---

image: as001

SYLLOGES EPISTOLARUM A VIRIS ILLUSTRIBUS SCRIPTARUM TOMUS V. QUO NICOLAI HEINSII ET VIRORUM ERUDITORUM, IN SUECIA, GERMANIA, BELGIO, ITALIA, ET GALLIA EPISTOLAE. ET NIC. HEINSII AD CHRISTINAM AUGUSTAM REGINAM SUECIAE CONTINENTUR. DENIQUE INDICES QUATUOR IN OMNES TOMOS SUBJICUNTUR.

[Gap desc: blank space]

JOHANNIS SCHEFFERI ET NICOLAI HEINSII EPISTOLAE. MUTUAE.

EPISTOLA I. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Leidam.

NON possum non gratissima memoria subinde mecum recolere id tempus, quo me praesentem vel hîc, vel Holmiae humanissimis tuis colloquiis beare non es dedignatus. Etsi enim in me nihil sit, quo conciliare mihi magnorum virorum amicitiam possim, abunde tamen tua illa erga quosvis artium bonarum cupidos propensa voluntas supplevit, quod desiderari poterat. Qua etiam nunc fretus tibi scribo, simul atque quae de subsidiis istis ad rem Navalem Roma petendis benigne es pollicitus, in memoriam tibi revoco, oroque, ut, si absque molestia tua fieri possit, mihi ea compares. Indicatum mihi nuper est, te nescio quae Pyrrhi Ligorii (nisi fallor) pro me curasse exscribi. Scire igitur velim, an res ita sese habeat, et a quo, quaque ratione petere id possim. Nam horum nihil apud nostros explorare potui. Ignosce, quaeso, vir optime, confidentiae meae, et si ita videtur, rescribe. Nobilissimum Parentem tuum, virum vere Maximum, ex me diligenter velim salutari, sicut et Boxhornium, e cujus animo nomen nostrum, etsi post tot annos, quibus ei primum coepi innotescere, tamen nondum penitus deletum existimo. Vale. Dabam Ubsaliae 17. Julii CICICCLI.

EPISTOLA II. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

SIngularibus tuis meritis, vir Clarissime in rem litterariam fit, ut consuetudinis ac familiaritatis vinculo arctiori tibi adstringi exoptem, cujus nodo jampridem me illigatum tenes, ex quo ante septennium Upsaliae nonnunquam te compellare mihi obtigit. Ex eo constantissimus virtutum tuarum cultus pertinaciter huic animo inhaesit, atque inhaerebit porro ad extremum vitae diem. Quare, cum publico Procerum nostrorum mandato sedem denuo figere sum jussus in aula Suecica, majori beneficio me cumulare non potes, quam si hospitem te mihi praebeas, ac apud me divertas, quotiescunque aut privata negotia aut Academiae publica te evocabunt. Quod sine fuco ac fallaciis dictum, quaeso, interpretare et boni consule. Lautiora enim alibi hospitia facile invenias; non tamen ulla, quae, te libentius sint exceptura. Mitto interim nonnihil hîc nugarum mearum, nuperrime ex patria allatum, et me absente in lucem protractum. Quod secundis curis aliquanto ornatius politiusque mox praestabo, si otium continget. Meae sunt in Pub. Ovidium castigationes, quarum alterum exemplar tibi a me destinatum est, alterum eximio viro [Note: Johanni Laccenio, J. U. D. Historiarum et Eloquentiae, mox Juris Professori, et Historiographo Regio et Bibliothecario Academiae Upsaliensis, et deinde Regii collegii Antiquitatum Praefidi. Vide Schefferum de Scriptoribus Suecis pag. 175. Edit. Molleri, et Epist. Heinsii ad Gronovium Tom. XII. 199.] Socero tuo. Ab eodem cum ante septennium utendos acceperam libros duos, non mihi, sed illustrissimo regni hujus Cancellario Erico Oxenstierniae, qui eos nispectos sibi unice cupiebat; non sine summo rubore meo inter manus ejus uterque codex periit. Certe cum identidem repeterentur, non sunt redditi. Alter librorum Cambdeni Brittanniam complectebatur, alter Elisabetham, si recte memini. Utrumque ex patria advexi, quos cum Nasone accipies, clarissimo Socero tuo tradendos. Mallem profecto ipsa, quae utenda mihi dedit, reddidisse exemplaria, hoc quia non possum, simillima iis nunc reddo. Amicissinmas Gronovius plurimam salutem tibi dicit, cujus Senecam Tragicum in dies expecto. Vale, vir Clarissime. dabam festina manu Holmiae Suecorum Anno CICICCLXI. ad di. XXII. Augusti Juliani.

EPISTOLA III. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

FRustra diu verba quaero, Domine, ut humanissimis tuis litteris respondeam. Videlicet inexpectata omnia, meritumque meum longe supergressa comprehendunt. Animum favoris ac benevolentiae erga me plenissimum; familiaritatis et hospitii jucundissimam pollicitationem. Accedit industriae judiciique summi opus tuum, quo, qui olim pannis et quisquiliis ineptorum hominum erat inductus, nec praeter nomen praeferebat sui quicquam, restitutus nunc Ovidius integritati nitorique pristino legentium cunctorum oculis animisque se commendat. Pro quibus omnibus singulisque, quas tibi debeam gratias, intelligo, quas agam, invenire nequeo. Quanquam autem omnem loquendi facultatem mihi eripuerit meritorum tuorum magnitudo, quantam tamen possum operam impendam, ut ne penitus benevolentiae tuae indignus deprehendar; totque beneficia perpetua memoria servare ac recolere haud desinam. Interim tibi, Domine, gratulor ex animo splendidissimum munus, tuae nuper fidei prudentiaeque commissum, oroque Deum, ut, quod augurantur alii, ego firmiter persuasum habeo, humanitate ac dexteritate tua vetus illud inter Regnum hoc Rempublicamque vestram amicitiae vinculum firmetur, ac in commoda utriusque populi servetur integrum quamdiutissime. Socero meo tradidi, quod mandasti; agit is tibi gratias maximas, sicut amplius ex litteris ipsius liquebit. Clarissimi et mihi amicissimi viri, Domini Gronovii Senecam, cujus mihi spem in nuperis fecit litteris, impatienter exspecto. Ipsum perofficiose, cum se offerat occasio, resalutari cupio, hocque officium, nisi grave est, ab humanitate tua oro. Vale, vir Illust. Nobilissimeque, coeptumque favorem tuum porro erga me servare perge. Upsaliae 3. Septemb. Anno. CICICCLXI.

EPISTOLA IV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

TU vero, quod optavi semper, nuper vero abs te petii, me amare pergis. Conatus meos, quamvis exiguos, placere tibi testaris, nec verbis modo, sed ut re ipsa juvave ac promovere quaeris. Pertinet huc cura tua singularis in comparandis mihi eis, quae ad Phaedrum aut Mauritium videntur esse necessaria. Ceteros quoque libros tuos, optimos rarissimosque offers. Quibus sane rebus nihil mihi esse potest vel utilius, vel gratius. Scilicet in mundi quodam velut angulo hîc degimus. Libros ad nos adferre solent paucos, et

ex iis ipsis nobis utiles paucissimos, ut nosti. Cum viris eruditis alibi viventibus commercia litterarum exercere, conciliare nobis amicitias et colere propter longinquitatem viarum, et causas alias vix licet. Ita fit, ut conemur multa, expedire pauca valeamus. Accedit inopia eorum, qui, si tandem aliquid elaboramus, describere typis, ac publicare velint. Manet ergo intra Musaei nostri parietis clausum, quod edere jam olim et promisimus et paravimus. Nec ideo cessamus agere aliquid, et si non aliis, nobis saltem cura ista esse utiles. Quod ad Phaedrum observavimus, eil ejusmodi, ut ad neminem, quam adolescentes nostros studiosos pertineat. Locutiones ejus Latinas esse collatione cum aliis, cumprimis Virgilio, quem observo prae aliis voluisse imitari, instituta ostendi, Schoppiiqae adversus eum censuras, nimis aliquando rigidas, mitigavi. Sensum et connexionem, ubi videbantur obscurae, explicationebrevi aperui. Unum quoque alterumque locum suspectum mihi curare ac emendare conatus sum. Nam caetera omnia jam occuparunt alii ante me, cumprimis vir eruditissimus, Tanaquillus Faber, cujus nuper admodum, una cum Praschii, in auctorem dictum notas, Argentorato ad me missas accepi, et cum voluptate summa legi. Ante Meursii editione usus sum a Raphelengio Anno 1610. procurata. Vitiosa passim, uti scis, sed frustra a me emendata, quando pleraque sic edidisse Fabrum video, ut ego conjectaveram. Non omittam tamen retractare mea, et si aliquem invenero, qui describere typis volet, saltem in juventutis studiosae commoda adornare. Cum praesertim Phaedrum hunc in opusculo de stylo vehementer olim commendaverim, iisque suaserim legendum, qui litteras Latinas incipiunt, et earum rectitudinem ac ingenuitatem, ut sic dicam, comparare sibi conantur. In Mauritio, quem beneficio operaque Serenissimae Reginae CHRISTINAE, munere vero ac dono Lucae Holstenii, una cum caeteris Tacticis ad MS. codices collatis, beneque auctis possidemus, hactenus nihil tentavimus, cum quia morbo diuturno fui vexatus, tum quia quae antea sub manibus habebam, prius putavi absolvenda. Quod si vitam valetudinemque Deus largietur, quamprimum illi operi suscipiendo me accingam. De Panegyricis nunquam magnopere cogitavi. Et puto non ita pridem editos esse Parisiis, cum Acidalii, Livinei, et nonnullorum aliorum commentariis. Quanquam mihi non contigerit videre illud opus, licet saepius quaesiverim. Pacatum ante annos quosdam publicavi, tantum ut haberent textum studiosi, quibus eum explicabam ratione mei muneris. Etiamsi et in ipso observarim hactenus cum aliunde, tum ex MS. meo, cujus adjutorio in editione illa usus sum, quod tum non vidi. Quod si plura subministrare tuus codex poterit, erit, de quo et privatim mihi gratuler, et apud alios liberalitatem tuam laudem. Schelii de re veterum militari adeo non vidi, ut ne audiverim quidem nominari. Quare mihi quidem nihil fuerit jucundius, quam eorum copiam nancisci. Maxime cum sperem, habiturum me ex illis, quo quae olim de maritima istius parte sum commentatus, locupletiora et instructiora faciam. Id quod hactenus omni studio sum conatus, effecique ut prodire possint altera parte non auctiora solum, sed et meliora. Quod si comparari possent illi, nescio qui, scriptores

Graeci, quorum alter de Pyratica, alter de Partibus navium scripsit, sicut memini me audire ex Cl. Isaaco Vossio, res foret optatissima. Salmasium ajebat habuisse, quod facit, ut ignorem, an non una cum ipsius filio transierint ad Fabrum. Sed de his hactenus. Interea ego totus sum in absolvendis illis, quae de Natura Constitutioneque Philosophiae Pythagoricae olim meditatus sum. Velut quaedam sunt praeludia majoris operis de Philosophia ipsa, quod sequetur, nisi deo visum fuerit me ante ex humanis evocare. Sed ego mei immemor prolixius, quam debebam, scribo, teque, tot aliis majoribus occupatum, nugis meis detineo. Quod si vires dare deus volet, excurram ad vos circa tempus imminens nundinarum, et coram me tibi sistam, Domine. Denique illos librorum thesauros apud te perscrutari cura diligentiaque, qua possum, maxima conabor. Interim te Deus servet, et ex voto vivere sinat. Vale, et, ut coepisti, me amare perge. Scripsi Upsaliae a. d. 9. Septemb. CICICCLXI.

EPISTOLA V. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

NON possum ita gratias humanitati tuae agere, ut oportet: tot namque beneficiis officiisque devinctus, quantum tibi debeam, intelligo, quomodo quod debeo solvam, non invenio. Gaudeo interea benignum facilemque me habere creditorem, et quem scio ponere in solutionis parte, quod tam multa me debere ipsi grato animo agnosco. Neque tamen, si sic feret occasio, unquam officio meo deero, quod de me persuasum habeas, vir Nobilissime, oro. De cetero en tibi aliqua nugarum mearum, sicut nuper promisi, tu, si videbitur, leges, et judicium tuum feres de iis, quo vel stabunt olim, vel aeternis tenebris damnabuntur. Apud Cornel. Nep. vita Miltiad. cap. 5. Deinde postero die sub montis radicibus acie e regione instructa, nova arte, vi summa praelium commiserunt: namque arbores multis locis erant rarae, hoc consilio, ut montium et tegerentur altitudine etc. Cruciant eruditos verba, namque arbores multis locis erant rarae, hoc consilio. vide Boeclerum; ego parenthesi haec includo, et ista, hoc consilio, non ad arbores, quod vulgo faciunt, sed praecedens praelium commiserunt, refero. In eodem Cornelio prima cujusque libri verba titulum esse puto, ut Miltiades Simonis filius, Atheniensis. Themistocles Neoclis filius, Atheniensis, Pausanias Lacedaemonius, Cimon Miltiadis filius, Atheniensis. Apud Tacitum vita Agric. cap. 12. patiens frugum, fecundum. [Gap desc: Greek words] fecundum puto glossema esse, suadetque sequens mitescunt. Ibid. cap. 23. Juventus in ipsa Britannia terminus: mallem, in ipsa Britanniae terminus, ut esset ratio emphaseos in voce ipsa, et qualem terminum innueret, intelligeretur. Ibid. cap. 31. neque enim arva nobis aut metalla, aut portus sunt, quibus exercendis reservemur, lege, aut pastus sunt: nam de portubus et eorum exercitio nihil legimus. De pecore vero ex Britannia

copiose docet Caesar de B. G. lib. IV. cap. 12. Mox et libertatem non in praesentia laturi, vetustissimi libri Rhenano laudati, et in libertatem, non in praesentiam laturi. scribo, et in libertatem, non in praesentia mala duri: duri in mala, pro ad mala i. e. tales, qui magno animo possint subire. Ibid cap. 33. et vix monitis exercitum militem adhuc ratus. Ursini liber vetus, et vix munimentis coercitum militem accendendum adhuc ratus: scribo, et vix munimentis exercitum militem adhortatus, nam illud accendendum natum ex adhuc ratus existimo, ut expleretur sensus. Ibid cap. 36. in aperto pugnam: lege, in aperta, et expono de Britannis inermibus, nec satis munitis propter breves cetras. Ibid cap. 42. paratus simulatione; mallem, parata simulatione. Apud Apuleum libro de Dogm. Plat. edit. Lugdunensi Beroaldi, et Florentina, (quas habeo solas) pueri ejus in aere partiendo ingenium: Scribo, p. e. acre in percipiendo. Mox, verum etiam labore et elegantia illustravit sapientiam, ab eo sibi traditam; conjunctim lege, cum dicti libri a voce sapientiam novam periodum constituant: paulo post, labore quoque asserere, et quae sequuntur corruptissima sunt verba, quorum abs te medicinam exspecto. Rursum post pro neque pugnari inter se tantummodo: scribo, neque pugnare non inter se etc. Apud Sarisberiensem edit. Lugd. Batav. Mairii lib. II. Polic. cap. 4. quae si per singula, prout aut auctoribus digesta sunt, coepero enarrare, vel sola haec proprium tempus desiderabant. non dubito, quin [Gap desc: Greek words] aut ex prava repetitione syllabae sequentis natum, debeat deleri; Mox. cap. 15. cum enim majestatem urbis principes visibili specie censuerunt honorandam; scribo, majestatem urbis principis. et cap. 17. pro nocticulam, pono noctilucam, et pro consilia, concilia. Idem lib. III. cap. 2. haec enim contemplatio quadripartitum parit fructum, utilitatem sui, charitatem proximi, contemtum mundi, amorem dei. Puto Sarisberiensem scripsisse, vilitatem sui. Apud Auctorem Virorum illustr. ex edit. Schotti, vita Numae, cum diu interregno seditiones orirentur, Scribo, cum de interregno. Sed ego nimium jam te detineo his nugis meis. Unum peto, ut cum jam in manus sumserim denuo Phaedrum, si quae habes ad eum, ut te habere scio, mittere haud graveris, sumul atque procurare mihi lectiones varias ex codice Remensi, quarum compotem te posse fieri nuper putabas. Oro insuper, ut mihi explices illius locum, qui est statim ab initio opusculi, ubi excusare velle videtur, quod arbores loquantur. Nam quia toto in opusculo arbores loquentes non invenio, quo pertineat illa excusatio, aut metus calumniae, haud profecto video. Vale, vir Nobilissime, meaeque confidentiae, quam tua peperit singularis et inusitata humanitas, ignosce. Scribebam Upsaliae a. d. 29. Octob. CICXCICLXI.

Cl. Gronovium, si feret occasio, velim a me salutes. Scriberem ipse, si haberem fidum aliquem, cui litteras committerera.

EPISTOLA VI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

CUM nuper a me discedebas vir celeberrime, totus eram, ut potes meminisse, in exspectatione literarum nostri Gronovii, quas tamen nullas hactenus ab eo tempore accepi. Quapropter est, ut suspicor, aut meas, quas non ita pridem binas, et quidem satis verbosas, ad illum dederam, non fuisse curatas, aut si quas ille rescripsit, eas in via intercidisse. Dum alius ex alio tabellarius spes meas hîc frustrantur, ad longe jucundissimas tuas, quae postea supervenere, responsum quoque distuli diutius, quam fieri oportuisset. Grates operose quod agendas mihi duxisti pro tenui prandio, exosculor summam benignitatem tuam, quod preces amico animo rogantis non es aspernatus: domui meae felicitatem gratulor eximiam, quam talis et tantus hospes intravit. Ex Belgio nostro, aut Gallia, aut Italia quod nunciare possum, nihil nunc occurrit, cum omne litterarium commercium, quod cum Viris eruditione praestantibus illic terrarum pridem exercebam, penitus interruptum sit mea ad Suecos profectione. Revocavi tamen ad officium cessantes nuper, et alloquiis meis ad mutuas confabulationes instaurandas excitavi. Ut spes sit in posterum fore, ne ignarus vivam eorum, quae foris inter Musarum cultores geruntur. Codicem Phaedri Rhemensem qui consultum a se ac excussum fuisse mihi vere praeterito per literas significabat, est Marquardus Gudius, domo ac gente Holsatus, vir sane et ingeniosus et eruditus. Is tum in procinctu erat, Italos aditurus, perlustrata jam Gallia, quod iter breve admodum, et vix annuum fore perscribebat. Ubi is locorum nunc haereat, prorsus ignoro. Auguror tamen aut Italos aut Gallos de illo nonnihil edocturos esse, cum ad me scribent. In Belgium rediisse hominem ubi intellexero, non desinam illi obstrepere, donec copiam tibi faciat eorum, quae ex codice Rhemensi ad Phaedrum annotavit. Parisienses mox publico committent typis illis splendidis descriptos, Agathiam, Procopium, et Themistii orationes, omnia, quam hactenus circumferuntur, auctiora et castigatiora. Vossianum de LXX. interpretibus commentarium nuper apud nos editum indies exspecto. Isaaci ille foetus est, ne tu de patre forsan intelligas. Gronovii Senecam quando visuri simus, haud scio, quem tamen prodiisse jam pridem sum certus. Magistratus ille Academicus, quo nunc fungitur, ab amicis illum studiisque invitum frequenter avocat. Destinari hunc Freinshemio successerem ab Electore Palatino, jamque ad spartam illam adornandam esse invitatum, Langermannus ejus agnatus ad me Hamburgo proxime perscripsit. Literis tuis si illum compellandum censes, eas mihi committe. Ita enim fiet, ut recte curentur. Caeterum quod neglexeram propemodum flagitare, cum praecipue flagitandum mihi proposuissem, hoc est: ut hospitio meo utaris, cum feriae proximae excursum ad nos

tibi permittent. Dies hybernos perbreves foris inter amicos tum licet exigas, vesperas longas et intempestas domi in mea bibliotheca. Hoc quemadmodum enixe peto, ita te gratifieaturum hîc mihi confido. Ad Nepotem, Tacitum, Apulejum, et Sarisberiensem quae observas, docta, ingeniosa et te digna sunt, praesertim quae ad vitam Agricolae notasti. Eorum copiam jam feci Perillustri Schelio, cujus exactos de Castrametatione Romanorum commentarios apud me vidisti. Is enim et tui perquam studiosus est, et Urbicium a te votis ardentissimis expectat. Suas etiam in Tacitum conjecturas typis describendas nunc curat. In Nepote locum male affectum necessaria distinctione feliciter sanasti. Lemmata etiam singulis virorum illustrium vitis reddenda esse opportune mones. In Tacito quoque, quae corrigis, perplacent omnia. Illud unum, quod in Fulvi Ursinii codice legitur, et vis munimentis coercitum militem accendendum adhuc ratus, ferri posse censeo. nisi mavis militem voce accendendum. Ut [Gap desc: Greek words] voce [Gap desc: Greek words] munimentis opponatur. Accendere hac significatione etiam Silio Italioc semel iterumque me recordor reddidisse. Nosti Virgilianum illud.

Apud Apulejum [Gap desc: Greek words] acre in fercipiendo ingenium jam occupavit postremas editiones. Alter apud illum locus foede interpolatus est. Quod [Gap desc: Greek words] labore et elegantia bis repetitum satis innuit. Quod si legas. Verum cum se Socrati dedisset, non solum ingenio atque doctrina caeteros Socraticos vicit; verum etiam sapientiam ab eo sibi traditam labore illustravit, asserere nisus est, et eleganti (hujus periodi omnia ex antiquis membranis castigantur) perque venusta majestate verborum plurimum ei adhibuit dignitatis. Paulo ante, Tantosque progressus exercitatio contulit ei, ut Pythia et Isthmia de lucta certaverit. Viri eruditi in postremis editionibus ex fide veterum membranarum reposuerunt, deluctata, perperam. Scribendum enim nulla mutatione, Isthmiade lucta. Sic [Gap desc: Greek words] apud Graecos. Apud Phaedrum libelli initio, quod arbores loquantur, merito tibi negotium facessit. Quare aut, statuendum Phaedri multa intercidisse, aut locum esse mendosum: fuit cum opinarer, librariorum supinitate naevum obrepsisse ex veteri scriptura, quod abiquole loquantur, pro aviculae. hinc arbores a male feriatis Criticis formatas esse. Apud eundem aliud nunc mihi agenti haec duo loca sese offerunt. Fab. LX. editionis Ritters.

Nihil urbanitatis aut acuminis in hoc dicto agnoscas, quare suspicor a manu Phaedri esse litteris transpositis, ut farina es, quae necas, vel neces. Sic valeas, inquit, ut per te valent illi, quos occidisti, sarcasmus est cum imprecatione conjunctus. Ibidem scribe, comprensus occubuit neci, non compressus. Alter locus est fab. LXIV. de Medea

Rectius opinor fore, variis involvens dolis. Naso Met. VII. 297. in hac ipsa de Peliae filiabus narratione,

hinc [Gap desc: Greek words] Apollonio dicitur

percurram elegantissimum scriptorem brevi denuo, cum tantillum otii eram nactus; si quid conjecturarum super locis depravatis inter legendum mihi subnascetur id omne tui, juris tuique arbitrii sum facturus. Habes hîc epistolium ad V. C. Socerum tuum. Vale, vir eximie, meque benevolentia tua complecti perge. Dabam Holmiae Suecorum CICICCLXI. ad diem XV. Novemb.

EPISTOLA VII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

INgens tuae litterae mihi nuper attulerunt gaudium, cum propter alia, tum praesertim ideo, quod videbam non displicere tibi, quae tanta libertate nuper scripsi. Erant pleraque hujusmodi, ut dubitarem ipse, nec monstrare tibi ausus fuissem unquam, nisi ad temeritatem hanc singularis tua bonitas humanitasque meum animum natura sua timidum alioqui, et sibi ipsi diffidentem, provocasset. At tu ea putalli esse tanti, ut et communicare aliis dignatus sis; perillustri cum primis Schelio, a quo si, quae ipse de nugis hisce meis judicaverit accipies, perscribere ad me non omittes, quando paratos habeo in Agricolam commentarios, quibus expono libellum illum, prout quondam feci hîc in Academia publice. Qui cum lucem forsan aliquando sint visuri, mea interest novisse, quid alii viri magni de conjecturis meis statuant. Caeterum, cum semel inter nos coeperimus de hoc genere confabulari, ecce tibi alia nonnulla, quae in Cornelio observavi. Vita Miltiadis cap. 4. ita legitur. Hostes eadem re fore tardiores, si animadverterent auderi adversus se tam exiguis copiis dimicare: non scio an Latinum sit, audetur dimicare, audetur facere: exemplum sane fateor me observare nullum. Ergo puto pro auderi, audere scribi oportere, confirmatque conjecturam meam codex vetus optimae notae, quem a me dono accepit Boeclerus, et in adornanda postrema scriptoris illius editione non sine fructu adhibuit, licet, unde codicem acceperit, dissimulet: nam in eo clare legitur audere, quod tamen monere Boeclerus omisit. Mox. cap. 7. copias e navibus eduxit, habent; verum illud e navibus non agnoscebat codex ille meus, ex quo fit, ut glossema esse putem. Ibid. c. ult. pro, tum mira comitas, lego, communitas, ut et Schottus fecit, nec placet expositio Boecleri: agitur hîc enim de facilitate admissionum, quae potest esse absque comitate; quod ostendit Cicero in epistola quadam ad Q. Fratr. nihil interest habere ostium apertum, vultum clausum; Vita Themistoclis cap. 6. triplex Piraeei portus constitutus est, isque moenibus circumdatus, ut ipsam urbem dignitate aequaret. Ita habent omnes editi, quo fit, ut [Gap desc: Greek words] isque referretur ad praecedens portus: ego autem observavi, meum illum codicem i duplex jungere, sicut saepe fit in MS. Sic ubi supra cap. 4. legitur ingratiis, in meo fuit ingratis; ubi in Miltiad 3. legitur interiissent,

meus habuit interissent; simili ergo modo hîc pro isque scribendum iisque, et ad moenibus referendum videtur; ita simul respondebit optime quod sequitur, ut ipsam urbem etc. Cap. 7. vulgo sic distinguunt, dedit operam, ut quam longissime tempus duceret, causam interponens, se collegas exspectare. Cum Lacedaemonii quererentur opus nihilominus fieri, eumque ea re conari fallere, interim reliqui legati sunt consecuti: Ignoro, an non melius post exspectare comma, et post fallere punctum poneretur; sensus esset, cum quererentur Spartani ducere tempus, et nihilominus procedere opus, Themistocles interposuit hanc causam; quae facta verisimilis, quia interim legati venerunt. Sed de his plura alia vice. Venio ad Phaedrum, proque locis dubiis in eo indicatis sanatisque summas ago gratias. Quod respondisti ad arbores in praefat. libri primi, ingeniosissimum est; sed vellem libri veteris auctoritas accederet, omnino enim locum censeo corruptum, non deesse fabulas multas. Fab. 12. l. I. pro retentis impeditus. mallem retentus impeditis. Id f. 16. pro mala videre, mallem, mala ridere. Lib. III. f. I. qualem te dicam bonam, varie hoc immutant, quid si dicemus ordinem esse, qualem te dicam fuisse antehac bonam. Bonam id est cum adhuc esses bona; Quid? si pro bonam, legamus vivam, ut alludatur ad vocabulum reliquiae, quasi obierit nunc epota. Ibid. f. XII. vellem scire, quid de iis verbis amisso corpore censeas. Praschius tentabat, abscissi corporis, vel, amissi roboris; nescio an non corpus hîc virilem partem posset denotare sensu peculiari. Simile tamen exemplum apud alios requiro, nec invenio. Ibid f. XV. scribo, cur hac sit potior? quod jacentis miserita est. Duo sunt, qui loquuntur; canis quaerit causam tam pravi, ut rebatur ipse, judicii, respondet agnus. Lib. IV. f. 14. hanc fabulam jungendam cum superiori puto. f. 17. pro adeunt scribunt, abeunt: nam sequitur mox de aditu. Mox pro confusus puto reponendum, confusi, ut referatur ad canes, nam illud confusus fragor displicet. Fab. 23. pro mori contractum cum te cogunt frigora, mallem contracta. Sic contracto frigore Virg. et contrahere morbum. Mox fab. 24. pro laudes duae, mallem, laudis duae, scio Fabrum scribere, laudes, duo: sed pondera mecum et judica. Statim post emendant varie illud irate, ego retineo, et pro sentiam scribo sentias, ut referatur ad Simonidem: cur enim de se ipso metueret? Mox pro corpora, scribo, corpore, et jungo cum sequentibus, humanam supra formam: nam diffluentes corpora non bene cohaeret. Fab. 23. pro existima, scribo, existimo, ut sit formula confitentis importunitatem; Item pro, qui sincerae conscius, puto, sincere; nam sincera integritas tautologiam sapit. Lib. V. f. I. pro repetunt, mallem adreptant; Habes, nobilissime domine, meas de his locis cogitationes, quas ideo hîc congessi, ut de iis semel judicium tuum audiam. Non placebunt omnes, ne mihi quidem placent. Quia tamem venerunt in mentem volo per has provocare ac velut elicere tuas longe meliores, vel si quae placebunt, eas tua stabilire auctoritate contra aemulos, ac invido. Interea te oro amicissime ignoscas nugis hisce meis, et per eas tempus tibi eripi ne aegre feras. Habeo neminem alium, cui communicare ista commode queam, et in mea unius sententia acquiescere non sustineo. Quod si tamen praeter opinionem meam haec molesta tibi videbuntur, scribe, operamque

dabo, ne te amplius in posterum offendam. De Gronovio quae scribis, mini sunt. Etsi autem commode vivatur Heidelbergae, non patior tamen mihi persuaderi, ut vel suspicer Gronovium cum illa Leidam velle permutare; Sed quid tu sentias, cupio intelligere. Video et optimum ac candidissimum Langermannum adhuc vivere ex tuis, atque vehementer laetor; nihil de eo audivi, ex quo ante tot annos Upsaliae vale dixit. Quod si occasio fuerit ejus salutandi meo nomine, res mihi erit gratissima, si eam non omiseris. Vale, nobilissi domine, ac festinationi meae turpiterque formatis litteris ignosce, aliter non licuit propter negotia diversa, et brevitatem temporis, iterum vale. Scribebam Upsaliae 26. Novemb. CICICCLXI.

EPISTOLA VIII. NIC HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

ALloquia tua, vir ornatissime, cum per se admodum grata sunt, tum hoc nomine longe gratissima, quod reconditae semper eruditionis multum depromant et secum trahant ex uberrima illa scientiarum penu, quam longis vigiliis instruxisti. Hoc quoque benignitatis tuae est, quod obloquentem liberrime non adversaris, in qua re si nonnunquam nimis mihi indulgeo, arbitrari tevelim, non studio dissentiendi id a me dari, aut vitilitigandi prurigine me laborare, sed invitari te hac tessera ad eandem libertatem, quam mihi vindico. Ab illustri Schelio ubi responsum accepero, quid ille de locis in Tacito per te restitutis sentiat, ut intelligas, operam dabo. Audere pro Auderi quod reponis apud Nepotem vita Miltiadis, ut et caeteras ad eundem scriptorem conjecturas tuas laudo et amplector. etiam illud apud Phaedrum, retentus impeditis cornibus. Alter ille locus apud eundem valde perplexus ex libro I. fab. XVI.

Claudicant enim numeri priore versu. Veteres membranae apud Rigaltium agnoscant, fraudator nomen cum locat sponsu improbo. De utraque lectione hanc constituebam jampridem,

Modus loquendi ex jure depromptus. nomen improbum, pro valde improbo, ut bonum, malum nomen, et similia. Possit et refingi, Fraudator nomen cum obligat sponsu improbum. et locat et obligat, cum c et g in antiquis membranis, frequenter confunduntur. Sed alteram conjecturam longe veriorem duco, cum, inquit, fraudulentus homo alium pro le hominem improbum sistit vadem, non hoc agit, ut rem expeditiorem reddat, sed ut malum det. Malum dare passim apud Comicos occurrit. Ita jam olim conjeceram, tu videris, an feliciter, [Gap desc: Greek words] mala ridere tuum illud ad vulgatam scripturam propius accedit: Fab. XVIII.

Onus naturae melius quo deponeret. Non damno hanc scripturam, meliorem tamen fore existimo, si reponas, onus maturum, ut apud Nasonem, u. Fast. 541.

Humi jacebat ibidem malo, quam humo. Libro III. fab. 5. videtur scribendum

ô bona, quomodo ô bone, passim apud Comicos. Eadem fabula malim,

Quae Falernae faecis odorem adhuc spargeret e testa nobili. fab. XI. amissi roboris Praschianum placet. Aliud certe non succurrit, quod propius accedat ad vulgatam scripruram. Nam corpus pro virili parte sumi posse vix existimem. Lib. IV. fab. XVII. vers. 2. tempus oratum suae. aut suos legendum est, videlicet legatos, aut sibi, qui pro se orarent melioris vitae tempus. Quod posterius praefero, cum et sese mox subsequatur. Pro eo, vix tandem invenit eos Mercurius, vide an reos sit a manu Phaedri. Reos, quia citati non respondebant. Pro eo, nunquam carebunt hominis contumelia. malim omni contumelia, vel hominum. Confusus subito quod fuerat fragor, merito te offendit, et placet [Gap desc: Greek words] confusi. Sed [Gap desc: Greek words] fuerat fragor non concoquo, puto, canes confusi, subito, vel subitus, quod ruerat fragor: ut apud Horatium lib. I. od. XVI.

hoc est tonans, et apud Lucretium 1. 1098.

Fab. XXIII. optime contracta frigora castigas. fab. XXIV. placet laudis duae; Quod sequitur,

In aliis est,

Scribeham jampridem,

Vel etiam,

Et mox,

non dimissum gratiam quod vulgo circumfertur: deinde nil mutandum videtur illo versu,

Ut sit Graecifmus. Potest etiam distingui post diffluentes, ut subsequatur, corpora humanam supra formam. neque tamen displicet tuum illud corpore. Denique

pro omnes scierunt, lego sciverunt, a scisco, hoc est pronunciarunt. Festus sciscere sententiam dicere interpretatur. Sil. Ital. VII. 544.

Fabula proxima ut probam conjecturam [Gap desc: Greek words] existimo amplector. Initio fabulae legendum distringit, hoc est distrahit: destringere idem valet, quod stringere, ut destringere gladium: pro quo saepe apud optimos scriptores perperam distringere gladium legas: hominem variis negotiis distractum designat. Integritatis sincerae ferri potest. Sincerum enim pro illibato aut intemerato saepe sumitur. ut Sincera voluptas, sincera gaudia. Lib. V. fab. I. adreptant impense placet, aut arrepunt, ut propius insistamus ductui litterarum. Si quas praeterea ex conjecturis tuis silentio praeterivi, iis a me subscribi tacita relligione velim tibi persuadeas. Et hactenus quidem tuis vestigiis insisto, alias fortasse meae conjecturae tuam censuram elicient. Nunc illud addo in transcursu libri III. initio.

Malo, officiis meis. paulo post,

Miror eruditos interpretes praeteriisse, scribi oportere, poenae Schola. proxime praecedentes versus eleganter et facete invidiam barbarae patriae a poeta amoliuntur. Thrax enim Phaedrus, et Pieria mons Thraciae Apollonii Scholiastae, licet alii Macedoniae eum assignent, unde Pierides Musae dicuntur, ut oblique innuat eandem sibi et Musis patriam esse. Quamvis, inquit, in servitute natus, laude invita in hanc vitam incubui. paenae Scholam ergastulum aut pistrinum vocat. [Gap desc: Greek words] pene versus respuit, qua voce u uti Phaedrus voluisset, poterat transpositis vocabulis jambum omnibus numeris perfectum dedisse, Quamvis in ipsa pene sim natus schola. Sed [Gap desc: Greek words] quamvis satis ostendit illum deflectere a priori oratione. Quare et subdit. invita laude, ut se servum natum ostendat. Illud curamque habendi, quo opum conquirendarum studium denotatur, hoc loco intempestivum et parum facere ad rem videtur, cum de laude et fama conquirenda agatur; Illud quoque paulo ante, artium peperit chorum, nonnihil suspectum est. Nam quid est chorus artium. artificem chorum, aut praesidem artium chorum rectius dixisset. Sed hoc minimi momenti, et fortassis dictum, ut Horatio, centum piter artium. A Gronovio nostro tandem litteras accepi, quibus significat Tanaquillum Fabrum revixisse, de cujus morte falsus nuncius in Belgium erat allatus. Addit praeterea Senecam suum in lucem jam prodiisse, ejusque exemplar tibi a se destinatum esse, quod Elzevirii Amstelodamenses se curaturos promiserint. Sed mari jam clauso, ne ante tempestatem vernam uber huc perferatur valde metuo. Habere praeterea paratum se praelo novum de re pecuniaria opusculum, quod ab Antagonista Schoockio provocatus conscripserit. Vossii de. LXX. interpretibus jam prostare venalem commentarium, in quem Theologi nostri magna mole se involaturos esse minentur. Haec sunt, de quibus ille. Ex Gallia Italiaque litteras rerum novarum

indices expecto quotidie. Tardiorem ad tuas responsionem boni ut consulas etiam atque etiam te rogo. Interventu enim amicorum jam bis factum est, ut inchoatam epistolam coactus sim abrumpere. Tum illud praecipue peto, nequid harum ineptiarum tuis in Phaedrum observationibus inseras, nisi quod probaris ipse. Sine cura enim aut meditatione ulla chartis illevi, quicquid se mihi obtulit, dum Phaedrum cum tua epistola committo. Vale, vir celeberrime, et nisi molestum est, quando nobis exspectandus sis, verbis vel tribus indica. Dabam Holmiae Suecorum Anno CICICCLXI. a. d. XIII. Decemb. Juliani.

EPISTOLA IX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

QUod de meis nuper ajebas litteris, id ego potiori jure dixerim de tuis. Nihil enim est in jus, nisi singulare ac eximium, et quod non modo satisfacit meis desideriis, sed et jucundissimis accessionibus ea supergreditur. Scilicet de uno alteroque Phaedri loco tibi sententiam meam aperui; tu non modo quid judicares de iis, sed et quid de aliis censeres similibus, benignissime juxta et doctissime significasti. Quo magis miror, nolle te communicari ea publice cum aliis, cum a nemihe meliora doctioraque queant. Sane si haec talia sunt occultanda, quid facere meis debeam, vel te judice, intelligo. Sed audebo boni publici gratia peccare in imperia tua, et si non omnia, pleraque tamen meis admiscere, ut ex his auctoritatem illis conciliem, et pro singulari hoc amicitiae officio gratias tibi agam debitas. Quod autem nuper non speraveram modo, sed et firmiter propositum habebam excurrere ad vos, pluribusque diebus uti selectissima Bibliotheca tua, prout liberalissime benignissimeque concesseras, id totum nunc mutare cogor, partim valetudine minus prospera impeditus, partim ob difficultatem viarum in tam remissa hyeme: interea pro humanissima invitatione tua summas tibi ago gratias, usurus boninitate tua, cum primum per meliorem corporis constitutionem, et caetera, quae me nunc impediunt, licuerit. De litteris nunc nihil addo, ne te nimis frequenter interpellando nugis hujusmodi iratum mihi faciam. Caeterum quod de optimi Gronovii sententia in loco Taciti adnotasti, ante ignoravi, quoniam illae quidem ejus curae in Statium mihi nunquam visae sunt. Quanquam autem de acerrimo viri doctissimi judicio nil dubitem, nescio tamen, quomodo mihi mea conjectura magis placeat, cum quia, sicut vulgo dicitur, suum cuique pulchrurri, tum praesertim, quia et a veteris scripturae vestigiis minime recedit, et sententiam habet obviam clarissimamque. De ceteris impatienter judicium illustr. Schelli expecto, quem interim, si putabis non ingratum fore, meo nomine salutabis officiosissime. Cupio enim per te innotescere et ipsi, et aliis viris magnis amicis tuis, si modo me putabis eum, cujus non dedignaturi sint obsequia officiaque; Interea tu vale, domine, et me porro

amare perge; Deus te servet, novumque annum cum sequentibus plurimis prosperum laetumque tibi esse jubeat; Iterum Vale, Upsaliae 17. Decemb. CICICCLXI.

EPISTOLA X. NIC. HEINSIUS Jeh. Scheffero. Upsaliam.

PArum intelligis elegantiam tuarum literarum, vir eximie, et voluptatem summam, quam ex iis percipio, si opinaris fieri posse, ut sis nimius, utcunque me compelles assiduus. Ad Phaedrum quae tibi suggessi hactenus, tenuia et jejuna prorsus sunnt, quorum sterilitatem meliora forsan aliquando. compensabunt. locus ille, qui me nuper exercebat,

Recte se habere mihi postea virus est in vulgatis editionibus, nisi quod priore versu poenae reponendum est, ut tum monui, sive vocem illam cum Schola construas, et poenae Scholam ergastulum interpreteris, sive natus poenae dixerit Phaedrus, pro natus ad poenam, quod verius opinor. Sic natus bello, natus foro natus rebus gerendis, cujusmodi frequentissima exempla apud optimos scriptores passim occurrunt. Sic Naso

Versu posteriore, curam habendi pro studio opum conquirendarum posuit, ut apud eundem Nasonem arte Amatoria,

Et alibi quoque non uno loco. Hoc igitur vult Phaedrus, vix potuisse se emergere et eluctari ad famam prae augustiis rei familiaris, cum arduum sit prorsus et perquam difficile homini omnium indigenti ad gloriam eniti. Huc spectant, quae de divitiis amici sui mox subjungit. Superiora mire elegantia et festiva sunt, ubi barbaros natales excusat, matrem Thressam, quod gens mulieres per Graeciam contemptissime olim habebantur, quod faex meretricularum ex Thressis potissimum constaret, quo et illa Herûs apud Nasonem spectare monui in notis ad Epistolam XIX. vers. 100.

Ita enim ex optimis membranis restitui, et pluribus ea illic loci illustravi. Quae tamen cum chartis illinebam, haud succurebat, Antistheni quoque Philosopho, teste Laertio Diogene, matrem Thressam exprobatam fuisse. Extat praeterea locus insignis hujus argumeti apud Theophrastum in Characteribus, capite [Gap desc: Greek words] , ubi pro insigni contumelia istud ingeritur, [Gap desc: Greek words] : erant enim ancillae plerumque, et quidem impudicae, ut jam dixi: sed haec praeter institutum,

de quibus plura, cum ad Phaedrum revertemur. Nunc monendum te duxi, habuisse me ab Elzeviriis literas, quibus nunciant, exemplaria duo Senecae Gronoviani homini amico in Sueciam contendenti esse tradita, quae is se perlaturum ad me sit pollicitus; horum alterum cum tibi destinatum sit, scire pervelim, qua illud via ad te curari velis, ne diutina ejus expectatione torquearis incassum. Praeterea exploratos habere velint mores Curionis nostri iidem Elzevirii, meque percunctantur, hominemne et probum et diligentem esse censeam, cuique libros per Sueciam distrahendos tuto possint credere. Operam enim hîc suam a me offerri Elzeviriis ambitiose jam pridem contendit ipse Curio. Si opinaris e re illorum non fore, ut commercium hoc cum illo exerceant, mone me, quaeso, vel tribus verbis. Index ut celeris, ipsos etiam Elzevirios, religiose operam dabo. Vossii Etymologicum jam credo lucem aut videt, aut mox videbit. Apud Gallos Italosque quid rerum geratur ut cognoscas, mitto hîc Bigotii epistolam, quanquam difficili charactere conscriptam, cum in ea sint nonnulla, quae te spectent; eam, ubi oportunum ac commodum erit, remittes. Quanquam ejus te latorem complecti malim. Eris certe hospes longe mihi acceptissimus. A Schelio necdum accepi responsum. De loco Taciti ut Gronovianam sententiam plenius intelligas, describenda curavi, quae ille ad ejus illustrationem congessit. Vale, et cura corpus infirmum diligenter. Exarabam Holmiae Suecorum Anno CICICCLXII. quem tibi tuisque prosperum ac fortunatum voveo. a. d. III. Januar.

EPISTOLA XI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

DUplici benesicio me affecisti nuper, Domine, nam et locum Phaedri difficiliorem explicando, reddidisti eruditiorem me, et transmittendo litteras Cl. Bigotii dedisti operam, ut intelligerem, quicquid fere per orbem eruditum hodie geratur. Ac ut de Bigotii literis primum agam, video ex eis viri optimi egregiam erga me voluntatem, hocque nomine non parum mihi gratulor, tibi autem ago gratias, cujus opera, etiam tacente te, intelligo satis effectum, ut Bigotio notum esset Schefferi nomen. Quod vero attinet Mauritium vel Urbicium mihi missum ab Holstenio, sunt illius libri XII. ex quatuor MS. duobus Barberinis, Mediceo et Farnesiano. Integri omnes cum suis lemmatibus, exceptis pauculis locis; totum opus constat centum et triginta circiter paginis in folio, ut vocant. Si, quae ipse ex Mediolanensi codice descripsit, mittere huc volet, faciat mihi rem gratissimam, quando finitis eis, quae de natura et constitutione Philosophiae Pythagoricae nunc habeo sub manibus, Mauritium toto animo aggrediar exponcre. Quod de Aeliani et Leonis tacticis addit Bigotius, pariter est gratissimum; misit quidem et ea ad me Holstenius, collata cum codicibus MS. ex quibus expletas habeo lacunas omnes, quae hodie in

editis comparent; sed codicis Mediolanensis nullam facit mentionem unde suspicor, Holstenium eum non consuluisse, atque sic ex eo aliqua haberi posse quae in caeteris non inveniebantur. Interea cum ad Cl. Bigotium scribes, velim explores, num quid habeat aut sciat de peculiari Aeliani opere [Gap desc: Greek words] , ut appellat ipse cap. 2. et Arcerius superesse putat, ac delitescere in Bibliotheca Regis Serenissimi. Nam si hoc foret, necesse esset, ut hoc opus illi alteri adjungeretur. Atque ista quidem ad illam partem litterarum Cl. Bigotii, quae ad me spectabat. Venio nunc ad tuas, ac de Curione quidem ante omnia respondeo; videri recte facturos Elzevirios, si quid suarum rerum ipsius fide committant; notus mihi Curio est tredecim retro annis, et ita notus, ut de ipso nihil dubitem, diligens est in rebus et negotiis suis, ut qui maxime. Praeterea sobrius, ut nec aleae nec veneri deditus, quibus alias virtutibus vulgo nostri se suaque pessime perdere consueverunt: itaque et Academia typos suos totamque officinam ei committit, effecitque apud Regem Serenissimum, ut pulcherrimis privilegiis et immunitatibus fruatur. Senecam Cl. Gronovii per neminem huc ad me curaveris, quam affinem meum, rectius, cujus nomen Petrus Salanus Regii dicasterii Notarius, ut vocant, apud quem nuper, cum Holmiae essem, divertebam; et scribam hodie ad ipsum eo nomine. In Phaedri loco habes me consentientem tibi, atque simul devinctum, sicut dixi; non tamen aegre feres, spero, si quae mea prius fuerit sententia de eo, hîc adscripsero. Videbatur mihi Phaedrus toto eo loco hortari Eutychum, ut, si velit operam dare literis, et eruditioni, serio id agat, non obiter, nec per otium, ut fere faciunt, qui in aulis vivunt, eujusmodi aliquis Eutychus ille fuisse videtur: causam autem addere, quod eruditio, nisi multo serioque labore, non possit comparari, atque ut hoc efficacius diceret, addere proprium exemplum, et dicere, licet ego sim editus in monte Pierio, ubi Musae habitant, omnemque eruditionem produnt, licet adeo in ipsa paene Schola et officina litterarum (sic montem Piërium propter Musas vocare videbatur) sim natus, ac neque opibus corradendis operam dederim, nec adeo gloriae aut famae, quae longe aliam viam jubet incedere sectatores suos, hoc praesertim tempore, quo litterae contemnantur scilicet, tamen aegre obtineo a Musis, ut me recipiant in coetum suum, et me solidae participem faciant eruditionis. Quomodo tu putas ad eruditionem eos posse pervenire, qui obiter hoc agunt, de caetero toti sunt in cumulandis opibus et similibus rebus? Hoc purabam velle Phaedrum, quia enixam se esse jugo Piërio matrem scribit, non tam a serva existimabam natum (cumThraxa Thrace editus inThracia non videbatur fuisse servus) quam postea casu quodam servum esse factum, et idcirco neque libertinum, sed libertum dici fine libri tertii. Postremo captum forsan esse puerum eo bello, quod adversus Thracas gestum est ductu patris Octavii Augusti, cujusque meminit Suetonius in Aug. cap. 3. Haec ego quondam, sicut dixi, de hoc loco suspicabar, quae tu amplius examinabis, si ita videbitur, nec tam dissentientem me, quod jam sum testatus, quam haerentem confirmabis. Remitto statim ad te epistolam Bigotii, proque ea gratias maximas

ago, denique per te amplius innotescere illi desidero; quare salutabis eum perofficiose meo nomine et ad praestationem promissorum adhortabere. Faciam ipse, si per te non ingratas illi fore meas litteras intellexero. Nam nunc quidem non audeo, nisi tu prius conciliator interveneris. Et quia paulo ante Aeliani mentio est facta, scire velim, utrum non et variae historiae ipsius exstent plura in Bibliothecis, quam hodie circumferuntur et an ejus variae lectiones aliunde possint haberi, quia enim eum semel iterumque edidi, et fortassis denuo edam, non poterunt non talia mihi magno esse usui. Sed ego longis nimis nugis te detineo, nec nisi molestiam facesse tibi meis litteris, itaque claudo, teque, nobilissime domine, plurimum valere jubeo, huncque annum cum sequentibus multis cum hilaritate prosperaque valetudine transigere. Quod Votum coram ipse apud te pronunciaturum me sperabam; nunc me prohibet Vitium imbecillitas et labores publici, quos jure suo exigit a nobis Academia, et juventus studiosa, itaque hac quidem vice gratias humanitati tuae ago summas, usurus oblato beneficio occasione proxima. Iterura vale, Upsaliae a. d. 7. Januar. CICLCCLXII.

P. S. Quis est is in litteris Bigotii, qui de optimo genere interpretandi Graecos auctores scripsit? nam nomen ejus ob maculam in charta deletum legi non potuit.

EPISTOLA XII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

HAud invitus ex tuis intellexi, vir Clavissime, nequaquam ingratum tibi fuisse tenue officium, quod epistolam Emerici Bigotii tecum communicarim: faciam id ipsum porro, quoties ad me perferentur nuncii peregre, quos tua cognitione non indignos esse judicabo; significavi interim Bigotio, quae perscribi ad illum volebas: nec dubito virum egregrium, cum in aliis omnibus mecum sentiat, pari quoque tui demerendi studio flagrare. Sed et Curionis caussam egi apud Elzevirios. A Schelio litteras accepi, quae testantur epistolam meam cum tuis in Tacitum conjecturis illi redditam fuisse. De ipsis tamen conjecturis sententiam suam non tam prodit, quam proxima occasione se proditurum pollicetur. Habui et Florentia literas a Carolo Dato, cui Gudium ad Italos contendentem verbis seriis commendaram. Ejus ille cum non meminerit, vereor, ne quid adversi juvenis eruditus in via sit expertus, quem salvum unice velim, vel Phaedri tui causa, quod certo persuasum habeam, tersissimum scriptorem ex Rhemensibus membranis longe castigatiorem prodire posse. Si quid oportunae occasionis se tibi offeret, commodis ejus invigilandi ac prospiciendi apud Procerum Suecorum nonneminem, qui liberis erudiendis praeceptorem quaerat, Gudii nostri ne graveris meminisse, quaeso. Nam aut sub vernam tempestatem ille in Belgium revertetur, aut revertetur nunquam. Seneca

doctissimi Gronovii necdum ad me perlatus est. cum perferetur de tuo exemplari statuam, quemadmodum voluisti. Meas in Phaedrum conjecturas, quas alibi occupatus chartis illeveram, nimis indulgenter habuisti. Sunt enim in iis nonnullae, quas damno ac rejicio ipse. Locum illum initio libri III. non satis diligenter perpenderam. Quare accedo tibi in alia omnia eunti. Versus tamen ille non satis videtur respondere menti scriptoris,

Nam si neglectus opum conquirendarum, si literata educatio ad famam comparandam faciunt, cur laude invita se natum subjungit? Posterior syllaba [Gap desc: Greek words] pene producta videri posset ob sequentes duas consonantes. Nunc sententiam tuam explorandam duco de initio libri IV. Versus pauciores sunt, sed valde mendosi, numeris etiam turbatis, praesertim illa, fabulae exaudiant adeo fugatae. Quae temerario prorsus consilio ab editione sua Faber relegavit, ejecta etiam voce detrito, unoque pro duobus versu exhibito. Ad Bigotium nihil impedit, quominus scribas ipse. Est enim vir officiosissimus, et qui nobilitatem gentis cultu literarum egregie exornat. Literae, si quas parabis, diligenter a me curabuntur. Aeliani variae historiae veterrimum exstare exemplar in Medicea bibliotheca Vossius subindicavit. Quam vere hoc ab illo affirmetur, ex Dato mox resciscam. De optimo interpretandi genere qui scripsit, est Huetius, quem Holmiae novisse potuisti, domo Cadomensem, ni fallor. Fuit enim in Suecia, sed illo tempore, quo Italiam ego perlustrabam. Vale, vir Celeberrime. Exarabam Holmiae Suecorum CICICCLXII. a. d. xvii. Januar.

EPISTOLA XIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

BInas tuas, Domine accepi. Adjunctum posterioribus Isaaci Vossii opus avidissime evolvi: Quaeris, quid de eo sentiam, non sum is, qui de talibus judicium ferre sive possim sive debeam. Hoc saltem ajo, plus in eo eruditionis ac ingenii me reperisse quam putarem, et a me quidem Vossius facile fidem impetrat eorum, quae disserit de aetate mundi. Sunt quidem aliqua, quae majorem expositionem postulanti, ut ea de diluvio non orbis universi, verum partis, item sera primorum hominum faecunditate, et id genus. Verum haec et explicari possunt, ut opinor, et si vel maxime non possent, caeterae sententiae nil derogant. Dabo uni alterique nostrorum Theologorum id scriptum legendum, quidquid ipsi sentiant, de eo proxime significabo. Meursium remitto cum summa gratiarum actione, liber est utilissimus, sicut omnia ejus viri, quae in Graecis antiquitatibus scripsit. Nobiliss. Schelii eruditissimas in Tacitum conjectationes summa cum voluptate legi, sunt omnino tales, quales recipi ab omnibus merentur. Fabula de Moro prorsus est ridicula. Novi eum ab annis bene multis, producente me in notitiam ipsius Cl. Dom. Jacobo Gottofredo,

cum adhuc Genevae esset. Quid? si revivisceret Salmasius, quam latum dicendi campum haberet? Ex Dati litteris paucissima intellexi, cum quia linguae Italicae parum dedi operam, tum quia valde contorti sunt literarum ductus, ut in multis divinare fuerim coactus. Video tamen nescio quid de pictura videri promittere, quod utinam prodiret cito, et ad manus meas perveniret; scripsi ego jam olim ea de re nonnihil, quod cum his conferre opto. Ad Phaedri verba, laude invita, ista noto: invita, quippe quae me alio trahebat, cum in isto vitae genere intelligeret, se mihi non posse prodesse; vult, se nullam spectavisselaudem gloriamque in eligendo hoc vitae genere, Scholiastico scilicet ac litterato, non magis, quam divitias; si enim istoc voluisset, debuisse aliud vitae genus sequi, quod vulgo magis laudatur, cui laus est favorabilior; Tu videbis, Domine, num sensum attigerim. Versus libri V. detrito Myronem argento etc. exposueram in primis meis ad Phaedrum curis, pro ut intelligendus videbatur; sed quia postea cognovi, non solum Fabrum, sed et ante ipsum Rigaltium aliter eos legere, huncque posteriorem codicis Remensis allegare auctoritatem, malui hoc sequi. scis, quid de ipsis sentiat Salmasius in Exerc. Plin. Sed nec ex expositione ejus, nec ex emendatione sensum commodum percipio. Si meam voles mentem scire, scribam proxime, nunc enim vix has paucas literas aeger et in lecto jacens conscribere valeo. Peto, ut, nisi grave est, exponas mihi mentem tuam de loco libri III. f. 2. ubi utitur [Gap desc: Greek words] pro vita rogare. Emendat hunc locum Schoppius in infamia Famiani velut minus Latinum: et sane rogare pro aliquo non memini legere, si quid nosti communica, et inibis magnam gratiam, non solum apud me, sed et omnes alios, in quorum manus venient. Sed cogor hanc epistolam claudere propter causas, quas jam dixi, Vale, pluraque expecta, si rursum, id, quod. brevi fore spero, convaluero. Iterum. vale, a. d. 5. Febr. CICICCLXII.

P. S. mittele has cum Curione ante biduum constitueram, sed nescio quae causae ipsi injecerint moram, igitur Meursii opusculum tradere alii sc. Dn. Iheringio coactus sum, qui se redditurum tibi post diem unum alterumque recepit. homo est probus et in aula illust. Cancellarii notissimus, ut de fide ejus non dubitem, de valitudine mea non habeo, quod hac vice scribam amplius.

EPISTOLA XIV. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

VAletudinem tibi parum pro votis cessisse jam pridem, equidem invitus audio. Eam igitur ut cures diligenter te adhortor. Quod feceris si et omnem animi contentionem ex studiis subnatam procul habeas, et aëris mutationi nonnihil indulgeas, quo feriae Paschales proxime vel ultro te invitant. In antiquis scriptoribus nihil temere mutandum esse assentior omnino tibi. Sed

delectus adhibendus est, ne sordibus librariorum pertinacius adhaereamus: qui plurimum in optimis quibusque scriptoribus sibi permisere: ad naevos detergendos: via tritissima est, si membranarum veterum vestigiis insistatur. Sed ubi mendum liquido apparet, nec quidquam opis adfertur a cascis codicibus, ad conjecturas confugiatur satius est, quam ut vescamur glandibus, cum fruges sunt in promptu. Quid Nonio Marcello est depravatius, nec desunt exemplaria ejus scriptoris oppido vetusta, quae miro consensu tamen in naevos etiam perquam manifestos conspirant. Lucretii tria exemplaria ante annum DCCC. exarata mihi contigit pervolvere. Parum nihilominus auxilii doctissimo poëtae huic a me latum est. Nasonianarum Metamorphoseon codices membraneos centum et plures non vidi tantum, sed majori ex parte perlegi. Restant tamen illic plurima, quae solo conjecturae ductu sunt sananda, aut sanabuntur unquam. Nonium Marcellum, quem modo dixi, et Priscianum suo tempore usos exemplaribus parum emendatis veterum auctornm, quorum testimoniis frequenter, ut scis, utuntur, in confesso est apud homines literatos. Idem Plinio patruo usui venisse ad Melam Vossius noster docuit. Quid de Phaedro dicemus, quem pessime a librariis excerptum esse, ex iis, quae Rhemensis libri ope in illo restituit Rigaltius post Pithoeanam editionem; liquido apparet, cujusque membranae veteres vix ullae occurrunt? In Bibliotheca Reginae nostrae pagellae duae aut tres Phaedri extabant in veterrimis membranis exaratae. Opinor Petri Danielis olim fuisse. Nam quae ex schedis illius profert Rigaltius, cum Regio fragmento ut plurimum consentiunt; quod postea videbimus. Diversas ex iis schedis lectiones communicavit mecum Vossius. Quae laudibus meis defers nimia et immodica sunt. Quare te rogo, ut amotis phaleris familiariter post hac agamus. Apud Phaed. fab. III. quod sustulit pro tulit interpretatur Rittershusius, vellem exemplis id confirmasset, quae quamdiu in promtu non sunt, vulgatae scripturae non possum acquiescere. legebam jampridem

Sententiam non tantum ferre judex dicitur; sed actor quoque et reus. quomodo praemium et munus ferre tam qui accipiunt, dicuntur, quam qui dant. Ad librum II. Tristium Nasonis simile mendum sustuli. ubi pertinacia mira utque pro lisque in antiquis membranis legebatur. Nunc minimum abest, quin scribendum in Phaedro opinor,

Mira est simplicitas orationis et nativus quidam lepos in hoc scriptore. Itaque cum erectum aliquid aut longe quaesitum occurrit, non possit non esse mendi suspectum. Fab. II. Qui dissolutos mores vi compesceret, neque credibile est ranas rogasse a Jove, ut vi compescerentur disseluti mores. in prima voce opinor mendum esse. Sive pro sibi nempe exaratum fuit solenni errore; unde qui factum,

vel qui compesceret, si [Gap desc: Greek words] vi placet, insistamus ei, quod ex Rhemensi codice Rigaltius haud dubie protulit. Sic fab. XLV. videtur corrigendum, Non quis citius progredi? a queo, nunc vis legitur. Sibi, hoc est ranis. Eleganter et Latine apud Nasonem Epistola Laodamiae,

Sibi, Menelao. Plura exempla alibi congessi: nec monerem, nisi Johannes Crojus, vir caetera eruditus, hoc tanquam barbarum in Parente meo sugillasset. Eadem fabula sub finem, leve est, sed monendum tamen, videri scribendum, majus ne eveniat malum. Quanquam venire pro evenire nonnunquatn sumitur. Fab. II. bene pavûm, Schoppius, ut numeris consulatur. Nollem pro vulgata lectione stetisset Barthius Adv. XLVI. cap. V. Idem perperam Adv. eodem capite et libro, Fabula proxima, ab alio ferri putant, contra legem carminis. Fab. VIII. Socii fuere cum leone in saltibus; plebejum hoc videtur et minus elegans, quare legebam, sociati iere, et proximo versu, hic cum cepisset. Leo videlicet. Nam aut vaccam, aut capellam aut ovem cepisse cervum vasti corporis quis credat? Fab. VIII. idem odiose mutat, quia jam non potest, in jam nunc potest, vel tunc. Fab. IX. putabam,

ut verba leporis sint. Male paulo post idem Barthius ad Claud. pag. 220. deplores tua. Sera enim est imprecatio post poenam. Fab. 10. te credo surripuisse. puto surpuisse a Phaedri manu esse, nam alterum duriores reddit numeros. Sic Catullus, Horatius, Martialis, alii: quamquam parum refert. Fab. XI. Barthius Adv. XXIX. cap. VIII. Ignotus fallit: notis est derisui. non male. Ibidem, vers. 5. fugientes ipse ut exciperet. Tolle [Gap desc: Greek words] ut, neque aliter schedae reginae, mox eaedem, auriculus (pro auritulus) clamorem subitum totis tollit viribus; bene, et paulo post, leonis adfliguntur. denique, simili fugissem metu, eaedem. sab. XII. in iisdem

in priore versu [Gap desc: Greek words] utiliora contra metrum est, forte utilia vere. posteriori reji legendum, producta syllaba, quomodo et apud Lucretium non semel. Vulgatum si tuemur, pro exerit narratio, reponi satius erit, asserit, vel disserit. ut pag. 69. ed. Ritters, ego plures dissero. ibid. ut illa mihi profuerunt, schedae reginae, utilia mihi quam fuerint. fab. XIII. optime eaedem, Quae (leg. qui) se laudari gaudent verbis subdolis Serae dant poenas turpes poenitentiae. Paulo aliter ea Danielis codice Rigaltius. Versus ultimus istius fabulae, metuo ut sit spurius. Antepenultimus insigni glossemate est conspurcatus in Schedis Regiis. tum demum ingemuit corvus, cur dolosis fuisset deceptus fraudibus ignavius. Holmiae Feb. CICCICLXII.

EPISTOLA XV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PRO nuperis tuis, Domine, summas tibi debeo agoque gratias. In exponendo confirmandoque Phaedri loco abunde satisfecisti mihi, credo aliis omnibus, qui has litteras intelligunt. Schoppium pro eo semper habui, ut tu depingis, atque adeo esse talem semel iterumque ex ipsius in praedictum Phaedrum annotationibus intellexi. Quod a me doceri cupis sensum aliquot in Phaedro locorum, frustra es: ego enim sum, qui discere debeo, non docere. ne tamen apud te, ut eum virum, quem tantopere colo venerorque, non omnia mea cogitata deponere velle videar, en tibi, quae ad Fab. 4. lib. IV. quacunque summa tradet luxuriae domum, annotavi. domus luxuriae, pro ea, quae instructa est ad luxum, ante domum politam appellavit, addiditque delicatos hortulos. Sic exilii domum usurpavit Hor. I. carm. ode 4. sicut docti viri legunt eo loco. Simillimaque ratione in Eccles. cap. 7. leguntur [Gap desc: Greek words]. ergo tradere luxuride domum, est vendere instructas et paratas ad voluptatem aedes alii, quacunque summa, etiam levi et exigua, tanquam rem inutilem, et quam habere nolis. De loco altero dixi jam, me nolle repugnare sententiae Rigaltii, delentis aliqua in his versibus; si tamen major accederet auctoritas, quae retinenda omnia suaderet, putarem ego ipsa verba, fabulae exaudiant adeo fugatae, velut in Parenthesi poni, esseque verba hortantis cum voto ac desiderio, quasi cupiat fabulas contemtu fugatas, et sic longissime in situ ac squalore recumbentes, audire hoc inventum suum, ac spe bona progredi in lucem; fore namque, ut in precio majori sint futurae; inventum, de quo agit, est in eo, ut recentioribus, et a se excogitatis fabulis affingatur auctor Aesopus. Quod inventum ait accepisse se a statuariis similibusque artificibus, qui ut pretiosiora faciant recentiora opera, delere nova et vetera inscribere nomina iis consueverunt; Hoc, opinor, indicat his verbis, pretium operibus majus inveniunt, novo si marmori adscripserunt Praxitelem, suo detrito, Myronem argento; si, inquit, marmori seu operi marmoreo inscribunt vetus nomen Praxitelis, tanto tempore ante laudati ob hanc artem, detrito et eraso suo, id est proprio ejus nomine, quod revera competit marmori novo; si argento, id est, operi ex argento, quod recentis est artificis, extrito et abolito ejus nomine inscribunt vetus nomen Myronis, pretium faciunt impetrantque majus, quam alias habere solent nova ista opera, propter singulare hoc inventum, ex quo novis operibus nomina veterum magistrorum imponere consueverunt. Vult, recentia illa nomina artificum, qui fecissent illa opera, extrivisse ac delevisse alios artifices, et ut divenderent pro vetustis,

inscripsisse nomina artificum vetustissimorum atque celeberrimorum. Illud suo non accipiendum est de artificibus, ut puto, quasi ipsi suum detriverint nomen; nam si hoc voluissent, quid ita inscripsissent prius; sed de marmore. Marmoris nomen suum est, quod ei competit, quod ejus est proprium. Ut Cic. I. off. Id maxime decet, quod est cujusque suum maxime. Negat quidem Meursius in suo posse ac debere intelligi nomine, quia hoc vocabulum non praecedat, verum nemo est, qui non Praxitelem et Myronem pro vocabulo et nomine utriusque poni intelligat. Haec sunt, nobilissime domine; quae de loco jam hoc olim conjectaveram, si existimas esse digna, quae in manus aliorum veniant, significa: nam ego quidem de his nil existimavi agendum mihi, quia permotus auctoritate Rigaltii verba haec ex textu pleraque, quae dubia et obscura sunt, ejeci. Opus Cl. Vossii exhibui cuidam ex nostris Theologis, amico meo. Laudat is impense diligentiam et ingenium viri, eaque, quae proponit, non destituta esse ait omni ratione: unum inquit, esse rem amplioris disquisitionis, de auctoritate textus Hebraici: metuendum namque esse, ne si ea vilesceret, tandem haberemus nihil, cui in controversiis cum adversariis tuto ac velut ultimo, ac infallibili fundamento inniteremur. Quae pro auctoritate LXX. adferuntur, non carere omni dubitatione, deque iis, quae habentur hodie, Graecis bibliis eadem, imo plura et majora dici posse, quam quae ipse objicit textui Hebraeo. Hoc privatim, et ad te: nollem enim publicari hoc judicium, vel mei, vel cujusquam alterius in tali argumento fieri mentionem, Opus ipsum Vossii remittam proxima occasione. Interim quia offers commodam occalionem, non potui, quin his salutarem Bigotium, teque orarem enixe ut et curare litteras ad eum, et conciliare me ipsius gratiae ac favori, haud graveris. De Gudio, de quo scripsisti in superioribus litteris, cogitabo, opcramque omnem impendam, ut prodesse ipsi possim. Quamquam non dissimulem esse rem difficilem in his locis, cum propter alia, tum propter linguae diversitatem, sicut ipse facile potes aestimare. Restituo tibi litteras quoque reliquas, quasadsociasti tuis, proque iis ago gratias. Fabrum laudo, tanquam eum, qui se patiatur ab aequitate atque veritate superari, de caetero, ne in Phaedro quidem ubique assentiri ei valeo. Litteras meas ad Cl. Gronovium pervenisse gaudeo, eoque nomine plurimum tibi debeo. Non quod continerent, quae vel mea vel ipsius interessent, sed quod semel inter nos initam amicitiam promovere nuda scribendi consuetudine deberent; sed jam charta nugis meis deest, itaque finio, teque plurimum valere jubeo. Upsaliae a. d. 18. Februar. CICICCLXWII.

EPISTOLA XVI. JOH. SCHEFFERUS. Nic. Heinsio. Holmiam.

REmisi ante hoc biduum Isaaci Vossii opus per amicum: spero id bona fide tibi redditum esse, interea denuo tibi ago gratias pro humanissima talium communicatione. Raro et plerumque tarde ad nos deferuntur ista, ut propterea non possint non gratissima nobis esse, quae cum propter alia, tum novitatem suam se commendant. De domo luxuriae, quae scribis apud Phaedrum sunt omnino talia, qualia nemo temere repudiaverit, sed ego nescio quomodo sim tardior et timidior in immutandis, quae quocunque modo ferri posse videntur, maxime si correctionis causam ex vetuilis libris, et eorum discrepantia habeamus nullam: scilicet ex plebe sum eorum, qui has tractant litteras, neque aliquid majus conari audeo. Alia tua est conditio, cujus meditationes nomen olim ingeniosissimis operibus partum, et existimationem inter eruditissimos hujus aevi facile tuentur. Sicut autem in hoc loco tuam mihi humanissime sententiam exposuisti, id oro facias et in caeteris, quemadmodum promittis; spero enim, habiturum me occasionem primo quoque tempore edendi ejus auctoris. De sustulit sententiam mihi quidem visum est sufficere, quod judicaverit Rittershusius cum nonnullis, esse compositum pro simplici; adjeci tamen posse cui videri legendum, talem in hos tulit sententiam, ut in hos sit adversus hos, fucos videlicet, sed et hoc sic posui, ut nollem temere quid immutari; Quid tu judices de loco hoc, scire avidissime desidero, atque utinam sic vires tuae permitterent, quas ut nondum rediisse intelligo, sic ex animo deum precor, ut quamprimum integras reddere tibi velit. Quod me attinet, ita jam per annum ampliusque vivo, ut nec aegrotem vere, nec valeam; interdum decumbo, mox surgo iterum, et libros sumo in manus. Paulo post ad eos ita nauseo, ut ne intueri quidem valeam mira quadam, et ante hoc tempus ignota mihi mutabilitate; Sed parco fatigare te querelis hisce de mea valitudine, hoc ideo scripsi, ut ne ignores causam tarditatis meae in scribendis litteris: ea enim aliquando est mea conditio, ut stivam citius, quam calamum in manus sumserim; De glossariis, quae excuduntur Parisiis, aliquid accuratius novisse desidero, qualia sint, quae in corpus illud conjungentur. Utrum et majora ista opera, ut Hesychius, Etymologicum Sylburgii, Pollux, et id genus. Imprimis scire cupio de Thoma magistro, num et ille caeteris adsocietur; si quid nosti, scribe quaeso. Interea bene vale, ac si merebor, me amare perge. Upsal. 4. Martii CICICCLXII.

EPISTOLA XVII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

NON possum non et gratulari mihi, et tibi summas agere gratias, quod sepositis, aut certe dilatis ad tempus negotiis gravioribus tam diligenter prolixeque, quodque majus est, tam benevole humaniterque ad nugas meas respondere sustines: scribo, sicut nuper dixi, saepe cum taedio, hinc adeo in chartam conjecto, quicquid in mentem venit, nunquam deprompturus apud quenqam, adeo non apud te, nisi ad nescio quam fiduciam, temeritatem rectius fortasse dixerim, me invitaret singularis tua, totiesque explorata mihi bonitas. Et tu tamen non cessas benigne excipere, qualiacunque denique sint, quae ad te perferuntur, non cessas labantem erigere, dubitantem firmare, errantem in viam reduecre. Igitur mihi quidem nihil suavius, nihil utilius est tuis litteris, quas utinam tam frequentes, tam optimarum observationum plenas etiam in posterum queam impetrare, ficut hactenus; obtinui. Nec omittam agere hoc apud te summis precibus, vel Phaedri causa, qui quandocunque tandem lucem est visurus, plus debebit tibi, quam cuiquam alii. Versum fab. LII. felicissime abs te emendatum judico. In fab. II. illud ut exponere Vlitius conatur, sicut nosti; sed et hîc, si retinendum ut videtur, in sententiam tuam concedo. Quae de isto sibi mones, optima sunt, et notaveram nonnulla ejus generis ad lib. III. fab. 48. iis verbis, aedes sibi fundasset. In fab. V. tuum sociati ierunt mirifice placet; at quod vis, hic cum cepisset, de eo dubium mihi facit, quod in Graeco similiter est, [Gap desc: Greek words] , sed et Anonymus referens hanc fabulam.

Nempe, quod vacca et capella non potuerunt viribus, agebant voce, cursu, vel simili ratione. Fab. IX. illud, mortis en solatia, tam est ingeniosum, ut non possim satis commendare. Aliter quidem sentit Cl. Gronovius in litteris quibusdam suis ad me, sed hoc praevalet. Saltem meo judicio. Fab. X. non intelligo illud auriculus, puto enim ab auritus necessario venire non auricalus, sed auritulus. Igitur peto enixe, ut in hoc vocabulo intelligendo amplius me instruas, caetera quoque ad Phaedrum pertinentia, sic ut coepisti, liberaliter ac benigne communicare velis oro: praeferent utique nomen tuum, quae abs te communicata in notis nostris reponentur. Addam hîc, quod diebus hisce inquirenti nonnihil apud Ovidium tuum occurrebat lib. I. Epist. ex Ponto 5. eo versu scribimus invita, vixque movente manu. Ais Vossianum habere notata, inde videtur motata scribi posse, ut sit a motare, habeatque locus eum sensum, scribimus manu invita et reluctante, quaeque se vix patitur moveri ad formandas

litteras. Inepturn est, dices, sed vel hinc constare tibi volo, quantum confidam tuae erga me benevolehtiae, qui ne talia quidem depromere apud te ambigam. Non habeo amplius hac vice, quod scribam, et urget tabellarius, itaque hîc finio, teque diu multumque valere jubeo. Vale: Upsaliae XI. Martii CICICCLXII.

EPISTOLA XVIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REdditae mihi sunt binae tuae, quarum prior multas optimasque in Phaedrum continebat observationes, posterior adsociatas habebat Cl. Bigotii amantissimas litteras. Non possum non prolixe gratulari mihi de favore tanto ejus viri. Nam, ut vides, pollicetur offertque ultro, quae ego petere ab ipso nunquam sustinuissem. Imprimis vero gratum est, quod de Arriano scribit. Utinam daretur occasio, qua huc possent omnia illius deferri. Petoque enixe, ut cum ipso agas istoc nomine. Hieroclis lectiones varias ex MS. ejus enotari opto, et conferri cum editione Parisiensi Curterii Anno 1583. vulgata, quia ea sola mihi est ad manus. Anglicanam nuperam habere non potuimus. Quod existimat Cl. Bigotius, posse eum opusculo de natura et constitutione Philosophiae Pythagoricae praefigi, in eo adhuc haereo, cum propter causas alias, tum quia ei locus aptior in Philosophia ipsa dari poterit, ubi constitui hoc genus scriptorum integrum adhibere. Ut sunt carmina Pythagorae, Demophili et Democratis et Sexti sententiae, et hujusmodi. Atque ut melius intelligat institutum meum in praedicto opusculo, en tibi argumenta capitum, hîc in scedula adjecta. Quae scribit de [Gap desc: Greek words] , sunt cjusmodi, ut optarem invenire me quid posse, quo ipsi satisfieret. Sed agnosco meam ignorantiam libenterque hîc profiteor. [Gap desc: Greek words] vocabulum esse nauticum non puto, certe apud neminem ad hunc diem legere me recordor. Dabo tamen operam ut in posterum studiosius observem, si quid de eo occurrat. [Gap desc: Greek words] quoque navis esse partem minime existimo. Quin potius, si, quod primo intuitu occurrit, depromendum est, ista [Gap desc: Greek words] sejungo a prioribus, et cum [Gap desc: Greek words] compono. Puto aut [Gap desc: Greek words] esse antennam, eum velo, ita dictam, quod attollatur, cum religanda est ad malum et velificatio instituenda. Ut sit [Gap desc: Greek words] , quod apud Senecam Epist. 77. antennam submittere, pro lege ac consuetudine navigationis, cum ventus, praesertim adversarius, est validior. In [Gap desc: Greek words] autem puto intelligendam esse vocem [Gap desc: Greek words] , sicque appellari, quae a vento huc et illuc agitur. Ut sit sensus loci totius, cum notus inciperet vehementius flare, Nautaeque metuerent, ne ab eo agerentur in Proconesum, submisisse antennas et vela, postque multam navis jactationem venisse tandem ad Promontorium, ibique anchoras

jecisse. [Note: Integrum ex Bigotii ad Heinsium Epistola adscripsi, ut plenius Schefferi mens percipiatur. [Gap desc: Greek words] ] Sic in praesens statuo de loco, cujus utinaoi adscribere auctorem voluisset. Inveniretur forsitan ex aliis ipsius locis, quibus lumen huic adferri posset. Quod de Phaedro scribit idem Cl. Bigotius, plurimum me turbat, neque scio, quid cum meis facere debeam. Atque adeo consilium sententiamque tuam scire desidero, si, quod putat Bigotius, transmittere huc obfervationes suas volet Gudius, vel inserentur meis, vel etiam seorsum subjungentur, pro ut ipsi visum fuerit. Sin minus, et hoc obtineri ab eo non poterit, expectandum mihi video, donec sua ediderit. Quamquam alterum mallem, et ut agas cum eo meo nomine, enixe rogem. Interea non ea minus cupio novisse, quae de caeteris in Phaedro locis sentias. Sive enim edentur mea aliquando, sive non edentur, poterunt conjecturae tuae multum adjuvare me interea, ad ipsius auctorem meliorem intellectum. Itaque ne graveris pergere, mihique aperire sensum tui animi etiam de reliquis, summopere oro ac contendo. Fab. XIII. de qua quaeris, est inter Aesopicas 208. inter Aphthonii 29. inter Anonymi Latini 15. Sed in iis nihil, quod ad verba, cum de fenestra, faciat. Velim, mihi dubium indices, nam ego quidem ista hactenus habueram pro sanis. In MS. meo Panegyrico perinde, ut in cuo legitur. Sed n et u eadem forma semper scribitur, ut ambigam, an non saevos labores scribi debeant, est alias MS. meus minime vetus codex, verum ab optimo descriptus. En specimen in Paneg. Pacati cap. 34. quod in editiorie mea olim minime observavi. Vulgo ita legitur. Testis est Siscia, testis pulcherrimus amne conflictus. In meo ita haec se habent pulcherrimus acie conflictus. Non dubito quin scripserit; Testis est Siscia, Testes pulcherrimi Savi conflictus. Cap. 35. Quanto exertiorem operam, vulgo, in meo exerciorem. Puto compendium scripturae esse, pro exercitatiorem. cap. 36. mutilis excisisque membris: in meo expresse, inutilis. Est autem inutilis pro inutiles, ut saepe; sed haec obiter, et hac occasione. Interea ut coepi, ita porro te officiose oro, ut ne defatigeris pergere in hoc genere, mihique communicare, quae ad rem meam spectare intelliges. Cl. Bigotio si scribes, velim perofficiose salutem meam nuncies. Idem peto apud Gronovium facias. Cujus quo evaserit Seneca, scire vehementissime desidero. Vale, vir Nobilissime, litterisque deterrime pictis ignosce. Dextrae enim exulceratione laboro, quae causa quoque fuit, quod cum priori tabellario nullas litteras ad te dederim. Iterum Vale, Upsaliae 25. Martii CICICLXII.

EPISTOLA XIX. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

QUanquam jure optimo videor subvereri, ne futilis putidusque sim, vir Clarissime, qui in Phaedro tuo et in aliena messe non spicas tantummodo legam, sed paleas quoque, et quidem cum pulvisculo, quod ajunt, corradam omnes inutili diligentia; ut intelligas tamen nihil desideriis tuis ac mandatis esse mihi antiquius, pergam tibi gratificari. Ac primo quidem, quod fab. XIII. libri primi occurrit de fenestra, e qua caseum surripuisse corvus narratur, cum parum oportune mentionem injici. hoc loeo censerem, dubitabam an non relictum esset a Plaedro de canistro. Quod in canistris panem caseosque et id genus alia ad victum pertinentia recondi solere meminissem. Sed haec, ut dixi, dubitantis sunt. Libro II. ipso statim initio occurrit,

Ubi Aesopi genus pro fabulis Aesopicis insolentior loquendi modus nonnihil me offendit. Quare minimum abest, quin excidisse voculam opiner dissyllabam, et reponi debere Aesopi id genus, fabellarum intellige. Quod addi necesse non erat, cum versu proximo subsequatur. Initio libri III. noster,

Et libro IV. sub finem cum ait de se, Usus vetusto genere, sed rebus novis, intellige scribendi genere, vel fabularum genere, Fab LXXXVII. Ut spectatorum mos est, et lepidum genus. Lepidum genus, tubicinum subaudi. Nam si ad spectatores referas, potius cupidum genus sint dicendi. inserta sane, quam dixi, vocula sensus erat apertus et facilis. Quae Barthius Advers. pag. 965. ad loci hujus illustrationem profert, ea parum ad rem facere mihi visa sunt. Mox distinguo, si libuerit aliquid interponere, dictorum sensus ut delectet varietas. Aliquid interponere, subintellige, quod ad rem et argumentum non faciat. Quales fabellae de atriensi et tibicine, et tribus sororibus, et patre filii interfectore, aliaeque id genus. Dictorum varietas, pro fabularum et jocorum varietate; multarum rerum varietas lib. IV. 25. Dicta pro facetiis ponunt optimi auctores Latinitatis. Noster fab. L. obscaena dicta et petulans jurgium, pro dicteriis. Naso Fast, III. 695.

ita libri veteres. ubi plura notavi. Ut et Fast. VI. 408. hinc jacere dicta, et dicteria, et dicere probra alicui, quare et forsan paulo ante in Phaedro scribendum, quicunque fuerit ergo narranti jocus: non narrandi locus. Quanquam et vulgata scriptura potest ferri, ut hoc velit, quicunque ergo locus meae fuerit narrationi, Re commendetur (ita enim malo, quam commendatur) non auctoris nomine. Non ideo, inquit, sordeant tibi ac spernantur ex hisce fabellis nonnullae, quod a me excogitatae sint. Fab. XXXII. Et quae debetur pars. scribo, En

quae debetur pars tuae modestiae, Audacter tolle. Fab. XXXIII. quum se putaret pingi: legebam, fingi, ad Amores Nasonis libro El. XIV. vers. 2. nec poenitet. Video id ipsum Schoppio quoque in mentem venisse: nisi quod vulgatam scripturam ex Poenuli Plautinae istis immerito tuetur, Poliri, expoliri, pingi, fingi. nam pingi illic pro fucari ponitur. Cui verbo in hac fabella non est locus, ubi de ornandis capillis agitur. Caeterum, ut et illud in transcursu moneam, pro poliri in Plautino loco fortassis reponendum moliri, cum expotiri sequatur, ne bis idem dicat. Nosti Terentianum illud,

Fab. XXXIV. morsu vehementis canis, vehementi legebam, et versu proximo, panem misit malefico. Quod recordarer fab. XXIII. panem mittere, et Fab. XLI. panem mittere pantherae, occurrere. Sed vidi postea occupasse conjecturam utramque Grotiovium ad Senecam pag. 56. ubi plura ad rem, postrema editione: male igitur Rittershusius, qui immittere alicubi his notis pro mittere reponit, locus nunc non est in promptu. Fab. XXXV. sus nemoris cultrix: nemoricultrix castigaram in ora editionis Rittershusianae, qua solebam uti, addideramque confirmandae castigationi Catullianum illud, cerva silvicultrix; aper nemorivagus, et Petronianum, ciconia pietaticultrix. Tum illud ex fabula proxima alticinctis atriensibus, addito glossarii loco, Alticinctus, [Gap desc: Greek words]. Sed praevisa ea omnia ab accuratissimo Rittershusio haec scribens agnovi. Quapropter unice rogatum te cupio, ut si quid chartis illevero, quod ab aliis ante me sit monitum observatumque, id illis integrum cedas, quibus debetur, tanquam primis auctoribus. Ibidem,

Scribe,

Aliquid vidisse video Rittershusium, non omnia. perturbatis sensibus ad Aquilam refer, quam hoc monito perculerat ac consternarat scelesta Felis: offundi saepissime in effundi degeneravit apud optimos scriptores librariorum culpa. Qua de re nonnihil in observationibus noster Gronovius, ego plura ad Val. Flaccum lib. IV. 482. annotavi, quae si tanti putabis, libens excerpam. Pro derepit male direpit editio Rigaltii. Mox, Dolosa toto condidit sese cavo. Rigaltius, tuto cavo. Sed cum nihil periculi esset ab aquila et apro feli, minus epitheton cavi illud hîc arridet. Legendum opinor, noto cavo. Fab. XI. nota pernicitas. XI. exitus noti. XXXVI. noti flexus. LXXXVII. notum canticum. Sic et alibi. Fab. XXXVI. Prospectat Siculum, et prospicit Tuscum mare. Tuscum mare, quod Etruriam versus vergit, Siculum quod versus Siciliam; nam mare Siculum hinc prospici non potest, quare ut medeamur tautologiae, legendum fortassis, et respicit Tuscum mare. ut villa Luculliana a fronte Siciliam habuerit oppositam, a tergo Etruriam. Vulgata scriptura sic defendi quodammodo poterit, ut dicatur villa haec ab uno latere Siciliam, ab altero Etruriam prospexisse. Sed concursus ille [Gap desc: Greek words] prospectat et [Gap desc: Greek words] prospicit parum concinnus videtur. Mox, perambulante laeta domino viridaria. Numeri huic versui non constant,

cui malo conatus succurrere Faber tollit [Gap desc: Greek words] laeta. Sed sic quoque claudicabit versus.

Tres Syllabae sunt in ultimo pede praeter exemplum, et quinque pedes versui. non enim video, qui aliter scandi possit: lego,

Viridia pro viridariis dixit quoque, et quidem bis, fcriptor elegantissimus Plinius Secundus lib. V. Epist. 6. in. pulcherrima villae Etruscae descriptione, Acanthus in plano mollis, et (poene dixerim) liquidus; ambit hunc ambulatio pressis varieque tonsis viridibus inclusa. Postea, sunt locis pluribus disposita sedilia e marmore, quae ambulatione fessos, ut cubiculum ipsum juvant. Fonticuli sedilibus adjacent, per totum hippodromum inductis fistulis strepunt rivi, et qua manus duxit, sequuntur, his nunc illa viridia nunc haec, interdum simul omnia juvantur. Mox, id ut putavit esse nescio quid boni. nisi nescio contrahas in duas syllabas, pedes vix constabunt, quam licentiam vix concoquo. Deinde illud [Gap desc: Greek words] boni quid ad rem hîc faciat non video. Forte, Id ut putavit nescio esse quid doli. Subodorabatur quippe Caesar, hoc ab Atriensi fieri callido consilio, ut videlicet libertatem hocce officio consequeretur. Sub finem istis verbis, Multo majoris alapae mecum veniunt, velim doceri, an venire mecum, pro apud me Latinum esse arbitreris. Non quod id negem ego, sed quod haesitem, ac profitear non satis liquere mihi, quod ex te quaero. Fab. XXXVII. inducta verbis Aquila monitis paruit. veris monitis probe Gronovius Diatr. Stat. XIII. Fab. XXXVIII. Comes quieto sequitur. Quia de duobus est mentio, et praecessit [Gap desc: Greek words] ille, sensus videtur requirere, ut legatur, Comes hîc quieto etc. mox,

Quia de mulionibus nil praecessit, [Gap desc: Greek words] interque caedem abruptum videtur, putabam aliquando, interque se dum ferro mulum trusitant, dum, inquit, ictibus gladiorum alternis mulum fiscos ferentem trudunt ae sauciant. inter se ut apud Maronem,

Sed haec conjectura tantum, et cui ipse nimium non fidam. Fab. XXXIX. Ut venatorum fugeret instantem necem, matebam instantum. Quanquam concinniora omnia videntur fore, si legas, ut venatores fugeret instantes neci, vel, venatore effugeret instanti necem. Mox, nec ideo videt. Scribendum videtur, nec adeo videt. Eleganter enim redundat ea vox optimis scriptoribus. Fab. IV. Nec quem petebat, adeo potuit attingere. Deinde quantum est laboris? malo, quanti est laboris? Sed minimum refert. Deinde, Et arte fictas, [Gap desc: Greek words] arte non satis appositum videtur huic loco, quod vero sequitur, Sin autem ab illis doctus occurrit labor, quomodo intelligas cupio doceri. Nam nescio quid mendae vereor, ne isti loco subsit. Vale. Exarabam Holmiae CICICCLXII. XXVII. Mart. Ad Bigotium cras scripturus operam dabo, ut intelligat, quid ad postulata sua responderis. De Phaedro Gudii etiam meminero. Gudius ipse sub aestatem proximam Florentiae futurus est. Hortabor igitur Datum, ut aurem illi vellat de Phaedro,

quod a me quoque fiet, et quidem serio. Interim ut de scriptore disertissima edendo cogitare pergas vehementer te adhortor. Hieroclem cum MSS. collatum vidisse me opinor in bibiiotheca Menagii, qui vir doctissimus Bigotio contubernalis est. Sed Holstenii exemplar luculentum Reginae nostrae opera facile impetrabis, ad quam hereditatis jure pervenit. Editionem Britannicam usibus tuis paratam semper apud me fore scito. Senecam Gronovii qui adferre huc debuisset, negat se attulisse, aut de hoc libro quicquam sibi constare, cujus inexpectatae rei Elzevirium jam certiorem feci. iterum vale. In Panegyrico Plinii cum bis senos labores restituebam, oportune admonebar illorum, quae notavi ad Librum XV. mei Nas. vers. 39. [Gap desc: Greek words] pulcherrimi Savi a Livineo jam occupatum est. idem tuetur exsertiorem operam, ut et Gruterus: et sane exsertus saepe pro promto et parato apud aevi hujus scriptores haud raro sumitur, qua de re ad Claudianum notasse nonnulla recordor.

EPISTOLA XX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

NUlla praeterire solet hebdomas, in qua non novo singularique beneficio me afficias. Sic nuper transmisisti, quae et Phaedrum, et ob ipsum me mirifice juvant ac delectant. Referam singula ad suum locum, quantumque uterque tibi debeat publice indicabo; si in publicum unquam mea venient; de quo tamen paene desino deliberare, postquam tu mihi auctor exstitisti prodendi hujus laboris. Verum quid de Gudio sperare debeo? video, tarda fore omnia; nobis vero properandum est, praesente typographo, iisque instructo rebus, quae huc faciunt; itaque opto maturari ea, quaea Gudio habere possum; sin minus, poterit et ipse suam contribuere operam ad scriptoris hujus illustrationem, cum praesertim mihi sit propositum non quaerere ex hac editione gloriam, sed auctorem eum ita edere, ut juventus Suecica ex eo possit aliquam habere utilitatem; maxime tenera illa et rudis, cum qua non pigebit ubique descendere ad minuta, et verborum singularem vim ac efficaciam exponere, De Hierocle suo tempore videbo; pro editione ejus novissima gratias tibi ago. De mecum veneunt apud Phaedrum, censeo [Gap desc: Greek words] mecum pro apud me Latinum esse, sed in phrasi alia, ut cum dico hoc est mecum: at hoc venit mecum non puto; Itaque legebam olim alapae meae veneunt; si quid habes melius, communices mihi oro. Versus, sin autem ab illis doctus occurrit labor, pravus est. Rigaltius et Faber, omiserunt illud ab, ego arbitrabar pro eo et legendum, atque ita vidi nuper edidisse et Ursinum. Occurrit est quod supra, pervenit ad aures, mea opinione; si erro, tu me meliora doce, denique caetera, quae ad auctorem hunc notasti, liberaliter ac benigne caeteris adde, Non enim potero quiescere, quam ista omnia abs te consecutus fuero, Vale, et festinationi meae, quam imperant amici, moleste hisce feriis officiosi, ignosce. Upsaliae ad I. April. CICICCLXII.

EPISTOLA XXI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

PHaedri illustrandi telam, quia semel exorsi sumus eam, porro detexamus, praesertim cum id te cupere ac flagitare cognoscam, vir Clarissime. Ad fabulam libri primi undecimam scriptura Regii codicis, simili fugissem metu, proba ac sincera est, lectione vulgatain leges metricas peccante, ac proinde e contextu Phaedri nostri eradenda. Initio libri secundi si admittis et probas distinctionem nostram, Dictorum sensus, [Gap desc: Greek words] sensus quartum casum pluralem accipe, et animos interpretare. Scis Virgilianum illud

Sic et sensus advertere obvium optimis scriptoribus. Fab. XXXVI. quando mecum venire parum Latine dictum judicas, quod et mihi videbatur, duarum litterarum mutatione facili locum censeo sanari posse, si pro mecum refingatur, mihi cum; pro veniunt, vaeneant. Multo majoris alapae mi cum vaeneant. mi pro mihi etiam admitti potest, sed praestat alterum. Hercules apud Nasonem lib. IX. Met.

Vaenire cum tertio casu eleganter conjungitur, ut in Catonis de R. R. capitis CXLIV. initio. Oleam legendam hoc modo locare oportet. Oleam cogito recte omnem arbitratu domini, aut quem custodem fecerit, aut cui olea vaenierit. Caeterum, ut et illud addam, quod homines literati per alapas intelligi libertatem volunt, fieri potest hanc mentem fuisse Phaedri, sed mihi simplex locutio hîc loci, quam figurata magis arridet. Advolabat atriensis ad herum vocantem, in spem certam praemii erectus, ob operam concinne et oportune, uti opinabatur, domino navatam. At ille quaevis alia expectanti atriensi, quanquam inquit, ob operam futilem ac nugatoriam vapulare meruisti, scito tamen, alapas tam vili apud me non constare. Ejusmodi dicteria quo magis inopinata promuntur, eo plus urbanitatis habere nosti. Sub donationis voce, quae praecessit, videtur quodvis praemium potius, et quamcumque largitionem intelligere, quam ipsam libertatem, quae ob tantillam operam donari non solebat. Agnoscebat Tiberius subdole haec fieri ab Atriensi, quem propterea ludendum salse joci inexspectati argutia sibi proponebat. Unde fit, ut malim paulo ante reponi, id ut putavit nescio esse quid doli, pro boni. intelligebat nimirum hoc officium gratis sibi non praestari, sed spe fiduciaque remunerationis. Putare scriptor Latinissimus posuit pro judicare, arbitrari, ut in illo Terentiano, nolunt, ubi velis, ubi nolis, cupiunt ultro. THR. bene putas. Parvi putare apud Catullum, noli spernere, nec putare parvi. Naso Met. X.

Quid? quod amat, tantique putat connubia nostra,
Ut pereat.

Exempla passim apud optimos scriptores sunt in promtu. En nunc de hoc loco, quae si tibi satis facient, gaudebo. Sin minus, ne sic quidem operam omnem cum Atriensi nostro lusero, qui tibi gratificari sim conatus. Sequitur nunc alter ille locus sub finem libri secundi, Sin autem ab illis doctus occurrit labor. Hunc ego rnendosum videri in ora codicis mei notaveram, nunc tanto confidentius id ipsum affirmo, quod te quoque sie sentire intelligebam. Conjiciebam igitur pro occurrit literis transpositis et parum immutatis arcetur, quod ab orcitur minimum abit, ex quo transpositis a festinante librario ut jam dixi litteris occurrit natum, si, inquit, doctus hic labor arcebitur tuis auribus, tuaque lectione, per invidos et malignos homines, quos sub livoris nomine jam ante tetigerat, forti animo feram et concoquam fatale exitium: [Gap desc: Greek words] ab tolli minime potest, ne versus claudicare jubeatur. Hoc certe velle Phaedrum opinor, ut si verba ejus non sum assecutus, a mente ejus non multum aberrasse me credam. [Gap desc: Greek words] occurrit commode interpretaris, sed ne bis idem dicat Phaedrus, alio confugiendum esse arbitror. Pro eo, si livor obtrestare etc. malo, ut livor obtrectare. Nam repetitio illa [Gap desc: Greek words] si parum concinna mihi apparet: utcunque livor, inquit, hanc curam reprehendat et carpat, non tamen effecerit, ut mihi laudis non sim conscius. Quod si studium nostrum perveniet ad aures tuas, hac felicitate submovebitur facile omnis de livore querela. Sin autem ille apud te quoque mihi molestus erit, et scripta mea auribus tuis excludet et arcebit, malum fatale forti animo tolerabimus. Pro arte fictas, quod nescio quomodo displicebat, vide ne Phaedrus scripserit, et forte fictas animus sentit fabulas. quomodo apud Martialem lib. I. Epigr. V.

Quanquam vulgata lectio defendi omnino potest, si verbum substantivum esse subintelligis, si animus sentit fabulas hasce ex arte fictas esse, non deesse iis artem; qua propter temere nil mutandum. Libro III. sub initium jam monuisse videor officiis tuis rectius videri, quam officii tui. Paulo post videtur scribendum, otium des corpori, Ut adsiietam fortius perstet vicem, etiam bene, si ex vetustis membranis deprompta est lectio, Naso artis tertio tamen,

Paulo post,

Nescio an fatale mihi sit in hunc locum impingere, audebo tamen denuo tibi obstrepere, etsi bis terve jam id inconsulte satis est factum. Primo ut constent numeri, repono trajectis vocibus, vitam in hanc incubuerim. Ita locus non erit iis, quae Faber hîc monet, cum nullo exemplo aut auctoritate adstruantur. Deinde supra se laudis conscium dixerat, agens de livore.

Et lib. IV. sub finem, mihi parta laus est. Huc adde, quae post fabulam LXXXVI.

magnifice de se praedicat apud Particulonem. Succurrunt tibi et Horatiana de Graecis poetis?

Laus igitur peculium poëtarum: Naso, quid petitur sacris nisi tantum fama poëtis? qua propter valde metuo, ne affirmativa particula in negativam sit mutanda hoc modo, Nec laude invita vitam in hanc incubuerim, ita omnia erunt perspicua, et sequentia his respondebunt. Sed, nisi calculus tuus accesserit, falsum me conjecturae opinabor. Illud natus sim poene Schola quomodo excusari possit jam ostendi alias. Puto nihilominus trajectis vocibus reliquisse Phaedrum, poene sim natus Schola. Certe in schedis regiis frequentissime voces alieno loco positae versus claudicantes efficiebant, quas minutias piguit annotare. Denique eodem hoc carmine,

Scribe, ne versus claudicet, dicet forsan quis graveni: quis pro aliquis eleganter ponitur. idque saepe in Ciceronis aliorumque ex optimis scriptorum vetustis membranis offendi, cum aliquis in libris vulgatis legeretur. Fabri illud, fors aliquis durius videtur. [Gap desc: Greek words] candore noto sub finem carminis refer ad noto cavo, de quo agebam proxime. Fab. XL. malo adhuc Falernae faecis testa vobili, vel, e nobili, quam quod vulgo circumfertur Adhuc falerna faece. odorem quae spargeret Falernae frecis; mox probe Faber, qualem, te dicam, bona, quod et mihi in mentem venerat. Videtur autem fabula referenda ad servitium. Fab. XLI. Saevit irato impetu; non damno hanc scripturam. Vide tamen, ne Phaedrus reliquerit, iterato impetu. Nam et saeviisse jam ante pantheram ex iis, quae subsequuntur, apparet, illis revertor hostis etc; mox pro, et illa malo at illa. Fab. XLII. Usu peritus hariolo velocior Vulgo esse fertur, de velocitate hariolorum si quid observasti, cupio doceri. Fab. XLIII. Pendere ad lanium quidam vidit simium, puto excidisse voculam, ut, ob cognationem sequentium litterarum: ut vidit simium. Quidnam saperet pro quomodo. Fab. LIX. quidnam fecissent, pro quare, quod nescio an recte in quianam mutarit Rittershusius. Fab. XLIV. tanto, inquit, melior, Elegans loquendi modus, quem bene observat Faber. Similem locum castiavi Metamorph. Nasonis XIV. 657. Fab. XLV. Namque ubi tricandum; bene strigandum Rigaltius. Quod editionem anni MDCXVII. jam occupavit, cum Salmasius Solinianis exercitationibus pag. 56. perperam id sibi vindicet. Fab. XLVI. et vigilam, cum nox venerit, malebam evigilem. Mox, age si quo est abire animus, est licentia. Versus mendosus: nam repetitio [Gap desc: Greek words] est hîc ingratum quid sonat. Forte, Age si quo fert ire animus, est licentia, vel, an licentia est? Fab. XLVII. Saepe te considera; [Gap desc: Greek words] saepe corruptum viderur et alienum hoc loco. Mox. puto,

Nam faeminae in cathedra sedentes speculum habebant oppositum, ut id intueri sic commode possent, dum ornabantur. Faber legit, in cathedra matris ut positum

fuit, propius vestigia veteris scripturae, fateor, sed docere debuerat speculum in cathedra poni solere. Fab. XLVIII. et cedo invidiae, non satis locutionem assequor, tu certiora me doce. Fab. XLIX. dum concursant familia, perperam hoc in concursat mutavit Rigaltius. videantur, si tanti est, quae notis ad Nasonem hujus generis observavi Remed. Amor. vers. 164. Fast. III. 189. Met. II. 188. et IX. et 26. quibus non pauca curae secundae allinunt. Mox lucerna allata, puto illata scripsisse Phaedrum. ita loquebantur veteres; Apulejus III. Met. illatis luminibus epularis sermo pererebuit. Met. X. Naso. illato lumine vidit, Et scelus et natam. Fast. II. 35.

Contra apud Propertium lib. IV. El. IX.

Q. Curtius lib. VIII. Itaque apertis foribus et lumine illato sopitum mero ac somno regem excitant. Fab. L. En, ait hoc unum est, et quae sequuntur satis frigide dicta videntur. et mendosa esse opinor, sententiam tuam de his quoque scire desiderans. Nunc abrumpo: jamdudum enim sum nimius. Quod petii frequenter, id denuo nunc repeto, vir celeberrime, ut delectum adhibeas iis, quae ad Phaedrum nonnunquam soleo annotare. Ago enim tecum familiariter, et ut quidque se mihi offert, ita in charram conjicitur. Unde fit, ut ex iis multa, post maturam meditationem, ipse improbare soleam eorum, quae primo arridebant. Interim, ut pergas de edendo quamprimum Phaedro cogitare te adhortor. Cum proxime literas in Italiam hinc dabo, enitar Gudio persuadere, ut quae ad Phaedrum observavit, ad me mittat, si omnia non porest (nam schedas suas fortassis in Gallia reliquerit) saltem ea, quae majoris et praecipui momenti in his videbuntur. Quanquam id ipsum Bigotio quoque curae jam fuisse confido, qui frequenter Florentiam literas solet exarare. Vale. Exarabam Holmiae CICICCLXII. a. d. II. April.

EPISTOLA XXII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

HAbebant multa nuperae tuae, quae me mirum in modum delectabant, ut; cum fab. XXXVI. pro mecum scribis mi cum, cum initio l. III. pro praestes vicem ponis perstet vicem, ac similia: audebo tamen in nonnullis meam quoque aperire mentem, pro libertate ea, quam mihi totiens concessisti. Primum Fab. XXXVI. si verba, id ut putavit etc. referimus ad Tiberium, non video primum, quomodo cum praecedentibus [Gap desc: Greek words] id cohaereret, deinde, dixerat ante rem Tiberium intellexisse, et statim subdit, judicasse dolum aliquem subesse. Videtur illa esse repetitio supervacua. Itaque aut haec verba expono de servo, tanquam ipse, viso quod intelligeret Caesar hoc officium suum, exultaret, ac

nescio quidb boni allaturum sibi crediderit: aut pro id ut, et ut scribendum censeo; cupio autem amplius doceri, cum hos versus Rigaltius et Faber in editionibus suis omiserint, unde ita putes factum, an quod ipsis viderentur spurii, num potius, quod in libris melioribus non comparerent. Rigaltii editionem olim habui, et contuli cum meis, nunc in potestate mea non est, ideo nec consulere possum et videre, num de hac re quid monuerit. In fine libri, versu eo, si livor etc, ubi vis, ut livor, putabam propius ad vestigia scripturae veteris reponi, sin livor, et sic olim notaveram: eodemque modo sequitur, sin autem ab illis, ubi olim scripseram, sin autem et illis. Libri tertii initio fateor me nondum satis vel tuam vel auctoris mentem percipere. De hoc ita opinabar, agi omnino de eo, qui intrare Musarum limen cogitat, de quo ait noster, mutandum ipsi esse vitae genus, quale sequitur Eutychus, non curis publicis onerandum animum, nec rei domesticae invigilandum, vel similibus aliis incumbendum, quae tamen vulgo laudari solent. Scilicet eos vulgo pro prudentibus peritisque habent, qui noverunt rem augere suam, amplificare potentiam, dignitatem, et id genus; caeteros incumbentes litteris, ut ignavos, imperitos, et infructuosa re se delectantes rident, ac contemnunt. Quo respectu, qui laudari cupit, eum oportet litteras omittere, curare se domumque suam, publicas ambire dignitates etc. At noster ait se fecisse contra, et postposita neglectaque illa laude incubuisse litteris, etsi ultro se offerret, offenderetque vias, quibus posset obtineri, adeoque invita negligi se a nostro intelligeret. Quamquam autem ista omnia fecerim, inquit, quamquam laudem, sicut vulgo solent, et ego potuissem consequi, neglexerim, tamen limen illud Musarum intrare summa difficultate datur, fastidioseque in coetum recipior. Quo pacto intraturum, vel admissum iri putes eum, quem a litterarum studio abstrahunt tot curae aliae. Sic, inquam, de hoc loco suspicabar, si erravi, me liora cupio abs te edoceri. Ad fab. XLII. non habeo, quod de velocitate hariolorum dicam, putavi artis aliquam, vel praesagitionis felicitatem, aut celeritatem intelligendam esse, quasi diceret, celerius eos, qui edocti sunt usu, videre, quomodo futuro malo debeat occurri, quam hariolos. Nempe quaerebat rusticus, quomodo avertere periculum prodigio significatum deberet: ad quod respondebant harioli, victimis opus esse; contra Aesopus, et cercius, usu scilicet edoctus, illam pastorum nequitiam subjicit, quae apud Auctorem nostrum legitur. Fab. XLVIII. pro et cedo invidiae, scribendum olim opinabar accedo invidiae: nam cedere invidiae alicujus dicitur, ut cedere honori alicujus, hoc est minus esse, quam pro honore, sicut apud Virg. lib. III. Aen. At hoc utique non vult noster, itaque accedere invidiae putavi dictum, sicut apud Ciceronem, accedere virtuti alucujus, pro vicinum, propinquum esse, non refugere velle, sed ultro subire; ista fuit mea sententia, tu de ea videris; Fab. L. hunc putabam esse sensum, hoc unum, h. e. maximum summumque est, cur tanto ardore studeam laboremque famara meam bonam ac integritatem adversus te tueri ac defendere, quia non habeo testes, per quos facere hoc possum; si enim eos haberem, facile te plures redarguerent, nunc cum sim solus, omnia

pro innocentia mea et fama conservanda mihi facienda sunt. Caeteram apparet facile, in vocabulis laborare, integritas, testes propter ambiguitatem jocos subesse. Mallem tamen, ne et hoc omittam, pro en ait scribere, et ait, si sic tibi videatur. Habes properanter breviterque ad ea, quae scripsisti nuper, quae velim ita legas, ut simul memineris, me istaec aliaque omnia judicio submittere tuo. Interea te oro, ut ne defatigeris addere caetera, quae spectare ad auctorem hunc videbuntur; praesertim cum jam partem maximam tanta benignitate communicaveris. Meursii denarium Pythagoricum una cum Glossario Graeco Barbaro habere te existimo, si carere libro utroque potes ad tempus exiguum, mittam aliquem ex affinis mei domesticis, qui petat abs te, et huc ad me curet deferri, reddam fide optima, neque longius, quam permiseris, detinebo; A. Gronovio habere litteras solebam olim, nunc longo tempore vidi nullas, itaque vereor, ne aegrotet, aut alia quapiam de causa minus grata detineatur, si quid nosti, scribe, vir nobissime. Nullasne litteras habuisti ab Ill. Dn. Schele? quid agit is in Tacito, quo usque progrestus est? Sed claudo, quia charta me jam destituit, et te porro, sicut hactenus scripsi, me amare velle etiam atque etiam oro. Vale; Upsaliae Ann CCICICCLXII. XVI. April.

