divique Heroes! quei vos haec nostra tulerunt
Saecula? queî tales tantigenuere parentes?
In freta dum fluvii current dum sidera mundo
Fulgebunt dum vera feret sua praemia virtus:
Semper honos vestrumque decus, laudesque vigebunt.
Hos igitur caelo frustra retinentibus astris,
Invitoquopolo missos quasi numina, magnis
Accumulat domis, maiestatemque verendam,
Igentemque animum, et tanto moderamine dignas
Aggerat omnipotens iras. ut Numine mentem
Afflati propiore Dei per maxima vasti
Regna volent mundi, et superum mandata facessant:
Urbibus instituant civilis foedera vitae:
Atque pios coetus festa cum pace gubernent,
Ac res in melius turbatas reddere curent.
Horum etiam ex numero sperant, Dux maxime, sperant
Omnes nempe boni queis corda polituit Apollo,
Immosciunt (tantum virtus tua pollet in armis)
Te fore, te deinceps fore, ut hactenus usque fursti,
Urania de stirpe Deum indu bitata propago!
Nam si puberadhuc tantum te attollis et audes
Parmensi, et claro bellis ob sistere Regi,
Quid facies, cum muioreris, cum proflua mente


page 936, image: delf0936

Ostendet te barba virum cum plenior aetas
Corporis, et celsi vires tibi pectoris addet?
Non maiora dedit virtutis sigua futurae
Scipio, cum vastum superans pro civibus aequor
Rettulit e Libya victricis munera dextrae:
Nec iuvenis quisqueam Ausonia de gente Latinos
In tantum spe arrexit avos nec Romula tantum
Marcello sese tellus iactavit alumno:
Quantum relligio, quantum respublica spondet,
Quantum promittit de te sibi quisque bonorum.
Fallorian Uranius caelestem nomine signat,
Ut non tam terris natus quam munere caeli
Donatus mundo sis, princeps optime, cuius
Ingenium caeleste suis velocius annis
Surgit; et ignavae per tot molimina rerum
Fert mala damna morae et factis peraevertitur aevum.
Magna fuit virtus pietasque, fidesque parentis,
Dux animose, tui dum fara Deusque sinebant:
Cuius et ingenium, atque ardens pieratis imago,
Non tantum in nostri non fulsit moribus aevi.
Sed nec adumbratur veterum pr carmina vatum,
Cum quo casta fides nara, et denata putatur
Qui vim qui furias, conaminque hostis aperti:
Et fraudem atque dolos; moliminque hostis opertl
Consilio et dextra fregit. Martemque ruentem,
Pectore sustinuit magno seque ipse suumque
Opposuit furiis caput: den! quibus optimus Heros
Iactatus fatis? pro libertate, bon sque,
Pro Belgis mala quanta tulit quot faepe peregit
Pervigiles noctes quot luces Marte cruentas
Assiduo, dum bella gerit, dum proelia miscet,
Proc; viris pro coniugibus pro pace piorum?
Sicut avis. quae pro pullis implumibus ipsa
Dimicat et dulceis natos nidosque tuetur.
Verum, ubi perfida atque immani fraude Sinonis,


page 937

Insignem pierate virum, volucri impete glandis
Hispanus latro, et furum manus impia iberum,
Demisere neci Delphorum in moenibus ipsis:
Iamque infelices, ovium velut agmrna Belgae
Amisso pastore forent ac puppis ad instar,
Amore Rectore forer respublica et urbes
Defensore suo spoliatae extrema timerent:
Heu! quem sufficiant tantarum ad munia rerum,
Ordo patrum, proceresque, atque ingens cura Senatus,
Confusidubitant tam saevo turbine Martis:
Nec quisqueam e numero toto, totque virum vi
Suscepisse Ducis curam, summam que duelli
Audeat, aut facile oblatas affectet habenas.
Non secus, ac magno in pelago cum saepe coorta
Tempestate imo Nereus ciet aequora fundo.
Tum, si aliquis casus, sorsque abstulir atra Magistrum,
Qui mare qui ventos qui nautica sidera norat,
Nemo gubernaclum poscit clavumque regendum
Postulat: ast cuncti tantum mussanque stupentque,
Exitium que sibi, lethumque instare tremiscunt.
Atnon latroni fiducia cedit Ibero,
Quo magis ingentes animos certasque capit spes:
Sic, sic Belgarum res fortunasque iacere
Hoc capite amisso hoc tanto rectore peremto:
Sic libertatem, divina humanque iura,
Sic cum plebe patres matres, castumque pudorem
Esse sui nunc sub pedIbus sua sub iuga mitri
Pacem, agros, arces villas; templa oppida et aequor:
Sic sic cuncta suis credit succedere votis,
Et flue re ad nutum sic sic nil defore sperat,
Quin et quod reliquum est furialibus occupet armis,
Speque, sibi victor rotum iam dividit orbem.
Praecipue quando vicinia tora quiescat,
Arma negans sociis, malefidaque foedera pactus
Ductor Alenconius maternas miscrat artes,


page 938, image: delf0938

Detque nihil tanto dignum promissor hiatu:
Germanusque tuus (priuceps invicte!) Philippus,
Maximus ingenio, spes, successorque parentis,
Exulet Hefperiis plagio subtractus in oris;
Subtractus, blandis dum iam dare tempora Musis
Inciperet qua inter Grudios habitantur amoenae
Moenia Lovanii, studiis celeberrima Phoebi.
Talis erat, talis facies tristissima sortis
Belge tuae. cum iam saperent tua funera rantum.
Vixque animo Heiperii caperent sua munera fures:
Munera nempe dolos. periuria, strupra furores,
Exilium, tormenta virum uncos, verbera, furcas,
Vincla venena cruces gladiosque rogosque, rotasque,
Tum scelerum genus omne necisque exempla nefandae,
Ne tamen ô Belgae ne despondete maligna
Reaum sorte animum soler hic mos esse lehovae,
Sub Stygios mersare lacus moxreddere olympo:
Et prope adest ubi abest; ceu terris proximus imis
Phoebus agit quoties longisfime abesse putatur.
Et vos Marranae Furiae Furumque manipli!
Si iura humana aut quoque poenae Acheronte sub ime
Fabula sunt vobis, nec mens quae talia curet:
At sperate Deum ultorem scelerum atque furorum:
Cui vindex oculus, cui vindex dextera, lentae
Instar habens conchae quae tanto est segnior ipso
Abscessu quanto est accessu segnior ipso.
Creditis occubuisse Ducem quo iustior alter,
Nec pietat fuit, nec sum tis fortior armis:
Cunctaque morte viri vobis patrata parata,
Transacta, et vestroiam Marte subacta putatis?
Ne modo, ne tam certam animis praesumite almam,
Victricique tuba ne ne strepite ante duellum.
Restat enim, restat superatque et vescitur aura
Auraicus sanguis, sanguis novus. integer aevi:
Qui simul atque Ducis generoso in corde calescens


page 939

Poscet squos, campoque ingens aget agmen aperto,
Heu quantam stragem, quantas dabit ille ruinas!
Heu quantos spectabis, Iber, tum caedis aceruos!
Et quae te maneat sors nescis perfide nescis.
Vivit adhuc; vivit, vivatque perennis in aevum
Mauricius ganeris columenque haeresque, paternae
Virtutis dignus patre natus: et alter ab illo,
Sive fide, seu quis dextra experiatur, et armis,
Quo Belga occasum Parris, tristemque runiam
Solatur, fatis contraria fata rependens.
Quippe; velut numquam occumbunt duo pignora Ledae
Castore cum gemino Pollux: cadit ille resurgit
Alter, et alternis redimunt se mortibus ambo:
Sic genus Uranium nondum patris nece nondum
Occubuit; sed durat adhuc redivia propago,
Durat enim, crescitque et morte resurgit ab ipsa.
Quin immo velut ille suis pulcherrimus olim
Pulueribus Phoenix vitaleis exit in auras.
Atque novos ortus obitu meditatur in ipso:
Sic tuus ille parens in te Aurasine renasci,
Atq sui desiderium superar videtur:
Testatione loci suffecto teque relicto
Auspice, patronoq bonis, Ductore Magistro
Supremo, et duro Martis nodoque Moraque:
Nontantum ut non Belgaruat, velut hostis avebat:
Sed magis auspiciis laetis, se attollat utalte
Exear: ut virtute caput maiore subauras
Erigat: ut longe meliori sorte feratur.
Usque adeo aspicunt oculis mortalia iustis
Caelicolae, usque adeo in melius convertere novit
Iova malum. usque adeo, cum spes nonulla refulget,
Flebile principium melior fortuna coronat.
Nec Pietas umquam opprimitur. verum altius exstat
Cum premitur furiis, et se disseminat ultro
Exitiis animosa suis, ac surgit in auras:


page 940, image: delf0940

Surgit enim immanes et provoeat usque Tyrannos.
In te igitur medio rerum discrim ine Belgae,
Auguriis fu perum et monitis caelestibus acti,
In te animos. in te figunt sua lumina: et uno
Omnis in Utanio partibus stat cura, salusque
Roburque, et Virtus, et maxima gloria Martis.
Qui quamquam recto vix iam vestigia talo
Ftrmares, tenero vix egredereris ab aevo.
Ut posset dubitare aliquis, possetque timere
Indolis ignarus, vel tantum conscius aevi,
Ne tanto non par oneri succumberet aetas:
Eligeris belli summus tamen Induperator,
In lucem, procerum consensu, ad publica rerum
Munia productus: dextraeque tuae, fideique
Aleae opus plenum committitur: unde nec acreis
Longaevesque pudet pedirumque equitumque Magistros
Cedere. Mavortisque tibi concedere summam.
Nec gradus aut leges belli senioribus obstant
Ne iuveni parere velint, quem caelitus orbi
Donatum statuunt quem caelitus orbi
Os humerosque Deo similem sine lite fatentur,
Ac delata nimis sero tibi sceptra queruntur.
Sed neq tu tefugis, renuisque: adeo sibi virtus
Conscia divinusque favor dimissque caelo
Mens, caussae bonitas animusque in pectore praesens,
Almaq libertas patriaeque ruentis imago
Vincit opus durum vincit Pietasque laborem
Frangin et immensum reddit leve Gloria pondus.
Sceptra virum ostentant, virtusque regendo patescit:
Id quod iam certo de te quoq certius exit.
Tempore enim ex illo qualem quantumque Iehovae
Praesidio temet bipatenti ostenderis orbi:
Novit iber. novit Gallus: sed nec modo novit,
Sensit Iber sensit: noverunt Teuto. Briranni,
Romaque, Regnatorque Asiae, tuaque ardua gesta,


page 941

Bellaque iam fama totum vulgata per orbem,
Audiit, et si quem procul hinc plaga praeperis Austri
Presa videt: velquem vertex sublimior ambit,
Et quem clarus equis Oriens afflavit anhelis.
Quemque fatigato Solcernuus obruit axe.
Ut merito cuncti qui non sine pectore brutum
Corpus erant aut corda gerunt suffusa veneno,
Sed falsum, curuumque valent dignoscere recto;
Cuncta tibi tribuant, quae fas tribuisse secundis
Heroum auspiciis, rutilo quos gloria curtu
Humano ostenta! generi super astra vehendos.
Magna igitur magnis affers exordia curis,
Et dignum tanto praestas te cardine; Teque
Undique virtutum decerptis floribus ornas:
Cumque Duci Pietas velsit tutissima Virtus:
Quae populos; urbes, arces, quae bella gubernat:
Te quoque magna tenet magni reverentia lovae,
Et totus Christi flagras fuccensus amore:
Quem noctu, quem luce vocas, utluminis almi
Illustret mentem radiis: ut numine praesto
Si tibi, et ipse tuas armet per bella phalanges:
Armet et ipse tuam virtute in proelia dextram:
Ac saevos hostes, ac faeva pericula pellat.
Ut tibi contingat socios educere saluos;
Incolumesque viros, sociosque reducere saluos,
Solaque Victoris quaeratur Gloria Christi.
Tu solum verumque Deum reverenteradoras:
Et merito Christi meritum venerabis honore.
Halidus unde sacer gaudet sub pectore gaudet
Ponere templa tuo, et sanctam sibi condere sedem:
Dispellitque animo nebulas tuaque orsa serenat:
Huic fers rite preces, huic grates, votaque soluis:
Huic pro cumbis humi, satis unus; sufficit unus.
Nil tibi cum falsis, fictis pictisque sacrorum
Portentis, pompis, probris, monstrisque Baalis,


page 942, image: delf0942

Triticeoque Deo Odisti cane peius et angue
Somnia Pontificum, nugas, decreta, ululatus,
Bullas, ampullas, faculas: Nilmurmura anhela,
Nil ceras fumos, fucos, nil fulmina curas
Bruta, quibus pavidos Latius lupus impetit agnos.
Nil hominum commenta facis, non fana reperta.
Non stultos ritus, suffitus, signa susurros,
Affanias, apinas, gerras, non tura, nec aras,
Non cantus Magicos, contortuplicataque verba,
Non exorcismos, non sputa, crucesque moraris,
Unguinaque aut statuas fatuas; simulac craque rerum:
Qualia multa Duces hodie in sacra proelia ducunt.
Scilicet hisce fugant hostes, his nempe triumphant:
Quae magis atque magis Moscos, Geticumque Tyrannum
Europae attraxere. caputque segesque malorum
Sunt, quibus heu misere nunc Teutonis ora laborat,
Vindice pressa Deo, sacra qui temerata; suumque
Non patitur proprio spoliari numen honore.
Non etiam humanis opibus, non Marte vel arte
Confidis nimium: Christo constanter adhaeres:
Solum miraris Christum, Christumque moraris.
Vox quoque non diris tua diras provocat iras
Caelicolum: non in superos, nomenque Tonantis
Saeva profanata fundis convicia lingua:
Quod crimen solemne viris, qui castra sequuntur,
Tu promissa semel, tu pacta et foedera servas:
At contiagravibus plectis periuria poenis:
Queis alii, ut pueri astragalis, nucibusque videntur
Ludere; quaeque bonus Tarpeia Iuppiter arce
Ridet, et Aeolios iubet irrita spargere fratres.
Et quanam plerique hodie ratione, fideque,
Pacta fidem socios rectum, verumque tuentur,
Quove modo rebus fidei subscribitur:eia!
Iuretur verbis, mens iniurata geratur:
Scribatur calamis, mens non subscripta manebit.


page 943

Verum ubi sancta Fides? ubi, ubi data dextera dextrae?
Aut ubi vox, ubi trita manet, iactatque vulgo:
Verba ligant homines: cras forsan cetesa dicam.
Sic cine supremam Pietati dicitis autem?
Siccine virtuti laqueum mandatis avitae?
Tu Verbum caeleste colis, Vatesque, piosque
Muneribus cumulas, dignatus honore; ministros,
Quos aliis exsiliis mulctant; pulsantque probrisque
Innocuos onerant adiguntque ad Tartara diris:
Tu requiem pulsis praebes, tutosque penates:
Exulibusque domos reddis, limenque paternum.
Testis erit Groninga tibi, vel sola Groninga:
Hic ubi iactatus fatis, odiisque suorum
U Vermerus, eneranda sonans oracula Iovae,
Instaurat puppemque piam, pubemque piorum.
Sunt alii testes quibus est tua semper aperta
Dextera; et auxilium vitaeque viaeque paratum,
Utque hostes armis; meritis sic vincisamicos.
Iustiria anre alios in te, ceu sidere puro,
Vulget et aequali populos circum niter astro.
Actorisque tuas quoties vox fertur adaures,
Una quidem gravibus patula est, demore, querelis,
Altera salua reo:nec munera, amorque, odiumque
Te retrahant, vertantque animum de tramite recti.
Tu proceres patriae tu fida Statumina gentis
Belgarum, meritis, monitis, aevoque parentum
Esseloco pateris tibi et incluta dona virorum
Agnoscis quantumque alios virturibus auteis,
Quantum animo, dextraque et toto vertice supra es:
Tantum etiam superas animo observante bonisque
Consiliis parente virum, queis linguaque corque
Nestoreum: serisque venit quibus usus abannis.
In quibus invenras Romanae sidera gentis,
Scipiadas, Curios, Paulos, acreisque Camillos,
Fabricios, Fabios; Decios, Drusosque, Metellosque,


page 944, image: delf0944

Et Cincinnatos, cum Marcellisque, Titisque,
Lucullos; Marios, Scauros, ipsosque Catones,
Atrilios, Gracchos, Nasicas, Publicolasque,
Quorum olim dextra, quorum pietate fideque
Roma caput mundi, et rerum pulcherrima facta est.
Vel si Graecorum studeas contendere laudi,
Repperias qui sint Thrasybulus pectore magno,
Miltiades armis Codrus pietate Pericles
Eloquio probitate Solon gravitate Lycurgus,
Consiliis Epaminondas, et quis fuit ille,
Cui ceruorum agmen ducente in bella leone
Arrisit, mage quam ceruo duce turba leonum?
Vel quem Miltia dis tacita sub nocte tropaea
Non sinerent placidae corpus mandare quieti?
Qui nullo peperere sibi interitura sub aevo
Nomina, victuramque tenent in saecula famam.
Ante alios flagrante colis pietate U Vilelmum,
Hostibus haud tergo, sed dextra et pectore notum
Nassovium fidum qui se tibi praestat Achatem:
Inque omnes casus, in proelia Martis eunti
It comes, et paribus curis vestigia figens
Te volitat circum, clarum ceu solis ad orbem
Lucifer ante diem, creperamque ante Hesperus umbram
Ipse olim primas belli tibi tradidit artes,
Et fuit ut magno Chiron praeceptor Achilli.
Is glaciem secuit arimam, nec promtior alter,
Seu paret adversis hosti concurrere slgnis:
Seu spatium castris optet subitumque profunda
Eruat ex fossa vallum sociisque recoptu
Prospiciat tuto: aut turmas componat equestres:
Sive hosti adverso tormentum figar ahenum:
Seu gravium iam iam sonitu insurgente tubarum
Ante volare viros, primusque ex agmine ferri,
Seu vigili custode suas munire phalanges
Ausit, et hostileis speculatum exire latebras.


page 945

Ipse hodie immanes revocat, repetitque labores
Militiae veterumque docet stratagemata, et acreis
Ingenii cursus: quorum ista recentioraetas
Poene oblita suis armis, ante omnia diro
Sulfure, et horrisono se ia ctat puluere nitri:
Puluere; cui virtus, heu, saepius incluta virtus
Cedit, et invito discedens pectore ab armis
Terga dat inq fuga queritur sibi stare salutem.
Nam [(transcriber); sic: Namque] neque tormentis vereres, neque sulphure, et igne,
Aut tantum gladiis bellum, iaculisque gerebant:
Sed gtavibus pariter rastris, multoque ligone
Terram insectati, velut ab radicibus imis
Sublime expulsas urbes, arcesque ruebant.
Sic Heduos inter quondam celebrara colonos
Romulidum sensit puto, sensit Alexia rastros:
Caesareasque auxit devicta labore cororas.
Non aliter Persam Boeotum in pingubus aruis
Vicitad Aonias defudans Sparta I'lareas:
Nonaliter Solymas et lamentabile regnum
Eruit ipse Titus, meruitque ligone triumphos.
Ceu nec Alexandrum Tyriam cum sterneret urbem
Paenituit duros multum iactare bidentes,
Rastra licet tanto Regi agrestumque, labores
Obsessi obicerent Tyrii, ac demoenibs altis
Exciperont risu fodienteM et vocibus aspris
Rustica despicerent Graeci armamenta Monarchae:
Ast magno stabant victis ludibria magno.
Horum ergoille ruus cognatus gesta secutus,
Marre suo veterum renovat monumenta laborum:
Cuius ego meritas si vellem evoluere laudes,
Quantus in immensum terum mihi surgeret ordo?
Tu porro o nostri Dux inclute gloria saecli!
Non caedeminiustam exerces fundisue cruorem
Insontum aut iris laxas permittis habenas:
Et Pallas tibi frena dedit, dedit aurea frena:


page 946, image: delf0946

Qualibus Aeaciden Dea nobilitavit Achillem:
Non vim, non vicium castis inferre puellis
Mens tibi nec precio aut prece sollicitare maritas
Consuetus sancti violas praecepta pudoris.
Nam quae maiestas Ducibus, quae numina praesto
Esse queant castris: quae disciplina vigere?
Ipse salax ubi Dux. sceptrique gravitate relicta,
Passeris in morem, nunc has nunc insilit illas,
Semper et ad nutum vivit meretricis amatae?
Non vino indulges, non perdis tempora poclis,
Aut lusu levibusque iocis. choreisque petulceis:
Sed placet ante alias veneranda Modestia morum:
Virtutumque parens reliquarum, atque unica nutrix,
Sobria mens epulas struit et tibi pocula miscet.
Praesideat castris aliorum Erycina furensque
Bacchus, et imodicus nullo sub vindice luxus:
Aleaque atque omni privata incuria sensu
Eripiat cunctas animo, sine vulnere, vires
Dum modo te Pallas, dum Mars tua castra gubernet
Armiger aetheriis fretus, laetusque cateruis.
Militibus sine fraude tuis stipendia soluis,
Nec praedae sinis esse locum, saevisque rapinis.
Utque honor exsimulet studium, laudataque virtus
Crescat et immensum superaddat gloria calcar:
Debita praeclaris dispensas praemia factis,
Accendisque animos generosae mortis amore.
Non alios, turpesque etiam convertis in usus
Aera tibi reditusque datos summamque peculi
Exactam magnoque virûm sudore paratam
Non patriae in cladem impendis fraudemque piorum,
Lenonumue greges, foedarum aut antra luparum:
Sed studio sumtus tractans curaque fideli,
Spernis opes: fuluumque tibi non imperat aurum.
Quae virtus si nota hodie Ductoribus esset:
Non urbes, non sic miserae atque aeraria censu


page 947

Exhausta omnigeno, enis, neruisque carerent.
Non sic, non annis, et pannis obsitus, aeger,
Vermibus erosus, non claudus, mancus; et omni
Exutus spolio, miles Germane, redires
Cui saepe, heu; laqueum, pretium virtutis, avari
Ductores funusque adeo pro foenore reddunt.
Non aliud fentis, aliud tua lingua profatur,
Sed purae candor montis probitasque fidesque,
Inculpata fides animusque in fronte coruscat
Teutonico ritu! quo menti consona lingua est.
Este procul procul este doli frausque omnis, et artes,
Hetrufcae, dico, Maculosi Velleris artes:
Et vestros formate Duces, formate, docete
Fallere, mentiri vestros fine fronre Tyrannos,
Ac nulli servare fidem: procul ite nefandae
Humani generis pestes scelerumque magistrae.
Non lo cus hoc vobis non est in pectore, sub quo
Nuda fides rantum et recti mens conscia regnat:
Quae procul invidia, procul ambitione, malisque
Artibus, acceptas caelesti munere dotes,
Ad Christi, partiaeque refert laudemque decusque:
Quam nec amor sceptri nec amor furiosus habendi
Flectat ab incepto, securam odii, atque latentis
Livoris, quoties sceleratos tendis in hostes,
Maxime Ductorum, quo sol oriensque cadensque
Fortius haud quidquam mortali in sorte tuetur.
Unde etiam in populum manant exempla regentie.
Utque ruos lituos, ut nutum signa sequuntur,
Sic mores tua castra tuos: Tibi nam tibi miles
Arduus, arma fremens semper: tibi Martis alumni,
Non de fece hominum lecti, sed fortibus omnes
Praestantes meritis veterani: et pectora vitae
Prodiga pro sociis, pro libertate, fideque,
Pro natis proc coniugibus, charisque propinquis
Multaque pro Patria pugnando vulnera passi:


page 948, image: delf0948

Quos plagae vos in facien umerosa cicatrix
Ipso pulchra loco decorat: queis corpora ferro
Strata crepant, semperque ferus lateri imminet ensis,
Qui flammas oculis spirant, bellumque, metumque:
Quosque iuvat semper puluis, sudorque; cruorque,
Et fragor, et clamor, praedaeque exhoste rece prae.
Non tamen ex rapto vivunt, non agmina se cum,
Femineasque trahunt peoudes, impura ferarum
Semina non merces Paphias non Cypridos horti
Delitias ficis plenas gallisque mariscis:
Qualia militiae florem totumque vigorem
Gorporis atque animi, Martis sine vulnere soluunt.
Sed numero ex illo sunt quos Baptsta docebat,
Contentos mercede data se ferre, nec villi
Vim contra leges, aut arma inimica minari:
(Quando alii axis legum grassantur habenis,
Vique, ferunt quodcumque ferunt feriuntque; neculla
Iudicis admoti formidine cuncta profanant,
Inque ipsis agitant vel Bacchanalia castris)
Utque inter sese concordi pace feruntur;
Aut maria alta petunt, pugnae aut simulacra sub armis,
Multaque belligeris edunt spectacula ludis:
Sic simul atque Ducem fuerint in bella secuti,
Adversoque vident Hispanos tendere campo,
Aut portts urbes Ductori bosistere clausis:
Olli indignantes, donec fera buccina pugnae
Ediderit signum, iam dudum erumpere tentant,
Iam cuneos turbare virum, iam scandere muros:
Atque mora ignescunt animis pugnacibus irae.
Accr ut in silvis, cursu praestante Molossus,
Quem saepe arcta premit captivo copula collo,
Apparente fera luctando vincula pugnat
Exuere ipse sibi, multumque morantia tendit:
Aut veluti bellator equus simul aere canoro
Bella viri accendere, proculue sonum arma dedere,


page 949

Stareloco nescit, terretque hinnitibus auras,
Iusultstque solo pressisque repugnat habenis,
Conceptumque scemens voluit sub naribus ignem.
Ut vero belli siguum Ducisardua dextra,
Voxq dedit raucoque tonant circum undique cantu
Aera, furorque furentibus additus Inde lupi ceu
Raptores hostom invadunt per tela, perenses,
Viribus instantes totis, lethumque ferentes.
Sin Mertem saevire vetas, mora nulla: vocatus
Quisque redit vocique sui Ducis atque tremendis
Obsequitur iussis. Tanta observantia recti est,
Docta Magiftratum legesque edocta vereri.
Quorum ubi gesta volesmemori percurrere mente:
Hic erit Ausonius Gocles tibi fortiterausus
Exipere Hetruscam telorum coropre silvam,
Et Tyberim fracto tranlmittere ponte natuatu:
Occurret forsan simul alter Horatuius, inter
Albanos edens stragem, dum funera mittit
Tergeminis, erit hic armatae Scaevola dextrae,
Errorem igne luens, dum Potsenna obsidet Urbem
Curriusoccurret tibi, qui iam iamque ruentem
Servavit patrium funusque in fanere vicit:
Quiave alii rerum Dominam fecere potentem,
Fortia patrando, patiendoque fortia, Romam.
Hos inter, velnt inmediis nitidissimus olim
Orion humeris zona; pede fulget in astris:
Sic ingens animis ipse, ingens corpore et armis
Verteris, et splendore oculos, animsque lacessens
Spectantum cupidis obrutibus ora moraris.
Quid memorandumaeque; latro Muarrane dedisti?
Eloquar, an sileaminon, si ipse silentia mandet
Harpocrates, digitoque velit compescere linguam.
Dicam igitur dicam quamvis millesima nondum
Pars a me dici, nedum ceutesima possit.
Dicam ergo, tormenta licet, gladiumque mineris,


page 950, image: delf0950

Qualia te nostin' mihi fata intendere capto
Impie! sed dudum quem pensilem ab arbore factum
Et reor, et, si quid veri meuns conicit, opto:
Atque utinam tales utinam modo quaelibet arbor
Proferret fructus, tam pendula funera lberum,
Quam Quaesitorum quorum praesultor Huberus,
Lictorum assuetus (SCIS incluta Berna) catastis,
Sic, ô sic tandem discat speculator haberi,
Qui fidei spectator erat, furiasque Seriphi
Secum alteneque enim invideo, vel ad aethera tollat!
Quos ego ne prorsus defraudem carmine Vatum,
Certatim egregius Vates, magno agmine miluus,
Et Phoebo sacer ales ovanti gutture coruns.
Immineat super, atque albis capita usque corollis
Implicet, ac sic facta canat, sic fara virorum:
Tum requiem sperare aliquam finemque velimus,
Tum sperare modum, quibus omnia plena, furorum,
Quisquis es, ignoscas, Iustus meinstus in hostes
Fert dolor exitium vitae, famaeque parantes:
Huberus famam, vitam tentavit lberus;
Atque adeo gravius me laesit Huberus lbero,
Quos contra, quantum ingenio, dextraque potestur,
Fas. et iura sinunt, vitam famamque tueri.
Dicam quae his oculis longe immanissima vidi,
Et quorum pars ipse fui: versque; recludens
Rem nulli obscuram producam in lumina folis
Te, laudesque tuas. vulgatque gesta per orbem.
Tu numen caeleste probris, ignominique
Afficis, et Christi meritum frustroris honore:
Quando novos veriae multosque aliosque sequestros,
Totque Deos, simul atque Deas, vanosque Deastros,
Contra omnem fidei normam, formamque salutis
Fingis et innumeros statuis sine fine patronos.
Tu veros cultus, rectumque piumque sacrorum
Usum de medio tollis, pellisque, fugasque,


page 951

Proque Dei verbo, gemino pro pignore verbi,
Supponis Latii duo sulcra ruentis Asylae,
Innuba virgineae (si Diis placet) orgia vitae,
Et Cereale sacrum simulacra spumea Divum:
Vimave facis Christi iussis signisque sacrorum
Sacrilegus, partem vulgo dum detrahis unam:
Dum crusto affinigs consertum numen inesse,
Quod caelo nullum esse putas crustoque; fruentes,
Vel solo, cassosque fide, motuque carentes,
Affectuque bono, perhibes tamen astra mereri:
Haerentesqque animas medio iam in gurgite lethi
Defraudas merito ac rediuivi munere Christi,
Ambiguasque iubes esse inter spemque metumque.
Tu lustrali unda gladios, vexilla, sarissas,
Pendulaque aera fimul tormenta, tubosque, tubasque,
Ipsaque saxa hoc est laterem tingisque lavasque,
Non intellectis fundens oracula verbis.
Thessalicas taceam vires, ritusque vel artes
Atracias, herbasque, inventque noxia Circes?
Nam quoties videre lupum te ululare per umbrat
Indigenae, quoties laniare armenta per agros,
Et tonitru ac ventos, tempestatesque ciere?
Tu leges figis, pretioque refigis easdem:
Tu, tu visceribus miserorum, atroque cruore
Vesceris, ac multo sanctorum sanguine turges:
Cuius uti effundis rivos im pune calentes:
Sic quoque dum saevam exerces perfunera stragem,
Nulla estaetatis, nulla est reverentia sexus:
Femina, virgo, viri, pueri iuvenesque senesque.
Paruique infantes, nati, matresque patresque,
Praegnantesque nurus, vulgus miserabile vulgus,
Nobilitas cum plebe, Magistratu, atque senatu,
Morte cadunt foeda cuius tibi mille figurae,
Quales ne Siculi quondam invenere Tyranni:
Quasque adhibes, quoties cessatum ducere curam,


page 952, image: delf0952

Corpusus exercere paras: aut mentis acumen,
Ingeniumq vetas scabra rubigine laedi.
Sunt monstrata mihi disiecti fragmina templi,
Quod post stupratasq nuris, spoliatque sacra,
Post longam insontum caedem saevasque rapinas,
Imbelli plenam turba, et multo obice clausum,
Desuper iniecto populasti immaniterigne:
O caelum! ô tellus! ô vasti iura profundi!
Non sic Turca furit non sanguine pastus equino
Moscus Tartareique probans gens nominis omen.
Tu, simul ac praedae spes quaedam arrisit opimae,
Tum caelum et terram misces, orcumque tumultu:
Quodque libet, licuisse putas: tum fasque piumque
Sacra Magistratum, virtutem fata tuosque
Impresso pede proculcas divosque, deosque:
Tu quoties libuit, dubitas nihi hostibus ipsis
Pro sociis, tursum so ciis velut hostibus uti,
Tu multa, miraque linis dulcedine vulgus,
Pollicitis tentans magnis fingisque loquendo,
Sed sine mente sonum et factis contraria verba.
Dumque ita consiliumque tegis, frontemque ferenas,
Nulla fides pietasque tibi:tibi plurimus autem
Est iocus est ladus, iurare et failere: quamvis
Per caput ipse tui, per et imestina. per imam
Intestimorum Regis Dominique. medullam
Iuraris per quod sacroum est cumque; per almas
Francisci braccas, genitaliaque ipsa lacobi:
Nulla fides tamen est, violes quin foedera futro.
Hae tibi erant artes, flammas supponere tectis,
Excipere insidiis aurum intervertere merces.
Tormento petere incautos: clam fata parare,
Toxica praebere, et poclis miscere cicutas,
Imbellem in sexum saevire invadere inermes,
Incestare toros, sine more modoque alienas
Permolere uxores, gremiis abducere pactas,


page 953

Clausas, invitas thalamo excantare maritas,
Auulsasuqe pio complexu, atque ore parentum,
Heu teneras, neque maturas pessundare natas,
Imo etiam natos: Tibi enim, immanissime sexus
(Horresco referens) tuus est tibi sexus uterque.
Hae tibi erat artes pacem, iura; oppida, Musas,
Templa, domos, dominos, cives, matresque maresque,
Fraude, dolis, furtis, stupris, caede; igne, rapinis
Vertere, et insano permiscere omnia luctu.
Ultra nil poteras, scelerum hic tibi terminius haeret:
Haerent hic Furiae, acstupidae mirantur et astant
Attonitae. Hispanosque probant plus posse furores,
Quam si mille etiam glomerentur Erinnyes una,
Ipseque rex Erebi cum Tartareo comitatu
Ingruat ac vires Acherontis et omnia secum
Monstra ferat, totasque acies effundat Auerno.
Nunc ad virtutes, nunc ad tua Gesta revertor,
Uranio generate, Deûm certissima proles!
Cuius promerita et cuius celebrata vagatur
Fama per ora virum, qua sosert Phoebus in undas
Praecipitans, et qua nitidum caput aequore tollit.
Ecquis enim. Dux magne, tibi, quis cetera demat
Quae faciunt belli esse Ducem, Martemque vel ipsum
Condecorent? ut quae longe pulcherrima multis
Sunt olim divisa viris et dissita saeclis,
Nunc congesta simul spectare queamus in uno:
Hunc virtus, hunc forma decens huncrobur in armis,
Maiestas alios alios sollertia tantum
Nobilitat: decorat quosdam experientia rerum,
Hunc successus alit, felixque per omnia Mavors:
In te mixta vigent, et mutua foedera iungunt.
Quae mihi, quae quamquam tacito sub pectore fas est
Concepisse magis, versu quam promere inerti:
Quis tamen haec intacta sinat, tacitusq relinquat?
Quanta tuum armorum, bellique scientia pectus


page 954, image: delf0954

Imbuerit: quanta Martem formaris ab arte;
Formatum quantis animi fir maris ab ausis,
Firmatumquanto rerum perfeceris usu,
Non modo enim veterum, nec tantum inventa recentum
Ingeniosa Ducum tibu nota tenentur ad unguem:
Sie illa Ausoniis; seuscriptis prodita Graium,
DetineaNt oculos varie, mentemque legentum;
Quorum exempla animo, et studio repetita fideli,
Te prohibent dulci componere corpora somno:
Sed temer populis ipsum, Ducibusque per orbem
Illustre egregrium cunctis memorabile saeclis
Hactenus exemplar proponis: ut omnia solo
Nomine Mauricii Martis documenta patescant.
Quae gens, quae regio Europae, quisue angulus orbis,
Quis procerum, aut Regum, quaeve urbs terraque marique,
Qui miles; quinam peditumque equitumque magister,
Te contra Delgasq tuos non induit arma.
Vel non sub vestris meruit stipendia signis?
Quod genus armorum quae machina, frausue dolusue,
Quive modus belli quod tam variabile pugnae
Usquam exstat specimen, quo non Fortuna Deusq
His vestram totis virtutem exercuit annis?
Quid: Geticusne umquam maiore furore Tyrannus
Poeoniam impetiit, quam vos praedator lberus?
Aut quaenam hiftoriae, quae tam diuturna loquuntur
Proelia continuo Matris commissa furore?
Non ego si Phoebum exspument mea pectora ahenis
Vocibus enumerare modo, aut pre currrere mente,
Complective queam, ac multo minus ore profari,
Pugnarum facies omnes; aciesque tuarum
Qui toties summos obiisti victor honores
Paene puer, duabique tegens lanuigine malas.
Heu multi quoties firmato robore multi
Non gaudent hodie, non audent stringere in hostem,
Aut faltem streperum vagine educere ferrum.


page 955

Certe vix alius noverit apitus artes
Militiae, et grave Martis opus, legesque duelli:
Quo metanda loca sint castra, quis arduus hosti,
Qui sociis aditus se commodus offerat, et quae,
Sint loca fluminibus vicina aut pinguibus aruis,
Quis te, quis melius claudit tentoria vallo?
Quis melius duplicem castris deducere fossam,
Ponere quis iunctos sciat aptius ordine currus,
Aut tormenta hosti venienti adversa locare,
Aut premere obsessas norit constantius urbes,
Ac fluvios alio versis abducere rivis:
Quis citius faciem valeat componere pugnae,
Seu fir opus, quadratum acies consistat inagmen,
Seu longam extendat seriem; sive explicet alas:
Seucunei formam referat seu cornua lunae?
Quam saepe et noctu vigilans ruis oppida solo
Ingenio solaque geris tua proelia mente?
Quam dextre quam rite tuas ductare cateruas
Es solitus Pugnaequae captas tempore? quave
Disponis turmas quave instruis arte maniplos?
Quam non praecipiti committis proelia casu?
Quam premis incautosiceleri quam turbine Mattis
Improvisus ades securumque obruis hostem?
Qualis erat cum Teutoniae tecta arma parantem
Carolum et in scopulis angustis agmen agentem,
Saxo Auus ille tuus fubitis perierruit armis,
Fraude loci captum contraque, ubi postulat usus,
Quam subito hostileis difflas properando cohertes,
Tam caute adversas frangis cunctando phalanges:
Et quandoque moras Fabit, quandoque furores
Caesarisreferens, vario stratagemate vincis:
Et modo consiliis superas, modo viribus hostem:
Semper acerba cavens, semper praesentia lardans,
Semper prospiciens quae mox ventura trahantur.
Egregius celsa veluti de puppe Magister


page 956, image: delf0956

Neruat in praeceps aut casu aut sidere classis,
Nunc spectat remos, nunc summ: carbasa mali,
Nunc quid agat ventus; nunc quid oesi, net Orion
Prospieir, et tussis velorum temperatalas.
Verum ubi sanguinei acta est iacta alea Martis,
Iamque tubaeque tubiq, fremunt: ferit aethera clamor
Martius hicoenum Virtus tua ut exserat orbem:
Non post principia ipse caves, latitasue tremisue:
Sed simulatq oculis rutilum spirantibus ignem,
Dispositas late turmas; sinuataque obisti
Cornua, et aeratas equitum peditumque cateruas:
Ipse manu tua pcila gerens praecedis anheli
Militis oraferus menstrasque invadere Martem,
Non mandas ut non tam dicta verenda morari,
Quam tua facta sequi, milesque ducesque putentur.
Tum primam antc aciem volirans densissima quaeque
Itruis; ac rapido rumpis media agmina cursu,
More nivis qua tela polum stride ntia inumbrant,
Millenasque ferune vel singula spicula mortes:
Nomen ut incauti vix laepe esfugeris ardens
Ignibus aethereis divinoque impere Mattis.
Quaque ruis; dant arma locum, nec tela nec ipsi
Ductores perferre valent. Cuncta impertus aufert
Ille tuus. Veluti Boreae cum spiritus atris
Nubibus incubuit mundo, silvae ecce feraeque
Procumbunt, ceduntque minis, ceduntq furenti.
Aut velutisummo praeecps de vertice marmor
Fertur in abruptum, exsultatque, feritque teritque,
Et simul involuti stirpes, artoenta domosque,
Sic pariter signa atque viros sternisque fugasque,
Fulmineoque lovis tonitrus mititus et arma
Tormento, muros et magnas diruis urbes,
Sin tua forte aliquis turbaverit agmina casus,
Tum tua, tum quantum possint praesentia monstrans,
Nunc eques in medios equitum te conseris alas:


page 957

Nunc pedesassistis pediti firmasque labantes,
Castigasque, vergesque, mores: relevasque iacentes:
Instauransque aciem renovas, revocasque ruentes:
Inspirasque mares animos et Martia corda.
Nec mora, necrequies; noctesue diesue labori;
Nou prius absistis, quam diro Marte furentes
Confundas reprimas, rapias sternasque, terasque
Victor humi minimeq morandoque restituas rem.
Utque adeo verbis designem cuncta duobus,
Frimus inis Martem, postremus Marte recedis.
Iamque ubi cessatum est armis, ubi pace sequestra
Pacta dies, ubi facta quies hostesque silescunt:
Non tibi femineis tentoria laxaredundant
Blanditiis non imbelles ad frgna ministros
Luxuries armata trahit: sed Marte phalanges
Assiduo exerces, et belli praestruis arte:
Semper ut advigilent, vetuti iam iam ingruat hostis,
Iamque faces et tela volent et iberus inundet.
Procumbunt alii Sarrano mollius ostro,
Credo equidem himelius norunt ductare choraeas:
Hi citharas pulsaut hi ponunt retia ceruis;
Hi torno facili incumbunt, buxoque figuras
Effingunt: alii picturis tempors fallunt:
Hi formas varias lento ducunt argento,
Aurificemque colunt arcanae Falladis artem.
Maxima pars vero convivia laeta sequuntur,
Hic ubi turba strepit lascivis nata cachinnis.
Sarmenti, Ergasili Morichi, Vappaeque, Popaeque,
Praxillae auritique Midae, Naique, Planique,
Penelopes sponsi Satyrique, et Curculiones,
Et Balarro Et Scurrae, certatim ad pocla frementes,
Faunique et Bitiae stultorumque omnia Plena.
At tibi qui famam properas extendere factis,
Caena brevis, somnusque levis, frigusque calorque,
Concretaeque comae sudore, samesque, sitisque,


page 958, image: delf0958

Et labor et vultus dirum trunculentus in hostem,
Hae tibi delitiae quibus aurea sidera tanis.
Tantum inter medias legiones vivere vitam
Semper amas: semper gaudes, ubi plurima circum
Arma strepunt tormenta crepant: parcumque soporem
Vel clypeo instratus carpis: mensam arma ministrant,
Arma toros udo nudoque sub aethere praebent.
Ex cubiasque vigil praesenti lumine lustrans,
Non tropere gravi pateris tua castra veterno:
Virtutemque adeo semper Fortuna vicissim
Fortunam cunctis Virtus tua provocat horis,
Quae vario gaudet numquam sibi deesse labores.
Quid loquar augustam frontem, vultumq, verendum
Et Duce superemo dignas sceptrisque superbis,
Corporis egregii vires, molemque decusque?
Quale nec il aco afflarit Venus aurea nato:
In quo Maiestas in quo venerabile cultu
Numen inest: quod tu vera pariterque sequera
Disciplina auges: quae nempe vel unica et una
Hostibus et sociis proceres facit usque tremendos:
Quam circum saeve effigies, irae que minaeque,
Poenaeque ultrices astant durumque necesse.
Non tamen est odio Gravitas tua maxima castris:
Nec magis ex cubiaete, circum stantiaque arma.
Quam tutatur amor, quam plurimus ardorhonesti,
Quam visu facilis dictuque affabilis vitro
Gratia, Amabilitas, Clementique optima rerum:
Fastus abest tantum, Regnoque infesta Tyrannis.
Nec parit ergod odium terror: nec frena resoluit
Gratia, diligeris pariter pariterque timeris,
Ac metuens te miles amat, colit atque veretur:
Quem saepe audivi, voxque haec mihi condita mansit,
Si sciret letum Uranii prolaude pacisici,
Contemtorem animum esse sibilucisque necisque,
Nec fugere ulla ucliepro te discrimina belli.


page 959

Utque cavet pugnam iniussos, sic iussus eandem
Toroanimo invadit, certusque hostem hostis inundat.
Impulsa quondam Pompeius terpede terra
Armato Ausonios complebat milite campos:
Miles at ille tuus percepIo nomine tantum
Mauricii, insanit, furit, arma fremitque rapitque:
Arma toro, tectoque simul, lectoque requirit:
Ardent cuncta armis plenisque in gentia portis
Agmina prorumpunt credas aut tecta coruscum
Corripuisse ignem, aut iam iamque minace ruina
Nutantes pendere lares; aut fluctibus ingens
Diluvium emoto populis in stare profundo:
Nec quemquam mater; nec quemquam debilisaeve
Iam valeatrevocare pater: non dulcis amica
Dilectum iunenem precibus, coniuxue maritum,
Non patrem obtineat pendens circum oscula natus:
Quin medios mittat sese moriturus in hostes,
Dum modo signa Ducis, cum iussa tremenda sequatus:
Tanta tua est Virtus, tantum est in pectore Numen
Fallor, au hos superi radios Heroibus afflant,
Terrificosque Deus Ducibus circumdat amictus?
Non certe humanis opibus; neque viribus ullis
Talia proveniunt caelo sua semina; caelo
Respectusprocerum tamque inviolabilis ordo,
Tantaque maiestas, tanta excellentia ducit.
Nec solum te Belga tuus miratur, honorat,
Suspicit, extollit, celebrat, veneratur, adorat,
Sed multi Reges, sed magnus Caesar, et omnes
Imperii Proceres misso sapiente Senatu,
Legatisque tuos quoties petiere penates?
Te sibi Rex Gallus iunxit, te foedere Elisa,
Illa Caledoniae sociavit Diva Britannis.
Gaudet et Uraniae gremio recubare Leaenae,
Ac thalamo Belgam sibi demeruisse Leonem,
Inclutus ille Leo, septem pars prima virorum,


page 960, image: delf0960

Ille Palatinus Leo: quosol magaus utrumque
Oceanum lustrans, seu cum se flectit ad Arcton,
Seu redita nobis, hodie nil pulchrius usquam,
Nil melius toto videt aut illustrius orbe,
Nilque magis felix Vatum Phoenice sacrorum,
Ingenium moresque Ducis, celebrante Melisso.
Te porro ô procerum Deus Exemplarque piorum,
Vittutesque tuas quoties. atque ora tueri
Optavere Duces? et quot tua castra secuti
Heroum mari, sub te tolerare Magistro
Militiam, et grave Martis opus; tuacernere facta
Assuescunt primis et te mirantur ab annis?
Quorum nec numerum, nec nomina dicere, et amplos:
Complecti hic valeo titulos: id namque laboris,
Non levioris erat, nitidi quam sidera caeli.
Enumerare et apes quotquot pascuntur in Hybla:
Multorum tamen instaragit testisque cietur
In mea dicta mihi multo sublimis honore
Hanoviae gentis proles Heroa Philippus
Luduvicus: cuius dum solum carmine nomen
Pono virtutes cunctas, cuncta ardua pono:
Quoq, uno (dicam, Livor licet audiat ipse)
Sae cula vostra queant multis contendere saeclis,
Et priscum monstrare aurum, rediuivaque in uno
Pectore megnorum praeconialonga parentum:
Cedite Romani iuvenes, concedite Graii,
Nescio quid maius Latio, quidue Hellade maius
Surgit in hot samamque suam vixterminat astris.
Quin immo ipse hostis te in signi laude solebat
Forre, tuo quoties disce ssit Marte subactus,
Ductoremque sibi talem, tantumque vovere.
Sed magis Augustus quam formidabilis exstas:
Et quacumque viam ingrederis, ducisque triumfos,
Protinus ingentem foribus domus omnis apertis
Rite salutanium totis vomit aedibus undam:


page 961

Hinc pendent altis alii de turribus: inde
Templi summa tenent allii fastigia et unus
Omnibus ardor inest solem spectare virorum:
Usque adeo virtus oculos convertir et ora
In se cuncta virum: atque ipso delectat in hoste.
Iam quantos tibi quisque bonus decernit honores?
Iam vovens Belgis, et beliis denique finem,
Furibus Hispanis; meritissima praemia funem.
Esta liquid Ducis in bello sollertia; et astus
Et magna audentes animi, et tolerantia dura,
Curaque, sedulitasque vigil spesque alta laborque:
Sed nihil est si non par sit fortuna labori.
Ergo omnes numeros tum tum perfectio habebit,
Tumque sibi iptatum contingent omnia finem;
Cum Favor ille Dei ac ventis fortuna se cundis
Aspirat plenoque sonat victoria plausu.
Sunt, qui artes belli teneant, queis martia virtus,
Miles, opes, socii tempus, locus, omnique adsint
Tela virum teloque animus praestautior omni:
Quos et Maiestas summi, ductoribus aequet,
Quotquot Roma tulit quot Graecia Marte potentes:
Sed, simulac creperisubeunda est alea belli,
Et funesta viris utrinque ad proelia ventum est;
Eheu! tum demum sortem experiunturacerbam
Omnia conando acfatis franguntur iniquis,
Invitisque vident se frustra tendere Divis:
Tum modose quarta luna, tum siderelaevo
Prognatos nigrumque diem surrexe queruntur:
Heulquid aganticoeco martis rapiuntur ab astu
Ambigui an patriam violarint crinine tumbam,
An sacrum im pulerint incesto calce bidental?
An domi equum Seianum habeant, aurumve Tolosae?
Ut antam semper cladem regnisque sibique,
Dedecus ut sociis, risum hosti ac gaudia quaerant.
Contra alios videas, quibus ipsa manu, ipsa quadrigu.


