CAMENA Early Modern Latin Texts

EPITOME PRAXEOS MEDICAE E VIRI CELEBERRIMI MICHAELIS ETTMULLERI Medicinae quondam in Acad. Lips. Professoris celeberr. ET ALIORUM PRACTICORUM SCRIPTIS AC MONUMENTIS EXPERIENTIA ET RATIONE FUNDATIS, studiose consarcinata, Atque tam STUDIOSORUM Quam PRAXIN EXERCENTIUM Usui accommodata.

COLLEGII PRACTICI LIBER II.

SECT. I. De Spirituum animalium gener atione vitiata [orig: vitiatâ], indeque motus [orig: motûs] et sensus [orig: sensûs] Laesionibus: In specie de Vigiliis et Somno vitiatis.

[note: Spirituum Morbi.] SAnguis defertur ad Cerebrum ac Cerebellum, ubi ab eodem separatus Spiritus vitalis abit in Spiritum sic dictum animalem, a quo et sentiendi habemus potestatem, et movendi activitatem, cum rationcinationis sublimiore actione. Pro huius Spiritus varia constitutione observatur non solum diversitas Operationum animalium in singulis Individuis, sed etiam in constitutione morbosa, variae in Sensu et Motu, quin et Intellectus operationibus, laesiones oriuntur.

Diversitas Spirituum dependet a varia crasi massae sangu. et hinc diversa [orig: diversâ] constitutione Cerebri, tam secundum texturam naturalem, a Sanguine et Spiritu influo multum variatam, quam secundum conformationem mechanicam ratione pororum, ductuum, etc. quae omnia Spiritum animalem variant. Hinc deducenda est insignis illa ingeniorum diversitas. Si Spiritus hi animales vitiose generentur, aut praeternaturaliter alterentur, una cum Organorum corporeorum, tam Cerebri quam aliorum, varia [orig: variâ] constitutione, quasvis laesiones in Sensu et

Motu inducunt. Generantur autem Spiritus animales vitiose, ex defectu, ex abundantia, et depravatione.

[note: Systematis nervosi status.] Antequam autem in specie Affectus facultatis animalis consideremus, notandum I. Systema nervosum ex fibris nunc delicatissimis, nunc firmioribus constare, quae naturaliter tenduntur, et simul vim quasi elasticam obtinent ad Motum; quae vis sub impetu interno Spirituum animalium, motum Animantium infert. Si vero impulsu externo commoveatur, Sensum externum facit. Ita ut Spirituum diverse constitutorum diversi motus, et fibrarum nervearum diversa textura, totam facultatem animalem absolvant. 2. Cerebrum et Nervos singularem consensum habere ad extra cum motu Lunae. 3. Mirabilem consensum habere Cerebrum et partes connexas cum Visceribus Abdominis, in specie Ventriculo. Unde ex laeso Capite vomitus, ex imminente vomitu Vertigo, ex Stomacho Vigiliae, ex imaginatione subversio Stomachi, in Picantibus et Hypochondriacis imaginationis laesio, ex affecto Abdomine in Hystericis motus convulsivi partium externarum, et opiata in Stomacho facultatem animalem afficiunt. 4. Spiritus animales easdem subire materiales conditiones cum Sanguine.

CAP. I. De Vigiliis Nimiis.

[note: Agrypnia.] SPiritus animales in naturali subtilitate moti, mediantibus fibris in organis Sensuum prompte recipiunt impressiones, variosque obeunt motus, quo in casu animal vigilare dicitur, cuius privatio est Somnus, quae duo necessaria [orig: necessariâ] vicissitudine se

mutuo insequuntur. Vicissitudo haec si tollatur, ita ut Somnus vel deficit vel parcior sit, oritur Agrypnia.

[note: Causae.] Causa proxima omnis Agypniae est motus Spirituum animalium aut nimius, aut saltem continuus, in organa corporis vel interna vel externa, sensilium obiectorum impressiones Cerebro communicans. Causa autem perpetui aut nimii Spirituum influxus est 1. Obiectum sensile tam intra, quam extra corpus afficiens, et spirituum motum excitans, v. gr. Clamor fortior, Dolor quicumque, Tussis, Dyspnoea seu sensibilis molestia circa Pulmones, et frequentissime materia quaedam vitiosa in primis viis haerens, quae Agrypnias et Pavores Infantum inducit, Vigiliarum etiam post largam cenam, aut sub alvo obstructa [orig: obstructâ], indubia causa exsistit. his accedunt Animae rationalis curae ac meditationes, quae Spirituum animalium motu ceu instrumento utuntur. 2. Causa secunda nimii Spirituum Influxus [orig: Influxûs] est ipsum Vitium morbosum, aut Spirituum animalium, quando mobiliores a calore, Febribus, etc. redduntur, aut a miasmate maligno vel animi Affectibus irritantur; aut ipsius Cerebri vitium Spiritus in continuo motu servans, vel propter pororum nimiam apertionem, inprimis per inediam, sub qua Cerebrum minus humectatur; aut propter fibras Cerebri irritatas per nutrimentum acrius ab alimentis acrioribus assumptis, aut per serum acrius undecumque Cerebro communicatum. Senibus Agrypnia frequentissime supervenit, partim digestionis primae vitio et Chyli nutritivi defectu, partim ex Cerebri ariditate et pororum apertura [orig: aperturâ], liberrimum Spiritibus commeatum permittente. Melancholici denique molestissima patiuntur pervigilia; quia praeter phantasmatis melancholici continuam speculationem,

eorum Massa sangu. acrior, et vitio digestionis primae acidior esse videtur, unde Spiritus acriores generantur, et insimul fixiores, motum impressum semel in Cerebro diu retinentes; fibrae etiam medullares Cerebri a nutrimento minus temperato vitiantur.

[note: Prognosis.] PrognosisVigiliae debilitatem inferunt. In aetate consistente, aut Sexu muliebri plus nocent, quam in aetate Iuvenili aut Sexu virili. In Morbis chronicis, praesertim melancholicis, citra noxam diu continuantur; nonnumquam tamen in fatuitatem terminantur. A Vigiliis Convulsio aut delirium malum.

[note: Curatio.] Curatio. Obiectum irritans removendum, spirituum impetus blandis anodynis, aut bene correctis narcoticis corrigendus, temperatis nutritivis Cerebrum humectandum. Ex quibus patet, Universalia vulgo dicta, nempe Venaesectiones, Purgationes, [note: Interna.] etc. nisi per accidens, nil conferre. Vera itaque remedia sunt refrigerantia et humectantia, hinc temperata blande nutrientia, et tandem papaverina. In specie Emulsiones ex Seminibus quatuor frigidis maior. Sem. Papav. et Amygd. dulc. cum Aqua Nymph. item Decoctum Hord. cum Papav. et Liquir. Sed papaverina et narcotica primatum ducunt: quibus Crocus, et suo modo Absinthium addenda sunt. Notandum vero, opiata omittenda esse, quando Vigiliae sunt instantis criseos signum, quando angustiam pectoris in Dyspnoea, Hydrope, etc. coniunctam habent, ne scilicet a somno fortiori suffocetur Aeger; quando Senes sunt insomnes, illis enim confortantia potius conducunt; et tandem, ubi vires exhaustae sunt, nisi saltem in parva quantitate et partitis vicibus exhibeantur.

Manuum, Pedum et Temporum, cum Decocto fol. Lactuc. Nymph. Solan. Vitis, Flor. Chamom. Capitum Papav. factae. Inunguntur etiam Tempora Medulla [orig: Medullâ] crurum Vituli recenti, item Oleo Sem. Papav. express. Ol. Nucis mosch. expr. aut Ungu. Popul. cum Extracto Opii. Applicantur etiam Temporibus ac Fronti Emulsiones ex Nucleis Persic. et Sem. Papav. alb. cum Aqua Nymph. vel Lacte muliebri paratae. Itidem temporibus illiniri potest Liquor Vermiculorum in globulis Cynosbati repertorum. Cerumen ex auribus Asini extractum, et aliquali quantitate Temporibus illitum potens est narcoticum, sed periculosum. Turundae ex grano uno atque altero Laud. Opiat. Naribus indita; ut et Aqua Rosar. cum Opio et Croco tepide Temporibus applicata, somnum optime inducunt.

[note: Vigilae Senum.] In Vigiliis Senum conveniunt non tam anodyna, quam confortatia digestionem primam promoventia, v. g. Vinum dulce et Remedia ambrata atque moschata. Agrypniae in Catarrhis frigidis per usum Piperis albi, item per Electuaria ex Aromat. et calidis optime sopiuntur. Alii in Vigiliis nimiis, a cruditate Ventriculi, Spiritus [orig: Spiritûs] Vini usum post cenam commendare solent. In Agrypniis cum Spirituum absumptione, Vina dulcia cum talibus analepticis sunt optima; aut si propinanda Papaverina, eadem Aromaticis socianda sunt, ad imitationem Philoniorum.

CAP. II. De Somno nimio.

[note: Somnus nimius.] DIstinguendus est Somnus praeternaturalis nimius ab Impotentia vigilandi, dum Aegri ab

operationum animalium imbecillitate, instar dormientium iacent, utut revera vigilent, et accessu cuiusdam Personae inconsuetae oculos aperiant, iterumque collabi sinant. Distinguendus porro est nimius Somnus praeternaturalis, a Somno nimio non naturali, post lassitudines, sanguinis excretiones, dolores, et quemvis etiam Spirituum subito exhaustorum defectum. Saepe porro Lipothymia in Hystericis, atque debilioribus post partum, et post largiores Venaesectiones, sub specie Somnolentiae, ingruit.

[note: Cataphora.] Si Somnus nimius praeternaturalis iungatur cum Delirio tali, in quo excitati Aegri vere delira loquuntur, ac denuo in Somnum relabuntur, vocatur Coma somnolentum et Cataphora. Si Delirium sit tale, ut licet dormiant, propter gravia Insominia tamen, quoad internas operationes animales revera vigilent, clamitent et inordinate sese moveant, dicitur [note: Coma.] Coma vigil. Comata haec observantur saepe sine Febri, licet utplurimum sint Febrium symptomata. Si sopor sit profundus cum delirio, et insigni oblivione, [note: Lethargus.] coniunctus cum Febre lenta, Lethargus seu Veternus appellatur. In hoc affectu Aegri momento citius omnium fere obliviscuntur, et excitati delira loquuntur, sicut ii, qui ex profunde somno excitati naturaliter, non adeo apposite respondent. Febricula lenta adest, eaque continua, quae fere vespertino ac matutino tempore exacerbatur. Calor nec acris nec mordax, pulsus frequens et magnus; Urina ut Iumentorum redditur turbida. Si Somnus sit adeo profundus, ut Aeger vix aut nulla [orig: nullâ] ratione excitari queat, quin stertendo profunde admodum dormiat, salva [orig: salvâ] tamen manente Respiratione, [note: Carus.] dicitur Carus, qui proximus est ad Apoplexiam gradus. Nam si ab interna [orig: internâ] causa [orig: causâ] oriatur, revera erit Apoplexia laxior; si ab externa [orig: externâ], Carus

dicitur, Proprieque Carus fit ab errore quodam externo, inprimis nimia [orig: nimiâ] Ebrietate, Fumis Carbonum, aut potuum fermentescentium haustibus; nimio Croci odore, abusu Fumi Nicotianae, diutiono sub Iuglande Somno, unde Nuces illae Graecis dictae sunt ka/ruai. Mercurii vapore Naribus excepto, contusionibus aut concussionibus capitis, etc. Huc [note: Noctambulatio.] pertinent Noctambuli, in quibus revera est Somnus vigilans et Vigilia somnians, dm clausis organis Sensuum externis dormiunt, sed per Spiritus paulo fixiores sub imaginationis actione agitatos vigilant. Ab hoc enim possessore moventur quidam, nescientes tamen quorsum. Uno nomine est validum Somnium. Clausis qidem oculis in locis, quae alias peragrare solent, conniventibus vero in locis minus consuetis, subinde non sine nocumento, vagantur. Est gradus levior Delirii aut Melancholiae hypochondriacae, Lunae phasibus auscultans, qui simili ratione curatur.

[note: Causae.] Causa. Sicut Somnus naturalis, ex aliquali Spirituum torpore, et phlegamtica [orig: phlegamticâ] dispositione oritur; ita nimius Spirituum animalium torpor cuiusvis Somni praeternaturalis causa proxima exsistit. Causam remotam suggerunt nimia aquositas aut pituitositas Massae sanguin. et hinc Cerebri; verl ea, quae Spiritus animales narcosi seu stupore quodam afficere possunt. Facile fieri potest, ut ratione Glandularum hinc inde in Cerebro reperiendarum, Lympha in motu suo impedita Cerebrum nunc inundet, nunc ex Massa [orig: Massâ] sangu. mediante colluvie serosa [orig: serosâ], variis recrementis onusta [orig: onustâ], in Cerebrum destillet. A tali causa Spiritus animales torpidiores ac phlegmatici redduntur, eorumque debita expansio in porulis Cerebri hinc inde refertis impeditur. Hinc est, quod Hydrocephalus, et Morborum crises

Lethargum inducant; quod Infantes, propter Cerebrum humidius, et Phlegmatici aut Catarrhis capitis obnoxii, facile in Somnum inclinent. Hinc est quod Suppressio Urinae, et crebrior Capitis lotio somnum inferant. Hinc est quod ventriculi Cerebri in mortuis multa [orig: multâ] aqua [orig: aquâ] pleni reperiuntur, quod Lethargus ex vitio seri cum Arthritide periodice saepe recurrat; et gravi sternutatorio levetur. Quoad vim narcoticam, ex causis internis enatam, ac Spiritus figentem, hanc inexpugnabilis ista dormiendi necessitas et iunctum Delirium, effectus Opiatorum simillimi, confirmant. Huius virtutis subiectum est acre aleosum, non praecise in Capite, sed in primis Viis et Hypochondriis contentum. Huc facit Somnolentia in Peste, illa item ex aura [orig: aurâ] venenata [orig: venenatâ] e pollice emissa [orig: emissâ], per Causticum actuale Pollici admotum curata; item illa a Vaporibus uterinis in Passione hysterica [orig: hystericâ], et alias a Lumbricis, oriri observata. Febris lenta Lethargum concomitans, videtur esse ex genere Lymphaticarum. In Comate vigili praeter dicta in specie malignitatis narcoticae ratio est habenda.

[note: Prognosis.] Prognosis. Coma, praesertim vigil, in Febribus ardentibus utplurimum lethale est. Lethargici intra septem dies moriuntur, quos si effugiant sani evadunt. Sanatur autem Lethargus, evacuata [orig: evacuatâ] vel sponte vel arte materia [orig: materiâ] peccante per alvum, aut erumpentibus Parotidibus die critico, aut si fiat copiosa eius per os aut nares emunctio: quibus si adiungatur Febris, et reliquorum Symptomatum remissio, spes est Aegrum convaliturum: contra si accrescant Symptomata, et erumpat. sudor frigidus, inprimis in capite, lethale est. Tremor Lethargo superveniens est periculosus; contra superveniens Phrenitis salutaris; consequens vero Phrenitidem Lethargus lethalis exsistit.

[note: Curatio.] Curatio. Si Affectus soporosus a causa [orig: causâ] externa [orig: externâ], assumptis vel inspiratis oriatur, post Vomitum convenit Acetum et Castoreum. Si a causa [orig: causâ] interna [orig: internâ], probe advertendum est, an per se morbum constituat, an vero aliis morbis superveniat. Si per se morbum constituat, attendendum, an vis narcotica, an colluvies serosa illum induxerit. Si per se ex colluvie recrementosa originem duxerit, vel si aliis morbis superveniat sine metastaseos materiae suspicione, Vomitoria, Purgatio, Venaesectio aversoria et derivatoria, sternutatoria, vesicatoria, et tandem acria volatilia, Spirituum torporem excitantia, sunt optima. Sin vero ex vi narcotica [orig: narcoticâ] plus minus maligna [orig: malignâ], originem ducant Affectus soporosi, post vomitum vel praemissum vel omissum, conveniunt acria volatilia virulentiae narcoticae speciatim contraria, ut et Vesicatoria atque Cataplasmata Pedibus applicata.

[note: Evacuantia] Inter evacuantia primatum obtinet Vomitus; cuius defectu purgatio cito instituatur, idque forti Medicamento. Inter purgantia excellit Scammonium cum Castoreo. Pro Clystere autem

[gap: abbrev. R] Herb. Absinth. Centaur. min. Fol. Rut. an. M. i. Rad. Pyreth. ??? Pulp. Colocynt. in petia ligat. [gap: abbrev. 04] . Coq. in s. q. Aquae comm. Colat. [gap: abbrev. 06] x. adde Elect. Hier. cum Agaric. [gap: abbrev. 06] . Fell. Tauri inspiss. [gap: abbrev. 04] . Vitell. Ovi no. 1. M. pro Clystere.

[note: Venaesectio.] Si colluvies recrementorum Cerebrum inundet, iuxta Clysma conducit Venaesectio revulsoria aut derivatoria; etiam in Venis Iugularibus. Quibus non sufficientibus altero die Cucurbitulae cum scarificatione inter Scapulas, aut Hirudines prope Aures aplicari possunt. Quod si nec sic resuscitari videatur Aeger, praemissis talibus (non alias) applicentur Vesicatoria acerrima pro scopo excitatorio, nunc Vertici, nunc Syncipiti, nunc cruribus.

Insufflentur etiam Naribus sternutatoria pro scopo evacuatorio, ex Pulv. Nicotian. [gap: abbrev. 06] i. Lil. convall. [gap: abbrev. 04] . Rad. Helleb. alb. [gap: abbrev. 02] . Ol. destill. Maior. gt. iv. Castor. gr. xii. M. quibus Sal vol. et Spiritus Sal. armon. commode permiscentur.

[note: Specifica.] Cum hisce modo narratis propinanda sunt interne appropriata spiritus excitantia. Inter quae primatum ducunt Castoreum, praesertim eius Essentia cum Spir. Salis armon. urinoso parata, hinc Spiritus Sal. armon. Spir. Formic. volat. Spir. sem. Sinap. cum vehiculo Aqu. Lil. convall. spirituosae, vel Flor. Til. Borragin. Apii etc. propinati; qui plus praestant in Affectibus soporosis; quam Spiritus aromatici sulpurei. Si suspicio sit virulentiae narcoticae, usurpentur acida volatilia, inprimis Spiritus Vitriol. antepilepticus cum Urina [orig: Urinâ] pueri paratus, aut loco eius Spir. virid. Aeris per se praeparatus. Forsan usus Herbae Thee non inconveniens est, cum alia appropriatis. Quibus rite administratis sudorifera ex Lignis parata Curam claudant.

[note: Remedia externa.] His internis iunguntur et externa, acria nempe, Sensuum organa vellicantia. Tempora igitur, Nares, Frons, ac Lingua illinantur Oleis destill. Succin. Maioran. Aneth. Lavendul. Rutae, Rorismar. aut Balsamis cephalicis: item Spir. Salis armon. volat. in Vitro angusti sed longi colli Naribus subinde admoveatur: vel Acetum Castoreo infusum cum linteo Naribus applicetur. Conducit etiam pro lethargicis Sinapi Aceto subactum, et forti frictione Plantis pedum appositum. In Comate Febrili tam somnolento quam vigili iisdem locis admoveatur Cataplasma e Rad. Raphan. recent. Rutae, Piperit. cum Fermento, Aceto et Sale communi, vel cum Sapone nigro et Sale marino. Si narcotica somnum induxerint, optimum remedium est Acetum Castoreo

impraegnatum, inprimis Acet. squillit. in quo Extract. Castor. solutum fuerit: qua [orig: quâ] mistura [orig: misturâ] Frons, Tempora, Pulsus manuum, plantae Pedum, ac inprimis Genitalia irrorentur et sedulo fricentur.

[note: Carus ex Vaporibus.] Si ex Vaporibus et Fumis venenatis oriatur Carus, Vomitus mature iastituendus, et hinc acida atque castorina usurpanda erunt, v. g. rum. Aquae Menth. Aq. Rut. Acet. rutac. an [gap: abbrev. 06] . Essent. Castor. [gap: abbrev. 04] ii. Syr, Menth. [gap: abbrev. 06] i. M. capiatur crebro per cochlearia. Si ex Ebrietate oriatur Affectus soporosus, praemisso vomitorio, interne convenit Spir. sal. armon. Fronti vero ac Temporibus Acetum applicandum. Epithema ex Succo Semperviv. Melissae, Acet. et Nitro Testibus apponendum, et subinde removendum.

[note: Catalepsis.] Pertinet ad hos Affectus Catoche seu Cataloepsis, quando nempe Aegri instar statuae in figura per motum acquisita [orig: acquisitâ] fixi perstant, oculis pertinaciter hiantibus, cum vultu torvo; non dormiunt sed videntur dormire, nec moventur nisi ab impulsu externo. In hoc casu certum est Spiritus sixatos esse minusque mobiles, quam naturaliter esse solent; et simul tamen Membra animare, cum mobilia sint, et figuram alias [orig: aliâs] quamvis ineant. Sed an sit nimius Spirituum motus in musculum utrumque antagonistam irruens, an vero coagulatio sit quaedam Spirituum animalium, res adhuc dubia est. Rarus utique est Affectus, a frigore, Mensium suppressione, Vermibus, paroxysmis FEbris intermittentis, vapore Carbonum accensorum, vel Amore repudiatio quandoque ortum habens. Remedia hactenus proficua sunt Vomitoria antimoniata, Spiritus vini rectificatus sive interne sive externe; item Cataplasmata et Suppositoria acria.

SECT. II. De Vertigine.

[note: Vertigo.] VERTIGO, a vertendo dicta, est affectus, in quo omnia circumrotari videntur. Idem contingit, dum clausis oculis corpus circumagitamus, et denuo facta [orig: factâ] quiete oculos aperimus; EBrii dein etiam Vertiginosi evadunt plerumque. Ratione graduum [note: Triplex.] triplex est Vertigo. 1. Quando corpus tantum et exteriora circumgyrari videntur. 2. Quando adest Scotomia, i. e. quando oculi velut effusa [orig: effusâ] caligine obscurantur, aut varii Colores prae illis versari videntur. 3. Quando oculorum Caligo in tantum invalescit, ut Aeger protinus concidat; diciturque Vertigo caduca, quam proxime ad Epilepsiam accedens.

[note: Causae.] Causa est motus inordinatus Spirituum animalium in Oculo, Auribus, aliisque Sensuum organis agitatorum; nam Spirituum circumgyrata motio, et in Retinam illisio, obiectorum externorum circumgyrationem apparere facit, quatenus nempe talem motum excitat, qualem obiecta externa revera in gyrum mota. Unde deducendi sunt et varii colores, et splendores prae oculis versantes; uti et ipsa Caliginis apparentia. Perturbatus enim Spirituum animalium motus abrumpit corporum lucidorum radiosam seriem, adeo ut quasi deficiat. Parili ratione appulsus inordinatus spirituum ad tunicam cochleae, sonitum excitat in Auribus similem illi, a contactu aeris interni naturaliter oriri solito. Ulterius, si ordinatus hic spirituum motus ad musculos continuetur, nunc ex eorum hinc inde quasi abruptorum defectu cessans obiectorum apprehensio et casus, nunc ex inordinato influxu leves

Convulsiones superveniunt. Adeo ut non solum Spiritus visorius in Oculis perturbetur, sed et totum Spirituum animalium systema impetuosius in Cerebro concitari sub graviori Vertigine videatur; utut [note: Vertigienis differentiae.] rotatio illa Vertiginem inferens, in Oculis non autem in Cerebro sedem habeat; nisi distinguere velis ipsam actualem circumgyrationem, quae est in Oculis, ab eius apparentia [orig: apparentiâ] et perceptione, quae in Sensu communi peragitur. Haec de causa [orig: causâ], proxima [orig: proximâ]. Quoad remotam observandum, Vertiginem esse vel per consensum aliorum membrorum affectorum, vel per essentiam, quando nempe ex vitio Cerebri qualicumque immediate oritur.

[note: Partes affectae.] Partes, quarum consensu fit Vertigo, sunt inprimis Ventriculus, cuius varia peccata, praecipue vitiosus sui generis acor volatilis, orificium superius affligens, Vertiginem infert. Huius manifestum indicium est, quod ieiunium Vertiginem inducat, una vero aut altera Panis buccella eandem avertat, idque frequenter in Hypochondriacis Iuvenibus studiosis; item in Senibus, in quibus cum debili Stomacho concurrit Spirituum omnium debilitas et vitiata Cerebri textura. In Hystericis etiam Suffocatio dicta uterina a Vertigine introducitur. Ebrietas ad Vertiginem disponit, primo vitio Spirituum animalium, a spiritu vinoso et Alimento nondum rite assimilato agitatorum; et deinde per consensum Ventriculi. Porro flatulenti Cibi in Ventriculo, uti et VErmes Intestinorum, nonnullos Vertiginosos reddunt. Adeo ut Vertigo per consensum utplurimum sit ex vitio Stomachi. Praeterea tamen ex Liene, Renibus aliisque partibus, nervis insignioribus ditatis, per consensum itidem oriri potest Vertigo. Sic etiam Calculus Renum, ex pelvi in Ureteres commotus, in quibusdam inferre solet

[note: Vertigo per consensum.] Scotomias. Refertur Vertigo per consensum vulgo ad vapores et exhalationes ex inferioribus partibus in Cerebrum elevatis, sed impo9ssibilis est horum vaporum transitus. Percipitur quidem aurae quasi frigidae adscensus, qui spirituum resilitioni imputandus. Nam in his casibus est Spirituum versus Cerebrum radiativorum recursus inordinatus, et quasi resilitionis impetus, qui vaporis imaginarium adscensum infert.

[note: Per essentiam.] Vertigo per essentiam plerumque a causa [orig: causâ] externa [orig: externâ], afficiente Caput et Cerebrum, producitur, raro enim a causa [orig: causâ] interna [orig: internâ] procedit; nisi superveniat Vertigini per consensum, quae texturam Cerebri vitiaverit. Quod si per Essentiam a se ipso incipiat Vertigo, originem ducit 1. Ab aliquo heterogeneo Spiritibus permisto, sic ut in Ebrietate et fumo Tabaci. 2. Ab aliquo praeternaturali in Cerebri medullam immisso, cum sanguine aut sero influentibus. Hinc ex suppressione Sanguinis, nimia [orig: nimiâ] Venere, absumptisque Spirituum animalium copiis, Vertigo oriri observatur. Huc pertinet historia de Chirurgo, Lue gallica [orig: gallicâ] infectos crebro curante, qui a virulentia [orig: virulentiâ] venerea [orig: venereâ] Cerebro communicata [orig: communicatâ] Vertiginem contraxit. Pertinet etiam huc ipsius Massae sanguineae constitutio praeternaturalis Cerebrum afficiens, et hinc Spirituum motum turbans. Denique Vertigines per essentiam fiunt ex vitio Cerebri quocumque, tam conformationis, ex casu, contusione, etc. quam digestionis propriae, quo in casu Abscessus materiae virulentae nonnumquam iuvant.

[note: Prognosis.] Prognosis. Vertigo gravior diuturnior inprimis citra causam manifestam externam inchoans, in Iunioribus Epilepsiam, in Senibus Apoplexiam, certissime praenuntiat. In Senibus periculosior quam in Iunioribus. Caduca omnium pessima est.

[note: Curatio.] Curatio. Praeservatio respicit fomitem morbosum; et inprimis Stomachum. In curatione, vel vomitus, vel opiata, vel certe epileptica sunt optima. Observandum utique 1. In Vertigine per consensum Vomitoria esse praestantissima, imo saepe necessaria. 2. Venaesectio vix convenit, nisi a sanguine foveatur [note: Mali per consensum.] malum. 3. In malo inveterato per consensum conducunt Pilulae purgantes, ex Aloe, Gummi ammon. Myrrha [orig: Myrrhâ], etc. omnibus novi-et pleniluniis instantibus vesperi capiendae, ut nempe mundae serventur primae viae, ac fomes ex ABdomine emanet. Prosunt etiam VErtiginosis Pilulae Mastich. Extract. Helleb. nig. cum Mercur. dulci sexies vel pluries sublimato: item M. Pil. de Succin. Craton. cum stimulo Extract. Colocynth. vel potius Scammon. sulpurati. 4. Sternutatoria et Oculis nocent, et genus nervosum nimis commovent. 5. Fonticuli brachio inusti in Senibus et Cacochymicis sunt proficui. 6. Curato Paroxysmo, et corpore purgato, de praeservatione cogitandum est, adeoque inprimis prospiciendum Ventriculo; v. g.

[gap: abbrev. R] Galang. [gap: abbrev. 05] . Cubeb. [gap: abbrev. 04] i. Sacchari [gap: abbrev. 06] ii. M. F. Tragaea; de qua inspergantur [gap: abbrev. 04] i. pani biscocto Vino generoso intincto, et ita comedatur una [orig: unâ] alterave hora [orig: horâ] ante pastum.

[gap: abbrev. R] Conserv. flor. Anth. [gap: abbrev. 06] . Consero. Salv. Maioran. an. [gap: abbrev. 05] . ZZ. Indic. condit. [gap: abbrev. 04] i???. Sem. Sinap. Eruc. an. [gap: abbrev. 04] i. Cardamom. Cubeb. Galang. an. [gap: abbrev. 02] . Sal. vol. Succin. [gap: abbrev. 03] . Spir. Ceras. nigr. [gap: abbrev. 04] . cum Syr. flor. Tunic. fl. Electuarium, de quo capiat Aeger mane et vesperipro lubitu. His adde Elix. Menth. cum Spir. Mastich. semper proficuum. Atque talia curare solent Vertiginem accidentalem per consensum, minus inveteratam.

In Vertigine per essentiam sive habituali et inveterata [orig: inveteratâ] addenda sunt appropriata, viz. Paeonia, Cubebae

masticatae, aut Vino infusae, Sem. Sinapi, Cinnabar. et nativa et Antimon. Succinum, praesertim eius Ol. dest. vel huius loco Oleum Petrae album. Unum ex primariis est Stercus Pavonum vel in pulvere, vel in Electuario cum Conserva [orig: Conservâ] Rorismar. vel Infusum in Vino, cui eius loco adduntur alia cephalica et epileptica. Doronicum magis ex praeconcepta [orig: praeconceptâ] opinione, quam rei veritate usurpatur, Rupricaprae enim alpinae non huius usu, sed consuetudine montes scandere aptae sunt. Essentia compos. ex Chaerefol. et Roremar. saepe proficua observatur, praesertim si malum in Senibus a frigore hiberno grandius reddatur. Laudatur Decoctum Salviae in Aqua aut Vino, tam interne, quam externe pro lotione Capitis, Fro9ntis, et Temporum. Expertum est Electuarium ex Semine Sinapi cum Caricis pinguibus. Laudatur etiam ipsa Pavonum Caro, sed Stercus nobilius est specificum. Egregium est Oleum Buxi, tam interne, quam externe inungendo Tempora, arterias post Aures, et pulsus in Manibus ac Pedibus. Elaeosaccharum et Sal vol. Succ. interne multum praestat. EXterne Oleum Succin. Vertici illitum valde laudatur. Aliis nil iuvantibus sacra anchora est Laudanum opiat. cum Sale vol. vel Ol. Succin. Potest etiam hoc Oleum praecordiis inungi. Pro formulis:

[gap: abbrev. R] Conserv. Flor. Anth. [gap: abbrev. 06] ii. Conf. Alk. compl. 04???. Ebor. ppt. Succin. alb. ppt. an. [gap: abbrev. 02] i. Radic. Zedoar. [gap: abbrev. 03] . Olei dest. Bux. Nuc. mosch. et Menth. an. ???. cum s. quant. Syr. de Cort. Citr. F. Electuarium. Dosis [gap: abbrev. 04] . ad 04???. mane, vesp. ac noctu.

[gap: abbrev. R] Conserv. Menth. [gap: abbrev. 06] . Conserv. Flor. Anth. ???. Conf. Hyac. compl. 04???. Matr. Perl. ppt. Ungul. Alc. ppt. an. [gap: abbrev. 02] i. Sal. vol. Succin. gr. xv. Cum s. q. Syr. Menth. F. Electuar. de quo capiat mane ac vesp. magnit. Castaneae.

[gap: abbrev. R] Stercor. Pavon. pulv. [gap: abbrev. 04] ii. Cinnab. nativ. [gap: abbrev. 04] i. Cubeb. Galang. an. [gap: abbrev. 03] . Sacch. alb. [gap: abbrev. 06] . M. F. Pulvis, pro cuius vehiculo.

[gap: abbrev. R] Aquae Chaerefol. [gap: abbrev. 06] ii. Liquor. CC. succinat. [gap: abbrev. 03] . Syr. de Stoech. [gap: abbrev. 06] .

In Paroxysmo Vertiginis conveniunt Vomitoria, et Clysteres acres. Infunduntur etiam spirituosa appropriata cum Castor. et Spiritu ac Sale volat. Succin. et CC. v. gr.

[gap: abbrev. R] Aquae Salv. [gap: abbrev. 06] i. Aq. Menth. [gap: abbrev. 06] . Spir. Lil. conval. [gap: abbrev. 04] ii. Spir. sal. armon. vel huius loco Liq. C. C. succin. [gap: abbrev. 03] . Laud. Op. gr. ii vel iii. Syr. Foenic. de Stoech. an [gap: abbrev. 04] ii. ad iv. M. In Mulieribus loco Spir. Lil. convall. addenda venit Essentia Castorei; Exhilbeatur cochleatim. Interim externe Bals. Peruv. vel apoplect. Vertici, Temporibus, ac Naribus applicetur.

SECT. III. De Spirituum in partes externas Motu inordinato.

CAP. I. De Epilepsia et Convulsione.

[note: Motus sit per fibras.] MOtus omnis corporis fit per fibras, vel in Musculum collectas, vel in Membranam intertextas, per Spiritum animalem motas, concurrente tamen Sanguinis adiumento. Si partes istae fibrosae ex Cerebro nervos accipiant, voluntarium; sin ex Cerebello, involuntarium, seu naturalem prorus motum habent. Si involuntarie moveantur Musculi, et si cum insigni violentia ac molestia contrahantur partes seu internae seu externae,

[note: Convulsio clonica,] Convulsio sive Spasmus, a trahendo, dicitur. Est autem haec Convulsio duplex, 1. Clonica, quando fit ultro citroque invita membri contractio et extensio; [note: Tonica.] atque haec est Epilepsia, 2. Tonica, quando membrum contractum rigidum sine vibratione permanet. [note: Species.] Ad speciem hanc posteriorem referendae sunt 1. Tetanus, anteriorum nempe et posteriorum Capitis musculorum Convulsio tonica, adeo ut Caput rigidum ad neutrum latus verti possit. 2. Emprosthotonos, esu Convulsio tonica musculorum mastoidaeorum, ita ut quandoque Mentum Pectori affigatur, quandoque Caput circumducatur, et aspera Arteria comprimatur. 3. Opisthotonos, seu Convulsio tonica musculorum Occipitis, qua [orig: quâ] Occiput versus Dorsum trahitur.

[note: Convulsiones particulares.] Ceterum ad Convulsionem tonicam etiam pertinent Priapismus, Satyriasis, Spasmus cynicus, Risus Sardonius, Cachinnus obrigescens ex inepta [orig: ineptâ] Venaesectione laeso nervo, et Affectus ille, quo genua rigent propter contractum nervum ac tendinem, qui per cavum Genu transeunt.

[note: Spasmus flatulentus.] Ad primam speciem, Convulsionem nempe clonicam, pertinet Cramba, seu Spasmus flatulentus, cui inprimis Ebriosi et Arthritici sunt obnoxii: praecipue autem Epilepsia, quae motus est convulsivus, [note: Epilepsin,] in quo membra corporis varie trahuntur, vibrantur et agitantur, sensuum exercitio quocumque utplurimum [note: eius gradus.] abolito. Haec sub sua latitudine gradus tres comprehendit, quorum primus pertinet proprie ad Vertiginem caducam, et abusive Epilepsiae tribuitur, quando nempe Aegri subito concidunt quasi somno sepulti, sed sine Spasmo aut Convulsione. Secundus gradus est, quando variis motibus corpus percutitur, saltando v. g. ridendo, pectus percutiendo, ridicula narrando, etc. Sensibus aut

integris, aut in delirium abreptis. Tertius gradus est ex prioribus conflatus, ita ut omnis tam Sensuum quam Rationis usus pereat, simulque variis motibus corpus agitetur; dentibus strident, brachia iactiant, pollices arcte in manu claudunt, pedibus tremunt, corpus insigniter attollunt, incurvant, spuma per os reicitur; lingua morsu laeditur, etc. Quibus omnibus successive remittentibus, Aeger tamquam somno oppressus iacet, et ad se rediens nil omnino scit. Saltem de perturbatione Capitis, et omnium Artuum gravi lassitudine conqueritur. Primus gradus est vulgatissimus; secundus rarissimus, tertius Aegros pro obsessis a Daemone repraesentat, nisi Medici scientia innocentiam Aegri defendat.

[note: Subiectum Convulsionum.] Subiectum commune Convulsionum et Epilepsiarum, seu, quod idem sonat, Convulsionis tonicae et clonicae, sunt fibrae nerveae, et partes per fibras motae. Unde Spasmi atque Epilepsiae dividuntur in externas, quando membra externa, Brachia, Oculi, Pedes, etc. afficiuntur; et internas, quando Viscera interna membranosa affliguntur, uti fit in Colicis convulsivis, nephriticis, etc. plures enim sunt plexus nervei in Abdomine, ex pari vago oriundi, adeoque nervis intercostalibus coniuncti. Nil mirum itaque, si his convulsis, insequantur etiam pectoris et capitis Convulsiones, et deinde, ex turbato universo spirituum animalium ordine, Convulsiones etiam partium externarum.

[note: Diagnosis.] Diagnosis. Convulsiones externae facile patent: internae vero cognoscuntur ex Borborygmis Abdominis, et subitanea [orig: subitaneâ] huius contractione aut intumescentia, tensione, et duritie, subinde et Umbilici interiora versus retractione, ex sensu contorisonis partium internarum, in specie Intestinorum; ex dolore

lacerante circa Lumbos, ubi annexum est Mesenterium; supervenit deinde Respiratio difficilis, et interdum sensus suffocationis quasi laqueus Gulae iniceretur.

[note: Epilepsia et Convulsionum causa.] Causa Epilepsiae seu Convulsionum idem est Spiritus animalis, qui alias motum naturalem producit; sed cum hac differentia [orig: differentiâ], quod in motu naturali ordinate et placide moveantur Spiritus, idque dictante prius aut Voluntate aut Anima [orig: Animâ] naturali. In Convulsione autem impetuosus est et rapidus Spirituum animalium motus, in Spasmis quidem continuus, sed in Epilepsiis interruptus et inordinatus. In Epilepsiis autem habitualibus aut hereditariis, suspicor, non solum Spirituum impetum accelerari, sed et ipsos Spiritus e naturali sua [orig: suâ] crasi magis elasticos et cum impetu mobiles reddi. Causa remota in genere duplex est; prima, irritatio quaedam in parte sensili, eaque nervea, qua occasione Spiritus impetuosius moventur, atque motu hoc praeternaturali, in parte nervea ad Cerebrum usque continuato, simul commoventur reliqui spiritus, ita ut aperto quasi tramite cum impetu per ipsum nervum feruntur, et ita Convulsionem fibrarum istarum ac Musculorum, ad quos terminatur Nervus, inducant: ut in Punctura [orig: Puncturâ] Nervi, irritatione Stomachi a vomitorio, Palpitatione cordis, Sternutatione, etc. abunde patet. Secunda causa est aliquid praeternaturale, aut in Cerebro haerens, quod certis intervallis commotum, Spirituum influxum placidum turbat, aut ipsis Spiritibus idem permistum, eosdem vitiose agitat. Sic videmus animi Affectus graviores, Terrores, etc. Epilepsias subitaneas non raro inducere.

[note: Differentiae et signa.] Differentiae. Epilepsia est vel per essentiam vel per consensum. Prior plerumque a causa [orig: causâ] remota [orig: remotâ]

seunda [orig: seundâ], posterior autem a prima [orig: primâ] originem ducit. In Epilepsia per essentiam nulla certe praecedunt paroxysmi sigsigna, adsunt Capitis symptomata, cum torpore aut depravatione quadam in functionibus animalibus internis: interdum sequitur fatuitas, et inprimis Lunae motibus auscultat. In Epilepsia per consensum, utplurimum praecedit alteratio quaedam in parte qualibet Epilepsiam veram inducens; et si focus sit in partibus remotioribus, aura quasi sursum ascendens Paroxysmum praenuntiat.

[note: Epilepsiae ex irritatione.] Epilepsiae, quae ex irritatione fiunt, variis modis contingunt, v. gr. post Cerebrum vulneratum et non rite sanatum propter fermentum acre relictum; post casum ab alto propter Sanguinem in cranio putrescentem et plus minus acescentem: item ex Lympha vitiosa et acri in Cerebri Ventriculis collecta [orig: collectâ], et piae Matris propagines irritante; ex vitio Stomachi, Lumbricis, Seminis retentione, et inde nata [orig: natâ] acrimonia [orig: acrimoniâ]: ex occluso Ulcere in Crure, ex Variolis et Morbillis ante sui eruptionem, vel non sufficientem excretionem; ex Melancholia [orig: Melancholiâ], Colica [orig: Colicâ] praesertim convulsiva [orig: convulsivâ], usu Purgantium acriorum, et creberrime a scorbuticis et hypochondriacis Affectibus. [note: Locus irritationis.] Locus ubi fit ista irritatio est varius, nunc internus, ut Mesenterium, Genitalia, Lien, etc. nunc externus, longe a Capite remotus, ut in Carie Ossis pollicis pedis, tumore Digiti pedum minimi, etc. quibus in casibus quasi aura ascendit; aura vero haec assurgens non nisi sensus fallacia est, nullum enim datur spatium per quod moveatur, nec movens quod illud propellat, est itaque tantum fibrarum levior contractura successiva secundum nervi distributionem, sursum cum formicationis quodam sensu auram repentem repraesentante, continuata, donec ad principium Nervorum accedat,

unde Spiritus animales ibidem violentius agitati facto quasi agmine et impetu in partes corporis erumpunt. Iuvat autem in hisce casibus ligatura, supra partem primario dolentem iniecta, non quod auram illam imaginariam inhibeat, sed quod partem inferiorem stupidam minusque irritabilem reddat.

[note: Acidum irritant.] Istud, quod ita irritat et occasionaliter Epilepsiam infert, praeter obiectum Nervos afficiens, ut sunt festucae Cranii, ex causis internis est inprimis acidum nervis inimicissimum, quodque eos vellicat. Locus autem irritationis est triplex, 1. Circa principium Nervi, quo pertinent Cerebrum, Cerebellum, et Medulla spinalis. 2. Circa medium, praesertim circa plexus. 3. Circa insertionem cuiusdam Nervi.

[note: Epilepsia idiopathica.] Quoad Epilepsiam per essentiam, ex vitio Cerebri et Spirituum animalium ipsorum natam; aliquid herterogeneum vitiosum Cerebro cum Sanguine instillatum, Spiritus vitiose movens, hic considerandum; vel aliquid praeternaturale ipsis Spiritibus permistum, quod vel immediate vel mediante Spirituum agmine occasionaliter commoto excitatum, ipsorum motus inordinate turbat. Huc pertinet Epilepsia hereditaria, illa ex fumis Iovialibus, ex Febre maligna [orig: malignâ], aut benigna [orig: benignâ] male iudicat, ex suppresa [orig: suppresâ] narium Haemorrhagia vel Urina, ex suppressione Haemorrhoidum aut Mensium, ex discussa [orig: discussâ] et non suppurata [orig: suppuratâ] materia [orig: materiâ] post aurium Dolorem, et illa denique, quae fit ex incipiente impraegnatione.

[note: Stridor dentium.] Inter pathemata, quae Epilepticos vexant, non ultimum est stridor Dentium, ex convulsivo maxillarum motu; qui et extra Epilepsiam a Paralysi musculorum, maxillam inferiorem deorsum trahentium, nonnumquam oritur. Spuma, quae per Os et

interdum per Nares excernitur, est Saliva ab aere, per constrictas Fauces vi exploso, agitata et rarefacta.

[note: Prognosis.] Prognosis. Vertigo, vel Ephialtes crebrior, aut Splendores, variique colores oculis obversantes, Paroxysmi epileptici praenuntii sunt. Convulsio ex consensu facilius curatur, quam illa per essentiam. In Febribus malignis mortem portendit. Si toto corpore a Convulsionibus immuni, aut Labium convellatur, aut Palpebra, aut Lingua, portenditur vel mors, vel epileptica Convulsio. Epilepsia hereditaria, et post annum aetatis vigesimum quintum eveniens, raro curatur. In Iunioribus, aetaris, loci et victus [orig: victûs] mutatio ab Epilepsia [orig: Epilepsiâ] liberat; in Pueris quidem pubertatis mutatio ac Venus, in Puellis vero menstruatio. In Paroxysmo, si ad usum sternutatoriorum non sternutet Aeger, indicium est, naturam succumbere. Mulier gravida Epilepsia [orig: Epilepsiâ] correpta, aut Abortum, aut vitae periculum subit; licet et hoc non semper obtineat, teste Rhodio et Schenkio. Convulsio a copioso Sanguinis fluxu, Vulnere, Hellebori aut medicamenti purgantis usu, Hypercatharsi, Ileo, acutis Febribus, gravi Phrenitide, aut Vigiliis oriunda mala habetur; Febris autem Convulsioni superveniens melior censetur.

[note: Curatio. Extra paroxysmum] Curatio. Extra paroxysmum attendendum, ut causa remota tollatur, et Spirituum crasis aromaticis ac volatilibus emendetur, perversus vero motus anodynis corrigatur. In specie considerandum in Epilepsia, primarius ne sit morbus, an etiam per essentiam ortum traxerit, an causa eius remota externa vel interna fuerit. In genere observandum est 1. Epilepsias chronicas ex acido vitioso originem trahere, cuius incunabula fere semper intra, aut circa primas vias latent: adeo ut habenda sit ratio acidi

destruendi et primarum viarum evacuandarum. Huc faciunt Curae Epilepticorum per Acidulas, Fontes Spadanos, Martialia, Decoctum Saponis hispanici in Lacte vaccino. Unde et absorbentia pro curatione Epilepsiae vulgo laudantur, quae non nisi absorbendo acidum operari possunt. 2. Si in membro particulari, eoque externo, radix mali fuerit; ligatura fortis desuper iniecta Paroxysmum imminentem cohibet; inustus autem Fonticulus, ut applicatum Cauterium, fermentum irritans evacuando, Morbum tollit. Setacea etiam et Vesicatoria, praesertim ubi ex Scabie retropulsa [orig: retropulsâ], aut similibus oritur Malum, quandoque Suturae coronali applicata, item Cranii apertiones, praesertim in Vulneribus Capitis, ab Epilepsia liberant. Si a Calvaria [orig: Calvariâ] per Luem veneream cariosa [orig: cariosâ] oriatur Epilepsia, inprimis convenit Ustio. 3. Si proveniat eadem ab humoribus vitiosis, proficua sunt Decocta Lignorum, praecipue Guaiaci, quibus commode adduntur Viscus corylinus, quercinus, tiliaceus. Continuato enim usu humorum dyscrasiam alterant, et successive vitiosum evacuant: sed bene prius praemissa debent esse Universalia ac primas vias evacuantia. 4. Si cum Epilepsia iuncta sit Sanguinis consueti suppressio, proficua est Sanguinis missio variis in locis v. gr. Haemorrhoidibus apertis in illorum Suppressione, Hirudinibus internae Uteri parti applicatis, Vena [orig: Venâ] in Talo secata [orig: secatâ] Gravidis inprimis post septimum mensem, observat enim Vir celebris Zacut. Lusitanus, Gravidas epilepticas, secta [orig: sectâ] in brachio Vena [orig: Venâ] periisse, in Talo vero non. 5. Appropriata epileptica non prius conveniunt, nisi praemissa fuerint Universalia; et quidem Vomitorium antimoniale, si malum in primis viis haereat, vel purgans ex Mercurio dulc. et Scammonio sulpurato. Convenit etiam usurpare talia purgantia, uti et

appropriata epileptica, ante Novi-vel Plenilunium. 6. Opiata appropriatis mista Paroxysmum optime praecavent, inprimis cum Camphora [orig: Camphorâ], vel Ol. Camphorae. Externe autem Oleo Buxi, propter vim anodynam, inungenda sunt Tempora, Nares et Pulsus. Sed abstineamus ab his Narcoticis ante praemissa universalia. Deinde non tam ad curationem crebrius, quam ad praeservationem, aut etiam atrocioris paroxysmi mitigationem rarius usurpentur, quia Epilepsiis diuturnis fatuitas supervenire solita ab opiatis promovetur.

[note: Specifica antepileptica Regni animalis.] Accedimus ad appropriata antepileptica. Selectiora ex Regno animali sunt Sanguis humanus, et ex hoc parata Spir. Sal volat. et Oleum. Colligi autem debet Sanguis ex Homine recens decollato. Post Sanguinem est etiam Secundina humana in Pulv. ad [gap: abbrev. 03] . Deinde Rasura Cran. humani, ex Homine violenta [orig: violentâ] morte interempto ad [gap: abbrev. 04] . cuius etiam Oleum destil. Vertici inunctum paroxysmum arcet. Cranium human. cum Succino sublimatum suggerit Spiritum, et Oleum, antepileptica excellentia. Liquor C. C. succinatus, Spiritus et Sal volatile C. C. vel Eboris, Viperarum, valde prosunt. Si foetor est inimicus, Oleo circulanda veniunt cum Spiritu Vini, hinc aliquoties a calcinatis rectificanda. Spiritus et Oleum Cerebri humani, quin et Ossa hominis reliqua, pariter egregia sunt. Magis autem eminet Usnea Cran. humani, in qua confermentat est Mumia Capitis microcosmici. Quod si tamen experientiam consulamus, hactenus observare datum non est, remedia e partibus Corporis humani parata exspectationi MEdentium probe satisfecisse; aut saltem non plus praestitisse notatum, quam e partibus aliorum animantium petita ac praeparata: ut adeo non credamus, opus nos habere medicamentis ex humano Corpore

desumptis, qualia plerique Aegrotantes non nisi cum horrore quodam et fastidio assumunt. Iuxta haec Dens Hippopotami philosoph. praep. singulare est specificum; fiunt ex hoc Annuli pdum digitis aut membro convulso applicandi. Excellens antepilepticum est Castoreum cum Spiritu Sal. ammon. in Essentiam sive Tincturam extractum, interne et externe usurpandum. Egregium etiam est Stercus Pavonis vel Anserum siccatum atque pulverisatum, ut et Ungula Alcis ppt. et Hirundines.