EPISTOLA XXIII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

CUrionis negotium diu est, quod Elzeviriis commendavi, uti eram pollicitus: videtur quidem commendatio ipsa pondus habuisse suum apud illos, cum et gratias mihi egerint hoc nomine, et ad nonneminem ex propinquis suis in hac civitate negotiantem literas dederint, quibus is jubebatur Curionem super hac re convenire, sed noster ille nullibi jampridem comparet. Ad officinam certe ejus cum pueros frequenter miserim sciscitatum, ubi lateret bonus Curio, aut quando rediturus esset, incerta omnia ad me relata sunt. Itaque qui et alios bibliopolas ex nostratibus conciliare illi coeperam, supersedendum hac opera judicavi, dum ex latebris suis tenebrio noster emergat. Literas peregre cum complures nuper acceperim, in iis tamen vix deprehendi quicquam, quod tua curiositate esset dignum. Schelium de castris Romanorum parare Commentarios, Gronovium de novo Observationum volumine edendo cogitare nunciatur. Holstenii [Gap desc: Greek words] bibliothecae quid factum sit, ex Furstenburgiana epistola cognosces. Frivola mea et tuum Phaedrum et te jam enecuerunt, credo. Pergam nihilominus te obtundere hisce ineptiis. In illo versu, Et arte fictas animus sentit fabulas, nihil omnino mutari placet. etiam in illo, Pendere ad lanium quidam vidit simium, non est necesse inseri [Gap desc: Greek words] : cum Phaedrus brevitati impense studens minus curare videatur periodum cohaerentem et nexum ejusmodi. Fab. III. immiscuit se pavonum formoso gregi. Probam ante Schoppianum

illud Pavum, quod syllaba in hoc versu redundaret. Nunc satius fore opinor vocibus transpositis, se immiscuit pavonum formoso gregi. nam quod Tanaquillus Faber [Gap desc: Greek words] immiscuit, [Gap desc: Greek words] statuit, nolim me hercules factum, cum nulla auctoritate id nitatur. Nam Virgilianum Miscuerunt, et Phaedri nostri ex fab. IV. libri II. praebuerunt, nihil ad rem faciunt: cum in altero versu Miscueruntque, herbas dactylus sit, in altero sit anapastus, Felis-que catu-lis lar-gam prae-buerunt-dapem. nam veteres miscuerunt, praebuerunt, atque hujusmodi infinita alia tam correpta, quam producta tertia syllaba enunciabant, quomodo et in tuleritis, dederitis, simibbusque. Scis illud Nasonianum

Ubi productam habet tertiam syllabam. apud Maronem secunda in tulerunt et in steterunt corripitur. obstupui steteruntque comae et vox faucibus haesit. tum, matri longa decem tulerunt fastidia menses. egi de his nonnihil ad Nasonem variis locis. Praeserrim ad Epistolam Didûs vers. 53. et 165. nam in vulgaris codicibus ut plurimum ejusmodi loca depravata circumferuntur. Miror doctissimum Fabrum hoc aut ignorasse aut dissimulasse, si scivit. Fab. XLIX. inconcinna videtur repetitio [Gap desc: Greek words] damnanda: damnandam existimo, damnanda crimina. Posterius forte corruptum. Fab. LI. olim redisses ad splendorem maximum. Vide, ne reliquerit nobis Phaedrus, colli redisses ad splendorem maximum. monilia enim collo, ut scis, appendebantur, atque illa ex baccis sive margaritis, ut plurimum, constabant. Versu proximo, Ego qui te inveni, non video, quî cohaereat oratio. nam possum pro potes erat dicendum puto,

nisi mavis,

Caeteris, uti vulgo sese habent, in priori versu intactis, sed malo alterum. Fab. LII. in dubium plane res ut merito venerit. malebam, plana res, ne duo adverbia concurrant. planam rem pro facili liquidaque posuit, et quae in facto consisteret, ut juris periti loquuntur, ita planum facere et probare conjunxit Lucretius lib. II.

Liquido et facile possum promittere. rem igitur planam, dubiae et difficili opponit. hinc et illa ducta videntur apud jurisconsultos de plano cognoscere, de plano judicare, et similia, quod res perplexae et dubiae e tribunali judicarentur, faciles ac dilucidae in plano. Eadem tabula non opus est, ut repetam, eum memineris scribendum videri, Tunc illa litem sustulit sententia. Fab. LIII. Expedi, quod fecerim, Rectius editio Rigaltii, expedi quid fecerim. Quare fecerim. Fab. LIX. quidnam fecissent, quod male mutant. Sic quid veniant, pro

quare veniant apud poëtas frequenter. de quo loquendi loquendi modo egi pluribus apud Nasonem Pont. lib. I. El. I. vers. 9. Fab. LIV.

Non videtur satis Latinum esse, nam aut scierit dicendum erat, aut scisse. de quo sententiam tuam scire desidero. tum an age satis commodum hoc loco arbitreris. Nam id si mendo non vacat, videtur subintelligendum, demus, concedamus scivisse. Fab. LV. cavoque ramo, malebam rami, quod vox cavi substantive passim apud nostrum occurrat, uti etiam infra hac ipsa fabula, noctua egressa e cavo. ita et Horatius frequenter. Ibid. Sonare cithara quos putes Apollinis. rectius fore videtur aut, sonari cithara, aut sonare citharam, aut sonare cithara Apollinem, non Apollini. nam cantus sonant cithara Apollinis, videtur modus loquendi paulo insolentior. Fab. LVI. et Myrtus Veneri, at praestiterit, ni fallor. Ibid. At mehercule narrabit, [Gap desc: Greek words] narrabit non opinor sanum esse. mehercules etiam legendum, ut syllabis consulatur forte

pararit, sibi legerit, compararit. Sic aere parare, pro emere. Atque haec suffecerint hoc loco. Justus Pluymerus Typographus Amstelodamensis significavit proxime literas Roma se habuisse nuper admodum a Gudio. Die crastini rogabo illum, ut observationum nonnihil ab illo conetur impetrare meis verbis ad Phaedrum. Vale, vir Clarissime, et me solito affectu perge complecti. Holmiae exarabam Anno CICICCLXII. a. d. XX. Aprilis. Ex Dania allatam nuper huc Sefeldianam bibliothecam narro, cui locus in arce regia est datus. Multa illic Meursiana vidi [Gap desc: Greek words] aut editis auctiora.

EPISTOLA XXIV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REmitto ecce tibi, quas ad me misisti nuper literas, proque illarum communicatione gratias humanitati tuae ago singulares, quando mihi nil jucundius, quam scire, quid viri eruditi per regiones externas in re litteraria moliantur. Fab. XLIX. pro damnanda crimina quod merito improbas, legebam olim, clam ante, quod quale sit tu videris. Fab. LI. pro nec mihi quicquam queo, ut putabas, mallem retentis omnibus scribere potis, ut sit eclipsis, pro potis sum, quomodo Virgilius, quem semper respicit, Aen. III.

Fab. LIII. pro quid fecerim, legebam, qui id fecerim, etsi tecum alterum non improbem. Fab. LIV. non satis scio quid cum illo fuisset facere debeam, nam video et Ciceronem illud age porro ponere sic absolute: ut de Invent. II. age porro, quid si velint judices adscribere, passurusne sit populus. Itaque suspicor hunc esse sensum verborum: concedamus interim, etsi scisset, niger an albus essem, tamen cum crearer masculus. Puto autem hîc deficere orationem agni,

et sequi aliam canis interrumpentis: quia enim videbatur agnus allatarus quidpiam contra matrem, arripit occasionem canis praeveniendi ejus ex eo, quod sexus mentionem fecisset, aitque, ingenti beneficio affectum esse a matre, quod marem, non faeminam ediderit, cui mox respondet agnus, monstrato periculo praesentissimo ex hoc beneficio, ut canis putabat. In istud sonari cithara, vel sonare citharam facile tecum consentio; peto tamen, ut me erudias, num non, sicut apud Horatium 11. sonare plectro aureo dicitur, sic sonare cithara dici queat, et sicut apud Fabium lib. 1. cap. 10. legitur, cantus hortatur remigio, sic rectum sit cantus sonat cithara, cantusque, canentem significet. Fab. XLVIII. pro accedo invidiae suspicabar nunc, et me do invidiae, vel sit dictum sicut apud Ciceronem in somnio Scipionis, dare se sermonibus vulgi. Sane Idem dare materiam invidiae dixit alicubi. Sed de hoc sententiam tuam exspecto, peto autem, iterum iterumque, ut ne, quae in libris sequentibus admonitione indigent, velis omittere taedio laboris, cum ex eo fructus non ad me solum, sed et totam juventutem studiosam perveniat amplissimus. Meursii Glossarium cum ejus Pythagorico denario huc mecum referre ausus sum, singularis benevolentiae tuae erga me fiducia, dabo autem operam, ut et hîc a me habeantur munde, et post tempus breve salvi ad te perveniant. De caetero summas tibi ago gratias pro nuperis diebus exhibita humanitate, nec in votis habeo amplius, quam ut excurrere ad nos quoque velles, domumque nostram praesentia tua beare. Darem profecto operam cum meis, ut constaret tibi, quantum et debeam, et debere velim omni tempore, Vale. Upsaliae a. d. 29. April. CICICCLXII.

EPISTOLA XXV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

OPtima pulcherrimaque sunt, quae nuper tuis litteris indicasti, imprimis placuit illud, age poro scisse, num crearer masculus, ut prope jurem, sic scripsisse Phaedrum, nec minus ingeniosum est illud, circum in quaestus ducere. Fab. LX. pro et sane bene legitur in prioribus editionibus, et sane leve; quare putabam, joculare id tibi (vel hoc tibi) videtur, sit sane leve, ut pressius inhaereatur scripturae veteri; alias amplector tuam emendationem lubentissime. Illud Pelii in nemoris Fab. LXIV. haud dubie est tale, ut ambigere de eo stultum sit: verba ista, justoque vindicavit exemplo impetum, sic intelligebam, Minos vindicavit incursiones piratarum justa poena: impetum putabam positum pro iis, qui impetum faciunt, quomodo passim noster in talibus solet, ut Fab. V. improbitas abstulit. Fab. 13. ingemuit corvi stupor etc. Exemplum credebam sigficare supplicium, ut apud Caesarem, Terentium, et alios. tu videris, quam bene ista a me dicantur. Fab. LXXVII. sordidum perjurium putabam dictum, quod committitur ex causa sordida, propter avaritiam scilicet, quam dici sordidam

est notum, et pauculos quosdam nummos. Ut sit sensus, tu, qui cessas etiam Deos provocare ad iram, et patientiam eorum irritare continuis perjuriis, etiam ex levissima et sordida plane causa, tantumque, ut vel quadrantes pauculos aggreges patrimonio tuo; itaque ergo intelligebam, si erravi, tu aberrantem reduces in viam. Nunc oro enixe, ut significes, quid censeas de isto versu, qui est Fab. LX. aliquot venit saeculis rete territus. Rigaltius postremo edidit, aliquot secutis venit et rotorridus, quod non displicet. Sed quia semper haereo incertus, num sic scripserit ex codicibus antiquis, an ingenio, scire cupio, quae tua sit sententia. Vexatissimum locum, qui est ab initio libri quinti, nescio, an possim ita emendare, si scripsero.

Suo id est proprio, vero, justo ipsi debito; intelligitur autem nomen, quod non quidem expresse, virtute tamen inest [Gap desc: Greek words] Praxitelem: illud Myronem argento intelligendum est ex repetitione praecedentium: si novo argento adscripserunt Myronem, sequitur deinde, audeant hoc ipsum facere fabulae, praefertim cum nunc adeo sint fugatae ac ejectae ex usu hominum per nescio quem novorum contemptum. Porro fabulas hîc puto poni pro scriptoribus fabularum, more solito apud Nostrum, de quo ante dixi. Quaeso te etiam etiamque, ut ignoscas meis his ineptiis. Non possum non significare tibi, quae in mentem quoquo modo mihi veniunt, si forte sternere viam possint ad inveniendum verum, aut id saltem, quod est vero proximum. Verum haec de Phaedro. Non possum autem non occasione hac apud te conqueri de fortuna mea Aelianique mei, quem Argentorati denuo in lucem edere paraveram. Nam cum in prioribus notis meis multa viderem esse immutanda, multa explicanda uberius, explendaque, feci illud, quanta cura potui, perque partes misi Argentoratum, et in magna expectatione fui, fore, ut editio secunda liberaret me ab iis, quae per incuriam et festinationem perperam in prima admisi. Nunc ecce, quid acciderit; primum partem maximam eorum foliorum, in quibus scripta erant, quae secundis curis annotaveram, Typographus per incuriam amisit. Deinde ipse paucis diebus post prolapsus ex equo, vitam cum morte permutavit, ita editus est deinde Aelianus, maxima parte retentis notis veteribus et omissis illis omnibus, quae postea notavi; quae res quantum mihi afferat dolorem, credere non potes. Scripsi, ut ne publicarent quidquam editionis hujus, priusquam videam, quid desit, ut suppleve possim, adjecto appendice. Sed quia metuo, ne plus lucrum suum, quam samam meam attendant, agi per te, domine, velim cum Typographo quocunque ex vestris, explorarique voluntatem alicujus de edendo eo auctore tertia vice. Qualis si posset reperiri, vel in ipso titulo ostenderem, hane secundam esse veramque editionem, illamque Argentoratensem pro mea me non agnoscere; sed hoc tuo judicio permitto, qui scribes, quid hoc casu faciendum mihi censeas, et si putas farcere id, quod

proposui, debere, significabis, an me reperturum aliquem Typographum inter vestros existimes. Nam Curio quidem noster omnibus hrs; non sufficit, et periculum est in mora, uti vides. Atque utinam hîc Phaedrum saltem posset edere, dum omne tempus in describenda Soceri mei historia insumit, vereor, ne ea finita discedat, Phaedrumque relinquat mihi; quo magis oro rogoque, ut occasione data editionem ejus urgeas apud Curionem, hominemque eo impellas, ut primo quoque tempore praelo committat, plus enim apud eum tua unius valet auctoritas, quam decem aliorum. Vale, ac istis nugis meis ignosce. Upsaliae a. d. 6. Mai. A. C. CICICCLXII.

EPISTOLA XXVI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

ET tuas et Cl. Bigotii literas, quibus hîc respondeo, accepi, redditus et ante biduum est Seneca Gronovii. Attulerunt mihi omnia non mediocre gaudium, non et Gronovium non prorsus oblitum esse nostri, facile ex argumento tam egregio illustrique collegi, et te in continuatione favoris erga me minime defatigari, cum ex tuis, tum ex Cl. Bigotii litteris abunde intellexi, cujus amicitiam, et promtum rerum mearum promovendarum studium totum bonitati tuae me debere profiteor; Atque utinam in me quid esset, quo vicissim declarare tibi animum meum possem, nunc in me nihil superest, quam ut simpliciter agnoscam, tantum debere tibi, quantum solvere nunquam potero. De Aeliano meo scribis optime, atque utinam hanc mihi operam praestare velles, scribereque ad eos, per quos juvam posse me existimas. Memini me legere semel iterumque Aeliam variam historiam in indice Regiae Bibliothecae, itaque scripsi Cl. Bigitio; addes et tu meis precibus vota tua desideriaque, ita spero nihil nobis negaturum. Etiam in Anglia MS. esse audio, sed cujus gleneris, ignoro. De Phaedro nunc non habea magnopere, quod scribam, cum impediant; me operae Typographicae, absente Socero meo. Gudiana conjectura, de qua scribis, placet optime, interea nescio, quomodo illud in te mihi videatur obscurum, nempe sermo est de anima, quac hîc odorem significat, itaque non in odore bonum, sed odor ipse bonus longeque melior fuisse olim videtur, scilicet cum non ex vacua amphora, sed vino ipso proveniret. Si de lagena sermo esset, viderentur omnia melius quadrare, nunc magnum bovum est in anima, majus bonum est in anima, pro anima est bona, anima est melior, seu odor est gratior, est praestantior, duriusculum videtur, verum hoc non scribo, tanquam non amplectar ingeniosam viri praestantissimi, ac litteris ipsis veteris scripturae inhaerentem emendationem, sed ut pro libertate mea, quam concessit mihi tua bonitas, sententiam tibi aperiam mei animi, et erudiri abs te cupiam. Cl. Gronovio si quando scribes, quaeso, significa, ut et accepisse me egregium illius munus indicem, et gratias pro eo agam. De caetero te oro,

ut et festinationi meae, et litteris pessime scriptis ignoscas, cum enim morbi subinde me vexent, factum est, ut in lecto istas exarare coactus sim, per summam animi molestiam, et corporis non mediocres labores. Vale, vir Nobilissime. Upsaliae a. d. 13. Mai. CICICCLXII.

EPISTOLA XXVII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

SEro tuis amantissimis respondeo, nam citius non poteram, propter corpus aegritudine afflictum, quae cum subinde revertatur, dabis, opinor, veniam tarditati, quam imposuit non ignavia, sed extrema necessitas. De caetero, unde incipiam, quove desinam, gratiarum actionem, quam pro tot tantisque beneficiis tibi debeo maximam, Domine, non invenio. Totiens interpellavi negotia tua, totiens ad scribendum te compuli, nugisque meis ac quisquiliis negotium feci tibi. Quicquid denique eruditissime in Phaedrum annotaveris, mira promptitudine ac facilitate abs te impetravi; scio saeculi consuetudinem, et invidiam aliorum, haud secus atque nescio quae secreta recondentium ista, sibique solum servantium; quo magis praedicanda tua est humanitas, et amor ac benevolentia erga me singularis, pro qua utinam in me esset, quod vicissim rependerem. Nunc nec ignota tibi mea est infirmitas, et ego cam non dissimulo, non ut hac ratione debitum exsolvam, sed ut me in aere tuo esse et profitear nunc, et in posterum omni tempore agnoscam. De Phaedro, nondum sic convalui, ut scribere multa queam. De Aeliano potius rogo, ut, quantum potes, institutum meum promoveas, tam enim male me habet casus nuperus, ut quaeram omni ratione, qua potest fieri, corrigere, quod in dedecus meum vergit, absque mea culpa. Esse in Bibliotheca Parisiensi MS. certum est ex catalogo. Quid igitur? quando, si non per Cl. Bigotium, per alium aliquem varias lectiones codicis ejus occupare possemus. Quid? si et ex Anglia opera Cl. Bigotii subsidia accederent; sed de Anglia scio nihil, totum tuae fidei curaeque committo, quem scio nihil omissurum eorum, quae in rem meam pertinere poterunt. Phaedrum Rigaltii, cum eiusdem Glossario reddidit mihi Socer ante dies aliquot: restituam utrumque librum una cum caeteris occasione proxima. Interea Vale, et brevitati meae ignosce, plura scripturus, cum plene convaluero. Upsal. a. d. 27. Mai. CICICCLXII.

EPISTOLA XXVIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REmitto ad te literas Bigotii cum multa gratiarum actione. Quae de Phaedro scribit placent, verum metuo ne sint frustra curae meae futurae, post tot aliorum in eo collatam operam, nam et Gujeti ais prodiisse notas in eum, quas videre cupidissime desidero. Vir fuit, sicut mihi quidem videtur, perspicax, et in genere hoc studiorum optime versatus; verum nimis fidens suis conjecturis, et ad corrigendum audax, ne dicam, temerarius; tanto magis aveo cernere, quid ipse de nonnullis Phaedri locis censuerit; Quod autem ad Bigotium attinet, oro te, per quicquid possum, ut cum eo agas serio meo nomine, petoque enixe, ut, si quae ad Aeliani Variam comparare mihi possit, comparet, quando prodiisse illam, de qua scripsi nuper, editionem intelligo, publicatamque esse, licet prohibuerim, petierimque; ut expectarent, donec per modum addendorum ea, quae amissa sunt, restitui, et caeteris conjungi possent. Quia itaque famae meae interest prodire tertiam editionem, quanta maxima celeritate potest, iterum iterumque te oro ac obtestor, ut me hac in parte juves, ac si per alios quoque comparare mihi possis quidpiam ad hoc negotium idoneum, id facias. Mauricii liber septimus jam in Latinum sermonem est translatus: restant libri quinque, quos bono cum deo absolvere conabor quatuor, vel quinque hebdomadum spacio. Interea velim, si sic ferat occasio, ut explores Elzeviriorum animum ac voluntatem, videasque, num edere eum ipsi velint. Nulla erit in me mora, curabo brevi omnia describi, ut typis edi commode queant. Etsi autem de interpretatione mea polliceri nihil ausim, id tamen citra arrogantiam dixero, me plus centum locis ostensurum, Leonis interpretem Johannem Checum adeo non percepisse scriptoris ejus mentem, ut mirum sit, interpretationem illam etiam Meursium servare voluisse. Sed hoc plenius ex ipso opere intelliges. Si parare mihi Cl. Bigotius Arrianum volet, rem faciet gratissimam, quamquam non existimem expectare me debere, donec et hic accedat, cum Mauritio: quum conjungi nequeant, nisi magno volumine, ad quod tardiores esse typographi consueverunt. Cl. Gronovii silentium vehementer miror: scripsi ei quinquies et amplius, sed responsum vidi nullum. Mutasse ipsum animum priorem erga me, summa viri tantoque tempore probata mihi humanitas et sinceritas suspicari prohibent; malo credere, id fieri per otii penuriam, aut quamvis aliam causam, quam aversationem. Haec scripseram, in vicina praedia mea iturus, cum ad me venit nobilis ille Germanus cum Italo quodam, litterasque tuas reddit. Feci, quantum potui, pro ratione loci hujus, et nostrarum facultatum. Neque puto negaturos, voluisse me testari, quantum tibi debeam, ac debere semper velim. Nomen utriusque iterum excidit memoria, quod per te rescire desidero.

Vale, vir Nobilissime, ac si molestum non est praesentiae tuae honore nos aliquando dignare, non est toto anno tempus opportunius, ut puto. Upsaliae a. d. 15. Juli. CICCICLXII.

EPISTOLA XXIX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

SIcut multis nominibus gratae mihi fuerunt tuae literae, sic illud ingratissimum, quod post Sororis tuae, Illust. Domini Schelii quoque obitum, et ex duplici hoc casu, duplicem moestitiam tuam nunciarunt. Nec profecto leviter animum meum tetigit mors immatura tanti viri, quem tu rectissime ais potuisse multum studiis meis prodesse, si diutius vixisset. Testatur id satis, quod in Polybium nuper est commentus. Testantur pauca, quae in postremis ad te suis de nonnullis Taciti locis disseruit, cujus cum amplissimas fecisset nobis spes, ignoro, an nunc quidquam sperare audeamus. Atque ista quidem est conditio mortalium. Quo magis ego festinare soleo, ut mea quoquo modo absolvam, et scripto saltem comprehendam, maxime ea, quae in libros ante ante compositos emendandi atque illustrandi gratia meditari soleo, inter quae non postrema sunt illa in Aeliani Variam Historiam, pro qua tantopere te laborare gaudeo, gratiasque tibi ago. Recte autem monet Cl. Bigotius, non debuisse me sic festinare cum editione illa, verum amplius est quam biennium, postquam mea misi Argentoratum, quo quidem tempore de singulari tua ista erga me benevolentia, multoque minus de notitia Bigotii polliceri mihi nihil quidquam poteram. Agebam ergo tum, quantum erat in viribus meis, atque utinam sic omnia fuissent publicata, sicut ego destinaveram. Nunc dupliciter male mecum actum est, nam et subsidiis necessariis fui destitutus, et quae deleri, immutari, suppleri volui, partem maximam manserunt, ut fuerunt in editione prima. Quare, ne diutius haec macula operi illi inhaereat, ad editionem tertiam festino, ad quam juvabunt me plurimum ea, quae tam amice liberaliterque pollicetur Bigotius, et te aliunde conquisiturum significas. Et non possum non denuo te orare, ne graveris pergere in hoc amicitiae officio, et studia mea etiam hac in parte promovere. Notae Gujeti in Phaedrum traditac mihi sunt. Breves esse video, quasdam quoque minoris momenti; sed quia nihil tam exile est, ad quod non interdum offendati juventus, propterea recte me facturum spero, si omnes, quotquot sunt, seorsum edam, notisque meis subjungam. Interea pro iis, ut caeteris multis tuis, summas tibi debeo gratias. Cl. Gronovii literae, et pro quibus transmissis pariter tibi ago gratias, nil continebant praeter quorundam Phaedri locorum emendationem ex Cl. Gronovii mente, de quibus olim ad eum scripserim, ac ne verbo quidem meminit eorum, quae nunc habeat sub manibus. Tantum de multitudine negociorum suorum queritur. Itaque nil tale, est in iis, quod tu sperabas, ut videres ipse,

si non describere cogere ea, quae in iis continentur, et adjicere meis notis. Mauricius ad finem est perductus, nunc describitur; a me vero notae in eum adomantur. Quae Cl. Biogotius monet de versione Gazae, non sunt contemnenda. Vellem itaque, ut exploret, si potest, amplius. Vereor tamen, ne sit res multiplicis, si non irriti laboris, cum de eo nemini hactenus innotuerit, cum tamen caetera Gazae satis sint cognita. Ego sane propter ipsum mea non differo. Si haberi potest, bene est, ac ne sic quidem poenitebit me impensi laboris; si non potest, cum mea erunt confecta, publicabo. Nisi forte tibi secus videatur. Pro nobili isto Germano nullae mihi debentur Gratiae abs te, verum ex adverso a me tibi, quando et hac ratione facis, ut mea innotescant viris bonis, per quos promoveri possunt. Sic enim et ipse mihi est pollicitus. Neque dubico de fide ejus, si modo salvus eo veniat, quo iter suum destinarit. Mitto alias hîc litteras ad Cl. Gronovium, quas, nisi grave est, adsociabis tuis, quandocunque scripseris. Nam ut statim mittantur, nihil opus est, quia nihil continent, ad quod responderi mini cito cupiam. De caetero constanti tuae gratiae ac benevolentiae commendo me meaque, teque plurimum valere jubeo. Upsaliae a. d. 12. August. CICICCLXII.

P. S. Cl. Dominum Bigotium quaeso enixe, ex me salutes plurimum, si forte ei scribes, moneasque, ut pergat promissa exsolvere. Nihilne rescripsit ad locum illum auctoris Graeci nescio cujus? Nihilne de Arriani Tacticis? An per eum haberi possent Basilii Patricii Naumachica? Memini Vossium mihi nominale aliquem Graecum ineditum, qui scripserit de partibus navium, et alium, qui de Piratica. Si quid ex eo super his potes amplius informare, quaeso, no omitte scribere mea causa, cum occasio dabitur.

EPISTOLA XXX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PRO nuperis tuis summas tibi ago gratias, vir nobilissime, praeterquam enim quod humanitatis tuae, favorisque erga me soliti sunt plenae, nova quoque continent promista de implendis eis, quae proxime rogavi. Neque defuturos arbitror vitos bonos petitioni meae, si tua insuper auctoritas accesserit. Memini me audire quondam ex Cl. Vossio, vidisse ipsum nescio quem scriptorem Graecum de partibus navium inter MSS. Salmasii. Velim, ut de eo scribas ad Cl. Bigotium, atque utrum, sive ex illo codice, aut simili fortassis Bibliothecae Regiae, si ibi possit reperiri, descriptus haberi queat, explores. Est Parisiis Ephorus ille Dom. Baronis Bielkii, discipulus quondam meus, per quem caetera possent expediri. Nomen ejus est Andreas Nicolai, qui mea causa quidvis faciet. Pro his, quae de Avieno scribis, gratias ago summas. Non possum cum bene jungere Phaedro, quia metuo, ne libelli magnitudo crescat phis, quam ego velim propter nostros homines, qui nullam in rem aegrius pecunias erogant,

quam in libros. Itaque ipsum quidem industriae alienae relinquo. Nec me intellexerit satis Curio, cum de Avieno tecum ageret. De Gujeti notis solis scripseram, significaveramque velle me eas seorsum peculiari appendice addere meis annotationibus in Phaedrum: speraveram fore, ut excurrere ad vos liceret hisce nundinis, ac videre apud te libros, quorum hactenus in tuis fecisti mentionem. Nunc id fieri haud posse intelligo propter causas varias. Quamprimum autem absolvetur Phaedrus, quem nunc sub manibus habet Typographus, veniam. Quae de rebus Mori innuis subobscura sunt, vellem explicares amplius. Doleo vicem eruditi viri, et quondam Genevae mihi cogniti. Socer meus paucos dies fuit Holmiae, ut offerret Historiam eis, quibus inscripserat, et statim discessit cum uxore, propter nundinas, quae tum in hac urbe celebrabantur. Queritur non datam sibi fuisse occasionem, qua te salutaret, dum nunc hujus, nunc illius ex Proceribus regni frequentare domum, et quaerere admissionem ac colloquium cogitur, et cum petitione excusationis, salutem simul plurimam perofficiose tibi impertit. Caetera expediet Curio coram, cui simul commisi MS. Horatium; si quid est in eo dignum observatione, gaudeo, sin minus, de voluntate tamen mea vel hinc constare tibi volo. Vale, vir nobilissime, ac favere mihi perge. Upsaliae a. d. 30. Septemb. Anno C. CICICCLXII.

EPISTOLA XXXI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

QUod raritatem litterarum tuarum excusas, in eo facis pro solita humanitate ac civilitate tua, Domine: nam tu tot publice privatimque occupatus laboribus, quid opus habes excusatione apud eum, qui cum vivat in otio, ne sic quidem satis diligens est, aut frequens in scribendo; nec necesse arbitror hoc excusare tibi, quando ultro te novisse arbitror, quam saepe interveniant etiam nihil agentibus, quare scribere non queant; itaque tu quidem scribis, quando voles, voles autem semper, scio, quando argumentum otiumque erit. Promtitudinem voluntatemque tuam in juvando Aeliano meo summa reverentia amplector ac ostentor. Bigotio ipsi meis litteris importunus esse non sustineo, ad quem si scribes, salutabis eum ex me perofficiose, simulque exquires ex eo cuncta, quae nuper de Auctore partes navium explicante scripsi. Phaedrus magna parte sua jam est descriptus, quae tu felicissime, ingeniosissimeque suggessisti mihi, adeo non censeo premenda, ut injurius essem et adversus Phaedrum, et adversus omnes ejus lectores, si publico non communicarem. Faciam tamen, quod totiens mones, et de quibus amplius deliberandum putabo, omittam. Non quod judicium mihi aliquod sumam in tua, sed ut voluntati tuae paream: erit forte, cum et illa promere, ampliorique cura stabilire dabitur. Mori negotia plane mira et perplexa sunt. Ego non video, qua facundia

sua eluere hanc maculam valeat, quamquam credam eum esse, qui casus quosvis animo, neccio an bene dixero, magno ferre soleat. Non habeo, quod magnoper hac vice scribam, hoc solum oro, ut me gratia tu, sicut hactenus, sic in posterum complecti ne cessare velis; Cl. Gronovium, si forte ad cum scribes, salutari ex me perofficiose cupio. Vale. Upsaliae a. d. 28. Octob. CICICCLXII.

EPISTOLA XXXII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

CHristianus Hugenius Zulichemius Constantini filius, Juvenis nobilissimus, et Matheseos inprimis peritus, tum arcta mihi junctus jampridem consuetudine, cum commentarios de Phaenomenis Mathematicos moliatur, mox in lucem proferendos, rogavit me verbis seriis, ut, si quid hujus argumenti per hosce terrarum tractus a me corradi posset, ornamento studiis suis futurum, id ne gravarer ad se mittere. Phaenomena tria aut quatuor in hisce regionibus spectata, in quibus et classem navalem, vivis coloribus descripta jam ad illum, ut postulabat, misi. Nunc cum ex fama partim publica, partim ex historia viri Clarissimi Soceri tui sim edoctus, ante expeditionem Regis Caroli Gustavi, nuper defuncti, spectatum in agro Upsaliensi phaenomenon a viris compluribus fide dignissimis fuisse, rogatum te volo, ut ejus ectypum, si haberi possit, mihi obtineas, sin minus, accuratam saltem narrationem, quam amicus meus lucubrationibus suis inserat, ac bono publico divulget. Si quid praeterea similis argumenti aut hi, aut alii ex, amicis tuis viri literati huc conferre potestis, multum vos demerituros esse et me et Hugenium certi estote. Bigotius Kal. Octobribus epistolium breve admodum ex Neustria ad me dedit, quo significabat de repetenda Lutetia se cogitare. Quinctili et Septembri mense ad illum scripseram verbose, etiam ad alios amicos Celtas: neutrius epistolae cum is meminerit, facile persuadeor ut credam eas in via perisse, una cum his quas addideram. Sperare me jubet uberrimas rerum novarum literas, quas ex urbe regia ad me sit daturus. Ex Italia nihil dum accepi, quapropter impatiens diuturnae sollicitudinis occupavi per literas nuper amicos taciturnos, in his Datum quoque, cui de Aeliano negotium operose commendavi. Metuo tamen, ne aut ad plures abierit, aut valetudine parum prospera utatur. Plane enim insolens est, et miraculo simillimum, hoc ejus silentium. A Gronovio etiam nil ad me perfertur, et si Observationes ejus prodiisse, cum ex Cataloga Nundinarum Francofurtensium autumnali, tum ex Graevianis literis intelligam. Idem Livium et Tacitum suis aliorumque animadversionibus illustratos praelo typographico jam commisit. Phaedrum tuum avidissime exspecto, Virgilium MS. recte accepi. Vale, vir Amicissime, Holmiae a. d. VII. November. CICICCLXII.

EPISTOLA XXXIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

DEbuissem ante octiduum respondisse tuis, verum interveniebant nescio quae negotia, quae me alio trahebant. Caeterum quod tum distuli, nunc quantum possum, expediam verbis. Nam imaginem rei nemo expressit pictura. Faciam hoc autem ea fide, qua mihi relatum est ab litis, qui coram aspexerunt significaruntque litteris ipsi requirenti, quas de verbo ad verbum in Latinum conversas attulit Socer meus in notis ad Historiam suam. Accidit Anno MDCLV. d. 18. Febr. cum solemnis haberetur verbi divini concio in Pago Rasbokil, non multum Upsalia distante, ut serius veniens miles quispiam, dum contendit ad portam templi, haud procul ab ea parte animadvertit ingentem equitum peditumque numerum, qua re non parum commotus templum ingreditur, unumque et alterum rusticorum in proximis subselliis excitat, oratque, ut egressi videant ipsi quoque, quid negotii foris sit. Dum exeunt illi, statim rumor per templum circumfertur de copiis militaribus in proximo. Ergo egrediuntur omnes, sequitur Pastor ipse, solliciti de se, rebusque suis. Cum venissent extra portam, vident arcem pulchre conditam aedificatamque, et ad eam exercitus pedestres equestresque praelio concurrentes in illis ipsis campis, qui proxime templo adjacent. Erant omnia vero tam similia, ut ambigerent omnes, justumne praelium, an species tantum ejus aliqua oculis oblata foret. Adeo conspiciebantur omnia, galeae, cristae, hastae, sclopetae, frena et id genus. Ipsi vultus omnium dignosci poterant, tantoque pugnabant ardore, ut persequerentur se per virgulta, fruticesque passim extantes, ipsisque bombardis iri defectu rerum aliarum caedere se cernerentur. Paulo longius ab iis conspiciebantur naves bellicae velut per sumum aut nebulam ultro citroque vectae, ut solet in praeliis, impetentes se omni genere armorum. Emicabant undique ignes ex tormentis bombardisque pugnantium. Haud procul ab arce velut a latere ambulabat vir corpore procero, pallio demisso, pileo bene lato, velut spectator totius negotii. Qui tandem versus arcem contendens evanuit, et um cum ipso quicquid erat militum naviumque. Durabant haec tempore bene longo, quamobrem aliqui sive propius spectandi studio, sive quin de rebus suis in vicinia erant solliciti, eo contendebant, ubi videbant istaec geri. Verum quo appropinquare se propius putabant, hoc simul intelligebant se abesse longius; denique cum partem bonam confecissent itineris, quae ante a fronte, eadem post a lateribus, et mox a tergo animadvertebant. Sequenti die circa idem tempus codem in loco non exercitus aliqui conspicrebantur, verum turba quaedam atratorum, palliis ad pedes lugentium more demissis, et pileis latis, stans immota in illis ipsis campis, quae paulo post disparuit. Istaec sunt, quae in dictis Rasboensibus campis sunt visa, nemini

non tum statim habita pro omine, quando in illis ipsis campis eo tempore, quo gloriosissimae memoriae Rex Gustavus Adolphus cecidit in acie Lutzensi, tumultus incredibilis pugnantium inter se auditus est iis, qui tum forte iter per eos faciebant. Quorum unus hodieque superstes in hac urbe vivit, verum praeter tumultum illum et clamores caedentium, fugientium, insequentiumque nihil observare potuit, cum de nocte illa fierent. De similibus aliis Phaenomenis non memini alias me hîc audire quidquam. Dabo tamen operam, ut per occassenes explorem, et excutiam memoriam seniorum. Bigotii litteras aliquas saltem ad te avidissime expecto. Aelianum meum ipsi, aliisque viris eruditis per te commendari gaudeo. De historia ejus animalium vellit mihi aurem Cl. Thom. Bartholinus, offertque MS. excerpta, in quibus ait contineri plura, quam quae hodie vulgentur. Verum nihil efficit, nunc quidem, cum tot aliis sim occupatus, nec institutum meum fuerit, Aelianum edere totum. Illustr. D. Biornklou a me exigit, ut finito Phaedro Ciecronis edam Epistolas ad familiares, eo ordine modoque, sicut a Sibero sunt dispositae. Nec negare possum meam operam. Interea ne penitus eadem recudantur, notas paucas difficiliorum locorum adjiciam. Si quae habes ad eam rem spectantia, pro humanitate tua liberaliter communicaturum te confido. Id quod simul enixissime abs te oro ac contendo. Phaedrus aegrotante Typographo decumbit ipse quoque, neque scio, quando proditurus sit in lucem. Vehementer metuo, ne libros tuos nimis diu apud me detineam, si repetis, dabo operam, ut per fidum hominem ad vos transmittam. Cl. Groriovium cum amicis: caeteris, si quando ad eos scribes, ex me perofficiose salutari cupio. Tu quoque, Nobilissime Domine, salve atque vale. Upsaliac 20. Novemb. CICICCLXII.

EPISTOLA XXIV. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

NArrationem de Phaenomeno agri Upsaliensis celebenimo, quam ad me misisti proximis diebus, vir Clarissime, pergratam equidem et longe acceptissimam habui, camque ut Hugenius quampridem consequatur, operam enixe dabo. Aliud, quo classis navalis exprimeretur, in Helmstadiensi tractu nuperrime spectatum rumor constantissimus, ubique differt. Sed ejus accuratam descriptionem necdum sum nactus. De Phaedro tuo doleo et indignor tam lentum negotium esse. Promittit Curio Ubsaliam se jam excursurum esse, ut operas cessantes urgent et impellat, quo speratus finis volumini propemodum detexto imponatur. De Ciceronis epistolis quod cogitas edendis, laudo institutum. Harum principem possideo editionem, et variorum observata ad easdem epistolas, quae apud me videbis, cum huc excurres. Sin adventum tuum propediem nobis exspectandum esse abnuis, quod abominor, mittam libentissime

quicquid hujus generis in scriniis meis delitescit. Recordor in Italia me vidisse elegantem harum epistolarum editionem, quam Petrus Victorius jam senex typis Florentinis curarat describi ad exemplar Medicaeae Bibliothecae antiquissimum, sed ejus editionis copia mihi hactenus quidem facta non est. A Bigotio literas accepi tandem, sed breves, quas hîc vides. Uberiores me habiturum, simulatque Lutetiam revertetur, spem faciat. Quas Quinctili mense ad illum dederam una cum tuis, eas, malo fato, in via periisse invitus animadverto. Gudium necdum Florentiam Roma rediisse ex hisce cognosces, ut mirari jam desinam, quid ille de Phaedri Rhemensis excerptis suspensos nos tam diu teneat. Lutetiae prodierunt familiae Romanae Fulvii Ursini altera fere parte auctiores. Ingentem quippe vim nummorum veterum ad hasce familias pertinentium, qui diligentiam Ursinianam fugerant, Carolus Patinus hinc inde collegit, operique inseruit, cujus exemplar indies expecto. Vale, vir Celeberrime. Holmiae Suecorum CICICCLXII. a. d. IX. Kal. Decembr.

EPISTOLA XXXV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REmitto tibi cum summa gratiarum actione litteras Bigotii. Meas ad eum periisse invitus intelligo, cum quia metuo, ne inofficiosus ei videar, tum quia scripseram de Arriano, aliisque, ad quae responsum ejus expectabam. Quae de prodigio nuper, aut phaenomeno Halmstadiensi ex diversis fide dignis accepi, breviter commemorabo. Die 13. Octob. circa tertiam pomeridianam prope Halmstadium, Hallandiae oppidum, ex ipso mari emergebat instar onerariae minoris navis aliqua, cursum ex meridie in septentrionem tendens, quae tamen paulatim in magnitudinem bellicae maximae excrescebat. Apparebant quoque cuncta ejus vela et caetera instrumenta eo modo, sicut solent in bellicis navigiis. In summa quippe habebat vexillum atro-purpureum. Mox emergebant alia aliaque navigia simili modo, quaedam majora, quaedam minora, qualium usus solet esse in bellis. E quarum justo ordine dispositarum medio deinde prominebat arx, haud dissimilis ei, quae est Halmstadii, supra quam spectabatur quidam cultu regio ornatus, vultum versus oppidum Halmstadium dirigens. Paulo post dividebantur naves velut in duo agmina, mutabanturque circa occasum Solis in duas urbes, cum turribus suis templisque ac aliis aedificiis. Plerique nullos milites, nulla signa hostilia memorant conspecta inter eas classes. Unus se velut es majore tormento, verum e longinquo explosum bombum audivisse scribit, cum tremore terrae sumoque. Idem e septentrione venientem ingentem classem sese ait observasse; quam viderit, donec visum noctis tenebrae adimerent. Verum utrum una illa fuerit duarum ante dictarum, an tertia quaedam, non commemorat. Habes, Domine, quod mihi

compertum est de Phaenomeno illo ex litteris plurium, partim Halmstadii, partim in vicinia degentium, qui se observasse ac vidisse ipsos ista testantur. Phaedrus meus alias aliasque nectit moras. Neque ipse festino, postquam ex Curione nostro intellexi, esse inter familiares tuos quemdam Tollium, qui se Notas quasdam Scaligeri comparaturum primo quoque tempore promisit. Quem idcirco velim, ut meo nomine humanissime compelles, et ad solvendam promissi hujus fidem incites. Quae liberaliter ad Epistolas Ciceronis promittis, ea sunt gratissima. Quamquam adhuc sim incertus, num hac hyeme in eis elaborare aliquid possim, cum propter corrigendi molestiam ad lucernam, et oculorum meorum imbecillitatem, tum quia Curio nondum satis ea de re egit cum Generoso Dno. Biornklou, qui editionem illam urget. Nam nisi certus fuerit de eo opere in Scholis et Gymnasiis hujus regni recipiendo, sumptus in id frustra et cum damno suo facturus videtur; in tanta ejus per orbem universum frequentia, et copia. Spem visendi vos, coramque vobiscum agendi intercepit partim Phaedrus nondum absolutus, partim uxor mea ex puerperio decumbens. Puto tamen post mensem unum aut alterum mihi spatium futurum. Vale, vir nobilissime, ac me amare perge. Upsaliae a. d. 9. Decemb. CICICCLXII.

EPISTOLA XXXVI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PArum prospera te uti valetudine, cum non levi dolore animi ex proximis tuis intellexi. Sentio videlicet, quanto id non tibisolum, et mihi, studiisque in universum omnibus sit detrimento, quibus tanta cura diligentiaque prodes. Quamquam vereor ne haec ipsa res valetudini tuac sit adversa, illique tui animi ardori vires corporis parum sufficiant. Ut fortasse te non sine gravi caussa jubeam inspicere temet ipsum, et ex veteri formula curare valetudinem, ne dum nimis vis prodesse omnibus prodesse parum valeas. Deus server te; vir optime, ac cito vires tibi restituat. De Tutarchis Hygini dixi olim in Milit. Nav. pag. 309. ex quo loco petes sententiam meam, si tanti videbitur. Quid de Pitulo habet idem auctor, bene est, nec mutari, vel asterisco, ut sit vulgo, insigniri debet. Pitulus est ex Graeco [Gap desc: Greek words] , quod percussionem denotat, sonumque inde natum. Qualis erat, quem ciebat hortator in navi, portisculo suo, sive pertica, qua remigantibus dabat modum in impellendis remis observandum. Eumque intelligit Hesychius, quando [Gap desc: Greek words] exponit, [Gap desc: Greek words] est primum [Gap desc: Greek words] , quod fit portisculo. Deinde junctum ei [Gap desc: Greek words] , sive pulsus ille remorum, ad pulsus ejus modulum seu numerum, quem edebat baculo Hortator. Hinc sedere ad pitulum, est sedere in propinquo, sive vicinia pituli, hoc est eo loco, ubi pitulus editur. Est hoc autem perinde, ac sedere versus puppim. Nam in puppi

stabat vel sedebat Hortator, ibique pitulum dabat. Stat. Lib. VI. Theb. vers. 791.

Neque aliud quid intiuit Hyginus. Nam postquam de Gubernatore, Proreta, Tutarchis Argo navis retulisset; de remigibus quoque addere quid vult, et ex iis commemorare, qui ad proram, quive ad puppim sederint. Id ergo profert illis verbis: ad proram et remos sederunt Peleus et Telamon, ad pitulum sederunt Hercules, et (in mea editione quae est Lugdunensis Anno 1600. edita perperam ad est excusum) Idas, ceteri ordinem servaverunt. Hoc vult, versus proram remigum officio fungentes sedisse Peleum et Telamona, a dextro alterum, alterum a sinistro latere, versus puppim vero, ubi hortamentum datur, Herculem et Idam. Caeteros observasse suum quemque ordinem. Facit autem horum specialem mentionem, quia erant velut duces quidam ceterae remigum turbae in suis versibus, seu potius ordinibus, haud secus atque in militia terrestri [Gap desc: Greek words] vel [Gap desc: Greek words] unde et peculiari nomine [Gap desc: Greek words] et [Gap desc: Greek words] appellabantur, sicut dixi cap. 3. Lib. 11. de Mil. Navali. Neque aliud opimone mea, quam Hyginus, voluit Flaccus, quando cecinit lib. 1. Arg.

De quo loco tamen amplius videbo in curis secundis meorum de militia navali librorum. In quibus haec, et centum alia explicabuntur, et a me omissa, et a nemine adhuc exposita, si vitam Deus dederit. Phaedrum nulla caussa est, cur tam avide desideres. Si quid boni habebit, id a te profectum erit. Caetera erunt levia, et in usus juventutis nostrae solum scripta, sicut aliquoties testatus sum. Ego tamen nullo sum impedimento, quo minus prodeat, sed typographus, qui nos omnes per sex septem hebdomadas habuit ludibrio, nec manum operi admovit. Pro indicio, quod fecisti de Naumachicis Leonis ago tibi gratias. Quamquam ego de Basilii Naumachicis nuper scripserim, et auctore Anonymo (certe nomen ejus mihi excidit memoria, si quod habet) de partibus navium. Nec scio, an Naumachica Leonis alia sint, quam quae extant in ipsius Tacticis cap. 19. si sunt alia, siguifices mihi, velim. Auctoris ejus de partibus navium aliquoties mentionem fecit apud me Cl. Isaacus Vossius, ex quo proinde certiora omnia de eo poterunt haberi. Nec omittes inquirere meo nomine, si quando ad eum scribas. Vale, vir Nobiliss. ac me, ut soles, amare perge. Deus te servet, annumque novum, cum plurimis sequentibus salvum tutumque transigere faciat. Iterum vale. Upsaliae 30. Dec. CICICCLXII.

EPISTOLA XXXVII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

DE Tutarchis et Pitulo quae donece me non es gravatus, vir Clarissime, perquam accepta habui. Negligentius, fatcor, consulueram indices commentarii de re nautica tui. Leonis Naumachica Gottorpii olim a me inspecta cujus sint molis, non satis memini: anni quippe duodecim et plures sunt, quod codex die in manus meas primum incidit, nec postea est perlustratus. Bis jam aut ter itineri accinctus fui, ut coram re salutarem: sed inopinati semper aliquid negotii intervenit, et a proposito me revoeavit, ne viae committerer. Nunc cum brevi proceres sint conventuri, vix opinor a rebus meis impetrari posse, ut de itinere hoc cogitem. Te tamen hîc complecti unice defidero. A Bigotio literas accepi tandem, quales sperare me jusserat, hoc est uberes et copiosas. Phaedrum tuum non a me solo impatienter expectari inde colliges. Vale, vir eximie, et me affectu tuo constanter prosequi, ut hactenus, perge. Holmiae Suec. CICICCLXIII. a. d. XIX. Januar.

EPISTOLA XXXVIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

Misi ad te nuper Phaedrum per novercam uxoris meae D. Loccenii conjugem. Spero tibi redditum, esse, judiciumque tuum avide exspecto. Quamquam, cur expectem, caussa nulla sit, cum ipse sciam pleraque esse minuta pueriliaque. Verum ego non tam quid placere huic aut illi possit, verum quid huic nostrae juventuti esset utile, debui attendere. Quod proinde tu pro humanitate tua excusabis. Quemadmodum et vitia typographica haud pauca, quando ad hoc corrigendi munus plane sum ineptus, libereque id profiteor. Pro litteris Gudii summas ago gratias. Video virum eruditnm suis usibus propriis servare, quae in Phaedrum annotavit. Minime aegre fero, atque adeo nunc etiam in multis ab ipso erudiri cupio. Quamquam si misisset, nihil dissimulaturus eram, quod apparet vel ex loco unico lib. III. 2. Bigotium de me adhuc cogitare gaudeo, speroque adjumentum aliquod ab eo cum in allis, tum in Aeliano. Pro cujus variantibus lectionibus tua ope procuratis transmissisque gratias summas ago, idemque per te fieri apud Gudium per te data occasione meo nomine oro rogoque. Vellem viro longe humanissimo Dn. Bigotio mittere exemplum Phaedri mei, sed qua ratione possim, non invenio. Si tu rationem norti, scire eam cupio. Mauricius hebdomade sequenti praelo commirtetur, uti spero. Utinam et caeteri Tactici ad manus meas pervenirent, qui nec

dum editi sunt in publicum. Scripsi aliquoties de duobus scriptoribus, altero, quiagit de Piratica, altero, qui agit de partibus navium, quorum semel iterumque mentionem fieri praesente me a Cl. Isaaco Vossio recordor, ut tua opera scire licet, ubi locorum degant lateantve; et num ipse eos habeat Vossius, et communicare velit. Nam finito Mauricio nihil agam prius, quam ut mea de Militia Navali emendem, longeque alia faciam, quam ut nunc sunt. Et habeo innumera jam nunc in eam rem collecta. Fac itaque, si potes, ut de his similibusque per te intelligam. Sed nimium abutor tua facilitate, Domine, meisque litteris nil, praeter molestiam tibi creo. Itaque finio, et te gratiae Divinae commendo. Vale, Upsaliae. a. d. 3. Martii CICICCLXIII.

EPISTOLA XXXIX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

NUdius tertius est, ex quo Gronovii Observationes ad me pervenerunt. De bebat secum attulisse soror uxoris meae, sed ea cistae incluserat, quae nunc demum navigio huc est advecta. Dedi statim bibliopegae, ut conferre possim cum priori editione, ac videre quid accesserit. Miror, quod non librum quartum cadem forma excusum addiderit. Livium ejus impatienter expecto, ac subinde moneo nostros, ut differant emere sibi eum auctorem, donec editio ista fuerit publicata. Pro cura, quam adhibuisti in transmittendo Phaedro, gratias tibi ago debeoque maximas. Te potissimum auctore ac suasore verto nunc Arrianum, eique quantum mihi superest temporis ab aliis laboribus tribuo. Quo successu, tu aliique olim videritis. Quae de Petronio significabas litteris superioribus, fateor me fecisse parvi. Scilicet similia de Livio aliisque superioribus temporibus jactabant. Etiam vereor nunc, ne quis Italus sub nomine Petronii ludum sibi faciat de credulitate aliorum. Valerii Flacci editionem Bononiensem scribis te non vidisse, utrum vero videre desideres non scribis. Fac itaque ut intelligam voluntatem tuam, est enim in Bibliothecae Academiae Catalogo editus Bonon. 1519. Si putas esse tanti, transmittetur liber molis non exiguae, ut qui alia quoque contineat, idonea occasione. Nuper quid notabam de siglis veterum. Observabam Hermannum Hugonem in de prima scribendi origine distinguere a literis singularibus, eoque sine citare Ciceronem pro Murena et Gellium Lib. XVII. cap. 9. Mihi neque Cicero neque Geliius agere de ea re videtur, longeque aliud quid velle, quam id genus, de quo Hugo loquitur, et descripsit Valerius Probus. Si otium fuerit, inspice quaeso locum utrumque ac sententiam tuam aperi. Nam et Vosium pro parte Hugonis stare hactenus video, quod verba attinet, Lib. I. Art. Gramm. cap. 40. Sed jam nimium est nugarum. Tu, vir Nobiliss. Vale, ac me amare perge. Upsaliae a. d. 19. Maii CICICCLXIII.

EPISTOLA XL. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

EXspectavi hactenus nequicquam, si aut Bigotius noster, aut exterorum alii, e numero sodalitii nostri significarent rei literariae nonnihil, quod a te haud ignorari meretur, aut mihi scriptionis argumentum qualecumque suppeditaret, vir clarissime: sed nil epistolarum jampridem peregre ad me defertur, quod tua cognitione sit dignum. Gronovius tamen noster, quod nomen in deliciis tibi esse minime nescio, postremis pollicebatur mox fore, uti per literas te conveniret, sed promissi hujus memoriam illi haud dubie refricabit tuus Phaedrus, cujus exemplar jampridem in manus ejus pervenisse debuit. Nam is, qui fasciculi curandi provinciam susceperat, in Belgium nostrum jam advenit sospes, uti asseverare non dubitant, qui hominem propius novere. Exspecto, ut et Elzevirius me rei hujusce faciat certiorem, cui fasciculus erat inscriptus. Libellos recens editos nonnullos diebus proximis accepi e patria, quos inter Vossianum de fluxu ac refluxu marino commentarium, Lucretium Tanaquilli Fabri observationibus novis illustratum. Poema panegyricum de rebus a Berengario gestis, quod cum Patavii olim in monasterio quodam invenissem, tineis blattisque expositum, curavi describendum, et Hadriano Valesio, Henrici fratri edendum tradidi, cujus animadversiones luculentae accedunt. Denique praeter alia historiam nostrorum temporum spectantia catalogum Bibliothecae Dufrenianae. Studia Cl. Brunneri mihi sunt commendatissima. De Valerii Flacci editione Bononiensi quid vellem, ex Curione jam intellexisti, credo. Sigla veterum non videntur fuisse occultae litterarum notae, de quibus agunt Gellius, et Cicero, aut notae, quales illustravit Valerius Probus, hoc est singularium litterarum, sed [Gap desc: Greek words] , quod et ipsum nomen evincit. Talem codicem Arateorum Germanici se vidisse Petrus Bembus, si recordor, alicubi narrat. Vidi et ego Glossaria complura ejusdem notae. Teneoque nunc in manibus veterrimum Maronis codicem, in cujus margine scholia occurrunt hujuscemodi siglis ut plurimum exarata. Extat id genus Scholiastes quoque Juvenalis in Leidensi Bibliotheca. Merito autem cavêre Imperatores Graeci ac Romani, ne libri Juris hujuscemodi characteribus describerentur, quia librarii, nisi memoria uterentur praesentissima, in hac re labi facillime atque aberrare poterant. Simile scribendi genus apud Seras seu Sinenses etiam nunc in usu est. Vale, Holmiae Suecorum CICICCLXIII. XII. Junii Juliani.

EPISTOLA XLI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

QUI hos tibi offeret, filius est [Note: de hoc viro et ejus scriptis vide Schefferum de Scriptoribus Suecorum pag. 141. Edit. Molleri, qui eum obisse 8. Jul. 1673. notat. de Filio, cui praenomen Jonae, ibid. pag. 230. qui obiit 17. Febr. 1679.] Laurentii Fornelii, Poeseos apud nos Professoris, amici mei singularis. Qui cum certis de caussis iter ad vos instituisset, atque tibi potissimum propius vellet innotescere, per me, cujus preces posse nescio quid apud te persuasum sibi habet, commendari gratiae me favori tuo voluit. Et est juvenis ingenii doctrinaeque haud vulgaris. Qui cum fructu Gallias et Angliam perlustravit, binisque vicibus in patria tua vixit, Leidaeque publicos honores impetravit. Studiis Imprimis Mathematicis est deditus, Mechanicisque, in quibus paucos creditur habere pares. Quod ipse facile intelliges, si admittere eum voles. Et quia multa de humanitate singulari inaudivit, praeterea nescio quo peculiari gentis vestrae amore tenetur, nesas esse putavit, si non redux nuper factus, te quoque salutaret, officiaque sua, qua posset comitate, offerret. Peto autem, quantum possum, vir Nobilissime, ut ipsum resque ejus tibi habeas quam commendatissima, cum ipsius caussa, quippe qui meretur, tum et mea caussa, qui diligo Juvenem propter rarum ejus singulareque ingenium, propterque parentem ejus, virum vere bonum cordatumque. Neque dubitare debes, collocaturum te beneficium in hominem gratissimum. Pluribus orare pro eo apud te non debeo, quem scio suomet ingenio pronum ad hoc genus bentficii, illisque omnibus bene cupere, qui rerum honestarum studio tenentur. Flaccum misi heri cum studioso quodam, apud Praefectum rei monetariae Dn. Koch degentem. Eum librum obtulisse minime dubito. Vale, vir Nobiliss. ac me, sicut soles, ames. Upsaliae a. d. 20. Juni CICICCLXIII.

EPISTOLA XLII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

ULtimas meas, quae de libris in Batavia nostra Galliaque nuper admodum editis, atque inter hos de Lucretio Tanaquilli Fabri agebant, recte curatas esse confido, vir Celeberrime. Valerium Flaccum Johannis Baptistae Pii commentario libro illustratum et accepi, nec inutilem fore mihi, in eundem poetam nonnihil observationum paranti, auguror. Videram quidem castigationes Pii in Valerium non nullas laudari a Criticis scriptoribus, sed eas ex

integro hujus commentario esse delibatas ignorabam. Fornelium quod mihi conciliasti, plurimum te amo: dignus est enim ob eximias animi dotes, non mea tantum benevolentia, sed studio atque adfectu horum omnium, qui literis favent. A Bigotio geminam nuper habui epistolam, qui Lutetia jam digressus in Neustria paterna sedem hoc anno est fixurus. Brunneri nostri studia, ut curae mihi fuisse apud illum intelligas, offert et pollicetur vir humanissimus Moerin Atticistam hactenus ineditum, cujus apud Photium in bibliotheca sit mentio. Nam de versione Palaephati quod addit, jam serum est. Ipsas literas ecce. Ex iis cum alia scitu non indigna cognosces, tum illustrissimum Montoserii Marchionem, cui poemata mea inscripsi olim, praefectura provinciae Normannicae nuper auctum esse. Ipse etiam Marchio ejusdem rei per literas me certiorem facit. Addit idem, quod et alii nunciant, regem Christianissimum inter plurimas animi heroici dotes, amore literarum conspicuum, viris per Europam compluribus, eruditionis fama praecipuis, annuum stipendium nuper esse largitum. Inter hos Hevelii et Boeleri Germanorum, tum nostratium Vossii atque Hugenii junioris, habitam fuisse rationem audio. Nam meum quoque nomen quod principibus Achivis permixtum agnosco, id ruborem mihi exprimit, et quidem maximum. Sed cum rei publicae, ut scis, foederatorum Belgarum operam et obsequia addixerim, de admittenda hac munificentia nihil hactenus decrevi, dum intelligam posse id fieri dominis meis minime invitis ac nolentibus. Phaedrum tuum nostro Gronovio se tradidisse significabat ultimis suis Daniel Elzevirius, ac curae sibi rem fore pollicebatur de altero exemplari ad Bigotium mox mittendo. Vale, mi Scheffere. scribebam Holmiae Anno CICICCLXIII. a. d. IV. Julii.

EPISTOLA XLIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PRimum gratias tibi ago, quod ad petitionem meam tanta facilitate admittere, tanta humanitate excipere Fornelium nostrum es dignatus. Non potest satis apud me praedicare benevolentiam promptitudinemque tuam, quam summopere suis rebus, etiam in posterum utilem futuram sperat, planeque sibi pollicetur. Facit autem nobis spem fore, ut ad nos excurras hisce diebus. Quod ut vehementer opto, ita etiam enixe oro, ut nostro qualicunque hospitio uti ne graveris. Excipieris a nobis, sicut non pro dignitate tua, quod per facultatum nostrarum tenuitatem non valemus, ita saltem pro copia nostra animo simplici, candido et erecto. Remitto quoque litteras Bigotii, quodque Brunnerum nostrum attinet, fore ei acceptissima, quae pollicetur, scio certissime. Nam ipse quidem abest ab urbe, neque spatio unius vel altevras hebdomadis revertetur. Honorem tibi habitum a Rege Christianissimo

gaudeo, gratulorque tibi, Domine, hoc magis, quia judicio factum intelligo, quod in tanto Rege admiror venerorque. Utinam sic pergat magnus princeps. Non deerunt ingenia praeclara, omnemque impendent operam in illustrandis bonis artibus ac litteris, postquam patronum sibi alicubi terrarum, praemiumque paratum esse sentiant. Mauricius noster lente procedit, dum est unus tantum, qui scit Graece scribere, ex typographis nostris. Et is saepe aliis negotiis impeditur. Utinam, quod petiisse abs te scribit Curio, id impetrare possit, ut huc ex Hollandis unus alterque typographus ad rogatum tuum veniret, sic omnia rectius celeriusque possent expediri. Interea ego Arrianum verto, cujus exemplum ad me missum mire pravum est, licet, qui descripsit, summam se adhibuisse curam testetur. Passim sunt lacunae, verba ipsa misere corrupta, laborque tanto major, quanto minus subsidiorum aliunde suppetit. Nam tametsi prima ejus pars in multis cum Arriano conveniat, tamen ea, qua de priscis Romanorum exercitationibus equestribus agit, non habet, unde ei possit medicina aliqua afferri. Praeterea fragmentum ex Alanica Historia Arriani, ut opinor, ad quod emendandum pariter, praeter ingenium, nil afferri potest. Ego tamen faciam, quantum in me erit, atque prout ad me missia sunt exhibebo omnia, deinde meam in notis declarabo sententiam. Vale, vir Nobiliss. ac me amare perge. Upsaliae a. d. 14. Juli CICICCLXIII.

EPISTOLA XLIV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

ECce tibi duo folia Mauricii nostri, quae Cl. Bigotio mittes, si videbitur. Plura mittere cum tabellario commode non possum, nec sunt multo plura edita, dum ad alia aliaque typographi trahuntur. Quae Cl. Bigotius in primo folio annotavit, nobis pridem sint provisa, indicataque in animadversionibus. Nec eo minus grata, quia nostram sententiam confirmant. Caeterum ne ea ipsa, quae in mentem venerunt mihi, iterum recipiam, adscripsi conjecturas in margine, prout hactenus occurrebant. Eas vel firmare, vel rejicere, novisque accessionibus locupletare poterit Cl. Bigotius. Quanquam cum subsidii non parum habeam ex Leone ad emaculandum Mauricium, rem mihi faceret longe gratiorem Cl. Bigotius, si quae ad Arrianum habet notata vel ipse, vel alius ex amicis ejus, mihi mitteret, ejusque illam partem maxime, quae agit de exercitatione equitum apud Romanos. Nam illius quidem rei aliunde nulla, vel omnino pauca suppetunt subsidia, et sunt nonnulla ibi, sive primi codicis, sive exscriptoris vitio corrupta manifeste, ac hiulca. Ut ex. gr. ab initio: [Gap desc: Greek words]. Paullo post: [Gap desc: Greek words]

[Gap desc: Greek words] etc. Hujus generis alia sunt pluscula, quae non potest non observasse Bigotius. Et quia nemini, nec Graecorum, nec Romanorum, quantum scio, prodita est ista exercitatio, haereo subinde doctorumque opus habeo subsidia. Quod si praestare mihi ipse dignaretur, non modo mihi rem gratissimam, sed et omnibus, in quorum manus aliquando venient, utilissimam faceret. Tu, si grave non est, ei potes indicare hanc petitionem meam, virumque sponte sua pronum ad talia, auctoritate insuper tua adhortari, agereque cum eo, ut, quae mittere velit, celerrime mittat, quando finito Mauricii textu, Arriani textus describetur a typographo, atque tum ad notas demum venietur. Vellem ipse ei scribere, sed quia intelligo, districtum curis multis, praeterea ad priores meas responsum expecto, hoc quicquid est officii, differam in tempus aliud. Tu velim interea eum meo nomine salvere jubeas, et favere porro rebus meis, sicut coepit. Id quod abs te quoque fieri opto, enixeque rogo, quem propediem coram visurum spero, cum ad nundinas autumnales venero. Vale, Nobiliss. Domine. Plurimum te Brunnerus noster salutat. Upsaliae. a. d. 15. Nov. CICICCLXIII.

EPISTOLA XLV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PRO amica gratulatione, litterisque Bigotii et Falconerii summas ago tibi gratias. Remisissem has cum tabellario nupero, nisi me affixum lecto tenuisset morbus per dies aliquot. Video Falconerium habere aliqua parata in Arrianum. Utinam ea velit edere in lucem, et a sua quoque parte juvare rem litterariam. Neque enim mea poterunt impedimento esse ei, qui subsidiis ad talia, quam ego, est instructior. Quod si tamen malit forte sua huc transmittere, dabimus operam, ut una edantur cum nostris quam diligentissime. Quae narras de Plauto Livioque Gronovii, mihi jucundissima fuerunt. Spero habituros nos cum primis navibus. Quid autem Virgilius tuus? quando ipsum habebimus? Nostra lente procedunt, neque ante festum Paschatis eorum quidquam video me polliceri posse. Sed est finiendum abituriente tabellario. Quare te, cum amicis jubeo salvere, ac valere optime. Upsaliae festinante calamo a. d. 19. Febr. CICICCLXIV.

EPISTOLA XLVI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PRO Epistola Bigotii gratias tibi ago. maximas. Video subirasci mihi Fabrum, quod recesserira nonnunquam a sententia ipsius. Ferendum erit, quod non poterit mutari. Judicabunt intter nos eruditi. Nam quod ait affinxisse me nonnulla ipsi, quae nunquam cogitaverit, id equidem, quale sit, non intelligo. Si quid factum est, errore factum est, et quia rudis ego stylum ejus parum intelligo. Tu si observasti quidpiam, indica quaeso. Scripsi hoc nomine ipsi Bigotio, cui, nisi grave est, mittas epistolam. Negotium cum Falconerio tuae fidei diligentiaeque committo totum, eumque perofficiose ex me salutari cupio, si quando litteris invisas. Quae Bigotius de Valesio promittit, fac, ut expediat, meis que precibus tuas adde. Nostra negotia lente hîc procedunt, cum ob alia, tum quia multis laboribus, ob molestissimum, quo fungor, officium, obruor. Vale, vir Nobilissime, et me amare perge. Upsaliae a. d. 8. Mart. CCICCLXIV.

EPISTOLA XLVII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

CUM proxime nonnihil litterarum dabam ad Bigotium et tuas misi eadem opera, et de Arriani Tacticis, ut quantnm in se esset, tibi gratificaretur, verbis enixissimis denuo rogavi hominem, atque obtestatus sum. Eram et de Plutarcho additurus, nisi quod nimia Brunneri nostri festinatione nuper factum est, ut parum recordatus sim, quaenam is ex magni scriptoris opusculis potissimum recensenda ac in lucem proferenda sibi proposuerit. Hoc ubi certius ex te cognoscam, opera a me dabitur, ut, si quid operum Plutarchi latet in vetustis apud Celtas bibliothecis, unde editiones vulgatae castigari atque emendatiores fieri possint, id ut in gratiam amici nostri a Bigotio excutiatur quamprimum, et ad nos mittatur. Hesterno die litteras Dantisco accepr, per quas amicus non nemo me rogat, uti copiam faciam navalium ac maritimarum legum Suecicae gentis, si quae in publico circumferuntur, praesertim Latino aut Germanico sermone conscriptae. Esse enim in illa civitate hominem juris peritum, qui luculentos ejus argumenti commentarios paret. Si quid harum rerum a Suecis in lucem sit prolatum, ex Socero tuo omnium optime poteris doceri, ni fallor. A Bigotio recentes admodum ante triduum accepi, quas hîc

vides. Is cum valetudine adversa diu conflictatus tandem nunc convaluit. Ex Belgio aut aliunde, quod nuntiare possem, nihil omnino rerum novarum ad me perlatum est. Vale, vir eximie, et salve cum clarissimo Brunnero. Exarabam propere Holmiae Suecorum a. d. 24. Martii Juliani CICICCLXIV.

EPISTOLA XLVIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REcte meas ad Cl. Bigotium curatas esse gaudeo, eoque nomine tibi me debere plurimum agnosco. Pro cura tua de Arriani Tacticis ago gratias. Ea, prout reperi in meo codice, converti pridem in Latinum, notas quoque uberes adjeci, quibus, quae suspecta sunt, indicantur. Si quid aliunde inteeca accidet subsidii, in lucro veluti ponetur. Quod Bigotius de aetate ejus scribit, pluribus jam ante exsecutus sum ex ipso scriptore. Neque in me quidquam deerit, quod ad divulgandum eum pertinere intellexero. Sed en tibi nova obstacula. Typographi dico, quos nuper ex Belgio conduxit noster Curio, a conterraneo suo Joh. Pauli pessime corrupti, parant abitum, et contra fidem datam, scriptoque comprehensa pacta plus exigunt a Curione, quam ipse dare sine damno potest, cum praesertim plus jam ante promiserit, quam vulgo dare solent in Hollandia. Nempe postquam eos vestimentis omnique alia re necessaria instruxit, nimis diu esse sibi videntur in opere, prius quam possint et pecunias accipere. Et quia Curio parauis, est ad aequa omnia, impositum ipsis in Consistorio Academico, ut ne prius excedant urbe, quam rationes crediti solutique reddiderint. Sed homines licentiosi abituros se minantur omnibus invitis. Quod propterea scribo, ut si eis accidit quidpiam, quod nollent, ipsorum, nulla nostra factum culpa intelligas. Simul videas, quam misera nostra sit conditio, qui cuneis velut atque machinis extundere singula, quae in lucem dare volumus, adigimur. Quin imo huc scriptum nuper est Argentorato, etiam Freinshemii in eum notas ibi publicari. De Fabri indignatione scripsi nuper, petiique ut quid judicares de ipsa, mihi significare velles, dicereque, si quae observaveris, quibus eam sim promeritus. Quod quia nondum factum est; idem proxime abs te expecto. Quae Socer meus respondet, addidi in scedula ipsius manu scripta. Brunnerum hactenus non vidi, nec adire ipsum licuit per occupationes alias. Dabo operam, ut ipse tibi scribat proxime. Vale, vir Nobilissime, ac festinationi meae ignosce. Upsaliae a. d. 29. Marti CICICCLXIV.

EPISTOLA XLIX. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

OPeras illas Typographicas socordes et nequam, recte omnino feceris, si pro ea, gua polles, auctoritate in ordinem redegeris, et pro meritis haberi jusseris, vir Clarissime. Ne mireris tamen occasionem querelae justae tibi esse subnatam: testor et adfirmo, mihi quoque, ex quo hîc sedem fixi, non dispar negotium a tribus quatuorve nebulonibus ex numero meorum popularium fuisse exhibitum, quos aut ipse ex Belgio in comitatu meo adduxeram, aut meis impensis postea huc devehendos curaram. De ancillis nostratibus eadem omnia asseverant, qui opera non paucarum hîc sunt usi: eas nempe ipsas, quae frugaliter naviterque in patria sese gessissent, simulatque huc delatae essent, ita mores atque instituta harum imbibisse regionum, ut supinas pigerrimasque et immundas in omnibus se praestarent. Quod nisi in hac civitate frigerent leges, de meis sycophantis poenas sumsisse poteram, quod ut apud vos fiat de vestris a te pendet. Die crastini expostulabo cum Plumero super hac re, hominemque hortabor, ut officii sui fungos nostros admoneat: nam ejus consilio haec ab illis fieri minime opinor. Proxime scribebat idem Plumerus, praelo se subjecisse Minervam Scioppii Sanctianam. Habere se et praelo paratos integros Trajani Boccalini in omne Taciti corpus commentarios, vernaculo sermone conscriptos. Paschalii Grosippi Grammaticalia opuscula, vulgaris exemplaribus longe auctiora, aliaque cum Schioppii, tum Sanctii, quae aut lucem hactenus non viderint, aut pretio haberi non possint: haec ille, quid Bigotius ad me perscribat ex hac ejus epistola uberius cognosces. in tuis ad Phaedrum animadversionibus nil recordor occurrere, quod Fabrum offendisse potuit, sed vir ille eo est ingenio, ut, quo benignius habeas, eo plus sibi indulgeat. Vale Holmiae V. April. CICICCLXIV.

EPISTOLA L. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

NON incuria ignaviaque factum, ut tam diu retinuerim litteras Bigotii, sed quia interveniebant publica, eaque negotia, quae per octiduum et amplius occupatum non sinebant quidquam aliud agere. Quare dabis tarditati meae veniam, nec eo secius in posterum mittes, si quae pertinentia ad litterarum studia ab amicis accipies. Mihi certe in hac parte terrarum degenti nihil potest gratius accidere. Bigotii vero binae eo mihi jucundiores fuere, quod me facerent certum de ipsius Arriano MS. Neque possum satis commendare ac

amare hunc ipsius erga me animum, id quod publice etiam profitebor suo tempore. Tu si scribes ei, fac, ut intelligat, agnoscere me beneficii hujus magnitudinem, et praedicare paratum esse. Quae de Petronio scribit, sunt notatione digna, veroque proxima. Quo enim alias pertinuerit tam arcta MS. ipsius custodia? de qua memini jam olim aliquid legere me in litteris Italorum ad te scriptis. Et apparebit suo tempore. Frustra enim est, qui se impositurum sperat facile tam docto et in talibus exercitato. Habui his diebus litteras ab Andrea Bosio, eruditissimo viro, in quibus referebat se nunc esse totum in adornando Josepho, habere ejus quaedam MSS. et expectare plura a Boineburgio, petitque a me, ut si quid nossem, quod juvare eum posset, indicarem. Ego, qui a talibus sum destitutus penitus, hoc viri humanissimi desiderium tibi aperio, et occasionem monstro beneficii praestandi homini, ut scio, minime ingrato. Sed tu videris, quid factu sit commodum. Promittit alias Cornelium Nepotem emendatiorem, quam prodierit unquam hactenus. Item editionem iteratam Dissertationum, quas scripsit de Pontifice Maximo. Gronovio nostro litem esse ortam cum Tabore nunciant studiosi nostri Giessa ad me perscribentes. Utinam talia non distineant virum eruditissimum ab aliis utilioribus. Sed finire cogor epistolam, festinatione summa scriptam, cui tu quaeso ignosce, ac me, ut soles, prosequi favore tuo perge. Vale. Upsaliae. a. d. 26. April. Anno CICICCLXIV.

EPISTOLA LI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

HEsternus dies attulit a Bigotio nostro mihi epistolam, cui adjuncta erant nonnulla te spectantia, quae hîc vides, vir Clarissime, utinam studiis tuis profutura. Nam id quidem praecipuo est nobis in voto. Quid rerum apud Italos Gallosque nunc geratur ut plenius cognoscas, mitto, quae super hoc argumento ad me perscribit idem ille Bigotius. Nam aliud, quod nunciare possim, nil omnino occurrit. Ad tertium Livii Gronoviani volumen edendum lentius quam velim, sese accingunt operae Typographicae. Fore nihilominus ut hujusce curae omnia in lucem hoc anno proferantur, sperare nos jubet Elzevirius bibliopola. Plautus amici nostri nondum ad me pervenit. Quas mones Arriani Tacticis adscriptas esse castigationes, eae quin a Bigotio sint profectae, vix est dubitandum. Vale, et amicos communes saluta. Holmiae CICICCLXIV. a. d. XXIV. Maii.

EPISTOLA LII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

TUas una cum Cl. Bigotii litteris, et Basilii Naumachieis recte accepi. Non potes credere, quanto gaudio me affecerit Basilius ut quem videam continere non pauca rebus meis valde conducentia. Quare et tibi gratias ago maximas, et ut Bigotio interea agas meo nomine, si forte scribes, etiam etiamque oro. Nam ipse illi scribere nunc per varias occupationes nequeo, et expecto meuro de Philosophia Pythagorica opusculum, intra dies paucos finiendum, ut una possim mittere. Notae marginales in Tactricis Arrani, non sunt Bigotii, sed alterius (ut scribit ipse,) qui librum illum habuit a Bigotio utendum. Est mihi MS. quidam codex, in quo vita S. Odiliae, sic incipiens: Temporibus Hinderici Imperatoris quidam dux illustris. finiens: per omnia secula seculorum Amen. Item alia ejus descriptio, incipiens: Dum ortum sponsi, sanctam videlicet ecclesiam. finiens: praestante Domino nostro Jesu Christo. Item de vita ducis Athici sive Adalrici, incipiens: Erat temporibus Dagoberti. finiens, per omnia secula seculorum, Amen. Item de vita S. Hydolphi incipiens: Nutrix S. virginis Odiliae. finiens, cujus se mancipat militiae. Item alia hujus generis, quae nescio, an a quoquam ante sint publicata. Continent non pauca, ad Dagobertum pertinentia. Si scirem ante non esse edita, et mereri lucem, ederem. Tu videbis, et ab amicis cognosces, quid de his statuant. Non possum plura hac vice, quia me interturbant amici moleste officiosi. Vale, et ut soles, res meas tibi habe commendatas. Upsaliae. a. d. 31. Maii. CICICLXIV.

EPISTOLA LIII. NIC. HEINSIUS. Joh. Scheffero. Upsaliam.

PErlatur est ad me nudius tertius Gronovii nostri Plautus, una cum ejusdem libello apologetico, variisque praeterea aliorum lucubrationibus recens in lucem emissis, quibus et Longinus Tanaquilli Fabri castigationibus atque annotatis illustratus erat adjunctus, vir clarissime. Plauti et libelli apologetici geminum exemplar quia illic offendebam, persuasus sum ut crederem, tecum mihi munus istud esse dividendum. Nam amicus noster hactenus non monet, quid libris hisce cupiat factum. Tradidi itaque Curioni volumen utrumque ad te mittendum, et quidem ea lege, ut, si male conjectura a me facta sit, atque alii sit munus destinatum, tu perlectos codices sis redditurus, sin divinus fui et verax augur, amici nostri munificentia solide fruaris. Mitto et Petronii fragmentum typis Patavinis descriptum, de quo judicium tuum ne

apud me premas obsecro. Nam mihi libellum animo attentius pervolvendi otium haud fuit. ad Trimalchionis caenam spectant pleraque, ut tute arbitrari potes. Bigotium proxime percunctabpr, quid de codice tuo, varias variorum vitas complectente, sit statuendum. Ex Italia litteras ab amicis tandem accepi. Narrat Falconerius Romae sub praelo esse Ezechielis Spanhemii dissertationem de utilitate atque usu veterum numismatum, tum imagines virorum illustrium ex gemmis ac nummis antiquis depromptas et hactenus publice non visas. At Datus de Florentinis suis Franciscum Redium dedisse publico observationes de natura viperarum novas. Valerium Chimentelliam moliri commentarios in inscriptionem Pisanam, in quibus et de veterum sellis sit acturus. Edi praeterea observationes naturales Academicorum Etruseorum. Cardinalem Palavicinum praelo subjecisse Historiam Concilii Tridentini, curis secundis nunc adauctam, quam opponit Historiae ejusdem argumenti a Paulo Veneto conscriptae. Parari pvaeterea publico observationes Mathematicas Caroli Rinaldini, Alphonsi Borelli de motu animalium opus. Denique versari sub praelo varia diversorum scripta, sed Etrusco idiomate contexta. Haec volebam nescius ne esses. Vale, vir Eximie, properabam. Holmiae CICICCLXIV. a. d. IX. Junii Juliani.

EPISTOLA LIV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REmitto tibi Petronii fragmentum, quod cum voluptate summa perlegi. Video pluscula jam ante esse edita. Quae nunc primum accesserunt, valde sunt corrupta, credoque, non aliam esse caussam, cur omitterentur hîc illicve aliqua a librariis, quam quod essent perditissima. Verba continent, et locutiones alias non observatas, ut saplutus, lupatrix, praxim, coelus, balneus, abstinax, nervia, nesapius, scelio, offla, molestare, gaudimonium, et id genus: nec tamen ideo rejicere audeo, cum et alias Petronio familiare sit recedere nonnihil a communi consuetudine, et caetera mirifice conveniant cum iis, quae vulgo exstant. Contuli et locum Sarisberiensis, qui probare fragmentum hoc videtur. Quare facile existimo, verum esse, ac propterea mereri, quod consideretur amplius, libereturque a virus, quibus scatet, quantum potest fieri. Et habeo jam aliqua notata, quae promam, si non ingrata fore intellexero. Interea ecce tibi meum de Italica Philosophia libellum, de quo velim judicium mihi perscribas tuum: mitto quoque Bigotii Arrianum, sicut ipse voluit, cum summa gratiarum actione. Plautum Gronovii cum alio libello reddam, quandocunque jusseris. Haec festino scripsi calamo, et fasciculum adjeci ad Cl. Gronovium, quem ad eum curabis, quandocunque occasio fuerit, Vale. Upsaliae 3. Julii CICICCLXIV.

EPISTOLA LV. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

OCcuparunt me praeter solitum diebus proximis curae publicae, vir Glarissime, et immane quantum distraxerunt. Tum et ex urbe rus proficisci sum coactus, ut amici et popularis mei nuptiis interessem. Quae caussa est, quod litterarum nihil a me in manus tuas perfertur jampridem. Sed nec iterare lectionem fragmenti Petroniani hactenus est datum. Quod genuinumne sit an adulteratum, tibi harum rerum sagacissimo censori arbitrandum relinquo. Ut tamen sententiam meam intelligas, quod videris velle, in toto orationis contextu pauca occurrunt, quibus elegantiae Petronianae nitor et vestigium indubitatum prodatur. Narrationem de Vitriario frigidissimam agnosco. Et tamen sunt hîc illic, quae eruditionem saeculi vetusti prae se ferant. Ut deVenere strabosa (Strabosus enim, non Strabonus opinor scribi oportere) Venerem quippe Strabam nonnullis habitam ad Artem Amatoriam Nasonis palam pluribus feci. Octavius Falconerius emunctae vir naris, Roma perscribit, non posse se persuasum habere, ut Petronianae indolis credat hunc libellum. Quibus fere paria censet noster [Note: Vide Gronovii Epist. ad Heins. CCCXCV.] Gronovius, nisi quod is arbitratur, fragmenti hujus auctorem, quicunque is sit tandem, Petronii plura vidisse, quam nunc in publico circumferantur. Unde fit, ut in nonnullis, quae depravata ducit, conjecturis indulgeat. Sed tu haec, et si quae plura sunt, omnium optime videbis. Eruditissimum tuum de Philosophia Italica commentarium percurri tantummodo oculo festinante hactenus, totum intentiore cura mox perlecturus, pro quo gratias interim ingentes, et quantas pro tam exquisito munere haberi par est, habeo. Gronovio exemplar suum propediem mittetur. Qui recte ordineque factum nuper nunciabat, quod Plauti sui atque alterius libelli copiam tibi fecissem. Quatuor exemplaria Philosophiae Italicae in Gallias mittenda tradidit mihi Curio noster. Primum horum ad Bigotium, ad Valesium secundum, tertium, ac quartum ad Menagium atque ad Capellanum spectare addebat, nec defuturus sum mandato. Rerum novarum nihil nunc in promptu est, nisi de bello Brittannico apud nos metum esse, ac contagionem illic nonnihil jam coepisse grassari. Vale, Holmiae Suecorum CICCICLXIV. a. d. V. August.

EPISTOLA LVI. JOH. SCHEFFERUS. Nic. Heinsio. Holmiam.

MEum de Philosophia Italica opusculum fuisse tibi non ingratum, gaudeo, deque eo judicium tuum, cum per otium amplius inspexeris, requiro. Tot ejus exemplaribus in Galliam Hollandiamque mittendis molestum tibi fuisse Curionem nostrum, aegre fero. Promiserat ipse, se daturum operam, ut citra tuam molestiam per nautas hoc negotium conficiatur. Nunc video abuti eum bonitate tua, quae quia simul meos usus Ssectat, pro ea summas tibi ago gratias, et occasionem quaero cupide, qua vicissim meam promptitudinem testari tibi valeam. Petronii fragmentum et tibi et aliis suspectum esse video. Ego quoque deprehendo pluscula in eo, ad quae haereo. Infinita tamen depravata, mutila, et glossis interpolata censeo. De omnibus cum cura, alia occasione. Nunc enim propter occupationes alias non licet. Quid de Livio Gronovii, grassante sic contagione per Amstelodamum atque Leidam, sperandum nobis sit, scire vehementer cupio, nam a Gronovio quidem ipso nihil habui litterarum longo tempore. Vale, vir Nobilissime, ac me amare perge. Upsaliae. a. d. 16. August. CICICCLXIV.

EPISTOLA LVII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

GRatiarum actione tardius, fateor, apud te defungor, vir Clarissime, quam aut officii mei ratio, aut munus longe praestantissimum postulabant. Sed inde publicis negotiis, hinc valetudine minus confirmata interpellantibus, jam pridem meus vix fui. Et tamen Arrianum ac Mauricium tuos majori jam ex parte perlegi, nee sine fructu praesentissimo, dum nulla ex observatis tuis pagella non doctiorem me reddit. In Gallias ac Bataviam nostram destinata abs te exemplaria ut tuto illuc quamprimum perferantur, quantum in me, diligentissime curabitur. De Petroniano fragmento publici juris faciendo si cogitare pergis, communicabo tecum, quicquid binis jam litteris in illo castigavit atque illustratum reddit noster [Note: Epist. CCCXCIII. et cccxcvii.] Gronovius. Is ante Februarias Kalendas Livium suum in lucem proditurum spondet. Sed ob hibernas itinerum difficultates vix ante Majas Kalendas libri tam desiderati exoptatique exemplaria sperare possumus. A Bigotio de die in diem litteras expecto, quem Lutetiam ex Neustria jam rediisse opinari licet. Claudianus meus lucem jam pridem videt, cujus tamen

nec ipse hactenus compos sum factus; cum lues per Bataviam universam hac aestate atrociter grassata commercium cum Suecis omne quodammodo abruperit, certe in annum proximum rejecerit. Eadem illa lues Cornelium Schrevelium e vi vis sustulit, majori liberorum suorum, quos denos aut duodenos reliquit, quam rei litterariae damno, cum multa conaretur quidem ad ornandum eruditionis nomen, sed pauca bene, in describendis aliorum animadversis unice occupatus, idque nullo fere adhibito delectu. Haec nunc: Amicos omnes jubeo salvere. Vale, vir Celeberrime, et me, ut solebas, ama. Holmiae Suecorum CICICCLXIV. a. d. VI. Decemb.

EPISTOLA LVIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

NON meretur gratiarum actionem munus tam exiguum, praesertim apud eum, quem tot pridem officiis beneficiisque habes tibi devinctissimum. Neque opera mea tanta est, quam illustrando utrique adhibui scriptori. Scio vires ingenii mei, et conatus saltem non displicere tibi tuisque similibus cupio. Quorum proinde judicium de illo ac sententiam perscribes, cum intellexeris. Praecipue Gronovii, quem miror tam diuturnum pertinaxque silentium servare; etiam Bigotii, quem spero tuo studio accepturum, quod illi cum caeteris viris doctis a me destinatum est. Ignosce, quaeso, meae fiduciae, qua tibi toties negotium facesso. De Petroniano Fragmento cogitavi aliquoties, et adhuc cogito. Itaque si me juvare tua aliorumve voles opera, rem facies gratissimam. Vidi pluscula in eo, ut opinor, non inconcinna. In aliquibus adhuc haereo: ut iu illo tangomenas, bis occurrente iisdem litteris. Sed et quid ista velint, nec dum assequor, quibus prae mala sua et cornua nascuntur. Item, Staminatas duxi, et plane matus sum. et frigori laecasim dico. et pentiacum et pollicem porricino et scelio. et odaria saltare. et cromataneas et marcutia, et mufrius et baci ballum. et matautata, et saucunculum. et barcalaeda, idem excatarrisasti. Sunt et alia, quorum auctoritatem quaero adhuc apud bonos auctores. Ut, quod malus fatus, masculine esset pro neutro, non uno in loco, nervia pro nervis, et hujusmodi. De quibus et ego amplius alio tempore, cum nunc per occupationes publicas, et solennem actum Magistrorum promovendorum, qui celebratur hodie, non possim. Vale, atque sicut hactenus, ita porro me tuum esse patere. Upsaliae a. d. 13. Decemb. CICICCLXIV.

EPISTOLA LIX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REspondere tuis jam ante octiduum debueram, sed expectabam nostros Mathematicos, qui aberant ab urbe, sicut solent, per hos dies festos. Interea redduntur litterae mihi Curionis, cum Fragmento Petroniano, et binis Cl. Gronovii epistolis. Pro quibus omnibus summas tibi ago gratias. Gronovium video ambigere, fraudisque suspectos habere Dalmaras. Ego quoque haesi semper haereoque: non tamen infeliciter expressisse Petronium ubique fere existimo, quicunque tandem fuerit, fragmenti ejus auctorem. Sunt enim in eo doctae locutiones plusculae, quaeque aliud sapiunt saeculum, quam qua scriptus ille liber in praefatione dicitur, qui continet id fragmentum. Quia tamen dubitare scio multos, facturusne operae pretium sim, si quae in mentem mihi venerunt de tot corruptis in eo scripto locis declarem, ignoro. Denique quid tu existimes, scire vehementer cupio. Sed ad Mathematicos revertor nostros. Observarunt illi sydus utrumque, more Mathematicorum, per tubos et instrumenta caetera. Daboque operam, ut proxime delineata habeas omnia: sic enim pollicitus mihi est Rudbekius noster. Quid portendant, indicare omittunt, cum plerisque nostris sit persuasum, aut nihil certi portendere, aut si portendant, sciri id haud posse. Quare veluti consensu quodam eos rident, qui spes metusve huic illive populo per divinationes suas injiciunt. Si quid vero deinceps intellexero, dabo operam, ut in tempore significem. Litteras Gronovii remittam proxime. Nunc enim otium non fuit deseribendi omnia, quae ex illis faciunt ad institutum meum. Vale, vir Nbbilissime, annumque hunc novum, cum plurimis subseqnentibus tuo publicoque bono laetus valensque vive. Upsaliae a. d. 10. Januar. Anno CICICCLXV.

EPISTOLA LX. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

COmpertum ex rumoribus publicis haud dubie habes, vir Clarissime, Britannos foederatis Belgis denuo minitari bellum, nec minitari tantum, sed ad Martern apertum rem jam devenisse. Per quas turbas tam atroces fit, ut totum me ad occupationes ut ingratas, sic publieas tamen, cogar convertere, humaniori litteratura ad tempus valere jussa, cum alia ex aliis mandata per singulos tabellarios a patria ad me perferantur, quae otio omni mihi interdicant ac Musarum sacris. Quapropter ignoscas mihi par est, si paria tecum non facio, et scriptionis officium mutuae paullo negligentius usurpo. Interim recte

te facturum censeo, si fragmentum istud, quod sub Petroniano circumfertur nomine, nuperque admodum luce donatum est, rursus publico permittas. Esse enim in illo nonnulla, quae gustum antiquitatis haud dubium nobis dant, prorsus ut credam persuadeor: nam de omnibus id adfirmare non ausim. Nonnulla ex iis, quae negotium tibi facessebant, jam castigavit noster Gronovius, ut ex literis ejus cognosse potuisti. Quid Mathematici vestri observarint in cometa nupero, desidero, ut satisfiat curiositati quorumdam amicorum per Italiam Galliamque ac Germaniam, qui super ea re per literas, me consuluerunt: divinationes et vaticinia astrologica nil moror. Inter viros horum studiorum peritos haud convenit, cum alii unum solum modo cometam apparuisse contendant, alii duos, sed tempore diversos et loco. Ex Belgio tabellarius nec dum adveoit, ut nunciare vix possim, quid illic nunc rerum geratur, nisi hoc unum, ad bellum omnia necessaria parari, brevique in promptu fore centenas naves omni armatura instructas. Claudiani exemplaria duo aut tria ex Belgio proxime accepi, quorum unum tibi servetur. Arriani et Mauricii, quae in Gallias, ut scis, destinabantur ante hos tres menses, ne nobis perierint, metuo. Ajunt enim navem ferro onustam, quae hinc in Hollandiam contenderet, in mari Balthico vi tempestatis esse depressam; sed nomen navis a me ignoratur. Vale, vir Celeberrime, et amicos meis verbis, ni molestum est, salvere jube. Exarabam Holmiae Suecorum CICICCLXV. a. d. VII. Februarii.

EPISTOLA LXI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

ETsi nihil mihi sit jucundius, quam creberrimas abs te accipere litteras, tamen raritatem earum excusari mihi, non erat necesse, qui jam pridem intelligo, quantis nunc negotiis obruare. Neque alia est caussa, quae me parciorem esse in scribendo jussit proximis hisce mensibus. Tametsi enim erat, super quibus sententiam exquirere tuam non una vice volebam, tamen nugis meis serias res tuas interturbare nefas videbatur. Qua in re si quid a me peccatum est, inscitia potius quam ignavia censebis factum. De cometa promisit nuper Fornelius noster, ipsum se ad te scripturum. Quae res effecit, ut deinde hanc curam ejicerem ex animo. Nunc denuo cum ipso egi, promisitque is nonnihil post horam unam atque alteram, si accepero, una cum his transmittam. Rudbeckius studiose colligit judicia exterorum de eo (et cum singulis tabellariis huc mittit alia aliaque Illustr. Cancellarius) postquam bonam illorum nactus erit copiam, et jam, quid alii sentiant, intellexerit, se suam quoque proditurum scripto promittit sententiam. Esse enim sibi quaedam observata, quae adhuc nemini, quantum videre potuerit ex his, quae hactenus accepit. Quare petit, ut ne nimium festines, namque daturum operam, ut paulo post habeas accuratius quid, quam nunc statim possit dari. In eo

conveniunt plane Rudbekius, Fornelius, aliique, quod existiment non fuisse unum cometam, verum duos diversos, cujusque sententiae rationes satis firmas proditurum se Rudbekius recepit. Tu censebis suo tempore. De Claudiano feliciter emisso tibi gratulor, proque liberalitate tua tibi ago gratias maximas. Casum fasciculorum nostrorum aegre fero, et, si certi de eo erimus, resarcire illum proxima occasione quaero. Petroniana mea properant ad finem. De editoone tamen eorum adhuc haereo incertus, donec forte per occasionem demonstrare tibi potero, judiciumque tuum coram explorare. Sed diutius molestus tibi esse non sustineo. Ergo Vale, ac, ut soles, me amare perge. Omnes Amici perofficiose te salutant. Upsaliae a. d. 14. Febr. Anno CICICCLXV.

EPISTOLA LXII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

QUod in remittendis Gronovii litteris fui tardior, non alia est caussa, quam quod Curio noster se quotidie dictitaret abiturum, cui rectissime credi posse confidebam. Nunc quia video adhuc per dies aliquot hîc mansurum, en tibi eas, una cum dissertatione mea de auctore fragmenti Traguriani. Quam nisi grave est, velim perlegas, judiciumque de illa tuum mihi perscribas. Cl. Gronovii observationes admodum me delectarunt. Unam tamen non intelligo, quando ex Martialis VIII. 59. citat, Autolyci tam piperata manus, nam in editis, quos ego vidi, non est piperata, verum piceata. suspior, Scriverium illo modo habere. Verum eum videre non licuit, quia hîc est nemo, qui exemplar ab eo editum habeat. Tuum et Gronovii judicium de Auctore dicti fragmenti libenter simul publicarem, si scirem, non ingratum id vobis futurum. Tu sententiam perscribes tuam, et quid fieri velis aut non velis, indicabis. Gratam Cl. Dn. Capellano fuisse voluntatem meam laetor. Utinam ad ipsum, amicosque caeteros pervenire nostra possent. Nunc dubito, propter ea, quae scripsisti nuper. Nautae nomen, cui commissa fuerunt, ignoro, nec nunc adest Curio, ut ea queam scire. Scribam mox, si veniet; quod spero. Interea Vale, vir Nobilissime, ac me amare perge. Upsaliae 3. Mart. CICICCLXV.

EPISTOLA LXIII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

COmmentarium tuum de Stylo, Curionis nostri opera, accepi, munus longe gratissimum: qui etsi Ubsaliam tunc denuo se cogitare significaret, neglexi tamen Claudianum illi ad te perferendum tradere, quod in valetudine adversa, cum qua mihi res erat, cogitationes occupabantur. Cl. Rubekium jam

absolvisse opinor, quae super cometa nupero meditari dicebatur, quod cometa ipse jam desierit apparere. Sunt et alibi terrarum, qui in eodem argumento exercentur, a quibus illum praeveniri nolim: ejus rei indicem mitto epistolam, quam ab amico proxime accepi. Mitto et Bigotianas litteras, quod complectantur nonnulla, quae tibi fore haud ingrata sum opinatus. Et has et illas, si sine incommodo tuo fieri id potest, ad me reverti quamprimum cupio. Livius Gronovii publico jam donatus, tarde admodum ad nos perferetur, quod piraticis incursibus mare infestetur. Vale, vir celeberrime. Holmiae CICICCLV. die XXVIII. Martii.

EPISTOLA LXIV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REddo tibi litteras cum summa gratiarum actione. Phaedrum denuo a Fabro esse editum video, idcirco videre ipsum impensissime desidero. Quod si per calamitatem bellorum huc transmitti non porest, optarem describi ea, quae ad me pertinent, atque huc curari per tabellarium, neque enim tam multa esse possunt. Mentelius num edito Petronii fragmento aliquod de auctore judicium, vel notas emendationesve adjecerit, scire aveo. Quae de cometa perscripsisti, Rudbekio legenda dedi. Respondit, sibi pridem jam compertum esse, unum fuisse, non duos. Pleraque quae parata habebat, tradidisse igni ob caussas, quas coram referam suo tempore. Velle tamen tuam in gratiam nonnulla, quae repetere memoria possit, consignare denuo, ac ad te mittere. Id simul hac ipsa indicavit hora, se cum quibusdam aliis hodie mane observasse alium cometam bene magnum versus Orientem, quem oravit, ut et tu consideres, quidque de eo observarint alii, in posterum significes. Livium Cl. Gronovii prodiisse gaudeo, illiusque compotes nos futuros suo tempore confido. Claudianus tuus quandocunque venerit, erit rnihi longe gratissimus. Vale, vir Nobilissime, meque, sicut soles, ama. Upsaliae a. d. 31. Martii CICICCLXV.

EPISTOLA LXV. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

DE Phaedro Tanaquilli Fabri nuper iterum in lucem prolato negotium Emerico Bigotio litteris proximis commendabo. Quamquam ille in agro Rotomagensi etiamnum subsistit, per adversam fratris valetudinem impeditus, quominus Lutetiam possit recurrere. De Mentelii Petronio rem omnem quoque diligentius explorabo. Sed Philologicae eruditionis nihil ab illo velim tibi

polliceare, quamquam vir est caetera non indoctus, et egregie officiosus. Cometa etiam apud nos diebus proximis coepit apparere. Qui ne non diversus sit ab illo, quem superiori anno atque hujus initio conspeximus, etiam atque etiam nobis est videndum. Quae Cl. Rudbekius super hoc argumento sperare me jubet, avidissimus expecto, nollemque vir accuratissimus in lucubrationes suas tam ferociter ac iracunde saevisset. Tu hortare illum, ut in proposito pergat. Mitto hîc epistolam eodem spectantem, quam Hamburgo hodie accepi. Eam Rudbekio et Fornelio nostris legendam permittas, licet postea huc redituram tua opera. Claudianus meus occasionem operitur, qua perferri tuto ad te possit. Gronovius postremis suis significabat, Quintilianum suum prodiisse. De Livio nihil addebat, quem tamen et ipsum jam prostare venalem ex Elzevirianis litteris prope colligere mihi videor. Vale, vir Celeberrime, amicorum decus. Socerum tuum cum ornatissimis viris, Rudbekio, Verelio, Brunero, Fornelio salvere plurimum jubeo. Exarabam Holmiae Suecorum Anno CICICLXV. a. d. VII. Aprilis Jul.

EPISTOLA LXVI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

ECce tibi litteras, quas huc nuper voluisti mittere. Scripsit, ut opinor, jam ante octiduum Fornelius, quae spectare ad propositum negotium videbantur. At Rudbekius noster tardior est, propter et labores alios aliosque, quibus obruitur, et quia collatis omnium aliorum sententiis annotaturum sese sperat, quae adhuc a nemine sunt observata in hoc toto de cometis argumento. Dabit et picturam, quae omnia reddet evidentiora. Et sperabam fore, ut nunc omnia haberet confecta, idcirco scriptionem huc usque differebam. Sed quia heri in coena mihi dixit, adhuc aliqua desiderari, tacendum diutius non putabam, ne me oblitum mandatorum tuorum censeres. Veniet ipse Rudbekius ad vos circa finem hebdomadis hujus per dies aliquot, ubi ipse forsitan sua tibi coram tradet. Quod mea caussa scribere amicis in Gallia dignatus fueris, est gratissimum mihi, nec nunc expecto quid impatientius, quam responsum. Libelli nostri, qui destinabantur passim viris bene nobis, ut putamus, cupientibus, perferuntur Lubecam, ibique haerebunt, donec occasio aperietur, qua transmitti queant in Hollandiam, quod praevideo fore non, nisi post tempus bene longum, atque vehementer doleo. Tu si ad eorum aliquem scribes, significabis hoc infortunium, et nos liberabis a suspicione oblivionis aut ignaviae, nisi grave erit. Petronii fragmentum, quantum quidem ex eo nunc est editum, ad te deferet Curio noster, quem Rudbekius habebit socium itineris. Vale, vir Nobilissime, nosque si non immerentes sumus, amore tuo prosequi porro perge. Upsaliae a. d. 25. April. CICICCLXV. Misit ante tempus bene longum aliqua suorum ad me Titius, Professor Dantiscanus, idque tua, uti

opinor, opera. Eidem mearum nugarum aliqua remisi cum Bibliopola Lubecensi praeteritis nundinis autumnalibus. Id quod velim per te intelliget, si forte illi scribes, quia vereor, ne non magis in hoc, quam aliis commissis ei negotiis fidem suam servarit. Iterum vale, ac confidentiae meae ignosce. Nomen Bibliopolae, nisi fallor, est Beeckenstein.

EPISTOLA LXVII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

JOnae Fornelii comitatem in promendis sine procrastinatione observatis ad cometam nuperum spectantibus, uti debebam, habui acceptissimam. Id vir industrius ac solers, quando opportunum videbitur, ex te resciscat cupio. Mihi vicissim curae erit, ne qua negligatur occasio aut pereat, studiis ejus commodisque consulendi. Rudbekium huc propediem venturum recte postremae tuae monebant. Venit enim, sed sic, ut nobis non compellatis denuo ad vos decesserit, una cum Curione bibliopola, ut ajunt. Cum tamen paratum tibi apud me esse Claudiani exemplar tempestive satis indicaram, quod per illum ad te deferri debuit. Quae spes, quando me frustrata est, Loccenii nostri genero id ad te curandum permisi, qui cis dies pauxillos Ubsaliam se cogitare asseverabat nuper admodum. Rudbekium hortare, quaeso, ut coepisti, ne promisse desit. Ejusdem argumenti prodromum luculentum ab Hevelio propediem habebimus. Sunt et alii complures in Gallia Germaniaque ac Italia, qui in hac ipsa palaestra assidui nunc desudant. pervenit jam in manus meas Johannis Georgii Graevii oratio adversus superstitiosam ac meticulosam vulgi de cometis opinionem, quasi per illos sinistra quaevis et inauspicata nobis portenderentur; addito eiusdem materiae libello, qui Andream Dudithium auctorem prae se fert. Ex Gallia jampridem nihil a Bigotio litterarum ad me perfertur. Hunc, puto, fraternae valetudinis malum pertinax alio vocat. Arrianus tuus cum Mauricio ne in via haerere pergant, a Curionis diligentia pendet. Utrumque certe libellum homines Lutetiae eruditi videre percupiunt, exemplar Reginae destinatum an Romam jam pervenerit, scire desidero. Sunt, qui opinentur etiamnum illam de Suecia repetenda cogitare, negant alii. Petronri fragmentum una cum tuis animadversionibus avide expecto. Quae vidi hactenus hujus tuae lucubrationis, mirum in modum placuere. Rogavi amicum Dantiscanum, quîcum frequens literarum commercium mihi intercedit, ne gravetur Titium percunctari, ecquid epistola tua cum fasciculo, quem nundinis autumnalibus librario Lubecensi Beekenstenio perferendum credideras, recte sit curata. Ex Batavia nostra nihil nunciatur, praeter ea, quae ad bellum Britannicum referenda sunt. Vale, optime et doctissime vir. Holmiae Suecorum CICICCLXV. a. d. XIX. Maii.

EPISTOLA LXVIII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

NUlla applausus spe aut exspectatione erectus, sed fretus sola amicitia nostra, et indolis tuae benignitate illa luculenta, per quam sit, ne conatus mei in litteratura qualescumque tibi omnino improbentur, Claudianum nostrum nuperae editionis ad te misi, Scheffere clarissime. Commendabit etiam opellam utcumque nostram, uti auguror, Typorum haud quaquam aspernandus nitor. Meis ipsis lucubrationibus non nimium laboriosis sat superque gloriae parietur, si post plurimas scriptoris eximii editiones nostra haec omnium minime mendosa ac impolita esse censebitur. Praestantissimo Rudbekio promissa praestare per occupationes continuas liceret vellem. Nam et fidem ejus a me liberatam cupit per assiduas litteras [Note: Stanistaus de Lubienietz Lubieniecius Rolitsius, qui Theatrum Cometicum edidit Anno 1667. in quo videbis omnes Heinsii, Rudbekii, Fornelii et aliorum de Cometis communicatas epistolas.] Eques ille Polonus, qui in eo totus est, ut variorum de Cometis nuperis observata in unum colligat, ac collecta publico permittat, et mihi grave est toties super re eadem interpellari. Interest praeterea Rudbekii ipsius non latere diutius, quae observavit. ne si alii prolatis in lucem observatis iisdem illum praevertant, homines maligni postea criminentur, alienis plumis exornatum prodire, non suis. In unam omnia epistolam conferri haud incongrue aut incommode, ni fallor, possunt. Praeter Graevium jam duo tresve alii scriptores super hoc argumento ex foederatis Belgis publice circumferuntur. Accepi etiam Dantisco Hevelianum de Cometis prodromum, libellum mire accuratum. Quae Polonus eques in hanc rem proxime ad me dabat, hîc mitto reditura in manus nostras tua opera, ut spero, ubi oculis Rudbekianis atque Fornelianis erunt delibata. Erravisse nos in nomine bibliopolae Lubecensis ut cognoscat Titius, operam nudius tertius dedi. Ex Belgio nostro rerum novarum nihil, ubi omnium studia in bellum Britannicum intenta sunt. Prostat jampridem publice Livius Gronovianae recognitionis: prodibunt et propediem Euangelia Gottica, nisi jam prodiere. Tua ad Petronianum fragmentum observata multum mihi arrident. quod in eo habetur, Sic notus Ulysses, Maronianum est hemistichium ex Aeneidos 11 vers. 64. unde manifestum sit, quid sibi hîc velit Petronius. Erant alia, de quibus monitum te cupiebam: ea fortassis in medium proferentur a minus occupato. Falconerius et Bigotius avent scire, quid sperandum sit a Brunnero nostro. Salveant amici omnes, tu vale, et veni. Exaratum Holmiae CICICCLXV. a. d. XV. Junii Juliani.

EPISTOLA LXIX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

SEro tuis litteris respondeo. Nempe eo tempore, quo tradebantur mihi, Rudbekius et Fornelius aberant: et quia ambo versabantur Holmiae, sperabam fore, ut te convenirent ipsi, deque istis omnibus coram tecum agerent. Nunc ait Rudbekius, se quidem quaesivisse te domi tuae, sed non reperisse, mox cum navigio coactum abire, in quo nescio quas arbores peregrinas habebat collocatas. Fornelio litteras tradidi, ut praecepisti. Ait nil ad eas posse reponere, nisi viso prius Cl. Hevelii libello, quare ut mittatur sibi, ipsum esse tecum acturum. Litteras illas interea servare, nisi plane remitti vielis statim, quod nunciare poteris cum proximo tabellario. Rudbekium et ante saepius, et nunc denuo admonui officii sui, monstratis tuis litteris, sed praeter pollicitationes nec dum quidquam potui extundere. Spero tamen operam daturum, ne de eo conquerendi justam tandem habeamus causam. Livium Cl. Gronovii, cum Quintiliano, et Ulphila Cl. Junii impatientissime expecto, quanquam quid sperandum exspectandumve mihi sit, in hac tanta rerum omnium turba, penitus ignorem, nisi tu forsan viam aliquam inveneris. De Brunnero nostro scribere nil possum, quia is jam ante dies quatuordecim in patriam abivit, nec ante tres quatuorve hebdomadas est reversurus. Pro iis, quae significasti in Petronio, summas tibi ago gratias, optoque vehementer, ut sit otium tibi, quo possis caetera addere. Invenient locum suum in addendis, quae subjicientur, eritque satis temporis, si intra hoc octiduum mittentur, cum in Notis reliqua sint folia duo, nec nimis festinet typographus. De Phaedro Tanaquilli Fabri num rescripserit Bigotius, scire cupio, simul et num ad eum sint perlati mei libelli, et u, quod metuo, perlati non sunt, ut per te intelligat, nullam apud me tam diuturnae morae esse causam. Vale, vir Nobilissime, ac me, ut soles, ama. Upsaliae a. d. 27. Junii Anno CICICCLXV.

EPISTOLA LXX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

TAndem ad me venit Claudianus tuus. Injecerat ei moras aliquas primum affinis meus, serius abiens Holmia, mox nauta ingenio suo tardus. Sed expectationem tam diutinam compensavit abunde tanta ejus elegantia, ut post se relinquat plerorumque ejus generis aliorum. Quare pro tam singulari ac eximio munere gratias tibi ago maximas, tuumque fore me perpetuum polliceor. Cum Rudbekio non semel egi tuo nomine. Pollicetur

is quotidie industriam suam, et jam conscripsisse quaedam scio. Sed tam multis aliis occupatus, nescio quomodo ad hoc negotium sit tardior. Non omittam tamen uxgere, et vel invito extundere aliqua, minime, ut ex colloquiis ipsius conjectare possum, contemnenda. Indicabam ipsi, quae significaveras de oratione Grasvii; statim videndae ejus desiderio exardebat. Sed quia ignorabam rationem, qua huc posset adferri, effeci, ut hoc, quicquid est, differret in adventum sunm, cum post dies summum quatuordecim iter ad vos cogitat. Arrianum meum ad Reginam Seren. CHRISTINAM pervenisse scio ex litteris [Note: Hunc antea regium in Portugallia Residentem, ut vocant, transiisse ad pontificios, et Monachum factum scribit Schefferus de Script. Suec. pag. 176. Edit Moller.] Laurentii Skyte facerdotis, Roma ad me scriptis mense superiori. Quid actum sit cum caeteris exemplaribus, ignoro. Scripsit Curio Bibliopolae Lubecensi, ut per suos homines mittat Hamburgum, inde in Bataviam, ad communes amicos. Quid facturus sit, suo tempore intelligemus. Quae Dantiscum mea causa perscripsisti, grata sunt, sed errabam in significando nomine Bibliopolae, nec enim Beckensienius, sed Wetstenius vocatur. Poterit nihilominus vcl ex bis colligere Titius, non defuisse me officio meo, gratamque mihi esse ejus amicitiam. Petronius procedit satis lente, dum typographi sunt occupati excudendis tot disputationibus, quot fere singulis annis circa studiosorum nostrorum abitum, feriasque Caniculares solent haberi. Spero tamen, post tres quatuorve hebdomadus finitum iri, hocque ago eo majori studio, quo libentius intelligo, non displicere tibi ea, quae ad cum adnotamus. Cupio mirifice vos videre coram, et potest fieri, ut brevi ipse etiam ad vos excurram. Nunc enim impedior curis domesticis, et uxoris nec dum satis curata valetudine, quam contraxit adversam ex puerperio superioribus diebus difficillimo, ut de vita ejus desperarem. Unde vel praecipue factum, ut ad tuas tardius, quam debebam, responderem. Vale, Nobilissime Domine, ac me, sicut soles, perge amare. Upsaliae a. d. 6. Julii CICICCLXV.

