IOANNIS MAIORIS IOACHIMICI

De cruce et Sacrificio Filii Dei Iesu Christi.

QUae manus ista virum, quid vult exorta repente
Seditio haec, unde armorum novus ingruit horror?
Ne vero, ne tanta animis praesumite bella
Iudaei: veniet tempus properantibus annis
Romanae cum forte aquilae per inane sagaces
Certatim huc tendent pennis ad putre cadaver
Praedam insectantes rostro rapientque per auras:
Et Titus heu quantas actes, stragemque ciebit,
Et Solymas armato obsidet milite portas:

Tunc certare armis, et pellere ab urbe licebit,
Nunc sinite, et pacis studiis traducite tempus.
Tot ne unum telis petitis caput? heu furor ingens
Quem premitis denso fremitu, et crudelibus armis
Rex ille est vester, video, agnoscoque decoros
Supra hominem vultus, mellitaque labra docentis.
Ut mundum ad leges iterum et nova iura vocaret
Dat sese in medium diruptaque foedera quondam
Sancivit iam lege nova, factisque probavit
Se divum genus esse: Sed ô quis verbera dorso
Inflixit, capitique rubos, quis dulcia labra
Queis Patris inspirat dilecta per oscula Flammam
Foedavit pugnis: nec crimen dextra refugit
Attonita, in cineremque rubi fluxere, solutaque
In partes crepuere undantia verbere lora?
Ferte citi hinc, auferte manus, nihil iste nec ausus
Nec voluit: Deus ille Deus, ne tendite vincla.
Nec dum etiam conversi animi, compressus et ingens
Impetus? indulgent sceleri, coecique furore
Ecce trahunt Christum manibus post terga reninctum,
Heu scelere exceptum magno, insidnsque suorum
Ad loca supplicii, telisque frequen tibus instant
Innocuo, qui se regem credentibus ultro
Obtulerat, pressos animis saluare paratus.
Est urbe egressis sedes, addicta malorum
Suppliciis, campique ingentes ossibus albent,
Qualia in effossis conspexerat ossa sepulchris
Ezechiel animari irerum cum sanguine vivo,
Planicies inculta quidem, nihilominus olim
Religione patrum multus servata per annos:
Namque sita in montis Moriae radicibus haesit,
Qua regione soli dum sacra parabat Abramus
Suppositum feriit nati pro caede bidentem.
Iam tum fata loci Patres longe ante sagaci
Cencepere animo, et casus sensere futuros

Valle sub haec olim decorati mortis honore,
Verus ubi Ezechiel patefactis ossa sepulchris
Secum desuetas iterum conciret ad auras.
Sed Satanas loca sacra patrum quae manibus essent
Turpibus exuviis, deformi et strage ferarum
Fecerat infesta, atque oculis invisa tuentum,
Ut contra loca foeda fi mo, qua viscera ab aluo
Arrius effudit tristi maerore soluta.
Proluvie immunda gaudens turpissimus Orci
Spiritus, insigni divum decoravit honore.
Has ubi contigerant sedes, ecce acria praebent
Pocula noctem illam lassato verbere multo,
Pocula quae gelida prius infecere cicuta,
Qualia miscebant lethi iam sorte cadendis,
Bacchica nempe quibus commisit germina terris,
Pro dulci latice, et pro succo nobilis vuae
Infelix tristes profert labrusca racemos
At sapor indicium feit manifestus, et ora
Tristia gustantis sensu perfudit amaror.
Abstinuit potu genitor, gustuque refugit,
Ne teinere abrumpat sibi debita tempora vitae.
Continuo ad caelum magna vi robora tollunt
Transversa, et media elapsa iam parte diei.
Quo fatalem agnum macta bant rite parentes,
Sublime exponunt inter media agmina sontum
Insontem et falso damnatum crimine mortis,
Et ferrum in pal mas adigunt, vestigiaque ima,
Ut quondam David fatorum arcana reliquit,
Et qui se medium dedit inter nosque patremque,
Ille inter sontes medius, sed liber ab omni
Crimine, caelum inter medius terramque pependit.
Sic ergo in tignis (aerei Serpentis ad instar
In quem versa olim patres quando ora tenebant
Certa salus rediit Serpentum morsibus ictis)
Distentus membra, et foedi de more piacli

Abiectus, sancta impositus fit Flamen in ara,
Perfectis et rite sacris semel hostia factus
Obtulerat verum corpus planeque peregit,
Absoluitque semel sacra non repetenda dein ceps,
Nam nec ad huc terris corpus velut ante moratur
Quo sacrum peragi possit rursumque litari.
Quin etiam ardentesque preces queis rum pere nubes
Et penetrare polos solitus, sacrataque, vota
Aeternum ad patrem nostro pro nomine facta
Stans ara in media fudit, partique sacravit.
His se, quando homini nihil hic dare maius habebat,
His sua dona suo pariter cum sanguine parta.
Applicuit nobis, quibus haec libamina prosint.
Profequere hos venia pater, et placabilis esto,
Da te oro facilem genitor, qui mentis inanes
Haud facinus novere suum, dominumque decoris
His probris mersere, mori nunc den ique cogunt,
Nec cernunt quam in multo sublimis honore
Et caeli quam dives opum, quam gratiae abundans.
Nec tantum his pacem exposco, sed sontibus cro
Da veniae esse locum, quotquot past tristia duri
Facta Cain ad finem orbis dehinc usque supremum
Praecipites sese scelere implicuere nefando,
Meque his immersere malis crudelibus ausis:
Sic ait et vatum praedicta implebat lesus.
Vos autem huc miseri mortales flectire vultus,
Cardine in hoc nostrae fidei summa omnis et omne
Vertitur arbitrium: nam Christum voce fatemur
Afflictum, et vitam per cuncta exempla trahentem
Sustinuisse mori pro mundi immanibus ausis
Pontius imperium Solymae ut Pilatus habebat:
Haec olim ut proavi praesaga voce Iocuti
Ante aras sacris iugulantes ritibus agnos,
Atque omnis vatum chorus et bissena virum vis.
Credentum que greges omnes haec ardua facta

Euulgant fama, dictisque in saecula habebum
Matetiem, donec supremum advenerit orbi
Qualis erat tunc cum Christus discederet orbe.
Hinc Christum ingeminant templorum ingentia tecta
Icta sono. Christumque iterant vocalia labra,
Nec praeter Christum quod Paulus sciret habebat;
Nec mage spem trahere, et duris solatia rebus
Concipere audemus miseri, et rerum omnium egentes
Quam si pectoribus Christi obversatur imago
Sanguineum exudans laticem, suppostaque ligno,
Vuisa comas, laniata genas, et quinque petitum
Perfossumque locis corpus: Viden ut furor ardens
In scelus, hic omnes irarum effudit habenas,
Nec proprio abstinuit nato Deus, impia postquam
Ause hominum excipiens humeris et gefrat et aufert.
Qui nullam admisit labem, labem eluit omnem
Sanguine: cumque ipsi tantorum causa malorum
Effemus, tamen ille suis veniam hostibus orat.
O tautum potuisse pati veniam insuper hosti
Orasse et donis mala compeusasse beatis?
Her nulli exemplum superabile, quod tamen omnes
Usque sequi manda pietas et mutuus ardor.
Magnum opus et mirum est, hominum mortalia membra
Adsinn sisse Deum: magnum et mirabile rursus
Morte triumphara iucundas surgere ad autas:
At medium pendere sub altis aetheris oris
Palmas atque pedes terebratum, uterique latebras
Sanguinis undantem rivo, velut Ostrea rubris
Tincta notis, Cypriove anguis formatus ab aere:
Illa salus demum est miseris, ea imagomeum cor
Percellit resi citque animum, incanditque medullas.
Nec mors horren da in specie si obiecerit olim
Monstrum animo, audebitque minax concurrere telis:
Aut mecum imparibus Satanas se miscuit armis
Praetexens culpas, et semet in omnia vertet,

Quamquam animum turbatus ero, (fataliter angor
Omne nefas sequitur) tamen haud mihi tantus anhelam
Deiciat mentem pavor, ut vi victus et expes
Indignantem animam tristi cum murmure fundam,
Aut de vulneribus monitus non pectore laeto
Exiliam eiciamque procul quodcumque molestum est.
Nec mihi, tum veniat vitae tam dira cupido
Ut tali admonitu mortem ad misisse recusem.
Ergo agite, et propius nunc sistite ad ora videndum.
Transfixum clavis, et sparsum sanguine Christum,
Tum leve erit fraudes hominum, commentaque vana
Iusticiae propriae veris conve llere dictis:
Denique certa sequi solatia rebus in arctis,
Inque avidae mortis conflictu denique habere
Fundamentum ingens quo vota innixa quiescant.
Omnes quotquot erant pro ducti in luminis auras
Aeternum flammis Erebi sententia iusti
Proscripsit vulgata Dei quia crimine avito
Concepti, natique Dei feruente sub ira
Non iussa exequimur quaecumque in lege notata,
Atque in mente Dei stant fixa, immotaque semper,
Et nostra in ratione manent non passa lituram.
Nec quisquam genere a nostro tam tristia vota
Auferre, atque alio nostram traducere culpam
Ausus erat, quando reiecti protinus omnes
Iam, iudiciumque Dei, poenasque futuras
Inciderant: sed enim nostri miseratus ab alto
Progeniem, magnoque animum labefactus amore,
Demisit genitor quae sanguine sacra pararct
Grata Deo, patriasque iras exstingueret ultro,
Contractumque nefas, et quod nos fecimus ipsi
In sese lueret, poenamque exolueret omnem.
Utque aliena reum tunc Christum culpa peregit,
Sic alicna Deo gratos nos gratia reddit.
Cernite ut amplexurus amans pia brachia pandat:

His nos in partem meritorum sponte suorum
Attrahit, et ne sint nobis fera crimina fraudi
Iustitiam obtendit propriam, et tegit abdita Christus.
Cernite deinde patens crudeli vulnere pectus,
Unde voluntatem et blandum agnoscamus amorem.
Quin nutu capitis vocat ad sua munera gentes,
Atque suo caelum transcribit sanguine habendum,
Si non reiciant aversa mente silutem.
Ut pueri infirmo qui corpore ferte medentum
Nescivere haustus, sed ut ipsae pocula sumant
Acria nutrices, hausto mox lacte redundat
Derivata salus infantum inlanguida membra:
Haud aliter non fellis acrem tantum ebibit haustum
Tormenta in ligno perpessus, sed vice nostra
Multa indigna ferens mortem gustavit amaram,
In nos ut translata salus vertatur et in nos
Transftuat effe ctus metitorum impune suorum,
Et large recreet, cupida qui mente, fideque
Uberibus verbi lactis deducimus haustus.

In resurrectionem Domini.

QUae nova naturae facies micat undique, et orbem
Luce sua vestit? quaenam haec tam clara repente
Temperies? prima et tellus et conscius aether
Dant signum: memini dudum spes tota salutis
In dubio iacuit signis confusa timendis,
Cum Sol obscura tegeret ferrugine vultus,
Inficeretque diem tenebris magnoque tremore
Omnia concuteret tellus penitusque latebris
Exigeret manes repetitae lucis in auras.
At nun comne animans. et convexa ardua caeli
Torporem posuere omnisque repente resurgit
Abrectae telluris honos, vidi ipse coruscum
Luce repurgata Solem, nanque ipse morantes
Iungere equos curru famulantibus imperat haris.
Advenit qui nostra dies e faucibus Orci

Commoda restituit, Patris cum numine Christus
Poenas et saevi passus discrimina lethi
Corpore pressit humum festaque in luce quievit,
In fernasque adiit sedes, manesque piorum
Ostendit caelo, victorque ad sidera rursus
Aetheria et caeli superas evasit ad auras,
Dum triplices egere vices noxatra diesque.
Ex illo celebratus honos, laetique minores
Relligione patrum totos tres ordine soles
Servarunt, operum immunes, studiique profani
Et te Christe vocant per catmina laeta, tibique
Pro meritis dignas tendunt persoluere grates,
Quos propter tantos potuisti ferre labores,
Ut tristes sine sole domos, loca turbida adires,
Rectoremque Erebi manibus post terga revinctum
Exueres spoliis, tandem que immane barathrum
Deiceres, mortemque haurires ipse triumpho,
Eque lacu quem nulla rigant vada nullus aquae fons,
Felices proavorum animas tecum inde referres.
Quare agite ô homines tantarum in munnere laudum
Lustratos adhibete animos, (fas felle carere
Fermenti) et sanctis agitate in legibus aevum,
Communemque vocate Deum et date praemia laudum
Non equidem haec sine lege Dei soleunia nobis
Vana superstitio, veterumque ignara bonorum
Imposuit: stat fama trium celebrata dietum
Patribus, aeternumque tenent per saecula nomen.
Nam neque laude pares factisue ingentibus ullos
Extulit aut aeque insignes Scriptura notavit,
Quintum post decimum, quique hunc duo rite sequuntur
Si primum ad mensem ludae respicis anni.
Ille dies, festae lucis qui praevenit ortum
Nomen habet facti, siquidem memoratur in illo
Gens Syriae victu tantum incubuisse parando:
(Nulli fas sacris quicquam exercere diebus.)

Illo quippe die mactatus concidit Agnus
Relligione patri [(reading uncertain: print blurred)] ut late iacet omniaque ante
Munera queis opus est nobis bone Christe parasti,
Quae nunc prensa Fide firma sed in aethere quondam
Praesenti inturcu gens sottunata tenebit.
Inde alte de more dies qui in luce profesta
Auspicium populis sero iain vespere inibat,
A celebri ritu magnus cum nomine fertur:
Quern satus ipse Deo iugenti celebravit honore
Ingentem, ut placida compostus pace quicuit
Marmoreo in tumulo, nobis quos improbus urget
Assidue labor, et vigiles ad pectora curae,
Promeritus requiem vitali lumine cassis,
Donec longaevi perfecto temporis orbe
Nobis somnum ingens rumpet fragor, ossaque et artus
Sopiti aereas emergent rursus ad auras.
Illa conclusae in domibus se luce tenebant
Matronae Christi quae funere luctus habebat,
Nec fas egressu solennia rumpere sacra.
Iamque ubifesta dies cursum inclinarat, et undas
Hesperias prono defertur lumine Titen:
Tertia lux oritur, cui Teutona lingua loquendo
Nomen ab eventu tribuit, quod victor ad auras
Christus iit, secumque aliquos ad lumina Solis
Extulit, in vitae certa argumenta futurae.
Quin etiam Moses lucem hanc cognomine dixit
Primitiis sacram, qua gens Hebraea maniplos
Ventilat, atque novis cumulat de fructibus aras:
Et patrio de more, Deo cum sacra parasset,
Iam tum messis erat calida in regione locorum,
Hi vero tres rite dies, septena dierum
In spacia inciderant mellitis fixa placentis.
Nam neque Iudaei solum sub tempore Mosis,
Sed Patres morem sacrorum hunc ante tenebant,
Et cum liber adhuc primo status esset in aevo.

Quan doquidem norant illis quod forte diebus
Massa vetus fermenti acris doctrinaque fallax,
Et labes tollenda loco sit vindice Christo,
Ut post hac puros agitent sine sordrbus annos.
Ergo illos septem labentes ordine soles,
Gens accincta viae cum festum absumeret agnum,
Dulcibus et libis ieiunia maesta levaret.
Pascha vocant, causam que trahunt a praepete saltu,
Aegyptiterra innocuus quod limina praedo
Praeteriit saltusque dedit populator ubi agni
Aspersus cruor ad postes, discrimina fecit
Iudaeae. Phariaeque domus: velutarbiter Orci
Cum fremit intentans lethum, discedere retro
Cogitur, atque alio sceleratos vertere gressus
Pectora si qua videt Christi signata cruore.
Nunc age et expediam quae sint mira cula rerum
Lucibus his olim patribus celebrata sacratis.
Nam si rem prima repetens ab origine pandam,
Fertur bel lectum mactasse abovilibus agnurs,
Primitiasque Cain frugum sacrasse novarum
Cum ter quinque dies primo confecerat orbe
Cynthia gran devumque Noam vestigia primum
Insicco posuisse solo, et liquisse latebras
Fatalis cymbae tepidi sub tempore veris.
Et Lothus immunis pluviali evasit ab igni
Cum flammae ultrices Sodomam invalere nocentem.
Et vada lordanis diviso vortice praebent
Se Syrio calcanda duci, dum marginis oram
Attingat, siccaque pedes exponat in ulua.
Et tunc concreti roris caelestia dona
Desierant, quibus in Lybiae regionibus usi
Isacidae soluere famem per inhospita rura.
Quid memorem Rachaben, urbis quae sorte suprema
Educta. excisos vidit nullo ariete muros,
Aequatosque solo sonitu impellente tubarum,

Orbis in exemplum, clauso cum venerit aevo
Ultima tempestas rauco crepitante fragore
Praecipitesque ruent stellae, et mox cardme rupto
Axis uterque loco absiliet, terrasque cremabit.
His etiam certum est Solymos exisse diebus
Vinclaque vimque ducis Pharii, dehinc nocte sub una
Percussu primos cecidisse per oppida fetus,
Fictaque signa Deum Pharias deiecta per aras.
At ludaea Phalanx festa non luce morata
Intendebat iter pro pere, et considere castris
Non metuit celebratque dato convivia victu:
Nec dum lege Dei lux sesta indicta vetabat.
Iamque dies iterum processit, et humida caelo
Nox subiit, cum rura petunt Hachirotica, rubris
Proxima littoribus, tenduntque evincere pontum
Insuetum per iter noctis sub tempore, at illos
Suspensa in montis faciem circum stetit unda,
Et superare dedit fundum et contingere terram.
Iamque ubi quarta subit tacitae custodia noctis,
Tollit se arrectum Dominus rutilante columna
Noctem, hiemem que ferens. et inhorruit ignibus aether
Turbidus et rauco tremuit cum murmure tellus
Visceribus concussa suis, hominesque ferasque
Per terras humilis stravit pavor; undique et atro
Collucent igni fluctus et littora puliant.
Haud tamen audaci Phario fiducia cessit
Littora praeripere et fugientes prendere terre
Dumque ita tendit atiex legionibus ire per altum,
Et pelagi vada coeca urget revoluta vicissim
In semer coit unda, neque hinc exite potestas
Est regi, et multam accepit super ora paludem,
Et praeceps in aquas immanitur bine adactus
Singultantem animam reiecit sanguine in aequor.
Adparent crebri nantes in gurgite rubro,
Disiectique ab equis agitantur in aequore currus.

Nec procul a vero est lonam per caerula ponti
Illa luce iterum Caetiemersisse latebris
Praereptum ad Solem desuetasque aetheris auras.
Quandoquidem ille sua referebat imagine Christum.
Accipe nunc antique trium monumenta dierum
Testata egregios Christi surgentis honores,
Qui nece devicta superas se tollat in auras,
Et patrum manes alta in tellure repostos
Producat secum, decursaque tempora vitae
Proroget exstinctis et lumina morte resignet.
Ille agnus, noxam humanam qui sanguine soluit
Innocuo ad missi nullius conscius unquam,
Sed scelere exceptus saevo, insidiisque suorum.
Ille agnus, cui fata parant quem destinat arae
Omnipotens pater, ut patrias averteret iras,
Et letho caderet pro tot mortalibus unus:
Atque ita perfectis sacris sacra omnia supplet,
Nec fas inde novos genitori opponere honores.
Ille et primitiis quondam est signatus avorum
Dum primus repetit caelestia lumin vitae
Qua veteres primum sacrabant luce maniplum.
Namque suis fatis deberi has ordine luces
Edocuit facto Christus, dum caesus ad Agni
Instar obit lethum, clausaque quietus in urna
Delituit lucem totam, dehinc luce sequenti
Corripuit sese, et maestis citus extulit antris
Dum vigil excubias quarta vice noctis agebat.
Et tellus rauco tremuit commota fragore
Victor ut evasit tumulo comitantibus umbris,
Atque triumphatum vinclis inclusit Auernum
Cardinet convellens postes patresque resoluens
Compedibus, quibus addictos ferus hostis habebat.
Sed mihi quae tanto sunt munera parta triumpho?
Namque hominum causa subilt tot sponte labores.
Iustitiae mihi dona refert in munere Verbi,

Mî tribuit sua regna. mea est victoria Chrissi.
Et cum prima dies nobis mortalibus oris
Acta fuit, carnemque anima mors atra resoluit:
Tum positi dulcem viridi in tellure quietem
Exigimus, nec legem ultra, saevumque moramur
Regnatorem Erebi, nec conscia pectora culpae.
At cum tertia lux revoluto venerit aevo,
Ille idem absumtos cineres, tenuemque favillam
Corporis antiqui revocans ad gandia vitae
Restituet, caelumque ultro transcribet habendum
Concilio in magno Diuûm, quando undique Christo
Claudemus latera et comites haerebimus una
Iucundo super aspectu, et sermone fruentes.
Nec tum aerumna locum nec tum labor ullus babebit,
Mors aberit, nullosque avellet ab ubere natos
Amplius, aut caros amplexu abrumpet amicos:
Gaudia erunt illic, vita undique et undique sensus
Laetictae passim et choreae, cantusque vigebunt,
In medioque movens Deus omnia in omnibus unus.

In Pentecosten.

NUnc Puris animis opus, et nunc pectore fide
Tantum indulgendum sacris. moresque novandi:
Non bene conveniunt, nec in una sede morantur
Conscia mens, flatusque sacer: procul este prophani
Qui retro in crimen ruitis, vitaeque prioris
Turpe iter ingressi conceptam in pectore labem
Membrorum officio claras profertis in auras.
Frena decet membris imponere, vincere motus,
Spiritus excutitur dominante cupidine carnis.
Ne qua so, ne flatum illum praecordibus ultro
Exigite, inque piis habitantem, tristibus ausis
Perturbate feri, vindex malefacta rependit
Et benefacta Deus, neque enim illo est iustior alter:
Atque hac luce olim, (lux quin quagesima fastis
Fertut ab Aegypti egressu, dehinc tempore ab illo

Quo nece destructa Christus prodivit in auras:)
Chaoniae in faciem collectus et ora volucris,
Linguarumque ignem vibrantum in imagine visus
Spiritus ille Dei nova lex, in credula corda
Bissex sacrorum procerum diffusus ab alto est,
Cum subito ingenti fe finderet aether hiatu,
Et tremefacta novo mugiret terra tumultu,
Insuetusque ignis penetralia luce repleret,
Atque ille ut rapidis ventorum vectus in alis
Cum tonitru irrueret, turbamque invaderet omnem
Insistens linguis verba in variantia fissis.
Non secus atque olim quando essent ordine lapsi
Quinque decemque dies Aegypti ex orbe reversis
Antiquam genitor magno cum murmure caeli
Proposuit legem tabulis et marmore scriptam.
Ergo agite et tantos festi celebremus honores
Sermonem inter nos sanctis de rebus habentes,
Et nostrae partem fidei de numine Flatus
Officioque sacri dictis firmate facratis,
Et vatum revocate animis praedicta priorum
Qui vim perfensere Dei, longeque remotos
Concepere animo casus arcana locuti,
Et queis feire dedit Deus atque aperire futura.
Sic patris et Nati patmum agnoscetis amorem,
Et gratis animis donum hoc insigne feretis
Quod miseros tantaque oppressos sorte laborum
Templa sui flatus fecit tantoque potiri
Thesauro dedit ille hominum servator et auctor.
O si nunc no stris se ille ossibus implicet ignis
Plutimus, et stucto superûm succendatamore,
Lustratamque igni mentem ad supera atdua tollat
Ultra auras, Solisque vias, ubi trina potestas
Lucis inaccessae radiis circum ora coruscat.
O si lux ea minebulas praecordibus atras
Differat et larga passim sese explicet aura

Ut me ab humo relevare quem et nos dissita supta
Rimari ingenio atque oculis deprendere coram
Igneus unde vigor quo fonte amor ille redundet,
Vinus et indefessus, et inscrutabilis ardor.
Hoc fine nil altum mens cogitat, instruit ille
Ingenium flatus sacer evenrusque ministrat.
Hunc et Zacharias Flatum longe ante canebat
Promisisse piis qui missus abaethere summo est
Aeterno de patre satus, aeternus et idem
Orator patris, qui mutus verba locutus
Cum sanctis proavorum atavis, unctusque sacerdos
Spargens sanguine, et alta docens praecepta parentis,
Pro nobis et sacra parans et sedula vota,
Quando Deiatque hominum medio se feruidus offert,
Nosque oleo, caelesti oleo vi flaminis ungit,
Quem praeter lustrare igni et maculam abluere omnem
Et flutum conferre sacrum et caelestia dona
Partiri in numerum non fas mortalibus ullis.
Ille est pollicitus nobis quondam affore tempus
Quo flatum effundet proprii de numine flatus,
Non reprobum factis, et non Satanae instar habentem,
Spiritibus caeli similemue, bonive creati,
Sed sanctum flatumque Dei, nec more creatum
Prin cipii et finis, cum nato et patre creantem
Omnia, cui compar substantia et aequa potestas,
Ut vivum patris ac nati spiramen, amorque
Mutuus, et vivae deitatis tertius ordo,
Atque aliud munus distinctum a munere Christi
Qui gerit in terris, aliqusque levator ab illo est,
Qui curis confecta et conscia pectora lenit
Altera de triplici persona emissa Senatu.
Hunc igitur satus ille Deo se essundere flatum
Testatur dictis. non tantum ut copia aquarum
Exit in immensum, vicinque refficit arua:
Nec propter veteris tantum fatalia Aronis
Unguina, quae diffusa super large ora rigabant:

Sed quia sacrato cum gurgite fusus abunde
Spiritus hic veteris mundat contagia culpae
Lustrati in Christi cum nomine tingimur unda,
Atque iterum superas in aqua generamur ad auras,
Et verbo accipimus flatus caelestia dona,
Qui pone accinctus astat pro gurgite sacro
Irradians super aetherio cum fomite amoris:
Ut cum Iordanis medio stat Christus in alueo,
Proloquitur pater, et flatus super imminet alis
Delapsus caelo blandae de more columbar.
Atque ubicumque sonat vox incorrupta salutis,
Hîc simul effundit cum lympha in credula corda
Flamen et hoc patrii Christus dat pignus amoris.
Saltem hic primitiis locus est de flamine sacro,
Ast illic decimas partemque trahem us ab illo
Translati ad superos pura cum luce fruemur.
Nam messis plena et deitatis perpetuns fons
In te Christe manet, tu summus es ordine nostro,
Et tu frena tenes mortali in gente locoque
Praecipuo es positus, toroque es vertice suprâ,
Praeque tuis sine mensura consortibus unctus
Magna indulta tenes soboles ceu dia parentis,
Nostra tuo quamquam lustrentur flamine corda,
Atque oleo partim perfusi ungamur eodem.
In te tota habitat divina essentia patris,
Nobis quos pater in stirpem succe dere passus
Cedit pars aliqua, et tantum commercia dantur.
At patris hoc, natique simul spirabile numen
Funditur in Solymae cives, et tecta Davidis,
Nempe omnes super, et qua cumque in sorte tenentur,
Nec ius hoc solis cedit, ne fingite quaeso,
Praepositis arae et lustratis more sacrorum:
Vir iuvenisque puer nullo discrimine habetur,
Qui se lege tenent scripturae, et caelitus orant
Numinis auxilium studiisque operantur honestis.

Namque Dei domus est Ecclesia dedita Christo,
Inque nova Solyma sedem tenet, illa superne
Venit et inde initum, et generis primordia ducit,
Ut vates olim Ezechiel, diusque Ioannes
Picturae in morem sacra haec arcana notarunt.
Sed qui iussa negat divina ad mittere in aures,
Fastiditque animis rerum Monumenta sacrarum,
Nec socium se addit, nec civem in gente fatetur
Quae rite exequitur doctrinam et sacra ministrat,
Non Christi, sanctive capax est flaminis iste.
Nunc age et expediam quem tandem effusus ad usum
Spiritus hic nostris animis se misceat intus.
Gratia ei nomen dedit, atque hinc spiritus ille est
Spiritui testis nostro, fidumque sigillum
Iustitiae et pa cis superûm inviolabile pignus,
Et quod nunc trahimus genus alto a sanguine divum,
Consortes Christo facti et divina propago.
Solus et hic aegris doctrinam hanc mentibus adfert
Iusticiam quod sola fides, veniamque reatus
Consequitur gratis, si Christi a sanguine pendet.
Dat vitam, expellitque animo quodcumque molestum est,
Et spe nutantes, huius praesentia firmat
Confestim, inque locum collapsa repente reponit,
Ut praesente illo vigeat fiducia nostra.
Tunc animi incipiunt caeli sentire vigorem,
Atque voluptates, diosque in pectore motus,
Hic primum specimen vitae immortalis adumbrat
Dum viresque novas, occultaque pabula mentes
Concipiunt pereum, et mox uno in amore calescunt
Doctrinae, iunctique feruntur passi bus aequis.
Quin et votorum moderator et arbiter ille est
Usque docens vero venerari numina honore,
Et rectos cultus, et iussa facessere sacra,
Votaque componit nostra, et sua propria miscet
Ut pueri os tenerum mater, balbumque figurat

Informans manibusque manus et vocibus ora.
Sic gemit, effun ditque fimul suspiria, et ultro
Nostro oneri subit, et nostris a partibus haeret,
Caelesti si quando foro causa extat agenda.
Saepe animis fracti praesenti in limine mortis
Deficimus nec vox, gemitusue e corde sequuntur:
Ille astat, nostramque vicem gerit et piae pandit
Brachia, et ingentes gemitus ad sidera tollit
Exposcens pacem superos, et numina placans.
Palentes quin ille etiam per munia verbi
Ad te Christe refert nosque in tua vulnera apertumque
In latus ad ducit, teque exhibet ipse videndum
Quem trabe suffixum fissae sub imagine rupis
Iudaei ferro terebrabant, quem Pateralte
E cupro facti in morem suspenderat anguis.
Nam tu nostra salus, medicinaque certa labotum
In te si sidente animo fixa ora tenemus
Conversi, atque oculis te Christe fidelibus unum
Intuimur, quales loca per deserta videbant
Serpentem erectum serpentum morsibus icti.
Nam veluthi Christum menstrante in imagine Mose
Aspexere olim: sic nos et vulnera et ipsum
Sanguine rorantem aspicimus, cum spiritus aegris
Monstrat eum, fidoque iubet supponere cordi.
Haec hodie versanda animis, figendaque menti
Omnibus, in facra qui mersi gurgitis unda
More Sacerdotum perfusi flamine sancto
Divinoque olce, tibi nomina Christe dederunt.
Dent operam ne forte labet mens recta, fidesque,
Et sanctum expellant polluto e pectore flatum,
Cui subeat malus ille loco, qui immanibus ausis
In praeceps hominesagit, et submergit Auerno.
Cumque ministerio verbi sub corda piorum
Spiritus effusus terris sua munera curet:
Doctores verbi metito adficiatis honore

Testati gratos animos pro munere tanto,
Et dona argenti, pro ut cuique est copia ad aram
Officii memores deponite, munera parua
Pro merito ingenti, cum Spiritus aurea dona
Ex Arabo confecta auro caelestia dona
In medium vobis vocali in munere verbi
Offerat et caeli faciat ditione potentes.

In Nuptiis Filiae D. Pauli Praetorii.

MOs crat Hebraeo in populo, quem protinus urbes
Finitimae coluere sacrum, nunc clara potentum
Turba colit, cum laeta parant convituia mensis,
Et prece conveniunt ad connubialia sacra:
Tum laeti alternis sermonibus abdita rerum
Exquirunt, revocantque virûm monumenta priorum,
Ut quondam hospitibus pulchra argumenta vocatis
In medium soluenda dabat Manoeius heros
Vidit apum ut miros ortus de caede Leonis.
Sic Medi regis pueri de robore quaerunt,
Et pius Aenaeas mensis exceptus Elissae
Insidias Danaum memorat, casusque fuorum.
Hunc morem in mensa veteres: hunc maximus ipse
Arbiter imperii feruat Fernandus, et inter
Regales epulas naturas quaerere rerum
Gaudet quae plantis, quae vis animantibus insit.
Sit mihi fas audita loqui, vidi ipse medentes
Consulere, et longo sermone requirere plantam
Balsameam cui pene frutext intercidit omnis.
Quare agite, et mecum quando huc venistis amici
Ad thalami solenne sacrum, celehrate faventes
Hoc thalami solenne sacrum, quod rite secundis
O minibus natae instituir, qui Marchica regna
Consiliis implet Paulus, qui Principis aeures
Eloquio mulcet, generumque recenter adoptat
Connubio natae, generum, cui doctus Apollo

Scire potestates herbarum, usumque medendi
Tradidit, albiacisque iugis Tritonia Pallas
Quem docuit, multaque insignem reddidit arte:
Cui medicas Paterexercens feliciter artes
Iura dabat populis, et fasces urbis habebat
Quâ populosa iacet fumantibus Hala salinis.
Ipse in honore tori cui quondam Christus adesse
Dignatus, vitreumque liquorem simplicis undae
Nectare mutavit flavo, ac inopina meri vis
Pectora gustanrem potu permulsit opimo,
Hinc canere incipiam Christi connubia, ut ille
Ardet inextinctum flammi, et nomine Sponsi
Gaudet ovans, dioque, ardescit pectus amore,
Cui terris hymenaea parat Rex aetherisalti,
Et sancto sociam despondet munere Verbi,
In quam inhians rapidum ex oculis iaculatur amorem,
Hancque suae asso cians massae com plexibus arctis,
Basiolo inspirat flammam Patris et sua dona
Donat habere illi decus et tutamen in orbe,
Hinc generis diversi homines ad festa vocatos
Connubii, longae memorabo ex ordine pompae
Deducens seriem Matthaei codice sancto:
Quandoquidem socialis hymen in imagine viva
Connubium Christi pingit cum gente piorum.
Principio rex ille Deûm connubia caelo
Decernens Patris est nomen de more professus,
Personamque gerit soceri cui Filius aequis
Ad latus auspiciis Sponsi pia iura ministrat:
Stat iuxta accinctus sacrorum in munere Vatum
Spiritus ille sacet, Sponsi qui fidus amicus
Pronubus in verbo nuptam deducere gaudet,
Et nupta illa quidem peccans Ecclesia fertur.
Iamque tubae, cantusque sonant missique per urbes
Finitimas qui dicta ferant, atque agmina primum
Iudaea invitent taedis, thalamisque paratis:

Sed suasit mens laeva, Deoque aversa voluntas
Tecta fovere sua, et tantos contemnere honores:
Quid moror, irrumpunt armis, missosque trucidant
Ense oratores, infectaque foedera linquunt.
Sponfus ut ingratum genus alto a sanguine ludae
Defecisse videt, sua nunc connubia sperni,
Lumina tot cecidisse hominum: tum surgit in iras,
Et penitus reiecti omnes, passique repulsam.
Hic mentem Tito misit discrimine paruo
Iret ut ad muros, urbique adverteret agmen
Ocius, et gentem evertat de stirpibus imis,
Huc omnes conversae acies, omnesque Latini,
Voluitur ignis edax tectis, stant sanguine vici.
Pars etiam incomti sanctas invisere taedas,
Nec veros prae se ferre, atque ostendere cultus,
Ant alio intenti infandum convertere amorem
Numine seducti laevo: quin protinus auram
Excussere sacram polluto e pectore, et omnia
Amittunt decora et versicoloria dona,
Quae quondam gratis concessa monilia Sponsae
Rex superum gestare dedit in pignus amoris
Cum Christo ut primum sanctos pacti hymenaeos
Fonte sacro immersi iam primum foedus inimus,
Ergo etiam longe summoti arcentur, et acti
Felici a thala mo qua die Ecclesia fidos
Confovet, et dulci aspirans complectitur umbra,
Aeternum exululant tenebris, velut impia turba
In coetu Mahomete tuo, fictaque tumentes
Relligione Dei rerum caelestium inanes,
Inclusi poenam exspectant. et carcere coeco
Euincti post terga manu frigentque, stupentque,
Dentium ubi stridor gtavis, horrisonique ululatus,
Verberaque frem itusque virum tractaeque catenae.
Pars et polliciti taedas, primisque iugati
Ominibus tibi Christe fide, qui debita servant

Foedera iustitiamque tuam quam gurgite sacro
Induerunt, rectamque fidem, et bene conscia corda
Nusquam amiserunt, oleumque a Flamine sancto
Infusum vasis tennere, ut provida quondam
Turba puellarum Sponsi meditata regressum:
Illi ad conspectum Regis sub luce suprema,
Et penitus sacri ad thalami ducentur honores,
Cum sibi connubio iungens Sponsam inferet astris
Sublimem, et caeli Reginam in sceptra reponet.
Ergo agite et thalami castis sponsalibus olim
Admoniti et factis rutilaute monilibus auro:
Ne quaeso temerate fidem, nec perdite gazas
Acceptas, tantique vocatiad Regis honores
Neu probro afficite aut ferro violate vocantes,
Relligio vetat, et sequitur vindicta nocentes.
Multi equidem iussi solennes visere taedas,
At pauci quorum caelo inclinata voluntas
Acceleraut gressum pauci quos munere verbi
Omnipotens legit fido cum pectore perstant,
O sacer et castus thalami status, arduus in quo
Rex superum duo corda hominum sub mutua amoris
Vincla trahit, verbi periura et numina Flatus:
Arcani tu signum operis nam qualibus actus
Fertur amans stimulis erga socia agmina Christus,
Quove modo nostris unitus mentibus haerer:
Mutuo in affectu castrorum coniugum abumbrat.
Hic patre Rege satus Sponsi qui nomine gaudet
Non ultra infidae Synagogae existit amatot,
Quandoquidem pactae violavit foedera dextrae
Pellex, et turpes alibi sectans hymenaeos:
Sed nova Iapheti feriens cum semine pacta,
Vir gregis esse sui sine sine in saeculagaudet.
Isque in conunbio manifeste in luce videndum
Seque, sunmque animum praebet, castumque calorem,
Quaeque bona aeternamin dotem caelestia Sponsae

Donec habere suae, dehinc signis edocet ipsis
Qua cupiat ratione coli a consorte vicissim:
Namque sinu patris aethereo demissus Olympo
Sponsam aliquam humanis ardens circumspicit oris,
Imperiisque Orci submissam sanguine rursus
Deposito ille suo repetit, patrisque favori
Restituit, veterisque, in foedera ponit amoris,
Et verbo abstergens concretam ab origine labem
Lustrat rore pio, decoratque monilibus aureis,
Iustitiae cum dote suae, Flatuque sacrato,
Aeternoque ipsi connubia foedere sancit
Hanc fore promittens in qua sua sola voluptas,
Hephzibamque vocat, vero ut praenuntius ore
Admonuit vates quem vates edidit Amos.
Ille ut maesta olim compellans agmina Christi
Lenibat dictis. his tandem est vocibus usus:
Quid te sollicitam pia gens timor anxius urget,
Cum te prosequitur venia Deus, et tibi blan dum
Ipse capit vultum bonus, ergo absiste moveri,
Quando suam Hephzibam placîto te nomine dicet.
Nam Deus ille tuus, cui te sub fonte sacrato
Vovisti solam, et casta pietate dicasti,
In te una laetatur, et in te gaudia captat
Prae reliqui avidos figens in te bona visus.
Hoc veteres nomen capri dulcedine amabant,
Et tua sic voluit genitrix Manasse vocari:
Hoc monita ô quae nunc lecto socianda iugali
Ante aram indulges votis Catherina pudicis,
Et quaecumque professa fidem te Christe fatetur
Esse redemptorem, et passim legere agmina terris
Officio verbi tua rite oracla sonantis,
Nomine ab hoc monitae, vestro sic credite corde,
Christum in complexus, et vestra in vota venire
Caelestem Sponsum, thalamique in parte locare,
Vos illam Hephzibam, vobis hymenaea parari,

Iamque dedisse fidem dextris per mutua iunctis,
Nec mora longa super, quin ad sua regna reducet
Indigetes, superum iuxta comitante caterua.
Nec tantum in verbo, pompisque iugalibus olim
Haec simulacra sui Christus proponere amoris,
Ac oculis cerni viva sub imagine gaudet:
Quin etiam in Sponsi stimulis, castoque mariti
Sentiri affectu voluit: Pater ipse pudicis
Pectoribus quendam propense accendit amorem,
Etvires addit scintillae, et pinguia circum
Nutrimenta olei proprio de flamine subdit,
Alterno ut mentes devinctae in amore calescant
Suavibus aeternum consensibus inclinantes.
Sic Euae magno mentem labetactus amore
Fertur, et ipse bonis sese excutit omnibus Adam:
Septem annos tolerat soceri fastidia lacob
Seruitii ut precium Labanida victor haberet:
Isaides vitam dubio committere Marti
Aggressus, letho sternit bis mille Philistas,
Ipsi ut connubio contingat regia coniunx:
Tantum amor et vis dia potest haurire laborum,
Atque aliquis ventos olim perpessus et imbres
Carpit iter cursuque diem, noctemque fatigat,
Urget enim conceptus amor, non aura procellis
Feta domi cohibere potest, non solibus aestas,
Vincit iter durum dilectae cura Puellae:
Ut videt hanc, ut amat, stimulisque agitatus et igni
Prosequitur cura, et vultu laetatus amico
Dat gestus bene compositos, et carmina cantat.
Non aliter curam pro nobis concipit ardens
Ille Deo genitus quos per sua funera vitae
Restituit, miseramque suo de vertice massam
Suspensam fovet, et sinit alma luce potiri
Securam scelerum, atque necis, stygiique Tyranni.
Quin sub connubiis manifesta in luce videtur

Gloria dives opum, quas magno in munere dotis
Rex superum proprias dabit, et ditabit Olmpo
Terrigenam Sonsam quae nunc Ecclesia fertur.
Sponfa viri famae consors, haeresque bonorum,
Una eademque caro socia de carne mariti.
Sub se cuncta tenct quia nunc est altera abillo:
Idem honor et Christi sponsam manet aethere in alto,
Quam sub privigno parvum nunc degere vitam
Fama refert et spe saltem, promissaque dona
Obtinet exceptis quae spiritus excitat intus
Aetheriis cumulans opibus, luxuque decoro:
At poftquam multa Sponsus cum luce redibit
Aligerum septus turba supermumque beatis
Civibus incedens caeli per lucida templa:
Tum demum admissa optato potietur honore
Dulcia connubia, et dignos celebrans hymenaeos
Una caro Christi de carne atque ossibus iisdem,
Qualis nulla unquam visa est se pompa moveri,
Romanus Caesar quamquam et Rex Pannonis orae
Sponsam in connubiis coetu duxere frequenti
Primatis magni ad thalamum qua clara Vienna
Vitiferos colles, amnemque binominis Istri
Prospicit, et summas stat condita turris ad auras.
Quod superest porro, Deus ipso in pectors Sponsae
Exemplo iubet esse fidem et probitatis amorem,
Ut Christo iurata suos Eclesia soli
Praestet amans cultus, atque ultro in grata feratur
Officia, et vetitas non victa libidine turpi
Concipiat flammas, qualis Babylonia pellex
Tercentum tonat ore Deos, quosque impia vivos
Demisit letho, nunc cassos lumine adorat,
Signaque transfotmans in Numina, tristia cultu
Sancit sacra Deum, mediasque elata per urbes
Gestat, et his Christi divinum poscit honorem

Dii prohibete nefas, atque execrabile sacrum
Vertite in aede sacra, quod Christo debita votas
Quod Christi nomen falsa sub ima gine raptat.
Sed tu nate Dei qui casti foedus amoris
Instituens nemore in sacro, et felicibus aruis
Pronubus Adamum dederas consorte potiri
Quam tua fancta manus condebat imagine pulchra
Coniugis exertam latere, et praecordibus imis:
Sit ius coniugio, sit honos regionibus hisce
Te duce. nec foedi incestent tua sacra Luperci
Vertice queis medio tonsa coma pressa corona est:
Tu populos tege pace pios. tu sponsor et obses
Coniugibus castis adsis pede Christe secundo.

