avan001
POESIS
LYRICA
NICOLAI AVANCINI
e SOCIETATE JESV,
Qua continentur
LYRICORUM
LIBRI IV.
ET
EPODON
LIBER UNUS.
#(IMAGE)
VIENNAE AVSTRIAE,
Apud JOANNEM BLAEU,
et ALEXANDRUM HARTTUNG.
M. DC. LXX.
avan002
avan003
AUGUSTISSIMO
ROMANORVM
IMPERATORI
LEOPOLDO,
VNGARIAE
BOHEMIAEQUE
REGI,
ARCHIDVCI
AUSTRIAE, etc.
PRINCIPI ac DOMINO
clementissimo.
VEnerabunda ad SA-
CRATISSIMAE MA-
IESTATIS VE-
STRAE pedes lyram
suam deponit Poesis mea;
avan004
EPISTOLA
nunquam illam resumptura;
nisi novo calore aliquo in
MAIES TATIS VESTRAE
gloriam et triumphos en-
theetur. Fregeram enimve-
ro barbitum, cum horum
Lyricorum librum tertium
absolverem, statueramque
etiam amicorum precibus
rogatus, nunquam resume-
re. Sed ubi in MAIESTA-
TIS VESTRAE verticem
novae ac supremae Imperii Ro-
mano-Germanici coronae con-
fluxerunt; sensi novas mihi
circum tempora lauros ser-
pore, lyramque et plectrum
adtinnire, ac sponte in ma-
avan005
DEDIC AT ORIA.
nus sese insinuare. Non po-
tui temperare calori, quin
et librum quartum adjice-
rem, qui totus in MAIE-
STATIS VESTRAE gloria
occupatur. Expertus non
invitum Apollinem in tam
augusta materia, quam orbis
olim, ac meliora Vatum in-
genia invidere possint; ibi
rursus testudinem meam in-
clino, unde experimento
didicit, se resurgere posse
vivaciorem. Scio, quod MA-
IESTAS VESTRA et re-
portatis per bella triumphis,
et stabilita Imperii pace, et
Optimi Principis comparata
avan006
EPISTOLA
gloria, saeculorum Poetas
in sui nominis laudes invi-
tabit; quibus adempta fin-
gendi licentia in Heroicae
virtutis commendatione ve-
nam omnem exsiccabit. At
hoc felicitatis meae pars ma-
gna fuerit; quod ubi MA-
IESTAS VESTRA Impe-
rii diademate coronata, in
hanc Vrbem Viennensem, in
hoc, inquam, Orbis com-
pendium primum advenit,
in publica omnium artium
ad instruendos CAESAREA
MAIESTATE dignos appa-
ratus concertatione, meam
quoque Thaliam clemen-
avan007
DEDICATORIA.
tissimo afflatu resuscitaverit;
quam et in Sacr atissimas manus
sub Imperii Romano-Germanici
nomine admisit, et cothur-
num etiam indutam Austria-
ca benignitate spectavit.
Hinc, quidquid Majestate
inferius est, dedignata, ad
Augustissimos pedes vel mo-
ritura procumbit, vel glo-
riosa Famae Caesareae tuba
resuscitanda indormit. U-
trumque mihi in gloriae par-
tem cedet; sive quod mo-
rientis lyrae vox ultima fue-
rit, LEOPOLDUS; si-
ve quod indormiens exper-
gefieri poterit uno nomine
avan008
EPISTOLA
LEOPOLDI. Utrum-
que MAIESTATIS VE-
STRAE gloriam in posteriora
saecula transmittet; sive quod
omnem Poetarum calorem
Augusta suarum virtutum ac
Imperatorii nominis digni-
tate extinguat; sive quod
extinctum Austriaca rursus
benignitate expergefaciat.
Ita serviat Sac. MAIESTA-
TI VESTRAE Poesis mea.
Quod si ingratum perstre-
puerit, forte ut gratas osci-
nes solet noctua excire son-
no, ita rude sonans haec,
Thalia amoeniores Poeta-
rum testudines in digna
avan009
DEDICATORIA.
LEOPOLDO encomia
excitabit. Hoc in voto mo-
rior
SACRAE MAJESTATIS
VESTRAE
Infimus Capellanus
Nicolaus Avancinus.
SOC. JESU.
avan010
AD AMICVM
LECTOREM.
MVlta, quae hic leges, vel in-
scripta foliis circumvolabant,
vel per varia opuscula sparsa, aut in
libellos congesta Auctorem non pro-
debant. Collegit primum eorum par-
tem amicus meus, honorandis de
more Academico S. Theologiae Bacca-
laureis, et me consentiente Heca-
tomben harum Odarum edidit
Viennae typis Cosmerovianis Anno
M. DC. LI. non prodito quidem
aperte, insinuato tamen satis per
praefationem Auctore. Incidit forte
Hecatombe illa Bononiae in manus vi-
ri, ceteroquin titulo Academico il-
lic honorati / parco nomini et pro-
fessioni) qui nimia certe in me usus
familiaritate, Anno M. DC. LVIII.
triginta tres ex ea Hecatombe Odas
decerpsit, suo nomini arrogavit, in
avan011
libellum congestas typis dedit, ac
etiam fronti, non satis apte, inscri-
psit: Hecatombe Odarum diver-
sa et varia complectens, ac Reve-
rendissimo in Christo Patri Go-
swino Nickel Societ. JESU Prae-
posito Generali dedicavit. Debui
te hujus commonere; ne dum mea
mihi vendico, si tu forte in illam
XXXIII. Odarum Hecatomben in-
cidas, in me furti probrum refun-
das. Malim propria supprimere,
quam sic uti alienis. Vale.
avan012
FACULTAS
R. P. PROVINCIALIS.
EGO JOANNES BERTHOL-
DUS Praepositus Provincialis So-
cietatis JESU in Provincia Austriae,
potestate ad id mihi facta ab Admodum
R. P. GOSWINO NICKEL Prae-
posito Generali nostro, Facultatem con-
cedo, ut Poesis Lyrica P. NICOLAI
AVANCINI Societatis nostrae, a
quatuor Patribus ejusdem Societatis
nostrae revisa, et eorum judicio appro-
bata, typis vulgetur. In quorum fidem
has sigillo officii et manu mea commu-
nivi. Viennae 26. Maji, Anno Domi-
ni 1659.
L. S.
Idem qui supra.
avan013
NICOLAI AVANCINI
E SOCIET ATE IESV
LYRICORVM
LIBER PRIMVS.
AD FERDINANDVM III.
IMPERATOREM.
ODE I.
Ejus animi magnitudinem in rebus desperatis me-
moria Nordlinganae victoriae excitat.
ESt cura caelo digna, regentium
Fovere Sceptrum; quosque ferocia
Hostilis ambit, vel protervus
Sollicitat calor imperandi,
Fasces tueri. Sunt tua Numini
FERNANDE, cordi regna; nec arduo
Minora bellorum tumultu,
Ludibrium mele pressa Sueco
Marti jacebunt. Providus aetheris
Sic ordo sanxit: Cum furor Austriam
Lassavit, et Bellona saevis
Imperium cinerare flammis
Jam jam paravit, protinüs advolant
Portenta caelo: Praelia Balthicis
Utcunque saevitura ab antris
Conglomerent inimica tela;
In te minantis turbinis impetum
Retusa frangent; seque tumentium
avan014
Fervor procellarum quieti
Restituet, generosiore
Ferro repertae. Si tua te juvat
Periculorum saepe ruentium.
Exempla, Bellonaeque nisus,
Et furias revacare menti;
Ister loquetur saepius hostium
Insanientum sanguine decolor,
Lycusque, calcatisque late
Rhenus aquis, trepidusque pressa
Ripa Visurgis. Qua patet Imperi
Circus, tuorum linea ducitur
Constans triumphorum: ultimoque
Materies numerosa laudum
Narraris orbi. Sed mihi vellicat
Nörlinga mentem, qua stetit Austriae
Arena virtutis, salusque
Imperij. Meminisse fas sit.
Bellona, saevae Balthidos arduum
Emensa pontum, fata Quiritibus
Suprema Germanis parabat
Vandalico properare ferro.
Late minaci surgere vidimus
Campos arista, et Marte sub aereo
Messem Gradivi impune passim
Barbarico fluitare motu.
Licentiosis ante volatibus
Grando fremebat plumbea, missili
Armata letho; quam ruinae
Imperij, gemitusque retro, et
Mentis Tyrannus magnanimae timor
Pallente vultu, vulnera, funera,
avan015
Caedesque, stragesque, et dehausti
Excidium populi subibant.
Quis tunc, timendum pectus aheneis
Aeratus armis, depopulantibus
Objecit hastis? quae paratum
Funeribus meditara-campum
Virtus ferocis fulmina Vandali
Victrix subegit? quae domuit manus
Belli procellas? quod volantem
Circum equitum peditumque nubem
Robur paternis finibus arcuit?
Eheu! pudendi Martis acinace,
Et indecora caede fusus
Imperij jacuisset orbis;
Ni FERDINANDUs dira minantium
Vexare turmas impiger hostium,
Vastis fatigato ruinis
Imperio decus arrogasses.
Pro! quae jacentum strata cadaverum
Nörlinga vidit! quem tibi Vandalus
Campum retexit! cum fugaci
Anteijt sua fata cursu.
Quantis Gothorum sanguine decolor
Istri procellis infremuit Thetis!
Quanto flagellavit tumultu
Rhenus aquas, geminumque littus;
Cum fusa duro Marte cadavera
Misceret armis, signaque volveret;
Et scuta scutis, tela telis,
Et galeas galeis feriret.
Tempestuosi sic male concidit
Procella ferri, quidlibet impotens
avan016
Sperare; ni praesens favori
Austriadum sua tela Numen
Oppignerasset. Quae tibi Martium
Tunc dextra robur pectoria indidit,
Stat usque constans, et Gradivi
Austriaci comitata bellum,
Metit triumphos. Indue pristinas
AUGUSTE vires, insuperabili
Tonante fultus: quo Gradivi
Signa feres, trepidabit orbis.
AD FERDINANDUM III.
IMPERATOREM,
Gum adhuc Hungariae Bohemiaeque Rex belli-
cam expeditionem suseiperet.
ODE II.
Vaticinium Victoriarum ejus.
VEntura lustris posterioribus
Edico vates. Huc age marmora,
Huc aera civis: FERDINANDO
Hic memorem strue fama pilam.
Nam quis superbae dignior arduum
Subire molis pegma, vel aureo
Spectari in arcu, sive ahena
Claustra. Semiramiosve muros
Mavortiali straverit impetu,
Seu Sarmatarum cornua fregerit,
Thracumque Lunas, presseritque
Uno Asiam Lybiamque Marte;
avan017
Quam tu, Austriorum maxima Caesarum
FERNANDE proles? Te puerilibus
Cunis reclinem barbarorum
Fusa super posuisse castra
Avita Virtus Austria dicitur;
Jam tum decoro pulvere Martios
Foedare vultus ambientem,
Et teneram solidare ferro
In bella dextram: Tum quoque basijs
Ad arma natas per galeam genas
Libasse, Sol gentis, Rudolphus,
Et gladio clypeoque parvas
Aptasse vires. Cresce rebellibus,
FERNANDE, dixit, cresce Proponticis
Terror procellis, et tenella
Excidium meditare dextra,
Exercitata pectoris aegide
Olim movendum, cum gravior manus
Incumbet armis, et toaras
Fronte super radiabit auro.
Tunc belluosus Xanthus, et avii
Ripae Scamandri, Thermodoontii
Hebri tumultus, Bosphorusque, et
Argolicis Achelous undis,
Thressusque, et audax Bistonius tuos
Mordere fraenos discet, Achaica
Servire Tethys, Caspiumque
Austriacam trepidare dextram.
Tunc et nivali prodita Caucaso,
Aut fusa saxis de Borealibus
Arma edomabis praelioque
Concuties Rhodopes sub antris
avan018
Pudenda Martis signa Othomannici;
Lateque prae te castra fugacium
Agens Getarum, non decoris
Tergora vulneribus notabis.
Tu fulminantem sub Mareotico
Fulgore Bessum non reparabili
Damno fatigabis, premesque
Indecores Mahometis aras.
Sed ante stragi Bistoniae tuus
Praeludet ardor, pro patriae focis
Per pila et hastas, perque scuta
Austriaco superanda Marte.
Tumultuosi turbine sulphuris
Objecta franges castra rebellium; et
Vinci reluctantis Lutheri
Posteritas male fida discet,
Quid Marte possis. Milite nam tuo
Insanientis Pergama Taenari
Demolieris, perfidisque
Templa diu famulata facris.
Haec ille. Sed jam temporis orbita
Evolvit aevum, quo tua fervido
FERNANDE ferro dextra terret
Suppositos pedibus Tyrannos.
Pavete vinctae compede Cyclades,
Thracesque, et audax Brennus, et insolens
Armis Gelonus, Vandalique, et
Quidquid habet furiarum apertus
In bella Avernus. jam manus ignea
Se FERDINANDI in fulmina concitat.
Haustura gentes, jam solutus
Hinnit equus, violansque freni
avan019
Leges, in hostem praecipitat gradus.
Pavete: quo se volverit impetus
Calentis aestus, in ruinas
Fulmen aget, sonitumque ferri.
AD ALEXANDRUM VII.
PONT. MAX.
ODE III.
Vt decernat Immaculatam Conceptionem
Beatae MARIAE Virginis.
QUi Vaticano, Maximus Arbiter,
E colle terras imperio regis
Caelumque, ALEXANDER, caducae
Praesidium pietatis; audi
Vom tuorum. Qua Juvenem vehir
ora Phoebum, Turca frementibus
Insultat armis; qua senex Sol
Hesperium cadit in cubile,
Molitur Anglus funera: qua dies
Utrinque spectat dissidio pari
Orbem diremptum, busta mundi
Afer agit, cineresque densat:
Qua se Bootes torquet, et Arcades
Lentas adurget, Moschus et insolens
Scythes, Gelonorumque Mavors
Sarmaticum lacerant vigorem.
Quemcunque mundi Sol videt angulum,
Illo laborat navigium Petri
Fessum procellis, ultimamque
Bella fremunt minitata cladem.
avan020
Quisquamne tandem terminus impium
Aestum Gradivi sistet, et indito
Frangens reluctantem lupat,
Excidium prohibebit orbis?
Vocanda caelo est, jam toties solo
Fugata Pax. Decerne, quod alliget
Iratum, ALEXANDER, Tonantem, et
Detineat grave fulmen irae.
Decerne sancta lege: DEI Parens
Vixit veneno libera patrio;
Labisque primaevae parentum
Innocua, in geniale crimen
Non venit. Hocte vilior aspici
Plebs orat: hoc te, qui propior DEI
Aris Sacerdos adstat; hoc te
Imperium rogat; hoc paterni
FERNANDUS haeres nominis; hoc Pa
Hoc Gallus; hoc et quos Sapientia
Lauris coronat; queis Tiarae
Fronte micant, celebresque mithrae:
Ecclesia omnis supplice, popliti
Affusa sacro, te prece postulat:
Dic: Gurges haeredum, nepotes
Cum traheret pater in ruinam.
Mundi cadentis vulnera VIRGINEM
Non sauciarunt. Oquis honor DEO
Hinc exprimetur! quanta MATRI
Gloria Virgineae, Tibique
Cantanda seris fama nepotibus
Nascetur olim! quanta fidelibus
Toto orbe sparsis, quanta Romae
Laetitiae seges emicabit!
avan021
Sed (quod bonorum summa) Propontidem
Qui turbat hastis, quique Aquilonibus
Movet tumultus, qui cadentis
Solis ab Hesperio cubili,
Aut primo ab ortu praelia disserit
Mars inquietus, praelia sopiet.
Sic auguramur! cum Draconem
Virgineo pede subjugatum
Pronunciaris, nil poterit Draco
Enervis Orci, qui hactenus impias
Flammas Avernali caverna
Orbis in excidium profudit.
Exinde puro Pax niveis polo
Invecta bigis gemmea saecula
Reponet, et mundo redibit
Cana fides, niveique mores.
AD B. V. MARIAM
DEI MATREM,
ODE IV.
Cum Augustissimus Romanorum Imperator
FERDINANDUS III. Ejus Im-
maculatae Conceptioni Statuam in
summo Vrbis foro Viennae pone-
ret, eique sese devoveret.
MATER, augusto redimita Sole,
Cui verecundo pudibunda cornu
Luna se flectit, famulumque plantis
Subjicit ignem:{?ATypogr}
avan022
Cernis, ut vasti dominator orbis
Poplite affuso tibi FERDINANDUS
Supplicat voti reus, et perennem
Dedicat Aram?
Hic perennanti rediviva saxo
Colla, serpentis grave pondus atri,
DIVA conculcas, onus et Draconis
Grande minaris.
Hic Leo tritus gemit, et colosso
Atterit dentes, Basiliscus atro
Tortilis giro sua sponte subdit
Toxica plantis.
Ante communi temerata culpa,
Exulis primi vitiata pomo
Credita es paucis, Erebique sceptris
Colla dedisse.
Nunc vetat Caesar male fluctuantem
Inter undantes pereuntis orbis
Dicere ardores jacuisse, et ulla
Labe profanam.
Scilicet nondum per inane Caeli
Cynthiae pernox vigilabat ignis,
Cynthius nondum sua vestiebat
Sidera flammis:
Nec suos Adam temerarat ausu
Impio dentes; tibi quando Numen
Subdidit mundum, genitrixque visa es
Digna vocari.
Scilicet magni solium Tonantis
Dedecet primae geniale noxae
Crimen, et tantam rigida gravari
Lege parentem.
avan023
Egit hoc Caesar tibi FERDINANDUS
Fusus ad saxum, positaque lauru
Verticem acclinans: Mihi, Virgo, dixit,
Criminis expers
Audies semper: tibi regna subdo,
Sceptra, fortunas, populos, coronas,
Filios, memet; tibi dedicatum
Accipe munus.
Hacttenus genti populisque Caesar
Vixerim; posthac tibi militabo
Servus. hic sceptrum, hic diadema pono, et
Frontis honores.
Audiant gentes: meus ille dici
Desinet, quisquis crepitante flamma
Vel Rubum credit potuisse cingi,
Nec tamen uri:
Vel sacro extensum Gedeonis agro
Vellus haud ullo violari ab imbre,
Tota cum circum pluviis maderet
Area stillis:
Nec tamen nullo temeratam ab igne
VIRGINEM credit potuisse flammis
Eripi Inferni, solidamque mundo
Stare ruente:
Vel putat mersam pelagi procellis,
Quando communi tumulatus unda
Nerei toto latuit profundo
Naufragus orbis.
Austrius quisquis cupiet vocari,
VIRGINEM dicat sine labe pruam,
Quae malum prime geniale noxae
Sola triumphat.
avan024
Sic vovet Caesar, vovet et Vienna
Caesarum nutrix, famulumque quidquid
Austriae subdit caput, et verendum
Nomen adorat,
Ergo te VIRGO, meliore quisquis
Spiritu vivit, veneretur expers
Iilium spinis, foliisque puram in
Irida sparsis.
Te puer molli labio, et puell
Cratia plenam canat, ante primas
Temporum cunas, refluique caeli
Ante recursus.
Sacra dicaris Domus, hospitalis
Numini, puris laqueata gemmis
Quam profanati genialis orbis
Nesciat ira.
VIRGA Jessaeo generosa flore
Audias; magni Solium Tonantis,
Et Thronus puro Salomonis auro
Semper amoenus.
Terra dicaris benedicta, flore
Fertilis campi; cui Virginales
Anguis in sulcos fugiat venena
Spargere culpae.
Innocens VIRGO Speculum canaris,
Cui suam Numen speciem sub umbra
Carnis impressit, speculumque toto
Pinxit amore.
Celsior sed dum supereminente
Cernis, o VIRGO, famulam Viennam
Marmore, et pressae pudibunda calcas
Cornua lunae;
avan025
Austriam prona, bona VIRGO, fronte
Aspice, et magni pia FERDINANDI
Aure materna, facilique vultu
Suscipe vota.
AD SERENISSIMUM
LEOPOLDUM
HVNGARIAE BOHEMIAEQVE
REGEM.
ODE. V.
De optima regnandi forma.
NOn legum cumulus, non rigor, aut metus,
Non frontis species semper amabilis,
Non ridens labium, non NUma, non Solon,
Non praecepta Lycurgica,{?ATypogr}
Non sceptrum Assyrium, non dominantium
Persarum cydares, non fremitus Scythae
Servant Imperium. Non nimis acria,
Sed nec mollia Principum
Sint praecepta nimis. Molliter impera,
Qui flectis populos: acriter increpa,
Si vis imperiis addere vim tuis.
Regnum molle nimis, perit;
Et crudele nimis, seditionibus
Internis agitur. Nolo Neronico
Torqueri populos imperii jugo.
Civis lege sub aerea
Oppressus, genium contrahit asperum,
Et mores rigidos. Ut violentius,
avan026
Excussoque solo erumpit in aera
Ignis, qui premitur nimis:
Sic quamvis genii nobilis, indoles
Arctari impatiens, cum premitur, dolet;
Tum fervet rabie; denique, quam diu
Molem gesserat, excutit.
Aurati radius vel diadematis,
Vel sceptri species, vel lateris color,
Vel fulgor Solii non bene convenit
Cum dura in populos manu,
Quae labente magis fulmine saeviat,
Et ferro et sacibus; quae jugulis neces
Semper parturiat; quae tonet horrido
Semper supplicio, et reos
Aeque ac innocuos morte remuneret,
Et consanguineo funere misceat.
Cui fulget solium, mens quoque fulgeat;
Et clari diadematis
In vultum veniat pulchra serenitas.
Immites animos, vulgus inaestuans,
Plebisque indomitae pectus, amoenior
Frontis mitigat area,
Et risus facilis. Sic Leo ferreos
Clathros dilacerat, seque benignior
Cedit blanditiis. Quod nequiit furor,
Hoc clementia comparat.
Sed nolo residem dexterae inertiam,
Nolo mollitiem. Saepe ferocibus
Luctandum ingeniis est, quibus aestuat
Mens in civica praelia
Plebeiusque furor: quae melioribus
Si tentes studiis fingere, vinceris
avan027
Cordis duritie, et ludibriis probos
Vulgi mobilis objicis:
Queis quo plus studeas, plus noceas quoque.
Ergo sit facili in fronte severitas,
In risu gravitas, emphasis in jocis,
Et. constans animi tenor.
Hac RUDOLPHUS iit: Non mihi, dixerat,
Uni nascor iners, sed populi bono:
Nec claudi patiar: me sinite obvios
Ampelxus dare civibus,
Hac ALBERTUS iit, fortis aheneos
Unes per cuneos rumpere semitam,
Et ferrum manibus vulneris arbitrum
Exercere per aemulam
Obstantum rabiem; nec minus A ustriis
Promptus sanguineos tergere Solibus
Armorum fremitus, et rigidos trucis
Vultus ponere Achillei.
Hac se belligerae Mars Alemanniae
Et mundi domitor CAROLUS orbita
Devolvit, Phrygio non minor Austrius
Bellator Telamonide.
Seu vectus pelago Gadibus Africam,
Europenque Asrae jungeret, et mare
Calcaret dominus, Bistonis improbum
Audax fundere sanguinem:
Seu Victor saturum Myrmidonum nece
In pace ablueret fulmen acinacis
Refractis furiis, seque amethystino
Soli fingeret aemulum,
Largus blanditiae, parcus acinacis,
Parcus militiae, pacis amantior,
avan028
Orbis praesidium, gratia vivium,
Janus nominis Austrii.
Hac FERNANDUS iit (semper amabile
O nomen superis!) aeque AVUS ac PATER,
Queis mitis facili in fronte severitas,
Et clementia serio
In vultu micuit: seu temeraria
Arcerent Stygiae jura superbiae,
Et belli fremitus, et miserabiles
Casus Marte retunderent;
Quos vel Parrhasiis Ursa Triomibus,
Vel Danis vomuit terra paludibus,
Aut ignobilibus rusticus insolens
Armis duxit in Austriam.
Seu pulchra cilium lege serenitas
Utrique opprimeret, regnaque pectoris
Occulta regerent arte, benignitas,
Pax, clementia, gratia.
Hac ibis LEOPOLDE: huc patrii trahit
Exemplum generis. Non reses indoles,
Vel tropens animus, vel decorum tibi
Est ignara ferocia.
Vix natus, patrium dicere sanguinem
Ebullisse puer, seque tibi graves
Inclinasse mitras, et facilem sui
Virtutem puerilibus
Inserpsisse togis. Jam tibi Pannones
Inflexere genu, seque Bohemica
Augusto capiti Laurea miscuit;
Et se purpura Regio
Affixit lateri; jam diadema te
Germani Imperii postulat, et suis
avan029
Arridet radiis, jam sapientiam
Et mentem Austriacam stupent,
Qui te conspiciunt. Sic LEOPOLDE te
Exemplis patriis indue, et exere
Virtutis specimen, mitia fulmina,
Clementemque ferociam.
AD SERENISSIMUM
LEOPOLDUM
HUNGARIAE ET BOHEMIAE
REGEM.
ODE VI.
Vt imperet suaviter et fortiter.
Quisquis secundis Imperii ratim
Dynasta felix ire Favonijs,
Fluctusque tranquillos jacere.
Et placida populi quiete
Gaudere gestit; queis DEUS imperat,
His ille terrae legibus imperat.
Cui norma regnandi est ab astris,
Sorte reget meliore gentes.
At numen una fronte serenius
Indulget orbi lumen, et imbribus
Terras superfusas inundat:
Fronte pari recreat, feritque.
Non ille, quamvis caeca licentia
Mortalium sese inferat aetheri
Tu mens, Gigantaeoque bello
Innocuis violenta pubes
avan030
Insultet astris, semper acinace
Ultore saevit, nec nocua manu
Elidit ignes, flammeumque
Ore vomit jaculante fulmen:
Non ille semper stat gravida super
Judex severus nube, nec ardua
In funera et clades acuto
Dextra riget metuenda telo.
Sed parcus irae fulmina comprimit,
Lentusque flammas volvere, vindicem
Suspendit ignem; ac ultionis
Lora manu breviore tractat.
Crudele regnum mole ruit sua;
Constat paternum: quoque suavior
Et vultus et sceptrum gubernat,
Hoc niveo magis exiguntur
Phoebo Calendä, depluaque aureo
Felicitatis sidera munere
Pacem reducunt, pulveremque
Euboicum revocant in annos.
Nil subditorum exulcerat acrius
In bella mentes, quam Ducis asperi
Immitte sceptrum, civiumque
In jugulos grave fulgur ensis.
Oppressa libertas fera suscitat
In arma dextras, qui minus imperat,
Plus impetrabit; quique cogit,
Ille minus populum movebit.
At nec remissis legibus addecet
Fraenare gentes. Nec nimis aspera
Sint sceptra Regum; temperato
Nec pietas careat rigore.
avan031
Impune crimen crimina germinat,
Serpitque labes, cui tenerae nimis
Manus medentur: fons futuri est,
Praeteriti sceleris medela
Neglecta. Vires tempora noxiis
Herbis ministrant. sit rigidus favor,
Rigorque clemens, cum veneni
Damna sequens nihil auget hora.
Cum perpetratum flagitium novae
Est causa noxae, supplicium manus
Ne lenta tardet. Qui nocentem
Non perimit, nocet innocenti.
Terrere, non est semper atrocitas;
Nec semper est clementia parcere.
Utrumque miscendum est. Machaon
Quale ferit, simul / medetur.
Hac arte Reges saecula prorogant:
Hac FERDINANDUS sustinuit Pater
Caesarque mundum, quando regna
Justitia et Pietate flexit.
Hac tu, paternis non minor artibus
LUIDPOLDE regna; votaque patriae
Virtute adimple, dum reponis
Justitia et Pietate Patrem.
AD SERENISSIMUM ARCHIDUCEM
LEOPOLDUM GUILIELMUM.
ODE. VII.
PANEGYRIS.
DIceris olim Mars Alemanniae,
Et Galliarum terror, et Urbium
avan032
Victor rebellantum, et Visurgin,
Et Rhodanum, Legerimque magnis
Lassasse bellis, atque Ararin metu
Turbasse ferri: Sequana te canet,
Et Rhenus, et Mosella, et Ister,
Teque Lycus LEOPOLDE sero
Transcribet aevo, non superabilem
Armis Achillen, et memorabili
Loquetur auro; te tuorum
Fama canet senior Nepotum.
Dicere, quantus moenia ruperis
Mavors ad Ipras; quantus in obvium
Harcourtium fulmen rotaris,
Et rigido Cameracum in aerre
Evisceraris: quam tulerit tibi
Donkercha palmam; quo Lielerium
Sudore victum; quo Menenae
Quo steterit Gravelinga bello.
Nec te silebit grande opus Austrii
Mardika Martis; nec famularia
Rocroya subjecisse quondam
Colla tuis, LEOPOLDE, signis
Nimis dolebit; Quin sua pronius
Cessisse Brugae moenia, et arduas
Dixmuda turres, et Capella
Austriacam timuisse dextram
Gaudebit olim: nec sibi Gallicum
Fraenum Bogurgum, nec sibi Lilia
Rhetelium desiderabit
Magne tuo, LEOPOLOE, ferro
Nuper subactum: quin tua Symbola
Cortracum amabit; sub tua procidet
avan033
Vexilla Flander, deprimetque
Belga suos tibi sponte muros.
Sed illa laus est maxima Principis,
Cum Marte possis plurima, plurima
Clementia servare, et aequi
Nutu animi studioque pacis
Cives tueri. Sic geris impetum
Mavortialem fortis acinace;
Ut non remittas lora mentis,
Nec rigido nimis ore fulmen
Stringas severus: Nec violentia,
Nec ardor irae estinguit amabile
Frontis serenum; nec superba
Nube tumet cilij theatrum.
Vultus amicis vocibus assonant,
Vocesque caeli risibus auream
Beatitatem proloquuntur,
Et genij moderatioris
Testantur aulam. Sic Patris indoles
Augusta natos occupat, et suos
Mores refingit; sic Leones
In soboles animos refundunt.
Talis serenis Solibus aemulus
FERNANDUS olim melle beatius
Spirabat aevum; sic rigebat
Justitiae metuendus ense,
Ut lenitatis semper amantior
Per ipsa sonti vulnera parceret;
Magis verecundi pudoris,
Quam rigui cupidus cruoris.
Hinc consonantum gratia temporum,
Amcia pacis saecula melleos
avan034
Annos trahebant; hinc olivae,
Hinc placidi micuere Soles.
Sic tu frementes ingenuo minas
Extinguis ausu. nam melius jubet,
Qui melle jussa, et liberali
Imperium comitatur auro.
Hinc te sagatis miles amoribus
Ultro est secutus. Nempe fides Ducum,
Et ira constans, impetusque
Hoc prrecio bene comparatur.
Hac arte ductae in magna pericula
Ivere turmae: hac miles in obvios
Furoris ignes, hosticamque
Impavidus ruit in procellam.
Te teste quivis vincere, vel mori,
Per asperati fulmina praelij,
Martisque ferventis tumultus,
Per proprij pluviam cruoris
Amavit ultro, nec puduit tui
Perire causa. At tu quoque cum tuis
Ardore eodem vel perire,
Vel furias penetrare Martis
Victor fremebas. Nam quoties equo
In arma primus, primus in aereum
Campum irruisti; nec cruenti
Ferrea diluvies Gradivi
Stitit volantem? nec rigidum gelu
Strinxit tuorum pectora, queis faces
Facto ingerebas, aemulumque
In studium facilis trahebas.
Hac miles urget praelia; qua praeit
Vis imperantis. Praecipientium
avan035
Exempla plus urgent in ausus;
Quam tubicen, tonitruque vocis.
Novere Belgae. Caetera supprimo
Momenta laudum, posterioribus
Narranda saeelis, queis caneris
Praesidium LEOPOLDE Flandri,
Columna Regum, gloria Caesarum,
Corona stirpis, gentis et Austriae
Firmamen, et Martis propago,
Et fidei, patriaeque fulcrum.
AD PRINCIPES GERMANOS.
ODE VIII.
De bello Germanico, pro pace.
EHeu, pudendi fabula saeculi,
Sero Nepoti non sine lachrymis
Cantanda quondam! quo furentum
Theutonidum rapit ira ferrum?
Non est honesti haec prodiga sanguinis,
Nec digna vestro nomine Theutones
Virtus, sarissarum calores
In proprias animare caedes.
Utcunque Turcas, aus Scythiae vagas
Gentes subactas, signaque Achaico
Illata ponto, et funerati
Castra Getae labefacta Marte
Audire mallem; nec Marathoniam
Laurum inviderem, nec Mareotida, et
Hebrum, Methoneosque saltur
Theutonico cecidisse ferro
avan036
Vates tacerem. Nam procul Artacen
Fumasse busto, et sanguine Bosphorum
Manasse, Bizantique turres
Fulminea occubuisse dextra,
Pridem decembres diceret ad focos
Victor Geloni miles, et aufugam
Scythen, reluctantemque Bessum
Theutonicos toleraere fraenos.
Sed heu! nocenti parcitur; innocens
Sanguis sititur. Barbara Norici
Nil tela mucrones fatigant:
Et gladios, toties cruore
Tinctos cytharum, Thyssagetum pudet
Pulchris phalanges rumpere nisibus,
Cretamque raptam, Cycladasque
Non humili reparare bello.
At insecundo Marte Alemannicos
Enses suorum in viscera civium
Aut caeca regnandi libido,
Aut alijs supereminendi
Cupido mersit. Parcite, PRINCIPES,
De subditorum vulneribus sitim
Potare vestram, et parciore
Excidium prohibete ferro.
Utcunque vilis verticis est cruor,
Est indecorum fundere. Gloriae
Si tangit ardor, appetitum
Temperies moderata fraenet,
In inquieto fulgura gloriae,
Non in sereno, quaeritis aequore.
Ipse appetitus eminendi
Nocte viam tegit ad coronas.
avan037
Ferrum in suorum mergere viscera,
In innocentes vertere fulmina,
Natare tabo, civiumque
Rura cadaveribus replere;
Evertere urbes, busta coloniis
Inferre, caedes irreparabili
Densare damno, patriosque
Sternere agros, segetemque agrorum,
Hoc Regiumne est? scilicet edito
Magnus locavit vos solio DEUS,
Libidini ut vestrae litetur
Vulneribus, necibus, ruinis,
Bustisque Regnorum? Ah melius nitet
Augusta caeli forma, serenior
Cum fulget aether, ac amoena
Luce dies radiatus intrat:
Quam cum fragores fulminis intonat
Tonitruorum murmure saevior;
Et convolutum nube caelum
Fulminea strepit a procella.
Timenda Regnis jam satis hactenus
Est imperantum visa potentia:
Amoenitate enubilate
Tandem animos, ciliumque frontis.
Scissam tot armis inviolabili
Firmate rursus nexu Alemanniam;
Metuque bellorum repulso
Rursus amor pietasque regnet.
Non ista Regum est gloria, purpuram
Fuso suorum tingere sanguine,
Aut apparatu praeliorum-
-Absumere opes, animamque regni.{?ATypogr}
avan038
Non ista Regum est gloria, purpuram
Comerae adinstar spargere, caedibus
Replere passim urbes, suisque
Cum populis sepelire regna.
Non ista Regum est gloria, scribere
Leges sepulchris, aut morientibus
Male imperare, aut aestuantes
In gladios rigidare sceptra.
Haec vera Regum est gloria, siderum
Felciorum more, potentia
Mundum tueri, labilemque
Temperiem solidare rerum:
Res dissipatas nectere vinculo
Constante amoris; seditionibus
Urbes laborantes levare, et
Pacifera redimire oliva.
Haec est Virorum nobilium indoles,
Vitare bellum, quando necessitas
Non urget instans, et quietis
Lege suam stabilire sortem.
Nam, quale sidus non sibi luminis
Pendit tributum, non sibi Principes
Inaugurantur, sed suorum
Utilitas diadema primum
Excogitavit. Quem lateri gerit
Fixum, saluti impendat aeinacem
Princeps suorum; nec severum
Fulmen agat, nisi cum rebellis
Arcendus hoftis finibus imperi,
Et innocentum patria Civium
Tegenda ferro est. Quod revinctae
Frontis ebur diadema cingit,
avan039
Idem salubres in populos agat
Umbras: quod auro fulgurat, et solum
Lambit paludamentum, aperto
Regna sinu populosque cingat.
Quae sceptra torquet regia, nesciant
Ferri rigorem, vel violentiam
Severitatis, sed modesto
Auro animos populorum inescent.
Hac arte caeli prodigium, Austria,
Regina mundi, qua juvenis venit
Dies, fatigatosque currus
Hesperio tumulat cubili,
Per foederatum non moderabili
Mavorte ferrum in saecula protulit
Quaterna sceptrum, dum procellas
Pacifica recreavit aura.
Hac arte sceptrum proferet Austria,
Si vota caelum pronius audiat,
Ad usque fines, et supremam
Canitiem morientis orbis.
Hanc vos precatur maesta Alemannia
Heroes artem, jam specie minor,
Cadaverosa fronte, adeso
Pene alia, at tamen ipsa, vultu;
Heu! tristis, inquit, nec lachrymabili
Sat eluendus diluvio dolor,
Donec cruentatis sepultus
Visceribus retrahatur ensis.
Quot lustra vidi, peneque saeculum,
Ex quo Gradivus Civica praelia
Exercet in me, nec cruenti
Finis adhuc patet usque belli.
avan040
Quot Albis amnes sanguine polluit?
Quot Ister egit valla cadaverum?
Quot scuta Rhenus, quot sarissas,
Quot clypeos, galeasque volvit?
O Christiano parcite sanguini,
Vestrisque sceptris parcite PRINCIPES,
Quae jam Gigantaeo furore
IN solidum riguere ferrum:
Non arma dextris excutio: unicum
Precor: proquinquum parcite PRINCIPES
Lassare regnum; et militare
Odryssijs date robur oris
Bene elocandum. Hic Strymona misceat,
At hic patentem ponte Propontidem
Insternat, hic ducat calentem
Bistonios segetem per agros.
Hic Nessum inundet classe; Corinthiam
Hic claudat Isthmum; hic aequore Cycladas
Vetet natare; hic jura Naxo,
Ille Paro, Scythiaeque dicat.
Sic ite magni in praelia PRINCIPES.
Sic vestra quondam bella Alemanniam
Jungent Achaeis, et Pelasgi
Theutonicas patientur aras.
avan041
Ad Illustrissimum et Excellentissimum
D. COMITEM
FERDINANDUM
DE PORZIA, etc.
ODE IX
Cum ab Augustissimo Imperatore FERDI-
NANDO III. ex Legatione ad Sereniss.
Remp. Venetam revocartetur, et Serenissimo
Archiduci LEOPOLDO IGNATIO
praeficeretur.
Legationis functe laboribus
FERDINANDE, pulchras Adriaci maris
Dimitte sedes, et Senatum
Ac populum Venetum relinque.
Secundioris carbasa flatibus
Feruntur aurae. Jam tibi faustior
Recluditur portus, ratisque
Austriacae properat subire
Theatra laudis. Perge volgentibus
FERNADNDE Divis, Imperialium
Qua se coranarum Vienna
Puchra parens, imitata Solem,
In Iuce jactat. Jam tibi Maximi
Blandum favores Caesaris annuunt,
Te vultus arridet, jubarque
Caesareae pietatis optat.
Hic Patris ingens gloria Caesaris,
Magnaeque stirpis gemma sequentibus
Aptatur annis; ut Coronis
A tenero LEOPOLDUS ungue
avan042
Assueseat, Illum fors sibi destinat
Olim Bohemus, fors quoque Pannones
Illi laborant, ominosum
Ut Stephani stephanoma sacrae
Fronti maritent. Non ego saecula
Magno parenti Nestoris ultima,
Non pulverem fratri Sybillae
Invideo, decimaeque cursum
Felieitatis. Sed tamen indoles
Erecta cordis, spiritus igneus,
Mens feta prudenti vigore,
Judicii generosa virtus,
Augusta spirant. Fors Othomannica
Huic Luna flectet cornua. Dextera
Sic apta bellis pollicetur,
Sic pietas animosa spondet.
Quid si (futuri nescio quis mihi
Apollo vates omina praecinit)
Cum sidus aeternum cadente-
Aetate parens, vetulusque frater
Addetur astris, ipse serenior
Succedat orbi Phoebus, et aureo
Frontem coronatus tiara
Imperio moderetur orbem?
Quodcunque tandem sidera destinent,
Nil vile credo. At, quamlibet edita
Natura, praeceptis juvanda est.
Dum teneris adolescit annis
Ad sceptra virtus et diademata;
Opus Magistro est. Ingenuae idoles
Habent favillas acrioris
Ingenii, vegetaeque mentis:
avan043
Sed publicarum in magna pericula
Crevere rerum, cum sine Praeside
Virtutis, et cura Magistri
Interiit juvenilis aetas.
At quanta moles, fingere publicae
Ducem saluti! qui excidium piis
Avertat aris, Haeresesque
Ultor agat, scelerumque larvas
Ad impiatae regna Proserpinae
Retrudat audax; qui solium occupet
Virtute; qui pacis quietem, et
Consilio moderetur arma!
Non unus uno in Principe fingitur.
Unus paratur pluribus. Instruit
Plebemque, Civesque, et Senatum, et
Militiae famularis agmen,
Quicunque vitam Principis erudit.
Nam lege Cives Principis ambulant,
Seseque ad exemplum regentis
Tota student revocare regna.
Prudentioris consilii est opus,
Necessitati pectora publicae
Aptare Regum, Principemque
Egregiis animare curis.
natura primos ingniculos dedit
Ad sceptra; virtus excoluit manum
Pectusque; virtutem Magistri
Cura vigil studiumque format.
Olim quaternos Persia Regibus
Dedit Magistros: vim sapientiae
Ut primus afflaret, rudemque
Ingenii tabulam novenis
avan044
Scientiarum pingeret artibus:
Alter doceret pectoris impetum
Fraenare, et ardentem severis
Imperiis regere appetitum:
Ad aequitatis tertius ordinem,
Morumque normam, juraque Caesrum,
Decreta, leges, et statuta
Justitiae, Themidisque lancem
REgem erudiret: Quaertus ut igneam
Ad bella mentem, ad praelia dexteram
Exsuscitaret, et probrosos
Corde metus, pavidumque frigus
Procul fugaret. Tu unicus ommum
Supplebis artes: tu Sapientiam,
Tu fraena mentis, tu aequitatis
Jura dabis, calidumque pectus
Ad Martis ignem Principis excoles,
FERNANDE. Sic te consilii tui,
Prudentiae, excelsaeque mentis,
Et genii moderatioris,
Morumque Caesar conscius eligit.
Ades tenelli regula Principis,
Et norma vitae, Caesarique
Consimilem sobolem parenti
Effinge. Non est difficilis manum
Sequi magistram materia. Indoles
Augusta primo prodit aeve,
Quod senibus cumulabit annis.
Quod vir patrabit, jam puer indicat.
Natura magnae semina gloriae
Ostendit ultro; seque parvus
A tenero Leo prodit ungue.
avan045
Pro! quantus olim, quantus in aureae
Momenta pacis proferet Austriam
Prudentiam, clementiamque
Et placidos LEOPOLDVS oris
Risus modesti! quantus in aereas
Maturiori fortiop impetu
Assurget iras, si furores
Odrysium minitetur astrum!
Sed te Magistro. Te Venetis procul
FERNANDE jam nunc fluctibus eripe:
Te CAESAR optat; erudiri
Lege tua LEOPOLDUS orat.
AD RR. PP.
CHRISTIANUM
HERTRICH,
et
FRANCISCUM
SCHEFFELMAYR,
SOCIETATIS JESU;
PED X.
Cum ex Austria in Indias abirent.
ERgo posthabitae finibus Austriae
Abseissos patrio climate, fratribus
Avulsos, violens vos amor Indiae,
Nil fati trepidos, rapit?{?ATypogr}
Heu, quantis pelagus seditionibus
Tempestas lacerat! quanta minacium
Sese conglomerant praelia fluctuum!
Quanto murmure Nereus
avan046
Luctatur Boreae, et torva licentia
Turbatae Aeoliae miscet atrocibus
Pontum turbinibus! stant scopulis pares
Undae, et sidera montibus
Aggestis violant; moxque cadentibus
In valles scopulis Tartara detegunt,
Absorbentque animosjam prope uaufragos
Solo naufrajij metu.
Quid Scyllas memorem colla trifaucibus
Succinctas caibus, mille latratibus
Terrentes mare, Symplegadas obvia
Urgentes sola murmure?
Non est res modicis septa periculis,
Rixantis Thetidos tam fragili rate
Explorare fidem, perque Aquilonibus
Convulsum mare credulam
Hortari tabulam. Quis rabiem Noti,
Quis tristes Hyadas, monstra natantia,
Infames scopulos, Acroceraunia
Constanti videat gena?
Quod si in nocte jacens vos populus movet,
Caelestumque reudes, et sine Numine
Indi sollicitant; est sua proximo.
Ignorantia Theutoni,
Vicinis nimia est nox Luneburgicis,
Hassis umbra sua est, umbraque Saxoni,
Et Danis tenebrae: huc feta laboribus
Gnavi pectora vertite.
Sed vos Memnonidum devia fedibus
Astrorum patrijs gens vocat. Ibitis:
Nec ponti rabies dissociabili
Fluctu dilacerans mare,
avan047
Nec telis pharetrae lethiferis graves;
Sed nec Thessalici pocula toxici
Terrent, nec populi barbaries feri,
Quidvis et facere et pati
Aeque magnanimos. Ibitis efferum
Calare Oceanum seduli, et invias
Mundi sepositi quaerere semitas.
Talis per mare turbidum
Ivit XAVERIVS, signa nocentium
Impermissa DEVM cedere pertinax,
Nec fervor pelagi, nec Boreae gelu,
Aestu nec sola Sirio
Avertere animum Numinis igneis
Impulsum jaculis; quin avidus mori.
Arces Memnonias foedere Romulo
In caelis traheret vias.
Huic sese famulis obsequiosius
Subjecit pelagus fluctibus, et gravem
Cervicem didicit flectere, et Aeolus
Inservire Favonijs.
Talis Silveria, et Nunnius, et Sosa
Invasere freti marmor inhospitum,
Et Bungi populos, et mare Sinicum,
Et nuper patriae Austriae
Andreas Xavier raptus in ultimas
Oras Gangaridum. Scilicet impigris
Addunt hi stimulos mentibus, et procul
Adspirantibus annuunt.
Sic vos compositis Oceanus ferat
Vndae litigiis! Sic bona sidera,
Mites Tyndaridae carbasa dirigant!
Sic blandae Zephyritidos
avan048
Spirent obsequiis flamina; nec ratem
Decertantem odiis praecipitis Noti
Tempestas rapiat; sed cicurabili
Somno indormiat Aeolus.
Et pigris jaceant aequora fluctibus.
Audimur! teneris vela modestior
Impraegnat Zephyris aura, et Etesiae
Circum suppara fluctuant.
Ite, ite, o animi dimidium mei,
Dum ludit placidis aura Favoniis,
Et velum modico turgidum anhelitu
Insulatat famulo freto:
Ite, ite; et populos Deucalionio
Partu progenitos, fragmina rupium,
Et Pyrrhae sobolem, moribus Austriae
Informate modestiae.
Olim forte canam, saevitiae memor,
Elisos jugulos funibus, aut Crucis
Implctum gremium, aut barbarum acinacem
Vestro sanguine lividum;
Aut emptam jaculis Aethyopum necem,
Aut divulsa truci membra ferocia,
Aut vivos cineres post sua funera
Vates non humilis colam.
Ite, ite: at socius pergere dum vetor
Detentus patria, mens comitabitur.
Si tolli ex oculis forte valebitis,
At non eripi amoribus.
avan049
AD QUIRITES.
ODE XI.
De otio vitando.
VIdes, ut astris aemula pegmata,
Regumque turres, non superabili
Fastu tumentes, in ruinam
Mole sua trepidae fatiscant,
Rimisque passim immane patentibus
Tectum oscitantes vix bene pendulum
Muros fatiget, perviisque
Grande Notis pateat theatrum?
Vides, opimi ut jugera praedii
Urtica damni fertilis obsidet,
Et permeantis lene vitri
Triste bibit lolium fluent?
Primus pudendae hic fructus inertiae est.
Perirer somnis: haec sine bellico
Furore Martis vastitatem
Immittit agris, laribus ruinas,
Pestemque menti. Dextera ubi reses
Pendet; nec agri nobile villico
Reddunt tributum, nec corona
Ulla venit redimere frontem
Victrice in umbra. Quid male Pergama in
Bustum voravit? quid sybarim eruit,
Vertitque Cannas? cur cruento
Mixtus iit Thrasy menus amne?
Delicta turpis dicimus otii,
Vitaeque inertis crimina pandimus.
avan050
Starernt adhuc trurres Gomorrhae,
Nec Sodomam jaculata caelo
Flamma ustulasset; ni reses otium
Squalensque inerti segnities situ
Gentem obruisset. Sic perimus,
Dum terimus male tempus alto
Situ otiosi. Tollite desidem
Pacem Quirites probilus; ut gravi
Negociorum mole pressas
A teneris acuatis annis
Ad publicorum pondera munerum,
Vrbisque fasces. Nempe sequentibus
Annis Magistratus tenebunt,
Jura dabunt, populosque flectent,
Martem movebunt, praelia digerent,
Pacemque condent. Est, qui Agamemnonem,
Est, qui Catonem, Tulliumque,
Quique Numam simulabit olim.
Hunc cura legum, hunc dextra securibus
Aptata Romae, hunc consilium togae,
Pacisque mores, hunc juvabit
Matris amor, strepitusque belli.
Sed non, si avorum moribus avii
Vitent laborem, turpis inertiae
Molles Alumni; non Caleno
Si madeant, veterumque pugnas
Scribant Falerno regificis super
Deducta mensis, horrida praelia
Narrasse contenti; nec ultra
Facta patrum revocare avari.
Elumbe vitae desidis otium,
Et dissolutus torpor adulterat
avan051
Molles nepotes, spiritusque
magnanimi generis sepulchro
Vivo recondit, fataque praevolo
Fato antecurrit. Quisquis in otio
Transegit annos, ille vixit.
Imo diu, sed inerte somno,
Vitam est moratus. Qualis inhospita
Palus putrescit; dum negat exitum
Motumque Iymphis, et veneno
Viperei generis redundat:
Talis laboris nescia congregat
Angues Juventus, qui male devium
Pectus flagellant, et nocentes
Mille replent vitiis medullas.
Ferax malorum deses inertia
In mille mentem damna reciprocat,
Enutrit insanos amores,
Inque animum vocat omne crimen:
Quem nec decori laeta periculi
Cupido pungat, nec stimulet decus
Lauri virentis, nec paternae
Effigies, memoresque avorum
Postes honestis ignibus urgeant
In facta Patrum. Surge Quiritium
Heroa proles; hinc Minerva,
Hinc lituus vocat in labores.
AD AUSTRIACAM
NOBILITATEM.
ODE XII.
De non mittendis in exteras regiones. filiis.
OFelix Alemannia!
Sed quondam: patriis cum bene legibus
avan052
Theuto viveret, exteri
Ignarus vitii. Ex quo sobolem procul
Nostram misimus Italas
Perlustrare plagas, visere Gallicos
Mores; desiimus Patrum
Nostrorum innocuam currere semitam.
Funduntur patrimonia.
Aggestaeque, patrum non sine sanguine,
Transmittuntur in Angliam,
Aut in Galliam opes; ut vitia Angliae
Proles Theutonis induat,
Et Gallis violet moribus Austriam.
Tanti est, Austria Gallicas
Mercari ligulas, aut pedibus graves
Naves indere, vel brevi
Ensi aptare latus, vel male pendulum
Laevae affigere frustulum
Panni, quod media vix spithama arceat
A tergo pluvium Jovem?
Nimirum hoc patriae merce pecuniae
Nostrae progenies emunt;
Quod Matres pudeat, quod pudeat Patres,
Quod nescire velint. Tamen
Exemplis toties docti, opulentiam
Patrum effundimus, exteros
Ut ritus soboles discat, et interim
Ignoret patrios, togae
Mavortisque rudis. Quid memorem exteros
Nostris crescere viribus,
Et nostra toties saeva pecunia
In nos arma recudere?
Nos nervum facimus continuantibus
avan053
Nostra in viscera praeliis.
Nos nos Imperio adsciscimus hosticam
Bellonae violentiam,
Vicinique truces Martis acinaces.
Nam nostro sobolem foris
Auro dum sequimur, grande frementibus
Bellis auxilium damus.
Et, quae nos stolidi mittimus exteris,
Produnt aera domesticas.
Germanorum abacos, et veteres scyphos,
Argentumque superfluens.
Auri hinc sacra fames, hinc sitis aestuans
IN Germana cupidinem
Externam furiat pabula. Filios,
Externorum avidos, domi
Dervate innocuos: occidet hostium
In tot praelia fervor, et
Nervus dissiliet, quo male floridam
Infestant Alemanniam.
Quod prosit patriae, non bene discitur
Externis regionibus:
Detrimenta foris patria pullulant.
AD M. ERISIUM.
ODE XIII.
ADMONITIO,
Cum ad Aulae obsequia accederet.
SI nescis Erisi, quam petis, improbus
Est aula Oceanus. Littore solvere
Multis Sole secundo.
Sed paucis regredi datum est.
avan054
Ingressum facilis prosperat Aeolus,
Egressum rabies assiliens vetat:
Et si exire labores,
Te fracta in medio ratis
Fluctu destituet. Sic rege carbasa,
Vt nec lenta nimis detineant vada,
Nec te praecipitati
Allidant scopulis Noti.
Vt felix remees, haec moneo: ambitum
Mentis dissimula. Plurima qui petit,
Votis amputat alas,
Si vota exerit ignea.
Sortis delicio parcius utere:
Transit dum frueris. Tela calumniae
Non adverte. retundis
Caute, si minus aestimas.
Rideris? faciles excipe risibus
Risus. Opprobrio semita clauditur
Dura ad vulnera cordis,
Si constans animo feras.
Infestos pateris nominis aemulos?
Non agnosce: jubar pande serenius
Vultus, atque ut amicos
Tracta, qui tibi vulnera,
Et mortem fabricant. Machina machinam
Haec illam jugulat. Tragula te implicat,
Dispostaeque parantur
Adverso insidiae dolo?
Insultare; magis sed cave spernere.
Qui jactat, furias excitat aemuli:
Qui spernit, decumanam
In se Principis attrahit
avan055
Commoti rabiem. Cede minoribus;
Nec primis inhia partibus. Ultimam
Retrudetur ad oram,
Qui primam nimis ambiit.
Quae damnanda vides, claude silentio;
Quae audis, dissimula scire. Parum sapit,
Qui quidquid sapit intus,
Ipsis in labiis gerit.
Quae laudanda vides, laudibus evehe.
Si laudanda taces, invidiae te arguis.
Laus impensa Iucratur
Impensum obsequium omnium.
De te, de patribus, deque atavis tuis,
De stirpis meritis, aut nihil, aut parum
Te jactare memento.
Plumis se probat exteris
Niti, qui generis stemmata jactitat.
Extincat est veteris gloria sanguinis
Ipso in funere patrum,
Ni factis redeat tuis.
Si te multa levat gratia Principis,
Tu fastum gravius deprime pectoris.
Mens depressa meretur
Rursus celsius evehi.
Si te non sequitur gratia Principis,
Nec dulce alloquium, aut frontis amoenitas;
Non advertere finge,
Nec te subtrahe Regiae.
Sponte hic turbo cadet; vel melioribus
Princeps servitiis captus, amoribus
Te amplectetur avitis,
Extincta veteri nota.
avan056
Si te muneribus vix modicis beet,
Accepisse puta maxima. per minus
Donum magna futuris
Donis semita panditur:
Nec dignus modico est, qui minima abnuit.
Nec majora feret. Quod tribuit manus
Magni Principis, aut est
Ingens, aut manus efficit.
In nullum satyras sparge; calumnias
In nullum exonera. Debilior canis
Majorem allatrat, alta
Mens haec vilia despicit.
Nulli non hilari frons jubare obviet;
In nullum cilium surrige. Proditur
Mens in fronte: reducta
In nubes, animum arguit
Obscurum et tumidum suspicionibus:
At laeta, et facili lege modestiae
Frons extersa serenam
Signat pectoris aream.
Prudens obse quii tempora dilige,
Horaeque invigila. Perditur unius
Neglectu obsequii plus,
Quam mille officiis Iucri
Accedat. Cave, ne principis arguas
Dicta, aut sacta. licet crimina publica
Sese in compita trudant,
Verbis extenua tamen;
Aut laudes alias Principis ingere.
Nemo est tam sterilis laudis, et improbus,
Ut nullam mereatur.
Quod si liberius notent
avan057
Regis facta alii; crede animi sinus
Explorare tui, ac retia tendere:
Tu prudentior escam
Ne captes labiis, cave.
Non te detineo pluribus. Unico
Complector monitu plurima. Ut arduum
Aulae per mare ducas
Liber naufragio ratem,
Et vites scopulos mille periculis
Infames; animum purior occupet
Virtus. Sola secundos
Virtus suggeret Aeolos.
AD L. VARRUM.
ODE XIV.
De Fortuna non querendum.
PArce Fortunam lacerare, Varre;
Si, quod humana dedit ante dextra,
Rursus infida rapiat; nihilque
Proroget aevum.
Inde laudanda est magis, unde damnas.
Omnibus debet: rapit isti, ut illi
Porrigat partem, pia, liberalis,
Optima Mater.
Sic dat, ut semper dare possit. Uni
Larga, dum summa nive canet aetas;
Parca, dum primo viguit venusta
Flore Juventa.
Alteri prima nive liberalis,
Parca postrema. Quod heri negavit,
avan058
Crastino servat. Tibi destinata
Adfluet hora.
Abstine probris, nocitura quando
Vota non audit Dea. Largitatis
Est genus quoddam, nocitura amico
Vote negare.
Quod satis cuique est, Dea liberalis
Commodat: nulli ligat aeviternum.
Sisuum tandem repetat, molestis
Parce querelis.
AD CL ARISSIMUM VIRUM
D. FR IDERICUM
GRUNER,
ODE XV.
Cum J. V. Doctor crearetur.
NOn, cui laevibus implicat
Auro cusa diem gloria crinibus,
Gemmarumque frequentia
Accendit mediis imperium comis,
Exemptus popularibus
Undis, Daedaliis nisibus aetheris
Invadet Capitolia:
Non, cui barbaricis infula nexibus,
Innubique micans face
Obsedit tumidum gratia verticem;
Non, cui fama Agamemnonis,
Aut Pyrrhi tubicen Rumor, eburneis
Cirum tecta sonat rotis,
Et laudum series hoc lituo canit,
avan059
Quo nuper Nasamoniae
Virtutis dominas intonuit togas,
Cantatumque Decembribus,
Martis delicias, ignibus Hectora,
Aut famam Amphytrioniam
Notam sideribus miscuit hospitam.
Ignotum spolium maris,
Et Tartessiaci progeniem freti
Fictis demite crinibus;
Si quos follicitat Fama Corinthiis
Mensurata decempedis;
Ladataeque movet scena superbiae.
Auratas Siculis honor
Procudisse notas dicitur ignibus,
Queis Rgum tegitur caput,
Et famae tenuis pingitur orbita.
At quos eruerit sibi
Vulgi incompositis turbinibus Themis,
Veri lucida Numinis
Immiscere comis fulgura dicitur.
Hinc qualis ruit arduo
Parnasso vitreus filius ungulae,
Et circum placidis natat
Undarum choreis Numen amabile;
Talis mentis ab edito
Clivo devehitur ripa scientiae,
Et circum latus obsidet,
Omnemque irriguis pectoris aream
Rivis suave perambulat.
Hoc, ceu Sidonio flumine, purpuram
Divum progenies Honor
Tingit nobilium signa Wuiritium.
avan060
Quisquis consiliis eget,
Cui sub cynnameo pondere crinium
Nullus Consul olet, tuis
Nomen non meritum deme securibus.
Regem non facit aureus
Imber, non rutilo cincta satellite,
Pactolique die coma;
Aut arguta suo frons diademate.
Rex est, cui Themidos memor
Ardet conspicuo frons diademate.
Hac tu nominis aurei
FRIDERICE nota pulchrior aspici,
Turbis jura minoribus
Dictas; nec sterilis consilii, tuae
Ipse es Concilium domi:
Non extra rutilam vertricis infulam
Diviamque superbiam
Praetextata tibi Curia quaeritur;
Sed tu ipse in medio tibi
Laudum judicio Consul inambulas.
AD NORONIUM.
ODE XVI.
Exemplo et mores parentum plurimum posse ad
prolis educationem.
MOres parentum non tenui fluunt
Amne in Nepotes: fingitur ad patris
Exempla natus. Sic propinqui
Herba soli vitium, bonamve
Radice prima combibit indolem:
avan061
Aeternitati si sobolem voles
Vixisse, NORONI, vel ire
Laudis iter, niveaeque callem
Calcare famae tu prior integer
Inter procellas temporis, aufugos
Lucrare Soles, et labore
Non timido vegetare famam
Cura Nepoti. Si tibi comitas
In fronte suavis, fi Charis in labris,
Gestusque mansuetus, tenorque
Idem animi, placidumque pectus;
Non tu Neronem, non patriae dabis
In prole Galbam. Pura serenitas
Vultus, et affatus benignus
Congenerem flust in juventam
Prolis tenellae. Te super arduas
Strages jacentum impulsa cadaverum
Cruore sparsum fortitudo,
Te decorum generosus ardor
Per arma ducat; jam patriae dabis
In prole Achillem. Patris adoreae
Natum excitabunt; nec jacere
Muta tuae monumenta laudis
Piger videbit. Frustra alias bonas
Suadebis artes, si tibi Caecubo
Mensae fatigentur, diemque
Segis agas, patriasque mergas
Opes Falerno. Qua cupis insequi
Via Nepotes, hac pater antei:
Exempla funt leges; parentes
Quod faciunt, fieri requirunt.
avan062
AD UNIVERSITATEM
VIENNENSEM.
ODE XVII.
Ut juramento asser at Immaciclatam Conceptionem
B. V. MARIAE
IAm stat capaci erectus in area
Colossus, artis Phidiacae labor;
Piique testis FERDINANDI
Primigeni sceleris carentem
Dicit MARIAM. Quin,Academici,
Opinioni Caesaris addimus
Votum, aut Sacramentum? Meretur
Magna PARENS sine labe dici
Concepta. Qualis marmoreas super
Cum navigaret Lamechides domos,
Late et superfusus superbas
Oceanus sepeliret urbes;
Labantis aevi diluvio obruti
Cessere cuncti: sola fluentium
Exempta tempestate aquarum
Funereas pereuntis orbis
Non sensit iras Arca, super graves
Invecta fluctus: talis in omnium
VIRGO ruina contumacis
Naufragium superavit undae,
Quam nescienti crimina patria-
Infudere mundo. Scilicet hac decet
Nitere Matrem puritate,
Qua nequeat melior creata
avan063
A mente pingi. An non potuit DEUS
Servare Matrem? an noluit, Angelis
Olim imperaturam, paterna
Eximiam generare noxa?
O impotentis dextera Numinis,
Si quod volebat, non valuit! reum
O filium; si, quod valebat?,
Non voluit, geniale crimen
Abesse Matri! Nempe gregaria
Nos (si daretur mentibus optio)
Nasci precaremur parente?
Non decorum patriorum avitum
Quam stemma et altae frontis amcenius
Clararet aequor? cujus in exterum
Et intimum vultum erogarent
Mumificae Charites decorem?
Ite, ite: voto supplice dicite
Affusi ad aras: Quam sibi Filiam
Elegit, et sponsam, et Parentem,
Hanc patrio DEUS a veneno
Servavit. Olim sic Dola Sanciit,
Sic Mussipontum, sic Salamanticae
Dixere Muiae; FERDINANDI
Sic pietas praeeuntis urget.
AD MACRINUM.
ODE XVIII.
Honor virtutem sequitur.
VMbra virtuti sua semper instat,
Laus, honor, famae popularis oda,
avan064
Gloriae affluxus, memorique fusae in
Aere columnae.
Ureris laudum studio, ac honoris
Igne? virtuti facilem molestae
Applica mentem: dabit illa famae
Grande tributum.
Et licet densis nitidam tenebris
Livor infestet; nebulaque Soli
Obvia famae meritos triumphos
Invidus abdat;
Sed tamen puris aliquando cedet
Gratiis nubes, facilemque vultum
Exeret virtus; et amiciore
Luce Placebit.
Impari semper jaculo duellant
Livor et Virtus; minor ille cedit,
Major haec surgit, validaque palmas
Involat hasta.
Sic ubi nubem toleravit infans
Cinthius, tandem violentia adultus
Increpat flamma, medioque vultum
Explicat axe.
Sed negat laudes hodie: diem tu
Crastinum expecta. Brevis est sagittis
Vita livoris: venit, aufugitque,
Fulminis instar.
Impetus primos habet insolentes.
Sustines? frangis. trepidas? triumphat.
Pectus armati fugit, at jacentis
Fortius urget.
At per aetatem tibi semper instat?
Alteram expecta. Moriere? vivent
avan065
Posteri, et famam veniens sepulchro
Eruet aetas.
Saeculi nolim breviore meta
Vota concludas. Erit ordo quondam
Alter annorum, venietque gens Vir-
-tutis amatrix.
Illa, si praesens sileat palaeftra,
Illa virtutem tumulo evocabit;
Quaeque in aetatem latuit, secunda-
Aetate patebit.
Vera, vel praesens retulit, vel absens
Gloriam virtus. Negat haec honores
Debitos aetas? dabit hos sepulto
Posthuma fama.
Semper a tergo prope vel remote
Umbra Virtutem haec sequitur. Negatus
Quin honor laudi est, emiturque ab ipsis
Fama tenebris.
AD CAIUM SENNIUM.
ODE XIX.
Detestat ur nostri temporis bella.
Ex Harat. Epod. od. 7.
QUo belli rabies, quo furor incitus
Mentes praecipitat? quo male Theutonum
Mucrones saturi sanguine caedibus
Nostris assidue tepent?{?ATypogr}
An fors Austriacis Danubius parum
Bellis erubuit? non satis aut Lycus,
avan066
Aut Albis gemuit? Moldava non satis
Pressus Marte Bohemico
Ripas Theutonico sanguine polluit?
At non Threjicii ut cornua sideris,
Non ut Bistonidum bella retunderet,
Devictaeque Propontidos
Littus littoribus jungeret Austriis,
Invisumque genus fulmine ferreo
Sectatus premeret Theuto, vel Africas.
Arces in cinerem daret.
O probrum generis Theutonici! o pudor!
Cur non Bistoniis fraena furoribus,
Aut Thressae remoram injecimus aspidi?
Aut cur non Othomanicas
Iras sanguineo extinximus aequore?
Ipsi (quo voveat nil truculentius
Germanis Selimus) funera patriis
Scrutari ruimus fubris.
Ipsi funereis sternimus ossibus
Campos, et putrido rura cadavere;
Ipsi diruimus moenia et oppida,
Et bustum patriae damus.
Quae tigris tigridi, quisve lupus lupo
Infestus, rabiem dentibus exerit,
Crudelemque animum in congenerem sibi
Exercet tigridem aut lupum?
In non consimilem bellua belluam
Ungues exacuit; dentibus irruit
In non consimilem: sed sibi compari
Parcit bellua belluae.
Nos, nos degeneres indole, sanguinem
Humanum bibimus; nec saturi tamen
avan067
Uno haustu, extrahimus quidquid in ultima
Sede est pectoris abditum.
Caecusne est furor hic? an rapit acrior
Vis consanguineos? dicite. Pallidum
Invadit labia ac ora silentium,
Et fibrae attonitae stupent.
Sic est: dissidiis, non sine crimine,
Germani scidimus viscera patriae.
Haec seris meritam culpa Nepotibus
Poenam, tunera, destinat.
AD MARCUM
TALIONIUM.
ODE XX.
Fatua vestium gloriatio.
Non chlamydis sonantis
Aureae bullae, neque Sidon celebrata ab ostro,
Non Asiae volucrum
Texta, nec filis operosum Phrygii laboris
Te studium elevabit
Altius vulgo. Tibi quod nunc latus ambit ostrum,
Quaeque pedes flagellat
Purpura, et vestis radians Oebalio apparatu,
Et Sinicos colores
Exues tandem TALIONI. Cecinisse quondam
Audiimus Poetam:
Fabula est vita. Hanc agimus nos fragili in theatro.
Cum fuerit peracta;
Qualis intravit vacuus, talis abibit Actor;
avan068
Veraque restituto
Ore sumetur facies, dissimulata cedet.
Quod quis erat, resumet.
Qui fuit Princeps, phaleras ponet, et induetur
Vix bene tecta villo
Membra. Cedendum est. Phrygionum labor in lacernam
Desinet. O togate
Tinnulo miles tonitru. Mygdoniae palaestrae!
Quid tibi fert avarus
Indus, aut Hermus? locuples quid Genoessa in auro?
Quod gladio pyropus,
Sella quod confert asino. Nec vegetat remissum
Ingenium, aut decorem
Mentis exornat, neque fibras animat vigore.
Mollia, nec peritum
Militem armorum faciunt, nec capiti Minervam
Ingenerant; nec auro
Major est mentis calor. Indigna animo virili est
Cura, tumere veste;
Dignior sexu leviori. Mediocritatem
Si nitor, elegansque
Cultus excedunt, rapiunt ingenium, occupantque
Mole negociorum
Vestium curae: capiti nil reliquum reservant.