EPISTOLA LXXI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

QUae proxime ad te perscribebam de praelio navali inter Britannicam nostramque classes commisso nuper admodum, extenuando, qua adfecti sumus, cladem, magnis equidem auctoribus peccabam, vir Clarissime, sed peccabam tamen. Ita enim ut crederemus, inducebant nos litterae Nicolai Rusii, qui foederatorum Belgarum Patribus ab actis est et epistolis, ad D. Isbrandum perscriptae in hanc rem. Inducebant et privatae amicorum scriptiones. Misere postea patres indicem universae classis accuratum, ex quo licuit deprehendere, naves XVI. bellicas cum celoci una desiderari, partem maximam aut exustas aut depressas ab hoste, cum classis tota ex navibus centum circiter et vicenis

confisterit, quarum nonnullae tamen ad pugnam serius sunt egressac, nec praelio interfuere. Nocuit plurimum rebus nostris ventus hosti secundus, nobis adversus: nocuit etiam non minus primo statim conflictu ductores classis nostrae praecipuos cecidisse: cum ex praestantibus nonnulli quoque abessent, Ruterum in Africam Americamque secuti, quos Deus nobis sistat incolumes; sunt enim propediem cum magna praeda adfuturi, ut ipsius Ruteri monent litterae. Qui Brittannos in Africa adortus primum, non modo recuperavit arces hasce, quas illi perfide et contra datam fidem praeripuere; verum etiam quae ab illis loca illic terrarum jure possidebantur, ditioni foederatorum Belgarum adjecit, Cormantinam imprimis arcem, caput gentis, naves complures aut cepit aut depressit. Inde ad Insulas Americanas a Britannis insessas conversus, non minori illic quoque damno hostem adfecit, vastatis coloniarum potissimis. Hunc ut salvum quampridem apud nos videamus praecipua patribus est cura: tum et classem ex Oriente, quae opulenta admodum de die in diem nobis venit exspectanda. Ultimo conflictu non incruentam Britannis cessisse victoriam in conperto habemus, una navi a nostris capta, exustis aliis nonnullis. Sociorum navalium vim haud exiguam, ducum adhaec quosdam occubuisse, viros principes ac splendido prognatos loco non paucos, qui praelio voluntarii interfuere. ex quorum numero unus tormento majori bellico disjectus avulsa cranii parte manum perstrinxisse dicitur duci Eboracensi, cujus lateri forte proximus adstabat; quanquam Britanni damna sua prudenter tegunt ac dissimulant. Rex tamen quod subtristior appareat hoc rerum statu tam laeto, sunt qui de morte aut Eboraci Ducis, aut Ruperti Palatini, aut Montacutii nonnihil suspicentur. Quicquid tamen id est, diu latere nos non potest. Ministros Suecum ac Danum, qui Londini sedem fixere, laetitiam palam testatos esse, ac Regi victoriam gratulatos pudendum est. De Danis praecipue, qui se salvos nobis, quanti sunt, debent. Orator Gallicus, quia in contraria ivit, male a plebe est multatus. Rex interim Christianissimus accepta clade nostra oratori Britanno significavit, sese mox staturum a partibus nostris, ni Rex Britanniarum ad aequas pacis conditiones descenderet, remota procrastinationis ambage. Hoc exemplum si foederatorum reliqui aemularentur, pacem sancitam brevi videremus. Sed a publicis hisce ad privata ut veniam, a Bigotio epistolam accepi hesterno die, qua fratrem suum fato functum nuntiat, seque in re familiari curanda totum occupari: propediem Lutetiam sibi fore excurrendum, quando in Phaedrum Fabri inquisiturus sit, libellumque, si fieri possit, ad te minurum. Mauricium et Arrianum tuos frustra hactenus exspectat, quos, nisi Curio paullo diligentius, quam sit hactenus, curabit, fore praevideo, ut Lutetiam nunquam perferantur. Negat et Titius fasciculum tuum hactenus in manus suas devenisse, qui mari Gedanum recta ex hac civitate mitti debuit, non Lubecam per itineris ambages. A Gronovio nil omnino. A Cl. Rudbekio perlata est heri ad me epistola, cui quod reponam, nihil nunc est in promptu. Nam Hevelianum prodromum, quem nudius sextus mittebam, jam ad te pervenisse confido, quod exemplar Hevelianae munificentiae mihi est pignus. Alterum exemplar,

quod Magnus regni hujus Cancellarius utendum dederat, possessori suo restitutum est. Rudbekium aedes meas me absente nequicquam accessisse doleo, quem plurima salute impertitum volo. Fornelium, cum in hac civitate esset, nullum vidi. Tu quaeso et hunc et illum adhortare, ut si quid observationum suarum super cometa nupero juris publici factum volunt, maturent operas, quas urgere amicus Hamburgensis continua flagitatione non cessat. De Petronio gratificari desideriis tuis summo opere velim, sed per publicas occupationes non licet. Vale, vir celeberrime, et. mihi, ut soles, fave. Lubienicii litteras remitti quidem velim, ubi commodum erit, nihil tamen est causarum, cur festines. Exarabam Holmiae Suecorum CICICCLXV. ad d. IV. Quinctil.

EPISTOLA LXXII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PRO litteris Bigotii summas ago gratias. Video minuta esse, quae adversusme a Fabro adferuntur, atque miror. Ego ipse deprehendi alia, quae monstrabo suo tempore. Quo simul ad ista respondebo evidenter, ut appareat, contradicendi studio pleraque ab ipso proferri. Tua quoque locum tunc invenient. Interea opus ipsum cupio videre, si modo possit fieri. Quod me senem nominet, rideo: puto enim eum annis non paucis meam aetatem antecedere, ut qui anno hujus saeculi vigesimo primo sim natus, atque ita nunc annum agam quadragesimum et quartum. Potes hoc rescribere Cl. Bigotio, et simul de aetate Fabri explorare. Mitto hîc rursum folia quaedam a Rudbekio nostro elaborata. Spondet finem proxime et una figuras omnes. Petronius meus heri absolutus est. Exemplum mittam proxima occasione. Sum nunc ob praesentiam nostrorum Aulicorum paullo impeditior, ut veniam tumultuariae huic scriptioni petere necesse habeam. Vale. Upsaliae a. d. 25. Julii CICICCLXV.

EPISTOLA LXXIII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

PRO exordio Rudbekianae epistolae ad me misso, est sane cur ingentes gratias me tibi debere lubens agnoscam. Utinam reliqua, quae supersunt pertexenda, tempestive compareant? Ex hoc enim gustu jam ubertim cognosse est datum, quid vir ille in hoc argumento possit praestare. Ipsum per litteras compellabo, ubi ea ex lucubratione nonnihil emerserit. Nam nunc interpellatorium atque importunum potius id officium, quam compellatorium aut comitati datum videri possit. Valetudinem nutare tibi invitus intelligo. Clade

quidem qualicumque adsecti sumus, sed quam victores immane quanrum extulere in majus. Ruterus noster post expugnatas partem maximam in Africano litore arces Britannicas, Americani litoris oram nunc strenue populatur. Unde fit, ut speremus ingenti praeda onustum nobis illum mox adfuturum. Galliarum Rex minari Britannis pergit, ni desinant injuriarum, a nostris partibus sese staturum. Sed minis hisce nihil proficitur. De litteris Lubienicianis ad me remittendis, rion est quod nimium hîc festines, quas legi a Rudbekio Fornelioque auctor ipse, ut videre potuisti, cupit. Habes hîc a Bigotio exerptorum nonnihil, quod corrasit ille ex Fabrianis ad Phaedri fabulas observatis. Schedae ipsae, ubi iis abunde eris usus, ad me reverti cum commodo tuo poterunt. In te non minus quam in me injurius est illic Faber non uno loco, quantum apparet. Primo conjecturam meam super [Gap desc: Greek words] bidens Petaviano codici adscripsit maligne satis. Deinde quod [Gap desc: Greek words] prospexit pro conspexit ejusdem codicis minus Latinum putcat, in eo fallitur. Est enim eleganter id dictum et apposite hîc loci. Prospicit enim, qui loco edito in depressum oculos vergit, ac declinat, uti hîc fit. Sic Aeneidos primo vers. 185. Aeneas prospectum pelagi ex scopulo petere dictus, et paullo post, ex eodem scopulo tres litore cervos prospicere errantes. Libro IV. 419. Didoarec ex summa littora late fervere, Trojanis altum petentibus, prospicit. Libro IX. 33. Teucri subitam pulveris nubem glomerari per campos e vallo castrorum prospiciunt. Aeneid. XI. 839. Opis Dianae comes e summis momibus Camillam morte multatam prospicit. Atque ita porro. Quid enim necesse in re trita exemplis indulgere? Fab. VI. libri II. Viridaria non posse ferri et ego jamdudum, si recordaris, monueram, nec constare versui huic legem metricam. Quare viridia reponi oportere, nec conjecturae etiamnum poenitet. Significabam tum id vocabuli apud Plinium bis terve occurrere, Libro V. Epistol. 6. et apud Jurisconsultos veteres non uno loco. Certe in Pandectis Florentinis vix aliter exaratum occurrit. Nec non eo usi Seneca Epist. LXXXVI. et Macrobius lib. I. cap. 10. Saturnal. pag. 171. ed. Pontani, tum scriptor vetustus apud Nonium Marcellum. Sed locus non est in promptu. Legisse me tamen illic sum certus. Sed et Cicero libro II. epistolarum ad Atticum Ep. 3. Si membranis antiquis credimus. Cyrus ajebat viridiorum [Gap desc: Greek words] latis luminibus non tam esse suaves. ubi radiorum circumfertur. Nec Faber probat, Canes confusi, subito quod ruerat fragor. Sic enim distingui malo. Fragor, inquit, non ruit. At discurrit certe, qua significatione [Gap desc: Greek words] ruere nonnumquam sumi, est in comperto. Ut in illo Nasonis, Exspatiata ruunt per apertos flumina campos. Sed demus ruere sumi pro cadere, certe fragor ille, quo magis discurrit, eo magis terris appropinquat. Hinc devoluta tomtrua apud eundem Phaedrum de Principe tibicine. At fragor parum proprie ruere dicetur. Quasi mille talia poetis non sint in usu. Apud Martialem epigrammate ultimo libri III. Subitis coelum ruit imbribus, quomodo Juppiter (pro coelo) apud Horatium horrendo ruit tumultu. et apud Senecam Hippolyto: Si nunc serenum est, omnis impulsus ruat Aether, et atris nubibus condat diem, cum imbres, fulmen, tonitru ex coelo ruant. Cadit fragor apud Maronem. Sic cunctus Pelagi cecidit fragor.

Cum non tam fragor ipse fluctuum cadat, quam fluctus cum fragore mixti cadant ac considant. Sive igitur fragorem coeli ruere, sive coelum cum fragore ruere dixerit Phaedrus, tantundem sit. Sunt plura in Phaedro examinanda, de quibus alibi. Ut cum libro I. Fab. III: Fugantque rostris circumfertur, pro quo concinnius fore opinor, Figuntque rostris, proprio hac in re verbo. Sic apud Nasonem Met. XIV. picus Martius duro fera robora rostro figit. Sed desino. Tu vale, vir Celeberrime. Exarabam praepropere. Holmiae Suecorum Anno CICICCLXV. a. d. XXXI. Jul.

EPISTOLA LXXIV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REddo tibi summa cum gratiarum actione utramque Epistolam, quam communicasti nuper. Cum Grypenhielmio nondum sum locutus. Quamprimum occasio erit, mandata tua expediam. Quae de Cl. Gronovio scribis, non intelligo, adeo non metuendum est, uf per me aliis innotescant. Video quidem eum agere gratias. Sed quae caussa ejus rei sit ignoro. Tu hoc explicabis, nisi grave fuerit. [Note: Vide Gronovii ad Heinsium Epist. CCCCIV. in fine.] Cl. Gronovium me nimis esse facilem putare video in arripiendis aliorum figmentis, ideoque nolle, ut quae de Phaedri fragmento, vel supplemento garriuntur, significentur mihi. Rideo, viroque optimo ago gratias, qui vel hoc pacto credulitatem meam vult castigari, atque conservari dignitatem ac existimationem. Interea cupio scire quis sit ille, qui tam magna promittit, tectoque nomine aut ficto a Cl. Gronovio significatur. Spondeo, me fidem illi adhibiturum esse nullam. Livium Gronovii avidissime expecto, utinam tuto ad nos perferatur. Fragmentum Petronii redditum tibi puto. Sed post adjici curavi, quae Cl. Gronovio sunt annotata. Ea accipies post dies aliquot, cum Curio noster ad vos revertetur. Nunc excudere coeperunt veterem Upsaliam nostram. Rudbekius cum tabellario proximo pollicetur reliqua sui scripti, atque tum et litteras se ait redditurum. Vale, vir Nobilissime, ac ut soles, rac amare perge. Upsaliae a. d. I. Augusti Anno CICICCLXV.

Hanc cum superiore tabellario misisse debueram. Sed accidit casu, ut aliam arriperem, sicut suspicor, aut mitterem nullam. Si aliam misi, quaeso, ut ignoscas errori, per festinationem commisso, eamque remittas. Sequuntur iterum hac vice Rudbekiana nonnulla, ut vides. Proxime habebis finem. Vale.

EPISTOLA LXXV. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

TEstudineo gradu Curionem ad nos properare video, vir Clarissime, cujus opera usurus eram in codice Panegyricorum veterum ad te curando. Sed et nudius sextus Dantisco fasciculum accepi a Joachimo Pastorio, qui libellos nonnullos complectebatur, quorum copiam auctor ipse voluit tibi a me fieri. Si abesse pergit Curio, aliam oportunitatem sum circumspecturus, qua et Panegyrici veteres et haec Pastoriana ad te perferantur, ne quid in me sit morae. Gronovii Livium Hamburgensi via Lubekam misit Elzevirius, unde huc perveniat. Sed quando manus notras subiturum sit exoptatissimum hominis amici munus, id divinare vix ausim. Bigotius, qui Lutetiam se rediturum propediem penultimis suis asseverabat, in Neustria haerere pergit, nec pedem inde moturus est. Ita fit, ut me lateat omnino, quicquid ea in civitate rei inter homines geritur. Nec ex Belgio nostro nuntiorum quicquam ad studia haec nostra spectantium accepi. Menagius ipse cum in epistolis exarandis sit lentissimus, quid in ejus aedibus super fragmento Petroniano disputatum sit haud scio. Habes hîc nonnihil litterarum ad Rudbekium. Velim ultimae duae figurae tandem aliquando compareant; cum Lubienius moram hinc haud levem objici operis typographicis diu sit quod conqueratut. Pro ejus epistolis mihi restitutis gratias ago, acturus majores, si quid responsi ad illas ab Ubsaliensibus amicis una adfulsisset. Vale, vir eximie. Exarabam Holmiae Suecorum CICICCLXV. a. d. XV. Septemb.

EPISTOLA LXXVI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

POST MS. codicem tuum, qui non parum mihi utilis, accepi nuper Venetam editionem quoque ac Parisiensem heri veterum Panegyricorum. Pro quo subsidio gratias tibi ago maximas, daturus operam ut occasione prima libri illi tibi, msi ipse interea ad vos venero, reddantur. Valde equidem districtus sum curis aliis, quas imponit mihi munus nuper a S. R. M. commissum. Dabo tamen operam, ut absolvam, quae in Pacato habeo affecta: Utinam permittat valetudo, quae subinde aliis aliisque molestiis impeditur. Sed hoc Deo cura erit, cui et tuam commendamus, maxime quia metuimus, ne diuturnioris silentii tui caussa sit illa ipsa non satis commode se habens valetudo. Petiit Cl. Rudhekius, ut et salutem tibi nuntiarem ejus nomine, et quaererem, quo modo ea sese habeant, quae Hamburgum nuper ad Lubienskium sunt missa. Num

perlata sint ad ipsum, eaque is acceperit, an pervenerint in manus alienas. Si occasio erit, atque si videbitur, vel ipsi, vel mihi respondere poteris. Plura nequeo hac vice, quod tu velim vitio ne vertas mihi, et bene valeas. Upsaliae 21. Novembris CICICCLXV.

EPISTOLA LXXVII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

[Note: Has omisi, quia nihil continebant, nisi Bosium gratias agete, pro studio juvandi ejus conatus in Josepho. et alias saepe rejeci epistolas.] BInis tuarum responsum debeo. De Josepho edendo valde mihi probatur institutum viri Clariss. Bosii. idem agitavere consilium jam olim Scaliger et Casaubonus. Postea Petrus Cunaeus nostras, et Samuel Petitus. Scaliger codicem Josephi plurimis castigatum locis Francisco Gomero moriturus legaverat. Distracta quidem ante hoc decennium publica auctione apud Groninganos, si recordor, Gomari fuit bibliotheca, sed inter illos libros, etsi copiosos, Josephus non comparuit. Quem Gomari gener, aut alius nescio quis ex [Gap desc: Greek words] propinquis sibi vindicavit, ut postea mihi est intellectum. Casauboni exemplar penes Emericum filium haud dubie haerebit. Idem de Cunaei codice statuendum reor, cujus filius natu maximus, ex Oriente jam redux sedem Lugduni Batavorum fixit. Petiti Bibliotheca emtorem nescio quem invenit, invenit tamen, de qua re Emericum Bigotium nostrum occasione prima percunctabor; qui et ipse Josephi nonnulla cum optimis membranis commisit, quas ego schedas apud Isaacum Vossium ante hoc quinquennium inspexisse me memini. Nec denegabit, puto, harum usum Bosio, qua est humanitate, Bigotius; si id necdum praestitit; fortassis et alia hanc in rem bono publico collaturus. De Scaligeri et Cunaei exemplaribus Gronovius noster indagandis operam Cl. Bosio navare posset. Quem inter et Casaubonum Emericum necessitudinis nonnihil intercedit. In meis scriniis nil omnino asservatur, quo editio haec ornari possit. Rufini versionem haud dubie addendam operi curabit Bosius, et quidem ex vetustis membranis recognitam, quales in bibliothecis paullo instructioribus passim occurrunt, nam editiones typis hactenus descriptae admodum mendosae circumferuntur. His tu virum celeberrimum cum salute mea imperti, quaeso. [Note: Vide Epist. CCCCVI. Gronovii ad Heinsium.] A Gronovio heri epistolam habui. Ait is Salustium prodiisse, cui observationum nonnihil suarum per filium curarit addi. Videtur is cogitare de Diatribis ad Sylvas Starianas recudendis. Habui et a Bigotio. Narrat is secundum tomum epistolarum Tanaquilli Fabri in lucem nuper prolatum esse. Plura perscripturum se pollicetur, simul atque Lutetiam pervenerit, quo cogitabat ante Kal. Januarias. Addit alia tuae cognitionis haud indigna, quae apud me videbis, aut quae ad te mittain, si

excursus ad nos tuus differri perget Cl. Rudbekio salutem adscribo. qui optime sibi consulet, si cometam novum in usus publicos diligenter observabit: opinantur enim per Gallias Germaniamque mathematici stellam esse haud insolitam, quae in cingulo Andromedae apparet, de cometa non assentiuntur nostro Rudbekio. Vale, vir eximie, et me amare perge. Holmiae Suecorum CICICCLXV. a. d. XXIX. Decemb. Auspicia instantia anni fortunata tibi adprecor. Nec Bigotius, nec Gronovius quicquam tuorum operum hactenus acceperunt, quod miror. Noribergium nescio quem commentatios parasse in Petronii fragmentum Bigotius monet, cui et Valesius observata sua in idem fragmentum typis describenda tradet. Argentorato ad me scribunt Boecterum nostrum conclamatae esse valetudinis. Ignosce festinanti.

EPISTOLA LXXVIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

TArdiorem solito me esse in respondendo fateor. Sed tarditatis hujus caussa fuit primum valetudo parum prospera per aliquot hebdomadas, deinde Curio noster, qui quotidie abitum minabatur. Quem eo magis deferre meas ad te volebam, quod simul committere ipsi decreveram editionem novam Phaedri a Fabro publicatam, atque huc ad me transmissam. Quamquam nihil aliud contineat, quam quod pridem a Cl. Bigotio accepimus. Ipsa ejus verba sunt, quae transscripsit. Quod videbis ipse proxime, quando Curio ad vos discedet. Caeterum quia propositum nunc mihi est, primo quoque tempore denuo Phaedrum edere, indicandum tibi hoc existimavi, ut si voles aliqua monere, faceres in tempore. Quamquam nolo esse molestus tibi, quem scio, tot curis nunc esse districtum, ut ad haec studia nostra difficulter possis accedere. Hoc rogare audeo, ut transmittas mihi occasione oportuna editionem Rigaltianam Phaedri primam, ut eam conferre possim diligentius cum postrema ejusdem, Parisiis Anno 1630. in 12 mo publicata. Puto enim plurimum inter se differre; cum tamen ad utramque usum sese scribat codicis Rhemensis lectionibus. Pro litteris Cl. Titii huc transmissis ago tibi gratias, et ut videas confidentiam meam, te ex adverso aliis ad Ampliss. Gronovium onero. Habui ab eo ante dies pauculos aliquas, quibus nunc respondendum fuit, licet nihil continerent praeter aliquas ad Phaedrum observationes. Quaeso autem etiam atque etiam, ne hoc vitio mihi vertas. Cl. Rudbekium non convenisse te vehementer miror, qui ultra hebdomadem Holmiae jam commoratur. Et promiserat mihi abiens se statim accessurum te, atque tarditatem mearum litterarum excusaturum tibi. Cometam mihi fassus est non esse aliam, quam stellam illam, de qua scribis. Sibi autem nominari cometam ex suis et peculiaribus rationibus. Sed hoc ipse explicabit melius, aut fortassis jam coram, priusquam, has: accipies, explicavit.

EPISTOLA LXXIX. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

JAmpridem ad te scripturio, vir Celeberrime, sed dum in eo jam ter quaterve sum, aliud ex alio rei inopinatae intervenit, quod eogitationes meas hinc avocarit, inviti quamquam et nolentis. In ea scis nos incidisse tempora, quorum ratio omnis cum sit turbata prorsus ac instabilis, vix est, ut quicquam inde certi vindicare nobis possimus. Interim est cur gaudeam summo opere, cum valetudine adfecta in gratiam utcumque te rediisse, quam ut cures diligentius in posterum etiam atque etiam te adhortor. Ne dum studio nimis intento in commune consulis, bono publico ante netatem nobisque amicis tuis praeripiaris. Tandem reversus est Lutetiam Bigotius. Quid illic rerum inter homines geratur eruditos, ex ejus epistola uberrime, ni fallor, cognosces, quam perlectam ad me reverti rogo, ut sinas. Ex Belgio nuntiandum nihil omnino occurrit; ubi omnia ad bellum sese terra marique conficiendum nunc componunt, amplexis partes nostras tandem aperte Galliarum Daniaeque Regibus, et Electore Brandenburgico. Si eadem consilia agitarentur in hac aula, posset a coeptis iniquissimis ad pacis studia nullo negotio converti Britannus. De Phaedri fabellis rursus edendis te cogitare laetor. Editionem Rigaltianam jam habuisses; sed occurrens mihi in publico noster Curio, dum ad vos festinat, negabat exspectare sibi integrum esse, suadebatque, ut opera filiae tuae libellum ad te perferendum curarem. Quod consilium secutus addidi libellis Phaedri Petronianum fragmentum editionis Parisinae, quamquam nil in eo occurrat, quod sciri tua intersit. Aliam ejusdem fragmenti editionem in eadem parari civitate cum animadversis doctissimorum hominum, praeter Bigotium Capellanus quoque monet. Annotata tua in fragmentum illud cum exemplaribus libelli de stylo tandem ad se perlata esse nuper admodum significabat Elzevirius, ac simul spem faciebat curae sibi fore, ut ad Gronovium et Bigotium uterque quamprimum libellus mitteretur. De Tacticis scriptoribus ac Commentario de secta Pythagorica cum nihil addat, facile hinc colligo, nec dum horum voluminum copiam illi factam esse, quod miror et indignor. Phaedrum percurram denuo, et si quid observationum novarum subnascatur mihi, ejus te facturus sum participem. Jam olim de variis locis me tecum per litteras scio egisse, quae legibus metri non satis apud elegantissimum scriptorem respondent, et levi vocabulorum in suum locum translatione, unde perperam movere pedem, sanari possunt; quae antiquis animadversis majori ex parte an sint inserta certo exploratum vix habeo. Egeram et de illo loco lib. II. fab. 36. perambulante laeta domino viridaria, quem cum pedibus labantem animadvertisset Faber, [Gap desc: Greek words] laeta confidenter ejecit, quod vocabulum tamen hîc aptissimum est. Ego, ni fallor, significavi minima mutatione viridia reponi oportere.

Admitti enim dactylum a Phaedro penultima sede in jambis suis vel inde fit manifestum, quod subsequente proxima fabula habes, si ve-ro acces-sit con-si-lia-tor male-ficus; Viridia pro viridariis Latine dici jam pluribus apud te exemplis adstruxi, quantum recordor, quae nunc non repetentur. Adde Vitruvii locum lib. VI. cap. 6. Hi collocantur spectantes ad septentrionem, et maxime viridia prospicientes. Apud Senecam Ep. LXXXVIII. Scribendum est, Cisternam aedeficiis ac viridiis subditam: non, viridibus; si lege stamus, quam Macrobius dicit Saturn. Lib. I. cap. 4. viridiorum quoque jam designavi ex antiquis epistolarum Ciceronis libri II. ad Atticum exemplaribus. Eadem fabella isto versu, prospectat Siculum et prospicit Tuscum mare, nescio an monuerim videri scribendum, et respicit. non enim veri fit simile, duo illa maria a fronte villam Tiberianam habuisse. Nisi interpretaris ab antica parte Siculum, a postica Tuscum mare prospexisse. Tu videris. Vale, vir celeberrime, et me ama. Holmiae Suecorum CICICCLXVI. prid. Kal. Mart.

EPISTOLA LXXX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REddo tibi litteras Bigotii, cum prolixa gratiarum actione, quas communicare nuper mihi voluisti. Didici ex eis plurima, inter alia id quoque, quod in edendo de variis ingertiorum bonorum monumentis catalogo nunc pergant. Id quod mihi vehementer placuit. Credo enim hac in parte Parisienses rem praestare longe gratissimam iis omnibus, qui amant litteras. Utinam quis esset, per quem compotes illius opusculi fieri possemus. Verum metuo, ne sint vana nostra desideria hoc tempore. Libellos meos ultimos nunc pervenisse spero ad Cl. Gronovium. Quid cum Mauricio et caeteris sit actum non excogito. Putat Curio noster (quem credo apud te fuisse, ut qui heri hinc discesserit) fasciculos meos errore datos Pluymero Hagae Comitis, qui dari Elzevirio debuerint. Ita neminem scire, quid cum iis debeat fieri. Si quo pacto vel hunc vel alium errorem circa eos potes submovere, ac ut suum quisque consequatur, ratione aliqua efficere, rem facies mihi quidem longe gratissimam. Pro Phaedri editione Rigaltiana, et Petronii fragmento plurimum curae tuae debeo. Filia mea nec dum est reversa, sed abducet eam secum uxor mea, quae cras deo volente, iter eo instituet. Tum reddentur mihi ambo libelli, quorum videndorum magno teneor desiderio. Properat ad finem Upsalia mea, tum Phaedrus recudetur, observabunturque diligenter, quae binis monuisti litteris. Si quid interea occurret aliud, cum erit otium, significabis. Quae de Petroniano fragmento magnorum apud Gallos sit sententia virorum, valde cupio videre. Atque mittet forte quid eorum libellorum ad te Cl. Bigotius. Cui si scribes, velim indices per me non stare, quo minus mea habeant. Feci enim, quod mearum fuit partium, ut nosti. Brunnerus noster te salutat perofficiose, primoque tempore

Moeridem redditurum pollicetur. Haeret nunc nescio quibus aliis in rebus, Plutarchi, ut opinor, parte quadam edenda. Ego maluissem omnia postposuisset Moeridi. Sed relinquendus est suo arbitrio. Upsaliam, cum absoluta fuerit, quo pacto mittere ad amicos queam, non intelligo, nisi tu prospexeris viam aliquam. Sed nolo te his nugis longius morari. Vale, atque me, ut soles, porro amare perge. Upsaliae a. d. 6. Martii Anno CICICCLXVI.

EPISTOLA LXXXI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

ECce tibi binas a Bigotio, vir Clarissime, per quas significat animadversiones in fragmentum Petronianum tuas et libellum de stylo Lutetiam pervenisse. Spero idem fatum experturos aliquando Tacticos tuos, et commentarium de dogmate Pythagorico post annuos errores: quamquam de iis quicquam sibi compertum esse negat Elzevirius. Ex Curione libens cognoscebam nuper Ubsaliam tuam jam ad finem propemodum, esse perductam: unde spes mini addebatur, fore propediem ut Phaedrum curis secundis recognitum praelo typogaphico permittas. Non satis memini, an in illo scriptore deprehenderis insignem errorem, ubi agit de Demetrio Phalerio et Menandro Comico. Phalerius enim Demetrius (sic enim malo, quod Graecis est [Gap desc: Greek words] , quam Phalerius) non occupavit improbo imperio Athenas: ut Demetrium Regem cum Phalerio videatur confudisse, quamquam nec ipse tyrannus fuit dicenans. Phalereus penultimam producit, Phalerius corripit. Sic Alexandria et Alexandrea. quod postremum apud Horatium et Propertium penultima producta occurrit. Darius et Dareus, Cyclopius et Cyclopeus, Nam Graecum modo per i litteram correptam, modo per e productam efferebant. Sed hoc leve. proferre in theatrum, quod Statio restitui, addendum illud Ausonii epistola ad Ursulum Grammaticum de Terentio, Protulit in scenam quot dramata fabellarum, Arcadiae medio qui jacet in gremio. Sed de his alibi. Videbo, an per oratorem Gallicum Pomponium obtineri possit index ille, aut catalogus Auctorum, quem Lutetiae procudi singulis hebdomadis de novo scimus. Plumerus bibliopola Amstelodami vivit, et quidem vicinus Elzeviriis. De caeteris meminero. Vale, vir Celeberrime et festinanti ignosce. Holmiae Suecorum CICICCLXVI. a. d. XXVII. Martii

EPISTOLA LXXXII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PRO amica litterarum Bigotianarum communicatione summas ago gtatias tibi. Video Cl. Bigotium videre mea in Petronii fragmentum cupere. At defiderio ipsius satisfactum parum credo, quia anceps dubiusque haereo, nec temere pronuntiare quid sustineo. Interim et alios non satis esse certos haud illibenter intelligo. Wagenseelii et Valesii Epistolas videre vehementer cupio. Scripsit de iis pridem Arnoldus ad me Norimberga, meaque addi eis voluit Verum ego dissertationem meam nolui a caeteris divelli. Quae de Demetrio in Phaedro mones, amplius consideranda puto. Sunt enim in Laertio nonnulla, quae tueri posse Phaedrum videntur. Et adscripsit Phaedri locum iis Cl. Menagius, tanquam eadem tradentem. Poteris, cum otium erit, videre, sententiamque tuam aperire mihi. Catalogum Parisiensem ut procuret nobis Dn. Bejerus, cursus publici Praefectus, operam dedi, et spero promissis staturum. Upsalia mea hodie finita est, exemplum ejus habebis a Curione nostro, cum ad vos redierit. Phaedrum recudere typographus incipiet hac, opinor, hebdomade. Cl. Gronovio si scribes, significes oro, accepisse me Quinctilianum. Ipse enim nolo scribere, donec occasionem habuero mittendi una aliquid mearum rerum. Quanquam his turbatis rebus nesciam, qua ratione mittere queam, nisi tu dispexeris occasionem aliquam in tempore. Sed non possum plura, recens e lecto venio, cui affixum me per duas hebdomadas et amplius tenuit morbus, qui nunc passim hîc et alibi affligere homines solet. Vale. Upsaliae a. d. 3. April. Anno CICICCLXVI.

P. S. Laertium Menagii, et Phaedrum Rigaltii reddam primis diebus. An non in editione priori plures notas ediderit Rigaltius, scire cupio.

EPISTOLA LXXXIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

UTique res meae aliter eveniunt, quam optaram. Praeterquam enim, quod quae ad Cl. Bigotium, amicosque alios misi, intercepta sunt, ne quidem in Puffendorfio spes nobis aliqua reponenda, quando eum captum teneri Hamburgi, propter nescio quae commissa, mihi nuntiatur. Solus est Dn. Frisius Concionator aulicus III. Dn. Comitis Koningsmarki, qui supplere poterit hos in caeteris defectus, quia illi aliqua dedisse exemplaria, cum Petroniani Fragmenti, tum Arriani caeterorumque libellorum meorum Bigotio tradenda, Curio ait. Si ne is quidem suum facere officium velet, rationem scio amplius nullam, cum

Petroniani fragmenti, neque Curioi, ullum. amplius. supersit exemplar. Quod velim in tempore Cl. Bigotio significes: Mitto nunc Upsaliam et ad te, et ad Gronovium Bigotiumque, quia postquam Curioni hoc negotium jam improspere successit, per quem possim mittere, habeo neminem. Quare oro, ut ignoscas mihi, qui tibi aliis occupato hoc negotium facesso. Phaedrum necdum licuit ordiri, quia qui ex Typograhis describere eum debuit, miser diem suum obiit. Jubet Curio nos exspectare adhuc unam alteramve hebdomadam. Plura non occurrunt, et festinat, qui fasciculum secum deferet. Ergo Vale, meque, sicut soles, ama. Upsaliae a. d. 29. April. CICICCLXVI.

EPISTOLA LXXXIV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hoolmiam.

REmitto tibi litteras communicatas nuper, summa cum gratiarum actione, inque signum animi mei erga te, Upsaliam meam trado. Deferet fasciculum ad te studiosus quidam, cui hoc negotium commisi, nisi vento cessante nimis diu detentus fuerit. Quae de viris magnis ab Augustiss. Galliarum rege salario auctis nuntias, grata sunt, praesertim propter Cl. Reinesium, quem existimo talium esse indigentem, si quem alium. Et poterit fortassis promovere opus Inscriptionum, cujus praeter titulum et praefationem nihil hactenus est excusum. Quod vero me quoque in hunc censum venire aliquando posse auguraris, in eo sentio te quidem admodum amice de me rebusque meis judicare, quomodo autem persuadere mihi debeam, non video, cum nec sim ex illa virorum doctorum classe, qiubus praemia haec destinantur, nee si essem, ita innotuerim. Gallis, ut ulla mei vel per somnium mentio fieri posse videatur. Quare. spem tam temerariam ego quidem haud concipio, tibi vero pro amoris ac benevolentiae pleno istoc in me animo, cultum studiumque meum polliceor peretuum. Bigotium libellos fisco addictos nihilominus, ut inspiciat item, aspecturum confido, licet forsan ipsos recipere non possit. Quum praesertim nihil sit in eis; quod quem possit offendere. Nisi hoc fiat, quid sperandum nobis faciendumve sit haud video. De Philosophia Pythagorica et Mauricio centies jam egi cum Curione nostro. Respondet, libros Hamburgum esse missos, epistolam, quoque monstrat Bibliopolae Lubecensis, qua et misisse se eo, et inde Amstelodamum destinatos fuisse testatur. Nil se ait posso amplius. Credo resciri ab Elzeviriis posse, num acceperint ejusmodi libros, nam ad ipsos mittere Bibliopola Hamburgensis, Koonig nomine, qui et alias res ipsorum curare solet, debuit. Vel significabitur saltem, an a dicto mercatore Hamburgensi per superiorem aestatem missi ad eos libri ex Suecia per piratas fuerint ablati, aut casu alio perierint. Audeo his adsociare litteras ad Cl. Bigotium, quas mittes una cum tuis, quandocunque scribes, nisi grave erit. Vale, vir Nobiliss. ac me, sicut soles, ama. Upsaliae a. d. I. Mai. CICICCLXVI.

EPISTOLA LXXXV. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

TArdius gratiarum actione defungor apud te pro Ubsalia vetere, quam mihimet ipsi proposueram primo faciendum, post: acceptum munus, vir Clarissime, quamque lex humanitatis postulabat. Sed dum spero subventurum nonnihil aut ex patria aut aliunde rerum novarurn de iis, quae per orbem litteratum nunc fiunt, fraudatum me spc atque exspectatione omni serus nunc agnosco. Adeo post Bigotianus illas, quas vidisti, nil ad me pervenit, quod curiositati tuae oblectamento esse possit, aut cognosci abs te mereatur. Nisi hoc unum fortassis, excessisse e vivis Gasperum Gevartium, et Janum Vlitium, utrumque a multis jam retro annis mihi conjunctissimum, alterum senio confectum, alterum in flore aetatis immaturae nobis praereptum, et eo quidem lugendum magis inter vos, quod studium linguarum septentrionalium insigne prae se ferebat. Verum ut ad Ubsaliam tuam revertar, partem ejus scripti potissimam non sine praesenti voluptate jam perlegi, reliqua absolvam feriatis diebus, quos imminere jam nunc haud nescis. In tam sterili argumento tantam eruditionis haud protritae copiam a te conquiri potuisse, tanta cum lectoris conjunctam voluptate, equidem miratus sum. Ejus commentarii exemplaria Gronovio Bigotioque per te destinata, jam navigant, ni fallor in Bataviam. In Britannia Collegium quoddam Philosophicum est institutum non ita nuper, quod Sophorum indigitatur, ex hominibus rerum multarum cognitione instructis compositum totum, ut ferunt, Philosophiae praesertim ornandae illustrandaeque insudantibus. Proposuerunt illi Cl. Hevelio quaestiones non nullas haud inutiles aut inscitas, de quibus vir ille insignis vos Ubsalienses etiam nonnihil cogitare velit: cum sint inter alias nonnullae ad coeli hujus ingenium praecipue pertinentes. Date, quaeso, operam, ut viro vestrae gloriae perquam studioso hîc gratificemini: quod ut fiat, mitto exemplar ipsarum quaestionum, quod eam in rem curavi describendum. Libros, quos scis fisco Gallicano addictos primo, mox Patino restitutos quidem nuntiat Capellanus, sed post restitutionem in iis fragmentum Petronianum, furto haud dubie ablatum, non comparuisse. Promiserat se scripturum Koningio Hamburgensi Elzevirius de libris aberrantibus, et fecit, credo. Sed cum nihil ex illo rei istius superaddat proximis, de tota re omnia incerta et funesta praesagio. Urgebo tarnen iterum per proximas litteras hominem, ut saltem dicat, quid sperari de sarcinis istis oporteat. Vale, vir Clarissime, et amicos communes saluta. Holmiae Suecorum CICICCLXVI. a. d. XXV. Mai. Juliani.

EPISTOLA LXXXVI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PRO tam benigno amicoque animo, quo perlatam ad te nuper Upsaliam nostram excipere es dignatus, plurimum tibi debeo, vir Nobilissime. Neque minus eo nomine quod curare fasciculos ad amicos non es gravatus. Sentio me tibi his negotiis molestum existere: sed postquam semel iterumque intellexi, Curionem nostrum in curandis talibus haud satis esse felicem, ipsa necessitate jubente impudens esse cogor. Quod tu pro humanitate tua in deterius quaeso ne interpretere. Tot Petroniani fragmenti periisse vel intercepta esse exemplaria vehementer doleo. An vero ne per Dn. Frisium quidem aut Puffendorfium acceperint amici Parisienses, scire cupio. Gevartium et Vlitium vivere desiisse dolco. Vlitium parem negotiis intelligo fuisse, vel ex notis ejus in scriptores rei venatoriae, facileque persuadeor, potuisse plurimum praestare; etiam in argumenta illo, de quo scribis. Collegium Philosophicum Anglicanum multa bona nobis proditurum confido. Habent enim et ingenium Angli et facultates alias, librorumque rariorum copiam, nec diligentia ipsis deest necessaria. Quaestiones Cl. Hevelio propositas inspexi, atque de aliquibus, quae mihi notae sunt, nunc statim respondere volui, ut promptitudinem nostram vobis facerem testatam. Succinum picis fossilis esse genus censeo, cujus venae lateant in fundo maris. Idem a natura sua constipari credo, motuqe maris ejici in littus. Sed et hîc in Suecia reperiri verissimum est, ad insulae Biorkoa nominatae littora, in Melero lacu, cujus aqua dulcis est. Ut pereat eorum sententia, qui a salsugine maris censuerunt condensari. Sed et illorum stare nequit, qui ex arboribus crediderunt exsudare, quia nullo alio in loco hujus lacus reperitur, cum alibi sint arbores similes, etiam in majori copia. Succini illius in Biorkoa reperti massa elegans duorum digitorum lata et crassa penes me est, munere illius, qui suis manibus, cum particulis pluribus aliis in littore ejus insulae collegit, affirmavitque ex Pastoris Ecclesiae ejus loci ore, vento fluctus ad littora pellente ejici, ibique passim reperiri. Hirundines magno impetu circa tempus autumnale, haud secus atque ranae faciunt, mergere se profundo lacuum et fluviorum, tam est certum, quam quod certissimum. Affirmaveruntque mihi plurimi, qui viderunt extractas cum piscibus reti, quali hybernis temporibus sub glacie piscari in his regionibus consueverunt, caloreque ignis refotas reviviscentesque. Quacdam animalia hîc albescere hyberno tempore, ac aestivo recipere priorem colorem, verissimum. Vidi ipse habuique lepores circa hyemis verisque initium, dimidia parte albos, dimidia sui coloris. Media hyeme non vidi, nisi albos. Sed et vulpeculae hyberno tempore sunt albae. Sciuri quoque suum mutant colorem, hybernoque tempore evadunt grisei, hoc est nigro alboque sparsi mixtique. Estque hoc

genus pellium frequentissime per Europam in usu, a plerisque tarnen ex sciuris sumi ignoratur: Germani mei Grauwerk, item Fah, appellant. Pisces ob glaciem non fractam enecari saepius compertum, sed primum in piscinis solum, vel angustioribus lacubus, deinde in lacubus tantum illis, ubi fundus spissior, nam ubi rarior, non solent aeque facile. Denique qui pisces bene vivunt in limosa vel argillosa terra, illi quoque non perinde enecantur, ut caeteri. Sed et in lacubus majoribus, ubi intensissimum est frigus, glacies rumpi solet, sive fluctuum impetu, sive ob conclusos spiritus per agitationem aquae sursum elatos, magnaque deinde vi erumpentes. Sane cum sic glacies per totam latitudinem finditur, una ruptura, id fieri cum fragore ingenti consuevit, velut aliquot tormenta exploderentur, quod non semel audivi. Quare pisces frigore enectos in lacubus ejusmodi majoribus haud temere invenies. Neque oleum neque acris muria salis communis vere congelatur in glaeiem, faltem his in locis. Gelu terram penetrat ad duos cubitos, seu ulnas Suecicas, estque, quicquid in ea continetur humidi aut succulenti, album glacici instar. Aquae vero stantes amplius, et saepe ad tres ulnas, pluresque, fluentes minus. Ubi flumen citato cursu labitur, ibi ne quidem congelari solet. Quemadmodum nec fontes perpetuo manantes circa scaturiginem congelantur, imo hyberno tempore calidiores videntur esse, quam acstivo. Habes breviter, vir Nobilissime, responsionem ad nonnulla. Ad caetera respondebo, cum ista ipse amplius exploravero futura hyeme, si vitam Deus dederit. Quod si haec tanti videntur, ut communicanda censeas cum Cl. Hevelio, per nie liberum erit. Neque colere litteraria colloquia de his similibusve vel cum ipso, vel cum Anglis detrectabo, si per me juvari conatus suos posse arbitrabuntur. Phaedrum pridem praelo committere cogito, suntque parata editioni novae omnia. Sed solito tardius procedere Curionis nostri consilia deprehendo. Quod ferendum mihi juxta cum aliis, quae in typographia nostra plurimum molesta sunt. Interque ea vel praecipue, quod cuncta mea prodeunt tam male correcta. Nam et ego currente oculo saepe ista inspicio, et quae bis terque corrigenda monui, oscitantia operarum relinquuntur inemendata, aut, dum emendari debent, mutantur in deterius. Quod secus evenit, ubi certus aliquis est in typographio, huic negotio addictus. De qua re propterea scribo, ut cum non pauca talia irrepserint, et in Upsaliam, et tu humaniter excuses illa, et apud amicos veniam illorum exores. Vale, vir Nobilissime, et me amare perge. Upsaliae a. d. 29. Mai. Anno CICICCLXVI.

EPISTOLA LXXXVII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

PLurimum quidem me demeruisti, vir clarissime, tarn obvia benignitate, qua sine procrastinatione ulla ad Quaestiones philosophicas, ex Britannia

ad celeberrimum Hevelium missas, tam accurate responderis. Quapropter te ac collegas tuos vehementer exhortor, ut ad reliqua exornanda vos accingatis in hyemem proximam. Hactenus quae suppeditasti, ad Hevelium recta nunc eunt. Cl. Rudbekio salute dicta meis verbis signi fices velim, per me non stare, quo minus sibi habeat in posterum Prodromum. Hevelianum, quem utendum a me jampridem accepit, cum ejus libri aliud exemplar in Germania sum nactus. Quaestionum Britannicarum cum nullum in scriniis meis exemplar supersit, illud, quod per Curionem illi traditum est meo nomine, ad me revertatur velim. Exspecto librorum recens editorum nonnihil ex patria. Gronovius typis describi curat Palmerii Grenteme snilii exercitationes in optimos quosque veterum Graecorum doctissimas, sic vocat ipse, quas a Bigotio edendas accepit, Prodiit et postumus Alberti Rubenii super re Vestiaria commentarius, praeter Vossianum de Nili incremento. Caeterum res nostras tandem melior respexit Deus. Kalendis Juniis Julianis sub boram secundam tertiamve pomeridianam Britanni, secundo vento se permittentes, magno impetu classem nostram in anchoris stantem, Britannicum inter Flandriumque lictus, sunt adorti, sed repulsi a nostris acriter, sub noctem sua relegere vestigia inceperunt; postero die cumque subsecuto altero instauratum magnis utrimque animis praelium; sed et tum nostri praevaluerunt actis in fugam Britannis, ac navibus nonnullis captis ac depressis, tertii praesertim agminis, quod vexilla candida praeferebat. Dux ipse Georgius Askujus Hagam captivus est perductus, postquam navem suam, xc. tormentis bellicis instructam, Trompio dedidisset, quam nostri, ne impedimento esset bellantibus, exussere. Capta et secunda navis in illo ordine, interfecto Barclaio duce, tertia depressa. Pridie Nonas Junias auxilio fugientibus advenisse dicitur cum navibus XXII. Princeps Palatinus Rupertus, quando iterum acies est instaurata. Hanc quoque caesam a nostris litterae nonnuliae ex Dania ferunt. Belgicae nostrae id promittunt tantum, non adfirmant, quae Nonis Juniis sunt exaratae, adduntque illa etiamnum nocte mugitus tormentorum auditos fuisse, signum haud dubium continuati in id tempus navalis praelii. Ex ducibus nostris occubuerunt Cornelius Everhardi Zelandorum Thalassiarcha, vir inter paucos strenuus, et Trompii legatus Hulstius. Trompius ipse rem fortissime gessit, Ruterus ultimis rebus se servare jussus, ne quid discriminis in ejus capite Resp. subiret, praelio abstinuisse creditur. Britannicae naves quinque in Hollandiam captivae jam erant a nostris abductae, plures in Zelandiam missae dicebantur. Ut de rebus optime speremus, praesertim cum dux Bellifortius in procinctu sit cum classe LX. navium, praeter XXXII. Danicas, Quarum ope hostem superbum et pacis impatientem ad aequum compelli posse, si parum in nobismet ipsis est praesidii, confidimus. Faxit Deus O. M. ut tam prosperae pugnae navalis initia eventu pari comprobentur. Vale. Exarabam Holmiae Suecorum Anno CICICCLXVI. XIX. Junii Juliani.

EPISTOLA LXXXVIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PRO libello de eventu praelii nupero gratias ago maximas. Inducor facile, ut rem ita gestam esse credam, sicut in eo memoratur. Quocunque autem modo evenerit, deum oro, ut servire is eventus revocandae paci possit. Quae Rudbekio nunciari voluisti, nondum nunciavi quidem, quia abfuit ab urbe, nunciabo autem, quamprimum invenero. Phaedri hac hebdomade fecimus initium, veniet post diem unum alterumve ad vos Curio, et specimen ejus secum feret. In Militia navali nunc sum totus, atque libros duos priores jam absolvi. Puto plane me daturum suo tempore novum opus, et cujus ne umbra quidem sit, quod ante publicavimus, adeo quotidie inter scribendum subnascuntur mihi paene innumera non, ut spero, contemnenda. Gronovii edita cernere desidero, imprimis Rubenii rem vestiariam. Reinesii Petroniana mittam una cum Curione; habeo enim munere ipsius hîc transmissa. Sunt in iis multa egregia, ut est vir infinitae lectionis et memoriae singularis. Expecto tamen, quid tu de nonnullis sentias, quod perscribas mihi oro. Semper mea infeliciter in Gallias navigare doleo. Ne tamen temporum calamitatem mihi vertant vitio amici illic elegantes, per te opto ab ipsis obtinere. Vale, ac me ama, sicut soles. Upsaliae a. d. 24. Julii Anno CICICCLXVI.

EPISTOLA LXXXIX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REddo tibi schedas, quas nuper communicare mecum es dignatus. Video virum doctissimum corrigendi studio abreptum abire longius quandoque non a scriptura modo veteri, sed totius loci sententia. Quod palam faciam coram, volente Deo, si proximis nundinis autumnalibus dabitur ad vos excurrere. Mea tandem ad Elzevirios perlata esse gaudeo. A Cl. Bigotio, quid de meis in fragmentum Petronianum curis censuerit, novisse peramanter cupio. Si quid scribet, te communicaturum mihi confido. Phaedri nostri specimen vidisse te opinor, ac in eis observasse quaedam, quae ad te pertinent. Doleo, Curionem nostrum uti papyro tam sordida, textum quoque non aliis majoribus litteris excudi voluisse. Sed is quidem sua spectat commoda, de honore meo nil sollicitus, quod ferendum est hoc rerum statu. Interea valde opto vel ipsi aliam mentem, vel mihi alium Typographum, si quando, quae conscribo de militia navali, prodire in lucem debebunt. Nam aut mea stulte diligo, aut monstrabo singulis fere paginis non observata aliis, certe nusquam prodita. De

caetero quandoquidem scripturum te ad Cl. Reinesium opinor, litteras hîc ad eundem mitto, quas spero non gravaturum te adjungere tuis, atque adeo id peramanter abs te oro ac contendo. Nulla festinatione opus est, fiet, quandocunque commodum videbitur. Vale, Nob. Domine, meisque studiis favere perge, Upsaliae a. d. 14. August. CICICCLXVI.

EPISTOLA XC. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

ACcepi nuper Curionis nostri opera Evangelica Gothica Fr. Junii, itemque Alb. Rubenii opuscula. Delectarunt me omnia mirifice, cum primis vero illa Rubenii, quae optarem venalia extare, ut et ipsi copiam eorum habere possemus. Sunt enim rarae eruditionis prorsus plena, ut non sine detrimento iis possimus carere: Sed et Juniana sunt egregia, summaque diligentia conscripta. Dabo autem operam, ut, cum volente Deo proximis nundinis Autumnalibus ad te venero ipse, et haec, et alia tua tibi reddantur. Bigotii litteras de Petronianis meis periisse doleo. Scire namque cupio libentissime, quid de iis statuatur. Valesii et Wagenselii judicia edita habeo, quibus video reponi posse plurima. Inter caetera miror incusare Valesium, tam valde, quod est Ciceronis, et incumbere ova, quod est Varronis, et hujus generis multa alia. Gronovius quid sentiat, non scio, probaturum tamen ista omnia vix puto. Sed de his et aliis coram pluribus, ut spero. Quae de Phaedro praecipis, curae mihi erunt. Quamquam ne sic quidem credo irrepsisse aliud, quam quod, quia dicebatur valde verisimiliter, omittendum non videbatur. Vellem plura, sed jam abit Tabellarius. Quare oro, ut ignoscas, de caetero me tibi habeas commendatissimum. Vale. Upsaliae 31. August. CICICCLXVI. Pro litteris ad Cl. Reinesium curatis summas tibi debeo quoque gratias.

EPISTOLA XCI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

PEtronii sui copiam et mihi fecit Reinesius, addiditque nonnulla serius observata, quam ut typis describi potuerint, quae hîc mitto, si fortassis ad te non pervenerint. Nihil igitur necesse Petronium a Curione ad me ferri, schedas istas, ubi commodum erit, huc redire patieris. Bigotii nostri epistolam unam alteramque video nuper mihi periisse et indigne fero. Idque eo magis, quod suspiceris inclusa fuisse, quae super fragmento istoDalmatico ab hominibus eruditis Lutetiae publice sunt disputata. Monet enim Elzevirius fasciculum nescio quem Bigotianum a Jolyo bibliopola Parisino nuper admodum ad se missum

esse, quem non acceperit, et solebat Elzevirii opera Bigotius uti in suis ad me curandis. Historiam proelii navalis Britannos inter et nostros nuper commissi tam impolito barbaroque sermone narratam ad te pervenisse pudet. Habebam alia exemplaria Gallico ac Vernaculo sermone, sed ea amici diripuerunt. Nostri Tamesin insidere pergunt xc. navibus beliicis. Centum navium classis parari a Britannis dicitur, quare et apud nostros XX. aliae instruuntur, cum totidem incendiariis; Galli interim, ac Dani, nescio quas ob caussas, adesse nobis cunctantur. Hevelianus liber Rudbekio destinatus haerere apud me pergit, quod qua via ad amicum nostrum sit mittendus, ignorem. De militia navali cogitare te denuo plurimae est mihi voluptatis. Vellem et typographum scitum invenires, qui concinnis typis et charta nitidiore ornamentum operi conferret. Libellos nonnullos, qui te auctorem praeferrent, Lutetiae inter homines litteratos a Theologo Konigsmarkiano divisos fuisse monet Capellanus, sed nihil horum ad se pervenisse. Tacticos scriptores abs te editos et dogma tuum Pythagoricum cum acceperit tandem Elzevirius, spondet exemplaria Gronovio Bigotioque ac reliquis amicis mittenda curam sibi fore ne aberrent. Vale, vir Celeberrime, et mihi favere, ut facis, perge. Holmiae Suecorum Anno CICICCLXVI. a. d. III. Septemb. Julian.

EPISTOLA XCII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

RUbeniani de re vestiaria commentarii et Euangeliorum Gothicorum non ingratum tibi fuisse conspectum gaudeo. Euangelia munus a me pusillum accipias rogo, quorum duplex exemplar amicorum munificentia mihi suppeditavit: poteras et acceptam mihi retulisse Rubenii vestiariam, sed monet Elzevirius alterum exemplar Graevio me debere editori hujusce libri, alterum non consilio, sed errore ad me pervenisse. De quo cum Curione tibi erit transigendum, si id tui juris esse cupis. Graevius ipse Hesiodi novam editionem adornat; cujus specimen hîc mitto. Monet idem per litteras, e vivis excessisse apud Neomagos Schultingium, juvenem eruditum et mihi amicum, cujus ad Quintiliani declamationes observata potuisti jam vidisse. A Gronovio diu est quod nullas accipio. jubeor tamen ab Elzevirio litteras ejus propediem exspectare. A Titio libellum poematum accepi tibi offerendum. Sed cum me ignaro elapsus sit, et iter ad vos promorit Curio, non occurrit nunc quidem, cui credatur fasciculus. Ex Italia scribunt amici, Valerii Chimentellii de sellis veterum commentarios sub praelo fervere. Nam de Nardini Roma vetere in lucem prolata jam signifi casse me tibi nonnihil existimo. Addant Cosmum Mediceum, magni Etruriae Ducis filium natu maximum, amore eruditionis vehementer capi, jamque in eo esse, ut bibliothecam proavitam, quae ad D. Laurentii asservatur, magno accessu codicum tam scriptorum, quam editorum, hinc inde studiose

collecto adaugeat. Habui a Christina Alexandra epistolam proxime, sed unde vix liqueat, sitne huc ventura, an, quod proceres Sueci videntur malle, iter dilatura. De te quid nobis sit exspectandum fac sciam. Allatae sunt ad nos hesterno die a Rutero litterae, quibus nuntiat se cum Britannis denuo congressum, nil ob ventos plus satis vehementes toto biduo potuisse promovere; unam navem Brittannicam LVI. tormentis bellicis instructam a suis captam, et mox exustam esse. Eventum proxime exspectamus. Interim septem millia aedium Londini conflagrasse dicuntur. Adeo domi non esse tutos apparet, qui foris aliena flammis invadunt. Hevelius doceri cupit, an electrum istud, quod in lacu Suecico provenit, ejusdem duritici atque adeo naturae sit, qua Borussicum. Vale, vir celeberrime, et mihi, ut facis, perge bene velle. Exarabam Holmiae Suecorum CICICCLXVI. a. d. XX. Septemb.

EPISTOLA XCIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PRO tam eximio ac singulari munere, quo instruere ornareque Bibliothecam meam voluisti, non possum satis meritas tibi agere gratias. Equidem non hoc volebam, cum nuper animo simplici declararem desideria mea, sed ut pecunia parare mihi possem. Verum est haec singularis tua erga me benevolentia, cui praeter multa alia etiam hoc debeo. De Rudbekianis opusculis jam transegi cum Curione nostro, ut et ipsa mea sint. Specimen editionis Hesiodi novae prorsus placet, videoque in Lectionibus istis contineri multa non profecto vulgaria. Unum miror, quod occurrit pag. II. Naves veterum paulo majores duo habuere gubernacula, duos clavos, unum in prora, alterum in puppi. Scio naves [Gap desc: Greek words]. Sed tales fuisse vulgo naves veterum nec testimonia scriptorum, nec nummi, nec monumenta alia declarant. A Cl. Gronovio ante paucos dies litteras accepi, quibus conqueritur de adversa valetudine ac colicis doloribus, quibuscum conflictatus sit per aliquot hebdomadas. Sed quia illae litterae sunt scriptae in Augusto mense, puto eum nunc se melius habere. Chimentelli de sellis librum optarem videre, quia continebit meis usibus idonea in opere de Re Vehicularia, quod olim habeo affectum. Serenissimae Christinae per occasionem tam idoneam ut me commendes, oro. Constituit salarium mihi, cum hinc discederet, sed ejus pro bienno solummodo sum factus compos. Sed de hac re atque aliis coram. Constitui enim proxima hebdomade, nisi quid intervenerit, ad vos ipse iter facere. Interea vale, vir optime, meque semper tuum perge amare. Upsaliae a. d. 25. Septemb. CICICCLXVI.

EPISTOLA XCIV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

DIstuli ad te scribere, non quod nescirem, pro quantis meritis officiisque tuis deberem gratias, sed quod per quem tuto traderem tibi meas, haberem neminem. Scilicet quem abs te acceperam nummum, mittere simul constitueram non per obvium quemvis, ac ne tabellarium quidem, apud quem surripi clanculum litteras, in quibus recondi pecunias suspicio est, didiceram, sed certum fidumque hominem. Qui cum nunc demum se obtulerit, non feres aegre vel nummum tam sero remitti tibi, vel me in scribendo et agendo gratias fuisse tam tardum. Optaram equidem nuper, vel ea rerum mearum fuisset conditio, ut et tuo frui diutius colloquio licuisset, et simul in notitiam Excellentissimi viri, Domini Foederati Belgii legati pervenire potuissem. Verum quia mei me expectabant cum vehiculo, et viarum incommoditas coelique inclementia jubebat festinare, ne cum uxore et filia ferius, quam oportebat, venirem in hospitium, idcirco credo et te pro solita humanitate tua excusaturum, quod occasionem rei tam optatae, abs te amore singulari erga me oblatam, non avide arripuerim, sed et daturum operam, ne vir Illustrissimus Dominus Legatus, cujus alias humanitatem praedicari saepius audivi, sinisterius quid sentiat de mea ista nescio rusticitatene dixerim rectius, an libertate. De caetero tibi me meaque studia iterum meliorem in modum commendo. Et si quid habes, quod ad adornandam rem meam navalem potest facere, id benigne communicare ne graveris, oro. Cum primis scire cupio, an qui non ita pridem Parisiis ad familias Romanas pertinentes editi sunt nummi, non sunt in potestate tua, et num sit in iis, quod consilia mea possit juvare. Neque facies rem ingratam, si eo nomine cum amicis Italis Gallisque ages. Promisit aliquid Chifletius Seren. Christinae Reginae concionator aulicus, ut aliunde intellexi. Utrum fidem liberaturus sit, ignoro. Credo et Cl. Bigotium hac parte posse aliquid praestare. Sed profecto testor, fore me in hac editione longe alium, quam fui in priore. Sed abrumpendum est, quia is, qui haec secum sumet, stat in procinctu, et exigit epistolam. Quare Vale, vir optime, atque me, ut soles, amare perge. Upsaliae Novemb. CICICCLXVI.

EPISTOLA XCV. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

DE nummo Neronis antiquo restituendo cur tam anxius esses, vir clarissime, nil omnino caussae erat, cum tibi mea omnia pateant aeque ac mihi.

Juvenem illum, qui tuas cum nummo tulit, et si ignotum mihi, doleo benignius apud me haberi non potuisse. Sub ipsum meridiem ab illo compellabar, quando superveniehat Laurentius Linde, regni Suecici Senator et Mareschallus, cum aliis convivis apud me pransurus ex condicto. Itaque vix inchoatus sermo parum tempestive fuit abrumpendus, quod tu pro caetera tua bonitate in bonam partem interpretaberis, et apud illum, nisi grave est, excusabis. Hodierno die tabellarium ex patria exspectabamus, quem ex Gallia Italiaque litteras mihi allaturam augurabar ab amicis artium bonarum studiosis. Is cum in via retentus alicubi, nullus advenerit, de studiis communibus quod nuntiem, vix quicquam est in promptu. Voluit Lubienius ut Rudbekio nostro copia fiat hujus paginae, quam vides: unde ille colligat epistolae suae editionem promoveri, quam rem ut tibi curae esse sinas, vehementer te rogo. Scriberem ad ipsum, sed litterarii commercii fugitans quodammodo vir optimus videtur. Addes huic tabulae duas alias ab Hevelio profectas, uti ex ipsa Hevelii epistola tibi manifestum fiet, quam mitto. Velit ille te cogitare super promissis rerum naturalium novis observationibus, ut vides: quam ego rem haud parum gloriae tibi conciliaturum confido. His accedit et Reinesii epistola. Video senem nostrum nonnihil mihi succensere, quod conjecturae suae in Nasone minus acquiescam. Locus est Metam. VII. vers. 297. ubi vide in notis meis scripturae discrepantias, petit hoc a Colchide munus. Ipse volebat ex vestigiis veterum membranarum, petit hoc ab Aetide munus. Aetae nomen cum frequentissime apud Poetas vetustos cum Graecos tum Latinos occurrat, et Medeae Aetidos, Aetam et Aetida priore syllaba correpta negavi me usquam legisse. Ille in his fabulis poetas plurimum sibi permisisse contendit, nec inficior id ego, sed exemplorum auctoritate deferre plurimum solo. Proposueram eidem difficultatem in loco Valerii Flacci libro III. vers. 523. Et manicae virides, et stricta myrtus avena. Quis locus hîc sit myrto prorsus in obscuro est. De coryto mihi quoque venerat in mentem ante hoc septennium, eamque conjecturam tunc Gronovio non improbanti communicavi. Apud Silium libro XV. vers. 775.

Ita enim locus vulgo foedissime interpolatus et in plures versus diffusus ex membranis est constituendus. Apud Maronem quoque corytique leves humeris. pro avena scribendum habena vidit quoque Rutgersius in Venusinis lectionibus necdum editis. ut de scutica venatoria intelligatur, de qua Pollux lib. VI. cap. III. Sed Myrtum non temere damnaverim, videntur enim ea usi ad ornatum venatores. Sic pastoria myrtus apud Virgil. sub finem lib. VIII. Si quid lucis ad locum perplexum potes conferre, fac quaeso. Curioni auctor fui, persuaderet tibi de mittendo Tacticorum tuorum exemplari Romam ad Octavium Falconerium, qui et in ejusdem argumenti scriptoribus edendis desudat, nisi quod scribebat proxime se a proposito nonnihil deterreri, quod intellexerit ex Bigotio, esse qui Africanum, Apollodorum, Philonem Byzantium, Athenaeum

edendos aut Latino sermone donandos susceperit. Ad Phaedrum l. IV. fab. LXXXI. de Simonide, olim legebam sub finem, omnes sciverunt, a scisco, non scierunt; nec displicet conjectura, hoc est statuerunt, pro re rata habuerunt: hinc plebiscita statuta plebi. Grypenhielmio poematum meorum exemplar deberur, quod mihi nullum est ad manum, plura quidem submittere jussus erat Elzevirius, sed is postremis litteris monet, nullam fore occasionem ante hybernam tempestatem navium ex Hollandia huc iter facturarum. Quapropter si Curio etiamnum vobis adest, moneatur per te rogo, de exemplari libelli huc perferendo, quod rationibus Elzevirianis adscribatur, et Grypenhielmio interim ex promissi fide cedat, dum vernum tempus adfulgeat. Vale, vir eruditissime, et me, ut facis, ama. Holmiae CICICCLXVI. a. d. XI. Kal. Decemb.

P. S. Scribam ad Falconerium aliosque, ut, si possint, institutum tuum pulcherrimum de re veterum navali illustranda foveant ac juvent. Potuissem et, ego fortassis plura subministrasse, nisi tu festinasses abitum nuper, et mihi in patriam Februario mense, et fortassis citius, foret excurrendum; quamquam hactenus iter istud rebus meis necessarium obtinere non possum ab iis, a quorum nutu pendeo. Familias Romanas editionis Gallicanae possideo, non memini tamen quicquam in iis occurrere profuturum.

EPISTOLA XCVI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

QUas misisti nuper paginas, Rudbekio statim tradidi. Est plane, ut scribis, ad respondendum tardissimus. Causas tibi alias aperiam. De Valerii Facci loco non habeo, quod nunc quidem moneam, nisi suspectum saltem videri illud Myrtus. At vero id in corytum mutari oportere, juxta tecum non arbitror. Neque scio, an explicari possit commode de scutica. Quo enim respiceret illud stricta? nec huc facit aliquid, opinor, sine avena, sine habena legatur. Sed de hoc deliberabo alio tempore. Quod Reinesius (cui salutem ex me officiosam nunciabis) suspicatur, dissensum ejus me non ferre aegro animo, in eo bene facit. Eccur enim ferrem? sua opinor cuique relicta est sentiendi libertas, mihi mea. Nec in eo, ut consentiamus tandem, salus vertitur humani generis. Sentiamus nos interim, judicium de cujusque sensu relinquamus aliis. Quae de lingua canina, apud Petronium cap. XLIII. memorat, id meo animo explicandum ex sequentibus. Carpit nempe Chrysantum, qui hîc loquitur, vitiaque ejus palam reprehendit. Solent autem canes palam allatrare ignotos, et adversarios suos invadere. Ergo et in reprehendendo illo Chrysanto linguam caninam se adhibuisse ait. Quo simul respexisse potuit ad Cynicos, quorum consuetudo in talibus est notissima. Illud comedisse tractum est ex opinione vulgi, qui putat, usum talium ad istiusmodi negotia conducere.

Circumferuntur apud Germanos meos proverbia huc spectantia, et in Plinio existimo occurrere, quae idem docent. In Phaedro illud scierunt, semper accepi pro sciverunt, a scisco, ut sit contracte dictum, sicut alia hujus generis consueverunt. De Poematis tuis locutus sum cum Curione. Is ajebat, se, cum reversus fuerit Holmiam, tibi redditurum. Quae nomine Cl. Hevelii mones, curae mihi erunt. Hactenus fieri nil potuit, propter hyemem plane mollem, et remissam. Quod occasione data velim cum salute mea ei significes. Reditum te in patriam parare animo aegro audio. Licet enim nihil non sit jucundum, quod tibi gratum accidit, tamen jam jam sentio, quam hîc mihi postea vivendum sit ab omni litteratorum commercio, et notitia eorum, quae in studiis geruntur, longissime remoto, quod quanto me afficiat. dolore, nemo melius, quam tu ipse intellexeris; sed finiendum est, quod pluribus ob occupationes alias nunc non possum. Vale, vir nobilissime, atque me, ut soles, perge amare, numerareque inter tuos. Upsaliae a. d. 27. Novemb. CICICCLXVI.

EPISTOLA XCVII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

REddo tibi, ut volebas, [Note: Est illa, quae n. XXX. legitur inter Graevianas Tom. IV. hujas Sylloges.] Cl. Gronovii epistolam, de qua recte suspicatus es, perlecturum me cum voluptate. Adeo egregia et scitu digna continebat plurima. Nam quae de me in ea leguntur, catenus saltem non fuere ingrata, quatenus ostendunt viri doctissimi amicum erga me animum, quem quantivis facere utique non dissimulo. Unde simul peto, ut si respondeas ei, hanc voluntatem meam exponas, cumque officiosa salute nuncies, nil fore acceptius, quam si propius venire in notitiam ipsius liceat. Dedi nuper in mandatis Curioni, ut Upsaliam meam ei curet offerri per Elzevirios. Spero factum, judiciumque de ea ipsius, vel per te cognoscere desidero. Quae autem illa sunt Scaligeri excerpta, quorum meminit? Qui illi, quibus nihil in vita fuavius, quam omnium capitibus insultare. An de Vossio hîc suspicari debemus? Gellium velim Cl. Gronovius cum cura expolire dignetur. Nemo poterit rectius. Ad Cl. Bigotium quaero aliquid litterarum dare. Verum, quia quomodo ad ipsum pervenire queat, nescio, tuam opem imploro, si quando scribere constitues. De scierunt pro sciverunt necdum habeo quid certi, quod respondeam; suspicor tamen, me inventurum, si libellos meos excussero. Nunc enim non licet propter alia negotia. Te cum adversa conflictari valitudine sicut non sine sensu insigni doloris audio, ita laetor impensissime, reddi tibi vires priores paulisper, atque valetudinem restitui. Simulque Deum oro, ut cito totus convalescas, diutissimeque vivas maximo litterarum amicorumque bono. Phaedrus meus lento pede procedit. Notae tamen meae nunc finitae sunt. Sequuntur Guyeti, et alterius, nescio cujus in versionem Gallicam, quibus index

subjicietur. Ante discessum tuum coram me acturum tecum adhuc semel confido. Vale, vir nobilissime, atque me, ut soles, amare perge. Upsaliae a. d. 7. Decemb. Anno CICICCLXVI.

EPISTOLA XCVIII. NIC. HEINSIUS Job. Scheffero. Upsaliam.

NEScio quomodo oblitus sum, cum [Note: Vide Epist. XXX. Graevii ad Heinsium.] Graevianam proxime mitterem epistolam, illi et Bigotianam addere, uti nunc facio, cum in ea sint nonnulla, quae te tangant. Ex Elzevirii litteris disco Hagae Comitum nonnullas Scaligeri observationes ad A. Gellium a Vossio juris publici esse factas, quas per tabellarios se missurum offert, si velim: hinc puto, quae Graevius de eodem narrat negotio subobscure, perspicua et liquida tibi mihique fiant. Ad Bigotium si quas voles, mitte quam primum. Singulis enim Mercurii diebus Lutetiam mihi scribendum est ad illustrissimum Beuningium. valetudo mea jam paullo melius procedit. in Phaedro tuo, ubi conjecturae illius meae meministi, multo minoris alapae mî cum veneant, [Gap desc: Greek words] vaeneant, perperam omissum est. An a scisco, scii, pro scivi, deduci posset, tu videris; ego vix opinor. Vale. exarabam Holmiae CICICCLXVI. XIV. Decemb.

EPISTOLA XCIX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

UTor solita humanitate tua, litterasque istas mitto ad Cl. Bigotium, tuasque tibi reddo. Fabrum de Aeliano cogitare vides. Faciat licet, non inveniet, ut spero, multa in meis, nisi quae incuria Typographi mala mutilatave edita sunt, quod pridem monui ad Phaedrum. Habeo et ego non pauca denuo in scriptorem confecta, quae nescio, an ille omnia nobis prodet aut praeripiet. Sed tempore videbimus. Unum opto, ut modeste agat. Holstenii emendationem probo, etiamsi locum Arriani necdum licuerit inquirere. Multa sunt, quae ipsam firmant, suo indicanda loco. Sed hoc obiter. De me nil habeo hac vice, quod scribam, et veniet Curio noster ad vos diebus hisce, qui quae restant Phaedri, secum adferet. Ex Cl. Bigotio explores velim, quid de meis judicent libellis. Scribet tibi sine dubio aperte candideque. Lexicon, cujus facit mentionem, est in Praediis III. Dn. Rahlambii, ubi vidi ante annum obiter, et ita, ut ignorem, quale sit, nam frigus erat intensissimum, ut tractare manibus nequiverim, et adjuncti nobis plures alii fuere, qui ad alia nos abstrahebant. Nomen tantum Pausaniae praefixum observavi, suspicionem facit ejus

Lexici, cujus apud Suidam et Eustatium non semel nomen legitur. Ignoro an non fuerit Moschopuli, vel alterius, quia, sicut dixi, non tractavi manibus, sed in fronte tantum inspexi. Vale, vir nobilissime, ac, ut soles me amare perge. Upsaliae a. d. 18. Decemb. CICICCLXVI.

EPISTOLA C. JOH. SCHEFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

POST non Majum jam, in quo tu reditum pollicebare, sed Augustum etiam impatienter te expecto: solebant nempe prius multa mihi tuo beneficio afferri nova de et litteris et litteratis per universum poene orbem viris, quibus per absentiam hanc tuam diuturnam toto tempore nunc careo. Quae res, quam mihi sit molesta, qui post lucem clarissimam, in qua te praesente videbar versari, nunc in odiosissimis erro tenebris, ipse potes aestimare. Atque, quia ne nunc quidem spes apparet certa coram te compellandi, per litteras saltem adeundum te putavi, ne absentem minus quam praesentem credar coluisse. Ita quippe postulant ingentia tua in me beneficia, quorum si ullo tempore deponerem memoriam, ingratissimus mortalium jure meritoque haberer. Nam ut alia ratione solvam tam prolixa nomina, in me quidem nulla est facultas. Et bonitati tuae sufficit, confido, habere confitentem debitorem; cum quo plura impendis, hoc libentius impendere consueveris. Adeo nil respicis in liberalitate tua praeter facti honestissimi conscientiam jucundam. Reddita tibi esse Phaedri mei reliqua confido. Post tempus exiguum Pacatum accipies, qui nunc sub praelo est. Ego rem vehiculariam habeo sub manibus. Et procedit opus strenue. Folia plus quam triginta sunt jam absoluta, bis tantum mox accedet. Partes erunt duae. Prior generaliora tradet de vehiculorum origine, materia, partibus, temone axe, rotis, capso, jugo, frenis, habenis, flagellis, junctura, ornamentis, et similibus. Posterior singulas vehiculorum explicabit species, bigas, trigas, plaustra, rhedas, petorrita, etc. In quibus omnibus nunc demum sentio, quam pauca hactenus vel bene, vel omnino tradita reperiantur. Militia navalis absoluta pridem est. Ei offert sese quidam typographus Norimbergensis. Verum cum sint meliores in Hollandia Typi; praeterea facilius illuc mea mitti queant; quam Norimbergam, scire cupio, num haberi apud vos Typographus et diligens, et fidus possit. A Cl. Andrea Bosio allatae his diebus mihi litterae, in quibus perofficiose amanterque orat, ut, quae ante liberaliter es pollicitus ad meliorem Josephi editionem, ea communicari ipsi ne graveris. Cl. Bigotium varias Parisiensis codicis et Italicorum aliquot lectiones audivit possidere. Illas per te sperat plane sese accepturum. Inter caetera sic habet. A Cl. Bigotio nemo est, qui facilius sua obtineat, quam illustris Heinsius. Utinam exorari possit. Nondum ad eum heroa scripsi, quod tempore destituar, sed et dextra non satis valida utar, eoque jam defatigata. Scribam tamen certo post paucos dies. Interea

tu rem hanc ei commenda. Vides, quanto studio Bosius petat, ut cogitare debeas, annon hoc, quicquid est laboris, tribuere tam sefiis optimi viri precibus honestum sit. Cl. Bigotio si scribes, eum perofficiose ex me salutabis, memoremque mei rogabis manere. Summo viro Domino Gronovio ut et Cl. Graevio misi Phaedri mei exemplaria. Num aeceperint, ignoro. quia neuter mihi scripsit. Tu utrique meam nunciabis observantiam, et quae habeam sub manibus, significabis, nisi grave fuerit. Vale, decus meum, et me semper tuum amare perge. Upsaliae a. d. 10. Septemb. CICICCLXVII.

EPISTOLA CI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

PRO binis tuis, et cum illis Ill. Capelani ac Pastorii literis gratias ago maximas, Ill. Capelano respondi statim, literasque dedi noto alicui in aula Gallici legati, qui procuraturum eas sese diligenter recepit. Quod significabis viro summo, et nisi grave fuerit, me meaque studia eidem commendabis. Promisit aliqua subsidia ad rem navalem et vehiculariam, quae ut mittat, tu quoque precibus tuis facies. Palmerii observata de ordinibus remorum apud veteres pridem habeo per amicum, qui ea folia comparavit mihi. Video recedere ab iis nihil, quae jam olim a me tradita fuerunt. Neque sane, si amamus verum, recedere quisquam potest. Id quod longe pluribus evidentiusque monstro in nova ejus operis editione. Ad quam Typographum si comparabis, quod studiose facere te scribis, rem feceris mihi optatissimam. Phaedrum Gudii avidissime expecto, nee de opera ipsius dubito, quam praeter ingenium eximium ipsius, juvare plurimum libri veteres potuerunt. In versu, tum lata litem sustulit sententia, nil habeo, quod non vehementer laudem. Placet tamen magis conjectura tua, tunc illa litem sustulit sententia. Nam lata longius recedere a scriptura veteri videtur. Atque solet alias quoque isto fere modo, ut lib. IV. cap. 3. tum moestus ille, ubi mallem similiter tunc scribere, et lib. V. cap. 4. tunc illa irridens. Ego non audebam tale, quia omnibus in libris videbam consensu edi sententiam. Prudentio impense gratulor de tarn insigni cura, quam in eum tribuisse te jam jam scio, videreque illum avidissime cupio. Cl. Graevii ad hunc diem vidi nihil. Misi eidem una cum Ampl. Gronovio Phaedrum. Verum metuo, ne acciderit in illo mihi, quod in Mauricio, quem ignoro, utrum ad hunc diem acceperit Ampl. Gronovius. Scripsit Curio, sicut affirmat, Elzevirio, ut exemplum ejus curet ad charissimum mihi virum. Post illas litteras responsi nihil tulimus. Etiam Gronovius ipse, qui de Gellio MSS. meo egerat olim, respondet nihil, post specimen illius a me ipsi missum. A Cl. Bigotio post discessum tuum pariter nil vidi. Eum ut officiose salutes ex me, cum scribes, impensissime rogo. Ill. Capelano destinavi Phaedrum, si quae tibi prior erit oecasio exempli unici ad eum mittendo, facias quaeso meo nomine.

Sumpti ab Elzevirio pretium ego Curioni solvam. Pacatus meus properat ad finem, quem, si possum, mittam adhuc ad te caeterosque amicos ante hyemem. Quae super quaesitis Philosophorum Anglorum scripsi, publicata esse accipio non illibenter, modo sint, quae aliis prodesse queant. Dabit saltem honor litteris meis habitus occasionem mihi, ut de pluribus in posterum sim sollicitus. Hactenus enim illam operam frustraneam putavi, cum haberem neminem, cui observatione talium grati quid praestare posse crederem. Atque utinam liceret antelligere, quae maxime per nos vellent discere: desiderio eorum, quantum quidem in me est, nunquam non studerem satis facere. Mortes eruditorum virorum lugeo, sed nullius magis, quam Cl. Bocharti. Fuit ille vir non eruditione magis, quam humanitate singularis. Qui cum haberet abunde, de quo jactare sese posset, nihil tamen minus, quam jactare se solebat. Candidissimus in scriptis suis, neminisque famae molestus. Quod corrigendnm vidit, corrigebat non modeste solum, sed interdum etiam cum adversarii sui praedicatione, sed nec suae tantum gentis viros aestimabat, quod plerique faciunt: putabat alibi terrarum etiam existere, quos nefas esset contemnere. Sperabam jam illius opus novum de arboribus plantisque S. scripturae, quod sub manibus habere ipse indicaverat in suis scriptis. Sed id quidem imperfectum relictum esse metuo. Quo exemplo maturanda nostra intelligimus. Pastorianis rectius respondero ex his locis: propius enim absunt. Reditum tuum summo desiderio expecto. Faxit deus, ut itinere jucundissimo utaris, salvusque ac incolumis ud nos pervenias. Summum virum Dn. Gronovium cum Cl. Graevio saluta perofficiose atque observanter. Te quoque resalutant socer meus, Brunnerus, et amici caeteri. Vale, Upsaliae a. d. 5. Novemb. CICICCLXVII.

EPISTOLA CII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

POstremis tuis nunc respondeo. Verum paulo serius, quoniam sperabam fore, cum significaret mihi Curio, navigium in via esse, quocum accepturus sit nonnulla sibi ab Elzeviriis missa, ut intelligerem propius, quid ea tua vellent, Graevii Hesiodum accepisse jam debes. Suspicabar enim, missum forte aliquod illius ad me exemplum, pro quo gratiae agendae forent. Verum video nunc illam meam vanam fuisse suspicionem, cum nil istiusmodi commissum sibi Curio testetur. Et fortassis aliter tu noluisti ea intellecta, quam de alias ad nos perlato eo opere. Quamquam ante non allatum fuerit; sed nunc demum primo visum nobis. Observo autem viri doctissimi elegantissimas eruditissimasque in Poetam illum curas, omnique ratione amo. Pro honore quoque, quem in compellando meo nomine meis habuit laboribus, officiosissimas ipsi ago gratias, atque ut per te hunc meum deditissimum ipsi animum

intelligat, etiam atque etiam oro. Quamquam optarem librorum meorum de militia navali secundas extare caras quippe quibus ea omnia, ad quae remittit lectorem, plenius et diligentius sunt tractata. Verum eas prodituras nescio an sperare debeam, quia Curio non sufficit ad faciendos tantos sumptus. Quale Elzevirius de ipsis recudendis dederit responsum nescio, neque novi, a quo compellatus sit hoc nomine. Scripsioquidem optimo Gronovio, habere me paratam editionem novam, sed de Elzevirio nil scripsi. Quare peto, ut haec mihi explicatius significes. Phaedrum meum ad vos spero perlatum. Jussi eum dari et Gronovio et Graevio. Mauricium num acceperint, quod jam fieri ante annos aliquot debuerat, nec dum certo scribit. Ego nuper Pacatum denuo emisi, quem mittam proxima occasione. Nunc quantum otii conceditur, omne rei vehiculariac tribuo, ad quem si per te, si per amicos aliquod comparabis, rem facies exoptatissimam. Imprimis Illustr. Dn. Capelanum ut compelles, oro. Habeo apud me MS. Anonymi vitarum B. Odiliae et Ducis Adalrici, in quibus pro conditione temporum illorum pluscula sunt fabulosa. Quaedam tamen Historiae servientia. Eum, quia necdum vidit lucem, quod confirmavit mihi Cl. Bigotius, ejusdem Bigotii, aliorumque hortatu vellem edere, si haberem, qui describere typis susciperet. Nam Curio noster nunc in synoposi juris Soceri mei occupatum habet praelum. Tu significabis, quid de hoc conatu meo judices. Aeliani varia per Fabrum publicata impensissime videre cupio, nam et ego in edendis ipsis denuo sum occupatus, cum praesertim in editionem secundam Argentorati procuratam erepserit vis tanta foedissimorum mendorum, dum transmissa mea pleraque Typographus per incuriam perdit, et ex jam ante editis versus integros omittit, ut pro mea illam nequeam agnoscere. De Prudentio tuo agam pluribus, cum contigerit inspicere. Has ut ad optimum Gronovium transmittas, impetraturum me ab humanitate tua confido. Postremo te reversum ad nos videre iterum, ac coram complecti, si quid unquam, studiose opto ac desidero. Vale, Nobilissime Domine, Amicosque omnes perofficiose ex me saluta. Upsaliae a. d. 11. Febr. CICICCLXVIII.

EPISTOLA CIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

LItteras meas exerrantes Dn. Elzevirium in viam reduxisse gaudeo, hocque nomine me debere illi plurimum profiteor. Tui extra culpam sunt. Mea factum inscitia, ut putarem te habere Amstelodami, qui litteras ad te missas exciperent, et ad te curarent, ubicunque esses. Reditum tuum avide expecto, atque tum coram visurum te confido. Mauricium meum curabo ad Cl. Gronovium, quacunque ratione potero. Miror autem, ne ab Elzevirio quidem ei

datum, postquam hoc ab eo petiit per litteras Curio noster. Caeteras quoque litteras meas ad ipsum perisse doleo, cum ob alia, tum quia sic videbor in scribendo ignavus esse. Plinio ante caeteros gratulor, quod Gronovianam nactus sit opem, manumque medicam impetravit. Nam confido plane fore, ut per ipsum integrior evadat plurimum. Quinam sunt inediti illi Graeci abs te empti, nisi grave est scire desideranti significabis. Pausaniae Lexicon, de quo agit Cl. Gronovius, est nullum, sed Moschopuli. Significavi, nisi fallor, pridem, simulque adjeci schedulam aliorum operum, quae in volumine illo continentur, superque ipsis sententiam Cl. Bigotii rogavi. Verum periisse istas meas necesse est, quia nil respondit hactenus. Quod significabis viro optimo, cum dabitur occasio, salutemque nunciabis meam et officia, una cum amicis caeteris, quorum commercio litterarum carere cogor; postquam te carere coepi. De conditionibus, quas proposuit Elzevirius edendae a se Militiae navalis meae, etiam etiamque oro, ut me certiorem facias. Nam nobilem illum, quocum sibi ait fuisse negotium, Dn. Gyldenankerum suspicor, qui pridem abiit in Gallias. Neque ullae ipsius ad me ex illo tempore pervenerunt litterae. Si conditiones Elzevirii sunt tantum non aperte iniquae, mihique impossibiles, habebit me facillimum in omnibus. Rei vehiculariae meae subsidia nulla hactenus sum consecutus abunde. Interea meo ingenio absolvi volumen prius. Sequetur posterius hac aestate, si vitam Deus dederit. Appendicem notarum ad Petronii Dalmatici fragmentum dabo brevi. Scripsit mihi nuper illustr. comes Gustavus Adolphus de la Gardie, nunciatum sibi esse de Petronio integro, delitescente Roterodami apud sacerdotem quendam, occultantem librum, ceu spurciciei plenum. Quod quia novum, nec auditum antea, scire per te cupio, quid veritatis insit huic narrationi. Nec enim occultum tibi potest esse, credo. Plura nequeo hac vice, tantum quid de Aeliano Fabri habeas compertum, et num prostet apud vos, perscribas oro. Denique te cum Cl. Gronovio Graevioque, quos saluto perofficiose, plurimum salvere ac valere jubeo. Upsaliae 14. April. CICICCLXVIII.

De Elzevirii voluntate, ut me certiorem facias quamprimum, vehementer oro. Lexici, cujus supra feci mentionem, haec est inscriptio. [Note: Vide Cl. Fabricii Biblioth. Graec. lib. IV. cap. 34. tom. IV. pag. 535.] [Gap desc: Greek words]. Superscriptum eidem latinis verbis: de dictionibus Atticis per ordinem litterarum ex Philostratis. Quod a me inspectum obiter effecit, ut scriberem de lexico non Pausaniae, nisi fallor, sed Philostrati.

EPISTOLA CIV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

SAlvum te ad nos reversum supra modum gaudeo, eoque nomine tibi gratulor ex animo. Utinam tempore aliquo detur frui praesentia tua, curabo enim, si modo ulla ratione potero, ut ad vos excurram, praesentemque te amplectar. Prudentium tuum ante horam Curionis puer attulit, pro quo, sicut tibi debeo plurimum, sic exsolvere hoc debitum nunc quidem minime possum. Dabo tamen operam, ut intelligas perpetuo meum animum tibi officiosissime addictum. Litteras Elzevirianas recte accepi, eisque respondi statim, litterasque meas ante octiduum misi ad Curionem. Summa responsi ea est, me nemini libentius comittere Militiam Navalem, quam Elzevirio. Figuras (ut vocant) circiter decem novas accedere, totum opus, si sic ei videatur, primo quoque tempore me missurum esse. Pro labore meo nihil nominatim me exigere, si opere finito libelli unius vel alterius elegantioris munusculo ornare bibliothecam meam volet, in ipsius arbitratu fore. Exemplar meum, quia peregre mitti non potest, describendum esse. Et jam initium ejus rei factum. Sunt autem describenda omnia et edita et recens a me scripta, ne propter multas magnasque accessione emendationesque typographo molestia creetur. Puto tarnen spacio unius mensis, vel summum alterius me descripta habiturum omnia. Haec festinatione summa; quia tuas litteras non ante hanc ipsam horam accepi, et jam discessurus. Quare ignosces festinationi huic, et verbis. Upsaliae 26. Junii CICICCLXVIII.

EPISTOLA CV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

ANte dies circiter duodecim scripsi tibi vese festinante calamo, quod convenire parum censerem meo erga te amori et obsequio, differre longius gratulationem de adventu tuo felici, licet vix perlegere tuas possem, eo ipso momento mihi redditas. Factum quoque est, ut omitterem multa, quae scribenda erant. inter caetera id etiam, quod spectabat laborem abs te mea causa susceptum, partim apud Elzevirium, partim apud alios. Cumprimis vero in adferendis exoptatissimis fasciculis ab optimis clarissimisque viris Domino Gronovio et Dn. Graevio mihi missis, sicut scribis. Pro quibus omnibus mea causa factis gratias tibi debeo agoque immortales. Libri mei de militia navali spacio unius et alterius hebdomadis descripti erunt. Quo magis abs te oro ac contendo, ut, quid censeas de Elzevirii voluntate, significes. Puto nil a mea

parte posse desiderari. Impensas saltem facio non exiguas in descriptionem integri ejus operis, quod tu aestimabis facile suo tempore. Sperabam plane posse me ad vos excurrere. Nunc ex inopinato interveniunt impedimenta, quae me adhuc ad tempus aliquod tenent domi. Quod si liceret, orarem impense, ut ipse his aestivis diebus, quibus commodissima sunt itinera, venires ad nos, hospitioque nostro uti ne dedignareris. Equidem in nobis nihil est, quo excipere te possumus pro dignitate meritisque tuis. Omnia tamen boni consulturum te ab humanitare bonitateque tua sperare audemus, eo magis, quod non omnino incognita tibi nostra sit Upsalia. Meos in Pacatum conatus non displicere tibi gaudeo: pro loco indicato mihi ex notitia Imperii, gratias ago maximas, de quo cogitabo alias. Nunc enim totus sum in illustrando trecentorum annorum auctore, qui descripsit Archiepiscopos, Praepositos, Decanos, et id genus Ecclesiae Upsaliensis, hactenus inedito, qui labor mihi est injunctus ab illustrissimo R. Cancellario, et jam poene omnia confecta habeo, festino enim, quo ad rem vehiculariam redire liceat. Meursii Glossarium quod tanto tempore meis usibus concedere gravatus non sis, valde laetor, hocque nomine plurimum tibi debeo. Reddidisse vero tibi Curionem nostrum cum gratiarum actione spero. Sed claudenda est epistola, ne te nugis meis supra modum videar detinere. Vale, ac, ut soles, me amare perge. Upsaliae a. d. 7. Julii CICICCLXVIII.

EPISTOLA CVI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

DUM in salutandis occupor proceribus, aliaque, in quibus haerere solent peregre advenientes, procuro, vix potui ea festinatione ad tuas longe jucundissimas responsum parare, qua cupiebam, vir optime. Sed nec sarcinae nostrae ex Batavia hactenus comparent, quas inter nonnulla sunt Gronovii ac Graevii nomine tradenda. [Note: Vide Graevii Epistola LV. tom. IV. hujus Sylloges.] Graevius interim per literas me monet Gasbekios fratres Officia Ciceronis variorum animadversis illustrata praelo destinare describenda; quibus et observationes tuas posse subjungi, nisi quid dissentires ipse. Tu, quae tibi super hoc negotio sit sententia, certiorem me quamprimum fac, quaeso. Addit idem amicus noster observata in eosdem Tullii libros, a Petro Suffrido et Francisco Fabricio contexta, nequicquam abs se quaeri. Suffridi observationes non habeo, habeo Fabricio oppido eruditas, sed eas ubi sim inventurus, libris meis in eistas sparsim conjectis, prorsus ignoro. Tu si quid hîc in medium possis conferre, noli nobis publicoque deesse. Hisce tandem subjungit, non deesse in foederatis Belgis typographos, qui Meursiana [Gap desc: Greek words] Regiae bibliothecae sua opera divulgari velint, libros praesertim de antiquitatibus Cypri, Rhodi, atque Cretae, deque regibus Lacedemoniis commentarium.

Quod ut impetretur, tuam operam nobis non inutilem fore confido. Ipse Graevius in Suetonio adhuc occupatur, Homero etiam manum admoturus. Gronovius cum valetudine parum confirmata luctatur. Fredericus Brummerus, haeres Reinesii, de lege Cincia commentarium publico dedit, quem laudari ajunt. Ad Elzevirium litterarum nonnihil parabo die crastino, vel tua caussa, ut negotium lucubrationum tuarum, quod nosti, confectum aliquando habeamus. Solent scriptores apud nos cum typographis pacisci de nonnullis exemplaribus sui juris faciendis horum operum, quae luci adornant. Atque hîc puto non iniquum Elzevirium experiemur. An de aliis quibuscunque libris conditionem sit amplexurus dubito; quod id aut nuncquam, aut raro apud nos fieri soleat. Invigilabo tamen, quantum in me, tuis desideriis atque commodis. Tuas super hac re literas ad Elzevirium confestim se misisse mihi Cario est testatus. Origenis opera ex editione Huetii jam vidisti credo. Narrat Bigotius esse in Galliis, qui opera S. Maximi duobus aut tribus voluminibus susceperit edenda, sed Clerum Gallicanum preces ejus de impensis faciendis repulisse. P. Henschenium S. Odiliae vitam esse editurum, si ea abs te impetrari potest. Sed cum minus liquido designet, seorsimne, ac cum reliquis, quas parat, Sanctorum vitis eam sit daturus, quod te nolle opinor, exploranda erit aliquanto certius ejus super hoc proposito sententia. Nec Phaedrum tuum editionis secundae, nec Tactica Mauricii accepisse se asseverat. Tale quid si in posterum aut Belgium, aut in Gallias vis mitti, aut alio quocunque, mea opera utaris erit consultum tibi. Aelianum ab illo jubeor expectare cum MS. collatum. Brummerum de Plinii epistolis edendis cogitare, idem significat Bigotius. Tacticos omnes veteres a Claudio Hardy typis Regiis Lutetiae describendos fore jam nuntiavi, puto. vale, vir clarissime, et me, ut facis, ama. Holmiae CICICCLXVIII. a. d. X. Juli.

EPISTOLA CVII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

HUmanissimae tuae cum propter alia fuerunt mihi longe jucundissimae, tum quod faciebant spem fasciculorum a viris optimis amicissimisque ad me destinatorum. Nihil mihi erit gratius, maxime post intervallum tantum, quo ab ipsis vidi nihil, quam constantis eorum erga me humanitatis tam egregia cernere complectique argumenta. Quae ad officia Ciceronis annotavi, sunt prolixa, justumque faciunt commentarium, ut non possint jungi hujusmodi editioni; praeterea nec descripta cuncta habeo. Exscribam tamen potiora quaedam, et occasione mittam proxima, ut si digna tibi videantur, cures ad Cl. Dn. Graevium. Suffridi aut Fabricii nihil est in bibliotheca mea, videbo tamen, an quid explorare possim apud alios. Meursiana quaenam sint in Bibliotheca Regia, ignoro. Scribam Bibliothecario, amico meo. Quod, si

ea, de quibus agis, reperiantur, operam impendam, ut impetremus beneficio Illustris Cancellarii, si non aliter, descripta saltem per quemdam studiosum. Negotium meum de militia navali totum tuo arbitratui committo. Transiges cum Typographo, prout optimum videbitur. Nec enim pro me exigam, quod aliis non consuevit dare. Origenis vidi nihil, quod non poteris mirari, si credes, ne illorum quidem libellorum quidquam nos vidisse, qui sunt editi apud vos, Arrianum dico, Palmerii Observationes, Pignorii initia Matris Magnae, et hujusmodi, quorum nihil adhuc Curio vel accersivit, vel impetravit. Odiliana mittere num debeam, ignoro, quia dubito an tanti sint. Habebo mecum, cum ad vos pervenero, et monstrabo, ut videre ac judicare possis ipse. Tactica, et caetera mea misi nunc per quemdam in comitatu Illustriss. Legati Gallici, qui per annos aliquot vixit in aula Illustriss. Cancellarii, ad amicos Parisiis degentes. Utinam curentur rectius, quam quemadmodum huc usque curata sunt a Curione. Aelianum collatum cum MSS. videre impensissime desidero, quemadmodum et editionem Fabrianam, quam pariter ad hunc diem frustra exspectavimus. Brummeri scripta Reinesii esse videntur, sed hoc apparebit rectius, cum ipsa ad nos fuerint aliquando perlata. Humanitati tuae summas ago gratias, per quam mihi optima oblata est occasio destinandi mea ad amicos. Utar ea suo tempore. Interea ut diutissime valeas, etiam etiamque oro, me vero ut amare pergas, enixissime peto. Upsaliae a. d. 14. Julii CICICCLXVIII.

EPISTOLA CVIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

FAsciculi, quos per Curionem ad me destinasti, recte mihi sunt redditi ante dies aliquot. Gaudeo plurimum munere tam egregio, quo uterque Gronovius et Graevius me ornarunt. Id vehementer miror, quod neuter suas aliquas addere litteras voluerit. A Gronovio jam sesquiannus est, quod habui postremas. Et quaerebam bis sententiam ipsius de Molorcho Statii, inserendam meis de militia Navali. Sed quia constans ejus est silentium, te oro, ut si quid habes de eo, mihi aperias. Salmasiana enim emendatio non satisfacit: praeterea significes, quando scribes ad utrumque. Constitui enim ipse quoque scribere, gratiasque illis agere, ut debeo. Sed et tibi pro labore in curandis ad me istis obstrictum et esse et manere me perpetuum animo gratissimo profiteor. Haec breviter, quoniam occupatissimum te intelligo. Vale, ac ut soles, me amare perge. Upsaliae a. d. 18. Augusti CICICCLXVIII. Postremas meas cum appendice Petronianarum Notarum tibi redditas confido.

EPISTOLA CIX. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

GAudeo, ut qui maxime, fasciculos a Gronovio Graevioque destinatos tibi in manus tuas illaesos pervenisse, vir clarissime. Ad horum alterum vel ad utrumque si quid paras literarum, mihi id omne negotii permittas rogo. A Graevio unam habui epistolam, ex quo paternum larem deserui. a Gronovio nullam. Nescio enim quomodo vir amicissimus, qui miram in hujusmodi officiis solebat praestare diligentiam, nunc non tam sua, quam senectutis culpa rarius procedit ad spartam istam adornandam. In munere praeterea Academico collegiisque privatis instituendis adeo est assiduus, ut de Tacito, Plinio, Gellio edendis, quos sperare jampridem nos jubebat, vix possit cogitare. De Molorcho Statii nihil observatum a me memini. In opere de re vehiculari nescio an tetigeris ista Lucani in libro secundo, si probe memini, (Lib I vers. 426.) Et docilis rector monstrati Belga covini. ita enim scripti editique constanter, nisi quod in margine editionum quarundam rostrati. neutrum satisfecit. Quare opinabar a Lucani manu esse constrati. constratus covinus ut navis constrata. Et certe covinos constratos fuisse, seu opertos, vel ex isto Martialis loco lib. XII. Ep. 24. manifestum fit, ô jucunda, covine, solitudo! currus constrati, et currus strati in eo differunt, quod alteri sint tecti sive operti, alteri, quibus stragulae vestes injiciebantur. qua de re plura in curis secundis ad Nasonis locum Fast. VI. vers. 680. in plaustro sirpea lata fuit. ubi cum membranae veteres parum sibi constent, uti jam in animadversis designavi, monebo esse corrigendum, sirpea strata. Nam straguli vicem sirpea in eo plaustro occupabat. Appendicem notarum Petronianarum recte accepi. Vale, vir clarissime, et mihi velle perge. Holmiae Suecorum Anno CICICCLXVIII. a. d. VII. Kal. Sept.

EPISTOLA CX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

SIcut scripsi nuper, ita tibi mitto nunc ad Clarissimos viros Gronovium Graeviumque litteras, quas ut ad ipsos, quandocunque scribes, curare ne graveris, etiam atque etiam oro. Gronovium tam esse tardum miror profecto, imo doleo, quoniam ab eo speraveram opem in Molorcho Statiano exponendo. Locus est Sylv. III. in propemptico, ubi vulgo habent, sint, quibus exploret rupes gravis arte Molorchus. Salmasius putat: s. q. e. plumbo gravis alta molybdis, quod videtur nimium recedere. Sed nec per Molorchum nauticam bolidem hîc existimo intelligendam, quod magistri veteres volunt. Puto autem Gronovium quid dixisse

de hoc loco in suis ad Statium cutis. Quas quia non habeo, ipsius judicium me speraveram impetraturum, quo vel firmare mea, vel emendare possem. Verum pergit is ad hunc diem servare silentium suum. Lucani emendationem anticipavit jam Isaacus Vossius apud Boschartum P. II. Geogr. sac. lib. I. cap. 12. ex quo annotavi pridem in meis. Pro emendatione loci Ovidiani gratias, et in meis opportune memorabo. Nam et in illis de constratis vehiculis dicam pluscula. Inter eos, qui Hesychio emendando curam aliquam adhibuerunt video laudari saepius Sopingium. Quis sit, et an sua quaedam ediderit (laudat enim aliqua) scire valde desidero. Mihi vir Graecarum litterarum peritissimus videtur. Post octiduum, vel summum dies quatuordecim iter ad vos instituam, volente deo, adferamque meam Militiam Navalem cum nonnullis aliis, ubi spero datum iri occasionem coram te compellandi agendique tecum de quamplurimis. Interea ut te servet gratia divina salvum oro, meque amori tuo gratiaeque commendo. Vale. Upsaliae a. d. 15 Septemb. Anno CICICCLXVIII.

EPISTOLA CXI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

ACcidit hoc plane praeter spem meam, vir clarissime, quod tam parce frui te nobis contigit, cum proxime in hanc civitatem Ubsalia te contulîsses. Per hibernam fortasse tempestatem offeretur rursus occasio tuae praesentiae, quod cupio vehementer me hercules, si tantum temporis septentrioni huic vestro a me dabitur: nam id totum cum a nutu pendeat alieno, nihil affirmandum temere mihi occurrit. Viam interim carpit ad Batavos nostros militia tua navalis, imo jam illuc pervenisse potest, nisi quid adversi, quod abominor, intervenit. [Note: Godofredus Sopingius Bolfwerdae in Frisia Ecclesiasticam provinciam obiit, familiaris fuit J. Isaac. Pontano, ad quem epistolam de Herba Britannica edidit Cl. Matthaeus in Sylloge sua n. CLXIX. in qua et de Hesychio suo mentionem facit; obiisse eum Anno 1618. apparet, ex Sibrandi Siccamae ad Pontanum Epistola Ibid. CLXXIII. ubi de scriptis ejus agit. et in alia CLIII. schedas ejus tumultuario et plane sine ordine et methodo scriptas, et quas vix ab aliquo expoliri posse spes est, se per filium recepisse scribit. Edidisse responsionem Apologeticam ad Libellum Anonymi, qui vocatur, Bona fides sibr. Lubberti Anno 1616. Konigius testatur in Bibliotheca.] Soprngius, si probe recordor, Theologus apud nos fuit ex Frisiorum provincia, qui Hesychii editionem ante annos hosce quinquaginta et plures moliebatur, vir Graecarum literarum in primis peritus, et parenti meo amicus. Nam ipse hominem haud vidisse memini, qui me nondum nato jam ad plures, ni fallor, abiisset. Amstelodamenses de Graevio ad se vocando agere dicuntur, destinato hanc in rem mille ducentorum Joachimicorum annuo stipendio. Elzevirius ingentem Ezechietis Spanhemii de usu et praestantia veterum nummorum

commentarium typis suis describit, post curas priores longe auctiorem. Hoc Spanhemius ipse Heidelberga ad me nuper. Cujus perlectis literis vehementer sum gavisus falsos esse rumores, qui illum favore Palatini Electoris, quo floret hactenus, excidisse, ac Genevam ad paternum larem confugisse, criminabantur. Commentarium ad legem Cinciam, de quo coram agebamus, indies expecto. Libri complures admodum lucis publicae facti, quos Elzevirius ex patria ad me mittebat, atque in his Lubieni commentarius de cometis operosissimus, naufragio mihi perierunt. Vale, vir eximie. Exarabam Holmiae. ipsis Kal. CICICCLXVIII. quas hîc vides Cl. Brunnero tradendas recte cures.

EPISTOLA CXII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

VAlde tuis litteris laetatus sum, non modo, quod spem facerent militiae Navalis meae in Hollandiam perlatae, sed et quod commodiori valetudine te uti, quam superiori tempore, palam innuerent. Deus servet te, viresque largiatur integras, perficiendis pulcherrimis operibus, quae paras, et ornandis amicis, quos nullo non officiorum genere devincis tibi. De Militia mea cupio plane certus esse: quare si quid intellexeris, id extemplo significare ne graveris, oro. Quanquam videam negotium fore tardum, vel propter ea, quae de Spanhemii commentariis hîc nuncias. Cl. Graevio gratulor conditionem plane pinguem ab Amstelodamensibus oblatam, neque dubito, quin eam jam acceperit. Liquet autem abunde bonis litteris esse pretium apud eos, quae per alias orbis partes fere compelluntur mendicare. Nam et hîc ut victum habeant, multis tamen aliis sunt destitutae, quae ubertim apud vos inveniunt. Quid autem optimus Gronovius? An meliori loco valetudo ejus, quam fuit hactenus? Utrum ille, utrum Graevius accepisse litteras meas significarunt? Ab Andr. Bosio habui ante unam alteramve hebdomadem, in quibus ista ad te pertinentia: Josephus noster adhuc expectat varias Bigotianas. Quaeso salvere a me jube Nobilissimum Heinsium, meoque nomine roga, ut optimum virum denuo promissorum admoneat. Quae tua sit sententia, per me significari poterit eidem, si sic visum fuerit. Scribit alias vir egregius, Reinesianum corpus inscriptionum sibi oblatum ab Electore Saxoniae hac lege, ut cedat debito quadringentorum Imperialium, quibus Elector ipsi est obstrictus, et det operam, ut edatur. Se vero quomodo posteriorem implere conditionem queat, non invenire, ac idcirco rem relinquere inconfectam. Periisse tibi naufragio tot libros egregios, vehementer doleo. Ante discessum tuum, quem opto serum esse, coram acturum me tecum certo confido. Spero autem me usurum fortuna, futurumque frequentiorem apud te, quam nuper licuit. Plura nunc quidem non habeo, et me obruunt negotia, de quibus plura Curio tibi memorabit. Vale. Upsaliae a. d. 4. Decemb. CICICCLXVIII. Brunnero suas statim misi. Iterum vale.

EPISTOLA CXIII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

QUantum ex litteris Illustris Beuingii hesternis sum edoctus, pervenit sospes in Bataviam nostram Johannes Philippus Silvercronius, qui militiae tuae navalis volumen, Elzevirio tradendum, hinc secum tulit: ut probe curatum esse hunc fascem vix dubitari par sit. Nam ab ipso Elzevirio nuntios necdum accepi, qui rei totius securos esse nos jubeant. Graevius, quantum audio, oblatam ab Amstelodamiis conditionem rejecit, praetulitque mille et ducentis Joachimicis, Octingentos annuos ab Ultrajectinis proceribus promissos. ea tamen lege, ut post excessum suum uxori viduae CLX. Joachimici quotannis ex aere publico annumerentur. Quod et ipsum Amstelodamii praestandum abs sese fore erant polliciti. Rogavi amicum hunc nostrum, ut super maturanda voluminis tui editione calcar Elzevirio nonnumquam addat, quem fore paullo tardiorem in partibus suis implendis facile praevideo, cum quod Spanhemiano commentario manum admovere jam coeperit, tum quod iter in Gallias meditari se scribat. Cl. Bosium recte se habere meique meminisse est quod laeter maximum in modum. Provocatus ejus litteris suavissimis ante annum, quando in patria haerebam, rescripsi: nec tamen hactenus rescire mihi est datum, sitne curata probe epistola, an interciderit in via. Langermannianae certe fidei commendatam fuisse succurrit. Pestilentiae contages cum hac aestate Rhotomagum populata sit utcumque, ab ea civitate Bigotium nostrum, ruri latitantem, avertit. Qui casus moram quoque ac procrastinationem promissis ejus de Josepho objecit, ut opinor. Nuntiabat is proxime, scriptoris ejus exemplar cum vetusto codice collatum ad Isaacum Vossium me absente in Bataviam fuisse missum, qui fidem obligasset, ejus paratam mihi fore copiam, simul atque ex hoc septemtrione redissem domum, quod aut hiberna hac tempestate, aut saltem vere proximo, ut confido, fiet. Addit idem Bigotius Archiepiscopum Cantuariensem in Britannia Typographiam instruxisse magnis impensis, quam aut a Josepho aut Chronicis Joannis Antiocheni edendis, qui liber lucem necdum adspexit, auspicari operas velit. de transferendis in sermonem Latinum Graecis Tacticis Coselerium provinciam suscepisse, communicata cum Henrico Valesio opera. haec ille. Vale, vir Celeberrime. Holmiae XIX. Decemb. CICICCLXVIII.