De Circumcisione.

PRincipio novus exactis dum mensibus annus
Incipit, et dono divum haec quoque tempora vivi
Attigimus, tot fata inter durissima rerum,
Tor scelerum facies inter, dum pectore maesto
Sentimus mala nostra domi, peregtina dolemus,
Quae nunc, quae toto miscet Mars impius orbe:
Dii faciant, laetum novus annus ut exerat ortum
Qui puero nafacente novo mortalibus aegris
Affulsit primum nec long um tempus, et orbi
Desaper aeterno tandem ingredietur honore,
Omnia cum nova erunt Christo duce, et auspice Christo
Qui nova morte sua reparavit saecula vitae,
Et nova progenies caelo demissus ab alto est.
Hei nihil huic veteri fas quen quam fidere seclo,
Quippe ubi fas versum est ubi tot bella horrida bella,
Tot scelerum atque mali facies; non artibus ullus
Dignus honos, squalent neglectae in puluere Musae,
Stultitiam patiuntur opes, sua cuique voluptas
Fit Deus, atque viam factis violentia quaerit.
Sed quid ego haec autem nequicquam ingrata revolvo
Fas etiam tolerare bonos quae publica sors est,

Illic praemia erunt, hic sunt odia atque labores.
Hinc ergo a lacrimis conversi ad vota feramur:
Luce bona bona verba sonent sanctumque trahamus
Sanctas per voces tempus: iuvat ardua sacra
Tentare, et festi causas aperire diei.
Tu Flamen caeleste refer, quae causa subegit
Christum etiam arcana membrorum in parte recidi,
Tu nomen pueri, et rationem nominis ede,
Ante sacro puero imposuit quod praepes Olympi
Quam virgo ediderat conceptum in lumina vitae.
Attulerat Patribus tandem exoptantibus aetas
Auxilium, adventumque Dei quem rector Olympi
Desuper exitio Serpenti, et tristibus umbris
Voverat, ut nostrae collectus in ora figurae
Ferret opem mundo. sed enim revoluta ruebat
Octava iam luce dies, cum murice acuto
Pellibus in morem scissis genitalia circum
Signum impresserunt generis, nomenque dederunt.
Sacrorum hunc morem servari in gentibus Abrae
Sancierat genitor, mas omnis ut editus auris
Cum silice incisus genitali in parte notetur,
Hocque habeat monumentum, ipsi, pignusque salutis.
Hunc olim gentes rerum caelestium inanes
Ritum exponebant risu, quod caedere acuto
Crimina tentarent saxo: quin civibus ipsis
Asper, et in nullo visus discrimine ritus,
Offensae plenus: Sed enim quia Numine ab alto
Stant fixi ritus, non sunt sine numine ritus.
Et mos ille quidem signum caelestis amoris,
Et pacti nota certa fuit, pignusque salubre
Iustitiae Fidei, qua verbo oblata sonanti
Promissa accipimus, divinaque munera Christi
Quisque suae asserimus menti penitusque fovemus
Propria, testati ritu nos fidere verbo.
Hoc quondam infantes firmantur pignoris usu

Quod sint consortes caeli, caelique bonorum.
Quin etiam hoc signo docuit Pater omine aperto
Versa in deterius generis primordia nostri:
Quotquot enim nati vitales carpimus auras,
In lue concepti caelestum attraximus iras,
Corrupta de carne caro, de sanguine sanguis
Morte recidendus, ne pars sincera trahatur.
Ritus item fuerat promissi Seminis index
De quo tunc soliti Patres sermonibus uti.
Et velut hanc partem truncant, ita iure mariti
Nullius aerias nasci debebat in auras.
Deinde per hoc semen naturae perdita [(transcriber); sic: perdida] nostrae
Viscera in integrum rursus referenda docebant,
Cum petra incisi (petram te Christe vocamus)
Corruptam hanc leto carnem damus, et nova massa
Ex unda, et Flatu generamur denuo ad auras.
Sic et more pari memores tua vulnera Christe
Servati canimus, cum facti fragmina crusti
Mandimus, inque fide tecum consortia inimus
Corporis, ut nobis olim monumenta relinquens
Fida tui sacra libasti corpus in ara
Ipse tuum, nec nos fallax ludebat imago.
At vero ut natum claro se semine Abrahae
Proderet et membrum consanguinitate propinquum
Iudaeo populo, tandemque impleret ut omnis
Iustitiae partes, penitusque aboleret in orbe
Quem Solymis saltem ritum mandarat habendum:
Iam tum passus erat Patrum se more recidi.
Nec lex ulterius quemquam tenet, edita nobis
Signa novi pacti renovato in foedere constant.
Exin perfectis divinis rebus, et ipsum
Appellant puerum divino nomine Iesum,
Non casu, sed sic voluit Pater altus Olympo
Aligerum iuvenem pueri recludere nomen.
Ex re nomen erat, namque ipse salutifer orbi

Adveniet, populosque suos a labe reducet
Verus homo. verusque Deus: nam dictus lesus
Compositum nomen gemino de stemmate servat.
Hic patribus promissa salus, ut imagine carnis
Adparens mundo commissa piacula soluat,
Quae propter iustis odiis Deus arsit, et omnem
Excussit nostri penitus de pectore amorem.
Ex illo qui nos casus quae fata sequantur
Quisque videt, quantos patiatur mille labores,
Quot scelerum poenas expendat corpore in isto
Transcriptus flammis Erebi sub nocte profunda,
Quantum nemo usquam potuit superare laborum,
Nec quisquam miseras hominum res morte levare,
Ni sehic in medio daret et componere foedus
Ausus erat, tegeretque scelus, rursusque referret
Sanguine usticiam factis dum ingeutibus implet
Sponte sua leges Patris, et poenam insuper haurit
Mox durae sortis patiens iuvenilibus annis,
Prodigus et virae tandem, sanctieve cruoris.
Haec qui scire cupit iuvenes, et denique sacros
Scripturae fontes penitus recludere dictis:
Multa tulit, didicitque puer, passimque sagaci
Iudicio evoluit veterum divina reperta.
Ergo agite, et qui nam censurae credere nostrae
Seque suumque volunt studium sua nomina nobis
More ferant solito. non his studiosa voluntas,
Non promti ratio officii, nec cura iunan di
Unquam aberit doctosque viros sua palma sequetur.

In die Visitationis Mariae.

UT quondam teneris ovium qui fetibus auctus
Quos mater silice in nuda connixa reliquit.
Cum primum elongo per lustra virentia pastor
Balatum accepit, feruens tum accurrit, et agnum
Ipse humeris subit, aut gremio, mirabile visu,
Insertat de more, et campis gestat apertis:
Sic pater ille deum tam coeco in turbine rorum,

Fatalesque inter poenas, regumque ruinas
Praecipites dum pene salus absumta neque usquam
Apparet spes ulla: tamen sua sacra professos,
Discentumque gregem ceruici imponit, et ulnis
Gestat ovans sanctaque fovet praecordia flamma,
Ne qua inter ceptas operas in numine Christi
Hostilis rabies absumat agmina turbet.
Et nisi vis superum obsistat crudelibus ausis,
Dum movet hinc Getes, illinc Moscovia bellum,
Conciliumque parat Romanus cogere Asylas,
Et toties sancto fallentes nomine fratrum
Iniustam intenduntlitem mira arte Sophistae:
Quippe ferant rapidi secum, spargantque perauras
Exiguum, imbellem coetum, qui Christe sequuntur
Signa tua, et verbum versi ad meliora fatentur.
Et tamen hic paruus contra magna omnia mundi
Obnixus stetit, atque extrema per omnia vitam
Duxit eo ducente polum qui regnat et orbem.
Aspice qualis erat quamqueillo ignobilis aevo,
Cum pater intactae conceptum virginis aluo
Promissum exhibuit natum, qui morte referret
Reshominum in melius quas olim amiserat Adam.
Pauci quippe boni sancta in statione manebant,
Cum consorti tori templi qui munus obibat
Sacharias aevi maturus et innuba mater,
Creditus et vulgo consors, atque Anna futuri
Conscia. pastoresque alii, et sine nomine vulgus:
Cum Galiaea premens Herodei arua teneret
Interea, Solymaque sederet in urbe Pilatus,
Pontificumque cohors sub relligionis avitae
Praetextu tunc inra darent, cultusque sacrorum
Iactarent soli, et soli ditione tenerent
Templa, domosque Dei. nec longum tempus, et ipsum
Sachariam, quia voce palam devirgine natum
Ipse fatebatur regem auctoremque falutis,

Clam ferro in cautum superant, trun cantque peraras,
Quid memorem Solymam vum caelica iussa per oram
Vulgaret fama Nili dux ecce superbo
Imperio, et saevis Lamyrus circumdatus armis
Forte pedem bello referens Galilaea perarua
Signa tulit lato sque obsedit milite campos,
Et ter dena virum demisit milia letho
Perfora perque vias prohiber nec saxeus hostes
Agger murorum, sed inundant sanguine fossae.
Mortua quin etiam pra bebat corpora vivis
Tormenti genus, et captos convertere morsus
In consanguineos penuria adegit edendi,
Cum secti in partes sanie, tabo que fluebant:
Carceribus clausos longa sic morte necabat.
Nec satis hoc, ne quid tanto in discrimime abesset,
Herodes Sur as exhau sit civibus urbes
In sua crudeli conversus viscera dextra.
Hinc Parthus premit et Solymam circum sonat armis,
Et gens illa quidem saevis assueta rapinis:
Hinc Syrus atque niger septemplicis accola Nili
Praedam exercebant ferro, caedem que parabant.
Saepe puer caros fratres, ruxtaque parentes
Alterum in alterivam ctatos sanguine vidit.
Saepe ferox miles natos ante ora parentum
Perculit, effractoque infecit tela cerebro.
Hos inter motus atque haec discrimina rerum,
Abia des vates cum siirpe et genre propinqua,
Et quicumque fidem premisso in semine habebant,
Servati a furiis tegum evasere ruinis,
Et pacem orabant superos finemque malorum.
Nunc ô nunc dbuis etiam ne defice rebus
Nate Dei atque aliquos serva tua rite professos
Verba, viam que doce quo te non more nefando,
Non pecudum fibris, sed mente fideque colamus.
Tempore in hoc qui nos casus qui bella sequantur

Christe vides, sine relliquias superesse, necomnia
Everti penitus doctrinoe seminapurae
Cum quibus aeternum terris tibi colligis agmen,
Cui mentis bona summa tuaelargiris Olympo,
Et reccum haeredem regni facis esse paterni.
At prohibes, nostras ne turpis inertia mentes
Officii immemores frangat, soluatque veterno:
Et tua vis nostris penitus sese ingerit ausis
Cum iussum exequimur vigili in statione laborem
Pro se quisque viri, studiisque; operamur honestis.
Utque propagari totum doctrina per orbem
Possit, et in stitui mentes in munere verbi,
Linguarumque modis, verbi quarum indiget usus:
Nunc ad censuram solito de more vocamus,
Artis et ingenii specimen qui ferre parati
Estis, et a studiis aliquam deducere laudem.
Quicquid in arte mea possum promittere curae,
Omne meum studium vestrum est, absistite tantum
Officio indubitare meo: sic spiritus adsit
Caelicus et nostras confirmet numine mentes
Ut noster tibi Christe labor, tibi seruiat uni.

In festo Michaelis Archangeli.

SI quid inornatis traducere moribus aevum
Non veritus. factis turbavit commoda vitae:
Iam frenum selleri initeiat, castisque dicatam
Spritibus lucem foedis ne polluat ausis.
Non facile est aliquem polluta vivere mente,
Recrudesicit enim vulnus, vivitque subalto
Pectore, necsceleri requies datur ulla patrato.
Ergo agite, et si spem vetitis habuistis in ausis.
Ponite: in auctorem sacinus plerunque redundat.
Nec vestris arcete animis, animisue piorum
Spiramen turbate facrum, penitusque fugate
Custodes hominum castos, flatusque ministros.
Nam bonitas celebranda Dei, quod pura creavit

Agmina in ex cubias hominum, famulosque piorum
Esse dedit lateri adiunctos, qui publica vitae
Commoda privatimque regant sua munera cuique,
Auxilioque levent, et victis robora praestent.
Et paripse Deo Michael, qui missus Olympo
Consilii interpres magni, iam in vota vocandus
Doctrinae ut sedes aliquas, atque hospita recta
Muniat Alituum auxilio custodia qualis
Flammanti vallo doctam proteserat urbem
Discentem praecepta Dei, vatesque foventem:
Sic nostras penitus res, atque obnoxia multis
Corpora nostra malis, et salua atque integra seruet,
Vimque, dolosque premat quos passim immunda maloram
Agmina spirituum miscent lethumque minantur.
Omnibus unum olim genus, at non omnibus unus
Mansit amor recti, quos ut semel agmine facto
Defecisse videt animisque insurgere Christo,
Tum pater omnipotensimmani turbine adegit
Praecipites caelo, fundoque excepit in imo
Tartareus Phlegeton poenisque ingentibus illic
Urgentur, sentesque animas in saecula torquent.
Omnibus aeque eadem natura, eademque creanis.
Conditio, sed quae spacii sub fine tenetur.
Hos genitor finxit nullo de semine rerum
Corporeae experres molis, simul indidit illis
Notitias rerum varias, legisque sacratae.
At reprobi sese nulla cogente ruina
Avertere Deo, contemto numine Christi.
Idcirco abiecti in poenas, sine fine furorem
Exercent odiumque Dei, quibus im pia facta,
Caedesque insidiaeque, et noxia crimina cordi,
Atque odio stimulante Dei, tot iura per orbem
Imperia esercent, aliisque in tristia facta
Dant animos, feruent caedes, et prona libido,
Blasphemusque furor, mendacique impia linguae.

Necquicquam factise ralibus emolumenti
A ccipiuntpsi, sed enim furor improbus urget
A fficere ingenti prohbro Natumque, Patremque:
Nec fatis, iussisue Dei, fed crimina tanta
Permissu exercent, quam late his terminus haeret.
At contra matisere boni quo fine crearat
Hos genitor iussis subiecti, et obire parati
Obsequia, imniotae servantes foedera pacis.
Est illis curae pudor, et sententia verax,
Ergo bono addictos aeternum essecit, et ipsis
Attribuit memtem firmam, ignaramque tuinae
Ut vivant in amore Dei, fatisque moveri
Nescirent, quibus ipse Deus se lumine largo
Conspicuum praebet nec fas discere ab illo.
Sed quamvis longe donis ingentibus aucti
Supra hominum evecti naturam luce fruantur
Perpetua, et summo perfecti fine ferantur:
Stant tamen accincti nobis, et munera praestant
Usque piis, sanctasque audent submittere mentes
Nobis, quos sanctos alieno ex munere censer
Omnipotens, qui prima nonis exordia tantum
Fecimus, et quos ipse Deus de crimine lapsus
Restituitquicumque fide te Christe praehendunt;
Necdum perfecto vitae pitiuntur honore.
Quare agite et quoniam tali in starione locati
Alituum coetus, cura officiisque sequantur
Nos mortale genus: certe hoc in turbine rerum
Quam sit opus tutela piis, manifestius exit
Quam sit opus verbis: Quae sit fortuna videtis
Undique quae vires Satanae quae bella per orbem.
Ne tantum, ne nos spoliet custodibus illis
Exorate Deum, crebrisque exercita votis
Pectora tam sanctos genios in foedera amoris
Alliciant, si rite Deo sua munera praestant,
Si leges sequiturreverentia, Si labor ardens.

Doctrinam, et casti mores si denique vitam.
Utque palam constet pro tantis gratia donis
Munere quae verbi spargit vox sancta docentum:
Nunc memores offerte pii pietatis honores
Aere dato, et largis cumulate altaria donis:
Utque Deus nostris regionibus arceat hostes,
Corruptasque auras caeli morbosque famemque
Propellat gens clara poli, gens dedita castis
Officiis, moneo castis in cumbite votis,
Praecipue cum tot bellorum incendia passim
Concutiunt orbem confessaque Gallia veram
Rire fidem multo spectacula sanguine cernit.
Dii placidi servate piam, neu vera fatiscat
Religio, et mendax subeat doctrina Papatus.

Parentalia Anniversaria facta Philippo Melanthoni, et Martino Luthero.

IAm Sol ingentes ter mille peregerat annos
Orbis ab exortu, magnoque ita crimine mundi
Religio patrum multos neglecta per annos
Conciderat, vacuaeque suis cultoribus arae
Stabant immemores voti, ingrataeque salutis,
Sive dolo seu iam mundi sic poena ferebat:
Cum genitor faciem hanc caelo miseratus ab alto,
Nec torpere gravi passus sua sacra veterno,
Magnanimum Heliam cnm fido misit Elisa
Imperio accitos, qui sacra immania gentis
Belidae, arguerent manifesto numine verbi,
Et populum antique sub relligione tenerent,
Ambo animis, ambo insignes praestantibus ausis.
At postquam cursum dederant quem fata peregit
Helias, et iam fallax concesserat umbra
Victa die, et fulsit tenebris doctrina fugatis:
Ecce Dei natus, non est mora libera terris
Amplius Helia caelum est quo tendimus inquit,
Posceris, et caelo exspectat te currus ovantem

(Currus erat turbo radiis qui pluribus ignem
Proicit et rutilis hinc atque hinc pingitur auris,)
Hunc preme, et hoc mecum victor te crede per auras,
Fata vocant, eta, terraeque hominesque valete:
Dixit, et ex oculis claras sublatus in auras
Heliam curru radiantibus intulit astris.
At senior, vatem sacris praefecit Elisam
Ante polo quam vectus erat, curamque docendi
Imposuit, solum tantis quem rebus habebat
Consortem, et casus fuerat complexus in omnes.
Ingemuit cari graviter genitoris amore
Ut vidit iuvenis, simul haec, Quis credere posset
Tantum discessu mihi te nunc ferre colorem:
Tu regno munimen eras, tu tanta gerebas
Quanta equitum turmae currusue ad bella parati
Possent, et duce te non defensoribus istis
Haec eguit tellus, equitis tu munia fortis,
Tu rapidi currus exemplar et instar habebas.
Quicquid et in toto bene gestum est corpore regni,
Hactenus Eliae precibus stetit: hen mihi quantum
Praesidium Syria, et quantum tu perdis Idume.
Sic memorans, vultum lacrimis ac ora rigabat,
Atque ut discedens praeceperat optimus illi
Helias si qui lapsus, errorue fuissent,
Pallia suscipiat condatque errata magistri,
Suscipit haec humerisque aptat nunc alter abillo.
Ergo scolae qua laeta patent Bethelidos arua,
Et lericho fecunda rosis, et Gilganlis ora,
Sorte nova vatem vati succedere gaudent
Egregium, atque illi chorus assurrexerat omnis
Versantum in studiis, pendentque docentis ab ore.
Accinctus vates operi, patiensque laborum
Formabat mentes iuvenum, qua flumine sacro
Iordanis fecundat agros, et sortis egentes
Matres, atque viros paruae circum antra Sareptae

Officii plenus dictisque opbiusque levabat,
Et regnum ornabat verbo et praestantibus ausis,
Quin etiam gratis a liena e gente Naemum
Tabe levat: veniamque dari iubet hostibus ipsis.
Multa quoque illusti fastidia passus ab aula
Suftinuit: plenusque Deolonge ante canebat
Fataque, fortunasque graves, quibus ordine longo
Debentur, quicumque Dei praecepta perosi
Non finem posuere malis: quique arrna secuti
Impia, nec veriti peramici fallere nomen.
Quondam etiam insultant pueri, divinaque rident
Verba senis, quos ille rudes formaverat ante
Artibus, et primis dederat praecepta sub annis:
Quos super ante Deum supplex per vota precatus
Elatebris ursos ridentum in fata ciebat:
I nun c et verbis doctrinam illude superbis.
Ergo ubi bis septem labentia lustra docendo
Explevit genitor, praestantesque inter alumnos
Egregium eduxit vatem quem miserat Amos:
Hic annis gravis, et studiis iam fessus Elisa
Assyrium terrorem inter, regnique labores
Contracto languere iacet, supremaque Parcae
Fila legunt, metasque dati pervenit ad aevi.
His vero ut loae regi iam nun cius aures
Verberat egregios humeris rex scindit amictus,
Et Venit in medios atque illic vate reposto
Procumbit super, atque haeret lacrimansque gemansque
Multaque se incusat qui non suspexerit ante
Factaque, virtutemque viri sancto sque labores:
Et quamquam sero agnovit, tamen optima dona
Agnovit tandem pacemque et commoda regnl.
Acceptum Vati tulit, et pro talibus ausis
Ipsum etiam patris dignatur nomino, et ipsum
Currumque aurigamque vocat, dehinc praemia solui
Posse negat, guttisque humectat grandibus ora

Iamque dies fati instabat, fractusque labore
Sacra, suosque Deo precibus commendat Elisa,
Quaeque in promissum sua sit fiducia semen
Edocet, imiscetque preces tum vita per autas
Concessit laeta ad superos, corpusque, reliquit.
Hic vero obicitur monstrum magnoque futurum
Augurio dictis quae tunc quoque plurima vates
De Christo ediderat passim, vitaque futura:
Namque virum exanimem, nec iam caelestibus ullis
Deberrtem, in lucem revocarunt ossa sepulti.
Hac celebrata tenus vatum sit fama priorum.

At velut antiqui fatorum arcana canebant
Alterum ab Helia manifesto numine ferri
Qui Christi adventus anteiret munere primos,
Omnia Thesbite similis, vocenque animumque
Et miras vestes, et numen habentia verba,
Qui populos puro lustrabatrore Ioannes:
Sic quondam a patribus famam accepere minores,
Esse quoque in fatis ut mundo redditus Enoch,
Iunctus et Helias ipsi: seu tertius orbi
Editus Helias fido comitatus Elisa
Supremum adventum Christi praeverteret olim.
Hos fore praedixit tecta sub voce loannes
Qui res abstrusas, et fata canebat operta,
Instar olivarum vacuas quae intonsa sub auras
Attollant capita, et sublimi vernice nutent:
Has fote qui claram doctrinae extollere lucem
Conati, insidias invicta menre refutent,
Atque tot egregias artes pietatis alumnas,
Linguarumque usus varios, in pristina reddant.
Dicta fides sequitur: natas hoc tempore Olivas
Vidimus ingenti fatis se tollere silva
Concordi studio patibusque insurgere ramis
Altera Oliva fuit, mundi iam in fine Lutherus,

Herciniis educta iugis qua nulla vetusti
Iaperi de geute prior, maiorue suborta est
In lucem nectam praesens mortalibus aegris,
E tenebris tantis tam clarum educere lumen
Quae primum potuit caelestia sacra repurgans.
Divina ante oculos foede cura verba iacerent
In terris oppressa gravi sub fraude Papatus:
En Germanus homo dictis obtendere contra
Est ausus primusque sacris obsistere iniquis,
Quem nec fama Papae, nec fulmina nec minitanti
Murmure compressit Latium sed eo magis acrem
Incendit virtutem animi, convellere utima
Ab radice nigri cuperei sacraria Ditis
Visuperum, et letho multare Baalis alumnos.
Ergo vivida vis animi pervicit, et ausus
Subiatis aperire dolis caelestia verba,
Lustrati et panis cultum, vetitosque Hymenaeos
Primus adoriri. tamquam tuo fulcra Papatus.
Primus et ille Fidem qua sola sidera adimus
Edocuit stabilique animi virtute professus
Doctrinam, stetit obnixus tela omnia contra
Ingenio, vitamque in aperta pericula misit.
Ille et vocalis robur venerabile Verbi
Fxtulit, et sacris solitus vonuincere dictis
Qui sua visa solent vanis extollere signis,
Et premere auditi vires et pondera verbi:
Namque illi praese iactant responsa Deorum,
Et vano ad flatus suspensi numine captant
Dementes quos ille omnes ex ordine ponens
Compressit scriptis: dehinc sacra volumina vertit
Tentonico ritu: pacataeque instarolivae
In pacis studiis communi desse saluti
Noluit: et quamquam varia in regione locorum
Exarsere faces belli, furiisque docentum
Mora loca pax est aliqui dum smnia praese

Vana ferunt: non ille tamen, non ille furori
Adiecit stimulos, nec causas attnlit armis,
Sed monuit pacem excusso componere ferro.
Ergo illa florente Olea, pax flornit olim
Alma solo, moriente illa, pax mortua terris
Excessit, subiit bellum, tristisque repente
Seditio: quod si maiores fata de dissent
Illi in luce moras, non tot Germanica clades
Ferret adhuc, nec tot vidisset caedis aceruos,
Cognata sue manus inimica in proelia ferri,
Alternisque instare odiis: ea sola potentes
Flectere voce duces poterat, ne credere bello,
Neve aciem auderent opponere Caesaris armis,
Tecta modo, et tutas servarent milite portas,
Armatique suis exspectent moenibus hostem.
Atque ea dum terris divina negotia solus
Sustinet: en socios tantis adiungere rebus
Cura Dei voluit partita sorte laborum:
Te cui larga fuit dicendi copia lona,
Et qui se veniens Pomerana e gente ferebat,
Quique Crucis nomen remit, dum vita manebat,
Et R heni in ripisad paruae moenia Brettae
Diis genitum heroem, sed quo nam nomine dicam
Cui paruos membrorum artus, parus ossa, lacertosque
Induit, et paruum finxitnatura Philippum,
Maxima quanqua milli mens, atque invicta ferendo:
Qui cum partidi curas, suaque optima facta
Lutherus si quid vellet, tuteque locaret,
Iam cum circumstante odio, quos fama Philippi
Obliqua invidiia, stimulisque agitabat amaris,
Scindere qui iunctosanimis, studiisque volebant.
Iamque suos tandem cursus explerat Elias
Ultimus, et didens animi, fixusque manebat
Omnes per mortes animam dare, quam tua sacra
Abiurare Deus, quine quid triste videret

Iam senior, fessum ponens caput, urbe paterna
Occubat, et Latio moriens animam abstulit hosti.
Corpus atexanimi multo gemitu, lacrimisque
Urbem ad Leucoream referunt, atque aggere busti
Composito, multo decoratunt mortis honorc.
Ut senior letho canentia lumina soluit:
Agnovere Duces insignia dona Philippi,
Sedatosque animi motus: ca cura sagaces
Admonuit doctum precibus tentare Philippum
Succedat, seruetque vices statione Lutheri:
Ipsum rem studiis cupiunt decernere, et ipsum
Rectorem iuvenum poscunt, cui maximus usus
Verborum, et rerum fato prudentia maior,
Non ut certandi cupidus sed propter amorem
Christe tui scripris illustret commoda vitae.
Haec erat, hac iterum quae crevit Oliva sub auras
Altera, quam gentes variae responsa perebant
In dubiis, et quae multos lenire dolentes
Solando potuit, dictisque avertere curas:
Cuius sub follis positi et felicibus umbris,
Solliciti monstris animo accepere quietem.
Digna quidem terris nasci melioribus annis,
Ne vita incideret fatis agitata sinistris
Tempora: Sed si mens multis non leva fuisset,
Et monita aversas poterant demittere in aures:
Fors Germana minus vidisset terra malorum.
Sed motus animorum, et saeva incendia belli
Parte aliqua tandem ut fatis compressa quierant,
Et ventum ad pacis leges, fecundaque fuco
Concilia: haus ulli quicquam moderabile lingua
Consulere in medium visi, nec pendere secum
Quid fortuna ferat populi, qui casus agat res:
Tantum illi inter se vanis de rebus agebant
Certantes, animosque hominum in diversa trahebant.
Sed pater intentus studiis quorum indiget usus,

Consilia in melius vertit, posuitque surentum
Corda, volente Deo, monitisque instabat amicis
Otia ne rum pant patriae, sedataque paulum
Arma Ducum, moveanr Stygiis cmissa tenebris.
Ne vero, ne me advanas impellite rixas.
Sed tandem accepta cum primum clade levari
Inciperent concussae urbes, formasque priores
Disiectae sumsere scholae: tum docta reversum est
Ad monumenta operum bello quae rupta iacebant.
Sicut apes pinnis non audent tendere pastum,
Nec legere aerios laticesin suavibus herbis,
Materiem mellis saevit dum turbisus aer
Imbribus, atque diem ex oculis rapuêre procellae,
Sed clausae alueolis latitaut, et triste susurrant,
Otia neglecto peragentes maesta labore:
Sic quando inter se violatis legibus urbes
Luctantur bello, cessant opera atque labores,
Spreta latet pietas studiis quoque gratia rara est.
Tantum Musa valet tela inter Martia, quantum
Libanias dicunt Aquila veniente columbas.
Et quan quam furiae obstabant ingentibus ausis,
Non opere in tanto quicquam levitate remissum est.
Nec sanctas curas et magna in cepta Philippus
Deserit, aut tristi turbatus tempore differt:
Sed contra accinctus studiis non segniterinstat,
Et patiens operum, rebusque assuetus agendis
Aut dictis iuueves docct aut dat scripta sub autat.
Ausus et ipse manu iunenum censere laborem,
Et curas abolem humiles, suaque ardua sensa
Substituisseloco fandi numerumque modumque
Praecipere, et suavi formare inculta lepore,
Unus qui nobis conunlso cardine lapsas
Restituit linguas, artesque in honore locavit
Barbarie pulsa trans tontum, atque Ostia Nili.
Omneaevum studiis agitur, noc cana senectus

Imminuit vires animi, mutatque vigorem,
Canitiem vitta tegit, et sedet tlia circum
Succinctus tunica, librique ante ora reposti
Intentum exercent in relligione tuenda,
Quae regio, quae terra tui non plena laboris
Sancte senex magnis mundi iam functe periclis,
Sed caelo meliora manent: tua docta reperta
Iucundo superaspectu mortalibus astant,
Et genium spirant: manet, aeternumque manebit
Doctrinae corpus, monumentaque cetera rerum
Materiem laudis, pictas dum stabit, habebunt.
Relligo in templis ut inutilis, inque voluta
Perstreperet. Verbique ignaras pasceret aures
Lusibus: ille dolos tandem, ambagesque resoluti,
Et facilem esse viam voluit primusque per omnes
Doctrinae compos volitans, se sustulit acri
Pectore supra hominem, sacras et versus ad artes
Intima mente sus diuûm ad peneralia cessit:
Doctrinamque vagam late, neruisque solutam
Contraxit pius, in numerumque repentê coegit
Lucida Chesaeo monstrans compendia filo.
Hic vir hic est qui sorte sua in commune laborans
Sincerae pietatis opus mira arte redegit
Corporis in faciem solidi, divinaque purae
Scripta vetustatis relegens erroribus altis
Expediit mentes, atque execrabile sacrum
Stans in sede sacra, sibi quod pro Numine cultus
Vendicat, exitui cantatus pollinis orbis,
Maiestate sua exutum iam fraude retecta
Pontificum, increpuit dictis, veraque replevit
Relligione animos, nodosque et coeca resoluit
Texta doli, verbis anceps haud ille repertus.
Hic pro confessu Fidei, memorabile fama
Sed breve scripsit opus, quo non exactisu ullum
Vindelicis quondam terris coeunte Senatu

Imperii missum est tibi Carole dine legendum.
Ille in concilio procerum assistente corona
Quid teneat fari iussus, responsa ferebat
Ordine recta suo, causamque ante ora potentum
Pro Christo, et verae pietatis nomine dixit
Nequicquam accensus donis, furiisue superbis
Territus: ille Dei verbis immota tenebat
Pectora et obnixus Christum sub memte fovebat.
Ille idem vano doctores aetheris haustu
Attonitos verbique hostes: Christive negantes
Numina confudit scriptis, fraudesque revellit:
Te quem degenerem populari agente Maronis
Mantua in herbosis prod xit Stancare ripis:
Quique Borussiacas implêsti erroribus oras
Noridos egregia migrans Osiander ab urbe:
Et qui foeda tenes maleolentis nomina campi
Horresco referens, spreto qui numine Verbi
Exspectare iubes raptus, atque aethere ab alto
Auguriis inhias, Flacii quem monstra sequuntur
Effera, Dii tales templis avertite pestes,
Et placidi servate pios, ne cuncta pererret
Serpentis furiale malum, vertatque veneno.
Paruus homo, et tantis ô cives undique pressus
Adversantum odiis, tantos im pune labores
Pertulerit? tantas scriptis evoluerit artes?
Hic claram rebus lucem attulit, aspera clivo
Praecipiti, strata esse dedit, foedisque repletum
Praestigiis tantum, Christi purgavit ovile,
Regis ut Augiae stabulum Tyrinthius heros.
Ille etiam quae sit sacris praestantia scriptis
Edo cuit, quae conversie fiducia Christi
Quo motore novis cor rursum indulgeat ausis,
Et quam sortem obeat lex et pia Gratia Christi,
Quis diuûm metus, et quam sit venerabile Verbi
Munus, et aeterno placeaut quae vota parenti,

Et quae signa ferat prae se Respublica Christi,
Quid regno Christi civilis in orbe potestas
Distet, et inter se qua fint ratione repulsa.
In de Magistratus sancti Vitaeque ingalis
Exequitur laudes, et rerum signa sacrarum
Commendans populis veros edisserit usus:
Quae si cuncta meis complecti versibus optem,
Magnus in immensum rerum mihi cresceret ordo.
Quid genus et patriam memorem et parua per oras
Bretta Palatinas tanto se iactet alumno,
Quodque pater nulli armorum fuit arte secundus,
Quod puer addictus studiis, sacrata Camenis
Templa frequentârit et primos egerit annos
Haud molles luxus aut curas inter inanes:
Paruus erat membris, fed factis vivida virtus
Ausa caput proferre suo maturior aevo.
Atque illi puero Latiae, Graiaeque Camenae
Nosse suas artes dederant penitusque repostas
Naturae Caufas, secretaque iura tueri,
Fatalesque ignes caeli variosque meatus,
Defectus Lunae varios, Solisque labores,
Qui motus terram quatiat, qui nam igne corusco
Fulmina molitur, vel qua vice saeva tumescant
O bicibus ruptis freta, et in se deinde residant.
His linguae cultum addiderat curamque loquendi,
Seu dictis sedare animos seu tollere malit.
Ergo in Gymnasiis doctrinae insignia nactus
Pene puer graduum egregio gaudebat honore
Quâ Nicri iuga culta iacent, quaque ora Tubingae
Vitiferos despectat agros et palmite vestit.
Cuius ubi inspexit mores, variaque refertum
Cognitione animum, coniunctus foedere stirpis
Optimus interpres Hebraeae Capnio linguae:
Auctor erat Friderice tibi, (qui forte sub illo
Tempore fundabas habitanda palatia Musis

Ex Helicone vocans ad flavas Albidos undas,)
Ut iuvenem pro se tanta ad molimina rerum
Accersas, inbeasque rudi dare iura iuventae,
Hunc studiis restare canens, hunc poscere Musas,
Hunc fatis promitti iterum, qui sacra Deorum,
Artesque linguasque in apertas eruat auras.
Quas ibi tum scriptis operas quae facta Philippus
Ediderit, paruo assuetus patiensque laborum,
Et quae praestiterit civilis muvia virae:
Audiit, et li quem calidi sub sidere caneri
Pressa renet tellus, et si quem conscia brumae
Opposito videt axe, et quem Sol lumine sero,
Et quem clarus equis Oriens aspectat anhelis,
In manibus Musae, quas ipse ad Teutonis oram
Induxit faciles quascumque volebat ad artes,
Heroum seu gasta velit, seu pangere Christi.
Hic Sophiae fontes quos tristis amaror habebat
Instar Elisaei vatis gustantibus aptos
Esse dedit vitaeque pios convertit ad usus.
Auctoresque operum variorum arsisque repostae
Explicuit Graium voluens antiqua reperta,
Germanam resonare docens verba Attica pubem.
Et si non patria obstaret, Rhenique fluenta,
Graius erat, tantus lingua fuit usus in illa
Huic pater omnipotens dederat caelestia nosse,
Et rerum caussas, obirusque inquirere et ortus,
Doctrmamque omnem recti quae conscia et aequi
Dar ieges vitae offi ciis, et foedere certo
Describit quod fas homini, quid moribus aptum.
Quin etiam curae est longos estendere in annos
Facta virûm et rerum series ab origine mundi
Digerere, et serum seritpsi transmittere in aevum.
Quas non ille artes, quae non monumenta priorum
Edidicit? quas non tam paruo in corpore dotes
Contulerat melior Deus et natura Philippo?

Confer enim divina aliorum inventa, librosque
Nec numero nec honore pares nec simplice vena.
Quisue valet verbis tantum, qui condere laudes
Pro meritis eius posset qui talia nobis
Pectore parta suo quaesitaque munera liquit,
Quorum si vellem numeros aequare canendo,
In Lybico videar disponere littore fluctus
Cum ferus Orion hibernis mergitur undis.
Et tamen ille aeque grandis labor ardua si quis
Virtutum decora atque animi bona vincere verbis
Aggressus, factis tam claris addere honorem
Tenderet aut peregrê duectas inducere formas.
Stat factis vontenta suis imperdita fama
Iusticiae sensere pium, sensere fidelem
Communes quicumque operas hausere laborum.
In vultu grave numen erat, sed Gratia in ore
Egregio in dictis fatalis candor, in actis
Dexteritas rerum prudens, in foedere pacto
Intererata fides, et nescia fallere vita.
Neclevis ambitio nec amor furtosus habendi
Flexit ab incepto securum odiique, latentisque
Invidiae seu cum manifestos iret in hostes
Intrepidus, seu cum calidis se opponeret ausis
Falsorum fratrum, et motus inhiberet iniquos,
Dum paci medium se offert, moderatior unus
Qui fuit in populis cum Teurtona regna flagrarent
Dissidiis. Semper cur cura avertere bellum,
Et pacem proferre orbi, placidisque; tueri
Consiliis pressae succurrere religioni,
Omniaque in studiis rerum convertere ad usum,
Excipere in sultus, et ne certamina fiant
Fanda infanda pati atque hostes superare precando,
Nec dictis certare ulli, aut decernere bellum,
Sed mussare animis, et vincere probra tacendo.
Non illum officiis piguit certasse priorem,

Atque sui memores alios fecisse merendo.
Quin et confectos morbo, fatisue sinistris
Lenibat dictis, et non ope defuit unquam.
Finibus ex plusos patriis, in tecta recepit
Quotidie solitus propriis admittere mensis.
Quid memorem quibus ille preces ardoribus, et quos
Ediderit gemitus, superis cum debita vota
Solueret, et te summe pater cum compare nato,
Et consorti aura studiorum in coepta vocaret?
O quoties et quae nobis suspiria fudit
Laeta precans statuique pio, et civilibus ausis.
Idque unum in votis habuit quo foedcre firmo
Duret ad extremum felix Respublica Chritti,
Cui sine labe fidem laetamque in rebus egenis
Spem nutricem hominum, quique has comitatur Amorem
Legavit moriens, neque enim dare maius habebat.
Utque aliqui doceant iura intemerata salutis:
His in defessum studium, et cor ferre paratum
Optavit morens: dchinc qui sunt cumque professi
Ingenuas artes, urgerefideliter illos
Ingenuas artes, et moribus esse magistros
Maluit, et pueros studiis educere honestis.
At iuvenes studiis operati, ante omnia promti
Rectorum teneant se lege, et iussavolentes
Expediant, placidumque agitent cum civibus zuum,
Discursu abstineant, levium spectacula rerum
Ne cele brent, studia in mores componere discant.
O cives, cives refere da est gratia doctis,
Aghoscenda semel toto praestita munera ab ipsis
Hospitibus, non ô miseros deglubite neve
Ignorate Deum memorem fandi atque nefandi:
Hoc vobis moriens optaverat optimus heros.
At Romae impedium magnum, tibi maxime Christe
Uni an imis, opibusque tibi se dedat, et olim
Accipiat tua iura, dehinc et iura vetusta

Seruet in integro, postque indeiecta propaget.
Quin et vota dabat ducibus quo foedera firment,
Externosque, petant coniuncti viribus hostes
Pace domi facta et nullo turbante tumultu.
Sinte tiam altores coetus te Christe professi,
Egregiasque artes curent, et praemia reddant,
Sint Mecoenate, et erunt Auguste Marones.
Idem optans mandata dabat quo subdita turba
Pro ducibus pia vota ferant, et vive re honeste
Assuescant, rerumque statu praesente fruantur,
Agnoscant merita et celsae virtutis honorem.
Atque ut se grati possint praestare magistris,
Comendat virtutem illam discentibus artes,
Palliaque aute oculos habeant quibus usus Elisa est
Quae pater Helias digressu liquerat ipsi:
His vicia occultent tacitique abscondere discant
Si qui olim innrmis senioribus excidit error.
At virtutem animi, atque exhaustos mille labores
Decantent memores, iuvet hoc meminisse minores,
Hoc venienti aevo doctis transcribite chartis.
Quo d si aliqui fessis studio atque aetate magistris
Illusere olim nec habet petulantia finem
Turbandi studio. Chamique exempla sequuntur
Qua se aperit via et obnixi stant omnia contra:
Debicet his laqueum, poena et gestamen Iudae.
Hoc vulgi illa queent amimos, quod carmine gaudet
Auriculisque Midae, nec habet discrimina rerum.
Denique et optabat quo credula turba Papatus
Agnoscat mature animum, erroresque suorum.
Inque viam redeat cultus exosa nefandos
Sacratos dum rite litans altaribus orbes
Tercentum conat ore Dcos, lustrataque liba
Pro votis offert vivorum, et luce carentum,
Et face gentiles ferroque tuerur abusus.
Quod superest trifidum gemmis, auroque galerum

Defectori optat Staphylo pro sorte laborum,
Sacrificam ut gentem praesul ditione teneret,
Quandoquidem haec merces sola est quae deerat avaro.
Haec suspiria. et hos gemitus vir magnus ad auras
Assidue fundebat, et haec ita voce precatus
Omnibus imperii statibus sua vota reliquit.
Cumque quater denos et tres tamen insuper annos
Urgeret cursum studiis variosque labores
Conderet, et nullo precio precibusue minisue
Auelli incepto posset: statione peracta
Decubuit lenta correptus febre, nec ultra
Esse sinunt Parcae terris tam nobile lumen.
Sed studia et curaenon ipsa in febre relinquunt,
Illo quippe die quo tristia fata vocabant
Fertur adhucscriptis, quae trunca ex parte iacebant
Adplicuisse manus, aegre cum membra moveret
Victa aevo et tremulam posset vix ducere pennam,
Cum tandem in medios dat vocem et pignora cara
Cum genero paruosque amplexus ritenepotes
Prosequitur votis suprem um, et voce salutat,
Egolui membris cupiens, et vorpore liber
Esse penes Christum, superasque evadere adarces.
Talia dicentem vox una et vita reliquit,
Atque animam pla cide ponens caput exhalavit:
Purpureo veluti cum flore Melanthionagris
Languescit moriens aut nigris Iilia terris
Succumbunt et colla solo decussa reflectunt.
Nec minos in tectis luctus moriente Philippo.
Et subitus fragor, atque ingens concursus ad ipsas
Exuvias, quam cum demortua membra lacobi
Per Canaae populos magno veherentur honore.
Circumstant gemitu ingenti, mulcentque magiftri
Pectora plausa sui manibus, pars pectora tundit
Ipsa sua, et lacrimis large rigar ora profusis.
Multa viri virtus avimo, multusque recursat

Relligionis amor, promtusque ad singula sermo,
Continunsque labor: quam vellent ad vada Nili
Nunc efferre pedem, et vinis attendere verbis,
Et propius conferre latus, et dicta notare,
Fata obstant, placidusque viri sopor alligat artus.
Sed tum more sua studia interrupta iacebant
Multa modis mirls tot enim tot commoda in uno
Mors rapuit, tantosque orbi subtraxit honcres.
Nunc aliquem infandum casum fortuna minatur,
Cernis ut insultent hostes, Staphylusque feratur,
Per medios, furiisque incendat corda regentum?
Atque iterum in nostros Scythicis insurgit ab oris
Turca ferox, equidem credo nova proelia restant,
Securi interea cumulamus crimine poenas
Ah dolor, atque animis tantum certamus iniquis.
Sed nunc exactis completur mensibus annus
Ex quo relliquias, divinique ossaPhilippi
Condidimus terra tumulumque ereximus arce.
Et nunc ad cineres iterum cum carmine maesto
Adsumus, et festo grati celebramus honore,
Et pompam hanc memores ferimus monumenta doloris
Exigua ingentis, caro sed debita parri.
Fortunate Senex tibi nunc tibi praemia caelo
Exspectare licet, quando hîc tibi triste relictum est
Doctrinae precium, nec parcit menibus ipsis
Qui nunc Parthenope saevit Tilemannus in urbe:
At tu magne pater Diuûm miserere, tuoque
Insanum hoc detrude caput sub tartara telo,
Quando aliter nequit infectam compescere linguam.
Sed tu salue iterum atque iterum diis care Philippe,
Qui rem Germanam magno feruente tumultu
Servasti precibusque tuis, studioque fideli:
Tu laetu nunc pacem agitas fruerisque Deorum
Alloquio, et dictis vates affaris amicis.
Tempus erit cum re pater et tua maxima facta

Inscribam Cedro, si quid mea carmina possunt,
Huncque diem dum fata sinentego s mper actrbum,
Semper honoratum solenni carmine habebo
Quo res cumque cadent, nec sit mihi gratior ulla
Quam quae magnanimum servat nunc terra Lutherum,
Et gremio parur complectitur ossa Philippi.
Nos alias iam hinc ad la crimas eadem horrida leti
Iura vocant salue aeternum divine Melanchthon,
Aeternumque vale et cape grati munus amici.

