AEGer eram vitaeque super vix ulla fovebat
Spes animum, Thoma, Phoebi cultaeque Mineruae
Deliciae; lecti tu custos sedulus astans,
Poeonium in morem cinctus, fomenta parabas,
Artifici dextra, Phoebique porentibus herbis
Nil intentatum linquens, dum corpore cedit
Quippe dolor, solidaeque suo stant robore vires.
Atque redit menti ulgor, haud sine numine diuûm.
Ergo post superos qui vobis debeo vitam,
Pars animae nostrae, cui pacis copia nomen
Imposuit, dulci gaudenti pacis amore:
Nunc ultro iussus lectum celebrare iugelem,
Quae tibi, quae nam dona fero? nam munera taedae
Casta volunt, invisa Deis, invisa virisque.
Officiis mens grata parum; quam scita Quiritum
Libertate, opibus, donato et munera fraudant.
At fortuna negat, quas cunctierrore Sueto
Suspiciunt, et opes, atque auri fulua talenta.
Resinopes habeo: tum carminis auctor Apollc,
Pierides, numeri, citharae, divina poesis,
Collecta exilio pubes, nisi clostra teneret
Olim caelitibus constructa et dedita Musis,
Vix ubi spreta pedem, neglectaque ponat, haberet:
Nonilli puro siversus fulgeat auro,
Mincius auriferis seu quod despumat arenis,
Sen Smyrnaeus agit quod divite rure Meletes.
Quaenam igitur quae dona feram: iacet horrida tellus
Aggeribus mueis, ternasque assurgit in ulnas,
Et rus panperaro: teneram tamen accipe Myrtum
Rue suburbano pangenda n quam tibi mitto.
Atque ea nec nigra est, nec candida, cultor agelli
Ceu vocat aut riguos qui plantar viilicus hortos:
Coniugula est tetrici quam dixit lingua Catonis.
Hanc ego cur mittam si fert amor, et vacat; audi.
Sacra Iovi quercus, victori laurea Phoebo,
Popalus Alcidae, vinoso vitis laccho;
Myctus crat Veneri quam circum ladere Amores,
Et redemire novis Sueti sua tempora sertis.
Marria Romiidis hinc dicta Quiritibus olim
Diva fait, positaeque arae, lectusque sacerdos.
Inde Clua cinae nomen, namque arma parentes,
Romanos contra ob raptas fine more Sabinas,
Indignati animis Tatro sub rege ferebant,
Frande puellari Capitoli arcemque tenebant.
Romalas cductis crescente ex urbe manipiis,
In ferram, sidens animis, et praelta pronus
Constirerat, Martem ex spectans pugnamque lacessens,
Iamque excudern voces fremitusque dolorque,
Cornea iamstrcpcre, et clangor mugire tubarum:
Ecce ruunt matres trepldae rerum urbe relicta,
Perque viros, perque arma, peraeratosque maniplos
In medias penerrant acies (mentemque metumque
Excutiunnt pictas et amor) rogat illa maritum,
Illa patrem, haec fratrem, haec consanguinitate propinquum:
Provolat haec tunso scissa de pectore ucste,
Haec pede nuda, coma haec manibus de vertice vulsa:
Illa premit tenerum ad salientia pectora natum.
Nec modus orandi simplex: sunt colla maritûm
Quae madidis petiere genis, stringuntque lacertis:
At genua amplexae vinclo retinente parentum
Sternunturque aliae, atque comas in puluere foedant:
Ambas pars acies inter genibusque volutae,
Tendentesque manus ad sidera, Numina iurant,
Non nisi transacto per natae pectora ferro,
Coniugis aut isthinc saevi scelerata parentis,
Hinc violenta viri ruitura, in proelia, tela.
Pars teneros tendunt natos, qui voce furorem
Insanum hincatque hinc damnent, largoque miselli
Casuros vel avos fletu, plangantue parentes.
Artoniti monstris olli, pulsusque parumper
Corde ftror: taciti vocem lacrimasque tenebant
Ob turtu in primo: pietas ubi flectere sensus
Coepit, et insinuans notus color, ossa petivit;
Abiecere procul strictos quos dextra tenebat
Ensesque clypeosque cures, et pila Quirites.
Tum multum fletiad Superos, tum iungere dextras
Armat, et caesa componere foedera porca.