page 962, image: delf0962

Aeratasque acies, Sors instruat; ipsa furentes
Fxhortetur equos: et qui quasi cassibus urbes
Venati excipiant; arcesque indagine cingant,
Fortuna cingente latus, congenteque paraedam;
Ipsis interea Ducibus cura usque solutis.
Invenias, quibus ipse suis effundat abantris
Aeolus armatas hiemes, queis militet aether
Omnis, et accincti volitent ad classica venti:
Quos propter gelidis Aquilo de monte procellio
Obruat adversas acies, revolutaque tela
Vertat in auctores, missasque retorqueat hastas:
Credo illos Martem, Sortisque volubilis orbem,
Impune in manibus multa virtute tueri.
Praecipue, fi quos recti mens conseia, si quos
Causa iubet melior superum sperare favorem.
Quos inter quo te quo tandem carmine dicam?
Dive Deum sanguis! modo Avum qui passibus aequis
Insequeris sequerisque Patrem qui Passibus aequis,
Mox dextra superabis Auum, pietate Parentem:
Quo numen mea Musa tuum compellet honore?
Cui partim Virtus; partim fortuna triumfum
Ducit, uti valeas iam lemmate Caesaris uti:
Ut Veni, ut Vidi, Vici sed numme Vici,
Numine Iova tuo, non Sortis munere; nam quis
Te faceret Fortuna Deum, caeloque locaret,
Qui sciat aererni superumque hominumque parentis
Omnia aba bitrio, ac nutu pendere supremo?
Quem peaes ut solum vasti custodia mundi est:
Sic Pacem sic arma suo sub numine torquen:
Cottidie sacrabella gerit: nostrosque suosque
Prosubigit pedibus victor memorabilis hostes.
Et iam tempus erat dare vela vocantibus Euris:
Possem etenim excussos possem laxarae rudentes;
Atque animus fuerat iam iamque emittere funes,
Iam mediis undesum Aquilonibus ire per aequor:
Dum repeto tot capta manu tibi moenia et urbes,


page 963

Tot Castella mari, et tellure recepta, toto altas,
Seu prope, seu procul positas in finibus arces.
Verum ist haec spatiis pridem disclusus iniquis
Praetereo, atque aliis forsan memorata relinquo.
Quamquam ô si possem spirantia molliteraere
Fundere:si veros de marmore ducere vultus:
Si laeves vivo tabulas animare colore:
Non Myrto me non Praxiteles, non vincat Apelles:
Quin simul aera simul marmorque; colorque referren.
Te vuitusque tuos: quin frons tua gesta loquatur
Ardua, decantanda vitis scribendaque cedro:
Ut passim populi tanti Ducis ora videntes,
Ac te Mauricium, fimul Uraniumque vocantes,
Protinus angnoscant in imagine semina laudum;
Summamque et titulos atque argumenta tuarum:
Tum dicant hic Dextera Auum, meritisque Parentem
Exhibet. En! sic illi oculos; sic ora ferebann
Usque adeo Heroes Heros stirpe creantur,
Et Patrum est virtus generosa in gente legonum,
Nec trepidam fortesaqulae genuere columbam
Usque adeo magnos recti observatntia fructus
Affert culbori: Verumque in fine triumphat:
Usque pios adeo mira Deus arte gubernans,
Dum silet, alloquitur; vigilat, dum stertiti in aurem:
Dum praemit, attolit dumque enecat, excitat Orce:
Atque agitat victus media sub morte triumsos.
Cunctisque in theatris tibi picta et sculpta tropaea
Erigerem: ac mediis in moenibus urbis; et orbis
Omnibus in remplis Martis monimenta locarem
Clara tui, spolia exuvias ex hoste receptas,
Spicula trunca virum, rorantes sanguine cristas,
Perfossos hamis thoracas et aere rigentes,
Telaque cum pictis haerentia casside pennis,
Et scuta et clypeos ictu haud impune petitos,
Falcatosque enses, et rostra erepta carinis,


page 964, image: delf0964

Tympana. signa, faces arcus, tormenta, tubasque,
Et quae cumque decent sievum documenta furorem.
Circum autem exstruerem portus, urbesque receptas
Marie tuo, hinc castella, hinc propugnacula, et arces:
E quibus illa tuo quondam regnata parenti
Cum Breda praeda foret Marrano facta latroni,
Qui viso miseram, vivo atque superstite patre
Diripiens mulros tenuit crudeliterannos,
Iussit et muitam seruis parere superbis:
Tu Marrtis primu, Christo duce et auspice Christo
Hic tycocinium patriam de ponis ad urbem:
Duratei quando instar Equi tua milite Navis
Feta et tecta quidem exterius bene cespite sicco,
(Qualem adhibent Belgae flammis adolendo penates)
Sed vivo tabulara intus cum cespite celans,
Moenia adit, summaeque minans allabitur arci:
Venalem inde petens arenti e cespite portis
Mercem intromitti (quia sol iam duplicet umbras)
Contiguae armatum peditem gravis admovet urbi:
Quam iuris facta arce tui, excubiisque peremtis,
Sole novo invadis vigilantem et cuncta videntem
Fatalemque refers multo stratagemate palmam.
Rem miram! mirasque vices! de cespite sicco
Fit miles vivus; de gleba et cespite miles:
Quae Cadmaea seges? quae permutatio rerum?
I nunc, et Batavam ride, velut hactenus, aurem.
Quae glebas animare queat, velut ille Prometheus
Humanas bruto finxit de cespite formas.
At vos o patis manes cineresque Wilhelmi!
O! si quis nigra vobis quoque sensus in urna est,
O manes gaudete pii gaudete beati!
Vitoremque necis Gnatum sentite paternae.
Impiger ex illo primi sub tempora veris
Sutsuntam Usipetum celeberrima moenia, bello
Aggtederis:mox haud sine caede et sanguine, victor


page 965

Ingrederis, verteresque iubes migrare colonos.
Quamquam etenim Hispani signa et mandata so cutus
Farmensis Ductor veteranus, callidus acer.
Nunc leo, nunc vulpes fraudem ingeniola per omnem
Clade audita equitum turmas peditumque cohortes
Duceret atque tibi subitis occurreret armis:
Cum tamen actum ageret, cum frustra effuderet omnes
In ventum vires, nolensque volensque recessit.
Haud sine dedecore, haud rerum sine strage suarum:
Victorisque tibi semper concessit honorem:
Ac veluti pleno lupus insidiatus ovili
Pastorum veniente manu veniente canum vi,
Balantum abscedit caulis caudamque remulcens,
Summittit pavitantem utero silvasque subintrat;
Non secus ipse fiemens cessit, starione relicta,
Cessit enim cessit: profugusque deinde petivit
Gallos, ut maiore geri rem numine sensit:
Et primos iuvenum floremque et lumina gentis
Belgarum educens infando Marte peremit:
Donec invita vita fugiente sub Umbras,
Non Ducis in morem media inter tela sed aegro
Trpiter affixus lecto, Thermisque solutus,
Sulfureas Stygio Thermas sub fonte petivit:
Plus satis hic credo, satis ipse superque calescet:
Hîc ubi cum furis sedet aeternumque sedebit
Albanus, magna testatus voce tyrannos.
Desinite (ô miseri!) crudum insontemque cruorem
Fundere sanctorum superisque indicere bella:
Nec sperate fidem cogi, flectique necando,
Torquendo, urendo, mergendo, premendo, secando:
Crescit enim pietas ardenti in corde virorum:
Crescit amor Christi, quantum ipsa pericula crescunt.
Nec mora longa fuit cum fracta Daventria dura
Obsidione, tuis etiam se tradidit armis:
Victorem mirata suum, mirata serenam


page 966, image: delf0966

Frontem, atque augustos Heroi pectoris aestus,
Paenitet exacti per tanta pericula belli:
Conclamantq, viri, matres, miseraeque puellae:
O cives cives validis cui moenia muris
Clausimus et rigidas aerato cardine portass
O! qualis, quantusque venit, qui gressus ennli?
Quae vox qui vultus? divini signa decoris,
Ardentesque notate oculos: qui spiritus illi,
Quae fecies, que oris honos, quae gratia frontis?
O utinam! trepidam cum milite cingeret urbem,
Nota sides pierasque Ducis, spectata fuisset
Maiestas oris: sponte in tua castra ruentes
Pacem orassemus manibus: veniamque precati
Supplicibus superassemus tua numina votis:
O decus, ô nostrum ô fidei fidissime custos!
Sis bonus, ô, felixque bonis, tecumque reducas
Iura fidem, pietatem et festae munera pacis:
Quae longea nobis hostis, lateque fugarat:
Conculcans pedibus loges, castumque pudorem.
Ven sic virginibus flores, non frugibus imbres
Optati, aut fessis veniunt sua flamina nautis,
Ut tuus aspectus nobis, gentique piorum.
Felix illa dies, quae te nostrae artulit urbi!
Felix illa dies memoranda nepotibus olim!
Fausta, colenda dies niveo signanda lapillo,
Qua rediit miseris post plurima nubila Phoebus
Hoc illi caelo victorem carmine tollunt
Victorem egregium, neque enim est victoria maior,
Quam quae confessos animo quoque subiugat hostes.
Lamque propinquabat squalenti frigore mundo
Tristis hiems castris, rebusque inimica gerendis:
Cum riget omnis ager. friget Mars, arma silescunt:
Et passim hibernis solitus se condere miles,
Parto iam fruitur, reficitque in proelia vires.
At nondum indulsit tibi mens generosa quietem,


page 967

Et patriae pietas, ac nescia cedere virtus:
Quin priusegregio Neomagum milite cingas,
(Seu quis Novomagum vocet urbem: hîc qua Mosa Rhene
Conflux Oceanum petit, et rigat amne Sicambros)
Vique viam facias urbis sub moenia donec
Fulmineis tremefacta pilis vastisque fathiscens
Murorum rimis, animum in contraria vertat
Legibus acceptis, et iussa facessere pergat.
Ecce! hîc virtute sua praemia reddis, et hostem,
Ingressum pedibus nudis, et vertice nudo,
Protinus ipse iubes corpus miserabile Schenkl,
Infamipositum tumulo, furcisque dicatum,
Unguibus effodere atque artus, dispersaque membre
Colligere ac, belli ritu super arma repostum
Exsequiis ductis solemni inferre sepulchro,
Interen magno quatitur Germania luctu
Saxone defuncto: quo vivo, iura, piumque,
Et sanctam coluere fidem, mensque omnibus una:
Exstincto rupere. Sed aurem vellit Apollo,
Vellit et admonuit, non tutum scribere in illos,
Scribere qui modo non, verum et proscribere norunt,
Is vero tot fata Ducum, tot funera secum
Imperii procerum tam paruo tempore traxit:
Cuncta uti iurasses coeco ruitura tumultu.
Unde nova exsangui fiducia surgit Ibero,
Sic, sic anguillas turbato flumine rursum
Posse capi, sic posse rapi quae rapta dolebat,
Tu vero ô veterum sanguis generose parentum,
Restituens Belgis cum libertate salutem!
Quamquam animum turbatus eras super omnia letho
Saxonis Ensiferi. perculsaque Martia mens est:
Morte Palatini (Casimiri, dico,) leonis:
Non tamen absistens cedebas munere Martis,
Sed magis obsistens contra hostem audentior ibas.
Usque adeo numquam tibi res fecere secundae


page 968, image: delf0968

Maiores animos, nec deiecere malignae
Ut tumidus laeta, aut timidus sis sorte sinistra:
Vix bene desierat gelidi inclementia caeli
Primaque purpurei ridebant lumina Veris:
Exortem quo me, quo tempore Belga benignis
Officiis pietate, fide, meritisque fovebat:
Ecce! tuo pleni iam passim milite campi
Densantur, iam procedunt longo ordine signa
Sublata in ventos, late que inimica minantur.
Vae! quibus institerint agtis quibus urbibus: et iam
Oppida Tubantum quamvis munita timebant.
Grolla timet, timet O! densala, habitataque castra
Lingonibus circumque timent sibi moenia, et arces.
Rupibus impositae. Belgarumque arma tremiscunt.
Sed quid opus vires hîc praeconsumere Martis?
Hic ubi cuncta tibi se sponte datura videntur:
Atque alias trepidis scit nobilis ira leonum.
Parcere, ceu pariter seit debellare feroces.
Sola manet Sthenovica animo imperterrita, sola
Bella vocat, tantum Uranium non provocat ipsum.
Ergo ades: et licet illa quidem mortalibus armis,
Humanisque opibus numquam cessura putetur:
Tam confisa loci Genio, ingenioque paratis
Praesidiis tanta vi, tanto milite tamque
Praecipiti fossa, et triplicis munimine valli,
Ignivimosque tubis caelo capita alta ferebat:
Quis credatitamen illa tuo quoque Marte subacta:
Concidit atque tibi, tibi enim se dedidit uni:
Qui Druos scelerum ultores in proelia ducis,
Cui Deus ipse gerit bellum cui totus olympus
Aspirat, rutiloque favet cum sidere Mavors.
Sic ne vana tamen celebretur fama tuorum,
Quos noctu, quos et superasti luce laborum.
Nam neque tanta fuit fac lis Victoria: nec tu
Accepto in facie caruisti vulnere: quantum


page 969

Quippe animo, quantumque valebat corpore miles
Ille tuus, tantum hic tantum labor improbus hau sit.
Nec modo in hostileis (velut olim in moenis Troiae)
Erigitur fabricata iterum nova machina muros:
Vique furens ceu Graeca dolo, partimque rotarum
Lapsu agitur partim trochleis educitur alte
Inspectra domos iaculataque fulmen in urbem,
Inventum certe ingenii, donumque Mineruae,
Et quod non Batavam non amplius arguat aurem,
Sed magno in primis, incredibilique labore
Res porro fuitacta, et itum est in viscera terrae,
Turbatique Erebo manes lemuresque sub auras
Extremo effossi conatu ac sedibus imis
Ernta fundamenta urbis, suppostus et ignis
Arma viros. muros. vallum tormenta domosque,
Moeniaque horrendo disiecit in aera tumultu:
Quando nec Siculum flammarum terbine montem
Crediderim eructare globos aestusque furentes
Egerere, ipse licet rector Stygiis. ipse profundi
Laxet agens furiis immania claustra barathri.
Hoc quondam nisi fallor. erat rescindere caelum,
Hoc erat hoc alto im ponere Pelio Ossam,
Scilicet atque Ossae frondosum involuere olympum.
Sed iam summa procul te exspectant castra Covordae,
Praesidio veteres inter firmissima Tenctros:
Arcem ipsam vastae claudunt hinc inde paludes
Cui (ne defieretine quid civilibus armis)
Praefectus Fridericus erat sanguisque comesque
Montanus: qui tam vasto munimine fisus,
Naturaque loci invictum se Marte ferebat:
Quem circum Harpylae flammisque armata Chimaera,
Et centum manibus Briareus, Polyphemus, et una
Aetnei fratres infandaque monstra Cyclopum,
Concilio horrendo in foribus stabula alta tenebant,
Utque erat ante oculos tibi plurima Martis imago:


page 970, image: delf0970

Sic tergo instabat validis Verdagius armis:
Impiger ille quidem versutus et improbus astu:
Cui cordi insidiae, caedes, atque impia semper
Proditio tuctique doli, improvisaque furta,
Carnificumque artes, quas ipso nomine praefert.
Quemque nec ante queat Breda vel Daventria, quem nec
Plurima Sutfaniae, et Neomagi damna, suove
Farnesium nuper Sthenovica toovere periclo,
Auxilio ut sociis fessis fractisque subisset,
Tamque gravi pressos semel obsidione levasset:
Hunc moust. ecce! movet cessura Covordia Belgis.
Finibus ut Galli cedens, sociosque revisens,
Undique dispersi conquirat militis arma,
Cunctaque praesidio iam propugnacula nudet.
Si saltem his furum speculis succurrere, saltem
Sectorum has latebras, spelaeaque vasta latronum,
Saluaque praedonum valeat spiracla tueri:
Unde infestari vicinia tota soleret,
Quaeque diu vobis damno, exitioque fuissent.
Sed nihil effectum Hispanis, nihil omnibus actum.
Im pensis operum, nihil auxiliaribus armis:
Ipse licet veniat comitatus Marte Philippus,
Bellonamque, Deosque ferat, totidemque Iacobos,
Roma meretrices quot habet, quot messis aristas,
Quot pelagus fluctus, iterum quot Roma Cynedos;
Tu tamen aeterno munitus numine, et acri
Ingenio praestans, inde fessoque labore
Imponis leges victis ac praemia dextrae,
Serta triumphato victricia ab hoste reportas.
Inque ipsum insidias et perfida texta graveîsque
Proditione dolos, structos tibi, Marte retorques
Bis ferro hic sternendus erat, bis victus Iberus,
Quamquam insurgebat. terram tamen ore momordit:
Aut scelerata fugae mandavit terga pudendae.
Nec dolor, aut virtus fugientem, aut invia montis


page 971

Fragmina, nen rupti pontes, non flumina sinunt.
Perge ita fatales virtute urgere triumfos,
Perge, feret summam labor et constantia laudem,
Dum bene coepta tibi laudato fine coronas,
Ne quoque parua feri maneat scintilla duelli:
Quae non rite exstincta novum instaurare periclum
Incipiat, Martemquetuum rediuiva lacessat:
Aequestenim magnum est extrema ac prima domare:
Nec minor est virtus quam vincere, victa tueri.
Nam, quo non penetrat virtute hac clarus Iason
Auratam potuit Colchis avertere praedam:
Hac, satus Alemena tot claras exscidit urbes,
Troiamque, Oechaliamque: hac duros mille labores
Rege sub Eurysteo superavit, monstraque passim
Et vastum Nemeae domuit sub rupe Leonem:
Nubigenasque dedit letho: Cacumque subegit
Ore refundentem flammas, fulmenque vomentem,
Praeditus hac plures augusto pectore mundos
Pellaeus voluit iuvenis: Virtusque triumfos.
Auratosque parat currus, lauruque coronat
Frontes haec viridi raptum de cespite gramen
Intexit capiti: haec superati insignia valli
Dividit: haec confert conscensi praemia muri?
Haec myrto, haec veteri circumdat tempora quercu,
Sertaque distribuit na nalibus aurea rostris.
Haec eadem tibi stravit iter sub moenia Montis,
Quem divae celebrem Gertrudis nomine, multis
Maiores tenuere tui longo ordine ab annis:
Ipse pater tenuit, natoque reliquie habendum.
Argento sed eum postquam pellacis Iberi
Accepto, miles vester transcripserat hosti
Quanta solo, proh quanta salo damna ille parabat?
Quanta viatori quanta inde pericula nautis
Impendere? quotas absorbuit ille carinas?
Quot neque Scylla vorax, aut implacata Charybdis,


page 972, image: delf0972

Abreptas Siculo demerserit aequore puppes.
Nam locus ille quidem summa firmissimus arce
Prospectum late pelago tenet: ac more portum
Solis ad occasum, rapidi hic circa ostia Mosae,
Efficit obiectu laterum: unde subinde petiti
Fulmineis nusquam poterant evadere, telis:
Praesidio simul auctus erat, Martisque tremendus
Robore. et indomitus multo intra milite et extra:
Quem neque tertifico tonitrus mentita fragore
Machina deiceret, nec inundans mille carinis
Atrides duplexue lthacus. non magnus Achilles
Frangeret, aut decies geminato milite Xerxes.
Dura petit virtus et quaelibet ardua tentar.
Huc placet ergo tibi totum convertere bellum,
Hispanisque tuos iterum componere Belgas.
Iam que utrinque ardent animis solidaque ruunt vi:
Fit fragor atque gravi caelum tonat omne tumultu,
Dum tormenta crepant atque excluduntur utrinque
Terra tremit rutisque fremit velut ignibus aether:
Et numquam irato ceciderunt plura Tonante
Tela nec auditae toties per inane ruinae:
Responsant nemora ac vasto sub gurgite Nereus,
Miratur tantis ardere sua aequera flummis.
Itur in adversos iam stricto comminus ense:
Iam densant, variantque acies terraque furentes
Rem pelagoque gerunt: iam puppes puppibus haerent,
Miscenturque viri saevitque acerrima caedes.
Quo fugitis ruitisque iterumne capessitis urbem?
Heu! state Hispani Regem defendite vestrum,
Et vosmet praestate viros, neu fidite muris.
State modo, si quid virtutis habetis avitae,
Si qua et fibra micat, si gutta vel unica Iberi
Sanguinis aut si testiculi vena ullapaterni
Restat adhuc pulchrumque mori succurrit in armis:
State viri, durate viri, sin ceditis actum est.


page 973

Dum loquor, en, motas Victoria concutit alas:
Et couserta super niveis volat agmina pennis,
Quid multa? Hispanus patulas tantum arrigat aures;
Arrigat, et si quem longe tenet undique tellus:
Innia Mauticio nulla est via: nulla fatigant
Bella virum non vis non sustinet ulla furorque
Dimoveat cepto: Tanta est fiducia Christi.
Quippe nec hîc tandem scelerato profuit hosti,
Munitis haesisse locis: vis irrita valli
Concidit, et fractis patuerunt moenia muris.
Non pudet Hispani, tam firmo excedere castro?
Et pacem petere, et palmam concedere Belgis,
Hispanos Belgis, dominosque agnoscere Belgas,
Victoresque pari, et miseris summittere colla?
Et vitam debere viris, atque addere grates?
Vel fugere, ut timidas aquilâ veniente columbas?
Quaevis qui vestris pedibus timor addidit alas?
Siccine vestra iacerspes res, rex, ipse lacobus?
Quem memini vosmet non frustra in vota vocare.
Tu vero patrias iterum conscendis in arces
Victor, Io! rer Victor Io! quo vindice Belgas
Aurea pax, pietas, libertasque alma revifit.
O! qul tum plausus populo, quae iubila surgunt!
Te noctu, re luce vehit mercator ad astra:
Et pia turba virûm passim tua munera cantant.
Tutus bos etenim secura perambulat arua:
Nutrit rura Ceres fausto cum sidere: gramen
Ipsa Pales pecori fundit, lac sufficit agnis:
Securi volitant pacata per aequora nautae:
Nullis polluitur furtis stuprisque cubile:
Landatur simili pudibunda puerpera prole:
Cuparique fides metuit: mos, lexque nefanda
Facta domat Musaeque choros, et doctus Apollo
Exercent: Pietas feruet, superosque celebrat
Laudeilares exsul repetit, dulceisque penates


page 974, image: delf0974

Post aliquot, sua regna videns, miratur aristas:
Laetitiaque fremunt urbes et compita cantu:
Hic ille Alcides, hic diuûm munere Theseus,
Centauros, Cacosque, et monstra immania mactans.
Et dubitamus adhuc, aliquem, quem provida tangat
Cura hominum, esse Deum, qui cuncta auditque videtque
Novit et amissas in pristina reddere vires.
Quis Groninga tibi cernenti talia sensus?
Quive animus? quanto feruebas turbida mortu?
Quosue tui cives sociati foedere Iberis
Pectore versabant luctus, fluctusque secabant?
Cum passim Hifpanos vicinâ excedere terra
Victos, expulsos, mancos, mutilosque viderent:
Totque feris passim laniata cadavera, totque
Scuta virûm, galeasque, et inania corpora ponte
Iactari et tantos cumulari caedis aceruos?
O miseri! quae vos cepit dementia? quae vos
Exagitant Furiae, ou)rani/ois occludere portas,
Uraniosque fero fine fine lacessere ferro?
Bellum importunum, cives, cum gente Deorum
Urania geritis, freti mortalibus armis.
O si sana foret mens ulla in corpore vobis,
Ultro adventantem pro cul exciperetis. et ultro
Moenibus acceptum manibus ferretis in urbem,
Sternentes violisque viam, nymbisque rosarum,
Nil maius, meliusue, nihil clementius usquam,
Credite, Mauricio nihil usquam triste recepto:
Contemto, spretoque velut nil tristius illo.
Tantum exit viri, venienti occurrite, portas
Pandite, proiectis procul armis: tradite claveis.
Quid staris? Dux vester adest; nostisne decoros
Supra hominem vultus, maiestatemque serenam?
En Dux vester adest, pietatem, iura, salutem,
Et libertatem secum, pacemque reducens,
Hispanumque iugum vestris pulsurus ab oris.


page 975

Quid dubitatis adhuci coeant in foedera dertrae
Qua datur ast armis concurrant arma, cavere,
Cuinamque obscurum, quanta eius proelia quantus
In clypeum assurgat, quo turbine torqueat hastam,
Quam ruat adversos, quam saevo fulminet ense?
Non illi vestrum, non quisquam impune feret se
Obvius armato, seu cum pedes ibir in hostem,
Seu spumantis equi calcaribus hauriet armos.
Spem fi Marranis, si quam posuistis in armis
Mittite: promissis Hispanus ludit hiantes,
Ludit enim, et pictâ pandit spectacula caudâ.
At contra si quid sanae modo mentis habetis
Fidite Mauricio; placidisque paratibus omnes
Tendite in occursum ac portas praebete patentes.
Verum quid monitis, precibusue ego tempora perdene
Nic profe Sturis, vanisque aro littora bobus,
Patie tibuso; loquor pertusoque aequora cribro
Haurio, Sisyphiosque obeo sine fine labores?
O stolidas hominum mentes! ô pectora laeva!
Visne, Groninga, Phrygum exemplo resipiscere? visne
Acceptis demum sapere, et concedese plagis?
Arma viri ferte arma, viri! circumdate castris
Praefractos, totisque equites diffundite campis:
Matureque undas ductis avertite fossis:
Nunc prohibite aditus nunc obfidione tenete:
Nunc passim vos obicite ad divortia nota:
Et propius conferte pedem nunc signa levare:
Nunc et equo muros lustrate et cingite flammis:
Nunc agite. et superos tormenta imitata furores
Exonerat: simul variis assultibus hostem
Fundite summa lmis con fundite et infima summae
Fundamenta urbis tenrate et spargite in auras:
Ac lato ingentem lato date ore fenestram:
Nunc fossas implete viti nunc vellite vallum,
Vellite, et aeratas cenuellite cardine portas!


page 976, image: delf0976

Ecquis erit socii muros qui primus in altos?
Ferte faces, huc fulmina vulnera, funera ferte:
Ferte citi scalas, huc ferte hac scandite muros!
Quis cladem istius pugnae, quis funera fando
Explicet aut versu possit memorare furores?
Victores, victique ruunt vincuntque, eaduntque.
Nec minus intus agit furiis discordia cives.
Urbem alii reserare iubent, et pandere portas
Uranio vonsque trahunt in moenia Belgas:
Arma crepant alii et pergunt defendere muros.
Ecce autem! ecce urbis subito magna ora dehiscunt,
Ecce! illic rapidam turris trahit alta ruinam,
Conglomerans hostes tumulo. sociosque sub uno:
Germanos, Italos. Gallos iunctosque Britannos;
Iunctos Hispanis hoc demum foedere Beigas:
Saepe adeo invitos sociant fata hostibus hostes:
Saepe adeo partes, Mavors conglutinat ambas:
Saepe adeo discors nubit concordia bello.
Non alium credo rerum Luxisse tenorem,
Cum natura parens discordia semina mundi
Humida sicca, calentia, frigida mollia dura,
Iunxit, et unanimi pugnantia pace ligavit.
Sed neque sic crudis possunt absistere pugnis;
Ecce! intra portas, atque ipsis proelia miscent
Murorem aggeribus; nunc, nunc insurgite, Belgae!
Irruite, irruite ac sine more occidite tantum:
Pergite clangere frangere, claudere, plaudere: passim
Currere carpere, voluere rumpere pergite Iberos
Praecipitare, agitare retundere tollere ferro:
Hos premite hos capite, hos rapite, hos conciditerat illos
Sternite plectite trudite prendite prendite, prensos,
Figite pellite, vertite, mergite, perdite! si qua,
Si forte ad sanam redeat gens perfida mentem:
Et Cives servare bonos Clementia possit.
Proh! quae tanta quies urbis: num pa nitetlohe!


page 977

Parcite. Nam signum quodnam procul extulit hostis?
Aut quinam sonitus, quodue illae tabile murmur
Intus miscetur? data sunt, data signa receptu.
Farcite; vestra etenim, vestra est Victoria, Belgae,
Cernitis, ut portas obsessi, ut moenia pandant,
Optatasque velint audire, et reddere voces,
Victorem simul Uranium. Belgasque, salutent?
O ubi nunc Hispani animi promissaque et arma
Necquicquam memorata viris, ubi fulmina Romae?
Aut ubi ubi Diuûm illa parens ubi Dextra Lacobi
Exspectata diu. sactaraque sacra Deorum;
Aurei ubi montes aut Indae pondera Gazae?
Nil tale hic video, sed diversissima longe.
Quae manus ista virûm egreditur quae curba misella
Verrice agit nudo? tendunt longo agmine maesti
Ductores, patresque: ac supplice voce requirunt
Mauricium. Heu! quantum mutatus berus ab illo,
Qui modo visus erat superos detrudere Olympo,
In pelagus terras in Tartara soluere caelum?
Quosue dabar gemitus; quae verba precantia victus?
Quas trepido voces meditans sub corde parabat.
Quonam ore aut quonam victorem appeliet honore?
Marmaricis velut in silvis si forte Leoni
Irato occurrêre ferae si robore contra,
Si niti pedibus nequeunt: ante ora frementis
Prostratae abiciunt sese, dominumque fatentuae
Ille metu contentus inertia curda lacentum
Praeterit: et fremitu circum undiq. terricat auras.
Ergo adsunt pacemque orant genibusque minores
Uranio vitam fortunas moenia dedunt:
Exorantque Ducem. et meritos se extrema fatentur,
Proiecti ante pedes victorum ex lege duelli:
Prostratosque solque Lovis, ecce, e semine natae,
Claudae illae, rugosae oculisque obliqua tuentes
Voce Litae circum assistunt, stipanto; precantes:


page 978, image: delf0978

Et sanare malum multo medicamine tentant,
Atque virum placare viris, et vincere votis,
Prisca lovis soboles quem crimine laeserat Ata,
Noxa valens pedibus, praeceps damnosa feroxque,
Quam Pater Omnipotens deiecit fulmine ad umbrase
Quali ipsam Phoenix describit imagine: Achillem
Dum cupit Argolico placatum reddere regi.
Tu vero Urantum sidus Dux inclute! quam quam
Qua vocat ira sequi poteras et plectere poenis
Foedifragos, saevisque immittere frena quadrigis:
Attamen ipsum hostem veniâ dignatus amice
Prosequeris terraque levas animumque benignum
Accipis in cives, verbisque haec insuper addis:
Quid, miseri pacem petitis, quam saepius ultro
Obtuleram Voris, precibus monitisque minisque?
Quaenam vos igitur Furiae, aut quae numina laeva
Implicuêre armis, qui nos fugiatis amicos?
Testor quippe Deum; me invitam ad proelia cogi,
Invitum capere arma, invitum pacis amantes
Commaculare manus. vel et hostis sanguine Iberi.
Nec veni, nisi fata Deus sic digerat ipse:
Nec ferrum arriperem, nisi patria sancta, fidesque,
Sanctaque Relligio canibus dam praeda, salusque,
Vestra salus, commune bonum, caedesque parentis,
Ereptaque urbes captique iniuria fratris,
Structaeque insidiae nuper Fratrique, Mihique,
Fratri, qui cunis vix dum prorepsit ab ipsis,
Insontumque cruor libertas, pacta, patrumque,
Et procerum pietas, voces et vota monerent.
Promisi hac dextra ultorem, promissa tuebor,
Quo res cunq, cadant, aderitque vocatus Olympo
Christus ut optatum tangant sua proelia finem.
Nunc agite ô cives! quanam sententia vobis
Versa terro nec adhuc odiis certatis iniquis:
Eiurate scelus, periuraque iura Tyranni


page 979

Hesperii: et soclis vosmet coniungite Belgis:
Iungite opem et foedus: vigeatque in foedere pacto
Intemerata Fides et nescia fallere dextra.
Immo unâ, quod vos iterumque iterumque monebe,
State viri nobiscum in Relligione, Fideque
Antiqua, veraque fide, quae sidera tranat:
Sic erit, ut redeat Pax caelitus aurea Belgis.
His dictis urbem ingrederis, cantoque superbus
Pondere gaudet equus, rosei cui clarus ab astris
Luciferi sonipes, et passis Pegasus alis
Invideant, malintque tuis spumare lupatis.
Ingressum niveo virgo pulcherrima cultu
Excipit, ac manibus victricia symbola, clavem
Aureolam dextra tendit laurumque sinistra,
Et torquem, et capiti donum regale coronam:
Ast quae tum facies urbis, quae gaudia cives
Servati ostentant? assertoremq, salutis
Mauricium pacisque vocant Numenque, Patremque,
Cui caput et caro quidquid capite amplius exstat,
Impendant stantes, studio ingenti undique circum:
Ac veluti in vitam post fata redire videntur.
Nec minus ipse hostis duplices ad sidera palmas
Extulit, atque Deo grates, laudesque peregit.
Quod tam clementi, quod tam sapiente, bonoque
Victore utatur: qui vel circumdatus armis
Marte ferat pacem: quem frenis aurea Pallas,
Et ratio, non ira regat qui facta rependens
Consilio punire queat, Diis proximus ipsis:
Cui pulchrum, et solenne, reis ignoscere nondum
Supplicibus, poenaeque genus, vidisse precantes.
Hispanus sese iactet mucrone cruento,
Ac feritate magis studeat, Furiisque timeri:
Vertatque, et verrat privata et publica furtis:
Nec pudor aut virtus revocet, neu sexus et aetas,
Non supplexlacrymis genua ante superba volutus,


page 980, image: delf0980

Non aequata solo, non saevis perdita flammis
Moenia sacra sacerdotes, caesique parentes
Natorum ante oculos natique anre ora parentum,
Non gravidae matres, viduatque turba maritis,
Non cruor immanem saturet, non dira refrenent
Stupra puellarum superosque, hominesque vocantum:
Quin scelus addatur sceleriq furorque furori
Et quos laeta Duces, quos non victoria vertit,
Quos non victores fortuna benigna subegit,
Quamvis ante bonos, mites, animique potentes?
Tunc, tunc arma movet ventosa superbia: tunc tunc
Ira. Libido, Furor, petulansque Audacia surgit,
Tunc scelus omne levat crissas, et cornua sumit:
Inque solens fastuque tumens victoria res est,
Naturaq suâ crudis amat ire quadrigis.
Tu tamen et Martis et vivida Pacis imago!
Cuncta velut vincis sic te Clementia viucit:
Et neque suppliciis tibi laus quaesita. nec airo
Ullius insontis tua dextra aspersa cruore est:
Nec quis ob invidiam manibus violatus iniquis,
Nec bona cuiusquam praedae permissa nec hastae
Summissa, aut ferro in numerum divisa cruento:
Sed potius servare bonos, quam perdere cives
Pergebas. hostesque simul devincere amore;
Ius dare cuique suum, vimq abstinuisse. manusque;
A placitis revocare bonis, et parcere victis.
Qualis Alexander qui quamvis capta teneret
Agmina Regalesque nurus, tenerasque puellas,
Multaque facti auri, simul infectique talenta;
Abstinuit tactu tamen, et nec regia proles,
Regia nec coniux nec opes nec plurima virgo,
Quaeq oculis. iecorive queant inferre dolorem,
Nec quaecunq valet magno fortuna nocere
Victori, excelsam subvertit pectoris arcem.
Moserat in Latio vitali intexere quercu


page 981

Civica serta viris, medio qui Martis in aestu
Casurum exitio poterant subducere civem:
Nec magis ulla fuit populis in honore corona,
Atque ea, cui dederat Servati Gratia Civis
Nomina, sanguineis longe anteferenda triumphis.
Namque Dei effigiem, exemplumque in imagine paruâ
Quisque refert: hinc nulla Deo sie facta probantur.
Quam servare hominem medio in discrimine lethi,
Nobilius quo non animal neque sanctius ex star:
Et nullum contra superum sic provocat iras
Crimen, ut humanae praecidere stamina vitae,
Quae disrupta semel nequeunt annectere Parcae.
Falce quidem succisa suis moriuntur in aruis
Gramina, post iterum viridi de cespite surgunt;
Solesque occidere, atque redire videmus eosdem:
Damna etiam celeres reparant caelestia Lunae:
Non homini sic vita redit: neque redditur aevum,
Nec caput ullius reppullulat ense recisum.
Iam si tantus honos hominem servantibus unum
Est habitus; qualem imponat tibi Belga Coronam?
Qui tot fata lem solus produxeris horam
Civibus, et toti vitam servaveris urbi?
Quae par, quae tanto referatur gratia facto?
Quod delere sequens annis labentibus aetas
Nulla queat; quod caelo ipso sdribatur et astris,
Sidereaque ferat radiantem fronde coronam,
Cum pater omnipotens fanda atque nefanda rependet.
Aspice fata Deûm tibi dum Victoria Martem
Annuit usque tuum tandemque illa Urbe potiris
Maiores quam saepe tui tam fortibus armis
Hactenus aggressi fatis obstantibus, almae,
Turbatam, nondum valuerunt reddere paci:
Aut regimen sibi donatum insignire tropaeis.
Tantae molis erat populos frenare feroces;
Quos neque Saxo Abavus, maternisanguinis auctor,


page 982, image: delf0982

Qui tum consiliis Burgundica bella regebat,
Albertus, forti potuit compescere dextra,
Dextra licet manus Imperii, patriaeque Rolandus
Dictus erat, meritisque gravis, gravidusque triumphis.
Nec proavus tuus Henricus, divesque Georgus,
Germanus proavi, sub iura vocare valebant
Fretam opibus, fetam robusto cive Groningam:
Quamquam illis urbes reliquae, et vicinia tota
Pareret, lateque omnem ditione tenerent
Victores Frisiam, veluti sibi debita pacto
Praemia, post obitos casus, Martisque labores
Exhaustos dum bella gerunt, signisque rogati
Caesariis socii signa auxiliaria iungunt.
Non illis animus, non defuit ardua virtus,
Sed suprema dies, et fixa adamante, refigi
Nescia, lex fati supremis obstitit ausis.
Vidi etenim qua se medium diffundit in aequo?
Mille Harlinga latus Boreale obtenta carinis
Quaque viget doctis operata Franekera Musis,
Clara libris Drus I, Sigebrando clara Luberto,
Clara viris, quos fama polo vehit alite piantâ
Quaque tribunali Themidos Leovardia floret,
Hic ubi me docili in mores, praeceptaque pubi
Praefectum proceres (nolebant fata) volebant.
Vidi oculis, vidi ipse meis insignia Rutae,
Saxonicae Rutae portas praeferre patentes,
Plgnora grati animi, et veterum monumenta laborum.
Quod si Auus ille tuus quem nomine et omine reddis,
Mauricius satus Henrico genitore, neposque
Alberti, ad nostra haec potuisset ducere vitam
Secla, quibus crudi plena ista cruoris hirude
Albanus, Pacem iugulavit, et omnia Iura
Belgarum exilio patriam mutare coegit:
Non ipse oblitus pariter patriaeque suique
Pestibus humani generis, queis terra nec unquam


page 983

Monsira tulit peiora, adeo laxaffet habenas,
Non tot Germanis, Belgisque dedisset Iberus
Damna, nec immanes Furiis saevire Tyannos
Usque adeo, Pacisque omnes incidere neruos,
Aut medio socios luctari in turbine lethi
Passus erat; potius captato tempore tali
Ocior ipse Euris et fulminis ocvor auris,
Latronum difflaffet agens nodosque globosque:
Veraque Libertas, Pax alma, Fidesque Themisque,
Unaque Relligio Belgarum habitaret in oris.
Sed tibi Maiorum Virtus et Fata triumsos
Transcripsere suos: Tibi se peritura reservant
Agmina Maurorum: Tibi gloria tanta paratur
In solidum: debetque suam tibi Belga secundum
Numinis aeterni benefacta paterna, salutem.
Qui quocumque venis, victriciaque arma reponis
Libertas illuc venit: et pax aurea tecum
Prifca Fides, Astraea simul Pietasque, Chorusque
Aonidum, et Phoebus curru vectantur in uno,
Hic labor, hic finis magnis victoribus esto:
Pellere latrones, saevos abolere Tyrannos,
Reddere iura foro, miseram defendere plebem,
Leges, pacta, decus, libertatemque tueri,
Asserere aeternos verae pietatis honores,
Instaurare Deo cultus, purgare nefandis
Templa probris, Verbumque Dei et signa addita verbo
Ad veros revocare usus, moremque facrorum,
Et Phoebi comites, doctasque fovere Camenas,
Ut vera maneant in relligione nepotes:
Qualibus aufpiciis, quali virtute Iosias,
Et pius Ezechias olim, Cyrusque piusque
Asa, Iosaphatus, Darius nomine Medus
Fulsit, et aeternos meruit pietatis honores:
Qualem et Longimanus, qualem sese optimus ille
Theudosius, qualem se Constantinusageban


page 984, image: delf0984

Magnum, et antiqui haud longo ordine, Reges,
Quo rapior? quae fama meas nova fertur ad aures:
Et fessas calamum prohibet deponere Musas?
Rursus ad arma vocor Victricia, rursus equorum
Auribus accipio fremitum, clypeosque coruscis
Ardentes radiis, atque aera micantia cerno:
Tuq, tuusque mihi Mavors se pandit ubique
O et praesidium, decus, et tutela bonorum,
Ac neque posterior Pietatis laude, nec ulli
Virtute egregia Maiorum indigne tuorum!
Rursum in bella trahoriturium horrida tela retracto:
Dum subit, ut subitis Eburonum moenia, et oras
Viribus ac varia multum concusseris arte,
Plurima damna ferens regioni. hostique propinquo:
Dum subit ut collisa tuo iam Marte Tubantum.
Tenctorumque manus reliqua, et superaddita Belgis,
Iuratis contra hostem animis, dextraque feratur:
Dum subic ut Frisiam, ut radiis quam spectat Eous
Seditione gravem pacatis civibus, Embdam
Contuderis tumidique minas sedaris Amisi,
Iura viris reddens, reddens, sua iura Dynastis:
Quos Flaciana cohors. nugas et somnia vendens,
Oppugnansque virum spurcis pia scripta libellis,
Voce Pribunitia patrios armarat in agros.
Urbs tibi agit grates, grates agit ipse Dynasta,
Expertus sociamque manum, Belgamque fidelem:
Et dene apud memores vobis stat gloria facti.
Quam facile est cuius populos turbare quietos!
Heu quam difficile est motum compescere vulgus,
Infrenum vulgus flammasque domare voraces!
Scit Brunsuviga sciunt Augustae moenia, novit
Lipsia scit Furiis tentata Silesia Suevis.
Ast cohibete malum Proceres, cohibete furorem,
Nec sinite haec. quaeso, tam late exempla vagari.
Nunc subit ut Tungros, Flandros, olimque Maroni


page 985

Extremos hominum Morinos, Rhenique colonos,
Menapiosque, alto quos gurgite Mosa pererrat,
Atque Ubios, mixtosque Heduis, Saliisque Sicambros,
Aduaticosque, ipsis Celtarum in finibus ortos,
Invadens, tuleris praedas ex hoste cruentas:
Nunc memoranda subit Vesalia, nunc Cameraci
Insignita tuis firmissima moenia castris:
Hic ubi Nassovius multa virtute Philippus
Occubuit, lethumque Heros pro laude subivit,
Sed consanguineis post fata remissus ab hoste:
O dolor atque decus magnum rediture VVilelmo!
Mauritioque Duci, postquam tot fundis Iberos.
Cuncta Sophocleo fuerant quae digna cothurno.
Verum hic summergor laudum Aurasine tuarum
Obrutus Oceano: Musasque subinde labantes
Deserit absistens alieno tempore Phoebus:
Ipsaque tantarum sterilem me copia rerum
Reddit, ut ingenti rubeam, stupeamque labore:
Dum, velut augustis oriens ex fontibus amnis
Crescit in immensum pariter crescentibus undis:
Aut veluti quercus vastissima surgit in autas:
Sic super alta tuos extendas sidera ramos,
Immensosque agites famae, sine fine triumsos,
Forsan et ipsa suas innata Modestia laudes,
Qua te non minus ac reliquis virtutibus ornas,
Abnuit ac meritum non fert patienter honorem.
Summa sequi potuisse sat est fastigia summa
Sufficiat rerum hic strinxisse cacumina qualis
Parrhasius tabulae cupiens inscribere paruae
Agmina magna virûm, non totos corpore toto
Pingit; sed densos angusto contrahit orbe,
Artifici innolens alios caligine, et umbris,
Non nullos pedibus signans manibusue, togisue,
Quosdam vix capite, et supremo vertice prodens.
Nec desunt vobis praesenti numine Vates,


page 986, image: delf0986

Divini Vates, Phoebo patre digna locuti,
Atque alit passim: valeant qui dicere laudes
Dive tuas! gratique olim tua gesta nepotes
Et benefacta canent: nec Musae crebrius ulli,
Quam tibi sudabunt, ut coniurata remotas
Fama colat terras; tantum te fortibus armis
Pro Belgis potuisse tuis. pro pace bonorum:
Salue Heros, salue afflictis Dux addite Belgis?
Serusque in caelum redeas, repetasque relictum
Aethera: qui misero, tantum non lividus, orbi,
Invidet Uranios: cognataque sidera reddi
Postulat, ac superos, propriosque reposcit honores
Ostendens tantum indignis sua munera terris.
Salus iterum, atque iterum, tardusque tua astra revisas
Te toties patrio toties revocantia olympo,
Atque loco cessura tibi, quem prospicit Arctos
Semper et ut videat semper fugit aequore mergi.
Ne medio temet viridis sub flore iuventae
Subtrahe: ne tanto bellorum defice fluctu:
Quod se casta Fides, quod te Respublica mater,
Quod Pax, quod Musae, quod Fas, quod Iura, Piumque,
Quod te scissa comam, quod te maestissima vultu
Relligio, et lacera vadens Ecclesia palla,
Per te, per qui te Uranii genuere parentes,
Per superot, caelique rogant vegetabbile numen.
At vos, ô Belgae, genus insuperabile bello!
Vivite, quod facitis, Concordes, viribus aequis,
Et sperate Deum memorem Fidei atque laborum:
Vivite coniunctis animis, armisque sub una
Sincera, veraque fide: sunt cetera viestris
Sub pedibus, neque vis Belgis dabit ulla ruinam,
Quos Regum Regina vehit Concordia caelo,
Ipse ego pro vestris armis, vestraque salute,
Quo me cumque solo mea fata, Deusque locabunt.
Sedulus incumbam precibus, vimque inferam olympo:


page 987

Et mecum quotquot superant ubicuque bonorum
Sacra Deo facient. Tum te, fortissime Ductor,
Vivida mauricii, redinivaque imago VVilelmi,
Patris, Auique fimul Pietas, Virtusque renati;
Ospes ô lacerae fundatrix anchora prorae!
Te faustis, te, omnibus, gratique secundis
Prosequimur votis; ut porro, vindice Christo,
Iustitiae, Pacis, Patriae, Fideique beatae,
Tum Libertatis vindex, crucibusque nefandis
Sis modus, et trucibus nodus, cruxque ipsa Tyranxis.

Eiusdem argumenti Epigramma.

SAepe Dei populum bello premit impius hostis,
Dum iusti poenas exigit ira Dei.
Si tamen ille pio resipiscat orde, vicissim.
Hoste premente, Deus fert miseratus opem.
Ipseque magnanimoque munitos robore mentir
Excitat Heroas praesidiumque fuis,
Hinc vetus Amramides saevas Pharaonis habenae
Excutiens, siccum per mare carpit iter.
Nunides clamore virum clangore tubarum
Pugnat et alta gravi moenia mole ruunt.
Utitur haud ferro, sed fractis Gideon ollis,
Exigua sternens agmina magna manu,
Mille viros asini mala Manoeius heros,
Sexcentos baculo, Samgare fundis humi.
Et puer Isaides immanis in ora gigantis
Saxum adigens, hosti detrahit arma truci.
Mauricii tor bella vide, laetosque triumphos
Uranii: dices: Huic quoque numen adest.
Hunc eriam pro gente sua post mille labores,
Suscirat heroem instus in arma Deus,
Terruit hic magnos pacemque rogare coegit:
Hostes, quos metuit solis utrumque latus.
Papicolis vasto rumpantur urilia nisu:
Non vi, non ulla cogitur arte fides.


page 988, image: delf0988

Felices Belgae quibus obsinata cruore
Stat proprio, Christi sanguine parta salus,
Pergite pro Christi contemnere nomine vitam
Vitam vestra dabit non moritura fides.
Pergite divina pro relligione tyrannis
Obicere Uranio cum duce forte caput.
Salue heros, salue, Uraniae celeberrima gentis
Gloria, Belgarum te duce surgit honos.
Ipsa tuos celebrans Ecclesia laeta triumphos
Dona Dei merita talia laude vehit.
Summe Deus tibi laus sine tesuccumbimus aegri:
Te duce victores, quolibet hoste, sumus.

Inscriptum albo Iani Gruteri.