[note: Vegetabilia.] In Regno vegetabili eminet Paeonia mas, collecta tempore meridiei, Sole in Caput Draconis ingrediente, tam pulver. Radix, quam Grana seu Semina nigra. Appenditur etiam Radix tamquam amuletum. Flores Lil. conval. bene maturi, ante Solis ortum, dum rore maiali madent, collecti, protinus a pediculis abscissi, in lagenam bene clausam immissi et destillati, egregium dant Spiritum antepilepticum, saepius cum novis Floribus destillandum. Praemissis Vomitoriis multum conferunt Visci, inprimis quercinus, vel corylinus ad [gap: abbrev. 03] . Multa enim in Corylo latent, unde etiam Oleum famosum heraclinum Rulandi ex hoc ipso destillatur. Observandum tamen, usu Viscorum subiungenda esse purgantia, quia fermentum figunt, quod si remaneat, Febres acutas, aliosque Morbos inducere potest. Nihilominus vix cedit Corylo Lignum Buxi, inprimis eius Oleum, ad guttas 10. in Aqua [orig: Aquâ] Flor. Tiliae per aliquot dies propinatum. Sulpur etiam Vegetab. ex Lycopodio clavellato, vel quod nobilius est, ex Iulis Coryli, nobile est antepilepticum, praesertim pro Infantibus. Carbo Artemisiae rubrae, ipso Ioannis die sub Artemisia effossus mire in Epilepsia valet. Optimum etiam remedium sunt Flores Til. unde praestat Aqua spirituosa. Haec sunt primaria vegetabilia,

[note: Mineralis.] In Regno minerali primatum obtinent Sulpura Antimonii fixa, quippe de natura Auri participantia; inprimis Cinnabar. Antimon. vel eius loco Cinnab. nativ. uti et Sulpur subtilius et fixius ex Scor. Reg. Antimon. ultimo artificiose praecipitatum, quod virtutes habet egregias anodyno-Epilepticas. Iuxta haec optimum est Vitriolum, inprimis eius Spiritus volatilis, beneficio Urinae humanae ex Capite mort. Vitriol. per regenerationem impraegnato destillatus; vulgaris enim nullius est pretii. Supersunt Succinum, egregium illud antepilepticum, cuius Sal volat. admodum potens est in Convulsionibus, in specie Febribus malignis supervenientibus. Hinc Liquor C. C. succin. aut Sal volat. Succin. cum Spiritu Sang. Human. mistum, sunt compositiones egregiae, quibus interdum Camphora additur, vim somniferam obtinens. Crystallus denique montana praeparata in Epile0sia per consensum Abdominis, ubi opus est forti penetrantioris acidi absorptione, multum praestat. Ex modo recensitis plures fieri possunt Formulae, v. gr.

[gap: abbrev. R] Fol. et flor. Salv. ???. Flor. Lil. conval. [gap: abbrev. 06] ii. Flor. Lavendul. odor. [gap: abbrev. 06] i. Rad. Paeon. ver. [gap: abbrev. 06] i???. Fol. et Flor. Maior. [gap: abbrev. 06] . Cinnamom. elect. ???. Caryoph. arom. [gap: abbrev. 04] ii. Macis [gap: abbrev. 04] i. Infunde cum Vini Rhen. opt. ???xiv. Macerentur per 14. dies, et hinc destillentur. Potest parari cum et sine Castoreo; item post rectificationem potest addi q. s. Spiritus [orig: Spiritûs] Salis ammoniac. vel similis volatilis, ut fiat Remedium eo generosius.

[gap: abbrev. R] Aquae Flor. Til. Salv. et Meliss. an. [gap: abbrev. 06] i. Liq. C. C. succin. [gap: abbrev. 04] ii. Spirit. Theriac. camphor. 04???. Essent. Op. [gap: abbrev. 02] . Syr. de Poeon. [gap: abbrev. 06] . M. Dosis cochl. 3. vel 4. aliquoties de die.

[gap: abbrev. R] Aqu. Poeon. [gap: abbrev. 06] ii. Aqu. flor. Til. spirit. ???. Spir. Sang. human. vel C. Cerv. vol. 04???. Unicorn. ver. praep. [gap: abbrev. 04] . Cinnab. Antimon. [gap: abbrev. 03] . Laud. opiat. gran. ii. Syr. de Stoechad. Arab. 06???. M.

Quoad externa ad Epilepsiam commendata, eminent Amuleta ex Sambuco crescente super Salicem. Item Inunctiones cum Oleo destill. Succin. Aneth. Rut. Maior. vel cum Bals. Peruv. Sunt tamen, qui ab eiusmodi Odoratis magis laeduntur.

[note: Curatio in paroxysmo.] Haec quoad praeservationem extra Paroxysmum. Sequitur Curatio in Paroxysmo. Si sit gravior, ad excitandum Epilepticum mire conducunt omnia ea, tam interna quam externa, quae quosvis Sensus seu eorum organa fortiter vellicare, et ita Spirituum inordinatas commotiones, ceu fortiora obiecta, in ordinem revocare possunt. In graviori mire conducit Vomitus. Quoniam autem nil potest ingeri propter arcte clausa labra, ob Musculum temporalem convulsum, ideo aperiendum est Os, admovendo pollicem cum minimo digito ad Oris latera, fortierque comprimendo, quo facto instilletur Vomitorium forte, vel penna Oleo acriori intincta Faucibus immittatur, ac ita Vomitus stimuletur. Loco Vomitorii Clysteres acres, quibus Castoreum sociandum, et pro stimulo Aq. benedicta, Syr. emetic. aliave Infusa antimonial. addenda. Sicuti in Epilensia [orig: Epilensiâ] interne Salia volat. ita eadem ad [gap: abbrev. 03] . ???ous addita proficua esse solent. Sternutatoria sunt qui adhibent, sed caute; potius Salia volatil. macra, vel Spiritus volatiles, Tinctura Castorei cum Spiritu Salis amm. parata, Naribus admovenda, aut necessitate urgente Naribus ac Linguae instillanda, ut excitentur Epileptici. Egregium hic Oleum dest. Succin. ad gutt. iii. vel iv. interne cum Aqua [orig: Aquâ] appropriata [orig: appropriatâ] sumptum dicitur. Lingua in Paroxysmo sauciata a

dentibus, inspersione Ocul. Canor. et illinitione cuiusdam Mellis vel Saccharati vulnerarii curatur.

[note: Convulsio tonicae.] Quae hactenus de Convulsionibus in genere dicta, et in specie quoque Motibus convulsivis Epilepticis seu clonicae Convulsioni applicata, eadem similiter Convulsionibus in specie dictis tonicis accommodari debent. Causa eius est irritatio partis nerveae ad modum sensibilis continua, in eodem loco, et eodem fere modo. Cuius occasione continuata [orig: continuatâ], raro copiose influunt Spiritus animales, sicque in continua [orig: continuâ] contractura [orig: contracturâ] fibras, et consequenter partem ipsam retinent. Irritatio haec nunc est manifesta ab agente sensibili inducta; nunc occulta, seu ab agente minus sensibili nata. Ex manifesta irritatione fit Convulsio v. gr. in Venaesectione, si nervus punctim laedatur. Item in purgationibus nimiis, assumpta Gilla vomitiva Convulsionem letalem 30. horarum infert. Pariter antimonialia et mercurialia, non rite ppt. et intempestive adhibita, item Euphorbium etc. Laesiones externae, ut sunt Fractura Tibiae, Ictus Sclopeti, Clavus Pedis digito infixus, Opisthotonum inferunt. In Venaesectione laesus nervus, aut laesiones nervorum crural. Spasmum cynicum causantur. Et in genere quaevis laesiones nervorum, membranarum, tendinum, praecipue in articulis, Convulsiones excitant. Vulnera Capitis, cutisque in sinistro Capitis latere Spasmum cynicum et Tetanum universi corporis quandoque intulerunt, vide Hildan. Sic ex Aqua [orig: Aquâ] forti vel assumpta [orig: assumptâ], vel extus in Vulneribus aut Ulceribus adhibita [orig: adhibitâ], spasmos ilico secutos esse testis est Practicorum observatio et experientia. Quoad irritationem occultam, non rarum est, Febres praesertim malignas et acutas, male iudicatas, in Convulsiones terminari; sic Convulsionem per metastasin Febrim solvisse testatur Bartholinus. Ex Erysipelate productas

Convulsiones invenies apud Schenkium. Nec rarum est, in Arthriticis et Hypochondriacis, si acidum illud volatile se profundius in partes Musculorum fibrosas et tendinosas insinuet, easque rigidas et intractabiles reddat, ibidem nutrimentum spermaticum chylosum coagulari, et in materiam tartaream quasi gypseam transire, unde ablato motu pars illa contracta et immobilis manet. Pertinent huc varia recrementa in Cerebrum deposita, Spasmos inferentia; vide exempla apud Rhodium, Schenk. etc. Pertinet huc Spasmus flatulentus, ex subtili acri seroso humore musculos irritante oriundus, et non tantum Crura, sed et alia musculosa loca subinde affligens. Ex dictis patet, quod sit subiectum Convulsionis, ita ut in Subiecto in haesionis, seu parte contracta [orig: contractâ], nunc simul sit fomes seu radix Mali, sive Subiectum radicationis, nunc vero differant, unde Convulsio partis nunc per essentiam nunc per consensum dicitur.

[note: Curatio.] Curatio. Inprimis causa removenda, partes nerveae leniendae, irritatio earum sopienda, hinc eaedem roborandae; adeoque universalia praemittenda, Clysmatum iniectio valde proficua, et urgente graviore [note: Remedia interna.] dolore opiata appropriatis miscenda sunt. Remedia interna sunt carminativa, cephalica, antepileptica; in specie Castoreum, et quae ex ipso praeparantur Salia vol. Lavendulae, Rosmar. Spiritus Vini theriac. Spir. Vin. camph. In pertinaciori malo prodest Decoctum Lignorum ex Guaiac. Iuniperino, etc. Sed etiam Cinnabaris et alia Epileptica, praesertim volatilia, conducunt. [note: Externa.] Externa ea, quae sub forma unctionis oleosae et spirituosae applicantur, ne glutinositate et visciditate poros infarciant, sint potius penetrantiora, et spirituosiora. Prae ceteris lumbricalia, et Liquor oleosus Lumbricor. per deliquium in clibano extractus, eorumque Decoctum in oleo, et Spirit. destillat.

prosunt. Eadem de Formicis intelligenda. Itaque in Convulsione a Cholera seq. linimentum prodest. rum. Ol. irin. Vemr. terrestr. an. [gap: abbrev. 06] i. Castor. pulv. [gap: abbrev. 02] v. M. exacte. Repetatur inunctio per aliquot vices, praeterea Spiritus Vin. crocat. Spiritus theriacal. camph. Essent. ex infus. nervinorum parata; oleosa et pinguia usitata sunt. Oleum vulpin. ex Catellis, Anseribus assatis, Ol. leurin. Lini, Pinguedo humana, Medulla animalium, laudantur. Olea acriora in Contracturis a causa [orig: causâ] frigida [orig: frigidâ] sunt Oleum Petrolei, Succini, Philosophor. Ol. stillat. ex Iunipero, Succino, Spica [orig: Spicâ], Galbano. Etiam Oleum de Euphorbio, sed admodum catue. Sequuntur Formulae, v. gr.

[gap: abbrev. R] Ol. Terebinth. Lumbricor. terrestr. an. 06???. Pingued. human. [gap: abbrev. 06] . canin. [gap: abbrev. 05] . M. vel

[gap: abbrev. R] Ol. Tereb. [gap: abbrev. 05] . Ol. Caryophyll. gut. vi. Mucilag. Bryoniae. q. s. M. His adde Ung. nervin. Dialthaeae, Empl. nervin.

Haec in genere. Quod si in specie ex punctura [orig: puncturâ] nervi in inepta [orig: ineptâ] Venaesectione malum provenerit, optime instillatur Vulneri Oleum de Lateribus, Cerae, Terebinth stillat. Imponatur etiam Emplastrum sequens:

[gap: abbrev. R] Euphorb. [gap: abbrev. 02] . Terebinth. [gap: abbrev. 05] . Cera parum, Misc.

[gap: abbrev. R] Pingued. vulpin. Taxi an. [gap: abbrev. 06] ii. Ol. destill. Spicae [gap: abbrev. 05] . Ol. Mastich. [gap: abbrev. 04] i. M. Calide illinatur ad ignem.

Si Tumor, Dolor, ac Livor adfuerint, seq. Cataplasma conducit: rum. Herb Agrimon. Chaerefol. Flor. Chamomil. an. Mi. Rad. Symphyti mai. [gap: abbrev. 06] ii. Sigilli Salomon. 06???. Sem. Lini, Foeni graeci an. [gap: abbrev. 06] . coq. ex s. q. Aquae ad consist. Cataplasm.

Quod si ex Articuli luxati restitutione fiat Convulsio, vid. Scultet. Si autem ex Vulnere partis alicuius proficiscatur, vel ex tensione nimis valida [orig: validâ] funiculi spermaticorum vasorum, tum illinatur Ol.

Lumbricor. cum Terebinth. vel instilletur Vulneri Balsam. Sulph. tereb. Quando ex Ictu venenati Animalis provenit, tunc illinatur Ol. Scorpion. in leviore, in graviore malo Cucurbitulae cum Scarificatione, Cauterium actuale supra partem laesam imponatur. Vel Emplastrum magnet. arsenical. cum Ol. Scorpion. vel Bufon. malax. imponatur. Interne ad Sudorem movendum Theriaca cum Gentiana [orig: Gentianâ] mixta detur. Si ex Hypercatharsi oriatur Convulsio, opiata et theriacalia sufficiunt. In Spasmo flatulento fricatio levis partis manu calida [orig: calidâ], cum Spirit. Iuniperi. theriacali prodest. Expertum et hoc Unguentum est Cratonis:

[gap: abbrev. R] Axung. anserin. rec. [gap: abbrev. 06] v. Ol. Caryophil. [gap: abbrev. 02] . Cinnamom. gut. v. M. In Spasmo Gravidarum Sucus Matricariae cum Verbena mixtus Cervici imponatur. In Contractura [orig: Contracturâ] a causa [orig: causâ] interna [orig: internâ] volatilia temperata, acidum illud corrigentia, conducunt. Continuatus usus Lactis in Contractura [orig: Contracturâ] ex Arthritide valde prodest; vide Tackium.

CAP. II. De Tremore.

[note: Tremor.] TRemor est involuntaria membri alicuius ultro citroque facta agitatio, a debilitate quadam tendinum muscularium originem trahens. Pro ratione graduum est maior vel minor, item simplex vel convulsivus. Minor est, qui vulgo post crapulam aut animi Affectus vehementiores contingit. Maior est, qui in remissione Paroxysmorum epilepticorum evenit, et cum Paroxysmo cessat. Dicitur hic Tremor convulsivus Spasmus, adeoque ad motus Corporis depravatos omnino revocatur. Nam qui Tremore laborant, membra libere movere nequeunt

protensa aut suspensa, quin vibrentur modo sursum, modo deorsum. In hoc differunt Tremores a Motibus convulsivis, quod Tremor semper coniungatur cum motu voluntario, v. gr. Manus aut Pes vix unquam tremit, nisi ad cursum adigatur. In Motu autem convulsivo, Aegro nescio, ac praeter voluntatem motus spasmodici accidunt.

Tremor nunc universalis est, nunc particularis, nunc magnus, nunc parvus.

[note: Causae.] Causa Tremoris male reicitur in facultatem motricem debiliorem, et gravitatem Membri, ac si Membrum sufficienter moveri nequeat, qui huius gravitas ob imbecillitatem facultatis praeponderat. Causa enim genuina Tremoris est actio duorum, pluriumve musculorum simultanea, sive eodem tempore instituta, seu sint antagonistae musculi, seu non; sed tantum tales, qui ad membri motum concurrere solent. Inter Actiones talium Musculorum alia est principalis, alia minus, et p. n. adiuncta. Ita ut dum unus Brachium extendit, alter simul agens, illud torqueat aut siectat, vel alio modo moveat. Unde prior actio dat motum voluntarium intentum, posterior vero praeternaturalem, seu quasi convulsivum, unde Tremor.

Causa duplicatae huius p. n. musculorum actionis sunt Spiritus animal. qui naturaliter movent membra, influentes naturali motu; sed etiam praeternaturaliter moti depravate eadem agitant: et quidem in Tremore ex spirituum vitio est talis motus, ut cum in unum musculum agilius et copiosius influere debent, motu fere uniformi in geminos seu binos, pluresve distinctos distribuantur, et ita difformem motum iuducant; idque vel ex proprio vel ex partis recipientis vitio contingit.

admodum in gravioribus animi Affectibus moventur, ut in Ira, Terrore; et cum iidem, facultate narcotica [orig: narcoticâ] fixiores, depravate per nervos feruntur, qua ratione post nimium potum Vini generosi membra tremunt subinde, non secus ac post inconcinnum narcoticorum usum. Sed hi a Spirituum vitio magis transitorii sunt, et denuo facile cessant. Quoad tremores graviores, plus minus inveteratos aut habituales, ad [note: Partium selidarum.] partem ipsam, Spirituum motum suscipientem, respiciendum, in qua [orig: quâ] suspicari licet, aliquid irritativi circa Nervi principium, progressum, aut insertionem occurrere, cuius occasione Spiritus sub motu voluntario non praecise ad determinatum, sed ad alios vicinos musculos ferantur, sicque tremulum motum inferant. Tremores Febribus supervenientes convulsivos esse, non absurde aliqui referunt. Vel suspicandum, quod in habituali et inveterato, nervus per quem influere, vel musculus in quem radiare debent Spiritus, ita sint vitiati, ut ob pores et meatus vitiose conformatos, aut fibras non rite situatas etc. legitimus motus Spirit. nonnihil perveratur, hique in Musculum motui intento destinatum, et simul deviatione in vicinum ferantur.

[note: Causae remotae.] His consideratis, Causae remotiores occasionales Tremoris etiam considerandae veniunt, inter quas sunt Venena et mercurialia, ut talia tractantes, v. gr. Aurifabri, subinde trementes fiant. Item qui incaute Cingulo sapientiae ad propellendam Scabiem utuntur. Item nimia refrigeratio, potus nimis frigidus, nive vel glacie refrigeratus; Mensium, Lochiorum et Secundinarum suppressiones, Fetus mortui retentio.

[note: Prognosis.] Prognosis. Tremor si superveniat aut succedat Paralysi, bonum indicium est motus [orig: motûs] naturalis nonnihil redeuntis. Tremor a causis internis dependens, minime periculosus est per se, sed de facili in

graviores degenerat Affectus, videlicet Paralysin, Apoplexiam, Lethargum, Spasmum etc. Tremor Senum non secus atque hereditarius raro curatur. Si Tremor degenerat in Convulsionem, malum; si in Febri ardente Tremori accedat Delirium, malum. In Morbis ardentibus si Aegri manus attente contrectetur, et contremiscens illa quasi subito revelli videatur, Convulsionem, aliaque Symptomata portendit. Tremor ex retentis post partum Lochiis periculosus. Tremor et Epilepsia a Lethargo oriens malum est, quippe signum prostrationis omnimodae facultatis animalis. Tremor in Labio inferiori, fere imminentem Vomitum portendit in Morbis, ac revera est Motus convulsivus.

[note: Curatio.] Curatio. Inprimis removendae causae apprapriatis nervinis, tam internis quam externis. Pro varietate causarum diversimode instituenda est Curatio, v. g. in Malignis danda alexipharmaca; in retentis uterinis Lochiis pellentia; si ex fumis metallicis et mercurialibus, inprimis mineralia prosunt. Ad Evacuandum corpus mercurialia cum Extractis laxativis optima. Inter remedia nervina magis appropriata optima est Salvia, et eius praeparata, uti sunt Cerevisia salviata, Essentia Salviae cum Essentia [orig: Essentiâ] Castor mixta, tam in usu interno, quam frictione externa [orig: externâ]. Succedit Melissa et eius Aq. spirituosa, Paeonia, Baccae Iunip. item Decoctum Lign. iunip. per modum Diaetae sudorif. Hic optime conducunt Decocta ex Lignis, substantia [orig: substantiâ] enim aromatica [orig: aromaticâ] sua [orig: suâ] poros ac meatus corporis intrat, dissolvit mucositates, abstergit sordes; etc. In Senibus laudatur Fimus Pavon. cum s. q. Aq. vitae subactus, et in potu usurpatus, dosi [gap: abbrev. 04] . Item Ol. Buxi, corylinum etc. Si a Mercurio, Decoct. Enul. campan. optimum, v. g. rum. Radic. Enul. campan. [gap: abbrev. 06] ii. Faeniculi. 06???. Vin. [gap: abbrev. 08] i. Infus. per xii. horas. coq. ad casum tertiae partis; divide Colaturam

in partes quatuor, sumendo unam partem mane et vesperi ut sudet, et exiliet sudor citrinus: hac [orig: hâc] potione utendum, donec talis color non videatur amplius. Aurata et Auri folia intus sumpta Mercurium alliciunt. Inter externa optima est Frictio membrorum cum Urina [orig: Urinâ] humana [orig: humanâ]: vel Spiritus Lumbricor. Formicar. Salis vol. Armon. praesertim Nuchae et Spinae dorsi affrictus: v. g. rum. Aq. artic. A. E. [gap: abbrev. 06] ii. Sp. Lumbric. 06???. Formic. [gap: abbrev. 06] . Essent. Castor. [gap: abbrev. 04] ii. M. Item Decoctum fol. Fraxin. in Lixivio pro lotione partium tremularum laudatur.

SECT. IV. De Spirituum animalium influxu abolito.

CAP. I. De Apoplexia.

[note: Apoplexia.] APoplexia est omnium functionum in sensu et motu subita cessatio. Ita ut taliter affectus non secus ac fulmine percussus iaceat, simulque vox auferatur, respiratione plus minus imminuta [orig: imminutâ] cum aut sine stertore. In hac plurimum functiones et motus spontanei laeduntur, minus vero naturales, utut in graviori malo interdum hi quoque plus minus afficiantur; hinc etiam Respiratio magis vel minus afficitur. Quad [note: Signas.] Pulsum, hic subinde vegetus, sed perquam durus percipitur, iam pusillus, iam vix observabilis. Color faciei et oculorum rubet utplurimum, Facies tumida, corpus calet, in paroxysmo diuturniore Facies pallere observatur. Membra sunt resoluta et laxa, ut si membrum elevatum sit, pondere suo statim delabatur. Aeger tactus, irritatus vel acclamatus nec

sentit, neque loquitur; ore hiante et interdum stertente profundum dormit. Resolvitur subinde sphincter Ani, ut faeces aut iniecta Enemata inscio Aegro sponte sua [orig: suâ] effluant.

[note: Hemiplexia.] Hemiplexia est affectus talis dimidii corporis, qui dextras vel sinistras partes afficit, a sagittali Sutura [orig: Suturâ] usque ad Perinaeum. Observatur etiam a Lindano species Apoplexiae, proprio nomine carens, sed rara, ubi omnia infra collum motu et sensuprivantur, excepto Capite. Ultima Apoplexiae species est et levis, Paraplexia [note: Paraplegia.] seu Paraplegia, quae tantum in uno alterove membro, maiore vel minore contingit. Sed tres hos ultimos casus ad Paralysin referre solent. Dicitur aut vehemens aut levis, ratione causarum et symptomatum. Apoplexia levis curatu facilis est, vehemens seu universalis non nisi Febre superveniente.

[note: Causa proxima.] Causa proxima generationis formalis Apolexiae est deficiens Spirituum animalium motus in Cerebro et Cerebello, et hinc eorundem cessans influxus in genus nervosum ad membra reliqua. Si Cerebelli fiat culpa [orig: culpâ], non tam Apoplexia, quam Syncope cardiaca erit, in qua [orig: quâ] Cordis motu penitus sublato circulationis Sanguinis cessatio, et in Cerebrum distributio Spirituum vitalium necessaria tollitur, et mox pulsu ac respiratione interdum ad sensum penitus sublatis, sine sensu ac motu mortuorum instar iacent, seu sanguinis vitio, quod rarius, seu nervorum cardiacorum convulsorum culpa [orig: culpâ], ut in Affectibus hystericis et similibus; seu spirituum in suo ex Cerebello influxu inhibitorum causa [orig: causâ] eveniat.

[note: Remota.] Causa remota materialis seu occasionalis est vel interna vel externa. Utriusque, internae praecipue, ratione [note: Apoplexia.] fit Apoplexia, accidentalis vel habitualis. Utraque est [note: Privativa.] vel privativa vel positiva. Privativa est, quae citra directam Spiritibus inductam alterationem oritur:

ut a suspendio, casu ab alto, a sanguinis effusione intra cranium, meatuum Cerebri obstructione qualicumque. [note: Positiva.] Positiva Apoplexia fit a causa, quae Spirituum animalium crasin vitiando, eosdem ad motum et functiones ineptos reddere, et ita narcosi ac stupore quodam afficere valet; qualis vis in opiatis, carbonum [note: Causa privativae.] fumo, fulmine notissima est. Privativa fit vel ob sanguinis deficientem naturalem circulum ad et per Cerebrum, ac inde cessantem Spirituum generationem; idque vel viarum vel Sanguinis culpa [orig: culpâ], vel ob Spirituum denegatum motum in Cerebro, et effluxum, ob pororum, et meatuum vitium, sive in centro eius medullari, adeoque corpore calloso, seu in eiusdem progressu circa corpora striata et caudicis medullaris initium, idque cum in universo Cerebro, nunc in altera eius medietate. Sanguinis motum circularem deficientem, indeque Apoplexiam natam, illustrat ligatura fortis collo iniecta. Hanc si fortius stringas, ut ita Arteriae carotides et Venae iugulares constrictae Sanguinis circulum ad Cerebrum tollant, eo ipso momento omnis motus et sensus perit, utut adhuc ad tempus supervivant. Patet hoc in Canibus, si facta [orig: factâ] cutis Colli apertione ligentur fortiter Arteriae carotides, ita ut adhuc parvae Arteriae cervicales liberae relinquantur, Canis equidem tum somnolentus ac torpidus iacet, sed tamen ad biduum fere supervivit, et actionibus animalibus maxime imminutis, quidquid superest vitae, beneficio Arteriarum cervicalium liberarum obtinet.

[note: Obstructio vasarum.] Causa igitur Apoplexiae est obstructio Venae et Arteriae. Verum non existimandum est, deficientem influxum Sanguinis, per unum alterumve Arteriarum Carotidum ramum, inferre Apoplexiam, sed potius ex impedito Sanguinis per Venas refluxu, et hinc eiusdem in Cerebri Cerebellique confiniis aut

stagnatione, aut extravasatione potius Apoplexiam oriri. Eleganter enim Willis, maius esse periculum ex abundantia, quam defectu Sanguinis, asserit. Unde non nisi raro, et solum externae causae violentia [orig: violentiâ] talem Apoplexiam ex denegato Sanguinis per Arterias influxu oriri existimem, quin potius propter impeditum circulum, ex denegato refluxu, et hinc cerebri repletione, aut compressione, aut a sero extravasato repletione, sicque Spirituum impedito motu, viusmodi Apoplexias vitio Sanguinis circuli contingentes oriri arbitror. Impeditur autem Sanguinis refluxus, vel viarum, seu vasorum, vel Sanguinis culpa. Viarum seu vasorum culpa [orig: culpâ], ex contusione, ruptione, et similibus. Sanguinis autem culpa [orig: culpâ], quando nimis grumosus, crassus, in vasculis Meningum, et aliis vasis Cerebris haeret. Nam sicuti Sanguis subsistens in Pulmonibus Syncopen cardiacam, ita in Cerebro Apoplexiam infert; quae non nisi loco affecto differunt. Veteres ex ventriculis Cerebri obstructis, vel sero repletis fieri asseruerunt Apoplexiam, sed experientia hodierna contrarium demonstrat. Spirituum enim motus deficit ex prorum conniventia, cuius occasiones possunt provenire a contusione, concussione Capitis etc. a Sanguine grumoso, Abscessu Meningum, vel alia [orig: aliâ] causa [orig: causâ] interna [orig: internâ] aut externa [orig: externâ]. An pituita extrinsecus circa spinalem medullam colligi, et ita Apoplexiam inducere possit, dubito, propter lentum eius motum; nisi vehiculo Seri aut Lymphae a motu naturali aberrantis, ad ista loca delata et collecta fuerit. Cuius exempla sufficientia habent Auctores, adeo ut Apoplexia privativa nunc dicatur sanguinea nunc serosa.

[note: Causa posi tivae Apoplexiae.] Sed ultra hanc privativam alteram Apoplexiam positivam dari confirmant tam opiata in maiori dosi sumpta, quam carbonum aut liquorum

fermentescentium gas, ut et Vini vel Sp. Vin. abusus. Sed cum haec fiant a causa externa, etiam a causa interna enasci potest positiva, nempe a certo quodam Veneno narco tico et glaciali, in Ventre haerente, et enato propriae digestionis errore, occasione cuius Archaeus horrescat, fugiat, et ideas cadaverosas illius recrementi pariat. Unde subitaneo tali casu spiritibus istorum locorum terror excitatur; propter quem medullae latus debilius contrahitur, ac ita Paralysis Apoplexiae supervenire dicetur.

In hac hypothesi consideranda 1. Res ipsa, an sit? 2. Modus rei, an ita se habeat? Quoad prius, [note: Interna.] Apoplexiam excitari a causis internis, Spiritus animales stupidos et torpidos reddentibus, et ita positive operantibus, iisque circa superius orificium Ventriculi haerentibus, confirmatur 1. a iuvantibus; Vomitus enim et Clysmata acria hic prosunt, subtilia odorifera et aromatica, et omnia stomachica brevi recreantia. 2. A nocentibus, Halitus enim carbonum oretenus inspiratus gravem Vertiginem vel Carum infert, ex affecto inprimis Stomacho, [note: Apoplexia et Cari differentiae.] nam ob id vomitus iuvat. Sed Carus et Apoplexia nonnisi maioris aut minoris ratione differunt. Sic a Tabaci abusu et esu Fungorum idem sequitur. 3. Ab adiunctis, nempe Anxietate praecordiorum, Somnolentia, Virium defectu, Spirituum animal. inopia et torpore. 4. Ab antecedentihus; sic Vertigo per consensum Stomachi est prodromus Apoplexiae in Senibus. Plura de his apud Auctores exstant exempla. 5. Remedia appropriata v. g. Cinnabar. Antimon. Antimon. diaphor. etc. intra primas vias positive operantia sunt egregia.

[note: Modus quo causae agunt.] Quod posterius; modus agendi subitaneus, et frequenter momentaneus, non solo humorum serosorum aliorumve defluxu aut viarum oppilatione, sed

virulentiae cuiusdam vitio Spiritus animal. fugantis et exstinguentis, fit. Equidem saepissime signa circa caput et animalem facultatem praecedunt. Sed semper sedulo investigandum, an aliae concurrentes circumstantiae plus minus Affectum Capitis per protopatheiam, an vero per deuteropatheiam designent. Haec quidem quoad rem ipsam satis clara, sed quoad modum rei res intricatissima est: An nempe per vapores et halitus, vel chymistarum effluvia volatilia stupefactiva, vel Sanguinis Circulum illustrari posset; sed his quamplurima obstant; plausibile tamen est, [note: Spirituum stupefactio.] narcosi percuti Spiritus animales et stupefieri, sed quomodo hoc ex praecordiis fiat, dubii haeremus. Nempe sicut opiata, Fungi, Gas Carbonum, etiamnum in Stomacho inferunt affectus soporosos, ita similis virulentia narcotica circa praecordia exsistens in regione Stomachi, Apoplexiam aut Paralysin inferre poterit. Modus tamen rei latet. Sufficiat differentiam Apoplexiae in positivam et privativam insinuasse [orig: insinuâsse]; observando ab internis causis frequentius excitari accidentales, ab externis habituales, et quae ex causis internis oriuntur, forsan aeque frequentes esse Apoplexias positivas, quam privativas.

[note: Causae remotae.] Causae remotae seu antecedentes, quae subinde hic procatarcticae exsistunt, sunt contusiones, et concussiones Cerebri, tam cum, quam sine manifesta [orig: manifestâ] eius laesione factae; sive collabantur et angustentur pori, seu Sanguinis circuitus vitietur intra Cranium v. g. ex nimio sonitu, ex concussione a casu, ex ictu Oculi nimio. Sic aestus et frigus nimium, potus nimius Vini, Ebrietas, Ingluvies et Comessationes, item Morbi melancholici, suppressa Sanguinis evacuatio consueta, Veneris exercitium immodicum, vapores mercuriales et Thermarum sulpurearum, Affectus animi graviores, foetor Puteorum coenosorum,

expositio nimis cita aeri post expulsas Variolas, Scabiem, etc. Apoplexiam intulerunt.

[note: Apoplexiae distinctio.] Distinguitur Apoplexia positiva a privativa, vitae genre, habitu Aegri, diaeta etc. Discernitur etiam Syncope cardiaca ab Apoplexia in eo, quod in Syncope difficilius spirent, et signa adsint gravissimae in pectore angustiae. In Apoplexia vero, utut alias [orig: aliâs] vix manifesta vitae habeant signa, tamen spirandi difficultate parum vexari solent. Pulsus in Syncope deficit, in Apoplexia durus observatur, raro nullus, nisi in fortissima [orig: fortissimâ], ubi Sanguis plus minus in praecordiis stagnat, vel nervus cordis afficitur. In syncope externa frigent, facies pallescit, sudor erumpit frigidus, pulsu et respiratione penitus ablata [orig: ablatâ]. In Apoplexia nihilominus respirant, arteriae pulsant, extrema utplurimum calida, et facies rubicunda observantur. Praeterea in Apoplexia stertor adest fortis, quamdiu id, quod a Cerebro accedit, musculis Thoracis, ad complementum Respirationis, solum est ablatum, durante adhuc ebullitione naturali in Corde. In Syncope veor nullus est stertor. In gravi Passione hysterica Aegrae instar Apoplecticarum iacent. Distinguuntur tamen, quod in Suffocatione uterina [orig: uterinâ] dicta praecesserint Symptomata affecti Abdominis item; quod in Suffocatione hysterica [orig: hystericâ] pulsus observetur simul parvus, aut fere nullus, qui in Apoplexia admodum sensibilis est. Deinde Apoplectici Faciei colorem fere retinent, imo rubicundi ac tumidi subinde in Facie apparent, qui in Suffocatione uterina [orig: uterinâ] omnino perit, cum Facies palleat.

[note: Prognosis.] Prognosis. Apoplexia fortis est acutissimus et periculosissimus Affectus. Vehementia ex respiratione cognoscitur; nam qui Apoplexia [orig: Apoplexiâ] moriuntur, suffocati intereunt. Unde quo liberior illa, eo

minor Apoplexia est, et contra. Si spuma circa Os appareat, letale, certum enim est, suffocationem esse circa Cor a stagnatione Sanguinis, quando enim natura extremo conatu voluit Sanguinem propellere, inde suborat in Pulmone spuma est, et ad Os detrusa, et si aperto Ore spuma prodierit, desperata res est. Nempe spuma non praecise mortis, sed supremus naturae conatus est in talibus Aegris; oritur autem ex aeris et humoris plus minus viscidi mistura [orig: misturâ], adeo ut etiam Sanguis in spumam albam subrubicundam abeat, ad instar Cerevisiae obscurae, per agitationem tamen cum aere in candidam spumam abeuntis. Non ergo levis ista spuma adeo periculosum est signum, quae ex Saliva intra Fauces agitata oritur, et qualis est in paroxysmo Epilepticorum; sed illa, quae ex imo pectore, ex Sanguine stagnante per aerem rarefacto in Fauces foras ebullit; adeo ut in Apoplecticis post mortem, per Os, Nares et prominentes Oculos fervida spuma prodierit. Apoplecticis si cum difficili respiratione Sudor emanat, letale; Syncoptici nempe exsistunt. Apoplectici melius habentes post universalia aut aliquo modo excitati, si denuo somnolenti, aut plus minus torpidi sint, iisdem Recidivae periculum imminet, si quidem perfecte, licet curati, facile tamen recidivant.

[note: Curatio.] Curatio Apoplexiae instituenda est tam in Paroxysmo, ut resuscitetur Aeger, quam extra ipsum, ut observatis debitis evacuationibus, simulque Caput et Ventriculum roborantibus usurpatis, reditus Paroxysmi praecaveatur. Neque Aeger aperte convalescens est deserendus; aut enim stupidus manet, aut varia accidentia eum vexant, adeo ut si simus negligentes, facile paroxysmum reverti contingat. [note: In Paroxysme.] In Paroxysmo duo observanda, nempe Vomitus et

Venaesectio. Si conditio Aegri respondeat, utrunique adhibendum. Clysteres et Suppositoria acria seu fortia sunt usurpanda. Vomitus optimus ad suscitandum Aegrum. Unde antimonialia laudanda, ut Infusum Croci metallorum, cum Ol. Cinnamomi Ori simul inuncto. Si ex impedito Sanguinis circulo fiat Apoplexia privativa, Vomitus non videtur conveniens, periculum enim est, ne vomendi conatu Sanguis et SErum circa Collum retineatur, et hinc istae partes magis obstruantur, cum naturaliter sub vomendi conatu Facies rubescere, Oculi tumescere et Collum inflari soleat. Venaesectio in Apoplexia tam positiva [orig: positivâ] quam privativa [orig: privativâ] convenit, propter impeditum plus minus Sanguinis circulum per Cerebrum aut Pulmones. Hinc depletis nonnihil vasis, et ita facilitata [orig: facilitatâ] Sanguinis via [orig: viâ], Vomitoria in usum vocari poterunt. Adeoque Venaesectio et Vomitus hic locum habent, modo vires respondeant, quae inde mensurandae, qualis Aeger ante paroxysmum fuerit. In Senibus loco Vomitus [orig: Vomitûs] Clysmata acria, loco Venaesectionis Cucurbitulae cum scarificatione Scapulis applicandae. Attamen in Apoplexia privativa [orig: privativâ] magis Venaesectio et Cucurbitulae, in positiva [orig: positivâ] Vomitus et Clysmata conveniunt. Hinc illis praemissis, in privativa [orig: privativâ] volatilia, in positiva [orig: positivâ] aromatica sulpuren, mineralia fixa, etc. conducunt; quae omnia secundum Res naturales et nonnaturales diversimode limitantur.

[note: Excitandus Aeger.] In Paroxysmo opera danda, ut excitetur Aeger, et ut servetur libera REspirationis actio. Hinc posterioris ratione in loco non nimis clauso, sed aere libere perflato, situandus Aeger. Prioris autem ratione Sensuum organa quaecumque, et partes quaevis sensibiles fortius affricandae: mox instituatur Venaesectio, qua [orig: quâ] peracta [orig: peractâ], vel Vomitorium ordinandum, vel Clysma iniciendum. Non differenda Vomitoria, nam in

sorti Apoplexia, magis revellere et Aegrum suscitare possunt; quamprimum enim Vomitus producitur, Aegri ad se redeunt; modo ne extravasatio humorum in Cerebro Apoplexia einsultum produxerint. Necesse est, ut augeas dosin eorum, uti et aliorum remediorum, quae excitare debent Aegrum. Propinentur Vomitoria in forma [orig: formâ] liquida [orig: liquidâ], sociando simul Aquam spirituosam, ut Cinnamomi, aut similem. Hinc Syr, emeticus a ???. ad [gap: abbrev. 06] . Clysteres sint acriores, facti ex Herbis Salv. Origan. Calaminth. Rad. Pyreth. Cyclam. simulincoquendo Pulpam Colocynth. vel addendo Infus. Croc. metallor. turbid. ab [gap: abbrev. 06] ii. ad iv. etiam commode additur Sal gemmae. In caus praecipiti Clysmati ex Iusculo quodam communi, drachma [orig: drachmâ] i. et ii. Salis communis acuato, simul Infusio antimon. aut Syr. antimon. emeticus tripla [orig: triplâ] vel quadrupla [orig: quadruplâ] dosi ex tempore addi potest. Frictiones Plantarum Pedum cum Muria acri, aut cum Aceto et Sale, valent ad excitandum Aegrum; item Punctura extremorum; Odores acres ex salibus volatilibus penetrantioribus; aut Sternutatoria infusa, ac volatilia Linguae et Palato affricata, praesertim si iuncta sit Aphonia. Multum hic facit Electuarium Timaei contra Apolexiam et omnes Affectus soporosos, item contra Suffocationes Uteri.

[gap: abbrev. R] Conserv. flor. Anth. et Salviae an. [gap: abbrev. 06] . Confect. Alk. compl. [gap: abbrev. 04] . Sal. volat. Succin. [gap: abbrev. 03] . Theriac. Andr. 04???. Pulv. Castor. [gap: abbrev. 02] i. Ol. destill. Rutae, Succin. Rorismar. an. gutt. iii. M. f. Electuar. de quo singulis quatuor vel quinque horis AEger Capiat magnitud. Nucis mosch. in Aqua [orig: Aquâ] quadam apoplectica [orig: apoplecticâ]. Simulque Lingua et Palatum fortiter fricabitur hoc Electuario. Si post horae quadrantem ad se non redeat Aeger, repete, et Naribus de sequente pulvere infla:

[gap: abbrev. R] Rad. Helleb. albi [gap: abbrev. 03] . Fol. Maioran. Ocym. Meliss. an. [gap: abbrev. 04] i. Flor. Lilior. conval. Rad. Pyrethri, Castor. an. [gap: abbrev. 02] .

Misc. f. Pulv. Prodest et Fumus Succin. aut fricetur Lingua et Palatum cum Spir. theriac. camphor. Spiritu Cerasor. rectif. paucis gutt. Ol. Cinnam. et Caryophyll. acuato, vel Extract. Salv. Oleo destil. Camph. et Succin. Oleo Rorismar. Ol. apoplect. Rhumelii, etc. Externe Vertex, Tempora et Nucha iisdem illiniri possunt. Sed observandum, ne nimis largiter locis illis illinantur, alias enim AEgri ad se redeuntes de insigni Capitis perturbatione et gravitate conquererentur. Applicantur recte regioni Stomachi, Laterem calidum superimponendo. Usitata sunt et Balsam. apoplect. Ol. Maioran. Lavend. Spir. Salv. etc.

Cum his ipsis administrationum modis etiam Aquae Vitae spirituosae apoplect. etc. Instillantur Ori, et Faucibus, acuandae praesertim Salibus et Spiritibus urinosis, v. gr.

[gap: abbrev. R] Aq. apoplect. opt. [gap: abbrev. 06] . Aq. Lilior. conval. [gap: abbrev. 06] i???. Elix. vit. Matthiol. [gap: abbrev. 05] . Syr. flor. Tunicae [gap: abbrev. 06] . M. exhibeatur subinde per cochlearia. Vel

[gap: abbrev. R] Aq. Lilior. conval. Menthae an. 06???. Spirit. Cerasor. nigr. [gap: abbrev. 04] i. Liquoris C. C. succin. rite pp. vel Spirsal. armon. anis. 04???. Ol. stil. Succin. gut. vi. Syr. flor. Tunicae [gap: abbrev. 06] . M. sumatur ut supra.

Cum his Spirituosis Aquis internis etiam hic externa a quibusdam expetuntur. Ut

[gap: abbrev. R] Aq. Melis. Lilior. conval. cum Vin. an. [gap: abbrev. 06] i. Aq. Apoplect. [gap: abbrev. 06] . Aceti rutac. [gap: abbrev. 06] i. M. pro Temporibus et Naso.

Si his praescriptis non ad se redeat, Vomitorium et Clysma acre possunt iterari. Quin et Vesicatoria ampla Cervici et Cruribus applicanda. Si non nisi tantillum revocatus sit, Spirituosa continuanda, Vesicatoria applicanda, Cucurbitulae nunc cum, nunc sine scarisicatione Scapulis et Brachiis, imo in Vertice Capitis adhibendae, etc.

[note: Extra paroxysmum.] Extra paroxysmum Curatio praeservatoria instituenda, ne Recidivam patiantur ii, qui correpti fuerunt, vel qui futuram metuunt; cuius prodromi sunt Vertigo, Memoriae debilitas, spontaneae illachrymationes Oculorum, Scotomiae, Incubus, Stupores Brachiorum etc. In praeservatione volatilia aromatica, alterantia, et evacuantia repetitis vicibus instituta optima. Inter alterantia, succinata, castoreata, cinnabarina, partes Animalium osseae, Salia et Spir. urinosi, etc. in specie SAlvia huiusque Infusum, Sem. Erucae et Sinapi, Radices Galang. Petasit. Zedoar. Zingib. Calami aromat. Cubebae, optima sunt ad praecavendam Apoplexiam Senum; de quibus aliqui mane ieiuno Stomacho gr. x. vel xii. deglutiunt. Vel

[gap: abbrev. R] Radic. Petasit. 04???. Zedoar. [gap: abbrev. 04] . Cubebar. [gap: abbrev. 02] . Cardamomi [gap: abbrev. 03] . Coriandr. [gap: abbrev. 04] i. Sinap. alb. [gap: abbrev. 02] . M. pulverisa, et exhibe gr. x. vel xv. cum Sacch. sub introitum lecti. Vel in forma Electuarii.

[gap: abbrev. R] Caricar. ping. No. xii. incisis adde Sem. Sinapi alb. seu Erucae ???. Cardamomi [gap: abbrev. 06] . Misce exacte, adde simul Cochleare plenum vel. q. s. Spir. Lavendulae. f. Electuar. d. ad Pyx. Dos. magn. Nuc. Iuglandis, man. ac vesperi.

Laudatur et Spir. Sinapi, Spir. Cerasor. nigr. dulc. Spir. fuliginis, cum Camph. Spir. Secundinae humanae; item Cinnab. antimon. Aurum diaph. Poter. Inter Evacuantia, Mercur. dulc cum Vegetabilium Extractis conducit, singulis mensibus semel ad minimum. Loco Mercurii dulcis sumitur Cinnabaris Antimonii rectif. Dein sudorifera ex Lignis continuantur declinante paroxysmo. Fonticuli et Setacea in Apoplexia [orig: Apoplexiâ] positiva [orig: positivâ] parum auxilii adferunt, beneautem in privativa [orig: privativâ], praecipue Senibus. Denique Salivatio declinante Apoplexia [orig: Apoplexiâ] a quibusdam recte proponitur.

CAP. II. De Paraplegiis.

[note: Hemiplegia.] HEmiplegiae et Paraplegiae sunt Apoplexiae particulares, non omnia membra occupantes; quae nunc per se inchoant, nunc Apoplexiam sequuntur. Sane Apoplexiae, et hinc natae Paraplegiae singularem habent convenientiam, licet in modo fiendi differant; unde permutatio mutua earum, et in curatione remediorum identitas. Non rarum est etiam, Epilepsias in Paraplegias mutari, et contra. Paraplegiae, quae Apoplexiam, Epilepsiam, aliosque Morbos sequuntur immediate, Paralyses vulgo, sed male vocantur. In his tres gradus sunt distinguendi: 1. Cum Motus solum deficit superstite Sensu. 2. Sensus et Motus deficiunt, restante tamen partis calore. 3. Istis deficientibus pars simul continue frigida percipitur, quam insequi solet flacciditas notabilis, et hinc Marasmus.

[note: Causae.] Causa. Communiter obstructionem Nervorum accusant; Sed haec non est universalis causa, cum per consensum aliarum partium remotarum Paraplegiam fieri observatum fuit, v. g. ex Passionibus hystericis, item a Lumbricis, graviori subinde animi Patnemate, etc. Paraplegiae pro fiendi ratione nunc privativae nunc positivae esse videntus. Sed cum in specie Apoplexias non letales ordinarie in sequantur, huius permutationis ratio est inquirenda. Apoplexiam sanguineam universalem ex Sanguinis extravasatione, utplurimum letalem existimo. Alia sanguinea privativa, quae tantum ex motu Sanguinis in vasis Cerebri intercepto oritur. si universalis fuerit, quomodo in Paraplegiam abeat, obscurissimum est, nisi forsan Venaesectio largior motum

Sanguinis promovendo, alterius Cerebri lateris Affectum particularem reddat, ita ut tantum in altera Cerebri medietate circa Nervorum exortum, et Sanguinis consistentis vitio, Paraplegiae oriantur.

Imo si Apoplexiae privativae sanguineae Paraplegia supervenerit, probabile est, ex Sanguine congrumato, aut subsistente, aquosum plus minus laticem fecisse secessum per Cerebrum in caudicem medullarem, vel Spinalem medullam, et sic unius alteriusve Nervi laesione Paraplegiam intulisse, in privativa [orig: privativâ] et lymphatica [orig: lymphaticâ], aut huic cognata [orig: cognatâ]. Unde Lymphae, materiaeve peccantis in caudicem medullarem versus interiora progressus, adeoque Obstructiones, vel eius in Medullam spinalem defluxus et compressiones certis in locis, Paraplegiam inferre possunt. Imo forsan aliqualis irritatio, contractionem fibrarum et membranarum circa principium Nervorum inducere, et hinc Spirituum influxum sufficientem impedire poterit. Positivam Apoplexiam etiam excipere Paraplegiam, res est nota, sed modus admodum obscurus. Probabile etiam est, Partes quasdam per consensum Nervorum sensu et motu plus minus privari, et hoc enim permutationis ratio Affectuum paralyticorum et convulsivorum, atque earum identitas explicari possunt.

[note: Prognosis.] Prognosis; Paraplegia quaevis difficilis est curatu, levior curatu difficilior; gravissima difficillima. Si parti paralyticae vel Tremor superveniat, vel doloris molestia, bonum signum. Quo maior calor, eo maior spes.

[note: Curatio.] Curatio. Eadem fere, quae in Apoplexia [orig: Apoplexiâ] univesali danda sunt remedia appropriata. Vomitus in Paraplegia [orig: Paraplegiâ] optimus, et quidem efficaciter satis procuratus, si nempe sequitur Apoplexiam positivam. Si privativam, magis Venaesectio, Fonticuli,

Vesicatoria et Cucurbitulae inter Scapulas conveniunt: utrobique autem Venaesectio adhibenda in Plethoricis, aut quibus sollennis Sanguinis excretio suppressa fuerit. His praemissi inter remedia interna laudantur sudorifera, tam generalia ex Lignis, quam in specie Aurum diaphoret. Poterii, Cinnab. Antimon. Corallia, Salia volatilia, Spir. Sanguin. human. Liquor C. C. succinatus. Optimus est sequens Bolus in Adulto.