Vis sapiens haberi?
Occupa mentem meliori studio, Tyrumque
Exue: fortiores
Milites villo veniunt, et sapientiores
Philosophos lacerna,
Quam Canopaei precium muricis educavit.
avan069
AD TITUM CANDIDUM.
ODE XXI.
Adversa non sunt mala, si bene utaris.
Institor pacis, placidaeque mentis
Emptor, in rerum penetra medullas:
Nucleum pensa; rigidamque deme,
CANDIDE crustam.
Exteri fallunt nimium colores;
Veritas imo latet in recessu:
Deme, quod circum tegit, et latentis
Erue frontem.
Error in rerum specie laborat:
Veritas intus tegitur. Colores
Sensui illudunt: ratione verum
Nititur omne.
Quidquid his mundi pateris procellis,
Nil malum dicas. Malus usus aufert
Optimis famam, minuitque sanctis
Rebus honorem.
Pestis et morbi, cruciatus, ensis,
Mille tormentis animatus horror
Nil trahunt secum vitii; sed umbram
Adjicit usus.
Ferrum idem servit patriae saluti,
Servit et caedi propriae; sed usus
Praestat, ut caedem potius minanti
Obviet irae.
Ensis aspectu mulier fatiscit,
Miles exultat: timet illa mortem,
avan070
Sperat hic famam, decimoque nomen
Ferre nepoti.
Abstine affectu: neque fulminantes
Femina horrebit chalybis furores;
Nec manus ferro nimis implicare
Miles amabit.
Quae putat vulgus cruciare, possunt
Gaudii messem dare; si timores
Mentis expungas, et opinionem
Corrigat usus.
Quaeque decepti segetem putamus
Pacis, haec torquent. Malus usus ista
Flectit in noxam; bonus usus illis
Fundat honorem.
Utere adversis patienter: inter
Laeta constantem retine tenorem.
Hinc et hinc victor referes quietae
Gaudia menti.
AD AUFIDUM.
ODE XXII.
Educatio plurimum potest ad virtutem
PRincipium natura boni est: tamen illa remittit,
Si desit institutio,
Et documenta boni.
Plures naturae durum vicere rigorem
Prudente vitae regula,
Quam tenuere probam
Vivendi normam sine recti lege magistra.
Plures Magister improbus
A probitate trahit
avan071
In comitem vitii; quam consuetudo proborum
Patiatur ire semitam
Indolis indomitae.
Non nego naturam ad virtutem plurima posse:
Sed forte si quis indolis.
Nobilitare caret,
Naturae vitio, normamque exhorret honesti;
Urgente lege dirigi
Durities animi
Ad rigidum virtutis iter valet. Ista frequenti
Mollitur assurtudine.
Et monitoris ope.
Nulla malignantis tanta est audacia vitae,
Doctrina quam non atterat,
Instituatque manus
Cote magisterii. Patitur vel Caspia tigris
Legem, vel ursa Thracia,
Armeniusque Leo.
Non minus ingeniis flectendis improba cura
Potest, vel institutio,
Assiduusque labor.
Jam nemus humanas densum transivit in urbes,
Et scopulus in palatia;
Regia statque domus,
Hic ubi arena fuit; ridet Flora aemula Paesto
Hymetiisque Gratiis,
Hic ubi se sterili
Terra dabat lolio: rupes ubi celsa superbum
Miscebat astris verticem,
Hortus alit Charites.
Saxa cavantur aquis, non vi, neq; turbine nimbi,
Sed guttulis cadentibus,
avan072
Et patiente mora.
Ipse chalybs domitus Liparaea incude, remittit,
Sequiturque ductum mallei,
Imperiumque fabri.
Cui rigidum natura dedit sub pectore ferrum?
Vel cui medullas marmoris,
Duritiemque petrae?
Cui rigidam infudit, genus intractabile, tigrin?
Vel cui Leonis viscera
Cruda noverca dedit?
Si tamen illa dedit ferrum, tigridemque, Leonemque
Aut marmor; educatio
Corriget ingenitam
Barbariem mentis. Doctoris legibus omnis
Feritas potest mitescere,
Ingeniumque premi.
AD CONDYLUM.
ODE XXIII.
Discrimen veri et falsi amici.
DIstingue amicos CONDYLE. Non potes.
Omni carere? at selige, dum potes.
Multis amaris? sed fideles
Vix poteris numerare paucos.
Est, quem catenat pectoris integri
Amor virilis, nec dubio fides
Colore picta: est, qui verendum
Nomen amat, caret arte, amici.
Uterque vultus exerit aream
Serenitatis sidere lucidam;
avan073
Uterque comit verba: uterque
Mella oculis fluit, ore mella,
Uterque crebris limina basiis.
Exosculatur, vel lateri comes
Haerere gaudet; quaque tendis
Insequitur praeeuntem uterque.
Sed dum pares sunt moribus, impares
Discerne factis.Hic sibi consulit,
Tuamque sortem, non te, adorat,
Atque tuo magis aere gaudet
Suum ampliare, aut tecta domestica
Ornare donis; atque superstitis
Haereditatem vastam adire, et
Sorte tua sibi arare sortem.
At ille census non memor aurei,
Et affluentis conditionibus
Lydi Superbis, Dauniaeque
Messis, et auriflui tributi,
Quod pendit Indus divite copia,
Hermusque vena fervidus aurea,
Vrnaque Ganges bracteata,
Quod gremio Genoessa fundit;
Si poscat anceps rebus in arduis:
Fortuna dextram, subsidio dabit:
Vel si novercali furore
Impulerit male sana fatum,
Opponit altam pectoris aegidem,
Arcemque mentis: quaeque periculis
Infida te Fortuna vexat,
Illa prius sua tela amici
Exercet in cor: quaeque tuas petunt
Tormenta fibras, non prius increpant;
avan074
Quam sese amici per medullas
Oppositas violenta trudant.
Non est amicus, qui cumulat sibi:
Qui, quando fervent limina gaudiis,
Assistit humanus; fugitque,
Cum tragicam quatit ira scenam.
Non est amicus, quem magis alligat
Auri cupido, quam studium tui:
Cui commodorum propriorum
Vtilitas faber est amoris.
Amor profundo res animo abdita est
Factis probatur, Qui sua negligit,
Tuasque res curat; nec atra
Tela timet furiata caede,
Rebusque pandit depositis sinus:
Hunc crede amicum; quem Pyladen potes
Complecti Orestes, quemque Achillen
Automedon potes arbitrari.
AD JUVENTUTEM.
ODE XXIV.
A teneris duris assuescendum.
LOngum supino non bene ab otio
Ordiris aevum, fulgura gloriae
Quicunque poscie, quem loquacis
Vrit amor, sonitusque famae.
Pulchris honestam laeta periculis
Impubis aetas gaudeat orbitam
Legisse, nec molli reclinet
Colla rosa, placidoque membra
Componat ostro. Turpis enertium
avan075
Vitae senectus excipit otium.
Quieta vis parum sepulta
Desidia, tumulove distat.
Maeret severa nube meridies
Sepultus ignem, quem male desides
Duxere flammae; vesperaque
Ipse suum lachrymatus aevum
Ignava maesto sarcina Nereo
Condetur. Altae semina gloriae
In flore spirant: magna parvas
Bella juvat simulasse Tigres,
Adulterinae tollite marcida
Unguenta Cypri: tollite crinibus
Aurumque cristasque, et jubata
Ludibrium petulantis aurae
Theatra ficti ponite verticis:
Caliginosum vivere sanguinem
Si quos pudebit, vel jacentis
Desidia recubare vulgi.
Virtus honestam sanguine Martio
Lectura famam, praelia, funera,
Martemque, Cadmaeasque messes
A teneris meditetur annis.
AD STUDIOSAM
JUVENTUTEM.
ODE XXV.
Virtus Sapientiae jungenda.
SI quem juvabit saecula postera
Fecunda fama vi sapientiae
avan076
Emisse, et altam oblivionem
Ingenii sepelisse laude:
Non ille caeco tecta silentio
In jura mundi, certaque foedera,
Formasque rerum, conditosque
Mente sagax penetret recessus.
Quid noctiluco pulchra satellite
Illustriorum incendia siderum,
Quid mutuato Solis igne
Concilium vigilantis aethrae,
Ipsamque Phaebi proderit auream
Lustrasse clara in luce superbiam,
Geluque torpentem Bootem, et
Segnitiem glacialis ursae?
Aut quid tenebris tecta fidelibus
Arcana magni evolvere Numinis!
Scientiarum mole fetum
Ingenium Sapientis, aegrae
Est larva mentis, si melioribus
Illustre pectus non coquat ignibus
Marita virtus: nec juvabit
Palladiam caluisse frontem;
Si mentis absit flammeus integrae
Vigor. Doloris magna fuit seges
Scivisse multa, dum reperta
Saepe labor face, vanitatis
Se damnat ipsum. non ego mentium
Tormenta veram dico scientiam,
Adulta virtus ni Minervam,
Praesidio meliore firmet.
avan077
AD MICHAELEM
DEVIUM.
ODE XXVI.
Mala conscientia nunquam quieta.
COnscium pectus sceleris patrati
Non satis Medis tegitur lacertis,
Nec pharetrati satis insolenti
Tegmine Mauri.{?ATypogr}
Sive se pulchro radiatus ostro
Explicet Phoebus, medioque caelo
Pendulus frontis cilium sereno
Comat in auro:
Sive Fortunae melioris aura
Lenis aspiret, famulumque mensis
Influat nectar, Phrygioque lectus
Turgeat ostro;
Semper instantis metuit Megaerae
Flagra, et internis agitatus umbris
Parte non ulla reperit serenae
Munera pacis.
Namque fatalis sequitur scelestum
Vltio: et quamvis fugiat volantis
Fulminis taedas, tamen ipse sese
Non fugit ipsum.
Quale portentum, rea mens! nec imo
Aeacus tantum metuendus orco,
Aut A vernali R hadamantus urna, aut
Eumenis atra.
Pone eum, motis ubi fluctuantes
Arborum ramis recreantur aurae;
avan078
Quilibet motus folii tremendum
Fulmen in aure est.{?ATypogr}
Pone, securas ubi molliore
Nereus vento recreat carinas:
Quilibet fluctus necis imminentis
Nuntiat horam.
Sic reum pectus sibi tortor ipsum est,
Seque poenarum cruciat timore,
Tela dum differt, sequiturque pigro
Vitia passu.
AD PHILOSOPHOS.
ODE XXVII.
Sapiens in utraque fortuna constans.
NIl est, quod Sapientiae
Munitas amimi concutiat fores,
Seu prima juvenem face
Vultum Memnoniis fluctibus exerat,
Seu fessam tumulet mari
Sol Tartessiaco lucis inertiam:
Nec mersus tenebris dies
Nativis animum noctibus obruit;
Nec gemmis radians dies
Constantes animos altius extulit.
Quod si dissociantium
Ventorum pelagus seditionibus
Pacem rupit; Etesiae
Lambentes iterum Nerea blandius
Sternent. et levibus jocis
Ibunt Imperii flabilis arbitri.
Si fortuna rotatilis
avan079
Fatum difficili verterit alea,
Spem non projicit invidi
Secura exitii, non penetrabili
Munita auxilio latus.
Quae casus gravior tela rotaverit,
Infra consilium cadent.
Ingentes animos, quos adamantina
Subtexit sapientia,
Fortunae jaculum mitius impetit.
Illi fama quatit fores,
Ruptura indecoris lora silentii,
Cui somnum invidet, et pigrae
Indormire vetat pectus inertiae, ac
Lentum ducere sanguinem.
Illum sors placidis Solibus invidet,
In quem culta Favoniis
Tempestas facili lege proterviae
Formosas Charites pluit.
Quem nunquam pavidis arma volantium
Tempestatibus ignium,
Nunquam fulmineo turbine terruit:
Census ipse domesticos,
Et vires animi nesciit. Heu miser!
Qui nunquam miser est! calor
Mentis carnifices inter inaestuat.
Virtus fortior emicat,
Quam duris agitant fata periculis.
Radices agit altius
Arbor, cum vario tunditur Aeolo.
Tunc quid quisque queat, scies:
Cum vultu intrepidus constiterit suo.
avan080
ODE XXVIII.
A terris ad spir it ualem vit am conversio.
ASSurgo. Sanctum mutor in alitem
Vatete montes, et juga nubibus
Minata, frondentesque terrae,
Et vitreae regionis orae
Valete. jam me luce superbior
Origo lucis Spiritus evocat,
Verbumque proles aeviterni
Ingenii, regerensque amorem
Nati perennem Spiritus, et Patris,
Assurgo. nubes me famulantibus
Portate ventis, et volantem
Caeruleo vegetate campo.
Quod serpit infra, mens pede nobili
Excelsa calcat: quod radiat supra,
Hoc mentis accendit laborem,
Meque suos rapit in calores.
Valere terrae: jam feror alite
Sub astra penna: jam mihi siderum
Theatra panduntur: valete:
Pulchra sacri juga Olympi avete.
AD LIVIUM CORDUBAM.
ODE XXIX.
Quis Beatus
Quid scissum Myniis per mare, CORDUBA,
Pinum praecipitas, aut Acheloio
Pandis vela furori, et
Calpes littora transvolas?
avan081
Non Tartessiaci visceribus fretj,
Non Ditis Perues abdita montibus,
Non Indis latet alma
Conchis mersa beatitas.
Non hanc Mygdoniis Regnum Alyattici
Campis continuam, non alit Appulus,
Non sudans laqueari
Aurum sub Mareotico.
Felix qui potuit Pigmalionios
Census, vel Cererem spernere Dauniam;
Qui calcare superba
Majorum patrimonia.
Cui non vel Calabri nectaris artifex.
Vel Laestrygonia sub nive frigidi
Bacchi sudat amystis
Vectigalia Caecuba.
Hic tuta positus fede rapacium
Fatorum rabiem despicit, et latens
Occurrit Libitinae
Telo, nec refugit mori.
Illi saeva dies, mors gravis incubat;
Cui mens Tantaleis ignibus aestuat,
Quem selecta Lucrino
Inflant ostrea gurgite:
Fumosasque Patrum censet imagines,
Et gaudet famuli fascibus Imperi,
Qui notus nimis orbi,
Ignotus moritur sibi.
avan082
O D E X X X.
Aspir atio ad caelestem Patriam.
QVaenam stelligero labilis aethere
Lux mi pectora corripit?
Quae fax stdereae filia flam mulae
Me sacris cremat ignibus?
Mens desiderii fertur ab aestibus
Supra blanda pericula:
Sirenum que modos, et Siculi freti
Praedones Acheloidas.
Vror conspicuis aetheris orbibus
Extorris patrio solo:
Caeli sidereis uror amoribus.
O lucens facies poli!
O flammae vigiles! O Hyacinthina
Stellati domus aetheris!
Cur me Daedaleis, heu nimium diu!
Mundi erroribus implicas?
Cur me sepositum terra tenes polo?
Mendacique bono exsulem
Irrides, solidis dum vacuus bonis
Vror Tantalea fame?
Ah sortis fluidae! lubrica somnia!
Mentem solvite compede.
Jam caeli excubiae, jam vigiles chori
Arcem pectoris occupant.
Extremum valeas terra, micantibus
Caelorum inferor atriis.
avan083
AD D. PATRITIUM
MOLEDAEUM.
ODE XXXI.
Sapiens in omni fort una constans.
SEu Symplegades aetheri
Spumosae rabiem Tethios inferant;
Seu lambant mare Etesiae,
Et mollis pelagus somnus inambulet:
Aequa fronte Favonios
Et tristes sapiens excipit Africos.
Vidi tergemnina face
Prostratos scopulos, Acroceraunia,
Arctoosque Hyadum lares,
Census Maenalios, quaeque puerpera
Septem Luna Trionibus
Suevit Parrhasia sub nivium domo
Vectigalia pendere:
Vidi nata Jovis terrifica manu
Scissis fulmina nubibus
Circum sulphureis ire volatibus:
Vidi depopulantium
Turmas Thyssagetum, Sithonia agmina,
Medi fulgur acinacis.
Telorum pluvias fervere grandines,
Vano scilicet impetu.
Quin si Dardanio fama Quiritium.
Ostentet Capitolio;
Si per Memnonidum regna, per invium
Cano frigore Caspium,
Nascentisque domos Solis, et Hesperi
avan084
Pandat limina gloriae,
Fortunae impavidus munera despicit.
Ac qualis Siculo vaga
Ponto praeteriit cantum Achelodum
Regis Neritii ratis;
Talis praecipiti haud credulus aleae
Nomen calcat inutile
Prudens, nec precium ponit honoribus.
Qui nunquam stabili sedent.
Defixi solio. Sollicitudines
Ostro sub Tyrio jacent,
Pallentesque metus: Pergama Mempheos
Riphaeaeque eboris nives,
Et quidquid Phariis, aut Mareoticis
Vivit postibus illitum,
Fortunae ambirguis casibus objacet.
Quidquid mole supercili
In pulchram invidiam sidera provocat,
Claudent fata catastrophe.
Nempe et marmoribus funeris ultimum
Dixit tempus edax diem,
Annosasque patrum rodit imagines,
Et fumo nigra stemmata.
Iunctas invidiae tempus habet faces,
Praeclarisque laboribus
Restant interitus: forte nec Hesperum
Cernent, quae juvenis stupet
Titan sidereis mixta penatibus.
Vnus funeris ultimi
Liber Patricius fraena rotatili
Fortunae injicis, arbitrae
Ludentis dominus noa humilis Deae.
avan085
Et qua fronte Favoniis
Hac prodis decimis fluctibus obvius!
Par semper tibi, seu tegat
Caelos imbricitor, sive Diespiter.
AD EUNDEM.
ODE XXXII.
Vera Beatitas in Spientia.
TRibuta Nili tollite, tollite
Auri cavernas nobilis obsides,
Tyrumque, divitemque Cretam,
Tolle tuos Genoessa census.
Tolle invidendos Caelitibus lares,
Injurioso quos pede dirutos
Fortuna calcat, dum severa
Fronte minax caperavit ora.
Plerumque magnis casibus objacet,
Quidquid tumentis nube supercili
Despectat orbes, vel Deorum
Concilio sua colla miscet.
Caelo minantis tecta Numantiae
Sensere versis turribus impetus
Rhamnusianos, cum tonitru
Moenia dissiliere Martis.
Carthaginenses, heu! male moenia
Tutata cives; et Babilonii
Ruere muri, cum trisulcae
More volans Macedo procellae
Grassatus armis, dissociabiles
Exasperatae, mentis Erinnides
Spiraret, et majore nimbo
avan086
Fulmineum daret ire Martem.
Ardente Troja depopulantibus
Fit praeda flammis Laomedontiae:
Pompae lacunar, et corona
Oebalio male fulta saxo.
Sic alta clades exitiabili
Torrente inundat Pergama: turgidos
Quos attulit Mater, noverca
Sors eadem rapiet cothurnos.
Quid densa circum turba clientium,
Aut flexa pronis Roma securibus
Felicitatis addet? aequa
Lege movet gravis urna Craesi,
Irique casus. Et timor, et minae
Sedent eodem, quo Dominus loco.
Seu praeda odoris, feu tumelcat
Lectus Achaemenio apparatu;
Altis Quiritum pervigil incubat
Fortuna stratis: cespite durior
Est pluma Regi, quam canino
Cura vigil laniat remorsu.
Quid sculpta vivo nomina marmore,
Aut fama vivens sub Libanitide
Cedro beabit? quid Myronis
Dextra tuos fabricata vultus?
Exesto luxus; non bene nominis
Avarus emptor; non bene honoribus
Felicitatis nundinator
Inveniet requiem paratis.
Hac ite, qua se Palladis artibus
Nixus, volatu non humili rotat,
Ventisque fractis intrat hospes
avan087
Sideream MOLEDAEVS aulam.
Hoc vera manat fonte beatitas
Major sepulchro, funeris ultimae
Ignara flammae; quam nec aetas
In cineres, neque sors resolvet.
AD EUNEEM.
ODE XXXIII.
Ejusdem Argumenti.
SOrtem deficientibus
Annis praecipitem pulvere Olympicae
Immutas sapientiae.
Quae possunt adimi seditionibus
Fortunae, melius cares.
Non mentem Libyci fenoris horreo
Condis, non Alyatticis
Aut fulvis Arabum conditionibus.
Quid cerae memores Patrum?
Quid moles Tyriae? caedua quid Paros,
Aut arces Babiloniae?
Quid Regum trabeae? vellera Colchidos,
Quid vasa Antipodum juvent,
Mittis sollicitus quaerere. Non beat
Aurum Tantaleam satim,
Nec terris alio Sole calentibus
Adductae spolium Rheae
Auratum sequitur cura periculum.
Quo sors altius evehit
Flutum divitiis; hoc gravioribus
Curis dilaniat fibras.
Qualis lethiferis vipera morfibus
avan088
Maternos laniat sinus.
Nec quaerit tiliis vivere posthumis,
Aut afflare Corinthiis
Vitam marmoribus, quem sapientia
Terrae nubibus eximit,
Ac per siderei Daedala balthei
Donat moenia, et igneas
Arces emeritis ire volatibus.
Hic et Terrigenum probra,
Sortis ludibrium, et vana crepundia,
Fucatasque negotiis
Fraudes, et miseris non medicabilem
Fortunae rabiem vides,
Ac qualis rosei fax hyperionis
Ridentes Acheloides,
Et motum pavido turbine Nerea,
Blandis Tynadaridas genis,
Spirantisque minas fulgur Orionis,
Et tristes Hyades videt;
Nec fusam rosei muricis ignea
Frons terra maculam trahit.
Talis Pyramidum Mempheos ardua,
Mausolique tumentia.
Rides non humili pegmata lumine,
Sceptrorumque potentiam,
Paesti luxuriam, semivirum decus,
Medi vulnera corticis,
Et mersum Phario pectus in unguine,
Illusosque vaporibus
Sponsos Penelopes, Alcinoi genus;
Queis cervix Bromio madet,
Et cirrus pluvia stillat amaraco.
avan089
Hic Soles niveos trabis,
Dum servans oculis astra sequacibus
Aeternis animam bonis
Ardentem satias, quae sapientia
Pleno suggerit alveo;
Quae vel post cineres fata nepotibus
Transcribent imitantibus;
Vel Dii sidereis sedibus inferent.
AD FLAVIUM DORIUM.
ODE XXXIV.
Aetati juvenili non fidendum.
FLAVI, Juventae desine credere.
Ut aestuosi Solis ab ignibus
Roseta, lilieta, et omnis
Forma cadit morientis horti;
Sic illa vultus purpura, lacteus
Color genarum, blanda supercuili
Iris, labelli purpurissum,
Gemma oculi gemina interibit.
Parcus colori crede: mero ligat
Errore mentem. spondet amabilis
Aurae duellum; sed protervos
Forte dabit Boreae furores.
Risum propinat, sed lachry mabiles
Sequentur imbres, saecula supputat;
Sed raptat aetates, et annos
Pracipitat fugiente passu.
Parcus Juventae crede. Volantia
Ruunt citato tempora Pegaso
Avara mortis, nec cadentem
avan090
Vlla diem tenuere lora.
Praeoccupantem tempora sedula
Virtute laudo. Non tibi saecula.
Promitte ab annis. Si in senectam
Judicium puerile trudas,
Virum negabo. Non faciunt virum
Devexus anni transitus, aut gena
Vestita barba, non senilis
Canities in honora menti.
Matura virtus, neseia temporis,
Aetatem honestat, sit juvenilior
Lanugo in ore; dum senectae
Eripias grave pondus oris;
Senem fatebor. Vincere moribus
Ipsos Catones, fingere pectora
Prudentiae ad normam; modestum
Alloquium, placidique gestus.
Linguae disertum flumen, et eloqui.
Et mens amici conscia Numinis.
Innube per frontem serenum,
Intrepidi generosa cordis
Scintilla, frontis tersa modestia,
Et sola virtus: haec facium senem.
Vixisse vis diu? juventae
Ingenium moderare presso
Victor lupato. Non fugientibus
Aetatem ab annis, sed meritoria
Virtute pensa: ad hujusacta,
Ac numerum numeremus annos.
avan091
AD LAEVINIUM.
ODE XXXV.
Gaduca bona destpicienda.
VIdes, ut anni volvitur orbita,
Diesque noctem, noxque fugat diem?
Mensesque vernantis juventae
Pegaseis rapiuntur alis?
Vndae reced unt praetereuntibus
Lapsae susurris. Ver hyemem fugat,
Autumnus aestatem, fugaces
Nulla dies remoratur annos.
Nihil perenne est. Aeacus omnium
Concussit urnam: purpura Caesarum, et
Irus lacernosus quadrigis
Proteritur fugientis horae.
Sic quidquid ortum est, exitus occupat,
Premitque finis: tendit ad Hesperum,
Titan Eour: in senectam
Praecipiti ruimus volatu.
Felix, dolosis qui potuit Mydae
Mentem implicatam solvere censibus,
Et cui superbum dente Lydo
Pectora non raputi lacunar.
Non ille, quamvis infima misceat
Fortuna summis, et trabeam levi
Mutet lacerna, mentis altae
Abjiciet timidus secures.
Non ille curru temporis aufugi
Tritus gemiscet; fronte sed ultimam
Horam serena, celsiore
avan092
Ex animi specula videbit
Interritus: seu venerit hoc die,
Seu cras, paratus cedere, cum volet
Tonans, nec annos longioris
In precio numerabit aevi.
Volantis ergo ne pede temporis
Premare, lapsum temporis occupa
Virtute. Virtus sola, mundi
Interitu nequit interire.
AD FORTUNAM.
ODE XXXVI.
Vale Fortunae.
SAtis cachinni est: cede volatilis
Regina, fluctus quae regis Antii.
Quid avolantem me caducis
Deliciis male fida tentas?
Afflabis auro? jam melioribus
Votis benignus me cumulat DEUS,
Et largius veris capacem
Divitiis animum beavit.
Non impotentis fraena libidinis
Mordebo avarus lucis, et Imperi
Procus, nec aggestum Phraatae
Oceani precium aestimabo.
Inefficaci parco pecuniae
Litare, matri sollicitudinum:
Congesta torquet ambulantem:
Vita brevis breve poscit aurum.
Regum propinas ostra, et eburneum
Pulvinar? ostrum quod dominus premit,
avan093
Premunt timores: quamque cingit.
Torquet idem diadema frontem.
Quid tecta caelis Daedala porrigis?
Non laevigato gloria mar more
Sincera crescit, sed nigranter
Ipsa suo domat igne noctes.
Quid mit voluptas? Dulichii Ducis
Me prora terret: blanda pericula
Jocosa Siren mentietur,
Ut pelagi tumulem ur unda.
Par est Hyaenae: instillat amabiles
Laea va sopores, sed necat altera,
Brevemque somnum, mortis atrae
Continuat gravione somno.
Non serviemus. cedite pondera
Onusta curis, me super auream
Sortem metallorum sub astra
Certa vehet sine nube virtus.
AD R. D. SEBALDUM
SOLDNER,
CANONICUM HERBIPOL.
ODE XXXVII.
Cum Theologia Doctor inauguraretur.
QUem vestigia vitrei
Collegifse juvat fontis, et aemulis
Ripas passibus insequi;
Ad magni socius fluminis ostia
Certo perveniet pede.
Qui ponti satagit cursibus obsequi,
avan094
Atque ut Typhis euntia
Observat ratibus vitra seaquacibus,
Illum fida natantium.
Inducent pelago somnia fluminum,
Qua se littoris immemor
Immenso cumulat Nereus aequore.
Talem nuper amabili,
SEBALDE, imperio te Sapientiae
Torrens vexit in aequora.
Vix casto gen itum sustulerat sinu.
Cum ripae stetit ad vitrum,
I, dixit, tenues unda scientiae
Qua se fundit in alveos,
Mentem solve jugo mollis inertiae, et
Dulces illecebras fuge,
Aetatis Zephyrus dum facet, auraque
Vernis Solibus intepet,
Rivorum strepitum praetereunitum
Undosam sequere orbitam.
Post mentem ingenuis auctus honoribus
Exemptus popularibus
Undis, Philosophi fluminis accola
Vestigabis euntium
Stellarum choreas, nomina siderum,
Sudantemque laboribus
Solem perpetuis, atque paventium
Inter fulgura nubium
Horrendos tonitrus, ebria condito
Auro viscera montium,
Et quidquid cupidum nominis, abditum
Naturae latet in sinu.
Tunc crispabilibus pulsus Etesiis
avan095
Arcani mare Numinis
Intrabis, tacito teaeta silentio
Divinae Spientiae
Consultus reteges. Quae Dea dixerat,
Nos spectavimus. aequore
SEBALDE, in medio, nil timidus rati.
Cedis lina Favoniis.
Et mirum! medio portus in aequore est:
Hic seu carbasa turgeant,
Ventis ludibrium, seu pigra pendeant
Transtris, semper amabili
Navim pace quies tuta perambulat.
Quin si hoc mergeris aequore,
Emergis pariter, mergere; poscimus:
Ne tingare scientia,
Mergaris, voveo! portus hic ultimus
Mergi hoc posse sub aequore,
Absorptumque mari condere spiritum.
AD MORINONIUM.
ODE XXXVIII.
Contra vanam et saularem scientiam.
QVid diu vanis agitatus umbris,
Occupas fictis animum figuris,
Teque fallaci, cupidus sciendi, -
-Errore fatigas?{?ATypogr}
Quaeris, errantes ubi Dux Vlysses
Egerit naves? dubiae an Chary bdis
Turbine implexus, Siculaeve Syrtis
Senserit aestum?
Hoc MORINGNI potius quire.
avan096
Parte qua sistas stabilis, nec erres
Ipse, jactatus male turbinante
Mentis amore.
Consonos vocis gravis ac acutae
Me doces flexus: doceas nocentes
Cordis affectus, animique concor-
-dare tumultus.
Flebiles vocis mihi congementis
Ingeris ductus: retinere fletum
Inter adversas potius procellas
Discere malim.
Mox Geometres inaranda campo
Puncta distinguis; spaciumque vasti
Ruris in parvam graphicis tabellam
Ductibus aptas:
Scire sed malim, quibus expleatur
Ambitus mentis, patulique vastus
Cordis excursus, sitiensque avari
Pectoris hydrops.
Curta distendis, sinuasque longa,
Ampla condensas, trahis in rotundum
Quadra, discindis bene copulata,
Dissita jungis:
Mitte curarum vacuos labores;
Hoc age, ut discas hominem aestimare.
Nosse, quam magni tibi, quam sit arcti
Area cordis:
Scire quid supra mediocritatem
Spumet, aut infra jaceat supinum,
Quave se duci patiatur arte
Linea recti.
Quid fatigantem juvat in Stagyrae
avan097
Jurgiis tussim sibi procreare,
Perque digestas vacui latebras
Arma rotare?
Otium impulsae magis ambiamus
Mentis, et tristi vacuum duello
Pectus, et purae miseris negata
Gaudia mentis.
Scire quid prodest, an Olympus ala
Unius muscae valeat ligari?
An repercussus lapis in reflexus
Axe quiescat?
An pulex possit bibere Amphitriten
Ariae? an totam lacerare terram
Tusse, vel mundum saliendo ab ima
Sede movere?
Mitte sectari leviora, quorum
Fructus est risus: superasque temet
Arrige in curas, ubi vis bonorum, et
Copia manat.
AD R.D. MAXIMILIANUM
ENGELHARDT.
ODE XXXIX.
Cum Sacerdotio initiaretur.
QUemcumque mendax fama Quiritium
Per regna mundi, per Libycas plagas,
Canique frigus per Bootae,
Et rigidas Aquilone gentes
Inusitatis vecta volatibus
Perennitati dedicat aureae,
avan098
Olim loquaci nominandum
Praxitelis simulantis arte:
Quamvis cruentos miles acinaces
Laetetur inter, fortior arduas
Obire turmas praeliantum,
Et galeis, clypeisque longe
Clarus videri, et celsus aheneis
Horrere squammis Marte sub aereo,
Victorque proculcare fasces
Suppositi pedibus Tyranni:
Non ille certus difsociabiles
Exulcerati Martis Erynnides
Vitabit, aut circumstrepentum
Ludibrium fugiet dolorum.
Nec Daedaleo pectoris impetu
Effulgurantum moenia sideram,
Arcesque stellarum coruscas
Icario penetrabit ausu.
At quem beatis dives odoribus
Delapsa caelo Relligio potens
Furata telluri profanae
Malobathro meliore tinxit:
Quo concitato remigio meus
MAXIMILIANUS sub pedibus pigram
Temnens volatu terram, et urbes
Sidereae novus hospes aulae
Exerrat? Illum per liquidum aethera
Tranare nubes, et levibus super
Pendere ventis, et sereno
Relligio dedit ire caelo.
Illi curules flammeus aetheris
Dictator ignes cessit. et aureum
avan099
Jubar, quadrigarumque lora
Cynthiaca moderanda dextra.
Quae Bosphorana terra Propontide
Divisa, vel quae dissoclabili
Secreta Tethi, decolorve
Aethiopum plaga barbarorum
Caelo refusi Solis imagines
Non vidit? o qua gemmea Nereo
Tributa dives solvit Indus,
Qua famulo Tagus amne vectus
Ludit smaragdis praetereuntibus,
Spectate Titan! te tumidus procul
Ganges salutat, ultimumque
Memnonii penetrale mundi.
Te bellicosis edita partubus
Caliginosi filia Taenari
Perculsa febrili pavore
Umbra fugit trepidante passu.
Testes mearum prodigialia
Sententiarum monstra, Acherontici
Partus, triumphandusque quondam
Marmaricis leo pastus umbris,
Quem fulminatis Acroceraunia
Dejecta telis, vel Rhodopes juga,
Caelove quassae fulminante
Aemathiae perperere rupes,
Immanis anguis, quem Tigris Armenis
Effudit oris, quem maris expuit
Iratus ardor, quem Megaera
Eumenicis animavit antris.
Frustra ille saevae dux sapientiae
Exaestuanti fraena licentiae
avan100
Fremens remittet, et vennena!
Cerberiis animata spumis.
Umbramque Lethes progenitam satu
Tentabit audax immiserabili
Inducere orbi, viperinum
Concilium scelerumque noctes.
Novo reductus cynthius essedo
Fugabit Orco nata volumina,
Stygemque, flammatumque in ireas
Tartareis Acheronta taedis.
Ad Reverendissimum
D. ANTONIUM
MARENZIUM,
PETENAE EPISCOPUM.
ODE XL.
Cum vitam SS. Nicephori M. et alterius
Episcopi scriberet.
MARENTIORUM Phoebus, amabile
Sidus tuorum, cui charis eloqui
Nectar propinavit, gravique
Suada dedit fluitare motu
Sententiarum; sive volubili
Exaestuantis fonte opulentiae
Bacchatus acres efferatis
Injicias animis lupatos;
Seu copioso fusilis alveo
Damnata somno pectora suscites
Torrente, mirantumque secum
Lingua oculos animosque volvat.
avan101
Quin temperatu fonte opulentiae
Gratum Quirinis auribus influis,
Facundiaeque Barberinis
Mella apibus riguae propinas.
Romana testis ter gemino potens
Honore Mater; testis Hymettia
Sonans volucre Vaticanum, et
Virgineae Ambrosiae parentes,
Quae, Circiorum luxuriantibus
Tumultuosa fronte Decembribur,
Vectigal Hyblae, dona Paesti,
Mella tuis reperere labris.
Non tum curuli nube Favonius
Nimbos pluebat Chloridos in sinum;
Nec liliato grandinabat
Praeteriens Zephyrus tributo;
Non temperato Veris anhelitu
Brumae evolutus Majus inertia
Crispabat hortos, nec tepenti
Ambrosiam pariebat aura.
Sed eloquentem Suada coloribus
Ornata frontem, et pulchrior aspioi
Facunda Mater eruditum
Eloquii reseravit hortum;
Quem Romulaei Principis atria,
Et Vaticanae sidera gloriae,
Mirata, quem centum Quirites
Attonito stupuere vultu.
At dum sepultum Nicephorum eruis
Obliviosi pulveris angulo,
Placet vetustas, veritatis
Sim plicior genitrix latentis;
avan102
Quae dum maligna Nicephoros jubet
Blattae vorantis nube superstites,
Tergitque adesis incubantem
Canitiem, cariemque libris.
Tuis novato nomine laudibus
Virtus laborat, quam notat aemulo
Honore fama, dum tuorum
Nicephorus redivivus audis.
Te grandiorum munera frontium
Lambunt coronae, te nivei tegunt
Mores avorum, quos acerbo
Dente pavet temerare livor.
Te mille circum spes Petenae volant,
Pronoque sacras Istria pectore
Vittas veretur, subditumque
Gaudet humi posuisse vultum,
Secura laeto pacis in otio
Promissa pro te vota fidelibus
Aris rependens, et parenti
Canitiem Superos precata.
AD S. NICEPHORUM
MARTYREM.
ODE XLI.
Cum hujus vita a Reverendissimo D. Antonio
Marenzio scriberetur.
VIctoriosi nominis omine,
Puroque fusi murice sanguinis
Decore Martyr, dum Deorum
Sidereo bibis ore nectar,
avan103
Avara famae, lucus et appetens
Membrana denso pulvere condita
Pascit vetustatem, et voraci
Charta putris jacet esca blattae;
Obliviosis squallida nubibus
Aevi invidentis pagina saepiam
Extinguit omnem, dum vetusta
Tempus edax monumenta rodit.
At non inulte? jam tacitis cadet
Senecta libris, jam nitor eximet
Oblivioni, jam sepultae
Pulverea male nocte laudes
Diu negatam desidia diem
Tandem videbunt; famaque eburneo
Superba curru posterorum
Nicephorum memorabit aevo.
Quin et vetustas ambitiosius
Ornata cristam dum simulat novae
Florem juventae, FERDINANDI
Caesareis oculis legetur.
Tantum vel atri nocte silentii
Juvat profundum nominis aurei
Dormisse famam, vel sepultas
Pulveribus jacuisse laudes.
AD SS. NICEPHORUM MART.
et EPISCOPVM PETENAE
PATRONOS.
ODE XLII.
DIVI serenis Indigetum choris
Inaugurati, quos genibus minor
avan104
Flavona adorat, quos Sabaeo
Nympha colit Petenaea thure:
Vobis calentes Arsia limpido
Cursu procellas volvit, et arduo
Sub monte pronus blandiente
Exuvias veneratur ore;
Vobis dicatis templa vaporibus
Gallinianum fumat, et Indicas
Albona conflat, sumptuosa
Messe Arabum, Cilicumque, nubes.
Cunis reclines vos puerilibus
Bene ominati nominis aureo
Virtus coronavit decore:
Nam teneras animabat ardor
Jam tum medullas, et vagus igneo
Pectus cremabat spiritus impete,
Laudesque maturas tenello
Prima dies simulabat ore.
Hinc turpe factum vivida nominis
Exosa virtus, vertice pendulas
Laudes precatur, Laureisque
Gestit ovans caput impedire.
Alter, Tiara jam popularibus
Exemptus undis pervigiles agit
Curas suorum, datque Asylo
Grande pedum, Tyriasque vittas.
Adusque famae dedecus invidae;
Quae viperino dente momorderat
Vitam innocentis, ad tribunal
Ausa reum sceleris notare.
Sed nempe virtus invidia altior
Tutata sese est, quando reconditas
avan105
Citavit undas, aut volantes
Flexit ad arbitrium columdas:
Aut cum perempti prodigialia
Luens aselli funera, sarcinam
Suscepit ursus, nec reluctans
Sollicita tulit arte pondus.
Alter severis meta furoribus
Invicta perstat, fulmina verberum
Jocis honestans, et cruorem
Vulneribus fluitare gaudet.
An et decorae prostituit caput
Venale morti, sanguine posthumae
Empturus umbellam coronae,
Quam superae parat orbis aulae?
Sic estm, Olympus NICEPHORO excitus
Spectator almi funeris advolat,
DEOQUE scenam, Caelitumque
Grande choris aperit theatrum.
Haec terra vidit: caetera patriis
Virtus Deorum sedibus intulit.
Quamvis nec indignata caelo
Saepe suam Petenam benigno
Vultu tueri, quem bona siderum
Iris notaret, longaque frugibus
Ceres praeiret, belluosi
Terga premens peregrina monstri:
Quod de Pelasgis tractbus aufugum,
Ubi tumentis terruit Istriae
Lacus, agris desideratam
Temperiem revocat boatu.
At vis, et atrae diffugiunt neces,
Horrorque tortor jam morientium,
avan106
Livensque, qui per membra fusus
Antevola sua fata, pallor.
Uterque amici numine pallii
Custos clientem protegit Istriam;
Seu Mars minetur, Arsiamque
Turbet equis, galeaque potet;
Seu cincta morbis pestis anhelitu
Incestet autas, et morientium
Tumens acervis in propinquas
Excidium meditetur oras.
Sic vos sub umbra nominis inclytam,
Tutamque, Divi, protegite Istriam,
Sic illa semper fundet aris
Thura piis cumulata votis.
AD S. NICEPHORUM
EPISCOPVM.
ODE XLIII.
Cum Reverendissimus D. Antonius Marenzius
ejus vitam scriberet.
NIvens verenda canitie Senex,
Ligustra vultum, lilia verticem
Indute PRAESUL, cui fidele
Diva genu Petenaea lunat:
Quem lapsa caelo gloria patrio
Terris ademptum marmoreas super
Locavit aras; cui tiara
Gaudet honor redimire frontem:
Injurioso surge silentio,
Orbique laudes, non meritas mori,
avan107
Tuas recense, quas parentum
Post decimi stupeant nepotes,
Natisque narrent, Audior! Audior!
Denso sedentem pulvere suscitat
Antonius, Marentianae
Grande decus columenque gentis.
Hinc laeta curru fama volatili
Late per orbem sparget amabile
Nomenque laudesque, et remoti
NICEPHORUM plaga discet Orbis.
Forte et lacunar culminis editi
Vitare suetus, publicus audies
In Sole civis; forte quondam
Austriacis adamatus aris
Noscere magnus, cum melioribus
Palmis onustus nomina Caesari
Donabis Austrio, et vocari
NICEPHOEUS volet Imperator.
Ad Reverendissimum Dominum
ANTONIUM MARENZIUM
PETENAE EPISCOPUM.
ODE XLIV.
PArum otiosa distat inertia
Quieta Virtus. Progenies Deum,
Materque honoris, per viarum
Difficiles agitatata tractus,
Alto sedentem culmine gloriam
Impendiosae merce molestiae
avan108
Emit: reluctantemque Calpen
Consiliis, animoque frangit.
Haec te, lupatis impedientium
Scissis morarum sessilis otii,
Vittis coronat, hac perennis,
Laudis iter duce sorbuisti.
Scit pulcher undis Adria vitreis,
Et adjocantis murmure Nerei
Pulsata Tergeste, tuensque
Nereidum fabuleta Justus:
Scit Graeciensis Mercurialium
Metas laborum Palladis area;
Quae nundinatorem decori
Nominis egregia revinxit
Laudum corona. Quid memorem improbae
Dentes retusos invidiae retro
Cessisse, cum frontem tiaras
Emerita redimiret umbra!
Illustrius se scilicet exerit
Virtus per omnem exercita semitam
MARENZIANA, quam obsoleto
Quae latuit pudibunda tecto.
I nunc, profanas te populi super
Molire turmas, qua radiantium
Ordo coronarum requirit,
Non humilem redimire frontem.
ODE XLV.
Privatam fortunammagnae praevalere.
QUisquis coronae pulcher in ignibus
Caesar superbis, quem venerantium
avan109
Turbae Quiritum collocatis
Agminibus famulae sequuntur;
Quamvis Lacaeno vulgus in atrium
Achate stratum confluat, et strepant
Circum coronatis clientes
Officio famulante turmis;
Non es beatus. Tot populis male
Fides habetur. Mygdonios tenet
Postes Erynnis; cum reclusis
Cardinibus patuere valvae,
Simul paratis fit via fraudibus,
Simul furores, invidiae, et doli,
Discordiae, luxus, libido,
Ambitio popularis aurae,
Globis coactis protinus irruunt.
Multi clientes, in tua funera
Sunt multus hostis. Non amatur
Rex, sed amantur opes. Trahuntur
Nitente plures a diademate,
Aulaeque gemmis; quam sui amoribus
Regis: coluntur, quo terantur
A populo Domini rebelli.
Nam quanta Regum funere pars suo
Elata, fatis illachry mabilem
placavit orcum? quot cruento
Invidiae cecidere ferro?
Quos Phaebus alto pendulus aethere
Vidit superbos, luna silentio
Mirata stratos vidit aulae
Alterius famulante collo
Subire lorum. Prosperitas senex,
Immane monstrum est. Nec Zephyri joco
avan110
Ludunt perenni; et saeviente
Ursa graves Aquilone saepe
Trahit Decembres. Sors variat vices.
Quicunque certo tramite devius
Exerrat, ille inauspicata
Carpet iter male ductus ora.
Testis meorum, flectere debilis
Patris jugales, sit Phaeton puer
Oraculorum: dum errat astris,
Astra simul trahit in ruinam.
Testis volucres Daedalides super
Volare pennis gnarus: inobsequens
Mandata dum spernit monentis
Patris, et ignivomo calori
Solis propinquat, brachia defluis
Ceris madescunt; labitur aethere,
Nomenque, famamque, et calorem
Icarias tumulat sub undas.
Sic casus altis fortior incubat.
Stet, quem juvabit, culmine lubrico
Potentis aulae: mi clientum
Nulla retro famuletur unda.
Tutum est, propinquam lambere Nereo
Tumente ripam. Tollite flamina
Nati Trionum, faeva proles,
Ne decimo rapiamur aestu.
Fortuna littus mitior impetit;
Altum fatigat: parcior in levem
Ruit phaselum, sed secundis
Officiis pelago natanti
Classi minatur: Laomedontias
Fortuna puppes, non humilem quatit
avan111
Ratem procellis: sic malignus
Magna furor trahit in ruinam.
AD VIENNAM.
ODE XLVI.
Post bella rus invitatur, ut Pastorem accipiat Re.
verendiss. et Illusiriss. D. PHILIPPUM
FRIDERICUM BREUNER.
OAustriorum progenies Deum,
Alumna caeli, Patria Caesarum,
Ocelle mundi, fax Quiritum,
Archiducum generosa proles,
VIENNA Princeps: jam satis algida
Apeliotae pressa tyrannide
Brumam bibisti: sat Borussae
Gentis hyems Scythicaque canum
Crinem gelatus grandine Circjus,
Tumensque fluctu Sarmatico Nothus
Terras flagellavit: sat irae
Parrhasiis cecidere Plaustris.
Accede laetis, jam bona sidera
Fratres Lacaenae triste minantium
Ponti tyrannorum furores
Oebalia pepulere taeda.
Accede laetis, praetereuntium
Qua blandienti silva protervia
Favoniorum gloriatur,
Qua Zephyri gemalis aura
Theatra vivi Veris inambulat,
Omnemque spargit prodiga gratiam,
Ad usque formosam Canopi
avan112
Invidiam, Tyriique Veris.
Si quem bidentum nobilium Patrem
Undantis inter diluviem gregis
Gaudes videre, in quem reclines
Grande pedum, vigilemque virgam,
Succedat agris, neu pudeat gregem
Pavisse. quondam sceptra Quiritium,
Romae secures, Consulumque
Rura decus genuere fasces.
Inter bidentes Dardana Romulo
Argenteorum ad Najadas amnium
Crevere sceptra; cum repente
Virga novo rutilavit auro
Magistra juris, colla Quiritium
Flexura nutu, cui vaga Faustuli,
Armenta parebant, levemque
Ad sonitum pecus omne stabat.
Non et saginans Inachiae gulam
Argus juvencae dedecus exuit
Mortalitatis, siderumque
Concilio radiare caepit?
Quin et Pheraeos Baebeidis greges
Obaudientes barbito Apollinis
Amphryse vidisti, nec aureum
Dedecuit pecuare Phoebum.
Virtus ab herbis non minor emicat,
Quam quae Gradivi pulvere nascitur.
Nec corpus aequw contudisse,
Ac animos aluisse, laudo.
avan113
AD FERDINANDUM III.
ROM. IMPERATOREM,
ODE XLVII.
De Augustissimi Parentis FERDINANDI II.
in Musas liberalitate.
AVara qualis praetereuntibus
Gemmis Hydaspes littora personat,
Et rura Medum bracteata
Alloquitur pretiosus unda:
Aut qualis auri prodigus ostio
Septemplicato Nereidum Patrem
Nilus salutat, vel tributum
Hesperio Tagus amne volvit:
Talis Latinae Pergama Palladis
Auri natantis nimbus inambulat;
Quem liberali FERDINANDI
Prona manus dedit ire flucu.
Ad Bactra dudum, aut dissociabili
Abscissa ponto regna Britanniae,
Bungosve, frigentesque Thracas,
Aut Tanain prope flumen ortos
Abisset exul Pallas, amabili
Stipata doctae Mnemosynen choro;
Si non fugacem FERDINANDUS
Imperio tenuisset auri.
Sic Gallicano fortior Hercule
Non Ora plebis, non popularium
Innectit aures, nec sonanti
Vulgus iners moderatur auro;
avan114
Sed sacra Firces Numina, Numina
Exuberantis Phocidos hospita,
Phoebumque, mirantesque Musas,
Et vigiles Heliconis umbras.
Hinc qua procellis Mura loquacibus
Taurisciorum rura perambulat,
Et Austrienses murmurantem
Danubium stupuere ripae,
Oenusque praegnans divite fabula
Exaggerato volvitur alveo,
Rhenusque et Albis concolores
Ducit aquas mdeico Choaspi;
Qua temperatis Moldava flexibus
Lambit Bonemos, qua procul Adria
Insultat undis, triplicique
In pelagus ruit Ister ore,
FERNANDIANAE munera dexterae
Sequuntur ultro, quos gemini sacra
Delubra Pindi, et eruditae
Thessaliae comitantur umbrae.
Exempla Patris regula filii
Sunt insequentis; qua praeiit via,
Hac FERDINANDUS FERDINANDUM
Insequeris, soboles parentem.
Tu doctioris jura Panaetii
Ad usque magnae barbara Thraciae
Pangaea, regnatamque Teucro
Ambiguam Salamina, sparso
Fundabis auro, regnaque Apollinis
Musasque blando munere differes
Ultra Triones, in calentis
Assyriae Libyaeque campos.
avan115
AD FERDINANDUM III.
ROM. IMPERATOREM.
ODE XLVIII.
De Austriacae stirpis amplitudine.
DEterminati neseia limitis
Ultra superbos AUSTRIA terminos
Calpes, coronatamque quondam
Herculeis Abylam trophaeis
Metit triumphos. Vidimus Herculem
HABSPURGICANUM, qua medium mare
Secernit Europen ab Afro,
Prima suae monumenta laudis
Locase; quando non superabili
Desaevientem Nerea praelio
Victor subegit; defluosqve
Amphitrioniadae colossos
Mendaciorum lemmate nobiles
Urna subacti condidit aequoris;
Famamque, PLUS ULTRA, trilingui
Edocuit resonare cornu.
Tum grande ponti fluctibus Herculis
Nomen sepultum flevit inutile
Nendacium, NON ULTRA; et altam
Paenituit posuisse Calpen
Metam loborum: tum quoque gloriae
Nereus labantis funere territus
Mersit verecundem profandi
Fluctibus Oceani tridentem,
Et aestuosi marmoris arbitros
avan116
Ventos per undam somnus inambulans
Quiete stravit, septimosque
Composuit Boreae tumultus.
Exinde nullus laudibus obstitit
Laboriosae terminus AUSTRIAE,
Nec terminali thus Sabaeum
Ara DEO didicit cremare.
Ad Illustrissimum Dominum
GEORGIUM NICOLAUM
COMITEM DE ROSENBERG, etc.
ODE xLIX.
Alludit ad Rosam Gentilitiam.
DIva, nativo Rosa laevis ostro,
Quam colunt flores, famulusque retro
Paestidum census, populusque culti-
-Adorat Hymetti.
Sive Reginas imitata vultu
Floreo, gaudes populo videri
Major, et verno solio reclinis
Flectis habenas:
Seu latus mavis radiata telis
Bella moliri, rigidisque cincta
Militum contis in amica flores
Bella vocare:
Audies cenae decus eruditae,
Sigmatis custos, epulique praeses,
Umbra convivarum, honor Editoris,
Gloria cenae.
Subter umbrosam folii coronam
avan117
Plena convivis tibi mensa surget.
Unus accumbat Sapiens, Senatum
Esse putabis.
Pectoris vastum regit ille mundum,
Rex sibi, Caesar, populusque; magnam
Ipse se Consul moderatur aequis
Legibus Urbem.
Solus accumbat, trabeatus una,
Curiae Patres, Chorus assidebit,
Consul, et Judex, dominaeque sueta
Lege secures.
Solus hand unquam est Sapiens: Senatus
Quem domi semper colit, in tumultum
Sive plebs densis glomerata turmis
Concrepet arma:
Sive jam legum patiens lupatos
Mandat infracti furor appetitus,
Et pluant passim pretiosa largam
Otia pacem.
AD CAIUM LENTULUM.
ODE L.
De Mortis aequali in omnes imperio.
AETas fugaci praeterit orbita,
Cresisque et Iris summa necessitas
Insultat, ac ignara flecti
Sceptra quatit, tenuemque falcem.
Non interest, an Pygmalionio
Censu beeris, LENTULE num Tagus
Natet lacunari, et vetusta
Dinumeres monumenta Patrum;
avan118
Gentisque primus prodieris tuae,
Vilemque supra te tuleris gregem
Vulgi jacentis; num superbam
Gemma gravet pretiosa mensam.
Mors cuncta saevo proruit impetu
Sublimioris nescia sanguinis;
Nec stemma, nec gemmas, nec aurum,
Nobilium monumenta, transit,
Festas rogali funere pertinax
Mutare flammas, et lachrymabili
Miscere lesso gratulantum
Carmina, laetitiamque planctu.
Frustra juvemam obtendis, et inclytas
Ceras parentum. Ductus ab Inacho
Sanguis vetusto sub Charontis
Jura venit, fugiente Lethes
Mergendus unda. Frustra adamantina
Obtendis acris robora pectoris,
Torosque cervicemque, et ossa
Herculeis solidata nervis.
Ad jura mortis cogitur Hercules,
Et Hector, et Mars, et Telamonius
Heros, et undantes volare
Aeacides celet in sarissas.
Mors caeca nescit stemmata Principum,
Nec sceptra Regum, nec capitis jubar,
Nec Imperatorum secures,
Nec titulos, dominosque fasces.
Quodcunque vidit nobile Phosphorus,
Quodcunque Vesper, jam cinerem suum
Transcripsit umbris, et sepultum
Indecores iit in favillas.
avan119
Omnes abimus, LENTULE; et omnibus
Severus horas Aeacus intonat;
Nec nosse fas est inter umbras,
Quae tumuli ferat hora legem.
Hic ordo fati est, LENTULE: quaelibet
Morti hora servit; quaelibet in necem
Procumbit aeetas: Tu supremam
Hanc reputa sapienter horam.
AD S. FRANCISCUM
XAVERIUM.
ODE LI.
De objecta ei in somno impura specie.
NOn, diffluentem sanguine quem vides,
Victum vocabis. Saepe cruoribus
Est parta laurus, saepe palma
Sanguineo stabilita nimbo.
Afflicta virtus se generosior
In ausa trudit, perque paciscitur
Periculorum tela laudem,
Perque neces volat ad triumphos,
Tyro cruorem pallet ad obvium,
Et arma ponit vulneris impotens:
Qui saepe conflixit, notari
Vulneribus veteranus ambit,
Emitque pulchram sanguine lauream.
Hac arte, magni gloria Memnonis,
FRANCLSCE, pugnas, et Diones
Arma gelas, Cypriasque flammas.
Infestat illa, et dum tibi durior
Componit artus somnus, in igneos
avan120
Erumpit ausus, indecoram
Ausa animo simulare formam.
At dormientem quem male credidit,
Bello paratum repperit, aegide
Pudoris armatum, et medullas
Virginea feritate septum.
Frustra reluctantem impulit acrius
Telum Cytheres: ocyus exilis
Sopore, juratus pudorem
Sanguineo reparare nimbo.
Tunc nempe castae non patiens nivis,
Hostisque puri pectoris, igneas
Cupido collegit sagittas,
Et Paphios lachrymatus ignes
Perisse, fugit. Siste veneficam,
Audax honesti latro, procaciam:
Si dormiens te detriumphat,
Quae vigilans statuet trophaea?
#(IMAGE)
avan121
NICOLAI AVANCINI
E SOCIETATE IESV
LYRICORVM
LIBER SECVNDVS.
AD SAC: ROM: IMPERII
PRINCIPES.
ODE I.
Pro Pace Germaniae.
VIctor, quo precio stet tibi laurea,
Per tot parta neces, bella, cadavera,
Regnorumque ruinas,
Per tot funera, non vides?
Orci te Furias, te Stygis incolas
Eduxisse ferunt; Martis acinaces
Caedes, praelia, strages
Haemi bellicrepo e jugo
Te traxisse canunt: quaeque erat unica
Ad let hum via, per te quoque multiplex
Facta est. Namque perimus
Ferro, flumine, et ignibus.
Quin tellus pyrio pulvere dissilit.
Inque auras levior jam lapis evolat,
Ingentique fragore
Troiae moenia corruunt.
Ah! cur empta placet laurea stragibus?
Cur, qua strata patet funeribus via
Provectare triumphum
Per calcata cadavera?
avan122
Cernis; quae facies, quisve Alemanniae
In vultu gemitus? sanguinea manu
Turres, oppida, et arces,
Urbes, moenia diruta,
Saevi relliquiae Martis et ignium
Maerent sub cinere; hic, sanguine qui piger
Ripas sordidat Ister,
Et lento fluvio natat;
Aggestis gravis hic corporibus stetit,
Et per non solitos effluus alveos
Late condidit agros
Tabo, sanguine et ossibus,
Hoc quodcunque vides, qua fluit Isara,
Qua Rhenus properat, qua Lycus aufugit,
Et qua fluctuat Oenus,
Martis cruda fuit domus,
Bellonaeque lares: hic Furor, hic Metus,
Hic Dirae, hic violens imperium necis,
Hic Discordia, Erynnes,
Hic ira, hic rabies stetit.
Hic jam pulvereis moenia ductibus
Pinguntur, Pario muri ubi marmore,
Auratisque columnis
Portabant laquearia.
Hic Manes ululant, hic Lemures gemunt.
Hic um brae Stygiae tristibus insonant
Lamentis, ubi pacis
Fervebant hilares joci.
Hic delubra DEI, hic inviolabili
Majestate domus intulerant caput
Astris; nunc ubi equorum
Stant inculta cubilia.
avan123
Hic arae Superis thura frequentibus
Urebant phialis, nunc ubi sordidus
Aris impietatis
Mystes sacrilege litat
Et vos haec facies, hic patriae dolor
Nondum tangit? adhuc castra remugiunt,
Et vonvellere mundum
Jurata agmina saeviunt?
O! si quae pietas pectoribus calet,
Martis bellicrepos tollite, PRINCIPES.
Bellonaeque fragores,
Feralesque tubae sonos.
Pacem mundus amat, murmura cornuum.
Et Martis strepitus, et litui sonos
Pertaesus: date pacis
Tranquillae otia PRINCIPES,
Pacem busta petunt, et lachrymae urbium.
Et versa in cineres oppida, et horridis
Albens ossibus aequor,
Et lassus patriae vigor.
Et sperare licet: jam nova promicat
Iris pacifici nuncia gaudii;
Iris sanguine Caesarum,
Et stirpe Austriadum sata:
FERNANDUS patrii nominis, et rei
Haeres, Caesareo sub diademate
Cinctus murice Regum,
Iris Regia promicat.
Olim Lamechidae nuneia ab aethere
Missa iris pelagi composuit minas,
Rixantesque procellas,
Et bella Hippotadae stitit.
avan124
Non fallor: veniet candida in Iride
Pax, rursus niveis vecta curulibus,
Germanusque redibit
Candor, simplicitas, fides.
Ad Celsissimum Principem ac Dominum
JOANNEM WAICHARDUM.
PRINCIPEM AB AVERSPERG, etc.
ODE II.
Cum is a FERDINANDO III. Impera-
tore in Principum ordinem adlegeretur.
INter nomina Principum,
Felici augurio, prima potentiae
Incunabula ponere,
Pars ingens decimae prosperitatis est.
At virtutibus evehi,
Et fundata Patrum stemmata vincere
Majori studio; gravis
Hoc mentis meritum est, quam Sapientia
Magni pronuba consili,
Curarumque capax curia pectoris.
Plebeiamque licentiam
Refrenare potens gratia sospitat.
Haec, WAICHARDE, secundior
Sors, hoc elogium Principis optimum:
Virtutis studio sibi
Famae sternere iter, nec residem Patrum
Partae incum bere gloriae,
Fun dandae immemoren. Posceris. Hoc sat est;
avan125
Nec tam verticis infulam
Ambis ipse, tuo quam requiescere
Optat gloria vertice,
Heroumque latus cingere purpura.
Tu desiderium tui
Infudisti animo CAESARIS, ut leve
Censeret meritis decus,
Misceri in seriem et nomina Principum.
Haec flos vividus ingeni,
Haec vis judicii mole potentior;
Et dives Sapientiae
Pompa, et nobilibus parta negotiis
Tot rerum experientia,
Et mens feta gravi pondere consili.
Torrensque aureus eloqui,
Et Suadae facilis vena opulentior
Reddi praemia grandibus
Poscebant meritis: haec amor Austriae,
Et consumpta laboribus
Aetas Austriacis, propositi tenax
Et jurata fides, doli
Prensantumque Themis nescia munerum,
Pectus rebus in arduis
Semper magnanimum, Solibus aemula
Virtus, cor adamantinum,
Caelo par animus, vultus atrociae
Fati cedere nescirus,
Haec sancire tuis praemia laudibus
Urgebant grave Principum
Pridem concilium. Quin tibi CAESARIS
Affectus, meriti memor,
Infesse studuit; cujus ad Imperi
avan126
Germani diademata
Formasti sobolem. Nec potuit satis
Aut voto ipse suo, aut tuis
OPRINCEPS, meritis pendere. Nunc age
Majorum titulostuis
Addensa titulis: quaeque modestior
Pulsat limina Gloria,
Admittique rogat, blandior excipe.
Sed quo limine PRINCIPIS
Admittis titulos; hoc simul arduis
Regum pande negociis.
Nimirum, facilis quem statuit DEUS
Subjectos populos super,
Undasque et strepitus plebis in arduas
Curas evocat. Otio
Privatus fruitur: mille negocia
Urgent Principibus caput.
Illi certa, quies constat, et otium
Rerum fluctibus altius;
Qui vitat titulos, qui sibi vivere
Soli condidicit: graves
Curae sollicitant atria Principum.
AD PALEN DEAM.
ODE III.
Petit gregis Viennensis Pastorem.
DIva gemmanti radiata Sole,
Quam timent sylvae, famulusque retro
Montium census colit, et virentum
Vulgus agrorum:
Si tuum stratae genibus veremur
avan127
Rite delubrum, facilique vota
Aure dignaris, dabimus Sabaea
Munus acerra.
Qua serenato spatiatus alveo
Prodigus laudes vehit AUSTRIORUM.
Ister, et patri triplici rependit
Mole tributum;
Fertilis frugum, pecorisque sedes
Aream pandit, viridesque Veris
Educat proles, et Etesiarum-
-Illudit amori.
Hic ubi ludens grege campus omni
Dulce pellitis ovibus Galesi
Invidet nectar, viridique certat
Herba Venafro,
Ambulant lymphae, vitreumque trudit
Rivus electrum, meliorque terrae
Vultus armento gracilem propinat
Aequore scenam.
At quis errantis moderator arvi
Pastor aprica modulatus herba
Ferias agnis canet, et Phalanti
Otia ruris?
Aut quis insani rabiem Leonis,
Fulmen armenti, nivei Tyrannum
Velleris, vita bene prostituta
Arceat ignis?
Te penes nostri gregis est potestas;
Te minax campi metuit Lycaon,
Cum laborantes sitientis ore
Eripis agnos.
Dum tibi Maurus vapor inter auras
avan128
Damna Panchaeae pretiosa sylvae
Devorat, pastorem avidis petitum
Annue votis.
Nolo venalem precio laborem;
Emptus argento labor otiosis
Incubat stratis, vigilemque mentis
Negligit arcem.
Ille Thersites, fideique nobis
Immemor sponsae, residi supinus
Otio curas dabit Adrianae
Fluctibus undae.
Dextra venalis fidei propola,
Fas nefas miscet. Gregis o Tyranne!
Quem Molorchaeis ululata campis
Proelia terrent.
Talis, o pulchro cycladata Sole
Diva Pastorum, nemorumque Praeles,
Talis ad nostros gregis: Imperator
Excubet agnos:
Cujus ad virgam male feriatus
Terror armenti dubitante raptus
Horreat cursu, trepidisque Taurus
Palleat ursis.
Prodigus vitae redimit peremptum
Pastor armentum, precioque fusi
Sanguinis gaudet spolium luporum-
-Emisse bidentem.
avan129
AD VIENNAM.
ODE IV.
Pales Pastorem designat Reverendissimum et Illie-
strissimum D. PHILIPPUM FRI-
DERICUM BREÜNER.
DElicta sylvae pervigil arceat
Pedo PHILIPPUS: quem vigilantia
Argum probavit, cui fideli
Excubitrix sedet ore cura,
Terror luporum prodigialium;
Seu qui Sicani pectore marmoris
Suxere venas, et parente,
Duritiem Prochyta biberunt
Seu quos paternis Taygeti jugis,
Umbrisve Tauri Persephone suo
Lacte educavit, vel Molorchus
Relliquiis satiavit hydrae.
Illi propinquae sollicitudines,
Gregum magistrae, tela fugacium
Arcent pavorum, in Austrienses
Non itesum reditura campos.
Ille ae stuoso qualiter evolat
Immugientum pondere nubium
Crinale fulmen, quod minister
Per medios rapit ignis Austros.
Ibit cruentis Myrmidonum feris
Postrema clades, et Dolopum minas
Vastabir omnes. Heu! proterva
Dulichiae date monstra fylvae.
Hic ipse, qui nunc dentibus increpat
avan130
Iras Lycaon, fataque rictibus
Affixa portat, si cruentis
Austriadum meditetur agros
Tentare bellis, sacrilega pedum
Cervice tinget. Sic placitum Pali
Est Austriensti, sic odorae
Dona Arabum meruere nubes-
Sic fida magni pectoris hospita
Virtus parentum, et clarus originis
Promittit ordo, quem vetusta
Fama Parrum, seriesque Avorum
Ostentat orbi, quam neque temporis
Fuga invidentis, nec retro dissipet
Livoris incumbentis ira;
Nec rigidus rapientis aevi
Extinguat imber. Sic quoque nobili
Inscripta honesti linea pectori,
Divesque recti mens, et acre
Judicium, tumidisque pectus
Rerum natantum fluctibus altius,
Et vis profundi provida consili,
Virtusque par vasto labori,
Relligio, pietasque spondent.
Hic impotentis toxica Cerberi
Et belluosis partubus editos
Lupos, et immanes Leones
Fulmineo prohibebit ausu.
avan131
AD GREGORIUM SIRUM.
ODE V.
Retinendam esse in utraque fortuna animi
aequabilitatem.
SAnctius vives; neque, si Favoni
Aura dum lambit, maris inquieti
Urgeas altum, placidoque navim a
Littore pellas:
Nec procellosos mare dum tumultus
Excitum volvit, nimium timendo
Cautus horrescas, teneatque semper
Anchora proram.
Auream quisquis nihil ambit urnam,
Ferream quisquis nihil expavescit;
Ille turbato suus esse rerum
Ordine novit.
Subditam quisquis mediocritati
Applicat mentem, nihil obsoletum
Horret ad tectum; nihil intumescit
Gangis honore.
Ipse Fortunam sibi fingit: ipse,
Cum graves casus movet, antegressus
Exitum, occurrit lmelioris aureo
Sortis asylo.
Ipse, cum sortis refluunt secundae
Candidi Soles, bene praeparatus
Horret adversos; neque lora menti in
Gaudia laxat.
Nulla sors longa est: abeunt Decembres,
Et redit Majus: pelago procellae
avan132
Detument; somno placido quiescunt
Murmura ponti.
Jam gravis pinum Boreas lacessit;
Jam levi illudit Zephyritis aura:
Laeta succedunt tragicis, dolori
Gaudia cedunt.
Faustitas et Pax bene praeparantur
Luctibus: nectar melius palato
Accidit, quando labra virulentus
Tinxit amaror.
Sic diem quando rutilo serenum
Crine spectabis, medioque euntem
Axe, venturas meditare denso
Turbine nubes.
Nil time infestam, nihil hospitalem
Aestima sotem: fugit ista, et illa
Cedit; alterno subeuntque semper
Ordine scenam.
AD FIRMIANUM.
ODE VI.
Sapientia Reipublicae utilis.
HOminum res fatuorum est, radiare
Magis auro, phalerisque imperiale
Latus ambire, quam honesta caput umbra redimire.
Hominum res stolidorum est, populares
Magis armis premere iras, quam operoso
Sapientis studio, consilioque invigilante.
Furor insania fiet, nisi mentis
Moderamen vice fraeni domet iras.
avan133
Animi expers calor, et consilii mole sua alget.