Nobilissime mi Grutere Vatum,
Quot sunt quotque fuere cano ab aevo:
Mos hic esse frequens solet poetis
Grandi fabula hianda seu Tragoedo
Fonatur fera seu canenda bella;
Tantae ut carminis ingerantur offae,
Centenas sibi postulare linguas,
Centum quaerere guttura ora centum.
Astego, tibi dum libet Boethii
Iam praecordia et intimum penetral
Excussisse tui ac proinde nostrae
Quanta pars animae siet Gruterus
Praesenti velut arbitrari ocello;
Pulsumque, auricula sagace, pectus
Hoc dignoscere, et aestimate prorsus
Quid crepet solidum, quid inde speres
Viros noscere cantus usque et usque.
Heu mihi! ut vereor ne inane tandem
Admotus digiti arguat quid ictus;
Heu subtus vitium sonet maligne
Udum ac molle lutum; ultimo et fatiscar
Non voren te fidelia usta limo.


page 989

Heic centum ergo velim mihi esse linguas,
Heic fauce toridemque in ore voceis;
Cenrum heic pectora firmiora ferro
Ausim poscere gutturemque ahenum,
Ut quantum mihi te probatum
Fixi in pectore et intimis medullis;
Quanti et tefociam cubens merentem,
Totum voce traham sonemque pura:
Totumque hoc mea Musa iam resignet,
Quod sub corde, quod et latet profundo
Enarrabile nemini recessu.
Ecce tantum amo te, ardeoque tantum:
Nam quis non subolem ardeat Monetae?
Quis non virginem amet bonus patrimam?
Quis florem Sophiae; Theminque sanctam,
Qus cascam neque diligat Suadam?
Et mores lepidos, caputque rarum,
Et pectus nive purius recenti;
Vatem denique corculum catumque,
Et quidquid Venerum, Cupidinumque,
Et quidquid Charitum elegantiorum est?
Quae iunctim omnia in unico te et uno,
Ut in sidere puriore fulgent.
Sed quis me retrahit loqui volentem
Flurai Fallorian haud capit libellus
Hic (vix maxime!) te tuasque laudes?
An nec tem poris huius, aut meorum
Isthaec sunt laterum, magisue docti:
Nec nostris ita deterenda nugis,
Nugis putidulae meae Thaliae?
Habes (summe poeta!) quod volebas:
Habes (dulcis amice!) quod volebam:
Imo habes ego cumque quod valebam;
Si tamen valuisse, nil valere est:
Nam quod non volni, hoc quidem valebam:


page 990, image: delf0990

Et quidquid valui, hoc idem haud volebam;
Tu quodcumque voles vales Grutere:
Quo Phoebus nihil Albis ad fluenta,
Quin addo gelida nihil sub Arcto,
Vidit doctrus elegantiusque;
Nec tantum ingenium dein videbit.

Greg. Bersmanno, in mortem filiae.

Bersmane, vates atque collega inclute,
Tuaene cogor facere lessum filiae!
Funebreque carmen exarare Marthulae
Illi puellulae aureae illi Flosculo,
Illi osculo, illi suavio, illi gemmulae,
Medullulae Charitum parentumque animulae?
O, quam grave his humeris onus et impar levo
Carminis enim auctori canendum est optimo
Carmen, ferendae nempe Athenas noctuae.
Hinc mitigandus est patri, a non patre, dolor;
Quo maior haud cor anxium iacit aut lapit.
Non cura non aerumna maior est iecur.
Tenella siquidem et corda nobis indidit
Natura, quia cunabulis, reor sumus
Bonarum et artium, bonarum et partium.
Illamque credibile est tibi (cui de luto
Meliorem Titan finxit olim viscera)
Thyrso acriore hausisse pectus nobile,
Ut amore maiore sobolis tuae flagres,
Magisque lentis macereris ignibus.
Nec carmen asciare Aperta modo sinit
Vocatus etiam: neque novensilis mihi
Turba annuit: nec respicit me hoc puluere.
His occupationibus scholasticis,
Mediisque Virgidemiae inficetiis:
Multum quibus moneo ipse, promoveo parum
Dicendum aliquid est tamen, et est cum flentibus
Flendum, atque maerendum acriter cum talibus,


page 991

Maerentibus dicam, an meren tibus viris.
Erenim, reduadeusceu capitis alti dolor
In membra subiecta huc et illuc diditur:
Sis far erit domestico ut luctu tuo.
Nos quoque, quibus das iura Rector musica,
Animumque nostrum stringat aegrimonia:
Et hasta mortis vulnere aliquo pectora
Degustet. Eheu! vita tantum nomine
Vita est, reapse labor (Cothurnatus refert
Poeta) cui si fecit unquam aetas fidem,
Afflicta certe nostra tempestas facit,
Conterimus aetatem gemitibus: publice
Circumstar horror non futurorum ob metum:
Angore cor praesenti coquunt: memoria
Retractat acta cum stupore tempora.
Neque id satis: privatim habenis concita
In nos quasi arietat calamitas undique,
Teloque capita mors petit carissima,
Sed habet bene. Piis omne cedit in bonum,
Licet malum sit maximum, et gravius nece:
Novitque bona Deus e malis extundere,
Hinc ille marthulam tenellam providus
Subduxit instanti procellae, ac turbini
Vitiorum et aerumnarum: Et Agni sanguine
Tinctae dat ut trieteride acta; messibus
Inquam tribus: denisque mensibus.
Terque insuper vernis quaternis solibus
Clausis solo vivat polo Christi in sinu.
Hoc tibi patri Bersmane, quin parentibus
Utrisque euram emoveat; hoc lacrumasgenis
Abstergat; hoc solatium menti adhibeat,
Caelestibus menti recoctae ab ignibus:
Hoc ipsum amici, in arduis, certissimi
Summi simul, medioxumi, imi, suggerunt:
Quos inter anser velut olores ego strepens,


page 992, image: delf0992

Si versibus feci minus mihi satis:
Certe tibi officium placebit amiculi.
Sic filiae superstes Matrem; precor
Sic filii referant superstites Patrem.

In Iani Gruteri Suspiciones.

Quid causae esse rear, Grutere, quod unico et uni
Arctois tibi sub affaniis apinis,
Concessum Divae tamen est impune patrimae
Et facere ante alios, corculo et esse cato?
Perque genus bliteum atque haec barbara saecla virorum
Lipsiadae tecto abscedere sic latere?
Fallor? an Hirpini arcano ut vestigia suco
Perducti vestrae damna pili faciunt?
An Clymenes veluti natum medicamine sacro
Mulciberis patientem esse iubet genitor?
Caenea an, cur Cygnum ut Neptunus, Achillea [(transcriber); sic: Achallea] mater
Immunem plagae fecit utrique suum?
Lethaeum an vero ut radianti termite fisus
Enavit Tros Anchisiades laticem:
Sic tibi casca Bona (haud sine Diis) Sapientia mente
Lustrato dedit acquirere Laureolam?
Non e mustaceo, Euepies sed nectare, et umbri
Vindiciis, Criticique ordinis e stadio.
Macte Umbro, sane! immo veta te aliosque moriri [(reading uncertain: print faded)]
Qui superant, Umbrae qui facis ut superent.


page 1045

IOANNIS URSINI IENENSIS.

In nuptias Matthaei Wesenbeccii et Catharinae Burcarida. Epigramma.

COniugium cum sit castae lex optima vitae,
Quam Deus a primo conditor orbe tulit.
Tum quoque sanctarum interptes doctissime legum
Tam sanctis vinctum legibus esse decet.
Ergo etiam castae tua vincla iugalia Musae,
Ut debent versu liberiore canunt.
Tu modo fronte hilari cantantes suscipe Musas.
Sic tibi sit felix et sine litere lorus.

Epithalamium.

Dulcia dum socii celebramus foedera lecti,
Et canimus taedas coniugiique decus:
Huc ades ô Erato, quae vincla iugalia votis
Carminibusque soles condecorare tuis.
Tempus adest quo Iustitiae iurisque sacerdos,
Posthabitâ vitâ caelibe, Sponsus erit.
Sponsus erit, nuptamque sacras adducet ad aras,
Castus ubi amborum pectora iunget amor.
Iam tuba dat signum, iamque aethera murmure complent
Tympana, et in celsis turrib. aera sonant
Et studio ingenti doctorum turba virorum
Advolat, et Sponsi confluit ante fores.
Ergo veni, nove Sponse veni; tibi ducitur uxor:
Auspicio ridet lux hodierna tuo.
Iam prodit Sponsus vultus ac ora serenus;
Et roseo regnat dulcis in ore pudor.
Pone latus sequitur Pietas, ac inclita virtus,
Quae docet aeterni numina nosse Dei:
Virtutesque aliae Sponsum comitantur euntem,


page 1046, image: delf1046

Et late in morem conglomerantur apum.
Salrantes videas Musas et plectra moventes,
Dum celebri Sponso myriea serta patant.
Ridentes videas Charites dum vincula nectuns,
Queis duo formosus corpora iungar Hymen.
Parte alia ingreditur castis stipata puellis
Sponsa, mellaris luxque decusque gregis;
Quis et ex oculis accendit tela Cupido:
Qui propriam caeston tradidit alma Venus.
Colla ninem poterunt, aurum superare capilli,
Ora tosas, molles alba ligustra manus.
Vox sonat in vulgo: felix hoc Sponsa marito
Hac felix etiam ceniuge Sponsus erit.
Mens sine labe Deus, mens casti plena pudoris;
Nil nisi quod castum est et sine labe probat.
Et iustus vindex incendia punit amorum,
Quae vagus incertis sedibus error alit.
Sic impollutae Ioseph fert praemia vitae:
Sic sua Davides crimina clade luit.
Cernis ut ignivomis Sodomitica regna pocellis,
Hei quam funesto sint tumulata lacu?
Forsitan haud unquam cecidissent moenia Troiae
Inclita Neptuni moenia structa manu.
Si non Tyndaridem rapturus classe Lacaenam
Argolicam Phrygius raptor adisset humum:
Usque adeo suria;, turbataque foedera, poenis
Non sinit horiendis ira carer Dei.
Qui placuiss Deo volet, et sua vota valere,
Huic non illicitus pectore flagret amor:
Flagret amor castus, quem vult reus esse duorum,
Vincat sitque uni femina iuncta viro:
Sic Deus instituit; primaque ab origine mundi,
Hoc opus ut saceret iura secunda fuit.
Vix iuvenis primo iam pubescebat in aevo
Artificis magni nobile mundus opus:
Iamque erat impositus Paradisi suanib, haerus


page 1047

Villicus in tanto rure futurus, homo.
Solus homo thalami et vitae consorte carebat,
Qua sine non poterat vivere solus homo.
Id sensit sapiens divini cura parentis;
Auxilium que tibi iam faciemus ait.
Exeruitque viro costam, mirabile dictu;
Qui putet? ex costa femina facta viri est.
Hanc Deus ipse viro dedit, atque afflavit amores
Qui valido nexu corpora bina ligent.
Hinc igitur sobolis complet generatio mundum,
Hinc sua nunc passim spicula torquet amor.
Ergo te decuit, legum clarissime vates,
Legitimi potius vincla subire iugi;
Quam sine coniugio viduas traducere luces,
Et tristes gelida nocte fovere toros.
Maec pietas laudanda tua est; quia iussa Tonantis
Observans, castae virginis igne cales.
Victus Acidaliis tandem nove sponse sagittis
Ureris, et placidum pectore vulnus alis.
En tibi procedit vultu nova nupta sereno;
Quantus inest membris ingenioque decor!
Aspicis ut rutilo frontem discriminet auro,
Aemulaque ut certent lumina sideribus.
Hanc sibi consilio Iovis edita vertice Pallas:
Ore Venus similem non neget esse sibi.
Quid memorem ingenii dotes, moresque pudicos,
Queis superat castas ex Helicone Deas?
Quid referam sponsae praestantes laude parentes,
In patria quorum nomina clara vigent?
Doctus enim genitor casus armatus in omnes,
Saxona consiliis regna fideque iuvat.
Hunc consultantem et magnis de rebus agentem,
Mitari attonitis dicitur Ilmus aquis.
Huius ab ore, velut ficundi Nestoris olim,
Dulcior Hyblaeo melle loquela fluit.


page 1048, image: delf1048

Is sibi devinxit summos gravitate Monarchas
Proque suis meritis praemia digna tulit.
Saepe peregrinas hospes penetravit ad oras,
Et traxit celebres in sua vota Duces.
Sive placet Latio voces effingere ritu;
Magnus ei Latio nomine surgit honos.
Sive placet patrio sermone resoluere linguam;
Magnus ei patrio nomine surgit honos.
Tali sponse igitur socero laetabere, natam
Conformem genuit qui pietate pater.
Tu quoque iam, nova sponsa, tuo laetabere sponso:
Cui similes paucos inclita Iena videt.
Principibus placet ille viris, quae maxima laus est,
Et patriae fertur gloria prima suae.
Ille suae poterat tibi flore placere iuventae:
Tanta subest formae gratia, tanta genis.
Sunt vigor, et facies, divinae et munera dextrae,
Et gratae formae gratia dulcis inest.
Sed merito internae prior est praestantia mentis,
Atque magis pietas digna favore fuit.
Quae pictas ipsum patriis discedere terris,
Iussit, et ignoto quaerere in orbe lares.
Sie fidei decus aerumnis elucet in ipsis;
Gratior est usti sic quoque thuris odor.
Fide Deo, quicumque Dei sacra verba professus,
Baiulus immeritae cogeris esse crucis.
Infractoque animo fer onus, quod ferre iuberis:
Sic adversa domans omnia victor eris.
Liberat ille suos, praesenti ac numine servat:
Ut te praesenti sponse leuavit ope.
Hospitiumque dedit sinuosi ad flumina Salae;
Qua nuper doctus fixit Apollo pedem.
Illic iura doces, ac sancta volumina legum,
Cognitio quarum sternit ad astra viam.
Non tibi mellitae desit facundia linguae,


page 1049

Seu cupis Argolico seu Latio ore loqui.
Dignus es, ut circum tua tempora Laurea serpat,
Doctorisque sacro nomine clarus eas.
En tibi sese offert nitido pulcherrima vultu,
Omnia distribuit quae Dea lance pari.
Quam non conspicuo formosus Lucifer ortu
Aurea nec roseo vicerit ore Venus.
Illa tenens dextra gladium, iancemque sinistrâ.
Alloquitur sponsum ralibus orsa modis:
Exulat heu scelus, ingratas Astraea per urbes,
Atque aliquem toto vix habet orbe locum.
Pulsa odiis, saevisque minis, vi puisa potentum.
Divinam maesto pectore poscit opem.
Ergo etiam tristi Germania mota tumultu,
In sua convertit viscera caede manus.
Sed tamen haec casus relevant solatia nostros,
Quod datur in doctis vivere posse Scholis.
Hae mea flent mecum lacrimosis fata querelis
Ac aliquâ fessae dant statione frui.
Hic sono sacrarum divina oracula legum,
Et populis trado iura tenenda meis.
Hic etiam quotquot studiis mcastra sequuntur,
Praemia iustitiae non moritura fero.
Hoc igitur cape sponse meum venerabile donum:
Hoc tu dulce meâ munus ab arte cape.
Sic ait: et mitra fulgenti tempora velat,
Quae Tyrio quondam murice tincta fuit.
Ille novis merito laetatus honoribus ibat,
Quem sequitur docto turba verenda choro.
Ipse etiam pietate simul venerandus et annis
Declarat cupidâ gaudia mente socer.
Is duplices tendens ad lucida sidera palmas,
Optat ut hic Genero sit bene faustus honor
Cum quo coniungunt omnes sua vota precesque,
Pegasei quotquot Numina fontis amant.


page 1050, image: delf1050

Gratulor ipse tibi sponse ô clarissime nemo
Plura voluntatis quo mihi signa d det.
Nam pia cum primum tetigisti limina Ienae,
Tu mihi praeceptor, tu mihi frater eras.
Nullaque distraxit nostras discordia mentes,
Nullus et in nostro livor amore fuit.
Arctior utque pii coniunctio foederis esset;
Haec ribi non fictus scribere iussit amor.
Gratulor ergo tibi felices omine taedas,
Gratulor et tituli nomina clara tui.
Det Deus, ut sociâ felix cum coniuge vitam
Traducas Pyli ter tria fecla senis.
Det Deus, ut faciat tua te Catharina parentem;
Ut vestrâ crescat prole beata domus.
Vivite, et unanimi duo sitis corpora mente,
Inque Deo sit mens una sit unus amor.
Christe patris summi sola ac aeterna volupras,
Coniugium patriâ qui bonitate probas:
Qui cumulans tenuem Lenaeo munere mensam
Coniugibus gaudes hospes adesse piis.
Haec ades atque tuo connubio numine firma,
Ut sint coniugii prospera fata novi.

IUSTI VULTEI HESSI.

In obitum Philippi Lantgravii Hessiae etc.

HEu fragiles hominum curas, vitamque caducam!
Quam nihil est firmum quamque perenne nihil?
Quam dubiis quatiens nos insidiosa procellis,
Iam fortuva primis, iam male fide levas?
Nunc opibus plenis magno sub honore triumphas,
Nunc spolias partis, evacuasque decus?
Est, cum consiliis auges fidisque patronis:
Est cum desettis rem vaga spemque negas.
Voluitur incertis cemebundes casibus orbis:
Quaeque beat, slabilis non manet ulla dies.


page 1051

Hessia: (nam tecum iustas instauro querelas)
Proh dolor, haec proprio vera dolore probas.
Principe quae celebri famâ rebusque gerendis,
Extuleras nitidum nuper in astra caput.
Heu nunc ereptum fatis et morte peremptum
Plangis? et heu clamor lugubris astra ferit.
Puluere iam spargis caput, et pia pectora tundis,
Et foedas laceras lacrima densa genas,
Ille tuus Princeps, tua maxima cura Philippus
Occubuit: cecidit laus tua, fama iacet.
Heu mihi! communem, proprium sibi quisque dolorem
Hunc facit, et luctu non vacat ulla domus.
Non secus ac proprium si fleret quisque parentem,
In luctus querulos, in lacrimasque ruunt.
Heu Princeps; heu chare pater; heu tutor; in ore
Omnibus est, heu te mors inopina rapit.
At tua iam nobis, ullo si tempore, rebus
In dubiis fuerat cura senilis opus.
Cernimus ut surgant obscuris horrida causis
Bella, quibus petitur fors quoque nostra salus
Quam tua terribili praestabant nomine tutam
Agmina, proque aris proque coacta foris.
Ut pavet imbellis procul orto cerua Leone
Et gelido trepidant impigra crura metu:
Sic propesola tuae tremefecit gloria laudis,
Quotquot in his odiis imminuere Lares.
Editus in lucem patre bella gerente fuisti;
Bellaque gessisti maxima pene puer:
Solaque quae possent vim propulsare nefandam
Quaeque sacris labem pellere, bella moves.
Rustica gens armis temere temeratia sumptis
Per medias ibat cincta furore vias:
Arbitrioque suo leges insana ferebat,
Principibusque dabat iura sequenda suis.
Scilicet ut validos ducunt male plaustra iuvencos,


page 1052, image: delf1052

Audit et ut nati non bene iura pater:
Sic neque te decuit gens rustica figere leges:
Muneris est stivae ligna tenere tui.
Imperium teneant, quibus hoc divina potestas.
Indulsit; morem turbo quieta gerat.
Quis furor insa nos in proelia fuit amores?
Cura magisteatus contemerare nefas.
Haec iuvenis commota vigis incendia, flammi,
Delêteforei, magne Philippe manu.
Hinc ubi se stabiles aetas collegit in annos,
Iam reducis curam religionis agis.
Augiae stabulum (sordes congesserat illuc
Papa suos) purgas, et grave tollis onus.
Quae tibi mens seram permansit ad usque senectam,
Magnanimoverbum protegis ense Dei.
Protegis hoc etiam facundo plurimus ore,
Hoc quoque Caesareos ante tuere thronos.
Nec pudor (ô lanctum!) prohibet praeposterus ille,
Cetera qui procerum corda stupore premit,
Nec te propositae meditata pericula mortis
Deterrent, neque te visve Minerua movent.
Fortior inque dies iuratos surgis in hostes,
Dementes meretrix quos facit esse mero.
Nullaque te regni deflexit avara cupido;
Proposito pepulit gratia nulla ducum.
Acer et a puero fera providus arma tulisti,
Pro veroque Deo, pro patriisque focis.
Hinc etiam canos postquam tibi sparsit honores
Cruda senecta; geris munus inermis idem.
Consiliisque iuvas rem relligionis amicis,
Vibrans et quoties res tulit, ense minas.
Gallia quod Christo fruitur, verbumque recepit;
Muneris exsultans clamat id esse tui.
Qui iugulis enses et agris hostile remôsti
Agmen, ut aspiciat iam levis arua quies.


page 1053

O quoties votis tua sunt adiuta piorum,
Facta, quibus deerat te duce nulla salus.
Eheu quam tristi cecidisti tempore nobis:
Auxillo sanctos destituisque tuo!
In quos sanguineo rictus distendit hiatu
Terribiles, septem bellua celsa iugis.
Sancta Dei bellis ecclesia tunditur; at tu
Praesidium nuper grande Philippe iaces.
Hinc dolor atque imis suspiria tracta medullis,
Hinc urbes gemitus tristis et implet agros,
Morte remota tua gemuerunt regna; nec orbis
Hoc vulnus potuit dissimulare suum.
Haec tibi iustiriae res conciliavit honorem
Desertos socios nec sinit esse tuos.
Qui quoque praevalido defenderis unus: ab hoste;
Est ope quos ausus nemo iuvare suâ
Arguis hinc stabili vallatum robore pectus,
Magnaque virtutis signa virilis habes.
Quaeque Deo vitiis odiosior omnibus una est,
Displicuit semper lingua superba tibi.
Qui gestu, qui veste fuit, qui denique vultu,
Talis, ab hoc totâ mente remotus eras.
Ludibriis etiam tumidos vexare iocosis
Consueras animos, nec fera corda pati:
Aequa distribuens dicebas iura bilance,
Non huic gratificans, hunc odiisque premens.
Aures pauperibus faciles aperire decorum
Credebas summis esse pium que viris.
Munera quin etiam te plurima dante ferebant
In vacuum nummos te iaciente sinum.
Arcta quibus res est, quibus est fortuna noverca,
Spectabat nutum verba misella tuum.
Quos olim cernes sua re sub amica vocantes
Atria, cum Christo iudice finis erit.
Ex his qui remanent, qui te videre sepultum;


page 1054, image: delf1054

Hi tibi sunt visi pertua fata mori.
Quis bene Germanos iunxit concordibus Heros
Pectoribus proceres? pacis et auctor erat?
Quem venerabantur, quem fida mente timebant,
Non secus ac proprium pignora chara patrem?
Ille Philippus erat, cui paruit Hessica tellus;
Singultus miseri cui lacrimasque damus.
Disciplina tuâ mod erata vigebat in aulâ,
Tam neque stricta nimis, tam neque laxa nimis.
Et quos pulcher amor laudis tangebat honestae,
Ut non austerum te coluere ducem.
Te reverebantur, tua iussa sequenda putabant:
Vidimus hoc ipsi, tu metus unus eras.
Offensum quoties te senserat aula, studebant
Iras certatim mollificare tuas.
At cum laetitiae dederas nova signa receptae,
Gaudia per laetas insonuêre domos.
Et tua te proles illustri sanguine creta
Ut quendam observat cum pietate Deum.
Te metuunt, tua dicta tremunt, tuaque ora verenti;
Componunt mores ad tua iussa suos,
Exemplum dederas pietatis ut ipse paternae,
Sic humilem soboles se tibi chara tulit.
Quae nunc conficitur lacrimis et maesta perenni
Ora rigans fletu, fata paterna gemit.
Hui quanti redimat mortem, si copia detur,
Illa tuam! sed iam nil nisi flere datur.
Quod potuit, tibi iusta pio solennia more
Fecit et exequiis est operata tuis.
Heu quot singultus? quot ab imâ mente dolores
Edidit! heu lacrimas quas gemitusque dedit.
Ter conata loqui, quenbundaque verba profari,
Ter vocem pressit victa dolore suam.
At cum iam tumulo corpus succederet, et cum
Cerneret in vacuo membra reposta solo.


page 1055

Tum Vero gelidus coit in praecordia sanguis:
Heu, oculi tenebris mensque stupore riget.
Mittite luctificas illustria pectora curas,
Addite iam lacrimis tristitiaeque modum
Ille quidem caeli iam vos e parte sereni
Spectat, et ô nati, sat gemuistis, ait.
Quod restat patriae memores virtutis, aviti
Imperii exemplo sceptra tenete meo.
Regula divini sit in omnibus obvia verbi:
Omnis in hunc tendet cura laborque scopum.
Haec quod prima fuit mihi, quod fuit ultima rerum;
Perpetua noster laude vigebit honor.
Nulla dies nostrae praeconia splendida famae
Obruet; exstinguet nomina nulla dies.
Per mea, si sapitis, vestigia nostra feretis,
Qua patet ad veri culmen honoris iter.
Unanimi societ concordia pectora nexu,
Qui bene Germanos emicat inter, amor.
Et cum principibus pacem colitote propinquis,
Quamlibet ille gravi lege colenda venit.
Vos patriae patres meritis praestate benignis,
Et faciles populo, qua licet, este Duces:
Sic ait: et referens sese in penetralia caeli
Duicia confectis gaudia rebus agit.
Illustres animae, decus ô muliebre sorores
Principe tam claro digna propago patre:
Quid vobis animifuit; haec ubi rumor ad aures
Pertulit attonitas? mens ubi nostra fuit?
Scilicet ut sermo luctus vulgaverat illos
Parcarumque audax audieratis opus.
Obstupuistis et oppressis vox faucibus haesit,
Horror et in toto corpore saevus erat.
Collapsas famulae miseras retinentque levantque:
Quaelibet et visa est iam sibi posse mori.
Iusta quidem nobis est tanti causa doloris,


page 1056, image: delf1056

Et decuit teneras illacrimare genas.
Sunt tamen et querulo quae vos solatia luctu
Eripiant, lacrimis iniciantque modum.
Vixit et aetatis maturos attigit annos:
Et vos legitimos vidit inire toros?
Eximiis Ducibus sociatas foedere lecti
Vidit, et hos claras iure tenere domos.
Non rapuit prima mors hunc inimica iuventa;
Intulit insolitam necfera parca manum.
Membra patris fratres gelido componere lecto
Mortua praesentes sustinuere sui.
Nescio: quid video lacrimarum fundere rivos
Hessia te, patriae terra benigna meae?
Et video, neque miror; et hos etiam accipe fletus
Principis expressos mitis amore meos.
Principis aeternûm lacrimemus vivere digni
Funera; nec gemitu noxve diesve vacet.
Narremus pariterque virum; pariterque canamus
Munera, quaeque dedit, quaeque docturus erat
Ingratum non flere iuvet: nos flere decebit;
Et meritâ lacrimae pro pietate fluent.
Nemo vacet lacrimis lacrimis iterate dolores:
Perdidimus patriae subdita turba patrem.
Qui mortem nostra pro libertate pacisci;
Ausus et est populi pro grege dura pati,
Quis siccis oculis illum tolerant ademptum:
Quis non, mente notans illius acta fleat?
Qui praeter reliquos, patriae quos liquit, honores,
Hac nos ex omni parte beavit ope:
Quod similes animis natos et imagine vultus,
Imperium moriens iussit habere suum.
Ergo deflendi cum tempora iusta Philippi
Transierint, illis laeta canemus. Amen.

Epitaphium eiusdem Principis.

Hac iacet Hassiacus Princeps sub mole Philippus;


page 1057

Summa Ducum quotquot Teutonis ora tulit.
Vindice Relligio quo vera revixit et error.
In cineres abiit, Papaque terga dedit.
Utraque proclivi cui paruit Hessia vultu:
Cui Comitum quaruor subdita terra fuit.
Historia laudes memorant: non hoc prior ullus
Vixit, sau spectes proelia sive Deum.

IOAN. MATTHAEI WACHERI CONSTATINI.

Nuptiis Lud. Schwartzmarii [(transcriber); sic: Schartzmarii] et Anna Freimoniae.

ECce novos iterum Venus aurea iungit Amores:
In Schvvartzmariadum, Freimoniaque domo:
Quam decus hinc: illinc pietas et plurima virtus
Iam dudum innumeris nobilitat meritis.
Quam patriae pater, et Romani maximus orbis
Arbiter in precio divite, Caesar, habet.
Ut pote qui Genero venerandi iura senatus
In regno tribuit, terra Boema, tuo.
At socero, Aulai evecto ad subsellia prima,
Normam et ius calami credidit omne sacri.
Orari et solida celebrandi laude Hymenaei;
Talis ubi hinc gener est: talis ubi inde socer;
Iunge ambos: iuvenis vigor: et sapientia cana,
Iungentur: iunges robur et ingenium.
Et poterit spondere sibi Respublica, mixtim
Auxiliuma Genere: consilium a socero.
Denique: quam famam socor et quae iam ante tropaea
Sustinet: haec eadem tollet ad astra Gener.
At tu, felici sata sidere, dia puella,
Ante parente: et nunc nobilitata viro:
Vive Sybillinas, quibus es dignissima messes:
Cara patri: cupido sed mage cara viro.
Vive; domumque novam (quod Cinthia iuverit) imple
Semivirisque diis semideilque viris.


page 1058, image: delf1058

Nobilitas, Virtus Doctrina, Decusque beatos
Quae bls bina homines reddere dona queunt;
Quattuor haec dudum, quatterno stemmati adhaerent,
(More hederae teneras cum explicat illa manus)
Freimonio: Schvvarizmairiadi: et cui saxea rupes:
Cui campus nomen pulchrum et alauda dedit:
Quas gentes si olim seiunctas seque paratas
Ad celsa eucxit fidera laudis amor:
Quid de cor nubio haec sperare aut dicere fas est:
Has gentes unam quod facit esse domum?
Scilicet optata iunget symplegade cunctas:
Et Genii ac sortis multiplicabit opes.
Ac si homini fas est casus aperire futuros:
Nec vatum hoc nomen, nomen inane cluet:
Nil nisi Nobilitas: Virtus, Doctrina Decusque
Me vate; hoc poterit surgere de thalamo.
Immo olim hinc aliquis nascetur (Dii omina firment)
Cecrops, Alcides, Caesar, Aristoreles.

In Connubium Tobia Seulreti: et Catharyllidis Treutleriae.

Treutliades, Phoebi, Charitum, Themidisque Sacerdos:
Vir calamo clarus, clarus et eloquio:
Vivus adhuc propriis implevit laudibus Orbem
Ad seros, usque a Sole Oliente Gades.
Sic, ut Fama semel partis saturata nophaeis
Amplius haud quicquam quaereret aut petetet.
Fata tamen, bona Fata vito post funera laudem
Deciêrunt mire conciliare novam.
Filia Trentliadae, Catharyllis, dia puella est
Sculteto hanc luno nubere blanda iubet.
Sculteto, quo nou vates praestantior alter:
Quo melior nemo, nemoque amabilior.
Sic Soccro, a genero nova crescit adorea: et uni
Laudum apici accedit iam novus alter apex.
O Socerum! ô Generum! ô par nobile, Dicite, Maior


page 1059

An Socero gener hic? An genero socer hic?
Phoebe pater, tu dic. Phoebus, Volo, dixit, ut omnis
Audito Magni nomine dicat, uter.

In hortum Laur. Scholtzii.

Thessaliae laudent alii cultissima Tempe:
Commendent hortos Alcinoique alii.
Ille Guilandina viridaria consita dextra:
Iste Aicholce tuos Caelariane cholos:
Nos Scoltzii miros celebramus solins hortus
Naturae atque artis nobile ditie opus.
In queis Thessaliam vincit vel Sarmuta tellus,
Slesius Austriacum, Prossiacum, Alcinoum.

Ipse faciet Syrabolum Menavii.

Parce metu: aethereum nutu qui torquet Olympum,
Is faciet: votis annuet ille tuis.
Annuet, ac tumidis si quando urgebitur Austris,
Tutus erit dubiae notlus et aura rati.
At certam humanis qui spem sibi ponit in armis,
Franget in immenso carbasa fluxa mari.
Vel rapidos Scyllae si quando effugerit aestus,
Incidet in scopulos dira charybdi tuos.
Scilicet instabili rerum vice nostra laborant.
Auxilium a Superis quod venit, omne venit.
Ergo tuas liber curas concrede Tonanti:
Non alio melior sub duce miles eris.
Ille ubi languidulos somnus tibi soluerit artus,
Officium faciet pervigil ipse suum.
Ille tuos rigido victor pede proruet hostes;
Et dabit in praedam castra inimica tuam.
Denique flexanmo quaecumque rogaveris ore;
Illa tibi semper, vel meliora, dabit.

In Ortelii theatrum.

Orteli, pater Orbium novorum:
Novorum? immo etiam vetustiorum;
Quos iucunde nova novos parasti,


page 1060, image: delf1060

Arte mitifica; improbo labore:
Pro tantis meritis quid universi
Orbes persoluant tibi? quid? anne
Pallor? an tibi forsan universi
Isti Orbes statuent novum tropaeum,
Quum tuo, titulos superbiores
Aetas postuma, nomini sacrando,
Te plastem et figulum, politoremque,
Vel quod verius est, novum Architectum
Novorum et veterum Orbium vocabit?

Ad religionem.

Quem tu, Relligio semel
Armatum fidei casside texeris:
Illum non Getici minae
Terrebunt gladii: non novus avium
Sectarum furor opprimet
Incautum: neque gens Isacidum, Dei
Nato cedere petuicax
Nutantem, ad veterem stultitiam trahet,
Auratum ut vitulum colat.
Sed partim Veteris scripta Voluminis,
Partim foedus eum Novum
Caelesti faeiet dogmate nobilem.
Caetus sanctior, improbae
Meturbae eripiens, inter amabiles
Gaudet ponere filios:
Et iam dente minus Tartareo impetor.
O Iesu patris optimi
Felix progenies, par soboles patri!
O gentem quoque deviam
Suscepture tuo, ni renuat, sinu!
Totum muneris hoc tui est,
Quod vive et valeo, teque Deum colo,
Cum Patre, atque Animo patris.
Quod sim, Christe, tuus, tuque meus, tuum est.


page 1061

De Peste.

Quem tu, Pestis atrox, semel
Correptum tetrica labe repleveris;
Illum non medieus labor
Sanabit neque si Pergameum senem
Ex Orco reducem darent
Fata; aut Hippocratis daedala Coii
Mens, aulam Rhadamantiam
Linquens, ad superas nidita corpori
Antiquo, redeat demos.
Sed quae virus atrox, et saniem vomunt
Foedis Ulceribus boae,
Reddent tabificum tubere marcidum.
Vespillonia iam cohors
Festinet miserum inter lacrimabiles
Aegrum ponere me greges:
Et iam Parca mihi fila ferox secat,
O contagio sordida
Quae diram tacita fraude seris luem!
O caeli quoque civibus
Illatura feram, si liceat, necem!
Totum muneris hoc tui est,
Quod vita ancipiti fluctuat in malo,
Certam haud inveniens opem:
Quod langueo, et morior, si morior, tuum est.

De superbia.

Quem tu cumque Superbia,
Captum reticulis vinxeris aureis;
Illum non patrii lares
Cernent agricolam; non mare naufragum
Spe lucri in laceras trahet
Puppes, ut patrium mercibus exteris
Mercator locuples solum
Ditet: neclepido Musae Aganippides
Reddent eloquio inclitum.


page 1062, image: delf1062

Sed quae paupericm luxuries premit,
Et fastus miser ac procux,
Fingent a tenui semine nobilem.
Iam tum me aulica Principum
Magnorum soboles magnificos amat
Inter ponere Satrapas:
Et nunc dente magis mordeo livido,
O spes longa, sed arida,
Quae cortis miseras sola foves aves!
O Croesi quoque divitis
Donatura Codri, quando voles opes!
Torum muneris hoc tui est;
Quod pro laude mei nominis omnia
Larga prodigo dextera:
Quod mî nil superest, nilque deest, tuum est.

De Andrea Dudithio.

Cuiuscumque animo semel
Virtus Dudithii adfulserit aurea;
Illum non epulae Iovis
A tanti revocent colloquio viri.
Non si tota suas simul
Fundat delicias Parthenope; aut sacris
Immensa urbs Venetum vadis,
Quidquid mirificis artius excolit,
Uno depluat impetu:
Sed quae perpetuo fonte suavia
Verba e purpureis fluunt
Labris efficient nectaris ebrium,
Galli, Teutones, Itali,
Inter praecipuos nobili adorea
Illum ponere amant Sophos:
Et laudum cumulant perpete gloria.
O divinum animi decus!
O pectus vario munere tergidum!
Ipsis ô etiam Getis


page 1063

Fracturum rigidi marmorea pectoris:
Totum muneris hoc tui est,
Vulgus vilc quod a me procul arceo,
Germanae Sopiae cliens.
Quod, quae prima aliis, ultima mî, tuum est,

De Horatio.

Quem tu, Flacce, tuo seme!
Suavi Melpomene; carmine foveris;
Illum non Ovidii chelys,
Non magni adficiet Virgilii tuba;
Nec ludicra Epigrammata
Multo sparia sale et lusibus improbis,
Quos Verona suo, aut suo
Fudit Roma sinu: cuncta vel unius
Assis fecerit uspiam.
Sed quas imparius tu numeris sacram
Odas concinnis ad lyram;
Fingent Pindarico carmine nobilem.
Cyrrhae priucipis amnium
Dignatur Dominae te inter amab iles
Vatum ponere Principes:
Et laura viridi tempora vinciunt.
O qui Regibus es satus
Mecoenas attuis, optime Principum!
O fungo quoque Maevio
Donature Eratus, si libeat, chelin!
Totum muneris hoc tui est
Quod rex et pater et auctor Horatius
Romanae citharae cluet:
Quod tam dulce canit, quando canit, tuum est

De urbe Venetiarum.

Quemcumque urbs Venetum semel
Portu mirifico acceperit hospitem;
Illum non Gnydus aut Rhodus,
Aut blanda allicrat Cyprus, ut Hadriae


page 1064, image: delf1064

Caupo ullum anteferat locum:
Non si Thessalicis possit in hortulis
Aut ultra Elysias plagas
Vitam in perpetuis duccre lusibus;
Sic mentem satiet suam:
Sed qua per tacitum Gondola axiabilis
Huc illuc fluitat fretum:
Illic vivere amet semper, amet mori.
Romae, principis urbium
Nil huc delitiae,; nil faciunt scatet
Queis divina Neapolis,
Aut Lucca, aut Genua, aut clara Fluentia.
O urbs sola Deûm bonis.
Fundata auspiciis, aliteque aurea!
O ipsis quoque mortuis
Vitans, si lubeat, reddere idonea?
Totum muneris hoc rui est,
Quod quas delicias Ortus et Occidens
Pandunt, respuo: prae tuis
Quod Diis templa poli hand invideo, tuum est.

De Ceruisia Vratislaviensi.

Cui tu, Scepsiade, semel
Guttur Bresliaco nectare tinxeris;
Illum non Acheloia
Tentabunt gelido pocula flumine:
Non crudi levis amphora
Rheni Baccharico semine proluet
Potorem: neque creticos
Aut quos vua replet cenotria, ebriis
Custabit labiis, cados.
Sed quem Bresla liquorem e lupulo coquit
Byne triticea indita,
Curis sollicitum tristibus eximet.
Breslae principis urbium
Iam tum mesoboles inter obesulos
Potorum numerat greges.


page 1065

Et iam ventris onus vix tumidi fero
O Ceruisiola, aridi
Quae sedas rabiem Scepsia, gutturis;
O ipsi quoque Tantalo
Exstinctura feram, fi liceat, sitim!
Totum muneris hoc tui est,
Quod Sol, sive oriens siveiterum cadens,
Me semper madidum videt:
Quod numquam esurique nec sitio, tuum est.

FRIDERICI WIDEBRAMI THURINGI.

Palamadia.

QUam varios aptum nascatur stramen ad usus,
Commoda quam praestent tenues ingentia culmi,
Expediam numeris, fragilique in arundine magni
Virtutem monstrabo Dei, sapientia quanta
Illius et bonitas cumulandis prodiga donis;
Quam natura nihil, quantumuis debile frustra
Condiderit, sed cuncta velit prodesse, sed uni
Saepe rei plures assignet provida fines.
Christe puer stabuli dignatus pauperis hospes,
Stramineo recubare toro, foenoque repostus,
Pastorum tenui celebrari Pastor arista:
Splendida testatus quam mundi regna perosus
Simplicium cultu laeteris simplice rerum:
Has quoque ne stipulas et agresti Carmen avena
Despice; sed facilis, sed dexter adesto, levesque
Tractantem calamo calamos, praesente guberna
Numine per latebras vestigiaque abdita rerum:
Ne puet in triviis ab iniquo iudice dicar
Stridenti stipula miserum disperdere carmen;
Neuleve paeniteat calamo trivisse labellum.
Sit licet in speciem tenuis, sit nominis expers,
Non tamen indignus labor est, nec prorsus inanes


page 1066, image: delf1066

Excutimus paleas: pingues teris arca culmos.
Cum sensim pluia resoluta putredine grana
(Grana revicturae post mortem carnis imago)
Prolifico feruent inflata calore: tumentes
Rupta secant tunicas, teneroque cacumine molles
Prod udunt fibras, et acuto germine fila,
Quae media mox parte sui dispuncta cavernis
In calamos abeunt teretesque totunda canales
Altins educunt laetis fruticantia plantis;
Articulis teneras inter distincta cicutas.
Motua quas firmant solido internodia nexu;
Ne cedant oneri, cum praegnans semine spica
Exerit alta comas gravidasque exponit aristas,
Interitum matris numerosa prole reponens.
Hinc cibus est hominis nuturae ex omnibus unus
Conveniens, proprius vitaeque addictus alendae,
Corpora natino confortans robore, Pevis;
Nulla sui pariens fastidia, quamlibet ulu
Assiduo sumptus; quod nec dulcedinis expers,
Nec dulcis nimium, frigus moderante calore,
Temperie grata Iustum delectat edentis.
Unde nec erubuit se panem dicere vita,
Corporis atque sui dignatus nomine panem,
Christus, alens animas, et ut esca beata salutis
Solus vivifica sustentans pectora carne.
Sic ubi collecta ditatus messe colonus
Plena domum vestis distenderit horrea planstris,
Iamque per Autumnum grato pulsata sonore
Grana flagellatis excusserit area culmis:
Arida per Brumam nudatis gramine campis,
Stramina iumentis etiam sua pabula praebent,
Cum, prono impellens falcatum pectore scamnum,
Secta minutatim resona molit incita falce
In paleas, miscetque dehinc frugalis avenae
Quae medeantur equis, quaerens compendia pastor.


page 1067

Saepe stat esuriens et ruminat integra buccis
Hinc alimenta petens pecas et medicamina; quando,
Stramina conveniunt, non porua myristica, faccae.
Haec cadem in stabilis fesso substrata quietem
Dant pecori et laceris ventos ab ovilibus arcent.
Quin homini vacuis instrata cubilibus aptos
Conciliant somnos et spondas stramina replent
Stratoruinque vicem supplent. Sic inde parabat
Nostra torum genitrix distentaque stragula culmis
Linea complebat, partus aditura dolores,
Ventretumens gravido, quo reclinata cubaret,
Aegra, supina gemens enixa puerpera fetum.
O quoties eadem recubantibus, hic ubi plumae
Deficiunt, lectos et puluinaria praebent
Pauperibus! Iuvenis sic saepe Scholasticus ante
Cognita quam celebrem designet Musa Magistrum,
Ut felix fructum speciemque agnominis edat,
Pauperis hospitium tuguri subit atque viator
Sub scamno interea declinat corpore stramen:
Indeque fasciculum componens, ordine nullo
Supponit capiti ceruical eoque recumbens
Omnibus explicito valedicit pectore curis,
Despiciens thalamos et plumea strata potentum
Structa voluptati, vel atroeibus addita morbis.
Huic, quando ad vigiles hiberno tempore Musas,
Surgit, ubi sulphur taedae sarmentaque desunt,
Concipit hoc ardens incendia fomite fornex;
Cum calefacturus convoluit mane maniplum,
Et super iniectis carbonibus excitat ignem,
Pone focum residens atque assans sibila poma.
Sic ubi plana patens medios Thuringia campos
Explicat, a silvis saltuque remota Baceni;
Nescia tignorum, pro lignis stramina ponit
Nutrimenta focis; carnesque elixat et assat;
Ceu struit et flammas et plumbea curat ahena


page 1068, image: delf1068

Saxo, salem quando salsis educit ab undis,
Cui Lunae et montis dedit appellatio nomen.
Vidi ego saepe coquam Martino sacra parantem
Fercula, cui digitis iam pene rapacibus anser
Deplumatus erat, vicibus succendere crebris
Stramineam super igne facem et radicitus altas
Haerentesque cuti flammis exurere pennas.
Vidi etiam Lanium, feruentem quando Culina
Non coxisset aquam, Caeso fubsternere porco
Ardentes stipulas, setasque absumere fumo,
Ut caro nativum solidata calore vigorem
Incorrupta diu fuligine tosta teneret.
Dolia quando recens ligat incrustanda vietor,
Et pice iuncturas liquefacta munit hiantes,
Curuaque iam circum baculorum vimina tendens
Pulsibus alternis compacta cohercet in arctum
Straminis accensum mox ventilat ille maniplum,
Insertumque tenet vasi, dum lenta liquentem
Flamma coquat, resinam mox claudit opercula, rursus
Laxat aperta, manu celer erigit atque citatum
Vas rotat in gyrum. Fluit hanc fluit ocius illam
In partem et rimas obdorat fusile gluien,
Eructansque atrum propellit ad aethera fumum;
Pulsus et in numerum crebris crepat ignibus aer.
Quod si vasa diu non usurpata verustum
Contraxêre situm, sapor unde malignus odorem
Conciliare mero viciumque inducere posset:
Conicit in medium stipulas pincerna flagrantes,
Ut novus exustus squalorem corrigat ignis,
Huc ubi de prisana Germanus cocta recondit
Vina quibus Zythi est cereris seu visio nomen:
Quae relinens et aperta diu bibiturus, ab aestu,
Incorrupta, situ ne mucida prorsus acescant,
(Quis putet) edoctus quoque straminis applicat usum,
Cum pro crassitie latique cupedine vasis


page 1069

Segmina culmorum parat atque foraminis ori
Desuper infinuat lupulique inspergit odori
Folliculos, clausum hinc vas fundo imponit, et altum
Erigit unde situ variante supernatat intus
Cum calamis Lupulus. Manet hinc mucaginis erpers
Tecta superficies, et mucidus ab aere potus.
Sic ubi vertibulum mutato saepe terebro
Transpositum magis atque magis decline propinquat
Foecibus et fundum sensim vicinius urget:
Non abit in, vappam liquor, atque subinde priorem
Quae que cadi retinet pars evacuata saporem.
Mutatura domum cum ancilla relinquit herilem
Iam defuncta operis et pactis mensibus armi
Praemia migranti, succenso e stramine lampas
Anteit et fausti discessus ventilat omen.
Quid quod et inde faces ad luminis excitat usum
Rusticus in tenebris, cum surgens mane propinqua
Moenia mercatum petit, aut a calle vagantem
Nocte viatorem secum ad sua tecta reducit?
Saepe notans vulpes coecis venator ab antris
Elicet ante specum faciens destramine fumum.
Nulla potest etiam calamis structura carere
Namque ubi maceria sepes praetenditur horto,
Seu novus erigitur paries, seu lignea forti
Contignanda domus loca: Caementarius ante
Providus argillam conciso stramine condit
Et pede calcatam subigit, qua vimina tiguis
Intertexta recens linit incrustataque firmat.
Tegula cui laterum, seu scandula lignea defit,
Ille levi stratum compingit arundine tectum,
Atque humilis tuguri consternit arundine culmen.
Utilis hinc varia contexitur arte suppellex
Fiscellae e calamis atque omnis vasa figurae,
Commoda candelis, retinendis commoda fusis,
Duratura din nelapsu fricta fathiscant.


