HERMANNI BUSCHII MONASTERIENSIS

Hypanticon Du. Georgio Comiti Palatino, Spiram, pontisicia dignitatis suae sedem intraturo.

ITe procul tetricae, procul hinc disce dite curae,
Nec mea sollicito pervellite pectora morsu:
Dum nova iustitiae studia et nova gaudia famae
Ingero, et illustres attorno carmine laudes,
Ore fuit quas ipsa suo dignata profari
Con cilio coram virtutum Dua vocato:
Cum nuper generis soboles, et sanguinis alti,
e Palatina princeps Georgius aula,
Dives avis animique bonis, florensqueiuventa,
Ascitus clero praesul, populoque Nementu,
(Optimus i. le quidem) foret ingressurus in urbem
Festa pace suam, vocitant quam nomine Spiram.
Tu mihi tu quaeso faveas mens enthea vatum,
Aspiresque operi praesens, cernendaque dones
Numina, quae nullis fas sit vidisse profanis.
Tempus erat, gravidus quo tandem fine sub ipso
Deficit autumnus, Titanque exire biformis

Phillyridae signum meditans, hyemale propinovi
Respicit hospitium Capricorni, frigora brumae
Iam nova spargentis primum, caeloquique rigentis,
Quo facit Andreae populus stata sacra quotannis,
Et lux exacti rediit postrema Novembris;
Cum dilucebat primo Pallantias ortu,
Hesperiasque ruit tangens nox humida metas
Aerii montis, de cunctis nomen habentis
Caelitibus celso cuius sub vertice pugnas
Ridentem hostiles, Ludovicus possidet arcem
Imperii Elector, genus alto a sanguine regum,
Doctaque Cecropiam colit Heidelberga Mineruam:
Astraea insedit tumulum, comitata sororum
Agmine visendo, sacris non absque Camenis,
Quas sibi virtutes gaudent adiungere testes:
Et pereas operum vitam profere sub aevum,
Nec monumenta suae laudis concedere morti:
Post has custodes aderant et Numina ruris,
Nympharumque greges, quas vel vaga fiumina portant,
Neccarus et triplici piscosus gurgise Rhenus,
Vel fontes liquidi, montanaque protegit umbra,
Secretique lacus pascunt, silvaeque comantes,
Prataque et innumeris halantes floribus horti.
Ante ipsam, aethereae radiabat imago staterae,
Suspendens similes, aequato pondere, lances;
Lances de fului ductas splendore metalli:
Hastaque indicium truitinae quae examinat aequum,
Incorruptibili tota ex adamante refulsit.
Hoc uno extemplo ridebaut omnia vultu,
Quaque oculos retuiit, vernabat terra, solumque:
Sub pedibus pariens animabat mille colores;
Quaeque stetit tristis deronsaque frondibus arbos,
In coepit patulis subito revitrescere ramis,
Lucorumque novas blande subtexere scaenas.
Spitabant nulli ftatus Aquilonis, et Austri,

Sed tantum liquidi genitabilis aura Favoni
Molliit aetias insessi verticis oras?
Nec consuetus odor, sed qualem spitat Hida spes,
Aut Ganges, violentus aquis, sed aromate felix
Sentitur, proque hyberna nuve gramina rorem
Ambrosium madefacta bibunt, stellataque guttis
Herba viret, foliisque oculi passim omnibus haerent
Irrigui, roseoque dies teper orta sereno:
Haec igitur Dea mirandi tam plena vigoris,
Recta genis, excelsa humeris, reverenda severis
Luminibus, vestita albis sacra tempora vittis,
Atque habitu longe mortali augustior ore,
Ad circum stantets tandem sic orsa profatur
Virtutes, dictisque aperit placida ora suturis:
Mentibus aguatae Diuûm, caeloque profectae,
Propositique mie sociae, charaeque sorores,
Strennua quae audetis vitiis certamina mecum
Inferre, et sontes animis depellere pestes,
Queis sine, res cunctas hominum, malesuada libido
Perpetuo iactat: veluti sauper aequora puppim
Hinc Boreas rapit, hinc fluctu trahit humidus Auster.
Illa gemit, dubioque metu suspensa per undas
Ludibrium pelagi quatitur, deprensaque portum
Nusquam exoptatum, tranquilla vel ostia sperat:
Haud aliter versat iactatque humana libido
Omnia, ni mecum vos occurratis, adactam
Compressamque iugo, et vinclis subigatis ovantem.
Pro nihilo leges reputat, ius fasque Deorum
Obterit, et rigidis funcstat saecula bellis,
Foederaque, et pacem sceleratis fraudibus arcet
Paullatim a terris, et toto saminover orbe.
Arma fremunt passim, fernent et cuncta pudendis
Plena latro ciniis. nullum sine peste, metuque
Cessat iter, via nulla vacat grassatur ubique
Spartacus assiliens, audax Viriatus ubique

Imminet armatus: non unus conficit urbem
Antaeus, raptorue Cacus, Scironue cruentus:
Intra ipsas portas, et moenia ubique latrones.
In medio violenta foro vis opprimit aequum,
Nullus honor recti, videt irridetque tribunal
Improbitas scelerum totisque licentia velis
Navigat, intenditque sinus gavisa secundos,
At contra moresque probos, sanctumque pudorem,
Antiquamque fidem, nec vilia pignora quondam
Ingenuas artes, per quas regnumque ducumque
Maiestas olim se commendare solebat;
Haud secus ac scoptri lata ditione potentis
M oerere, et tristi spretas incedere vultu,
Nec toleranda queri foedos sua praemia scurras,
Cornicines mimos ambubaiasque tenere:
Musarumque locum vitiis cessisse profanis,
Ignotum nulli rerum experientia linquit.
Ipsa palatinae, decus indelebile, famae
Ut mihisolcitae primis Georgion annis
Non minus illustrem meritis quam sanguine clarum,
Scitis adoptarim, psoprium virtutis alumnum
Inque sinu, et nostris rener ut reptaverit ulnis
Infans, subque meis crescens adoleverit olim
Praeceptis, moresque meos generosus, et artes
Imbiberit totus, curisque essueverit aptis,
Urbibus et populis felici pace regendis.
Hunc igitur, misso fatis ad amica Philippo
Sidera et orbata dilecto praesule Spira,
Atque interregni, non apto tempore longi
Impatiente novo pro antistite forte legendo
Adiicerent animum, cum primo ex ordine patrum
Canonici, toto devincti pectore nobis
Ante omnes quos iure probo, quos laudibus orno
Iure meis quibus est vestri nec amantius olim
Quicquam, nec Superûm saciae observantius arae:

Munere pro magno cupidis concessimusunum
Argumentum ingens nostri pulcherrimi in illos
Iudicii, et sen per mansuri pignus honoris,
Quod dedimus nostris imbutum moribus, et quem
Arctius villa suum quam mater, amamus alumnum;
Supra annos supraque fidem gravitate verendum;
Supra omnes aetate pares probitate micantem:
Quo non Arctois Cimbrorum a finibus, usque
Ad gelidas alpes, et latum fluctibus Istrum,
Celtarumque domos, et flavos crine Britannos,
Aut superest nobis, aut vivit charior alter.
Delitias nostras nemo hunc dubitaverit esse,
Qui satis exterius, satis et cognoverit intus,
Quas iuvenis. vel mente gerat, vel corpore dotes.
Si cui forma placet: quid nam reprehendat in isto
Vultu, qui pulchro sidus velut enitet ore?
Si gneus, et proavos miratur? sanguinis huius
Auctores aliquando sacri sublime tulerunt
Imperii culmen: solto, sceptroque potiti
Caesareo, Augusti quondam meruere vocari.
Si mite ingenium laudas? non mitior isto
Ipse Titus. gravitas capitat non tetrica si quem?
Hic poterit dici nostri Germanicusaevi.
Si quem consilium? prudentia Nestore digna
Hoc habitat pectus, castae sub flore iuventae.
Non tamen inde tumet, non inde sibi arrogat unquam
Aut statuit quicquam dubiis de rebus agendum
Solus per se etiam quamvis sapit omnia recte:
(Nec certe minimam parit ista modestia laudem)
Nec temere admissis iuvenilibus utitur unquam.
Consiliis; quae res magnis saepe attulit una
Imperiis pestem: testis salomone creatus,
Cui de bis senis tribubus vix una remansit,
Deserto, reliquis alium pro rege secutis,
Legitimo: tantum potuit iuvenile movere