Age, Martis violento quatiantur
Grege muri; furiali face tecta
Tumulentur, glomeratisque eatervis ruat imber:
Crepet auctituba Martis, generosos
Pede palmas meritura, et cinerali
Tumulatura sepulchro sacra, acerras, bona, Cives:
Quis ovantis fera Martis removebit
Juga muris; trepidantes quis in urbe
Populorum premet undas, animofque ingenerabit?
Glacialis pavor omnebs inhonesta
Febre stringet, neque Civis, neque Ductor,
Neque miles venientis dominatum premet hostis.
Hominum res sapientum est, moderari
Inimici lanienas, animosque
Populorum exanimatos documentis animare.
Age, Civis tonet armis, fremat urbis
Moderator famulari gravis aere;
Populi seditionem jugulare, est sapientis.
Ciceronem meministi, Cyneamque-
Hic in urbes penetravit spiente-
-Eloquio; ille expulit Urbis dominatu Catilinam.
Sapiens non sibi vivit: veluti Sol
Aliis commodat ignem; tamen ipse et
Sibi lucet, frbi parcus, reliquorum in bona largus.
avan134
AD MARTINUM BUCCHUM.
ODE VII.
Taciturnitatis commendatio:
SIlentiosi Pythagorae cata
Musaea laudo, Cede loquacibus
Odis hirundo. Multa verba
Sunt animi rudioris index.
Plerumque multum, quod vacuum est, sonat;
Siletque plenum. Dolia tinniunt
Ex hausta, si pulses; tacentque,
Queis animat gremium Falerno
De colle vinum. Flumina quae strepunt
Profunda non sunt. It tacito Padus
Gravis fluento, vixque ripas
Alloquirur taciturnus unda.
Parens aquarum non nisi mobili
Afflatus aura Nereus adstrepit;
Magnasque securus carinas
Quando silet, vehit, et quietae
Importat orae: at quando sonantibus
Garrit procellis, heu, cave! rupibus
Allisa tempestate grandi
Naufragio ratis interibit.
Sentire multa, at pauca loqui jubet
Compendiosae lex Sapientiae,
Absiste verborum propola:
Qui tacet, hic Sapiens habetur.
avan135
AD PAUSILIPIUM
AEGROTANTEM,
ODE VIII.
Vt morbivim forti animo ferat.
NOli, quem quereris gravem
Morbum, difficili mente retundere.
Pars major cecidit mali,
Si constans animus non superabili
Se firmat patientia.
Illie meta mali est, mens ubi torpuit.
Saevos inter aculeos
Dura PAVSILIPI; qui premit impetus,
Non est alea saeculi,
Aut longi studium temporis. Indoles
Innata est cruciatibus,
Non torquere diu. Quo gravius ferit
Tormentum, hoc citius perit.
Sic natura pio digerit ordine
Flumanae numeros dicae,
Tormentique vices; ut tolerabilis
Sit morbi impetus, aut brevis.
Frgo si tragicis sors gravior minis
Maestum PAUSILIPI tibi
Cor pulset gemitu, tristibus abstine
Fronterm involvere nubibus,
Aut pugnare DEO. Nutibus aethenis
Assentire lubens. Ego
Sortis difficili impulsus ab alea
Nunquam vulnera sentio.
Coelorum imperiis asperioribus
avan136
Flecti non didici; at lubens
Fatorum obsequiis subdere verticem.
AD FAUSTUM CASSARUM.
ODE IX.
Vera Nobilitas non est a sanguine, sed a
propria virtute.
TU ne patrieii quaesieris stemmate sanguinis
Dici nobilior; nec patrias deses imagines
Successor numeres. Non faciunt symbola nobilem,
Non Patrum clypei, aut paciferae Palladis atria
Majorum statuis obsita, nec laurea gloriae,
Quam gentilitia faeta tulit mens sapientia.
Haec Patrum fuerant: non tua sunt. nemo nepotibus
In famam viguit. Si qua fuit nobilitas Patrum,
Haec jam praeteriit; nec riguo flumine gloriam
Infucit soboli per facilem sanguinis alveum.
Et quo tot Curios Herculeis viribus inclitos,
Tot Drusos recolis, procidui fulcra tot Im peri
Heroas patrii, aut Aeacidae, aut Scipiadae pares;
Si Patrum titulos immemori pulvere degener
Condis, nec paribus facta Patrum laudibus amplias?
Quo censes clypeos, et Scythica grandine saucios
Umbones crepitas; faemineo si tibi cor metu
Concussam trepidat? Danubium quid canis amnibus
Mixtum sanguineis per patriae praelia dexterae
Virtutemque atavi; si tumulas ingenium mero
Sorberisque scyphis? Non magis in te bona patria
avan137
Migrant, quam vitium. Nobilitas et Sapientia
Nulli inata fuit. Nobilis est quisque suo magis,
Quam stirpis radio. Quis sapiens a sapientia
Majorum meruit Socraticum scandere pulpitu?
Aut quis pumilio, quamlibet ipso steterit jugo
Haemi, aut Taygeti, vel Rhodopes culmine, grandior
Evadet? Celebris quisque suo est, quisque suo potens.
Secernas animum: Consulibus par erit Irus, et
Codrus Caesaribus. Nobilitas unica proprii
Est virtus animi. Nemo suo debeat ortui
Vitae exacta brevis, sed meritis grandia, saecula.
Haec magnum faciunt, quae quis agit, Sive Agamemnone,
Sive Iro genitus, nobilis est, qui popularibus
Se vulgi studiis eximit, et pectoris indolem
Virtuti dicat, et se studiis mancipat aetheris.
AD BEATAM VIRGINEM
SINE MACUIA ORIGINALI
CONCEPTAM.
ODE X.
VIRGO, quam pronis venerantur astra
Ignibus, cujus famulata plantis
Lunase subdit; cycladique Phoebus
Totus inerrat:
Sive tu Regis cupis Aula dici,
Seu Parens vitae, Genitrixque Verbi,
Seu voluptatis Paradisus, Hortus
Numine clausus:
Sive tranquillum Mare Gratiarum.
avan138
Seu magis Caelum cupias vocari,
Numinis Sedes, Puteusve aquarum, aut
Ara salutis:
Undique es labis genialis insons:
Quodque nos crimen prius interemit.
Quam sumus nati, tibi Gloriosa
Virgo pepercit.
Regia es: sed quae reseravit aulam
Angelo Pucis, Peream, cruentam
Si Stygem credam celebraste primi hic
Foedera belli.
Es Parens vitae, Genitrixque Verbi.
Conflagrem, si te prius in catenas
Mortis abreptam periisse primo
Funere credam.
Es voluptatis Paradisus. Ista
Sede vitalis mihi cesset aura,
Si prius credam hic latitasse nigrum
Agmen Averni.
Hortus es clausus. Peream, malignum
Si halitum credam prius involasse,
Quam, maritali superadveniret
Spiritus aura.
Es supernarum Mare Gratiarum.
Concidam; si tu prius acta Cauri
Flatibus, quam se Zephyrus benigna-
-Infunderet aura.
DIVA, te Caelum veneror; sed isto
Monstra non credam stabulata caelo,
Antequam Numen sibi destinatum
Hospes adiret.
VIRGO, te oredo Puteum; sed undas
avan139
Non tuas credo prius in venenum
Isse, quam Verbum biberet salutis
Pocula nostrae.
Ara canteris: tamen hac in ara
Ante divinum thymiama quisquam
Credat accensas nebulas Averni-
-Arsisse facori?
Ite; non credo geniale crimen
VIRGINI infestum. Sine labe puram
Hic reus voti cano. Si negaro,
Fulmine stringar.
AULAE DEFENSIO.
ODE XI.
SIc est: invidiam gloria parturit.
Et Fortuna benignior
Spectantum lacerat viscera. Nominis
Splendor dilaniantibus
Livoris nimium dentibus objacet.
Aulam criminis arguit.
Aulae qui studio pene perit. gravem
Famam Principis inficit,
Qui frustra titulos quaerit, et ambitu
Se consu mit inutili.
Non est aula malum; sed malusetstimat.
Fraudes, ambitio impotens.
Innexique doli, mentis Erynnides,
Praeceps ira furoribus,
Legisque impatiens prava licentia
Intra limina Regiae
Infertur vitio tecta adeuntium.
avan140
Stabit criminis innocens
Regum augusta domus, si sua crimina
Nemo vestiat infulis.
Quodcunque aula mali, vel sceleris tenet,
Extra limina nascitur.
Hinc cum se populus densior ingerit,
Intrat cum populo scelus.
Hic secum invidiam portat, hic ambitum,
Alter praecipites minas,
Et multo gravidum funere acinacem,
Fraudesque, et tacitos dolos:
Alter non humilis sanguinis ultimus
Haeres, sedulus aspici,
Immanem caperat fronte superbiam;
Solique invidet aemulos
In vultu radios: alter in osculis
Fert incendia Cypridis.
Sic cum quisque suum detulerit scelus,
Crescit cum populo malum.
Vis aulam innocuam criminis? elige
Non qui limina basiant,
Frontemque assiduis risibus explicant:
Non quos ebria murice
Accendit Phrygio vestis, et aureis
Bullis omne latus sonat;
Non quos lucra juvant vanida gloriae:
Sed quos vel Sapientia,
Mentis consilium, judicium grave
Fetumque ingenio caput,
Vel quos Relligio lmunere Caelitum
Ornat; auosve coloribus
Virtus sidereis pingit; et aurea
avan141
Vestit nube modestia,
Sic cum nemo nocens limen adiverit
Regale, aula erit innocens.
AD MILITES.
ODE XII.
Hortatur ad arma.
NAm quae minacis fulgur acinacis;
Irasque ferri condidit improbo
Vagina neglectu, et feroces
Segnitie cicuravit enfes?
Quis bullientem sanguinis impetum,
Quis mentis ignem, et fulmina dexterae
Extinxit, et torvam pavore
Saevitiem timor occupavit?
Audete Martis consilium sequi,
Felicitatis commoda publicae
Si quos juvabunt,
et repulsis
Temperies reparata nimbis.
Pax empta bellis advenit, et salus
Tota est in armis publica: vulneri
Sic admovet ferrum Machaön,
Cui facilis male dextra parcit.
Resume ferrum, et pectoris aes triplex.
Expergefactum mascula provocet
Virtus vigorem, Martiamque
In segetem rigeat juventus.
Fastigiatas demite vertice
Turres capilli, casside pulchrius
Caput sub aerata vigebit,
Quam fluido radietsub auro.
avan142
Emenda ferro Pax, animis eget,
Manuque: si quas sub glacialibus
Scythes pruinis, vel Gelonus
Sub Tanai tumulavit iras.
Expergefactas as lituum vocet.
Si quos dies, vel Gangis ab aureo
Sinu evolutus, pendulusve
De medii cavitate caeli,
Aut funerandus fluctibus aequoris
Videt furores ire superstites,
Ad arma, ad arma convolate:
Certa salus posita est in armis.
AD PUBLIUM COMMODUM.
ODE XIII.
Deplorat bellorum calamit ates.
ONulla longi gaudia temporis,
Brevesque Soles, quos radiantibus
Regina quadrigis voluptas
Lora joco quatiente ducit!
Heu posterorum risu Alemannia
Cantanda quondam! scilicet aureae
Felicitates bellicosum
Trans Tanain, Scythicosque nimbos
Evanuerunt. Jamque minacibus
Cadmaea contis messis in horruit;
Quam bella, quam caedes, gravisque
Ilias insequitur malorum.
Exhauriuntur civibus oppida,
Campi colonis, moenia milite,
Et tecta, et urbes inquilinis,
avan143
Prole pater, patre caesa proles.
Non flos juventam, non redimit senem
Caducus annus: funera vulnere
Caeco immolantur; fama, virtus,
Forma, decor, tumulatur Orbis,
Evisceratur condita montibus
Medulla; certis ictibus erutae
Rupes labascunt; hinc recumbit
Arte jugi tumor, inde surgit.
Aedes in ipsas Numinis, impotens
Desaevit ardor, stant vacuae sacris
Sedes adorandae, et tumultu
Sacrilego temerantur arae.
Recordor aevi, quo sine nubibus
Vulgus fluebat pacis amoribus,
Intraque porrectas, et extra
Imperium saliebat Alpes.
Felicitates at procul aufugae
Cessere nostrae; damnaque fertili
Crevere partu, O quae malorum
Iliadi dabit hora finem!
AD MICH ARLEM.
ARENDAM.
ODE XIV.
Aulae periculorum admonet.
SVperba nullo crimine nomina
Vacant: agrresti sub laretutior
Amica virtus hospitatur,
Quam Tyrio resupina in ostro.
Quo multa sese nomina congerunt,
avan144
Plerumque virtus exulat: otia
Hac exeunt, qua intrat tumultus,
Et strepitus titulorum inanis.
Reclude vastum limen honoribus,
Latam dedisti criminibus viam;
Si quam ferquentant aedem honores,
Hanc scelerum furor inquietat.
Nescit potentum limina faustitas,
Vitaeque candor, puraque veritas,
Nec fas, nec Astraea, aut Parentum
Cana fides, niveique mores.
Furor satelles stipat aheneas
Fores palati, livor inambulat
Imum penetrale, et suprema
Tecta tenet furiata Enyo.
Libido sancit jura, calumnia
Mendaciorum fraudibus illita,
Tristesque indictae, et dolosae
Sub titulis latuere larvae.
Haec providenti limina MICHAEL
Cura cavebis; quae facili potes
Intrare gressu, sed ligatam
Difficile est revocare mentem.
AD GABRIELEM
VENDIUM.
ODE XV.
Scelerum poenas nemo effugiet.
CEdo, beato vela Favonio,
Sortisque VENDI risibus explices,
Cyproque servam, vel Phraatae
Divitiis, dominoque Baccho
avan145
Mentem remittas. Exiget, exiget
Ventura quondam supplicim dies.
Suspendit ultor Numen ictum,
Lenta rapit Nemesis flagellum?
Sed tarda quamvis poena nocentibus,
Non vana certe est. Plectere distulit
Immane crimen? tarditatem
Supplicio graviore pensat.
Quod si reducat vindicibus DEUS
Manus ab armis, nec subitaneum
Vibret per auras fulmen, ipsa
Mens scelerum rea se fatigat.
Ut poena desit, supplicium sibi
Mens est acerbum; quam pavor, et timor,
Umbraeque, larvaeque, et tyranna
Eumenides face subsequuntur.
Seu nox Iberis emeritum diem
Mergat sub undis; seu revehat diem
Recentiorem Aurora, semper
Lictor agit pavor, et medullas
Mentis tyrannus discruciat metus.
Sequens priori maxima crimini
Est poena crimen: haec minaci
Semper agit stimulo scelestum.
AD ANT ONIUM
PRVDENTIVM.
ODE XVI.
Malos socios cavendos esse.
VIve, PRUDENTI tibi; pluriumque
Frater evita, sociusque dici.
avan146
Antequam quaeas populo videri,
Disce latere.
Saepe qui mores tulit innocentes
In forum, mores retulit nocentes
In domum. quivis vitii propinquo-
-Instillat amorem.
Quisquis ad flammas steterit, calebit,
Quamlibet nolit: pariter rigebit,
Quisquis algenti dederit Decembri
Stringere membra.
Mollis emollit socius, dolosus
In dolos ducit, ferus efferatos
Imprimit mores; docet invidere
Invidus alter.
Sic pecus pestem pecudi frequenter
Allinit; carbo socium profanat
Igne carbonem. Sua quisque amico
Crimina suadet.
Vive, sed tecum; populumque vita.
Ille securus, placidusque vixit,
Qui sibi solus vice plurimorum
Sufficit unus.
AD GEORGIUM LINAEUM.
ODE XVII.
Felices Jani Calendas precatur.
LEgenda Vates carmina posteris
Committo chartae. Nomina Caesarum
Ignota Thuscis sub sepulchris
Nocte sua tumulata squallent.
avan147
Jacent perenni Regna silentio
Oppressa Regum, trita Quiritium
Fama, et verecundis sepultae
Noctibus occubuere laudes.
Quam saepe famam livor ab aureo
Rosit trophaeo? at non Acheronticis
Exorta ab antris te, GEORGI,
Invidiae tumulabit umbra.
Doctus perennem nominis aurei
Impendiosae merce scientiae
Parare famam, per nepotes
Ingenio cumulabis aevum.
En jam paratus saecula ducere
Longaeva Janus fusa citantibus
Parcis ademit, Gratiasque
Staminibus glomerare lentam
Jussit senectam: saecula Gratiae
Trahenda longo staminis ordine
Sumpsere, pronus queis Apollo, et
Pierides sociant laborem.
O Gratiarum stamine dignior,
Dura, GEORGI, et temporis aufugi
Incide pennas, dum bifrontis
Saepe dies repetita Jani
Revolvat aevum, milleque saecula
Beata ab auro, queis tua gemmei
Supremum honoris concitatis
Gloria currat iter quadrigis.
avan148
In Funere
D. JOANNIS
HAERINGSHAVSER.
ODE XVIII.
NOn, si labantis saeva necessitas
In damna mundi fraena licentiae
Relaxat, ac ignara flecti
Firma rigent adamante fata,
Totum rogalis machina flammeis
Fratrem procellis, et lachrymabili
Involvet igni, nec caducum
In cineres aget urna Fratrem.
Quod lege fluxi corporis omnibus
Erat ferendum, non timuit mori.
Lethumque corpore interempto
Parte sui meliore vicit.
Mori suprema non timuit die,
Quem saepe virtus edocuit mori:
Cui pectus ambulare doctum.
Arva super popularis aurae
Dedit. Sepulchri nescit inertiam
Divina Virtus; nec lachrymabili
Urgetur orco; nec remistis
Turpe latet tumulata in undis.
Sed torta Martis spicula despicit,
Et se quietis nubibus inserit,
Dulcemque gustatura pacem
A strepitu revocatur Orbis.
Hac tu JO ANNES tendis iter via
Urnae superstes. vidimus horridis.
avan149
Armata telis Fata ad urnam
Ante diem propera evocare-
Audis vocantem. certior Icaro
Arces revisis sideris igneas,
Quo fata non scandunt, sed uni
Sceptra manent stabilita vitae.
AD D. RUDOLPHUM
BIDIUM,
ODE XIX.
Filius Parenti annum faustum ineunte
Jano precatur.
TItan, morantes pone fugacibus
Annis catenas; quasque per aureum
Caeli coronati theatrum
Praecipiti Pyroente vectus
Agis quadrigas; siste: nec annuo
Florae tributo germen inambula,
Nec obvia Alcidae Leoni,
Nec geminas repete Aequitatis
Lances, nec Ursas: hic melioribus
Discriminavit partibus annuam
RUDOLPHUS aetatem: nec extra.
Quaerit opes melioris anni.
Sub temperata mente agit aureum
Ver: fortitudo aestivat in ignibus
Leonis; autumnat bilance
Justitiae, sapientiore
Sub mente canae sunt hyemis nives.
Hic siste Titan: non levibus rotis
avan150
Hic ibit annus; sed perennes
Inter aget sua festa pompas.
Audimur! axem jam pigrioribus
Canthis serenat Phoebus, et orbitae
Cursus, reluctantemque currum, et
Fata tenet breviore loro.
RUDOLPHE, sic te Janus amet tuus,
Et aemulandum te soboli polus
Conservet, usque dum coronet
Par sobolem sine nube virtus.
AD GEORGIUM KRIMIUM.
ODE XX.
Faustam navigaticnem precatur.
IAcete fluctus. Dii quibus est amor
Turbata somno flumina sternere,
Qui contumaces in procellas
Imperium domini tenetis,
Favete. vobis grande GEORGIUM
Concredo pignus, pignus amabile.
Favetes; dum pacata nostrae
Dimidium gerit unda vitae.
Et tu nitentis pulchra Serenitas
Propago caeli, filia siderum
Istro natantes molliore
Diva rates comitare vento.
Fallorne? an Istri terga silentibus
Pacata ventis, et tacito Tethis
Ludit natatu, vitreisque
Danubii soboles capillis
avan151
Circum volantem dat choreas trabem?
En omnis una Nereidum chorus
Comes per undosam quietem
Laeta pari terit arva gressu.
I navis, altum fluminis otium
Dum se supinat, pone fugacibus
Impulsa ventis, et lege Istro
Austriacas famulante ripas.
AD FERDINANDUM
KRIMIVM.
ODE XXI.
Amici adventum nunciat.
SAtis dolori; jam satis et super,
Datum querelis: corrige flebilem
In fronte luctum, FERDINANDE, -
-Impensa Deos tetigere vota.{?ATypogr}
Et jam tenaci Typhis ab anchora
Littus resolvit, jam procul alveo
Georgium desideratum
Unda vehit. placidoque motu
Ister secundat. deripe segnibus
Moris catenas, nec piger otio
Divende Soles; jam propinquis
Danubii sonat unda remis.
Amor morarum nescius impigras
Exercet alas! gratior est salus
Praeoccupata, Gratiarum
Mixta choris, calidaeque mentis
Inserta sedi. Qualia Gratiis
avan152
Delubra quondam consiliantium
Gratus Pelasgorum Senatus
Constituit, memoresque acerras
Accendit aris talia te finu
FERNANDE mentis vonvenit intimo
Delubra moliri, in Georgium
Sancta tui monumenta Amoris.
Adest; quid haeres? jamque natatili
Exscendit alno. quid refluentia
Per vota luctaris? tumultum
Pone animi, dubiamque pugnam
Spei et timoris: portus habet ratem,
Arena amicum. Surge, superstitem
Fatis amicum FERDIN ANDE
Stringe sinu, veterique amore.
AD ANDREAM
ORAEMONEM.
ODE XXII.
De vitae brevitate.
HEu! quam dolosa ludimur alea!
Umbrisque mentem pascimus aufugis!
Dum vota vitae longioris
Sollicito meditamur aestu.
Excede porro saecula Nestoris,
Et cana vatis tempora Persicae,
Annosque Tithoni, nivesque
Exsupera Pyliae senectae:
Jurata tecum pectoris hospita
Puro voluptas stamina protrahat
avan153
Auro laborata, et serenis
Ad genium famuletur astris;
Clementiores temporis arbiter,
In apparatus dulce supercili
Numen serenet, grandietque
Deliciis opulentus aether:
At quando amicis lustra Favoniis
Producta current, et Charitum joci,
Risusque laetum blandientur,
Vive memor fugientis horae.
Nec longa vitae stamina cogita,
Brumaeque sparsas canitie comas:
Quot lustra vivis, tot prementis.
Lustra potes numerare mortis.
Imus. futuri conscia funeris
Praetervolantes hora vorax dies
Absumit, ac instante letho
Vita suam premit ipsa vitam.
Qualis serenis dum micat ignibus
Nocturnus ardor lampadis, in suam.
Desaevit aetatem, coloque
Ire jubet breviore vitam.
I, longa felix secula protrahe
Semper futuri temporis helluo,
Annisque millenis beata
Mille iterum superadde lustra;
Censebis albi secula lilii,
Lustrum rosarum; quas veniens dies
Suo superbas in theatro
Obstupuit, medio peremptas
Ab axe vidit. Nemo perennibus
Mensuret annis, quod vorat unicum
avan154
Fatale momentum; ultimumque
Hora brevis trahit in sepulchrum.
In Funere Domini
GERARDI RAAB, J. U. D.
ODE XXIII.
Deflet ejus mortem.
VErum est: orbita temporum
Umbras Pegaseis cursibus incitat,
Atque hora impatiens morae
Praeterlapsa diem praecipitem rapit.
Sic undis jebar aureum
Cum Sol extulerit, vix medium aethera
Flammae pensilis igneo
Accendit preeio, mox ruit impetu
In Tartessiacum mare.
O Solis nimium lubrica semita!
Specta (si lachrymae tamen
Te spectare sinunt, nec tenebras tuis
Infudere oculis) vide
Nostri praecipites Solis in Hesperum
Lapsus. Sol meus occidit
GERARDUS: radiis quem Sapientia
Investiverat aureis,
Flammis Consilium, Astraea coloribus;
Quem virtus aluit parens:
Cui constans animus, cui Vigilantia
Indefessa meridiem
Auratum dederat. Sol meus occidit
GERARDUS. Lachrymae genis
Nostris deciduae sternite mortuo
avan155
Pontum: Sol amat occidens
In salsi tumulum defluere aequoris.
In Funere. Ejusdem
D. GERARDI RAAB, J U . D.
ODE. XXIV.
NUm totus raperis pater?
Et post fata tui nil manet amplius?
Parcae, o curta necessitas!
Frustra funereis horrida casibus
Mgnis interitum viris
Intentas: spolium corporis exues.
Famam non rapies. Diem
Claudes curriculi, saecula sed tamen
Immortalia sancies.
Quantum temporibus detrahis invida,
Tantum laudibus aggeris.
Virtus interitus nescia, saeculis
Vitam prorogat integris.
Quamvis in cinerem corpora defluant;
Ignis sub cinere hoc manet.
GERARDI cineres, si lubet, emove
En scintilla frequens volat,
Virtutisque nitor vividus emicat.
Sed siste: o precor abstine
Motu, nec cineres laede superstites:
Ne quas in gremio fovent
Scintillarum animas, invida sidera
Nobis eripiant. Habet
Hoc, vel justa nimis, vel nimis invida
avan156
Astrorum. Pietas, amat
Addi nostra suo sidera sideri.
AD COELITES.
ODE XXV.
Pro pace Germaniae tot bellis devastatae.
QUae Martis artes, cernite Caelites,
Quae decoloris sanguine Nerei,
Quae forma Rheni, Istri, Lycique,
Quae facies miseranda terrae!
Regina mundi non superabilis
Germana tellus, lubrica sanguine,
Confossa telis, usta flammis,
Vix tenuem trahit oris auram.
Caligo densa nebe Bohemicum
Involvit orbem: Vandala Moravus
Expertus arma est; Alsatamque
Ostrogotho tenuit lupato
Mavors rebellis: flamma Silesios
Exhausit agros; Westphaliam sitis
Exuxit armorum; et Gothunnus
Per Bavaras equitavit oras.
Jactata bellis saepe Borussia
Undavit alto sanguine civium,
Multusque Franco, multus arctum
In cinerem Pomeranus ivit.
Illa insolentis Virgo proterviae,
Superba magni robore Caroli
Olim represso, nunc probrosum
Parthenope in cinerem flagravit.
avan157
Ferocienti Lipsia non semel
Praedam Gradivo non tenuem dedit;
Senum, Sacerdotumque mixtum
Herbipolis gemuit cruorem
Instante Adolpho: vidit aheneis
Suos catenis ludibrio trahi
Bamberga Patres, et Senatum
Vandalicis dare terga lixis.
Augusta multo fervidad milite
Bis cessit hosti: et jam prope tertiam
Cladem dedisset, ni paratis
Suppetias LEOPOLDUS armia
Tandem tulisset. Gloggavia utraque
Flevit suorum funera civium;
Flevit Brisacum, Gallicanos
Impatiens tolerare fraenos.
Quod Bruna nondum sedibus eruta
Suis fatiscat, gloria Martij
Est magna Sousae, sed ruinis
Ampla tamen cecidere tecta.
Adhuc in ipso fert Olomucium
Sinu Gothunnos. Quid memorem mare,
Portusque Sudanos frequente
Thyssagetum trepidare Luna?
Aut quid Caneas non reparabili
Damno sepultas, quando Othomannicis
Per valla, per muros in Urbem
Fecit iter furiatus ardor.
Hae Martis artes, otia praelio
Turbare; caedes, vulnera, funera,
Stragesque miscere, et cruento
Interitu sepelire mundum.
avan158
O qui beatae pacis in otio
Aeterna Divi secula ducitis,
Favete tandem, ac exulantem
Imperio, revocate pacem.
AD MARCVM TIMONIEDN
J. U. DOCT.
ODE XXVI.
Medici ad Rempublicam idonei
ET nos potentes in bona publica
Viros paramus, discite posteri
Non sola Brutorum, aut Numarum
Aegeriae alloquio tumentum;
Aut Juliorum nomina fascibus,
Et Romulaeis digna securibus:
Et nos Atlantes, publicumque
Fulcra damus vetitura lapsum,
Lauros, Steberos, Matthiolos, Crotos.
Cuspinianos, et Medias rotas,
Aichspaldiosque, Salviosque, et
(Ne tumulis nimium vetustis
Manes vocemus) vivit adhuc supeae
Grata verendus canitie Pater,
REgum voluptas, Caesarumque
Certa salus, Libitinae, et acer
Rechperger ultor, cui sua congerit
Virtus honores; cui niveum caput,
Sed acre pectus, mensque celsa
Portat adhuc animam recentem.
Cui candor alti proditor ingeni
Frontem serenat, cujus in aureis
avan159
Oracla labris mella verbis,
Alloquio geniale nectar.
Vivit superstes Lucifer ingeni,
Scientiarum Condus et omnium,
Decus Viennensis Minervae, et
Praesidium Managetta primum.
Quem copiosae fama scientiae
Multaeque Lauri plausus amabili
Attollit ala, quem sequaci
Nobilitat popularis aurae
Clamor triumpho: Sceptra Academica
Versare doctus, regnaque Palladis
Fulcire; quem grato tumultu, et
Compositis venerantur umbris
Lycaea Phoebi. Disce TIMONIDES.
Quamvis lacertos subjiciat bono
Astraea communi, et labantem
Sustineat subeunte nervo
Mundi ruinam; nos quoque pendulam
Urbis salutem, et funera faeculi,
Minasque mundi sustinere,
Et dubijs vigilare rebus.
AD ANDREAM COTTILVM.
ODE XXVII.
Pax auro venalis est.
FElicitatis gaudia, COTTILE,
Parantur auro, Saepe ferociam
Pacavit argentum, et repensis
Praelia detumuere nummis.
Cui multa Persis divite de sinu.
avan160
Tributa pendit Pygmalionia,
Tagusque distenram flagellat
Divitiis opulentus arcam,
Hunc fausta cornu divite copia
Ultro sequetur. qua radiantium
It grando nummorum, et refusi
Per populos vagus imber auri,
Illac honestam pulchra pedissequa
Trahit quietem, non sine plausibus
Redempta pax, et advolantes
Integritas comitata risus,
Lususque, et albis otia curribus,
Moresque amici, et blanda serenitas
Tranquillitatis, et fidelis
Propositi studiosus ardor.
At retro vis, et prodigialium
Circum corona cincta tumultuum
Cessere bella, pallidusque
Ora pavor, gelidique damna
Funesta ferri; quosque minantibus
Belona dextris torsit acinaces,
Luctusque, maerorque, et dolores,
Et Tragici simulachra Lethi.
Pax constat auro: civibus otia
Emuntur auro: praelia moenibus
Pelluntur auro: auro quieta
Temperies reparatur Orbi.
avan161
AD FRANCISCUM
PERONIUM MER CATOREM.
ODE XXVIII.
Damnis auri et argenti propostis, dehortatur a
nimio hujus cumulandi studio.
VErum est: cruenti materies mali
Parensque curae, et sollicitudinum
Aurum est, et argenti et micantis
Splendidior series metalli.
Auri libido concutit urbium
Muros ruinis; pergama diruit,
Convellit arces, urbibusque
Heu miserum male nudat Orbem!
Aurum procellas suscitat alitis
In arva ferri, et grandine plumbea.
Prosternit agros, et volante
Igne sacras populatur arces,
Divum penates. turpis amor nihil
Intaminatum deserit: otium
Proscribit, / natos, patresque
Per Tragicas inimicat iras.
Auro perimus: mergimus improbi
Felicitatem, dum male montibus
Scrutamur aurum; et queis metallem
Eruimus, sepelimur umbris.
O caeca flavo pectora fulgetro
Fallacis auri! o sollicitudinum
Mentes avarae! quo inquieti
Imperium tibi gleba cordis
Aufert, PERONI? quo rapit impotens.
avan162
Sitis metalli? dissociabile
Quo scindis aequor? per furentis
Quid toties pelagi procellas
Urges carinam? Divitis Indiae
Fastidiosis eripe fluctibus
Mentem sepultam, et blandientis
Fata Midae speciosa gressu
Aude superbo proterere. Eripis
Morsu Promethei, Ixionis orbibus,
Et Sysiphi impendente mole,
Et Tytii laceratione
Mentem; metalli si eripis aurei
Amore pectus. Pauperis insciae
Curae mapalis, huc sequuntur,
Quo praeiit sacer aestus auri.
AD B. V. MARIAM.
ODE XXIX.
MARIA lieber generationis.
VIdimus caelum Sapientis arte
Numinis factum. Liber est: character
Sicera, ornatus radii; Planetae
Litera major: Isa. 34. v. 4.
Non legam. non est melius serenae
Mentis hic lumen; Sapientiaeque
Incapax caelum, nequit aeviternam. 3. Reg. 8.
Claudere lucem.{?ATypogr}
Vidimus magnis hominem figuris
Arte descriptum. Liber est: in ipso
Frontis aspectu DEUS Author; intus
Linea recti.
avan163
Non legam. Postquam maculatus atra
Labe peccati, prohibetur, Orci
Debitus flammis. DEUS inquinatas
Non amat aedes.
Vidimus late spaciantis Orbis
Machinam effusam. Liber est; peritis
Litibus quondam bene destinatusEccl. 3.
Lege Tonantis.
Non legam. Caeli rapientur ignis
Impetu, solvent elementa flammae,1. Petr
Devoratorem male sustinebit
Terra colorem.Lut. 1.
Te legam VIRGO. Generationis
Es liber. parvus; Sapientiam in uno
Contines Verbo, quod amante scripsit
Spiritus umbra.
Te legam VIRGO. reliquis carentem
Me libria MATER facilis docebis
Unicum Verbum: quod ubi tenebo
Omnia noscam.
AD SEVERINVM CORDVM:
ODE XXX.
Quis sit Felix?
NOn saxis ebur Indicum
Incumbens BAriis; non laquearia
Gemmis Indus inambulans;
Non vestis Tyriis tincta coloribus,
Non frontis nitor aureae
Felicem faciunt, nec Mareotici
Vectigalia marmoris:
Non quidquid Lybicis verritur areis,
avan164
Aut dives fodit Occidens.
Sorti pauperies incubat aureae,
Mordax Migdonias opes
Cingit sollicitis cura pavoribus.
Personata beatitas
Mendaci stibio picta, per aurea
Regum fulgurat atria.
Auctam consequitur cura pecuniam,
Aurum pallida servitus.
Incorrupta quies strata potentium,
Et cenas fugit Attali.
Non Tartessiaci Numina gurgitis,
Lambentemque loquacia
Indum Memnoniis littora bracteis
Si, CORDE, in tua limina
Derives, stabili sorte beaberis.
Felix cui Babylonios
Luxus, et comites conditionibus
Daunis sollicitudines
Curtae cura rei corrigit, et manu
Parca demetitur Ceres:
Cui non vel Cilicum cura, vel aureis
Undat Lydia messibus;
Quem non vana trahunt esseda gloriae,
Non princeps populi Favor.
Hic mersum tenebris, et medium polo
Aequa fronte videt diem:
Hic nec Tyndaridum gaudet ad otia,
Nec flet praelia Pleiadum.
Et nullum Dominos pectoris ardui
Fasces ponit ad arbitrum,
Ad nullum timidus sortis aculeum.
avan165
ODE XXXI.
Decet Clementia Regem.
EXasperata nube supercili
Terrere vulgus, fulmine frangere
Vocem, et cothurnato suorum
Colla super pede inambulare,
Regem vetabo. tergite barbaras,
E fronte nubes ex oculis minas,
Ex ore spumas, ferreasque
Ex animis, manibusque flammas.
Cui semper atri funeris arbitra
Madet recenti sanguine dextera,
Et saeva gaudet subditorum
Per jugulos animasse tela;
Regnare nescit. Non bene caedibus
Fundantur vrbes; non bene sanguine
Ostrum coloratur, nec ardet
Fulmineo bene dextra ferro.
Sitire caedes, tigridis indoles
Est, vel leonis. Fervor acinacis
Exhaurit urbes, cum tyranno
Incubuit malesanus ictu.
Correcta plani ruga supercili,
Mitisque Regem dextera condecet.
Invisus es? depone sceptra:
Regna diu timor occupare
Nescivit unquam. Caedibus aggeris
Cruente caedes? Jam tibi stringitur
Vindicta de caelo. Superbos
Non patitur DEUS imperare
avan166
Diu Tyrannos. Accumulas neci
Neces recenti? desine Rex tuis
Posthac vocari. semper ardens
Regna chalybs male temperavit.
Nutus severis nutibus asperas
Obliqua spectans? Civibus igneas
Infundis iras. quot sinistro
Ore vides, totidem vident te
Vultu sinistro. Vis popularibus
Timendus undis ire? prior time.
Haec certa lex est: qui timeris,
Disce prior timuisse multos.
Clementiores ergo supercili
Nubem serenent duplicis Irides,
Frontemque risus explicatam
In populos Proceresque vertant.
Blandis emuntur pectora risibus.
Tam pervicaces nemo Ligustica
De rupe contraxit medullas,
Quas nequeat tenor explicatae
Mollire frontis. prodita Caucasi
Sub caute tigris, vel Borealibus
Leaena saxis, blandiores
Deposita feritate mores
Discunt, magistri cum facilis manus
Demulcet iras. Ut vice Numinum
Rex sceptra tractat, sic Deorum
Ingenuas imitetur artes;
Parcus cruoris, caedium et abstinens,
Et fulminantum nescius ensium;
Nisi in rebellantum furores,
Lenta decet manus imperantem.
avan167
AD D. FRIDERICVM
PLANCK.
ODE XXXII.
Cum Juris Utriusque Doctor crearetur.
ISter nobilium pater
Undarum, profugam Parrhasias super
Bootae senis orbitas
Astraeam patriis suscipe pulpitis.
Non jam Romuleo latus
Insignita Numa nubivago polum
Praeterlabitur impete;
Arctoasque nives, et pigra frigidis
Visit plaustra Trionibus.
Non jam Cecropidum, non Lacedaemonum
Leges, et veterem Theumin;
Non obsessa reis pulpita suscitat.
En primis melior rosis
Aurorae reducis, par radiantibus
Pulchrae risibus Iridis,
In terres Zephyris vecta jugalibus,
Damnato revehit polo
Secum Dardaniis jura Quiritibus,
Dictatasque Lycurgicis
Leges judiciis: hic ubi Caesarum
Ister mordet aqua lares,
Appendit trutinam ponderis arbitram;
Cui longo procul ordine
Adrepunt calidis turba laboribus:
At te candida gemmeae,
FRIDERICE, manent praemia Virginis.
avan168
Cernis? pendula nubibus
Certantes animos perfidia fugae
Fallit Tantaleae, et tuas
Pulsat Diva fores: excute consciam
Noctem nobilis otii,
Et magnis animam suffice praeliis.
Non multum tumulo abdito
Distat sepositus miles in otia:
Cum Mars increpat aereis
Campum fulminibus, magnae animae capax
Pectus desidia exilit,
Et quacunque sequi Mars jubet, emicat.
Talis fervida jurgiis
In campum Themidos provocat. emicas,
Ductricemque praeis Deam
Capturus trutinae praemia pensilis:
Cujus ne dubia latus
Lingua dissimili lance gravem trahat
Molem, jure Quiritium
Virtutem sociam juribus alligas.
ADD. PETRUM
FRANCISCVM HOFFMAN
AB ANCKERSCRON.
ODE XXXIII.
Cum Juris conclusiones propugnaret.
LEges Solonis, jura Lycurgica
Notata virga Romulei Numae
avan169
Nocturna dictatrix Virago, et
Cecropidum Themis obsoleta,
Injuriosas excute pulveris
Prementis umbras, impedientium
Moras sepulchrorum, et reductam
E tumulo rediviva frontem
Ostende luci. Te male segnibus
PETRUS sepulchri provocat otiis,
Vitaque donat: sat quieti
Funereae, tumulique legi
Datum. Novato jure Promethei
Vitam sepultis sufficit artubus
PETRUS, profundos dum eruditae.
In Themidos penetrat recessus.
Felicitantur vota! silentio
Leges Lycurgi, quo Lacedaemonum,
Et Romulaei virga Regis,
Et Themidos rediviva surgit
Cohors sepultae, scilicet evocas
Tu pertinaci PETRE scientia:
Dum vel Cleanthaea lucerna
Exsuperas tenebrosa noctis;
Vel Solem abaequas ingenii face.
Sic perge porro pulchra laboribus
Exempla describe; insequemur
Fratris iter, studiumque famae.
avan170
AD BACCALAUREOS
THEOLOGIAE.
ODE XXXIV.
Sapientia aedificavit sibi domum. Fundamentae
ejus inmontibus sanctis. PSALM. 86.
NOn Dindymenes tesqua sonantibus
Impulsa sistris, non Erycisjuga,
Aut terga Cynthi, murmuransve
Castaliis Aracynthus umbris
Sublimiori dat Sapientiae
Sedem: nec udae vile perambulat
Terrae pavimentum, Deorum
Concilio superoque Patrum
Mens nata caelo. Delphica turgidum
Mendaciorum stemmate nobilis
Cortina Pindum; Dindymumque
Nobilitent Corybantes aere:
Diviniori culmine olympicis
Maritus oris, mons Sapientiae
Molitur aedem, quam nec atri
Hippotadae quatiant tumultus;
Nec fulminantum murmura nubium
Sternant procellis, aut necibus graves
Tonantis irae, vel cadente
Concutiat fragor orbe natus.
Non ille terrae progenitus satu
Evisceratae constitit arduo
Jugo superbus, sed parente
Rupe satum meminere Patres.
Nam monte quondam, non sine Numine,
avan171
Lapis recisus contudit ardui
Molem Gigantis, proprioque
Praecipitem tmulavit auro.
Alterque natus celsior aspici
Vertex in auras crevit, et aetheris
Excessit orbes, obviasque
Aeolidum superavit iras.
Hinc diva saevos Hippotadae choros,
Hinc mugientem despicit Aeolum,
Ostroque fulgens jura caelis,
Jura solo, pelagoque dictat.
Laboriosae vi Sapientiae
Huc vos amatis tendere. Pergite:
Hinc plebis undas, hinc premetis
Vulgus iners, dubiamque sortem.
AD EOSDEM.
ODE XXXV.
Texit quoque domum laquearibus Cedrinis.
2. PAR. 2.
Sapientia non interit.
SUperba quisquis Pergama Mempheos
Minata caelis, aut Halyatticae
Pompae lacunar, barbaraque
Tecta stupes laqueata praeda;
Sortis mememto: quae vice lubrica
FAstigiatis invidet aedibus;
Ludum que ludens pertinacem,
Cum vigilans venit Hesperugo
Turres potenti subruit impetu,
Quas vidit Eos Mygdonia graves
avan172
Fulgere praeda, subrutasque
Perfidiae monumenta ponit.
Nihil perennat: dente per omnia
Edax vetustas stringitur invido;
Gaudetque magnorum ruinas
Funereo sepelire fastu.
At non fugacis temporis orbita
Aetate fessum pegma vorabitur,
Nec dente dilabentis aevi
Carpta ruet Sapientis aula.
Illam perennis Cedrus inambulat,
Vitaque donat, quam neque pallida
Necessitas sternat, nec aetas
Immemori tumulet sepulchro.
Hac vos beatae vis Sapientiae
Bene auspicatis sideribus dedit
Sedere, Bacca Laureati,
Et tumulis nova jura ferre.
Ut saevienti vita superstites
Fato sepulchri, et funereae facis
Reservet immunes, necisque
Imperium superare donet.
ADD. SIMONEM
FRANCISCUM.
ODE XXXVI.
EPITHALAMLON.
Alludit ad Pomum Gentilitiam.
INsanientum dure Decembrium
Nepos, gelata grandine barbare
Tyranne, pone inauspicati
avan173
Sarmaticas Aquilonis iras.
Procul sonantes Hippotadae impetus,
Licentiosae trux furor Arcadis:
Non poma debemus Capellae
Oleniae ferienda cornu;
Aut saevientis ludibrio Noti,
Senisque canis legibus Arctici.
Injuriosas sive in Haemo
Ore nives operosiore,
Sive in remotis Thyssagetum jugis
Compone: Pomus luxuriantium
Dum vere frondescit comarum,
Et dominis spatiata ramis
Cognata caelo brachia porrigit.
Arbor severi nescia turbinis
Nil debet algenti Trionum
Imperio, nihil Orioni.
At tu, vagantes cujus inambulat
Oliva crines, Iride tempora
Discriminata Faustitatis
Et Charitum generosa proles,
Pax, dissidentum nescia litium,
Pax innocentis pectoris hospita,
Tranquilla mundi sospitatrix,
Cordis amor, requies laborum;
Descende caelo Dive, satellite
Latus jocosum cincta Favonio,
Caelumque contractum serenet
Compositis Zephyritis auris.
Audimur! alti margine labitur
Vocata caeli Pax, et amabili
Stipata coetu grandinantis
avan174
Castra fugat male sana Cauri.
Succedit albis gemmea Faustitas
Invecta bigis, seque volatilis
Per frondium jactat virores
Quos et aquis fovet, et Favoni
Adulat auris. Hinc popularibus
Undis superbum Diva levans caput,
Quae poma Pace obstetricante
Arborea generabit umbra!
Qualem ministri fulminis alites
Examinarunt Solis ad orbitam
Parente plenam, patriique
Plenam animi, generisque prolem;
Qualemve laetus Marmaricus Leo
Exosculatur; cum videt arduae
Virtutis haeredem, jubaeque,
Tesqua pari superare cursu.
Virtus parentum per sobolem fluet,
Fingetque pectus vilia pertinax
Calcarre, et haeredem paternae
Justitiae, decorisque mentem.
AD MILITES.
ODE XXXVII.
De tollenda ebrietate.
CUpediarum tollite nundinas,
Gravesque multa merce Thyonei
Levate mensas, et Falerno
Sigma madens, Bromiique castra
Conscripta Coo littore, Milites,
Efferte castris. Inter Apicii
avan175
Calaena, Lucrinosque purus
Saepe cados animus natante
Letho dehiscit. Mens ibi nubila est,
Ubi Falisco vitra nitent mero.
Regnum voluptatis modesti
Lora animi caveamque rumpit.
Tunc quidquid alto pectore sederat,
Mali latentis, liberioribus
Se prodit auris. Impudicus
Vilem animi profitetur ignem,
Crudelis iram, lividus invidae
Venena linguae publicat, arrogans
Mentem superbam, ac insolentes
Se petulans agit in choreas.
Erumpit ignis, qua ingreditur merum:
Interque festos Bassarides jocos
Vel bella miscent, vel cruento
Penthea dilaniant furore.
Quid verba labris pendula, quid caput
Vertiginosum, quid dubium gradum.
Quid mota tecta, et turbinatos
Commemorem vitio Falerni
Errare vultus? consilium exulat,
Ubi hospitantur vina. Quid ingeni
Cotem vocatis? Quid fluentis
Eloquii sobolem, Lyaeum?
Non credo. Linguae, dixero, balneum,
Mentis sepulchrum, judicii hesperum;
Et viscerum vermem, et fugatae
Exilium rationis, inter
Reciprocantes delicias, patrem
Tot lachrymarum, naufragium boni,
avan176
Scyllam salutis, vel Charydim,
Quae patrium decus omne sorbet.
Hon haec parentum per probra masculus
Decurrit ardor. vidimus arduae
Avara famae corda quondam
In viridi recubare mensa,
Artusque stratos praetereuntium
Potare aquarum flumine, vel cava
Haurire dextra, militemque et
Cornipedem simul in parato
Sitim fluento mergere: mox ubi
Tonante fortis praelia classico
Mors imperavit, gloriosum
In clypeum ruere, inque ferrum,
Mori paratum, aut vincere. Tollite,
Antiqua mensis vinifluis super
Descripta Patrum bella: vires
Fontis aqua melius bibuntur
ODE XXXVIII.
Regnum Sapientis.
QUid aestuoso mentis anhelitu
Fasces Quirinos, et Capitolium,
Borysthenemque, Colchidemque
Pegaseo petimus volatu?
Quid sceptra ferri lege paciscimur
Rotata Pyrrho? quidve Agamemnonis
Venamur ostrum, vel rubentes
Ostriferae latices Abydi?
Non Daedalaeis quem populos super,
Urbesque, turresque, et maria extulit
avan177
Libido ceris, et sub astra
Remigibus dedit ire pennis
Fortuna; non quem Lemnos et Ismara,
Divesque Sestos dives Acarnia
Gemmis, Palatinaeque rupes
Supposito venerantur ostro,
Regem vocabo; si vacuum gemat
Caput Minerva, nec popularibus
Pectus catervis majus imam
Spernat humum fugiente penna.
Periculosa semper ad ardua
Spe navigatis, quos diadematis
Urunt Mycaenaei calores,
Aut animostituli fatigant.
Rex est, Minera pectoris impetum
Qui flectit omnem, qui per inhospitas
Sublimis incedit procellas,
Et domino pede calcat iras.
Qui parva spernit, nec nimis ardua
Prudens lacessit, parcus et occupat.
Lenocinantem sortis auram,
Cum posito jacet aequor aestu.
Qui cum levatur, nube modestiae
Vultus obumbrat; cum premitur, tamen
Stat mente; nec labens honoras
Ullo animi patitur secures
Rapi tyranno: qui sibi vendicat
Regnum sui, nec sollicitat bona
Caduca, quae Dii remotam
Trans animi posuere ripam.
Qui, si minentur fulmina, sustinet;
Si urat voluptas balndior, abstinet;
avan178
Si corda rimentur furores,
Dissimulat doluisse vulnus,
Magnum elocutus: sunt puerilium
Larvae timorum, vulnera, funera,
Caedesque, stillatusque sanguis,
Excidium, et laniatus, artus
Avulsus artus. Me Scynis Isthmia
Suspendat orno, vel thalamo pedes
Brevi Procustes metiatur;
Non brevius erit inde pectus.
Me trans gementem a Phaside Colchidem
Agant tyranni, me Geta, me Scythes,
Et sanguine enutritus flagellet
Bessus, Achaemeniumqu ferrum.
Nusquam Viris est exilium: aetheris
Qua vasta mundum circuit orbita,
Terrasque Neptunus flagellat,
Est patrius Sapientis aer.
Ubique doctus vivere, patrias
Ubique fedes invenit, aut facit.
Quam calco terram, quodque specto,
Nemo potest rapuisse caelum.
O Rex beatum pacis ab otio
Cui servit aevum; cui Sapientia,
Domi Senatum, Consulemque,
Conciliumque Patrum educavit;
Et omnis intra pectoris aream
Vivit Senator: sic Sapientia
Regna; unde verum discat Orbis
Imperium Sapientis esse.
avan179
AD R. D. NICOLAUM
MRAV, etc.
ODE XXXIX.
Vir Sapiens suo magnus.
NOn quem tributo servus inambulat
Gemmante Nereus, cui Babilonii
Sudant labores, aut Arachnes
In Tyrio manus errat ostro;
Non cui flagellat Pygmalionium
Vectigal arcas, cui laquearibus
Inserpit Hermus, divitisque
Oceani rigat unda limen,
Magnum vocabis. Pumilus edita
Pindi vel Ossae in fronto superbiat
Major videri, semper idem
Nanus erit, nec ab altiorum
Statura crescet vertice montium.
Subjecta moles nulla virum facit.
Nec Ossa, nec Pindus, nec Haemi
Taygeti juga pressa dorso.
Tumere quamvis exterioribus
Detur, negatur crrescere; de suo
Virum aestimabis. Mutuata
Laus, animi est nota vilioris.
Quae Cypris unquam pulchrior aspici
Cerussat ora, aut quae stybio genas
Charis venustavit? Medusa est,
Quam facies peregrina honestat.
A propriorum quemlibet aestima
Censu bonorum. Sit preciosior.
avan180
Gemmata vitis, sed Falernum
Non melius dabit illa praelo.
Non certiores illa per aequora
Sulcos arabit navis, Etesias
Quae captat auro fluctuante,
Vel Phrygio faciles labore
Irritat Euros. Illa per obvios
Scyllae latrratus, et pelagi graves
Inter procellarumque rixas
Oceani domitri natabit,
Cui firma puppis, ferrea cui latus
Compago nectit. Nec phaleris equum
Metimur aureis, nec micante
A capulo chalybem aestimamus.
Et invidendis quae Sapientia
I arat theatris Numina gloriae,
Hoc aestimemus apparatu
Arbitrio popularis aurae?
Viri suorum laude domestica
Gaudent laborum. Ne mihi Synnadam
Mirare, vel servam Caryston,
Vel pedibus famulantem Achatem:
Quando arrogatis laudibus altior.
Virtus virorum dat precium sibi,
Nec ambit externos honores
Ipsasuis trabeata flammis.
avan181
Ad Illustrissimum
D. FERDINANDUM.
GOMITEM DE NACHOT, etc.
ODE XL.
Sapientia Virtuti jungenda.
QUid compta gemmis, sed sine acinace
Vagina prosit? quid sine nucleo
Cortex juvabit, vel liquore
Balsameo viduata pyxis?
Virtute dempta deme scientiam
Frustra paratam. Nom ego Cynthii
Velim recursus, Cynthiaeque
Scire vias, vigilesque caeli
Notare flammas, praelia Tethyos,
Gyros Charydis, bellaque Circii,
Fluctusque, et Euripos, et iras
Nosse vagi per inane teli;
Marita virtus ni Sapientiae
Nubat paratae, Quamlibet aureos
Per terga Cynthi, per Stagiras
Fama citet studiosa currus;
Et Daedalaeo nominis essedo
Supra jacentes te popularium
Evolvere undas allaboret;
Nunquam apicem soliumque veri
Premes honoris; si furor impotens,
Metusque, et irae seditionibus
Pectus lacessant, aviusque
Lora pati neget appetitus.
Vel si Dione pectoris aream
avan182
Telis coronet, vel Cyprius puer
Per ustulatas igne fibras
Trinacriis potiora flammis
Venena spargat: si minor aurei
A umna caeli mens popularibus
Volvatur undis, nec Deorum
Concilio sociata, vulgus
Inter prematur. Quisquis in orbita
Scientiarum moenia gloriae
Lacessis, augustam laboras
Imperii superare molem
Si praeliantis dirigat impetum
Bellona Virtus, viceris; et novi
Pulvinar instumes honoris
Sceptra, jubar, cydares, secures.
AD EVNDEM D. COMITEM.
ODE XLI.
Vir sapiens semper idem.
NOn si cruentum sanguinea manu
Mavors Cerastem torqueat, et fero
Bellona procedens flagello
Excidium populorum, et ipsas
Orbis ruinas labilis intonet;
Et jam propinqua caede minacior
Insultet ensis, ferreamque
Diluvies inimica flammam
Provinciarum in funera suscitet,
Passimque tabo sparsa cadavera
Natent profuso, ac insolentis
Maesta gemant simulachra Lethi;
avan183
Sua evolutus sede movebitur,
Divinioris cui Sapientiae
Ardor medullas roboravit;
Sed tepidi generosus orbis
Feret ruinas. Seilicet eminet
Mortale supra. Tyro minantium
Pallescit aspectu sarissarum,
Ad fluidos veteranus imbres
Gaudet cruoris. Nil violentia,
Nil vecta saevis bella tonitruis,
Nil concatenati tumultus
Intrepidam Sapientis arcem
Unquam movebunt. Impavidus Leo
Pulchra latrantem saepe superbia
Ridet catellum: nec Molossus,
Dum geminat Melitaeus iras,
Obliquat hirquos. Vilia despicit
Heroa virtus, par sibi, seu diem
Sol elaboret, seu tenebras
Nox patriis trahat Orci ab umbris.
Est semper idem, seu Tragico fremat
Sors in Cothurno, seu levioribus
Inducta soccis in cachinnos
Imperio leviore frontis
Solvat theatrum; seu mare inaestuet,
Seu blandienti lene Favonio
Inambuletur; semper idem est,
Ad vitread, solidamque sortem;
avan184
AD EUNDEM D. COMIEM.
ODE XLII.
Sapiens casuum et fortunae domitor.
INeruditum fata premunt caput,
Timent Stagiram: scilicet omnium
Perstare sub rerum tumultu
Docta, potest dare jura fatis.
Interque diras non superabilis
Ridere scenas: non popularium
Illam procellae sibilorum,
Non placidi movet aura vulgi.
Testis mearum turba Panaetii
Sententiarum, quique Corynthio.
Saxo laborati perennem
Marmorea simulant Myronis
In arte vitam: testis inambulans
Lauros Stagira, et Pythagorae senis
Docta crepantes tusse sellae,
Quaeque suo ad vigilem lucernam
Impalluerunt agmina Socrati.
Testis docentis Porticus atrii,
Senexque Cecrops, pulpitumque
Democrito quatiente lassum.
Illi ruinas mentis ab arduo
Clivo tuentur, nec facilem sequi
Auram osculati, Hyadesque spectant.
Tyndarides, Hyadesque spectant.
Hinc Diva scalpro Gloria nobili
Perennitati dedicat aureae,
Vitaque in argento recusa
avan185
Eximios jubet esse fati.
Si te perito vertice pensile
Honoris aurum, si sapientium
Theatra laudum, ac eruditae
Sollicitat diadema frontis;
Hac verte gressum; caetera pertinax
Calcare: franges temporis aufugi
Pennas superstes, proteresque
Imperium morientis aevi.
AD PHIL OSOPHOS.
ODE XLIII.
Sapientia munimen est.
SUprema seris verba nepotibus
Decanto. Vivae ostendite saecula
Avara famae, dum labantis
Pando locum soliumque Honoris.
Erratis: aulae limina basio
Quisquis salutas, teque clientibus
Misces, honorum nundinator,
Et decorum studiosus emptor.
Quisquis perennem Marte sub aereo
Formidolosi fulmine praelii
Famam aucuparis, hostiumque ad
Interitu trahis ipse vitam.
Erratis: arctas Pygmalioniis
Si quos juvabit censibus areas
Beasse, vel gem mas liquenti
E tumulo maris eruisse.
Rebus colorem demite defluum.
Quo nundinaris vulnere gloriam.
avan186
Tllo peribis. gemmam avarus
Quo rapies, rapiere ponto.
Achate strati liminis orbita
Est lubricorum semita casuum.
Experta canto: Pallas una,
Una potest domuisse casus.
AD MICHAELEM QUASIEM
PHILOS. PROFESSOREM.
ODE XLIV.
Sapiens ipsesibi regnum est.
EXile regnum est, quod Tyrio jacet
Ostrosepultum. Quod Mareoticae
Vectigal undae, quid Syenes
Erigimus, colimusque praedas?
Virtute pensat; non opibus DEUS
Mortale regnum. par probus improbo.
Prudensque stulto est, si coacti
Divitiae numerentur auri.
Rex est, beatum cui Sapientia
Nectar propinat, quem popularibus
Laurus theatris altiorem
Per medios jubet ire caelos.
Hac arte nixus te MICHAEL rotis
Infers oly mpi, et per radiantia
Delubra Divum, per quetas
Aetherei spatiaris orbis
Superbus arces: cui latus ambiunt
Scientiarum celsior aspici
Chorus; sequaces, qua volanti
Stelligeri patet aula caeli,
avan187
Trahis cohortes. Tollite praepetem
Per astra Divae; tolite nubila,
Qua Solis et Lunae labores
Attonito vehit aethra caelo.
Hac nos volantem turba minor Patera
Audax sequemur, donec Oly mpica
Luro triumphantes, tumentis
Invidiae superemus iras.
AD SAPIENTIAM.
ODE XLV.
Laudat et commendat Phalinum.
QUem vel per auras non humili satu
Enixa Virtus, vel vigil obstetrix
Lavas, et in nisus tenellum
Magnanimos acuis calorem;
Hunc vile terrae desidis otium
Tranare docto pectore, et aureo
Pendere caelo, nubiumque
Imperium penetrare cogis.
Hic ille Regum sorte beatior
Rerum ruinas despicit, et metus,
Casusque, pugnantemque sortem
Impavidus vocat in duellum.
Non ille (quamvis stemmate nobili
Satus) procellas divitis Indiae
Scrutatur, aut pallens refossor
Dalmatico insidiatur auro.
Non structa fessis tecta Cyclopibus.
Aut aeviternos digna palatia
Lacessere orbes, non theatra
avan188
Batbarico veneranda sastu
Ambit Quiritum. dextera diruet
Humana, quidquid dextera suscitat:
Natura subvertit labores
Sortis, iners veledit vetustas,
Virtus, caduci nescia temporis,
Si quae virorum pectora muniit;
Vindex sepulchri funerales
In cineres prohibet migrare.
Hac arte duras edomuit meus
Sortes PHALINUS: non humilem gravis
Extorsit iram, non superba
Sorslevior tumefecit ora.
Hunc tu jacentis vilibus erutum
Vulgi procellis, o Sapientia.
Infer Stagyrae, et Laureato
Concilio adnumera Sophorum.
Ad Rerverendissimum Dominum
JOANNEM BAPTISTAM,
PRAESULEM AD S. HIPPOLYTUM.
ODE XLVI.
Ei longam vitam prevatur.
OCui verendi nominis Infulam
Honor serenis crinibus implicat,
BAPTISTA PRAESUL, cui minoris
Arva dedit superare vulgi
Implexa sacro gloria vertici.
Annis juventam deme prioribus,
Vitaeque donandam futurae
Canitiem melioris aevi
avan189
Assume vivax; quam neque pulvere
Sibylla adaequet, nec senibus gravis
Tithonus annis, nec juventae
Ipse suae reparator ales.
Vovere si fas plura: vovebimus
Fecunda laudum saecula, saecula
Fecunda honorum: exaggeratis
Dum meritis opibusque Divi
Gravem reposcant, audior, audior!
Addixit aether: dum tenerum polo
Proferret ostrum aurora, dixit,
Cedo diem tibi, cedo PRAESUL.
Cessit: beate est. Hinc, mihi credite,
Sui JOANNES nominis aemula
Lucerna erit lucens et ardens,
Si Superos mea vota Hectunt.
AD PHILOSOPHOS.
ODE XLVII.
Honor Philosophicis laboribus comparaiur.
SI quem juvabit nominis auream
Caligionosi nocte silentii
Famam eruisse, gloriaeque
Pegaseis volitasse pennis;
Si quem sereno vertice pensile
Honoris aurum, vel Nasamoniae,
Laudis theatrum, gemmeaeque
Sollicitat diadema frontis;
Quamvis adaequet nobilis Imperi
Cum Sole metas, et propior polo
Despectet Argivum trophaea,
avan190
Aut humiles statuas Quiritum;
Quam vis novato Laomedontias
Bello cohortes denset, et aerea
Phalange septus aemuletur
Aemathiis sata bella campis:
Non ille Thesei nominis aemulam
Speret coronam, aut fulgura gloriae
Int er tiaras, laureaeque
Forte decus diadema frontis.
At qui cruentos depopulantium
Rictus ferarum, et prodigialia
Ausus venena tauriformis
Semihominis superare monstri.
Qui tortuosa Victor ab orbita
Ductore Cressae stamine Virginis
Effulsit, et fefellit arva
Ambiguo sinuosa flexu.
Unum sequenti Thesea saeculo
Tulit vetustas; si tamen ignea
Pectus lacessit aemulandi
Ambitio cupidum nepotem,
In arma surgat. prodigialibus
Portenta monstris edita-praelio
Olim lacessat invidendo.
Cum decimi venient nepotes,
Et acta vestrae sculpta Corynthio
Laudis videbunt vivere marmore,
Et belluosa monstra flere
Mygdonio sua damna saxo.
avan191
AD EOSDEM.
ODE XLVIII.
Philosophorum de fortuna victoria.
CRedetis? Jo! sera prioribus
Aetas nepotum crede parentibus,
Sortis triumphatae labores
Palladia occubuisse dextra.
Hunc Diva, fluctus quae regit Antii,
Pontum retexit, non reparabili
Afficta damno, quam duello
Parva manus Sophiae subegit.
Hic fusa Gangis progenies ratis,
Hic Sardiani filius aequoris
Hydaspe dives, dives Indo
Procubuit sine laude malus.
Hic sibilanti sveta Fovonio
Vela adiocari, funereo jacent
Damnata ponto, hac supparorum
Turpe decus tumulatur urna.
Audete pubes posthuma Martio
Exercitati pectorisimpete
Lassare Fortunam, et canenda
Post decimum dare bella seclum.
Inerme pectus parcite squammeo
Armare ferro, nec latus asperis
Vallate scutis, nec minaci
Terga sonent pharetrarum ab aestu.
Virtus honesto laeta periculo
Non aere fusis tecta timoribus
Bellare gaudet, vel recocto
avan192
Trinacria clypeo sub Aetna
Munire pectus: non adamantino
Lorica nexu, aut impenetrabilis
Septemplicato parma suto,
Non Siculis Steropi caminis
Sudata cassis praestet ahenei
Securiorem fulgure tegminis;
Non arte Brontaea gelata
Fulminei simulacra Martis:
Periculosum pectus in aleam
Nudum propinans, fulmine saevior
Metit reluctantum procellam,
Et profugas acies fatigat.
AD PHILOSOPHOS
GRAECENSES.
ODE XLIX.
Sapiens fluctibus jactatus non movetur.
PEriculosae plenum opus aleae est
Tentare pontum, quando Aquilonibus
Exsuscitatur, et procellae
Aeoliis equitantur ausis;
Quando pavendis Oceanus minis,
Et murmurantum jurgia fluctuum
Jam jam fatiscentem lacessunt
Imperio graviore pinum
Quem von avari terreat oscitans
Vorago Nerei, vel grave montium
Murmur liquentum, et saevientis
Exdidium Boreale ponti?
Sed non minaces pallet ad impetus
avan193
Heroa virtus, docta Acheloios
Ridere fluctus, et Charybdim,
Cum celeres agit in ruinam
Contorta giros: illa per invios
Scyllae latratus, perque Ceraunia,
Pacemque, ferventemque pugnan
Aequoreae dominatur irae.
Sic nuper aureo vellere ditior
Per mugientes aequoris arbitros
Pubes volavit Graeciensis;
Cum liquido timefactus aestu
Spumare pontus, fervere Nereus,
Immugientis murmura Circii,
Pugnaeque ventorum natantem
Imperio violentiore
Ursere puppim. Sed velut arduo
Tumens marinum vertice despicit
Calpe furorem, nec rotatum
Oceani pavet ad tridentem,
Tentata virtus fluctibus aequoris
Major refulsit; sveta periculis
Emisse famam, et se sequentum
Volvere per seriem nepotum
AD PHILOSOPHOS.
ODE L.
Sapiens de Fort una et voluptate triumphat.
FRustra cruento fumat anhelitu
Exasperati incendia pectoris
Protrita sub victorioso
Philosophum pede sortis ira,
avan194
Frustra Voluptas, civis Hymettia,
Campana Siren, miles inertiae,
Materque languoris laborat
Pressa jugo relevare colla.
Apollinari quem Sapientia
Semel subactum sub pede presserit,
Non ante dimittet, pudendo
Quam barathro resupinet artus.
Sic ille quondam fumi Acherontici
Proles Chelydrus, qui vitra Phocidos.
Cyrrhaeque turbabat fluenta
Virgineis inimicus undis,
Poenas veneni praeproperi dedit;
Cum sulphurato victima Taenaro,
Phoebo cadens urgente, sparsit
Mixta suis aconita spumis.
Sic et voluptas, ultima saeculi
Faex eruditi, sic comes Antii
Regina calcatum furorem in
Tartareum exonerabit antrum;
Et pervicacis cornua spiritus,
Assueta diris seditionibus,
Attrita plorabis profundo
Nequitiae domitae sepulchro.
I pestis Orbis, prodigialium
Proles parentum, quam Sapientiae
In funera Orcus parturivit,
Et rabidis violens Megaera
Excepit ulnis, i, Phlegetontias
Insume taedas: mergere, mergere;
Suisque tormentis Mimanta,
Enceladum, Tytiumque solve.
avan195
AD EOSDEM.
ODE LI.
Celeusma.
ENavigandis carbasa pandimus
Tumultuosi seditionibus
Freti, Favete o Amphitrite, et
Nereidum vitreae cohortes!
Vos otiosi littoris accolae
Tritones, iras sternite Nerei,
Et dormientis regna ponti
Aeoliis animis parate.
Ut contumacis torva licentia
Maris resedit! nec freta inambulat
Metus procellarum, nec undae
Implacidis equitantur Austris!
Aptate remos, et pede carbasa
Firmate pubes, pergite Tethyos
Favente somno: non sinistro
Unda feret famulata cursu,
AD CRISPVM.
ODE LII.
Memoriam mortis ingerit.
EHeu! fulmineis CRISPE volatibus
Anni praetereunt; nec fugientia
Fessae tempora vitae
Vel vis, vel mora detinet.
Vix enata dies, se tacitis agit
avan196
In noctem cythisis; in senium fluunt
Cristae verticis aurei,
Mentisque indomitae vigor.
Nulli fata licet sistere: pergimus
Omnes funeribus debita victima;
Calcamusque sepulchrum,
Quod frustra fugere arduo
Conatu cupimus. Ferreus ad pios
Stat Judex gemitus, non lachrymabili
Flectendus prece, nulla
Exorabilis hostia.
Seu Regum gravior scena Quiritium.
Seu Codri fuimus; meta relinquimur
Letho, cujus in omnes
Exercet pharetram furor.
Quot jam Geryones asperioribus
Nutritos studiis deposuit solo?
Quot nullis superandos
Olim viribus Hectoras
Excessere Midae; quaeque superbia
Formidanda dedit nomina, stragibus
Stant congesta, brevique
Magni sub tumulo jacent.