[gap: abbrev. R] Conserv. flor. Tunicae [gap: abbrev. 04] . Auri diaphor. [gap: abbrev. 02] . M. pro 2 dosibus. Decocta LIgn. Sassafras, Bacc. Laur. et Rad Helen. his appropriatis interposita sunt optima, v. g.

[gap: abbrev. R] Rasur. Lign. Sassafr. [gap: abbrev. 06] i. Herb. Rorismar. Mi. Bacc. Lauri [gap: abbrev. 06] i. coq. in Aq. et Vin. aa. [gap: abbrev. 08] ii. in fine adde Spir. Iuniperi [gap: abbrev. 06] v. Spirit. Sal. armoniac. [gap: abbrev. 04] ii. Syr. flor. Tunicae [gap: abbrev. 06] ii. Misce.

[note: Externa.] Externe Vertici, Spinae dorsi, aut loco, unde oritur Nervus partis affectae, illinenda conveniunt Olea destil. Succin. Lavendulae, Spicae, Baccar. Iuniper. Rorismarin. Amaraci. Galbanetum Paracels Spir. Vin. camph. ter vel quater de die calide affricando. Conveniunt etiam Essent. ex infusis Nervorum, vel Aq. articularis, Tinctura Castor. Spiritus Lilior. convall. cum Vino ad frictionem dorsi, item Spirit. et Sal. volatil. Lumbricor. aut Formicar. Quos si Spina dorsi his bene perfricata fuerit, applicandum denuo linteum calidum, Gummi Ladani, Tacamahacae, Styracis vel Animae suffumigatum. Cum huiusmodi Frictionibus, et Litibus calidis ac penetrantibus irritentur partes sensibiles, et huius medio provocetur plus minus Spirituum impetus; propterea et ipsas partes ita resolutas his modis tractare consultum est, ac propterea hic praestat dictis Litibus addere praeparata ex Alumine plumoso. Tandem Balnea ex Formicis seu Stuffae siccae hic quoque locum habent.

[gap: abbrev. R] Spir. Vin. camph. [gap: abbrev. 06] ii. Spir. Lumbric. terrestr. 06???. Essent. Castor. ???. M.

[gap: abbrev. R] Liquoris Lumbric. terrestr. in Clibano parat. [gap: abbrev. 06] ii. Ol. destill. Spicae, Iunip. an. 04???. Ol. Lavend. Maioran. an. [gap: abbrev. 03] . Ol. Succin. [gap: abbrev. 02] i. Alumin. plumei. [gap: abbrev. 02] . M. Partibus fricatis hoc Balsamum seu Oleum inungatur, quibus subinde imponi potest Emplastr. ex nervin. et aromat.

Pro Aquis articular. quidam recipiunt Semin. Sinapi p. i. Bacc. Iunip. p. ii. contusa infundunt in Spir. Vini, eundemque impraegnatum partibus affricant, et multa alia.

CAPUT III. De Paralysi.

[note: Paralysis.] PAralysis est resolutio membrorum talis, ut in ipsis motus primario deficiat, superstite plus minus [note: Stupor.] Sensu. Stupor contra est Affectus, in quo deficiente in partibus Sensu superest Motus. Paralysis igitur est resolutio et relaxatio istius constructionis, quam debet habere Nervus, Tendo, Ligamentum, quibus mediantibus connectuntur et moventur Artus, et quae ipsa instrumenta laxiora non possunt movere istas partes. Quod si in Paralysi, Motu laeso, remeneat Sensus Tactus [orig: Tactûs], vocatur [note: Parhesic.] Parbhesis, qualis est, quae Scorbuticos affligit, aut post Colicam accidit. Quando vero motus et sensus una perenunt, dicitur Paralysis, gravior scil. species.

[note: Differentia Paralyseos et Paraplegiae.] Differunt Paralysis et Paraplegia 1. Origine, nam Paraplegia sequitur Cerebri et Spinae morbos, et comitatur Apoplexiam, Epilepsiam, Convulsiones, etc. Paralysis vero sequitur Scorbutum, Colicam convulsivam: quandoque copiosam ingurgitationem Vini.

2. Subiecto. Nam in Paraplegia nervi, in Paralysi musculi et tendines afficiuntur, unde Remedia ibidem applicanda.

3. Symptomatibus. Nam in Paraplegia legitima, Sensus Tactus [orig: Tactûs] cum Motu tollitur; in Paralysi plerumque superest, vel interdum remanet Sensus dolorosus.

4. Paraplegia a principio ad finem est constand. Paralysis et Parhesis Aegros saepe per intervalla vexat. In Paralysi itaque Motus perit saepe manente Sensu; sed si Sensus perit remanente Motu, non Paralysis sed Stupor dicitur.

[note: Causae.] Causae sunt privativae vel positivae; privativa est Nervorum resolutio et compressio; sed haec potius Paraplegiam infert. Positiva est, quae proprie [note: Externae.] Paralysin constituit; sive interna sit sive externa. Inter externas sunt humectatio et refrigeratio nimia, indeque nata resolutio tendinum et fibrarum mora nimia in frigida [orig: frigidâ] aqua [orig: aquâ], frequens natatio, graviores Animi affectus, vapores mercuriales, suppressio Lochiorum, omnissio Venaesectionis consuetae, tactus Torpedinis piscis, et quorundam Conchiliorum. In [note: Internae.] specie Paralysin positivam infert ex causa interna acidum volatile austerum fere, vehiculo nunc seri, nunc spiritus [orig: spiritûs] influi, ad partem nerveam delatum, cuius occasione fibras unius vel alterius Musculi aut Tendinis nonnihil intorqueri sive corrugari videntur. Contumacissima est Paralysis, quae ex Vino, Scorbuto, vel Colica [orig: Colicâ] oritur. Notum est, Vini potatores in quibusdam Regionibus Paralysticos reddi, nunc cum partis Stupore, nunc cum Sensu verminante et lancinante. Tandem membri Contractura supervenit, quae ex acido, volatili austero derivari potest. Observantur tales frequenter in Moravia, Austria, etc. Acidum illud in Stomacho

non rite correctum pergit ad partes extimas, atque extus ad nervosas Fibras, Tendines et Ligamenta defigitur. Quod si magis volatilisatum sit, Synoviam Articulorum, Podagram vel Lithiasin infert. Unde in hoc casu praemissis praemittendis optime lacticiniis [note: Velut Scorbutus.] curantur. Scorbutus saepe huiusmodi Paralysin inferre solet: cum inchoat et procedit, primo vagus sensim stupor apparet, hinc successive labefactatur tonus Membri. Haec Paralysis utplurimum est vaga, uno enim die incedit Aeger, altero decumbit; Sensus manet plerumque, et aliqualis saltem Stupor inducitur; nunc cum dolore gravi vago, nunc cum fixo iuncta est, ut vix membra commode movere possint Aegri, nisi iacentes. Saneacidum volatile hic peccat, nerveas fibras diversimode afficiendo; unde non rarum est, ut scorbuticis membrum spasmo contractum nunc rigidum reddatur, nunc Paralysi affectum flaccescat. Paralysis sequitur etiam Colicam illam, quae magis habitulais est, et vulgo ab humore tenui et acri oriri dicitur, atque Practicis Colica biliosa vocatur: alvus heic pertinaciter clausa, Tormina atrociora sunt, malum purgantibus per os assumptis exasperatur, Umbilicus interiora versus trahitur. Si haec recte considerentur, ratione causae [note: Colica biliosa.] Colica scorbutiea est, ratione modi convulsiva. Acidum hoc plexibus nerveis mesenterii inhaerens tale turbas dat, ex fibrarum enim tendinosarum congregatione Contracturam efficit. Et sic per consensum unius vel alterius Membri dispositio insequitur Paralytica, sicuti et Stupor Crurum ex Renum Calculo.

[note: Prognosis.] Prognosis. Paralysis difficilis exsistit curatu; quo magis partes contractae, eo peius, quo magis vagum est malum, eo melius.

sudorifera sunt optima, antimonialia illa atque Cinnabarina. Quin et in malo contumaciori Salivatio conducit. Si a vitio externo, ut contusione, luxatione, etc. tum Litus ex aromaticis et nervinis, in specie Balsam. Peruv. Empl. paralyticum Mynsycht. cum Gummi Tacamahaca [orig: Tacamahacâ] mixtum prodest. In specie interne et externe Oleum destill. Lavend. litu cum Petroleo et Ol. Iunip. acuatum commendatur. Quod si Paralysis oriatur ex humectatione et relaxatione Tendinum, etc. a causa [orig: causâ] interna [orig: internâ] aut externa [orig: externâ], conunit Litus ex Oleo Terrae, Axungia [orig: Axungiâ] humana [orig: humanâ] et anserina [orig: anserinâ] compositus. Emplstrum ex Tacamach. et Galbano malax. Oleo Succin. et Philosoph. circa Articulos applicatum, item cum Oleo Terrae et Philosoph. mixtum. Interne saepe Theriaca [orig: Theriacâ] sudor provocetur. Si a mercuriali Veneno, convenit Decoctum Foeniculi et Helen. Si Venena sufficienter exclusa, Lac et Serum lactis propinari possunt. Si excretionis cuiusdam suppressio in culpa [orig: culpâ] fuerit, tum Venaesectio primum, hinc sudor conveniunt; si acidum fuerit volatile, quaelibet fortiora purgantia vitanda; saltem Helleborinis mitioribus; iisque partitis vicibus utendum: In Scorbuticis praecipue fortiora purgantia Morbos canvulsivos inferunt. Conveniunt itaque ratione acidi vol. antapopleptic. fixa et epileptica, ut Unicornu verum, Cinnab. antimon. Aur. diaphoret. antimon. diaph. mart. Item urinosa volatilia, ut Spiritus Tart. volat. Tinctura bezoard. Spir. sal. armon. spir. Lumbric. Item aromatica appropriata, v. g. Rosmarin. Castor. Remedia ex Lignis, Theriaca, et Extracta theriacalia; istis praemissis Diaeta temperata et lactea instituatur. Si Scorbutus in recessu sit, iuxta volatilia urinosa locum obtinent Turiones Pini et Abietis, v. g.

[gap: abbrev. R] Turion. Abiet. 06???. Rad. Chinae [gap: abbrev. 06] . coq. ex Aq. et Cerevis. ad medias; bibatur ex hoc mane et vesperi.

Istis praemissis (non alias) Serum lactis cum antiscorbuticis mistum egregium est.

[note: Paralysis ex Colica.] Quod si denique Colicam insequatur Paralysis, cautus sit Medicus in praescribendis purgationibus fortioribus. Nervus Curationis ad Abdomen potius dirigendus est per Clysmata lenient. absterg. ex Lacte et Tereb. quod frequentius eo melius. Interne per Decocta Sem. 4. calidor. Rad. helenii, Milii cum Lign. Sassafras, Serum lactis cum antiscorbut. Umbilicus probe Spir. Tart. aut Sal armoniaci vinoso fricentur, postea inungatur Galbaneto Paracelsi, quod sane egregium; non conveniunt hic Unguenta nimis pinguia; praestat interdum uti Suffitibus, Fomentis, Lotionibus, Observandum tamen, si Scorbutus subsit, externa temperata magis convenire, non semper calida et acria. In administratione topicorum expendat Medicus, an Paralysis sit ab humore aquoso aut pituitoso; aut sero quocumque modo vitiato, an Aeger sit similis constitutionis, parsque paralytica prius intumuerit, tunc enim medicamenta subtilia, calida et penetrantia adhiberi possunt. Quod si vero sit constitutionis biliosae, et pars affecta emarcescat, ab iis abstineat.

[note: Remedia externa.] Inter externa praeter Galbanetum Paracels. et Oleum diviniss. Fallop. conveniunt Balsamus paralyt. Myns. item Aq. articular. externa, v. g.

[gap: abbrev. R] Fol. Nicotian. Origan. Flor. Samhuc. aa. Mi. Rad. Angelicae, Pyrethri, Aron. aa. [gap: abbrev. 06] . Euphorb. Castor. aa. ???. Priper. utriusque [gap: abbrev. 04] ii. Flor. Staechad. arabi c. Lavend. et Lilior. convall. aa. M???. Sem. Eruc. 06???. Incis. et contus. digerantur, in Spiritus [orig: Spiritûs] Vini quantitate sufficiente, v. gr. [gap: abbrev. 08] i. per quinque vel sex dies; hac dein Essentia [orig: Essentiâ] fricentur partes, vel abstrahatur ab iisdem Spiritus Vin. et applicetur.

post sudorem, huiusque abstersionem, apertis nempe poris. Conducunt vero ulterius, efficaciterque operantur Essentia Succini, Spir. sal. armon. et Lumbricor. terrestr. Spiritus Tart. rectificatus cum duplo Spirit. Vini in Paralysi ex Colica. Accedit Urina [note: Urticatio.] humana ratione Salis volatilis. Laudantur quoque Urticae et Urticationes; item incoqui possunt Urtica, Serpillum, Camomil. Cuminum et Sal in Urina [orig: Urinâ] humana [orig: humanâ] ad quartae partis consumptionem, eaque balneetur Membrum, inungendo postea cum Oleo vulpino. Olea destillata v. g. Iuniper. Lavendul. Tart. Lignor. Galbani, etc uti et Petroleum Oleo Nucistae exceptum, [note: Scorbuticis convenientia.] conferunt iis, qui acria ferre possunt. Scorbuticis autem temperata magis conducunt, inprimis si Atrophia memri metuatur; talia sunt Pinguedo human. viperin. anserin. castorin. nunc sola, nunc cum Oleo quodam destill. praemissa [orig: praemissâ] frictione, applicata. Huiusmodi est Liquor Anseris assando prolicitus, cum parte aequali Vermium terrestr. mistus, vel in pastam redactus et destillatus, unde Oleum habetur egregium. Conducit autem Anserem Vino lotum, Ture, Mastiche, Myrrha [orig: Myrrhâ], et Ung. martiato ante assationem replere. Pari ratione Venter Ciconiae impleri, et huiusmodi linimentum elici potest. Balnea ex Formicis egregia sunt in Paraplegiis ac resolutione Tendinum et Ligamentorum. Integrum enim illorum cubile Sacculo inclusum, Aquae ferventi inicitur, cuius vaporem excipiat Aeger; sequenti die ebulliat iste Sacculus et denuo excipiatur vapor, idque bis vel ter. Acedunt vinacea, dum spontanea [orig: spontaneâ] fermentatione incalescant, aut inspersione Calcis vivae animentur, membra enim paralytica iisdem immersa in Paralysi scorbutica [orig: scorbuticâ], aut ex Colica aut acido vitioso nata [orig: natâ], mediante sudore multum levantur. Thermae denique iis, qui

constitutionis sunt sanguineae et phlegmaticae, minus qui biliosi sunt, conducunt; idque magis in Paraplegiis quam Paralysibus.

SECT. V. De Laesionibus Sensuum externorum.

CAP. I. De Variis Visus Laesionibus.

QUATUOR modis laeditur visus. 1. Quando aboletur, in Caecitate. 2. Quando imminuitur in Visus [orig: Visûs] Hebetudine. 3. Quando depravatur. 4. Quando augeri videtur, et obiecta nimis colorata et spelendida apparent. Frequentiores autem Affectus Oculorum sunt 1. Unguis. 3. Leucoma et Sugillatio. 3. Cataracta et Suffusio. 4. Gutta Serena.

[note: Unguis Oculi.] Unguis fit, quando tunica quaedam, utplurimum a Cantho maiore circa Nasum enata, foramen Pupillae claudit et nullum concedit transitum radio visio. Si tunica haec tenuis et albida sit, Unguicula vel simpliciter Tunica dicitur; sin vero carnosior [note: Pannus. Causae.] exsistat, Pannus audit. Causa talium sic habet; Lacrimae salino acidae aut acres carnem in Angulo maiore arrodunt, hincque membranam adnatam laedunt, unde nutrimentum transudat et coagulatur in concretum eiusmodi membraneum. Si fortius penetravit ista rosio et vascula Sanguinis laesit, Sanguis novas vias facit et venulas repraesentat; Pannus itemdem lividus, obscurus et dolorosus est, adeoque Tunica maligna sive cancrosa audit; si vero Pannus candidus, clarus, tenuis et indolens sit, benigna dicitur.

[note: Prognosis.] Quoad prognosin; Unguis gravis tandem Caecitatem infert. Recens facile curatur, vetus difficulter. Tunica cancrosa non attingenda: neque ea quae cum Pterygio incipit et progreditur.

[note: Curatio.] In Curatione Tunica haec praeternaturalis removenda aut medicamentis abstergentibus et blande erodentibus, aut manu chirurgica [orig: chirurgicâ]: hinc blande adstringentibus portuli firmandi. Conveniunt igitur Sacch. cand. Mel, Vin. alb. os Sepiae, C. C. ustum, Testae Ovorum calcinatae: item Aquae Euphrag. Chelidon. mai. Foenic. in quibus infunditur Crocus metal. vel dissolv. Sal gemmae pro Collyriis. In specie convenit Fel Lucii piscis ad [gap: abbrev. 06] . dissol. in Aq. Leucoii bulbos. [gap: abbrev. 06] i???. Item huius Fellis Aqua destil. et Essent. vel loco eius Fel human. destil. in cucurbita [orig: cucurbitâ] per alembicum aeneum. Egregia est etiam Aqua destill. per alemb. ex Stercore Anseris iunioris, Mense Aprili collecto. Si pertinacius sit malum progrediendum Ad Aquam sypphyrin. Chirurgorum, quae varie dilui potest. In specie Sucus Chelid. mai. express. dilutus cum Rore Foeniculo insidente absumit Tunicas. Facit huc Collyrium sequens:

[gap: abbrev. R] Lapid. Haematit. ppt. ???. Vitriol. alb. gr. xv. Myrrhae, Croci an. gr. v. Zacch. cand. alb. [gap: abbrev. 02] . M. f. pulvis, miscendus cum partibus aeq. Aqu. Ros. Euphrag. et Foenic. et Tunciae illinatur Mistura cum penna [orig: pennâ], cavendo Pupillam.

[note: Nubeculae causa.] Nubecula fit, quando in nutritione Corneae perspicuae alimentum nonnihil crassius et viscidius suggeritur, adeo ut obscurata [orig: obscuratâ] cornea [orig: corneâ], Aegro omnia obscura et quasi per nubeculam appareant. Si ab erosione Tunicae cornae, v. g. in Variolis, cicatricula crassa et alba generetur, Albugo seu Leucoma vocatur; si post ictum aut casum Sanguis congrumatus in albo Oculi haereat, et radios visivos

vitioso colore tingat, Sugillatio dicitur. Quoad [note: Prognosis.] Prognosin, Cicatrix crassa et diuturna difficilis est curatu. Sugillatio facile removetur in Pueris, modo tractabiles sint.

[note: Curaetio.] In Curatione Nubeculae materia crassa removenda: Leucomatis macula et cicatricula abstergenda: in Sugillatione sanguis congrumatus resolvendus et discutiendus. Conveniunt igitur Sem. Sclareae Oculo impositum, quod Maculas et Albuginem abstergit; Sucus Foeniculi cum Bals. Peruv. Succ Anagall. flore caerul. Sucus Chelidon. Aq. Mell. simplex et comp. Aqua saphyrina, et Liquores parati ex Succo Tragopogonis, Hieraciorum, Flor, Cichor. et Cyani. item seq. Cataplasma Oculo imponendum:

[gap: abbrev. R] Pulp. Pomor. odor. quartarium, incid. minut. et in Aq. Ros. ac Foenic. coq. ad pultem; adde Mucilag. Sem. Faenigr. [gap: abbrev. 06] ii. Album. ovor. No. ii. vel iii. Lap. Haematit. ppt. [gap: abbrev. 03] . ad [gap: abbrev. 04] . Cort. Granat. pulv. [gap: abbrev. 02] i. M. s. Cataplasm. Ad sugillationem valet Fotus ex Aq. Chaerefol. et flor. Cyani cum linteis multiplicatis: item Decoct. Rad. Symph. et Sigill. Salom. vel Liniment. contra, Livorem faciei Mynsichti.

[note: Suffusio.] Suffusio fit, quando in Humore aqueo concresit membrana radiis transitum negans, quae Cataracta dicitur. [note: Causae.] Causa est impuritas Humorisaquei, eius perspicuitatem tollens; ratione cuius cum particulis excrementosis in Membranam concrescit. Praeter hanc datur et Suffusio notha, Ieiunis, et iis, qui debilitate Stomachi laborant, familiaris: item in statu Febrium, dum Muscae ante Oculos versari videntur. [note: Glaucoma.] Distinguendum autem est inter Suffusionem et Glaucoma; hoc enim tale Humoris crystallini vitium est, quo is ex perspicuo obscuratus, et albedine fusca inquinatus est, quod quidem vitium Senibus tandem naturaliter accidere solet.

[note: Prognosis.] Quoad Prognosin; si uno Oculo connivente alterius Pupilla non dilatetur, incurabilis est Suffusio. Si Cataracta confirmata, sit, ubi Aegri lumen admotum vix vident, medicamentis quidem plane non, Chirurgia [orig: Chirurgiâ] autem difficulter curatur. Quo magis alba, [note: Curatio.] eo melior, nigra fere numquam curatur. In Curatione substantia ista heterogenea ante sui concretionem discutienda: concreta vero resolvenda, aut saltem manu chirurgica [orig: chirurgicâ] deprimenda. Conveniunt itaque Aquae ophthalmicae antimoniales, Liquor Hepatis Mustelae, Aq. destil. Stercor. human. cui infund. Fel Mustelae piscis. Aq. opthalm. Querc. ex Vitriol. et Urina pueri. Ex Chirurgia praeter depressionem acu faciendam, conveniunt quoque Vesicatoria in Nucha [orig: Nuchâ], Fonticuli, Setacea, et huius farinae alia.

[note: Causa.] Gutta serena fit, quando radius visivus pertingit quidem ad retinam, sed nulla sequitur visio. Cuius causa fere semper est in Nervo optico, eiusque expansione, quae Tunicam retinam constituit, quando nimirum obstructus, compressus, vel alio modo laesus est Nervus v. g. ex Scabie retropulsa [orig: retropulsâ], Ulcere Pedis intempestive clauso, etc. adeo ut Spiritus animales influere nequeant: vel quando ipsa Retina ita flaccida evadit, ut a nullo radio visivo moveri queat. Quo facit, quando illa a causis externis v. gr. ob percussionem Oculi, casum in Synciput, fortem Sternutationem, diuturnum Solis aut Lunae plenae aspectum, laceratur quasi, vel alio modo vitiatur.

[note: Prognosis, et Curatio.] In Prognosi omnis Gutta serena difficulter, relaxata autem Retina Senum vix curatur. Nyctalopia, si interdiu recte, vesperi parum aut nihil videtur, raro curatur. In Curatione conveniunt interne Pill. aloephang. Infus. Senae cum Sale Tart. in Aqua Euphrag. et Foenic. Pulvic Hermodactyli, porro aromatica, fugiendo interim acria manifesta, Allium, Cepas, etc. Inter

specifica palmam ducit Euphragia, indeque paratum Vinum, Essentia, etc. hinc Rad. Valerianae, Chelidon. mai. Levistic. Foenic. Sassafr. Rosmar. Bacc. Iunip. Ruta. Conducunt porro remedia ex Formicis parata interne et externe. Pro usu externo praestant Infusa antimonialia, et Aq. ex Fellibus, item seq. Unguentum.

[gap: abbrev. R] Mell. anthos. et despum. [gap: abbrev. 06] . Pulver. Zingiberis, Caryophyllor. arom. an ???. Salis vitrioligr. v. M. f. Ung. de quo particula instar Seminis Sinapi Oculo imponatur et continuetur, nisi quaedam hinc Inflammatio accedat, huiusque Unguenti usum ulteriorem prohibeat.

ARTIC. II. De Auditus [orig: Auditûs] Laesionibus.

[note: Audictus [orig: Audictûs] laesio.] LAeditur Auditus 1. Quando imminuitur autaboletur in Surditate et Barycoia [orig: Barycoiâ]. 2. Quando depravatur in Tinnitu Aurium.

[note: Causae.] Surditatis causae sunt vel Auris externa abscissa, vel meatus auditorius obstructus a Cerumine aut externis illapsis, vel membrana Tympani rupta, exesa, aut ulcerata, vel Nervus auditorius male insertus, aut obstructus, vel compressus. Causae externae sunt casus ab alto, nimii sonitus, v. g. ab explosione Sclopetorum, Morbi acuti ad statum properantes, et per haemorrhagiam criticam finituri. [note: Prognosis.] Quoad Prognosin, Surdi ab ortu raro curantur. Surditas per se et independens curatu difficilis. Surditas in acutis cum Urina [orig: Urinâ] cruda [orig: crudâ] delirium portendit: Sed cum coctionis signis bonum, et Haemorrhagiam [note: Curatio.] criticam promittit. In Curatione Surditas critica sponte cessat. Sia Cerumine obturentur Aures, id attenuetur per Succ. Absinth. Spir. Unin. aut Salis

ammon. Oleum Amygdal. amar. etc. dein eximatur. Sin ex aliis causis fuerit malum, fere semper Tympani et Nervi acustici habenda est ratio, ut horum tonus aromaticis et nervinis restauretur. Hinc remdia inter excellunt Ambra et Moschus; vel Aqua Origan. cum Vino destillata, vel Aqua Card. ben. Item Essent. Absinth. Castor. Succin. Betonic. aut Caryoph. Spir. acusticus Mynsichti, vel Barbette, cum Bombace Auribus admotus. Facit huc Oleum still. Succin. cum Ol. Nucl. Persic. Item Aq. magnanim. et Spir. Formic. vel rum. Rad. Helleb. nig. [gap: abbrev. 03] . Rad. Cal. arom. [gap: abbrev. 02] . Pulp. Colocynth. ???. Bacc. Laur. excort. [gap: abbrev. 04] . Sem. Cumin. [gap: abbrev. 02] i. Spir. Vin. [gap: abbrev. 06] v. M. Stent. in Infuls. per aliquot dies; Colaturae expressae guttae aliquot Auribus indantur. Si ex casu aut percussione, egregia est Aqua Cyclaminis per alembicum destillata, vel Emplastrum ex Tacamah. et Cerato de Beton. Capiti imponendum.

[note: Tinnitus Aurium.] In Tinnitu aurium sonitus percipitur qui non est. Causae sunt vel Aer Auris internus vitiose motus, vel Tympanum variis ex causis commotum et vellicatum. Hinc percussio Capitis, casus ab alto, turgescentia Sanguinis in Cephalalgia vel Febribus acutis, et quidquid aut Tympanum irritat, aut Aurem internam commovet, inter causas externas refertur. [note: Prognosis.] Quoad Prognosin; Tinnitus in Febribus ardentibus sponte curatur. Si per se Morbum chronicum constuat, raro tollitur et tandem ad Surditatem [note: Curatio.] declinat. In Cura laudantur Suffitus ex Absinth. Abrotono, Origano, Melissa, Euphrasia [orig: Euphrasiâ], Verben. tem ex Succino vel Gum. ammon. item Ol. Nucleorum Persic. et Spir. Urin. cum bombace Auribus inditus. Admodum laudatur seq. rum. Helleb. alb. Castor an. [gap: abbrev. 04] i. Costi ver. 04???. Rut. [gap: abbrev. 02] i. Euphorb. [gap: abbrev. 03] . Amygd. amar. [gap: abbrev. 04] i???. Coq. in Ol. Rut. quod tepide instilletur. Si fiat ex casu: rum. Aq. Calc. viv. cochleare i.

Interne in Affectibus Aurium, praemissis universalibus, prosunt Sassafrata, Succinata, etc. Quae eo melius operantur, si sudor post eorum assumptionem exspectetur.

ARTIC. III. De Laesionibus Gustus [orig: Gustûs] et Olfactus [orig: Olfactûs].

[note: VItia Custus [orig: Custûs] et Olfactus [orig: Olfactûs].] VItiato uno horum Sensuum vitiatur et alter. Laeditur autem uterque 1. Quando immiunitur aut aboletur, vel ex defectu Spiritus [orig: Spiritûs] animalis in Apoplexia [orig: Apoplexiâ], Paralysi, etc. vel ex vitio organorum. 2. Quando depravatur, ita ut odores vel sapores falsi percipiantur, propter organa a variis humoribus et halitibus peregrini saporis infecta. Sic Olfactus depravatur ob Scorbutum oris, vel Ulcus narium in Lue venerea [orig: venereâ]. In Ictericis gustus fere amarus esse solet; Quo forte picantium gustus referendus; et Catarrhi utrumque sensum aut depravantes aut abolentes. In Prognosi, si a Catarrhis, abest periculum; si inveteratum sit malum, difficile est curatu. Quantum [note: Curatio.] ad Curationem, in imminutione aut abolitione causa removenda, respectu habito ad Catarrhum; deinde organa confortanda per nervina, v. g. Olea et Essent. Maior. Puleg Rorismarini. Hinc Naribus commode illinitur Balsam. Maior. ex Oleo. Vel fiat Suffitus ex Gum. Anim. Succin. etc. In Olfactu depravato eadem locum habent. In Gustu autem depravato causa prius removenda, v. g. Ictericis Vomitus convenit: deinde Linguae tonus restituendus cum Sero lactis acidulato, vel Rad. Cichor. condit. Alias masticetur Raphanus ante pastum; vel subinde colluatur Os Succo Acetosae, vel Syrupo exinde cum Saccharo parato.

ARTIC. IV. De Laeso Tactu, indeque orto Dolore.

SEnsuum omnium communissimus est Tactus; nam omnes reliqui non sunt nisi Tactus speciales. Praeter eius abolitionem et imminutionem in Apoplexia [note: Dolor.] Paralysi, et Stupore; hic ipse interdum augetur et simil depravatur in Dolore, qui etiam omnibus Sensibus communis est: fit enim, quando in organum tam vehemens contingit impressio, ut illud nimis moveatur; in specie, si fibrillis nerveis obiectum quoddam tactile occurrat: quod eas nimis vehementer moveat. Tactus [orig: Tactûs] enim organum sunt Fibrae, earumque subtilissimae fibrillae, quae a fortiore et vehementiore obiecti motione celerrime vibratae, exinde violenter admodum separantur, divelluntur, et velut lacerantur, unde quaedam ab aliis divulsae contractiva [orig: contractivâ] quasi vi abbreviantur, et alias illaesas violenter trahunt ac lacerant; unde Dolor, et remoto obiecto Doloris continunatio. Affectis fibris vibrationis istius occasione Spiritus animales et ipsi ad certum motum determinantur, ad Cerebrum nempe, ubi in Sensu communi fit formalis Doloris perceptio, seu Sensus Doloris internus. Hinc fit, ut Convulsiones saepe dolorem sequantur; et vice versa convulsivus impetus doloris incrementum inferat, cum exinde pars dolens tendatur et pulsatoria [orig: pulsatoriâ] molestia [orig: molestiâ] afficitur. Atque hic est primus Doloris actus. Quod si autem fibrillis iam laesis obiectum, naturale licet, appropinquet; tunc fibrillae vel tantillo contactu vibratae novam doloris impressionem facere solent v. g. in partibus vulneratis aut ulceratis; inprimis si nervosae sint, quae fibrillas habent copiosiores quam sanguineae.

[note: Eius differentiae.] Differentiae Dolorum variae, et tantum non innumerabiles sunt, pro varietate obiecti dolorifici et partium affectarum. Sufficiet nobis decem speciales [note: Dolor gravativus.] ex causa [orig: causâ] interna [orig: internâ] ortas considerare. I. Est Gravativus dolor, et quasi premens, qui occupat partem minus sensilem, sed sentiente nonnihil membrana [orig: membranâ] cinctam, a materia [orig: materiâ] viscida [orig: viscidâ], minus acri, aut fluida [orig: fluidâ] fere insipida [orig: insipidâ], vel dulci infarctam; v. g. in Hepatis [note: Pungens.] tumore, Calculo Renum ingenti quieto. II. Punctorius, ortus ex acido membranam ad instar aciculae pungente, et hinc convulsivo spasmo crispante, [note: Terebrans.] v. g. in Pleuritide. III. Terebrans, ortus a viscido, plus minus acido, parti cuidam impacto, et eandem quasi terebra [orig: terebrâ] perforante, v. g. in Colica [orig: Colicâ], Cephalaea [orig: Cephalaeâ], [note: Rodens.] etc. IV. Rodens seu Mordens, quo et pruriginosus pertinet, quasi Vermiculi continuo fodicarent et roderent. Oritus ab acri salso membranosa [note: Pulsans.] loca vellicante. V. Pulsatorius, ortus ex nimia [orig: nimiâ] partis dolentis repletione, eiusque fibrarum convulsiva [orig: convulsivâ] ftrictura [orig: ftricturâ], unde constrictae arteriae quavis pulsatione dolorem intendunt, ipsa [orig: ipsâ] illarum tunica [orig: tunicâ] plus minus tensa [orig: tensâ]: percipiturque vix alibi, quam in Inflammationibus, aut fortioribus membranarum [note: Ostocopus.] Tensionibus, v. g. Cephalalgia. VI. Ostocopus, quasi in sui profundo ossa frangerentur, aut contunderentur; qui immediate Periostium afficit, praesertim nocturno tempore, oriturque ab acido in succo viscido, quasi minus corrosivo; Periostium nunc saltem vellicante, nunc rodente; v. g. in Lue venerea [note: Tensivus.] et Scorbuto. VII. Tensivus, ortus a spasmo membranarum, partem solidam investientium; sic in Odontalgia dimidium Caput tendi videtur. Si membranae cavitatem quandam efformantes repleantur, ita ut ex irritatione spasmodice contrahantur, sit Dolor distendens; sic in Colica flatulenta

[note: Lancinans.] Abdomen distenditur. VIII. Lacerans et Lancinans, quasi quis unguibus laceretur, propter acre acidum purum, sed austerum, membranas afficiens, idque [note: Ardens.] saepe in Cruribus Scorbuticorum. IX. Ardens, quasi ignis scintillulae urerent, ortus ab acido subtili acri, fere volatili, partes membranosas solidas afficente, v. g. in Erysipelate. Subinde humores contenti effervescentes, dominante acido volatili, talem [note: Algens.] producunt dolorem. X. Algens, ab acido minus acri, sed singulariter fibras quasi stupore afficiente.

[note: Causae.] Ex dictis patet, ex Causis doloris remotis internis inprimis esse acidum vitiosum, cuius particulae acutae et rigidae in fibras se insinuant. Huius acidi origo utplurimum est ex primis viis, v. g. in Arthriticis, et Scorbuticis; rarius autem ex privato partis, in digestione propria [orig: propriâ] laesae, vitio, v. g. in Odontalgia. Acidum hoc, prout nunc est volatilius spumosius, nunc minus volatile seu fixius; prout haeret in vehiculo tenuiori aut crassiori; prout parti dolenti magis vel minus infixum fuerit; etiam Dolores pertinaciores aut facilius curabiles infert. Sic Dolores venerei pertinacissimi sunt; et frequenter recidivant Dolores, qui ex privato partis vitio oriuntur, v. g. post Articulos graviter vulneratos, hi enim quavis tempestatis mutatione recrudescunt. Dolores autem arthritici vagi facile, discuti solent, propter acidum volat. spumosum, magis a spiritu influo quam seri vehiculo partibus communicatum. Hinc huiusmodi dolores non continui sunt, propter acre remissius parti agglutinatum. Nonnumquam Dolorem comitatur Tumor, qui in Inflammatione et Suppuratione causa est Doloris ardentis, rodentis, pulsatorii; In Arthritide vero Odontalgia, etc. ille Doloris est effectus, ex fibrarum strictura [orig: stricturâ] convulsiva [orig: convulsivâ],

[note: Curatio.] In Curatione conveniunt aut Causam removentia, quae fere alcalia sunt, nunc fixa, nunc volatilia; nunc macra, nunc aromatica, et oleosa; haec enim penetrant, acidum corrigunt, viscidum attenuant, et humorosum discutiunt: aut conveniunt Causam temperantia, pinguia nempe, oleosa, mucilaginosa, quae acre mitigant, et fibrarum tensionem emolliunt: Vel denique conveniunt narcotica, quae sensum partis stupefaciunt, v. g. Opiata, Hyoscyamus, etc. inprimis Ol. Hyoscyam. expressum externe applicatum.

[note: Causae remotae.] Causa materilais peccans removenda, maxime per sudorem et urinam; praesertim sudorem, huius enim medio et viscidum in contumacioribus Doloribus simul peccans plus minus emendatur. Inter Purgantia excellit Merc. dulcis; quibus adduntur martialia, solaria, etc. pro fomite morboso corrigendo. Sicuti externe, pro causae remotione, Venaesectio, Hirudines, Vesicatoria, (inprimis in Doloribus Artuum gravioribus a sero scrobutico acri) Caustica, etc. magis inserviunt.

[note: Vis narcoticorum.] Narcotica potentissime levant, Doloris symptoma sistendo, sed causam materialem nec corrigendo nec removendo. Conducunt inprimis, si humor sit tenuis et rodens, tenuitatem enim simul corrigunt. Sin vero glutinosus sit humor, sublato eius motu, eundem parti magis impellunt, adeoque Affectum deteriorem reddunt. Semper utique in curando Dolore respiciendum ad haec tria: 1. Ad partem affectam plus minus sensibilem, adeoque plus minus carnosam aut nerveam. 2. Ad causam efficientem occasionalem plus minus acrem. 3. Ad vehiculum causae, vel viscidum successive

attenuandum, vel tenue facile discutiendum: Nempe quo sensibilior est pars, eo magis temperata conveniunt; quo acrior fuerit causa occasionalis, et quo viscidior fomes, eo minus volatilia discutientia, quae acre agitando et viscidum resolvendo dolorem exacerbant, sed successive emollientia magis conducunt. Sic in Nodis venereis nocentissimus est Spiritus Sal. armoniaci urinosus.

[note: Remedia convenientia.] Remedia igitur heic convenientia sunt inprimis Alcalia plus minus aromatica, v. gr. Absinth. cum Parietaria [orig: Parietariâ] contusum, coctum et applicatum, tam in Dolore a causa [orig: causâ] externa [orig: externâ], quam in illo ex acri seroso humore interno, v. g. Capitis aliarumque partium. Item Menth. Anethum, Chamom. Folia Lauri, Bacc. Iunip. Sem. 4. cal. mai. Aquae articulares ad extra, acuatae Spiritu Sal. armon. cum Calce viva parato, et Spiritu Lumbric. terrestr. per putrefact. partibus antea probe fricatis, applicatae. In Doloribus egregia sunt Formicalia et Lumbricalia propter Sal. volat. singulare. Quo etiam Urina humana pertinet, et quaelibet [note: In dolorib. ab acido volatili.] ex ea [orig: eâ] parata. Dolores ab acido vol. orti sistuntur per volatilia ex animalibus, inprimis ex Scarabaeo cornuto. Pertinet huc Camphora et Spir. Vini camphorat. Praesertim in Inflammationibus; item Ranae et Sperma Ran. in Arthriticis et cognatis doloribus, ratione alcali temperati, quo turgent, singulariter anodyni, Sapo Venet. in Spiritu Vini solutus, ratione alcali oleosi dolores ab acido ortos sedat. Si adsit ardoris sensus, solvatur idem Sapo in Aq. spermat. Ran. vel Spir. Lumbric. aut Spir. Vini cum Camph. et Croco, pluma [orig: plumâ] illinendus. In Nervis contusis et punctis egregius est Bals. Peruvianus, qui solvatur in Vitello Ovi et Spir. Bacc. Iunip. in Articulorum doloribus [note: Ab acido viscido.] a defluxionibus frigidis. In Doloribus a viscido acido egregia sunt Gum. ammon. et Galban. Ac

inprimis Tacambaca in Doloribus a sero, vel lympha [orig: lymphâ] acida [orig: acidâ], Catarrhis vulgo tributis. Potentiora sed acriora sunt Olea destill. ex dictis Gummat. item ex Animalium ossibus, pinguedinibus, Cara [orig: Carâ]. Sic in Doloribus partium nervosarum egregium est Galbanet. Paracelsi, et si a contusione oriantur, Oleum Cerae et Spiritus Vini. In Dolore Brachii et Pedis optimum anodynum est Stercus humanum et vaccinum, aut recens applicatum, aut com Ol. Ros. mixtum in forma Cataplasm. Alias conveniunt Emplastr. de Meliloto, item de Ran. cum Mercur. Item ex Terebinth. cum Spir. Salis armoniaci.

[note: Demulcen tia.] Remedia temperantia et demulcentia sunt Lac et Lacticinia; illud enim oleo et alcali dives est; unde Lac capr. cum Melle parum bullitum, item Lac cum Ol. Ros. et Nymph. calefactum, ad modum fomenti, egregium est. Huc pertinet Cataplasma ex mica [orig: micâ] Panis albi cocta [orig: coctâ] cum Lacte, addito Croco; item Medulla Panis albi in Lacte vaccino macerata, et per cribrum traiecta, et addito Vitello ovi, Butyro recenti, ac Oleis Chamom. Aneth. Lil. alb. et Lumbric. Terrestr. Interdum miscenda est pinguedo Taxi et Vulpis cum Ol. Lumbric. terrestr. Hunc pertinent Althaea, Malva, Parietaria, Chamomilla, Violaria, Melilotus, Verbasci et Sambuci flores; Muscilagines istarum plantarum; Ol. Amygd. d. Unguent. dialth. Alabastr. Balsam. hypnot. Myns. Oleum ex flor. Verbasci in clibano paratum, Aqua Hirundinum cum Castor. etc.

[note: Curatio Dolores gravativi.] Quoad Dolores in specie, curatur gravativus per Venaesectionem, Sudorifera, Purgantia, et externe per Fonticulos: Olea destill. penetrantiora, atque Emplastra ex Gummat. ac narcoticis, veluti de Cicuta, Nicotiana, etc. Punctorius curatur per Salia vol. sudorifera Opio mista, v. g. Spir. sal. armon. anis. cum Essent. Opii. Externe, per Ung. dialth. Ol. Amygd. d. addito

pauco Oleo dest. Chamom. et Camph. Item volatilia penetrantia, ut Spir vini camphor. Spir. Sal. armon. [note: Terebrantis] Sperma Ran. Spir. Vin. saponat. etc. Terebrans curatur interne per incidentia et evacuantia, praesertim ex Gummat. et Merc. dulci. Externe per Gummata, Emplastr. carminat. Sylv. Empl. de Ran. cum Merc. item de Galban. crocat. Myns. Pausatorius per sudorifera acidum destruentia; externe per fomenta ex Aromat. Vino incoctis; item Empl. Melilot. cum Theriaca [note: Tensivus.] malaxatum. Tensivus per volat. temperata cum opiatis: externe per fomenta anodyna, opiata, lacticinia, etc. Distendens per carminantia, et externe per [note: Ostocopio.] discutientia. Ostocopus, praemissis universalibus, per diaetam sudoriferam; externe per Empl. ex Gum. item de Ran. cum Merc. malax. cum Ol. fetido Tart. Guaiac. [note: Ardentis.] CC. etc. Ardens internus per praecipitantia et absorbentia, externus per Saturnina, sperma Ranar. etc. [note: Algentis] cavendo acria et pinguia. Algens per aromatica, vel oleosa, v. g. Galbanetum, Spiritum Vini crocatum, Aq. Articul. etc.

[note: Lancinantis] In specie considerandus est Dolor lancinans, qui intensissimus est, licet nulla partis percipiatur alteratio; Et scorbuticos per duas vel tres horas ante mediam noctem infestat, remittitque accedente die. Dolores hi lancinantes fixi in quadam parte, utut saepius pro fomite agnoscant Scorbutum, interdum contumacissimi sunt sine Scorbuti indiciis; et ab internis parum levantur, ab externis vero nonnumquam exasperantur, inprimis a narcoticis, quae, licet dolorem mitigent, illum tamen postea contumaciorem reddunt. Utut totum membrum crucietur, specialiter tamen afficitur membrana aliqua, et mediante occulta [orig: occultâ] fibrarum crispatura [orig: crispaturâ] totum membrum per consensum affligitur. Suppressa Haemorrhagia narium consueta hunc dolorem singulis noctibus

recrudescentem induxit. In Curatione subinde utilis est Venaesectio, ut contentis concilietur motus occasione doloris et fibrarum strictionis plus minus deficiens; item Vesicatoria membro dolenti convenienter applicata; et interdum Fonticuli, qui sedato dolore consolidari possunt. Interne praemissis absorbentibus, v. g. Antim. diaph. Bezoardico miner. Cinnab. Antim. partibus Animal. duris et osseis, cum Anodynis mistis; conducunt volatilia ex Lumbricis, Tartaro et Urina [orig: Urinâ], antiscorbuticis mista. Ubi contumacior est dolor, usurpentur Decocta Lign. sudorifera: in specie Decoctum fiat Rasurae Lign. Guaiac. [gap: abbrev. 06] ii. Cimar. Pini iunior. recent. Mii. Herb. Rosmar. M. i. in Aq. ???vi. ad tertias coctis, inprimis, si glandulae circa Fauces et Caput intumescant. Alias Decoctum ex Rad. Vincetox. fol. Myrti, Sem. Hyper. et Rhab. elect. in Aq. com. addito Syrupo Capillorum. Veneris proficuum observatum fuit. Externe vitentur pinguia. Conveniunt autem Spiritus Vini simplex aut theriacal. camphorat. Aq. Hirund. cum Castor. Sapo Venet. in Aqu. Vit. solutus, et cum Spir. Ceras. nig. et Lil. convall. mistus; inprimis Spir. Tartari, item Galbanetum Paracels. utraque cum Spiritu Vini temperanda. Rad. Consolid. mai. recent. contusae, et vesperi Cataplasmatis modo impositae singulare quid obtinent. Proficuus est Suffitus ex mistura [orig: misturâ] Lixivii Coriariorum cum Urina [orig: Urinâ] humana [orig: humanâ], iniectis nempe Lapidibus vel Ferris ignitis. Denique Thermae, aut Luta et Lapides Thermarum in Aqua ad ebullitionem cocti; vel Decoctum Calcis vivae et Sulpuris, tamquam Thermarum succedaneum prosunt.

ARTIC. V. De Odontalgia.

[note: Dentium dolor.] DEntium dolor fit nunc per consensum ex affectis Gingivis; nunc per essentiam cuius causa est acor vitiosus, modo ex vitiosa [orig: vitiosâ] Dentium nutritione proveniens, modo a seri vehiculo ad Dentem deposito, ut in Scorbuto et Lue venerea [orig: venereâ]: forsan et collecti humores acres in cavernula Ossium Maxillae superioris intra Oculum multum contribuunt. Ipsi Dentes indolentes sunt, hinc Subiectum Doloris est membrana eorum intima ab expansione Nervi orta, cuius fibrae hinc inde in Dentium substantiam se insinuant. Ex illius autem contractione insequuntur etiam crispationes fibrarum vicinarum per consensum, [note: Causae.] et ex fibrillarum ac porulorum angustia [orig: angustiâ], nunc Sanguis nunc Serum aut Lympha cum tumore stagnant. Acidum illud Dentes rodens et corrumpens, successive cariosos et cavos reddit, unde frustulatim excidunt. Subinde in cariosorum cavitatibus ex alimento non assimilato generantur Vermiculi, dolorem non leviter exasperantes. Causae remotae ratione nutritionis laesae, sunt assumpta saccharata, dulcia, fervida, nimis frigida, inprimis acida, Spiritum dentium insitum labefactantia, et hinc eius texturam vitiantia: ratione acoris peregrini in vehiculo seri, sunt scorbutica et venerea Sanguinis et humorum Cacochymia, inprimis si Dentes antea non bene se habuerint. In Prognosi, contumacior dolor Convulsiones, Vigilias, etc. inferre potest.

[note: Curatio.] Curatio. Dolor sistendus, acidum corrigendum, Dens cariosus evellendus, et Vermiculi enecandi. In Scorbuto odontalgicis miscendum Decoct. Cochlear. et Nasturtu. In Lue venerea, Decoctum aut

Essentia Guaiaci. Dolrem sistunt Pilulae ex Opio Denti inditae, vel eius Essentia cum bombace immissa, aut Dentibus et Gingivis affricata. Virtute Opii operatur Theriaca, externe Malae applicata, addito in Ardore erysipelaceo Sale Absinthii. Subinde tamen Opiatis hisce universalia praemittenda: observatur enim, ex intempestivo eorum sus Sensuum stuporem, Vertiginem, Gravedinem capitis, imo et mortem nonnumquam insequi. Si suspicio sit Scorbuti, teneatur crebrius in ore Lac tepidum. Simili virtute operatur Nicotianae fumus, praemissa [orig: praemissâ], si opus est, purgatione, aut ipsa Herba masticata, cavendo salivae deglutitionem: Item Decoctum eius cum flor. Chamom. ut et Decoct. Hyoscyam. in Vino, vel Aceto, vel Aqua, in or edetentum ac gargarisatum. Camphora Denti intrusa, aut soluta in Spir. Vin. rectif. vel Spir. Sal. armon. cum Calce viva et Spir. Vini parato, egregie comfert. Egregium est Oleum destill. Caryoph. vel quod melius, Ol. stil. Orig. cretici, Denti instillatum; item Ol. Buxi cui tamen praefertur Ol. stil. Sabinae, nam et sabinae decoctum in Vino, vel Cerevisia [orig: Cerevisiâ] excellens est, et vermes simul enecat, item Oleum Terebinth. cum Camphora [orig: Camphorâ], aut Balsamus Sulpur. Essentia Guaiaci, aut Sassafras, vel, quod melius, Essentia benzoina, cum opiatis mista multum confert. Accedit Elix. Propr. s. acido; item Sulpur auratum Antimonii quod acidum absorbendo dolorem sopit. Laudatur Decoctum Spic. Nard. in Vino, et in Lue venerea Decoct. Gumm. Iuniper. in Aceto, pro oris collutione. Sed caute usurpentur Decocta in Aceto, quia plus nocent, Dentium compagem friabilem reddendo, quam prosunt stuporem inducendo. Accedunt Curationes magneticae per Persicar. in Aqua [orig: Aquâ] maceratam, deinde applicatam, et tandem in Fimo sepultam, ut cito putrescat; vel per Os dextri Femoris aut

Brachii Bufonis a carne nudum, Gingivis fortiter affricatum. Sunt et Curationes tr ansplantatoriae in Odontalgiis habitualibus, exscindendo nempe Festucam Coryli, et hinc Sambuci vel Salicis, sub cortice separato, qua punguntur Gingivae dum sanguinent, deinde Lignum cruentum immittitur loco, unde exscissum fuit, cortice denuo applicato et luto probe circumdato. In Odontalgiis Gravidarum non contemnenda sunt Emplastra ex Gum. Tacamah. aut Caran. malax. cum Bals. Peruv. aut Oleo Papav. Temporibus applicata, si Maxilla superior doleat, sin inferior veo, prope Aures. Quidam ex Gummi Elem. cum Mastiche; alii ex Gum. ammon. in Aceto soluto eadem parant.