page 1070, image: delf1070

Saepe sagax species morbornna et semina monstrat,
Straminea e rheca cum protrahit urinale
Aegroti Medicus. Sic vitra illaesa reponit
Mollibus unguentis, plenasque liquoribus urnas.
Sic vitreum calicem quo sancta bibobat Elisa
Insignitum Aquilis eriamnum tempore nostro
Saecula durantem prope quattuor integra sernat
Teutomiburga, domus Sulani antiqua Baronis.
Cui genus et patrium dedit olim Vargela nomen.
Hinc quoque viminei calices et pocula fiunt,
Fulta picis resina cannaque fragrantis Amomi:
Quae seu stricta manu tenet, aut potator in altum
Euacuata iacit, non mensae illiso dehiscunt.
Sordida cum clibani purgenda est area scopas
Complicat e vacuis compactas pistor aristis
Atque pavimentum luteo sub fornice verrit,
Ne quid ahaerescat einetum cum puluere crustae
Caleulus unde queat prim ordia sumere rerum.
Arte fere similiconsertis scopina spicis
Compingi quoque parua solet, madefactaque tractim
Fumibulo exemtum guttis aspergere panem,
Unde superficies flavedine tincta rubescat.
Utitur hac itidem, quando aut albedine calcis
Tingendusve fuit paries ingredine, fullo;
Peniculum pictor cui forte negavit Apelles.
Quin ferrata rotae cum Fabro impingitur Absis,
Lamque extracta foco tota ignea lamina candet
Scopina de calamis solet urna inrincta metalli
Scin tillantis aqua stridenti exstinguere flammam
Ne nimius ligni iuncturas aestus aduret.
Cocturus spiras ad Bacchanalia Pistor
E calamis adhibat stoream, qua mitiget aestum;
Namque decussato connoluit ut orbe farinam
Extractamque ab aquis feruenti exemit aneno
Imparit stipulis lentaque refrigerat aura;


page 1071

Straminis unde manent cocto vastigia pani.
Hinc quoque pro phaleris auriga ornarus equorum
Sumitur, in nodum cum vincta volumine cauda
Intextusve iubis in frontis vertice conus
Surrigitur, lutea ne tincta aspergine crines
Aut foedent latera, aut oculorum lumen obumbret.
Hinc capula et scuticis extrema manubria texunt
Catrorum aurigae, quando vigent tarda flagellis
Ad currus iumenta coaxantesque fatigant
Vidiego latronem diuturno carcere clausum
Inque specu turris meditatum plurima secum,
Liber ute tenobris evadere posset in auras;
Vincla prius nexo texentem e stramine, resti,
Quam vigil oblitus demissa liquerat urna;
Elapsum e cavea summa ad pinnacula, corpus
Libratum immani demittere desuper ausu
Praecipiti e specula; defectum quando vocantis
Straminis, annexo supp! ê sset fune probaque
Appensi lapidis, num fundum attingeret, oram
Explorasset humi tactu. Volat inde perauras
Stramineum amplexus laqueum funemque cruentis
Attritum manibus, spacioque superstite tandem
Lapsus humum; donec pomaeria proxima fossae
Transcendens superaret ineluctabile fatum
Sensibus humanis. Tanta est custodia cuique,
Tantus amor vitae et retinendae cura salutis,
Consilium e fragili quoque gnara capessere culmo
Ultima quando reis ventum ad discrimina lethi:
Quantus et ad pugnam sit straminis usus in armis,
Rustica testatur celebrans plebs orgia Bacchi,
Gum vice thoracis loricam e stramine texens
O buoluensque humeris plagas adversus et ictus
Ludicra committit iunctis certamina thyrsis,
Quando secuturae signans praeludia pugnae
Quisque parans socio, quem provolat, ante coronam


page 1072, image: delf1072

Hastae praefixam stipularum e frondibus offert,
Quae gerat ex pacto virtutis symbola victor.
Testis Maeonides, ubi carmine dira recenset
Proelia Renarum cum muribus, atque paratum
Almorum ingentem. Namque illis addita circum
Culmorum radians cingebat fimbria vestem
Artificinextu ceu Caesaris aulicus ille
Prodigus cludens obiecti approbria luxus
Frugalemque habitum simulans, quando aurea quondam
Semper adoprarat chlamydi, post vilia fila
Culmorum e sibris pro limbo in margine gessit
Ridiculo crnatu, quae sunt ludibria scurris.
Talem pene ferunt habitum gessisse Cainum,
Quando novam sobolem iam nati ab origene mundi
Ante Dei faciem primi statuere parentes
Lustrandam Domino. Cum mundis vestibus omnes
Ordine prodirent alii; tum sordidus ille
Et foeno et stipulis male comptus agrestibus, ibat
E latebris toruo deiectus lumina vultu.
Oua malus coruus nen se meliora daturus
Degeneris genitor generis ceu degener ipse.
Cum contra insurgens Ludovicum Gallia regem
Hugonique favens Magnoque rebellis Othoni
Stringeret adversus crudelia Teutonus arma:
Ille Deo fidens tot se imperterritus hosti
Stramineos dixit pileos opponere velle
Tota quot a cunctis non Gallia viderit armis.
Nec mora, militibus textos e stramine casses
Imperat, Hugonemque fugans in Sequana rura,
Regna dat affini Ludovico celtica victor
Gallica testatus tam se non gaesa timore,
Quam solis radios proiectus miles in umbra.
Quid? quod et adversus conducit frigus et aestum,
Seu calamis fartas hiberno tempore munit
Rustica gens calces, seu currum stramine sessor


page 1073

Replet ad usque genu, petaso aut solaribus aptam
Obicit umbellam radiis, arcetque vapores
Thermarum, capiti dum tegmina praebet in aestu.
Sic teneros frutices, hotren sia germina contra
Frigus in areolis stipularum tegmine condunt
Aut tepido cellae bellaria fernice servant.
Quinc circum arborea nectunt instirpe coronam,
Nescio qua Magica sub relligione Coloni,
Frigore ne ramos hiberno Caurus adurat.
Quid tectas stipulis foveas quibus incubat ilex
Anser in insidiis, et subdola scandula dicam,
Sub nive structa lupo, cui hiberna viscera feruent
Extimulata fame; sera dum nocte per umbras
Ambulat exululans, stellataque lumina torquens
Etenebris, steriles nequicquam naribus herbas,
Concreta ximatur humo. Forte excitus alis
Instrepit ales. Isore inhians dum gutture praedam
Captat, onusta premens pede stramina decidit altam
In foveam, captusque cavo mansuescit in antro,
Pelle soluturus quam nondum contigit escam.
Ordine sic restes et longo vincula tractu
Frugibus obtendunt, appensaque tumula vitra
Terrendis obiecta feris in margine ponunt
Agricolae, leviter quae tacta vel aere mora
Versa repente retro fugiant anaimalia campi.
Hinc vigilin pratis et custos mutus in hortis
Terrori erigitur, volucres ne semina laedant;
Qui quod non prohibere potest, prohibere videtur.
Sic laqueos torquens madefacto e stramine messor
Siccatas segetes aestivo sole maniplis
Complicat. Hinc omnis meditata ligamina formae,
Vimina cum desunt et stuppen vincula, nectunt
Flumine seu canabim seu stricto semine Linum
Macerat unda putris, palmesue in vite ligatur,
Ut tegat a vento maturas pampinus vuas,


page 1074, image: delf1074

Pertica seu teneris Lupuli annectenda flagellis.
Illa etiam varios sumunt mentita colores
Apta plicaturis, storeaeque accommoda textis,
Unde recnmbenti substrata sedilia siunt.
Quin secat e calamo teretem pincerna canalem
Quo potum gustare supremo vasis ab oret
Sorbillando queat, dum vina sequacia sursum
Aeris attractu, vacui ratione, moventur.
Ars vafra, Pierii quondam comperta ministro:
Qui domino e cella dum potum promit, et inter
Dolia delibata merum Cretense seossim
Gustat; quottidie culmohinc frugaliter haustum
Non animadversum trahit, iniectis que lapillis
Pualatim e fundo quod supra exhauserat, explet
Callidus (artifici ceu quondam more profunda
Surgere fecit aquas ex urna Aesopica cornix)
Inque dies rediens, dum seper visa superne
Labra repleta manent, vacuatum denique vinum,
(Heu male comparsum Domino) lapidescere sensit,
Maluaticique satur fugiens memorabile furtum,
Qua metam orphosis ratione sit edita prodit.
Sic sorbere solet frugali gutture potum
Ecyatho gelidum, si cui penetrabile dentes
Intestat frigus gingivaque laxa fathiscit.
Aut liquor effusus Zythi feruentis aheno
Quando propinatur pueris srtientibus, illi
Discutiunt flatu calami mediante vaporem,
Ne subitus nimium linguam contactus adurat.
Quando utrumque invat sorbere et flore bibentes.
Sic ubi penna decst, calamo turgentibus inflat
Vesicam baccis lanius, seu exenteiat ense
Exta bovis caesi, aut mactati viscera porci,
Insertisque fabis terret poppysmate feles.
Serta quid expediam, quae torta e stramine ritu
Templorum patrio gestare Scholastica pubes


page 1075

Cogitur in poenam, festis si quando dictus
Florida cum sociis, ceu iussi in veris honorem
Iam florente rosa, non secum ad sacra tulerunt;
Annis utendum, moniti quasi floribus esse.
Tortus in obliquum convoluitur insuper obem
Circulus aurigae piceum si quando liquamen
Coxit in axungam, coctamque removit ab igni,
Utque refrigescat, feruens imponit ahenum,
Firma situ stabili sistens curuamina fundi.
Inde minutatim sectis ubi carnibus explet
Intestina coquitque foco farcimina fartor
Cocta reponit humi et substrato stramine fulcit;
Donec ab haltitibus siccata refrigeret aer
Delitias hiemis quandoque futura colonis.
Inde sinus perae medios extensaque farcit
Cum suit e corii marsupia segmine sartor,
Ut magis ampla vacenr capiendis commoda rebus:
Unde leves turgent loguli plerumque puellis,
Quasque putes nummis oneratas, stramine cernas.
Sic cutis asservata coque. quam forte peremptae:
Detrahit anguillae, scuticam siccata ministrat,
Quando trochum flugris in gyros vere sotatum
Circumagunt pueri. Sic movit poellio risum,
Cum legerem exconians effartum stramine campâ
Post carecta locat, quam lusco lumine simplex
Venator dormire ratus, prope passibus ambit
Sollicitis, avidoque premens celer irruit ictu,
Ridiculo captans e velliere pulpamentum.
Cola parans olim calcatis vinitor vuis.
Vimineos qualos in fundo stramine tectos
Sternebat qua acinis purgaraque fecibus intra
Lapsa leves calamos expressa recentis musta
Guttatim lerfra serpigine destillarent.
Qualiter ad solii laxatum in vase foramen
Per tenues culmos tran smissus desluit humor


page 1076, image: delf1076

Cum Lupulo et Prisana quem feruens macerat undat,
Unde per aestatem gustant hordeacea vina
Ad pernas Menapii, cum frigida fercula ponunt.
Sic quoque per stipulas cinerum salsedine tincta
Area lotrici colo lixivia fiunt.
Cum fragiles merces mercator baiulus altis
Clitellis onerat, speculis intexta vitrisque
Stramina suffulcit, ne motu allisa fatbiscant,
Integra sed coeant, dum cedunt mollia duris.
Non secus aurigis ubi conftringenda suppelle
Restibus in curru est, strictis que liganda catenis.
Subdita fasclculi stipularum fulcra ministrant,
Ne gravis attactus capiat res detrimentum.
Inde rotae fulcro rectum genitale columbis
Erigit villae medio sublime colonus,
Undique stramineo contextum pariete circum
Accipitrem contra, Brumaeque horrentia flabra,
Vimineis intus dispôstis, ordine nidis;
Hîc ubi vere novo cum iungunt feta volucres
Oscula, et inter se concordes caerula blandis
Colla corruunt rostirs, et femina parturit ous,
Masculusad thalamum molles legitundique culmos
Straminis, et struit ungue torum spes prolis amatae,
Quam socio inculbitu fida cum matre maritus
Educat, alternis recreatam mensibus anni.
Inde puerperium meditans genus omne volucrum
Stragula substernit soboli. Gallina seorsim
Excubitoris amans cum partnrit alitis uxor,
Tecta tenebroso seu vase calentibus alis
Excludit pullos vel alendo nata colono
A partu glocitante recentia deserit ona.
Extruit hinc hortis aluearia texta colonus
Hyblaeis apibus, qua messo germine florum
Constipata favis suffigant caerea regna,
Innumeros homini vitae mortalis ad usus.


page 1077

Quin Zythi potum calido cocturus aheno,
Pro lignis stipulas ardenti subicit igni;
Unde novi generis cinis exustaeque favillae
Rura fimo pinguilaetaque uligine spargunt.
Quid? quod et in sacris templorum straminis usum
Coeca superststio prorelligione recepit;
Vertice cum raso atque stola spectantibus alba
Excussa granis siliquas exordine mysta
Complicat in fasces et aquis immergit aheni,
Ut latices incantatos supe obvia spargat
Agmina: quo ritu blasphema in gente sicerdos
Tartarus, ascensa super arbore sacra professus
Sanguinis atque fimi lactisque aspergine lustrat
Barbaricam, et vere propetantem ad Tartara plebem.
Lotio munda magis, culmorum quando maniplum
Convoluit famula atque argutis stridula arenis
Nocte vigil mensas stringens et pulpita tergit;
Aut acie cinerum fumosas defricat ollas,
Et quaecumque lavans terit instrumenta culinae.
Rectius Isacidae quoque coniunx altera, quando
Rapta idola patris Rachael furata Labani
Straminis incumbens tegit occultata maniplo;
Dum simulat morbum prohibstque inquirere furtum.
Nec vos ruricolis et agrestibus organa Musis
Ludicra transierim resonantibrs aemula plectris,
Ordine disparibus se inter religata cicutis,
Pan quibus ipse gregum custos seu Tityrus olim
Ridiculum docuit pastores ludere carmen,
Pro citharae chordis, rauca modulatus avena.
Sic saepe in triviis, si sistula tempore messis
Forte deest, buccis calamos puer inflat agrestes
Et tremulo rimam stridore fatigat hiantem,
Gradia saepe etiam, cum cultro imposta fuêre
(Quis putet?) ossa Bovis, tenuis quassata manipli
Straminis impulsu displosa dehiscere cernas


page 1078, image: delf1078

Quando levi robur naturae vincitor arie,
Solertique situ rupturam promovet ictus.
Cum seges aestatis pingui maturuit eruo,
Pisa manu vellens succensa colonus amstis
Ustular in campo lentaque uredine rosta
Ventilat a stipolis, vannoque e puluere verrie
Grana sierbundis irritamenta colonis;
Quae gustata dehinc festis sub sole diebus
Ora lacessentum fuligine tincta colorent;
Et ciothos inter sitis irritamina fiunr.
Sapeleu m stipulam sterili succendit in agro
Atque indes demmis sulcos crepitantibus urit,
Unde veloccultas vires et pinguta tellus
Pinguia concipiat; sive exudando malignum
Excoquat bumorem calor atque novum attrahat herbis;
Aut pluvias contra et penetrabile frigus hiantes
Astringat venns aut solis duret ad aestum.
Quando recens nato infanti nova balnea mater
Instruit impositumque scaphae tepida abluit unda,
Rite reclinata puero ceruice coronam
Substernit, collique situm erigit cre supino:
Illeiacet tene: oque lenes pede calcitrat undas.
Hinc cranii falcro a teneris assueta virago
Franca Palatinis contermina, mixtaque suevis,
Orbiculum capiti insternit calamisque refercit,
Quo levet ingentes erecto vertice fasces
Plenaque gestatoquis aequo libramine vasa,
Sic parcens humeris: sin prono pondere dorsum
Incuruatum onerat compressis baiula lumbis,
Fulta latus stipulis avertit provida callos.
Cum faber e ferro fundens aerarius ollas
Effingit formam, cui det liquefacta metalla,
Convoluens solidum contorto e stramine funcem
Oblinitargilla, spacioque hinc inde relicto
Aequali circum, mox exteriore secundam


page 1079

Parte linens crustam, ceu vasis forma futuri
Isse capax debet, sinit indurescere solis
Expositam radiis, donec basin exerabat inde,
Etvacuo immittat spacio iam fustle fertum
Dispositis test isque solo longo ordine restis.
Quando excisa ulmo est conve xa et concava flexu
Curuatura Rotae radiisque volubilis axis;
Lingua faber circum crepitantia stramina quaequae
Ustulat et lenta fuligine tosta cohercesn
Conolidat, ne quo madefacta humore fathiseant.
Estlocus ad Salam qua non procul influit Ilmus,
A Saledictus, uti tincto salsedine fonti
Miscciagrestis aquas alienas advena vena,
Ut mixuta sali non sit satis apta coquendo.
At nota confusos hac segregat arte liquores
Maachina stramineis contexta tapetia velis
Ordne sub die suspensa per aera, ventis
Obva tenduntur, rudis ut quae affunditur unda
Alteret humorem. dum pars levis aere constans
Flaubus xpirat siccasque cxhalat in auras.
Parterrarn sapiens sensim destillat in uroas
Supositas salis unde magissyncera soquatur
Coduiae ratio, minuens impendia lignis.
Utstit et opilio disposta mapalia ruri
Tegmine stramineo calamoque cubilia sternit,
Sivegregem vigilans hiberno temporen noctu
Sertat inexcubris, seu quae defensa selingui
Cogt hiems, mutat translatis pascua gerris.
Sicquoque loripedum turbae, quando annua vulgo
Vissat empoiia, ut mendica der otia ventri
Tessa rudi stipula motoria scena patatur,
Qurcubat in eriviis ad portae proxims valuas
Et norbos simulans a praetereuntibus alto
Flanitat ore stipem, miscens dirasque precesque,
Vix oti compos fiat miserabile vulgus.


page 1080, image: delf1080

Quin vice Gnomonis, ruri si forte quadrantem
Non habet Astronimus, sed tempus nosse requirit,
Indice corripiens sectum de stramine culmum,
Pollicis appositum menti sub sole diurno
Obvertiti radiis digitisque sagaciter usus,
Doctus ad articulos ex umbris aestimat horas.
Ad falmmas Chymicus cum faecibus angit aducstis
Excoctum cacabo succo fragrante liquorem,
Lamina de cypro si deficit aenea fabro
Derivata foco lentis stillantia guttis
Sublimata fluunt per culmi vina vanalem.
Cum pluviis madefacta via cst aut lubrica plantas
Fallit hiems glacie titubantes, inter eundum
Strata pedum siccant sparsis vestigia culmis,
Bona vacillanti ne incessu genua labascant.
Sic concreta gelu cum cursus flumina sistunt,
Tecta superficie tenus incrustataque culmus
Densa magis coeunt atque indurata rigescunt;
Ne, transmissa roris cum traicit orbita currus,
Mole crepans nimia sub pondere crusta fathiscat.
Quando operata colo Brumales transigit horas
Femina, pensa tiahens deductis linea filis:
Straminis obvoluens baculo quandoque maniplum
Erigit imponitque obductos stamine fusos
Ne quem forte acri compunctum cuspide laedant.
Sic quoque foenisecis e stramine vincula nectit
Falcibus implicito mercator acumine ferri,
Quando foro exponit venales tempore messis.
Sic uti siccato foenilia gramine pastor
Electa a pluviis in eundem cogit acerrum,
Desuper e storeis nexum vice tegminis amplum
Insternit petasum; detractis unde maniplis
Sera colonus equis in Brumam pabula carpat.
Fessus ab arguta stipularum indagine, dixi
Quanta sit utilitas, quam straminis omnia plena,


page 1081

Dum retuli numeris vix enumeranda, sed omnes
E mundi latebris evoluere straminis usus,
Non labor hic hominis, non hoc opus unius anni;
Non si oculis Argu: sim cenrum praeditus, imo
Miile loquar linguis atque ipsius ore Maronis,
Quas qui scire velit, vasti velitaequoris idem
Nosse, quot aestivo nascantur tempore culmi,
Quot folia in silvis, quot grana tegantur aristis.
O homo, disce Dei revereri ingentia dona
Tot variaia modis, tot ad usus commoda vitae
Cuius et e mimmis passim vest gia rebus,
Quanta sit autotis bonitas et gioria, fulgent.

Hodoeporicon exilii.

Missus in exilium, cum iam pro tempore vellem
Mane salutata conscendere coniuge currum:
Multa animo repurans vicini temporis acta,
Quam dubias istis captivus in aedibus horis
Traxissem quae fata mihi, quot quanta pericla
Continuata adeo, nec acerba morte minora.
Exhibuisset ibi sub aresto tercius annus:
Octo prius, dextra Musaei in fronte legenda,
Carmina consigno iusti monimenta doloris.
Cumque domo egredior valedictis ordine Musis,
Obvius ante fores sub opaca crepuscula Maius
Primus in amplexum ruit ex valed c tamico
Illacrymans, miscetque pio solatia luctu.
Hinc sobolem excipiens amplexibus inter eundum
Laetus et harmonico vehor extra moenia cantu
Tristia Numburgi late resonante platea.
Desero te numquam nec tu me deseris unquam
Duxque comesque Deus, mihi quo praeeunte, viarum
Semita plana patet, ne me vagus implicer error;
Qui cum morte metum cum carcere vincula tollis.
Patria terra vale, non me visura deinceps.
Ergo, velut volucris quae capta sub aucupe quondam


page 1082, image: delf1082

Clausa diu latuit, caveae pertaesa, sub auras
Libera cum fertur, desuetum tempore longo
Laeta melos renovans ludit super arbore carmen
Sic prius indigno detentus carcere, tandem
Munere dimissas divino, rurus in orbem
Liber eo, sede mque alio sub climate quaero,
Dulce Deo memori dicturus pectore carmen.
Atquie soluturus soteria debita Christo,
Qui puer ipse, suis factus pro fratribus exul
Exihi nos membta sui comitesque requirit;
Quo requiescamus, tandem praesepe daturus,
Iamque ubi transieram Cambergae rudera turris,
Et seu de spinis sed dictam a turribus arcem,
Quaeque coriuscantis titulum fert splendida montis
Culta sacrum Musis monstrat Salana Lycaeum:
Hic ubi me veteres non ulcimus inter amtcos.
Visirat Arnurus, nos excipiente Beroide,
Cur vox nota, tait, facies agnota, quod essem
Proisus ne apectatus ei tum tew pori: hospes:
Donec is audito VVidebrami nomine, latus
Dissluit in lacrimas, et collo brachia tendit,
Multa super natis rogitans, de coniuge multa.
Salue Iena wers quondam domus hospita Musis,
In qua sancta puei didici, docuique professus,
Iena vale prius exilii quoque conscia nostri:
Saepe graves experta vices et fata docentum.
Dum pctes et licitum est tranquillis utere Musis:
Invidet ist ib quibus uteris otia daemon.
Hinc vib transgtedimur Salam prope moenia Salae:
Libeta per tenebras intrantibus ostia pandesn
Orta dat hospitium, piceis repleta quadrigis,
Quas inter residens Thuringae vector avenae,
Thymusm occursum venit atque salutat amicum.
Nobilis hic iuvenis VVemasolae immania narrat,
Antra specus, Labyrinthaeis, amb gibus alte


page 1083

Acta per Hercinlae scopulae, nunc flexa deorsum,
Nunc ad utrumque latus curuis sinuam cavernis,
Omnis ut exclusus candelas deleat aer,
Ne regredi possis nium fisa sequacia tendas,
Hîc ubi rotantes media inter viscera montis,
Fundat aquasputeus, veteris monumenta receptus,
Attila cum profugos vostarit Saxonas Hunnus,
Sic ut adhuc rigeant humanis ossibus antra.
Omine longa gravi subiit memorabilis Orta.
Currus equis tractus trinis nigricantibus illic
Eregione meis albenribus obvius ibat;
Utque meos videre nigri quasi coneitus Oestro,
Qui prior ibat, equus sublatis aera pulsans
Calcibus insurgit retrahens vestigia donec
Ad latus excurrens temonem fregit ob axe
Cum crepitu, luger laceras auriga quadrigas
Noster; at optatis iter urget currus habenis.
Sic frustrati utinam studio frangrantur inani,
In medioque pedes cogantur sistere cursu;
Qui mihi cumque viae vestigia recta tenenti,
Vera opponenti falsis et candida nigris,
Cornibus adversis non occursare verentur.
Tum natale solum ptrias Pesnichia portas
Et tenuem soluens aperit Cotsavia rivum.
Hîc mihi ceu longo non viso tempore laeta
Cum lacrimis dilecta, ad clauda, fit obvia mater:
Inter et amplexus; ut te carissime, dicit,
Post varias curas, post tot suspiria nate,
Respicio gratatam Deo sit gloria cuius
Insperata mihi data munere gratia tanta est,
Ut spectare tua patrios in imagine vultus,
Quam vita moriens, defungerer anteliceret,
Tu ne mihi depatriis visum est disponere fundis
Atque ex aere graves alieno quaerere sumtus,
Exilii neruos dubiaeque viatica vitae,


page 1084, image: delf1084

Sic data quando dies carae fuit altera matri,
De cruce, de senio, de morbis multa querenti;
Fuicra decem fidei valedicens voce relinquo:
Ut superata malis ne mens despondeat, illi
Certa fidem firmet promissio; iuramentum;
Patris amor; nati mors totum sparsa per orbem;
Voce ministerii teststaque sacra mentis;
Exemplisque patrum; quae obsignet cordibus imis
Spiritus arrha sacer, per quem peccata remitti
Credimus. atque pieces ubi diximus, addimus Amen.
Inde mei signans monimento nominis aedes,
Utpote supremo iam visas tempore natus
In quibus hausissem puer olim luminis auras,
Egredior porta paucis comitatus amicis:
Respiciensque retro, iubeor pinnacula muri
Observare, suum qua parte Ciconia nidum
Fergeret, Hîc aiunt (mensis trigesimus iste est)
Vidimus augurium memorabile, quando Calendis
Iunius elapsis, Nonas erat orsus easdem.
Exierat pastum tum facta ciconia mater
Quattuor a pullis in nido forte relictis.
Protinus obsessos crocitantes undique corui.
Sub cruce praeteritis congressi sepe diebus,
Invadunt ictuque petunt, contraque volentes,
Tendere discerpunt hos rostris unguibus iilos
Deiciunt nido; coram spectantibus illud
Civibus ac frustia prohibere studentibus omen,
Voce minisidoec iam fessa cicon a pastu
Sero reversa nimis, tum non velut ante relictum,
Invenit, in gyrum citcum volat anxia, nidum;
Rapraque lugubri deplorat pignora gestu.
Nec moia, diffugiens patria velut exul ab urbe,
Cessie et aestatem desertis degit in aruis.
Omen in augurio est, quoniam cum tempore, dixi,
Congruit: a propriis quia tunc Ecclesia, coruis


page 1085

Expugnata domi est, compulsa relinquere nidum.
Dum loquor, apta parat Micael mihi ptandia lanus
Croelipa Branstenium qua suspicit atque Ranissam.
O fortunatos si commoda rust. ca norint,
Cura quibus gregis est pascendi tradita ruri;
Tuta quibus pax est, quibus ubere copia cornu
Fundit opes varias, per prata, per arua, per hortos.
Hinc cito digressos laedis Sals feldia portis
Excipit, accendens hymeneia festa Bramero;
Qui recto incedens, et aperto tramirte veri
Barbara nil veritus polidi ludibria mundi,
Me sibi cingentem dextrum latus inter eundem
Patris obire vicem iubet atque hunc poscit honorem.
Hîc velut in numerum fortuna coegit amicos,
Quotquot erant veteres, quos iam merus ante pericli
Fecerat atronitos, pavidoque in amore silentes,
Non minus interea iusti verique tenaces.
Dulcis Adame, puer puero sed adultus adulto
Caro magis salue; salue gratissime Lauri
Furstenaere comes; vos ô saluete sagaci
Lust rantes Aquilae Christi mysteria sensu;
Quae que brevi noqueunt comprêndi nomina fratrum
Tum veteres ex more iocos iam tempore longo
Ult ima desuetos re nouavit vespera nobis,
Exigua ingentis proh condimenta doloris.
Mane profecturus, Satanaeludibria bina
Impedientis iter manifestis sensio signis,
Quando erat in currum mihi transponenda supellex
Ianua causa foris furt, intus clave relicta.
Vix reserata fabro est, cum structo in cautius igni
Fumibulum, multa dodum fuligine plenum
Protinus exarsiunon advertente ministra.
Ore sed obstructofornacis, flamma resedit.
Usqueadeo misecis terrorum ex fraudis abunde est.
Mox iter ingressi conspexivus cminus arcem,


page 1086, image: delf1086

Conspicuo castrum referentem culmine Planci,
Iam prope desertam qua lentis prata genistis
Semitaper medios fert consita mespila campos;
Quos geiido findens, interluit amne Suarza
Huc meliore loci convertimus omnie eurrum.
Margaris leic ipsa nam facta puerpera nocte
Vix sorot ed derat (sed adhuc sine nomine) prolem.
Hîc edem comes est urerinus frater eunti
Additus opp dulum, me pone secutus ad Ilmi.
Salue Urbane, loco mihi quondam caste parentis;
Iudicio cuius iuvenes constante regebar.
Infandos Urbane mones memorare labores.
Tota merreserata patent tibi viscera cordis.
Vive meique precos inter memor esto, valeque.
Postera desertam nos lux praeteruehit arcem
Thytigetis olim Scarabei a monte vocatam,
Qua iacet Armstadium, laetis uberrima campis
Propria Guntheri comitis, Suatzburgica sedes.
Hîc duo visa mihi spectacula digna relatu.
Una rotas sex atque decem Mola flumine versans
Exiguo, cuius digitis vix unda profunda est
Tota nonem, seseque decem protendit et unum
Lata pedes, caveis quae dispensata bis octo
Dividitur, iam iapsa decorsum, deinde relapsa
Inferiora rotae comprensa volumina versat.
Ordine stant totidem cistae totidemque molares,
Pulsatusque cadit loculis a polline furfur.
Nec procul Alcinoi similes lustravimus hortos,
In quibus omne genus fruticum genus omne voluerun
Herbarumque vides, proprio quas tegmine clausas
Munit ab hiberno tepefactas aere fornax.
Quid Labyrinthaeos flexis e vitibus arcus,
Mille per anfractus variis ambagibus actos
Enumerem, Batavosque boves, olidoque Cibetam
Ventre sacram, Veneri colicisque doloribus aptam?


page 1087

Quid loquar aestivo tectos sub fornice fontes,
Arque inter gelidos umbracula grata recessus?
Irrigat haec medius liquidop seosus Hiera
Flamine, proceris ex ordine consitus aluis:
Cuius arenoso sub gurgite plurima lndens
Remigat in gyrum squamis aurata coruscis.
Staut prope piscinae quas margine cespes amoeno
Distirguie medius specieque oblectat euntem.
Quid memorem Hippodromum, cuius sub fornice pingi
Coeperunt urbes et totius oppida mundit
Omne pecus campi, genus omne volatile caeli,
Et quaecumque natant sub aquis et in aequore pisces?
Splendida quid referam conclawa, cincta tapetis,
Vermiculata typis e marmore sive metallo,
Principe seu quovis etiam dignissima Rege?
Omna quae coram Schellerus et indice certo
Exhibet Urunnus, tam iuris uterque peritus
Quam numeris doctus concinnum pangere carmen.
Hinc vocor ad cenam, conviva piumque disertum
Colioquium Comitis, quo non facundior ullus,
Non Comes Imperii pacis ftudiosior alter,
Ardua qui magnis mccum de rcbus, aperto,
Quo solet, ingenio de relligione statuque
Communis patriae, non absque dolore, locutus:
Blanda voluntatis generosae signa probavit,
Sumtibus hospitii, quos feci cumque, solutis.
Militis exemplum rari? qui sicut in hostem
Asper et intrepidus, sic comis et aequus amicis,
Quâ ratione potest hortatur ad otia pacis:
Et iam festa dies Andraeae illuxerat orbi,
Cum tres contiguis fulgent in mentibus arces,
Una Molae, Cerae altera, tertia nomine Glichae,
Quas sequitur campis laetissima VVeichmatis, et auqe
Aemilii tecit Schossero Emloebia nomen.
Non procul ad dextram linquentes ruderâ Gothae


page 1088, image: delf1088

Traicimus Linam, qua se nemorosa Bacenis
Continua serie silvarum rollit in Austrum,
Appeliae ripis vallem complexa Georgii,
Caenobiumque vetusd ctum de fonte Renhardi;
Thyrigetum quondam Dominorum illustre sepulchris:
Atque Amasae madido stagnantem verrice montem,
Insula cui vulgo vel nomen fecit Eremus.
Culmine mox bilugo se surrigit horrisonus Mons,
De Sathanae statione suo dans nomina pago.
Iam tum vesper erat cum accensis rustica taedis
Culmina famabant: tenebrosa in valle rotato
Voluimur axe leves ad amoenas Isidis arces,
Ambages radiis Lunâ retegente viarum
Nesse pater quid tristem adeo quid te Horsela maestum
Conspicor? en luget nudatos vinca colles;
Per nemora, et vacuas sunt alta silentia valles,
Nempe puer patriis qui quondam laetus in hortis,
Inter apes vulnera carpebat fronde Melissam,
Et sacra Trebelii, Musis comitatus Husani,
Antra subingressus invenis resonabat Elisae
Fata, chalyn pariter tractare peritus et artes,
Tristis et exulabit, non has reditturus in oras;
Non laudes vestras post cantaturus, ut olim.
Cara vale soceri domus, Isis amoena valeto;
Non hoc elapsura animo. dum traxero vitam.
Spem gregis interea atque examina pasce Melissa:
Dissipat ursus apes, turbant aluearia fuci.
Iamque dies aderat solis, qui sine sub anni
Denotat Adventum Domini, seriemque rerexit
Ingressus solymi, quo concio publica nostri
Prima ministerii iam quondam coepit ad Albim.
Mane ducem in tenebris nacti, cum lumine lychnum
Isidis egredior poitis altamque subinde
Respicro speculaae, Ludovim nobile quondam
Sadatoris opus, monum entum tristis Elisae.


page 1089

Historiae cuius cum forte remetior acta
Tempora prisca, statu communia pleraque mecum
Exilium, causa. irer incerrumque iuventae
Hospitium ingenrem tacito premo corde dolorem,
Sic animo pariter luctans et corpore fesso
Transgrediot salebras vestigia, arcta viarum.
Vix eluctati longo mo limine tandem
Iugera Turingi superavimus ardua saltus,
Semita qua a ventis (quibus est obnoxia) dicta,
Despicit ex alto velut ima in valle iacentem
VVarturgi specu am, et se iam Turingia claudit.
Hic ego dum iussos propero transcendere fines:
Quis putet? impetuosa gravi cum turbine surgens
Tempestas picea texit caligine caelum,
Aspera grandinibus grassantibus horrida nymbis:
Nec mora praeci piti ruit ater ab aethere turbo
Cum tonitru: tremit omne nemus, vallesque profundae.
Hîc eversa ruit procula ra dicibus ilex
Illic fracta crepat medio de stipite quercus.
Attoniti stant quadrupedes, incertaque stantes
Crura gradu sistunt trepido Stat et usque vacillat
Flatibus hinc, illinc pulsatus grandine currus.
Respicio et rapido correpros turbme ventus
Sternit humi comites dubiis recinacula terrae
Prensantes manibus ne praecipitentur ab alto.
Omnia misceri summa imis, infima summis
Visa fuere, dies et adesse novissima mundi,
Fallor? an indignans turbarum Spiritus aegra
Mente tulit satanas, semel hoc me carcere missum
Barbaraque explicito linquentem vincula collo
Exilio ingratos patriae transmittere fines?
Sic ubi post horam tem pestas saeva remisit.
Progressi ad dexrram salebroso calle viarum,
Parua Lutheranae linquentes culmina Moerae,
Rudera conspicimus sedis deserta vetustae,


page 1090, image: delf1090

Quam dixere sua quondam degente Coloni
Francorum lapidem, quam Rex destruxit Adolphus,
Qua prope coenobium veteris cognomine Pagi,
Vidimus in viridi stringentem valle Ulerram
Moenia Salsongae salso contermina stagno;
Inque sinu montis dirum Cacodaemonis antrum,
Protinus ad Levam vestigia versa legentes,
Francia nos sero suscepit vespere Chalcis,
Clausa diu portis, sed aperta rogantibus, atqui
Hospitio instabili proprer convicia Momi;
Nil nisi ructantis diras, atque ore proteruo
Non veriti in cathedra rabiosis sancte Melanthon
Vocibus haerticum te iudicis ante tribunai
Supremum Christi pro relligione citare.
Non ego, si tantum lacrimarum fandere possim,
Quantum Sala vehit, quantum vehit Albis aquarum,
Exhaurire queam conceptum corde dolorem,
Aemula quem tabies parit intestinaque fratrum
Ambitio, litesque serens ex litibus error,
Surgentemque premens indocta superbia lucem,
Coeca furens odiis civilibus, inque piorum
Ceruices acuens pollutas sanguine sicas,
Hostibus ipsa movens ad fata domestica risum.
Mane iter implicitum montanis nos labyrinthis
Distinet, haerentes hinc sordibus, inde supino
Eversos curru. Vix dum Pelsusia pransis
Praebuerat victum cum sub radicibus alti
Substirimus montis silvarum in valle profunda.
Tum vero ingenti tendentes corpora nisu
Quadrupedes urgent adverso pectore montem
Cum gemitu: sit lucta gravis qutit acre flagellum
Et reionas auriga minas calcaribus addens
Feruidus in stat equis fumantibus, atque fatigat,
Emeritos tenet alta rotas argilla, parumque
Vesperadhuc aberatine iam spes ulla superstes
Esset ad hospitium vexiendi ibi forte fecuris


page 1091

Infonuit silvis, ubi carbonarius urens
Ligna cedere refert virino in colle colonum
Octo boum Dominum qui contra tendere montem
Curribus assuessent. Venit ociusille rogatus
Bobus et adiunctis e sordibus eripit axem
Difficili tractu, vectumque per invia sursum
Ducit ad hospitium, quod haber Malmersia ville,
Vix aurora diem produxerat altera terris,
Visa refert ferri foe cundas Sula fodmas
Cyclopumque focos, ubi crebris aestuat ignis
Follibus et rapida coquitur fornace metallum
Purgatum a scoriis. Stant nudo corpore sibri,
Et valida e flammis extractam forcipe massam
Incudi imponunt quam malleus incitus unda
Tundit et alterno pulsatam verbere format
In radios, sitae varios mortalis ad usus.
Inde per et frutices et saxa per aspera vecti
Schleusingae ingredimur cognomina moenia rivo.
Hinc cito Musarum comitem compello Glaserum,
Defixum lecto atque exhaustis viribus aegrum.
Ille ubi praesentem me conspicit ilico surgens
Et super iniciens humreis indusia nudis
Omihi dilectum nec non venerabile semper
Nomensait, quoties VVidebrami har nomen ad aures;
Venit utauspicio faciem nunc laetus amici
Ante diem moriens quam vitae claudo supremum!
Dixit et instre cta est in temporae Musica cena
Colloquiis condita piis modusisque socosis,
Ut blando aspiciant Gallinae lumine Gallum.
Sed male Musarum numeris concordat Alector,
Obsessum furiis Alecto quando fatigar.
Ille fimo gaudens, quia gemmas spernit etaurum,
Erutaque imundo praefert e stercore grana.
Unguibus infurgens et apertis turbidus alis
Incrpuit dirum ferali gutture carmen


page 1092, image: delf1092

Rugitumque screans imitatur voce leonis,
Sensit ut augurium et Galla versatilis omen
Uranie ingemuit, nec Oreadas amplius inter
Ausa manere Fugam quin hinc cito sumimus? inquit,
Hîc quoque tempestas instat; ne credite Gallo,
Namque sequens ventos pennas accommodat Austro.
Lude ca blande, Dei proprio cui nomine dona
Sunt collota, vale, sed tu revalesce Glasere,
Docte vale Caesat tuque ingeniose scholarche
Ladislae; tibi Dominus, tibi grata rependant
Omnia discipuli, quae praeceptoribus offers.
Hinc domus Hilperco Francorum condita Regi
Rudera monstrauti nudataque culmina tectis
Impete ventorum, quos improvisa procellis
Prorsus inauditis tempestas intulit urbi,
Quae speculatorem turris tabulata tenentem
Ardua cum tecto cum conigue cumque pusillis
Praecipirem dedit et quasi nave per aera vectum
Incolumem prostravit humi, cui paruulus infans
Risit in eversis inventus vivere cunis:
Angelicum specimen cunctis memorabile saeclis.
Et dubitamus adhuc, an in istc turbine rerum
Esse Dei praesto nobis custodia possit?
Protinus Hilpurgum petimus, qua in monte propinquo
Marmoreis vena est Alabastris clara fodinis,
Hoc immane loco facinus narratur Iberi
Militis: ut furtim succensa Antuerpia flammis.
Castellique flagrans hostilis ab arce propinqua
Tormentis quassata simul, direptaque praedae
Cesserit Hi sani pariter repleta nefandis
Caedibus et tupris, mulctato cive per aedes
Et bona spe vitae proserre reposta coacto.
Cuncta Locharingis quae nuntiat hospes ab oris,
Tatia micatus Belgis impune propinquis,
Ante fores fieri, toto spectante senatu


page 1093

Imperii, nobis aliquando futura minatus
Germanis cadem. Paries dum proximus ardens:
Negligitur, nullique gemens vicinia aurae est
Contigit hic nobis, licet imprtuna, Matthiae
Gratia Cigleri, dum largo munere vini
Affecit saturos post actae fercula cenae.
Signaque depromens generosi pectoris, ultra
Obtulit hospitium multorum sponte dierum.
Vulturis hinc montem et Seslingia lucc sequenti
Moenia transimus, pagus quibus ampla salubris
Prandia, ceu sponsi vicina repotia taeids
Praebuit ad cenae requiem dat lamia villa.
Postera lux aperit Glycyrizae fertilis hortos
Quos tenet Alstadii prope Moeni littora campus.
Vix celeri nantes cymba traiecimus amnem,
Splendida turritis late Babeperga refulget
Collibus Henrici fundatio regia Claudi;
Eius et uxoris Cunegundis regia sanctae;
Clara Berengarii vinclis et carcere Guillae,
Regis et indigna nece nobilitata Philippi;
Tempore quo hospitium cognatae Ecbertus Elisae
Praesul in exilio sub eadem praebuit arce,
Quae fuit antiquo sedes de monte vocata
Alberti Comitis, quem proditione nefanda
Perfidus obsessum Ludovico tra didit Hatto.
Talia praeteriti repetenti temporis acta
Et loca lustranti, quo singula gesta fuissent,
Plena voluptatum mihi prandia sumpta fuerunt,
Grata magis, genitus quod in hac Camerarius urbe
Et gener Esromus patria prognatus eadem
Hîc monumenta sui iu cunda osten deret ortus.
Excipit hinc fessos variis Hirsavia sectis
Dedita, sacrificis et Apellis mixta. Quid isthic
Non ego nugarum miser inter rustica vidi
Feroula, quam crassae sensim pro luce tenebrae:


page 1094, image: delf1094

Mentibus obrepant hominum, dum armata Tyrannis
Pontificum soboies sanctorum clade superbit?
Francica subsequitur validis Forchemia muris,
Quaetuiis Heroem, quo praeceptore iuventae est
Asceniaeprinceps quandoque Georgius usus:
Proxima de Pago Bavarorum nomine dicta
Moenia trangressis, Erlunum prandia praebet.
Dicta sed a fago cenam dat vespere villa,
Iudicio arguri conditam militis. illic
Relligionis enim cum mentio foste fuisset
Facta quibus passim subiecta sit illa periclis:
Praesulibus sanctos pellentibus undique mystas:
Spesnova (laus Domino) miseris ait ille, refulget
Civibus ad Rhenum; quoniam scelerata deinceps
Secta Suitarum, quae polluit haectenus orae
Templa Palatinae, sedem mutare coacta
Ibit in exilium, nec erit locus amplius illic
Sacrilego generi, quod damna tot intuiit orbs.
Error in obiecto est. Campanas ille sonantes
Audiioignarus quibus illae in turribus extent.
O furor ô hominum rabies! ô saecula! wores!
Siccine de tantis, tam sanctis futile rebus
Iudicis in Christum partes sibi sumere vulgus,
Atque penes coecos censuram stare colorum?
Inde refecta sevi cum membra fuere sopore,
Edita conspicua procul urbs in colle patescit
Norica. sive situ, seu nomine dicta Neronis,
Turribus auratis, spatioso amplissima tractu;
Quam caput imperii seu dexrram iure suumque
Tota potens oculum Germania dicere possit,
Seu grave patricii genus ordinis atque senatum
Legibus armatum solidis populumque potentem
Templa, scholas, studiis cultas florentibus artes,
Artificum que notes operas, seu splendida tecta,
Arcis et exsurgens immani mole theatrum,


page 1095

Murorumque minas et celsis moenia pinnis,
Seu varias spectes spatiosa per artia merces,
Toties advectas procul e regio nibus orbis,
Quae medius strato coniungens ponto platea:
Piscosi dirimit Pegnessus fluminis alueo.
Salue Heilinge pii Comes indefesse Philippi
Docte, benigno senex salue ô gratissime Lauri
Dornhoefere comes, collega fidelis Eberi;
Fortibus ambo pares animis, virtute fideque
Quam sibi, quam patriae Christus sociis quie requiirit.
Tu quoque iustitiae praestans utriusque sacerdos
Herdesiane, Deo dilecte fidelis amicis:
Qui quem voce refers, quoque fers inpectore Christum.
Hîc Clypei prudente facri cum praeside salue.
Vos mihi vos dubiis tandem velut anchora rebus
Succurristis, et in vasto quasi gurgite nantem
Prensantemque diu scopulos hinc inde per aequor
Eripuistis et insicca statuistis arena,
Qua speciosa comas frondentes explieat arbos,
Et sapidis ornat redolentem fructibus hortum,
Tecta manu Domini, ne tristi verbere tactam
Concutiat grando neu morsu livida campe
Polluat infectam, sub tegmine cuius in umbra
Naufragus ad ramum cytheram suspendit Arion,
Attonitusque notat vicinnlittoris aestum,
Iam, quibus emersit, miratus in aequore fluctus
Cui vario strepitu, tamen irrequietus in Aetna
Personat obtusas Vulcani malleus aures;
Atque eadem assiduis fremit et tremit ictibus incus,
Dumsociis fabricans funesta Cyclopibus arma
Aestuat et rupto fera findit sanguint labra
Turgidus et nimium popularibus incitus auris.
Parce nec impedias requiem, Polypheme, quiesco.
Mox, turbare fretum simulac cessarit Orion,
Halcyoneque rudes excluserit anxia pullos;


page 1096, image: delf1096

Rurus in Oceanum vecti Delphine feremur,
Quo nos fata ferent quo cumque in littore sistent
Si sapis interea et lano tibi pectore constas,
Ne rogo fortunae ludibria coeca secutus
Protinus in vulgi praeceps suffragia tendas,
Qualis Aristidem damnabat calculus olim.
Sub cruce quandoquidem, duris exercita rebus,
Pondere, non numero Christi sapientia certat,
Et cito mutatur cum tempore gratia mundi.
Sed cum fata bonis incumbere publica cernis, fiant:
Non modo, quae fiant, sed quomodo singula,
Et quibus ex causis attento pectore versans
Sis memor, in lucem tempus producere quicquid
Nunc dolus occultat vel vis manisesta sepultum
Obruit, e tenebris prohibens emergere verum
Sic procul a patria cum prole et coniuge, artis
Dum peregrinator sive sedibus exul oberro;
Sola Dei monstrat mihi provida cura re ceptum,
Praeviaque ad rempus quasi praeparat hospita sedem
Grata quies fessis si quem pia munere tanto
Uti fata sinunt, ut certa sede receptus
Inseruire Deo sobolemque educere possit,
Inter et amplexus generosae coniugis alto
Oscula tracta sinu dilectis figere natis,
Et quaecumque viro, seu gaudia sive dolorem
Sorstulerit pariter communia ferre. Quid autem
Interea recum fit dulcis Elisa. meum cor.
Quam procul extorris certa sine sede vagantem,
Sollicitam curis, longisque doloribus aegras
Sorbentem lacrimas quinto iam mense relinquo,
Da veniam, invitus tanti tibi causa labotis
Et mihl, crede fui: Quae me fortuna faetigat,
Temporis est vitium, cui te quoque cedere par est;
Dum sumus una caro, dum corporis unius ossa:
Quando volente Deo, quae fiunt, omnia fiunt.


page 1097

Tu quoque prime mei flos sanguinis, ecquid Elisa
Nata vales? Cur non te sum mihi vivere? cur non
De pietate, Dei de cultsous atque piorum
Sorte licet Latias haurire et reddere voces,
Teque tuos inter fratres tenerasque sorores
Musica nunc quarta resonantem carmine voce,
Nunc advire agili plectro Tetrachorda vibrantem,
Aut tereti cytharae mulcentem pollice chordas,
Et quae plura movent generosa in prole parentem,
Cernere, virtutum vestigia casta tuarum.
Perge, quod una soles maestae solatia matri
Addere; perge Deo supplex instare precando,
Ut levet aerumnas aut vires addat, ut aequa
Mente feramus onus, quod restautrinque ferendum
Dumque sta distracti non una possuumus csse
Corpote praesentes, praesentes pectore simus,
Dum loquor ecce novus consurgit ab aequore turbo,
Nam procul obscuro turbari murmure caelum
Audio Proh veteres renovat Vulcania fluctus,
Nubibus attractis, ruit impetuosus ab Aetna
Aeolusatque ciens e fundo turbat arenas.
Fallor? An exoriens nymbosum sidus Orion
Muat et in fluctus a littore pulsus Arion
Regreditur salicis repetens e stipite concham.
Macte Deo Fidicen, ne naufragus abice mentem
Cum fidibusque fidem cum chordis intima cordis
Vota et fata Deo soli committe regenda.
Ille potens nutu ventos compescit et aequor:
Cernis ut ad cytharam ludant Delphines in undis,
Et quasi certatim nanti submittere terga
Vectores studeant? Viden alta mole Gigantem
Impositum seapulis puerum per aperta ferentem
Marmora, subuixum ra dicibus arboris altae
Plenaque tendentem largo marsupia victu,
Luce gubernatum vicini in littore Nani?


page 1098, image: delf1098

Agmine quem raro stipatum at praepete laeti
Ominis augurio, corui comitani Eliae,
Nota quibus longo medicina salutis ab usu est,
Signatique gerunt crucis indita stigmata fronti.
Hic clypleum, ramum lauri tenet ille virentis
Ore, coronatus spinis et cratibus ustus.
Arboreis alii fructus; rimantur in hortis,
Salano reliqui promunte gurgite pisces.
Daedala quos inter clypei ve ara sub umbra
Sola columba volat sortitaque nomen ab anno,
Ambrosias eructat aquas et aromata spargit,
Quae tristi malleo, quasi tem pestatis ab alto
Nuntia vicinos compellat in aequore mergos,
Excutiant alas largaque aspergine tinctas
Tergoris iniciant splendenris Arioni plumas.
Ergo valete Deo suavissima pectora. Vobis
Rursus amicitiae compenset munera. vobis
Det diuturna semel quae contulit otia Christus.
Si quis in hoc restat, virtutis pectore sensus,
Si qua Deo pietas et amici debita; vestri
Perpetuo memorem me habituri nominis estis,
In quaecumque Deus tandem me regna vocabit.
Ne quae interea vos discedentis amici
Conditio infelix tristisque offendat imago.
Et licet excipiant dubiis nos tempore faris.
Mente tamen placida solispem credite Christo,
Qui videt in caelis et vindicat omnia iudex:

Depositio scholastica.