EPISTOLA CXIV. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

NOlim pretium, quod alloquiis tuis pono meritissimum, ex infrequentia mea metiaris. Hactenus enim ratio valetudinis meae plus satis conturbata omni poene scriptione, atque adeo corporis exercitamentis, vel levissimis mihi interdixit, vir Clarissime. Tuas ad Graevium probe curavi, qui innuebat nuper, Polybii novam a Britannis editionem adornari. Desudant, puto, in eadem palaestra Boeclerus et Gronovii filius natu major. A Falconerio litteras proxime accepi, quas tibi legendas mitto. Complectuntur enim nonnulla, quae scire tua intersit, etsi video futurum, ut ductus Chirographi difficillimos assequaris. Slusium quod ait Allatio in cura Vaticanae Bibliothecae successorem datum, equidem sum miratus. Est enim Leodicensis ille, in qua civitate canonicatum possidet. Sed Romae vixit olim annis compluribus una cum Dormalio, si memini. Vir Graecae litteraturae et rerum Mathematicarum peritissimus, atque adeo ad omnem factus humanitatem. Unde cognoscas, et hunc Pontificem, et ejus ex fratre filium Rospiliosium Cardinalem litteris promovendis egregium in modum studere. Bigotius ob pestilentiam tractus Neustriae jam pridem infestam ruri multo tempore delituit valetudinem dubiam expertus. Unde factum, ut nonnulla ex his, quae ad illum curavi, perierint in via. Capellanus proxime scribebat, agnatos ejus velle, ut de matrimonio ineundo cogitet, a quo videtur ipse esse alienus. Sed cum alterum ex fratribus amiserit, manum fortasse vel invitus huic consilio dabit. Lutetiam certe se conferret vellem, tum ut vitam Chrysostomi sub praelo jam dudum haerentem perficeret, tum ut nonnunquam me doceret, quid rerum illic inter eruditos geratur. Nam Capelanus senio confectus vix par est huic officio. de Elzevirio nil audivi prorsus, ex quo in Gallias ante hasce sex hebdomadas est profectus. Promiserat sese specimen operis tui typis descriptum ante profectionem mihi missurum esse, sed sidem non liberavit. Curionem tamdiu abesse doleo et miror. Poterat enim praesentia ejus hîc nobis esse non inutilis in negotio quodam Elzevirium tangente. Meibomium, Amstelodamiis operam suum addixisse, postquam Graevius illuc pertrahi non potuit, reor me jam significasse; stipendium illi obtigit minus lautum, ut audio. Operi tuo de militia navali quidquid additum aut insertum velis, inserendum vel addendum per me curabitur. De te ante dissessum meum videndo jam incipio desperare. Bibliotheca mea cum intra cistarum angustias sit redacta, libris utor non nisi paucissimis: in his Sallustium evolvebam nuper editionis Franequeranae ab Ausonio Popma procuratae. ubi ex Historiarum Sisennae lib. IV. hoc fragmentum inter alia exhibetur. Et partim fera vite, partem lauro et arbusto ac multa pinu ac Myrtetis abundat. Rogo alias editiones consulas, meque doceas ex quo scriptore id fragmentum sit depromtum.

Deinde ecquid super illo aut per Anton. Augustinum, aut per alios sit annotatum. Nam primo scribendum videtur, partim lauro et arbuto. Ineptum enim est, cum species arborum seu fruticum potius varias recenseat Sisenna, in his arbusti meminisse: per feram autem vitem labruscam, puto, designat. Deinde dubito, an non dederit Sisenna, ac culta pinu; certe cum fructices diversas enumeret, non arbores, de pinu domestica hoc intelligendum, quae fructibus potius, quam arbustis accensetur. De ea multis egi ad Nasonem lib. III. Art. Amat. contra Salmasium, pluribus agam ad Maronem. Locus Nasonis sic se habet.

Corrigebat adversarius noster, cultaque tinus. Atqui tinum esse laurum silvestrem novisti; ut per cultam tinum nihil praeter laurum possit intelligi. Atque ita bis lauri meminerit Naso. Nescio quomodo pinum hanc domesticam, sive hortensem, variis apud Maronem locis homines eruditi impugnarint. Nam illo loco in Bucolicis

Peliserius castigabat, in oris, scilicet maritimis. In Culice pro his, et semper florida pinus, a Bembo, picris, fuit inculcata temere. Sed jam nimii sumus. Vale, vir Eximie, Holmiae XV. Mart. CICICCLXIX.

EPISTOLA CXV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PLurimum me delectasse tuas, conjicere jam ex illis potuisti, quas uno die citius ad te scripsi, quam tuae mihi redderentur. Nempe valetudo tua adversa habebat me sollicitum, quam in melius nunc versam gaudeo, tibique gratulor ex animo. Sed et litterae Cl. Falconerii multiplicem mihi attulerunt voluptatem, quoniam ex iis didici prolixe, argumentoque longe gratissimo, quam bene mihi cupiat, deque rebus meis sentiat amice abunde cognovi, quamquam facile intelligam hoc totum tuis honorificis, et amicissimis de me judiciis deberi, quibus pridem scio conciliatos mihi viros doctos plurimos, proque hoc officio ac beneficio prorsus singulari atque nunquam ex memoria deponendo me devinctum tibi manere perpetuum gratissimo lubentique animo profiteor. Et quia video virum egregium me insuper ornare munere splendidissimo, officii mei esse censeo, ut ipsi agam gratias, idque adeo nunc facio his litteris, quas oro amicissime, ne grave ducas cum tuis ad ipsum curare. Quae de codice Fragmenti Petroniani narrat, grata mihi fuere, daboque operam, ut significem Cl. Arnoldo Norimbergam, qui sollicite conquirit judicia doctorum de fragmento illo. Sed cur non contra istaec scribat Falconerius scire cupio, nec enim vidisse puto, quae a me ad Fragmentum illud sunt notata. Fragmentum

Sisennae habetur apud Nonium, in voce Fera Vite, pro quo in libris veteribus est Ferabite, sed emendavit Turnebus lib. XXIX. Advers. 23. Caetera servantur in omnibus, quos ego vidi. Ne Mercerus quidem in suis ad Nonium notis immutavit quidpiam. Nam Antonii Augustini nec ego habeo, nec apud alios invenio. Arbuto tuum pro Arbusto vehementer placet, nam omnino necesse est, ut de peculiari genere loquatur. Nisi putemus Arbusti vocem specialius quandoque usurpatam et pro Arbuto. Quum etiam in Philoxeno habeatur Arbustos, [Gap desc: Greek words] : quanquam ego in Sisenna malim Arbuto. In culta pinu haereo, quoniam ex caeteris de hac specie intelligi posse videtur, licet absit culta, quod istoc quidem sensu carmini, quam prosae aptius quis putet. Nolo tamen repugnare, maxime si adjumenta quaepiam aliunde accedant. Elzevirium promissis non stetisse, moleste fero. Curionem hîc detentum citra voluntatem ab aegritudine scio. Basilii naumachica proxime commendabo tibi, nunc enim nimis impedior. Capelano debeo responsum. Si per te licebit mittere, proxime hoc debito me liberabo. Habui diebus hisce a Cl. Morhofio Epistolam, in qua nunciari tibi jubet cum officiorum promptitudine amicissimam salutem. Iter cogitare se in Angliam, Gallias, et Italiam aestate imminente, desiderio coram agendi cum viris per regiones illas celebrioribus significat. Quod cum non ingratum forte tibi sit cognoscere, significandum statim arbitratus sum, ut si litterarum aliquid ad cum vel mandatum per me voles dare, proxime huc mittas. Ego enim scribere hebdomade proxima constitui. Interea cura, ut valeas, meque, sicut facis, ames. Upsaliae a. d. 19. Martii CICICCLXIX.

EPISTOLA CXVI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

PErlata est hodierno die ad me epistola Graevii nostri; qua is testatur, expectari quotie die reducem ex Galliis Elzevirium. A reverso confestim manum operi tuo admovendam fore, et quidem eo festinatius, quod Spanhemiana, quae scis, jam ferme ad finem sunt perducta. Gronovianas in Plinii historiam naturalem castigationes lucem jam spectare. Ejusdem Tacitum, ac Suetonium suum, sub praelo parum promovere. Reinesii postuma per Brummerum juris publici esse facienda, simul atque is ex peregrinatione Italica retulerit ad suos pedem. Lutetiae prodiisse tomum alterum scriptorum Historiae Ecclesiasticae animadversis Valesianis illustratum. Haec et plura ille. Sed de rebus Gallicis poterimus certiora doceri ex Elzevirii literis, ubi is suis erit redditus et nobis. Hisce interim, qualiacunque ea sunt, te minime fraudandum esse duxi. De rebus meis sunt quae tecum agam, sed mallem ea coram in sinum tuum effundere. Valitudo pertinacior facit, ut reditum ad meos urgere apud proceres nostros flagrantissime pergam, utque deprecatus sim provinciam, etsi honorifica sit satis, legationis, quae foederatorum Belgarum nomine paci Suecos

inter et Moschos componendae destinatur, mihi demandatam. De discessu tamen ex hisce regionibus ante Kal. Quintiles proximas obtinendo nihil temere ausim adfirmare, praesertim cum illustrissimus Grotius Gallica legatione ordinaria, ut vocant, nuper sit auctus, ac proinde isti spartae adornandae se accingat. Pro Nonii loco gratias ago ingentes. [Note: Haec pertinent ad Ovid. III. Art. Amat. 692.] De culta pinu conjecturam veram nolo praestare: etsi colere ferro arbores, colere vineta et similia passim apud Columellam, scriptorem elegantissimum, occurrant. Nam Horatianum illud dices esse poeticum: Neque harum, quas colis, arborum, te, praeter invisam cupressum, ulla brevem dominum sequetur. Historicos tamen modis loquendi poeticis uti in comperto est. De Arbuto ne dubitem locus Ovidii facit. Quid quod in pervetustis Columellae membranis scriptum identidem Arbusto pro Arbuto offendi, ne de Glossario Philoxeni miremur. Potuit Ovidius Sisennae locum, de calta pinu non minus, quam de Arbuto imitatus esse, ut Silium Italicum nonnulla ex Sallustio desumsisse animadverto. Quale illud libro XII. vers. 354. Qui locus ex optimis membranis sic constituendus est.

Vulgo illuc legitur accedere dextras, profusa fugae compendia, et occulta tegitur valle. Vallem virgultis obsitam designat. est autem Sallustianum, ex cujus historiis profert Servius, consedit in valle virgulta nemorosaque. Occultam vallem quis de mendo suspectam habuisset, nisi alio nos vocaret Agrippinus ille liber praestantissimus? Sed jam nimius sum. Alias agam de locis Silii rem nauticam tangentibus, quos videor ope membranarum integritati suae restituisse. Ad Capellanum, curabo, quas mittes. Est enim mihi is propediem compellandus. Ad Falconerium tuas necdum misi, sed mittam proxima hebdomade, quod Elzevirium jam itinere defunctum augurer, cujus opera hîc mihi est imploranda. Curioni cum valetudine negotium esse inique fero. Si is cogitur etiamnum ab hac abesse civitate, fac, quaeso id ex te intelligam. Falconerius viderit haud dubie tuas in Petronium animadversiones. Sunt enim in Urbe viri principes talium sic satis curiosi. Falconerium esse ex primaria Etruriae nobilitate, patruum habuisse Cardinalem, alias puto monui. Vale, vir clarissime, et me, quod facis, ama constanter. Holmiae CICICCLXIX. a. d. X. April. manu propera.

P. S. Addit Graevius Gronovii filium in Macrobio non minus, quam Polybio luci adornandis desudare.

EPISTOLA CXVII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

CDR tam tarde respondeam tuis, ecce tibi caussam, Basilium, quem semel sumptum in manus volui absolvere, ac una ad te mittere. Non feres aegre pro humanitate tua, si petiero, ut oblata occasione ipsum cures ad Elzevirium, ac in calce meorum de Militia Navali librorum jubeas collocari. Vellem autem una facie, divisis, uti vocant, columnis exhiberi Graeca Latinaque, rion duabus, sicut ego hîc scripsi. Caetera pro arbitratu suo constituet. Elzevirius. Pro iis, quae ex Graevianis nunciasti, gratias ago maximas. Gronoviana in Plinium videre aveo, ut et, quae tu promittis, ad rem nauticam spectantia. Utinam habuissem copiam eorum, priusquam mea ad Elzevirium fuissent missa! Falconerii genus nunc primum ex te intelligo. Quare oro, ut si scribes, excuses ei meam hanc ignorantiam. Capelano hîc mitto alias, quia video ex postremis ejus traditas, quas superiori autumno misi. An vero et Menagio, Bigotioque, dubito, quia nihil scribunt, et is, cui dederam negotium, diem suum obiisse dicitur. Tu si ad eos aliosve scribes, dabis operam, ut ignoscas, mea caussa. Misi enim Nob. Bigotio Mauricium, quem in Galliis vidisse nec dum puto. Gronovii filium egregiae indolis oportet esse ac doctrinae, qui Polybium polliceri nobis audet. Gratulor ego viro optimo hoc nomine, gaudiumque ei ex virtutibus ejus filii opto durabile ac perpetuum. Ego nunc in re vehicularia pergo, nec deponam, si permittat valetudo, antequam absolvero. Meum quoque de pingendi arte Commentarium, qui Norimbergae publicatur, pene ad finem audio perductum. Valetudo tanto tempore, ac tam pertinaciter adversa tibi me quoque affligit, qui intelligo, quanto cum detrimento litterarum sit conjuncta. Quare opto ex animo, ut deus te respicere, viresque pristinas restituere tandem velit, quod plane hoc vere, cum clementior fiet aeris constitutio, futurum confido. Ante abitum te certe sum visurus, si modo vixero. Curio noster nondum valet, sed modo decumbit, modo obambulat, modo iterum lecto sese dare compellitur, neque polliceri quidquam audet de profectione sua, quam tamen optat modis omnibus. Plura non habeo, tantum oro, ut me, quod facis, amare pergas. Vale, Upsaliae a. d. 20. April. CICICCLXIX.

EPISTOLA CXVIII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

HAbui hodierno die literarum nonnihil a Bigotio, qui et salutem tibi plurimam voluit dici suo nomine, et significari, recte ad se perlatos, quos munus misisses, libros, vir clarissime. Ut jam securus esse possis horum quoque, quos eadem, ni fallor, via ad Capellanum Menagiumque misisti. Illud vero indigne tuli, quod addit vir optimus, de pertinaci sua valetudine, per quam in Neustria detineri pergat, et de morte Valerii Chimentellii, quem in ipso juventutis flore fata intempestiva e vivis abstulere. Nam Allatium, de quo nuntios nuper accipiebamus, nobis ereptum eo moderatius ferendum, quod is justum vitae curriculum jam quodammodo peregisset. Libellos nonnullos recens editos secum mihi ex Galliis laturus est Elzevirius, atque in his rariora numismata Seguini: tum luculentam Salmasii praefationem de homonymis plantarum, Specimen magni operis de plantis, cui Typographus aut in Belgio nostro, aut in Britannia quaeritur: quod sine copia characterum tam Arabicorum, quam Hebraicorum opus ipsum in lucem proferri vix possit. Thevenotum in Hollandiam profectum, ut edendam illic curet Geographiam Arabicam Abulfedae cum versione Latina, uti ex Graevio quoque jam cognoveram. Fabram cogitare de Scaligerianis recensendis, libello haud magni pretii, idque inter turbas domesticas super filia illi exortas, quae bibliopolae Salmuriensi nupta res suas habere sibi a marito sit jussa. Accepisse se inscriptiones Falconerii athleticas, quas et ad nos deferri quamprimum velim; Praeterea Redii, Medici Florentini, de insectis librum. Agit ad haec de dialectica Ciceroniana, libro longe rarissimo, jam olim apud Polonos edita, Auctore viro quodam illustri ex Sarmatica nobilitate: quod scriptum a Luca Holstenio plurimum laudari meminerit, quodque optet in lucem denuo proferri. Si librum vidisti, aut exploratum habes, certiora de illo a te mihi promitto. Haec ille. Venio nunc ad tuas: Naumachica Basilii mittam ad Elzevirium, ubi tuto id licebit. Revocatur domum illustrissimus Grotius, ut legationem obeat Gallicanam. Is puto mense Junii profectionem adornabit, cui committetur fasciculus, si non alia erit interea temporis occasio in promtu. Ad rem navalem spectantia, de quibus egi tecum, in Silio potissimum occupantur ex membranis optimis a me recognito. Si tanti ea sunt, mittam oportuniore tempore, nunc ab ista cogitatione avocor. Nec eo loco valetudinem experior, ut intentiori ea labori respondeat. Gronovii nostri filius natu maximus, quid in re literaria praestiturus sit, videbimus propediem. Tuum de pingendi arte commentarium in Germania edi nesciebam, quo inexspectatus magis obveniet nobis is thesaurus. Curioni, viro officioso et probo, valetudinem confirmatam precor. Ego etsi missionem jam flagitavi saepenumero a proceribus nostris, tamen promoveo parum. Metuo

etiam ne revocato, quod dicebam modo, Oratore nostro, difficiliores hoc ipso experiar. Graevius Typographum offert Meursianis trium insularum antiquitatibus, quae hactenus ineditae in Regis bibliotheca Holmiae, ut scis, asservantur. Excurret ad vos proximis diebus illustrissimus regni Cancellarius, quantum audio. Poteris fortasse illi persuadere hac oblata occasione libri editionem. Nam sine procerum consensu frustra id speremus. Typographus est Petrus Elzevirius, qui Ultrajecti sedem sixit. Librum dedicabit Regi Graevius; Sin minus, eam ego provinciam in me recipio. Has ad Cl. Brunnerum tuae diligentiae commendatas volui. Vale, vir celeberrime. Exarabam Holmiae Sueeorum CICICCLXIX. a. d. XXIII. April. Jul.

EPISTOLA CXIX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

QUae me scire voluisti ex Bigotianis litteris, gratissima fuere, nisi quod Chimentellii morte intempestiva interceptum nobis doleam plurimum, quod ad illustrandas litteras humaniores pertinebat. Scaligeriana, quae a Fabro scribis recenseri, haud intelligo. An libellus iste est, quem ante tempus exiguum ediderunt Hagae Comitis? Si is est, judicium in Fabro requiro. Nec enim videtur is libellus sine multiplici invidia retractari posse. Dialecticam Ciceronianam vidi nunquam. Fuit tempore aliquammulto Holmiae in schola Germanorum Rector quidam, Herbinius nomine, gente Polonus, quocum egi pridem eo de libro. Ajebat is, satis sibi esse notum, et in Polonia contemni. Denique missurum mihi, ut primum ad suos revertatur. Sed ad hunc diem nihil ejus vidi. Scribam Titio Dantiscum proxime, ac explorabo rectius. Meus de Pingendi arte Commentarius vix respondebit expectationi tuae. Neque edidissem; nisi dandum aliquid omnino fuisset Entero Typographo, cui Militiam Navalem ante promiseram. Historicum opus, quod a me conscribi ait, necdum quidem scribi coeptum est, incipietur tamen brevi. Chronicon appellant S. Olai, quia continet praecipue res gestas Olai, Regis Norvagorum. Id opus simul prodit antiquissimas, certissimas, fideque dignissimas res populorum per Septentrionem, neque illo et Sturlesonii Chronico quidquam inter vetera monumenta, quod majorem mereatur laudem. Aliud nunc sub praelo est, ex Suecico veteri a me translatum, quod appellant vulgo Konungastyrelse, hoc est Institutionem Regiam. De quo me scripsisse pridem puto. Editur Holmiae, neque scio, quando poterit perduci ad finem. De Illustriss. Cancellarii adventu hactenus nil audio, si venerit, curabo commissum mihi negotium diligentissime. Sin minus, ipse Holmiam excurram, saltem ut te videam et appellem, ubi dabitur fortassis commoda occasio. Tibi valetudinem opto firmiorem, et ut votis tuis omnia respondeant. Quamquam si me respicio, malim te propius, quam longius a nobis abesse. Pro curis tuis circa meas epistolas innumeris, humanitateque

caetera plane singulari quas reddam gratias non habeo, agere tamen nullo tempore intermittam. Interea oro, ut me amare pergas, atque etiam etiamque te valere jubeo. Iterum vale. Upsaliae a. d. 3. Mai. CICICCLXIX. Rev. Brunnero nostro reddidi Epistolam tuam, gravissime is hactenus decubuit. Sed nunc incipit reconvalescere.

EPISTOLA CXX. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

PRoximis diebus vergebat denuo in pejus valetudo mihi; ita factum est, ut Oratorem foederatorum Belgarum ad vos contendentem non sim comitatus, quod mihi jam pridem erat propositum, vir clarissime. Sed nec de demandata mihi a Proceribus nostris ablegationis ad Russo provincia, certi quid consilii mihi hanc ipsam ob caussam capi potuit. Deprecatus quidem sum honorem onerosum adfectae valetudini, sed exploratum nondum habeo, an preces sint auditae. De dialectica Ciceroniana ad Titium jam scripsi. Auctorem libri nominale non potuit Bigotius, sed post eundem ad dignitatem Cancellarii evectum asseverat, ut de Samoskio suspicari possimus, cujus et de Senatu Romano commentarius circumfertur, etsi Sigonio a nonnullis vindicatus. Noribergam cum forte ad Cl. Arnoldum scribes, viro optimo in memoriam velim revoces negotium codicis membranacei Metamorphoseon Ovidianarum, quem possidet Nicolaus Rittershusius, librum notae haudquaquam contemnendae, uti jam olim a Gronovio nostro sum edoctus. Eum Arnoldus ipse, qua est humanitate, utendum mihi a possessore jam olim petiit, sed senem aliquanto difficiliorem haud potuit expugnare. Si contingat Rittershusium ad plures abire, quo illum aetas provecta jam vocat, codicis illius rationem ab Arnoldo haberi cupio, ne in manus alienas deveniat, sed meo aere, si possit fieri, mihi addicatur. De expensis securus esse per te jubeatur, cui hoc beneficium haud invitus dabit, sat scio. Et haec quidem hactenus. Curionem si morbus Upsaliae tenere pergir, dubito enim de re parum mihi comperta, negotium Elzevirianum, quod is a se curari in hac civitate posse spem fecerat, alteri demandabo. Opus historicum, quod dixi, parum proprie nuper sum locutus: Institutionem Regiam innuebam nuper, cui observationes tuas esse accessuras fert rumor, et a magno regni hujus Cancellario praefationem. Gothicae nescio quid antiquitatis haud dissimilis sub proelo typographico sibi esse Vissenburgi Illustrissimus Drotzetus nuper significabat. A Bigotio heri habui epistolium; sed quod rerum novarum nihil complecteretur. Socratem et Sozomenum Valesii quotidie exspecto. Vale, vir celeberrime. Holmiae Suecor, IV. Junii mensis Anno CICICCLXIX.

EPISTOLA CXXI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

MAgno me affecit dolore, quod de valetudinis tuae inconstantia scribis. Utinam reddatur tibi, qualem et tu desideras, et ego cum amicis omnibus ex animo precantur tibi. Nihil porro jucundius fuisset, quam si te una cum Oratore Foederati Belgii videre apud nos, proque tot tuis meritis gratum tibi animum testari potuissemus. Honoravit ipse cum conjuge filioque nos praesentia alloquioque suo licet ignotos, et, ut suspicor, illa demum die primum auditos. Acciditque id plane inopinis nobis, qui ante habuimus praesentem in aedibus nostris, quam venturum intellexeramus. Contemplatus est nonnulla minuta, quae in Musaeo nostro servantur. Utrum inter ea fuerit, quo expectationi ejus satisfactum sit quodamtenus, ignoro. Explorabis tu occasione data, et significabis mihi. Doleo, me nil monstrasse ipsi pertinentium ad rem litterariam, eorumque, quae vel jam sub manu babeo, vel elaborata primum servo. Sed et tempus erat vespertinum, et ipse festinabat ad alia. Quod si me resque meas notiores ei facies, plurimum tibi me devincies. Norimbergam scripsi octiduo ante, quam tuae mihi redderentur. Scribam tamen brevi denuo, uti mandata tua expediam diligentissime. Curio noster incipit ex mortuis refurgere, ac sperare meliora, imo credere, se post unam alteramve hebdomadem Holmiam iter posse facere. Itaque in id tempus differri negotium Elzevirianum fortasse nil nocuerit. Quic autem Elzevirius? me quidem totum tradidit oblivioni. Neque scio, quid cum Militia mea meditetur. Forte aliud consilium cepit, de quo utinam per te possem certior fieri. Quem Illustriss. Drotzetus curat excudi librum, Sturlesonius est, nuper mihi nominatus, linguaque Danica primum editus in Dania a Wormia. De Meursii opusculis ineditis egi diebus hisce cum Nob. Dn. Grypenhielmio. Pollicetur is suam operam, neque putat rem difficultatem habituram. Ajunt, huc venturum Illustriss. Cancellarium, quocum pariter agam eo nomine, si occasio idonea se offeret. Plura non succurrunt hac vice. Quare clauddo, teque plurimum valere jubeo. Upsaliae a. d. II. Juni. CICICCLXIX. Nob. Bigotium ex me salutabis, cum scribes, orabisque, ut significet, an libellos meos acceperit.

EPISTOLA CXXII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

HAbui proximis diebus epistolium a Gronovio nostro, ubi inter caetera, amplissimo et optimo Scheffero plurimam salutem, cui etiam, quod debeo exsolvam

quamprimum. Taciti sui sub praelo typographico desudantis mentionem, quod mireris, nullam omnino fecit. Observationes suas ad Naturalem Plinii historiam jam typis esse descriptas docet, nec prostare tamen venales, dum contextus ipsius Plinii a typographo absolvatur. In Plinii junioris epistolas etiam nescio quid bibliopolae promulgandum tradidisse, praeter secundas in Plautum curas. Se quoque ab Amstelaedamensibus invitatum, ad prositendas publice humaniores literas, sed vergente jam aetate in senectam deterritum, commendatione sua Marco Meibomio adfuisse, qui eam spartam jam adornandam susceperit. Haec fere ille. Bigotius ultimis suis significabat proditurum esse Lutetiae propediem operum B. Maximi Collectionem Graecolatinam, nescio quo adornante, tribus voluminibus distinctam. Elzevirium ex Galliis reversum adhortari non desino, ut manum militiae navali admoveat quamprimum, promissi atque fidei obligatae reus. Monui et Gronovium hodie, ut cessantem interpellet nonnunquam, et a nimia procrastinatione ad officium revocare nitatur. Quantum video id agit Elzevirus, ut Spanhemianum commentarium publico permittat, priusquam tuis lucubrationibus edendis sese accingat, etsi alia quaevis sperare nos jusserit. Mittebat proxime Socratis et Sozomeni historiam Ecclesiasticam Valesianae editionis, cum codice membranaceo Maronis ex Menteliana bibliotheca deprompto, et aliis libellis, quos omnes accepi: etiam Brummeri commentarium ad Legem Cinciam. Venio nunc ad tuas, vir Clarissime, proximis diebus mihi traditas. Diu est, quod profectionem ad vos minatus Illustrissimus Grotius me comitem sibi voluit adsciscere, nuper autem me ignaro in viam se conjecit, quod sub eam tempestatem recidiva tentatus decumbebam. Is apud me multis commendavit officia tibi abs te praestita. Nunc in eo est, ut sarcinas colligat, mandato publico, in patriam prius, mox in Gallias abiturus. Sed et mihi, valetudinem quamvis adflictam caussanti, deprecantique jampridem anxie onerosam tanti honoris sarcinam, mandata publica mense proxime decurso sunt exhibita, per quae Ruthenam aulam a patriae Patribus jubeor adire, atque illic omnia tentare, ne simultates gentem illam inter et Suecos exortae in apertum Martern erumpant. Expecto quotidie nonnulla ex foederato Belgio necessaria, quibus huc perlatis in pedes me conjiciam; ut si fieri ulla diligentia possit, ante tempestatem proximam hybernam ex illo terrarum tractu emigrem. Quo magis velim Curionem tempestivum huc decurrere, ut cum illo coram de negotiis Elzevirianis agam. De Meursii postumis Illustrissimus Cancellarius optime me sperare non ita pridem jubebat. Si recordor probe, libellos tuo et ad se perlatos esse jam significavit Bigotius. Vale, vir celeberrime, et mihi velle, ut hactenus, perge. Holmiae A. CICICCLXIX. a. d. XVII. Junii.

EPISTOLA CXXIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

PER aliquot hebdomadas decubui ex pedum aegritudine, et dolore capitis. Quominus vitio mihi vertes, quod tam sero tuis respondeam. Primum autem gaudeo, gratiasque tibi ago, quod Mauricium et Gellium ad Cl. Gronovium curare volueris. Deinde ut pro Militia navali mea sollicitus esse pergas, officiosissime te oro. Accepi hodie ab Elzevirio decima quarta praeteriti Novembris scriptas, in quibus conqueritur deesse sibi Typographum idoneum perficiendo operi, quem si nactus fuerit, significaturum mihi. Verum metuo, ne sint verba vacua et promissa vana. Idcirco cupio tandem certus esse de rebus meis. Frisius, de quo scripsi, est Andreas Frisius, Bibliopola Amstelodamensis, qui Magium de tintinnabulis, et Eculeo, Gallonium de cruciatibus Martyrum, Pignorii Mensam Isiacam, Ciacconii triclinium, et id genus alia edidit, cuncta ad antiquitates pertinentia. Quo magis sperabam fore, ut reciperet meum quoque opus. Sed tu amplius deliberabis. Quod si certus essem, nolle Elzevirium promissis stare, neminemque ex vestratibus se offerre alium, Norimbergam scriberem, ut significavi nuper, atque ideo impense rogo, ut essicias quo sciam aliquando, quid cogitare debeam. Omnem spem in te unico habeo repositam, quem idcirco tanta fiducia compello, quod tu pro solita humanitate tua vitio non vertes mihi, confido. Scholiasten Apthonii a quo sperare possim, non dispicio. Danis interdictum secreto est commercium litterarium cum nostris. Ideo nemo eorum meis litteris respondet, postquam apud ipsos Christianus Rex est factus. Ita cogor scribere quod possum, non quod volo. Reinesianas ad Daumium epistolas habeo ad me diebus hisce perlatas munere Cl. And. Bosii, qui nuper eas edidit. Scribit se habere plures alias, editurumque esse, ut primum reperiet, qui sumptus facere in editionem volet. Bibliothecam Reinesio-Brummerianam distrahi Lipsiae, reperto nemine, qui vel toram, vel maximam ejus partem sibi vellet emere, deploratque interitum tot bonarum observationum, marginibus librorum a Reinesio adscriptarum. Libros quoque Variarum Lectionum reliquos in Bibliotheca Reinesiana negat inveniri, et idcirco suspicari se, sublatos furto. Sibi memorat impositum esse a superioribus, ut Historiam Ecclesiasticam componat hujus et superioris seculi, atque ita interverti propositum de edendo Josepho, quod hactenus habuerit. Plura non occurrunt, quare claudo, teque plurimum salvere ac valere jubeo. Upsaliae. a. d. 3. Januarii Anno CICICCLXXI. quem tibi cum sequentibus quamplurimis laetum faustumque precor ex toto animo. Has ad Cl. Gronovium mittes, quandocunque commodum erit.

EPISTOLA CXXIV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

QUod jam ex Columbo nostro intellexeram, id ipsae tuae nunciant mihi litterae, diuturno molestissimoque pedum morbo te affligi. Quae res eo majorem mihi attulit dolorem, quod quanto morbus iste damno sit non modo corpori, quod excruciat, sed ipsi quoque animo, quem ad omnia facit tristiorem, satis superque didicerim. Quo magis Deum immortalem oro, ut restituat tibi vires, ne tot bonis carere diutius Respub. litteraria cogatur, quae ex te summo desiderio indies expectat. Pro Graevianis ad me curatis summas ago gratias, ut et iis, quae de perlatis ad Cl. Gronovium libris significas. De Brummeri fato pridem putabam constitisse tibi: nam is quidem superiori aestate aquis suffocatus est in [Note: Immo in Gallia Anno 1668. III. Decembris undis fluvii L' Arberine dicti abreptus et submersus. vide Georg. Beyeri praefationem ad Opuscula Brummeriana, quae bono rei literariae Lipsiae Anno 1712. edidit.] Italia. Habui ante hoc triduum litteras a Cl. Dn. Morhofio, reduce in patriam ex itinere. Is te perofficiose jubet salutari. Nunciat praeterea non pauca de viris eruditis per Angliam et alia loca, inter caetera et ista, Dn. Isaacum Vossium ex Oda Catulliana, Phaselus ille, quem videtis hospites, concinnare opus de Architectura navali. Tanaquillum Fabrum edidisse librum, titulo nescio quo Du Christianisme, ob quod scriptum ab officio Professorio sit submotus. Annam Mariam Schurmans cujusdam Labadiae, hominis seditiosi et Chiliastae, partes secutam Belgio cum ipso discessisse, adque ipsam Elegiam dehortatoriam scripsisse Constantinum Hugenium. Quae eadem omnia mihi admodum sunt inexpectata, nec fortassis tibi alia videbuntur. De caetero narrat, Frisium Typographum, de quo scripsi nuper, edere Hieronymum Mercurialem de arte Gymnastica, et nescio quem alium de Pileo. Unde adhuc spes est, ipsum in se recepturum meum de militia navali commentarium, si cum ipso agatur. Quamquam cum sit mihi ignotus, ego quidem ipse facere hoc nequeam, id tantum optem, ut res meas ab Elzevirio possem recipere. Curionem nostrum, reducem a vobis ante biduum, compellavi. Petit enixe veniam omissi tecum colloquii, quod prohibuerit et negotiorum multitudo, intra biduum vel triduum absolvendorum, et valetudo minus prospera. Brevi excursurum sese denuo ad vos confirmat, et acturum pluribus tecum de negotio Elzeviriano; chartas quoque redditurum, si sic videatur, quas habeat non hîc, sed Holmiae. Ego nunc Chronicon Episcoporum Upsaliensium hîc sum editurus. Res mea Vehicularia decurrit ad finem, et promittit Typographus ejus publicationem circa festum Paschatis, adeo praevortit Elzevirium, quod

doleo. Graevio respondebo alio tempore, nunc enim non possum. Te quoque, antequam a nobis discedas, visurus sum, si vixero, nec me ulla impediet difficultas, modo tempus itineris intellexero: qui et hoc et longe plura majoraque debeo tot tuis in me meaque meritis, ante omnia tam humano benignoque animo, quem ut perpetuum mihi serves talem, qualem simul profitentur litterae, etiam etiamque oro. Vale. Upsaliae 14. Februar. CICICCLXXI.

EPISTOLA CXXV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Holmiam.

ANte paucos dies ad me venerunt litterae Cl. Gronovii, nunciantes inter alia, quod significavi nuper, redditum ipsi esse opus meum de Militia Navali, sed quod et miror, et indignissime fero, dimidia sui parte mutilum, nec enim accepit, ut testatur ipse, nisi librum primum, et partem aliquam secundi. Caetera, desiderantur omnia, ut et Basilii Naumachica, et imagines a me delineatae. Non excogitare satis possum, quid impellat Elzevirium, ut tam inique mecum agat. Nunquam ei meo opere molestus fui, nunquam ut id ederet, compellavi. Ipse ultro ad me scripsit, sibique petiit. Poterat ergo bona pace mea ab initio non suscepisse hoc negotium. Sed postquam ultro suscepit, ferre utique non debeo, tam indigne nie haberi, ac non tantum per biennium et amplius differri; sed et nunc ab ipso id, quod meum est, contra fidem et officium boni viri mihi negari, cum flolida simulatione, quasi reddita sint omnia. Video eum copiam exemplarium obtendere, quae adhuc ad manus habeat. sed etiam habuit jam illo tempore, cum a me exigeret secundae editionis vdlumen, et promitteret, se id extemplo praelo commissurum, deinde frustra est, si expectet, donec primae editionis exemplaria distrahantur, quia nemo emet, postquam publice privatimque significavi me paratam habere fecundam: sed nec damnum fecit Janssonius, si ex 1500. exemplaribus, tot enim habuit primae, ista paucula manserint reliqua. Quare te per quicquid possum oro, ut homini improbo hanc iniquitatem monstres, et extorqueas vel ab imvito, quae et missa ipsi esse redditaque nosti optime. Non in Elzevirio unice mea spes est reposita. Sunt in mundo Typographi, qui suam operam praestabunt mihi et in hoc et in aliis meis edendis, ringente licet Elzevirio. Et in hanc sententiam respondi etiam Cl. Gronovio, cui, oro enixe, per occasionem ne graveris mittere hanc epistolam, quam adjunxi. Aphthonium spero hac hebdomade absolutum iri. Quo facto videbo, ut ad te perferri queat. Vale, vir optime, meque, sicut soles, ama. Upsaliae a. d. 25. Martii Anno CICICCLXXI.

EPISTOLA CXXVI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

ISaacus Gruterus, Erasmiano, quod apud Roterodamios nostros est, Gymnasio praefectus, occupatur jam pridem in colligendis Hugonis Grotii epistolis, ad amicos huc illuc missis, quas ille juris publici factas immense cupit. Eaque propter, quod edoctus sit, hac in civitate complures inter Oxenstiernae domus scrinia asservari, me summo opere rogavit, uti earum, quas vir summus ad illustrissimum heroem Axelium Oxenstiernam jam olim scripsisset, copiam sibi ac facultatem impetrarem, sin minus, harum saltem, quae arcani nihil, aut quod publice ignorari oporteat, complectantur. Tu cum contubernalibus tuis, eximio illo, inquam, adolescentum nobilissimorum pari, ni molestum est, agas, quaeso, hac de re, et Grutero aut gratificare in totum, si potes, aut saltem certiores nos fac, nihil esse sperandum. Alterutro enim modo fides nostra apud hominem ut amicum, sic hoc in negotio ardentiorem aliquanto, liberabitur. Porro integrum cum relinquant mihi Proceres nostri ad se excursum, non patiar elabi temporis aestivi opportunitatem jam nunc oblatam, meque ante Nonas Junias proximas viae, uti augurari licet, committam, certe ante proximos dies festos. Tui salutandi arriperem profecto ulnis ambabus occasionem, nisi laborarem pedibus, per quos fit, ut cogitationem omnem de Upsalia vestra, deque viris illo in oppido tot praestantibus supremum forte nunc a me adeundis, cogar deponere. Cl. Brunnerus si Thomae Magistri schedas jam excussit Romanae editionis, eas ad me reverti ante abitum velim; tum quae apud Curianem deposui, Elzevirianam cum Wenxteri haeredibus litem concernentia nonnulla. De libri tui editione praesens cum praesentibus bibliopolis nostris egere et possum commode, et tui causa debeo; si ante discessum forte nostrum nihil responsi a Gronovio Graevioque aderit, quod nolim. Historiae Augustae scriptores cum Salmasii ac Casauboni commentariis cadem in Belgio nostro forma prodiere, qua Plinium, Polybium, alios Graecos pariter ac Latinos auctores in lucem prolatos nuper vidimus. Pro Aphthonio tuo gratias ago ingentes, eumque jam libellum inter paucos seposui, ubi otium qualecunque dabitur, cum cura mihi evolvendum. Lutetiae oracula Sibyllina typis denuo describi audio, Palmerii Grentesmenelii heredes opus Graeciae veteris. illustratae postumum [Gap desc: Greek words] in Hollandiam misisse, juris publici faciendum, ex Bigotio nuperrime sum edoctus. Et haec quidem hactenus. Tu, vir praestantissime, nos, si meremur, amare perge, et salutem cura quam diligentissime. Holmiae Suecorum CICICCLXXI. a. d. XII. Maii.

EPISTOLA CXXVII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

CUM, qui hanc tibi offeret, affinitate mihi junctus (nam frater ejus gener meus est) iter ad vos susciperet, non potui, quin simul te salutarem, propter cujus absentiam hîc in solitudine versari mihi videar. Scripsi ante mensem per Dom. Baronis Paykill ephorum, a quo non dubito, quin meas jam acceperis. Ad eas nunc impatienter expecto responsum, et quid sperandum mihi sit de Militia Navali mea, scire vehementissime cupio. Si est nemo apud vos, cui edere eam commodum videatur, etiam atque etiam oro, ut occasione prima, qua tuto poterit, ad me remittatur. Hygini quae extant, habeo locis plus quam ducentis emendata, et parata editioni. Si vel Gasbekii (qui nuper edidere fabulas) vel alii volent edere, poterunt ostendere, qua occasione debeam transmittere. Quod et Cl. Graevio nunciabis, qui se habere scripsit ante haec, qui velit edere. Atque spero fore, ut eum impensarum haud poeniteat. De Re Vehiculari mea nihil audio, an reddita sit tibi, amicisque reliquis. Quanquam bibliopola se misisse ad vos nuntiarit. Quaeso uno verbo, an acceperitis, significare ne gravemini. Video hîc et illic esse typographi errata, dum meam scripturam parum assequitur. Vos excusabitis, qui novistis, quam sit difficile in tam longinquis oris emendate quidpiam publicare. Scripsi nuper tibi, litteras Grotianas Comitem Axelium in bibliotheca sua, vel alibi inter res suas nescire esse aliquas, sed Holmiam abiturus promisit se perscrutaturum omnia, et si quid invenerit, communicaturum. Viris Celeberrimis, Gronovio et Graevio salutem adscribo, si Cl. Gronovio Gellius meus porro est inutilis, poterit una cum Militia Navali mea ad me redire. Vale, vir summe, meque tui observantissimum amica memoria commendatum esse tibi ne gravere. Upsaliae a. d. 8. Octobr. CICICCLXXI.

EPISTOLA CXXVIII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

MIraberis, sat scio, vir Clarissime, et quidem jure optimo, nil litterarum, ex quo discessia vobis, in manus tuas a me perlatum tibi. Igposces tamen, nisi frustra mihi blandior, cunctationi huic meae, ubi disces, in ipso itinere graviter a valetudine me tentatum, hactenus aut lecto fere aut cubiculo haesisse adfixum, certe hac ex civitate pedem toto trimestris temporis spatio post reditum non movisse. Quibus molestiis objecto rationem reddendam fuisse proceribus nostris horum omnium, quae Moscuae Holmiaeque proximo biennio

nio a me gesta sunt in rem communem, si addam, minus succensebis credo pertinaciori silentio nostro. Quid? quod nihil litterarum ad te dandum duxi, nisi explorata penitus Bibliopolarum nostratium mente super edendis tuis eruditissimis de Militia veterum Navali commentariis. Et quia integrum mihi haudquaquam fuit per valetudinem, ut dicebam modo, pedem movere hactenus ex hac aula foederatorum, Gronovium, Graevium, Ryckiumque aliosque amicos, aquibus conventus sum post reditum in patriam, non destiti impellere pro virili atque exhortari, ut operi tuo, omni diligentia, typographum mature circumspicerent. Quod se facturos promisere, dum me teque una ac eadem opera demereri student, ita proxime testati sunt, nihil omnibus admotis machinis profici abs se potuisse. Non jam iterabo, quod alias testatus sum abunde, quantum recordor, improbari a me vehementer factum Elzevirii, qui nos indignis modis sit ludificatus: cum aut promissis stare debuerit, uti virum integrae existimationis decebat, aut certe per compendia nos frustrari, omissa omni offruciarum ac procrastinationum ambage. Remisit itaque diebus proximis opus tuum ad me Gronovius, quod ego amico nonnemini ad te perferendum tradam ex horum numero, qui mense proximo in comitatu oratoris nostri Holmiam Suecorum iter auspicabuntur ex hac aula: qua ego occasionem magis opportunam non novi. Interim cum Pyrrhi Ligorii Antiquitates ineditae, XXX. voluminum opus, in bibliotheca Reginae dicantur exstare, facile puto impetrabis, uti triremium figurae ex antiquis marmoribus expressae, quae operi isti complures inseruntur, et quas eques Puteanus olim tuos in usus describi curarat, quaeque postea inter manus Reginae, ut nosti, periere, denuo excerpantur inde commodis tuis inserviturae. Addam et hoc, quod fortassis ignoras, clandestirae quantum audio machinae opus a Marco Meibomio Amstelacdami adornari, et jam sub praelo esse, adversus Militiam tuam Navalem editionis primae. Nam scriptum exemplar tuum ejus oculis patuisse non opinor. Hoc mihi a Theodoro Ryckio jam semel iterumque est significatum. Meibomium ipsum Holmiae ante annos hosce vicenos novisse potuisti. Cum illo nec mihi nec amicorum meorum cuiquam usus amicitiae propior aliquanto intercedit. Sibi enim ut vixit hactenus, ita antiquum obtinere pergit. Cathedram professoriam humaniorum litterarum obtinuerat ante annum alterumque apud Amstelaedamios, sed ex qua brevi post tempus sit ejectus denuo, ut nunc privatus vivat. de isto ejus instituto si certiora cognovero, horum omnium certiorem te faciam quamprimum. Prodiit in eadem civitate opus alterum de re navali sermone vernaculo, molis immensae, quod Nicolaum Witzium Consulis Amstelaedamii filium auctorem praefert, vix in transcursu inspectum mihi, ut de eo sententiam ferre neutiquam possim. Commentarium tuum multa eruditione refertum, et te plane dignum, de Re Vehicularia proximis diebus munus abs te accepi, nec legi tamen, alibi occupatissimus: sed seposui, hiberna tempestate, cum bono deo, totum perlecturus attentiore cura; vehementer enim salivam mihi movere omnia, quae illic oculo festinante a me sunt delibata. Gratias interim longe maximas ago pro munificentia tua singulari, constantissimoque

in te mei demerendi studio. Senecas Rhetorem Philosophumque Gronovii nostri, ac aliorum animadversionibus illustratos, uti et Tacitum, propediem puto, certe ante Januarias Kalendas cum Suetonio Graevii in lucem protractos videbimus. Coepta et manus admoveri a Plumero editioni secundae Tragoediarum Senecae. Ex Italia habui hodie a Carolo Dato litteras, sed vix quicquam complectuntur rerum novarurn nisi hoc, propediem prodituram esse editionem Venetiis auctiorem Historiae naturalis Ferrantis Imperati: quam superiori seculo Neapoli vulgatam puto rae in scriniis bibliothecae possidere. Narrat Bigotius, Lutetiae absolutam esse a patre Cossartio novam Cociliorum Generalium editionem, eundemque jam cogitare de animad versis suis in Themistii orationes pertexendis, quae auctiores quam hactenus circumferuntur ab illo in lucem protractae, nescio qua de caussa, inter typographi manus annis compluribus haerere pergunt. Patres Benedictinos magno studio pervetustos codices conquirere operum B. Augustini, quibus diligenter ad vulgatos libros excussis scriptorem illum emendatissimum luce publica donent. Pari studio certari in operibus B. Gregorii Magni castigandis, quorum tomus primus typis jam sit descriptus. Edi etiam Marii Mercatoris adversus Julianum opus ut pereruditum, sic hactenus ineditum. Elzevirius propediem dabit Celsissimi Principis Ferdinandi Furstenbergii Monumenta Paderbornensia, post ejusdem principis poemata juris publici nuper facta. Aphthonius tuus Gronovio Graevioqae per me jampridem traditus est. Vale, vir Celeberrime, et amicos communes, ni molestum est, verbis meis officiose saluta: tum quid Upsalienses vestri moliantur doce. Hagae Comitum CICICCLXXI. XXX. Octob. Prodiit Thesaurus Numismatum veterum Caroli Patini nuper admodum, praeter alterum ejusdem opus majoris rei de eodem argumento.

EPISTOLA CXXIX. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

PRidie Kalendas Novembres, datis ad te litteris significavi, vir Clarissime, rerum mearum statium, nec mihi integrum hactenus fuisse per valetudinem antiquum obtinentem, aut Amstelaedamum aut ad alias in vicinia civitates excurrere: ut nec editio Militiae Navalis, cui consultum unice volebam, promoveri per me potuerit, nec alia curari, quae agenda mihi incumbebant. Praeter Gronovium Graevinmque Theodorus tamen Ryckius operam suam mihi quoque approbavit, tentatis variis typographis, si manum operi admovere vellent. Quapropter cum haberem compertum actum a nobis agi, cepi concilium de volumine isto tibi restituendo, quod amicus meus Johannes Wilhelmus van Kelleren cum Oratore nostro Harenio iter ad Suecos sese moliturum esse subindicasset, quam opportunitatem curandi ad te voluminis non negligendam rebar. Detinetur tamen etiamnum hîc terrarum ille, profecto jam in

Septentrionem Haranco, ut liber quoque nondum viae commissus sit: de quo plura proxime. De Antagonista tuo nihil postea intellexi; est enim totus clancularius, et qui in suis occulendis mira polleat industria. Epistolam tuam valedictoriam Comiti Oxenstiernae scriptam multa cum voluptate multoque cum fructu, ut tua soleo, jam legi, tum sua Gronovio Graevioque exemplaria mittenda cunavi. Ajunt alium te auctore libellum prodiisse nuper apud nos, de memorabilibus Regum Suecorum; sed quem videre hactenus non est datum. Gronovii nostri valetudo non est eo loco, quo vellem, reliquias morbi diuturni haudquaquam potest profligare. Adhaeret tumor pedum inmodicus, et stomachus infirmus, unde ab aqua intercute periculum incumbit. Accessit et quartana nuper, ingrata hospes, nec facile emigratura ex ea sede, hac praesertim tempestate. De re litteraria, quod siguificare possim, nihil nunc est in promptu. Doleo non potuisse nic abiturum a vobis valedicere praestantissimis collegis tuis, atque in his clarissimo Bramero: hujus etiam suavissimis valedictoriis litteris quod nil rescripserim, alibi immane quantum occupatus, graviter sane irascor mihimet ipsi, alia occasione culpam apud illum deprecaturus: nunc salveat cum aliis amicis. Vale. Hagae Comitum a. d. XV. Nov. CICICCLXXI.

EPISTOLA CXXX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

QUas exiguo intervallo nuper abs te accepi binas, plurimum mihi attulisse gaudii, credas velim, vir Nobilissime. Praeterquam enim quod te salvum ad tuos nunciarent pervenisse, certum quoque me fecerunt de amore tuo erga me argumentis pluribus. Inter quae non postremum, quod tanta cura et sollicitudine non per te solummodo, sed et alios amicos tuos studueris Militiae Navali meae quaerere typographum. Quo nomine plurimum me tibi devinctum esse libentissime agnosco. Et quia intelligo vestris hominibus laborem meum displicere (quod Elzevirius quidem jam ante biennium indicare potuisset, si in eo fidei ac humanitatis quidquam fuisset) quanto ocyus MS. ad me remitti volo. Meibomii consilia miror prorsus, quem neque verbo neque facto laesi unquam, ac ne aliter quidem quam de nomine habui cognitum. Quam autem humaniter civiliterque agit, qui sibi sumit disputandum advertus librum, in quo ipse jam ostendi plurima mihi displicere? Sed videbo tamen, quae sit allaturus, et num mera editurus sit oracula. Ac fortasse factus est Apollo, postquam telonia exercere in Dania desiit. Tu quaeso fac me certiorem, utrum illud scriptum ejus contra me unicum sit directum, num vero ex occasione aliorum mea suggillare instituerit. Optarem plane, si fieri posset, specimen aliquod videre. Ac fortassis per ignotum impetrari poterit a Typographo tantum charta aliqua rejicula, in qua operarum errores solent notari. Cupio

profecto valde videre, qua utatur modestia, ut intelligam in tempore, quali cum adversario res mihi sit futura. Quare te oro, quantum possum, ut sis mihi adjumento in his omnibus. Interea in Lapponicis meis occupatus sum, quae hac hyeme absolvere studebo, si vitam Deus dederit. Hyginum credo me emissurum Hamburgi, ut et Phaedri tertiam editionem, quam a me exigit typographus. Libellus meus exemplorum gentis Suecicae tibi traditus jam esse debet, in eo etiam etiamque oro, ut excuses nimis multos crassosque errores. Ut statim ab initio pro publicare fecerunt publicari, pro commemorarem commemorationem. pag. 33. etiam post caeteris universis verba omiserunt quaedam, quod et alibi est factum. pag. 121. pro calceisque ediderunt calcibusque et id genus alia, ut errores in nominibus propriis omittam. Promisit equidem typographus, se in calce adjecturum errores, nam libellus ipse ante paucas hebdomadas demum mihi visus est. Et spero ego brevi me altera vice editurum auctiorem et correctiorem. Morbis tot affligi optimum Gronovium, cum moerore magno et dolore audio. Deus eum litteris servet incolumem adhuc longo tempore Literas ab ipso nullas habui nuper. Si Gellius meus MS. ei amplius usui non est, optarem, ut cum idoneo homine remitteretur. Plura non habeo hac vice. Cl. Brunnerus officiosissime te resalutat. Si ex me Gronovium Graeviumque, viros optimos, peramanter et officiose salutabis, rem facies gratissimam. Vale. Upsaliae a. d. 15. Decemb. CICICCLXXI.

EPISTOLA CXXXI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

TErtium nunc scribo reversus in patriam, vir celeberrime atque eruditissime: etsi vix habeo, quod prioribus duabus superaddam, per quas significavi, opus de Militia veterum Navali tuum a Gronovio nostro peues me depositum esse, cum typographus illi frustra quaesitus esset, post Elzevirii haudquaquam approbatas nobis tergiversationes. Decretum erat mihi primo per Oratorem nostrum Harenium illud ad te curare perferendum, vel per amicum saltem, in Harenii comitatu ad vos excursurum, ne quid in tumultuario negotiorum aulicorum turbine liber fortassis aberraret, aut tardius ad te curaretur. Sed amicus ille, de quo spes erat facta, et Harenium elabi passus est, et subsecutus illum postea, ambiguum reliquit nobis, terrane an maritimo itinere in Sueciam esset excursurus. Sarcinas saltem suas committendas mari fore cum asseveraret, quo expeditiorem se viae praeberet, non ausus sum, fateor, hac anni tempestate thesaurum tantum elemento longe infidissimo permittere, nisi tu juberes. Exspecto igitur mandata tua, ne temeritatis meae atque inconsultae festinationis des poenas, et tecum res universa literaria, si quid ego ausim praeter voluntatem atque imperium, sine certissimo successu. Interea servabitur apud me Militia tua Navalis in duos distincta tomos, una cum Basilii Naumachicis

ac figuris, quas secundae editioni accessuras adornasti: nihil enim harum, quantum licet deprehendere, inter Elzevirii manus subductum est nobis. Meibomii de triremibus scriptum etsi in lucem emissum, quantum audio, oculis tarnen hactenus non usurpavi. Vivit is vir sibimet ipsi tantum, alieni consilii negligens; quare metuo, ne, quia in te praesertim hanc fabam cudisse dicitur, immodestius aliquanto se gesserit in vellicando tuo opere. Etsi ne hoc quidem ex rumore publico mihi est compertum. Propriis impensis hanc lucubrationem misit in publicum: typographum et is frustra quaesivisset: si ante abitum Oratoris nostri haec commentatio fuisset facta juris publici, misissem utique jam eam ad te, cum dubitandum non sit, quin ejus perlegendi desiderio tenearis. Gronovius noster post morbum diuturnum, quem nosti, languere pergit, et quartana interdum tentatur. Accedit et tumor pedum immodicus, qui ne hydropem praesagiat, subverendum videtur. Revocavit igitur ab omni studiorum contentione tempestivam manum, etiam a Tacito, jam ad finem perducto propemodum. Tu, si quid ad me voles, ad Danielem Elzevirium Amstelaedamum tuas perferri cura; nisi meliorem viam ipse novisti. Ad illum enim dirigunt suas amici Galli Italique, quas mihi traditas volunt. Nam ego in hac civitate sedem haudquaquam stabilem hactenus sum nactus. Possunt tamen et Holmiam ad aedes meas deferri, aut tradi Henrico Cletschero, qui res foederatorum Belgarum me absente nunc illic agit. Vale, vir summe, et ni molestum est, collegis tuis Soceroque, viris Clarissimis, salutem a me dicito. Hagae Comitum a. d. XXV. Decemb. CICICCLXXI.

EPISTOLA CXXXII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

DUas a me accepisse debes eputolas, unam pridem, alteram ante paucos dies scriptam, qua utrique tuae acceptissimae jucundissimaeque respondi. Supervenit nunc tua tertia, quae me doeet de Militia Navali mea adhuc apud te haerente. Quae quum mitti non potuerit per amicum occassone Legati vestri huc in itinere constituti, recte feceris, si servaveris, donec alia dabitur occasio, quam putabo tutam, quaecunque tandem tibi probabitur, cujus curam in his et sollicitudinem jampridem habeo perspectissimam. Meibomii de triremibus, praesertim ea parte, qua in me invehitur, videre cupio impatienter. Quare nihil mihi unquam gratius praestiteris, quam si miseris citissime. Quod si mitti liber ipse tam cito non poterit, fac quaeso etiam atque etiam, ut habitum ipsius cognoscam, et ea praecipue intelligam, quae in meis vellicat. Cupio et illud scire, densus ne sit, item utrum novam foveat sententiam de ordinibus remorum, et num triremium occasione scripserit de omni genere navium. Hace et his similia ut significes mihi, primo quoque tempore, rogo impensissime, ut deliberare possim, utrum respondere ipsi debeam, an

caninos latratus negligere. Gronovii viri summi afflictissima valetudo magnum mihi metum incutit amittendi ejus, a quo ingentia adhuc in rem litterariam beneficia debent expectari. Deus omen avertat, reddatque nobis eum, salvumque servet longo tempore. Quod si tamen ei quid humanitus eveniet, quod nolo, ne omittas quaeso dare operam, quo Gellius MS. meus recte mihi remittatur. De meis rebus scripsi nuper, neque habeo nunc alia, nisi quod invenerim diebus hisce scriptorem Suecum MS. Israelis Erlandi nomine, qui vitam S. Erici Regis et miracula composuit ante annos circiter trecentos, nemini adhuc notum. Chronicon Archiepiscoporum sub praelo, per ignaviam incuriosissimi Curionis, contabescit, atque perit, antequam inr lucem veniat. Is Curio postquam satis noti in aula ambrosii, Linguae Italicae Magistri, viduam duxit uxorem, adeo a se ipso degeneravit, ut in Curione nil sit reliquum, praeter vestes obsoletas et vocabulum. Vale, annumque hunc cum subsequentibus plurimis laetus salvusque in multiplicia rei litterariae commode amicorumque gaudia transige. Resalutant te officiose omnes, quos per me salutari voluisti. Upsaliae a. d. 2. Januarii Anno CICICCLXXII.

EPISTOLA CXXXIII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

QUartum nunc, quantum licet meminisse, vir celeberrime, ad te scribo, ex quo pedem retuli ad meos, super commentario tuo de Militia veterum Navali mirum anxius in modum. Amicus ille, cui eum consignare ad vos profectionem meditanti destinaram primo, nondum, quod sciam, Holmiam pervenit, expilatis partem maximam in via sarcinis, aliisque molestiis non paucis objectus; ut nondum poeniteat, ejus opera in perferendis ad te scriniis tuis me non fuisse usum. Iis interim quid factum cupias aveo vehementer doceri. Cum et ego sub aestatem proximam domo sim excursurus, ac erediturus valetudinem thermis Aquensibus, si per apparatus bellicos vicinorum, qui nos atrociter premunt, id licebit; ac praeterea vix sit sperandum, ut librarii nostrates opus illud publici juris faciendum in se recipiant. Si per continuam pedum debilitatem ac dejectas vires non prohiberer hactenus omni excursu in vicinas civitates, jam ego typographos tentassem ipse super hoc negotio, quod nunc alienae curae parum feliciter committendum fuit. Meibomianum de triremium apud antiquos fabrica opusculum vidi: te ex professo, quod tamen significatum erat, non invadit. Sed judicium fert de curis tuis istius argumenti prioribus, posteriores enim non vidit, egregic iniquum. Cui tamen sive petulantiae, sive malignitati minus, sat scio, succensebis, quando deprehendes, Casaubonum, aliosque praecipui nominis in literas viros, nihil benignius illic haberi. Vix dederam ad te postremas meas, cum mihi significatum est Gronovium nostrum diu valetudine tentatum pessime adfecta hydropicaque in

extremis esse. Desiderabat ille alloquium meum non leviter. Nec potui tamen morienti adesse ob caussas sonticas, quas paullo ante exponebam. Rogavi tarnen Theodorum Rykium, Juvenem egregium, ut meis vicibus apud praeceptorem suum fungeretur, in cujus complexibus [Gap desc: Greek words] expiravit, incredibili meo cum dolore, qui amicum intimum et in paucissimis carum amisi. Illustrissimus comes Oxensternius nobis nunc adest; a quo conventus sum semel. Si daretur mihi in publicum frequentius prodire, quotidianus lateri ejus adhaererem. Vale, vir eximie, properabam. Hagae Comitum Anno CICICCLXXII. VI. Febr. Gregor. Petronii fragmentum Tragurianum attentius legebam nuper ac relegebam. Observabam et nonnulla post accuratissimas tuas in id annotationes. Jam certo sum persuasus esse Arbitri hunc genuinum foetum: ut qui contra senserint hactenus, nihil sentire mihi videantur. Iterum Vale.

P. S. His jam obsignatis epistolium Amstelodamo ad me perfertur a Frederico Scantzio exaratum, qui significabat binas se abs te literas habere mihi tradendas. Ejus rei volebam nescius ne esses. Vale.

EPISTOLA CXXXIV. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

ANte octiduum, vir Clarissime, agebam tecum per literas, adhuc incertus, an ex trinis meis ullas accepisses. Postea tres simul a te accepi opera Scantzii affinis tui, quibus nunc respondebo. Marci Meibomii de te invadendo consilium improbo vehementer; sed quod perexiguus mihi cum illo sit necessitudinis usus, ad saniora revocare quî possim hominem non video. Excussus fortunis apud Amstelaedamios quodammodo, quos inter literas profitebatur humaniores, nec caussam sat scio, nunc sibi privatim vivit, familia numerosa, ut ajunt, oppressus. Operi suo de fabrica triremium antiquarum cum typographum non inveniret, suis impensis librum describi curavit, cujus ipse ego exemplar nullum hactenus sum nactus, nisi quod Graevius Ryckiusque mihi aliud agenti exhibuerunt. Sunt enim nunc alia, quae me occupent ac morentur. Est autem, ut prae se fert auctor, haec lucubratio pro specimine habenda commentarii majoris. Certe plura ejusdem argumenti promittit. Te in eo non quidem sibi vellicandum proponit magis, quam Scaligerum, Casaubonum, Palmerium, aliosque summates in re literaria viros, qui de re navicularia, aut in transcursu, aut ex professo egerunt: sed fert de curis tuis prioribus judicium malignum satis, ut ex schedio cognosces. Rogavi hodic per literas Scantzium, ut si quem nosset ad vos propediem Amstelaedamo discessurum, ei consignaret voluminis istius exemplar, quod ab Elzevirio rationibus meis adscribendum auferre possit. Jussusque est opera eadem Elzevirius id tradere postulanti Scantzio. Casaubonianam Polybii versionem verbis aliquanto procacioribus idem hoc in opere Meibomius proscindit passim, cum et ipse tamen erroribus suis

obnoxium sese praebeat non uno in loco. Quale illud, quod in Virgilio lib. V. 663. castigandum censet, factas abiete puppes, pro pictis puppibus: non recordor ad pictos in puppibus deos tutelares esse referendum hunc locum. Sunt tamen erudita nonnulla in hoc commentario. Quapropter vellem alienos, si qui sunt, errores aliquanto modestius refellendos sibi proponeret. Et haec quidem hactenus. Libellum tuum exemplorum Suecicorum non vidi. Mentionem ejus apud me ante hos tres quatuorve menses, tanquam prostantis apud bibliopolas, fecit is idem, qui primas abs te mihi tulit literas. Distracto bibliopolio Janssoniano ante biennium, inventa sunt illic exemplaria nonnulla ac publice inter bibliopolas divendita Militiae tuae Navalis. Ea res sufflaminavit, credo, impetum Elzevirii ac aliorum, ne commendantibus nobis editionem secundam, merito quantumvis, manum darent. Hygini fabulas dictus est Gaesbeciis fratribus obtulisse nescio quis ex Italia literarum humaniorum professor, qui ex vetusto codice eas castigarit, suppleveritque locis non paucis. An rumori isti credendum haut scio. Sed percontabor amicos Leidenses. Suadeo interim, ne quid moreris propositum tuum de iisdem fabulis edendis. Phaedrum quoque tuum editionis tertiae videre gestio. Nescio quis in Holsatia eum edidisse cum variis hominum eruditorum observationibus nuper scribatur. In fabula de rustico et portello nondum me poenitet conjecturae. Ubi verrem et verri, pro verum et vero bis reponendum esse censebam jam olim. Ex Italia libri navigant complures ad me missi, qui proximis annis illic prodierunt in lucem. Quos inter opera Latini Latinii 2. vol. in 4to. [Abbr.: quarto] Marmora erudita equities Ursati, Pars secunda gemmarum Antonii Augustini, Pars itidem secunda Pachymeriae historiae Constantinopolitanae in folio. Nili epistolae in fol. Parietinae sive inscriptiones antiquae S. Paulli in fol. Roma antiqua Nardini, Inscriptiones Athleticae Falconerii, Martyrologium antiquum Florentini. Donius de restituendo agro Romano: aliique complures. Auctor is de rebus gestis S. Erici Regis non pauca haud dubie complectitur curiosis oculis haudquaquam indigna. Gronovium cum dies XXVIII. Decembris mensis abstulerit nobis, incredibili meo cum dolore, monebo liberos, ut Gellius tuus restituatur tibi. Perduxerat amicus noster castigationes ad scriptorem illum suas in librum duodecimum, ni fallor. Reliqua abrupit intempestivum fatum. Prodibunt tamen illa, credo, in lucem cum aliis non paucis adhuc edendis. Bibliothecam suam vetuit divendi, quae inter filios duos proinde dividetur. Commentarii tui de Archiepiscopis Upsaliensibus vicem doleo. Nuper dum evolvo forte Petri Abbatis Cellensis epistolas, Lutetiae ante annos plus minus sexagenos editas, vidi illic mentionem fieri Archiepiscopi Upsaliensis. Ad quem ibi exhibentur papae Alexandri III. litterae, etsi Archiepiscopus illic non nominatur. Fit et mentio Falconis Esthonum Episcopi: fit et Suetiae et Sueonum Regis. Scribit idem Alexander illic ad Lingacopenses, ad Episcopum Stranensem, Stravengarensem, Trundensem. Si librum non vidisti, excerpam inde quae res Suecicas tangunt, aut librum ipsum a me accipies utendum. Vixit autem Petrus Cellensis sub Alexandro papa jam dicto. In eo jam eram, ut hasce opera tumultuaria exaratas

obsignarem, cum me compellat Berkelius, is ipse nimirum, qui Stephanum Byzantinum apud Gaesbekios edendum curat, qui de Italo Hygini fabulas promittente rem mihi consirmavit, oblitus tamen nominis. Viros clarissimos, Socerum et reliquos collegas jubeo plurimum salvere. Vale, vir eximie, et summae festinationi ignosce. Hagae Comitum Anno CICICCLXXII. XII. Fab. Gregor.

P. S. Rogo, vir Clarissime, significes terra an mari Militiam Navalem ad te reverti desideres. Mari post mensem alterumque deesse nobis occasio haudquaquam poterit, sed cum vicini nobis bellum parare dicuntur primo vere, quod omen deus avertat, nihil te inconsulto tentare certum est; ne, si quid praeclaris istis vigiliis sequius obtingat, ego me culpa oneratum agnoscam. Vale.

EPISTOLA CXXXV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

QUas per Schantzium ad me dedisti, recte mihi redditae sunt. Plerisque, quae in iis desiderabas scire, jam respondi ante octiduum, quod responsum meum dedi Dn. David Strang, mercatori Amstelodamensi ad te curandum. Spero te jam accepisse illud. Pro studio, quod adhibuisti in comparando mihi libro Meibomii, gratias ago maximas. Pecuniam pro eo numerandam reddam libentissime, si cui reddi velis Holmiae significaveris. Judicium, quod de Militia Navali mea fert Meibomius, magnopere non curo, nec enim vel judex ipse atque censor publicus est constitutus, nec ab unius judicio, omnium vero minime Meibomii, nostra stare cadereve spero. Si de triremium structura nihil habet solidius, quam quod in notis ad Vitruvium protulit, monstrabo, vanas ejus esse conjecturas, quae cum ipsa rei pugnent veritate. Sed mihi expectandum est, donec librum ipsum videro, quem impatienter expecto. Elzevirium a publicatione secunda mei operis deterritum per auctionem Jansonianae Bibliothecae non existimo. Emit ultro, meque ignaro figuras omnes, et exemplaria editionis prioris, et post demum editionem secundam a me petiit, tanquam ad quam factus sit paratior per ea, quae sibi ex praedicta auctione comparavit. Magis igitur credo a Meibomio hoc ortum, qui nimirum Elzevirio persuasit, sese editurum opus, quo mea tantum non omnia revellentur. Utinam autem his negotiis nunquam se immiscuisset Elzevirius, nec emisset sibi supra dictas figuras; jam pridem editam Militiam Navalem meam haberem, ex secundis curis. Mea in Hyginum vel ideo arbitror nec dum publicanda, quo videre prius possim, quae Italia submittit nobis. Oro autem, ut me certum facias, an jam praelo sint subjecta. Librum Exemplorum gentis Suecicae redditum tibi confirmavit mihi pridem Gothofredus Schultzius, bibliopola Hamburgensis, suspicorque ipsum haerere apud haeredes Jansonii, Waesbergium et caereros, quibuscum

crebra ei negotia intercedunt. Scribam illi proxima occasione, atque ubi culpa haec resideat explorabo. Phaedrum pridem transmisi Hamburgum. Quod in fabula Rustici et Porcelli, doctissime mones, potuissem indicare, si de ea prius scivissem sententiam tuam, nunc alii servandum est occasioni. Ago interim pro ea gratias, quas debeo, maximas. Auctor vitae S. Erici non habet quidem multa singularia, sed quia tamen monumentum quoddam est antiquitatis, nostrique talium penuria laborant, ideo non puto negligendum. In Chronico Episcoporum nihil hactenus est actum. Si Petri illius Abbatis loca videre possem, forsitan me juvarent. Nunc ille mihi non est conspectus, ac ne in Bibliothecis quidem nostris habetur. Gellium cum caeteris meis recuperare cupio, vel per mare transmissa, si itinera terrestria minus futura sunt secura. Facies tamen, quod tibi optimum videbitur. Casus fortuitos praestare nemo tenetur, omnium minime tu, qui tot beneficiis me totum habes pridem in aere tuo. De Re Vehicularia mea quae sint aliorum judicia, nondum perscripsisti. Multa ibi, praesertim libro secundo, edita esse vitiose doleo. Sed quid faciam in hoc terrae angulo constitutus? Finio, teque ab amicis omnibus officiosissime resaluto. Vale. Deus te servet, viresque corporis restituat tibi. Vale. Upsaliae a. d. 2. Martii CICICCLXXII.

EPISTOLA CXXXVI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

HOC ipso temporis momento perferuntur ad me tuae longe acceptissimae illae profecto, quas Fredericus Scantzius ad curam suam pertinere voluit. Nam quae per Davidem Strangium nescio quem ante curatas oportuisse scribis, eas nullas accepi hactenus, nec commentarium exempla gentis Suecicae complexum. Scribo hodie de hac et illa re ad ipsum Scantzium. Interim narro, accepisse me hesterno die epistolium a Graevio nostro, quo nuntietur, egisse sese cum Waesbergio bibliopola Amstelaedamensi de edenda Militiae tuae Navalis lucubratione, nec illum abnuisse, si persuaderi possit Elzevirius, ut salubri pretio tabulas qua ligneas, qua aeneas, ad opus illud jam olim pertinentes, sibi divendat. Id autem cum se promiserit facturum Elzevirius jampridem mihi, si alius bibliopola sese operi in lucem proferendi accingeret; non potest salva amicitia nostra deesse hîc nobis. Si procedet id negotium stante pollicitis Waesbergio, nec perduci Elzevirius poterit tamen ad tabulas, quas dixi, alteri isti communicandas, ipse Amstelaedamum me conferam, etsi debilis, ac infirmus, ut ad aequa is perpellatur. Quod nunc monendum duxi, ne tu commentarium istum alteri fortassis typographo addicas, dum certiora omnia de Waesbergio nobis sint explorata. Egeram et ego cum bibliopola nuper in hoc oppido (extra quod pedem hactenus non protuli) de editione ejusdem operis. et jam ille persuasus videbatur, haec ut ageret: sed re communicata cum patre

suo apud Roterodamios aetatem agente (is est Leersius) resiluit a proposito, et spes nostras abrupit. Vel eo magis hanc rem ad curas revocandam mihi censeo, quod collisis nunc cum Britannica iterum gente foederatis Belgis, nihil literariae adhuc supellectilis mari concredendum posthac tuto videatur. Minimum certe absuit diebus proximo decursis, quin magnam copiam codicum bonorum, quos amici Itali Roma Florentiaque ad me mittebant, fuerim perditurus. Evasit tamen navis, quae thesaurum hunc ferebat nobis, salva, et effugit felicissimum in modum hostiles assultus. Aderat mihi die hesterno ex Gronovianis liberis filius natu minor, cui aurem de Gellio tuo vellebam. Testatus est is, sese jam fratremque ab alio nescio quo eadem super re tuo compellatos nomine, ac sibi curae fore, ut liber is ad te revertatur. Ceterum cum parens morte praeventus Observationes suas in Gellium non absolverit, Jacobum fratrem id agere, ut pertexat hanc telam marte proprio: qui et post Gallicam peregrinationem Macrobium illustravit. Hygini fabulas ex Italia qui pollicetur est Mutius Barettus Placentinus, homo mihi ignotissimus. Jam consului amicos Florentinos de hoc novo scriptore, si quid polliceri de illo nobis debeamus, quod vix opinor. Nec opinor Gaesbekios fratres de edendo codice oblato fidem hactenus suam obligasse. Quapropter te nolim frivolas has ob caussas a proposito deterreri. Abbatis Cellensis Petri, si quod exemplar aliunde erui poterit, id tibi vindicabo: sin minus, curabo ex meo codice excerpenda in tuos usus, quae ad Suecas antiquitates illic videbuntur pertinere. Commentarium tuum de Re Vehiculari meritos tulisse applausus non est quod dubites. Cum ejus evolvendi desiderio se teneri testaretur Bigotius, redemtum a Bibliopolis exemplar ad illum perferendum curavi. Ego illi perlegendo me totum accingere nondum potui, curis domesticis immane quantum districtus: quibus tamen ut expediar, fiet propediem. In se literaria apud nos frigent omnia, et frigebunt porro, quantum licet conjectura assequi, incumbente nobis bello gravissimo. Amicos Upsalienses jubeo salvere. Vale, vir celeberrime. Exarabam Hagae Comitum, Anno CICICCLXXII. IX. Kalend. April.

EPISTOLA CXXXVIII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

NUllas tuarum in via perisse opinor, praeter illas, quas Elzevirio te mifisse scribis: nam neque illae comparent hactenus, et negat ipse Elzevirius quicquam abs te aut ab aliis ex Suecia nuper ad se perlatum, vir Clarissime. Quas Strangio commiseras, eae etsi tardius aliquanto, recte nihilominus sunt curatae. Proximis meis significabam spem nobis esse factam a Graevio de Typographo nescio quo, qui Militiam tuam Navalem publico tradendam in se recepisset. Sed dum et cunctetur Graevius rem extra dubium ponere, et tu post

editum Meibomianum argumenti ejusdem commentarium malis, ut credo, lucubrationes istas de novo percensere, oblatae a Strangio libri ad te perferendi occasioni deesse nolui. Misi itaque ad Fridericum Scantzium ante hosce XIV. dies schedas omnes ad rem navalem pertinentes cum Basilii Naumachicis, ut eas aut ipse, aut Strangii opera usus, Holmiam mittendas curaret; cui nautae eas tradiderit, propediem ex me cognosces. Si interim constare sibi pergit de opere edendo Typographus ille, de quo mecum egit per litteras noster Graevius, ejus rei mature te admonebo, ut, si conditionem non aversaris, liber ad nos redire possit, te volente: ut dubitem tamen de oblatis bibliopolae faciunt bella atrocissima, quae nobis terra marique ingruunt ab hostibus potentissimis, et quae promovendis artium bonarum studiis haudquaquam favebunt. Eorum virus noxium jam nunc experimur, dum nec Tacitus Gronovii, nec Schultingii Seneca, aut Suetonius Graevii, quos prodiisse jam dudum in lucem oportuit, publico hactenus donentur. Lucubrationibus tuis de Re Navali addita sunt a me tria exemplaria Monumentorum Paderbornensium, totidemque Poematum Illustrium VII. virorum, quae divisa inter te velim, magnumque Regni Sueciae Cancellarium, ac virum Amplissimum Edmundum Grypenhielmium. Scripti et hujus et illius auctor est in potissimis Celsissimus Princeps Paderbornensis, qui voluminis utriusque ex typographia Elzeviriana nuper in lucem prolati exemplaria complura ad me pervenire voluit, cum viris eruditis ac dignitate praecipuis communicanda. Voluit idem Princeps, ut in monumentis Paderbornensibus nomine Typographi praefarer nonnulla, ad operis commendationem ratus ea factura, ubi cum non pauca dicantur de eximiis virtutibus nostri Principis, eaque satis magnifica, persuasum tamen habeas volo, vero majora haudquaquam a me dicta. Vides, vir Clarissime, de alieno liberalem me esse factum, quando de meo vix possim. Virgilium ex recensione nostra jam minimum abest, quin absolverit Elzevirius; qui tamen vix tanti est, ut ad te perferatur, quod annotationes nullae accedant. Coeptus et edi Valerius Flaccus, sed operis adeo cessantibus, ut vix semestri tempore ad librum tertium ejus auctoris a Typographo sit perventum. Et haec quidem hactenus. Jacobus Gronovius ante profectionem Hispanicam monitus a me, ut codicem Gellianum restituendum tibi curaret, id jam factum abs se respondet, librumque traditum Professori Juris nescio cui Upsaliensi, qui de eo repetendo rem abs te in mandatis habuisset. Meibomiana ad te perlata jam pridem oportuit, quando ejusce curam rei in se suscepit Schantzius, qui et ipse ad me perscripsit consultum abs se Waesbergium bibliopolam, ecquid exemplorum gentis Suecicae libellum mihi tradendum penes se haberet; negavit se habere. Quid Upsalienses vestri moliantur, quid tu mediteris, cupio vehementer doceri. Vale, vir eximie, et mihi velle, ut hactenus, perge. Hagae Comitum XX. Maii. CICICCLXXII. Hasce jam exararam, cum me compellat Fridericus Schantzius, ac docet, de litteris ad Elzevirium abs te missis errorem esse: eas enim litteras sibi fuisse conereditas abs te, quae Elzevirio ad me mittendae traderentur, et abs se recte ad me missas fulsse. Commentarium de Militia Navali tuum cum libris adjunctis jam navigare.

fuisse enim conjectum in navem, cui Calmariae nomen, ac destinatum Holmiam ad affinem tuum Brobergium. Hoc volebam nescius ne esses. Iterum vale, vir celeberrime.

EPISTOLA CXL. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

JAM pridem binis tuis ultimis respondisse debueram. Sed impediverunt me morbi, qui me toto hoc vexarunt anno, et adhuc vexare non desinunt. Deinde status rerum vestrorum turbulentissimus, ob quem nesciebam, an possem scribere, et per quem litteras ad te curarem. Nam et Schantzius noster a vobis discesserat, de quo ad hunc diem ignoramus, quo venerit, et incidisse in latrones, ac ab eis vita spoliatum esse metuimus. Nunc quia Dn. Strang spem fecit fore, ut si litteras ad ipsum darem, ad te sint perventurae, scribo ac significo, recte mihi esse reddita non modo Meibomianum opusculum de fabrica triremium, sed et caetera, quae huc misisti, cum Militia Navali mea. Pro quibus omnibus summas tibi ago gratias, et ut Celsiss. Auctori meo nomine submisse, observanterque agas, diligentissime rogo. Acceperunt statim et Illustriss. Cancellarius, et Gen. Dn. Grypenhielm sua exemplaria, quod fortassis jam significarunt tibi. Meibomianum inventum, totum quantum, nullum est, nec ei firmando ullus facit locus veterum ab ipso adductus, quod tibi suo tempore faciam planissimum. Frustra itaque se jactat tam arroganter homo vanissimus, et doctis omnibus tam inciviliter insultat. Ego haec aestate nihil propemodum egi. Et dissuaserunt medici, ut incumberem libris, si vellem denuo reconvalescere, quibus vel propter uxorem liberosque meos est parendum. Prodiit tamen Hamburgi, ut significavit nuper typographus, epistola Cl. Bocharti a me versa in Latinum ex Gallico, de Aenea nunquam in Italiam profecto. Ibi denique sub praelo est Phaedri nostri tertia editio. Hyginus etiam eo mittetur proxime. Quem si tuo nomini inscripsero, ex officio facturum me meo scio, utrum vero gratum tibi sit futurum, ignoro, utque in tempore me doceas, oro. Lapponia pervenit ad finem. Desiderantur picturae ac imagines, quas cum commodum est delineo. Militia Navalis mea forte typographum inveniet Francofurti, nec dum tamen satis certus sum de ea re. Gellium meum MS. Holmiam allatum esse his diebus audio. De aliis meis non habeo, quod nuntiem: Socer meus absolvit versionem Latinam Codicis legum Suecicarum. Magnus Celsius, Matheseos Professor, Chronologiam infallibilem Christ. Ravii refutavit, disputatione publica non ita pridem habita apud nos. Quae res Ravium tanto dolore dicitur affecisse, ut Academiae huic vale dixerit, et nunc factus sit Professor Francofurti ad Oderam. Plura non succurrunt. At res vestrae plurimum mihi afferunt moeroris, cum praesertim scire nequeam, quomodo

se habeant amici communes, deque te ipso, sorteque tua plane sim incertus. Scribe igitur, si potes, et me libera hoc metu, simul fac, ut intelligam, quo pacto vivat optimus Graevius, multum enim vereor, ne in summo discrimine versetur. Deus vos omnesque nos respiciat, et totius universi turbatores aliquando castiget. Quo in voto desino, atque ut me porro amare pergas, etiam etiamque te oro. Vale. Upsaliae a. d. 20. August. CICICCLXXII.

EPISTOLA CXLI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

QUantae calamitati Foederatorum Belgarum populus hoc anno sit objectus, vir celeberrime, nil necesse est, ut operosum in modum enarrem tibi: cum ex fama publica non possis non habere mala nostra perspectissima. Ego, etsi valetudini obnoxius, ex quo in patriam reversus sum, obsecutus tamen auctoritati ac mandato Principis in Germaniam me contuli, ubi tertium jam mensem haereo, ad meos, uti spes est, propediem rediturus, quando copiosius de studiis communibus tecum agam. Tu vicissim si alloquiis tuis longe acceptissimis subinde me beaveris, non parum equidem sum debiturus tibi. Omnium tutissimum fore opinor, si tuas Elzevirio bibliopolae tradendas cures Amstelaedami. Ante meam ex patria profectionem egi cum typographo Amstelaedamensi de Militiae tuae Navalis editione altera in publicum proferenda: quod monitus essem a Graevio nostro, inventum sibi, qui conditionem libri in lucem emittendi non detrectaret. Et sane paratum is sese mihi prosessus est ad suscipiendam hanc provinciam, modo pacatiora tempora adfulgeant. Existimo autem multo fore consultius ejus opera ut utaris, quam typographi apud Germanos cujuscumque; qui figuras operi inserendas ab Elzevirio tam sacile haud quaquam impetrabit. Tu tamen, vir Clarissime, facies, quod e re tua videbitur. Ostendebat idem Typographus mihi Meursianas, quas nosti, trium insularum antiquitates, jam magna ex parte typis suis descriptas. Haerere tamen opus asseverabat ob inopiam chartae. Augurari licet pacem speratam huic quoque malo remedium mox esse allaturam. Phaedrum tuum editionis tertiae videre. vehementer defidero. Uti et Hyginum, cui quod me patronum circumspicis, honorem maximum ulnis ambabus amplector. Pluribus agam tecum redditus mihi ac meis: nam hîc militares inter strepitus nunc vivo, qui me totum obtundunt. Officinas librarias hac in civitate vix obiter inspexi, ubi se mihi obtulerunt Valerius Maximus et Solpicius Severus Joannis Vorstii notis non ineruditis illustrati. Et has mei juris ante discessum faciam, et si quid praeterea melioris notae librorum occurrit. Vale, vîr celeberrime, et valetudinem, si me amas, cura quam diligentissime. Francofurti ad Moenum

EPISTOLA CXLII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

ANte biduum ad me sunt allatae tuae, Hagae Comitis hoc ipso mense scriptae, quae me multo affecerunt gaudio. Primum, quod te salvum ac incolumem in hoc periculorum pleno tempore ad tuos nuntiarent reversum. Deinde, quod ortenderent, manere eundem tuum tamen erga me animum, qui fuit longo tempore, memoriamque mei non intervalla locorum, non silentii diuturnitatem posse oblitterare. Fateor equidem, me debuisse pridem respondisse tuis, saltem iis, quas ad me scripsisti Francofurti. Nam quas ex aula Paderana dedisse ais, ad me hactenus non sunt perlatae. Verum quia sentiebam, nusquam certo loco te subsistere, praeterea itinera militibus infesta nuntiabantur, malui exspectare, donec tutior mittendi litteras occasio se praeberet. Equidem ne nunc quidem ita omnia composita, ut optant, quotquot belli mala mecum vel experti sunt, vel sciunt acstimare: spero tamen litteraria commercia paullo tutius et certius a nobis posse coli in posterum, quam huc usque factum. Itaque ad utrasque illas tuas nunc respondeo: primum quod Militiam Navalem meam attinet, nihil quidem ea nunc festinat; nec tamen expectare veltros Typographos posse viderur in hac temporum difficultate. Phaedrum esse publicatum scio ex bibliopola Hamburgensi, nam huc usque ipsum nondum contigit videre. Scripsi ei pridem, ut ad Elzevirium curaret exemplum tibi mittendum. Et fortasse jam ad te perlatum est, non enim credo neglecturum, quod tam sancte promisit. De Hygino nihil plane mihi nunciatum est, nisi quod excudendi ejus initium sit faciendum circa medium aestatis hujus. Si jam factum est, ipsas meas spes typographus anticipavit. Anonymum, qui argumenta fabularum Ovidianarum concinnavit, adjicere non proposui. Quod si ejus lectiones varias communicare mihi haud gravaberis, forsitan invitabunt me ad cum una cum fabulis Fulgentii emittendum, quarum varias lectiones spero me a Gudio impetraturum. Epistolam, sub nomine Constantini Opelii, a me contra fabricam Meibomianam esse scriptam tibi soli confiteor. Nolo enim mihi esse quid negotii cum homine. maledicentissimo et audacissimo. Quod jactabat, refelli haud magno negotio a se posse, quae in ea scripta sunt, credo facile, si respicio illius animum. Quid enim putet se non posse, qui ex quovis quidvis audet fabricare? Caeterum an doctis suam sit approbaturus sententiam, dubito admodum, cum non conjecturis mea, ut ipsius, et violentis explicationibus, sed argumentis evidentibus, aperto verborum sensu, et conspiratione veterum monumentorum sint subnixa. Tu firmabis me in hac sententia, vel ostendes contrarium, si epistolam ipsam haud gravabere, vitiosissime quidem, ut Hamburgi, editam, sed cui subjungi errata curavi, postquam pars exemplarium jam esset me invito inscioque distracta. Cujus exemplum ad te curabo perfeni opera

bibliopolae Hamburgensis, ut primum litteras ad eum dandi occasio praebebitur. Ego hactenus et per biennium fere aegrotavi, neque spem recipiendae pristinae valetudinis habeo magnam, adeo a scorbuto corpus totum occupatum est. Non ita igitur potui expedire destinata, ut volebam. Chronicon Archiepiscoporum Upsaliensium brevi perducetur ad finem, post ingenres moras, quas injecit nescio quibus caussis typographus. Lapponia mea Francofurtum est missa initio hujus anni, quanquam ad hunc diem ignorem, utrum eo perlata sit, cum a bibliopola nullas adhuc viderim litteras. Orationem, quam publico nomine habui coram Rege, cum primum ad imperium propriis curis tractandum accessisset, quia sic volebant, typographo describendam dedi. Mitterem exemplum ejus, si scirem, qua ratione tuto possem. Nunc recolo, quae annis plusculis occasione lectionum publicarum in diversos notavi scriptores, non unius generis omnia, quoniam nec auditores semper iidem fuere. Videbunt fortasse lucem sub titulo Lectionum Academicarum. Dices, quando tandem finis erit nugarum? Itaque claudo, ut tamen prius te rogem plurimum, ne graveris significare, quid Graevius noster vivat, et has litteras mitte e ad Jacobum Gronovium, ubicunque fuerit. Nam respondeo epistolae ipsius scriptaeante annum, sed nunc demum mihi redditae, ut nesciam, quo loco nunc versetur. Vale. Upsaliae a. d. 13. Mai. CICICCLXXIII.

EPISTOLA CXLIII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

ACcepi tuas, superiori mense scriptas, e quibus video, ne inter has quidem bellorum turbas Cl. Graevium intermittere curas promovendae rei litterariae. Quod quidem admodum mihi est jucundum cognitu, optoque ad nos perferri, quae ab ipso eduntur. Cuperum Daventriae humaniores profiteri litteras, nunc demum disco ex tuis. Placet mihi vehementer ejus in edendo Luciano propositum. Desiderat enim is scriptor, ut cum cura edatur, quam adhibiturum debitam virum egregie doctum confido. Quae in Italia nuntias esse publicata, sunt haud dubie utilissima, sed eorum videndorum copiam nos habituros unquam, ne speramus quidem, in hoc turbulentissimo rerum omnium statu. Neque enim pacis ulla cogitatio apud quenquam, dum alii pro libertate, alii pro dominatione tentant ultima. Deus miseriam tot millium respiciat. Mitto tibi hîc Chronicon Archiepiscoporum, una cum oratione mea, et epistola de triremibus, de quibus omnibus proxime judicium tuum et eruditorum aliorum apud vos expecto. Phaedrum scripsit typographus Hamburgensis pridem ad te missum, neque dubito quin Waasbergius interea tibi reddiderit. Stierrhielmianae in Ulphilam curae sunt tumultuariae, nec a nostris magni fiunt, praesertim Theologis, qui multa desiderant in ipsius praefatione. Atque poterant profecto multa aliter scribi. Sed nimirum, sicut ipse nosti,

fuit ingenium ejus laboris impatiens et calidum. Dico, fuit, quia rebus humanis pridem vale dixit. In Gothicis et Suecicis antiquitatibus nihil nuper publicatum. Chronicon magnum Rhytmicum sub praelo est. Socer meus meditatur novam suae historiae editionem, postquam Codicem legum Suecicarum vertit in Latinum, atque publicavit. Ego fortasse in lucem dabo quendam Israelem Erlandi, nec dum editum, qui scripsit vitam S. Erici Regis Sueciae, cum miraculis ejusdem. Nunc Lectiones meas Academicas retracto, quae continebunt notas in Auctores aliquot Graecos Latinosque. Hyginus nec dum est sub praelo. Lapponia spectat finem, videbitque lucem proximis Nundinis Francofurtensibus. Si quae habes in Julium Obsequentem, ea ut communices mihi, etiam etiamque rogo. Plura non occurrunt hac vice, nisi quod te salutare velim Cl. Graevium, et si quos potes alios ex communibus amicis in hac bellorum incertitudine. Deus vos servet, pacemque vobis ac otium restituat. Vale. Upsaliae 14. Julii CICICCLXXIII.

EPISTOLA CXLIV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

PLuribus tuis una vice tandem respondendum. Fecissem olim, nisi me adversa valetudo jam inde a festo Michaelis anni proxime praeterlapsi, ad haec tempora prostratum tenuisset in lecto. Itaque pro bonitate tua et humanitate tarditati meae ignosces. Primum autem ago tibi gratias pro inscriptione Dalmatica, in qua video nonnulla notabilia, de quibus alia occasione. Phaedrum et Chronicon Archiepiscoporum Upsaliensium recte tibi tradita, laetor. Orationem quoque meam, etsi festinanter, neque compte satis scriptam, haud displicuisse, gaudeo plurimum. Interea et Lapponiam meam accepisse debes, si modo fidem et promissa servavit Bibliopola Francofurtensis. Sed ea quidem tam est edita vitiose, ut illius pudeat poeniteatque. Mitto hîc errata nonnulla, si forte tuo exemplari non adjuncta sunt. Nonnulla dico, nam omnia enotare non potui. Et scio, festinanter relegenti ne observata quidem aliqua, quale illud pag. 200. vers. 14. ubi pendens semper supra. et pag. 223. vers. 3. ubi, de Aheno, quod scribendum. Est qui eam transfert in sermonem Germanicum, ut audio, brevique parat edere. Ego quoque eam dabo non emendatiorem modo, sed et auctiorem, ut primum haec editio fuerit distracta. Hyginus nunc sub praelo est, et promittit typographus publicationem ejus circa festum Paschatis. Nunc in peculiari opere de insignibus priscis regni Sueciae sum occupatus, demandata mihi a S. Regia Maj. ea cura. Quo efficitur, ut alia, quae parabam absolvere, tantisper differre necesse habeam. Apud nos nil editur, quod sit pretii alicujus, cum idoneos non habeamus typographos, et si quid editur, ia manet intra fines hujus Regni. Lectiones meae Academicae, et Libri de Militia Navali adhuc circumspectant opem alienam. Pro emendationibus

in Obsequentem summas ago gratias. Si quas cum libris vetustis editis aut ineditis collationes procurare mihi posses, faceres rem admodum acceptam. Sumam enim eum in manus, ut primum data fuerit occasio. Dum publice Justinum explico, video me posse post omnes alios ad eum conferre nonnulla, forsitan non prorsus comtemnenda. Specimen accipies alio tempore. Nunc enim mittere non licet. Quid de Graevii Cicerone expectare debeamus, quaeso significa. Saltem nunc, quam anno praecedenti, spero meliora, postquam ad priorem sortem Ultrajectini pervenere. Si occasio dabitur, saluta eum perofficiosissime meo nomine, ac amicitiae veteris memoriam non penitus ex animo delere jube. Vale, vir Nobilissime, ac ut soles, me amare perge. Upsaliae 6. Januarii Anno CICICCLXXIV. quem annum tibi cum multis sequentibus in commodum rei litterariae prosperum et laetum adprecor. Resalutant te quoque amici omnes, quos per me salutari voluisti. Iterum, iterumque vale.

P. S. Mitto hîc simul litteras generi mei, Poeseos in hac Academia Professoris, quem favori tuo, quantum possum, commendo, et intelliges ipse pluribus in posterum, nisi eum repudias, quantopere te colat atque veneretur.

EPISTOLA EXLV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

SCripsi tibi 6. Januarii, raritatemque mearum excusavi per morbum, qui me fatigavit inde ab autumno anni praeteriti, ac ne nunc quidem plane cessat. Significavi quoque alia, quae tum occurrebant. Nunc ex tuis in Februario scriptis intelligo, non esse traditas tibi eas litteras, quod miror, cum commiserim Holmiae cuidam, qui se fide optima spondebat ad te curaturum. Spero tamen ad te perlatas, postquam ultimas ad me misisti. Quod cupio, vel propter errata, quae ad te misi, commissa in Lapponia mea, foeda et multiplicia, singulis etiam occurentia paginis. Confido enim illam tibi redditam interea a Bibliopola. Sic certe mandavi, et ipse promisit pluribus. Quanquam nescio quae apud id genus hominum sit negligentia, quod video ex Schultzii exemplo, qui nunc demum mittit libellum Memorabilium gentis suecicae, quem jam ante annum debebas accepisse. Sed tamen et ipsos forte impedit interdum calamitas temporum, cui remedium speramus indies plenum a pace, quam cum Anglis cives tui sancivere. Atque utinam nos omnino bonitas caelestis respiciat, commodisque pacis mala tot tantaque bellorum permutet. Litem, quae te hactenus a litteratis curis abstraxit, esse finitam tandem in tuum commodum, laetor gratulorque tibi ex animo, eo magis, quia spero, posthac abs te iri compensatum, quod ipsius causa ab initio intermissum est. Jacobum Gronovium patria deserta consedisse in Italia, miror. Velim scire, num paternas amicitias oblivioni tradere incipiat, num tecum quoque eas colere pergat. Scripsi ei olim, uti scis, sed responsi tuli nihil. De me,

quae nuntiem, non habeo, morbi enim non ineptum magis me faciunt ad studia, quam pigrum. Vix a me obtineo, ut scribam epistolam amicis, adeo non possum operis litterati quid absolvere. Hyginum tamen proxime accipies, inscriptum tuo nomini, ut promisi ego, et tu indulsisti mihi. Ad Justinum quoque pergo annotare quaedam atque Obsequentem. De quo proinde rogabo, quod petii antea, ut si quid lectionis variae vel habes ipse, vel aliunde potes habere, id communicare mihi ne graveris. Cogitavi quoque aliqua ad Marcianum. Verum desunt mihi subsidia, quae quomodo impetrare valeam non video, cum praesertim ne vulgari quidem libri ad nos perferantur. Et fortassis frustra festino, cum iis etiam, quae jam ante confecta habeo pluscula, praesertim lectionibus Academicis, id est observationibus in scriptores plusculos, et Militiae Navali nostrae, Typographi desint. Resalutant te officiosissime, quotquot per me voluisti salutari. Ego quoque te salvere jubeo, et valere diutissime. Upsaliae XVII. Martii CICICCLXXIV.

EPISTOLA CXLVI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

PAucos ante dies perlata est ad me Epistola tua, vir Celeberrime, diu multumque in ipso itinere cunctata; eui unde procrastinationis tantum sit objectum, equidem divinare non possum. Maluissem quippe tempestivius aliquanto traditam mihi, ut de restituta tibi in melius valetudine, quae unice me habebat anxium ac suppensum animi, certiora edocerer. Pro libris compluribus per te missis mihi gratias jam egi, agoque, quantas possum Lapponiam exhibuit mihi Graevius noster, a nobili Sueco nescio quo ex Ubiis ad se perlatam nuper. Aliud ejus commentarii exemplar mihi hactenus videre non contigit. Infesso enim per hostem non unum Rheno vix datur merci librariae tutus ad nos transitus. Miserat quidem mense praeterito ex suis nonneminem Elzevirius Francofurtum, qui nundinis Paschalibus proximis interesset. Verum is, luctatus aliquamdiu in Frisia provincia cum maximis itinerum difficultatibus, paucos ante dies ad herum, irritus propositi, est reversus. Ipse Graevius et falvere plurimum per litteras te jubet, et testatur praeterea perferendum ad te Suetonii sui exemplar Baronem Flamingium in se recepisse. Spem ad haec facit, mox fore, ut literis suis te conveniat. Ego et ante menses hosce duos litterarum ad te nonnihil dedi, et nuper alias tradidi Laurentio Magalotto, viro elegantissimo, et nobilitatis Etruscae insigni ornamento, ad vos excursum paranti. Waesbergio bibliopolae, cum Amstelodami proxime adessem, visus sum intellexisse Fabulis Hygini abs te recognitis Astronomica ejusdem quoque esse accessura. Unde vix spes est, fore ut opus omne proferatur in lucem ante Kalendas Sextilis vel Septembris. Doleo propter haec bella vix rem mihi esse integram de bibliotheca ex Suecis huc transferenda, quod tamen propediem a

me curabitur, cum feram impatientius usum librorum omnem mihi interceptum tot jam annis. Poteram alioquin suppeditasse haec Astronomica Hygini cum scriptis exemplaribus duobus aut tribus collata, quae in scriniis meis servari scio. Julii Obsequentis codices vetustos qui vidisset, neminem inveni hactenus, nec aliud exemplar opinor usquam exstitisse, praeter illud, ex quo Aldus Manutius suam editionem Plinianis epistolis conjunctam adornavit. De Justino edendo te cogitare lubens audio. Ediderunt illum inter caeteros, Elias Venetus et Tanaquillus Faber, sed neutra editio oculis mihi hactenus est usurpata. Graevius in Cicerone illustrando pergit, verum passibus omnino lentis. Ejecti quidem sunt Galli ex provincia Ultrajectina, sed ne sic quidem calamitatis bellilicae sunt expertes miseri cives, degente etiamnum in vicinia hoste. Caeterum post instauratam cum Brittannis pacem meliora sperare par est. Nos quidem animis ad bellum propagandum nunc accingimur, ex quo Caesar et Hispanus partes nostras sunt amplexi. Sed jacent interim miserrimum in modum bonae artes, jacet proventus omnis bonorum codicum, cessantibus typographicis praelis, et veterno quodam oppressis. Generum tuum, praestantissimum virum quod mihi conciliare non es gravatus, equidem id habeo longe acceptissimum. In Italia Galliaque ex amicis meis complures amisi nuper, atque in his Johannem Capellanum, miri candoris magnaeque elegantiae virum. Plura debebam ejus meritissimis laudibus, sed quae per dolorem immensum premo. Vale, vir eximie, et me tuis virtutibus unice addictum perge benevolentia, ut hactenus, omni favere. Hagae Comitum CICICCLXXIV. XII. Aprilis Georg. Jam intellexeris credo Jacobo Gronovio in Tuscis peregrinanti delatam a Magno Duce professionem artium bonarum Pisanam.

EPISTOLA CXLVII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

VIX meas decurso proximo mense ad te dederam, Cl. Scheffere, cum [Note: Hae quidem ad manum erant, sed quia nihil praeter ceteras novi continebant, omisi, ut saepe alias.] tuae Martii die XVII. exaratae comparuerunt: quas habui, ut tuas omnes, longe equidem acceptissimas. Lapponiam tuam nullus vidi hactenus, praeter id exemplar, quod Graevius noster exhibebat mihi non ita nuper ex Ubiis ad se, uti ferebat, perlatum. Nam quae in Bibliopoliis hîc prostitere venalia numero perpauca, quod ipsa novitate, ut fit, nec minus sui pretii et auctoris nomine litterarum studiosis plurimum se commendarent, jam distracta esse audio. Misit quidem, ut solet, Elzevirius ex suis nonneminem ad nundinas aestivas Francofurtum, sed is, itinerum difficultatibus objectus in Frisia, regione ut scis paludosa, pedem referre post multas molestias ad herum coactus est. Ut hactenus compertum non habeamus, si quid exquisitae frugis in re litteraria

peperint nundinae. Ex superioribus meis rescire jam potuisti bellicae tempestatis inclementia apud nos adflata omnia bonis artibus ornandis promovendisque vix locum reliquisse. nunc benignior paulatim adspirat nobis aura, annuente mirificum ac stupendum plane in modum gratia divina: quippe cum res nostrae ex improviso ante hoc biennium sic dejectae et tantum non conclamatae haberentur, ut nullis remediis erigi atque refocillari viderentur posse, Deus tanquam e machina repentinus supervenit, omniaque in integrum restituit, paucissimis exceptis oppidis, imo vix uno alteroque, quae hostili praesidio etiamnum insidentur; reliqua, sponte, ut amissa erant, et nulla vi admota, ad veteres dominos jam rediere. Ego interim consilium cepi de privata vita amplectenda, quo et temporum iniquitas, et valetudo pertinax, et desiderium, quo flagrabam jam pridem singulare detexendi telam omnem scriniorum meorum, assidua flagitatione me compulerunt. Reliquum est, ut e privata et molestissima lite me expediam, in qua, plus quam velim, curas occupare cogor. Sed et illa jam ad finem properat, ac tranquilliorem vitae decursum posthac promittit. Abrahamus Berckelius, qui post Antonini Liberalis Metamorphoses, observationibus suis illustratas, jam quadriennium in Stephano Byzantino edendo occupatur, significabat mihi proxime penes se extare fragmentum MSS. fabularum Hygini ejusdemque astronomicôn, sed nulla prece permoveri potuit, uti copiam ejus aut tibi faciat aut mihi, quod prae se ferat, Hyginum suis quoque curis fore exornandum. Non opinor tamen exemplum scriptum, quod ostentare dicitur, a vetustate commendationem posse multum mutuari. Samuel Tennulius, Gronovii [Gap desc: Greek words] affinis, Frontini Strategemata sub praelo habet, post, uti vult credi, Valerium Maximum daturus. In Brittannia Josephi, Archimedis, et Jamblichi editionem moliuntur. qua de re complura propediem ex me cognosces et certiora. Jam enim Oratores nostri, in quibus Beuningius, arctissima, ut scis, mihi junctus necessitudine, eo sunt profecti, nec unum ex amicis meis in suo comitatu trahunt Isaacum Vossium benigna admodum fortuna illic terrarum respexit, uti jam significasse me tibi opinor. Cum Jacobo Gronovio rarius litterarum commercium intercedit mihi, etsi ex Etruria ab aliis amicis, atque adeo ab ipso magno Duce, frequentes accipiam. Narrant illi, detectum nuperius antiqui operis sepulchrum in via Flaminia, tertio aut quarto ab urbe lapide, cujus inscriptionem luculentam addi et variis picturarum ornamentis conspicuam. de Marciano edendo quod cogitare te scribis, vir celeberrime, velim me doceas, ecquid Capellam Martianum designes, cujus codices pervetustos tres quatuorve scio asservari in publica Leidensium bibliotheca. Julii Obsequentis unicum fuit exemplar, ex quo Aldus Manutius editionem suam concinnavit. Ut frustra codices pervetustos circumspicias illius auctoris. Lectiones tuas Academicas publico commissas gestio videre. Neque enim dubitari potest, quin plurima in iis nos sis docturus, quae hactenus ignorabantur. Militiae Navali typographum inveniri apud nos posse haudquaquam diffido, simulatque Galliarum Regi cum Belgis foederatis melius convenerit. Nam reliquos hostes, in quîs regem Brittannum

et duos Antistites, jam a capite nostro sumus amoliti. Sarcinas meas ac bibliothecam e Suecis devehendas ad nos jam nunc curo. Utinam salvae ad me perferantur. Vale, vir summe, praecipuum amicorum decus. Salutat te noster Graevius, ego socerum tuum, generumque cum clarissimis collegis salvere plurimum jubeo. Hagae Comitum Anno CICICCLXXIV. XVII. Mai. Gregor.

EPISTOLA CXLVIII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

INter illas publicae rei angustias, vir celeberrime, quîs foederati Belgae objecti sumus, interque praesentissimam hanc artium bonarum solitudinem, quam bellis atrocioribus referimus acceptam, solatia certiora vix aliunde proveniunt mihi, quam a tuis, omni eruditionis melle conditis alloquiis. Quo molestius atque iniquius tuli multo jam pridem tempore nil literarum omnino abs te in manus meas perferri: cum ego frequentes exarasse me recorder. Ingeminat curas hasce sollicitudo, quam lubricus atque anceps valetudinis tuae status nunquam non altam huic animo infigit. Sed ecce commodum, Hyginus tuus, proximis diebus per Waesbergium traditus, lenivit ut cumque hosce angores. Qui quod meum fronte in ipsa nomen ostendit, ut non possum non exosculari pulcherrimam hanc in te benignitatem, meique studium omni praedicatione majus; ita me interpellat pudor justissimus, ac mei admonet, subinde, ne possim hîc quicquam meritis meis arrogare. Faxo nihilominus, si usus venerit aliquando, ne conqueraris rem tibi fuisse cum homine tanti honoris parum intelligente. Ipsum praeterea Hyginum cum cura perlegendum mihi sub hyberna tempestate proposui. Quando fortasse de locis nonnullis dubiae apud illum sanitatis pluribus tecum sum acturus. Perlata enim jam ad nos e septentrione vestro bibliotheca mea, ac sarcinis litterariis locum mihi solitarium circumspexi in agro Trajectino, qui me studiis antiquis reddat, ubi primum e litibus domesticis ac forensibus tricis, quae me totum hactenus, ex quo ad meos sum reversus, obtundunt, dabitur emergere: quam felicitatem haud longe quaerendam propediem fore mihi promitto. Continget illa quoque occasione, ut spero, tuis lucubrationibus, vir Clarissime, nonnihil iri consultum. Astronomica certe Hygini si fabulis additurum te scivissem, poterant tibi in nonnullis prodesse mea scrinia. Nam praeter editionem ejus Regiam, Aldinam et Basiliensem aliasque, quarum copiam tibi jam factam reor, poteram suppeditasse Venetam Anni CICCCCCLXXXII. tibi haudquaquam cognitam, tum aliud exemplar cum scriptis codicipus duobus aut tribus a Jano Vlitio collatum. Quid, quod Abrahamus Berckelius, qui Antonini Liberalis metamorphoses animadversis suis illustratas cum Stephani Byzantini fragmento in publicum nuper dedit, significabat non ita pridem, eorundem Astronomicôn exemplar scriptum se possidere,

cui fabularum pars accederet. Sed cum is quoque de Hygini editione dicatur cogitare, vix video, quo successu codex hic ab illo possit sperari tuis usibus indulgendus. Quanquam proximo biennio non defore illi, quod agat, ne Hyginum typis adornare possit, sit credibile; cum desudet totus in Stephano, quem modo dicebam, Byzantino commentariis suis illustrando, cujus partem vix dimidiam toto quadriennio typographus Gaesbekius jam profligavit. Si cogitationes tibi sedent editionis Hyginianae secundae typis mundioribus aliquando proferendae, nam Hamburgensis illa nec emendata est fatis, nec nitori lucubrationum tuarum respondet, fac quaeso id quamprimum cognoscam: sunt enim, quae sub vernam tempestatem ad te cupiam perlata; quando incumbens hybernum tempus vix permittit, ut id citius fiat. Poterimus alternis opera uti in posterum Rumphiana, in curandis hinc inde sive literis, sive fasciculis majoris rei. Hunc, inquam, Rumphium, qui successor mihi apud vos est datus, non gravaturum reor, quicquid id est incommodi; cum et literis humanioribus imbutus sit utcunque, ac tibi, uti ante discessum mihi signficabat, velit innotescere. Cum aliis libellis, quos tibi servo, seposui etiam Rhetores antiquos Graecos editionis Aldinae, librum ut inventu perdifficilem, ita oblatum bona fortuna nuper mihi venalem, praeter id exemplar, quod a magno Scaligero legatum Parenti meo, penes me extat hactenus. Vale, vir summe, et mihi favere, ut facis, perge. Hagae Com. CICICCLXXIV. XXV. Octobr.

Ad nundinas Francofurtenses proximas misit quidam e suis nonneminem Elzevirius, cui tamen in mandatis dare sum oblitus, ut Lapponiam tuam mihi inde adferret. Apdd vos, qui alta fruimini pace, quid apparetur rei literariae, cupio doceri. Nam nos alia omnia cogitamus. Jacobus Gronovius, qui professionem bonarum artium Pisanam, a magno Etruriae Duce oblatam sibi, erat amplexus anno proxime decurso, nunc inde ad nos reditum parat. Socero tuo et Cl. Brunnero salutem dico plurimam.