In mortem Philippi Melanthonis.

FLosculus e nigra tellure creatus in auras
Occidit, exequias ferte frequenter Apes.
Flete pii flores, foliisque in scribite luctus,
Tu quoquelitterulas dic Hyacinthe tuas.
Omnes quae Libanifrondetis collibus herbae:
Tu tamen ante alias florida ruta dole.
Non fuit in terris apibus flos gratior unquam,
Progrenuit folii, tam piamella suis.
E foliis gratos Ecclesia sensit odores,
Vitaque confectos venit in alneolos.
Heu valeant quoquot foliis insecta peresis
Hinc sugunt odiis saeva alimenta suis.
Lucifugae blatae vespaeque ante ora strepentes,
Et qui Libanias turbat Asylusapes.
Aut qui non paribus Crabro se imm scuitarmis,
Quique aliena piger pabula fucus edit.
Aut picturatis eruca in pellibus errans,
Eque luto volitans musca pero a virum.
Et vos obscoenae volucres, pecudesque valete,
Foedantes vestro germina sacra fimo.
Quae pede gallino, quae calce rudentis Aselli
Eruitis virides pernemus omne comas.
Vos tamen ille omnes tam paruus pavit in umbra,
Sic multis probitas officiosa nocet.
Valle sub Elysra sacra nemus arbore frondet,

Laetaque selectis floribus arua virent.
Si qua fides veterum locus ille salubribus herbis
Est datus, obscoenae quo prohibentur aves,
Illic assidue libant examina rorem,
Et virides laedit bestia nulla comas.
Regnat amor ftorem et generandi gloria mellis,
Et venit a leni murmure facta quies.
Flosculus hic inter beneolentes consitus herbas
In sua mellificas germina vertit apes:
Inque Deo occultam degit sub cespite vitam,
Nec metuit fucos in sua fata leves,
Sed folia ia Cedri servantur marcida cistis
Ne pereant saevis illa vel illa nothis
Er sol iusticiae vernos cum proferet ortus,
Flos etiam virides profert ille comas.
Sicca tamen Radix parua componitur urna,
Qua lapis exipso nomine carmen habet.

SPargite humum lacrimis, Iacet hic flos febre petustus
Quem nigra terra dedit mons tegit albus humo,
Felix ilia apis est quae non ingrata laboris
Hinc pia ab in nocuis mella bibir foliis.
Sed quain desit odor fohis quam gratia Flori.
Silva prisu foliis flore care bit humus.

Parentalia Anniversaria secundo facta Philippo Melanthoni, et Martino Luthero.

AETerno genitore fatum sine origine Verbum.
Insignesque viros canimus quos Leucoris ora
Andiit excitos fato revocare sub auras
Verba Dei et sariptis iterum merita ardua Christi
Asserere, et fictos aris detruders cultus:
Exigui numer sed verbo vivida virtus.
Annua iamque dies agitur quo membra Pliilippi
Condidmus terris, cui dum perfata licebit

Inferias inopes carmen, lacrimasque saetabo,
Donaque sancta viri, quaeque aedidit aurea scripta.
Aurea perpetuo celebrabo carmine scripta.
O sate mente Patris, cum nondum saecula, nondum
Grandis humus libratasuo cum pondere staret
In medio, Oceani rapidis circum flua lymphis,
Omnia qui nullo finxisti e semine rerum,
Quique sonans late verbum, secretaque iura
Primus de gremio Patris evulgata tulisti,
Perque omnesorbis tractus interprete Flatu,
Ora per et linguas Vatum tua sacra docentum
Rite propagasti, et sonitu loca cuncta replesti:
Quique hos alueolos decorasti munere verbi,
Et sanctas, florere artes, linguasque dedisti,
Christe tibi has inquam grates cano si qua sub urbe
Doctrinae sedes manet hac, et siqua beatis
Coetibus in seritus verbo collecta iuvenus,
Et si membra facis tua, si nos denique vitae
Haeredes regione poli, si luce potiri,
Muneris omne tuiest, Soli haec tibi debita fama est,
Iam que per has ego te lactymas nomenque tuum te,
Quando aliud nihil est maius meliusue per orbem,
Obtestor, tua sacra velis immota tueri,
Et tegere his, aliisque locis tua verba professos,
Si pendent ex ore tuo, si pectore sido
Spargunt perpovulos sana atque feracia frugis,
Consona scripturae, et fidei conformia rectae.
O et qui veteres caelesti lumine Vates
Lustrasti, irradians large, corda algida corda
Vi flatus impelle tui, simul instrue verbo
Signa pedum, et mihi finge gradus, simul arida labra
Sparge Israelis de fontibus, ut mihi dulce
Carmen ab ore fluat quod honori quodque saluti
Christe tuae genti, tenerae sit et utile pubi.
Humano generi nam te dare iura fatemur,

Qualis Aron summi partes doctoris agentem,
Atque unum sociae gentis Caput omnis abunde
In quo habitat seclusa Patris sapientia, et in quo
Os positum patris est ornatum interprete lingua
Dicersos callente modos discrimina vocum
Mille ubi, mille artes, et dulcis copia fandi,
Quae vitae praecepta tenet, veraeque salutis.
Te pater omnipotens o eo laetantis olivae
Contigit, atque tuis te prae consortibus unum
Conspersit caput et sancta vi flaminis unxit,
Nec modus ullus erat tantismensurave donis.
Eia age qui nostrum caput es, fac balsama stillent
Vertice fusa tuo suavi tingentia barbam
Rore meam liquor unde fluat tota undique veste,
Atque novae vires tua sancta in membra trahuntur,
Quae te corde colunt non ut delubra diesque
Dent tibi sacrificos, sed puro pectore vota.
Nam patris es Verbum, quod nullus terminus aevi
Excipit et primus tu consulta abdita patris
Volgasti fama, tu Verbum cumcta creata,
Naturamque omnem rerum quam magna per orbem
Undique fecisti verbo in lucemque tulisti.
Tuverbo veniae suavi quod Gratia ab ore
Emittit lapsum retraxti e faucibus Orci
Primum hominem, amplexans blande, et trepidantia corda
Lenisti verbo similem tuluce carenti
Lustratum ex verbo generasti denuo ad auras.
Vinum tu pariter cum verbo numinis ignem,
Spemque ratam vitae aeternae post fata dedisti.
Tu cum prima recens ortis Ecclesia terris
Conventus coleret, per Adammum es verba locutus
Divinorum operum rudibus cum forte decenter
Constiterant, iuxta coniunx et parua hominum gens.
Nec mora longa: Cain ingratus et efferus hospes,
Utfratrem innocuum nil tale a fratre timentem

Visuperans letho dederat factisque probaret
Se colubri semen promissi ut seminis audet
Ima pedum morsu appetere, immanisque venenum
Dentis in aeterni legatos vertere patris,
Cum bene compolitos primo vix tempore coetus
Turbaret ferirate cain tu numine sethum
Excieras quem mox aetate secutus Enochus,
Mathusalasque aevi maturus, et ordine longo
Sacrifici patres quos demum exceperat aevo
Vitisator Noe consolatorque laborum:
Per vocem illorum populos tua sacra docebas,
Et vetbi officio, cuius moderatur habenas
Spiritus, et proprie sibi vendicat agmina passim
Sancta coegisti superi ad commercia regni.
Cumque undae ultrices totum cum gentibus orbem
Fluctibus opprimerent, vera servatus in arca,
Tutus in hoc verbo, Noe discrimen aquarum
Euasit rapidus possedit cetera pontus.
Ipse bifrons priscis propter duo saecula dictus,
Ianus et innentis accepit nomen ab vuis.
Quaeque sacer Noe mundo commisit utrique
Accepta e caelo divini oracula verbi:
Haec eadem lapetus Semo cum fratre sonabat,
Finibus hic patriis, miseris sed gentibus ille.
Qui genus in cultum, et discersum montibus altis
Composuit legesque dedit, moremque sacrorum:
Isque ut opinor, erat dictus qui lupiter illis.
Hi coniurati divina in foedera fratres
Verba tuebantur divini conscia pacti,
Tot contra insultus fastidiaque impia fratris,
Qui semen nudis in lumbis, unde sub auras
Promissum exiret Semen: qui caelica verba.
Longaevumque patrem fungentem munere verbi,
Traduxit sociis, risuque excepit amaro.
Illusum numquam superis impune: merentem

Damnarat, Stygioque pater deuoverat Orco
Subiectum imperiis fratrum, dum vita maneret,
Dehinc olim sernis famulandum in nocte profunda,
Caetus ubi irrisor Christi, Latiusque sacerdos
Seruilis Cltamt maledicto nomine gaudens.
At pia progenies Semus, rex pacis, et almae
Iusticiae, Chaldaea petens sola, tradidit Abrae
Rite propagandam doctrinam in stirpe nepotum.
Duxque gregis Moses ad munera sancta vocatus
Te coram audivit manifesta voce loquentem
Nate Dei, facris vibrantem in sentibus ignem.
Et cum fratre pio tua sacra oracula pandit
Fratribus Hebraeis, testatusque omine certo est
Te Divum humana lustrantem in imagine terras
Dignaturum olim nostias sermonibus aures.
Non equidem Heliam quem vivum regia caeli
Excepit, nec qui studiis comes haesit Elisa,
Praetereo dictis, nec qui cum verbere fundae
Praecipitem immani deiecit mole Cyclopem.
Non equidem, nec te Samuel divine tacebo,
Nec quem misit Amos, nec qui Babylona petebat
Ieremias, nec qui peiagi proiectus in undas
Treis latuit sole, monftri fluitantis in aluo,
Ionas cui tenerae nomen fecêre columbae.
Nec te transierim quo viso turba leonum
Dedidicit rabiem, positaque cupidine pastus
Optavit vacuo primum ieiunia ventre.
Non ego Malachiam vatem quique obruta terrae
Indutis membris animari viderat ossa,
Et nec Sachariam darii fub tempore regis
Fata recensentem, tacitum indictumue srlebo:
Qui tua verba tuo suscepta ex ore sacrato
Sparge bant populis, tuaque atdua facta canebant,
Mina quoque edentes, verbo, memorandaque facta.
Taudem eriam fixi completo temporis orbe

Tu Verbum in purae latuisti virginis aluo,
Os humerosque hominis sumens, veramque figuram,
Oratorque Dei, mortalibus ore rotundo,
Et labiis vitam stiilantibus, ardua caeli
Dona resignasti, cumque Israele locutus
Mandatum, tibi quod genitor concredidit uni
De patris aererni decreto, in monte Sionis,
Voce palam populis testatus es, instat et olim
Cortis avis perinae obtentu felicis inumbrans,
Voce coegistisparsos a turpibus Orci
Vulturibus, canibusus ruum lacerantibus agmen.
At postquam delicta pians mortem ipse cadendo,
Deicere ausus eras: spargen dam et munere verbi
Iusticiam, et vitam reparasses redditus auris:
Bissenos proceres diversum mittis in orbem
Pulchrorum qui rite pedum iam munere functi
Significent pacis nova iura, Deumque favere
Humanis iam iterum rebus, portafque reclusas
Elysii nemoris, nobis qui immanibus ausis
Auctores caedis Christo sumus, arduus ex quo
In trabibus Flamen vitam exhalavit in ara:
Praeclusamque patete viam te samperadipsas
Stante fores, pereasque ultro admittente fideles.
Nec satis hoc, patris a dextra tu sanguine natum
Tharsiaco Vatem excieras, cui dulcia verbis
Ora tuis opples, tua sensa exponeret ipsis
Gentibus, antiqua cretis de stirpe lapheti:
Ipse suas operas praestet tibi, multaque verbo
Agmina, caelestis vocetin consortia vitae.
Illi omnes operis coniuncti et adire parati
Omnia, suffecere loco tua verba professos
Sacratos primum proceres, qui tradita scriptis
Transmisere orbi, magno dum munere divum
Tandemetiam his olim doctrina est prodita terris.
Talibus auspiciis verbum caeleste parentis

Ore tuo emissum, duce te, comitanteque flatu
Expositum, cepit iusto incrementa tenore,
Ora per infantum et miseros sine honore ministros
Usque propagatum spacio sa in climata mundi.
At reprobus, semperque odiis, et crimine saeva
Infensus motu proprio moderator Auerni
Aeterno Verbo par cum patre numen habenti,
Cum cuperet sive hoc subversum, sive sonantem
Doctrinae vocem, docuit quam filius ipse:
Omnia mutatum sese convertit in ora
Huc obversus et huc, varia sque excogitat artes
Qua tentet ratione aditus: Si tollere Christum
Non datur, at saltem morsu violaret acerbo
Legatos verbi, calcem et vestigia Christi,
Et luce excussos verbi sub nocte teneret:
Aut si nulla viam dederit fortuna, latenter
Inficeret saltem, verboque induceret umbras.
Invadit, sociosque suo de semine poscit
Quos mundi imperium, atque argutae gloria mentis
Sublimes tollit: Coeunt sub fortia plenis
Signa viis, ferro palmas et pectora fraude
Instructi, caedesque immani gutture spirant.
At laetus Satanas, successuque acrior ipso
Instat vi solita, naturalique furore
Transversos agitat plures a tramite verbi,
Euellitque animis vix dum radicibus actis
Incautos spolians aeternae fruge salutis.
Sic coniurati veniunt ad foedera, et uno
Ore Dei verbo in sultant, velut agmine facto,
Freti opibus, plausuque virum studiisque faventum.
Ceu ferus ille Cain, cum contemtore parentis
Seruili Chamo, sociisque sequentibus illum,
Et rapidus Nimroth et Nili rector acerbus,
Tollere de medio verbum, verbique ministros
Consiliis agitant vatiis, perque omnia versant.

Saulusitem genus a sancta qui gente trahebat,
Infensusque Hanam Solymae, et Babylonius Achab,
Sacrorumque ordo procerum, et diversa professi
Nomina doctrinae Solymis, sceptrisque potiti
Romanis, odio verbum caeleste fatigant.
Arius e superis ausus detrudere regnis
Maiestate Dei exutum, et sine numine Christum,
Deficit a verbo, Satanaeque in castra receptus
Errorem hunc animis fixum, immotumque reliquit:
Posteritasque omnis mendaci subdola lingua
Rem gerit, et ferro infestat documenta professos
Vera Dei, veraque in relligione tenaces.
Tandem Ariisoboles, redimiti et tempora vitis
Romani proceres coeunt Martem que fatigant.
Christo inferre parant bellum lacrimabile, et alter
Poscit opem alterius tandem, et coniurat amice.
Ergo sub pedibus divina volumina ponunt,
Atque fidem nolunt scripis admittere verbis:
Inde novi cultus, et fida silentia sacris
Matris Eleufinae mutos imitantia ritus,
In que antris vano indulgent pietanis honori
Nequicquam humanis veneratinumina iussis.
Pene Dei verbum ex oculis et luce repulsum
Aeternum tenebris latuisset, penelitturas
Passum, pene igne extrema iam sorte stetisset,
In superos si fas tantum mortale taneret
Crimen et humanis non terminus haerear ausis.
At pater; ut semper nostri iactura dolori est,
Incumbens lapsi generis sarcire ruinam,
Excitos alium ex alio succedere iussit
Qui rem divinam manifesto numine adacti
Rursus in antiquum ferrent solide que locarent.
Multa quoque hi passi dam nati et crimine falsi
Portia dum fictis opponunt pectora sacris
Confessi pure Christum, causa unde salutis.

Tollitur e medio Boiemi nominis Hussus,
Et sparsos cineres Rheni dant ferre fluentis:
Uritur Ausoniis et Savaronola sub oris:
Relligione sacer, Proles qui nomine fertur
Proscriptus furiis a consuetudine vulgi
Exigitur, passimque est ferre indigna coactus:
Wesselus heu quantis odiis, quantisque periclis
Pressus erat? pauci in latebris compendia vera
Doctrinae fidei norant, sed dicere mussant.
Ergo iterum pietas [(transcriber); sic: pietatis] densis obducta procellis
Quae caeli tenuere viam sub nocte profunda
Delituit, nullo communi obstante periclo.
Hac Turca infensus Christo, Roma impia ab illa
Parte ferox, meritum extenuat, causamque salutis,
Verbum abolens, nullo penitusque in honore reponens,
Confessosque fidem poscit cum sanguine poenas.
Sic tandem verbo toto ex Oriente fugato,
Hesperiisque plagis, iam non super ulla manebat
Cognitio Christi personae aut muneris huius.
Mundus enim ambigua fertur regione viarum,
Et vitam in tenebris amisso ducere verbo
Cogitur: ut quondam in silvis deprensus arator
Labitur in praeceps fatuo delusus ab igne
Lumina qui longe ostentat fallentia noctu.
Tandem etiam caelo miserans incommoda nostra
Filius ipse Dei, nec passus longius ire
Serpentis furiale malum, sed dura reposcens
Supplicia ob verbi contemptum ante ultima mundi
Fata prius summo quam sit vastandus ab igne,
Heroas geminos eduxit numine in auras,
Quod fecunda dedit Mansfeldia parvaque Bretta
Vitiferos Rheni quae prospicit obvia colles:
Insignes animis, qui pro pietate tuenda
Mille tot impositos potuerunt ferre labores.
Lutherus sacrata procul detrusus ad antra

Relligione patrum, qua currit flumine Hiera,
Integra scripturae cum forte volumina vidit,
(Tempore quando illo partes, et fragmina tantum
In medium populis ignota in voce dabantur,
Et Latii tantum usus erat sermonis in illis.)
Mox alte ex animo suspiria ducere coepit:
O mihi mancipio detur si tale volumen,
Et quantum sat erit Christi cognoscere facta,
O ego tum felix, fortunatusque laborum,
Et nulli veterum scriptorum laude secundus.
Qui me cumque manent isto in discrimine casus,
Et te Christe manent, prius haec invisa relinquam
Lumina, quam de te poteram cessisse videri,
Fidentes Deus ipse iuvat. Non vana precantem
Audiit, et voti Christus succedere partem
Mente dedit, simul haec altas suspiria nubes
Rupere atque aditum caelo invenere secundum,
Qualia multa pii Latiae Babylonis acerbo
Carcere detenti, ad superos ita vota dederunt.
Parva mora, et sacris integra volumina scriptis
Staupicius, qui se Prolis referebat alumnum
Fratribus ad mensam lectu evolvenda parabat.
Ergo ubi erat compos voti, atque hortamine multo
Staupicii accensus sed adhuc detentus in antris,
Aggreditur lectu caelestia scripta Lutherus,
Indulgetque operi insolito, et recludere sanctos
Fert animus fontes, et miscet vota labori,
Doctrinae et formas confusas, inque plicatas
Nexibus argutis quas tum trivere legentes,
Paulatim ex animis abolere, et temnere sensim
Incipit et veteris cepit fastidia Thomae,
Occa vetus placuit reliquis argutior unus,
Incipit et sentire animis quae pondera subsint,
Quaeque Dei virtus studiis exercita verbi,
Quamquam opere in tanto iam tum ductore carebat.

Praecipue in manibus Pauli commenta tenebat,
Expendensque animo sanctum et memorabile dictum,
Vitam interuentu Fidei contingere iusto:
Hic primum edocuit claroque est ore professus,
Non illum iusti partes implere putandum
Vitam qui bene agit, vel saepe iniusta ferendo
Crim ine abest: sed enim signatum nomine iusti:
Quem Christi ex merito referat clementia Patris
Iustorum in numerum iusti non nomen habentem:
Sive quibus gratis Deus imputat obvia dona
Iusticiae nati, peperit quam sanguine fuso.
Namque fides alio sermone refertur in isto.
Quae Christum prendit celsi quem rector Olympi
Iusticiae esse loco voluit mortalibus aegris,
Iusticiae, victor rediens quam Christus ab umbris
Lebatos verbo sivit vulgare per orbem.
Hanc ita ab aeterno decretama patre supremo,
Promeritamque pus uno libamine Christi,
Ac dispensatem in medios per munia verbi,
Esse animis nostris aptandam alienaque dona
Amplectenda fide propria, assensuque tenaci.
Et quamquam illa fides pedibus procedere firmis
Interdum nequit aegra gerens et languida corda,
Nec numero perfecta suo est quia semper habemus
Relliquias culpae, dubiosque in pectore motus
Naturae haerentes veterem referentis Adamum:
Quod tamen adprendit, firmum, immorumque manebit
Iusque suum exequitur, velut immutabile Patris
Decretum, et veluti meritum pro sanguine Christi,
Et flatu testata sacro res conscia veri,
Fundamenque tanax quod sacro in codice fixum est.
Namque ratum fidei, non e molimine nostro
Pendet et assensu nostro cui nempe necesse est
Iusticiam ut Christi Deus im putet atque reatus
Gratuitam exhibeat veniam indulgentia mitis:

At positum est, firmumque, acinuiolabile perstat
Decreto in Christi merito, verboque loquenti
Pacta immota Dei neque enim promissa retractat
Omnipotens, necquae pcpegit semel ipse recusat.
Prima ea cognitio deducta volumine Pauli,
Caussa fuit, Verbo plus doctae impendere curae,
Et penitus sacros vatum lustrare recessus,
Atque adytis inferre pedem caelestibus ultro.
Firmatumhic cantu sese menorare solebat,
Cantu, quem solicus natalis tempore Christi
Alterno variare sono in testudine templi:
O quater, et quoties non est numerare beata
Culpa patris primi, qua massa humana redemta est.
Hoc cum forte suam soluisset carmine linguam,
Tharsiaci in mentemvenit sententia Vatis,
Quod culpae num erum superet pia gratia Christi.
Hinc sensum elicuit, capti quod fraude colubri
Lapsus Adae fuorit redimendae caussa salutis.
Tum demum ingenti sese clamore ferebat
Victorem, et populos saircto sermonereplebat,
Et Verbo movet arma pius, gaudetque superbum
Excutiens veruice iugum, regnumque Papatus
Impavidus taxat verbo, et docet ore diserto,
Et prim um dictis andetse opponere contra
Tecelii nugas, veterum et commenta Deorum.
Hic non ille aestus tantum quos gurgite Rhenus
Erigit, eructatque vadis: Tiberimque Padumque
Concitat in sese rerumque ad frena sedentes
Undique collecti coeunt, bellumque lacessunt.
Certatim accingunt proceres se in fata Lutheri
Totque unum telis figunt caput ille Leo ceu
Nobilitate prior, qua mbucera secla serarum
Circumstant fremitu denso, cornuquelacessunt,
Qui neque vim membris ullam, nequevulnera dorso
Accipit hunc tamen est, nuncillum expostus ad ictum.

Dum tandem instrantes frustra, et genua egra trementes
Occupat in latus, et subita vi extendit arena,
Comprensosque tenet, pedibusque eviscerat uncis.
Haud secus in verba manet imperterritus ille
Signa tenens rmmota pedum stetit aspetra conta
Telav virûm, et verbo venientes depulit ictus
Latum limitem agens circum qua tendit in hostem,
Qualis compedibus ruptis medio agmine Simson
Mille die victor maxilla ad tartara misit.
Tandem etiam Goliath. triplici cui tempora circum
Ordine consurgunt auro fulgente coronae,
Ipsum ad certamen vocat, et vittata repente
Agmina disposita in numerum, velut aspera Martis
Pugna vocet plenis audent procedere signis.
Hastam terribilem savo cum fulmine vibrat
A Capitolina decurrens aurens arce
Agmen agens prae se comitum, mundique potentum.
Ipse dehinc humeros latos septemplice condit
Lorica dehinc aere cavo super, et procui ore
Scintillae absistunt candentes, et rotat ensem
Fulmineum, Caco Aetnaeis quem forte caminis
Fecerat ignipotens, Stygia et duraverat unda.
Haud impune quidem, instantem nec pertuiit ultra,
Oblitusue sui est in tanta sorte Lutherus.
Fundam cum lapide insuto sua tela movebat
Hostem magnanimum opperiens, et more bubulci
Armatus campo ingreditur seque excitat ir.
Degencres qui forte boves, qui straverat hircos,
Nunc fundam tereti circum caput egit habena,
Vociferans, Nunc ô numquam frustrate vocatus
Christe meos, nunc tempus adest, nunc te arbiterille
Summus sacrorum descendens Tybridis ora
Te meritumque tuum aggreditur da sternere funda,
Loricamque hamis consertam auroque trilicem
Rumpere, turritamque manulacerare coronam,

Unus ego hunc verbi Clypeo protectus adibo.
Sic ait: et Latii conventus in caput acta est
Funda volans, trifidumque illisit vertice honorem.
Dehinc illi proprio iugulum mucrone resoluit,
Verbis Christe tuis, cuius sese improbusille
Procurare vicem terris sermone ferebat.
Post ad concilium magnum de more vocatus,
Rem gerit in verbo, nec clavam hanc Herculis alti,
Nec fundam hanc paruam Vates qua Regius usus
Torqueri e manibus patitur, neque enim ulla volentem
Vis potuit, regumque preces avertere verbo
Non adeo has exosa manus victoria fugir,
Pro sancto ut dubitet verbo implorare quod usquam est,
Atque ea dum terris superata pericula solus
Hausexat, et finem speraret: tum nova Lernae
Succrescunt capita, in numerumque repente subibant.
Nam Satanas, exosum orbi quo redderet agmen
Christi colum verboque notas aspergeret atras.
Exierat socios, qui seditione cruenta
In ferrum Christi pro libertate ruebant,
Scilicet, et vulgus vanum sub signa vocabant.
Hi furiisacti ritus, moremque sacrorum
Omnem de medio tollunt discrimine nullo.
Diripuere aras et relligiosa deorum
Limina demoliri ausi de sedibus imis,
Obliti decorisque sui sociumque salutis.
Multi eqaidem qui regna Papae subvertere adorti
Consortes aderant postquam convulserataltis
Sedibus impuleratque prior crebro ariete verbi:
Sed pauci moliri iterum, et nova condere iura
Inventi, qui vel vallo circumdare templa,
Et circum aggeribus, docta et sepire virûmvi,
Etverbo inciperent dininas auspice pugnas.
Quippe furens animis Caroli qui dictus aburl e est,
Voce propl anabat cenae monumenta sac rata.

Cui se addunt comites qui seditione potentes
Extenuant dictis ritum pro gurgite sacro
Surgit ad hos, Christique opponit verba Lutherus,
Obturatque ora, et verbum vocale tuetur
Mentitos contra afflatus, et inania visa.
Sed multi ad mentem pulso rediere furore
A verbo in praeceps quos lubricus egerat error.
Ergo illum doctis solitum decernere scriptis,
Vis verbi omnipotens dedit hostibus esse priorem,
Irrisum et sine honore Papam convincere dictis.
Plura referre iuvat, spaclis quae inclusus iniquis
Praetereo, atque aliis linquo magno ore sonanda.
Partem etiam ex illis hac ipsa in sede locatus
Voce recensebam bissenis mensibus actis,
Quae nunc his Vatum exequiis, se moregerentum
Heiiae, et comitis percuncta haerentis Elissae,
In mentem revocanda iterum, et memoranda putavi,
At satus ille Deo, in numerum qui munera caelo
Proicit humano generi, et sua sacra gubernat:
Luthero addiderat comitem sociumque laborum
Omnia tam angusto cui pectore dona Deorum
Contigerant, Rheni e ripis huc missus ad Albim
Omnibus ingenio prior, omnibusarte Melanthon.
Is virides Nicri ad colles, claramque Tubingam
Excoluit mentem, studia ad quaecumque volebat
Sponte sua facilem, et ductu nullius egentem.
Hin cillum ad sacras et avunculus excitatartes
Capnio, non illo celebrandus nomine tantum
Quod puerum egregium, et consanguinitate propinquum
Artibus institui voluit, Musisque dicavit,
Gymnasiique huius communem eduxit in usum,
Atque omnis gentis quae Christi sacra professa est,
Quam late imperii Romani extenditur orbis:
Verum etiam arcanas artes, desuetaque linguae
Hebraeae studia aerias quoquo rursus in auras

Eruit, et Solymis formavit vocrbus ora.
Iam tum etiam vidit puerum haud vulgareferentem
Naruraeindicium, qui succrescentibus annis
Vim late exereret studio atque insignibus ausis,
Et mersum in temebris et densa sorde Papatum
Discuteret, trepident immisso lumine falsi
Doctores icti radiis ram lucis apertae.
Ut ducis accitu friderici venitad albim.
Aonio secum deduxit vertice Musas
Graio fonte lavans, atque Attica mella ministrans
Ignoto iuven um erleverat ora liquore,
Etmirata sonum germania, dixit alumnum
Graia stir pe satum, nuttitum Heliconis inantris,
Tam linguas, tamque egregias feliciterartes,
Tam facili ratione, et tam praesente Minerua
Tractabat, sive ille facras, sive ill eprofanas
Mallet, par labor et successus utrinquelaborum est.
Nec schola Romanoimperio tam oblita salutis
Detrahere ingentis meriti famam ausit et artis.
Danubii ad ripas insignis in arte professor
Asseruit docta medius stipaute caterua,
Hacte nus ignotum ferme, indictumque quid esst
Ille argumenti in medio avi terminus haeret,
Ni plane ediderat scriptis pia cura Philippi.
Adria praesignem qua mercibus alluiturbem,
Relligione sacer dictis aggressus amicis
Nostrae hominem gentis ferturdic hospes, an ecqua
Docta vehis tecum monumenta, et scripta Philipp,
Quando recensilline huc nostram adveneris urbem?
Cui Germanus homo momento hoc temporis inquit:
Nulla mihi in promtu, sed enim manet aedibus intus,
In capita, et partes certa ratione redactum
Relligionis opus, quod si vidisse laboras,
Nulla mora in nobis, dabitur tibi amice quod optas,
Nec te paeniteat multum trivisse legendo

Cui contra ingressus Monachus, pro Iupiter inquit,
Ille erat, ilel liber votis quem saepe petivi,
Omnia mi dederis, huius si copia detur:
Ad nos vix pervenit opus quo rite docetur
Disserere, et tantum profeci legibus illis
Hei nimium vana quod sub pietate tenemur:
Exemplisque piis illa quibus utitur arte,
Rectum iterad superos cognovi, atque auspice ductu
Illorum, inveniam certam post fata salutem.
Haec illi inter se vario sermone serebant,
Nec regio in tertis famae non plena Philippi est.
Namque ille egregius doctrinae pra: ses et auctor,
Haec cuius cineri exequimur solennia iusta,
Non modo tractatas apraverat usibus artes,
Rite sed exemplis sacrato e codice ductis
Illustrans studio doctis insevit alumnis.
Scripturaeque fide certa permotus, et inde
Voce Luthere, tua victus, recludere coepit
Scriptorum interpres Pauli ceu publicus, illam
Quae sibi Romanum praescripsit litera nomen,
Et multis vicibus praelectam emisit inauras.
Tantaque eum ten vit sacrorum cura librorum,
Ut quamquam ingenuas fato traheretur adartes,
Praeferret tamen illorum sacra caelica scriptis,
Et saepe ingeminans docti monumenta Galeni,
Et qui descripsit spaciosum gentibus orbem,
Diceret, his melius toto nihilorbe repertum,
Artis inest tantum: Sed dia volumina praestant,
Quantum sidercos formosior auteit ignes
Hesperus, et quantum melior rosa picta ligustro est.
Haec mulcent curas, tentataque corda vicissim
Morte levant, vitaeque frui dant luce perenni.
Erga et cura Scholae magni post fata Lutheri
Imposita est illi, Fidei qui dissita late
Sancta rudimenta in formam, corpusque redegit,

Nempe Patrum scriptis quod praetulit omnibus unum
Lutherus, fueratque auctor tibi docte Georgi
Maior qui tanti mensuram nominis imples
(Albiacae tunc forte Scholae data sceptra tenebas)
Misso Augustini quo codice, docta Philippi
Commenta, intergrum fidei referentia corpus,
Susciperes vulgo doctae enarranda iuventae,
Verborum qua certa fides, rerumque bonarum,
Qui tam difficili de re tam lucida pandit
Scripta viam inveniens facilem, solusque beatus
Grandia in exiguo verfare nego cia fine,
Atque superua cuum susceptae omittere caussae,
Se magno verborum involuere singula flexu,
Nec brevibus magnas res posse evoluere dictis.
Sed non ille domi tantum exemplaria sanctae
Nocturna voluitque manu, exposuitque diurna:
Hostibus at peregre vultu congressus aperto
Contulerat dicta, et superavit numine Verbi
In morem Stephani quem saxeus obruit imber,
Ut saepe accisis rebus sua rum pere visi
Colloquia, viteriusque suae non fidere linguae,
Clamque humeros ultro susceptae abducere pugnae
Ne penitus fusi, evictique pudore fatiscant.
Granuelus responsa virimiratus, et acre
Ingenium, et promtas quaesita ad singula caussas,
Et celerem, doctamque manum, qua nomine Scribae
Usus erat Cruciger, qui nostris partibus haerens
Rettulit in tabulas conventusacta fideles:
Fertur in hunc dixisse modum: Quis talia cernens,
Amplius adversae malit contendere parti,
Nostrorum numero si praestat scriba Lutheri,
Indictum ut mittam qui confert verba Philippus.
Hoc tum ille egregio nostros sermone probabat,
Et dictis res ipsa fidem dedit, inscia fraudis
Quid possit pietas si quandoad mutua ventum est

Colloquia, et soli adseritur sua gloria Christo.
Namque ut erat recti prudens adsertor et aequus,
Non multa ratione probans, nec multa superbe
Argumenta crepans, sed pauca et debita caussa
In medium dabat, et verbi de fonte petebat,
Texta doli et soluens caussae scandebat in arcem.
Tum vero urgebat dictis, iuguloque prehendens
Nusquam amittebat perversos arte sophistas
Ferroonon verbo nitentes, regnque mundi
Venantes salso sub relligionis amore.
Hos cum non facerent pedibus vestigia rectis
Inclusi latebris incendia vana vomentes,
Alciden praestans magnum protraxit in auras
Dum iugulo arreptos comprendit. et angit inhaerens
Vocis iter, pressasque includit faucibus auras.
Cum Proteus varias tentaret lubricus artes,
Et mira ora gerens nunc siccis tutus arenis,
Mox et in antiquis silvis, et denique in undis
Vultum occultaret formas mutatus in omnes:
Ipse hunc arreptum producit, et enecat uno
Convictum scripto clara sub Noridos urbe.
Quid multis opus est, norat decernere dictis
Ordine quaeque suo, atque acie explorare sagaci
Fallaces laqueos, et coeca resoluere rexta,
Mittere quod leve erat, statuique insistere caussae
Non argumenti numero, sed pondere fidens.
Ergo etiam naves quem Caesaris aula foudbat
Ipse fatebatur, non tam convellere promtum,
Quam facile asserere est nostris, et dicta tueri:
Nempe ubi nixa sedet certo sententia verbo
Quam ratio ad fidei debet compo nere normam,
Tum subito ruere, et fundo contraria verti.
Namque Dei vires, et magna porentia verbum est,
Productum egremio patris, atque interprete nato
Vulgatum populis, cui praesto Spiritus haeret,

Quiroseo Christi quaesitos sanguive quondam
Thesamros verbi osficio dispensat habendos.
Scilicet haec ansa est qua maximus ille tenetur
Mundi opifex, quem nemo porest comprendere sensu.
Haec lux quae nullo subiectum luminis orbi
Auctorem rerum assequimur, vultusque tuemur:
Haec via qua Christum fas recto accedere gressu:
Hoc solum fidei articulis fundamina ponit:
Hoc qui pectore habet fido, et cui cura tueri:
Illum adit, et sedem condit natusque paterque,
Vique sacra verbi Flamen transfundit in illum,
Er fidei incrementa novae, dehinc robora donat,
Et hos semianimes verbo generamur ad auras,
In verbo eluimur, maculasque abstergimur omnes,
Vitaque laetitia comite, et pax libera curis
Cum verbi sonitu contrita in corda feruntur
Vitam ipso dicente lo/gw| sub mentibus aegris.
Et verbo infantum longe a sapientibus orbis.
Prudentumque acie posito, lateque remoto,
Falsa inventa Papae, documentaque vana professos,
Vimque Deum infernam, et stygii sacraria Ditis
Evertit fundo omnipotens, et spargit in auras.
Et verbo instructi, gladio potiuntur et armis
Queîs arcere fuga, atque evertere viribus hostes
Spiritus ostendit pertot discrimina rerum.
Unius et fundata sacro sententia verbo
Mille hominum arbitria exuperat, mille impia dicta
Mille in conciliis agitata, et mille theatris.
Cum vero in tenebris foede sine honore iaceret
Legibus humanis immixtum, et sorde Papatus:
Ecce Deo natus praeses, custosque suorum
Summus sacrorum, ne qua sua regna fatiscant,
Ante repurgavit verbum, perque ora Lutheri
Invicta eloquio, per culti scripta Philippi,
Perque tot egregias animas, sociosque laborum,

Conflavic doctrinam igni, bullasque repressit
Spumantis scoriae, mox discretoribus illis
Coneretam exemit labem, pummque reliquit
Doctrina massam, atque argenti aerisque metalla,
Ut quondam simili sermonis more canebat
Malachias vates, et seclis omnibus ante
Sacra per excitos vates lustrata reliquit.
Caede ferox, et cui semper mendacia curae
Rex Erebi, a verbo transversam ad monstra Deorum
Praecipitans traxit secum coecagmina Papae:
Ergo trahum vitam in tenebria et inania sacra
Exercent, trepida nrque immisso lumine verbi.
Vani qui raptus fingunt, simulautque Deorum
Colloquia et vitis inhiant, sacratuaque temnunt
Scriprairefarmidant verbum, aversique feruntur.
Solius et verbi consensu ex ordine longo,
Et fidei norma fas est componese lites,
Unde trumphatos mox sub iuga cogimus hostes
Elati causa meliore et pectore recto,
Securi armorum: Quam magna potentia regni
Christe ribi in verbo est: sine verbo est omnis inanis
Cura sagax studiumque vigii labor irritus omnis,
Si verbum demas suntsomnia et omnia sunt nil,
Non ritus nihil ulia invant monumenta sacrorum,
Nuda vides elementa, nihil signa ntia renum
Aut extra verbum, aut finemquo tendere fas est.
Sed liceat vati vatum simufacra priorum
Du cere in exemplum Pomi de lite vetusta.
Nam fortasse umbraererum mansere priorum,
Perque manus patrum sensa accepere minores:
Ut Nohae monumenta manent sub nomine Iani,
Famaque lapheti. et notus feritate Cainus
Arti culi adiecta quem parte Lyoaona dicunt,
Donaque Pandorae, et prudentia summa Promethei
Pro veteri adamo quondam celebrantur et Eua.