Et nos sorte pari CRISPE citabimur,
Et dulces thalamos, et patriae focos,
Centenosque sodales
Unus surripiet dies.
Stabit maesta domus; nec vidui lares
Solamen capient; quaeque laboribus
Magnis parta stetere,
Non magno impete corruent.
O vitae nimium ver breve; labile
avan197
O mortale decus! Ludimus: interim
mors vicina sepulchrum
Inspectantibus effodit.
Sic navis faciles captat Etesias;
Sed dum tuta volat, turbidus ingruit
Saeva Circius ira;
Et quo lusit in aequore,
Illo frcta ratis mergitur, et suo
Infamat scopulos funere. Ludimus,
Ludentesque perimus
Fato non revocabili.
Sed quis labilium funera mensium,
Quis lapsi precium temporis aestimat?
Illud CRLSPE memento:
Qua primum genitus die es,
Caeptum eit mortis iter. Quaelibet horula
Aetatem minuit; quique prioribus
Annis additur annus,
Fato sit propior tuo.
Sic quae protrahimus tempora, perdimus;
Parcarumque leves atterimus colos:
Et quae longa putamus
Vitae stamina, frangimus.
AD LEONICUM NAERINUM.
ODE LIII.
Non est beatus, qui dives.
EXtremis Perues eruta montibus,
Aut quaesita Tago, aut Gange beatitas
Nil prodest. Animum deme fluentium
Votis; adde perennium.
avan198
Auges divitias? oprimis anxium
Tormentis animum. Non fine plurimo
Sudore invenies; parta pavoribus
Mentem conficient bona.
Torquent, sive habeas, seu careas, opes.
Possessae trepidis corda timoribus
Vrunt, ne careas, non habitae sui
Te desideriis necant.
Quin si possideas, non fugis hospitam
Tecti pauperiem; dum minus invenis
Semper, quam cupias, et perimentibus
Votis pectus inaestuat.
Non tu si numeres. pascua Dauniae,
Diceris locuples, dum simul anxius
Ardor plura sitit. Nullius indigus,
Hic est ditior omnibus.
Si multum cupias (multa habeas licet)
Semper pauper eris. Nil habeas licet,
Si nullo indigeas, dives eris tamen
Tecti nobilis incola.
ODE LIV.
Incompositorum animi affectuum tyrannis.
OQuam grande malum est, dissociabilis
Tempestas animi! Mitius aestuat
Rixis Oceanus, cum Zephyro Notus,
Et Cauro Africus incubat.
Fervent spumigeri murmura Nerei
Dedignata suum littus, et obvias
Per terras liquidum dissidium trahunt,
Incertisque meatibus
avan199
Unda offensa ruit: mitius aethera
Convulsum lacerant murmura fulminum,
Cum collisa fremunt dilaniantibus
Bellis agmina nubium.
Rars una Oceani fervet; at altera
Pars tranquilla jacet: fulmina nubibus
Errant; pars melior siderum amabili
Semper Sole meridiat.
At quem continuis acta tumultibus
Intestina movent praelia pectoris,
Nulla parte suus, fronte sub integra
Mentis vulnera comprimit.
Mentitur faciem Solibus aemulam,
Intus se studiis dilacerantibus
Consumit: Charites in cilium vocat,
Intus felle nigro tumet;
Et caedes meditans se prius enecat,
Dum, quae mente coquit vulnera, dextera
Attentare timet, nec finitur furor
Frontem insumere, vel manum.
O poenae Tytii! o plaga Promethei,
Pectus perpetuis dissidiis hians,
Mens infesta sibi, et fluctibus aestuans
In mente Oceanus mali!
Quae me paciferi littoris hospitem
Tranquillo requies excipiat sinu,
Ignarumque animum sollicitudinum
Sacro indulgeat otio!
Hic est alta quies, hic ubi Regiam
In me stringo manum, et civica propriae
Mentis bella premo, subditus ipsemet
Et Rex impero, et obsequor.
avan200
OEE LV.
Paupertas libera.
TAndem vertitur alea:
Et sortis miserae conditionibus
Eluctor! jacui satis,
Casus ipse mei nescius aureis
Vinctus compedibus: satis
Fortunae gemui sub pede, liberae
Aurae frustra avidus. Mihi
Sed nunc restituor: pondus inutile
Pono sollicitudinum,
Fortunae domitor. Scilicet hactenus
Me curae insatiabili
Voto trans Abylam, trans freta Gadibus
Insultantia Nerei,
Extremis Japonum me regionibus
Aut Gangis stiterint sinu
Immensi cupidum: nil tamen uspiam,
Praeter sollicitudines,
Et curas vigiles, aut leve somnium.
Votum explevit inutile.
Quod dextra tenui, lubrica fallere
Fortunae rota fultulit.
Multum zelotypis stringere brachiis
Credebam; vacuae fuit
Sed nubis species. Utilioribus
Jam mens aestuat ignibus,
Fraeno praecipites pectoris impetus.
Fastum mentis et anxiae
Livorem trepidum flectere, et aviam
avan201
Caeli a calle cupidinem
In rectum patriae ducere tramitem
Quamdiu pallidus institor
Calcavi Oceani tergora navibus,
Nunquam me placido quies
Excepit gremio: quamdiu in ultimos
Spes ibat Peruae sinus,
Nunquam tuta domi res stetit. Et metus
Et curae latus ambiunt,
Quod gemmae, precio Gangis, inambulant,
Pallor pauperis inscius
Mapalis, foribus Nobilium assidet.
Tranquillus sopor atria
Regum non penetrat. Vivere divitem
Est noctis breve somnium.
Ibunt, et dominum destituent suum,
Infidae comites, opes
Angustum ad tumulum. Surripe te solo
Mens caelo sata. Quo minor
De mundi spoliis sarcina presserit,
Hoc sese levius ferent
In caelos animi. Haec una brevissima
Est ad divitias via,
Inter divitias vivere pauperem, aut
Exemplo veteris Sophi,
Ne mergant, pelagi mergere fluctibus.
avan202
AD NOBILEM
ADOLESCENTIAM.
ODE LVI.
Sanguinis claritas virtutem ornat.
FAllor? an virtus nihil arrogato
Indiget Solis radio ad nitorem,
Ipsa cognata sibi luce Phoebe,
Cynthius ipsa?{?ATypogr}
Si tamen magno generi, et paterni
Sanguinis luci societur, illa
Clarius splendet, geminaqne sese
Luce coronat.
Sic suo Jaspis precio superbit,
Sic suo Phoebe radiat nitore,
Sic rubes terni satiata succi
Purpura ab imbre.
Si tamen Jaspis socius Pyropo,
Vel coronatus radiantis auri
Ardeat flamma, gemino micabit
Clarior igne.
Pulchrioro Phoebe est, quoties corona
Siderum ambitur, faculaeque circum
Mille stellari famulantur igne ad
Jussa paratae.
Pulchrius circum latus errat ostrum,
Quando Majorum fluit in rubentem
Purpuram sanguis, meritisque Avorum
Filius undat.
Plurimum refert, genitusne patre
avan203
Titiro, an ducas abavos abipso
Hercule, et magnum tibi stemma primo
Fulserit ortu.
Nempe virtutem generosa origo
Prolis accendit, titulique Avorum
Influunt menti, tacitoque pectus
Impete adurgent
Saepe quem virtus jubet emicare,
Vilior sanguis retinet sub umbris
Patrii tecti, prohibetque vili-
-Emergere ab alga.
At quibus cerae generosiores
Facta Majorum, titulosque Patrum
Ingerunt menti, decus insequuntur
Semper Avorum.
Sic Patram laudes animant nepotes,
Dum sui semper memores fluenti
Sedulo antiquum decus aemulantur
Impete Patrum.
AD DELLIUM.
ODE LVII.
Extremi Judicii horrore a voluptatibus absterret.
ABsiste laetis, Fulmina, fulmina
Tonant in aures. Non ego fabulas
Renarro, mendacisque frustra
Ingenii simulachra fingo.
Vivone? an umbris (heu! miserabilis
Ipse umbra) mixtus, praecipitantium
Rerum ruinas, et suprema
Fata gemo pereuntis orbis?
avan204
Sic est: citamur Judicis ad forum
Agmen reorum; seu quibus igneus
Averni hiatus criminosae
Supplicium statuit juventae:
Seu molliori quos alit ebria
Sinu voluptas; immiserabili
Sententia vitae anteactae
Promeritam subituri arenam,
Vel quam micantum patria siderum,
Vel quam reorum flumina Manium
Pandent: ad examen bilancis
Innocuus veniet, nocensque
Caelum pavendo torva volumine
Nubes gravabit: sidere fulmina
Elisa crispabunt acutas
In jugulos hominum sagittas.
Quin sulphuratis depluet ignibus
Laxatus aether, et sola diruet
Incendiis, altoque busto
Flamma vorax tumulabit orbem.
Judex severi nube supercili
Frontem asperatus fulgure vindicem
Vultum efferabit, flammeumque
Ore vomet retonante ferrum.
Divisa stabunt agmina sontium
Et innocentum; quosque reatibus
Absolvit inculpata virtus,
Ipsi etiam minitantis ignes
Vultus pavebunt. Nil vigilantium
Vim perspicacem fallere luminum,
Justamque devitare acerbi
Judicii poterit bilancem.
avan205
Quaecunque noctes crimina pectoris
Texere velo, sub mediam diem
Protracta Silis erubescent,
Et lachrymis pudibunda vultum
Non profuturis dejicient. Reae
Quae scena frontis? quis trepidantium
Tremor medullarum? quis horror?
Quisve sinus cruciabit anguis?
Quanta jacebit strage superbiae
Extinctus ardor? quae diadematum
Clades gemiscet? quae Phalanti,
Quaeve Midae violenta gazas
Rapina tollet? quantus Apicii
Turbo culullos, aut Alyatticae
Tributa cenae devorabit?
Quam gravibus Veneris favillae
Flammis peribunt? nil Sapientia,
Nil fraus, dolive, aut robora dexterae,
Nil vis metallorum, nec auri
Vile reos precium juvabit.
Frustra rigentes Marte sub aereo
Spectas cohortes. Viceris hactenus:
Vincere tandem, incendiisque
Corda Stygis dabis ustulanda.
Frustra clientum respicis agmina,
Frustra potentum Numina Ptincipum:
Hoc ad tribunal impotentum
Sceptra jacent, metuuntque Regum.
Frustra prophinquos auxilio vocas,
Frustra nepotes. Nil poterunt avi,
Nihil parentes. Obrigescet,
Quidquid erat tibi spes salutis;
avan206
Virtute tutus ni steteris tua.
Haec fulminantum jurgia siderum,
Haec sulphurati tela caeli
Intrepidis oculis videbit.
Haec innocentem proteget, ultimam
Sententiam cum proferet igneo
Furore Judex, haec ab ira
Te redimet ferientis aethrae.
Quin ergo, DELLI, quod capiti imminet,
Ferrum tueris? quin lachrymabili
Rerum ruina expergefactus
In melius tua vota flectis?
Absiste, DELLI, pectore inanium
Nuda aucupari nomina phasmatum;
Legumque virtutumque clade
Interitum male nundinari.
Abominandi tela Cupidinis
Sontesque flammas Cypridos excute
Scuto, timoris; ne repente
In jugulum furiatus ensis
Distringat iras. Degeneri via
Mentem voluptas incitat, huc rapis
Insane gressum, ubi nocentum
Flamma vorax populata Manes
Non expiandis ignibus alligat,
Totisque Averni fluctibus obruit.
Inverte mentem: jam sequacem
Vita trahit male ducta poenam.
avan207
AD D. CHRYSOSTOMUM
IRMLER.
ODE LVIII.
Cum Medicicinae Doctor crearetur.
QUis turbo flammae sidere depluus
Invasit aras? numquid amabili
Dolo Prometheae favillae
Furta novo reparantur ausu?
An forte recto tramite devius
Rursum paternos praecipitantibus
Canthisque, quadrigisque mundi
Natus equos agit in ruinam?
Quantam superbus nimbus ad aethera
Refundit iram? volvitur igneo
Coruscus incessu, et marita
Astra super radiatur ardor.
Quanta profundae progenies Stygis
Fumus plicatus nube serenius
Titanis aurum, labilemque
Axe diem dedit ire caelo?
Erramus. ardet victima Taenaro
Devota pridem, mors inamabili
Casura fato, cui Sacerdos
Vita, super fera colla cultrum
Adegit ultor. Labitur ultimo
Orci progago vulnere, nubibus
Se turba protrudit, vagaque
Hippotadae regione sparsus
Incestat auras sanguis, inertia
avan208
Lanta volutus tabifico solum
Lambit veneno, spumeoque
Terra fugit maculata tabo.
Sed jam serenam purum Hyperionis
Rursus per aethram lumen inambulat,
Jubetque furvas interemptae
Relliquias necis exulare.
Cessere nubes. Cerno secespitas
Rotare vitam, queis inamabile
Monstrum peremit, inque saevae
Opprobrium Libitinae amatum
Lauroque vinctum Deva CHRYSOSTOMUM
Hac arte replet. Funera, dixerat,
Morbosque, grassantemque disce
Paeonia clypeatus arte
Pressisse mortem. deripe manibus
Manes, severam saepe Proserpinam
Clothonque delude, et Charontis
Rara nigram terat umbra puppim.
Audimur! Ergo Mercuri in otia
Demitte virgam, quando CHRYSOSTOMUS
Turbam in sepulchrum, et ad nigrantes
Ire Deos, prohibet minorem.
AD ANTIOCHENOS.
ODE LIX.
Ut Eudoxiae Imperatrici destinatam statuam
non erigant.
STROPHE.
FRustra sollicitudinem
Virtutis studio pendis. Inutile est
avan209
Quidquid Phidiaco manus
Sudore Oebalii marmoris erigit.
Extra se precium petit,
Quem mendica domi pauperies premit,
Virtus nescia plausuum,
Clangentisve tubae, nec popularibus
Assueta obsequiis coli,
Illustrem proprii se satis ubere
Vena luminis exhibet.
Qualis purpureo Cynthius essedo
Vivum, qua graditur, diem
Incendit radiis, nec magis exteris
Vivit cultus ab ignibus;
Quamvis tota polum Mercurialibus
Urat Graecia lusibus:
Talis, quam graditur, luminis orbitam
Virtus ducit amabilem;
Nec gaudet nitidam luce domestica
Frontem pingere murice
Mendacis stibii. Eudoxia si sua
Virtute inclita se satis
Aeternat, memores arte Corinthia
Quid frustra statuas levas?
Formae est opprobrium grande, coloribus
Posse adscititiis coli,
Externoque decus schemate crescere.
avan210
AD EOSDEM
ANTIOCHE NOS,
ODE LX.
ANTISTROPHE.
Ut Eudoxiae statuam decimae Musae erigant.
ETsi pulchra, coloribus
Virtutis species crescere nesciat,
Et neglecta serenius
Se vibret nitidae frontis amoenitas
In miracula: sed tuum
Non damno studium. Surrige marmora
Admiranda nepotibus,
Vel decocta focis aera Corinthijs,
Et laudum memores bases;
Quas non vis avidi temporis exedat,
Non oblivio deterat.
Laudem incide basi: Eudoxia Palladi
Non impar Sapientia,
Musarum decimo digna loco Dea,
Fecunda ingenio, simul
Facunda eloquio, moribus innocens;
Condemnata domi rea,
Sednobis sceleris, pura, in imagine
Evincat Pylii senis
Aetatem rigidam. Si nihil aggeris
Sic virtutis honoribus;
At partem precii ponis, amabili
Virtutis merito, et tuo
Es facto melior: cum, licet impari
Conatu, egregiis cupis
C. Factorum meritis solvere gratias.
avan211
AD ANTONIUM
BERINDUM.
ODE LXI.
Eum a voluptate dehortatur.
BERINDE, quo te vis animi impotens,
Caecusque flammae fervor agit? Peris
BERINDE, et in praeceps ruinam
Ipse tuam malesanus urges.
Jurata foedo vota Cupidini,
Pulsusque candor pectoris, ultimum
Discrimen accersit pudoris,
Atque animum trahit in sepulchrum.
Nam quae volutis aequora fluctibus,
Aut nota crebris naufragiis juga,
Quis Syrtis aestus, quae Charybdis
Sic trepidis minitata nautis
Discrimen ursit? quod Mareptocis
Monstrum cavernis, quae fera Caspiis
Educta ab antris, sic feroces
In rabiem stimulavit ungues,
Ut se voluptas improba mentium
Armat ruinis? quam neque Tartari
Flammatus ardor, nec tremendo
Igne minax remoratur aeether.
Mundum voluptas exitio ultimo
Vastavit olim, cum juga montium
Neptunus excessit, nec ullas
Oceano posuere metas
Superbiorum culmina montium
Objecta. Quinis urbibus ultimae
avan212
Stetere causae, cur perirent,
Et pluvio raperentur igne,
Aestus Diones. Pergama Martijs
Incensa quondam seditionibus
Movit Cythere, et luctuosos
In cineres inimica vertit.
O saeva amantum taeda, Acheronticae
Pars magna flammae! Quot facibus tuis
Eductae ab Orco sunt Megaerae!
Quot furiis vitiatus orbis!
Quot dirutae urbes! quot subito oppida
Sepulta casu! quotque tragoediis
Reges perempti! quos pudendo
Interitu periere Atlantes!
BERINDE, si te vel prior indoles,
Vel stemma Patris, vel vigor ingeni,
Vel cura caeli, vel Tonantis
Tangit amor benesuadus; audi
Sancte monentem. Tela Cupidinis
Diffringe tandem, vincere pertinax
Hostem juventutis; calensque
Imperio moderare pectus.
Nondum priorum te pudet ignium?
Florisque tam pulchri, heu! nimis improba
Flamma enecati? non parentum
Dedecoris, propriaeque labis?
Compesce mentem sistere nesciam.
Si provocanti fraena licentiae
Laxaris; incensus juventam
Abripiet per iniqua fervor.
avan213
NICOLAI AVANCINI
E SOCIETATE IESV
LYRICORVM
LIBER TERTIVS.
AD SERENISSIMUM
ARCHIDUCEM
LEOPOLDUM
GVILIELMVM.
ODE I.
Cum Gubernatoris Belgii provinciam nomine
Hispaniarum Regis suscepturus Vienna
discederet.
IFortis Heros, quo tibi pulverem
Avita virtus sternit, et aureos
Nexus coronarum catenat
Belga tuis reparandus armis.
Avara virtus nominis aream
Patentiorem poscit, et arduam
Honoris eluctata ad arcem
Magnanimae monumenta famae
Audax reposcit. Scilicet aemulum
Herous ardor postulat, otii
Juratus hostis, languidaque
Diffluere impatiens quiete.
avan214
Lassasse belli fulmine Vandalos,
Fregisse Marti cornua Suecico,
Et gloriosam saepe laurum
De medio rapuisse campo,
Purgasse ripam Danubii, Lycum
Strinxisse habenis; arma paventibus
Suasisse Germanis, et ira
Caesareum rigidasse pectus,
Cum Suecus ipsis postibus Austriae
Mars immineret, totaque civibus
Vienna lassatis timeret
Excidium trepidantis Urbis,
Parum est calori, qui tibi Martio
Ab igne fervet. Displicet ultimam
Scripsisse metam gloriarum:
Illa placet tibi parta laurus,
Sitim secundae quae parit. Omine
Hoc, magne PRINCEPS, vincis, ut alteri
Victoriae incumbas, et una
Palma alium tibi gignat hostem,
Novi triumphi materiam. Hinc tibi
Visurgis altis fluctibus annuit,
Et Sequanae ripae, et Mosella,
Atque Araris Ligerisque vasto
Scaldi propinqui, in grandia provocant
Trophaea laudum. Perge Alemannicis
Invictus armis, Belgicaeque
Una salus LEOPOLDE gentis.
Non una palma hic, non tibi fronduit
Hic una laurus; quotquot amoenius
Rami virescunt, in coronas.
Ire parant, madidamque poscunt
avan215
Umbrare frontem. Te Gravelinga, te
Mardika poscit, quamque meabilis
Scaldis veretur, et quieta
Alloquitur taciturnus unda,
Donkercha te ambit; quaeque gemunt lupos
Mordere Gallos moenia, vindice
Te, fraeno inassueto resolvi
Maesta vovent, facilique reddi
Aurae laborant. Perge; faventibus
Jam terra palmis frondet, et undique
Lauri virescunt, campus omnis
Promerita tibi ridet herba.
AD FERDINANDUM II.
ROM. IMPERATOREM.
ODE II.
Eum ad spem victoriae erigit promisso Crucifixi, qui
ei aliquando locutus dicitur.
FERNANDE vinces. Quamlibet undique
Fremat minaci turbine Marspiter,
Tutsque Bellonae flagello
Motus agat truculenta gentes
In bella mundus: quamlibet ultima
Martem Propontis, vel gravibus rigens
Armis Orion suscitatum
In furias moveat Gradivum,
FERNANDE vinces. Non ego inanibus
Te pasco: vinces. Sic tibi Numinis
Allapsa ad aures vox spopondit.
Crede DEO pie FERDINANDE
avan216
Magnum elocuto: Non Othomannici
Procella ferri, Bactraque fortibus
Marita Susis; non protervi
Gentis Achaemeniae fragores,
Non arma Thracum, non refugus Getes,
Nec dissidentis praelia Bosphori,
Non Moschus, audacesque Bessi,
Non Scythici gravis ira ferri
Injurioso te pede proruent,
FERNANDE: nostri robore Numinis
Franges Giganaeos tumultus,
Et jaculis Meroen comatam.
Cristata telis Bactra minacibus,
Lunam protervis cornibus asperam,
Hostemque Turrim, Balthicique
Castra maris tabulata mille
Jnsanientum classibus hostium
Victor domabis. Sentiet hanc manum
Potentiorem Gorgonaeo
Vertice Palladiae Medusae;
Quisquis cruentae lege ferociae
In innocentis ludere Caesaris
Caput minatur, quisquis ira
Barbaricos meditatur ausus.
Confide Caesar. Qui mihi militat,
Bene auspicato militat omine.
In te furorem quisquis urget,
Fata sibi malesanus urget.
Haec Numen alta de trabe pendulum
FERNANDE spondet. Tu quoque Numinis
Accede voci FERDINANDE, et
Unde cadunt animi, resurgant.
avan217
Fxpergefactis ad lituos viris
Mentem secundo robore suscita,
Gravemque Mavortis procellam
Trans geminum rue victor orbem.
Ad Illustrissimum et Excellentissimum
D. JOANNEM FRANCISCUM
TRAVTHSON,
COMITEM IN FALCKENSTAIN, ete.
ODE III:
In morte Illustrissimae D. Conjugis Christ inae
Elisabethae, consolatio.
QUid vixisse diu juvat,
Si tandem rigidis victima legibus
Fati caedimur? Omnibus
Haec scripta est Protasis, vivere: at omnibus
Haec postrema catastrophe est,
Scenam praeteriti claudere temporis,
Cum lex ferrea jusserit,
Fatorumque memor terminus. Exjit
CHRISTIMA exilio. Leves
Cur annos querimur, sideraque invida,
Mensesque instabiles, dies
Vitae praecipites, fata voltica?
Cur FRANCISCE doloribus
Immergis viduum pectus? Habet suum
Mors censum. Brevioribus
Loris maestitiam pectoris attrahe.
Morti victima nascimur:
avan218
Et quae prima dedit vivere, tuneri
Subdi lux eadem jubet.
Nulli impune dies primus obortus est,
Qui non traxerit ultimum.
Cum nasci incipimus, tunc quoque funeris
Damnati incipimus mori.
Huic sero, huic citius ducitur ultima
Vitae linea; nec diu
Vixisse est aliud, quam sua funera
Protraxisse diutius,
Haec FRANCISCE tuo, quae potes, ultima
Maerori adde levamina:
Caelorum imperiis hoc stadium subit,
Caelorum imperio exjit
CHRISTINA hoc stadio. Currere semitam hanc
Tamdiu cuique licet, DEO
Quamdiu collibitum est. Si morimur cito.
Mandato morimur DEI:
Si vitae seriem protrahimus diu.
Mandato trahimus DEI.
Illi fata favent, ille senex obit;
Qui vitam bene terminat,
Et virtute praeit temporis impetum.
Quin, si non sua gaudia
CHRISTINAE invideas, laetitia potes
Luctus tergere lachrymas.
Terrarum exilio libera patriis
Caeli sedibus additur;
Et jam se liquidis pascit amoribus,
Stellarumque domos super
Divina ambrosiam potat amystide.
Sic mores nivei mihi.
avan219
Sic spondent animi candor, et arduae
Mentis relligio, et DEI
Constans intuitus, stemmatis insolens
Depressa ambitio, et sui
Neglectus sapiens, et moderatio, et
Magni gloria nominis
Castigata, sacris pectusab ignibus
Ardens, cura severior
Fraenandi indomitos pectoris impetus.
Haec illam eripiunt solo,
Et puri illecebris aetheris inferunt.
Non est, quod male credimus
Non est mortua: sed quam pereuntium
Annorum series premit
Vitam, perpetui fenore spiritus
Mutavit. Bene vivitur
Quando est perpetuum vivere; nec metus
Mortis lancinat amplius.
Hanc, FRANCISCE, tuis pone doloribus
Legem: debuit extimas
CHRISTINA exuvias ponere corporis,
Ut mens libera pondere
Intraret superae limina patriae.
AD NOBILES
ADOLESCENTES.
ODE IV.
Proponit illis in exemplum studiorum Illustris-
simum. D. FERDINANDUM COMI-
TEM DE NACHOT, etc.
SUnt, quos comarum gloria, Laureus
Juvat Tiaras, pulchraque nominis
avan220
Merces perennis, aureoque
Pulcher honor radiatus igne:
Quique aestuoso pectoris impetu
Fasces Quirinos, et Captiolium,
Nomenque, et umbrantes coronas
Icario meditantur ausu.
Sed vera paucis semita panditur
Captandi honoris. Prodige sanguinis
Erras Gradive, si perennes
Per gladios aciesque Honoris
Venaris umbras; quique opulentia
Arcas flagellas Pigmalionia
Venator aeviternitatis,
Et modico insidiaris auro
Perennitati. Scilicet aureis
Infame nomen censibus insidet.
Quo gloriam quaerebat auro,
Opprobrium tulit inde seris
Lucullus annis, quos Polycletius
Sudor Phraatae Pyramidum situs
Caelo maritavit, pudendos
In cineres inimicus egit.
Collapsus illo turbine praelii
Hostile ferrum pectore combibit,
Quo nundinabatur decoras
Miles opes, soliumque Honoris.
Si quem juvabit nominis Essedo
Quaesisse honorem, discite posteri:
Exempla scribet FERDINANDUS,
Quae decimi stupeant nepotes.
Quamvis Avorum gloria semitam
Longam notarit stemmatis inclyti;
avan221
Et publicum vetusta honoris
Nobilitas vocet in theatrum.,
Locetque in ipso Sole, periculis
Fortunae ademptum luminis arbitra
Natura, natalesque pulchro
Fama gradu titulos sequatur:
Quamvis in arcas confluat India
Fecunda gemmis, aurifer et Tagus
Agat procellas in lacunar,
Et Pariis asarota saxis
Illusa certent Mygdonias opes,
Et viva Cretae vincere marmora,
Tyrumque, semotamque Lesbon,
Et Tenedon superare censu:
Parcus dolosis fraudibus applicat
Cor FERDINANDUS: nec nimium levem
Fortunam adorat. Quod benigna
Sors potuit dare,{?B} quod severa
Negare sors, hoc esse suum negat.
Nec sat videtur conspicuus sibi,
Nisi ad paternam haereditatem
Adjiciat proprias suorum
Messes bonorum. Hinc, quod Sapientia
Parens honorum, provida nominis
Aurora, regnorum magistra
Scribit iter, generosus urget.
Hac ite, quotquot sedula nominis
Urit cupido, et grandibus excitant
Tubis honores: hac superbam
Imperii rapietis arcem.
avan222
ODE V.
Despectis caducis caelum quaerendum.
VEl nos umbra boni fallit amabili
Deceptos specie; vel sibi jussimus
Divos astra suos claudere, labilem
Vitam ducere commodis{?ATypogr}
Contenti propriis. Nam quid in ultima
Votis provehimur marmora Nerei,
Tartessumque gravi findimus abiete
Non unquam sat uri bono,
Quod natura dodit? quid Mareoticis
Audaces strurmus porticibus domos,
Et culta Oebalia tecta superbia,
Fortunasque Agamemnonis
Frustra Tantalea prosequimur siti?
In vestra, o Superi mens calet atria,
Formososque sinus aetheris invehi.
O dulces patriae sinus!
Huc me, seu facili tramite, seu magis
Vultis difficili, tollite Caelites:
Unde ignobilium sub pedibus Ducum
Ridetis diademata;
Et clausos modico limite terminos
Spectatis toties dilacerantibus
Convelli furiis, vastaque praelia
Puncto pro modico seri.
O vanas hominum sollicitudines,
Curasque occiduas! grande quid, Africam,
Europenque suis Flectere nutibus,
Et gentes regere ultimas,
Censemus fatui: grande quid, aureo
avan223
Torpere in thalamo, vel Sybaritico
Inter delicias diffluere otio,
Fortunamque Corinthiam
Amplexu facili stringere. At interim
Dum nos cingit opum copia, stringimur
Obsessore metu, Seque precariis,
Miscet cura soporibus,
Infelix animi tortor; et additur
Hoc nummis precium, perpetua necans
Tempestate pavor, sollicitudines,
Et tortura Cupidinis.
Addis divitiis? addis et improbae
Mentis carnifici, sollicitudini,
Et pacis violas divitis otia.
Auctae deme pecuniae,
Demes insidiis. Qui nihil abdidit,
Nil, quod perdat, habet. Qui nihil appetit,
Se desideriis non lacerat suis,
Contentus modico. Cave!
Si plus, quam satis est, appetis; interit
Quae te cymba vehit. Cuique suum, bona
Quod fortuna dedit, sit satis: unica
Vitae est ista beatitas,
Contentum modico vivere. Fallimur,
Si curis animum mergimus. Evolat
In caelum facilis, quem levior solo
Rerum sarcina deprimit.
Caelo progenies edita, nil minus
Quam caelum petimus. Vertite pectoris
Seducti studium; quoque fluentium
Rerum insistitis orbitae,
Hoc fervore poli currite semitam.
avan224
Felix ille nimis, qui breve temporis
Donum, quod super est, Iumine provido
Caeli destinat ignibus.
AD LENTULUM.
ODE VI.
DE Fortunae inconstantia.
EHeu! quam volucri raptus ab Africo
Fortunae vehitur nobilior dies,
Pejorque insequitur! Vix orimur, mori
Jam scimus. Nihil est LENTULE, LENTULE
Aeternum nihil est. Ut fluvii vitrum
Ripas alloquitur, sed simul insequens
Fluctum fluctus agit; sie abeunt dies,
Horam que hora fugat: praeteritam excipit
Sed mox deterior. Vidi ego turribus
Et septemgeminis moenibus inclitas
Urbes, dum populus plausibus insonat,
Et fervet choreis, in miserabilem
Absumptas cinerem; bustaque regio
Insultare thore, et magna brevissimo
Deponi spacio temporis atria
Congestum in tumulum. Vidi Halyatticae
Fortunae dominos semper Etesiis
Assuetos, Boreae slatibus abripi,
Involvique Notis; quasque Favonius
Lente advexit opes, praecipitantium
Caurorum imperio, non sine vulnere
Transferri Domini, Vidi ego Olympici
Cursorem stadii pulvere nobilem,
Quem caeli Dominos extulit ad DEOS
avan225
Victorem gravium turba Quiritium;
Vidi, Curriculi dum levibus rotis
Metas ingreditur, Fervere gaudiis
Permixtos gemitus, quod Pelopeiis
Eversus cythisis funere terminum
Atrarit stadii, Vidi ego navitam
Post victa Oceani Praelia, post probra
Dictata Ambraciis fluctibus, Africo
Impellente, mari ludibrium datum,
Dum inferret patrio carbasa portui
Defunctus pelagi mille periculis.
Vidi Geryonas, vidi Agamemnonas,
Fortesque Aeacidas Martis adorea
Vinctos saepe caput, rustico acinaci
Cessisse in spolium. Sic nihil eminet
Fortunae arbitrium; nil, iterum canam,
Est tam magnificum, quod ferat invidae
Libramenta Deae stetque perennibus
Immotum basibus, cum tragicas coquit
Fortuna insidias. Oppida corruunt,
Et cives tumulant; Regna, Ducum labor,
Momento intereunt; quique minoribus
Dixit jus populis, jus patitur: jugum
Portat, qui imposuit: pauperiem gemit,
Quem sors Attalicis conditionibus
Texit: quem timuit non imitabili
Majestate Ducem turba, timet sibi
A turba, et trepidus proprii acinacem
Contrectat lateris. Sic nihil in vium est
Fortunae. Placidam si semel explicet
Frontem, post decies nubila contrahit;
In fletum facilis, difficilis jocos
avan226
Et risus iterat. LENTULE, ludimur,
Et sortis rapida volvimur orbita,
Ni virtus variam duret ad aleam.
AD LUDOVICUM MERIUM.
ODE VII.
Virtus praedivitiis et aura populari sectanda.
ERythraei preciosae maris undae,
Opulentum Genoessae veteramen,
Vagus aurea Tagus urna, trabeati decus Hermi,
Peregrino domus auro laqueata,
Aquiloni geniales date pompas:
Meliores mihi flammae liquefactum cor adurunt,
Nihil aurum est; popularis nihil aura est,
Nec honoris tuba cantrix. Mea mecum
Fero posthac. Mihi virtus super aurum est, super auram est.
Fluit aurum, popularis fugit aura,
Base virtus solida stat. Timet aurum
Inhiantis violari dominatu, trepidatque
Violento insidiantum rapi ab ungue.
Miserande o locupletum dominatus!
Ea torquent animum, quae precio arcas locupletant.
Cruciatus, color auri est: merum inane
Lepor aurae est popularis. Favet aura?
Boreales cave fluctus. metis aurum? legis hostem.
Simul isthaec sobolescunt; nitor auri,
Timor hostis; glomeratae tuba laudis,
Populique officiosi studium in probra abiturum.
avan227
Solidorum magis uror face amorum.
Brevis i vita metalli, dica longa
Cruciatus, levis Iris pluviarum cataracta:
Obiturae i rota laudis. Favor aurae
Melioris vocat; ite hinc. Mihi cordis
Moderatrix Dea Virtus jubar una, una corona est.
AD JULIUM CLARUM.
ODE VIII.
Majorum nobilitas non maculanda factis.
QUi jactas atavis Regibus editum
Nomen CIARE tuum, nobilioribus
Patrum divitiis adde tuas: male
Tantae lumina gloriae,{?ATypogr}
Natalemque diem extinguis inertia.
Si famam violas, quid tibi proderit
Accepisse decus stem matis, et Patres
Ipfo ducere ab Inacho?
Malim, si liceat, de tenebris mihi
Accendisse diem; cum Mario a jugo
Ad Romae imperium: cum Decio a casa
Ad Regum ire palatia;
Quam, quod mi dederit patricium genus
Lumen, degeneri perdere crimine, et
Qui jure emineo sanguinis, infimo
Me substermere Tityro.
A servo imperium Servius attigit;
Nomen vile Cato nobilius dedit
Romae; Tarquinius de tenui foco
Ad sceptra erudiit manum.
avan228
Sic non grande genus, non proavi graves
Illustrem faciunt. Si tamen Hectoris
Natus prodieris stemmate; cur probri
Confundis macula genus?
Thersiten agis, et grandem Agamemnonis
Ostentas clypeum. dissluis otio,
Et palmas memoras, quas tulerunt Avi
Fusis hostibus incliti.
Indignus generis nomine, lumini
Offundis tenebras, et macula tuae
Vitae dedecoras sanguinis alveum, et
Magnae stirpis imagines.
Si nescis, Atavum gloria posteris
Est Solis radius, quo bona, quo mala
Elucent sobolis. Nil latet: hoc magis
Spectatur tua inertia,
Quo Patrum fuerit nomen honestius,
Quod tu non paribus nisibus inquinas.
Dici nobilior vis populo? tuum
Virtute excoe sanguinem.
Vive, ut principium nobile nominis
Sis olim soboli, et stemma nepotibus
Transfundas. Decus hoc aestimo, quod sibi
Fundat quisque modestia.
AD THEOPHILUM PIRUM.
ODE IX.
Injurias contemnere est nobilis victoria.
INdignas PIRE pectore
Absorbe nebulas, frontis et hispidum
Exarma cilium, canis
avan229
Si nomen laceret dentibus, et tuam
Famam dilaniet. Genus
Vincendi celebre est, spernere vulnera.
Indignas reputa tui
Tormento satyras, quas populus jacit.
Sic ignobilium canum
Temnit nobilior murmura, nec timet
Latratus faciles. Viri est
Latrans opprobrium ferre, nec obvio
Verbo exsolvere verbera.
Palles ad satyras? desinis esse vir:
Hoc ausit mulier quoque.
Affixum lateri stringis acinacen
Ulturus probra? bellua es:
Haec morsu laniat, calcitrat ungula,
Saeyit dentibus, unguibus
Discerpit. Ratio temperet impetum.
Vulnus reddis acerbius
Latranti, opprobrium pectore si integro, et
Contemnente feras. Grave est,
Inquis, ludibrium ferre. at acerbius
Fiet, si regeras. Pati
Vel debes populi spicula, vel viri
Debes ponere sy mbolum.
A vili jacitur plebe? quid interest?
Contemptum levius feres,
Si credas populum multa profundere, at
Paucis laedere. Cynthium,
Magnum crede virum: celsior eminet.
Parthorum jaculis, neque
Ad densata pavet spicula Sarmatae
In nubem coöuntia.
avan230
Infra se positi dissoeiabiles
Spectat fulminis orbitas
Vultu non pavido, nec variat genas
Fortunae arbitrio. Ferit?
suffert, et tacitus yulnera digerit
Quin si grande calumnia
Linguae praecipiti vulnus acinace
Libret, pectus in integrum
Nulla vi penetrat. Quod jaculum putas.
Vel fulmen trifidum polo
Elisum; fragilem expertus arundinem
Dices, si steterit suo
Mens infracta Ioco. Saepe calumnia
Laedit, non quia grandis est,
Sed grandem facimus, dum minor impetu
Nobis est animus levi.
Sic quod difficilem reddit, opinio est,
Non vis ipsa calumniae.
Vis non difficilis vincere? pectoris
Scutum non superabile
Obtende impavidus: temne, quod irruit,
Indignumque tuo puta
Sensu, vel lachrymis. Unica nobilis
Est victoria; vincere, ut
Nec, tentata licet, vulnera sentias.
avan231
AD LUCAM
BRANGISILIUM.
ODE X.
Ut in Immaculatam Conceptionem B.
Virginis juret.
AUdi prodigium. VIRGO puerpera,
Matri Virgineum conciliat decus.
VIRGO, nec sterilis: MATER, et inscia
Legum connubialium.{?ATypogr}
Hujus carne DEI Filius induet
Carnem; de tenero corpore Numini
Corpus sufficiet Filia maximi,
Mater, Sponsaque Numinis.
Non credam / nist sic urgeat Infula
Major pontificum) legibus Inferi
Hanc consanguineam Numinis, hanc DEI
Sponsam subdere verticem.
O caeli opprobrium! o dedecus et Patris
Er Nati! Barathri seilicet impudens
Rex insultet? ei, cui DEUS insidet,
Insedi solio prius:
Nostra haec aula fuit. Quod DEUS induit,
Nostrum corpus erat: nos Stygiis grius
Succis imbuimus, quam riguae polo-
-Undarent flumina gratiae.
Sic te, BRANGISILI, pristina si movet
In MATREM pietas, inviolabili
Sacramenta dabis foedere; VIRGINEM
Ut jures genialibus
Exemptam furiis. Non ego inutilis
avan232
Te voti admoneo: Sic Academia,
Princeps Austriacae gloria Palladis,
Sic et CAESAR, et Austria
Sacramenta pios Nominis ad focos
Dixerunt humili poplite subjugi
Inspectante foro. Quod facere est decus,
Non est dedecus insequi.
ODE XI.
S. Ignatius de Lojola arma ponens.
HActenus Martis satis est. quietem
Ducta bellorum series reposcit.
Saepe pars magni, posuisse Martem,
Visa triumphi est.
Viximus luci satis, ac an helo
Gloriam passu sumus insecuti:
Nunc juvat lucem fugere, et sub umbras
Abdere nomen.
Sunt suae laudes tenebris. Latere
Profuit multis; micuisse, multis
Obfuit. Vitae melioris, inter
Antra, theatrum est.
Hic fides, hic pax, et amica pacis
Faustitas, deno cumulata cornu,
Candidos Soles, niveaeque ducit
Stamina vitae,
Quid juvat Gades rigidis Sicambris,
Et triumphatum Ligerim Tagumque
Nectere, ac uno Rhodanum Tigrinque
Jungere ponte?
Si via caeli procul errat altae
Mentis ignitus calor, et putenti
avan233
Fixus in terra prohibetur astris
Quaerere pacem?
Desine, IGNATI, male ducta nuper
Bella sectari, rigidumque fronte
Pone Gradivum. Melior quiete
Laurea venit.
Hic ubi montis tumet in cacumen
Scena, Serratas media inter umbras
Praeses optatae vocat ad quietis
Otia Virgo.
Ibo, et hostili sat urum cruore
Parieti affigam gladium, sacrumque
Fusus ad limen mea dedicabo
Postibus arma.
Ibitis, dicam, malesana Martis
Tela, pugnaces animare dextras;
Ibitis cristae galearum, et acris
Fulmina ferri.
Nemo tranquillos sine nube Soles
Martis armatos agit inter aestus.
Qui cupit pacem, caput inquietis
Subtrahat armis,
Haec tuus, Virgo, paries habebit
Arma; sed miles tibi dedicatus
Serviet. Votis facilis vocari
Annue Virgo.
avan234
AD B. ALOYSIUM
GONZAGAM
ODE XII.
Societatem JESU ingredi ambientem.
GONZAGA, nec te terra morabitur.
Ad astra surgit, nescia deprimi,
Heroa virtus, subditamque
Temnit humum fugiente penna.
Frustra tenacem propositi Pater
Mentem lacessit frangere pertinax;
Et fronte contracta severam
In furias vocat ira dextram.
Frustra potentis nomina sanguinis,
Magnasque priscae gentis imagines,
Et Mantuanorum recenset
Grande decus seriemque Avorum.
Deliberatis fervidus ignibus
Domesticarum spretor imaginum
Domo, Palatinisque tectis
Pulchrum abitum generosus urges.
Flectis parentem, quamlibet antea
Flecti negantem: jamque cadunt minae
Diraeque, flammaeque, et furentis
Mille animo cumulara probra.
Ille obstinati pectoris hospitum
Miratus ignem, fixaque ferreae
Decreta mentis: Vade, dixit.
Nate, genus patrium beato
Inferre caelo, teque jacentibus
Furare terris. Vita beatior
avan235
Pertaesa mundi, gloriosa
Antra fuga subjisse gaudet.
Vives paternis laudibus altior,
Ignotus orbi, at notior aetheri,
Caelique plenus; patria exul,
At patriae novus hospes aethrae.
Vives honorum nescius; at potens
Tui Imperator Vade tenacium
Victor catenarum, Tonantis
Quo traheris meliore flamma
Tunc nempe laetorisu ALOYSIUS,
Valete, dixit, Pergama Mantuae
Jurata famae, ac aeviternae
Patrum oleae, viridesque Lauri,
Valete magni nomina stemmatis,
Et fusa ceris ora perennibus
Ducum pirorum, quos honestat
Aeolio grave vellus auro.
Me non profani buccina nominis
In castra poscit Numinis. Exuo
Hic Mantuanae signa famae,
Hic patrias Aquilas resigno.
Hic gemmearum pondera grandinum
Depono, vili laetior integi
Posthac lacernä, ac insecutus
Auspicio meliore caelum,
IGNATIANIS nil cupientium
Succedo castris. Audior! avia
Jam terra discedit: clienti
Pande sacras Aquaviva portas.
avan236
AD ANTONIUM
BERLICIUM,
ODE XIII.
In utraque fortuna animus regendus.
FOrtuna summis invida fascibus,
semper rapaci turbine Caesares
Irosque versat; nec dierum
Ire sinit stabilem meatum.
Hunc a salino, vel tenui dape
Ad ditis aureum sigma potentiae
Et eliquatos uniones,
Et spolium vocat ad Lucrinum:
Illum Neronis prandia Claudii
Ad cenam adornant: post Cleopatricam
Vim ferculorum intemperatis
Sors epulis jubet abstinere.
Hunc rusticano a vomere fascibus
Aptat Quirinis, quique potentium
Decreta subjectus ferebar,
Hunc Ducibus jubet imperare:
Illum Quirino praecipitem thoro
Ad rastra damnat; quique securibus
Terrebat undantes catervas,
Colla dare hunc jubet in securim.
Hunc, qui colonus nuper arantibus
Paterna tauris imposuit juga,
Onusta cogit subditorum
Colla jugis cruciare Regum:
Illum, obstinatam quem modo paupere
Ligone terram findere patrio
avan237
Labore cogebat, recuso
In galeas gladiosque ferro,
Per militantes protrahere impetum
Jubet cohortes, castraque rumpere
Eunte sulco, et martiali
auxilio patriae labantis
Fulcire casum. Si tibi, BERLICI,
Detraxit ostrum, si procul Aulico
Honore movit, candidisque
Ordinibus vetuit virorum
Miscere nomen; pectoris anxias
Dimitte curas: quaeque ferat sequens
Dies, memento: ridibunda
Post lachrymas tibi sors redibit.
Si forte rursus, ludere pertinax
Ludum insolentem, te melioribus
Reponat auris, gemmeosque
Incolumi fabricetur annos;
Ne crede laetis. Protinus exerct
Sevetiori fulgura turbine,
Vultumque, larvatum sereno,
Fulminea caperabit ira.
Utcunque felix, quod metuas, habes;
Miserque speres. Plura miser potest
Sperare; sed felix timere
Plura potest: minus at timere
Miser; minus sperare beatior.
Utrumque torquet; seu metus anxium
Pectus voraci dente rodat;
Seu calidas furat in medullas
Spes inquieto semper anhelitu.
Spes et timores pectora lancinant
avan238
Vorantque curis. Vis quietem?
Deme spei, netuique deme.
AD V. V. M. MARIAM.
ODE XIV.
Affectus.
MIserum me! glaciatus lapidesco:
Melioris nec amoris jaculante-
-Aethere lapsum bibo telum; neque Flammis liquefio.
Dea ponti, Cynosura es; nec amaris:
Dea morbi, medicina es; nec amaris.
Dea caeli, preciosum diadema es; nec amaris.
Pudet heu me! per iniquas maris undas
Vagus erro, nec adoro Cynosuram?
Pereo; nec moribundo mihi menti medicina est?
Patet astris preciosum diadema.
Nec anhelo? Satis est jam remorantum
Laqueorum: Satis est jam vitiosae improbitatis.
Levo mentem, calidosque cito amores.
Cynosura es; mihi nictum rapis omnem:
Medicina es; mihi votum, mihi cordis rapis aestum:
Diadema es; mihi frontem religabis.
Rosa candens, focus ardens, amor orbis,
Coramoris, via caeli, Paradisus Deitatis:
Rosa cande, foeusarde, o amor ure,
Cor adhald, via flore, Paradise
Liquidorum mel amorum mihi tandem reserare.
avan239
AD TANDILUM
GIRESINUM, J. U. DOCTOREM.
Detrectantem jurare in Immaculatam Conce-
ptionem B. MARIAE V.
ODE XV.
Vt in eamjuret.
ADhue moraris, quo te Academica
Exempla ducunt, quo Sapientiae
Patres praeiverunt, sequaci
Ire gradu GIRESINE? lentus
Adhuc moraris dicere VIRGINEM
Primordiali crimine liberam?
Nec FERDINANDI gloriosa
Te pietas GIRESINE movis?
Omnes ab Adam criminis asseris
Traxisse labem. Numquid et ardua
Tod saeculorum VIRGO meta,
VIRGO DEUM genitura MATER?
Digesta legum consule: Libera est
Augusta vectig alibus. Erue
Lehes, et Institutiones:
Supra humiles populi cateruas
Regina praestat: nec paribus decet
Et servum et Augustam / inspice Codicem)
Nodis ligari; Augusta gaudet
Caesarea paritate. Quando
Omnes ligantur legibus; unica
Vulgi est severis libera vinculis.
Si fas precari est, contumacis
Pone animi, GIRESINE, marmor;
Et molliori pectore VIRGINEM
avan240
MATREMQUE adora. Filia Principis,
Dic, labis immunis paternae
Calce Stygem donino peremit.
AD AULUM LINDANUM.
ODE XVI.
Aetatis flos DEO consecrandus:
ANni praecipiti fuga
Erepti intereunt Irrevocabili.
Tempus labitur ordine:
Et quod consequitur pejus, inertiam
Damnat praeteriti. Nisi
Gressus acceleres, AULE, relinqueris.
Seu tu stertis in otio,
Horas seu laceras mille negociis,
Semper temporis aufugi
Refrena spolium. Prima fugit dies
Mortali misero optima:
Tum morbi subeunt, et senium grave,
Et tristis labor, et necis
Inclementis hyems. Ergo quid inciti
Cessas temporis insequi
Horas AULE? Volant, quae meliora sunt,
Pejoris subeunt vices.
Dum flores Juvenis, dum vigor ingeni
Mentem suscitat igneam,
Heroos animis indue spiritus,
Et te fingere Numini
Dignum ne dubita. Maxima desluam
Ser dispendia subtrahis
Vitam, quisquis iter lentus in otio
avan241
Differs in patriam. Vides,
Ut Solem tenebrae noctibus opprimunt,
Ut vernantia Sirius
Flammis prata coquit, nec rigidum gelu
Florae parcit Hymettiae?
Si vivis, propera vivere. Temporis
Praesentis fugiunt rosae,
Restabit manibus spina. Meabilis
Haec natura boni est: prius
Exit, quod melius; nec redit. eripit
Expectatio crastini
Praesentis precium nobile Cinthii.
Illud stringere niteris,
Quod Fortuna rotat: quod manibus tenes,
Dimittis. Pudeat jocis
Indulgere dies, et vitiis dare
Vitae limpida tempora;
At faeces senii solvere Numini;
Et cum vel genii fames,
Vel turpis studium Cypridis ignibus
Defloraverit optimas
Vitae primitias, quisquilias bonis
Servare aethereis. DEUS
Aetatis niveae qui tibi ver dedit,
Non promisit euntium
Annorum stabilem ducere regulam.
Forsan cum venientium
Disponas seriem credule temporum,
Hoc, qui lene fluit, die
Extremi spolium funeris occides,
avan242
DIALOGUS.
THOMISTAE ET SCOTISTAE.
ODE XVII.
De Immaculata Conceptione B. MARIAE
Virginis.
Thom.QUi te non amat, o Sole serenior
VIRGO, est Oebalio marmore durior,
Haemi saevior ursis,
Immansuetior et tigre.
Scot.Hic te non colit, o sidere pulchrior
Unquam VIRGO satis; qui tibi defluam
Adae in posteritatem
Appingit maculam patris.
Thom.Hic te VIRGO minus diligit, a tui
Qui nati precio sanguinis eximit.
Non vult esse redemptam,
Qui peccasse negaverit.
Scot.Hic te VIRGO minus diligit, antea
Qui lapsam memorat, quam tibi fuderit
Pleno Gratia cornu
Immensi Oceanum boni.
Thom.Sic te MATER amo, ut crimine Filium
Nullo despiciam. Sanguinis illius
Est injuria, si te
Nullo crimine liberet.
Scot.Sic te MATER amo, ut gloria Filio
Hinc surgat. Melior dextra Machaonis
Est, quae praevenit ictum,
Quam quae vulnera submovet.
Thom.Haec est causa tui funeris, o DEUS,
avan243
Ut lapsos redimas. hoc precio cares
VIRGO, si genialis
Noxae es libera vinculis.
Scot.Haec est causa dati sanguinis; ut DEUS
Vel lapsum reparet, vel vetet. Impedit
Casum? est gratia major,
Quam si sublevet indigum.
Thom.Sic te VIRGO satis diligo; sic nihil
Nato tollo tuo; si patriam notam
Contraxisse quidem, sed
Tersam protinus assero.
Scot.Sic te VIRGO magis diligo; sic tuum
Et natum veneror, si patrium scelus
Contraxisse negem. Nam hoc
Nec te, nec sobolem decet.
ODE XVIII.
Ambitio et desideria temperanda.
QUicunque vitam ducere prosperae
Beatitatis munere candidam,
Annosque tranquillos anhelat,
Et placidos sine nube Soles;
Mentis refraenet vota, nec aureae
Sortis secundam credulus aleam
Nimis lacessat. Quando ludos
Illa parat, facilemque vultu
Serenitatis detegit aream,
Fatum minatur. Si solio inferat,
Praerupta formida. Elevabit,
Ut perimat graviore casu.
Hoc servitutem sit vivere splendidam,
avan244
Quod nos vocamus flectere subditas
Urbesque, gentesque, et potenti
Imperio dare iura mundo.
Hoc est beatum! cum sopor omnium
Componit aedes, excubiis sibi
Vetare somnos, nec quieto
Posse diem vigilare caelo?
Hoc est beatum; quando per otia
Festiva civis ludit, et aureae
Jucunditatis sacra nectit,
Mille animum lacerare curis?
Hoc est beatum; nutibus omnium
Pendere, semper tela timoribus
Portare vitandis, et ipsa
Arma sui lateris pavere?
Errore vani ducimur impetus,
Umbraque mentes fallimus. Erigit
Fortuna, ut evertat, nec alto
Te patitur residere vallo.
Suis opimam torva securibus
Fortuna Reges destinat hostiam,
Et quos coronavit, macello
Funereum parat in tributum.
Rarus quieto finiit exitu
Vitam: frequenti semita funere
Est strata Regum, plurimoque
Septa Ducum via tabet osse.
O turpe monstrum! o ambitio impotens!
Stet, quisquis optat, culmine lubrico
Potentis aulae; me serena
Pax animi saturet quiete.
Illi secures mors gravis intonat,
avan245
Tristique fatum fulminat exitu,
Qui publicae luci probatus
Ipse sibi perit improbandus.
AD B. VIRGINEM
SINE MACULA CONCEPTAM.
ODE XIX.
Speculum sine macula.
SAlve luminis aurei
Flos prime, exoriens purpura Cynthii,
Caeli risus amoenior,
Et Solis genitrix, et soboles simul,
Salve AURORA serenior!
Si Solis speculum diceris, aureae
O AURORA parens facis;
Non erro; speculum es Filia Principis,
Cui nullam maculam halitus
Afflavit Stygius; cujus in aequore
Majestas nitet altior,
Et viva effigies Numinis. Audio!
Qui Verbo Pater est DEUS,
Hinc Patrem vocitas VIRGO tuum. Pater
Verbum progeniem suam;
Et tu progeniem VIRGO vocas tuam.
Alter totus in altero est:
In Nato Pater est, in Patre Filius.
Sed tu DIVA quoque in DEO es:
In Verbo Genitrix, in Patre Filia:
In te Filius et Pater;
In Matre est soboles, in sobole est Pater.
In Verbo et Patre Spiritus,
avan246
Verbumque et Pater in Spiritu, amabili
Sese fonte reciprocant.
In Verbo et Patre te VIRGO perennibus
Mater stringis amoribus,
Verbumque et Pater in Virgine mutuis
Se amplectuntur amoribus.
Quantum prodigium! quis stupor aetheris!
O mysteria! Trinitas
In te tota micat. Quis speculi hoc jubar.
Puro sidere purius,
Aspersum macula criminis audeat
Posthac dicere? Virginis
Quodcunque opprobrium, est opprobrium DEI.
ODE XX.
Adversa sustinenda.
PArce lamentis. levius tacentem
Dura sors transit. Mala sustinendo
Ipsa se frangunt, teriturque forti
Robore robur.
Quod grave est, fiet levius ferendo.
Excutis movbum? gravior redibit.
Sustines? magnam cecidisse partem
Crede doloris.
Navis assultum metuens procellae
Huc et huc ffuctu rapitur: marinas
Ridet ad pugnas scopulus, nec irae
Cedit aquarum.
Quod malum credis, facis ipse. Pone
Mentis errores, et opinioni
Deme; jam nullo vitio laborat
avan247
Sortis amaror.
Fingimus rebus mala. Somniante
Aestuant, pugnant, cruciantur, ardent,
Seque per caedes rapiunt cruenti
Praeda furoris:
Mox ubi somni vigil ales umbras
Excutit, belli cadit omnis ira,
Quique pugnabat, sua laetus ipse
Somnia ridet.
Hoc fuit mentis vitium, malorum
Phasma fingentis. Patimur, quod ipsi
Fingimus. non sunt mala; sed timentes
Esse putamus.
Quisque se laedit. Mala quod putentur
Exterum est rebus: meliora dices,
Si juves mentem, Superumque credas
Esse favores.
DIALOGUS
LYLLAE ET PHYLLIDOS.
ODE XXI.
Quid Natura in nascentem B. V. MARIAM
contulerit, quid Gratia.
Lyll.PUella pulchra pulchrior Iride,
Et orbe pleni Solis amoenior,
Fontemque Naturae, sinumque
Una tibi rapis in tributa.
Phyll.Puella magni filia Principis,
DEIQUE Mater, se tibi Caelites
Proni recurvant, ambiuntque
Virgineas subjisse cunas.
avan248
Lyll.Te stemma Avorum clarat, et inclitus
Patrum Senatus, Regia nomina
Fascesque, Regalesque cerae
Et statuae memores parentum.
Phyll.Tu stemma caeli ducis origine,
Patris supremi filia, Filii
Augusta Mater, Spiritusque
Delicium, redamansque Sponsa.
Lyll.Tibi in lacertos vel Cedrus arduo
Sina vocata est, vel Libano super
Virens Cypressus, vel Cadanis
Arboribus dominata Palma.
Phyll.Quae metiatur Virgo decempeda
Tuos lacertos, quae gremio DEUM
Complexa quondam, comprehendes,
Quod nequeunt capere astra, VERBUM?
Lyll.Tibi in capillos vel Galaditici
Dedere montes vellera capreae,
Vel Sol verecundos serena
Fronte super radios vibravit.
Phyll.At, seu soluto e vertice pronior
Fluit capillus, seu magis aureo
Nodo ligatur; tela vibrat,
Tela, quibus DEUS obligatur.
Lyll.Tibi rubentes in speciem rosas
Largita terra est; in caput, optimum
Aurum; in pudicas mala malas,
Inque oculos Hesebonis undas.
Phyll.Sed per rubentes in speciem rosas,
Velut decora e nube modestia
Prospectat, et per mala, et aurum
Perque natans Hesebone vitrum.
avan249
Lyll.Tibi innocenti splendidius vitro
In fronte binum sidus, amabili
Sub palpebra ludens, modestum
In radios acuit nitorem.
Phyll.Tibi profuso gratia lumine
Inaurat imum pectus, et hospita
Virtus triumphali corona
Virgineas venit in medullas.
Lyll.Tibi rubens in labra corallium,
Vel mala Poenis frondibus adsita,
Vel purpura Aurorae, vel ostri
Sidonii veniunt colores.
Phyll.Sed tu modesto labra silentio
Compescis: aut si in verba resolveris,
Lac, melque distillas, favumque, et
Nectareas imitaris undas.
Lyll.Tuae ministrat lumina cycladi
Sol; in coronam sidera confluunt,
Et ambiunt frontem, sacrosque
Luna pedes solidare gaudet.
Phyll.Tibi Tonantis dextera filia
Dignos amictus donat, et indolem
Elimat, ac solerte cura
In similem sibi format umbram.
Lyll.Te VIRGO quisquis non amat, aequora
Furore vincit, saxaque cautibus
Marpesiis durata; et imis
Marmor habet gelidum medullis.
Phyll.Te VIRGO quisquis non amat, afpero
Sub corde Pardos, pectore tigrides,
Sinu Leones, et medullis
Indomiti bibit anguis iras.
avan250
AD FIRMIANUM.
ODE XXII.
Magno conatu est opus ad bonum.
SI dormientem videris Herculem,
Victoriosum jure negaveris.
Jacere nescit sub catenis
Desidiae generosa virtus.
Quaecunque supra sunt popularia
Decreta vulgi, non popularibus
Parantur ausis. Pulchra cura
Pervigili, precioque emuntur.
Qualis, negatis terra ligonibus
Sulcoque aratri, deficit; et sibi
Permissa sentes horridumque
In lolium vitiosa serpit:
Natura talis deterioribus,
Si cura desit, criminibus pater:
Dum proniores in voluptam,
Difficiles sumus in laborem.
Illuc vel aetas, vel rapit impetus
Innati amoris, vel comitum chorus,
Vel dux, vel obscenus magister,
Vel decimo duce pejor hora
Occasionum fertilis. Ad malum
Non prona, praeceps semita profluit.
Quod obfuturum est, absque cura,
Sponte venit, perimitque vitam
Fecundioris seminis abditam:
Quod profuturum est, non sine sedulo
Sudore crescit. Vis honesti
avan251
Difficilem superare callem?
Intende vires. Hoc opus, hic labor;
Contra ruentem fluminis impetum
Enavigare, et deferentes
Imperio cohibere forti
Fluctus aquarum. Plurima detinent
Tardantque gressum; pauca juvant. Nisi
Velis reportari, labore
Assiduo fluvialis irae
Infringe cursum, Quidquid amabile est,
Sudore constat. Surgite, surgite:
Quicunque non parcit labori,
Grande feret precium, coronam.
AD CYRUM.
ODE XXIII.
Ne te laudaveris ipsum.
PArcior lauda tua facta CYRE.
Fama virtutem sequitur. Canerio
Postero quondam, tua si tacebis
Facta, nepoti.
Nominis famam perimit suorum
Praeco factorum. melius tacendo
Involas laudes, populique plausum
CYRE mereris.
Id, quod in laudum numerare censu
CYRE debemus, sibi quisque debet
Sola virtutis bona nundinantur
Nominis aevum.
Caetera impellit rota pertinacis
Versa Fortunae; Pereunt avorum
avan252
Et patrum fasti, veterisque famae
Grande tributum.
Iure quod nostrum liceat vocare,
Laudis in censum veniet; quod iram
Non timet sortis, tacitaque tutum
Conditur umbra.
Sed sui nemo bene judicabit
Pectoris merces: aliena acutae
Cernimus lynces, fugiuntque nostrae
Nos bona mentis.
Pennas nos laudet peregrina CYRE,
Osque non nostrum. Male nundinamur
Laude contemptum propria, et rogata
Luce tenebras.
Umbrane? an vera est tibi, CYRE virtus?
Vera non quaerit calamistra laudum,
Non peregrini stibii nitore
Major haberi.
Imo si condas, magis emicabit,
Gloriamque ipsis trahet a tenebris.
Proprium hoc virtus habet, in latente
Vivere nocte.
Si umbra virtutis tua CYRE virtus
Sit, meram sese profitetur umbram
Luce picturae, graviusque ab ipsa
Laude notatur.
Scilicet quo te magis ipse laudas,
Aemulum accendis magis, ut profundum
Gloriae inquirat, videatque tandem
Nil, nisi inane.
Impotes mentis patiaris umbra
Gloriae vesci: tibi vera laus sit
avan253
Laudis afflatum fugere, et latere
Noctis in umbra.
Laus amatorem fugit, et fugacem
Quaerit. Hoc nostro tumulo adnotetur:
Dum fugit laudem, meruit nepotum
Vivere laude.
AD MARIANUM.
ODE XXIV.
Aulae nemo se credat.
REctius vives MARIANE, fluctu
Si migres aulae male blandientis,
Teque, dum tempus sinit, ad quietis
Otia sistas.
Namque quis cogit pelagi procellis
Credere attritam fragilemque pinum?
Qui subis portum, sapiente fluctus
Praecipe mente.
Patria hic venti est. Male turbulentas
Aeoli rixas Boreamque damnas,
Quique commotis feriunt carinam
Fluctibus, Euros.
Sanctius temet MARIANE damnes,
Qui tuam ponto male credidisti
Sponte jacturam, dubioque vento
Vela dedisti.
Semper infidum est maris inquieti
Otium. Somnum simulat; sed hora
Surgit hac ipsa, rigidasque motum
Saevit in iras.
Indolem ignoras pelagi? quid ergo
avan254
Neseius credis tua teque ponto?
Ante debebas animo videre
Sitne fidelis.
Nam quis ignoto laris apparatum,
Aut opes fidit? quis amico et hosti
Credit ex aequo, gremioque eodem
Stringit utrumque?
Ergo vel tentas male sanus aulam,
Aut ubi tentas, tibi damna debes.
Plangis allisus scopulo? hanc parasti
Tu tibi scenam.
Tutius vitas mare, quam rebelles
Opprimas fluctus. Documenta praebent,
Clitus, Eutropius, Stilico, Cleander,
Quotque per aulae
Naufragi ventos caruere portu.
Principum vultus, MARIANE, crede
Blandiens aequor. Placide jocatur,
Hic, ubi saevit.
Ergo dum tuta licet ambulare
Semita, insanas fugias procellas,
Teque Neptuni violentiori
Eripe fato.
Candidos Soles dabit iste cespes
Pacis optatae, riguisque caelum
Depluet gemmis, et amica fundet
Gaudia menti.
avan255
AD BEATISS. VIRGINEM
MATREM NOSTRAM.
ODE XXV.
MATER! quid ultra? Diximus omnia;
Quae vel calorem mentibus ingerant
Amantium; vel nostri amore
Te pariter pia VIRGO nodent.
MATER! DEINe? an nostra magis? DEI
Et nostra MATER! Delicium tuum
Est ille Joseph: nos acerbi
Heu! nimium soboles doloris.
Ferale montis nam memini jugum;
Quo mortis atrae cruda necessitas
Poenis fatigavit Tonantem,
Et manibus pedibusque laesum
Fixit trabali stipite: tunc Cruci
Propinqua MATER; non medicabili
Dolore tabescens, cadentis
Fata DEI (miseranda MATER!)
Coram gemebas: Ergone filio
Parens carebo? Caetera lancinans
Singultus, et maeror Tyrannus,
Et lachrymae, et gemitus vetabant.
Audit probrosa de trabe pendulus
Natus gementem: Nec mea Filio
(Inquit (carebis MATER: ille,
Ille mei socius doloris,
Qui quercui adstat, filius est tuus,
Haeresque nostrae sortis: amoribus
Hunc stringe maternis, tuoque
avan256
Praesidio genitrix tuere.
Exinde proles turba sumus tua,
Tu nostra MATER: quos licet ad Crucem
Enixa supremo es dolore,
Nos tenero tamen usque amore
Complexa stringis. Sunt oculi tibi
Periculorum non male conscii,
Queis noftra jactatur carina
Ad scopulos, dubiasque Syrtes.
Aperta nostris est tibi vocibus
O MATER auris: nec pateris prece
Auras flagellari; aut inani
Vota dari gemitusque vento.
Est liberalis dextera, et impigri
Fecunda doni; qua pereuntium
Levare egestatem, obviisque
Muneribus cumulare gaudes.
Si saeva circum nos rotet horrido
Giro Charybdis, vel tumido obruat
Malea ponto, vel latratu
Scylla premat, sitiensve Syrtis;
Periclitantes tu pelagi Pharos
Vides ab alto, et porrigis obviam
Patrona dextram; tu vocantis
Vela regis Cynosura nautae.
Si nos frementum exercitus hostium
Cingat coacto densior agmine;
Tu DIVA, praemunita Turris,
Aut Acies eris ordinata,
Quae fulminantum conterat hostium
Virtute robur; quam nec ahenea
Procella Martis, nec volante
avan257
Flamma rogo trahat in ruinam.
Si pestilenti intoxicet halitu
Auras venenum, perque cadaverum
Exercitus promiscuorum
Tetra lues agites curules;
Tu Lilium es VIRGO, aut Rosa mystico
Odore fragrans; tu Dea Galbanum,
Tu Balsamum; tu Cynnamomum es
Tu dubiae medicina vitae.
Tu DIVA nobis omnia in omnibus
Sed pauca dixi? stringimus unico
Complura verbo: tu benignum
Nomen habes, geniumque MATRIS.
In Morbo
AD BEATISS. VIR GINEM
SALUTEM INFIRMORUM.
ODE XXVI.
COrpus fatiscit, pondus inutile,
Mentique vires denegat. Heu! nimis
Vires caducae, si cadente
Corpore, mens quoque collabascit!
Heu caeca mens! heu! undique nubilis,
Densaque tetrae noctis imagine
Conclusa, in aeternos nitores
Pigrum animum nequit evibrare!
In labra lente progrederis, SALUS
MARIA morbis: ast animum tamen
Totum occupasti. Cor amore
Ardet; at obsequiis amantis
avan258
Vox non secundat. Diligo, diligo
Te corde toto, VIRGO, Salus mea.
Si cogitando mens fatiscit,
Se reficit cor amore. Qualis
Madente penna fulminis aliger
Frustra laborat sese humiles supra
Librare terras, penneoque
Obsequio penetrare nubes;
Tamen capacem luminis aurei
Solisque vultum tollit; et aethera
Visu supergressus negatum
Spectat iter, superatque vultu;
Labante talis corpore, vividum
Elibro amorem: quodque loqui vetor,
Sentire fas est. Hoc amantum est,
Pauca loqui, teneroque corde
Sentire multa. En VIRGO, silentium
Pro me perorat. Dum taceo, loquor:
Amo: nec ultra. Si tacebo
Plura loquor; quia plus amabo.