Consilium adversi. sed si qua negotia nutant.
Reicit ad doctos et longa aetate perito
Maturosque senes: tali adsistente Senatu
Exacto cunctas librat moderamine causas.
Inter prima colit verum, nec gratior est vox
Auribus illius, quam sacri conscia veri.
Non eriam quicquam contra vehementius idem
Persida falsidici quam crimina respuit oris.
Quare mendaces famulos servosque bilingues
Palponesque leves, delatoresque perosus
Eicit, et sancta longe pius arcetab avia.
In quo nimirum primum sibi consulit ipse,
Dum cavet hos colubros; insontum deinde saluti
Prospicit, et paci laudando providet astu.
Namque unum studium (si rem reputemus) iniquus
Hoc delator habet placidam turbare quietem
Criminibus falsis, supectaque reddere cuncta
Simplcibus dominis: nec fraudem advertere gnaris,
Donec in immeritos cives, populumque fidelem
Non secus, ac iustos odio grassentur in hostes.
Ah laevi, miserique, quibus tam credula mensest,
Vi clandestinis habeant, sine teste, susurris
Usque fidem, Stygiaeque adament mendacia linguae!
Quam labem quicumque parum cavere, sinistro
Naturae vitio, saevi plerunque tyranni
Euasere palam reges crudeliter usi
Viribus, exilio, vinclis, et caede suorum
Funesti salui cunctis vixere timendi,
Extincti contra foedo rumore prempendi:
Ut Caius, lacerans equitum cum sanguine Patres:
Infandusque Nero fratris, matrisque peremptor,
Et sancti Senecae meriti meliora magistri.
Ut qui caluitie deformis et impius ausis
Ultimus exanguem concidit Flavius orbem:
Quique fuit monstrum, nec vero nomine dictus

Commodus, infandae Mirmillo augustus arenae,
Victorisque Nigri proles truculenta, Severi,
Gallica cui nomen vestis Caracalla nouavit.
Causa mali tanti plerunque est impia fului
Cura sitisque auri: nam quem semel improba vinxit
Arripuitque sibi nummi cultura profani,
Et numquam explendi serpens contagio fisci;
Is delatori cuicumque improvidus aurem
Commodat indignae coecus dulcedine praedae.
Unde etiam haec nostri dictis accedit alumni
Laudibus, et magnorum heroum aequanda decori
Regalis virtus, quod non modo pectore tetram
Odit avaritiam toto, longeque repellit:
Sed quod eam laudem, quae sit contraria, quaeque
Adversa imprimis huic sordi fronte resistit,
Ambit praecipue, miroque affectat amore,
A bene quae nomen faciendo vendicat una
Virtutem; tanto claram magis omnibus illam,
Quanto deterior vitiis est omnibûsuna
Pestis avaritiae, curuis hamata Celeno
Unguibus ore inhians, contactuque omnia foedans:
Cui nulla est praeter lucrum, praedamque voluptas.
Nam licetaes rivis, penisque canalibus illi
Influat, et rutili lymphis lucentibus amnes:
Nil tamen huic satis est, nulloque expletur ab auro:
Haud magis atque furens stipulis arentibus ignis,
Aut pontus satiatur aquis, aut noxia morbis
Stella Canis lethum lacrimis, Mars caedibus, Orcus
Manibus adductis, semperque recentibus umbris.
Haec ubi regnatenet Furiarum maxima, nullum
Est ibi virtuti precium: ius, fasque pudorque
Pelluntur porro: molli clementia vultu
Respicere oppressos solita, et succnrrere egenis,
Ignorata latet gemitu restata dolorem
Arcetur probitas: et mens sibi conscia recti,

Nullum robur habet; vigilant, audentque, tenentque
Omnia fraus, astus, dolus, im postura, rapinae.
Vis pro iure potens, et pro ratione libido,
Naribus atque oculis praedam rimantur acutis
Vulturis in morem Stygii, qui immanis obunco
Heparinit rostro Tityi, requieque negata,
Assidue quamvis epulas secat ore cruentas,
Impastus tamen usque manet nec desinit unquam
Mitescente fame fecundas carpete fibras.
Sic ubi avaritiae scelus insatiabile et ignis
Saevior incubuit laniena vulturis atri,
Compilat passimk pavidos discrimine nullo
Agricolas, spoliatque inventa fraude gementes:
Asperior lacrimis, miserorum irascitur ultro
Suppliciis, spernitque preces, domus orba nec ipsam
Tutatur viduam, vetulum non cana senectus,
Pupillum non iura tegunt, infirma vel aetas
Arreptum non paupertas defendit egentem.
Sudores haec alterius, longosque labores
Hydra vorat Lernae, vulgoque oftentat ademptas
Pauperibus feralis opes: hinc vellera Serum,
Hinc ebut, hinc citri, laqueataque tecta parantur.
Hinc thorus Assyrio preciosus sternitur ostro:
Hinc emitur luxus peregrino adscitus ab orbe,
Unguentumque halans, exotericique sapores.
Hinc nitidi pascuntur equi, numerosaque seruit
Turba domi: crescit census sic tempore paruo,
Emergitque cito: gemmis operitur et auro,
Qui nuper pannosus erat, modicusque latebat,
Nunc proceres înter primos spectantibus adstat.
Sic praedae cedit sub Principe pauperauraro,
Qui rapit et miluos pariter docet esse ministros.
Non feret hic noster quenquam (scio) talia de se
Iure queri, nec praefectis volet ista licere
VHis ipse suis: nullius gratia noti,

Nec favor audebit per vim tristare colonum,
Vel minimum de plebe virum: differre tyranno
Seit tantum regem, quantum pastoris amici
Vota feri distant ab iniqua mente latronis.
Ille ovibus molles herbas nec pabula parce
Suffi cit, et curam dilecto im pendit ovili.
Hic saevus rapuisse gregem, non pascere quaerit.
Ille arcet; struit insidias rste; ille fovendo
Pingue facit nitidumque pecus; contra iste trucidat
Improbus, ingluviemque suam ferus inde saginat.
Hoc inclementes semperfecrer tyranni,
Ut sua, non arctae spectarent commoda plebis.
Contra autem regum quicumque fuere bonorum,
Ut pastor pavere suos: hinc poi/mena law=n
Nominat Atridem Princeps Heliconis Homerus,
Quare subiectos recta ratione iuvare
Et ditare suos paupertatemque malignam
Detrahere, et pacem velut orbi infundere Solem
Gentibus, et placidos aequis sub legibus annos
Ducere, nec propriis compendia quaerere lucris.
Hoc est regis opus, virtusque ad sidera nitens
Herculea, nec laude minor: dementia longe
Ista supergreditur Pellei nomina regis.
Ille sui quâmuis prostratum fulmive Martis
Dareium, et nigro stipatum milite Porum,
Thursigerique ultra metas, et castra vagatum;
Iactet et Oceani litus sub sole recenti
Victori cessisse sibi, lateque subactum:
Pat tamen esse nequit, tantis nec comparet ille
Se meritis: quanto praestat nitidissima solis
Aetherei facies umbris, noctique silenti,
Omnia cum gaudent radiis lustrata diurnis:
Antistat quantum Zephyrus, verisque novati
Dulcis honos, hyemis rigidae brumalibus auris,
Omnia cum veniunt blando invitata sereno:

Velivolique maris quanto praestantius altum
Tranquillum cum forte liquet nec fluctibus horret,
Quam totas cum sctbet hyems Neptunia classes,
Carbasa cum ludunt placido secura profundo
Clarius est tanto, magis et laudabile, passim
Reddere felices populos te Principe, nuper
Quos accepisti tenues, humilesque regendos,
Et nulli innocuae genti voluisse nocere:
Quam vana passim captum ambitione, quietes
Nulliusque reos bellis affligere, et inde
Nominis ambiti victuram quaerere famam:
Aemathii ut fecit proles vesana Philippi,
Quique peraerias Poeno cum milite rupes
Alpinasque nives, Latiam penetravit ad urbem:
Necnon qui ceruae nutritus lacte ferino,
Moenia devicit tumidus Babylonia Cyrus:
Seu qui vim patriae de stirpe oriundus Iuli
Intulit oppressae, soceroque per arma fugato,
Exactum Bruro regnum terrore reduxit.
Ambitus hos omnes furialia coecus ad arma
Praecipites rapuit affectatique coegit
In castris aevum durare libidine regni,
Perque hominum mortes, confertaque tela ruentum
Pro patria ac chara pro libertate, focisque,
Proque aris: pro coniugibus, natisque cadentum
Regali solie, et sceptro aspirare caduco,
Et dulci somno, dulci caruisse quiete
Interea semper: contra sudasse sub armis
Semper, et assiduos animo tolerasse labores,
Arentemque sitim, nec non pallentia longa
Ora fame, nimiosque aestus, nimiosque rigores,
Dum per inaccessas cautes, per lustra ferarum
Invia, per montes trans nubila vertice euntes,
Caucaseasque nives, imbresque, amnesque profundo:
Impete torrentes, squalentique arua Medusae