Cui non audita est pomi illae tabilis esca?
Namque malum malo invectum mortalibuus aegris
Tradita de patrum manibus sententia mansit.
Hocerat, hoc pomum quod Verbo incluserat, et quod
Ipse suo verbo ornaratregnator Olympi.
Sed contemplata est sine verbo credulapomum
Eua parens, ut qui sine verbo externa tuentur
Flumina Baptisimi: Quid enim sine numine verbi
Est aliud pomum, nisi tantum ignobile pomum?
Sine quid est vitreis sine verbo mersio lymphis?
Quid lapis est, si non sint iura annexa mec ullam
Tollit litem aruo, et parritm limite campum
Quam nudus lapis et spretum sine nomine saxum?
Sic eva a verbo pomi iam abducta, repente
Intuita estnudum pomum, speciosque multa
Hinc sibi promittit rationesque insuperaudet
Conferre ipsa suas cum nudo perdita pomo,
Et nunc, inquit, ero Dea vera, atque ille maritus
Quem penes arbitrium rerum, ô pulcherrima rerum
Hoc tibi debetur pomum, neque pulchrior ulla est.
At pomum verbo inclusuum, vitale quod ante
Extiterat, iam fit sine verbo triste venenum,
Et lethale malum, violatoque ordine iusto
Eua rea aeternis damnatur subdita poenis.
Hinc Eridos pomum fertur finxisse verustas
Credula more suo, quia nam mala plurima ab uno
Audicerat malo sinie verbo er arbore rapto
Prodisse, et magnis mundum immersisse ruinis.
Namque eris e caelo infernas, deiecta suo umbras
Tunc hominum vitae, sanctoque invidit honori:
Ergo Dei verbo spoliabat nobile pomum,
Inscriptumque aliter, Tu nunc eris altera Diva,
Proicit in medium, diuiva que foedera rumpit.
Et nunc inter eos hodie contentio restat
Qui nudum inspiciunt pomum sine pondere verbl,

Aut aliud pomo inscribunt, quam postulat rodo
Sed nevos rapitat quisquam de tramito verbi,
Nove ultra sortem sacris adfingite rebus
Quae non instituit, pepigitque in foedere Christus,
Nec verbum pacto divellite ab ordine Christi.
Nil elementa valent sine verbo arque ordine iusto,
Sed caussas Eridos praebent, et semina litis:
Quippe ea cum verbo sunt mystica signa sacrorum.
Ritus enim vel signa usus expertia veri,
Nulla repraese ntant rerum monumenta sacrarum.
Ste ubi Pontificum cultus taxaret inanes
Ex fidei ratione probans sua sensa Melanthon:
Eccius enamens animi non hiscere contra
Ausus erat, sed enim furiis correptus et ira
Dum parat ille sitim forti restinguvere vino
Feruidus accensum vino dissoluitur epar,
Nec docti evaluit convellere dicta Philippi,
Ad varias quamquam se vertit callidus artes,
Sed fremitu ingenti migravit corpore vita.
Haec norma est aries qui pulsat regna Papatus
Impia convincens deliria ut improbus audet
Fingere se Christum manibus gestare sacerdos
Ac reprobis, vacuisque fide dare corpus edendum:
Quod qui forte probant, non sed ee gente Papatus
Defecisse putent, sed adhuc fandamine eodem
Sacra fovere eadem, sensuque tenere sinistro
Mystica sacratae passim convivia cenae.
Non te formatae Cereris includimus orbi
Expertes usus veri, legumque tuarum,
Cum neque sub crusto lateas, sed cordibus ipsis
Insinues te Christe fide, vo munera vitae
Instilles aegris, qualis cum surculus altae
Arboris in stirpem succrescit, et imbibit illic
Nutrimenta petens alieno e germine vitam.
Sic tu Christe iubes mirandi foederis huius

Quo tibi nos unis, ceu viti palmes inhaeret,
Esse notas, panis monumenta externa, merique
Sumta fide, cum te, cum dona in sanguine parta
Dividis, et vivens habitas in pectore nostro
Membra tuis membris socians: sic nempe locorum
Quae spacio distant, Flatu ut iungente sub unum
Corpus eant, quamvis nos in tellure moramur,
Atque tuum corpus patris ad latus haeret Olympo.
Ergo haec fama pias Lutheri ut venit ad aures
His te ausum dictis commenta revellere Papae:
Laetitia exiliit, solum te laude ferendum
Vociferans, solum te exacte scripta tenere
Antiqua, et sacra tractare insigniter artes.
Gratia magns tibi, novit re vesper et ortus
Sancte senex, cursusque tuos, actosque labores,
Et studia, et mores, numeroque carentia dona.
At tibi summe pater cum Nato compare, et aura
Vivifica tecum, ferimus de pectore grates,
Qui tantis nostras decorasti heroibus oras,
Et verbo armasti, queîs Spiritus utitur armis.
Hi nunc carne vident Verbum patris aethere in alto,
Et iunctis precibus, consorti et carmine honorant.
Dii sanctis illorum umbris dent pace poriri,
Qui sera soboli fidei documenta sepultae
Rite repurgarunt, iterum in lucemque tulerunt.
Quod superest, quoniam pars haec mihi tradita vati est
Ferre piis umbris grato solennia versu:
Non tu carmi nibus nostris indictus abibis
Insignis fama, et venae bonitate Sabine,
Itala quem tellus vatem mitata canentem est
Bembe tuis hortis Musarum astante corona,
Auia dum resonant avibus virgulta canoris.
Folix si demum Ausonias non missus in oras
Venisses nec fors reducem te sata tulissent
Correptum morbo, socerum nec morte secutus

Cui damus inferias, iam mecum in amore maneres,
Incopto et dulci mecum tua Musa Philippum
Concineret versu: nec te mihi gratior ullus
Cum puer inciperem blandis dare tempora Musis.
Noc tu Lotichi fama, venave secundus
Vatibus Ausoniis, quem iuxta clare Micille
Ad Nicri ripas vicina in sede quiescis.
Te quoque Stigeli praestantem carmine et arte
Exstinctum lugent Musae: Te barbitos Heli
Iessaea: egregiis nume: is qui caelica verba
Orna stis: qualique Aronis vitga nitebat
Flore novo tali decorastis carmine Christum.
Vobis parta quies, et vestris otia Musis,
Saluete aeternum simul, aeternumque valete.

Infanticidium Herodis.

Unde tot auditi gemitus, unde horrida quaeso
Lamenta haec, furor unde ingens, miserique tumultus,
Quidue petit frogor armorum, vagitus et ingens
Infantum lacrimaeque et feminei ululatus?
Quo nostro morimur scelere aut quenam obsecro tanti
Caussa mali est: sunt haec propius iam cerno nerandi
Imperia Herodis, concepti et damna timoris,
Audierat sedenim felici sidere natum
Nuper iure novo Solymas qui subderet olim,
Et late populos victor dictione teneret,
Id metuens tenerum ab radice avellere florem
Conatus parat insidias longeque iubetur
Ah dolor infautum, lateque miserrima caedes,
Dii tantum prohibere nefas, Dii avertite casus.
Nam quae te culpae, et regnandi dira cupido
Impie Rex agitat nonis quinascitur unquam
Op tabit tua regna merum compescito, quid, quid
Insautes meruere ferus quosenecate asis?
Hei nova bellorum sacies, nen Marvis iviqui
Assuetum numquam facinus. Quis talia fendo

Audiit armatas ferro saenire cohortes
In pueros matrum paudios, ac prorsus inertes
Opposita pugnare acie, et decernere ferro?
Ecce implent subitis matres plaugoribus aethra
Attonitae, laniantque comas, et ab ubere raptos
Lactantes iugulare vident et funere acerbo
Damnati, videt illa suo cunabula tingi
Sanguine, collisum haec nati caput aspicit, illum
In gremio trepide matris fodit ensis adactus
Diffugiunt aliae per templa, domosque Deorum,
Amplexaeque tenent natos, atque oscula sigunt
Orantes veniam, et ne cquicquam poplite flexo
Pro natis sese obiciunt mortemque pretantur.
Non precibus, non ulla hostis pietate movetur,
Sacrilegaque manu innocui mactantur ad aras,
Incautum veluti cum invadit ovile luporum
Magna cohors, quos dira fames exasperat, ingens
Certatim pecoris fit strages intus et omne
Sternitur infelix misera ad praesepia vulgus.
Fortunatae animae quibus ipso in limine vitae
Cantigit oppetere, et tanti pro nomine Regis
Obietare neci caput, et succedere pugnae.
Felices puerorum animae, vos nullata cebit
In longum producta aetas aeternaque vobis
Nomina erunt, dum relligio sincera manebit,
Quaeque fides Christi meritis innixa quiescit.
Vos primi monstrastis iter quod ad ardua laetos
Regna beatorum ducit vos proelia primi
Tentastis magni ducis ornatura triumphos:
Vos primum e caelo suscepit plausus ovantes,
Dum sacros magni curtus anteire Tonantis
Sorte datum est et iam laetum Paeana canantes
Purpureas capiti insigni de fronde corollas,
Et manibus florentem alto de vertice palmam
Fertis, ut ex pleti donatum insigne laboris.

Non haec vestra salus quod Abrami semine germen
Ducitis, aut nullam traxistis orgine labem
Innocui: nam quod de catne parentu in aluo
Concipitur visitque exortum lumina Solis,
Natales habet immundos, secumque Deorum
Offensam trahit, et lethi subit horrida iura:
Omnipotens sed enim vos propter semen Abrahae
Accipit, et gratis caelestibus asserit oris
Immeritam nati ob mortem sanctumque cruorem.
Non opuest nostrae vemam caelumque mereri
Prorestu vitae saci: hoc tua Christe merendo
Integritas, et mors qua sola sidera adimus,
Mors tua sit precium, mea mors sit conscia testis.
Et nos morte tua demersi, et sanguine tincti,
Iam tontru fractos sonitus imitante tubarum
Excussi somno tellure levabi musartus
Vestiros sole, atque ultro in sublime volantes
Hospitium caeli concessa ad gaudia vitae,
Conciliumque Dei, sancto quiseminae divum
Et liquore sacro et flatu generante renati
Pectoris assensus in te dux Christe tenemus.

Sepultura Christi.

Nunc mecum ad Christi felicia busta venite
Illustres animae, quas non virtutis egentes
Spiritus extimulat per mille pericula mundi
In regno Chrsti bellando quaerere nomen.
Sed non in Solymis, non quaerite in urbe Quirini,
Membra leuavit humo, sedemque petivit Olympi,
In verbo medium sese credentibus offert.
Quod Quod si vera tenet reparatae cura salutis,
Exequias Christo fidenti soluite corde:
Pro se quisque viri sua nunc commissa fatendo
Plangite nec caussam Iudaeis quaerte in armis,
Hei miseri, nos caussa sumus, nos robore ligni

Fiximus, et letho insontem demisimus ipsi
Lapsibus, ô Christo caput horum et caussa malorum.
Ipsum obtestemur, veniamque oremus ab ipso
Conversi in melius: facram sic iturad urnam,
Mortales, hucferte gradus et quaerite sacro
R elliquias tumulo, vitam, vitaeque levamen,
Credentesque haurite, sinumque implete beatis
Muneribus, letho peperit quae maxima Christus:
Qualis ab exstincto Simson cum mella leone
Excipit, et dulci soluit ieiunia pastu.
Ecce autemin ligno ligni dispendia soluens
Nat turae dominus tormento affrectus, ut omnem
Impleret clamore locum, vitamque parenti
Traderet, et desertus Heli, Heli ore sonaret,
Exequiasque suo soluens Natura parenti
Fleret, vos Solymae testes, convulsaque venis
Saxa suis, cum terra sinum disrumperet almum,
Et complexa sui corpus miserabile nati
Staret acerba gemens funesta sub trabe mater:
Et rupe ex illa quam gens Mosaica soluit
Incussu, alternis manaret flexibus humor
Sanguinis, et praedulcis aquae, solidatque neruis
Ossa Agni in nullas raperentur diruta partes:
Tum Solymos interpatres vir cultor honesti
Nomine Iosephus, consors Arimathidos urbis,
Dives opum, qui non partes implerat iniquas
Assensu, regnum sperans surgentis iesu,
Solum Pilati foribus sese intulit altis
Pronus ad Hesperias cum sol iuga flecteret undas,
Iam fidens animi, nec non in utrrumque paratus
Et Christum prositeri, et certae occumbere morti.
Et tunc auguriis mentem firmatus apertis
Non tanta pro spe votis tentare refugit,
Corpus ut exanimi relenatume stirpe magistri
Redderet ac tumulo sineretsuccedere terrae.

Quem Praesul, cui magna fuit reverentia magnus
Gentili de more labor super aethere cassis,
Prosequitur venia, properataque fata stupescit,
Insuper haec addit dictis: Equidem ipse fatebor
Non meruisse mori, sed falsa labe notatum:
Me si turba meis sineret componere caussam
Auspiciis, vivo veniam concedere vellem.
Testor numen, ait, vulgi clamoribus actum
Demisisse neci, et conantem plurima dictis
Pro Christo, et magnum immeriti praetexere nomen,
Cessisse: et quae sit rebus iam forma videtis.
Tum Christo pallam supremum maestus honorem
Induit et pondus preciosi grande veneni
Ex re nomen habens, insons in sanguine Christi
Dona ferens Nicodemus adest, quae mitteret umbris
Inferias, corpusque levat pendentis et ungit
Ritibus Aegypti regum, Syriaeque superba,
Aut quali patrem Ioseph decorabat honore
Exanum, ne membra solo putredine victa
Sentirent cariem, et fibris resoluta perirent:
Utque reservatum pulchri sub fornice saxi
Augustus Caesar Nili perdivitis oram
Corpus Alexandri post longas vidit aristas.
Sed non ista tuum possit specta cula corpus
Nate Dei, quia labe caret quae nostra resoluit
Corpora: nempe tuis tu pro consortibus unctus
Laetitiae splendes oleo caelestia membra.
Sed iam scripturae sic verba implenda ferebant,
Et sic debuerat preciosi munere luxus
Regum more coli maiestas regia Christi.
Et iam candenti velatum corpus amictu
Extructis posuere thorit, mollique pheretro
Subiecêre humeros, et honestae ex ordine pompae
Duxerunt gressus, hortis ubi mera Iosephi
Proxima, et in vivo monumentum punice stabat.

Namque interuentu festi, quod inire parabat
Auspicium, iam sole diem condente sub undas,
Nulli fas ultra progressu tendere campis.
Ergo ubi succedunt horto, miserabile corpus
Molliterattrestans palmis Armiathius heros
Allevat, et gelidi componit fornicis antro.
Ostiaque involuit non mobilis obice saxi,
Religione suis Ioseph quae struxerat umbris
Et lethi memor, et vitae post fata futurae:
Namque Patrum consors tumulis in monte Moria
Et requiem capere, et verum gaudebat Elisam
Exspectare suo qui corpore functa sepuleris
Ossa irerum claras animata referret ad auras.
Ecce sed exequiis Christo iam rite solutis.
Tecta cateruatim Pilati praesidis hostes
Circumstant fremitu denso, et iam lumine casso
Uni odiisque viro dictisque ferocibus instant,
Et rabiem inter se certant satiare sepulto,
Et tumulum claudi signis et milite poscunt.
His quoque Pilatus magna iam urgente caterua
Dat veniam votis, lectosque exagmine mandat
Excubias tumuli ante oram servare frequentes.
Conscia mens nullam patrato crimine pacem
Accipit, et propriae terretur imaginis umbra.
Talibus exequiis defertur corpus in urnam
Regifico luxu, solennisque ordine pompae:
Inque novo tumulo novus hic componitur Adam
Labe carens propria, nec pesti obnoxius ulli.
Quare agite ô homines illinc spes discite vestras,
Hac ne Dei natum sepeliri cernitis urna?
Ferte gradum, atque oculis lustrate fidelibus urnam,
Fortunatam urnam sancto quam corpore pressit
Verus homo, verusque Deus: nam semper in illo
Assumtae post carnis opus stirps dia manebat
Incola petsonae scindi quae nomine nescit.

Mansit et exstincta cum carne, sed abdidit ipsa
Maiestatem intus latitantem in mente, brevique
Tempore nonvires saevo super hoste movebat.
Ergo solo mersus noslrae mala pondera culpae
Abstulit, ille habuit secum, et defossa sepulchro
Obruit, inque sua sepelivit morte fideles.
Nec scelera in claras ultra iam proferet auras
Censurae memor: in tumulis defossa iacebunt
Lucem exosa, plagis Erebi spectanda sub imis.
Tum dolor adficiet sontes, quod vindice Christo
Gens rea, sed conversa Fide, iam dona salutis
Accipit, et numeros auget saluata beatos
Solius ob Christi nomen sanctumque cruorem
Impia qui passus fuerat fastidia mundi.
Ergo agite intrepidi iam victa est, poscite mortem,
Desinite ulterius lacrimis urgere sepulchra.
Nam veluti sancto Iordanus mersus in amne
Omnia felici lustravit flumina ractu:
Sic etiam maestos tumuli sacravit liiatus
In terris sacro recubans cum corpore Christus:
Et foedos angues, et foeda insecta sepulchri
Exegit, castosque Dei residere ministros
Imperat, et dulci mutat foeda antra cubili:
Et quam perdidimus primi per crimen Adami,
Iam fessis peperit mollem post fata quietem,
Forma manet mortis tantum, sint cetera somnus

In festo Paschatos.

Exspectata dies venit, pulchramque serena
Auroram Phaetontis equi cum luce ministrant
Post tantas ventorum iras, et tristia monstra
Visa polo variis clades praeludere formis:
Postque tot exhaustos nostra in statione labores,
Dum premit hunc aerumna domi, sors aspera cordi est
Huic foris et rerum impendens manifesia ruina
Quocumque aspicias: et sic redit actus in orbem

Humanus labor, et cladi subitaltera clades,
Et merito, quid enim dextri sperare licebit
Confusa in rerum forma, tantisque periclis?
Verum omnis dolor hinc, atque omnis cura facessat,
Plus emendando gaudent, quam multa dolendo
Numina: si post hac vitam meiioribus ausis
Ingredimur, duris succedent prosperarebus:
Et lux illa quidem tot gaudia cordibus affert,
Omnis ut aerumnae vacua, atque expertia curae
Dulces laeticia iactent ad sidera voces,
Quam satus ipse Deo decoratam insignibus ausis
Illustrem fama longe superaethera vexit,
Ut vox fiulla ausit laudes aequare canendo.
Tempore namque illo rubrae desemine terrae
Factus homo est, quando divinae particulam aurae
Inflavit pater, et do minati in cetera iussit:
Et deus in purae concepus virginis aluo est,
Flatus obumbrabat cum numinis: Ignis et alto
Aethere compulsus picea caliginesontes
Involuit Sodemas, et flammas inter anhelas
Expediit Lothus gressum; vimque exiit omnem:
Et gens Isacidum sicco pede trausiit aequor
Purpureum, saevi fugiens iuga dura Tyranni,
Et ducente Dei nato datafata secuta est
Per fi ssas Iordanis aquas, cummagna virûm vis
Barbaricum comitata ducem, subversa procellis
In mediis latices epotavere marinos,
Atque atra luxere ignifreta caerula, et alte
Intonuit caelum, tremitque exterrita tellus.
Quique olim tres ante dies pro crimine mundi
Hostia conciderat signatus Patribus Agnus
Luce sub hac iterum Lethaeis victor ab umbris
Vi propria ad superas umulo sese extulit auras
Iustitiae spolia ampla ferens mortalibus aegris,
(Humanum tanti fueratgenu) arduus ex quo

Sub pedibus pressit lethum, absumsitque triumpho;
Disiectaeque Erebi moles cum vectibus aereis
Obnixae crepuere, et centum vinctus ahehis
Post tergum nodis sedet atri spiritus Orci
Asper acerba fremens, sparsoque infecta cerebro
Vincla tuens, implet diris ululatibus umbras.
Sed vincla inclusit vinclis, Christusque per auras
Spectatum sublime tulit, defuncraque vita
Corpora Sanctorum ruptis excita sepulchris
Restituit secum iucunda ad lumina vitae,
Promeritus nobis rediuivum carnis honorem,
Persimilemque ipsi formam, rapidumque vigorem,
Et claros artus securaque membra laborum.
Nam caro pecati massa ut concepta sub aluo est,
Inque auras producta agitat nunc duriter aeruum:
In terram redigi debet, rurusumque resolui
In cinerem mandante Deo, quia labis inhaeret
Plurimum adhuc animis, stimulatque: cupido superstes
Et prius in foveis absconsi, corpora somno
Sternere oportet humi, donec de corpore putri,
Et cincere informi, tandem nova corpora Christus
Efficiet, puri radiis certantia Phoebi,
Ut qui de cinerum massis vitra lucida conflant:
Atque novis iterum exuviis, nitidisque iuventa
Vestiet ossa hominum, viridis quae graminis instat
Pulchrum ostentabunt florem, longeque nitebunt.
Sed qui composti letho in tellure quierunt,
Ollis somnum ingens rumpet canor, ossaque et artus
Permixti inter se sua quique ad membra redibunt,
Et nuru citius supera ad convexa levati,
Translatis olim ad superos in corpore vivo
Obvia perpetuo iungent commercia caelo.
Pro quibus ut dignum est hodie persoluere grates,
Credentûm gens omnis, et agmina flammea caeli
Dulcisonas suluunt Christi in prae conia linguas,

Huncque diem saluere iubent, laetumque per orbem
Apparere piis iterumque iterumque precantur,
Et cantum ingeminant chordis, et voce sequuntur:
Victor io, bellator io, dux aetheris alti,
Sis bonus ô felix que tuis, tete arbiter Orci,
Te Stygii tremuere lacus, tu vincta levabas
Agmina, et immisso trepidabant lumine manes.
Tartareum ipse manu serpentem in vincla trahebas,
Dux quamquam gregis, atque invictus viribus esset.
Tu patrum manes Erebo deducere adortus,
Tu mortis truncasti aciem qua fecerat ictus,
Nec vim tela ferunt ultra, nec amara sapore est
Amplius, in dulcem vertisti namque soporem.
Nec canis inferno porrectus corpore in antro
Latratum exercet, nec morsibus appetit umbras.
Ven isti tandem multum exoptate Redemtor,
Tempore quemtanto Patres procul exspectabant
Languemes desiderio sub nocte profunda,
Ut tecum e sicco transferres gurgite adauras
Fortunatorum nemorum, sedesque beatas,
Respiciens clausos tenebris, et carcere coeco.
Et sic voce canunt: responsant ardua caeli
Convexa et cantu longe, lateque resultant,
Ergo agite ô homines sadris praesentibus acti
Fermento Iustrate animos, sint nescia fellis
Pectora, sincerum quae relligionis amorem
Amplexa, in puris traducant moribus aevum.
Este pii, placidique fidemque ostendite factis
Egregia qui nunc vitam excolustis inarte,
Gaudia testantes sacra quod Christus in Ara
In mortem nostra pro libertate cadebat,
Quisque ministerio sua debita munera ad aram
Offerat, et digno veneretur honore ministros.

In Pentecosten.

Si quando curas humiles, terramque perosus

In sublime volas, adytisque insistere caeli
Mente iuvat, voluisque Dei patesacta superne:
Aut formam fidei memorans, tres ordine certo
Personas, sed numen idem per vota sateris:
Ecquid ad officium laudis, gratesque ferendas
Verteris, ut primum subeunt ingentia summi
Dona Dei, quae multa pius morialibus aegris
Nec numero, nec finie ullo largitur ab alto,
Dum vitam informi primus tibi factor et auctor
Intusagit, penitusque fovens producit in auras,
Et natum unigenam summo demittit Olympo
In terras, ut morte sua genus omne piaret
Mortale, et caeli faceret ditione potiri,
Spiramenque sacrum quod utrique est numine compar
Donat habere piis, et testem, et pignus amoris,
Et caeli bona, et aeternae commercia vitae.
Altius haec, quicumque vacas in vota precesque,
Sunt versanda animis, patefactaque numinis alti
Intenta penetrare acie, et lustrare necesse est,
Atque fatigandus genitor prece, quo bona vitae
Praesidio levet ipse auctor rerumque hominumque,
Et natum ob medium (solum quem propter amore
Prosequitur mortale genus regnator Olympi)
Excipiat miseros patris indulgentia summi,
Et per inaccessas tenebras, flexusque viarum
Oblitos rectique bonique, et salsa secutos
Restituat, lucemque istam mortalibus aegris
Ignotam accendat, Flatuque regente sacrato
Pandat iter verum dubiis, cursumque gubernet,
Et puram affundat detersis mentibus auram:
Quan doquidem noster vigor, et vis corruat omnis
Hausta cito, incassumque abeant opera atque labores,
Ni propius celerans gressum, et sua numina firmans
Spiritus intus agat totosque infusus in artus
Expediat molem terum, eventusque ministret.

Nam cum se obiciunt animis discrimina nostris
Multa modis multis, occultusque imminet hostis,
Et tunc hos aditus, nunc illos arre pererrat,
Semper et adversis nitens caro pugnat habenis
In superum leges, medio tum, in turbine rerum
S piritus adfulget fessis atque irrita frangit
Tentamenta suoque magis nos robore fulcit
Praestans tutelam, et rebus solatia in arctis.
Ergo agite, et quoniam Christo gens dedita passim
Hos celebrat de more dies, totumque per orbem
Iam recolit veteres patefacti Numinis actus
Legis in exhibitu, missuque volatilisaurae,
Aurae quam genitor spirat cum compare nato
Consortem aequalem, communem ambobus amorem,
Ignem, quo Pater et Natus per mutua amantes
Connexi inter sese haerent, sociaque tenentur
Mente, nec avelli possunt discordibus ausis:
Nunc fiantsua vota Deo, maiorque precandi
Ardor agat mentes stimulis: Non verba precantis
Unquam arcet, refugntique humili decorde profecta.
Quam bonitas immonsa Dei est, quia in agmine tanto
Illustri augurio caelesti tradita voce
Lex fuit, in geminis duro ex adamante tabellis,
Cum populus stetit, et stupuit, gelidusque perartus
Horroriit, totoque haesit sub pectore sanguis.
Et iam summa procul fumabant culmina Sinae
Adventante Deo, et tremere omnia visa repente
Castra Ducis, Syriaeque acies, totusque moveri
Mons circum, atque cavis penitus mugire latebris,
Et mistae in fumis late volitare favillae.
Intonere poli, et nobulae sublustris amictu
Ignis iit, telisque apices afflavit anhelis.
Hinc exaudiri voces iraeque Tonantis,
Et ferri stridor, fremitusque immane gementum.
Quandoquidem Deus ille Deus iustissimus unus

Scire cupit gentes qualis sit et ipse, quibusque
Cultibus et quanto cumulari malit honore,
Nosque ideo esse satos ut legis ad instar agamus.
Quin medius dedit ipse manu caelcstia Legis
Iura Dei natus populumque affatus euntem est:
Nam datus in medium est inter patremque hominesque
Ut per eum vostris animis collapsa vicissim
Restituantur, et exacte sua debita legi
Soluantur, nostraeque vicos praestenturab illo.
O largis fecunda bonis sapientia legis,
Quam talis pompa est Sinai sub monte secuta,
Nec sosis parefacta viris de semine iudae.
Sed genti liumanae magnum quae sparsa per orbem,
Et natis natorum, et qui nascuntur ab allis.
Sit procul ergo furor Cyclopum. et vana docentum
Aspera qui de lege Dei sunt verba locuti.
Aut illam ad furcas, Mosenque ad tigna relegant,
Ne mihi, ne incauto ralis furor excidat ut te
O hominum custos generis, diuûmque voluntas
Aeterna, immota atquae animis lun insita nostris,
Sub pedibusue premam, nullove in honore reponam
Quarem animis versare aequis, et discite promti
Quid lex illa Dei quid legis postulet usus:
Dehinc Christum prendente fide supponite cordi,
Deque sacro intenti doctrinam adiungite flatu
Sectautes meliora, Deumque exposcite votis
Desuper effundat dono septemplice flatum
Qui quondam in linguis auraque ignique corusco
Emicuit, soluitque sono variantia labra,
Ut mentem illustret radiis, et fomite anhelo
Omnibus incutiat divinum in pectora amorem,
Neu verbum exstingui sinat hoc inturbine rerum:
Coeca hominum mens est verbi nisi luce regatur.
Sed quia non aliter nisi sparso in munere verbi
Spiritus ille datur, cum credula corda piorum

Supposuere animis verbum, intentique laborane:
Quisque ministerii gratum declaret amorem,
Et cunctivenerati animis, quae copia cuique est,
Dona ferant, onerentque aras, et debita soluant.

EXODI III. Ego sum, et ero.

Nunc fatis incensa Rubi nec perdita tesqua
Exequar immisso quae vidit numine Moses
Frondibus illaesis sacratas pascere flammas,
Moses auguriis habitus non futilis auctor:
Ex quo fonte omnes hausere oracula Vates.
Nam Christum in dumis oculis atque auribus hausit
Ipse ignotus, egens, quondam deserta peragrans
Divitis Arabiae, soceri cum pasceretagnos
Forte gregem duxit sacrata ad culmina montis,
Monti nomen Oreb, nomen dedit arida tellus:
Alter apex montis Sinai cognomine fertur
Dictus ab hoc ardente rubo, qua numine claro
Emicuit satus ipse Deo, seseque videndum
Obtulit, et sacra per dumum in luce refulsit.
Ecce autem summo visus de vertice montis
Lumen habere rubus tactuque invoxia molli
Lambere flamma comas, et circum robora fundi
Sentibus increpitans, sed enim non torrida sensit
Damna virens arbor, rapido nec iuncta calori
Victa calore fuit, nam blandi fomitis aestu
Flamma amplexa rubum, virgulta impasta reliquit.
Sed quamvis primum monstri novitate movetur
Dux pecoris Moses, animum tamen omine tollit,
Fertque gradum propius, ne: enim sine numine divum
Evenisse videt, subito cum Mosis ad aures
Legatus patris aetherei demissus Olympo
Insonuit, noto compellans nomine Mosen
Eiectum patria? namqueilli nomina constant
Nota suae gentis, mentique haerentia fixit.

Ante tamen plantis agrestia vincla levare
Imperat, et crudo perone exoluere calcem
Dum novus ingreditur sacrata ad munia pastor
Qui gregibus spargat divini pabula verbi.
At pavidus visis, audito et nomine Moses
Ante Dei natum vultus obtendit amictn.
Sed patris interpres, fati certissimus index
Arcani, in triplici quod maiestate statutum est
Ingreditur dictis: Ego si pro sorte mcorum
Anxius ante fui cum fata inimica ruinis
Urgerent: et nunc similes in pectore curae
Exercent stimulos, moveor super ipse laborum
Tantorum, et populi miseret non digna ferentis.
Non equidem haec nullis oculis nulloque dolore
Aspicio, penetratque meas vox tristis ad aures,
Ultor abest longe quod ni mea cura resistat.
Iam flammae tulerint crudelis et hauserit ensis.
Ergo alte auxilium vobis ex aethere missus
Descendi, ut patria ciectos in pristina reddam,
Dmitis et Canaae faciam ditione potiri.
Et nunc augurio tali te poscere regem
Imperiis egere suis pia numina patris.
Ar Moses tanto monitu; imperioque Deorum
Obstupuit, nec se tali dignatus honore est:
Heu quid agam, quae te genitor siducia nostri
Tanta tenet, mene auspiciis tot voluere casus
Posse meis, tantosque impune haurice labores?
Invenies alium tantarum ad munia rerum.
Sed patris orator dubitanti feruidus instat:
Mose, quod audenti nemo promittere tutum
Auderet, tu relliquias, atque agmina gentis
Quam domus Aegypti dura ditione satigat
Seruitio educes, perque invia marmora ponti
Fata viam invenient, dabitur fuga tuta per undas
Si tellus praerepta fugae est, dabit unda receptus

Dux ego vester ero sub imagine nubis et ignis.
Hostis terga premet, similis iam iamque tenenti
In mare praeruptum gressus urgebit, at illum
Suspensa in montis faciem super opprimet unda,
Accipiet que sinu vasto mittetque sub aequor.
Te cum adero, atque dabo cunctos evadere casus
Quiterra, pelagoque manent, perque aspera rura
Concreto cum rore famem solabitur agmen.
Tum Mose ardebat scitari, et nomina tanti
Quaerere ductoris, populisque exacta referre
Omine ab hoc firman animum, et sic ore precatur.
O quem te memorem, qualive ab origine ducam
Sancte Deûm, nam te non spernant sidera regem,
Nec tibi vota neget terrarum maximus orbis,
Fare age quis venias: Quaerenti talibus ille
Respondit dictis: Ego sum quem cernis, eroque,
Sum patris aeterni proles, antiqua dierum,
Aequalis patri, consors in numine et aevo,
Vivo equidem vitamque aeterna in saecula duco
Principium et finis: Sed castae virginis plim
Semen ero, nomenque meum de nomine facti
Dicetur Siloh, venerandum in saecula nomen.
Nunc iehova vocor, sed cum labentrb. annis
Natus cro, nomen ducam saluator IESUS
Cum nomen venient Isch et Iehova sub unum.
Ille ego sum, vestris qui patrib. ora resolui
Fatidico sermone Deus, fataliaque arua,
Pollicitus, seris habitandae nepotib, arua,
Quos ego morte obita vivos nunc aethere in alto
Asservo, et quon dam manifesto in corpore sistam.
Sit mihifas, Superi, fatorumarcana movere
Altius, et scriptas occulto in codice Mosis
Paudereres, penitusque sacros recludere fonres.
Nam si olim Christus manifestus prodidit auctor
Sesignari umbris, dese dare plurima Mosen

Auguria, et tacitis Vates se prodere dictis:
Tuqueo Paule fidem certo facis omine nobis
Saepe Dei natum Mosi nota ora tulisse,
Compellasse patres, Aegypti carcere pressos
In canaae duxisse plagas, devotaque regna:
Tunc et in augurium manifestu ex omine ducor
Non nisi de Christo fatis ea dicta referri,
Qui coties Mosi clara se, in luce vieldendum
Obtulit, immunemque rubris eduxit ab undis.
Tempore quamquam illo nondum manifellus inorbe
Assumtis hominum memoris vestigia fecit:
Tunc erat ille tamen divinae nomine stirpis
Cum nondum Moses, nondum aura: hausit Abramus,
Aeternumque salutis opus confecit et aegros
Mortales Rex idem hominum, summusque sacerdos
Asseruit, praesensque Deus fidenitubs ipsi
Attulit auxilium caelo, et quemcumque laborem
Transtulit in melius, metuendaque fata repressit:
Hos tegere, et dirae poruit subducere pugnae,
Proque viris nubem, claramque obtendere flammam
Ipse in nube latens, et claro praedius igne
Immanuel qui se comitem sati que viae que
Iunxit iterque dedit legionibus esse peraltum,
Et pedibus rubras docuit superare lacunas,
Quamvis legarus Domini quandoque vocatur,
Quamvis patre minor: caelo quia missus ab alto
Edocmt mentem patris, et decreta salutis
Primus ad ora hominum tulit, eduxit que sub auras:
Ipse tamen cum patre gerit par numen et idem
Legatus domini, Domini quoque nomine fertur
Naturae patriae similis, perque omnia consors.
Hinc igitur reliquis caeli differre ministris
Conspicitur, quorum certo sors tempore coepit,
Quique infra posti caelcstia iussa capessunt.
Quare agite, ac animis propius cognoscite vestris

Hunc caelo missum, terris qui munera obivit
Legati, et coram Mosi fermone reclusit
Grande sui natalis opus, miranda que vincla
Diversae stirpis flammantis imagine dumi
Edocuit, factique fidem taliomine sanxit.
Maximus ille etenim patris legatus, et instar
Aeternum patris, de nomine forte rogatus
Quis veniat, quem sese ortu ferat, an Deus alti
Aetneris, aut alius quidam de gente volucri:
Resr ondit, mihi nomen Ero: licet aetheris alti
Sum Deus, aeternumque Deus sine fine manebo
Assumtis etiam exuviis, tamen aeditus idem
Fascia ventris Ero, dicent quem nomine Siloh.
Sic ambae stirpes personam nexibus unam
Constituent, et massa hominis, naturaque diva
Unus Iesus erunt, et erunt persaecula iunctae.
Atque ut mente Dei penitus fata abdita posset
Ante animo capere et signis praediscere Moses,
Quamquam acre obtusa, quamquam nil lumine tecto
Cornere sustinuit, sed enim mirabile visum
Obicit in flammante rubo, velat iridis arcum
Praescrpsit Nohae, velut altam ad sidera scalam
Isacidae, facti certa argumenta futuri.
Nam veluti sub sede una rubus asper et ignis
Conveniunt, et lignum avido non canpitur aestu:
Sic sacra maiestas, quam torrida flamma figurat,
Addet se sociam mirando in saecula nexu
Stirpi hominum fragili fragilis quam denotat arbor
Nec tamen absumet stirpem stirps dia caducam,
Igneus ast illam vigor, et divina propago
Foedere gestabit stabili, vinctamique tenebit,
Quam non morte ipsa ponet, som mue relinquet.
Quamvis Maiestas foris indefensa relinquet
Corpora et auxilio paulum se subtrahet extra,
Non tamen ad nexus cessabit inutilis intra.

Quamvis vivida vis animae de carne recedet,
Cum veram mortem transverso in stirpe subilit:
Non tamen a Verbo resolubilis illa recedet.
Accipite ergo animis mortales omina visi,
Quandoquidem Christi personam in imagine prodit,
Et duplex genus, et generis duo nomina pandit,
Sum Deus, et mox semen ero de virgine natum,
Mansurus quod sum, quod non sum deinde futurus.
Sic arcanum, ingens, et inenarrabile factum
Fas ex parte aliqua vobis comprendere sensu,
Et puerum qui tunc inter stabula alta ferarum
Delituit, factorem orbis, veteremque: salutis
Auctorem accipere, et regem cognoscere regum,
Qui deinceps non nomen Ero, sed nomina gestat
Factus homo, natusque Deus, cui nescia scindi
Una ligat persona duas in foedere stirpes.
Confundi expertes inter sese ordine verso,
Cerra etenim constant generi discrimina utrique.
Quisquis enim huic puero dignum decernere honorem
Nititur, et duris rebus spem ponere in ipso,
Longe illum a rebus natisve, oliume creatis
Personae pro sorte suae seponere discat.
Quandoquidem hîc auctor rerum, et res condita ab ipso
Sunt persona eadem, miranda et lege cohaerent.
Ergo age, dum quae sit pueri persona recentis
Hactenus exactum est, iuvet ultra inquirere mentem:
Nam puer ille recens, aevo qui saecula vincit,
Compellavit avos, divinaque iura perauras
Detulit: ipse loquens persona in numine trino,
Atque animo excipiens animorum provida motus,
Ipsa dolens, oculisque videns, atque auribus aequis
Accipiens, nostrosque levans miserata labores.
Ipsa olim sacris praefecit rite ministros,
Et coniuratas toties, in pristina gentes
Restituit, durosque dedit superarelabores.

Ecquid erat tecuni Moses, quando invia rubri
Terga maris premeres, sactis qui in sentibus ante
Dixit, ero tecum: non te sub nube, subigne
Praevius Immanuel sceleratis duxit ab oris?
Ergo illos animos, atque illud no men habebat
Ille puer, quo tempore Adam, quo tempore Abramus
Carpebaut auras, quod nunc quoque nomen in illo est.
Namque olim ut sociis digressus fida supremo
Dicta dabat, Revocatea nimos maestumque timorem
Mittite ait, nec enim vobis non additus ipse
Usquam abero, et tutos extrema per omnia ducam,
Et vestrum comitatus iter per tela per ignes
Eripiam his manibus, medioque ex hoste receptos.
Inclusosque utero, fetus demore fovebo.
Nec Deus effictus nuper, sin elumine et aure,
Aut alienus ero peregre vestigia ducens,
Sed prope sum, vestrasque preces in rebus egenis
Excipiam, eventusque dabo molemque laborum
Ipse subibo humeris, mediaque e morte reducam:
Nec dirae facies, inimicaque numina quicquam
Officient, propiusue volen: se opponere bello.
Mecum erit iste labor, mediis conatibus ipsi
Deficient operi, frangam tela irrita, frangam,
Tenta menta premens instar pharaonis agentis
Luciferi, cuius cor sponte induruit olim:
Atque ita securos tubri pergurgitis undam
Sanguine nempe meo rubefacta per aequora ducam,
Et vos extorres, fatisque immitibus actos
Perloca senta situ, nullisque habitata colonis
Non ope destituam, sed sparso rore superne,
Caelesti verbo, dapibusque implebo sacratis,
Donec tempus erit quo fatis debita vestris
Intretis rura, et caeli capiatis habenas.
Durate interea, mundum, et crudelia fata
Devici, nulli fas ultra insurgere bello.

Haec sat erat dictis sundasse in codice Mosis.
Quae nunc nostra fides Christi de numine sentit:
Felix qui Christum videt in velamine Mosis,
Nam velut aligeri iuvenes in Foederis arca
Respiciunt sese versis per mutua pennis:
Sic bene conveniunt prisca et nova pacta salutis,
Utraque nam perhibent solo de sanguine Christi
Uno, eodemque modo cunctis constare salutem:
Si modo crediderint, gratis ea muncra reddi.
Ergo hinc certa petant maestis solatia rebus
Quicumque oppressi fatis agitantur iniquis:
Audit enim nostrasque preces, nostrumque laborem
Intuitus caelo, capit acrem in corde dolorem
Victus amore hominum, cognatae et foedere massae,
Iam noster sanguis, iam nostris additus ausis
Immanuel, qui non nobis comes ire recusat
In quascumque vias, seu laeta aut tristia nostris
Miscentur fatis, ca digeret omnia Christus.
Nec iam longe aberit cum vectus in Iridis arcu
Nos caelo agnatos, sed terris duriter arctos
Acci piet caelo, regnisque inducet avitis.

Pompa mortis et vitae in Naim. LUCAE VII.

Vir bonus et prudens Arimathide natus in urbe
Nomine Iosephus, quo non pietate secundus
Iura dabat Solymae populis: si quando molestis
Languidusa curis animum revocare volebat?
Iura fori exosus fragrantia rura petobat
Aemulus Abrami studiorum infetibus agri:
Non animum modo uti pascat prospectus inancm
Deciduis opibus sed enim sub collibus altis
Sacrati Moriae laetum congesserat hortum,
In cuius medio monumentum e pumice factum
Tollebat molem signis acarte politam:
Illius hic sensus ca sola et vera voluptas

Erexit lethi memores, vitaeque futurae.
Nam velut amissum recipit putris herba vigorem
Cum ver tellurem renovat florente iuventa:
Non aliter novit fato resoluta supremo
Membra domos animae lucis reditura subauras
Ver ubi perperuos mundo ingredietut honores.
Nec caro, nec sanguis caelestia regna capessent,
Ni prius in cinerem posri tellute fatiscant,
Et quod nunc flentes scrobibus deponimus imis
Effetum, deforme, animae cui lumen ademtum:
Clara per ora Deûm fiet memorabile corpus:
Namque piis caelo restant sua praemia, restant.
Huius ab exemplo, tristi dum pectore voluo
Res hominum varias, privataque vulnera mecum
Aspicio, agnoscoque dolens: forte obvia fessum
Area me coepit quae corpora luce carentum
Ante urbem ad fluvium, vacuoque sub aere condit,
Mollis ubi requies, nec non secretus ab omni
Voce locus, quâ gratae umbrae, petamoenaque Tempe.
Dumque ego multa oculis rerum spectacula lustro
Quae manus artificum simularat imagine mira:
Res una in flexit sensus, animumque labantem
Impulit, ut vacuum curis me ad recta referrem.
Namque oculos, animumque in imagine Pompa trahebat
In geminas divisa acies: gerit utraque bellum,
Quam varia in sgnis, habitu tam vestis et armis,
Altera nam Mortem comitatur, et altera Vitam.
Sed motus tanti caussa, et certa minis huius
Astitit exanimis iuvenis, mollique pheretro
Conditus: hinc spoliata viro, desertaque nati
Funere maesta parens astabat, et unica lecti
Pignora prosequitur lacrimans, et in agmine maesto
Exhibet officium nato pietatis acerbum
Ante diem, cuius ruperunt stamina Parcae:
Sed Christus verbo revocatum in lumina vitae

Expediit letho, fatorum et iura refixit,
Ductoremque ipsum flatu capita alta ferentem
Deiectum liquit Naimae sub limite portae.
Principio praedam redigens in iura recentem
Pallida Mors gressum torquebat in ordine maesto,
Quam genitam partu produxit lapsus Adami,
Et labes sera producta in stirpe nepotum.
Si mansisset Adam fuerat qua lege creatus,
Tum mansisset adhuc nostrae vis insita massae,
Cui pater usuram sparsit per membra vigoris.
Tum neque corruptos mors lurida soluceret artus,
Nec genus ah miseram traheret mortale ruinam
Ceu rosa fatali vomer quam praevius ictu
Decutit intereunt fibrae, color exit in auras.
Ergo gens hominum servatis vivida membris
Degeret aetates, habitus mutata priores,
Qualis Enoch caelum petiit dum vescitur aura
Mortali nec adhuc vitae lux alma recessit.
Sed natura nocens lethi sub iura redacta est,
Et culpa hammanas corrumpit adacta medullas
Salsa velut caries consumit acumina ferri.
Ergo pedum sigit primis Mors signa maniplis
Ostentans areum pariter, geminamque pharetram,
Quarum una infesto rela illita felle recondit
Tantu animas tactura hominum, qui immanibus ausis
Non pesuere modum, quando mens conscia culpae
Distulit in seram commissa piacula mortem,
Tunc et in aeternam clauduntur lumina noctem
Lege Dei terrente animam longo indice culpae:
Altera somnifero perfusa papavere tela
Servabat nulloque in noxia spicula ferro,
Tantum illa aerumnis finem factura nec irae
Amplius indicium et commissi poena reatus,
Quandoquidem ipse sua soluit morte omnia Christus,
Consortesque dedit meritorum hos esse suorum

Qui necis in lucta fidenti corde salutem
Artipiunt, veniamque mala pro labe merentur
Ob patris immensum quo natum diligit ignem.
Tum vero intendit valida vi flexile cornu,
Et duxit longe, poterant ut utrinque videri
Inter se iungi capita, et coiisse sub orbem.
Ad latus incedunt pullo velamine Parcae
Ducentes stabili fatorum numine fusos.
Pone cohors longo iungit vestigia flexu,
Et iuveni ex amino, nec iam caelestibus ullis
Debenti extremum praestant pietatis honorem,
Qui solus miserae matris consorte carentis
Spes erat in quem omnis domus inclinata recumbit:
Nunc trabe contexta deponunt lumine cassum,
Qualem virgineo labefactum pollice florem
Seu niveae calthae, seu purpurei Amaranthi,
Quem multi pueri, multae voluere puellae
Dum stabat terra incolumis, viresque tenebat.
Sed postquam inflexo collo flos cernuus haeret,
Nec iam mater alit tellus, neque pristina spirat
Gratia adhuc, quae laeta hominum in sese ora trahebat,
Nulli illum pueri, nullae voluêre puellae.
Tum vero connixi humeris subiêre pheretrum,
Pullaque ferali praetendunt lintea ritu,
Et leni calamos impellunt flamine iunctos.
At mater, non iam mater, sed flentis et orbae
Officium peragens tundit sua pectora palmis,
Nec venit in mentem rudibus dare iura capillis,
Sed se desertam vocat, et sine honorerelictam,
Amissis ut spia rosis stat spreta peragros.
Interea matres feriebant sidera planctu
Crinibus in collo passis peplumque ferebant,
Qualis ubi isa cidis ducebat in Atade funus
Turba Phari, cuius tristi cum carmine luctus
Canadium affecit peregrina in morte colonos.