DIALOGUS
B. VIRGINIS et S. JOSEPHI.
ODE XXVII.
De mutua utriusque excellentia.
S. Jos.QUi tuas laudes volet explicare
VIRGO, de caelo vocet astra et ignes,
De mari gemmas, viduetque; totos
Floribus hortos.
B. V.Qui tuos, JOSEPH, volet in coronam
avan259
Ducere ornatus, mare et astra puras
Vertat in linguas, animetque Paesti
Lilia verbis.
S. Jos.Unico MATRIS titulo decorem
Omnium absorbes. Melior creari
Non potest Mater. Titulus Tonanti hic
Meta laborum est.
B. V.Te PATREM Numen veneratur. Uno hos
Nomine absorbes titulos beatae
Patriae, et quidquid locuplete fundit
Gloria cornu.
S. Jos.Vena virtutum es, mare Gratiarum,
Fons boni, nostrae genitrix salutis,
Et DEIMATER, sobolesque, amansque
Sponsa Tonantis.
B. V.Tu PATER Verbies; tibi Numen ipsum
Praebet auditum, sequiturque ductum.
Imperas? audit. prohibes? vetantem
Filius audit.
S. Jos.Naufragis Area es, preciosa gemma
Pauperi, aegrotis medicina, Asylum
Es reo, erranti via, Marte pressis
Turris eburna.
B. V.Tu praeis Arcae, tibi gemma lucet,
Tu viae ductor, placidusque Asyli
Praeses, et Custos vigil ac fidelis
Turris eburnae.
S. Jos.Tu basis recti es, speculum Angelorum,
Hortus occlusus, Salomonis aedes,
Foederis signum, Cynosura ponti,
Ianua caeli.
B. V.Tu basim firmas, speculumque spectas,
avan260
Excubas Horto, solium tueris,
Foedus obfirmas, Cynosurae adhaeres,
Januam honestas.
S. Jos.VIRGO, tu caelum es Deitate plenum,
Mille stellarum radiis amoenum,
Mille distillans pluviis, solumque
Numine replens.
B. V.DIVE, tu caelum hoc agitas; tuos se
Volvit ad nutus. Jubeas; quiete
Stabit immotum. Jubeas; citatis
Cursibus ibit.
S. Jos.Tu Liber vitae es, Deitatis ara,
Numinis sedes, radiata Solis
Aula, Castellum bene roboratum,
Urbsque salutis.
B. V.Tu Librum primus legis, et Sacerdos
Immolas arae, tibi Solis aula
Paret, et Castrum bene roboratum
Lege gubernas.
S. Jos.Scala Sanctorum es, veteris sigillum
Legis, ascensus Salomonis aureus
Purpura instratus, veniaeque vena, et
Vita bonorum.
B. V.Tu Redemptoris vigil es Redemptor,
Tutor es Vitae, veniae canalis,
Legis exemplar, Sapientiaeque
Dive Magister.
S. Jos.Sed tuas laudes melius silebo.
Sepe laudamus gravius tacendo:
Quando verborum est minor apparatus,
Copia major.
B. V.Saepe laus magna est, siluisse laudes.
avan261
Quod vetor verbis, taciturnitate
Suppleo. Laus, quae eloquium fatigat,
Maxima laus est.
AD LUCILLUM
TREBONIVM.
ODE XXVIII.
Ira fraenanda.
IRam memento frangere. Sanguinis
Siti laborat; seque per arduas
Dum volvit obstantum ruinas,
Ipsa suam trahit ira cladem.
Mutat colorem frontis, amabiles
Vultus pyropos, lumina: funerat,
Collum retorquet, labra mordet,
Membra quatit, tumidumque pectus
Tundit lacertis, brachia disjicit,
Urit medullas, viscera toxicat,
Rumpitque venas, et tremoris
Supplicio populatur artus.
Si quem ferenti videris impetu
Jactare flammas; aut hominem nega,
Aut crede stultum: nam furenti
Ira rapit malesana mentem.
Hinc caeca in urbes provolat; eruit
Stantem perenni marmore Colchidem.
Persasque turres, et Canopi
Regna gravi resupinat igne.
Quid hic venena, aut mutua funera
Fratrum recantem? quid male sontium
avan262
Exempla Thebarum, aut Draconis
Progeniem, segetemque Gadmi
Stantem sub aeris pondere Martii,
Imisque mixtum Manibus Ilion,
Versam Saguntum, pulveresque
Dardanios, cinerumque Romam
Nerone laeto contumulantium
Immane pondus! scilicet omnia
Involvit oestro, fluctibusque
Implacidis populatur ira.
Tu sceptra cordis, tu violentiae
Ne cede fasces pectoris integri;
Sed lege, constantique fraeno
Ipse tuae dominare menti.
Nam jura cordis si semel eripit,
Extinguit acrem judicii diem,
Et nomen, et vitam, ac honores
Praecipitem trahit in ruinam.
AD PHILOSOPHOS
ODE XXIX.
Sapientia eos ad dura laborum experimenta
hortatur.
VOtis honorem venor, in ardua
Aptate cursus, non humili sedet
Terrae pavimento, nec uda
Pulcher honor residet sub umbra.
Salix aprici est littoris accola,
Quercus superbo in vertice frondium
Pandit juventam, colliumque
Difficili viret in theatro.
avan263
Silex plateas obsidet; aequoris
Natura gemmas condidit alveo,
Fulvumque tellus sub profundis
Visceribus sepelivit aurum.
Labore constat quidquid amabile est:
Bello triumphus, metaque cursibus,
Lucta coronae, portus ira
Oceani, decimoque fluctu,
Non ante fossor Dalmata pallidis
Aurum cavernis eruet abditum,
Ligone quam multo abditum,
Pandat humum, gremiumque ferro
Altum recludat: Navita Bosphori,
Ditisve Erythrae tervidus institor,
Non ante piscatur pyropos,
Aut pelago trahit uniones;
Quam se profundo merserit aequore.
Multis emuntur pulchra laboribus.
Non dormientem Martis ambit
Laurus Amor, residemve frontem.
Si vos honoris tangit amor, manus
Aptate duris. Non residi venit
In rete dextrae, pertinaci
Pulcher honor capiendus arte.
AD THEOLOGIAE
BACCALAVREOS.
ODE XXX.
Eorum de fortuna victoria commendatur.
NOn vos rotatae stravit ahenea
Imago sortis, non minitantibus
avan264
Plumbum procellis insecutum,
Non tragico simulachra belli
Timenda vultu. Vidimus impetus
Rhamnusianos, vidimus horridum
Fulgur, pharetrarum, et calentes
Invidiae minitantis iras.
Sed mentis altae non humilis calor,
Furorque belli, non penetrabili
Virtute texit, ne prementis
Ferrea diluvies Tyrannae
Quassum tumultu contereret caput.
Quanti minacem funditis aemulam?
Quanti neces, et praevolantis
Atteritis simulachra lethi!
Vis eruditi filia consili
Formidolosis agmina praeliis
Instructa erret. Quid ruinam
Enceladus meditatus astris
Contra sonantem Palladis aegida,
Aut quid minaci centimanus Gigas
Pavendus ictu; quid protervo
Prophyrion valuit furore?
Vis consili expers mole ruit sua,
Sacrae maritam vim Sapientiae
Lacessit incassum procellae
Sarmaticae famulatus ensis:
Sic publicarum non bene pendula
Virtute rerum robora sistitis;
Dum collabantium tenetis
Consiliis, animisque lapsum.
avan265
AD R. D. JACOBUM
ZVTTINIS.
ODE XXXI.
Cum absolutis Theologiaestudiis in patriam
vocaretur.
QUa vitrearum Numina Doridum
Pronas aquosis obsequiis Deas,
Servamque flectit Amphitriten
Adriaci maris Imperatrix,
Desiderantis te populi fames
Avara poscit. nec patiens morae
Votis coronat: o tuorum
Primus honor, columenque gentis!
Quousque docto Pallas in otio
Vinctum tenebit? Sextus in Austria
Te censet annus, jamque maesto
Mille mihi numerantur anni.
Haec vis amoris; nescius est morae:
Quin mors amori quaelibet est mora.
Tandem catenatas, JACOBE,
Frange moras, patriisque rursum
Succede terris, lauta scientiae
Tuisdaturus prandia gentibus.
Audin' voventes! ominamur,
Grande tuis epulum parabis.
Pasces opimae nectare gratiae
Aures famentum, et munere consili.
Simulque defectis per aures
Restitues auimis vigorem.
avan266
Ad Celsissimum S. R. I. Principem ac
Dominum, Dominum
JOANNEM WALCHARDUM
PRINCIPEM AB AVERSPERG, etc.
ODE XXXII.
CONSOLATIO
In morte FERDINANDI IV. Romanorum,
Hungariae, ae Bohemiae Regis, cujus aulae
Supremum Prafectum, Supremumque
Camerarium agebat.
ET magna Regum nomina funebri
Merguntur urna. Lethifer incubat
Tectis palatinis lacertus,
Et volucris taciturnus horae
Impellit alas. Huc diademata,
Huc sceptra vergunt, huc dominantium
Regum secures, quique lambit
Regificum latus ardor ostri.
Nec FERDINANDO cruda necessitas
Fati pepercit, saecula quamlibet
Videre digno, Nestorisque
Ad numeros numerare lustra.
Hinc maeror orbi; hinc dilacerantium
Flictus dolorum; quaeque tibi exedit
WAICHARDE tempestas medullas,
Atque animi violenta plaga.
Sed mitte caelo vulnera pectoris;
Et quem fateris Numinis ordinem
Nunc demum adora, ac destinantem
avan267
Fata manum reverere caeli.
Nutu Tonantis vivimus: illius
Nutu emigramus. Dextera, quae dedit
Vitam, resumit. Sive donet,
Sive adimat manus illa vitam,
Verenda semper: nec minus est patris.
Si vulneret, quam si soveat. Malum
Quod aestimamus, saepe pronus.
Ille bono meliore pensat.
At longiori praetereuntium
Circum dierum currere tempore
Virtus merebatur, nec ante
Funereo decus ungue carpi,
Quam se explicaret fructus hiantibus
Maturusastris? Sed satis aetheri
Maturus ille est, corrogatis
Qui meritis superavit annos,
Et longa vitae saecula florida
Aetate clausit. Nempe tumultuans
Sulcamus aequor, dissitumque
Quisque cupit tabulare pontum.
Nec unus omnes Cynthius excipit:
Hunc praeliantes dissidio Nothi
Austrique versant, et sinistrae
Vota animi remorantur aurae:
Illum rogatis portubus Aeolus
Secundus infert. nemo per aequoris
Diu fatigatus procellas
Ambiguo sua vela ponto
Errasse jactat. Gloria major est,
Compendiosi temporis orbita
Stitisse arena, quam per annos
avan268
Ludibrium pelagi rotari.
Nec inde versis acta volatibus
Te sors relinquet. Tu superes tibi
WAICHARDE. Sitotus fluentem
Praecipitet polus in ruinam,
Totusque motis sedibus in chaos
Dehiscat orbis, tu superes tibi,
Fons scilicet felicitatis,
Ipse tibi melioris author,
Faberque sortis, venaque euntium
Dives bonorum. Quin superest tibi
Et Imperator FERDINANDUS,
Ille tuae studiosus ultor,
Vindexque famae. Dum superes tibi,
Dum FERDINANDI in pectore consides,
Quaecunque te fortuna verset,
Fracta tuos cadet in triumphos.
Remitte magni pectoris ulcera,
Invicte PRINCEPS. Quae semel abdidit
Fortuna frontem, cum sequente
Sole iterum rediviva surget.
Ad Illustrissimum et Excellentissimum
Dominum,
D. BERNARDUM
COMITEM a MARTINIZ, etc.
ODE XXXIII.
Cum Aurei Velleris Eques crearetur.
PANEGRRIS.
BERNARDE, magnum nomen, et inclyti
BERNARDE regni gloria, postero
avan269
Cantande Musarum labore,
Nunc humilem chelyn indiserti
Admitte vatis. Jam mihi Moldavae
Ad littus hinnit Pegaus, et tuum
Suspensus ad nomen Camaenas
In faciles jubet ire versus.
Hic prima cunas dicitur ad tuas
Lucina grandes pectoris impetus
Tulisse, fecundamque mentem
Palladiis animasse curis.
Nam quid quid alto pulchra scientia
Sinu recondit, divite copia
In te profudit; erudito
Quid quid habet gremio Minerva.
Te vena prompti nobilis ingeni,
Te fons amoeni limpidus eloqui,
Te Suada mater Gratiarum,
Te faciles comitantur aurei
Sirenes oris: te calor impulit
Inevolutas Socrati imagines
Veri, Stagyraeasque noctes
Ad rutilum jubar evocare
Purae diei. Tu penetralia
DEI subintras; nomina digeris
Nati, Patrisque, Spiritusque, et
Quidquid habet studiosus artis
Divinae Aquinas, vel sapentibus
Scotus tenebris Palladis obtegit.
Tujura legum, civiumque
Jura notas, facilique promis
Facundus ausu. Tu Tacitos refers,
Fastosque Livi, regnaque mutuis
avan270
Collisa bellis, et vetusta
Facta virum, seriemque Regum,
Et celsiorum stemmata Principum,
Ducumque stirpes sedulus explicas;
Ortusque, fatalesque casus
Nobilium enumeras virorum.
Te regiarum gloria mentium
Natura, honesti cincta cohortibus,
Omnisque virtutum Senatus
Concilio graviore stipat.
Te consonantum nobile nominum
Agmen coronat: rebus in arduis
Infracta mens, constansque pectus
Fronshilaris, cilumque planum;
In ore risus, non superabile
In corde robur, nec minor Herculis
Virtute virtus, promptus ardor
Per tragicae ruere arma sortis:
Mens plena Conso, provida casuum
Fax imminentum, dignaque regias
Vices ministrare, et Bohemas
Imperio cohibere gentes.
Hinc FERDINANDUS, gloria Caesarum,
Prima Austriorum gratia Principum,
Per te Bohema sustineri
Jura jubet, patriasque gaudet
Leges foveri. Hinc Velleris Aurei
Laborioso dives Iberia
Te vestit ornatu, et frequente
Irradiat tua colla gemma.
Phryxine dicam hoc vellus Jasonis,
Et fabulosam Peliacae ratis
avan271
Dracone sopito rapinam, aut
Thessalici spolium laboris?
An quod cadentis constitit area
Immune roris (quod Gedeon stupet)
Cum tota circum castra guttis
Decidui immaduere roris?
Utrumque credas. Sic tibi Jasonis
Innata virtus! Sic tibi Virginis
Amor medullas occupavit!
Illa tibi properavit auro
Sponsare collum: haec pectoris intimis
Sese medullis intulit: hanc pius
Parentem adoras, et frequente
Munificus veneraris ara.
Quo tendis audax Pegase, divitis
Narrare mentis vastam opulentiam,
Caeloque confines calores,
Et liquidae pietatis ignes?
Hic siste gressum. Sed tibi sit satis
BERNARDE, magni gloria languinis,
Nos multi velle, pauca posse,
Inque tua occubuisse laude.
Ad Illustrissimum et Excellentissimum
D. JOANNEM FRANCISCVM
TRAUTHSON,
COMITEM IN FAL CKFNSTAIN, etc.
ODE XXXIV.
Cum anno Jubilaeo Romam devotionis
ergo proficisceretur.
SIsic statutum est, limina amabilis
Romae osculari; perge facentibus,
avan272
FRANCISCE, Divis, Adrianas
Scinde maris fubeuntis undas,
Rixasque ponti, et dissociabili
Turbata vento marmora Nerei:
Scindente te pontum, quietos
Aequor agat famulare somnos;
Et contumaces Aeolus im petus
Tumultuoso carcere comprimat:
Tandemque Lauretana primum
Templa subi, reserata nato
Delubra Verbo, Hic hospita limina
Divintati, et nobile foedere
Tectum maritali, et pudicum
Virgineae penetrale sedis
Verere pronus, votaque supplice
Suspende dextra. Nam tibi quae magis
Volupta pectus, vel natantem
Deliciae potuere mentem
Captare; quam si certa labantium
Tutela rerum, si taciti laris
Verenda majestas vetustos
Te videat posuisse gentis
Fastus ad aras? Tum propior vago
Succede Tybri, qua gravioribus
Superbus undis septicollem
Alloquitur taciturnus urbem.
Hic prima sanctae basia cernuus
Defige portae; cordaque grandibus
Onusta votis ad verendas
Exonera pietatis aras.
Hic multa pro te; multaque filiis,
Magnaeque stirpi; plurima Caesari
avan273
Precatus Augusto, et Viennae, et
Austriaci generis triumphis,
Non ante fessum supplice poplitem
Attolle terra, quam tibi Numinis
Firmentur annutu benigno
Vota pio comitata fletu.
Tum gratiarum plenus ab ubere,
Plenus bonorum, divite copia
Quae Roma fundit, te secundis
Auspiciis iterum Viennae
Repone curis. Sic bona Numina
Facete venti! Sic bona sidera
Favete caeli! Sic Quirinam
Vise Deam, ut repetas Viennam.
Ad Eundem Illustrissimum
et Exdellenrtissimum
D. COMITEM.
ODE XXXV.
Cum Roma redux bustum sui palatii.
intueretur.
SUbfiste. Magni busta palatii
Cultaeque muros semirutos domus,
Vultu serenato, et relapsum
In cineres speculare tectum.
Quae forma rerum? quae facies laris
Eviscerati turbine flammeo?
Quae vis palatinum dolendo
Deposuit penetrale oasu?
O sempiterni provida Numinis
Mens! o perennis regula casuum!
avan274
Tu magna prosternis repente, et
Strata iterum relevas, priori
Redeens vigori. Nil renuentibus
FRANCISCE Divis, nil valet igneae
Turbo procellae; nilferoce
Sors jaculum minitata nervo.
Quo fata mandant, huc tragicos agit
Fortuna casus. Hic, ubi flammea
Lares inundavit procella,
Et rapido cineravit igne.
Hic est volentis dextera Numinis:
Imo et facentis. Quod rapit, est suum,
Nobisque tantum commodavit.
Seu pluvios agat ille nimbos
Torrentis instar, seu magis ignium
Ardente mergat tecta volumine,
Est obsequendum. Feneramur,
Dum patimur, quod amicus ordo
Jussit polorum. Debita reddimus,
Largo vicissim munere mergimur.
Parumque dum damus, novenus
Accumulat lucra nostra census.
DEUS, paterna quod dederat manu,
Tollit paterna. Nil ego lachrymis
Concedo juris, nec probrosos
Per gemitus cruciabo mentem.
Haec est virorum gloria fortium,
Perferre casus, quos timidae pavent
Mentes, et in magnis ruinis
Intrepidum solidare pectus.
avan275
Ad Eundem Illustrissimum et
Excellentissimum
D. COMITEM.
ODE XXXVI.
In morte FERDINANDI filii ejus
primogeniti, consolatio.
QUae spes spopondit, naufraga transtulit
Vita in sepulchrum. Sic male creduli
Mentem saginamus futuris,
Et mediis inimica votis
Spes Parca scindit. Quid variabilem
Fortunam amamus? Quid refluentium
Rotamur Euripo bonorum,
Speque avida meliora semper
Frustra voramus; dum regementibus
Sorbemur undis, et dubii meant
Per fata votorum maeandri,
Seque suis inimica votis
Vota inquietant? Vix bene labilem
Metimur horam, et saecula fingimus.
Praesentis ignari furturum
Per tabulas numeramus aevum.
Frustra. Statuta est meta cupidini,
Votisque nostris terminus. Ibimus.
Cum mors vocabit, cum movebit
Impatiens Rhadamantus urnam.
O quanta, magni stemmatis unica
Spes FERDINANDUS, sanguinis unicum
Decus, spopondit! Sed perivit
Spes propero liquefacta letho.
avan276
Illum, paternarum hospita sedium
Virtus, tenellum dicitur aureo
Strinxisse complexu, et medullis
Ingenuos religasse mores;
Finxisse frontem Solibus aemulam,
Binos pyropos sub ciliis, genas
Et lacte et ostro miscuisse,
Parva rosis miniasse labra;
Formasse totum corpus in arduas
Virtutis aedes; pectoris aream
Capacitati aptasse mentis,
Consilio caput ordinasse.
Maturiorem mox ubi grandior
Afflavit aetas, hunc decorum parens
Minerva suscepit, manuque
Per gemini juga sacra Pindi
Ad Hippocrenen duxit, et entheis
Potavit undis, oraque gratiis
Perdfudit, et blando fluentem
Eloquii dedit amne Suadam,
Mentique totum infudit Apolinem.
Illi vetusti saecula temporis,
Fastosque, moresque et cruenti
Nosse dedit fera bella Martis;
Provinciarum nomina, et Urbium
Situs, natantum littora fluminum,
Sylvasque, desertasque cautes.
Nobilium monumenta avorum,
Ortusque cerarum, et genus inclitum,
Et grandiorum stemmata Principum,
Casusque Regum, quos vorantis
Invidiae cineravit aestus.
avan277
Illi et severas addidit arduae
Curas Stagyrae, et jura Lycurgica
Descripta virga, et per fideles
Jura Patrum revocata leges.
O spes inanes! votaque praecoci
Succisa fato! stemmatis incliti
Haec gemma rapta est, hic parentum
Flos cecidit, resoluta in auras
Haec spes abivit. Tu tamen abstine
FRANCISCE, luctu; quaque soles gravi
Virtute despectare sortem,
Cum tragicum citat in theatrum,
Hac pectus arma; et turbine spiritum
Exdelsiorem surrige, Quae ferit
Manus Tonantis, blandietur.
Fit levior tolerando plaga.
Non omnis alti sanguinis alveo
Adempta spes est. Vivit adhuc super
ERNESTUS, et SIXTUS, parentum
Effigies, decorisque uterque
Haeres paterni. Vivit adhuc tener
IGNATIUS, vera effigies suae
Descripta Matris, et puellus
Jam senium Patris aemulatur.
ivit pterni nominis ultimus
FRANCISCUS haeres. Quam tibi sustulit
Spem FERDINANDUS, hanc reponent
Bis geminus sine fraude natus.
avan278
AD LEONARDUM
POMTICVM.
ODE XXXVII.
FRAGMENTVM STOICVM.
De bono paupertatis.
QUae possunt adimi, ne tua dixeris,
Verae divitiae pectoris occupant
Arcem. quod sonat extra,
Sortis ludibrium puta.
Si Fortuna facet, PONTICE, si grege
Multo balat ager, si tibi jugera
Ter millena metuntur,
Multisque horrea messibus
Stant exculta, seges si tibi pinguibus
Dives nutat agris; si Babylonii
Campi, aut Pontica silva
Vectigalia deferunt,
Fortunam metue. hoc saevit atrocius,
Quo mentes fatuas mollius allicit.
Dextra hac fata vocamus,
Quam protendimus ad levis
Fortunae precium. Qui nihil accipit;
Nil, quod reddat, habet. Perdere multa vult,
Qui vult multa tenere,
Et nunquam modico satur
Immensis inhiat. Cui nimium favet,
Hunc Fortuna premit. Saeva repostulat,
Quod donavit amica.
Nil vis PONTICE perdere?
avan279
Gaude magnanima pauperie premi.
Si nil possideas, nil tibi detrahet
Livor sortis iniquae,
Nil tolli metues tibi.
Quod si pauca dedit sors; sine lachrymis
Reddes, quando volet. Non repetit, nisi
Quae concesserit. Illam
Blando, si fugiat, joco
Audax insequere; at si faceat, cave
Complectare animo. Quidquid amaveris,
Perdes aegrius. Ergo
Ut perdas facile omnia,
Nil juratus ama, nil iterum DEO
Consignare time. Si tibi largior
Fortunae affluat aura,
Instar divitis alvei
Transmitte ulterius. Si fueris tuus,
Nunquam pauper eris. Quidquid abiverit,
In pectus subiturae
Virtuti faciet locum.
AD POETAS.
ODE XXXVIII.
Hortatur adsuper andas Poetici studii
difficultates.
ET jam supremus vos labor evocat,
Invicta pubes. Jam prope Phocidos
Tenetis amnes; jam fluenta
Pegasei laticis videtis,
Fontesque Cyrrhae. Quae super eminent,
Audete vates non revocabili
avan280
Calcare gressu terga montis,
Et geminum superare clivum.
Nec delicatum semita durior
Pedem retardet. Gloria non legit
Flores Hymetti; non inerte
Fama venit rapienda dextra.
Natura magnas difficili loco
Res vollocavit: praemia in arduo
Stant fixa. Vilescit corpona,
Quae modico studio paratur.
Naturam severi torva licentia
Neptuni, et irae prodigialium
Matres procellarum, gravique
Oceanus rabiosus Euro
Commendat. Aurae si pelago imperent
Etesiarum; si joca misceat
Indormiens pontus, nec udis
Unda fremat furiata bellis,
Quaesitum honorem navita perdidit,
Parata bello laurea militem
Honestat; immunis laboris
Palma animi est nota vilioris.
Huc sacra pubes erige pectoris
Aestus decoros; quo via penduli
Scabrosa montis per labores
Pandit iter, riguosque vultu
Sudoris imbres elicit. Hac patet
Via ad coronas. Gloria semita
Venit dolorum: per labores
Laus emitur preciumque famae.
avan281
AD CAROLUM SEDIMUM.
ODE XXXIX.
Quis sit vir fortis dicendus.
FOrtem vocabis CAROLE, non cui
Micant feroci e casside fulgura,
Aut fulmen e dextra, severae ex
Fronte minae, ex oculis sagittae;
Non cui minaces, vel clypei timor,
Vel dempta Marsis terga leonibus
Tegunt lacertos, vel Gelonae
Dant animos rabiemque lynces:
Sed cui serenum ridet ab aurea
Quiete pectus; cui moderatio
In fronte lucet, auem nec ira
Nec trepidus timor inquietat:
Quem nulla mentis seditio movet;
Qui semper idem est, seu popularium
Thatra laudum convalescant,
Sive probrum, solitum pavendae
Terrere scenam fronte, tragoediam
Fati elaboret. Ceu mare, dulcia
Caeli per undas depoluentis
Bella suum trahit in colorem:
Ceu tectus atra nube Diespiter,
Ridet procellam turbinis obviam,
Et mugientes crispisulco
Igne polos, dubiaque penden
Caelum ruina. Pectoris editam
Arcem cruentis seditionibus
Fortuna tentabit, nec ultra
avan282
Indecores Dea fundet iras.
Non ille fatum, non rigidi minas
Fati pavebit; non inamabilis
Tormenta Fortunae, aut ruinam
In cineres pereuntis orbis.
Non ille, denso plebis in agmine
Amans videri, murmura civium
Plaususque deposcet, theatrum
Ipse sibi, sibi scena, et Actor,
AD PHILOSOPHOS.
ODE XL.
Ad debellandam inertiam animantur.
IUrata Pallas desidis otii
Calcare regnum, et tollere languidae
Leges voluptatis, juventam
In calidos animabat ausus:
Labore constant magna: perennium
Hic fons bonorum est, venaque gloriae,
Aurora famae, nominisque
Eximii preciosus alveus.
Placet tiaras laureus aureo
Giro retortus? fulgura nominis?
Empta insecuturo nepoti
Nobilitas, memoresque cerae?
Hac ite, qua se porrigit arduo
In astra clivo semita gloriae.
Impendioso longa fama; et
Pulcher honor veniunt labore.
Non vana jussit. Mentibus illico
Injecta vestris flamma per invium
avan283
Callem volandi, semitamque
Palladii superandi honoris,
Vestigia ursit. Scilicet improbo
Nihil labori est insuperabile
Illic stetistis, plurimorum
Quo studium nequit elevare
Mentis vigorem. Non tamen improba
Adhuc Voluptas agmine mollium
Stipata Amorum, non inertis
Desidiae cecidere fraudes;
Donec sagittas corripuit manu
Arcumque Pallas non superabilem,
Jugoque de celso furores
Ipsa suos jaculata, dixit:
Quo me supina torpor, inertia
Umbrate vultum, in praelia suscitas?
Quo fronte mendaci Voluptas
Dedecorum mala nundinatrix
Primos juventae protrahis impetus?
Non otiosum, non ego languidum
Bibi furorem, non columbae.
-Imbelli anima, tenuique milvi
Obarmor ira: quae simul edita,
Armata vidi brachia Gorgone,
Hastamque et audaces favillas
Per calidum radiare pectus.
At nunc et alti pectoris inclita
Cohorte cingor; quae simul arduos
Delibrat ictus, queis cadatis
Non iterum reditura monstra.
Imbelle nomen! nata silentii
Heroas atris condere nubibus
avan284
Monstra, et volaturae sub astra
Remigium religare famae!
Abominando funere flammeam
Terrete Lethen; sola frementium
Flagella poenarum, et minaces
Eumenidum satiate taedas.
Sic fata; cornu librat, et ignea
Stragem sagitta destinat: impio
Haesere collo tela; monstra
Palladio cecidere ab ictu.
En sub profunda valle jacentium
Cadaver alto sanguine volvitur;
Pudetque conatus, pigramque
Mordet humum, saniemque ructat.
O si futuris bellua saeculis
Nunquam revivat, nec gravioribus
Frangatur aetas prima curis!
Sique pari stimuletur igne
Ad literatae culmina Palladis!
Quot ad decoras tempora laureas
Matura fingent? quot reclinem
Consiliis animisque mundi
Casum vetabunt, collaque pendulis
Accommodabunt rebus, et Imperi
Minas cadentis, publicamque
Pernisiem patriae vetabunt?
avan285
AD AELIUM GAMBARAM.
ODE XLI.
Ne credat adulatori.
HOstem credetibi, qui te laudaverit AELI.
Eripiunt oculos,
Dum fucum faciunt laudes, et nocte serenum
Contumulant animum;
Ut quae laudantem mentiri novimus, illa
Non sine delicio
Credamus faciles. Illum quis dicat amicum,
Qui rapit ore diem,
Effossosque oculos densas condemnat ad umbras?
Ille mihi ferus est
Hostis, qui mulcet coram. Cum plurima laudet,
Plurima vituperat.
Imo nulla probat, reprobat sed plurima. Namque
Ipsa vicem opprobrii
Laus praesentis habet. Malim grave vulnus amantis
Cor mihi confodere,
Mollia quam figi assentantis basia. Sic se
Nobilitant vitia,
Quando laudantur. quin qui fallacibus addit
Oscula blanditiis,
Laudibus amplexus; lauds amplexibus, imo
Corde venena fovet,
Crudelemque necem per dulcia basia inhalat.
Vultus amicitiam
Dum simulat, plaga in pectus securius intrat,
Quoque placet, perimit.
Heu fuge crudeles, AELI, fuge frontis amicos,
avan286
Et variabilium
Laudum mercatum! mulcent, dum blandior afflat
Sors Zephyros; fugiunt,
Quando severa tonat: simulant servire, minantur;
Insidiasque struunt:
In verbis compti, non factis. Detrahe larvam;
Sub facili specie
Mentiti vultus hostile absconditur ulcus.
Heu. cave! dissiliet
Fenellae pomum, subitoque in pectora nervo
Spicula conjiciet.
Quod vultum oblectat. Melius tractabis Hyaenam,
Quae favet, ut noceat.
Laudant? fallaces Sirenum credito cantus:
Chromata dum geminant,
Seseque insinuant; tu non incautus Ulysses
Sollicita prohibe
Auditum cera, Sirenes nemo canentes
Audiit innocuus.
AD METELLUM BIDIUM.
ODE XLII.
Inter adversa prospera, inter prospera
adversa cogit anda.
IUra pectoris veto
Fascesque mentis ponere, et se
Vel metu, vel anxiis
Vorare curis; aut timere
Quando se severior
Fortuna obarmat; aut tumere,
Quando se secundior
avan287
Sors exerit. Praecogitatus
Ictus ingruit minus
Timendus. Illum fata vitant.
Qui procul minantium
Notavit iras, et procellas
Occupavit ardua
Mente, et sui securos. Illos
Enecant pericula,
Quibus repentina ingruerunt.
Sic ubi dies mari
Urgente sese nocte mergit,
Nemo perditum diem
Nimis dolet; sed si axe summo
Pendulum, a meridie
Trahat repente in occidentem
hesperus; rigens pavor
Omnes tenebit. Nempe casus
Hoc acutius ferit,
Profundiusque vulnerat, quo
Cogitatus est minus:
Et hoc minus cor sauciat, quo
Cogitatus est magis.
Sic saeva quidquid sors proterva
Fronte comminabitur.
Ridebis, et vultu sereno
Stabis ad pericula,
Et fulminantem provocabis.
Praevidere terminum,
Ars est timoribus medendi.
At secundioribus
Si rideat facoribus sors,
Exitum vide. bona
avan288
Sors nulla longa est. mitiorem
Increpat severior.
Secunda dum flat, insecundam
Im minere cogites,
Sic nauta cum Tethys quiescit,
Dormiuntque Circii
Ventos futuros auguratur,
Vela nec mari explicat
Certus procellae. Inter securim
Regiamque purpuram.
Vix hora labitur. Per ipsos
Frontis aureae jocos
Sors cruda torquet arma. Lethum
Hic ubi calent joci,
Nobis requirimus, parantque
Gaudium doloribus
Viam patentem. Si micante
Sortis aureo die
Diem inserenum cogitemus,
Rursus aereum diem
Si enubilandum cogitemus;
Nec timoribus fera
Mentem fatigabit, nec aureo
Sors amica lumine
Per blandanos venena fallet.
avan289
ODE XLIII.
Se nec quaerere ut populo placeat, nec horrere
si displiceat.
NEc nimis plebi studeo placere,
Nec nimis maeste fero displicere,
Nec favor prodest populi, sinistra
Nec nocet ira.
Cui placet virtus, stolidae placere
Non potest plebi. Levis haec Favoni
Improbis tantum male comparatur
Moribus aura.
Quae probat vulgus, reprobo; probo. quae
Improbat vulgus. Neque laude ducor
In pares mores; neque me probrosa
Scommata terrent.
Nec minor probro. neque laude major
Dicar: et probrum tolerare doctus,
Spernere et plausum popularis aurae
Sedulus idem.
Saepe sub vulgi rubui cachinnis,
Saepe sub plausu silui: nec inde
Concidi oppressus, neque me superba
Mente levavi.
Vera laus non est, populi canentis
Voce vulgari, digitoque honesto
Plebis ostendi; meruisse laudem.
Maxima laus est.
Nec probrum semper populi est cachinnus.
Improbus ridet? probus esse possum;
Dum nihil perdo probitatis, ipsum
Laus mihi probrum est.{?ATypogr}
avan290
Improbet vulgus, probet; execretur.
Aestimet; prenset, premat; osculetur,
Mordeat: probrum est meruisse probrum.
Gloria laudem.
Esse quod par est, avidus requiro
Esse; non qualis videar, laboro.
Fortis, enervis potuit videri;
Pessimus, insons.
Suspici, externum est, populoque ludi.
Hoc meum est, verae studuisse laudi,
Aut probrum vulgi meruisse pravae
Nomine vitae.
Vilis est, qui se precio loquacis
Aestimat plebis. Mihi magnus uni
Aere virtutis facili paratu
Esse laboro.
AD LAELIUM PETRONIUM.
ODE XLIV.
Vitae brevitatem gloriosis meritis exten-
dendam esse.
PAucis vivere contigit;
Multis esse. Diu nemo tamen fuit.
Quae nunc ebria fructibus
Autumnat, rigidis terra Decembribus
Hybernabit. Euntium
Annorum seriem ne numeraveris,
Nec, quod fluxit. habes; neque
Tempus, quod veniet, dicere tu tuum
PETRONI poteris. Dies
avan291
Haec, quam vivis, abit: quae fluit horula,
Jam partem rapuit tibi:
Dum partem celeras vivere in alteram,
Nolenti effugit altera.
Momentum ergo tuum est. Hoc quoque labitur;
Ni tu sedulus occupes.
Hoc est, Euboicum vivere pulverem?
Hoc est, saecula Nestoris
Metiri, modicum vivere punctulum?
At longaeva tamen potes
PETRONI Pylii vivere tempora,
Vive, ut non pereuntibus
Invadas meritis postera saecula,
Venturisque nepotibus
Te transmitte. Senex hic moritur satis,
Quem caelo nimium cito
Accessisse dolet civis; et aufugi
Anni cum properant, suo
Mercatur stabilem nomine gloriam.
AD CAIUM LULLUM.
ODE XLV.
Tranquillit atem animi cupiditatum refraenatione
comparari.
Parodia ad Horat. lib. 2. od. 16.
QUisquis Aegaei maris inquietos
Navigat fluctus, fragilive pinu
Adriam Typhis per iniqua tentat
Proelia venti:
avan292
Si repentino fluat imbre caelum,
Aut procellosos agat unda montes,
Nave damnata placidae prceatur
Otia pacis.
Quisquis aut Medos pharetra lacessit,
Aut movet bello furiosa Thracum
Agmina, et forti renovat Gradivo
Proelia Achillis;
Otium tandem rogat; et solutus
Marte, tranquillas sine nube luces
Optat, et parvo sibi miles et Dux
Vivere tecto.
At nec ardentis precio metalli
Otium vaenit, neque blandiori
Gangis allapsu, neque bracteati
Fluctibus Hermi.
Nulla vis auro est, ut iniquiores
Arceat mentis miserae tumultus,
Quaeque discurrunt preciosa circum
Atria, curas.
Otium quivis sibi gignit ipse,
Qui potest parvo saturare avarum
Mentis ardorem, tenuique vitam
Ducere mensa.
Vivitur parvo bene. qui lupinis
Arcet exhausti stomachi latratus,
Quique non magnum tenui salino
Sigma coronat:
Huic leves somnos nec avarus aufert
Ambitus rerum, neque turpis auri
Pompa; nec mentem rotat inquieto
Turbine cura
avan293
Ergo quid vanis sequimur fugacem
Gloriam votis, spacioque parvo
Magna metamur? fugit incitati
Impetus aevi;
Nec moram incertae tenuere casus
Labiles vitae. Bene vixit ille,
Quisquis aeternum sibi promerendo
Obligat aevum.
Quidve fallaci jaculamur arcu
Vota trans Indum? quid inane rerum
Improbo tantum licitamur aestu,
LULLE, fluentum?
Alba quae venit, fugit inter ipsas
Sors manus; et quam solido tenere
Ungue credebas, tenuisse pluma
Sero dolebis.
Sortis augmento placide fluentis
Se metus augent, liquidumque mentis
Gaudium exturbant, niveamque foedant
Vulnere pacem.
Cura Fortunam sequitur facentem.
Illa, quae vultu facili renidet,
Splendet in curas, tacitoque pectus
Implicat astu.
Laetus in praelens animo, futura
Mitte sectari. Nimium minante
Sorte torqueri, gravis inquieti est
Pectoris aestus.
Laeta sors ridet? cave blandiente
Occupet risu: cave flere, tristis
Sortis ad fletum, stabilemque firma
Pectoris arcem.
avan294
Laeta non faustis inimica miscet:
Dejicit summos, levat et jacentes.
Sic nihil tutum, nihil est ab omni
Parte beatum.
Tu tamen mentis stabili enore
Hanc et hanc specta, et taciturnitate
Opprime urgentis, cohibe faventis
Munera, et arma.
Dives est; non cui Phrygiae laborant
Mille acus; non cui riget invidendum
Liminis marmor, Siculaeve flavent
Messis aristae.
Dives est, qui nil cupit: huic deesse
Nil potest. Illi male destinabit
Ira discrimen. miser esse nescit,
Qui nihil ambit.
Disce praesenti rigidum parare
Asperae, laetae, dubiaeque sorti
Pectus, ingenti tua fulminabis
Fata duello.
AD CHARIDEMVM.
ODE XLVI.
Natura paucis contentaest.
VOta brevi loro flectas CHARIDEME. quando vota
Augentuf, auges mentis et dolores.
Contenta est modico natura Quid eminente saxo
Ipsis maritos nubibus colossos
Accumulas, et ab obsequium Parios vocas labores?
Quid ampla terrae jugera aestuante
avan295
Pectore complexus, nunquam tua vota concatenas
Potens tui ipse? Massico laborant
Dolia mille tibi, et tamen usque sitis: gemitque sigma
Sub erudito exercitu ciborum;
Dura fames tamen usque latrat: patet aula ducta vasto
Circum theatro, nec tamen sat ampla
Aede habitas: Indus servit tibi gemmeo natatu.
Urnaque Ganges aurea; at coactas
Inter divitias miser es. Tibi namque plura desunt,
Domoque plena pectus est inane.
Piscaris pelagus, terram effodis, aeremque lassas;
Quaecunque poscis, affuunt: nec inde
Vota famem possessa replent. Miser es, nec esse credis.
Natura pauca postulat. Modeste
Si vivas, opulentus eris. Nihil affluens avarum
Adimplet; at parum cui est, abundat
Contentus modico. Natura sitire et esurire
Fugit: sed an praeterfluentis undae,
An Laestrigonio sudet cyathus magis liquore,
An rapa mensam tenuis, an Lucrini
Praeda paret, curarum est ultima cura; nec remota
Vocat Venafri aut Phasidos tributa.
Consule naturam; nunquam, CHARIDEME, pauperem te
Quereris; at si opinione vivas
Nunquam dives eris: tenui satiatur illa mensa,
Haec inter orbis nundinas egena est,
AD ANNAEVM FERONIVM.
ODE XLVII.
Noscere se ipsum summa est scientia.
QUid Stagyra ju verit
Exhausta? vel quid Poecilen Zenonis,
avan296
Socratisve pulpita
Lassasse docta tusse, et abditarum
Uberem scientiam
Bibisse rerum? Si scias recursus
Siderum vagantium;
Quo Luna fonte cornuum recondat
Splendidam superbiam,
Vel quo sub antro siderum micantes
Filios puerpera
Gignat; dies qua luce se capillet;
Quo gradu Venus meet;
Quot astra caelum censeat; quot aether
Ditet influentiis
Subjecta terrae regna; quo procellae
Suscitentur Aeoli
Partu; quis Euripum stato tenore
Ducat, et resorbeat:
Si Numen ipsum noveris; tamen te
Nescias; scies nihil.
Hoc nos, scientes plurima, im peritos
Arguit scientiae,
Quod in reductum proprii theatrum
Pectoris sagacius
Nunquam subimus. Quid serat, metatque
Proximus; quid ebibat
Petrilla, curiosius notamus
Quam cuique foeda sit
Turpisque mens, non quaerimus. FERONI haec
Maxima est scientia;
Intrare mentis ultimos recessus;
Fabulam prius sibi
Examinandam sitere in theatro
avan297
Mentis, antequam DEO
Libranda detur. Omnium recenset,
Et probat, vel improbat
Momenta Judex. Nemo displicere
Cum velit DEO, decet
Sic ordinare fabulam, ut probetur.
AD MEDARDUM LAEVINUM.
ODE XLIII.
Quod humanus animus non satiatur creatis.
QUid pendant Arabum rura, quid horreis
Verratur Lybicis, quid Babylon metat,
Mitto quaerere. me nec
Vestigalia Persidis,
Nec Lydus satiat fluminis aureo
Decurrens strepitu. Phasidis alites,
Aut conchylia Bajis
Tu quaere in precium famis:
Tu, quod terra colit, quod fluviis natat,
Quodque auras equitat. Scilicet ista sunt
Nutrimenta malorum,
Irritamina criminum.
Tu quod pampinea colligit e Chio
Bacchus, nectareos in cyathos voca:
Debellata recurret
Post tot lautitias sitis.
Ergo nil satis est? Tantaleam sitim
Frustra subter aquis effugientibus,
Illusamque fugaci
Pomo corrigimus famem?
avan298
Verum est, quod cecinit fabula. Lumina
Plus multo capiunt, quam stomachus. Sitis
Uno pellitur haustu,
Uno dura fames cibo:
Post haustum tamen et fervidior sitis,
Post escam redit et vividior fames.
Sic torquemur eodem,
Quo laute fruimur bono.
Sic votis capimur, carpimur et simul;
Sic flammas alimus nos, quibus urimur;
Et quae vulnera amamus,
Nobis pectora sauciant.
Unum est, quod satis est, Numen amabile.
Hoc desideriis omnibus ambio:
Solus, quo satiemur
Hic est; solus hic omnia est.
AD SEVERINVM LOLLIVM.
ODE XLIX.
Spem in adversis esse retinendam.
NOn semper Austris vapulat Adria,
Tempestuosis nec mare Caspium
Semper procellis incitatum
In dubias hiat usque valles.
Post efferatos in rabiem Notos
Crispabit undae terga Favonius,
Et temperato blandientes
Lina vehent Zephyri tepore.
Si saeva LOLLI te maris urgeat
Procella, vires pectoris excita:
Non semper irato ferocit
avan299
Hippotades Boreasque bello.
Sperare rebus prociduis decet
Finem malorum, principium boni.
Infesta sors semen bonorum est,
Prosperior soboles sinistrae est.
Quamvis soluta dissiliat ratis
Compage, quamvis torta voragine
Mergat Charybdis, Syrtibusque
In mediis ratis ingemiscat;
Spes firma velis suggeret Aeolos,
Undasque puppi: quod juvet, invenit:
Dum cuncta deplorata credis,
E. medio natat illa fluctu.
Vulgi est; sinistra cum cadit alea
Votum; vel ira, vel lachrymis malo
Captare lenimen. nec ira,
Nec lachrymae medicamen addunt.
Labatur inter vulnera saucius
Miles; resumit robur, et ultima
Ira recrudescit, noyoque
Castra petit violentus aestu.
Quaecunque mutet sors inamoenior,
Ostrum lacernis, sceptra ligonibus,
Fletuque plausus: at tenacem
Non poterit tibi spem necare.
Ne cede telis. est superabile
Malum, quod angit. Fulmine si seme?
Nubes flagellat, num omnis ira
Fulminea quatit astra nubes?
Id, quod molestat, vulneris est metus.
Non vulnus ipsum: at saepe periculo
Formido major delicatos.
avan300
Ante malum gravius fatigat.
Sic dum procellas volvit in aequore
Navi minaces Circius, et polo
Insultat undis, obruendam
Mente times trepida carinam.
At dum propinquat, subjicit arduos
Navi tumores, et famulo levat
In alta dorso; et quam timebas,
Illa rati famulatur unda.
O passe LOLLI plurima; non subit
Transisse casus saepius? tamen
Deprensa navis jam parato
Eminuit tumulo superstes.
At si feroci sors tamen impetu,
Quod liberalis contulit, auferat
Avara rursum, fluctibusque
Mergat opes, niveumque nomen:
Rebus superstes spes morientibus
Nunquam fatiscat. Scilicet omnia
Fortuna cum tollit, superstes
Cuncta potest reparare virtus.
AD CELSUM.
ODE L.
Invitat ad deserendam aulam.
QUo furor impellit? quo nos vesania CELSE
Praecipitat? miserisque negatam
Sollicitamus opem fallaces sortis ad aras?
Saeva tempestate rotamnur
Fluctibus abrepta, scopulisqueallidimur; et nos
avan301
In placido portu esse putamus.
Volvimur incerti curarum turbine; nosque
Tranquilla gaudere quiete
Credimus. atque ipsis blandimur fluctibus. Undis
Fidimus, et per mille labores
Funera mercamur, damnati ad funera pridem.
An tantum sors improba possit,
Fingat ut arbitrio mea fata, vicesque gubernet:
Et permisceat infima summis?
Scilicet illa ducum tectis dominatur, et alto
Sceptra sibi fastu arrogat aulae.
Illum sidereis imponit turribus, istum
Ejectum Sub Tartara damnat.
Hunc premit, hunc effert: hunc portat, proterit illum:
Hunc ignotum laudis amore
Delinit; aeternis animi hunc angoribus urget.
Quemlibet aut gravat, aut levat, et se
Velvultu matrem, vel se exhibet ipsa tyrannam.
Si quem lumine forte secundo
Viderit, ingentes afflat sub pectora curas,
Tortoremque sui facit ipsum.
Dum vigilant stellae, vigilat, si forte corona
Incubet, aut latus ambiat ostrum.
Dum caelum Phoebus redivivo illuminat igne;
Quot radiis, totidcm ignibusipse
Vritur, et nondum frontem diadema coronat,
Et nondum lateri affluit ostrum.
Sic dum sollicitis captatur purpura votis,
Se quaerentem purpura ludit.
Dumque moras nectit, mors instat; et aute ruborem
avan302
Muricis, urget funeris atror.
Siccine fervitiis aulae juravimus? ergo
Libertatem perdimus aureo
Vincti colla jugo? satis est: disrumpe catenas
Mecum CELSE: et pectore Numen
Indue: liberior caeli nos provocat aura,
Ut tibi tu vivas, ego vivam
Ipse mihi. Vixi: sed non mihi: tu quoque CELSE
Non tibi. Viximus hactenus aulae,
Et precium toties licitati vile laborum
Perdidimus pulchrae lucra vitae.
Nunc melior fluit aura: veni: illa pace fruemur
Quam nobis fundabimusipst
AD LUCIUM DYMUM.
ODE LI.
Quod humanus animus solo DEO satietur.
FRustra nos Scythicae Phasidis arduas
Vestigamus aves, et legimus procul
Aut conchylia Bajis,
Aut convivia saltibus
Marsis? Quidquid habet pontus, et aetheris
Et terrae gremium, et flumina, et aequora
Nutrimenta malorum
Sunt, non laetitiae seges,
Non mentis saties. Quid juvat aureum
Pactoli obsequium? quid juvat ambulans
Per vestibula Erythra, aut
Hermus per laquearia?
Quid nos vota juvant Maeonii Ducis,
avan303
Ut quidquid cupidae contigerint manus,
Venas induat auri;
Concham formet in auream
se vitri cyathus, duret in auream
Se Bacchus glaciem, sigmataque aureo
Obsignata rigore
Intractabile Tantalo
Fomentum exhibeant: si stomacho famem
Nunquam submoveas, si sitis ignibus
Urat viscera major,
Ne sese exsatiet calor
Depascens animam? Si tibi vel Thetis
Impendat famulas prompta cupedias
Aer obsequiosa in
Mensas alite defluat:
Vel Crete cyathum nectare repleat,
Et permixta epulis Massica ferveant:
Vel se sponte superbis
Aurum postibus illinat,
Et per Mydonii parietis ambitum
Servus gemmifluo Lydus inambulet
Amne, et tecta adamantum
Claris ignibus ardeant;
Nunquam non sities plura. Cupidinem
Incendes magis his; non perimes, DYME.
Hoc plus aestuat ignis,
Quo plus Palladis aggeris;
Dum mentem cruciat, quidquid abest, Miser,
Adsint plura licet, semper eris DYME;
Et torquebere eodem
Per fastidia, quo te
Faustum credideras. Altius, altius
avan304
Tollenda est animi penna, perennium
Qua se castra bonorum
Pandunt, et rigua poli
Manant ambrosia. Hic terminus exili,
Hic finis scelerum figitur aureis
Stellarum ignibus; hic se
Veri luminis ambitus,
Et solum satians copia gloriae!
Et mores nivei, et candida saecula
Nunquam deficientis
Se volvunt opulentiae.
Huc sese ambitio, non satiabilis
Humanis, referat. Quod tibi sit satis,
Unus conferet is, qui
Cunctis est satis, et sibi.
ODE LII.
Se paupertatem Religiosam prae divitiis amplecti.
ODi tumentis pergama Mempheos,
Et mille avitae gentis imagines,
Gazas Phraatae, aurum Phalanti,
Regna Mydae, soliumque Craesi,
Ultro canendi pauperiem arbitram,
Magistram habendi pauperiem sequar
Juratus, et pronam indigendi
Consilio sinuabo mentem.
Non, si magistro sollicitudinum
Auro carebo, fata superstitem
Famae negabunt, immemorque
Posteritas mea facta condet.
Quin, nota Divis pauperies coli,
avan305
Injuriosis nubibus eximet,
Et gloriosum trita quondam
Regna super statuet triumphum.
Valete jam nunc Mempheos atria,
Potentiorum jura penatium
Valete; congestoque in auro
Assyriae Tyriaeque merces
Valete. Dives paupere sub DEO
Nec esse possum, nec volo, Plurima
Si mi negentur, non egebo:
Nempe dabunt meliora Divi
ODE LIII.
Se Religiosae Castitati devovet.
CUstos pectoris integri,
Intactaeque nivis pervigil arbiter,
Curas connubialium
Legum, vestibulo pectoris arceo,
Ex quo non violabili
Nodo castus Amor me sibi vendicat.
Non me seditionibus
Vertet caecus amor; quamlibet aereos
Expugnaverit Hectoras,
Heroosque animos, sive Agamemnonis;
Seu victoris Achillei
Juri subdiderit Cypridis, et face
Regum corda cremaverit.
Nimirum (faveant sic mihi Caelites)
Forti fortior Hercule,
Et durabilior Neritio Duce,
Nec poma Hesperidum legam,
avan306
Nec cordis tribuam jura canentium
Sirenum modulis. Procul,
Quidquid Cyprin olet, quidquid amabili
Gustu irritat ineptias;
Quidquid membrafovet; collis Hymettii
Irritamina narium,
Merces Assyriae; mollia vellera
Serum, copia Caecubi,
Et mensa Antonii, mensa Halyatticis
Emollita cupediis.
Et mollis juvenum turba, licentiae
Venatrix, socii leves,
Ferventesque joci, ac desidis otium
Horae. Jam mihi servient
Mordendo rigidi tergori aculci,
Horrensque asperioribus
Setis excubitor pectoris integri
Thorax, suppositus lapis
Lassato capiti, durities thori,
Et somnus brevis, et labor
Longus, nec gravibus mensa paratibus
Umquam plausibilis; licet
Faux jejuna gemat. Sic ego victima-
-Impuri tela Cupidinis
Non tingam, et Paphiam fallere providus
Evitabo ferociam.
O praeses vivei candida pectoris,
Sancti foederis arbitra,
Florentisque animi gratia, Castitas,
Me clausum procus abditas
In tecti latebras suscipe servulum.
Hic Virgo, hic, ubi liliis
avan307
Candent templa tuis, hostia procidam.
Hic quidquid superest mei,
Et casti spolium corporis immolo.
ODE LIV.
Cbedientiae Religiosae se dedicat.
IN contumaci pectore legibus
IGNATIANIS nitimur obsequi,
Pronumque curvare imperanti
Arbitrium, famulamque mentem.
Seu nos tepentes sanguine Memnonas,
Seu Bosphoranae Syrtis inhospita
Subire mandet, barbarumque
Japonici penetrale mundi:
Periculosae per freta Tethyos
Parere virtus prompta sub Indicis
Astris gementes, et repostas
Memnonidum penetrabit oras.
Non fulminantis torva licentia
Terrebit orbis, non vagus aequore
Terror procellarum, aut tyrannis
Hesperiae superabit undae.
Quin arrogata morte adamantini
Superbientes ingenii placet.
Fregisse vires, et protervos
Arbitrii posuisse fasces.
Insultet udis Adria montibus,
Furorve Eous, vel mare Thracium,
Omnemque ventorum duella
Oceanum lacerent procellis:
LOIOLA mandas? dissociabilem
avan308
Calcabo pontum, et seditionibus
Commissus undae, ad littus Indi
In fragili tabula enatabo.
Nil est volenti difficile, arduum
Nil est amanti. Plus nimio cadit,
Qui plus sibi fidit, suisque
Consiliis nimium laborat.
Parere jussis; libera et arbitri
Consulta dictis alterius dare,
Hoc est decennali solutum
Cura animum sapienter altae
Aptare paci. Subdere pronius
sese imperantum legibus; arduum est
Regnum pacisci cordis, atque
Sceptra suae retinere mentis.
Hac arte servam pectoris indolem
IGNATIANIS legibus opprimam:
Hac arte, quondam prostituta
Regna meae reparabo mentis.
AD MARCUM LENNUM.
ODE IV.
Nobilitas literis ornatur.
ESt aliquid, veteri deduci a sanguine MARCE,
Statuasque mille postibus
Fumosas numerare Patrum, censuque superbo
Avos videre nobiles.
Est aliquid, desixa Cedris spectare trophaea,
Victoriasque Stemmatis,
Bellaque non humili Mavortis gesta furore,
Capitoliique Laureas.
avan309
Sed nihil est sanguis, Patrum nihil ordine longam
Propaginem deducere,
Fixa trophaea nihil, nihil est victoria Martis,
Et mille frontis laureae:
Nupta simul nisi Diva ornet Sapientia stemma,
Et Martiali laureae
Palladius jungatur honor. Quam stemma decorum est,
Tam turpis ignorantia est.
Stemma dies est, foeda ignorantia nubes;
Quod pingit ille, haec inficit.
Est corpus sanguis, Sapientia spiritus. istum
Si dempseris, Cadaver est.
Nobilis est arbor sanguis; Sapientia fructus:
Hunc tolle, et arbor truncus elt.
Est sanguis caelum, caelo Sapientia Sol est:
Sine Sole nox est horrida.
Est sanguis Paestum, Paesto Sapientia flos est:
Sine flore Paestum est vastitas.
Est sanguis regnum, regno est Sapientia Princeps:
Si desit hic, confusio est.
MARCE, diem tibi stemma dedit; Sapientia nubes
Absumpsit ignorantiae.
Sanguine corpus habes; animam Sapientia donat;
Es arbor, at cum fructibus:
Es caelum cum Sole suo, cum floribus hortus;
Regnumque, sed cum Principe.
Quidquid habet Stoa, quidquid habet grandaeva Stagyra,
Vel porticus, vel Poecile;
Quidquid habent latices Heliconis, quidquid Apollo,
Et ore Suada melleo,
Libraque Justitiae, legumque perita palaestra,
Regina quidquid condidit
avan310
Theiologia sinu. Verbo, Sapientia MARCE es;
Natalium splendoribus
Palladios addis: qui te videt, hic videt omnis
Sapientiae compendium.
AD FERDINANDUM III.
ROM. IMPERATOREM.
ODE LVI.
Ejus chementia commendatur.
MItis dextera Caesarem,
Innubisque animi candor, et aureae
Frontis pulchra serenitas
Commendat populis. Qui nimium manu
Saeva per jugulos furit,
Non vult regna diu flectere. Non bene
Clavus ducitur Imperi
Funestante manu. funera civium
Non servant patriam bene.
Qui vis sceptra diu flectere; sic rege
Ut te civis amet. Duae
Leges offcij sunt; amor, et timor.
Sed primas amor obtinet,
Postremasque timor. Sic bene temperas
FERNANDE Imperium. Sibi
Debet, qui periit. Vivere, CAESARE
Te, quivis potuit, suis
Probris si potuit ponere limitem.
Sensit condita Daedalo,
Quae se sidereis ambitiosior
Immiscet Capitoliis,
avan311
Humanis oculis pulchrior aspici;
Sed quae debita fulmini
Martis, debuerat victima sanguinem
Effudisse, Ratis-bona
Innubes animos, candida pectora
Vernae numine Chloridos,
Et mitis Zephyri nube calentia.
Sensit pulchra Moguntia,
Senserunt timidi Wormatiae lares,
Totumque Imperium manum
Clementem coluit. Si tibi Martia
Desaevire licentia-
-Arrisisset, poteras strata cadavera
Calcare, et tumidas dare
Urbes in cinerem: sed placuit magis
Fraenum ponere acinaci,
Vectricemque manum sanguinis insciam
Miscere officio patris,
Et mutare piis praelia risibus.
Hoc est elogium, DEI
Affine elogiis, promeritos mori
Conservare potentia,
Nec quantum valet in funera civium,
Tantum velle; Favonios
Acris composita nube supercili
Indulgere suis; manum
Arcere a gladii fulmine; publica
Ni res fulmina postuet.
Irasci levis est pectoris. Indoles
Rarö magnanimae furunt.
Sic FERNANDE tuis civibus imperas,
Ut flectas animos simul.
avan312
Hoc sceptrum titulo Caesareum aestimas
Quod prodesse tuis queas;
Non quod per jugulos ducere acinacem.
Vis regnare beatius?
Clamentis titulum Caesaris obtine.
AD HENRICUM SERENUM.
ODE LVII.
Temporis esse habendam rationem.
SERENE, avaram temporis applica
Mentem futuris: nec tamen otio
Praesentis aetatis tributum
In medio Zephyri jocantis
Absume lusu. Temporis aestima
Fugam volantis. Non reparabile est,
Quod evolutum est: quod futurum,
Est dubium: breve nunc meantis
Est fluxus horae. Iam incipe vivere
Tibi, Priusquam vivere desinas.
Quid hacten us vixisse prodest,
Vita prior fugitiva nullo
Si fructu abivit? Saepe quidem diu
Vixisse multis contigit, at parum
Vixere. Nimirum nec anni,
Nec capitis nivei senectus
Diüturna vitae tempora comprobant.
Honesta res est vivere. Quilibet
Vixisse tantum judicatur
Quantum operum meritique fecit.
SERENE cura vivere, dum potes;
avan313
Quaestumque cense singula labilis
Momenta vitae. Sera vita est
Crastina; vive hodie SERENE.
Ad Sacri Romani Imperii
PRINCIPES.
ODE LVIII.
Finem bellorum, et constantem pacem optat.
QUid indecoro pulvere sordida
Arista Martis ferrea saecula
Mundo recudit? quid cruoris
Diluvium minitatur orbi?
Quid umbo, Caeli Solibus aemulus,
Laevesque clamant funera cassides?
Quid aere bella, et bella ferro,
Bella manu meditatur orbis?
Formidolosi frangite tymapana
Tubasque Martis, grando volantium
Exul sagittarum quietas
Restituat sine nube luces.
Exulceratum sistite, PRINCIPES,
A caede ferrum; parcite civium,
Et liberorum, conjugamque
Funeribus viduare regna.
Pax laureatis vecta curulibus
Charistiorum tempora ritibus
Dicata duxit, et quietem
Austriacae cecinere alaudae.
Pax, io! pax est. Ter resonabilis
Responder Echo; ter capita alpium
avan314
Pacem reclamant, terque pacem
Austriacae recinunt alaudae.
AD JESUM
CRUCIFIXUM.
ODE LIX.
Petit eidem in cruce configi.
VRor vulnere Numinis,
Vror sanguineis pectoris amnibus,
Et plagis laceri DEI,
Et per caesa vagis membra cruoribus.
O crudae facies trabis!
O fontis rosei vena! et amabiles
Dulcis sanguinis alvei!
Cur me sepositum fixa tenacius
Mentis vincula detinent
Carnis mancipium? nec licitum DEO est
Configi? Pudet, heu! pudet
Mergi deliciis, dum tibi tempora
Circum dilaniantibus
Punguntur stimulis. Sic ego conscius
Delicti, toties rosas
Dum decerpo, tuae CHRISTE tyrannica
Fronti spina relinquitur.
Sic per delicias dum ruo noxiae
Libertatis amantior,
Tu vinctus rigida sigeris arbore
JESU, et supplicium meae
Suffers innocuus grande licentiae.
Nullum, CHRISTE, tibi vacat
Membrum supplicio. Sic mea crimina
avan315
Pensas criminis innocens.
Et necdum scelerum carbasa contraho,
Quae me per scopulos agunt,
involvuntque animam mille periculis?
Necdum pro pudor) ultimam
Metam criminibus consbituo meis
Infelix scelerum institor?
Accdeo toties, et toties tuam
Juratus teneo crucem:
Sed rursus veterem reppeto semitam
Semper foedifragus DEO.
Necome CHRISTE tamen rejicis: arbore
Palmas in rigida explicas
Amplexuque paras stringere perfidum.
Tende utramque manum DEUS,
Ut praedam capias, quae toties fugit,
Monstrum, quod capias, ferum
Nullum ufquam magis est: si merear tamen
Dextra non nocua capi,
Pectus tot scelerum qui gero conscium.
En rursus venio. Hic reus
Imploro veniam. hic ad erucis arboren.
Hic fastus veteris tumor,
Hic mentis jaceat prava licentia,
Infelixque superbia,
Carnis deliciae, telaque Cypridos,
Argentique sitis. DEI
Me nullusrigida avellet ab arbore.
avan316
ODE LX.
Author Poesin valere jubet, severioribus
studiis occupatus.
VAlete Musae. Jam mihi dissona,
Non sic, ut olim, barbitus obstrepit;
Lyraeque, confractaeque buxi
Non solitis modulis loquuntur.
Hic sponte frango, quod reliquum est lyrae,
Juratus hostis fontium, et entheae
Contemptor undae, quam Camenis
Ad numeros Pataraeus odae
Phoebus propinat. Nolo, mihi caput
Laurus, coronet: nolo, perambulent
Frontem virores; nolo, mentem
Corripiat furor entheatus.
Jam sat Thaliae, jam sat Apllini
Aetatis actum est. Quid mihi pauperes
Musae rependetis, labori
Quod juvenis malesanus annos
Vestro dicarim? Diximus Adriae
Ad littus undae, quä remeabili
Pulsata Tergeste procella
Surgit obex clypeusque ponto
IUSTUM peremptum diximus ad gravis
Musae cothutnos: inde TREBELLIUM
Togaque defunctum, sagoque
Zagrabiae dedimus theatro.
Post fata MARI, et collachrymabilis
Sors ANDRONICI, et praelia TILLII,
Et victa MAGDEBURGUM, et ignes
Et cineres pereuntis urbis;
avan317
FELICIANUS, quique comes fuit
Victoriarum PRIMUS, in area
Visus Labaco est. Tuque sceptro
Austriacis dominata terris
VIENNA Princeps, XAVERIUM meae
Partum Camenae, tu THEODOSII
Crudele POMUM; tu immerentis
Naufragium lachrymata SOSAE es.
Quin Austriorum lumina Principum
Subire jussus, grande BETHULIAE
Fixi trophaeum, cum paventem
Suecus agrum, timidumque ferro
Turbaret Istrum. Favit amabilis
Thalia, quando Saxone CAROLUM
MAGNUM triumphato videndum
Caesareis oculis paravi;
Cum FERDINANDUS filius, altera
Spes gentis orbis gloria, dexteram
Bohemiae sce-ptro, comamque
Pannoniae sociasset auro.
Exinde Phryso JASONA vellere
Superbientem, praecipiti datum
Vena laborantis diei
Magne tibi LEOPOLDE fudi,
Cum fulciendae machina Belgiae, et
Gallis futurus terror ab Austria
Accitus ingentes parares
Magnanimo superare nisu
Calles viarum. Nec mihi defuit
Apollo dexter, cum bona nuncia
Venere pacis Osnabrugä:
Tunc facili mihi Musa chorda
avan318
Lusit JOSEPHUM fratribus additum,
Quamvis teneret me gravioribus
Jam tunc Magistri cogitatis
Angelici labor implicatum.
Tunc et THEANDRI connubium, et PSYCHES
Cantavi amores; tunc THEODOSII
Magni triumphos suscitavi
In tragicos numeros, Camena
Non insecunda; cum diademate
Septemviralis Concilii I atrum
Nutu coronatus, paterni
Tecta soli, triplicemque Caesar
Subiret arcum, gratia, et Austriae
Cor, FERDINANDUS. Sed breve gaudium
Turbavit Orchestrae, et theatrum
Mors celeri nece FERDINANDI
Obnubilavit. Frangite barbita,
Chelesque Musae; frangite pectines.
Pudet theatri, quando acerbos
Funeribus malesana ludit
Mors in dolores. Rumpite tinnulas
Chordas Camenae. Quid mihi reddidit
Mercedis Orchestrae paratus?
Quid toties adamata scena?
Hoc nempe, cujus paeniteat diu,
Quin fessa tandem corda molestiis,
Clamoribus, rixisque scenae,
Et strepitu puerorum inani
Ad alta tollo? Jam Sapientia
Severior me detinet. abjice
O Musa plectrum; nec resume,
Saepe licet prece flagiteris.
avan319
NICOLAI AV ANCINI
E SOCIETATE IESV
LYRICORVM
LIBER QUARTUS.
AD PHOEBUM.
ODE I.
Auctor resumit Poesin, cum Augustissimo Impera-
tori LEOPOLDO Imperii auspicia gratula-
turus, L. Germanorum Imperii auspicia gratula-
Universitatis Viennensis, qua fusa, quö vincta
oratione scribere meditaretur: Inde ejusdem ho-
nori Constantinum Magnum de Maxentio victo-
rem theatro apparaturus.
DA PHOERE carmen, Non merui, tua
Qui plectra fregi, et pieriae sacros
Fontes Amymonae, et Camenas
Deserui malefaustus hostis
Ludentis Ascrae: non merui tuas
Apollo lauros; dum male Pegasi
Fluenta dedignans bicollis
Stagna jugi, Clariosque fontes
Valere jussi. Tu tamen annue
In vota Apollo, labraque amystide
Perfunde sacra, barbitumque
In faciles resonare versus
Concede rursus. Quamlibet alveo
Desueta Pindi vena lyrae vetet
avan320
Sermone dextram, ac entheati
Destituant animum calores,
Expergefactis ad numeros modis
Tentabo magnae fulcra Alemanniae
Regesque, Caesaresque, ad usque
Magne tuum LEOPOLDE sceptrum:
In quem potentum Regia Caesarum
Virtus meavit gloria CAROLI
MAGNI, calensque LUDOVICI
Relligio: pietas LOTHARI,
ARNULPHI amores, magnificentia
OTTONIS, HENRICI integritas, vigor
PRIME RUDOLPHI, par vetandis
Naufragiis utriusque mundi;
ALBERTI honores, inviolabilis
Pax FRIDERICI, Palladis otia
Curata MAXIMILIANO;
Arma procul dominata ponto
Et gesta terris praelia CAROLI,
Et FERDINANDI pectoris innocens
Gravisque majestas; AVIQUE
Mag nanimus vigor, inquietae
Sortistyranno turbine celsior;
Zelusque PATRIS, gratia, lenitas,
Et liberalis dextra, et omnis
JUSTITIAE ac PIEIATIS aula:
Et quidquid usquam Regia Caesarum
Sceptra occupavit fulgure gloriae,
Quidquid coronato perenne
Imperio decus arrogavit.