NE gravis offensus nugis scurrilibus hospes
Quaerat, in hac cena quid futilis histrio quaeram
Monstrosi pecoris ductor monstrosior ipse:
Pauca locuturo placidas advertite mentes.
Non miser e flamma parasitus fercula capto,
Aut stolidus tantum magnorum docta virorum
Insulsis salibus convivia condio Mimus.


page 1099

Functus at officii man dato munere, vultu
Ludicra dum simulo specta cula seria tracto;
Rectius, ac muli qui ritu temporis huius
Optima proponunt foris, intus pessima condunt,
Mel quibus a labris, fel ab alto pectore manat:
Aut qui decipiunt pompis minus inque recellus
Quam prima dederunt promissum fronte tegentes:
Ferrea vix praestant dum saepius aurea spondent.
Tecta sub hac etiam latitat sapientia veste.
Scilicet hae laruae cornutaque monstra feroces
Designant enimos effrenaque colla iuventae
Qua tandem ad frugem possint ratione reduci,
Ut domiti sapiant et munera debita praestent.
Insipiens iuvenis iudo ferulaque relicta
Pulpita cum tyro contendit ad alta scholarum
Multa malis secum contagiae moribus affert,
Coecus, ineptus, iners stolidus, temerarius, audax:
Et tamen impatiens et recta monentibus asper
Contemptor legum sciolus quem plurimus urget
Fastus, et inflati persuasio turgida ventris.
Iamo; levans cristas et comto vertice cirros
Altius ingreditur, transversaque crura reponens,
Se putat a cunctis spectari et dicier, hic est.
Securus pretii. quo constet emenda farina,
Rara avis in templo: raro auditoria cernes,
Crebrius interea vini lustrare tabernas
Et calcare forum solitus; cui pocula semper
Et citharae cordi, choreae, mollesque corollae,
Aleaque et rubri chartacea symbola Regis.
Haec vita eit iuvenis, quem mens secura futuri
Atque aerumnarum morialis nescia vitae,
At tapidis contra flammis impulsa voluntas
Raptat in exititium, nisi mox exercita curis
Prima iuventutis feruorem diluat aetas,
Stultieiamque frequens doctrinae corrigat usus.


page 1100, image: delf1100

Ergo rudimentis opus est, quaedamque reatus
Signa fero iuveni primis adhibenda sub annis;
Ut, qui ceu Phaeron conceperat aethera mente,
Iamque ferebatur pronis effusus habenis
Arduus elatus semper sublimia spirans,
Depositus longeque gradu inferiore locatus,
Serpere discat humi, caudamque remittere supplex,
Ne volet ante diem nondum crescentibus alis,
Verbis verberibus mentem mutare coactus.
Hîc armis opus est, varirs opus instrumentis.
Huc directa mihi tota est quam tracto, supellex,
Horrida materiae similis, cuiforma paratur,
Serra, dolabra, bidens, dens, clava, nova cula, pecten,
Cum terebra tornus, cum lima malleus, incus,
Rastraque cum rostris, cum furca et forcipe forpex.
His ego distortum nodoso robore truncum
Tondeo, tundo, seco, rado, lavo levigo, limo,
Scalpo sculpo scabo. fodio, tero torno, terebro.
Divido compono, frico dedolo, cudo, recudo,
Si qua, dante Deo, tam crasso e stipite possim
Fingere Mercurium et quod curuum est, ponere rectum
Durior ista quidem teneris rasura vidaetur.
Filiolis matrum quam quae subtilibus istis
Conveniat merito dominastris debita: verum
Hoc tytbcinium est, haec sunt praeludia tantum
Alterius longe gravioris nempe plaestrae.
In qua venturis omnes Deponimur annis,
Cum quae ferre dolet, cogêris plurima ferre.
Tum vero. quod nunc pateris, ludumque iocumque
Dixeris esse paeut quae promet adultior aetas.
Haec levis et brevis est et vix dolor unius horae,
Illa quoad vivis semper correctio durat,
Mille molesta modis plagis obnoxia vitae
Perpetui, hominumque geadus extensa per omnes.
Sic tibi praeceptor, si perges improbus esse,


page 1101

Deponet cristas, iuncturus verbera verbis,
Prava refecturus, morum contagia, donec
Exueris agrestem animum studioque frequenti,
Quas tibi proponet, perdiscas sedulus artes.
Traditus hinc templis, legati voce ministri
Excutienda reus dabis abdita viscera cordis,
Occultas animae iussus Deponere sordes,
Ut mala congnoscas et cognita tollere discas.
His nisi parueris Deponet cornua carcer
Lictorumque manus, seu disciplina magistri
Ultima carnificis qui quos Deponit, eosdem,
Scandere quo nolint, non raro tollit in altum.
Quod si quando tibi veniet sapientior aetas
Iamque aliis iterum prodesse iubeberis ipse,
Seu plebi Pastor seu Consul civibus olim,
Seu Dominus seruis, uxori sive maritus:
Tum vero centum venient tibi Deposirores,
Qui quae protuleris, quae dixeris, omnia carpent,
Qui tibi multiplici curas ratione facessent,
Atque onus officii modo vi, modo fraude grava bunt.
Nobilis inde ribi, tibi rusticus, inde molestus
Civis erit, vicinus erit propriique propinqui:
Nec tibi discipuli parent, qualisque fuisti
Ipse aliis; tales olim praeceptor habebis.
Sin eris Oeconomus, tibi turba domestica serui,
Mille struent fabricas ancilla secuta ministrum,
Et famuli famulorum et tu famulaberis illis.
Saevior his autem, nisi caveris, omnlbus uxor
Depositum subiget, cum sceptra domestica sumet
Imperiosa, dicax mordax morosa, rebellis,
Quae lotura caput lixivia tinget aceto.
Et tersura pilos crepidas pro pectine stringet.
Quisque suos patimur naevos, non Doctor in aulâ
Depositore caret. non Rex. non Papa, subinde
Cum Deus ex alta Deponat sede Potentes:


page 1102, image: delf1102

His ita defunctos tandem in commune sepulchrum
Deponit vespillo, haec ultima depositura est.
Haec et plura puer ritu praefente moneris,
Ut ventura statim mentem ad certamina firmans,
Quae restant placide tolerare pericula discas,
Tu modo Depositus, rerum quas trado fidelis
Depositor, fidus quoque Depositarius esto:
Quae praevisa notas, minus olim tela nocebunt.
Verbaque depositus generis fuge Deponentis,
Sive ea nunemalis communia dicere, totum
Quod vulgata genus spargant commune per orbem
Osculor, amplector reverenter palpor, euntes
Praestolor, opperios, comitor comitatus operta
Fronte verecundor, quoque, blandior, alloquor, extra
Gratulor, astipulor, sed mentior, imprecor intus,
Aemulor indignor, bene dicta calumnior, artes
Commentor, falsoque interpretor atque cavillor.
Despicor, aspernor seniores, convador illos
Irascor, stomachor, raptos ulciscor honores,
Criminor; insector, convirior, invehor absens:
Quod doluit reminiscor: quod iuvar obliviscor,
Suffragor Dominis illis assentor, adulor.
Non patriam miseror, non quicquam largior aegrae,
Non medicor. non auxilior, patro cinor autem,
Grator, grarificor reprobis, assentior illis.
His ego conversor diversor et hospitor, illos
Intueor, tueor nutricor, muneror illos
Scilicet hos imitor, solos admiror, eorum
Me pede me modulo quoque metion utque vicissim
Gloriolâ vescar, laudes impertiorillis,
Indignos dignor, dignos dedignor honore.
Sic quoniam venor popularemque aucuporauram,
Hinc illinc palor, vagor huc, proficiscor et illuc,
Rusticor, aurigor, peregrinor, villicor, illic
Pabulor, obsonor, frumentor, lignor, aquorque,


page 1103

Quando professus ibi praemetior, auguror alta,
Fator, vaticinor praefatus fata propretor,
Quin et rhetoricor ratiocinor, argumentor,
Atque ancana profatus aruspicoratque poetor.
Omnia percontor. secreta expiscor. odoror,
Scilscitor et rimor. nasum nidore supinor.
Si quid comperior, cito contmversor et omnes
Praevertor. iurgor, laudumque libidinor aestu,
Sic reor essealiquid, sed imaginor illud, opinor,
Arbitror, et nugor, fumos modo ructor inanes.
Nam quia tuncta sequor, nihil assequor, ordior alta,
Machiaor, insidior, mala molior, impia conor,
Mirificas fabricas fabricor, sed quando deorsum
Et sursum praxes hinc partior inde, repulsam
Cum risu patior tristemque enitor abortum:
Non caeli numen vereor, non ferior illi,
Legibus adversor. praevaricor, omnia iura
Tranfgredior, non morigeror non obsequor ulli
Nitor at in vetitum, refragor, ubiq reluctor,
Piurima pohliceor stripulor, verbisque paciscor;
Sed modo ludisicor, nihilequor, omnia frustror:
Virtutem detestor abominor, execror omnem.
Orapulor atque epulor pergraecor, luxuriorque
Suspieor altercor, rixor. post iurgia lymphor,
Perfora vociferor, per recta tumultuor: omnes
Cum fornace fores demelior atque fenestras:
Beliordegladiot. grassor, debacchorin omoes:
Velitoratque minor, conflictor, praelior atmis,
Cum porcis stabulor, sed cum mane expergiscor,
Pandicalor, ientor, saturoscitor: ergo vicissim
Expatior, iaculor. rursusque meridior, inde
Fabulor et ioeulor, modulor iocor atque cachinnor,
Opne fatuis fatuor. fareor totusque fatiscor,
In strdiis ita regredior, quia namque tabernas
Demoror, ingenium remoror, mox nictor ocellis,


page 1104, image: delf1104

Nitor et annitor, non somno rite renitor,
Tristis et aversor, cum Prisci contuor anum.
Convivor lurcor, satur hclluoratque propinor,
Quodque referre pudet (sed deprecor auribus illud,
O scelus, ô mores) lenocinor et meretricor.
Suavior, ancillor, quin maechor, adulteror. imo
Cum lupor et scorror quasi re bene glorior acta.
Sic quia non operor, verum otioratqur nepotor,
Et iuvenis dominor, nec iusso munere fungor,
Ingratusque Dei donis fruor, utor, abutor:
In senio famulor, tum panem ruminor atrum,
Tum luxum moderor. ieiuno, sed quia ventre
Liqucr et emaceror, tenues depascor et artus:
Ergo novas scrutor meditor, vafer auspicor arres,
Caussor; caussificor cauponor naviculorque
Velisicor piscor mox naufragor. Aucupor ergo,
Quid venoricoruos Sed quomodo? nundior. Ecce
Conspicor expositas merces, delector eisdem,
Aggredior spenculor cunctor sermocinor atque
Gesticulor, liceor nil mercor, nidulor autem,
Manticulor tricor, moror venalia tecte
Mutuor alterius sic merce negotior: atqui
Iustitiam nullam veneror; sed foeneror et cum
Non satis inde lucror, praedor spolior populorque,
Furor depeculor, potior. laerorque poritus.
Cuncta sed inficior gravor, omnia Numina testor:
Sic nanciscor opes fic divitias adipiscor.
Sed non radicor. quia dignos artibus istis
Sortioreventus, laqueatus quando renertor
Carnificemque sequor. Nam quando periclitor, et iam
Ominor exitium. viraeque remetioracta,
Tum precor, obtector tum tristor conqueror imo
Non tantumqueritor, sed lacrimor et lamentor.
Atquia sero nimis; frustrâ consolor. adhortor,
Nec reus eluctor, dubio dum pectore luctor.


page 1105

Quam male tunc radior? cum castra novissima metor?
Cum miser ad coruos gradior, scalisque gradatim
Exorior, mocior. ringor, cornicor, capricor,
Verminor exequior, cum coruos nutrior et iam
Vermiculor, pendensque pilis atque ungue renascor.
Nec tamen his vitiis medeor sed debrior, illis
Immoror immorior miserum me punior ultro.
Nec mala, quae mereor, vereor praesentia donec
Experior, truncor. cernensque tenebricor. Ah cur
Non mihi suppetior? Sic mortis labor ad umbras
Et Stygiis urinoraquis, miserabile dictur.
Haec tam tetra bonos quia Deponentia mores
Deponunt animamque necant, depone vicissim,
Et quae compositae similis cognata figurae,
Aut specie nobis hinc usurpata frequenti
Eiusdem generis, verbis generantur ab istis.
Non modo Grammaticis sed toti cognita mundo,
Non isto numeranda loco, loco habebis eodem.
Verba tuam passiva decent Activaque vitam,
Ut facias facienda pati patiendaque discas,
Ut mala sustineas, rite abstineasque cupitis,
Sis humilis gestu semper meditere, quis es tu?
Cautus in ingressu, gaudet doctrina recessu.
A teneris asuesce pati. patientia magnum
Est adolescenti decus et non ultima virtus.
Nunc faber aggredior magnum, memorabile et ingens
Deucalionis opus, quod nec contenderit ipse
Fingere Lysippus, enc praestans Daedarlus arte:
E saxo formandus homo est, ex ore Beani,
E cerebro Bachantis, agrestie caudice Palas,
Tu patiens ego sum medicus quaecumque propinc,
Exorbere tuum est ad plagas ludere risu,
Calcandum pedibus, tergum submittere cunctis,
Multa audire et pauca loqui, sussta e tumentes


page 1106, image: delf1106

Ad colaphos buccas et magnas addere grates:
Sic hodie est moris, sic mundus tractat amicos.

Iambici, in ritum Depositionis.

SAluete candidi hospites
Conviviumque sospites,
Quod apparatu divite
Hospes paravit sumite.
Beanus iste sordidus
Spectandus altis cornibus,
Ut sit novus scholasticus,
Providerit de sumtibus.
Mos est cibum magnatibus
Condire morionibus
Nos dum iocamur crassius
Bonis studemus moribus.
Lignum fricamus horridum.
Crassum dolamus rusticum:
Curuum quod est hoc flectimus:
Altum quod est deponimus.
Ut hunc, novum ceu militem,
Nostrum referre in ordinem
Queamus, eque stipite
Formare doctam Palladem.
Contrariis contraria
Curanda Pharmacis mala.
Feroae asellus esurit?
Lactuca labris convenit.
Ubi malignus nodus est,
Quaerendus asper clavus est.
Ut haec dometur bestia,
Ad denda verbis verbera.
Vos interim, dum ludicro
Tempus datis spectaculo,
Vultus severos ponite;
Frontem serenam sumite.


page 1107

In obitum Philippi Molanchthonis.

OLachrymosa dies quae funus triste Philippi
Nuntiat, irati nuntia certa Dei.
O dolor, ô gemitus, hanc me vixisse sub horam,
Omnia qua video te moriente mori.
Sancte senex, dilecte senex, venerande Melanthon,
Magne Dei praeco, magne Propheta Dei.
Rebus in adversis comes indevicte Lutheri,
Obruta lux verbi cum reparanda fuit.
Sic ne sugis, miseraque tuos in valle relinquis,
Unica qui dubiis anchora rebus eras?
Naufrage dum Christi rabiosis Cymba procellis
Fluctuat et nullus navita fidus adest?
Sed fugis, ut medio moriens in funere vivas,
Et tua sit vitae mours tibi dulce lucrum.
Quae mihi quae luctum vox pectoris exprimat huiva?
Ora tuam mortem num satis ulla fleant.
Facundus dolor est: sed me dolor iste disertum
Non facit: at stupido vulnera corde premit.
Nec miser egeritur lacrimis, exoruit humor,
Arida quem virtus cordis anhela sitit.
Sicca negat numeros angusto flumine vena;
Nec creebrum ingenii vim meditantis habet.
Iam nunc sollicitus curis ingentibus angor:
Tam tua mors venit disra Philippe mihi.
Quam bene tecum agitur qui ingrati saecula mundi
Exosus caeli regna beata subis:
Tam male nobrscum qui te rectore carentes
Cernimus arma foris cernimus arma domi.
Dum periere duces, incauto militat ense
Tyto nec emeritis vult tamen esse minor.
Feruida quem stimulans circum praecordia bilis,
Plura movere armis, quam ratione inber.
Ille profana sacris et summis infima miscet:
Iamque malum dicit, quod fuit ante bonum:


page 1108, image: delf1108

Quicquid id est poteras unus compescere multos.
Nomine terrori tu quibus unus eras.
Cetera praesentis vetat invida temporis aetas,
Ersi nunc sineret me dolor ista loqui.
Invida proh aetas hominum quae carpere quiduis,
Ne veniat meritis gratisa digna, solet!
Si bene quod didici de te tamen ante, Philippe,
Si qua mihi dextro numine Musa favet:
Illa tuam pleno decorabit carmine tumbam,
Ut videar tota mente fuisse tuus.

Agaso.

MEractum pariter tendentes, inter eundum
Ducebant asinum filius atque pater:
Obvia quos pedites deridens turba: quid itis
O fatui, va cuus cum sit asellus? ait.
Annuit atque iubens asinum conscendere natum,
Ipse pater pedibus pone capessn iter.
Altera turba sequens. Quanta indulgentia Patris?
Quae nati impietas mollitiesq? refert.
Fili cede seni, defesso cede parenti,
Ire deceriuvenes, est equitare senum.
Mox pater ascendens asinum, descendere natum,
Rursus et ut populus iusserat, ire sinit.
Vix bene progressos iam tertius ordo, tenellis
Parcendum pueri cruribus esse, monet.
Et nimis in sobolem rigidum putat esse parentem:
Cum gestare simul mulus utrumq queat.
Tum simul incumbunt asino natusque paterque:
Omnibus et factum iam satis esse putant.
Sed iam quarta sequens, at iniquior omnibus illis
Turba, vide causam criminis unde petat.
Illa miserra asini clamat, miserumne fuerentes
Suppressum penitus vultis uterque pecus?
Sic ne forum petitis? precium de cedet asello,
Si quis erit, vobis emtor iniquus erit.


page 1109

Tum pater incertus quid agendum nate vel uni
Ut modo censori sat faciamus? ait.
Restat ut hincasinum gestemus, filius inquit;
Forsitan hoc saltem qui probet, unus erit
Dixit quadrupedemque ligant humerisque receptum
Iam portant asivum filius atque Pater.
Ut male suantes sub iniquo pondere cernit
Obvia quae fessis proxima turba fuit;
Tum vero exclamat, Quae vos dementia coepit?
Cur asinum geritis vos bipedes asini?
Tum pater impatiens; quidagamus denique fili,
Iudiciis hominum quo placeamus? ait
Duximus alternis equitavimus, ivimus, ambo
Gessimus. At populus, quod reprehendat, habet.
Quid moror? Impatiensque asinum deturbat in undas,
Caussaque culpandi siccine cessat? ait.
Sed nova continuo caussatus nomina cuplae.
Hic quoque quae carpat plurima Momus habet;
Carnificem vocitans crudelem insontis aselli,
Perdere qui demens seque suosque velit,
Invidiae plenum, qui non donarit amicis,
Quod sine spe Iucri prodere maluerit,
Iniustum, cuius Respublica nomine damnum
Quam multos asinos prosit habere, ferat;
Qui non iumento solidam detraxerit ante,
Putrida quam fieret piscibus esca cutem.
Accusant alii, quod rot Iudibria passus,
Non in aquas dederit se quoque praecipitem.
Quisquis in officio es; miser atque afflictus Agaso es,
Agmina censorum qui nova semper habes.
Hic culpaverit hoc aliud culpaverit illud:
Peccas, seu ducas, sive geras asinum.
Ne tamen impatiens cedas a tramite recti,
Conatus cunctis velle placere cave.
Nemo unquam placuit, nemo placet omnibus unquam.


page 1110, image: delf1110

Nemo satisfecit nemo satis faciet.
Si te vana premit censorum turba nec illa
Iudiciis hominum parte placere potes:
Ipse placere tibi studeas bene conscius et cum
Displiceas mundo, disce placere Deo.
Conscia proposti recti mens optima testis
Omne Deo superat iudice laeta malum.

Indocti loquaces.

Vasa rudes homines imitantur inania linguis,
Quae magis impletis esse sonora [(transcriber); sic: sonara] solent.
Cassa levi digito late pulsata tremiscunt.
Aut tenui reddunt aere mota sonum.
Quae sunt plena, silent, et ut edant clara tenorem,
Impelli motu liberiore volunt.
Sic quo quisque minus didicit, rerumque bonarum
Indoctus solida cognitione vacat:
Hoc magis ille strepit vocali garrulus ore
Et Dodonaeo fortius aere tovat.
Qui sapiens vero quas debuit, artigit artes,
Metirique suo se pede sponte potest:
Voce pusillanimi rato et perpauca locutus
Cauta verecundo pectore verba facit.
Conscius: humanae quam non angustia mentis
Doctrinae capiat grande patensque mare
Quam sit opus magnum et paucis concessa facultas
Dicere, quae sapiens approbet atque Deus.
Hinc fit. ut audaces pierumque inscitia reddat,
Sed doctrina ferat voce molesta moram.

Amici probandi.

Sollicitis testam digiti, examinat emtor,
Num fragili rimam prodat hiulca sono.
Aut vafer admotam buccis spirantibus inflat,
An tacitis penetrans exeat aura poris.
Cur magis iliorum mores non ante probantur,
Cum quibus ignotis iungis amicitiam?


page 1111

Pluto, coecus et claudus in accessu, velox in discessu.

Claudus in accessu Pluto est et lumine coecus,
Distribuens coeca munera coeca manu.
Digrediens iterum pernicibus avolat alis,
Versaque dat celeri terga repente fugae.
Tempore sic sero, duroque labore parantur,
Sed subito magnae dilapidantur opes.
Quas magis indigni quam qui meruere, reportant,
Debita cum Virtus praemia tara ferat.
Quam meruere boves, ea pascit avena caballos:
Perdit amans aequum, tollit iniquus equum.

Orator mustela.

Quem Mustela prius fetum conceperat aure
Legitimo natum mensibus ore parit.
Sic bonus orator, prius auribus excipit atque
Concipit ingenio, quae parat ore loqui.
Audi multa sagax auditaque concipie mente,
Notaque, cum tempus flagitat eloquere.
Quae nata in labris oratio dissona mentiest;
Pro fetu ingenii foedus abortus erit.

Maximilianus Rex Regum et Dominus Dominantium.

Membra sibi taxans aliquando rebellia Caesar
Maximus haec ridens Aemilianus ait:
Sceptra gerunt alii Reges in subdita regna;
Et populos, Regem qui vereantur, habent.
Rex ego Rex Regum, Dominus Dominantibus unus
Impero, sic regnans sceptra iugumque fero.
Hei mihi, quot Dominos Dominorum quaelibet aetas?
Quot Reges Regum singula regna vident?
Sceptra volunt omnes, regnandi cedere nemo:
Praestat herus serui munera servus heri.

Apophthegma Caroli V.

Phoebus ut indurat limum ceramque resoluit,
Unaque discordans actio format opus:


page 1112, image: delf1112

Sic generosa bonos meliores gratia reddit.
Degeneresque magis degenerare facit.

In Historiam Guelphi Winsbergensis.

CEperat a Guelpho Conradus Suevicus arcem.
Quae vini et montis nomine dicta fuit,
Sic tamen, ut supplex Victoris quaeque favore
Femina thesaurum tolleret inde suum
Mox aufert humeris dilectum quaeque maritum,
Thesaurus victis maximus ille fuit.
Felix ingenio simili cui contigit uxor,
Quae velit e media tollere morte virum.

In Famam, de obitu Ioannis Stigelii.

Fama sile, meliota piis fer nuntia Fama:
Pieridum vivat gloria Stigelius.
Quid tibi cum doctis mors ô saevissima Musis?
Cede, tuum subeas barbara turba iugum.
Plus satis in doctos tua saeviit hactenus ita:
Omnia, si perges, barbara rursus erunt.
Vita nimis brevis est, nimis est via longa per artes;
Nec possunt iuvenes, quae potuere senes.
Ergo senes vivant, quorum est sapientior aetas,
Ut doceant iuvenes, quae didicere senes.

Echo querula.

Nympha refer numeros hoc montis ab aggere. Ec. xai=re
Principio satis est vox tua suavis. Ec avis.
Ede tuum nomen dum sciscitur hic ego Ec. Echo,
An persona? Ec sona Dic quis es Echo? Ec. Ego.
Quid loqueris? Ec quaeris? Mirum est tibi nomen. Ec in omen,
Dicis, quae refero. Ec re fero, quae refero.
An iocus est tibi Parnassus? Ec. parnasus. Acutum
Exeris ad sannas ingenium Ec. Genium.
Quod decus est, rides? Ec. strides, Furis aemule? Ec. Mule.
Mene vides oculos per prasinos. Ec asinos,
En tibi candelae Ec. dele. Quin sume lucernam.
Ec. cernam. Num. cernis iam magis aequus? Ec. equus.


page 1113

Non equus aut asinus. sum Musa futurus Ec, ut Urus
Os ne meum risus sic tibi fiat? Ec hiat.
Non loquor haec urus sum Laureus. Ec aureus? Auro,
Si sapis, et lauro ne rogo fide. Ec. vide.
Dic age qualia det tibi carmina nostra Thalia?
Ec. Talia. Qualia sunt? Ec. Talia, qualia sunt.
Morion? Ec. Orion. Vah guttur mobile. Ec. bile.
Nugaris. Ec charis. At sciscitor acer Ec. acer.
Dic modo, quae reris. Ec, quereris. Nunc ordine verbis
Donec Camena probo? Ec. donec amoena probo.
Carmina mire sonidas filia. Ec vilia Quin dic
Unde sonas tam subrilia? Ec. sub tilia.
Qui sonus est cuculi? Ec. culi. Culine? Ec. culinae,
Qui fructus? Ec. ructus. Qui sonus hic? Ec. onus hic.
Quae strepitum volucres culculo dant auspice? ec. picae.
An melos hoc promunt ex tabulis. Ec. stabulis.
Anne e divinis? Ec. Vinis. Prolatane caelis?
Ec. cellis. Anne petunt fercula voce? Ec. foce.
Sic seruire volunt templis adeone? Ec. Deo ne?
Hoc scio, nequitie quod satagunt. Ec. sat agunt.
At facit hoc zelus Ec. scelus? At caeleste Ec. saeleste.
Sub pietate student dinodiis? Ec odiis
Biblia corrumpunt Ec. corrumpunt. Credo modestis
Quam nihil liis scurris est rationis? Ec. onois.
Sunt variis animis. Ec. nimis. in mortalibus omnem
Vim posuere bonis. Ec. imposuere bonis.
O gens seruilis Ec. vilis. proh vana Ec. profana,
Solo Euangeli dogmate solor? Ec. olor.
Dogmata cur corrumpitis omnia Ec. somnia. Demens
Talia num vulgus somnia credit? Ec. edit.
Et tamen arte tegunt haec pectoris ulcera? Ec. cera.
Non claudenda lupis ianua sera Ec. sera.
Aula Mydas arma cuculis Ec. Das arma Cucullis.
Horum qualis crit Muscia? Ec. sica, seca.
Quomodo potandae picae? Ec. pice. Guttura picis


page 1114, image: delf1114

Torque Ec. torque. Nimis saeva minaris Ec. a)/rhs..
Heic mihi cum Musis ubi nunc degemus? Ec egemus.
Dic qua dote fuit dignus Apollo? Ec. Polo.
At nimium nostra miseros aetate Poetas:
Ec. ô aetas. Quod eis das Xenium? Ec. senium.
Annua forte datur cum prole puerpera Ec. pera.
Ut ne manus mittant hic in opes? Ec. inopes.
Hinccine cana tibi sunt tempora? Ec. Tempora. Credo,
Sed quid agas talis tempore cane? Ec. cane.
Anne canam pani, Ec. Pani. Custodi ovis? Ec. ovis.
Ut modo pane vorax os satures. Ec satur es.
Natus es et puluis vivis de puluere. Ec vere,
Dives tum fies, cum morieris. Ec. eris.
Ceu canis indagas venaticus. Ec. Atticus. Olim
Plura sub hac dicam carmina valle. Ec. Vale.

Echo Phrygia in Paridem.

Musa cavis geminans voces in montibus Echo.
Carmen in hac tecum cogito sede. Ec sede.
Quod scelu: est Helenae? Ec. lenae. Num lene? Ec. Leaenr.
Haec vetus est Troiae fabula nota. Ec. nota.
Quid. Pari es? Ec. paries. Debebas esse; sed ignem,
Praedixit Phoebus, tu paries. Ec aries.
Num nocuit caulis? Ec. aulis. Aries Paris? Ec. aris.
Aras qua potuit re violare? Ec. Lare.
An quodei Atridae placuit mala cena? Ec. Lacaena,
Siccine responsum est officiis? ec. viciis.
Quae Paridi visa est species tunc Palladis? Ec. a)/dhs.,
Grata magis forsan Cypria pupa Ec. Upupa.
Quae pars visa autem Cypriae pulcherrima? Ec. rima,
Tamne gerat spurcus sceptra Balatro? Ec. latro.
Talis in imperio quid agas, ah restis? Ec. agrestis,
Criminis ire nequis inficias Ec. Vicias.
His Menelae nocent tibi partibus? Ec. artibus ista
Ars fuit ingenii res celeris. Ec. sceleris.
Edita concubitu sed Tyndaris est Iovis. Ec. ovis,


page 1115

Sic lovis et Ledae fit Gener is. Ec. generis.
Ergo Iovis Generum reputas pro sulphere? Ec fure.
An pro dimidio furfure. Ec. fure, fure.
Sit ne Paris furfur? Ec. fur. Vocula trina? Ec. Latrina.
Hoc scelus e Phrygia ferre parate. Ec. rate.
Non opus est fugit ipse extorris. Ec. torris. An ardet
In Paridis signis? Ec. ignis. Amore? Ec morae.
Triste canis Vates Idylion. Ec. Ilion. Egit.
In flammas pellex Ilion. Ec. exilium.
Tale tuum foenus? Ec Venus. ô caligo? Ec. ligo. Quid?
Anne plagas? Ec plagas. An quoque flagra? flagra.
Qnam male blandiris? Ec. Diris. Tam dirane vindex?
Ec. Index. ne nimium Cypridi fide. Ec. vide.
Si sapis, huius olus ne mensae quaere. Ec sequere.
Non sequar. Heus alios Cypria falle. Ec. Vale.

Aenigma.

Pes iacet in terra, quadrupes quem forte iacentem.
Ut videt arreptum protinus inde levat.
Idque bipes cernens tripedem mox arripit, atque
Infligit misero quadrupedi tripedem.
Ut quadrupes tripedem bipedis iam senserat, unum
Deseruit profugus, quem tulit ante, pedem.

Solutio.

Pes fuit os tostum, quadrupes canis improbus ore,
Sutorisque tripes sella, bipesque puer.

In Argenteum ceruum, Poculi forma.

Laetitiae serus vagor inter pocula ceruus:
Si fueris tristis me bibe laetus eris.

Capus Geometrica proportione distributus.

Ad cenam Monachus vocatus hospes
Mensae nobilis assidebat: et cum
Iam primum coqua ferculum dedisset,
Pinguem abdomine splendidumque capum:
Hunc in membra secare iussus Abbas,
Hac partes ratione dividebat.


page 1116, image: delf1116

Ac primo caput exhibens marito.
Tu quando es Dominus caputq dicit,
Deberur capiti caput. Deinde,
Cum collum simul amputasset illud
Uxori dat ut hospite, quod uxor
Est vicina viro atque adhaeret illi,
Ut iuncta est ca piti propinqua ceruix.
Mox ambos resecans pedes, duobus
Natis exhibet et iocatus; Euge
Hic vester cibus esto, nam columnae
Estis stemmaque sustinetis, iniquit.
Post capo celer amput avit alas
Ambas proposuitque filiabus,
Nam fundis aliquando vos relictis
Haeredes vacuae avolatis inquit.
Restabat grave pectus atque venter,
Ut pars lautior. Haec mihi reservo,
Dicit, iure; Deus sagace sensu
Cui pectus dedit acre perspicaxque:
Nempe Ecclesia corpus illud almum est,
Cuius cura mihi data est ministro.

Affectus vitrum coloratum.

Clausa coloratum transmittens pupula Vitum;
Quae videt, haec simili picta colore videt.
Sic nebulas menti turbati affectio cordis
Obicit, et quae sunt vera, videre vetat.
Affectus remove, si vis agnoscere verum:
Nil tibi mens unquam consulit aegra boni.

Iudicia Principum sequitur vulgus.

Quando erit, ut sapias querebat forte ministrum
Princeps; cui versa voce minister ait:
O Here quando voles. Quis sic? quia subicit alter,
Quando tibi sapiens esse videbor, ero.
Nam quo quemque locas, qualis tibi quisque videtur,
Talem iudicio iudicat aula suo.


page 1117

Sunt homines numeris similes fert quisque valorem,
Ut positum statuit Rex vel Arithmericus.

GEORGII WIPERMANNI

Historia Borcardi Itzehudaei, nobilis Holsati.

SIt servans fidei princeps, quicumque ministro:
Servantes fidei postulat esse suos.
Huius ego caussae. quo sit manifestior illa,
Versibus exemplum commemorabo meis.
Christophorus primus Daniae Rex atque Gerardus.
Holsatiae gererenicum fera bella, Comes;
Mirandum evenit: Danorum exercitus ingens,
Fusus ab exigua namque cohorte fuit,
Quorum pars caesigladio, pars altera capti;
Pars sibi difficili consuluere fuga.
Rex etiam fugit. sed non aufugit, et hosti
Traditus infausta deditione fuit.
Nam Borcardus eques Regem sub nocte silenti
Cepit ubi Regis dicitus esse vadum.
Gottorpum sese mox contulit, atque Gerardi
Mentem exploravit calliditate sua.
Borcardus magno vigiles clamore fatigat,
Ut somno possint eugilare gravi:
Territus a somno surgit Comes ipse Gerardus,
Et castri portas obstupefactus adit.
Quis fuerit tanti clamoris, quaeritat, auctor,
Atque cupit, clamor, scire, quid iste velit.
Mox Borcardus adest, Comitem affaturque Gerardum,
Astute simulans vulnera, vincla, lu/tron;
Quid dabis auxilii, Comes ô generose Gerarde;
Consilii porro quid, generose, dabis?
Captus ab hoste fui: cum me dimittere nollet;
Iuravi sancte soluere velle lu/tron:


page 1118, image: delf1118

Obstrinxique fidem, qua si privarer ab hoste,
Vita mihi posthac omnis acerba foret,
Ille resert contra: Non est, Borcarde, timoris
Caussa tibi; non est: exime corde metum.
Pro te dimittam Danos, quos agmine magno
Cepi; captivis tu redimere meis.
Fortuvas, omnesque meas impen dere vires
Haud me taedebit, liber ut esse queas.
His dictis, Borcardus eques Itzhudus ib dem
Captivum Regem sistit, aitque simul:
Accipe Christophorum, quem votis saepe petisti,
Qui tibi militiae maxima caussa fuit.
Fidus enim dominus fidum facit esse ministrum.
Quem fcaus delectat, fraude doloque perit.
Ergo sit fidei servans, quicumque ministros
Servantes fidei postulat esse suos.

De fide servorum erga Dominos.

Est regio Holsatis Ducibus quae subdita paret.
Wagria consueto nomine dicta suo.
Arx fuit hic olim, Neoslagia nomine dicta,
Sed praesens aetas non meminisse potest.
Haec triplici vallo, triplici circumdata fossa,
Stagnum pisce scatens nec proculi inde fuit.
Ranz ovius possessor erat, sed tristia tandem
Nobilis hic dicta passus in arce fuit.
Duriter a Slavis obsessus, quicquid habebat
Deseruit vitae consuluitque suae.
Nam desperata re, per stagnumque vadumque
Ipse natans, arcem liquit: opesque simul.
Cetera turba suo misere se dedidit hosti,
Cuncta avide cuius diripuere manus.
Cumque inberentur veteres migrare coloni,
Inveniebatur spretus in arce puer,
Qui seruire coquo cosvenerat: is proce multa


page 1119

Obtinuit, quoniam corpore patuus erat,
Ut secum auferret, quantum portare valebat:
Mox humeris puerum sustulit ipse suis;
Nempe sui Domini natum quem pectore fido
Dilexic, pueri captus amore puer.
Communis fuit his lusus, commune periclum,
Communis tandem venit utrique salus.
Ranzovius etiam postannos reddita multos
Sunt bona, quae Slavi diripuere truces.
Impensisque novis arx est constructa nepotum,
Sed fuit haec alio constituenda loco:
Henricus Ranzou Produx modo possidet illam,
Sed nunc Ranzovio nomine nomen habet.

Pietas Mulierum nobilium Holsaticarum in maritos suos, caesos a Dithmarsis.

A Christo nobis de pura virgine nato,
Reddita quo miseris vita salusque fuit.
Mille, quadringentos, et tres expleverat annos
Phoebus et in cursu praepete quartus erat:
Tunc in Dithmarsos effrenes proelia movit
Dux Holsatorum, sed mistranda nimis.
Nam bis-sex Equites auratos pugna, trecentos
Insuper insignes nobilitate viros.
Atue Ducem letho dedit improviso Gerardum,
Non mala causa licet belligerantis erat.
At nunc a viduis. quid facta clade sitactum,
Nobilibus, paucis commemorare libet.
Vestibus indutae, quas virgo monastica portat,
Coniugibus praestant hoc pietatis opus.
Corpora sollicite quaerunt occisa suorum,
Exequias illis instituuntque pias;
Et maestis animis funebria munera soluunt,
O pietas omni commemoranda die!
Dithmarsi siquidem tumulum, mihi crede, negassent.
Insigni claris nobilitate viris:


page 1120, image: delf1120

Hac ita decepti sancta nisi fraude fuissent,
Matronae aeternum qua meruere decus.

HIERONYMI WOLFII OETINGENSIS

Epilogus Byzantinae Historiae.

QUi legis historias Orientis et aspera fata
Christicolum, mollesque animos, et perfida facta,
Regnaque discordi varie lacerata tumultu
(Ob quae facta Deu iustas commotus in ims,
Conromptos primum populos, sine nomine vulgus
Armarit aam Eurcus atrox violenta potenti
Sceptra manu rapuits Solymos populatus, et urbem
Imperii sedem iandem devicit haberque:
Unde veiut specula ex alta prospectat in orbem,
Europae atque Asiae domitor, Libiaeque: tyrannus
Gontibus iuterirum minitans, nisi iussa facessant)
Regnorum perpende vices, causasque nefandi
Exitii et votis supplex averte ruinas
Nostro impendentes capiti: nisi mitior obstet
Numinis offensi vitii moderatio nostris.
An non flagltiis honor est it famia quondam
Quae non impietas, quod non scelus urget iniquos:
Christicolum populosiquaenon periuria regnant?
(Si non supplicum) quae nigra roercuit? An non
Iudaeus nos melior. non Turcus et ndus?
Si non ista Deum curare aut cernere credis,
Crimina quod subito non comprimit illa furore:
Falleris Exspecta num temens conscia pungens
Excitet, ut votis veniam factisque procere.
Sin rigida ceruice tumes adam antinus, iras
Numinis aspernatus, agente libidinis oestro
Quodlibet in sacinus: tibi poena parata propinqua?
Ar ridere Deum forsan mortalia censes:
Nec curare quid inferno ludatur in orbe,


page 1121

Et superis magni tribuis fastidia Regis:
Quem nil parua movent, quem nil fex infima plebis
Sollicitat, sive illa fame, seu peste laboret,
Seu gladio pereat, vasto seu gurgite mersa
Virtutem vitiumve colat: modo serva tremensque
Pareat ad nutum modo munera iussa capessens
Obsequio vigili colat alti culmina sceptri:
Sceptri quale tulit Nero flagitiosus, et is qui
Se dicit Dominumque Deumque coegit atroci
Calcuicio pariter muscisque virisque timendus.
Nempe dedit terras mortalibus: altus Olympo
Iuppiter Illustriresidens, sua gaudia curat.
Quid moveant illum ludibria terrea? vermes
Abiectos an respiciat? num somnia vanae
Mentis et irrita vota suas admittat ad aures?
Qui praestant opibus, sunt inclita numina terrae:
Viribus excellens imo dominatur in orbe.
Hunc colat, hunc metuat supplex, hunc pronus adoret,
Pareat imperio seu iusta iniusta ve mandet,
Qui sibi consultum cupiet: qui tempora vitae
Longa petet. Simulac mora atra subegerit artus,
Actum erit. Ah demens praesentia gaudia carpe
Dum potes, his frultor. Captent absentia stulti,
Vana melancholici quos pectora plena furoris
Exagltant qui monstra sibi fallacia fingunt:
Qui sperant caelos, quique infera regna tremiscunt.
Vaecordes qui non haec obvia commoda captent:
Qui mala multa ferant nullo virtutis honore:
Spe dubia, stultave magis super aethera tendant
Post obitum, neque viventes quo scandere possunt.
Haec est haec magni sapientia pectoris isthaec
Scire: sequi, virtus: monachorum cetera fraudes.
Haec Epicurus ait, quo non praestantiot alter
Soluere corda metu, vitamque beare perennem:
Inguinis et capitis discrimina tollere docrus:


page 1122, image: delf1122

Quo non disciplis quisquam fuit auctior ullo
Tempore. Stultorum nam semper maxima turba est,
In Venerem praeceps pigriq abdomina ventris.
Sed quid ait ratio sua cum penetralia Iustrat?
Mens quid ait quoties caelestia templa petivit,
Sensibus abiectis superum ad commercia tendens?
Haec quae non capiat porcus sed rideat amens:
Haec quae nemo neget sano durante cerebro:
Haec quae quisque prober fatis melioribus ortus:
Quaeque docent prima vates ab origine mundi.
Haec quae Relligio per plurima secla probavit,
Maxima quaeque cohors fuso testata cruore,
Per miracla Deus quaeque ipse ingentia sanxit,
Num teste; quaeris locupleres bis magis ullos?
Non oculi videat fiberiannon audiat auris
Cuius opusimens cuius opus, non sentiat? absit:
Maiestare sua torum qui compleat orbem.
Ipse suam contemnat opus, propriumque laborem.
Num instus, pius et sanctus, probet improba facta?
Et pia non ulla tandem mercede rependat?
Num socors Deus est vel iniqua mente tyrannus?
Scilicet insanae sunt isthaec somnia mentis.
Num stupor in superos tantus cadit, atque libido
Tam feraisi non sacra movent oracula pectus,
Quae vigilare Deum, dare praemia digna, nocentes
Plectere testantur vere discrimine lancis:
Sobrius at proprii penetralia pectoris intra,
Praeditus an bruto sis tantum corpore: bruti
Corporis an famulum dederint tibi numina mentem?
Suspice flammantis radiantia sidera caeli,
An te forte tuae possint convincere sortis,
In m edio pecudumque sirae, medioque deorum:
An te forte queant tetro revelare veterno.
Sin tua mens demersa iacet caligine coeca,
Hec potis est vero per se disceruere falsum:


page 1123

Auribus historias saltem vigilantibus hauri,
Quae doceant, tarde quas mittunt numina poenas
Supplici gravitate pari pensare: scelesta
Funditus eversa post impia crimina genre.
Idque ubi cognoris: forxtunae fidere noli,
Neu contemne Deum, neu vana superbia pectus
Infler, ut esse putes licitum, quodcumque libebit,
Fortunamue putes stabili pede figere gressus.
Aspice de quanto Byzantia culmine regna
Diruta conciderint: ut Barbarus omnia vastet,
Corporibus pestemque ferens animisque piorum.
Non iucunda quidem praebet spectacula codex,
Tot mala commemorans, rot et impia facta recensens.
Ast exempla iuvant: similes avertere clades
Exemplis monito licitum tibi. supplice voce
Pacem orato dei: pollute crimina vitae
Providus emenda, quo tutum degere tempus
In terris liceat pateatque, ut ada stra receptus.
Sic tibi cum fructu non irrita scripta iegentur:
Sic operae precium facies, nec in anis abibis,
Sed prudensque pius simul moderabere vitam.
Auctior haud tenui gaza quam Fuggarus heros
Sumptibus haud paruis Antonius, orbe petitam
Barbarico, studiis melioribus obtulit, atque
Esse suivoluit monimentum posteritati
In terris. Namque ipse senex templa alta petivit
Aetheris exemplum patris at generosa propago
Marcus, Ioannes Hieronymus atque lacobus
Persequitur: similisque petens fastigia laudis.
Pieridum cultrix faris plaudentibus, auctum
Ornat opus, totum que iubet volitare per orbem.
Cur vero Dorschuvamme tuae praeconia vitae
Dissimulem? Tu propitio generatus utroque
Mercurio, quem kordw=on lo/gio/n te Pelasgi
Appellant, post ampla negotia rite peracta


page 1124, image: delf1124

Non secus ac vasti pelagi, timidusque procellae
Portum nauta subit, sic re quoque Musica fessum
Antra tenent. Tu Pieridum colis otia laetus:
Omnia tu veterum voluens monimenta Sophorum,
Mentis opes cumulas. Ea nec te cura quietum
Esse simt: libris quos Pannonis ora ministrat
Defunctus petis Euxini vagus aequora ponti,
Per tot barbaricos populos Amasea Strabonia
Patria te vidit: Byzantia deinde reversus
Moenia praelustras. ubi Cantacuzius heros
Quaesira te merce beat, librisque potitum
Ignotis prius, ad palatia celsa Viennae
Dimittit reducem. Tua per Dorschuvame pericla,
Omnia post primi quae tempora Constantini
Gesserunt Orientis opers, contraque tulerunt
Frotinus ad divi prope tempora Maxmiani,
Seclorum longam seriem, coniuncta tenemus.
His te pro meritis, quibus haec sunt munera cordi,
Laudibus extollent, et erit tua fama perennis:
Si fuerint Lyciae non irrita vota Camenae.
Officii memor illa tui; tibi fausta precatur,
Staminaque et placidae felicia fila senectae,
Teque diu videant Neosolia castra beatum.

Ad Ludovicum Carinum Kiel.

TE quoque cur, venerande senex Ludovice, tacerem
Patria nobilitas gemina quem nave superbum
Extulit, Heluerias Genua hac transuecta per Alpes:
Unde tibi longae cognomina clara carinae;
Quorum norunt Italae gentes et Gallica regna
(Proh dolor, herrendo misere iam quassa tumultu)
Martia quam novit Germania docta virorum
Ora tuas laudes resonant, quacumque Camenas
Europe populi norunt et Apollinis artes:
Qui tibi Paeonias monstravit providus herbas:
Quite perdocuit divina oracula vatum:


page 1125

Qui tibi quod Latium quod Graecia docta reliquit,
Scriptorum pernosse dedit, dulcique beavit
Eloquio. Morum sed maior gloria laudes
Exuperans istas te dici iure Charinum
A Charitum plaudente choro iubet. Unde benigna
Mente foves, Musis quos charos noveris esse.
Musarum Charitumque chorus nam semper iisdem
Montibus oubersans fraterno floret amore:
Quem fovent Musae, Charites comitantur eundem:
Quemque fovent Charltes, fovet hunc quoque flavus Apollo
Sic tria concordi iunguntur numina nexu:
Numina chara tibi, totum tibi culta peraevum,
Quo pro seruitio, pro cultu, magna dederunt
Dona tibi. Superis aequae, mortalibus aeque
Acceptum fecere et nomina clara dederunt.
Hinc tibi praelnstres fortuna adiunxit alumnos
Fuggeram sobolem: chari quae more parentis
Te colit, et redamat tam fido laeta magistro.
Tu quoque tam claris exsultas laetus alumnis.
Quid te, quid Limpurge loquar? qui praesul opimae
Alsatiae pia sceptra tenens, non plura galero
Gemmato debere putas? Maiora Charino
Te debere putas, cuius prudentia magnum
Ingenium moderata bonas formavit ad artes.
Quid loquar innumeros, tibi qui debere fatentur,
Vel quod doctrina meritisve quod auxeris illos
Vvolfius hos inter quoque grato pectore nomen
Sponte suum defert. Per te solatia sortis
Prima suae vidit spe candidiore foveri.
Inde tuis patrociniis evectus in urbem
Augustam heroas Fuggeros novit amicos,
Fundamenta sui qua iecit prima pecult:
Et patrias reparavit opes, quas aegra iuventa
Casibus affictas variis exhauserat omnes.
Quas tibi, quas referam grates? Quo munere tester


page 1126, image: delf1126

Pectoris officium? Nec tu mortalia curas
Praemia, solius meditans fastigia caeli,
Terrarum satur, et vitae melioris amator:
Vis ea nec nobis Quare ne despice musae
Conatus tenuis: gratam restantia mentem
Carmina quae dedimus, placida precor accipe fronte.
Et mola salsa litat: nigri quoque paucula thuris
Grana placent superis si maior copia desit:
Mens pia ne desit modo, quam Deus aspicit unam.