EPISTOLA CXLIX. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

QUas ante menses aliquot exaravi, et per Typographum Hamburgensem Hygino, praefixi litteras, una cum Hygino ipso pridem tibi redditas credo. Sic profecto credere me voluit. Gothofridus Schultz, Bibliopola Hamburgensis, qui a se missum Hyginum semel iterumque mihi confirmavit. Quare cum ex eo tempore nullae tuae ad me sint perlatae, propemodum eam adducor in sententiam, quasi parum tibi gratum fuerit meum hoc officium. Et profecto fateor ultro, id esse tenue ac minutum. Quia tamen ex amico animo cultuque, quo te ob virtutes, eruditionemque raram prosequor plane singulari, profectum

esse facile agnoscis, spero non tam operis exilitatem, quam amicae voluntatis magnitudinem respiciendo, excusaturum quod culpari posse alias videbitur. Post Hyginum publicavi nuper etiam Israelem Erlandi de vita et Miraculis S. Erici Regis Sueciae, quem mitterem, si occasio daretur, non quod magni sit momenti, sed ne quid meorum quacunque de causa possis desiderare. Hamburgum per bibliopolas Holmiae in nundinis versatos misi Lectiones meas Academicas, ut ibi excudantur. Utrum recte fuerint curatae, necdum scire potui: habeo et Justinum cum Julio Obsequente praelo paratum. Ciceronis vero officia absolvere nunc studeo. Explicabuntur commentario sat amplo, qualem videtur argumenti ipsius ubertas atque dignitas postulare. At haec quidem majori contentione quaero perficere, quod vires meae morbis quotidianis sic franguntur, ut non possim vitam longiorem sperare. Quae conditio tuarum sit, scire vehementer cupio. Sperabam aliqua intellecturum per generosissimum Magalottum, qui superiori aetate fuit apud me, litterasque ex itinere promisit. Verum hactenus vidi nihil, et Mercator, qui negotia ipsius Holmiae curare solebat, statim post discessum ejus morte defunctus est. Quod scribo, ut silentium meum excuses viro longe humanissimo, si forte litteras ad ipsum mittes. Plura non occurrunt, nisi quod praesentem annum tibi laetum candidumque optem cum innumeris sequentibus. Vale, Upsaliae 8. Januarii CICICCLXXV.

EPISTOLA CL. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

PAucis ante Novembres Kalendas proxime decursas diebus, epistolam ad te dedi, vir celeberrime, si recordor id probe, qua cum alia nonnulla, ut fit, complectebar, tum agebam gratias ingentes, nec tamen beneficio pares, pro Hygino tuo recens tum ad me perlato. Has literas Holmiam pervenisse ex V. A. Christiano Constantino Rumpsio, foederatorum Belgarum res in aula vestra curante, sum edoctus, ad quem curatae erant, ut mirer earum tibi copiam haudquaquam fuisse factam. Amisit exinde uxorem Rumpsius, aliaque majoris rei sub primum adventum habuit peragenda apud vos, per quae fieri potuit, ut in literis istis ad te curandis diligentiam suam, non semel mihi exploratam, non satis probarit nobis. Quapropter proximis diebus repetendam ad te scriptionem duxi, cum interea supervenerint tuae longe jucundissimae, hoc uno parum acceptae tamen, quod valetudinem, quam et ipse pridem experior minime secundam, nutare tibi et adfligi magis ac magis nuntiarint. Habere me, quae vere proximo ad te perlata velim, per nautas nostros, nescio quid libellorum, diu est quod significavi. Postea et Stephani Byzantini fragmentum abs sese editum Abrahamus Berkelius mihi tradidit, quod ad te missum cuperet. Idque

regio ministro Guldenstolpio ad vos perferendum jam tradidissem, nisi ille mihi in villa decumbenti nee opinus esset elapsus. Si quid libellorum praeterea vis conquisitum tuos in usus, id quaeso quaroprimum significa. Nam et ego rus propediem excurram denuo, ut ordinem bibliothecam variis in locis illic congestam, et in auctionibus librorum, quae frequenter admodum habentur apud nos, circumspiciam, si quid e re tua futurum illic occurrat. Lectiones Academicas, quarum spem facis, utinam in publicum prolatas mox videamus, cum caeteris praeclaris ingenii monumentis, quae nuperius elucubrasti. Lapponiam tuam apud bibliopolas nostros hactenus indagare non potui. Lutetia scribunt, Henricum Valesium post tria Scriptorum ecclesiasticorum volumina in lucem emissa nunc Libanii inedita complura apparare, quae Rhetoris illius tomum tertium constituant. Non dubito complura apud Gallos exquisitae notae prodiisse scripta proximo triennio, quo armis utrimque decertamus, sed horum notitia ad nos vix pervenit. Nunc etiam vos videmini in partibus fore, quod avertat deus. ubi compertum habebo meos ad te perferri, plenius uberiusque de hisce ac aliis rebus ad te perscribam. Vale, virorum Clarissime, meque solito favore complecti perge. Hagae Comit. CICICCLXXV. prid. Kal. Mart. Gregor. Jacobus Gronovius ex Italia nuper redux multa collegit illic e Mediceis codicibus haud contemnenda, praesertim ad Polybium, Arrianum, Dionem Coccejanum et alios. Laurentium Magallotum Florentiam reversum audio: ab ipso diu est quod literarum nihil accepi.

EPISTOLA CLI. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

HIs diebus tandem tres acceps tuas junctim ad me missas opera Nob. Domini Rumpsii, quamobrem mittere distulerit tamdiu, eo scribit factum, quoniam speravit ipsum se venturum huc Upsaliam, et coram eas redditurum mihi. Quod significo; ut intelligas, cur ad tot tuas nullum a me hactenus acceperis responsum. Nolo enim negligens officii videri, praesertim tibi, cui tot tantisque nominibus sum obstrictus. Hyginum meum (quem inscriptione tui nominis ornatum non displicuisse tibi gaudeo) non emendate satis prodiisse fateor, aegerrimeque fero. Sed quid faciam? aut nihil publicandum mihi, aut hoc subeundum est fatum. Ac ne errata quidem licuit apponere in fine, quum librum acceperim diu post ejus divulgationem, et Epistolas meas duas, quibus quaedam consignaveram, bibliopola conqueratur amissas etiam sequenti tempore. Longe pejus prodiit Lapponia, ut ejus plane pudeat poeniteatque. Nulla pagina est sine vitio multiplici, eoque saepe foedissimo. Itaque et illa recudetur non modo emendatior, ut spero, sed et auctior locis plurimis: quod Typographus ipse petit, distractis jam exemplaribus omnibus,

licet sint Regiomonti in Borussia et Wittembergi, qui editionem primam denuo dicantur refingere. Quod si ad Hyginum mittere voles, de quibus scribis, facies rem longe mihi acceptissimam, animabisque me et ad ipsius parandam novam aliquam editionem. Cl. Abrahamo Berekelio velim agas gratias ingentes pro munere, quod ad me mitti per te voluit. Utinam id ad me possit pervenire cum caeteris, quae amice polliceris mihi. Omnium enim videndorum summo teneor desiderio. Sed an sperare liceat incertus sum in hac difficultate temporum, ubi terra marique cuncta bellis sunt infesta. Deus nos respiciat, et reddat pacem. Ita optamus etiam his in terries magisque serio, mihi crede, quam vos sinitis persuaderi vobis. Sed ad mea revertor, quae cur festinem edere, significavi nuper. Neque causas habeo, ob quas mutem sententiam. Pergit namque valetudo adversa me urgere. Interpellant tamen subinde aliqua. Quale, quod nuper calamo festino conjicere in chartam sum coactus, de tribus aureis orbibus ante menses circiter quatuor in Scania e terra erutis, quod nunc sub praelo est, et cum Israele Erlandi mittetur cum prima occasion erit. Lapponiae enim expectare te editionem novam malo, quam ex lectione libri tam foede editi nauseam contrahere. Aelianum habeo tertiae editioni poene paratum. Num ad eum quoque vel ad alios scriptores Graecos Cl. Jacobus Gronovius ex Ms. observarit quaedam, scire aveo. Gratulor ipsi reditum in Patriam felicem ex animo, et ut amare me pergat, vehementer opto. Quod occasione data significare ei haud graveris, rogo. Socer meus et Cl. Brunnerus officiose te resalutant. Apud nos nihil est, quod in lucem mittitur, praeter Suecica quaedam. Et est ea rerum nostrarum facies, culpa quorundam Academiae huic male cupientium, ut plerique nescio quid, certe omnia alia circumspicere nunc cogamur. Sed de hac re scribam plenius, cum finem aliquem negotii illius prospexero. Erunt pleraque inexpectata tibi penitus. Hace habeo hac vice, proxime scribam plura, cum has ad te pervenisse intellexero. Vale. Upsaliae 50. Martii CICICCLXXIV.

EPISTOLA CLII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

SIgnificabam proxime per literas, vir clarissime, traditum esse a me Waesbergio bibliopolae fasciculum, qui libros complecteretur nonnullos, ad te curandos ejus opera. Illos non Hamburgum, quod polliceri videbatur, sed Holmiam recta ad institorem Beunsium, Waesbergius abs se missos nunc asseverat, nactus opportunitatem navis Anglicanae, nescio cujus, quae AmsteIodamo ad vos contendebat. Ejus rei certiorem te faciendum nunc duxi, adjectis, quas pollicebar nuperius, ad generum tuum literis, eui, si molestum non est, aeque ac tuo. Socero aliisque viris in Academia vestra praestantibus

uti me commendes unice rogatum te volo. Nos in bellica hac Charybdi aestuare modis miserrimis pergimus, nec spes adfulget fortunae melioris. Unde fit ut artium liberalium promovendarum studium omne fugiat apud nos et procul habeatur. Thomas Munkerus Antonini Liberalis Metamorphoses, annotatis suis illustratas, post Berkelianam curam praelo typographico submisit. Gisbertus Cuperus varia ingenii monumenta publico tradenda in scriniis habet parata, sed quae temporum meliorum statum praestolentur. Dissertatio tamen ejus de sigillo Harpocratis Smetiano, lucem, ut opinor, propediem videbit. Graevius noster valet, et in Cicerone suo pergit assiduus occupari. Valet et Bigotius, uti Elzevirianae me docent literae. Nam mihi nullum omnino per haec bella cum amicis Gallicanis est epistolare commercium. Julium tuum Obsequentem in lucem esse prolatum ferunt. Si tempestivius rescivissem hoc abs te agi, conjecturas in hunc auctorem nonnullas magni Scaligeri communicasse tecum poteram, quas non ita nuper e Myliana bibliotheca sum nactus. Eam quippe auctione publica apud nos distractam suppeditasse mihi libros complures notae rarioris, nec paucos maximi illius viri manu illustratos correctosque, aut ab illo cum scriptis exemplaribus commissos, gaudeo immane quantum. Simul ac nonnihil memet expediero etricis forensibus, quod sub autumnum fiet proximum, paraturus sum excursum in Germaniam, si quid a thermis illis forte valetudini meae consulatur: nam dejectis viribus ad contubernium Musarum tot jam annos intermissum reverti vix datur. Appelbomius, e Suecia nuper redux, pertulit ad me eruditum sane Johannis Stiernhookii de Jure Sueonum vetusto commentarium. Jacobus Gronovius libellum emisit observationum in Historicos nonnullos Graecos. vale, vir summe et mihi studere perge. Hagae Comitum. VII. Jun. Gregor. CICICCLXXV.

EPISTOLA CLIII. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

QUia rem privatam nondum ex sententia componi datur, in hanc aulam frequentius mihi quam velim, est excurrendum e secessu agri Trajectini, vir Clarissime, ubi nuper cum forte incidissem in Julii Obsequentis exemplar, quod e magni Scaligeri bibliotheca ad me pervenit, manu ejusdem nonnullis locis castigatum annotatiunculis, ipsas tuos in usus inde excerpendas duxi, additis et meis opera tumultuaria conjecturis, si quid eae tibi prodesse forsitan possint. Scaligeranas esse scito, quibus Scaligeri nomen est subjunctum, reliquas meas, quibus carere potuisses, sed expectationem tuam frustrari nolui. Percurrebam nuper, quae ad. Pacatum annotasti, exquisita sane, ut tua omnia. Si novam quandoque libelli ejus editionem es moliturus, subministrari per me nonnulla poterunt, tibi haudquaquam ingrata futura, quod veteres

Panegyricos cum vetusto codice collatos ab eodem Scaligero possideam. Dissertationem tuam de orbibus tribus aureis nondum accepi. Gaudeo interim libellos, quos miseram ante belli exortum, ad te perlatos esse, quibus alios sub vernam tempestatem subjungam, si per bella licebit, quae navigationem minime pacatam sperare non sinunt in posterum. Meursianus de trium Insularum antiquitatibus commentarius jam jam emissus est in lucem, Regi vestro dedicatus. Antonini Liberalis Metamorphoses novis animadversis illustratas propediem dabit Thomus Munckerus; et Cuperus Gisbertus dissertationem suam de sigillo Harpocratis. In iis, quas ad Generum tuum proximo dabam, metuo, ut aberraverit manus mea, prae multa festinatione non semel, praesertim in Valerii Flacci loco. libri III. vers. 493. ubi scribendum reor.

Vale, virorum praestantissime. Hagae Comitum CICICCLXXV. XX. Septemb. Gregor.

EPISTOLA CLIV. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffero. Upsaliam.

NON alio magis nomine haec bella odiosa mihi sunt ac invisa, cum longe plurimis nominibus permolesta ea experior, quam quod necessitudinis alternae toto jam biennio nullus ad me fructus redundat, voluptas nulla, praeter solam recordationem, Scheffere clarissime. Dedi quidem litteras ad te non infrequentes, misi et observationes in Jul. Obsequentem Scaligeranas et meas, datis etiam ad praestantissimum Columbura, generum tuum, responsoriis super non uno Valerii Flacci loco. Caeterum an quicquam horum ad vos perlatum sit rescire hactenus non est datum. Tuus de tribus circulis commentarius, et si quae alia misisti, ea perierunt in via, certe in manus meas hactenus non sunt perlata. Nunc Ampl. Cuperi litteras ad te mitto, aliasque Joh. Boschii cum Petronio ejusdem, nuper in publicum prolato. Annotatis is suis conjecturas e meis haud paucas, ut videbis, inseruit, sed mentem meam non assecutus in omnibus. Pluribus tecum agam, ubi id licebit tuto: nunc enim vix licet sperare meas ad te perventuras. Vale, et feliciter aetatem age. Hagae Comitum V. Maji CICICCLXXVII. Gregor.

EPISTOLA CLV. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

SI tu tantopere haec bella execraris, quid faciendum putas mihi, qui et a periculo propius, et a consortio eorum, quorum per litteras colere amicitiam solebam, longius sum remotus. Nobis quippe nunc erepta omnia. Itaque nec eorum quidquam, quae memoras, vidi, quod jam semel iterumque nunciavi, verum frustra, sicut video, cum et hae litterae perierint. Fit itaque tot malorum taedio, ut libros omnes abjiciam, urgente simul atrocissimo scorbuti morbo, qui sic pervasit corpus totum, ut salvi integrique nil reliquerit. Accedunt homines iniquissimi, qui pro tot laboribus meis, sola invidia commoti, me lacessunt, uti vides ex Epistola, quam hîc mitto. Quamquam conatus eorum irriti fuerint hucusque, stantibus ex procerum ordine plerisque pro mea parte, et idcirco plus infamiae, quam gloriae ex hoc conatu suo contraxerint. Addo et quod ante miseram, de tribus orbibus aureis opusculum. Optarem id venire plurium in manus, quia continet nonnulla, non penitus, ut existimo, absurda. Sed Typographo, qui impressit, cum Bibliopolis nulla sunt commercia. Itaque hîc jacet inemptum, donec existant, qui sibi volent comparari Pro opera, quam nob. Boschio juxta atque mihi navare voluisti, plurimum tibi debeo, quia jam ante sum in magno multiplicique aere tuo. Respondeo hîc humanissimis ejus litteris: tu facies, ut responsum hoc meum ei reddatur. Laudabilis est ejus opera in Petronio, sed nimis brevis. Illud miror, quod, cum promiserit fragmentum Tragurianum dare ad editionem Blavianam, dederit potius ad modum eum, quo est editum ab Hadrianide, id est fide parum integra, ut in spicilegio meo, Lectionibus Academicis inserto, locis pluribus notavi, et fortassis ipse quoque alicubi debuisset observare. De Obsequente, qui adhuc penes me latet, non audeo repetere priora vota, ne sim nimis importunus. Et fortasse lucem videbit nunquam, sicut accidit aliis meis, imprimis de Militia Navali libris, magno et pudore et dolore meo. Sed quid faciam, scribere fortassis possum, edere non possum. Tu vale, et Justinum meum a Typographo Hamburgensi proxime expecta. Upsaliae 30. Julii Anno CICICCLXXVII.

Praeterita die Veneris, quae fuit 27. Julii inter decimam et undecimam matutinam rebus humanis vale dixit Dn. Joh. Loccenius, Socer meus charissimus, octogenario major.

EPISTOLA CLVI. NIC. HEINSIUS Joh. Scheffro. Upsaliam.

INgentis equidem solatii loco mihi fuit, inter maximas horum temporum difficultates angustiasque, Scheffere clarissime, e tuis Julio mense exaratis cognoscere, non omnem mei curam tibi excidisse. Mihi quidem perpulchra candoris eruditi imago, quam in te semper suspexi, continuo oculis obversatur. Nam quod literae nostrae hinc inde in optatas manus rarae pervenerunt, injuriae temporum adscribam, quam amoliri nostrae non sit facultatis, ac speremus in posterum meliora. Quos misisti libellos, habui equidem acceptissimos, quia abs te profectos. Sed et literas tuas Cupero inscriptas recte curatas esse confido, nam Boschio destinatas ipse ei in manum dedi. de Petronio nuperae editionis ita est, ut scribis: complura sunt in ea, quae culpari possunt. Ultimam editionem Romanam Traguriensis fragmenti fuisse exprimendam et ego monui, sed cum serum jam esset. Adolescentes nostri plerumque praepropero zelo famae cupiunt insinuari. De iis, quae ad Obsequentem miseram, videbo si reparari damnum possit, cum pacatiora adfulgebunt tempora. Interim valetudinem tuam, quae miris modis anxium me habet, abs te curari diligenter prae caeteris velim. In Saxoniam scribam proxime, si fortassis illic tuo de Militia Navali commentario typographus possit inveniri: nam apud nos haec studia jam jacent. Opinor tamen brevi fore, ut Graeciam Palmerii veterem, ac Holstenianas in Stephanum Byzantinum animadversiones typis descriptas videamus. Soceri tui e vivis excessum perinvitus intellexi. Vale, vir summe. Hagae XIII. Novembr. CICICCLXXVII.

EPISTOLA CLVII. JOH. SCHEFFERUS Nic. Heinsio. Hagam.

SI vales, bene est, ego continue aegroto. Nec est levis morbi vis, sed gravissima, quae sic totum occupavit corpus, ut plerumque digitis etiam ne calamum quidem possim regere. Hinc ista tarditas in officiis praestandis, et respondendi eorum Epistolis longa et pudenda mora. Quamquam et occasiones nobis dentur rarae per has temporum calamitates, quibus maria quoque infestant latrocinia creberrima, ut aliquid ad vos queamus mittere. Vobis tamen audio nunc affulgere laetiora, constituta pace, quam vobis gratulor optoque diuturnam. Nunc significo redditum mihi Vellejum tuum, munus gratissimum, quoniam et abs te, et cura tanta est elaboratum. Placent omnia tua mirifice, adduntque novos stimulos de nonnullis cogitandi. Utinam

beares nos et tuis in Petronii fragmentum: laudas eam operam non semel, nec jam negare longius erudito orbi potes. Quas hîc mitto nugas, non reputo dignas, quae subeant oculos tuos. Mitto tamen, ne prorsus vacua nudaque sit Epistola. Nam Justinum meum puto tibi pridem redditum. Ita enim mihi testatus est Bibliopola Hamburgensis, qui eum suo more, id est vitiosissime, excudit. Monui hominem, antequam aggrediebatur opus, verum video me fuisse frustra. Debet nunc auctarium addere, nisi a piratis interceptum est, nam de eo nil audivi, ex quo hinc dimisi. Librum meum de priscis Regni Sueciae insignibus excudunt Holmiae, cum sinitus erit, et dabitur occasio, mittetur. Expecto enim avidissime tuum aliorumque doctorum de eo judicium. Sequetur alius de scriptis et scriptoribus Suecorum. Destinavi utrumque etiam Cl. Cupero, cui idcirco nunc non scribo. Faciam prolixius, cum simul mittere et illos potero. Quod velim ei significes. De Holstenii in Stephanumnotis dubitare incipio, postquam eas editioni novae a Pinedo Amstelodami publicatae video non adjectas. Quid autem de Josepho habes? perguntne eumedere, quos scripsisti. Sed cogor finem facere, unum addo, ut amicos omnes, et in his Graevium ex me una cum Berckelio perofficiose salutes. Vale, atque me amare, si merebor, perge. Upsaliae 26. Novembri. Anno CICICCLXVIII.

EPISTOLA CLVIII. [Note: Hic Columbus, gener Schefferi, fuit eruditissimus vir, et qui, nisi immatura morte A. aetatis 43. CICICCLXXXIV. 14. Aug. raptus fuisset, egregiis monumentis famam posteritati commendasset. vide Schefferi Sueciam literatam, quam post mortem Soceri curavit edendam. pag. 237. et Molleri notas pag. 428. ubi ab eo editi et, quorum spem fecerat, edendi libri recensentur.] JOH. COLUMBUS Nic. Heinsio. Hagam.

MAgnis et illustribus te rebus intentum, parum cultis litteris interpellare ausus, haud verecunde forsitan videar egisse, Heinsi vere nobilissime. Sed cum dotes, quas in te admiramur omnes, quotquot eruditionis nomen veneramur magis quam assequimur, etiam a minimis se coli ferunt non moleste,

pateat, quaeso, nec mihi nullus apud incomparabilem humanitatem veniae locus; sinasque in me redundare quotamcunque particulam summi favoris, quo merito dignaris Socerum meum optimum et benignissimum. Amor Musarum ingens, quo jam aliquot annos teneor, effecit, ut fatis jam functo Laur. Fornelio Poetices professio jussu Regis clementissimi mihi mandaretur. Vir autem ille, quem dixi, ingeniosus et eruditus, peculari instituto pene nihil publice legit, praeter Metamorphoses Ovidii, et Horatii Odas Satyrasque, ut ipse vocabat, selectiores. idque alternis sic praestitit, ut annuum spatium non amplius alterutri eorum scriptorum tribuerit, moxque reverteretur ad priores. Mihi eadem saepius interpretari non libet: itaque de auctore non uno cogitandum est. Praeter alios multum placere coepit Val. Flaccus, nisi quod exemplorum magna sit apud nos penuria. Jam cum tuo beneficio maximo, non Ovidium tantum, et Claudianum, quos inimitabili felicitate integros nobis nitidosque restituisti, sed et alios locis quamplurimis sanatos habeamus; non improbe nos orare speramus etiam Argonauticorum poetae curam pleniorem. Praesertim cum aliud agens velut in gustu quodam longe plura et majora nobis sis impertitus, quam alii totum se emendatum posituros professi. Atque utinam tibi et corporis vires et curae diversae permittant elegantem illam poesin resingere: aut, si hoc sperare non datur, erudito cuipiam vestrati quamprimum hoc muneris injungere. Neutrum si per hos tumultus bellicos, quibus nostro quoque cum dolore nunc strepunt recidivae illae Musarum sedes, contingere avide exoptantibus potest, ipse fortassis illi operi manum admovebo, si tuo praesertim favore studioque me fueris dignatus. Ista benignitate tua utcunque levare possem desiderium ingens editionis tuae. Atque si tam praeclare de studiis meis mereri non gravaberis, dum vivam faxo ut tanti beneficii tibi ratio constet, meamque modestiam, addo etiam pietatem, ipse laudes. Ignosce, oro quaesoque, scriptioni festinatissimae. Upsaliae a. d. VI. Januar. Anno CICICCLXXIV. et vale.

EPISTOLA CLIX. NIC. HEINSIUS Joh. Columbo. Upsaliam.

CUnctae equidem humanitatis expers sim habendus jure optimo, nisi compellationem tuam tam improvisam, tamque benevolam ambabus ulnis tenerrime complectar. Plurimi jam ante faciebam Johannem Schefferum, Socerum ruum, virum in paucis hac tempestate de re litteraria praeclare meritum. Ita enim eruditio ejus spectatissima, ita affectus merebatur, quo me fovit ac complexus est jam pridem haud perfunctorium in modum. Nunc haereditariam quodammodo factam mihi hanc viri eximii singularem prorsus benignitatem video, et exsultabundus agnosco; nec committam, ut necessitudinis hujus partibus, ad quas me peramanter invitas, vir Clarissime, videri possim unquam

defuisse. Ceterum de Valerio Flacco, quod mones: hunc ego poetam et legi satis diligenter olim, et animadversionibus non paucis illustratum praelo typographico describendum ante hoc biennium permisi. Sed quod et bella supervenerint funesta, et mihi non multo post in Germaniam publico nomine fuerit excurrendum, ipso interea e vivis erepto typographo, opus neglectum intermissumque supremam exspectat manum. Inter varios, quibus sum usus, poetae praestantissimi codices, incidi quoque in exemplar Holmiensis bibliothecae Regiae jam olim, quantum conjectura assequebar, manu Pomponii Laeti descriptum. Accedebant illi libro et Festi Pompeji fragmenta, quae excuti diligentius fortasse mereantur, quod dicatur Laeti exemplar vulgatis codicibus Festi fuisse aliquanto integrius. Obtulerunt autem sese mihi in Vaticana libri complures ab eodem Pomponio exarati, qui huic scripturae ad amussim respondebant. Praecipuo tamen usui fuit vetustissimum exemplar Valerii, quod ex haereditate Fulvii Ursini in Vaticana asservatur bibliotheca, Baptistae Pii in commentariis laudatum non semel, sed minus diligenter adhibitum in plerisque, quam fieri debuisset. Contextus ipse a me recognitus locis plurimis jam descriptus est typis; reliquum est; ut concedatur otium pertexendis notis necessarium, quod adfuturum propediem promitto mihi. Neque tamen est, quod lucubratiunculae nostrae ab instituto te revocent deterreantve, quin polliceri ausim, utiliter omnino operam abs te collocandam fore, si isti curae te accingas quamprimum. Tam multa enim qua obscura, qua mendosa in Flacco passim occurrunt, ut unius non sit hanc hydram profligare. Obtigit Ludovico Carrioni codex praestantissimus, cujus beneficio non pauca castigavit feliciter sane; sed et conjectura nonnunquam ad partes est vocanda, quando a membranis praesidii parum offertur: quae ratio Carrionem in plerisque est frustrata rei poeticae, quantum apparet, minus peritum. Tu igitur, vir Clarissime, pessime habito a supinis librariis scriptori succenturiare ac fer opem, quaeso, praesentissimam, certusque esto vix alibi laudabilius cogitationes tuas posse occupari. Habes Oraculum domesticum Soceri tui, ad quod confugias in locis perplexis, ut haerere nusquam jam possis. Nec defuturus sum ego pro virili suppeditandis iis, quae medelam Flacco qualemcunque possint videri allatura. Vale, et me in tuis habere perge. Hagae Comit. Anno CICICCLXXIV. XIII. April. Gregor.

EPISTOLA CLX. JOH. COLUMBUS Nic. Heinsio. Hagam.

ACceptis superiore anno litteris tuis, non gaudebam tantum, sed plane exsultabam; te pro caetera humanitate tua non moleste tulisse, ab ignoto tam audacter te compellatum: quin immo non gravatum esse epistola luculenta et honorifica me beare, multisque modis comem et benignum te mihi exhibuisse,

pene magis etiam quam sperare ausus fueram. Equidem jam diu oportuit me gratias egisse: confiteorque defuisse officio: sed et Socer meus distulit scribere, et me, praeter solitos assiduae institutionis labores, hominum haud sane benevolorum incursus, lites, et alia acerba sic fatigarunt, ut emendatiunculas Val. Flacci, quas mittere destinavi, vix percensere commodum esset; animo praesertim occupato, et propemodum fracto tot molestiis. Earum aliquas nunc mitto; timide, fateor, et cunctanter: neque enim negare possum, poetam hunc nostrorum plerisque ignotum, a me quoque nimium sero visum esse. Praeterea eruditione pene nulla suffultus, ad Criticam aspirare non sum ausus. Neque tam improbae sunt spes meae, ut haec tibi placitura esse confidam: ut qui meminerim, quam rara in hoc genere sit etiam eruditissimorum felicitas: si tamen typographus notas tuas nondum ad finem usque descripsit, vel semel si merebar nominari, plurimum ubi debebo. Lib. I. vers. 2. pro medios cursus legit Barthius medio cursu. Dubito; cum et Seneca Agamemn. vers. 430. dicat,

Et videar apud alios similia legisse. vers. 103. arvorum studiumque) Mallem quidem ego, studium atque insontis aratri. vers. 332. Credam nostris ingrata.) Sensus videtur exigere mihi grata ob praecedens Nec. Scriptum forsitan fuit, mi grata: id alius facili lapsu mutavit in ingrata. vers. 523. Videt e Graja nunc stirpe nepotes. sic legendum esse, vincit, puto, sequens versus. vers. 631. linquite, terrae, spem pelagi.) Sic distinguendum, nec assecutum esse Carrionem verum sensum arbitror. vers. 646. plenasque malis clam.) forte vagis. 672. Pontus habet) an avet? 721. prole nepotes) Penates rectum esse videtur. 753. fragor per moenia differt) Sic legendum puto cum Laeti libro, quem auod mihi indicaveris, gratias ago. praesertim ob Festi schedas, quas cum vulgaris diligenter conferam. vers. 758. rictuque genas) Suspicor, rictumque gemens et lumina pressit. hoc est, aegre cedens instanti hosti, cum murmure seu gemitu rictum oculosque depressit. Gemitum leonibus tribuit etiam Virgilius. Aen. VII. vers. 767. Talia per lacrimas.) MSS. Carr. per lacrimans. lego, Talia fert lacrimans. 784. Et cunctae primis) Ut pro et rectius legi videtur. 815. et heu cunctae,) Forte, haec cunctae, nempe piacula. Lib. II. vers. 58. Putabam pro, et in uno decidit Euro, legendum esse, et mundo decidit auro. et vers. 61. non illa sequi mihi sidera constat, pro, monstrat. nunc malo exspectare editionem tuam. vers. 64. pro conditur videtur rectius legi conditus; nempe nitet. vers. 110. plenasque etc.) MSS. Laeti, it barbara vestis. Puto, plenaeque movebant Armentis. n. r. it barbara v. Movebant pro movebantur. vers. 118. placidi mallem, et. vers. 121. cum Bononiensi, Qua datur. vers. 168. Eadem traditque auditque, nec ulli Vana fides, legerem ductu codicis, quo usus Carrio. Etiam vers. 221. Quae se aperit facies; ut Virg. Tantaque se facies aperit. nisi praecessisset in Flacco vox eadem. sed pro ea forsitan species, legendum. vers. 253. miser en retine. vers. 290. Quantas modo linquis etc.) Omnina legendum, Quanta modo linquis inanes Pube domos? Vulgata inepta videntur. et puppi proximo vers. sequitur. 322. Pharii se patris etc) Facile vidi deesse verbum. conjiciebam Phariis narrabat, aut. cantabat. nunc video Laeti librum habere, edebat. 372.

longis coeptis et fluctibus. leg. longis, vel longe, coeptis a fluctibus arcet. coepti fluctus, ut, coeptum iter, coepta terra, de quibus me docuisti ad Ovid. Art. Aman. I. vers. 234. vers. 382. accessimus actis) magis convenire videtur ausis. vers. 400. sceptra gerant, regant cum Carrionis libro. Etiam sic loqui priscos, te docente alicubi, non ignoro. 435. tenuis Lemnos) Suspicabar, transit Lemnos, transitque. Nunc malo tuum judicium exspectare. vers. 525. Occupat Alcides arcum) forte arcu, ut Ovid. Rutro Celer occupat ausum. et Auctor. lib. spectac. Occupat hanc ferro rusticus. 527. deferre velint) differre, id est disjicere per valles. Sic Lucretius Virgilius aliique, ut nosti. Lib. III. 345. ille suum vultus) praefero vultu. vers. 493. Repetit quo crimine) an, repetit discrimine vers. 511. In hac oratiuncula liquet aliquammulta esse corrupta: sed fateor non aeque liquere, quid remedii sit adhibendum. Pro, quae bellum res ipsa postulat, aut quae bellave, i. e. quaeve bella, Aut, quae praelia, e cujus glossa bella alius forsitan fecit bellum. vers. 513. pulcro ponto) victo ponto, aut forsitan pulso melius huc facere videretur. jussaeque dolorum (aut dolori) Primitiae, tenero superati protinus angues. 533. piceaeque acclivis) acclinis. ut Claudianus, Florum acclinis tumulo. Lib. IV. 92. ingentibus) sic Carrio ex libro suo, quem miror non vidisse legendum jungentibus. vers. 268. Projectusque, forte, prorectusque. 270. pro certantibus dubito an reponendum sit jactantibus, aut versantibus. 273. Ut deinde urgentes) Haec mendosa esse vel illud nubibus videtur probare. puto: Ut dein turgentes effugit motibus iras. Verum [Gap desc: Greek words] effudit non est fortasse sollicitandum. Sic enim Virgilium locutum memini. 527. Haesit uterque polo) immo solo potius. imus aer vix dicitur polus. 510. exciit aures) Non damno illud accidit aures. Mihi tamen placet, exiit auris, ut terrificum magis et divini horroris. 715. nec tantus quamvis) Fateor me non videre, quae junctura sit horum cum iis, quae praecedunt, quaeque sequuntur. Quam enim vim habet hoc? vix alibi latiora sunt maria, quamvis nec tantas aquas Tyrhenum et Aegaeum habeant, et Syrtibus undae desint. Mihi videtur legendum: nec parvas quamvis Tyrrhenus et Aegon (aut Aegeus) Volvat aquas, geminis nec desint Syrtibus undae. Sic omnia erunt plana. 728. Scythicum specie sinuatur in arcum) Pontus nempe. Duo sane versus, Atque huc Europam, cum proximo loco videntur moti. quem aptiorem viderentur habere post illum versum, Pontus et exorta facilis concrescere bruma. 758. En, ait, inviso) eliso, aut illiso legemus potius. Sed haec quamvis pauca et exilia, metuo ne tersissimis auribus tuis nimia sunt. Etsi nondum quippiam affero ex libris reliquis; veritus ne, ut dixi, tibi sum gravis. Vix enim dubito, quin, si quid recti contigerit mihi videre, jam occupatum a te sit. Verum, quod prius testabar, sufficit, si me dignatus fueris utcumque nominare. id quod fors ambitiose affecto: Sed oro des veniam; nec, si haec, ut subito, ita infeliciter nata sunt, omnem in posterum placendi tibi spem mihi praecidas. Plurimum reverendus Dn. Brunnerus officiosam tibi salutem dicit. Veretur, ne jam dudum malum nomen sit in rationibus tuis: sed propediem ipse significabit, quando speret se fidem suam liberaturum. Vale, vir summe, et coeptum favorem mihi indulge. Upsaliae d. XXX. Martii. st. vet. Anno CICICCLXXV.

EPISTOLA CLXI. NIC. HEINSIUS Joh. Columbo. Upsaliam.

AD Valerium Flaccum abs te observata feliciter, quae mittebas nuperius complura, vir Clarissime, ea quin habuerim longe acceptissima, non est quod dubites. Quamquam enim me circumstant hinc inde permolestae tricarum forensium occupationes, ab amoenitate rei Musicae, ut scis, alienae prorsus, non ita tamen ejuravi elegantiam ac cultum literarum omnem, ut non gaudeam intime ac exsultem, si quem meliora respiciunt fata tam benignum, in modum, ut praecipuis vetustioris aevi scriptoribus, qua Latinis, qua Graecis, erudita utilique in publicum lucubratione medeatur. Est certe is Valerius Flaccus noster, qui post unum Maronem nemini Romanorum Epici praestantia carminis ac majestate facile concedat. Plurima castigavit in illo laudabiliter omnino Ludovicus Carrion, fatendum enim, pervetusti codicis secutus auctoritatem: sed cujus vestigiis nimis religiose insistens quandoque a scopo aberret. Adde, quod jam inveterati plerique naevi per membranas vel antiquissimas nequicquam se sperent profligari persanarique posse. Cujus rei pro argumento indubitato vel primus Valeriani operis sit versus, qui in libris omnibus jam ante saecula complura exaratis mendosus circumfertur, Deûm nautas pro natis Deûm ostendendo. vers 22. ubi omnes, non amnes, perperam codices antiqui ad unum omnes. Sed haec jam alii viderunt, illud intactum hactenus vers. 12. scribi oportere, Versa proles tua pandet Idume (Namque potest) Solymo nigrantem pulvere fratrem. Librarii insciti, qui non videbant [Gap desc: Greek words] pandet ad fratrem referri debere, nec elegantissimum loquendi percipiebant modum, ad versam Idumen, loco perperam interpolato retulerunt. Versa igitur Idume sit sexti casus, aut Idume jam subversa, aut certe mox subvertenda, quamquam prius praestiterit. Credibile est enim confecto jam feliciter per Titum Judaico bello, haec tanquam futura tuto vaticinatum esse Valerium. Non tango nunc aliorum conjecturas, quae ut non paucae sunt suo loco vexatissimae, sic parum felices. Sequentia etiam minus intellecta sunt hactenus. Ille tibi cultusque deûm delubraque genti Instituet. Ille ab interpretibus refertur ad Domitianum, qui patri post mortem honores divinos sit instituturus, ac templum Flaviae genti, quod utique praestitum est a Domitiano, nec diffiteri possum. Sed licet mihi sciscitari, quomodo praesagire Flaccus noster potuerit, haec a Domitiano fore praestanda: neque enim sine manifesta offensa Titi, qui natu major erat, Domitianum Patri, quo vivo ac superstite haec scribebantur, successurum esse, vaticinari Poetae licebat; ut jam demus illi de re hac tota constitisse, quod vero haud quaquam est simile: cum nec Titus, nec Domitianus de templo Flaviae gentis excitando sub hanc tempestatem cogitarint, nisi in patrios annos ante diem inquisivisse vellent videri. Hunc scrupulum si potes expedire et amoliri a nobis,

Columbe politissime, plurimum sane rem literariam tam comi officio es demeriturus. Filum interim orationis exigit, ut ille ad fratrem, hoc est Titum, non ad prolem referatur. Unius literae mutatione nebulas hasce dissiparis, puto, si gentis rescripseris. Delubra gentis non Flaviae intelligenda, sed vero Judaeae, cum aliter velint tamen interpretes: de Idumaea enim victoria hîc agitur. Respexit nimirum ad templum illud Hierosolymitanum, toto orbe decantatissimum, quod sibi dedicatum ambitiose nimis Imperatores Romani jam ante hunc Vespasianum voluerunt. Cajus certe quod statuam suam in eo cuperet dedicari, ingens excessum ejus praecepit gentis seditio Idumaeae, seu Judaeae, cujus scriptor ex antiquis non unus meminerunt. Hadrianus quoque templum id ipsum Jovi postea dedicavit, suique nominis Coloniam ex urbe fecit Hierosolyma. Legatur igitur, Ille tibi cultusqae deûm delubraque gentis Instituet. Titus, qui ipso naturae ordine successor tibi destinatus a fatis, divinos honores et delubra Idumaeae gentis jam devictae, aut mox debellandae, instituet tibi post obitum. Versu tertio operis, perperam Barthius prioris ad Claudianum curae pag. 339. nescio an et alibi, rumpere cursus sollicitabat, cum pari quoque modo inter alios loquitur Silius lib. VI.

Sic et Argonautae per cautes Cyaneas rupere cursum. Sed haec in infinitum abirent. Tua omnia, quae ab aliis non erant occupata, jam codicis mei marginem insident, ut memoriae obversentur. Versu 332. [Gap desc: Greek words] ingrata referebam ad ipsam Alcimeden. Ego, inquit, ingrata, quae ne serenis quidem nostpis, hoc est coeli nostri serenitati de te absente sim creditura, tuta omnia timens pro materno adfectu. vers. 631. Linquite, terrae, spem pelagi, pluribus annotata. mea adstruxerunt. vers. 646. malebam olim, plenasque aliis clamoribus undas nam et Argonautarum exortos clamores in tam foeda tempestate hoc ipso innuit. vers. 692. portus habet: videndus Gronovius ad Thebaidos Statianae lib. VIII. 515. vers. 721. penates jam Laurentius Balbus occupavit. vers. 758 rictumque gemens, recte conjicis, gemitum leoni dat noster quoque sub finem libri tertii. vers. 767. Talia fert lacrymans. Sic et ego in annotatis, sed occupavit monere Gisb. Cuperus Observ. lib. III. cap. 6. vers. 784. et cunctae. videntur haec esse spuria, qualia ego non pauca alibi in Flacco visus sum deprehendisse. Sic et in Virgilianis codicibus pervetustis lacunae Maronis ipsius complures a sciolis perperam sunt suppletae: Lib. II. vers. 58. Volebam ego in annotatis, scriptae lectioni propius inhaerens, vicino decidit auro. Auricomus Titan Poetis. Sirio alibi noster saevum aurum pro radiis adscribit. vers. III. it barbara vestis, non est, in scriptis omnibus occurrit, et jam alii monuerunt. Placet interea tuum illud plenaeque movebant. vers. 166. traditque auditque bene iidem scripti et editiones ante Carrionem. vers. 252. videtur legendum per appositionem, Jamque fugam dubiae donum rape mentis, et ensem Hunc potius miser, oro, tene. Sic apud Nasonem Metam. III. fabula Narcissi inconcinne legebatur ante nos, quo refugis, remane, cum scribendum sit, quo fugis? oro, mane. in scriptis codicibus

apud Valerium est, miserere tene. rapere fugam habes et libro V. rapit inde fugam etc. vers. 290. alii jam occuparunt, quanta modo linquis inanes pube domos? vers. 218. Pharii se patris. de hoc loco copiose nos in annotatis. vers. 431. legendum (cum sit in scriptis transita) Tunc, tenui Lemno, transire Electria terra, tenui quae propemodum oculis jam se subduxerat. vers. 321. Occupat Alcides arcu, et nos non uno exemplo in annotatis adstruximus. Lib. III. 493. repetito crimine nos, pluribus suo loco illustramus. vers. 511. quae praelia libri veteres et Gronovius. vers. 513. nos in annotatis nostris, pulso ponto: a diis enim marinis, Neptuno praesertim, submissa haec bella. post lege, justaeque dolorum primitiae. Lib. IV. vers. 271. legebam ego

vers. 527. Haesit uterque polo. videntur quaedam excidisse. vers. 715. nec tantos quamvis. locus perplexus, cui medeberis puto, si ut pro et reponis ultimo versu. Non alibi undis effusis cesserunt litora longius, ne quidem in Tyrrheno et Aegeo, quamvis uterque tantas aquas volvat, ut hinc desint undae geminis Syrtibus. Brevis nec inelegans loquendi modus, qui pendet a superioribus. Syrtes undis destitutae ac brevibus passim implicitae, atque hac de causa frequentissimis naufragiis infames. Caussam siccitatis hujus dat Tyrrheno et Aegaeo ad se trahentibus aquas Syrtium. Praeterea Salmasius in Solinianis et hoc loco, et aliis pro Aegon castigabat Aegan. Plura si communicare non gravaberis, obstringes me haud modice. Vale, vir Clarissime, et meus esse sic porro perge. Hagae Comitum CICICCLXXV. Nonis Juniis

EPISTOLA CLXII. JOH. COLUMBUS Nic. Heinsio. Hagam.

SIcut paene nullum hominis cujusquam beneficium tanta me umquam affecit laetitia, Heinsi incomparabilis, quanta litterae tuae, quibus me ornare dignatus es: ita ex quo eas adeptus sum, quotidie cogitandum laborandumque mihi censui, ne haec talis viri comitas benignitasque summa, male tandem inveniatur collocata. Cum vero sub finem anni superioris litterae fratris mei, praeter caeteram bonitatem, quam praedicabant in te copiosissimam, salutem quoque mihi honorificam nuntiarent, illud inter tot laeta magno dolori fuit, periisse epistolam meam utramque, quibus pro tuis meritis tibi gratias egeram. Priorem adplicuit suis Cl. Socer meus, cum in aliis, supra quam dici potest, in me beneficiis, tum ob hoc eximie mihi carus, quod tuum mihi

favorem conciliaverit. alteram [Note: Professor Eloquentiae Upsaliensis. vide Schefferi Sueciam Litteratam pag 261. et Molleri notas pag. 438. Suenonis Hesselbomii meminit pag. 215. ut juvenis, et Martini Brunneri discipuli, et quem peregrinandi occasione singulari usum dicit, qua forte hanc epistolam secum tulit.] Petrus Lagerloff Wermelandus inter tacitos, sed venerabundos admiratores tuos nequaquam postremus, per popularem suum Suenonem Hasselboom curandam accepit superiore autumno fere medio. Neque postea saltem alteram esse perlatam, collegi ex litteris nuper Socero meo, quem dixi, redditis, sed scriptis Hagae mense decembris: in quibus quod denuo tantus per te mihi honos, verba, quibus condignas tibi gratias agam, non invenio. Equidem levis admodum jactura fuit in amissis meis: testes tamen observantiae ac pietatis in te meae nollem intercidisse. Hoc autem, quidquid est, ut resarciam, ad ea protinus accedo, de quibus me affari non es dedignatus. Quemadmodum admiratus sum semper majorem, quam cujusquam alterius, in revocandis et pristino decori restituendis antiquorum Musis solertiam atque felicitatem tuam: ita Valerio Flacco nunquam dubitavi veram et propriam elegantiam rediisse, ut in aliis infinitis, ita in duobus illis versibus lib. I. 12. et 13. ex quo eos in notis tuis ad Ovidianas Metamorphoses persanatos videre contigit: quas notas in poetam ingeniosissimum, dum licet, nocturnis diurnisque verso manibus. Neque vero sine emendatione hac constabit integritas sua orationi; neque si copulam et inseramus versui posteriori, (quod vir quidam eruditissimus, quocum obiter de hoc loco egi, ne a manuscriptis discedatur, fieri malebat) non peribit maxima illa rotunditas, ut sie loquar, et elegantia leposque, quem hoc tuo minio huic pulcherrimae poesios parti redditum ivisti. Alteri correctioni, qua reponis gentis [Gap desc: Greek words] genti, credo non ideo assuevisse satis aures meas, quia ne ad ea quidem bene multa satis limatas habere me sentio, quae integerrimae tersissimaeque Latinitatis saepe sunt, quo magis ignoscere te aequum est imperitiae meae, si me nondum satis ista percepisse fuero fassus. Instituere sacra vel templa dicitur (quamquam non ausim jurare, nihil diversum homines venustos et perspicaces in monumentis veterum invenisse) qui nova in honorem cujusquam condit aut excitat. instituere gentis templa cuiquam, insuetum nonnihil accidit ad aures meas. ac fortasse [Gap desc: Greek words] delubra de uno Judaico non vult intelligi. Interim tibi omnino est assentiendum voculam Ille referendum esse ad Titum, non ad Domitianum. Quod cum tenemus, non errabimus forsitan, si ausum sub bono Principe talia augurari poetam dicemus, qualia olim futura optabat Princeps ipse, cumque eo P. R. universus, qui hunc non utique aeternum erat habiturus. Nec sane multo molliora sunt ista, quamvis consecrationis lucem prae se ferentia, obitum tamen non dissimulantia

et reliqua. Quod si haec non placent, an suspicari licebit poetam vivo Imp. Vespasiano opus suum inscripsisse, sed extincto eo, paucula quaedem de filiis,

praesertimqne majore, jam potito rerum inseruisse? Verum ab his aut ipse nos expedies, aut nemo. Etsi autem in hoc non responderim satis interrogationi tuae doctissimae, permitte tamen, ut in aliis minoribus aliquid argutari coner, facilitate tua inductus, qua utinam ne abutar! Molestiae ac labores curaeque Rectoratus Academici, quo functus sum semestri, multum temporis abstulere et Flacco et veteribus aliis. utque nihil dissimulem, exspectatio desideriumque summum editionis tuae segniorem me in hoc legendo facit. Quod in superioribus tentamentis meis fuerint, quae non improbaveris, magnum habeo calcar studiorum meorum: nec nihil in paucissimis illis habebo quod gaudeam, et si omnia haec, quae nunc accedunt, damnaveris. Oro autem obsecroque, necubi eorum memineris, quae se tibi non approbant: satis est, ea praeteriisse. Nec tam improbus sum, ut te, partim et alios, non existimem vidisse pleraque, si qua tamen in his recta. Sed quia nondum visa mihi sunt, quae vos signavistis, experiar, si quid et nunc inveniam quod meum sit. Lib. I. vers. 60. tanto dracone) draconi forsan rectius. vers. 68. aut curru) forte currum. vellet, scilicet. 105. jussi laude) lego, visi. per lustra viasque visi. 265. placido sic currere.) Ita etiam Alardi editio: cum liqueat legendum esse si. 375. Tegeeo limine) puto limite. Pomp. Laetus interpretatus agro sic videtur legisse. vers. 489. Haud aliter Venator cum lustra fugit. suspicor rectius esse quam. quod in quum facile depravari potuit. 681. oritur clamor dextraeque sequentum) an, dextraeque sequuntur, vel dextrique, i. faventes, secundi. lassatus, quoque, et eques versu 708. ut sit: Minoia frustra Infremuit manus, et visu lassatus inani Omnis eques plenis rediit (vel redeunt) Gortyna pharetris. Auctor Elegiae in obitum Drusi: Funeris exsequiis adsumus omnis eques. eques certe habet Pomp. Laeti manu scriptus liber, tuo beneficio mihi indicatus non exiguo. nam in eo me oblecto donec prodierit: editio tua. 815. et heu cunctae) sorte, et haec cunctae; non displicet repetitio. Lib. I. vers. 72. Atlantidis) mallem, Pallantidis aut Thaumantidis. 118. placidis regionibus) placidi reg. Aetheris. 143. nuntius essem) ardeo doceri sitne hoc nuntius in veteribus, an nuntia adessem aliudve quippiam. 237. His cruor in thalamis) it thalamis. mallem etiam anhelo. 240. adduntque domos pars ignibus atris) sic distinguo. injiciunt intactas ardentibus 284. Occulerat) an, occultat? 382. actis) ausis. 551. tum colla tumens, tum) praeferrem, jam colla tumens, jam c. a. Lib. III. Tollitur hinc) Huic loco certiorem opem tu dabis, Heinsi, ut aliis plerisque omnibus. Interim Tollit in hunc credo legendum. 246. tanta Jovis) quid illud Jovis? infra vers. 373. luem appellat. forsitan et hic lues legendum. 342. Hypside) Hypsipyle et V. prox. vultu, non vultus. 605. Strata vel oblatis) melius ablatis scribemus forsitam. sequitur nono versu oblato cursu. 671. Tibi quidquid in ipso Sanguine) praetulerium in isto Sanguine. Lib. IV. vers. 17. inque vagi libavit) an non rectius libravit? 82. et jam mihi) aliud quid videtur latere. jam et nunc praecessere. num, et amici limina caeli, vel lumina, ut prius. 92. Sol auricomis) Sol auricomus jungentibus Horis. 295. Territusipse etiam) haec ad superiora refero. 300. nec spes effoeta) an potius defecta, et loco [Gap desc: Greek words] advolat, involet 351. Intentisque canit vidisse) sic Ciofanius adducit ad Ovid. Met I. p. m. 9. et mox pag. 371. moventem pro morantem. Idem vers.

396. nec quo se vertice, pro, quo sese vertice 580. exciit aures) exiit auris magis terrificum et divinum videtur. ut Virg. tum vox audita per auras. Lib. V. vers. 86. jamque ferentes) an sedentes? Ovid. Met. XV. Jam sedet Ortygie. Sed nec alterum displicet ferentes scil, addita fretis freta. 100. Odrysius dum rite) putabam tum. sed nunc ambigo. videntur enim haec cum sequentibus jungenda. pro isto Altius in ventos recipit ratis, lego recidit. nam Sabellicus cecidit. 183. aethere plena) prona credo rectius. ut proni Dii Lucano. 293. liceat Graijs ut) praefero dum, quod Pius notat in quibusdam, 508. aut altos) Retineo alios. 369. et saevo) aut saevo. 451. vix Tethys) Titan conjectabam. Sed nihil affirmo. 455. deflexerat error.) aut hoc loco converterat vel diverterat, aut superiori versu retorquent legerim. alterum forte e glossa est. 520. Jamdudum fremit) premit haud dubie rectum. 594. Vide lata comentem) Quis ferat comentem? nec correxit tamen in exemplari suo Alardus. 597. nulla minanti) puto multa minanti, ut Ovid. Multa mihi coelum, multa minantur aquae, 633. nec foedere vestro) liber Laeti habet ut. forte aut. 670. Fassaque quae nequeam? sic femina) etiam hîc advocamus opem tuam. an Fassaque quae nequeam ceu femina. ut stringit illa Martis, neque femineis jus objicit ausis. V. ult. lumina) lego limina. Lib. VI. vers. 24. Non illos ideo tantos) lego tanti, cum Cod. Carr. Laetique. forte et ignotis seq. V. ut sit Non illos ideo tanti venisse labores Per maris. ignotis quid opus concurrere, nec quos Oderis. Noster in fin: Aesoniden aequore tanto Debita cognati repetit qui vellera Phryxi. 122. et raptor amorum) durum illud Vossii II. De Arte Grammat. pag. 223. ed. post. raptorque Amadocum. Tuum longe venustissimum, et raptor agrorum. 124. notusque refutat) et hic locus difficilis. Suspicabar, nervosque refutat. an potius nodosque, ut intelligat Graecis dictos [Gap desc: Greek words]. Medici nostri nodos dicunt extrema brachii, unde digiti incipiunt. 169. gemit intus) ictus. 171. Typhoea verberat) existimo primum in Typhoeus vix produci, uti nec corripi Typhon apud priscos. malim itaque Typhona reverberat. noster lib. IV. Implorant clamore patrem Typhona nefando. 184. galeis) imo gladiis. galearuui mox meminerit. 209. Pectus in adversum graviter jacit) MSS. Laeti, Gelae. Scribo, simul obvius bastam Pectus in adversum Gelae jacit, alipedemque Consilit excusso victor duce. 263. Ante manu tacita) num, Arte manus tacita? Martialias Callidam manum vocat. 280. animos acies) acres auget Mavors. 302. belli diversa) lib. Laeti, Campi dimensa, an, campi diversa? 400. dirumque reterquet) retorquent. equi puta. 722. hos ipsae Gentes) hos Asiae, vel Scythiae gentes. Lib. VII. vers. 17. Aesonias) Aemonias. facilius Medeae fuit patriae nomen; quam patris cognoscere. vers. 75. An magis everso) lego, inverso. ut Virg. saepe. et noster alibi. vers. 76. dum seminis) dum dentibus exigit series orationis. 94. quamquam mihi dextera) imo nunquam mi. d. 165. quin illa sacris) Carr. lib. queis sacis, lib. Laeti, adstantem. Corrigo: queis illa sacris, quo freta veneno Illum etiam totis adstantem notibus anguem, Qui nemus, etc. Sternat, (aut Fundat, aliudve hujusmodi) et in somnos ingenti solvat ab orno, Haec tibi nunc: Furiis atque ipsi caetera mando. Nulla te melius dixerit, quibus artibus ad molliendum sopiendumque draconem opus fit: quemadmodum vero rite ea fiant, Furiae atque ipsa yiderint. 244. Ardua

amanti) difficilis locus. cogitabam, aequus, aut haeret amanti. Sed nondum videtur fassa amorem, unde infra vers. 298. rupta condi tellure premique Jam dudum cupit, et duras evadere voces. Aliud itaque quaerendum. num, aut fuga nocti. Sed tu, oro subvenias, Heinsi sospitator unice Valerii nostri. 343. quem primum) prima. 359. durat editque) quo modo durat, si edit. an potius alitque, vel obitque. 369. totos nunc contrahit) toto. monte scil. 444. miraris et ipsa) et ipse. 506. saevius ipsis) malo, istis. 520. quem tanta utinam fiducia nostri sit mihi) lego fiducia contra, vel, fiducia in hostem sit mihi, 536. Contingat vix deinde) Contingat mox d. m. 550. In vellera in ipsa) Lib. Laeti, ni vellera et: scribo, ne vellera et ipsa. Lib. VIII. vers. 23. ferit irritus Isthmum) lego petit. ut Ovid. venit irritus illuc Romulus. vers. 136. inflexit frater) lego, infestus frater. 157. Sed quid ego) Sed quid ago? quem ve. 168. Aut certe nunc) Aut certe mecum. 217. hortatur) hortatus. vers. 224 Ipsa autem invitae) invictae verius puto. 320. Haud sinit) lego Ut sinat. et seq. V. quondam pro quoniam. Sed jam nimium vereor fatigasse te minutiis meis, vir maxime. instantque laturi literas Holmiam. Da veniam scriptioni nimium festinatae. Volebam plura. Sed erit forsitan posthac tabellarius certior. Vale, et audaciae meac veniam indulge. Upsaliae, d. XXVII. Jul. st. vet. A. CICICCLXXVII.

EPISTOLA CLXIII. NIC. HEINSIUS Joh. Columbo. Upsaliam.

NUnc demum e tuis longe jucundissimis datur cognosse eas, quas ante hoc biennium ad te exararam, et in quibus de Valerii Flacci locis nonnullis agebatur, in manus tuas pervenisse: nam binas alteras, quas ex illo exaratas scribes, cave credas mihi redditas fuisse. sedem quidem certam nullibi fixi, dum nunc in hanc aulam excurro, nunc in secessu Vianensi Musis ac solitudini vaco, non molestum tamen erat iis, qui litteras peregre ad me adferunt, eas Danieli Elzevirio, Bibliopolae apud Amstelaedamios non ignoto, tradere, continuo ad me curandas, quod is me compellare per litteras soleat frequentissimus. Detestor equidem ac abominor funesta haec tempora, vel eo potissimum nomine, quod amicorum absentium consuetudinem intervertant maligne nobis: spero tamen ad summum insaniae perventum esse, ac mox pacatiora omnia fore speranda. Quod si sit, nihil habebo prius aut jucundius, quam de itudiis communibus, quae potiora duco, tecum confabulari. Nunc hoc ipso dolores geminantur, quod litteras plurimum voluptatis laturas mihi tam frequentes in via intercipi intelligam. Sententiam meam de versu apud Valerium Flaccum III. 493. postea Socero tuo aperueram, nimirum videri scribenda,

Sed et illae litterae interciderunt. Lib. I. 12. delubra gentis pluribus exemplis ex ipso Valerio depromtis asserere sum conatus, ut videbis aliquando. Reliqua,

quorum mones, habui gratissima, et horum nonnulla editione mea jam occupavi. Vale, 14. Novemb. CICICCLXXVI.

EPISTOLA CLXIV. JOH. COLUMBUS Nic. Heinsio. Vianam.

GAudeo factum esse tandem, vir maxime, ut una cum Socero meo nonnihil litterarum ad te dare liceat; quas nequaquam distulissem tam diu, humanissimis litteris tuis tertium ornatus sub exitum anni superioris, nisi optimus, quemdixi, senex, longis ac pertinacibus vexatus morbis, interdum et graviter concussus, scribere, quod avebat, nequiisset. Hunc autem ut exspectarem, idoneae fuere caussae. In Valerio Flacco legendum esse, delubraque gentis Instituet, facile nunc assentior tibi, postquam coepi tandem repetere memoria, praesertim tuo admonitu, illud verbi divina in re usitatum esse, ipsi etiam Valerio; ut libro III.

Haec vero et alia istiusmodi non advertisse tum stuporem meum! Prorsus igitur credo scripsisse, ita ut doces. Vereor ne occupatum illud a Barthio, lib. VIII. vers. 117. hortatus, pro, hortatur, caeteris meis inseruerim. nolim nunc certe factum. Plura forsitan alibi: nisi fors tibi typographoque commodum nunc fuerit Valerium nobis dare, quod quidem vehementer exopto. [Note: Ex seq. Epist. video fuisse Incerti Scriptoris Graeci fabulas Homericas de Ulyssis erroribus ethice explicatas, quas hoc anno edidit Holmiae. In notis suis pag. 110. laudans Nic. Heinsium, de literarum commercio cum viro illustri sibi gratulatur vehementer.] Libellum, quem his adjungo litterulis, tibine mittere auderem, fateor me ambegisse, cogitantem, vix esse in eo, quod cum voluptate legas. Sed utinam ne magis etiam offenderim, illustre nomen tuum meis istis apinis interponendo! At hanc mihi da, quaeso, veniam. Sive hoc opusculum refingi poterit, sive aliud quippiam a me excudi, non committam, spero, in posterum, ne non satis caute magnis nominibus usus dicar. Si quid tamen peccatum hoc modo est, simplicitati meae hoc omne, non arrogantiae oro tribuas. Quum nimium festinata sit haec editio, paro alteram, cui major impendatur cura. Vehementer equidem cupio doceri abs te, aliisque vestratibus viris eruditis, de hoc scripto Graeco, ejusque auctore, quid censeatis: sed quum opera haec prima tam male cesserit, metuo, ne omnia damnetis. Mittam tamen exempla plura cum habuero, qui Holmiam eat. Haec tabellario publico dedi, ut saltem aliqua fasciculo Soceri mei adjungerem. Vale, vir summe, et inter tuos vel ultimum, modo aliquem, locum mihi concede. Upsaliae XXVI. Nov. Julian. Anno CICICCLXXVIII. raptim.

EPISTOLA CLXV. JOH. COLUMBUS Nic. Heinsio. Hagam.

VAde vereor, Heinsi vir summe, ne ab humanitate officioque penitus descivisse videar, quia non ante indicaverim tibi excessum e vita Soceri mei, magno a te amore, plurimisque officiis per omne propemodum aevum suum culti: praesertim cum illius causa etiam me immerentem perhumane benigneque sis complexus. Verum quam miserabili errore sit factum, ut crediderim te illic locorum degere, quô non modo meae, sed vix ullae quidem litterae pervenirent, ne graveris quaeso accipere. Petrus est Lagerloff Vermelandus, elegans, et eruditus juvenis. Ab hoc mihi venerunt Haga litterae, pro re comperta minimeque dubitabili nuntiantes, in Americana te maria, insulamque Surinam jussu potentissimae Batavorum Reipub. cum imperio profectum esse. Quid facerem? nolebam credere: sed multa coegerunt. Auctor minime vanus alias aut obesae naris; tuorum Parentisque tui maximi scriptorum lectioni et admirationi mecum deditissimus, mihique multos annos familiaris et poene domesticus. Sed neque fieri putabam, ut Hagae de te falsa narrarentur, ubi nemini non sciebam te notissimum. Apud animum denique multorum, quos amaveram prae aliis et suspexeram, mortibus concussum et afflictum, tristibusque jam diu affuefactum ingratus nuntius faciliorem invenit fidem. His igitur victus, morbo quoque et morte unici fratris vehementer perturbatus distuli scribere. Tandem alterae ab eodem Petro literae adsunt, quibus deceptum se fatetur, simili nomine falsa ista nuntiasse: a celeberrimo Graevio, cujus humanitatem et elegantiam mire praedicat, veriora edoctum Ultrajecti, scire se Vianae te vivere. His accessit heri Mantuanus ille vates, per te nitori suo redditus, carmine ad Regem Christianissimum, quale a solo te scribi potuit, auctus, magnisque testis coeptae benevolentiae tuae, qua nullum praesentius remedium tot malis meis afferri potuit. Per te igitur, spectatamque toties benignitatem tuam, per memoriam Schefferi nostri oro quaesoque, ut errori meo des veniam, et caetera, quae funeris cura lassatus utcumque referre valeo, haud gravate cognoscas. Aliquot jam annos increverat morbus ille, (scorbutum vocant) quo confectus est Socer meus, cumque superiori autumno vires reliquisset ei perexiguas, non potuit tamen eo deduci Senex optimus, ut a lectionibus publicis desisteret. Quinetiam diem Non. Decemb: natalem Professionis Skyttianae publica oratione celebravit, qua de fatis rei literariae per Sueciam perrexit agere, deque malis, quibus nunc laborat Academia nostra, verissime liberrimeque multa locutus est. Dixit et aliam, paucis post diebus, in Christi Servatoris natalitia, incredibili cum applausu audientium: qua Deo se gratias egisse, Academiaeque vale dixisse non sine lacrimis suorum testatus est domum reversus. Sub exitum anni superioris Vellejus tuus illi est allatus; ipse autem munere gratissimo recreatus,

non temperavit sibi, quin assiduus, querentibus licet medicis, eum tereret. Possum affirmare, in hoc genere literarum, ac paene omni, post felices illas emendationes tuas nihil ei lectum esse. Amplas admodum ingenii et eruditionis tuae divitias laudabat impense: paucula quaedam tamen fassus est se cupere servata, ut erat in pristinis lectionibus tuendis nimis interdum religiosus. Morbum lento ipsum cruciatu macerantem mira tulit patientia, exceptisque salutaribus quibusdam monitis, et gemitibus perquam raris, obstinato silentio: decessit VII. Kal. April. ab Academicis primum, mox omni patria nostra, quam ille ut cultiorem ac politiorem redderet, nulli pepercerat labori, acerbe multumque defletus. Duo ejus libri Holmiae nunc typis describuntur. Unum Sueciam literatam vocat, catalogum continentem omnium, quae in patria mea digna memoratu visa sunt, scriptorum. Altero, jussu Regis, antiqua insignia trium coronarum genti nostrae it vindicatum. Utrique attexuntur ab aliis nonnulla, quae typographos non parum morantur: mittam tibi, quamprimum fuerint absoluti. Paratae sunt praelo in officia Ciceronis Animadversiones item, item notae in eadem, quibus pars duntaxat primi libri explicatur; arbtror tamen opus satis prolixum edi posse. Basilicae, id est, de Regibus, et ad Reges orationes aliquot. In Taciti Agricolam liber commentarius. Opilio, seu de Ovium Pastoribus Adversaria. De Latinitate perperam existimata liber. Sed jam ad alia festinandum est. Praeter Socerum meum obiere hoc anno Academiae nostrae Professores quatuor, [Note: Horum quidam aeternum latuissent exteris, nisi peplo suo Literatae Sueciae intexuisset eorum nomina Schefferus. Petrus Ericus Liung Philosophiae practicae Professor, nec, nisi exercitationibus fere Academicis emissis, inter suos fuit multum notus. Vid. pag. 242. de Jona Fornelio Matheseos professore pag. 230. de cujus patre Laurentio saepe in epistolis prioribus mentio injecta fuit. Magnus Nicolaus Celsius Mathem. Professor memoratur Scheffero pag. 187. Celebrior his fuit Martinus Brunnerus Graecae primum Linguae, mox Theologiae Professor, de quo creberrima in his epistolis mentio, et cum quo Heinsius etiam epistolas plurimas commutavit, in quibus cum nihil fere, nisi de Moeri Atticista, quem edere voluit, agatur, eas proferre vix operae pretium visum. Palaephatum edidit Upsal. 1663. Vide Schefferi Suec. literat. pag. 214.] Petrus Liung, Jonas Fornelius, Magnus Celsius, et novissime Martinus Brunnerus. Duo postremi multum item deplorantur, maxime propter operum suorum summam manum desiderantium inhibitam sic editionem. Inter alia fuit Moeris Atticista, de quo Brunnerus quotidie querebatur, tarde sibi rem procedere, propter ecclesiastica negotia, quibus distringebatur. Illum scriptorem, si tu permiseris, (nam tuo beneficio deberi scio) curabo edi quamprimum: habeo enim et ipse descriptum, nec invidebunt haeredes publicis usibus Brunneri [Gap desc: Greek words] annotata: sed recenti luctu jam oppressos alloqui hac de re vereor. de studiis meis multis nunc agere non licet, ne Illust. Dominum Rumpfium nimis grandi onerem epistola. Is, de quo supra, Petrus Lagerloff, affirmavit inter alia praeclara hoc quoque dixisse celeberr. Dominum Graevium, se triumviros amorum propediem esse editurum. Qua re cognita vehementer laetabar. In Bibliotheca vero [Gap desc: Greek words] nostri Schefferi, scis (puto) exstare Tibullum manu

non quidem valde antiqua, sed tamen ex veteri bonoque exemplari descriptum. Hunc vobis lubens mitterem, ut tantis viris officio qualicumque gratificarer. Sed opinor, ut caetera soceri mei, ita hoc quoque exemplar a te, cum Holmiae viveres, diligenter perlustratum. Hoc enim a Socero meo videor audivisse: de Horatianis certe membranis hoc affirmavit. Idem nescio quo casu de Tibullo hocce nihil dixerat mihi, antequam notas meas (heu nimium properatas!) in scriptorem illum Graecum, quem misi vobis annon superiore exeunte, jam formis vulgatas legisset. Incertus tamen, an et Tibullus iste visus tibi, non tempero mihi, quin aliqua excerpam. Lib. I. Eleg. I. Non ego laudari cupio) MS. Scheff. Non ego laudari curo. Et rixas inseruisse juvat) MS. conseruisse, quod satis, nisi fallor, plenam efficit orationem. El. II. Cum libet) MS. Sch. Quom libet, et sic etiam proximo versu. provocat orbe. MS. convocat. Non ut totus. MS. Non ego totus. Sectaque de sanctis diripuisse) MS. eripuisse. forte, deripuisse. de qua voce ad Ovidium nos doces. non vanus saeviet ipse) MS. usque et sic Aldina, forte et aliae, quas praeter solam Mureti, annotatis tamen in margine Scaligerianis, fateor non esse ad manus. Eleg. IV. post offeret ipse volenti) MS. Scheff. post auferet ipse. auferet mihi se satis probat. roganti habet Scaligeri liber, saepe cum Schefferiano consentiens. ne turbis fabula) MS. Sch. turpis. Eleg. V. tenerisque lacertis. MS. Sch. mutisque lacertis. escasque sepulchris) MS. Sch. herbasque. Eleg. VI. Fingere tum etc.) MS. Fingere nunc, ut sola cubaret, Cardine nunc tacito. Effluit effuso) M. S. Et fluit effuso cui toga laxa sinu. Eleg. VII. quanam possum te dic.) M. S. possim. postulat imbres. MS. imbris et sic plerumque. El. VIII. seroque juventa) M. S. juventas. et paulo ante fingere dente notas, non figere. mox coma tum mutatur, non cum. poterat custodia falli) M. S. vinci. miseros laedebat amores) M. S. ludebat. Eleg. IX. quam plures emeruisse viros) M. S. quem ptes. opinor veram lectionem esse, quam proles. Eleg. X. At nobis aerata) MS. S. exerta. Flet teneras) M. S. tenebras subfusa genas. quod posterius etiam Scal. maluit. an praeterea legendum tenebris, i. e. pallore? sed ambigo; vehementer tamen illuc propendeo. Lib. II. Eleg. I. Vos celebrem cantate deum) Nihil juvat hîc liber iste. Malim tamen celerem. Eleg. II. sirepitantibus MS. Sch. trepidantibus. Eleg. III. At tu quisquis is est) MS. Sch. hic est. scribe hic es, ut Virgil. Hic vir hic est. imperitat MS. Sch. Imperat et num, imperat, en? multa columna. MS. mille columpna. Femina Choa Sch. MS. mendose. an Chia? non puto. Eleg. IV. et nunquam misero. MS. ut nunquam misero vincla remittat amor. Seu quid peccavimus uror. MS. urit, quod volebat Scaliger. Ita mox cum ejusdem libro. nondum formaverat urbis, non fundaverat. et rursum exiguus pulsa, si satis assequor. Troica qui. MS. quae. Hic magnae nunc MS. jam. Nubilus annus MS. Sch. anis. hoc est, amnis, quod fortasse non spernendum, potest de Tiberi sermo esse. Eleg. VI. tua qui ferus otia liquit. MS. Sch. hostia liquit. et mihi grata tuba: MS et mihi facta tuba est. Scilicet MS. ilicet, si satis assequor. sis mihi dura veto. MS. sis mihi lenta veto. de qua voce ad Ovidium pulcherrima nos erudis. Lib. III. Eleg. I. Pumex et. Aldi editio pumicat et. MS. pumice et. legendum puto, pumice sed. idque sequens

versus firmare videtur. Eleg. II. Qui primum MS. primus longas incomta MS. inculta, animamque precatae. MS. rogatae. et sic Aldina etiam. [Note: Immo vero Heinsius precatae legit ad VI. Fast. 303. monente Brouckhusio.] Idem voluisse te puto ad Fastos Ovidii, sed locum nunc non invenio. Eleg. IV. omina noctis. MS. agmina noctis, quod suspicor verum esse. lumina sera quies, MS fessa. Mutabilis illi. MS. illis ut Scaliger. Felix hoc alium, MS. ac alium: Eleg. VII. Care puer. MS. Carpe, ut apud Petronium. Cadmaeac matris praeda. MS. turba cruenta. Lib. IV. ad Messalam. omne movemus hoc tibi. Vovemus cum Scaligero, et mox cum ejusdem libro carmine. Cimmeriorum ad oras MS. ad arces Vidit, ut inferno. MS. vidit et inferno Plutonis subdita regno magna deum proles levibus discurrerat undis. Visis nugis meis ad Anonymum illum Graecum, [Gap desc: Greek words] noster librum hunc suum praebuit inspiciendum. Ejus itaque ductu legendum fortasse, Vidit ut inferno (aut inferni) Plutonis subdita regno Magna deum proles levivibus discurreret umbris. Cum canibus rapidas. MS. rabidas. rabiem noti Horatius dixit. brevius contendere. MS. levius, quod magis Latinum videtur. Testis Arupinas. MS. testis et Arpinas. in illo pauper latere videtur quidpiam. abnuit additus. MS. abnuit abditus. forte annuit (vel adnuit) abditus aris. Cyri Clementia Gindes. MS. Cydnus. nec quia. MS. quid. totus desponitur orbis. MS. toto disponitur orbe. Vires necat aer, MS. negat. Hic et colla jugo. MS. hinc. Fortuna ut mos est. MS. Fortuna ut mos illi semper adversa. Forte, Fortuna, ut semper mos illi adversa. vel bene si totus. MS. vel hene si notus. alterum praecessit. Elegia ad Cherinthum nec sis nunc injusta. MS. nec tu sis injusta. Mox pro quam solvisse, idem liber nos so visse. Eleg ad Junonem, illa aliud tacita jam sibi; MS. jam sua, quod longe elegantius. Ad Messalam, apta puellis. MS. apta puellae. Elegia, quae inscribitur, Sulpicia loquitur. Exsolvit promissa. MS. se solvit. Elegia quae incipit, Estne tibi Cherinthe: Ut videar paucos. MS. Ac videas. hoc forte rectius, aut ac videor. Tu mihi sola places. MS tu modo sola. Haec per sancta tuae Junonis. Nec tibi sancta. puto scriptum fuisse Haec tibi sancta, aut, per tibi sancta tuae. Sed jam delasso vos minutiis istis, suntque fortasse haec jam ante notata tibi et visa, Nobilissime Heinsi. Oro autem, ne in magna temporis et editionum inopia mihi fraudi sit prius observata ab aliis repetiisse. Saltem aestimavi vel sic ostendendum libri hujus non spernendum pretium, quem statim vobis mittam, cum cognorim prius non esse inspectum. Valete, viri magni, et simplices hasce naenias nostras boni consulite. Upsaliae II. Septemb. CICICCLXXIX.

EPISTOLA CLXVI. NIC. HEINSIUS Joh. Columbo. Upsaliam.

INcredibili maerore me tantum non confecit mors inopportuna Soceri tui, vir Clarissime, quamvis in scriptis plane eximiis perennabit senex, inter paucos aetatis nostrae literatus atque eruditus. Recruduit altissimi doloris vulnus,

acceptis nuper admodum ejus literis Novembri mense exaratis, quibus et tu tuas addidisti, una cum libello exquisitae notae, de fabulis Homericis, quem avidissime profecto, nec sine multa voluptate jam perlegi hactenus ignotum mihi, idque uno oculorum conjectu, quo major exarsit sitis in hoc pectore complura hujus notae tuis illustrata lucubrationibus contemplandi. Maronem meum, etsi nullis exornatum annotationibus, jam accepisse debuistis. Holmiam certe perlatum esse narrant ultimae Ampl. viri Constantini Rumpfii literae: eum Valerius mox Flaccus excipiet, sed nec ille ullo novarum animadversionum ornatu spectandus. Culpa hujus rei convertenda est omnis in unum typographum, qui editionem curavit parum nitide atque emendate, ut ejus jure optimo me pigeat pudeatque. Haec in antecessum: pace enim tandem stabilita fore in posterum confido, ut iter litterario commercio, per tantum temporis interrupto, tutum ac securum contingat. Vale, vir praestantissime, et mihi velle, post Socerum, cujus adfectu plurimum triumphabam, perge. Vianae XVIII. Octob. CICICCLXXIX.

EPISTOLA CLXVII. JOH. COLUMBUS Nic. Heinsio. Vianam.

SAnctam piamque vivere in te Schefferi nostri memoriam, minimeque una cum ipso gratiam, quae inter vos fuit, dirum funestumque illum diem abstulisse, epistola, qua nuper me beasti, luculento docet testimonio. Hac ego illustris Rumpfii beneficio potitus, (cujus item humanitati pro eo ac meretur laudandae non sufficit infantia mea) Socrum meam tantum gaudii celare nolui: laetabatur et ipsa hoc nuntio plurimum, magnaeque bonitati tuae ut gratias agerem, diligenter orabat. Utinam se hac dignam praestare valeat tenuitas nostra: promto quidem pioque animo cedemus nemini. Quid, quod litteras etiam meas praevertisti, quas IV. Non. Sept. Ill. Rumpfio ad te mittendas dedi: quam misero autem errore factum sit, ut eo usque distulerim scribere, ex ipsis haud dubie jam cognovisti. Nam perlatas nunc esse, vir ille optimus jubet sperare: nec fuisset mihi ullus inter bonos locus, nisi pro munere praestantissimo statim egissem gratias, cognitoque, te inter Belgas vivere, de obitu Soceri mei te fecissem certiorem. Valerii praeterea Flacci tui quod spem facis, gaudeo, fateor, quam possum inter tot funera maeroresque alios, vehementissime: per typographum stetisse, quo minus notis tuis poteremur, non ipse modo molestissime fero, sed quicquid ubique est bonas litteras amantium. Est etiam cujus ego accusem typographos Holmienses, quorum unus ab ipso Scheffero traditum sibi de Suecorum in litteris conatibus opusculum jacere sinit vix dimidia parte descriptum typis: alter, quae de insignibus ab eodem sunt composita, jam absolvit quidem: sed sculptorem adbibuit imperitum, et plus quam dici potest, segnem. Liberatus Academicis laboribus Holmiam propediem (ut

spero) excurram, et, si nihil aliud, saltem litteras benignitatis tuae memores mittam. Tu vero vale, vir incomparabilis, et in optatissimo mihi favore tuo persiste. Upsaliae IV. Kal. Decemb. Anno CICICCLXXIX.

EPISTOLA CLXVIII. JOH. COLUMBUS Nic. Heinsio. Vianam.

SUperiori hebdomade litteras tuas laetissimus accepi, vir maxime, Vianae XX. Januarii scriptas: habeoque hoc felicitatis non minimae, tempore tam exiguo tantum eas maris ac terrarum superasse, ut eo citius exhilaratum me venirent. Decembri quidem mense, si quas ad me dedisti, quod hae novissimae dicunt, in tabellarios non satis fidos inciderint necesse est. Sed Octobri medio exaratae, cum hisce nuperrimis, si quid est damni, multum illud levant: nisi quod nequeam ullis aequo animo carere litteris, quibus in magna virium temporisque penuria vir tantus me non dedignaris. Excusatione vero non fuit opus, cum in nulla parte aut occasione testandae benevolentiae abs te sit cessatum. nam et probasse te mythologum istum, nec ita, ut merebatur, audaciam tulisse dolenter, inter apinas istas nomen tuum usurpantis, utraque luculenter docet epistola. Magnas quoque gratias ago, quod Moerîm Atticistam edere sinas: imo hoc ut faciam horteris: ego etiam atque etiam videbo, ne benignitatem istam longa cunctatione frustrer, neve reticeam ingratus, quo accurante in Gallia descriptus, et in has plagas mundi missus sit. Emendationes quasdam jam tunc appositas atque eleganter factas, marginique adscriptas habebat exemplar illud, cum huc afferretur. Eas arbitror celeberrimi Bigotii esse. In omnibus istis ego sic versabor, ut contextus prorsus, qualem Parisiense hoc dat apographum, adhibeatur: in notis brevitas servetur, nec minor ubique fides quam diligentia compareat. Julium Obsequentem Soceri mei nondum tibi redditum esse valde doleo. Sperabam jussu editoris Amstelodamo, ubi typis est descriptus, allatum: quod nisi hoc factum putassem, vel ex his locis in Belgium ad te, amicosque Schefferi alios misissem. Sero nunc quidem, sed tamen ago cum Bibliopola vestrate Beunsio, qui nundinarum causa hac in urbe nunc vivit, datis confestim ad Bomios litteris, ut exempla vobis praestet multis nominibus debita. Errori meo quaeso ut ignoscas: quam vellem novi quid esse, quod statim impertirem! sed partim typographorum desidia, partim aliorum culpa factum est, ut neutrum eorum operum, quae Holmiae excuduntur, nunc praesto esse queat. Etiam imaginem Soceri mei in nummo statui vobis mittere: estque ipsa in chalybe elaborata: sed nondum aversa nummi facies. Cujus cunctationis causa partim in aliis occupationibus artificis residet, partim in foeminarum morositate, quae in ornatu [Gap desc: Greek words] exteriore vellent aliquid mutatum. Ope autem omni enitar, ut caeteris perfectis, nummus ad vos quamprimum apportetur. Librum

de Lapponibus apud Regiomontanos, si memini, auctiorem excudi senex noster, dum nobiscum fuit, dicebat: post id temporis nihil de eo auditum est. Mittam et hunc, cum fuero nactus: et interea navis, quae prima solvet ex portu Holmiensi ad vos itura Lapponiam, qualis jam ante est edita, tibi adferet; una cum notarum in Justinum auctario: hoc enim nondum te vidisse arbitror. Libros in Germania nuper editos inspicere nondum potui propter corporis imbecillitatem, quae summam per aeris intemperiem non sinit in tabernas bibliopolarum exire. Ab aliis tamen memoratorum en tibi aliquot nomina. Georgii Matthiae Konigii Bibliotheca vetus et nova. Henrici Kippingii Antiquitates Romanae. Joh. Adami Wobers annulus memoriae Salisburgi A. 1679. scriptum esse fertur [Gap desc: Greek words] ad Principes. Laudatur et Hofmanni lexicon copiosum prorsus, resque omnis aevi complexum plurimas. Sed hujusmodi libros referri forsitan nolles. Veterum scriptorum illic editorum non habeo quemquam memorare post Eutropium cum Metaphrasi Graeca Paeanii, Sextumque Rufum, et Zosimum a Christophoro Cellario publicatos. Quos tibi jam dudum visos esse suspicor, cum A. 1678. prodierint in lucem. Adeo nihil apud nos est, quod indicatum per te Lactantii opus possit compensare. Hoc peregrinae naves primo vere, ut spero, nostris bibliopolis afferent. Paene fugerant me Georgii Ursini Phililologicae observationes, in quibus reprehen um audio Schefferum nostrum; quo jure, dispiciam diligenter. Etiam hunc mittam tibi, si (quod puto,) comparebit in hisce nundinis, eritque navis, quae velit in Belgium. Oro praeterea, ut si quis liber extiterit, quem velis cognitum, ne graveris eum indicare mihi: nihil poterit umquam optatius evenire, quam si qua in re tibi valuero gratificari. Plura nunc scribere non sinit corpusculi debilitas ex diuturna destillatione, indeque nato pulmonum vitio. Hodie tamen medici coeperunt meliora omnia spondere. Utinam et tu valere possis, vir summe, in mea multorumque aliorum, tui, et quas a vetustatis et barbariae morsibus felicissime vindicas, bonarum litterarum cupidissimorum gaudia perpetua! Upsaliae die X. Februarii Juliani, Anno CICICCLXXX. A celeberrimo Graevio adscriptam mihi salutem laetor impensissime. Non cunctabor per litteras illi gratias agere, favoremque illius ambire. Iterum vale.

EPISTOLA CLXIX. JOH. COLUMBUS Nic. Heinsio. Vianam.

VEhementer admodum, sed varie tamen affecerunt me litterae tuae, ab aegroto scriptae indulgentissime. Constantini vero Rumpfii cura, viri humanitate plurima pariter ac amplissima dignitate illustris, recte in hanc urbem, inque manus meas perlatae. Valetudinis tuae asperioris nuntio me gravissime perculerunt; quam ut meliorem in locum rediisse quamprimum comperiam,

summa est votorum meorum. Benignitate vero, qua me, viribus etiam infirmioribus utens, summa prosequeris, nihil non videor mihi consecutus; nec cessabo, dum spirare licebit, eam meritissimis praedicare laudibus, nisi quando, ne non tam ipsam celebrare, quam me insolentius efferre censear, cui tantum ea tribuit, verendum esse arbitrabor. Mea quidem valetudo, quam tibi curae esse perquam comiter significas, satis nunc est commoda. Soceri mei libros, quos promisi saepius, nondum a typographis exhibitos doleo: sicuti nec nummum imaginem ejus referentem, occupato propter Regias nuptias artifice. Nunc tamen certior paulo spes facta est, fore paucis diebus, ut lucubrationem de antiquis patriae meae insignibus videamus absolutam, quam ubi fuero nactus, Ill. Rumpfio tibi mittendam statim commendabo quam potero diligentissime. Opuscolo de Suecia literata restat pars adoptivorum, cum indice et praefatione longiuscula. Segnes adeo non desinam operas urgere, donec perfecerint. De Lapponia, quam recusam oportuit, nihil audivi. Bibliopola Naumburgensis Carolus Wolffius eam recepit denuo publicandam. Opinor eum causari exemplaria nondum omnia distracta editionis prioris. Hujus itaque misi exempar die XVIII. hujus mensis, una cum Jul. Obsequente, et Auctario notarum in Justinum, quae propediem a nautis vestratibus Elzevirio allatum, tibique ab eo redditum iri, Rumpfii bonitas jubet sperare. Si quid prius promissis inveniam adjiciendum, perquam libens faciam. Academici labores nunc se incipiunt remittere: itaque ad perpoliendum id, quod in Atticistam meditor, accingor totus. Valerium tuum videndi cupiditate summa flagro, quem grandi beneficio tuo nactus ubi fuero, quo par est loco munus rarissimum ac honorificentissimum haberi, a tanto praesertim viro profectum, si quid in me est bonae mentis, habebo. Vale, (ita deus propitius velit jubeatque!) et in favore tuo, quo nihil mihi optatius, persiste. Raptim Upsaliae d. XXX. Apr. Anno CICICCLXXX.

EPISTOLA CLXX. JOH. COLUMBUS Nic. Heinsio. Vianam.

VEhementer moveor invaletudine tua, Heinsi optime, animique tibi jam ante addictissimi ardorem intendit, quod ne aeger quidem cesses me alloqui epistolis, quae mihi (deum testor) auro gemmisque cariores exsistunt. Utinam haec mea firmiori nunc reddatur! alioqui valde metuo, ne loquacitate sua tibi creet molestiam. Schefferi nostri lucubrationes libenter a te lectitari gaudeo: sed pudori est nondum praestitas esse caeteras totiens promissas. ego tamen ejus culpae immunis sum, saepius ab iis deceptus ipse, qui, cum nihil extricent, promissis me ducunt perquam uberibus. Librum tamen de Patriae nostrae insignibus huc deductum esse, ut communicari cum pluribus possit, quamquam necdum omnibus a caelatore perfectis, adest jam, qui nuntiet. Quare

huic tabellario ad certum hominem do literas, ut aliquot ejus exempla Ill. Rumpfio reddi curet. Alterum de Scriptis et Scriptoribus gentis nostrae opusculum haberi nequit, ante quam redierit e terris vestris typographus, ubi typorum causa emendorum haerere persistit. Nummum vultus Schefferi jam fracti morbo, digressumque meditantis, exacte referentem eidem Domino Rumpfio exhibitum esse spero, pluribus item in exemplis. oportuit in auro amici illius tui fulgere tibi imaginem: sed donec rescula mea, deo adjuvante, creverit, ut talem queam mittere, argenteum nummulum quaeso boni consulas. Praestabunt coheredes mei, nisi fallor, plura tibi exempla. Maussaci Harpocrationem una cum procuratis tuo beneficio Valesii Notis tardius excudi dolendum est. Vellem sane typographi facultatibus consultum vel de meo: nam libri illius potiundi fateor me cupiditate magna incensum. Parva res est, quam dicam: sed oro ut pro magna facilitate tua ne graveris accipere, cumque illo communicare: ipse quo minus illi scribam, nominis ignoratio prohibet. Ad finem jam spectant ea, quae in Atticistam hac tempestate commentari licuit; video que (utinam non fallar!) ad emendandum opusculum illud a librariis perquam negligenter habitum aliquid contulisse. In paucis tamen haesisse me fateor; nec dubium, quin lapsus sim subinde: sed si vel tibi vel celeberrimo Graevio visum fuerit adjectis observationibus novis reliqua perficere, tanto minus huic opusculo rubiginis, aut etiam prorsus nihil, adhaerere gaudebo vehementer. Ita ergo perpolitum libellum si typographus iste voluerit publicare, paratum me habebit conferre illi XXX. aut XL. thaleros imperiales, quos ille olim missis libellis aliquot compenset. Levis est pecunia, (fateor) sed nec Moeris cum notulis meis quatuor aut quinque folia majora, quae plagulas vocant, superabit, ni typis fuerit praegrandibus. Hanc conditionem si acceperit, tanto studiosius enitar in posterum, ut commodis ejus inserviam. Sin ille renuet, ut in his, modo faveatis vos, locis Moeris excudatur typis, videbo. Balusii Miscellanea tarde adeo a bibliopolis huc deportari miror. Elzevirio si quid forte scripseris, exemplar eorum unum oro jubeas ut mittat: pecuniam accipiet, quicumque ab eo delegabitur. Sed jamdudum vereor, ne te offendant tot minutiae meae. Clarissimo Graevio multam et officiosam oro salutem a me feras. Auctarium notarum in Justinum mittam illi propediem. Si quid praeterea fuerit inter libellos Soceri mei, quod inspicere vobis libuerit, etiam ex iis, quae numquam edita sunt, studium vobis meum approbabo. Quae sunt edita, horum vix nisi bina aut singula nunc reliqua sunt exempla. Sed tamen et haec habebitis, nec invita socru mea, istiusque coheredibus. Catalogum exhibebit opusculum de scriptis Suecicis, de quo paulo ante. In Florum notae Schefferi nondum inveniri potuere: si quid fuerit, mittetur quamprimum. Vale, vir summe, nimioque literarum incultui, quas ab aliis instantibus turbatus exaro, ignosce. Upsaliae Prid. Kal. Sextil.

EPISTOLA CLXXI. JOH. COLUMBUS Nic. Heinsio. Vianam.

JUstissimas pro misso a te Valerio Flacco gratias agere parantem novis me litteris tuis cumulavit Illustris Rumpfius. Suavissimis illis quidem, et quibus, (ut omnibus tuis) nihil mihi venit unquam acceptius: respectu tamen cessationis meae rubore nonnullo me suffundentibus, cunctantem pro munere praestantissimo gratum testari animum, totiesque promissum Atticistam differentem, donec iterum a te, secus ac merueram, comiter ac honorifice compellarer. Et Flaccum quidem impertiens nobis meruisti de studiis nostris insigniter: nec tempero mihi, quamvis urgeant multa magnis necessitatibus, quin ei lectitando vacem subinde: nequeo dicere, quantum laeter hunc poetam te vindicem esse adeptum, quamque vehementi me incenderit haec editio notarum cupiditate potiendarum: ut quem plurimis in locis veterum ope codicum peritissime curasti; eum depromtis etiam ab ingenii thesauro remediis praesentissimis persanes, sibique ac nobis restituas. Oro autem ut pro solita facilitate, bonaque cum pace tua, sinas me specimen qualecunque aut documentum dare libri supra quam dici potest cari, ex quo ad me pervenit, (exeunte, si memini, mense Octobri) cupide pervoluti. Libro VII. vers. CCLXIV. haec parenthesi percommode clauduntur,

Juvat, inquam, haec distinctio plurimum. Sed quia loquitur Venus simulans Circen, patere arbitror esse scribendum, mirabar et ipsa. Verum hoc non dubito tibi jam deprehensum esse, quem recordor de typographi negligentia graviter esse questum. Quaeso igitur ne succenseas, de re minuta et prius animadversa monendo si sum importunus. Moeris ut nondum ad te redierit, partim exspectatio responsi de Leidensi typographo, partim libri nonnulli fecerunt, Holmiae submissi, quos habere prius non poteram, quique videbantur subsidii nonnihil allaturi ad Moerim tot mendis liberandum. Nunc vestro permissu, nec negata spe hujus apud vos describendi typis, quod mittere eum liceat, gaudeo vehementer, gratiasque ago maximas. Plura de hoc, cum vel Dominus de Geer, vel quem proxime Ill. Rumpfius inveniet, vobis afferendum librum accipiet. Ipse optimus Rumpfius promisit se Upsaliam nostram propediem esse visurum. Nummi memorialis exempla tarde ad vos perferri, imo Holmiae adhuc haerere doleo: praesertim cum rem leviculam vobis tamen non penitus ingratam fore intelligam. Metuo valde, ne nihil ejus sit placiturum, nisi facies fortasse senis nostri vere ac diligenter expressa; sed confecti morbo, fatoque jam imminentis. Reliquus habitus miseriam refert nescio quam: pravo ac molesto metu artificis, ne proceres offenderet, si mundiorem aut paulo splendidiorem dedisset. Emblema vero multum abit ab instituto b. Schefferi. qui vel corylum jactibus viatorum laesam, vel aratrum detritum et fractis rotis

voluit referri. at arrifex aratrum Suecicum sine rotis, et quale in usu cum maxime solet esse, exhibuit. admonitus negavit corrigi posse. Quae de literariis nostrorum conatibus animo benevolo, sed corporis destituto viribus optimus idem senex festinavit, sic foedavit typographus, ut verear illi rei omen inesse. Integra verba nonnunquam, interdum et plura, omissa sunt. ut in praefatiuncula nostra ad Illustriss. Comitem de la Gardie (a. 3. vers. 14.) luculentiora deait in eandern Sueciam nostram, desunt voces amoris et fidei. Paulo ante vero hanc septentrionem edidit. Prooemium prolixius, quod Cl. Scheffert est, et in hoc opusculo partem facere debebat potissimam, minutis prorsus oculosque fugientibus literis, omisso nomine auctoris, expressum esse molestissime ferimus. Neque communicata mihi sunt haec, antequam se per omnia fudissent exemplaria. Verebantur enim sordium suarum conscii sibi homines, ne novos sumtus facere cogerem. Meliorem chartam saltem in quibusdam exemplis adhibuisset, si quam vivo achuc optimo socero fas duxissem de opusculis ejus curam gerere. diu enim est, cum typographus haec inchoavit. Sed jam nimis loquens rursum epistola te fatigo, cui nihil aut parum inest tamen, cujus in compensandis utcumque iis, quae de libris optimis prolixe narrat, ratio haberi possit. Vale, vir maxime, faveque porro. Upsaliae a. d. 17. Dec. Anno CICICCLXXX.

EPISTOLA CLXXII. JOH. COLUMBUS Nic. Heinsio. Vianam.

POst morbum non levem paulo nunc firmiori mihi litteras tuas nudius tertius afferebat Holmiensis tabellarius, quarum lectione cum mire videar refectus, illud tamen vix fero, tuae quoque valetudini hanc hyemem infestam fuisse: deumque precor, ne nimium tibi nocuisse velit eam, quae dein secuta est magna caeli intemperies. Me quidem sic vexavit crebra vertigine ac insomniâ, ut nondum capiti meo vigor suus constet; visio nescio quibus tenebris intersusis turbata, nec non et alia hebetudo, perdifficilem reddat vel brevis epistolae scriptionem. Accedunt medicorum interdicta, quae plane distinent a calamis librisque animi sane aegrum ac moerentem. Itaque nec Valerium Flaccum nunc quidem legere licuit: quem cum brumae superioris tempore pervolverem, fructum cepi maximum ex locis plurimis peritissime (si tamen ulla de his mihi superest judicandi facultas) a te restitutis. Animadverti nonnulla Holmensem etiam codicem (quod et ipse doces) contulisse quem tuo mihi notum judicio post te diligenter perlustravi. In eo loci sunt, unus et alter, saltem non ineptas lectiones praeferentes. Sed utrum fugerint hae tuos tot volumina percensentis oculos; an consulto sint praeteritae, quia non probatae, minus liquet. Tamen spectata bonitate tua fretus. audebo nunc eas indicare: obsecrans, ne sedulitatem hanc fors intempestivam gravius accipias. lib. II. vers. 353. Aut unde Haemoniae molem ratis? liber, quem dixi, moles habet.

Memini quae notaveris ad Ovid. Epist. XII. vers. 84. Sed Valerii locus similior videtur huic Maronis, Unde tremor terris, aut istius, omnes unde amor iste, rogant, aliisque. Eod. lib. II. vers. 518. Ille simul molem horrificam: rectius, opinor, liber, quem dixi, Illa. bellua nempe aut pestis, de qua vers. 408. et vers. 503. Illam incumbentem etc. lib. IV. vers. 500. sed miseras etiam prohibere sorores. Idem liber, miseros. Phinea nempe, et hos qui cum eo erant. vers. 587.

Idem lib. pro sic commodius, ut videtur, si. et lib. V. vers. 609. [Gap desc: Greek words] harenae, hahenae. sermo enim est de fundis, ut vides. Non satis memini, priusne monuerim lib. VI. vers 229. arbitrari me legendum, Vadit eques, non Vidit. Pag. 21. vers. 6. 9. leve est mendum typographi Typhi pro Tiphy. Plura non occurrunt: nec superesse puto. Si quid tamen posthac a me poterit deprehendi, non cunctabor, quoniam permittis, indicare. Moerim describam quamprimum, mittamque, nam hactenus valetudo nimis incommoda fuit. Vale, vir summe, festinantique proprer cephalalgiam, quae me premit, ignosce Nummos Schefferi nostri vultum referentes apportabit vobis D. Bedowaldt, hisce diebus in Belgium abiens, ut scribit Ill. D. Rumpfius. Carmen quod una affert, misi petenti D. Rumpfio, sed non ut vobis porro mitteret. nunquam enim quicquam in hoc genere valui perficere, quod vestris oculis subjici dignum sit. Plane me antehac nescio et invito illuc defertur: sed quia sic contigit, oro des veniam Iterum deum supplex veneror, ut te quam diutissime vivere ac valere velit jubeatque. Mart. CICICCLXXXI.

EPISTOLA CLXXIII. NIC. HEINSIUS Thom. Reinesio. Lipsiam.

REcens a lectione epistolarum tuarum, vir summe, quas forte proximis diebus ih hac civitate venales offenderam, et tui admiratione plenus, non potui temperare mihi, quin qualecunque id est, quod hîc vides, literarum ad te darem. Excusabit, ut spero, nonnihil hanc parum tempestivae scriptionis confidentiam, quod immortalibus chartis nomen meum a te insertum non uno loco deprehendi. Id enim ut perquam benigniter factum esse facile agnosco, ita nexu acterno benevolentia tam profusa, et inexpectata me sibi adstringit. Utinam vero (est quippe liberius paulo tecum expostuland im nunc mihi utinam manu largiore nonnunquam lautitias tuas nobis apponeres, quas in penu Bibliothecae interioris luculentas asservare diceris! Quas enim hactenus, tam parce prompssisti, eae orexim nobis acuunt, non tollunt. Liberandum tibi est invidia omni ineptiarum ac perditae existimationis hoc saeculum. quo nullum unquam fuit pessimorum librorum feracius. Da quaeso operam, quod unice potes, ut inter tantam soli ac avenae sterilis copiam, ubique plus

aequo enascentem atque luxuriantem, bonae etiam frugi nonnullus sit locus. Variarum lectionum quod tibi edendum restat, si praelo quamprimum commiseris, insigni sane beneficio rem litterariam demerearis. His quoque, quae Rupertus tuus olim Romanae antiquitatis illustrationem spectantia magno labore molitus est, nec absolvit, supremam manum aliquando impone: ita fiet, ut singularem pietatem manibus amicis ac nobis gloriae tuae studentibus probes, qui summam eruditionem orbi universo jam approbasti. In sola doctrinae conscientia omnem vigiliarum fructum ac praesidium laboris exantlati collocare noli. Cum vivus tuis laudibus interesse possis, quid opus debitam mercedem in exequias differri? Mirati sumus hactenus, in tam paucis chartis tam multa nos doceri potuisse. Reliquum nunc est, ut ubertatem diligentiae tuae et lucubrationum divitias incipiamus venerari. Audeo tibi hisce precibus odiosus esse, quod privata vota mea cum emolumento publico conjuncta sint. Caeterum inscriptiones antiquas plures olim ad te ex Belgio et Italia misi, quas videris accepisse. Mitterem nunc denuo non paucas, nisi novam post Gruterum farraginem marmorum antiquorum Franciscus Barberinus Princeps, ut scis, litterarum amantissimus, typis describi curaret, quas totum quadriennium sub praelo typographico jam desudare sum edoctus. Nasonem animadversionibus meis illustratum publico nuper dedi, nec tamen qualem speraveram aut volebam ipse. Tumultuaria quippe et incondita haec opera fuit, quod respublica juvanda domo me avocaret, dum praelo libellus committebatur. si quisquilias illas te dignas judicassem, eorum jam exemplar ad te perlatum foret. Curis jam nunc secundis me coepi accingere, praesertim cum amici Galli Italique nova veterum membranarum praesidia mox praesto fore jusserint sperare. Utinam ex bibliothecis Germanicis, maxime vero Saxonicis, erui nonnihil tuo beneficio possit, quo editio nova auctior atque ornatior prodeat in lucem! dum auxiliares peregre hujusmodi copias expecto, Claudianum denuo recensere coepi, quem assiduis precibus flagitant typographi. Ad Virgilium postea me convertam, cujus longe vetustissimum exemplar inter alios codices Medicea suppeditavit Bibliotheca, cui epigramma hoc adscriptum offendi. Vale, vir Celeberrime, magnum Germaniae ornamentum. Dabam Holmiae Suecorum. Anno CICICCLXI. a. d. XVI. Novemb. Juliani.

EPISTOLA CLXXIV. NIC. HEINSIUS Thom. Reinesio. Lipsiam.

TRiennium jam est, si recordor probe, et quod excurrit temporis, vir celeberrime, quando Lucae Langermanno per Saxoniam vestram iter facturo, dum ob negotia quaedam Viennam Austriae doma avocatur, litteras ad te ferendas dedi, quae et cultum singularem, quo te meritissimum complector, jampridem testabantur, et ne salutator prorsus [Gap desc: Greek words] adessem, sententiam

tuam explorabant super loco perdifficili veteris epigrammatii, quod Turcius Rufius Apronianus VC. et Inl. Virgiliano codici, qui in Medicea Florentiae Bibliotheca asservatur, in gratiam Macarii VC. fratris sui abs se recognito ac castigato, praefixerat. Ubi quid per penaces designaretur, te sciscitabar. Agit enim Asterius de circensibus a se sub consulatum suum ordinarium exhibitis. Initium epigrammatis hactenus, ut opinor, inediti tale est.

Hanc epistolam, quia Langermannus noster postea significavit, hospiti nescio cui, ad quem Lipsiae divertebat, ad te curandam fuisse traditam, cum a sese ob summam festinationem fieri non potuisset, facile suspicatus sum aberravisse illam in via, et ad te perlatam non esse. Sub eandem forte tempestatem rogatus per amicum in aula Gallica gratiosum et potentem, ut in chartam ne gravarer conjicere nomina illorum, quos per orbem Christianum in omni litteraturae homines aetatis nostrae praecipuos censerem, haud distuli obsequentem jussis me praebere: teque, ut debebam, inter Germanorum paucos laude ac commemolatione promeritis sum prosecutus. Nec multo post intellexi, Regem Christianissimum, pro incredibili suo in universum eruditionis nomen studio, stipendium annuum viris saeculi nostri praestantioribus, tam exteris, quam Gallis compluribus, decrevisse. Comperi etiam indicii mei habitam fuisse rationem, nisi quod te, Gronovium, ac Ferrarium, illum dico, cujus de Re vestiaria volumen eruditum publice circumfertur, in eo numero omissos esse cum dolore ac indignatione adverti. Sed errorem illum hic tandem annus in meliora mutavit, monente eodem amico meo. Is est Johannes Capellanus, Regi Christianissimo a consiliis, vir sanctissimis moribus, tum in poesi vernacula magni omnino nominis, mihique jam per lustra quatuor artissima necessitudine conjunctus: Regi adhaec, ac apud Regem praecipuae auctoritatis Ministris, atque in his Illustrissimo Colberto admodum acceptus: qui subindicabat proximis litteris, pervicisse tandem desideria mea, missumque non ita nuper nomine regio ad te munus quadringentorum Joachimicorum. Quae munificentia magni Principis ut propria ac perpetua tibi obtingut, auctor tibi sum, de operum tuorum parte aliqua Majestati ejus quamprimum dedicanda. Interim per epistolas non Regi tantum, sed Dn. etiam Colberto, et si me audis Capelano, gratum praestare te potes; quod ab aliis, quibus idem honor est habitus, confieri solet: Tu, quaeso, hanc admonitionis nostrae confidentiam in partem haud malam interpretere, cum ab illo proficiscatur homine, qui te veneratur ac observat in paucissimis. Vale, exarabam festina manu. Holmiae Suecorum CICICCLXVI. a. d. III. Non. Majas.

EPISTOLA CLXXV. THOM. REINESIUS Nic. Heinsio. Holmiam.

ABundanter insignem animi tui bonitatem, et amicum adversus hominem hunc adfectum jam olim publicasti, cum studium ejus in conquirendis Inscriptionibus adjuturus e penu vestro submittebas, de quibus Posteritas tibi solvendi [Gap desc: Greek words] rea est. Comparent ea omnia et singula cum grato nominis tui cultu in Symphoremate meo; inde beneficium istud tibi apud me non periisse intellexeris. Non stetit intra hoc amor tuus, sed subinde crevit in majus, ut non dubitaveris Regis Christianissimi Ministris me ostendere (significabat hoc ipse Capelanus) et quos alius sibi rapuisset favores, mihi conciliare praemalueris. Beneficii adeo, quod a Rege Maximo nec opinanti nec merenti venit, nrimum te auctorem agnosco et praedicabo semper. Amicam vero de modo utendi talibus admonitionem absit ut male interpreter: gratissima ea mihi vel ideo, quod ad mentem istam perscripseris; Feci enim ante, quod fieri consulebas, per epistolas, quarum unam hisce addidi; alteram ad Ill. Dn. Colbertum accipies paulo post e manibus Langermanni, apud quem per amicum mea ad Petronium e Dalmatia deponam; adjiciamque iis pauca alia, quae interea dum emissus fuit, adnotari digna visa sunt. A Cl. Scheffero interdium dissentire licuerit mihi, spero, itemque rogo. Gallorum de Fragmento illo judicia, quae Parisiis vulgata esse dicuntur, nondum cognoscere potui, aveo autem avide inprimis istud H. Valesii In epigrammate T. R. Aproniani Asterii (facis COS. cum Protogene a. D. 449.) Penaes sunt [Gap desc: Greek words]. tabulae, axes, asseres, quorum coaxatione scenam subitariam super Euripo Circensibus se extulisse dicit, cui interpretationi sequentia fidem fortassis adstruent. Pinax Graecum exaratum a scriptore Latino solenni more, quo omnia fere Graecorum in suam Linguam vertebant Romani, praesertim illi sub deliquiis Latinitatis seculo quarto quintove; Quinimo veteres ita consueverant; Petronius, a quo recens sum, in brevissimo scripto dixit, Bisaccium, Tangomenas, Eupatria, Cataphagae Bacolesiae, Balaniscus, Anathymiasis, Macaristus, Gennaei, Clepo, Aginare, Eccritus, Chorda, Sycamina, Manteae, Epidipnis, Battarissare, Agaga, Canera, Pyriare, Priapiscoti, Mactrilla, Matrilleum, Casauras, Casalbadium, Embolum, pag. 21. pro ed. Ampulla, Melitari, Carycae. Permutatione vero vocalis secundae et tertiae Latinorum nihil frequentius: hinc in saxis Spindon, Mancips, Bedua, Emet, Fecet, Fescu, Vertutem, in libris Delerus, Menerva, Doleum, Tesana, pro Ptisana, Pubeda Neque de neglecta m et o curandum est; nam et sic antiqui, Lucretius, Virgilius et tuus Ovidius. In Eponymologico, quod partem feci Commentarii ad Inscr. Apronianos XXIV. digessi, et inter eos quendam Apronium commentatorem Virgilii: quem et Jul Pomp. Sabinus, Commentario ad Virg. et Dan. Gaetanus ep. ad Pet. Mannam scripta

Anno 1486. et Scipio Tettius catalogo, ac Simlerus laudat: Is Apronianus an est tuus iste cum pleniori nomine? Poetarum inprimis studiosum fuisse video; nam et Sedulii opus Ecclesiasticum e schedis collectum, ad omnem elegantiam vulgavit, ut est in conservato a Sirmondo ad Ennod. l. I. ep. 24. epigrammate, cui Turci Asterii nomen praescriptum. Optime Vale, et amorem illum tuum mihi pensevera; ego tibi meum, si quisquam, fidelissime. Scr. Lipsiae 9. Jun. Anno V. a. CICICCLXVI.

EPISTOLA CLXXVI. NIC. HEINSIUS Thom. Reinesio. Lipsiam.