Huc PHOEBE versus, quidquid et eloqul
Musae propinant. Non levis est labor,
avan321
Quem Diva majestas reposcit,
Quem sapiens Academus urget.
Exinde magni praelia Flavii
Pugnata Romae ad moenia; Tyberim
Maxentii undantem cruore,
Fusa Deum simulachra, culti
Delubra CHRISTI prima Quiritium
Statuta templis; sceptraque Numini
Dicata, deducam in theatrum
Caesaribus placuisse avarum.
Huc PHOEBE versus, huc Senecae mihi
Gravem cothurnum, et pondera grandium
Sententiarum. Qui laborat
Caesaribus placuisse, toto
Nisi ebrietur fonte Aganippidum,
Nihil laborat. Lumina Principum
Sunt delicata. Quid moraris?
Da validum mihi PHOEBE carmen.
Ad Augustissimum Recenter Electum
Romanorum Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE II.
Panegyris, et futurae in Imperio felicitatis
omen.
IN te priorum posthuma Caesarum
Virtus recenti flumine defluit,
Auguste CAESAR; quodque sparsit
Per veteres bona Gratiarum
Fortuna Reges, fenore non levi
avan322
In te coegit, sedula gloriae
Tuae laboratrix, diuque
Austriacae studiosa famae.
In te capacis vividus ingeni
Efflammat ignis, grandibus indoles
Matura rebus, pectus audax,
Nec pavidum simulachra belli
Perrumpere armis; vasta potentiae
Vis sustinendae; CONSILIUM grave,
INDUSTRIA acris, mensque prudens,
Et sapiens animi theatrum:
Natura fortis, casibus altius
Robur sinistris, mens popularibus
Major procellis, appetitus
Edomitus, patiensque legis
Furor, modesti gratia luminis,
Suavisque vultus scena, meridies
Frontis serenus, melleique
Alloquii geniale nectar;
Ferocientis nescia acinacis
Manus, fluentum conscia munerum,
Et ira clemens, et Paternae
JUSTITIAE ac PIETATIS ardor.
In te superstes Relligio Patrum,
Zelusque Avroum, curaque rituum
Solers tuendorum, ac honoris
C#.Ölituum studiosa flamma.
Hinc quid futuri saecula temporis
Ventura sperent, accipe. Classica
Oblita murmur conquiescent,
Et tacitis inimicus armis
Stertet Gradivus, totque rebellium
avan323
Exercitatus funeribus chalybs
Tandem fatigatus ruinis,
Pacis amans, grave fulmen irae
Recondet ultro; perque Alemanniae
Campos et Urbes se niveis aget
Pax alma bigis, faustitasque,
Cana fides, veterumque mores
Aurei parentum, et saecula melleis
Rivis sequentur. Bella silentio
Sepulta Musas recreabunt;
Seque Themis, procul acta terris,
Reponet orbi. Tunc et acinaces
Parcus cruorem spargere civicum,
Quidquid furoris temperati,
Quidquid habet generosioris
Irae et caloris, sacrilego gregi
Impendet audax, haeresis impetum
Fracturus, et mundi tyrannam
Fulmineo vetiturus ictu;
Quae jam Paternis saepe securibus
Afflicta, nondum combibit impia
Cervice mucronem supremum;
Et Latiis dare colla frenis
Furstra reluctans sub pedibus gemit,
Terramque mordet, victima Tartaro
Tandem migratura, et probrosis
Funeribus Stygio datura
Pompam Tyranno, Si quid acinaci
Hinc restet irae, Iaetus in ultimos
Saevire Thraces, Othomanni
Vulneribus reparasse vastum
Gaudebit orbem. Tunc Tibi Bosphorus
avan324
Supplex trecentis classibus accidet,
Vultuque depresso stupebit,
Caesareo licuisse tantum
Impune ferro. Tunc quoque Cynthio
Dilecta pubes ibit in agmine
Per colla Pindi, Laureasque
Ingeniis meruisse avara,
Pulchro Stagyrae pulvere sordida
Apollinari curret in orbita;
Doctamque laudem nundinata
Terget iners senium eruditae
Antiquitati; et divitis ingeni
Undante vena Numinis atria
Pulsabit, et solerte cura
Sidereis tenebris sepulti
Arcana Veri pignora deteget.
Tunc et severae legis amantior,
Tenaxque Justi turba, pulchris
Ingenii fremet usque rixis.
Quin et Machaon sese Academica
Lauru decorus, fundet in atria;
Et frangere audax jura mortis
Paeoniae melior magister
Tuto audietur, Sic mihi Caelitum
Dixit Senatus; sic Tua, Caesarum
Auguste CAESAR, vis, et acris
Ingenii, geniique virtus
Dudum spopondit. Sistite temporum
Soles avari, currere sedulos
Annos morati, dum suas spes
Res faciat LEOPOLDUS Orbi.
Sic advovemus. Quisquis amabili
avan325
Momenta Regum Numine prosperas,
Sortesque Regnorum, vicesque
Imperii moderaris; audi
Votum Tuorum! Prima Alemanniae
Spes vivat Orbi! Vivat, et aureo
Fluxu laboratos reponat
Imperio LEOPOLDUS annos.
Ad Invidos
AUSTRIACAE GLORIAE.
ODE III.
Augustissimae Familiae gloriam per ipsam exte-
rorum invidiam crescere.
PRo! quam protervis seditionibus
Incestat aulas livor! Hec aureum
Famae nit orem, gloriaeque
Mite jubat, decimoque dignum
Nepote nomen nube volantium
Calumniarum fuscat, et obvio
Atrore foedat; nec serenum
Ire diem patitur coronae,
Quam Martis artes quam medios cruor
Fusus per hostes, vivaque pectoris
Magni cicatrix comparavit,
Vel predium sapientioris
Emit laboris. Quod micat, obtegit;
Quod lucet, atrat; quod colitur, notat;
Quod surgit, obtundit, premitque,
Quod decuit caput eminere.
O turpe monstrum Livor! eburneae
Famae sedulchrum, nominis helluo,
avan326
Vredo splendoris, venenum
Laetitiae, meritique funus.
Ringare laudum vipera, fed tuo
Te dente rodes, exitium tui,
Et carnifex ipse, et tyrannus,
Ipse tuae laniena vitae.
Ringare. Sed si forte LOTHARIUM.
Si mille Reges, milleque Caesares
Telo peremisti; terentur
AUSTRIACO tua colla curru.
Ringare honesto: scilicet in tuum
Vulnus redibunt tela. Quod AUSTRIAE
Moliris, inconsultus hostis,
Exitium, tibi machinaris.
Hoc interibis vulnere, quod paras.
Nulla eminentem Solis ad orbitam
Se tela jactant, nube nulla
In vidiae violantur astra.
Livoris ira celsior AUSTRIA,
In Sole sedem collocat. Obtege
Phoebi quadrigas, si invidente
AUSTRIACUM meditaris ostrum
Tentare morus. Quod violentiam
Minatur, infra serpere se videt;
Constansque, livoris minaci
Ducit opes animumque ab aestu.
Hac arte crevit gloria, qua AUSTRIAM
Livor momordit. Quo magis invides,
Plus laudis adfers. Invidere,
Est animi nota egentioris:
At ferre dentes invidiae, nota est
Felicitatis. Livor in AUSTRIAM
avan327
Telum omne distringat; probabit
Grande decus, meritasque laudes.
AD PRINCIPES IMPERII.
ODE IV.
Austriacam gloriam clementia crescere, omenque
futurae sub IMPERATORE
LEOPOLDO felicitatis.
VIvet superstes gloria Caesarum,
Et fama victrix funereae facis
Regum micabit, quos honestat
Alma quies, placidique Soles
Clementioris frontis; et aureae
Serenitatis mellea gratia
Diffamat Orbi. Nam benignus
Oris honor, facilesque risus
In subditorum pectora permeant
Ligantque mentes. Nil magis elicit
Suorum amores, quam suavi
Imperio cicurare gentes.
Quin et Magistri dextera mitior
Infrenat Vrsos; et Tigrides gravem
Odere vultum; ridibundi
Jussa oculi capiunt L eones,
Exeste Tegnis nubila, fulmina,
Lethum, et furores, Eumenidum pares
Igni calores, vindicisque
Tela manus, rigidumque ferrum.
Rex efferati pectoris, impotens
Est latro Regni. qui sibi, quod libet,
Licere credit, lachrymandam
avan328
Imperium trahet in ruinam.
Quem civis odit, non bene publicos
Sedabit aestus: qui trepidantium
Amat timores subditorum,
Ipse suos metuat furores.
Hac lege vivit Rex: timeat suos,
Si vult timeri. Rex amet; omnium
Felix amores comparabit:
Nec trepidas celerabit urbes
Munire vallis, jam satis unico
Amore tutus. Bellica fulmina
Perdunt furorem, dum minister
Servit amor, galeamque praestat
Periclitanti. Sic ego, conscius
Augur futuri temporis, ominor,
Regnante LUIDPOLDO videbit
Mite jubar placidumque sceptrum
GErmana tellus. Ille furoribus.
Pacem Gelonis, ille Othomannico
Astro quietem comparabit:
Ille olea facilis secundae
Tranquillitatis tempora digeret;
Et quod gemebat Marte sub aereo,
Saevaeque Bellonae sub aestu
Imperium, meliore pacis
Ditabit auro. Sic ego; sic boni
Vovemus omnes; sic male conscius
Formidat hostis; sic Quirites
Imperii, Proceresque sperant.
avan329
Ad Augustissimum Rom. Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE V.
Imperium teneri industria.
COndit regna labor vigil:
Idem regna tenet. Navigim aestima
Curas mobilis Imperi;
Quod contra fluvium nititur. Incitus
Nolentem rapit impetus;
Ni remum moneas, ni valeas manu;
Urgentesque laboribus
Fluctus continuis submoveas rate.
Undantes popularibus
Motus dissidiis, civica praelia,
Pugnantesque domestico
Insultu poluli, Marsque ferocior
Externa rabie calens,
Quantis Imperium seditionibus,
Quantis fluctibus impetunt!
Non sic Ambracii torva licentia
Insultat pelagi; neque
Tyrrheni rabies horrida Nerei,
Non Syrtis Siculi freti,
Saevis omne latus cincta latratibus,
Aut ira Acrocerauniis
Incumbens scopulis, cum Boreae obstitit
Auster, vel cum Aquilonibus
Emotum pelagus sidera fervidis
Undae dissidiis premit.
Una sede sedent sollicitudines
avan330
Et Reges. Labor improbus
Ni curas reprimat, magnanimi oppriment
Vires Herculis. Impares
Curis, ad solium ne stimulent sua
Vota, aus pectoris urgeant
Se desideriis. Ambitio insolens
Est, id velle, quod opprimat.
Vim metire prius, quam famulum caput
Submittas oneri. Cadis,
Si plus posse velis, quam valeas. Caput
Erectum diademata,
Ingentesque humeros, aerea pectora,
Dextramque Herculeam petunt.
Hinc sese Austriacis mentibus inserun,
Hinc LUIDPOLDE tuis amant
Portari Imperia et Regna laboribus;
Cui nomen LEO Regium,
Virtutemque LEO magnanimam dedit.
Tu non desidis ingeni
CAESAR, Tu patrio CONSILIO reges
Pacis gemmea tempora;
Tu Martistumidi praelia dextera,
Atque INDUSTRIA aheneos
Perfringes cuneos. Hinc facili fluent
Auro saecula. Nam labor
Profert Imperium in saeoula gemmea.
avan331
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE VI.
Firmissimum Regum et Imperatorum munimen-
tum esse amorem et fidem subditorum.
REgum purpureo ni solio accubet
Incorrupta fides; mancipium sui
Rex est nobile servi;
Inter mille pericula
Nunquam non timidum. Quae latus ambiunt
Hastarum segetes, quae caput obtegit
Observantia ferri,
Et Mavortis acinaces,
Et scuta, et galeae, et militis agmina,
Congestaeque virum nobilium manus,
Queis praestant famulatum,
Hin Regum diademata
Infestare queunt officiis, nisi
Cor Germana fides obsideat. Metus
Quamvis plurima possit,
Solus cuncta potest amor.
Praeceptor rigidus servitii est timor.
Frangit, quod potuit flectere amor. Nero
Falmmas spirat, et ignes,
Et Romae excidium grave:
Molli Rex sapiens imperio regit.
Non stant regna diu, cum violentia
Sceptrum torquet, et ense
Saevit per jugulos furor.
Nullum est nobilius regibus otium,
avan332
Quam quod fundat amor, quod fabricat fides.
Hac arte AUSTRIA poliet:
Hac RUDOLPHUS amabilis,
Fundator generis tot diademata,
Tot Regum trabeas intulit AUSTRIAE
Hac et tu, LEOPOLDE,
Flectis pectora civium
Non invita regi. Vidit amabilem
Germanus genium; et laetior, hic mea,
Dixit, lora gubernet:
Illi pectora civium,
Et firmam manuum devoveo fidem.
Si quisquam Imperium fraudibus impetat,
Aut armis LEOPOLDUM,
Nostrum trasadiget prius
Pectus, quam feriat. Non superabilis
Huic stabo clypeus. Sic tibi serviant
Affectus, LEOPOLDE,
Sic Germana fides canat!
Ad Augustissimum Rom. Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE VII.
Non vi et impetu, sed ratione et prudentia
imperandum.
NEc segnis aetas, nec nimium clens
Sit imperantis. Turpis inertia
Leges resolvit: mentis aestus
Imperium rapit in ruinam.
Urgenda dextra est desidis imperi:
Fraeno calentis pectoris impetus
avan333
Est reprimendus. Temperata
Lege manus bene sceptra flectit.
Solis quadrigas luminis arbitras,
Matres diei, nec bene diriget
Frigens ad incessum Bootes,
Nec Phaethon nimis incitatus.
Uterque mundum non reparabili
Premet ruina. Finge, domabiles
Seni Bootae obtemperare
Solis equos, nitidosque currus:
Quae terra, vel quis pontus amabili
Fruetur esca luminis aurei?
Nec ver, nec autumnus, nec aestas
Per decies revoluta secla
Reviset orbem. Quin male conditi
Non terminanda nocte latebimus,
Priusque milleni nepotes
Funereo tumulo inferentur,
Quam conspicari gemmea Cynthii
Tributa detur. Finge iterum rotas
Phoebi coruscas insolentis
Imperio Phaethontis ire:
Quae Tethys, aut quis Nereus ignibus
Non ebibetur; quae sola torridos
Solis calores sustinebunt?
Quodve nemus generabit umbras?
Et regna, et urbes scilicet improbis
Flammis peribunt; quique micat polus
Dispunctus astrorum favillis,
IN cinerem violentus ibit.
Vim temperatam dextera postulat,
Quae sceptra troquet. Non violentia,
avan334
Non aestus irarum, impetusve,
Sed ratio moderatur orbem.
Haec Austriorum gloria Principum est,
Valere multum, velle minus temen;
Habere fulmen, nec rotare;
Et gladii cohibere flammas.
Spiras Avorum Numina, Maxime
LUIDPOLDE CAESAR: CONSILIO gravis,
INDUSTRIa velos; utroque
Magnanimus, facilisque CAESAR.
Hinc gloriosis se bibi Faustitas
Submittet ulnis: hinc Tibi saecula
Auro laborabunt sorores
Tergeminae, facilique longam
Fuso quietem; sive Propontidem
Ultor lacessas, seu Mareotida
Sedare contendas, Scythaeque
Edomitas reparare terras.
Ad Augustissimum Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE VIII.
Imperatorem et justum esse oportere,
et sapientem.
Haec firmamina Caesarum,
Regnorumque salus sunt, SAPIENTIA, et
Constans Justitiae tenor.
Argos Imperii credite Caesares,
Qui binis oculis, suis
Regnis invigilant. Hinc solio edito,
Ut celsae speculae, insident;
avan335
Commissi ut populi prospiciant bono;
Et quae se eminus ingerunt,
Advertant furias solliciti, et metus,
Bellonaeque pericula,
Et structas tacito Marte tragoedias
Praevertant sapientia.
Hinc troquent rutilum dextera acinacem,
Ut plectant scelerum reos,
Defendantque probos. Haec Themidis nota est,
Nulli parcere crimini,
Patronamque manum non nocuis dare.
Qui parcit nocuo, et scelus
Mansuetus tolerat, non nocuis nocet.
Unum impune scelus trahit
Ingentem seriem. Sic mala germina,
Ni radicitus eruas,
Immensi gremium marginis occupant.
Non est saevitia, improbos
Dignis suppliciis plectere; sed gravis
Haec est saevities, malis
Indulgere nefas. Qui medica manu
Scindit putrida vulnera,
Vel membrum resecat, ne pereas; cave
Saevum dicere: saevior
Est, qui grande manu vulnus amabili
Tentat, nec prohibet malum,
Sed solum tenui dissimulat cute
Sanasse, unde nocentior
Invadat sanies, et cruciatibus
Vitam perpetuis agat.
Haec est Austriadum gloria CAESARUM,
Sic mundum Sapientia,
avan336
Sic et Justitia flectere. Respice
Primos, OLEOPOLDE, Avos,
Formas Imperii, Numina Caesarum,
Exemplaria Principum,
Patresque Archiducum? queis Sapientia,
Et semper stabilis Themis
Firmavit solium. Saecula quot fluunt,
Ex quo semper amabili
Successu soboles imperat AUSTRIA?
Nec detrectat adhuc tuis
Germanus, LEOPOLDE, imperiis regi.
Quin ut sera nepotibus
Tradas sceptra tuis, Imperium vovet.
Ad Sacri Romani Imperii
PRINCIPES.
ODE IX.
Non oportere Imperatorem moliri bella, nisi pacis
amore; idque praestit urum AUGUSTIS-
SIMUM IMPERATOREM
LEOPOLDUM.
QUid juvat densis glomerata turmis
Bella moliri, rigidumque Martem
Ferre per caedes populorum, et armis
Scindere regna?
Quid juvat Reges male dissidente
Classe collidi, tabulare mille
Navibus pontum, pelagoque grandem-
-Imponere Martem?
Bella si bellum parit, et sequentis
Semen est primum, trahiturque longo
avan337
Ordine armorum furor, et profuso
Sanguine crescit?
Serviant laetae tua bella paci,
Quisquis Augusto moderarre nutu
Regna; tranquillae famuletur omnis
Ira quieti.
Finis hic belli est, reparare pacem:
Non profanato vitiare ferro
Regna; non flammis agere in favillam
Moenia mundi
Belluae est. rictu calido minari,
Ire per caedes, jugulare fato
Mutuo cives, sepelire totos
Stragibus agros.
Ah! satis ferri est, satis innocentis
Sanguinis fusum, Cohibete Martis
Tela Germani, solidoque inite
Foedere pacem.
Sic jubet CAESAR LEOPOLDUS; ite
Ite GErmani, saturosque plagis
Mutuis tandem prohibete vestris
Caedibus enses.
Si tot annorum implacido quietem
Marte quaesistis; LEOPOLDUS armis
Ferias dicit, niveaeque profert
Munera pacis.
Ille non lenti nimium furoris.
Nec nimis proni, moderatione
Impetum fraenat, placidusque ferri
Otia donat.
Ille Germani violenta belli
Fulmina exosus; simulachra, dixit,
avan338
Ponite armorum, nimioque rixas
Igne calentes.
Martis obliti, patriaeque caedis
Candidos Soles, niveam quietem, et
Prisca Saturni revocemus aegro
Saecula mundo.
Si tamen bellum vocet arma; civis
Patriam parcat viloare ferro,
Sed Selymbrano metuendus Hebro
Ferveat aestus.
Thracius nostro melius premetur
Bosphorus ferro, aus Solymaeus Hermon,
Bactraque, et multo calidae cruore
Strimonis undae.
Donec hostili reparata caede
Faustitas pacem vehat, et parentum
Aurei mores preciosa in auro
Saecula firment.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE X.
Non una virtute Imperatorem constitui, sed
tota omnium collectione.
QUisquis Caesareis per populos nutibus imperat,
Privatum superet. Non bene se vel trabea aestimat,
Vel cultu lateris purpureo, vel diademate;
Non vastis populi servitiis, non opulentia,
avan339
Aut gentilitio stemmate; non laudibus inclytis
Majorum, aut clypeis. Haec levis est gloria pessimo
Quae quandoque venit. Sanguine prodire Agamemnonis,
Aut Drusi, aut Curii et Scipiadum vile potest caput
Thersitae indecoris: Sidonio Tityrus indui
Ostro, ac immeritis temporibus cedere gemmeae
Majestatis opes. Obsequium nobile civium,
Densatusque cliens, divitiae Gangis et Indiae,
Sunt fortis dubiae conditio. Gloria Caesarum
Est virtus animi plurima. Qui pluribus imperat,
Hunc plus posse decet. Sufficiet singula caeteris
Virtus: non satis est Caesaribus, si unica deficit.
Hunc et bella vocant, et dubii Martis acinaces
Bellonaeque faces, et tumidi jurgia praelii;
Hunc Marte edomito Pax niveis vecta jugalibus,
Fas, et consilium, et jura Rei-provida-publicae
In curas rogitant. Si feritas acrior Urbium
Turres Marte quatit: si prohibet civibus otia,
Tranquillosque dies, nec patitur currere gemmeis
Candorem cythisis; hic opus est robore Martio,
Constantique animo; quem neque mors grandine plumbea
Invecta exanimet, nec volitans flamma praeoccupet
Aegrotante metu; qui clypei more volantium
Telorum fremitus excipiat; non pavidus mori,
Si Fortuna ferat; vel jubeat publica civium
Regnorumque salus. Si facili lumine blandior
Fortuna irradiet, nec tragicis regna tumultibus
avan340
Turbetur; dominos obtineat tunc moderatio
Frenos imperii. Caesarei pectoris indoles
Haec est, ut facilem ad difficilem par sibi, et integer
Sortem conspiciat. Munifica munera seminet
Dextra per populos. Criminibus, si male pertinax
Pectus conglacient, obviet inflexa severitas
Et primo jugulet fonte scelus. Crescit in utile
Germen, si timidum dextera damnatur ad otium,
Et stirpis metuit falce vel igne urere noxiam.
In caelum pietas; haec basis est Imperii unica,
Firmamenque potens: in miseros pectoris aurei
Propensum studium; in non nocuos impigra gratia,
Affectusque calens: in nocuos dextra severior;
Haec Regem faciunt. Unica virtus popularibus
Privatum nebulis eximit: at dempseris unicam
Virtutem Imperio, jam vacua est verticis Infula.
Ad Augustissimum Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XI.
Caesarum laus summa est, cum civibus pacom
habere, cum vitiis bellum.
ARchetypon regentum
Caesarum est Numen. Cui caelum dedit imperare
Gentibus, et verendam
Dexteram sceptris oneravit, nitidumque cinxit
avan341
Frontis ebur pyropis;
Numinis ritu regat orbem; placidaque pace
Civibus otiari
Donet; at bello generosus vitium fatiget.
Hoc decet imperantem.
Ferias tandem dare ferro, et studiosa amicae
Arma rotare pacis:
Quae fides, et fas populorum sequitur, salusque
Et niveus parentum
Candor, et mores preciosi, riguaque vena
Saecula faustitatis.
Si tamen murmur grave belli lituis Gradivum
Concrepet, arma vertat,
Qua scelus surgit. Pietas huc monet elocare
Robur, ubi venenum
Crimen infundit. Vitiosos resecare ramos,
Parcere fructuosis.
Cultor hortorum solet; artus putridos Machaon
Ende vel igne tollit:
Huc rotat miles sua tela, unde malum minatur
Huc bonus Imperator
Martis invicti decumanos agat apparatus,
Qua metuenda surgunt
Monstra, Cocyti male ab umbris generata;
Numinis execrandus,
Impii ritus, furor et vis animi impotentis
Sternere templa Divum
Pertinax, sacras violare improbitate flammas,
Effigies protervo
Ungue Sanctorum lacerare, in cinerem solutas
Caelituum tabellas
Spargere in ventos, diadema Imperii Quirini
avan342
Perdere, barbarorum
More supremum Latii Flaminis arbitratum
Vertere fastuose.
Multa monstrorum generosi AUSTRIADAE potente
Edomuere dextra:
Multa sed restant Tibi CAESAR LEOPOLDE: ferrum
Hydra Tuum reposcit.
Occupa his monstris animosum chalybem; et quietem
Civibus elabora.
Caesarum haec laus est, populorum vitia edomare.
Est aliquid, potentis
Imperi fines procul extra patriam movere,
Aut populos timore
Frangere externos, gravidoque agmine Martis undas
Strimonis innatare,
Ire per caedes Scythicas, Threiciamque Lunam, et
Odrysios furores
Subdere, et Lauros inimico eripere invidendas;
Est aliquid, domare
Nutibus mundum, et numeroso dare jura civi:
Prima tamen potentis
Caesaris laus est, populorum vitia edomare.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XII.
Civium et animorum unione regna conservantur.
VNita virtus fortior eminet,
Dispersa torpet. Non bene milites
avan343
Hostem fatigant, in phalangem
Ni coeant, aciemque jungant.
Perire si vis, artubus abseca
Artus, peribis: pectore brachia,
Pectusque cognato revelle
Collo, humeros humeris recide;
Adempta vis est. Distrahe corpora
Compacta, totum robur ademeris
Augusta nec stabunt theatra;
Nec Pharias Obeliscus audax
Subibit auras; nec Mareotico
Fusas metallo Caria porticus
Tollet, nec aeratas Canopus
Pyramides dabit inter astra
Levare frontem. Scilicet omnium
Ruina certa est, tollere vincula,
Nexusque membrorum secare.
Dissidio periere classes,
Et Regna, et Urbes. Tuque Alemannia.
Per dissidentum jurgia Principum
Discerpta, vix spiras, et inter
Tam varios lacerata fluctus,
Vetusti honoris naufragium times.
Sed enatabis. Sic mihi Caelites
Boni annuerunt, quando sceptris
Austriacam LEOPOLDE dextram,
Frontem Coronae, et purpureo latus
Dedisti honori. Tunc procul AUSTRIA
Virtus refulsit; quaque sparsit
Fama tuum LEOPOLDE nomen.
Germana amores protinus aureos
Corda induerunt. Hinc micat unio
avan344
Virtutis, et concors voluntas,
Et stabiles adamante sensus.
Unita virtus quid valeat, scient!
Olim subacti cornua Bosphori.
Caelique despector Britannus,
Et Getici fera bella Martis.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XIII.
Consilia Principum non esse evulganda.
NAturae vitium est, abdita mentium,
Secretosque sinus pandere. Maxima
Ars est, quae scieris, pectore claudere,
Ne ad plures veniant. Pythagoram licet,
Privatus sapiat: non ita Principes
Certant Harpocrati. In Principe lumina,
Et frons, et cilium, et nun#tus, et omnium
Membrorum articulus, gestus, et actio
Ostendunt animum; et lumine proditur,
Quod lingua tegitur. Sollicitus rei
Quaesitor tacitae frontis in area
Argumenta legit mentis, et abditos
Sensus enumerat. Quin taciturnitas
Prodit saepe animum. Hinc quod tot habet vias,
Et sciri pectitur, cautius occulat
Princeps consilium. Dum tacito tenet
Momenta Imperii pectore, pondera
Majestatis habet: quod loquitur, loqui
avan345
Creduntur tripodes; et reverentiam
Lucrantur tacitis ipsa silentia.
Sic undis fluvios qui tumulantibus
Fundum dissimulant, vel veneratio
Vel formido colit: si pateat sinus,
Aut terra emineat, bellua quaelibet
Turbabit laticem. Sic DEUS abditur
Cultum sollicitat, quoque magis latet
Occlusus tenebris, hoc colitur magis.
Quae non conspicimus, suspicimus magis.
Ignoret populus, scire quod obfuit.
Res fauste vehitur publica, consili
Cum momenta latent. Vis reverentiam
LUIDPOLDE Imperii? Consiliis, Numae
Exemplo, Tacitam concolia Deam;
Et Consum tacitis in tenebris cole.
Tecum cum loqueris plurima, plurima
Celabis reliquos. Consilium optimum,
Vanum est si pateat. Consiliantibus
Hanc legem statue: Arcana silentio
Condat Sigalion; nec prius eruat
Vis vocem labiis, quam medio exprimae
Tortor corde animam. Augusta silentia
Fastis historiae materiem dabunt.
avan346
Ad Augustissimam
DOMUM AUSTRIACAM.
ODE XIV.
In electione Augustissimum Romanorum
IMPERATORIS LEOPOL-
DI omen.
ORegum, legumque parens Diva AUSTRIA, Caeli
Maxima progenies,
Fecunda Mater CAESARUM,
Europae columen, Cor mundi, gemma Tonantis,
Imperiique vigor
Et unio Germaniae;
Ingenti major fama; quam suspicit Indus,
Memnonidaeque stupent,
Et regna Thules ultima:
O soboles dilecta DEO! cui purpura fastos
Exarat innumeros;
Cui Regias quam plurimus
Per trabeas numeratur Avus: tu saeva minantum
Praelia Thyssagetum,
Threslaeque Lunae cornua,
Dacorumque potens fregisti inamabile robur.
Tu populis dominos
Ponis lupatos ultimis:
Tu spargis cum Sole manus, annique repostas
Imperiosa vias
Perrumpis, ac Atlanticum
Oceanum AUSTRIACIS cogis parere lupatis.
Invia nulla via est
Tui vigori roboris.
avan347
Vel pacum, vel bella seris; vel pace, vel armis
Sollicitas animos
Tuis tributa fascibus.
Pendere, et Augustos sceptro inclinare tiaras.
Si qua tamen lateat
Ignota mundi semita,
Jam tuus exoritur domino LEOPOLDUS In ostro,
Cui famulante manu
Gloria quadrigas provehit,
Ut subigat curru telluris colla marisque
Praelia compositis
Victor serenet fluctibus.
Ille (poli secreta canam) glaciale Geloni
Marmor, et Haemonias
Nives, profuso sanguine
Hostili, in mores coget migrare tepentes;
Occiduumque diem
Ortumque pace vinciet.
Ad Augustissimam
DOMUM AUSTRIACAM.
ODE XV.
In scelerato capite non stare solidum diadema; stare
firmum in Austriaca Familia.
VErum est: Sacrilegum laurea verticem
Dedignata fugit; nec diademata
Stant secura scelesta
Magnae frontis in area.
Virtus et solium indissociabili
Vivunt conjugio. Divide foedera,
avan348
Virtutemque serenam
Majestatis amabili
Deturba solio! protinus, omine
Infausto, fugiunt verticis infulae,
Et sceptrum, laterisque
Sese purpura surripit.
Nimirum trepida est magna potentia,
Ni virtus stabili pondere degravet
Pulvinaria Regum, et
Ira turbinis eximat.
At felix placidis AUSTRIA fascibus,
Virtutis soboles, progenies poli,
Fas justumque secuta
Ad confinia siderum!
Te non ambitio, non trabeae impotens
Ardor sollicitis ignibus impulit
Ad tractanda lupata,
Regnorumque ferociam
Flectendam arbitrio. Tu populos regis,
Sed tecum studiis aucta recentibus
Virtus fraena gubernat.
Tu clemente modestia
Scissos concilias foedere Principes;
Et Martis placido mitis acinace
Solum parta tueri
Majorum patrimonia
Conteta, auspiciis Numinis occupas
Augusta Imperii sceptra. Quid augurer?
Vera effatus Apollo
Aurem jam mihi velicat.
Quando, inquit, meritis turgida patriis,
Non cessas paribus crescere nisibus;
avan349
Non cessat tibi sacras
Caelum nectere laureas.
Ut crimen fugiunt, sic diademata
Virtutem sitiunt. Cedere ab AUSTRIA
Nescit gloria, dum se
Virtuti inserit AUSTRIA.
Ad augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XVI.
Nulla arte Principum gloriam prophagari feli-
cius, quam cultu Reglionis, et litera-
rum cultura.
AUgusta clari gloria verticis
Est esca Regum. Fervida Principum
Fames, sitisque attenta famae
Non modica satiatur aura.
Ut gloriosi fulgura nominis
In posterorum saecula transvehant,
Et vivat semper laureatas
Fama tubas animet, laborant.
An non eadem quaeritur orbita
Perenne nomen. Semita sanguinis
Placet Neroni: liberalis
Dextra Tito: facillisque Nervae
In subditorum fenora lenitas:
Superba Cyro Pergama, et aureis
Aedes coronatae colossis
Et Tyrii monumenta caeli.
Quam quisque amavit, persequitur viam
avan350
Lucrandi honoris. Tempora caeteri
Longaeva fallunt, et metallo
In senium sua facta ducunt:
Sed non perennant. Ista rapcibus
Sunt praeda fatis, et lachrymabili
Urgentur urna, dum ruinam
Semper edax minitatur hora.
Aeternitati Principis optime
Sudat Minerva, et vi Sapientiae
Nusae laborantes, gravique
Ingenio stimulata penna.
Quanto sequentis nomina saeculi,
Senesque fastos, Maxime Caesarum,
Olim fatigabis labore,
Sive tuo superata Marte
Narrentur olim Bactra, vel Artace
Subacta bello; seu magis aureae
Tranquillitatis sub lupato
Compositus recinatur orbis?
Tibi Poetae Pierios agent
In plectra ludos; eloquio tibi
Sudabit Orator; sequenti
Historicus memorabit aevo
Illata Dacis bella; Geometra
Describet orbem, quo tibi millies
Laurus virescat, quo trophaea
Fama metat studiosa laudis.
Tibi Mathesis grandia maximis
Dimetietur sidera lineis,
Nomenque describet serenis
Grande tuum, LEOPOLDE, stellis
Sic in futuri saecula temporis
avan351
Sistere praesens, nec fugientibus
Annis fatigari, nec ulla
Vi poteris LEOPOLDE capi.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XVII.
Ejus clementia et benignit as commendatur.
TEmperas ferri, LEOPOLDE, flammas,
Et manu fulmen minitare parca.
Caesarum haec laus est, graviora posse? at
Velle minora.
Sortis Augustae proprium est, nocere
Nolle, cum possis; pelagusque fervens
Mente tranquilla, placidoque frontis
Sole tueri.
Sic polo Titan medio serenos
Exerens vultus, nihil evolantis
Tractibus fumi, nihil obstinata
Nube movetur.
Sic DEUS nulla jaculantis ira
Mobilis, ridet petulante dextras
Impete armari, vacuoque jactu
Tela redire.
Te parem Soli, similemque magno
Numini fingis, LEOPOLDE: supra
Horrida incedis, positasque subter
Despicis iras:
Sanguini indulges facilis, benignis
avan352
Legibus frenas populos, nec oris
Hubilas risum, ciliive pulchram.
Irida condis.
Si jubes, gaudet tuus imperanti
Obsequi Civis: neque servientem
Aggravas durus; neque negligenti
Saevior instas.
Austrium servas, LEOPOLDE, callem:
Dum jubes, addis stimulum obsequendi
Lege non dura, placidisque segnes
Nutibus urges.
Neminem crudus nimium fatigas,
Neminem mollis nimium remittis:
Patris exemplo, Pius Imperator,
Omnibus idem es.
Hic fuit semper tenor Austriorum,
Sceptra clementi retinere dextra, et
Jure cum possis nocuisse, nulli
Velle nocere.
Ad Augustissimum Romanorum
Imeratorem
LEOPOLDUM.
ODE XVIII.
Imperium Austriacum non subjacere Fortunae,
quia virtute firmatur.
ERrat, favorem quisquis amabilis
Sortis perennem fingit, et aureos
Diesque, gemmatasque lunas,
Et placidum sine Marte regnum.
avan353
Fortuna, pulchris invida laudibus,
Amica fraudis, currere saecula
Auro laborata, et recusos
In precium vetat ire menses.
Si quando laurum temporibus dedit,
Non haec secundae est pronuba laureae:
Nec antecedentem triumphum
Sors eadem cumulat sequente.
Quin si jocantis gratia Nerei
Aurae quietis non sine risibus
Se crispat, et tranquilla in undis
Astra refert, hilaremque Solem;
Tempestuosae tunc magis admone
Temet procellae, nec facili maris
Tranquillitati crede pinum.
Ista quies meditatur aestum.
Adversa sors est aspera prosperae,
Severa blandae, Et (quod metuas magis)
Plerumque lauros, et serenum
Aggreditur diadema frontis.
Jurata nulli, magna pericula
Miscet favori. Nempe ubi deficit
Virtus, coronarum serenum
Horror agit, trepidusque pallor.
Non Austiorum sic diademata,
Et jam quaternis purpura saeculis
Producta nutat; non rotanda
Sceptra tua LEOPOLDE dextra.
Cum Rege quando dividit Imperi
Illustre Virtus nomen, et inclitos
Ornat tiaras, nil adepti
Juris habet, inimica semper
avan354
Fortuna sceptris, Inviolabili
Necessitati est caetera funeris
Subjecta majestas; coronam
Ni solidet, trabeamque virtus.
At quae coronat, pulchra fidelibus
Te vitta gemmis, dum socio micat
Splendore Virtutis, quieta
Sceptra tibi LEOPOLDE firmat.
Discede regnis perfida ab Austriis
Fortuna. Vires non habet impetus.
Insanienti cum furori
Stat clypeus, solidata Virtus.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOL DUM.
ODE XIX.
Imperia mala cito interire, Austriacum
duraturum.
QUem Fortuna, faventibus
Adspirans Zephyris, ad diademata
Et Regum trabeas vehit,
Ac magno celebris fenore nominis
Pulvinaribus inserit
Augustis Dominum; si nimium suis
Adblanditus honoribus
Expandat gravidis vela Favoniis,
Luctantemque cupidinem,
Et votum immodici pectoris aestuans
Loro non teneat brevi;
Infelix Phaethon, queis male sederat,
avan355
Pulvinaribus excidet,
Confusus cinis, et victima gloriae.
Sors in pectora blandior
Irrepit vitiis; et simul optimae
Mores inficit indolis.
Rarus non aliquo crimine purpuram
Foedat, vel capitis jubar
Obscurat vitio. At qui positus thoro,
Insanis nimis ausibus,
Impugnarer DEUM tentat, inutili
Conatu atterit impetum,
Et lapsum ipse sibi, et fulmina fabricat:
Quamvis suppositos metu
Constringat populos, ipse timoribus
At nunquam satis eminet.
Majorem Dominum semper habet monor.
Ad cujus paveat minas,
Et fulmen trepidet. Scilicet, improbos
Rex terret populos; DEUS
At fulmen gravius Regibus intonat.
Si bello Imperium gravent,
Aut se fulmineo turbine subditi
In vulgi excidium rotent,
Et turpi dominam crimine purpuram
Foedent; innocuum DEUS
Patrono solium fulmine protegit.
Semper supplicium prope
Grandis culpa trahit: nec Nemesas brevem
Cedit supplicio moram.
Instat semper atrox ultio crimini.
Quod si tarda venit, tamen
Tandem consequitur, quod sequitur scelus,
avan356
Et plectit gravius, manu
Compensante moram. Sola nequit gravi
Virtus interitu mori,
Et sese tumuli juribus eximit.
Justis pronius imminet
Numen Principibus, quos parit AUSTRIA,
Jam longa serie Imperi
Germani ad trabeas, quos vigor ingeni
Et recti studium, et fides,
Prudens CONSILIUM, INDUSTRIA fervida
Commendat patriae Patres,
Aeternis populi non sine plausibus.
Augur non dubius cano:
LUIDPOLDE, Imperium, per tot Avos tibi
Transmissum, decimis quoque
Transcribes Atavus sero nepotibus.
Nam qui sceptra nocentia
Longum non patitur vivere saeculum,
Idem sceptra DEUS pia
Mandat Nestoreum vincere saeculum.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LE OPOLDUM.
ODE XX.
Principum vita cordi est Superis: Austriacos
Imperatores DEUS protegit.
IMpune nemo vulneris arbitrum,
Exercet ensem in funera Principum.
Cavete, quos vindicta telo
avan357
Exstimulat, vel acerbat ira
In imperantum fata, Nocentium
Semper furori grandius intonat
Vindicta telum. Nemo Divos,
Enceladus licet, insolente
Lacessit ictu; quem grave protinus
Non insequatur fulmen, et ignei
Emota tempestas olympi,
Et rabies furiata mundi.
Augusta Regum sceptra rebellibus
Tentare signis, est solium Jovis
Movere caelo. Ni reducas
Ense manum, Jovis Ales ungue
Librabit ignem, quo scelus in tuum
Cinis recumbas. Numina vertices
Regum tuentur; providaque
Nube tegunt diadema frontis.
Quin jam tonantis fulmina Vandali.
Et aestuantem in praelia Parrhasin,
Martisque fervorem Geloni
Impavidus LEOPOLDE spectas?
Minantur? irae sunt sine viribus,
Cassumque fulmen, quando ferociunt
Caelo reluctante, et tuentis
Dextra DEI diadema curat.
Infractus ampla e pectoris area
Aude tumultus cernere, et arduos
Inferre vultus, qua timenda
Mars tonuit fremebundus hasta;
Qua se flagello Dux Borealium
Bellona jactat saeva cohortium,
Ferroque formidanda et igne
avan358
Cum populis resupinat Urbes.
Furor videtur, sed carer impetu,
Et confili expers mole ruit sua
Quasque architectatur sagittas,
In propriam furiat ruinam.
Quin si trecentis se Mareotide
Evolv at unda classibus, et salo
Soloque late comminetur
Threjiciae dominator orae,
Saevosque Thraces, et Scythiae vagas
Gradivus arces Austriae in ultimam
Trahat ruinam, Pannonesque
Strimonius metat horror agros:
Nempe Austriorum proferet irritum
In damna Martem. Nam vigilat polus
Tuae soluti, perfidoque
Excidium jaculatur hosti.
Caelum inquietat, qui tibi praelia
Indicit hostis. Tu Geticis super
Ferere acervis, et triumphos
Thyssagetum in clypeis notabis.
Tu, qua Propontis saevit, et obviat
Freto Corinthus, Marte Alemannico
Trophaea plantabis, decora
Austriacae monumenta famae.
Sed nec sonabunt classica civico
Incensa bello: quando benignitas,
Et dextra clemens, plus feroci
Ense, feros animos quietat.
Vim temperatam Civibus admoves,
Blandeque ducis, non trahis impetu.
Hac arte placari Leones,
avan359
Et Geticae dedicere Tigres.
Haec sancta fraus est, qua tibi subditus
Orbis quietem discit, et aureus
Candor tuetur, mutuoque
Corda fides adamante nectit.
Utcunque sed Mars exterus infremat,
Vel civium ardor prava minantium
Insanientes per calores
Dissidium populorum acerbet;
Habes Tonantem pervigilem tuo
LUIPOLDE sceptro. Legitimum DEUS
Tuetur Augustum; et rebellem
Fulmineo quatit igne dextram.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXXI.
Eucharisticus panis est Austriacorum Regno-
rum alimonia.
NUnquam studebis sigmata Persico
Superba luxu, aut pocula fusilis
Liquore baccae temperata, aut
Daedaleas superare cenas.
Post apparatus Phasidis, et graves
Mensas Apici, post Halyatticas
Cenas, recrudescit fumantis
Vis stomachi, calidasque acerbat
Sitis medullas. EUCHARES Austriae
Est esca Stirpis, regia Caesarum
avan360
Altrix, ab Habspurgo Parente
Archiducum preciosa mensa.
Hac ille primus nomins Austrii
Fundator esca in sceptra potentiam
Attaxit, Augustumque honorem
Caesaream in trabeam vocavit.
Hic robur armis, hinc animis vigor,
Virtusque pugnax Martis ahenei,
Et inter undantes procellas
Mens stabili inviolata puppi:
Hinc faustitatis vena perennibus
Itura gemmis: hinc niveos salus
Datura Soles; fiinc redemptae
Pacis honor, fideique splendor.
LUIDPOLDE, cernis, qua venit Austriae
Aurora gentis, tot diadematum
Praenunciatrix, totque honorum
Imperii, triplicisque Regni
Augusta Mater? Cernis, et indole
Non segniori patria perlegis
Vestigia, et magnos avita
Insequeris pietate Patres.
Quid ominemur? Fortium hic est cibus:
Dicamne fortem in praelia spiritum
Hinc nasciturum, quo feraris
In medias LEOPOLDE turmas;
Seu quas Gelonus Parrhasia procul
Ferro timendus duxit ab Arcade;
Seu quas Othomanni furentis
Ira trahit rabiesque Daci?
Cum pauca dico, plurima cogita:
Nam vis in uno plurima verbulo est.
avan361
HIC PANIS EUCHARISTIA. Audi
Quod Provis anagramma quondam
Tuis canebam: PANIS HIC AUSTRIAE.
Nec plura dicam: hac voce perennium
Dixi coronarum virorem, et
Austriadum sine fine lauros.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXII.
In Austriacam Domum nunquam peribit Invidia,
quia ejus gloria semper durabit.
EXsurge felix AUSTRIA, Caesarum
Augusta Mater: tuque beatior
Columna stirpis, Imperantum
In numerum LEOPOLDE transi.
Suffragiorum jam tibi candidus
Applaudit ordo; jam diademata
Se vertici acclinant, manumque
Sceptra rogant, latus ambit ostrum.
Sed invidorum dentibus obsita est
Via imperantum. Quisquis in ardua
Entitur Regum theatra,
Ni medias generosus intret
Livoris iras, seque per obvios
Infundat aestus; ludibrium sui
Jacebit ardoris, suoque
Ambitio reprimetur ausu.
avan362
Sic est: nitentem qui radiantibus
Decurrit axem Cynthius essedis,
Terrae vapores, queis tegatur,
Ipse sibi trahit in volumen.
Haec eminentis gloria gloriae est:
Natura quidquid magnificum tulit,
Virtutis enisu ante ire
Et titulis supereminere.
At corde livor suscitat igneas
In arma flammas. Namque quod invidet
Exulceratus, bellicoso
Marte petit, tumidoque saevus
Lacessit oestro. Quisque retundere
Gestit, quod anteit; seque super gradum
Levare magni, gloriaeque
Colla super pede inambulare.
Sic est: sed ales fulminis armiger
Tibi ministrat. Torqueat improbos
Belona serpentes, gravique
Marte tonet furiatus orbis;
Hic arma stringet fulmineo procul
Timenda jacut; teque superstitem
Svervabit irae. Hac morte livor,
Quam fabricat, solet interire.
Exinde vives non tamen invidi
Morsu carebis. Scilicet AUSTRIAE
Nomen perenne est: hinc perennem
Invidiae trahit ipsa nubem.
avan363
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXIII.
Princeps, qui suos cives amat, amatur
vicissim et colitur.
CUi sceptrum Fortuna dedit, qui nutibus orbem
Flectit, et imperio
Vives et urbes temperat;
Ne metuat, metui metuat. Timor unicus iste
Principibus liceat;{?ATypogr}
Malintque amari subditis.
Infelix nimium est Regis praestantia, quando
Excubias lateris
Formidat ipse proprii,
Non minusac hostem, circumque frementia tela.
Quisquis amore caret,
Terrore frustra cingitur.
Principis ira feri populorum provocat iras,
Insidiae insidias,
Minae minas exsuscitant.
Qui formidari vult, formidabit et ipse.
Tutius Imperium est,
Coli, foveri, diligi.
Hoc regnum LEOPOLDE tuum est: Spectatus amaris:
Nomen amicitiae
Vocas ad aulae purpuram:
Et quanto fortuna tibi praestantior auras
Afflat in obsequium,
avan364
Tano tuis benignior
Affulges Princeps: Te non poscentibus ultro
Insinuas facilis,{?ATypogr}
Et Patris atque Caesaris
Nomina confundis, miscesque in Caesare Patrem
Prodigus alloquii;
Minusque Caesar subditis,
Quam Pater esse cupis. Sic te LEOPOLDE veretur
Nobilitatis amor,
Et civium custodia;
Quique tuus dici potuit, nihil amplius optat,
Quam documenta dare
Etiam profuso sanguine
Te quod amet; laudemque putat sibi quilibet esse,
Si fera sors jubeat,
Suo mori pro Principe.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXIV.
Dolorem, quem orbis in funere FERDINAN-
DI III. et IV. concepit, temperat electio
Augustissimi IMPERATORIS
LEOPOLDI.
FLevimus, quando violentiore
Mors tulit Fratrem nece FERDINANDUM,
Et sepulchralem media induerunt
Gaudia luctum.
Flevimus, quando pia pompa PATRI
Ducta, funesto nimis apparatu
avan365
Compita atravit, cineremque sacra
Condidit urna.
Flevimus: nec se miserandus anno
Luctus exhausit, tepidamque semper
Lchrymam trusit lachryma, alterique
Altera cessit.
Scilicet nullos dolor efferatus
Accipit fraenos; neque gloriosi
Principis maestum satis ulla deflet
Lachryma fatum:
Donec aequalis, meliorve Princeps
Torqueat sceptrum; soliumve Patris
Natus inscendat, paribusque flectat
Legibus orbem.
Nunc, adhuc quamvis madeant priore
Lachryma vultus, cecidit querendi
Causa, et abstersus dolor in serena
Gaudia migrat.
Nempe jam Patri similem videmus
Caesarem; dum tu, LEOPOLDE, jura
Civibus dictas, populosque eadem
Lege gubernas.
Par tibi virtus; studiosa recti,
Suavis affatus, rigidique sceptrum
Nescium ferri, geniusque dulci
Nectare manans.
Te piae leges, et amica legum
Pax triumphali comitata plausu,
Et fides, et fas, et Apollinaris
Gratia stipat.
Si tamen bellum grave classicorum
Intonet murmur; tibi Martialis
avan366
Dextra pugnaces domitura Thraces
Fulminat armis.
Unde nec fatis obiisse Patrem
Credimus. Vivit, LEOPOLDE, dum tu
Vivis, et Patris meliore pensas
Funera vita.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXV.
Nullum beneficium perit minus, quam quod
confertur sapientibus.
NEscitis, quibus affluit
Fortunae obsequium, rursus et effluit
Rerum copia inutilis,
Quo laudabilius munificae loco
Condatis bona dexterae.
Perdit saepe bonam gratia gratiam,
Ni dignum inveniat locum.
Illuc munifici munera pectoris
Magni evolvite Principes,
Spes magna unde redit, nec sterili jacet
Semen depositum solo.
Infecunda perit gratia, publicae
Si nil fructificet rei.
Infecunda perit, quae sceleri datur.
Nam nunquam sine publico
Damno criminibus divitiae affluunt.
Fecundo ille locat solo,
Qui Musas alit, et pauperem Appollinem.
avan367
Huc, CAESAR, pia largitas
Dives muneribus promicet. Utilis
Haec est munificentia
Quae nutrit dominae vim Sapientiae.
Olim sic polus aureo
Nimbo deciduus, fluxit amabilis
In cunabula Palladis:
Nunc, nascente iterum Pallade, vilior
Aedem pauperies subit.
Sic se divitiae vilibus ingerunt;
Urget pauperies probos.
At quamquam levius nemo ferat malum;
Nemo ferre tamen minus
Debet, quam sapiens. Hic dominabitur
Astris: quid male subtrahit
Tellus auxilium? se sapientibus
Non parcus polus ingerit,
Stellarumque micans servitium intimat:
At terra obsequium negat,
Quod stulto capiti saepius applicat:
Quod Marti asserit impetum,
Ingentesque alit in praelia spiritus;
Hoc magnos Academiis
Enutrit genios, Spes ubi militi
Praedae acciditur, occidit
Decertandi animis. si sapientiae
Se stipendia sutrahant,
Magnis ingeniis dura retunditur
Musarum patientia.
Vis, CAESAR, sapiens consilium? Fove
Musarum patrimonia.
Musae consiliis erudiunt viros.
avan368
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXVI.
Felix Respublica, cui imperat LEOPOLDUS.
FOecundiorum quae natet AUSTRIAE
Carina laudum, quantus in arduum
Nepos nepotem gloriarum
Raptet iter, subeatque callem
Sequens prioris; quo diademata,
Laurique frondes ordine profluant,
Leges in ALBERTO, AUSTRIORUM
Magne Nepos, LEOPOLDE, Patrum.
Illi eruditae filia Palladis
Virore frontem laurus inambulat,
Phoebusque, dictantesque Musae
Ingenuum sibi pectus aptant.
Illum feroci fervida spiritu
Vis bellicosae laudis avarior
Succendit, armatusque Mavors
Magnanimos vocat in furores.
At non cruoris prodiga dextera,
Sed parca caedis, quamlibet incita
Procella convolvat tumultus,
Et tacitum veniaeque largum
Proritet ensem. Nempe magis caput
Augustum adornat nescia sanguinis
Corona; bellaceque palmas
Innocuum diadema vincit.
Quod si minetur sors fera turbine
avan369
Rerum ruinas, rectus et integer
Sub mole mundi collabantis
Durat Atlas, cohibetque lapsum.
At nec supino te ligat otio
Quieta virtus, quin pribus Patres
Sequaris ausis, et coronas
Imperii, LEOPOLDE, eodem
Labore vincas. Sanguine ab AUSTRIO
Natus, bibisti sanguinis indolem;
Ternumque maturam juventam
Caesareo diadema nexu
Tuam revincit. Te Duce laureas
Quot Mars parabit? quae venientium
Messis triumphorum vetustis
Adjiciet nova regna regnis?
Sic advovemus! Publica commoda
Si quisque tecum civis amaverit;
Felicitas regni tenebit
Consiliis stabilita clavum.
AD CAROLI V.
IMPERATORIS MANES.
ODE XXVII.
Imitatorem CAROLIV. esse LEOPOL-
DUM IMPERATORERM.
OAustriorum CAROLE Principum,
Et maximorum gloria Caesarum,
Invicte tot bellis Monarcha,
Totque caput redimite lauris;
Te Martis horror splendidus aspici,
Te bellicarum praemia frontium,
avan370
Palmaeque frondentesque Lauri
Et famulus comitatur acres
Mars in triumphos. Te posito minor
Furore Maurus plus decupla vice
Sensit triumphantem, et frementes
Armeniae tibi flexit arces.
Te Bosphorani decolor aequoris
Fluctus propinquis, non sine fletibus,
Narravit Afris; ter subactus
Odrysia Solymanus ira
Terram momordit: Te Libyes procul
Expavit ardor: Te Numidum fuga,
Testata victorem, imperato
Deseruit sua castra cursu:
Te qua potenti Marte sequentium
Invicta adurges signa cohortium,
Praeoccupato fama cursu,
Dum dominum canit, atterentes
Spargit timores. Quid famularia
Dicam subactae colla Alemanniae,
Aut detriumphatos Batavos,
Vangiones, domitosque Gallos,
Anglosque fusos? Te Wahalis reis
Adorat undis; te refugis timet,
Garumna ripis; te Visurgis,
Te famulo veneratur Ister
Rhenusque fluctu: te Rhodanus colit,
Ararque et Albis; te Tanais procul,
Et Mosa, Scaldisque et gemente
Eridanus reveretur alga.
Te, quidquid ambit Nereus, et vago
Sinu Amphitrite colligit, obvio
avan371
Arridet amplexu, et quietas
Oceanus tibi sternit undas.
Quacunque terrae Sol habitabiles
Illustrat oras CAROLE, Caesarum
Caesar vocaris, Rexque Regum
Magnus Atlas, columenque mundi:
Idem timenda fronte severior
Et temperata lege supercili
Mitis: serenus idem, et acer;
Atque timor populorum, amorque.
At Martialis gloria nominis
Et fama magni Principis ardua,
Clementiae laus, lenitatis
Elogium, decus aequitatis,
Et cura caeli relligiosior
Non tata tecum, CAROLE, funebre
It in sepulchrum; nec fatiscit
In cinerem resoluta virtus.
Adhuc recenti, quam tibi gloria
Ad tot triumphos scripserat orbitam,
Calcatur incessu, parique
Insequitur LEOPOLDUS aestu.
Illi capacem non popularibus
Natura mentem viribus imbuit;
Jussitque nil nimis timere,
Nil nimiis adamare votis.
Illum decori pectoris hospita
Ad alta virtus grandibus educat
Matura curis, et Parentum
Pulcher honor vocat ad coronas.
Illi futuri mens bene conscia,
Et anteacti temporis arbitra,
avan372
Justumque, Legesque in juventae
Flore, gravem statuunt Senatum.
Illi eruditi est copia CONSILI,
Et aequa mentis libra negociis
Examinandis, quae revolvit
Difficilis facilisque casus.
Illi probati INDUSTRIA pectoris
Partem laborum Numinis expedit;
Curasque divisas regendi
Imperium, generosus haurit.
Illi fluentis vena pecuniae,
Et liberalis copia dexterae
Se non avaro prodit alveo,
Et riguo populorum amores
Lucratur auro. Nempe recentium
Qua gratiarum flumine defluunt
Opes, inexhaustasque pleno
Divitias ruit amne Princeps;
Illac remigrat gratia civium,
Aestusque fervens obsequiis: eo
Tendunt amores, unde manant
Munificae monumenta dextrae.
Hinc et frequentant agmina civium
Ultro volentem, et pectoris occupant
Patentis arcem, et gratioso
Insidias statuunt amori.
Quin bellicosis empta laboribus
Illum coronat gloria, et arduus
Togae Senatus; plurimoque
Pacis amor comitatur auro.
Quocunque sese CAROLU sincitat
Vel igne Martis, vel melioribus.
avan373
Pacis tophaeis; hacsequentes
Acer agit LEOPOLDUS ignes.
O quantus armis, si fera classica
Martem perorent, induet obrutum
Mundum trophaeis! quam severo
Arma fremet LEOPOLDUS aere!
O quantus aureae pacis in Iride
Virernsque oliva se niveis aget
Caesar quadrigis, dum beatos
Eilio revocabit annos!
Auditis? an me lene micantibus
Illudit astris pompa serenior?
INDUSTRI aque et foederato
CONSILIO stabilita fraena
Gratatur orbis? Pergite sidera
Impendioso munere Caesarem
Servare, mundi qui ruinas
Impediat subeunte collo,
AD ROMANUM IMPERIUM.
ODE XXVIII.
Augustissmum IMPERATOREM LEO-
POLDUM esse FERDINANDII.
imitatorem.
IDem Caesar, et Innocens,
Orbis prodigium est. Purpura, quae latus
Circum fluctuat arduum,
Raro labe caret. Fulgida nomina
Fumus plurimus inficit:
Et quod conspicuum se jubar exerit
Frontis, nubibus objacet.
avan374
Pulsantur Zephyris ac Aquilonibus
Celsorum juga montium:
Sublimie solio cernere vertices
Regnorum famulantium,
Nec vento aut facili sorte tumescere,
Ut res plena periculo est,
Sic est prodigio res similis. Tamen
FERDNANDUS sine crimine
Pulvinar tenuit Regium, et integer
Effulsit diademate.
Non illum solio adnata licentia,
Et laudum sitis aemula
Vssere illicitae fulgure gloriae?
Impunisve potentia
Vim ferri manibus fortibus indidit.
Non illum ambitio impotens
Aut motus animi seditionibus
Vexavere domesticis.
Non magni Zephyrus nominis integram
Vicit pectoris aream.
Sed (duxisse putes aethere sanguinem)
Purus labis et integer,
Intrase melior, perpetuum suus,
Inter mille negotia
Curarum vacuus, tormina mentium
Sic gessit diademata,
Rex, Caesarque sui, ut sollicitudines
Aut regnorum inamabile
Non sentiret onus, pulchraque nomina
Augustamque potentiam
Menti non nocuae jungeret, et simul
Esset Caesar, et innocens.
avan375
Haecest AUSTRIADUM gloria! purpuram
Servant innocuam, et procul
Augusto solio crimina submovent.
Talem credimus, Imperi
Qui nunc fraena tenet, grandior aspici
LUIDPOLDUS Patriae Pater,
Terrarum dominus. Non ego dixerim
FERNANDI diademata
Augustasque sacri verticis infulas
LUIDPOLDI capiti inseri,
Et traxisse negem pectoris indolem.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXIX.
Ut olim Maximilianus II. COR et OCUL US
Germaniae dictus est, sic hodie Aug. Imp.
LEOPOLDUS.
NOn totus uno funere mergitur,
Qui gloriose vixit. Euntibus
Declivem in aetatem diebus,
Jus adimit generosa virtus.
Vivet, sepulchri nescia, gloria
Tot parta bellis; Vivet, et ultimis
Narrabitur mundi cadentis
MAXIMUS AEMILIANUS annis.
Sic AUSTRIORUM jam puerilibus
Matura ab annis annuit indoles,
Sic Caesarum Caesar quieto
Imperio, LEOPOLDE, spondes.
avan376
Si quando Lunae cornua Thraciae
Virtus honesti prodiga sanguinis
Fregisse dicetur, gravique
Bosphorus occubuisse clade,
Acremque Martem in praelia MAXIMI
Fugisse mundi terror, et ultimum
Bustum, Tyrannus, fletibusque
Pannonicos vacuasse campos:
Tuae canemus symbola gloriae, et
Exemplar irae, qua Mareoticos
Olim Tyrannorum furores
Marte gravis, LEOPOLDE, sternes.
Si forte et olim COR ALEMANNIAE
Aetas Nepotum postera MAXIMUM
Cantabit, illustremque nosci
MUNDI OCULUM celebrabit orbis;
Partem tuarum, maxime Caesarum,
Laudum sonari crede: Alemannia
Vivente te vivit, videtque
COR, OCULUS, LEOPOLDE, mundi es.
Vitalis aurae purus anhelitus
In sceptra per te ducitur, et vigor
Per membra transfusus fugacem in
Regna trahit retrahitque vitam.
Per te videtur, quae procul imminet
Procella regnis; quae sonat ultimam
Proterva tempestas ruinam,
Et trepidis populis supremam
Cladem minatur. Scilicet editum
Pulvinar arx est, unde necessitas
Spectata regnorum fideli
Auxilio lachrymantis arcet.
avan377
Lamenta vulgi. At te quoque subditi
Cives tuentur: Tu popularium
Insumis obtutus, stupensque
In te animos aciemque vultus
Europa firmat. Nempe in amoribus
Est civium Rex, qui pariter fovet
Amore cives: insequentis
Primus amor seges est amoris.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXX.
Eum fortitudine adversus Turcas RUDOL-
PHUM II. aemulaturum.
SEu mente fetum, consilio gravem,
Plenum Senatu, divitis eloqui
Venaeque fecundum RUDOLPHUM, et
Ingenio veneramur acrem;
Seu Martiali carmine dicimus
Fregisse Lunae cornua Thraciae,
Et saepe Germano Tyrannum
Bistonium domuisse ferro;
Pars est tuarum, MAXIME CAESARUM
LUIDPOLDE laudum. Nobilis indoles
Augusta mentis, spiritusque
A tenero generosus ungue
In arma crescit Pannonis ultimis
Serenda terris. Sanguine vidimus
Natare Rabam, cum Tyrannus
Per medias agitavit undas
avan378
Fugacis irae praecipitem impetum,
Flumenque pleno barbarus agmine
Urgens Gigantaeas nefasto
Inferias properavit Orco,
Pudendam honesti victimam acinacis;
Et sponte lethum quaesiit insolens
Instante RUDOLPHO, et pavente
Anteiit sua fata cursu.
Afflicta Budae moenia vidimus,
Albam trementem, Bistonas Agria,
Frustra reluctantes, fugatos,
Odrysias Mahometis iras
Umbris sacratas irrevocabili
Cessisse fato; cum male pertinax
Strigonium victor teneret,
Et media violentus urbe
Caesar sederet. Tune Rhodopeiae
Flevere Lunae, et Manibus hostiae
Cessere pingues, Pannonisque
Exitium populare regni
Sinan fugatus; callidus Ibraim
Exutus armis; bis quoque moenia
Soluta Petrinae Tyranni
Deseruit fugitivus ardor.
Si rursus ira Thracius AUSTRIUM
Irritet ensem Bosphorus, et greges
Agens probrosos Martiali
Exitium vehat in procella;
Fractus LEONIS sentiet impigram
In bella dextram; et sanguine cornua
Imbuta Lunae dum videbit,
Arma procul fugitiva vertet.
avan379
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXXI.
Ut exemplo FERDINANDI II. adex-
tirpandam haeresin incumbat.
NOndum supremo vulnere concidit
Lernaea proles. Scilicet impiis
Bacchatus armis jam labantem
Dissidiis lacerare mundum
Orcus laborat. Vidimus Haeresin,
Sub FERDINANDI nuper acinace
Frustra reluctantem, probroso
Colla jugo dare, lachrymisque
Nil profuturis interitus sui
Plorare scenam; seu Madeburgicas
Cum Marte turrers fulminaret,
Et veteris monumenta famae
Exercitati militis igneo
Raptaret aestu, evulsaque sedibus
Urbs ampla nutaret, pudendum
In cinerem ruitura moles,
Urgente ferri fulgure moenia,
Aedesque flammae robore, Tillio,
Seu cum Palatinis Bohemae
Caedibus erubuere Pragae,
Albique montis strata cadavera
Texere culmen; seque Britannicis
Infudit undis Fridericus,
Non iterum metuenda larva,
avan380
Et umbra Regis. Quid memorem ultimos
Daci furores, cum novus Annibal
Bethlemus immani calore
Carpathias superavit alpes,
Inominato robore Thracii
Fultus Tyranni, et sacrilega Africam
In arma traxit, Bosphorumque,
Et Scythiae Cilicumque nubes
In atra duxit funera Pannonum?
Quid Vandalorum bella, et Oriona,
Totumque funestis Booten
In vetitos male concitatum
Martis furores? At male perfidis
Pugnatur armis: nec stetit exitu
Fortuna fausto, cum nocenti
Bella calent furiata Marte.
Gustavus Ursae Rex Erymanthidos
Ausus vocari blando anagrammate
AUGUSTUS, in tabo sepultus
Lipsiacos vitiavit agros,
Sic vis, et atrox ambitio piis
Occumbit armis, Rursus at Herculis
Labor vocatur; toxicumque
Seminecis sobolescit Hydrae.
Incumbe grandi CAESAR acinace,
LUIDPOLDE, monstris, teque ruentibus
Oppone castris, et Gelonos
Siste equitum peditumque nimbos.
In te refusis posthuma saeculis
Felicitatis tempora defluunt,
Virtusque Avorum; tu labantis
Jura potes reparare mundi.
avan381
Ad Augustissimam
DOMUM AUSTRIACAM,
ODE XXXII.
CONSOLATIO
In morte FERDINANDI III. Romano-
rum Imperatoris.
QUid tristis Niobe, funera Caesaris
Deplorans lachrymis, te Austria conficis?
Naturaeque molestis
Cedis sponte doloribus?
O Regum genitrix, gloria Caesarum,
Tutrix Imperii, lux diadematum,
Europaeque voluptas,
Magnae fons opulentiae;
Priscis redde oculos Diva leporibus,
Frontem laetitiae, tempora laureis;
Erectumque severis
Pectus nubibus exime.
Vivit (quid dubitas?) nescia funeris
Virtus immemoris, vivit et aureae
Felix munere famae
Sese restituit tibi
FERNANDUS; meriti nec tamen aetheris
Exemptus solio est. Vivit, et integer
Deplorata nocentis
Pendit crimina saeculi.
Quidquid prosequeris maesta doloribus,
Est, vel Diva Themis, sancta securibus,
Servans jura solutis;
Vel sacros Pietas focos
avan382
Inflammans calido semper anhelitu,
Nutrix magna DEI, praecipitem potens
Delenire Tonantem, et
Caeli fulmina sistere;
Vel mens paciferis inclita legibus,
Submotumque feri Martis ab ignibus
Ferrum, et parca alieno
Tingi dextera sanguine:
Vel ridens tacito pacis in otio
Innubis facies; sive Favoniis
Res Fortuna secundis
Voti duceret aequore,
Felix egregiae navita gloriae;
Seu fati violens sterneret impetus
Campum fulmine Martis,
Aulam funere Conjugis;
Urgerentque gravi Caesaris intimos
Telo fata lares, et diademata
Infelice cupresso,
Plausum lessibus, incito
Mutarent Superi turbine; et immemor
Caelum praeteriti vulneris, altero
Pectus grande parentis,
Nati in funere figeret:
Virtus edomiti certa periculi
Regnorumque capax constitit, et suo
Semper laeta sereno
Solem pectoris integri.
In sortis mediis nubibus extulit.
Haec erepta tibi non humili gemis
Lesso, Diva, potentum
Mater Regia Caesarum.
avan383
Sed vultum lachrymis exime, proxima
Divorum soboles. Quam tibi gloriam
Fato credis ademptam,
Vivit, nescia funeris.
Vivit Consilium, conscia sanguinis
Mens vivit patrii; vivit et Aequitas,
Et constantia mentis
Sortis docta retundere
Audaces fremitus, et Sapientia,
Apta et Caesareis dextera fascibus;
Totusque in LEOPOLDO
FERNANDUS superest tuus.
AD MANES
Augusti Romanorum Regis
FERDINANDI IV.
ODE XXXIII.