Ad Ioan. Oporinum.

Si quis in Oceanum ferat undas ignibus Aetnam
Augeat, illustri iungat nova sidera caelo,
Arentes Libyae si multiplicarit Arenas:
Quis non tam stolidi conatus rideat ausum?
Si quis Oporini meditetur dicere laudes,
Illius et nomen. toto quod claret in orbe,
Diffunditque suos radios ut Olympia lampas,
Illustrare velit: quo dici nomine debet?
Scilicet Irus egens tenui stipe Persidis aurum
Augeat? et silicem gemmas velit inter haberi?
Sic mea Oporino quid praestent carmina? quidue
Laudibus illius accedat si docta Maronis
Ora virum celebrent? Non haec sen tentia nobis:
Non ita mens est laeva mihi: neque scilicet Arcas
Tam male propitius, tanta nos obruit ira.
Est aliud mihi consilium, quod quisque probabit,
Gratia trina novem quem iuncta sororibus ornat.
Ille mihi primum conato paucula, princeps
Dux auctorque fuit maiora capessere facta.
Fecit ut Isocratem totum transferre liberet.
Aeschinis et Demosthen is omnia scripta coegit
Vertere cunctantem, convicia vana timentem:
Qualia Strazelius tumido deblaterat ore,
Et pletique sonant qui pulpita celsa tenentes,
Laudibus alterius se perdere nomina credunt:


page 1127

Seque putant doctos, si plus vidisse putentur,
Ignavum pecus et mordax plenumque venenis,
Ambitiosa virum queis pectora feruere cernas.
Accessere animi tantis hortatibus auctae
Ingenii vires ingens subiere theatrum,
Quod nasuta regit doctorum natio quamvis
Candori locus est hos inter, et arbiter aequus
Saepe probat quae Zoilus atro dente lacossit.
Sed quis Oporino certet candore? Quis illo
Promptior ut Musis sint omnia plena, laborat?
Aurea Pactoli cur non tibi flumina fundunt
Diutias? Curte non fuluis ditat arenis
Aut Tagus, aut Hermus? Cur te non india dives
Aere levans tristi, meliori recreat auro?
Scilicet ut duris virtus exercita rebus,
Splendescat magis ut constantia pectoris inter
Aerumnas alto sit conspicienda trophaeo:
Ingenii vis utreparet quod Sortis iniquae
Fraude perit. quod et Harpyiae rapuistis acerbae.
Sed quantum rapit adversans fortuna refundit
Assiduus labor et felix industria mentis,
Fortuna potior fuluo precisior auro
Sed quid ago ambages? Quid quae sunt nota revolveni,
Non potius, per te quod Volfius inter habetur
Scriptores, refero? (Loeus est mediocribus inter
Praecipuos) Tua quod bonitas mihi contulit istud,
Ornavitque typis melioribus atque subinde
Quod mea Musa parit tanto dignatur honore:
Dum iuga montis aper fluvios dum piscis amabit,
Semper honos nomenque tuum laudesque manebunt.
Haec plaudente mihi videor rapuisse Marone
Carmina, ne nostris rosa vepribus unica desit.

De Christianae classis victoria anno 1571 Nonis Octob.

QUo minus haec meritis debetur gratia nostris
Quid mereamur enim nisi pestem bella famemque?


page 1128, image: delf1128

Hoc magis illustrata Dei clementia fulget.
Qui post multiplices terraque marique procellas:
Europae qui post Asiae, Libyaeque subactos
A Turcis populos post tot circumflua Ponto
Regna (quibus raptis heu, iam quorus angulus orbis
Christicolis restat?) Divini lumine vultus
Respexit miseros: et diri e faucibus Orci
Eripuit mirabiliter: ven tisque secundis
Aspirans nostris, depressrt Barbara vela:
Atque truces Scythiae populo rigidosque Tyrannos
Iam docuit superesse Deum. qui perfida sceptra,
Et nimios fastus inclinet denique frangat.
Franget enim, modo nos, qui dicimut, esse velimus.
Christicolae, firmi verae pietatis alumni,
Dissidiis positis atque omni fraude remota
Supplicibus votis tendamus ad aetheris arcem.
Sin Euangelium, sin sanctum, Ecclesia, nomen,
Praetextus scelerum speciosus, et ambitionis,
Et turpis lucri, foedaeque libidinis oestrum
(Ut fuit heu longo iam tempore) perget haberi:
Si per labra natet Christus, per pectora regnet
Dogma Neochlidae, fato qui clausit eodem
Divinos homines, et foedi abdomina Porci:
Praedico, moneo supplex rogo tollite vanas
Spes, animos dimittite somina falsa caverte.
Non debellatum sunt vix exordia rerum
Maiorum, quae magna putes, Maiora sequentur
Fausta piis infausta malis. Victoria pendet;
Pendet et ancipites huc illuc incitat alas.
Nec victus (mihi crede) fugit, victorve triumphat:
Bella sed in staurat, classes parat arma virosque
Indomita virtute feros: multasque Phalangum.
Myriadas ciet, innumeri ditissimus auri,
Europae atque Asiae domitor, Libyaeque Tyrannus.
Hunc tu contemnes hostem, violentia cuius


page 1129

Nii tentare solet, quod non et denique fiangat.
Quod lubitum rapit ille; suo raptumque tuetur
Robore: progrediens tumefacti fluminis instar,
Obvia quaeque trahit: neque terminus obstitit illi
Hactenus Hoc uno metitur limite regnum
Quod penetrare queat truculentus acinacis ardor.
Est ne opus exemplis? veterum monimenta relinquo:
Nostra, sed heu quam multa videt lacrimabilis aetas?
Me puero cepit septemplicis ostia Nili:
Inde Rhodum subigens, mox Pannona rura pererrat,
Moenia Teutoniae: vix est defensa Vienna
Numinis auxilio Genuae Chion eripit, ultrix
Hunc tamen excepit Melite victricibus armis.
Sed non proprerea sceleratis setitit ausis:
Pannonias repetens Sigettia moenia vertit:
Vertit Iulaei quoque propugnacula castri.
Quod nisi Mors. Solymanne, tuos aggressa paratus
Pressisser: nisi Danubius divinitus auctus,
Arma retarda sset: quo nunc Germania vultu
Sidera spectares? num libera colla teneres?
Non tua te virtus, sed Christi gratia texit.
At quid agit Selymus? sequitur vestigia patris,
Perfidus atque rapax. Non illi pocula Bacchi
Excutiunt rabiem Superum contemptor et aequi
Luxuriat: satrapasque suos in proelia mittit.
Victa Cyprus gemit: et Nicosia capta fatetur,
Nec Famagosta negas. non propugnacula turres,
Non arces portus, tormenta: repellere Turcos.
Militis et virtus, Ducis et constantia frustra
Nititur: inclusos ferrum flammaeque fmaesque
Aggeribus iactis excelso culmine, pellunt.
Nil mortalis homo tanto munimine cingit:
Non unquam tantas educit ad aethera moles:
Non tot subsidiis, alacri tam milite firmat:
Quod non vis hominum maior. non temporis ordo


page 1130, image: delf1130

Frangat, et atra fames. Sed nobis pocula Bacchi
Exstructae mensae Tyrio de murice vestis,
Aureoli torques, digitis radiante Pyrope,
Et Veneris famulae, celsique palatia tecti
Et pomposus equus, rigidis sed mutilis armis,
Somnus iners, rigaeve leves, Indive proterui,
Plurima praeterea fallacia gaudia tempus
Turpiter absomunt capimus praesentia laeti
Securi nimium, minimeque futura timemus.
Invadunt urbem vino so mnoque sepultam,
Andinus vates cecinit. Sapientia friget
Sera Phrygum. Ne sis Epimetheus, esto Promotheus
Quisquis es. Haud ullo saevit discrimine Turcus:
Non genere et proavis titulove movetur inani.
Haec spernit, rider, calcat pede victor acerbo.
Ferro bella gerit ferro vincendus et ipse
Haec tupraeclare cum cernas maxime Caesar,
Exigis insomnes suspectans sidera, noctes,
Sollicitosque dies, nam te fataiia terrent
Tempora, non intenta suae malesana saluti.
Sed confide Deo teque et tua regna tuenti
Hactenus: is posthac tueatur in omnia secla.
Haec eadem proceres pia sollicitudo fatigat.
Quos non ambitio levis aut malesuada voluptas
Allicit, aut auri sitis exitiosa gubernat:
Sed qui Caesarea mque simul patriaeque salutem
Assiduis curis, votisque perennibus optant.
Hoc agitant animis: Legiones semper alantur
Hostibus oppositae: ne perfidus omnia praedo
Audeat et miseros agitet violenter agrestes:
Quale fuere nigrae, Matthiae Rege, cohortes,
Praesidium: veterana manus, cui castra domusque
Semper idem fuit, et non dulcia pocla fuere
Plus quam victrici Turcos prosternere dextra.
Cetera ne memorem, prohibet pudor. O male gratos


page 1131

Et nimium saevos, qui sic sua moenia condunt!
Absit ut ista luant aliquando pia cla nepotes.
Sparta viris invicta fuit. Quid moenia possunt!
Nil castella iuvant. Castellis fidere stultum est.
Armatas acies, classesque opponite Turcis:
Milite perpetuo firmata colonia Turcos,
Perpetuos hostes. huc illuc missa, repellat.
Adde preces supplex veniam pete: Numinis iram
Flecte gemens lacrimans: clades sunt flagra malorum.
Oppugnat Deus ipse malos qui nomina iactant
Magna Dei: sed digna Deo praestare loque.
Non curant. Hinc crebra favet victoria Turcis.
Interea stertit leve vulgus: hirundine visa,
Non superesse gelu putat: et sua crimina fraudi
Non putat esse sibi. Fateor sumus improba turba,
Inquit et officio non fungimur. Esto: nec hostis
Est melior nobis. Malus est malus hostis et ipse,
Impius et blasphemus et est sentina malorum
Est (fateor) poenasq dabit: sed tempore certo
Non caritura suo tandem est ultore Tyrannis
Impia flagitiosa, rapax scelerata nefanda:
Poenas affictae vastatrix bellua terrae,
(Bellua quae Christum tentat detrudere caelo?
Bellua totius quae ius sibi vendicat orbis)
Est pensura graves, quas cetera regna dederunt.
Sed quis praedicat Daniele pectore tempus
Exitii1 Quis non metuat, ne ferrea virga
Ulterius tendens male mulctet rerga malorum?
Qui lingua iactant pirtatem, pectore celant
Daemonis afflatus: et nil nisi iurgia quaerunt:
Ambitionis, avaritiae livoris ncerbi.
Et Luxus famuli? Cecinit verissima quaedam
Hiltenius vates, tenebroso carcere clausus,
Illustrante Deo tenebras et vincla levante
Aetheriae mentis. Quae restant, mitis lesu,


page 1132, image: delf1132

Verte retro: nostras prorsum, sed vertito mentes.
Dixit enim post saecula sex completa decemque
(Heu meminisse horrent animique lingua refugit)
Venturum excidium Latio, nimiumque feroci
Teutoniae: cuius sibi quivis regulus altum
Vendicat imperium; diraque libidine coecus
Se putat esse Deum; miserique cruore clientis
Pascitur, et libitum licitum putat; et sua spectat
Commoda securus quae sit Respublica ferro
Seu pereant populi seu frigore, peste, fameque,
Dummodo praerupto, veluti Polyphemus, in antro
Tetra maroneo perfundat guttura Baccho,
Allisosque petrae socios patientis Ulyssei
Dente fero laniet. Sed quid mea Musa gigantes
Aetnaeos memoras? non dicis crimina vulgi?
Vulgi non aliis meriti seruire patronis?
Num pietas? num sancta fides: num vita modesta
Commendat populum? quid narrem cetera? taedet
Pluribus haec agitare: Videt fax aurea Phoebi,
Cernunt nocturnae foedissima plurima lunae:
Avertere oculos superi. ne talia spectent.
Quam res suavis homo, cum vero nomine fertur?
Sanctius hoc nullum, nullum divinius orbis
Hoc animal genuit. Sed magnam accende lucernam
Diogenes, medio cum sol versatur Olympo,
Ut cernas hominem porcos, toruosque leones,
Et vapidas vulpes. et foedos cercopithecos
Aspicias passim. Quin (si modo dicere fas est)
Nullos inferni iam claudit regia Ditis
Daemones; in terris humana fronte vagantur.
Omnia quod superat miracula, Christus iesus,
Cum Ders esset, Homo factus reseravit Olympum,
Atque Deos homines fecit pietatis amantes:
Ast homines ultro tendunt ad Tartara, facti
Daemones, immemoresque Dei, propriaeque salutis.


page 1133

Desine Musa, tuo fueris defuncta labore,
Si moneas proceres, si doctos sique profanos,
Ut se cognoscant, et iam sua crimina damnent:
Et mutent mores pravos, sumantque probatos:
Vera mente colant Christum verumq bonumque:
Sobrietas vigeat, iaceat malesuada voluptas:
Fraternus removetur Amor: simulatio cedat:
Vis absit: ius sceptra gerat: dolus omnis abesto.
Haec vos qui populum regitis sermone diserto
Inculcate viris, pueris, tenerisque puellis:
Exagitate malos diris ultricibus: omni
Tempore cum vitiis bellum geritote. Necesse, est
Euelli sentes rigidos, ut semina spargas,
Unde seges ventat. quae compleat horrea caell.
Vulpina templum lutulentum verte cauda
Vaesanus labor est rastris evertite sordes.
Ulcera quae poscunt ignes ferrumque, venenis
Lenibus aut magico quis pellere carmine tentet?
Dogmata vera quidem tradenda, notanda profana,
Sed quid proficiet sine sanctis moribus, omnis
Cognitio? num vera fidis odisse rebelies,
Quos vitiis superes? supera pietate fideque
Quos damnas precibusque iuva, caelestis ovilis
Septa repleturos: animum depone cruentum:
In tua ne saevi crudelis viscera: Turcus
Hostis adest crudelis, et in ceruicibus haeret.
Hunc remove: Quid bella moves caritura Triumphis?
Quae tibi, quaeque tuis funus crudele minantur?
Haec tibi praedico fidus Germania vates;
Haec Italos moneo; haec Gallos; haec flumen Iberum:
Haec et Sarmatiae gentes. Arctoaque regna:
Haec moneo toto divisos orbe Britannos:
Quis si paruerint monitis si pectore seruent:
Mente repurgata, vacuaque libidinis oestro,
Si teneant, alte spectantes infera temnant;


page 1134, image: delf1134

Tum demum nobis erit haec victoria laudi:
Tum demum Turcis erit haec victoria flaudi:
Tum Deus Hiltenii verter praesagia vatis
In nostros hostes: ut quon dam tristis lonae
Veribus emendata piis stetit inclita Ninus.
Quas spirare minas? quae non tormenta parare
Fama refert Selymum/ Magno exarsere furore
Pectora Turcorum. Tu nos, Deus alme tuere:
Consiliis obsta sceleratis tela retorque
Victor in auctores: mala quae meditantur in ipsos
Verte, cadant titubante gradu, vertigine coeci
In foveas, quas Christicolis posuêre nefandi.
Fac semper doleant re quem sprenêre nihilque
Esse putant superesse Deum: quo fidimus uno
Grex tenuis: quem saeva luporum guttura captant.
At tua dextra potens nos ducet in atria caeli.
Nam quid tantopere interituri commoda mundi
Forte brevi molimur? et ad caeleste tribnnal
Attonitas mentes non vertimus? Est breve tempus,
Gloria vana; levis permistaque felle volupras,
Quam praestat tellus: Quamvis tibi pareat orbis
Qua Zephyri, Boreasq. ruunt, Eurosque Notusque.
Est linquenda brevi tellus cum divite gaza:
Est ratio reddenda Deo: quo plura talenta
Coeperis, hoc maior graviorque. Memenro minister
Quisquis es esse Dei: tua fac Deus approbe: acta.
Hoc stabis censore, cadesue sed optimus auctor
Servatorque hominum sine quo nil possumus omnes,
Faxit uti stemus, Christo rectore beati;
Semper divini speculantes lumina vultus:
Gloria sit tibi sancte pater, qui cuncta ureasti;
Cunctaque conservas: tibi gloria dulcis lesu,
Per quem paria salus: duce quo referatur Olympus.
Spititus alme tibi sit gloria lausque perennis.


page 1135

Comiti Serino et praesidio Sigettio. Anno 1966.

INuicti heroes, memorandi laude perenni:
Ah valuisse nihil vota precesque meas.
Scilicet hoc nostrum scelus et dementia secit:
Vestra quidem virtus inviolenta manet.
Corpora fessa lacent? sed fortia corda triumphant
Nullaque de vobis Turca trophaea tulit.
Vestra fides non fracta minis, non victa furore
Hostis ad extremum perstitit usque diem.
Mortali de stirpe satos cecidisse dolemus:
Sic tamen est ingens occubuisse decus.
At nos Christocolae, vel inani tempora luxu
Perdimusque et paucos publica damna moven:
Vel male civili maculamus sanguine dextras:
Sanguine Threicio quas rubuisse decet.
Fatalis stupor et fuoror impia pectora versat:
Vota licet maneant spes tamen aegra fugit.

Praesidio Iulaeo

Heî miseri qui vos decepit perfidus hostis?
Servat cum libuit quam dedit ille fidem.
Bis miseri quod degeneres cecidistis inulti
More boum: nec vos lausue decusue manent:
Praestiterat servasse fidem vitaque profusa
Sanguine Threicio triste rigasse solum.
At vos Christocolae memores ne fidite Turcis:
Caedere certa salus, cedere nulla fides
Mors et in ignavos torquet sua spicula: fortes
Pro patria et vera relligione cadunt.
Non obitus fiaudi, sed erit victoria laudi:
Non Deus hanc nobis, crimina nostra negant.

In Germaniae stuporem.

Iam tua res agitur: paries tuus ardet; ab alto
Culmine tota domus collabefacta ruit.
Sigettum periit: non Iulia castra supersunt:


page 1136, image: delf1136

Extremum metuit maesta Vienna diem.
Pannonias non esse vides tua moenia: Turcus
His ruptis. in te Marte furente ruet.
Ardebunt villae: succumbent oppida: ferro
Turba cadet diris excruciata modis.
Erpientur opes liberias iura Libido
Victoria saevi iura cruenta dabit.
Corporis haec mala sunt et in omnem posteritatem
Asemel exorto fonte perenne ruunt.
Saeva quidem, sed fine suo claudenda quid istud,
Capitivas mentes quod Ferus hostis habet?
Dira salutifero dicit convicia Christo:
Hunc etiam pubes nescia saepe negat.
Saepe senex et anus melioris mentis egentes,
Proh scelus, hoc spreto te Mahomete, colunt.
Vulgus iners quid enim, nisi quae praesentia, curat?
Arbitrio domini se putat esse pium
Non spectas caelos, nisi cum mors atra fenestras
Intrat: et in fovea sus lutuelnte iaces.
Haec tu non cernis? non curas plumbea? nummis
Dum parcis, vitam prodis iniqua tuam?
Indulges odris in fartrem: neglgis hostem:
Quo nil terra magis nil mare triste tulit.
Num ribi relligio curae! quis credere possit?
Quae rixas nulla relligione moves.
Colatri culicis gibbosi terga Cameli
Deglutis rectum quod libet esse putas.
Omnia praeceptis facimus contraria Christi:
Ignorant Christum pectora lingua sonat.
Sed non ignorat nostra impia pectora Christus:
Ille dari toties non sibi verba sinet.
Quid dicam vates infelix? talia Musae
Carmina non dictant; fata sed atra cient.
Imperii nam cum petituri terminus instat:
Approperantque truci fata severa gradu:


page 1137

Immeritas ne forte putes excindere gentes,
Ardua vel frustra vertere regna Iovem.
Non Deus exitiis, non diro fulmine gaudet:
Incolumes potius quoslibet esse cupit.
Namque bonos firmo semper munimine cingit:
Et vetat hostili clade perire pios.
Ast ubi negligitur pietas, calcatur honestum:
Crimine cum vitium supplicioque caret:
Dum Deus in festo distrubat perdita vultu
Regna, nec haec patitur stare superba diu
Illa sed ex imo quatiens fundamine terrae,
Fulminea incendit praecipitat manu.
Integra staret adhuc (heu iam palus atra) Gomortae.
Ni feret in cestis mersa libidinibus.
Staret adhuc Constantini pia regia tantos
Ni reguum discors dilacerasset opes.
Et tu stare queas Germania: cura salutis
Si tibi tanta foret quanta pericla vides.
Si tibi privatis potior sit publica rebus
Cura: simul pereunt quos vehit una ratis:
Servauturque simul qui commoda publica spectant:
Publica privatis qui sapit anteferet.
At si despies Germania. Plura volentem.
Destituit calamus, scribere, lingua loqui.

In Elegiam Solonis.

Ita Solon Graecis cecinit praesagia vates:
Dicta putes eadem: Teutona terra ribi.
Confimiles pariunt aequalia crimina poenas:
Est leve discrimen temporis atque loci.

Elegia Solonis

Nostra quidam, fato lovis, urbs non occideret unquam,
Propitiisque Diis salua manere potest.
Nam love nata, ferox hastaque atque aegide Pallas,
Hanc teget, hostiles disicietque minas.
Moenia sed cives stolidi cupidique lucrorum


page 1138, image: delf1138

Ardua, subueti per sua facta student.
Atque ducum populi mala mens, elataque corda,
Accersunt poenas et mala multa sibi.
Non etenim placida didicerunt munere divum
Mente frui: saturi nec tenuêre modum.
Despoliant aeraria, et ipsa altaria diuûm
Per fas atque nesas, quo cumulentur opes.
Furantur rapiunt omnes datur unde; nec itam
Iustitiae curant scitaque sancta Deae.
Illa tacet veterum memor et praesentia cernens;
Saeva sed ad poenas post ruitura graves.
Urbibus hinc ulcus venit immedicabile cunctis,
Ut iuga seruitii mox odiosa ferant.
Sediticue oritur, sopitave bella moventur,
Bella quibus pubes laeta perite solet.
Urbs etenim quae nulla tenet socialia iura,
Est subito hostili disperitura manu.
Haec agitant populum nala: sed paupercula turba
Venditur et peregre vincula dura gerit.
Nec suut expertes cladis quos ampla beat res.
Et sua divitibus poena luenda venit.
Publica sic intrant privatos damna penates:
Excludi foribus nec mala tanta queunt.
Transiliunt muros altos: fuga nulla tuetur.
Sive petas thalamum, sive sub antra ruas.
Hîc ego Palladios monitis prius instruo cives,
Ut sapiant, vigilent nil petulanter agant.
Invehit heu quantas legum violatio clades?
At iuste lege: commoda quanta ferunt?
Compedibus stringunt sceleratos, ordinis aequi
Conservatrices, nil nisi recta sinunt.
Aspera complanant, sedant fastidia frenant
Indomitos, abigunt semina quoque mali.
Iura regunt mansuefaciunt turgentia corda:
Compescunt miserae seditionis opus.


page 1139

Iurgia litis acerba premunt, ac denique vitam
Humanum erudiunt, ut sapienter eat.

Iambi Sophoclis, de tuenda patria.

PErnosse mentem nullius queas viri,
Tacitosue sensus pectoris deprendere,
Diu antequam versetur in Republica:
Nam quisquis urbi culus imperium gerit
Metu subactus ora degeneri tenens.
Mutamque linguam; haud consulit salubriter:
Culpandus est et hoc et omni tempore.
Itemque amicum patriae qui praetulit,
Habetor improbus vir et civis malus.
Sed ipse (magnus idque lupiter sciat,
Qui cuncta vigili semper lumine aspicit)
Minime tacebo si quid ingruat mali
Urbi, meae vel vitae cum periculo,
Nec urbis huius hostis impius, mihi
Amicus esto. Nam considero satis
Portum salutis patriam esse civibus:
Prosper cui dum ventus aspiraverit,
Ex illa amucos eligi nobis decer.

Epilogus.

Hoc vetus est ridere boni monitoris amorem:
Dictaque stultitiae ponere cuncta loco.
Hoc etiam vetus est ut qui praesagia rident,
Atroces peonas corde gemente luant.

GULIELMI XYLANDRI AUGUSTANI

De Philosophia et eius partibus.

ADmiranda Dei simul atque amplissima dona
Fert cantare animus quibus haud praestantius ullum
Post cultus veram divini cognitionem,


page 1140, image: delf1140

Humanae vitae bonitas cedit Omnipotentis:
Encylcopediae complexum totius, ingens
Mortalis columen generis, certumque salutis
Praesidium, summumque decus: cui cetera cedant
Omnia, quae rebus Deus ornamenta caducis
Mitis inexhausta est largitus plurima dextra.
Dulcis amor, teneramque rei admitatio tantae
Excitat, et magnis mentem conatibus auget,
Ac maiora suis instigat viribus ausam.
Quin ubi mordaces iuvenili in pectore curae
Affectum damnis variis, et fraude malignae
Fortunae incertis iactatum cafibus urgent:
Supplicibus Dominum votis meliora precati,
Interea tristes aegro de pectore curas
Conamur studiiis saltem depellere honestis,
Languenti tenuem meditantes mente Camenam.
Utque sedens aliquis saxi sub fornice pastor,
Dum pluit, atque Notus totum tegit aera nimbis,
Interea arguta solatur arundine mentem,
Et gracili querulum modulatur carmen avena,
Sithonio donec rediens Arctous ab axe
Obscurum toto Boreas caelo fuget imbrem,
Nimbos discutiensque madentia nubila pellat:
Sic adeo nobis Domini promissa secundium
Auxilia, inque eius quam spem bonitate locamus,
Unica praebet adhuc trepidae solatia menti,
Nosque fovet, luctumque aegro de pectore pellit,
Res acie mentis sacras, iuxtaque prophanas
Lustrans, omnigenûm pulchra indagatio rerum,
Quam Sophiae studium non vano nomine dicunt:
Cuius nulla satis veras facundia laudes
Ornatu poterit digne celebrare loquendi:
Quae tot divinis cultores dotibus ornat;
Non minus adversis praestans solatia rebuo,
Gaudia quam praebet successu immensa secundo


page 1141

Scilicet aeterni clementia mitis Iovae,
Relliquias priscae lucis partemq reliquit
Mentibus in nostris postquam nos perfidus hostis
Deleta Domini decepit imagine vera.
Qua primum Deus Omnipotens donârat Adamum
Perfecta vere divini nominis instar,
Sincere qua res poterar cognoscere cunctas,
Ipsumque in primis caelestem cernere patrem.
Pestifera Sathanae quae postquam est obruta fraude,
Amisitque aciem coecis confusa tenebris,
Pro luce, et clara pro rerum cognitione,
Heu noctem sumus exstincto pro lumine adepti,
Proque bonis totidem mala, saevam ob numinis iram:
Tantae cladis erat, contemnere iussa Tonantis.
Ut ta men omnino tetris erraret in umbris
Gens hominum et coleret coecas sine lumine terras,
Noluit Omnipotens: mentis quasdamque prioris
Relliquias miseris, instar lucisque reliquit.
Utque latens cincerum tumulo scintilla sepulta
Aestuat, et multae retinet primordia flammae,
Impositum si quis cinerem levat, ille favillam
Fomite suscipiens immensum excuscitet ignem:
Haud aliter nostrae quoque vis later obruta mentis,
Corporeis residens claustris, quam mitis lova
Innumera almarum coplexam semina rerum,
Cognitionis inextincto inflammavit amore,
Princ ipiis pariter sanctique incoxit honesti
Sic, mentem ut possit repraesentate priorem.
Naturae quicumque libris penetralia pandunt,
Humani partes animi tres esse fatentur:
Quarum prima omnis rationis protinus expers,
Nec iussis eius fertur neque continet in se:
Communis sedenim cunctis animantibus illa
Corpus alit virtute sua, vitamque tuetur,
Sponte quidem, non sic a quodam edocta magistro.


page 1142, image: delf1142

Ipsam praecipue tum constat quippe vigere,
Omnia cum molli recreantur cetera somno,
Altera caelesti nobis ab origine venit
Pars animi (aeterni quondam genitoris imago
Perfecta, ah quantis ea munc submersa tenebris?)
Qua non in toto quicquam divinius orbe:
Meno acie caelos rations et infima lustrans
Tartara, quaeque in se supremus continet orbis,
A qua cuncta fluit largo sapientia rivo,
Cognitio hinc omnis simul atque scientia manat.
Has inter medio quaedam discrimine fertur
Tertia, quam per se constat ratione carere,
Participem tamen illius: quia libera mentis
Imperio aut parêre potest, aut spernere iussa.
Haec hominum propria est, et Graecis dicitur o(rmh\,
Aut obîecta boni quoniam sub imagine quaedam
Appetit aut ratione mali aversatur, et odit:
Et vel virtutes sequitur parens rationi,
Vel bcutis aequans hominem in contraria fertur,
Vana voluptatum stulte ludibria sectans.
Nam prima Deus Omnipotens ab origine mundi
Libertare voluntatem donaverat: illam
Principio alma Dei patris praecepta secutus
Primus homo recta placidam ratione regebat,
Donec deceptus diro Cacodaemonis astu
In misera invitam coniecit vincula mentem.
Inde voluntatis primum illa rebeliio nostrae,
Di sidiumque animi primordia tristia traxit,
Infelixque malum vires in scitia sumpsit.
At secum casus Dominus miseratus acerbos
Humoni generis, et rerum protinus omnis
Cogurtio rucret nen virtus forsitam una
Desereret tanta captas caligine gentes,
Obstitut et rabiem Sathanae, furiasque repressit.
Namque ut fraus duplichnos laesit pessima damno,


page 1143

Quae pariter mentique abolevit cognitionem,
Illius imperiisque rebellem effecit o)/recin:
Sic animi contra duplex perfectio nostri
Amti concessa Deo, quarum altera rerum
Notitia illustret mentem, simul altera cogat
Iussa voluntatem rectae rationis obire.
Hinc Sophiae duplicis primum provenit origo.
Nam mentem solers ut contemplatio rerum
Perficit illiusque est sola scientia finis:
Sicquae virtutum morum praeceptaque monstrat,
Alterius vera est animi perfectio partis,
In rebus proprium finem quia ponit agendis.
Nonequidem nullo nobis bona tanta labore
Constant: ingenium et tanrarum semina rerum
Ommpotens simul auxilia instrumentaque praebet:
Cetera doctrina et studium monstrabit et usus.
Omnis homo (nisi vel brutis sit inertior ipsis)
Naturam ardenti stimulatur amore sciendi,
Aspiciers rerum seriem, et mira bile mundi
Contemplatus opus: caelestes ordine sphaeras
Perpetuo videt constanti lege revolui,
Ceteraque ut princeps Titan illuminet astra
Aureus, et varium Phoebes mutabilis orbem:
Tum quae sit superis spectat constantia rebus,
Cum quae sunt sphaera, cumque inferiora Dianae
Lege fluant varia, innumeris vicibusque ferantur.
Hinc miros rerum vultus, et mille figuras,
Quae mare, quae terrae moles quae suggerit aer
Innumeris diversa modis, animalia iuxta
Naturis distincta suis ne cetera dicam,
Constructum varia proprium compagine corpus
Mirifice vitamque suam sensusque tueri
Conspiciens, secum tacitus miratur, et una
Ardet tantarum causas cognoscere rerum.
Haec adeo Sophiae studium admiratio fecit,


page 1144, image: delf1144

Naturas rerum pro piusque inquirere adegit.
Hinc et causarum coepta indagatio crevit,
Quae prius haud cessat fructu contenta laboris.
Praebeat optatum quam certa scientia finem:
Nec quicquam petit ulterius. hinc nomine digno
Contemplatricem Sophiae dixere magistri.
Res autem triplici inter se discrimine distant,
Quas contem platrix veri sapientia tractat.
Nam naturales aliae, fluxae atque caducae,
Conflatae siquidem diversis ex clementis,
In quibus interitus semper versatur, et ortus,
Assidui rapiunt quasque in contraria motus:
Sensibus has capimus nostris, coramque videmus
Ast aliae contra divinae, mate riei
Expertes, rerum quas primas dicere causas
Communesque licet. motuque obituque carentes:
Has acie tantum licitum est atringere mentis.
Illis conveniunt aliae, distantque ab utrisque,
Quae rebus vere cum naturalibus insint,
Materiamque habeant propriam, possintque moveri:
Ad tamen illarum monstrandas propietates,
Materia cum non sit opus seiungimus ergo
Materiae cunctis a conditionibus illas,
Et perse solas scrutamur acumine mentis.
Hinc contem platrix rerum sapientia triplex,
Estquein trea veri scissa indagatio partes:
Quarum (quam Physicen, quia naturalia tractet
Sola. vocant Graii) naturas prima caducas
Explicat, obscua tectum caligione verum
Euoluens coecis docta ratione tenebris.
Ecquid pulchrius hac sit rerum cognitione?
Naturae nobis quae tot miracula promens,
Tam vatias rerum species super omnia monstrat
Illa quibus nosmet vere cognoscimus ipsi,
Atque opera aeterni Iustrantes tanta Tonantis,


page 1145

Innumeris ornata modis, cuncta ordine pulchro,
Tam varie distincta licet, constare videntes,
Qui regat et mundum prudens effecerit. istum
Esse Deum rerum de maiestate docemur.
Inque operum miris factorem agnoscimus ipsum.
Ergo prin cipiis primum quibus omnia constent,
Quae communia sint cunctis primordia rebus,
Nec non his etiam contingat inesse caducis
Quae sit causa, docet, propter quam scilicet illas
Assiduis voluant vicibus motusque quiesque,
Tum quid sit vertens res in contratia motus,
Dispurat: et pernix quid sit mutatio rerum,
Et quidbus indigeant, tum quae sint propria utrisque,
Nec non quae natura loci (nanque esse locatas
Res opus est, illo circumseribique caducas)
Explicat et frustra quaesitum in rebus inane:
Quid tempus, nullus quum sit sine tem pore motus:
Omnib us illa quidem fluxis communia rebus.
Tum vero propius rerum discrimina spectans,
Simplicium quae sit, monstrat, natura: quid illis
Sit proprium aut habeant quae nam communia mixtis;
Cur rotet assiduis caelestia corpora motus,
(Quippeaeterna alias, vicibusque obncxia nullis)
Perpetuam in medio cum ducat terra quietem,
Huic aqua, eique aer. caelo cur proximus ignis.
Iam cum materia et quatuor contraria prima,
Frigiditas, calor, humiditas, naturaque sicci,
Constituant elementa, ex his conflataque mixta
Assiduosideo subeant motusque vicesque:
Interitus rerum quo cognoscamus, et ortus,
Ut quaevis subito res altera et altera fiat:
Incrementa etiam cur decrementaque rebus
Contingant, isthaec pulchro docet ordine cunsta,
Mutuaque ut rebus propter contagia motus
Adsit, agantque in se et pariter patantur agendo:


page 1146, image: delf1146

Necnon tam varios motus quae causa gubernet,
Perpetuum rebusque caducis proroget aevum.
Porro ex his duplices miscentur res elementis,
Sunt erenim quaedam (Graeci mete/wra vocarunt,
Sublimi veteres quod pleraque in aere fiant)
Quae mixtis subito concurrunt ex elementis,
Queis tamen exactae non estperfectio formae.
Quamquam igitur non sit tam certa scientia in illis
(Namque id materiae prohibet confusio et error)
Attamen et methodo causas inquirit earum,
Et monstrat Physice subiecti pro ratione,
Cur subito rutilas volitare peraera flammas
Eveniat, longo saepe aethera chasmate findi,
Ardentesque faces cerni, stella sque cadentes,
Et saltare capras, et inania phasmaia ferri,
Et dirum tremulo portendere crine Cometam;
Cur reliquos inter niteatque galaxis orbes,
Quid faciat pluvam, et gelidas cum rote pruinas,
Nubesque et nebulas quilargus decidat imbet,
Quae sit causa nivis ratio quae grandinis extet,
Fluminaque fontes habeant quid originis, et cur
Per terras tanto voluantur turbine venti.
Quis rapidis etiam sit tempesta tibus ortus,
Concutiat vasto quae terram causque motu,
Fulmina ut horrendo prorumpant saeva tonitru.
Tum quid halos, solis referensue parelius orbem,
Cur niteat variis ornata coloribus iris,
Et si praedictis quae sunt affinia rebus.
At species aliis paulo praestantior extat,
Quas natura suo perfecit fine potita.
Quarum sunt anima quaedam sensuque carentes,
Ut lapides, gemmaeque, metalioque viscera terrae,
Et quiscumque adeo non est data portio vitae.
Ast aliis opifex animam dedit: his quoque triplex
Discrimen, vitaeque triplex distin guitur ordo.


page 1147

Nam vitam plantae, vegetatricemque tulerunt
Tantum animam, neque in his sensus ratioque locantur,
Nacta suos etiam cum sint animalia sensus,
Praesidium vitae, et possint statione moveri.
Solus homo mentis divinum est munus adeptus,
(Quippe creaturas longe supereminet omnes,
Cui Deus in reliquas sceptri commisit honores)
Ur caste aeternum queat observare parentem,
Artibus instructusque beatam ducere vitam.
Haec vero Physices pars praestantissima longe est,
Naturam indagans animi mentisque sagaci
Ipsam contemplans quaespectat acumine mentem,
Omnipotentis homo qua gaudet imagine patris.
Gentibus hanc aliquis partem lauduit Apollo,
In foribus scribens templi, to\ gnw=qi seauto\n.
Scilicet a brutis nos haec praestantia vere
Separat et longe super omnia cetera tollit,
Nam quisquis semet recte cognoverit ipsum.
Perciprens mentem aeterni venerabile munus
Numinis esse sibi, simulacro scilicet isto
Indignum quicquam semper patare cavebit,
Sed iustis superum Regem venerabicur actis:
Tum vero vitae felicis sentiet esse
Instrumenta sibi. quoniam primordia menti
Indita sint cius, quibus illastrabitur usus,
Traducetque suum sapiens feliciter aevum,
Corporis obsequium liaquens postquam ratione
Perspexit virtutis iter, vitamque beatam,
Atque voluptatis fallacia gaudia sensit.
Quid vita dici possit felicius ista?
Huius item caelum et dum lustrat acumine terras
Multiplici instructas pulchre discrimine rerum,
Unde eadem generata, et quo peritura recurrant,
Ae rernum quid in his constet. quid situr caducum
Conspiciens, ipfumque in primis cuncta Tonantcm


page 1148, image: delf1148

Auspiciis ornata suis, et facta regentem,
Devoto colit hunc veneratus pectora solum,
Despiciensque caducarum ludibria rerum
In vitae totus versatur amore vearae.
Illos naturae dat contemplatio fructus
At quis te merito tacitam medicina relinquat?
Subsidium vitae certum incolumisque salutis
Custodem, sanum quae corpus fida tueris,
Et pressum reparas infesti pondere morbi?
Te quoque nos illis subsistere fundamentis
Innixam, Physices collectamque ex elementis
Humano optatam generi te scimus in artem
Curabat tristes quondam experientia morbos
Unica quae quoniam methodo et ratione carebat,
Manca erat, et nondum medicinae nomine digna.
Quippe eadem contra exortos a frigore morbos,
Et contra natos nimio usurpat ab aestu,
Auxiliumque aliis noxamque ferebat,
Et regnabat in incerta fortuna medela:
Donec eam Physices instructi cognitione
Praestante, summo solertis lumine mentis
Limite clauserunt rationis: et omnia causis
Demonstrata suis dantes punctum omne tulerunt.
Principio humanae quaerunt primordia vitae,
An natura hominum vatiis obnoxia morbis
Temperiem quatuor quod sumplerit ex elementis:
Insita nimirum propter contraria motus
Expositam vicibus tantis, ortosque perillam
Quattuor humores fluxam penitusque caducam
Corpoream molem totam regereatque fovere,
Dum placidi recta naturae lege feruntur.
Quin et in humano quas corpore sectio partes
Perlustrat, verae memorant ratione med lae.
Atque facultatum quae corpora nostra gubernant,
Diversos memoran tactus: ita protinus illis


page 1149

Nil praeter missum nihil ignarosue refugit.
Corporibus nostris eriam circumfluus aer
Quid prosit vel qua possit nos laedere parte:
Quid cibus et potus motus nostrique, quiesque
Corporis effictant quae commoda quasue ea noxas
Concilient: quando potius vigllare salubre,
Claudere quam molli languentia lumina somno:
Quidque trahat secum plenum distendere corpus,
Aut vacare gravi turgentem pondera molem,
Qninetiam si qua est animi vis motibus, utque
Affectus feriant sua per contagia corpus,
Solerti manifestum illi ralione dederunt.
Denique quam varii saevo miserum agmine corpus
Corripiamt morbi quippe eius protinus actus
Impediunt, magna secum rapiintque caterua
Inniso ho minum comites symptomata vitae.
Hic ergo infestas morborum inquirere causas
Exacta ratione docent, atque ipsius inde
Naturam morbi methodo cognoscere certa,
Quos habeas motus, qua mole aut robore corpus:
Urgest et contra qua vinatura resistat:
Iudiciis quando datur haec discernere certis.
Haec ubi iam corpus rapidi violentia morbi
Obsedit, solita medicus considerat arte,
Naturae legumque sciens, rerumque peritus.
Tum vero morbo victus ratione salubri
Instat sive malo contraria pharmaca promens
Exhibet aut opera manuum quandoque medetur.
Scilicet hanc mundi largitus conditor artem
Humano est generi, tam mutis undique morbis
Exposito, fragilis non tutum ob corporis usum.
Hinc etenim nulla est rerum quas ipse creavit,
Cui non sit quaedam sua vis innata medendi,
Aut cuidam virtus insit contraria morbo.
Sic nobis stirpes, nobis animalia, partes


page 1150, image: delf1150

Illorum variae quin excrementa profundi
Quaeque maris nata in medio, terraeque cavernis,
Pharma ca suppeditant variis pugnantia morbis.
I nunc, et summi munus venerabile Regis,
Improbitate animi, aut rerum seductus abusu,
Aude sacrilega demens proscindere lingua.
Scilicet hoc operae precium medicina reportat,
Anxia pro nostra semperque parata salute?
Quam nisi continuus commendat et evehit usus,
Totque probant pulsae languenti corpore pestes,
Praesidium vitae miseris mortalibus esse:
Cognitio certe tantarum splendida rerum,
Naturae radiis animi penetralia spectans.
Prorsus ab iniustis poterat defendere probris,
Atque Theonini rabiem compescere rictus,
Poeoniae meritas artisque ostendere laudes.
Nunc Sophiae reliquas praestat percurrere partes,
Ergo velut Physicen mentis ceu limite claudit
Cognitio, sic quae divinas materiaeque
Expertes, motu tractat, obituque carentes,
Hinc sibi prin cipium quodam ceu limine sumit.
Perpetuas etenim tantum considerat haec res,
Quarum mens prima est quae se quaerentibus offert,
Mens hominis quoniam post funus corporis extat,
Perpetuo carnisque soluta a carcere vivit.
Inde alias mentes, et primas ordine causas
Inquirit, quarum caelestia corpora pulsu
Supremi invitante boni voluuntur amore,
Et fluxis motu praebent exordia rebus.
Hinc adeo summae quoque contemplatio mentis
Incidit, atque omni perfecte labe carentis:
Qui Deus est a quo cunctis essentia solo
Omne bonum venit, atque omnis perfectio rebus.
Hunc tamen, atque eius bonitas cognoscere quae sit,
Quis mortale genus benefactis iuverit, et qua


page 1151

Relligione coli cupiat, longe omnia nostrum
Excedunt captum, neque nos docet ingenii vis
Illa seda celsis missus divinitus astris
Spiritus, aeterni nos cognitione parentis,
Et nati iuxta nos servatoris lesu
Imbuit, atque fide mortalia pectora firmat:
Tum sacris ea sunt mysteria condita libris.
Esse tamen quod cuncta egat quod cu cta crearit,
Numen, naeurae maiestas agnita monstrat
Noticiamque Dei condidit ipse ministrant.
Contemplatricis Sophiae quae tertia ars est.
Illa quidem, rebus quae naturalibus insunt.
(Nimirum numeros, nec non reliqua omnia per quae
Magnae vel multae res quaeliber esse feruntur)
Scrutatur formas, sed conditionibus ante
Materiae et motus considerathssce remoris:
Ergo Mathematicen praeclaro nomine dicunt.
Hanc eriam duplici constat discrimine scindi,
Nam quaemltiplices numerorum proprietates
Demonstrat. Graecis iccirco Arithmetica dicta,
Non adhibens sub ecta. quib quae monst at inhaerent.
Pura Mathematice nec non sincera vocatur.
Talis quae longum latum pariterq profundum,
Et spacia exacte considerat atque figuras,
Unde Geometriae nomen sibi sumpsit, habetur.
Verum quae rumeros, et ab his monstrata duabus
Subiectis iunctis expendunt, in propriaque
Materia dictas vestigant proprietates,
Impuras mixta sque Sophi dixere priores,
Admixtum Physices aliquid quoniam sit in illis,
Nec finem statuant sibi cognitione potiri.
Talis, quae numeris rationes explicat, atque
Coniungit certis communia dognata rebus,
Quaeque Geometiae traducit lemmata ad usum.
Talis et astrorum cursus, caelique volumen,


page 1152, image: delf1152

Quos habeantq docens caelestia corpora motus,
Quam vatioque vagi volnantur in orbe Planetae,
Atque hinc quae fluxis veniat mutatio rebus.
Inde sonis numcros concordes Musica iungens,
Aptans visilibusque figuras Optica, cuius
Et reliquas dices genetis quae propria cumque
Ad subiecta Mathen aticas adhibent apodixes.
Nec vero vitae studiis pars ulia varere
Hisce potest, per quae pritata et publica constat:
Quae divina nisi benitas largita fuisset,
Error in humanis consunderci omnia rebus.
Namque et contractes arguta Logisica cunctos
Dirigit, atque horninum commetcia mutua vincit,
In qurbus humanae sita conservatio virae est.
Haec est iusticiae nimirum norma fidelis,
Cuique suum dandi rationem, usumque ministrans.
Distinguit proprios alienis limes ab agris:
Illa Geomctriae res est accepta ferenda
Omnis, ab hocque suum deduxit munere nomen.
Huius et ille domos et celsas qui struit arces,
Sentit c pem, et validis qui munit moenibus urbes.
Haec eadem terras descripsit gentibus omnes,
Exiguis pandens vast ssima climata chartis,
Subiecitque oculis spacio distantia longo
Regna, urbes montes, fluvios, et Nerea totum.
At quae concentu mortalia pectora mulcet,
Quam mira recreat fefsam dulcedine mentem
Musica et infestos curatum dissipat aestus?
Quid referam notis quae nomen duxit ab astris,
Tangendum praebens sublimi vertice caelum?
Quae vires habeant quas splendida sidera monstrat,
Quam miri voluant caelestia iumina motus,
Multiplici acursu quos dicimus esse Planetas.
Cur saepe obscura tectus caligine Titan
Insidiis Phoebes terrestria climata obumbret:


page 1153

Saepe illam tellus, olim data damna rependens.
Involuat plena tumidam modo luce tenebtis.
Oppositi, iuncti quid portendantve planetae,
Mutuave obliquo iactantes lumina vultu.
Quid memorem Solis tanto discrimine cursus?
Scilicet ille suo distinguit tempora motu,
Et variat noctesque diesque et frigora et aestus:
Hinc annus nobis, menses, horaeque, diesque.
His sine quid certum vacuumve erroribus essetZ;
Historiisve fides sacris foret, an ne prophanis,
Aut aliquid clarum numerorum lege solutum?
Agrorum taceo cultum, cum procinus omnis
Illius a certis ratio dependear asteis.
Hinc tempestatum data sunt praesagia nobis.
His et in ambiguo deprensus navita ponto:
Sistit in optato servatam littore classem.
Incertumque maris duce sidere navigat aequor.
Contemplatrici Sophiae haec accepta ferenda
Sunt, et plura quidem studio quae non moror, unde
Maxima cum summa datur utilitate voluptas.
Tempus et actri cem Sophiam perstringere paucis,
Quae vitae pars est quidem quota cumque beatae.
Nanque quod aetherea vivendo vescimur aura,
Non sumus hor homines vere dicive meremur,
Quandold cum bruitis etiam commune tenemus.
At solus bene viait homo, vitamque beatam
Virtutem auxilio felixque adipiscitur aevum:
Quis totum vitae nisi dirigat ipse tenorem,
Sed vitiis ductus pravisque affectibus erret,
Infelix hominisque indignus nomine vivet,
Iam quamvis almae summa est virtutis honestas
Ut splendore suo nimirum cetera vicat
Omnia luce sua cen cetera sidera Phoebe:
Artamen infelix animi discordia nostri
Implicat humanam tanta caligine mentem


page 1154, image: delf1154

Ne quod virtutem sequitur decus atque voluptas,
Observare queat: sed enim plerunque libido
Iudicio rectae ratiois iniqua reclamet,
Atque volutatis titulo decepta sinistro,
Utilibus praeponat inutile, turpia pulchris.
Inde fit, ut maior pars vitam imitata ferarum
Corporeis tantum sese bene vivere posse
Deliciis cedanc mersos: quos ista voluptas
Mutatos veluti Circeis spurca venenis,
Exutos hominum pariter cum nomine vitam,
Esse sues, coenumque et haras habitare coegit.
Adde quod huic eciam sua sunt contagia morbo:
Inficitur populus vitioso totus ab uno
Saepius: usque adeo semper deterrima vincunt,
Mox sine fine actaque semel radice feruntur.
Nam nisi privatim vitam virtutibus ornet
Pro se quisque hominum, et mores usurpet honestos,
Nulla domus poterit, Respublica nulla, nec ulla
Urbs, aut unanimes iuncti subsistere cives.
Quin nec erunt posthac consortia mutua nobis,
Desinet humanae verum communio vitae,
Ad quam se quisis hominum natum esse tuendam,
Sese hominem norit saltem, fateatur oportet:
Scilicet hos nobis sermonem provida solis
Natura, eloquiumque adeo concessit ad usus:
Ceteraque excludens animalia muta creavit,
Quae tamen ipsa eriam socialia iura requirunt
Qua datur, humanaeque imitantur foedera gentis,
Ergo ut privatim tecum bene vivere possis,
Et verum vitae felix attingere finem,
Tum quae cura domus, quae sit ratioque regendae,
Publicaque ut videas quam vitam commoda poscant,
Altera pars Sophiae certa ratione docebit.
Esse aliquem, in rebus qui sit spectandus agendis,
Praecipuum finem: nempe ut referantur ad illum


page 1155

Omnis in humanis quae respictio rebus,
In promptu est, sed et hunc si quis contingat agendo,
Non dubium est hominis nomen meruisse beati.
Qui negat hoc, idem ratione carentibus aequet
Imprudens homines, et tot pulcherrima dicat
Largitam frustra naturam munera nobis.
Nimirum aut illis extremum et summa bonorum
Quaeritur, aut ad eam faciunt collata tuendam,
Aut almae pulchrum prosunt virtutis ad usum.
An cum naturae certa quae lege geruntur,
Aut quae prudenti cumque efficiuntur ab arte,
Omnia uti fiunt. finem referantur ad unum,
Ille regit motus et consilia omnia solus,
Atque illum totus causarum respicit ordo,
Humanam vitam certo sine fine putandum
Esse, nec extremum quod nostros dirigat actus,
Omnia sed temere, dubioque errore vagari?
Qui tamen is finis. tum qua ratione petendus,
Quaesitum est: aliis (quae maxima turba) voluptas,
Gloria nonnullis et honos et fama perennis,
Divitioe multis multis virtus et honestas
Unica, nonnullis virtuti iuncta voluptas,
Atque aliis diversa boni meruere supremi
Nomen: et hinc veterum dissensio summa sophorum;
Quam nunc praetereo, et studio brevitatis omitto.
Sit satis hanc nostrae quae coniunctissima vitae,
Arripere, et brevibus (ceu par) exponere verbis.
Ergo hominis recte summum rationibus istis
Descripsere bonum quaedam sit ut actio nostri
Inculpata animi summae ad virtutis amussim.
Hic per se petitur finis perfectus et unum
Propter eum nobis bona cetera cuncta petuntur,
Virtus gloria. opes prolesque genusque et amici,
Quod status haec vitae desideret omnia felix.
(Nam neque inops et egens, neque motbis captus acexbis,


page 1156, image: delf1156

Nec natorum expers et ab omnibus orbus amicis,
Desertusve poteft, aut expers omnis honoris,
Non genere in digno spurcis natalibus ortus,
Nec si quem Priami circum mfortunia sistant,
Communi in vita nomen meruisse beati)
Illo qui potitur, sibi sussi cit ipse, suisque,
Atque illi comes est vera et sincera voluptas,
Actibus ipse suis quod delectetur honestis.
Sic tamen ista valent iusto si tempore durent.
Nec modo sint, paulo post in contratia vertant,
Firma sed et tota maneant constantia vita.
Huc eriam fortuna facit: quae prospera si sit,
Ornamentum ingens rebus felicibus addit:
Sin adversa eadem, tamen huius fortrtet omnes
Sustint insultus ilaeso corde beatus,
Ac vere elucet fidae virtutis honestas.
Tum si felicis nequeat defendere nomen.
At non ille miser saltem neque turpe neque ille
Se quicquam indignum poterit committere factum.
Hac igitur ratione, et conditionibus istis
Descripsere bonum summummec non quibus illo
Auxiliis possint homines docuere potiri.
Semina virtutum quod et appellatur honestum,
Insita naturae nobis sunt munere primum:
Quae rupta est animi postquam concordia nostri
Ingentem quamvis misere traxere ruinam,
Non spernenda tamen lucis vestigia priscae.
Haec nos alliciunt ad veri cognitionem,
Haec hominem miro prolis, et amore parentum
Quippe trahunt homines socialis foedere coetus
Conciliant stimulantad res ideoque gerendas,
Quique ordo in cunctis, quae convenientia rebus
Commonstrant pulchrumque docent servare decorum.
Hinc adeo vere audabilis extat honestas.
Et conatu omni per sese, operaque petenda.