Anguibus, et vastis late loca squalida arenis
Inter mille metus, inter discrimina mille:
Curarumque graves stimulos, furiasque cruentas,
Et fremitus belli miseros, miserosque tumultus,
Rumoresque inter trepidos, casusque tremendos,
Instabilesque vices, et numquam certa futuri
Consilia, et dubios terra pelagoque fragores,
(Atque etiam proprios gladios persaepe timendos)
Invadunt ultro, venali milite, terras
Insontes: tantum decus est, potuisse tenendo
Arma aliis regnum per vim rapuisse subactis.
Longe alia est nostro mens et sententia alumno.
Omnes tutari clemens, omnesque iuvare,
Omnibus esse bono cupit, omnibus utilitati
Praesidioque suis, hominumque affectaramorem
Cunctorum: contra, tacitas in plebe querelas
Gliscentes odiumque sui, feliciter idem
Non una virtute domat, vitatque merendo.
Illi si quanta est mens, esset tanta facultas
Ditandi dignos, quidam velut aureus imber,
Mitibus aut aestas locupletans frugibus annum,
Aut fortunato praefulgens Copia cornu,
Divitiasque ferens, infinitusque bonorum
Oceanus, totas cupiens perfundere terras,
Vinceret explendo cuctorum vota merentum,
Iam quod cum primis illum commendat, et aequis
Innocuisque fuit populis optabile semper,
Nil armis, ferroque sinit Martique licere
In regno pius ipse suo: sed iure voienti
Disceptare licet, nostris et legibus uti
Pro vi, pro dextra capulum stringente cruentum,
Arma tamen, sed legitimae famulantia paci
Semper habet gladiumque tenet, sed iure minacem,
Solis criminibus plectendis morte timendum,
Optandum legum studiis, et pacis alumnis.

Usquam si quis homo est homini Deus ecce (quod aiunt)
Hoc est esse Deum, nostris insistere iussis
Assidue, et nostro componere singula nutu.
Sic res, atque pecus crescit, censusque peculi
Iure, sine alterius damno, gemituque Quiritis.
Nam nos cum regimus, rerum et moderamur habenas,
Laeticiae, cantusque sonant, pax candida passim,
Candida libertas vulgo sua rura peragrat,
Otia deducens secum, vultuque quietem
Securo acclivem: nec abest fiducia laeta
Fronte micans, nec blanda Pales, cui rustica curae
Sunt opera, et succincta Ceres hortatur agrestes,
Atque ipsos inusit agros, et semina terrae
Largitur fecunda manu, lateque per orbem
Triptolemum, alato portantem munera curru
Mandat, ne populis desint alimenta salutis.
Pan quoque pastorum praesens tutela, gregisque
Lanigeri, defendit oves gracilesque capellas,
Immitesque lupos caulis balantibus arcet.
Imparibus calamis dependet fistula collo
Interea, et liquidis strepit inspirata querelis.
Liber pampineas apricis collibus vuas
Paulatim rapido spectat mitescere Sole:
Vuidus, et corpus maculosa nebride tectus,
Praela, lacusque cavos renovat, tergitque subinde
Dolia, nectareum mox exceptura liquorem
Villicus, et mensis fundendum in pocula regum,
Potandumque scyphis olim, et crateribus aureis.
Vertumnus sua poma legit, nec sedula coniunx
Cunctatur plenis sed cerea mala canistris
Degerit, inque annum totum servanda reponit.
Ipsque canentes Pallas custodit olivas
Nondum maturas, oleique liquentis honorem.
Diversos hominum mitis fecundat in usus
Pastor Arsteus ceras et dulcia mella,

Daedaleosque favos profert, numeratque comantes.
Pratorum frustra pergraminamille colores.
Spectatumque vocat Flora ambitiosa Napaeas,
Umbrosisque choros, Charitum concordia, lucis
Ducit inoffensos, circum supraque canoro
Alitibus liquidas cantum mulcentibus auras.
Pace etiam colit arum Themis, non aequa duello,
Sed iuris, rectique tenax duxque omnis honesti.
Tunc et depositis agros, te Phoebe. sagittis,
Et sumpta peragrare lyra iuvat: ipsa cateruis
Nympharum comitata soror, iuga montis inerrat,
Otia neruus agit, nec spicula acuta minantur
Triste feris, sua sum apris, sunt otia ceruis.
Nec Venus haec (non illa levis) tranquilla relinquens
Gaudia contemnit, secum sed laeta volucrem
Sanguineis umbrata rosis adducit Amorem,
Armatumque levi pharetra, facibusque decoris:
Non votis inimica meis, teneroque puderi,
Sed magis exacuens studiis, et rebus honestis
Florentes animos iuvenum, quam turpibus ausis.
Quid Fannos. Satyrosque loquar, Dryadesque puellas?
Quas passim secura quies per frondea prodit,
Spectandasque offert nemorum secreta silentum.
Vos quoque Mnemosynes natas tunc urbe relicta
Rura iuvant, fructusque placet iam mitis agrotum.
Iam pastoritia modulari carmen avena,
Iam versu maiore libet describere culti
Ingenium viresque soli: quae terra creandis
Arboribus, quae frumentis, quae vitibusapta,
Quae pecori opportuna seges, quae pascua bubus
Commoda, et armento quae cura habeatur equino:
Tempore quo glebas occare. et scindere aratro
Conveniat, Cereris quo spargere semina sulcis.
Quo segetes rursus matutis demere aristis
Par sit, et ad ventos paleas iactare volantes,

Purgatasque statim sub tecta reponere fruges,
Horreaque ingestis exhausta replere maniplis,
Quo liquidi mellis caelestia sidere dona
Eximere, et nectar pressis excludere ceris
Utile: cui cedit sapor, et dulcedo Falerni,
Aut Methymneae praestans vindemia cellae.
O quanto potius, quantoque beatius istud,
Pace frui placida, nostro quae munere constat,
Quae praestat multis, meliorque est sola triumphis
Foederibus ruptis, quam saevis omnia bellis
Desolata, situ misero squalere peragros:
Ac velut immissis orbi Phlegetonte recluso
Eumenidum diris, involuier omnia monstris
Armorum, et stantes verti cum moenibus urbes,
Cunctaque lymphari ferro, ira, caedibus, igne!
Haud secus, ac rapido feruens cratere tumultu
Cum furit horrendo, totamque infestat, et opplet
Sicaniam ignitis, quos voluit ad aethera nymbis,
Aetna supposita retrum quae nole coercet
Enceladum, et terrae victos testatur alumnos.
Seu cum Carpathium ventis stridentibus aequor
Intumuit totum iactisque sub astra procellis,
Spumeus exundat pontus, stagnisque refusis
Aestuat, et densis feruens turbaturarenis:
Omnia sollicito fugerunt carbasa cursu
Ad terram, et tuto fese occuluere recessu.
Vel cum concusso tempestas horrida caelo
Desuper immugit, noctemque imitata profundam,
Eripuit mundo, pariter noctemque, diemque,
Fluminibusque micat crebris tontriuque ruenti,
Ancipitique malo vastum temefactat Olympum:
Speluncas petiere greges, armenta, virique,
Et trepidae fugere ferae, fugere volucres.
Haud aliter cuae bella tonant, cum concerepat arma.
Ferratosque lavit profuso sanguine currus