Hic vero tendunt sublime ad sidera velum
Quod conserta refert nostri vestigia probri,
Qualis Adam regno vetitis miser excidit ausis
Dum stygium regem sibi consuetudine iungit:
Qualis et aspectu sese avius abstulit, ex quo
Increpuit Deus, atque oculos per singula voluit
Errabunda sui quaerens vestigia civis
Si qua forte ferant horto sese obvia in amplo,
Et cum clamaret, quo nunc te proripis Adam,
Quem fugis ah demens? hic post virgulta latebat
Conscius audacis facti, trepidansque timore
Seque suumque nefas foliis parat abdere fici.
Hinc genus excepit nosturm, genus omne malorum,
Et labor, aerumnaeque graves, lethique repente
Mille viae, et poenae miserorum in sedibus Orci.
Sed postquam longe Mortis processerat agmen,
Pone subit gressu nigri moderator Auerni,
Quondam ales de gente poli, quem mille secutae
Hinc atque hic glomerantur Erynnies, ille caterua
Vertitur in media, variique in imagine vultus
Iactat, ut humanum genus in sua vincla subegit,
Et colubri in specie malo deluserit Euam.
Namque reservat adhuc veteres in corde tumores,
Atque ideo caeli sensit de sede ruinam.
Iamque fere media est illis via, quando sepulchrum
Incipit apparere iugis, maestumque cadaver
Exspectat, eineri summum qui praestat honorem:
Cum tractim insequitur lugubri murmure cantus,
Vitai in medio quod amara morte premamur,
Nec quisquam immunis fati communis abivit.
Iunctus et interpres Mosaica carmina dictat
Mentibus inculcans cur tanta licentia mortis,
Quid moveat bilem superis, quid mille ruinas:
Peccatum quod nos a summo evertit ad imum
Diluviiin morem, et stygio sub gurgite mergit:

Unius ob noxam mors gressus intulit orbi.
Vidisses ope defectos, et mentis egentes
Grandaenosque senes, aevoque virente potentes,
Ipsaque morte magis terrebat mortis imago.
Forte sed adversa fertur regione viarum
Laeta acies, nomen quae vitae a munere duxit.
Namque Dei natus vitae qui frena gubernat
Fixa pedum impressit primo vestigia cornu:
Illum bisseni post terga sequuntur alumni,
Qui venisse Deum perhibent in luminis auras,
In mediumque ferunt sortes, et mille figuras
Prodidit occulto quascumque volumine Moses.
Pars inscripta modis gestabat carbasa miris
In Iordanis aqua Christi referentia corpus,
Atria dum genitor stellantis pandit Olympi,
Imprimit et capiti sacrum vestigia Flamen
Alitis in forma qui Chaonis arua frequentat,
Et sonus auditur consortis ab ore parentis,
Hic meus, ô gentes, amor est, et sola voluptas,
Mecum illi imperium est, et parsine sine potestas,
Accipite hunc animis, atque huius figite dicta.
Adde quod in medio velum duo signa tenebat,
Qualis ab Assyria collectum fronde liquorem
Insamis mulier Christi conspersit in artus
Iusta trahens animo commissae taedia culpae:
Hinc plantas calido lacrimarum flumine tingit,
Et veli in morem sic cat vestigia crine,
Atque fide amplexum supponit cordibus imis,
Cui veniam indulgens mox soluit crimine Christus,
Parte sed adnersa mensae in starione recumbunt
Bisseni proceres, medio sedet agmine Christus,
Et corpus cum pane suum, Bacchoque cruorem
Libat, et ambrosia mentes et nectare pascit.
At sua iungebat passim vestigia Christo
Magna cobors, verae quam cura salutis habebat.

Ipse gradum accelerat praeses Galilaeidos orae
Cuius ab ardenti releuavit tabe ministrum:
Huic adiunge alios numero quos aedere longum est,
Nomina fama tenet, Christi qui signa secuti
Aethera mulcebant cantu, plausumque fcrebant,
Quod postquam fragilis nos terminus excipit aevi,
In foribus lethi potiamur munere vitae.
Cui meritam soluet mortalis gratia laudem?
Gratia Christe tibi, qui nos de crimine soluis,
Tu precium reddis mundus quod redder debet,
Et mortis Dominus mortem pro lege subisti.
Mors ubi nunc abiit tensus quem contrahis arcus,
Quo vires cessere tuae, quo gloria belli?
Praeda iugum excussit, temo ia cet axe revulso,
Non habuit placidos iniusta potentia fines.
Ecce perangustas fauces, aditusque viarum
Porta stetit pulchris Naimae sub moenibus urbis,
Utraque conveniunt cum versis agmina signis.
Mors exire parat, sed tendere Vita sub urbem.
Sed stetit obnixus morti non cedere Christus,
Utque diet viduam, flentis miserescitur ultro,
Ac prior aggreditur, mulier non fletibus istis
Tempus eget, sed fide animo et mea numina disce.
Omnipotens natus patris adsum, infractaque saevam
Imperia in mortem teneo qui munera vitae
Huius et illius fidos dispenso per omnes,
Sermo meus virtus patris, et vox propria vitae est,
Ad vos nam venio patris alta sede relicta
Certa salus, quicumque meo de numine certam
Omnibus aerumnis sepem concepêre salutis.
Haec ubi dicta ruit portis effusa caterua
Functa ministeriis lethi: ruit obvius idem
Christus ad hanc, ultraque vetat procedere gressit
Pictoris obiectu: qualis cum gurgite in alto
Stat mole opposita rupes, quam spumea circum

Verberat unda maris, laterique illisa recuruo
Excutitur, remeatque vadis, illa integra perfert
Vimque maris, caelique minas: haud secius ille
Excipit urgentes, et vivida foederis Arca
Arcain irae, et mortis pherctrum, funestaque lethi
Scrinia contingit manibus, dehinc talia satur:
En adsum vitam qui largior, ipsaque vita
Corda hominum penetrans vitalibus impleo dictis,
Nunc iuvenem exanimem iubeo te surgere ad auras
Inspirans animamque, et lumina morte resignans.
Vix ea dicta, movet iuvenis latus, oraque tollit
Desuetum ad solem, vivoque arguta resoluit
Labra sono, certae manifesta per omnia vitae.
Tum praedam retrahit quam mors in iura redegit,
Et nec opinanti red dit sua pignora matri.
Nec requievit enim donec saeva agmina vertit
Turbata statio ne fugae: Dux primus Auerni
Corpore pressit humum, et fulua proiectus arena
Tartaream intendit vocem, qua protinus omnes
Demisere animos trepidi, ac urgente ruina
Hos inimica superfacto premit agmine turba:
Ipsa etiam adversu dum pugnat arte, cadit mors
Ad terram, et vulsis crepitarunt artubus ossa.
Sed movet arma tamen, neruoque aptare sagittas
Dum parat incassum labefacto stamine telum
Excidit, et nullas habuerunt cornua vires.
Extemplo ingentem magna vi corripis hastam
Intendens, tollitque animum, et spe praecipit hostext:
Sed non hasta sacrum violavit vulnere corpus
Parte sui meliore carens, fiducia quondam
Grassantis lethi dum ferrea cuspis inhaesit.
Illam oculos clausam somno, ac extrema gementem
Turbati fugiunt socii atque in puluere linquunt.
Et Parcaeoblitae fatales voluere susos
Terga dederc metu, nec dirarum ulla sororum

Crine movere angues, nec fidere morsibus audet.
Nec quisquam instantem ulterius, lethumque ferentem
Sustentare armis valet, et se opponere Christo,
Sed pugnam exosi latebrosa in valle receptus
Corripuere prius, quam tela inimica sequantur.
Atque ea dum porta Naimae bipatente geruntur,
Tunc pavor attonitos coepit super ominc tanto,
Atque his accensi firmantur et agmine denso
Funduntur circum, spectantque insue ta gerentem,
Et vilem incessum, seruiliaque ora ferentem
Doctorem accipiunt animis, Vatemque salutant
Caelitus adflatum, Mosis quem prodidit olim
Voce Deus, nostrae missurum in imagine carnis
Destructorem operum Satanae, qui compede pressos
Criminis et lethi Stygio sub carcere, soluat.
Ergo omnes tri sti soluentes pectora luctu
Victori Mortis monumentum e marmore ponunt,
Addunt et breviter facti de nominc carmen,
Vivimus hîc inopem, sed cum spe divite vitam,
Mors mihi pro lucro est, Christzs spes unica vitae,
Haec series rerum Naima transacta sub urbe
In tabulis patuit sacris expressa figuris.
Digna quidem res est solerti indagine meutis,
Nameuque meos gelido sensus maerore leuavit
Cum gravis aerumnis conflixit cura meum cor:
Iamque satur rerum caelestem spero salntem,
Cedat honor mundi, vulgi favor ardor habendi.
Ferte pedem huc omnes subeunt queis trdia vitae,
Quorum nulla piis respondet gratia factis,
Haec animos resicit pressos maerore figura,
Si modo si vestris animis suppo nitis illum
Aucorem vitae, mortisque Erebique potentem.
Nam licet Adami lapsum cum labe secuta est
Pallida mors, cunctique una ceu lege tenentur
Fara subire semel, quibus ad saecla ultima mundi

Non datur abruptae spatium producere vitae:
Ipse Deus tamen: ipse Ducem mortalibus aegris
Constituit, vitaeque dedit ditione potiri,
Qui miseros et ab hac, et ab illa morte perenni
Morte sua immunes faciat, caeloque reponat.

Paradisus, seu hortus Adami.

Quam bene vivebant antiquo tempore Patres,
Quorum compositus mensis convivia duxit
Filius ipse Dei nostrae sub imagine carnis,
Hospes ut in Mamre mensis consedit Abrahae.
Nam quoties mensis iuncti vixêre sub iisdem,
Utile colloquium sanctis de rebus habebant:
Qualis ab hospitibus Simson respensa petebat,
Deque apibus nect ens a nigmata, deque leone
Argumenta dabat nodo contexta tenaci.
Et Medi iuvenes tabulis sua sensa notantes
Multa super forti rogitant a rege Dario.
Quique Bohaemorum gestat Fernandus habenas.
Saepe Machao nia compellat in arte peritos
Balsamea de fronde sagax herbisque ferisque,
Ista solent dulci mulcere sapore palatum
Fercula, sermonum tali conspersa lepore,
Odi luxuriem nimium quae prodiga rerum
Humanos animos in bruta ferocia vertit,
Ut Circe in pecudes socios mutavit Ulyssis.
Nunc quoque dum laeti mensa convenimus illa
Legitimos ornare toros, et dicere versus,
Sumite materiam vestrae quae congrua sorti est.
Orator causas, de stivis narret arator,
De terrae venis fossor, de carmine vates,
Quae tibi non data sunt, artingere munia noli.
Non me cura premit regum quid agatur in aviis,
Rex ego sum si rite pedes in carmine cedunt,
Syllaba nec numeris recte digesta repugnat.

Hic ego non Xerxes essem, non Lydius ille,
Par animus Croeso est, sed res cum paupere Codro:
Quae desunt homini Deus omnia sufficit unus.
Et lob cultor erat verae pietatis, et aequi,
Fors non aequa fuit, sed erat Deus aequior illi.
At mihi materies dictu quae suavior esset
Non venit in mentem, quam nobilis hortus Adami,
Quem sacer occulto descripsit codice Moses.
Hic mihi cum rebus verborum lata patebit
Area, resque bonas ultro bona verba sequentur.
Principio satus ille Deo qui condidit orbem
Quicquid et orbis habet, sine quo nil condidit usquam
Omnipotens genitor, sexta iam luce, priusquam
Factus homo auctoris coepit simulacra referre,
Irriguum miris plantavit cultibus hortum
Artis opus magnae, magnus sed in arte magistir
Emicat, et dominum loquitur natura potentem.
Nec quisquam evaluit tantos aequare paratus
Dum locat impensam diris qui subiacet horto:
Humanos superat divina potentia captus.
Namque opifex horti Deus est, qui victor Auerni
Cum nece plantasset miseris mortalibus hortum,
Et latice, et fuso sub morte cruore rigasset,
Magdalis ad vultus olit oris imagine vili
Constitit, ut tenebras vix aurea dispulit Eos.
Est locus in terris ad amoenum consitus Eden
Eôa de parte soli, vos flumina testes,
Quatuor adverso labentia flumina tractu,
Immissaeque ferae nemori: Liset efflua caelo
Illuvies fontem scatebris excussit avitis
Felicem insano contorquens vortice silvam.
Delitiae nomen dederant, ut Adonidis horti
Cultibus aeternum meruêre in saecula nomen.
Nunc age cultorem expediam quem protinus horto
Admovit genitor, vetitit quâ criminis expers

Mille volup tatum species hauriret abunde.
Nam collecta fides Adamum rure Damasco
Arguit esse satum, dirae quâ conscia stragis
Hei dolor, immaduit germano sanguine tellus.
Nam genitor pulsus caelesti degener horto
Hac iterum stetit exulhumo, sed funere nati
Pollutum hospitium fugiens, crudelia rura
Deseruit, Canaaeque plagis vestigia tendens
Sedibus ad Chebron positis penetrialia fixit,
Atque illic placida compostus pace quicuit.
Novit enim, novit penitus tellure sub ista
(Aemula quae quondam divini floruit horti
Cum nondum Sodomem ultrix absumeret ardor)
Exacto spacio promissi Seminis hortum
Surgere, quâ laetas arbor vitalis in auras
Prodeat, amissam red dat quae mansa salutem.
At Cain, ut memorant, cognati funeris auctor
Non procul a Libani cultis radicibus Hanoch
Condidit, et diras eduxit ad aethera moles.
Verum haecangusti constrictus limitis ora
Desero, nam terrae positum in regionibus hortum
Laude veho et nomen sublime ad sidera tollo.
Forte duo adversa Luci regione patebant
Fatali arcanas servantes arbore vires.
Hinc loca virgultis conserta explevit amoenis
Vana superstitio, rerumque a luce sacrarum
Imposuit nomen Luco, divisque dicavit,
Quem neque fas igni cuiquam, nec sternere ferro.
Alter erat dictus vitae de munere lucus,
Florea nam varios fundebant brachia fetus,
Malaque per campum ramis excussa iacebant
Quorum rubra latent lento sub subere grana.
Hinc Adam dum vita prior sine labe manebat
Carpebat fructus quos ipsa volentia rura
Sponte sua tulerant liquidas inluminis auras.

Hic focus, atque penu constructum mille paratu
Mistus ubi divis convivia traxit Adamus.
Quippe ex proventu rerum quas aedidit hortus
Curasset fres animali in corporis usu,
Unde olim ad superi naturam seminis illum
Verteret inque novum mutaret Spiritus ortum,
Alter ab officio sortitur nomina lucus,
Praescia reddebat qui corda bonique malique.
Auguriique sidem fatalis fructus habebat:
Hinc quercus habitae Graits oracula quondam.
Huc crebro subiens Adam cum gente nepotum
Relligione locum cunctos servasset in annos:
Haesacris sedes epulis, hic ariete caeso
Debita cum vero soluisset vota timore.
Sed data sors, ne quis sceleratos vertere morsus
Audeat in fetus quos arbor habebat opimos:
Nam Deus et venter non una in sede coluntur.
Atque haec dos horti, prima haec de stirpe voluptas
Arborea: qualis nostros cultura per hortos
Exercet teneras fecundo in candice plantas:
Aut ut Abram terrae mandans genus omne virentum
Alterius ramos alieno in stipite fixit.
Hinc fruticum tractus vacuos digestus in agros
Exiit ad caelum, largo qui pondere pressus
Viribus eniti valli consuevit acerni.
Qui nec erat vates, nec vatis filius Amos
Ruris opes coluit paster Sycamina stringens,
Quae nisi lcalpta forent, et pingui Pallade tincta,
Tunc ingrata ferent haud ullos brachia soetus.
Sic fructus sperate bonos ô sacra professi
Saucia lege Dei si pectora, Gratia sanet
Instar habens oleae pacem avae mentibus affert.
Quippe loseph quo non diuûm reverentior ullus
Iura dabat Solymae populis, vernante sub horto
Funestam statuit vivo de pumice fossam

Corporis hospitium lucis iam munere functi.
Atque huc exhaustus curis, et rebus agendis
Devetum tendebat iter, portumquesub ipso
Quaerebat tumulo pertaesus gaudia mundi,
Et secum vitae reputabat saecla futurae
Spe sua damna levans, nec longum tempus, et illo
Composuit topho relevatum estipite Christum
Humanam propria dum pensat morte salutem.
At super haec, riguum muscosis fontibus hortum
Laeta tenent armenta ferarumque horrida membra
Pascuntur viridi in stabulo sub lumine aperto:
Ut variae species dia ratione carentum
Nexibus arboeis regum clauduntur in aulis
Septorum genus, et vivis satiantur in aruis.
Namque alio Deus e tractu genus omne ferarum
Duxit, et Adami passim submisit habenis.
Omnibus ex habitu mentisque propagine nomen
Fixit Adam, mentem nec dum caligo serenam
Labe mala infecit, tenebrosa et sorde reatus.
Haec equidem gravido venit de rure voluptas
Plena timore Dei dum res stetit integra vitae.
Nunc quoque progressus hominum mens aemula feclt,
Et varias usus quaerendo protulit artes.
Quippe Sigismundus bavarum qui sceptra gerebat
Inciusit riguum nexis cum torquibus hortum
Desuper alituum series ne lapsa per auras
Turpe iterarripiat, silvestriaque antra revisat.
Nunc iocus est fonti, pelago qui rura sonati
Irrigat et scatebris caelestem temperat hortum:
Ceu Sodomae tractum passim fecunda rigabant
Flumina et Aegyptum spargebant ostia Nili
Limitibus diffusa suis, limumque trahebant
Felicem dulcique uligine rura iuvabant.
Nam fons qui medio latices e vortice spargit,
Et ramenta vehit venis abrupta corustis,

Quatuor in tractus adversis cornibus undam
Dividit et rapido insultans discernit ab alueo,
Alter ut Auroram flexus petat, alter Iberos,
Ille latus mundi gelidam quod tendit ad arcton,
Hic rapido pressas Cancri sub sidere terras.
Qualis in antiqua gentis ditione Nariscae
Mons situs extremas positu qui terminat oras
Teuto nidum, multa praecinctus vertice pinu,
Quatuor effundit vastos radicibus amnes.
Flexus ad Auroram tractus petit Oegra Bohemos,
Moenus at oppositis sua cornua dirigit undis
Te piscose sequens Francorum Rhene pagros:
Naba lacus Istri sequitur, Sala turbidus Albim.
Sed scatebris excussus erat fons lucidus horti
Cum pater arbittium ventis permisit et undis,
Omnia dum late series convellit aquarum,
Illiditque vadis, diraque voragine terras
Haurit, et in praeceps tumido rapit alueus amne.
Nam simul ira Dei fatali cuspide caelum
Impulit in latus ac pluviae ceu foedere pacto
Aeris e gelido tractu cecidêre solutae:
Fit fragor. et fundo insultans freta concitat imo
Aestus, et immissis Nereus luctatur habenis.
Hîc rapidus voluit mortalia saecula vortex,
Hic summo pendent nantes in gurgite, et illic
Sternit humum liquivor, et cumulos devoluit arenae,
Et iuga deiciens, avulsaque viscera montis
Explet humo caveas, et planas obstruit oras,
Ut sae peaggeribus ruptis impune videmus
Efferri in spacia, obiectasque evellere moles
Vel nive, vel pluviis auctum liquoribus amnem,
Qui quondam leni placidum trahit agmine flexum
Dum mitis caeli status est, dum ridet Apollo,
Et madidus pennas in carcere continet Auster:
Iamque ubi concretis iacitaura vaporibus imbres

Quos Pelago exhausto Typhones in aera torquent:
Tendit in arua furens cumulo, septumque revellit
Oppositum, cursuque volans dat lora secundo:
Ille parit tectis stragem, et spes eruitanni,
Et pelagi dorsum pressuras deicit alnos,
Obstantesque solitractus velut ariete crebro
Collisu trahit, et cumulis cava iugera replet:
Et nunc ille novo deducit tramite sulcum
Excussus calle et solita reflexus ab ora.
Quippe alius toto naturae vultus in orbe est,
Ex quo colluvies fatali proruit haustu
Terga soli: heu quantas passim dedit illa minas
Collibus: ac infra positis declivibus oris.
Atque ubi nunc pressi saltus convalle reducta
In latus urgentur, quorum sub tartara radix
Tendit: ad aerias sedes iuga vertice quondam
Surgebant: vallesque cavae quas obruitagger
Expletis scrobibus, nunc molem ad sidera tollunt:
Unde per anfractus terrae tacitosque recessus
Qua suspensa facit gradibus vestigia fossor,
Dum terrae venis abstrusum quaereret aurum
Offendit genus arboreum, quod transtulit humor
Terreus in lapidem, et partes explevit inanes
Saxea vis intus, manet arboris integra forma
Attamen, exertique patent in robore rami.
Vidi ego qui silicis venis excuderet ignem,
Susciperetque putri fumantem in suberelibri
Ut ligni exuvias Vulcani absumeret ardor.
Cur non in latebras convulsas truserit ornos
Effera vis laticum, stigysque admoverit umbris,
Cum mundum insano concusserit aequore vortex,
Et loca divellens aliis devinx erit oris?
Nam qui nunc Lunae de montibus exerit ortum
Nilus, et Aemodiis Ganges qui candida tollit
Ora iugis, longo spacio diducta locorum:

Ante undas uno manabant fontis ab alueo
Flumina, nunc longis inter se passibus absunt.
Fama est Eufraten, fama est quoque Tigridis amnem
Occultas egisse vias sub viscere terrae:
Ut Libani venis arcano serpere flexu
Iordanis solet, et gemino se vortice scindens
Exetit ora foras, sinubusque inflexa reductis
Unda coit, fluvioque imponit idonea nomen.
Sed nunc versa soli facies, confusaque mundi
Forma tulitiactum, primoque recessit ab ortu,
Postquam iusta Deus permittens frena furori
Ter graviter lapsum, ter diris dedidit orbem.
Sed prius et vires fluviorum, et nomina versu
Expediam, quia summa sequor fastigia rerum,
Atque pedum flexus pono in vestigia Mosis.
Ducit ab Aurorae populis sua flumina Ganges,
Perque Hevilae tractus, Ophyraeque effunditur oram,
Quae rutilas dum gignit opes aurique metalla
Exhibet in venis, tellus habet aurea nomen.
Ille est quem Phison Solymae gens accola terrae
Nuncupat, in campum laxis quod fusus habenis
Arua premat pelago, sterilesque aspergine terras
Imbuat, et vires vicino humore ministret.
Quin etiam Gihon Pharia in regione quotannis
Obicibus rupits tumet altus, et excitat imis
Stagna refusa vadis, rursusque in se ipse residit.
Atque hinc augurium vocis tibi Nile fluebat
Quod limo saturas immunes imbribus agros,
Et tenuem argillae massam trahis imrer arenas,
Cum gens Isacidum glebas excerneret undis
Materiem laterum, coctis si moenia cingant
Aggeribus, caeloque parent educere inolem.
At qui Medorum rapido secat agmine fines,
A ia culo nomen ducit, Tigrisque vocatur,
Adpellant celerem Medi qua voce sagittam;

Namque fere teli volucrem praevertitur ictum,
Arua quod Eufrates pingui invet bereglobae
Nomen habet, scatebrisquon am turgentibus omnes
Fundebant sese in spacia ae uliginelmta
Temperiem, viresque dabant caeleitibusaruis.
Hi vero flexus fluviorum atque area sontis
Pervacuas extenta plagas excursibus amplis,
Immensi poterunt specimen tibi prodere ruris.
Optima pars mundi, Solis quae vergit ad ortum
Ora A siae, tellusque Arabum Lybiaeque calentis
Iuncta plagis horti statione manebat eadem.
Solaque non horti partes Europa tenebat,
Hinc Erephae nomen deserta Europa recepit.
Sed quis nam statuet tam vastis tractibus hortum
Insedisse solo quantum patet orbita Phoebi,
Audeat ut tanti se opponere laudibus horti?
Hic Verassiduo mulcebat prata tepore,
Nec terrae dorsum ferro conveliere adunco,
Nec saturare fimo pingui, nec spargere grana
Fas erat audebat non ullo semine iacto
Herba levare comam et tellus largissima rerum
Omnia liberius nullo insectante sub auras
Vi propria suffecit, opis non indiga nostrae.
Praesertim riguis si fluctibus amnis abundans
Exiit, obductoque aspersit iugera limol
Et vivi latices vires languentibus herbis
Suffecere virent fruti ces et spicea messis
Quae nullus passa est hominumue, boumue labores.
Denique non magno patet hortus amoenior orbe
Consitus, aetherei certer qui laudibus horti:
Magna licet Sodomes commendet gratia tractum
Pinguibus ut sulcis frumenti exponeret herbas,
Et si non piceo consumta ardore perisset
Dum grave supplicium malus ignis in igne luebat:
Hortus erat Sodome promissi Seminis olim.

Quis velit in numerum nostros; nisi turpiter hortos
Addere et in medium tenues producere saltus,
Quos cultura sagax virgis congessit odoris,
Aut virides struxit perplexa ambage receslus,
Ceu quondam theseus convexum iter omne revoluens
Multis capta viis filo vestigia rexit:
Ut taceam nostros clivoso in iugere fundos
Queis variae illudunt pestes, quos exiguus mus
Verteret, inflexo nequicquam adnixus aratro,
Aut oculis capti foderent pro vomere talpae.
Pinguia saepe quibus committimusordea sulcis,
Pro molli stipula tactu venit aspera messis,
Et quae nunc tellus lapsu infestata nefando
Noxia monstra ereat, populant quae farris aceruum.
Vidi ego culta diu, et multo versata labore
Rura tamen retro in peius conversa referri.
Non tamen hic opus est animum distenderc sensu
Flumina quod positus hodie testata vetustos
Ruris ad extremas oras stant. limitis instar,
Ceu ubi discernitlitem lapis arbiter aruis.
Nilus ac oc casum Ganges se flectit ad ortum,
Ad Boream reliqui vertuntur flexibus amnes,
Dum ternl lateris tentant effingere formam:
Qualis cum rapido conterminus Albis Elistro
Mysorum cohibent in morem limitis oras.
Sed iuvat ulterius memorare ex ordine lectas
Ruris opes et stagna vadis tentare sub imis:
Quae quamvis vitreo gignant sub gurgite pisces,
Fulua vehit Ganges preciosi grana metalli
Pulchraquibus gracili ducatur bractea flexu
Mollia quae decoret radia nti carbasa tractu,
Et telaetextum tenui discernat in auro.
Flexile nam venis Ophyrae quod caedituraurum,
Et quivae nudus Arabs terrisque undisque ereata
Fulua legit ramenta, cribro dum tentat arenas,

Omnibus exacta contendunt sorte metallis.
Atque hinc Obryzon conciso nomine vulgus
Aera vocat largis Ophytae producta fodinis.
Quippe Moses sacro qui gesta, volumine pandit,
Narrat avi natos Eberis (qui nomen Iberis
Indidit) ad terras Hevilae cessisse plagasque
Felices Ophyrae, atque illic fixisse penates.
Inde nepos Iesse sapiens, et filius Assae
Rex Iosaphat glebas facti infectique metalli
Ex Ophyra exegit votis a sanguine iunctis.
Et nunc fama refert Ophyram tua Carole iura
Accipere, et fossam Salomonis funder. largo
Aera specu, et rutilas gremio producere glebas,
Ast alio dicunt Ophyram nunc nomine Peru.
Hinc quoque Fernandus quondam, de cuius alumna
Carolus in lucem felicibus exiit astris.
Ex Ophyrae venis massam fulgente metallo
Pondere et aere gravem, quam non manus ulla peregit.
Non focus abstersit labem, sed viscere terrae
Egestam accepit monumentum divitis orae.
Adde quod et Ganges glebam candentis Electri
Voluit, ubi terrae melior producitur humor
Qui gelidis concrevit aquis, et marginis orae
Allisus fundo fluctu cedente resedit.
Nec Badalah resinae guttas, sed succina signat,
Arboris heliadum lacrimas quae credidit error
Quid memorem gemmas niveo fulgore dicenres,
Scilicet in conchae genitas testudine baccas
Gemmarum genus aethereo de rore creatum:
Namque Soham possis albentes dicere gemmas,
Ut phenenim rubro certantes aerelapillos.
Quid. quod in his opibus Solymaenova tecta figurat
Provida gens Vatum? quia nam fulgere metallo
Conserta, et gemmis fingit rutilare coruscis.
Quanta voluptatis species eratillius horti

Texta plagae tenuis liquidos immittere in amnes,
Turgentesque sinus lini distendere gemmis
Concharum, atque auri ramenta, et succ cina flaus
Verrere. et extremis exponere fluminis oris?
Ut qui caeruleum funda diverberat amnem,
Undivagosque greges unco complectitur aere:
Aut veluti laqueis tentant vada caerula ponti
Sudeni, et glebas Electri in flumine captant.
Sed quis erat primis mortalibus usus in illis?
Nec dum tegmen erat, nam cum sine labe gerebant
Pectora, et externi cultus non indiga membra:
Tum Solis radiis monstrabant corpus honestum,
Nec pudor ullus erat, nec praessae nubila frontis
Effigies, quia nulla lues commissa serenae
Aspetsit maculas animae, non avius ordo
Membrorum ex cussit recto de tramite cordis
Im pulsus at cuncta sua in statione manebant,
Sed pudor, et labes una regione morantur,
Qua pudore est, illic vitae praeposterus ordo est,
Libera mens viciis nullo cenfore rubescit,
Mens imbuta dolis liquidas non suspicit auras,
Sed solet in tenebris occultam degere vitam.
At mihi tam prudens nemo persuaserit auctor
Coner ut inficias ullis rationibus ire.
Nam quid in externo quaesisset tegmina luxu
Gens inoperta quidem, sed luce ornata Dcorum,
Et domus, et structura Dei pulcherrima rerum.
Sed tamen in terris spacium dum fata dedissent,
Rebus ab his vires animali in sorte levasset.
Nec magis auxilium veniet praesentius aegris,
Quam species auri cum redditur haustibus apta,
Et liquor Electri pinguis, glebaeque salubres
Aemula de conchae sortitae nomine baccis.
Quod superest, cunctis certat proventibus aevi
Gratia, quae veris commendat dotibus hortum:

Namque Deus vacuo contemplans rure vagantem
Expertem consorte hominem, non utilis inquit
Est mora, et in triplici statuit consulta senatu:
Cum pare quae que suo ducant animalia vitam.
Et sobolem tendant proferre, genusque tueri?
Solus homo, flos ipse orbis, sine foenore vitam
Exigat, et nusquam sensus, et dia reperta
Pectoris exponat, sed mentem pascat inani
Contuitu et frustra foveat sua gaudia solus?
NonitaS: Sed vitae comitem, sociamque laborum
Cogitat, et lentum iustillat per membra soporem
Fusa viri, riguo qua flamine planta resultans
Saepe lcui somnum suadebat inire susurro:
Dissinditque latus, fixamque in viscere costam
Exerit, atque maris condit de carne maritam.
Mox ut erat somno excussus, consortia membra
Novit Adam, sentitque pias in pectore flammas:
Quis novus hic nostris successit cordibus ignis?
Costa meo pro corde stetit quam cernimus, inquit,
Nec me sanctus amor, nec me mens mutua fallit,
Perque vices quod cor affectus spirat eosdem.
Ut vidi, ut perii, ut me pius abstulit ignis,
Ossa calent, et cor ad partem cordis anhelat.
Nec plura, arripuit flammas confessus honestas
O animae pars magna meae, nec fallit imago
Memea, namque viri carnem, nomenque virago
Pulchra Dei structura geris, tu curia menti
Cum qua concilium fanctis de rebus inibo.
Cedant rura tibi, ruris tibi summa voluptas
Cedat, in hoc horto me pignora cara quotannis
Ferre iuvat, sine te totus mihi displicet orbis,
Hic novus ortus erit, novus hincgenerabitur Adam.
Ipsa focum cinges erebrae propaginestirpis
Vitis ab exemplo late quaebrachia spargens
Laetitiae humorem generoso in palmite gignit.

Sed patrio haerebit lateri latere edita proles
In vivam specciem semper frondentis olivae.
Sic ait: at magna superum stipante corona
Filius aeterni patris connubia condens
Pronubus adduxit sociam, simula ccipe dixit
Caelumque, tractusque maris, terra mque prosundam,
Omnia ius vestrum accipiant, ultroque ministrent.
Tu vero sociam digno complectere cultu,
Ipsa tibi auxilio subeat, vitaeque lcuamen
Praestet, et ipsa tibi diadema aspiret honores:
Vive, vale, et sobolem genera, mandataque serva.
Dixit: et accepit divinum munus Adamus.
Dumque habet hanc terris, terris habet omnia solus.
Hactenusaetherei cultum lustravimus horti:
Qua genus humanum solida sub imagine divum
Libern fixisser placida vestigia gressit,
Ni coluber vanis vicisset pectora verbis,
Vertissetque dolis, et spem fecisset inanem,
Doncc succumbens culpae fas verteret Adam.
Tum patriae fines, et dulcia liquimus arua.
Pars Erepham, et steriles Seyi hiae possedimusoras.
Hicingratus ager nullum sc semine iacto
Induit in florem, fallunt sua vota colonos,
Pro stipula vepres subenirt, et millae ruinae:
Tantum dira lues potuit mutare bonorum.
Quid nemora, et variis digesti frondibus horti?
Nunc te fata vocant, linquenda est maxima tellus,
Et domus, et dulcis coniunx, et pignora lecti,
Sola brevem dominum sequitut funesta cupressus.
Sed quie ego antiqui revoco monumenta doloris.
Quod perit, incassum mortalia vota requirunt,
Quid femel amissum est nulla reparabitur arte.
Ergo altus quaerendus ager mortalibus aegris
Quem nunc ipse sita plantator morte paranit.
Et rosco tinxit sudautis vortice guttae,

Et lateris rima lympha saliente rigavit.
Ille quod amissum est grandi cum foenore reddet,
Omniaque in melius quondam collapsa reponet.
Nam Deus ipse novis digessit cultibus hortum,
Arbor ubi vitae pandit sua brachia Christus,
Ex qua perpetuae caelestia dona salutis
Carpimus, inque fide vitalem man dimus escam.
Illic cum teneris educens germina plantis
Ore ministrorum proponit semina verbi.
Quippe Dei verbum ros aethere sparsus ab alto est,
Ex quo concha venit quae cordibus utile praestat
Auxilium, et lapsas revocat sub pectore vires.
Nempe Fides animum casu quae firmat in omni,
Et verbo instillat vitam, viresque renatis.
Has, et non alias Christus conquirere gemmas
Imperat afflictae relevent quae tempora vitae:
Ergo animae quicumque suae capit arbore ab illa
Ambrosias epulas, et gemmas adplicat aegris
Cordibus, insano cum feruent omnia motu:
Stabit ovansanimis, nulloque moucbitur ictu,
Et tandem Elysii succedet sedibus horti,
Ac Solymae nova tecta novae fulgore corusco
Gemmarum, fuluique aeris constructa sub auras,
Quae non ulia aevi valeat mutare vetustas
Incolet, et regni promissas carpethabenas.
Saluete ô gtatis caelorum debita regna
Omnibus in Christo qui spem fixere salutis.
O bene quod cccidit, quod Adam male perdidit hortum,
O quantum meruit nobis mala culpa bonorum?
O quantus datus est, qualis prolaberedemtor?
Hic melior patria est, hic hortus amoeniorillo est,
Iam pulsis iam rura patent reserata, redite
Extorres, patrii statio queîs publica ruris
Clausa fuit, nunc est facilis conscensus Olympi,
Summus obit qui nostra piat delicta sacerdos.

Et nunc aeternum ditione tenebimus hortum
In cruce quem iussit fidum sperare latronem.
Pulchrior huius erit species, et amoenior horti
Gratia, quem Christus cum sanguine tinxit, et unda:
Illum quadrifluo simplex liquor imbuit amne,
Ast hunc iusticiae manans de fonte perenni
Sanguis et unda rigat, varioque in flumine pingit.
Christe veni, et diris mundi nos transfer ab hortis
Qua tribuli, lappaeque virent, et noxia morsu
Serpentum genera, et squalentes terga lacerti
Sibila dant, spirisque ligant ingentibus orbes.
Hei fugite hinc miseri, fugite hinc, latet anguis in herba,
Non hic certa piis statio. sed in aetheris horto,
Huc nos fata vocant, instat nunc tempus, eamus.

SIMSON. LIBER 1.