QUando merentibus per me bene est, nihil mihi inde vindico, praeter unam eamque maximam voluptatem, vir celeberrime. Tibi igitur soli acceptum refer, quicquid aut honoris aut emolumenti a munificentia Regis Christianissimi rebus tuis accessit. Floret magni Principis aula Ministris litterarum cognitione pulcherrime instructis, inter quos ignotus esse aut latere nequaquam potuisti. Memores, fateor, et partium suarum gnaros sum adhortatus, ut tui ratio haberetur, quam haberi jam ante hoc triennium oportuisset, cum inter praecipua seculi ornamenta a nemine non numereris eruditionis studioso. Si quid tamen hîc praestiti, id omne Regis Augusti a me datum est existimationi, cujus cum pudore ac opprobrio praesentissimo conjunctum fore videbatur, si tibi uni parcus esset, qui manum tam profusam praeberet aliis compluribus, modica omnino scientiarum laude conspectis. Cum Johanne Capelano, optimo integerrimoque mortalium, plurimum necessitudinis totis jam quatuor lustris mihi intercedit, quam amicitiam tamen, etsi persancte semper habitam a me uniceque observatam, numquam sic mihi sum gratulatus, uti nunc facio, quando illum desideriis non minus meis in re longe aequissima, quam Regis sui gloriae consultum ivisse insigni argumento perspexi. Ad Petronii fragmentum quae nuper annotasti, videbo, ut tua omnia lubentissimus. Ego libellum hunc, quae nunc incumbit mihi occupationum publicarum moles, semel, ut quod res est dicam, hactenus idque festinanter admodum, perlegi: perlecturus cura cum majore, ubi comparebunt hîc terrarum, quae tu ornando scriptori politissimo contulisti. Nec Schefferum nostrum offendent, puto, sicubi studio veritatis impulsus ab illo modeste dissenties. Ex scriniis meis nil erui nunc datur, quod hostimenti vicem occupet, praeter novam poematum meorum editionem, quem Langermannus propediem ad te curabit. Aliud omnino agens in gratiam typographi, flagitatoris tantum non assidui, eam tempore maxime alieno adornavi. Bellum enim, quod ab hoste parricida, et rerum domesticarum nuper conturbatore, invitis nobis et nolentibus nulla de caussa intentatur, totum

proximo biennio a privatis me avocavit, dum id unice cavendum mihi incumbit, ne Suecos, rerum novarum plus satis studiosos, in partes nobis adversas haec procella abripiat. Has machinationes vix nunc tandem toto conatu sumus amoliti. Operam meam quod laudas in conferendis antiquis Inscriptionibus, benigniter quidem tu facis, sed parum ex merito nostro. Non enim recordor, me quicquam co contulisse, etsi complura id genus penes me exstabant jam olim, praeter Zelandicas fortasse nonnullas, West-Cappelanas, si memini. Nam quas ex Italia per Gronovium ad te curavi ante hosce annos XIII. eas ille postea negavit mihi ad sese perlatas fuisse. Epitaphia erant octo aut novem numero, quae aere meo in urbe redemeram. Reliqua, quae magno numero descripsi, praesertim ex libro XXXIV. antiquitatum Romanarum Pyrrhi Ligorii, a Langermanno fortassis acceperis, cui itineris hujus tum socio mea patebant omnia. Opus istud Ligorii, quod in triginta fere distinctum volumina, marmoribusque ac nummis gemmisque creberrimis ornatum, nec hactenus editum, Christina Borbonia Henrici Magni Galliarum Regis filia, Sabaudorum ducis mater, cum in ducali Taurinensium servaretur bibliotheca, me conciliante, munus ad Reginam Christinam misit, ex quo opere aliquot millia marmorum ineditorum depromi possent: quae collegit ipse ex parte operis trigesimi quarti, et quae ad rem divinam ac religionem potissimum sunt referenpa, numero haud pauca, ex Barberina, si recordor satis, bibliotheca, in qua apographum ejus libri servabatur, depromsi beneficio Lucae Holstenii. Sed de his alias. Virgilius Mediceus ab Asterio correctus, praeclarum antiquitatis monumentum est. Codices pervetustos plurimos cum viderim in cascis bibliothecis, nullum tamen vetustiorem a me inspectum fuisse memini. Carpense Virgili exemplar est Aldo Manutio in ortographia. Epigramma Asterii, uti post Bucolica legebatur, integrum subjiciam. Alia fortassis libri ipso exordio fuerant adscripta, quod non liquet, cum sex aut octo paginae prioris codicis perierint. Henricus Valesius, vir doctissimus, per Penaces intelligit congressum variarum ferarum in arena. Cum consules Romani sub auspicia anni novi Ludos scenicos, et penaces, seu ferarum pugnas ederent. Hoc sequenti proxime disticho ubertim adstrui idem Valesius contendit. Penaces igitur quod in Historia Augusta Pancarpum. Quamquam potius videtur scribendum Paneces, [Gap desc: Greek words] , et recte subdidit [Gap desc: Greek words] junctim, ut tria haec spectacula uno eodemque die exhibita fuisse fiat manifestum, quod et ex sequentibus liquet, Festorumaue trium permanet una dies. Haec ille fusius persequetur in commentario suo de arte critica. Tu elige vir summe, tuamne malis interpretationem, an Valesianam veriorem existimes. Vidi et ego codices Sedulii vetustos, qui Asterii nostri epigramma, quod Sirmondus ad libri primi epistolam XXIV. Ennodii prodidit, et cujus tu meministi, prae se ferrent. Quamquam, cum in schedis membranaceis Sedulii Barthiani Advers. XII. cap. XIX. Turcius Rufius Asterius Quintus indigitetur editor Sedulii, de nepote potius aut filio Asterii nostri, quam de nostro Asterio id capiendum videtur. Alium Apronium emendatorem illum Virgilii vetustum esse opinor,

de quo quod monuisti gaudeo et gratias ago. Epistolam [Note: Daniel Cajetanus vocandus: Cremonensis fuit, natus Anno 1498. Professus literas humaniores Mediolani; de cujus infelicitate vide Pierium Valerianum lib. II. pag. 145. Vitam ejus exhibet Francis. Arisius tom. I. Cremonae literatae pag. 388. qui non egestate confectum et mendicabundo similem, sed peste correptum obiisse Anno 1528. fcribit. Epistolas ejus et poemata, et alia adhuc inedita, et servata in bibliotheca convent. S. Francisci Cremonae, idem Arisius passim in isto opere laudat. Haec vero epistola ad Petrum Mannam, est praefatio ad Julii Pomponii Sabini commentarios in Virgilium, editos apud Oporinum Anno 1544. ut etiam mox Reinesius docet. Quia vero Heinsii in Virgilium commentarii nondum in lucem emerserunt, hinc inter schedas Heinsianas, de Codice Mediceo, et Asterio, illorum particulam repertam hac occasione vulgandam duximus; quia in his epistolis saepe Heinsius, de illis viros eruditos consuluit. Vide CCCCXCIV. tom. II. ad Papenbroch. et ad Gronovium CCCLXXIX. tom. III. pag. 475. et alibi. post Heinsium de Asterio, et de Sedulio egerunt eruditissimi viri, Noris ad Cenotaphia Pisana Dissert. IV. §. I. et Jul. Fontaninus de Antiquitatibus Hortae lib. II. cap. III. §. 5. et de Turcio Aproniano et gente Apronia nuper doctissimus Muratorius dissert. I. et II. ad Paulini Poemata tom. I. Analect pag. 141 Deinde ad Turcium Apronianum refert Rufini epistolam ante interpretationem sententiarum Sixti II. nuperus earum sententiarum editor, vir eruditissimus, Urb. Godofr. Siberus. in prologo pag. 25. ille vero Turcius, est L. Turcius Secundus Apronianus, quem Heinsius avum L. Turcii Aproniani fuisse docot.] Danielis Gaitani nullam vidi hactenus. Haec inservire nostris lucubrationibus poterant, quas Maroni satis operosas dedimus, collatis inter se veterrimis divini poetae exemplaribus. Utinam alii sint in promtu codices, ut liceat hanc telam aliquando detexere. Sed jam nimii sumus, et de verbosa allocutione plus satis fatigavimus. Vale, vir summe, et mihi, ut hactenus, studere in posterum perge. Exarabam Holmiae Suecorum, pridie Idus Quinctil. CICICCLXVI.

Omnium, quotquot videre mihi contigit, Maronianorum codicum tenuissima exaratus in membrana veterrimus praestantissimusque est habendus suo jure, qui Florentiae ad Divi Laurentii adservatur in Medicea bibliotheca. Nam quamquam in Vaticano armario hisce usurpavi jam olim oculis tria nostri poetae exemplaria perquam vetusta, et litteris aeque ac Mediceus ille formae quadratae majoribus, sive, ut vulgo nuncupantur, capitalibus Romanis exarata, quorum unum e Palatinatu superioris Germaniae huc translatum fertur, ad senium tamen laudatissimi codicis, quo sum usus, haudquaquam accedebant: quod tamen minime referendum arbitror ad Trajani Imperatoris tempora, uti censebat Paulus Gabianus, qui anno saeculi superioris LXV. ex hoc ipso codice collectas variantis scripturae lectiones Brixianis typis in lucem curavit emittendas: non facto tamen juris publici perinsigni testimonio, quod post Bucolica, quae primo illic loco exhibebantur, insertum, lucis haud parum foeneratur cum tempori, quo codex exaratus esse possit videri, tum fastis quoque Romanis. Quam Gabiani supinitatem ut quodammodo resarciamus, proferemus inscriptionem pulcherrimam, ipsa, ut opinor, Asterii viri perillustris manu conscriptam, qui codicem non quidem exararat omnem, sed recognoverat locis plurimis ad fidem vetustiorum exemplarum, aque naevis non paucis per librarium, ut fit, commissis vindicarat. Verum de ipso

codice nonnihil praemittemus, qui Rudolphi Pii Cardinalis Carpensis cum fuisset; ab illo tabulis supremis Vaticanae bibliothecae legatus est, furtoqu interceptum suspicatur, ubi tamen sua negat aetate comparuisse Aldus Manutiu nepos, qui cum in opere Orthographico hunc librum passim collaudet, testemque multae advocet auctoritatis, sub vocabulo tamen Aetherius praecipue commendat. In potestatem Achillis Statii Lusitani postea devenit, uti epigramma frontispicio libri ab ipso Statio adscriptum testatur, qui ejusdern fide pereruditis in Catullum ac Tibullum animadversionibus frequens etiam subnititur, cum de Orthographica ratione est agendum. Incipiebat autem ab Ecclogae Sextae, versu XLVIII. Senis septenisve paginis prioribus mutilatus. forma codicis, quam quartam vocant. Margini glossematia nonnumquam ac interpretamenta, sed rara, adlinebantur, minuto quidem ac diverso scriptionis charactere, qualem nos cursorium sive cursivum appellamus, ipsa tamen Maroniani contextus scriptura vix recentiora, ac supparem fere aetatem prodentia, ut haec quoque ab Asteriana manu proficisci vix dubitemus. Georgicôn porro aut Aeneidos libris nulla, ut in aliis codicibus, argumenta pvaefixa. Post Bucolica autem cum totius paene paginae spatium vacaret, haec litteris itidem uncalibus legebantur exarata.

TURCIUS RUFIUS APRONIANUS ASTERIUS VC ET INL. EX COMITE DOMEST. PROTECT. EX COM. PRIV. LARGIT EX PRAEF. URBI PATRICIUS ET CONSUL ORDIN. LEGI ET DISTINXI CODICEM FRATRIS MACHARII. VC. NON MEI FIDUCIA, SED EJUS, CUI SI ET AD OMNIA SUM DEVOTUS ARBITRIO XI. KAL. MART. ROMAE.

DISTINXI EMENDANS, GRATUM MIHI MUNUS AMICI SUSCIPIENS, OPERI SEDULUS INCUBUI.

TEMPORE QUO PENACES CIRCO SUBJUNXIMUS, ATQUE SCENAM EURIPO EXTULIMUS SUBITAM.

UT LUDOS CURRUSQUE SIMUL, VARIUMQUE FERARUM CERTAMEN JUNCTIM ROMA TENERET OVANS.

TERNUM QUIPPE SOFOS MERUI, TERNA AGMINA VULGI PER CAVEAS PLAUSUS CONCINUERE MEOS.

IN QUAESTUM FAMAE CENSUS JACTURA CUCURRIT. NAM LAUDIS FRUCTUM TALIA DAMNA SERUNT.

SIC TOT CONSUMPTAS SERVANT SPECTACULA GAZAS, FESTORUMQUE TRIUM PERMANET UNA DIES.

ASTERIUMQUE SUUM VIVAX TRANSMITTIT IN AEVUM, QUI PARCAS TRABEIS JAM BENE DONAT OPES.

Vides hunc codicem ab Aproniano Asterio emendatum ipso consulatus sui ordinarii tempore. Versu epigrammatis nono, pro in quaestum margini adscriptum erat pretium, quae diversa scriptura [Gap desc: Greek words] quaestus Asterium auctorem videtur habuisse, ambiguum quid praeferri oporteret. Ego tamen quaestum pretio hîc praetulerim. Asterios Apronianos fuisse nobilissimos Romae non uno saeculo,

atque adeo Caesarum cognationi innexos post videbimus. Illud primo dispiciamus, cum Asterii duo consules Ordinarii numerentur in Fastis Romanis, quorum alter cum Protogene anno aerae Christianae CCCCXLIX. alter Praesidii collega anno CCCCXCIV. consulatum gesserint, ad utrum horum sit referenda, quam publicamus, inscriptio, ut de codicis vetustate liquidius aliquanto res tota sit nobis in comperto. Annorum XLV. intercapedo consulem utrumque distinguit, ut videmus. Quare non est ut post annum CCCCXCIV. emendatus ac distinctus ab Asterio sit censendus, etiamsi ad posteriorem referatur consulatum. Quid quod ipsum codicem munus accepisse semet a Macario V. C. testatur Asterius? ut liber nonnullo tempore ante hanc illius recognitionem exaratus possit censeri, ac proinde annorum MCC. ut minimum aetatem referre. Praenomen autem suum neque hoc expressit loco Asterius, neque id in fastis comparet. Lucium tamen fuisse dictum cur suspicari liceat, quod praenomen usitatum Asteriis, ecce pulcherrimam apud Gruterum in magno opere pagina CCCCLXXVI. num. 7. inscriptionem.

ASTERII. L. TURCIO APRONIANO V. C. FILIO L. TURCI APRONIANI V. C. PRAEFECTI. URBIS. NEPOTI L. TURCI. SECUNDI. C. V. CONSULIS. QUAESTORI. PRAETORI. QUINDECEM VIRO. SACRIS. FACIUNDIS. CORRECTORI. TUSCIAE. ET. UMBRIAE. OMNI VIRTUTE. PRAESTANTI. STATUAM EX. AERE. ORDO. SPOLETINORUM AD. MEMORIAM. PERPETUI. NOMINIS CONLOCAVIT. CURANTIBUS. FL. SPE. V. P. ET CONDONIO. TAURO JUN. POST. AMANTI. ET. ALBINI. CONS.

Est autem dedicata haec inscripito anno aerae Christianae CCCXLV. quo consules fuerunt Amantius et Ceionius Rufius Albinus. Eundem Rufium Albinum fuisse opinor, quem sub Constantino Aug. praefectum urbi, perperam Rufinum vocant Albinum. Reddendum autem Amantio Postumii nomen in Fastis ex hoc lapide, qui Onuphriam Panvinium erroris praeterea convincit, referentem Turcii Secundi Asterii consulatum ad annum CCCCXLIV, quo consulem fuisse Turcium Rufium Apronianum Asterium, Maroniani codicis emendatorem, reor Nam alter Asteriorum consul ordinarius in Diptycho, quod vir eruditissimus Alexander Wilthemius in appendice hujus argumenti publico dedit, Flavius Asterius dicitur: de quo plura nos in sequentibus. Certe cum in marmore antiquo L. Turcius Secundus Consul constituatur L. Turcii Aproniani illius avus, cui dicata est inscriptio sub annum CCCXLV. consulatus iste totos annos CL. praecesserit annum, quem illi consuli una cum Protogene assignavit Onuphrius,

a vetusto lapide deceptus, uti videre est apud ipsum m Fastis ad annum CCCXCVII. Quid quod L. Turcius Secundus Consul dicitur tantum, non addito ordinarii titulo, ut consulem suffectum fuisse oporteat. Sic apud Gruterum pag. MLXXIX. Paetino et Aproniano Cos. qui itidem suffecti. Apronianum nomen videntur Asterii adscivisse, quod adoptione in Asteriam gentem ex Aproniâ transiverint, cujus nominis laudatur consul sub M. Aurelio Antonino Aug. unde. S. C. Apronianum. Apud Ammianum Marcellinum mentio variis fit locis Aproniani, praefecti urbis sub Juliano Caesare Aug. qui ea in dignitate usque ad Valentiniani tempora perstitit. Is apud Gruterum pag. DCXLVII. n° 6, 7. bis Turcius Apronianus appellatur, nullo addito praenomine, quod tamen Flavium fuisse colligas licet e codicis Theodosiani libro XIV. Tit. de Suariis, quo et inscriptiones Gruterianae jam a me designatae spectant, et quod Ammianus refert magnam huic Aproniano rei annonariae curam fuisse. Codicis autem Theodosiani lex cum incipiat, Imp. Julianus Aug. FL. Aproniano suo S. Jacobus Gothofredus, vir sane praeclarus, corrigendum censet, sed frustra, Imp. Fl. Julianus Aug. Aproniano suo S. cum Lucium potius praenomen Apronianis, quam Flavium, in usu fuisse contendat. Atqui Flavios etiam dictos Asterios ex alterius consulis praenomine, quod Diptychon Wilthemianum servavit, liquet, id vero in gratiam Imperatorum, quorum plerique Flavium nomen sub haec tempora adsciscebant, videntur fecisse: quemadmodum sub tempora florentis reip. liberti et clientes patronorum sibi vindicabant nomen. Neque enim persuadeor, ut credam Consulum ordinariorum alterum non Asterium, sed Astyrium dictum; quamvis Astyrii nomen ad posteriorem consulem Jaccbus Sirmondus, vir longe doctissimus, referri oportere censeat, ad priorem Wilthemius, quod in vetustis Chronici Idatiani, Marcellini comitis, Prosperi, aliorum codicibus modo hic modo ille Astyrius dicantur. Adde Eusebium Historiae Ecclesiasticae lib. VII. cap. 64. cui martyr ille, cujus festum a. d. III. Non. Mart. celebratur, quemque Senatorii ordinis ac regiae affinitatis virum primarium facit, dicitur [Gap desc: Greek words]. Sed aliter de eodem Nicephorus ac Martyrologia, quotquot usurpare his oculis vetusta nobis contigit. Quae etsi in nominibus propriis frequenter peccant, in Asterio nomine tamen sibi constant uno consensu, cum martyres illie praeter hunc alii etiam complures ita dicti occurrant. Nec infrequens mentio Episcopi Asterii in Collatione antiqua Catholicorum et Donatistarum sub Honorio Aug. habita apud Carthaginem. Exstant et Graeca Asterii opuscula. Natam autem hanc nominis differentiam e prava temporum illorum pronunciatione arbitror, E et I litteras confundente: I autem in [Gap desc: Greek words] mox degenerasse, quod ab Astyria Hispaniae regione nomen derivari opinarentur: Astyr enim pro Astur in marmoribus antiquis non raro occurrit. Sic apud Lucanum lib. IV. cum in vetustissimis membranis exaratum esset, Astyrii scrutator pallidus auri, Assyrii nunc perperam cirumfertur. Asturia enim auri fodinis olim insignita, non Assyria. In Martyrologiis antiquis passim Crisconius pro Cresconius, Mauritania, quae in nummis et lapidibus est Mauretania, Epictitus et Epititus pro Epicteto,

Cornilianus, Arminia minor, Sotyr pro Soter, Apimia pro Apamea, Oecomini pro Oecumenii, Cicilius pro Caecilo: contra Elarus, Epolitus, Callenicus, Emelianus, Candedianus, Emereta, pro Hilarus, Hippolytus, Callinicus, Aemilianus, Candidianus, Emerita. In Asterio nomine tamen, quod dicebam, roties in iisdem martyrologiis occurrente, nil omnino, quod mireris, codices variant, cum tamen, ut vidimus, pronunciandi ratio plebeja locum illic ubique obtineat. Ceterum ad hunc ipsum Asterium, qui Maronianum recognovit codicem, referri oportere editionem Paschalis carminis Seduliani vel inde persuadeor ut credam, quod et hîc et illic praefixum Alterii epigramma legitur, unde liqueat poetices studia ab illo exculta fuisse. Sane in antiquissimis Sedulii membranis Rhemensibus haec legi testatur Sirmondus ad libri primi Ennodiani epistolam XXIV. Hoc opus Sedulius inter chartulas dispersum reliquit, quod recollectum adornatumque est a Turcio Rufio Asterio V. C. Consule Ordinario et patricio. Sive, ut Wilthemius in codice S. Albini invenit, ex Consule ordinario et patricio. quod ille mavult, quamquam e marmoribus antiquis probari possit viros consulares non tantum ipso consulatus sui anno, sed in omnem vitam dictos fuisse consules pro consularibus, aevo praesertim posteriore. Deinde sequebatur Asterii hoc epigramma ad Macedonium Abbatem, cui Sedulius et ipse dedicarat hoc opus:

Caspar Barthius V. Cl. Adversariorum libro XII. cap. XIX. eosdem profert versus ex vetustissima, uti asseverat, scheda, inscriptionem autem sic exhibet, *** Quod recollectum, adunatum, atque ad omnem elegantiam divulgatum est a Turcio Russio (pro Rufio) Asterio Quinto ex consule ordinario atque patricio. Praeterea versu penultimo fastus pro fasti legebatur in iis membranis, uti et in codice S. Albini. Libro Barthiano si quid fidei habendum, Quinti praenominis fuerit noster Asterius, quamvis id loco alieno inculcatum illic apparet, quod codicis illius fidem nonnihil apud me elevavit. Nec desunt vetusti codices, qui veteris et novi Testamenti collationem, Sedulianis insertam poematis eidem Asterio vindicatum eunt, frustra, ut opinor. Porro occasionem nacti hîc non inopportunam componamus in transcursu litem, inter eruditos nostrae tempestatis, atque etiam veteres inter, qui de scriptoribus Ecclesiasticis sunt commentati, exortam, quorum nonnulli Sedulium floruisse sub Valentiniano secundo et Thedosio contendunt, Sigebertus ad aetatem refert Constantis et Constantii, alii complures, quos inter Gennadius in vetustis apud Sirmondum membranis, et Sirmondus eum Theodosio II. et Valentiniano III. faciunt coaetaneum.

Sed de Theodosio majore verum est, quem versibus suis compellavit, ut Valentiniani consortem atque Orienti imperantem. Ab Asterio igitur, qui anno aerae Christianae CCCCXLIX. cum Protogene consulatum gessit, Sedulii carmina in lucem sunt emissa, non ab Praesidii collega, ut perperam inter alios vir summus Jacobus rebatur Usserius Armachanus: cum Gelasius Papa, qui biennio post supremum obiit diem, anno videlicet CCCCXCVI. Decreto LXX. Sedulium, ut celebrem poetam commendet, dist. XV. apud Gratianum, Venerabilis viri Sedulii Paschale opus, quod heroicis scripsit versibus, insigni laude proferimus. Laudat etiam Cassiodorus sub finem divinarum Lectionum. Quid quod Asterius, quando Sedulianum vulgavit poema, jam consulatu erat defunctus? Quid quod posterior Asterius, qui cum Praesidio consulatum gessit, Orientalis imperii consul videtur fuisse, Sedulius autem Latine scripsit in occidente, ubi consulatum gessit vetustior Asterius. Nec mirum videri debet ad Theodosium relatam operis sui dedicationem a Sedulio, quamvis in Oriente solo adhuc imperantem, cum idem Princeps litterarum longe amantissimus fuerit, ut Ausonius nos docet, qui lucubrationes suas poeticas eidem dedicavit. Ad vetustiorem quoque Asterium referri debet locus Sidonii Apollinaris libro VIII. Ep VI. qui solemnibus hujus consulis interfuisse sese adolescentem, aut potius puerum, testatur. Idatius in Chronico ad annum aerae Christianae CCCCXXVI. sub Honorio Aug. Wandali Suevorum obsidione dimissa instante Asterio Hispaniarum comite relicta Gallaecia ad Baeticam transiverint. Denuo ad annum CCCCXLII. Asterius dux utriusque militiae ad Hispanias missus. etsi Asturius illic legitur. ut forte Hispania prave enuntiando nomini Asteriorum originem dederit, dum Asturios suos et Asterios, Asturiae provinciae nimium memor, confundit. Certe Ildefonsus Asturium quendam, sive Austurium, Episcopum Toletanae sedis memorat, nisi et illic librarii peccaverunt. Videtur autem Asterius comes Hispaniarum et utriusque dux militiae nostri hujus aut pater, aut, quod malim, germanus fuisse, cujus inter titulos nec comitatus Hispaniarum nec utriusque militiae ducatus comparent, ut supra vidimus. Asterius autem Idatio laudatus generum habuit Merobaudem, sibi in Magisterio militiae utriusque successorem, studiis itidem poeticis, eodem teste Idalio, excultum.

EPISTOLA CLXXVII. THOM. REINESIUS Nic. Heinsio. Holmiam.

EXhibeo nunc, quarum nuper me debitorem tibi fatebar, meas ad Petronium e Dalmatia [Gap desc: Greek words] subitarias, nec satio, scio, maturas; quibus addidi quaedam post subnata schedia; de utrisque censebis ut merentur; neque enim metuo obelos tuos, quin requiro. Peracerbum mihi accidit tam malae memoriae fuisse, ut cum primas ad te darem pro Ovidio, quem beneficio tuo e manu Graevii nostri dudum munus acceperam, gratias non egerim; id vero

[Gap desc: Greek words] si nunc facio, ignosce quaeso, et nihilominus ratum habe. Gratulor autem Ovidio, quod deposito situ lautus et hilaris, tam nitidus, tam ornatus, per te incedat nunc; augustius beneficium tuum est, quam si vel e Ponto a Barbaris solemnibus codicillis in urbem eum revocasset imperator: gratulor etiam seculo; quin etiam tibi mentem hanc intentam studiis illis, quorum majestas cum pari utilitate amoenitateque contemtum sequius sentientium extinguit, et quae nisi via, quam institisti trivistique commentando, digne satis tractari nequeant. Sane pauci vident eum unum rectumque modum esse subveniendi bonis autoribus, eosque interpretandi rationem peroptimam. Saltem in vers. 296. VII. Metam. copia lectionum in manuser. te obruit, sic ut in vera eligenda defecisse videaris; eam vero Medicei et Vaticani libri exhibent: sed si in alteris diphthongum AE resolveris in vocales duas: in alteris O pro A, quod folenne librariis ut marmorariis scriptum cogites: exit enim quod solum verum et ab Ovidio est, Aetide. [Gap desc: Greek words] , et neglecta, ut fieri solet, diphthongo, [Gap desc: Greek words] , Colchis, Cytaeis, [Gap desc: Greek words] de Medea synonyma sunt. Et de Medea intellexit Ovidium Hyginus; nec dicendus errore tribuisse Medeae, quod Tethyi debuerit: certe Tethyos nullae hîc partes sunt, ut putabas. Apud Thetin quidem latuit prae Lycurgo Bacchus, teste Hom. Il. 7. Apollod. l. 3. Nonno Dionys. l. 20. et Phornuto: sed ab ea rogasse nutricibus suis vetulis juventam nullus eorum dicit. [Gap desc: Greek words] vero hoc Medeae fuit, ut in Aesone, ut in Pelia: cui cur interponeret Ovidius rem a Tethye gestam causa tibi dicenda fuerit; mihi nulla adparet. Confirmat haec, quae credere non potuisti, de Medea circa nutrices Bacchi Schol. Eurip. Medeae Argum. qui sic: [Gap desc: Greek words]. Aeschylum igitur autorem habuit Ovidius, et recte de Medea intelligitur, sive Aetida, quod in pluribus manuser. vidisti, sive Colchida, quod e glossemate irrepsisse puto, dixerit. Sed de his arbitrium tuum, tua existimatio valebit. Te, mi amicissime Heinsi, bene rem gerere et ex animi sententia vivere, erit mihi [Gap desc: Greek words] ; eoquete [Gap desc: Greek words] deo commendo. Scr. Lipsiae 7. Jul. stil. vet. Anno CICICCLXVI.

EPISTOLA CLXXVIII. THOM. REINESIUS Nic. Heinsio. Holmiam.

NON refutabis, spero, candorem meum, quo te meritissimo tuo refero inter eos, a quibus me adjutum in colligendis Epigraphis fateri ad Posteritatem, pietatis et pudoris mei interest; nihil in eo mentiar, nec sum alioquin ad quamcunque fictionem, [Gap desc: Greek words] et magniloquentiam per naturam apous. Serio doleo eas, quas Gronovio nostro pro me submissas scribis, interversas esse: quas a Langermanno acceptas habeo, eas antequam abiret ad exteros

communicabat Helmstadio; unam tantum Divionensem, cum Holmiae degeret. Fortassis jacturam, quam in tuis facere me in fatis fuit, pensavit Spanhemius; is Heidelberga hisce diebus; quas e Ligorii voluminibus excerptas scribit, ad quadraginta misit, inter quas quaedam sunt [Gap desc: Greek words]. Cujus generis tuas illas fuisse mones. Quoties Ill. Capelanum ad me praedicas, toties in novam spem erigor, ejus fideli cura, opera et efficacia a Rege Christianissimo impetrandorum sumtuum pro edendis illic meis; hîc enim uti frigent haec studia, ita manus, quibus sublevari vellent, [Gap desc: Greek words] , imo torpent. Valde equidem velim, dum a DEO datur mihi, lucem ista videre: terret enim, cum cogito, quid scriptis postumis fieri solerat. Turc. Ruff. Apron. Asterium, illum Poetarum studiosum, et Virgilii emendatorem, Consulem collega Protogene A. D. 449. esse non desinam credere ob id, quod Barthius in suis schedis reperit adpellari Quintum. Est enim ea scriptura a Librario inepto, qui e siglis V. C. fecit impertinens isthoc; et hoc vidit Barthius quoque. Neque igitur filium quendam ejus aut nepotem fingere opus habemus auctorem epigrammatis; Ipse Consul est, qui Sedulium novit, et qui Virgilium emendavit. Apronianum vero Virgilii Commentatorem vetustiorem nostro ab eoque diversum quendam esse existimare non licet: expresse enim Pompon. Sabinus, qui lectiones ejus subinde allegat, Ruffum Apronianum nominat Comm. ad I. Aen. extr. Dan. Gaitani ad Petrum Mannam epistola est in Edit. Virgil. Oporiniana A. 1544. in 8. Quomodo per penaces in epigr. COS. Asterii ferarum certamen intelligere possim, nondum me docuit Valesius. Quin si iste verus sensus esset, idem bis diceretur; nam vers. 5. 6. exprimit feras: ut in confesso sit non intellexisse eas antecedente disticho. Triplex spectaculum simul uno die adornavit Consul; idque satis clare patet e vers. 5. 7. 12. Sed quod scenam subitariam ex tabulis super Euripo extruxit, in qua ludi musici, tanquam in Odeo, exhiberentur, haec ad ipsa edita munera nihil attinet, nec numerum eorum auget; sed ad magnificentiam consulis, inusitata substructione populum delectantis et captantis famam referendum est: nimirum in circi nova scena ludi, in arena aurigae et ferae spectabantur. Ego etsi non sim tam prave amans mea, ut aliorum inventis locum praebere nolim, hîc tamen nescio, qua fiducia mei et plenitudine tenebo, quod habeo. In prologo epigrammatis vers. 5. legam, cujus et ad omnia. Patinus, Medici Paris. F. et ipse Medicus, ecquid tibi notus est? Destinavit ad me nuper, interprete D. Sponio Med. Lugd. suum ad Ursini de Familiis Commentarium speciosum. Videtur [Gap desc: Greek words] , eoque suspicor frigidum fore Sophos, si quod ab Antiquariis Gallis, popularibus suis, expectat. Marquardum Gudium Holsatum, cum quo aliquis usus mihi ante hoc decennium, dum Jenae degeret, magnam Inscriptionum copiam ex Italia adtulisse, et morari Hagae vestrae narrari memini; eoque Graevio nostro hoc dedi negotii, persuaderet homini, ut vel publicaret ipse, vel meis ad editionem accinctis eas sociaret; sed nihil adhuc profeci; non dubito tua auctoritate eum huc impelli posse; neque certe tuae amantissimae mei voluntati diffido. Habes epistolam verbosiorem fortasse, quam velles;

quod tibi ita videri putabo, nisi mihi longiorem remiseris. Tua etiam longiuscula non me fatigavit, sed recreavit. B. V. Scr. Lipsiae XI. Aug. st. V. Anno CICICCLXVI.

EPISTOLA CLXXIX. NIC. HEINSIUS Thom. Reinesio. Lipsiam.

PLuribus te compellavi nuper admodum, idque pridie Eidus Quintiles, si recordor probe, Reinesi celeberrime, quas literas Langermanni nostri opera in manum tibi perlatas oportuit. Complectebantur illae cum alia, tum epigramma Asterii integrum, quod ille Codici Maroniano abs se castigato praefigi curarat, una cum Henrici Valesii viri doctissimi interpretamento. Nec multo post per tabellarios Germanicos tradebatur mihi fragmentum Petronii Dalmaticum, quod munus ad me pervenire voluisti, observationibus abs te illustratum eruditionis reconditae plenissimis, quas ego non tantum plurima perlegi cum voluptate, sed etiam quae addideras ex scriniis tuis [Gap desc: Greek words] Scheffero perlegenda commisi, quem nova fabularum Phaedri editio juris publici propediem facienda occupatum nunc habet, uti ex epistola ejus, si quid auguror, uberius cognosces, quam ille proximis diebus curandam mihi concredebat. Equidem, quid pro tam praestanti munere a me reponatur tibi, vir summe, ninil nunc omnino eil in promptu, praeter libellum poematum meorum nuper luce publica donatum a bibliopolis nostratibus, me et absente et in publicis negotiis cogitatione tota defixo: ut cum venia evolvendus sit tibi, si tantum temporis ab aliis occupationibus vacui habebis tamen, quod meis frivolis sine tuo ac publico incommodo elargiri possis. Libelli exemplar Langermannus ad te curabit, simul ejus copiam ab Elzeviriis Amstelaedamensibus, quod propediem foreaut jam factum esse confido, obtinebit. Observata ad Petronium tua salivam mihi denuo moverunt ac desiderium illorum, quae complura in pluteis librariis adfecta possides et elucubrata, luci haudquaquam invidenda. Ea ni proferre quamprimum festinas ipse, metus est maximus, ne te nobis erepto, blattis tineisque pabulum relinquantur. Habes Variarum Lectionum libros reliquos, habes alia haud pauca, quae publico permitti possunt ac debent, dum majori veterum inscriptionum operi typographum circumspicis. Da, quaeso, hoc meis preeibus, da tuae gloriae, quam felicissimis auspiciis longe lateque splendidam jam consecutus es. De Aetide quod ad Nasonem meum observasti, habui profecto acceptissimum, et enixe contendo atque adhortor, ut si plura forsan ad elegantissimum scriptorem, at turpiter etiamnum mendis inquinatum, annotasti, ut fecisse te non dubito, eorum copiam ac sacultatem mihi facias, quae curis a me secundis mox adornandis inserantur. In observatione tua, permittes enim, ut spero, hanc mihi libertatem, unicum est quod me moretur ac suspensum teneat, ne sententiae tuae totus accedam.

Aeetae nomen cum apud poetas veteres tam Graecos quam Latinos frequentissimum occurrat, hos praesertim, qui argumenti Argonautici scripta publicarunt, non recordor alibi in illorum operibus [Gap desc: Greek words] pro [Gap desc: Greek words] , correpta vocali littera prima, quae ex dipthongo sit progenerata, exstare exempla, si in promtu sunt, haud dubie vicisti. Faveo Interim eruditissimae observationi, ac veram unice cupio. Ad Valerium Flaccum quae jam pridem parata habeo, dum inspicio forte nuper, occurrebat locus ille libro III. vers. 523. ubi Nymphas Hylae raptrices destribit; Et manicae virides, et stricta myrtus avena. quem versum fateor a me non intelligi, aut capi: quis enim locus hîc myrto? quid stricta illa sibi vult avena? Tu id me docebis, aut nemo. Vale, vir eximie, et ut hactenus me tui nominis longe studiosissimum amore tuo dignari perge. Exarabam Holmiae Suecorum CICICCLXVI. a. d. XVIII. Kal. Septembr.

EPISTOLA CLXXX. THOM. REINESIUS Nic. Heinsio. Holmiam.

CAndidum vero diem istum et prorsus laetabilem, qui me tibi copulavit! Ita multa e tuis ad me solatia mihi nascuntur, et solida delectatio simul, cum amoris tui radiis foveri et literatis fabulis pasci me sentio. Sane utrimque abs te mihi satisfactum; et utriusque beneficii, cum ad tuas quotidie respicio, continua fruitio mihi; memoria autem erit sempiterna. Pro Petronianis non expectem [Gap desc: Greek words] aliud, sufficit mihi judicium tuum, quo ornare ea voluisti, unius contra omnium; saltem dubito, si mereantur; fortassis enim adfectus, [Gap desc: Greek words] , praevaluit rationi. Restat in iisdem unum alterumque, cujus ignorantia me torquet; usque adeo nihil est in Antiquitate, quod non admirer, et scrutatu ac cognitione indignum existimem. Quis istud de lingua canina pag. 14. mihi interpretabitur? Tractum, puto, est de trivio, e vulgari [Gap desc: Greek words] et populari superstitione; fortassis etiam dictum joco, cujus origo ignara nobis. Aetida dixisse Poetam Latinum, quam Graecus [Gap desc: Greek words] , apud me non est dubium, cum et consuetudo Latinorum, qua diphthongos in simplices, longas in breves mutant; exempla adnumerare taediosum sit; et licentia, qua Poeta maxime uti potuit, hoc persuadeant. Haec vero tanta fuit, ut etiam, in nominibus propriis praesertim, consonantes elidere sibi sumserint: hinc Baternae pro Basternis. Quod autem in eo ipso vocabula Aetes exemplum me poscis, aliquanto iniquius videtur. Si enim in aliis fecere, cur in hoc non fecerint, causa nulla est: etsi qui fecerint et ubi, ego hodie nesciam. Fortassis loca, ubi fecere, per descriptores corrupta sunt, qui usitatius notiusque sibi substituerint; et utrumque [Gap desc: Greek words] rectum esse ignorarint. Quin, si tantum abhorres istud Aetide, legas licet, petit hos Aeetida munus. Ignorantia constructionis rarioris verbi cum duobus Accusativis,

peperit librariis [Gap desc: Greek words] a, ab: unde etiam factum est, ut terminationem casus sexti omnes Codd. conservent; nullus quarti. Quicquid tamen horum sit, satis, puto, feci liquidum, [Gap desc: Greek words] Tethye, quod tibi placuit, non posse tolerari. De versu Val. Flacci nihil curasse tot editores, miror sane: quid in eo intellexerint, divinare nequeo; usque adeo sensum nullum exhibet. Corrector sciolus temere intrusit [Gap desc: Greek words] , cum, quod scripserat Poeta, corytus, non caperet; addidit, ut consentirent suo facinori reliqua, et dissyllabum suppositum pro trisyllabo non offenderet vel luxaret versum, ingeniosam nequitiam, ordinem verborum, quem divinus Poetae calamus struxerat, pervertendo. Nos Valerio, omissis hisce spuriis, sua restituamus, et legamus post haec,

Quo nihil verius. Inter arma Nympharum arcus et pharetra loro adstricta sive lumbo sive humero: ea corytus; quem accipere potuit e Statii X. Theb nisi potius huic ipse tradidit. [Gap desc: Greek words] Suidae, [Gap desc: Greek words] Varino. Cl. Schefferum meis verbis peramanter salutari velim; aliud nunc non erat. Videtur, quod boni cordatique viri est, dissensum meum circa Petroniana aequo animo ferre; mallem autem monuisset libere, si qua offendi. Esse enim hoc neque a me alionum puto. Bene Vale, vir Amplissime, et me nominis tui longe studiosissimum amore porro dignare. Scr. Lipsiae Kal. Oct. st. vet. CICICCLXVI.

EPISTOLA CLXXXI. NIC. HEINSIUS Thom. Reinesio. Lipsiam.

MArmora illa vetusta, quae Gronovio suggessi ex Italia jam olim communicanda tecum, numero septena, meo aere compararam in urbe, mox naufragio, dum in patriam mittuntur, cum aliis antiquitatibus haud contemnendae rei, absumta: quorum exemplaria tamen a Luca Langermanno accepisse potuisti, clarissime et summe vir. Monet enim ille per nuperas suas, quicquid inscriptionum antiquarum in scriniis suis reppererit, id omne tuae potestatis jam esse factum. Unum ex illis marmor en tibi, possunt et reliqua mitti, si nec dum alia via ad te pervenerunt. [Note: Vide Reines. clas. XVI. Insc. 33 et Epistol. Heinsii ad Gronovium CCXL.] HIC EST SEPULTA PACILIA. SOSPITA. PIA. PROBA. BONIS. PROBATA. SUMMA. QUAE VIXIT. FEDE QUI BENE. COGNORINT. COGNITAM. BENE EXISTUMANT. HAVE. ET. VALE. QUAE, OPTAS EVENIANT. TIBI. ET. TUIS. L. AQUILLIUS. FAUSTUS. DE. SUO FECIT. Addo et aliud, quod acceptum refero V. C. Camillo Peregrino Capuano, Capuae repertum, ut asseverabat ipse. UNA. DIES ADIMIT CRUDELI. CLADE PEREMPTAS, QUIS ARA HAEC. (puto posita est) POSITAS.

POENA. HOMINIS. MISERI. FILIA. NAMQUE. PERIT. PERIIT. ET MATER. EUNDEM DESERIT. ILLA. PATREM. DESERIT. ISTA VIRUM. En tertium quoque apud Carthusiam sive thermas Diocletianas Anno CICICCLII. circiter repertum, quod Christophorus Puteanus, Petri et Jacobi frater natu maximus, rei Carthusianorum vicarius Generalis, mihi tradebat.

[Note: Vid. Reines. XVII. Clas. Insc 175.] D. M. QUICUMQUE ES PUERO LACRYMAS EFFUNDE, VIATOR. BIS TULIT HIC SENOS PRIMEVI GERMINIS ANNOS, DELICIUMQUE FUIT DOMINI, SPES GRATA PARENTUM, QUOS MALE DESERUIT LONGO POST FATA DOLORI, NOVERAT HIC DOCTA FABRICARE MONILIA DEXTRA, ET MOLLE IN VARIAS AURUM DISPONERE GEMMAS. NOMEN ERAT PUERO PAGUS, AT NUNC FUNUS ACERBUM ET CINIS IN TUMULIS JACET, ET SINE NOMINE CORPUS. QUI. VIXIT. ANNIS. XII. MENSIBUS VIIII. DIEBUSXIII. HO. VIII. Complures inscriptiones collegi ex libro XXXIV. Antiquitatum Pyrhi Ligorii inedito, quem Cardinalis Franciscus Barberinus possidebat, sed illae haud dubie jam sint insertae illi operi, quod Cardinalis ipse publico jam pridem parat. Nescio an videris Julii Caesaris Capacii Antiquitates Neapolitanas. Idem similis argumenri commentarium vernaculo sermone dedit in publicum, cui titulus il forestiero, inde excerpsi duo marmora, quae vides.

[Note: Vide Reines. Clas. XIV. Insc. 105.] INJICE. SI PIETAS. USQUAM. EST. SUSPIRIA. ET IMPLE. MECUM. HOSPES LACRIMIS. MARMORIS. HOC. VACUUM. NAM. FORMAE. EXEMPLUM. PERIIT. CUM. OBIIT. MEA. LYDA. QUAM. PERIERE. HOMINES. VEL. PERIERE. DEI.

[Note: Vid. Reines. Cl. XVIII. Insc. LI. legitur et in Catalectis Pithoci pag. 140. et inter Catalecta Petroniana. Gruterus vero retulit inter spuria pag. XVII.] VERNA. MEAS. O. MI VERNA QUIS AH QUIS AB AURA. TE. IN TENEBRAS. RAPUIT PERDITUS. EN. MORERER. NI TECUM ASSIDUE LOQUERER. NI SAEPE JOCANDO FALLERER. HINC. DUM TE CONTINUO. ASPICIO SEMPER. ERO TECUM ETSI ME SOPOR OCCUPAT UMBRAM. TE UMBRA PETAM ERGO. UMQUAM. NE. METUE. ABS. TE. ABEAM.

Sed de his alibi erit agendum. Inveniuntur et nonnumquam tesserae quadratae eburnae, spectaculis, ut creditur, inservientes. Cujus generis nonnullas est videre in Tomasini de Tesseris hospitalitatis commentario, et, si probe recordor, in Casalii antiquitatibus Romanis, quales et apud me exstant cum hac inscriptione, [Note: Vid. Reines. Cl. V. Insc. LXII. et sequentem Insc. LXI.] PILODAMUS JULI SP. A. D. III. KAL. FEB. M. VAL. CN. DO. Aliam vidi in dialogo Antonii Augustini de nummis antiquis

Italicae editionis, quae tabulis numismatum aereis est insignita. PETILLI. SP. ID. NOV. C. JUL. M. AEM. RUFIO. Aliam Florentiae vidi et descripsi, sed schedae illae nunc non sunt in promtu. et hoc fortassis praeter institutum. Si onere molestissimo publici muneris detur aliquando desungi, de Roma denuo adeunda spem non est quod omnem prorsus deponam. De Barberinis inscriptionibus quid sperandum sit, tunc certius te potero docere. De Aproniano et penaces vocabulo, quae suggessisti, habui longe gratistima. L. Turcii Aproniani Asterii mentionem fieri video in veteri columna temporis Diocletiani, in antiquitatibus ineditis: Pyrrhi Ligorii IMPP. CAESS. VALERIO. DIOCLETIANO. ET AURELIO. VALERIO MAXIMIANO PIIS. FELICIB. SEMPER AUGG. ET. FLAVIO VALERIO CONSTANTIO GALERIO VAL. MAXIMIANO .......... ROM. CXCL. CURANTE TURCIO APRONIANO V. C. PRAEF. URB. FIL. ASTERIO. CORR. FLAM. ET. PICENI. Cujus et ad omnia ego quoque in ora Codicis mei annotaram. cum Patino haud dubie mihi intercessit necessitudo: vir est amoeni et dicacis ingenii, quique simultates cum societatis Jesu Theologis haud perfunctorias exercebat: Filium non nisi ex fama et scriptis notum nabeo. Misit et ad me exemplaria Romanarum Fulvii Ursini Familiarum, in quibus publico restituendis minus festinasset vellem. Suppeditari enim ex Musaeo meo atque aliunde complura poterant, quae ornamenti haud parum isti Commentario attulissent. Nunc in edendis Briennii Comitis nummis dicitur occupari. Numisma, quod Nasonis nomen solum prae se fert, in ordinem Axiae gentis redegit, quasi sola gens ista eo cognimine sit usa. Gudius ipse magnam marmorum vetustorum copiam abs se in Italica peregrinatione collectam ad me jam pridem perscripsit. Sed post reditum ad Belgas nostros nil litterarum ab illo accepi. Hortarer alioquin illum, ut tecum thesaurum istum communicaret, quod nunc omnium optime per Graevium fiet. Poematum meorum exemplar jam accepisti, credo, curante Langermanno. Proxime agebam tecum de loco uno alteroque Valerii Flacci, ac simul grates referebam pro Petronii Fragmento eruditissimis abs te animadversis illustrato. De Valerio saepe mihi visum est mirum, in vetustis codicibus tot illi nomina assignari. Flaccum Martialis et Quintilianus vocant, ut credibile sit C Valerium Flaccum fuisse nuncupatum. Unde igitur ista Setinus Balbus? si et illa ad Valerium nostrum spectant, Balbus potius, quam Flaccus esset, dicendus. Exime, quaeso, qui potes, hunc tu mihi scrupulum, vir eximie; et festinatae scriptioni benigniter ignosce. Exarabam Holmiae Suecor. CICICCLXVI. a. d. V. Eid. Octobr.

EPISTOLA CLXXXII. THOM. REINESIUS Nic. Heinsio. Holmiam.

ANnuit tandem desiderio meo virorum optimus Langermannus, uti suspicor, a te quoque summonitus, et apographa Inscriptionum in peregrinatione Italica Gallicaque collectarum mihi credidit: a quibus quam adjutus sim ad integrandas eas, quas Lambecius ab Holstenio acceptas mutilas miserat, dici non potest. Quo consilio illi lacinias eas et paucas tantum [Gap desc: Greek words] ex epigraphis decerptas exhibere potius, quam integras voluerint, divinare nequeo. Male meriti sunt de hoc pulcerrimo genere Antiquitatis, qui vel dederunt mancas, omissis quae vel legere ipsi non poterant, vet legere posteros nolebant, homines praeposteri: Nec melius illi, qui vel compactis duabus tribusve in unum, temporum, rerum et personarum historiam foedant turbantque, vel diremtis, quae cohaerebant, seorsimque traditis utraque reddunt ignota, obscura, et inutilia cognitioni, quaeque cum multo labore tandem restituere et coartuare necesse est. Alterum ex his peccavit descriptor lapidis Fani Fortunae, quem mecum communicas. Sunt enim revera duo diversi, eodem tamen loco reperti, diversorumque temporum: et ille quidem de Dioclet. Aug. et Collegis: hic de Asterio, quem Correctorem Flaminiae et Piceni fuisse Impp. Val. et Val. e legibus Cod. Theod. ostendo in Eponym. Et recte igitur Gruterus velut distinetos producit; illum quidem pag. CCLXXIX. hunc pag. CLXV. Gudius paucas quasdam submisit, faciente amico; reliquas visus premere. spes in Graevio mihi aliquas esse exprocaturum. Tesseras literatas novem, annos intra 690. et 759. signantes jam dum habeo; tuarum altera de Julio Philodamo ad Annum U. 702. altera de Petillio Raffione, ad Annum 708. pertinet. Capacium, de quo mones, ut et civem ejus Joh. Ant. Summonte, qui Neapolitana stilo populari condidit, evolvi dudum. Exemplar Poematum tuorum rite ad me curavit Langermannus: Italica, quae Conr. Hondemannus, hodie inter Consiliarios in aula Elector. Dresdensi, qui te Patavii nosse ajebat, ante decennium inde asportaverat, placuerunt; sed haec quia pluscula, et velut ia theatro [Gap desc: Greek words] hujus aetatis non ita notos in vulgus nostrum exhibent, perplacent. Circa [Gap desc: Greek words] de L. Valeri, Argonauticôn [Gap desc: Greek words] scriptoris, duplici cognomento imprimis videndum est, quale id sit et quorum. Noti sunn Grammaticorum, claustralium etiam magistrorum, et librariorum sciolorum artes, quam in talibus, indigitamentis circa scriptores veteres nugari consueverint. Eosdem ludos super Valerio fecisse existimabo, dum indubius de Balbi cognomento e veteribus testis sistatur. Rem enim maxime suspectam reddit cognomen [Gap desc: Greek words] ei impositum geminum fuisse, ac si eundem Capitonem Labeonem adpelles: quod moribus Romanis absonat. E Cicerone A. Terentius Varro Muraena: itemque C. Marcius Figulus Thermus noti sunt, in quibus cognomen illud adoptionem in Familiam

Terentiam, et Marciam, hoc natales utriusque Liciniam et Minuciam dobis indicat. Flaccum et Balbum, si simul fuerunt in L. Valerio (hoc enim [Gap desc: Greek words] est et [Gap desc: Greek words] ,) an eodem modo interpretari poterimus, ut natus e Balborum Valeriorum familia in Flaccorum Valeriorum domum adoptione transiisse putetur; sed manet tamen quaestio, an e Valeriis quidam aliquando Balbus fuerit. mihi quidem nondum repertus est: solum Balbinum in Valeriis COS. Anno U. 1007. ex 8. MCI. L. Valerium L. F. Cl. Poplicium Balbinum Maximum notovi. Unde [Gap desc: Greek words] satius esse puto, quam liquido sive adfirmare e praescriptione Codicum [Gap desc: Greek words] incertique aevi, sive negare, dum uti dicebam, certior nobis indicina ab incorrupta antiquitate venerit. Idem Valerius, etsi Patavinus fuisse constanter adferatur, Setinus quoque esse potuit; nimirum in altera civis [Gap desc: Greek words] , vel etiam [Gap desc: Greek words] , in altera [Gap desc: Greek words] vel [Gap desc: Greek words] , quod de Viris illustribus aliis pariter scimus. Haec nunc potui. Dominus JESUS te servet, vir Amplissime, et inter novi anni processum renovet tibi gaudia mille. Lips. Terminalib. Christianis Anno CICICCLXVI.

EPISTOLA CLXXXIII. J. FR. GRONOVIUS Thom. Reinesio. Daventriam.

LIteras tuas, Reinesi maxime, recte ad me curavit frater. Librum ad primam occasionem expecto, et acceptum statim devorabo. Graevium nostrum, quod hîc posuit temporis, non ineleganter traduxisse, et perpetuos hujus peregrinationis fructus habiturum opinor. Eorum duntaxat, quae mei juris sunt, nihil, quod sciam, in hunc diem desiderat, nec est ullus congressus noster, cui lcgitima velut accessio non sit grata recordatio tui. Adeo et ille in te colendo paternam sibi constituit sanctitatem, et ego hanc pietatem ejus provocare gaudeo, nec jucundius ullum aut habeo aut praesto acroama, quam meritissimas tuas laudes. Nam quum te semper, ex quo novisse potui, fecerim plurimi, te unum adspecto, in te solo acquiesco, tibi, qui velut deluvio aut pestilentia absumtarum literarum unus exemplum manes, Nestoris vivacem situm precor. Qui paulo ante florebam et superbiebam, si quando in Batavos me contulissem, diripiebar amicitiis et hospitiis summorum virorum, nunc relictus et desertus, et non modo principibus eruditionis, sed ipsi eruditioni superstes, velut totidem circa me fulminibus jactis, attonitus, quibus in locis renatae Athenae, et resonare ipse Helicon videbatur, subito mutis, vastis, inanibus, horridis aegrum spiritum traho. Nam, ne nescias, quos tu Philemonas et Roscios propediem in scenam venturos putabas, rebus et ipsi humanis vale dixerunt et plaudere. Salmafium dico in aquis Spadanis febri expugnatum, et ad Trajectum Mosae humatum, ac Zuerium domi tabe confectum, quanta funera, si alter paulo moderatior ac civilior, alter constantior in bonis propositis, in quae interdum incidebat, fuissent! Nunc fuerunt, ille impotentia

fecit, hic vanitate, ut perpauci, qui familiarius noverunt homines, his mortibus ut decebat, afficiantur. Alterum praemortuum jam literis, et ab aliquot annis nihil praeter maledicta ac bilem vomuisse, alterum literas nunquam serio tetigisse, apud imperitos adolescentes, et homines barbariem Politicorum nomine dissimulantes sese venditare gnarum, et id unum agentem, ut his placeret, interpretantur, ut leviorem etiam faciant publicae calamitatis dolorem. Quidquid sentiunt tamen, Lugdunum habet, cur in longum tempus lugubria non deponat. Verum alterius, meritis nomen, alterius merito majus erat: etiam quum cessarent, qui adibant vel tralatitii sermonis gratia, ab altero doctiores discedebant, ab altero discedere tantum sibi videbantur; denique imago et species ingens, etiam postquam res non numerosa ac propemodum evanida. Interim illa literarum gloria, quam Janus Douza, cujus nunc primum beneficium intelligitur, ibi pepigerat plantaveratque, cum his mortibus ab stirpe interiit: nam alter ille Phoenix ingenii, mente prae senio labascente, Scriverius oculis pedibusque captus, superstites sibi sunt. Nicolaus noster urbem patriam non amat, nec ab ea intelligitur. Crioceroti successerunt viri, per quos Suoceros crevit, et comparatione jam magnus est. Nihil igitur tu hîc generosum in litteris nostris, imo ne ingenuum quidem aut liberale exspectes. Ego vero, jam dudum hunc casum praevidi. Casaubonum cum post Scaligeri mortem pescussione, ut sic dicam, digitorum possent habere, excluserunt illi maxime aemuli, quos ille fidissimos sibi putabat; ut nuper Bochartum. Vossium, Meursium expulerunt, ipsi discipulum nullum aut sectatorem aut clientem bonum fecerunt, nec cuiquam de vera studiorum via fidele consilium dederunt, ut soli saperent: ea studia, quibus ad famam pervenerunt, palam contemnentes, et ingenia, quae fovendo ad frugem perduci potuissent, aut deterrentes, aut supprimentes, et ubique postponentes: inter se vero non muliebribus tantum animis invicem obtrectantes, sed identidem gladiatoria desperatione concurrentes, et vulgo hanc opinionem ingenerantes, sanctum illud literarum nomen ad animi emendationem et vitae iter dirigendum nihil omnino prodesse. Sic quasi terrigenae Jasonii aut Cadmei, inter intestinae discordiae bella sparsi consumtique, sine semine, sine posteritate interciderunt. Quae quis non moereat? quis fando studiorum amans temperet a lacrimis? Praesertim quum intra breve tempus et Gallia Petavium, Rigaltium, Sirmondum, Petitum, Gothofredum, Magnosque et liberalissimosque Maecenates, Monteschallum Tholosatem Episcopum, Memmium Avaltiae comitem, Fabricium Peirescium et Sarravium Senatores, Puteanorum fratrum alterum amiserit. Seculum plane novum ordiri videmur, idque bene barbarum, nec spem habeo, nisi si quos absque magistro deus et suus genius ad meliora verterit, aut quam ipse facio in meis auditoribus, quibus quum nihil praeter vetera et optimi aevi proponam, subinde video excitari aliquem, qui persequi ac producere velit, quae a nobis elementa accepit. Suetonium quibusdam cum maxime privatis scholis recito, in ejus Tiberio (ne habeas a me totus [Gap desc: Greek words] ) cap. 24. videbar nuper in ipsa contentione interpretandi.

emendare loccum. Principatum quamvis neque occupare confestim, neque agere dubitasset, et statione militum, hoc est, vi et specie dominationis, adsumta, diu tamen recusavit impudentissimo animo. scio os probum Pompeji, animum inverecundum. Sed scribendum censeo, impudentissimo mimo, quia nempe manifestum erat, et ab omnibus intelligebatur. Et scis hoc verbo delectari Suetonium, Octav. 99. Calig. 45. Oth. 3. Eodem Tiber, cap. 45. nec quemquam amplius pati constantissime recusantem. intelligis rem non valde honestam, nec volentem dicendum erat, aut nec patientem; ergo et recusantem. Quidam amicus ex aliis Germaniae partibus nuper falso nos delectavit gaudio editi posterioris Adversariorum tomi, cum justo stupidae arrogantiae titulo, et jam gratulabar Graevio nostro ostentatam occasionem tantam scribendi, si vellet olim, et quae iste curva fecit, corrigendi: nam ut ipse correxerat priora, quamquam homini favi semper et peperci, nisi in deterius, non exspecto. Nunc vidi ex tuis non tam laetas istic res esse. Cupio enim prodire, nec dubito, quin et persaepe aliquid boni repererit. Heinsius et Vossius apparent maximae Reginae, cui ut invisos illos faceret et superos et Acheronta movet ille, quem lugemus. Mela nunc vereor ne in spongiam incumbat, sola aemulatione susceptus. de Militia et Gallorum Scythicis originibus paucae paginae sunt impressae, sed vix puto ex schedis perfici posse, quando uterque, ut nascebantur, operis dabant. Jam me quoque taedet loquacissimae epistolae, quam utinam sic punires, ut me obruere velles etiam copiosiori. Vale, unicum decus, et praesidium litterarum, et me ama. Daventriae a. d. IX. Kal. Decem. CICICCLIII.

EPISTOLA CLXXXIV. JOH. ANDR. BOSIUS Nic. Heinsio. Amstelodamum.

JAmdudum tibi, vir Summe, et debeo plurimum, et debere me agnosco ac professes sum, cum ob erudita scripta tua, quibus plurimum adjutum me, praesertim in altera mea Nepotis editione, quae jam sub praelo sudat, sentio; tum quod tam prompte ac sollicite nostra in Josephum studia conatusque optimo atque eruditissimo Bigotio commendare voluisti. Nam id pridem communis amicus noster Cl. Schefferus mihi, nec semel, significavit. Quare meum erat statim ea caussa gratias tibi, quantas illa singularis benevolentia tua merebatur, persolvere. Sed partim occasio defuit, qua commode litterae meae ad te perferri possent: partim exspectandum duxi, quid responsi a Bigotio ferres. Nunc postquam primo e litteris Amplissimi Langermanni ad III. Conringium nostrum, dein et e tuismet ad Reinesium [Gap desc: Greek words] paullo ante obitum illius exaratis (quarum exemplum nuper demum Suecus quidam Lipsia ad me misit) quam promte ac humaniter excerpta sua mihi offerat Bigotius, intellexi; merito sum veritus, ne, si diutius silerem, ingrati hominis notam apud te incurrerem: praesertim cum ad te scribendi facultatem ipsemet praebuisses. Itaque

hoc primum quanto maximo possum opere te rogo atque obsecro, ne moram hanc aegre feras. Proximum erat, ut gratias tibi ob tantum beneficium agerem. Sed verba non invenio, quibus aequare magnitudinem illius possim. Sive enim te considerem, sponte nec rogatus a me id exhibuisti: sive me, in ignotum et nulla re de te meritum id contulisti: sive denique ipsum, tam ingens est, ut majori me afficere vix queas. Quid enim non exspectem ego, vel potius Josephus noster, a Bigotio, viro ea eruditione, ut in hoc genere doctriuae paucos inveniat pares, superiorem fortasse neminem? Suffecerit igitur id unum in praesenti dixisse, me ob singulare hoc benesicium aeternum tibi obstrictum esse. Si quid praeterea tuis meritis dignum nostra baltuties potest, id olim publice exequetur, quando Josephus noster prodierit. Interea si quo officii genere te vicissim demereri possum, nihil eorum omittam, quae in manu mea sunt posita. Significa modo, vir Maxime, siquid est, in quo opera mea uti possis. Caeterum quando coepisti de Josepho bene mereri, da, quaeso, operam, ut reapse nobis obtineas, quae doctissimus Bigotius communicaturum se nobiscum recepit. Desidero autem non modo varias ex optimis Codicibus Italicis excerptas, sed illius etiam conjecturas annotationesque. Addentur nostris vel seorsim, vel aliis permixtae, prout ipse voluerit, laudato ubique candide earum auctore. Quod etiam aliorum notis facturus sum, si qui sunt, qui suas ad me destinare voluerint. Non dubito, et te, vir eruditissime, servare doctas in hunc scriptorem conjecturas, quibus si potiri queam, magno pariter beneficio censerem. Bigotiana commode, ut opinor, mitti possent ad Cl. Boeclerum: inde ad me. Quippe, ni fallor, frequentes inter eos litterae commeant. Scriberem ipse an Bigotium, sed nescio, ubi locorum nunc agat. Faxo tamen, cum primum id cognovero. Si Parisiis viveret, sua tradere posset civi meo Friderico Brummero, ad quem maxima pars bibliothecae Reinesiana pervenit. Is nunc ibi apud D. Mentelium degit. Sed desino gravissimas occupationes tuas morari. Vale, vir Summe bono patriae et rei litterariae quam diutissime, et mihi meisque studiis favere perge. Scribebam Jenae Thuringorum, a. d. V. Eid. Mai. Anno Christi, CICICCLXVII. Si responso me dignari occupationes tuae permiserint, commode id destinabitur Hamburgum ad Amplissimum virum Lucam Langermannum. Inde ego per amicum petam.

EPISTOLA CLXXXV. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

AUdaciae meae, ignotissimi forte tibi, ad te, Nobiliss. et Ampliss. vir, scribendi, comiter ignoscas iterum iterumque rogo. Illubens sane occupationibus tuis gravissimis, vel publico vel privatis etiam Musis debitis, qui eas tum Reip. tum cruditis quibusvis immane quantum commodas, inconditis

et subitis hisce meis interstrepo. Cogor tamen quasi id facere, dum amico cuidam meo, quae valde rogavit, denegare non sustineo. Est is Clariss. vir, Johannes Gebhardus, Professor et Bibliothecarius Uratislaviensis, qui cum Prudentium tuum cum MSto Rhedigeriano contulisset, verecundatus fuit ipsas has varias ad te mittere, commodissimum ratus, si me interprete ad Excell. Graevium nostrum curarentur; unde porro rectius ad te irent. Obsecutus ergo voluntati Amici, malui pudore posito injurius intuas, quas dixi, sanctiores curas fieri, quam homini amico, nec parum de me merito, negare vel tantillum. Mitto ergo, cum iis, quae adjecit, qualescunque eae tandem sint, et ut forte parum conferant tum leviculae, tum maximam partem aliorum codicum ope jam praeoccupatae, certe poterant visae desiderium eximere membranes inspiciendi ipsas, spe potioris alicujus lectionis exinde eruendae. Addidi pari aleae jactu et Varias Psychomachiae Aug. Vindel. olim editae, quam ipsus contuli. Atque utinam pluribus, si tanti, aut potioribus gratificari licuisset. Sunt quidem apud me Editiones diversae Prudentii, manu Barthiana passim conscriptae, quarum Notis carere te aequo posse animo arbitror. Quod si tamen volenti tibi foret, eas a capite ad calcem quales quales hinc inde descriptas tecum, vir Nobiliss. communes facturus essem, modo vel mico nutu id significetur. Quales vero tandem sint, speciminis gratia, e plurimis pauculas saltem, sine dilectu, excerpam. Ad V. Cath vers. 125. Sunt et Spiritibus. ] haec dicit ut Poeta, non statuit ut Doctor. Es sic alia alibi. Ad X. Cathem. vers. 87. L. Quam nocte ex vulnere tristi. Ad Hymn. Laurentii vers. 119. L. arcam Wowerius ad Sidon. 152. male. Ibid vers 118. aenigmatum ] [Gap desc: Greek words] , nummorum Caesaris figura signatorum. Meurs. Animadv. Miscell. lib. I. cap. 10. Ib. vers. 456. L. Julia Caecitas. Hoc est; stirps Aeneae. Val. Flacc. Phrygios prius indignatus Julos. Juli posteritatem in Caesaribus. In Laud. XVIII. Mart. Caesar. Aug. 195. L. ut absolvant retinac. Hym. Fructuos. vers. 66. L. affremti voluptas. Alias incompositus est sermo. Pass. Cypr. 90. F. Uncticultor. vers 94. L. hostis ut deorum. Romano vers. 52. Romanus heros acris exc. Ib. 440. L. Mox uniformis Aug. Trin. Vel Mox aequiformis. Hamart. vers. 405. L. Idololatris, [Gap desc: Greek words] , scribit et Meursius Crit. Arnob. l. 6. cap. 3. Ex paucis his de reliquis judicium faciendum, quae tamen magis explicant Autorem, quam corrigunt. Versus Aviti inter testimonia de Prudentio spurii sunt partim, et a Joh. Gagneio interpolate, uti patet ex Operum Aviti Sirmondiana editione, et primis Argentinensi ac Coloniensi. Hos rogo in subsequenti editione tollas, genuinis ex Sirmondiana substitutis, quae utinam in vestro Belgio, ut exemplis potiremur, recudatur. Adjiciam et nisi grave est, quae legenti Ovidium praestantissimae omnium tuae editionis inciderunt; explodenda omnino, si malo talo steterint. Nec enim mea Suffenus amo, sed saltem subjicio acrius perpensuro ad tertiam editionem, non semel id jussus a nostro Graevio. Sed tenuitatis meae mihi conscius, vix tandem id mihi persuasi. In Epist. Heroid. 14. vers. 18. Nescio an non malis nunc cum Naugerio legere praepedit orsa. orsa dextrae, i. e. scriptionem. Volunt id seqentia. Epist. 17. 228. Unde petam fratres. Forte melius Fratris.

Quia Castor obierat, Polluce immortali, qui immortalitatem cum fratre diviserat Jovis indultu. Et sic simul non vivebant. Praeterea petere fratres vix dixit, sed petere opem, Ovidius. Epist. 21. 38. Me precor, ut serves, perdere velle velis. Sic negat negare Catullus. I. Pont. 2. 89. Ira viri mitis non me misisset in istam, (Sc. humum.) Si satis haec illi nota fuisset humus. Possit esse Antiptosis, qualis in illa Cic. pro Sylla: quae prima innocentis mihi defensio est oblata, suscepi. Virg. I. Urbem quam statuo, vestra est. Ibid. V. 105. Malim: Non petito ut bene sit, sed uti mage tutius. Quam Lectionem et Bersm. ad oram servat. Petit non poenam mitigari, ut ut non tollatur. Versus in Apoth. Prudentii 596 valde obscurus est, nisi mendosus adhuc. Nemo tamen subvenit. Amsterodamensis minuta interpretationem quidem tollit. Sed ne sic quidem clara res. [Gap desc: Greek words] Norat, enim casu destituitur. An Vagire eo referatur? Erant pluscula. Sed sufficient haec. Vix enim hisce non abunde molestus ero. Qui non nisi fiducia humanitatis maximae tuae cum pari eruditione et judicio conjunctae haec deproperare ausus sui. Culpam vero omnem, si quid peccavi, luat Graevius meus, qui non semel ad hoc facinus audendum me animavit. Sed desino, meque incomparabili favori tuo, Nobilissime Domine, unice commendo. Vale diuque, et publico, quae promisisti tandem sistere, quantum potes, accelera. Dabam Cygn. d. 14. August, st. V. CICICCLXIX.

Cum his Daumianis epistolis qui conferre velit scriptasa Daumio ad Joh. Gebhardum, quas anno 1709. edidit Joh. Andr. Gleich, multa videbit, quae lucem his adferent: communicavit enim Daumius cum Gebhardo omnia fere, quae ab Heinsio edocebatur.

EPISTOLA CLXXXVI. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygniam.

Nisi exploratum haberem argumentis haud paucis animi tui praecipuum candorem, et egregiam plane atque exquisitam, qua me prosecutus es jampridem, indolis benignae bonitatem, Christiane Daumi, vir politissime, circumspicienda anxie et longe quaerenda excusatio foret nunc mihi, qua diluerem procrastinatae tanto tempore scriptionis moram hanc plus quam bimam. Sed cum noster Graevius jam olim adeo vividis coloribus pulcherrimas dotes tuas mihi designarit, ut eas sensibus meis altissime infixas non possim non assiduus mecum circumferre, spondeo paratam mihi apud te veniam fore, si omni verborum amota circuitione, pro re agam paucissimis, totum me tuo arbitrio permissurus, sive citra veniae desperationem deliquisse, sive causam habere omni patrocinio vix erigendam ac prostratam, penitus convincar. Sub ipsam illam quippe tempestatem, qua haec exarabantur, auspicabar auctoritate publica iter demandatum mihi in ultimum septemtrionem, hoc est in Ruthenos, ubi annuum paene tempus exigendum nobis invitis fuit, et valetudini adfectae obnoxius cum maxime. Reversus inde in Sueciam, cum eandem causatus valetudinem, vix obtinuissem a Proceribus nostiis reditum ad meos, facta

mihi absentiae diuturnioris gratia, vix recollegi memet ab itinerum ac morbi pertinacis incommodo. Instauratis igitur jam nunc nonnnihil viribus gratiarum actioni me accingo, pro litteris jucundissimis per se, atque eo acceptioribus, quod conatus nostros Prudentii Poematis castigandis jam pridem insudantes praesidio luculento sane foveant ac tueantur, missis ad me scripturae discrepantis lectionibus, quas V. Cl. Johannes Gebhardus, te impulsore meae in spem gratiae, ex vetustis Rhedigerianae bibliothecae membranis industrie ac diligenter collegit. Provisum autem in primis caute a nostro Graevio, ne discrimini in via exponerentur Schedae illae, quas proinde maluit adventum meum praestolari apud sese, quam mihi in itinere per eventus parum exploratos occurrere, aberraturas fortasse. Gebhardo ipsi testatus sum, ut vides, epistolio maximam voluptatem, qua me vir officiosissimus perfudit immerentem, dum auxiliator adest studiis haudquaquam exspectatus. Te vero in oculis ferre non desino, quo proxeneta beneficium id mihi obtigisse gratus agnosco, debitor jam antiquus ob egregium munus Barthiani in Papinium commentarii. Quo munere haud quaquam quotidiano factum est, ut Poetam praestantissimum jam olim familiarem mihi et legam, quam solebam, diligentius, et locis compluribus restituam subinde in integrum. Silvas praecipue, quarum quod codicis pervetusti inveniantur nulli, eo plus mendi libros editos occupavit. ad Prudentium quae ex Barthianis exemplaribus suggessisti, ea margini notarum mearum jam allevi. de Aviti loco, videbar eum ex Sirmondi editione depromsisse. Consulam denuo eam, ubi offeret se mihi, nam nunc quidem haud est ad manum. Ad Nasonem si liceret refingere per otium, quae olim observabam, longe auctiora, addo et limatiora, darem omnia. Epistol. XIV. 118. dextrae ossa, obnitentibus scriptis non ausus sum immutare, etsi potuit Librariorum manus aberrasse in tantilla re. Epist. XVII. 228. Fratris opem non admisi, etsi id Latinius fateor, quia non recordor parem licentiam alibi a Nasone commissam hac sede pentametri, ut syllabam brevem vocali subsequente producat. Epist. XXI. 58. perdere velle velis non concoquo. Obvium est, Fateor Catullianum illud, negat negare. Sed ut Vossius contendit reponi oportere, et hoc nec ait, pro negat. Sed amplius deliberemus praestat. Ponto. I. Eleg. II. 89. [Gap desc: Greek words] istam et haec minus concinne jungi videbantur. Ibid. non petito ut bene fit, sed uti male tutius, vix opinor debere mutari male in mage. Queritur passim Naso non tantum de incommodis exilii sui, ob deformitatem et frigus loci, in quem relegatus erat, sed etiam ob assidue imminentem isti regioni hostem. Atque adeo exoptat passim locum exilii non tam amoeniorem statione Pontica, quam pacatiorem. In loco igitur pacato, deformi horridoque male quidem erat aetatem acturus, sed tamen tuto. Dubium mihi non est, quin complura observaris, et quidem momenti majoris ad Poetam utrumque, quae communicare te mihi per otium velim. Illud vero est, quod in primis te moneam, vir Clarissime, ut Observationum libros, quarum spem Graevius noster nobis diu est quod fecit, in publicum mox emittas Non enim dubium fit nobis, quin multa nos illic sis docturus, quae ignorabamus hactenus.

Vale, et feliciter rem gere. Exarabam Nonis Octobri. Jul. A. CICICCLXXI. Hagae Comitum manu properante.

EPISTOLA CLXXXVII. NIC: HEINSIUS Chr. Daumio. Cygniam.

ANnui temporis spatium jam ferme exactum est, si probe recordor, vir Clarissime, cum per literas silentii diuturni, ac protractae ad jucundissimas tuas rescriptionis moram anxie apud te excusabam, simulque Cl. Gebhardo gratias agebam pro subministratis perquam officiosum in modum ex vetusto Prudentii codice scripturae discrepantiis. Meus quippe in ultimos Europaearum gentium Ruthenos excursus rescribendi officium tardaverat multo tempore, Iis literis quid sit factum, adhuc ignoro. Interventu enim bellicae calamitatis ita publicae privataeque res hoc anno apud nos fuere turbatae, ut primarum etiam necessitudinum quisque pro se obliti simus. Ego dolori justissimo juxta ac valetudini dubiae dum solatium remediumque circumspicio, in Germaniani vicinam deflexi: atque adeo decreveram ad vos etiam visere, sed Francofurtum usque progressus, inveni omnia armata, dum arma fugio. Inter quas promoti tardius itineris cunctationes referre pedes ad meos jubeor. Quod unum igitur potui, te vel absentem per literas summi amoris indices complectendum sum ratus: de studiis communibus ut subtexam nonnihil, etsi minime, sat scio, exspectas, de ornandis in praesentissima rerum nostrarum calamitate a me cogitari; Virgilium ac Valerium Flaccum vere proxime decurso typis describendos curaram, additurus animadversiones utrique Poetarum, nisi propositum id bella interpellassent prorsus intempestiva. Haerereigitur sub praelo typographico libelli hi pergent. Si quid interea peregre subsidii adfulserit, quo alterutrum scriptorem castigatiorem proferre in lucem detur, id equidem habebo longe acceptissimum. Maronem cum optimis compluribus pervetustae notae membranis commisi, sed in iis ferme omnibus Catalecta desiderabantur, quae cum pudendum in modum sint depravata, medicinam iis certiorem adhuc circumspicio, quam quae conjectando admovetur. Quid de Cl. Reinesii postumis in publicum emittendis sperare debeamus, quid bibliothecae ejus factum, aut faciendum, et quem nacti sint assertorem Codices veterum auctorum, scripti, quos possidere complures dicebatur; denique quid tute moliaris, cupio doceri. Si in Belgium nostrum literis tuis ad nos mittendis parum explorata, aut dubia est via, Hamburgi si tradantur Lucae Langermanno, viro mei amantissimo, spes est fore, ut ad me perferantur, nisi occasionem nosti, qua perveniant ad Danielem Elzevirium, qui apud Amstelaedamios res meas agit. Ego eis dies trinos abitum hinc paro. Vale, vir Clarissime, et mihi velle perge. Francofurti ad Moenum CICICCLXXII. XIII. Octob. De Poeris Christianis si edendis etiamnum cogitas, habeo nonnulla,

quibus ornari id institutum possit; Tanta cum bonorum bonorum librorum hîc conflictamur inopia, ut ne ex postumis quidem Reinesianis publici jam juris factis, possint haberi mihi perquam pauca.

Haec epistola edita inter Daumianas ad Gebhardum. XLV. pag. 134

EPISTOLA CLXXXVIII. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

LIteras tuas, Nobilissime et Amplissime vir, XIII. Octob. superioris anni datas (nam priores., quas memorasti, vidi nullas) [Note: Atqui 16. Febr. jam Gebhardo scribit se accepisse Heinsianas et cum eo communicat. vid. Epist. ad. Gebhardum XXIX.] 17. Februarii demum perquam laetus tam diu speratas accepi. Sed invaletudo mea primum, deinde uxoris, et ejus sexto Martii insecutus placidus ac beatus, mihi vero valde luctuosus, obitus curas respondendi alio, praeter quidem votum, at non fatum meum, maxime averterunt. Nunc ad officium redeam imperant suavissimae tuae, quibus utinam satis faciendo essem. Valetudinem tuam inconstantem non solum Poemata abs te secundo edita, sed et epsistolae tuae adjuncta Elegia elegantissima, quam hîc, cum multi eam expeterent, et tuum ad me rnissum exemplum in via valde fuisset attritum, recudendam dedi, non sine dolore meo ingenti docent. Eam voveo et spero locatam interea in solido, summo egregii publici et politiae literariae bono. Quid Graevio nostro, quid Gudio (nam Gronovium Patrem ex humanis excessisse, quanquam et nos eadem fata manent, nunquam non moerebo.) acciderit hactenus, ubi haereant, juxta cum ignarissimis novi, et miror hos, si salvi adhuc, quod unicum meum votum, ne brevissima quidem salutatione me vel amicos dignari. Sed tempora procul dubio in culpa sunt, et Martius furor, qui Bataviam vestram, olim adeo florentem potentemque, non parum concussit. Virgilium et Val. Flaccum ex tua emendatione sub praelo sudare coepisse, maximo est mihi gaudio. Ad utrumque quid tenuitas mea conferat, non reperio: praesertim ad prioris Catalecta, cum nullae horum membranae mihi fuerint unquam visae. Paucis diebus ante quam tuas aecepi, venit in manus Virgilius membranaceus, cum Latino Josepho, Bibliis Latinis et Breviario, ex monasterio nescio quo forte dolo malo subtractus: nec explorare potui, a quo et quonam fuerit missus. Amici tamen, familiaris illius viri, apud quem depositi fuerant, opera inspectio ad bihorium illius indulgebatur mihi. Contuli paucis in locis: enihil a vulgaris discrepabat. Moretum vero, quod e Virgilianis illis appendicibus, cum Ovidio male tributis Aeneidos Argumentis, solum inibi exstabat. contendi, ut vides, integrum, et quidem superstitiosa, ut ut supervacanea plerumque diligentia. Culicis et Ciris, quae Poematia prae cunctis maluissem, nec vola ibi nec vestigium apparebat. Valerii Flacci nullas membranas vidi. Editiones habeo Aldinam Anni 1523. Bononiensem Anni 1498. Parisinam Ascensii 1511. Philippi

Engentini Argentinensem 1525. Carrionis Plantinianam in 8. 1565. et 1566. in 12. Colon. Allobrog. 1617. 8. Lugdunensem post Carrionem ab A. S. I. C. emendatam 1604. in 16. Gryphii Lugdunensem 1548. 16. Alardi [Gap desc: Greek words] , ut Barthius vocare amabat, Lipsiae m 8. forma proditam. Quas cum putem te ipsum jam inspexisse, rem forte actam agere nolui, Quod si tamen opera alicubi mea uti voles, faxo promptitudo mea appareat. Reinesii postumis nescio quae spes sit futura edendis. Adeo frigus haec sudia hîc locorum invasit, nostratiumque palatum ad omne sapidum fere obbrutuit. Bibliotheca ejus apud Brummerianos haeredes haerere adhuc dicitur Lipsiae. Sunt, qui narrant Cancellarium Cizensem Seckendorffium eam redimere voluisse, aut jam redemisse. Sed nondum certi quid explorare potui. MSStos tot codices apud eum exstitisse, quot in Apologia contra Rivinum jactat, vix mihi persuadeo. Monstravit enim mihi, cum coram aliquando adessem, MStos Chymicos Zosimi, Pappi Philosophi, Pselli Epistolam de lapide Philosophico, de Iside Prophetissa, Olympiodori codices. Item Macri et Physiologi membranas, illas contuli cum excusis, has descripsi. Vidi et tum nonnullos MStos ex Erfurtensi Bibliotheca commodatos codices, ut Bernh. Geystensem, Petrum Heliam, cui nonnulla Ovidiana adjuncta erant, cum Catonis distichis. Nec apparent alia MSta in Bibliothecae ejus Catalogo, quem amicus superiore anno mecum communem faciebat. Ejus post obitum excusos libros in Belgium tam raro ferri sane miror. Praeter quidem Epistolas ad Vorstium, Nesteros, et ad me, quas Bosius Jenae edidit, qui et plures habet et colligit etiamnum, nihil prodire hactenus memini. Et rarescunt itidem in nostratium Bibliopoliis. Joh. Fritschius Lipsiensis Librarius possidet ejus opus Inscriptionum, quemadmodum fatetur praefatione in Gutherium de jure manium a se denuo editum, et exspectat, ut publicet, Maecenates. Ego contuli hactenus Manilium cum membranis, Claudianum Mamertum, et hunc quidem cum iis, ex quibus Petrus Mosellanus primam editionem dederat, qui tamen multa praetervidit. Barthii ad Orthodoxographorum textum, nullius fere pretii est editio. Rectius Schottum secutus fuisset. Nactus et nonnulla Membranarum Schedia valde antiqua ex Caelio Aureliano sum. Ovidium chartaceum de Arte amandi ab amico suppeditatum itidem cum Bersmanniana commisi. Metamorphosin itidem charteam nuperrime meam aere feci; sed nonnullis in locis inspecta parum juvit. De caeteris nunc nihil. Christianos Poetas in manum sumerem denuo, si sumtuarii adessent; quorum curam tamen nondum prorsus abjeci. Forte enim quo minime credam gurgite, erit piscis. Exspectavi diu Theodulsum Aurelianensum, et Alcimum Avitum utrumque Sirmondi, Commodianum, Hantvillensis Archithrenium, et nonnullos, quos Labbeus promisit. Sed frustra. Damasium Parisinae nuperae Editionis nactus sum. Ceponii in Genesin versus ex Adversariis Barthii (cujus et Animadversiones in Paulinos Petricorium et Pellaeum mecum sunt) descripsi, quantum inibi exstat. Bernardo Geistensis Palponistam longe auctiorem et emendatiotem reproducerem, si textus alicubi integrior reperiretur. Lipsiae fuit olim in Collegio Min. Principum, ut Catalogus

indicat, cum Henrico Samariense, et aliis nonnullis raris, sed a mala manu furtive jampridem subtractus. De Victore Massiliensi seorsim excudendo itidem cogito, modo Typographus officium suum non deserat, et typos novos paret. De aliis nunc parco scribere. Utinam aliquis Solimarium Gunteri, Johanneida Corippi, quae in Bibliotheca Budensi fuit, Antiocheida Jos. Devonii, quam Cambdenus laudat, tenebris erueret! Tu, vir Nobiliss. si quid juvare potes, beneficentiam tuam exsere, quam grati depraedicabimus; atque utinam superiore anno ad nos visisses! Deum veneror, ut te diu salvum tuis, nobis ac literis servet. B. V. Scrib. [Gap desc: Greek words]. Cygn. d. XVII. April. CICICCLXXIII. Quid Ampliss. Langermannus agit? ecquando Anthologia Graeca auctiore nos beabit, et caeteris promissis? Quae hîc addidi boni ut consulas oro. Alia occasione forte alia et potiora.

EPISTOLA CLXXXIX. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneum.

INdigne medius fidius, sic ut nil magis, fero, vir clarissime, litterario huic commercio, quod mihi frequentissimum cupiam tecum exerceri, tot objici incommoda ac molestias, per quas fiat, ut alternae epistolae aut tarde perferantur huc illuc, aut plane non perferantur. Qias sane ultimas ad me dedisti, eae cum longo tempore Hamburgi inter manus Lucae Langermanni essent quodammodo attritae, vix tandem ad me pervenere ante tertium ab hinc mensem. Libellos vero, qui epistolam comitabantur, ne nunc quidem accepi, sed tamen exhibendos propediem mihi fore confido. Nimirum adeo turbatae primo biennio res nostrae fuere, ut cum amicis exteris consuetudo omnis abrumpenda nobis fuerit, dum defixi in contemplatu calamitatis nostrae haeremus unice, nec alio curas aut cogitationes convertimus. Nunc procella, quae nos totos involverat, dissipatur paulatim ac evanescit. Itaque operam daturus sum diligentem, ut frequentiores in posterum ad vosperferantur: praesertim cum noster Graevius mihi asseverarit, fixam esse Lipsiae sedem a suo fratre, cujus opera in litteris curandis tuto posthac possimus uti. Interim, quod exemplum harum litterarum, quas ante hoc biennium ad te et Cl. Gebhardum datas periisse in via e tuis sum edoctus, non ita nuper fortuito sese obtulisset mihi, ejus copiam tibi faciendam duxi, unde liqueret, officio me haudquaquam defuisse, simulatque post peragratum ultimum septentrionem, et attritam multo tempore valetudinem, in tranquilliorem soli natalis portum me subduxeram. Neque enim quicquam in iis praeterea commendandum occurrit. Ubi tranquilliora tempora nos respexerint, quod propediem fore auguror, tantum fortassis confidentiae mihi arrogabo, ut ausurus sim molestiam tibi exhibere, super conquirendis libellis nonnullis apud vos in publicum prolatis, sed quos videre nobis hîc terrarum minime contingat. Cujus sunt

notae philologicae sat multa Weitziana ac Riviniana, quae apud nos haberi non possunt. Eoque in numero illius in Ibin Ovidianam animadversa, hujus non pauca, qua Graecis scriptoribus, qua poetis Christianis illustrandis, ut audio, data memini, et vidisse me Andreae Senftlebii nuces saturnalitias, libellum non inelegantem. Nec dubium est mihi, complura id genus alia inter vos prostare, quae mereantur nostris quoque osibus patere. Nam de scriptis Reinesianis, omni eruditione cumulatis, fama est non pauca, eum ab Andrea Bosio, tum a te quoque exspectanda nobis, per quae singularem in modum erudiamur. Ego etsi consilium cepi jam pridem de privata vita amplectenda, quae me desuhorem hactenus in solida apud Musas, tanto neglectas tempore, reponat gratia, tamen nec valetudo, nec temporum calamitas satis serunt, ut animo defaecato convertar ad ea perlimanda, quae per majus otium chartis olim illevi. Et sane si tempestas bellica interquiescat nonnihil ac sedetur, Germaniam vestram denuo adeundam mihi propono, ut salubrium thermarum ope debilitati pedum, quam satis incompodam experior, quoquo modo consulatur. Graevius noster, quantum licet per temporum iniquitatem, assiduus occupatur in Cicerone illustrando. Gudium aula Holsatica sibi adfixit, de quo rari ad nos feruntur nuntii. Gronovium patrem post diuturnam valetudinem hydrops ante hoc biennium nobis eripuit. Filius natu major, dum peregrinatur apud Tuscos, a magno Duce, literarum amantissimo, quam laudem Mediceis omnibus esse domesticam minime ignoras, ad professionem bonarum artium Pisanam evectus est, suffectusque in locum praeceptoris sui Valerii Chimentellii, in flore aetatis ipso extincti, cujus limatissimum de Biselliis veterum vidisse commentarium potuisti. Catalectorum Maronianorum et scripta exemplaria et vetustae editionis codices adhuc quaero nequicquam. Quantivis pretii fuisse mihi est visum exemplar illud, sub initia artis typographicae ipsa prolatum in lucem, cujus testimonio V. C. Caspar Barthius in Adversariis frequenter est usus. Sed ad quem liber is pervenerit, indagare non possum, Valerii Flacci codices editos excussi plerosque, nec defuere manu exarata volumina ejusdem mihi scriptoris. In quibus praesidii nonnihil fuisse ut haudquaquam negarim sic tamen ad conjecturas recurrere frequenter sum coactus. Bibliothecam meam hac aestate e Suecia, ubi haeret majorem partem, exspecto, quam nactus et Alcimum Avitum et Theodulphum Sirmondi praestare tuis usibus potero. Utriusque enim exemplar geminum me reor possidere. Cl. Langermannus totus est foro et causidicinae addictus. Quanquam non semel jam est pollicitus nobis, mox fove, ut ad studia Graeca postliminio revertatur. Vale, vir praestantissime, et mihi favere, ut solebas, perge. Dabam Hagae Comit. CICICCLXXIV. XXX. April. Gregor.

EPISTOLA CXC. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

VOto forte diutius, Nobiliss. Heinsi, tuo, imo et meo, protollo responsum ad binas tuas, mihi longe acceptissimas, meum. Sane hanc moram causati fuerunt Amici, a quibus mihi pollicebar, quae desiderabas. Sed, praeter ea, quae adjunxi, caetera frustra. Accessit exspectatio literarum Graevii nostri; ne quid dicam de invaletudine, quae per aliquot hebdomadas, cum aliis deinde remoris, studiis meis justitium indixerat. At ego avidissimus ille sititor tum Val. Flacci, tum Alc. Aviti et Theodulphi a Sirmondo editorum, desiderio horum fere contabui. Quibus tandem aliquando a te impetratis (deus faxit quamprimum!) quam laetabor tum, quam triumphabo! Libelli mei superiore anno ad Langermannum missi, sed ut ex tuis cognovi a litteris avulsi, an interea appulerint, valde scire aveo. Gebhardo tuas misi; at responsum adhuc dum ab eo praestolor. Qui, nisi fallor, Senstlebii tum Nuces Saturnalitias, tum Aleam, ut pore editor, ipsus donabit. Rivini nonnulla opuscula, ut Tertullianum, Victorinos, (quibus tamen non addidit, quae Sirmondus publicaverat inter quinque patrum opuscula, quae postea a Bosio, nunc [Gap desc: Greek words] , nactus erat, et quorum Joh. Anton. Campanus in epistolis suis olim meminerat) Cassii Problemata, Phaemonem, Dioclem Carystium, Summa artis Poeticae fastigia, epistolam de Nazianzeno, quac ab ejus Filio, paulo ante suum Lipsia discessum impetravi, a me capesse. Caetera hactenus non reperi, dabo autem ulterius operam, si quid aliunde se prodat, id ut tibi asseram. Weitzius in Ibin an quid scripserit, dubito. Certe nunquam comperi. Venerunt his diebus in manus meas Notae ejus in Cypriani (vel Tertulliani) Sodomam. Inscripserat, ut ex [Gap desc: Greek words] patet, ultimo vitae suae anno, is post Christum natum erat 1642. Caspari Hofmanno celeberrimo Medico. Sed typographine culpa, an ipsius Hofmanni incertum, liber inter chartas Amici nuperrime defuncti, qui multa Hofmanni ab ejus obitu acceperat, delituit, a Filio ad me missus. Eas Notas noster Typographus pollicitus est se editurum post Lipsiensem proximam Panegyrin. Potero tum, si fiet, addere Gronovianas Notas, ex ejus Obferv. in Script. Ecclesiasticos. Barthii veterem Virgilium cum Catalectis quis nunc possideat, compertum nondum habeo. Chimentellium nondum vidi. Etsi meus Konigius, Professor Poeseos Altdorfinus, qui te mecum admiratur, tuam poesin magnifice effert, et salutem tibi a se adscribi enixe rogat, eum possidet: ab eo ut ejus conspectum habeam, spero me facile impetraturum. Ille in Theodulphi versu quodam. [Note: In Sirmondi editione lib. IV. Carm. pag. 213. legitur angens. Sed, si mihi liceret sententiam dicere, algens praeferrem omnibus conjecturis. Notum illud Juvenalis, probitas laudatur et alget. Theodulsus vero haec adjectiva, quae miseriam ejus exprimunt, ex sollemni quasi formula, cumulavit. vid. ad Ovid. Epist. VI. 162. et I. Amor. VIII. 113. vide etiam Inf. Epist. CICIX.] Exul, inops, pauper, tristissmus, anxius,

agens, uti in Canisii Editione jacet, ubi [Gap desc: Greek words] agens Barthius in egnus, pro egenus, inepte mutarat, Reinesius autem in aegrens mutarar, [Gap desc: Greek words] agens retinet, exponitque, qui sine gente est, ut amens, qui sine mente est. Valde vellem hîc inspicere Sirmondum posse observationes meas: ut post domestica quaedam inpedimenta tandem e diversis schedis congeram, non abnuo. Servet modo Numen benignissimum nos vivos salvosque. Quae ad Statium emendationes interea tibi natae sunt, utinam communes nobiscum essent! Volebam plura; sed avocor. B. V. Vir Nobiliss. et favorem persevera mihi, qui haec deproperabam Cygneae XIV. Kal. Septemb. Anno CICICCLXXIV.

EPISTOLA CXCI. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

QUas Nonis Octobribus ante triennium hoc primas ad me Gebhardumque dedisti, vir Nobilissime, hoc vero ipso Anno mense Aprili descriptas denuo misisti, accepi 14. Decembri demum. Tuas inde Gebhardo, a quo insertas accipis, cum Senftlebii de Alea libello (Nucum Saturnalitiarum, ob distracta exemplaria, copia neque ipsi, neque mihi hactenus fieri potuit, inquiram tamen amplius) his nundinis Lipsiensibus transmittam. A Graevio, nescio an meas cum fasciculo acceperis; certe miror ab ipso ad geminas meas nihil reponi. Fraterne ejus in aula sit, an quis alius, equidem haereo. Placuit itaque has ad Langermannum per ipsius Fratrem curare, experimentum capturo, an haec via ad te verior breviorque futura sit. Weitzii in Cypriani Sodomam Notae ob domestica remoramenta, et publicam superioribus mensibus Eccles. et Scholarum Visitationem Electoralem, nondum praelum subierunt: neque mea nonnulla, quae editurus alioquin eram. Uxoris praeterea, ex qua prid. Kal. Nov. Filiolus mihi seni natus, adversa valetudo hebdomade ista curas manibus meis item excusserunt. Avitum et Theodulphum Sirmondianos utinam secunda aura huc adveheret. Nam a Bosio, qui humanis pridem excessit, nihil amplius mihi opis. Ejus Bibliothecam Illustriss. et Celsiss. Principem Vinariensem emisse narrant. Juniorem Gronovium Norimbergam nuper transiisse fama est. Qua de causa me fugit? Exspecto autem brevi, ut amici inde mei eam mihi aperiant. Valerium Flaccum anxie etiamnum desideramus. Sed de valetudine tua afflicta nescio quis rumor, utinam falsissimus! increbuit. Ea ut in solido locetur, diuque vigeat, caeleste veneramur Numen. Interea caetera a te ex petita hinc inde conquiro; ubi fuero adeptus, nulla mora intercedet, quin ad te statim curentur. B. V. Vir Excellentissime, et favorem tuum mihi persevera. Dabam Cygn. d. 28. Decemb. Anni CICICCLXXIV. ad finem tendentis: cujus exodium novique exordium longe felicissimum apprecor.

EPISTOLA CXCII. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

EST sane, cur optimi Langermanni officiis plurimum me debere haud ingratus agnoscam, Daumi Clarissime, qui in litteris nostris ultro citroque curandis, sedulitatem suam ac fidem argumento non uno nobis approbatam nuper voluit. Ultimas certe meas diligentem in modum ejus opera perlatas ad te fuisse ex iis datur colligi, quas noster Graevius, vir omni candore, omnique morum ac liberalioris disciplinae elegantia uberrime instructus, non ita nuper, dum rus contendens utor ejus solenni hospitio, mihi abs te traditas voluit, una cum Rivini libellis nonnullis, apud nos haudquaquam visis hactenus, eamque ob causam longe acceptissimis. De altero fasciculo Hamburgum meos in usus ad Lambecii fratrem abs te misso quod ad eundem perscribebas Graevium, errorem esse nunc demum doceor per Langermanni litteras, qui monet nec Lambecio fratrem esse, aut Hamburgi aut alibi locorum, et sibi esse concreditum fasciculum, quem a Lambecii fratre nequicquam exspectassem. Ceterum defuisse hactenus occasionem, qua tuto ad me perferri possit. Nam priorem fasciculum, qui nonnulla e scriptis tuis, praesertim poeticis complectebatur, diu est, quod sum consecutus. Toto jam triennio ut a curis ac occupationibus abstineam, per contumaciam fit valetudinis, ejus potissimum inpulsu cum studiis tot annos intermissis rediturus in gratiam, nisi consilii hujus ac propositi expertem me vellent cum tricae forenses super paterna haereditate, quibus diuturnis pridem teneor implicitus, tum publica temporum et patriae bellis atrocissimis objectae calamitas. E Germania redux ante hoc biennium ad paternum larem, libros complures mecum advexi, quos in Ubiis potissimum collegeram, dum bibliopolarum tabernas sagacius indago excutioque. Hos cum ruri nuperius essem, quo deferendos cum reliqua curavi bibliotheca jampridem, non licuit pervestigare, ut Alcimum Avitum Sirmondi promissum tibi seponerem, oppressus a morbo tum, qui ne nunc quidem satis remittit. Opinabar et Theodulfum ejusdem Sirmondi in Ubiorum colonia quoque a me repertum, verum inspecto catalogo, non Theodulfum, sed Eugenium ibi a me comparatum fuisse invitus agnosco. Quem si tuis usibus non inutilem arbitraris, seponam libentissimus, ante decursum Martii mensis omnem in villam, ut opinor, rediturus, nec quicquam diligentiae desiderari in me patiar, ut et Theodulphum consequaris: praesertim si pax sera nos hoc anno respexerit, facillimum erit Emerici Bigotii summo studio, abs te desiderati exemlar consequi. Nam quod a me possidetur, cum Sirmondi ipsius munus sit, manu ejus, fronti voluminis adscripta, id testante, aegre fateor a me demittam: nisi quod tuae in spem gratiae, vir humanissime, nihil non velim debeamque effectum dare. Cogita interim etiam atque etiam ac perpende tecum, si quid

praeterea libellorum conquisitum velis, quod una cum Avito ad te veniat, qui vix meretur, ut solus atque incomitatus itineri semet accingat: et ego tuam munificentiam si non assequi et aequare, aemulari certe percupiam, si meae res sit facultatis. E scriptis Senftlebianis Aleam veterem, Argo, et nuces Saturnalitias memini possidere in bibliotheca mea nuper inventas. De Rivinianis quae desunt mihi, agam proxime, ut et de Weitzianis; Neque enim satis respondet memoria, ut de iis quicquam adfirmem, nisi consulta prius inspectaque bibliotheca. Opera eadem Theodulphum Sirmondi adibo super versu illo, Exul, inops, pauper, tristissimus, anxius, agens. Contextu Valerii Flacci et Maronis jam ante hoc triennium typis descripto, annotatis meis typographus manum admovere cessat hactenus, dum praestolatur tempora magis pacata: quae adsint utinam, et nos adflictos solentur propediem! Ego Poetarum Christianorum corpus post curas Georgii Fabricii tuis beneficiis acceptum referri ab orbe litterato vehementer velim. Vale, Vir eximie, meque inter tuos numerare, qui te colendo concedo nemini, perge, quaeso, in posterum. Hagae Comitum CICICCLXXV. XIV. Martii.

EPISTOLA XCIII. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Magam.

QUas cum fasciculo, in quibus et Gebhardi literae, ad Lucam Langermannum superiore Decembri misi, an acceperis, vir Nobilissime. dubius adhuc feror. Nunc nactus ex insperato hominem, qui in Belgium ad vos se iturum professus est, illi breves has, et ob serius indicatum ejus discessum satis festinatas commisi, ut hac oportunitate explorarem, quid meis interea esset factum. Afferebatur superiore anno de adversa valetudine tua tristis nuncius. Ea si (quod voveo!) mutavit, et si vales, bene est; Deumque oro ac veneror, ut vitam tibi proroget et diuturnam et vegetam. Per exhibitorem harum speramus citius responsum nos nacturos; se recte enim curaturum commensali suo hactenus Lipsiae, amicissimo meo, certa fide spopondit. De Val. Flacci, Virgiliique ac Silii editionibus quae spes tandem, item de Avito ac Theodulpho Sirmondi, certior fieri admodum desidero. Lipsienses promittunt post nundinas Editionem Paullini Petrocorii de vita Martini, cum Paullini Pellaei, Ausonii Nepotis, Eucharistico, a Jureto et Barthio Animadversionibus illustratorum. Qui si pactis steterint, exempla vobis servabuntur. B. V. Magni nobis aestimate vir, et diutissime vive. Dabam Cygneae die XVIII. Martio Anno CICICCLXXV.

EPISTOLA XCIV. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

MArtio Mense nuperius decurso, vir clarissime, rescripsi ad tuas perquam jucundas, quas beneficio nostri Graevii eram consecutus, fasciculumque Lucae Langermanno ad te curandum commisi, tum hominem simul obsecravi amicissimum, ut quas a te mihi tradendas erat nactus, quamprimum mitteret, id quod factum hactenus ab illo non esse miror et doleo. Interim proximis diebus, dum Leidam forte excurro, alterae abs te una cum Geronticis Barthianis sunt traditae praeter exspectationem omnem. Praeterea is, qui tradebat, cum offerret operam suam in curandis, si quae ad te perlata vellem, arripiendam duxi occasionem opportunam, ac confestim Avitum Alcimum Sirmondi, quem munus a me acciperes, paravi. Nam de Theodulfo jam pridem significabam, non illum, ut putaram primo, sed ejusdem Sirmondi Dracontium a me redemtum in Ubiis pridem fuisse. Nec despero tamen fore, ut Theodulfo aut Lutetia, aut aliunde nanciscar brevi, praesertim si pax alma nos tempestive respexerit, quod faxit deus. Id enim nisi sit, et quidem quamprimum, studia bonarum artium jacere apud nos pergent. Amici tui hîc terrarum ad unum omnes recte omnino valent. Jacobus Gronovius observata nonnulla ad Dionem Coccejanum, Arrianum de Expeditione Alexandri Magni, et Tactica Aeneae proxime in publicum dedit. Gysbertus Cuperus, consul Daventriensis, quem ex Observationum libellis tribus luce pridem donatis potes novisse, totidem alios praelo paratos habet; cum aliis scriptis rem antiquariam egregie illustrantibus. Abrahamus Berckelius, praeter Stephani Byzantini fragmenta recens inventa, Antonini quoque Liberalis Metamorphoses cum annotatis fuis emisit pridem. Eundem Antoninum, curis aliquanto uberioribus illustratum, Thomas Munckerus sub praelo nunc habet. Graevius noster Meursianis trium insularum antiquitatibus edendis nondum est defunctus. Me occupationes privatae, eoque permolestae, quod circa tricas versentur forenses, a Musis divellunt hactenus nolentem. Prodierunt et annotata Samuelis Tennulii in strategemata Frontini. Theodorus Ryckius Servio se manus admoturum pollicetur. Vale, vir praestantissime, et si quid studiis tuis videbor conferre posse aut ornamenti, aut utilitatis, manda confidenter, quod voles. Hagae Comitum CICICCLXXV. XXI. Maii. Gregor.

EPISTOLA CXCVI. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

QUas XXI. Maii Gregor. hujus anni ad me dederas, vir Nobilissime, XVI. Junii Greg. recte Lipsia ad me fuerunt perlatae; sed absque Sirmondi Avito, quem nescio retinuerisne tutemet tecum adhuc, an Amicus ille, qui literas ad me curavit. Exspecto igitur, anxio cum desiderio, munus tam rarum, tam praeclarum, tam optatum: pro quo quas agam habeamque gratias vix satis reperio. Non autem perlatae fuerunt hactenus illae tuae, quas mense Martio cum fasciculo ad Lucam Langermannum dedisse vis, quas quemque non minus avide desidero, ac Avitum Theodulphi Aurelianensis Opuscula a Sirmondo 1646. edita (non enim Rivini Editio omnia complectitur) si conciliare vel meo aere poteris: gratissimum erit. Unde enim alioqui consequar, non novi. Dracontium Sirmondi a Barthio olim nactus sum, ex cujus exempli notis ad oram adjectis Rivinus male excerpserat, quae suae editioni inepte inseruit, ut ad Reinesium scribere et loca indicare me memini. Caeterum quia a Graevio literas accepisti, dabo itidem operam, ut per eum, si quid fasciculorum, deo dante, deinde mittam, curari queat. Epistolas Plinii Thomasius edidit, mihique inscripsit, quod Barthianorum Codicum trium usuram ei concessissem. Nunc in Epistolis Politiani edendis allaborat, quas una auxi. Reinesii Epistolarum ad me daturum, a Bosio editarum, exemplum, si desideras, mittam quod mihi superest, si per novitium id Amicum, quo nunc utimur, commode fieri potest: Sin; Graevii fratri commendabo, ut ne desit mihi gratificaturo vobis, rogato. Meum cum Columbano Catonem nuperrimum nescio an acceperis. Sunt et ejusdem Reinesii tum ad Nesteros, tum ad Vorstium editae epistolae. Si quid harum aut aliorum librorum posces, indica saltem, faxo, nisi inimpetrabile sit, a me habeas. Ego ubique quaero Architrenium Hantevillensis ab Ascensio editum, et Hericum de vita S. Germani. Sed frustra. Etsi enim hunc a Barthio, qui ex Meursiano Codice descripserat, adeptus fuerim, mallem tamen excusum tractare, quod ille in transscribendo sua aliquando, studione an properationis incuria nescio, inmiserit. Weitzii Cyprianus nondum praelo subjectus est ob domesticas nonnullas difficultates, et Typographi lentam operam, qui et Victorem Massiliensem ultra votum meum diutius premit. Nec Lipsienses Paulinum Petricorium ereptum in manus hucusque resumpserunt, culpa puto sumptuarii, qui chartae satis ex voto Typographi suppeditare negat: unde editio differtur. Gronovii illa observata nondum vidi. Ubi is agit jam? Non pauca de eo mihi per litteras retulit jucunda Konigius Profess. Altorffinus, cum quo in Bibliotheca ibi publica sermonem miscuerat. Gisbertus Cuperus auditus, non visus est mihi. Neque Tenulii Frontinus ad nos pervenit. Fragmentum Stephani Byzantii et Liberalis Metamorphosin

sum nactus. Antoninum Gatakeri saltem possideo: Casauboni Bosius usui olim meo concesserat. His diebus in Ciceronis Philippica IX. sub finem fere, pro eo, quod in omnibus, quot vidi, editis legitur: Ut igitur, si ipsum consulem, quid velit, sic pedestrem ex aere statuam, tanquam ex ejus auctoritate et voluntate decerno etc. ausus fui emendare: Huic igitur, si ipsum consulam, decerno. te, vir ingenio, doctrina et acumine singularissime, cum Graevio arbitrum, an bene successerit, capio cupioque: qui, dum Meursianis insudat, Ciceronem forte ad tempus seposuit. Vale, et vive diutissime. Cygneae CICICCLXXV. XVIII. Junii Gregor. Literis meis superioribus Kal. Sept. Jul. datis et ad Graevium missis addideram nonnulla Rivini opuscula. Die vero 28. Decemb. Jul. per Lucam Langermannum Senftlebii Aleam (nondum enim Nuces reperimus) cum Gebhardi ad te literis.

EPISTOLA CXCVII. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

LItteras tuas, Nobiliss. vir XXI. Maii datas, veluti interea rescripsi, accepi, sed nondum illas, quas mense Martio cum fasciculo ad me datas misisti. In nuperioribus meis ex festinatione nimia erravi, vice Antonini Liberalis de Marci Antonini Editionibus verba faciens. Etiam Stephani Byzantini fragmentum a Berckelio proditum me habere frustra dixi. Est enim meum a Tennulio publicatum. Unum igitur idemque an diversa, haereo. Mitto nunc ex insperato aliunde eruta Rivini Christianorum Poetarum Opuscula hactenus magnam partem inter segestria a Bibliopolis relata rejectaque. Proximis Lipsiensium nundinis a Bohemo nostro Avitum acceptissimum tuum munus exspecto. Utinam et Theodulphi Sirmondiani fieri me liceret compotem. Desidero etiam Commodianum, Hippolytum Martyrem a Marq. Gudio vetere amico primum publicatum, et ex veteribus libris Hantvillensis Architrenium, meo aere parandos, si parabiles sint. Res domesticae meae hoc anno, si unquam, satis afflictae me a Musis plurimum abstinuerunt. Spero imposterum, deo dante, meliora. A Graevio me nullas prorsus accipere maxime mirum est. Juniorem Gronovium, vel Patris [Gap desc: Greek words] causa salute a me mactari (nisi grave est) velim. Weitzii, Senftlebii et alia talia adhuc inquiro, at nondum tamen reperi. Ubi adeptus fuero, et horum faxo ut fias compos. Philippus Labbeus Soc. J. Parisiis an adhuc vivat, et num Glossaria Graecol. vetera ab eo auctiora, ut Catalogi quidem nundinales promiserunt, prodierint, si forte per te rescire potero, id oppido gratum mihi fuerit. Pollicitus is plura est in Bibliotheca nova MSStorum, praesertim Historica et Poetica, utinam stetisset promissis! Quid Valerius Flaccus agit? quando nostro conspectui tamdiu desideratus hospes se sistet? Pluribus te in mage seriis occupatissimum, vir Nobiliss. non onero. B. V. et salve diu diuque. datae Cygneae a. d. XXV. August. st. Jul. CICICCLXXV.

EPISTOLA CXCVIII. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

AVitum Sirmondi cum adjuncta Elegia, mihi lecta, uti et priores, jucundissima recte per Bohemum nostrum accepi tandem. Pro quibus denuo gratias ago habeoque. Aviti Homiliam de Festo Rogationum, et Epistolas Lugduni excudisse Vincentium Portonarum Anno 1536. chartis 12. cum Simlerus in Bibliotheca Gesneriana a se aucta memorat, miror, cur Sirmondus id. tacuerit. Langermannum proxime per literas denuo conveniam de ad ipsum abs te missis literis, et meis itidem cum fasciculo quid factum fuerit, exploraturus. Caetera, quae in literis cum fasce libellorum Rivinianorum superiore hebdomade ad Bohemum nostrum missis memoravi, nunc repetere parco. Hoc addo folum. Rivinum sibi in corrigendis iis Poetis multum indulsisse, ut vel ex Corippo initio libri 2. liquet, de Eugenio ne quid dicam. Unde Reinesii strigilim non immerito expertus est. Nisi grave est, rogo, ut vel tribus significes, an recte meae hactenus traditae, et si quid porro desideres, mea opera simul utaris. Pluribus molestus aut importunus esse desino. B. V. Vir aeternum colende. Dab. Cygn. Kal. Sept. Stylo Jul. CICICCLXXV.

EPISTOLA CXCIX. NIC. HEINSIUS Chr. Danmio. Cygneam.