Eysthonius Mavors, et crudo fulgurat ense,
Diffugiunt passim populi formidine caeci:
Palantes hic terror agit sua linquere rura
Agrestes trepido cursu; miseroque ululatu,
Fihibus e patriis, notisque excedere rectis.
Hic gravis obsessos aries quatit impete muros,
Saxifragoque iacit scopulos bombarda rotatu.
Editur hic caedes miseranda: hic tota cremantur
Oppida cum pagis; hic iusti vota coloni,
Et ruit exacti totus labor irritus anni:
Messibus obtitis, nullas capit area fruges:
Vitibus excisis, coquitur vindemia nulla
Solibus, aur pressis spumant nova musta racemis:
Terraque continuisbellis vexata senescit,
Atque hominum tandem spes deplorata relinquit.
Ergo vigens pax alma, fovet, gignitque secundo
Omnia successu: pax mitis gaudia passim
Tuta serit, passim convivia laeta ministrat,
Pax risus gratosque sales plaususqui, iocosque
Suggerit, et dapibus mensas vinoque coronat,
Pace canit referens argutum tibia carmen,
Pacificumque sonat positis tuba Martia telis:
Spectaclis potius, sacrisque adhiberier aris
Gaudens, sanguineas Martis quam accendere pugnas,
Coniugiis operatur hymen, nec pronuba Luno
Cessat felicema ihalamis coeuntibus ignem,
Et dextras proferre faces, et spargere flores,
Cultaque gramineis intendere limina sertis.
Pax, hominum rerumque salus: pace omnia gaudent,
Gaudetager frondent sylae, campique virescunt:
Cum tumulis valles, cum curuis flumina ripis
Mollius arrident, animos et lumina pascunt
Dulcius, hostili vacuis formidine regnis,
Amotoque meru, et legum moderante vigore,
Vulgo mella fluunt, amnesque et stagna recenti

Lacte tument: nectar nullo indignante Deorum,
Ambrosiaeque liquor populis promanat ab astris:
Et reflorescit Cumaeae virginis aetas,
Aetas a fuluo cognomen adepta metallo.
Nempe ut iusticia est pacis, lucrique magistra,
Sic auctor bellum est et fons iniuria damni,
Haec me vera loqui testis spaciosa vetustas.
Omnes historias, ignotos consule fastos,
Euolue annales, et prisci temporis acta:
Invenies per me semper crevisse, meoque
Ductu, homines leviter sibi rem quaesisse, iacentes
Ac primum tenues vires firmasse, salubri
Iustitiae cultu, sensimque ad magna potentis
Momenta imperii caput erexisse, iugumque
Hostibus imposuisse suis, legesque dedisse,
Contra autem qui me vires fecere relicta,
Divitiasque sibi, quibus aut Mars ense cruentus,
Aut crudelis opum sitis, aut animosior aequo
Spiritus, aut quaevis dominandi caeca libido,
Iure fuit potior nostro; non tempore longo
Laetati, nec sic vires tenuere repertas
Imperiumque diu: sed me ulciscente repulsi
Afflictique abire retro, fractisque repente
Spebus ab adversis, et libertatis abusae
Immodice dono mulctati, ignobile tristes
Seruitium collo frenumque tulere subacto.
Haec ita cum se habeant ut commoda maxima praestem
His populis semper, mea qui mandata volentes
Observant meritumque mihi reverenter honorem
Persoluunt: placitisque meis contraria facta
Impunita sinam nulli, mea iura quod ipse
Omne sua regnum sub maiestate coercens,
Ante thronum cuius semper conspecta ministro
Non sinat a quoquam violari impune nocenti:
Hoc uno rerum genitore, ac numine freta,

Iustitiae consulta manent: quod ego approbo, nutu
Confirmat rex ille suo, mandatque teneri
Prolege, atque inter Diuûm ius, fasque referri.
Quo magis admiror, contra praecepta tonantis,
Qui pacem toties mandavit legifer orbi,
Quod tot bella fremunt passim, tot milia pugnam
Quottidie poscunt armata, atque otia pellunt
Funditus, et toto cogunt excedere mundo:
Tanquam pace magis prosit communis Erinnys,
Aut magis offendat pax, quam violentia Martis.
Unde amor hic ferriest? unde ista licentia quaeso?
Quod si divitiae hinc, sures agrique petuntur,
An non haec et ferre porest ars optima pacis?
Num soli fiunt qui tractant arma beati?
An magis illa iuvant, quae vis extorsit habenti,
Quam quae pax clemens peperit sine tristibus armis?
An potius decus hinc aliquod, nomenque cavendum
Quaeritur, et cineres ultra quod vivat humatos?
Num sola hic etiam claros iactura cruoris
Efficit humani, rigidique insania ferri?
Nulla ne suntetiam pacis monumenta beatae?
Forte Numae, qui pacificus, non bella, necarma,
Sed sacratradebat populso servanda Quirini.
Nullus honos reges inter, nec fama Latinos?
Non minor haec illi certe, sed maior abunde,
Aut eriam melior (quamvis et paupere terra
Et Curibus paruis orto) quam Marte creato,
Quamlibet in divos, Proculo fingente, recepto.
Ille Philistaeos etiam qui perculit hostes
Saepius, et victos attrivit robore belli
Pene puer, strato funda, caesoque Gelia,
Iam celeber, Saulo et regi praelatus honore;
Nou memorabilior palmis totab hoste relatis,
Quam Salomon pacis studiis: sapientia cuius
Cunctorum victrix obscurat nomina regum;

Regum olim Solymae quoscumque habuere vetustae.
Immo inter regere quantum est et perdere, quantum:
Intet condere opes populis et vertere, vitam
Servare et rapere, aut passim corrumpere luctu
Omnia, et auspicio contra exhilarare sereno:
Inter se tantum pax, iraque bellica distant,
Otiaque et rabies truculenti ferrea Martis.
Hoc qui non sentit, friget gelidissimus illi
Immunisque stupet circum praecordia sanguis.
Quo circa hic noster (propria quem finximus ipse
Sedulo, et ad rnagnos virtute paravimus usus)
Iudicio haud nitens populari, aut mente caduca,
Bellonae Furiis recte pinguissima praefert
Otia: et interea multo melioribus armis
Ipse vacans, vera pro libertate tuenda,
Pro veris, certisque bonis, et Principe dignis,
Occultos animi contra stat aheneus hostes,
Aemulus Alcidae, tollendis undique monstris
Pectoris exarmat vi multa et laude latrones:
Qui gravius quacumque intus grassantur et urgent
Pernicie mentes hominum, subiguntque pudendis
Imperiis animos divina sorte creatos:
Et caeleste animas, caelo superisque dicatum,
In pecudem redigunt vilem, rationis egentem:
Et natum solio regni, sceptrisque gerendis,
In coenum sordemque trahunt: arctisque revinctum
Nexibus, ad quaevis passim ludibria cogunt
Spiritum, ab excelsa deductum desuper aethra.
Hic Phlegetonte magis furor exardescit habendi:
Cui sese agglomerant telis fraudesque dolique,
Usutae improbitas, scelerumque licentia, suadens
Nil pravum lucri causa, nil turpe putandum.
Unum et praecipuum decus hoc, extendere censum;
Praeterea nihil humanis in rebus amandum.
Contra illinc luxus, mentis populator opumque,

Et claris animi semper conatibus obstans,
Admovet hostiles turmas, hanc blanda voluptas
Mille venenatis (quaedam vere improba Circe)
Instruit illecebris ultro, famaeque virorum,
Perfidia dulci semper lethale minatur.
Iam quas non clades, quae non incendia praeceps
Ira ciet? furiale malum, magnisque cavendum
Regious imprimisane quod duce dedecus illo
Forte patrent, ingensue nefas, quod perpete famam
Labe notet, vitamque omnes dehonestet in annos.
Hac trahit ambitio, comitum popularibus undam
Pro titulis, vitreisque aspirat honoribus: illac
Explicat insanos ventosa superbia fastus,
Secum enses, secumque equitum peditumque phalanges
Pugnatura rapit, fluviosque hausura cruoris:
Parueritque sibi intrepidus ceruice parata
Protiaus, et facilis leges acceperit orbis.
Heu generi humano quantam saepe ista ruinam
Intulit, et quantos incussit bellua planctus!
Haud eriam levia, aut spernenda pericula gignit
Acrior Haemoniis in cesta libido venenis,
Femineis assueta iocis, assuetaque plumis,
Ignavae studiosa lyrae, studiosa choreae;
Lusibus et va cuis tantum utilis, indiga mentis,
Invida consiliis, curis inimica probatis:
Nil alium, dignumque viris sub pectore versans,
Laudis inops, virturis egens, et prodiga famae,
Obsita flagitiis, rumoris plena sinistri:
Offundit captos densa calgine sensus,
Eneruatque animos penitus, castratque viriles:
Absurdos faciens studiis, et rebus agendis.
Nec patitur vita dignos, nec Sole videri
Nondum defunctus: sed adhuc spirantia Iuxus
Damnat Letheis mgloria corda tenebris.
Testis Scipiadae stirps inficianda parenti,