AR ma virumque cano Syriae qui primus in oris
Mille viros letho maxillae misit ab ictu
Vi superum, summasque arces evertit, et hostes
Hostibus immistus propria cum morte necavit:
Tantae molis erat Solymam defendere gentem.
Urbs erat, invisi Syriis tenuere Philisti,
Quam petiit fatis olim caelestibus actus
Sole trahens homen, Manôa patre stemmata Simson,
Huic roseus summa pendebat parte capillus,
Cuius quam servata diu natura fuisset,
Tam res incolumes patriae, roburque futurum
Mirando adparens praedixit in alite Christus.
Hic aditum quaerens ut iusto Marte Philistas
Occupet, et Syriae tenues spes liberet hoste,
Foedus connubio iungit: vaga fama sed urbes
Pervolitat, dolus, amne favor quis ab hoste requirat:
Vix e conspectu patriae telluris, in altos
Tendebat campos, et amictos vitibus agros:
Ecce leo praestans animis, neultumque feroci

Virtute exupera ns nec non iuvenilibus annis
Fertur in arua furens atque huc obversus et illnc
Vestigat praedam indignans fultiaque comantes
Attollit ceruice iubas, quem tetra rudentem
Silvae omnes atque antra tremunt montesque resultant.
Ergo insultantem fremitu, lethumque minantem
Non tulit ulterius Simson, sed fertur in hostem
Non clava neque enim clava vitam ille dedisset,
Dorsum immane manu premit, atque ingentia membra
Sternit humi: sparso rorarunt sanguine flores.
Nam vires furor omnipotens, animosque valentes
Indidit et stimulis haud mollibus impulit artus.
Ergo iter inceptum peragit rumore secundo,
Tandem et speratae Simson advertitur urbi.
Et thalami sociam invisa de gente requirit.
Hanc socer intactam primisque iugarat
Ominibus, sed sacra thorrcelebranda futurum
Distulit in tempus, patrio dum sanguine iuncto:
Orbe alio positos, vocet ad connubia Simson:
Dumque illic fertur nota regione viarum
Observata legens retro vestigia Simson:
Miratur, quia nam putri de caede leonis
Insincerus apes genuit cruor: aedita costis
Erumpunt habitantque modis animalia miris.
Pars rigidas flano distendit nectare costas,
Parsque favis ponit semeso in corpore fundam
Crure thymum portans, et floribus horrida texens.
Nam calor, et calidis corruptus in artubus humor
Materiem reddunt generandis fetibus aptam.
Ergo favi partem Simson delibat, et explet
Melle famem, rapidi generato in ventreleonis.
Exspectata dies aderat quam dixerat Hymen
Connubio, proceresque ad iura iugalia Simson
Excierat: laeto complentur limina plausu.
Tum lecti imlenes pinguicum carne ferarum

Dona laboratae Cereris Bacchumque ministrant,
Et fallunt sermone diem, virtusque loquendi
Materia est, referunt cum gestis tempora rebus,
Naturae aut causas certant aperire latentis.
Maxima praecipue devicto pugna leone
In sermone fuit: visum mirabile cunctis
Quod iuvenis nullo telo spaciosa Leonis
Presserit ora manu, discerptum et sparserit aruis.
Aspice quam verso currunt momenta tenore,
Nunc pubes frena excutiens, et rebus honestis
Corda aversa tenens, et iniqua monentibus aequa
Noctes atque dies venas inflatur Iaccho,
Indulgetque choris, soluitue in iurgia linguas,
Dic qiubus in mensis hominum non fama laboret:
Fit cruor, et caedes, aevo sic omnis nostro
In peius ruere, et recto contraria ferri.
Olim autem docto tempus sermone trahebant,
Nec gula plus meruit quam casta modestia laudis.
Talem se hospitibus certum est gessisse vocatis
Naturas dum rendit apum perquirere Simson
Doctus ab exemplo tacita quod mente premebat.
Scilicet exactum ratio mortalis habebat
Semine diverso diversa animalia nasci,
Atque alia ex aliis prodire insecta sub auras,
Perque vices nasci de rebus semina rerum.
Sic eruca perit, de qua sub tempore veris
Papilio calidam pinnis emergit ad auram:
Sic anus exuvias ponit sub fronde cicada
Unde alia egreditur quae pollet in arte canendi.
Edula de putri veniunt examina tauro,
Ac asper crabro fibris generatur equorum,
Aut Asmi latere essaeto Scarabaeus in auras
Editur: et spinae serpens producta medullis
Fertur, ubi e vivis hominem naturae removit.
Nam licet humana procul a ratione repulsum est

Unde vicem rebus genitrix natura rependat:
Par tamen est mentes retineri indagine rerum,
Ac oculis passim comperta exempla tueri.
Nam Deus in brutis morum simulacra notavit
Lucet ubi expressis ratio divina figuris.
Exanimis quod apes, et dulcia mella creat bos
Usibus apta piis, placat qua numina Flamen,
Omen habet ritus: fierer cum victima Christus,
Ex illo ingressum dulcis doctrina movebat,
Quaeque apis exemplum praestat respulblica Christi.
Cur tamen ex hominum praestanti corpore serpens
Emergit, radiis ubi spina intersita dorsum
Munit, et ut fixis intus cor sepibus ambit?.
Nempe homini infudit lapso contagia serpens,
Hoc alitur vitium producta in stirpe nepotum,
Et liquefacta hominum serpens per terga creatur.
Nam reus aeterna si quisquam in morte manebit,
Mente habituque geret formam serpentis aviti.
Haec, et plura tenet memoricum pectore Simson:
Dicta per ambages vulgi proponit ad aures
Obscuris vera involuens, sed cognita nulli
Facta prius: nam quod tauris examina crescant,
Audierant, sed enim similis natura leonum
Obsertrata fuit nullis cultoribus agri.
Ac prior, heus inquit iuvenes recludite sensus
Contexti involucri, tollat sua praemia victor:
Praebet edax victum, dulcedine fortis abundat.
Ergo agite, et sensum si vestra indago latentem
Eruet in lucem dum septima fulserit Eos,
Quisque ex hoc numero quid dam mercedis habebit,
Et numerum aequabo feste cum vestis amictu.
Ergo agite, et sensum nivestra indago latentem
Eruet in lucem dum septima fulserit Eos,
Ipse ex hoc numero tantum mercedis habebo.
Sors placet, et variis errat seutentia dictis:

Nam quamvis duro praestantes robore tauros
Ulterior vocum structura notare videtur,
Vana tamen membrum prius argumenta refellit,
Namque boves nulla satura ntur caede ferarum,
Frondibus, et victu pascuntur simplicis herbae.
Ergo ubi non caussae sententia digna reperta est
Septima dum caelo stellas Aurora fugarat:
Consulto statuunt precibus quo victa puella
Prodat eis fati sensum sermone sagaci,
Ni fa ciat flammis ipsam subvertere certum est.
At primum passa est voto pereunte repulsam
Femina, sed postquam lux septima protulit ortus,
Instanti veniam dedit, et consultus in auras
Expediit Simson tacito quod pectore texit.
Ad fremitus habuit non corda invicta leonis,
Ad gemitus habuit non corda invicta puellae.
Ille dedit causam, sed eam dedit illa vicissim,
Quae sensa audierat, mox sensa audita reclusit:
Multa audire decet mulierem. multa tacere.
Iamque ubi lux vitreo mersit se septima ponto,
Collecti iuvenes quae sint ea gesta revelant
Tecta modis miris, arcanaque sen sa recludunt:
Nil mellis succo praestat, fortique Leone.
Postquam consilia in lucem clam prodita sensit,
Talia flammato iactabat pectore Simson.
Ni mea bos vestros operam impendisset in agros,
Messis adhuc primis iam vestra lateret in herbis,
Cordaque vanus adhuc error suspensa teneret.
Sed Deus ipse viro vires incussit, et artus
Impulit, afflatu praebens fomenta furoris.
Ergo iter accelerans defertur in asclonis oram,
Atque illic anima cum vestibus exuit hostes,
Praemia deponens illis qui sensa tenebant.
Tempus erat quando ad fructum iam spicea dona
Frocessere, iacent connexo fasce manipli,

Cum fama ignaras Simsonis perculit aures
Consortem thalami taeda cessisse iugali.
Nec conferre gradum, aut defectus poscere causam
Concessum eit illi, durus socer irrita iactat
Iura tori, pactosque alio traducit amores.
Hanc meiiorem animam tibi pro peiore rependam
Inquie, et hanc offert, veteres nunc excute flammas,
Haec minor est aevo, formae sed imagine maior,
Et nullius adhuc tetigit devota cubile,
Hanc tu iterum nuptam thalamo sociatus habebis,
Omnes ut tecum, ni mors intercipit annos
Exigat, et mensam pulchra cum stirpe coronet.
At Simson scelerum im patiens, tantaeque repulsae,
Nec dum etiam fictae lacrimae, nec prodita selisa
Exciderant animo, tandem sic voce profatur:
Tantanc vos tenuit stirpis fiducia vestrae,
Nunc aliena fide rupta miscere paratis
Connubia, et pactas audetis vertere leges?
Vos ego clade omni Martis, modo vita supersit.
Insequar et culpam hanc vestrorum morte piabo:
Haec effatus, et in verbo vestigia movit.
Haud impune quidem sivit Manoeius heros,
Namque plagis saltus cinxit, vulpesque sub imis
Rimatus latebris deprendit, et igne micantes
Astrinxit taedas caudis per mutua nexis.
Ecceautem vulpes flammae metus ipse nitentis
Concitat in rabiem, saevit magis ignibus ipsis
Accensus furor, et nunc huc, nunc impulitilluc,
Omnia quo circum discursu visa repente
Feruere culta soli, et passim considere in ignes.
Forte Philistaeasrumor cumvenit ad aures
Simsonem pro iure tori, turpique repulsa
Censuram exigere: anthores infoedere rupto
Demisere neci flammis cum stirpe, domoque
Occidit una domus, sed non domus una futuras

Sufficit in poenas, eadem sors obruit omnes.
Est curuo anfractu spelunca, receptibus apta,
Aspera quam natura loci cum faucibus arctis
Fecit inaccessam, et multa circum arbore texit:
Huc iter occultum subter cava viscera montis
Tendit, et accessum vasti regit obice saxi,
Dum patriam armati circum obsedere Philisti.
Civibus ut belli patuit data causa, fremebant
Una omnes quise patria tllure tenebant,
Continuo et vires hosti et socia agmina iungunt,
Et iuveni in latebris intendunr vincula collo,
Sorte data, ne quis vim vinclis addere tentet.
Ast iram Deus excinit, vimque addidit irae,
Cum subito incautos Simson crinitus in hostes
Proruit, exoluitque manus, et gutturis osse
Arcadiae pecudis profligit mille viros vir.
Nuncque hos digresstis, nunc hosti intercipit illos,
Nec dare terga fugae patitur, nec tendere contra.
Non aliter serpens squamis defensa suaeque
Duritia pellis sinc telis occupat hostes,
Hos premit amplexu, cohibetque volumine tergi,
Hos animae vitio necat, illos tabe veneni.
Tum vero gemitus tristi sub morte cadentum
Auditur, factis manat cruor undique rivis.
Non haec humanis animis, non arte magistra
Proveniunt, nec eum sua dextera servat in hoste,
Maior agit membris Deus, et Deus incitat artus.
At veluti latebris anguem cum traxit ab imis
Ceruus, eum dira sitis a contage fatigat,
In nemore et laticem fontis rimatur opaci:
Sic ubi lassus erat ranto in discrimine rerum,
Tum sitis in venis talido collecta labore
Corripuit iuvenem, visque omnis abivit in auras,
Ora tamen voris aperit: Nunc suffice lapsas
Summe pater vires, animum que impelle labantem:

Non hostis spolia ulla peto, non tanta cupido
Mentem agitat, sicco sed emm sitis ora palato
Corripit, et fessos quatit aeger anhelitus artus,
Vix etiam fauces tibi nunc in verba resoluo,
Sat mihi lingua vadis humens, haec nostra cupido est.
Annuit, et lasso voti succedere partes
Mente dedit genitor, sed enim, mirabile visu,
Maxilla in veteri fissus praebebat aquam dens,
Et rimam emisso fontis liquore trahebat.
Interea dum fata virum dant luce potiri,
Rectoremque sinunt terris dare iura paternis:
In thalami partem turpem contraxit amicam
Hic ubi Gasa patet vallis munita profundis,
Excubias vero compertis rebus agebant
Cultores urbis, dehinc fultos obice postes
Munibant, aditum que omnem custode tenebant
Ut captum ad lucem seruent sub moenibus urbis.
Iamque orbem caeli medium nox acta subibat,
Cum somno excussus surgit, fraudesque revellit,
Atque loco valuas movet imo e stipite raptas,
Ac humeris prae se portans fastigia montis
Accensu superat, medioque in vertice figit.
His ita transactis, mox ad Sorecidis amnem
Infamem Delilam Simson com plexus amore est.
Quae vitam tolerare colo, tenuique Minerua
Sueverat, ac questus inhonesta ex arte parabat.
Confestim hanc adeunt proceres, et sortis egentem
Invitant precio, si caussam inquirere vellet,
Qua sita vis magno se corpore misceat intus:
Quae scelera humanis animis non sua det egestas?
Sed multis vicibus de robore multa rogatus
Verba dedit Simson, et spe delusit inani
Ergo rudis lini septena volumina striuxit
Sub iuga quo Simson ducatura ab hoste superbo:
Mox alios, totidemque ligat per membra rudentes,

Quos tamen ac nodum lino de simplice rupit,
Torta dehinc capiti de canabelicia nectens
Parietibus fixo coniunxit acumine ferri:
Hic tamen eripuit letho se. et vincula soluit,
Et simul avulasa clavos ceruice retraxit.
Nam quia crispantes pendent de vertice villi,
Non hostes vincire virum, nec vincere possunt.
Sed cum blanda modum votis non poneret ullum
Delila, tum verbis victus labascit amicis.
Olli (sensit enim robur sub crine teneri)
Fas omne abrumpir, polluto et voluit amore
Grande nefas, sedet hoc unum sub pectore fixum
Intentare necem iuveni, ne obtendere contra
Possit, et ad solitas accingi roboris artes.
Iamque adeo dulci racuit cum lumina somno
Obrutus: ex cubias proceres in limine servant,
Et musier ferro in cedens instructa bidenti
Stat super ora viri, fatali et turpis amica
Crine marem spoliat, praedaque potita nefanda
Clamat, iô proceres, date tela includite vinclis:
Nec vires poterat conferre ad proelia Simson,
Sed palmas ad Martis opus tendebat inanes,
Nec quicquam ulterius solitae virtutis habebat.
Defectum virtute trahunt cum reste renaci,
Perspicuosque cavae praedantur frontis honores,
Atque sinus reddunt evulsae lucis inanes,
Et sic pistrini in cludunt stridentibus antris
Ut Cererem frangat dura cum sorte laboris.
Ergo omnes Iongo soluunt praecordia luctu
Quod tandem indomitum sors dextra subegerit hostens
Conciliumque duces praelustri in limine cogunt,
Disceumbunt que toris auroque ostroque decori,
Atque fidem voti soluunt ex hoste subacto.
Interea ingluviem dapibusque meroque replebant,
Accitu in medios hostes hostemque trahebant,

Atque oculis captum media regione domorum
Ponebant, gens omnis eum stipata regebat
Illudens capto, et vim certans addere victo.
Sed coma Nasiri iam trunca cacumina nudo
Vertice protulerat, iam vis habet alta regressum,
Cum socio impubi Manoeius imperat heros
Ad loca deducat iunctis per mutua palmis
Qua domus incumbit geminis innixa columnis.
Paret, et ad statuas puer orbum lumine sistit,
Nam solus lateri haerebat gressumque regebat.
Nec mora trans statuas protendit utrosque lacertos.
Obnixus, tollitque loco quassatque trementes,
Sustollensque oculos caelo, sic voce precatur:
Supremum hunc Deus alme mihi concede laborem,
Nunc moriamur, ait, sed non moriamur inulti,
Ipse ego conucllam quassati culmina tecti,
His me quando aliud melius nihil ipse reliqui,
Aggrediar telis vel in ipsa morte tueri,
Morte mea unicamquos vincere nescio Marte.
Dixit, opemque Dei non vana in vota vocavit,
Nam pariter statuas magna vi strenuus ambas
Impulit in latus, et domus alta repente ruinam
Cum sonitu dedit, et procerum super agmina laeta
Incubuit caelumque horrendo puluere texit:
Dat tellus gemitum, concuflaque viscere in imo est.
At ivucnem egregium functum iam luce, supremis
Muneribus decorant, et saxum carmine signant:
Crine potens Simson patria requiesco sub urna,
Mors mea devicit, quos Mars nonsustulit hostes.

SIMSON. LIBER II.

SImihi fas pictam Nohae vidisse carinam
Nare per irriguos tractus, cum penderet omnis
Ferra nefas commune, feraeque hominesque perirent,
Area sed exciperet luctantes pinea fluctus

Incolumis ducente Deo, qui feta procellis
Stagna vicem rectoris agens componere fluctus
Iusserat, ac hominum meliori parcere stirpi:
Non adeo mentem mulceret tanta voluptas
Indulsisse oculis, quam vocem hausisse salubreu
Victoris lethi superis cum redditus auris
Emai ad vicum geminos instruxit alumnos
Provida de Christo Vatum simulacra resignans.
Scrinia composuit Moses, ubi caelica clausit
Inra, docens legem nobis monstrare reatus:
Imposuitque thronum, quod quamvis crimina monstret
Cordibus, at legem nobis non posse salutem
Reddere, sed damnare reos, ut conscia facti
Pectora commotum fugiantque, tremantque Tonantem,
Ergo ut mole sua velat thronus abdita iura,
Haud secus et Christum censuram quertere legis,
Institiaque sua sontes velare necesse est.
Sic erat et Simson simula crum nobile Christi,
Innuba sacrato Nasirum flamine mater
Quem genuit, Solymi revocato a sanguine regis,
Hunc genitor regem statuit qui in verba salutis
De caelo veniat mundo, et legat agmina verbo,
Consortesque suo dicat de nomine gentes,
Solus ut ille suae caput et fiducia sponsae
Extet, et hinc Christi dicta est Ecclesia corpus.
Nec me an imi fallit mecum sentire Matthaeum,
Aemula cum ponit Nasiri nomina Christo,
Quae Manoae nato dederat Mirabilis ales.
Christus enim expositas cum templi in limine merces
Voce loco movet, ad vocem fugit institor amens:
Aut in humum verbo fusos ubi perculit hostes
Montem Palladia dum cingunt fronde virentem:
Aut ubi morte sua victor, tot funera in hoste
Perficit, et nigras sedes evertit, et omnes
Prosternit pestes Erebi, mortemque vorat mors:

An non exemplum Simsonis habere videtur?
Quin, hunc iustitiae Solem pia turba fatetur
Cui fatis aperit sacer impetus ora futuris.
Omnis in intonso Christi stat crine potestas,
Quem sparsum Assyriae frondis liquore rigavit.
Nempe coma exemplum Verbi tenet, omnis in illo
Vis latet, et regni impendens ceu nixa ruina est.
Hic externa adhibet verbo monumenta sonanti,
Pignora deponens voti: Nam rore salutis
Gratuitae renovat fetum qui luce carenti
Par fuerit, primas genitrix cum fudit in auras
Infectum lapsu primi genitoris, et ipso
Degenerem vitio naturae crimen amantis.
Sed purganda sacro sub gurgite membra lavantur.
Et rursum generat praecordia credula flatus.
Inde omnes vitae quos taed et turpiter actae
Prosequitur venia, et commisso crimine soluit.
Cumque animas sitis atque fames sub corde fatigat,
Ipsum se nobis epulandum praebet et haustus
Sanguinis arcana fidei ratione ministrat.
Hinc memores tantorum operum, decorumque suorum
Ante aram lustrati animis libamina sacra
Accipimus, quae cara sui monumenta reliquit.
His pater ipse suos aerumna servat in omni
Non aliis telis: his idem frivola perdit
Agmina, qui fidae se audent opponere genti.
Durate, atque animis verbum supponite vestris:
Namque ubi perdiderit Christi respublica verbum,
Perdidit omne decus, nec habet sua robora corpus.
Ergo operis causam qui vult comprendere nostri,
Tum sciat a primo genitalis tempore mundi
Si rerum inspiciat sericm, quo numinc Christus
Duxerit in mundo Sponsam sua verba professam,
Atque invicta suis praestarit robora membris:
Nam sua regna Deus verbi virtute tuetur.

Principio summi Regis cum filius olim
Vellet in humana Sponsam sibi ducere gente
Omnibus excerptam terris, cui patria regna
Annuat. et secum consorti in honore reponat:
Ecce recens aetas catulos imitata Leonis
Hunc contra ingreditur, fremituque lacessit avaro,
Nec Patribus parcit quorum sub pectora sparsum
Numen erat, toto sed enim stat robore contra,
Decrescit pietas, crescit genus omne malorum.
Idcirco pater omnipotens in corde furorem
Traxit, quo tumidum Phaetonta removit Olympo
Ante Dei natum confini ut sede locatus
Divinum pressit solium, nostraeque saluti
Invidit, cum tergemini decreta Senatus
Ante aevi sancita dies percepit, ut olim
Ipse Dei natus demissus imagine vili
Inui sat mundum, nec formam luce coruscam
Spirituum reione poli, sed contrahat artus
Humanos ardore hominum, massamque caducam
Suspendat collo patriaque in sede reponat.
Nec mora, diffusis omni de parte procellis
Mergebat totum pluviis ultricibus orbem
Omnis uri videatur in imbres vertier aethet,
Nec mare, nec tellus ullum discrimen habebant:
Tantaene in culpas animis caelestibus irae?
Hinc sed ab exstincto farali in gurgite mundo
Nascebantur apes Semo cum fratre Iaphetus
Dulcia promisso de semine pacta sonantes
Cuius in officio patrum spes nixa quievit,
At cum Tharidae diuûm pater atque hominum rex
Aeternum haud longo sa ncit post tempore foedus,
Omnis ut a testa genitali in parte puretur
Cum dias hausit nisu mas aeditus auras,
Gentibus ut monstrer stirpem nota foederis huius,
Ex qua mortales Verbum Patris induat artus.

Huius item membri pars trunca moneere volebat
Non maris officio veniet quod semen in auras
Devotum primo felicrin valle parenti.
Hinc ubi ter centum labuntur cursibus anni,
Adde quater denos quos Solexegerat orbes:
Tum Deus Abrami ductam propagine gentem
Ex operum fasce in Pharia regione leuavit,
Neonon immunes a furni reddidit aestu.
Sed mox propusuit Sinai de vertice Legem
Deponens Canaan quo secum pignore certent
Si possent animo veros deprendere sensus:
Nam sese voluit sub imagine pingere Legis.
Ergo datae legis valeant quo reddere causam,
Iungunt se socios Sponsae quam reotor Olympi
Conscivit thalamo, Vatum, legumque peritam,
Atque illic in stant fatorum exquirere sensus.
Tum Deus excindit ductores Marte Philistas,
Et inbat in numerum partiri regna vocatis
Hospitibus Iosuam Canaae qui rura subegit,
At Regina torum Sponsi pertaes apudicum
Cui genitor sceptrum dederat, regnique coronam.
Vulaus alit venis, externaque numina passim
Ardet, et abrumpit foedus, soluitque pudorem.
Quam simul ac tali persensit peste teneri,
Aequa solo posuit Iudaei culminaregni,
Et versas fundo res tranftulit, alta dederunt
Vulcano superante Deûm delubra ruinam.
Tum serro vicos cognataegentis, et igni
Hausit, et accitos in mutua foedera traxit
Ductores, quorum simulat mens callida vulpes.
Continuo vincti socia agmina foedere iungunt,
Et quaecumque feri cunctis est copia Martis,
Huius in exitium constructam vertere gaudent.
Mox erat hoc ipsum fraudi ductoribus ipsis,
Quaesitaeque nocent artes, sceierum que magistris

Incumbunt, armis dum seque suosque gerendis
Perdunt, et patriae vertunt in viscera vires:
Hei numquam placidum scelerata in foedera finem.
Ergo sui gregis in membris satus ille Tonante
Affectus vinclis trahitur Babylonis ad oram,
Dum ter mille hominum Vatis prae cepta sequuntur
Ietemiae, subduntque iugo sua colla tenaci.
Nam postquam imperium Iosia generatus habebat,
Tum cinxit Solymas armorum indagine valuas
Affyriae rector, tituli qui in fragmine primo
Deductam tenuit Simulacri a nomine vocem
Quod veteres, Nebo, divino nomine dicunt.
Hinc Nabuchdonosor, divinus nominc iudex
Astyriae sonat, Assyrii genus Assure ducunt.
Aftarguta cohors Vatum, quo nomen in omen
Invertant, dirique notent immania regis
Ausa, loco tollunt Assur, Nezarque reponunt:
Nam Solymam vastator humum tot cladibus urgens
Affecit, fundoque Deûm penetralia vertit?
Ausus quin etiam monumenta avellere templo
Sacra Deûm et flammis venerabile mergere tectum,
Et Syriae florem gentis natalibus oris
Auulsit, dura nimium ditione fatigans.
Sed postquam Isa cidum stirpi Chaldaea propago
Insultat probris, et ne monumenta supersint
Ulla piae gentis fixum est absumere ferro,
Et iam vim vinclis temerarius adicit Haman:
Tum pater ipse suum quo digerit omnia numen
Misit, et agnatae stimulos in pectora gentis
Incussit, tum vincla Coren, fortemque Darium
Arcta lcuare iubet, gentemque resoluere nexu,
Et fimul ex asina maxillam tollit avita
Cui molem imposuit Moses sub lege ferendam,
Scilicet Heroas Deus arte et Marte potentes
Suseitat impulsu, Daniclem voce sonantem

Fatorum sensus, Esramque in lege peritum,
Hachaliaque satum, Mardochaeumque reflexo
Qui negat esse genu vultus ad Hamanis iniqui.
Hidemum valido muniti numine pectus
Invadunt hostes Babylone, et Perside sparsos,
Et penitus toto Iudaeos orbe vagantes
Restituunt reparant regnum, cultusque Deorum,
Intereaque cursus aliquot peragentibus annis,
Antiochus, generis clari quem gloria tollit,
Insultu exercet doctrinae membra beatae,
Gentis et exhaurit vires: nam scrinia sacri
Ponderis in Solymo reddebat inania templo,
Aere sacros vultus statuemns, adytoque reponens.
Tum multis vicibus bella intestina movebant
Asmonii proceres, externaque foecera inibant
Gentis, et in partem belli, praedaeque vocabant.
Herodes natu gravior cum dira tenebat
Frena, plagam Solymam plagis conflixit acerbis,
Odit, quos metuit, tollit quos surgere cernit.
At Iudaeus homo postquam res est male gesta
Corde suo trepidat fernent bella impia fernent,
Sub pedibusque iacetreverentia debita divis.
Forte sed hic Solymae culrores occupat aestus,
Praeque angore sitim fibris cor intus anhelis
Colligit, extrema vitae labentis in ora,
Cum nusquam caperent proventum semina verbi:
Nam Bacchi et Cereris facilis iactura fuisset.
Rari quippe boni sacra in statione manebant,
In quorum numero partem Machabaeus habebat,
Et Simeon, Parcae cui pensa extrema legebant,
Quem desiderio Christi Cortyna teneri
Vidit, ut a sacro responsum flamine coepit
Non nisi praeviso visurum funera Christo.
Talis Sacharias quo non Iordanis ad undam
Cum consorte tori reverentior villo Deorum

Stirps emt, offieium sacrae quae sortis obibat.
His Muthaninatum, sociamque, genusque propinquum
In numerum refer, et numero quos prendere non est,
Qui cuncti ad fetum mulieris ventre futurum
Assensum cordis voluere in morte tenere,
Et tinem illorum respuglica prisca secuta est.
Ecce Dei natus tantoin discrimine languens,
Inque suis orans sua ceu per membra ministris
Pangit opus querulum verae pro fonte salutis
Sed genitor cladem metuens in gente fideli
Annuit, atque asinae maxillam findit avitae
Gente sub Hebraea, vatemque in luminis auras
Esterili producit anu, qui fontis ad instar
Irrigui, puris tergebat eriminalymphis.
Ille siti lassos: enalabentesalutis
Restituit, tum membra vigor sub tabida venit,
Parua mora est, sequitur sacrs vestigia vatis
Christus, et ingreditur valuis atqueaggere cinct:
Moenia quaesacrae spectant iuga celsa Sionis,
Et genus incaestum vitae melioris ad usum
Hortarus vocat in partem regnique rhorique,
Nec despecta preus sugit counubia,k quamvis
Heu temere exoluit contra data foedera nexus.
Sed postquaminstituit Sunagogae inngere foedus,
Et pia doctrinae commerria Christus hubere:
In furias, odinmque ruunt et protinus omnes
Collecti proceres quibus est commissa potestas
Imperio gentem premere, et quibus addita cedit
Cura sacraesortis summis conatibus audent
Condere fraudis opem, si qua fors adivuct ausa.
Pars cuneos inbella legunt nocturna, manusque
Iniciunt, peraguntque reum non criminis acti,
Nec rabiem satiant donec mersere sepulchro.
Atque ubisubcauca tumuli in statione manentes
Excubias servant vigiles: tum victorad auras

Exiit, et tumulo nulla pote moleteneri.
Ascensu hinc superat sublime cacumen Olympi
Deietasque Erebivalas, et rapta trophaea
Inferna subsede polideverticesigt,
Sub pedibusque; videt nubes, et sidera Christus.
Vix dum lustra ierantannis voluentibusocto,
Cum Titus eductis surrexit inarmamaniplis,
Romanasque aquilas Solymi sensere coloni
Aeria quas forte plaga longeantevidebat
Ad Syriae tractus pennis se vertere Moses.
Fit caedes urbe eversa flammaeque fuentes
Culmina perque hominum voluuntur, perque Deorum.
Ergo ubi passa fuit divino inamore repulsam
Geus ingrata Deo, veterumque oblita bonorum:
Tum genitor miseros dignatus amore Iaphitas
Vatem Tharsiaca qui sede gente serebat
Sede polinobis in foedera sacra venire
Praecipit, et quae sit nostri deferre cupido.
At Satanas fatale odium, fatalia bella
Aeternum Christo intentans, verboque sonanti,
Haud passus tantos laete procedereamores
Invidiainostri, sed enim molimine vafto
Ingenia excivit quaesacro in codice verbis
Quaslibet inducant nullo discrimine formas,
Et rectum eludant ficta subimagine sensum.
Hinc populum late credentum excindere ferro
Conatus, movet arma ducum, passimque piorum
Sanguine squalet humus, nec fixa est meta furori.
Sed quo cedemagis, sactisque immanibusinstat
Praedo:piigeneris tantomagis auctus habebat
Euentum numerus qualis cum feta procellis
Crebrior exercet Notus aequora, deusior altis
Nubibus excutitur grandoitum multa marinis
Gemmavenit conchis et inauras pulchriorexit.
Ergo ubi nilactum est ferro, non immemorartis

Ille suae contra, novus emicat, inque ministrum
Luminis, in dubiis dicturum oracula rebus,
Contulerat versos simulato numine vultus,
Hacque adeo specie effulgens incognitus ibat
Sacratos inter proceres, virnsque perartem
Ipse suum insinuans, ardorem infudit habendi,
Et levis ambitio stimulos incussit honorum.
Tum certamen erat magno de nomine magnum,
Et passim figit leges hic, ille refigit.
His aliisque modis stygio compulsa furore
Agmina, tentabanr Christi constringere membra.
Sed quia pendebant summo de vertice Christi
Membra, vigor quae sanus adhuc electa movebat:
Non vincire potest Christi nec vincere membra
Hostis atrox acipse suis vafer excidit ausis.
Nam cor in arbitrium verbi fixcre potentis,
Et mentes sacri tenuit fiducia roris.
Iamque novas iterum tentabatlubricus artes,
Atque aliquos templi pinnarum in vertice sistit,
Et proponit opes, et quos habet orbis honores:
Hic quiforte velint a tramite flectere verbi
Invitat. preciis animos, et pignora sistit,
Munera prae cipue ante oculos, circoque locantur,
Sceptra, voluptatesque, et laetis otia rebus.
Extemplo advertunt mentes, donisque propinquant
Primores gentis, sequitur quos cetera turba:
Veraque relligio pedibus subiecta vicissim
Proteritur vulgo, Christique iubentur a lumni
Ad morem legis genitali in parte recidi.
Pars rem divinam facit, et te Christe nefando
More litat Patri, sacrisque indulget iniquis
Ut levet es flammis sontes purgantibus umbras.
Pars Christi meritum fusumque in morte civorem
Pro nihilo pendunt, et inania numina fingunt.
Omnis in Heroas veniae spes nixa resedit

Tristia qui Christum fassi, sunt funera passi,
His tribuunt vires auctoribus, hosque Tonanti
Obsidis in morem pro se deponere tentant,
Quos olim falso damnatos crimine mortis
Demisere neci, nunc cassos lumine adorant.
Pinguibus himenses etiam discrimina ponunt,
Legitimosque vetant sociatae coniugis usus.
Hisque modis iterum veluti de canabe nodis
Membra parant Christi scelerata lege tenere,
Atque hos atque ilios aditus, omnemque pererrant
Arte locum, si qua possent vim ferre latentem.
Sed contra est ingressa palam Doctrina, necullos
Passa dolos sacris est ausa obrendere dictis.
Aeternum servans igitur sub pectore vuluus
Molitur vires coluber, si frangere tandem
Posset, cui toties dentem in vestigia figit.
Aggreditur, loliumque bonis ignobile granis
Miscet pro spicis tactu venit aspera messis:
Nam velut innexo sacratam funeligaret
Caesariem Christi taliratiove profanas
Miscuit incaute sacris caelestibusartes,
Verborumque fidem pictura elusit inani:
In facinus iurasse putes, ita seminemulto
Fertur atrox error, Getico neclimite tantum
Continuit gressus, sed humum quoque fraudibusimplet
Sole subocciduo positam, ceu viscera Cancer
Cum premit, et virus viresacquirit eundo.
At vulgi instabiles animi, coecique furore
Indaeae genti veteri se more tenebant:
Pallade nam sacros unguntsine crineministros,
Aronisque modo personam summa gerentem
Frena sacrae sortis divinis usibus aptant.
Accipe nunc Sathanae insidias, et crimine abisto
Licia disce quibus Christum Babylonia pellex
Aggreditur, capitisque sacrum flaventis honorem

Colligit in nodum:tum figit acumine clavi
(Hunc de dente ferae quam vidit in ordine quarto
Ferre gradum Daniel, Phocas incude peregit,)
Praesulis ad solium, currit qua flumine Tibris.
Maximus ille hominum, diuûmque interpres Asylas
Arbitriuni caeli sumsit, noctisque profundae:
Namque vicem divi simulas quem maximus orbis
Praefectum Christi gregibus, dominumque salutis
Accipiat, sontes animas ille cuocet Orco
Pallente astalias tenebrosa in tartara mstrat,
Omnibus invitis qui quemque audere laborem
Fas habet, hos soluat qui crimine et implicet illos:
Vendidir hic auro caelum, Christique cruorem
Deposuit, fixit leges, verbumque resixit.
Tum vero res sacra loco versatur ip arcto,
Stant acies, ferrumque tenent, hel pene remoto
Omnia cum verbo solatia rapta fuerunt.
Sed proceres Afie Sacrorum srena tencntes
Bernardusque tenax fidei sociique laborum
Qui bene Constanti sedem tenuere sub urbe,
Atque alii quorum frontem sacra infula texit,
Ne latum voluere suis de partibus unguein
Terga dare, aut victi sua terga dedisse videri:
Vera probant causis, et inania dicta revellunt,
Fortiaque iniustis opponunt pectora rebus:
His adde Hcroas qul cornua summa tenebant
Imperii, et frenis subigebant Teutonis oram.
Omnes nam rerrahunt clavo sua colla tenaci
Quo caput intonsum Christi, verbumque sacratun
Degener adsixum Petri successor habebat.
Haud illi genibus ius accepere minores,
Sed servare fidem summa nituntur opum vi.
Nam vulgi ante oculos doctrinae oracula ponunt,
Atque occulta modis quae prodidit ominamiris
Instructus sacro Iohannes unmine mentem.

Ast ubi gens hominum sceleri scelus addidit: et iam
Copia vocalis peperit fastidia verbie
Sensit atrox ser pensquod opis fiducin nostrae
Pendeat invicti villeso invertice Christi,
Omnis et in verbo virtus sterfulta sonanti.
Ergo furens animis aserat, verbumque trahebat
In praeceps, et spes maerentum intercipit omnes.
Stat manus ampla virum, stygiae stant agmina gentis
Structa parata dolis et aperto tendere Marte,
Intenduntque acies, et tela micantia, signum
Quod petitur Christi caput est, fidei que magistra.
Prima duces ineunt mota certaminalite
Arrius, et Gerico tonsus cum numinefrater
Sergius, hi Christum divinae stirpis habere
Iura negant, alii carnem cum numineiunctam:
Gratia Dei nati personam fana secabant:
Ex cidit his animo saluantis imago cruoris
Qui semel exoluit mundi pro crimine mulctam
Hinc morem instituunt sacrorum et noxia gentis
Corda iubent proprio delicta rependerenisu,
Et Sibi ab integra caelispem quaerere vita
Orbe sub Eoovenit Alcoranus inorbem,
Occiduisque plagis edunt Decreta subauras,
Ranarumque modo quarum vis numine laeso
Aegypto incubuit, replent erroribus orbeni,
Accinguntque omnes operi, stringuntque lacertos:
Ut villi spolium Christi devertice carpant.
Tum monumenta Dei vulgus sine acumipementis
Negligit, et foedas praetendit aranea telas.
Iungit opes, iungitque manus cui Iulia nomen
Stirps dedit, et sacros Musarum intercipit usus,
Et parat infandas in pubem spargere chartas
Cum quibus excutiat vero de calle salutis.
Impediunt aliidoctrinae sensa figuris
Perplexis, tantumque umbras, et somnia captant.

Monstra hominum fuci ducentes otia cellis
Indulgent genio, concessaque munera doctis
Alucolis, vertunt ignavi ventris ad usum:
Centum urbes habitant magnas, gentemque coercent
Imperio, immemorcs studiorum, et sortis avitae,
Euehitur nemo nisi cui fortuna benigna est.
His affecta modis summi nurus aegra parentis
Caesariem perdit robur fatale tenentem,
Et capitis spolium sibi degener asserit hostis.
Arboribus folium telluri gramen honori,
Lana nitens agnis avibus sua pluma decori est:
Deme avibus plumas avibus sua gratia demta est,
Deme comam capiti, capiti sua gratia demta est.
Ecce autem amisso vocalis munere verbi
Seinditur incertum senfa in contraria vulgus,
Ut quondam comites lucis quibus usus ademtus,
In praeceps calle ambiguo simul error adegit
Lubricus: haud alirer ratio sine lumine verbi
Labitur in vitium, nec quidfugiatuc, petatue
Voce rata statuit, nec mentis laesa facultas
Audet in ambigua discrimen ponere causa.
Iamque Dei nati privatur luminc corpus,
Nec saris hoc, ferrisedretia duratenacis
Crura premunt, iam nulla videt discrimina falsi,
Auris, et ipsa fides scelerato pendetabore.
Quin usque extremas vitae pulsatus adoras
Verberibus, vitam pistrini ducere inantris,
Acoperas haurire, et spicas frangere saxo
Cogitur, et signum collo gestare laboris.
Nimirum extrema mundi sub parte furentis
Isaides vates nobis ca vincla canebat,
Multa gemens, ignominiam, puteique tenelbras
Obscuri, tum quosamisit inultus honores,
Praeque angore animil lucis quod perdidit usum
Tunc cum fortuna dederint quod terga propinqui.

Hei male tum Christi de corpore forma relicta est,
Si cum Caesarie geminum quoque lumen ademtum est:
Tum virtus fugit, atque in ventos gratia cedit,
Et totum horrenda premitur caligine corpus.
Sie ubi versatur vinclis, et carcere Christus:
Non quenquam e numero comitum fortuna reliquit,
Sola latus cinxit tenerae propago iuventae
Rore piolustrata, fidemque impune professa est.
Omnis in hac una palmae spes fixa resedit,
Seu nos Roma iugo premeret, seu carcere Turca.
Nam saepe insonti gemitum de corde profundens
Vota gregi iunxit Christi qui nomine gaudet.
Idcirco genitor longo iam tempore longo
Caelestûm numeros gregibus lactentibusauxit,
Et fidei sociis caelisimul annuit arcem:
Ufque adeco sacri generis venerabilegermen
Coeperat assiduo iusta incrementa virore,
Et truncae abradice comae sub vertice Christi
Coepêre amissos meditari rursus honores.
Nam male cum sociis Hussides pressus ab hoste
(Pistrini ceutraxitopus versatile Simson
Affectus gravibus subgente Philistidevinclis)
Exeruit dotes animi, viresque receptas
Extulit in lucem scriptis, sensimque redemta est
Libertas, quae sera tamen respexit inermes,
Respexit tamen et post tristia vincula venit.
Tandem post tenebras, et longa silentia Verbi
Asseruêre suum Christo decus, ultimus aevi
Helias, studioque pari coniunctus Elisa
Albis Saxonicas ubi cursibus alluit urbes.
Hisamor unus erat, pariterque ad sacra vocati
Munera, communiivaenes statione docebant.
Interea veniunt sacrumad solenne Dagonis,
Conciliumque duces augusta ad limina cogunt,
Et miser, et spretus patitur fastidia Christus,

Qui gemivas inter duro ex adamante columnas
Cum comite impubi Getico compressus ab hoste est,
Insultusque pedum Romano a praesule sensit.
Nempe sub his regnis Respublica sacra duobus
Comprimitur, geminis velur interposta columnis.
Sed rediit victis ea demum in corda voluptas
Quod coma prolixos iterum de vertice villos
Exeruit, flavoque caput velatur honore,
Dum fidei radius detecta fraude refulget,
Et diros cultus temerataque sacra deorum
Arguit invictus scriptis et vocc Luterus,
Ergo sub extremo spacio sub sine laborum
Ingemuit Christus, dixitque novissima verba:
Credula nam caelum singultu corda fatigant
Et geminas certant statuas cvertere votis
Queis penitus saevi Serpentis regna recumbunt.
Arma piis verbum, lacrimaeque, precesque supersunt,
In rerum dominos non est contendere tutum:
Scilicet is Christo labor est, nam spiritus oris
Impellit, validaque trabes vi corripit ambas:
Et moti fundo lapides et cardine postes
Excussi, gemitum lapsura mole dederunt,
Exitioque sibi domus imminet alta, virisque.
Cultus enim Mystae libantis, et innuba vita,
(Gratia diis,) certa fallax ratione reperta est,
Quae duo, si nescis, sustentant fulcra Papatum.
Nec tamenabstinuit, vocive, operive pepercit,
Sed parat extremum Christus tentare laborem,
Et crebro trabium quassat latus impete dum iam
Saxa labant, fundoque trahant convulsa ruinam.
Sed licet et mundi quondam iactura ruentis
Membra premet Christi communi obnoxia fato:
Haec tamen adlucem momento versa sub uno,
Aeriisque invecta plagis, inimica vicissim
Signa parilmperio subigent cum principe Christo.

Christe veni, iam tempus adest, temaestatuorum
Vota vocaut ne necte moram, mora tristis amanti,
Sat veniaeindultum spirantibus arma Tyrannis
Qui tibi, quique tuis gaudent illudereregnis,
Siqua tuae nunc gentis habet te cura venito.

DIVO FERDINANDO SEMPER AVgusto, Bohemiam nuper ingresso. Carmeu Gratulatorium Schilae loachimicae.

DVm parat ingressus ad regia limina Pragae
Caesar ovans, Aquilisque refert insigne duabus,
Quas quondam Arminius victricibus abstulit arinis:
Fernando rerum Domino gratatur honorem
Grata novum, quae per valles fundata Sudetum
Relligione Dei castos Scola format alumnos.
Hic olim in silvis inter deserta ferarum
Lustra trahens vitam, pastum Cunradus agebat
Armente et culinis consertum regmen habebat
Perloca vasta situ, non dentes vomeris unci,
Nec cultus experta hominum: non pressa viarum
Indicia huc quenquam directo calle ferebant.
Tum vacuum nemoris tractum, vastosque recessus
Australiobversoslateri gensaccolaflavi
Albidos ad fontes Germanavoce Sudetes
Dixit, et exillo servarunt temporenomen.
Nunc Vallis laeta, et Romae se montibus effert,
Qua pater et proles, et vivida flamma duorum
Ex massa melioris humi cum sulfure vivo,
Nec non Mercurii vena spirante venenum
Vi dicente creantargenti, aerisque metalla
Multa modis multis, Aquilisquenotata duabus.
Ergo etiam testata suum tibi maxime Caesar
Officium propartesua Scoladebita Vallis

Tendit in occursus, et dona, insignia dona
Arboris umbriferae, qua saecula nulla tulerunt
Maiorem, qua tot durando saecula vicit,
Mittit inaugurlum felix ac omina regni.
Ipsa augusta; ingens, veneranda insignis, opaca,
Sacra comam, curaque Dei servata peraevum,
Pulchra modis miris, caeli quae tendit in auras
Fatales apices, terraque immobilis haeret,
Quam Daviel sacro descripsit carmine vates
Cuius ab attactu rabidi abstinuêre Leones.
Dona ferant alii facti, infectique metalli,
Et puri massas aeris, Phoebique coruscis
Pervia luminibus ramosa, rubentia frusta,
Ut quondam rubri per terga nitentia vitri
Mane inserta radios transmittit apertos.
Adde his naturae varios in imagine lusus,
Artificumque imitata manus tot corpora rerum,
Et partem arboreo de stipite, quem simulolim
Fatali evulsum pluvia, caelique ruina,
Proruit agger humi, et stygias detrusit ad umbras,
Nunc terrae anfractu mutatum semine saxi
Recludunt, tecito fossores omine leti.
Sed nos concipimus pro saluo Caesare vota,
Atque in honore novo depingimus Arboris omen,
Ingentes cuius ramos, et brachia late
In fomnis multo suspensus numine vidit
Assyrius Caesar: nec enim sine pondere regum
Verba cadunt, et habent aliquid sua somnia fati.
Sed tum sollicitus monstris, oracula Caesar
Fatidici Danielis adit qui sensaresignet
Arboris, irriguam mundo quae sufficit umbram.
Illam arbor vitae Christus, qua vividus humor
Profluit arentes in ramos arboris huius,
Consertam plantavit humo, dehinc robore verbi
Fulciri immotam dedit, et contemnere ventos.