page 1157

Nam nisi propositus nostris scopus auctibus ille
Sit semper vitiorum irrumpent haud mora turbae,
In mala conicientque humanam maxima vitam.
Quum rapiant nostruam studia in contratia pectus
Affectus, causaque bonive, malive ferantur
Motibus imcertis: animum ut cum concitatira,
Laeticia atque dolor, desideriumque metusque
Spes, odiumque amor, anxietas, miseratio, curae,
Et quicumque cient mortalia pectora motus:
His nisi mens certa semper moderetur habena,
Alterutram in partem faciant peccare subinde.
At virtutis iter medio ceu tramite tendit
Inter utrumque latus vitiorum, utraque citraque
Atque suo neutram in partem deflectit honesto
Quattuor in partes sese diffundit honestas:
Namque aut in rerum versatur cognitione,
Coetibus aut hominum specta tur iuncta tuendis:
Autubi magnanimis pectus conceptibus implet,
Aut modus hanc, rerumque sibi cum vendicat ordo.
Hinc et quatruplicis venit virtutis origo,
Ut quatuor summae virtures esse ferantur.
Quarum naturae prima est aptissima nostrae,
Ad quam praecipue vuncti invitamur amore,
Cognitio rerum, sive haec sapientia fertur,
Seu cum sei iungit rebus fugienda petendis
Solerti arbitrio potius prudentia dicta est.
Haec inter reliquas princeps consistit, ab huius
Iudicio pendent illae, monitusque sequuntur
Sola quod haec adeo rerum primordia causas
Euentusque videt progressu sque inspicit omnes,
Et similes rerum casus, exemplaque servans
Praeteriti meminit simul annectitque futuro,
Tum mala reiciens, quae sunt bona deligit. atque
Humanos rerum discrimine temperat actua.
At neque quam refert, neque quam mortalia poscunt


page 1158, image: delf1158

Altius, aut nimia rimatur talia cura.
Nec vanis frustra sua decipit otia nugis,
Aut hominem a rebus subducit inepta gerendis
Nec contra fuerat quae cognovisse necesse,
Negligit, assensu neque non bene cognita vano
Arripti, aut falsum veri sub imagine laudat,
Inter utrunque suos servat prudentia fines.
Nomen ab officio virtus quae prosima sepit
Iusticiae, civisu vitae communio nostrae
Arbitrio, humanis constatque in coetibus ordo:
Unecuique suum tribuit munusque locumque,
Quid dandum patriae quae danda parentibus, et quae
Cognatis recte, aut charis tribuantur amicis,
Indicat hincque modum rebus praescribit agendis:
Publica privatis, propriis communia iuste
Dividit haec eadem commercia mutua, et omnes
Contractus fidei constanti lege gubernat.
Tum caver alrerius ne rem sibi vendicet alter,
Aut si sine dolo plus quam sibi debita sumat.
Inde sit, ut placidi concordi foedere cives
Distincti ossiciis, gradibus certrsque locati,
Publica cum propriis defendere commoda possint.
Huc externarum rerum quo que pertinet usus
Liber, et ut parest multorum ad commoda spectans,
Dignorum in primis quibus has conferre benigne
Expedit, aut large magnis impendere rebus,
Usibus et laudi patriae, multisque futuris:
Ut nec avaritia fortunae munera turpi,
Nec pereant nimio temere deperdita luxu.
Invictos animos et fortia pectora praestat
Tertia, fluxatum contemptu splendida rerum.
Haec animo insultus fortunae mobilis aequo
Ferre docet, rebusque modum servare secundis,
Atque metu procul, et turpi terrore fugatis,
Lustitiam patriam, et sacras defendere leges,


page 1159

Tutantesque iubet quaecumque pericula adire,
Ipsam adeo coepto vitam postponere honesto.
Quarta sed ingenuo spectatur in ordine rerum,
Custodire docens semperque et ubique decorum,
Hortaturque verecundi meminisse pudoris.
Cumque voluptates hominum pars maxima quaerat,
Secteturque et in his vitam putet esse beatam,
Latius atque decet ne se temeraria forsan
Efferat effreni curiu commota libido,
Impedit illa, modi certis inhibetque capistris.
Sunt etcnim genini fontes, dolor atque voluptas,
Ex quibus instabili miscentur pocula vitae.
At nisi quis cauta quod rectum est temperet urna,
Exitiale suae vitae capit ille venenum:
Hauritur potus ratione, modoque salubris.
Iam quamquam officiis virtutes cernimus esse
Distinctas propriis, diversaque nomina adeptas:
Attamen inter se, prima ab radice cohaerent,
Alteraque alterius comes est plerunque labori.
Hinc quam iusticiam generali nomine dicunt,
Omnia quae sacri norma mecrtur honesti,
Ut caput est cunctis, ex quo ceu vertice nexae
Respiciunt sese, et consortia mutua servant:
Illa suo amplexu virtutes continet omnes.
Hinc est, ut causa quod non molimur honests,
Aut non consulto quod fit laudabile factum,
Nomine virtutis quoque non dignemur: ut esse
Factum quidem inste dicamus plurima, cum non
Qui fecit, iusti possit se nomine ferre.
Sic qui muneribus largos venatur honores,
Iusticiave sua sibi propria commoda quaerit,
Aut invicto animo quosuis tolerare labores
Sustinet ob facinus, vel numi ductus amore,
At si quis Venerem, Bacchum et comuivia vitat.
Sive metu morbi, spe sive salutis et omne


page 1160, image: delf1160

Denique quicquid id est speciem virtutis apertam
Quod gerit et finem sibi non proponit honestum,
Aut quod fortuito, vel vi quis fecit adactus,
Indignum claro virtutis nomine habetur.
Ipsa autem virtus pars vitae summa beatae,
Cuius naturae sunt indita semina nostrae
Doctrinam porro studiumque requirit et usum,
Constantique opus est, indefessoque labore.
Ne vitiis. quae sunt equidem nimis obvia nobis,
Atque in proclivi posita, et promptissima cunctis,
Intercepta suo spoliataque femina fructu,
Dispereant: vitiis namque est ut aperta fenestra,
Heu quam difficile est possesso pellere regno.
At cultura (etiam lapidosos quae facit agros
Reddere commissum multo cum foenore semen,
Dum fecundus ager neglectu squalet inerti)
Effi cit ut primus sacrae virtutis amaror
Mutetur, grata sensim dulcedine victus.
Proxima cura domus sequitur, ratioque regendae,
Quae magnam nostri partem sibi vendicat ortus.
Spem fovet haec dulcis iucundam posteritatis,
Sufficir haec patriae fidos sua pignora cives,
Et pulchre instructae est quaedam velut urbis imago,
Hanc ubi honeftorum doctrix sapientia morum
Instruit, officiisque et temperat ordine recto:
Coniugii leges docet utque educere natos
Expediat quis praesertim pater artibus illos
Imbuat, ut serui recte, famulique regantur:
Tum quaecumque domus creber sibi postulat usus,
Tempore quo possint et qua ratione parari.
Quo quis opes studio, quo victum quaerat honeste
Et sit opes partas solertia quanta tueri.
His etenim fines praescribit rebus honestas,
Quae sine nil nostrae poterit conducere vitae,
Sed fictae speciem tantum utilitatis habebit.


page 1161

Tertia civilis nobis sapientia restat,
Quae sive utilitas sive est spectanda potestas,
Partibus est Sophiae longe praestantior una
Omnibus, et magno sublimior interuallo.
Inter sese homines haec firmo foedere iunctos
Continet et sibi per commercia mutua vincit.
Subiacet ipsius vigili Respublica curae:
Expediat populi num totius omnia nutu
Ire, vel arbitrio paucorum cuncta gerantur
Rectius, aut aliquis potius regat omnia solus,
Dispicit, et populi statuit totius ad usum:
Perque gradus varios et singula munera cives
Dividit, utque locum tueatur quisque tributum
Curat, ut q quovis sint omnia tuta tumultu,
Com positis etiam leges, veneranda que iura,
Certa sit ut cunctis degendae regula vitae,
Condit: laude bonos, dignoque exornat honore
Munera virtuti, rebus sua praemia gestis
Confert, supplicisque malos mulctisque coercet.
Laedere ne reliquos neu perturbare quietem,
Exemplisque alios possint corrum pere pravis.
Quae sint tranquilla tutis in pace gerenda,
Et qua bella manu, quo sint superanda labore,
Quae deceantque togam, quae duris rursus in armis
Conveniat studia aut quales in sumere curas,
Edocet, et quovis pro tempore munera mutat.
Quinetiam in reliquas validum ius obtinet artes,
Praescribitque suum cunctis numerumque modumque.
Ingenuas recipit, qui discant destinatillis,
Qui doceantque, et in his absumant otia solis:
Sortidub, aut aliquo suspectas crimine, vel quae
Incautas rudium possint pervertere mentes,
Exigit, inque suam explosas non suscipit urbem,
Denique propositus qui rebus finis agendis
Ultimus est, ad eum referantur ad omnia summum,


page 1162, image: delf1162

Hunc facit ut possint onmes attingere cives
Ex aquo, patriter pro se quoque quisque potiri.
Ergo consilia huc sua dirigit omnia solers.
Attenteque scopum collimat semper ad illum:
Etsub se reliquas quia princeps continet artes,
Nititur auxilio illarum, tamquam ministris
Utitur, illarum motus et coepta gubernat
Prorsus ut humanae conducant cuncta saluti.
Ac veluti sumptis quondam duxacer in armir
Militiae, cui praecipus victoria curae,
Et patrio insultus hostiles pellere regno,
Illius regitur iussis exercitus omnis,
Et circum dicto parens assistit in orbem,
Instruit ipse aciem totam, ordinibusque locisque
Dividit, atque sua quenque in statione reponit:
Excubiis alios, alios qui hostilia coepta
Explorent valido aut qui cingant aggere castra:
Tum qui signa manu defendant bellica forti,
Adversos sterslantque hostes, et Marte lacessant,
Sive per insidias circundent agmina coecas,
Ignotisque laedant occultatique latebris:
Aut quos consiliis socios adhibere necesse,
Et quicumque labor palmae contingere honores,
Prospicit et forti considerat omnia mente:
Ipsum respiciunt, et pendent omnia ab ipso,
Et parent dictis, neque detrectare iubentis
Imperia aut ausit quisquam temere hiscere contra
Haud aliter regitur Sophiae Bespublica nutu
Civilis, tenet ipsa manu vererabile sceptrum.
Utque animus magni membra omnia corporis unus
Continet atque fovet, tum certis motibus illa,
Unumquodque suo movet et discordia concors
Humanam mira vitam compage tuetur:
Sic civile eadem concordi foedere corpus
Partibus ex variis constans, adeo innumerisque:


page 1163

Diversum membris, totum movet, atque salubrem
Harmoniam varie conflato in corpore servat.
Quin et civilis prudentia splendida iuris,
Et sacratarum veneranda scientia legum,
Iusticiae interpres, custos aequique, bonique,
Civilis Sophiae rectepars maxima fertur.
Olim sponte sua, neque iure aut lege coacti,
Quisque suam pro se vitamque domumque fovebat.
Contentus paucoque, et fraudis nescius omnis,
Cunctaque felicis naturae nutibus ibant.
In peius donec tacite vergentibus annis
Irrupit, sacri studiumque extinxit honesti
Paulatim priscamque abolevit simplicitatem
Turpis avaritiae foedum exitialeque crimen.
Repperit haec et opes, inhiavit cum ipsa repertis:
Hinc quoque fas versum atque nefas, radicibus actis
Eheu quam turpi corrupit cuncta veneo.
Ut primum rixae tum vis, iniruia damnum,
Bellque. conflictus, execrandaeque rapinae
Immissae terris; tunc natus liner, et ignis
Invidiae excussit mortalia corda malignug.
Irruit et luxus: tum sobrietat fugata
Humanae vitae pestis effrena voluptas
Afflixit mentes rerrae: tum vivere porcos
Coeperum studium turpes distinguere ventres.
Omnigenisque cibis primum, tum nobile vinum
Indignos homini rabies temeravit ad usus.
Additur et magno comitata superbis fastu:
Quanta exquisita corpus circundar vefte
Terrestris limi partem solertia multis,
Atque auro et gemmis, vel si preciosius istis
Quicquam mundus habet, miserum exornare cadaver:
Quo nos oblitos rapit indignatio coepit?
Ipse Deus populo, sibi quem delegerat unum,
Praescripsit leges, cum non miseranda priorum


page 1164, image: delf1164

Ascelerum possent exempla avertere noxa.
At quos haeleges, Dominique immota voluntas
Fugit, vel seros tandem est patefacta sub annos,
His tamen inventi qui de caligine tanta
Exeruere suas mentes, et legibus aequis
Insanos hominum conati inhibere furores,
Insita naturae melioris iura secuti
Illi bruta um viventes more ferarum
Composinere hommes et eos feritate relicta
Iusticiam et rectos docuerunt sumere mores.
Et quo quisque magis ad normam est imitatus honesti,
Hoc magis humanae quoque consentanea vitae
Iura dedit: studium commune eademque voluntas
Pestiferos aditus scelerum intercludere cunctis,
Atque in tranquilla mortales sistere vita.
Quid moror haec? Postquam innumeris insigne trium phis
Romanum, totus cui quondam paruit orbis,
Ipse sui genitor miseratus cognitione
Imbuit imperium cum iam dete cta voluntas
Certa Dei librisque et vina prodita voce,
Protinus errorem vivendi rolleret ommem:
Qui tamen immenso turbarent cuncta furore,
Aeterno sanctas violantas numine lege,
Inventi et magno miscerent cuncta tumultu.
Ergo quibus sceptrum, et regni commissa potestas
Caelitus omnis erat, ne se furor altius ille
Exereret: oimia neve improbitate suorum,
Hostibus excisis,; egnum suplime periret:
Numinia instinctu summi, curaque salubri
Augustas populis leges, venerandaque iura
Sanxerunt stabili semper servanda vigore:
Ut qui, dum differt poenas auferre Tonantem
Nec curare putant caeli terrestria regem,
Non impune tamen vel sic sibi cuncta licere
Conspicerent, poenam ultricem, dextramque severi


page 1165

Vindicis armatam ferro, facibusque timentes.
Illis cuique suum ius, et sua munera cuique
Redduntur quo quisque statu, quo se ordine iactet,
Alter utalteriis ne quaerat commoda damno,
Ulterius tendensue alieno obtrectet honor.
Illis omnigenum discrimina debita rerum
Panduntu quo quanque modo quo iure parati
Praestet, et expediat qua conditione teneri,
Quaeque adhibenda fides variis contractibus, et quae
Intersese homines recte commercia seruent.
Quim ubi vel verbis, vel re (nam plurima vulgo
Communem tristis versat discordia vitam,
Aspera foederibusque exercet iurgia ruptis)
Laesus ab alterius quisque improbitate vel astu,
Quo se quisque loco, quo iure et iudice tutu
Praestare, acceptum possirque reposcere damnum.
Et quamquam iuris quae sint praecepta videre
Totius in promptu est, nempe ut vivatur honeste
Ipsa hoca nobis veluti natura requirit,
Utque eat innocuo civilis vita tenore,
Brutorum a rabie, studioque aliena nocendi,
Nempe alios in se quales desideret esse
Quisque, aliis talem sese ut praebere laboret;
Tanta tamen varios hominum confusio versat
Actus, tanta vagaeque subest vis mobilitatis,
Iusticiae ut summo sua constent regna labore.
Namque et de rebus sunt diversissima iisdem
Iudicia et sua cuique hominum sententia fertur:
Dissimiles variis mores sunt gentibus, et quod
Turpe putant alii, multis censerur honestum.
Temporis hinc semper successu multa novantur,
Multa cadunt, habitoque iterum privantur honore
Quae placuere diu, subeunt reiesta vicissim,
Inque dies aevo non exaudita priori
Emeniunt turbasque cient, litesque reducunt.
Ergone possint almam violare quietem


page 1166, image: delf1166

Error et humanis comes inconstantia coepitis,
Creverunt adeo leges crescentibus annis,
Ne locus aut esset rixis occasio pravis,
Sic quic quam ambiguum, aut non cautum lege manerer?
Non secus ae prima paulatim ab origine mundi
Morborum numero propter peccara subinde
Deteriorum hominum nutu crescente Tonantis,
Inventae variae iuxta multaeque medelae
Pharmacaque innumeris numero non cognita morbis:
Sic hominum im probitas semper quia plura novebat,
Ire etiam contra, vitiisq resistere coeptum est
Accius et sensim crescenti occurrere damno
Qua possent divi reges voluere medela.
Hinc Augustarum tam densa volumina legum.
Non aditus coeptis tament in terclusus iniquis
Omnibus ut possent cunctos compescere motus
Vaesanorum hominum, nisi legum vita sacrarum
Iura magistratus praesens defenderet ipse,
Iusticiamque manu: parentes ipse bonosque
Assereret poenisque malos inhibaret acerbis,
Iudicia illaeso conservans iusta vigore.
Illos civilis prudentia iuris ad usus,
(Quae mentem legumque, voluntaternque ferentis
Exponat rebusque ab iniquis separet aequum,
Quidque sit in causis iusti demonstrer, ut omnem
In culpata boni dirimat sentenria litem
Iudicis atque suo sit copia cuique potiri)
Aeterni bonitate Dei concessa. supremum
Complexu rerumque, et commoditate meretur
Digna locum reliquasque super longe eminet artes
Imperio gaudens: soboles et laeta propago
Moralis Sophiae, fleli cis gaudia vitae
Quae finem summum mortalibus actibus addit,
Et coepta cuentus claudit colophone beati.
Contemplavici Sophiae concedere dignum est


page 1167

Hanc partem, quando inconcussa scientia, et omnis
Secura erroris, vel demonstratio sirma,
Et subiectarum petitur constantia rerum:
Sin commune bonum, si publica commoda spectes,
Omues quae pariter felicem attingere finem
Essicir, atque boni dispensat praemia summi,
Quae varios hominum sapientia dirigit actus,
Humanae tutana commercia debita vitae,
Quae leges simul et civilia vincula sernat,
Tanto illam superat, quanto communia praestant
Privatis, quanto priorest Respublica cive
Iamque adeo Sophiae stuidum venerabile vitae
Quantum praesidium nostrae columenq putandum
Quantum ornamentum, quam sola et vera voluptas,
Quam potuit breviter mihi, simplicirerque relatum est.
Sed neque Grammaticen tacirus praereruehar, autte
Transieiim Logice, sive es Dialectica recte,
Nec mihi Rhetoricen sit praeteriisse decorum.
Sunt quibus haec Sophiae pars est superaddita dictis
Tertia, cui Logices (quoniam sermonis in ipsa
Vires, proprietas, et spectantur rationes)
Fecerunt nomen: Sophiaeque artisque negatis
Limitibus, Sophiae tamen instrumenta, manusque
Atque facultates alii disêre, quod illis
Certarum constans non sit tractatio rerum,
Tum neque cognitio per sese opterur earum,
In rebus finem neque nanciscantur agendis
Sed famulae studio reliquis operaque ministrent:
Urraque fert praese iustas sententia causas,
Est equidem illarum non abiectissimus usus.
Prima rudem format linguam, praecepta loquendi
Scribendique docet studiis primordia summis
Grammatice. neque enim subsistere cetera possint,
Aut iter ad sacras discenti pandicr artes,
Si non verba prius, quibus hae traduntur, et omnem
Calleret soliti sermonis proprietatem.


page 1168, image: delf1168

Nec si quis rerum sit nactus cognitionem,
Barbarie captus, normae ignarusque loqendi.
Conceptus animi proferre aliosue docere.
Ipse carens menris rerumque interprete possit.
Discere linguarum nos haec idiomata iussit,
Queis Cyclopaediae summim ysteria nobis
Omnia Philosophi totius proposuerunt:
Quarum illa osficio libris traduntur, et ore:
Roma usa est quali quondam, celebresque Latini,
Qualem infelices linguam amisere Pelasgi.
Urq domas imo posita, et sine honore reposta
Fundamenta loco, si non sint frima nec ipsa
Insistens poterit moles vitare ruinam:
Sic nisi Grammarices praecepta sideliterante
Percepta eximiaque prius sint cognita cura,
Incassum reliquos insumes deinde labores,
Optati fiustra sperans fastigia fructus.
Disserere illa docet cuius Dialectica ductum est
Nomen ab officio iusto resque ordine quasuis
Tractare, et methodo, serieque exponere vera.
Nempe manus quanto supere minet omnia membra
Cetera, et immensum longe praecellit ob usum:
Omnibus est tanto praestantior instrumentis
Haec Sophiae propterque suum celeberrima munus.
Digerit haec gradibusque et classibus omnia certis,
Ut qua quaeque aliis tribui ratione sit aequum,
Quam late pateant quam sintne angusta, quid illis
Conveniens quid sit pugnans, appareat: utque
Omnigenum verax sit definitio rerum,
Qnas itidem in partes et membra secentur eaedem,
Obscurisque latens verum, ambiguisque tenebris
Eruit atque aditus erroribus obstruit omnes
Denique habet normam, fidaque explorat amussi
Argumenta suis quae comvenientia rebus
Praepositum friment, tum qua ratione sequantur


page 1169

Ex aliis, cur non quadrent, quave irrita causa,
Unde fluant, quo sint tamquam de fontre perenda.
Haec cadem vafris fucata sophismata verbis,
Quae veri specie falsum consisa tuentur
Pe spicere et pravae docuit convincere fraudis.
Scilicet hac, sive est scripro aut sermone docendum,
Seu discepcaudo sententia nostratuenda,
De icripto alterius sive est dictove ferendum
Iudicium ant opus haec discendi exquirere causa,
Ordine nos, methodoque iuvat munique fideli
Una haec immensum sophiae Cynosura peraequor
Dirigit absque omni servata crrore carinam.
Splendida postremae floret facundia cura,
Eloquiumque viget: tenet haec praecepta diserte
Dicendi, atque animos apto sermone movendi,
Sive agimus causas, et coram iudice litem
Tutamur populumue aliquid, patresue docemus:
Sive ubi de dubiis fors consultatio rebus
Incidit aut sectanda aur quae fugienda monemus,
Dicimus aut docta meritis praeconia lingua.
Illa quidem dictis semper suffelta duabus.
Ornatum verbis adhibet, speciemque decoram,
Illustratque suo scite rem quamque colore.
Redditur hocanimis accepta oratio cultu,
Quaeque venustatem comitatur gratia capras
Quo volumus ducit blanda dulcedine mentes,
Aut gravitate movet saepe et percellit easdem
Deicit, inque vicem tollit, penitusque coercet,
Arbitrioque suo flexis inclinat habenis.
Talia Rhetorice verborum pharmaca sernat.
Quin velut effossum terrae penetraii bus aurum,
Dum necadhuc ignes hominum. neque pertulit artes,
Nulla tamen (pretio quantumuis cetera vincat)
Gratia commendat donec manus igne politum
Artificis finxit, clarum induxitque nitorem,


page 1170, image: delf1170

Arguto vatia impressitque emblemata caelo:
Si quem Gramatica sermonem adiuta ministra
Composuit Logice, purum licet atque fidelem,
Non tamen aut mentes hominum perstringere possit
Altius, aut subitis impellere mortibus ille,
Si non Rhetoricis ornatus floribus idem
Accipiat vires pondus cultumque decusque
Ergo Grammatice voces Logice rationes,
Suppeditant Sophiae studio polit auget, et omni
Perticit integrum sermonem tertia cultu:
Ut sit de rebus faclendi verba diserte
Partibus in cunctis Sophiae certissima forma,
Tractarique suo sermone atque ordine possint
Omnia, divite quae sapientia continer orbe.
Quis Cyclopaediae complexus totius esset,
Quae Sophiae parres, quaeque instrumenta ferantur,
Quae contentarum sub ea praestantia rerum,
Diximusiat numero et parres percurrimus omnes,
Per capita ingressi. neque enim me singula sperem
Amplecti, tenerone exponere carmine posse.
Tum quae retulimus quibus aspernanda videntur,
Aut lenia, et summo non digna putantur honore,
Forsan et illorum saroas memorentur ad aures
Irrita, nec stupidum pertingant cetera pectus.
Quod si nos oculis possemus cernere nostris
Quae Sophiae facies pulcherrima forma venustas,
Quod decus ornatus rum convenientia quanta,
Prorsus in aspectum caderent si talia nostrum,
Ceu fluxis eadem deprehendimus insita rebus,
Argutique acie miramur cognita visus,
Ipsa sui quanto nos inflammaret amore?
Quo desiderio traheret? quam cetera nobis
Illius studio longe inferiora manerent?
Nunc quoniam a visu procul est nostrisque remota
Sensibus, atque animo tantum inspicieuda sagaci,


page 1171

Conatu mentis solumque adeunda, quodillam
Aut non suspiciunt, aut vanum et inutile nomen
Esse putant multi vulgo, quos mentis acumen
Deficit, aut brutis eadem iacet obruta dudum
Sensibus et turpi tubigine perdita torper:
Hoc minus est mirum, quia tales pendere poenas
Stulticiae miseros, infelicesque videmus.
Mancipio est illis animus, paretque sinistro
Corporis imperio, neque plus quam belua recti
Cognoscunt sed et his concedunt saepius ipsus,
Quando naturae magis a bonitate recedunt.
Namque aut divitiis in hiant sine fine parandis,
Usus iguarique, imprudentesque bonorum,
Mollia posthabitis aut quaerumt o cia curis:
Aut omni studio, dictante cupidine, sola
Corporis obscoeni petitur malesana volutptas:
Aut caedae hi grassantur, in humanasque repinas
Exercent, fastuque alios vel robore freti,
Aut opibus, spernunt: iunnat in sultare minori,
Sub pedibus lege est pro ratione libido,
Vis pro iure: Deum neque reneq nomine honorant.
Taies, Trinacrias quondam insedisse cuaernas
Cyclopes tales scelerato Ixione natos
Semihomines Othryn coluisse ferunt Centauros:
Forma quod dis hominum quodque essent corda ferarum
Immanes mores ac saeva et barbara vita.
Atque utinam nostrum non pervenisset ad aevum
Id genus, ingentesque facesseret usque labores
His, quorum cuta patrocinioque foventus
Res indefessis, et sustentantur honestae.
Contemnant illi literas, artesque, sinamus,
Vanaque divinis proponant gaudia rebus:
Exiget ista graves ab iis insania poenas,
Et frustra quondam temere neglecta requirent,
Nec quicquam Sophiae studio decedet homoris,


page 1172, image: delf1172

Ipsum si spernat malesannum et futile vulgus.
Inter praecipuas celebratur amaracus herbas,
Quamvisilie suo prcos offendat odore:
Nec quia picturae coecis ignota venustas,
Eius apud sanos igitur quoque gratia nulla est.
Cumque sit ornandi studium, tantumque fovendi
Corporis, ut quosuis libeat telerare labores:
Negligere hanc partis culturam nobilioris,
Et quae solius est hominis, dementia quanta!
Praestat homo brutis animo: quid pulchrius ergo,
Quam si nos alios homines praestemus eodem?
Quod studio Sophiae venit, acceptumque ferendum est.
Invenies quorum quamquam sententia longe
Dissidet a dictis, ut qui sibinomina sumant
Doctorum Sophiae tamen impietatis iniqui
Insimulant studium, vanasque impendere curas
Naturae rerum perhibent nos cognitioni:
Tum sacris literis pugnantia dogmata morum
Et deceptrices Logicas, fucumque dolumque
Sermonis memorant, imposturasque nocentes.
Illorum improbitas, five est inscitia, ranto
Maius habet crimen, quanro pietate priores
Credunrur, summaeque homines graviratis habentur.
Ergone rectorum praecepta salubria morum
Aerernis Domini pugnant contraria verbis?
Sacrane civiles condemnat pagina leges?
Nec nos haec equidem tanto dignamur honore,
Ut non sit potior sacrae sententia legie.
Quod tamen haec Domini sunt consentanea iussis,
Quod tamen ad summi referuntur regis honorem,
Quod sunt a tenera vitiis aetate fugandis
Apta, et honestatis plantaria vivida praestant,
Quod lunt iudiciis aequissima norma ferendis,
Divilem pulchro servant quod in ordine vitam,
Illa piis certe non aspernanda fatemur.


page 1173

Utimur liic etenim ceu sacrae interprete legis,
Quae mores semper, vitamque requirit honestam,
Aetatemque iubet nos recte educere primam,
Iudicia et leges commendat et imperat aequas.
Civili Dominus mortales soedere iunxit:
Illius est auctor nobis, monitorque tuendi,
Hoc nobis aciem mentis concessit ad usus,
Ut priscae saltem servans vestigia lucis,
Quae non expressae sacris sunt edita libris
Perspiere et certa posset proponere forma.
Vana superstitio Sophiae, studiumque scholasque
A vera dictat desciscere relligione.
At non ille, Dei sapiens qui munere factus,
Quo neque erit, neque adhuc sapientior extitit ullus,
Haec Solomon studia; et sancti explosere Prophetae,
Nec quos legatos totum dimisit in orbem
Omnipotens sed et haec, et rerum cognitionem,
Testarique Deum mentesque extollere ad eius
Dicendas laudes celebrandaque dona putarunt,
Hucque suas iussere alios advertere mentes.
Hi quoque noticia est quîs non concessa Tonantis
Ore Dei coram, vellegibus edita sacris,
Esse tamen numen quod fecerit omnia summum,
Quod curam mundi gerat, innocuisque piorum
Actibus et vita quod delectetur honesta,
Conatus hominum quodque aversetur iniquos,
Quod scelerum poenas infligat sontibus acres,
Advertere ipsa naturae cognitione
Adducti miro fluxarumque ordine rerum
Attoniti, primam coepere agnoscere causam.
Quis vitae priscos sapientes integritate
Nescit, et omnigenis virtutum laudibus esse
Spectatos? quorum probitas, constatia, et altus
Ille caducarum despectus denique rerum,
Quodque ausi turpem morti postponere vitam,


page 1174, image: delf1174

Et res impenso defendere sanguine iustas,
Quem sugit? illa quidem (pudet haec me vera fateri)
Inter Christicolum nomen sunt raro professos:
Et quae solius virtutis amore tulerunt.
Cum vera aeternae nescirent gaudia vitae,
Nec nisi iactatum vulgo Plutona timerent,
Impulsu Sophiae studii subiisse putandum est
Haud dubie (dedit hos illis Sapientia fructus)
Quando Christicolas magis haec obsecro, movebunt
Cognita! perpetuo certam sperare salurtem
Iussos, aut omni cruciatus fine carentes?
Quin superesse etiam defuncto corpore mentem,
Usuraque frui vitae, cum libera ab isto
Carcere ad aetherei patriam remeaverit axis
Lumine tam densas mentis videre per umbras,
Abdita naturae tantum argumenta secuti.
Aut vib rem totam gentilia dogmata dicunt,
Ignatosque Dei rerumq fuisse sacrarum
Auctores perhibent: quid enim, quae denique causa est,
Cur inventa ab eis non sit fas sumere nobis,
Pulchra neceterno quicquam pugnantia verbo?
Vel vitosa prius rescindere sana tenere?
Sed si quis prima arcessens ab origine toram
Rem repetat, veri cultores numinis ista
Invenhiet studio patrum coluisse reperta.
A quibus ad reliquas post sunt sensim edita gentes.
Inde superstitio si quis super addita inhaesit,
Infecitque bonasartes: hac quippe remota
Nil superest causae quin sint ut et ante salubres.
Quid cum sermonis cultum methodumque refellunt,
Etlenocinium clamant fucumque, dolosque?
Nunc iterum in regnum pridem mittatur ademptum
Barbaries, redeant postliminioque tenebrae,
Quando adeo grati praeclaris rebus habemur,
Sic nequa matronam vestes, castasue puellas,


page 1175

Sic neque mundicies iuvenemus senemue decebit,
Sunt etiam impuris quoniam communia scortis,
Nimirum pravum tollentur propter abusum.
An si quis Sophiae titulos usurpat inique,
Allicit in fraudem que alios et inania tractat,
Plusue illis ratio quam fert pietatis inhaeret,
Quamue ab iis possunt praestari plura requirit,
Ipsirea est igitur prorsus doctrina? nec illi
Esse ususue locus ne potest in rebus honestis?
Quin age divini sacrata volumina verbi
Haereticorum hominum sceleratum propter absum
Urimus? ipsa eriam vitae certissima nostrae
Subsidia, indignos quoniam vertunturin usus
Illa cibi potus, domus ipsa pecunia vestos
Saepe horrendorum sunt nobis causa malorum.
Quid referam flammas, ferrumque? quid arma? necipse
Innocuus sermo robur, neque mentis acumen:
Scilicet his freti turbas, rixasque necesque
Exercent scelerumque haec instrumenta suorum
Certa tenent causa in nobis, nil ipsa merentur,
Immensum potius recte laudantur ob usum,
Quem praestant nostrae sicut decet addita vitae.
Sic ubi divinae nostram com ponere vani
Conamus summa est Domino sapientia nostra
Stultitia ut primum sese ad caelestra tollit
Consilia, exiluitque suos temeraria sines,
Aut vanis veritis volumusue insistere rebus.
Aut sophiae ad turpem stuidum convertere fraudem,
Illa cavere Deus, nam sunt mela et improba, iussit:
Nequitiae tamen haec nostrae tribuenda, nec illis
Optima quae nostra corumpimus improbitate.
Si vero innumeros potius spectaveris usus,
Rem per se expendens ipsam, nihil esse caducis
In rebus quod ei possit certare videbis,
Praecipuum Domini munusque farebere mecum.


page 1176, image: delf1176

Nam neque divitias tantum mirabere quarum
Compos saepe malus, saepe indiget optimus, et quos
Fortunae pernix saepe inconstanria mutar.
Nec genecis tanti splendor: maioribus ille
Acceptus fertur, neque proprius, aut meliorem
Efficit. Est et honor, celebrisque est gloria magni:
Attamen inconstans, aliorum statque caditque
Arbitrio, multisque adeo sunt ista periclis
Exposita. At non sunt robur, viresque valentis
Corporis a morbis, celeri vertaeque senecta.
Ipsa quidem formae transit velut umbra, venustas.
Ipsa valetudo magnum et venerabile donum,
Innormers semper facile est obnoxia damis,
At cultura animi cuius sapientia nobis
Quaeritur auxilio, nobis bona tanta parabit,
Quanta malum certe numquam contingit apisci:
Quae neque mobilitas fortunae laedere possit.
Nec tempus queat, qut gravis obscurare senectus,
Nec morbi violent Haec nobis abdita rerum
Principia et causas et tot miracula monstrat,
Haec virtutisiter sublime, fugamque malorum,
Ostendit placidae tutissima regula vitae.
Illius fructus vitae totius ad usum
Conducunt, totamque iuvant, tutantur et ornant.
Illa rudem aetatem format, regit illa iuventam,
Consilio maturam auget: sed et illa senectam
Oblectat, serosque hominem comltatur ad annos.
Nec tamen est oneri, praesto est noctesque diesque:
Illa domi iuvat, illa foris: res illa secundas
Ornat et ad duros adhilbet solatia casus,
Sed nos optato tandem consistere fine,
Circumuectatos Sophiae permaxima regna,
Et iuvat extrema fessos requiescere mata.
Nec me tantarum praeconia splendida rerum
Exprimere, aut dignis sperem omnia dicere verbis


page 1177

Encyclopaediae pulcherrima munera posse
Non si doctrina maturisque arduus annis
Eloquio ferrer magno a Cicerone secundus,
Aut Chii vena fluerent mihi carmina vatis.

De Ioannis Zonarae Annalibus, eorumque exspectatissima editione.

ZOnara, ab indigno vel tandem carcere prodis
Liber et a longa cernis caligine lucem?
Sciicet ista tui tantum meruere labores
Praemia ut obscuris conflictarere tenebris,
Paucorum ignotus vel versareris in ore?
Siccine qui prima historias ab origlne mundi
Exorsus, mira pariter brevitate, fideque.
Ad sua veraci filo pertexuit omnes
Tempora, non grata de posteritate queratur,
Sperato indignans spoliatum lumine librum,
Obductumque situ sine laude et honore volumen
Et poterat vol iure queri, si fata dedissent
Rursus ut a vita functis existeret umbris:
Si non hoc tantum felicis dedecus aevi,
Hanc igno miniam nostro repulisset ab orbe,
Magnifico late Fuggerus nomine notus,
Verorum cumulis Antonius auctus honroum,
Is primus paucis tantum inseruire coactos
Hactenus annales, opus illud nobile, cuius
Nos solo exilis tangebat nomine fama,
In lucem evulgnas post multos protulit annos:
Hocq novum donis ingentibus addidit heros
Munus quod merito gratum Respublica habebit,
Doctorumque piae decorabunt undique laudes.
Nam si mira mur penetralibus eruta terrae
Marmora, vel saevis simulacra erepta ruinis,
Relliquias prisci tantum ac vestigia luxus,
Artificum doctas repraesentantia mentes,
Atque repertores merito veneramut eorum,


page 1178, image: delf1178

Ad bene vivendum quae nil conducere possunae
Quanto rectius hunc grati celebrabimus omnes
Antiqua bontitate virum, patriae decus, atque
Exemplum verae memorabile nobilitatis,
Zonarae ab immerito qui carcere scripta redempta
(Quae livor cerrorum hominum aut iniuria longi
Temporis. ignavi vel turpis inertia vulgi,
Vel fera barbaries rudis aut inscitia secli,
Presserat indignis iamdudum mersa tenebris)
Asseruit, tamquam postliminioque reduxit,
Restituitque suo iam libera facta nitori,
Et toto iussit late innotescere mundo.
Est aliquid, tantis sumputs impendere rebus,
Atque operi mitem pracclaro ostendere dextram.
Sed mihi conslilium magis, et prudentia facti
Digna celebratu, studium patriaeque videtur,
Senserat historiis vitae comunis ad usum
Atius esse nihil, neque convenien ius ullum
Humanae studium sorti Fuggerus, easque
Nostra sub alterius monstrare pericula casu,
Et rerum eventus varios et lubrica mundi
Saecula multiplici nutantiaque omnis faro,
Innumera sque vices. mirando=que ordine nexas,
Versantes celeri mortalia facta rumultu.
Viderat hinc fragili praecepta salubria vitae,
Consilia hinc ad res depromi posse gerendas
Tuta futurarumque peti praesagia revam,
Cerraque ab exemplis nostrae documenta salutis.
Sensserat haec, oongoque edoctus viderat usu:
Praetera variis hinc inde recondita libris.
Multifidam mundi seriem, mutatque regna
Ex alliis alia, et fati mirabile textum.
Per varias gentes, mundi nascentis ab ortu
Complexum egregio scripsisse volumine carptim
Zonaram, et usque suae recitasse ad tempora vitae.


page 1179

Hunc quoque (quae nemo scriptis comprenderat auto)
Audierat fidis Annalibus inferuisse
Constantinopolitani regesque, vicesque.
Imperii, et diri primor dia tristia Turcae:
Hos tamen annales ipso vix nomine notos,
Multorum frustra votis persaepe petitos,
Damnatos vani qufi delituisse laboris.
Non tulit hoc damnum patriae mitissimus hercs,
Sed desiderio motus populique, suoque
Ipsa e barbarie magno satis aere redemptum
Zonaram, ab immundo squllore, et nocte prosfunda
Protulit, effecity; ut publicus omnibus esset,
Hoc tanti tam mite viri, tam utile donum,
Tantaque honestarum cura et defensio rerum,
Quam nissi barbarie captum, nifi mente stupentem,
Non summo accendat tantae bonitatis amore.
Non admirari non summa extollere laude
Tam rarae specimen virtutsi nobile cogat?
At non hunc statuit sibi magnificenta finem
Fuggeri, sed adhuc nobis maiora paravit.
Graecis ista suis tantum conscripserat auto,
Nec Graecae linguae sine cognitione legenda:
Nunc qui sermonem studio didicere Latinum
(Qui sese Europae populos diffudir in omnes)
Zonareum cum fruge legent, relegentque volumen.
Hoc tua confecit nobis industria VVolfi,
Doctorum VVolfi decus immortale virorum,
Et studiis adeo melioribus orte iuvandis:
Tuiussa Herois non aspernanda secutus,
Hoco perum in primis qui noverat esse tuorum,
Huicque oneri solum re duxerat esse ferendo,
Romano cunctis pure fermone loquentem
Das Monachum lacemque dedusque annalibus addis,
Ut sua commen det rediuivum gratia scriptum.
Haec tibi nos summo tua dona stetisse labore.


page 1180, image: delf1180

Pervigili Studio assiduis versataque curis
Novimus, ingenuaque libenter vocefatemus.
Ergo qui studiis exdculti pectora honestis
Quos praeclararum tener admiratio rerum,
Hoc opus, historiam mundi, seriemque recenfsens,
Cuncta que succincto complexum tempore fasce,
Optata tandem donatum luce videbunt,
Et iucunda legent, et idonea pluriam vitae:
Digna tuis meritis praeconia dicere cuncti,
Illustr cupientque novum decus addere famae
Antoni Fugger tuae, tibi plurima honores
Inclite vir grata cumulabit Musa camena,
Et te patroni doctorum nomine totus
Ordo salutabit, benefactoremque perenni
Laude suum celebrans memori cantabir in aevo.
Te quoque digna manent impensi praemia curis,
Doctrinae titulis veris celeberrime summae:
Te Musis addicta cohors venerabitur omnis,
Et meritas grates tibi re, verbisque rependet,
Certatimque tuos augebit semper honores.

In obitum Xysti Betuleii, Praeceptoris sui.