[note: Tumor Maxillae.] Si adsit insignis Maxilla Tumor, pessime promovetur Abscessus Emplastro de Meliloto. Si parvus Tumor intense dolens circa radices Dentium emergat, suppurandus est applicando frustula Ficuum nonnihil assata, et Abscessus Aqua [orig: Aquâ] cum Melle probe mundificandus, ut materia omnis excernatur, tantillum enim fermenti recidivam facit: interdum hic Tumor sponte rumpitur, et materia per se excernitur. In contumaci Odontalgia, ubi metus est gravioris Mali, accedendum ad purgationem cum Ialappa, ad Venaesectionem largiorem, vel ad Cucurbitulas Scapulis, Cervici, Cubito, imo et Maxillae applicatas.

ARTIC. VI. De Cephalalgia.

[note: Cephalalgia] SI ista Capitis regio, quae Ossibus Cranii circumscribitur, doleat Cephalalgia dicitur, estque nunc interna, quando dura Meninx afficitur, quae

duplici constat tunica [orig: tunicâ], quam vasa sanguifera multis anfractibus oberrant: adeo ut dilatatis vasis a Sanguine, dilatetur et Tunica, unde Dolor capitis, fere semper tensivus, et simul pulsatorius. Nunc externa est, quando Pericranium, hinc Panniculus carnosus, Musculi, ipsaque adeo Cutis, in laesionibus externis, item ex materia [orig: materiâ] super Cranium collecta [orig: collectâ] in Lue venerea [orig: venereâ], acerbe dolent. Si dolor iste universum Capitis tractum ab ossibus Cranii circumscriptum occupet, et ob causam in Capite fixam [note: Cephalaea.] contumax fuerit, Cephalaea dicitur. Si dimidium [note: Hernicrania] Caput ratione Suturae sagittalis tantum doleat, Hemicrania vocatur, estque utplurimum valde contumax. Si unica tantum Capitis pars inter sagittalem ac temporalem afficiatur, dicitur Ovum, a magnitudine nempe loci dolentis. Si dolor fixus sit, et [note: Clavus.] contumax in uno parvo loco, Clavus appellatur, qui fere continuus est, cum Ovum subinde intendi et remitti observetur. Si Occiput solum doleat, idque cum sensu frigoris in Mulieribus, oritur utplurimum ex Utero.

[note: Cephalalgia calida.] Cephalalgia nunc calida dicitur, ratione sensus [orig: sensûs] caloris, inprimis circa frontem, et Sanguinis fervore, vel membranarum spasmo circa partes interiores [note: Frigida.] eundem detinente; nunc frigida, quando sentitur Frigus, aut saltem Capitis gravedo. Est denique [note: Per consensum.] vel per consensum, vel per essentiam. Cephalalgia per consensum oritur absque ulla vaporis aut humoris transmissione, ex sola [orig: solâ] membranarum Capitis cum partibus aliis membranosis communicatione, intercedente Nervorum consortio; Spasmus enim in Ventriculo vel alibi inceptus, nervorum et membranarum ductu ad Caput continuatur; unde Dolor talis per consensum, saltem tensivus, et hinc pulsatorius observatur. Sic notissima est Cephalalgia ex

[note: Per essentiam.] Cephalalgia per essentiam est vel accidentalis, vel habitualis; sic Vulnus Capitis accidentalem infert, sed si post Vulnus curatum remaneat atonia partis laesae, redibit Cephalalgia habitualis. Utraqque sit vel a Sanguine, vel a Lympha [orig: Lymphâ]. Sic Sanguis turgescens [note: Causae.] et ebulliens in Febribus Cephalalgiam infert, impetuosius vasa Meningum distendendo. Huc. facit Sanguis ex nimio aestu magis dissolutus, vel nimio Vini pout turgescens, (ubi ad est et Artuum lassitudo, nisi sudore praeveniatur) vel ex frigore et effluviorum retentione similiter turgescens, ut aceam ipsa transpiranda salina, membranis infixa, Dolores inferre. Pariter Sanguinis evacuationis consuetae, Haemorrhagiae, v. g. Narium, Mensium, etc. suppressio; item Sanguinis turgescentia uno alterove die, antequam Menses prodierint, Cephalaltias inferre solent. Faciunt huc Odores fortiores, v. g. Moschi, Ambrae, imo et Rosarum in iis, qui systema nervosum habent tenuioris texturae; qui vellicant membranam Narium superiorem, et ad hanc derivata a dura Matre filamenta nervea, quibus vellicatis tenditur ista Mater, unde Sanguinis circulus remoram patitur, et supervenit Dolor capitis pulsatorius et tensivus. Quoad serum aut Lympham, si haec vel stagnet, vel peregrino sapore, ut in Scorbuto, iinquinetur, Hemicranias aut Cephalaeas infert, Membranas Capitis affligendo. Si acrius sit illud, quo inquinatur, dolor est lacerans et lancinans; sin minus acre sit, gravativus est cum sensuum torpore, ut in Coryza incipiente.

[note: Humur viscidus stagnans.] Praeter Sanguinis et Seri vitia, accedit viscidum acre recrementum, vel depositum vel genitum in Capite, quod in omni Cephalaea aut Hemicrania

habituali peccare videtur, licet in aliis Hemicraniis subinde subsit Sanguinis motus impeditus in uno alterove ramulo vasorum medietatis Capitis. Interdum humor ille lentus viscidus se insinuat intra suturas Cranii, easque sensim discedere facit cum intensissimo dolore, nonnumquam cum manifesto sonitu. In Lue venerea [orig: venereâ] nutrimentum Cranii, acore maligno corruptum, in materiam viscidam et acrem [note: Causae plures aliae.] corrosivam sensim degenerat, quae supra vel sub Cranio coacervata Tumores et Cariem cranii infert, et ex affectis simul membranis dolores Capitis horrendos, in specie nocturnos; imo et Mercurii inunctiones, minus rite institutae, cruciatus pertinacissimos subinde relinquunt, partim ex relicto per insufficientem salivationem humore, partim ex ipsa Mercurii malignitate, partes nerveas afficiente. Interdum Abscessus interioris Capitis contumacissimas Cephalalgias inferunt, qquae eruptione puris per Nares subinde sedantur. Post laesionem externam, licet curatam, remanent interdum Cephalalgiae aut Hemicraniae, in specie, quando Cranium ipsum laesum, aut Fissura quaedam in interiori Cranii lamina [orig: laminâ] relicta fuit, per quam sucus nutritius alteratus in Tunicas destillat; aut quando aliqualis Sanguinis circa membranas fit extravasatio, Porro subinde Vermes aut Calculi in Cerebro geniti graves inferunt dolores, qui postemodum per Nares excreti levamen adferunt.

[note: Diagnosis.] Signa causarum distinctiva obscura sunt. Si causa nulla Caput laedens praecesserit, et nulla insignior Functionum animalium laesio, suspicamur dolorem esse per consensum; quo in casu Dolor ulplurimum est interruptus, et adsunt symptomata Functionis in quadam parte inferiore laesae, ita ut pro rpatione maioris vel minoris laesionis similiter afficiatur

Caput. Dolor Capitis per essentiam contraria habet Symptomata. Quae vero sit eius causa, difficile est cognitu. Ex Lympha aut plus minus acri materia [orig: materiâ] oriri monstrant gravamen Capitis, frigus, somnolentia, aetas senilis. Cephalalgia per essentiam interdum periodicationem determinatam habet, nunc Solis motum diurnum, nunc Lunae phases et periodos observantem.

[note: Prognosis.] Prognosis. Vehementissimus Capitis dolor in Febre continua [orig: continuâ], cum Urina [orig: Urinâ] cruda [orig: crudâ], seu alba [orig: albâ] et clara [orig: clarâ], Deliria, Convulsiones et Mortem portendit: subito autem desinens sine critico levamine, Gangraenae, aut omnimodae Sensus [orig: Sensûs] in membranis Cerebris deficientiae letale signum est. Si frigeant externa in vehementissimo capitis Dolore, malum est indicium. Si continuus et vehemens sit Dolor circa Frontem et Tempora cum Febre acuta [orig: acutâ], apparente circa diem quartem signo pernicioso, septimo fere mors ingruit. Si Cephalalgiae superveniat Aquae, Sanguinis aut Puris per os, nares vel aures excretio, signum est solutionis Morbi. Quibus ex Morbo partium inferiorum convalescentibus dolor Capitis supervenit, si non praecedat manifesta excretio, materia ad Cerebrum rapta Abscessum faciet. Quicumque in Febre non letali dixerit, sibi Caput dolere, aut prae Oculis obscurum quid apparere, si Cardiogmus accesserit, biliosus Vomitus exspectandus erit, praesertim si rigor intra hypochondria supervenerit. Quibus vero in eiusmodi Febribus Capite dolentibus Visus [orig: Visûs] hebetudo contingit, aut splendores circa Oculos obversantur, aut prae Cardiogmo aliquid tenditur in hypochondrio dextro vel sinistro, sine Dolore aut Inflam~atione, iis Sanguis e Naribus fluet.

[note: Curatio.] Curatio. Cephalalgiae per consensum, affecta [orig: affectâ] parte primaria [orig: primariâ] restituta [orig: restitutâ], facile curantur, illa vero per

essentiam difficulter. Utrinque praemittenda evacuantia, inprimis vomitoria in illa per consensum, et purgantia in illa [orig: illâ] per essentiam, in specie ex Mercurio [note: Per remedia pharmaceutica.] dulci. Utrobique alvus libera servanda, cum cbstructa Dolorem exasperet. In Dolore per consensum Stomachi optimae sunt Pilulae sequentes:

[gap: abbrev. R] Mass Pil. Mastich. [gap: abbrev. 02] . Extract. Helleb. nig. Extr. Castor. an. gr. iig. Extract. Troch. alhand. gr. ???. cum s. q. Elixir. Propr. f. Pilulae pro dosi, num. 12.

Observandum utique 1. Praemissis praemittendis in malo contumaciori per essentiam, inprimis ex seri aut lymphae vitio, optimam esse Diaetam sudoriferam, quae causam viscidiorem attenuat et dissolvit, mediante Sanguinis circulo. Alias interne conveniunt succinata quaelibet, inprimis eius Sal volat. hinc diaphoretica martialia, item volatilia tam urinosa, quam ex Vitriolo parata, His Essentia Lunae genuina addi potest; quibus opiata, et Camphora in priimis in Cephalalgia [orig: Cephalalgiâ] calida [orig: calidâ], permiscentur, quo in casu Spiiritus Vini camphorat. vel Oleum camphor. externe applicantur.

[note: Chirurgica.] 2. Chirurgica praesidia multi usus sunt; in specie Arteriotomia auxilium facile est, et nobile in contumacioribus malis, praecipue Hemicraniis, nec metuendum est Aneurisma, applicata [orig: applicatâ] enim Terra [orig: Terrâ] Vitriol. dulc. cum Terra [orig: Terrâ] sigill. et Album. Ovi, intra triduum coalescit Arteria. Post Arteriotomiam commendatur in diuturnioribus Cephalalgiis incisio Venae Frontis, loco cuius possunt adhiberi Hirudines utrinque ad tempora. Alias incisio Venae inter Indicem et Pollicem manus, praesens observatum fuit Hemicraniae remedium. Atque haec auxilia locum habent, ubi in vasis sanguiferis vitium haeserit. Si autem ex seri vitio malum oritur, eonducunt Fonticuli in Brachio aut Nucha [orig: Nuchâ], aut inter

Indicem et Pollicem manus [orig: manûs] excitati; Vesicatoria pone Aures vel prope Nucham, et in graviori malo Capiti raso applicata; Setacea; interdum Causticum potentiale, in Dolore Capitis periodico, ad ciceris quantitatem se extendente, et subinde Trepanum, inprimis in Dolore post Luem gallicam curatam. Sed necesse est, ut prius praemittantur Universalia, alias Praesidia chirurgica malum augerent.

3. Utut Opiata sistant dolorem, causam tamen [note: Anodyna.] relinquunt, eamque magis fixam reddunt. Anodyna igitur et narcotica adhibeantur primum in parva [orig: parvâ] dosi, adscendendo successive, idque solum specificis sive appropriatis additis. Si externe applicanda sint narcotica, caveatur a Suturis, metu soporosi Affectus [orig: Affectûs], qui etiam metuendus ex nimia Opii dosi.

[note: Topica.] 4. Inter alia Topica eminet inprimis Cataplasma ex Verbena [orig: Verbenâ] contusa [orig: contusâ] cum linteis duplicatis Fronti et Temporibus admotum: item Flores Papav. rhoead. contusi, nec non Betonica in Vino cocta et contusa, quae anodyna, et contra Capitis dolorem in Apostemate egregia est. Vel ubi opus est discussione et resolutione, rum. Betonic. M. i. Absinth. M. ???. Cubeb. [gap: abbrev. 04] . Vini [gap: abbrev. 08] . vel q. s. decoq. et Decoctum Epithematis instar Capiti applicetur. Sic etiam Rad. Rhodia cum pistillo lapideo contrita, et Aquar. Verben. et Sambuc. an. irrorata, atque instar Cataplasmatis Fronti applicata, conducit. Loco huius Decoctum ex illa paratur. Defectu Rad. Rhodiae locum supplet Pulvis Rad. Zedoar. cum dictis Aquis, sed hoc in Cephalalgiis ex causa frigida. In specie huc pertinent, quae plus minus aliqua [orig: aliquâ] vi narcotica [orig: narcoticâ] pollent, v. g.

[gap: abbrev. R] Nucleor. Persicor. [gap: abbrev. 05] . Sem. Papav. alb. [gap: abbrev. 04] i. c. s. q. Aq. Verbenae f. Emulsio, quae sub Epithematis forma [orig: formâ] Fronti et Temporibus applicetur. Hic laudatur etiam Infusio sem. Hyoscyam. [gap: abbrev. 06] . in Acet. rosac. ???.

et sic caput ligetur Fascia [orig: Fasciâ] ex Linteo subtiliss. Quod humectetur cum Spongia [orig: Spongiâ] Aceto intincta [orig: intinctâ]. Sic etiam, rum. Ol. Papav. ex Semine expr. [gap: abbrev. 04] . Ol. nuclear. Persic. 04???. Ol. Hyoscyam. Anethi. an. [gap: abbrev. 02] i. c. s. q. Cerae, vel Ol. Nuc. moschat. expr. fiat Linimentum Temporibus applicandum. Sed huiusmodi narcotica externa tantum locum habent urgente gravius dolore, eoque magis accidentali et per consensum, simulque coniuncto cum Morbis acutis, quam habituali, per essentiam, et cum Morbis chronicis. Dolores enim chronici huiusmodi Remediis leviter saltem palliantur, adeoque potius praemissis Remediis chirurgicis internis, aut Emplastris et Tacamachaca [orig: Tacamachacâ] cum Balsam. peruv. tractandi. Multum laudatur Ung. de Alabastro, in specie in Cephalalgia Febrium, cui de Ol. Papaver. Hyoscyam. aut Camphorae addi potest. Ubi opus est discussione et resolutione causae frigidae, optimi sunt Sacculi ex Milio et Sale communi suffumigandi; e quibus etiam cum Herba [orig: Herbâ] Betoniocae, Floribus Chamomil. Melilot. Sambuc. Keiri, Primulae Veris, Salviae, et Pulv. Rad. Rhodiae fiunt Sacculi interpassati, calide Capiti applicandi, inprimis in Cephalalgia [orig: Cephalalgiâ] Senum.

[note: Dolores scorbutici.] 5. Contumacissimi sunt Dolores scorbutici, lancinantes et nocturni, contra quos interne convenit Decoct. Lign. Iunip. cum Rasur. Lign. Buxi; item Lac, quod acrimoniam salis hic demulcet, licet alias per consensum Cephalalgias inferat. Externe conveniunt Vesicatoria prope Aures, item Epithema Cancrorum infra describendum, nec non Flor. Papav. rhoead. recentes contusi et applicati.

[note: Dolor febrilis.] 6. In Cephalalgia feebrili convenit Epithema ex Succo Sempervivi aut Portulacae cum pauco aceto; vel ex Succo Cancrorum expresso cum Aq. Papav. rhoead. subacto; vel ex ipsis Cancris fluviatilibus contusis et

applicatis. Convenit insuper Ungu. alabastr. cum Ol. Sem. Papav. vel Hyoscyam expresso. Si metuantur Deliria aut Convulsiones, applicetur plantis pedum pulmentum ex Fol. Rut. recent. M. iii. Rad. Raphan. incis. No. iii. Sal. com. M. i. Ferment. acri M. iii cum aceto rutoc. q. s. Hoc enim irritationis ratione revulsorium est, unde in Comate vigili Febrium egregium exsistit.

[note: Cephalalgia frigida.] 7. In Cephalalgia [orig: Cephalalgiâ] frigida [orig: frigidâ] a materia [orig: materiâ] viscida [orig: viscidâ] et glutinosa [orig: glutinosâ], item in Cephalalgia [orig: Cephalalgiâ] Senum, curatio per Ligna sudorifera conducit. Externe optimum est Bals. Succini Vertici illitum, item Empl. de Ranis cum Mercurio Capiti raso impositum, cuius etiam p. i. addi potest Empl. de Betonica et Ung. de alabastro p. ???. Ubi suspicio est materiae crassae; in Doloribus inveteratis, inprimis venereis, nil melius hoc Emplastro, ratione Mercurii, qui materiam attenuat; conducit etiam in discissione Suturarum, iin quo casu solemus alias, praemissa [orig: praemissâ] Capitis ligatura [orig: ligaturâ], et derasis Capillis Ceratum ex Pelle ariet. cum Gummi elemi, et pauco Cerato de Betonica loco affecto applicare.

[note: A laesione externa [orig: externâ],] 8. In Dolore a Laesione externa [orig: externâ] conducit Ung. alabastrin. et inprimis Cerat. alexandri benedicti, quod sequitur, rum. Gummi Hederae [gap: abbrev. 06] ii. Resin. purgant. [gap: abbrev. 05] . Cerae [gap: abbrev. 06] ii. Ol. rosac. [gap: abbrev. 06] i???. Gumm. ammoniaci [gap: abbrev. 06] i. Terebinth. [gap: abbrev. 06] ii. Succ. Corymb. Heder. et Farin. Fabar. q. v. Misce f. Emplastrum.

[note: ae Vermibus.] 9. In Cephalalgia a Vermibus, praemissis universalibus contra Vermes, applicandum Synicipiti Empl. ex Pulv. Aloes et Lumbricor. [gap: abbrev. 04] i. Fellis Tauri. [gap: abbrev. 04] : Ol. absinth. et Cerae, q. s. Et admittendus est Fumus ex seq. Pulvere, nempe. rum. Pulv. Cent. min. Marrub. et betonic. an. [gap: abbrev. 04] i. Zedoar. [gap: abbrev. 03] . Angelic. 04???. Succini [gap: abbrev. 04] . Antimon. crudi. [gap: abbrev. 06] . Minii. 04???. Boli armen. [gap: abbrev. 04] . Aristoloch. rotund. [gap: abbrev. 04] i. Absinth. [gap: abbrev. 04] ii. M. F. pulvis pro Fumo.

[note: Ab ebrietate.] In Cephalalgia [orig: Cephalalgiâ] autem ab Ebrietate sive crapula [orig: crapulâ] deglutiendum est Piper, quia cruditates Ventriculi absumit; item Caput leviter irrorandum Aq. frig. Aceto mixta [orig: mixtâ], Testes vero in illam immergendi.

[note: Hemicr anicr ania [orig: aniâ]] 10. In Hemicrania praeter supra laudatam Arteriotomiam, aut Hirudinum applicationem, laudatur Cataplasma ex Rad. Cucum. asin. cum Verbena et Absinth: vel ex eadem Radice add. emollient. in specie pro solvenda [orig: solvendâ] Hemicrania [orig: Hemicraniâ] per Abscessum. Applicatur etiam Decoctum ex eadem Radice et Absinthio in Hydrelaeo, Vino, vel Aqua [orig: Aquâ], Laudatur item Spongia madida decoct. Rad. Bryoniae cum Fol. Absinth. in Aq. illinendo positmodum Ung. alabastrin. Sunt qqui in specie ad Hemicraniam commendant Linimentum ex Euphorbii [gap: abbrev. 06] . Cerae [gap: abbrev. 06] ii. Ol. dulciss. [gap: abbrev. 08] . quo dimidium Frontis, et Musculi temporales commode inungi possunt.

ARTIC. VII. De Doloribus Oculorum et Aurium.

[note: Dolor Oculor.] DOlent Oculi, nunc propter Laesiones externas, nunc propter Ophthalmiam, seu Inflammationem, Lympha [orig: Lymphâ] exsistente acriori et acid. salsiori. Sensus vehementissiimae compressionis, et quasi lacerationis, ortus ex spasmo membranarum Oculi, specialis quidam Dolor est.

[note: Curatio.] Curatio. Hormini semen Oculo immissum, lympha [orig: lymphâ] oculari humectatum reddit mucilaginem, qua [orig: quâ] inviscantur ea, quae in Oculos inciderunt, et ita extrahi possunt. Perlae etiam, vel parvus Lapillus Cancrorum in Oculum immissus et agitatus, ea quae illapsa sunt, eicit. In Scoria [orig: Scoriâ] Chalybis admovetur Magnes Oculo. Alias Instrumentis chirurgicis

[note: Ophthalmia a causa [orig: causâ] interna [orig: internâ].] In Ophthalmia a causa [orig: causâ] interna [orig: internâ] applicantur Poma dulcia. Subinde administranda venit Arteriotomia. Si adsit lympha corrosiva, Tutia pp. Lapis calaminar. ppt. aut Flores Zinci absorbendo acrimoniam eius temperant. In speciali dolore compressivo et lacerativo prosunt Aquae ophthalmicae animales; item decocta Verbenae, Faenic. Euphragiae, Sumach, Tutiae in Aq. et Vino: item Mixtura ex Mucilag. sem. Plantag. Cydon. et Hormini cum Aq. spermat. Ranar. extr. [gap: abbrev. 06] ii. Croci gr. vi. et Camphorae gr. iv. quibus quidam et Lac muliebre addere solent. Laudantur Folia Nicotian. leniter contusa et recentia, vel modico Vini irrorata et Oculis imposita. Commendat Lindanus Sacchar. ioviale in Aq. Plantag. et Foenicul. cum Tut. pp. Sed ab omnibus experta est Pulpa Pomorum dulcium ad mollitiem coctorum, cui in quovis Oculorum dolore inflammatorio addi possunt Albumen Ovi, Saccharum albiss. Camphora, et Crocus.

[note: Causae doloris Aurium.] Dolent Aures freqquentissime ratione Inflammationis cum sensu ardoris et pulsationis, qui superveniente puris fluxu levatur. Interdum oritur Dolor contumax, si Humor iste, ex quo Cerumina per aerem inspissantur, acri sit et salsus, atque membranam internam pungat. Quo pertinet Lympha vitiosa in catarrhalibus Affectibus. Sunt etiam Vermes in Aures irrepentes, qui graves doloves inferre solent, cum sensu rosionis, puncturae, pruritus [orig: pruritûs], et reptionis Vermium in interiori Auris meatur. In [note: Prognosis.] Prognosi, Dolor Aurium inflam~atorius Deliria, graves Cerebri Affectus, et mortem inferre potest, idque tanto certius, si in profundo haereat, et Nervum acusticum magis afficiat. Infantibus frequens est malum, sed minus periculosum quam in Senioribus.

ex Althaea, Faenograeco, Flor. Chamomill. Melilot. Beton. etc. applicata, praesertim si malum sit a causa [orig: causâ] externa [orig: externâ]; item Fumus Nicotianae cum fistula [orig: fistulâ] inversa [orig: inversâ] Auri immissus, vel Folia Nicotianae aut recenter contusa, aut Spiritu Vini humectata, et admota. Alessi in Ol. Violar. infusi et expressi; item Scarabaei vivi in Ol. ros. cum pauca [orig: paucâ] Aqua [orig: Aquâ] ad huius consumptione, cocti et expressi, praestantissima dant Anodyna, quae blande calefacta Auri instillentur, et cum Bombace immittantur. Quo [orig: Quô] facit etiam Oleum Scorpionum cum parte semisse Olei Amygdal. dulc. vel amar. si opus est detersione, similiter calefactum et usurpatum, Ubi nulla est Inflammationis suspicio, optime convenit Decoct. Caryophyll. in Vino Auri instillatum, ipso Caryophyllo desuper applicato; item Urina pueri, aut potius Spiritus eius non adeo acris, Auri immissus, Spir. Otalgicus Barbett. Anat. Pr. L. 2. c. 1. ad gut. 2. vel 3. Auri instillatus, superimposita bombace moschata [orig: moschatâ] aut ambrata [orig: ambratâ], egregius est, non tantum in Obauditione sine Inflammatione, sed etiam in Tinnitu aurium et Surditate. Ubi dolor est nimis acutus, addendum venit tantillum Essentiae Opii, sed caute, ne Auditum laedamus.

[note: Dolor a Vermibus.] Si dolor Aurium sit a Vermibus, aut extrahendi sunt infundendo Lac tepidum, vel applicando Pomum assatum dulce, quae dulcedinis odore eosdem evocant; aut enecandi sunt Succo Absinthii, aut Cucumeris asinini; vel instillando in Aurem Ol. Nucleor. Persic. rec. mistum cum Ol. diacolocynth. et Mercur. dulc. vel instillando Essentiam Myrrhae, vel iniciendo Decoctum Aloes, Myrrhae, et Summit. Absinth. in Vino; Suffumigia ex Myrrha, vel Sem. Hyoscyami in candelas cum Cera [orig: Cerâ] redacto; vel Gumm. ammon. Auribus exceptum Vermes enecat. Suffumigia etiam amara, et ex Marte Ore et Naribus excepta,

Vermes ex Auribus expulerunt. Si Gryllus in Aurem irrepserit, evocatur Oleo Infus. Gryllorum; sicut Hirudo iniciendo Aqquam salsam, aut Aurem externam perfundendo Sanguine recenti, ad quem prorepuut. Si Pulex irrepserit, immittendus est globulus ex pilis caninis compositus in Aurem cum stylo, cui se insinuant.

ARTIC. VIII. De Arthritide, seu Podagra, Dolore ischiadico, etc.

[note: Arthritis.] ARTHRITIS est dolor Articuli, qui pro articulorum varietate, nunc Podagra, nunc Gonagra, nunc Ischiadicus Dolor appellatur. Nonnumquam etiam scapulas et vertebras Colli, interdum Sternum, imo et alteram corporis quasi medietatem afficit. Affligit fere per paroxysmos, extra quos nisi in inveterato malo satis commode habent Aegri.

[note: Symptomata] Symptomata. Quoties imminet Paroxysmus, Alvus fere segnior evadit, adest molestia circa praecordia, cessatio excrementi consueti iintra pedum digitos, et circa Articulos tensio. Hinc supervenit dolor pungens, lacerans aut pulasans, qui in Podagra [orig: Podagrâ] incipiente, pollicem maiorem pedis unius et hinc alterius successive occupat, dein procedente malo Genua, Brachia, etc. occupat. Si fit simul Tmor erysipelaceus, Arthritis dicitur calida, suntque eius symptomata omnia atrociora, sed simul paroxysmi sunt breviores: Si dolor sit remissior, cum tumore oedematoso, et nullo vel levi rubore, diutius tamen remanente paroxysmo et tumore, Arthritis dicitur frigida. Anxietas praecordiorum

magis in incremento quam in sttu viget: adest simul sitis et gravissimus aestus circa regionem Stomachi, eo gravior quo minus Aegri se potu onerant. Appetitus prostratus est, et Clysmata blande laxantia anxietatem leniunt. Subinde in ineterato malo accedit inanis vomendi conatus cum Lipothymiis, qquae pathemata remittunt in statu cum dolores et tumores increverint, et plures partes occupatae fuerint. Accedit Febris symptomatica continua, minus in principio paroxysmi et adhuc mitius in statu affligens. In Dolore ischiadico eadem fere adsunt symptomata: in quo dolor, inprimis in Articulo, ubi Femoris caput inseritur Coxendici, percipitur; etiam clunes sive Nates occupat; quin et ratione nervorum ac membranarum connexarum, extenditur versus Suram, et ad extremum usqque Malleolum, nocteque fere gravius affligit; et quia partes dolentes sub copiosis musculis delitescunt, nulla fere extrinsecus pervipitur mutatio. Saepius autem Dolores alii, ab ischiadico quodammodo differentes, superiorem Cruris et Coxarum regionem occupant. Si crebrius redeant paroxysmi graviores, debilitantur articuli, et tandem paralytice flaccescunt, ac subinde luxantur: interdum membra circa articulos contrahuntur et rigescunt, auf saltem tophi et nodi ibidem colliguntur, eorum motum impedientes; speciatim ischiadicus Dolor ad claudicationem, nonnumquam coxae Luxationem et cruris Atrophiam disponit. In malo inveterato, praesertim si sudores in paroxysmi declinatione neglexerint, pertinacia in Articulis vestigia relinquuntur, ita ut levi occasione recrudescat aut punctionibus se manifestet malum.

[note: Pars affecta.] Pars affecta sunt membranea ligamenta, Articulos colligantia. Ex acerbitate lacerante doloris in

profundo siti probabile est, ipsum etiam Periostium in locis, Ossium articulationi proximis, simul pati. Quod Articulos in specie afficiat, videtur esse ex Synovia seu Rore dulci, chyloso alcali temperato turgido, qui ceu nutrimentum ligamentorum ipsorumque forsan Ossium abundans intra Articulos colligitur, pro motu facilitando et obtinendis Ossium articulationibus. Hoc ab acido inquinatum partes membraneas rodit, hinc successive ab acido instar albuminis Ovi spissatur, et in gypseam substantiam, Tophos nempe, degenerat.

[note: Causae.] Causa efficiens est acidum, vel spirituosum, spiritu influo maritatum, Synoviam et vicinas membranas [note: Propiores.] inquinans et affligens. Radix huius non ex parte affecta [orig: affectâ], sed ex depravata [orig: depravatâ] digestione prima [orig: primâ] derivatur, ita ut licet pedem abscideris, Podagram proinde non sanaveris. In malo inveterato acidum hoc successive acido Stomachi se associat, donec fermenti more pedetentim hoc superet, ita ut inposterum nulli separationi oboediat et plane incurabile sit. Hinc 1. Hereditaria observatur Podagra, ex acido podagrico cum spiritu influo genitali Foetui communicat. 2. Ex Animi pathematibus gravioribus, Timore v. g. Ira, etc. curata fuit Podagra. Perturbatio nempe animi, et spirituum peculiaris motus fermentum podagricum extinxit, aut saltem alteravit, inprimis in Stomacho, qqui reliquis digestionibus praesidet: quo pertinet confidentia Aegri erga Medicum vel Remedia. 3. Utplurimum Arthritici etiam Nephritici ese solent, eodem acido spirituoso utrobique auctore. 4. Lacticinia usu continuato acidum arthriticum alterant. 5. Vina inprimis tartarea et acida malum praecipitant, et abstinentia Vini quosdam ab eodem liberat.

ratione acidi nocivi, a fermento stomachico minus debite superabilis; Venus, quatenus sucus nutrituius, chylo temperato alcalino praedives, sub geniturae forma [orig: formâ] excernitur, et hinc nervosum systema debilitatur: Et Ira, quae spiritus asperiores reddit. Dictis ex causis Viri magis quam Feminae Arthritidi obnoxii sunt, nisi menses deficiant, utut hodie ex vita Mulierum mutata [orig: mutatâ] contrarium experiri liceat. Eunuchi etiam nec Podagrici neque Calculosi fiunt: et Pueri ante Veneris usum, nisi ex Parentum vitiis, Podagra [orig: Podagrâ] non laborant. Scorbutici vero admodum obnoxii sunt. Acidum nempe arthriticum spirituosum quavis occasione, v. g. motu corporis aut animi, aere frigido poros contrahente, aut effervescentia [orig: effervescentiâ] febrili insignius commotum, se insinuat Synoviae, cum qua [orig: quâ] probabiliter effervescit, donec intra Articulos suscipiatur. Crebriorees autem et diuturniores Paroxysmi, ultra partis dolentis ex Spiritus insiti deficientia [orig: deficientiâ], et fibrarum tono relaxato debilitatem, relinquunt occulta spicula, de acido peccante, membranis infixa, facili occasione in actum dolorosum excitabilia. Nempe ex acido isto podagrico, inprimis in fermento Stomachi digestivo commoto, et hinc totum corpus penetrante, anxia ista praecordiorum pathemata originem [note: Paroxysmorum operatio.] ducunt. In quovis autem paroxysmo depurantur partes fluidae, tam humorosae quam spirituosae, acidum enim Synoviam inquinans spirituum consortium deserit, et fermenta heterogenea in Massa sanguinea per febrilem effervescentiam secreta, nunc una [orig: unâ] circa lcum affectum et fibrarum contracturas colliquantur, nunc in declinatione excernuntur per Sudorem, qui etiam in incremento moderate prolicitus maturat Articulorum invasionem ab acido, et paroxysmum abbreviat. Haec

[note: Arthritidis mutatio.] ipsa patefaciunt, quare Arthritis in Colicam, Epilepsiam, etc. mutetur, acido nempe podagrico plexus nervosos extra articulos occupante; sicut paroxysmo non rite procedente, nec acido vol. sufficienter excluso diuturna virium prostratio, Appetitus deiectus, interdum Palpitationes, saepe Tusses siccae, frequenter etiam Asthmata occulta convulsiva, et subinde ipsa mors superveniunt. Quoties Arthritici paroxysmo corripiuntur, qui more consueto articulationes non occupat, nisi per curam praeservatoriam malum in radice mitigatum fuerit, tum vel diutius languidi permanent, vel brevi post novo paroxysmo corripiuntur, vel alius [orig: aliûs] gravioris Morbi, aut etiam mortis periculum subeunt. Unde acidum podagricum omnes alios Morbos supervenientes intendit, ut in horum curatione ad illud simul respiciendum sit.

[note: Prognosis.] Prognosis. Arthritis Morbus letalis non est, potius enim ex Podagra [orig: Podagrâ] deficiente quam superveniente moriuntur Arthritici, si Podagra in primis paroxysmis negligatur. Podagra soluta curabilis est, inprimis recens; nodosa autem et hereditaria e contrario insanabilis. Dolor Ischiadicus in sui principio facilius curatur, in progressu rebellis utplurimum esse solet. Luxatio superveniens fere insanabilis est, ligamenta enim laxata membrum repositum non firmant, et materia ex Synovia [orig: Synoviâ] intra Articulos coagulata [orig: coagulatâ] curam impedit. Dolores sensim ingravescentes ad iugulum et superiores partes transeuntes perniciem minantur. Solvitur Arthritis vel discussioni totali finito paroxysmo, ita ut nullum relinquatur vestigium; vel per eiectionem materiae ichorosae aut saniei purulentae, per partes intercutaneas erosas; vel quando tophi post paroxysmos relinquuntur, vel, quod pessimum est, quando

paroxysmus sua tempora non absolvit, acido podagrico alias partes extra Articulos occupante.

[note: Curatio.] Curatio. In Paroxysmo impetus naturae non siftendus, sed promovendus, impedimenta removendo, acidi specifici vim mature infringendo, urgentia symptomata mitigando. Imminente Podagra [orig: Podagrâ] convenit Vomitus, praemissis Oculis Cancror. praep. acidum enim oritur ex Stomacho. Sin minus Vomitus institui queat, purgantia blanda, sed mistis temperantibus acida, v. g. Ossibus humanis praep. vel calcin. etc. conducunt, aut Pil. aloeticae cum appropriatis propinentur. Opiata tam interne quam externe malum pertinacius reddunt; imo abusus opiatorum Arthriticos ad paralysin disponit; adeoque caute usurpentur, nec nisi praemissis universalibus et adiunctis purgantibus aut sudoriferis aut specificis. Commode miscentur M. Pill. Aloephang. [gap: abbrev. 04] i. cum Laud. op. gr. iv. pro quatuor dosius. Suspicor [note: Opiata nsxia.] utique, commode propinari posse Opiata ingruente paroxysmo, praemisso Vomitu cum specifico diaphoretico. Sicut ergo Diaphoretica opiatis maritata in paroxysmo, ita diuretica extra paroxysmum optima sunt praeservatoria; quae duo in plurimis conspirant, ut unum alterum sublevet. Speciatim in praeservando nulla purgantia, nulla violenta sudorifera tantum valent, quantum appropriata sive specifica diuretica, inprimis volatilia, ut Spir. Sal armon Spir. Carmin. de tribus, qui multa praestat in abusu Vini. Sic Lumbricalia, Arcanum duplicatum, praemissis fixis, Aquae Plantarum nasturcinarum, s. scorbuticarum destillatae, destillatum quoque Hippenterorum cum iisdem Plantis, ad uncias tres vel quatuor mane ac vesp. pota, et Scarabaei unctuosi, egregia sunt in Podagra [orig: Podagrâ] ad diuresin. Extra Paroxysmum prorro diaeta est exactissime observanda; in specie Diaeta

[note: Remedia nervina.] Remedia sunt nervina et volatilia, quae sale suo volatili acidum podagricum invertere, et per transpirationem eliminare solent; quibus semper adiungantur specifica et appropriata, viz. Chamaedrys, Chamaepytis, Spir. Sal. armon. Spir. et vol. Lumbric. [note: Externa] etc. Inter externa fugiantur unctuosa pinguia, quae transpirationem inhibent, et tandem contracturas inferunt, verum potius Emplastra nervina et Cataplasmata calida saepius admovenda, ne actuali frigore adquisito poros stringant. Inter haec excellunt saponacea, et ex iis paratus Balsamus antipodagricus Rhumel. Sapo Venetus in Sp. Vin. solutus Aq. articular. ad extra, Aq. Calc. viv. Spir. Lumbric. Sal. armon. etc. Liquida enimm maiorem et tutiorem effectum habent. Ex Chirurgico fonte conducunt Vesicatoria tam praeservative quam curative, quin et Fonticuli vel Setacea; quo referenda sunt Cauteria, tam potentialia, quam actualia, et haec inter Moxae Chinicae inustio, cui tamen et Moxa germanica substituitur. Neque Venaesectio in principio Paroxysmorum, ubi sufficiens adest sanguis, metuenda.

SECT. VI. De Sensuum externorum, et rationalium Functionum Laesione.

ART. I. De Laesione Memoriae.

HActenus de Operationibus, quae Homini cum Brutis sunt communes. Operatio autem ipsi

propria est Intellectus, et inde promanans Ratiocinatio, quae nunc depravatur in Deliriis, nunc imminuitur, vel [note: Memoria laesio.] aboletur in Amentia [orig: Amentiâ]; hoc autem non accidit nisi Sensus externi plus minus laborent, inprimis Memoria, cuius imminutae aut abolitae causa proxima nos latet; causae vero remotae sunnt Capitis laesiones, v. g. casus, contusio, assumpta, excreta, pathemata, Morbi varii, inprimis acuti, item diuturniores Epilepsiae et Melancholiae. Quoad Prognosin, Memoriae subitanea laesio absque causa externa Apoplexiae prodromus est. Quae a Morbis acutis malignis aut Venenis oritur, fere incurabilis exsistit.

[note: Curatio.] In Curatione Spiritus nimis fervidi sunt attemperandi torpidi vero aromaticis excitandi, Remedia generalia sunt Cubebae ieiuno Stomacho comestae, sed caute Iuvenibus propinandae, Castoreum, Succinum, Pulvis Trithemii, Spec. Dianth. Diamosch. dulc. Confect. Anacard. Formicae, Aq. Magnanimm. Aq. Sophorum Dorncrell. Spir. Cereb. hum. et omnia aromatica spirituosa. Externe illinitur Ol. Myrrhae Temporibus et Vertici; item in abundantia [orig: abundantiâ] succorum frigidorum Sp. Vin. in quo Piper infusum. Hildesheim plura Aromata in Spirit. Vini pro eodem usu adhibet.

ARTIC. II. De Deliriis; in specie de Phrenitide, et Delirio melancholico.

[note: Delirium.] DEpravatio Ratiocinationis , unde Deliria, oritur a causis vel externis vel internis. Inter externas sunt omnia Narcotica, quae Spiritus animales ad diversos conceptus, et hinc ad Deliria determinare valent; Animalia rabida, quorum morsus Deliria certa, in Hominibus ad animalium gestus

accedentia inferunt; et Philtra. Causae internae sunt nunc vagae in Febribus, nunc determinatae ad certum obiectum in Melancholia; nunc sine Febre in Mania, nunc cum Febre in Phrenitide.

[note: Phrenitis.] Phrentis itaque est Delirium a causa [orig: causâ] interna [orig: internâ] cum Febre iunctum. Si levior sit, Paraphrenitis dicitur; si gravior Phrenitis audit, et ex Inflammatione Cerebri oriri existimatur. Veteres tamen per Phrenitidem intellexere Inflammationem Diaphragmatis; [note: Causae]. nos autem cum Vulgo loquimur. Causa proxima est varius et confusus Spirituum motus, cuius occasione varia phantasmata efformantur, quorum nuntii sunt interdicti sermones, risus, fletus, muscarum venatio, convulsiones, etc. Causa remota est Cerebri effervescentia in Paraphrenitide, et Inflammatio in Phrenitide. Consideremus aestum febrilem et vasa insignia ad Cerebrum dilatata, et facile huius fervor patebit. Causae remotiores procatarcticae sunt aetas iuvenilis, aer aestivus, potus generosi, inprimis Vinum, suppressa Lochia, Haemorrhoides, etc. Animi Pathemata, inprimis Ira, Febres malignae, etc. Probe attendendum est, quaedam Deliria ludicra esse, cum quadam hilaritate et forsan risu iuncta; quaedam seria cum iurgiis et ira [orig: irâ] quasi praemeditata [orig: praemeditatâ] iuncta, quae peioris sunt notae. In vera [orig: verâ] Phrenitide, si vires admodum sunt languidae, utplurimum moriuntur Aegri. Si mutetur Phrenitis in Lethargum, lethale; item si Convulsiones, Stridor dentium, aut Aphonia, et inscia Foecum, Urinaeque deiectio supervenerint.

[note: Curatio.] In Curatione. 1. Sanguinis effervescentia compescenda, eum evacuando, et stagnantem resolvendo. 2. Spirituum motus impetuosus siftendus. Adeo ut praemissa [orig: praemissâ] Venaesectione eadem conveniant, quae in acutis Febribus, v. g. Bezoardica, sulpurea,

antimonialia, Succi vegetabiles acidi, item minerales, inprimis Nitrum et eius Spiritus; item Camphora in-et externe: Opiata et Emulsiones papaverinae. Singulare specificum est Herba cum flor. Anagall. flore phoeniceo. Hinc in Phrenitide maligna [orig: malignâ], rum. Cinnab. Antim. gr. xii. Nitri ppt. gr. iii. Bezoard. solar. vel lunar. aut iovial. gr. vi. Laud. opiat. Camph. an. gr. 1. M. d. in decoto Anagallidis. Inter externa commendantur Cataplasmata ex Portulac. et Rosar. calicib. item ex Sedo mai. contuso cum Aceto, Plantis Pedum et Testibus admota. Animalia viva, viz. Anates, aut Columbae viventes, per medium dissectae, et calentes adhuc, sanguineque madentes, Capiti raso applicatae, post horam removendae, ratione foetoris, si delirium cesset. Laudantur Epithemata ex Aqua [orig: Aquâ] Ros. cum Opio et Croco, calide Fronti admota. Item. rum. Aqu. Spermm. Ran. ???. Suc. Cancr. fluv. [gap: abbrev. 06] ii. Opii Aceto correcti a [gap: abbrev. 03] . ad [gap: abbrev. 02] i. Camph. Croc. an gr. vi. vel viii. M. pro Epithemate.

[note: Delirium melancholi cum.] Delirium Melancholicum fit a causa interna [orig: internâ] sine Febre, et supervenit, tamquam morbus secundarius, Affectui melancholico, in quo Homo fit tristis, cogitabundus; qui facile irascitur, et terretur; cui nihil arridet, anxietates habet, et sibi non bene conscius est. Hoc autem Delirium vel est vagum, vel fixum circa unum obiectum, illud nempe vel concupiscendo vel aversando.

[note: Causae.] Causa proxima sunt habitus corporis ac Massae sanguineae melancholicus, cum accedente vel praesente simul vitio in natura et motu Spirit. animalium. Remota est crasis Massae sanguineae vitiata; mores enim hominum sequuntus temperamentum corporis. Sic Malum hypochondriacum, Haemorrhoides et Menses supressi, tale Delirium melancholicum inferunt.

[note: Prognosis.] In Prognosi, recens curatur subinde sola [orig: solâ] victus [orig: victûs], aeris et conversationis mutatione; hereditarium, aut inveteratum, ortum ab animi Pathemate externo, vel a Studiis immodicis, difficillimae est curationis. In Feminis rarior est, sed pertinacior, in specie si deficiant Menstrua. Quod est cum gaudio et risu, facilius curatur, quam serium. Si symptomata fiunt mitiora, item si in Scabiem degeneret, salutem speramus. Mors imminet, si solvuntur Vires, si cibum et potum respuunt, si nihil dormiunt. Rarum est, quod Convulsiones superveniant.

[note: Curatio.] Curatio. Habitus corporis curandus, uti in Hypochondriacis; et Spiritus animales a perverso motu revocandi, vel medicamentis, viz. Anodynis mineral. opiatis, camphoratis, etc. vel per stratagemata, persuasiones, etc. Inter Remedia primatum ducunt Vomitoria in auctiori multo dosi, antimmonialia, et Helleb. niger; Venaesectio nil valet. Alterantia sunt Extractum Mart. cum Suc. Pom. Tinctura Mart. solar. Sacchar. Saturn.ad [gap: abbrev. 02] . Crystal. minerae Saturn. parat. cum Spir. Nitr. Tinctura et magisterium Lunae, vel Luna exstincta in Aqua [orig: Aquâ] aliqua [orig: aliquâ] cephal. Lapis Lazuli, qui est naturae solaris, Corallia eorumque Tinctura, quae egregium habet Sulpur contra tristitiam appropriatum; item Spir. et Sal Tartari, Arcan. duplicatum. Optima est Camphora et eius Essentia: item Tinctura Hyperici, vel Crocus, eiusque Essentia. His adde Fumariam, Scolopendriam, Hepaticam nobilem, Capillos veneris, Borrag. Bugloss. Anagal. Inter externa eminet Crocus cum Camphora [orig: Camphorâ] in, nodulo appensus. Item ex Aqua flor. Sambuc. et Hyper. an. 06???. cum Camphor. gr. vi. fieri potest Epithema Fronti et Temporibus applicandum. In Diaeta assumantur alimenta large nutrientia, bene enimm edunt Melancholici; item Lacticinia nisi quid obstet, et Vinum, modo non inebriet.

[gap: abbrev. R] Arcan,. duplic. gr. XV. Sacch. Saturn. ???. Camph. gr. iii. Misc. f. Pulv. detur tempore Somni. Posset et addi Laud. opiatum.

[gap: abbrev. R] Extract. Mart. cum Succ. Pom. [gap: abbrev. 03] . Camph. gr. iii. Misc. f. Bolus, cum tantillo Syrupi Fumariae vel Confectionis Alkermes, pro dosi, saepe iterandus.

ARTIC. III. De Mania.

[note: Mania.] SI Melancholici incidant in Delirium sine Febre [note: Causae.] cum insigni furore et ferocia [orig: ferociâ], Mania dicitur. Causa proxima sunt Spir. animales acres salini et sulpureo acidi, indeque nimis mobiles, minusque coercibiles. Remota est Massa sanguinea acida, vitio Viscerum, inprimis Stomachi. Acidum itaque, quod hic peccat, idem est, quod in Melancholia [orig: Melancholiâ], sed acrius; et eaedem causae utrumque Affectumm inducunt, suppressa nempe Sanguinis evacuatio, Ulcera inveterata clausa, item Epilepsia, diutinae Febres, [note: Prognosis]. et inprimis Philtra. In Prognosi, hereditaria roro curatur, ridicula autem facilius quam seria. Si suppressae antea evacuationes redeant, bonum, sin vero suppressis Mania superveniat, malum est.

[note: Curatio.] Curationis cardo est in Vomiitoriis validis; subinde antimonialia non sufficiunt, et necesse est exhibere Helleb. alb rite praepar. Interdum in principio convenit Extr. Helleb. nig. cui antimonialia per inferiora purgantia, adduntur pro stimulo. His factis fiat Venaesectio larga, sed non nisi Paroxysmo cicurato, aut, si commode fieri poterit in ipso paroxysmo. Post Vomitorium conveniunt Sulpura mineral. anodyna, Nitrum etiam in potu semper solutum; hinc Opiata. Inter specifica sunt Sanguis

Asini arteriosus pone aures collectus, Decoct. Anagalflore phoeniceo, Tinctura Hyperici, Herba Paris, Polypod. querc. Fol. Buxi. His semper addatur Camphora, item eius Oleum cum Bolo destillatum. Externe optima est Camphora.

ARTIC. IV. De Rabie.

[note: Rabies.] RABIES est delirium a causa externa, morsu nempe Animalium rabidorum; et si metus Aquae [note: Hydrophobia] simul adsit, Hydrophobia dicitur. In perfecta Rabie furor adest cum torvo sapectu, etiam spuma circa Os, stridor Dentium, et Inflammatio quaedam Oculorum apparent. Si a Cane rabido morsi sunt Homines, fere latrant ut canes, et metum Aquae iunctum habent. In levi solum adest anxietas praecordiorum, tristitia et abstinentia a potu. Causa est fermentum Animalis furentis (non in se venenati) quod Massam sanguineam penetrat, et similem reddit [note: Causa]. sanguini Animalis furentis. Causa occasionalis est saliva fermentescens per morsum Veulneri infusa, et [note: Prognosis]. sic Massae humorali communicata. In Prognosi, quo plus Sanguinis e Vulnere effluxerit, eo minus de Rabie metuendum: quo citius autem consolidatur Vulnus, eo plus etiam longo post tempore metuendum. Plerumque intra duos vel tres dies moriuntur, qui Hydrophobi sunt facti.