A laude et patriis in totum degener actis
Filius et magni demens Ciceronis: honestis
Qui bibulus spretis studiis, et luce paterna,
Turpiter exegit tacitam sine nomine vitam.
Testis et Actiaca Cleopatrae victus in unda
Coniunx, insani furiis eversus amoris,
Testis et incestus polluta nepte tyrannus
Principis eximii Germanus, pessimus ille,
Pessimus et tanto, quanto fuit optimus iste,
Compos Idumaei patre cum victore triumphi.
Textis item Varius, portento impurior omni.
Necnon et clades Latii pestisque Galenus
Imperii, Parthis patrem pexirare catenis
Qui tulit, et casum hunc nihil est miseratus iniquum:
Quin et terdenis Romana repente coortis
Permisit dominis convellere iura prophanis,
Dum Venere et laxis marcescit im urbe saginis.
Quid, quaeso, peius quidue exitiosius istis
Hostibus est usquam? quos ni summoveris omni
Auxilio nitens, omnique represseris arte
Impiger et solidus, mentis vigor igneus altae,
Fama, pudor, ratio, virtus, casu interit uno,
Nec durare potest iam res ulla, imperiumque,
Inflictis animo damnis tot, ab hostibus, aegro.
Nimirum haec Genii monstra exarmasse potentis
Viribus, et docta sibi substravisse palaestra,
Plus est, quam Lunae toruum fregisse leonem,
Quamque Erymantaeum metuendi fulminis apruum
Straudisle, et matrem vetitum contingere membris
Antaeum Herculeis vita pepulisse lacertis:
Quam cursu aeriam pernici et robore ceruam
Prendisse: et facibus quam combussisse refectam
Maiori numero reparatis anguibus Hydram,
Rureque Phlegraeo domitos fudisse gignates,
Fortem et nubigenas acie vicisse bimembres,

Infernumque canem, villosis colla iubatum
Anguibus a solio Ditis traxisse paventem
Ad superos, triplici notis adamante coactis.
Attamen haec tantis graviora pericula monstris,
Et nulli dextra, nulli superabile telo
Hoc hostile genus (nam quo precor ense, quibus ne
Caestibus aut arcu, nodosae aut robora clavae,
Tum quibus aut equitum turmis peditumque, rebelles
Hos contra affectus, quisquam profecerit armis?)
Ut non flexibili mentis constantia, et alto
Eximioque animi septus munimine, vincat
Summitatque iugo dominae rationis, apertum
Omnibus est vobis: neque enim nescire potestis,
Ut contra sordes et avarae crimina mentis
Dandi largus eat: donetque libentius ipse
Quam corradat opes; modo sint quibus eroget illi
Muneribus digni, quoties dat dona merenti,
Non dare, sed dando se sumere munera credit,
Tantum ut poscat abest cuiquam sua tollere, cunctis
Ut satius putet et malit prodesse merendo.
Iam sese ut cohibet? facilemque adeuntibus offert
Omnibus? ut precibus miserorum accommodat aures
Can didus, et vultus prope nusquam sumit heriles?
Sed sese ut dominum metui timet? optat amari?
Ut nubem nec fronte refert n ec pectore bilem
Ardentem coquit interius feruente camino?
His rigor arcetur nimius, longeque fugatur
Artibus, et vacuo potitur clementia regno.
Quidinostri quam castus amor, quam singula libra
Ponderet et trutina rectus diiudicet aequa,
Non dubio patuit (fas hoc mihi dicere) signo,
Defenso nuper fama Capnione secunda.
Quam simplex, quam certa fides? quae cura quietae
Tranquillaeque togae? quam frugi, et nescia luxus
Vita: tamen nitido sat abunde instructa paratu,

Principem ut agnoscas quavis ratione salubrein,
Et moderata magis, quam luxuriosa probantem.
Nec putat ullius minus hoc quam Praesulis, elle
Luxuriae studium vitae ulla in parte referre:
Vivendi cum sit lex ipse et norma modeste,
A quo ceu archetypo, ceu fonte, exempla petantur
Omnia ducendae sine culpa et crimine vitae.
Nam quales populos mores in Principe cernite,
Exprimt: et domini ad vitama se accommodat orbis,
Hac disciplina nixus, quae monstra domnando
Reppulit? et nostri generis quae pignora regni
Asseruit sceptris exclusis arce tyrannis?
Non dolus obrepit, non hoc in pectus iniqui
Iniustique favor, nec iners vulgique voluptas
Solum corporeis obnoxia sensibus intrat.
Frangitur hic tumidae subsidens impetus irae.
Hinc fremit amissis depulsa superbia telis.
Degener hinc livor generosis invidus actis
Exturbatus abit retro, specta cula praebet
Ridiculus, geminis augens sua guttura palmis,
Vanaque lassatis expirat gloria pennis.
Perditae avarciae fuluum non subvenit aurum,
Milite quantumuisportas recluserit illo
Urbium et aeratas (ut fulmine) fregerit olim
Rex Macedo excubias: tamen hunc non montibusauti
Expugnare queat fluae vis blanda monetae.
Ut non sit multo, nimioque antiquior illi
Ipse tenor recti, quam quicquid Lydius Hermus,
Et Tagus et Durius, Rhenusque, et latus Iberus
Pactolusque nitens ratilis eiectat arenis.
O palmam eximiam, quam nulla aequaverit armis
Parta Ducum, cunctos animi virtute tumultus
Supposuisse sibimec bella interna, nec atrox
Dissidium perferre sui, aut confligere secum
Adversis vitiis, plus quam civilibus armis:

Sed Semper constare sibi, placidaqeu catena
Pectoris atque animi solida ratione ligari:
Orbis ad exemplum caelestis, et aetheris alti,
Quem regit aeterno stabilem pax aurea fato.
Hoc cine non dicum longe praestantius esse,
Quam matutinis aurorae a partibus, usque
Aequor ad Herculeum, vincendo egisse cohortes,
Victricesque: quilas, Arctoo a vertice, rursus
Sub medium promosse diem, nimio igne calentem
Solis, et aestiferi patientem sidera cancri:
Quorsum? si nigros late dominere per Indos,
Aethiopum si regna potens Arabumque gubernes,
Si Medus Parthusque celer tua iura tremiscat,
Si Dacus, Batavusque ferox toruusque Sicamber,
Si dominum luverna suum, supremaque Thule
Te vocet et gentes quas pulsat Gallica Thetys,
Hispanusque sinus lato complectitur arcu,
Totaque summisso tibi seruiat Africa vultu:
Si te praecipitem rapit ambitus, ita libido,
Si laniat livor si fraus abducit, inersque
Luxuria infamat, rabies excaecat habendi:
Qui tibi tum liber potes, aut rex esse videri,
Subdite tot gravibus dominus, tot capre tyrannis?
Qui te tot stimulis fodiunt, facibusque perurunt
Eumendium, flagris tundunt, et verbere caedunt,
Totque in diversum repetito vulnere scindunt.
Fortius est igitur multo (me iudice) primum
Ipsum se vicisse ducem, legesque dediffe,
Et pacem fundasse sibi requiemque parasse,
Quam vicisse alios. Quid? quod nec vincere cuiquam
Utiliter fas est alios, nisi vicerit ipse
Se ante prior: nec quenquam alios regere ante scienter,
Quam regere ipse suos sciat, et componere motus.
Hinc igitur sibi quod recte hic meus impetat, inde
Recte commissas populi quoque flectit habenas:

Et magis hoc agitat quo paucis optimus ipse
Optimo et exemplo (quam late) ut praesit, et esse
Antistes melior, quam maior providus optat.
(Immo hoc iam maior, melior quo moribus extat)
Nam candor, probitasque magis facit ipsa verendum,
Hac sine quam ditio quaevis (vel maxima) regis.
Sic anyti superat reus, et laudata Solonis
Vita Pisistratium virtute interprete regnum.
Sic Fabios, Curiosque (licet tenues) Deciosque
Plebeios, fama multis non cedere constat
Caesaribus, quorum vitiis Respublica pessum
Retro abiit superis admota quitibus illis.
Quare non tibulos speciosos undique raptos,
Non latos rerum fines, imperiique patentes
Ambitiosus amat vires, contentus in uno
Et modico regnare solo, populoq Nemetum.
Gnarus ut enormes ingesstia corpora naves
Exercent gravius vectorem hac mole, patentque
Latius Aeoliis furiosa per aequora ventis,
Sic et in imperiis pariter contingere magnis
Fortunae ut caecis nutent subiecta procellis
Ocyus, atque habeant ferme plus tuberis haec quam
Uberis, atque oneris plus quam pro nomine honoris.
Macte animi, praesul nobis dignissime, macte.
Qui maiestarem, non in diademate veram
Esse nec in sella sentis, seu fascibus villis,
Sed magis in factis, operumque decore bonorum,
Macte inquam, feret haec nomen tibi fama, quod olim
Purpurei frustra multi ambivere Tyranni.
Sic ventris, turpisque gulae vitia acriter odit,
Ut pecudis putetesse magis quam Principis, aequo
Plus gaudere cibo aut nimio titubare falerno.
Tantum illi ebrietas, et crapula displicet uni.
Quid? somni quam parca quies sopor inquit inertes
Ignavosque decet, solets vigilantia reges.

Me nemo inveniat, Phoebo vigilante, iacentem
Servantemque toros, et mollia strata prementem.
Dormiat utramuis, qui sit privatus, in aurem
Securus, poquli quem sacrina nulla regendi
Solcitat, qui non aliis, sed vivere tantum
Ipse sibi didicit: at qui se munere fungi
Principis agnoscit multorum fata trahentis,
Huic totam somno turpe est consumere noctem.
Huic epulis, ludoque grave est impendere tempus,
Mox dispensandum subiectae plebis in usus.
Audeat hoc Pharia mollis Ptolemaeus in aula:
Hoc rex Assyriae fex et pudorultimus orae.
Non nobis animi tantum, certemus ut illis
Qui delectati vitiis, ut laudibus amplis
Saecula despectam misere ad postuma famam.
Iam sermo quam conditus sale pectoris alti?
Socratico quam fonte madet? quam cultus et aptus?
Quam gravis, et totus medio ex Helicone petitus?
Quem si dicentem spectes, his Daedala Peitho
Sessitat in labris dices: haec Principe lingua
Digna gravi, vox pontificem decet ista loquentem,
Ardua quem virtus priscis heroibus aequat.
Seria si quando ludens graviora relaxat,
Dulcescitque iocis: nusquam tamen excidit illi
Censurae persona suae retinetur ubique
Pontificis gravitas, castaeque modestia vitae:
Ingenuo rantum iuvat indulgere lepori.
Nil crepat insipidum dictu, nil vile, suoque
Indignum Genio: solum quae Principe digna,
Fatur, ab exactis morum referenda magistris,
Tantum turpia abest dicat, toleretue loquentem,
Protinus ut facinus sibi displicuisse rubore
Designet subito, tristique offensior ore.
Adde huc quod doctas amat, et complectitur artes
Ingenti affectu: sacraeque arcanae Mineruae,

Pieridumque sagax animo mysteria tractar
Assiduus: studioque et libris pascitur ipsis.
Magnorum cupide relegeas monumenta virorum:
Praecipue illustbres credens studiosa decere
Otia, in hoc vererum scite vestigia regum
Iudiciumque sequens nimirum, namque potentes
Terrarum soli quondam ipsi excellere averbant
Artibus ingenuis, claraeque scientiae honore,
Plus etiam quam vel censu, vel divite regno.
Regiaque haec olim res, et dignissima summis
Est habita et testata viris, cognoscere rerum
Naturae atcanas sublimi pectore causas:
Quid pulchrum, quid turpe foret, quae consona laudi,
Quae nitidis atram rebus, quae facta serenis
Nominibus facerent maculam famamque sinistram:
Prodesset quantum vitae sapientia nostrae,
Diversaeque artes usu excudente repertae:
Quid conservaret populos, quid cladibus illos
Obrueret rursus: num vis congesta metalli,
An mores, legesque bonae, patrataque virtus,
Regna secundarent plus, mortalesque bearent.
Quid? quod erant iidemque sophi, regesque verendi
Quondam, nec gladium soliti tractare magis, quam
Doctiloquos versare libros nullisque probatas
Debemus potius, clatis quam regibus artes.
Hinc humeris Atlas stellis ardentibus aptum
Sustinuisse polum fertur, victorque noveroae
Maximus Alcides, ambo quod sidera primi
Dimensi ingenio ardenti, stellasque negantes,
Ignotasque vias tantum distantis olympi
Supposuere oculis per mentis acumina nostris.
Quae lyra Dircaei, quae vox Amphionis arces
Oggias alia exstruxit, muroque sacravit,
Quam doctrina potens? hac et Rhodopeius Orpheus
Unicis interpres Divum quia floruit olim

Cum lustris traxisse feris, cum rupibus ornos,
Praecipitesque suis frenasse a cursibus amnes:
Monstraque cum turpi flexisse Acherusa Dite
Dicitur, infernis revo cata coniugeab umbris,
Haec est Carpathium quae vertit in aequore vatem,
Ambiguis varium formis, Ianumque bifrontem
Finxit, et aurigenam pedibus perinane volantem,
Toruaque Gorgoneae ferientem colla Medusae.
Nil aliud quoq Mercurium Nilotide in ora
Ter summum dici, sua quam sapientia fecit.
Haec illa est Pyliae data suaviloquentia linguae,
Hyblaeos praegressa favos, et Hymettia mella.
Hoc velum est, Itha cus quo naufroga pectora texit.
Haec illum eripuit saevo res una Cyclopi.
Haec illum Circes rectis, regique latentem
Alcinoo tutum commifit, et arma procorum
Infidiasque tori, cutis aggressibus (ante
Sirenum auditis sine noxa cantibus) ulta
Sustulit et reducem Stygio servavit ab Orco.
Quid Titydae aliud semper compes addita Pallas
Vult sibi? quid Minos lovis in secreta receptus?
Quam quod erant veterum doctissima pectora regum.
Nec diversa quidem vivax pictura Maronis
Innuit, aeternis animans Aeneida libris,
Quam quod honor ducis, et clari laus principis haec sit
Propria, doctrinis illustrem insignibus esse:
Nec stabilem regni sedem, imperiique futuram,
Ni mage sit sophiae tranquillo robore fulta,
Quam gladiis, dubiaeque fluens ope pendult sortis.
Nonne et idem doctae sibi vuit quod crebra Mineruae
Arcibus in summis posuit delubra vetustas,
Quodque eadem portis quasi custos picta sedebat
Omnibus, hinc Graiis cognomine dicta pulai=tis,
Provida quod regnum sapientia sola tuetur?
Nimirum hoc etiam toties consultus Apollo

Aeneae, et doctae quaesita oracla Sibyllae,
Et numquam longe positus designat Achates.
Nec melius gerere imperium, populisq praeesse
Ferme aliquem indoctum quam Paeonis arte catentem
Sanare affectos dubiis languoribus aegros:
Aut maris insuetum tempestatisque carinas
Deprensas rapido pelagi servare profundo.
Unde bene admonuit quidam non ante beatas
Res fore mortales, regni quam gnava forique
Assideat clavo doctorum cura virorum.
Non igitur sine praeclara sitit indole tantum
Iste meus toties mihi compellandus alumnus,
Vestigatque avidus, quicquid sibi profore credit
Ad decus, et sacro memorandum in Principe nomen,
Virtutisque viam perfectae, et ad astra vocantis,
Astra meis solum promissum munus amicis.
Rite quidem: namque ut nil praesule maius habemus,
Sic etiam par est, nihil hoc sapientius esse.
Quae cunctis sapere et scire in commune necesse est.
Atque e diverso cunctorum errare periclo,
Hoc metuens, nescire nihil quod scire vel esse
Pontificem deceat, se pacto sustinet ullo:
Sed quodcumque vacat tempus, quodcumque vel oci.
Advocat huc sollers: ut quicquid reddere possit
Vere felicem, magnumque, et liberum ab omni
Seruitio mentis, quicquid conferre suorum
Moribus, ingeniis, opibus sine fraude parandis,
Ambiat, et multo venetur pectoris aestu.
Quid? quod iam dictas, et tantas ipse senescens
Paulatim dotes, aliis maioribus ardet.
Anteire, atque aliquo assidue superare recenti
Foenore, seque suae meliorem ostendere sedi,
Inque dies illi potiora exempla parare
Vivendi, et decori decus accumulare priori
Maius, opusque opeti praestantius aedere semper.