Spem in FERDINANDI IV. morte orbi
ereptam, restitui in electione ad Romanum
Imperium Augustissimi Imperatoris
LEOPOLDI.
NAm quis serena frontis ab area,
Non sauciato lumine, publica
Lamenta spectabit, suoque
Cum populo cecidisse Regem
Siccus videbit? scilicet insolens
Fortuna, circum limina Principum
Tonare crudelis, repente
Eripuit nece FERDINANDUM.
Quem nuper aucto gloria Caesarum
avan384
Adscripsit Albo; cui diademata
Cinxere crines, Austriorum
Grande decus, columenque mundi.
Heu, FERDINANDUS! quis mihi per genas
Non invocatus nimbus inambulat?
Heu, FERDINANDUS! qui dolores
Pectus agunt, animumque acerbant?
Heu, FERDINANDUS! desine, viscerum
Tyranne, maeror cor lachrymabili-
Urgere luctu. Heu, FERDINANDUS
Stirpis amor, gloriae columna,
Pupilla pacis, delicium Imperi,
Firmamen orbis, gloria Principum,
Cor Austriorum: FERDINANDUS
Occubuit. Lachrymare Musa:
Jam cuncta dixi. O invida sidera
Felicitati labilis Imperi!
O cruda, et in nostros dolores
Astra avidis animata telis!
Sicne innocentem dux rosa purpuram
Ex ponit auro Solis, ut ardeat,
Pompamque regalem coquente
In cineres agat igne Phoebus?
Sic purpurato parturite sinu
Aurora Solem mane, meridie
Ut naufragetur, spiritusque
Sidereos tumulet nigrante
Nox atra velo? Sicne perennibus
Frondere laurus digna viroribus
Expandit umbras, ut tonantem
Praeda recens cadat in securim?
At non peribis, gloria saeculi
avan385
FERNANDE nostri; nec violabili
Clauderis urna; nec cadaver
Pondere pyramidum obruetur.
Frater superstes fratris amabile
Supplebit aevum. Quos Lachesis tibi
Ademit annos, insequentis
Imperii adnumerabit aether
Fratris coronis. Sic mihi fulminis
Addixit ales, sic socii gravis
Leonis incessus; severum
Cui statuit mediis in armis
Nidum Gradivus. Quam bene labilem
Molem cadentis fulciet Imperi,
Quem fortis hinc LEO tuetur,
Hinc AQUILAE vigilantis ardor!
O ergo, quisquis tempora siderum
Urges volantum, et saecula concitas
Avara devolvi; occidentis
Solis equos remorare Numen.
Donec senecta fessus; at integer
Virtute; et annis et meritis gravis
Illustre Divorum petatur
Concilio LEOPOLDUS astrum.
avan386
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXXIV.
Imperii Romano Germanici majestatem in CA-
ROLO MAGNO fundatam, a Domo
Austriaca et Augustissimo Imperatore
LEOPOLDO sustinendam im po-
sterum et amplificandam esse.
REs magna parvis principiis venit
Septemplicato qui lavat ostio
Maeotiden Ister paludem,
Rivus erat, tenuique saltu
Vincendus amnis. Contiguis poli
Quae se maritat sideribus cedrus,
Et arborum excedit senatum;
Virga fuit, modicumque germen.
Vides Mimantem, Porphyrionaque,
Cui ludus Ossa est, cui pila Pelion?
Vides Gigantaeis lacertis
Enceladum? Puer ille quondam
Fuit tenellus. Quidquid in arduam
Crevisse molem tempore cernimus,
Fuit pusillum, gloriamque
Principio rudiore duxit.
Non sic coronae fama Alemannicae,
Ingensque sceptri Caesarei decus,
Quod gloriosam devolutum
Per seriem LEOPOLDE, captas.
avan387
Sub ipsa magnum principia emicat;
Parique semper nobile gloria
A CAROLO ductum perennat;
Theutonica nimium rotari
Virtute avarum. Nempe Alemannici
Incaeptor aevi maxima CAROLUS
Jecisse fundamenta regni
Dicitur, et fugitiva sceptra
Firmasse forti robore dexterae.
Illi assidebat Consilium grave,
Mentisque curae providentis,
Judicii, sapientiaeque
Dives supellex, inviolabilis
Timore fervor, robur euntibus
Majus procellis; aequitatis
Firma bilanx, pietatis ignis,
Constantiae vis, magnificentia,
Regnique nervus vasta potentia,
Et exterorum, et subditorum,
Cultus, amor, studium, fidesque,
Et norma legum, et gloria Martia,
Tot laurearum clara vitoribus,
Gravisque palmis, tot trophaeis,
Tot positis veneranda cedris;
Lateque fusis hostibus inclita
Pax parta regnis; munificentia
Onusta donis, liberalis
Muneribus manus erogatis:
Omnesque dotes pectoris ardui,
Omnes et artes Caesaris optimi;
Et apparatus regiarum
Omnis opum, decus omne sceptri,
avan388
Haec illa radix sceptri Alemannici,
Firmata contra tot Boreae impetus;
Quam nec catenati furores,
Nec rabidi gravis aestus Orci
Evellet unquam. Hinc arbor in arduam
Sublimitatem crevit, et Austriam
Complexa, fatalis ruinae
Dedididcit numerare damna
Olim coronis Imperii adsita,
Caedes repensas caedibus; impios
Ritus et aras, subditorum
In jugulos furiale ferrum,
Legesque scriptas pondere sanguinis,
Et impotentis pectoris hospitam
Crudelitatem, civiumque
Funeribus viduata tecta.
At si quid arbos Imperii tamen
Tulit malorum, sive licentia
Belli furentis, sive Regum
Desidia, tacitisque fluxae
Dolis voluptae; posterioribus
Magno rependit fenore saeculis
Stirps AUSTRIORUM, tuque magno
Restituis, LEOPOLDE, lucro,
Nunquam parentum sanguine degener,
Quos diva virtus eripuit solo,
Caeloque transcripsere fata,
Quos numerus meritorum avara
Sub astra duxit. Tu lucra CAROLI
Lucris adauges, sceptraque regia
Virtute confirmas eadem,
Et stabilis diadema factis.
avan389
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXXV.
Regna non sustineri sine pietate: hac ab Augustissi-
mo IMPERATORE LEOPOL-
DO Imperium fundari.
QUisquis augusto decus arrogare
Postulas sceptro, variumque motum
Semper infidae stabilire sortis;
Nitere caelo.
Interit regnum, diadema nutat,
Avolat sceptrum, populus rebellat,
Purpura elanguet; nisi sanctitatis
Protegat umbra.
Regna ubi fulcit pietas, in arma
Suppetunt vires, facilemque belli
Aleam Numen rotat, et Gradivi
Temperat aestum.
Regna ubi fulcit pietas, quieta
Pax inoffensas moderatur urbes
Lege virtutum, niveisque currunt
Saecula bigis.
Consulit paci, famulatur armis,
Opprimit motus, stabilit quietem,
Jura conservat pietas, agendi
Regula recti.
Nixus hac regnas, LEOPOLDE. Surgat
Orbis in ferrum, segetemque Cadmi
avan390
Urgeant hostes, tremefacta motu
Terra dehiscat;
Ipse centeno Enceladus lacero,
Et Mimas, et Porphyrion furore
Tentet audaci superinduisse
Pelion Ossa;
Parrasis ructet Borealis iras
Turbinis, fulmen Geta Vandalusque
Exerant antris, geminentque ferro
Omina palmae.
Nempe frustrato temerasse campum
Marte maerebunt, cupidamque belli
Contrahent dextram; tibi dum secundus
Militat aether.
Irritus Mars est, cui militare
Abnuit caelum, licet ira densis
Ferveat turmis, nimiosque telis
Asperet arcus.
Cui DEUS pugnat satis ille multis
Cingitur castris: satis ille pauco,
Qui potest vinci, nocitura volvit
Milite bella.
Est tibi annonae cumulus paratae
EUCHARIS PANIS, toties in arma
Austriae missus, toties relata
Nobilis herba.
Dux tibi belli moderatur arma
Virgo, quae Patri est ACIES vocata
Saepe CASTRORUM, Geticumque fregit
Agmen ad Istrum.
Quot polo stellae, totidem pharetrae
Sunt tibi: quot sunt radii, tot hastae
avan391
Serviunt bellis; hominumque pensant
Robore censum.
O nimis felix LEOPOLDE! cui se
Astra, cognata pietate flexa,
Sponte submittunt sociumque caelum
Destinat arma.
Nempe sic regni bene collocata
Stat basi moles; ubi sceptra fulcit
Et laborantis pietas coronae
Sustinet aurum.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXXVI.
Ut Imperii onus sustineat feliciter,
PAR SIT FOR TUNA LABORI.
IMpigris laboribus,
Industriaeque robore imperantum
Sustinetur ardua
Corona. Qualis Hercules prementem
Fert labore machinam;
Et faepe subgemit; gravemque molem
Sustinere vix potens
Versat, reversat; et sibi molestus
Fluctuat, refluctuat:
Quodque execratur pondus, osculatur,
Tortor ipse pectoris;
Tamen labore ponderis gravantis
Pertinace fert jugum:
avan392
Talis potente quisquis arbitratu
Aequa jura civibus
Provinciisque dictat Imperator,
Pondus urget arduum:
Quod saepe laudat, saepe et execratur,
Occupat, renunciat;
Oditque, amatque; rejicit, sumit,
Mente semper anxius.
O quanta vis laboris! o quis Atlas
Postulatur huic jugo!
Non quisque pondus quodlibet lacessit.
Sceptra dexteram Herculis.
Viresque Atlantis flagitant. Peribunt
Regna, quae manu pigra
Tractantur. Hinc in AUSTRIAM recumbunt,
Et tuis laboribus
LUIDPOLDE, flecti postulant. Laborem
Nempe tu favoribus
Fortunae honestas. Altera, imperantum
Est labor; sed altera
Regum manus, Fortuna. Utraque tutus
Constat orbis Imperi;
Neutra satis felix. Utraque mundi
Fraena tractat AUSTRIA:
LUIDPOLDE, utraque patriam gubernas.
Attamen nihil Dea
Tecum laborat caeca, quae coronis
Semper instat invida,
Regumque; sceptra calcat, et furente
Regna vertit impetu.
Sed illa, quae Tonantis annuentis
Est ministra provida:
avan393
Quae sola Reges ungit, et ceroma
Frontibus subingerit,
Ostroque tingit purpuras, et auro
Sceptra Regum inebriat:
Virgamque dextris inserit, jubetque
Praesidere gentibus,
Regnisque jura ferre: quae scelestos
Regio thoro ejicit
Potente dextra: quae beatitatem
Imperi coordinat,
Civesque blanda stringit unione,
Martiosque spiritus
Ditat trophaeis hostium, Tonantis
Diva Providentia.
Haec sceptra semper AUSTRIAE ministris
Promovet favoribus;
Et cum ferox in area theatri
Mars crepat tragoedias,
Victorias disponit, et triumphos,
Et trophaea surrigit,
Sero nepoti in Martios calores
Praebitura aculeos.
LUIDPOLDE, sic te Numinis benignus
Servet Allemanniae
Favor per arma, perque pacis auras;
Donec abnepotibus
Sero solutum Caelites reposcant.
avan394
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXXVII.
Austriacum Imperium, quamvis impulsum saepius,
nescit ruinam pati, quia DEO innititur.
COlumna Caesar Imperiest; sed Caesaris
Est basis ipse DEUS.
Sic tuta regna sufferunt
Martis procellas, quaeque sanguineo minax
Impete perfidia
Perambulat provincias,
Cadaverumque messe vastatos agros
Impia dedecorat,
Et civitates stragibus
Bustisque tumulat. Quidquid humana basi
Nititur, ambiguum est.
Humana vis exterminat,
Humana quidquid exstruit. Quidquid DEO
Nititur, hoc solidum est;
Nec fulmen horret Aeoli,
Exercitusve Martis, aut totos vaga
Agmina per populos,
Aut busta, et ignes urbium.
Pereunt Nerones, Claudii, Tiberii,
Et Taciti, atque Probi;
Quos regio vulgi favor
Solio locavit. Nempe cum deest basis,
Percita turbinibus
avan395
Facile fatiscit machina,
Mentita stare saeculis. Non sic tua,
AUSTRIADUM columen
LEOPOLDE, sceptra labili
Stant nixa dorso. Stirpis haec quondam inclitus
AUSTRIACAE genitor
RUDOLPHUS Eucharistico
In PANE statuit. Inde per tot saecula
Firma columna stetit
Ignara labi, aut excuti.
Et saeva quamvis saepe tempestas grave
Exitium minitans
Omni furore ineurrerit;
Stat adhuc sui secura, nec casum timet,
Invidiave trahi
In indecora funera.
Quin si Gelonus turbo Vandalicas agat
In fera bella minas,
Thressaeque Lunae Bosphorum
In arma cogant; stabit AUSTRIACAE DOMUS
Gloria nixa DEO,
Major procellae turbine.
Annona belli est PANIS EUCHARISTICUS:
Iste animis animos
Infundit: iste dexteris
Addit vigorem, pectori robur, pedi
Nescia fraena fugae,
Constantiamque militi.
Hoc PANE pacis nititur florens vigor,
Perpetuusque dies
Tranquillitatis publicae.
Sic, quae fatiscunt regna deserto DEO,
avan396
Illa fovente DEO
Pati ruinam nesciunt,
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXXVIII.
Dum Principes alii alienis juribus ac dignit atibus
ambitiose inhiant; Augustissimus IMPE-
RATOR ad mensuram virtu-
tis sua vota extendit, et
a DEO fovetur.
QUo mentis expers Icare labiles
Impellis alas? quo fluidas agis
Incaute ceras, remigemque
Per medias Aquilonis auras
Manum fatigas? Tutius infimo
Solo jacebis. Qui nimis incitat
Ad alta mentem, provocabit
In proprium sua damna fatum.
Volasse, paucis profuit; omnibus
Jacere tutum est. Laetius est iter
Per plana, quam gressum per alta
Hippotadae stimulare regna.
Sed vestra, magni, res agitur, Duces,
Quos obligatis copia cornibus
Honore ditat; qui secuti
Stemma patrum, solium et tiaram
Reges tenetis: quos tamen acrior
Adhuc libido non satiabili
avan397
Calore adurit; queis parata
Regna novis cumulare regnis,
Et sceptra sceptris, et diadematum
Nexus coronis addere patriis,
Et fascibus fasces jugare
Ambitio malesana suadet.
Queis in potentis divitiis Midae
Angusta semper pauperies domi est;
Nisi et sitibundi propinquis
Eripiant sua lucra regnis.
Quibus sat una non tegitur caput
Unquam corona, ni diademata
Vicina deturbent, suisque
Imperiis aliena nectant.
Per alta gressu tenditis, Icari
Lapsum daturi. Praecipiti ambitus
It calle; nec securus auras
Insequitur furor adjocantes.
Pulchrum eminere est: sed diademata
Captare, turpe est, Quisque tuis satur
Rex vive sceptris. In ruinam
Regna gravant aliena regnum,
Trahuntque probrum; quod senio gravis
Nunquam vetustas eluerit satis;
Natisque centeni nepotes
Ludibrio repetant recenti.
Illud latentis conscius arbiter
Verique vates ingero: Principes,
Ne quid nimis. Semper doloso
Alta nocet petiisse nisu.
At te procacis nescia spiritus
LUIDPOLDE virtus differat aetheri,
avan398
Nec regna, nec sceptra ambientem
Plus nimio, capitisque vastum
Decus tiaram. Quos parit ardua
Virtus honores, quas merita exigunt,
Ambis coronas: ambientem
Justa, DEUS sequitur favore.
LUIDPOLDE, dum, ne quid nimis ambias,
Caves; quod aequum est, sidera promovent.
Dextramque sceptrum insumit, aureum
Ingenuam diadema frontem.
Nec inde (quamvis livor inaestuet)
Verere lapsum. Quae tibi tempora
Frontemque sponsavit coronae,
Illa teget tua regna dextra.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXXIX.
Felicissima bella sunt, quibus DEUS militat
Regibus, Reges DEO.
FRustra sanguineo laurus acinace,
Frustra palma feri Martis atrocia,
Atque ira chalybis quaeritur ignea,
Ni ferrum pietas juvet.
Intausto remeant omine praelia
Adversante DEO. Lugubris in manum
Se taxus sinuat, cum sine Numine
Martis laurea quaeritur,
Caelorum auspiciis ingredere aream
avan399
Belli, conspicuam quisquis adoream
Venaris, decimae lucis avarior,
Famaeque ambitiosior.
Sic Dux arma geras, ut simul agmina
Pro te Caelituum praelia misceant.
Bellum pro Superis consere fortior,
Bellabunt Superi tibi.
O quanta occubuit saepe tragoedia,
Quanta clade potens semita militum,
Et vastum tepido sanguine, et algidis
Texit funeribus solum!
Cum confisa suis agmina viribus
Numen destituunt, sunt sine spiritu
Cassae larvae hominum; sunt sine robore
Vani in vulnera acinaces.
Nos hastas trahimus, vim DEUS ingerit
Hastis; nos gladios cudimus igneam:
Spirantes Lyparam; sed chalybem hostium
In caedes acuit DEUS.
Sit dextrae Herculeum robur, et inclitis
Martis nominibus vis Agamemnonis;
Absit dextra DEI; nil valet Herculis
Robur, nil Agamemnonis.
Sit miles numero paucus, et hostium
Impar agminibus; sed pia provido
Mens confisa DEO: proteret Herculem
Invictumque Agamemnona.
O felix nimium Mars tuus, AUSTRIA!
O LUIDIOLDE, tui faustior alea
Belli, cui facilis praelia digerit
Certis auspiciis DEUS!
Imples Imperium milite; militem
avan400
Sed virtute DEUS. Balthicus Herculem.
Hunc aestus timeat, quaeque rigentibus
Fervent bella Trionibus.
Hunc, quae de Geticis ira paludibus
Educta implacido milite fulminat,
Et delubra DEI gaudet inhospita
Bustis in stabula urere,
Hunc Martem timeat. Tuque ferocium
Semper feta parens Thracia militum
Saevas pone faces, atque Othomannicae
Fraenos injice tigridi.
Frustra es. AUSTRIACIS excubias agit
Numen CAESARIBUS; Numen acinaces
Cudit; subsidio Numen adest; simul
LUIDPOLDO agmina Caelitum
In pugnas veniunt. Cornua subtrahe
Infelix nimium Luna: severior
CAESAR terga premit. Proripe te solo:
Stant pro CAESARE Caelites.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XL.
Felicissimus est Imperator, qui a suis subdi-
tis diligitur.
ARs est maxima Caesarum,
A cive, et populo, et milite diligi.
Qui vult sceptra perennibus
Augusta imperiis; dictet amantibus
avan401
Leges civibus. Interit
Regnum, quando timor per populos meat.
Quis de rupe Carystia
Caesus tam rigidi marmoris indolem
Saevo pectore miscuit,
Immanive lea proditus, in fibras
Haemi marmora sorbuit,
Et cum lacte petram Taygeti bibit,
Qui non frontis ad irides,
Ad lusus cilii, ad sidera luminum,
Ad vultus Charites, labri
Ad risus faciles pectore tigridem
Immitemque Scytham exuat
Et sedem placidis cedat amoribus?
Ipsae blanditias ferae
Getulae capiunt; Marmaricam Leo
Compescit rabiem, manu
Si tractes facili. Pardus Achaicae
Ponit fraena licentiae,
Si vel blanditiis tergora mulceas,
Vel popysmate lenias.
Huc cursu populus confluit, unde se
Pandit gratia Principis.
Haec magnes animi est, ferrea pectora
Emollire potentior:
Haec est Herculei firma catenula
Oris, quae domino tenet
Mentes imperio, quaque lubet, trahit.
Nunquam difficiles sequi:
Seu per tesqua reis sentibus obsita,
Fumantemve perennibus
Ex orco genitis Trinacrin ignibus.
avan402
Seu per devia rupium
Obsessa insidiis. Nam quid amantibus
Unquam difficile est? Amor
Nec flammas metuit, nec fera murmura
Obstantis pelagi, aut juga
Audacis Sypili; nec jugulantium
Arma incensa cohortium.
O felix nimium CAESAR! in aureos
Discessure dies! cui
Vectigal populus pendit amoribus,
Pro te, vel tibi sedulus
Juratusque mori, et moenia pectorum
Sorti opponere pertinax;
Si vel de Getico Vandalus aequore
Martis classe ferociat,
Vel nubes Scythico fulmine turgida
Palantes Othomannidas
Cogat composita in castra potentia:
Vel mundus tonet ultimam
Crudeli AUSTRIACIS Marte tragoediam.
Hoc, LUIDPLDE, tuum est decus
(Quae sola AUSTRIADUM est gloria Principum)
Fundas regna in amoribus.
Et conflata tenes pectora civium.
Non spectaris, et intimos
Infraenas animos, et domino rapis,
Quo vis, imperio. Sequi
Nec quisquam dubitat jussa suavia.
Narraris populo; occupas
Mox desiderio pectora; Civium
Praesens vix oculos subis,
Jam mentes penetras CAESAR AMABILIS.
avan403
Qui te spectat, amat; neque
Se scindi tolerant, diligi, et aspici.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XLI.
Quam aegre patiuntur monitorem Principes,
tam facile virtutis monitis vivit
LEOPOLDUS.
DIfficilis medicina malo est, ubi corripit tiaram,
Aut infulatum verticem imperantis.
Cui non pauca libent; vult, quae libet, haec sibi licere;
Potentiam, licentiamque passu
Ire pari; quantumque potest, sibi postulat licere.
Licentiosus genius hic potentum,
Nec patitur fraenos, nec se sinit arte, vel lupato
Constantem honesti retrahi ad tenorem.
Vivida magnanimis est menribus indoles, latetq;
Sub corde flamma bulliens caloris:
At cum posse videt, quodcunque libet; tenetur aegre,
Ne se nocivo incendio relaxet,
Erumpatque ferox, et vivida comprehendat urbes,
Magnaeque gentis funera inquieto
Igne ferat; civesque premat, regionibusque sortis
Ferat suprema vulnera. Hoc malorum
avan404
Regibus est summum, quam plurima posse; sed carere
Ductore honesti, qui modo et tenore
Flectat vlrtutis; cujus documenta temperata
Admittat aure, quique possit ore
Liberiore loqui, nec Principis excitet furorem.
Bonus Magister mitigat Leones,
Armeniasque tigres. Si Rex semel excutit lupatos
Modumque honesti; qua lubet, solutis
Legibus incedet. Nam quis moderabitur calorem,
Ferociamque mentis aestuantis?
Non patitur leges, qui se dare jura novit orbi,
Ni lege virtutis coerceatur.
Hac lege AUSTRIACI felicia sceptra protulerunt
Ad usque Gades, ultimamque Thulen.
Hac sequeris LEOPOLDE via, Patribusque par, Avisque
Arces ab Augustis nefas Coronis,
Immunemque animam servas, probitatis aemulator,
Imago viva Maximi Parentis,
AUSTRIACAE tutor Pietatis, et Aequitatis haeres,
Tua acta justa ponderas bilance.
Sola tibi virtus monitor, tibi sola lex honestas,
Nec indiges aut corrigi, aut moneri,
Qui nulla Augustae frontis diadema labe signas.
Hinc auguramur Imperi secundo
Sole laboratos annos, facilemque Pacis auram,
Tranquilla civium otia, et quietem.
O Superi! augurium populi, famulique vota mundi
Desiderata pace prosperate.
avan405
AD REGES ET PRINCIPES.
ODE XLII.
Certa ruina imminet regnis, in quibus non
lege, sed iicentia vivitur.
SI quidvis liceat civibus, et militibus; perit
Fortuna Imperii. Non satis est tutus ab altero
Miles milite: non a socio cive domesticus
Civis tutus erit. Quando potest foeda licentia
Id, quodcunque libet, legibus ablata potentia est.
Quidquid vis poterit (sancta licet jura redarguant)
Aequum est, quod libitum est. Nobilium prava licentia
Vim legum superat, nec patitur se violentius
Cogi in fraena furor. Vos, quibus est in sociabiles
Gentes imperium, quique juga imponitis urbibus
Et leges populis, qui dominis nutibus inditis
Terrorem famulis gentibus, et sub juga creditos
Arctatis populos; vos, nimius ne furor opprimat
Legum praesidium, luminibus pervigilantibus
Curate assidui. Certa ruina est diadematis,
Et regni excidium; si impatiens vivere legibus
Antiquis populus pro arbitrio, proque libidine
Decernat, jubeat; constituat, publicet, ordinet,
Et lex una sit haec, exdidium indicere legibus.
avan406
Tunc nempe ambitio foeda, viris invida fortibus,
Vicini impatiens imperii, lene volantibus
Per calcata Ducum terga calens ire curulibus,
Evertet patriam, decutiet sceptra potentium,
Ostrum deripiet, suffodiet cum solio domos
Augustosque lares, Tunc quoque tabentis edacitas
Licoris rabido per populos dente ferociet;
Et quidquid nitidum est, quidquid et alto ingenio eminens,
Aut virtute potens, in tenebras luminis invidae
Noctis conjiciet. Tunc rabies non fatiabilis
Regum funeribus; tunc soboles Eumenidum furor,
Atque orci Furiae, seu pice, scu sulphure dexteras
Armatae, subigent nobilium tecta Quiritium,
Pacemque excutient. Vis poterit quidlibet. Aequitas,
Et damnata Themis se rapiet rursus in aethera
Detestata solum: cana fides, virgineus pudor,
Et morum probitas, integritas, candor, et innocens
Pax, et cura boni, et civica concordia, Numinis
Cultus, Religio, confilium, et candida veritas
Se mundo eripient. Sed venient jurgia, praelia,
Luxus, stulta fames divitiarum, impietas, doli,
Et quidquid scelerum turpis habet Styx Acheronticis
Enatum tenebris. Si vitiis imperium tuum
Rex immune cupis, praevalidam tolle licentiam,
avan407
Quales AUSTRIADAE jam senibus legibus imperant,
LUIDPOLDUSQUE suos in populos jura benignior
Decernit. Nitidus regni oculus Lex, et amabilis
Fons est justitiae: Regia mens, et Sapientia,
Custos imperiorum, ac animus publicus urbium
Libertatis opus, vita Rei-fl orida-publicae,
Murus dispositae perfidiae non penetrabilis,
Cor et vena boni. Magnanimi hinc discite PRINCIPES
Tractare imperium; ne tacitis prava licentia
Irrepat gradibus, tot scelerum mater, ab AUSTRII
Legem Principibus stemmatis hanc accipite unicam;
Ut semper sua sint nobilibus robora legibus.
In lapsum Imperium praecipitat, cum sine legibus
Tractantur populi; cum licitum est quidlibet omnibus.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XLIII.
Austriaca Imperatorum clementia semper habet
suor um regnorum felicitatem.
ANtiqua vates Regibus occino.
Quot sceptra dextra, quot diademata
avan408
Fronte exciderunt! quot potentum
Ostra Ducum malenata turpes
Ivere in umbras! quot miserabili
Fato perempti sanguine semitam
Ad fata tinxerunt, suaque
Praecipites abiere sede!
Sed nempe sanguis sanguine penditur.
Vox innocentis funeris ardua
Perrumpit astra, et judicanti-
-Affusa DEO vocat ultionem.
Quidquid nocentis dextera Principis
Peccat, Tonantis fulmina vindicant,
Potentiorque per potentum
Colla DEUS sua tela jactat.
Quem membra juvit vellere civium,
Et bellicosum ferre cadaverum
Pedem per aggestos acervos,
Ille pari nece fulminetur,
Dextra Tonantis vindice. Nullius
Tam vile collum est, crimine si vacet,
Ut ultionem provocare
Non valeat vigilantis orbis.
Sceptrum insecundum barbarus obtinet,
Clemens secundum Rex habet. AUSTRIAE
In Caesares mentem revolve:
Quam facili moderantur orbem
Utrumque nutu? Nempe benignitas,
Clemensque magni pectoris indoles,
Et dextra ferri parca, pronum
Numen habet, facilemque sortis
Bonae meatum: Non memoro patrem
Gentis RUDOLPHUM, delicium sui
avan409
Regni, nec ALBERTI benignas
Mentis opes, neque FRIDERICI
Clementioris pectoris indicem
Serenitatem, nec venerabilem
MAXMILIANI lenitatem,
Nec placidos, LEOPOLDE, magni
Mores parentis, quos procul Imperi
Videre Patres; quos veneratus est
Et victor aeque et victus hostis
AUSTRIACO minitatus istro.
Tu Patrum adaequas nomina propriis
LUIDPOLDE factis, mitior aspici,
Clemens videri, mellearum
Plenus apum, Charitumque plenus.
Hinc aestuantis pondera saeculi,
In te recumbunt. Nemo beatius
Dat jura mundo, quam tumentem
Qui cilii bene pressitarcum,
Mitemque frontis prodidit aream,
Et ora blandis risibus induit;
Constansque despondit benigno
alloquio geniale nectar,
Ferrique parcis legibus imperat,
Largisque amorum. Huic saecula devovent
Aeterna cives, subditaeque
Huic decimant sua lustra gentes
Semper paratae in funera, Principi
Vitam ut reservent posterioribus
Annis recentem; ac imperantis
Lustra suis cumulare lustris
Votis reposcunt. Quanta superstitem
LUIDPOLDE, cernent saecula te tuis,
avan410
Dum subditorum quisque lustrum
Sponte tibi dicat in tributum.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XLIV.
Unitas religionis concordiam civium, diversitas
voluntatum dissidia et Imperii ruinam creat.
AUdite Reges; tuque Alemannici
Vindex honoris, gloria Caesarum,
LUIDPOLDE CAESAR, flos parentum,
Spes patriae, decus AUSTRIORUM,
Audi loquentem. Relligione stat
Quies, salus, concordia civium.
Respublica est navis. Fatiscit
Si tabulam tabula revellis:
At fluctuantes integra Nerei
Prosulcat undas, et lateri incubos
Fert tuta ventos, et secundis
Per domitum natat aequor auris.
Concors voluntas, unio civium
Conservat urbes: Imperia eruunt
Scissae voluntates. Quot ampla
Dissidiis periere regna!
Divisa mentes relligio secat.
Quos quisque ritus diligit, hos fovet.
Diversitas sententiarum
Litigium parit actionum.
Humana quando consilia avio
avan411
Cursu feruntur, robora civitas
Antiqua perdit, et vigore
Destituit sua membra virtus.
Et constiturum credimus Imperi
Diu virorem, si variet fides
Cultusque caeli, et sentiendi,
Quae libuit, liceat potestas?
Erramus. Una haec pectora civium
Catena stringit; Relligio, et DEI
Cultus verendi. Hanc tolle, totum
Imperio decus abstulisti,
Sceptroque vires. Sic male prodita
Aegyptus olim multiplici Deum
Cultu perivit; quaeque stabat
Assyrio metuenda Marti,
Domesticorum seditionibus
Convulsa obivit. Sic Oriens suo, est
Cruore mersus. Cujus arma
Finitimae timuere gentes;
Ille impiorum turbine rituum
Scissus Tyranni sub juga concidit;
Quique exterorum non pavebat
Arma, suos hebetavit enses
Per scissionem et jurgia civium.
Sic Roma quondam multiplices Deum
Sectata ritus, per cruentas
Acta neces grave saepe pondus
Tulit, Tyrannos. Quid memorem tuos,
Germane, fasces? quidve Alemannicae
Potentiae augustale? quanta
Depositae jacuere clade
Gentes et urbes? diruta moenia,
avan412
Turres sepultae, oppressa potentia
Provinciarum, busta agrorum,
Et patria in cineres caduca;
Postquam nocentis Dux sapientiae
In Vaticanum praelia Principem
Exsuscitavit, et sacratis
Excidium properavit aris?
O, qui potentis fraena Alemanniae
LUIDPOLDE tractas; cui DEUS indidit
Zelum parentum, quem educavit
AUSTRIACAE pietatis igne;
Tu crimionsae fraena licentiae
Impone tandem; tu patriae sacros
Repone cultus; tu parentum
Redde fidem, veteresque cultus.
Pacem repones civibus, urbibus
Tranquillitatem, fascibus auream
Securitatem, mobilique
Imperio statues quietem.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE LV.
Regnante Leopo LDo MartIs fVror sILebIt,
EXeste Martis praelia; fulgura
EXeste ferri. CAESAR olivifer,
Pacique juratus coronam
Imperii LEOPOLDUS implet.
Videtis? an me pompa serenior
Deludit aurae? Jam bifores poli
avan413
Valvae recedunt, atque amoeno
Pax vehitur trabeata cinctu,
Lateque olivas spargit, et impium
Affata Martem; Quid toties, ait,
Haemo evolutus Concanorum
Agmen agis, Geticoque saevus
Germana ferro rura perambulas,
Mixturus Istrum sanguinis alveo,
Lycumque, Rhenumque; et per omnem-
-Impune plagam positurus acris
Trophaea Lelli? Quid face Vandalos
Armas furores, et calidam ingeris
Iram medullis? Quid retractum ab
Imperio male sauciato
In Sarmatarum viscera acinacem
Crudelis urges, Vistuleas super
Ripas locaturus trophaea, et
Sarmatiam domiturus armis?
Quid spe vorati terga Borysthenis
Bellona tentas? quidve, Polonicae
Jurata libertatis hostis,
Vincla paras manicasque genti?
Quid portuosae littora Daniae,
Et Chersonesum Cimbricam inutili
Siti fatigas, Vandaloque
Igne premis, Geticoque ferro?
Exeste, caeli dedecus ultimum,
Terraeque probrum, progenies Stygis
Bellona, Marsque, exercitusque
Indomitae famulatus irae;
Quos viperino semine prodidit
Parens Enyo; queis labra toxico
avan414
Medusa tinxit, et veneno
Cerbereo vitiavit artus.
Exeste larvae, prodigialium
Satus parentum; monstra decentium
Nata in ruinam Gratiarum; et
Imperium vacuate ferro.
Adhuc parabat plura: sed ilicet
Mars longioris non patiens morae
Confregit hastam, Balthicisque
Arma vadis furiata mersit,
Fugaque raptus praecipiti nives
Haemi subivit: territa, acinace
Bellona rejecto, nivale
Thessaliae repetivit antrum.
Tunc accinentum Pax tibi Caelitum
Stipata turmis, imperii leves
Precata curas, imperandi
Auspicium, LEOPOLDE, plausit.
Tibi serenis, inquit, ab orbibus
Ministra veni Pax, niveis latus
Annis coronata, et hdeli
Imperii vetitura lapsum
Choro Dearum. Per me adamantina
Ferro reficto saecula in Austriam
Rursus migrabunt, et liquenti
Melle vagus properabit Ister.
Me fas coronat; me duce faustitas
Revisit urbes, oppida Gratiae;
Felixque Amalthea AUSTRIORUM
Rura subit, riguoque campos
Perfundit auro. Me duce veritas
Redux in aulas limina fraudibus
avan415
Occludit, et mendace larva
Compositas vetat in theatrum
Prodire technas. Me pietas prope est,
Candorque morum Justitiae comes,
Fides, salusque, sanctitasque, et
Propositi studiosa virtus,
Tuis quietos imperiis dies
Ductura semper. Fallor? an aureum
Jam fama regnum narrat Afris,
Teque rubro, LEOPOLDE, ponto
Mauroque et Indo, et Thessaliae ultimis
Magnum renarrat sideribus? Pigro
Qua se Bootes igne volvit,
Qua Libyes canis urit agros,
Dicere magnus. Jam tibi Thracius
Haemus supinis frondibus annuit,
Tuumque adoratura Numen
Aemathii sacra serta Pindi
Lauros reclinant: Jam tibi saecula
Aurum elaborant. Sic diademata
Quieta, tranquillumque sceptrum
Pacificus tenet Imperator.
Ad Augustissimum Rom. Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XLVI.
PANEGRRIS
AUSTRIACORUM CAESARUM, quorum
omnium compendium est Augustissimus
IMPERATOR LEOPOLDUS.
QUae scena rerum? quod mihi panditur
Regum theatrum? quis radiantium
avan416
Fulgor coronarum, Ducumque et
Archiducum venerandus ordo?
Haec illa magni curia nominis,
Augusta multis AUSTRIA Regibus,
Atlantes Orbis, sanguinisque
Magne tui, LEOPOLDE, fontes.
Quis te, quis isthic non videt AUSTRIAE
RUDOLPHE gentis gloria, et incliti
Aurora regni, et grandiorum
Non humilis Cynosura honorum?
Qui primus altas Imperii suo
Fulgore noctes exilio dedit,
Longumque fasces, evagatos,
Et trabeas sine lege raptas
Collegit in se; qui grave saeculi
Pondus labantis sustinuit manu
Ferroque; regnorumque lapsus
Consilio et pietate cavit.
Hic subjugato fortior aemulo
ALBERTUS, inter praemia frontium
Augusta magnarum, perenni
Fixa cedro enumerat trophaea.
Hic FRIDERICUS, Caesareo minus
Spectandus ostro, quam venerabili
Vultus honestate, et decoro
Lacte genae, minioque frontis,
Ultro paciscens in socialia
Sceptra et coronas advocat aemulum,
Gavisus alterno ligatas
Imperio cohibere gentes.
Huc erudita Pallade nobilis
ALBERTUS intrat, seque vocantibus
avan417
Frustra coronis allaborat
Subtrahere, attonitamque dextram
Negare sceptris, His et olicifer
Se FRIDERICUS sedibus ingerit,
Pacique juratus quietum
Imperii diadema monstrat.
Hic et propinqui stat patris ad latus
MAXMILIANUS, falx Othomannidum;
Et detriumphatam timendis
Sub pedibus jubet ire Lunam.
Quis ille vero quem prope pensilis
Centum coronat gloria laureis?
Centumque cui figit trophaea
De domito reparata mundo?
Agnosco vultus, CAROLE, regios,
Manumque fraenis orbis idoneam;
Quae pressit Indos, quae tumentes
Armeniae superavit arces:
Quae fudit Afros; quam Libye horruit;
Cujus recenset laetior arduas
Europa lauros; quae subacto
Oceano imposuit lupatos.
En FERDINANDUS pacis amantior,
Potensque bello, cui capitis minor
Se Luna flectit; quem fugatus
Marte ferox Solimannus horret:
Idem innocenti pectore candidus,
Et militari pulvere sordidus:
Idem Imperator, subditusque
Ipse sibi, dominusque mundi.
En alter, orbis gratia, et Austriae
MAXMILIANUS gemma, Alemanniae
avan418
Bellis fatigatae levamen,
Eloquii bene culta Siren,
GERMANIAE COR, DELICIUM omnium.
Hic te subacto Bistone Pannonum
RUDOLPHE, specto, ac Austriarum
Praesidium columenque rerum,
Quem Raba adorat, quem Rhodopaeiae
Lunae verentur, quem pavidis timent
Thraces sub armis, qui tyrannum
Calce premis domino Sinanem.
Hunc pone frontem risibus explicas,
Et liberalem in munera dexteram
MATTHIA inauras, et Muratis
Ac domiti Mehemetis iras
Victor refraenas. Tu quoque acinacem
In impiatae colla proterviae
SECUNDE stringis FERDINANDE, et
Haereseos fera colla truncas;
Victorque Pragam hinc, hinc Madeburgicum
Bustum tueris; quaeque Britannicis
Effusa ab antris larva Regis,
Non iterum reditura, terris
Cedit Bohemis, Hic quoque TERTIUS
Stat FERDINANDUS, cui sapientia
Humana, caelestisque cornu
Munifico vacuavit omnes
Scientiarum in pectora gratias;
Quem Mars per atris horrida stragibus
Theatra duxit, quem subacta
Horret adhuc, trepidoque spectat
Norlinga vultu; quem neque risibus
Fortuna movit, nec lachrymabili
avan419
Funesta lesso: seu secundis,
Seu tragicis ratis iret auris,
Constans eadem fronte serenitas
Ore emicabat. nec facilis levem
Nictum excitavit; nec sinistra
Magnanimo gemitum imperavit.
Huc et parentis delicium breve,
Brevisque magnae spes Alemanniae
Se FERDINANDUS QUARTUS urget;
Quem Charites comitantur omnes;
Vultus honestas, oris amoenior
Scriptura, frontis culta modestia,
Mitisque gestus, melleique
Alloquii veneranda Suada.
O magna terrae Numina! Sidera
O magna caeli! queis poterit nihil
Videre majus, seu resurgat
Phoebus aquis, mediove sistat
Caelo serenus; seu mare languido
Curru subintret: Vos, quibus Imperi
Cessere lauri, gloriaeque
Omnis honor, trabeaeque, et ostra,
Vos insequentem, consimilem suis
Avis nepotem, nec merito imparem
Spectate LUIDPOLDUM: tuosque
Tu Pariter LEOPOLDE Patres
Specta vicissim: quos diadematis
Honore adaequas; hos quoque sanguine, et
Virtute constans aemularis:
Quosquedoles obiisse, rursus
Expergefactos funere, patriae
In te reponis Quidquid amabile
avan420
Spectavit orbis, quidquid ingens,
Magnanimum, decorumque avarum,
Caeleste quidquid, multiplicabili
In te rependit gloria fenore.
Compendium unus es priorum
AUSTRIADUM, LEOPOLDE, Regum.
Sed tu supremam non prius asseri
Contende in aulam, quam populi expleas
Vota obsequentis, atque Avorum
Par meritis, superes et annos.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XLVII.
Felix constabit Respublica, si literaearmis
conjungantur.
HEu, quanti cineri suo
Incumbent populi, si sapientia
Non fraenaverit impetum
Regum! si calido scribat acinace
In cives violentiam
Mars legum impatiens! Sic generosior
Virtus exerat impetum,
Ut fraeno teneat vim sapientia.
Non est, ut populo placet,
Turpis segnities indita literis
Non est sic Academici
Belli pulvis iners, ut pavidam educet
Gentem in publica commoda.
Hastam non timida Diva gerit manu
avan421
Pallas, sed spaientia
Vastum feta caput. Spicula corripit
Intentanda Gigantibus,
Phlegraeamque replet stragibus aream,
Et Pythona volantibus
Configit jaculis Phoebus; at ungulae
Postquam de latice ebrius
Blandum Sicelidum carmen inaudiit,
Roburque insuperabile
A plectro, et cytharis, et fidibus bibit.
it fortis Macedo, ferox
Persarum domitor, quaque suum trahit
Martem, depositae jacent
Urbes et populi; qua sua fulmina
Jactat, laurea provenit;
Sed postquam Iliadi indormiit. Igneis
Martem Sparta furoribus
In campum stimulat, seque perennibus
Victrix perpetuat cedris;
Sed postquam excierit carmine spiritus,
Ingentesque animos facris
Musarum induerit. Sic sapientia
Semper praelia prosperat.
Chironis studium format Achillea:
Fortes Musa viros parit.
Audis, cui populos subdidit Imperi
Majestas, LEOPOLDE? si
Non terrenda cupis pectora publicis
Rebus, si tragicis viros
Sortis turbinibus cudere Martios;
Musis hospitium para,
Et docto patriam destina Apollini.
avan422
Hic fortes animos creat,
Dum mentes studio Palladis imbuit.
Mentis non spaientis est,
Horrere, et pavidas fingere imagines.
Pallas phasmata corrigit,
Atque umbras animi; resque coloribus
Omnes restituit suis.
Monstrorum species prodigialium
Ignorantia fabricat.
Deme adscititiam vi sapientiae
Veris rebus imaginem;
Nil est, quod trepidis corda timoribus,
Aut umbris animum urgeat.
Intellectus agit bella: ferocia
Est confusio, Pectori
Flammas Herculeas, vimque Agamemnonis
Mens exculta scientiis
Addit; ne tragicae sortis ad impetum
Unquam territa concidat.
O quam magnanimos in fera praelia
LUIDPOLDE exacues viros!
Addo: quam validos confilio et manu
Gignes Imperio viros!
Si Musas, animi nobilis arbitras,
Musarumque propaginem
Pascas Caesareis semper amoribus.
avan423
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XLVIII.
Munificus Priaeceps liberalitate sua emit populo-
rum affectus, et vitam prorogat.
CUi multa largis copia cornibus.
Et liberali contulerit bona
Fortuna dextra, liberali
Munificus, LEOPOLDE, Princeps
Manu profundat. Munera, ut effluant,
Manante vena Regibus affluunt:
Quoque amne se infundunt, eodem
In populos decet enatare.
Fortuna Regum, est Oceanus; cui
Tributa solvit rerum opulentia;
Natura cui vestigal auri
In miseros dedit erogandi.
Exaggeratis in mare confluit
Multus per amnes Nereus alveis;
Sed von redundat, nam quot amnes
Se glomerant, totidem refundit.
Qua parte donat prodiga Regibus
Fortuna gazas, hac popularium
Reges querelarum molesto
Subveniant oneri; suumque,
Si multa donent, hoc reputent lucrum.
Nam sic amores, cordaque civium
Felice censu nundinantur;
Sic hilaris dare quisque morti
avan424
Pro Rege vitam gaudet, et auream.
Bene elocato sanguine gloriam
Emisse gestit, praebitumque
Aes rigido reparasse ferro.
Cadmaea surgit messis, ubi cadit
De liberalis munere dexterae
Aurum; Codrique, Mutiique, et
Scipiadae revocantur altis
In bella ab umbris. Quod senio putre
Ferrum jacebat, non male nobili
Limatur auro. Qua refulget
Aes, facilis manus urget arma;
Novosque forti non pudet Hectoras
Jurare Marti, cum strepitus magis
Sonat metalli, quam tubarum,
Vel monitum gravetympanorum
Hoc fine tellus sie tibi fertili
Sternit tributo; seu Cererem velis
Flavis coronatam maniplis,
Seu riguum LEOPOLDE Bacchum.
Hoc fine montes largius eruto
Florent ab auro; hoc fine opulentia
Sonantis argenti, et metalli
Magne tuis LEOPOLDE regnis
Infusa quondam semper amabili
Vena refloret, quam neque pallidus
Fossor ligonis per labores,
Per decies revoluta secla
Haurire possit; munificentia
Ut regna dites, pectora civium
Emas tuorum, ac erogato
Aere acuas generosa Martis
avan425
In bella ferrum. Fortior est chalybs
Acutus auro. Nemo Othomannidum
Ad fulmen horret, cum patente
Dona fluunt opulenta rivo
Sic non coactis quando sonoribus
Se sponte fundunt munera, et obvias
Necessitates non vocata
Praeveniunt, populique lenta
Vota antevertunt, saecula Regibus
Emunt Sibyllae, fataque prorogant;
Annosque Regi liberali
Quisque pigro vovet ire caelo.
Ad Illustrissimum et Excellentissimum
D. FERDINANDUM
COMITEM DE PORZIA, etc.
ODE XLIX.
Cum Augustissimi IMPERATORIS
LEOPOLDI Supremus Aulae Prae-
fectus renunciaretur.
PANEGRRIs.
FOrmare Regem qui potuit, potest
Praestare cunctis. Non ego sanguinis
Canam vetustatem renarro,
Non seriem aut numerum tuorum
FERNANDE Avorum; qui velin obvias
Martis catervas, non sine nobili
Vultus cicatrice, irruere,
Perque acies tonuere dextra;
avan426
Vel quos verendi gloria consili
Mundi caduci rebus, et arduo
Togae labori destinavit,
Non humiles Aquilarum Atlantes;
Qui commodarunt colla labantibus
Robusta regnis, qui male pendulam
Rem publicorum commodorum
Herculeo subiere nisu,
Te, nil paterni stemmatis indigum
Laudisque Avorum, propria candido
Honore virtus, nobilique
Fama recens comitatur aula.
Centena Avorum illustris imagine
Praetexta quondam vix posita est tibi.
Caepitque crescentem juventus
Egregios animare in ausus,
Jam tum potentum ad limina Caesarum
Dignus vocari, diceris arduos.
Stoae labores ambiisse, et
Socraticae stadium Minervae
Impendiosi cursibus ingeni
Cum FERDINANDO CAESARE frangere
Caepisse, virtutisque cultu
Caesareos meruisse amores.
Latere virtus scilicet inscia
Primis ab annis sedula promicat;
Suique, qua splendet, benignos
Ingenerat violenta amores.
Maturioris post ubi prodiit
Aetatis ordo, quantus in arduos
Provinciarum te labores
Abripuit generosioris
avan427
Ardoris aestus! scit venerabilis
Cortina juris, consiliantium
Tripus, Senatorum, senumque
Ordo Patrum, cui Graeciensis
Se Diva lunat: scit tibi fertile
Oraculorum pectus, et uberem
Venam Senatus, nobilemque
Consilii melioris aulam.
Vidit Labacus, non sine murmure
Adgestientum in gaudia fluctuum,
Te jura dictantem, et severis
Legibus imperium asserentem.
Lenocinatis inviolabilis
Stetisse donis dicitur aequitas;
Nec per facores, nec per iras
Aequa Themis posuisse libram,
Et tu, feroces quae super Adriae
Incedis undas, urbs generosior;
Quam serva lambit Amphitrite,
Et dominam reveretur unda
Nereus supina; tu sapientiam
Mirata vastis ponderibus parem,
Sibique constantem tenorem, et
Ambiguis bene consulentem
Rebus vigorem. Tuque serenior
Ocelle mundi, sanguinis AUSTRII
Spes magna, terrarum voluptas,
Gemma tuae, LEOPOLDE, stirpis,
Quem FERDINANDUS de teneris adhuc
Formavit annis, quamlibet indoles
Aetate major, ac acerbos
Judicium superaret annos;
avan428
Tu FERDINANDI; vim sapientiae
Expertus es; seu te ad diademata
Fascesque regnorum pararet;
Pondera seu gravium moveret
Negociorum. TERTIUS arduae
Vim FERDINANDUS mentis, et inditum
Tibi Senatum, pectorisque
Divitias opulentioris
Novit: PHILIPPUS novit: et ille te
Secretiorum concilio Patrum
Adlegit; hic per colla jussit
Jasonium radiare vellus.
Hinc te secutus CAESAREAE favor
Clementiae, in te sollicitudinum
Partem reclinat, et potentis
Consilii grave pondus urget
Portare secum. Hinc densa clientium
Procella te ambit, pulchraque Principum
Corona circumdat; tuoque
Arbitriosua quisque vela
Agenda pandit. Devenerantium
Hinc te frequentant agmina civium,
Certantque se grato tumultu
Quisque togae insinuare limbo.
Hinc et tuorum conscia nominum,
Et feta votis sie tibi Pieris
Adsternit, et solers anhelat
Ante tuos obiisse vultus.
Admitte blandus supplicis obvia
Tributa Musae. Nil meritis quidem
Sat est: sed et gaudet minori
Oceanus patuisse rivo.
avan429
AD ALEXANDRUM VII.
PONT. OPT. MAX.
ODE L.
EVCHARISTICA
Pro impetrata, a Serenissima Veneta Republica,
Societatis JESU restitutione.
AN nostra tantum res tibi, Maxime
Rex Vaticani, ac Optime Principum,
Est cordi ALEXANDER? tuique,
Quo pelagus, Styga, terram, et astra
Compescis, ultro Numinis obviam
Opem ministras? Nomine scilicet
Hoc, arbiter divina tractas
Jura Pater, solioque Judex
Sedes Quirino, nostra necessitas
Una ut tuarum nobilis area
Sit gratiarum? Te labantis
Cura rei, trepidique casus
Mundi fatigant; te premit ardua
Ecclesiarum sollicitudine
Mars, belluoso qui furore
Sarmaticos populatur agros,
Cimbrasque damno non reparabili
Deponit urbes; qui male praeliis
Commiscet Anglos, Belgiumque,
Qui pelagus tabulante pinu
Vastum coercet: Tu tamen omnium
Capax, tuorum magne clientium
Pater, recisos ut reponas
Adriaci maris in theatrum,
avan430
Unum laboras. Scilicet omnium
Cum te parentem cura vigil probet;
Nobis probaris grande Numen;
Nosque tui profitemur esse
Opus laboris, Tu placidam jubes
Ponto quietem; pectora tu occupas,
Nostrique pertentas amore;
Tu veniam, veteresque sedes
Diu negatas grandibus impetras
Sententiarum ponderibus Pater;
Tu gratiae antiquae repandis
In Patribus populoque venam.
Felicitatis, tu Pater, unica
Origo nostrae es. Tu sitientibus
Campum recludis, quo fidelis
Cura, labor, studiumque nostri
Excurrat ignis. Quod labor impiger,
Quod cura solers hic operabitur,
Tuum est, ALEXANDER, tuoque,
Parva licet, tamen usque grata
Merces amori. Quod redamantium
Potest facultas, hoc tibi pendimus,
Supreme Regum; impendiosae
Obsequium studiumque mentis,
Curas, labores, difficili dies
Sudore lassos, pervigiles sine
Sopore noctes, sanguinemque,
Atque animas tibi dedicamus.
Jubebis? Ibit legibus addita
IGNATIANIS turba, periculi
Secura, per ponti furores
Adriaci, studiosa Patris
avan431
Implere nutus: ibit inhospitum
Calcare Taurum, per Scythicas nives,
Haemi per obstantes rigores,
Per rigidas Aquilone terras.
Jubebis? Ibit, qua mare Caspium
Despumat iras; qua gemino obviat
Freto Corinthus, qua natantes
Ionio Arabioque gentes
Parem biberunt fluctibus indolem,
Et maesta patrum funera filii
Vrgere gaudent, proliumque
Caede patres satiare gustum.
Sic nos, timori cedere nescios,
Et ferre promptos fulmina, et arduam
Mundi fatiscentis ruinam
Herculeis humeris paratos
Subire, serva; ac Numine patrio
Auguste Regum Rex tege, sedulos
Laudes ALEXANDRI docere
Solis ab Hesperio cubili
Ad usque Gangem. Sic properantium
Te saeculorum praetereat fuga;
Centeumque post annos recurrens
Te stupeat superesse Phoebus.
avan432
Ad Serenissimam
REMPUBLICAM VENETAM.
ODE LI.
EVCHARISTICA
Ob receptam per statum Venetum Societatem
JESU.
O Diva, Nerei seditionibus
Quae fraena ponis, dum medio natas
Spectanda Neptuno, et superbam
Adriaci maris Amphitriten
Tenes lupato; cui vetus invidet
Patrum Senatum Roma, potentium
Mater Quiritum; quam secures
Justitiae, Themidisque sanctae
Leges sequuntur: si merui tuos
Subire vultus, deque Alemannia
Vates peregrinus verendos
Ante pedes posuisse plectrum,
Hoc, Diva, vatem lumine conspice,
Quo contueris fulgura siderum,
Solemque pendentem serenas,
Et radios rutilumque pendis
Caelo tributum. Te genibus m nor
Adoro; Princeps; quam posita Notus
Formidat ira, quam veretur
Compositis maris unda rixis.
Non Martialis gloria nominis
Non fama belli, non Othomannicis
Infesta lunis fortit udo,
avan433
Non toties onerata Thracum
Virtus trophaeis, non sapientia
Felicitatis regula patriae,
Non ordo Patrum purpuratus,
Non decorum studiosa virtus
Huc me evocavit: quamlibet inclito
Semper refulsit nomine, posteris
Narranda lustris, gloriaque
Attonitum stupefecit orbem.
Illa, illa magni gratia pectoris
In nos reclinis, nec dubium tui
Numen serenatum favoris
Austriacas penetravit oras;
Omnemque late splendor amabilis
Implevit orbem, qua sibi roscidam
Sol pingit auroram, senemque
Hesperio rigat amne crinem.
Nos illa terris evocat Austriis
Tui sacratas Numinis hostias,
Et debitum cogit tributum
Supplicibus posuisse votis.
Tu restitutos rursus amabili
Sinu redonas; tu Venetas super
Concedis undas ambulare,
Tu mediis radiare flammas
IGNATIANAS fluctibus Adriae.
Antiqua menti scilicet ingeris,
Quae pontus admiratus olim,
Quae stupuit radiatus igne
Stellarum olympus: Cum vigilantibus
LOIOLA flammis sub love frigido
Dormiret; allapsa Senator
avan434
De media regione caeli
Voce evocatus, pignus amabile
Collegit ultro, et sedibus intulit
Gaudens palatinis, cygnoque
Sancta dedit recubare membra.
Vetusta Patrum restituis novis
Exempla, dum nos colligis exules.
Et nocte maeroris redemptos
Diva foves, facilique rursus
Sinu reclines suscipis Adriae.
Sic nubilosis esseda Cynthii
Qui texit aether involucris,
Cum refugas rediviva tergit
Matuta noctes, laetior ingerit
Se vultus orbi, et pulchra serenitas
Venustat auras, seque amoenis
Vecta rotis, mediis olympi
Infundit astris. Vivimus. hoc tuum
Est, Diva, munus. Noscimus incubum
Pondus facoris: sed referre
Par meritis precium vetamur.
At dum facultas deficit, optima
Factum voluntas suppleat. Est satis
Gratus, referre qui laborat,
Pauca tamen retulisse maeret.
avan435
Ad Reverendissimum et Excellentissimum
Principem
D. CAROLUM
CARAFFAM,
Episcopum Aversanum, S. D. N. ad Augustissi-
mum Imperatorem LEOPOLDUM
Nuncium Apostolicum.
ODE LII.
Ob adhibitam curam et industriam adrestituen-
dum Venetiis Societatem JESU.
EVCHARISTICA.
QUa te, CAROLE, siderum
Inscribam patria? quo remeantium
Astrorum gremio? Tuis
Lassatum meritis pene gemit solum,
Et se finitimis poli
Immiscet facilis gloria sedibus.
Te Lucina serenior
Excepit gremio, stemmate Principem, et
Per cunabula splenduit
Majorum series, dives honoribus,
Dives grandibus infulis.
In cunas famulas gloria purpuras,
Centenasque Patrum mithras,
Et scuta, et galeas fudit, et illitas
Patrum sanguine laureas.
Hinc Mars sanguineam torvus amystidem
Gaudebat tenero dare
avan436
Potandam labio, et pectora fortibus
Enutrire laboribus;
Et menti patriam infundere gloriam.
Hinc stipata sororibus
Virtus Caeligenum nectaris ebrium
Porgebat calicem: bibe,
Dicebat, phialam caelitis otii,
Innubemque scientiam,
Et doctum solidae lac spientiae.
Hinc tu Palladis abdita
Pervadis calidi dotibus ingeni, et
Hostis desidis otii,
Multarum titulis nobilis artium
Vincis plebis inertiam.
Te virtus sequitur, non sine murmure
Plaudentis populi: tibi
Servit blanda quies, et lateri comes
Veri gloria nominis
Famam perpetuat, seque stupentibus
Astrorum capitoliis
Immiscere potens, te procul evehit
Inter nubila siderum.
Hinc, quamvis Venetis cura negotiis
Mentem distrahat, aspicis
Nos pridem Adriacis finibus ecules,
Et charo cupidos sinu
Urbis restitui, Tu (nihil aggero
Virtutis precio, nihil
Adblanditus ago: celsior est tuus
Omni affectus hyperbola)
Tu, quamquam decumi mole negotii,
Et toto obrutus Adria,
avan437
Curarum fabricas hanc tibi principem;
Ut, quod Romulei Patris
Sanctus mandat amor, littore dissitos
Orbis delicio inferas;
Et frontes lachrymis, tristibus obrutos
Vultus fletibus exuas.
Nempe et cura DEUM de minimis agit:
Nil non providus aspicit,
Et vili paleae sedulus excubat.
Hoc sese DEUS exhibet
Magnum, quod minimis lumine provido
Impendat studium. DEO
Accedis propior CAROLE, quod gregis
Parvi sollicitudine
Tangaris. Placido jam natat Adria,
Optatique tenet sinum
Portus nostra ratis. CAROLE, sed tui
Haec est pars studii: tui
In nos non meritos tessera pectoris.
Tu per jurgia fluctuum
Jussisti placidis ire Favoniis
Innubes animas: tuo
Motus detumuit Numine Nereus;
Commotique licentiam, et
Rixas Oceani cumposuit sopor,
Ut crispum Zephyro mare
Iret deposita nube supercili.
Jam me, CAROLE, commones,
Qua te parte poli, qua tua nomina
Inscribam redeuntium
Astrorum patria: qua pater aurei
Phoebus luminis excubat,
avan438
Dispensatque suas sideribus faces,
Et se per radios solo
Subjecto insinuat blandior, et rosas
Ostro ac murice purpurat.
Hic votis gravidus, non sine consono
Orbis murmure, CAROLI
Inscribo titulos: Hic agat aurea
Posthac saecula CAROLUS,
Vestitusque sui lumine nominis
Ducat purpureos dies,
Et Patrum titulos Sol novus augeat.
AD SODALES MARIANOS.
ODE LIII.
In gloriosa B. Virginis Assumptione.
ASsurge Clio, remige sidera
Transcende penna. qua vocat avola
Virgo triumphatrix, adurge
Pegaseos mea Musa nisus.
Quam specto pompam? Solis in iride
Virgo refulget; cui radii latus
Utrumque cingunt; quam coronat
Sidereo diadema cinctu:
Cui Luna plantis cornua subjicit,
Premique gaudet; quam famulantibus
Tellusque, Cocytusque, et aether
Obsequiis Dominam veretur.
Haec nempe Virgo, quae pede vindice
Trivit chelydrum, quae male conscium
Calcavit anguem, ac impiati
Furta patris meliore dono
avan439
Pensavit orbi: jam Capitolium
Subit triumphans. Huc age Virginis
Optata proles: ECCE SIGNUM
MAGNUM hilares micat inter ignes
Caelique stellas. Hoc tibi sidere
Manat bonorum copia. Candidae
Horoscopus felicitatis
Inde tibi micat, unde MAGNUM
SIGNUM pudicae Virginis emicat.
Reclude vastum muneribus sinum:
Jam densa sese depluentum.
Insinuat via gratiarum.
#(IMAGE)
avan440
NICOLAI AVANCINI
E SOCIETATE IESV
LIBER
EPODON.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
FERDINANDUM III.
ODE I.
EPITHALAMION.
Cum serenissimam ELEONORAM
Mantuae Principem in conjugium
adscisceret.
DUlcis Hymen! Hymen adsis!
Occidentis urna Solis,
Mortui propago Phoebi,
Siderumque fusca Mater
Nox serena, nox sopora
Nox cupita, nox decora
Sole surgit exule.
Dulcis Hymen! Hymen adsis!
Qua nigrantis Imperatrix
Luna noctis ardet, ardet
Ignium cohors minorum,
Consulesque luminosi,
Solis igne cycladati,
Noctiluci Principes.
Dulcis Hymen! Hymen adsis!
Usitata vise rura.
avan441
Ac odoris officinas,
Floreique Veris aulam,
Qua pruina liliorum,
Fax colorum, lux odorum
Aemulatur sidera.
Dulcis Hymen! Hymen adsis!
Nuptialibus corollis
Destinata vise rura;
Regiam qua ponit aulam
Flora Mater, et roseta
Lacte caeli, lilieta
Rore spargit nectaris.
Dulcis Hymen! Hymen adsis!
Hospitalis tte Favoni
Poscit herba, poscit unda,
Frondeosque per penates
Clamat umbra, clamat aura,
Dulcis umbra, mollis aura,
Aura mater germinum.
Dulcis Hymen! Hymen adsis!
Te propago prima Veris
Dux colorum, dux odorum,
Luminum decora Siren
Purpurantibus labellis,
Aulicoque frontis auro
Gemma florum postulat.
Mantuanus Austriensi
Sanguini se sanguis addit,
FERDINANDO LEIONORA:
GRandis ille, suavis illa;
Ille justus, illa mitis;
Clarus ille mille ceris,
avan442
Illa mille Heroibus.
Aequitatis hic columna,
Comitatis haec magistra;
Ille Cajus, illa Caja,
Ille Divus, illa Diva;
Ille stirpi Mantuanae,
Illa sanguini Austriensi
Illigata amoribus.
Dulcis Hymen! Hymen adsis!
Suavis Hymen, quid moraris?
Audiorne, mollis aura,
Aura vena Faustitatis
Mitis Afflat, et serenis
Lapsa caelis, invocatum
Nube Numen anteit.
Dulcis Hymen! Hymenn ecce!
Nubium tutus viator
Ludibundus adjocatur,
Dulcis Hymen, pulcher Ales,
Remiges huc vertit alas,
Blanduloque pennularum
Sibilat flabellulo.
Dulcis Hymen! Hymen ecce!
Pone gemmeos capillos
Faustitas revincta nodo,
Nube picta discolori,
Picta Sole pulchriori,
Inter ignes ut minores
Alba Phoebe promicat,
Dulcis Hymen! Hymen ecce!
Pone pacis alma mater
Serta nectir, aeviteruo
avan443
Alliganda serta nexu;
Annulosque de virenti
Atticae ramo Minervae
Illigat Concordia.
Dulcis Hymen! Hymen ecce!
Cui lyrisque barbitoque
Auspicata plebs Amorum
Nuptialem ludit oden:
Sit perennis ille nexus,
Quem catenis gratiarum
Illigat concordia.
Dulcis Hymen FERDINANDO,
Suavis Hymen LEIONORAE,
Vive gaudii architecte,
Nec rubentes igne taedas
Pertinacis ulla venti
Vexet ira, vexet udis
Tristis Auster imbribus.
Mater eja faustitatis,
Nata frangere aestuantis
Martis iras, et furentum
Saeva tela Concanorum,
Cruda bella barbarorum,
Huc beatos tende gressus
Mille cincta gratiis.
Per serenae lucis aurum
Mille lustra FERDINANDO;
Mille scribe LEIONORAE;
Regiasque Caesarumque
Necte prolibus coronas,
Austriaeque Mantuaeque
Mille mille laureas.
avan444
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
FERDINANDUM III.
ODE II.
Omen victoriarum ejus Belli-Duce Virgine
MARIA.
QUis insidentes flammeo ferro minas
FERNANDIANAE dexterae
Tardare speret? ibit elatis tumens
Qua fervet undis Bosphorus;
Et qua Propontis terga Tritonum gregi,
Armisque subdit Nerei;
Qua bellicoso. vecta conchyli Thetis
Sulcis arat Borysthenem.
Ibit, bicorni luna qua minax face
Intentat orbi funera;
Geminumque cornu chalybe flammato metens
Aris dicabit Inferum.
Tum feriantes Cydnus exturbans aquas
Ibit cruore decolor:
Laevisque Xanthi ripa, Trojani pavens
Rediviva belli tempora,
Pigri pocellas sanguinis sinu vehet.
Sanguine Scamander sanguine
Fluet Propontis, sanguine natabit freto
Gemino Corinthus obvia,
Sanguine pigrescent maria, Bistonium Getae
Pinguescet arvum sanguine;
Mergetur omnis sanguine, bicornis Deae
avan445
Quisquis Sabaeis nubibus
Obnubit aras, quisquis a Luna fera
Didicit levare cornua.
Irata virtus Caesarum nescit pigro
Moveri in arma brachio.
Habet parentem Numinis belli Ducem:
Timete gentes! Integra
ACIES in una Virgine est. Habet Deum
Pridem parenti obnoxium,
Qui de furentum turbine armorum graves.
Praeda spopondit Iaureas.
Accinge magne CAESAR Augustum Iatus
Mavortis ira; ferreo
Accende dextam fulmine, et qua se trahunt
Othomannidarum cornua,
Haemique moti barbarus jactat furor,
Fultus Getarum viribus,
Incumbe fortis. Certa spes palmae micat,
Ubi Virgo castra digerit,
Et arma caelum fulcit, et pugnantibus
Bona causa robur suggerit.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
FERDINANDUM III.
ODE III.
Praesagium ejus Triumphorum.
IO triumphe CAESAR!
Audivimus sonare,
Cum nubium viatrix
avan446
Egressa fama terras
Pependit inter astra,
Et classicum trilingue
Animavit in canores.
Audivimus remotis
Secreta dicta terris,
Seu quas senex Ibero
Illustrat igne Phoebus;
Seu quas recentiore
Juvenis subit quadriga.
Audite Solis, inquit,
Orientis et cadentis
Sinus remotiores.
Audite regna vastae
Libyes adusta Cancro,
Et vos tumentioris
Rigoribus Bootae
Subjecta regna juri,
Audite: FERDINANDO
Cadetis in triumphum.
Ille emicante dextra,
Ferroque fulminante,
Et Thraciae furores,
Et arma Sarmatarum,
Scythicasque franget iras:
Formidolosa Thressae
Calcabit arma Lunae;
Devictaque Austriensi
Phasis vetus Gravido
Fasces superbiores
Lunabit, et lupatis
Parere discet Austris.
avan447
Audite vota Divi,
Qui Theutones amatis,
Qui bella FERDINANDI
Fovetis, et benigno
Animatis arma nutu,
Audite vota Divi.
Ad Serenissimum ac Potentissimum Ungariae
Bohemiaeque Regem
FERDINANDUM IV.
AVSTRIACVM.
ODE IV.
Cum Romanorum Rex eligeretur.
FERDINANDE (nec veremur
Caesarum subire vultus)
FERDINANDE vita Patris,
Austriorum gloria,{?ATypogr}
Ad Coronas, Imperique
Sceptra Numen te vocavit.
Obsequendum est: FERDINANDE,
Ad coronas provolat
Dumque eburna e sede mundum
Contueris Imperator,
Civiumque subditorum
Vota ab alto despicis,
Imperare jussus, audi
Admonentis dicta Patris:
Austriorum, inquit, Parentum
Nate regna legibus.