[note: Curatio] Curatio. Tempore morsus [orig: morsûs] Vulnus ampliandum est, ut cum Sanguine Saliva simul a rabido Animali immissa effluat. Alii Scarificationes, Cucurbitulas, Hepar animalis, Columbas vivas dilaceratas, Aquam muriaticam sive salitam, Urinam, Lixivium, Theriacam cum Succo Rut. Ligaturas, Cauteria, etc.

adhibent, ut Venenum extrahatur. Tempore Rabiei expellatur fermentum e corpore per alexipharmaca, viz. Theriacam Andromachi. Mithridat. Elect. de Ov. item Essentiam theriac. Tincturam bezoard. cum Essent. Absinth. sed omnia in dupla dosi exhibenda, et per anni quadrantem continuanda, nam saepe post aliquot menses, interdum et integrum annum, recidivat Hydrophobia. Quod si vero Sudoriferorum usus intermittatur, tamen specifica adhuc continunda, qualia sunt Oculi Cancror. Pulvis aut Decoct. Cordis et Hepatis animalis mordentis, Alysson, Pimpinella, Allium, Lactuca. In Hydrophobia optimum remedium est demersio in Aquam frigidam, praecipue salsam, hac [orig: hâc] enim idea deletur, et delirium curatur. Externe inungatur Vulnus Oleo Hyper. vel abluatur Succ. Rut. vel Theriaca cum Oleo Rosar. aut Empl. de Ran. cum Merc. applicetur: vel rum. Cerae ???. ???. Ol. Oliv. Sevi Hircin. an. [gap: abbrev. 06] ii. Coq. l. a. et adde Thuris electi [gap: abbrev. 05] . Misc. f. Empl.

Reliqua Deliria a causa [orig: causâ] externa [orig: externâ] sunt vel ab assumptis, vel a Philtris. Illa ab assumptis Venenis, inprimis narcoticis, corriguntur per Vomitoria, hinc per Acetum cum Castoreo etc. Philtra quod attinet, per ea intelligitur medium, quo unius subiecti ad alterum inclinatio quaedam singularis excitatur. Distinguenda sunt autem ab Amore insano, qui species est Melancholiae ex nimio amore, non secus ac alia ex nimia [orig: nimiâ] tristitia [orig: tristitiâ] oritur.

COLLEGII PRACTICI LIBER III. De morbis Sexui virili propriis.

SECT. I. De Seminis Generatione laesa, Ubi de Inflammatione Testium, Pneumatocele, Hydrocele, Sarcocele, et Hernia [orig: Herniâ] varicaosa [orig: varicaosâ].

[note: Defectus seminis.] HActenus de Affectibus utrique Sexui communibus. Nunc inter Morbos Viris proprios occurrit primo Seminis generatio laesa, in specie eius [note: Causae.] Defectus: cuius Causa duplex, est, 1. Ex defectu materiae, nempe partis Sanguinis chylosae, dulcis, et propter spumam plus minus viscosae, spumescentia enim propria est subiectis viscidis a materia [orig: materiâ] subtili impraegnatis. Substantiam autem hanc absumunt Ira, pravus Victus, nimius Labor, corpulentia; et exinde effeminati, torpidi, languidi redduntur Aegri. 2. Ex vittio Testium, quando deficit aut iners est fermentum, quod volatili sua [orig: suâ] substantia [orig: substantiâ] materiam chylosam ad Testes delatam in Sperma transmutat; et cum Sanguine ac Lympha ex Testibus refluum, atque Massae sanguineae permixtum insignem alterationem corporis excitat: vel denique quando Testium conformatio Tumoribus, etc. vitiatur.

Causae remotae sunt frigus externum intensius, Mercurius vivus nervis inimicus, abusus Veneris, qui vim Testium enervat, et digestionem primam turbat, unde Cruditates et Chylus non rite spirituscens: Laesa Testium conformatio per Tumores.

[note: Testium Inflammatio.] Inter Tumores Testium eminet 1. Inflammatio cum dolore, partim lancinante partim pulsante, partim vicinarum rubedine et tensione, et ipsorum Testium tumore ac duritie. Oritur haec a contusione, compressione, equitatione, etc. 2. Pneumatocele, seu Tumor a flatibus inter membranas Testem involventes collectis, quando Testes successive fiunt tumidi cum tumore tensivo, ita tamen ut minus tactui renitantur. Causa est nutrimentum spermaticum membranarum ab acido vitioso per [note: Hydrocele.] fermentationem inducto in Flatus mutatum. 3. Hydrocele, seu Tumor ab aqua [orig: aquâ] intra eorundem membranas contenta [orig: contentâ], qui ratione similitudinis Hernia dicitur. Oritur ex Lymphae recursu a Testibus impedito, distensa enim vasa rumpuntur, et effluit Lympha, et ex mora [orig: morâ] Lymphae extravasatae membranae spissiores atque tensae magis fiunt, unde malum contumacius redditur. Si Membranae distentae rumpantur, destillat Lympha in Scroti cavitatem, unde Tumor Scroti aquosus, qui distinguendus a Tumore Scroti hydropico, qui vel accrescit cum Ascite, vel post evacuatam per paracenthesin Aquam contingit. Hernia Testis aquosa confirmata similis est Herniis carnosis, distinguitur tamen in eo, quod [note: Sarcocele.] utut sit dura, potest tamen ei inprimi fovea. 4. Sarcocele seu Hernia carnosa, involvens Testium parenchyma membranosum maculosis fibris simul instructum: Si enim laedantur hae fibrae, partim nerveae, partim carneae, oritur Excrescentia quaedam carnea

subinde dolens. Adnascitur nunc summitati Testis, nunc membranae Scroti. Probe autem distinguenda est a Tumore Prostatarum, aut suppressione Geniturae [note: Cirsocele.] in Epididymibus. 5. Tumor varicosus a Sanguinis stagnatione in Venis et circa Valvulas, ubi Tumor et contactus Testium inaequalis est, cum crispaturis hinc inde.

[note: Prognosis.] Prognosis. Pneumatocele et Hydrocele sunt sine periculo, nisi propter tumorem et dolorem sint molestae. Sarcocele dolens maligna cancrosa non est tangenda.

[note: Curatio defectus [orig: defectûs] aut inertiae Seminis.] Curatio. Defectui materiae, et enervato Testium fermento dicata sunt, quae vel sucum chylosum pinguem suggerunt, v. g. Lac, inprimis muliebre Amygd. d. Pineae, Castaneae, Ostreae, Conchae, Vinum Hispan. et Malv. sub introitum lecti, atque hinc paratae Emulsiones; Vitellum Ovi recens, Testes Gallorum, et Farcimina ex cristis et testiculis Galli. Vel acrimonia [orig: acrimoniâ] vol. fermentum intendunt, qualia sunt Radices Satyrii mai. quarum unus Bulbus turget, alter flaccidus est; ZZ. in India [orig: Indiâ] conditum, Syr. de ZZ. Semina Eruc. Sinapi, Fraxini, Anisi, Foeniculi, Nasturtii, Urticae, Cubebae, Caryophylli aromat. Galang. Cinnamom. Cardam. Castor. Borax Ven. Baccae Sabin pulveris. Baccae Ari. Inprimis laudantur Ambra, Mosch. et Zibethum cum Oleis destil. Arom. subacta, Spir. Formic. Aq. Magnanim. in-et externe, Sanguis et Cerebellum Passeris in actu venereo transfossi, Spiritus Sanguinis Galli. Observandum autem, stimulantia non sola, quia imbecilles reddunt, nec lactea sola, quia genituram minus spirituosam suggerunt, sed invicem sociata propinanda esse. Hinc optimum est Sacchar. Piper. an. [gap: abbrev. 03] . Lactis [gap: abbrev. 06] i. item Vinum malvaticum cum Vitello ovi rec. et aliquot granis Ambrae, vel Specierumm aromaticarum. Praecipue autem

Succolata Indorum optima heic non contemnenda, quae uti gratum, ita efficax praebet remedium, sive per se quottidie aliquoties ad unciam comesta, sive cum Lacte solo, aut cum Lacte et Aqua [orig: Aquâ] Ovoque sorbili per agitationem longam super ignem lenem cocta, et assumpta quottidie mane ad unciam unam plus minus assumpta. Sed etiam conveniunt Cantharides, cum deficit erectio Penis. Cum hisce socientur externa, nempe Oleum destil. Macis add. Guttis aliquot Olei dest. Caryoph. et Spic. Axungia [orig: Axungiâ] Castorei exceptum; vel Balsamus ex Oleo dest. Caryoph. cum granis aliquot Zibethi et Moschi, Perinaeo, Pubi et Scroto illita. Spiritus Formic. externe illitus etiam Venerem intendit.

[gap: abbrev. R] Spec. Diasat. [gap: abbrev. 04] i. Diagalang. 04???. Diambr. Diamosch. d. an. [gap: abbrev. 02] i. Rament. Pudend. Cervi deum erat in venere, 04???. Nun. Pinear. et Pistac. Amygd. d. an. [gap: abbrev. 05] . Sem. Eruc. Nasturt. Urtic. an. [gap: abbrev. 02] . Terantur invicem probe et fiat cum Melle Conditum, Aqua [orig: Aquâ] Magnanimitatis vel Spiritu Sang. Galli saepius irrorandum.

[gap: abbrev. R] Vitell. Ov. no. ii. Ambr. grys. gr. iii. Sacchar. gr. xii. Mixta probe super cineres calentes blande coeant, et una [orig: unâ] vice hauriantur.

[gap: abbrev. R] Conserv. Rad. Eryng. et Satyr. an. [gap: abbrev. 06] ii. Zz. in Ind. cond. Cort. Citr. cond. an. [gap: abbrev. 05] . Amygd. d. Nucl. Pin. Pistac. Dactyl. Pulp. Nuc. myrist. an. [gap: abbrev. 06] . Priapi Tauri [gap: abbrev. 04] i. Sem. Pastin. Eruc. Sinap. an. 04???. Piper. alb. Galang. an. [gap: abbrev. 04] . Syrup. de Cynam. q. s. M. f. Electuarium.

[note: Inflam~atio nis testium] Ad Inflammationem Testium nil melius est Cataplasmate ex Farina [orig: Farinâ] Fabar. cum Aceto dest. Vini vel Oxycrato; quod si acrius sit, addatur Lithargyrium, sic enim dulcescit Acetum. Interdum Farinae Fab. additur Semen Cumini cum Vino. Nobile fit Cataplasma ex Agrimonia et Radice Cucum. sainin. cum Vino coctis; addendo, si dolores urgeant, parum de

Foliis Hyoscyami. Laudant alii Cataplasma ex foliis Rut. cum Aceto dest. item ex Foliis Nymph. et Nasturt. aquatic. cum Oleo Ros. item Fotum ex decocto Rad. Chinae in Cerevisia, inprimis si ex Gonorrhoea [orig: Gonorrhoeâ] sit Inflammatio. Si autem oriatur Inflammatio ex applicatis acrioribus externis, optimus est Fotus ex Lacte, cui incocti sunt flores Chamom. et Sambuci. Hisce irritis promoveatur suppuratio per Empl. fil. Zachar. malax. cum Balsamo Sulph. terebinth. Suppuratus Abscessus scalpello aperiendus, et more aliorum Ulcerum tractandus. Iuxta haec propinentur Sudorifera.

[note: Pneumatoceles.] Pneumatocele curatur per Carminativa. Fit Fotus ex Farina [orig: Farinâ] Fab. p. ii. et Sem. Cumin. p. i. item Cataplasma ex Bacc. Laur. cum fimo Vacc. recent. Non inelegans est fotus ex Sem. Coriandr. [gap: abbrev. 05] . Sem. Cumin. et Anis. an. [gap: abbrev. 04] i. Vini et Aquae, an. [gap: abbrev. 08] . Mixta coque invicem, et panni inuncti applicentur.

[note: Hydroceles.] In Hydrocele incipiente eadem conveniunt, addito Balsamo Sulph. terebinth. vel Iunio. cum Ung. Conducit etiam hoc Emplast. rum. Empl. de Bacc. Laur. Sterc. capr. an. 06???. Sem. Cumin. et flor. Sulph. an. [gap: abbrev. 04] i. Malaxetur cumm Ol. Rut. et Chamom. Sed si Hydrocele confirmata sit, quod ex Tumoris duritie et renitentia, eiusque aequali magnitudine, potius crescente quam decrescente, dignoscitur; necesse erit vel puncturam instituere, quae tamen in Tumore hydropico plerumque in Gangraenam abit; vel quia haec non radicitus malum curat, Scrotum discindere, extrahere Testiculum, et supra Tumorem vasa praeparantia fortiter filo ligare, et simul Testem cum Tumore aquoso exsecare oportet.

[note: Sarcoceles.] Sarcocele benigna incipiens requirit interne terrea alcalisata, viz. Pulv. contra Strumas, Pulv. ex Spong. combust. Terr. sigill. et Lap. Spongite item Pulv.

expertum ex Red. Ononidis. Externe Gummata, vel Emplastrum Paracelsi ex Opopan. Sagapen. Ammon. et Galban. in Aq. Ros. solutis, et cum s. q. Ol. Philos. inspiss. quod per aliquot septimanas gestum aut suppurat aut discutit. Suppuratum aperiatur et Empl. stiptico consolidetur. Egregium est Empl. de Ran. Vigon. cum Merc. sed Mercurius destruit vim Testium. Thermarum usus externus conducit. Sarcocele confirmata nonnisi ipsius carnis adnatae abscissione, vel Testis exsectione curatur. Maligna in Cancrum inclinans non tangenda.

[note: Cirsoceles.] Hernia varicosa inveterata non curatur citra Chirurgiam. In recenti convenit Emplastrum de Mucil. cum an. Gummi Ammon. in Vino soluti: vel Oleum Philos. probe rectif. et illitum pro discussione; vel Unguentum Basiliconis cum Pinguedine et Medul. Animal. ad emolliendum. Commendantur et Thermae, vel Balnea domestica, ex incoctione Plantarum emolientium.

SECT. II. De Seminis Excretione et Retentione laesa [orig: laesâ].

ARTIC. I. De Gonorrhoea [orig: Gonorrhoeâ] vera [orig: verâ].

[note: Gonorrhoea vera.] SI excretio Semionis siat nimis frequenter, copiose, idque citra tentiginem, vocatur Gonorrhoea; eaque vera, quando liquor seminalis in Testibus elaboratus dicto modo effluit. Unde Aegri evadunt graciles circa Lumbos et impotentes in motu; conqueruntur de lassitudine, capitis debilitate; visus [orig: visûs] et oculorum fulgor sensim perit; tandem fiunt

[note: Tabes dorsalis]. tremuli, appetitus abit, et in Tabem dorsalem, paulatim consumentem labuntur. Pars affecta sunt Vesiculae seminales, in quibus Semen detineri solet.

[note: Causae.] Causa est triplex, 1. Nimia copia laudabilis Seminis; unde si dormientes dorso resupinati incumbunt, a calore Sanguis locorum posteriorum red ditur fervidus, et Semen turgescit atque erumpit. Si Vesiculae seminales simul flaccidiores sint, levi turgescentia [orig: turgescentiâ] erumpit semen tam interdiu quam noctu. Disponunt ad hanc causam victus laudabilis, vitae genus sedentarium, et cogitationes de re venerea [orig: venereâ]. 2. Nimia Sanguinis acrimonia, partes genitales et vesiculas seminales irritans; hoc in casu quo acrius est Semen, eo magis tenue. Acrimonia haec solet esse acida, cum sero delata, unde Scorbuticis et Hypochondriacis subinde evenit Gonorrhoea. Alias purgantia, Cantharides, aliaeque causae externae, stimulando vesiculas seminales, inferunt talem Gonorrhoeam. 3. Nimia Vesicularum flacciditas, semper fere causam agnoscens manustuprationem. Semen tunc effluit sine sensu, nisi saltem in anteriori Penis parte; quod si tenue sit, signum est, vim [note: Prognosis.] Testium generativam debilem esse. In Prognosi, inveterata difficulter curatur, nec statim supprimenda venit, ne suppressa materia circa Testes varia inferat symptomata.

[note: Curatio.] In Curatione habenda est ratio Testium, ne Remediis quibusdam praepostere adhibitis destruatur eorum vis generativa. Seminis copiam imminuunt Diaeta parcior, Alimenta acidiora, Vigiliae, Exercitia corporis, quae partim Chyli cum Sanguine assimilationem faciunt, partim per transpirationem eundem imminuunt; item vitriolata et nitrata, quae fermentum Testium obtundunt. Temperatiora sunt Sucus Limonum vel Citri, cum Aqua [orig: Aquâ] Rosar. et Album

ov. usurpati; item Solutiones Corallor. cum Succ. Citri, Emulsiones ex Sem. Agn. cast. et Papav. alb. cum Aqua [orig: Aquâ] Nymph. addito Magisterio Corall. cum Succ. Citr. Potens est Semen Cannabinum, sed hostile Spiritibus animalibus. Optimum est decoctum Galeopsid. flor. alb. cum Millefolio alb. et Semine Agni cast. in Aq. Rut. Puleg. Menth. vel Ferrariorum. Pertinet huc Essentia Castorei.

[note: Acrimonia acida.] Quoad Acrimoniam acidam, eam temperant et corrigunt, quae simul vi styptica [orig: stypticâ] praedita sunt, Solutio, et Tinct. Corallor. Hinc Crocus Mart. adstring. Troch. de Carabe, Ol. dest. Succin. aliis additum. Pulvis Ossis Sep. cum Antimon. diaph. et Sacch. Saturn. Pilulae ex Terebinth. Cypr. cum Croc. Mart. Borax calcinatae relinquit caput mortuum in Gonorrhaea [orig: Gonorrhaeâ] optimum, sed cruda intensissime Venerem stimulat. Facit huc Sucus Millefol. ad [gap: abbrev. 06] ii. mixtus cum Lacte dulci et Camphora. Item seq.

[gap: abbrev. R] Conserv. Ros. rub. et Menth. crisp. an. 06???. Oss. Sep. praepar. [gap: abbrev. 04] i. Borac. instar Aluminis calcinat. [gap: abbrev. 04] . Nuc. mosch. [gap: abbrev. 03] . cum. s. q. Syr. de ros. sicc. f. Electuarium, de quo singulis quinque horis magnitudo Nucistae capienda.

[note: Vesicularum semin. flaccid.] Tandem si oriatur Gonorrhoea vera ex Vesiculis seminalibus flaccidis, conveniunt adstringentia, v. g. Tinctura Sulph. Vitriol. Troch. de Carab. Tinct. Croci Martis adstring. Terr. sigill. Bol. Armen. cum Aceto, Sacch. Saturn. et hinc Extractum Tormentill. item Thermarum usus. Si Semen tenuius sit, convenit Lac cum Oryza [orig: Oryzâ] coctum, item Ova cum Aromatibus. Si sub cursu vel in principio Morbi purgare velimus, usurpemus cum purgantibus Terebinthinam.

[gap: abbrev. R] Extr. Tormentil. [gap: abbrev. 06] . Sacch. Saturn. [gap: abbrev. 03] . Camphor. [gap: abbrev. 04] i. Cum Essent. Bist. vel Syrupo myrtino M. f. Pilulae, magnitudine pisi minoris, quarum 12. vel 15.

m. ac vesperi cum Emulsione Amygdal. dulc. vel Syrupe de Rosis sicc. capiantur.

[gap: abbrev. R] Extr. Troment. [gap: abbrev. 04] i. Sperniol. Croll. comp. [gap: abbrev. 02] i. Pulv. Sem. Agn. cast. et Plantag. Rad. Consol. mai. an. ???. Terbinth. Ven. Camph. an. gr. xii. M. f. Pilulae ut supra.

ARTIC. II. De Gonorrhoea notha [orig: nothâ], tam benigna [orig: benignâ], quam virulenta [orig: virulentâ].

[note: Gonorhoea notha benigna.] SI absque causa [orig: causâ] continuo effluat ex Pene liquamen serosum, tenue, citra ullum sensum, dicitur Gonorrhoea notha benigna. Subiectum sunt Prostatae glandulosae, quae naturaliter lympham sui generis e Massa [orig: Massâ] sanguinea [orig: sanguineâ] emulgent; adeo ut quod in Faucibus Tussis, in Oculis Illachrymatio, hoc talis [note: Causa.] Conorrhoea in Viris. Causa est latex aquosus copiosus in sanguine ex deficiente tam chylosi quam haematosi congestus, per dictas glandulas uberius elicitus. Inprimis si hae simul flaccidiores vel alio modo laesae fuerint. Causa remota est Stomachus non rite digerens, et quicquid ad Cachexiam disponit. In Prognosi malum est maxime periculosum, [note: Curatio.] et prodromus vel comes Cachexiae. In Curatione primario respiciendum ad cruditatem Massae humoralis per amaricantia aromatica corrigendam; deinde serum superfluum evacuandum per iuniperina, sassatfrata, succinata, Absinth. et Menth. quibus praemittenda sunt acida et martialia. Tandem usu Thermarum laxatae Prostatae iterum ad statum naturalem redigendae.

[note: Gonorrhoea virulenta.] Gonorrhoea virulenta, seu notha maligna, contrahitur ex coitu impuro cum Femina Lue venerea [orig: venereâ] inquinata [orig: inquinatâ], et quidem tali, ubi malum illud Ulcera

in Vagina excitavit. In his autem effluit primo Semen tenuius, postea redditur pedetentim acrius, hinc supervenit dolor acerbus, primario circa Penis caput, ubi sunt Prostatae glandulosae, inprimis dum redditur Urina. Liquor effluens in pallorem citrinum, et tandem caerulescentem, degenerat; superventi dolor universae Urethrae, et Praeputii tumor, ex reliquiis purulentis intra Praeputium depositis, unde difficulter detrahitur de Glande, et in coniunctione fiunt Ulcuscula. Interdum materia Urethram excorians Carunculas excitat.

[note: Causa.] Causa est fermentum ex Ulceribus in Vagina uteri. Subiectum sunt Prostatae glandulosae, quarum lympha inquinata a miasmatis per cavum Urethrae penetrantibus, [note: Prognosis.] acescit et in virulentiam degenerat. In Prognosi, malum in principio leve est, sed in progressu excoriat Glandulas, et quandoque absumit; interdum serpit per vasa praeparantia ad Testes, et hinc cum Sanguine universum Corpus inquinant. Frequentius superveniunt Bubones Glandularum in Inguinibus, quod bonum est: nisi enim hoc fiat, certum est, unniversum corpus correptum esse; quod etiam fit, si sponte iterum dispareant.

[note: Curatio.] Curatio. Acidum venereum corrigendum; hinc dicta loca abstergenda et consolidanda: et reliquiae eliminandae. Ante omnia purgetur corpus Pilulis Mercur. dulc. cum Extr. Helleb. nig. vel Panchym. Croll. Loco Merc. d. laudatur Praecipitatus virid. cum Calce viva [orig: vivâ] paratus, qui primitus quidem videtur augere malum, sed hoc bonum est signum, continuato enim usu cessat. Vel Panacaea mercurialis, seu Aethyops mineralis omnium tutissime vero Mercurius dulcis duodecies sublimatus, cum Extracto quodam purgante adhibetur. Evacuato corpore conducunt Terebinthina, Balsam. Sulph. terebinth. et post

hunc Oleum Bacc. Iuniperin. ad gut x. bis de die; iuxta Balsamum Sulph. nobilis est Balsamus de Copaiba, longe excellentior Balsamo Peruv. dosi gut. xxx. in vehiculo calido. Sed et conveniunt Pill. ex Extr. Torment. cum Sacch. Saturn. et Ol. dest. Tereb. Extractum Gum. Guai. cum Tinctura [orig: Tincturâ] Tart. vel Spiritu Vini tartar. paratum, et in Aqua Plantag. assumptum est specificum. Item Essentia et Extract. Lignor. ut et Infusum Canthar. in Sp. Vin. Vid. Barthol. L. 4. Epist. p. 343. Egregium remedium est Aqua, in qua Mercurius vivus per aliquot horas ebullierit, mane et vesperi assumpta, vel pro ordinario potu usurpata.

ARTIC. III. De nimis cita [orig: citâ], vel nimis tarda [orig: tardâ] Seminis Eiaculationc.

[note: Causa.] CAusa nimis citae excretionis est vel Vesicularum laxitas, vel Seminis nimia spirituositas et turgescentia. Prius curatur blande adstringentibus, quae laudata fuerunt in Gonorrhoea ex Vesicularum laxitate. Posterius per Opiata. Pilulae ex Ambra et Opio dicuntur actum venereum efficere diuturnum.

Semen nimis tarde excernitur, quando deficiunt Spiritus, unde nec Semen rite turgescit, nec partes rite constringuntur. Pertinet huc vitium istud, dum erecto Pene in Coitu genituram effundere nequeunt, sed flaccido membro facillime effluit: Musculi nempe Penem erigentes comprimunt oscula Vesicularum seminalium, et Vesiculae spiritibus carentes non sufficiunt expansioni, sed dlaccido membro facillime Semen dimittunt propter suam laxitatem Conveniunt heic Aromatica et Castoreum, praeprimis autem Thermae sulpureo-aluminosae, quemadodum sunt Badenses Heveticae, et aliae.

SECT. III. De Penis Erection laesa [orig: laesâ].

ARTIC. I. De Impotentia virili.

[note: Impotentia virilis.] SI Penis erectio deficiat, dicitur Impotentia virilis. Distinguendum autem inter Penis turgescentiam, quae dependet a Sanguine arterioso corpora nervea distendente: et eius erectionem, quae fit beneficio quaturo Musculorum, circa radicem Penis Venam comprimentium, per quam Sanguis arteriosus refluere debet, unde Penis firmius caput attollit.

[note: Causae.] Causa est triplex. 1. Defectus spirit. animalium, non contrahentium musculos, quibus non contractis Venula laxata est, ut Penis flaccescat. Deficiunt autem Spiritus animales vel vitio partis, quando musculi aut nervi v. gr. ex nimia [orig: nimiâ] refrigeratione paralytici sunt; aut ab equitatione nimia [orig: nimiâ], percusssione circa originem Nervorum, casu super Os sacrum, laeduntur, aut ex Vulnere Capitis afficiuntur: Vel vitio ipsorum Spirituum, quando universaliter exhaustae sunt vires in Senibus aut Aegris, aut in motu perturbantur ex pudore, terrore, vi propriae imaginationis, etc. 2. Deficiens in Semine stimulus, quando deficit ipsum, aut non rite turgescit, aut alio modo vitiatur. 3. Maleficium sue Fascinum.

[note: Curatio.] Curatio. Si ex prima [orig: primâ] oritur causa [orig: causâ], vel secunda [orig: secundâ], cadem conveniunt, quae laudavimus in defectus Seminis, inprimis veretrum Tauri, in actu venereo interfecti, exsiccatum et pulverisatum cum Cinnamomo, in Ovo sorbili. Externe inungatur ante coitum Glans, Peritonaeum, et spatium inter Scotum et Penem. ubi musculi sit sunt, Balsamo apoplect. vel Linimento ex Succo Pastinac. Ol. Sinap. an. [gap: abbrev. 04] i. Ol. Ovor. Formic. magn. an. [gap: abbrev. 04] . M. et Solis radiis per 24. boras exposito. Si post coitum adhuc rigeat Penis,

abluatur Aqua [orig: Aquâ] calida [orig: calidâ]. Alii illinunt radicem vel glandem Penis Felle April, vel Linimento ex Pulv. Helleb. nigri, aut Rad. Pyreth. cum Pingued. Coturnicis: quibus subiungendum Balneum nervinum, vel Thermaesulphureo-aluminosae, Insessus, Fotus nervini, etc.

ARTIC. II. De Nimia Salacitate.

DUplex est Affectus, in quo erectio et rigiditas Penis nimia est, ita tamen ut pars affecta semper sint musculi circa radicem Penis, contractione sua [orig: suâ] Venam comprimentes, et Sanguinis refluxum impedientes. 1. Quando nimius est Venereus stimulus, et nimia Seminis turgescentia, unde sequitur determinatus Spirituum motus, perpetua Penis erectio, interdum cum delirio; quae si coitu sedetur, [note: Salacitas.] Salacitas, sin et ipso coitu vix satietur, Satyriasis [note: Satyriasis.] audit. Ad hoc malum disponunt Vita sedentaria, Diaeta lauta, cum Aromatibus condita, et quicquid Semen auget, Spirituum impetum excitat, aut loca genitalia acrimonia [orig: acrimoniâ] sua [orig: suâ] stimulat. 2. Quando Penis rigidus dolorem gravem tensivum sentit cum nullo in Venerem desiderio, nulla [orig: nullâ] in coitu Spermatis emissione aut levamine, sed potius [note: Priapismus.] exinde augetur malum, Morbus hic Priaismus vocatur. Causa est Convulsio musculorum Penis, spasmodica [orig: spasmodicâ] sua [orig: suâ] contractione Venas constringentium, et hinc forsan ipsorum corporum nervosorum, unde dolor tensivus sentitur post inflationem membri. Hinc videtur oriri, quod in Epilepticis insciis et interdum in Suspensis, Membrum sortiter tendatur. Causa remota est irritatio musculorum aut corporum nervosorum, quae fit a causa [orig: causâ] interna [orig: internâ] raro, frequenter autem externe a perverso usu Cantbaridum, vel acriorum stimulantium ad Venerem, magisque aromaticorum.

[note: Prognosis.] Prognosis. Salacitas nimia, aut Satyriasis ad Tabem dorsalem quandoque disponit. Priapismus hoc habet periculi, ut ad Convulsiones terminetur, et nunc Tumores, nunc Inflam~ationes, nunc alia mala inferat.

[note: Curatio Salacitatis.] Curatio. In Salacitate et Satyriasi Semen ninuendum, eius acrimonia temperanda, et fervor ac impetus sp[irituum sistendus. Hinc conducunt Diaeta parca, Ieiunium, Partium genitalium refrigeratio crebra et vehemens, Vigiliae, exercitia, Venaesectio repetita, Motus ad sudorem usque fortem: speciatim acida, vitriolata, nitrata, et Camphora, quae refrenat et figit, sicut et Opium, non obstante, quod Orientalibus summum sit venereum, et summam etiam habeat acrimoniam, adeo ut sudorem pruriginosum in quibusdam inferat. De Spir. Vitrioli et crebriori Nitri usu res nota est. Huc faciunt Liquor albus manans ex incisis ramulis tenellis Salicis. Cicuta, quae apud nos insons deprehenditur, Semen Vitic. et Cannabin. Lactaca, Flor. Nymph. alb. Millefol. flor. albo; item Sucus Citri et Lim. vel Acet rutac. cum Opio et Camphora [orig: Camphorâ]. Spirituosa non conducunt, nisi ob nimiam Seminis proiectionem insimul vires defecerint. Externe foveantur genitalia, Scrotum et pecten Aqua [orig: Aquâ] Nymph. in qua subactum est Opium; vel Succo Portulacae, Acetosae, Semperv. et Lactuc. cum Nitro; vel Succo Plantag. Solani, et Hyoscyam. cum modico Aceti dest. Male applicatur Lamina Saturni, quia quandoque insecuta est gravis Urinae suppressio. Annectemus quasdam formulas internas:

[gap: abbrev. R] Sem. Cannabin. et Melon. an. [gap: abbrev. 04] i. Sem. 4. frig. mai. an. [gap: abbrev. 04] . Aq. Lactuc. Acetos. et flor. Nymph. an. [gap: abbrev. 06] ii. f. Emulsio edulcoranda cum Syrupo Pap. albi [gap: abbrev. 06] . capiatur tribus dosibus spatio 12. horarum.

[gap: abbrev. R] Aq. fol. Vitis et Salic. an. 06???. Spir. Nitr. d. vel Vitriol. dulc. ???. Edulcor. cum s.q. Rotular. Manus

[gap: abbrev. R] Pulv. Seminis Agn. cast. Nitr. depur. an. [gap: abbrev. 04] i. Camph. ???. Laud. Op. gr. vi. Misoe f. pulv. subtilis d. ad ch. Dosis [gap: abbrev. 02] . ad [gap: abbrev. 03] . m. ac vesp.

[note: Priapismi.] In Priapismo seu Convulsione musculorum curanda [orig: curandâ], conveniunt ante omnia Vomitoria, intermistis Purgantibus. Deinde acida, remedia ex Vitice, hinc Opium et Camphora; item Decoctum Lentium cum Sem. Agn. cast. subactum. Externe conducunt Cataplasmata camphorata, vel Oleum Amygd. d. in quo Camphora soluta, vel Camphora in Aceto dest. soluta, radici Penis applicata.

ARTIC. III. De Depravata Penis erectione.

[note: Penis contorsio.] QUando Penis erectus contortus apparet, laeditur eius actio. Fit hoc vel vitio Freni brevioris Glandem retrahentis, quod curatur simplici incisione, observando tamen, ut aliquid potius detrahatur de membrana Praeputii quam de Glande: Vel vitio Praeputii, si tanta eius post Glandem est retractio, ut nequeat denuo retrahi. Ex violentiori id coitu fere oritur. [note: Curatio.] Curatur hoc per Emollientia, et per Discutientia, ratione tumoris Praeputii, qui utplurimum simul adest, hinc conveniunt fotus ex Lacte, in quo Flor. Sambuci ebulliant. Item,

[gap: abbrev. R] Pulveris Herb. Malv. Parietan. Alth. an. Mi. Rad. Alth. Lil. alb. an. [gap: abbrev. 06] . fl. Ros. rub. Chamom. an. p. ii. Coq. in Lacte ad consist. Pultis, et applica, addito momento Croci, si insigniter doleat.

[gap: abbrev. R] Medul. Pan. similag. in Lacte infus. ???. Vitel. Ov. no. iii. Ol. Ros. [gap: abbrev. 06] i. Corci [gap: abbrev. 04] . f. Cataplasma. Si simul adsit Gonorrhoea, huic quoque per interna prospiciendum erit.

COLLEGII PRACTICI LIBER IV. De Morbis Mulierum et infantum.

SECT. I. De Menstruorum vitiis.

ARTIC. I. De Mensium Emansione.

[note: Mensium suppressio.] DE modo quo fiant Menses, aliisque horum circumstantiis, actum in Institutionum Epitome. Si non fluant tempore debito, aut non in debita quantitate, dicitur Mensium suppressio, melius emansio. Fit haec vel naturaliter, post 49. aetatis annum, nec non tempore Gestationis et Lactationis, etiam illis, qui a graviori malo reconvalescunt, quibus praecessit alia evacuatio Sanguinis aut immediate, aut sub forma [orig: formâ] alia [orig: aliâ] v. g. per Ulcera vel Vulnera, quae exacerbantur tunc temporis, quando Sanguis deberet effluere. [note: Causae.] Vel fit praeter naturam propter vasa Vaginae infarcta, Carunculas membranam unientes, parietes Vaginae laesae coalescentes, vel, quod frequentius, propter cruditatem, et hinc visciditatem ac minus fermentabilem Sanguinis naturam. Huius Cruditatis causa interna est indigestio et cruditas acida Stomachi. Causae externae remotae sunt frigus, inprimis Pedum

vel Stomachi, instante aut praesente excretione; ingesta acida, item viscida, ut Pastae farinaceae, Lac, Caseus, et Panis recens, cruditatem Stomachi acidam promovens; nec non Picae indulgentia; denique tristitia, metus, pavor, terror, aliaque Sanguinis turgescentiam inhibentia.

[note: Symptomata iuncta.] Symptomata emansionis praeternaturalis sunt difficilis Anhelitus, dum moventur, Lassitudo universalis, inprimis circa Lumbos, cum dolore tensivo gravi; color Corporis floridus perit, Oculi tument, supervenit Pica, et perfecta Cachexia. Si fiat Emansio ratione vasorum Uteri infarctorum, in statis temporibus, quibus alias fluebant Menses, adsunt dolores Lumborum circa Vasa ex ramis iliacis orta, tensiones et pulsationes circa Pubis regionem, subinde etiam circa Hypochondria et in Artubus, murmura, borborygmi, et dolores lancinantes in Lumbis, quae omnia ostendunt, Sanguinem revera turgescere, et impedimentum in Vasis obstructis haerere. Si enim nullam patiantur alterationem iis temporibus, vitium est in Sanguine non debite turgescente. [note: Prognosis.] In Prognosi, superveniens Emansio Morbis chronicis, eos deteriores reddit, et Hecticam fere praesentem indicat.

[note: Curatio.] Curatio. Ventriculi Chylosis per Vomitoria et Aromatica vol. corrigenda, Sanguinis cruditas per vol. Oleosa emendanda; humores viscidi per Gummata et Merc. dulc. incidendi, iunctis simul appropriatis, quae tamen non conveniunt, nisi praemissis evacuationibus et acidum absorbentibus, et quidem calculo facto, quando fluere deberent Menses, ex Mulieris ipsius computatione, aut si illa non noverit circa Lunam crescentem, quo tempore Sanguis facilius turgescit. Eadem sane est Curatio, quae in Cachexia [orig: Cachexiâ], additis Menses stimulantibus. Praemissis

ergo digestivis, propinentur Vomitoria, Purgantia cum Gummat. parata, inprimis ex Helleb. nigro, et Rhabarbaro cum fol. Senae. Alterant quaecumque aromatica, amaricantia in Cachecticis laudata: et in specie Martialia, v. g. Infusum Limat. cum Cinnam. in Vino. Tinct. Mart. Lique Mart. solar. etc. sine quibus inveterata Emansio curari nequit: operantur [note: Specisica.] acidum absorbendo. Specifica principaliora sunt Sabina, eiusque Oleum potentiss. Crocus, omnia ex Myrrha et Castoreo parata: item Decoctum et Essent. Splen. Bov. Borax. egregia vel in pulv. cum Croc. et Cinnam. vel in Decocto Pulegii, aut Rosmarini. Accedunt Baccae Iunip. Angelica, Artemis. Meliss. Gentian. et quaevis Salia volatilia, superveniente corporis motu, aut saltem madore in lecto. Optima fit Essentia ex Sale C. C. vol. in Spiritu Vino solut. cum Myrrh. et Castor. Si adsit Plethora, dolor gravativus Artuum, et difficilis Respiratio, necessaria est Venaesectiae, eaque in Brachio, quando instant Menses, in horum difficultate, ne sc. Sanguis concitatius ad inferiora tractus stagnet circa vasa Uteri. Si vero fluentes cessent ex improviso, inPede.

[note: Externa.] Remedia externa sunt Balnea, Semicupia, et Pediluvia ex decoctis Plantarum uterinarum et arom. Thermae, Suffitus per infundibulum Utero exceptus, ex Scor. Reg. Antimonii in Spiritu Vini solut. et Lateri candefacto affus. vel ex Urin. antiqua affusa, Scor. Mart. candefactis, vel ex Decocto Colocynth. iniectis Silicibus candef. vel denique ex Troch. de Sabin Myrrh. Asphalt. et Troch. alband. cum Bals. Sulph. terebinth. et Aceto. Item Litus Regionis iliacae et pubis ex Oled Cheir. acuato Decoct. Colocynth. Oleo Sabin. spic. etc. Virginibus magis convenit Sal vol. armon. vel Mixtura ex Calc. viv. cum Sal. ammon. irrorata Spiritu Vini, atque immissa Glauberi instrumento, cuius capitulum foraminibus perfusum est.

[note: Ex refrige ratione nimia [orig: nimiâ].] In specie in Emansione ex nimia refrigeratione extremorum, conveniunt interne Sperma Ceti cum Castor. in vehiculo calido; item Salia fixa Artemis. Sabin. etc. vel potius volatilia, additis remediis ex Corc. et Cinnamom. cum blando subsequente sudore. Externe prosunt Thermae, Balnea mineralia, Insessus, Pediluvia, uti supra. Si ex Sanguine coagulato gravissimus sit Uteri dolor, convenit interne Decoctum Chamomillae cum aliis usurpatum, et Cataplasma calidissimum ex eodem Regioni pubis admotum. In Emansione ex subitaneo animi terrore, convenit idem Decoctum Artemis. cum Salibus volatiblib.

[note: In Mensium iminutione.] In nimia Mensium fluentium paucitate, quam comitantur Anxietas, palpitatio Cordis, difficilis Anhelitus, et dolor Lumborum pulsatorius, conveniunt eadem remedia hactenus recensita, et in graviori malo Venaesectio in pede, aut Cucurbitulae non scarif. Cruribus vel Femori in regione superiori interna [orig: internâ] applicatae; vel Hirudines orificio Uteri externo admoti. Ex dictis variae fiunt formulae, v. g.

[gap: abbrev. R] Extr. Panchym. Croll. [gap: abbrev. 04] . Gum. ammon. in Acet. solut. [gap: abbrev. 03] . Extr. Croc. et Castor. an. gr. v. Extr. Troch. alhand. gr. iv. Ol. Succin. q. s. f. Pill. de quibus aliquot capiat Aegra singulis quatuor vel quinque diebus. Tempore intermedio usurpetur seque Infusio.

[gap: abbrev. R] Rad. Angel. Levist. an. [gap: abbrev. 06] . Galang. [gap: abbrev. 05] . fol. Rorismar. Matric. Sabin. an. m. i. Bacc. Iunip. rec. 06???. Cinnam. [gap: abbrev. 04] ii. Croc. [gap: abbrev. 04] . Sal. Tart. [gap: abbrev. 03] . infund. in Vini albi veteris Mens. i. Dosis quottidie cyathus [gap: abbrev. 06] v.

[gap: abbrev. R] Borac. [gap: abbrev. 03] . Myrrh. gr. XV. Cinnam. [gap: abbrev. 03] . M. in tres pulverum doses.

[gap: abbrev. R] Tinct. Vitriol. Mart. Zwelf. [gap: abbrev. 04] i. Essent. Croc. et Castor. an. [gap: abbrev. 04] . M. Dos. gt. 40. vel 50. mane ac vesp.

[gap: abbrev. R] Spir. Sal. armon. Lique Cornu Cervi succin. an. [gap: abbrev. 04] . M. Dos. gutt. 40. m. ac vesp.

ARTIC. II. De nimio Menstruorum fluxu.

[note: Mensium Fluxus nimius.] SI aut copiosius aut frequentius debito fluant Menses, ita ut Mulier debilitetur, (nam habitiores et scorbuticae sine debilitate aut laesione diuturnos [note: Causae.] ferunt fluxus) Causa est vel in Sanguine, vel inUtero. Sanguinis vitium est triplex. 1. Nimia turgescentia ex aere fervido, exercitio nimio, gaudio, ira [orig: irâ], salacitate, potu generoso. 2. Nimia fluxilitas serosa et aquosa, vel e Stomacho alimenta nimis colliquante, vel ex Renibus serum non rite evacuantibus, ut in Scorbuticis. 3. Acredo acida salsa vehiculi serosi, vasa uterina erodens, ex eduliis acribus, aut acrimonia [orig: acrimoniâ] succorum in primis viis nata [orig: natâ]. Ex parte Uteri causa est nimia vasorum uterinorum apertura et dilatatio, ex sublatione oneris gravioris cum nisu et inspiratione, sternutatione violenta speciatim durante mensium Fluxu, Abortu, Partu laborioso; item ex acribus et excoriantibus extrinsecus admotis.

[note: Symptomata] Symptomata. In nimia Sanguinis turgescentia [orig: turgescentiâ] solet is esse floridus et bonus: in vasis nimis hiantibus brevi grumescit. In aquositate sanguinis effluit tenuis et tarde grumescit, vel similis est loturae carnis, vel linteo exceptus circulum facit pallidum. In Sanguinis acredine adsunt conatus eiciendi, cum sensu pruriginis et rosionis.

[note: Curatio.] Curatio. Sanguinis turgescentia acidis coercenda, fluiditas et acrimonia corrigenda, et viae laesae consolidandae ac firmandae. Nisi superveniat debilitas, non est sistendus Fluxus, nam ex Fluxu praepostere suppresso gravia mala observata sunt. Venaesectio prodest, caute tamen et parca in brachio instituenda. Purgatio potius stimulat quam inhibet; solummodo

convenit Rhabarbarum cum Conserv. Ros. aut Syr. Cydon. aromatis. Si Sanguis serosior sit, conducunt sudorifera et diuretica, licet enim sub usu excretionem intendant, evacuato tamen sero cessat fluxus. Inter specifica palmam ferunt Martialia, quae licet acidum absorbendo Menses stimulent, per se tamen adstringunt, in specie Liquor Mart. solar. Tinct. adstring. Lap. Haemat. in succo Granat. vel Cydon. Iuxta haec egregius est Sucus Plantag. item Pulv. Cran. human. vel potius Spodii ex Ebore par. aut Corn. Cervi usti, ad [gap: abbrev. 04] . Visc. quercin. ad [gap: abbrev. 04] . in Ovo sorbili; Sucus Stercor. asinin. cum Syr. Myrtil. et Aq. Plantag. item caninum Stercus. Numquam omittenda Opiata, in specie Diascord. in vehiculo acido. Nimiam Massae sanguineae turgescentiam coercet Spiritus Vitriol. aut Nitri guttatim in Aq. Plantag. Serositatem et acrimoniam temperant, et partes laxatas firmant Succinum, et Troch. de Carabe, Ossa et Cornua anim. calcinata, Mumia, Crystalli ppt. Coral. etc. Opiatis mista.

[note: Externa.] Externe convenit Spongia Aceto rosac. ebria, hinc Pubi et orificio Uteri applicata, iniectio Succi sterc. asinin. cum Succ. Plantag. Suffitus ex Ture et Mastiche, vel ex vapore Aceti super scorias Mart. ignitas non calide nimis ad pudenda admisso. Cataplasma ex Hyoscyamo Aceto impraegnato, Lumbis aut Ossi sacro applicatum. Si dolor adsit in Vagina [orig: Vaginâ] ardens et rodens, prodest iniectio Decocti adstring. cum Hyosc. et Papav. item Linteum Sanguine imbutum, ac sub cineribus calidis positum, vel Indusium per octiduum a Viro gestatum, et a Muliere indutum. Ex dictis variae fiunt formulae, v. g.

[gap: abbrev. R] Coral. rub. Succin. flav. Bol. armen. Sang. Drac. ver. an. [gap: abbrev. 04] i. Sem. Plantag. Borac. calcin. an. [gap: abbrev. 04] . Laud. Op. gr. iv. Extr. Croc. [gap: abbrev. 02] . cum s. q. Syr. de Ros. sic. f. Elect. Dos. [gap: abbrev. 04] . continuando.

[gap: abbrev. R] Conserv. Ros. antique ???. Coral. rub. Sang. Drac. ver. Oss. human. vel potius Vitulinor. calcin. an. [gap: abbrev. 04] . Troch. de Carabe. Alum. crud. Sem. Plantag. an. [gap: abbrev. 02] i. Laud. op. gr. iv. cum s. q. Syr. Coral. f. Elect. in statu Sanguinis serosiori et scorbutico.

Fit quandoque etiam, ut Sanguis impeditus per Mammas, Os, Anum, Pulmones, etc. exitum quaerat: in quo casu revocandus est Sanguis ad Uterum ope externorum, quae in Mensium suppressione laudavimus.

ARTIC. III. De Fluore albo Mulierum.

[note: Fluor albus.] DIcitur Fluor albus, quando per genitalia effluit liquor serosus, initio albus et mitis, in progressu acescens et excorians, item flavescens, virescens, et varie coloratus. Contingit in omni aetate et statu. Quin autem Vetulas quoque multum affligit, patet, non eundem esse cum Sanguine menstruo. Effluit sine typo aut intermissione, nunc parcius nunc copiosius, tempore Mensium fluxus [orig: fluxûs] incipiens, saltem uberius fluens. Efluit hic liquor ex lacunis substantiae membranaceae glandulosae, Prostatis Virorum analogae. Si haec substantia leviter sit affecta, emanat Lympha seminalis pauca, vix glutinosa, mitis, sine ardore, rosione, aut corporis Tabe. Sed praeter hunc Fluxum [note: Verus.] leviorem, qui Gonorrhoeae Virorum verae analogus [note: Nothus.] est, observatur interdum alius nothus, copiosus, continuus, ubi varia serosa, tincta, acria excernuntur, cum tumore pedum, torpore et flacciditate membrorum, appetitu prostrato, atque universali Sanguinis et corporis Cachexia [orig: Cachexiâ], et subinde Febri lenta [orig: lentâ] lymphatica [orig: lymphaticâ].

[note: Causae.] Causa prioris est turgescentia liquoris seminalis cum aliquali glandularum laxitate, orta a Virginum salacitate, intermissione coitus [orig: coitûs], vita [orig: vitâ] sedentaria [orig: sedentariâ], laudabili victu. Posterioris causa est Sanguis ex cruditatibus stomachi cachecticus redditus; et glandulae illae relaxatae ac erosae a materia acri, salsa [orig: salsâ], tam proprio vitio, quam vitio humoris per glandulas secernendi. Nec obstat liquaminis huius ubertas, quo minus per Prostratas dictas flaccidas erosas, etc. excernatur; videmus enim, quantum materiae effluat per Nares, Oculos etc. Interim asserit Sylvius, totum Uterum esse naturae membranaceo-glandulosae.

[note: Prognosis.] Prognosis. Nothus in Senibus cum morte finitur; diu durans steriles reddit, ad Tabem, Hydropem, etc. disponit. Verus nil habet in recessu.

[note: Curatio fluxus [orig: fluxûs] veri.] Curatio. Si singulis mensibus redeat per 2. vel 3. dies, non est sistendus. Perpetuo autem durans mature sistatur. In Gonorrhoea [orig: Gonorrhoeâ] vera [orig: verâ] optimum remedium est copula cum Viro; hinc Sucus Citri aut Limon. aut ex surculis Salicum tempore verno exstillans, Trochisci de Carabe, de Terr. sigill. Mandib. Luc. pisc. et ratione siacciditatis partium Balnea blande adstringentia. [note: Nothi.] In Notha [orig: Nothâ] restauranda est Stomachi chylificatio per Vomitoria, praemissis digestivis, et stomachico aromaticis; Sanguinis Cachexia corrigenda per Salia vol. oleosa et aromatica. Ipsi Fluori autem et partibus laesis per appropriata et adstringentia succurrendum est. Venaesectio et purgatio hic locum non habent, sed optime Vomitiva; item sudorifera, in specie Decoct. Essent. et Tinct. Lignorum; atque diuretica, inprimis Pill. ex Terebinthina [orig: Terebinthinâ] cum Rhabarb. vel ipsa Terebinthina Vitello Ovi soluta. Praeter quae appropriata maxime sunt Galeopsis flore albo, Rosmarinus, Anserina, Agrimonia, Vinca pervinca, horumque

cum Ligno Quaiaco, Sassafras, et quercino Decoctum, ut et Mentha, Melissa, et speciatim Viscus querc. tam in substant. quam decocto; item Mandibula Luc. pisc. Os Sepiae ppt. omnia succinata, Ebur, Osteocolla, Pumex vel Creta calcin. et speciatim Priapus Cervi ad [gap: abbrev. 03] . et Putam. Ovorum calcin. ex quibus exclusi sunt Pulli, ad [gap: abbrev. 03] .