Nec timor, ut more, velit hos deponere quondam,
Laudibus et vitae contrarius ire peractae:
Quique fuit niveis vitae color hactenus, ater
Paulatim ut fiat nigro et carbone notandus;
Principis ut quondam Caprearum in rupe morantis,
Et Caii, Caligae nomen cui castra dedere:
Quo nemo melior fuit inter initia, nemo
Imperii rursus trucior sub fine tyrannus.
Sed fuit illorum virtus nisi fucus, et umbra:
Qua freti ad tempus, sibi captavere favorem,
Donec firmatis auderent omnia sceptris.
Quocirca nec abesse diu nec fallere quivit,
Sed cito detecta est animi natura cruenti:
Ut simulata solent tandem quaecumque redire
In formam, faciemque suam propriumque colorem.
Quod verum, solidumque manet, nescitque latere
Sub specie externa, fictisque imponere nugis.
Sic quoniam haec virtus simplex genuinaque tota est,
Et nihil asciti gestans in pectore fuci,
Georgi sed adulta mei cum tempore, nescit
Degenerare retro, moresque relinquere nostros.
Sol prius obsistet lucik nox furua tenebris,
In summo sibi terra locum leget, ignis in imo,
Aequoris et sedes erit aer, aeris aequor:
Immemor ipse sui, quam desinat optima velle
Et facere, aetherea sospes dum vescitur aura:
Quam rectum pravo, quam turpi candor honesti,
Simplicitas fraudi, vel iniquo seruiat aequum:
Aut ulli hoc virtus sceleri sub iudice cedat.
At modo ne nimium mea sit prolixa, vel ingens,
Mille per aut plures iam ducta oratio versus:
Sed propere optatam contingat feruida metam.
Hunc et si dedimus Patribus poscentibus olim
Sponte hilaresque ipse, quod nobis omnibus iidem
Congruerent, nostrisque affines moribus essent:

Nec factum mutemus adhuc: tamen hactenus ultro
Mittere distulimus cupidis: iam quinque peregit
Zodiaci cursus, sextumque exite sub annum
Coepit siderei Sol fons et lumiois auctor,
Ex quo contulimus, quod nondum cessimus illis
Munus et invitus prope adhuc retinemus amicis.
Nulla alia ex causa tamen hoc (quod credere parest)
Egimus adveniens quam quo expectatior inde
Omnibus accideret: nam quae dilata parumper,
Dulcius haec ipso contingunt gaudia voto,
Plerunque et saliunt maoire in pectora sensu.
Captatum iam tempus adest, non sustinet ultra
Praesulis adventum differri longius, ullam
Nec patitur iam Spira moram, queriturque negati
Haud iuste sua vota sibi: quando, inquit, amati
Sidereos tandem vultus, oculosque serenos,
Et placidos mores, nitidaeque decora inventae
Membra mei dabitur coram mihi posse tueri
Praesulis? et mentem cupidam satiare videndo?
Quando illo praesente fruar, quem lusa tot annos
Expecto frustra, nimium mea vota morantem?
Quid talem iuvat esse datum? suffragia quan tum est
Alba fuisse Patrum, si se negat ipse fruendum
Spectandumque mihi: quorsum tam splendidus orbis
Aetheris optatae silucis ademeris usum?
Quid mihi profuerit caelum, nectarq: Deorum
Promissum cupidae, si non licet esse beatae
Felicique mihiiquanto praestantior ille
Moribus, et claro proavorum sauguine tanto
Acrius absentem suspiro et tempore tanto
Discrucior properare nihil tot mollibus illum
Excitum precibus: veluti sit gratia nostri
Vilis ei penitusque domos, et moenia nostra
Despiciat lentus nolitque videre suorum
Obsequia, et cultus, devotaque pectora nosse.

Haud tamen hic illi mos haesit degener unquam,
Sperneret ut quenquam, nisi kdignum iure relinqui.
Nam nemo est usquam natura nitior illo,
Aut minus elatus, quare quaecumque morandi
Causa sit, in fastu non est haec ulla maligno.
At tu quaecumque es regio quaecumque locorum
Grata meo sedes domino, sucessibus istis
Invideo despecta tuis: tu gaudia nostra
Aemula, delitias, plaususque intercipis omnes,
Nunc illum (si iustra peto) sine visere nostros
Ah tandem non dura lares: ac qualia cumque
Et fidei, et nostrri cognoscere pignora cordis.
Quis pudor est, hoc velle frui te sidere solam,
Quod si dispenses, poterit lucere duabus?
Ergo age, communem cunctis ne intercipe Solem:
Immo age, ne nostrum, damnum hoc utrunque feremuo
Temporis amissi: modo ne dispendia serpant
Latius, et domini vultus querat esse negatos
Ulterius deserta mihi sine quaeso venire
Huc tandem non tristis herum: sic segrege cura
Quottidie crescant res, et fortuna tuorum.
Quandoquidem non grata magis messoribus umbra,
Otia non lassis, non fons sitientibus aegris,
Portus iactatisa tempestate carinis.
Exoptata mei quam sunt mihi praesulis ora.
Ora salutaris mihi Numinis instar, et astri.
O utinam roseo quam primum proferat ortu
Hunc nobis aurora diem, nectusque citato
Lucifer albus equo, celerique allapsa volatu
En venit ingeminet mihi laelo fama tumultu?
Haec dici de se Princeps non inscius ipse,
Seque expectari tanto feruore bonorum
(Praecipue Patrum) gnarus, non sustinet ultra
Conspectum differe sui: sed certus eundi,
Cum primum Oceano surgens cras fuisecit orbi

Sol, Spiram cum luce petet primoque sereno,
Fraternis armis, argentiluce coruscis,
Et lectis celerum turmis comitantibus, ipse
Pacificus, non tela ferens, non casside ferri,
Non thorace rigens sed pectore et ore serenus
Pacem agris populisque suis atque otia portans.
Quaque rbit per rura, favens turba obvia passim
E pagnis, villisque ruet, dominumq salutans
Implebit clamore vias fremituque secundo,
Laeticiaeque dabit plenas de pectore voces,
Omnia nec capiet spectans sua gaudia plebes.
Prospicient cupide venientem, plausuque frequenti
Excipient propius subeuntem, avidisque sequentur
Praetereuntem oculis innoxia turba coloni.
Interea Spirae tota trepidabitur urbe
Discursu populi laeto, cultuque parando.
Pars mundas herbis plateas, et gramine spargent,
Sansucique comas caesi rorisque marini
Effundent plenos dextra iactante maniplos,
Indignamque crocum, Lydum quo Spira Timolum
Provocat et Cillicum similes non curat odores.
Limina pars sertis, frondenti et vimine passim
Ostiaque, et postes variis redimire corymbis
Certabunt, hederae hic foliis immixta virebit
Laurus, Romanis olim celebrata triumphis.
Hic buxus retinens alieno tempore frondes.
Hic cum purpureis pendebit pampinus vuis.
Hic tamarix, abies, et cortice plurima suber,
Et quaecumque suum non ponit frigore cultum,
Ante omnes victum quondam quae praebuit arbor
Gentibus, inventa nondum almae frugis arista,
Quaeque olim longe fuluo p0raelata metallo,
Pro cive, incolumi servato ex hoste dabatur,
Caesareosque sua decorabat fronde penates,
Induperatorum signum clementiae avitum.