Frons amoena sit, serenus
avan448
Risus oris, mite labrum,
Melleusque vocis imber,
Et modesta lumina.{?ATypogr}
Martialis ira vultus,
Pectus acre, justus enfis,
Et pius calor, manusque
Expedita in praelia;
Cum frementis ira Martis
Saeviente vecta flamma,
Vel rebelle gentis oestrum
Regna ferro vulnerat.
Si quiescat ira Martis,
Otietur aestus enfis.
Bella belluas tuentur,
Pax amica Principes.
Cura Numinis tuendi,
Cura Civium perennis
Pectus urat, Aequitasque
Facta lance ponderet.
Pro DEO decet labores
Imperantem non timere.
Civiumque pro salute
Excebare Principes.
Caesares DEO studentes,
Publicoque militantes
Civium bono, favores
Insequuntur Caelitum.
FERDINANDE, sic regamus,
Ut regamur altiore
Lege caeli, sitque Numen
Imperandi regula.
Sic prementur arma Martis,
avan449
Liliisque grandinabit
Pax sereno vecta curru,
Pax Olympi filia,{?ATypogr}
Sic recens dies cadensque,
Lege amoris copulandus,
Convolabit in beata
Frena pacis aureae.
Dixit. Audis FERDINANDE?
Astra nutant, et jubente
Pax Olympo mitiora
Saecula orbi digerit.
Pax am#.Önae mater aurae,
Pax soror beatitatis,
Siderumque faustiorum
Pax decora filia:
Pax medulla suavitatis,
Blanda mater aequitatis,
Utriusque risus orbis,
Faustitatis gratia.
Ad Augustissmum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE V.
Vita Principum est laboris professio.
QUem praesidere rebus humanis DEUS
Jubet, labori mancipat.
Hac lege veniunt purpurae, ut Regem dies
Nullus quietum sentiat.
Cum Sole cura prodit, et Solis comes
avan450
Decurrit in meridiem,
Meridiemque vesper et cura excipit.
Sic annus anno truditur,
Labor labore impellitur. Cernis mare
Tempestuosis fervidum
Depraeliari fluctibus, jamque arbitro
Boreae flagello concuti,
Jam verberari Circio, aut Austro rapi?
Vitam tueris Principum.
Curae et labores pectus in partes trahunt,
Nec tenue cedunt otium.
Quodcunque telum publicae rei imminet,
Primum lacessit Principes.
Nec ante se per corda populorum trahit,
Quam corda Regum lancinet.
Si bella pulsent maenia, et dextra facem
Bellona Martis torqueat;
Jam se medullis grandis insinuat labor,
Roburque lassat pectoris.
Simul ista posuit Auctor Imperii DEUS.
Sceptrum et labores improbos.
At nil verere Caesar, et mundi Hercules
LEOPOLDE, gemma Principum:
In cujus humeros pondus inclinat DEUS,
Metitur ante robora,
Aptatque vires. Nec poli in molem vocat
Imbelle pectus. Herculis
Haec cura robur, aut Atlantaei arduum
Animi vigorem postulat.
Est cura Superis, talis ut Caesar gravi
Mundi labantis ponderi
Subjiciat humeros, cujus infractus vigor
avan451
Sapiente CONSILII basi
INDUSTRIAEQUE nixus ingentem pari
Molem gubernet robore.
Tibi nulla posthac otia quietem dabunt?
Quid inde? magni pectoris
Viri quietem nesciunt. DEI indolem
Rex, qui laborat, induit,
Nunquam est quietum Numen. Hic tamen labor
Nihil quieti derogat.
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE VI.
Matthias Imperator, Magni Principis idea
proponitur.
TE spectatorem cupio LEOPOLDE. Theatrum
Est Caesar alter alteri;
Augustusque prior pictura est viva sequentis.
Sequens prioris semitam
Dum legit, augustamque pari diademate frontem
Induit, easdem pectore
Concipit ingenti flammas, studioque sequendi
Semel incitatus, anteit.
Nimirum, non lenta urit praecordia Regum
Virtus, Sequentis calcar est,
Anteeuntis honor. Tendat licer ardua virtus
Per confragosas semitas,
Indomitasque vias; quo se prior intulit, alter
Ardentius connititur.
avan452
MATTHIAM LEOPOLDE vide. Si bella minentur
Thressaeque Lunae cornua
Imbre sagittarum jaculentur funera, forte
Latus pavendis objicit
Mortibus, et tumidam castigat fronte procellam.
Si Regna scindat Imperi
Relligio discors, populique armata ruinis
Perfidia subvertat fidem;
In caelum, Superosque Pius sacra templa tuetur,
DEUMQUE laesum vindicat.
Et bello felix, et felix pace: trophaeis
Per arma partis inclitus:
Munificus dextra, sed ferri parcior: ore
Affabili benignior:
Et Themidis cultor. Quidquid vel fidera pleno
Fudere cornu in Caesares,
Vel natura dedit fecundae munere dextreae;
Id omne inn unum confluit;
Augustumque facit populo, charumque Tonanti.
Haec est imago Caesaris.
Nec LEOPOLDE tibi satis est spectasse. Parentum
Quicunque tantum imagines,
Et longo stantes in curribus ordine ceras
Videre gaubet; segnis est
Haeres majorum, patrio nec sanguine dignus.
Hoc exprimis, quod aspicis:
Et pudet Austriaco traxisse a sanguine stemma
Virtutis expers patriae.
Otia quod reliquis, tibi dat LEOPOLDE laborem.
Illi in Parentum gloria
Otia tuta trahunt. Nec enim virtute parata
Aequare Patrum nomina
avan453
Nituntur factis. At tu superare priorum
Famam, decusque niteris.
Posterior semper si vincit laude priorum,
Quo fama crescet Austriae?
AD BEATISS. VIRGINEM
DEI MATREM.
ODE VII.
Ego ex ore Altissimi prodivi. Eccles. 24.
EX ORE VIRGO prodiens ALTISSIMI
Dic, esne Patris halitus?
An cordis aura? an pectoris suspirium?
An IGNIS exhalatio,
Qui sub Tonantis pectore in nostri calet
Vivax amorem? Scilicet
SEMEL LOCUTVS EST DEUS; DUO tamen
AUDITA sunt; Verbum DEI,
Verbique imago Virgo. Nam quidquid Pater
Locutus est in Filio,
In Matre totum pinxit. At pinxit tamen
Necessitate Filium,
Sed charitate Virginem. Sed non dedit
Paternitatem Filio;
Maternitatem Virgini Augustae dedit:
Ut cujus ipse genitor est,
Sit et illa genitrix: utque se Pater exprimit,
Sic Mater in Verbo exprimat.
Hinc est imago Patris et Nati, Parens
Augusta Virgo. Filius
Materque eodem Patre procedunt: Pater
avan454
Lucet in utroque. Filium
Quicunque flexo poplite veneratur, suum
Statuat honorem Virgini.
Nec absque Matre Filius colitur satis,
Nec Mater absque Filio.
AD LABOREM
ET SAPIENTIAM.
ODE VIII.
EPITHALAMION.
SUrge nuptialis ardor,
Blande amoris administer,
Dum chorea pendularum
It per astra flammularum,
Et Scientiae, et Laboris
Allaborant Nuptiis.{?ATypogr}
Surge Amor faelicitatis,
Conde-Prome faustitatis,
Delicate Gratiarum
Architecte; pacis uber,
Prime flos beatitatis,
Vena prima nectaris.
Si Deae frementis ira,
Prodigaeque mentis ardor
Martis astro suscitatus
Bella saevo vulvat Haemo,
Thraciamque, Sarmatasque
Volvat uno turbine:
Unus est labor Laboris
Frangere arma, vetere iras;
avan455
Et calente mentis oestro
Fluctuantes per Gradivi
Ire messes, et decoram,
Nundinari gloriam.{?ATypogr}
Sternere agmen, dissipare,
Et sequace fulminantis
Imbre plumbi praevolantum
Sistere impetum, et trophaea
Dedicare rapta Cedro;
Figere arma postibus.
Si sereno vecta curru,
Post cruenta bella Martis,
Candicos dies reducat
Pax beata, Pax amoena,
Pax amica, Pax serena,
Pax Olympi filia:
Unus est labor Laboris
Condere agros, condere Urbes,
Subditisquejura ferre;
Areasque consulares,
Et Senatum lege magni
Temperare Consili.
Surge amor, leporis uber,
Candidaeque dives imbre
Lucis, aemulate flammis
Innocentis astra caeli,
Et Scientiae, ac Laboris
Allabora Nuptiis.
Caja filia est Tonantis,
Ante regna nata caeli,
Ante siderum choreas,
Ante Phoebum, et ante Phoeben,
avan456
Ante montes ante fontes,
Ante Ponti murmura.{?ATypogr}
Quando sacro pinxit igne
Numen astra, quando honesto
Compsit auro Solis ora,
Linearum, quas trahebat
Aeviternae dextra mentis,
Sponsa stabat ectypon.
Illa Nerei fusa regna
Convocavit, et capaces
In sinus cadente terra
Alveum dedit natare,
Ac in obviis arenis;
Scripsit irae limitem.
Illa montes educavit,
Illa valles excavavit,
Montiumque valliumque,
Vulgus, arbores minores,
Et Quirites, et Senatum
Condidisse dicitur.
Surge Nuptialis ardor,
O Parens amoenitatum,
Dum pari nubit Labori
Nata Patre Diva caeli,
Surge, prosperamque taedam
Nuptiis accommoda.
avan457
AD LEPIDUM.
ODE IX.
Vitanda improborum consuetudo.
A Noxiorum coetibus recedere
Virtutis est pars maxima.
Plerumque sidunt vitia, quando abest comes,
Scelerumque ductor. Crimina
Volunt probari. Primus hic fructus mali est
Laudem aucupari. Desinat,
Qui scelera laudet, desinet et ipsum scelus.
Nam quis rubente purpura
Latus coronat, placeat ut solus sibi?
Nemo sibi ipsi lautus est.
Amat videri luxus, atque impos sui
Exire, et oculis objici
Spectantium desiderat. Luxum premes
Et cordis impotentiam,
Jactantiamque mentis, et lasciviam;
Si, ne videri postulent,
Curaveris. Laudator, hortator, comes,
Et ductor illuc pertrahit,
Venisse quo te pudeat. Hos fuge, et malo
Medicina parta est. Is caret
Vitio, sodales improbos quisquis fugit.
Quae solus horres, cum Duce
Audes patrare. Socius extinctum focum
Animat, gravique incendio
Mentem perurit, Qualis ubi tecto Notus
Ardente saevit, alteri
Infundit ignem; talis improbitas ducis
avan458
Bacchatur, et se proximo
Insinuat animo. Aut qualis effusis jacet
Sopitus undis Nereus,
Quando furentes Aeolus ventos premit:
At ubi catenas ruperint,
Seseque ponto infuderint, femunt aquae,
Exsuscitantur montibus
Pares procellae; quaeque tranquillo otio
Undae jacebant, nubibus
Sese maritant: talis innocuus licet
Animus, sodali noxio
Junctus, sodalis indolem et vitium trahit.
Quae quisque didicit, haec docet:
Suadetque, quae quis diligit. Proprium mali est
Quaerere vagari, aut serpere.
Vis innocentem vivere aetatem? Duci
Temet nocenti subtrahe.
AD VER.
ODE X.
Ejus amoenitas describitur.
O Medulla gratiartum,
Siderum jocosa Siren,
Otium negotiosum,
Pectorumque mite caelum,
Ver Ephebe dulcis anni,
Ver ocelle temporis,{?ATypogr}
Artifex amoenitatum,
Architecte blande florum,
Quem jocantis ardor irae,
avan459
Ambulansque per comati
Delicata rura Paesti
Aura lambit Attica.{?ATypogr}
Dulcis aura cum flagellat,
Mollis aura cum duellat,
Aura lenis, hospes Hyblae,
Blanda civis aura Tempe,
Aura nata sub rosetis,
Aura Hymetti filia.
Quae decenti murmurillo
Nuptialibus flabellis
Lambit Euros, lambit Austros
Et rigentum segne plaustrum
Mitioribus labellis
Osculatur Arcadum.
Cujus aureo Bootes
Basio hirta labra tactus
Ponit arma, ponit iras,
Maenalisque turbulenta
Nube cruda tergit ora,
Frontis et tyrann idem.
Cujus osculo Amphitrite
Temperat theatra Nerei,
Caerulaeque frontis alma
Conserenat Iris aestum,
Perque Dorides susurrat
Dulce nectar otii.
Inquiline Ver Triquetrae,
Ver Parens Etesiarum,
Mille gemmas, mille frondes,
Mille frondium virores,
Mille flores, mille rores,
avan460
Mille spargis gaudia.{?ATypogr}
Ver cupitum, Ver decorum,
Seu quietis officinam,
Frondeamque texis aulam,
Unde Cynthias sagittas
Innocente temperati
Pellis arte fornicis:
Sive candicante brumam
Nube spargis liliatam,
Seu ligustra, seu roseta,
Quae fremente non momordit
Dente bruma, nec gelavit
Circii ferocia;
Seu Smaragdino natantis
Vulgus undae lambis ore,
Semper altae Rex quietis,
Pulchrioris author anni,
Et Parens beatitatis,
Ver viroris arbiter.
AD AUSTRIACOS.
ODE XI.
Ut arua pro Caesare FERDINANDO su-
mant; et sic suum in amorem testentur.
AMemus. an nos caute Marmarica satos
Libyssa tigris ubere
Pavit maligno? corda num Sypili jugo
Duxere venas marmoris?
Totusve mentem Caucasus, vel intimas
Haemus medullas occupat;
Vetatque amare Caesarem, cui addecet
Ipsum litare sanguinem?
avan461
Amemeus, Austria. Arte non alia potest
Amor rependi Caesari.
Illum per arma Martis, et saevos amor
Egit procellae turbines.
Augusta testis, testis est Ratis-bona,
Kelheimium, Moguntia,
Donawerta, Norinberga, quaeque atrum bibit
Norlinga Sueci sanguinem.
Vidit Aquilonis turbo, quem procul ultima
Gustavus egit Balthide:
Quem cum subegit, pressit invidiam simul
Audaciamque Vandali,
Reverentiamque finibus mundi extimis
Sui imperavit nominis.
Quacumque parte spolia, vel victoriae
Trophaea fixit, emicant
Defixa signa amoris, et pro patria
Impendiosi pectoris.
Amantem amare Caesarem qui non potest;
Illum maligno sidere
Ferox marita prodidit Geteslea,
Vel evolutis fluctibus
Vomuit profundi saeva tempestas maris,
Vel Adriae, vel Caspii:
Illi cruentum fluxit in pectus lapis
Sypilique dura fragmina,
Cerauniique vena, Pardorum indoles,
Mores Leonum, tigridum
Indomita feritas, quodque natura horruit,
Supremum Averni toxicum.
Amemus. ille prodigus vitae calor,
Et prostitutus praeliis
avan462
Amor, meretur diligi. At nemo satis
Amat, nisi arma diligat,
Clypeusque stet pro Caesare. Examen fremit
Aquilone ducti militis,
Cui multa galeam bruma conspersit nive,
Multusque adussit Sirius:
Cui multa cessit palma, quem praedae gravant
Pressi tot annis Imperi:
Hic vastitate Regna, et Imperium premit,
Hic spoliat urbes, oppida
Exurit, agros vastat, et cives necat,
Et aggeres cadaverum,
Struesque miscet funerum, et toti parat
Catastrophen Germaniae.
Hic illa virtus Austriae, hic sese exerat
Avidus mori pro Caesare
Amor Austriorum; seque per belli faces,
Per dura Martis fulmina
Agat in triumphos. Semper armatus fuit
Amor pro amato Desinit
Ipse amor amare, si sibi exarmet latus.
Armati amemus Caesarem.
Ad Reverendum Dominum
JACOBUM ZUTTINIS.
ODE XII.
Cum positiones Theologicas de DEO
propugnaret.
HUmiles fugacis gloriae exosus casas;
Vallesque honoris animus, emergens luto
avan463
Terrae jacentis, qua serenato DEUM
Cristallus ambit igne, qua stellae meant,
Famulisque Numen ambiunt splendoribus
Densae choreae siderum, invadit polos.
Superba Memphis, Dauniae illustris seges,
Fastus Alyattae, Persidos cultus, opes
Inopis Phraatae, gleba Pactoli, gravis
Tributa Gangis, ditis Hesperium Tagi
Vectigal, animos nempe serviles tenet,
Vilesque meutes. Aquila pennatis supra
Sese astra remis librat: in turpi natat
Gravis anser alga. gaudet aspectu diem
Haurire Phoenix: noctuae tenebras amant.
Illustre quidquid, quidquid augustum edidit
Natura, noctes odit, et sequitur diem.
Avara corda gloriae hoc sedem sibi
Locant theatro, quo DEUS. Si quae jacet
Ignava virtus, umbra virtutis mera est,
Non vera virtus. Ista nec multis Patrum
Contenta ceris, nec palatino tegi
Patiens hon ore, stemmatis luci novam
Lucem addidisse cupida, Majorum inclitas
Cumulare lauros gaudet, et sapientiam
Suam locare Solis in medio die.
Sic tu, jacentes Daedala terras super
Evectus arte, trans inundantem igneis
Nimbis Olympum, transque stellarum domos,
JACOBE, nixus Pallade, ingressus polos
Unum et triforme Numen accedis prope,
Propiusque spectas. Quidquis involvit sinu
Caliginosae noctis obscurus dies,
Hoc eruditae mentis evolvis face.
avan464
O quanta credam nosse, qui nosti DEUM!
O quanta credam posse, qui potes quoque
DEUM tueri! nempe ut ignores nihil
Metam tuae scientiae statuis DEUM.
Ad Eundem
R. d. JACOBUM ZUTTINIS.
ODE XIII.
Cum Theologiae Baccalaureus crearetur.
CAliginosum mentis heroae calor
Vixisse nescit sanguinem, aut vili tegi
Famae filentis nocte. qua Titan vias
Temone signat qureo, hac sequx vigor
Virtutis ignes provehit. Ducit diem
Quacunque rapitur Cynthius: diem trahit,
Quacunque virtus rapitur. It Soli comes
Ardor, calorque: socius incessu pari
Virtuti it ardor, Forte virtutis tuae
Exastuantes ipse sudata excipis
In fronte radios; unde fub laurum volas
Anhelus umbrae. Nempe lassatam gravi
Mentem labore frondium recreat viror,
Et umbra lauri. Quae tamen pulchro ambitu
Tuum coronat verticem lauri coma,
Nullius umbrae est mater. Hoc splendens habet
Sapientiae umbra; illuminat. Quae per tuas
Folia virentis laureae inserpunt comas,
Radios vocabo. Namque tu Soli caput
Aequasse gaudes. Cynthium ut stipat suum
Radius, satelles aureus; stipat tuum
Laurus satelles verticem. Solem fugit
avan465
Nox, partus Orci, triste portentum Stygis,
Sororque mortis: Laureae ad lucem tuae
Pavet omnis umbra, et turpe sub Lethes vadis
Caput recondit. Vota si caeli audiunt
Precibusque Numen annuit, votum dabo:
JACOBE, femper lucidum ut vivas diem,
In luce semper occidas. Semper diem
Vivit serenum, in luce quisquis occidit.
AD BEATISS. VIRGNEM
MARIAM.
ODE XIV.
In morbo supplicatio.
ARtus labascunt, osseam in vallem cadit
Vultus, theatrum gratiae;
Fronsilla, sedes gaudii, inducto super
Pallore maeret, irides
Blandi jacent supercili; geminae faces,
Geminive Soles luminum
Prope in gelata specula durescunt: genae,
Charitum voluptas, corruunt:
Labra purpurissum deserit, vultum vigor,
Totumque corpus Gratiae.
Decumana tussis vocis angustat vias:
Reciprocante spiritus
Pulmone fessus vix reluctantes potest
Penetrare portas faucium:
Digitos reducti contrahunt nervi; pedes
Compage rupta debita
Officia fracto denegant. animae parum
Superstes aegre ducitur.
avan466
Avara fati Lachesis evolvit colum,
Et stamen urget Atropos.
Non vivo; sed nec morior. A vita pari
Cum morte disto limite.
Si sit cadendum, VIRGO, quae blando sinu
Tuos clientes excipis,
Mensura voti, pectoris VIRGO mei,
Ades cadenti! Nil moror,
Mori paratus; quando maternum mihi
Sinum cadenti subjicis.
Tibi militavi, VIRGO, Pierio tibi
Senuit ebur conamine:
Hoc posco demum, mortuo vati ultimam
Impone VIRGO lauream.
Quod si voracis ore me lethi rapis,
Jubesque rursum vivere;
Tibi nostra buxus serviet; nomen tuum
Parnassias per areas,
Permessios per alveos laetus canam;
Et cum suprema forcipe
Stamen secabit Lachesis, in tuo mori
Gaudebo vates nomine.
Ad Bonarum Artium
STUDIOSOS.
ODE XV.
Cum post ferias Autumnales ad Academicos
labores convenirent.
AUdite, si quem frontis augustum jubar,
Laurusque honoris allicit; si cui cruor
avan467
Nobilis adurit pectus, et virtus fibris
Calefacta bullit: Pallad in campum vocat
Onusta palmis. Jam recesserunt dies
Blandae quietis: otio Autumnus graves
Refecit artus. Musicis satis datum est
Sylvae camaenis, piscibus, campis satis.
Adeste; qua Minerva generosis diem,
Pugnamque Apollo dicit, et mentes vocat.
Adeste: sed non desides partus Cypri.
Non delicati Veneris infaustae satus,
Non lacte pasti Chloridos, thncti genas
Stibio, et amomo verticem, minio labra,
Manusque lacte lilii, elegantuli,
Et mollicelli, et mellei Narcissuli.
Pudeat amare Palladem, et tingi comam;
Sequi Minervae signa, nec fucum genis
Demere rosarum; bella moliri manu, et
Lento perire in otio. Fortes amat
Apollo mentes, desides odit manus,
Emarcidasque Gratias. Cedant Croci.
Cyparissulique, liliorum et nectaris
Lacte educati: Palladis praeda est honor.
Honor teneri dextera imbelli nequit,
Nec dormienti laurus in frontem venit,
Nec honesta fama languido. Si cui labor
In pertinaci plurimus callo sedet,
Socius Minervae laudis in partem veni.
avan468
AD BACCALAUREOS
THEOLOGIAE.
ODE XVI.
Mentes aureae in aureis aedibus habitant. Deaura.
vit eam intrinsecus auro mundissimo.
2. PARAL. 2.
SI cui Liburnis abditi fibras coquit
Auri libido montibus;
Aut Indicarum viscera, et rubentium
Medulla tangit rupium;
Si quem procella vectus aurata Tagus,
Flavisque tempestatibus
Superbientis unda Pactoli rapit:
Non curioso montium
Findat ligone viscera; nec auro incubum
Pelagus remotum classibus
Tabulare studeat. Aequoris quondam sinus,
Imumque gremium Nerei
Fugitivus auri splendor ambivit, timens
Poenas suorum criminum:
Et impiratis luridae partus Stygis
Ne afflaret auras pestibus,
Se sub recessu montium abscondit, suo
Pallore testatus metum.
At nunc probrosi nominis rasit luem, et
Famae prioris dedecus
Secuta fama. Publicae Atlantes rei,
Aeternitatis arbitri
Vitae Magistri; quos nec Erythraei calor
Vssit metalli, nec sitis
avan469
Pallentis auri tenuit, aut fames sacra,
Habitant in auro. Scilicet
Illustris animus Pallade, et mens aurea
Lares meretur aureos.
Non illud aurum concipe, in cujus sinu
Technae coquuntur fraudium,
Quod in arma regna suscitat, caedes serit,
Et seminat cadavera,
Suoque cinere sepelit ingentes domos,
Et busta regnorum trahit.
Sed illud aurum intellige, a cujus face
Ardent olympi sidera,
Et fulgurantis consules caeli micant.
Illud per aedes spargitur
Sapientium aurum, quo coronantur poli,
Quo vestiuntur sidera.
Non ergo egenus esse Theiologus potest,
Cui semper est aurum domi.
Ad Reverendissimum et Illustrissimum
Principem
D. ANTONIUM
EPISCOPUM VIENNENSEM.
ODE XVII.
In ejus Natali recurrente.
DITHRRAMBVS.
PHoebe, seu motas legis ungue chordas,
Seu redordiris numeros, lyramque
Pollice exploras meditatus inter
Fila loquelam:
avan470
Mitte nunc Horatianae
Plectra legis, et soluto
Lude metra Dithyrambo.
Audior. ictus lege solutus
Tactu nervos citat enerves,
Cursim explorat, carptim irritat,
Movet argutos, monet acutos.
A tergo quae turba subit, cui flore nitentem
Siderum cinctus redimit capillum,
Ora tranquillat resoluta, Sole
Iris adulto?
Virtutis ora nosco.
Lacte tincta Gratiarum.
Miniata flore caeli,
Rore picta Caelitum.
Haec dextrum laevumque latus stipata Deabus,
Vitae arbitris, necisque;
Super alta mundi regna, qua choreis
Plaudunt Tonantis sidera Regiam,
Remigibus Zephyis,
Aurigante Favonio
Abit pernice volatu
Praevola magni buccina mundi,
Divum nutrix, virtute sata,
Soror Honoris, Medio celeres
Agit Olympo Fama jugales.
Et qua Vigilibus ardet aethra ocellulis
Historiae stgetes ANTONI nomina spargit,
Excepere sonos tubae crepantis
Caeli militiae serenioris,
Et scintillivomi poli Quirites:
ANTONII que honoribus
avan471
Una sudare laborant.
Primus, astrorum face noctilucas
Qui flammas regit, Imperator aethrae,
Et nocticida Phoebus,
Splendidius radiante cohorte
ANTONIIS honoribus
Certatim sudare laborat.
Obviat blando radiosa vultu
Argentea Imperatrix,
Dieicida Luna,
Et lene fulgurantes
Advertens vultus, gemmei decus, inquit, Olympi,
Et noctiluci milites, caeli faces,
Lucis amores, noctis honores.
Inter fulgura nominum,
Inter sidera Praesulum,
Inter lumina Principum
ANTONIO decus apparate.
Sudatur, itur, luditur
ANTONIIS honoribus.
Mavors non rigida saevior aegide,
Hastaque crispisulca,
Sed innocente ludibundus ense,
Cui sub Tyrii tegminis ostro
Sonat aurata lynce pharetra,
ANTONIO primus fasces inclinat honori.
Rutili sequuntur consules aulae Ducem
Martem, ac honori singulus facem ponit.
Famulum votis ANTONI tuis
Undique pluvio gravidum ab auro
Subministrat astra caelum;
avan472
Spiceam Ceres cornam,
Ditisque cornu copiam
Amalthaea, Orion arma,
Astraea dat bilancem,
Currumque dat Bootes.
Sed qua recurvis frondibus arcuant
Arbores ramos, viridemque tendunt
Fornicis umbram,
Caelestum brachia frondium,
Domina vitae Parca recurrit.
Hic meliores gloria portus
Sinuavit hospitalis;
Hic prima mellitissimi
Juventa, luxque temporis
Ver, temporum medulla,
Cui fronte stant vireta,
Et nigricant vaccinia,
Et purpurant roseta,
Inter ostra florulenta
Helles raptorem paverat aureum.
Cum famulatrices ANTONI nominis ignes
Ire sequaci splendore videt,
Rapit Hellaei velleris ostrum,
Rapit aurati vellera dorsi,
Parcarumque colos juncto superinduit ostro:
Unde pensa purpruata
ANTONIO trahantur.
Ducite longaevos, inquit, de vellere Soles,
Canitiemque animi, et senium venerabile mentis:
Dum sonante vecta curru
Sibilantis inter aurae
Murmurilla buccinatrix
avan473
Fama per septem spatiata colles
Celsa Romanas equitet per arces,
Et Vaticano in vertice ludens
Placeat apibus, VRBANE, tuis.
Sic Ver nobilioris anni Ephaebus
Imperat: et nostris accendit vota medullis.
Ite Deae, lentumque precor devolvite pensum
ANTONIO, o sidera.
Illum purpureis choris
Virtus misceat, et comes
Gloria, Romanis inscribat nomina fastis.
Sic ego, sic votis animosa Vienna precatur.
AD HIERONYMUM
ANDOLINVM.
ODE XVIII.
Mors, quae instat omnibus, praevenienda
virtutibus est.
OVana spes mortalium!
Caduca vota mundi!
O labilis felicitas,
Vix nata, funeranda!
Quid longa votis saecula
praevertis ANDOLINE?
Canamque seribis Nestoris
Tibi senectam in astris?
Dolosus est horoscopus,
Qui pollicetur annos.
Nec annus unus certus est,
Hec hebdonias, diesve;
avan474
Nec hora certa est unica.
Quo mittis, ANDOLINE,
Avara vota saeculi,
Ignara vota mortis?
Fluunt, nec unquam refluunt
Momenta trusa vitae:
Productioris eripit
Spem temporis volantum
Citatus ordo siderum,
Domesticumque bellum,
Quod nostra rodit viscera,
Quod ima siccat ossa.
Nox una restat. Ibimus,
Sub sole quot meamus;
Reges, Monarchae, rustici,
Et sceptra, sarculique.
Non praeterit sublimium
Mors vertices, nec imos:
Mec nomen urna regium,
Nec regias secures,
Nec sceptra, dextrae lumina,
Nec purpuram veretur.
Soccos cothurnis, sarculo
Quirina sceptra miscet:
Miscet lacernis purpuram,
Et lauream cupresso.
Postrema seu defloreat,
Seu prima vernet aetas:
Seu matre nati regia,
Seu Tityro parente;
Morti paramur sarcinae,
Et victimae sepulchro.
avan475
Quodcunque nasci contigit,
Hoc funeri paratur.
Soles venire conspicis,
Rursusque funerari;
Caelo micare sidera,
Rursusque nubilari:
Obambulare flumina,
Fugamque concitare;
Candere Paesti lilia,
Rosasque purpurare,
Marcere rursus lilia,
Rosasque vulnerari:
Zephyros per auras ludere,
Zephyros Notis repelli:
Veris venire gaudia,
Veris jocos perire.
Quodcunque natum est, interit;
Quodcunque venit, exit.
Cumaea nulli saecula
Severa Parca spondet.
Momenta vitae singula
Mortis citant ad urnam
Rides? jocaris? risibus
Jocisque fata adurges:
Et dum putas te vivere,
Tunc moreris, ANDOLNE.
Haec ipsa lux, quam dividis
Cum Gratiis jocisque,
Haec ipsa, dum praetervolat,
Te raptat ad sepulchrum.
Erramus inter gratias,
Erramus, ANDOLINE;
avan476
Nisi evolantis temporis
Anteoccupamus horas.
Dum res, et aetas, dum sinit
Faventis aura caeli,
Moriendo vitiis praeveni
Lethi prementis horam;
Et brevia vitae tempora
Virtutibus repensa.
Qui dives est virtutibus,
Hic vixit in senectam.
In Funere Praenobilis Dominae
ANNAE MAGDALENAE
a SCHOLZEN.
ODE XIX.
Matri parent at silius Joannes Adamus
a Scholzen.
DITHrRAMBVS.
MUsa confuso vaga Dithyrambo;
Mitte nunc Horatiani
Jura nodi, barbitoque
Exlege funde lachrymas.
Lentus dolor est, quisquis potuit
Capere fraenos: quisquis certa
Lege fraenari potuit, doloris
Nomina perdit.{?ATypogr}
Excute fraena dolor:
Matri parento. Luctus, amantium
Suprema merces, solvitur.
I, sine lege dolor.
ANNA (dolor vocem singultibus interrumpit)
avan477
Mater (amor lachrimis ultima verba negat)
Occubuit ANNA mater:
Occubuit rosa Veris ardor.
Ardore ab illo solus est cinis super.
Est amiantum pectus amantum;
Lege amianto, quisquis amasti,
Relliquias cinerum:
Non alia melius cinis hic tumulabitur urna.
Caria sublimes suspendat in aethere moles,
Pendulaque Mausolaea:
Amianto amoris conditur
Funus amantis.
Hic dolor, hic et amor parenta;
Tumuloque aspergito slores.
Si quod stem maticis est folium super
De rosis, Matris tumulo advolabit.
Folium vento rapitur: non quo
Gelidi inclementia caeli,
Aut Arctoa piger torpet prope plaustra Bootes.
Folium vento rapitur: non quo
Zephyritis inambulat hortos,
Tinctusve pennas Galbano Favonius.
Folium vento rapitur: vento
Amoris? an doloris?
Spirat Amor, spiratque Dolor, suspirat uterque.
Uterque ventus est, Dolor et Amor.
Utroque vento folia rapiantur rosae,
Amoris, ac Doloris:
Amor in vota, et Dolor in gemitus.
Calida est Amoris aura,
Hac aura folium rosae feratur.
Matris forte aliquis rursum serpet calor in me dullas,
avan478
Amoris a calore.
Verna est Amoris aura:
Rosa fors iterum hac vernabit ab auta.
Rigida est doloris aura:
Hac aura in tumulum rosae ferantur.
Adjungam lachrimas. Doloris aura,
Si congelascet, funeri vitrum dabit.
Ad Hymenaeum Praenobilis Domini
GEORGII NAGL,
ETD. LUCRETIAE.
ODE XX.
EPITH AL AMION.
FAllor an aetherei trans Daedala moenia templi
Plaudit amor ducitque choros, et propter amoenos
Fontis Acidalii latices, ripamque beatam
Laeta cohors juvenum formoso pollice flores
Demetit, et niveo miscens candore rubores,
Aurea formosis superaddit floribus astra?
Audio: jam chordas examinat ungue Cupido,
Exercetque choros et carmine temperat exta.
Age caeli amoena pubes
Per roseta, purpureta,
Et honora per vireta
Mete serta, scinde flores.
Hic, ubi dorso nobilis aureo
Fulgurat aries, rapite Hellaeae
Stamina lanae. Haec nostra decent
avan479
Fila corollas: alii centum
Ferte colores, ferte decores:
De flore deque rore
Ocellulos Aurorae,
De Cynthiae nitore
Argenteum labellum,
De siderum rubore
Afferte purpurissum,
De roris igne florem,
De floris igne rorem.
De Solis auro purpuram,
De rorulento nectare;
De nectaris papillis,
Florum que de favillis
Tributa ferte sertis.
Dixerat: ad vitreas Cytheraeae Doridas undae
Turba petulca salit, gremioque in gaudia pando,
Igne coronatas promit spectacula fcenas.
Pars nectunt crinale decus, pars tela propinant
Arcubus, et Cyprio viduant ardore pharetras.
Pars legit ungue rosas, pars tortile flectit in
orbem
Argentum, florumque choros interligat auro,
Et decus annexis addit roratile gemmis.
Tum praeit agmen Hymen:
Jam purus, inquit, lucida siderum
Caelo maritat Vesperus agmina.
Flammaeque stellarum resurgunt.
Jam luna noctis in meridie
Agit choreas Astricas,
Et plena Solis ignibus
Noctis legit papavera:
avan480
Aura mitis , aura dulcis,
Suavis artifex voluptae,
Architecta Gratiarum,
Ridibunda, ludibunda,
Ridet, jocatur, lusitat.
Dignam triumpho sume superbiam
Pubes recenti, tempora lumine
Redimita plaude,
Blando soluta risu
Dulces ini choreas
GEORGIO et LUCRETIAE:
Accende taedas nuptiales
GEORGIO et LUCRETIAE.
Ite chori adductum, nervis intendite cornu
GEORGIO et LUCRETIAE.
Nectite permistis lilia cana rosis.
Vivat ille, vivat illa,
Vivat ab utroque
Generosa proles,
Paterni nominis haeres,
Maternae mentis et haeres.
Vix ea dicta dedit, plausu exiliere cohortes:
Pars cytharae titillat ebur, pars voce canorum
Intonat et cogit veteres in carmina lauros.
Audio: languentem circum mea tempora laurum,
Aptam fingo metris atque inter gaudia Divum,
Veterem salire jubeo
In vota Dithyrambum,
Pergite qua signis radiat Lucina cupitis,
Vobis avitae stirpis optatum decus,
Spes sanguinis, lux nominis,
Pignus Amoris, vena leporis,
avan481
Inter Matris brachia ludat,
Unde ridens, et renidens,
Gratiarum ab imbre crescat,
Materna virtute nitens, virtute paterna
Fulgidus, in quem cum sua lumina verterit omnis
Series nepotum posterorum dicet:
Hic vera effigies Patris est, hic Matris imago.
AD CONVICTORES
VIENNENSES.
ODE XXI.
In funere DIONYSII AMBSHAMER
Philosophia Studiosi.
EPICEDION.
OFata terris invida! o nostri nimis
Avida doloris sidera!
O cruda mortisjura! Protritus jacet
Flosille, dignus Nestoris
Videre canos! illa magnanimi indoles
Attemperata pectoris!
Calor ille vivax ingeni! verae sitis
Virtutis avida, spiritus
Ad magna natus! Innocens mentis vitrum,
Animique candor limpidi,
Morum venusta forma, maturus tenor,
Testis pudici pectoris
Vultus modestus. Invide o mortis rigor!
Si nostra gaudes funera
Cumulare, nostra caede si vivis; rape
Propudia primum saeculi,
avan482
Et proba terrae, generis humani lues,
Reique damna publicae:
Quos mundus odit, quos reluctatur dies
Puro videre lumine.
At innocenti parce, quem dignum facit
Virtus Sibyllae pulvere.
Hac lege caeca graderis, ut ferias probos,
Et improbos pertranseas?
Sed quo lupatis impotens ruptis dolor
Vos, o Sodales abripit.
Resume fraena luctus, et motum doma
Exulcerati pectoris.
Morti, Sodales, parcite. Erravit prior
Natura, Juveni cum dedit
Mores seniles, lumen excelsum ingeni,
Maturitatem consili.
Et insequentis temporis lentas moras
Praegressa virtus, miscuit
Gravem senectam floridae aetatis rosae.
Decepta mors est. Viderat
Mores adultos Juvenis, et senem rata,
Carpamus, inquit, fructus est
Maturus astris. Dixit, et telum exerit,
Signatque pectus vulnere.
Occumbit ilie vulnere: Juvenis, dies
Si censeamus temporis,
Vitaeque spacia: merita si numeres, senex.
Solamen hoc sit luctui.
avan483
AD GEORGIUM
GEREBINIVM.
ODE XXII.
Cum is a sancto Religionis adeundae propo-
sito defecisset.
SIc mentis expers sana consilia excutis?
Et quae placebant, displicent?
Sic execraris vota, quae caelo tibi
Non ambigebas indita?
Quo fervor ille exaestuans, quo corruit
Generosa flamma pectoris,
Qua per subactos orbis infidi dolos,
Calcata per fastigia
Adblandientis gloriae, victor tui,
Honoris, et Cupidinis,
Fastusque victor, ire gaudebas, tuo
Vitam daturus Numini?
Memini diei, quando dicebas: Mare est
Infame mundus, quod tumet
Aquilone verberante, qod rapitur Notis,
Fluctusque tundit fluctibus:
Cui fida nunquam fidera e caelo micant.
Hic se Charybdis gurgite
Septemplicato volvit, et sorbet rates;
Hic Scylla dentes asperat,
Latusque cincta canibus horrendum latrat,
Belloque dubias spumeo
Naves fatigat: pendulo hic saxo obvium
Latus Malaea porrigit,
avan484
Symplegadesque sidera lacesunt jugo
Semper minante. Si levis
Quandoque se Favonius ponto inferat;
Aut lusitent Etesiae,
Zephyrique blanda misceant rixa mare;
Brevis voluptas exitu
Lachrymabili pensabitur. Nolo mea
Huic vela ponto credere:
Nolo speciosa damna ludentis freti,
Quod in procellas horula
Miscebit una. Vidimus eodem rates
Loco sepultas, quo jocos
Ventis serebant. Tenue momentum interest,
Inter jocos et funera.
Mors instat, urget hora, momentum breve
Mentita tollet gaudia.
Ite, ite mentis compedes, cordis rotae,
Durae catastae pectorum,
Speciosa damna spiritus, opes, honor,
Purique durus carnifex
Animi, voluptas. Ite; me lenis quies,
Et dulce mentis otium,
Saeve imperantis evocat fluctu maris.
Ibo, ibo; quo vocor, sequar.
Huc me citavit ille, quem stellae pavent,
Cui obsequuntur sidera,
Qui nube torquet fulmina, et rigidis solum
Terret cometis subditum;
Qui quernea olim fixus in trabe voluit,
Ut viverem, pro me mori.
Huc illa Virgo, cujus ad sacros tholos
Me dedicavi victimam.
avan485
Ibo, ibo, quo me Numinis nutus vocant.
Hie crimen est, lente obsequi.
Haec tu: sed olim. Nempe cum ratio suo
Serena staret in loco.
At nunc (quod oculos fascinum et mentem ligat?)
Nunc, quae placebant, displicent.
Nunc ille pontus hortus est; illud mare
Est scena Gratiarum,
Charitesque sunt Symplegades; pericula
Sunt tuta sedes otii.
Sequeris Charybdim, amplecteris Scyllam, colis
Ceraunia et Capharea
Minata saxa nubibus. Nullum vides,
Et laetus in periculum
Te fundis omne. Sponte (quis animi furor?
Quae mentis haec vesania est?)
Sponte obviantis gratiam portus fugis.
Demergerisque fluctibus.
Placet execratus gloriae vultus, placent
Mentita mundi gaudia,
Roseta amoena Cypridis, ludi et joci
Licentiosae Gratiae.
I, perge stultte: sequere vesanum impetum.
Qui te praeibat gratia,
Sequetur ultor fulmine exerto DEUS.
Meretur ille fulmina,
Qui gratiam proculcat. At avitam tamen
Piscare ponto gloriam,
Tuosque praeda veniat in casses honor.
Et laena Cypridis gratia,
Et quidquid auri gleba Pactoli rotat,
Erythra quidquid excoquit.
avan486
Ubi te beatum dixeris, ibi miser eris.
Hora frudris gaudiis,
Tota perennitate supplicium dabis.
Instabit hora, quae tuae
Vitae theatrum claudet, et scenam exuet.
Quae tunc seres inanibus
Lamenta ventis? Nostra, tunc dices, procul
Erravit a portu ratis.
O saeva cordis vipera, voluptas! mei
Stygium o venenum pectoris,
Dolosa Circe! pestilens Siren! Charis
Inamoena proles Tartari!
Ductus per omnes animus errorum vias,
Ubi medullas gaudii
Quaesiit anhelus, reperit exitium. Cadunt
Unius horae lilia,
Unius horae gloria emarcet, rosa:
Brevique tumulo clauditur
Delusa spes honoris, et famae ambitus.
Fictis fruebar gaudiis;
Vero dolore lancinor: quamque ambii
Illimis undae guttulam,
Reperire nunquam licuit. In votis stetit
Exacta vitae linea;
Res est negata semper. Ambivi omnia,
Nihilque tenui. Finis est,
Ubi nec initium gaudii inventum est. Perit
Mihi resque, spesque, et omnia.
O stulta vota! Melius, ah! melius foret
Latuisse parvo sub lare,
Tenui salino, et fontis illimi vado
Jugulasse latrantem famem,
avan487
Sitimque; et atrae pecudis exuviis, rei
Texisse membra corporis.
Sic flebis olim. at sero. Contemptum bonum
Lamenta sera provocat.
Ergo beatus, qui procul negotiis,
Solutus omni turbine;
Nec saeva ponti jurgia expertus, suo
Vacare potuit otio!
Quamvis latenti vita per tacitum fluat,
Letho obviabit tutior.
IN OBSTINATOS DEI
CONTEMPTORES
ODE XXIII.
DIRAE.
Accpiet armaturam zelus illius, et armabit
creaturam ad ultionem inimicorum --- et
pugnabit cum illo orbis terrarum
contra insensatos. SAP. 5.
RIgidi furores aemulor vates DEI:
Quaeque impiato vertici
Paravit ille fulmina et poenas, precor
Licet vovere, quod DEUS
Patrare statuit. Quando durato imminet
Timendus aether vertici,
Ic velle, quod vult Numen, in laudem venit.
Diras scelestis occino:
Non quos patrati criminis pudor tenet,
Errasse quosve paenitet;
Sed quos adusque funus, ac ultra suum
avan488
Vitae cadentis terminum
Ire obstinato pectore inhonestam juvat
Sceleris pudendi semitam.
In hos severum detono. Audite o Stygis
Umbris sepulti carceres,
Funesta regna Tartari, et Averni lacus
Piceo liquati vortice,
Lethaea stagna, Manium sontes lares,
Horrenda noctis patria!
Huc quidquid illaetabile, et quidquid ferum,
Et quidquid implacabile
Orcus profundo genuit in flammas satu.
Orbi obstinato immittite.
Huc huc cruentum dira Furiarum cohors
Librate flagrum, huc vindices
Taedas rotate; huc anguibus saevas manus
In pervicacem vertite.
Quem non benignus Numinis traxit favor,
Hunc vindicantis conterat
Severa Nemesis. Tenuit iratum hactenus
Suspensa fulmen dextera,
Ultioque lenta laneo repsit pede.
Nunc tela toto pondere
Librentur axe; propera vindicta urgeat,
Capitique semper vindice
Instet lacerto, funus extremum improbo
Animo datura. Si tamen
Adhuc benignus protrahat vitam polus,
Et pertinace crimine
Lacessere astra pergat; in tenebras eat
Revolutus axe Cynthius,
Aut se caducis curribus mergat Tago
avan489
Nunquam ministram crimini
Facem daturus: Luna praecipites polo
Bigas revolvat: Sidera
Benigna nunquam luceant; aurae meris
Paveant Cometis: impio
Ferale solum fulminis telum micet.
Si per remotos institor
Fluctus natantis urgeat molem ratis
Avarus auri; tortili
Giro charybdis obviet, et hiantem sinum
Pinu vorata adimpleat;
Scylla allatratu terreat, fluctus agant
Mixtum procellis; Cyanea et
Capharea juga navis impacta in latus
Compage solvant: Circius
Apeliotae pugnet, et Boreas Noto,
Mediaque pugna naufragus
Desaevienti Nereo in praedam cadat.
Si flava campis erigat
Ceres aristas; grandine Orion premat,
Exurat igne Sirius,
Vel Mars superbo calce depositam terat.
In horreum Diespiter
Repetita tela nubibus ruptis agat.
Si pampinis circumsita
Vireat corona collium, et vites gravi
Spe nectaris corrideant;
Pluviis inundet Jupiter nimbis solum,
Nubifragiisque diluat;
Vel sub calente Sirii ardentis face
Irrumpat Ursa Parrhasis,
Et quam virentes nectaris vites dabant,
avan490
Pruina spem praemordeat,
Si gravida mensa dapibus aggestis gemat,
Natentque Iaccho pocula;
Cibus in chelydros abeat, in glaciem merum
In viva utrumque toxtcia:
Mediusque dapibus Tantalus fameat novus,
Interque sitiat pocula;
Aut aestuantem toxico serpentium
Famen sitimque temperet.
Nunquam serenus ingruat capiti dies,
Aut radius omnis flamma sit.
Nunquam benignae filius noctis sopor
Indulgeatur corpori:
Quies rogetur semper, at semper tamen
Fessis negetur artubus.
Soboles parentem laniet, et sobolem pater
Trucidet; ipse carnifex.
Exasperata jurgiis conjux viro
Saevo ungue lumen eruat;
Aedesque lite conjugum semper sonent,
Aut filiorum caedibus.
Elementa rumpant foedera. excussum solum
Immugiente viscere
Lapsus minetur turrium, et dubium pedem
Fugiat: hiantis faucibus
Diffugiat aurae spiritus: flammae latus
Totumque corpus ambiant.
Quocunque spectat, Tartari larvae obvient:
Quodcumque tangit, sulphuris
Ardore cruciet: quidquid auditu capit,
Tonitrua sint, vel fulmina:
Quodcunque nari pabulum quaerit, magis
avan491
Stygia mephiti foeteat.
Haec si volantem scelera non sistunt, potest
Orco sacrari victima.
Meruit perire, quisquis in DEUM reus
Abutitur clementia,
Sceleraque sceleribus addit, et nunquam satur
Gaudet DEUM contemnere.
Nihil illi amoenum fluere, vel laetum potest,
Felicitatis unicam
Quicunque venam obturat, et veram sibi
Claudit bonorum originem.
AD JESUM CRUCIFIXUM.
ODE XXIV.
Poetae lamentatio.
TUo advolutus Numini amplector crucem,
Quam lividis hinc brachiis,
Atque inde dimetiris o animae anima,
Meique amoris o amor,
Moriture JESU! Nullus hinc memet furor
Insanientium hostium, aut
Crudelitatis barbarae, nullae minae,
Nullus revellet impetus.
Non festa mundi pompa, non Cypridis joci,
Non blandientes Gratiae.
Hic oscitantes vulnerum plagas colo,
Hic sanguinem deosculor.
Non tibi, sacrilege proditor, latro DEI;
Et innocentis carnifex;
Neque tibi, turba perfida, indignor; mei
avan492
Quae lancinasti Numinis
Manus, pedes, latusque; quae corpus flagris
Delineasti immitibus.
Si quae reposta est poena latroni impio,
Haec poena debita est mihi.
Ego tigris illa Caspia, ego ferus leo,
Ego pardus ille barbarus,
Qui tibi probroso vulnere e venis sacrum
Suxi cruentus sanguinem:
Ego asperavi milites; ego addidi
Rigido metallum pectori,
Ut per flagella, et verberum pondus grave
Animam latentem quaererent
Adusque fibras ossium. Ego gravem tuis
Aculeum spinis dedi,
Quae fossa tibi per tempora in cerebri trahunt
Imos recessus vulnera.
Ego illa Lypara infausta, quae clacos tuis
Manibus trabales prodidi,
Qua riguit hasta, pectoris itura in sinum.
Ego crudus ille carnifex,
Qui fabricavi funeri extremo crucem;
Qui te peremi. Sistor hic
Accdiduus orno, pendulo supplex DEO.
At heu! loquuntur vulnera,
Vetusque crimen exprobrant: Hic tu impie
Sperabis indulgentiam?
Ubi manifestum sceleris indicium tui
Per tot patescit vulnera?
Tu clariorem Solibus vultum, et oculos
Sereniores fidere
Sputo impiasti; tu flagellorum gravi
avan493
Pondere onerasti tergora:
Tu mihi manus, pedesque terebrasti; latus
Tu pertudisti lancea.
Per te, sacrilege, frontis innubis dies
Aculeis inhorruit.
Et impie audes (pro nefas!) audes tuo
Sperarre veniam crimim?
Audeo, benigne CHRISTE! Non est hoc reis
Tribunal implacabile:
Tribunal est clementiae. Ut causae meae
Hic consulas, sententiam
In te tulisti mortis Judex licet
Sedeas, patrem non exuis:
Clementiaque et gratia enervas gravem
Severitatis dexteram.
Non, non recedam. Stat mori tecum, DEUS.
Arbore sub ista spiritum
Liceat supremum fundere, et amatae crucis
Gratis mori in complexibus.
AD BEATISS. VIRGINEM
MARIAM.
ODE XXV.
Quod Eva tristis abstulit, tu reddis almo
germine.
SIc est: Tonantis gratia e spinis rosas,
Gemmasque de luto trahit.
Ubi prius hominis grande abundavit scelus,
Nunc superabundat gratia.
De nubilo serenitas, de turbido
avan494
Amoenitas, de tristibus
Jucunditas, de turpibus formositas,
De lugubri felicitas,
De flebili festivitas, de funere
Amoena vita ducitur.
O triste portentum Eva, morientum parens!
Quae Gratiarum patriam
Serpentis antrum fecit, et scelere prius
Suos peremit, quam in diem
Eniteretur filios; prius dedit
Tristia sepulchro funera,
Quam amata Matri gaudia. Geminum suis
Dedit illa demnum posteris;
Artem pudendam criminum, atq; animae necem.
Mores parentum in filios
Facili meatu transeunt. Esse impios
Docuit parens nos impia, et
DEO rebellis; quando prohibitam patri
Porrexit escam. Scilicet
Ab hoc malum omne prodiit malo: gula
Haec degulavit omnia
Felicitatis omina. Hinc morbi, hinc lues,
Seriesque densa pestium;
Hinc saeva bella, pectorum hinc tortor metus,
Vermisque acerbus mentium.
At tu innocente purior VIRGO die,
Astrisque claris clarior,
Viventiumque Mater, et Vitae parens,
Felicitate duplici
Gemina rependis damna, quae tulit prior.
Exempla morum candida
Sunt nostra vitae regula. Antiquo licet
avan495
Sis genita Patrum stemmate,
Quod impiavit Eva; tu prodis tamen
ROSA, sine spina; LILIUM,
Sed absque dumo; LUNA, sed sine macula;
Sine nube SOL purissimus.
Tu, Diva, FRUCTUM pendis in vitam novam,
Cujus medulla nectar est;
Quo vita constat, quo SAlUS MUNDI latet;
Quem et esurire gaudium est,
Summa est edere felicitas. Sic fenore,
Quod Eva tristis abstulit,
Majore, VIRGO, reddis. Et te non amen?
Te, VIRGO, si non diligam,
Peream: Acheronti victima suprema immoler,
Te, VIRGO, si non diligam.
AD FLORINUM ROSIUM,
JVVENEM NOBILEM,
sed inertem.
ODE XXVI.
Ut deposita segnitie, in seria incumbat.
FLORINE, quantum geratiam ingenii vales,
Idoneique pectoris
Praevertis alios dotibus; tantum jaces
Ridendus aliis otio
Inertis animi. Nemo, si par sit tuae
Capacitati industria,
Feliciore sacra Musarum juga,
Doctoque cultam Appollini
Cursu tenebit patriam: nemo prior
avan496
Ad erudita frontium
Praemia volabit. Tu potes, velis modo,
Omnes mereri laureas,
Omnes tenere: tu potes gratae omnia
Haurire Suadae flumina,
Et nunc liquentis eloqui placico vehi
Blandus susurro; nunc rapi
Torrentis instar impetu. Quidquid Stoa,
Stayra quidquid occulit,
Tu trahere pulchram mentis in lucem potes,
Et eminentem gloriae
Apicem in volare: quamque Majores tuo
Laboriosi stemmati
Famam parar unt, laude tu potes nova
Illustriorem reddere.
Peracta. res est, si velis. Sed te stupor,
Inersque mentis otium,
Segnisque marcor, languidus stringit sopor,
Animique turpe vinculum,
Ligat veternus. Effluunt horae et dies,
Menses et anni; nil agis.
FLORINE, non hoc vivere est: hoc est mori.
Probatur actionibus,
Non languido vita otio. Qui nil agit,
FLORINE, nil agit bene.
Nec continere dexteram immunem mali
Tibi satis esse existima.
Ipsum bonum negligere est ingens malum.
Labuntur anni volucribus
Praetervoluti cursibus; melior abit
Aetas, fugacis temporis
Sceuta pennas; nec pedem curat retro
avan497
Flexisse, vel meantium
Cursum vetare temporum; nec se prece
Horae impediri sustinent.
Qualis abeuntem fistula incassum vocat
Bubulcus Istrum: Surdus est;
Undamque semper unda posterior premit,
Secumque naves abripit:
Talis abeuntis temporis rapax meat
Fluxus, teneri nescius;
Secumque vitae floridam partem trahit
Idoneam laboribus.
FLORINE, quando bruma spargetur comis,
Nivesque senii tempora
Matura stringent; quando lassatos tremor
Senilis artus diruet,
Propiorque morti funeris sum mam tui
Gemes adesse lineam,
An tunc placebunt otio exacti dies,
Et vita trita inertia?
Sapientis est nunc facere, quod factum voles.
Ante inchoandum est: quam exitus
Te forte praeceps urgeat. Vesania est
Incipere velle, terminus
Cum jam supremus instat. Horam pondera.
FLORINE, praesentem, et trucem
Assuesce vultum cernere laboris, tibi
Dum vernat ore floridus
Vigor juventae. Sic statuit olim PEUS,
Senii ut quies laboribus
Juventae ematur; dumque fervescit calor,
Caleant negotia ad otium.
avan498
AD D. BALTHASAREM
PFRVNDT.
ODE XXVII.
Recurrente ejus natali felix horoscopus
inquiritur.
ASsueta labi sidera
Versatilesque stellae,
Meantiumque temporum
Fugax vicissitudo,
Donate stellis otium
Horoscopis quietem.
Audimur! At quae me tenet
Hic regio? quod mapale?
Quae scena me? Caelestium
Hic se chorea vocum
Effundit; et tenellulus
Feno reclinis infans
Vagit, gemitque frigidos
Ad Circii furores.
Hic stella tectis incubat,
Ridetque, nictitatque;
Nec se movet, nec se sinit
Rapi volante caelo.
Agnosco fata siderum,
Horoscopi favorem.
Tibi stella servit BALTHASAR,
Tuosque signat annos.
Dum stat moveri nescia,
Tuos moratur annos.
avan499
Stat illa, vita stat tua
Oblita provolare.
O fausta sideratio!
O sideris favores!
Hoc nasceris tu sidere.
Quo CHRISTUS ipse natus.
I, quaere nunc horoscopum
Faustumque candidumque,
Quo pendeat felicitas,
Quo faustitas ligetur:
Horoscopus natalibus
Idem est tuis, DEIQUE.
Horoscopis expendere
Si fas tuos sit annos;
Tuos DEI annis, BALTHASAR
Dimetiemur annos.
AD NOBILEM
JUVENTUTEM.
ODE XXVIII.
In funere Illustrissimi Adolescentis IGNATII
COMITIS TRAUTHSON, etc.
LUgete tandem Gratiae, assuetae hactenus
Ridere Divae. Praeficas
Hoc funus alias non amat. Demarcuit
Flos ille, vestra gloria,
IGNATIUS demarcuit, vester labor:
In cujus omnes Numina
Fudere pectus gratia; clarum genus
Ductum vetusto ab Inacho,
avan500
Cum genere genium nobilem, ac Avis parem,
Ad magna natum, Palladi
Martique quondam idoneum; sago et toga
Rei labantis publicae
Grave subiturum pondus; ingenium calens
Capaxque rerum; fervidum
Honesti amorem; calcar ad bonum, sitim
Virtutis aeque ac gloriae.
Cui vos in ora nectar, in genas rosas,
In labra dedistis purpuram:
Cui caelum in oculos sidera, in frontem aureae
Serenitatis lineas,
Pulchrique radios Solis in crines dedit.
O cruda Mors! quam flectere
Nequiere tantae gratiae, tantus decor
Animi movere. Caeca Mors!
Quae non vides hoc funere ingentem patris
Et sanguinis spem occumbere,
Columenque magnae stirpis, et quondam sui
Magnam columnam stemmatis.
Iniqua Mors! quae flore praecerpto invides
Maturitatem fructui.
At vos, benignis Gratiis nati, quibus
Adhuc juventa bulliens
Sanguis; parentum vota, spes generis, dies
Et longa spondent saecula,
Credite juventae parcius: Flores cadunt,
Et ante fructum defluunt.
Vernare multis licuit; at paucis dies
Ducere perennes. Quo bona
Plura numeratis, hoc magis cauti bona
Tenete. Paucis contigit
avan501
Felicitatis saeculum. Magna et diu
Eortuna raro constitit.
Quodcunque fata patitur, et mori potest,
Hodie obiturum credite.
AD PHILIPPUM TARINUM.
ODE XXIX.
Ut verum gaudium non in hujus vitae bonis,
sed in solo DEO quaerat.
VEnamur avidi gaudia; et nusquam obviat
Desiderata faustitas.
Adolescimus, senescimus; et umbris meris
Cupititatem pascimus.
Sublime quiddam est gaudium: mentis quies,
Limesque sollicitudinum,
Cupititatis funus, amplexus boni,
Et mors avarae indaginis,
Fruentis unicum SATIS. Male hoc tibi,
PHILIPPE, fingis atria
Fumosa subter gloriae, et vacui graves
Arcus honoris degere,
Male fingis intr gemmea undantis Tagi
Inambulare flumina,
Interque vitreos Cypridis enervis jocos,
Quos una confringet dies.
Divinitatis regula fabricat mens
Solo repletur Numine.
Quaecunque spectas, quaeque dignaris boni
Nomine vocare, surrigant
avan502
Tumefacta frontem, specia dilatent sui,
Quantumque possunt, occupent:
Nulla tumoris mole replebunt satis
Capacitatem pectoris.
Suo Gigantis calceum manus pede
Non aequat: una guttula
Non implet evagantis Oceani alveum.
Quaecunque adoras, parva sunt,
Si mentis amplae nobilem expandas sinum.
Cupiditatum terminus
Immensa res est; quae meretur, et potest,
Et sola debet appeti.
Per rerum oberras angulos, semper vagus,
Nunquam reperturus bonum,
Verique fontem gaudii. Quae tu putas
Tua otia, tua gaudia;
Via sunt ad ipsum gaudium; non gaudii
Materia digna, non quies.
Hinc ambientem lancinant. lassant, coquunt,
Et alterius urunt siti.
Quod restat illud occupa instanti pede;
Et sic, PHILIPPE, per viam
Decurre, semper terminum ut alium scias
Restare, quo gradum urgeas.
avan503
AD CAROLUM
RINOTIVM.
ODE XXX
Expectare sinistram sortem, praesentissimum est
adversus ejus vires remedium.
SOrtem faventem metue, ferientis doma
Tragicum furorem, CAROLE.
Si blandientes prosperae caveas dolos,
Nunquam timebis asperam.
Qua ridibunda nictat, hac ferit gravis
Fortuna. Quando te sinu
Secunda portat, praevide instantem gravi
Casum ruina. Quando pax
Serena blandos explicat frontis jocos,
Tunc bella propius intonant.
Quando modesto Nereus somno jacet,
Tunc moliuntur praelia
Boreas Notusque, et omnis Aeolii specus
Incola refracto carcere.
Vis insecundam vincere? expecta malam,
Quoties secunda fulserit.
Nihil sinistrum occurrit expectantibus.
Haec vita stadium est: vulnera
Plagasque mente concipe. In stadio aemula
Fortuna dextram conserit.
Si saevientis tela praevideas, cadit
Inanis ira verberis.
Plerumque gravius vulnerat, quidquid novum est,
Et imparatis advenit.
avan504
Sic ergo sorti, CAROLE, insulta: suas
Sinistra vires colligit?
Expecto. Adornat saeva torquendi modos?
Expecto. Spicula undique,
Undique pericla glomerat? Expecto. Patrum
Instat opulentis praediis?
Expecto. Patrimonium, atque arcas graves
Auro sepulto concutit?
Expecto. Partae gloriae Atavorum imminet?
Expecto. Membra corporis
Invadet aegritudine? Expecto. Suis
Artus revellet artubus?
Expecto. Quidquid saeviens furor potest,
Et quidquid insolentia,
Praevideo cautus. Sic metum facile opprimes,
Dum adhuc minatur eminus:
Sic et dolorem comprimes, dum jam prope
Sortis ferit vesania.
Quod si dolosa parcat, et nullum tibi
Fortuna vulnus adferat;
Nihil inde perdes: facile jacturam mali
Patieris. Imo purius
Emerget inde gaudium, si quae metus
Prudens notabat vulnera,
Suspendat ira sortis, et mentemm arduam
Non audeant accedere.
avan505
Ad Augustissimum Romanorum
Imperatorem
LEOPOLDUM.
ODE XXXI.
Ut nullum, aut non diuturnum debet esse malorum
Principum imperium; sic solum, ae
diuturnum debet esse bonorum.
STROPHE.
CAdat probroso victima funeri,
Qui turpi diadema
Et frontis jubar aureae
Foedare gaudet crimine.
Crudelitatis sceptra rapacius.
Funus extinguat, celerique telo
Mors occupet ferociam.
Par erst perire sceptra, quae male im perant.
Moribus interitum
Regum turpis inertia
Adducit: feritas Principis, otia
Turbat publica civium:
Foeda libido
Caesaris, ingenui leges extinguit honesti.
Sit ergo nullum, vel breve imperium mali.
ANTISTROPHE.
Vivat superstes gloria saeculis
Incorrupta futuris
Regum; quos populis favor
Comniendat, et clementia.
avan506
Benignitatis sceptra secundius
Protrahunt aevum, cupidumque lenta
Subeant olympum sidera.
Durare par est sceptra, quae bene imperant.
Mores urbium alit
Regis grata benignitas;
Et pacis studium publica civium
Servat munera in otio.
Regis honestas
Est populis fraenum, pulchrumque infundit amorem.
Sit ergo longum Regis imperium probi.
STASIMUS.
Talis Caesareo caput
Sole succinctus, LEOPOLDE, fulges,
Proculque submoto furore
Impurique Cupidinis
Ardoribus, aureum
Diem serenis vultibus recludis.
Hinc lenta sceptris saecula defluent;
Tardumque meritis sidus accedes polis.
Ut malus Imperium
Rex longum habere non potest:
Sic claudi imperium temporis orbita
Non patitur breviore virtus.
avan507
CARMEN SAECULARE
Ad Collegium Viennense Societatis
JESU.
ODE XXXII.
Cum Societas JESU a suo in urbem Viennensem
adventu annum centesimum
ageret.
IMperatorum labor, eruditae
Palladis castrum, celebris bonarum
Artium nutrix, sapientiaeque
Prodiga Mater,
O domus! PRIMUS cui FERDINANDUS
Incolas legit; cui FERDINANDUS
ALTER aeternum decus arrogavit,
TERTIUS auxit;
Saeculum explesti. Senior videri
Si potes, debes melior videri.
Vera nam semper fugiente crescit
Tempore virtus.
Purus ut Titan medias in umbras
Visa prodire es: temulenta namque
Haeresis Falso, decupla tegebat
Nocte Viennam.
Hic tibi primi steterunt labores,
Haereses stricto laniare telo,
Frangere errores, decus arrogare
Numinis aris.
Vidimus, quantas animosus ille
Pectoris flammaas glomerabat ignis,
avan508
Certus umbrosam irradiare sacra
Luce Viennam.
Vidimus, quanta furibunda traxit
Castra Lutherus rabie: nec inde
Vis tibi fracta est animi, nec altae
Gloria mentis.
Praeliis crevit bene destinatis
Fervor; ardorem dedit ipsa pugna.
Qui stetit contra, nova suasit arma,
Hostis, et iras.
Concidit fausto labefacta bello
Haeresis: circum jacuere longo
Ordine errores, vitiosa foedi
Semina partus.
Quodque bellantum stetit acre saevo
Agmen in campo, posuit tumorem;
Deque porrecta cecidere dura
Cornua fronte.
Sparsa dehinc virtus, niveaeque candor
Mentis interpres, studiosa legum
Cura, formosus pudor, et modesti
Gratia vultus:
Veritas nuda genuina fronte,
Nescius fuci color Aequitatis,
Aurei mores, veterumque plana
Orbita Patrum.
Integer vitae tenor, otiumque
Nil procellosi metuens tumultus,
Civium concors studium, quietae
Pacis amores.
Hinc fugam verso rapuere tergo
Ira, mordaci rabiosa dente,
avan509
Saeva libertas, juvenum feroce
Vecta calore:
Invidus livor, nimium secundis
Anxius rebus, furor entheatus
Pectorum, et recti timor, et dolosa
Fronte Cupido:
Tantali nunquam satiatus auri
Aestus affluxu, patriique gurges
Luxus argenti, nimiumque avarus
Numinis ardor.
Quidquid et diro vitiosa partu
Stagna Cocyti genuere, matre
Quiequid effudit phlegeton Megaera
Noctis ab umbris.
Ista nativo speciosa cultu
Svada suggesit populo, et triumphos
Haeresi fracta tulit eloquentis
Gratia linguae.
At per exemplum gravius locuta
Corda strinxisti, validisque factis
Verba supplesti, et docuisti agendo
Regulam agendi.
Civium assensum rapuere verba:
Facta consensus pariter videntis
Urbis excepit. Gravius per acta
Svada perorat.
Tertius doctae studium Minervae
Est labor. Quanta jacuere nocte
Conditae Musae prius, et sepultus
phoebus in umbris!
Carminum Praeses resupina Clio
Egit ignavas sine Iuce noctes
avan510
Barbito abjecto, cytharaeque fractis
Languida nervis.
Hippocrenaei nihil hic susurri
Virgines inter resonaba undas;
Pegasi fontes taciturna limo
Sponda premebat.
Svada, formosum lacerata vultum,
Flebat ornatum periisse frontis,
Flumen exhaustum, viduosque florum
Munere campos.
Quin Cleanthaeis inimica pubes
Noctibus: doctae calidam Stagyrae
Porticum exosa, indomiti colebat
Jurgia Bacchi,
Socrates exul gemuit severa
Sede, nec docta crepuere tusse
Exedrae, nec se Stoa literatis
Miscuit armis.
Te Duce Ascraeae rediere lauri,
Rursus et pura fluit amnis unda,
Ungulae proles; liquidoque manat
Castalis auro.
Rursus augusto tonat ore Svada;
Blanda vel Siren, simulare ludos
Docta, mollitis hominum gubernat
Corda lupatis.
Rursus amisso sedet in theatro
Rex Stagyraeus, studiosa circum
Quem cohors audit, numeroque vastam
Implet arenam.
Angelus Doctor, duce te, profundas
Excutit noctes, iterumque vero
avan511
Excolit mentes, acuitque pulchra in
Jurgia pubem.
O Domus! centum numerosa laudum
Dux, et inventrix opulenta veri,
Norma virtutum, scelerumque vindes,
Terror Averni:
Laudis obtentae memor usque cresce:
Calcar ad laudes tua sit tibi laus.
Prima laus laudi solet insequenti
Addere calcar.
FINIS.
#(IMAGE)