[gap: abbrev. R] Magist. Osteocoll. [gap: abbrev. 05] . Carneol. praep. [gap: abbrev. 04] ii. Coral. alb. [gap: abbrev. 04] i. Smaragdi [gap: abbrev. 04] . M. f. Pulv. Dos. [gap: abbrev. 04] . cum Conserv. Rorismar.

[note: Remediaexterua.] Inter Externa excellunt Thermae naturales, hinc artificiales ex Sulph. et Calc. viv. cum nervinis et adstringent. ut et Sessio in Decocto Ebuli; Fomenta et Iniectiones ex Lig. sanct. Cort. Granat. Thur. Mastich. et Flor. Ros. rub. Balaust. in aqua ebullitis, adddendo sub finem Vinum austerum; Unguentum ventri illinendum ex Sclaraea cum Butyro subacta [orig: subactâ] et reposita [orig: repositâ], donec putrefieri incipiat, deinde aliquamdiu cocta [orig: coctâ], Suffitus ex Salvia, item ex Ture, Mastich. Ladan. Gummi Iunip. Nunc mosch. et Succin.

Fluor muliebris Gallicus curatur ut Gonorrhaea maligna Virorum. Ratione Ulcerum Vaginae, intrudatur Linimentum mercuriale turundis illitum.

SECT II. De vitiis Appetitus venerei, eius nempe defectu et nimia Salacitate.

[note: Fastidium veneris.] REsidet Appetitus venereus in Clitoride ex turgescentia [orig: turgescentiâ] liquoris seminalis irritata [orig: irritatâ]. Deficit, quando liquor seminalis deficit, in Gonerrhaea notha; aut minus spirituosus generatur, ut in Scorbuticis confirmatis. [note: Curatio.] In Curatione, nisi subsit conformationis vitium, conveniunt interne lauta Diaeta, et acria

aromatica liquori seminali turgescentiam conciliantia: quae vide in simil. affectibus Virorum. Externe Insessus ex Formicis, inunctio Clitoridis cum Oleo Formic. aut Bals. apoplect. cum Zibeth. et Moscho prosunt.

[note: Salacitas muliebris.] Nimia Liquoris seminalis turgescentia Clitoridem perpetuo tensam detinet, unde nimia Salacitas, et subinde Sanguis ac Lympha, a partibus genitalibus reflui, per hanc turgescentiam inquinantur, adeo ut etiam turgescant, unde Spirituum impetus magis celer et agilis, et simul spiritus ipsi volatiliores redduntur, hincque maximus in Feminis Appetitus venereus, cum audacia, inquietudine, et delirio: [note: Furor uterinus.] qui Salacitatis gradus Furor uterinus dicitur. Causae remotae ad hoc malum disponentes, unt Vita sedentaria curis vacua, intermissio excretionis venereae, habitus succi plenus, potus generosi aromatibus conditi, copula cum Membro virili, Moscho [note: Curatio.] et Oleis calidioribus illito. In Curatione iuxta congressum validum crebrius repetitum, convenit materiam peccantem evacuare et revellere per Vomitoria larga, turgescentiam Liquoris seminalis sistere per Venaesectionem saepius repetitam, ut et per acida, v. g. Succ. Limon. Citr. Granat. inprimis nitrata; item per Emuls. ex Sem. Cannab. Sem. Papav. alb. et Vitic. Decoctum Salicis progerminantis; vel per Liquorem ex surculis eius tempore verno exstillantem, qui optimus est, et ex quo cum farina fit massa egregia. Tandem spiritus animales coercere oportet, per opiata, item Camphoram tam in substantia, quam incensam et in potu ordinario crebrius exstinctam. Externe applicantur regioni Uteri Fomenta frigida ex Succ. Viticis, Salicis, Hyoscyami, Sempervivi mai. cum Aceto. dest. Camphor. et Sacch. Saturn. item Cataplasma ex Ruta, Solano et Papavere.

SECT. III. De Affectibus totius corporis Utero vulg attributis.

CAPUT I. De Febre alba seu Chlorosi.

[note: Chlorosis.] MOrbi qui vulgo tribuuntur Utero, originem ducunt ex Liquoris seminalis maiore vel minore turgescentia [orig: turgescentiâ], et Menstruorum suppressione. Inter quos primatum ducit Chlorosis, Affectus proprius Virginibus, aut Viduis, saltem quibus non satisfaciunt Mariti. Tales pallent, cum colore nonnihil sublivido, corona [orig: coronâ] quasi rubescente sub oculis, anxietate sine manifesta [orig: manifestâ] causa [orig: causâ], tristitia [orig: tristitiâ], pulsu inaequali et vario, Febri lenta [orig: lentâ] inordinata [orig: inordinatâ], sed vix sensibili. In progressu mali supprimuntur et Menses. [note: Causa.] Causa est Liquor seminalis suppressus et corruptus, mediante quo fermentum Sanguini communicatur, et succi inquinati secernuntur, unde talis Color, Febris et tandem Mensium suppressio. Hinc corrupta Massa sanguinea, et Lympha hystericos cruciatus cum Tetanis convulsivis, Vomitum, aliaque Symptomata epileptica infert. Dignoscitur, Febrem, Pallorem, aliaque symptomata, a retento et corrupto Semine oriri, et non a Cachexia aut Mensium suppressione, si Mulier Vidua, aut Virgo petulans, citra errorem diaetae statim fiat tristis, anxia, et in alium statum mutata, fluentibus interim Mensibus; quo faciunt Vita sedentaria, Diaeta lauta, Potus generosus, aliaque Liquorem seminalem augentia.

quam congressus validus frequenter repetitus. Sic enim excreto Semine corrupto, et novo spiritus genitalis Maris fermento inspirato, de novo effervescit Sanguis, unde color corporis floridus redit, adeo ut Virgines pallentes saepe dent Mulieres pulchras. Remedia apud Auctores utplurimum sunt 'anticachectica, sed male. Debet enim Liquoris seminalis vitium corrigi, et Sanguinis dyscrasia emendari, speciatim per Camphoram, hinc per succinata, castorina, myrrhata, quae balsamica [orig: balsamicâ] vi corruptionem Seminis impediunt, inprimis per Essentiam Myrrhae cum Spir. Nitr. d. item Sacch. Saturni; per Citrata, Cydoniat. Granat. omnia nitrata, forsan Terebinthinam partibus mundandis dicatam, et tandem per Venaesectionem.

ARTIC. II. De Cachexia Mulierum.

[note: Cachexia muliebris.] CAchexia muliebris nil habet peculiare a Cachexia in genere distinctum, nisi quod iungatur suppressioni Mensium, quae omnia symptomata exacerbat: ex acido enim Sanguinem coagulante, et nervos irritante, superveniunt Pleuritides, Anginae, Inflammationes partium erysipelaceae, Picae disponentes ad Hystericam passionem, Epilepsiae, Motus convulsivi, Melancholia, Scirrhi viscerum, inprimis Lienis, Cephalalgiae insanae et contumaces, sensus Palpitationis, speciatim in Lumbis et Regione superiori, tandem ex depravato Ventriculi fermento, et hebetata Bile Leucophlegmatiae, Hydropes, et Affectus chronici difficulter curabiles. Exasperantur haec mala periodo menstrua [orig: menstruâ].

[note: Cansae.] Causa itaque est Mensium suppressio; unde 1. Sanguis quantitate auctus a debita fermentatione

et spirituascentia cohibetur, hinc glutinosus, iners et vappidus evadit, indeque Anxietates, Cephalalgiae, Inflammationes, Palpitationes, Difficultas respirationis et similia oriuntur. 2. Sanguis qualitate peccans et vitioso acore inquinatus, sucos reliquos alterat, unde digestio prava, Melancholia, tensiones Hypochondriorum, Picae, etc. Nam licet Sanguis menstruus sit in se laudabilis, separatur tamen a Massa [orig: Massâ] sanguinea [orig: sanguineâ] per fermentationem tamquam secernendus; et proprietatem acrem erosioni aptam acquirit, quam Sanguini communicat. Symptomata autem nervosi generis, speciatim in Abdomine, et methodus medendi ostendit, peccare vitiosum acidum austerum.

[note: Curatio.] Curatio. Praemissis praemittendis, corrigenda est Sanguinis et humorum dyscrasia, iunctis Menses stimulantibus. Optime austerum acidum resorbent martialia; hinc Sanguinis volatilitatem restituunt aromatica: Menses stimulant Salia vol. plus minus oleosa et aromatica, vid. Caput de Mensium emansione. Si superveniant Motus convulsivi, addantur Cinnabarina, Succinata, Castorina; si Palpitatio cordis, remedia ex Coral. si Cephalalgia, Lique CC. Succin. et Salia vol. antiscorb.

ARTIC. III. De Suffocatione Uteri.

AFfectus hic nomen sortitur ab insigni angustia [orig: angustiâ] praecordiorum, et iuncta [orig: iunctâ] Respirationis summa [orig: summâ] [note: Suffocatio Uteri.] difficultate, quasi Suffocatio immineret, aut laqueo constringerentur. Interdum nulla sensibilis est Respiratio, aut Sensus. Percipiunt in Ventre infimo borborygmos, et motum cuiusdam globuli hinc inde agitati, ac superiora petentis. Subinde

[note: Symptomata diagnostica.] Hypochondriorum, aut regionis Hypogastrii tensionem, vel expansionem, simulque Inflationem, a flatibus nunc per os, nunc per anum erumpentibus. Inchoante paroxysmo oscitant et pandiculant crebrius, dolores utplurimum vagi Abdomen cruciant, Appetitus prostratus est, et assumpta vitioso sapore inquinata apparent. Alvus plerumque durior est, et si sponte aut arte aperiatur, cum flatuum eruptione, levamen adfert. Subinde Vomitus adest, saltem in paroxysmo vomendi conatus. Accedit cordis Palpitatio, cum pulsu raro, parvo, debili, quandoque intermittente et ad sensum abolito; quibus praesentibus non procul abest Syncope Vertigo et Scotomia paroxysmum ordinarie praecedunt. Subinde adest Delirium, copiosus risus involuntarius, mirae brachiorum et pedum gesticulationes. In graviori malo adsunt Epilepsiae atroces, et mirum robur in membris convulsivis. In paroxysmo sensus et motus fere abolentur, sed post paroxysmum omnia sciunt, et superveniente sudore declinat paroxysmus; at non sunt securae Feminae, nisi largior superveniat. Fere aphonae sunt in paroxysmo, etiam Sensibus illibatis. Sed interdum sonitus, et quasi voces ex imo abdomine audiri videntur, ut etiam a Daemone credantur obsessae.

[note: Causae remotae.] Causae remotae ad Hystericam passionem disponentes, aut in dispositis paroxysmum excitantes, sunt 1. Ira et fervor, terror, gravior audacia, maeror, et Passiones animi graviores. 2. Odores fortes, habita ratione idiosyncrasiae: quibusdam enim suaveolentia naribus admota paroxysmum excitant, et graviter fetentia eum sistunt; in aliis contra se habet res. 3. Gravidatio, inprimis, si adsit Cacochymia, item Mensium suppressio. Hinc quae

Virgines suaveolentia bene ferebant, gravidae postea factae symptomata patiuntur hysterica, sed cessante puerperio non item. 4. Dulcia assumpta, Syrupi, Mellita, etc.

[note: Propiores.] Quoad causam propiorem, accusatur hic Uterus, quasi sursum feratur, etc. sed male; contra enim arguunt Uteri firma cum Intestino recto et Osse pubis connexio; dissectio anatomica Uterum insontem in Hystericis mortuis monstrans; et experientia Virorum hypochondriacorum, qui eadem cum Hystericis patiuntur symptomata, simili modo affligentia, ab iisdem causis remotis excitabilia, et eadem methodo curata. Reiecta [orig: Reiectâ] ergo Veterum sententia [orig: sententiâ], ut veram eruamus causam, videtur certe hic peccare acidum vitiosum, et a naturali statu degener. Hoc monstratur 1. Quod Scorbuticae et Hypochondriacae huic malo obnoxiae sint, et a purgante etiam levi eius periculum subeant. Quin et Hypochondriaci eadem patiuntur symptomata. 2. Sanguis Hystericarum in praecordiis stagnans Anxietates ac Syncopen infert; quin et emissus grumosus deprehensus fuit. 3. Reiecta per vomitum, arte sive sponte, sunt aeruginosa, porracea; in quibus peccat primario acidum praecipitans Bilem in istum virorem. 4. Dulcia facile acescentia passionem Hystericam insigniter exacerbare solent. 5. Remedia acidum destruentia, paroxysmum et praecavent et curant.

[note: Spasmi hysterici.] Quod autem praeter hoc acidum etiam adsint Spasmi et motus convulsivi, tam partium Abdominis quam Thoracis et Laryngis, patet 1. Ex Convulsionibus epilepticis in fine et statu praxysmi. 2. Ex sensu globi agitati in Abdomine, qui videtur esse plexus nerveus Mesenterii maior cum partibus vicinis convulsus, in globum contortus, et sursum versus retractus. 3. Ex risu involuntario,

qui oritur a convulso Diaphragmate, et hinc per commercium nervorum intercostalium, reliquorum Musculorum Thoracem moventium, unde difficilis Respiratio, et dolor instar cinguli in regione Diaphragmatis. 4. Dolores lancinantes et contorquentes Abdominis Spasmos testantur, sicut sonitus et murmura a flatibus in Intestipis convulsis genitis et varie oberrantibus procedunt.

Pro Causa itaque combinandum est acidum peccans [note: Modus fiendi.] cum inde natis Spasmis. Modus fiendi hic est: acidum vitiosum, sive errore Stomachi sive errore Pancreatis genitum, in Intestinis cum Bile effereuscens, copiosos flatus generat, unde sonitus et borborygmi. Et ulterius procedens coagulationes et stagnationes Sanguinis circa praecordia generat: tandem ex irritatis ab isto acido partibus nervosis Spasmi interni et membrorum externorum Convulsiones oriuntur. Praecedunt haec Abdominis symptomata, si paroxysmus ex usu dulcium, Nephritide, aut commotione acidi in primis viis excitetur. Si vero Odores, Terrores, aut Ira paroxysmum excitent, tunc praecedunt nervorum symptomata, nempe Scotomiae, varii colores prae Oculis, etc. ex forti enim spirituum agitatione, succedit eorundem motus expulsivus, inprimis in nervis intercostalibus ac pari vago, et sub progressu Spasmi Abdominis atque Thoracis, et ex Cordis musculo convulso huius Palpitatio atque compressio. Tandem ratione Spasmorum Abdominis Pancreas et Porus bilarius conquassata effundunt suos sucos. Variant autem symptomata pro variis surculis Nervorum affectis. Sic si plexus Stomachi et Lienis afficiuntur, urgent horum Symptomata. Affligunt autem haec potissimum Mulieres, quia horum systema nervosum est magis delicatum et facile

commovetur. Sic Literati, quorum spiritus magis sunt volatiles, etiam Cephalalgiam aut Angustiam praecordiorum ex doribus fortibus patiuntur. Odorifera enim Spiritus delicatos in naribus commovent, et in Spasmum convulsivum cogunt; quin et Spititus circa genitalia afficiunt, quia subinde genitalibus admota conferunt, et notum est, Zibethum voluptatem coitus [orig: coitûs] intendere: accedit Odorum vis, dum cum aere attrahuntur, unde motum Sanguinis per Pulmones impeditum, nunc sanguinem alterando magis impediunt, nunc Sale suo vol. acidum corrigendo restituunt. Interea monendum est, Liquorem seminalem retentum et corruptum, item Menstruorum suppressionem, Spiritus animales pervertendo, et sucos reliquos inquinando, interdum rationem formitis morbosi obtinere, licet immediata causa acidum exsistat. Hinc Gravidae fiunt interdum Hystericae; et quaedam Hystericae excretione Seminis levantur. Passio utique Hysterica non differt ab Epilepsia, nis quod illa internas, haec externas occupet partes; nec a Colica [orig: Colicâ], Malo bypochondriaco et [note: Prognosis.] Scorbuto, nisi symptomatum variatione. In Prognosi, Malum hoc longe periculosius est in Praegnantibus et Puerperis, quam in aliis Mulierius. Si sternutatoria fortia in Paroxysmo sternutationem excitent, bonum; si contra, malum est signum.

[note: Curatio.] Curatio. In Paroxysmo, quoad externa, mox antur Naribus Castoreum, Asa foetid. aut fiat Suffitus ex Plumis accensis Perdicum. Verum habeatur ratio Idiosyncrasiae quibusdam enim magis placent [note: Per externa.] suaveolentia. Interim suaveolentia interius assumpta non laedunt, licet Naribus admota nociva sint, ut Ambra, Moschus, Zibethum, etc. Optime admovetur Naribus Spir. Salis am mon. fort. Interea Vulvae in loco Clitoridis illinatur Bals. apoplect.

Zibeth. Moschus, aliaque suaveolentia; vel quod melius est, vellicentur pili Pubis, ubi facile ad se redeunt. Sulpur accensum non suaderem, nam parit difficultatem Anhelitus [orig: Anhelitûs]. Facit huc Suffitus per infundibulum Utero exceptus, ex Verrucar. Equor. [gap: abbrev. 06] . Asae foetid. [gap: abbrev. 04] . Ungul. caprin. [gap: abbrev. 04] i. M. de quo incend. [gap: abbrev. 02] . ad [gap: abbrev. 04] . Si haec non sufficiant, inspirentur in Nares repetitis vicibus sternutatoria ex Castor. [gap: abbrev. 02] . Piper. long. gr. xii. Helleb. alb. ???. Pyrethr. gr. v. M. Inter ea, quae Regioni umbilicali inungenda sunt, eminet Galbanetum Paracelsi, imponendo desuper Laterem calefactum. Mihi in usu est Ol. dest. Succin. cum dimidio Ol. dest. Spicae, Umbilico, et Scrobiculo Cordis illinendum, desuper imponendo Emplastr. ex Galban. cum Extract. Castor. Croco, et Ol. dest. succin. et Spic. Cum his subinde egregium praestant effectum Clysmata ex specieb. carmin. Arom. cum Ol. dest. aut horum loco Sal. Volat. Conferunt autem Intestina evacuando, et promovendo Flatuum expulsionem. Iuxta haec usurpantur cincturae Regionis hypochondriacae cum Cingulo e Corio humano aut cervino, vel alio quovis; quo laxiores enim sunt Mulieres, eo magis urgent Respirationis symptomate

[note: Interna.] Quoad Interna, conferunt Salia vol. oleosa, inprimis quae sudorem movent, acidum corrigentia et flatuum proventum prohibentia: quibus addduntur subinde Opiata ad impetum Spasmi coercendum, et Camphora, illis qui hanc ferre possunt. In usu sunt omnia aromatica, v. g. Zedoar. Galanga, Imperatoria, Mutellina, Levist. Puleg. Baccae Iunip. Castoreum Asa fetid. Crocus, Rosmar. etc. Sed magis immediate agunt Salia volat. v. g. Mixtura ex Sale vol. Succin. cum Castor. et Opio; item Spir. Sal. armon. rite praeparatus, omnia succinata, praecipue Oleum

destill. Succin. quod tamen nimios ructus ciere solet. Optimum est Oleum Castor. item Essent. Castor. cum Sale volat. parata. Huc faciunt Fuligo Furni, ad [gap: abbrev. 03] . Flor. Sulph. in eadem dosi, imperando sudorem; Trochisci de Myrrha, Tinctura gran. Actes. s. Ebuli, ad cochl. ii. in paroxysmo, exspectando sudorem; item Tinct. Langii ex Castor. et Asa [orig: Asâ] foetid. beneficio Sal. Tart. Nulli Remedio cedit Sucus Sterc. equin. expressus, calide propinatus. In extremo casu tentanda sunt Vomitoria.

[gap: abbrev. R] Aq. Menth. Flor. Sambuc. et Matricar. an. [gap: abbrev. 06] . Essent. Castor. 04???. Sal. vol. Succin. gr. xiv. Laud. hyster. gr. x. Syr. Cort. Aurant. ???. M. Detur cochleat. Addi poterit Liq. CC. Succin. aut Spir. Sal. armoniaci.

SECT. IV. De Affectibus Viri admissionem et Conceptionem laedentibus.

ARTIC. I. De nimia [orig: nimiâ] Angustia [orig: Angustiâ] vel Apertura [orig: Aperturâ] Vaginae, ac Procidentia [orig: Procidentiâ] Uteri.

[note: Angustia vaginae.] NImia vaginae Angustia, Viri introitum prohibens curatur subinde repetito negotio; sicut et per speculum Matricis. Si membra sint occlusa, methodo chirurgica [orig: chirurgicâ] tractatur. Si coalescat Vagina post excoriationem, citra sectionem non curatur, quae tamen etiam maxime dubia est. Vagina nimis patula curatur beneficio Balneorum aut Infusionum adstringentium.

[note: Prolapsus Uteri.] Procidentia Uteri nil aliud est, quam Prolapsus Sinus pudoris, ipse enim Uterus adeo firme

connectitur circa Os sacrum, et cum Intestino recto etc. ut extrahi nequeat citra insignem violentiam externam et Patientis interitum, nisi Ligamenta Matricis vel disrupta fuerint, vel nimis laxa et flaccida evaserint. Fit autem Prolapsus Vaginae Uteri 1. Quando tota nimis laxata, v. g. a Partu difficili, etc. globose propendet cum foramine in medio, quod falso pro Uteri orificio interno habetur. 2. Quando rugae Vaginae in qualibet parte laxatae aut erosae sunt, adeo ut Sanguis aliique humores partem relaxatam distendentes, eandem in forma corporis rotundi, annexi angusto collo, interius se abscondenti, extra [note: Causae.] corpus propellunt. Causae sunt Haemorrhagiae Uteri, Fluor albus diuturnus, et similia. Interdum excrescentiae rugosae vel carnosae, abscissione curatae, pro [note: Prognosis.] Uteri prolapsu habitae sunt. In Prognosi, si inveteratus sit, aut per impetum Obstetricis fiat, vix curabitur. Si sit a causa [orig: causâ] interna [orig: internâ], facilior eo, qui fit per violentiam externam. Subinde metus est, ne in Ulcera abeat, aut ab aere externo inflammetur et Gangraenam concipiat.

[note: Curatio.] Curatio. Reponatur et firmetur pars laxata: idque cito, ne ab aere aut Urina [orig: Urinâ] alteretur. Fomentetur nempe aliquamdiu Decocto Rorism. Salv. Aneth. Abrotoni, Flor. Verbasci, Meliloti, Chamomill. Summit. Absinth. in Vino vel Aq. ferrar. et cum linteo, dicto liquori intincto, ac digito circumvoluto reponatur, Aegra [orig: Aegrâ] supine iacente, Clunibus Capite superioribus. Pro hoc scopo commendant Suffitum pellis Anguillae salitae, in fumo exsiccatae, et pulverisatae; item Pingued. ursin. aut Erinac. Ossi sacro, et circa os Coxendicis illinendam; item Mulieris terrefactionem, et Cucurbitulas, maiore cum flamma [orig: flammâ] Inguini, Umbilico et sub Mammis appositas. Uterus repositus firmandus est fomentis adstringent. vel iniectionibus ex

Decoct. Gallarum, Foliorum Alchymill. Myrti, Querc. Cort. granat. in Aq. Ferrar. addito pauco Alumine, modo partes sint indolentes et non excoriatae; et pro usu interno Decoct. vulnerar. additis 4. Sem. cal. mai. ne Flatus Intestina distendentes Uterum denuo prolabi faciant. Si usurpentur Pessi, hi sint parvi, ne fluxum album irritatione molis excitent. His adde Suffitum ex Aceto, Succino, Ture, Mastich. et Gum. Iunip. item Emplastrum ex Opopan. Galbano, Tacamah. Umbilico aut Ossi sacro applicandum. His irritis gestetur semper (extra tempus congressus) Globus cereus laevis, Vaginae uteri intrusus, filo alligatus, quo extrahi commode queat.

ARTIC. II. De Inflatione et Hydrope Uteri.

[note: Signa conceptionis.] LAEditur Conceptio, quando depravatur et falsa est, ut in Inflatione Uteri. Signa autem verae Conceptionis sunt orificii interni clausura, Mensium retentio (nisi in Sanguine serosiore aut turgidiore praeditis, idque sub primis gestationis mensibus) horripilationes post Congressum, Pathemata hysterica in Cacochymicis circa primos Menses; Appetitus varius et deiectus, Vomitus matutinus, Gravitas capitis et dolor Dentium primo mense, Tumor sursum tendens primo circa lineam albam apparens, prope medium gestationis tempus, perceptio motus [orig: motûs] Fetus in principio subsultorii: Serosiores quidem et deiliores minus percipiunt eius motum. Interea consideranda est Idiosyncrasia, plerumque enim Mulieres certa habent signa sibi propria, adeo ut quae semel conceperunt, alio tempore vix falli possint.

[note: Uteri Inflatio,] Inter falsos conceptus occurrit Inflatio Uteri a flatibus in eius cavo collectis. Uterus nempe inflatus sensim intumescit, cum Mensium suppressione, Lacte in mammis, et tandem flatus erumpunt nunc [note: Causae.] confertim nunc sensim. Causa frequentissima est aer frigidus, susceptus post partum vel abortum, item in uberiori Mensium fluxu. Distinguitur a vera [orig: verâ] conceptione in eo, quod Tumor non aequalis sit, et successive accrescens, sed nunc maior nunc minor pro Flatuum vi elastica [orig: elasticâ]; quod magna sit moles cum levi pondere, et renitentia [orig: renitentiâ] instar Tympani. [note: Curatio.] In Curatione habenda est ratio digestionis primae laesae, usurpando debita alterantia et laxantia. Hinc conducunt Carminativa, in specie omnia Castorina, decoct. Rad. Zedoar. Gentian. Matricar. et Fl. Chamom. item Ol. destil. sapphirin. Chamom. Externe Fumus Nucis mosch. per cannulam Utero exceptus, Empl. ex Galban. et Tacamah. malax. cum Ol. dest. Chamom. vel Foenic. vel Cumini et Cerae. Ratione Stomachi prae ceteris convenit Decoct. Lign. Sassafr. cum Carminativis, et ab omni pastu Zedoar. et Cardamom. cum Elaeosaccharo Caryoph. Mac. etc.

[note: Hydrops Uteri.] Hydrops Uteri, seu Liquor flavescens in eius cavo contentus, distinguendus a Mola [orig: Molâ] aquosa [orig: aquosâ], affectu frequentiori, in quo Liquor albus nonnihil viscidus in membranis distinctis seu variis vesiculis coacervatur. Interdum haec cum ingravidatione iungitur, ac subinde aliquot septimanis ante Fetum effluit sine noxa [orig: noxâ]; et oriri videtur ex abundantia [orig: abundantiâ] liquoris chylosi nutritivi, qui non totus in alimentum Foetus [orig: Foetûs] cedens talem Molam constituit; vel forsan ex Lympha in vasis lymphaticis obstructa [orig: obstructâ]. Oritur alias ex suppressis Mensibus vel Lochiis, inprimis in non Lactantibus; quo in casu interdum per metastasin materia serosa in Omentum, duplicaturam Peritonaei,

etc. transfertur. Distinguitur a vera [orig: verâ] Conceptione in eo, quod Tumor non anteriora versus, sed aequaliter Abdomen occupet, quod absint symptomata digestionis, etc. aut saltem circa medium gestationis tempus non cessent, nec percipiatur motus Foetus [orig: Foetûs]. [note: Curatio.] In Prognosi, post effluxum Aquae plerumque Aegrae intereunt. In Curatione, si adsit Fetus, diuretica non sunt tuta, saltem blanda hydragoga concedantur. Si absit Fetus, mature dentur valida purgantia cum fortioribus remediis Menses stimulantibus; et Clysteres fortiores Vaginae uterinae iniciantur.

[note: Superfetatio] Laeditur porro Conceptio in Superfetatione, quando una vice fecundatur Ovulum in Testibus femineis a Spiritu genitali Seminis masculini, crasaa [orig: crasaâ] eius substantia [orig: substantiâ] penitus extra Uterum delabente: et post aliquot menses aliud Ovulum de novo fecundatur, quod suo tempore alium Fetum suggerit vitalem. Succedit Sterilitas ab Ovarii mala [orig: malâ] dispositione, angustia [orig: angustiâ] Tubarum, defectu Succi nutritii in Ovulo, laxitate Uteri, aliisque causis oriunda. In huius Curatione, praemissis universalibus, conducunt Uterum confortantia, et ad Venerem stimulantia; externe vero Thermae tam naturales, quam artificiales aromaticae, formicatae, etc. Interdum laeditur Conceptio a Mola seu informi substantia; quae si Fetum comitetur, exspectandum est tempus exclusionis Foetus [orig: Foetûs]; sin secus, mature expellenda est remediis emennagogis, et Fetum pellentibus; praeparato prius Utero per externa emollientia et lubricantia.

SECT. V. De Morbis Puerperarum.

ARTIC. I. De Lochiis retentis.

[note: Lochia.] QUando in Partu separatur Secundina, effluit ex Utero copiosus Sanguis, Lochia dictus, idque per plures dies, inprimis si nulla insignis praecesserit Sanguinis iactura Gestationis tempore. Lactantes autem, et quibus alias parcius fluebant Menses, minus evacuant. Postmodum effluit Liquor aquosus Sanguine saltem tinctus, licet subinde simpliciter aquosus sit, ad dies sex, septem, imo saepius plures.

[note: Eorum fluxus Imminutus.] Imminutus Lochiorum fluxus horrores, rigores febriles, aestum, dolorem, tumorem et duritiem Abdominis, Cephalalgiam, difficilem Anhelitum excitat, ex Grumescentia sc. sanguinis in Utero retenti. Eius causae sunt vel Tristitia, Metus, aliaque pathemata, Spirituum impetum minuentia; vel aer frigidus in Utero Sanguinem coagulans.

[note: Curatio.] Curatio. Fiat Venaesectio in Pede, aut applicentur Hirudines labiis Vulvae; Si fluant Lochia sed non sufficienter, applicentur Cucurbitulae Suris, vel interiori Femorum parti. Deinde propinentur Menses et Fetum pellentia, inter quae eminet Myrrha, tam in substantia [orig: substantiâ], quam in Essentia [orig: Essentiâ]; hinc mistura Timaei ex Myrrh. Castor. Succino, et Croc. in convenienti vehiculo diutius. Item. Pulvis Zedoar. Elixir propr. sine ac. Spir. Sal. armon. Egregium est Decoct. fl. Chamom. et Cort. aurant. sicc. in Cerevisia [orig: Cerevisiâ], vel Vino et Aqua [orig: Aquâ]. Hauriri simul potest interdum Aqua

flor. Lil. alb. ad tres pluresve uncias, cum guttis aliquot Tincturae Castorei cum Spiritus Salis ammon. parat. His addantur grumos solventia, viz. Sperma Ceti cum pauco Castor. item Ocul. Canc. cum Aceto. Externe illinatur Abdomen calide ab Umbilico ad pubem Oleo Cheiri, add. Ol. dest. Succin. Iunip. Spic. Hinc imponantur duo Sacculi calefacti ex Absinth. Matricar. Menth. Puleg. Rad. Angel. et Sem. 4. cal. mai. Et fiat Suffitus ex Myrrh. Bdell. Succin. et inprimis Colocynth. Si adsit Suppressio Alvi, iniciantur Clysteres acriores.

[gap: abbrev. R] Borac. Ven. [gap: abbrev. 02] i. Myrrh. g. xiv. Croc. gr. vi Sacch. alb. [gap: abbrev. 02] . M. Pro 2. Dosibus.

ARTIC. II. De Lochiorum nimio Fluxu.

[note: Lochiorum Fluxus nimius.] LOchiorum fluxus nimius vires in Partu debilitatas ulterius labefactat. Huius causae sunt 1. Sanguinis turgescentia et corporis incalescentia, v. g. ex spirituosorum Liquorum, et Fetum pellentium remediorum abusu. 2. Sanguis serosior aut acrior. 3. Laesio Uteri, inprimis ex Placenta avulsa. 4. Irritatio Uteri a sanguine grumoso, vel frustulis Placentae retentis, vel Mola.

[note: Curatio.] Curatio. In sanguinis turgescentia [orig: turgescentiâ] conveniunt Venaesectio in brachio, ut et blanda acida; in eius serositate sudorifera. In laesione Uteri decoct. Chaeref. item Plantag. Cydon. aliaque vulneraria blanda. In irritatione Uteri eiciantur ea, quae irritant, potius per aromatica, v. g. Menth. Maior. Puleg. quam per Fetum valide pellentia. In genere in quocumque Fluxu conveniunt Lap. Haemat. Coral. Bol. armen. Terr. sigillat. aliaque martialia et terrea; item Troch. de

Carabe in Vino austero acidulo; Coral. rub. cum succ. Granat. acid. recent expr. Succ. vel Syr. Portulac. In graviori Morbo egregia sunt Liq. Mart. solar. ad. gt. x. et Tinct. sulph. Vitriol. ad xxx. et instar ultimi refugii Alum. ad [gap: abbrev. 02] . in Conserv. Ros. r. vel Rad. Symph. Externe pubi applic. Aqua sperm. Ran. cum Aceto; et Lumbis Catapl. ex Fulig. cum Acet. ros. et Album. Ovor. Item Iniectiones Decocti Plantag. et Portulac. in Aq. ferrar. inprimis ubi suspicio est Uteri laesi, fieri possunt. In sanguinis orgasmo applicantur Mammis Epithemata frigida ex Aceto, Aq. sperm. Ran. Succ. Semperviv. et Nitro; vel Cucurbitulae cum magna [orig: magnâ] Flamma [orig: Flammâ].

[gap: abbrev. R] Aq. tenell. CC. [gap: abbrev. 06] ii. Succ. Cydon. rec. [gap: abbrev. 06] Coral. r. praep. [gap: abbrev. 03] . Laud. Op. gr. I. ???. Syr. Cydon. ???. M. detur cochleatim in irritatione Uteri a grumis sanguinis.

ARTIC. III. De Doloribus post Partum.

[note: Dolores post partum.] DOlores post partum sunt vel veri, qui Uterum, vel nothi qui Intestina, Mesenterium, partesque connexas per consensum afficiunt. Verorum causa [note: Causae.] est continuus spasmus Uteri irritati. Causa autem irritationis Uteri est 1. Frigus externum sanguinem grumefaciens. 2. Violenta Placentae avulsio, vel Mola, aut frustum Secundinae in Utero relictum. His adde flatus qui dant dolores distendentes, et in specie Lochia supprimunt. Nothi sunt nil aliud, quam tormenta colica et iliaca, oriunda ex spasmis partium Abdominis, propter excreta et retenta ante partum, vel effusionem succorum in Intestina, ubi effervescunt. In Veris loca magis

[note: Prognosis.] inferiora affliguntur. In Prognosi, ad Anxietates, Febrem periculosam, Convulsiones, Deliria, Virium prostrationem, disponere hos dolores dicendum est.

[note: Curatio.] Curatio. In retentione Sanguinis grumosi nil melius Decoct. et Aq. Chaeref. cum Sperm. Cet. In laesione Uteri prosunt Corall. blanda martialia, Terra sigill. Bolus Armen. et Lapis Haemat. In genere confert Pulv. et Spir. Secund. human. Nobile est Decoct. Essent. et Ol. dest. saphir. Chamomillae Rom. Sed et conducunt Zedoar. ad [gap: abbrev. 04] . in Vino calido; Castor. Sem. 4. cal. mai. et in graviori malo parum Opii, ubi Lochia non sunt suppressa. Externe applicantur abdomini Fomenta, vel Sacculi ex Artemis. Matric. Puleg. et Chamom in Vino coctis; vel Liniment. ex Axung. Castor. additis Oleis destil. Spic. Succin. Cumin. Angel. et Zibetho, modo Aegra huius fragrantem poterit odorem ferre; vel Empl. de Galban. malax. cum Ol. dest. Chamom. vel Catapl. sequens: rum. Cep. iv. coq. in. s. q. Aq. add. fl. Chamom. m. ii. Sem. Lin. et Cumin. contus. an. m. 1. Farin. Hord. q. s. cum Aqua dicta f. Catapl. Si dolores oriuntur ex Inflammatione Uteri, optimus est Suffitus ex Nuce mosch. Si sunt Nothi, curantur Clysmatibus carminat. uti etiam Zedoaria [orig: Zedoariâ].

[note: Tumor pudendorum.] Contingit interdum Tumor Pudendorum et Inguinum, in quo casu nil melius Fotu ex Fl. Cham. et Samb. in Vino coctis, vel Catapl. ex Beccabunga [orig: Beccabungâ] contusa [orig: contusâ] cum Fl. Cham. calide. Si in Partu laedantur Pudenda, applicabitur Linim. ex Oleo Hyper. et Ros. cum integris Ovis. Si contrahant fissuras, rum. Bals. Peruv. [gap: abbrev. 04] ii. Axung. Porc. [gap: abbrev. 06] ii. Ol. vitel. Ov. [gap: abbrev. 04] ii. Tereb. Ven. [gap: abbrev. 04] . M. et cum plumaceolis impone Fissuris.

rimae Pulv. Consolid. mai. et blande illinantur Bals. Peruviano et Bals. Sulph. Tereb. cum Album. Ovi. Hinc ansulis applicatis, et invicem connexis ad fe ducantur labia Vulvae ruptae. Si neglecta ruptura cicatricem induxerit, abscindatur Pellis cicatrisata, deinde per filum acu transfixum firmius iungantur Labia; hinc impone seq. Balsamum:

[gap: abbrev. R] Gummi Elem. [gap: abbrev. 06] i. Terebinth. Ven. [gap: abbrev. 06] ii. Ol. Hyper. [gap: abbrev. 06] i???. Sangu. Drac. Myrrh. an. [gap: abbrev. 04] . Liquefiant omnia et fiat l. a. Balsamum.

ARTIC. IV. De Lipothymia, Diarrhoea, et Incontinentia aut Suppressione Urinae in Puerperis.

[note: Lipothymia hysterica.] LIpothymiae in et post partum Passiones hystericas praecedunt, adeoque ocius removendae Spir. Sal. armon. et Liq. CC. succin. in vehiculo calido. Sin vero Passio hysterica cum imminente morbo acuto complicetur, cauti simus in Remed. volat. exhibendis, adeoque conveniunt potius temperata ex Myrrh. Castor. Sal. Card. b. etc. Anxietas stomachi et praecordiorum, quae passionem hanc comitatur, distinguenda est ab anxietate illa cum difficili anhelitu [orig: anhelitû] iuncta [orig: iunctâ], quae Puerperium, propter pectus repletum, et vitiatam Sanguinis fermentationem praecedere folet.

[note: Diarrhoea.] Diarrhoea superveniunt Lochiis recte fluentibus, blandis sudoriferis, et stypticis compescenda; si vero Lochia ex parte vel ex toto suppressa sunt, relinquenda est, quia saepe per Diarrhoeam evacuantur Lochia. Si Diarrhoea iuncta sit Morbo acuto seu maligno, sistenda est per sudorifera fixa, addito pauco Laud. op. hinc Styptica quoque iungenda.

[note: Incontinentia Urinae.] Si Sphincter Vesicae in Partu laedatur, sequitur Incontinentia Urinae, savissimum symptoma; quod si inveteratum est, nisi forsan Thermae aliquid conferant, incurabile est, inprimis si cicatricem contraxerit sphincter ab Obstetricum unguibus dilaceratus. Si recens est, conducunt Iniectiones et Linimenta vulneraria, speciatim Bufon. vivi in olla rec. calcinati, et Stomacho appensi.

Grumi sanguinis, in Vagina vel aliis locis haerentes, curantur per interna grumos dissolventia, Clysmata acriora, et Ol. Scorp. externe illitum.

In vagis post Partum doloribus saepe sufficit Ung. ex sperm. Cet. cum Ol. Nucis mosch. exp. Cera et pauco Croco calide Abdomini applicatum.

ARTIC. V. De Febre lactea, Morbis acutis, et Purpura [orig: Purpurâ] Puerperarum.

[note: Febris lactea] LAc in mammis congestum tertia [orig: tertiâ] vel quarta [orig: quartâ] die aestum febrilem infert, qui terminari debet per Sudorem et Lochiorum fluxum, hinc convenit Antim. diaph. et Myrrh. item Emuls. ex sem. Cardui ben. et Napi cum Myrrh.

[note: Acuta.] Morbi Puerperarum acuti utplurimum sunt maligni; in quibus respiciendum sedulo ad Lochiorum fluxum, et ad primas vias; quarum succi ex retentis mensibus alterati, et circa Partum commoti, varia Abdominis symptomata inferunt. Si supprimantur Lochia, ocius revocanda; si iam recte fluxerint et fluere desierint, sudor provocandus est. Cavendum etiam, ne Lochiorum nimius' fluxus malignitatem augeat. Conveniunt itaque in genere sudorifera, additis blande Lochia stimulantibus, ne

nempe diaphoresi supprimantur; aut si nimis fluant, adstringentibus. In penitus suppressis Lochiis fortissime provocandus sudor per fixa ex Antimonio, myrrhata, succinata, CC. etc. Inprimis Cinnab. Antim. cum Sale vol. Succin. et Sale vol. CC. In his enim Febribus primum curationis punctum consistit in Sudoris legitima [orig: legitimâ] provocatione. Purgantia noxia sunt, imo et Clysmata, adeoque 2do vel 3tio Puerperii die, si suspicio est, imminere Morbum malignum, eluantur primae viae v. g. Pilulis Pestil. Ruffi. Venaesectio nociva est, nisi in sanguineis Iuvenculis mox in principio suppressa Lochia eam in talo postulent; praemissa Ven. S. in Brachio. Siquidem Lochia suppressa sint, praemissa [orig: praemissâ] Venaesectione conveniunt grumos dissolv. et effuso sudore subinde Lochia stimulantia, v. g. Myrrh. Castor. Sperm. Cet. Ad sitim tollendam acida Utero inimica, et Lochia sistentia, minus conveniunt; praestant itaque blandiora ex Infus. fl. Viol. Cyan. et Aquileg. in Aqua [orig: Aquâ] Card. b. cum pauco Spir. Sulpuris.

[note: Purpura.] Inter omnes Puerperarum Febres pessimae notae est Purpura, saepe ex Scorbuto oriunda, unde Antiscorbutica insigniter promovent excretionem. In tempore ebullitionis, conveniunt compescentia et blande diaphor. addito tantillo Myrrhae, vel Salis alicuius vol. Ubi imminet excretionis, tempus, convenit Cinnab. Antim. CC. Diaph. solar. Bezoard. miner. cum parca quantitate Salis vol. CC. et Succini. In progressu egregia est Tinct. Corall. antiscorbutica, vel seq. mixtura: rum. Aq. Scord. Scorzon. an. 06???. Spir Cochlear. 04???. Magist. Coral. cum Suc. Citr. Antim diaph. an. [gap: abbrev. 03] . Syr. de Calend. ???. M. cap. cochleatim. Tandem Emuls. ex Sem. Card. ben. Nap. Aquileg. et Citr. cum Myrrh. quae potenter expellunt. Cautissime interim a frigore caveatur, hoc

enim difficilem Respirationem, Anxietatem, Diarrhoeam, etc. inducit. Si incipit prurire purpura, et sub forma squamarum decidit, continuantur Remedia antiscorbutica.

SECT. VI. De Vitiis Lactis.

[note: Lactis defectus.] MAteria Lactis est Chylus, ex sanguine arterioso per glandulas Mammarum transcolatus, et a Lympha acidula [orig: acidulâ] praecipitatus. Vitiatur autem, quando deficit, abundat, aut corrumpitur. Deficit in nimis macilentis ex defectu alimenti, in uberius per Lochia purgatis, nimio sudore aut potu, mammarum Scirrho, aut nimia adstrictione, cum Feminae pectus constringunt, aut externa adstringentia admovent; item in Suctionis defectu. Curatur Lactis defectus exhibendo victum chylosum, Decoct. fl. Sambuc. in Lacte Vaccin. Decoct. summitat. et sem. Foenic. item sem. Anis. et eius Ol. still. Egregius est Pulvis ex Lactis Lun. [gap: abbrev. 02] i. Crystal. praep. [gap: abbrev. 04] . Ol. still. Anis. Foenic. an. gutt. ii. M. F. Pulv. pro 2. dos. cap. in decoct. Foenic. Externe applicantur Fomenta emollientia, quo facto fricentur Mammae moderate cum pannis asperis.

[note: Abundantia nimia.] Lactis nimia Abundantia oritur ex uberiori alimentorum digestione, laxitate glandularum copiosarum, et volatili acido lac ex Mass. sanguin praecipitante. Subinde dolores in axillis et dorso infert, unde et Mulieres utero gerentes dolorem dorsi patiuntur, qui evanescit sub Lactis per Mammas exitu. Licet in se non sit malum, curanda est tamen, ne Lac in mammis coaguletur. Pro quo scopo conveniunt Sem. Vitic. Coriand. et Myrrha. Externe Catapl. ex Pulv. Cumin. cum Aceto; item Fotus ex Rad. Ap.

Sem. Cumin. et Coriand. in Aceto et Vino coctis, addito pauco Alumin. Eminet Alsin. contusa; item Cicuta et Mentha recenter contusa et Mammis applicata. Conducit etiam Lac emulgere in ferrum candefactum. Dicta Lactis proventum impediunt. Sin vero hactenus genitum sit Lac, continuetur blandus sudor, et tegantur integrae Mammae Emplastro de Sperm. Cet. Myns. Applicentur etiam Sacculi pollicis crassitie interpassati ex Oryza [orig: Oryzâ] vel Milio contuso, probe calefacti, crebrius repetendo; sic enim Lac fluidum manet, et sponte per papillas emanat.

[note: Corruptio.] Corrumpitur Lac inprimis in coagulatione, quae oritur ab assumptis, vel applicatis acerbis austeris, diutiori in Mammis retentione, Spirituum defectu in Animi pathematibus eorum motum turbantibus, sic enim acidum Lactis fit manifestum. Distinguitur Tumor coagulationem sequens, a Tumore seu distensione a Lacte nimio, in eo, quod Mammae distentae aequaliter durae sint; Tumor autem coagulationis inaequalis est, nunc simplex, nunc duplex, aut triplex, in principio sine dolore.

[note: Curatio.] Curatio. Lac nondum concretum ocius emulgeatur, vel exsugatur; deinde propinentur sudorifera volatilia, inprimis Spiritus Sal. armon. probe rectif. ad [gap: abbrev. 02] . Ubi sudaverint, mox imponatur calide integrae Mammae Emplastrum de Galban. crocat. Myns. cum ana Gum. Ammon. et Sacculis iam dictis. Nisi sic dissolvatur coagulatum, intra 2. vel 3. dies supervenit Inflammatio, cum rubore et sensu pulsationis, quo in casu frustraneus est discutiendi conatus; sed promovenda potius est suppuratio, interne per sudorem provocatum Oculis Canc. Antimonio diaphor. vel Bezoardico min. C. Cerv. phil. ppt. Myrrha [orig: Myrrhâ], et Sale Card. b. Externe fovendo Mammas calide cum Spir. Sal. armon. ex Calce viva, et

Spiritu Vini parato, additis Croco et Caryophyllis, dein imponendo dictum Empl. vel Empl. Diachyl. cum Gumm. Si appareat Tuberculum, et omnia sub eo sint molliora, aperiatur cultello. Alias promoveatur ulterius suppuratio Cataplasmate ex Radicib. Althaeae pulveris. Lilior. albor. Cep. assat. an. 06???. Ferment. [gap: abbrev. 06] i. Vitel. Ovor. no. iii. Axung. porcin. rec. sine fale, Ol. Rosar. vel Violar. an. ???. Farin. Fab. Sem. Lin. an. [gap: abbrev. 05] . Mell. [gap: abbrev. 06] . Croci pulver. [gap: abbrev. 04] . Lactis bubul. q. s. Misc. Cataplasmata ex Mica panis cum Lacte et Succ. Apii, faciunt dolores. Factus Abscessus mundificetur instillando Oleum Momord. per infus. vel Bals. Sulph. cum Ol. Papav. seu Amygd. d. Distinguenda Inflammatio vulgaris Mammarum ab Erysipelate, subito post Terrorem, etc. ingruente, primo cum horrore, postea gravi aestu, Mamma [orig: Mammâ] rubra [orig: rubrâ], calida [orig: calidâ], coccinea [orig: coccineâ], et dolore lancinante, pungente in eius superficie. In quo casu emulgeatur Lac, simulque propinentur, dum calor durat, sudorifera fixa ex Antim. diaph. Sal. Card. bened. CC. s. [note: Externa.] igne, etc. Externe applicentur crebro Sacculi interpassati ex Fl. Sambuci, irrorati Sp. Vini rectif. et suffumigati Pulv. Succin. et Thuris. In graviori malo applicetur Emplastrum ex Theriaca cum Sale Absinth. Item Roob Sambuci calidissime, repetendo omni hora [orig: horâ]. Interea sedulo provocetur Sudor, inprimis in Mammis, linteis calefactis probe tegendo, etc. Sin fuerit Inflammatio Mammarum ex aliis causis, dissolvatur ocius applicando Papyrum caeruleam, prope calorem, qui est ex lebete, Melle virgineo illitam. In graviori malo Cataplasma ex Farin. Fab. Lupin. et Lentium in Aqua et Aceto coctis, addito pauco Album. Ovi. Quando superveniunt Scirrhi, indolentes sunt, si a causa externa, interdum vero dolentes, si ab interna pedetentim procedant.

Atque hi in Cancros degenerant, minime tangendos, sed sibi relinquendos, ne exasperentur: illi vero curandi, fovendo Mammam Aceto super Lateres calefactos effuso, et dein applicando Emplastrum de Ranis Vigonis cum Mercurii duplo. Item rum. Diachyl. cum Gum. Empl. de Melil. Cerati santal. an. [gap: abbrev. 06] . Gum. ammon. in Aceto solut. ???. M. et impone.