BInis tuarum responsum a me deberi, jampridem invitus agnosco, Daumi praestantissime, quarum alterae Decembri mense anni proxime decursi, sunt exaratae, Junio subsequenti alterae, nec distulissem partes debitae scriptionis, nisi quod rogato jampridem a me per epistolam in Galliis amico, ut Theodulphum Sirmondi, quem videre flagitas, conquirat, nil rescripti ferrem hactenus. Certus tamen sum, non defuturum illum meis precibus in re tantilla, si liber inveniri utcumque possit. Interim Alcimi copiam sibi jam factam esse augurari licet, nisi sustratur nos illorum diligentia, qui ejus ad te curandi provinciam jam dudum susceperunt, quique litteris libello additis ad te curandis spem nostram non fefellerunt. Illud vero permoleste fero de litteris meis, quas Langermannus debuerat curasse, eas ad te perlatas non fuisse. Architrenium et vitam S. Germani conquiram diligenter, si auctiones, quae per vicinas urbes, et in hac aula frequentes admodum, et tantum non quotidianae sub autumnum habentur, tale quid se nobis offerant. Epistolas a Reinesio ad te exaratas, cum ante hoc triennium essem Francofurti, sum nactus. Epistolas

Plinii a Thomasio editas hîc terrarum hactenus non vidimus. Committebam olim in Etruria vulgatas scriptoris hujus editiones, cum vetustissimo codice Medicaeae bibliothecae, cujus ope menda complura detersi. Possideo et ipse membranas ejusdem scripti, sed non valde antiquas; miror interim bibliopolas nostros, qui volumen illud cum notis omnium, quotquot hactenus prodierunt, interpretum se dare falso jactitant, Claudii Minois animadversiones, et copiosas et scriptorum codicum praesidio haud contemnendo subnixas, omisisse. Politiani nonnulla inedita adhuc delitescunt inter Italos. Certe oden longe pulcherrimam, quae in Poematis ejus non exstat, Horatio Christofori Landini videas praesixam. Jacobus Gronovius Italicis jampridem valere jussis, Daventriae in patria sedes suas fixit. de valetudine mea, ut diu adfecta, sic in pejus quotannis vergere, non falsi apud vos rumores sparguntur. Quo magis sum assiduus in re privata componenda reliquum vitae studiis daturus, quod propositum ut constantius teneri a me possit, secessum in agro Trajectino circumspexi jam mihi, in quo hibernam, ut spero, tempestatem sum exacturus. Pro Senftlebii de alea libello, gratias hîc egi optimo Gebhardo. Nuces Saturnalitias, Argo, et Alani parabolas ab eodem editas Senftlebio jam aliunde sum nactus. Meursianae trium insularum antiquitates, et Plinii Panegyricus cum notis Dominici Baudii, Graeviano beneficio lucem jam vident. Nunc Cicero ejusdem praelum Typographicum est subiturus. Conjecturam in Philippicis Ciceronis tuam uterque approbamus. Antonini Metamorphoses cum novis Thomae Munckeri animadversionibus, et Gisberti Cuperi commentarius in sigillum Harpocratis propediem juris publici fient. Idem de Stephano Byzantio Berckelii sub Kalendas Januarias erit sperandum. Pro Rivini opusculis ad Graevium missis, quae dudum nactus sum, gratiis agendis non defui. XX. Septemb. Gregor. CICICCLXXV. Hagae Comit.

EPISTOLA CC. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

SEptembri mense, quas ad te simul ac praestantissimum Gebhardum dabam, vir Clarissime, eas recte tibi curatas fuise licet augurari. quando exploratam jam argumenta non uno habemus fidem ac diligentiam illius, qui eas in se receperat. De Alcimo Avito praesertim ad te perlato gratulor immane quantum mihi, cum ita te de me meritum esse agnoscam, ut tuis commodis nihil antiquius esse mihi debeat. Hoc igitur munusculum, quod numerosa profusaque liberalitate remuneratum voluisti, missis ad me Rivini compluribus opusculis, ut jam nihil e scriptis hominis sane eruditi videar desiderare, multo equidem rubore me suffusum sentio; quando nihil invenio meis hactenus in scriniis, quod tua hac munificentia pensetur. Lutetiam ad Emericum Bigotium,

virum perquam officiosum, et mihi in paucis conjunctum, litteras jam pridem dedi, per quas est rogatus serium in modum, ut Theodulphum Sirmondi nobis conquirat, nec detrectavit ille demandatam spartam. sed distulit nonnihil, dum ex agro Rhotomagensi, quo rusticatum pridem concessit, sub Kalendas Decembres redux in urbem, officio hoc defungi commodum possit. Proxime daturus ad illum litteras de Architrenio et vita S. Germani monebo, ut si fortassis incidat in utrumque, aut alterutrum horum, eos assertum nobis eat. Stephani Byzantini fragmentum Berckelianis illustratum notis nunc ad te mitterem, nisi ipsum Berckelii Stephanum cis paucos menses proditurum scirem, cui annotata illa in fragmentum auctiora accedent. Hebraeus apud nos, cui Pinedo nomen, eundem Stephanum suis illustratum commentariis praelo typographico commisit. Antoninus Liberalis Munckeri et Gisberti Cuperi dissertatio de sigillo veteri Harpocratis publice hîc prostant: nec non Meursianus de trium insularum antiquitatibus commentarius. Commodianum Rigaltii, et Hippolytum Martyrem Gudii frustra quaesivi in officinis librariorum. in auctionibus si occurrant quandoque venales, eorum ut fias compos, opera a me dabitur. Alterum horum bibliopolae Parisini Cypriani operibus proxime editis addiderunt. Hippolytum castigatiorem, ut prae se fert, Combefisius in auctuario, sive supplemento bibliothecae patrum. Philippus Labbeus in vivis esse desiit jam pridem. Glossaria antiqua, quae multos jam annos sub praelo Lutetiae nescio quas ob caussas haerere pergunt, non ille collegit, sed Carolus Labbeus, ad quem Scaligeri complures exstant epistolae. Hunc quoque librum, etsi nondum juris publici factum, a Bigotio sperare sum jussus. Ajunt apud vos Phaedrum jam pridem prodiisse notis Augusti Buchneri illustratum, quem videre mihi numquam contigit, cum unice Phaedrum ipsum habeam in deliciis. Nec dubito quin id genus libelli sat multi, per Saxoniam vestram typis descripti sint, qui conspectu nostro fraudantur hactenus. Plinii epistolas a Thomasio luci datas jam sum nactus, ut et Nepotem Cornelium Bosianae editionis nuperae. Quid factum sit illis litteris, quas ad te curandas Langermanno commiseram anno proxime decurso, haud scire possum, cum propter haec bella rarius ad illum scribam. Certe litteras ipsas et accepit ille, uti testatus est mihi, et curae eas sibi fore est pollicitus. De Graevii quereris silentio, et ille jam officii sui per me admonitus: ut dubitare vix possis fore, ut in posterum is sese tibi praestet diligentiorem. Redemit Elzevirius ab haeredibus Vossii [Gap desc: Greek words] complura viri summi opera hactenus inedita, aut certe auctiora, in quibus libros ejus de vitiis sermonis. Vale, vir clarissime, et mihi, ut facis, perge studere. Hagae Comitum Prid. Kalend. Novembrib. CICICCLXXV.

EPISTOLA CCI. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

BInas tuas, Nobiliss. Heinsi, priores XX. Sept. posteriores XXVIII. Octob. Stili Gregor. datas XXX. Novemb. st. Jul. junctim accepi. Quibus quo minus statim responderem, tum occupationes incredibiles, tum narrationes de inundatione Belgica horrendae causatae fuerunt. Gavisus sum sane iis lectis Riviniana feliciter ad te pervenisse, atque utinam et alia sic possint curari. Reperi enim in meis Bernardi Geystensis mei exemplum, ut et Homilias veterum in Nativ. Christi, et Catonis ante quadriennium revisi unum, Barthii item Claudian. Mamertum, cum P. Aretini Colloquio muliebri ab eodem interpretato, Rivini Hildeberti Cenom. Homilias. Quos libellos, si nondum possides, vel etsi possides, modo tanti sint ut poscas, prima quaque occasione ut tuis accedant, donec alia indagavero, dabo operam. Theodulfo, qui non ita pridem in Amstelaedamensium pergulis librariis adhuc exstitit, si eximio Emerico Bigotio, Parisiis, ubi editus, venanti propitia Delia faverit, beabor ut qui maxime, et tibi, viroque illi eruditissimo, quas non agam gratias? Epistola tua mense Martio ad Langermannum misse, ad quem tamen interim meas dedi, nescio an perlatas, nondum appulit. Inter libros, quos anxie quaero, est et Gulielmus Apuliensis, Rhotomagi, nisi fallor, ante hoc seculum fere editus, deinde a Duchesnio inter Historicos Franciae relatus. Quo ipso opere, grandioris procul dubio pretii, potiri mihi nondum licuit. Nec Claudii Minois in Plinium annotata cognita nobis fuere. Ut Landini Horatii, Odae illius a Politiano praefixae causa, compos fiam, allaborabo, qui nuperrime ab amico Virgilium Pierii Parisiis editum demum obtinui. Illius Etrusca Poemata hic terrarum vix speranda erunt. Editus est Venetiis 1546. liber hoc Titulo: Rime diverse de molti eccellentiss. autori, nonovamente racolle. Ejusque altera pars sequenti anno. Insunt Bembi, Sannazarii, Naugerii, Molsae, Ariosti Carmina. Sperabam in illis et Politianum reperturum. Sed falsus animi fui. Caeterum tuas ad Gebhardum Uratislaviam ea ipsa hebdomade, qua accepi, curandas Lipsiam misi. Quod et factum esse rescripserunt amici. Exspecto ergo proximis Nundinis responsum. Philippum Labbeum pro Carolo quod posui, fefellerunt me Catalogorum nundinalium inepti consarcinatores, ratuui Caroli operam illam Philippum resumpsisse. Doleo sane, eum e vivis tam cito fublatum, a quo tam multa praeclara ac rara opera e MSStis promittebantur. Phaedrum a Buchnero unquam editum non memini, nec quid monuerunt ipso vivo mei discipuli, quos a me sibi commendatos in fidem receperat: nec post obitum gener ejus Otho Praetorius, qui epistolas ejus, Poemata aliaque editurus erat, si superfuisset diutius. Nunc horum omnium nescio an ulla spes. Orationes Panegyricae nonnullae prodierunt junctim. Corn. Nepotem ejus Hamburgenses nobis dederunt. Libri, quos

memorasti, utinam et ad nos transvolent, et qui praela morantur adhuc, quamprimum in lucem prodeant, voveo unice. Cuperi Observationes etiam Konigius Professor et Bibliothecarius Altdorfius valde mihi commendabat, quas necdum conspexi. Apud nos Corippus Rittershusii Altdorffi editus habetur. Epistolae Reinesii ad Joh. Vorstium Coloniae March. excusae, quibus offendit nonnihil nostrates Theologos, nunc rarius visuntur. An ad te pervenerint, uti et quas ad Nesteros scripsit, scire velim. Edidit idem Vorstius Sulpicium Severum, Com. Nepotem, Justinum, Val. Maximum et alia, quae ad me mittere voluit, ut discipulis meis commendata divenderem. Sed cum Bibliopolam non agam, et salubrius in ipsis librariorum tabernis nonnunquam emantur, renui officium, quod frustra sumsissem. Quod si horum quid arridebit, vel tribus indica. Vlitii curas in Venaticos Poetas secundas, et illustris tui parentis, [Gap desc: Greek words] , Theonem nunquam adipisci potui. Essent multa alia, sed te tantum virum hisce ut onerem, religioni duco. Ex Poetis, quos Julius Scaliger censet, frustra aliunde eruere studui Pauli Cerrati de Virginitate Carmen. Item quos Ravisius Textor laudat Cantalycium, Pacificum, Quintiliani Stoae Cleopolim, Remaclum Mich. Anglium, Valerandum Varanium etc. Sunt sane rarissimi. Matthaei Vindocinensis Tobiam edidit Oporinus 1563. quod poema in Rutgersiana Bibliotheca exstitit, teste catalogo pag. 92. sed neque hanc editionem indipisci potui. Non ita pridem quasi primus evulgavit Heringius, qui de Molendinis scripsit. Olim Lugdunenses Anno 1505. edidere longe auctius, quam Heringius. Barthii membranae, quae C. Gevartii fuere, nunc, mecum sunt, sed vix dimidiae. Val. Flaccum ecquando tandem videbimus? quando Maronem? Quando assertionem Fragmenti Petroniani, de quo nonnihil [Gap desc: Greek words] proximis. Nunc enim publicis privatisque negotiis defessus sum, et interturbor dum haec exaro non semel. B. Vale et vive diutissime, Nobiliss. vir, ac mihi cupere perge. Dab. Cygn. d. XV. Decemb. st. Jul. A. CICICCLXXV. Deprehendi tandem Auctorem Etiostichi illius de Natali Bapt. Mantuani, quod [Gap desc: Greek words] Reinesius pag. 51. Epist. ad me in Epitaphio lapide Mantuae incisum pertendebat. Ego vero tum contra recentioris, genio Distichi et aliis rationibus ductus, esse suspicabar. pag. 16. 51. 59. Is est Bernhardus Sturmius al. Valterius Patschovinus, apud quem Centuria 5. num. 73. Etiostichorum Gorticii Anno 1568. in 8. editorum, legitur. Opuscula illa Mantuani, quae Mantuae 1516. excusa, et in D. Calixti Bibliotheca olim exstiterunt, supra modum videre aveo. Verum unde nanciscar?

EPISTOLA CCII. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

POST nuperas ad te, vir Nobiliss. datas, et jam, ut spero, exhibitas, donatus sum a Professore Lipsiensi Lic. Oleario, praesenti Orationum Herodotearum

libello, quem, cum nihil novi aliud nunc suppeditaret, mittere placuit alia, quae mihi offerri videbatur, via. Etsi enim in juventutis tantum gratiam is concinnatus est: tamen vel aspexisse saltem juvabit, et constabit nonnihil inde, quid a nostratibus publicetur. Est auctor alioqui vir humanus, eruditus et diligens, speramus (si vita nobis a deo ter Opt. nobis concedetur prolixior) plura ac potiora, Destitutus ego uno et altero jam mense Collega, qui supermtendentis munus homo ambitiosissimus ambiit et exambiit, laboribus ejus in me unum devolutis, ad plura scribenda raros dies habeo vacuos. Nec nunc satis otii est. Non possum tamen non adjicere, quod incidit, me quum ex Graevio nostro perceperim te Fragmentum Traguriense pro genuino Petronii asserere, valde optare, ut assertiones eae publicae legantur. Apud Joh. Salisber. lectorem Petronii studiosissimum, Epist. 196. haec legimus: Utinam submergatur in thermis, quibus dignus est, quas meruit, ut conjiciatur in rutae folium, cujus pertonus in poenam delinquentium meminit. Annon Petronius hîc reponendum, cum hoc proverbium in rutae folium conjicere, in eo ipso fragmento occurrat? Idem Salisb. l. 3. Policrat. cap. 13. Pica siqnidem pulvinaris efficacissima est, et ut dici solet, cornix nocturna. At [Gap desc: Greek words] illa pica pulvinaris in eodem Fragmento jacet. Thesaurum genere Neutro dicit. At sic apud Plautum olim legebatur in Aulularia observante Barthio, Adv. pag. 1431. Et sic clare visitur in meis Membranis, quas ab eo possideo. Quin et 3. Trin. 3. vers. 35. si distinctio omittatur, eadem vox apparebit. hoc ubi Thesaurum effuderis. Consideretur modo is locus. Sane et auctor Queroli, prout scripti codices referunt, teste Rittershusio pag. 95. ad eum, et Grutero pag. 113. non temere usurpavit. Sic postea Beda in vita Cudberti cap. X. vers. 19. Angelomus Lexov. praefat. Comment. in libros Regum, et Alcuinus. Laudat et hos Barthius pag. 2151. et 2723. Haec nescio an novitii suppositoris esse queant, praesertim cum multa alia id dissuadeant. Statilium ajunt contra Wagenseilium scripsisse pro Fragmento Traguriano. Cujus scriptum utinam in meam potestatem veniat. Sed avocor. Tu vir Nobiliss. haec incomptius deproperanti ignosce; et an probentur tibi, vel tribus aperire dignare. B. V. Dab. Cygneae d. XX. Dio. A. CICICCLXXV. st. Jul.

EPISTOLA CCIII. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

VOluptate mehercules ingenti perfundebar ante paucos dies, facta mihi copia epistolae tuae Decembri mense pridem decurso exaratae, per quam sum edoctus, binas meas recte tibi redditas fuisse, Daumi clarissime. Nam quamquam amissae in via utriusque facilis omnino jactura fuerit habenda, malo tamen officii mei diligentem atque illibatam constantiam tibi liquido apparere. Ad Langermannum diu est, quod litterarum nihil dedi, revocantibus nos a commercio

utrimque litterario bellis funestissimis, per quae necessitudinum, etiam antiquissimarum vincula labefactari videas ac convelli. Ita fit, ut ignorem prorsus, quid nam iis factum sit litteris, quas ejus fidei ad te curandas proxime commmisi. Cum revertar ad officium litterarum, rem totam curatius apud illum explorabo, si valet tamen, ac superstes est. Totus enim adhuc in luctu, amissis nuper compluribus amicis, eo deveni calamitatis, ut nihil ominer nisi funestum. In Italia certe nuper amisi Octavium Falconerium, et Carolum Datum, viros mihi conjunctissimos, ne quid de Cardinali Etrusco Leopoldo Medicaeo, dicam, Principe artium bonarum longe amantissimo. Sed a funebribus hisce ad lactiora transeamus. Ab Emerico Bigotio fasciculum librorum sum jussus exspectare jam pridem, qui, si mihi Theodulphum Sirmondi feret, ut auguror, libellum sine procrastinatione eadem, qua Avitus ad te pervenit via, nisi si quam tutiorem ultro indicabis, perferendum curabo. Jubet vir praestantissimus te plurimum salvere, ac rogat, si quandoque offeretur tibi venalis editio Lipsiensis Anni 1552. Orationum Gregorii Latinarum, ex interpretatione Rufini, eam sibi vindicare ne graveris. Ut enim in lectione patrum praecipue Graecorum est assiduus, ita magno studio conquirit, si quae versiones horum antiquae, aut etiam recentes typis descriptae sunt. Tum doceri cupit, quis Langevoethus ille, ex cujus versione Lipsiae jam olim publicata, orationem Nazianzeni curavisti denuo edendam. Hunc quoque libellum, si commodo tuo fieri possit, conqueri a te velit. Proxime scripturus ad illum rogabo, ut Gulielmum tuos in usus vicissim conquirat. Nec deerit suis partibus, ut est mire officiosus. Rerum Gallicarum scriptores a Duchenio publicati apud nos si quando venales occurrunt, quod raro quidem contingit, pretio distrahuntur insano. Unde fit, ut in mea bibliotheca hactenus desiderentur. Sed jam Regii Lutetiae Typographi in eo sunt, ut novam horum editionem meditentur, et quidem luculentiorem. E libris, quos designas, Bernardum Geystensem, tum et Cenomanensem Hildebertum Rivini nondum videre contigit. Nec Ritterschusii Corippum aut Reinesii ad Vorstium epistolas. Sed Francofurto fortassis haberi possent. Etruscorum Politiani geminam possideo editionem, Aldinam alteram, alteram Mediolanensem; cui Julius Caesar Scaliger pulcherrimum manu sua elegidion adscripsit, arbitratus nihil in Etrusca poesi hoc libello exstare praestantius. Odae illius Latinae, quam Landino dedit Politianus, initium tale erat, quantum recordor; Vates Threicio Landino Orpheo. Latet ea alibi in scriniis meis. Quae cum excutientur, tui recordabor. Nam ipsum Landini Horatium non possideo. Augusti Buchneri opera omnia in lucem proferri rei litterariae intererat omnino: fuit enim vir ille mire elegantis ingenii. Plinii epistolas animadversionibus Claudii Minois illustratas, et Gratium Vlitii ad te mittam, simul dabitur per otium libellos e latebris armarii mei indagare. Theonem parentis mei etiam invenero haud difficulter, non enim rarus apud nos in auctionibus occurrit venalis. Utinam plures designares ex hisce, qui a te desiderantur potissimum. Hoc ut facias quam primum vehementer te rogo. Matthaei Vindocinensis editionem Lugdunensem

opinor me possidere, Oporinianam non vidi: sed in membranis descriptus non raro oblatus mihi est. Baptistae Mantuani opera in tomos quatuor distincta ex editione Antverpiana possideo. Typographi Parisini opera Gregorii Magni et Leohis primi dederunt nuper e scriptis libris auctiora ac castigatiora, praelo commissuri propediem Ambrosium quoque et Augustinum, pari diligentia recognitos, ut et Cassiodori opera. Baluzius capitularia Regum Gallorum sub praelo habet duobus voll. in folio. Apud nos praela Typographica feriantur quodammodo propter bella. Francofurti ad Viadrum Anno 1602. edita est Christophori Pelargi methodica explicatio actorum Apostolicorum. Accedit vita et peregrinatio D. Pauli ab Euthalio Diacono et Sophronio descripta. Hunc librum et Bigotius et ego vehementer desideramus. Vale. Hagae Comitum IX. Mart. CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCIV. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

NON minore ego persusus fui laetitia, aeceptis et lectis tuis literis, quae postridie Kal. April, st. Jul. cura Bohemi nostril recte ad me pervenerunt. Ex iis autem intelligo te meas, 12. Dec. superioris anni Styl. Jul. scriptas, cum Olearii Opusculo Herodoteo tum nondum fuisse nactum; aut si post datas ad me tuas demum nactus es, libellum tamen non una. Quod minime placet. Id ex Dn. Carpzovie didici, qui in literis tuis ad ipsum exaratis, fasciculum meum non accepisse te significasse affirmabat. Curatus est autem per Graevii fratrem, nec rescivi satis hactenus, quid de illo factum sit. Amicos tam praestantes te amisisse, ipse pariter doleo. Amisi et ego, licet vilioris sortis, amicum tamen utilissimum mihi, et libris raris conquirendis, etiam vili aere plane incomparabilis diligentiae Joh. Sextum, cui Catonem meum, quem cum Geistensis, an Geissensis, Palponista, duplo jam notis auctiore et emendatiore, sed nondum excuso, et Reinesii ad Vorstium Epistolis nunc mitto, inscripsi. Is si viveret adhuc, Clarissimo Bigotio tuo forte gratificarer celerius. Inquiram tamen per alios, quantum potero. Eum praestantissimum virum, ut a me vicissim quam officiosissime salvere jubeas, enixe rogo. Cato, tumultuario studio congestus, non accurate habitus, si placet, et tanti est, posset illi mitti. Redhiberem contra aliud exemplum. Gystensis nullum superest. Hildeberti haec compingens reperire non potui. Sequetur occasione proxima. Gr. Nazianzeni ex Rufini translatione habetur in publica sive Senatoria hîc Bibliotheca, cui ego custos sum. Apologeticus, de Epiphaniis sive Nat. Domini, de luminibus, quod est de secundis Epiphaniis, de fide liber, de Nicena fide, de Pentecoste et Spiritu S. de semet ipso ex agro reverso, de dictis Hieremiae praesente Imperatore, de reconciliatione et unitate Monachorum, de grandinis vastatione, de Arrianis quod non liceat semper et publice de deo contendere;

quae uno volumine Argentinae per Joan. Knoblouch. 1508. in 4to edidit Joh. Adolph. Mulingius, qui praecedente anno Alcimum Avitum primus evulgarat. Editionem Lips. Anni 1522. nondum conspexi. D. Georgius Langevoith fuit tum temporis Pastor Ecclesiae Chemnicensis in Misnia, quo publicavit Lipsiae, nim. MDCLXXV. orationes duas Graece in Christi Natalem, unam Basilii, alteram Gr. Nazianzeni, a se in Latinam Linguam versas cum pauculis additis notis. Promisit plures, sed vix praestitisse reor. Eum libellum semel tantum vidi. Euthalii Narrationes in Epistolas Pauli omnes (nescio utrum Enarrationes, an Argumenta Epistolarum intelligenda,) memorat, loco et anno tamen non addito, Catalogus auctionalis Rotheanus Amsterodami 1669. excusus, quam noster Bohemus ad me misit, Num. 783. pag. 57. Qui nisi fallit, necesse est plura Euthalii exstare, quam vitam illam D. Pauli, quae habetur in Oecumenii editione Graeca splendidissime Veronae in folio procurata Anno 1532. pag. 237. Nescio an etiam in Morellii Oecumenii editione 1630. nec enim vidi. Argumenta sane Epistolarum in Veronensi edita exstant, et forte sunt ipsius Euthalii. Alioqui ille Euthalius de vita Pauli, adjectus est graecolatinus Georgii Majoris paris argumenti libello, Wittenb. 1559. in 8to. Et Francofurti ad Viadrum prodiit 1601. cum Sophronii additamento impensis Joh. Hartmanni, forte auspiciis Chr. Pelargi, qui et sequenti anno suo in Acta Apostolica Commentario (quem conquiram quantum potest) adjecit. De Gul. Apuliensi forte fors favebit. Politiani illa Oda acceptissima mihi erit, si illa potiar, uti et Plinius Minois, et Vlitii curat in Venaticos secundae, et Theo Nobiliss. Parentis tui. O beatum illum diem, qui me illis exhilarabit! Abdiam Babylonium nondum sum adeptus. Persuaseram mihi exstare in Bibliotheca P. Coloniensi, sed jam frustra me fuisse sensi. Itaque et illo Christiani nescio cujus Poetae carmine nobis carendum est. Cujus ubi vel initium cognovero, acquiescet animus interea, donec totum editione illa explorata adipiscar. Antverpiensis, quo ad Titulos, nam prius Francofurtensis fuit, Mantuani illa Editio valde vitiose excusa est ex Ascensiana, non emendatis iis, quae ipse Mantuanus mutaverat in Bononiensi, quae tamen non omnia complectitur. Reliqua Tomo I. III. et IV. aliis typis adjecta ex Mantuana illa Anni 1516. in 8to. (vel ut Belgicus Catalogus, cujus Fragmentum a Bohemo jam teneo, ante aliquot annos excusus, praefert, Lugdunensi) desumpta sunt, quae neque in Francofurtensi, nec ejus anteriore, bis enim sunt mutatae primae et ultimae paginae, extabant. De caeteris Scriptoribus noviter editis, aut edendis jucunda oppido narratio fuit, et aveo plura talia cognoscere, vicem pelaturus, quibuscunque modis potero Mirum fatum est nonnullorum sequiorum temporum scriptorum, qui dimidii exstant, dimidii perierunt, nisi in Bibliotaphiis superstites sint. Sic Corippi Justinus superest: Johanneis ejusdem nondum lucem aspexit, quam Caspinianus olim habuit. Gunteri Ligurinus saepe excusus circumfertur: Solimarius ejusdem nondum publice prodiit. Josephi Devonii de bello Trajano libri 6. a Dresemio cum Notis dati sunt: Ejus Antiocheis a Cambdeno. versibus inde productis laudata, nondum nobis

visa. Petri Rigae Aurora adest: Ejus de vita Crispini et Crispiniani carmina ignorat nostra aetas. Matthaei Vindocinensis Tobias exstat: Poetita ejus, vel, ut inscripsic, Poetria nondum prodiit. de Curia Romana Flacius publicavit, sed Poetria ejus, utut ab eodem edi promissa, adhuc tamen supprimitur. Gul. Britonis Philippeis adest: non ita Karlotis. Vitalis Gallici Querulus Gruteri ope lucem vidit: Ejus Amphitruo vel Geta, cujus initium: Graecorum studia nimium nimiumque secutus adhuc delitescit. Sed hi versificatores ultimi fere aevi sunt, de quibus Bigotio tuo (quem non nisi ex Ovidio et Prudentio tuo novi, et plura tamen de eo scire vellem) cura forte, prae sacris illis Patribus, vix ulla est. Henricum Samariensem, pauperem dictum, erui alicunde posse valde opto. Ejus Sermonem de S. Nemine habeo. Hiscriptores non boni licet aevi, aliquando tamen conducunt ad melius cognoscenda, ubi conferuntur, tempora. Horum multi a Labbeo in Bibliotheca nova memorantur. Sed obitus ejus immaturus eos omnes intercepit. Nazianzeni [Gap desc: Greek words] Lipsiae cum sua versione edidit Joh. Hornschuckius Prof. olim Graecae Linguae Anno 1945. non parum a Rivino adjutus, quac nescio an vobis cognita sint et expetantur. Alia a Langio, Pirckeimero aliisque versa prolixitatem vitaturus, et aliis occupatus nunc silentio praetereo. B. Vale, vir [Gap desc: Greek words] , et si taedium multiloquentia haec mea forte parit, comiter ignosce, Dabam Cygn. XIX. April. st. Jul. Anno CICICCLXXVI. [Gap desc: Greek words]. Obsignaturus has comrnodum accipio Vratislavia literas Gebhardi, et Ampliss. Conradi, cujus parens olim Prosopographiae Melicae tres Millenarios edidit: Filius autem continuat. Eas dum resignare festino pro Conradianis maximo festinationis impetu ad te pertinentes resigno. Ignosces huic meo infortunio. Video variantes Virgilii inesse Lectiones. Quas tamen, uti nec literas inspexi: festinat enim Tabellarius. Noli curiositati alicui meae id tribuere. Nisi moram ille satis alioqui traxisset, remisissem ipsi, ut describeret denuo. Sed spero veniam hanc mihi apud te paratam.

EPISTOLA CCV. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

LItteras tuas Decembri mense exaratas, quibus orationes Herodoti erudita manu illustratae, munus accedebant, accepi quidem tempestive satis, sed rescribendi officium distuli, spe ab amico facta fore, ut Sirmondi Theodulfum hîc terrarum daretur indagare tuos in usus, ne Cl. Bigotii opem frustra imploraremus, quod is Rhotomago pedem hactenus non moveat, librum Lutetiae quaesiturus, uti erat pollicitus. Sed quando nihil nobis est praesidii in nostris bibliopoliis, Lutetia per amicum quemcumque curabimus librum devehendum, si Bigotius cunctari perget. Interim et aliae tuae Aprili mense exaratae supervenerunt, cum Reinesianis epistolis, ac Catone et Geystensi.

tuis. Reinesianas epistolas, quod nondum videram, habui profecto longe acceptissimas, uti et Geystensem. Nam Catonem Bigotio servamus, ut voluisti cum aliis libellis, ejus in usus a me sepositis et Rhotomagum ituris propediem. Petronii nomen quod ivisti restitutum in Epistolis Sarisberiensis, subscribo conjecturae tuae omnino. Vidit enim ille ea Petronii, quae et hactenus sunt circumlata, et in Fragmento Traguriensi exhibentur, quod multis argumentis fit manifestum, plura non vidit. Multa veteres, et in eodem Petronius fragmento extulerunt masculina, quae in usu esse desierunt postea, et nonnisi neutro nunc utuntur genere. Fatus, coelus, lorus, lutus, candelaber et complura talia, in quibus multus est Trimalchio, ineptus atque intempestivus antiquitatis captator, qualis a Petronio ridendus proponitur; haec suo loco pluribus adstruemus. Wagenzeilium dure atque inclementer habuit Statilius, nec Valesio Hadriano pepercit: hujus Apologetica typis Blavianis ante hoc sexennium una cum Petronio Traguriano sunt descripta, cujus exemplar conquiram tibi, cum aliis libellis ad te perventurum, quos jam habuisses, nisi mora etiamnum injiceretur ab occupationibus permolestis, quae hactenus non sinunt me divelli ab hac aula, et in sinum bibliothecae confugere. Spero tamen hanc aestatem omnibus molestiis colophonem imposituram, quod faxit deus, cum et valetudo in pejora vergat quotidie, et ego ante supremae diei adventum scriniis meis miserum in modum disjectis consultum nonnihil velim. Praeter amicos nuper morte intempestiva ereptos mihi nunc etiam Henricus Valesius, vir plurimae eruditionis, obiit supremum diem. Historiae Ecclesiasticae tomum quartum, scriptores Latinos complectentem erat pollicitus, tum Aristidae ac Libanii varia inedita, Harpocrationem, notas in Ammianum auctiores, commentarios de critica veterum, Antiquitates Atticas, aliaque scripta, quibus nunc lucem fortassis nequicquam speremus. Academia Leidensis e Galliis Theologum nuper accepit pereruditum, et humaniori litteratura ac linguis orientalibus probe excultum, Stephanum Monachium, Samuelis Bocharti intimum quondam amicum. Ego Roma exspecto libros non paucos recens editos, atque in his varia antiquitatis monumenta, ut Columnas Trajani atque Antonini, nuperae editionis cum notis Bellorii. Catenam SS. Patrum in Marcum, vitas Angeli Colotii, Octavi Pantagathi, Fulvii Ursini. Ibidem eduntur Geographi veteres qua Graeci, qua Latini, magnam partem hactenus in publico non visi, et collecti a Luca Holstenio. De versionibus antiquis Graecorum patrum quae scribis, cum Emerico Bigotio communicabuntur, ad quem nonnihil litterarum propediem est dandum. Bigotius ipse vitam Chrysostomi Graecam hactenus ineditam diu est quod molitur. Nazianzeni complura Rufino interprete me scio possidere, sed cujus ea sint editionis, pro certe non adfirmaverim. Litteras Cl. Gebhardi resignatas non est quod excuses, aut depreceris. Apud me enim, vir praestantissime, in hisce talibus impune ab amicis peccatur, aut potius peccari non potest. Vale, Hagae Comit. 22. Jun. CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCVI. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

DEdi ad te, Nobiliss. vir, superiori mense Aprili literas satis prolixas cum fasciculo Catonem et Palponistam meum, et Reinesii ad Vorstium Epistolas complexo, quas quemque Bohemus noster, ad quem illa mittebam, tibi tradere jussus erat. Nunc anxius an recte appulerint, denuo scribo, etsi aliis occupatus, addens exiguum illud Hildeberti, quod mihi supererat, et fragmentum Euthalii, prout a G. Majore editum est; nam Pelargus integrius dedit, et nonnihil forte a Majoris edito varians. Inquisivi hactenus in desiderata varie, sed nondum quid eorum repertum ac impetratum est. Ne ipsa quidem Pelargi in Acta Apostolica Commentaria. Non desinam autem porro inquirere. Facilior res esset, si vel Lipsiae vel Norimbergae ipsus degerem; nam quibus illa injungo mei securi libros non semper attendunt. Hoc mihi mirum, haec in acta Commentaria non exstare Francofurti ad Oderam in Bibliotheca Pelargii, quae nunc Academiae est, cujus Catalogum nuperrime publicavit Bibliothecarius, Becmanni, illius Originum Lat. Linguae Auctoris, Filius. In quo Catalogo his diebus offendi Bernardum Palponistam Coloniae 1501. excusum esse, inibique exstare. Videbo igitur, ut nanciscar industrium aliquem ibi hominem, qui cum mea editione contendat. De Theodulfo et caeteris mihi promissis, quaeso, quae spes? Euthalii Francofurtensem editionem Anno 1601. (Pelargi arbitror esse) mea manu proxime describam, tantilla temporis ac chartae jactura, si forte interea aliunde nacti estis: sin minus, ut conferre possit cum membranis suis Cl. Bigotius, cui tecum denuo salutem? Interim an priores meae, etiam illae, cui Olearii libellus appactus erat, per Graevium ad te missus, salvae tibi redditae fuerint, valde doceri vel tribusaveo. B. Valete uterque, et favere porro mihi ne dedignamini. Dabam Cygn. d. XXIII. Aug. st. Jul. Anno C. CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCVII. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

ECcum, vir Nobilissime, quem in meis ante hoc octiduum datis, pollicebar Euthalium ex Francofurtensi exemplari, etsi satis properanter, fideliter tamen descriptum, et quidem prout editus circumfertur, cum omnibus suis virtutibus et vitiis. Nam et accentus etiam vitiosos, et reliqua repraesentavi, ut jacebant. Contuli etiam cum Veronensi editione, quae alicubi nonnulla omittit, ut videatur Pelargus auctiore usus fuisse exemplo. Illius

enim hanc esse credo [Gap desc: Greek words]. Nam in Bibliothecis reperiuntur quidem ejus in Acta Apost. Commentaria, absque tamen Euthalio. Inquisivi in illa, verum nondum venalia alicubi reperi; et forte si Euthalius abest, a Vobis non ita desiderantur. De quo tamen, nisi grave est, per occasionem, moneri volo. Catalogum MSStorum Bibliothecae Paulinae Lipsiae propediem edet meus Fellerus, ejus Bibliothecarius nunc. Cujus exemplaria, ubi praelo exibit, vobis servabimus. Pluribus te, vir [Gap desc: Greek words] jam non onero, unum saltem rogitans adhuc, ut an mea, praesertim quibus Gebhardi literae inerant, acceperis, vel tribus doceas; mihique favorem tuum perseveres. B. V. Dab. Cygn. d. III. Kal. Sept. CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCVIII. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

NEscio an ad te perlatae sint, quas cum tibi, tum Cl. Gebhardo inscriptas una mense Junio curabam per amicum Leidensem. Facit tamen explorata jam ante non uno nomine ejus diligentia, ut recte perlatas opiner ac prorsus confidam. Postea contigit Vianam excurrere, ubi e ruderibus disjectae bibliothecae obtulerunt se mihi Plinius Claudii Minois, et Vlitii Gratius, quos ad V. C. Fred. Benedictum Carpzovium, ut tibi tradantur, misi. De Theone Sophista patris mei indagando bene te jubeo sperare: nam et liber is apud nos in officinis bibliopolarum satis est obvius, et ipse ejus exemplar non unum possideo. Jamque accepisses, cum duobus hisce libellis, nisi exemplari, quod se mihi forte offerebat, Aphthonius fuisset annexus, et quidem collatus cum membranis, quem viae longinquae discrimini committendum haud duxi. Reliquum est, ut Catalogum promissum suppedites quamprimum eorum codicum, quos desideras cum maxime. e Gallia Italiaque diu est, quod litterarum nihil accipio. Florentiae Laurentium Pantiatichum, virum litteratum in primis, et mei peramantem, e vivis audio excessisse. Bigotius ruri delitescit, ita fit, ut nihil litterarum pridem ab illo acceperim. Post vindemiam tamen exactam Rothomagum, credo, revertetur, ut solet, atque illic hyemem est exacturus. Epistolas Ciceronis, quas familiares vocant, Graevii nostri ac variorum notis illustratas ac in tomos duos digestas publice propediem videbimus, puto. De caeteris altum in re litteraria apud nos est silentium. Vale, Hagae Comit. V. Septemb. CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCIX. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

PRoxime te monebam, vir Clarissime, de Plinii epistolis, et Gratio Lipsiam missis, quos a Fr. Bened. Carpzovio accipies, nisi jam accepisti. Theonem parentis mei postea et Bohemo vestro ad te curandum, meo nomine, ni fallor, tradidit Th. Ryckius. De aliis libris, qui a te desiderantur, indagandis parem mihi successum spondeo, cum quales hi sint, ex te plenius cognovero. Theodulfum certe ut procuret tibi quamprimum Bigotius noster, denuo a me rogabitur, ubi rure, quo aestatem totam delituit, atque etiam nunc delitescit, in urbem reversum cognovero. Id autem vix fiet ante Kal. Januarias proximas, si quid credendum Stephano Monachio, viro praestantissimo, et Bigotii interioris notae amico, quem Academiae Leidensis curatores, ad SS. Theologiae Cathedram, nuper Rothomago evocarunt. Samuelis Bocharti meritissimum discipulum, a quo Josephum uberius recognitum jubemur exspectare, quando molitus idem Bosius intempestivo nobis funere est subductus. Romae Joannem Priceum natione Britannum excessisse e vivis audio. Ultrajectini nostri Gisbertum Voetium lugent, clari nominis Theologum, anno aetatis LXXXVIII. exstinctum. Euthalium de vita D. Pauli tam editum a Georgio Majore, quem descriptum tua manu una cum Hildeberto Cenomanensi recte accepi. Atque illum quidem perferendum in Gallias, ubi tuto licebit, curabo ad Bigotium: habeo enim variorum codicum farraginem, quos illi jampridem debeo. Sed a piratis nihil tuti est. De Pelargo non opinor sollicitum esse Bigotium. Catalogum Paulinae bibliothecae jam a Cl. Carpzovio sum nactus. pro Olearii libello diu est quod gratias tibi egi. Vale 24. Novemb. CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCX. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

UTraque Epistolia tua, vir Nobilissime, tum Nonis Septembr. tum 24. Novembr. hujus Anni exarata, recte reddita mihi sunt, una cum Plinio et Gratio per Carpzovium nostrum transmissis. Pro quibus quas gratias agam et quid redhostimenti reponam dum dispicio, et alia aliunde ex transverso interveniunt, elabitur mihi respondendi occasio. Sed injurius in tantam [Gap desc: Greek words] tuam essem, si porro silerem, teque de Amicorum tuorum fide suspensum tenerem diutius. Bohemus noller nondum ad me scripsit. Spero autem ejus literas cum Theone B. Parentis tui me proxima Lipsiensium Nundinarum occasione accepturum. Literas ad Gebhardum statim misi. Paulo post ab Uratislaviensibus

Lipsiae degentibus relatum est, ipsum Paralysi correptum, dum Actum oratorium exhibere meditaretur. Etiam Fellgibelius Bibliopola Vratiss. amicis narravit, se nihil a Gebhardo, quod ad me pertineret, accepisse. Fuerunt tamen post nundinas, qui Gebhardum literas dedisse affimabant. Unde meas denuo ad ipsum misi: sed nihil regessit ille hactenus. [Note: Vide de hoc Theodulfo Trithem. de Script. Eccles. n. 260. et Miraei Auctar n. 236. et du Pin Biblioth. Eccles. tom. VI. pag. 124. Sirmondus editionem primam a Petro Daniele curatam esse ait in notis suis pag. 278. alia carmina edidit Mabillon. Analect. pag. 410. quem et vide pag. 377. 378. et Baluzii Miscellan. tom. I. pag. 491. et tom. VII. pag. 21. et Pagii Critica ad Annum 835. et Boecler. Bibliograph Critic. pag. 753. edita etiam poemata quaedam Theodulfi in Canisii lectionibus tom. II. part. II. pag. 65. Editionis novae.] Theodulfum Aurelianensem Sirmondi (qui a Theodulo alius est scriptor) adhuc anxie prae omnibus desidero, quem ex vestratum Catalogis didici Amstelodamensium et aliorum tabernas librarias jam pridem occupasse. In illa editione gestio nosse, an Paraenesis ad Judices ea, quam Petrus Daniel primus vulgavit, Elmenhorstius deinde repetiit, et ex ea, me suppeditante, Rivinus, initio, quod in illis deest, auctior pleniorque fuerit edita. In Epistola ejus ad Modoinum de suo exilio, versus est, prout Canisius edidit: [Note: Vid. supra. Epist. CLXXXV.] Exul, inops, pauper, tristissimus, anxius, agens. ubi vocem ultimam Barthius in Advers. mutaverat in egnus. Rivinus in aeger. Reinesius in 2. ad me epistola aegrens malebat. Königius Professor Altdorfinus retinebat [Gap desc: Greek words] agens, ut esset compositum, quale amens est, et significaret eum, qui sine gente est. Sunt talia ibi alia, cur eam editionem, quae et alioqui plenior et absolutior est caeteris, praetereaque nonnulla aliorum Opufcula continet, vellem consulere. Eam vel meo aere, quod statim refusurus essem, optarim nancisci posse. Menagium gaudeo adhuc vivere. Ejus habeo Poemata, et Diogenem Laertium. Politiani pulcherrimam illam ad Landinum Odam reperi in editione Horatii Basileensi Georgii Fabricius 1555. Poemata vetera de corrupta Ecclesiae statu a Flacio edita pleraque exstant in tomo primo Memorabilium Joh. Wolfii, excepto Bernardo Morlanensi, sive Cluniacensi, cujus haec editio, ut prima, ita integrior et Bremensi Chytrei, ac Rostochiensi Eilh. Lubini, et Rintelensi longe melior est. Nam Luneburgensem ultimam non vidi. Praeterea praefatione, qua caeterae carent, auctior. Ea si fuero indeptus, (quaeram ubicunque potero) faxo statim atque accepero ad te, Heinsi nobilissime, curetur. Est quidem admodum rarus inventu liber: fit tamen aliquando, ut insperato tales offerantur venales. Interim ut videas, qualia illa Poemata sint, et quotnam, schedas, quae superant a puerulis olim, me alibi occupato, antequam possessor libri fierem, inde descriptas mitto, rogans tamen ut post inspectionem, ne aliorum visum offendant, conscindas, mihique ignoscas, quod tam subitas chartas elegantissimis tuis oculis objicere non fuerim verecundatus. Morlanensis illius Bernardi, sive Morvalensis, membranas olim apud vos habuit Damasus Blyenburgius, uti e centone ipsius Ethico liquet. Edo nunc Hieronymum Graecum Theologum, a Barthio in Adversariis laudatum, cum Gennadii Scholarii non dissimilis argumenti opusculis.

Ecce speciminis interim loco quae excusa sunt. Restant quatuor adhuc octerniones. Joh. Christoph. Becmannus, Christiani originum Scriptoris Filius, Francof. Marck. Histor. Prof. et Bibliothecarius misit ad me Palponistae Bernhardi Gestensis (sic excusum est: Glossae addunt vetustam esse villam prope Monasterium sitam; opus hîc esset Westphalo, qui locum, ut cluit, nominaret ac destriberet.) Canonici Ecclesiae S. Mauritii extra muros Civitatis Monasteriensis, ubi et sepultus est; qui etiam fuerat quondam Cancellarius Episcopi Monasteriensis, Apographum ex editione Coloniensi Anni 1504. apud Heinr. Quentel. excusam, unde infinita restituere et supplere in mea editione, quae sic non prima, nec fere ullius pretii est, potero. Is Becmannus totus jam est in vertendo Johanne Melele, vel Malele, mediorum temporum scriptore Graeco, de quo et Vossius, a Valesio in excerptis Peirescianis prorsus omisso: quem editione dignum Becmannus judicat, quod Chronico Alexandrino multis in locis genuinus inde intellectus contra Raderum inferri, multaque restitui in illo queant hiantia, [Gap desc: Greek words] , incongrua. Graevii epistolas Ciceronis nondum vidi, uti nec ejus Plinianum Panegyricum Baudii Commentario illustratum. In illarum Libro 7. Epist. 6. Versuum illorum vereris Poetae Trochaicorum alterum ultima voce corruptum arbitror. Quem sic lego: Multi, qui domi aetatem agerent, propterea sunt improbi. Non improbati, ut vulgo hactenus lectum est. Quid censetis ? Poematis illius de Berengario a te ad Claudianum laudati, utinam fieri possem particeps! Abdiam Babylonium neque ex Lazii, neque Parisiensium editione Lipsiae alibique reperire possum. Si apud vos occurret, meo aere redime quaelo. Per Carpzovium indicatum statim refundam. Vel saltem Carminis illius veteris, quod Lazius edidit, initium haud gravatim communica. Inter mea desideria sunt Hieronymus de haeresibus Judaeorum a Claudio Menardio publicatus: Item Vigilius Tapsensis de trinitate: Architrenius, Commodianus, Alcimi Aviti Coloniensis et Basileensis Editiones; Fausti Andrelini Elegiae, Q. Marcus Corradus de Lat. Lingua Bononiae excusus, Phil. Berterii Pithanôn libri, Henrici de Male Fortunatis Elegia de diversitate Fortunae et Philosophiae consolatione Lugd. 1509. Suspicor Henricum Pauperem sive Samariensem esse. Tanaquilli Fabri praeter Anacreontem et Phaedrum nihil habeo. Inter [Gap desc: Greek words] Gaufredi Poetriam novam, Bernardi Silvestris Megacosmum et Microcosmum. Henricum Samariensem vel meo sumptu describi facerem, si quis id oneris in se susciperet. In Italiae et Galliae Bibliothecis frequentes sunt. Sed talium infinitus esset numerus, et te tantum virum onerare talibus maximae religioni duco. Buchneri in Prudentii Hymnum Natalitium reperi in meis superfluum. Est. Dresdae doctus vir, ejus auditor olim, qui multas ejus Commentationes nondum editas possidere nuper dicebatur. De eo inquiram per amicos. Si quid et tu vir Nobilissime desideras, et copiose annotaveris, forte et uni et alteri tibi conciliando bona fors favebit. B. V. et secuturum annum felicissime auspicare, salvusque cum multis aliis hilarisque transige. Dab. Cygneae d. XXIII. Dec. st. Jul. A. CICICCLXXVI. Quando tandem Valerius Flaccus publicum viset? Quando Virgilius?

EPISTOLA CCX. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

TUto me crediturum esse Bohemo vestro, quicquid aut literarum aut libellorum committerem, ad te perferendum, sum ratus, Daumi praestantiffime, quando verbosas meas mense Junio ad te simul et doctissimum Gebhardum exaratas ejus fidei commendabam, tradito et postea eidem parentis mei Theone. Sed cum hactenus ex te non intelligam epistolas illas recte curatas esse, minimum abest, quin interceptas in via, certe perditas, haheo persuasum ut credam. Si ita est, aliam ad Gebhardum parabo. Nolo enim vir officiosissimus suspicetur labores suos a me negligi. De Plinio Claudii Minois et Jani Vlitii Gratio melius liceat ominari, quos Lipsiarn perlatos Novembri mense non ita nuper decurso atque inde ad te missos e literis Carpzovianis pridem cognovi. Reliquum est, ut et tuae literae rei ejus me securum reddant. Euthalius tuus Bigotio destinatus, etiamnum penes me haeret, quod tutam, qua in Gallias mitteretur libellus, occasionem hactenus non sum nactus. Rescivit tamen jam hunc penes me esse Bigotius, teque tantum laboris sui caussa suscepisse, vir modestus erubescit. De Theodulfo Sirmondi ad te mittendo promissa denuo iteravit. Hoc volebam nescius ne esses. De Hildeberto Cenomanensi in publicum proferendo cogitare Baluzium audio. Opinor mihi visas, praeter homilias, nescio quas sanctorum vitas ejusdem scriptoris apud Graevium nostrum, editore eodem Rivino: Sed enim operi supremam manum haud videbatur imposuisse. Quaero hactenus poematia antiqua, quae Flaccus Illyricus olim edidit de corrupto Ecclesiae statu. Sed ita quaero, ut iis carere possim, si non commodum offerantur. Graevius Ciceronis Epistolas, et Florum nondum emisit in publicum. Vale, Daumi Clarissime, Hagae Com. CICICCLXXVII. X. Februar.

EPISTOLA CCXI. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

A Bohemo nostro, Nobiliss. Vir, Theonem nondum accepi, spero tamen occasione commoda adepturum, nuperrimeque ei aurem denuo vellicavi. Fasciculum autem cum literis meum Carpzovianis adjunctum sperabimus interea fuisse perlatum. In iis gratias egi pro Plinio et Gratio, quas nunc repeto. Gebhardo etiam destinatas misi. Is ad me quae rescripserit, insertum [Gap desc: Greek words] docebit. Ejus meusque Amicus vir Ampliss. Johannes Henricus Cunradus, Casparis olim tot viris doctis, ut Theatrum ejus Symbolicum et prosopographiae

Millenarii tres testantur, vita donatis Clari Filius, illustriss. Duci Lichtensteinensi a Consiliis, mecum cognoscere avet Beatiss. Parentis tui annum diemque emortualem, tuumque ipsius natalem. Ei haud invitus, spero, gratificaberis. A Cl. V. Emerico Bigotio Theodulfum Sirmondi perlaetus exspectabo. Deus prosperet nostrarum utriusque iter. Hildebertum a Baluzio promitti incredibile dictu est quam me exhilaret. Impense enim eum Auctorem amo. Restant sane longe plura, quae Rivinus non edidit, publicanda. Utinam promisso staret Baluzius! Vita Agnetis, ejus nomine ex conjectura a Barthio edita, postea a Rivino repetita omnino est, Alexandri Essebiensis Angli, de quo Lelandus, et exscriptor ejus Baleus, hujus vero Pitseus, videndi. Rivinianae editionis exempla ipso editore vivo disparuerunt nescio quo abacta, ut aliquando per jocum ad ipsum dicerem, ipsum eo libro mures pascere velle, quod abderetur, nec in conspectum ullius veniret. Post ejus obitum Barthius suum exemplum mihi donabat: sed mancum. Quae postea a successore in matrimonio ipsius, nunc etiam defuncto, receperam, ea Graevius a me nactus est. Videbo an per Carpzovium ea indagari queant, ubi delitescant. Marquardus Gudius per Petrum Axenium ad me misit praeteritis diebus Membranas elegantes Ganfredi, sive Gaufridi de vino salvo Angli, cujus initium ex Bromtone commune fecerat mecum olim Epistola ad me 103. Reinesius, quas integras intra septiduum, dum ille Dresdae in negotio Sereniss. Ducis sui haereret, descripsi, librumque superiori hebdomade gratus remisi. Promittit alia [Gap desc: Greek words] , in quibus et Henricus Samariensis, quem Septimelensem vocat, et Patavii eodem nomine exstare Tomasius refert. Gaufredi duo capita inter Poemata illa veterum a Flacio editorum, quae hinc inde etiamnum, utinam favente Delia, venor, habentur. Mitto alias pagellas mei Opusculi. Restant duo octerniones, ubi absolvetur habebitis et Graevius et Bigotius, et si quis favet alius, qui interea honorifice a me salveant, a me exempla: quae spero Carpzovium, uti pollicitus est, et subito has a me exigit, curaturum. Sed avocor, hoc unum addo. Heri aderat nobis Tobias Ludolfus Sax. Altemb. Camerae Director, Aethiopici Lexici Londini excusi auctor, apud quem cum honorificentissima tui mentio, jussit falutem plurimam asscribere, brevique et literas ad te se daturum insuper pollicitus est. B. V. vir Nobilissime et aestimatissime, diuque sospes vive. Dabam Cygn. prid. Kal. Martii st. Vet. CICICCLXXVII.

EPISTOLA CCXII. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

PLinium Minois, et Vlitii Gratium ad te perlatos esse gaudeo sane plurimum, qui tum dem um me bene mereri arbitror de re communi litteraria, si tuis studiis consultum eo, vir praestantissime. de Theone parentis mei, parem fatorum indulgentiam promitto mihi, de Theodulfo Sirmondi denuo promissorum

admonui Bigotium, ac interim Euthalium consignavi in Gallias mittendum in manus Stephani Monachii. In ipso Theodulfi versu a te producto videtur scribendum, tristissimus, anxius, amens. Poematis de corrupto ecclesiae Romanae statu a te transmissis utar, dum exemplar typis descriptum offeretur. Hieronymi, cujus specimen misisti, reliqua libens videbo. de Johanne Malela per Becmannum edendo salivam movisti. Opinabar enim ejus editionem nobis non aliunde, quam [Note: Et inde etiam accepimus: nam Oxonii 1691. cum imerpretatione et notis Edm. Chilmeadi, cum dissertatione de auctore per Humfred. Hodium. et Epistola doctissima Richardi Bentlei ad J. Millium prodiit. Auctor vero ipse non satisfecit exspectationi, cum multa fabulosa et dubiae fidei narret, et plagiarius manifestissimus fit. Quae ex Eusebio descripsit ad examen vocat H. L. Schurfleischius in Notitia Bibliothecae Vinar. pag. 51. et seqq. vide et Cl. Crenium de Furibus librariis diss. I. pag. 27.] e Britanniis esse exspectandam, ubi pervetustum ejus scriptoris codicem adservari meminerim. Tuam in Tullianis Epistolis conjecturam cum Graevio communicari. Nam is liber ab eo recognitus lucem nondum aspexit. Poema de Berengario, quod e tenebris eruebam olim Patavii, typis describendum curavit pridem ac commentariis illustravit Hadr. Valesius. Si quod exemplar ejus venale invenero, tuis invigilabo commodis, ut et de caeteris, quae videris desiderare, in primis de Abdia Babylonio bene te sperare jubeo, qui si e Basileana non possim editione, saltem e Parisina a me accipies. Vale, vir Humanissime. In Plinii epistolas commentarios suos nos jusserat sperare Pricaeus, sed is fato nuper est functus Romae. Parens meus obiit supremum diem XXV. Februar. Gregor. Anno CICICCLV. Ego natus sum die JulII XXIX. Anni CICICCXX. Hagae Comit. VI. April. CICICCLXXVII.

EPISTOLA CCXIII. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

THeonem Illustris Parentis tui quotidie exspecto a nostro Bohemo, qui se accepisse, et commodam mittendi praestolari occasionem amico nuper retulit. Pro quo interim denuo gratias ago. Abdia Babylonio prorsus careo, (ut vides ex Praefatione Opusculi mei, cujus aliquot exempla, si nostro Carpzovio, ut spero, curanti fortuna faverit, mitto; plura missurus, si ea grata vobis futura cognovero, et quidem charta aeque candida) itaque et ejus possessionem anhelo. Putabam exstare in Bibliotheca Coloniensi, cum Barthii quae fuerat, eam e Riviniana Bibliotheca redimerem: sed falsus animi fui; non enim ibi reperitur. Carmen autem illud, aut saltem illius initium, unice desidero. Ut et nescio quo fato Theodulfum Sirmondi, in quo [Gap desc: Greek words] agens, i. e. sine gente, in syllabam non peccabit: non enim peccat in amens, praepositione etiam ibi producta. Euthalius excusus ut ad me revertatur, non est opus. Tanti epim non est, ut sumptus causetur; et ego aliud praeterea

exemplum possideo. Suspicabar fore ingratum, quod non integer in eo Majoris opusculo apparet, et cujus tamen editio a Pelargiana alicubi variat. Lubuit autem talium curioso Bigotio, si forte careret, et hoc exemplum meo MSto adjicere, ut quale illud editum foret, ipse oculis suis arbitraretur. Quicquid autem feceris; vir Nobiliss. omne illud ex praestantissimo tuo judicio factum perplacebit. Bosius [Gap desc: Greek words] ex Caesareana, Lipsiensi et aliis Bibliothecis ad Josephum suum emendandum instructus erat: sed morte praeventus spem nobis non rem reliquit, quam alii expleant. Interim Disputationes ejus, in quibus ad Josephum facientia ex illis MSStis nonnulla inspersit, non plane insuper habenda. Monachio optarem eas opes, atque illa media! Sed quis praestabit? Favit Bosio Lambecius, uti peculiaris ad illum scripta Epistola testatur, quae typis excusa est. Becmannus ad meas nondum rescripsit. Nec prius, quam his nundinis potuit exemplum Hieronymi mei ad ipsum commode curari. Incertum de rebus Berengarii praenimis aveo. Initium ejus e Bibliotheca Patavina Tomasini didici. Excusum autem jam esse, nondum resciveram. Corippum Rittershusii quatuor argenteis, venalem Norimberga ut afferri curem propediem, meum erit. Promiserat Amicus exemplum, quem vanidicum tandem sensi. Vidit eum apud me his diebus Petrus Axenius, Sereniss. Duci Slesvici ac Holsatiae a Secretis, qui ad me Dresda, ubi unum et alterum mensem in negotio Principis sui haeserat, ad sesquidiem visit, Phaedro, quo me donabat, cum suis in I. Librum Notis pridem Hamburgi editis, cum repetita utraque Rigaltii editione, aliisque scriptis clarus. Notas in Librum. II. et III. MStas ad me Dresda legendas miserat. Is cum Hamburgo Lipsiam venisset, per Franckensteinium curavit ad me Membranaceum Codicem Gaufredi de vino salvo Angli; nim. Poetriam ejus novam, cujus duo capita Reinesius in ad me Epistolis ex Chronicis Anglicanis mecum communicaverat; Flacius autem alia duo in a te desiderato libello, non tamen addiro Autoris nomine, dedit. Alium tamen ejus ibi librum de Curia Romana, quem et Wolfius in Memorabilibus suis repetiit, et laudavit Hieremias Paduanus. Promisit autem Axenius a Marq. Gudio intimo suo, a quo Membranas illas ad me portandas impetraverat, Henricum etiam Samariensem, sive ut ille, et alia Italiae MSSta, appellabat, Septimelensem; quem suspicor Henricum de Male Fortunatis esse Lugd. 1509 editum; quae ubi domum reversus fuerit, quod proxime fiet, oportunitatem commodam nactus, ad me non invitus ex promisso curabit. Illum Gaufredum descripsi, sed Membranae versu 526. Cordis ad exemplar Regis formata...... vitiatae erant eraso nomine proprio, inque ejus vicem reposito Carolo. Ejus exempla in Galliis et Italia plura habentur, ut Labbei et Tomasini Catalogi testantur. Sed quis hîc nos juvet? Utinam in Lugdunensi vestra haberetur Bibliotheca? Bosii Bibliotheca Academiae Jenensi, ut ajunt, beneficentia Principis addicetur. Catalogus publice excusus non est. Vidi, quae Amicus meus quidam inde excerpsit; sed ille quae captui suo inserviebant, excerpsit, melioribus et sibi ignotioribus relictis. Doleo autem Bosium a me commodato accepisse indices in Josephum et plerosque Graecos

Patres a Barthio confectos, propriaque ejus scriptos manu, quos ab haeredibus recipere non potui, forte a studioso aliquo furto subtractos. Catalogos, quos memoras, non vidi. Vidi autem B. Parentis tui, Rutgersii, Vossii, Pawii, Riolani etc. et habeo fragmentum ex nescio quo Catalogo, sane bonis libris ac raris instructissimo. Libros, quos desidero, nonnullos properanter consignavi. Forte ex his unus et alter atiquando obveniet venalis. B. V. et diu vive, [Gap desc: Greek words] Domine. Dabam Cygneae inter mille avocamenta, die XVI. Maii CICICCLXXVII.

EPISTOLA CCXIV. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

QUas vero pro Virgilio, Victore Massil. et Icone Rutgersii denuo tibi, Illustris Patrone, sufficientes solvam gratias, quibus tua beneficentia, curaque Carpzovii nostri mea iterum augescit Bibliotheca? Sane non reperit tenuitas mea, cujus vel umbram reponat, nedum ut saltem par quod esset ulla vel minima ex parte reponat. Sufficiant ergo interim tibi, Nobiliss. vir, gratiae ex animo dictae: qui si sic perges, coelo me dignum ut arbitrer facies. Superiores meas recte puto redditas. Nunc ne prorsus steriles hae veniant, etsi steriles veniunt, adjeci variantes Lectiones Prudentii MSSti Paulinae Lipsiae bibliothecae non magnae, ut ipse vides, rei, et magnam partem circa scripturam occupatae: tamen ne desimus, tantilla chartae et temporis jactura, officio nostro, et ut videas, cum quibus aliis membranis illae conveniant, nec quid melius speres, militatum hoc omne est et datum tuae in spem gratiae, cum potiora nunc desint. De caetero cum haec occasio ad te mittendi subita sit, et occupationes meae eaeque diversae nunc cumulentur, pono calamum, et bene diuque valere te jubeo, ô et praesidium et dulce decus meum! Dab. Cygneae a. d. IX. Julii Anno D. CICICCLXXVII.

EPISTOLA CCXV. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

ACarpzovio nostro, vir Nobiliss. Fautorum et Amicorum Maxime, lubens intellexi, Theodulphum favente Numine, te tandem impetratum Amstelaedamum misisse; unde is eum ad me curet. Id ut vir impetrabilissimus, quantum potest, efficiat, meis eum rogavi literis, dedique peculiarem sive hac sive alia proxima occasione curandum fasciculum, Capo errei in Metamorphosin Ovidii Notas, Buchneri Panegyricum, et in Prudentii Hymnum Natalitium Animadversiones complexum; si una cum epistola hac vice non

possit, expediendum commodiore, modo ne iis libellis mittendis frustra sim. Sed quid hi ad tuum munus? Haerebo profecto in tabulis tuis nomen lentum, si unquam expungendum. Corippum Rittershusii adhuc ab amico exspecto: quem ubi consecucus. fuero, sequenti dabo oportunitate. Mei Hieronymi integri exempla nonbulla per Carpzovium ad te ableganda, puto tandem perlata esse. Vir Clariss. Ant. Magliabechius vitam Bernardi Geystensis in MSto Bibliothecae Mediceae reperisse dicitur: Eam ut per ejus meumque amicum adipiscar, operam navabo. Vossii de vitiis Sermonis et Graevii Ciceronis Epistolae ubi prela exierint, non sine significatione pretii haud gravatim certiores nos facito. Magni Parentis tui Theonem a Bohemo nondum vidi, qui occasionem mittendi raram literas ad amicum causatus est. Eum indies avidissime exspecto. Mirer enim si non tandem aliquando daretur per tantum temporis intervallum. Flacii illa desiderata et Nazianzenus Langevoithi nondum e latibulis eruti sunt. Inquiram autem ulterius. Si quid porro gratum tibi desideras, indica quaeso. Offeruntur aliquando praeter spem diu alias quaesiti libri. Quo minime credis gurgite, piscis erit, ait tuus Ovidius. Ita Vale, vir Nobiliss. et amare me constanter perge toto affectu tuum. Dabam Cygneae d. XXV. Julii st. V. Anno CICICCLXXVII.

EPISTOLA CCXVI. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

TArdius aliquanto, atque adeo praeter spem duabus tuis rescribo, Daumi Clarissime, obnoxius valetudini aliquandiu, deinde et ob rem familiarem curandam avocatus ab aula frequenter. In praecipuis tamen responsi procrastinati causa fuit, quod spe per amicos facta Abdiae Bubylonii, abs te desiderati, e latebris Bibliopoliorum apud Roterodamios eruendi, cum exemplar ipsum, quod offerebat se venale, inspexissem, deprehendi invitus carmen Poetae Christiani incerti, in fronte libri a Wolfgango [Note: Abdiae hujus editio a Lazio curata prodiit Basileae 1551. nuper inseruit cum codici Apocrypho N. Testamenti Cl. Fabricius tom. II. in initio, et testimonia varia de hoc supposititio scriptore praemisit. pag. vero 401. editiones recenset. inter quas omittit Parisiensem 1556. quam possideo in illa ut et priore 1560. est praefario Lazii, sed carmen illud, de quo hic Heinfius, omissum. Ad seculum decimum eum detrudit Oudinus de scriptoribus Ecclesiasticis tom. I. pag 420. ceterum haec, et epistola CCXVIII. editae inter Daumianas a Joh. Andr. Gleichio. Chemnicii Anno 1709. pag. 270. et seqq.] Lazio e membranis pervetustis juris factum publici, cujus a me mentio facta jam non semel esset, illic haud quaquam comparere. Unde fit, ut omnino suspicer errorem eundem per plura dispersum exempla, Parisinis aliisque Lazianam editionem secutis typographis ansam dedisse omittendi hujus carminis. Sed bene habet, quod non multo post aliud sese exemplar apud Leidenses in auctione publica, quod tibi vindicarem,

offerebat. Nam quamquam liber ipse Abdiae adglutinatus eo in volumine parte sui mutilatus exhibetur, nihil ego illud ad Abdiam ejusque socios a Lazio editos ratus pertinere, redimendum vel sic duxi, quod spero me fecisse te non nolente. Rogatus interim a me nonnemo est ex amicis Leidensibus, ne quam negligeret occasionem libri quam primum Amstelaedamum mittendi ad Danielem Elzevirium, unde mox Lipsiam ad humanissimum Carpzovium curaretur, quando is utrique nostrum in his talibus gratificari pro caetera sua benignitate non alienum abs se ducit. Carmen ipsum e versibus plus minus quadringentis constat, sed fortassis aut a Georgio Fabricio in corpore Poetarum Christianorum jam denuo exhibitum, aut ab aliis post luce puhlica donatum, quod tuum erit curiosius indagare: quando nec Fabricii opus, nec alii codices, unde id liquere certius nobis possit, nunc sunt ad manum. Ejus initium sub finem hujus Epistolae designatum invenies. Theodulphum jam pridem ad vos dclatum oportet: Nam de Theone miror, tantillum libellum tam diu in via haerere. Rarius Leidam excurro, quo tamen sub dies cogito proximos, ad curam meam revocaturus, ut aut opera Danielis Elzevirii, quae feliciter jam nobis cessit non semel, liber ad te perferatur, aut si is periit, aliud consequamur exemplar, quod factu arduum non erit. Et haec quidem hactenus. Nunc veniendum est ad tuas longe jucundissimas, quarum alterae Majo mense, Julii alterae erant exaratae. D. Hieronymi de Trinitate opusculum cum aliis eidem additis habui, ut tua omnia, perquam acceptum. Cujus et Graevio nostro Ryckioque ac Monachio exemplaria jam divisi, divisurus et propediem sua Bigotio Spanhemioque. Ipse Graevius, ut est: tui amantissimus, Ciceronis sui exemplar per Elzevirium tuos in usus Lipsiam mittendum jam curavit; quod ut significarem tibi, me obsecrabat nuper. De Josepho Stephani Monachii lentum, ut apparet, erit negotium. Britanni tamen de editione scriptoris hujus nova cogitare pergunt magis ac magis, eamque in rem aere suo redemta cupiunt, quae Bosius ad scriptorem illum meliorem reddendum e variis Bibliothecis complura collegerat, quod negotium curandum Graevius suscepit. Bosii ipsius scripta possideo perpauca, atque in his Cornelium Nepotem editionis primae, ac dissertationem de Pontificibus urbis Romae, deque Clinicis Ecclesiae veteteris, quantum memini: Unde eruditionem hominis ad praeclara nati colligere arduum non fuit, quo magis fato ejus tam praecipiti ingemisco. E libris, quos tibi fore usui es testatus, jam Basilii Zanchii poemata sum nactus, quae una cum Abdia Babylonio ad te curabo perferenda. E reliquis plerosque, nam de omnibus polliceri nisi temere nihil possum, ut consequaris aliquando, pro meis facultatibus curabo. Editio Lugdunensis anni MDIX. varios posteriorum temporum versificatores complexa, exstat, ni fallor, in armariis meis. Sed illam alia posterior in eadem urbe procurata excepit, quam et ipsam me reor possidere. Vossius de vitiis sermonis praelo Elzeviriano nondum, quod sciam, est commissus. Interim Gallicanos typographos exercet Lexicon ejusdem fere argumenti, a viro quodam gentis illius doctissimo operose contextum, cujus specimen Bigotius pridem ad me misit. Prodiit hîc nuper in lucem

libellus postumus [Note: Vide Epistolam hujus Sylloges Tom. II. 515. pag. 812.] Everhardi Feithii antiquitates Homericas complexus: ejusdem Atticas antiquitates Bibliopola nos jubet sperare. Jacobus Gronovius Livium Parentis sui typis describendum curat, cui de suo multa est additurus. De Graecia Palmerii alias puto egi, cujus editio parte sui majore est profligata. Sed partem Graeciae tantum comprehendit: reliqua autor morte praeventus non perfecit. Thomas Munckerus post editos in Britannia mythologos Graecos, vere proximo Latinis notis eruditis illustratos typographo Hagano vulgandos permittet. Graevius praeter Ciceronem in Floro edendo pridem occupatur, etc. Vale, vir Clarissime, et feliciter aetatem age. Hagae Comitum CICICCLXXVII. Nonis Octobris. De Corippo Rittershusii non est, quod multum labores. Weitziana in Museum et Theocritum nunquam vidi. Mirum Lazium ignorasse auctorem, qui Hieronymus Paduanus est, toties hoc nomine ante Lazianam editionem Lipsiae, Viennae et alibi excusum, etiam a Pulmanno Antverpiae. De passione Domini nostri Jesu Christi carmen heroicum luculentum ad Donatum Episcopum incerto auctore,

Maxime Coelicolum, supera qui celsus ab aula
Aeterno imperio superes, fortique tridente
Res hominum, divumque regis, quo turbine dire
Judaei irruerint, rabies quae traxerit illos
Tanta, tuo nato poenas inferre nefartdas,
Horrendumque genus mortis, crudelius ipsa
Terque quaterque nece, est animus describere versu.
Tu modo fluctiferum, pater, haec rege vela per aequor,
Primitiasque meae, si qua est, en accipe Musae.

EPISTOLA CCXVII. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

THeonem tandem a Bohemo nostro, et Theodulphum a Carpzovio salvos nactus sum. Pro quibus quas agam gratias vix reperio: ita beneficiorum numero et magnitudine me vincis, Nobilissime vir. Uterque magno me gaudio affecit: Theo quidem imprimis ob Camerarii emendatam a beato tuo Parente versionem, cujus judicium semper miratus sum; Theodulfus autem ob integra, quae mutilata prius legebamus, et addita longe plura prius non visa. Miror tamen in Canisio, et illo in Bibl. PP. Coloniensi, plura ejus haberi, etiam a Rivino recusa, quae Sirmondus omisit, invitusque vidi hujus rei causam in notis praeteritam. Multa jam observavi exinde, absque ea editione alioqui non cognoscenda. Unde denuo pro hoc beneficio gratias tibi Bigotioque curanti libellum persolvo longe maximas. Quas et debebo majores, ubi Abdiam

Lazii accepeo, utut appactus liber parte sui mutilatus sit. Illud Poema (Jesuidae aliis nomine inscriptum) quod adjecit Lazius, tanquam, incerti Auctoris, est Hieronymi Vallensis, vel, ut alii, de Vallibus, Paduani, quem Gesnerus male anno 1494. claruisse ait. Vixit enim ille P. Donatus, cui confecravit hoc, anno 1442. ut videre est pag. 141. Biblioth. Pad. Toma sini, quam indultu Amici aliquando perlegi: apud quem legimus etiam Paduae MStum Jesuidae et Carminum Hieronymi de Vallibus haberi. Narratque idem Gesnerus in Biblioth. alibi W. Lazium habere MStum, hujus, alibi Viennae. 1510 in 4to. editum esse: Ego autem non solum MStum chartacium, sed et Lipsienses quatuor editiones in Libraria mea asservo, anno 1509. 1512. 1516. 1517. in 4to. excusas apud diversos Typographos. Edidit et 1559. Antverpiae apud Bellerum in 12. Th. Pulmannus cum Dominici Mancini Poematis, ut ait, multis tamen omissis, quae apud me sunt: nimirum de Paffione Domini, et quatuor virtutibus: Macarii Mutii equitis Camertis (de quo in epistolis Politiani) triumpho Christi, omissa iterum eleganti proso sermone Praefatione Argentinae prius excusa, et aliis aliorum carminibus. Exstat anno 1494. Lipsiae procusa expositio Mysteriorum Missae, Christi Passionem figurantium Anonymi. Is auctor hujus Hieronymi longe plures versus in testimonium advocat. Quibus inibi lectis Barthius olim adeo captus est, ut crediderit esse vetusti alicujus auctoris Hieronymi dicti, et in Librum LXVII. Adversariorum cap. 2. non sine laude ejus exscripserit. Ex quo aliquando haec verba excerpere memini: Sane vero talia, ut ipsum opus, eximie desideramus; jungunt enim sacris rebus Romanam dictionem, ita ut vix ullum superstitem Poetarum Christianoram isto meliorem censere possis. Haec ille. Variant autem plurimum exemplaria, praesertim Pulmanni, quem interpolasse multa. suspicor. Variat et lectio in Lazii edito, ut ex paucis versibus illis descriptis animadverto. Qui eo gratior hac propter appellet. Hieronymi mei Graeci quatuor adhuc hisce adjeci exempla, sed a literis his abjuncta, ut eas Carpzovius noster, si non cum fasciculo, saltim absque illo prius ad vos propellat. Nisi grave, et ubi occasio erit, velim mittatur aliquando ad Juniorem Gronovium a me perhonorifice salutandum, hujus exemplum. Qui primam Parentis sui ad me epistolam, cum periisset, denuo descripsit: Parentis vero Livium eum denique recudere volupe est. Habeo primam ejus editionem: ultimam paulo ante suum ex hac vita discessum mihi promisit, sed morte praeventus praestare non potuit. A Graevio nihil vidi, neque literas, neque Ciceronem: inquiram autem vel apud Carpzovium, qui se exemplar ab Elzevirio accepisse scripserat, et Menenkenium Prof. Publ e Belgio etiam exemplum nactum esse ante nundinas memoraverat. Bosii Bibliothecam Jenensi publicae adjunctam affirmant. Utrum MSSta ejus addita excusis Codd. fuerint, me praeterit. Usui ejus, cum viveret, concedebam indices in Graecos nonnullos, quibus et Josephus additus erat, incredibili diligentia a Barthio confectos et [Gap desc: Greek words] scriptos. Verum post obitum ejus disparuerunt, nec ab haeredibus recuperare potui, a tagaci procul dubio manu subtracti, ut et nonnulla alia, Publicavit iis, quae

te possidere memoras, plura, quae si in manus meas incident, faxo iis ut potiaris. De Josepho ejus nonnulla ex ejus ad me [Note: In Josephum nunc totus incumbo. Ad eum excudendum operam suam honestis conditionibus obtulit Johannes Köenig, bibliopola Basiliensis. Etiam Lipsia spes aliqua adlucessit fore, ut Lipsiensis cujusdam sumtu haec excudat. Sed lentum negotium est: et labor plane taediosus. Nam vix ulla periodus est, quae non adnotatiunculam requirit: et chronologica multum operae temporisque sibi poscunt. Versio autem Geleniana infin tis locis a Graeco recedit: quam tamen et ipsam emendare animus est. Est vir magnus, qui suadet, ut varias lectiones solas separatim edam, ut in Polybio fecit Boclerus: sed id a me impetrare nondum possum. Ut tamen acceleretur editio quae in tanta exspectatione est, constitui versionem intactam relinquere; et solummodo graviora illius [Gap desc: Greek words] in notis perstringere: controversias quoque plerasque, praesertim Chronologicas in aliud opus exercitationum ad Josephum et historiam sacram, si deus vitam dederit, separatim, et per partes, ritu disputationum Academicarum edendum, rejicere. In notis autem id potissimum operam dabo, ut textus Josephi emendetur, et variae MSS. lectiones, doctorumque virorum conjecturae recenseantur.] literis excerpsi. Weitzii in Musaeum exiguus Notarum absque textu libellus est, Ambergae in 12. anno 1613. excusus. Maximam partem cum indice, si non totus, correpsit in notas Pareanas. In Theocriti saltem Charites notas edidit Coburgi Anno 1624. in 8. paucissimis pagellis, quas ad Barthium miserat. Sunt mera sententiarum collectanea. Inquiram in utrumque libellum; utinam felici sorte! Corippum Rittershusii per Zwollanos ad Elzevirios misit Carpzovius. Versificatores illi Lugduni anno 1509. et postea additi qui sint, rescire aveo. Octo auctores mei, inter quos Cato, Theodulus, Facetus etc. anno 1505. sunt excusi Henricum de male Fortunatis 1509. cum Comment. Lugd. proditum desidero: sed vix spero. Si is Henricus pauper vulgo dictus est, aliis Septimelensis, spero ex promisso Petri Axenii a Marq. Gudio, qui nuperrime alteras Gaufredi membranas emendatiores et Scholiis locupletiores ad me curavit, his diebus per Carpzovium Hamburgum. Commodianum, Architrenium, autorem de gestis Berengarii, Mantuani veteres editiones ante Antverpiensem luci. datas anxie desidero, aere meo lubens redempturus per Carpzovium curando. Ad Amorum triumviros sunt apud me Notae Barthii, ex V. MSto. ad vetustissimam edit. nullius anni et loci in Folio, quam in Italia puto excusam. Pro judicio variorum bonorum librorum gratias ago habeoque. Utinam et ad nostras oras appellant. Haec admodum festinans. Inelegantiae ergo me excusabis [Gap desc: Greek words] vir B. Vale, sospesque diu diuque age! Dab. Cygn. d. 16. Octob. st. V. Anno CICICCLXXVII.

EPISTOLA CCXVIII. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

LAetor me hercules, ut qui maxime, cum Theonem parentis mei, cum Sirmondi Theodulphum ad te salvos pervenisse, idque cura ac beneficio praestantissimi Carpzovii, cui hoc nomine uterque plurimum sane debemus. Ab hoc successu augurium capio non vanum mox fore, ut et Basilii Zanchii Poemata et Abdias Babylonius, jam dudum viae commissi, fato utantur pari. Caeterorum, quos desideras, codicum ratio a me habebitur, cum venales offerentur. Quas vero grates, Daumi clarissime, tibi nunc agam pro Corippo Rittershusii, quem librum in Bibliopoliis hîc terrarum nequicquam quaeras? quas pro S. Hieronymi de Trinitate opusculo? cujus copiam et Jacobo Gronovio, quod jubes, et Emerico Bigotio sum facturus. A Bigotio, quod miror, jam totis sex mensibus literarum nihil ad me perlatum. Diu est, quod Aegidius Menagius significabat per litteras lugere inconsolabiliter fraternam mortem: sed et id vulnus jam cicatricem duxisse debuit. Jacobus Gronovius praeter Livium parentis sui, et suum, observata peculiaria typis describenda curat, ut audio, super Livianis locis compluribus rem Geographicam tangentibus. Habet et sub praelo Gisbertus Cuperus quartum Observationum Philologicarum librum. Tres priores longe auctiores castigatioresque posset publico simul dare, sed, ut sunt tempora, typographum huic rei frustra circumspici opinor. Amstelaedamenses Bomii fratres tamen Callimachum dicuntur luci parare, Animadversis Annae Fabrae Tanaquilli filiae illustratum. Ciceronianas Graevii Epistolas jam debes accepisse. Ejusdem Florus lucem propediem quoque videbit, quem et alia proxime excipient. Ferunt et Luciani libellum de Calumnia publico datum, cum notis Jacobi Tollii, sed quem nondum videre mihi contigit. Thomas Munckerus amicus meus adsiduus est in Mythologis Latinis recognoscendis, quos in unum volumen conjectos aestate proxima in publicum, ut opinor, emittet. Nunc post Hyginum absolutum Fulgentio manum admovere coepit, cujus codicem vetustum, et multis locis sibi utilem e Leidensi bibliotheca nactus, subsidia conquirit majora, sed irrito hactenus conatu. Conqueritur in suis ad me litteris nec Baptistae Pii in hunc scriptorem commentaria, nec Jacobi Locheri, quae Anno 1521. in Germania superiore dicuntur prodiisse, reperire se posse: Locherum praestare si nobis potes, et me non minus, quam Munckerum ipsum, et rem litterariam omnem perpulchre demereberis. Volebam plura, sed recens a morbo, qui me aliquam diu lecto habuit adfixum, vires scriptioni non satis respondere invitus intellexi. Vale, mi Daumi. Hagae Comitum CICICCLXXVII. Kal. Decembris.

EPISTOLA CCXIX. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Hagam.

APpulerunt tandem d. 24. Decemb. st. V. post tuas, vir Nobilissime, literas x. Decembri a nostro Carpzovio ad me recte missas, Clarissimi Graevii Ciceronis epistolae, et Zanchius tuus cum Abdia Babylonio. Quibus libris quid mihi gratius obvenire potuisset, nunc non memoro: verba enim deficiunt, et pudore afficior, cum cogito me tot beneficiis obrutum victumque, tam ingratae mentis hominen vivere cogi, nec paria facere posse. Doleo sane sortem mihi adeo adversari, ut quod valde velim efficere nullus queam. Visebantur ante unum et alterum mensem in quodam auctionis Lipsiensi Catalogo abs te desiderata vetusta illa a Flacio congesta Poematia. Sed cum ille serius ad me pervenisset, jam ab alio praerepta illa fuerant, nec rescire potui, in cujus pervenerint potestatem. Sic caetera a te cupita necdum reperi; nec tamen despero tempus, deo volente, futurum, ut et illa alicunde erui liceat. Cl. Graevio non tantum his, sed et peculiaribus litteris agam gratias. Gisberti Cuperi Observationibus Philologicis nondum potiri datum est, uti nec Munckeri Mythologis Latinis. Jac. Locheri Fulgentium nunquam vidi, ex appendice Simleriana Gesneri mihi saltem notum. Ejus Poemata nonnulla spreta olim adeo Jano Grutero, ut ex praefatione partis 5. Poetarum Germanorum liquet, possideo aliis appacta. Horatius cum Scholiis, sed non magnae puto rei, exstat in Bibliotheca hîc publica. Forte ab anno 1498. quo Argentorati Horatium edidit, doctius aliquid accuratiusque postea publicavit. Quod si Fulgentium indagare deinceps dabitur, a me non negligetur. Interim significo Barthium ad Commelinianam Mythologorum Latinorum Editionem nonnulla notasse, quae si Clmo Munckero arrideant, a me fideliter excerpta habebit. Dabo exiguum harum gustum. pag. 192. libri I. pro melos carminis expectabat, legit ille expectorabat. pag. 171. cap. 17. Mercurium dici voluere quasi mercium curum. L. Mercicurium. pag. 173. cap. 15. Anacreon antiquissimus autor, l. amabilissimus: pag. 184. cap. 7. lib. 2. pro impossibilis latro L. improvisibilis. Videndum tamen, an non praecedenti voci potentior opponatur. pag. 193. cap. 16. de Dionysio, in femore suo misit, l. insuit. pag. 215. fine capitis de Marsya et Orpheo: Pastores sunt, qui aliena sulcando subtilius pascunt. L. sua vilius. Alia addere non vacat. Plura ad Continentiam Virgilianam adscripsit. Baptistam Pium in Fulgentium, uti et ejus Elegias a Ravisio Textore ejusque exscriptoribus laudatas, itidem nunquam vidi. Novi Bibliopegos et alios homines, qui veterum talium librorum ingentem numerum consciderunt, e quorum manibus aliquando quosdam eripui. Hinc non mirum rarescere ubique eos, nec faciles inventu esse. De caetero si qui libri grandiores, qualis Abdias iste, pro quo adhuc debitor sum, fuit, ad me destinabuntur,

velim significari mihi pretium illorum, ut per Dn. Carpzovium possim refundere: Et si quos amplius libros desideras, eorum indicium dari, ut si non omnes, saltem unus et alter attendi possit, et pro te acquiri. Ea propter scripsi et Noribergam ad Cl. V. Christophorum Arnoldum, Amicum meum veterem, qui Cl. viri Ant. Magliabechii amicitiam mihi conciliavit, addito exemplo tuarum litterarum. Ad quas respondit his verbis: Pro literis Heinsii, in gemmarum et emblematum censu habendis, maximas, quas possum, gratias ago: Amavit nos quoque Daphnis, et Epistolio me aliquando beavit; cum quo veterem revocare amicitiam, Leydae a nobis initam (si liceret) omnino vellem. Saluta virum Celeberrimum verbis meis, quem silentio hactenus colui; et adhuc colo etc. Haec ille. Plura vetat acris gravedo, primum ad scribendum caput aversans, nec parum oculis molesta, quam abstinentia studiorum omnium optime curo, singulis fere annis acciduam. B. Vale, Amice incomparabilis. Dabam Cygneae Kal. Januarii Anni a nato Christo CICICCLXXVIII. cujus ut et longe plurium secuturorum auspicium felicissimum fortunatissimumque esse jubeo. Frid. Nausea edidit Anno 1531. Coloniae Anonymi Philalethi Eusebiani in vitas, miraculaque passionesque Apostolorum, Rhapsodias. In illis reperio integra capita ex Abdia descripta, nisi is potius ex hoc descripsit, aut Lazius primus Editor initia hujus immutarit. Posset ex hoc Abdias aliquoties, si tanti, emaculari.

EPISTOLA CCXX. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Vianam.

HIberni frigoris saevities et me inclementius, praesertim mense Januario habuit, Heinsi Nobilissime, Maecenas honoratissime. Quo magis doleo te binos ferme menses lecto fuisse affixum; Deumque veneror, ut salvum quamprimum ac ex voto sospitem seculo et Musis te diutissime praestet servetque. Victorem Massiliensem, quem cum Virgilio (at quanto, quam memorabili, et quantis gratiis digno munere!) a Carpzovio nostro exspectare me jubes, laetissimis excipiam amplexibus. Viales interim illis faveant benigni! Forte erit, ut et Panegyricus Berengario dictus e latibulis prodeat, et meum singulari jucunditate exhilaret animum. Quanquam laetitiam hanc turbare non parum videantur cogitationes ac solicitudines, quomodo tantis beneficiis tuis redhostiam ego, ab omni ejusmodi ope inops, cum materia occasiove fere nulla sit, et sic tamquam in ingratum benignitas effundatur tanta. Sed et hîc, spero, Numen caeleste providebit. Manum illam in Victore alteram, quam Pulmanni arbitraris, mihi ejus esse neutiquam est visa. Habeo enim illam frequentem in Codicibus, quos Barthius a Raphelengianis aere suo redemerat, Juvenalibus puta tribus, Sedulio, Aratore, Schedis Horatii etc. quibus usus erat Pulmanus in suis Editionibus. Castigationes Vellejanas denuo emendatas quam vellemus

Arnoldus et ego prodire? Judicium enim singulariter acuunt collatae tales editiones judiciosorum hominum. Hieronymi ille libellus, si ad me mitteretur, sedulo darem operam, ut brevi temporis spatio, nisi liber Victore Massiliensi, quem intra decendium describebam, forte crassior ac prolixior sit, exscriptus a me ipso, prima statim tuta occasione per Dn. Carpzovium remitteretur. An Bigotio libelli mei accepti fuerint, scire jucundum fuat. De Lactantii noviter reperto scripto et a Baluzio edendo Graevius salivam jam moverat Utinam quamprimum rei spes illa transscribatur? A Baluzio alioqui dudum edita, ad nos, quod scio, vix aut nondum pervenerunt. Sane Hildebertum Cenomanensem, si et illum publicaret, avidissime expeterem e Bibliopoliis. Imperfecta enim satis est Riviniana, nec ullo insuper modo potest haberi, ne ab ejus quidem Filiis, qui parentis sui hunc librum ignorare fere videntur. Post obitum ejus disparuisse miror omnia illius exemplaria. Habeo nunc mecum ex Paulina Lipsiensium Bibliotheca. Membranaceum grandem Codicem, in quo Mamutii nescio cujus de virtutibus Elegia plus mille constans versibus, Orosius, Arator, Rigae et Prudentii nonnulla, ut Psychomachia, Hamartigenia, Hymni. Quae cum tua, vir Nobiliss. comparare coepi, varias proxima occasione, modo tanti sint, missurus. Sed nolo inficetis meis nugis tibi, vir Nobilissime, tuisque studiis esse molestiae, quem valere ac salvere ex animo jubeo. B. Vale iterum iterumque et salve. Deproperabam Cygneae inter illa [Gap desc: Greek words] Nonis Maii CICICCLXXIX.

EPISTOLA CCXXI. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

SUB hibemam tempestatem proximam me receperam ex aula in locum solitarium, quem studiis meis secessum destinavi, ut et vires a morbo dejectas instaurarem, simul ut bibliothecam, mire conturbatam tot jam annis, ordinarem, ac meis aptarem usibus. Cujus tamen in propositi successu ne omnino mihi satisfecerim, per intervenientem morbum factum est, qui cum ab aliis curis, tum ab officio litterarum, quod amicorum pluribus debebam, tibi in primis, me avocavit hactenus. Illustrium septem virorum poemata, quae debebam tibi, misi jam ad Elzevirium, quibus ille Vellejum Paterculum est additurus. Panegyricum carmen Berengario dictum iis additum oportuit, sed exemplar, quod jam seposueram ad te mittendum, nescio quomodo in armariis meis aberravit, et manus meas frustratur. Ubi comparebit denuo, quin ad te iturum sit dubitare non debes. Thomae Munckero, quae Barthiana ad Fulgentium Mythologum proxime annotata communicabas, fuerunt acceptissima, ac horum pleraque approbationem ejus sunt consecuta. Abdiam Babylonium Salmasius cum pervetusto Fr. Jureti codice contulerat, uti is ipse saepe in scriptis testatur. Dum excutio Bibliothecam meam, complura illic

volumina invenio apud Italos praesertim excusa olim, quae hîc terrarum raro videntur. Ut Pauli Manutii de comitiis et urbe Romana commentarios. ejusdemque ac Fratris Petri de Damasceno dissertationem. Victorem; et a Morellio editum alterum Hieronymi libellum Graecum cum versione Latina. Vale. Vianae ad Leccam 24. Junii Gregor. CICICCLXXVIII.

EPISTOLA CCXXII. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Vianam.

LItteris tuis, vir Nobiliss. reposuissem responsum maturius, si Carpzovius noster ad Acidulas Egranas profectus voto meo non defuisset. Nunc commodum salutante nostras oras Clariss. Graevio, non potui non ei committere Arnoldi ad te literas. Quibus si quid reddes responsi, curabo illud ad eum statim atque accepero. Mar. Vict. Massiliensem, etsi mihi hactenus amatissimum, et inter [Gap desc: Greek words] repositum, male fecit Graevius, cum dono abs te mihi datum olim affirmavit, quod tum ex ejus [Gap desc: Greek words] , tum ex Epistola CXXIV. ad Reinesium a me scripta, videre est. Idque credidi firmiter, cum tot Epistolis acceptis, ne semel quidem vel a te, vel a Graevio eo nomine fuerim commonitus. Securius igitur eo libro, quasi meo usus, ad typos quidem textum descriptum habeo: sed nondum cum descripto commissum: qui liber etiam Catalogo nundinali Lipsiensi non ita pridem inseri jussus est, quasi mox publicandus, fueratque publicatus, nisi exspectassem aliunde ad commodius edendam editionem Gagneianam, quam et te rogare memini. Hac vice igitur, ne beneficium tuum mihi prorsus pereat, remittere per Graevium non potui. Bidui enim intervallo collatio et notarum descriptio, tot intercedentibus remoris, expedienda non erat. Si statim, ac Lipsiam appulerat, id me monuisset, obtinuisset facilius. Exiguam igitur hanc morulam aegre noli ferre, cujus benevolentiam toties expertus sum. Remittetur cura Carpzovii quamprimum, non sine gratiis. Scribit autem Graevius, quem frustra hospitem exspectavi, te, vir Nobiliss. promittere, si remisero, aliud mihi ejusd. Editionis exemplum; quod summis precibus rogo, maximisque desideriis mihi polliceor. Atque utinam et Gagneianam una nancisci possem. Editionem enim nondum abjeci; sed si vitam Deus largietur, vel meis sumptibus, ubi ad eam rem tantum aeris collegero, uti Hieronymum dederam, dabo typographo, exemplaque ad vos mittam. [Gap desc: Greek words] (procul dubio is meus est Hieronymus) [Gap desc: Greek words] quot chartarum opusculum est? Utinam olim habere licuisset, adjunxissem meo. Octo illa opuscula Catonis, Theoduli etc. ipsus possideo: At non Lugdunensem illam Anni 1538. quam valde cum veteriore illa componerem, si tam felix impetrator essem. Henricum de male Fortunatis Lugd. editum quaero, qui Septimelensis, aliis Samariensia est, cujus communicationem aut a Clariss. Magliabeechio, qui ejus

vitam e MSS. sua manu mihi descripsit, et Barthol. Scalae opuscula cum aliis dono misit: aut a Marq. Gudio exspecto, in gratiam Magliakeechii eum editurus. Berengarii Panegyristen ubi nactus fuero, quas non gratias acturus sum? atque utinam referre daretur. Indicium sane rogo adhuc librorum copiosius, ut si reliqui statim non compareant, unus et alter saltem, qui se primum offerat, tibi, Maecenas honoratissime, conciliari queat. B. V. incomparabilis Heinsi, et maxime festinatis incomptisque benigne ignosce. Dabam Cygneae a. d. 21. Aug. st. Jul. A. V. R. CICICCLXXVIII. Buchneri epiatolae jam Dreadae excuduntur. Vidi specimen.

EPISTOLA CCXXIII. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Vianam.

LItteras ad te, vir Nobiliss. meas Clmo. Graevio, cum Lipsiae haereret, cum Arnoldianis concreditas, jam in manus tuas illustres pervenisse arbitror. Hac vice per Ampliss. Dn. Carpzovium remitto tandem Victorem Massiliensem, pro cujus tamen diuturna permissione gratias (si sufficit) peringentes ago, et maxime memor hujus ero beneficii. Ibi quae ad Hilarium notata sunt, Maximi Parentis tui manu exarata agnosco: quam novi ex litteris [Gap desc: Greek words] ad Barthium, et vidi in diversis virorum doctorum Philothecis. Sed cujusnam manus sit, qui pag. 115. velantes ad oram scripsit, Rutgersiine, cujus manum nondum vidi, an alterius, nosse perquam haveo. An Rutgersii sunt pauculae ad Victorem pag. 14. 15. notae? Noli autem, Domine maxime venerande, indignari, quod tamdiu apud me detinuerim hunc libellum, qui, nisi ex errore meum putassem, et si citius fuissem vel a Graevio monitus, jam olim, et quidem brevis, postquam primum accepi, temporis spatio, ad suum reversurus erat Dominum. Septem illustres Poetas una cum Vellejo et Rutgersii effigie, cujus unum cum Arnoldo nostro commune feci, post Graevii discessum demum recte adeptus sum: unde mihi nova debitio nata est. Quî vero ex tabulis tuis nomen expungatur meum, nondum queo perspicere. Valde placet in eo collatio cum primigenia editione, ex qua sic vera lectio feliciter fuit eruta. Utinam et alii Auctores ad primas sic revocarentur editiones! Septimellensis dimidiam fere partem ex Lipsiensi Bibliotheca nactus sum; nam caetera librarius omiserat; utinam aut a Magliabeechio aut a Gudio (uterque enim promisit) supplenda! Berengarii Poetam anxie exspecto. Manutii illa scripta, quae possidere te ais, hucusque fuerunt mihi incognita. De Hieronymo superius scripsi. Raenerius Medicus, qui octo illos versificatorculos recudit, utinam aliquando hac facie conspiciendos, etiam Ovidii Metamorphosin evulgavit, et nescio quid in Lutatii Argumentis ex Manuscriptis sibi praestitisse visus est. Si Munckeri Fulgentius in lucem prodiit, eum nondum sum conspicatus. Gaufredum cum tertiis Membranis a Gudio ad me missis commisi,

proxima oportunitate publicandum. Suspicor eum suam Poetriam (sic vocat) bis edidisse: tantae discrepantiae alicubi in eo apparent. Victoris Massiliensis Morellianum exemplar, et quae ei accessere Poematia, debebant adhibere suis editionibus, qui postea Bibliothecis Patrum inseruere. Nam Georgius Fabricius uno et altero loco in suis Poetis Christianis sibi permisit, qood non debebat. Etiam in Drepanio omisit distichon, quod et reliqui fecerunt. B. Vale, vir nobilissime, evergeta aeternum commemorandi, et me alio Victoris exemplo tibi amplius obstringe. Dabam Cygneae a. d. XVI. Octob. Anno CICICCLXXVIII.

EPISTOLA CCXXIV. NIC. HEINSIUS. Chr. Daumio. Cygneam.

INvitus quidem ex ultimis tuis cognovi Graevium nostrum, tam vicinus vobis cum esset, curis avocatum domesticis, te non convento pedem ad nos retulisse e Saxonia vestra, de qua redux ceteroquin complura narravit nobis haud injucunda auditu. Nunc in Floro luce donando totus est, in quem quicquid conjecturarum e scriniis meis corradi potuit, id omne communicavi cum amico nostro. Vellejum meum tertia parte auctiorem et emendatiorem luci paratum jam habeo, quo aequiore animo a te inspiciendae sunt castigationes meae properanter nimis in publicum nuper emissae. Hunc enim libellum cum poematis Septem Illustrium Virorum, quod sibi redditum ultimis significarit noster Carpzovius, ejus tibi copiam jam esse factam vix est ut dubitem. Panegyricus Berengario dictus, qui aberravit in pluteis meis, nondum e fuga retractus est. Victor Morellianae editionis, tamdiu apud te servetur licet, dum alterum ejus exemplar ad te perveniat, quod tibi seposui. Frequenter quidem amicus noster, etiam cum libellus ei traderetur ad te mittendus, a me monitus est, ejus repetendi curam ne negligeret, ut fatetur ipse, cum eorum, quae ad oram codicis Rutgersius annotaverat, nullum mihi exemplar sit reliquum. Sed oblitus, quantum apparet, moniti saepe iterati a me, effluere sibi passus est has preces. Tibi autem, vir Clar. satisfactum rebar, si editione illa ad satietatem utereris. Gagneianam Victoris editionem nequicquam quaero hactenus: ad Arnoldi litteras rescriptum Carpzovio nostro mittam hodie. de Poematis Angeli Politiani Etruscis olim inter nos actum memini, quorum editionem Aldinam possideo et alteram Mediolanensem Anni 1519. cui vir maxiximus Julius Caesar Scaliger manu sua adscripsit; dignum poema non solum, quod quibusvis praestantissmis vulgaribus scriptis adnumeretur, sed etiam quod praestantissimum omnium habeatur. Vale, Idib. Novemb. CICICCLXXVIII. Vianae ad Leccam.

EPISTOLA CCXXV. NIC. HEINSIUS Chr. Daumio. Cygneam.

DE Victore Massiliensi, cur tam anxie festinares nihil omnino caussae erat, Daumi Clarissime, poterat enim in scriniis tuis acquiescere, dum aliud exemplar, quod sum pollicitus tibi, traderetur. Id tibi apud me quemadmodum praesto est, ita Panegyricum Berengario dictum nondum erui est datum e latebris Bibliothecae meae. Hyberna haec tempestas aliquanto inclementior facit, ut cubiculo rarius excesserim in museum: sub adventu hirundinum tamen id tutius licebit, sine valetudinis incommodo, quae me foco adfixit. ad Hilarium quae annotata sunt ex Puteanorum, ut suspicor, codice, non parentis mei, sed Rutgersii manum praeferunt, ex cujus legato quia ad me pervenit, librum cariorem habeo. Altera illa manus, quae pag. 115. comparet, mihi plane est incognita. Castigationes Vellejanas ad te perlatas esse gaudeo, non quod sint tanti, quae te lectorem possint sperare, sunt enim tumultuarium in modum a festinante conscriptae. Sed ut videas pro jure amicitiae nostrae, ita me arbitrari, etiam minima mea ad te pertinere. adauxi eas altera fere parte, multis rejectis aut immutatis, in quibus videbar mihi post intentiores curas a scopo aberrasse. ad Cl. Arnoldum litteras mense Novembri dabam, quas te accepisse confido. De Hieronymi libello agam cum Graevio nostro, si sit, cui describendum concredi possit. Sin minus, ad te referendum aliquando curabo, ubi tuta sese offeret occasio. Raenerius ille argumentis in Metamorphoses Nasonianas vetustis recognoscendis utilem se operam navasse gloriatur, quod tamen doctissimus Munckerus negat, qui a me argumenta ea accepit cum vetustissimo codice Florentiae collata. Munckerus Fulgentio suo adhuc typographum quaerit, Vianae 10. Februar, CICICCLXXIX.

EPISTOLA CCXXVI. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Vianam.

PRO Moronis tui, vir Nobiliss. munusculo non tenui, quod ais, quippe accurato studio ad antiquitatis Auctorisque genium elaborato, grates denuo ago sed tenues, solis nimirum verbis constantes, non re aliqua suffultas. Utinam felicitate illa bearer, qua vicissim aliquid contra praestare possem iis, quae in me hactenus praestita sensi. Deus orandus est, ut desiderio nostro quamprimum consulat. Interim et annotationes in divinum hunc vatem paratas avide exspectabimus, atque ut huic operae multisque aliis porro supersis, Caeleste Numen quotidianis votis implorabimus. Cl. Bigotius si tibi Berengarii

Panegyricum procuret, quantas ipsi, tibique simul debebimus gratias! Quod et de Hieronymi Graeci [Gap desc: Greek words] dixerim. De Malela quia Becmannus ad ultimas diu responsum non reposuit, nunc iterum litteras ad eum dedi monitorias, me doceat, quid nobis de promisso suo sperandum sit. Quod statim atque edoctus fuero, vobis, viri honoratissimi, significabo. Audio multis eum obrutum esse negotiis; unde forte illum laborem ad tempus seposuit. Sed certiora, ubi respondebit, quod proxime facturum spero, ex ipso cognoscemus. Claudii Marii Vict. Editionem Gagneianam, imo si potest, etiama Sirmondiana et Zehneriana aliam adhuc, si ad conferendum mitteretur, quando aliter non datur, gratus remitterem. Primam Argentinensem Anno 1507. habeo, veterem praeterea nullam. Ideoque tam anxie desidero, quod Zehnerus, quae in Coloniensi sunt lectiones variae, editionis Argentinensis esse dicat, et vice versa, quae Argentinensis ajat esse, Coloniensis: ex Basileensi vero Moltheri paucissima quaedam afferat, quasi paucis locis inspexisset saltem, non contulisset integrum. Lactantii noviter repertum Libellum a Baluzio grandibus, ideoque sumptuosis, voluminibus esse inclusum, insigniter dolemus. Sic enim ejus potiundi spes eo minus apparet, quo rarius cariusque in nostram Germaniam ea opera ventura sint. Conjicio id ex Homiliarum Caesarii exiguo a Baluzio editarum Opusculo, quo me munificentissimus Carpzovius donavit. Qui si parvo aere non acquirendus est, quid fiet de ingentibus Parisinorum operibus? Reinesiana illa an possim acquirere allaborabo. Olim cum edebantur, plura habui exempla, quae cesserunt amicis, ut praeter unum e singulis compactum jam nullum mihi supersit. Observabo autem ne elabantur, modo bona Fors eas pagellas obtulerit. Sed fac, [Gap desc: Greek words] Heinsi, mittas indiculum desideratorum; forte felicius si non hic, tamen ille pluresve occurrant, quibus tibi rem gratam praestare queam. Orationem Buchneri de 4. Virgilii Ecloga, utut forte ante tibi possessam, hisce inclusi. Munckeri Hyginus et Fulgentius an prodierint nosse non parum desidero. Utinam Baluzius Hildebertum Cenomanensem evulgaret? Reperi nuper fragmentum illius ex Libro de Miseria Conditionis humanae apud Auctorem incertum, cujus annis abhinc ducentis Loci Communes ex Patribus collecti titulo Pharetrae prodierunt: cujus tres quasi Editiones deprehendi; prima Norimbergae sub incunabulis Typographiae foras data est, altera in pulchris membranis scripta aliquot, quod miror, capitibus sive titulis auctior servatur Lipsiae in Paulino, quibus nuper usus sum. Tertia port loco incerto excusa, infinitis modis auctior, ordineque prorsus immutato, atque in Alphabeticam seriem redacto; ubi et ultimorum Poetarum Scriptorumque Hildeberti, Gaufredi, Henrici Pauperis, Galteri etc. adduntur, in publica hîc Bibliotheca adservatur. Sed nolo porro taedio esse hisce minutiis. Tu vive, vir Magne, diutissime in Reip. literariae magnum ornamentum praesidiumque, favosem perge salveque. Dabam Cygneae Kal. Octob. R. O. R. CICICCLXXIX.

EPISTOLA CCXXVII. CHRIST. DAUMIUS Nic. Heinsio. Vianam.

LIteras tuas, vir Nobiliss. Kal. Febr. Julianis, ac Hieronymum Graecum, Avitumque Gagneii die quinto Aprilis demum ad me salvos pervenisse nuncio. Rescripseram statim ad literas, nisi Ampliss. Carpzovius noster Dresdam profectus in negotio Senatus Lips. domo abfuisset. Interea me domestica et publica negotia infinita ab his libellis recte usurpandis avocarunt. Descripsi tamen jam Hieronymum, praelo quam proxime subjiciendum, ut et pro Amicis meis, et tibi, quae tuis, quia tam rara merx est, distribuas, exempla suppetant. Alcimum et Victorem Gagneii cum Fabriciana editione committere coepi, brevi absolvendos. Video autem Parisiensem hanc [Gap desc: Greek words] ex priore Anni 1536. apud Vincentium Portonarium expressam, quam et ipsam una cum Moltheri A. 1546. Basileae procuratam, aut Coloniensem A. 1509. videre posse in votis habeo. Interea accepit a me Carpzovius, Musarum Patronus, Eobani vitam a Camerario descriptam, quam rogabas, ad te ut cum nonnullis P. Lotichii Elegiis in ejus Poëmatis non reperiundis, a me in gratiam Graevii nostri descriptis, mitteret, quod mihi essent gemina ejus libelli exempla. Caeteros an possim alicunde e latibulis eruere, dabo operam. Hildegardis Physicam et Guibertum de Myrrhinis ipsus nondum vidi. Reinesianae de lingua Punica Diatribes olim multa habebam exempla, quae tamen praeter unum amicis jam pridem cesserunt omnia. Inquiram autem in illam diligentius. Mabilloni Analecta nondum oculis meis objecta fuerunt. Vellem scire vel unius alteriusque Poëtarum nomen, quos suo ille inseruit, ut sic de reliquis, cujus census forent, conjecturam possem facere. Becmannus ad nuperrimas meas, quas Carpzovius illi misit, nondum respondit, nec causam satis exputo. Cl. Munckero, si vivit adhuc, quod opto, prosperam ac perpetuam voveo valetudinem. Paulinum Nolanum et Hildebertum, ubi prodierint, prae caeteris mihi expetam De Panegyrico Berengarii fors venaturo favebit Delia. Lactantio de mortib i Persecutorum comitate Carpzovii praelaudati usus fui. In eo cap. 23. pag. Vox injurietas aures meas radit, quae genii ac oris Lactantiani vix credetur, dum sic vulgatum est: Mendici supererant, a quibus nihil exigi posset, quos ab omini genere injurietatis miseria et infelicitas fecerat. Legendum mihi videtur: quas ab omni genere injuriae tutos miseria et infelicitas fecerat. De qua emendatione sententiam tuam et acutissimum judicium praestolor. Syllabum auctiorem abs te desideratorum librorum exspecto. Forte enim unus et alter obveniat adhuc, quem tibi jucundum fore nobis persuademus. B V. et diu vive, summo literarum commodo, Bataviae tuae, imo totius Germaniae [Gap desc: Greek words] , Maecenas Opt. Max. Dabam praepropere Cygneae a. d. V. Maii A. CICICCLXXX. His vix scriptis appulit ad me exemplar Valerii Flacci tui: cui utinam et notae

fuissent additae, quas impatienter abesse ferimus. Quam gaudio exultaverim eo viso, vix dici potest. Post Avitum et Victorem expeditos, Valerii quas habeo editiones, ut excutiam diligentius excitabor. Quas vero pro exoptatissimo hoc munere gratias satis tibi, vir munificentissime, agam non habeo, denuo nomen in tuas tabulas relatum vix unquam expungendum. Apud Ovid. 7. Met. 276. an legi queat: mortari marmore, pro mortario marmoreo?

EPISTOLA CCXXVIII. CHRIST. DAUM IUS Nic. Heinsio. Vianam.