DVm maestis teistes consumimur usque querelis,
Anxiaque ingenti patriae mens fluctuat aestu,
Tantorum miseta de conditione dolorum:
Addidit hanc etiam nostris Rhamnusia causam
Luctibus, ante velut nos nulla adversa ferirent,
Affictumque novo confodit vulnere pectus,
Saucio non digno praecordia funere laedens.
Hoc ergo restabat adhuc venerande magister,
Nostrorum ut numerum tua tristia fata malorum
Explerent, gemitusque augeres denique nobis
Materiam, utque foret tua mors occasio nostirs
Fletibus, ac questus, esses mihi cuasa recentis?
At potius dura morbi te mole levatum
(Qui corpus dudum per tot, tantosque labores,


page 1181

Et vigili assidue studio, doctisque lucernis
Exhaustum, Infestis urgebat debile vinclis)
Posse hiemes posthac sperabam vivere multas,
Pignora ce4rnentem faustis sucerssibus uti,
Quos fibi conubii coniunx dedit optima fructus
Legitimi, quae vos simili pietate referrent,
Atque essent vestrae lolaetia grata fenectae.
Haec etenim iussit bonitas sperare Tonantis
Omnes coniguii quos sancto vincula nexu
Lege tenent thalami nutu omnipoteme probata.
Nunc tua te fido coniunx spoliata marito,
Cum quo tot viit concordes casta per annos,
Externata malis, et luctu fessa requirit,
Cuius quis gemitus, vel, quis suspiria ag imo
Pectore, praeluctus iam deficientia crebro
Ducta quat gemitu paribus compreudere verbis?
Aut madido ut querulos singultus ore cientis
Spiritus exangui de corpore fugerit omnis
Saepius, exanimes et humi prostraverit artus?
Dum secum reputat quali viduata marito,
Collapsumque domus culmen, columenque relictae
Heu quantum prolis iubversum cogitata esse.
At natinataeque auras uluatibus implent,
Praese tim adluctum quos iam maturior aetas
Instruit infesei causas aperitque doloris:
Horam suffusas Iacrymarum proluit imber
Usque genas plancta pertusaque pectora livent:
Vox quoque abest, nisi quam luctus extorquet amaros.
Ah quanto vois posthac genitore carendum,
Qui vos ad magnos quondam evexisset honores
Moribus excultos santctis, vita que pudica?
Nuncis vos teveris (Dominus sic iussit) in annis
Deserit, humane linquens commercia vitae.
Non secus implumes ac si philomela relinquens
In nido pullos, escas abiensque petitum


page 1182, image: delf1182

Aucupis intercepta dolis rapiatur at illos
Dira fames tenero nequicquam gutture matrem
Multa requirentes perimit, multumque gementes.
At vos certa mannet tanti solatia casus.
Namque est qui viduas, puerosque parentibus orbos
Protegat, atque malo praesens defendat ab omni,
Omnipotens genitor, quivos. matremque, domnn
Defen det, tutosque sua bonitate fovebit.
Vos vero, Aonidum colitis qui sacra forrum,
Quique vitis dignos doctis defertis honores,
Quis non barbaries coepit praecordia vulagi,
In iustos mecum potis concedite luctus,
Et quantum dederit fundus miserabile damnum
Perspicite, et quo nos priuaverit ornamento.
Nam qua Christicolis Europa amplissima terris
Pandirtur. et magno tot regana amplectitur orbe,
Hac se divinus venerando nomine Xystus
Porrexit, celebrique viget post funera sama.
Non ea Teuthonicastantum diffusa per oras,
Limitibus patriae tantae contenta resedit:
Doctrinam illius, indefessosque labores,
Virturumque decus, cum sedulitate docendi,
Anglus, et Hiberno Tule vicinior axi
Audiit, et rigidus durae incola Sarmata terrae.
Haec quoque divisus longe congnovit lberus
Herculeoque freto siccaeque propinquus Abylae,
Galliaque, et ssemper doctorum Oenotria nutris,
Totque adeo populi doctissima scripta videntes,
Quiew se idem gratae donavit posteritati,
Germine tam loeto partriam dixere beatam.
Iam quanto primis puer impertaesus abannis
In literis studio fuerit versatus honestis,
Uque in eis alacrem consumserit inde iuventam.
Imbiberitque avide divinas impiger artes,
Atque ubi lam fructus coepit maturior annis


page 1183

Sudorum tandem tantos sentire priorum,
Non intermisso ut perrexerit usque labore,
Testantur partae non obscuro indice fruges.
Editus est etiam tunc cum sine honore iacerent
Optima, bar barieque horrerent omnia prisac.
Ar non a studriis animum haec averrit honestis,
Nutatem immundo ceninec gurgite mersit:
Quin potius, quamquam salebroso tramire ductus,
Ten debat sacras contra tamen acer ad artes.
Nec, quae multorum egregiis conalibus obstrat,
Quam sis mole urgens magna retraxit egistas.
Quinetiam puero Graecam ne d scerei linguam.
Neve poertarum mysteria posser adire,
Temporis illus mala barbaresque nagraunt.
At cerbro in dagans utrunque virilibus annis,
Et didicit linguam multa cum laude pelasgam,
Et coepit doctis iam nomen habere poetae:
Tantus amor tenuit quaevis praeclara sciendi.
At tibi sincerae quid amorem relligionis
Commemorem. vitae spectatamque integritatem?
Non illum tumido quisquam seextollere fastu,
Aut alios vulgi vidit contem nere more.
Quamquam quo reliquis sese praeferrete habebat,
Hamanus sed enim comis neque cognitus ulli
Diffcilis neque qui magnos sibi vellet honores
Deferri, placida vitam ratione regebat,
Atque domum, et thalami cum coniuge pignora chareae.
Interea studiis sese oblectabat honcstis,
Atque exhaustorum mulcebat fruge laboreum
Otia non pigro sunt qualia inertia vulgo
Plena voluptatum, solaque libidine ducta,
Ingenuo sed quae pensantur sedula fructu.
Vix adeo invenit quod in ho reprendere posset,
Qui nimium solers inquirit in omnia liuror.
Quod si privatis solummodo commoda rebus


page 1184, image: delf1184

Aetherea vescensa ura venerande tulisses
Xyste, domusque tuae cohibere praemialdis:
Triste tamen iusta nobis turbaeque prorum,
Doctoru moque choro lacrima gemirusque decentes
Excuteret funus Quem vitae insignis honestas,
Quem pietas simul et raris vitutibus auctus
Doctirinae exornabat bonos ocnatque sepultum,
Scilicet hunc nobis non lugeremus adereptum?
Non has exequias tigno, non ultima dona
Ferramus, querula testati rocdolorem?
Talia inhumanis sint ferre pector Turcis:
Nos casus tangunt homlnum, et mortalia fata.
At tibi plus certe patrtris, et Respublica debet,
Quam domus et felix quondam cum coniuge prles.
Non tantum patriae perte laus add ita noserae
Augustae celobri quae sidera nomne tangit,
Vertice sublimique alias super reminet urbes,
Quae merito taligaudens se iactat alumno:
Verum eadem multos re praeceptore per annos
Moribus ac literis tentrem informante iuventam,
Et pueros magna cum sedulitate doncente
Usa fidem sensitque tuam, protsusque paternum
Offcium, primisque tibi felictelt annis
Creiditi et lagr pueros cum fruge recepit,
Fundamenta tuo aufpicio qui frima locassent
Doctrinae quondam solidae, stabilisque futurae.
Namque Augustanti propter te glorialudi,
Quem tibi mgnifici commissum cura Senatus
Ornandum iuncta Musis pietate reductis
Tradiderat, magna cumulata est splendida laude.
Quippe ut mox prim is recte instituatur ab arnis
Quae tenera est atas, imbutaque moribus qptis
Haurita ingenus una feliciter arres,
Urbsque ut ad hos aptos habeat sibi quaeque magistros,
Hud equidem exiguum refert, quo scilicet olim


page 1185

Res in tranquilla persistere publica pace
Illorum auxillio possit, seseque tueri
Cordatis munia viris, cundabula quorum
Sunt ipsi ignare plebis ludibria, ludi:
In quibus et morum prob tas monstratur, et almae
Semina virtutis doctrinae: uncta fideli:
Queis instraucta dehinc vitae feruare tenorem
Innocuumt, et discar mala declinatre iuventus,
Inque viros tandem felix eudata honestos:
Has ad res natun, te credo faventibus astris.
Hîc quis perpetus queat enmuerarelabores
Nocturna exhaustos opera exha usto sque diurna?
Tot curas tanta cum sedulitatae fideque
Et quaecunqeve rapit res isthaectae dia secum?
Omniq auqe patiens plus qua mpatiensque tulisti.
Haecquid discipilis modo sint ho nomine digni,
Psofuerint, quantum haec illis com pendia cunctis
Attulerint, clamt certe res ipsa nec ullo,
Quva per se constete, poscit se teste proubari.
Nam quicumque tuis artes sectatus honestas
Auspiciiis quondam fuit et tua castra seucutus
Affectatuit iter Sophae quod ducit ad arcem:
Sed debere tibi multum fateatuoportet,
Atque immoria les coneturreddere grates,
Agnoscens memori bene facta ingentia mente:
Tum fidei quidunque tuae sua pignora vidit
Credita profercisse operae preciumque tulisse.
Nifaciant, digni sceleris sint pendere poenas.
Ingrati Stygioque ixionis orberotai.
Non aerumnarum tamen haec est summa tuarum
Tota necossicii contentus mole scho aris.
Quod reliquum molli tribuisti Xyste quieti:
Quippe tot innumeris reclamant edita chartis
Scripts, Cleantheis longe graviora lucernis,
Doctrina gravida et vigili congesta labore,


page 1186, image: delf1186

Et quae vixequidem totidem quis perlegat horis,
Quot tibi ab officio vacuas mansisse docendi
Crediderim curaque domus, placidaque quiete.
Hoc testamenti possit Symphonia Graeci,
Cetera si desint nobis, operosa probae.
Ne mendis referam purgata oracla Sibyllae
Innumris, proprioque iterum donata nitore,
Auspice te ruruum superas volitare per auras.
Te duce seruiti rebus Comoedia sacris,
Et ivuctus vera cum relligione cothurnsu.s
Edita commenorem quid commentaria prtim,
Pattim prraisa et adhuc sub nocte latentia longa,
Atque utinam non pars magna imperfecta maneret,
Romanae linguae quis cum cicerone Maronem
Enara procere, pulchro queis ordine pandis
Historiat variasque doces cum moribus artes.
Hlorum felix cum nomine gluoria viver.
Grautaque posteritas summo amplectetur honore
Quin etiam si quos extremi fine sub orbis
Hoec tetigere, etiam fma tua funera tangent,
Ibuntin lacry mas Elegosque et carmina Coeae
Tiristia cantabunt querulo de corde Damoenae.
Talem te seinum morbi nimiique labores,
Et curae, nobis, et multa in dustraia ademit,
Cum magno patriae magnoque dolore bonorum.
Testara est gratam certe Respublic mentem:
Nempe adiuta tuorum, ornataque mole laborum,
Te rude donavit verterani militis instar,
Sat bene te meritum de se testata tuamque
Maesta vicem dolait. quum norbipressus iniquo
Pondere, lethali posuisses membra cubili.
Sublatum haec eadem te lamentatur, et atrae
Vim mortis, multisque incusa tfata querelis.
Te parritae proceres, tum quos habet inclya cunctos.,
Doctina, et meriro virtatis honore celebres


page 1187

Augusta exstinctum magno maerore requirunt,
Tristiaque immensus percellit pectora luctus.
Iamque aliquis horum comitatus flebile funus,
Haec secum: Patriae quondam qui gloria rtantae,
Qui decus eximium fuitatque corona suorum,
Hancidem indigna funestat morte peremptus,
Te vero in primis decet Augustana iuventus,
Quae colis ingenuas studiis primoribus artes,
Nec non qui peveros doctuina et vincitis annis,
Percipitis nostri causas meliusque doloris,
Egelido quarulas voce superaddere tumbo,
Et desiderium lugubriexponere gestu
Huius: quem vobis rapiti violentia fati
Invida subrraxit, ne vobis ampliunesset
Ductor dad eximias castis cum moribus attes,
Offcium et fidi posset praestare parentis,
Egreguis multum et conatibus addere vestris
Auxilii, et quavis semper ratione iuvare.
Hunc decet missem non ficto flere dolore,
Quod superestque eiusgrata benefacta renere
Mente, et venturos longe celbrare per annos
Exstincti merita et laudes augere magistri.
Cerete gego teo merito mihi honorai dissime Xyste;
Si va fides nostria, su qua est fiducia Musis,
Ad vitae extremum summo venerabor honoire,
Htgriata m scriptis mentem et sermone fatebor.
Tu me susceptum primus puerilibus annis
Informas pietate decoris moribus ornas,
Prima docesque elementa rudem, tu prima futuris
Fundamenta locas studiis, tu primus honestis
Artibus imbutm Latium linguaeque Pelasgae
Pulchrum idloma doces tu primus deinde sacrtas
Belleophontaei fontis deducit ad undas.
Tu Mecoenates, qui nostra incoepta foverent,
Concilias, tutumque iter ad sublimia monstras.


page 1188, image: delf1188

Quicquid id est fructus studiis quem laetor adeptus,
Acceptum in primis par est tibi Xyste referri
Te quoque Aristarchum nostrorum aliquando futurum
Scriptorum nostros inspe Cturumque libeloos
Spetabam: quos si tibi cemere fata dedissent,
Forsan et impenso bibi non periisse labores
Protinus orando potuiises scire Xylandro.
Te doctore mihi nunc et censore catendum est:
Nec mihi te nec scripta tibi fas nostra referre
Amplius est doctisque tuis congressibus viti,
Postquam te votis contataria numina nostris
Defanctum immiti Parcae rapuere pheretro,
Rumpents primam miseranda morte senectam.
Proh dolor. Ast herbae rapida quum falce metuntur,
Aut cum virgineis capiuntus lilia palmis,
Vel tempestatis marcescunt cimine folres,
Verc tamen redenunt alio proisusque resurgunt.
Nos per tot vatios qui vitam ducere casus
Cognimus, innumerisque obnoxia tempora damnis,
Correptos simulac leihum crudele peremit,
Non iterum in staurat superas neque reddit ad auras,
Sed rapit obscura septes callgine fatum.
At decus e contra nobis virtute perenne
Quaeritur, et nullo lapsurum tempore nomen,
Tristia que aeterena speramus funera fama.
Quinetiam aeterni rursus bonitate parentis
Aeternum coleli vivemus in arce beati,
Quum nors et morbi nihil in nos iuris habebunt/
Vita hominum brevis est, vanaeque stimilliam bullae:
Expers virtutum si quis transegerit illam
Ignarus reti coecaque libidine ductus,
Huic infensi hemines vivo mala multa precantur,
Atque in defunctum quaecumque opprobria iactant.
At virtute suos si vis idrexerit actus,
A scelerum degens immunem crimine vitam,


page 1189

Illius scelebris multorum fama per ora
Spargitur, atque boni defuncti funera lugent.
Ergo te quamvis, decus immorta le rnorum,
Sublatum magno fracti maerore dolemus:
Aegrasilla tamen recreant iolatia mentes.
Quodque istum casum faciunt utcumque feramus:
Quippe proculdubio mundi servator lesus,
Quem vera semper coluisti relligione,
Suscepitaque animum clemens mortientis, et illum
Aeternae immenso donabit munere virae.
Interea finis tua nescia fama per orbem
Spargetur celebrique implebis nomine teras,
Et te posteritas multis venerabiturannis,
Xyste decus patrtae patriae tu nomine notus,
Notiaeilla tua certe, et magis inclita fama,
Obscurum meritis tu tollis ad aethera nomen
Xyste tuum patria nec nobilita te superbum
Totius Europae caniatur nobile regnis.
Sedusa non pornit Medici te cura levare
Infesto nimisum durati pondere morbi,
Attuliterx tremam tibi Mors miserata medelam.
Hoc etiam culpanda minus iam nomine, quod te
Corporis eripuit tandem cruciatibus aegri.
Hinc tibi parta salus, iam securusque malorum,
Quorum nunc equidem saevissimus ingruit horror
Undique et exercent immensa pericula mundum
Usque adeo, ut possit multis mors tarda videri,
Corpus humo relinquens caeli ad convexa volasti.
Omnia salua tibi nos iusti causa doloris
In lacrima agit absentis tu non leve nobis
Quippe tui desiderium luctumque relinquis.
Quem sinon potuit rudis isthaec Naenia torum
Exproimere atque aegri moreorem epoenere cordis,
At signum certe meritae pieatatis habebit,
Discipuli officium extemum testata Xylandri.


page 1190, image: delf1190

Epitaphium eiusdem.

Qui patriam magnis insignem laudibus auvit,
Hîc patrio Xystus reddidit ossa solo.
Spiriris aethereas repetivit protinus arces,
At toto claro nomen in orbe viget.
Illius praeter doct issima scripta labores,
Testarur patriae splendida fama scholae.
Hunc obiisse nefas fuerit dixisse reliquit
In prariam migrans ergo caduca suam.
Nascendo morimur. Subetat meditatio mortis,
Qui ranti tumulum cernis, amice, viri,

Ad Genethliacos ex B. Augustino.

Una eademque dies, eadem quoque protinus hora,
Atque idem minimi temporis articulus,
Humana in lucem duo corpora protulitalmam:
Partia sic natis una duo bus erat.
Fulserunt eadem nascentibes astra duobus,
Atque uno radies conseruere modo:
Idem sideribus positus respectus et idem:
Diversum mundi nil habuere plaagae.
Iam quae natalis pars sit violentior horae,
Quo caelumoeillos ordinefata dicet;
Desine scrtuari unmeris Babylone pertitis,
Atque polos bis sex stringere cardinibus.
Alter ad eximio smature evectus honores
Firminus fati munere maguns erit;
Nobilitate, opidusque potens: augebit heriles
Alter; in atti! to tegmine verna lares.
Atqui non alius respexit Iupiter illum,
Non nalia affulist Luna Venusve domo.
Non alios caelo satus aut Cyllenius ignes
Extulit aut aliam Martia stella facem.
Excepitradiis Titania lampas iisdem
Impositum gremio matris virunque suae.
Non alios vitae cardo, non porta Planetas


page 1191

Infera non densaeianua noctiw habet,
Non mediae cuspis lucis, non templa potentis
Fotrunae, Geniis sine dicata loca.
Nil non ambobus commune volubilis aether
Affictaque astris continuere domus.
Quod si fata hominum facie natalis Olympi.
Monstrantur, nulla vana futura die:
Cur in Firminum nil caelum iuris habebit,
Seruitio collum quod premit alterius?
Cur miser obscenos tolerabit verna labores
Firminumfato tot cumlante bonis?
Cur simile est illis, eadem quos astra tuentur,
Totius in vittae conditione nihil?
Scilicet aeterni quae sint decreta parentis
Arbitrio ostendet linea ducta tuo.
O vani studiorum! ô sese fallere sueta
Pectora, et infami decipere arte rudes!
Quid duodena poli templa, astrorumque meatus,
Et formidatos quid fatuis radiso
Cogitis in numerum et mortalibus ardua fata
Ambiguis trepid quaeritis in tabulis?
Grati,a, fama, valetudo, genus, et pudor, et res,
Et status, et vitae conditio, soboles,
Et quaecumque homini contingunt aspera, sine
Prospera, mortali dum pede calcat humum,
Soli nota Deo sunt, quem penes omnia solum,
Nutibus hic fatum temperat omne suis?
Non illos stelleae, aut genitabilis angulus horae,
Aut posiiu vatiant astra novata suo.
In corpus mentemque tuam quod fingis, et horres,
Nullum is corporibus ius dedit aetheriis,
His quis detulerit liquet; ipsaque nomina rerum
Priscae relliquias impietat is habent:
Auctorisque sui documenta amplissima praebent,
Unum non potuit qui tolerare Deum.


page 1192, image: delf1192

WENCESLAI ZASTRISELII BARONIS MORAVI.

I.

OMnia ab uno, ergo omnia ad unum. regula vitaeest.
Unius vivam moriarque Unius amore,

II.

Non decus est maius, nec principe dignius ullum,
Quam si dicatur verae pietatis asylon.

III.

Pondus habent magnum praeclara exempla potentum.
Qualis enim Princeps talis quoque subdita turba.

IV.

Semper eris felix si Christi gloria finis
Semper erit, sine quo sunt somnia cetera vana.

V.

Non vis aut numerum Regnum tutatur ab hoste,
Praesidium Regni Deus est. verbumque, fidesque.

VI.

Magnanimum haud Dominum delectat robur equorum
Sed qui christe tua pendent ope, mente, fideque.

VII.

Consilium robur, virtus, victoris laeta,
Arbitrio Domini solius stantque caduntque.

VIII.

Discite iusticiam Reges nec temnite Regem,
Qui summus Regum est a quo regna omnia pendent.

IX

Nil stabile in mundo est et tu cur stare requiris?
Sola hominum pietas stabilis diuturnaque sola.

X.

Praevaleat pietatis amor nexuque perenni
Coniungat tandem placidas concordia mentes.

XI.

In quanto est pia mens nunc constituta dolore,


page 1193

Cum videt in rebus tam multos ludere sacris.

XII.

Proloquar atque utinam patriae sim falsus Aruspex,
Hasce brevi, Dominus, graviter quoque puniet oras.

XIII.

Quod nisi nos vitam subito emendabimus, actum est:
Sacra docent, tot signa monent, et poena probatit.

XIV.

O moniti roties resipiscite, discite verum,
Christus ne iustae vindictam exerceat irae.

XV.

Durate in christo, licet hic vos iactet et ille
Quod non dat praesens, dabit illud vita futurae.

XVI.

Affectat spiens medio cria commoda vitae,
Contentus paucis qui caeli commoda quaerit.

XVII,

Heu pauci nimium pauci. qui linquere possunt
Haec terrena, aliisque animi se attollere caelo.

XVIII.

Ut rosa de rigidis prodit suavissima spinis,
Inter et aerumnas sic Christi Ecclesia crescit.

XIX.

Spes confifa Deo pietatis ahenea turris,
Haec numquam fallit numquam confusa recedit.

XX.

Non ut nunc ita semper erit, durate fideles:
Omnia vertuntur certe vertuntur amara.

XXI.

Ne frangare mora, spe nitere, nam que premendo,
Vera fides surgit magis at simulata recumbit.

XXII.

Hoc certum est certum esse Deum, qui cuncta gubernat,
Cui placet hic pietate graves tot voluere casus.


page 1194, image: delf1194

XXIII

Virtutis studium multi in sermone relinquunt,
Nunc labor est paucis pietatem extendere factis

XXIV.

Ut doceant alios alii de relligione.
O proceres date praeclaris sacra otia Musis.

XXV.

Qui prodesse aliis non curat, iure meretur
Hic homo non nomo sed turpissima bestia dici.

XXIV.

Est homo, ccu dicun; homini Deus, est Lupus idem,
Proh dolor, at multis feritas innata luporum est:

XXVII.

Nescio quis patriae cuncotos tenet ardor amorque
Pro patria vitam profundere, dulce piumque.

XXVIII.

Pro Christo magnum est decus profundere vitam,
Christi inamore mori mini vita. et regula vitae:

XXIX.

Sanguinis humani sitiens, dat sanguine poenas,
Magna Deus magnis compensat crimina poenis.

XXX.

Non metus imperium sed amor mage fulciet omne,
Saepius asperitas, raro indulgentia peccat.

XXXI.

Mite Deo placet ingenium quia mitis et ipse est:
Si vis esse Deo similis mitissimus esto.

XXXII.

Magnus honos hostem superare, at vincere se ipsuae
Maximus, ipsa potest nec virtus altius ire.

XXXIII.

Expers consilii vis mole sua rnit moris,
Proximus ille Deo ratio quem recta gubernat.

XXXIV.

Interdum sapiens rectum videt, est ubi peccat.


page 1195

Crede mihi, ante obitum dicendus nemo beatus.

XXXV.

Numquam nos laetos aliena pericula reddant.
Namque homines sumus, et cito possumus esse quod hi sunt.

XXXVI.

Expertus dico, Ducibus se credere vanum est,
Sunt etenim fluxum genus, et mortalis origo est.

XXXVII.

Tristitiam capient, qui spes in Principe ponunt,
Laetitiam capient, qui spes in Numine ponunt.

XXXVIII.

Tu confide Deo qui solus fallere nescit,
Longa perire potest in puncto gratia Mundi.

XXXIX.

Fallitur et fallit nimium mortalia recta
Quisquis amat, nostra est quia summo patria caelo.

XL.

Qui novit Christum, et qui Christo totus adhaeret,
An non principium iam vitae habet ille futurae?

XLI.

Quod iuvat exignum est, plus est quod laedit in aulae,
Ambigua infelix quicumque senescit in aula.

XLII.

Ut lapsu graviore ruant, tolluntur in aula.
Aula locus, fortuna, ille est, ubi ludicra ludit.

XLIII.

O Deus armorum satis est, sat sanguinis haustum,
Da quandoque tuis, da pacis amore fruisci.

XLIV.

Nulla salos bello: pacem ergo poscimus omnes:
Vel iusto bello pax anteferenda videtur.

XLV.

Intentant certe fatalem cunta ruinam,
Quo vertas oculos ibi nil nisi languor et angor.


page 1196, image: delf1196

XLVI.

Miraris toties quod in are signa resultent:
Tu mirare hoiminum quo d nunc dementia tanta.

XLVII

Vivimus at quotus es quem vitae paenitet acteae,
Longanimis Deus est plenus bonitate redundens.

XLVIII

In nihilum quod non sce erum ratione redacti
Iam sumus unius fecit tua gratia Christe.

XLIX.

Displiceam Mundo tibi complaceam modo Christe.
Si tu me curassnihil est quod cartera curem.

L

Unum illud votis exposco ardentibus unum,
Fosse Dei Templum colere, et membrum esse piroum.

LI.

Iactet opes alius, magnos veliactet honores,
Iacto ego cum Christo me aerernum foedus habere.

LII

Divitias quaero longo quae tempore durant,
In quas nec morti nec sorti est ulia potestas.

LIII.

Hic satis est pulcher quem Musae dotibus ornant.
Hic saris est dives Christo qui fidere novit.

LIV.

Et quod largitur mihi quodq denegat omne
Gratum, nam Domini mihi semper grata voluntas.

LV.

Qui tantum quaeunt praesentis commoda vitae.
Accipiant: antum praesontis commoda vitae.

LVI.

Et domus, et domina, et vati, et spes grata nepotum
Sunt linquenda tibi, maiorum more tuorum.

LVII.

Abftrahit aeris amor quam multos Christi ab amore.


page 1197

Accedunt honor exiguns, procerumq favores.

LVIII.

Pergrave iudicium, fuiria com itante, subibunt
A Christi temere qui cognitione redeunt.

LIX.

State viri nostra pro parte sata ipse lehova,
State viri Christus numquam sua membra relinquit.

LX

Caussa tua est, caussamq tuam bone Christe tuêre:
Te contra nihil est Satanas. Mors, Orbis, et Orcus.

LXI.

Cura vale, mentes hominum quae rodis et angis,
Orborum pater est Deus, et patronus egentum

LXII.

Praeditus est bonitate, bonum quem nomine dicunt,
Ille Deus meus est, mea spes fiducia, turris.

LXIII.

Spe potiora feret Christe constanter adhaerens,
In spem spem contra, modo tu diffidere noli.

LXIV.

Dicimur a virtute viri, tu femina ne sis,
En aderit Dominus quâ non sperabitur horâ.

LXV.

Quem metuam? Christo vivam duce et auspice tutus.
Is confirmabit iusto mihi robore pectus.

LXVI.

Qui trahitis durum variis in casibus aevum,
Fortieter exspectare Deum, exspectate fidelem.

LXVII.

Turpe quidem dictu, licuat modo vera fateri,
Nulla aut rara fides miseroselegit amicos.

LXVIII.

Turpe quidem dictu, sed si manifestafatemur,
Relligio velum est, quo crimina multa teguntur.


page 1198, image: delf1198

LXIX.

Solus amor Christi veros coniungit amicos,
Infidus Christo, nulli est in amore fidelis.

LXX.

Sursum mens specta sincerum hîc comperies il,
Desine in humanis aliquam spem ponere rebus.

LXXI.

Optima pars vitae in luctu et squalore senescit,
Ut fluctus fluctum, mala sic mala concomitantur.

LXXII.

Tu sis consilium Deus. ô tu lumina praefer,
Consilii toto nil et cum pectore nostro.

LXXIII.

Vidi ego spectatum iavenem virturis honore,
Et vidi rursus mala per commercia labi.

LXXIV.

Cum bene res gesta est dicatur gratia Christo,
Ille potest paruo vel milirte vincete nullo.

LXXV.

In bene ne coeptis te dira calumnia pulchrae
Virtutis turbet comes at fesat omnia virtus.

LXXVI

Perfer et obdura, vindictam, trade lehovae,
Iustitiam in lucem profert iustissimut ille.

LXXVII.

Fer quae fere deret mala maxima vince precum vis
Quae mala sunt seit fine bone convertere lous.

LXXVIII.

In medio virtus, moderatus in omnibus esto,
Sinon ante diem vis dulcem abrumpere vitam.

LXXIX

Qui sapis ad tempus iustos cohibeto doiores,
Ira furor brevis est, et nil moderabile suadet.

LXXX.

Aude aliquid, vires desunt: laudanda voluntas,


page 1199

Est aliquid prodire, labor tamen omnis vincit.

LXXXI.

Quis ferus est adeo non ut mitescere possit.
Mitescant cum bruta modis animalia multis?

LXXXII.

Disce libens, quid pulchrius est quam plurima nosse?
Quam sibimet patriaeque suae succurrere posse?

LXXXIII.

Est equidem pulchri vestitus gratia magna,
At si mens nuda est virtutibus, omnia nuda.

LXXXIV.

Cum fortuna savet nimium ne crede, favori,
Nam favor ut vapor est, talis constantia rerum.

LXXXV.

Ne desponde animum, si iam non oomnia, cernis,
Indicium accrescet cum succrescentibus annis.

LXXXVI.

Odi ego proiciunt qui sesquipedlia verba:
Leniter et nullo strepitu sapientia nostra.

LXXXVII.

Desipere est nimium sapere et nescire decorum:
Nescis? pauca loqui laus est, si plurima possis.

LXXXVIII.

Felix cui nostris Helicon lustratur ab annis,
Oiterum felix haec aetas aurea tota?

LXXXIX.

Perge laborando, levid est labor omnis amanti.
Siperges, labor ipse labor tunc desinet esse.

XC.

Mens generosa tuum Plus ultra symbolon esto.
Hîcincerta sedes aeternam quaerito sedem.

XCI.

Viae Deus, tu das mentem cum corpore sanam.
Una et vera salus, cunctorum causa bonorum.


page 1200, image: delf1200

XCII.

Hîc me pro meritis sed castigato paterne.
Hîc me sancte Pater, nec vitam differ in illam.

XCIII.

Vive memor lethi, et Christum ur te dirigat ora,
Incautum perdar ne te quoque Parca severa.

XVIV.

Orandum semper tragica nemorte peire
Nos sinat, aeterna qui nos de morte redemit.

XCV.

Qui bene non visit, bene non morietur, at ille
Qui bene non mortur Stygias rapietur ad undas.

XCVI.

Dissolui cupio. tanta est mihi nausea Mundi:
Dissolui cupio, tanta est fiducia Christi,

XCVII.

Caelestis vitae natalis funeris hora,
Accelera iustis, ô Christe hanc funeris horam.

XCVIII.

Alme Patr, Pater alme mihi concede precanti,
Te praesente mori, atque animqm tibi reddere ovantem.

XCIX.

Donec anhelantem pulmo mihi suggeret auram,
Pro tantis meritis te extollam Sancte ehova.

C

Quod satis est, satis est, sapiens nil amplius optet,
Ad vires se quemque suas componere laus est.

Wenceslao Lescinio.

PErge vonis avibus cum stet sententia menti.
Nam tua te virtus, animi te vividus ardor
Cogit abire procul nec me mea cura fefellit,
Sic equidem duceban animo, rebarque futurum.
In te virtutes omnes splendescere cuncti
Cernimus et magnos tua facta imitantia Patres,
Nobilitas virtute carens est fumus inanis.


page 1201

Hoc virtutis opus virtutem extendere factis.
Qui se non ullo deturpat crimine, discit
Qui indomitum frenare animum compescere coecos
Affectus qui iusta sequi vitare nefanda
Ingenuas totis amplecti viribus artes,
Sit quamvis pauper, genitore creatus eodem,
Nobilis ille mihi sit, dignus honore favore.
Dantur at haec paucis, neque enim sine Numine Christi
Eveniunt, paucis contingit adire corinthum.
Nunc quoque non comitem tibi me quocumque negarem
Lescinidum decus aeternum, mea magna voluptasi
Sed quid fata negant comitem virtute Dryandrum
Conspicuum, ipse tibi gra or. Vos patria laeto
Accipiat vultu reduces et praemia soluat.
Quid mororihis veniam quaeso da dulci Amice,
Atque meus maneas, maneas Musarum in amore:
Dilperema si quicquid opum si quicquid honorum est,
A Musis revorae pote st me dulcribus unquam.
Terque quaterque vale tua semper gloria viver;
Vivet, dum virtus victurum nomen habebit.

Ad Sigismundum a Turghaus abeuntem.

Pars animae? tecum quod non conceditur ultra
Vivere, nonne animae parte carebo meae?

IUSTI ZINZERLINGI THURINGI.

In morte Iani Dousae.

DOusa fuit, totus querulus cum diceret orbis;
Auribus insonuit vox mihi: Musa fui.
Quando sepulturas et iura minacia mortae
Kirchmani docuit pagina vulgus iners:
Sic Venus erupit Quis te malus abstulit error,
Cura sit in solis ut tibi tanta rogis?
Ista senes nôrint quis vitae terminus in stat:


page 1202, image: delf1202

Conveniens annis sum magis ipsa tuis.
Dixerat et solitis cor adussserat ignibus. Ille
Quae Dea man dârat facta putare iubet:
Rxstinguensque rogos; incendia pinea versat,
Solemnes quariens ad nova festa faces.
De tumulo in thalamumque salit, cineresque relinquens
Non spernit streperas, munera parua, nuces.
Omnia conveniunt: per quem vixere sepulti,
Vitam victuris is dare dignus erat.

MATTHAEI ZUBERI PALATINI.

Ad Henricum Rantzovium.

PAtria de genuit: patriae tu Numina gignis:
Patria clara suo germine: Diva tuo.

Bonaventurae Bodeccero.

Si perdat libros iniuria temporis omnes,
In quibus aeterno nomine Roma cluet.
Ipse Bodeccerus, fax Caesaris, alta Rudolphi,
Ordine res gestas posse referre datur.
O memor ingenium! si macima pondern suffert,
Cur mea non possit carmina ferre? foret.

Ad Marcum Velserum.

Si magni stirpem facimus, Velsere: beatum
Cur te non possim dicere: stirpe vales.
Si linguas cclimus, si magni pendimus artes:
Malro es humanis rebus: utroque places.
Simiramur opes, patriae si munia: dives
Consules. ô trinas nobilitatis opes.

Hieronymo Commelino.

Quas Musis operas naves, nec dicere versu,
Nec labils possum res solet ipsa loqui.
Virtus iam celso te collocat aurea clive,
Et radio famae nobilis astra ferit.


page 1203

Quod nec vis auri, quod nec tibi census avorum,
Sola perennisluo nomine Musa dabit.

Nicolao Reusnero.

Non quidquam, Reusnere, novi propono. fatemur
Tres Charitas: Musas dicimus esse novem.
Tres, Reusnere, tibs certatim dona sorores,
Et sua certatim dona dedere novem.
Non ergo miror Reusnere, quod apta novenis
Carmina virginibus, quod facis apta tribus

Iusto Lipsio.

Carus es, ô Lipsi mihi, nec mihi doctior alter:
Nec nego me factum per tua scripta virum
Argutus sensu nitidus sermone, modestus
Iudicio, Lipsi nil nisio numen habes.

Eidem.

Qui Plauti, Livii Taciti, verterumque regignis
Lipsi, scriptorum mella; mel ipse paris,
Unus habes omnes Genios, et Scaliger omnes
Unus ut ex geminis unio facta? rogant.
Communis partias studii, vis unica fecit.
Unicus est, socio qui pare gaudet, homo.

Sebastiano Raetingero.

Raetingere, boni vini mihi praebibis haustum.
Dulce mihi vinum: dulcior ipse favor.
Qui si defuerit Neptunum praefero Bachrae:
Qui dat aquam vinum, si favet ille facit.

Pio Felici Caesari.

Qui sibi qui patriae. qui fidis seruit amicis;
Huic non, ut vulgo mortua vita placet.
Res est magna. Deo seruire sibique suisque;
Naturaeque suae quaerere dote decus,
Tu facis hoc. pater ipse tuus. cum viveret, olim
Fecit idem. patrium sic tibi pectus inest.

Matthaeo Henningero.

Orta fuit de te lis, Henningere: vocavit


page 1204, image: delf1204

Te Mars ipse suum; Phoebus et ipse suum.
Phoebus ait, cuius mihi se promisit ab ipsi.
Castra colens, meruit Mars ait aera diu.
Dissidrom veritus vestras se ponite rixas,
Iupirer ambobus dixit: utrumque colit.
Pace quidem Phoebum; sed belli tempore Martem.
Sic tuus est idem Mars, et A pollo tuus.

Hieron. Megisero.

Quae Phrygiae cresict madidis sub vallibus Idae,
Germinat aeternis cedrus odora comis.
Sacra subinde viret laurus, nec fronde caduca
Carpitur a turisti libera nata rogo.
Te lautu ciunctum, cedro te digna locutum,
Aeternat laurus perpetuatque cedrus.

Dei gratia haereditaria.

Ne Ducibus praefide Deo confide potenti:
Transit ad haeredes gratia sola Dei.

Christiano Hastaeo.

Qui bona fers caute, qui fers mala leniter, an re
Non credam sortem posse domare tuam?

Ioanni Fabro.

Si promissa iuvant; sum Croeso ditior ipso.
Si fallunt eadem: quid nisi Codrus ero?

De Musica Christoph. Fuggari.

Qui vult ore Deas uno spectare canentes,
Quas in Parnasso quas Helicone ferunt:
Audiat illustris tua Fuggare plectra beatum
Niladeo, nil tam quod iuvet, esse reor.
Seu lyra, seu sistraum, seu buccina grata chelysue,
Seu buxus, miris consona tota modis.
Musagetes tecum Phoebus, clariqaeque sorores,
Exercent tantum voce manuque chorum.
Mons Haemus tecum, tecum quoque Pindus, et ipse
Fons Aganippaeis concelebratus aquis.
Si liber harmonicis concedere, Iupiter, aures


page 1205

Cantibus hac aula laetior esse potes.

De Ioanne Herdesiano et Seb. Raetingero.

Herdesiane, tuo Themis est commortua letho
Sed vita generi fit rediuiva tui.

Nuptiis Ioan. Osterreichri.

Si Pietas faciunt et Virtus numina, sponsus
Non homo sed Deus est non homo sponsa, Des.
Haec Venus, hic Nomius: Cypron Cretamque tumentes
Depreciat falso Suevica ventre Paphos.
Lquacuuque placet. disquire loquetur id omnis,
Quod loquorille Dea diguna et illa Deo.

Ex Homero.

Talis mens hominum. quali pater ipse Deorum
Iuppiter auctiferam lampade lustrat humum.

De Symbolo Monavii.

Ipse facit, non ipsa facit, quaecumque facessit
Mens bona quae mala sunt ipsa, nec ipse facit.

In Sangonem.

Quod nullae favent quereris tibi Sango puelle?
Aurum sic poteris gratior esse caca.

Iani Dousae filio.

Dum tua multorum comfundit avena cothurnum,
Nec leviora tuo carmine patre facis.
Totus es in Musis in te sunt Numina tota.
Mens ma, num teneas an teneare, labat.
Si tellus coluit geminos oenotria Strozas;
Cur taceat Dousas Belgica terra suos?

Simoni Rettero.

Nae sapienter amat, qui primiter eligit unam:
Qui colit electam, nae sapienter amat.

In Pappulum

Omnia qui iactas, non omnia Pappule nosti,
Si tamen est scis te Pappule scire nihil.

Adamo Gumpelzhaimero.

Si cui perpetuum sacra Musica debet honorem,


page 1206, image: delf1206

Ne scribam, si non debet, Adame, tibi,
Tu superos hominesque tuo modulamine mulces,
Ambigitur, Phoebi carmine sintne tua.
Ambrosia dignum dignum te netare caeli!
Quod tribuis cantu. cur tibi fata negent?

Matthaeo Corbero

Ne Corbere, tuum putrescat pulurere nomen,
Ecce meum muto distichon ore facit.

De amore Friderici Schroti,

Belle Schrotus amat, nec inficete;
Qua pudicius est nihil puellam,
Qua modestius est nihil puellam,
Qua formosius est nihil, puellam,
Qua festivius est nihil puellam.
Qua facetius est nihil, puellam,
Qua mellitius est nihil puellam,
Sed qua nudius est nihil puellam.
Quid tum: sic bene sic placebit illi.
Virgo. purpura quam tegit vel aurum,
Ingressu thalami reponit illa.

Amando Malleolo.

Quidam vult nigram tibi legitimare puellam:
Neu renuas: album lac nigra vacca parit.

Iacobo Mockio.

Rem petis, et dicis rem quam petis esse pusillam,
Er prope nil si nil est, nihil ergo nego.

Octaviano Fuggaro, II. viro August.

Virtutes homini si fas est cernere vivas;
Adspiciat vultus sidera viva tui.
Patria dum totum Respublica cernere schema
Iuris amat; tradit Fuggare sceptra tibi.

Melchiori Heinhofero.

Qui non agnoscit benefacta. nec ore fatetur,
Cui detur pannis buccea, dignus erit?
Non cette. grato qui munera pectore sumit,


page 1207

Aurea cui dentur pocula, dignus erit?
Sic certe, quare pia gratia quando meretur
Praemique quanta dabit gratuia dona mihi?

Ad Rosalbam.

Discolor auriferis quot constat Iberia fossis:
Clara quot asparagos ferre Ravenna solet.
Quot rigicdos Erymanthus apros: quot mella dat Hybla:
Dardana quot saevas continet ida ferat.
Gallia quot frugses roseos. quot Thuria flores:
Cerea quot dives pruna Damascus habet;
Tot, Rosabella dies tribuant tibi Numina faustos.
Anne potest votum plenius esse menum?

Epitaphium Ioan. Lauterbachii

Non Parcae. rapuit te carminis auctor Apollo.
Ne superareutur carmine caussa fuit.

Matthaeo Stehlino.

Arte paratur honos et forti gloria Marte:
Sed quam Marte sacra maior ab arte venit.
Suspendit Miles victicia pondera muris:
Nostra sed Ardalisdum templa trophaea renent.

Urna Iacobi Dreeri, Viocuri Palat.

Exstruxi multas Viocurus Principis aedes:
Omnibus haec praestat, qua requiesco domus.

Ioanni Hohensteinio.

Contendunt vates, et adhuc sub Apolline lis est.
Infimus est, quisquis maximus esse cupit.

Ravinio.

Restrictus facto, largus sermone, Ravini,
Teutonico, mendax dicitur ore, bifur.

Georg Lebemyco.

Uxorem datuit quidam mihi sumere nolo,
Gratior est multo, quam sibi quisque capit.

Ad Herum suum.

Mercedem cepi: tu das mihi muneris instar,
Si tua sic soluis debita, largus eris.


page 1208, image: delf1208

Marco Agathandro.

Metua, Marce, meis vis nomina cludere Musis:
Obsequor, et iusta plus prece soluo tibi.
Nam pariter libro. pariter sub corde repono.
Cum lioer intereat, mens mea salua manet.

Vito Richtero.

Infantes perhibent et stultos, dicere verum,
Quid Richtere, catus dixerit ergo senex?

Rosabellae.

Tu mihi das vitam, tu das mihi fanera virgo
Si vivis vivo: si moreris morior.

Sebastiano Kartschio.

Ut morbum medicus; sic peilit amicus amico
Tristitiam cultu dignus uterque suo.

Ad Rosemundam.

Os Rosmunda tuum, si vis tua vendere labra:
Dicam, cui possis vendere: Caelitibus.

De Rosabella et Rosamunda

Seu lux seu nox sit; lux est ibi candida semper
Quo Rosabella loca, quo Rosamunda sedet.

De Ioanne Engerdo.

Qui videt Engerdi dulcissima carmina vatis;
Adspicit is vivas ex Helicone Deas.
Qui legit Engeridi suavissima carmina vatis;
Dulcia de dulci mella reportat Hybla.

Tumulus Wolfg. Christmani.

Stratus humi Christmanus erat surrexit ad astra,
Parce tibi, vulgus Numina facta vident.
Moribus et vita placuit. quod corpore cessit:
Nil agit in superas in fera messis opes.
Nec semper finis gestae dat praemia vitae,
Saepe bonis male fit: saepe malis bene fit.

Paullo Goschenhovero.

Inter mortales si vis bene vivere; si vis
Ex factis laudem surgere Paulle tuis:


page 1209

Frons sit aperta tibi, sit mens tibi clausa sit ipsa
Parca velut ficato gutture lingua tibi.

Michaeli Fendio.

Cedo nec cedo tibi Fendi belle poeta:
Si mea Musa tibi, non tibi cedit amor.

Melchiori Chunio.

Quaestio cur legum numerosa volumina crescant:
Haec lysis est Chuni crescit in orbe dolus.

Aes alienum.

Carnifices abigit numerata pecunia curas:
Dives is est quisquis debitione caret.

Idem.

Qui debet seruit vis libertate fruisci?
Debita ne temere contrahe, virus habent.

Pelecanus schema pii Principis.

Sicut pro pullis Pelecanus funera spernit;
Sic pro lege pius pro grege Caesar agat.

Solertia Anaudi.

Multa refutavit, cum dissertavit Anaudus,
Quomodo? conticuit: nec potuit melius.

In Aulum.

Cantharus et cantus praesentibus, Aule puellis
Sunt vere Genio gaudia viva meo.
Exesto Tatius tetrica Numa fronte: virago
Triste supercilium nulla Catonis amat.

Abrahamo Raeschio.

Iudicium vulgi sicest: ex veste poetam,
Et non ex ipsa iudicat arte, bonum.
Sivere siateit vulgusquem Phoebus amictum,
Quas Musae vestes, et Dea Pallas habent?
Si falso loquitur: calis mea carmina sp etis
Inspice: unda suo grata marita venit.

Teucridi Annao Privato.

Nullas vulgus it vates mercarier aedes.
Exemplo verum creditur esse tuo.


page 1210, image: delf1210

Ipse meam, Private, domum, si scire laboras:
Hospes ego terrae sum; polus una domus.

Andreae Forstenheusero.

Vina mihi daturit facies distorta. recuso.
Gratior a rosea virgine potus aquae.

Georgio Calamino.

Quidquid habent Chartes. quidquid sacra Numina Musaeque
Unus habes, nec non te. Calamine vires.

Sebast. Schedingio.

Qui cito consultat propere qui perficit, illum
Discruciat miseris trux Metanoea modis.
Si quid ages. cauta prius hoc in mente voluta:
Fraude caret ratio fraude perire nequit.

Wolfg. Debitio.

Vita, nec vita curas, Wolfgange: remoto
Libera mens; aut mens fit vitiosa metu.

Ioh. Georg Meinharto.

Sunt homines, merito quossi quis carmine tollar,
Et superis ipsis dixerit esse pares:
Nec tamen in primis illorum nomina chartis
Collocet, in vanum finis honoris abit.
Aurea promittunt aurati fulcra gragbati:
Si miser indigeas, stramina dura negant.
Hinc, Meinhharte, cave dubiae praefidere sorti:
Quo magis arridet. fors metuenda magis.

Wendelina Zanio.

Momento iungi ne diiungamur in aevum,
Quei fieri possit, quaeris? amore pari.
Si rem cuni verbis iungas. aequalia si sint.
Mens sine voce iunat: vox sine menre nocet.

Martino Wizelio, de obitu filii.

Qui tibi lumen erat, pater, in tellure futurus,
Iam nitet in caeli filius arce iubar.
Non male divinum, bene vult tibi numen, ab una
Dum facit, ut stella sidera plura micent


page 1211

Theophilo Caesari.

Credo tuo fratri te Graeca poemata dicit
Scribere. si video, tunc ego credo mihi.

Ad Rosabellam.

Cum sis quarta Charis, cum sis Venus altera, quaeso,
Quis Rosabella tuo nollet ab igne mori?

In Polyspeusum.

Multa mihi spondes, sed post tua fata daturus,
Si prius ex vita cessero, quando dabis?

In Marculum.

Dicis te clarum celebrem te Marcule dicis.
Sat vere Verres fur ita clarus erat.

In Aulum.

Quae sub amicitiae praetextu porrigis Aule,
Nolo; ne fiant munera carbo mihi.

In Zoilum.

Zoile, viperea crebro me voce lacessis.
Qui stercus tangit, Zoile, stercus olet.

In Faunium.

Paenitet esse virum, Fauni, te gratis honestum:
Me vero gratis paenitet esse malum

Duarum aurium finis.

Quid geminas aves os quod Natura dat unum:
Nos audire decet plurima; pauca loqui.

Christophoro Nenningo.

Fallitur hic, qui per sua carmina captet in aulis
Munera dat fatuis; vatibus aula negat,
Sunt Musae mulae, quae vulgi crimina gestant.
Vis tibi contingat gratia? motio sis.

In Attalum.

Non placet is quisquis cunctis placet, Attale: multis
Posse placere stude: velle placere cave.

De Rosabella.

Qui mihi tentabit Rosabellam pingere, cunctas
Uno contuitu pinxerit ille Deas.


page 1212, image: delf1212

Circumfossuram veluti futit alma Cupressus;
Aiuvenum tactu sicea casta vacat.

Perfido marito.

Vendit equum, mercator equi si displicet ipsi
Uxorem ductam vendere nemo potest.

Ioanni Lonicero.

Carmina quae dives scribit, putat optima: pauper
Si meliora facit, dicit olere gregem.

Rosabellae.

Quando mihi Rosabella tuum decerpere florem;
Quando licet socio iungere [(transcriber); sic: iugere] membra toro
Exspectae iubes credo sed gaudia diffes,
Quae matura mihi nec puro crud tibi.
Hoc facis, Hedylogus quod perpetrat accipe verbum
Fraemia qui differt cum dare possit obest.
Quod sis Hedylogo melior rosa cand da tempus
Contrahe: sic annt sint duo quinque dies.
Obicis: ut cupiam nequeo transponeresoles.
Soluo: voluntati contrahe frena tuae,

Ioan. Mardorfio.

Mardorfi, non est fortis ribi nominis heres;
Per quem stirps posset serior esse tua.
Heredes prolis nostras vice suscipe Musas:
Illae virtutis sint tuba clarea tuae.
Eloco, quod per plus mihi quod tibi deti, adopta.
Heredem scripsi iam tibi sume sape.

In Graeculum.

Graecule, cum patrii Rector dicare Lycei;
Non artis, sed id est, Graecule, sortis opus.
Graecule, ne tumeeas: timeas mago Graecule, fortem:
Saepe quod hora dedit prima, secunda rapit.

Nicolao Regnero.

Nepropera fieri qui vis, Regnere, peritus:
Nam subitum curto tempore durat opus.
Ipse parit praegnans elephas deceterida totam:


page 1213

Tarda viret buxus, sed viret illa diu.

Ad Rosabellam.

Pulchrae sunt passim fateor, Rosabella puellae:
Verum nulla tuis par Rosabella genis.
Non homo non supra mortalem splendia formam:
Nec dea sed supra crederis esse Deas.
Haec oris laus est; haec laus est ciorporis una:
Quo mentem dicam vix mihi carmen eriot.
Phoebe ribi mandoine te rogo Phoebe recusa:
Digna puella tuis versibus apta tuis.

Ad eandem.

Non amo te nimium Rosabella sed examo: nec tu,
Si vellem posses carior esse mihi.
Omnis amor nimius dentes producit et ungues:
Sed meus ungue caret nec mihi dentit amor.

Ad novem Musas.

Heic fixus terme, Clariae subsistite Musae:
Heic est ingenio meta statuta meo.
Sufficit exiguis con cessam prodere venam.
Non in mole, sed est in bonitate Charis.