SECT. VII. De Regimine Fetus, et Morbis Infantum.

[note: Regimen Infantum.] Fetu studiose vel in Balneo Aquae dulc. cum Lacte, vel Vino calente, mundato, lambendum datur vel Butyrum recens non salitum cum Melle simplici aut rosato, vel Oleum Amygd. d. cum Sacch. penid. aut Syr. de Cichor. cum Rhabarb. ut eiciatur mucus stomachi et Meconium, alias Lac inquinantia. Post xxx. horas (vix prius) sugat Colostrum Matris, quod laxativum est, et sordes primarum viarum abstergit. Sit Lac Mulieris sanae; nulla autem ex odore, sapore, colore Lactis petenda sunt signa, nisi simul temperies et dispositio Matris vel Nutricis probe fuerit examinata, atque sana deprehensa. Lactabit Nutrix annuo, si commode poterit, spatio, idque utraque mamma [orig: mammâ], et vitando candelas, aut fenestras ad latera, alias lusciosus evadit Infans. Ablactetur denique sub incrementum Lunae, tempore vicario intra magnos Mundi cardines. Morbi, [note: Morborum causae.] quibus obnoxii sunt Infantes, originem trahunt ex quatuor Causis, nempe retentione Meconii, inhibita transpiratione insensibili, vitiis Lactis, et Erratis Pultis. De his ordine dicendum.

[note: Meconii noxae.] Meconium in Intestinis crassis, et Recrementa variegata in Ventriculo et Intestinis tenuibus, alvum

adstringunt, Lac corrumpunt, et eius distributionem impediunt, Tormina et Epilepsias inferunt; adeoque partim vomitu, partim secessu expurganda veniunt. Prae ceteris recrementis male audit Meconium, seu crudus caseus a substantia [orig: substantiâ] nutritiva [orig: nutritivâ] separatus, acore Stomachi infectus, a Bile colorem ex nigro viridescentem trahens, et in cellulis Intestinorum sub mora firmius coagulatus.

[note: Transpiratio impedita.] Transpiratio insensibilis summe necessaria est Infantibus, cum copioso sustententur nutrimento. Impeditur autem praecipue a crusta [orig: crustâ] viscida [orig: viscidâ] illorum corpora obducente, a liquore nutritivo, in quo natarunt [orig: natârunt], orta [orig: ortâ]. Haec enim inhibet transpirabilia, adeo ut sub poris Cutis ubique haerentia, cum sint naturae salinae, acrimoniam facile contrahant acido salsam, unde cutanei Affectus afflorescunt, nutrimentum partium corrumpitur, et harum fermentum nativum destruitur, inprimis si concurrant digestionis primae, aut Lactis vitia. Si haec enim absint vitia, temperata magis et pinguia sunt retenta, quae putrefacta superveniente Alcali, in animalcula pedetentim emergentia degenerant.

[note: Lactis vitia. Quando est alienum.] Lactis Vitia sunt varia, 1. Quando alienum est, unde vitia tam materialia, quam moralia in Infantibus oriuntur. Cum enim in omni Muliere specialis sit fermenti stomachalis differentia et idiosyncrasia, Lac Mulieris alienae in Stomacho Infantuli, lacte suae Matris assueti, alterationem infert, digestionem turbat, et distributam crasin Sanguinis, exindeque fermentum vitale et animi mores immutat. Accedit quod Matrum opipare viventium Lac nutritivum sit, illud autem Nutricum paupercularum, et quibuscumque eduliis avide vescentium [note: Morbosum.] cacochymicum exsistat. 2. Quando morbosum est, notum enim, Lithiasin, Scorbutum, Luem veneream,

et quaecumque Semina morbosa ex Nutrice laborante [note: Pingue nimis.] in Infantem derivari. 3. Quando etiam nimis nutritivum, pingue et butyrosum est, inprimis in principio; Infans enim tenui nutrimento in Utero assuetus, Lac spissius et magis coctum digerere nequit, unde coagulatur Lac in Stomacho, et cruditati acidae promptissimam suggerit occasionem. Commode itaque Natur Colostrum suppeditavit, quod serositate sua [orig: suâ] salina [orig: salinâ] Stomachum, Intestina et Vias urinarias abstergit, et simul primis quatuor diebus tenuitate sua [orig: suâ] nimium negotii Stomacho facessit, donec Lacti successive pinguescenti adsuescat; propinent ergo Matres, si alias incolumes exstiterint, suis Infantibus [note: Superfluum] Colostrum. 4. Quando superflue ingeritur, ad quemcumque eiulatum Mammas admovendo, et priori Lacti adhuc crudo subacido nondum concocto recens affundendo, unde grumescit, et pylorus irritatus aut vomitum excitat, aut pertinaciter se stringit: et hinc in Stomacho retenta in liquamen putridum, nidorosum, viridescens degenerat. [note: Depravatum.] 5. Quando depravatur per malam Nutricis diaetam, idque 1. per assumpta acida, quae Lacti vestigia sua, utut abscondita, relinquunt, unde Tormina originem habent. Hinc gravidae acida ingerentes Foetum nanciscuntur epilepticum. Vinum itaque non semper prodest; quin et Caseus, Cerevisia non rite fermentata, Fructus horaei, Mustum, Pruna, aliaque facile acescentia, licet Nutrici innoxia, Foetui Tormina et Diarrhoeas torminosas excitant. 2. Per Affectuum exorbitantiam, Terrorem, Iracundiam, Lac inspissantem, et Epilepsiam promptissime in Foetu producentem. 3. Per fermentationem menstrualem, item fecundum coitum, horridam impressionem Lacti insinuantem, et Stomachum Tenelli adeo laedentem, ut coagulum

[note: Vitia Pultis.] Errata Pultis. 1. Quando paratur Puls ex Farina [orig: Farinâ] cruda [orig: crudâ] cum Aqua [orig: Aquâ] vel Lacte subacta [orig: subactâ]; unde fit Pulmentum crassum viscidum acescens, et Lac Matris butyrosum coagulans. 2. Quando Mulieres cacochymicae pultem saliva [orig: salivâ] propria [orig: propriâ] imbuunt, et postea Ori Infantis intrudunt; Salivae enim talis est vis fermentativa, ut promptissime quoscumque Morbos propagot.

[note: Causa morborum Infantilium proxima.] Patet itaque in genere, Causam proximam Morborum Infantum esse acidum vitiosum in primis viis peccans. Lac enim et Puls farinacea, quibus vescuntur, citissime acescunt, et licet Mater ab acidis abstineat, satis tamen est acidi in Pane et Cerevisia ac Vino, quibus necessario aut plerumque pro ordinario poto Lactantes utuntur, quod, utut per se innocuum, data [orig: datâ] occasione se exserit, et Infantem laedit. Verum est quidem, Lac alias etiam larvas induere, quatenus nunc in Stomacho, nunc in Intestinis a Bile et Succo pancreatico diversimode alteratur, utut frequentissimum eius vitium sit coagulum acidum.

[note: Acidi no???.] Hoc acidum membranas Intestinorum laedens et lancinans, Tormina, quae subinde prodromi sunt Epilepsiae, excitat, unde eiulatus, et excrementa alvi acidum spirantia et viridia, ex acido nempe cum Bile permisto. Subinde excrementa sunt tantum grumosa, seu caseosa materia Lactis ab acido coagulati; subinde virorem non contrahunt, donec extra corpus aliquamdiu asservata fuerint, partim quia acidum in corpore in Bilemnon sufficienter egit, propter Lac continuo affluens et acidum temperans, partim quia finis effervescentiae et praecipitatio (unde viror) nondum facta est, donec aer externus accedat. Grumi Lactis viscidi Pylorum obstruentes Apesiam, et eundem irritando Vomitus

salubres, licet debilitantes, inducunt. Sin vero sine Vomitu in Stomacho haereant, instar pastae acescunt, [note: Flatus.] Flatus producunt, et ex horum impetu difficilem Respirationem, Inquietudines, Anxietates praecordiorum, Contractionem pectoris, imo interdum Tusses, Incubum, Spasmos, Epilepsiam. Ex hoc fonte deducendae sunt Inflationes Hypochondriorum, non secus ac Flatus, et Symptomata hypochondriaca ex acido viscido, vitio digestionis primae, oriuntur. Si hoc viscidum acidum circa superius Stomachi orificium stabuletur, per consensum Diaphragma irritat, unde oritur Singultus, subinde pertinax. Si in cavo Stomachi fluctuet, orificium eius superius, et sub inspiratione Diaphragma irritans halitibus acrioribus, Tussim infert stomachalem, humidam, subinde non cessantem, nisi superveniente vomitu. Rara est Infantum Tussis sicca, nisi interdum in inclementia [note: Asthmata.] aeris. Asthmata etiam Infantum ex Ventriculi cruditatibus oriuntur; ut et Tussis, Dentitionem laboriosam sequens, ratione nempe Salivae copiosioris in Stomachum defluentis, et digestionem primam onerantis. Si cruditates Stomachi blandiores sint et dulciores, [note: Lumbrici.] in Lumbricos abeunt. Semina enim Insectorum, in Farina et Lacte inclusa, sub deiliori Stomachi digestione non rite subacta, concurrente blando loci tepore vivos emittunt Fetus. Accedit temperata Bilis acrimonia, alias sucos a putredine defendens, in Infantibus deficiens. Mucus hic acidus viscidus loco nutrimenti distributus, Intestina incrustando, aut oscula et ductus Lacteorum obstruendo, aut Glandulas Mesenterii infarciendo, Abdominis [note: Atrophia.] Tumorem et Atrophiam, ex denegato nutrimenti transitu, infert, utplurimum cum alvo laxiori. Si in Massam sanguineam distribuatur, Febres lentas vesperi exacerbantes, quottidianam frequenter, et

Lympham vitiando Tumores glandularum, et Affectus Catarrhales inducit. Lympha hoc pacto viscidior et acida exsistens, non solum Tumores glandularum ratione consistentiae, sed et ratione acredinis [note: Pustulae. Favi.] Pruritum, hinc Pustulas, Favos, Tineam, Crustam lacteam et Furunculos, in corpore infert; inprimis circa Caput et Collum, ubi copiosae sitae sunt Glandulae; accedente interim ipso partium nutrimento, non rite assimilabili, sed volatili acore praedito. Hae defaedationes, inprimis Capitis, si materia acrior et tenuior sit, in Ulcuscula saniosa degenerant; srn vero viscida et minus acris sit, in Crustas abeunt crassiores, et semper fere his Affectibus externis, Glandularum Capitis, Colli et Parotidum Tumores iunguntur; si insequantur aut recidivam, aut peiorem Affectum denuntiant. Crustae lacteae quod faciem [note: Variolae ac Morbilli.] externam similes susnt Variolae et Morbilli, quorum causa est corruptum Lac, et acor viscidus tam in Utero, quam extra Uterum Infantem inquinans; qui commota occasionaliter Massa [orig: Massâ] sanguin. successive quasi coagulando effervescentias excitat febriles, donec sucus inquinatus per vasa capillaria beneficio Glandularum miliarium excernatur, in Pustulas coacervetur, ubi ulterius effervescendo in pus abit, [note: pavores in somno.] quod in crustam squamosam desinit. Pavor Infantum in somno oritur ab acido hostili, nervos tenellos et subtiliores facile irritante, adeo ut ex horum momentaneo usu totius corporis insequatur concussio. Unde hic Pavor Epilespsiae prodromus est, et quo propinquiores sunt partes fonti acido, in Stomacho, Intestinis et Glandulis Mesenterii stabulanti, eo citius Convulsionibus epilepticis corripiuntur; hinc ramificationes paris vagi et intercostalis prius afficiuntur, atque Tormina Abdominis superveniunt; donec repetita talia Pathemata in partibus internis,

reliquum systema nervosum in partibus etiam externis, mediante spirituum motu explosivo, afficienso [note: Epilepsia.] Epilepsiam universalem producant. Ulcera autem acidum ad extra derivantia epilepticos Infantes [note: Febres acutae] liberare solent. Febres Infantum acutae oriuntur ex corruptione Lactis interna [orig: internâ], aut obstructione pororum Cutis externa. Nam praeter cruditatem acidam lactis et pultis, datur etiam nidorosa cum flavis excretis, non a Bile tingente, sed a multiplici Lactis corruptione colorem nactis. Haec autem cruditas Massam sanguineam alterat eo citius, quo minus transpirant Infantes propter neglectum Balneorum; item Linteaminum et aeris debite calidi usum.

[note: Curatio.] Curatio. Quoad quaturo Universales morborum Fontes: 1. Meconium expurgat Colostrum, vel huius defectu tantillum Mel ros. item Pulp. Passul. cum ana Syr. Rosarum solut. simpl. vel de Cichor. cum Rhabarb. additis Coral. et Ocul. Canc. 2. Transpirationem promovent Balnea Aquae dulcis, addito Spone, et subinde Lixivio communi, quod beneficio sui alcali etiam Affectus cutaneos praecavet. Iteretur Balneatio, alias flavi evadunt coloris, item Febribus, et Affectibus cutaneis obnoxii redduntur. 3. Emendentur Lactis vitia, de quibus supra. 3. In pulte paranda, loco Farinae, sumatur Panis similagineus exsicc. probe tritus cum Lacte vel Aqua, addito Vitello Ovi et Sem Anis. Verum non nimia [orig: nimiâ] quantitate ingeratur. Ratione Succi acidi, viscidi, pituitosi, serosi, etc. hactenus geniti, mox a nativitate propinetur Spiritus Sal. armon. anisat. et caryophyllat. item Liq. CC. succin. in Lacte nutricis, vel Aqua [orig: Aquâ], vel Syrup. Menth. aut Faenic. ad guttulam tantum unicam, vel duas. Nec inde quidquam metuatur, licet mire mutentur Infantes sub huius usu, mox enim ad se redeunt. Accedunt alia aromatica vel oleosa;

inprimis Sem. Anis. a [gap: abbrev. 02] . ad [gap: abbrev. 03] . hinc Castor. Myrrh. Essent. Myrrh. cum Spir. Sal. armon. parat. Elix. propr. s. acido; item Theriac. vel Mithrid. ad gr. 1. vel. 2. Hisce acida corrigentibus addantur fixa acidum absorbentia, viz. Oculi Canc. Margarit. Coral. r. CC. s. igne, Ebur. Lap. Bez. Unicornu, Dens Hippopot. et his iungatur parca dosis Salis vol. CC. vel Sal. vol. Cran. human. potius Eboris. Temperatus sic et resolutus Sucus acidus viscidus foras eliminetur per Clysmata ex decoct. Folior. Alth. Malv. Violariae, Meliss. Puleg. Flor. verbasc. Til. Melilot. Borrag. Chamom. acuata sale Tartar. et in Affectibus dolorosis ex Lacte cum Terebinth. et Vitel. Ovi; interdum necessaria sunt laxativa ex Syrupo de Mann. laxat. aut de Cich. C. Rhab. vel Pill. tribus aut quatuor Muscerdae; item ex Ialap. pulv. gr. 3. vel. 4. cum triplo pulv. CC. praep. Purgatio Infantis mediante Nutrice incerta est. Scammonium nimis acre est. Si vomitus postuletur, sufficit Pulv. Rad. Ireos fl. ad. grana aliquot; vel gut. 8. aut 10. Syrup. emet. Angelis Salae in Aq. Menthae, Vel Trochiscus unus hermeticus pulverisatus cum Infuso Fol. Thee.

[gap: abbrev. R] CC. s. igne [gap: abbrev. 03] . Sal. Card. b. gr. xv. M. pro duabus dosibus exhibendis, blande sudorem exspectando.

[gap: abbrev. R] Ocul. Cancr. praep. [gap: abbrev. 03] . CC. s. igne Coral. r. an. [gap: abbrev. 02] . Sal. Card. b. gr. xii. Thur. gr. x. Ol. dest. Anis. gutt. v. Misc. F. pulv. in Lacte, Pulte, vel alio vehiculo propinand. Loco Salis Card. b. addi posset Sal. vol. CC. vel Ebor.

[gap: abbrev. R] Decoct. fl. Chamom. ???. Mell. rutac. [gap: abbrev. 05] . Salis Tartar. [gap: abbrev. 02] . Ol. dest. Anis. gutt. iv. f. Enema.

[note: Infantum Tormina.] Quoad Morbos Infantum in specie, Tormina cum flatibus, aut excretis viridiusculis, levantur per Pulverem compositum supra praescriptum, augmentando dosin Ol. Anisi, addendo Castor. Theriac. aut Mitbrid.

et his irritis Spiritum aut Sal. vol. C. C. Egregium est Aurum fulmin. ad. gr. i. vel ii. ad Tormina, et hinc Epilepsiam amovenda. Propinentur haec in Lacte, vel Aqua [orig: Aquâ] fl. Til. aut Ceras. nig. Interea alvus servetur aperta, per Clysmata ex Lacte et Terebinth. si excreta sint tenuia, liquida, plus minus flava et podicem excoriantia; si vero viscida sint, ex Decocto Chamom. cum Sale Tartar. Accedunt Inunctiones scrobiculi Cordis et Umbilici, instituendae cum Oleis dest. Carvi, Cumin. Foenic. Anis. Chamom. Cort. Aurant. et. Ol. Chamom. vulgari, vel Ol. Nucist. expr. pro corpore; si tenacior sit mucus et simul inflentur Hypochondria, conveniunt Unguenta ex Gummi ammon. in Aceto solut. cum terebinth. Sevo hircin. et Butyro non salito.

[note: Vomitus.] In Vomitu conducunt Pul. Nuc. mosch. Coral. et Caryoph. in Aq. Cinnamom. cydoniata [orig: cydoniatâ], cum Sale Absynth. vel Tartaro vitr. Nec non Theriaca interne et externe; ablactatis convenit Decoctum Radic. Tormentill. Caryophillatae, et Mastiche ad [gap: abbrev. 02] i. in Vino. Externe frustulum Panis Vino Malvatico ebrium; vel Ol. dest. Macis, exceptum Oleo Nuc. Mosch. expr. regioni Stomachi imponatur. Observandum autem Vomitum linquendum esse, donec mucus et latex vitiosus evacuatus fuerint; inprimis si stertor anhelando audiatur.

[note: Tussi et Asthma.] In Tussi stomachali, difficili Respiratione et Asthmate praemittatur Vomitus, hinc propinetur Syr. de Nicot. vel Syr. de Erys. cum Aq. Hyss. et menth. vel potius Sucus per deliquium ex Raphano excavato et Saccharo repleto. In Tussi pectorali a lympha [orig: lymphâ] acriori vel aere, optimum est Sperma Ceti in Iusculo calido solut. vel cum Pulvere diaphoretici iovialis, Corallor. rubr. ppt Radicis Liquir. et Sacchari cand. rubr. suff. quant. in Pulverem coactum, atque saepius lambendum

oblatum. item Spir. Sal armon. praecipue ubi dentitio Tussim excitat. In Affectibus catarrhalibus, et hinc Tussi sicca, omnibus praeferatur Liquor CC. succin. subinde ad guttam unam vel alteram datus; cui tamen Spiritus bezoard. Bussii, tamquam longe gratior substitui potest. Interim externe inungantur plantae pedum cum Pinguedine Lucii piscis.

[note: Singultus.] In Singultu conducit Vomitus, hinc Pulv. ex CC. ust. et Coral. praep. cum Ol. dest. Anis. aut Caryoph. nec omittenda Theriaca, Anisum, Castoreum.

[note: Vermes.] Vermes proliciunt Clysmata ex Lacte et Saccharo; interne necant Decoctum Mercur. vivi in Aq. Aspar. vel Graminis; item Mercur. dulc. hinc CC. sine igne. Myrrha, Sal vol. CC. Liq. CC. succinatus. Externe applicetur Aloe hepat. cum felle Tauri, superimposita [orig: superimpositâ] Vesica [orig: Vesicâ] bubula [orig: bubulâ].

[note: Atrophia.] In atrophia [orig: atrophiâ] conveniunt Salia volatilia obstructos meatus reserantia; post ablactationem dantur Liqu. Terr. fol. Tart. Tinctura Vitrioli Mart. tartarisata, et Tartarus vitriolatus Tackenii. Externe illinatur Unguentum ex Gum. ammon. supra laudatum, vel Ung. martiat. cum Ung. Alth. comp. et Ol. Philosophorum.

[note: Affectibus cutanei.] In Affectus cutaneis conveniunt interne Sal. vol. Viper. Pulv. Viper Liquor. CC. succin. Tinctur. Antim. Externe vitentur Mercurialia, quia subinde ad Epilepsiam disponunt; item Decocta vel Unguenta ex Nicotiana, quia Vomitus et secessus cum Lipothymiis subinde excitant. Praeferantur itaque Linimenta saturnina et sulpurea cum Sale Tart. v. g. Flores Sulph. excepti Unguento de Cerus. vel diapomphol. cum s. q. Olei Nicot. vulgaris; item Unguentum Panarol. ex Sulpure, Axung. porcin. et Succo Limon. In specie si Ulcera sint manantia, abstergantur Linteis Aqua [orig: Aquâ] Sperm. Ran. impragnatis, et

inspergatur Pulv. Cret. Lact. Lun. Myrrh. cum tantillo Sal. Tartar. vel, quod melius, Pulv. praecipitatus ex Vitriolo Martis soluto cum Sale Tartar. probe ablutus et exsiccatus. Si Ulcera sint crustosa, illinatur Olem Tart. per deliq. cum oleo Amygd. d. expr. Si Tinea sit crustosa, cum copiosis pediculis dicto Linimento addatur Ol. dest. Spic. vel loco horum sufficit Lixivium non nimis acre Spongia [orig: Spongiâ] admotum.

[note: Variolae et Morbilli.] In Variolis et Morbillis, pro earum expulsione, convenit Emuls. ex Semin. expulsivis, cum Aq. fl. Samb. et Scabios. add. pauca Myrrha. Numquam negligatur Myrrha. Egregia est Essentia ex Castor. et Asa [orig: Asâ] foetid. cum Tinct. Tart. comp. hinc Sucus Stercor. ovilli in Morbillis, et caprilli in Variolis. Post eruptionem, ut prompte maturescant, exhibe Bezoard. miner. vel Pulverem bezoard. Senn. Pulverem Pannon. rubr. Antimon diaph. Pulverem Viper. Corn. Cerv. vel Ebur phil. ppt. Ocul. Canc. cum Myrrha [orig: Myrrhâ]; externe praecavetur erosio tangendo pustulas spongia [orig: spongiâ] Lixivio sal. Tart. ebria [orig: ebriâ]. Si gravior malignitas epilepticos insultus inferat. convenit Liq. CC. succin. et Sal. vol. C. C. atque in robustioribus Sal. Artemis. Nutrix interea quottidie utatur in potu Gelatina [orig: Gelatinâ] CC. ut Lac quasi medicamentum reddatur.

[note: Epilepsia.] In Epilepsia conveniunt absorbentia fixa; sed fere infallibilis est Liq. CC. succin. Egregius est Pulvis flavus tempore verno e Iulis Coryli collectus; Granum unum vel alterum Ambrae grys. cum Bezoard. min. et Cinnabaris Antimon. rectif. an granis tribus, Arcani dupl. gr. i. et Sacchari rosat. gr. iv. pro dosi, bis quottidie repetenda [orig: repetendâ]; ubi quatuor dosibus granum unum Theriacae caelestis permiscere possumus, item Sulpur ex scoriis Reguli Antim. ultima vice praecipitatum, quod forsan Vomitum ciebit, et insequente blando somno curabit.

[note: Febris intermittens, aliaeve.] In Febre intermittente, quae tamen rarissima est, praemisso Vomitu, prodest Spir. armon. Sal. Absinth. Liq. CC. succin. Elixir. propr. sin. acido, Essentia Cortic. Peruv. cum Tinctura [orig: Tincturâ] Antimon. etc. In continua [orig: continuâ] lenta [orig: lentâ] et catarrhali, praemisso Clysmate, convenit Spir. Sal. armon. simp. vel anisat. item Tinct. Myrrh. In continua ardente, etiam rarissima, praemisso vomitorio vel laxante, convenit Antim. diaph. CC. s. igne, Nitr. antim. Arcan. dupl. Mynsicht. Pulvis bezoard. Senn. Pulvis Viperar. Si malignitas adsit, usurpentur Emulsiones in Variolis laudatae, interdum etiam Theriaca et Mithridatium.

Cum Ablactati propter voracitatem sucos etiam crudos in corpore coacervent, eadem de illis monenda sunt.

EPITOMES COLLEGII PRACTICI LIBER V. De Chirurgia Medica.

SECT. I. De Luxationibus.

[note: Chirurgia.] CHirurgia Medica consistit in legitima inventione remediorum; manualis vero versatur circa ipsas Operationes Chirurgicas, quae nos non tangunt. Partes hic tractandae sunt vel duriores, quibus unctuosa nocent et amariuscula amica sunt; vel molliores, quarum quaedam sunt sanguineae, faciliores curatu, minus irritabiles et dolorosae, facilius restaurabiles si somel ablatae sunt, idque fere sine deformatate, fermento minus acri obnoxiae, et a medicamentis acrioribus non adeo irritabiles; quaedam autem nerveae contrariis qualitatibus praeditae.

[note: Luxatio.] Inter Affectus partium duriorum occurrit primo Luxatio, facilis et cognitu et curatu; quando nempe capita Ossium ex situ naturali removentur. Causa est violentia externa, vel interna, quando nempe Ossis cavitas repletur ab acido vitioso Synoviam coagulante, ita ut Ossis caput ex suo receptaculo trudatur, ut in Arthriticis et Ischiadicis; vel quando ligamenta et funiculi ab humiditate serosa salina

v. g. scorbutica, relaxantur et flaccida fiunt, adeo ut Ossa ex sede sua [orig: suâ] dilabi patiuntur.

[note: Curatio.] Curatio. Si Luxatio sit a vi externa, membro extenso (musculi enim in parte luxata [orig: luxatâ] contrahuntur) reponatur Os; et commoda [orig: commodâ] ligatura [orig: ligaturâ] firmetur, cavendo ne nimis stricta sit, alias comprimendo vasa Inflammationem, aut Oedema inducet, vitando etiam repellentia et adstringentia, Sanguinis et Lymphae motum impedientia. Ratione autem Inflammationis, quae ordinario repositionem aut praecedit, aut sequitur, propinentur salia volatilia alcalia, item fixa, fiat Venaesectio aversoria, et externe applicentur Fomenta discutientia ex vegetabilibus aromaticis in Vino aut alio liquore coctis. Si Inflammatio repositionem praecedat, nil tentandum, donec discussa fuerit. Si superveniat Tumor oedematosius, propinentur sudorifera, et illinatur locus luxatus et tumidus Oleo dest. Tart. et Ossium human. vel potius bubulorum cum CC. ust. vel Calce viva a foetore rectificato. Ut pars reposita firmetur, humectentur lintea, fasciae, et subinde Sacculi Vino decoctionis fl. Hyper. Chamom. Rorismar. Lavend. Absynth. Abrotoni, Artemis. Stoechad. Arab. semper enim humida et calida servanda. Si fiat Luxatio a coagulo gypseo, illinatur pars Petroleo, vel Bals. peruv. cum Vitello Ovi soluto, addendo Spir. Iuniper. et applicetur Empl. ex Succin. et Gummi Elem. cum Cera [orig: Cerâ] et Resina [orig: Resinâ], ita ut extremitates Emplastri tenacius non coeant, quia sic Tumorem partibus luxatis supervenientem inhiberet, quod non semper consultum est. In omni autem Luxatione caveantur oleosa mucilaginosa, poros oblinentia, fibras laxantia, et pruritum seu excoriationem inducentia. His enim omissis praestaret partem, absque religatione, decoctis nervinis, addito tantillo Lixivii communis, frequenter calide fovere. Fugiantur

etiam Emplastra et Cataplasm. adstringentia, quae poros claudunt, et Inflammationem promovent, atque interea fibras minime roborant; vera enim fibrarum roboratio fit per aromatica fomenta, vel Empl. ex Succin. Balf. peruv. Gummi Elemi, etc.

[note: Luxatio a coagulo gypseo.] Quando itaque Luxatio fit a coagulo gypseo, probata sunt interne volatilia ex Tartaro et nitro per retortam tubulatam destillatis, item Sal. armon. volat. Sal. Ossium human. Externe Bals. Peruv. cum Vitel. ovi et Sp. Vini, Spir. Lumbr. terr. per putrefact. cum Spir. Sal. armon. Oleum Tartari foetidum cum Oleo Oss. hum. aliquoties destillat. mixtum, Empl. stypt. Croll. cum Oleo philos. malaxatum, et omnia in Malo ischiadico laudata. Si fiat Luxatio a funiculis relaxatis, usurpentur crebrius sudorem exspectando Sassafrata, Spir. Sal. armon. oleosus aromaticus, et prae ceteris Aurum diaphor. Poterii. Externe conveniunt Spirit. et Liq. Lumbric. additis moderate adstringentibus; item Empl. stypt. Crollii cum Petroleo malaxatum, vel Empl. ex Tacamah. et Caran. cum Ol. dest. Succin. articulo et tendinibus Articulum firmantibus, applicatum. Luxata Maxilla utraque facile reponitur, altera quidem per alapam inflictam. Luxatio Ossis Coccygis, v. g. in Partu difficili molestissima est. Luxatio Ossis Femoris difficillima est curatu, quia ligamentum, quod os cum suo acetabulo iungit, semel luxatum vix restituitur: et si factum sit, impossibile est claudicationem avertere.

SECT. II. De Fracturis.

[note: Fractura.] FRactura Ossium utplurimum a violentia externa ortum ducit, rarius autem a nimiis Artuum convulsionibus oriri observatur. Si os secundum

longitudinem frangatur, Fissura dicitur, quae in occulto latet, et tardius symptomata pergravia prodit. Si per transversum frangatur, superveniunt ingentes [note: Earum differentiae et accidentia.] dolores partium membranosarum, eo atrociores, si festuca Ossis separata partes cutaneas vel membraneas laeserit. Accedunt Tactus indicium, motus Ossis per transversum cessans, aequalis partis fractae intumescentia, et ratione doloris ac tensionis subinde Inflammationes ac Oedemata. Hae autem Inflammationes ex fibrarum strictura, sanguinis et lymphae motum impediente, in principio Fracturarum, non confundendae sunt cum Erysipelate 4to aut 7mo die superveniente, propter partes nerveas laesas, quarum nutrimentum, inprimis in corpore cacochymico, alterarum, acorem contrahens partes nerveas irritat, et hinc Febrem excitat, ubi subinde solet esse suspicio festucarum ex Osse procedentium, et partes vicinas laedentium. Ossa Senum arida, et Lue venerea [orig: venereâ] infectorum cariosa, facillime franguntur. Interdum in Fissura nutrimentum Ossis proximum elapsum, sensim secundum longitudinem Ossis defluens, circa loca articulis vicina congeritur, et tandem in Abscessum transmutatur, quem in loso Abscessus impossibile est curare, quia fissura ad distans continuo fomitem suggerit. Iudiciose itaque expiscanda est Fissura occulta perquirendo totum membrum laesum, an aliquae rimulae, vel inaequalitas, vel in prosundo asperitas, aut signum cariei percipi possit; inquiratur etiam [note: Prognostica.] an in casu. vel motu, sonus vel strepitus, vel similia fuerint audita in membro laeso. Fracturae transversae sine ossis e loco remotione facilius curantur, quae vero semotae difficilius. Si Os in frustula comminutum fuerit, periculosum est, propter Vulnus nunc sensibile, nunc occultum partes membranosas laedens,

adeo ut Abscessus immineat. Ubi duo Ossa iunguntur, si unum frangatur, alterum loco fulcri est pro Osse fracto in situ retinendo, et membro formando: si utrumque frangatur, maius est periculum. Fractura circa Articulum difficilior propter tendines, nervos circumpositos, et difficilem repositionem atque firmationem. Item Fractura circa loca tendinosa et fibrosa, v. g. in Talo, periculosa est; illa vero, quae multis musculis tegitur, minus habet periculi ratione symptomatum. Fractura cum Vulnere et Contusione partium mollium, Inflammationes, Convulsiones, et interdum Gangraenam infert. Si Os fractum sit in frustula, separentur, citius si minora sint et penitus disiuncta, tardius si maiora et adhuc cum membransi haerentia. Os femoris vastissimis musculis circumseptum raro consolidatur, quin denuo elabatur, vel figuram vitiosam contrahat. Reliqua Ossa utplurimum intra dies viginti quinque aut triginta consolidantur; utut maiora subinde ad quinquagesimum et sexagesimum diem extendantur.

[note: Curatio.] Curatio. Ossa fracta extendantur, extensa coadaptentur in situm naturalem, et per fascias vel ferulas firmentur, quo facto ipsa natura nutrimentum in spicula Ossis fracti infundendo conglutinat; idque tardius in Senibus tabidis, etc. propter defectum nutrimenti; subinde in Gravidis non nisi post partum. Modus ferruminandi fit per Callum genitum ex alimento circa poros, propter rectum eorum situm vitiatum, stagnante, atque per foramina aperta transudante, et hinc in duritiem ossibus similem coagulato: adeo ut Chirurgi officium in sola [orig: solâ] repositione et repositi firmatione consistat.

[note: Praesente Inflammatione.] Interea tamen praecavenda sunt symptomata, et ea admovenda, quae balsamum naturalem Ossium conservant. Si adsit Inflammatio, curetur, priusquam

Fractura tangatur. Ossi reposito illinatur Spir. Vini [note: Contusione.] cum tertia parte Spir. Lumbr. terr. Si adsit Contusio partis, applicetur Mel cum Spiritu Vini probe temperatum. Illinatur etiam locus fractus Oleo Hyper. et Lumbr. terr. acuato Ol. dest. Terebinth. et Rorism. Hinc imponatur Empl. (ita ut extremitates leviter se contingant, et Intumescentiam supervenientem non inhibeant) ex pulv. Rad. Bard. hirc. Extract. Aristol. rot. cum Sp. Vin. Succino, Resina alba [orig: albâ], Terebinth. et Cera [orig: Cerâ], tempore usus cum Bals. peruv. vel Ol dest. Succini malaxandum. Hoc facto, si locus sit tendinosus, musculis destitutus, crebriores circumvolvantur fasciae, et adaptentur ferulae; si vero multi circumstent musculi sufficit Emplast. cum ferulis, ac fugienda sunt adstringentia. Interea Callum promovent vulneraria interna, viz. Agrimon. Consol. mai. Geran. Robert. Sabina, quibus Rosmar. semper addatur; item Lapis Osteocol. in Vino vel Decocto Vinc. pervinc. Post tres vel quatuor dies resolvantur Fasciae, et abluatur locus Vino decoctionis nervinor. [note: Nerbis contortis.] et vulnerariorum. Si ex Fractura [orig: Fracturâ] Nervi contorti sint. atque ligamenta et tendines translocentur, post diem septimum impone Ceratum ex Rad. Sigil. Salom. [gap: abbrev. 06] v. Alchymil. [gap: abbrev. 06] . Fol. Plantag. m. ii. Instar Pultis coque; cui adde Cerae albae q. s. ut fiat Ceratum molle: Misce cum Ol. Myrtil. [gap: abbrev. 06] i. Ol. Terebinth. Ung. Agrip. Dialth. an. 06???. Bol. armen. ???. Sang. Dracon. [gap: abbrev. 04] ii. Thur. [gap: abbrev. 04] . M.

[note: Fissurae] In Fissura [orig: Fissurâ], si Tumor sit insignis, mollis tamen et tractabilis, aperiatur scalpello, et Abscessus instar aperturae cum Vulnere tractetur. Recens Fissura facile curatur Emplastro convenienti ex Rad. Symphyti, [note: Abscessus] etc. Si Abscessus sponte obortus fuerit, facta [orig: factâ] maturatione aperiatur, continuando apertionem ad locum Fissurae, ut commode Caries tollatur, inspergendo

Pulv. Euphorb. vel Ol. dest. Caryoph. etc. Si ex Fractura lacerentur partes molles, et nihil de Osse abscessurum metuatur, iungenda sunt labia Vulneris vel suturis vel glutine, et Balsamo vulnerario tractanda. Si fracti Ossis exstent prominentiae, quae vel dextre reponi nequeunt, vel ab aere cadaverisatae sunt, necesse est, ut vel abradantur vel separentur, vel Vulnus factum per digestivum diutius apertum servetur. Si iam separatae sint, volsella [orig: volsellâ] extrahantur: si adhuc haereant, naturae committatur negotium. Si Os repositum debitam figuram non habeat, facile corrigitur, si Callus non firmatus sit; si vero iam firmatus est, sine noxa [orig: noxâ] curari nequit. Si Os iterum frangatur, non frangitur in Callo, sed circa Callum.

SECT. III. De Vulneribus.

[note: Vulnus] VUlnus est divisio unitatis in parte molli, vel nervea [orig: nerveâ] vel sanguinea [orig: sanguineâ]. Nunc est simplex; nunc [note: Prognosis] complicatum cum contusione et simil. Quoad prognosin Vulnus est letale, quod gravius laedit partem ad vitam necessariam, vel vasa interna maiora; quod Cerebrum, non superficialiter, laedit; quod Diaphragma et partes nerveas ad Convulsiones irritat.

[note: Curatio.] Curatio. Natura sola balsamo suo nutritivo partes separatas unire potest; Balsamus hic naturalis est humor gelatinosus tenuis, impraegnatus Sale vol. oleoso temperato, investitus substantia [orig: substantiâ] pinguiuscula [orig: pinguiusculâ]. [note: Balsami naturalis conservatio.] Chirurgi officium est hunc balsamum conservare, eiusque corruptionem impedire et emendare; idque et interne per vulneraria Sale vol. praedita, v. g. Myrrh. Viper. antimonialia etc. praemissis aut purgantibus mediocribus, aut sudoriferis salinis volatilibus blandis; et

externe aeris impressionem avertendo, ab aere, enim fit alteratio Sanguinis et Succi naturalis, unde acorem contrahit, qui omnium in Vulnere symptomatum auctor est, et intensius in nerveis, quam in sanguineis partibus praevalet: fermentando enim Calorem et Ruborem, stagnando Inflammationem et Tumorem, rodendo Ulcus generat; et cum Sale vol. concurrens Pus constituit. Variat dicta aciditas, 1. Ratione causae laedentis v. g. in Morsu animalium, et simplici Vulnere. 2. Ratione sectionis, vel punctionis, vel contusionis. 3. Ratione aeris in diversis climatibus, item plus vel minus radiis solaribus impraegnati, qui deteriora reddit Ulcera. 4. Ratione succi nutritii vel sanguinis affluentis, v. g. a Lue venerea, cruditate cachectica [orig: cachecticâ], aut Mensibus suppressis, in quinati, unde acor multo peior redditur.

[note: Remedia antacida.] Remedia itaque externa, acidum corrigentia, balsamum naturalem conservantia, eiusque corruptionem sistentia, sunt Bals. peruv. Ol. Hyper. Ol. Terebinth. Bals. Sulph. et similia pauca. Acria volatilia, detergentia dicta, nocent balsamum colliquando, et fluxum dolorosum acrimonia [orig: acrimoniâ] sua [orig: suâ] inferendo: nocent etiam Olea expressa ob unctuositatem et acidum, quod continent. Sola itaque temperata alcalina oleosa conveniunt, in Vulneribus nerveis quidem paulo fortiora, propter acorem magis intensum, et maiorem sordium copiam. Si nihil extranei in Vulnera transierit, et nulla facta sit Contusio, nec aliquid a parte ablatum, statim conglutinentur labia Vulneris instillando Balsamum vulnerarium cum moderate adstringentibus, sine ullo puris proventu. Sed si ad sit Contusio, ut in Sclopetorum Vulneribus, atque eximendum sit quid heterogeneum; si studio apertum servandum sit Vulnus, ut in Capitis Vulneribus; si in Ulcus degenerare incipiat, prius digestiva

applicanda sunt, quae sanguinem aut extravasatum, aut corruptum in pus mutant; hinc mundificantia et tandem sarcotica apponenda. Digestiva sunt Terebinthina soluta in Vitello Ov. cui Myrrha vel Bals. peruv. addend. ne putrescat pars nervea; iungenda etiam sunt acidum absorbentia, ut Tex. Vitriol. dulcis remedia ex Saturno; item ex Venere. Mundificantia sunt tantum digestiva acriora.

[note: Labia Vul nerum coniungenda.] Interim labia Vulneris coniunget Chirurgus vel suturis vel fasciis, rebus heterogeneis prius extractis, exceptis Sanguinis grumis, qui relinquendi, ut balsamum nativum ab aere defendant. Extrahuntur autem heterogenea, v. g. Festucae, Ossium frustula, surculi Lignorum, etc. vel per instrumenta apporopriata, vel per medicamenta vulneraria, et attrahentia dicta; qualia sunt Pinguedo leporina, Vulpina sicc. et in Vino macerata, Sabina, Vinca pervinca, hinc Emplast. ex Fermento, Melle, et Visco querc. mistura ex Ocul. Canc. Pingued. Leopr. et Succin. alb. item Emkplastr. ex Cer. alb. [gap: abbrev. 08] . Colophon. Theriac. an. ???. Liquefact. super ign. add. Gum. ammon. [gap: abbrev. 04] . Bdell. [gap: abbrev. 04] i. cum s. q. Axung. Lepor. et aprugn.

[note: Fasciae.] Quoad Fascias, in Vulneribus non adeo gravibus sufficit Fascia in duplum complicata, cuius medium membro laeso applicatur, in parte plagae opposita [orig: oppositâ] circumvolvendo per crudem. Sed in gravioribus, ubi fibrae per transversum dissectae sunt, aut partes abscissae et adhuc pendentes, necessaria est sutura, in qua cavendum, ne nimis arcte adducantur labia Vulneris, quia nonnihil inrumeserent, et sic Balsamo ingressus, ac puri egressus non pateret. Cavendum autem heic, ne acu nervus laedatur. Fiunt etiam Suturae mediante glutine, nempe linteo illito Gum. Tragacanth. Gum. arab. Mastich. Thur. Sarcocol. an. [gap: abbrev. 04] . pulveris. et cum Album. Ovi agitatis, donec in spumam et liquorem abeant.

[note: Vulnera leviora.] In Vulneribus levioribus punctim incisis, item sinuosis et fistulosis, optime prosunt Turundae ex Lino cpmtprtp et linteo semiconvoluto, basi in quatuor lacinias divisa [orig: divisâ], ne fundum Vulneris nimis premant, inprimis si partes sint nerveae in vicinia. Hae turundae non nimis crassae, in apice tenerae, in medio nonnihil crassiores, unguento illitae fundum Vulneris purificant, ita ut caro non citius in superficie quam in fundo accrescat. Hisce mediis curatum Vulnus Cicatricem relinquit, propter fibrarum coalescentium situm inaequalem, unde sucus nutrituius coacervatur in cicatricem; inprimis si magis adstringentia applicata fuerunt, haec enim poros angustando fibras minus tractabiles reddunt.

[note: Remedia vulneraria in specie.] Hactenus de Remediis in genere. Succedit specialior horum consideratio. Ipsa Natura conglutinat Balsamo suo naturali, quem conservant sale suo alcalino vulneraria, addendo acidum absorbentia, inprimis saturnina, et moderate adstringentia, quae fibras et carnem, a tenui humore transudante laxatas, restituunt. Talia sunt Sanicula, Pyrola, Plantago, Hyperic. Scabiosa, Centaurium min. Vinca pervinc. Veronica, Aristol. Alchymilla, Succisa, Virga aurea, Geranium Robert. Torment. Nicotian. Maior. Sigil. Salom. fructus Momord. Symphyt. Gummi Tragac. Tacamah. Sarcoc. Sang. Drac. Olib. Bdell. Resina Pini, Myrrha, Pix, Terebinth. Mastiche, Hypocist. Acac. vera, Aloe, Mumia, Lumbrici terr. Cerum. Aur. Mel, CC. ust. Os. Sep. Oc. Canc. Usnea Cran. hum. Telae aran. Litharg. Saturnus calcin. Cerus. Minium, Succinum, Bol. armen. Lac Lun. Sulph. Calx viva lota; Olea Momord. Hyperic. Nucist. exp. Nicot. Lumbr. terr. Theriaca, Bals. peruv. Bals. Sulph. Balsamina, Unguentum de Beton. de Pomphol. de Nicot. de Cerus. de Tutia, de Minio Emplast. diasulph. Ruland. Stiptic. Crol. de Gratia Dei, etc.

Ex his fiunt Potiones, Infusa, Decocta traumatica, Essentiae, Tincturae, Extracta, Pulveres vulnerarii, Iniectiones, Balsama, Unguenta, Emplastra. Sed revera pauca simplicia sunt optima, v. g. sufficiunt fere interne Oculi Canc. Ebur ppt. Antimon. diaphoretic. et in aestu febrili Nitrum antimoniat. sicut in laesione partium nervosarum Liquor CC. succinatus. Inter Balsamos simpliciores et selectiores sunt Bals. Sulph. Peruv. et Tolut. Ol. expr. ex Sem. Hyper. cui proprii Flores infusi sunt; Cerumen Aur. cum Oleo Nucum Iugl. expr. coctum et inspiss. In Vulneribus Nerv. nulli posthabendus Liquor follic. Ulmi, inprimis in Vulneribus Oculorum. Pro prompta [orig: promptâ] et tuta [orig: tutâ] sanatione eluatur Vulnus Spir. Vini, hinc applicetur Pulvis Aloes hepat. cum Gossypio, Oleo Hyper. impraegnato, et superponatur Empl. Rulandi. Item

[gap: abbrev. R] Benzoes [gap: abbrev. 06] . Aquae vit. 06???. Mastich. [gap: abbrev. 04] . Bals. nig. [gap: abbrev. 05] . M. f. Linimentum quod consolidat et cicatrizat quaecumque Vulnera recentia simplicia.

[note: Vulnera Nervorum.] Vulnera partium nervosarum periculosissima sunt; inprimis si punctim laedatur nervus aut tendo, quo in casu optime instillatur Vulneri mistura ex Ol. dest. Terebinth. [gap: abbrev. 06] . Spir. vin. [gap: abbrev. 04] . Camph. [gap: abbrev. 03] . M. Balsam. peruv. cum Ol. destil. Lavend. Vel inungatur locus Ung. dialth. [gap: abbrev. 06] v. Ol. Bacc. Laur. dest. 04???. dest. Succin. [gap: abbrev. 03] . Imponatur etiam Emplastrum perquam calide ex Euphorb. opti. [gap: abbrev. 02] . Resin. Terebinth. [gap: abbrev. 05] . add. Cera [orig: Cerâ] pauca [orig: paucâ] M. Si Nervus, Tendo, aut Ligamentum per transversum laedatur, acuantur Balsama vulneraria Oleo dest. Terebinth. vel Salv. vel Succini. Applicetur supra Vulnus Pulvis Lumbr. terr. cum Terebinth. et Ol. Hyper. Vel inspergantur Exuv. Serpent. cum Ocul. Canc. pulveris. Interdum Suturae tendinum bene succedunt.

leviora sint, exspectandum, donec contusum per suppurationem separetur. Si graviora sint, et metus adsit Gangraenae, mox scarificando et incidendo Sanguinis exitus promovendus, et quod reliquum est, sub forma [orig: formâ] puris, promovendum, addendo digestivis Unguentum Aegyptiacum. In principio ulteriorem Gangraenam praecavet Ol. Cer. vel Philos. superimposito Empl. de Cumin. vel Bacc. Laur. Hisce sedata maximam partem Contusione, prae reliquis remediis convenit illitus Spir. Sal. arman. cum Calce viva [orig: vivâ] destil. Pertinent huc Sclopetorum Vulnera, in quibus praeter internas Potiones vulnerarias egregium est Nitrum. Externe extrahantur Globi, hinc pro scopo suppurationis applicentur Turundae cum Balsam. Peraei, ex Oleo Lil. in quo Catelli ebullierint, additis Lumbricis terrestr. illinendo semper Turundas Spir. Vini. Post suppurationem applicetur Mundificativum Vigierii, viz. rum. Terebinth. ???. Ol. Ros. [gap: abbrev. 06] . Mellis Ros. [gap: abbrev. 06] ii. Myrrh. Aloes, Mastich. Aristol. rot. an. 04???. Farin. Hord. ???, M. In locis non nimis nervosis commode additur parum de Mercurio praecip. qui nimiam putredinem arcet. Si in principio empyreuma adsit, nil melius Cremore Calcis vivae cum Melle. Si post male solidatum Vulnus doleant Ossa, Oleum Terebinth. extrinsecus illitum promovet et coitum Fissurae, et Abscessus separationem.

[note: Vulnera maligna] Vulnera maligna venenata, ex Globis venenatis, vel Morsu animalium, sy mptomata habent Gangraenam, Angustiam praecordiorum, Sudores glutinosos, Syncopes, etc. Si Vulnus ex morsu profundum sit, scarificandum est. In Vesparum puncturis sufficit Oleum Nucis mosch. eacpr. et Empl. de Ran. cum Merc. In Viperarum et Serpentum Morsu etiam imponatur Bufo vivus contusus, aut admoveatur ferramentum candens citra ambustionem. In Canis rabidi Morsa

applicetur Empl. magnet. Angel. Sal. cum Pulv. Canc. fluv. vel loco scarificato Theriaca cum Cepa [orig: Cepâ] et Capit. Allii. Elicito sic Veneno snaetur Vulnus leni digestivo, addito Ung. aegypt. In Vulnere a venenatis armis applicetur idem Empl. magnet. vel Empl. ex Cepis, Theriaca, Sterc. capr. et Ol. Nucis Mosch. expr. His subiciuntur interne Acet. dest. cum Theriac. aut Diascord. tinctura bezoard. Fixa antimonialia cum Nitro parata.

[note: Vulnerum Haemorrhagia,] Inter Vulnerum Symptomata occurrit primo Haemorrhagia, si nempe laedantur vasa maiora. Interne vix aliquid convenit, nisi, ratione iracundiae, ebrietatis, etc. forsan nitrata. Potius locum habent externa, viz. Crepitus Lupi probe exsiccatus et compressus, vel immersus in solutione Vitrioli Martis, et dimid. Alum. in decoct. adstring. frigido, impositis Stupis cannabinis. Si Vulnera sunt profunda, immittatur Pulvis ex Lacte Lunae, Lap. Haemat. Bolo armen. et Cap. mort. Vitriol. Conducit etiam Vulneri fortiter imprimere Terram Vitriol. dulc. cum Ter. sigil. et Album. Ovi subactam; vel Fulig. fornacum Albumine Ovi subactam. Accedit Usnea Cran. human. Stercus asinin. rec. cum Sanguine effluente exsiccato mistum, Linteum crebrius impraegnatum Alum. et Sperm. Ran. vel, quod fortissimum est, rum. Croc. Mart. [gap: abbrev. 06] . Terr. Vitriol. dul. [gap: abbrev. 05] . Acet. dest. Vini fortiss. an. [gap: abbrev. 06] . His Stupa madefiat.