Stabit ubique virens domino gratissima quereus
Venturo: nimirum illo virtutis honore,
Illa laude ducum, famaque supestite dignum
Promittens qua collatis ingentibus olim
In cives meritis, Pegum inclita nomina eoelo
Tollere se ad Superum decus immortale piorum
Emeruere, annisque aevi certare capacis.
Haec intra muros dum perficientur amicos,
Occurret domino plus quam pro more, Senatus
Frenatis sublatus equis animisque paratis
Suscepturus herum cupide, totiesque vocatum:
Nunc tandem secum laetam sumpturus in urbem,
Urbem ladticia amentem, desiderioque placenii
Lymphatae similem: venientem urbi portisque propinquum,
Moenibus ex ipsis certatim, et turribus altis
Excipier fausto vulgus clamore parentem,
Turbaque conspectae gratabitur obvia pompae,
Vocrbus ingemmans, illam lucemque, diemque
Felicem, et nivea dignam splendescere gemma.
At cum iam fuerit portis mutoque receptus,
Tanc nuilus non ordo hominum, non sexus, et aetas
Pontificem spectare novum volet: omnia plena
Agminibus cuneisque virum qua candidus ibit,
Cernere erit: non ima soli, non alta domorum
Culmina, non ullae sine spectatore fenestrae.
Cessabunt undare forum atque undare plateas.
Angustamque queri laxam tot milibus urbem
Contingit pariter pueri, iuvenesque senesque
Invaldi castaeque nurus cultuque decorae
Insverto, faciles haec se ad spectacula fundent.
Quippe hunc eximium florem cultumque iuventae:
Purpureum venerara meo paro munus alumno
Illi, mirificos qui concilia bit amores:
Vadentemque meo iuvenem dignabor honore:
Ut iubar Eoo quod Phosphorus extulit igne,

Rorifero provectus equo fugientibus umbris,
Non sit amabilius, Venerisve micantius astrum.
An neget hoc quilquamicui mens non laena, sagacis
Nec rationis inops, quin nostro nulla decori
Forma olim certare queat, nec roscidus ipse
Lucifer aethereo magis est mirabilis, ortu
Quam species nostris ea quam largimura alumnis.
Nonne sacer quidam sacro hoc canit ore prophetes?
Fulsuros veluti stellas, ignesque polorum
Sidereos, quoscumque meo de munere iustos
Indigetefque deos, caelo adstipulante, futuros.
Hoc sat erit dixisse modo, non Praesule dignos
Hos alio, nec contra alio hunc magis ordine dignum,
Maius ad imperium potuit, titulumque vocari
Accirique meus, vesterque hic (scimus) alumnus,
Inque vicem huic alius potyit contingere praesul
At subeant si utrinque fides, amor atque voluntas
Mutua: maiori nusquam nec amore, fideque
Sin cerisque magis studiis potuisset amari
Alteruter: dicta hic prius acceptaque salute,
Et pariter iunctis animorum in pignora dextris.
Insigni cultu, niveaque in veste micantis
Obsequio cleri, sacram procedet ad aedem,
Quae prima eft urbi, Regum commune sepulchrum
Bis senum, templum donisregalibus amplum,
Auda ciattollens in nubila culmine tures:
Pyramidum cui cedat opus molesque superba
Mausoli, et dives tanti fortuna laboris,
Claraque tot scriptis Ephesinae tecta Dianae,
Inter septenae miracula prodita famae.
Huc igitur dum vadentem comitatur, et unum
Omnis turba notat, simul et miratur euntem:
Explerique nequit, nec corda, nec ora tuendo,
Pontificum cernens medium, cinctumque duorum
Officio latus, et fratrum pietatesuorum,

Praecipue unius Ludovici Principis altos
Aequantis reges sacro electoris honore.
Germanae celeorate precor mea gaudia mecum,
Hunc mecum celebrate diem praesentia vestan
Cras summum mihi munus erit, donate sorores
Hoc mihi, sed quid ego fando vos demorer ultra?
Deque meis dubito ipso bonis et vitibus? ultro
Iam scio vos cupitis, quid enim ulla negaverit unquam
Iustitiae Virtus? aut illa negaverit ulli
Unquam Virtuti? nec par eademque voluntas,
Nec patitur cognatus amor sperate repulsam.
Quare agite hanc operam mihi cras navate frequentos,
Ite meae, et frmul hunc mecum exornate triumphum,
Quo mihi plus placeo, quam si Mithridate snbacto
Pompeius, seu pellei de prole Philippi
Paulus, vel Nomandum marius de rege triumpher,
De duce Sidonio victor, captoque Syphace
Scipio, deque Iuba domito cum Pharnace, Caesar.
Proximus ergo meum vester chorus ambulet ante
Pontisicem, vobis sacram praeeunitubs aedem
Visat, et acceptae dictet nova foedera Spirae,
Foedere Cumei quae felix carminis aetas,
Signatique auro mores meliore sequantur.
Iucis honor sceleremque pudor. verumque fidesque,
Sanctaq religio, cultuque modestia parco,
Votorum modus, nec conscia fallere vita,
Arque honimum communis amor pietasque reversa.
Castaque sobrietas subeant, terrisque fruantur,
Purgato vitiis populo penitusque novato.
Haud secus atque gelu cum sol de parte regressus
Australi pepulit brumae deforme repente
Exulitur senium, laetusque renascitur annus,
Et nitido novus ore redit, vernarque rendidens;
Qua cumque aspicias, nusquam amplius aspera stridet
Aut sordet glacialis byems, iam vere reverso:

Cuncta sed aprico rident elementa sereno:
Sic etiam non ulla mali non ulla doloris
Signa, sed ex nobis ingentia commoda sumum;
Si modo mortales saperent, bona si sua nossent.
At vos ô dulces gratissima nomina, Musae,
Omnibus ingenio recto, sensuque beato
Natis et raucis tantum neglecta Sophistis,
Ignaris quae vis sit vestro in carmine solis:
Quae side nostrorum memori monumenta laborum
Eripitis cupide tenebris, aevoque foruro
Asseritis vobis etenim subducere morti
Parcarumque colis, et avari legibus Orci
Concessum quoscumque libet, caeloque referre
Per famam, et citharae victricia carmina vestrae,
Ingressum hunc (vobis ut dignum est) dicite compto
Doctae Pierides plectro, lumenque, decusque
Materiae ingenio blandum superaddite vestro.
Atque hic texendae toti praeludite vitae,
Ne circumscriptae contracto limite, sed quae
Vivax humanae superet spatia ultima metae:
Tot res egregias, tot curas Principe dignas,
Tot decora, et laudes, quas tot noctesque diesque,
Tot fatique vices pepetere, piique labores.
Non etenim ignavo (promitto hoc) tempora somno,
Nec perdet laudem steriles inglorius annos.
Digerere, arque operum tantos eulovere fastos,
Munus erit vestra dignum mihi credite cura.
Ergo agite et seriem cunctorumque acta dicrum
Incipite Aonides hinc observare sagaces,
Cunctaque victuris sensim deponcet chartis,
Condereque aeternis claram Georgida seclis.
Sic dignum est: nec parum quidem mortalibus inde
Utilitas pendet si mox oblivio marcens
Non damnet saevis hominum benefacta tenebris;
Sed luceadmoia studiorum, atque arte sequestra,

Euictis annis, aeque aetatibus extent,
Invitentque animos exemplo ad honesta minorum.
Nutibus assensere Deae speciosa monenti
Pegasides cunctae, dein concio cetera claro
Annuit assensu laeto mox undique plausu
Arduus insonuit mons circum, et vocis imago
Per silvas late vallesque offensa cucurrit.
Promissi Dea facta potens, coetuque soluto,
Astrea aethereas rediit sublimis ad auras.

Maximiliani Augusti Epicedium.

QUiuper Princeps in nostro maximus orbe
Praefuit, et cunctis regia iura dedit.
Cui soli nomen virtus hinc detulit, esset
Mille quod ini Ducibus maximus ille Docum.
Quod non inficias Venetus iam fractior ibit,
Non Gallus domitis tot sibi Marte minis.
Cuius et armatae victricia fulmina dextrae
Sensurus pugnax mox otomannus erat,
Quos abrupissent motus nisi pessima fata,
Gessisset nullo bella silenda die.
Nunc cinis exiguus restat de Principe tanto,
Tantaque maiestas exanimata iacet.
Invida quid vobis, quid ferrea fata precabor?
Maior avo regnet Carolus ipse suo.

Aliud.

QUid maiestatem regum caelestibus aequat?
Induperatores quid facit esse Deos?
Iusticia et regum proprie clementia virtus:
His sine nec Princeps nec Deus esse potest.
Doribus emicuit quia Maxmilianus in stis,
Numinis hic aram, non ta/fon, esse puta.