Nam postilluviem fatis cum perdita tellus
Visa aperire novam faciem, sedesque relictae
Torperent, segnesque situ perinane iacerent:
Tum lo/gos aeternus, vitae durabilis Arbor
Dulce rudimentum divino exore sacerdos
Restituit, sanctumque chorum sua iura professum
Fundamenti instar Verbi sub rupelocavit,
Quod non tartareae potuêre evellere portae
Hactenus, et fundo excussunf e statione movere.
Mox gente mindomitam, et nulla selege tenentem
Composuit, legesque dedit, sparsosque penates
Interese sociae iunxit compagine vitae,
Dent operam ne pacis bonos, infractave cedat
Iustitiae censura loco. Sed ut inde iuventus
Congressu in medio de relligione doceri
Possit, et incultum vulgus sine criminevitam
Degat honestatis plenam, timidamque Deorum,
Et contra horrificas soluat gens noxia poenas:
Tum Pater omnipotens rerum a quo summa potestas,
Constituit sellam, Maiesta temque verendam
Imposuit, sceptrumque dedit, quofoedere certo
Et tergere, atque =alios sciret demittere letho
Qui pacis leges, aut vitae foederaturbant
Alterius thalamos ausi incestare iugales.
Ante Noam nulligestabant frena regentes,
Nec sceptra accipere, et primosattollere fasces
Mos erat: in domibus poncbant iura parentes,
Et summa imperii pendebat ab auspice Noha.
At de stirpe Chami sedem Babylone tenentis
Productaimperii crevit prima Arbor inanuras
Culta Dei palmis, et opacum fronde cacumen
Nubibus aequavit, ramosque extenditin orbem.
Nam Deus exeitum Nimrotha in regna vocavit,
Iusticiaque dedit gentes frenaresuperbas,
Atque viristimulos acres sub pectore vertens

Numine suffiavit rapido, et vim subdidit irae,
Quo late fines orbis, populosque feroces
Cogeret in numerum, et victor ditione teneret.
Nec dextrae audenti Deus abfuit, ille latrones
Sustulit, et fato crudeli misit ad Orcum,
Dum partes venantis agit qui fixa ferarum
Signa pedum clamore premit: si quando patentes
Transmittunt cursu campos, ille impigerarcum
Corripuit, raptoque volat telo obvius illis,
Nec prius amittit quam ingentia terga ferarum
Fundat agens telis: haudillo segnior ibat
Magnanimus Nimroth, celsi quem rector Olympi
Lumine prosequitur placido, et comitatur euntem
Hic ducibus dat regna, duces simul instruit armis
Stans acie in mendia, penes hunc victoriabelli
Vertitur, hic populos vinclis, et carcerefrenat
Indomitos, et colla iugis submittere cogit.
Aurea perterras illo sub reg fuerunt
Saecula, cum ramis arbor tulitaurea mala
Iustitiam, cultumque Dei, sanctumque pudorem,
Et sine fraude fidem, et pacem rerum omnium alumnam,
Quaeque micat vi~rtus ipso preciosior auro.
At cum posteritas feruens, adversa ferebat
Corda Deo, Natoque Dei, viresque potentes
Audebat contra Regem conrusigere regum:
Tum lapsis effeta comis exaruit arbor
Assyriae quae stabathumo, et Babylonide terra
Marte, virisque potens olim: sed sceptra Deûm rex
Sortitur, voluitque vices: nam stirpibus imis
Virga loco subiens nova sc commisit in auras
Medorum in campis, et divite Persidis ora,
Exeruitque comas iterum, et sesustulitarbos,
Et fortes rami Cyrus, Medusque Darius
Praebebant victum populis, et commoda pacis:

Hîc riguam captans subramis Arboris umbram
Fessa malis habuit tutas Ecclesia sedes.
Tempore tunc ille seclorumargenteus ordo
Aura deterior mundo vestigia fecit.
Et tunc pectoribus candor, nec corde latentem
Nuiribant fraudem, et simulabant fronte favorem,
Sed (velutinihil estunquam durabileterris,
Et raro sequitur patrum vestigia proles:)
Cum fera tempestas incumbens Persidos orae
Arboris augustae frondes con cussit, et omne
Impulit in latus, et venti cum turbine magno
Cerabant abhumo fixos convellere stirpes:
Ipseetiam Xerxes cum bella iniusta movebat,
Et fastu Argolicam ramos extendere inoram
Tentibat: tum sicca comas deiecir, et almum
Perdilit humorem regnivenerabilis Arbor,
Et nilil est quod non farorum legetenetur.
At rovus esiccis radicibus ivit inauras
Surcuus, ingentemque ferens e cespiresyluam
Pissenis late caput extulit arbor aristis
Magnus Alexander, genus alta e stirpe Philippi,
Qui regnum Oceano, famam coniunxit Olympo.
Hunc forequi gravidam imperiis, belloque superbam
Auroran, et Scythiae subleges mitteret orbem,
Sacratinonuêre patres sub nomine Capri
Qui cornipetit, et cursu qui flamina vincit.
Huius abmperio magna quod stabat opumvi
Tertiageis hominum surrexit ahenea mundo,
Sanguinetque manu crepitantia miscuit arma.
Mox ubisuccrescens viridi de corpore matris
Pullulatalradice frutex, et quatuoralte
Tollebantinimos wirgulta, locoque subidant:
Erondea tunsubito decumbunt germina letho,
Nec tener in vacnum possunt seextendere rami.
Sed succun alterius pro sptrahitalt planta,

Crescentique adimit fetus, uritque ferentem:
Nam vires adimit magnis discordia rebus.
Donec ad extremum mediae radicis ab aluo
Quae sucum trahit, et veluti corarboris ipsam
Sustinet, et laticem fibras derivat inomnes,
Surculus ingenti silva se laetusadauras
Exeruit, laxis per purum etnissus habenis,
Unde orbis domitrix Romana potentia vires
Extulit, Augusti augurio stabilita secundo,
Ut primum truncos haec sensit planta valentes
Fisa opibus, stans mole sua: tum quatuor istis
Humorem ex plantis, et vires sustulit omnes,
Et mox ad caelum ramis felicibus arbor
Exiit, et recto superavit vertice nubes.
Ultima regnorum series sata semine ferri
Coeperat auspicium, qua nusquam durior ulla
Firmavit sua regna, et vicit certera ferro.
Planta sed haec ramis surgens e Tybridis ora,
Ad Lunae montes, pinguemque Eufratis ad undam,
Et vada Danubii, flaventesque Albidosoras
Protulit imperii metas: dum sceptra tenebat,
Et res Romanas Augustus Caesar habebat.
Fronde sub hac (cuius sacro de germine Vates
Soluebant linguam faris, quod maxima rerum
Ante aevi finem regnum sine fine tenebit)
Auspicium fecit pulchra experientia iuris,
Et satus ipse Deo vitae venerabilisarbor
Stirpis Iesseae siccis radicibus olim
Surculus emicuit sub valle Nasaridos orae,
Cui plantas perhilbent nomen posuisse feracs.
Ausus quin etiam Christus superarbore pulca
Romani Imperii, sacros inflectere vultus.
Nam dum illi censum soluebat in Ephratis on.
Virgo parens: urbis consortia iura recepit
Filius, a Cophernomen cui ducitur urbi.

Hîc factus membrum Romaninobile regni
Exercebat opus falso sub patre Iosepho.
Idem etiam nummum Petrus quem piscis in ore
Repperit, exemplo volui credentibus esse,
Quisque sui pro sorte loci quo iusta tributa
Auxilium regni persoluat, et Arboris huius.
Mox plantamvitae dum seditiosus Apella
Prosequitur crudeliodio, ferroque cacumen
Obtruncans, framea diffindit nobile lignum,
Et pulchros serro conatur vellere ramos
Arbore ab hac regni, nemorum quae maxima surgit:
Hunc contra ingreditur Christus, violentaque corda
Divinis implet monitis, se caelitus orbi
Haud ideo missum mundana ut regna capessat,
Aut ducis Herodis, Tyberini aut praesidis oras
More hominum, gratis siquidem caelestia regna
Dividit, et supera ponit sub sede beatos.
Quare agite ô censum Tyberina ad flumina Plantae
Soluite Iudaei, et placidas submittite mentes,
Hanc tegite, et durisillam subducite fatis,
Et libates preces, regnoque orate salutem,
Iapherique togam foedis praetenditenaevis,
Qua quondam errores velavit Elisa magistri.
Inde sub hac letho datusarbore victima Christus
Auspicium sceptrifecit, regnique potentis
Spiritus in verbo cuius moderatur habenas.
Ille et Romulea congessit ab arboregrana
Seminis aetherii, terras quae misit in omnes
Materiem messis qua compleat horrea caeli.
Salue Arbor plantata Deo, cui missus Olympo
Curuaurt genua, et vul;tus submisit honestos,
Ad caelum cuius laudes sublime tulerunt
Bis sex legati caelestia iura ferentes.
Nam postquam Synagoga furens in robora vitae
Composito insurgit plagis, atque ictibus instat:

Et mox alterius kentum convellere vimen
Conata insignes Romana ex arbore plantas
Truncatim ferit, et manibus decerpit aduncis:
Tum Pater omnipotens usus vistipitis huius
Sternere caede viros, solymamque excindere gentem
Marte sinit longaque urbem obsidione teneri,
Atque omnes vicos flamma crepitante cremari.
Quippe animo vidit Bileam longe ante remotis
Finibus Europae vectos mare findere classes
Remigio, et cursum Iudaeas vertere ad oras:
Romanasque Aquilas praedae perinane sagaces
Conspexit Moses corpus librare perauras.
Sed quamvis arbusta aliquot Romana, premebant
Vitalem Plantam, et Plantae consortia tesqua,
Atque ideo viridi decussa e stirpe cadebant,
Ut Nebucad Nezar nodosum et inutile lignum:
Non tamen arbustis caruit felicibus arbor,
Sed subiere loco fecundo e stipite fondes,
Et vires habuêre suas, victumque beatum
Suffecere piis, et in aestu dulce levamen.
Verba Dei amplexi cupide, Verbique ministros
Caesareae de gente domus Narcissus et illi
Coniunctos sub sorte pari quos aula fovebat,
Devinctum offciis Paulum reverenter habebant
Tharsiaca de gente satum, missumque superne
Rex superûm Vatem voluit quem gentibus esse.
Plinius eloquio Traianiad Caesaris aures
Solucbat linguam Christi pro paupere coetu:
Dum Constantinus tandem, Caesarque Philippus
Praestabant Chrrsto verumpietatis honorem.
Nam postquam radix spacio diducta locorum
Extendit fibras noto de Tybridis alueo
Argoliam: geminas in partes stipite ab uno
Arbor iiit, Tyberina alter penes ostia mansit
Insigni cum flore frutex, sed stirpibus imis

Constantine tuam seprotulit alterad urbem.
Verum ubi deiecit virides exhaustus honores
Hesperiae parte frutex, et vivida radix
Fibrarum flexus ad Francica ruratetendit.
Surgit ibi laetas radice emissus in auras
Surculus, insignem caeloquem tollere frondes
Imperiis egêre suis pia numina diuûm.
Dar vires; adimirque Deus, regnique coronam
Dividit, et transfert, alios ad sidera tollit,
Illos mergithumideiectos culmineregai.
Ecceautemantiquis orta eradicibus Arbor,
Acquirit vires, et laetas, et firma cacumen
Exerit, et latum in spacium sua brachia fundens
Fronde piis umbras, et victum e germinespargit,
Atque onasartes Germanas plantatin oras,
Et contra insultus ventorum immobilis haeret.
Temporeneclongo radixin Saxonisora,
Vicinisque plagis trudebat consita frondes.
Stat sua cuique dies regno, dimensaque meta,
Quamproferrevetant ultra caelestia fara.
Necvero plantis omnis viret omnibus hortus,
Saepe caperinorsu terigit, liquitque venenum
Dentis, et adflatu infecit virgulta nocenti:
Saepelues cariern induxit, ramosque peredit,
Et liquorarbustis, et vis subducitur herbis.
Tandem Vindelicis translata in montibusarbor,
Alsatiae queiugis, Habsburgae adstemmata gentis
Contulitimperium, regnique adiecit habenas.
Ipsa sed Austria dumad terram, saltusque Bohemos
Extendit ramos, et ibiiam tempore longo
Multa hominum voluens durandosaecula vicit,
Et geraus acre virûm, pulchros velut arbore fructus
Extulit, Albertos geminos, primumque Rudolphum,
Et quicumpulchro Fridericotertiushaeres
Nominis eiusdem, degermine venit eodem.

Maximus hinc oriens genus Aemilianus habebat,
Insignem virtute ducem quem protulit arbor:
Dum Carolus nostrum faro dilatus in aevum
Arboris instar habens magnae, complexibus ambit
Terramque, tractusque maris lapsasque recepit
Marte facultates quas primitus arbor habebat
Dum fortuna fuitlaeta, et successus honorum.
Verum haec e terris caelo caput extulit arbor
Marte, togaque potens, qua non praestantior ulla
Pace fovere viros, et vim depellcre ferro,
Tot spollis gravida, et belli virtute superba.
Hanc aevi sub fine Deus per Teutonis oram
Omnibus ornatam voluit praecelleredonis,
Dum linguae studia e tenebris produxit in auras,
Atque rudimentum Fidei caligine densa
Extulit in lucem, cultusque revellit inanes.
Huic Rutae germen verno quod semper honore
Emicat, et viridi fruticem velatur amictu,
Submisit pronos vicino in limite flores,
Exeruitque comam sub ramis arboris huius.
Ergo etiam aeternos servabit Ruta virores,
Arboris augustae dum stir em amplexa sonebit.
Postquam aute iam victa aevo et defessa ferendo
Non valet exhaustos Arbor revocare vigores:
Tum Deus, ingenuaque potes Germania stirpe
Defectu humoris tabentem et pene notantem
Fatalem e fundo casum: tellure refecit
Fecunda, et pingui radices obruit aruo.
Namque illam Austriaci translatam in iugera fundi
Septem Electores Germana ingente creati
Sublimi posuere loco, regnique coronam
Cum sceptro imponunt, mandantque insignia soli,
Succedat regnis, Germanaque frena capessat:
Quamvis flexibiles hederae circum arboris oram
Nexibus implicuere comas, et miscuit herbas

Tactibus invisas urticae ignobile gramen.
Ingredere ô Fernande lubens, ô cuius et annis
Et generi indulget fatum, et sententia concors
Imperio poscit stabili cum numine diuûm,
Nulli sas Italo Germanam subdere gentem.
Salue Arborfrondosa tuos vitae Arborhonores
Aeternum tegat, et stabilem venerata vigorem
Annuat, augurio Daniel si vera canebat.
Stabit enim trudetque comas et brachia tendet
Ad finem victura arbor, cum nubis opacae
Terga premet Christus fundoque metallica membra
Fatalis statuae vertet plantasque rigentes
Pulueris in faciem rediget, vibransque tridentem
Imperiis dabit ipse modum:tuncnulla potestas
Excipiet gentes, et frevis colla tenebit,
Aurea sed passim versa vice saecula current,
Qualia sub laeto Paradisi viximus horto.
Optime Rex regum cuius subnumine dextro
Ante alias volucres posita est Regina volucrum:
O cuius plantata manus imperiisque benignis
Austriaco digesta solo statnobilis Arbor:
Deformes prohibe hinc faraliex arbore pestes,
Et rabidos avertelupo nedenique dura
Imperia exercens vastator acynace Turca
Sternat humi incussam, atque alius radicitusillam
Obnixe evulsam vertat, cuneisque coactis
Findat, ab inflictaspirans immane securi.
Ah modo ne steriles ficus quas Umbriaprofert,
Umbriaque ipsa mihi nesubtrahat arboris umbram:
Nos illam amplexi genuahaec submittimus ipsi,
Hanc colimus, promtique sua nos lege tenemus.
Nam mihi sicentum linguae sint, oraque centum,
Non possem numeros meritorum aequare canendo,
Hîc quibus affecti iucunda pace potimur.
Sed quoniam laetas arbor provenit adauras

Iussa virere solo, et fortes protendere ramos,
Ut sub ea pecudes umbras et frigora captent,
Et mundis avibus sedem virgulta mini strent:
Tevotis petimus bitrons Regina volucrum,
Formicis faucas, quarum labor improbus antris
Fert micas aeris fului, argentique metalla.
Haec cursu non saxa cavant ingentia tantum,
Sed totos fodiunt cerrae sub viscere montes,
Et diversa ferunt specie variante metalla
Delicias Regum quales tribus Aser habebat
Quando Sarepum gignebant aera fodinae
Ergo et cultores aeris venaeque peritos
Quos Salomon caros habuit: Rex ille Philippus
In precio renuit: quorum fecunda metallis
Autra iugis Ophyrae quam nunc vocat incola Peru)
Impensis coluir tuus ille avus optunc Caesar,
Tutelae commendo tuae tusortibus alis
Obtege praedantum negens infida volucrum
Res rapere et duro partas discrimine micas
Per terrae anfractus praedando avertere tentet,
Aut trahere atque inoram iustis queat addere ceptis
Exin conseriptos patres fidumque Senatum
Ordinis auctorein pulchriaiustique tena cem
Occultasubvoce Gruum, committinuus alis
Alituum Regina ruis, nam legemagistra
Hi genus incultum, ac dispersummonribusaltis
Instituunt curamque gerunt, ut moribus aptis
Disciplinaregat patulam cum civibusurbem
Custodes rerum, dumpercavavisceraterrae
Formicae indulgent noctuque dicque labori.
Haecquoque cura Gruum est, ut cum pietate iuventus
Linguarum instudiis castaeteratociavitae:
Qualis apes invere novo per florida rura
Exercet subsole labor, cum roscidalambum
Seu thyma, seuflavo distendunt nectare cellas.

Hoc examen apum niuci quod inore Leonis
Mella piogaudet semper vipare susurro,
Ac habiles fetus subeunda ad munia rerum
Educat alveolis: placide tutare favore,
Stridula ne castis subeant aluearibus Oestra,
Aut mellis studium rumpat deformis asylus.
Namque ut apes caeli regem pavere sub antro
Dictaeo: regemque suum venerantur, et omnes
Exillo pendent annixae, et iussa sequuntur:
Sic ubi iam matura illis accesserit aetas,
Fida initristeria ac addictos mille labores
Prostituent Pernander ibi, stirpique futurae
Quae genus Austriaco ductum de sanguine habebit.
Quod litperest Aqulit imbelle sinefelle colambas
Commen dare iuvat, velit harum inviscre curam
Quae pacis ramos docilisub gutture poriant,
Et famam depaceferuut, quam Virginenutus
Sanguine firnavit iungens hommemque Deumque.
Ipsaeinstant monitis ut vulgus honore sequatur
Iura, Magistratusque colat sanctumque Senatum.
Oavium Regina biceps, tu sancta columbis
Sufficetutelam, volucresque averte rapaccs,
Immemores sobolis coruos, matremque necantem
Ingratum cuculum paruosque inviscera sratres
Mergentem, et proprios quae polluit Upupa nidos:
Sic laudes, scregna Aquilae sinefine manebunt>
Quinetiam pulchra residens super Arbore regni
Arguto Philomela sono sua guttura soluet,
Et secum exutam Cassitam cassidebelli
Instruetinlaudes Heroum, et facta deorum.
His addet socium liquido secarmine Cygnus
Candentipenna quilucem his montibus hausit
Colla tualauro, nec non Saxonideruta
Vincta gerens, Musae donatum insigne sonanti.
Hinc alii Vates quibus haec Scola gaudet alumnis,

Nomen habens corui Vatem qui pavit Heliam,
Et ramosa gerens vivacis cornua cerui,
Quorum Penaea donasti tempora lauro.
Sic artes extudit honos, ornataqui virtus
Crescit, et ad similes artes vocat ora tuentum:
Semper enim laudesque tuae nomenque virebunt,
Si mundarum avium recta celebrabere voce.
Haec in honore tuo cecinit Scola subdita Vallis
Ferdinande Pater patriae, cuitradita nuper
Romani Imperii cecidit custodia sorte.
Dii tibi sint faciles igitur, Regnoque salutem
Sufficiant, vircsque addantingentibus ausis:
Et gentem immanem quae te deculmine regni
Praecipitem aggesta conatur vertere mole,
Fulminis afflatu tactam sub tartara mergant:
Quale tibiauqurium mittunt specta cula Pragae,
Dum fictos letho sternung ficta arma Gigantes.

Bellum seminis et serpentis.

Si quis opus inagnr miratus ex hactenus orbis,
Quod verbo pater omnipotens quo cuncta creavit
Edidit, et certa res in statione locavit:
Ire polum, constare solum, quod spumeus ambit
Nereus, et terram longe supereminet ipsam:
Et pendere, nec in terram ruere impete nubes,
Quae supra caput aethereis volvuntur in oris,
Et solem facere, et rapere incrementa dierum,
Dum bissena rotis Iustrat simulacra ferarum,
Humentemque globum Lunae dare lumina nocti,
Et calido alternis vicibus succedere fratri
Ut calor achumor res procreet: Hoc simul ipse
Maius opus, maius rebus mirare creatis,
Quod patris aeterni natus perfecit, ubi aegros
Victima mortales demorte redemit et Orco:
Mirare: et Christo votireusassere laudem.
Nam postquam mundi propter commissa luebat

Sup plicium, et mortem voluit prolegepacisci:
Depositus saxo rediit sub luminis oras
Aurora in roseis fulsit dum tertia bigis
Unica qualis avis de puluere surgit in auras.
Viderunt socii divum nota ora ferentem:
Et iuvenes corpus velati praepere penna
Panxerunt reduci praeconia grata magistro:
Et genitrix nati celebravit laeta trumphum,
Virginem Semen spoliis Acheron is onustum
Venisse in lucem Scrpente in vincla subacto.
Nam pater ut manunm vidit monumenta suarum
Vipereo (infandum) cccidisse eversa veneno:
Scrpenti indixit cum semine bella gerenda,
Non bella exacto aquae Titan exigat anno,
Sed quibus imponat finem vix terminus aevi,
Cum suasore mali quando trudetur in ignes
Conscia gens, sontesqui exoluet corpore poenas.
Nec fas sponte sua soluebant labis amore,
Corda tumens fasti velutimpius excidit anguis:
Sed mulier stygia delusa cadebatabarte.
Hanc magno superûm cum vidit amore teneri
Truxcoluber, Stimulos odii tum incussit, ut illam
Divellens ab amore Dei caelestibus aruis
Eiectam excipiat tandem sub flammea regna.
Tum vafer obiccit diuûm fastidia nostri,
Neu pudet esse nefas fetus ex arbore morsu
Frangere, quae media est felici inter sita luco,
Nam regno insidos cavisse, paremqui timere,
Quandoquidem hic morsus similes diis redderet ipsis.
Continuo morsum mors est aeterna secuta,
Non auctore Deo in luccm producta, sed atro
Semine Serpentis culpa genitrice creata.
At Serpens peperit Sardoo sibila risu
Illudens captu squamae fulgore coruscae.
Cui Deus, exuio rides perversc reperto,

Nec venit in mentem quam sit tibi res male gesta?
Quod si tam diras mulieri nectere fraudes
Non animo sedisset et expers ipse maneres
Excidii, et tecum forsan tua regna manerent.
Nuncideo humanas Semen mulieris in auras
Ibit, vit aeterno victrix teprorerat ictu:
Cuius ab oblato transverso in stirpe cruore
Flamma Dei primae scelere irritata parentis
Victa eadet, dirumque nefas impune lituram
Sentiet, atque gulae mors absumetur hiatu.
Et tum iuftitiae decus irreparabile lapsae
Restituetur, et excussos in pristina reddet
Mortales dux ille hominum, sedemque refiget
Caelicolum, atque ultro credentibus offeret astra.
In damno sic foenus erit, quia pulchrior hortus
Surget ei, quem morte struet, quem sanguine tinget,
Ipse ubi vitalis sua brachia proferat arbos.
Sic ait, ac hostis tentoria fixit uterque,
Pellitur e medio Pax mutus, vi geritur res,
Et sibi mille armis, et mille receptibus anguis
Mille opifex artis prospexir, forte boves cen
Siuc agnum amisit pauper cum villicus, omne
Pertentat nemus. et vestigia quaerit, an illum
Aut herba captum viridi, aut armenta secutum
Luminibus prendat, simul omnem indagine saltum
Claudit, mille lupo raptori stuppca tendens
Vincula, milletegens hostis quisbus incidat urnas.
Interea Serpens trepidanti in corde putabat
Iam prope adesse diem pugnae, qua manimus ultor
Manibus auxilio gressus intendat ad Orcum,
Flammaute sque Erebi tractus evertat: ibi omnes
Inpartes annnum versbat callidus anguis,
Si potis obniti, pestemque averteroregno:
Atque ideo haec illum nec quicquam curafatigat
Intentarc nccem si tempora grata faverent,

Demens qui contrastimulum se obtendere calce
Non animum induxit, nec quod demissus Olympo
Propereaad temus, fieriquo victimaposset,
Dius homo vires, maiestaremque coruscam
Occuluir moriem propria dum mortevoraret.
Ergo dedit regnisociis tuba nuntia fignum
Conciliumqui vocat noctis pater, atque Erebirez.
Illi agmen celebrant, ut cuique est copia, promti
Seu vei sare dolos, seurem decernere ferro.
Circus erat quose medium tulit arbiter Orci
Consessu, et tumuli sic fecit ab aggere verba:
O socii, res arcta iubet metum pere vocem,
Venit summa dies Erebo, fuit Orcus, et ingens
Gloria Serpenris, promissum Semen Abrahae
Imminet exitio, quod si non tela paramus,
Styx ruit, et mortem absotbet victoria Christi.
Ipse teror, Deus hoc qui non facit irrita verba
Augurium Eoa in silva mihi triste canebat.
Sed nec causa moram patitur, nuncpectore firmo.
Ac armis opus est, nunc vestras promitevires
O passi graviora duces, quos fulminemecum
Rex superum caelo quon dam deiecit ad umbras.
Neclatet id quenquam quan tissit semper utrinque
Decertarum odiis, idem bella, altera bella
Molitur, nec erit modus ullus, donec Auerni
Sedibus eiciat nigrum genus, aeraque valuis
Excutiat, moveatque lococum cardine postes.
Nam Gasaerapiens Simson destipite valuas,
Atque duces in humum sternens cum turribus altis.
Ttiste per augurium iamtunc mea pectora duxit,
Dum vereorregnis cladem praedicere nostris,
Id propter supera pater illum misar ab arce
Ut serpentis opus magna convellat opum vi.
Et faciet, nisi nosarmis obtendimus olli.
Quid tremitis? nunc non primum hunc exerceo Mattem.

Quamvis me toties possent terrere repulsae
Arguit infractum quoties iactura meorum
Armorum, et quoties amisi Martis honores:
Non tamen absistam, donec victricibus armis
Incautum superem, quando mortalia membra
Assumens loca sola petit, loca consita saxis,
Non almae Cereris, loca non fecunda liquoris.
Aut cum se somno sternet super aequore vasto
Cum sociis, tenucm fluctu iactante phaselum
Intendam cladem, et pelagi dorsum omne ciebo.
Sed vos si melior sedeat sententia menti
Pandite sive dolos, seu vim tendamus inermi?
Dixit, et infernis Alexcto excivit ab antris,
Cui furor insidiaeque, et noxia crimina cordi,
Sed tunc Suadelae in fpeciem sua transtulit ora,
Quam rex his acuit dictis: sata nocte virago
Hunc mihi da proprium, siquidem potes ipsa, laborem,
Nemra fama loco nunc tot defensa ruinis
Concidat, et ne vester honos rapiatur in auras,
Nam tua res agitur quando mea caussa laborat.
Gens inimica mihi supra caput imminet, omni
Conatu incumbens, ut me, mea regna, meosqui
Consortes pedibus premat, et captiva sub auras
Vincla Erebi uchat, Orcum ad sidera portans.
Sed tu diva potes rebus succurrere fluxis,
Nomina mille ribi, formae tibi mille nocendi,
Concute fecundum pectus, foedusqui resolue
Quod socii pepigêre, et fidas distrahe mentes.
Tu potes et resides accingi in tela lacertos,
Et versare domos odiis, et verbera et atram
Intro ferre facem, et gemitu tectum omnec ciero.
His ubi subdiderat stimulos, Dea promta venenis
Principio Petrum cui multa in pectore virtus
Surgebat, laudumqui arrecta cupido trahebat,
Ante alios petis, et furtis accendere iniquis

Nititur in regem, si fraude enertere posset
Ut famae cupidus fas rumpat, et omne resuluat
Ius fidei astrictum. quid enim tot dotibus ipse
Pollens, alterius sub nutu transigat aevum?
At tantum dictis movit praecordia Petri,
Quam si dura silex, aut stet Maepesia petra.
Quidinon illa hominis tanto cor molliat astu,
Si frangi hircino memorant admanta cruoret
Sed certe mentem iunenis vertisset in oras
Ambiguas, veluti per laxa foramina cribri
Triticeae messis vibrantur grana, volantes
Spargunturpaleae, fundo stat semen in imo:
Ni satus ipse Deo serpente potentioratro
Sedula pro socii fecisset vota salute.
Cum secum Alexto flammato in corde volutat,
Mente adeo incepto victam desistere, mene
Non posse a Christo sociorum avertere quenquam?
Hactenus, et fuscis dea callida tollitur alis,
Et ludae in vultus convertit luminis orbem,
Plurimus infidum quem coxerat ardorhabendi,
Solamenqui malide collo pera pependit:
Id meditans, nullo selumine prensa subaegrum
Cor ludae insinuat, spargitqui sub ossa furorem
Et sceleris precium sistit quo fallat amorem
Spemqui ducis, quoniam dictis experta videbat
Spelucri Iudam non contra stare furentem:
Quem nusquam amittens iam corda inversa tenentem
Diva furens sortem pepigit, quod noctesilenti
Improvisa phalanx cingat iuga Pallade feta:
Ast ille ecculbias fallen: iter hostibus aequum
Pandat, et obiciat regem venientibus vitro
Peifidus, et scelere hoc promissa ad praemia tendat.
Iam cum visa satis primos acuisse furores,
Atque malum virus lapfum est in pectora ludae,
Virgo moncus alas noctise immiscuit atrae.

Iamque e composito ductor as rupit Iudas,
Rebus et eripuit nox omnibus atra colorem,
Atque in procinctu di postis rire manilis
Stabant, et belli ductores prima tenebant
Cornua, post tergum squalentia monstra sequuntur,
Incursumque parant Galilaeo tendere regi,
Er fraude invisum Serpenti absumere Semen
Non exspectato pressum Mavorte per umbras
Prendere ne fides posset qua parte receptus,
Usque adeo obnixi non cedere cum pios Heros
Illos versa fugae verbo dare terga subegit,
Ac in hum um fudit veluti Iovis ignibus ictos.
Ille dolos etenim (quis numina fallere posset)
Persensit, motusque excepit mente latentes.
Ergo ut compositam serpentis falleret artem,
Omnipotens Verbum latuit sub mente, nec ullas
Exeruit vires, ut inermis visus, et expers
Roboris, allectum Serpentem impelleret ultrô
Moliri incursus, quando iam tuta videret
Omnia, et audenti nihil impendêre ruinae.
Nam stirpem mortrs dominam stirps debita morti
Occuluit, post quam pura devirgine fetus
Christus iit chorio similis, quo cinctus in aluo
Delituit fragili velatus regmine carnis.
Mox trabe transversa fixus quo crimina mundi
Victima pensaret vere ceu liuda tabo
Fascia comparet massam lacerata cruentam.
Qualis et insid as qui tendit piscibus hamo.
Allicens, unco, vermem super induit aeri,
Qua visa invadunt praedam velut agminefacto
Squamea monstra salis, rictuque imitante barathrum
Comprendunt, presso gaubentque absumere morsu,
Actutum et fixa occulto capiunturabaere.
Sic satus ille Deoper quem sata machina mundi est,
Aethercam stirpem carnis velavit amictu,

Occuluitque parum vires, suaque abdidit arma.
Ut misera specie pellectum falleret anguem,
Qui fidens animi iam nil obstare pericli
Audenti putat, et demto parat arma timore
Oreinhians praedaeque adhiber subfauce molares,
Etmors horribili laceratum vulnere sorbet:
Ceuteritur vermis niveas quae sanguine lanas
Inficit, et roseos effuncit fixa liquores.
Sed dum ponebant rumores anresalurem,
Et fix inflato capiebant cordesas spes,
Inclusumque cavo Regem sub pumicis antro
Servabant, veluri Ionam fera squamea ponti
Sorbuit, et superis reieclum reddidit auris:
Tum vindex stygias concessit Semen ad oras
Solis inaccessas sadus ubscoeca sientes
Regna tenent umbrae vivis non pervia regna.
Illic stant solido vectos adamante parati,
Quos neque Vulcanistridens eviceritira,
Nec globus emissus simulante tonitrua canna.
Huc simul appulerat Dominus iam luce corusa
Perfusus iam quod robur paulo abdititande
Inlucem exeruir, bello insuperabile robur:
Intremuêrecavae, gemitumque dedêre latebrae
Et postes ferro nexi, et compagibus arctis
Convulsi cecidere solo, saltusque dedêre
Fit fragor, irrumpir latebris, fugit improbus Anguis
Degener ipse suis cûm iam diffid armis,
Cuius anhela premens rapido vestigia passu
Arreptum cauca traxit, pedibusque; subegit,
Ut grex alipedum ceruorum ducere flatu
Elatebris suevit serpentia secla ferarum.
Tum verô exoritur fremitus stridorque colubri
Mordentis plantas, et rata extrema minantis,
Quem pede proiubigens flammas ex ore vomentem
Sulphureas, et saeva intus super arma sedentem,

Centum post tergum nodis stringebat ahenis,
Et male multato spolium detraxit, et arma
Eripult virtute prior, rivosqui cruoris
Ore eiectantem fulua protendit arena:
Lucida terribili velut exuit arma Tyranno
Iessides funda, citharaque peritus eburna.
Acut Abram paruis instructus viribus hostes
Obruit, et fratrem socia cum gente reduxit.
Sic Erebo inclusos manes evexit ad auras,
Atque minas fati, strepitusqui Acherontis avaros
Vi potior pedibus subiecit, et horrida pressit
Regna Erebi ditione sua, captivaqui nexis
Torquibus inclusit Lethaei carceris antra.
Illescelus mundi demersum sanguine fuso
Diluit, et flammas Erebi sedavit, et iram
Extin xit patris, et legis maledicta severae
Transtulit in ses: quin et sententia damnans
Quam lex inscripsit passa est in corde lituram.
Vos aurem huc aegri mortales flectite vultus,
Cernite ur infami pendet trabe litera legis
Conscia depositi: transfixa, atque itrita pendet.
Nam precium reprobus quod pendere debuit orbis,
Integra iam Christi probitas et poena rependit.
Vos ergo hunc animis assensum inducite vestris,
Regnatorem orbis rerumqui hominumqui potentem
Indignos magnum natinos propter amorem
Suscipere, et dignos regni censere superni.
Iussit amor nostri Christum parere paternis
Imperiis alti deponere lucida caeli
Frena parum, fragilem de virgine sumere massam,
Infernas penetrare domos, feruentia stagna
Cocyti superare pedes imponere diro
Serpenti ietum tictudemergere. opaci
Claustra Erebi ex imo subvertere diruta fundo.
Ergo alte invectus curru de more triumphi

Victorem ingenti sese clamore ferebat,
Hostesque, et factas memorabat inordine pugnas,
Ut primum ipse pater quo non erat acrior alter
Obiendens natum conva res egit, et irae
Ardentes radios in carum vertit alumnum.
Nam cum nostra lues regem commovit Olympi
Acri vindictae percussum pectora thyrso:
Extemplo prognara Deo Charis eicit astris,
Prolis et aflatunos dedignatur amico,
Et lerhi arbitrio cunctos supponitin annos.
Sed sua dum Christus labem sub terga recepit,
Hic simul a nobis in se patris abstulit iram,
Quapropter scelerum Poenas haurire necesse est:
Ut iustus Deus est, ita crimina punit, et odit.
Parte seadversa longam Mors concutit hastam,
Qua parat aeterni nes figere vulnere lethi.
Mors etenim dira peccati cuspide vulnus
Conserit et praedis onerat deformibus Orcum.
Nam si mortales sine crimine pectus haberent,
Mors quoque inermis erit, nec quo nos figat habebit.
Utqui nitens ferri corpus quod cessat abaruis
Arripuit situs, et durum consumsit acumen:
Non aliter scelerata lues ab origine prima
Disper sa humanam in seriem mortalia membra
Devorat, et vitiis radicem sufficit ipsis.
Ergo omnes valido mort sternit ocuminis ictu,
Et natos natorum, et qui numerantur ab illis.
Ipsa casas aequo pede pulsat, et atria celsa,
Nec quenquam metuit, nec quis sit quaerere suevit,
Quam dives venis argenti, et messis abundans:
Nec genus, et formam, nec mentis acumina curat,
Nunc hos, nuno illos lethali vulnere ad Umbras,
Pallentes umbras mittit, noctemque profundam.
Lex ctiam nobis vires opponit, et instat
Censurae monitis, fragili non conice fagi.