Silva Palatinos inter tum myrtea colles
Adversique fuit Capitolii immobile saxum.
Inde senex Paphia decerpta fronde sacerdos
Lustratos socerosque Iou, generosque Statori
Criminibus soluit; qualaeti deindeminores
Signa Cluacinae Veneris coluere locata:
Quae culpae vacuos reddens purgando clueret,
Verbena sumpta de myrto Cypride silna.
Sic socerûm generûmque animos placataque nectit
Pectora vi propria, stringitque tenacia vincla
Coniugula a tedis Myrtus, seu coniuge dicta.
Femineis quae deinde ferat solamina morbis,
Sponse, tibi Medicus sine medictabit Apollo
Atque eadem vates Myrtus, mirabile dictu,
Praescia venturi est, et diuûm conscia fati.
Nam memorant Romae, divo delubra Quirino,
Relligone patrum multos servata perannos,
In quibus ante aedem geminas capita alta tulisse
Eductas caelo myrtos: de plebes Suetam
Illam, hanc sorte satam Patrum de gente vocari.
Laeta haec ad caelum ramis felic cibus exit,
Et folio atque umbra exsuperans, atque ubere bacca,
Cui sese indulget tellus, viresque ministrat.
Illa oculis nec laeta, humilisque atque horrida paruos
Membrorum contracta artus informia rugis,
Brachiaque flavasque comas, baccasque perustas
Ostentans, vix paruo alitur per viscera succo.
At nihil, ô superi felix, durabile nil est;
Fluxae comae omnes variaeque insania coeca est
Rebus sublatos animos efferre secundis,
Terra vices, caelumque vices, et maximus orbis,
Regna vices, et fata vices, fortunaque sernat.
Sic quae laeta prius, marcens elanguit arbos:
At quae laeta parum, vires et robora sumpsit
Luxurians, ramisque adiit florentibus astra.
Non aliter res Romanae plebisque patrumque
Mutavere vices, Marsorum ad lenta duella
Sors Patrum potior, paullatim tempore primo
In pevius ruere, ac fatis se vertere fundo
Accisae Plebis res, atque aversa voluntas
Divum, dum fortuna fuit Parcaeque sinebant,
Cedere res Patribus: moxfatis ordine verso
Lapsus honos Patrum; fuerat quae prona potestas,
In cineres ruit et fessa ceruice recumbit.
At contra plebes animosque et sumere vires,
Gliscere, et elatos ad sidera tollere vultus
Luxurians, pede nec parcens lasciva iacenti.
Fata patrum et plebis, venturi conscia Myrtus,
Fortunasque virum, atque adeo quam quisque secat spem,
Portendit, seulaeta virens, seu torrida marcens,
Praeterea myrtus incundum spirat odorem,
Quo cerebrum viget, atque animae vis additur aegrae,
Tum sucus placidum spargitper membra vigorem
Viribus exsuperans laetis, audaxque iuventa.
Illum Liber amat pater, atque hoc vina sapore
Misceri, miro dignatus gaudet amore.
Ulceribus folia in tenues sunt fusa farinas
Commoda, si trito spargatur puluere vulnus.
Cui via longa super, fessae viresque fatiscunt,
Sive annis, seu tantarum discrimine rerum,
Decurso aut spatio; carptam premat ungue viator
E Myrto teneram, quam stringat dextera, frondem:
Extemplo amissae redeunt in corpora vires,
Ac fugit exfanguis fracto de corporelanguor.
Adde quod huic nullo concussae frigore, ramie
Labunturve comae Nemeaei sideris aestu;
Perpetui remanent sed vivae frondis honores
Denique queislongo victoria parta duello,
Atque triumphatae fuso, sine sanguine gentes,
Consilio ductuque Ducum, queis hausta pericla
Militiaeque viaeque, aestusque hiemisque labores,
Atque imas curae rodentes osse medullas,
Nexa comis viridi redimibat tempore fronde:
Atque eadem Divum meritis celebrabathonores
Iucundumque aris accensa ferebat odorem.
Myrtum igitur laeta quam mittimus accipe fronte
Sponse decus nostrum, sed sponsae pectoris ardor.
Quae si dura seri terrae negat omnibus oris:
(Nam quâ Cammerii coluere ad inhospita Ponti
Littora, Mithradates myrtos laurosque serebat,
Saevi haud ferre potus quas inclementia caeli)
Rure tamen nostro felici sidere nata est,
Myrtus sacra tibi charitum charis illa suprema,
Verus Amor, sata patris Amor, sata pictoris ardor.