[note: Inflammatio.] Inflammationem sistit Aqua Calcis viv. impraegnata Saccharo Sat. et Camphora [orig: Camphorâ], Aqua dest. Cancror. putrefact. vel Sucus Cancror. contus. In Erysipelate illinatur Spir. Vini cum Theriac. et inspergatur pulvis ex Flor. Sambuci, Creta, Cerus. etc. Caro luxurians oritur a fibris per ineptam curam laxatis; curaturque applicando Alumen ust. vel Crocum Metal. vel. Ung aegypt. inprimis Aq. virides, vel prae omnibus Lapidem infernalem applicando post exesionem Empl.

cicatrizans. Dolores, inprimis tensivos in partibus nervosis, qui spasmos earundem praecedunt, sistunt, praeter interna blanda, externa ex. gr. Ol. Lumbr. terr. cum Ol. dest. Succin. et Laur. item Ung. dialth. cum Bals. peruv. et Ol. dest. Lavend. seu Spic.

[note: Synovia.] Fluxum Synoviae et Atrophiam curat Ung. fus. cum Wurzii, Ung. aegypt. Aq. ex Canc. fluv. comp. Item seq. rum. Pulv. Castor. [gap: abbrev. 04] . Pulv. Lap. calam. Oss. Sep. Mandib. Lucii pisc. an. [gap: abbrev. 02] i. Spod. Terr. sigil. an. 04???. M. et asperge Vulneri. Si Convulsiones superveniant, praeter succinata et salia vol. ex Animalibus interne usurpata, Nervi laesi ratio habenda est, vel eius puncturam curando, ut supra, vel eundem transversim discindendo ut pars sensu privetur. Si superveniant Febres, praecedere solet sensus ardoris in Vulnere. Curatio autem instituenda per absorbentia, viz. Ocul. Canc. in Aceto dest. Antim. diaph. Magist. Coral. cum Succo Citri; Spir. Sal. armon. cum debitis vulnerariis, et ratione Sitis Nitrum antim. et parum de Spir. Vitrioli dulci.

[note: Vulnera Pectoris.] In Vulneribus pectoris semper occurratur imminenti Pleuritide vel Peripneumoniae; vulnerariis addantur diuretica propter occultum a Pectore ad Renes transitum; subinde applicentur turundae ansulatae sub exspiratione, nesuperveniat Empyema; notetur autem, Vulnera infra septimam costam Diaphragma non penetrare, adeoque ad Abdomen pertinere.

[note: Capitis.] In Vulneribus Capitis alvus semper sit aperta. Si superficialia sint, facile curantur Ol. Hyper. et Bals. peruv. superimponendo Empl. de Betonic. cum Tacamah. Bals. peruv. malaxat. Si Cranium laedatur, sed non penitus perforetur, impediatur eius Caries inspergendo Pulverem Rad. Irid flor. Aloes, et Myrrhae impraegnatum Spir. Vini vel Ol. Terehinth. cavendo unctuosa. Si Cranium penetretur, et laedantur Meninges, sedetur Haemorrhagia interna Pulvere Aloes,

Thur. Boli armen. cum Album. Ov. conquass. atque immittatur linteola impraegnata tantillo Olei dest. Terebinth. Male applicatur Ol. Ros. ut et Mel, nisi membranae putrescere incipiant. Haec de Vulneribus caesim factis. In Contusionibus gravioribus sine Vulnere, si possit discut, discutiatur Tumor; si non, aperiatur in principio, ne pus ex retentione acrius cranium laedat. Si sint cum Vulnere et Cranii laesione, considerandum, an sit depressio Cranii vel cum Fractura in Adultis, vel sine Fractura in Infantibus, quorum ossa cedunt; an vero Fissura sit. Symptomata Depressionis, aut Fissurae, sunt Vomitus bilis, Vertigo, Sanguinis per os, nares aut aures effluxus, subitanea obmutescentia, et brevi superveniens Delirium,Convulsiones, Paralysis. Origo horum est Festuca, vel Sanies, vel Sanguis grumosus, membranas laedens. In Fissuris Cataplasma ex Farina [orig: Farinâ] Fabarum, Capiti raso applicatum secundum ductum Fissurae, non exsiccatur; item si Aeger mandibulas fortiter contineat, aut Nucleum Cerasorum frangat, dolorem percipiet in loco fisso. In quo casu necesse est perforare Cranium, ut Sanguini, Saniei, etc. patetat exitus.

SECT. IV. De Ulceribus.

[note: Ulcus.] SOlutio Unitatis ab acredine corrodente in parte molli Ulcus, in dura Caries dicitur. Acre corrodens est acidum, quod alimentum partis in excrementum acre transmutat, et fibras carneas sensim [note: Causa.] absumit. Oritur hoc acidum 1. Ab alimento partis proximo corrupto, ut in Ambustis, etc. 2. Ab aciditate Sanguinis et Lymphae, ut in scorbuticis

et venereis Ulceribus; item post Inflammationem propter Sanguinem stagnantem acescentem. 3. Ab excremento aliquo Sanguini et Humoribus permixto, quod in partem determinatam defigitur, ut in Ulceribus, quae aliis Morbis superveniunt. Confirmant hoc acidum Emplastra ab Ulceribus detracta, acidum subtile spirantia, et dolor Ulceris corrosivus, qui non ab alcali caustico, quod mortificat, sed ab acido procedit.

[note: Ulcus saniosum, etc.] Pro vario aciditatis gradu alimentum varie corrumpitur, unde Ulcus aut saniosum, aut vermiculosum aut cancrosum, aut phagedaenicum, aut dolorosum, aut purulentum esse solet. In partibus nerveis alimentum sale vol. acri non impraegnatur, et hinc facilius acescit, ipso spiritu animali aut celerius distributo, aut facilius exhalante; unde harum Ulcera sunt et freqveniora et difficiliora, quam partium sanguinearum. In locis glandulosis ipsa lympha acido subtili sale impraegnata, facile Ulceris impressionem suscipit, unde tale Ulcus contumacissimum est, dolorosum et saepe cancrosum. In Ulceribus Articulorum Os subiectum ab acore corrosum Cariem contrahit, quae nisi corrigatur, Ulcera sunt immedicabilia. Si Sanies ex alimento corrupto orta per interstitia partium latius serpit, et [note: fistulosa.] partes molles cum staminibus duris exedit, Ulcera infert sinuosa et fistulosa, quorum canales in locis membranaceis quasi in callum indurantur, inprimis horum orificia, ab acido vitioso corrugante et indurante. Talia Ulcera solent esse graviora, ubi alimentum partis facile acidi impressionem recipit, v. g. in Scorbuticis Lue venerea [orig: venereâ] correptis, Hydropicis, iis quibus Haemorrhoides aut Menses supprimuntur, item illis, qui Spirituum defectu laborant. In Ulcere curato, si tantillum acidi non rite

correcti relinquatur, vel recidivat, vel per Sanguinis et Lymphae motum aliorsum defertur. In omnibus Ulceribus adest Cavitas propter acorem exedentem; in sanguineis Pus, in nerveis Sanies, vel saltem Pus tenuius et acrius. Labia Ulceris raro sicca sunt, nisi aeri diu exponantur, aut exsiccantia intempestive applicentur. Quodlibet Ulcus sponte et subito siccum evadens, cum labiorum livore, Gangraenam aut mortem portendit.

[note: Curatio] Curatio consistit in acidi mortificatione; carnem [note: per] enim generat et foramen occludit ipsa natura. Remedia sunt vel acidum temperantia per salsum vol. alcalinum, vel idem absorbentia. Priora acidum destruendo [note: mundificantia,] alimenti corruptionem sistunt, adeo ut Ulcus nitidum reddant, et detergentia seu mundificantia dicantur. Sunt haec vel temperata, digestiva dicta, quae sanguineis saltem in principio conveniunt, et acidum temperando, ita ut moderatius cum alimento partis effervescat, pus laudabile et suppurationem promovent; vel sunt acriora, in nerveis, acerrima vero in putridis Ulceribus laudata. Ulcere mundificato adiuvetur Natura in carnis generatione et consolidatione, per Balsama vulneraria, quae balsamum naturalem [note: gonsolidantia,] conservant, et simul adstrictoria [orig: adstrictoriâ] vi carnis recentis laxitatem corrigunt, et quo magis adstringunt, eo firmiorem cicatricem generant; adeo ut Sarcotica et Epulotica gradu tantum differant. His Externis iungantur internae Potiones vulnerariae, remedia ex Lignis sudoriferis, antimonialia fixa, viperina, et similia alcali plus minus acri pollentia.

[note: digestiva,] Remedia digestiva sunt Ol. Ros. Butyr. rec. maial. Vitel. Ov. Gum. Elemi. Terebinth. Tus, Mastich. Far. Tritic. Hord. Foenum gr. etc. v. g. rum. Tereb. [gap: abbrev. 06] . Vit. Ov. no. I. Mel. Ros. [gap: abbrev. 05] . Ol. Hyper. [gap: abbrev. 04] . M. Ubi pus genitum [note: temperantia,] est, addantur mundificantia, et acidum vel

temperantia vel absorbentia, v. g. rum. Fol. Nicot. m. ii. Summit. Absinth. Herb. Veron. an. m. i. Rad. Aristol. rot. [gap: abbrev. 06] . Bac. Iunip. [gap: abbrev. 05] . Alum. crud. [gap: abbrev. 04] . Coq. in s. q. Aq. Ferrariorum. Colatura iniciatur in Ulcus sinuosum et fordidum. Item: rum. Succ. Nicot. Plantag. Absinth. Beton. Mel. ros. colat. an. [gap: abbrev. 06] v. subige probe lento igne, add. Croci Mart. Mercur. praecip. Aloes. Myrrh. Fl. Sulph. an. [gap: abbrev. 04] . cum Bals. Peruv. q. s. F. Ung. mundific. Ulceris. Laudatur Bals. Sulph. aut terebinthinatus, aut cum Oleo Lini vel Nuc. iugland. expr. paratus, item Bals. peruv. habito tamen delectu, an pinguia conveniant; si non, sufficit Mel cum succo vulnerario. Optimum mundificativum sit ex Vitello Ovi ad durit. cocto cum Melle et Vino; addito in malignis Mercur. praecip. vel Merc. vivo a quo spiritus Nitri abstractus fuit. Pro Ulceribus consolidandis rum. Calc. viv. bis vel ter lotae et parum exsic. q. v. Misce cum Olei Lin. q. s. et tingatur cum Bolo armen. vel rubr. ad carneum quasi colorem. Interne usurpetur crebrius Merc. dulc. cum Extr. Helleb. nig. item antimonialia fixa, Tincturae antimoniales, Corallia et Ocul. Canc. cum Aceto dest. Myrrha, Crocus, Essentia, Spiritus, et Sal. vol. Viperarum, et inprimis Decocta Lignorum.

Haec in genere. In specie Ulcera cum Ossium Carie iuncta non curantur nisi corrigatur Caries, cuius signa sunt asperitas in fundo Ulceris, nigredo et perforatio Ossis, item si Ulcus optime suppuratum et consolidatum subito recidivet, Sanies enim ex Osse plorans semper novum Ulcus generat; caro etiam Ulceri superveniens flaccida est atque minus doleens, et ipsa [note: Ulcerum Caries.] sanies acrior exsistit quam in Ulcere recte se habente. Pro Carie corrigenda [orig: corrigendâ] dilatentur Labia Ulceris vel scalpello, vel turundis intumescentibus ex Medull. Samb. compressa [orig: compressâ] vel Rad. Gentian. hinc imponatur Spir. Vini probe rectif. vel Oleum dest. Caryoph. cum Oleo

dest. Guaiac. vel insperg. Pulv. Euphorb. et Rad. Ireos. Si haec non sufficiant, lima [orig: limâ] vel scalpllo rodatur Os donec punctula rubra appareant; vel ad Cariem funditus delendam tangatur Os ferro candente, postmodum applicentur praedicta, donec cariosum a sano secesserit, et hinc consolidetur Os Spir. Vini cum Myrrh. et Aloe. Si Os reperiatur cariosum in extremitatibus Fistularum, iniciatur solutio Merc. dulc. cum Aq. Plantag. Laudatur etiam ad Cariem Ung. aegypt. cum Pulv. Terebinth. ad duritiem coctae, et Ung. fusc. Wurzii.

[note: Callus et Fistula.] Si Ulceri profundo, cavo, sinuoso, iungatur Callus internus, Fistula dicitur. Inquiratur an desinant Fistulae in partem nerveam, ubi fundus admodum dolorosus; an vero in sanguineam, ubi fundus est mollis minus dolens et materia similis puri laudabili; item si desinant in vas sanguifluum, ubi materia est obscuri coloris instar faecis propter sanguinem, et si vas erosum sit, prodit sanguis vel rubicundus vel obscurus ratione vel venae vel arteriae. Exploretur mollities vel durities fundi speculo vel stylo, vel, si sinus sint admodum tortuosi, candela [orig: candelâ] subtili ex Cera et [note: Curatio.] Terebinth. In Curatione si prius orificium callosum sit, amplietur per Turundam ex Rad. Gentian. addito pauco Alum. usto. Hinc iniciatur Merc. dulc. solutus in Aq. Calcis viv. add. Spir. Vini; vel Sucus Nicotian. cum Spir. Vini et Pulv. exuv. Serpent. vel Merc. dulc. solutus in Succo Canc. fluv. et Nicotian. Conducunt etiam Turundae illitae Ung. fusco Wurzii vel Ung. aegypt. cum Bals. Sulph. terebinth. et Camph. vel Unguento ex Aloe, Ture, et Asa [orig: Asâ] foetida tritis cum Melle despumato ad aliquam glutinositatem cocto. Si haec non sufficiant, rum. Ung. aegypt. [gap: abbrev. 05] . Merc. praecip. [gap: abbrev. 04] . Lixiv. [gap: abbrev. 06] v. Aq. Ros. [gap: abbrev. 06] i. Aq. Plantag. [gap: abbrev. 06] v. Coq. ad consumpt. 3tiae partis, et illinatur Fistulis. Si hoc propter dolorem applicari nequeat, necesse est

aperiatur, et Callus vel exedatur, vel pedetentim sectione auferatur, quo facto tractetur tamquam Ulcus simplex.

[note: Ulcera sordida,] Ulcera sordida ac putrida curantur abluendo cum Spir. Vini, in quo soluta sit Theriaca, vel Decocto Calc. viv. add. Merc. dulc. HInc usurpando Ung. aegypt. aut addendo Unguentis Mercurium post abstractam Aquam fortem saepius Spiritum Vini abstrahendo paratum. Laudat Forestus expressionem Stercor. capr. cum Vino veteri. Ulcera inveterata abluantur [note: inveterata,] Aq. Pomor. putrid. dest. in qua Extract. Aristol. rot. cum Sp. Vin. factum, vel Merc. dulcis solvatur, addito in ardoris casu Saccharo Saturni. Ulcera Phagedaenica cancrosa caute tractanda sunt. Conducunt [note: cancrosa,] Saturnina, v. g. Linimenta ex Saturno cum Succo Solan. et Geran. robert. in mortario plumbeo mixtis, insperso prius pulvere Bufon. calcinat. vel Stercore Felis Cancris fluv. nutriti. Schroderus in Cap. de Empl. mirabile habet Emplastrum, modo addatur Merc. vitae. Notandum autem quibuscumque remediis addenda esse arsenicalia fixa, v. g. Ol. Arsen. fixi per deliq. item Pulv. benedict. ex Fulig. furni, Arsenico et Rad. Ari. Si Ulceri purificato superveniat Carnis Luxuries, inspergatur Pulv. ex Cort. Gallor. Granat. et Spongia combusta.

[note: combusta,] Quoad Combusta si solummodo calor et ardor externam Epidermidem alteravit, et Vesiculas aqua [orig: aquâ] acriuscula [orig: acriusculâ] turgidas excitaverit, applicetur Linimentum ex Lixivio Calcis vivae cum Ol. ros. vel ex Ol. Rap. rec. expr. cum solutione Litharg. in Aceto tritis in mortario plumbeo donec fiat gypseum. Conducit etiam Unguentum ex colatura [orig: colaturâ] Butyri non saliti cocti cum Canc. fluv. contusis donec rubescant; item Sucus Canc. fluv. cum Aq. Sperm. Ran. Sucus Allii vel Cepar. cum Sapone ven. et pauco Sale. Si ipsa Cutis comburatur et in Vesiculas corrugetur,

Pustulae aperiendae sunt, et Cutis laxanda, applicando Pulp. Pom. dulc. sub Ciner. coct. add. Farin. Hord. et Foenigr. cum Croco. Sin vero Caro etiam comburatur, et Cutis emortua in Escharam degeneret, primo vel secundo die separetur Eschara, applicando Mucilag. Semin. Cydon. cum Aq. Sperm. Ran. extract. add. Butyro non salito, Ol. Lil. alb. et Vitel. Ov. vel Butyrum rec. agitatum in mortario plumbeo cum Decocto Malvae, quod cum foliis Brassicae tepidis applicetur. Si sic non separetur Eschara, necesse est incidatur, ne coerciti humores Ulcus depascens inducant. Postmodum applicentur digestiva et mundificantia; atque tandem incarnetur Ulcus Unguento ex Calce viva in Aqua frig. sexies vel septies lota [orig: lotâ], add. Oleo ros. et Vitell. Ovorum.

SECT. V. De Tumoribus.

[note: Tumor.] MAgnitudo partis praeter naturaliter aucta Tumor dicitur; sin vero nova moles adnascatur, Excrescentia audit. Causa utplurimum est humor [note: Causae.] vel in motu impeditus, vel de novo congestus. Si humor in motu impeditus sit Sanguis, Inflammationes, Contusiones, Erysipelata inducit; sin Lympha fuerit, Tumores serosos, Hydropes particulares, Oedemata, etc. infert. Humor de novo colligitur, quando coacervatur alimentum partis, aut corruptum a sermento vitioso, ut in Bubone venereo, Cancro mammarum, etc. aut alteratum plus minus, ut in Excrescentiis, Polypo, etc. Quoad Causas remotas, stagnat humor, propter viarum angustias a Compressione, Infarctu, aut Contractura [orig: Contracturâ] dolorosa [orig: dolorosâ]; humorum crassitiem ratione chyli viscidioris, frigoris acidi, aut cuiusvis externi

coagulantis; particularum malam figurationem a recrementis in Abscessibus criticis a sanguine depositis. Quoad novos humores, alimentum vel corrumpitur a fermento acido in parte latente, ut in Carie Ossium, Ulceribus, etc. vel alteratur a pororum dilatatione, fibrarum laceratione aut extensione nimia [orig: nimiâ], membranarum discissione, unde alimentum copiosius recipitur et retinetur.

[note: Curatio.] Curatio Humori stagnanti restituatur motus naturalis, removendo impedimenta externa, materiam obstruentem solvendo, frigus et acidum coagulans corrigendo. Evacuetur etiam humor vel insensibiliter discutiendo et attenuando, vel apertione cum ferro aut cauterio, vel suppuratione, quae oritur ex effervescentia acidi (a dissipatis spiritibus orti) cum sale vol. oleoso. Tumor per novam humoris generationem introductus, aut discutiatur, quod rarius, aut per aperturam evacuetur materia, ante emollientibus et suppurantibus alterata. Excrescentiae tollantur per ferrum et ignem. Interea socientur interna, acidum absorbentia, sanguinem expurgantia, et blando sudore humoribus motum conciliantia.

[note: Remedia externa.] Remedia itaque Tumorum externa sunt I. Resolventia, quae crassum viscidum attenuant, coagulum solvunt, durum fundunt et emolliunt idque vi sua acidum temperandi, et simul poros partium penetrandi; suntque haec in triplici differentia, 1. Lenia v. g. Malva, Alth. Mercurialis, Branca ursina, Violaria, Lil. alb. Semina Foenigr. Lupin. Malvae, et ex his paratae dein Mucilagines, Caricae, Uvae passae, Axungiae, Pinguedines Animalium foemellarum Ol. Amygd. d. et Lil. alb. Ung. dialth. et resumpt. 2. Mediocria v. g. Apium, Helen. Cepae coctae, Cherefol. Beton. Verbasc. Fl. Sambuc. Cicuta, Crocus, Chamom. Adeps vulpinus urs. cervin. Sevum hirc. Gum. Tacamahac. Elemi, Terebinth. Sperma Ceti;

Olea Chamom. Hyper. Aneth. Laur. Nicot. Unguenta et Empl. de Cicuta, Beton. Diachyl. simp. de Melilot. 3. Fortiora, v. g. Bryon. Cucum. Cepae crudae, Cyclam. Sabin. Absinth. Nicot. Semina Lini, Eruc. et Cumin. cum Aceto trita, Gum. ammon. Galban. Bdell. Sagap. Opopan. Ladan. Resina Pini, Stercora animal. Nidi Hirund. Spir. Urin. Sal. armon. Vini crocat. et camphorat. Vapor Aceti acerr. Olea Later. Lumbr. Petrol. Nicot. Terebinth. Cerae, Balsamum Sulph. Unguentum martiat. Empl. Diachyl. comp. De Ranis Vigonis cum Merc. Oxycroc. Mercurius laminae Saturni illitus. II. Insensibiliter discutientia, viz. aromatica Sale vol. oleoso praedita, tam interne quam externe. III. Suppurantia, viz. humectantia, acrimoniam humorum temperantia, fibras laxantia, et occulto sale vol. constantia, v. g. Radic. Alth. Lil. alb. Cep. coct. Allium, Semina, Flores, Olea, Unguenta et Emplastra, emollientia dicta.

[note: Inflam~atio.] Inter Tumores in specie primatum tenet Inflammatio, nunc genuina nunc spuria, orta a sanguinis stagnatione, quam vel laesiones externae, vel causa interna infert. Curationem internam vide in Cap. de Inflammatione; externe crebro applicetur in principio Decoctum Sulph. cum Urina [orig: Urinâ]; vel Sucus Canc. fluv. rec. calidus, vel Spiritus aromatici cum Sp. Vin. vel Lixivium ciner. Sarment. Vitis cum Vitriol. Sale et Aceto. Si his discuti nequeat, promoveatur suppuratio, temperatis quidem in genuina [orig: genuinâ], acrioribus vero in notha [orig: nothâ]; pro quo scopo egregium est Lac, in quo coctus Sapo Venetus. Tumor sponte vel scalpello aut cauterio apertus cum Bals. sulph. et Empl. diasulph. mundificetur et consolidetur.

[note: Euchymoma.] Suffusio sanguinis seu contusio eandem sortitur naturam cum Inflammationibus genuinis. Interne eminent Ocul. Canc. cum Aceto, Carbones Tiliae in Vino, Salia volat. et si suspicio sit partis cuiusdam

internae laesae, vel blande laxantia vel blande diaphoretica. Externe pro scopo resolvendi convenit Spir. Vini rectif. nunc camphorat. nunc crocat. Lixivium cum Vino factum, Spir. Sal. armon. cum Spir. Vini paratus; Bals. peruv. cum Vitello Ovi et Spiritu Vini, inprimis in partibus nerveis; item Decocta vel Catapl. ex Rad. Symph. Sigil. Salom. Melil. F. Samb. Chamom. et Croco cum Vino. Haec in suffusione leviori, grandior enim suppuranda et consolidanda venit. Gravissime vero Gangraenam minitans profunde scarificanda, et hinc applicandum est Ung. aegypt. cum digestivis.

[note: Erysipelas.] Erysipelas tumor est non adeo insignis, intense rubens, ardens et dolens, late diffusus, digitis pressus maculam albam subito rufescentem ostendens, cum horrore et subsequente gravi aestu incipiens. Causa est acidum volat. cum sale sanguinis febriliter effervescens, et sanguinem in vasis capillaribus circa partes utplurimum nerveas figens. Interne hoc acidum infringit Roob. Sambuci. Externe idem vi sua [orig: suâ] alcalina [orig: alcalinâ] discutiiunt Spir. Vinicrocat. et camphorat. Lintea Spermate Ran. impraegnata, Fel. Carpion. Theriaca cum Sale Absinth. Decoct. Oliban. et Myrrh. cum Camph. et Croco. His iungantur saturnina, acidum absorbentia, nempe Sacch. Saturn. Cerus. Minium, actu frigida et adstringentia, item pinguia et mucilaginosa valde nocent. Erysipelas male curatum abit in Ulcus serpens, in quo casu optimus est Sucus Nasturt. cum Cerus. Litharg. Lacte Lun. et Croco Martis; vel Ung. ex Litharg. [gap: abbrev. 06] ii. Ung. popul. de Cerus. Refriger. Galen. an. 06???. Ol. ros. [gap: abbrev. 06] . M. in mortario plumbeo.

[note: Tumores critici.] Tumores critici in Morbis acutis oriuntur ex partibus heterogeneis a Massa [orig: Massâ] sanguin. praecipitatis, circa vasa capillaria eius motum impedientibus, primario in locis glandulosis, secundario in nerveis.

[note: Furunculi.] Furunculi facile maturantur Empl. Citrin. et consolidantur Empl. de Meliloto, Bubones (in Inguinibus) et Parotides (circa Aures) benigni maturandi et consolidandi more consueto: Maligni vero sunt vel pestilentiales vel venerei. Priorum curam, ut et Carbunculorum [note: Bubones venerei.] vide in Cap. de Peste. Venerei Bubones oriuntur ab acido viscido maligno in Inguinibus coacervato: mutantur Empl. Vigon. cum Mercur. malax. cum Ol. dest. Lign. Guaiac. vel Ol. Tartari volat. Emolliti aperiantur larga apertione: hinc mundificetur Ulcus Bals. Hyper. cum Ol. dest. Lign. sancti et Tartari, item Ung. de Apio cum tantillo Mercurii praecip. vel Arcan. corallin. superimponendo Empl. dictum. Interne usurpentur primo Decocta Lignorum, et postea purgantia, ac in fine Sal et Spiritus Viperarum.

[note: Paronychia.] Paronychia est tumor in Articulis, inprimis Digitorum, subinde universum Brachium ex consensu afficiens; ortus ex humore acri corrosivo Periostium et Tendines occupante, qui utplurimum nil aliud est quam alimentum ex osse laeso transudans et alteratum. Sistitur hic dolor Linimento ex Sordibus Aur. cum Sacch. Saturn. et pauco Ol. Avellan. extr. item Linteo cum sterquilinio humectato. Saepe supervenit Inflam~atio, eaque in Apostema, vel sine apostematione ad Gangraenam vergit.

[note: Perniones.] Perniones praeservat et curat Petroleum illitum; item Terebinth. cum Vesica [orig: Vesicâ] bubula [orig: bubulâ] imposita. Si gravius a frigore laesae sint partes nerveae, applicetur Decoct. Rap. sicc. vel Catapl. liquidum calidum. Exulceratas curat Linimentum ex Rapa [orig: Rapâ] excavata [orig: excavatâ], repleta [orig: repletâ] Oleo ros. et sub cineribus assata [orig: assatâ], facta postmodum expressione; item Mucilag. sem. Cydon. cum aq. Solani extracta, add. tantillo Tut. praeparatae.

[note: Tumores serosi.] Tumores serosi molles indolentes, a digito impresso nullum vestigium recipientes, oriuntur a lymphae

impedito motu aut extravasatione. Hos discutit Aq. Calcis viv. cum spir. Vini; item Stercus bubulum cum Pulvere Cumini; et Empl. ex Baccis Lauri cum Oleo, Sterc. capr. et Melle. Iungantur interea interne Decoct. Lign. iunip. et Sassafras.

[note: Oedemata.] Oedemata, seu Tumores laxi, inprimis in Cruribus, digito cedentes, et huius vestigium diutius retinentes, oriuntur a lympha [orig: lymphâ] crassa [orig: crassâ] viscida [orig: viscidâ] cum chylo crudo e Massa [orig: Massâ] sangu. hinc inde distributa [orig: distributâ] et stagnante. Utplurimum Morbis sive chronicis sive acutis superveniunt. Sed si per se appareant, metus est ne Morbus chronicus superveniat. Interne conveniunt stomachica, anticatarrhalia, et antiscorbutica. Externe egregia sunt Lixivia, item Fomenta et Catapl. ex Roremar. Bacc. Iunip. Origan. Chamom. in Lixivio decoctis; item Empl. de Bac. Laur. cum Ol. dest. Succin. quottidie bis repetitum; item Suffitus ex Succin. pulveris. ???viii. Acet. dest. [gap: abbrev. 08] . in Lapidibus candefactis. Si acria desiderentur, convenit Lixiv. ciner. Sarment. Vitis, in quo bulliat Sulpur commune; Ol. Tartar. Vol. aliquoties a CC. ust. rectificatum; cui non cedit Ol. Guaiaci. dest. probe rectif. In contumacioribus Tumoribus fiat Catapl. calidum ex Sterc. capr. cum Urina [orig: Urinâ] humana [orig: humanâ]; vel ex Fimo equino cum Farin. Hord. et Aceto. Si huiusmodi Oedemata aliis morbis superveniant, optimum est Chelidon. mai. rec. contusum, et Plantis Pedum applicatum.

[note: Scrophulae et Strumae.] Scrophulae et Strumae oriuntur a lympha cido austera [orig: austerâ] in meatibus glandulosis collecta. Quaedam sunt mobiles, et quaedam firmius radicatae; quaedam sunt legitimae, benignae et indolentes; et quaedam illegitimae, malignae, et cancrosae. Inter Resolventia eminet Ol. dest. Helmontii (in tract. Tartarus non est in potu) Ol. Lacert. cum Aceto praepar. (harum pulvis interne nobilis est) Empl. de Gum. ammon. et Cicuta

crocatum Mynsicht. cum Merc. vivo; Catapl. ex Fol. Cucum. asinin. Habetur Amalgama mercuriale, cum quo Emplastra parata forsan sunt egregia. Si haec non discutiant, suppurentur applicando Empl. de Meliloto cum Ol. Amygd. d. et Pingued. Serpent. vel Empl. magnet. Ang. Salae mixtum cum Empl. diasulph. Suppuratae non statim aperiendae, sed quamdiu fieri potest relinquendae, ut eo maior glandulosa pars suppuretur. Aperto Abscessu applicetur digestivum cum Merc. praecip. hinc pro mundificatione Bals. sulph. Si Glandula sit pendula, seta equina pedetentim constringatur, ut sensim marcida sponte separetur. Si propriis tunicis inclusa sit, tollatur tota membrana manu Chirurgi, saltem ubi non magna vasa aut nervi ad glandulam tendunt. His iungantur interne fixe acidum absorbentia, ut Spongia combusta, Ossa Sepiae, Remedia viperina, Arcanum duplicatum, Pumex praeparatus, Piper, Pulv. sternutat. cui accedunt purgantia appropriata.

[note: Scirrhus.] Scirrhus seu Tumor durus, tactui retinens, oritur utplurimum ex sanguine aut chylo crudo coagulatis. si dolens sit, in Cancrum fere degenerat. Inter Resolventia eminet Empl. succulentum vel Catapl. ex Cicut. Mandrag. Nicot. Cucum. asinin. etc. hinc Empl. de Cicuta cum ammon. vel Empl. Vigon. cum Mercur. dupl. item Lamina Saturni Hydrargyro illita. Si his non cedat, suppurandus, temperatis tamen, nam fortiora facile Gangraenam exulceratam inducunt. Scirrhus dolens, cancrosus, aut intactus relinquendus, aut in duritiem lapideam indurandus, Nitro in Aceto soluto.

[note: Cancer.] Cancer est Tumor sub initio magnitudinis pisi cum punctione, nigricans, interdum lividus, successive incrementum capiens, in progressu vehementius dolens cum pulsatione, et nigritie venarum circa

tumorem sanguine turgidarum; tandem exulceratus cum vicinarum partium depascentia et dolore miserabili. Causa est acidum volatile naturae arsenicalis. Hoc acidum occultum est in Cancro incipiente; in exulcerato vero manifestius propter novum acidum vitiosum effervescentiam ciens quod fere incurabile est. Occultum itaque saltem palliative tractetur per temperata; interne remedia ex Cancris fluv. externe Empl. ex Saturno diutius trito cum Ol. ros. et Croco in mortario plumbeo cum pistillo plumbeo calide; item Empl. ex Ol. Ran. cum CC. ust. et Saturno similiter ductis. Cancri exulcerati seu manifesti, vix nisi Arsenico, aut Amalgamate Mercurii cum Saturno cedunt; vid. de Ulceribus. Notetur autem, Scirrhos, Strumas, et quasvis excrescentias facile in Cancros exulceratos degenerare, inprimis si per acriora mucilaginos ad suppurationem adigantur, illa enim transpirationem impediendo retenta acriora reddunt, et simul acidum occultum in actum ducunt.

[note: Gummata Gallica.] Gummata Gallica sunt tumores duri in Ossium medio periostio incumbentes, suinde cum dolore nocturno ostocopo, partes molles subiacentes et ipsa ossa rodentes. Oriuntur ab acido venereo ossa infestante, adeo ut horum alimentum corrumpatur et coaguletur. In Cura conducunt interne sudorifera ex Lignis et mercurialia; externe Ol. dest. Guaiac. et Terebint. cum Merc. viv. addito Opio (quod in Tumoribus sanguineis et dolorem sistit, et resolvit) item Lamina Saturni Merc. vivo illita.

[note: Calli, Ganglia.] Calli, Ganglia et Sarcomata fiunt, quando fibrillae partium laesae alimentum proximum ulterius recipiunt, et diutius retinent, unde magis quam par est assimilatur. Calli Ossium et Ganglia resolvenda sunt per Laminam plumbeam Merc. vivo, vel Ol.

dest. Iunip. inunctam; item Folia Semperviv. mai. quibus detracta sit inferior cuticula, mane et vesperi renovandam, item Emplastr. de Ranis Vigon. cum Mercur. item Lamina Saturni Spiritu Vini. et Aceto dest. infusa, asperso Euphorb. Ganglia successive evanescere [note: Sarcomata,] cogit. Sarcomata, nervis non adhaerentia, aut cum vasis arteriosis insignioribus non conspirantia, exscindenda sunt, heterogeneam substantiam postmodum eradicando cum Ung aegypt. et suppurantibus.

[note: Excrescentiae.] Excrescentiae partibus dissimiles, propriis folliculis suis inclusae, fiunt ex nutrimento partis nerveae retento, alterato, et in aliam substantiam mutato; et saepe Lunae phases imitantur. Causa est erosio membranae ab internis, vel dilatatio e laceratio ab externis. Folliculi fiunt a fibris crassis separatis, a nutrimento distendente longius protensis, adeo ut inde fibras emittant, mutuo sui concursu membranam constituentes, quae nutritur et dilatatur. Materia in folliculis contenta, nunc sevo, nunc melli, aut pulti similis est, quia alimentum conglomeratum coacervatur. In Curatione Tumor recens resolvendus, quod raro sit: vel suppurandus. Sed si tumor confirmatus sit, et membranae firmiter coaluerint, aperiendus est Tumor et tota cystis radicitus evellenda, vel cultro successive separando, vel erodentibus, cavendo ne tantillae fibrae remaneant. Primo itaque maturetur Tumor Empl. ex Pice nav. Gum. ammon. et Sulph. Aperto Tumore auferatur Cystis Ung. aegypt. cum Terr. Vitriol. d. et pauco Virid. Aeris. Tales Tumores in Capite propter densam et firmiter circumtensam cutem, non tam extrorsum prominent, quam latius sub cute expanduntur, et Testudo vel Talpa audiunt; qui suppurandi vel incidendi ocius, ne materia

retenta acrior reddita Cranium cariosum reddat, sed si ex fibris durae Meningis per suturas oriantur, relinquendi sunt intacti, ne periculum Inflammationis durae Meningis inferatur.

[note: Verrucae,] Verrucae nunc planae, nunc ex angusto collo pensiles, pro causa agnoscunt fibras nerveas laceratas, et nutrimentum foras emittentes; in digitis pedum [note: Clavi,] Clavi dicuntur, qui si ex solis fibris nerveis oriantur, facile, sin simul ex laesis Tendinibus, difficilius curantur, propter Inflammationis et Gangraenae metum. In Curatione Verrucas tollit Planta, Cieporon dicta, contusa et applicata; item Sucus Chelid. mai. crebrius repetitus; item Lac Tithym. seu Esul. leniter vulnerando Verrucam si tenacior sit. Laudantur Ammon. in Aqua solutum, Linimentum ex Spir. Sulph. aut Vitriol. cum Melle, Humor salivalis a Limacibus sale abstersis eiectus. Emolliri possunt Clavi et Verrucae Empl. ex Cera cum Merc. d. aut Vigon. cum Merc. partem emollitam semper abscindendo. Ad Verrucas venereas in locis pudendorum: rum. Aq. Plantag. [gap: abbrev. 07] . Merc. praecip. [gap: abbrev. 02] v. Alum. [gap: abbrev. 05] . dissolvantur invicem, et cum penna huic liquori intincta [orig: intinctâ] tangatur Verruca, quae pedetentim marcescens decidet.

[note: Fungus,] Fungus est Tumor mollis, albicans, circa Articulos ex membranis aut tendinibus laesis excrescens. Causa est humor nutritius retentus et collectus; cui si se iungatSynovia, interdum Fungus evadit cancrosus. In Cura mox in principio supprimatur, quia nutrimentum absumit et corpus ad Tabem disponit. Exscindendus itaque aut exedentibus tollendus est; vel si hoc periculosum sit inspergantur Pulveres exsiccantes et acidum temperantes, ex CC. usto, Myrrh. Pomphol. et nisi haec suffecerint Mercur. praecip. quae si non suffecerint letale est malum.

Aneurisma est Tumor pedetentim collectus ex sanguine arteriae a quacumque causa vulneratae, mollis, digito cedens, sed statim recurrens, laxus, interdum pulsatorius, coloris saepe eiusdem cum partibus vicinis; utplurimum in partibus externis, idque fere sine periculo; utut etiam in partibus internis observatus fuerit, et mortem induxerit. Curatio. Cum frequentissima causa sit pertusio Arteriae loco Venae, imponatur amina Saturn. cum forti ligatura [orig: ligaturâ], et in opposita parte secetur Vena. Alias applicetur Empl. ex Sumach. Hypocist. Sang. Drac. Aloes, Thuris, an. cum Album. Ovi. Si his neglectis Aneurisma iam factum sit, premat Chirurgus Arterias ex ramo axillari in Brachium decurrentes, ita nullus percipietur pulsus in Carpo; hinc facta [orig: factâ] larga [orig: largâ] incisura [orig: incisurâ] Sanguis semi grumosus evacuetur, postea comprimatur Arteria et applicentur globuli ex Vitriolo albo bombaci involuti, postmodum inspergendo pulv. ex Sarcocol. Colophon. et Resin. cum stupis cannabinis hoc pulvere impraegnatis, et desuper applicando plumaceola cum forti igatura. Sic sanguis successive transudando liquefacit Vitriolum, et Vitriolum erodit labia Vulneris, quo facto denuo coalescit. Hi Globuli tamdiu relinquantur, usque dum decidant, quod non fit nisi Arteria sit consolidata.

[note: Varices.] Varices sunt Tumores a sanguine haerente in Venis distentis, quarum tunica laxata est. Causa est vel sanguis crassus melancholicus, Venas circa valvulas distendens, et earum tunicas laxans; vel sanguinis motus in trunco quodam impeditus, hinc, propter vasa iliaca venosa ab Utero tumido inGravidis compressa, Varices in Cruribus apparent. Si nimius sit huiusmodi Tumor i. e. si ob vasorum ruptionem aut propter aciditatem Ulcus aut Gangraenam minetur, evacuetur sanguis crassus per puncturam acus [orig: acûs],

et applicetur Lamina saturnea. In leviori malo applicetur Ung. ex Succ. Canc. fluv. p. ii. cum Butyr. maial. p. 1. coctis. Vel Catapl. ex Farin. Lup. [gap: abbrev. 08] . Sterc. capr. exsicc. [gap: abbrev. 08] ii. Aceti non valde fortis, in quo Mars ignitus quinquies sit exstinctus, q. s. In Varicibus costarum Fernelius laudat Fotum ex decoct. Alum. Roch. in Aceto acerr. et strictissimam ligaturam, continuando per mensem.

SECT. VI. De Gangraena et Sphacelo.

[note: Gangraen. et Sphacelus.] GAngraena communis est affectio quibuscumque laesionibus superveniens, et non differt a Sphacelo nisi gradu. Ita vero generantur, et partis color floridus in obscurum, quasi carneum, mutatur, hinc pedetentim nigrescit; in incipiente Gangraenae adest sensus pulsationis, qui cum calore subito perit, partes molles paulatim flaccescunt, et in Sphacelo cutis sponte a partibus subiectis separari potest. Causa proxima est iactura acidi volat. spirituosi, partem in suo esse conservantis, adeo ut hic peccet alcali, a quo, sulpur partis dissolvente et in acidum agente, foetor et putredo deducenda sunt. Causae remotae vel mediatae fomitem huius acidi, viz. influxum sanguinis et spiritus vitalis impediunt, ut Contusiones et Laesiones Vasorum externae; vel immediate acidum destruunt, insensibilem transpirationem prohibendo, et hinc retenta acriora reddendo, ut Frigus, inprimis partium nervearum; huc faciunt Venena, et Morbi maligni. Notandum autem, in Sphacelo, partem, licet mortificatam, interdum motum adhuc habere, quatenus movetur a Tendine oblongo, cuius musculus adhuc sanus est; item Gangraenas a causa [orig: causâ]

interna [orig: internâ] vix curabiles esse, quia amputata [orig: amputatâ] parte in altera [orig: alterâ] erumpit; item partes nerveas et facilius his Affectibus corripi, et difficilius curari.

[note: Curatio.] Curatio. In Gangraena, eius progressus inhibendus, interne quidem per Theriac. et inprimis Camph. Spir. Vin. camphorat. Spir. theriac. camphorat. Citrata cum Camphora, et similia, exspectandosudorem; externe vero per lintea Spir. theriacal. camphorato impraegnata, Pulvere Aloes et Myrrh. conspersa. Elegans est Ius Brassicae acidae; item Decoct. Calc. viv. et Sulpuris; vel Decoct. Calc. viv. add. Merc. dulc. et Spir. Vini; item Decoct. Sal. armon. in Urina Aegri, vel decoct. Scor. Antimon. in Aceto. Accedit Catapl. ex fimo equino in Vino cocto, vel ex Farin. Lupin. et Fab. cum Oxymel. Item Panni lintei intincti decocto Capit. mort. Aquae fortis contusi in Aq. ros.

In Sphacelo separanda est pars aegra a sana, vel ferro candente, vel Butyro Antimonii, quo etiam circulus ducatur circa mortificatum, ut impediatur ulterior mortificationis progressus. In leviori Sphacelo fiant scarificationes profundae eluendo loca scarificata cum Spir. Vin. et Aceto et dein illinendo Ung. aegypt. vel Linimentum Hartman. ex Merc. praecip. cocto ad consist. cum Oleo Nucum. Dum haec fiunt, impediatur ulterior progressus Epithemat. ex Scord. Absinth. Bacc. Iunip. Myrrh. et Aloe in Aceto, Vino, vel Lixivio coctis, add. Alum. Vitriol. et Sal. marino. In graviore vero Sphacelo amputetur pars vel per cultrum incurvatum frigidum, et serram postmodum pro Ossibus; vel per cultrum planum candefactum. Posterior methodus magis dolorosa est, sed minus cruenta. Si Sphacelus sit a causa [orig: causâ] externa [orig: externâ], ducatur deorsum cutis tam firmiter, ut aliquid de parte sana amputetur. Si vero a causa [orig: causâ] interna [orig: internâ] oriatur, largiter in parte sana [orig: sanâ] fiat sectio. Abscessis in parte factus curandus suppurantibus et mundificantibus, instar Ulceris recentis.

EPITOME PRAXEOS MEDICAE E VIRI CELEBERRIMI MICHAELIS ETTMULLERI Medicinae quondam in Acad. Lips. Professoris celeberr. ET ALIORUM PRACTICORUM SCRIPTIS AC MONUMENTIS EXPERIENTIA ET RATIONE FUNDATIS, studiose consarcinata, Atque tam STUDIOSORUM Quam PRAXIN EXERCENTIUM Usui accommodata.

COLLEGII PRACTICI LIBER II.

SECT. I. De Spirituum animalium gener atione vitiata [orig: vitiatâ], indeque motus [orig: motûs] et sensus [orig: sensûs] Laesionibus: In specie de Vigiliis et Somno vitiatis.

CAP. I. De Vigiliis Nimiis.

CAP. II. De Somno nimio.

SECT. II. De Vertigine.

SECT. III. De Spirituum in partes externas Motu inordinato.

CAP. I. De Epilepsia et Convulsione.

CAP. II. De Tremore.

SECT. IV. De Spirituum animalium influxu abolito.

CAP. I. De Apoplexia.

CAP. II. De Paraplegiis.

CAPUT III. De Paralysi.

SECT. V. De Laesionibus Sensuum externorum.

CAP. I. De Variis Visus Laesionibus.

ARTIC. II. De Auditus [orig: Auditûs] Laesionibus.

ARTIC. III. De Laesionibus Gustus [orig: Gustûs] et Olfactus [orig: Olfactûs].

ARTIC. IV. De Laeso Tactu, indeque orto Dolore.

ARTIC. V. De Odontalgia.

ARTIC. VI. De Cephalalgia.

ARTIC. VII. De Doloribus Oculorum et Aurium.

ARTIC. VIII. De Arthritide, seu Podagra, Dolore ischiadico, etc.

SECT. VI. De Sensuum externorum, et rationalium Functionum Laesione.

ART. I. De Laesione Memoriae.

ARTIC. II. De Deliriis; in specie de Phrenitide, et Delirio melancholico.

ARTIC. III. De Mania.

ARTIC. IV. De Rabie.

COLLEGII PRACTICI LIBER III. De morbis Sexui virili propriis.

SECT. I. De Seminis Generatione laesa, Ubi de Inflammatione Testium, Pneumatocele, Hydrocele, Sarcocele, et Hernia [orig: Herniâ] varicaosa [orig: varicaosâ].

SECT. II. De Seminis Excretione et Retentione laesa [orig: laesâ].

ARTIC. I. De Gonorrhoea [orig: Gonorrhoeâ] vera [orig: verâ].

ARTIC. II. De Gonorrhoea notha [orig: nothâ], tam benigna [orig: benignâ], quam virulenta [orig: virulentâ].

ARTIC. III. De nimis cita [orig: citâ], vel nimis tarda [orig: tardâ] Seminis Eiaculationc.

SECT. III. De Penis Erection laesa [orig: laesâ].

ARTIC. I. De Impotentia virili.

ARTIC. II. De Nimia Salacitate.

ARTIC. III. De Depravata Penis erectione.

COLLEGII PRACTICI LIBER IV. De Morbis Mulierum et infantum.

SECT. I. De Menstruorum vitiis.

ARTIC. I. De Mensium Emansione.

ARTIC. II. De nimio Menstruorum fluxu.

ARTIC. III. De Fluore albo Mulierum.

SECT II. De vitiis Appetitus venerei, eius nempe defectu et nimia Salacitate.

SECT. III. De Affectibus totius corporis Utero vulg attributis.

CAPUT I. De Febre alba seu Chlorosi.

ARTIC. II. De Cachexia Mulierum.

ARTIC. III. De Suffocatione Uteri.

SECT. IV. De Affectibus Viri admissionem et Conceptionem laedentibus.

ARTIC. I. De nimia [orig: nimiâ] Angustia [orig: Angustiâ] vel Apertura [orig: Aperturâ] Vaginae, ac Procidentia [orig: Procidentiâ] Uteri.

ARTIC. II. De Inflatione et Hydrope Uteri.

SECT. V. De Morbis Puerperarum.

ARTIC. I. De Lochiis retentis.

ARTIC. II. De Lochiorum nimio Fluxu.

ARTIC. III. De Doloribus post Partum.

ARTIC. IV. De Lipothymia, Diarrhoea, et Incontinentia aut Suppressione Urinae in Puerperis.

ARTIC. V. De Febre lactea, Morbis acutis, et Purpura [orig: Purpurâ] Puerperarum.

SECT. VI. De Vitiis Lactis.

SECT. VII. De Regimine Fetus, et Morbis Infantum.

EPITOMES COLLEGII PRACTICI LIBER V. De Chirurgia Medica.

SECT. I. De Luxationibus.

SECT. II. De Fracturis.

SECT. III. De Vulneribus.

SECT. IV. De Ulceribus.

SECT. V. De Tumoribus.

SECT. VI. De Gangraena et Sphacelo.

SECT. I. De Spirituum animalium gener atione vitiata [orig:* vitiatâ], indeque motus [orig: motûs] et sensus [orig: sensûs] Laesionibus: In specie de Vigiliis et Somno vitiatis.*

ARTIC. II. De Auditus [orig:* Auditûs] Laesionibus.*

ARTIC. III. De Laesionibus Gustus [orig:* Gustûs] et Olfactus [orig: Olfactûs].*

SECT. I. De Seminis Generatione laesa, Ubi de Inflammatione Testium, Pneumatocele, Hydrocele, Sarcocele, et Hernia [orig:* Herniâ] varicaosa [orig: varicaosâ]*.

SECT. II. De Seminis Excretione et Retentione laesa [orig:* laesâ]*.

ARTIC. I. De Gonorrhoea [orig:* Gonorrhoeâ] vera [orig: verâ]*.

ARTIC. II. De Gonorrhoea notha [orig:* nothâ], tam benigna [orig: benignâ], quam virulenta [orig: virulentâ]*.

ARTIC. III. De nimis cita [orig:* citâ], vel nimis tarda [orig: tardâ] Seminis Eiaculationc*.

SECT. III. De Penis Erection laesa [orig:* laesâ]*.

ARTIC. I. De nimia [orig:* nimiâ] Angustia [orig: Angustiâ] vel Apertura [orig: Aperturâ] Vaginae, ac Procidentia [orig: Procidentiâ] Uteri.*

ARTIC. V. De Febre lactea, Morbis acutis, et Purpura [orig:* Purpurâ] Puerperarum.*