Sed nostris animis signis impressa saeveris.
Haec vitra sortem nunc haec, nunc exigit illa
Foenora necservare modum, nec tempora novit;
Nec vulgum famae teftem, nihil bila moratur
Externos habitus, sed cordis ad intima tecta
Transit, et absconsas sedes sine sorde requirit.
Sed quia iusticiae nobis est curta supellex,
Nec satis externae laudem probitatis habemus:
Nescit homo ut debet dignum conferre tributum.
Idcirco exacuit penetrabile Mottis acumen,
Per latus ut fixum descendat inilia ferrum,
Ac animam obliquo dissectam transeat ictu
Arque indignantem magno cum murmure cordis
Ad styga deiciat iugi servore cremandam,
Saulis in exemplum, culus delicta subimo
Pectore lex aperit, stimuloque exsuscitat acri
Ante ubi securam traxêre sepulta quietem.
At tum vulnus habet venis, speque excidit omni,
Et lucem invisam telis abrum pit adactis
Cum dirae ultrices pectus vibice flagellant.
Addequod absorbens mundum Styx vasta barathro,
Et princpes Eribidira cum gente sororum,
Quaeque tot assiduis Caro nos ad proelia luctis
Concitat, atque animam variis insultibus urger,
Obten dunt nobis, atque icto foedere bellum
Suscipiunt hominum contra genus, et iuga collis
Iniciunt, et crura tenaci compede stringunt:
Umbrarumque pater mortalia secla sub Orco
Aeternis premit arbitriis, et morte perenni.
Non tulit hoc Chrissus Seonsam a Serpente teneri
Inclusam vinclis magno quam diligit igne.
Tergemino sed enim decrevit ut ante Senatu
Cum nec adhuc fundo mundus stetit editus ullo,
Concipit ingentes animis et perficit ausus,
Hostibus occursum molitus, et ardua figit

Castra solo, ferrumque tenet, pugnamque lacessit,
Haud alia ratione, nisi cum noxius Adam
Mortis in arbitrum venis, ne intercidat omnis
Spes nostri generis, tum decernente Senatu
Caelicolum, patris ante pedes sestravit. et omnem
Filius in sese iussit deponere culpam:
En adsum qui soluo in me converte furorem,
Unus ego reddam totus quod debult orbis,
Proque hominumfundam redimenda stupecruorem,
Quod precium superet torius crimina mundi.
Dixit et humanos artus affumsit, et insons
Omne onus insese nostra vice traustulit ultro,
Nanque ut laesa modis reparetur gratia dignis,
Dignum erat ut stirpem geminam mediator haberet,
Et quae personam coeat sociata subunam.
Humanam: quod sorte hominum qui tristefuissent
Supplicium meriti, commissa errata rependat.
Exin aetherea Messiham stirpe vigere
Par crat, ut precium fuso quod songuine soluit
Vinceret omne nefas mundi, patriumque furorem,
Neve gravi forsan posset succumberemole,
Dum scelus. et diras legis, rabiemque Tonantis
Cogitur ingentipatiem sufferre labore,
Quale opus haud ullo valuisset condere nisu
Si modo morta li traxisset origine sexum.
Non ille amissas inpristincreddere garas,
Nec capite attrito serpentis per loca Auerui
Ponere sub pedibus lethum pothisset et Orcum,
Quantum nemo hominum cretus de stirpecaduca,
Nec quisquam caeli subea: degentela borem.
Ergo adit, et patrio vires cum numine primum
Conserit: in natnm pater omnia crimina iecit,
Et rabidos ira stuctus effudir, et illum
Devotum diris fastidia ferre coegit
Tristia, cuipatrios non multo derulit anto

Affectus, solum carum quem voce vocabat,
Solum felicem caeli quem in sceptra reponas,
Cuius sermones avide gens hauriat omnis.
Nunc nati extorsit guttas e pelle cruentas
Ira Dei ceu flore rosae super addita pruna
Elicet humorem sedat qui pectoris aestum.
Pene etiam exhaustis ad terram viri bus aeger
Corruit affatu nisi caelicus allevet aies.
Iam scio quid scelus est, quidque in scelus ira Tonantis,
Ira vomens ignes, involuensqui omnia letho.
Ast illam horribilispirantem murmure flammas
Compressit andem et longe in certamine vieit,
Dum morem gerit, et palcido fert pectore mortem,
Nec mora nec requies, alius subit hostis in arma.
Et crudos aperit sorbente vora gine rictus
Ore petens vitae ductorcm, munere cuius
Omne animans caeli iucunda vesenur aura.
Sed non in cinerem liquefacta resoluere membra,
Nec felicem animam potuit sub nocte morari:
Nam virae dominus Mortis truncavit acumen,
Demisitque gulae monstrum quod labra cruote
Sordita dimovit morsuqui intendit amaro.
Sed non sorte data solum se lucis in auras
Movit humo Christus, solus quod lumina solis
Aspiciat, solus sine morte quod exigat aevum,
Ut mors atra suos velut ante exerceat ictus
Pulueris infragilem massam, et nos destinet Orco:
Non ita, sed nullos absumere morsibus ultra
Ius habet. et gelida quenquam compage tenere
Qui Christi implevit partes assensibus unquam.
Nonne vides multos quod secum e puluere terrae
Virgineum Semen lucis revocaun ad oras
Morte obita quorum servabant viscera tumbae?
Cum probitas Chr sti comp everit integra legem,
Hauserit et poenas quas lex neglecta poposcit,

Inque nefas iram patris placarit acerbam:
Mors etiam iacet aegra, nec ullas promere vires
Viterius novit quando fiducra teli
In ventos abit, et viduam vix exhibet ornum,
Nec quen quam trepido demittere sustiner Orco
Agminis e numero Christi quod signa secutum est.
Nec valet ulterius, nec rendere atrocius ictum,
Ni feriat telis obnoxia visceralabi
Et foedum in cinerem soluat, mergatque sepulchro,
Ex his ut pulcta nascatur origine corpus
Labe carens, lethique expers quod surgat inauras
Luminis, aeternae carpenda ad gaudia vitae.
Nam dum collatis obnoxi viribus ambo
Indulgent luctis, et humi destructa ruit Mors,
Omnis sub ventos abiit dilapsus amaror,
Et Mors in Somnum mutata repente recessit.
At qui neglecto ruit in fera crimina Christo,
Nec melior monitis culpae super addere culpam
Pergit, et horribilem diuûm in seprovocat iram:
Hic cacht aeterno percussus vulnere lethi,
Et mors aeterno conspergit frigore membra.
Vix datus est pugnae tenuis modus, ilico Christo
Insurgit novus hostis, e omnia robore vires
Opponit, iustoque minax innititur ensi.
E collo tabulae duro exadamanteparatae
Pendent atqueignem spirantia laetifer ora
Fumus obit, fulgurque sonans terram igne corusco
Permiscet, nec quisquam acies obtendere contra
Sustinet, atque illum quâ fert sua planta tremit mons.
Namque hominum vitae cenfort, diuûmque voluntas
Caelicolis fertur longe quem cernimus hostem,
Ille reos postquam neglecta lege peregit,
Atque e concilio superûm reiecit ad Orcum
In lucem fusi quorquot nostrûm hausimus auras:
Continuo Christus de quo cen fonteperenni

Munere iusticiae siccus perfunditur orbis,
Transtalita nobis legis crudelia vofa
Morre pians nostros inlons velut agna reatus.
Ille notas legis nostra in praecordia fixas
Emedio dedit et nostra vice debita soluit,
Sanguineo et coecas sparsit cum rore lituras
Ora premens Legis censum sine sine perentis,
Quando e seruitio legis iam colla tenemus
Libera et exceptos miti nos Gratia regno
Confovet, et diuûm dulces aspirat amores.
Aspice, transversis nunc pendet stipidibus lex,
Iamque ives abluta furor compressus, hianti
Mors absumta gula, Serpens attritus, et ultra
In iustos nil iuris habet, iam desimit Orci
Omnis in humanam compressa licentia massim.
Qua propter Sathanae cum versa potentia fundo est:
Tum spolia, et nexus ferrte compage soluto:
Victor ovans secum superans avexit ad oras,
Aclaetam instituit prostrato exagmine pompam
Arduus, aligera circum stipante caterua.
Principio vehitur curru Saluator amoeno
Compositus sede in media ceuvictor ovabat
Dux losuas missis olim tot regibus Orco.
Ante rotas praeco gratanti voce canorus
Terga premit velocis equi, et praesaga triumphi
Personat arguto spirans oracula cornu:
Virgineum Semen collisit caloe Draconem,
Bella tenent finem pacem nunc ducimus omnes.
Mox in processu vinclis inclusa vehuntur
Agmina tattareae stirpis, trux anguis, et hostis
Exanguis, crimenque gerens pro crine colubros,
Et Ditae scelerum comites, triplicesque sorores
Lanca ducentes praegnantistamina fuso.
Illic hasta iacet Mortis sine acumine, et illic
Cum pharetra iacet arcus, et illic pallida rictus

Mors iacet, et celsae pendens in robore palmae
Lex iacet, et nullam pscit cum foenorae sortem
Amplius, et nullum sistitsub iudicis ora.
Illic porta Erebi centum si mata columnis
Mota toco est, currumque premit non itnegra moles.
Et tunc gans hominum suspenso praevia gressu
Soluebat faciles vocum ad discriminalinguas.
Flammea quin eriam responsant agmina caeli,
Et pinnis plausumfaciunt, dominumque salutant.
Quod si converso peccati e sordibus uno
Ex hominum numero, gaudet chorus omnis olympic
Quantos laeticia plausus fudisse purandum est
Aethereas acies, totaiam gente redeinta?
Victor iô cuius cecidit Mors hausta triumpho,
Mors, ubinusic acies, ubifalx, ubi cornecus areus?
Seps, ubinunc vires, ubi vasta licentia praedae?
Desiit, et praedam te fortior abstulit alter.
Parte alia Vates munus praeconis agentes
Queis toga neglecto contingit syrmaretalos
Ante Ducem carpsere viam, ingressusque dederunt.
Cum primis Vates lateri comes additus haesit
Qui de more tubae resonansdeserta per arua
Stravit ad inc ssum domini loca senta viarum,
Et vitam in melius convertere labe relicta
Iussit, et adsensu Christum comprendere prono.
Ille suis vinclo septus se vate relicto
Imperat ad Christum gressus advertere alumnis.
Nec sibi, sed Christo sponsam deduxit honestam.
Panditur interea domus ampla nitentis Olympi,
Qua defectus ovans victor fastidia caeli
Alta subit, regnique pios in patre reponit,
Et donain numerum spargens, caelestia dona,
Credula demisit sacrum in praecordia Flatum.
Urque alii Verbimunus vocale subirent,
Et vitae praecepta darent, voreque talutis:

Multa modis multis Vatum discrimina praeber.
Ille vocat gentes mensae ad caelcstis honorem
Proponens epulas corpusque suumque cruorem
Quaeque Brebi regnis caeli devexit in auras
Mortait generi permisit habenda trophaea,
Utque patres Soly mi resolutos compede sontes
Libera communis misere ad lumina solis
Annua si memori revocarunt tempora cultu
Quando phalanx Iudaea rubras impune lacunas
Transiit immerso vastum Pharaone sub aequor:
Haud secus inclusos lethaeo compede manes
Extusit in lucem Christus, vinclisque resoluit.
Quosque sub arbitrio Serpensque Erebusque luesque
Detinuit, pressitque aeternae carcere mortis:
Horum colla iuge expediit, vacuosque remisit,
Sub pedibusque minas fati depressit, et orbis.
Aeternamque tulit miro e certamine nobis
Iustitiam, et propriam dedit, illo ut munere fretl
Etlegi, et superûm regi, vitiisque nefandis
Poslumus adversas infracti opponere vires.
Idem etiam nobis rediuivum carnis honorem
Morte sua meruit non amplius agger arenae.
Non scrobs terrorem incutiet mortalibus aegris.
Credo equidem Christum pedibus trivisse colubrum,
Destruxisse necem, mundum vicisse rebellem,
In mare post tergum nostros iecisse reatus,
Et soluisse suo precium pro labe cruore,
Sub iuga flammivomum Ditis misisse theatrum,
Conciliasse Deo mortales, tristia legis
Vota suis posuisse humeris, lignoque luisse:
Illum eriam sacrorecubantem corpore terris
Defodisse nefas, et meesta sacrasse sepulchra:
Nunc summum votis interpellare parentem,
Et lapsis hominum tutelam reddere caussis.
Ergo metu vacuus sub corde exerceo plausus

Acceptum Christo referens, qui pectora maesta
Asienat et vitam mortalibus inserit aegris,
Atque hostes pedibus supponit fata minantes,
Ne quenquam lateat solum se virginis esse
Semen et antiquo Sponsam rapuisse draconi,
Aducrsusque minas, et vim sine fine tueri,
Nam verpo invectus passim pro curribus aureis
Victor agit plausum genitalia rempore mundi,
Donec pulchra trahat mundi textura ruinam.

Ephrata.

PAstor erat Solymae Michas qui numine plenus
Vincla sub Assyria regique gregique canebat,
Cuius ut a tristi stupuerunt carmine mentes,
Ora redemptoris praenuntia soluit, et aegros
Erigit admonitu Regis venientis Olympo,
Qui sonitu verbi dispersum colliget agmen
Isacidum, et gentes Semi sub tecta vocabit,
Civis in adventu sceptris Iudaea propago
Excidet, et falsi cessabunt numinis usus.
Qu que, sub arbitrium suprema in luce vocabit
Omnes qui verbi monitis parere negatint.
Cedamus Christo et monitimeliora sequamur.
Non ego vanaloquor, dictis deditipsa fidemres
Quae paritervates de Christo uno ore loquuntur.
Nostra fides etiam stat in hoc fundamine vatum
Composita evivis saxis, ubi Christus acutum
Prominet in latus, acrupes immobilis haeret.
Urbs despecta iacet, sedes antiqua parentum
Iessidae vatis, Cereris quae fertile labrum
Exre nomen habet fecundis Ephrata pratis,
Nomenut Euphtatitribuit vis fertilis undae.
Nanque erat in fato per pinguia rura Phraatis
Venturum in lucem Cereris tam nobile germen
Quo mansoaeternae vescamur munere vitae,
Praescius hanc patuam Michas sic coepit ad urbem

Liuguam animumque Deo plenus, dum pectore vocem
Rumpit ovans, qualis cum impulsus numine Iacob
Beniamin aspexit verum sub menre sagsci
Coniugis ossa suae campis dum condit Ephratae.
Eia age villa brevis quam lumine captus araret
Talpa, Palestinae videam siiugera terrae.
Aut tibi componam si rura Samaridos orae,
Adpares oculis tam paruula, forte grues quam
Dituerent, quoniam Pygmaeis bella minantur.
Eia age villa brevis spacio, sed fertilis alma
Fruge, tibicedant fecundis Gargara glebis,
Nec prae te pingues iactet nunc Moesia campos.
Nam velut. Gedeon patrio sub limine paruus
Magnuserat, donis animi cum vinceret omnes.
Sic minime minima es, quamvis minor esse puraris,
Nam tumagna saits Bethlem tua si bona notis.
Ncc tibi se Solyme, nec se tibi praeferat ora
Qua primum se Solis equi post sidera tollunt.
Namque tua faciet mihi de tellure redemtor
Egressum, veluti votis cum rite solutis
Fertquerefertque gradus adytisub tegmine Moses
Sensa Dei scrutans, et gentis ad ora reportans.
Summus ab hac minima gressum feret urbe sacerdos,
Ex adyro mentis qui sensaarcana paternae
Proferet humanas orator missus ad aures.
Hic patris a dextra verus ceu Beniamin haerens.
Contritor colubri, mortis destructor et Orci
Agmina lethaeis redimet devincta cathenis,
Ac hominum delicta suo diluta cruore
Post tergumiaciet rapidam super aequoris undam.
Iustitiaeque suae sontes velabit amictu,
Ac ut pastor aget sub prata virentia verbi
Lege gregem satians, effuso et flamine potans.
Non erit hic miseris hominum de more redemtor,
Quorum magna ruit momento gloria paruo.

Ceu Midiae fudit Ioa satus agmina, quando
Testa solo collisa face monstravit opertam,
Et fracto sonitu profugos tuba perculit hostes.
Hic aliique duces paruo nos tempore patuo
Expediere iugis omnisque iacentibus illis
Palma iacet, nunc nos eadem tot casibus actes
Insequitur fati series, ac sub iuga mittit.
At non hunc similirapiet sors fluxa tenore,
Nec metas ille imperiinec tempus habebit,
Sed sceptrum sine fine renet cum patre coaevus,
Et pariter soruat mundum, pariterque creavit.
Nec tamena culparedimet, nec morte, nec Oreo,
Non aliis etiam veniunt quae plurima damnis.
Sed quodcumque dabit, gratis dabit ille salutem
Porriget, et caelum sine soenore tradet habendum,
Non sine spe precii tollit medicina labores.
Solus at hic animae labem cum ocrpore fanat
Gratuito: quid enim vere pro dote salutis.
Gratia nostrapotest largitier emolumenti?
Quidue refert operae tener et sine viribus insans
Meisus a qua, tinctus mundanti sanguine Christi
Dum capit aereanaemonumenium insigne salutis?
Grata salus gratis Christi pro sanguine fertur.
Haecbona ne dubites poterit praestare redemptor,
Nam patria egressum fecit de mente prinsquam
Orbis adhuc aliquem concepit fabrica fundum,
Et chaos antiquum sine luce et imagine staret.
Sed nunc tempus erit castae cum ventrae puellae
Egressus, sacraeque asporsus Palladis usu.
Flaminis officium, regisque affumet honores.
Nascere vera Dei soboles, aeternae sacerdos
Qui prece conciliae supplex hominemque deumque,
Amplexuqe tuo iungis mediator utrumque.
Nam quod munus habes cumiam de virgine fumtae est
Carnis massatibi, pridem tu munus habebas

Carnis massa sibi cum nondum e virgine sumta est,
Ac aeterna tenes aeternus munia natus
Ergo mihi parua tu maxime ab erbe redemtor
Egredere, et mileras hominum res eripemorti,
Tu mihi, tu vitam caelesti in sede, patremque
Concilias, tu das mensis accumbere divum.
At Syras Antiochus, belloque assueta Quirini
Posteritas praedam quaeret, gentemque recisam
Seivitio premet et rapiet sacra scrinia templi,
Antegravis sancto pariet quam stamine virgo,
Etdamnis positura modum promissa propago
Seminis numanae se cinger imagine formae:
Sed tamen in fortitunc colliget agmina verbo,
Et pacis princeps valida viconteret hestes.
Exin et Iudae imperium per castra Quiritum
Eruer, et mundi per climata mittet alumnos,
Qui viva expediant animis solatia tritis
Obvia diumi quos terret imago furoris.
Ceu quando ploviae, seu roris vividus humor
Tollit humo, atque siti morientes erigit herbas.
Ille deûm cultus passim delebit inanes
Voce ministrorum, veniat dum terminus aeni.
Tum pro despecto statuer flammantia verbo
Supplicia, aeterno vermis cum vivida morsu
In mediis carpet non credula pectora flammis.
Haec memini paruam Michas dum iactat ad urbem
Hinc olim genito fieret quae maxima Christo,
Qui geminae stirpis consors, nominumque Deique,
Munn sacra subit primo mediator ab aevo,
Et verbo regnum statuit, legit agmina verbo,
Quo partitut opes, et caelica dona ministrat,
Constituitque diem solio cum censor in alto
Supplicio sontes, et credula pectora verbo
Afficiet meritis ac omnem restituet rem.
Dum loquor, emersit vetus, et novus incipit annus,

Ergo novum mea Musa novo cane carmen in anno.

In die Iohannis Baptista.

NAm quis te meritis unquam ter maxime Vatum
Laudibus accumulet, quem laudatissimus heros
Filius ipse Dei fallax haud ore repertus,
Ingentem donis ingenti voce ferebat.
Nec vox ulla tuos aeque celebrabit honores,
Quam qui tetanta cumulatum laude relinquens
Supra homines supraire Deos pietate canebat.
Vetûm etiam est tenuis Musae sua gratia, si quis
Magnum mole virum tabula describit in aicta
Ut veros videare tucri, acnoscerevultus.
Sed dum sacra cano, Vos ô qui pectore culto
Hîc operam studiis datis, et queis discere sacra
Et facere est promtum, linguisque animi que favete,
Fas etenim vetetum repetentem exempla virorum
Vestigare animo quid sit chorus ille piorum
Humana qui in gente sonat caelestia iussa:
Qua vice succesêre loco, qui caelitus acti
In terris sacri gencris reparare ruinam:
Qualibus et frenis qualive regatur ab arte.
Praesertim et quae sint doctrina iura professi
Divini proceres qui pro pietatis honore
Obiecêre animas in aperta pericula vitae,
Scire operae precium est et eorum exempla tueri,
Et rectam testata fidem monumenta tenere,
Hisque animum firmare, et tanta agnosoere dona.
Atque Deo, ut dignum est, pro tantis reddere grates.
Humana in tenebris foede cum vita iaceret
In terrisvano pietatis perdita cultu:
Tum missus Vates lucem qui proderet almam
Gentibus, atque viamliquido monstrater Olympo,
Non lux ipse qu dem sed luci ut praeviusiret,
Incessuque: prior, quae inculta atque aspera clivis
Sterneret, et iuxta sequeretur Christus euntem.

Ergo illi comes, et consanguinitate propinquus
Sacra e stirpe Levi genitus, sex mensibus ante
Humanas quam Christus erat productus in auras,
Lucem hausrt Solymis, et tum moderamina regni
Contemter divum Herodes translata tenebat.
Huic pater ipse memor Domini, se voce ferebat
Sachariam, inque Deo requiem quae mater habebat
Maluit Helisabe dici, cui dura negarat
Spem generis sobolem Lucina et pignora lecti
Nulla tulit fato divum, et tum mole senectae
Non habilis, spem natorum iam abiecerat omnem.
Hi saevum imperium duritolerare Tyranni
Assueti, placide peragebant tempora vitae,
Nil armis moti, nulla ipsi bella moventes
Regibus at daram patiendo vincere sortem.
Iusti ambo, vitam ante Deum sine labe trahebant
Fixam in venturo ponentes Semine mentem.
Sed cum forte sub immani sua sacra Tyranno
Exequitur solitumque adytis instaurat hovorem,
Et suplex fumum intendens de more Levitum
Solenni in sacro divinis se usibus aptat,
Quo rex ipse modo David, quo antus ab illo
Rex Salomon ritum exegit moremque sactorum:
Cumque vacans precibus Messiham posceret orbi,
Qui lapsum in tenebras et turpia crimina mundum,
Excussumque funore Dei, stygio eximat Orco
Foedus in antiquum referens primumque favorem:
Tandem et relliquias aliquas, monumentaque seruet
Sacra piae gentis: columen, requiemque senectae
Sussiciat prolem, non sic desertus ut esset.
Continuo colelo demissus nuntius, inter
Officium, turbamque sacri, vocesque precantum,
Huic Gabriel responsa refertiaudita rogantis
Vota polo, stetilique e coniuge surgere ad auras
Egregium Vatem nequiequam obstante senecta,

Quem dulcis ratio officiicuigratia dulce
Nomen habere dedit, loannem nomine dicet,
Quandoquidem ante Deinatum vestigia verbo
Prima feret, vita prior, et praenuntius ibit
Ore sonans veniam et mulcebit pectora dictis
Redducens natos recta ad documenta parentum.
Hutcfore et ingentem factis, qui matris in aluo
Corda Deo plenus, sacra lustratus abauta
Agnoscet domini ora sui, cuirobore Simson
Instar erit, fortique animo cuispiritus acer
Heliae verrerstimulos, munusque docendi
Explebit virtute suum, et iam matris ab aluo
Caelestûm regidictus sacer exigetaevum
Semotus vulgi strepitu, et popularibus auris.
Victum illi vulsae dederint radicibus herbae,
Pocula erunt fontes liquidi, non fortia bAcchi
Munera, non epulae rentabuntlabra repostae.
Talibus auditis, tristi cum corde volutat
Coniugis invalidae vires, sortemque senectae,
Heu quid agat, dubii surgunt in pectore sensus,
Auguriumrebus poscit tamen aethere ab alto.
Illum molta metu cunctantem, et multa parentem
Dicere; nec tanto contentum numine divum
Inculat volucer, qui non acceperit ultro
Dicta sua assensu, manifestoque ominesignum
Esse iubet, quod nunc vocis procul eccidet usu,
Dum teneres illi viset mas editus auras.
Exin perfectis divinis rebus ab imo
Sese effert adyto vacua in penetralia templi,
Significatque manu perfectis ordine votis,
Et populum infusum mandat decedere templo.
Nam quoniamnova sacra novos iam rursus habebant
Ingressus, presso fas obmutesceret ore
Antiquum Levi sacrum: simaximus ille
Cum faceret Flamen verba et caelestibus auris

Lustraret populum: defunctum sorte Levitam
Fas tenuisse manus, nec genti fausta precati.
Postquam autem exactis sactis ad imina tecti
Seretulit senior, fetu turgescere coepit
Feta novo coniunx. ceu quondam dulcis aquae fons
Defesso Simsone siti de putris asellae
Maxilla emicuit, venasque refecit anhelas:
Haud secus antiquo et genitus de flamine muto
Orator felix in apertas debuit auras
Produci fatis, qui dulci voce levaret
Corda hominum, et grato lustraret rore salutis
Pectus ahelantûm et culpae sub mole cadentûm,
In morem fomtis salientis pumice vino.
Helisabe cum se quinto iam mense teneret
Intra septa domus, grato celebrabat honore
Dona Dci, ut labem hanc mierandae averterit ultre
Invisam hanclabem quando infecunda maneret
Sextus ubi in cursu mensis foret, innuba virgo
Nullum passa virum, nullos experta hymenaeos
Virgineum intumuit caelesti pondere ventrem.
Forte apud hanc, volucri puero cum mentio fidae
Excidit Helisabes, cognatam invisere gaudet
Sedula nam Mariae genitricem fama fuisse
Germanam Helisabes, dum Christum exire sub auras
Regali de stirpe Deus, sacraque volebat.
Iohannes sed adhuc quamquam detentus in aluo
Virginea tamen ille deum cognoscit in aluo
Laetitia exsultans, vocem ut fataliter hausit
Praesentis Mariae, et plausu sonat abditus infans.
Iamque ubi tempus adest utero deponere fetum,
En domus Helisabes augetur prole virili,
Et circum attonitis animis haesêre propinqui
Gratantes, laetaque omen cum voce salutant.
Cumque octava diem reuchens Aurora, nigrantes
Dispulerat tenebras, infans genitalia circum

Ante aram Samia cum testa ex more putatur.
Et iam fatorum immemores cognomina patris
Certatim puero tendunt imponere paruo.
At mater cuius melior sententia menti
A bnuit, et melius lohannem nomine dici
Assensu ingeminat vario, cenforte mariti
Accipiens monita in tabulis in cisa notarat.
Ergo perunt consulta patris, qui prod re scriptis
Dum parat, atque notas subiectae inducere caerae,
Vocem improvisô rumpit: iam parcite quaeso,
Iamdudum inventum nomen, velut aethere missus
Admonuit praepes, lohannes nomen habebit
Quimihi, qui primas visit nunc masculus auras.
Invasit mentes horror, calesactaque corda
Augurio tali superûm, atque ingentibus ausis,
Nam pater omnipotens hunc olim in lege recenti
Primum oratorem donis illustribus orbi
Fecerat insignem, mirisque vocaverat actis,
Auguriis sirmans doctrinam, atque omine certo:
Quamquam ille haud miris unquam sese extulit ausis,
Ne fois acciperent dominum, auctoremque salutis.
Atque hunc Messihae vulgo pro nomine haberent.
Principio volucer demissus ab aethere praeco
Natalem pandit pueri nomenque recludit
Ignotum, inque utero sacrata impletur ab aura,
Et magnae adventum Matris, et verba loquentis
Praesensit, dominumque excepit mente futurum
Esterili productus anu ceu credulus lsac,
Patrilingua decem vincitur mensibus, et vox
Siftitur haerenti, dehinc pristina iuta recepit.
His tum aliquid magnum augurirs famaque vehendum
Molirisuperos, docuit post exitus ingens.
Nec longum, Pharisaea manus templum inter et aram
Instantes odiis ingenti vulnere victum
Sachariam ingentem spoliaruntlumine vitae,

Ut coram ingeminar conceptum flamine sancto
Messiham venisse orbi, neciam amplius illis
Esse locum, dictis et inania sacra renellit.
At vidua et confecta annis, quo tempote fertux
Herodes sceptris metuens hausisse cruento
Impetio infantum vitas in limine prime,
Infantem, fugiens immania sceptra Tyranni
Sustulit exilio comitem, desertaque Adumis
Visitat, Engeddi prope tempe, et Iordanis amnem,
Heliae loa clara sclolis, et vatis Elissae.
Sed tunc Essaei proceresloca culta cenebant,
Sub quibus assvenit vitam tolera: emagistris
Ioannes operum patiens tenuique manebat
Contentus victu, nec passus capere ferro
Fatalem [(transcriber); sic: Fatalam] ceruice comam, et silvestria mella
Decussit latis foliis, in imagine pulchra
Doctrinae, quia duice sonat, quia cordibus aegris
Suggerit et vires, et acutos luminis orbes
Efficit occulte medicans, gremioque parentis
Distillans foliis legitursuscepta sacratis.
Vilibus hic cancris etiam ieiunia soluit
Serpentum invisis generi, quod protinus esset
Argumentum ingens susceptimuneris huius,
Dum verbo bellum accerdit, Pharitaeaque castra
Vipereum genus insectans capitaliter odit.
Beilibus incinctus vilem gestavit amictum,
Cingulaque elento strinxctuntilia nodo,
Redderer Heliam quo vita et moribus ipsis.
Ergo ut triginta vitam extendissct in annos
Diverso se more tenens a gente Levitum:
Forte sacro in festo de caelo excitus apertis
Auguriis suaemunia init, qua flumine pulchro
Iordanis secat arua vadis, et Fcederis arca
Constiterat siccoque gradu gens transiit amnem.
Illic admonuit sontes fastidia labis

Concipere, et puro lustravit fluminis alueo.
Hunc satus ipse Deo praesens dignatus adire,
Doctrinam auguriis, atque omine firmat aperto,
Iordanem, fluurosque omnes ut corpore sancto
Inficeret, triplicique in maiestate videndum
Se dedetat numen, Genitor cum luce, sonoque,
Natus at exuviis hominum, formaque columbae
Spiritus amborum consors, et copula amoris.
At sacer exequitor vates dum munia ad amnem,
Instituitque scolam vatum de more priorum,
Visendi et studio coit vadique lecta iuventus:
Tum Pharisaea cohors, quo missus numine quaerunt,
Qui genus, atque domo vates ne an forti. Elias,
An maior Deus aut opera maiora vocatus,
Quid struat his ceptis, aut quid nova sacra frequentetr
Quod vates a se venientis ad ora remittit
Messihae et fastus reprobo et inania sacra
Incusat dictis, coecisque instantibus armis
Arua adiit Galilaea fuga, vimque exsit omnem,
Iussaque sacra colens unides lordanis ad oras
Quas rex Herodes iam tum ditione tenebat,
Sparsit rorepio gentem, et lustral bus undis.
Sed quoniam Herodes patris insidiatur habenis.
Ioannem accersi lubet in quem plutima turba
Convertere oculos, divinaque inssi ferentem
Miratur, donisque extantem saspicit altis,
Si per eum sceptris aditum fortassis habere.
Atvates Regiincestos infensus ob ignes
Consortem ut fratris thalamo sociatus habebat,
Cuius ob imperium infelix, moresque sinistros
Concussae luctu Solymae caedesque peractae:
Adficitur vinclis clausus macherontis in autro,
Unde etiam geminos ad Christum misit alumnos
Facta videre viti, vinasque adverterevoces.
Hic vero indignum fama, seclisque tremendum

Exoritur facinus, reginaut fatur in autem
Saltantinatae quo regem posceret ultro
In disco tradi vatis caput ense recisum:
Iuratusque in vota pater, coecusque furore
Non vati abst nuit sacro, aversusuereefugit
Triste ministerium, praeflat, ne vota retractet,
Quamquam ô, Sed tristes expendunt sanguine poenas
Exacti regnoised nata ut lubrica ducit
Signa pedum in glacie lusus imitata choreae.
Dissiluit crepitu glacies, pes vertitut imo
In caput, et sparso maculantur saxa cerebro,
Hic finis tanti Vatis, sic exitus illum
Sorte tulit, mundum sacra ad meliora vocantem,
Signantemque Agnum digito, qui crimina tergo
Auferat, et tristes abstergat sanguine labes.
Hic rectum ad usperos iter, et documenta reclusit
Vera Dei, voluitque horum meminisse minores:
Quae qui noscere aner, studiis operetur honestis,
Multaque pervigili voluat monumenta labore,
His nam doctrinae fida istromenta parantur.
Nunc qui forte velint ad claros tendere honores
Ingenio, et decta sibi quaerere nomen ab arte,
Profectuique sui specimen dare nomina nobis
Dent sua, censuramque ultro subeantque ferantque,
Et meritae exspectent contenti praemia palmae.

Consideratio ardoris Caeli Vitebergae ad aliquot milliaria conspecti, Die innocentum, post inchoatum annum Christi 1561. noctu inter horam quartam et sextam matutinam, cum utrimque lumen procul esset infra Horizontem.

TEmpus erat quo grata quies mortalibus aegris
Desinit, atque diem labor acer praevenit almum:
Umbraque noctis adhuc glomerabat densa tenebras
Prospectum eripiens oculis, nec frigida caelo
Luna morabatur, nec Sol conscenderat orbem.

Ecce colorato conspectus in aere feruor
Signa dare, et diro misceri sanguine nubes
Horrendum, atque atra in fumo volitare favilla:
Ut cum languineo rutilantem crine Cometen
Cernimus invisis mundo adparere figuris.
Dumque ita suspensi haeremus, superosque precamut
Rite secundarent visus omenque levarent:
Cernimus anfractu longo discedere caelum,
Insertasque polo stellas per fumida clarum
Nunbila ferre lubar, lucemque impune per auras
Vibrare, et maestis ostendere sidus amicum.
Quid causas petis exiongo qui tristsa caeli
Monstra vides, animisque haeres, rerumque futuras
Colligis inde vicesrnon longe exempla petantur.
Ante oculos, interque manus sunt obvia nostras,
Ipsaque per nubes species impressa cruoris
Tiste der augurium spectantum pectora ducit.
Nec desunt falso qui relligionis amore
Tartaream intendunt vocem, ceu buccina bello
Signa canit, populumqueanimis audacibus implent,
Irritantque pios criptis subduntque nefandas
Ad nova bella faces, et vix in luce receptam
Doctrinam impediunt densa caligine fumi:
Nec prius absistent quam saeva incendia belli
Conflarint, fusoque: implerint fanguine eampos.
Non tamen omnino Pietas immanibus armis
Victa cadet, nec si qua sedet mortalibus usquam
Intemerata fides, et mens sibi conscia veri
Sed lethi in medio versantes, luce fruemur,
Laetitiaque Dei:viden'ut fatalibus asttis
Iucundi affulsêre ignes mortalibus regris
Dum cruor invisus cammistis igne tenebris
Inter se adversis luctant ur in aere formis,
Er caelum dira praeluditimagine clades.
At vos qui verbi monitis avertitis aures,

Pridigiis acti roelestibus improba tandem
Vertite consilia, et mel ori assuescite vitae:
Aute oculos quae sit rerum fortuna videtis,
Hinc Turcae insurgunt bello, irux imminet illinc
Non feritate minor Moscus, nec fortibus armis,
Conciliumque vocat Romanus praesul ad Alpes.
Egregii interea Vat es rempla omnia vanis
Non cessant turbare sonis, fremituque ciere,
Atque urbes iterum alterno commitrere bellae,
Haud equidem tanto desistent cardine rerum,
Nom furor ardentes, caedisque insana cupido
Urget, nec victi possunt absistere rixis,
Stant odia, et toto saevit Mars impius orbe,
Ignis uti mediis coepit cum incumbere tectis.
Faucibus ingentem fumum vomit, inde secutus
Per tigna alta, viam flammis invenit ad auras,
Et totae adparent moles considere in ignes,
Nec tam undae iuvere, volat vi feruidus ignis.

Oratio de Mauritio, Electore Saxoniae, etc.

MAganimum Heroem qui Saxona regna potenti
Imperio et iustis defendit fortiter armis
Mauritium, nuili veterum virtute secundum
Sive fide, seu quis pace est expertus et armis,
Munc versu graviore canam: gens sera nepotum
Andiat et meritos virtuti expendat honores
Egregiam decorans animam, quae sanguine nobis
Hanc patriam,e t quodcumque boni nunc floret in illa
Obtinuit, puleramque adiit per vulnera mortem.
Hic vit erat qui sacra Dei temerata veneno
Vindelicae Sphingis procerum trepidante caterua
Unus restituit, solidaque in sede locavit,
Spirantemque minas, perplexaque dicta sonantem
Reppulit, et saevos extlnxit faucibus ignes.
Hoc duce libertas fandi praecepta salutis

Respexit miseros, quae presso obmutuit ore
Sphingae mala dominantelocis: Quin ipse furentem
Centimanum Romaenovis nova fulmina belli
Faucibus Alpinis vicina ex urbe Tridente
Cudentem, atque atis iterum nova sacra, novumque
Ius intentantem, subito date terga subegit,
Et solus ferro crimen commune refellit.
Hic rem Germanam belliturbante tumultu,
Distractamque animis studia in diversa, reduxit
Rursus in antiquam virtutem et foedera pacis
Legibus, et duris firmavitprotinus armis.
Hunc pariter magno successu magua gerentem
Externi tremuere hostes, metuere sodales
Armaque, virtutemque domirmovetipsius ingens
Famaviri, virtusque suis maturior annis.
Hunc tellus quam Thraces atant, hunc Caucasus altus
Horruit, et populos metuit committere pugnae
Ipse suos, patriumque retroreuocavit ad Haemum.
Huic debet, si qua est meritorum gratia terris
Huic, in quam, stavum quae starscola condita ad Albim,
Quam saevis turbatam armis, et sede paterna
Excussam, extrema et stantem iam in sorte, refecit
Auxiliis, maiora loco incrementa reponens.
Hinc solito emicuit maior, numeroque referta est
Discentum, belloque aliquis fuit usus in illo,
Ornataeque olim veniunt felicius artes.
Haec dum carminibus celebro Tu Christe parentis
Voaeterna tui, tu vivens illius instar
Expers principii et finis tunostra serenus
Orsa iuves tuntique fave praeclara canenti
Facta Ducia, flaruque tuo rege verba, nec aurae
Edita discerpant, et nubibus irrita spargant.
Tu bona parta tege, et multo sudore receptana.
His terris duce te pacem Ducis huius ab arte.
Tu structas tacite vires elide, nec ullum

Consiliis oro eventum permitte, quibus te
Doctrinamque tuam cupiunt subucrtere fundo,
Vel vi, vel freti perplexe ambage loquendi.
Hunc etiam ludum porro, atque hos assere caetus,
Egregios pariter caetus iuvenuinque senumque
Quilaudem asseruere tuam, laudemque parentis.
Sed prius illustres ortus a stirpe parertum
Expediam et primae revocabo exordia gentis.
Hunc te Saxoniae veteri propagine cretum
Accipimus, seriemque domo deducere ab illa
Qua prisciautores gentis longo ordine ducti,
Atque aevo propiore patres, nomenque decusque
Pacis et armorum studiis gessere vic ssim,
Atque acie instructas Martis duxêre careruas
Sive domi, seu bella foris persgenda vocabant,
Nam quo non penetrat virtus: Tu Gallia testis
Maiorum virtutis eris quam fortibus armis
Assertam iam nunc etiam ditione coercent:
Testes Allobrogum populi, belloque subacti
Taurinates alro qua vertice nubilo caeli
Aut Alpes Graiae, montanave Coccia tangunt,
Quâ ferus Ausonias invaserat Hannibal oras.
Sed non hic veterum attingam monumenta virorus
Vivit adhuc animis Alberti fama, nec olim
Fortis avi memores subeunt oolivia mentes.
Hic quondam ante alios Burgundica bellaregebat
Consiliis, operaque huius, et viribus usus
Pannoniae tractus superos subiura redactos
Mathiae regis tenuit qui nomina corui,
Maximus obtinuit rursum Aemilianus in armis.
Hic in surgentes bello tres ordine reges
Poeona, Sarmaticumque, et fortem Marte Boemum
Proelia dum tentant animis, et viribus aequis
Cui regnum Elysiae cedat, desistere ab armis.
Et pacis leges capere, et componere pacem,

Cumque manu belliterris excedere abistis
Impulit, hostis ope intentans discrimina lethi
Quilegem hanc capere, et legi parere recuset.
Sic regum simul et lites componere, et idem
Ingenti patriam potuit terrore levare
O praestans animi robur: quod temporetali
Si quod adhuc reliquum ducibus foret, seufera nusquam
Proelia sic, nec tanta forent odia impia, et omnes
Inter se adversis concurrant motibus, urbes,
Nec se huc tot gentes vicinae impune tulissent
Incursu, metuatque sibi Germania cladem.
Denique eum summi proceres voluere vacanti
Praeficere imperio postquam fatalia Caesar
Mune aesoluisset, sceptrum, regnique coronam
Mandare huic soli, tantum o si luce fruatur
Aetherea, nec adhuc fato cessisetad auras:
Tantum iudicium tulerant de principe tanto.
At patris et patri virtus spectata recenter
Phrisiacis late bellis sese extulit armis.
Nec minor in puero virtus ineunte sub aevo
Signa dabat, magnis animicum motibus annos
Antieret fortes praestans ad fortia vires,
Dum pugnam aut aliquid magnarum invaderererum
Mens agitat sibi, nec dulci contenta quiete est.
Nonetenim frenos patitur mens ardua, et acer
Impetus ille suis longe prior evolat annis,
Si nescu, Deus hunc ardorum menibus addit,
Et Velut accendit. sic certis flectit habenis.
In dolis ergo bonae puero bona cura iuventae
Cessit, et Ascaniae de stirpi Georgius alta
Huic datus haerebat custos, moresque regebat.
Illius ad nutum mores expressit, et acta
Composuit, ut quae visus sit velle monere,
Hic ageret, factisque monentioccurreret ultro.
Nam sanctos vitae ob mores, veraeque beatum.

Doctrinae sudium, atque insignem pectoris artem,
Non tantum ingenti ingentem complexus amore est
Officio indulgens, sed enim cumulabat honore
Suspiciens, magnaque animi pietate colebat,
Ut saepe ante Duces illo se nomine ferret
Cui duo praecipui tam fido pectore noti,
Quam pretate viri, sint iuncti foedere amoris,
Ut mortem haud dubitetpro relligione pacisci,
Quam teneant illi, scriptisque in secla propagent,
Te princeps venerande vocans, doctumque Philippum,
Ambos insignes fama et virtutibus ambos.
Si duo praeterea tales Germana tulisset
Terra viros, iam nunc sciptorum forte bonorum
Plus erat, atque minus turbarent scripta malorum
Dicta habuerofidem, potuit quae plurimus ardor
Esse fuit: toto regni coeunte Senatu
Flexiloquae Sphingi scriptis obsistere contra
Ausus erat, primusque piis obtendere dictis
Aggressus coram, primus strepitumque minasque
Subiecit pedibus, fiegitque ferocia monstri
Corda, volente Deo, donec vi vicit, et armis
Obttivit surgentem, sibila colla tumentem:
Et merito pieras Ducis est iustissima crita.
Hinc decus imperil stabilire, et red dere pacem,
Pronehere ingenuas artes, dare praemia doctis.
Haec eadem utfaceret quem non haurire laborem.
Aggressus, quos non caus tulit? hei quibus ille
Flattatus fatis? Cives ut. pace sederent,
Ille armis in bella ruit. dehinc numina vero
Ut celebrent cultn, sot monstra infanda deorum
Sustulit ille adytis, purgataque sacra reliquit.
Ut pietate aetas tenera educetur et arte,
Inst tuit ludos ubi vani fana Papatus:
Maiestare forum munivit, legibuaeurbes
Queis neque mas, neque cultus erat. collapsa refecit

Tempia Dei, et tussia ad solitos evexit honores.
Atque his a curis regnandi exordia duxit
Cum patre defuncto patriis successit habenis.
Hinc bene dispositis nataliin limite rebus
Militiam, et grave Martis opus tractare ferendo
Maluit, et sumtis vires ostendere in armis,
Non patriam infestans, sed iniqua ab lege resoluens,
Otia non rumpens, sed longo in foedere servans,
Iccirco haud socios regni civesque paterni
Imperii agressos, sed Christi nominis hostes
Invasit bello, nostris ut pelleret oris,
Et regni assereret decus, et sua munera Christo,
Saepe foris voluis pacata Teutonis ora
Cum Scythiae populis dure concurrere bello,
Et solus magnas Martis nutrire cohortes,
Armorum impensis propriis, atque agmine denso
Tentare ingressis, amissaque regna relictae
Pannoniae, domitasque reposcere viribus urbes.
Ergo extra patriam primus magna agmina duzit
Communi victus patria, et virtutis amore
Quando in Pannoniae tendebant milite campos,
Et penitus toto certatum est corpore regni.
Hic primum specimen praestans certaminebelli
Implevit terrore hostes, quem deinde secutus
Successus rerummagnis adeo extulit ausis
Supra alios regni proceres ut nomen haberet,
Quos acri ingenio tantum superavit, ut omaes
Exstinguit stellas exortus lumine Phoebus.
Hinc Asiae tellus in imica cohortuit olim
Auditum ad nomen, succussaque viscere in imo est.
Si quid apud rapidum tunc gestum est fortiter Istrum.
Consilio atque manu stetit huius Principis illic.
Hic postquam urgetur pugna congressus iniqua,
En bellator equus praeceps ex vulnere terrae
Sternitur, excussumque equitem super ipse volutus

Implicat, haerentemque ferit gravis ungula pulsu
Haud domini memor, et terrae insuper applicat ip sum
Diversumque rapit: sed inutilis, inque ligatus
Tela instare vitet, varilsque assultibus hostes,
Nec quo se eripiat, nec qua vi tendere possit
Adparet, nisi sola oculis lethi horrida imago.
Protipuit iuvenis qui tunc comes haesit in armis,
Iamque assurgentum dextris, plagasque ferentum
In medio veniens subiit, hostesque morando
Sustinuit, lethoque suum ca put obtulit ultro
Pro duce se hostili gaudens succedere dextrae,
Adversum et iugulo non inscius accipit ensem
Dum princeps serui obiectu prorectus abieret.
Ergo pedem bello referent tua Carole tandem
Castra sequebatur, subte tolerare magistro
Egregias artes belli, tua cernere facta
Assuevit, magnis et te sectarier ausis,
Gelrica tum victor post bella exhausta, movebas
Signa per Attrebates, et regem Marte petebas
Farnciscum, rumidis ubi Scquana labitur undis.
Iunxit opes, viresque tibi, Gallumque ferocem
Landrisii ad muros repressit, et exuit armis.
Mox iterum ut bello egressus signa altera figis
Qua desiderii Fanum de nomine fertur:
Unns homo adversosita bello terruit hostes.
Ut pacem petere, et tentarint tendere dextras.
Nam bis mille equites inopino turbine in hostes
Concitar, ignaros terum, oppressosque ruina,
Et pavefacta virum demisit corpora lerho:
Qua strage impulsi, cessabant protinus armis,
Et oello orabant spacium interponere pacis.
Nec quenquamingenrove parem, necrobore, et arte
Ad quoscumque aditus velles, tu Carolohabebas,
Nomen utincautivix saepe effugerit, arcens
Ingenio, et promtis obeunda ad munia neruis.

Quantus in hanc patriam favor extitit, ardor et ingens,
Testes heu nimium restes civilia bella,
Compositae et lites, rursusque e sorde reducta
Reiligio, et fixae leges quibus impia bella,
Bellorum et causas penitus praeideret omnes.
Dum parat ereptas collecto milite tertas
Asserere Henricus quifrena Lycaonis arcis
Sustinet et subito reditu proculinicit hosti
Terrorem, immittitque fugam, et spe deicit omni.
Neglomerate manumcontra, ausobtendere possit,
Nec praeceps virestempus daretsipse repente
Contraxitque manum et subita vicompulit agmen
Subsidio sociis veniens, qui so deris icta
Lege tenebantur per mutua, denique totam
Ad plaidum enentum rom detulit, asperane qua
Ingrueret pugna, et bellum sine sanguine abiret.
Idem cum trem eret tristi Germania bello,
Congressos Carolo nec diis nec viribus aequis
Foedere coniunctos proceres persensit, et armis
Abstinuit primum sed tandem caussa cruendo
Implicuit bello, peregrina ut gente profecti
Appeterent terrasque suas, cognataque regna:
Nifaciat, rapiant alieni, et subiuga mittant,
Aut instent spoliis, aut cingant oppida flammis.
Aut Caorlus meriti tanti non immemor unquam,
Et iam victor ovans, virtuti praemia soluit,
Et septem procerum in numero, coetuque recepit,
Ductorem et belli statuit Germanide terta.
Tempore iam exillo qualem se ostenderitacri
Ingenio, et quantum duri Mavortis in armis:
Norunt et Rhenus pater, et violentior Albis,
Et tumidis ferus Ister aquis, et Sequana flavus.
Haec Scola cum foede ante oculos disie cta iaceret,
Digessit numero rutsus, Martisque forore
Dispersas olim Mufas ad pristina vexit