QUos pridem restituere cum gratiis libros tuos, vir Nobiliss. tibi cogitabam, et me oportebat, eos retinere hactenus me vel invitum coegit dira haec temporum infelictas, quae vias ad vos fere omnes interclusit, ob Lipsiam contage pestifera famosam. Exspectamus spe ducti exstinguendae brevi penitus malae luis, ut itinera denuo aperiantur commerciis nostris litterariis, et sic Hieronymus tuus, Gagnerii Alcimo comitatus, ad te redire possit, cum fasciculo exemplarium meae editionis Illustri tuo nomini inscriptae, cujus unum nunc exemplum speciminis loco jussus adjiciet Ampliss. noster Carpzovius, qui Paulinum Barthii e meis forulis protractum beneficentia sua luci sistit. Ignosces autem, vir [Gap desc: Greek words] , si quid in meis displicebit, qui variis curis senioque obrutus, segnior indies ad expedienda ejusmodi negotia, nec ingenium in numerato habeo. Flacii Illyrici Antilogium quid libri sit, explorare nondum potui; nec norunt Jenenses, quos consului; quippe apud quos olim ille Theologiae Professor vixit. Non desinam tamen inquirere ulterius. Spes fuit nuper facta Porti de compotatione Graecorum potiundi, quae si minus decollat, habebis una. Ovidii recensionem te meditari lubens cognovi. Nactus sum nuperrime MS. Chartaceum Metamorphoseos, et aliud Artis amatoriae, item de Remedio Amoris. Sed admodum recentia utraque. Ne cum tua editione conferrem, Hicronymus, Avitus et Victor tui usurpandi ame, et nonnulli rari libri, quos eximius Carpzovius, dum nobiscum ageret, secum advexerat, nonnullos et usui meo benigne hîc reliquerat, impedierunt, et postea Paulinus notis Fureti, Barthiique illustratus. Dabo vero operam, ut his expeditus, ad Ovidium conferam me, si quid modo boni eruere inde valeam; quod vix tamen credibile mihi, ita unus et alter locus jam inspectus votis minus satisfacit. Librorum, quorum mentionem fecisti, nullum vidi ego, excepto Baluzii Miscell. tertio tomo, quem cum prioribus Jenense bibliopolium suppeditavit. Poëtas Mabilloni ut pararem mihi allaborarem, nisi magnitndo, quam ais, pretii et me absterreret. Aveo tamen rescire, undecunque potero, Autores illi quinam sunt, quos ille edidit; et an inter eos appareant Henricus Septimellensis sive Samariensis, ut apud nonnullos dicitur, vulgo Pauper; Geta, hoc est, Vitalis Gallici, cujus querelus

exstat, Amphitruo, Bernardus Geistensis, imprimis Bernardus Silvester. Sic enim nec grande abnuerem pretium. In emendando Lactantio actum egi. Observavi enim interea, quod prius non attenderam, ab ipso Baluzio hunc locum inter errata emendatum jam fuisse. Clmi Munckeri Fulgentium (nam Hyginum, nisi secunda ea editio est, habeo) nondum vidi. Etsi in Catalogo nundinali jam visatur tanquam editus. Commodiano et Panegyrico Berengarii utinam ex auctione aliqua, exposito aere a me certe solvendo, per te, vir honoratissime, potiri queam. Victoris Massiliensis a Cauchii manu notati usum a te mihi, viis, deo nos respiciente, reclusis, mihi polliceor. Cujus ô si et Lugdunensem 1536 (nam in tua Parisiensi multi hinc inde versus omissi sunt quos tamen alii ex Gagneiana producunt) et Basiliensem Moltheri, vel commodato habere daretur. Forsan adjutus energetae mei Magni Carpzovii auspiciis ille et a me, si vivo, prodire sic valeat. Sed interturbatus desinere jubeor. B. V. salve, et diu diuque sospes age, [Gap desc: Greek words]. Dab. Cygn. IV. Id. Decembr. CICICCLXXX.

EPISTOLA CCXXIX. BERN. ROTTEN DORFFUS Nic. Heinsio. Amstelodamum.

TAndem aliquando, licet tamen serius, libero fidem meam in transmittendis codicibus MSS. Vir Clariss. quidquid hîc illatum morae, aut culpae commissum: totum illud vitae meae desultoriae, et praxi negotiosae admetiendum est. Ab illo enim tempore, quo te anterioribus mensibus Amstelodami salutavi, vix tribus diebus continuis domi substiti; ita perpetuis excursionibus occupor; inprimis vicinorum Principum aulis. Mitto itaque in praesens Claudianum MS. et ejusdem libros de raptu Proserpinae: quibus ultro sese adsociant Ovidii libri de Ponto, de Arte amandi, item ejusdem Metamorphoseon lib. adservantur adhuc in meo museo Glossae in membrana in lib. amorum et artem amandi; in quas ut jam inquiram non vacat; si tamen illas desideraveris, proxima occasione submittam. Idem esto judicium de editione Aldina operum Ovidii antiquissima, et aliis in eundem auctorem commentariis. Juvenis olim quaedam annotavi ad illum auctorem: quae videntur periisse: nec libet, nec licet, ut inquiram quorsum devenerint. Mitto aliquid ex nugis meis. Noli ridere, mi Heinsi, quod strepam velut anser inter olores. Videbis alia propediem, quae magis forte propitiabunt genium tuum. Clariss. Gronovium ad vos rediisse lactanter accepi: praevia salute, velim ipsi indices; me a Caesaria Majestate nactum omnia opera Auli Gellii eleganter MSS. quae ipsi suppeditabo libens. Ab eo petes Glossas in Metamorp. Ovidii et alia in eundem auctorem, quae mea sunt. Vale, Vir Cl. Monast. CICICCLVII. 19. Febr.

EPISTOLA CCXXX. BERN. ROTTENDORFFIUS Nic. Heinsio. Amstelodamum.

DOctissime Clarissimeque vir. Quod parcus sum et infrequens in scribendo, perpetuis meis itineribus et excursionibus adscribendum est. Ante obsidionem nostram plusculas septimanas commoratus Bonnae in Aula Electoris Coloniensis. Inde redux arctissima premor obsidione cum meis concivibus, qua soluta avocor Padebornam et Osnabrugum, atque apud eorum locorum Principes itidem aliquot dies substiti: nunc me Rittperga tenet. Et haec causa est, mi optime Heinsi, quo minus quam deceat, vacem amicis. Nuper Coloniae Tristia Ovidii nactus MSS. et Epigrammata Martialis, quae alias rarius MSS. vidi. Si iis indigeas, velim verbo notifices. Habeo itidem duas Martialis primaevas editiones, ipso MSS. non deteriores. Si tibi animus fuerit adornare novam editionem, prompte omnia suppeditabo. Idem esto judicium de Lucano, qui pariter tertio vel quarto adservatur MS. cum tribus primaevis editionibus in meo Museo. Quando ante quadraginta annos, et quod excurrit, studiorum caussa commorabar Rostochii apud Eilhardum Lubinum virum Cl. quaedam ad Ovidium annotavi; quae mihi tamen perierunt. Ne tamen totus sim asymbolus, pauca transmitto. Ubi ex nostris mercatoribus non nemo ad vos excurrerit, jubebo ut codices meos, quos tibi utendos submisi, reposcat: tam diu velim apud te delitescant. Est mihi Editio Claudiani Antverpiensis, cui subtextus Avianus; quem itidem MS. secundo habeo. Tollo manum de tabula, avocor enim ad mensam. Vale. Rittpergae CICICCLVIII. 20. Martii Spero nos visuros Ovidium et Claudianum in majori 8to. ut reliquos Poëtas Virgilium, Horatium, Juvenalem etc.

EPISTOLA CCXXXI. BERN. ROTTENDORFFIUS Nic. Heinsio. Amstelodamum.

CLarissime Heinsi, amicorum optime. Transmitto Tristia Ovidii, et Epigrammata Martialis MSS. quamvis multarum Bibliothecarum forulos perreptarim, nusquam Martialem offendi MS. Est mihi elegans Martialis Editio Romana in fol. de anno 1573. quam adornarunt Conradus Schweinheim et Arnoldus Pannartz; quae codice MSS. non deterior, et alia Aldina in 8to. Habet itidem noster Gronovius Glossas in Metamorphosen Ovidii. Item Thomae Walleis Moralizationes in eundem Auctorem; omnia MS. quae si servire poterunt, repetes ab eo. Adservantur et aliae adhuc Glostae in lib. Amorum et de Arte amandi in meo museo, quas itidem submittam, si desideraveris. Nactus

sum nuperis diebus cum aliis codicibus calamo exaratis amplissimum commentarium M. Arnulphi Aurelianensis in Lucanum; velim me edoceas, quis ille Arnulphus, num editus? extat in membrana apud me MS. Scias praeterea, quod Viennae in Bibliotheca Caesarea extet Metamorphosis Ovidii secundo MS. Item omnia illius Auctoris opera; quae verbo impetrassem ab Imperatore defuncto, nunc omnis spes decollavit. Asservantur item Monachii in Bibliotheca Electorali, Ovidii Metamorphoseon lib. 15. Item de arte amandi lib. I. de remedio amoris lib. I. et 2. Item alii de arte amandi lib. item de Ponto, Fasti, Claudiani de Raptu Proserpinae lib. 3. Vale. Monast. CICICCLVIII. 9. Maii.

EPISTOLA CCXXXII. BERN. ROTTENDORFFIUS Nic. Heinsio. Holmiam.

ANterioribus diebus, mi optime Heinsi, Holmia per Elzovirios geminas a te accepi; quibus a me Virgilii duos codices MSS. petis, quos jam mitto, quibus ultro sese adsociant septem îllustrium virorum Poëmata, in quibus [Note: Ferrendus Archontorus est Ferdinandus Furstenbergius, ut conferenti editiones Antverp. 1662. et Amstel. 1672. patebit.] Archontorus noster choragium ducit; et Musae Juveniles Alexandri VII. ab eodem Archontoro in lucem productae. Velim isthaec boni consulas. Post octo dies praeterpropter cum Sereniss. Electore Coloniensi Hildesium, inde Wolfferbytum excursurus, habebo tui rationem; Scio enim inibi extare innumeros codices calamo exaratos. Nasonem tuum nuper Neuhusii vidi apud Furstenbergium nostrum, istius loci Antistitem, dedit is etiam geminas tuas mihi legendas: Magna mihi cum illo intercedit necessitudo: Princeps totus politiori literaturae addictus jam adornat Patriae Historiam, quae etiam propediem manumissa lucem adspiciet. Jam gemunt ipsi tres scriptores terrae sanctae Westphali sub praelo; qui hactenus omnes MSS. delituerunt in meo Museo. Pulcherrimam adornari curavit Typographiam in Arce sua Neuhusiana. Fecimus saepiuscule honorificentiss. Tui mentionem. Ab Elzeviriis, nec codices MSS. nec imagines Cardinalis, nec Nasonis opera accepi; monebo illos, ut sese tuae voluntati conforment, scio illos esse paratissimos. Ubi incideris in Dn. Rosenhan, Aulae regiae in Suecia cancellarium, si recte memini, ipsi omnem cultum et observantiam ex me deferas. Fuit is septem annos, et quod excurrit, inquilinus meus tempore tractatuum pacis in hac urbe; velim item ipsi offeras unum exemplar ex plausibus votivis, si etiam possideas Musas juveniles Philomathi. Et septem Illustrium virorum Poëmata, quae jam transmitto, optarem ipsi offerri, sin minus, tibi servabis. Praeterea Hildesio redux praepropere ad te scribam, quas membranas MSS. nactus, item illis adjungam Catalogum omnium meorum Cod. MSS. Haec occupatissimus illino papyro. Vale: et salve Monast. Westphalor. CICICCLXII. 6. August. Archontorus noster valde anhelat ad Elegias tuas in Italia editas.

EPISTOLA CCXXXIII. BERN. ROTTENDORFFIUS Nic. Heinsio. Holmiam.

CLarissime vir, amice pl. colende. Transmitto antiquissimum Virgilium cum notis Servii, quem nuperis diebus nactus: his adjungo geminum exemplar Silii Italici; cujus ad marginem varias lectiones ex antiquissimis membranis Ecclesiae Coloniensis desumptas sua manu adscripsit Joh. Livineus vir Clariss. Laevini Torrentii ex sorore nepos; alterum nescio cum quo Romano Codice collatum; his fruere, si libet. Si literatissimo meo Principi Episcopo Paderbornensi Silium tuum, vel Val. Flaccum inscripseris, feceris ipsi rem gratissimam, et experieris re ipsa illius liberalitatem: nec mihi molestum erit, ut tibi vel torquem auream, vel simile quid, quod possit propitiare genium tuum, elaborem. Ego hac hora, dum haec illino papyro, cum dicto Principe excursurus Ratisbonam ad Comitia Imperialia: inde reversus, si deus vitae pepercerit, plura suppeditabo. His vale et salve. Monast, Westphaliae CICICCLXIV. 14. Januar. Velim dicas domino Rosenhan magnam ex me salutem, addatur quod jam utroque filio, juvenibus ab eruditione solida clarissimis, orbatus sim.

EPISTOLA CCXXXIV. NIC. HEINSIUS Bern. Rottendorffio. Monasterium.

QUas tu Januario mense ad me dedisti litteras, cum membranis Maronianis et Silii exemplaribus editis, eas hesterno demum accepi die. Absentia tua opinor factum esse, vir Clarissime, ut ii, quibus tu Ratisbonam discedens provinciam fasciculi curandi demandares, minus diligenter officio suo sint functi. Certe menses duo vix sunt, quod Elzevirius de fasciculo ad se perlato, ac simul nautae Holmiensi tradito, me commonuit. Virgilio ut opitulari pro virili pergas, etiam atque etiam te exhortor. Cui ante veris adventum manum a me fore imponendam confido. Morantur nonnihil editionem cum occupationes publicae, tum codices vetusti, quos amici de novo nuper admodum subministrarunt. Marquardus in primis Gudius misit proximis diebus exemplar longe praestantissimum ex Italia allatum. De Silii exemplaribus exosculor sedulitatem tuam et singulare mei demerendi studium. Utroque tamen codice jam pridem sum usus, quod Johannes Bollandus, vir doctissimus, bibliotheca S. I. Antverpiana depromptos, mecum communicavit Livinei exemplar. Praeter ea, quae Modius in Novantiquis lectionibus, et in Emendationibus Carrion ex membranis Coloniensibus longe optimis publice jam castigarunt,

si qua ipsius Livinei accedunt, ea satis sunt jejuna, ut quod res est, dicam. At quantivis pretii illa Gryphiana minoris formae, cum discrepantiam omnem complectatur libri Coloniensis, quem Modius et Carrion jure toties laudarunt. Multa autem continet, eaque omnino praeclara, quae nec Modio nec Carrioni intellecta sunt, ut ex meis in scriptorem illum animadversis facile deprehendes. Puto autem Carrionis manum in illo codice apparere, quod cum Modianis excerptis non ubique conveniant. Coloniae cum essem ante hoc decennium, in bibliotheca Cathedralis Ecclesiae multo studio has Silii membranas perquisivi, sed frustra, jam enim cum aliis multis, quas idem Modius in Novantiquis laudavit, erant ablatae custodum, ut opinor, socordia. Ex quo postremum te compellavi, de Prudentio dedicando Principi Paderbornensi cogitabam. Sed in Silium et Valerium, quae annotavi, multo paratiora sunt editioni, praesertim in Valerium notae, quae tantum a me perlegendae sunt; ut supremam manum desinant requirere: si quid ex his Principi nostro omnium acceptissimum fore opineris, ne dissimula, quaeso, tum et dignitates et honores, quibus fungitur, diligenter expressos quamprimum ad me mitte. De munificentia ejus quod bene sperare me jubes, etsi est gratissimum, praecipuum tamen praesidium in benevolentia et affectu tanti herois collocavi. Prodibit, ni fallor, propediem Claudianus meus, aut jam prodiit, cujus ut exemplar geminum confestim ad Reverendissimum Principem per tabellarios mittatur, quorum alterum tu tibi vindices, Elzevirio hodie in mandatis dedi, scripturus et ipse ad Principem proxime. Rosenhanius anno proxime elapso e vivis excessit. Ego solitudinem tuam atque orbitatem, qui filiis jam duobus ad praeclara contendentibus sis privatus, doleo vehementer. Vale, vir Clarissime; Holmiae Suecorum CICICCLXIV XV. Kal. Sept. Jul.

EPISTOLA CCXXXV. BERN. ROTTENDORFFIUS Nic. Heinsio. Holmiam.

VIrgilii membranas et Silii exemplaria edita, recte tibi reddita esse, laetanter accepi. Sciscitatus sum ex Episcopo et Principe Paderbornensi; quem ex tribus hisce Poetis, Prudentio videlicet, Valerio Flacco et Silio Italico, sibi malit inscribi. Respondit sequenti verborum tenore. Cl. Heinsio de cognita ejus in me benevolentia gratias ago, et plurimum debeo, quod amicitiam inter nos Romae initam, publico aliquo testimonio confirmare et insignire cogitat. Si mihi auctoris dedicandi optio datur, malo Prudentium, Christianum Poetam Ecclesiastico Principi convenientiorem: quod ejus humanitati poteris suggerere, et persuadere, omnia illius scripta a me fieri maximi. etc. Subnectit postea; De Heinsio curabo, ne illum operae, ac suae in me voluntatis poeniteat. Haec sunt verba Principis. Ne ego jam totus sim asymbolus in negotio hocce promovendo, mitto Prudentium integrum MS. In quo, circa initium et finem Enchiridii veteris

et novi instrumenti reperiuntur, quaedam carmina, quae non extant in editione Victoris Giselini, quae venit in apricum circa Anno 1564. ex officina Plantiniana. Mitto etiam Prudentii Psychomachiam MS. elegantem satis. Et ejusdem libros contra Symmachum urbi Praefectum itidem MS. Dum haec illino chartae, casu incido in Antonium Liberum, qui Hymnum unum interpretatus est. Habeo itidem antiquissimam Daventriensem editionem, quae Giselino, ut ipse testatur, ubique tantum opis tulit, quantum ullus alius. Murmelii item commentaria in Martyrem Romanum extant in meo Museo. Sed non possum in praesens in illa inquirere. Liberum mitto in Hymnum,

Valde anhelo, ut videam Valerium Flaccum a te recentatum et manumissum. Idem esto judicium de Silio Italico. Mihi pronuper ex comitiis imperialibus reduci, alicubi praeda facti aliquot Codicis MSS. In his Statius totus elegans et vetustus, Seneca Rhetor, Solinus Polyhistor, Martianus Capella et in illum commentarius, Sidonius Apollinaris, Fulgentii Mythologiarum lib. 3. et ejusdem de Allegoria libror. Virgilii lib. I. Sextus Aurelius Victor, Vegetius de re Militari, Tusculanae Quaestiones Ciceronis, Chalcidius in Timaeum Platonis, Codex antiquissimus ante 800. annos scriptus, et plures alii in membranis eleganter scripti. Euthanasiam meam, ut spero, brevi videbis, quam summo Pontifici inscripsi, et plura alia. Valde aveo videre novam illam Claudiani editionem. Vale, et me ama. Monast. CICICCLXIV. 14. Decembri. Si Dn. Barenklau, olim hic meus inquilinus, Holmiae subsistat; velim multis nominibus ex me salveat.

P. S. Petis, mi optime Heinsi, ut Principis mei honores et dignitates, quibus fungitur, diligenter expressas ad te mittam. Nosti illius singularem doctrinam et morum suavitatem, ut vere possim dicere,

Inscripsi ipsi olim quid, cujus dedicationem mitto. Reliqua patent in catena aurea, quam subnecto. Hoc certum est, quod Barones Furstenbergii inter illustres Germaniae Proceres a tempore Caroli Magni non sine gloria inclaruerint, et quod ex eadem familia tres S. R. I. Principes, ut pote Gulielmus, Magnus Ordinis Teutonicus in Livonia Magister; Theodorus Episcopus Paderbornensis, et noster Ferdinandus prodierint. Non addo in praesens plura. Siquidem,

Vale iterum.

EPISTOLA CCXXXVI. NIC. HEINSIUS Bern. Rottendorffio. Monasterium.

TU vero, quantum video, demereri me non cessas, Rottendorffii eximie. Perlata quippe sunt ad me diebus proximis Prudentii exemplaria in membranis exarata cum tuis litteris, merum mei amorem spirantibus. Principis Paderbornii sententiam tuo beneficio penitus exploratam mihi nunc esse laetor. Mavult nimirum heros litteratissimus Christianum poetam sibi ecclesiae columini dedicari, quam ex ethnicis quemcumque. Nec dissentio ego, aut in contraria eundum mihi duco. Memineris solummodo velim, animadversiones in illum scriptorem meas mihi etiamnum apparandas esse, quas in Valerium Flaccum et Silium Italicum tantum non confectas in scriniis servo. Sunt tamen in promtu farragines scripturae discrepantis ex variis iisdemque vetustissimis Prudentii codicibus a me jam olim inter peregrinandum collectae. Inter quos principatum facile tenet Puteanae bibliothecae codex litteris majoribus Romanis, quas capitales vulgo nuncupamus, exaratus, sed magna sui parte mutilatus et truncus, cum in eo libri adversus Symmachum conscripti, aliaque nonnulla desiderentur. Usus quoque sum libro Bodlejanae apud Oxonios bibliothecae pervetusto, qui Prudentii omnia complectebatur. Usus et Vossianis membranis et Laevini Torrentii schedis. Sed quod ad rem non minimum facit, a Langermanno impetrari poterunt, quae ille ante annos hos duodenos, cum Lutetiae una convivebamus, ex antiquissimo Thuanorum codice excerpsit. Haberi quoque poterunt, quae Emericus Bigotius ex Ambrosiano libro longe veterrimo, ac litteris itidem conscripto majoribus Romanis, Mediolani sibi comparavit. Esse tamen Daumium, virum in Saxonia eruditum ac humanioribus litteris probe instructum, in eo, ut Prudentium recenseat, nonnemo ex amicis nuper monebat. Sed nil prohibet duplicem curum scriptori egregio sub eandem tempestatem a duobus consecrari. Majus impedimentum majorque procrastinatio incumbit ac subverenda porro videtur a publicis occupationibus, quae, minitantibus nunc bellum foederato Belgio Britannis, solito densiores me circumstant, cum nunquam soleant intermittere, sic ut absit minimum, quin nuntios humanioribus litteris mittendos parem, nisi vitae privatae reddar, quo votis omnibus adspiro. Claudianus meus jam pridem publice circumfertur, et nisi augurium me fallit, exemplar ejus tibi destinatum in manus tuas pervenit, sin non recta per Monasterienses tabellarios via, at opera Celsissimi Ferdinandi, quod illi te adesse sim opinatus, quando Elzevirio Danieli in mandatis dabam, ut geminum Claudiani exemplar Paderbornam curaret perferri, una cum historia Loccenii Suecica, quam princeps optimus videre desiderabat. In Virgilio parum negotii mihi est reliquum, nisi quod Christina Alexandra spem fecit, fore, ut subsidia haud exigui momenti ex aeterna urbe secum ad me perferat, cum pedem illinc movebit. De poematis

etiam meis lentum est negotium, in quibus tamen edendis occupari jam typographus coepit. Praeter Schefferi de Pythagorico dogmate commentarium, prodiere nuperrime ejusdem cura apud Ubsalienses Tactica Arriani et Mauritii hactenus inedita: prodibit propediem ejus de stylo opusculum. Barenklavius in regni Suecici Senatorem proximis comitiis est erectus, conspirante omnium suffragio, quae dignitas raro confertur in illos, quos natalium splendor haud comitatur. Nactum te esse codices membraneos complures in itinere Ratisbonensi laetor. Chalcidii in Timaeum Platonis commentarius alicubi integer in priscis bibliothecis latere creditur. ita certe persuasum habebat ut crederet Holstenius [Gap desc: Greek words] , qui eo scriptore plurimum delectabatur; cujus alteram tantum partem publice circumferri haud ignoras. Celsissimo Principi, quem in oculis assidue fero, me ut de meliori nota commendes, etiam atque etiam rogo. Vale, Flos amicorum, et festinatae scriptioni ignosce. Exarabam Holmiae Suecorum Anno CICICCLXV. Kal. Februariis.

EPISTOLA CCXXXVII. NIC. HEINSIUS. Bern. Rottendorffio. Monasterium.

DIes vicesimus, ni fallor, nunc exactus est, quod pro Prudentii scriptis exemplaribus ad me perlatis gratias qualescunque agebam, mi Rottendorffi, pari gratiarum actione nunc apud te defungor pro epistola herois Ferdinandi, tuo beneficio proximis diebus reddita, ad quam responsum hîc habes minime procrastinatum, ne tantae viri Principis benevolentiae videar defuisse. Caeterum, quod proxima occasione significare nescio quomodo negligebam, alibi curis occupatus, id nunc addo, esse nonneminem ex amicis meis, in foederato Belgio, qui aveat doceri, quid factum sit schedis postumis Mallincrotii [Gap desc: Greek words] , praesertim isti apologiae, quam Erasmo nostro dederat. Parari quippe a bibliopolis in Gallia Lugdunensibus operum Erasmianorum editionem novam, cui Apologiam hanc non inconcinne aut praeter ordinen, aut praefigi posse, aut subjungi, si vobis harum rerum censoribus acerrimis id minime inconsultum videatur. Tu quaeso nonnihil rescribe, ut desiderio hominis amicissimi, is est [Note: Vide Epist. XV. et XVI. Wallis et Heinsii tom. III. pag. 869. Apologiam vero illam, quam pro Erasmo scripserat, prodiisse nescio. Martinus Lydius olim scripserat, de qua vide Baylii Lexicon tom. II. pag. 1100. quam Merulae edenti vitam Erasmi submiserat Joannes Lydius, ut discimus ex Epistola ejus ad Merulam tom. II. Sylloges hujus pag. 176. et quam frustra diu quaesivi in Merulae vita Erasmi Anno 1707. Leidae edita. Sed quae nunc legitur in X. tomo operum Erasmi novae editionis. Aliam apologiam edidit nuper 1713. Marsollerius, quam Jesuitae Trevoltienses cum in ephemeridibus suis maligne carpsissent, partes Marsollerii, vel ipse, vel alius suscepit in dissertatione inserta commentariis literariis (memoires litteraires) Hagae 1716. tom. II. pag. 336. Joh. Richardus etiam Coloniae Anno 1688. edidit libellum, quo illum cum Ecclefia Catholica sensissee probare conatus est, quae Lydii, si eam vidisset Richardus, contraria esset.] Hadrianus Wallius, satisfiat.

Plura quae nunc subtexam, haud sunt in promtu. Nisi id unum, ardenter anxieque memoriam mei me velle tibi commendatam esse, nec minus illi Principi, quem ego prae caeteris mortalibus unice in oculis fero. Vale. Exarabam Holmiae Suecorum CICICLXV. a. d. VI. Kal. Mart.

EPISTOLA CCXXXVIII. NIC. HEINSIUS Bern. Rottendorffio. Monasterium.

DIU est, vir. clarissime, quod me rerum tuarum status omnino latet. Nec opinom tamen studium apud te frigere, cujus singularem benevolentiam tot argumentis habeo perspectam. Diviserunt nos bella, ne sola ab intervalla locorum esset injuria. Bella inquam, quae com patriae et tuae et meae minus fortunata obvenerint, mihi tamen et privatim damnosa sensi. Missis quippe Amstelaedamo ad me Octobri mense Anni CICICCLXV. centum aureis per tabellarios ab Elzevirio, cum a bello metus haud esset, resignatas ajunt a Principe vestro praeter exspectationem litteras, et rei pretiosae quod in iis comparebat, fisco addictum. Mihi certe aureos illos periisse invitus depreheridi. Sed ab hisce ingratis et ad alia transeamus. Poemata mea, cum difficillimis hisce conflictata aliquamdiu temporibus, lucem vix tandem vident, quorum exemplar aut accepisse ab Elzevirio jam debuisti, aut mox es accepturus. Vile hoc munusculum ut pro cetera tua comitate in partem haud malam interpreteris, enixe te rogo. Maroniani et Prudentiani codices, quos ex bibliotheca tua depromptos benigniter omnino communicasti, jam ad te rediissent, (sum enim iis jam magna ex parte usus) si obsessis per militem viis liceret. In Prudentio praeter libros adversus Symmachum conscriptos vix alia mihi enotanda restant: ut paucorum dierum otium, quod propediem captabo, Principis Paderbornani desideriis utcumque possit respondere, cui tanto viro gratificari unice cupio. Virgilianae lucubrationes tanto plus curae ac temporis requirunt, quanto scriptor divinus poetas omnes carminis felicitate post se relinquit intervallo. Ut in publicum observata ista non tam cito sint proditura. Res tuae quo sint loco, quid mediteris ipse: quid Princeps ille, purpuratorum ac Germaniae universae decus, de quo dudum est quod nil audio, si me docueris, habebis insigni beneficio tibi obaeratum. Vale, humanissime et amicissime Rottendorffi. Exarabantur Holmiae Suecorum Anno CICICCLXVI. a. d. XV. Septembr.

EPISTOLA CCXXXIX. BERN. ROTTENDORFFIUS Nic. Heinsio. Holmiam.

NObilissime, Amplissimeque Domine. Quod anterioribus hebdomadibus domi meae non offenderis me, dolenter tuli, quod testor syncera mente; obtulissem domum meam, rhedam et equos, immo quidquid est fortunarum, nec passus fuissem ut declinasses in hospitium publicum. Sed alias erit alia occasio concurrendi, et sese mutuum salutandi tam amica pectora. Adfui nuperis diebus Principi Paderbornensi, cujus jussu Numum aureum, illius Principis effigiem continentem, et alium ejusdem ponderis et pretii pro clariss. Vossio fieri hîc curavi. Sub idem tempus nepos meus ex sorore excurrebat Lovanium, et Amstelodamum transiturus: concredidissem illi ipsa agalmata, si tum ultima manus ipsis fuisset imposita. Quaerenda itaque alia tutior occasio; nollem enim illa tabellariis ordinariis committere, quorum nonnulli fluxae sunt fidei. Si recte memini, petiisti olim a me, in omne id minutatim inquirerem, quod adornasset olim Mallinckrotius noster de vita, religione et doctrina magni Erasmi; scias ex iis quadaem adservari in museo meo, et ab ultima auctoris manu, et plura expecto. Sed caute hoc in passu mihi gradiendum, nec nimium haec apud talium possessores solicitanda; aut debuccinanda, alias ex facili possent ire in favillas, ut ita prorsus memoria tanti viri oblitteraretur. Magnus ille vir, cum quo mihi ab annis pluribus intima, immo fraterrima, intercessit necessitudo, paucis mensibus ante mortem, suorum ad praelum paratorum scriptorum mihi submisit catalogum; quem tecum in praesens communico. Extat etiam vita illius apud me, ipsiusmet manu consignata. Dum haec illino papyro vere ingemisco, quod tantus vir in tantas miserias praecipitatus. Non dubito quin legeris Joh. Pierii Valeriani Dialogum de Infelicitate literatorum, vere poterat in illo choragium ducere Mallinckrotius noster. His vale et salve. Monast. CICICCLXVII. 20. Maii. Quid, quaeso, fit nostro Gronovio? citius ex pumice elicerem aquam, quam unicum literarum apicem ex illo. Rescribe quid fieri velis numis illis aureis, nollem illos cuivis concredere, non enim contemnendi sunt pretii. Alias tradam illos fido alicui amico excurrenti Amstelodamum, ut Dn. Elzevirio in manus tradat: Notifices idem velim Cl. Vossio.

EPISTOLA CCXL. BERN. ROTTENDORFFIUS Nic. Heinsio. Holmiam.

LIbero tandem fidem meam in transmittendo numo illo aureo, Principis nostri Paderbornensis effigiem continente: extimum illius schema fateor rudiusculum est, ast interior substantia melior. Substiti apud illum integrum mensem et quod excurrit, cum intensissimis conflictantem febribus. Nunc, Deo sint laudes, opera mea iterum in solido locatus; hinc hesterna die illinc domum reversus; sub quod tempus tabellarius ordinarius Amstelodamum cogitabat; cui mox duos illos numos, unum pro te, alterum pro Clariss. Vossio, ad Dn. Elzevirium deferendos concredidi, a quo utrumque capsula inclusum petes, et aequi bonique consules. Vale, et me ama. Monast. Guestfal. CICICCLXVII. 18. Julii.

EPISTOLA CCXLI. FR. BEN. CARPZOVIUS Nic. Heinsio. Hagam.

INgens doctrinae tuae longe majoris admiratio, saepe hactenus per literas eam exprimendi mihi commovit desiderium, quod quo minus exequerer, me cohibuit pudor, qui conatibus meis semper advertetus fuit hactenus, ne ignotus te, virum illustrem et maximi nominis fama celeberrimum, intempestivis literis et alloquio forte ingrato interpellarem. Sed confirmavit animum, summa humanitatis tuae laude jam erectum, quae se modo offerebat occasio, quam sicuti negligere nequaquam oportuit, ita hujus fiducia benevolentiam tuam magnifice mihi promitto. Noveris, vir summe, pluribus abhinc annis, in monumentis, quae Grutero vel neglecta vel visa nondum fuerunt, colligendis illustrandisque occupatam fuisse Reinesii nostri [Gap desc: Greek words] industriam, feliciori sane, si quid judico, quam ullius alius ante ipsum successu. Qui sicut in inquirendis undique explicandisque (iis non magis, quas noviter invenerat ipse, quam quas ante collegerat Gruterus) inscriptionibus fuit optimus; ita in edendis iisdem, et ad lucem publicam promovendis minus fuit secundus: et expertus est adversum magis, quam prosperum optimi viri labor fatum; de quo dixi quaedam in excusa, quam solicitatus a bibliopola nostro, cui persuasi ut edendo egregio operi sumtus impenderet, scripsi, epistola; Hanc una cum specimine, quod ad aulam mittendum fuerat, ut Illustrissimi Senatores de typo et aliis ad isthoc opus necessariis cognoscerent, ad te quoque, vir amplissime, qui in quibusdam partibus beatum Autorem juvisti, tuumque exactissinum judicium fero, ut de hoc consilio nostro sententiam dicere, et de successu

ejusdem ominari possis. Facies id autem libere: nam de candore quidem tuo non dubito, cujus fidem et et integritatem exploratam habet, quam in aliquot orbis partibus abundc perspexit, Patria tua, cujus publica et ardua negotia summa cum laude nec minore fide gessisti. De mea quidern maximi tui nominis observantia, in eoque colendo indefesso studio, securus esse poteris; et quam velim, ut egregio aliquo documento istud tibi confirmare possim. Ergo nisi indignum me obsequii erga te gloria, qua maxime inclarescere cupto, exstimaveris, andacter quidvis oneris, quam laudis meae maximam partem. interpretabor, mihi injunges: et si quid in bis terris. nostris curandum habueris, me uteris, qui tui causa maximas etiam molestias suspicere cupio. Literariae frugis etsi non adeo fertiles, prorsus tame nec steriles nostrae jam sunt terrae; et prodiit modo hîc Excell. Thomasii de Exustione mundi liber, quem quod existimarem serius ad vos perventurum, sarcinulam his literis appendere volui. Joh. Ludolfus amplissimus vir, et in aula. Saxo-Alterburgensi, cujus Cameram curat, magnae dignationis, Historiam Aethiopicam (lexicon ejus linguae jam olim in Anglia edidit) adornat, cujus en specimen. Dn. Wagenseilius his modo diebus dissertationem epistolicam de Legislatore pedum Gen 49. qua modestissime et eruditissime ab eodem viro doctissimo (nam emiserat hic superiori anno dissertationem de duce Judaeorum sublato, in qua ducem exercitus pedestris a Jacobo per legistatorem de pedibus designari probaverat) disserit, editam ad me misit. Loccenii Historia et Antiquitates Suecicae, majori apparatu quam extiterunt hactenus, nunc apud nos eduntur, et cis unum, vel alterum mensem absolventur. Ad Bigotium virum doctissimum, cum quo crebrum literarum a te coli commercium accepi, qua ratione literae perferantur, scire velim: per mercatores enim nostros, qui saepius in Galliam proficiscuntur, frullra inquirimus eruditorum sedes, et literas ad hos perferentfr ii modum ignorant, nisi locus, vicus et aedes, ubi habitent, indicetur, aut nominetur mercato. rurn aliquis celebrior, ad quem literae mittantur Aeg. Menagius, Gallorum clarissimus, an adbue in vivis agat, unde cognoscam? Rogavit me bibliopolarum nostratium aliquis, ut Amoenitates Juris Civilis recudendas ipsi suppeditarem, nempe ut eadem forma, qua Canonici Juris delicias Strauchius, quas colegerat et is ediderat, imprimi has quoque curaret: quod tamen fieri nollem, si adhuc viveret, nobilissimus et eruditissimus vir, aegre forsan laturus ab externis scripta sua involari. Varias lectiones Reinessi auctiores et emendatiores propediem dabo; praelo eas jam superiore mense commisi. De tuo quid Valerio. Flacco fiat, de quo jampridem praeclara nobis promisimus, qualia in Claudiano, Prudentio et cumprimis Ovidio, miramur; avide expectamus. Vale. Dabam Lipsiae Nonis Januarii Anno CICICCLXXVI. quem ut subinde alii excipiant tibi: felicissimi, studiorum ratio Deum venerari jubet.

EPISTOLA CCXLII. NIC. HEINSIUS Fr. Ben. Carpzovio. Lipsiam.

NIhil profecto auspicatius optatiusque per vitam omnem adfulsit mihi, Clar. Carpzovi, tua illa compellatione nupera, quae cum per se jucunda in primis ac perhonorifica praeter spem supervenit tempore prorsus funesto, ac fragoribus armorum miserrimum in modum nos obtundente, sic nuntios tulit longe gratissimos super re litteraria, cui unice jam a teneris unguiculis volo, totque ac talibus donis adfatim cumulatam sese insinuavit mihi, quibus ego ne Persarum quidem gazas potiores duxerim. Ita et luculentam adfectus tui aeque ac munificentiae tesseram in una eademque epistola sum amplexus, et complura didicisse me cognovi, quae maeroris nubem, animo meo pridem adsusam, per summas hasce temporum difficultates plane detergant atque amoliantur. Nam ut pereruditum et laude debita haud quaquam fraudandum Cl. Thomasii commentarium de Stoica mundi exustione nunc non tangam, quem nondum perlegisse totum mihi contigit, quod judicarem sciagraphiam Historiae Aethiopiae Ludolphianam multa continere, quae morari oculos Magni Etruriae ducis merentur, Principis, ut artium bonarum cognitione pulcherrime instructi, sic rerum exoticarum prae caeteris mire curiosi, ipsum libellum per tabellarios, ut primum licuit, Florentinam in aulam mittendum curavi, acceptum haud dubie illic, ut qui maxime, futurum. De specimine vero inscriptionum antiquarum quid narrem? Cum conclamatam omnino illius operis editionem rerer, sic enim ferebant rumores, incredibile dictu est, quanta voluptate ad conspectum ejus sim perfusus. Auguror profecto fore, ut Serenissimus Saxoniae Elector apud seros posteros mercedem tanto beneficio parem sit consecuturus, meritissimam nominis immortalitatem, quando saeculi hujus non est referre gratiam pulcherrimo facinori satis convenientem. Quae a me olim collata sunt ad lucubrationem illam exornandam, exilia illa plane et perpauca, tanti mehercules non erant, quorum tam invidioso mei nominis cum praeconio in ipsa praefatione meminisses. Eram potiora longe ac ulteriora communicaturus, quae in Italia collegi olim, praesertim e schedis Pyrrhi Ligorii a Luca Holstenio suppeditata, nisi morte praeventus magnus Reinesius nos id agentes destituisset. Fieri etiam potuit, ut aliunde ea sit nactus senex optimus, Sed asservantur praeterea penes me nonnulla post obitum ejus effusa, quae conquiram in scriniis meis, ubi primum bibliothecam omnem licebit excutere, ut tibi cedant utenda, si quam fortassis marmorum vetustorum appendicem lucubrationibus Reinesianis attexes. Audio Marmorum Arundellianorum a Seldeno illustratorum editionem locupletiorem, sed nondum mihi inspectam, apud Britannos prodiisse. Exspecto etiam ex Jtalia propediem ejus

argumenti nonnulla suppeditaturos codices, illic terrarum recens juris publici factos. Sed hac de re plura, ubi instituti tui rationem propius cognovero. Multum equidem demereberis orbem eruditum hoc labote tam pio tamque utili. Nec parum debebunt tibi posteri pro variis ejusdem Reinesii lectionibus, quarum te moliri editionem multum adauctam ex tuis intelligo, praesertim si partem illius operis secundam, hactenus desideratam et pro deperdita habitam, luce publica donabis. Valerio Flacco, quando scire postulas id, manum admovebo, ubi a rei familiaris componendae molestiis, quae me totum nunc exercitum habent, nonnihil emergam, quod ante decursum fore proximae aestatis confido, sed inter haec bella quis seriae meditationi locus? aut quid concinnum chartis illinatur? interpellat praeterea valetudo, nec lucubrandi contentionem admittit. Cum Gallis rarum propter haec bella mihi nunc intercedit litterarum commercium, sublato praesertim e vivis viro illustri Joanne Capelano, a quo frequentes admodum accipiebam epistolas, antequam colliderentur Belgae cum Gallis. Aegidius Menagius etiam vivit et valet, daboque operam, ut proxime ex me cognoscat, et quid ille comprobet editionem illam Amoenitatum juris, quam apparatis. Scribo enim non numquam ad Emericum Bigotium, illi in paucis amicum, qui Rotomagi nunc fixit sedem, ac vicinus habitat in illa civitate Patribus Orastorii, quos vocant. Si quid voles ad illum litterarum, mihi permittas licet. Quod reliquum est, vir Clarissime, ita de me statuas volo, neque fore ut commitam mea supinitate interverti mihi benevolentiam singularem, eo luculentiorem, quod sponte oblatam; operamque a me dandam fore pro virili, tum munificentiam tuam, non quidem pari liberalitate, sed tamen animo non prorsus ingrato foveam ac remunerem. Vale, meque in tuis, quod cupio vehementer, numerare perge. XX. Februar. Gregor. CICICCLXXVI. Hagae Comit.

EPISTOLA CCXLIII. FR. BEN. CARPZOVIUS Nic. Heinsio. Hagam.

MOlestias difficillimi itineris, ex quo heri demum redii domum, postquam per quatuor septimanas Dresdae mihi commorandum fuit, humanissimae tuae litterae bona fide absterserunt, in quibus cum benevolentia certare animadverti elegantiam, neque adhuc decernere licet, penes utram harum victoria sit. Nam sicuti confusa res gaudium est, et varia atque indiscreta animo objicit, ita difficile mihi fuit definire, majorine cum admiratione cultum atque inusitatum istum dicendi ornatum (quem haereditario jure ab incomparabili Parente nactus, cum accedere ei nihil posse videbatur, novis tamen incrementis auxisse videris) prosequi; vel amore et observantia insignem, quam e literis prolixissimis humanissimisque intellexi, humanitatem colere deceat.

In qua dubitatione haerenti, et undiqne circumspicienti, qua ratione tam insignem benevolentiam remunerari possim, dum omnis nunc quidem praecisa occasio est, malorum nominum exemplum succurrebat, quibus dum praesens pecunia non suppetit, qua se debito liberent, solutionem differunt. Pari modo et literarum tuarum exhibitum honorem, quem maximi beneficii loco habeo, et sancte testor nihil per integram vitam mihi contigisse gloriosius, quia alia ratione nequeo, nuda et simplici confessione, adjecta simul promissione, nequaquam in ingratum aut immemorem istum collatum fuisse, colere volui. Et his quidem literis intervenientibus cuncta mea officia in quavis etiam re, quam vel mihi committere voles, vel ego exequi potero, tibi devincta habebis, meque ipsum perpetuo pietatis atque observantiae nexu obstrictum. Ad Ludolfum de cura tua circa sciagraphiam Historiae Aethiopicae, in Hetruriam ut promoveatur, scribam proxime; ipsius interea nomine amplissimas tibi ago gratias. Reinesiani operis successus vercor ut impediatur per belli calamitates, quod nostris regionibus proximat: copiis Brandeburgicis et Caesareanis non hostilibus quidem, sub specie tamen amicitiae omnia vastantibus, et ipso bello magis exitialem pacem colentibus, in agris provinciae nostrae aestiva non minus, quam hiberna hactenus, agitantibus. Mira sane est bellorum hodie facies, queis copiae, ultra quadraginta milliaria saepe dispersae sunt ejusdem ducis, saltem ut vicinis male sit, et eidem bellorum ruinae involvantur omnes. Nostrum sane Serenissimum Electorem, a bello alienissimum, blandissimis hactenus verbis ad istud invitarunt Caesareani, de Suecorum clade summopere gaudentes; et cum parum hac ratione consilia sua proficere intelligant, nunc provinciam depopulationibus vexant, ut bello eam implicent. Id metuentes bibliopolae, qui probe intelligunt inter armorum strepitus non exaudiri teneras Musarum voces, mercem librariam inemtam relinqui, ad majoris operis editionem, cujus lucrum non praesens est, trepidant, neque temere eam aggrediuntur: potius Concionatoribus vel Advocatis, quorum seges uberior est quam eruditorum, idoneos libros, ut schedas Volusianas, quae praesente pecunia emuntur plebi, excudunt. De Brummero ita est, ut scribis, in torrente Arberino eum interiisse: quod hoc ipso die cum accuratius inquirerem, confirmaverunt ipsius fratres, mercatores; et neglexeram cum schedam conscriberem, id scrutari, contentus eo, quod audiveram antea, Lugduno Genevam abiturientem aquis suffocatum esse, quas putabam fuisse lacus Lemanni sive stagni Genevensis. Neque multum adeo hic error nocebit, siquidem scheda isthaec, quam rogatus a biblipola scripsi, saltem ut aulae gratia instituto huic magis conciliaretur, nunquam futura est ipsius operis accessio, in paucissima etiam dispersa exemplaria (neque plura quam viginti excusa sunt) adeo ut paucis, ad quorum conspectum ea perveniet, possit imponere. Alium eumque graviorem in ea commisi errorem, dum Pyrrhi Ligorii, qui seculo abhinc vixit, benevolentiam praedicavi in juvando isthoc instituto, cujus tamen laus omnis tibi debebatur, qui e schedis Ligorii ista suppeditasti [Gap desc: Greek words]. nempe de Ligorii aetate mihi non recte constabat antea, et passim tamen eum

laudari animadvertebam in syntagmate. Daumium, cum quo alias nullum mihi intercedit literarum commercium, proxime de fasciculo, num transmiserit, interrogari curabo. Locceni Historia Suecica, quam curae meae commisit Autor, Senex optimus, auctior multum prodiit apud nos, quam extabat antea: neque enim gloriae gentis, a qua damna et beneficia non exigua accepit provincia nostra, invidemus, ego quidem optime cupio. Indices ad eam contexui, et ut emendatior ederetur, curavi. Jam in Antiquitatibus Sueogothicis excudendis occupantur operae. Marshami Canonem Chronicum ex consilio meo, cum pauca ad nos perferri exemplaria cernerem, eaque pretio majore divendi, recudi curavit aliquis nostratium biblipolarum: multa et innumerabilia menda, quibus prior scatebat editio, e nostra sublata esse, ipsi etiam agnoscent Angli. Francofurti vastum Antigrotianum Calovii opus biblicum, cujus hactenus prior sectio, quae vetus Testamentum illustrabat, saltem extitit, nunc integrum absolutum esse, ab Autore ad me venientes literae nunciarunt; addidit, doni doco sibi mille Imperiales a Serenissimo Electore esse oblatos, laboris pretium, quem tamen jam antea, cum seorsim quaeque exiret ejus particula, sive bibliopolae sive Respondentes (nam sub Disputationum schemate frusta ejus prodibant) pensaverant. Cum Calixto Helmstadiensi ingentes eum iterum suscitare lites, ad me perscriptum est, de quibus, quamprimum infestis signis concurrerint, te faciam certiorem: ipse enim adhuc earum rationem ignoro. Thomasius hac hebdomade Regulas Philosophicas justo emisit libello in publicum, quibus tamen parum quod te capi existimem, non immorabor. Rappolti in Horatium Commentarium superiore jam anno apud nos editum, te vidisse arbitror: quaeso quid de eo sentias, indices; parum sane tibi placere posse, ex causa non una suspicor. Frater meus adversus Masenium Jesuitam libellum futuris nostris vernalibus nundinis emittet, jussus ut eum scriberet a quibusdam Proceribus in aula. Mihi vero cum isthoc hominum genere manus conserere semper displicuit; raro enim integra dignitate paratur, saepe convitiis infamis redditur victoria. Alter Fratrum Ligtfotii Hebraice Talmudicas in Euangelistas notas nuper recudi curavit, pro quo studio invidiam et obtrectationes reliquorum Theologorum aegre ferentium Calvinianorum, quos vocant, in nostris nidis denuo excludi pullos. Adeo nempe hîc vigent partium studia, quibus nunquam me immisceo, malo otiosus eorum esse spectator. Vale, vir amplissime, neque me quemquam tui studiosiorem existima; quod si noster hic scribendi impetus tibi non displicet, crebras hujusmodi literas a me postula, quibus quantum abest elegantiae, tantum observantiae et cultus inesse existimabis. Dabam Lipsiae d. IV. Kal. Mart. Anno CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCXLIV. NIC. HEINSIUS Fr. Ben Carpzovio. Lipsiam.

Irascor mihimet ipsi non leviten me hercules, quod sub ipsum necessitudinis nostrae exordium, quando aequum omnino erat operam cum maxime a me dari, ne quid peccarem in peculiarem illam, vir Clarissime, benevolentiam, qua me immerentem artissimis es complexus modis, partibus meis defuisse argumento tam manifesto deprehendor. Quod si jam paria tecum facere non poteram in hoc mutui adfectus certamine, tuis certe vestigiis tuoque exemplo erat insistendum, ut vel passu non aequo subsequerer saltem, quem non dabatur aemulari. Ceterum cum culpa omnis dilati tanto tempore responsi jure optimo conjicienda sit in unam valetudinem, quod malum mihi jampridem adeo familiare factum est, ut raro intermittat, tuae nunc erit benignitatis arbitrari, ignoscendumne sit confitenti reo, an implacabiliter succensendum, deque ultione cogitandum habeas, quam ipse praesumsi quodammodo, indignitate facti gravissimum in modum commotus. Hoc unum pro causa tamen mala interim dixisse liceat, immane quantum aberrasse a vero, si suspicaris, quicquam alloquiis tuis, tam excultis omni litteratura, tamque amabilibus offerri posse jucundius mihi acceptiusque. Praesertim cum inde cognoscam, atque ediscam complura semper harum lucubrationum, quibus inter vos, communi hac bellorum, Europam paene universam concutientium, calamitate vacuos, multumque hoc nomine felices censendos, viri eruditionis laude spectati, humaniora studia illustratum eunt, ac pro virili exornant. Videbaris ultimis tuis frigidam quodam modo affudisse ardentissimae exspectationi meae, de Reinesianis inscriptionibus in lucem tua opera mox proferendis, sed bene habet, quod nundinarum Francofurtensium Catalogus desperare nos vetat. Cum ego amicos Gallos Italosque tam laeto nuntio haud quaquam fraudandos esse sim ratus, qui opus illud, publicae utilitati egregie consulturum, non minus avide quam ego ulnis ambabus, ubi prodibit in lucem, amplexuros esse uno consensu profitentur. Audeoque ominari serenissimum Electorem haud subtracturum impensas, quas promovendae editioni operis tam eximii abs se suffectum iri spopondit pridem, laudabili in primis exemplo. Specimen Ludolfianum Historiae Aetiopicae, quod in Etruriam per tabellarios miseram, juxta meam commentarii ipsius expectationem ea in aula, cum apud Ducem ipsum, tum alios apud proceres excitavit, ut non possit vir doctissimus sine certa nominis sui gloriaeque contumelia procrastinare libri editionem. Utinam et apud nos homines litterati, qui e multis perpauci nunc supersunt, vestra cognitione dignum nonnihil moliantur. Quod tamen ne sperari quidem par est, nisi profligato bello pax adfulgeat quam primum. Meursianas trium insularum antiquitates,

a me inventas Holmiae in Bibliotheca regia, ac typis apud nos descriptas, ut meo nomine ad te perferendas curaret Elzevirium rogavi. Prodibunt etiam hac aestate Ciceronis epistolae, animadversionibus Joh. Georgii Graevii illustratae, fortassis et operum Grotianorum pars Theologica, in tres tomos ingentes divisa. Pyrrhus Ligorius Italus in lucem nihil emisit, praeter exiguum libellum vernaculo sermone conscriptum, editumque ante annos plus minus CXX. quo antiquitates illustrantur Romanae. Parabat immensum opus de iisdem antiquitatibus in volumina circiter XXX. distinctum, cujus tomos duos aut tres eminentissimus Princeps Franciscus Barbarinus curavit describendos, ac suae Bibliothecae vindicavit. E quibus inscriptiones antiquas manu sua Lucas Holstenius excerpsit mecum communicatas ante annos hosce XXVIII. Quinquennio post missus denuo in Italiam a Suecorum Regina, quod ea cognovisset opus omne Ligorii in Taurinensi Ducis Bibliotheca adservari, ejus describendi copiam a matre Ducis in usus regios slagitavi, responsumque tuli se donaturam ipso autographo Reginam; ad quam liber ipse postea, ni fallor, est perlatus, in quo longe plurimas exstare inscriptiones hactenus publico non exhibitas ut credam, facit specimen Holstenianum e paucis vasti operis corrasum voluminibus. Londino litteras accepi modo, quibus narratur, prodiisse illic marmora Arondeliana curis secundis Seldeni partim, partim aliorum animadversionibus illustrata. Theologorum istae contentiones tam acerbae utinam interquiescant tandem, cum plus conferre videantur ad Christiani nominis dispendium, quam incrementum. Apud nos quoque nescio quis nuper exortus est Coccejanismus, qui Theologos nostros, ni mature provideatur huic malo a proceribus foederatae Belgiae, atrocem in modum collidet. Rappolti in Horatium commentarios, quos memoras, haud vidi. Nec eorum exemplaria hactenus, quod sciam, ad nos sunt advecta. Emericus Bigotius ad me scribit, consultum a se per litteras Aegidium Menagium, de nova Amoenitatum juris editione, quam bibliopolae vestrates meditantur, respondisse amicum suum, auctores se vobis esse, ut editionem in breve tempus differatis. Ita fore, ut exemplar ab ipso auctore variis in locis auctum atque emendatum consequamini. Supremam epistolae verbosiori plus aequo manum impositurus unum, quod a te petam, hoc est, ut familiariter inter nos in posterum agamus, ut amicos decet minime fucatos, procul habitis verborum phaleris, omnique orationis lenocinio, cum invidiosa laude conjuncto. Nam et ego instrumentum supellectilis meae tam curtae abunde habeo perspectum, et uno candore, quem amicis praestare semper sum paratus, censeri malo, quam iis laudibus, quas in me nec agnosco, nec aliis liquere sum certus, qui me minus amant, quam abs te diligor. Vale, et mihi velle perge. Hagae Comitum a. d. IV. Ejdus Majas CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCXLV. FR. BEN. CARPZOVIUS Nic. Heinsio. Hagam.

EA infelicitate laboro, ut locorum intervallo, quo disjungimur, temporis quoque, quo literae tuae ad me pertingunt, respondeat diuturnitas, seroque ad me perveniat gratissimus earum usus. Et nescio unde factum sit, ut IV. Eid. Majas datae his demum diebus ad me perlatae sint, pro qua omnem aliam facilius ferrem moram. Tantam sane, postquam redditae sunt, attulerunt voluptatem, ut nulla major afferri potuerit; tum quia tuae sunt, cujus omnia admiror et diligo, (ne quid amplius dicam, quod prohibes) tum etiam quia ex illis etiam cognovi multa rem literariam attinentia, quae jucundiora cognitu mihi sunt, quam existimare facile possis. Cum primis de Grotii incomparabilis et vere divini viri operibus junctim edendis gratum fuit cognoscere. Et si enim omnes ab ipso editos libros possideam, quippe quos tanti aestimo et in tantum laudandos existimo, in quantum eruditio et doctrina intelligi possunt; de Belli etiam et Pacis jure [Gap desc: Greek words] libros per quotidianum usum adeo familiares mihi reddiderim, ut memoria complexus fuerim complura eorum capita; quippe in istis ex suis penetralibus erui civilem sapientiam, ex opulentissimis thesauris depromi prudentiam, nec nudam cam aut inornatam, sed magnifico apparatu instructam animadverti: tamen cum non ignorem, quam multa adhuc Maximi viri scripta [Gap desc: Greek words] lateant; cum primis epistolae, (has vero in maximis deliciis habeo omnium autorum, siquidem in iis varia et multa eaque miscellanea est eruditio) quarum apud Dn. Blavium Sen. cum tribus abhinc annis Amsteoldami essem, amplissimum vidisse memini fasciculum, ipsius Summi viri [Gap desc: Greek words] manu scriptum; magna spes est hac ratione et occasione istas reliquis operibus accessuras esse, et rem literariam egregia hac accessione veluti laetissimo incremento auctum iri. Quo loco non possum non indignari quodammodo iis, quorum in manu et copiis hujusmodi opes delitescunt, quas tamen publico invidentes premunt, et ad instar pervigilis arboris aureae custodis apud Nasonem tuum, ne ad ullius conspectum tanta perveniant bona, cavent. Quo in numero ne te quoque habeam, cujus beneficio praeter Poemata et Orationes vix quicquam ex amplissimis paternis bonis ad nos pervenit, propriorum foetuum praestantissimorum prohibet exclusio', qua illorum desiderium quodammodo cohibuisti vel explevisti. Sed ne schedae Paternae pereant, et cumprimis epistolae, quarum maximum orbi erudito excitarunt desiderium nonnullae hinc inde sparsae, quas indice collegi omnes, in his talibus conquirendis assiduus, prohibebis. Credas sane me ultra eruditionis et doctrinae ipsius terminos in pretio habere, et velut sanctius quiddam atque divinius in Divo tuo Parente, Grotio et Salmasio, quos identidem Reip. Litterariae triumviros soleo appellare, venerari: quorum postremus etsi saepe

in famam et illustre nomen summi Parentis tui injurius fuerit exorto inani de Lingua Hellenistica certamine, placet tamen etiam furor et febriculosae mentis quasi accessus. Dum apistolarum mentionem feci, incidunt Cunaei viri eruditissimi elegantissimique literae ad amicos, quas uno volumine congestas et descriptas vidisse memini inter [Gap desc: Greek words] Gronoviana. Maximi facio hujus viri opuscula alia, neque enim multa magnaque in publicum emisit, et. quae emisit, possideo et amo amnia, superiori etiam anno, ut apud nos Orationus recutierentur, Autor extiti; et quobis pretio comparare vellem epistolarum usum, proinde eas edi, sicut superioribus annis Barlaeanne nitidissime editae sunt cura Generi, maximopere cuperem. Meursii trium Insularum descriptionem, cujus in literis tuis spem mihi fecisti, nondum accepi, eamque apud inerentorem Amstelodamensem, qui literas tamdiu penes se habuit, haerere existimo: in antecessum vero gratias ago maximas, et qua ingens hoc benegicium demereri possim, omni ratione studebo. Unus sane zu collabentium in Belgio studiorum adhuc agere videris causam, et maximi Parentis exemplo eorum sustinere gloriam, nisi quod major quodammodo prae isto tibi debetur laus, qui solus et sine pari agis, quod is cum Grotio, Vossio, Barlaeo et aliis maximis seculi viris perfecit. Ab injuriis quoque temporum et iniquitate fatorum ut vindicentur istae, quas dixi, Antecessorum tuorum reliquiae, omni ratione providebis, neque patieris intercidere antea ista seculi ferrei fragmenta, quod nunc nescio quid ferro gravius minari videtur, et belli calamitare et fato quasi omnibus bonis artibus in exilium actis Ex Italia superioribus diebus missas accepimus Ferrarii Origines Linguae Italicae, eruditas sane et elegantes, quarum autotem solum quoque in Italia, eruditorum olim sede, fugientium Musarum cursum sistere intelligo. Quae de Pyrrho Ligorio narras in tuis literis, nunquam antea audiveram, neque de ipso Pyrrho quicquam resciveram; saltem ex libello, quem Schefferus de re vehiculari edidit, mihi erat cognitus. Menagii et Bigotii humanitatem cum summa eruditione conjunctam exosculor, et consilium edendarum J. C. Amoenitatum bibliopolae ut in aliud tempus differat, auctor ero: jamdum etiam quorundam amicorum desiderio accersitis a Nob. Dn. Elzevirio nonnullis libelli elegantissimi exemplaribus satisfeci. Religionis nova dissidia apud vos iterum oriri, et factiosa Cocceji aliorumque citari nomina, doleo: relatum autem jam antea mihi fuerat, senem optimum Heidanum officio ob partium nimis acre studium esse exutum. Quod factum miror, senium et merita viri reputans; sed quid non facit religionis inepta persuasio, quae Fratres, saepe etiam Parentes cum liberis committit, et intempestiva semper movet certamina? qui affectus errori atque falsae opinioni innixus, non pietas dicendus aut religio est, sed superstitio. Hic Gomari apud vos olim et Armimii, apud nos hodie Calixti et Calovii collisit animos, et in ipsis partibus diversa excitavit studia. Et tamen de iis capitibus nonnumquam acerbe contenderunt, quae ad pietatem nihil omnino conferunt, quaeque utut se habeant, genuinum amorem adversus Deum, ac debitum erga homines officium. nec promovent nec impediunt. De iisque interdum dimicatur, de quibus

revera nullus inter partes est dissensus, ubi neuter errat, nisi eo solum, quod alterum errare credit, sibique adversarium fingit. Scilicet insidet eorum animis occulta quaedam et subtilis arrogantia, qua sit, ut semel susceptum bellum non facile deserant, malintque animosius disceptando victores ac superiores videri, quam modesta conciliatione et pacificatione in imbecillitatis, propriarum virium diffidentiae, vel erroris etiam ac incogitantiae suspicionem incidere. Accedit praerapidus ingenri fervor, quo fit, ut de iis, quae paulum obscurius aut incommodius dicta sunt, praeceps judicium feratur, ne adversariorum sententia, qua par est, patientia audiatur, ubi vero de Antagonista vel semel iniquius sentire coeptum, tum quicquid ille dicit, in pejorem partem rapitur, et aliud ex alio bellum seritur, quaeque optime acque innocentissime dicta sunt, in novam altercandi materiam convertuntur. A qua ratione animus meus longe abhorret, quantum a bellis, quibus hodie tolus orbis flagrat, tantum a controversiis hujusmodi alienus. Verum enim experior, nihil Musis cum Marte esse commune, et humaniores literas ineruditas istas pugnas et contentiones aversati, quas barbara illa ingeniorum corruptrix, judicii vastatrix, eloquentiae inimica, prodigiosarum tum cogitationum tum locutionum mater Sophistica movet, qua nihil nisi vitilitigare et inanibus mente ac sensit cassis vocibus tum nobis tum aliis imponere docemur. Ergo sicut praelia non aliter, quam in chartis hebdomadalibus specto, quas nobis nuncii, advenientes impertiunt, ita nec istis me immisceo turbis, quae in ecclesia aut scholis moventur indies, quas satis habeo e chartis, quarum amplissima feges nascitur, cognoscere. Castra et partes nec amo nec sequor, nisi nunc illa forte, in quibus imbellis cum matre puer semotis arbitris belli damna resarcit, quae inire animus est. Nam ut de privaris etiam rebus meis aliquid ad te perscribam; cum lectissima Virgine Anna Elisabetha Jegers, celeberrimi apud nos Mercatoris filia, et vitae et fortunarum contubernium facere constitui; et nuptiis quidem earumque solennibus dies IX. Kal. Novembr. dicta est. Ambo floremus aetatibus; et ut studiis Musisque commodius servire possim, nec molestis officiis (quae nancisci facile possem) ab iis abstrahar, lautius tamen vivam, simul ut ipsius fortunae me magis similem reddam, ad mercaturae studium animum adplicui: ita Musis et Mercurio simul vacare, et dies posthac inter eruditas et Mercuriales literas, noctes inter somnum et Cypridem partiri potero. Epithalamium num a te exorari possit, vir amplissime, maximam mihi gloriam allaturum, quamvis dubito, tamen ne desperem, animum addit insignis tua benevolentia et humanitas; quam in literis tam abunde promisisti: quae si ad hoc officium adduci aut ulla ratione conciliari possit, credas me non neglecturum eam esse, et quid vis oneris subiturum, modo sciam quo demereri te possim. Proxima occasione cum pulvisculo conradam schedas, quarum lectione te capi posse existimem; et quam vellem, ipse ut occasionem talia subministrandi suppeditares, et quae grata forent, indicares. Literas, si quas ad me dare volueris, ad Elzevirium mittes; huic enim jam indicavi mercatorem Amstelodamensem, qui mea in Belgio curat, ut ipsi tradat. Vale. Dab. Lips. ipsis Aug. Non. CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCXLVI. NIC. HEINSIUS Fr. Ben. Carpzovio. Lipsiam.

NEscio quo fato meo fiat, Carpzovi praestantissime, ut litteras ad te daturus, quod facio equidem quam libenter, tamen procrastinatae scriptionis culpa mihi et frequenter subeunda sit et deprecanda. Sic nuper duen in eo sum, ut litteris tuis longe suavissimis copiosisque nonnihil reponam, morbus repentinus in ipso vestigio hoc agentem adortus, non permisit hactenus, ut officio defungerer, vel tralatitium in morem, quod permoleste me habet, praesertim cum occasionem tuis desideriis gratificandi peropportunam, quam ipse anxium in modum curaque omni circumspicere debebam, ultra offerres. Significabas enim de nuptiis te cogitare ineundis, meque, pro amicitiae nostrae jure hortabaris, ne quid gravarer versibus epithalamiis haec sollemnia prosequi. Non ignoras tu quidem qua es animi aequitate, quis publicae rei apud nos itatus sit, quamque bellis hisce calamitosissimis jugulum nostrum ac ipsa vitalia infestentur. Mihi vero prae aliis meorum popularium haec bella praecipue sunt incommoda, quod dudum adversae valetudini objecto portus circumspiciebatur quietus, et ab agitatione et curis publicis remotus, in quo vitae reliquum Musis studiisque vacaturus tranquille componerem, idque jam ante tempestatis atrocissimae exortum. Qui casus oppido funestus adeo me ab omni proposito vitaeque instituto prorsus dejecit, ut durante hoc bello non corpore magis quam animo dejectus, nihil magis egerim, quam oblectamenta studiorum haberem procul, solatiis ipsis altissimum animi maerorem exulcerantibus. Recordatus tamen quo tu adfectu, qua mentis benignitate me nuper ad amicitiam tuam invitaveris, videbar mihi graviter peccaturus in ipsas humanitatis ac naturae leges, si quicquam tibi cupienti ac postulanti denegarem: quapropter si quid non inconditum videbuntur hi versus spirare, amoris tui vim ac genium in iis osculare, sin aegroti hominis deliramenta agnoscis, et agnosces puto, sic arbitrare, quaeso, nihil esse, quod corpore ac animo dejectum me possit erigere, quem ne tu quidem, quem in oculis assidue fero, et tua commoda excitaverint. Reliquum est, ut deus Opt. Max. inceptis tuis adspiret, novumque vitae genus, sed cum publica conjunctum utilitate amplectenti, adsit. De operibus Grotianis ita est, ut dicebam pridem. Prima in publicum prodibunt scripta viri magni Theologica. Reliquorum partim conficient Epistolae, quibus ingens incrementum debebat accessisse ex iis, quas collegeram olim ad Parentem meum ac Avunculum Janum Rutgersium conscriptas. Sed quando post diuturnas lites super scriniis paternis, judices voluerunt, ut eorum non nisi pars altera ipso haereditatis jure ad me devolvatur, video futurum, ut pars horum magna; intercidat. Exstabant olim in iisdem scriniis non dico centuriae, sed myriades aliquot epistolarum, non tantum ad Parentem ac Avunculum, quos dixi,

sed ad Josephum quoque Scaligerum, Geverhardum Elmenhorstium, aliosque a primariis hujus ac superioris seculi viris scriptarum, quae cum blattis tineisque diu luctatae, non nisi minima sui parte ex hoc forensi naufragio emergunt. Est in hoc oppido vir illustris Constantinus Hugenius Zulichemius, qui possidet in armariis bibliothecae plura literarum volumina ad Justum Lipsium exarata, quae certe in publicum proferri merebantur. Memini videre in iis multas Scaligeri, Casauboni, Cujacii aliorumque praestantium virorum hactenus ineditas. Simultates Theologicae de die in diem apud nos crudescunt, non sine praesentissimo reipubl. inconmodo periculoque. In aliis scientiis, si quid earum professores rixantur ac decertant, de suo id omne ludunt corio, uti Athletae solent pugilesque. At Theologicae vitiligationes, ut caeteris asperiores, ita sanguine Christiano pascuntur ac pinguescunt. De pernicioso isto more plura subtexerem, nisi omnia in tuis jam occupasses, quibus libens subscribo. Tradidi Elzevirio tres libellos ad te mittendos, e quibus Antoninum Liberalem tibi vindicato. Plinium Claudii Minois et Vlitii Gratium, ad Cl. Daumium, rogo, cures perferendos, cui dudum promisses scito. de Reinesii variis lectionibus inscriptionibusque percunctandum nonnihil restabat, ac plura de communibus studiis addenda, nisi scirem animum tibi totum esse in nuptiis, alio igitur tempore id fiet. Vale. Hagae Comitum 5. Octob. CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCXLVII. FR. BEN. CARPZOVIUS Nic. Heinsio. Hagam.

INgens visis tuis literis me gaudium, carmine vero perspecto incessit prae admiratione stupor, neque vel carminis nitorem, vel benevolentiae tuae admirabilem vim amplecti auc intelligere potui: ac inter negotia mercurialia, quibus per nundinas hoc mense nostra exercetur civitas, vere obtigit,

Sic ut inter gaudii, quo animus meus jam occupatur, argumenta isthoc potissimum versatur, sic inter solennia et sacra nuptialia praecipuum hoc extabit summi Poetae et maximi hoc seculo viri amoris et benevolentiae restimonium, quo primus ego in hac urbe inter reliquos meos cives me ostento. Utinam vero pro ingenti hoc beneficio quicquam in copiis meis, quod reddere possem, extaret, aut ingenium nostrum aeque ad exhibendum, ac animus, promtum foret; efficerem sane ut intelligeres nullum mihi hoc beneficio majus obtingere potuisse, nec majori me ac vitae meae sic institutum genus affici posse gloria, quam ut multi inviderunt hactenus, ita imposterum hoc velut gravissimo praejudicio firmatam, dubiam amplius reddere nequaquam poterunt. Non parvo tamen me moerore simul affecit minus firmatua, de qua scribis, valetudo,

quam et patriae calamitate et aetate ingravescente et tot itineribus collecto morbo affligi facile credo; ac voveo, ut Deus eam confirmet, tibique tandem a molestissimis et arduis publicis functionibus otium et tranquillitatem concedat, ut Musis ex voto tuo non magis ac universae reip. litterariae vacare, et a muneribus istis, quod de Vestricio Spurinna Plinius ait, receptui canere possis. Praevideo enim, magnis tunc et amplissimis incrementis rem litrerariam auctum iri atque opera editum, quae longe praestant schedis et chartis, quibus hodie potius laborat, quam gaudet orbis. Nuper quidem cum occasionem aliquid ad te perferendi mihi praeberet aliquis mercator, illico corrasi, quae ad manus erant confusa atque indiscreta, eaque ad te jam pervenisse existimo: sed reperies in iis non multa, quae animum tuum oblectent: nam ne oculis quidem eruditis tuis digna inter ea multa puto, intelliges tamen inde meae erga te observantiae et voluntatis promtitudinem, quae etiam in minimis rebus se tibi probare, si majoribus non licet, satagit, et simul quantum tua ac tui similium scripta his talibus, aeraque lupinis distent, agnosces. A. Borremanii nuper ad me missus Variorum liber, (pro quo et Meursiano modo edito detribus insulis ingentes tibi ago gratias, ac velim hos, quos misi, quasi in vicem missos accipi libelles, majus enim longe istis debetur redhostimentum,) admodum placet et varietate sua me oblectat: multifariam sane eruditionem ostendit et felices successus ingenii; si in simili studio vir eruditus pergat, pollicetur. Meursii autem curae collectionis magis et diligentiae laudem, quam ingenii merentur, ut pleraque illius [Gap desc: Greek words] viri in Adversariorum seu Collectaneorum modum adornata opera. Caperi etiam Harpocratem et Bartholinorum Thomae et Caspari libellos de Armillis, Inauribus et Puerperio Vett. Lugduni apud vos editos accepi; diverso tamen et dispari studio conscriptos: neque hi ad Lipsii, Scaligeri, Casauboni, Grotii, Turnebi, Woweri, et divi Patris tui Philologiam et hujus fastigium unquam accessuri videntur. Nostrae veroque terrae harum frugum minus feraces sunt: Bosius enim extinctus est; cujus cum memoriam gratam tibi fore confiderem, funebria his diebus, cum sarcinulam ad te componerem, addebam: Thomasius autem pueris in schola, cujus Rectorem et Ludi magistrum agit, informandis; Frankensteinius in Academiae rationibus computandis, non sine rei literariae damno occupantur, ut libris scribendis incumbere non possint. Quid de Rappolti in Horatium commentario censeas jam antea ex te quaesivisse memini, et iterum sententiam tuam ut exponas rogo, nam ejus exemplaria jamdudum ad vos esse perlata non dubito. Grotii operum editionem novam avidissimi votis expeto et expecto: Nam ut hujus, et Episcopii et Curcellaei in theologicis rebus mirifice se mihi probant sententiae, sive jam Arminianorum, sive Remonstrantium, sive aliis nominibus veniant, ita in Politicis ejus prae omnibus aliis admiror [Gap desc: Greek words] scribendi modum, et singulare ac proprium ipsi verborum [Gap desc: Greek words]. Quorum autorem cumprimis in epistolis ejus veneror, et ô utinam collectae tandem in publicum emanarent omnes summi et admirandi viri schedae, nec quicquam periret, quod ab ingenio et calamo ejus provenit. Idem quoque de Maximi Parentis tui sparsis et quasi

derelictis scriptis sentio voveoque: neque enim parvo cum dolore animi quam male ab haeredibus ea habita sint, dum tu abes solus paternarum opum dignus vindex, intellexi, quasum unam plagulam praestare aliorum voluminibus mihi semper fuit persuasum. Non omnem tamen abjicio spem, quin tuo adhuc quaedam in lucem sint perventura beneficio [Gap desc: Greek words] , aut recusum saltem iri edita, sed quibus caremus, ut Silium Italicum, Theocritum, et quaedam sacra. Haec enim majori cum animi moderatione eum tractasse, quam vulgo hodie fit a nostris aeque ac adversae partis hominibus, ex Homiliis binis inter Orationes editis, et Aristarchi prologo ac aliunde clarum est. Apud nos quidem litium et rixarum nullus nec finis est neque modus, in ipsis etiam partibus novae partes: jamque Calixti et Calovii eriguntur iterum adversa et infesta signa, quorum in adjectis chartis calumniis refertis extat specimen. Bibliotheca nostrae Academiae hactenus neglecta, cura magistratus nunc iterum adornatur; novusque ei praefectus est Bibliothecarius, cujus, quam sub auspicium muneris Orationem habuit, mitto cum Catalogo MStorum in ea extantium. Vorstius superiore mense maxima cum rei literariae jactura nec minore meo dolore, qui conjunctîssimus ipsi vixeram, Berolini diem suum obiit. Heri etiam Knupferus profunde doctus Musicus, et qui de Veteri Musica egregium opus adornabat, in quo Marco Meibomio neglectos Autores recenseret, et [Gap desc: Greek words] in editis ab eo nonnulla notaret, e vita diseessit: cujus morti brevi carmine, quod hîc adpono, maximo cum luctu et moerore animi scripto illacrymavi. Scilicet quotidie res literaria damna patitur haud exigua, nisi quod tua incolumitate adhuc ea contineri se gaudet. Hanc igitur ut tibi servet, et collapsam reddat ac erigat omnis boni dator Deus, ex animo voveo. Dabam in nundinis autumnalibus d. XVI. Kal. Novembr. CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCXLVIII. FR. BEN. CARPZOVIUS Nic. Heinsio. Hagam.

PRidie ad Elzevirium aliquot exemplaria misi carminis tui, meo honori quod consecrasti, et quo nuptiis nostris maximum splendorem ac decus conciliasti. Gratiae, quas pro hoc officio et honore mihi exhibito tibi unquam agam, nequaquam attingent gloriae magnitudinem, quae inde ad me derivata prae aliis civibus omnibus meis peculiaris mihi obtigit, ac tantum non invidiam apud quosdam excitavit: erit tamen ejus memoria apud animum meum aeterna, aeque ac amplissimi tui nominis fama, quam doctissimis tuis carminibus meruisti, divine vates, apud orbem eruditum. Hugenianum apparatum epistolarem Cl. Virorum sane diu est cum suspicarer ingentem esse, et confirmarunt modo tuae literae: utinam vero claustris tandem effractis, quibus invidiose asservantur, publicae luci exponeret aliquis doctas has celeberrimorum virorum schedas, ut et Maximi viri Hug. Grotii Semonis, et Parentis

tui, cujus laus et fama immortalis in memoria hominum vigebit, epistolarum partem tot votis desideriisque expetitarum conspicere liceat. Illustri viro ipsi tantum otii suppetere, ut scrinia sua excutiat, non et haec quasi melioris aevi fragmenta colligat digeratque, facile intelligo; alios tamen ipsi domesticos et familiares [Gap desc: Greek words] non deesse confido, quibus haec provincia ab Ampl. Possessore, te auctore, rectissime imponi possit. Ab Elzevirio nuper tres missos accepi libellos: Minois Plinium; Vlitii venatica et Ant. Liberalis Metamorphoses. Duos ad Daumium destinatos esse facile conjiciebam: et priori id inscriptum erat; postremum vero, quia in literis tuis ante hac mentionem ejus feceras, Munckerianae editionis ad me pertinere putavi. Itaque eum retinui, et prioris geminos saltem Daumio misi, transmissurus et hunc, ut primum sententiam tuam aliter cognovero. Commode enim et carere possum hoc libello, cum utar editione Berkeliana; et eundem possidebo, si cum venia et gratia tua id posse, intellexero. Loccenii Historiam et Antiquitates Suecicas mea cura apud nos ex Autoris voluntate recusas, a me etiam indicibus auctas, cum epithalamiorum exemplis ad Elzevirium pridie misi, et confido recte ad te perventura esse omnia, unde voluntatis nostrae promtitudinem intelligere possis. Neque enim aliter accipi velim omnia nostra erga te V. A. officia, quae nunquam merita tua aequabunt, si maxime summa cura et studio id laborem. Aeterno itaque nexu tuus manebo; et ut gloria, quae divino tuo carmine mihi obtigit, in memoria civium meorum et aliorum eruditorum perpetua erit, sic certo statuas, me non minus gloriae ac famae tuae aeternum fore studiosum. Vale. Dabam Lipsiae d. 17. Novemb. st. Gregor. CICICCLXXVI.

EPISTOLA CCXLIX. NIC. HEINSIUS Fr. Ben. Carpzovio. Lipsiam.

Etsi perspectam quodammodo videbar in te habere miram ingenii facilitatem, indulgentiamque, superasti tamen hanc exspectationem improvisus, fateor, Carpzovi praestantissime, qui tam levi opella tibi sic passus satisfieri, versibus inquam epithalamiis, si numerum horum metiris et loquacitatem meam, sat multis, si pretium, pauxillis sane, nec dignis, qui aut tabellariis per itinerum longinqua essent oneri, aut te legentem et melioribus assuetum delasserent. Cumulasti hanc benignitatem missis ad me voluminibus non paucis, quae nuper apud vos in publicam prolata lucem haud parum prae se ferunt, quo oculos curiosos et bonarum artium amantes morentur. Qua propter Germaniae vestrae jure optimo gratulari posse videor, quae in decus litterarum juvenes tot egregios, nec mihi notos hactenus nunc fovet et emittat. Ut de aliis nihil dicam, is, qui observationum suarum specimen in Julii Pollucis onomasticon dedit proxime, multum nos jubet deingenio suo sperare. Sic et mecum Graevius,

sic alii sentiunt litteraturae Graecae non imperiti, quibus contigit libellum inspicere. Ipsius Pollucis mire depravati codicem vetustum optimumque, etsi mutilum, Mediolani comparatum possidebam olim, sed hunc Isaacus Vossius a me tulit, cujus bibliotheca praestantissimis codicibus scriptis instructa in Britannias pridem hinc emigravit, dominum secuta, et cum illo nobis intercepta atque ibi terrarum moratura. Hanc tuam tam insignem liberalitatem oporteret equidem a me quodammodo pensari, sed is non est rerum nostrarum status, ut inter tantos reipublicae graviter quassatae fluctus, ad ornandas augendasque litteras, Pacis nutriculas, enitamur. Ut cognoscas tamen quid Ecclesiam apud nos Academiamque turbare nuper de novo coeperit, mitto Frid. Spanhemii epistolam super controversiis istis recens apud nos editam, quam auctor a praelo Typographico adhuc madentem proximis diebus ad me mittebat. Felicia profecto primaevae ecclesiae tempora, quibus fides adhuc stata, nec tot phaleris, tot strophis fucata jurgiorum ac dissensionura, se Deo ac hominibus simplicitate quadam illibata commendabat. Nunc eo perventum est, ut, dum quisque ecclesiam in partes suas trahit, vix partes Deo ullas ac ecclesiae relinquat. Ferrem tamen haec utcunque, ac nimio pietatis studio fieri arbitrarer, nisi amotis modestiae ac charitatis repagulis, internecivis odiis res hinc inde gereretur, et conviciis inter textrina vix ferendis, idque tanta ambitus, tanta iracundiae ostentatione, ut legis divinae securos esse prorsus appareat, dum existimationem suam in tuto collocent, nec erroris sua confessione convincantur. Sed ut missa haec faciamus, nuptiarum sollemnibus jam te defunctum, vir eximie, cum Musis in gratiam rediisse audeo augurari: ac proinde sperandum, ut magni Reinesii postumis, quae debes publico, pertexendis jam totus denuo occuperis. Mihi certe nihil optabilius acceptiusque obtingat audiendum. Meursiana complura Holmiae in regio armario adservantur, luce nondum donata, quae edenda hîc terrarum curassem, nisi intervenissent tempora musis ac bonis artibus adversa. Grotianorum operum editionem cum laec ipsa tempora, tum Petrus filius nonnihil morantur; olim non uni in republica muneri amplissimisque legationibus admotus, nunc vero nescio quorum criminum in reatu, et tantum non oppressus a magnis adversariis. Hanc illi conflaverunt invidiam inventae in scriniis Viquefortianis epistolae nonnullae, liberius sententiam ferentes de mutato post Wittiana fata reipb. apud nos statu. Rappoltii in Horatium commentarios etsi jam perlatos in Bataviam nostram vix dubito, tamen hactenus nec legi nec vidi, quod ad Leidenses meos, Amstelaedamiosque, quo deferri id genus merces ut plurimum primae solent, rarius excurram, tricis forensibus domesticisque adfixus etiam, et curandae valetudini: locum tamen unum alterumque Petroniani fragmenti ab illo sollicitutos Cl. Graevius per litteras pridem communicabat mecum, in quibus versatus videbatur non omnino feliciter. Quamquam e tantillo argumento commentarium omnem si metiri aggrediar, merito videri possim injurius. In orationibus parentis mei Homilias binas non inelegantes exstare recte mones. Nam tertiam, quae de quinque articulis egit in Synodo Dordracena ventilatis, omisit

illic Typographus, credo, ne mercem minus redderet vendibilem inter pontificios. Hanc si non vidisti, quaeram in scriniis meis, et ad te perferendam aliquando curabo cum offeretur: nam in officinis librariorum raro admodum occurrit. V. CL Joannis Vorstii excessum fero indigne: nam et magno studio ejus scripta conquisivi, et nisi funesta haec intervenissent tempora, jam ut conciliarer illi fuissem adnisus. Nos Gysbertum Voetium Theologum celebrem, sed acriorem multis visum, amisimus. Joannem Pricaeum etiam Romae audio excessisse. Epigramma, quo Knupfero parentasti, mirifice mihi placet, omnia illic arguta brevitate se commendant: certe post Buchnerum e vivis sublatum nihil elegantius hoc in genere scriptum apud vos memini videre, nec aliter arbitraturum reor Graevium, cui tam politi carminis copiam sum facturus. Habes hîc iterum ad Daumium. Aliorum supinitas, quorum opera pridem in mers ad illum curandis sum usus, facit, ut plus aequo tibi sim molestus. Vale. Hagae Comitum 25. Novemb. CICICCLXXVII.

EPISTOLA CCL. FR. BEN. CARPZOVIUS Nic. Heinsio. Hagam.

QUO acrioribus stimulis, nostrum erga te urgetur officium, eo procedit tardius, incertum quasi atque dubium, qua ratione partibus suis recte defungi possit. Hinc dies aliquot, imo menses, dum domo absum, effluxerunt, antequam animum literas ad te dandi sumerem, veritus, ne si illico prolixis tuis elegantissimis, omnique volumine mihi charioribus, literis responderem, promtitudine hac velut arrogans, et qui paria me iis reddere posse confidam, argui possem. Nolui etiam inanes prorsus ad te venire literas, sed ei sarcinulam addere, cujus perferendae per servum nostrum, merces in Belgio coementem, oportuna jam mihi dabatur occasio. Loccenii Suecicam Historiam cura mea hîc editam, a me etiam indice auctam, ad te binis abhinc, cum epithalamiis nostris, mensibus missam, recte pervenisse existimo: interea indidem, unde Historia pervenerat, Pufendorfius, gentium et naturae excellentissimus in Scania doctor, Suecicae gentis adversus Germanorum, et cumprimis Brandeburgicorum, criminationes defensionem suscepit, quam ad nos advectam, etsi hominum nostrorum et Reipublicae rationibus parum consentaneam animadverterem, tamen quia pessimae causae non malum patronum hunc intelligebam, ab ipso etiam praestantissimo autore libellum missum acceperam, recudi curavi, ejusque exemplar mittere volui: gentis enim hujus amore te quoque, qui ad eam Legati amplissimo antea munere praeclare functus es, teneri conjiciebam: et memineram adhuc in aere tuo me esse, quod Meursii trium insularum descriptione, et Borremansii variarum Lectionum libello me contrahere voluisti, Spanhemii etiam historica, de qua in postremis tuis spem nobis fecisti, epistola sed quae ad manus meas nondum pervenis. Caeterum

Meursii (ut ad nomen nostrum, quod nomen nostrum tibi adeo obstrinxit, redeam) plura [Gap desc: Greek words] Holmiae latere jam audiveram antea, et certior factus sum e tuis literis: ac gratum quidem et proficuum commodo publico et literariae rei fuerit, ea edi omnia, sed nescîo tamen, quomodo minus ad palatum meum vir antiquitatis Graecanicae callentissimus, et in congerendis hujusmodi literis laboriosissimus scripserit, multitudine librorum praestantiam eorum quasi elevans', et plura congerendo, quam digerendo, materiam potius librorum idoneam, quam justum volumen Lectori relinquens: sane Locorum Communium instar habere mihi videntur ipsius scripta pleraque, neque ad Casauboni, Scaligeri, Divi tui Parentis (quas omnes Graecae eruditionis antistites et Achaiae in literis Reip. Triumviros appellare soleo) monumentorum dignitatem accedere, in quibus lectionis varietati ingenii acrimoniam et idoneum ordinem junctum suspicimus, dictionis autem elegantiam prorsus admiramur. Hîc contra exsucca atque indigesta omnia, ac quod ille de Seneca dixit. Sine calce arenam deprehendimus. Nimirum paucis ea ingenii contingit felicitas, ut lectionis multitudinem stili elegantia et justo ordine distinguere, ac suo quidvis loco adhibere possint, plures cruda protrudunt studia sua, saltem ut librorum editorum laude vehantur, et fama nominis inter autores referatur. Dolendum contra, eos qui idonei sunt praeclaris operibus edendis, sive metu invidiae, sive fastidio gloriae, ab iis se abstinere: quod de te quoque jampridem questus est literatus orbis, cujus causam in epistola ad te data oravit [Note: lib. II. Epist. XLIX.] Rolandus Maresius, in quam his diebus forte incidi. Martinus Hankius, qui antea de Historicis Graecis et Latinis Commentarios dedit, nuper de scriptoribus Historiae Byzantiae libellum ad me misit edendum, jamque de co cum bibliopola conveni. Bisselius etiam doctissimus Jesuita in Palatinatu superiore, eadem qua illustrium ruinarum decadas ratione coraposuit, singularium hujus XVII. seculi tria septennia edidit, et excusa ea mihi transmisit. Joh. Schilterus Consiliarius in aula Jenensi Saxonicus, amicus noster, superiori anno Manuductionem ad Philosophiam moralem edidit: quam, ut doctissimi viri, fortasse antea non cogniti, notitiam acciperes, adjiciendam duxi: nam aliud eruditum, quod mitterem, non suppetebat, neque nugis eruditos tuos oculos defatigare volebam: larga alias harum fuisset seges. Nostram tamen in Rappolti obitum elegiam adponere volui: etsi enim noctuas Athenas portare argui possem, dum tibi elegantissimarum elegiarum conditori summoque artifici, rudes nostros atque inconditos versus offero: persuasit tamen amor in me tuus, ne conspectui tuo eos subducerem. Huic ergo atque adeo tibi ipsi audaciam istam imputabis: et per hunc, quem coepimus, ac plures secuturos annos recte valebis. Dabam Lipsiae e comitiis provincialibus Dresdae per aliquot septimanas habitis redux modo factus. d. X. Kal. Februar. CICICCLXXVII. A Daumio fasciculum transmissum domui redditus inveni. Excusabis ergo hujus aeque ac harum literarum tarditatem: festinataeque jam scriptioni ignosces. Sero ad officium redii, et jam ultra quam juctum est istud accelero, adeo modum inter nimium et parum ignoramus.

EPISTOLA CCLI. NIC. HEINSIUS Fr. Ben. Carpzovio. Lipsiam.

NOvembri mense te compellabam proxime, mittebamque Friderici Spanhemii libellum, de Coccejanismo, quem vocant. Ex illo tuas accepi jucundissimas die XVII. ejusdem Novembris exaratas, quibus et epithalamii mei exemplaria complura, et Loccenianam Sueciae historiam videris addidisse. distuli, fateor, responsum diutius, quam par est, dum sarcinas istas operior, auguratus fore, ut una eademque opera et tuis respondeam, et gratiarum actione defungerer, qui non cessas continuis munificentiae argumentis me cumulare. Caeterum cum Emericus Bigotius V. C. proxime ad me perscripserit, Amaenitates juris Menagianas ex editione secunda praelo Parisino esse pridem commissas, id nescire te nolui, ne bibliopolae vestri spem vanam fovere pergant, libri ejus typis suis describendi. Hoc labore defunctum idem Menagius observata sua in Cujacianas observationes luci donaturus est. Praeter capitularia Regum Gallorum duobus ingentibus tomis edita Lutetiae, et Poenitentiale Theodori Cantuariensis, ac voluminibus XIII. Spicilegii Dacheriani, Vaillantii numismata antiqua, et alterius nescio cujus de Diis ignotis commentarius Lugduni prodiit, cui inscriptiones antiquae complures hactenus in publico haud visae inseruntur. Occupatur et Huetius in commentario suo de veritate religionis christianae, opere a multis laudato. Antonini Liberalis Metamorphoses jure optimo tu tibi vindicasti, neque enim alteri a me destinabantur. Plinii epistolas et Gratium recte perlatos esse ad doctissimum Daumium augurari licet. Quod litteras, quas hactenus Hamburgensi et Leidensi via ad illum dedi, frequenter in via perditas cognoscam, audeo tibi denuo molestus esse, ne vir officiosissimus suas compellationes a me negligi aut insuper haberi arbitretur. Leidenses Palmerii Graeciam antiquam suis typis describunt. Vale, vir eximie, et mihi, ut coepisti, velle perge. Hagac XII. Februar, CICICCLXXVII.

EPISTOLA CCLII. FR. BEN. CARPZOVIUS Nic. Heinsio. Hagam.

MAluissem epistolae comitem fasciculum dare, nonnulla apud nos, quac prodiere, continentem, ut mole quasi tarditatem meam redimerem, et tuarum literarum elegantiam compensarem, sed defuit hactenus istum ad vos perferendi occasio: et menses interea bini effluxerunt. A Daumio etiam cum literis fasciculus in museo nostro jam per aliquot septimanas ad vos pertingendi rationem circumipicit, sed quam tamen nondum licuit indagare, neque ante

nundinas vernales ejus nanciscendae spes est: itaque simplici litterarum officio defungi malui, quam frustra sperando apud te, virum amplissimum, negligentiae culpam contrahere. Non parum autem miror, quam pari fato et tuus ad me destinatus Spanhemius, et tibi transmissus a me Loccenius, cum epithalamiis in binis fasciculis urgeantur, vel potius cohibeantur, ne ad suum quisque perveniat dominum. Ac ego quidem mercatori Harlemensi unum eorum ad vos ferendum dederam, et Dan. Elzevirio commendaveram, a quo interea literas accepi, nihil a me ad ipsum esse perlatum profitentes. Nimirum itineris longinquitas et hiberna tempestas, sed super omnia hominum incuria hoc nobis incommodi afferunt, ut usu talium rerum, quae ab amicis proveniunt, careamus. Non prorsus tamen despero, interea ad vos perlata esse, si non omnia, quaedam tamen, quae transmiseram. Menagianarum Amaenitatum editionem dissuaseram bibliopolae, ante quam auctiores eas nos sperare juberes: superstitum enim in auctorum scripta semper mihi displicuit aliquid juris sibi sumere; et vel ea saltem recudere, absque autoris consensu, religio mihi fuit ut suadeam. Ergo potius Tanaquilis Fabri epistolis manum et sumtus admovere jussi, si omnino cupiat Criticum libellum e taberna sua protrudere: nam isto auctore non alius nostra aetate in studio critico et humanioribus literis fuit praestantior, et libelli ejus in nostris tabernis non prostant, sed e Gallia arcessendum est, si quis desideret exemplar: In demortui etiam bona relicta speciosiori jure succedere possunt, quam vivi spirantisque sibi arrogare libros eorum institores. Recentium, quos prodituros memoras, librorum in vicem non habeo quod nunciem, nisi quid nundinae Francofurtenses novi afferant, quae sicuti semper aliquid novi, ita crebro etiam monstra alunt. Vale. Dabam festinante calamo, quem incitat abituriens in Belgium mercium conquirendarum causa noster famulus. Lipsiae. d. 24. Mart. CICICCLXXVII.

EPISTOLA CCLIII. NIC. HEINSIUS Fr. Ben. Carpzovio. Lipsiam.

QUicquid librorum ad me dedistis, tu ac praestantissimus Daumius, tua hîc usus opera, id omne recte ad me perlatum est, nisi quod in ultimis tuis nescio cujus fasciculi mentionem video injectam, quem opinor viae nondum esse commissum. Debebam, fateor, non modo remunerari tam luculentam munificentiam, sed etiam matura gratiarum actione prosessus esse tempestivius aliquanto animum tanti beneficii intelligentem, nisi secessus ab hac aula multum remotus, atque illic valetudo superveniens satis diu me attinuissent ruri, atque ab officio praestando invitum revocassent. Ita fit, ut duabus tuis longe jucundissimis suavissimisque responsum debeam. Spanhemii epistolam super controversiis inter Theologos nostros nuperius exortis, quid caussae sit, cur tuo conspectui tamdiu subducatur, vix comminisci possum. Addo nunc

Petronium Joh. Boschii annotatiunculis illustratum, quibus cum conjecturas non paucas inseruerit ex ore meo in familiari colloquio exceptas, in nonnullis harum tamen mentem meam haud satis esse assecutus videri potest. Sed in tam parco frugis litterariae apud nos proventu, quid ego exhibeam, nisi tenue et jejunum, cum tu interim hanc messem totis horreis mihi admetiaris. De Meursianis scriptis recte omnino judicas, non quidem in eis apparere eam scriptionis limam atque elegantiam, qualis et requiri soleat et praestari ab hominibus emunctae naris in hoc litterarum genere, sunt tamen conjuncta cum emolumento publico, quod locorum instar communium cujusque argumenti res praecipuas in unum collectas oculis subjiciunt, quae sparsae ac divulsae apud scriptores antiquos proferuntur. Ut omnino rei litterariae intersit, quae reliqua viri praestantissimi non pauca in armariis regiae apud Holmianos Bibliothecae delitescunt, qua auctiora quam circumferuntur hactenus, qua luci nondum commissa, erui quamprimum ac luce publica donari. Cl. Loccenius vellem res sub hoc rege a Suecis domi forisque gestas haud invidisset nobis. Schilterianam manuductionem ad Philosophiam moralem et legi et probavi, miratus in hoc viro haud protritam antiquitatis cognitionem, quem mihi commendant et merita ipsius, et tu lucubrationis tam eruditae donator, et doctissimus Graevius, cui viro, multa mihi conjuncto necessitudine, aut affinis est aut consanguineus, ut audio. Sed et carmen elegiacum, quod exsequiis doctissimis Rappolti dedisti, haud publici saporis est, et mire elegans. Meum tanti non erat, quod typis apud vos publicis describeretar. Sed, quae benignitas tua est, ut non ex omni parte me demereris, voluisti nimirum amicitiam tuam, qua unice glorior ac triumpho, publice testatam esse, meque tibi debere, quod a memet ipso mutuari nequicquam sperem. Tuum mercaturae studium, quia non satis aperte illic tetigeram, venit postea in mentem subjungere hos duos versiculos,

Idque post illum, Ne Census male deteratur obstat, ut Mercurii in superioribus meminisse jam nihil sit necesse. De Tanaquilli Fabri epistolis apud vos de novo edendis, si rem maturius rescivissem, poterat a me agi cum Emerico Bigotio, et adhuc agam, quamquam metuo, ne serius id sim facturus, ut ille [Gap desc: Greek words] filiam Annam, feminam eruditionis laude insignem, quae et Florum commentariis suis et Callimachum, quod magis mirere, illustratos nuper publico dedit, per nonneminem ex amicis suis (vivit enim ea Lutetiae) curaret compellari, si fortassis opuscula illa parentis auctiora atque emendatiora, quod reor, possideat, ac vobiscum communicata velit. Erat Tanaquillus vir perammeni sane, sed procacioris ingenii, et qui in castigandis scriptoribus vetustis nimium indulgeret, ac permitteret sibi quandoque, nullis adhibitis aut consultis membranis, sed lubrica hariolandi arte, quae sagacissimo cuique imponit, ut nosti. In his ipsis epistolis alicubi exagitavit parentem meum, ut proterve satis, sic nullo jure, ut demonstravi in meis ad Nasonis Artem Amatoriam annotatis, digressione

satis longa, qua effectum est, ut illum postea facti temerarii poenituerit, quod ex Graevio, qui inter amicos ejus potiores fuit, aliquando cognovi. Sed per istas velitationes nunquam fiet, ut ego viri meritis detractum velim. Viri boni et eruditi apud nos nunc occupantur in Stephano Byzantio illustrando, opinor fore, ut et Hostenianae in eundem scriptorem animadversiones typis Elzevirianis propediem describantur. Editur et Palmerii Graecia antiqua, opus postumum. Romae typis Barberinis eduntur Geographi veteres partem majorem Graeci, nec visi hactenus in publico, quas idem collegerat Holstenius. Tu quid de Reinesianis nos jubes sperare? Vale 5. Maii. CICICCLXXVII.

EPISTOLA CCLIV. FR. BEN. CARPZOVIUS Nic. Heinsio. Hagam.

QUod non citius, et tum cum per mercatores e nundinis nostris vernalibus ad vos redeuntes licebat, ad multo gratissimas tuas literas responderim, febriles languores, quibus per aliquot septimanas vexabar, causa fuerunt: His per Dei gratiam et medicorum opem dispulsis, nihil prius aut antiquius habui, quam ut isthoc respondendi officio defungerer ad jucundissimas tuas: quarum quo plures accipio, eo magis amoris et benevolentiae tuae certus reddor, neque ulla re magis, quam hujus constantia et firmitate me affici sentio. Et sane inter Mercuriales, quas modo agebamus, minime feriatas, ferias molestissimorum negotiorum eruditissimam tuam epistolam quasi condimentum, inter febriles vero ardores levamen, quasi sopor fessis, sensi. Ergo nec in respondendo me lentum esse decebat, qui tamen per morbum aliter non poteram, cui hanc tarditatem nostram imputari velim. Spanhemii interea epistolam de Theologorum vestrorum modernis dissidiis recte a mercatore Amstelodamense, cui forte Elzevirius tradiderat, missam accepi, nec sine indignatione, interdum etiam ob salsa et faceta Auctoris dicta, risu, frivolas in gravissimo religionis negotio contenriones inde cognovi. Cui vero bono in detrimentum charitatis armata loquacitas? quid conducunt tot chartarum folia nigrae loliginis succo illita, quibus liquidae pietatis succus inest nullus, et quarum tamen ambitioni Numen praetenditur? Indignatur sane quisque probus nova indies dogmata cudi, et hinc schismata nasci, animorum dividias ali, et in Christiano corpore sectarum pertinaciam et contentionum pruritum vigere. Sed nimirum his fatis vestrae non magis quam nostrae urgentur ecclesiae, ut internis motibus agitentur, ac licet cum externis hostibus satis habeant, quod agant, malint tamen in sua potius viscera arma convertere, cognatasque acies, ut Poeta ait. Rectius consilium suscepit frater meus, dum Pontificia castra invasit; edito superioribus diebus adversus Masenium, societatis Jesu Presbyterum, et editis de humanioribus literis compluribus libellis clarum, qui novam Praxin intra octidui exercitationem Pontificiam religionem amplectenti fuerat commentus, Examine, quo sacram scripturam et Augustinum

a Jesuiticis detorsionibus et calumniis vindicavit, et nostrae pariter ac Pontificiae religionis dogmata ad lancem veritatis justo volumine expendit. Nescio num affectus mihi imponat, an rei veritas impellat, ut praeclare de libro sentiam, solida certe, quae non sine dictionis cultu ab eo pro causa nostra allata sunt, argumenta judicem. Ad humaniores literas pertinentium libellorum rarus est apud nos proventus. Francofurtenses Vossii vestri de Historicis Latinis et Graecis Commentarios recuderunt, eadem ratione, qua antea ejusdem de Physiologia et Theologia gentili, vitiis item Sermonis ediderunt opera: adeo nobis vestra saltem legendi vestigia et denuo excudendi, quae publici juris fecistis, opera relicta est gloria. Unus tamen Martinus Hankius novi operis tibi nunciandi nobis copiam dedit, emisso de Byzantinarum rerum scriptoribus graecis Commentario, in quo vitas et scripta auctorum quinquaginta, qui de Constantinopolitanis aliisque Graecis antiquitatibus monumenta nobis reliquerunt, distinctiorem in modum recensentur, judicia etiam de eorum scriptis feruntur: quem in modum jam superioribus annis idem Clarissimus autor de Rerum Romanarum scriptoribus geminos ediderat libros: de quibus aeque ac nunc publici juris facto Commentario sententiam non dico, quam amor erga virum optimum, qui mihi etiam librum, ut typographum et editorem ei conciliarem, Uratislavia miserat, cohibet. Id tamen profiteor, ut colligendi et varios Autores evolvendi laboris laude se commendant, ita ingenii gloria se minus mihi probare hujusmodi Collectanea, magis placere ab ipsorum autorum ingenio profecta opera, de quibus rectius etiam sive in bonam, sive in alteram partem ferre judicium licet. Juxta horum (sed exactos et cum judicio digestos) nulli mihi praestantiores videntur labores, quam qui edendis illustrandisque bonis autoribus impenduntur. Et sane cum ad famam acquirendam duae literatis propositae sint rationes et quasi viae, una per suas lucubrationes, quas cujusque ingenium ex se parit, altera per alienas: licet illam priorem multi tanto huic praeferant, quanto parentem nutrici ante ponere solemus, ego tamen audacter dixerim, melius fore hac nostra aetate locatam operam in scriptis veterum emendandis atque illustrandis, quam in novis quasi foetibus ingenii concipiendis et pariendis. Quae causa est, cur tuum, vir amplissime, qui tot nobis praeclaros autores, Ovidium, Claudianum, Prudentium, et horum obscura loca, illustrata dedisti, institutum plane probem; ac quamvis saepenumcro cum Rol. Maresio doleam, non crebriores proprii ingenii ex toto foetus tuos videre; cum ad novi scriptoris laudem adspirare tamen tibi non difficile sit, quique Poetae atque Oratoris partes perfecte implevisti; studia tamen tua, si recte judico, collocare fructuosius et ad extruendam tibi nominis immortalitatem firmiora ac solidiora fundamenta isthac ratione jacere videris. Simili in opera se exercuit studium amici nostri Ulrici Obrechti in Argentoratensi Acad. P. P. et celeberrimi Boecleri successoris ac generi, qui superioribus mensibus Augustae Historiae sex scriptores vulgo junctim edi solitos, denuo emendatiores edidit, et notis additis illustravit, in quibus post literarum Principes Casaubonum et Salmasium, spicilegium, quod relictum sibi deprehendit, instituit.

De Valerio tuo Flacco ut simile quid proxime experiamur, et hic ad summas tuas laudes, queis per Orbem literarium veheris, cumulus accedat, votis contendere non desinam. Affinis tui Nob. Dn. Goesii de justitia Pilati Commentarium summa cum voluptate perlegi, sed multa praeterea adferri posse, quae omnino ad rem faciunt, nec minus momentum causae afferunt, judico. Hîc in vicinia superioribus annis quidam Joh. Stellerus advocatus, et qui fortasse plurimis pessimisque causis in foro adfuerat, publice edito libello Pilati etiam causam defendendam susceperat, profano plane ausu, qui etiam per magistratum exemplarium confiscatione coercitus fuit. Eum postea sub Maphanasii nomine quidam Dan. Hartnaccius, et tandem publice apud nos habita Juridica Dissertatione, Joh. Frid. Moebius confutandum putavere: sed utraque ex parte minus solidis rationibus pugnatum existimo, neque Reip. qualis eo aevo Judaeorum erat, aut Imperii, quod sibi in hos Romani sumebant, statum satis et ut par erat, fuisse excussum. Ad Hebraeorum potissimum jura, et Pontificum circa capitalia supplicia infligenda potestatem, Judiciorum item formam respiciendum erat, non juris Romani apices Pilato objiciendi, quod a plerisque Jure Consultis factum deprehendo: atque hîc Seldenus aliquis, Cunaeusve vestras, in partes venire debebat, qui Rabbinorum volumina et Jura Ebraeorum excuteret, et quid a Cajapha in forma Judicii aberratum, in quantumque Pilato licuerit examini a Judaeis de sonte habito adsentire, vel contradicere, aliaque ad hanc causam necessaria doceret. Hulsii specimen Theologiae Hypotheticae non parum mihi lucis ad Spanhemianam a te transmissam epistolam (pro qua adhuc tibi debeo) intelligendam attulit. Coccejanam sane Theologiam et vigentes apud vos contentiones plenius quam a Spanhemio factum fuerat, exhibuit. Salisburgi Pater Otto Aicher varias inscriptiones veteres hinc inde extantes, templorum, tumulorum, imaginum, aliorumque locorum in publicum emisit. A Christophoro Philippo de Waldenfels editi selectae Antiquitatis libri, Noribergae modo excusi, vix typis, nedum eruditorum oculis digni sunt; nec Angeli Galluccii Historia Belgica, ad Romanum non ita pridem editum exemplar a Noricis jam recusa, opera isthac digna videtur, adeo jejuno et Historiam parum decente stilo conscripta, ut ad quodvis potius, quam Historici munus idoneus is scriptor censendus sit. Circa Anglos scriptores non inutile studium adhibuit Martinus Kempius, Regiomontanus, praestantissimorum istius gentis Theologorum, qui integro currente seculo ad praesens usque tempus floruerunt, partim etiam adhuc florent, scripta per certas classes, cuivis materiae Theologicae datas, recensens, cum appendice de Regia Londinensi Societate: ubi quaedam hactenus nobis parum cognita reperire licuit. Ex Italia, Romae hoc demum anno excusa Latini Latinii Viterbiensis, qui superiori seculo floruit, Bibliotheca, Observationes, Conrectiones, Conjecturas et Varias Lectiones in sacros juxta ac profanos scriptores continens, ad nos pervenit, ubi felicius optimum senem circa sacros, quam externos scriptores rem gessisse, cognovi. Ex Scania Danicis armis hodie oppressa, (quae vereor ne istam iterum ad gentem redeat) Samuelis Puffendorfii,

praestantissimi juris gentium et naturae doctoris, exercitationes cultissimas accuratissimasque casu quodam accepi: nam aperte ne epistolam quidem ex istis oris huc ferri, quam maxime etiam laboremus, integrum est: Has ut primum accepi, avide perlegi, nec sine ingenti admiratione, ingenii acumen, stili nitorem, praestantissimorum ex bonis Autoribus locorum applicationem et profundam viri doctrinam complexus sum, ac aegre tuli nitidissimum libellum Germania extorrem esse oportere: Ergo typographo eum recudendum tradidi, ne nostri homines tanti boni copia careant, et exemplum ejus, cumprimum fuerit expressus, ad te mittam. De Tanaquilis Fabri epistolis recudendis consilium suspendam, donec rescivero, num a Bigotio supplementum iis a filia Anna conciliari possit. Verum sane de eo viro judicium tuum est, et procacitate ingenii eum multos eruditorum irritasse constat, ac ex alieni nominis arrosione et morsu gloriam sibi quaesivisse, dum Codicum antiquorum securus, suis saltem inventis sibi placens, de ingenii fama plerisque detractum ivit. Electus tamen ejus stylus recondite elegans, rerum varia cognitio, inventionum subtilitas, et alia quae delenifica habet, in amorem rapuere imae et mediae caveae literatos, sic ut apud nos complures copiam ejus librorum sibi exoptent. Sed jam epistolae statuendus est a me modus, a te concedenda venia, tum ob prolixitatem, in quam, dum non animadverto, excrevit, tum ob parum servatum dictionis cultum rerumve ordinem, quas pro ut in mentem venerunt, in calamum fluere volui. Quare elegantissimarum a te literarum amplius particeps fieri non meritus, ad benevolentiam tot modis hactenus solicitatam, confugio: inde non minus, literis meis ignoscendi, quam responsione eas porro dignandi gratiam mihi promittens. Vale. Dabam Lipsiae Prid. Kal. Jul. Anno CICICCLXXVII. P. S. A Daumio superiori mense diversos fasciculos accepi: quos quia ad vos pertingendi occasio nulla interea erat, neque literas ego per rationes antea expositas dare poteram, in hoc tempus asservavi, quo eos cum aliis schedis (quae, dum epistolam signo, ad manus erant) transmittendos duxi. Vale iterum.

EPISTOLA CCLV. FR. BEN. CARPZOVIUS Nic. Heinsio. Hagam.

NOlui occasionem ad te perferendi fasciculum Daumianum, de quo nudius tertius scripseram, praetermitttere; cui quam vellem, ut jungere aliquid possem, quod tibi gratum fore existimem. Sed recentia non suppetunt, et vetera, olim apud nos edita, quae vel nondum habeas, vel desideres, ignoro: ut omnino mancum hîc officium nostrum esse oporteat. Pridie cum literas ad te darem, Salmasiani operis indictricem schedam mittebam, ad exemplar Graevianum, quod doctissimus vir huc misit, excusam, simulque studium nostrum circa istius editionem indicabam: Interea incidit, ejus autorem cum Magno tuo Parente aliquoties in re literaria fuisse collisum, ac graves controversias viris