Illa velut, licet angusti sit terminus aevi,
Sint angusta super folia, et coma parua perorbem,
Semper viva, tamen viret: haud decussit honorem
Frigidus huic Aquilo, folia aut labentia vento.
Non aliter myrtus tua, coetus sacra professus,
Iura, fidemque tibi, nullo marcentibus aevo
Floreat alta comas licet o sint agmina parua
Exigui numero: vires animumque ministra:
Vitam et opes, firmumque in pectora sussice robur:
Ne Nabathaeo Euro, neve horrisono Aquilone
Lapsa cadant folia: hanc defende afrigore Myrtum
Hostiles haec ultro animos, atque impia bella
Cognatos inter populos bella impia tollat:
Excusso manibus telo, tum crimine soluat.
Ambrosio quae dein succo per pectora sporso,
Divinum lare membris dum inspirat odorem,
Vulnerbusque ferat glutea, solidataque rupti
Cordis, ope adstringens, coe cum levet ulcusab arte,
Ac quia fessa labant rerum, pertaesa laborum,
Membra viae pertaesa, hiemis pertaesa procellaeque
Atra volat quaeiam circum, cultisque superne
Diluvium minitatur agris, tectisque ruinam;
Da Myrtum manibus qua pectora lenta refecti
Mille viatores falebrasque viamque voremus
Quae super ad metam nobis finemque laborum est.
Quippe triumphatis ut tot tandem hostibus Orco,
Mundoque monstroque Deûm, cristaque superbo
Tergemina, et clypeo galeaque vomentibus ignes
Regnatore Erebi: iam militiaeque viaeque
Omnibus exhausti, senio que, annisque periclis,
Victricem laeti fulgentia tempora circum
Gestemus myrtum, myrti pia signa secuti,
Cum myrto aethereis sublimi vertice inastris.
Hanc manibus tu pange piis, et rure propinquo
Defode, seu bacca serere, ut Campania quondam,
Seu malis ramo ut quidam, aut propagine magna,
Celsa Tarentinâ ceu circum moenia Romae,
Democriti modus usque valet, qui verbere crebro
Grandes comminuens baccas, terraeque subactae
Infodiens circum contento fune ligabat:
Unde frequens densis hastilibus horrida myrtus
Et nova surgebat viridi de cespite silva
Nunc eadem ratio, surgit de semine runso
Crebra, craore madens, et tristi reste revincta
Atque nova semper frondet Ecclesia silva
In partem subeat non vani sponsa laboris,
Quam pudor ipse parens, et nixu clara superbo
Nobilitas mater genuit sub luminis oras,
Pectus Consilium instruxittum maxima virtus
Per quam myrtetis non bella nocere, necignes
Insidiaeque qucunt, munivit fortibus ausis.
Haec quoque bacciferae myrto, silvaeque ferendae
Commoda multa dabit vivos de fonte liquores
Stiffundet riguo, nimio plantaria ab aestu
Desendet teneras scelerato a frigore srondes:
Ut plamet caeli redivinamad sidera myrtum,
Aurea coningalam cincturam tempora Christi.
Sic vos blamla quies beet, et concordia stringens
Pectora seugeneri, socerive, nouaeve maritae
Contendat manibus ferratas, vincla, catenas.
Proelia componens, atque impia iurgia soluens,
Excussis ira atque odio, noxas pietomnes.
Sic succo fortos et dulci nectaris haustu
Tabe procal, morboque innet, membrisque sub aestu,
Atque animo praesens curis medicina granato.
Sic vina dextram florens exarbore termes
Impleat, atqueviae salebras et taedia demat.
Tandem supremo cum lumine vita reliquit,
Corporis exuviis positis, laetique iuventa,
Velati et viridi radiantia tempora myrto:
Ut per tot casus, per tot crudelia monstra,
Et pastorali myrto et victricibus armis
Erepti servatori caelestibus oris
Vota Iovae et meritos aris reddatus honoreis,
Ignis ubi, et tremulum flammae iubar, aura salubris,
Aura ubi, perpetuam quae mulcet sospita myrtum,
Equa Caeles Amor quae mittat spicula sumit.